מיטאלאגיע

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="yi">
  <siteinfo>
    <sitename>װיקיפּעדיע</sitename>
    <dbname>yiwiki</dbname>
    <base>https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%95%D7%99%D7%A4%D7%98_%D7%96%D7%99%D7%99%D7%98</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">מעדיע</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">באַזונדער</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">רעדן</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">באַניצער</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">באַניצער רעדן</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">װיקיפּעדיע</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">װיקיפּעדיע רעדן</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">טעקע</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">טעקע רעדן</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">מעדיעװיקי</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">מעדיעװיקי רעדן</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">מוסטער</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">מוסטער רעדן</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">הילף</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">הילף רעדן</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">קאַטעגאָריע</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">קאַטעגאָריע רעדן</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">פארטאל</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">פארטאל רעדן</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">יחידה</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">שיחת יחידה</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">גאדג'ט</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">שיחת גאדג'ט</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">הגדרת גאדג'ט</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">שיחת הגדרת גאדג'ט</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>מיטאלאגיע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2142</id>
    <revision>
      <id>580828</id>
      <parentid>495595</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:22:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <comment>פֿאַרברייטערט</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1927" xml:space="preserve">{{פארקורצט}}
‫א '''מיטאָלאָגיע''' נעמט אריין א זאמלונג פון [[מיטאס]]ן, דאס הייסט דערקלערונגען װאָס פֿאַרטײַטשן אומבאַקאַנטע און אומנאַטירליכע געשעענישן מיט כל-מיני פֿאַנטאַזיעס. אין די מערהייט דורך [[לעגענדע]]. אפטמאל זענען די מיטאסן וועגן איבערנאטירלעכע באשעפענישן.

== עטימאלאגיע ==
[[טעקע:Francesco_Hayez_028.jpg|קליין|'' Odysseus Overcome by Demodocus' Song'', by Francesco Hayez, 1813–15]]
דאס ווארט &quot;מיטאס&quot; שטאמט פון [[אוראלט גריכיש|אוראלט־גריכיש]]  ''μῦθος'' (''מיטהאס''),&lt;ref&gt;{{cite web|title=myth {{!}} Definition, History, Examples, &amp; Facts|url=https://www.britannica.com/topic/myth|website=Encyclopedia Britannica|access-date=11 January 2021|language=en}}&lt;/ref&gt; וואס באדייט 'רייד' אדער 'נאראטיוו'. אין דעם אנהייב 19טן יארהונדערט האט מען אנגעהויבן ניצן דאס ווערט אין טייל אייראפעאישע שפראכן מיטן מער מצומצמדיקן באדייט &quot;[א] טראדיציאנעלע מעשה וועגן דער פֿרי־היסטאריע פון א פאלק וואס אפטמאל שליסט איין  איבערנאטירלעכע באשעפענישן אדער געשעענישן.&quot;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;oedmthos&quot; /&gt;

== זעט אויך ==
* [[כינעזישע מיטאלאגיע]]
* [[גריכישע מיטאלאגיע]]
* [[רוימישע מיטאלאגיע]]

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

==וועבלינקען==
* [https://archive.org/details/nybc209739 קאלעוואלא : פאלקס עפאס פון די פֿינען]

[[קאַטעגאָריע:רעליגיע]]
[[קאַטעגאָריע:מיטאלאגיע|*]]</text>
      <sha1>4iunfqwyl9yhpcqm3fjtpudpvlp53fd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580829</id>
      <parentid>580828</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:29:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <comment>פֿארראכטן רעפֿערענצן</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2285" xml:space="preserve">{{פארקורצט}}
‫א '''מיטאָלאָגיע''' נעמט אריין א זאמלונג פון [[מיטאס]]ן, דאס הייסט דערקלערונגען װאָס פֿאַרטײַטשן אומבאַקאַנטע און אומנאַטירליכע געשעענישן מיט כל-מיני פֿאַנטאַזיעס. אין די מערהייט דורך [[לעגענדע]]. אפטמאל זענען די מיטאסן וועגן איבערנאטירלעכע באשעפענישן.

== עטימאלאגיע ==
[[טעקע:Francesco_Hayez_028.jpg|קליין|'' Odysseus Overcome by Demodocus' Song'', by Francesco Hayez, 1813–15]]
דאס ווארט &quot;מיטאס&quot; שטאמט פון [[אוראלט גריכיש|אוראלט־גריכיש]]  ''μῦθος'' (''מיטהאס''),&lt;ref&gt;{{cite web|title=myth {{!}} Definition, History, Examples, &amp; Facts|url=https://www.britannica.com/topic/myth|website=Encyclopedia Britannica|access-date=11 January 2021|language=en}}&lt;/ref&gt; וואס באדייט 'רייד' אדער 'נאראטיוו'. אין דעם אנהייב 19טן יארהונדערט האט מען אנגעהויבן ניצן דאס ווערט אין טייל אייראפעאישע שפראכן מיטן מער מצומצמדיקן באדייט &quot;[א] טראדיציאנעלע מעשה וועגן דער פֿרי־היסטאריע פון א פאלק וואס אפטמאל שליסט איין  איבערנאטירלעכע באשעפענישן אדער געשעענישן.&quot;&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;oedmthos&quot; /&gt;

== זעט אויך ==
* [[כינעזישע מיטאלאגיע]]
* [[גריכישע מיטאלאגיע]]
* [[רוימישע מיטאלאגיע]]

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע
|refs=
&lt;ref name=&quot;oedmthos&quot;&gt;&quot;mythos, ''n.''&quot; 2003. In ''[[Oxford English Dictionary]]'' ({{nowrap|3rd ed.}}). Oxford: [[Oxford University Press]].&lt;/ref&gt;
&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;&quot;[https://www.lexico.com/definition/myth Myth].&quot; ''[[Oxford Dictionaries|Lexico]]''. Oxford: [[Oxford University Press]]. 2020. דערגרייכט דעם 21סטן מאי 2020. § 2.&lt;/ref&gt; 
}}

==וועבלינקען==
* [https://archive.org/details/nybc209739 קאלעוואלא : פאלקס עפאס פון די פֿינען]

[[קאַטעגאָריע:רעליגיע]]
[[קאַטעגאָריע:מיטאלאגיע|*]]</text>
      <sha1>5i4qzembpo46ymelk0uzayy0svbpp5i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ביאלאגיע</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2467</id>
    <revision>
      <id>580831</id>
      <parentid>495623</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:53:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3690" xml:space="preserve">'''ביאלאגיע''' איז א אפטייל פון [[נאטור]] וויסנשאפט קלאסיפיקאציע אין [[אקאדעמיע]] וואס שטודירט לעבן און לעבעדיקער.

* [[בעלי חיים]]
* [[גוף-אַנאָטאָמיע]]
* [[אָרגאַנען]]
* [[פיזיאלאגיע]]
* [[זאאלאגיע]]
* [[פלאנצן]]
* [[שוואם|שוואמען]]
* מיקראארגאניזמען—[[באקטעריע]] און [[ארכעען]]

היינט טוט מען צעטיילן אלע לעבעדיקע ארגאניזמען אין דריי געביטן: [[אייקאריאט]]ן, [[ארכעען]] און [[באקטעריע]].

== געביטן אין ביאלאגיע ==
[[גענעטיק]] פארשט די גענעס.

[[פיזיאלאגיע]] פארשט די מעכאנישע פראצעסן פון לעבעדיקע באשעפענישן.

די ביאלאגיע פון [[בעלי חיים]] ווערט גערופן [[זאאלאגיע]], און די ביאלאגיע פון [[פלאנץ|פלאנצן]] הייסט [[באטאניק]].

[[עקאלאגיע]] פארשט די פארשפרייטונג פון באשעפענישן.

[[עטאלאגיע]] פארשט די פירעכץ פון בעלי חיים, ספעציעל די סאציאלע בעלי חיים ווי [[פרימאט]]ן און [[הונט|הינט]].

[[מאלעקולארע ביאלאגיע]] באשעפטיגט זיך מיט די מאלעקולן אין לעבנדיקע סיסטעמען. דאס שליסט איין די שטודיע פון [[קערנזויער]]ן, [[פראטעין|פראטעינען]], [[קארבאהידראט]]ן און [[ליפיד]]ן.

== צעלן ==
ביאלאגיע האט אנגהויבן צו וואקסן און ווערן אנטוויקלט ווען [[אנטאני וואן ליאוונהוק]] האט פארבעסערט דעם [[מיקראסקאפ]]. דעמאלסט האבן אויסגעפונען [[ספערמאטאזאא]] און [[באקטעריע]].

אויך דורך ניצן דעם פארבעסערטן מיקראסקאפ אינעם אנהייב 19טן יארהונדערט ווען עטלעכע ביאלאגן האבן פארשטאנן דאס צענטראלע חשיבות פונעם [[צעל]]. אין 1838 און 1839 האבן [[מאטיאס יאקאב שליידן|שליידן]] און [[טעאדאר שוואן|שוואן]] פארגעשטלעט די פרינציפן (1) די באזיס איינהייט פון אן ארגאניזם איז דער צעל און (2) אן איינציגער צעל האט אלע כאראקטעריסטיקן פון לעבן. דעם דריטן פרינציפ אז (3) אלע צעלן קומען פון דער צעשפאלטונג פון אנדערע צעלן האט פארגעשלאגן [[ראבערט רעמאק]]. אין די 1860ער יארן האבן כמעט אלע ביאלאגן מסכים געווען צו די דריי פרינציפן פון [[צעל טעאריע]].

== כעמישע יסוד ==

=== אטאמען און מאלעקולן ===

=== וואסער ===

=== אראגאנישע פארבינדונגען ===

=== מאקראמאלעקולן ===

==   גאלעריע==
&lt;gallery&gt;
טעקע:Guriezo Adino vaca toro terneras.jpg|בעלי חיים - Bos primigenius taurus
טעקע:Zboże.jpg|פלאנצן - Triticum
טעקע:Morchella esculenta 08.jpg|שוואמען - Morchella esculenta
טעקע:Gemmatimonas aurantiaca.jpg|באקטעריע - Gemmatimonas aurantiaca (- = 1 Micrometer)
טעקע:Halobacteria.jpg|ארכעען - Halobacteria
טעקע:Gamma phage.png|ווירוס - Gamma phage
&lt;/gallery&gt;
{{ביאלאגיע פיסל}}
{{ביאלאגיע-שטומף}}

[[קאַטעגאָריע:ביאלאגיע|*]]</text>
      <sha1>0qzsrska3e2mt81rac8j4lbjfrisnvf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>עדה החרדית</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3802</id>
    <revision>
      <id>580805</id>
      <parentid>580723</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:08:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6122" xml:space="preserve">[[טעקע:Eida hachrydis.jpg|קליין|250px|דאס שטעמפל פון דער עדה'ס וועד הכשרות]]
די '''עדה החרדית''' איז געגרינדעט געווארן אין [[ירושלים]] דורך די [[רבנים]] און גדולים פון שטאט, פאר איבער הונדערט יאר צוריק, בראש פון הרב [[יוסף חיים זאנענפעלד]] זצ&quot;ל מחבר פון '''שלמת חיים'''. דער גאב&quot;ד היינט איז הרב [[טוביה ווייס|יצחק טובי' ווייס]], דער ראב&quot;ד איז הרב [[משה שטערנבוך]], דער יו&quot;ר וועד הכשרות איז הרב [[נפתלי האלבערשטאם (טשאקאווע)|נפתלי הלברשטאם]] און דער אלגעמיינער פארוואלטער איז [[גבריאל צבי פאפנהיים]] מנכ&quot;ל וועד הכשרות.

איר ציל איז געווען צוזאם-צו-נעמען אלע קהלות אונטער איין הלכה'דיגער פירערשאפט און בעיקר צו זיך האלטן פעסט קעגן אלע מיני פירצות, וואס די פרייע גאס האט געשאפן. גלייך ביי איר גרינדונג איז אויפגעשטעלט געווארן דער ביד&quot;ץ וועלכער האט געדינט די פרומע [[אשכנזים]] און ספרדים צוגלייך. בערך 25 יאר נאך איר גרינדונג האט זי אנגעהויבן צוצושטעלן כשר'ע [[מקוה|מקוואות]] און געבן [[הכשר]]ים אויף מאכלים וועלכער איז היינט די שטערקסטע השגחה ביי די פרומע אידנטום, אויך פירן זיי אן מיט די [[דעמאנסטראציע|הפגנה'ס]] קעגן די [[ציונים]].

דער ערשטער [[אב בית דין|גאב&quot;ד]] פון דער עדה איז געווען ר' [[יוסף חיים זאנענפעלד]] ז&quot;ל וואס האט געהאלטן שטארקע דרשות מחזק צו זיין די עדה-נאכפאלגער. נאך אים איז געווען אב&quot;ד הרב [[יוסף צבי דושינסקי]].

שפעטער איז דער [[סאטמאר (הויף)|סאטמארער]] רב, רבי [[יואל טייטלבוים]], געווארן דער גאב&quot;ד. 

אין יאר [[ה'תשל&quot;ט]] ווען דער סאטמארער רב איז אוועק, איז דער גאב״ד טיטל איבער געגאנגען צו הרב [[יצחק יעקב ווייס]] ז&quot;ל מחבר פון שו&quot;ת [[מנחת יצחק]], צוליב זיינע פילע אויפגעכאפטע תשובות וואס ער האט געשריבן און איז צעשפרייט געווארן אין דער גאנצער וועלט.

אין יענער תקופה האט דער [[בעלזא|בעלזער]] רב [[ישכר דוב רוקח (ב)|ישכר דוב רוקח]] (דער צווייטער)  געגרינדעט אן אייגן בי&quot;ד און וועד הכשרות.

