Википедия
udmwiki
https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D0%BC
MediaWiki 1.39.0-wmf.22
first-letter
Медиа
Панель
Вераськон
Викиавтор
Викиавтор сярысь вераськон
Википедия
Википедия сярысь вераськон
Файл
Файл сярысь вераськон
MediaWiki
MediaWiki сярысь вераськон
Шаблон
Шаблон сярысь вераськон
Валэктон
Валэктон сярысь вераськон
Категория
Категория сярысь вераськон
TimedText
TimedText talk
Модуль
Обсуждение модуля
Гаджет
Обсуждение гаджета
Определение гаджета
Обсуждение определения гаджета
Латвия
0
121
121104
120753
2022-07-30T12:00:35Z
InternetArchiveBot
12488
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9
wikitext
text/x-wiki
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="float: right; margin: 0 0 0.5em 0.5em; background: #ffffff; border: 1px solid #aaaaaa; border-collapse: collapse; text-align: left; font-size: 95%; width: 300px;"
|-
! colspan="2" style="background: #f9f9f9; text-align: center; font-size: larger;" | Latvijas Republika
|-
| colspan="2" style="text-align: center; padding: 0;" |
{| style="width: 100%;"
|-
| style="width: 50%; text-align: center;" | [[Файл:Flag of Latvia.svg|125px]]
| style="width: 50%; text-align: center;" | [[Файл:Coat of Arms of Latvia.svg|100px]]
|-
| style="text-align: center;" | [[Латвилэн флагез|флаг]]
| style="text-align: center;" | [[Латвилэн гербез|герб]]
|}
|- style="background: #F9F9F9;"
| colspan="2" style="padding: 2px; text-align: center; font-size: smaller;" | [[Девиз]]: Tēvzemei un Brīvībai
|-
| colspan="2" style="text-align: center; padding: 1px;" | [[Файл:LocationLatvia.png]]
|- style="background: #F9F9F9;"
| [[Официальной кыл|Кыл]] || [[Латви кыл|Латви]]
|-
| [[Шоркар]] || [[Рига]]
|- style="background: #F9F9F9;"
| style="vertical-align: top;" | [[Президент]]<br /><br />[[Премьер-министр]] || [[Raimonds Vējonis]]<br />[[Лаймдота Страуюма]] (Laimdota Straujuma)
|-
| [[Территория]]<br /> – ваньмыз<br /> – ву
| [[Музъемзылэн быдӟалаезъя радъям кунъёс|121-тӥ интыын]]<br />64 589 км²<br />1,5 %
|- style="background: #F9F9F9;"
| [[Улӥсьёс]] ([[2012]])<br /> – ваньмыз <br /> – [[Улӥсьёслэн плотностьсы|плотность]]
| [[Улӥсьёссылэн лыдзыя радъям кунъёс|137-тӥ интыын]]<br />2 217 053<ref>https://web.archive.org/web/20120715075146/http://www.pmlp.gov.lv/lv/statistika/dokuments/2012/ISPV_Pasvaldibas_iedzivotaju_skaits_pagasti.pdf</ref><br />35 адями/км²
|-
| [[Human development index|HDI]] ([[2002]])<br /> – ваньмыз
| [[HDI-зылэн быдӟалаезъя радъям кунъёс|?-тӥ интыын]]<br />?
|- style="background: #F9F9F9;"
| [[ВВП]] ([[2004]])<br /> – ваньмыз<br /> – адямилы быдэ
| [[ВВП-зылэн быдӟалаезъя радъям кунъёс|95-тӥ интыын]]<br />27 785 000 000 $<br />11 980 $
|-
| [[Валюта]] || [[EUR]]
|- style="background: #F9F9F9;"
| [[Дырлэн зонаез]] || [[Гринвич дыр]]+2
|-
| [[Нимаз кун луон]] <br />– ялэмын <br /> – зэмаз
| <br />[[18 Ноябрь|18 Ноябре]] [[1918]] аре <br /> [[11 Август]]э [[1920]] аре
|- style="background: #F9F9F9;"
| [[Гимн]] || [[Латвилэн гимнэз|Dievs, svētī Latviju!]]
|-
| [[Домен]] || <code>.lv</code>
|- style="background: #F9F9F9;"
| [[Калыккуспо телефон код]] || +<code>371</code>
|-
| colspan="2" style="text-align: left; font-size: smaller;" |
|}
'''Ла́твия''' ({{lang-lv|Latvija, Latvijas Republika}}) – Уйпал – Шунды ӝужан пал [[Европа]]ысь, Балтиика дурысь кун. Солэн бускельёсыз: [[Россия]], [[Эстония]], [[Белоруссия]] но [[Литва]]. Латвиын улӥсьёслэн лыдзы – 2 254 653 адями (2010), музъемезлэн быдӟалаез – 64 589 км². Латвилэн шоркарез — [[Рига]] (709 000 адями, 2010)'''.
