Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="tk">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipediýa</sitename>
    <dbname>tkwiki</dbname>
    <base>https://tk.wikipedia.org/wiki/Ba%C5%9F_Sahypa</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Ýörite</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Çekişme</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Ulanyjy</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Ulanyjy çekişme</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipediýa</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipediýa çekişme</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Faýl</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Faýl çekişme</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki çekişme</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Şablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Şablon çekişme</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Ýardam</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Ýardam çekişme</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategoriýa</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategoriýa çekişme</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12509</id>
    <revision>
      <id>231418</id>
      <parentid>231354</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T18:44:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32471" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1161
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1160
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|527
|875
|0.60
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|441
|700
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||386||600||0.64||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Nusantara]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|771
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!13
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|885
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||377||739||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!16
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||358||777||0.46||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||353||757||0.47||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Arabi]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!22
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|342
|734
|0.46
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sport]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||334||612||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||331||544||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||325||705||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||322||713||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||317||569||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||317||718||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||311||724||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1160||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||800||1033||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||618||883||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristián Gonzales]]'''||386||600||0.64||1995
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||771||0.50||1998
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||885||0.44||2003
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||345||379||0.91||1998-2012
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.82||2009
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||299||591||0.51||2005
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||273||576||0.47||1999-2016
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||270||247||1.09||2009
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||269||520||0.52||2002
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!98
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||222||422||0.53||2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||216||405||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||213||352||0.60||2013
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||204||366||0.56||2008
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Le Çong Winh]]||202||349||0.58||2004-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]] ||202||380||0.53||1998-2019
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||188||513||0.37||2009
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||187||151||1.24||2010
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||185||540||0.34||2004
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||163||448||0.36||2007
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||158||480||0.33||2009
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||158||325||0.49||2005
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||153||500||0.31||2008
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Deon MkKaulay]]'''||150||324||0.64||2005
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!178
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||133||258||0.52||2006
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felits Badenhorst]]'''||131||233||0.56||2007
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||129||366||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||127||417||0.30||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||116||514||0.22||2008
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||109||169||0.64||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||94||199||0.47||2006
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||86||251||0.34||2003
|-
!207
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||86||273||0.32||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||73||107||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>mb3q57u3orly2hcvqt7t8b08ritkm8s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231419</id>
      <parentid>231418</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T18:44:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32471" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1161
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1161
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|527
|875
|0.60
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|441
|700
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||386||600||0.64||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Nusantara]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|771
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!13
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|885
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||377||739||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!16
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||358||777||0.46||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||353||757||0.47||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Arabi]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!22
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|342
|734
|0.46
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sport]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||334||612||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||331||544||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||325||705||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||322||713||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||317||569||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||317||718||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||311||724||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1160||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||800||1033||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||618||883||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristián Gonzales]]'''||386||600||0.64||1995
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||771||0.50||1998
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||885||0.44||2003
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||345||379||0.91||1998-2012
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.82||2009
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||299||591||0.51||2005
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||273||576||0.47||1999-2016
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||270||247||1.09||2009
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||269||520||0.52||2002
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!98
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||222||422||0.53||2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||216||405||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||213||352||0.60||2013
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||204||366||0.56||2008
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Le Çong Winh]]||202||349||0.58||2004-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]] ||202||380||0.53||1998-2019
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||188||513||0.37||2009
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||187||151||1.24||2010
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||185||540||0.34||2004
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||163||448||0.36||2007
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||158||480||0.33||2009
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||158||325||0.49||2005
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||153||500||0.31||2008
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Deon MkKaulay]]'''||150||324||0.64||2005
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!178
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||133||258||0.52||2006
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felits Badenhorst]]'''||131||233||0.56||2007
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||129||366||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||127||417||0.30||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||116||514||0.22||2008
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||109||169||0.64||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||94||199||0.47||2006
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||86||251||0.34||2003
|-
!207
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||86||273||0.32||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||73||107||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>d07xz5h0spjwwtgugexhko2kxvj8aqh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231420</id>
      <parentid>231419</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T18:45:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32471" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1161
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1161
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|527
|875
|0.60
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|441
|700
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||386||600||0.64||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Nusantara]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|771
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!13
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|885
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||377||739||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!16
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||358||777||0.46||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||353||757||0.47||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Arabi]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!22
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|342
|734
|0.46
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sport]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||334||612||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||331||544||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||325||705||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||322||713||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||317||569||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||317||718||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||311||724||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1161||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||800||1033||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||618||883||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristián Gonzales]]'''||386||600||0.64||1995
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||771||0.50||1998
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||885||0.44||2003
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||345||379||0.91||1998-2012
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.82||2009
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||299||591||0.51||2005
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||273||576||0.47||1999-2016
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||270||247||1.09||2009
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||269||520||0.52||2002
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!98
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||222||422||0.53||2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||216||405||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||213||352||0.60||2013
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||204||366||0.56||2008
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Le Çong Winh]]||202||349||0.58||2004-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]] ||202||380||0.53||1998-2019
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||188||513||0.37||2009
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||187||151||1.24||2010
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||185||540||0.34||2004
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||163||448||0.36||2007
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||158||480||0.33||2009
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||158||325||0.49||2005
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||153||500||0.31||2008
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Deon MkKaulay]]'''||150||324||0.64||2005
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!178
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||133||258||0.52||2006
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felits Badenhorst]]'''||131||233||0.56||2007
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||129||366||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||127||417||0.30||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||116||514||0.22||2008
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||109||169||0.64||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||94||199||0.47||2006
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||86||251||0.34||2003
|-
!207
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||86||273||0.32||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||73||107||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>1zws6zn1wmoj6imxficpj3471jewusz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231421</id>
      <parentid>231420</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T23:46:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32471" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1161
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1161
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|527
|875
|0.60
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|441
|700
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||386||600||0.64||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Nusantara]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|771
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!13
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|885
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||377||739||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!16
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||358||777||0.46||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||353||757||0.47||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Arabi]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!22
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|342
|734
|0.46
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sport]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||334||612||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||331||544||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||325||705||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||322||713||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||317||569||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||317||718||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||311||724||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1161||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||800||1033||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||618||883||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristián Gonzales]]'''||386||600||0.64||1995
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||771||0.50||1998
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||885||0.44||2003
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||345||379||0.91||1998-2012
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.82||2009
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||336||576||0.58||1997-2016
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||299||591||0.51||2005
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||270||247||1.09||2009
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||269||520||0.52||2002
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!98
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||222||422||0.53||2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||216||405||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||213||352||0.60||2013
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||204||366||0.56||2008
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Le Çong Winh]]||202||349||0.58||2004-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]] ||202||380||0.53||1998-2019
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||188||513||0.37||2009
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||187||151||1.24||2010
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||185||540||0.34||2004
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||163||448||0.36||2007
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||158||480||0.33||2009
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||158||325||0.49||2005
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||153||500||0.31||2008
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Deon MkKaulay]]'''||150||324||0.64||2005
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!178
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||133||258||0.52||2006
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felits Badenhorst]]'''||131||233||0.56||2007
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||129||366||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||127||417||0.30||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||116||514||0.22||2008
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||109||169||0.64||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||94||199||0.47||2006
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||86||251||0.34||2003
|-
!207
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||86||273||0.32||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||73||107||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>4xuw9obrd0bpif7j8f7rch5xcw0uasv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231427</id>
      <parentid>231421</parentid>
      <timestamp>2022-08-24T02:21:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32471" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1161
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1161
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|800
|1033
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|618
|883
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|527
|875
|0.60
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|441
|700
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||386||600||0.64||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Nusantara]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|771
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!13
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|885
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||377||739||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!16
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||358||777||0.46||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||353||757||0.47||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Arabi]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!22
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|342
|734
|0.46
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sport]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||334||612||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||331||544||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||325||705||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||322||713||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||317||569||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||317||718||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||311||724||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1161||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||800||1033||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||618||883||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||527||875||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||463||908||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristián Gonzales]]'''||386||600||0.64||1995
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||771||0.50||1998
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||885||0.44||2003
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||369||795||0.46||2003
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||358||662||0.54||2006
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||345||379||0.91||1998-2012
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||344||744||0.46||1999
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||343||416||0.82||2009
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||336||576||0.58||1997-2016
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||320||528||0.61||1999
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||299||591||0.51||2005
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||270||247||1.09||2009
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||270||521||0.52||2002
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!98
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||222||422||0.53||2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||216||405||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||213||352||0.60||2013
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||205||367||0.56||2008
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Le Çong Winh]]||202||349||0.58||2004-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]] ||202||380||0.53||1998-2019
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||188||513||0.37||2009
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||187||151||1.24||2010
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||185||540||0.34||2004
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||163||448||0.36||2007
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||158||480||0.33||2009
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||158||325||0.49||2005
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||153||500||0.31||2008
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Deon MkKaulay]]'''||150||324||0.64||2005
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!178
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||133||258||0.52||2006
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felits Badenhorst]]'''||131||233||0.56||2007
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||129||366||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||127||417||0.30||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||116||514||0.22||2008
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||109||169||0.64||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||94||199||0.47||2006
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||86||251||0.34||2003
|-
!207
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||86||273||0.32||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||73||107||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>oxb24gouln9i2egkh6h1lo3dggoflox</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hoja Ahmed Ýasawy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18901</id>
    <revision>
      <id>231400</id>
      <parentid>216157</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:15:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23076" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Alymlar halka berlen rehmetdir

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

Ýasawy hakda ýazypdyrlar...

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

Hemedanydan hyrka geýen...

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>2u1hwohp7b9o74sl7d7galol3s0sc6o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231401</id>
      <parentid>231400</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:16:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23318" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi

| Ýaşan ýyllary = (takm. 1100-1166)
| Doglan ýeri = Gazagystanyň günorta sebitleri
| Aradan çykan ýeri = Ýasy şäheri


==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

Ýasawy hakda ýazypdyrlar...

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

Hemedanydan hyrka geýen...

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>iue7mezru7iqxposr1k6gid72oybeoi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231402</id>
      <parentid>231401</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:21:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23338" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi

| Ýaşan ýyllary = (takm. 1100-1166)
| Doglan ýeri = Gazagystanyň günorta sebitleri
| Aradan çykan ýeri = Ýasy şäheri


==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

==Ýasawy hakda ýazypdyrlar...==

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

==Hemedanydan hyrka geýen...==

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

==«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»==

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

==«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»==

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

==Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar==

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>847jxrt8ydxx2610vbgsu52yx27xti5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231403</id>
      <parentid>231402</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:24:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23361" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi
{{Gysgaça maglumatlar
| Ýaşan ýyllary = (takm. 1100-1166)
| Doglan ýeri = Gazagystanyň günorta sebitleri
| Aradan çykan ýeri = Ýasy şäheri}}

==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

==Ýasawy hakda ýazypdyrlar...==

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

==Hemedanydan hyrka geýen...==

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

==«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»==

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

==«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»==

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

==Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar==

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>chzsf8j4axehdzfpv53whdzlxqhqk59</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231404</id>
      <parentid>231403</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:38:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23357" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi
Gysgaça maglumatlar
| Ýaşan ýyllary = (takm. 1100-1166)
| Doglan ýeri = Gazagystanyň günorta sebitleri
| Aradan çykan ýeri = Ýasy şäheri

==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

==Ýasawy hakda ýazypdyrlar...==

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

==Hemedanydan hyrka geýen...==

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

==«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»==

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

==«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»==

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

==Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar==

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>em42kyqhdwo3ll5i3ei78wphf1x2hgv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231405</id>
      <parentid>231404</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:42:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23347" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi

| Ýaşan ýyllary     = (takm. 1100-1166)
| Doglan ýeri       = Gazagystanyň günorta sebitleri
| Aradan çykan ýeri = Ýasy şäheri

==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

==Ýasawy hakda ýazypdyrlar...==

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

==Hemedanydan hyrka geýen...==

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

==«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»==

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

==«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»==

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

==Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar==

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>cf24u9af0mvad9jl4u7f2vz5xnboc3n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231406</id>
      <parentid>231405</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:44:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23351" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi

| Ýaşan ýyllary     = (takm. [[1100-1166]])
| Doglan ýeri       = Gazagystanyň günorta sebitleri
| Aradan çykan ýeri = Ýasy şäheri

==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

==Ýasawy hakda ýazypdyrlar...==

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

==Hemedanydan hyrka geýen...==

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

==«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»==

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

==«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»==

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

==Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar==

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>o3hvbmhxw8k160a6n0ej31wo64wb2ad</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231407</id>
      <parentid>231406</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:44:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23353" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi

| Ýaşan ýyllary     = (takm. [[1100-1166]])

| Doglan ýeri       = Gazagystanyň günorta sebitleri

| Aradan çykan ýeri = Ýasy şäheri

==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

==Ýasawy hakda ýazypdyrlar...==

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

==Hemedanydan hyrka geýen...==

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

==«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»==

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

==«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»==

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

==Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar==

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>i85j6p1m5ayib8nuqwxwj9kk2y2l0w1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231408</id>
      <parentid>231407</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:45:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23369" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi
&lt;hr&gt;
| Ýaşan ýyllary     = (takm. [[1100-1166]])
&lt;hr&gt;
| Doglan ýeri       = Gazagystanyň günorta sebitleri
&lt;hr&gt;
| Aradan çykan ýeri = Ýasy şäheri&lt;hr&gt;

==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

==Ýasawy hakda ýazypdyrlar...==

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

==Hemedanydan hyrka geýen...==

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

==«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»==

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

==«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»==

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

==Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar==

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>6nua9txt3ztagozhj9gd87p8rf6188z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231409</id>
      <parentid>231408</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T13:46:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23368" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi
&lt;hr&gt;
Ýaşan ýyllary     = (takm. [[1100-1166]])
&lt;hr&gt;
 Doglan ýeri       = [[Gazagystan]]yň günorta sebitleri
&lt;hr&gt;
Aradan çykan ýeri = Ýasy şäheri&lt;hr&gt;

==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

==Ýasawy hakda ýazypdyrlar...==

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

==Hemedanydan hyrka geýen...==

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

==«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»==

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

==«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»==

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

==Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar==

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>qk122hdi3pcjnv4pnuwtj7lo1fswfah</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231410</id>
      <parentid>231409</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T15:35:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23365" xml:space="preserve">'''ARYFLARYŇ SOLTАNY − HOJA AHMET ÝASAWY'''

Hoja Ahmet Ýasawy

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi
&lt;hr&gt;
Ýaşan ýyllary     -(takm. [[1100-1166]])
&lt;hr&gt;
 Doglan ýeri       -[[Gazagystan]]yň günorta sebitleri
&lt;hr&gt;
Aradan çykan ýeri -Ýasy şäheri&lt;hr&gt;

==Alymlar halka berlen rehmetdir==

Aryflaryň soltany diýen beýik hem mertebeli ada eýe bolan alym, şahyr, pelsepeçi, Hoja Ahmet Ýasawy oguzlaryň-türkmenleriň gadymdan bäri oturymly ýeri bolan Seýramda (häzirki Gazagystanyň günorta sebitleri), takmynan, 1036-njy, 1040-njy ýyllar töwereginde dünýä inýär. Seýram (köne taryhy ady – Isfijap) ol zamanlar gülläp ösen şäher bolup, häzirki wagtda onuň ýerinde bu ady göterýän oba ýerleşýär. XI asyrda, Ýasawynyň doglan zamanynda bu sebitlerdäki Seýram, Ýasy, Otrar ýaly Beýik Ýüpek ýolunyň ugrunda ýerleşýän möhüm şäherler Garahanylar türkmen döwletine degişli bolupdyr. Şol wagtlar häzirki Merkezi Aziyanyň, Hytaýyň günbatar we Owganystanyň demirgazyk çäklerinde ýaşaýan türki halklaryň ýaýran giň sebitleri Türküstan (türki halklaryň ýaşaýan ýurdy) diýlip atlandyrylypdyr. Şonuň üçin Hoja Ahmediň doglan, ýaşan ýerine umumylykda Türküstan diýilýär. Häzir bu sebitlerde Türküstan ady bilen Gazagystanyň bir şäheri (XVI asyra çenli köne taryhy ady – Ýasy) ýerleşýär.
Alymlar ynamly golýazmalara esaslanyp, Hoja Ahmediň ýedi arkasyny (Ybraýym şeýh, Ylýas şeýh, Mahmyt şeýh, Yftyhar şeýh, Muhammet şeýh, Osman şeýh, Omar şeýh) we ondan has aňyrraky arkalaryny hem atlandyryp görkezýärler. Olaryň hemmesi ulama kişiler bolupdyr. Ahmediň kakasy Ybraýym şeýh öz döwrüniň ylymly-bilimli kişisi hökmünde tanalypdyr. Ejesi Äşe hatyn Seýramyň belli şeýhleriniň biri Musa şeýhiň gyzy eken. Äşe hatynyň il içinde ýörgünli ady Garasaç ene bolup, ol öz döwrüniň bilimli-sowatly, tälim-terbiýeli, hormatlanýan aýaly bolupdyr. Oňa bütin türki halklar eneligiň beýik nusgasy hökmünde ençe asyrlap hormat goýup gelýär. Garasaç enäniň üstüne kümmet galdyrylan mazary – mowzeleýi Seýramdadyr.
Ahmediň Göwheri Şanäz atly özünden uly gyz dogany (käbir alymlar ony Ahmediň öz gyzy hem hasaplaýarlar), Sadyr atly inisi bolupdyr. Ejeleri çagalar ýaşka aradan çykýar. Ýaşajyk Ahmet deslapky bilim-tälimi öz kakasyndan alýar. Ol ýedi ýaşanda kakasy hem aradan çykýar. Ybraýym şeýhiň mazary-da aýalynyň mazarynyň ýanynda – Seýramdadyr.
Ahmede döwrüniň meşhur ulamasy Şahabyddin Isfijaby hem ylym berýär. Onuň adynyň soňky bölegi bolan «Isfijaby» alymyň doglan we ýaşan ýeri bolan Seýramyň köne taryhy adydyr. Halk arasynda ýörgünli ady Akata (Akata baba) bolan bu piriň kümmeti hem Seýramdadyr.
Soňra ýaş Ahmediň terbiýesi bilen Arslan baba meşgullanýar. Muny:

Ýedi ýaşda Arslan Baba kyldym salam

diýen şahyryň öz goşgy setirinden hem görmek bolýar. Hoja Ahmet 8-10 ýyl töweregi bilim-terbiýe alansoň, Arslan baba aradan çykýar. Arslan babanyň mazary mongol çozuşyndan öň gülläp ösen, häzirki wagtda harabalyklary galan Otrar şäheriniň golaýynda, Türküstan (Ýasy) şäherinden 55-60 km günortada ýerleşýär. Halk arasyndaky dessura görä, Türküstandaky Ýasawynyň kümmedine zyýaratdan öň, ilki onuň pirine hormat goýlup Arslan babanyň mazaryna zyýarata barylypdyr.
Ahmet Ýasawynyň kakasynyň ady dakylan Ybraýym Şeýhzada atly ogly bolup, ol ýaşlykda ýogalýar. Çeşmelerde Ýasawynyň Göwheri Hoştäç atly gyzynyň bolandygy barada hem maglumat berilýär. Görnüşi ýaly, Ahmediň gyz dogany bilen öz gyzynyň atlary utgaşykly gelýär: Göwheri Şanäz – Göwheri Hoştäç. Ýasawynyň gyzy Göwheri Hoştäçden bolan Süzük Ata, Gaýyp Ata diýen kişiler ýaşap geçipdirler. Ýasawynyň agtygy Süzük Atanyň hakyky ady Mustapaguly Hoja bolupdyr. Babasy söýüp-söýgüläp, oňa «Süzügim» diýip ýüzlener eken («Süzük» – «gözüňi süzmek» söz düzüminiň bölegi bolup, umuman, «ünsli diňlemek, üns bermek, ünsli bolmak» manylaryna ýakyndyr). Hezreti Hoja Ahmet şeýle diýmek bilen, agtygynda ünslüligi, her bir zady ýagşy diňlemekli terbiýelemek islän bolmaga çemeli. Süzük lakamly Mustapaguly Hoja öz eýýamynyň bilimli, parastly adamlarynyň biri bolup ýaşap geçipdir. Onuň hem mazary Seýramda yerleşýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň:

Erenlerden faýzu-futuh alalmadym,
Ýüz ýigrimi bäşe girdim, bilelmedim

diýen setirlerine görä, şahyryň 125 ýaşdan geçenligi bellidir, onuň 130 ýaş töwereginde – 1166-njy ýylda aradan çykanlygy çak edilýär. Ol şahsyýetiniň kemala gelen, ömrüniň esasy bölegini geçiren Ýasy şäherinde (häzirki Türküstan şäheri) jaýlanýar. Hoja Ahmede «Ýasawy» diýilmegi hem şu şäheriň ady bilen baglydyr.
Meşhur aryflaryň biri Jüneýit Bagdadynyň: «Alymlar Allatagaladan halka berlen rehmetdir» diýen sözüne görä, beýik alym Hoja Ahmet Ýasawy öz döwrüne, öz halkyna rehmet nury bolup geldi. Özüniň mübärek ömründe bütin adamzada haýyrly pikir-garaýyşary, öwüt-ündewleri bilen halka hakykatyň, ýagşylygyň dogry ýoluny görkezdi. Onuň rehmetden doly öwüt-hikmeti, parasat-ylmy adamzat nesli üçin baky galdy.

==Ýasawy hakda ýazypdyrlar...==

Kamilligi, keramaty, ylahy sözi bilen entek aýatda dirikä öz döwürdeşleriniň arasynda beýik mertebä ýeten Ahmet Ýasawynyň ady we taglymaty indi on asyr töweregi wagt bäri halk hakydasynda ýaşap gelýär. Umumyadamzada haýyrly taglymat galdyran bu beýik akyldar hakdaky maglumatlar onuň öz döwründen bäri ýazylan ençeme eserlerde mynasyp beýanyny tapypdyr. Şol eserlerde Hoja Ahmet Ýasawynyň ady «Aryflaryň soltany», «Türküstanyň piri» ýaly beýik hem mertebeli atlar bilen tutulýar.
Sopy Muhammet Danyşmendiň «Mirat ul-kulub» («Köňülleriň küýsegi») atly kitaby Ýasawy we onuň sopuçylyk taglymaty hakda ýörite ýazylan ilkinji eserleriň biridir. XII asyrda ýazylan bu eser Ýasawynyň öz döwründe ýazylanlygy we ony ýazan alymyň beýik piriň hut nebere ugrundan bolanlygy üçin uly ähmiýete eýedir. Çünki eseriň awtory Sopy Muhammet Danyşment Ahmet Ýasawynyň inisi Sadyr Hoja Şemseddin müftiniň ogludyr. Eser Ahmet Ýasawynyň sözleri esasynda ýazylypdyr. Onda beýik piriň sopuçylyk taglymatynyň kada-kanunlary düşündirilýär, sopuçylyk tälim-taglymatyna degişli parasatly pikirler beýan edilýär.
Sopy Muhammet Danyşmendiň ogly Seýfeddin Kuýlaky Ýasawynyň, ýagny özüniň ata arkalarynyň şejeresini – «Nesepnamasyny» ýazypdyr. Ol köp sanly «Nesepnamalaryň» arasynda iň gadymysy we ygtybarlysy hasaplanýar. Çeşmeleriň berýän maglumatlary boýunça, ol 1145-nji ýylda, Hoja Ahmet Ýasawy entek aýatda dirikä düzülipdir. Şol «Nesepnamada» ýazylyşyna görä, Ylýas Hoja Şeýhiň ogly Ybraýym Şeýh bolupdyr, onuň hem iki ogly bolupdyr, biriniň ady Ahmet Hoja (Ýasawy), biriniň ady Sadyr Hoja. Sadyr Hojanyň hem iki ogly bolup, biriniň ady Abdylmälik, ýene biriniň ady Danyşment Hoja – onuň ogly hem Möwlana Seýfeddin bolupdyr.
Bulardan başga-da, Hoja Ahmet Ýasawynyň omür-durmuşy, ylymda, danalykda, keramatda ýeten derejesi, eýe bolan belent mertebesi, halypalary we şägirtleri barada Alyşir Nowaýy «Nasaýym ul-muhabbet» («Muhabbet şemallary») (XV asyr), Fahreddin Aly Safy «Raşahat aýnyl haýat» («Dirilik çeşmesinden syzyndylar») (XVI asyr), Hasan Nisary «Muzakkiri ahbob» («Dostlar ýatnamasy») (XVI asyr), Tahyr Işan «Tezkirei ul-Nagyşbendiýa» («Nagyşbendiýa tezkiresi») (XVIII asyr), Gulam Serwer Lohuryý «Hazynat ul-asfiýo» («Saýlantgylaryň hazynasy») (XIX asyr) we beýleki alymlar öz eserlerinde ýazyp geçipdirler. Olaryň köpüsinde Muhammet pygambere Ahmediň doguljagynyň öňünden aýan bolşy, pygamberiň teperrik hurmasynyň Arslan babanyň üsti bilen Hoja Ahmede gowşuşy baradaky rowaýat-gürrüňler beýan edilýär. Olaryň umumy mazmuny Muhammet pygamber bilen Hoja Ahmet Ýasawynyň arasyndaky ruhy-ylahy ýakynlygy, pygamberiň oňa özüniň gaýypdan ruhy terbiýeçi bolup, ony ylahy yşaraty esasynda Arslan babanyň üsti bilen amala aşyryşy, Ahmet Ýasawynyň ylym-hikmediniň gözbaşynyň resulalladan gaýdýandygy baradaky maglumatlary saklaýar.

==Hemedanydan hyrka geýen...==

Türküstan şeýhleriniň ulusy Arslan baba wepat edende, Ahmet Ýasawy eýýäm hakykata ýetmegiň hak ýoly bolan sopuçylygyň şerigat hem tarykat basgançaklarynda dereje we mertebe ululygyna eýe bolupdy. Hoja Ahmede ylmyň indiki basgançaklaryna – magryfata we hakykata ýetirjek piri-ustat gerekdi.

...Syr işigin ýassananlar myrat tapar,
Tapsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça...

...Pirsiz hergiz şowk şerabyn dadyp bolmas,
Datsa bolmas, pir hyzmatyn kylmagynça

diýen Ýasawynyň öz hikmet setirlerindäki mazmuna görä, ol mynasyp pir gözlegi bilen Buharaýy-şerife sary gadam goýýar. Bu şäherde «Şeýhleriň şeýhi», «Zamananyň beýigi», «Horasanyň Käbesi» diýlip ezizlenen Hoja Ýusup Hemedanyý (1048-1140) bardy. Hoja Ýusup Hemedany 37 gezek Käba pyýada gidip haj eden, 1000 gezek «Gurhany Kerimi» hatm eden (başyndan aýagyna çenli okap gutaran), 700-den gowrak şägirdi welilik derejesine ýeten, 8000 butparazy yslama çagyryp, musulman eden beýik pirdi. Ahmet Ýasawy, ine, şeýle beýik weliniň Hoja Abdylla Barkydan, Hoja Hasan Andakydan soň üçünji halypasy (halypa – bu ýerde oruntutar, şägirt, mürit manyda) bolmak mertebe-nesibesine eýe bolýar. Hemadanynyň dördünji halypasy bolsa, Abdylhalyk Giždiwanydyr.
Sopuçylyk ylmynyň ýollaryny doly geçenligiň, onuň talaplaryny birkemsiz bitirenligiň alamaty bolan hyrkany Hemedanynyň mübärek elinden geýen Hoja Ahmet biraz salym Buharadaky hanakada piriniň ýerine talyplara ylym berýär. Soňra Ýasy şäherine gaýdyp, bu ýerde sopuçylykdaky özüniň ýoluny esaslandyrýar. Müritlere sapak berip, wagyz-nesihatlary, hikmetleri bilen halky dogry ýola gönükdirýär.
Aýdyşlaryna görä, Hoja Ahmet Ýasawynyň togsan dokuz müň müridi bolupdyr. Elbetde, piriň şonça köp mürit bilen ýüzbe-ýüz bolup, olaryň hemmesine özüniň okuw öwretmedigi belli. Bu ýerde Hoja Ahmediň esaslandyran sopuçylyk mekdebiniň Merkezi Aziýa, Kawkaza, Türkiýä, Hindistana we beýleki sebitlere ýaýran şahalaryndaky müritler barada gürrüň gidýär. Ýasawynyň örän uzyn sopuçylyk silsilesine (silsile – bir pire baglanan mürşitleriň pir-mürşit zynjyry) degişli müritleri sanap hem tükedip bolmaz.
Ýasawynyň ylym beren ilkinji müritleriniň – halypa-oruntutarlarynyň birinjisi Arslan babanyň ogly Mansur atadyr. Ikinjisi Seýit ata, üçünjisi Sopy Muhammet Danyşment, dördünjisi bolsa, Hekim atadyr (Gul Süleýman Bakyrgany).

==«Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim...»==

Ýasawynyň pygamber ýaşa – 63-e ýetensoň, ýer astyna girip ýaşanlygy hakynda rowaýat-gürrüňler bar. Ýer ýüzündäki ýaşaýyşdan çete çekilmek, hylwatda bolmak, ýer astyna girmek – bu sopuçylykda sopularyň çillä girmek düzgünidir. Çillä giren sopular hiç kimiň barmaýan ýerinde, çola hüjrede, ýerzemin, gowak ýaly ýerlerde «Gurhan» okamak, Alla hamdu-sena aýtmak, mynajat, tagat-ybadat etmek bilen meşgullanypdyrlar. Aslynda çillä girmegiň möhleti kyrk gün bolsa-da («çille» sözi kyrky aňladýar), her sopy ony ruhy güýjüne, yhlasyna görä, bir hili berjaý edipdir. Käbir sopular ýyllap çillede oturypdyrlar. Ýasawy hem öz ömründe, sopuçylyk ýolunyň menzillerinde «çillä girmek» düzgünini birkemsiz, birnäçe gezek berjaý eden bolmaly. Ýöne onuň altmyş üç ýaşdan soň, ýer astyna girip ýaşamagy aýratyn ýagdaýdyr. Muhammet pygamberiň ruhy taglymatyna jany-teni bilen berlen Ýasawy özüniň pygamber ýaşyndan soňky ömrüni çillede geçirmegi karar edipdir. Şahyr munuň sebäbini:

Eý-a dostlar, gulak salyň aýdanyma,
Ne sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip başlanýan ýigrimi iki bentli hikmetinde:

Ol sebäpden altmyş üçde ýere girdim

diýip, giňden beýan edip geçýär. Onuň mazmunyndan Ýasawynyň ömrüniň ahyryna çenli çillä girmeginiň Hak ýoluna, pygambere wepaly bolup, oňa ömrüni bagyş edendigi, sopuçylygyň esasy şertleriniň biri dünýäniň wagtlaýyn eşretlerine bolan nebsi öldürmek bilen baglydygyny görmek bolýar. Beýik piriň ömründäki bu aýratyn hadysanyň beýany onuň beýleki birnäçe hikmetlerinde-de şöhlelenýär.
Ýasawynyň ýer astyna girip ýaşamagy Allanyň beren ömründen ýüz döndermek däldir, ol ömri, wagty başga görnüşde geçirmekdir. Wagtyňy ybadata sarp etmek, bu gaýtam, Ýasawynyň sopuçylyk taglymatyna görä, ömri manyly geçirmerkdir. «Ýasawy ýer astyna girip ýaşapdyr» diýlende, muňa birtaraply düşünmeli däl. Ol ýer astynda gurlan, adam ýaşamagy üçin ähli mümkinçilikleri bolan jaýda, talyp okatmak üçin zerur şertleri bolan hüjrelerde ýaşapdyr. Ýasawynyň ýaşan, talyp okadan şol ýer astyndaky jaýy şu günlere çenli hem saklanyp galypdyr. Ol häzirki wagtda doly rejelenip bejerilen görnüşde adamlaryň zyýarat we syýahat edýän ýeri bolup durýar.
Öňki döwürde Ýasawanyň hikmetleriniň mazmunyndaky pikir-garýyşlar, manylar kesä çekilip ýa-da onuň ýer astyna girip ýaşamagy göz öňünde tutulyp, oňa «terkidünýä şahyr» diýlip baha berildi. Aslynda meselä sagdyn pikirlenme bilen çemeleşseň, şahyryň hikmetlerindäki mazmunyň terkidünýälik däl-de, eýsem, Gündogaryň sopuçylyk pelsepesiniň öňe sürýän ynsan kalbynyň päkligi, ynsan ruhunyň kämilligi, halallyk, ýagşylyk baradaky ýörelgeleridir. Bu ýörelgeler türkmen edebiýatynyň owalda-ahyrda beýan edip, ündäp gelýän taglymatydyr. Beýik pir ýer astynda ýaşanda-da terkidünýälige, gol gowşuryp oturmaklyga garşy bolup, zähmet çekmek bilen meşgullanypdyr.

Alym ol kim, bilmişige amal kylsa,
Her ne oksa, ony aýdyp, ony kylsa,
Alym ýüzi ryýazatda saryg bolsa,
Ýagşy alym oşol durar, dostlarym-a

diýen alym-şahyr özüniň alymlyk kesbine wepaly bolup, oňa amal edipdir, ýer astyndaky jaýynyň hüjrelerinde oglan okadypdyr, mürit ýetişdiripdir. Adamlary halallyga, terbiýä çagyrýan hikmetlerini düzmegi dowam etdiripdir. Ahmet Ýasawynyň öz ömrüni diňe akyl zähmeti bilen geçirmän, gün-güzeran üçin çybykdan süzgüç dokap, agaçdan çemçe, susak ýasap satmak bilen meşgullanandygy hakynda hem maglumatlar bar. Şulardan görnüşi ýaly, beýik pir altmyş üç ýaşdan öňem, soňam ynsan ýaşaýşy üçin zerur bolan dünýewi işlerden daşda durmandyr.