נאך דעם בעל מנחת יצחק ז&quot;ל איז אויך געוארן גאב&quot;ד העדה, ר' משה אריה פריינד ז&quot;ל וואס איז אויך געווען רב אין [[סאטמאר (הויף)|סאטמאר]] ביהמ&quot;ד &quot;[[אהל רחל]]&quot; וואס געפינט זיך אויף רחוב יואל אין [[ירושלים]], נאך אים איז געווען גאב&quot;ד הרב דושינסקי, וואס איז אוועק אין יאר [[ה'תשס&quot;ב]], און נאך אים הרב [[יצחק טוביה ווייס]].

צווישן דער הנהלה איז יארן געווען [[גרשון שטעמער]] און [[שלמה פאפנהיים]]. דער לאנגיעריגער סופר פונעם בית דין פון דער עדה איז געווען רבי [[מנחם דאווידאוויטש]].

==  די רבנים פון דער עדה (גאב&quot;ד) ==
  
*הרב [[יוסף חיים זאנענפעלד]] (---[[1932]]).
*הרב [[יוסף צבי דושינסקיא]] ([[1932]]-[[1948]]).
*הרב [[זעליג ראובן בענגיס]] ([[1948]]-[[1953]]) 
*הרב [[יואל טייטלבוים]],[[סאטמאר (הויף)|סאטמארער]] רבי ([[1953]]-[[1979]]).
*הרב [[יצחק יעקב ווייס]] ([[1979]]-[[1989]]).
*הרב [[משה אריה פריינד]] ([[1989]]-[[1996]]).
*הרב [[ישראל משה דושינסקיא]] ([[1996]]-[[2003]]).
*הרב [[יצחק טוביה ווייס]] ([[2003]]-[[2022]])

== די ראשי בית דין (ראב&quot;ד) ==
*הרב [[משה נחום וואלנשטיין]].
*הרב [[מרדכי לייב רובין]] (1924-1929)
*הרב [[זעליג ראובן בענגיס]] (1938-1948).
*הרב [[פינחס עפשטיין]] (1948-1968).
*הרב [[דוד יונגרייז]] ([[1972]]-1968).
*הרב [[יצחק יעקב ווייס]] ([[1972]]-[[1979]]).
*הרב [[משה אריה פריינד]] ([[1979]] - [[1989]]).
*הרב [[ישראל משה דושינסקיא]]  ([[1989]]-[[1996]]).
*הרב [[ישראל יעקב פישער]] ([[1996]]-[[2003]]).
*הרב [[משה שטערנבוך]] ([[2003]]) (היינטיגער).

== געוועזענע דיינים ==
* הרב [[מאיר בראנדסדארפער]]
* הרב [[משה האלבערשטאם]]
* הרב [[נפתלי הירצקא פרענקל]]
* הרב [[יעקב בלויא]] 

== די היינטיגע חברי ביד&quot;צ ==
* הרב [[אברהם יצחק אולמאן]]
* הרב יעקב מענדל יוראוויטש
* הרב [[חיים אורי פריינד]]
* הרב [[יהושע ראזנבערגער]]
* הרב יהודה פישער

== די היינטיגע מורי הוראה פון דער עדה ==
* הרב משה זאקס
* הרב אברהם דוב ליטמאנאוויטש
* הרב משה ניישלאס
* הרב מענדל פוקס
* הרב משה טייטלבוים דומ&quot;ץ סאטמאר ירושלים

== דרויסנדיגע לינקן ==
[http://www.truetorahjews.org/taxonomy/term/37 דעקלעראציעס דורך דער עדה]
[[קאַטעגאָריע:יידישע שטרעמונגען]]
[[קאַטעגאָריע:בית דין צדק]]
[[קאַטעגאָריע:עדה החרדית|*]]
[[קאַטעגאָריע:ירושלים]]</text>
      <sha1>o0f6xko2yg1sao66detyawa6bv83ie0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ט&quot;ו חשוון</title>
    <ns>0</ns>
    <id>5562</id>
    <revision>
      <id>580816</id>
      <parentid>580769</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:33:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/אגודת ישראל|אגודת ישראל]] צוריקגענומען ([[User talk:אגודת ישראל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:פוילישער|פוילישער]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1387" xml:space="preserve">{{חשון}}
טעג ווען ט&quot;ו חשוון קען געפאלן:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! קביעות פון יאר !! טאג !! סדרה
|-
| זחא{{ש}}זחג{{ש}}זשג{{ש}}זשה || מאנטיג || [[פרשת וירא|וירא]]
|-
| בחג{{ש}}בחה{{ש}}בשה{{ש}}בשז || מיטוואך || וירא
|-
| גכה{{ש}}גכז || דאנערשטיק || וירא
|-
| החא{{ש}}הכז{{ש}}השא{{ש}}השג || שבת || וירא
|}
==געבוירן==
== יארצייטן==
* [[ג'תתקכ&quot;ו]] - [[מתתיהו הכהן|מתתיהו]] בן יוחנן כהן גדול
* [[ה'תקצ&quot;ז]] -  רבי [[לייב בעל הייסורים]] פון [[חברון]], תלמיד פון [[בעל התניא]]
*[[ה'תר&quot;ז]] – רבי [[מרדכי אהרן גינזבורג]] (געב׳ [[ה'תקנ&quot;ו]])
* [[ה'תרמ&quot;ב]] - רבי [[שמואל פרענקל]] ראב&quot;ד [[דאראג]], מחבר פון &quot;אמרי שפר&quot; (געב' [[ה'תקע&quot;ד]])
* [[ה'תש&quot;ב]] - רבי [[יעקב ישראל ראבינאוויטש]] פון [[כערסאן]], ערשטער אדמו&quot;ר אין [[תל אביב]] און מחבר פון &quot;שארית יעקב&quot; (געב׳ [[ה'תר&quot;ם]])
* [[ה'תשי&quot;ד]] - רבי [[אברהם ישעיהו קארעליץ]], מחבר פון ״חזון איש״, אמונה ובטחון, קובץ אגרות (געב׳ [[ה'תרל&quot;ט]])


{{גרונטסארטיר:ח15}}</text>
      <sha1>0y8qizqhbmydw8e26chbug0v75y63qu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ט' אלול</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6103</id>
    <revision>
      <id>580822</id>
      <parentid>510332</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T21:59:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>זאנוויל</username>
        <id>33381</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1988" xml:space="preserve">{{אלול}}
די טעג ווען ט' אלול קען געפאלן:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! קביעות פון יאר !! טאג !! סדרה
|-
| בשז{{ש}}גכז{{ש}}הכז|| מאנטיג || [[פרשת כי תצא|כי תצא]]
|-
| החא{{ש}}השא{{ש}}זחא || דינסטיג {{שפייצן}}|| כי תצא
|-
| בחג{{ש}}השג{{ש}}זחג{{ש}}זשג || דאנערשטיג || כי תצא
|-
| בחה{{ש}}בשה{{ש}}גכה{{ש}}זשה || שבת || כי תצא
|}
== געשעענישן==

* [[ה'כ&quot;ז]] - דער [[רמב&quot;ן]], קומט אן אין [[ארץ ישראל]] 
* [[ה'ק&quot;ט]] - 6,000 יידן אויסגעהרגעט  אין [[מאגענצא]] ([[מיינץ]], [[דייטשלאנד]]) נאך ווען מ'האט זיי באשולדיגט מיט דער [[שווארצע מגפה|שווארצער מגפה]]
* [[ה'תרפ&quot;ג]] – מ'האט אויסגערופן דעם [[דף היומי]], דורך הרב [[מאיר יהודה שפירא|מאיר שפירא]] פון לובלין, ביי דער כנסייה גדולה פון  [[אגודת ישראל]] (מ'האט אנגעהויבן ש&quot;ס דריי וואכן שפעטער, אום ערשטן טאג [[ראש השנה]] [[ה'תרפ&quot;ד]])
* [[ה'תשנ&quot;א]] - היציגע [[קראון הייטס ראיאטן|ראיאטן אין קראון הייטס]], ניו יארק, וואס האט געקאסט דאס לעבן פון א איד, יענקל ראזענבוים 

==געבוירן==
* {{לינק צו א יידיש יאר|2198}} – [[דן בן יעקב אבינו]] (לויט דער 'תורה שלמה' שמות א, ו, אות נ')


== יארצייטן ==
* {{לינק צו א יידיש יאר|2320}} – דן בן יעקב אבינו
* [[ה'תר&quot;ס]] – רבי [[צדוק הכהן]] פון לובלין, דער „פרי צדיק&quot; (געב' [[ה'תקפ&quot;ג]])
* [[ה'תשי&quot;ח]] - רבי [[יונתן שטייף]], רב פון [[בודאפעשט]], מחבר פון „חדשים גם ישנים&quot;
[[nn:9. elúl]]</text>
      <sha1>acd6q1t45cu6yupfvpqbuwo3texsygq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>כ&quot;ג אלול</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6117</id>
    <revision>
      <id>580823</id>
      <parentid>510334</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T22:03:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>זאנוויל</username>
        <id>33381</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1438" xml:space="preserve">{{אלול}}
די טעג ווען כ״ג אלול קען געפאלן:
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! קביעות פון יאר !! טאג !! סדרה
|-
| בשז{{ש}}גכז{{ש}}הכז|| מאנטיג || [[פרשת נצבים|נצבים]]
|-
| החא{{ש}}השא{{ש}}זחא || דינסטיג {{שפייצן}}|| נצבים
|-
| בחג{{ש}}השג{{ש}}זחג{{ש}}זשג || דאנערשטיג || נצבים-[[פרשת וילך|וילך]]
|-
| בחה{{ש}}בשה{{ש}}גכה{{ש}}זשה || שבת || נצבים-וילך
|}
== יארצייטן==
* [[ה'תקע&quot;ח]] - רבי ישראל דערבארמדיגער, רב אין פיקאוו
* [[ה'תקפ&quot;ו]] – [[אורי פון סטרעליסק|דער שרף פון סטרעליסק]]
* [[ה'תש&quot;ב]] – רבי יצחק מנחם פון [[אלעקסאנדער (הויף)|אלעקסאנדער]], בעל &quot;עקידת יצחק&quot;, דערמארדעט אין [[חורבן אייראפע]]
* [[ה'תש&quot;ב]] – רבי משה בצלאל אלטער, זון פונעם [[יהודה אריה לייב אלטער|שפת אמת]], דערמארדעט אין חורבן אייראפע
* [[ה'תשנ&quot;ה]] – הרב [[מאיר יהודה געץ]], רב פונעם [[כותל מערבי]] (געב' [[ה'תרפ&quot;ד]])

== געשעענישן ==
[[ה'תשס&quot;א]] - שוידערליכע [[סעפטעמבער 11 אטאקעס|9-11 טעראר אטאקעס]] אין די פאראייניגטע שטאטן

[[nn:23. elúl]]</text>
      <sha1>3epdwyl7czncfeuju150t1hkmwyc8od</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>יצחק טוביה ווייס</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6290</id>
    <revision>
      <id>580827</id>
      <parentid>580802</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:49:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/המלאך שמחיאל|המלאך שמחיאל]] צוריקגענומען ([[User talk:המלאך שמחיאל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:Zlotchover chosid|Zlotchover chosid]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8452" xml:space="preserve">{{רב
| נאמען = הרב יצחק טובי' ווייס
|יידישע געבורט דאטע= [[תרפ&quot;ו]]
|בילד = Reb tovia wies.JPG
|אמטן = גאב״ד פון דער [[עדה החרדית]], [[ירושלים]]{{ש}}דיין אין אנטווערפן
}}
[[בילד:יצחק טוביה וייס.JPG|קליין| הרב יצחק טוביה ווייס מיט הרב [[יהושע לייפער]], מנהל פון מכון ״[[עוז והדר]]״ (אויגוסט 2015)|250x250פיקס]]
הרב '''יצחק טוביה ווייס''' (26סטן אויגוסט 1926 [[ט&quot;ז אלול]] תרפ&quot;ו - 30 יולי 2022 ב' אב תשפ&quot;ב) איז געווען דער גאב&quot;ד פון דער [[עדה החרדית]] אין [[ירושלים]] און [[ראש ישיבה]] פון חכמת התורה אין ירושלים.

== ביאגראפיע ==
ער איז געבוירן געווארן תרפ&quot;ו אין דער שטאט פעזינג (Pezinok), נעבן [[בראטיסלאווא]] אין [[טשעכאסלאוואקיי]] (היינט אין [[סלאוואקיי]]) אלס דער יונגסטער זון פון זיין טאטן הרב שלמה ווייס און זיין מאמע ריקל. דער טאטע איז געווען א מגיד שיעור אין שטעטל און א תלמיד פון [[שמחה בונם סופר|שבט סופר]], און פאר זיין פרנסה איז ער געווען א האלץ סוחר. אינדערפרי האט ער געלערנט אין דער ארטיגער סעקולערער [[שולע]], און נאכמיטאג האט ער געלערנט מיט א [[מלמד]].

ער איז געקומען קיין [[לאנדאן]] פאר דער מלחמה און געווארן א תלמיד פון רבי [[משה שניידער]] אין זיין ישיבה [[תורת אמת]] אין לאנדאן, [[ענגלאנד]], וואו ער האט געלערנט אינאיינעם מיט די ברידער רבי [[משה שטערנבוך|משה]] און רבי [[אליהו שטערנבוך]] (וואס איז געווען ראב&quot;ד [[מחזיקי הדת (אנטווערפן)|מחזיקי הדת]], אנטווערפן). נאך זיין חתונה האט ער געלערנט אינעם [[גייטסהעדער כולל]] ביי רבי [[אליהו דעסלער]]; ווען רבי דעסלער איז אריבער צו [[פאנאוועזשער ישיבה|פאנאוועזש]], איז רבי ווייס בשטעלט געווארן אז איינע פון די עקסעקיטיב'ן פון דעם כולל.