[[Файл:Kaart Letland.jpg|thumb|left|260px]]
== Примечания ==
{{примечания}}
{{Europe}}
[[Категория:Латвия| ]]
pjpa5cm1pn6xprtfooxcowjjc7kck96
Псков
0
11618
121105
117456
2022-07-30T12:18:29Z
InternetArchiveBot
12488
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9
wikitext
text/x-wiki
{{УИ|статус=Кар|суред=Pskov asv07-2018 Kremlin before sunset.jpg|подпись=Псков кремль|кун=Россия|улос=Псков улос}}
'''Псков''' — [[Россия|Россилэн]] уйпал-шундыпуксёнысьтыз кар (903-тӥ арысен), [[Псков улос|Псков улослэн]] но [[Псков ёрос|Псков ёрослэн]] административной центрез. Интыяське [[Великая (шур)|Великая]] но [[Пскова]] шуръёслэн огазе луонзы дорын.
Псков — Россиысь одӥгез вашкалаез кар. Нырысетӥ гожъямъёс Лаврентьев летописьын со сярысь 903-тӥ арысен кылемын. 1348-тӥ—1510-тӥ аръёсы со эрико Псков элькунлэн шоркарез вылэм. 1510-тӥ арын герӟамын Быдӟым Москва княжествоен. XVIII даурлэн кутсконозяз Псков Россиысь но [[Европа|Европаысь]] одӥгез бадӟымез кар вал, утиськон но вузкарон центр. [[Псков крепость]], кудаз 5 крепостной кульчоос пыризы (туннэ нуналлы соос пӧлысь куинез возиськемын), карез киултонтэм кариз. Трос дауръем историяз Псков ӵемысь ожъёслэн центрзы луылӥз, но огпол гинэ киултэмын вал (кыкез но дунневыл войнаос вакытэ оккупациосыз лыдъятэк). [[Санкт-Петербург]] кылдэм бере Псков валтӥсь интызэ ыштӥз, нош куке [[Уйпал ож]] бере кунгожъёс кыдёке шундыпуксён пала кошкизы (Россия пушкы пыризы [[Рига]] но Ревель - али [[Таллин]]), Псков утиськон но вузкарон центр сямен но кулэ ӧз ни луы. Быдӟым Атыкай ож дыръя город 3 ар ӵоже Германиен оккупировать каремын вал, со дыр ӵоже 3,5 сюрс огшоры улӥсьёс быризы. 2009-тӥ арын толсуре Псковлы «[[Город воинской славы]]»<ref>{{Шаблон:Cite web|date = 8 декабря 2009|url = http://www.kremlin.ru/news/6265|title = Президент подписал указы о присвоении городам Архангельску, Козельску и Пскову почётного звания «Город воинской славы»|publisher = [[Kremlin.ru]]|accessdate = 2010-08-14|archiveurl = http://www.webcitation.org/6171ohep7|archivedate = 2011-08-22}}</ref> ним сётэмын.
Псков — Псков улослэн но Россилэн уйпал-шундыпуксёнысьтыз туризмъя валтӥсь центр. [[Троицкой черк (Псков)|Троицкой черк]], Псков крепость, [[Мирож монастырь]], [[Поганкинлэн палатаосыз]], Псковысь вашкала черкъёс Росси Федерацилэн лулчеберет наследиезъя лыдметэ пыро.