==«Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden...»==

Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi-ylmy mirasyny, esasan, «Hikmetler diwany» tutýar. Aslynda akyldaryň Gündogaryň sopuçylyk taglymatynda esasyny goýan Ýasawyçylyk ugrunyň (ordeniniň) beýleki sopuçylyk ugurlardan özboluşly tarapy onuň hikmetleri bilen bagly ýüze çykýar. Beýik pir özüniň yslamyň kada-kanunlary, sopuçylygyň düzgün-nyzamlary bardaky ylym-bilimlerini, parasat-pähimlerini «hikmet» diýen düşünjä ýükläp, şygyr bentleriniň üsti bilen beýan edipdir. Şol ylym-bilimler, parasat-pähimler, ýagny hikmetler bolsa, öz gözbaşyny «Gurhanyň» aýatlaryndan we Muhammet pygamberiň hadyslaryndan alypdyr. Bu barada Ýasawynyň özi şeýle diýýär:

...Meniň hikmetlerim permany Suhan,
Okap bilseň hemmä, magnyýy Gurhan.

…Meniň hikmetlermiň käni Hadysdyr,
Kişi boý etmese bilgil, hebesdir.

Beýik pir özüniň hikmet düzmegini we aýtmagyny ylahydan berlen nygmat hasaplaýar:

Sekizimde sekiz ýandan ýol açyldy,
«Hikmet aýt!» diýp, başlaryma nur saçyldy.

Umuman, ol «Gurhanyň» pelsepesini we pygamberiň pähimlerini türki halklaryň öz dilinde, onda-da ynsanyň aňyna hem kalp duýgularyna güýçli täsir ediji sungat serişdesi bolan şygyrda ýaýypdyr. Şeýlelikde, Ýasawynyň taglymatyny beýik hem ölmez-ýitmez eden zat üç närsäniň bitewileşmesi bolup çykýar. Ol, birinji – adamzadyň ruhy kämilligi üçin haýyrly bolan çuňňur pelsepe (hikmet), ikinji – özüniň we watandaşlarynyň ene dili (türki dil), üçünji – şygyr sungatydyr.
Ýasawynyň hikmetleriniň näçedigi belli däl, onuň öz hikmetlerinde beýan edişine görä, bir ýerde dört müň dört ýüz, başga bir ýerde togsan dokuz müň, ýene bir ýerde sansyz hikmet. Akyldar şahyr özüniň şygyrlarynda hikmetleriniň hersi ýüz müň hekaýaty (hikmeti) öz içine alýan dört depderden durýandygyny aýdýar:

Bu älemde meniň dört depderim bar...
Erer her depterim ýüz-müň hekaýat...

Muňa seretseň, onuň hikmetleriniň sany dört ýüz müň bolmaly. Biziň pikirimizçe, şahyryň hikmetleriniň sany barada getirýän maglumatlary göçme manylary aňladýan şertli sanlar bolmagy hem ahmal, olaryň syryny açmak gerek. Hernäme diýsegem, alymlaryň maglumatlaryna görä, hikmetleriň biziň günlerimizde gelip ýeteni, ylma, okyjylara bellileri 300-e golaý.
Alymlar Ýasawynyň şygyrlarynda getirýän maglumatlary boýunça, onuň şol dört sany hikmet depderiniň atlaryny kesgitleýärler: «Derýaýy şerigat» («Şerigat deňzi»), «Rahy tarykat» («Tarykat ýoly»), «Gulzumy hakykat» («Hakykat gulzumy (derýasy)») we «Derýaýy rehmet» («Rehmet deňzi»). Şundan ugur alyp, Ýasawynyň «Hikmetler diwanynyň» ýokardaky atlar bilen atlandyrylan dört bapdan durýandygyny aýdýarlar. Görnüşi ýaly, depderleriň-baplaryň her biri sopuçylykda geçilmeli uzak hem kynçylykly ýoluň basgançaklaryna – şerigata, tarykata, hakykata we rehmete (magryfata) bagyşlanypdyr. Bu aslynda şeýle bolan bolmagy mümkin, häzirki wagtda weli, hikmetleriň bize gelip ýetenjeleri bilen olary görkezilen baplar boýunça tertipläp saýhallaýmak aňsat bolmasa gerek.
Ýasawyçylyk ordeniniň aýratynlyklarynyň biri jähriýa-zikire esaslananlygydyr. Jähriýa-zikir – belent ses bilen Allany ýatlamak, Onuň soňsuz tarypyny ýetirmek, Onuň ýalkawy üçin yalbarmak – mynajat etmek. Ýasawy öz müritleri bilen sopuçylygyň jähriýa-zikir dessuryny berjaý edende, hikmetlerini belent heň we özboluşly labyz bilen aýdypdyr. Beýik pir hikmetler bilen zikir etmegi özüne ylahydan berlen borç hasaplapdyr:

Hoş gaýypdan owaz geldi gulagyma,
«Zikr et!» diýdi, zikrin edip, ýördüm men-ä.

Ýasawy hikmetlerinde yslamyň we sopuçylygyň taglymaty esasynda ynsan ruhy, päklik, jemgyýet, dünýä hakynda pikir ýöredýär. «Hikmet aýtgyl, dürler damsyn sözleriňden» diýen Hoja Ahmediň hikmetleriniň bütin süňňüne ýagşylyk, mähir, haýyr, halallyk, sabyr-kanagat ýaly ynsana zerur duýgy-düşünjeler siňendir.
Ýasawynyň sopuçylygyň düzgünnamasy bolan «Pakyrnama» kltaby hem okyjylara bellidir. Mundan başga-da onuň «Gudratnama», «Kyýamatnama», «Rysalaýy der adabi tarykat» («Tarykat edebi hakynda rysala»), «Kelimeti Hoja Ahmet Ýasawy» («Hoja Ahmet Ýasawynyň sözleri»), «Mynajaty Gul Hoja Ahmet Ýasawy» («Gul Hoja Ahmet Ýasawynyň mynajatlary»), «Nejat az zakirin» («Zikir edijileriň halas bolşy») we «Tenbihu az zallyn» («Ýoldan azaşanlara gözükme») atly eserleriniň bolandygy hakynda alymlar habar berýärler.

==Ady mübärek, hatyrasy mukaddes akyldar==

Ahmet Ýasawynyň mertebe-şöhraty onuň wepatyndan soň hem äleme belgili, dile senaly boldy. Şahu-gedanyň piri Hoja Ahmede öz döwrüniň, ondan soňky döwürleriň men-men diýen hökümdarlary hem uly hormat-sarpa goýupdyrlar. Beýik pirden iki asyr töweregi soň ýaşan, jahan taryhynda at galdyran Emir Tеýmir hem Ahmet Ýasawa uly hormat goýup, hemişe onuň ruhundan medet diläpdir. Emir Temir beýik piriň wepatyndan (1165-1166) 230 ýyl töweregi wagtdan soň (1395-1397), onuň Ýasy şäherindäki mazarynyň üstüne ajaýyp kümmet galdyrydýar. Hökümdaryň hut özi kümmediň nähili bolmalydygy barada görkezme berip, gurluşygyň gidişine gözegçilik edipdir. Şeýlelikde, Emir Teýmiriň beýik pire bolan çuňňur hormaty netijesinde Merkezi Aziýada äpet hem ajaýyp bina emele gelýär.
Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähi UNESKO-nyň bütindünýä mirasynyň sanawyna giren ajaýyp ýadygärlikdir. Häzirki wagtda bu ýere dünýäniň çar künjünden orta asyryň üýtgeşik binagärligini – Hoja Ahmet Ýasawynyň aramgähini görmek üçin syýahatçylar we zyýaratçylar gelýär. Halk ynanjyna görä, Ýasawynyň kümmedine üç gezek zyýarat etmek Mekgä haj etmek sogaby bilen deňelipdir.
Bütin türki halklar ýaly, türkmen halky-da owalda-ahyrda Hoja Ahmediň adyny hem kelamyny mukaddes saýyp gelipdir. Muny halk arasynda aýdylýan: «Medinede Muhammet, Türküstanda Hoja Ahmet» diýen sözler hem açyk-aýdyň görkezip dur. Ýasawynyň yslam älemindäki, türki halklaryň arasyndaky mertebe ornuny beýan edýän bu sözler halkyň beýik aryfa beren mynasyp bahasydyr.
Ýasawynyň «Hikmetler» kitaby Merkezi Aziýanyň, türkmenleriň metjit-medreselerinde okuw kitaby hökmünde okadylypdyr. Onuň kitaby her bir maşgalada mukaddes görlüp saklanypdyr, hemişe sowatly adamlar tarapyndan göçürilip durlupdyr, halk arasynda söýlüp okalypdyr, ýatdan aýdylypdyr.
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Milli golýazmalar institutynyň gaznasynda Hoja Ahmet Ýasawynyň edebi mirasyna degişli hikmetleriň, ol hakyndaky dürli maglumatlaryň, rowaýatlaryň golýazmalary milli baýlyk hökmünde goralyp saklanýar. Olaryň üsti alymlaryň iş saparlary netijesinde dünýäniň iri kitaphanalaryndan, golýazma merkezlerinden Hoja Ahmet Ýasawa degişli bolan golýazma nusgalaryň getirilmegi bilen doldurylýar. Alymlar olaryň üstünde tekstologik we ylmy-barlag işlerini alyp barýarlar.
Alymlaryň, ylmy işgärleriň we beýleki döredijilik işgärleriniň Hoja Ahmet Yasawy hakda yazan makalalary, maglumatlary ýurdumyzyň metbugatynda yzygider çap edilýär. Beýik alym-şahyryň filosofik we ahlak-didaktik şygyrlary «Hikmetler» ady bilen Garaşsyzlyk ýyllarynda iki gezek (1992, 2004) neşir edilip, halk köpçüligine ýetirildi. Paýtagtymyz Aşgabadyň ajaýyp köçeleriniň biri Hoja Ahmet Ýasawynyň adyny göterýär.
Hormatly Prezidentimiziň Kararyna laýyklykda 2010-njy ýylyň 22-23-nji sentýabrynda geçiriljek «Hoja Ahmet Ýasawy we Gündogaryň sopuçylyk edebiýaty» atly halkara ylmy maslahaty hem ýurdumyzda beýik akyldara döwlet derejesinde goýulýan sylag-hormatdan nyşandyr. Bu halkara ylmy maslahat Täze Galkynyş eýýamynda Hoja Ahmet Ýasawynyň mübärek adyny has-da şöhratlandyrar, şu günki we geljekki nesillerde beýik akyldara bolan çuňňur buýsanjy we egsilmez hormat-söýgüni berkider. Hoja Ahmet Ýasawy hakda täze maglumatlaryň üsti açylar, eserleriniň üstünde täze ylmy barlaglar ýaýbaňlanar.</text>
      <sha1>i5zq0rk4qopocftdbjnawjk4v3b91op</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Futbol taryhynda iň köp oýun uran oýunçylar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20365</id>
    <revision>
      <id>231415</id>
      <parentid>231372</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T18:42:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33622" xml:space="preserve">
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]
|DER
|1390
|1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1234
|1990-2015
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Fabio]]'''
|DER
|1221
|1997
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Karlos]]
|GOR
|1139
|1991-2015
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]
|ÝG
|1135
|1997-2019
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!8
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[İker Kasillas]]
|DER
|1119
|1998-2020
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Ray Klemens]]
|DER
|1118
|1965-1988
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|1114
|1992-2014
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]
|DER
|1095
|1965-1988
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Marseliňo Paraiba]]
|ÝG
|1092
|1992-2020
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tony Ford]]
|GOR
|1082
|1975-2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Dani Alwes]]'''||GOR||1070||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Djalma Santos]]
|GOR
|1065
|1947-1970
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul]]
|HÜJ
|1064
|1994-2015
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Alan Ball Jr]]
|ÝG
|1053
|1960-1984
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid Siman]]
|DER
|1046
|1982-2004
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Frank Lampard]]
|ÝG
|1044
|1995-2017
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|1041
|1984-2009
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|1036
|1990-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] '''[[Andres Iniesta]]'''||ÝG||1036||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||HÜJ||1033||2003
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]
|GOR
|1025
|1991-2012
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1024
|1989-2011
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid James]]
|DER
|1023
|1989-2014
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Riwaldo]]
|ÝG
|1021
|1989-2015
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andoni Zubizarreta]]
|DER
|1020
|1980-1999
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]
|GOR
|1019
|1994-2018
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]
|ÝG
|1017
|1992-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!32
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[João Moutinho]]'''||ÝG||1014||2003
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|1002
|1960-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Tommy Hutçison]]
|ÝG
|1001
|1965-1994
|}

==Klub täkda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1197
|1993-2015
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sao Paulo FK|Sao Paulo]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1013
|1989-2011
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Linfield FK|Linfield]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|975
|2005-2021
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kruzeiro EK|Kruzeiro]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|963
|1991-2014
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|902
|1984-2009
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]
|GOR
|897
|1974-1990
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Mohun Bagan AK|Mohun Bagan]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|870
|1960-1978
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liwerpul]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Stewe Perryman]]
|GOR
|866
|1969-1986
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] '''[[Dean Lewington]]'''||GOR||859||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|858
|1995-2014
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Said Altınurdu]]
|GOR
|847
|1929-1956
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Altınurdu SK|Altınurdu]]
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||836||1949-1966||[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[First Wienna FK|First Wienna]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Lars Hogh]]
|DER
|817
|1977-2000
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Odense Boldklub|OB]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Terry Paine]]
|GOR
|808
|1956-1979
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Southampton FK|Southampton]]
|}

==Oýunçylar günda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|1221
|1997
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fluminense Futebol Clube|Fluminense]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1160||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma calcio 1913|Parma]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Ýasuhito Endo]]'''
|ÝG
|1121
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Jubilo İwata]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Dani Alwes]]
|GOR
|1070
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[UNAM]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andres Iniesta]]||Ý G||1036||2001||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Wissel Kobe]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|HÜJ
|1033
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[João Moutinho]]||ÝG||1013||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Wolverhampton Wolwes FK|Wolwerhampton]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|HÜJ
|994
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Pepe Reina]]
|DER
|970
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Willareal]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Ramos]]
|GOR
|959
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''
|ÝG
|954
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[James Milner]]||ÝG||949||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liverpul]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Joakin Sançez]]||HÜJ||946||1999||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Betis]]
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Dawid Silwa]]
|ÝG
|929
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Sosiedad]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego]]||ÝG||915||2002||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Danilo]]||GOR||914||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma]]
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Nene]]||HÜJ||914||2001||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wasko]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!19
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[12 de Oktubre]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Karim Benzema]]||HÜJ||908||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego Souza]]||HÜJ||901||2003||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Gremio]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||HÜJ||900||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Iwan Rakitiç]]||ÝG||894||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[FK Sewilla|Sewilla]]
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dean Lewington]]||GOR||891||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!25
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Ugo Lloris]]||DER||882||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Stewen Dawis]] ||ÝG||878||2003||[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Rangers]]
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Luiz Suarez]]||HÜJ||875||2005||[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sesk Fabregas]]||ÝG||871||2002||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Komo]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!31
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançes]]'''||HÜJ||871||2005||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Marseille]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Manuel Neuer]]||DER||868||2004||[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Bawariýa FK|Bawariýa]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Diego Godin]]||GOR||863||2003||[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Welez Sarfield]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Giorgio Kiellini]]||GOR||862||2000||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Los Angeles]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Kazuýoşi Miura]]||HÜJ||856||1986||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Suzuka Point Getters|Suzuka]]
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Buskets]]||ÝG||853||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!37
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000||[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Flora]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Thiago Silwa]]||GOR||849||2002||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Çelsi futbol kluby|Çelsi]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Jesus Nawas]]||GOR||839||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sewilla FK|Sewilla]]
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Para]]||GOR||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Bruske]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Guillermo Oçoa]] ||DER||835||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[America]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!42
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Umut Bulut]]||HÜJ||833||2000||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Eyüpspor]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!44
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Trabzonspor]]
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Igor Akinfeew]]||DER||829||2002||[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[PFK SŞKA|SŞKA]]
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Angel Di María]]||ÝG||824||2005||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Juventus|Juwentus]]
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Rikardo Kuaresma]]||ÝG||821||1999||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] 
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Arturo Widal]]||ÝG||819||2005||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Blaise Matuidi]]||ÝG||817||2004||&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]] [[]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!50
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raúl Garsia]]||ÝG||811||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Athletik]]
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Gerard Pike]]||GOR||809||2002||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Frank Ribéry]]||ÝG||806||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Salernitana FK|Salernitana]]
|-
|}