אין תשכ&quot;ז איז ער געווארן א מגיד שיעור אין [[ישיבת עץ חיים ווילרייק]] אסאך יארן, און געווארן רב אין [[גער (הויף)|גערער]] שטיבל אין אנטווערפן. שפעטער איז ער  געווארן אויפגענומען אלס דיין פון דער דארטיגער [[מחזיקי הדת]] קהילה אונטערן רבנות פון הרב [[חיים קרייסווירטה]]. ער איז נישט געווארן אנטווערפענער רב נאר ארויף קיין ירושלים.

ער איז געוועזן יארן לאנג אין [[בית דין]] פון דער חרדישער קהילה &quot;מחזיקי הדת&quot; אין [[אנטווערפן]]. סוף האט מען אים גענומען קיין ירושלים נאכדעם וואס די [[ארונים]] מיט [[תולדות אברהם יצחק]] האבן געקעמפט קעגן רבי [[ישראל חיים מנשה פרידמאן]], און צוזאמען מיט [[דושינסקי]] דעפוטאטן וואס זענען משפחה מיט רבי טוביה איז ער געווען דער אלטערנאטיווער קאנדידאט וואס האט געוואונען די אפשטימונג אין [[עדה החרדית]] הנהלה צו קרוינען פאר ירושלים [[רב]].

דער רב איז באהאוונט אין זיבן שפראכן: [[יידיש]], [[ענגליש]], [[לשון הקודש]] און [[העברעאיש]], [[דייטש]], [[פלעמיש]], [[אונגאריש]] און [[טשעכיש]].

נאך זיין וויב'ס פטירה האט ער געהייראט בזיווג שני רייזל, די אלמנה פון [[אוריאל צימער]].

דערנאך האט ער געהייראט בזיווג שלישי גאלדא שפרה (תרצ״ו - ט״ו כסלו תש״פ), די אלמנה פון הרבני וואלף בער לעבאווויטש א טאכטער פון הרב בנימין חיים פעלדמאן פון סיגעיט,{{הערה|{{cite web|url=https://www.bhol.co.il/news/1058237|title=אבל ב'עדה החרדית': אשת הגאב&quot;ד - נפטרה|publisher=בחדרי חרדים}}}} ער איז געווארן א שוואגער פון הרב מייזליש דער סיגעיטער רב. 

דער פשעווארסקער רבי ר' [[יעקב לייזער]] האט אמאל אין מיטן א שיעור פון פרקי אבות געזאגט פשט אין דער משנה ״כל הבורח מהכבוד הכבוד בורח אחריו״ מיינט אזא יוד ווי אונזער דיין רבי טוביה וואס איז בורח מכבוד וסוף הכבוד לבוא, און שפעטער איז דאס טאקע מקוים געווארן ווען ער איז געווארן דער גאב&quot;ד עדה החרדית.

אין ארץ ישראל ביי פארשידענע חילוקי דעות אין הלכה, האט מען געזען אז אים קען מען נישט רוקן, אבער מיט פיל חכמה קיינמאל קיינעם נישט באליידיגט קיינעם נישט פערזענליך אבער שטארק מיט זיין מיינונג ווי אן אלטער פאררצייטישער רב,  ער האט זיך נישט צוריק געהאלטן אנצופרעגן הרב וואזנער זיין מיינונג צי ער איז גערעכט צי נישט מיט פיל ענווה און אמת.

אויך ביי דער סאטמאר מחלוקה האט ער זיכער געמאכט לגבי דער שאלה אין בני ברק אז ס'זאל קומען צו א רבנישן בית דין, וואו ער האט ממנה געווען הרב נפתלי פרענקל פון דער עדה החרדית אלס ראש בית דין.

די תלמידים פון דעם רב האבן ארויסגעגבן א שיין ספר &quot;רבנו הגדול אמרו&quot; אלע זיינע מעשיות וואס ער פארציילט פון זיין יוגנט און פון זיינע רבי'ס וואס איז פארכאפט געווארן צווישן טויזנעטר יודן, מעשיות מיט זייער א ארגינעלן טעם.

אין ניו יארק און לאנדאן האבן די מקורבים פון דעם רב מייסד געווען א קופת צדקה &quot;קופת הגאב&quot;ד&quot; פון וואס דער רב טיילט אויס טויזנטער דאלער פאר עניי ירושלים פאר די ימים טובים. די קופה האט א וועד הרבנים, צווישן זיי הרב חיים פלאהר ראש כולל זכרון מנחם, הרב טורדוס זילבער יאווזשנער רב , הרב מאיר יודא טענענבוים טשאטא רב,  וואס זיי שטעלן צוזאם דאס געלט, ווי אויך רופט די רב פערזענדלך נגידים פון איבער די וועלט צו העלפען די קאסע, און די רב פערזענדליך שטייט און שפיץ פון די ליסטע זיכער מאכען אז אלע תלמידי חכמים אין שטאט באקומען בדרך כבוד פאר יום טוב.

==נשיאות שומרי החומות==
[[כולל שומרי החומות]] (דער אונגארישער כולל) האט נאר געהאט נשיאים פון חוץ לארץ. די לעצטע יארן האט מען ממנה געווען צוויי רבנים אויך פון ארץ הקודש דאס איז דעם רב הרב ווייס צוזאמען מיט הרב [[שמואל וואזנער]] זצ&quot;ל; נאך זיין פטירה איז געבליבן נאר הרב ווייס צו זאמען מיט די נשיאים פון חוץ לארץ.

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}


{{גרונטסארטיר:ווייס, יצחק}}
[[קאטעגאריע:רבנים אין ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:דיינים]]
[[קאַטעגאָריע:עדה החרדית]]
[[קאַטעגאָריע:לעבעדיגע מענטשן]]</text>
      <sha1>3nu6vjjs9yj3x6l43ueuubjlb9zqmd8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>גמרא</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6372</id>
    <revision>
      <id>580812</id>
      <parentid>580758</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:26:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/אגודת ישראל|אגודת ישראל]] צוריקגענומען ([[User talk:אגודת ישראל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:פוילישער|פוילישער]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="991" xml:space="preserve">'''גמרא''' איז א זאמלונג פון די מאמרים און שקלא וטריא פון די [[אמוראים]] , ד&quot;ה די חכמים ביי יידן פון דער תקופה גלייך נאכן פעסטשטעלן פון דער [[משנה]] (בערך 200 יאר נאכן צווייטן חורבן בית המקדש). די אמוראים שטעלן זיך אויף די ווערטער און סברות פון די [[תנאים]] אין דער משנה און [[ברייתא|ברייתות]].

אין [[ציפורי]] און אין [[טבריה]] אין ארץ ישראל האט מען צוזאמענגעשטעלט דעם [[תלמוד ירושלמי]]. א הונדערט יאר שפעטער האט מען אין בבל צוזאמענגעשטעלט דעם [[תלמוד בבלי]]. מען לערנט דעם בבלי אסאך מער ווי דעם ירושלמי.

== זעט אויך ==
* [[תלמוד בבלי]]
* [[תלמוד ירושלמי]]

[[קאַטעגאָריע:תלמוד]]</text>
      <sha1>o7jmc7qkbtol9ki8uo04x8ljtnx4twn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>תלמוד בבלי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6972</id>
    <revision>
      <id>580813</id>
      <parentid>580759</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:26:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/אגודת ישראל|אגודת ישראל]] צוריקגענומען ([[User talk:אגודת ישראל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:פוילישער|פוילישער]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3736" xml:space="preserve">{{יידישקייט}}
דער '''תלמוד בבלי''', באקאנט צווישן [[ארטאדאקס]]ישע אידן אלס '''גְמָרא''', איז א זאמלונג פֿון ערקלערונגען אויף דער [[משנה]] פֿון די [[אמוראים]], די [[רבנים]] און [[תלמידי חכמים]] וואס האבן געלעבט אין דער תקופה נאך דער חתימת המשנה. עס איז דא צוויי תלמודים, דער תלמוד בבלי און דער תלמוד ירושלמי. לויט דער טראדיציע האבן [[רבינא]] און [[רב אשי]] רעדאקטירט דעם תלמוד בבלי. זיי האבן געלעבט אין דעם פֿינפֿטן יאָרהונדערט אין [[פערסיע]]. דער תלמוד ירושלמי איז צוזאמענגעשטלט געווארן דורך [[רבי יוחנן]] און זיינע קאלעגען, וואס האבן געלעבט אים פֿערט'ן יאָרהונדערט אין [[ארץ ישראל]].

צייטליך פֿאנגט די פעריאדע פֿון דעם תלמוד אָן מיט דעם שרייבן פֿון דער משנה, אומגעפֿער אין יאר [[200]] למנינם. פֿון דאן אָן הייסן די גרעסטע רעליגיעזע לערער נישט מער [[תנאים]] נאר אמוראים.

חאטשע די תלמודים זענען געווארן רעדאקטירט דורך רבינא און רב אשי איינערזייטס, און רבי יוחנן מיט זיינע קאלעגען אנדערזייטס, האט דער תלמוד דאן נאך נישט געהאט די היינטיגע פֿארעם. בעזאנדערס דער באבילאָנישער תלמוד איז געווארן ווייטער פֿארארבעטעט דורך די [[רבנן סבוראי]], די אנאָנימע אנפֿירער פֿון דעם זעקסטן יאָהרהונדערט.

[[בילד:Gmara_Book.jpg|קליין|250px|צוויי גמרות]]
(אַרױסגערעדט: געמאָראַ)  דאָס װאָרט „גמרא“ שטאַמט פֿון [[אראמיש|אַראַמיִש]], דער טײַטש איז „לערנען“, און דערמיט װערט אױך באַצײכנט דער [[פירוש]] און צוגאַב צו דער [[משנה]] װאָס איז באַקאַנט אַלס „גמרא“.  װעגן דעם צוזאַמענשטעל פֿון גמרא, צײַט פֿון דער רעדאַקציע און איר אינהאַלט געבן מיר בײַם זוכװאָרט &quot;תּלמוד&quot;.

==איבעיא==
עס איז די אפטייטש פון א &quot;שאלה&quot; אין [[אראמיש]]. מיר געפונען זייער אסאך אין גמרא &quot;איבעיא להו&quot; וואס דער רבי אין חדר פלעגט טייטשן &quot;האבן די בני [[ישיבה|ישיבות]] א בעיא געפרעגט.

ווען [[בן יהודה]] האט ערפינדען דער שפראך [[עברית]] האט ער אויף דעם יסוד איבערגעטייטשט דאס ווארט [[פראבלעם]] אויף &quot;בעיה&quot;. ווייל א שאלה מיט א פראבלעם זענען אינעם זעלבן גאנג.

די מפרשים זאגן אז ווען עס שטייט אין גמרא &quot;תיקו&quot; נאך אן איבעיא איז דאס די [[ראשי תיבות]] פון '''ת'''שבי '''י'''תרץ '''ק'''ושיות '''ו'''אבעיות. תשבי איז נאך א נאמען פאר [[אליהו הנביא]] וואס על פי חז&quot;ל גייט זיך אנטפלעקן פאר משיח קומט, און פארענטפערן אלע שווערע ספיקות.

== וועבלינקען ==
* [http://www.mechon-mamre.org/b/l/l0.htm גמרא אויפן וועב] 

[[קאַטעגאָריע:גמרא]]</text>
      <sha1>fx09ehjn5m35wxq6x9jqmu75mbs328y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580814</id>
      <parentid>580813</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:27:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3676" xml:space="preserve">{{יידישקייט}}
דער '''תלמוד בבלי''', אדער '''גְמָרא''', איז א זאמלונג פֿון ערקלערונגען אויף דער [[משנה]] פֿון די [[אמוראים]], די [[רבנים]] און [[תלמידי חכמים]] וואס האבן געלעבט אין דער תקופה נאך דער חתימת המשנה. עס איז דא צוויי תלמודים, דער תלמוד בבלי און דער תלמוד ירושלמי. לויט דער טראדיציע האבן [[רבינא]] און [[רב אשי]] רעדאקטירט דעם תלמוד בבלי. זיי האבן געלעבט אין דעם פֿינפֿטן יאָרהונדערט אין [[פערסיע]]. דער תלמוד ירושלמי איז צוזאמענגעשטלט געווארן דורך [[רבי יוחנן]] און זיינע קאלעגען, וואס האבן געלעבט אים פֿערט'ן יאָרהונדערט אין [[ארץ ישראל]].

צייטליך פֿאנגט די פעריאדע פֿון דעם תלמוד אָן מיט דעם שרייבן פֿון דער משנה, אומגעפֿער אין יאר [[200]] למנינם. פֿון דאן אָן הייסן די גרעסטע רעליגיעזע לערער נישט מער [[תנאים]] נאר אמוראים.

חאטשע די תלמודים זענען געווארן רעדאקטירט דורך רבינא און רב אשי איינערזייטס, און רבי יוחנן מיט זיינע קאלעגען אנדערזייטס, האט דער תלמוד דאן נאך נישט געהאט די היינטיגע פֿארעם. בעזאנדערס דער באבילאָנישער תלמוד איז געווארן ווייטער פֿארארבעטעט דורך די [[רבנן סבוראי]], די אנאָנימע אנפֿירער פֿון דעם זעקסטן יאָהרהונדערט.

[[בילד:Gmara_Book.jpg|קליין|250px|צוויי גמרות]]
(אַרױסגערעדט: געמאָראַ)  דאָס װאָרט „גמרא“ שטאַמט פֿון [[אראמיש|אַראַמיִש]], דער טײַטש איז „לערנען“, און דערמיט װערט אױך באַצײכנט דער [[פירוש]] און צוגאַב צו דער [[משנה]] װאָס איז באַקאַנט אַלס „גמרא“.  װעגן דעם צוזאַמענשטעל פֿון גמרא, צײַט פֿון דער רעדאַקציע און איר אינהאַלט געבן מיר בײַם זוכװאָרט &quot;תּלמוד&quot;.