Псковын улӥсьёслэн лыдзы — <span>207 571</span><ref name="2015DS"><span class="citation">[https://web.archive.org/web/20150923180801/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года]. <small>Проверено 6 августа 2015.</small> <small>.</small></span></ref> мурт (<span>2015</span>). <span class="cx-segment" data-segmentid="317"></span>
== Нимызлэн кылдэмез ==
Карлэн нимыз герӟаськемын гидронимен — Пскова шурен. Вань пӧртэм версиос шурлэн но карлэн нимъёссы пумысен. Одӥгезъя соос пӧлысь - славян теорияя, - ''Пьсков'' (''Плесков'', ''Пльсков'') ним кылдэ вашкала ӟуч «плесъ» кыллэсь — шурлэн люкетэз, яке «песок» кыллэсь. Мукет версияя - прибалтийско-финской — ''piskava'' ([[Лив кыл|лив кылын]]), ''piskva'', ''pihkva'' ([[Эстон кыл|эстон кылын]]) - сиро ву; возьматэ вашкала дыръёсысен карын пӧртэм калыкъёслэсь улэмзэс. Гидронимлэн мукет валэктонъёсыз - «плеск», «блеск», «чорыго шур», «песок». Археологъёс тодӥзы, Псковын X—XI дауръёсы славянъёслэн выжыоссы — псков [[кривичъёс]], озьы ик прибалтийско-финской, балтской но скандинавской племяос улӥзы шуыса<ref><span class="citation">''Седов В. В.''<nowiki> </nowiki>О происхождении топонима Псков<nowiki> // </nowiki>Древности Пскова: археология, история, архитектура. — Псков, 1999. — 305 с. </span></ref><ref>''Белецкий С. ''</ref>.
== Валэктонъёс ==
* [http://www.surnameindex.info/info/pskov/pskov/pskov/index.html Историческая информация о городе Псков] {{ref-ru}}
{{валэктонъёс}}
{{Шаблон:Валэктонъёс|2}}
[[Категория:Россиысь каръёс]]
[[Категория:Псков улос]]
e8njyjlnh07amrkiy1eznytcch5xtu2
Псков улос
0
11820
121106
119931
2022-07-30T12:18:31Z
InternetArchiveBot
12488
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9
wikitext
text/x-wiki
[[File:Map of Russia - Pskov Oblast.svg|thumb|Псков улос]]
'''Пско́в улос''' — [[Россия|Росси Федерациысь]] улос, пыре [[Северо-Западной федерал округ|Северо-Западной федерал округе]].
Административной центрез — [[Псков]] кар.
Псков улослэн бускельёсыз: [[Ленинград улос|Ленинград]], [[Новгород улос|Новгород]], [[Тверь улос|Тверь]] но [[Смоленск улос|Смоленск улосъёс]], [[Белоруссия]] но [[Европа союз|Европа союзысь]] кунъёс — [[Эстония]] но [[Латвия]].
Псков улос - Россиысь одӥгез кык улосъёс пӧлысь, кудӥзлэн кунгожез 3 кунъёсын ортче (мукетыз сыӵе улос - [[Алтай Республика|Алтай]], солэн вань кунгожъёсыз [[Казахстан|Казахстанэн]], [[Китай|Китаен]] но [[Монголия|Монголиен]]).
=Историез=
Аслаз кылдэмез дырысен Псков улос пӧртэм уездъёсы но волостьёсы пырыны вуттэм, кӧня ке улосъёслы люкиськылэм, со пушкы я пыриллям, я отысь потӥллям куд-ог гуртъёсыз но каръёсыз... «Туала» Псков улос кылдэмын ай 1958-тӥ арын гинэ. 1967-тӥ арын со [[Быдӟым Атыкай ож|Быд]]<nowiki/>ӟ[[Быдӟым Атыкай ож|ым Атыкай ож]] дыръя юн партизан огазеяськонъёсыз но ожмаськемез понна [[Ленинлэн орденэз|Ленинлэн орденэныз]] пусъемын. Озьы ик вашкала документъёсын пусъемын, кунмылэн армиез но со палъёсын кылдӥз шуыса. Кинлы ке Псков тодмо [[76-тӥ десантно-штурмовой дивизия|76-т]]<nowiki/>ӥ [[76-тӥ десантно-штурмовой дивизия|десантно-штурмовой дивизиеныз]]. Со сяна, историлы ке осконо, ӵапак та улосын вордӥськем вылэм [[Ольга княгиня]]. Солы сӥзьыса, Псковын синпелет но кӧня ке часовняос пуктэмын.
