FreeBSD дээр маш олон ажил тушаал бичиж оруулдаг shell буюу бүрхүүл хэмээх орчинд хийгддэг. Бүрхүүлийн гол үүрэг нь гарнаас оруулсан тушаалыг гүйцэтгэх юм. Өдөр болгон гүйцэтгэхэд шаардагддаг файл зохицуулах, тушаал оруулагч мөрийг засварлах, тушаалын багц, орчны хувьсагч зэрэг туслах тушаалуудыг олон бүрхүүлүүд агуулж байдаг. FreeBSD нь
sh
буюу Bourne Shell, мөн tcsh
буюу
сайжруулсан C-shell зэрэг багц бүрхүүлүүдтэй хамт ирдэг. zsh
болон bash
зэрэг маш олон бүрхүүлүүд FreeBSD-ийн портын цуглуулганд ирдэг.
Та ямар бүрхүүл хэрэглэдэг вэ? Энэ бол тухайн хүний дур сонирхолтой хамаатай. Хэрэв та C програмын хэл дээр програм бичдэг бол C-тэй адилхан бичигддэг tcsh
төрлийн бүрхүүлд дуртай болж болох юм. Хэрэв та Linux системээс ирсэн юм уу эсвэл UNIX®-ийн тушаалуудтай дөнгөж танилцаж байгаа шинэ хүн бол bash
бүрхүүлээр эхлэх нь амар байж болох юм.
Хамгийн гол нь бүрхүүл болгон өөрийн гэсэн онцгой шинж чанартай болохоор өөрийнхөө хүсэл зорилгод тааруулж бүрхүүлээ сонгож дадах нь чухал.
Бүрхүүлийн хамгийн энгийн чадвар бол файлын нэрийн автомат гүйцэтгэл юм. Тушаал юм уу файлын эхний хэдхэн үсгийг бичээд гарын Tab товчийг дарахад уг үсгээр эхэлсэн файлын нэрийг танд гүйцээж бичиж өгдөг. Энд нэг жишээ авч үзье.
Танд foobar
болон foo.bar
гэсэн хоёр файл байгаа гэж бодъё. Та
foo.bar
файлыг устгахыг хүсэв. Тэгвэл та компьютерийнхаа гаран дээр ингэж бичих болно: rm fo[Tab].[Tab]
.
Бүрхүүл танд ингэж харуулна rm
foo[BEEP].bar
.
[BEEP] гэдэг нь консолоос гаргаж байгаа хонхны дуу бөгөөд ингэж эхэлсэн файлын нэр нэгээс олон байгааг танд мэдэгдэж байгаа юм. foobar
болон
foo.bar
хоёр хоёулаа fo
гэж эхэлж байгаа ч гэсэн
foo
гэж танд дүүргэж өгдөг. Хэрэв та
.
гэж бичээд Tab дахин дарвал бүрхүүл танд уг хүссэн файлын тань нэрийг гүйцээж өгдөг.
Бүрхүүлийн бас нэг шинж чанар бол орчны хувьсагчийн хэрэглээ юм. Орчны хувьсагч гэдэг нь бүрхүүлийн орчинд хадгалагддаг, нэрэнд утга өгсөн хослол байдаг. Энэ бүрхүүлийн орчин нь уг бүрхүүлээс гүйцэтгэгдэж байгаа бүх програм болон програмын тохируулгад харагдаж байдаг. Байнга хэрэглэгддэг ерөнхий орчны хувьсагчдыг дор жагсааж тайлбарлав:
Хувьсагч | Тодорхойлолт |
---|---|
USER | Холбогдсон байгаа тухайн хэрэглэгчийн нэр. |
PATH | Ачаалагдаж болдог хоёртын файлуудыг агуулдаг сангуудыг таслалаар тусгаарлаж бичсэн жагсаалт. |
DISPLAY | Хэрэв холбогдох боломжтой бол, X11 дэлгэцийн сүлжээгээр холбогдох цэг. |
SHELL | Хэрэглэж байгаа shell буюу бүрхүүл. |
TERM | Хэрэглэгчийн терминалын төрлийн нэр. Терминалын шинж чанарыг тодорхойлоход хэрэглэгддэг. |
TERMCAP | Төрөл бүрийн терминалуудад алгасах ёстой кодуудын өгөгдлийн бааз. |
OSTYPE | Үйлдлийн системийн төрөл. жишээ нь, FreeBSD. |
MACHTYPE | Системийн ажиллаж байгаа процессорын архитектур. |
EDITOR | Хэрэглэгчийн эрхэмлэж хэрэглэгддэг текст засварлагч. |
PAGER | Хэрэглэгчийн эрхэмлэж хэрэглэдэг пэйжер. |
MANPATH | Таслалаар тусгаарлаж жагсаасан, гарын авлагын хуудсуудыг агуулсан хайх сангууд. |
Бүрхүүл болгонд орчны хувьсагчаа өөр өөр тохируулдаг. Жишээлбэл, C-маягийн бүрхүүл
tcsh
болон csh
дээр, та
setenv
тушаалыг ашиглаж орчны хувьсагчийг зааж өгдөг.