==איבעיא==
עס איז די אפטייטש פון א &quot;שאלה&quot; אין [[אראמיש]]. מיר געפונען זייער אסאך אין גמרא &quot;איבעיא להו&quot; וואס דער רבי אין חדר פלעגט טייטשן &quot;האבן די בני [[ישיבה|ישיבות]] א בעיא געפרעגט.

ווען [[בן יהודה]] האט ערפינדען דער שפראך [[עברית]] האט ער אויף דעם יסוד איבערגעטייטשט דאס ווארט [[פראבלעם]] אויף &quot;בעיה&quot;. ווייל א שאלה מיט א פראבלעם זענען אינעם זעלבן גאנג.

די מפרשים זאגן אז ווען עס שטייט אין גמרא &quot;תיקו&quot; נאך אן איבעיא איז דאס די [[ראשי תיבות]] פון '''ת'''שבי '''י'''תרץ '''ק'''ושיות '''ו'''אבעיות. תשבי איז נאך א נאמען פאר [[אליהו הנביא]] וואס על פי חז&quot;ל גייט זיך אנטפלעקן פאר משיח קומט, און פארענטפערן אלע שווערע ספיקות.

== וועבלינקען ==
* [http://www.mechon-mamre.org/b/l/l0.htm גמרא אויפן וועב] 

[[קאַטעגאָריע:גמרא]]</text>
      <sha1>qq01in9zddcadsv56ciehej0duwaxmh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>מוסטער:חורבן אייראפע</title>
    <ns>10</ns>
    <id>8089</id>
    <revision>
      <id>580804</id>
      <parentid>547325</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:06:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5122" xml:space="preserve">{| padding=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin: 1em 0 1em 1em; border: 1px solid #aaaaaa; float: left; clear: left;&quot;
|-
| style=&quot;background: #B0C4DE; padding: 3px 5px; text-align: center;&quot; | '''[[חורבן אייראפע]]'''
|-
! style=&quot;background: #d6e7ff; font-size: 95%; border-top: 1px solid #aaaaaa; border-bottom: 1px solid #aaaaaa; padding: 0 5px; text-align: center;&quot; | פריערדיגע עלעמענטן
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #edf3fe; text-align: center;&quot; |  [[נירנבערג געזעצן]] ·&lt;br /&gt;
[[T-4 פראגראם]] · [[קאנצעטראציע לאגער|קאצעט]] 
|-
! style=&quot;background: #d6e7ff; font-size: 95%; border-top: 1px solid #aaaaaa; border-bottom: 1px solid #aaaaaa; padding: 0 5px; text-align: center;&quot; | אידן
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''[[נאצי דייטשלאנד|די נאצישע דייטשלאנד]]'''
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''[[פאגראם|פאגראמען]]:''' [[קריסטאל נאכט]] · [[יאסער פאגראם]] &lt;br /&gt;[[יעדוואבנער פאגראם]] · [[לעמבערגער פאגראם]]
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #edf3fe; text-align: center;&quot; | '''[[געטא|געטאס:]]''' [[בודאפעשטער געטא|בודאפעשט]], [[ווארשעווער געטא|ווארשע]], [[ווילנער געטא|ווילנע]]&lt;br /&gt;
[[טערעזיענשטאט]], [[לאדזשער געטא|לאדזש]], [[לעמבערגער געטא|לעמבערג]], [[קראקעווער געטא|קראקע]]
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #ffffff; text-align: center;&quot; |'''[[איינזאצגרופען]]:''' [[באבי יאר]], [[רומבולער הריגה|רומבולע]] &lt;br /&gt; [[פאנאר]], [[אדעס רציחה|אדעס]]
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #edf3fe; text-align: center;&quot; | '''[[ענדגילטיקע לײזונג]]''' [[וואנזע קאנפערענץ]] &lt;br /&gt;[[ריינהארד אקציע]]
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''[[נאצי פארטיליקונג לאגער|טויט לאגערן:]]''' [[בעלזשיץ פארטיליקונג לאגער|בעלזשיץ]], [[כעלמנא פארטיליקונג לאגער|כעלמנא]], [[סאביבאר]], [[מיידאנעק]],&lt;br /&gt;[[טרעבלינקע]], [[אוישוויץ]], [[יאסענאוואץ]], [[קאלדיטשעוו]]
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #edf3fe; text-align: center;&quot; | '''ווידערשטאנד:''' [[יידישע קאמף ארגאניזאציע|ŻOB]] ·  [[יידישע מיליטערישע פאראייניקונג|ŻZW]] &lt;br /&gt; [[געטא אויפשטאנד]]ן: ([[ווארשעווער געטא אויפשטאנד|ווארשע]] · [[ביאליסטאקער געטא אויפשטאנד|ביאליסטאק]])
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''סוף מלחמה:''' [[טויט מארשן]]&lt;br /&gt; [[בריחה]]· [[שארית הפליטה יידן]]
|-
! style=&quot;background: #d6e7ff; font-size: 95%; border-top: 1px solid #aaaaaa; border-bottom: 1px solid #aaaaaa; padding: 0 5px; text-align: center;&quot; | אנדערע קרבנות
|-
|-
! style=&quot;background: #d6e7ff; font-size: 95%; border-top: 1px solid #aaaaaa; border-bottom: 1px solid #aaaaaa; padding: 0 5px; text-align: center;&quot; | פאראנטווארטליכע פארטייען
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #edf3fe; text-align: center;&quot; | '''[[נאצי]]''': [[אדאלף היטלער]] · [[ריינהארד היידריך|היידריך]] ·&lt;br /&gt;  [[אדולף אייכמאן|אייכמאן]] · [[היינריך הימלער]] · [[עס.עס.]] · [[געשטאפא]]
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #ffffff; text-align: center;&quot; | '''[[קאלאבאראציע]]ר''' 
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #edf3f3; text-align: center;&quot; |[[נירנבערג געזעצן]] · [[דענאציפיקאציע]]
|-
! style=&quot;background: #d6e7ff; font-size: 95%; border-top: 1px solid #aaaaaa; border-bottom: 1px solid #aaaaaa; padding: 0 5px; text-align: center;&quot; | ליסטעס
|-
| style=&quot;font-size: 85%; padding: 0 5px; background: #edf3fe; text-align: center;&quot; |[[ליסטע פון איבערגעבליבענע]] &lt;br /&gt;[[ליסטע פון אלע קדושים]] ·  [[List of people who assisted Jews during the Holocaust|ראטעווערס]]
|-
! style=&quot;background: #d6e7ff; font-size: 95%; border-top: 1px solid #aaaaaa; border-bottom: 1px solid #aaaaaa; padding: 0 5px; text-align: center;&quot; |[[חורבן אייראפע (רעסורסן)|רעסורסן]]
|-
|- 
| style=&quot;font-size: 85%; text-align: center;&quot; | {{טינעוובאר|חורבן אייראפע}}
|}
[[קאטעגאריע:חורבן אייראפע|{{בלאטנאמען}}]]&lt;noinclude&gt;
[[קאַטעגאָריע:וויקיפעדיע דארף אייך]]
[[קאטעגאריע:היסטאריע מוסטערן]] &lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ndnftp69caa6rzfaodiq2tqciircbjo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>אברהם אבינו</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12233</id>
    <revision>
      <id>580810</id>
      <parentid>580745</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:24:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/אגודת ישראל|אגודת ישראל]] צוריקגענומען ([[User talk:אגודת ישראל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:פוילישער|פוילישער]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2436" xml:space="preserve">[[בילד:Abraham Lilien.jpg|קליין| אברהם אבינו (געמעל)]]
'''אברהם''' איז דער [[פאטער]] פון דעם [[אידישן]] [[פאלק]].

עס איז א מחלוקה וואו אברהם איז געבוירן. אין געוויסע [[מדרש]]ים איז פאראן אז ער איז געבוירן אין [[כותא]]. אנדערע זאגן אז ער איז געבוירן אין [[אור-כשדים]]. דער [[רמב&quot;ן]] שרייבט אז ער איז געבוירן נישט אין אור כשדים, נאר אין [[עבר הנהר]].

[[הקב&quot;ה]] האט אויסדערוועלט זיינע קינדער צוליב דעם וואס זיין [[ספערמע]] איז [[גענעטיש]] שטארק [[נאמנות]] אז זיי וועלן זיך האלטן שטענדיג צו די [[אמונה]] און [[בטחון]].

ער האט שוין ביי די 3 יאר פון זיך אליינס אויסגעטראפן אז די [[וועלט]] און אירע [[באשעפענישען|באשעפענישן]] און [[נאטור]] מוז זיין פון א [[פלאן|פלאנירער]] און גאר א [[קלוג]]ער [[וויסענשאפט]]ליכער אלץ-[[ווייס]]ער.  דורך א [[מעשה]] וואס ער האט מיטגעלעבט און ווערט פארציילט אין [[מדרש]] אז ער האט [[שפאציר]]ט אויף דעם [[וועג]] און די [[זון]] האט [[געבאקן]] מיט א מורא'דיגע [[שטארק]]ייט אים צו מאכן [[הייס]] האט ער זיך אראפגעזעצט אונטער א [[בוים]] וואס האט אים געגעבן [[שוץ]] און אפגעקילט, אזוי ארום האט אים באטראפן די [[גילוי]] ה[[שכינה]] זעהנדיג זיין [[חסד]] און [[קלוג]]ער אויספארמונג פון [[בוים]] אים צו דינען. האט ער זיך זינט דעמאלטס באהאפטן צום [[בורא כל עולמים]] און הקבה האט געשלאסן מיט אים א בונט צו פארמערן זיינע [[קינדער]] ווי די [[שטערן]] פון [[הימל]] און [[זאמד]] פון [[בארטן]].

אברהם איז נפטר געווארן [[א' טבת]] ב'קכ&quot;ג.

[[קאטעגאריע:תקופת אברהם אבינו|*]]
[[קאַטעגאָריע:אבות און אמהות]]
[[קאַטעגאָריע:פערזענלעכקייטן אין דער תורה]]</text>
      <sha1>m80yxd1x7efv7tyi8fvya5ogdvr918r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>פראנצויזיש</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13862</id>
    <revision>
      <id>580830</id>
      <parentid>576623</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T06:42:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <comment>/* היסטאריע */ אנגעהויבן</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2738" xml:space="preserve">'''פראנצויזיש''' (אדער '''פֿראַנצײזיש;''' פֿראנצויזיש:  ''français'') איז א ראמאנישע [[שפראך]] וואס מען רעדט איבערהויפט אין [[פראנקרייך]]. אויך רעדט מען זי אין [[בעלגיע]], [[לוקסעמבורג]], [[שווייץ]] און [[קוויבעק]], [[קאנאדע]] און אויך אין פארשידענע לענדער אין אפריקע. היינט רעדן זי 77 מיליאן מענטשן ווי זייער [[מוטער שפראך]] און 128 מיליאן ווי א צווייטע שפראך. אזוי ווי אנדערע ראמאנישע שפראכן, די [[סובסטאנטיוו|סובסטאנטיוון]] זענען אדער מענלעך אדער ווייבלעך.

[[טעקע:Map-Francophone World.svg|350px|ממוזער|שמאל|''פראנצויזיש רעדערס איבער דער גארער וועלט''&lt;br /&gt;'''טונקל בלוי''': מוטער שפראך; '''בלוי''': Verwaltungssprache; '''העל בלוי''': Verkehrssprache; גרין: Minderheitensprache]]

== היסטאריע ==
די רוימער האבן איינגענומען דאס לאנד גאַליע (היינטיקע פראנקרייך) און האבן עס צעטיילט אין פראווינצן. די רוימער האבן גערעדט לאטייניש און ביסלעכווייז איז לאטייניש געווארן די פארשפרייטע שפראך אין לאנד. די געוועזענע שפראך, גאַליש, האט מען וואס ווייניגער געניצט, און היינט ווערט א דיאלעקט פון גאליש, ברעטאניש, גערעדט נאר אין בריטאני.

אין פראנקרייך האט דאס ארויסרעד פון לאטיינישט זיך געענדערט ביז היינט וואס מ׳קען שווער דערקענען אז פֿראנצויזיש איז א ראמאנישע שפראך. נאכדעם וואס די רוימישע אימפעריע איז אונטערגעגאנגען האט זיך די שפראך אנטוויקלט אנדערשט אין די פארשידענע לענדער. אין מיטל־אלטער פראנקרייך האט די שפראך געהאט בעיקר צוויי דיאלעקטן: דער צפון־דיאלעקט ''langue d'oïl לאַנג ד׳אָאי'' און דער דרום־דיאלעקט ''langue d'oc לאַנג ד׳אק.''

== בוכשטאבן ==
{{וויקיפעדיע|fr|פֿראַנצױזיש}}
{{אפיציעלע EU שפראכן}}

[[קאַטעגאָריע:שפראכן]]
[[קאַטעגאָריע:פראנקרייך]]
[[קאַטעגאָריע:קאנאדע]]
[[קאַטעגאָריע:בעלגיע]]
[[קאַטעגאָריע:שווייץ]]</text>
      <sha1>rddpsmxm4y79v30b939qfrpza46lalq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>שרגא פייוויש האגער</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16388</id>
    <revision>
      <id>580820</id>
      <parentid>580784</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:35:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/204.128.182.15|204.128.182.15]] צוריקגענומען ([[User talk:204.128.182.15|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:וויזשניץ|וויזשניץ]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3595" xml:space="preserve">רבי '''שרגא פייוויש האגער''' באקאנט אלס [[קאסאוו (הויף)|קאסאווער]] רבי פון בארא פארק.