==Oýunlar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]||DER||1390||1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]||DER||1234||1990-2015
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1160||2001
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''||DER||1156||1995
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]||ÝG||1136||1997-2019
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]||GOR||1114||1992-2014
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]||DER||1095||1963-1986
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]||ÝG||1036||1990-2014
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]||GOR||1025||1991-2012
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]||GOR||1019||1994-2018
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]||ÝG||1017||1992-2014
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Thierry Henry]]||HÜJ||994||1989-2014
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''||HÜJ||994||1999
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Lothar Matthäus]]||ÝG||987||1979-2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Petr Seç]]||DER||963||1998-2019
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[Dennis Irwin]]||GOR||961||1983-2005
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''||ÝG||954||2001
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Oswaldo Sançes]]||DER||948||1993-2014
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Noel Walladares]]||DER||930||1997-2016
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||922||1949-1966
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Martín Silwa]]'''||DER||907||1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[John Arne Riise]]||GOR||906||1996-2017
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]||GOR||897||1974-1990
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||HÜJ||896||1967-1996
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Anatolij Tymoşçuk]]||GOR||893||1995-2016
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Mark Sçwarzer]]||DER||888||1990-2016
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||HÜJ||886||1996-2020
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Sammy Hyypiä]]||GOR||884||1989-2011
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] [[Ahmed Faras]]||HÜJ||878||1965-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Emre Belozoglu]]||ÝG||878||1994-2020
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Peter Sçmeikhel]]||DER||877||1981-2001
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançez]]'''||HÜJ||871||2005
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Yossi Benayoun]]||HÜJ||867||1997-2019
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Sergej Ignaşewiç]]||GOR||843||1998-2018
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Gabor Kiraly]]||DER||834||1993-2019
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||HÜJ||831||1998-2020
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Tim Howard]]||DER||826||1997-2020
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Essam El Hadarij]]||DER||822||1993-2019
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Branislaw Iwanowiç]]||GOR||817||2002-2021
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Aleks Aguinaga]]||ÝG||817||1984-2005
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2001
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] '''[[Juan K Arze]]'''||HÜJ||811||2003
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||HÜJ||811||1964-1982
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||HÜJ||805||1997-2018
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Bruse Grobbelar]]||DER||802||1973-2007
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Goran Pandew]]'''||HÜJ||793||1999
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]] ||HÜJ||792||1992-2019
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Eidur Gudjohnsen]]||HÜJ||791||1994-2017
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||HÜJ||789||1997
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||HÜJ||789||1990-2016
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] '''[[Braýan Ruiz]]'''||HÜJ||786||2003
|-
!
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Muhsin Musabah]]||DER||783||1984-2002
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Konstantinos Katsuranis]]||ÝG||774||1996-2015
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||HÜJ||771||1997
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Jalal Hosseini]]||GOR||771||2002-2022
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||HÜJ||770||1982-2003
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] '''[[Yann Sommer]]'''||DER||769||2005
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||HÜJ||765||1997
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Seydou Keita]]||ÝG||755||1999-2017
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Farid Mondragon]]||DER||752||1990-2014
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Dimitar Berbatow]]||HÜJ||748||1995-2018
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Lewan Kobiaşwili]]||GOR||744||1993-2014
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||HÜJ||744||1999
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] '''[[Sinthaweeçai Hathairatanakool]]'''||DER||742||1998
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] [[Robert Kidiaba]]||DER||842||2001-2016
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Albert Adomah]]'''||ÝG||740||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Jonathan Joubert]]'''||DER||739||1997
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||HÜJ||737||2006
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Frodi Benjaminsen]]'''||ÝG||735||1994
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] [[Paul Hall]]||HÜJ||733||1990-2011
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||HÜJ||730||1996
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serhej Stroenkso]]||GOR||726||1984-2009
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan Arango]]||ÝG||722||1996-2017
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Stephane Sessegnon]]'''||ÝG||721||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Aleksandr Hleb]]||ÝG||714||1998-2019
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] '''[[Ignatiy Nesterow]]'''||DER||705||2001
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Blas Perez]]||HÜJ||702||1998-2018
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Zheng Zhi]]'''||ÝG||693||1998
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Dwigth Yorke]]||HÜJ||687||1990-2009
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||HÜJ||680||2001
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Başar Abdullah]]||HÜJ||677||1994-2011
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Deris Umanzor]]||GOR||676||1998-2017
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Faisal Agab]]||HÜJ||674||1994-2016
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||HÜJ||673||1994-2019
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Saeed Owairan]]||ÝG||663||1988-2001
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Neil Danns]]'''||ÝG||661||2000
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||HÜJ||659||2007
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Nathan Pond]]'''||GOR||656||2002
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Deiwidas Semberas]]||GOR||654||1996-2015
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] '''[[Peter Utaka]]'''||HÜJ||649||2003
|-
!98
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] '''[[Mikael Takalfred]]'''||GOR||649||2000
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] [[Waleri Saryçew]]||DER||648||1978-2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Raşad Sadygow]]||GOR||645||1999-2020
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] '''[[Jairo Arreola]]'''||HÜJ||643||2005
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]] ||HÜJ||642||1998-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Mengistu Worku]]||HÜJ||640||1956-1972
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Kaspars Gorkss]]||GOR||639||1997-2018
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||HÜJ||634||2002-2019
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Iwan Wiseliç]]||GOR||631||1993-2016
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[John Moşoeu]]||HÜJ||628||1987-2008
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] [[Henri Kamara]]||HÜJ||628||1998-2018
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Ildelfons Lima]]'''||GOR||627||1997
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] [[Emmerson Boyse]]||GOR||626||1998-2020
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||HÜJ||622||1999
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[Nadjim Abdou]]'''||ÝG||620||2002
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Myles Weston]]'''||ÝG||615||2006
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] '''[[Mohd Amri Yahyah]]'''||HÜJ||611||2001
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Çerif Souleymane]]||ÝG||611||1961-1980
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] [[Tarak Dhiab]]||HÜJ||605||1972-1990
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||ÝG||604||1996
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||HÜJ||600||1995
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Kafu]]'''||HÜJ||599||1997
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||ÝG||599||1997-2015
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Skott Wiseman]]'''||GOR||598||2003
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Arnold Origi]]'''||DER||594||2001
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Şaun Goater]]||HÜJ||589||1983-2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||HÜJ||587||1999-2019
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] '''[[Zahid Hasan]]'''||HÜJ||586||2002
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] '''[[Atdhe Nuhiu]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] [[Ali Benarbia]]||HÜJ||581||1986-2006
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||HÜJ||578||1995-2014
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||HÜJ||576||1999-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Loomis Okkas]]||HÜJ||573||1993-2014
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Juma Kaseja]]'''||DER||572||2001
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Adam Newton]]||ÝG||568||1999-2016
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] '''[[Çarles Kabore]]'''||ÝG||567||2006
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Raýan Donk]]'''||GOR||564||2005
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfaq]]'''||HÜJ||561||2001
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Abbas Ahmed Atwi]]'''||ÝG||559||1997
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Ali Al Habsı]]||DER||555||1998-2020
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||HÜJ||547||2003-2021
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Şane Orio]]'''||DER||545||1999
|-
!141
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[William Mounoussamy]]'''||GOR||544||1998
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]''' ||HÜJ||540||2004
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||HÜJ||532||1982-2015
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||HÜJ||530||1966-1982
|-
!145
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Jean S Babín]]'''||GOR||529||2003
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Çikiňo Konde]]||HÜJ||528||1986-2005
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||HÜJ||527||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] '''[[Zeş Rehman]]'''||GOR||525||2003
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Dmitri Khomukha]]||ÝG||521||1985-2005
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] '''[[Oswaldo Alonso]]'''||GOR||517||2005
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||HÜJ||515||2006
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] '''[[Le Tan Tai]]'''||ÝG||512||2003
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Manuço]]||GOR||509||1999-2019
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Leandro Bakuna]]'''||ÝG||501||2007
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||HÜJ||500||2008
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Amer Şafi]]||DER||497||1999-2020
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||HÜJ||495||2005
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||HÜJ||488||1985-2003
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] '''[[Melwin Andrews]]'''||DER||479||1994
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Yang Paing]]||HÜJ||478||2001-2017
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||HÜJ||468||1999-2019
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||HÜJ||462||1995-2014
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||HÜJ||455||2002-2020
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean S Alsenat]]||GOR||454||2004-2019
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] '''[[Leung Çun Pong]]'''||ÝG||452||2004
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] [[Marama Wahirua]]||HÜJ||450||1998-2018
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] [[Fritz Emeran]]||GOR||436||1992-2013
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] [[Sergey Kutsow]]||GOR||434||1993-2015
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] [[Mohamed Husain]]||GOR||431||2000-2018
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||HÜJ||429||2005
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Samoa.svg|20px]] '''[[Lionel Taylor]]'''||ÝG||424||2004
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||HÜJ||417||206
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Almami Moreira]]||HÜJ||414||1997-2014
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Saint Martin (local).gif|20px]] '''[[Wilfried Dalmat]]'''||ÝG||402||2000
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] [[Jatto Sessay]]||HÜJ||393||1998-2012
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Jean C Darşeville]]||HÜJ||392||1994-2014
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Doukara]]'''||ÝG||390||2008
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrikk Fabiano]]'''||HÜJ||383||2006
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Rohit Çand]]'''||GOR||380||2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||HÜJ||380||1998-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] [[Hussam Abu Saleh]] ||GOR||379||1999-2019
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||HÜJ||374||2003-2017
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] [[Lee Ramoon]]||HÜJ||367||1979-2013
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||HÜJ||366||2008
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Saido Berahino]]'''||HÜJ||363||2008
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||HÜJ||359||2004
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Oyuunbatyn Bayarjargal]]'''||HÜJ||358||2005
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Adolfh De La Garza]]'''||GOR||355||2009
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_Aruba.svg|20px]] '''[[Joşua John]]'''||ÝG||349||2007
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||HÜJ||348||1996-2015
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çeng Po Liang]]'''||ÝG||343||2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] [[Markos Lugris]]||ÝG||343||1983-1998
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||HÜJ||343||2000-2019
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] [[Razundara Tjikuzu]]||GOR||338||1998-2011
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Abassin Alikhil]]'''||ÝG||337||2009
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] '''[[Lamar Johnson]]'''||DER||335||2010
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Henry Fa'arodo]]'''||ÝG||326||2000
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'douassel]]'''||HÜJ||325||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||GOR||305||2000-2011
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||HÜJ||300||2006
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] [[Dennis Masina]]||ÝG||294||1998-2011
|-
!202
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[Georges Gope Fenepej]]'''||HÜJ||273||2006
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||HÜJ||267||2012
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Billy Forbes]]'''||HÜJ||257||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||HÜJ||251||2003
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Khim Borey]]'''||ÝG||246||2007
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Lasey Pauleta]]'''||ÝG||246||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Tonga.svg|20px]] [[Kilifi Uele]]||ÝG||246||1997-2019
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||GOR||245||2003
|-
!210
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] [[Daniel Augusto]] ||GOR||241||1985-2007
|-
!211
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] '''[[Billy Ketkeophomphone]]'''||HÜJ||238||2009
|-
!212
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||HÙJ||236||2008
|-
!213
|[[Faýl:Flag_of_Cook Islands.svg|20px]] '''[[James Nand]]'''||GOR||235||1995
|-
!214
|[[Faýl:Flag_of_Zanzibar.svg|20px]] '''[[Abdi Kassim]]'''||ÝG||232||2002
|-
!215
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||ÝG||224||2004
|-
!216
|[[Faýl:Flag_of_American Samoa.svg|20px]] '''[[Nikky Salapu]]'''||DER||212||2000
|-
!217
|[[Faýl:Flag_of_United States Virgin Islands.svg|20px]] '''[[James Mak]]'''||ÝG||194||2008
|-
!218
|[[Faýl:Flag_of_Vanuatu.svg|20px]] '''[[Mitç Kooper]]'''||HÜJ||182||2011
|-
!219
|[[Faýl:Flag_of_Djibouti.svg|20px]] '''[[Ismael Hassan]]'''||HÜJ||163||2008
|-
!220
|[[Faýl:Flag_of_Northern Mariana Islands.svg|20px]] '''[[Nikolas Swaim]]'''||GOR||127||2008
|-
!221
|[[Faýl:Flag_of_Sint Maarten.svg|20px]] '''[[Remsley Boelijn]]'''||ÝG||116||2011
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]</text>
      <sha1>b9qp5io1mm8z0m7m817lb01wn9der6a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231416</id>
      <parentid>231415</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T18:43:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33622" xml:space="preserve">
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]
|DER
|1390
|1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1234
|1990-2015
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Fabio]]'''
|DER
|1221
|1997
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Karlos]]
|GOR
|1139
|1991-2015
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]
|ÝG
|1135
|1997-2019
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!8
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[İker Kasillas]]
|DER
|1119
|1998-2020
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Ray Klemens]]
|DER
|1118
|1965-1988
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|1114
|1992-2014
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]
|DER
|1095
|1965-1988
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Marseliňo Paraiba]]
|ÝG
|1092
|1992-2020
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tony Ford]]
|GOR
|1082
|1975-2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Dani Alwes]]'''||GOR||1070||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Djalma Santos]]
|GOR
|1065
|1947-1970
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul]]
|HÜJ
|1064
|1994-2015
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Alan Ball Jr]]
|ÝG
|1053
|1960-1984
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid Siman]]
|DER
|1046
|1982-2004
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Frank Lampard]]
|ÝG
|1044
|1995-2017
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|1041
|1984-2009
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|1036
|1990-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] '''[[Andres Iniesta]]'''||ÝG||1036||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||HÜJ||1033||2003
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]
|GOR
|1025
|1991-2012
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1024
|1989-2011
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid James]]
|DER
|1023
|1989-2014
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Riwaldo]]
|ÝG
|1021
|1989-2015
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andoni Zubizarreta]]
|DER
|1020
|1980-1999
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]
|GOR
|1019
|1994-2018
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]
|ÝG
|1017
|1992-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!32
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[João Moutinho]]'''||ÝG||1014||2003
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|1002
|1960-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Tommy Hutçison]]
|ÝG
|1001
|1965-1994
|}

==Klub täkda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1197
|1993-2015
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sao Paulo FK|Sao Paulo]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1013
|1989-2011
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Linfield FK|Linfield]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|975
|2005-2021
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kruzeiro EK|Kruzeiro]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|963
|1991-2014
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|902
|1984-2009
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]
|GOR
|897
|1974-1990
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Mohun Bagan AK|Mohun Bagan]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|870
|1960-1978
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liwerpul]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Stewe Perryman]]
|GOR
|866
|1969-1986
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] '''[[Dean Lewington]]'''||GOR||859||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|858
|1995-2014
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Said Altınurdu]]
|GOR
|847
|1929-1956
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Altınurdu SK|Altınurdu]]
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||836||1949-1966||[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[First Wienna FK|First Wienna]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Lars Hogh]]
|DER
|817
|1977-2000
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Odense Boldklub|OB]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Terry Paine]]
|GOR
|808
|1956-1979
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Southampton FK|Southampton]]
|}