=Учкымон интыосыз=
- [[Печоры (Псков улос)|Печоры карысь]] [[Псков-Печера монастырь (Псков улос)|Псков-Печера монастырь]] но [[Сето музей (Печоры кар)|сето музей]], соос ог-огзы вӧзын сыло,
- Псковысь [[Троицкой собор (Псков)|Троицкой собор]] но [[Мирожской монастырь (Псков)|Мирожской монастырь]],
- [[Вуж Изборск (Псков улос)|Вуж Изборск]] ошмесъёс,
- [[Гдов крепость|Гдов]], [[Изборск крепость|Изборск]], [[Порхов крепость|Порхов]], [[Псков крепость|Псков крепостьёс]],
- Уно пӧртэм усадьбаос,
- 26 тунсыко музейёс,
- Но трос пӧртэм синпелетъёс.
=Улӥсьёсыз=
{|class="standard sortable"
!Калык || [[1989 ар]]ын, мурт || % || [[2002 ар]]ын, мурт <ref>[https://web.archive.org/web/20120126074108/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 Всероссийская перепись населения 2002]</ref> || %
|-
|[[Ӟучъёс]]|| align="right" | 797436 || 94,21 % || align="right" | 717101 || 94,25 %
|-
|[[Украинъёс]]|| align="right" | 15352 || 1,81 % || align="right" | 12471 || 1,64 %
|-
|[[Белорусъёс]]|| align="right" | 12496 || 1,48 % || align="right" | 9664 || 1,27 %
|-
|[[Чиганъёс]]|| align="right" | 3319 || 0,39 % || align="right" | 3220 || 0,42 %
|-
|[[Армянъёс]]|| align="right" | 552 || 0,07 % || align="right" | 2270 || 0,30 %
|-
|[[Бигеръёс]]|| align="right" | 1010 || 0,12 % || align="right" | 1499 || 0,20 %
|-
|[[Азербайджанъёс]]|| align="right" | 890 || 0,11 % || align="right" | 1319 || 0,17 %
|-
|[[Эстонъёс]]|| align="right" | 2259 || 0,27 % || align="right" | 1122 || 0,15 %
|-
|соос пӧлын [[сету]]|| align="right" | … || … || align="right" | 172 || 0,02 %
|-
|[[Молдаванъёс]]|| align="right" | 1049 || 0,12 % || align="right" | 797 || 0,10 %
|-
|[[Латышъёс]]|| align="right" | 893 || 0,11 % || align="right" | 690 || 0,09 %
|-
|[[Немецъёс]]|| align="right" | 825 || 0,10 % || align="right" | 685 || 0,09 %
|-
|[[Чувашъёс]]|| align="right" | 806 || 0,10 % || align="right" | 658 || 0,09 %
|-
|[[Еврейёс]]|| align="right" | 1339 || 0,16 % || align="right" | 637 || 0,08 %
|-
|[[Полякъёс]]|| align="right" | 772 || 0,09 % || align="right" | 588 || 0,08 %
|-
|[[Чеченъёс]]|| align="right" | 340 || 0,04 % || align="right" | 557 || 0,07 %
|-
|[[Финнъёс]]|| align="right" | 658 || 0,08 % || align="right" | 356 || 0,05 %
|-
|[[Литваос]]|| align="right" | 528 || 0,06 % || align="right" | 347 || 0,05 %
|-
| мукет калыкъёс || align="right" | 5925 || 0,70 % || align="right" | 6657 || 0,87 %
|}
Псков улосысь [[Печора ёрос (Псков улос) |Печора ёросын]] улэ сету финн-угор калык.