רבי שרגא פייוויש איז דער עלטסטער זון פון רבי אברהם יהושע העשיל האגער פון קאסאוו, זון פון רבי שרגא פייוויש האגער (תר&quot;ל-תרצ&quot;ז) פון זעליטשיק, וואס איז געווען א זון פון רבי [[ברוך האגער]] פון וויזשניץ און אן איידעם ביי רבי משה האגער, דעם &quot;לקט עני&quot; פון קאסאוו.

ער איז אן [[איידעם]] פון ר' [[חיים וואזנער]], געוועזענער [[רב]] פון דער [[סאטמאר (הויף)|סאטמארער]] [[קהילה]] אין [[לאנדאן]] יעצט רב פון [[זכרון מאיר]] ב&quot;ב, און איז אזוי ארום אן אייניקל פון דעם חסידישן פוסק הדור ר' [[שמואל וואזנער]].

ער איז זייער אנגענומען ביי די אלגעמיינע חסידישע עולם אין בארא פארק, סיי די פרומערע און סיי די מאדערנערע, פון איין זייט איז ער גאר א גרויסער תלמיד חכם און עובד ה', אין פון די אנדערע זייט זייער פריינטליך און צוגעלאזן.

געדינט האט ער אלס דיין אין [[וויזשניץ (הויף)|וויזשניצער]] קהילה אין [[בארא פארק]] זיך ערווארבן א [[נאמען]] אלס גאר א [[אחריות]]דיגער [[פוסק]] וואס ארבעט מיט אינגעלייט און ווייזט זיי די וועג אין [[עבודת ה']].

זיין רעביסטעווע איז אנדערשט ווי אלע אדמורי&quot;ם ווייל ער רעדט שמועסט און שפילט זיך מיט יעדעמס קינד פונקט ווי א נארמאלער בעל הבית.
אבער פון דער אנדערער זייט פירט ער טישן און שטיק פון א אדמו&quot;ר כדי צו געבן שטאף פאר די חסידים זיי זאלן זיך קאכן אין זיין [[פערזענליכקייט]] און אים האלטן העכער ווי א געטליכער מענטש.

אזוי ארום האט ער זיך אהער געשטעלט אין היינטיגען דור אלס איינער פון די גרעסטע מאכטן.

ער האט מתיר געווען דעם [[עירוב]] אין בארא פארק צוליב קבלה, און איז געווען א הויפט כוח דאס אויפצושטעלן ביז זיין רבי דער [[מרדכי האגער|וויזשניצער רבי פון מאנסי]] האט אים באפוילן צו שווייגן דערוועגן  .

ער האט געגעבן דעם שטופ פאראויס פאר [[זשעי נעט]] אז זיי מעגן יא לאזן דעם עולם באזוכן [[גוגל]] כאטשיג רוב [[רבנים]] האבן מורא געהאט פון אזא אפענער צוטריט, אבער ער איז געווארן אנגענומען צוליב דעם וואס די רבנים האלטן אז ער פארשטייט די מערסטע צום המון עם. 

אזוי ארום טוט ער א געוואלד אין עסקנות צו נאכקומען די מאדערענע פארלאנגען פון דור וואס רוקט זיך פאראויס.

{{גרונטסארטיר:האגער, שרגא}}
[[קאַטעגאָריע:אמעריקאנער רבנים]]
[[קאַטעגאָריע:אדמורי&quot;ם]]
[[קאטעגאריע:קאסאוו]]</text>
      <sha1>s776q5bbyi27jp9wfalbm1930hq9t9j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>טערעזיענשטאט</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28725</id>
    <revision>
      <id>580803</id>
      <parentid>580716</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:05:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <comment>דער דאזיגער ארטיקל באשרייבט דעם לאגער, נישט דאס שטעטל</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3612" xml:space="preserve">{{חורבן אייראפע}}
'''טערעזיענשטאט''' איז א לאגער די נאציס האבן אויפגעשטעלט אין שטעטל טערעזיענשטטאט, טשעכיי, איינע פון די פילע קאנצענטראציע און טויטס [[לאגער]]ן דורכאויס דעם [[צווייטע וועלט-מלחמה|צווייטן וועלט קריג]], די ציל מיט'ן אויפשטעלן איז אבער געווען אנדערש ווי געוויינטליך, דהיינו צו ווייזן פארן [[רויטע קרייץ]], און פאר די וועלט, ווי גוט די נאציס גיבן זיך אפ מיט די [[יידן]].

דאס לאגער איז געווען אין אן אלטע פעסטונג, פאר דער מלחמה איז דארט געווען א מיליטערישע באזע פון דער [[טשעכאסלאוואקיי|טשעכישער]] ארמיי.

ווען די נאציס האבן איינגענומען [[טשעכאסלאוואקיי|טשעכאסלאוואקיע]], האבן זיי דארט אויפגעשטעלט די לאגער, און אהינגעשיקט אסאך דייטשע און טשעכישע יידן, און פארארדענט פון זיי עס אויפצושטעלן ווי א יידישע שטאט פון בלויז יידן, די שטאט האט געהאט אלעס וואס יעדע שטאטישע אדמיניסטראציע האט, ווי [[טראנספארטאציע]], [[קאמוניקאציע]], [[פאסט]], און [[בילדונג]], [[געזונט]], אא&quot;וו, דער זיכערהייט אין דער געטא, איז געווען די ''[[ארדענונגסדינסט]]'', אדער די יידישע פאליציי, און פונדרויסן [[עס עס|עס-עס]] וועכטער, די [[געטא]] איז געווען ארומגענומען מיט א צוים, און איינער וואס האט זיך דערוואגט זיך אדורך שווערצן איז גלייך דערשאסן געווארן.

אין ענדע נאוועמבער 1941 זענען די ערשטע יידן אנגעקומען, עס איז געווען זייער באוואוסט אויף פאמיליעס מיט קינדער, אין דער געטא האבן געלערנט פופצן טויזנט קינדער אין די שולעס, לויט א באריכט וואס מען האט געפונען אין א פראטאקאל באהאלטן אין דער געטא.

דער [[יודנעלטעסטער]], האט געהייסן [[יעקב עדלשטיין]] א טשעכישע [[ציוני]]סטישע עסקן, וואס האט אסאך געטאן ארויסצוהעלפן די מענטשן, אין די שווערע הונגער וואס האט דארט געהערשט, ער האט זיך נישט דערשראקן פון זיך אויסטענהן מיט [[אדאלף אייכמאן]], און מיט אנדערע נאצישע פירער, ער איז אומגעקומען אין [[אוישוויץ]] מיט א סאך אנדערע יידן פון טערעזיענשטאט.

144,000 יידן זענען געווען אין טערעזיענשטאט, פון דעם זענען געבליבן 19,000, ווען דער קריג איז פאריבער, איבער דרייסיג טויזנט זענען געשטארבן פאר הונגער, און די איבריגע האט מען פארשיקט צו די [[פארניכטיגונגס לאגערן]], אדער צו שטעט אין [[פוילן]] ווי זיי זענען דארט אומגעבראכט געווארן.

[[קאַטעגאָריע:געטאס]]
[[קאטעגאריע:פארהאפטע לאגערן]]</text>
      <sha1>90c4d6w6m8fjgletwsgpe0lau68le0f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>אברהם יהושע העשל (קאפיטשיניץ)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30959</id>
    <revision>
      <id>580821</id>
      <parentid>580797</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:38:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5430" xml:space="preserve">'''רבי אברהם יהושע העשל''' ([[ד' אייר]] [[ה'תרמ&quot;ח]] - [[ט&quot;ז תמוז]] [[ה'תשכ&quot;ז]]), פון [[קאפיטשיניץ]] - [[ניו יארק]].

==אפשטאם==

'''רבי אברהם'ניו''' איז געבוירן אין [[הוסיאטין]] [[ד' אייר]] [[ה'תרמ&quot;ח]], צו זיין פאטער הרב [[יצחק מאיר העשל (קאפיטשניץ)|יצחק מאיר העשל]] פון [[קאפיטשניץ]], א זון פון הרב [[אברהם יהושע העשל (מעזשביזש)|אברהם יהושע העשל]] פון [[מעזשביזש]], א זון פון הרב [[משולם זוסיא העשל (זשינקאוו)|משולם זוסיא העשל]] פון [[זשינקאוו]], א זון פון הרב [[יצחק מאיר העשל (זשינקאוו)|יצחק מאיר העשל]], פון [[זשינקאוו]], א זון פון הרב [[אברהם יהושע העשיל (אפטא)|אברהם יהושע העשיל]], רב אין [[אפטא]], &quot;דער אוהב ישראל&quot;. און צו זיין מוטער מרת '''גיטל''' א טאכטער פון הרב '''[[מרדכי שרגא פרידמאן|מרדכי פייביש פרידמאן]]''' פון [[רוזשין (הויף)#הוסיאטינער צווייג|הוסיאטין]]. 

אין תרס&quot;ט האט ער חתונה געהאט מיט מרת שרה ברכה, א טאכטער פון זיין פעטער רבי משה מרדכי העשל, דער מעזשביזשער רבי אין [[ווארשע]].

==רבנות==

נאך זיין חתונה ווען '''רבי אברהם'ניו''' האט געוואינט אין [[פוילן]] ביי זיין שווער, האט ער זיך באקאנט געמאכט מיט די גרויסע תורה פערזענליכקייטן פון פוילן, שפעטער איז ער צוריק געפארן קיין קאפיטשניץ. ביי דעם [[ערשטן וועלט קריג]] איז '''רבי אברהם'ניו''' אנטלאפן קיין [[וויען]], און ער האט דארט אנגעפירט מיט זיין ארבעט פון [[צדקה]] און [[פדיון שבויים]].

אין יאר [[ה'תרצ&quot;ו]] נאך זיין פאטער'ס פטירה איז '''רבי אברהם'ניו''' געווארן קאפיטשניצער רבי אין וויען, ווען די [[נאציס]] זענען אריין געקומען האבן זיי אים [[ארעסט]]ירט און געפייניגט, דורך א [[נס]] איז ער באפרייט געווארן און אנטלאפן קיין [[אמעריקא]].

'''רבי אברהם'ניו''' האט זיך באזעצט אין דער [[איסט סייד]] און געעפנט דארט זיין [[בית המדרש]] '''בית אברהם''', אין יאר [[ה'תשכ&quot;ה]] איז ער אריבער קיין [[בארא פארק]].


==הסתלקות==

'''רבי אברהם'ניו''' איז נפטר געווארן [[ט&quot;ז תמוז]] [[ה'תשכ&quot;ז]], און מען האט אים ארויפגעפירט קיין [[ארץ ישראל]] און ער ליגט אין דעם [[אלטע בית עולם פון טבריה|אלטן בית עולם פון טבריה]].

==פאמיליע==

'''רבי אברהם'ניו''' האט געהייראט [[אלול]] [[ה'תרס&quot;ט]] אין [[ווארשא]] מרת '''שרה ברכה''' ( - [[כ' תמוז]] [[ה'תשי&quot;ד]]), א טאכטער פון הרב '''משה מרדכי העשל''' פון [[ווארשע]]. זייערע קינדער:

* הרב '''ישראל העשל''', פון [[ניו יארק]].

* רבי '''משה מרדכי העשל,''' ממלא מקום פון פאטער, אלץ קאפיטשניצער רבי'ן.

* הרב '''משולם זוסיא העשל'''.

* מרת '''לאה רחל''', די ווייב פון הרב '''אפרים פישל הורוויץ''' הי&quot;ד , רב פון [[סטאניסלאוו]].
מרת '''חוה''', די ווייב פון הרב [[שניאור זלמן גורארי']] פון די גרעסטע מקורבים פון דעם [[ליובאוויטשער רבי]]'ן.

* מרת '''בת שבע''', די ווייב פון הרב '''אהרן דוד פלינטנשטיין'''.

* מרת '''מירל''', די ווייב פון הרב '''אהרן אריה יהודה לייב גארטנהויז'''.

* מרת '''מרים''', די ווייב פון הרב '''יוסף מרדכי פינק'''.

* מרת '''מלכה''' ( - [[כ&quot;ג אדר]] [[ה'תשל&quot;א]]), די ווייב פון הרב '''אהרן לעמבערגער''' ( - [[י&quot;א טבת]] [[ה'תשכ&quot;ח]]), פון [[תל אביב]].

* מרת '''חיה פערל''', די ווייב פון הרב '''יעקב יוסף טווערסקי''', א זון פון הרב מרדכי ישראל פון [[חאטין]].

דער היינטיקער קאפיטשיניצער רבי אין ארץ ישראל איז רבי '''יקותיאל זוסיא העשל''', זון פון רבי '''משה מרדכי'''.
אין אמעריקע איז '''רבי יצחק מאיר פליטנשטיין''' קאפיטשיניצער רבי.

==זעט אויך==

* [[מעזשביזש (הויף)]]

==רעפערענצן==

* ''אנציקלופדיה לחכמי גליציה, מאיר וונדר''

&lt;references/&gt;
{{גרונטסארטיר:העשל, אברהם יהושע}}
[[קאטעגאריע:גאליציאנער אדמורי&quot;ם]]
[[קאטעגאריע:אפטא-מעזשביזש|אברהם יהושע]]
[[קאטעגאריע:גדולי ישראל אין וויען]]</text>
      <sha1>l6jiisn4apiwugrq0ftiuyyrhj3u7ut</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>בית אגיון</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39252</id>
    <revision>
      <id>580806</id>
      <parentid>580724</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:09:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="723" xml:space="preserve">{{יתום}}
{{coord|31.7734505|N|35.2177691|E|display=title|region:IL_type:landmark|format=dms}} 

[[בילד:Beit Aghion during construction.jpg|קליין| בית אגיון]]

'''בית אַגיוֹן''' איז א געביידע אין [[טאלביע]], [[ירושלים]], אויף סמאלענסקי גאס 9, ראג באלפור גאס. היינט איז דאס הויז די אפיציעלע וואוינונג פונעם [[פרעמיער מיניסטער פון ישראל]].