==Oýunçylar günda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|1221
|1997
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fluminense Futebol Clube|Fluminense]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma calcio 1913|Parma]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Ýasuhito Endo]]'''
|ÝG
|1121
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Jubilo İwata]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Dani Alwes]]
|GOR
|1070
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[UNAM]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andres Iniesta]]||Ý G||1036||2001||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Wissel Kobe]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|HÜJ
|1033
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[João Moutinho]]||ÝG||1014||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Wolverhampton Wolwes FK|Wolwerhampton]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|HÜJ
|994
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Pepe Reina]]
|DER
|970
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Willareal]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Ramos]]
|GOR
|959
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''
|ÝG
|954
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[James Milner]]||ÝG||949||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liverpul]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Joakin Sançez]]||HÜJ||946||1999||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Betis]]
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Dawid Silwa]]
|ÝG
|929
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Sosiedad]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego]]||ÝG||915||2002||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Danilo]]||GOR||914||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma]]
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Nene]]||HÜJ||914||2001||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wasko]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!19
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[12 de Oktubre]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Karim Benzema]]||HÜJ||908||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego Souza]]||HÜJ||901||2003||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Gremio]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||HÜJ||900||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Iwan Rakitiç]]||ÝG||894||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[FK Sewilla|Sewilla]]
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dean Lewington]]||GOR||891||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!25
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Ugo Lloris]]||DER||882||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Stewen Dawis]] ||ÝG||878||2003||[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Rangers]]
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Luiz Suarez]]||HÜJ||875||2005||[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sesk Fabregas]]||ÝG||871||2002||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Komo]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!31
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançes]]'''||HÜJ||871||2005||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Marseille]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Manuel Neuer]]||DER||868||2004||[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Bawariýa FK|Bawariýa]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Diego Godin]]||GOR||863||2003||[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Welez Sarfield]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Giorgio Kiellini]]||GOR||862||2000||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Los Angeles]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Kazuýoşi Miura]]||HÜJ||856||1986||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Suzuka Point Getters|Suzuka]]
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Buskets]]||ÝG||853||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!37
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000||[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Flora]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Thiago Silwa]]||GOR||849||2002||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Çelsi futbol kluby|Çelsi]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Jesus Nawas]]||GOR||839||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sewilla FK|Sewilla]]
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Para]]||GOR||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Bruske]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Guillermo Oçoa]] ||DER||835||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[America]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!42
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Umut Bulut]]||HÜJ||833||2000||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Eyüpspor]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!44
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Trabzonspor]]
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Igor Akinfeew]]||DER||829||2002||[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[PFK SŞKA|SŞKA]]
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Angel Di María]]||ÝG||824||2005||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Juventus|Juwentus]]
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Rikardo Kuaresma]]||ÝG||821||1999||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] 
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Arturo Widal]]||ÝG||819||2005||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Blaise Matuidi]]||ÝG||817||2004||&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]] [[]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!50
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raúl Garsia]]||ÝG||811||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Athletik]]
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Gerard Pike]]||GOR||809||2002||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Frank Ribéry]]||ÝG||806||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Salernitana FK|Salernitana]]
|-
|}

==Oýunlar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]||DER||1390||1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]||DER||1234||1990-2015
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1160||2001
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''||DER||1156||1995
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]||ÝG||1136||1997-2019
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]||GOR||1114||1992-2014
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]||DER||1095||1963-1986
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]||ÝG||1036||1990-2014
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]||GOR||1025||1991-2012
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]||GOR||1019||1994-2018
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]||ÝG||1017||1992-2014
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Thierry Henry]]||HÜJ||994||1989-2014
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''||HÜJ||994||1999
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Lothar Matthäus]]||ÝG||987||1979-2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Petr Seç]]||DER||963||1998-2019
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[Dennis Irwin]]||GOR||961||1983-2005
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''||ÝG||954||2001
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Oswaldo Sançes]]||DER||948||1993-2014
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Noel Walladares]]||DER||930||1997-2016
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||922||1949-1966
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Martín Silwa]]'''||DER||907||1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[John Arne Riise]]||GOR||906||1996-2017
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]||GOR||897||1974-1990
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||HÜJ||896||1967-1996
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Anatolij Tymoşçuk]]||GOR||893||1995-2016
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Mark Sçwarzer]]||DER||888||1990-2016
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||HÜJ||886||1996-2020
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Sammy Hyypiä]]||GOR||884||1989-2011
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] [[Ahmed Faras]]||HÜJ||878||1965-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Emre Belozoglu]]||ÝG||878||1994-2020
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Peter Sçmeikhel]]||DER||877||1981-2001
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançez]]'''||HÜJ||871||2005
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Yossi Benayoun]]||HÜJ||867||1997-2019
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Sergej Ignaşewiç]]||GOR||843||1998-2018
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Gabor Kiraly]]||DER||834||1993-2019
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||HÜJ||831||1998-2020
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Tim Howard]]||DER||826||1997-2020
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Essam El Hadarij]]||DER||822||1993-2019
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Branislaw Iwanowiç]]||GOR||817||2002-2021
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Aleks Aguinaga]]||ÝG||817||1984-2005
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2001
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] '''[[Juan K Arze]]'''||HÜJ||811||2003
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||HÜJ||811||1964-1982
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||HÜJ||805||1997-2018
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Bruse Grobbelar]]||DER||802||1973-2007
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Goran Pandew]]'''||HÜJ||793||1999
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]] ||HÜJ||792||1992-2019
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Eidur Gudjohnsen]]||HÜJ||791||1994-2017
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||HÜJ||789||1997
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||HÜJ||789||1990-2016
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] '''[[Braýan Ruiz]]'''||HÜJ||786||2003
|-
!
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Muhsin Musabah]]||DER||783||1984-2002
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Konstantinos Katsuranis]]||ÝG||774||1996-2015
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||HÜJ||771||1997
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Jalal Hosseini]]||GOR||771||2002-2022
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||HÜJ||770||1982-2003
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] '''[[Yann Sommer]]'''||DER||769||2005
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||HÜJ||765||1997
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Seydou Keita]]||ÝG||755||1999-2017
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Farid Mondragon]]||DER||752||1990-2014
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Dimitar Berbatow]]||HÜJ||748||1995-2018
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Lewan Kobiaşwili]]||GOR||744||1993-2014
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||HÜJ||744||1999
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] '''[[Sinthaweeçai Hathairatanakool]]'''||DER||742||1998
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] [[Robert Kidiaba]]||DER||842||2001-2016
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Albert Adomah]]'''||ÝG||740||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Jonathan Joubert]]'''||DER||739||1997
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||HÜJ||737||2006
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Frodi Benjaminsen]]'''||ÝG||735||1994
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] [[Paul Hall]]||HÜJ||733||1990-2011
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||HÜJ||730||1996
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serhej Stroenkso]]||GOR||726||1984-2009
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan Arango]]||ÝG||722||1996-2017
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Stephane Sessegnon]]'''||ÝG||721||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Aleksandr Hleb]]||ÝG||714||1998-2019
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] '''[[Ignatiy Nesterow]]'''||DER||705||2001
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Blas Perez]]||HÜJ||702||1998-2018
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Zheng Zhi]]'''||ÝG||693||1998
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Dwigth Yorke]]||HÜJ||687||1990-2009
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||HÜJ||680||2001
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Başar Abdullah]]||HÜJ||677||1994-2011
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Deris Umanzor]]||GOR||676||1998-2017
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Faisal Agab]]||HÜJ||674||1994-2016
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||HÜJ||673||1994-2019
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Saeed Owairan]]||ÝG||663||1988-2001
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Neil Danns]]'''||ÝG||661||2000
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||HÜJ||659||2007
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Nathan Pond]]'''||GOR||656||2002
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Deiwidas Semberas]]||GOR||654||1996-2015
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] '''[[Peter Utaka]]'''||HÜJ||649||2003
|-
!98
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] '''[[Mikael Takalfred]]'''||GOR||649||2000
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] [[Waleri Saryçew]]||DER||648||1978-2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Raşad Sadygow]]||GOR||645||1999-2020
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] '''[[Jairo Arreola]]'''||HÜJ||643||2005
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]] ||HÜJ||642||1998-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Mengistu Worku]]||HÜJ||640||1956-1972
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Kaspars Gorkss]]||GOR||639||1997-2018
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||HÜJ||634||2002-2019
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Iwan Wiseliç]]||GOR||631||1993-2016
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[John Moşoeu]]||HÜJ||628||1987-2008
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] [[Henri Kamara]]||HÜJ||628||1998-2018
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Ildelfons Lima]]'''||GOR||627||1997
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] [[Emmerson Boyse]]||GOR||626||1998-2020
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||HÜJ||622||1999
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[Nadjim Abdou]]'''||ÝG||620||2002
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Myles Weston]]'''||ÝG||615||2006
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] '''[[Mohd Amri Yahyah]]'''||HÜJ||611||2001
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Çerif Souleymane]]||ÝG||611||1961-1980
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] [[Tarak Dhiab]]||HÜJ||605||1972-1990
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||ÝG||604||1996
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||HÜJ||600||1995
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Kafu]]'''||HÜJ||599||1997
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||ÝG||599||1997-2015
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Skott Wiseman]]'''||GOR||598||2003
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Arnold Origi]]'''||DER||594||2001
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Şaun Goater]]||HÜJ||589||1983-2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||HÜJ||587||1999-2019
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] '''[[Zahid Hasan]]'''||HÜJ||586||2002
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] '''[[Atdhe Nuhiu]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] [[Ali Benarbia]]||HÜJ||581||1986-2006
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||HÜJ||578||1995-2014
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||HÜJ||576||1999-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Loomis Okkas]]||HÜJ||573||1993-2014
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Juma Kaseja]]'''||DER||572||2001
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Adam Newton]]||ÝG||568||1999-2016
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] '''[[Çarles Kabore]]'''||ÝG||567||2006
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Raýan Donk]]'''||GOR||564||2005
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfaq]]'''||HÜJ||561||2001
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Abbas Ahmed Atwi]]'''||ÝG||559||1997
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Ali Al Habsı]]||DER||555||1998-2020
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||HÜJ||547||2003-2021
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Şane Orio]]'''||DER||545||1999
|-
!141
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[William Mounoussamy]]'''||GOR||544||1998
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]''' ||HÜJ||540||2004
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||HÜJ||532||1982-2015
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||HÜJ||530||1966-1982
|-
!145
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Jean S Babín]]'''||GOR||529||2003
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Çikiňo Konde]]||HÜJ||528||1986-2005
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||HÜJ||527||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] '''[[Zeş Rehman]]'''||GOR||525||2003
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Dmitri Khomukha]]||ÝG||521||1985-2005
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] '''[[Oswaldo Alonso]]'''||GOR||517||2005
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||HÜJ||515||2006
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] '''[[Le Tan Tai]]'''||ÝG||512||2003
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Manuço]]||GOR||509||1999-2019
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Leandro Bakuna]]'''||ÝG||501||2007
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||HÜJ||500||2008
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Amer Şafi]]||DER||497||1999-2020
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||HÜJ||495||2005
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||HÜJ||488||1985-2003
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] '''[[Melwin Andrews]]'''||DER||479||1994
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Yang Paing]]||HÜJ||478||2001-2017
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||HÜJ||468||1999-2019
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||HÜJ||462||1995-2014
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||HÜJ||455||2002-2020
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean S Alsenat]]||GOR||454||2004-2019
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] '''[[Leung Çun Pong]]'''||ÝG||452||2004
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] [[Marama Wahirua]]||HÜJ||450||1998-2018
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] [[Fritz Emeran]]||GOR||436||1992-2013
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] [[Sergey Kutsow]]||GOR||434||1993-2015
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] [[Mohamed Husain]]||GOR||431||2000-2018
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||HÜJ||429||2005
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Samoa.svg|20px]] '''[[Lionel Taylor]]'''||ÝG||424||2004
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||HÜJ||417||206
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Almami Moreira]]||HÜJ||414||1997-2014
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Saint Martin (local).gif|20px]] '''[[Wilfried Dalmat]]'''||ÝG||402||2000
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] [[Jatto Sessay]]||HÜJ||393||1998-2012
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Jean C Darşeville]]||HÜJ||392||1994-2014
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Doukara]]'''||ÝG||390||2008
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrikk Fabiano]]'''||HÜJ||383||2006
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Rohit Çand]]'''||GOR||380||2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||HÜJ||380||1998-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] [[Hussam Abu Saleh]] ||GOR||379||1999-2019
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||HÜJ||374||2003-2017
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] [[Lee Ramoon]]||HÜJ||367||1979-2013
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||HÜJ||366||2008
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Saido Berahino]]'''||HÜJ||363||2008
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||HÜJ||359||2004
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Oyuunbatyn Bayarjargal]]'''||HÜJ||358||2005
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Adolfh De La Garza]]'''||GOR||355||2009
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_Aruba.svg|20px]] '''[[Joşua John]]'''||ÝG||349||2007
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||HÜJ||348||1996-2015
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çeng Po Liang]]'''||ÝG||343||2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] [[Markos Lugris]]||ÝG||343||1983-1998
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||HÜJ||343||2000-2019
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] [[Razundara Tjikuzu]]||GOR||338||1998-2011
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Abassin Alikhil]]'''||ÝG||337||2009
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] '''[[Lamar Johnson]]'''||DER||335||2010
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Henry Fa'arodo]]'''||ÝG||326||2000
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'douassel]]'''||HÜJ||325||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||GOR||305||2000-2011
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||HÜJ||300||2006
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] [[Dennis Masina]]||ÝG||294||1998-2011
|-
!202
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[Georges Gope Fenepej]]'''||HÜJ||273||2006
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||HÜJ||267||2012
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Billy Forbes]]'''||HÜJ||257||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||HÜJ||251||2003
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Khim Borey]]'''||ÝG||246||2007
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Lasey Pauleta]]'''||ÝG||246||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Tonga.svg|20px]] [[Kilifi Uele]]||ÝG||246||1997-2019
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||GOR||245||2003
|-
!210
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] [[Daniel Augusto]] ||GOR||241||1985-2007
|-
!211
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] '''[[Billy Ketkeophomphone]]'''||HÜJ||238||2009
|-
!212
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||HÙJ||236||2008
|-
!213
|[[Faýl:Flag_of_Cook Islands.svg|20px]] '''[[James Nand]]'''||GOR||235||1995
|-
!214
|[[Faýl:Flag_of_Zanzibar.svg|20px]] '''[[Abdi Kassim]]'''||ÝG||232||2002
|-
!215
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||ÝG||224||2004
|-
!216
|[[Faýl:Flag_of_American Samoa.svg|20px]] '''[[Nikky Salapu]]'''||DER||212||2000
|-
!217
|[[Faýl:Flag_of_United States Virgin Islands.svg|20px]] '''[[James Mak]]'''||ÝG||194||2008
|-
!218
|[[Faýl:Flag_of_Vanuatu.svg|20px]] '''[[Mitç Kooper]]'''||HÜJ||182||2011
|-
!219
|[[Faýl:Flag_of_Djibouti.svg|20px]] '''[[Ismael Hassan]]'''||HÜJ||163||2008
|-
!220
|[[Faýl:Flag_of_Northern Mariana Islands.svg|20px]] '''[[Nikolas Swaim]]'''||GOR||127||2008
|-
!221
|[[Faýl:Flag_of_Sint Maarten.svg|20px]] '''[[Remsley Boelijn]]'''||ÝG||116||2011
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]</text>
      <sha1>0jnjxk87yk6kfv8t3dtzlu8g0rf7si5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231417</id>
      <parentid>231416</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T18:43:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33622" xml:space="preserve">
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]
|DER
|1390
|1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1234
|1990-2015
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Fabio]]'''
|DER
|1221
|1997
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Karlos]]
|GOR
|1139
|1991-2015
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]
|ÝG
|1135
|1997-2019
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!8
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[İker Kasillas]]
|DER
|1119
|1998-2020
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Ray Klemens]]
|DER
|1118
|1965-1988
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|1114
|1992-2014
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]
|DER
|1095
|1965-1988
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Marseliňo Paraiba]]
|ÝG
|1092
|1992-2020
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tony Ford]]
|GOR
|1082
|1975-2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Dani Alwes]]'''||GOR||1070||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Djalma Santos]]
|GOR
|1065
|1947-1970
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul]]
|HÜJ
|1064
|1994-2015
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Alan Ball Jr]]
|ÝG
|1053
|1960-1984
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid Siman]]
|DER
|1046
|1982-2004
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Frank Lampard]]
|ÝG
|1044
|1995-2017
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|1041
|1984-2009
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|1036
|1990-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] '''[[Andres Iniesta]]'''||ÝG||1036||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||HÜJ||1033||2003
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]
|GOR
|1025
|1991-2012
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1024
|1989-2011
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid James]]
|DER
|1023
|1989-2014
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Riwaldo]]
|ÝG
|1021
|1989-2015
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andoni Zubizarreta]]
|DER
|1020
|1980-1999
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]
|GOR
|1019
|1994-2018
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]
|ÝG
|1017
|1992-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!32
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[João Moutinho]]'''||ÝG||1014||2003
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|1002
|1960-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Tommy Hutçison]]
|ÝG
|1001
|1965-1994
|}

==Klub täkda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1197
|1993-2015
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sao Paulo FK|Sao Paulo]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1013
|1989-2011
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Linfield FK|Linfield]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|975
|2005-2021
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kruzeiro EK|Kruzeiro]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|963
|1991-2014
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|902
|1984-2009
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]
|GOR
|897
|1974-1990
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Mohun Bagan AK|Mohun Bagan]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|870
|1960-1978
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liwerpul]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Stewe Perryman]]
|GOR
|866
|1969-1986
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] '''[[Dean Lewington]]'''||GOR||859||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|858
|1995-2014
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Said Altınurdu]]
|GOR
|847
|1929-1956
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Altınurdu SK|Altınurdu]]
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||836||1949-1966||[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[First Wienna FK|First Wienna]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Lars Hogh]]
|DER
|817
|1977-2000
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Odense Boldklub|OB]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Terry Paine]]
|GOR
|808
|1956-1979
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Southampton FK|Southampton]]
|}