=Псков улосысь каръёс=
;<nowiki>Каръёс, кытын 2 сюрслэсь уно адями улэ: </nowiki>
[[Псков]]
[[Великие Луки]]
[[Остров (кар)|Остров]]
[[Невель]]
[[Опочка]]
[[Печоры]]
[[Порхов]]
[[Дно (кар)|Дно]]
[[Дедовичи]]
[[Новосокольники]]
[[Струги Красные]]
[[Себеж]]
[[Пыталово]]
[[Пушкинские Горы]]
[[Идрица]]
[[Пустошка]]
[[Бежаницы]]
[[Гдов]]
[[Красногородск]]
[[Локня (Псков улос)|Локня]]
[[Новоржев]]
[[Плюсса (каргурт)|Плюсса]]
[[Усвяты]]
[[Палкино (Палкинский район)|Палкино]]
[[Кунья (Псковская область)|Кунья]]
[[Сосновый Бор (кар типъем посёлок)|Сосновый Бор]]
=Чӧлсконъёс=
[[Категория:Псков улос]]
[[Категория:Россия Федерациысь субъектъёс]]
j5k1i9n24pl4cteauh9oziawk4fd34z
Шаблон:Potd/2022-08-01
10
20267
121107
2022-07-30T16:29:36Z
Frhdkazan
4916
Выль бам: «Jabirú africano (Ephippiorhynchus senegalensis), delta del Okavango, Botsuana, 2018-07-31, DD 11.jpg»
wikitext
text/x-wiki
Jabirú africano (Ephippiorhynchus senegalensis), delta del Okavango, Botsuana, 2018-07-31, DD 11.jpg
dp2are2qoyh1tp7rj36jqihtm1gd2nc
Шаблон:Potd/2022-08-02
10
20268
121108
2022-07-30T16:31:07Z
Frhdkazan
4916
Выль бам: «The Great Belt Bridge, Eastern Bridge, August 2020 -01.jpg»
wikitext
text/x-wiki
The Great Belt Bridge, Eastern Bridge, August 2020 -01.jpg
96zarm58kl1jk6c1t2z34ipk3u19u00
Шаблон:Potd/2022-08-03
10
20269
121109
2022-07-30T16:36:08Z
Frhdkazan
4916
Выль бам: «Kimono Forest at night, Arashiyama Station, Arashiyama, Kyoto, Japan.jpg»
wikitext
text/x-wiki
Kimono Forest at night, Arashiyama Station, Arashiyama, Kyoto, Japan.jpg
cr82hocnpw86bf9xg0trqxlzpjnlw67
Куанер улон шек ӧвӧл
0
20270
121110
2022-07-30T18:51:55Z
Wadorgurt
4480
Выль бам: «'''«Куанер улон шек ӧвӧл»''' ({{lang-ru|«Бедность не порок»}}) — [[Ӟучъёс|ӟуч]] драматурглэн [[Островский, Александр Николаевич|Александр Островскийлэн]] куинь ёзо комедиез. Гожтэмын [[1853-тӥ ар]]ын. Печатламын [[1854-тӥ ар]]ын. Комедилэн премьераез ортчиз Мускоысь Пичи теат...»
wikitext
text/x-wiki
'''«Куанер улон шек ӧвӧл»''' ({{lang-ru|«Бедность не порок»}}) — [[Ӟучъёс|ӟуч]] драматурглэн [[Островский, Александр Николаевич|Александр Островскийлэн]] куинь ёзо комедиез. Гожтэмын [[1853-тӥ ар]]ын. Печатламын [[1854-тӥ ар]]ын.
Комедилэн премьераез ортчиз Мускоысь Пичи театрын 1854-тӥ арын [[25-тӥ толшор]]е. «Куанер улон шек ӧвӧл» комедиез автор сӥзиз Пров Михайлович Садовскийлы, Пичи театрысь артистлы.
[[Удмурт кыл]]э пьесаез берыктӥз [[Петров, Михаил Петрович|Михаил Петров]].
== Шудӥсь муртъёс ==
* '''Гордей Карпыч Торцов''', узыр купец.
* '''Пелагея Егоровна''', солэн кышноез.
* '''Любовь Гордеевна''', соослэн нылзы.
* '''Любим Карпыч Торцов''', солэн братэз, ваньбурзэ тус-тас карем маке.
* '''Африкан Савич Коршунов''', фабрикант.
* '''Митя''', Торцовлэн приказчикез.
* '''Яша Гуслин''', Торцовлэн племянникез.
* '''Гриша Разлюляев''', узыр купецлэн пиез, егит пи.
* '''Анна Ивановна''', карттэк кылем егит кышно.
* '''Маша''', Любовь Гордеевналэн эшез.
* '''Лиза''', Любовь Гордеевналэн эшез.
* '''Егорушка''', пичи пи, Торцовлэн кыдёкысь ӵыжы-выжыез.
* '''Арина''', Любовь Гордеевналэн нянькаез.
Пьесалэн действиез мынэ уезд карын, Торцов купецлэн корказ, вожодыр вакытэ.
[[Категория:Пьесаос]]
0fqt44g5ukyk4isr5ui5jdqk8c105wb
1853-тӥ ар
0
20271
121111
2022-07-30T18:54:28Z
Wadorgurt
4480
Перенаправление на [[1853 ар]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[1853 ар]]
dyoce2w2qrsg8xbmbuppmdivpe0p68j