== וועבלינקען ==

{{-}}
[[קאַטעגאָריע:בית ראש הממשלה]]
[[קאַטעגאָריע:ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:ירושלים]]
[[קאַטעגאָריע:געביידעס]]
{{ישראל-שטומף}}</text>
      <sha1>jyzyo3x1xy7htk936vu1aie3sg43roj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>מים חיים</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42403</id>
    <revision>
      <id>580811</id>
      <parentid>580756</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/אגודת ישראל|אגודת ישראל]] צוריקגענומען ([[User talk:אגודת ישראל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:ציגרעטל|ציגרעטל]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1174" xml:space="preserve">'''מים חיים''' איז א [[ספר]] אויף [[לשון קודש]] פארפאסט דורך רבי [[חזקיה די סילווע]] באוואוסט נאך זיין ספר [[פרי חדש]] אויפן [[שלחן ערוך]].

דער ספר איז א פירוש אויף [[תלמוד בבלי]] און זיינע מפרשים ווי, [[רש&quot;י]], [[תוספות]], [[רא&quot;ש]], [[הלכות רב אלפס|רי&quot;ף]], [[תוספות יום טוב]], די הלכות פונעם [[רמב&quot;ם]] א.א.וו.

עס איז געדרוקט געווארן דורך זיין זוהן [[דוד די סילווע|דוד]] אין [[אמסטערדאם]] אין יאהר [[ה'ת&quot;צ]]. טייל פון די חידושים זענען אריינגעדרוקט געווארן אין די [[ווילנע]]ער ש&quot;ס'ן. ער האט אויך בייגעלייגט עטליכע שאלות און תשובות אין אלע מקצועות אין [[הלכה]].

== וועב לינקען ==
* דער ספר אויף [[היברו בוקס]] http://www.hebrewbooks.org/22083

[[קאטעגאריע:ספרי קודש]]
[[קאטעגאריע:מפרשי הש&quot;ס]]
[[קאטעגאריע:הלכה ספרים]]</text>
      <sha1>1hmrer2uh1709dnza84o0r4ss6lb3au</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>דוד שלוש</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44994</id>
    <revision>
      <id>580817</id>
      <parentid>580770</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:33:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/אגודת ישראל|אגודת ישראל]] צוריקגענומען ([[User talk:אגודת ישראל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:שבת שלום ומבורך|שבת שלום ומבורך]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4738" xml:space="preserve">{{יתום}}{{רב
| יידישע געבורט דאטע = תר״ף
| יידישע טויט דאטע = ב' סיון תשע&quot;ו
}}

הרב '''דוד חיים שלוש''' (תר״ף -[[ ב' סיון]] [[תשע&quot;ו]]; [[1920]] - [[8טן יוני]] [[2016]]) איז געווען דער ספרדישער הויפט רב פון [[נתניה]], אגרויסע [[תלמיד חכם]] ו[[עובד השם]] און דער מחבר פון א סך ספרים אין [[הלכה]] און אויף [[תנ&quot;ך]].

== ביאגראפיע ==
הרב שלוש איז געבוירן געווארן אין דער [[ירושלים אלטשטאט|אלטשטאט]] פון [[ירושלים]] צו זיין פאטער הרב יוסף יצחק שלוש וואס איז געווען רב פון דער מערבים געמיינדע אין ירושלים און זיין מוטער רביצין סעדה. זיין יונגערער ברודער איז הרב אברהם שלוש, רב פון [[כפר סבא]]. ער האט געלערנט אין דער [[פורת יוסף]] ישיבה ביי הרב [[עזרא עטייה|עזרא עטיה]], צוזאמען מיט די רבנים [[עובדיה יוסף]], ציון לוי, [[חיים דוד הלוי]] (שפעטער געווארן זיין מחותן){{מוסטער:הערה|גילה אמיתי, &quot;אאמו&quot;ר הרב חיים דוד הלוי זצ&quot;ל&quot;, בתוך: '''יהדות של חיים''' בעריכת [[צבי זוהר]] ו[[אבי שגיא]], עמ' 387. [[ירושלים]]: [[מכון שלום הרטמן]], פאקולטעט פון געזעצן [[בר-אילן אוניווערסיטעט]], [[כתר ספרים]], 2007, ISBN 965071538X{{כ}}.}} און רבי [[בן ציון אבא שאול]].

ער האט געהייראט דינה, טאכטער פון הרב מאיר וואקנין אב&quot;ד [[טבריה]]. אין די תש״ך יארן האט דער ראשון לציון הרב [[בן ציון מאיר חי עוזיאל]] אים געשיקט צו דינען ווי הויפט רב פון נתניה, און ער האט געהאלטן די שטעלע ביז זיין פטירה. אין יאר תשמ&quot;ג האט מען אים געוויילט צו דינען אלס מיטגליד אין דער מועצת הרבנות הראשית לישראל.  

הרב שלוש איז געווען רב פון דער  &quot;זכור לדוד&quot; שול (אויפן נאמען פון זיין זיידן, וואס איז געווען ראש ישיבה אין מאראקעש אין [[מאראקא]]), אין דעם משכנות זבולון געגנט פון [[נתניה]].

זיין זון הרב יהודה שלוש דינט אלס רב פון משכנות זבולון אין נתניה. 

זיין זון הרב יוסף יצחק שלוש דינט אלס א געגנט רב אין [[פתח תקוה]].

==אלע ספרים==
*'''בני עמי''', ירושלים, 1977
*שו&quot;ת '''חמדה גנוזה''', חלק א' (ירושלים, תשל&quot;ו-תש&quot;ס)
*שו&quot;ת '''חמדה גנוזה''' כרך ב' (כולל שו&quot;ת בהלכות השייכות לאורח חיים ומחקר מקיף אודות רקע תכלת של ציצית, הפעלת חשמל בשבת וביום טוב, זמן בין השמשות, והכלל של &quot;ספק ברכות להקל&quot;)
*שו&quot;ת '''חמדה גנוזה''' ג' (&quot;כולל שו&quot;ת בהלכות רובן שייכות לשולחן ערוך חלק יורה דעה ומחקר מקיף אודות: שנת השמיטה ומנהג המכירה הנהוג בדור הזה, השתלת איברים וקביעת רגע המוות, י&quot;א יום שבין נדה לנדה, ביאור הסוגיות בנדון דעת הרמב&quot;ם: ישוב כל הקושיות עליו, וקושיות על החולקין עליו&quot;)
*הספר '''נדחי ישראל יכנס''' (תשמ&quot;ח) (על &quot;יהודי חבש (אתיופיה) המכונים פלשים&quot;
*הספר '''איילת השחר''' על מגילת אסתר
*פירוש '''אור חדש''' על התורה
*פירוש '''מכתם לדוד''' על תהילים
*מחזור '''מכתם לדוד''' לראש השנה ויום כיפור.
*פירוש לסליחות
*קונטרס '''שמירת שביעית כהלכתה'''
*'''שושנים לדוד''' (דרשות למועדי השנה וימים נוראים, ולימי שמחה).
*הספר &quot;משכיל לדוד&quot; (פירוש למסכת אבות, פירוש לאגדות חז&quot;ל, והספדים מיוחדים).
{{-}}

== רעפערענצן ==
{{רעפליסטע}}

{{גרונטסארטיר:שלוש, דוד}}
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:נתניה]]
[[קאַטעגאָריע:הויפט רבנים]]
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין הר המנוחות]]</text>
      <sha1>n5wzyou6mlx9reoc3rjkwes187f1ij3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>הגר</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49797</id>
    <revision>
      <id>580809</id>
      <parentid>580753</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:23:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="639" xml:space="preserve">{{יתום}}'''הָגָר''' איז געווען די דינסט פון [[שרה]]. זי איז געווארן אפילגש און [[ווייב]] פון ​[[אברהם|אברהם אבינו]] און האָט געבוירן [[ישמעאל]]. איר דערציילונג איז דערשינען אין [[ספר בראשית]].

נאכדעם וואס שרה האט געבוירן [[יצחק אבינו|יצחק]], האט זי געבעטן אברהם אוועקצוטרייבן הגר און ישמעאל, האַלטן יצחק אַוועק פון זיי.

{{שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:פערזענלעכקייטן אין תנ&quot;ך]]</text>
      <sha1>gjtss67gsr8ot89psm55bb5gkcdlgbr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>שמואל</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49847</id>
    <revision>
      <id>580825</id>
      <parentid>578636</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:45:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <comment>/* רבנישע ספֿרים */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9150" xml:space="preserve">{{יישוב
|נאמען=קבר שמואל הנביא
|סארט יישוב=שטאט
|אמטשפראך נאמען=
|הערב= 
|פאן=
|בילד=NebiSamuel2.jpg|קליין| קבר פון שמואל הנביא אין ירושלים 
|באשרייבונג= ירושלים
|מדינה= {{פאן ישראל}}
|אפטייל טיפ=
|אפטייל נאמען=
|געביט=
|ראיאן=
|דיסטריקט= [[מרכז דיסטריקט (ישראל)|מרכז דיסטריקט]]
|בירגערמייסטער= [[משה ליאן|משה ליאון]]
|גובערנאטאר=
|טיפ אונטעראפטייל=
|דיסטריקטן אין ראיאן=
|שטעט אין ראיאן=
|ראיאן הויפטשטאט=
|מוטערשטאט=
|אפיציעלע שפראך=
|שטח= 
|הייך=
|גרינדונג דאטע=
|באפעלקערונג=
|באפעלקערונג יאר= 
|באפעלקערונג הערה=
|מטרופולין=
|הערת מטרופולין=
|צפיפות= 
|קאארדינאטן=   {{coord|32|48|N|35|32|E|region:IL_type:city|display=inline,title}} 
|צייט זאנע= +2
|אתר אינטרנט= 	www.tiberias.muni.il
|מאפע=
|פרטימדיקע מאפע=
|סטאטיסטיק=
}}

'''שמואל''' איז דער נאמען פון א [[נביא]] און פֿון [[ספר שמואל|ספֿר שמואל]], אין װעלכן עס װערן באַשריבן די [[מעשה|ספּורים]] װעגן שמואל הנביא (אין שמואל א').

דער נאָמען פֿון שמואל הנביא איז געװען בײ ײדן זײער געערט װי [[משה רבנו]] און [[אהרן הכהן]] און אין [[תהלים]] צ״ט װערן זײ דרײ דערמאָנט צוזאמען („משה ואהרן בכהניו ושמואל בקוראי שמו”).

==שמואלס לעבן==

שמואל איז געװען אײנער פֿון די ערשטע נביאים בײ [[ייד|ײדן]] און האָט געלעבט אין דעם 11טן יאָרהונדערט פֿאַר [[דער געוויינלעכער צייטרעכענונג|דער געװײנלעכער צײטרעכענונג]]. אין ספֿר שמואל װערט דערצײלט, אַז זײן פֿאָטער האָט געהײסן [[אלקנה]] (אין [[דברי הימים]] א' ו' װערט צוגעגעבן, אַז ער איז געװען אַ [[לוי|לױ]], און לױט דער [[טראדיציע]] האָט ער געשטאַמט פֿון [[קורח]]), און זײן מוטער [[חנה]], װעלכע האָט אים געבױרן נאָך יאָרן ניט האָבן קײן קינדער, און זי האָט אים מקדיש געװען צו זײן אַ נזיר און צו דינען אין גאָטס [[משכן]] אין [[שילה]] בײ [[עלי הכהן]]. 

נאָכן [[טויט|טױט]] פֿון עלי איז שמואל געװאָרן דער פֿירער און [[שופט|שופֿט]] בײ ײדן, און פֿון זײן שטאָט [[רמה]] פֿלעגט ער באַזוכן די שטעט אין ארץ־ישראל פֿון דן ביז [[באר שבע]] (שמואל א' ג' און ז') און משפּטן די ײדן. זײנע צװײ [[זין]], [[יואל]] און [[אביה]], זענען ניט געגאַנגען אין זײנע װעגן, און דאָס פֿאָלק װאָס איז געװען אונטערדריקט דורך די [[פלישתים|פּלישתים]], האָט פֿאַרלאַנגט פֿון שמואל, אַז ער זאָל זײ באַשטימען אַ [[מלך]]. שמואל האָט געשטראָפֿט דאָס פֿאָלק און איז געװען קעגן אײנפֿירן די [[מלוכה]], אָנװײזנדיק אַז דער מלך װעט זײ פֿאַרקנעכטן (שמואל א' ח'), אָבער ער האָט נאָכגעגעבן זײער פֿאַרלאַנג און געמאַכט אַלס ערשטן ײדישן מלך [[שאול]]. נאַכער זעגען פֿאָרגעקומען קאָנפֿליקטן צװישן שמואל און שאול און װי דאָס ספֿר שמואל א' דערצײלט האָט שמואל דערנאָך געזאלבט אַלס מלך [[דוד]]. שמואל איז געשטאָרבן פֿאַר שאול און אַלע ײדן האָבן אים באַוויינט און געבראכט צו קבורה אין רמה (שמואל א' כ״ה). צום סוף ספֿר שמואל א' װערט דערצײלט װי שאול האָט פֿאַר דער טראגישער שלאכט בײם [[הר גלבוע|באַרג גלבוע]] אַרױפֿגעבראַכט דעם גײסט פֿון שמואל דורך אַ בעלת אוב און דער גײסט פֿון שמואל האָט אים פֿאָרױסגעזאָגט זײן טראַגישן טױט.