==Oýunçylar günda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|1221
|1997
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fluminense Futebol Clube|Fluminense]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma calcio 1913|Parma]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Ýasuhito Endo]]'''
|ÝG
|1121
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Jubilo İwata]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Dani Alwes]]
|GOR
|1070
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[UNAM]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andres Iniesta]]||Ý G||1036||2001||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Wissel Kobe]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|HÜJ
|1033
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[João Moutinho]]||ÝG||1014||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Wolverhampton Wolwes FK|Wolwerhampton]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|HÜJ
|994
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Pepe Reina]]
|DER
|970
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Willareal]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Ramos]]
|GOR
|959
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''
|ÝG
|954
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[James Milner]]||ÝG||949||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liverpul]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Joakin Sançez]]||HÜJ||946||1999||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Betis]]
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Dawid Silwa]]
|ÝG
|929
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Sosiedad]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego]]||ÝG||915||2002||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Danilo]]||GOR||914||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma]]
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Nene]]||HÜJ||914||2001||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wasko]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!19
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[12 de Oktubre]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Karim Benzema]]||HÜJ||908||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego Souza]]||HÜJ||901||2003||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Gremio]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||HÜJ||900||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Iwan Rakitiç]]||ÝG||894||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[FK Sewilla|Sewilla]]
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dean Lewington]]||GOR||891||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!25
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Ugo Lloris]]||DER||882||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Stewen Dawis]] ||ÝG||878||2003||[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Rangers]]
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Luiz Suarez]]||HÜJ||875||2005||[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sesk Fabregas]]||ÝG||871||2002||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Komo]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!31
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançes]]'''||HÜJ||871||2005||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Marseille]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Manuel Neuer]]||DER||868||2004||[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Bawariýa FK|Bawariýa]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Diego Godin]]||GOR||863||2003||[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Welez Sarfield]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Giorgio Kiellini]]||GOR||862||2000||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Los Angeles]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Kazuýoşi Miura]]||HÜJ||856||1986||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Suzuka Point Getters|Suzuka]]
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Buskets]]||ÝG||853||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!37
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000||[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Flora]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Thiago Silwa]]||GOR||849||2002||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Çelsi futbol kluby|Çelsi]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Jesus Nawas]]||GOR||839||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sewilla FK|Sewilla]]
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Para]]||GOR||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Bruske]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Guillermo Oçoa]] ||DER||835||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[America]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!42
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Umut Bulut]]||HÜJ||833||2000||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Eyüpspor]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!44
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Trabzonspor]]
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Igor Akinfeew]]||DER||829||2002||[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[PFK SŞKA|SŞKA]]
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Angel Di María]]||ÝG||824||2005||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Juventus|Juwentus]]
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Rikardo Kuaresma]]||ÝG||821||1999||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] 
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Arturo Widal]]||ÝG||819||2005||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Blaise Matuidi]]||ÝG||817||2004||&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]] [[]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!50
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raúl Garsia]]||ÝG||811||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Athletik]]
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Gerard Pike]]||GOR||809||2002||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Frank Ribéry]]||ÝG||806||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Salernitana FK|Salernitana]]
|-
|}

==Oýunlar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]||DER||1390||1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]||DER||1234||1990-2015
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''||DER||1156||1995
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]||ÝG||1136||1997-2019
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]||GOR||1114||1992-2014
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]||DER||1095||1963-1986
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]||ÝG||1036||1990-2014
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]||GOR||1025||1991-2012
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]||GOR||1019||1994-2018
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]||ÝG||1017||1992-2014
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Thierry Henry]]||HÜJ||994||1989-2014
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''||HÜJ||994||1999
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Lothar Matthäus]]||ÝG||987||1979-2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Petr Seç]]||DER||963||1998-2019
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[Dennis Irwin]]||GOR||961||1983-2005
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''||ÝG||954||2001
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Oswaldo Sançes]]||DER||948||1993-2014
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Noel Walladares]]||DER||930||1997-2016
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||922||1949-1966
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Martín Silwa]]'''||DER||907||1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[John Arne Riise]]||GOR||906||1996-2017
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]||GOR||897||1974-1990
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||HÜJ||896||1967-1996
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Anatolij Tymoşçuk]]||GOR||893||1995-2016
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Mark Sçwarzer]]||DER||888||1990-2016
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||HÜJ||886||1996-2020
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Sammy Hyypiä]]||GOR||884||1989-2011
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] [[Ahmed Faras]]||HÜJ||878||1965-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Emre Belozoglu]]||ÝG||878||1994-2020
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Peter Sçmeikhel]]||DER||877||1981-2001
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançez]]'''||HÜJ||871||2005
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Yossi Benayoun]]||HÜJ||867||1997-2019
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Sergej Ignaşewiç]]||GOR||843||1998-2018
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Gabor Kiraly]]||DER||834||1993-2019
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||HÜJ||831||1998-2020
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Tim Howard]]||DER||826||1997-2020
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Essam El Hadarij]]||DER||822||1993-2019
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Branislaw Iwanowiç]]||GOR||817||2002-2021
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Aleks Aguinaga]]||ÝG||817||1984-2005
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2001
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] '''[[Juan K Arze]]'''||HÜJ||811||2003
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||HÜJ||811||1964-1982
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||HÜJ||805||1997-2018
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Bruse Grobbelar]]||DER||802||1973-2007
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Goran Pandew]]'''||HÜJ||793||1999
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]] ||HÜJ||792||1992-2019
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Eidur Gudjohnsen]]||HÜJ||791||1994-2017
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||HÜJ||789||1997
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||HÜJ||789||1990-2016
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] '''[[Braýan Ruiz]]'''||HÜJ||786||2003
|-
!
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Muhsin Musabah]]||DER||783||1984-2002
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Konstantinos Katsuranis]]||ÝG||774||1996-2015
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||HÜJ||771||1997
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Jalal Hosseini]]||GOR||771||2002-2022
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||HÜJ||770||1982-2003
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] '''[[Yann Sommer]]'''||DER||769||2005
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||HÜJ||765||1997
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Seydou Keita]]||ÝG||755||1999-2017
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Farid Mondragon]]||DER||752||1990-2014
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Dimitar Berbatow]]||HÜJ||748||1995-2018
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Lewan Kobiaşwili]]||GOR||744||1993-2014
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||HÜJ||744||1999
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] '''[[Sinthaweeçai Hathairatanakool]]'''||DER||742||1998
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] [[Robert Kidiaba]]||DER||842||2001-2016
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Albert Adomah]]'''||ÝG||740||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Jonathan Joubert]]'''||DER||739||1997
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||HÜJ||737||2006
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Frodi Benjaminsen]]'''||ÝG||735||1994
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] [[Paul Hall]]||HÜJ||733||1990-2011
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||HÜJ||730||1996
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serhej Stroenkso]]||GOR||726||1984-2009
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan Arango]]||ÝG||722||1996-2017
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Stephane Sessegnon]]'''||ÝG||721||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Aleksandr Hleb]]||ÝG||714||1998-2019
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] '''[[Ignatiy Nesterow]]'''||DER||705||2001
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Blas Perez]]||HÜJ||702||1998-2018
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Zheng Zhi]]'''||ÝG||693||1998
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Dwigth Yorke]]||HÜJ||687||1990-2009
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||HÜJ||680||2001
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Başar Abdullah]]||HÜJ||677||1994-2011
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Deris Umanzor]]||GOR||676||1998-2017
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Faisal Agab]]||HÜJ||674||1994-2016
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||HÜJ||673||1994-2019
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Saeed Owairan]]||ÝG||663||1988-2001
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Neil Danns]]'''||ÝG||661||2000
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||HÜJ||659||2007
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Nathan Pond]]'''||GOR||656||2002
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Deiwidas Semberas]]||GOR||654||1996-2015
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] '''[[Peter Utaka]]'''||HÜJ||649||2003
|-
!98
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] '''[[Mikael Takalfred]]'''||GOR||649||2000
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] [[Waleri Saryçew]]||DER||648||1978-2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Raşad Sadygow]]||GOR||645||1999-2020
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] '''[[Jairo Arreola]]'''||HÜJ||643||2005
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]] ||HÜJ||642||1998-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Mengistu Worku]]||HÜJ||640||1956-1972
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Kaspars Gorkss]]||GOR||639||1997-2018
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||HÜJ||634||2002-2019
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Iwan Wiseliç]]||GOR||631||1993-2016
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[John Moşoeu]]||HÜJ||628||1987-2008
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] [[Henri Kamara]]||HÜJ||628||1998-2018
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Ildelfons Lima]]'''||GOR||627||1997
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] [[Emmerson Boyse]]||GOR||626||1998-2020
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||HÜJ||622||1999
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[Nadjim Abdou]]'''||ÝG||620||2002
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Myles Weston]]'''||ÝG||615||2006
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] '''[[Mohd Amri Yahyah]]'''||HÜJ||611||2001
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Çerif Souleymane]]||ÝG||611||1961-1980
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] [[Tarak Dhiab]]||HÜJ||605||1972-1990
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||ÝG||604||1996
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||HÜJ||600||1995
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Kafu]]'''||HÜJ||599||1997
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||ÝG||599||1997-2015
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Skott Wiseman]]'''||GOR||598||2003
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Arnold Origi]]'''||DER||594||2001
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Şaun Goater]]||HÜJ||589||1983-2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||HÜJ||587||1999-2019
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] '''[[Zahid Hasan]]'''||HÜJ||586||2002
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] '''[[Atdhe Nuhiu]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] [[Ali Benarbia]]||HÜJ||581||1986-2006
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||HÜJ||578||1995-2014
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||HÜJ||576||1999-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Loomis Okkas]]||HÜJ||573||1993-2014
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Juma Kaseja]]'''||DER||572||2001
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Adam Newton]]||ÝG||568||1999-2016
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] '''[[Çarles Kabore]]'''||ÝG||567||2006
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Raýan Donk]]'''||GOR||564||2005
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfaq]]'''||HÜJ||561||2001
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Abbas Ahmed Atwi]]'''||ÝG||559||1997
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Ali Al Habsı]]||DER||555||1998-2020
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||HÜJ||547||2003-2021
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Şane Orio]]'''||DER||545||1999
|-
!141
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[William Mounoussamy]]'''||GOR||544||1998
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]''' ||HÜJ||540||2004
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||HÜJ||532||1982-2015
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||HÜJ||530||1966-1982
|-
!145
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Jean S Babín]]'''||GOR||529||2003
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Çikiňo Konde]]||HÜJ||528||1986-2005
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||HÜJ||527||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] '''[[Zeş Rehman]]'''||GOR||525||2003
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Dmitri Khomukha]]||ÝG||521||1985-2005
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] '''[[Oswaldo Alonso]]'''||GOR||517||2005
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||HÜJ||515||2006
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] '''[[Le Tan Tai]]'''||ÝG||512||2003
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Manuço]]||GOR||509||1999-2019
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Leandro Bakuna]]'''||ÝG||501||2007
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||HÜJ||500||2008
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Amer Şafi]]||DER||497||1999-2020
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||HÜJ||495||2005
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||HÜJ||488||1985-2003
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] '''[[Melwin Andrews]]'''||DER||479||1994
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Yang Paing]]||HÜJ||478||2001-2017
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||HÜJ||468||1999-2019
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||HÜJ||462||1995-2014
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||HÜJ||455||2002-2020
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean S Alsenat]]||GOR||454||2004-2019
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] '''[[Leung Çun Pong]]'''||ÝG||452||2004
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] [[Marama Wahirua]]||HÜJ||450||1998-2018
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] [[Fritz Emeran]]||GOR||436||1992-2013
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] [[Sergey Kutsow]]||GOR||434||1993-2015
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] [[Mohamed Husain]]||GOR||431||2000-2018
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||HÜJ||429||2005
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Samoa.svg|20px]] '''[[Lionel Taylor]]'''||ÝG||424||2004
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||HÜJ||417||206
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Almami Moreira]]||HÜJ||414||1997-2014
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Saint Martin (local).gif|20px]] '''[[Wilfried Dalmat]]'''||ÝG||402||2000
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] [[Jatto Sessay]]||HÜJ||393||1998-2012
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Jean C Darşeville]]||HÜJ||392||1994-2014
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Doukara]]'''||ÝG||390||2008
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrikk Fabiano]]'''||HÜJ||383||2006
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Rohit Çand]]'''||GOR||380||2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||HÜJ||380||1998-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] [[Hussam Abu Saleh]] ||GOR||379||1999-2019
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||HÜJ||374||2003-2017
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] [[Lee Ramoon]]||HÜJ||367||1979-2013
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||HÜJ||366||2008
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Saido Berahino]]'''||HÜJ||363||2008
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||HÜJ||359||2004
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Oyuunbatyn Bayarjargal]]'''||HÜJ||358||2005
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Adolfh De La Garza]]'''||GOR||355||2009
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_Aruba.svg|20px]] '''[[Joşua John]]'''||ÝG||349||2007
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||HÜJ||348||1996-2015
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çeng Po Liang]]'''||ÝG||343||2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] [[Markos Lugris]]||ÝG||343||1983-1998
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||HÜJ||343||2000-2019
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] [[Razundara Tjikuzu]]||GOR||338||1998-2011
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Abassin Alikhil]]'''||ÝG||337||2009
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] '''[[Lamar Johnson]]'''||DER||335||2010
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Henry Fa'arodo]]'''||ÝG||326||2000
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'douassel]]'''||HÜJ||325||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||GOR||305||2000-2011
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||HÜJ||300||2006
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] [[Dennis Masina]]||ÝG||294||1998-2011
|-
!202
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[Georges Gope Fenepej]]'''||HÜJ||273||2006
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||HÜJ||267||2012
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Billy Forbes]]'''||HÜJ||257||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||HÜJ||251||2003
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Khim Borey]]'''||ÝG||246||2007
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Lasey Pauleta]]'''||ÝG||246||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Tonga.svg|20px]] [[Kilifi Uele]]||ÝG||246||1997-2019
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||GOR||245||2003
|-
!210
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] [[Daniel Augusto]] ||GOR||241||1985-2007
|-
!211
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] '''[[Billy Ketkeophomphone]]'''||HÜJ||238||2009
|-
!212
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||HÙJ||236||2008
|-
!213
|[[Faýl:Flag_of_Cook Islands.svg|20px]] '''[[James Nand]]'''||GOR||235||1995
|-
!214
|[[Faýl:Flag_of_Zanzibar.svg|20px]] '''[[Abdi Kassim]]'''||ÝG||232||2002
|-
!215
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||ÝG||224||2004
|-
!216
|[[Faýl:Flag_of_American Samoa.svg|20px]] '''[[Nikky Salapu]]'''||DER||212||2000
|-
!217
|[[Faýl:Flag_of_United States Virgin Islands.svg|20px]] '''[[James Mak]]'''||ÝG||194||2008
|-
!218
|[[Faýl:Flag_of_Vanuatu.svg|20px]] '''[[Mitç Kooper]]'''||HÜJ||182||2011
|-
!219
|[[Faýl:Flag_of_Djibouti.svg|20px]] '''[[Ismael Hassan]]'''||HÜJ||163||2008
|-
!220
|[[Faýl:Flag_of_Northern Mariana Islands.svg|20px]] '''[[Nikolas Swaim]]'''||GOR||127||2008
|-
!221
|[[Faýl:Flag_of_Sint Maarten.svg|20px]] '''[[Remsley Boelijn]]'''||ÝG||116||2011
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]</text>
      <sha1>4myftjrwokx6ve1ifw7h0nfjsrnj0q9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231423</id>
      <parentid>231417</parentid>
      <timestamp>2022-08-24T02:15:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33627" xml:space="preserve">
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]
|DER
|1390
|1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1234
|1990-2015
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Fabio]]'''
|DER
|1221
|1997
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Karlos]]
|GOR
|1139
|1991-2015
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]
|ÝG
|1135
|1997-2019
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!8
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[İker Kasillas]]
|DER
|1119
|1998-2020
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Ray Klemens]]
|DER
|1118
|1965-1988
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|1114
|1992-2014
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]
|DER
|1095
|1965-1988
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Marseliňo Paraiba]]
|ÝG
|1092
|1992-2020
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tony Ford]]
|GOR
|1082
|1975-2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Dani Alwes]]'''||GOR||1070||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Djalma Santos]]
|GOR
|1065
|1947-1970
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul]]
|HÜJ
|1064
|1994-2015
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Alan Ball Jr]]
|ÝG
|1053
|1960-1984
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid Siman]]
|DER
|1046
|1982-2004
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Frank Lampard]]
|ÝG
|1044
|1995-2017
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|1041
|1984-2009
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|1036
|1990-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] '''[[Andres Iniesta]]'''||ÝG||1036||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||HÜJ||1033||2003
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]
|GOR
|1025
|1991-2012
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1024
|1989-2011
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid James]]
|DER
|1023
|1989-2014
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Riwaldo]]
|ÝG
|1021
|1989-2015
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andoni Zubizarreta]]
|DER
|1020
|1980-1999
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]
|GOR
|1019
|1994-2018
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]
|ÝG
|1017
|1992-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!32
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[João Moutinho]]'''||ÝG||1014||2003
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|1002
|1960-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Tommy Hutçison]]
|ÝG
|1001
|1965-1994
|}