Bourne төрлийн бүрхүүлүүд болох sh
болон
bash
дээр, та
export
тушаалыг ашиглаж орчны хувьсагчийг зааж өгнө. Жишээ нь, орчны хувьсагч
EDITOR
-г өөрчлөх юм уу зааж өгөхийн тулд csh
юм уу эсвэл
tcsh
бүрхүүл дээр
EDITOR
хувьсагчид
/usr/local/bin/emacs
утгыг өгөхийн тулд:
%
setenv EDITOR /usr/local/bin/emacs
Bourne бүрхүүлүүд дээр:
%
export EDITOR="/usr/local/bin/emacs"
Ихэнх бүрхүүлийн орчны хувьсагчийн утгыг харахын тулд хувьсагчийн нэрний урд
$
тэмдгийг хэрэглэж харна. Жишээ нь, echo $TERM
гэсэн тушаал нь
$TERM
хувьсагчид ямар утга байгааг консол дээр харуулна. Учир нь, бүрхүүл
$TERM
дотор буй утгыг echo
тушаалд дамжуулж өгснөөр консол дээр харуулагддаг.
Бүрхүүл маш олон тэмдэгтийг тусгай зориулалтаар өгөгдлийг илэрхийлэхдээ хэрэглэдэг бөгөөд тэдгээр тэмдэгтийг мета-тэмдэгтүүд гэж нэрлэдэг. Байнга хэрэглэгддэг тэмдэгтийн нэг нь
*
юм. Энэ тэмдэгт нь файлын нэрэнд байгаа тэмдэгтүүдийг хэд ч байсан хамаагүй орохыг илэрхийлдэг. Тэдгээр мета-тэмдэгтүүд нь файлын нэрийг орлуулахад байнга хэрэглэгддэг. Жишээлбэл,
echo *
гэсэн тушаал нь
ls
тушаалтай ижилхэн үүрэг гүйцэтгэх бөгөөд, яагаад гэвэл бүрхүүл нь *
тэмдэгтэд тохирох бүх файлуудыг авч
echo
тушаал руу дамжуулж харуулдаг.
Бүрхүүл дээр мета-тэмдэгтүүдийг хэрэв тухайн онцгой тохиолдлоор нь биш харин зүгээр тэмдэгт хэлбэрээр нь хэрэглэхийг хүсвэл, уг тэмдэгтийн урд ташуу зураасыг
(\
) бичиж өгдөг. echo
$TERM
гэсэн тушаал нь ямар терминал заагдсан байгааг харуулна. Харин
echo \$TERM
тушаал нь ердөө $TERM
гэж харуулна.
Бүрхүүлээ буюу shell-ээ солих хамгийн амархан арга бол
chsh
тушаалыг хэрэглэх юм. chsh
тушаал нь
таныг EDITOR
орчны хувьсагчид заагдсан засварлагч уруу оруулдаг бөгөөд
хэрэв энэ хувьсагчид утга заагдаагүй байвал шууд
vi
засварлагчийг ажиллуулдаг. Тэгээд та «Shell:» мөрөнд
буй утгыг өөрчилж бүрхүүлээ өөрчилнө.
Та мөн chsh
тушаалыг
-s
сонголттой хэрэглэж болох бөгөөд ингэсэн үед
нэмэлт засварлагч нээлгүйгээр шууд бүрхүүлийг өөрчилдөг.
Жишээ нь та өөрийнхөө бүрхүүлийг bash
бүрхүүлээр
солихыг хүсвэл дараа тушаалыг өгөх болно:
%
chsh -s /usr/local/bin/bash
Таны хэрэглэхийг хүсэж байгаа бүрхүүл тань
/etc/shells
файл дотор заавал
байх ёстой. Хэрэв та портын цуглуулгаас
бүрхүүл суулгасан бол энэ нь автоматаар хийгдчихдэг. Харин та
гар аргаар ямар нэг бүрхүүл суулгавал энэ файлд өөрөө нэмэх хэрэгтэй.
Жишээ нь та bash
бүрхүүлийг гар аргаар суулгаад
/usr/local/bin
байршилд байрлуулсан бол дараах тушаалыг
өгөх хэрэгтэй:
#
echo "/usr/local/bin/bash" >> /etc/shells
Тэгээд дараа нь chsh
тушаалыг хэрэглэх хэрэгтэй.
Энэ болон бусад баримтуудыг ftp://ftp.FreeBSD.org/pub/FreeBSD/doc/ хаягаас татаж авч болно.
FreeBSD-ийн талаар
<questions@FreeBSD.org>
хаягтай холбоо барихаасаа өмнө
баримтыг уншина уу.
Энэ бичиг баримттай холбоотой асуулт байвал
<doc@FreeBSD.org>
хаягаар цахим захидал явуулна уу.
Энэ бичиг баримтын орчуулгатай холбоотой асуулт байвал
<admin@mnbsd.org>
хаягаар цахим захидал явуулна уу.