==קבר==

אין [[ארץ־ישראל]], ניט װײט פֿון [[ירושלים]], איז פֿאַראַן אַן אַלטער הײליקער [[קבר]], װעלכן די אַראַבער רופֿן „אל־נעבי סעמװיל” (النبي صموئيل). און די ײדישע טראדיציע האַלט, אַז דאָס איז דער קבר פֿון שמואל הנביא, און זינט [[מיטל אלטער|מיטלאַלטער]] פֿלעגט מען קומען צו דעם קבר [[מתפלל|מתפּלל]] זיין.

==ספֿר שמואל==

דאָס ספֿר שמואל איז צעטײלט אין צװײ, „שמואל א'” און „שמואל ב'” (אין דער צײט פֿון דער גמרא איז עס געװען אײן ספֿר). שמואל א' האָט 31 קאַפּיטלעך און דערצײלט די ספּורים װעגן שמואלס װאונדערלעכער געבורט; די שירה פֿון זײן מוטער חנה; די הערשאַפֿט טון עלי הכהן; די פֿאַרלױרענע מלחמה פֿון ײדן קעגן די פּלשתים און דעם טױט פֿון עלי און דאָס געפֿאַנגען נעמען פֿון גאָטס ארון; די הערשאַפֿט פֿון שמואל; דאָס זאַלבן פֿון שאול אַלס מלך; די מלחמות פֿון שאול; דער ערשטער אױפֿשטײג פֿון דוד און זײן באַזיגן גלית; דאָס רודפֿן דוד דורך שאול; דאָס אַנטלױפֿן פֿון דוד; די טראגישע מלחמה בײ גלבוע פֿון שאול קעגן די פּלשתים און דאָס פֿאַלן פֿון שאול און זײן זון יונתן אױפֿן שלאַכטפֿעלד. 

שמואל ב, האָט 24 קאַפּיטלעך און הױבט זיך אָן מיט דער קינה פֿון דוד אױפֿן טױט פֿון שאול און [[יונתן]] און דאָס באַשטימען פֿון שאול אַלס מלך איבער [[יהודה]] אין [[חברון]]; די הערשאַפֿט פֿון שאולס זון איש בושת איבער ישראל; די שטרײטיקײטן צװישן יהודה און ישראל; דער טראגישער טױט פֿון אבנר און [[איש בושת]] און דאָס פֿאַרשפּרײטן פֿון דודס קעניגריך איבער גאַנץ ישראל; די [[מלחמות]] פֿון דוד און זײנע נצחונות; די אינערלעכע טראגישע פּאַסירונגען פֿון דודס לעבן ([[אמנון]] און [[תמר]], דער אױפֿשטאַנד פּון זײן זון [[אבשלום]]), פֿאַרשידענע אױפֿשטאַנדן קעגן דוד; דאָס אײננעמען דורך דוד ציון.

==רבנישע ספֿרים==

לױט דער [[גמרא]] [[בבא בתרא]] י״ד האָט שמואל געשריבן די ספֿרים [[ספר שופטים|שופֿטים]], [[מגילת רות|רות]] און זײן [[ספר שמואל]] ביז דעם סיפּור, װי שמואל איז געשטאָרבן, און פֿון דאָרט ביזן סוף האָבן געשריבן [[גד החוזה]] און [[נתן הנביא]]. די [[תנ&quot;ך|תנ״ך]]־קריטיק װײזט אױך אָן, אַז דאָס צװײטע ספֿר שמואל איז געשריבן גשואָרן ניט דורך דער זעלבער פּערזאָן, װאָס האָט געשריבן דאָס ערשטע ספֿר; לױט טײל מײנונגען איז עס געװען אַ טײל פֿון די „דברי הימים למלכי יהודה”, װאָס װערן דערמאָנט אין ספֿר מלכים.

צום ספֿר שמואל איז פֿאַראַן אַ [[מדרש]] באַקאַנט מיטן נאָמען „[[אגדת שמואל]]”, װערט דערמאָנט צוערשט אין [[רש״י]] (שמואל א' כ' און אַנדערע ערטער) װי אױך אין רש״יס ספֿר „הפּרדס” מיטן נאָמען „[[מדרש עת לעשות לה']]”. לױט דער מיינונג פֿון [[שלמה באבער|שלמה באָבער]] איז דער מדרש נתחבר געװאָרן אין ארץ־ישראל אין דער [[גאונים]]־עפּאָכע.

==קוואַלן==
{{פאלקס-ענצ|טיטל=שמואל|באנד=2}}

[[קאַטעגאָריע:נביאים]]
[[קאַטעגאָריע:יידישקייט]]
[[קאַטעגאָריע:פערזענלעכקייטן אין תנ&quot;ך]]</text>
      <sha1>diyuohsy6t960xb3o7o1ewk66dq3nvs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>אברהם פאלאדזשי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50514</id>
    <revision>
      <id>580808</id>
      <parentid>580775</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:21:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1133" xml:space="preserve">{{יתום}}{{רב
| יידישע געבורט דאטע = ה'תק&quot;ע
| יידישע טויט דאטע = כ&quot;ג טבת ה'תרנ&quot;ט
}}

רבי '''אברהם פאלאדזשי''' (ה׳תק״ע, [[איזמיר]] — [[כ&quot;ג טבת]] [[ה'תרנ&quot;ט]], איזמיר) איז געווען דער שטאט'ס רב פון איזמיר, [[טערקיי]]. ער איז געווען דער זון פון רבי [[חיים פאלאדזשי|חיים פאלאַדזשי]] און  אסתרולה.

מחבר פון ספרים ;

א. שמע אברהם. ב. ויען אברהם. ג. אברהם אזכור. ד. שמו אברהם. ה. פדה את אברהם. ו. אברהם את ידו. ז. אברהם אנכי. ח. ברך את אברהם. ט. זכותיה דאברהם. י. ויקרא אברהם. יא. ויוסף אברהם. יב. ואברהם זקן. יג. אברהם את עיניו. יד. והוכיח אברהם. טו. אברהם שנית. טז. וישכם אברהם. יז. צוואה מחיים. חי. וימהר אברהם..

{{DEFAULTSORT:פאלאדזשי, אברהם}}
[[קאַטעגאָריע:רבנים]]
[[קאַטעגאָריע:טערקיי]]</text>
      <sha1>rioa27ddrfkei7hzod99mpc40pn3hh4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>נעמי וואלף</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50537</id>
    <revision>
      <id>580815</id>
      <parentid>580767</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:33:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/אגודת ישראל|אגודת ישראל]] צוריקגענומען ([[User talk:אגודת ישראל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:2A02:5080:18A0:1E38:9C6E:CF92:BBCE:8C5F|2A02:5080:18A0:1E38:9C6E:CF92:BBCE:8C5F]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1460" xml:space="preserve">{{יתום}}
[[טעקע:Naomi wolf 2012.jpg|קליין|וואלף ביי דעם 2012 טעקסאס ביכער פעסטיוואל אין אסטין, טעקסאס]]
'''נעמי ר. וואלף''' (געבוירן דעם [[12טן נאוועמבער]] [[1962]]) איז אן [[פאראייניקטע שטאטן פון אמעריקע|אמעריקאנער]] [[ענגליש]] שפראך [[שרייבער]]ין פון [[בוך|ביכער]], אויפגעוואקסן אין [[סאן פראנציסקא]].

זי איז בעיקר באקאנט פאר אירע [[פעמיניזם|פעמיניסטישע]] ווערק.

== משפחה ==
איר פאטער איז [[לעאנארד וואלף]]. איר מאטער איז [[דבורה גולמן]].

== ביכער ==
=== פרויען טעהמעס ===
* The Beauty Myth, 1990
* Fire with Fire: The New Female Power and How To Use It, 1994
* Promiscuities: A Secret History of Female Desire, 1997
* Misconceptions: Truth, Lies, and the Unexpected on the Journey to Motherhood, 2001
* Vagina: A New Biography, 2012
* Outrages: Sex, Censorship and the Criminalisation of Love, 2019
=== אנדערע ===
* The Treehouse: Eccentric Wisdom from my Father on How to Live, Love, and See, 2005
* The End of America: Letter of Warning to a Young Patriot, 2007
* Give me liberty: a handbook for American revolutionaries, 2008

[[קאַטעגאָריע:אמעריקאנער שרייבער]]
[[קאַטעגאָריע:יידישע שרייבער]]</text>
      <sha1>9ba4lzybn71ma1yn7hfp7k0mo4piv59</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>רחמים ניסים יצחק פאלאדזשי</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51279</id>
    <revision>
      <id>580807</id>
      <parentid>580735</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:17:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1059" xml:space="preserve">{{יתום}}
{{רב
| יידישע געבורט דאטע = ה'תקע&quot;ג
| יידישע טויט דאטע = ה'תרס&quot;ז
}}
הרב '''רחמים נסים יצחק פּאַלאַדזשי''' ([[תקע&quot;ג]] ([[1813]]), [[טערקיי]] – [[ד' ניסן]] [[ה'תרס&quot;ז]] ([[1907]])) איז געווען אַ רב און מחבר פון ספרים.

==ביאגארפיע==
געבוירן צו זיין פאָטער רבי [[חיים פאלאדזשי|חיים פּאַלאַדזשי]] און מוטער אסתר אסתרולה. ער האט געהייראט רחל מזל טוב, די טאכטער פון הרב סעדיה הלוי מירקאדו, מחבר פון ספר &quot;נווה הצדק&quot;.
==ברידער==
רבי [[אברהם פאלאגי|אברהם פאלאדזשי]] (הבכור) א ריזן בעל מחבר פון ספרים, דער מחבר פון ״זכותיה דאברהם״.  רבי [[יוסף פאלאגי]] מחבר ספר, '''יוסף את אחיו'''.

{{רב-שטומף}}
{{גרונטסארטיר:פאלאדזשי, רחמים_ניסים_יצחק}}</text>
      <sha1>ewb2tckmezb6tpg5t1srhn6xdpw869l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>יעקב ניימאן</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51956</id>
    <revision>
      <id>580818</id>
      <parentid>580772</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:34:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/אגודת ישראל|אגודת ישראל]] צוריקגענומען ([[User talk:אגודת ישראל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:213.137.65.249|213.137.65.249]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1529" xml:space="preserve">{{יתום}}{{רב
| געבורט ארט = [[אסטראלענקע]], [[פוילן]]
| יידישע טויט דאטע = א' אלול תשמ&quot;ג
| טעטיקייט ארט = לידא, פתח תקוה
| באשעפטיגונג = ראש ישיבה
}}

רבי '''יעקב אריה ניימאן''' (נפטר געווארן א' אלול תשמ&quot;ג {{קליין|[[10טן אויגוסט]] [[1983]]}}) איז געווען דער גרינדער און [[ראש ישיבה]] פון דער [[אור ישראל (ישיבה)|אור ישראל]] ישיבה אין [[לידא]] און שפעטער אין [[פתח תקווה|פתח תקוה]].

== ביאגארפיע ==
ער איז געבוירן געווארן אין [[אסטראלענקע]], [[פוילן]], צו הרב אברהם ניימאן.

ער איז געגאנגען לערנען אין דער לאמזשער ישיבה תלמיד פון הרב [[משה רוזנשטיין]] און הרב [[יחיאל מיכל גארדאן]].

== משפחה ==
ער האט געהייראט רביצין מרים, טאכטער ​​פון הרב '''משה גארודזינסקי''' און '''מנוחה''' (טיקאטשינסקי).

== אלע חיבורים ==
*דרכי מוסר – מאמרי מוסר.
*פרי יעקב - על מסכת בבא קמא; הלכות שעבוד, תל אביב תשל&quot;ו.

{{רב-שטומף}}
[[קאַטעגאָריע:פוילישע רבנים]]
[[קאַטעגאָריע:ראשי ישיבות]]
[[קאַטעגאָריע:פתח תקוה]]
{{DEFAULTSORT:ניימאן, יעקב}}</text>
      <sha1>9pu4fe801j8o3jklgfl9a1ovjk3jnbm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>שלמה אלקבץ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53364</id>
    <revision>
      <id>580819</id>
      <parentid>580774</parentid>
      <timestamp>2022-08-10T19:34:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>רעדאַקטירונגען פֿון  [[Special:Contributions/אגודת ישראל|אגודת ישראל]] צוריקגענומען ([[User talk:אגודת ישראל|רעדן]])  צו דער לעצטער ווערסיע פֿון [[User:פוילישער|פוילישער]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11315" xml:space="preserve">{{רב
| תמונה = [[קובץ:שלמהאלקבץ..jpg|לא ממוסגר]]
| כיתוב = מצבת קברו של רבי שלמה הלוי אלקבץ בבית הקברות העתיק ב[[צפת]]
| כינוי = 
| סיבת המוות = 
| מדינה = {{דגל|אטאמאנישע אימפעריע (1453–1844)}} [[אטאמאנישע אימפעריע]]
| בני דורו = רבי [[משה קורדובירו]], רבי [[יוסף קארו]], [[אר&quot;י הקדוש]]
| בת זוג = 
| בן זוג = 
| צאצאים = 
| חתימה = 
}}
רבי '''שלמה בן רבי משה הלוי אַלקַבֶץ''' (בערך ה'רס&quot;ה - בערך ה'שמ&quot;ד) איז געווען א מקובל און א [[צפת]]'ער [[פיוט|פייטן]]. באקאנט מיט זײן פיוט '''[[לכה דודי]]''', װעלכער איז במשך די יארן געװארן אריינגעשטעלט אין אלע [[סידור]]ים. דאס מערסטע פון זיינע טעטיקייטן און ביישטייערונגען איז אויף דעם געביט פון חכמת הנסתר.