==Klub täkda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1197
|1993-2015
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sao Paulo FK|Sao Paulo]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1013
|1989-2011
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Linfield FK|Linfield]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|975
|2005-2021
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kruzeiro EK|Kruzeiro]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|963
|1991-2014
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|902
|1984-2009
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]
|GOR
|897
|1974-1990
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Mohun Bagan AK|Mohun Bagan]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|870
|1960-1978
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liwerpul]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Stewe Perryman]]
|GOR
|866
|1969-1986
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] '''[[Dean Lewington]]'''||GOR||859||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|858
|1995-2014
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Said Altınurdu]]
|GOR
|847
|1929-1956
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Altınurdu SK|Altınurdu]]
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||836||1949-1966||[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[First Wienna FK|First Wienna]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Lars Hogh]]
|DER
|817
|1977-2000
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Odense Boldklub|OB]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Terry Paine]]
|GOR
|808
|1956-1979
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Southampton FK|Southampton]]
|}

==Oýunçylar günda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|1221
|1997
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fluminense Futebol Clube|Fluminense]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma calcio 1913|Parma]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Ýasuhito Endo]]'''
|ÝG
|1121
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Jubilo İwata]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Dani Alwes]]
|GOR
|1070
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[UNAM]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andres Iniesta]]||Ý G||1036||2001||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Wissel Kobe]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|HÜJ
|1033
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[João Moutinho]]||ÝG||1014||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Wolverhampton Wolwes FK|Wolwerhampton]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|HÜJ
|994
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Pepe Reina]]
|DER
|970
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Willareal]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Ramos]]
|GOR
|959
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''
|ÝG
|954
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[James Milner]]||ÝG||949||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liverpul]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Joakin Sançez]]||HÜJ||946||1999||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Betis]]
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Dawid Silwa]]
|ÝG
|929
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Sosiedad]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego]]||ÝG||915||2002||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Danilo]]||GOR||914||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma]]
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Nene]]||HÜJ||914||2001||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wasko]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!19
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[12 de Oktubre]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Karim Benzema]]||HÜJ||908||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego Souza]]||HÜJ||901||2003||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Gremio]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||HÜJ||900||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Iwan Rakitiç]]||ÝG||894||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[FK Sewilla|Sewilla]]
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dean Lewington]]||GOR||891||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!25
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Ugo Lloris]]||DER||882||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Stewen Dawis]] ||ÝG||878||2003||[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Rangers]]
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Luiz Suarez]]||HÜJ||875||2005||[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sesk Fabregas]]||ÝG||871||2002||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Komo]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!31
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançes]]'''||HÜJ||871||2005||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Marseille]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Manuel Neuer]]||DER||868||2004||[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Bawariýa FK|Bawariýa]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Diego Godin]]||GOR||863||2003||[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Welez Sarfield]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Giorgio Kiellini]]||GOR||862||2000||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Los Angeles]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Kazuýoşi Miura]]||HÜJ||856||1986||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Suzuka Point Getters|Suzuka]]
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Buskets]]||ÝG||853||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!37
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000||[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Flora]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Thiago Silwa]]||GOR||849||2002||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Çelsi futbol kluby|Çelsi]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Jesus Nawas]]||GOR||839||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sewilla FK|Sewilla]]
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Para]]||GOR||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Bruske]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Guillermo Oçoa]] ||DER||835||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[America]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!42
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Umut Bulut]]||HÜJ||833||2000||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Eyüpspor]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!44
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Trabzonspor]]
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Igor Akinfeew]]||DER||829||2002||[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[PFK SŞKA|SŞKA]]
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Angel Di María]]||ÝG||824||2005||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Juventus|Juwentus]]
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Rikardo Kuaresma]]||ÝG||821||1999||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] 
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Arturo Widal]]||ÝG||819||2005||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Blaise Matuidi]]||ÝG||817||2004||&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]] [[]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!50
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raúl Garsia]]||ÝG||811||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Athletik]]
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Gerard Pike]]||GOR||809||2002||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Frank Ribéry]]||ÝG||806||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Salernitana FK|Salernitana]]
|-
|}

==Oýunlar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]||DER||1390||1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]||DER||1234||1990-2015
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''||DER||1156||1995
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]||ÝG||1136||1997-2019
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]||GOR||1114||1992-2014
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]||DER||1095||1963-1986
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]||ÝG||1036||1990-2014
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]||GOR||1025||1991-2012
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]||GOR||1019||1994-2018
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]||ÝG||1017||1992-2014
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Thierry Henry]]||HÜJ||994||1989-2014
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''||HÜJ||994||1999
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Lothar Matthäus]]||ÝG||987||1979-2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Petr Seç]]||DER||963||1998-2019
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[Dennis Irwin]]||GOR||961||1983-2005
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''||ÝG||954||2001
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Oswaldo Sançes]]||DER||948||1993-2014
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Noel Walladares]]||DER||930||1997-2016
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||922||1949-1966
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Martín Silwa]]'''||DER||907||1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[John Arne Riise]]||GOR||906||1996-2017
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]||GOR||897||1974-1990
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||HÜJ||896||1967-1996
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Anatolij Tymoşçuk]]||GOR||893||1995-2016
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Mark Sçwarzer]]||DER||888||1990-2016
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||HÜJ||886||1996-2020
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Sammy Hyypiä]]||GOR||884||1989-2011
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] [[Ahmed Faras]]||HÜJ||878||1965-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Emre Belozoglu]]||ÝG||878||1994-2020
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Peter Sçmeikhel]]||DER||877||1981-2001
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançez]]'''||HÜJ||871||2005
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Yossi Benayoun]]||HÜJ||867||1997-2019
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Sergej Ignaşewiç]]||GOR||843||1998-2018
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Gabor Kiraly]]||DER||834||1993-2019
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||HÜJ||831||1998-2020
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Tim Howard]]||DER||826||1997-2020
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Essam El Hadarij]]||DER||822||1993-2019
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Branislaw Iwanowiç]]||GOR||817||2002-2021
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Aleks Aguinaga]]||ÝG||817||1984-2005
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2001
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] '''[[Juan K Arze]]'''||HÜJ||811||2003
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||HÜJ||811||1964-1982
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||HÜJ||805||1997-2018
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Bruse Grobbelar]]||DER||802||1973-2007
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Goran Pandew]]'''||HÜJ||793||1999
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]] ||HÜJ||792||1992-2019
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Eidur Gudjohnsen]]||HÜJ||791||1994-2017
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||HÜJ||789||1997
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||HÜJ||789||1990-2016
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] '''[[Braýan Ruiz]]'''||HÜJ||786||2003
|-
!
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Muhsin Musabah]]||DER||783||1984-2002
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Konstantinos Katsuranis]]||ÝG||774||1996-2015
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||HÜJ||771||1997
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Jalal Hosseini]]||GOR||771||2002-2022
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||HÜJ||770||1982-2003
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] '''[[Yann Sommer]]'''||DER||769||2005
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||HÜJ||765||1997
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Seydou Keita]]||ÝG||755||1999-2017
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Farid Mondragon]]||DER||752||1990-2014
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Dimitar Berbatow]]||HÜJ||748||1995-2018
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Lewan Kobiaşwili]]||GOR||744||1993-2014
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||HÜJ||744||1999
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] '''[[Sinthaweeçai Hathairatanakool]]'''||DER||742||1998
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] [[Robert Kidiaba]]||DER||842||2001-2016
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Albert Adomah]]'''||ÝG||740||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Jonathan Joubert]]'''||DER||739||1997
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||HÜJ||737||2006
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Frodi Benjaminsen]]'''||ÝG||735||1994
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] [[Paul Hall]]||HÜJ||733||1990-2011
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||HÜJ||730||1996
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serhej Stroenkso]]||GOR||726||1984-2009
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan Arango]]||ÝG||722||1996-2017
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Stephane Sessegnon]]'''||ÝG||721||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Aleksandr Hleb]]||ÝG||714||1998-2019
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] '''[[Ignatiy Nesterow]]'''||DER||705||2001
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Hussein Abdulghani]]||GOR||704||1995-2020
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Blas Perez]]||HÜJ||702||1998-2018
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Zheng Zhi]]'''||ÝG||693||1998
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Dwigth Yorke]]||HÜJ||687||1990-2009
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||HÜJ||680||2001
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Başar Abdullah]]||HÜJ||677||1994-2011
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Deris Umanzor]]||GOR||676||1998-2017
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Faisal Agab]]||HÜJ||674||1994-2016
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||HÜJ||673||1994-2019
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Neil Danns]]'''||ÝG||661||2000
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||HÜJ||659||2007
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Nathan Pond]]'''||GOR||656||2002
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Deiwidas Semberas]]||GOR||654||1996-2015
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] '''[[Peter Utaka]]'''||HÜJ||649||2003
|-
!98
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] '''[[Mikael Takalfred]]'''||GOR||649||2000
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] [[Waleri Saryçew]]||DER||648||1978-2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Raşad Sadygow]]||GOR||645||1999-2020
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] '''[[Jairo Arreola]]'''||HÜJ||643||2005
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]] ||HÜJ||642||1998-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Mengistu Worku]]||HÜJ||640||1956-1972
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Kaspars Gorkss]]||GOR||639||1997-2018
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||HÜJ||634||2002-2019
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Iwan Wiseliç]]||GOR||631||1993-2016
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[John Moşoeu]]||HÜJ||628||1987-2008
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] [[Henri Kamara]]||HÜJ||628||1998-2018
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Ildelfons Lima]]'''||GOR||627||1997
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] [[Emmerson Boyse]]||GOR||626||1998-2020
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||HÜJ||622||1999
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[Nadjim Abdou]]'''||ÝG||620||2002
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Myles Weston]]'''||ÝG||615||2006
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] '''[[Mohd Amri Yahyah]]'''||HÜJ||611||2001
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Çerif Souleymane]]||ÝG||611||1961-1980
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] [[Tarak Dhiab]]||HÜJ||605||1972-1990
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||ÝG||604||1996
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||HÜJ||600||1995
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Kafu]]'''||HÜJ||599||1997
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||ÝG||599||1997-2015
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Skott Wiseman]]'''||GOR||598||2003
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Arnold Origi]]'''||DER||594||2001
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Şaun Goater]]||HÜJ||589||1983-2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||HÜJ||587||1999-2019
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] '''[[Zahid Hasan]]'''||HÜJ||586||2002
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] '''[[Atdhe Nuhiu]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] [[Ali Benarbia]]||HÜJ||581||1986-2006
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||HÜJ||578||1995-2014
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||HÜJ||576||1999-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Loomis Okkas]]||HÜJ||573||1993-2014
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Juma Kaseja]]'''||DER||572||2001
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Adam Newton]]||ÝG||568||1999-2016
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] '''[[Çarles Kabore]]'''||ÝG||567||2006
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Raýan Donk]]'''||GOR||564||2005
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfaq]]'''||HÜJ||561||2001
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Abbas Ahmed Atwi]]'''||ÝG||559||1997
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Ali Al Habsı]]||DER||555||1998-2020
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||HÜJ||547||2003-2021
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Şane Orio]]'''||DER||545||1999
|-
!141
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[William Mounoussamy]]'''||GOR||544||1998
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]''' ||HÜJ||540||2004
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||HÜJ||532||1982-2015
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||HÜJ||530||1966-1982
|-
!145
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Jean S Babín]]'''||GOR||529||2003
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Çikiňo Konde]]||HÜJ||528||1986-2005
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||HÜJ||527||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] '''[[Zeş Rehman]]'''||GOR||525||2003
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Dmitri Khomukha]]||ÝG||521||1985-2005
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] '''[[Oswaldo Alonso]]'''||GOR||517||2005
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||HÜJ||515||2006
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] '''[[Le Tan Tai]]'''||ÝG||512||2003
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Manuço]]||GOR||509||1999-2019
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Leandro Bakuna]]'''||ÝG||501||2007
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||HÜJ||500||2008
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Amer Şafi]]||DER||497||1999-2020
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||HÜJ||495||2005
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||HÜJ||488||1985-2003
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] '''[[Melwin Andrews]]'''||DER||479||1994
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Yang Paing]]||HÜJ||478||2001-2017
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||HÜJ||468||1999-2019
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||HÜJ||462||1995-2014
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||HÜJ||455||2002-2020
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean S Alsenat]]||GOR||454||2004-2019
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] '''[[Leung Çun Pong]]'''||ÝG||452||2004
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] [[Marama Wahirua]]||HÜJ||450||1998-2018
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] [[Fritz Emeran]]||GOR||436||1992-2013
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] [[Sergey Kutsow]]||GOR||434||1993-2015
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] [[Mohamed Husain]]||GOR||431||2000-2018
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||HÜJ||429||2005
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Samoa.svg|20px]] '''[[Lionel Taylor]]'''||ÝG||424||2004
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||HÜJ||417||206
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Almami Moreira]]||HÜJ||414||1997-2014
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Saint Martin (local).gif|20px]] '''[[Wilfried Dalmat]]'''||ÝG||402||2000
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] [[Jatto Sessay]]||HÜJ||393||1998-2012
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Jean C Darşeville]]||HÜJ||392||1994-2014
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Doukara]]'''||ÝG||390||2008
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrikk Fabiano]]'''||HÜJ||383||2006
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Rohit Çand]]'''||GOR||380||2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||HÜJ||380||1998-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] [[Hussam Abu Saleh]] ||GOR||379||1999-2019
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||HÜJ||374||2003-2017
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] [[Lee Ramoon]]||HÜJ||367||1979-2013
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||HÜJ||366||2008
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Saido Berahino]]'''||HÜJ||363||2008
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||HÜJ||359||2004
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Oyuunbatyn Bayarjargal]]'''||HÜJ||358||2005
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Adolfh De La Garza]]'''||GOR||355||2009
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_Aruba.svg|20px]] '''[[Joşua John]]'''||ÝG||349||2007
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||HÜJ||348||1996-2015
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çeng Po Liang]]'''||ÝG||343||2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] [[Markos Lugris]]||ÝG||343||1983-1998
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||HÜJ||343||2000-2019
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] [[Razundara Tjikuzu]]||GOR||338||1998-2011
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Abassin Alikhil]]'''||ÝG||337||2009
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] '''[[Lamar Johnson]]'''||DER||335||2010
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Henry Fa'arodo]]'''||ÝG||326||2000
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'douassel]]'''||HÜJ||325||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||GOR||305||2000-2011
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||HÜJ||300||2006
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] [[Dennis Masina]]||ÝG||294||1998-2011
|-
!202
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[Georges Gope Fenepej]]'''||HÜJ||273||2006
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||HÜJ||267||2012
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Billy Forbes]]'''||HÜJ||257||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||HÜJ||251||2003
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Khim Borey]]'''||ÝG||246||2007
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Lasey Pauleta]]'''||ÝG||246||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Tonga.svg|20px]] [[Kilifi Uele]]||ÝG||246||1997-2019
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||GOR||245||2003
|-
!210
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] [[Daniel Augusto]] ||GOR||241||1985-2007
|-
!211
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] '''[[Billy Ketkeophomphone]]'''||HÜJ||238||2009
|-
!212
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||HÙJ||236||2008
|-
!213
|[[Faýl:Flag_of_Cook Islands.svg|20px]] '''[[James Nand]]'''||GOR||235||1995
|-
!214
|[[Faýl:Flag_of_Zanzibar.svg|20px]] '''[[Abdi Kassim]]'''||ÝG||232||2002
|-
!215
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||ÝG||224||2004
|-
!216
|[[Faýl:Flag_of_American Samoa.svg|20px]] '''[[Nikky Salapu]]'''||DER||212||2000
|-
!217
|[[Faýl:Flag_of_United States Virgin Islands.svg|20px]] '''[[James Mak]]'''||ÝG||194||2008
|-
!218
|[[Faýl:Flag_of_Vanuatu.svg|20px]] '''[[Mitç Kooper]]'''||HÜJ||182||2011
|-
!219
|[[Faýl:Flag_of_Djibouti.svg|20px]] '''[[Ismael Hassan]]'''||HÜJ||163||2008
|-
!220
|[[Faýl:Flag_of_Northern Mariana Islands.svg|20px]] '''[[Nikolas Swaim]]'''||GOR||127||2008
|-
!221
|[[Faýl:Flag_of_Sint Maarten.svg|20px]] '''[[Remsley Boelijn]]'''||ÝG||116||2011
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]</text>
      <sha1>19ubf3zacyjwh8k450kw9wbrdz09457</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231424</id>
      <parentid>231423</parentid>
      <timestamp>2022-08-24T02:17:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33627" xml:space="preserve">
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]
|DER
|1390
|1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1234
|1990-2015
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Fabio]]'''
|DER
|1221
|1997
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Karlos]]
|GOR
|1139
|1991-2015
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]
|ÝG
|1135
|1997-2019
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!8
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[İker Kasillas]]
|DER
|1119
|1998-2020
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Ray Klemens]]
|DER
|1118
|1965-1988
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|1114
|1992-2014
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]
|DER
|1095
|1965-1988
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Marseliňo Paraiba]]
|ÝG
|1092
|1992-2020
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tony Ford]]
|GOR
|1082
|1975-2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Dani Alwes]]'''||GOR||1070||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Djalma Santos]]
|GOR
|1065
|1947-1970
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul]]
|HÜJ
|1064
|1994-2015
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Alan Ball Jr]]
|ÝG
|1053
|1960-1984
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid Siman]]
|DER
|1046
|1982-2004
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Frank Lampard]]
|ÝG
|1044
|1995-2017
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|1041
|1984-2009
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|1036
|1990-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] '''[[Andres Iniesta]]'''||ÝG||1036||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||HÜJ||1033||2003
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]
|GOR
|1025
|1991-2012
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1024
|1989-2011
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid James]]
|DER
|1023
|1989-2014
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Riwaldo]]
|ÝG
|1021
|1989-2015
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andoni Zubizarreta]]
|DER
|1020
|1980-1999
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]
|GOR
|1019
|1994-2018
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]
|ÝG
|1017
|1992-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!32
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[João Moutinho]]'''||ÝG||1014||2003
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|1002
|1960-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Tommy Hutçison]]
|ÝG
|1001
|1965-1994
|}