== ביאגראפיע ==
רבי שלמה איז געווען פון א משפחה פון [[גירוש ספרד|פארטריבענע פון שפאניע]]. ער איז געבוירן געווארן בערך 1505, ווארשיינליך אין [[סאלאניקי]].&lt;ref&gt;חכמי המזרח בארץ ישראל, ח&quot;ב, עמ' 86. ומכאן מקור לפרטים נוספים בביוגרפיה שיובאו לקמן.&lt;/ref&gt; טייל שאַצן אז זיין פאטער איז דער דיין ר' משה אלקבץ וואס האט געוואוינט אין צפת, וועלכער איז געווען א חכם און רב אין [[עדירנע|אדריאנאפאל]].

אין זיין יוגנט האָט ער געלערנט אין דער ישיבה פון רבי יוסף טייטאַצאַק (מהריט״ץ) אין סאַלאָניקי. ווען ער איז געווען בערך 25 יאר אלט (אין דער געגנט פון 1530), נאכן חתונה האבן מיט דער טאכטער פון יצחק הכהן וואס איז געווען איינער פון די עשירים פון [[סאלאניקי]], איז ער געפארן קיין [[עדירנע|אדריאנאפאל]], וואו רבי [[יוסף קארו]] איז געזעסן. ער איז שוין דעמאלט געווען פאררעכנט ווי א גרויסער תלמיד חכם, און האט פארענדיגט שרייבן זיין ערשטן ספר, מנות הלוי, וואס באהאנדלט [[מגילת אסתר]], וואס ער האט געגעבן צו זיין כלה'ס משפחה אלס נדן (צוליב זיין נעבעכדיגע פינאנציעלע לאגע). אין יענער צייט איז ער מסתמא אויך באאיינפלוסט געווארן פון רבי [[שלמה מולכו]], וועלכער האט געוואוינט אין סאלאניקי. בעת ער איז געווען אין אַדריאַנאָפּלע, האָט ער זיך אינטענסיוו אָנגעהויבן פאַרנעמען מיט [[קבלה]], און אין זײנע ספרים און פיוטים, וואָס זענען געשריבן געוואָרן פון יענער תּקופה און ווייטער, זעט זיך אָן אַ קבלה'ישע השפּעה. ער האָט דעמאָלט געשריבן נאָך ספרים - &quot;בית אדני&quot;, &quot;עבותות אהבה&quot;, &quot;אילת אהבים&quot; און &quot;ברית הלוי&quot;, די לעצטע איז א פירוש אויפן דרך הסוד צו דער [[הגדה של פסח]].

[[צפת]] איז אין יענע צייטן געווען דער צענטער פון קבלה, און ווען ער איז געווען ארום דרייסיג איז רבי שלמה געקומען אהין. ער האָט געגלויבט אַז נאָר אין ארץ ישראל ווערן אַנטפּלעקט די סודות פון קבלה. אין צפת האָט ער זיך באַשעפטיגט אין לערנען און אויך באַווירקט פּערזענלעכקייטן ווי רבי [[משה קארדאווערא]] (רמ&quot;ק) און רבי [[יוסף קארו]], בעל ה[[שלחן ערוך]]. זײנע געדאנקן זענען געשריבן געװארן דורך אים אלײן — ער האט געשריבן ארום צען ספרים, פון װעלכע נאר צװײ זענען פארעפנטליכט געװארן — און דורך זײנע תלמידים. דער אנהייב פון דעם מנהג פון [[תיקון ליל שבועות]] ווערט אים אויך צוגעשריבן, נאכדעם וואס ער האט געזען, אין צוזאמענארבעט מיט רבי יוסף קארו, ניסים'דיגע מחזות יענע נאכט בשעת'ן וויילן אין דער שטאט [[סאלאניקי]]. ער האט עדות געזאגט אויף דעם עקזיסטענץ פון א &quot;מגיד מישרים&quot; וואס איז אנטפלעקט געווארן פאר זיין חבר, דער גרעסטער פון די לעצטע פוסקים:
{{ציטירן|תוכן=זיכננו בוראנו ונשמע את קול המדבר בפי החסיד נר&quot;ו (רבי יוסף קארו), קול גדול בחיתוך אותיות, וכל השכנים היו שומעים ולא מבינים. והיה הנעימות רב והקול הולך וחזק, ונפלנו על פנינו ולא היה רוח באיש לישא עיניו ופניו לראות מרוב המורא}}
אויך זײנע שירים און פאעמען זענען נשפע געװארן פון דער חכמת הנסתר. די מקובלים פון צפת, אין שפיץ פונעם [[אר&quot;י הקדוש]], האבן ביז דעמאלט באהאנדלט נעגאַטיוו די אידישע פּאָעזיע ([[דיכטונג]]) און דיכטער ווי רבי [[שלמה אבן גבירול]] און רבי [[אברהם אבן עזרא]], און האבן ליבערשט געהאט די פאעזיע וואס האט זיך פארבונדן צום ליכט פון קבלה, און בפרט די שירים פון הרב אלקבץ וואס 'שטימען מערסטנס מיט דעם אמת'. די דאָזיגע שטעלונג פון די מקובלים פון צפת האָט פאַרשפּרייט די פּאָעזיע פון הרב אלקבץ אין אלע תפוצות. אָבער, ווי מיט אַנדערע קבלה'ישע געדאַנקען און מנהגים, האָט רבי שלמה'ס פּאָעזיע טיילמאָל פאַרלוירן אירע מקובל'ישע וואָרצלען, און ווערט געלייענט און געזונגען ביים ציבור אָן וויסן פון אירע מקורות און אָן באַהאַלטענע כוונות.

ער האט אסאך באזוכט די קברים פון צדיקים אין גליל.

רבי שלמה הייסט נאך זיין זיידע רבי שלמה אלקבץ, וועלכער איז געווען א מגיה און דרוקער. זיין פאטער ר' משה האט געהאט א ברודער וואס האט געהייסן ר' יהושע. רבי שלמה ברענגט אין זיינע ספרים פירושים אויף די פסוקי התורה אין נאמען פון זיין פעטער ר' יהושע.

רבי שלמה אלקבץ איז נפטר געווארן אין צפת, מסתמא פאר ה'שד&quot;מ, ווייל אין א סידור וואס איז ארויס אין [[ווענעציע]] אין יענעם יאר, דער ערשטער סידור וואס האט אריינגערעכנט זיין פיוט &quot;לכה דודי&quot;, ווערט זיין נאמען געברענגט אין צוזאמענהאנג מיט א ברכת המתים.

== זיינע חיבורים ==
* '''ברית הלוי''' - 19 פרקים אויף סודות יציאת מצרים, און א פירוש אויף [[הגדה של פסח|דער הגדה של פסח.]]
* '''מנות הלוי''' - פירוש על מגילת [[מגילת אסתר|אסתר]], און צום סוף דרושים, ווענעציע ה'שמ&quot;ה
* '''אילת אהבים''' - פירוש על [[שיר השירים|שיר]] השירים, ווענעציע ה'שי&quot;ב
* '''שרש ישי''' - פירוש על מגילת [[מגילת רות|רות]], קונסטנטינאפאל ה'שכ&quot;א, און שפעטער אין לובלין אין יאר ה'שנ&quot;ז
* '''בית ה'''' - אַ גרויס חיבור אין די חכמה פון אמת
* '''בית תפילה''' - אלע תפילות פון די יאָר
* '''לחם שלמה''' - אויף די תיקונים פון די מאָלצייט
* '''אפריון שלמה''' - פירוש אויף תורה און נביאים הראשונים
* '''שומר אמונים''' - אויף די פונדאַמענטן פון רעליגיע
* '''תפילות ותחינות''' - אויפן דרך הסוד, צו זאגן אויף קברי צדיקים
* '''נעים זמירות''' - פירוש אויף תהלים
* '''מאמר''' '''הזוהר''' - פירוש קונטרס אויף דעם מאמר זוהר אין [[פרשת בראשית]] אויפן פסוק &quot;ויעש את שני המאורות הגדולים&quot;
* '''עבותות האהבה''' - קבלה אויפן דרך פון אמת
* '''מטתו שלשלמה''' - קבלה בסוד זיווג
* '''דברי שלמה''' - פירוש אויף [[תרי עשר]]
* '''לך דודי''' - פיוט פאר קבלת [[קבלת שבת|שבת]]

== ווייטער ליינען ==
* משה דוד גאון, '''יהודי המזרח בארץ ישראל''', צווייטער טייל (ז' 87-88)
* ברכה זק, כרם היה לשלמה, ביאליק אינסטיטוט פאַרלאַג 2018.

== דרויסנדע לינקס ==
{{ויקישיתוף בשורה}}

* מרדכי מרגליות (עורך כללי), &quot;שלמה אלקבץ&quot;, אנציקלופדיה לתולדות גדולי ישראל, תל אביב: י' צ'צ'יק, תש&quot;ו, עמ' 1271-1270, באתר HebrewBooks
* שלמה אלקבץ, ב&quot;אנציקלופדיה יהודית&quot; באתר &quot;דעת&quot;
* [http://www.jewish-studies.info/shchina.htm איגרת שלמה אלקבץ על תיקון ליל שבועות] מאת מור אלטשולר
* [http://www.hayooyamim.unaux.com/Zorach/shirim/alkabetz.html שיר אודות רבי שלמה אלקבץ מאת] זרח הלוי, באתר &quot;היו ימים&quot;
* שלמה אלקבץ, באתר &quot;Find a Grave&quot; (באנגלית)
* כתב יד, ברית הלוי, מוסקבה, מאה 16, בפרויקט &quot;כתיב&quot; באתר הספרייה הלאומית
* כתב יד, אמרות טהורות בעשר יסודות, בודפשט, מאה 16, בפרויקט &quot;כתיב&quot; באתר הספרייה הלאומית
* מידע על שלמה אלקבץ בקטלוג &quot;מרחב&quot; של הספרייה הלאומית
* שלמה אלקבץ, באתר &quot;אנו – מוזיאון העם היהודי&quot;
* שלמה אלקבץ, באתר &quot;החכם היומי&quot;
{{ציר זמן לרבנים|התחלה=1505|מספר שנים=79}}

{{DEFAULTSORT:אלקבץ, שלמה}}

&lt;references /&gt;
[[קאַטעגאָריע:נקבר אין צפת]]
[[קאַטעגאָריע:פייטנים]]
[[קאַטעגאָריע:מקובלים]]
[[קאַטעגאָריע:רבנים אין ארץ ישראל]]
[[קאַטעגאָריע:בלעטער מיט אומגעפערע דאטעס]]</text>
      <sha1>3jclvy60466kj24goc70swo2lfcjl5e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>הפרדס</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53620</id>
    <revision>
      <id>580824</id>
      <parentid>580798</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:44:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1473" xml:space="preserve">'''הפרדס''' איז א תורה'דיגער קובץ וואס איז אריגינעל פובליצירט געווארן אין [[ווארשע]], [[פוילן]], דורך רבי [[שמואל אהרן הלוי פרדס]], שפעטער אין [[פאראײניגטע שטאטן|אמעריקע]].

== דער ארויסגעבער ==
רבי שמואל אהרן הלוי פרדס איז געווען א רב אין עטליכע שטעט אין פוילן און אין [[גאליציע]]. סוף ימיו האט ער זיך געצויגן קיין אמעריקע, און ער האט זיך באזעצט אין [[ניו יארק סיטי]], וואו ער האט געדינט אלס רב אין דער &quot;מאנטגאמארי סטריט&quot; שול.  עטליכע יאר שפעטער האט ער זיך געצויגן קיין [[שיקאגא]], וואו ער איז געווארן רב אין דער ביקור חולים שול.

עס איז דאן איבערגענומען געווארן דורך רבי [[שמחה עלבערג]], א חשוב'ער רב, א מיטגליד פון [[אגודת הרבנים]].

== דער קובץ ==
דער קובץ, וואס פלעגט ערשיינען חודש'לעך, איז באשטאנען פון תורה'דיגע מאמרים און אפהאנדלונגען, געשריבן דורך [[תלמיד חכם|תלמידי חכמים]]. 

[[קאַטעגאָריע:פרומע מאגאזינען]]
[[קאַטעגאָריע:יידישע זשורנאלן]]</text>
      <sha1>n2lccondjpw0yubsxz1eh3tz1zoqxi2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>580826</id>
      <parentid>580824</parentid>
      <timestamp>2022-08-11T05:46:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>פוילישער</username>
        <id>339</id>
      </contributor>
      <comment>נישט קיין מאגאזין</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1417" xml:space="preserve">'''הפרדס''' איז א תורה'דיגער קובץ וואס איז אריגינעל פובליצירט געווארן אין [[ווארשע]], [[פוילן]], דורך רבי [[שמואל אהרן הלוי פרדס]], שפעטער אין [[פאראײניגטע שטאטן|אמעריקע]].

== דער ארויסגעבער ==
רבי שמואל אהרן הלוי פרדס איז געווען א רב אין עטליכע שטעט אין פוילן און אין [[גאליציע]]. סוף ימיו האט ער זיך געצויגן קיין אמעריקע, און ער האט זיך באזעצט אין [[ניו יארק סיטי]], וואו ער האט געדינט אלס רב אין דער &quot;מאנטגאמארי סטריט&quot; שול.  עטליכע יאר שפעטער האט ער זיך געצויגן קיין [[שיקאגא]], וואו ער איז געווארן רב אין דער ביקור חולים שול.

עס איז דאן איבערגענומען געווארן דורך רבי [[שמחה עלבערג]], א חשוב'ער רב, א מיטגליד פון [[אגודת הרבנים]].

== דער קובץ ==
דער קובץ, וואס פלעגט ערשיינען חודש'לעך, איז באשטאנען פון תורה'דיגע מאמרים און אפהאנדלונגען, געשריבן דורך [[תלמיד חכם|תלמידי חכמים]]. 


[[קאַטעגאָריע:יידישע זשורנאלן]]</text>
      <sha1>qlvh9tdsmabtzkkgzzhtd0v0ede8gdp</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>