==Klub täkda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1197
|1993-2015
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sao Paulo FK|Sao Paulo]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1013
|1989-2011
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Linfield FK|Linfield]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|975
|2005-2021
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kruzeiro EK|Kruzeiro]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|963
|1991-2014
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|902
|1984-2009
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]
|GOR
|897
|1974-1990
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Mohun Bagan AK|Mohun Bagan]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|870
|1960-1978
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liwerpul]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Stewe Perryman]]
|GOR
|866
|1969-1986
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] '''[[Dean Lewington]]'''||GOR||859||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|858
|1995-2014
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Said Altınurdu]]
|GOR
|847
|1929-1956
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Altınurdu SK|Altınurdu]]
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||836||1949-1966||[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[First Wienna FK|First Wienna]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Lars Hogh]]
|DER
|817
|1977-2000
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Odense Boldklub|OB]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Terry Paine]]
|GOR
|808
|1956-1979
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Southampton FK|Southampton]]
|}

==Oýunçylar günda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|1221
|1997
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fluminense Futebol Clube|Fluminense]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma calcio 1913|Parma]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Ýasuhito Endo]]'''
|ÝG
|1121
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Jubilo İwata]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Dani Alwes]]
|GOR
|1070
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[UNAM]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andres Iniesta]]||Ý G||1036||2001||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Wissel Kobe]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|HÜJ
|1033
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[João Moutinho]]||ÝG||1014||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Wolverhampton Wolwes FK|Wolwerhampton]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|HÜJ
|994
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Pepe Reina]]
|DER
|970
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Willareal]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Ramos]]
|GOR
|959
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''
|ÝG
|954
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[James Milner]]||ÝG||949||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liverpul]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Joakin Sançez]]||HÜJ||946||1999||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Betis]]
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Dawid Silwa]]
|ÝG
|929
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Sosiedad]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego]]||ÝG||915||2002||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Danilo]]||GOR||914||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma]]
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Nene]]||HÜJ||914||2001||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wasko]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!19
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[12 de Oktubre]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Karim Benzema]]||HÜJ||908||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego Souza]]||HÜJ||901||2003||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Gremio]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||HÜJ||900||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Iwan Rakitiç]]||ÝG||894||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[FK Sewilla|Sewilla]]
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dean Lewington]]||GOR||891||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!25
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Ugo Lloris]]||DER||882||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Stewen Dawis]] ||ÝG||878||2003||[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Rangers]]
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Luiz Suarez]]||HÜJ||875||2005||[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sesk Fabregas]]||ÝG||871||2002||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Komo]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!31
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançes]]'''||HÜJ||871||2005||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Marseille]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Manuel Neuer]]||DER||868||2004||[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Bawariýa FK|Bawariýa]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Diego Godin]]||GOR||863||2003||[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Welez Sarfield]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Giorgio Kiellini]]||GOR||862||2000||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Los Angeles]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Kazuýoşi Miura]]||HÜJ||856||1986||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Suzuka Point Getters|Suzuka]]
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Buskets]]||ÝG||853||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!37
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000||[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Flora]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Thiago Silwa]]||GOR||849||2002||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Çelsi futbol kluby|Çelsi]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Jesus Nawas]]||GOR||839||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sewilla FK|Sewilla]]
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Para]]||GOR||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Bruske]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Guillermo Oçoa]] ||DER||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[America]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!42
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Umut Bulut]]||HÜJ||833||2000||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Eyüpspor]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!44
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Trabzonspor]]
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Igor Akinfeew]]||DER||829||2002||[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[PFK SŞKA|SŞKA]]
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Angel Di María]]||ÝG||824||2005||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Juventus|Juwentus]]
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Rikardo Kuaresma]]||ÝG||821||1999||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] 
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Arturo Widal]]||ÝG||819||2005||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Blaise Matuidi]]||ÝG||817||2004||&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]] [[]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!50
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raúl Garsia]]||ÝG||811||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Athletik]]
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Gerard Pike]]||GOR||809||2002||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Frank Ribéry]]||ÝG||806||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Salernitana FK|Salernitana]]
|-
|}

==Oýunlar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]||DER||1390||1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]||DER||1234||1990-2015
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''||DER||1156||1995
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]||ÝG||1136||1997-2019
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]||GOR||1114||1992-2014
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]||DER||1095||1963-1986
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]||ÝG||1036||1990-2014
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]||GOR||1025||1991-2012
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]||GOR||1019||1994-2018
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]||ÝG||1017||1992-2014
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Thierry Henry]]||HÜJ||994||1989-2014
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''||HÜJ||994||1999
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Lothar Matthäus]]||ÝG||987||1979-2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Petr Seç]]||DER||963||1998-2019
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[Dennis Irwin]]||GOR||961||1983-2005
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''||ÝG||954||2001
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Oswaldo Sançes]]||DER||948||1993-2014
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Noel Walladares]]||DER||930||1997-2016
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||922||1949-1966
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Martín Silwa]]'''||DER||907||1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[John Arne Riise]]||GOR||906||1996-2017
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]||GOR||897||1974-1990
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||HÜJ||896||1967-1996
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Anatolij Tymoşçuk]]||GOR||893||1995-2016
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Mark Sçwarzer]]||DER||888||1990-2016
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||HÜJ||886||1996-2020
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Sammy Hyypiä]]||GOR||884||1989-2011
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] [[Ahmed Faras]]||HÜJ||878||1965-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Emre Belozoglu]]||ÝG||878||1994-2020
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Peter Sçmeikhel]]||DER||877||1981-2001
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançez]]'''||HÜJ||871||2005
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Yossi Benayoun]]||HÜJ||867||1997-2019
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Sergej Ignaşewiç]]||GOR||843||1998-2018
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Gabor Kiraly]]||DER||834||1993-2019
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||HÜJ||831||1998-2020
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Tim Howard]]||DER||826||1997-2020
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Essam El Hadarij]]||DER||822||1993-2019
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Branislaw Iwanowiç]]||GOR||817||2002-2021
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Aleks Aguinaga]]||ÝG||817||1984-2005
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2001
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] '''[[Juan K Arze]]'''||HÜJ||811||2003
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||HÜJ||811||1964-1982
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||HÜJ||805||1997-2018
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Bruse Grobbelar]]||DER||802||1973-2007
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Goran Pandew]]'''||HÜJ||793||1999
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]] ||HÜJ||792||1992-2019
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Eidur Gudjohnsen]]||HÜJ||791||1994-2017
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||HÜJ||789||1997
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||HÜJ||789||1990-2016
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] '''[[Braýan Ruiz]]'''||HÜJ||786||2003
|-
!
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Muhsin Musabah]]||DER||783||1984-2002
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Konstantinos Katsuranis]]||ÝG||774||1996-2015
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||HÜJ||771||1997
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Jalal Hosseini]]||GOR||771||2002-2022
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||HÜJ||770||1982-2003
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] '''[[Yann Sommer]]'''||DER||769||2005
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||HÜJ||765||1997
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Seydou Keita]]||ÝG||755||1999-2017
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Farid Mondragon]]||DER||752||1990-2014
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Dimitar Berbatow]]||HÜJ||748||1995-2018
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Lewan Kobiaşwili]]||GOR||744||1993-2014
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||HÜJ||744||1999
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] '''[[Sinthaweeçai Hathairatanakool]]'''||DER||742||1998
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] [[Robert Kidiaba]]||DER||842||2001-2016
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Albert Adomah]]'''||ÝG||740||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Jonathan Joubert]]'''||DER||739||1997
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||HÜJ||737||2006
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Frodi Benjaminsen]]'''||ÝG||735||1994
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] [[Paul Hall]]||HÜJ||733||1990-2011
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||HÜJ||730||1996
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serhej Stroenkso]]||GOR||726||1984-2009
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan Arango]]||ÝG||722||1996-2017
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Stephane Sessegnon]]'''||ÝG||721||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Aleksandr Hleb]]||ÝG||714||1998-2019
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] '''[[Ignatiy Nesterow]]'''||DER||705||2001
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Hussein Abdulghani]]||GOR||704||1995-2020
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Blas Perez]]||HÜJ||702||1998-2018
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Zheng Zhi]]'''||ÝG||693||1998
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Dwigth Yorke]]||HÜJ||687||1990-2009
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||HÜJ||680||2001
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Başar Abdullah]]||HÜJ||677||1994-2011
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Deris Umanzor]]||GOR||676||1998-2017
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Faisal Agab]]||HÜJ||674||1994-2016
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||HÜJ||673||1994-2019
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Neil Danns]]'''||ÝG||661||2000
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||HÜJ||659||2007
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Nathan Pond]]'''||GOR||656||2002
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Deiwidas Semberas]]||GOR||654||1996-2015
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] '''[[Peter Utaka]]'''||HÜJ||649||2003
|-
!98
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] '''[[Mikael Takalfred]]'''||GOR||649||2000
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] [[Waleri Saryçew]]||DER||648||1978-2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Raşad Sadygow]]||GOR||645||1999-2020
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] '''[[Jairo Arreola]]'''||HÜJ||643||2005
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]] ||HÜJ||642||1998-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Mengistu Worku]]||HÜJ||640||1956-1972
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Kaspars Gorkss]]||GOR||639||1997-2018
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||HÜJ||634||2002-2019
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Iwan Wiseliç]]||GOR||631||1993-2016
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[John Moşoeu]]||HÜJ||628||1987-2008
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] [[Henri Kamara]]||HÜJ||628||1998-2018
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Ildelfons Lima]]'''||GOR||627||1997
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] [[Emmerson Boyse]]||GOR||626||1998-2020
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||HÜJ||622||1999
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[Nadjim Abdou]]'''||ÝG||620||2002
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Myles Weston]]'''||ÝG||615||2006
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] '''[[Mohd Amri Yahyah]]'''||HÜJ||611||2001
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Çerif Souleymane]]||ÝG||611||1961-1980
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] [[Tarak Dhiab]]||HÜJ||605||1972-1990
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||ÝG||604||1996
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||HÜJ||600||1995
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Kafu]]'''||HÜJ||599||1997
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||ÝG||599||1997-2015
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Skott Wiseman]]'''||GOR||598||2003
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Arnold Origi]]'''||DER||594||2001
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Şaun Goater]]||HÜJ||589||1983-2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||HÜJ||587||1999-2019
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] '''[[Zahid Hasan]]'''||HÜJ||586||2002
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] '''[[Atdhe Nuhiu]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] [[Ali Benarbia]]||HÜJ||581||1986-2006
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||HÜJ||578||1995-2014
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||HÜJ||576||1999-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Loomis Okkas]]||HÜJ||573||1993-2014
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Juma Kaseja]]'''||DER||572||2001
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Adam Newton]]||ÝG||568||1999-2016
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] '''[[Çarles Kabore]]'''||ÝG||567||2006
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Raýan Donk]]'''||GOR||564||2005
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfaq]]'''||HÜJ||561||2001
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Abbas Ahmed Atwi]]'''||ÝG||559||1997
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Ali Al Habsı]]||DER||555||1998-2020
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||HÜJ||547||2003-2021
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Şane Orio]]'''||DER||545||1999
|-
!141
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[William Mounoussamy]]'''||GOR||544||1998
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]''' ||HÜJ||540||2004
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||HÜJ||532||1982-2015
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||HÜJ||530||1966-1982
|-
!145
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Jean S Babín]]'''||GOR||529||2003
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Çikiňo Konde]]||HÜJ||528||1986-2005
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||HÜJ||527||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] '''[[Zeş Rehman]]'''||GOR||525||2003
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Dmitri Khomukha]]||ÝG||521||1985-2005
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] '''[[Oswaldo Alonso]]'''||GOR||517||2005
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||HÜJ||515||2006
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] '''[[Le Tan Tai]]'''||ÝG||512||2003
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Manuço]]||GOR||509||1999-2019
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Leandro Bakuna]]'''||ÝG||501||2007
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||HÜJ||500||2008
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Amer Şafi]]||DER||497||1999-2020
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||HÜJ||495||2005
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||HÜJ||488||1985-2003
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] '''[[Melwin Andrews]]'''||DER||479||1994
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Yang Paing]]||HÜJ||478||2001-2017
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||HÜJ||468||1999-2019
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||HÜJ||462||1995-2014
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||HÜJ||455||2002-2020
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean S Alsenat]]||GOR||454||2004-2019
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] '''[[Leung Çun Pong]]'''||ÝG||452||2004
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] [[Marama Wahirua]]||HÜJ||450||1998-2018
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] [[Fritz Emeran]]||GOR||436||1992-2013
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] [[Sergey Kutsow]]||GOR||434||1993-2015
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] [[Mohamed Husain]]||GOR||431||2000-2018
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||HÜJ||429||2005
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Samoa.svg|20px]] '''[[Lionel Taylor]]'''||ÝG||424||2004
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||HÜJ||417||206
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Almami Moreira]]||HÜJ||414||1997-2014
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Saint Martin (local).gif|20px]] '''[[Wilfried Dalmat]]'''||ÝG||402||2000
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] [[Jatto Sessay]]||HÜJ||393||1998-2012
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Jean C Darşeville]]||HÜJ||392||1994-2014
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Doukara]]'''||ÝG||390||2008
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrikk Fabiano]]'''||HÜJ||383||2006
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Rohit Çand]]'''||GOR||380||2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||HÜJ||380||1998-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] [[Hussam Abu Saleh]] ||GOR||379||1999-2019
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||HÜJ||374||2003-2017
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] [[Lee Ramoon]]||HÜJ||367||1979-2013
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||HÜJ||366||2008
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Saido Berahino]]'''||HÜJ||363||2008
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||HÜJ||359||2004
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Oyuunbatyn Bayarjargal]]'''||HÜJ||358||2005
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Adolfh De La Garza]]'''||GOR||355||2009
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_Aruba.svg|20px]] '''[[Joşua John]]'''||ÝG||349||2007
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||HÜJ||348||1996-2015
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çeng Po Liang]]'''||ÝG||343||2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] [[Markos Lugris]]||ÝG||343||1983-1998
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||HÜJ||343||2000-2019
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] [[Razundara Tjikuzu]]||GOR||338||1998-2011
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Abassin Alikhil]]'''||ÝG||337||2009
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] '''[[Lamar Johnson]]'''||DER||335||2010
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Henry Fa'arodo]]'''||ÝG||326||2000
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'douassel]]'''||HÜJ||325||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||GOR||305||2000-2011
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||HÜJ||300||2006
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] [[Dennis Masina]]||ÝG||294||1998-2011
|-
!202
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[Georges Gope Fenepej]]'''||HÜJ||273||2006
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||HÜJ||267||2012
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Billy Forbes]]'''||HÜJ||257||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||HÜJ||251||2003
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Khim Borey]]'''||ÝG||246||2007
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Lasey Pauleta]]'''||ÝG||246||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Tonga.svg|20px]] [[Kilifi Uele]]||ÝG||246||1997-2019
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||GOR||245||2003
|-
!210
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] [[Daniel Augusto]] ||GOR||241||1985-2007
|-
!211
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] '''[[Billy Ketkeophomphone]]'''||HÜJ||238||2009
|-
!212
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||HÙJ||236||2008
|-
!213
|[[Faýl:Flag_of_Cook Islands.svg|20px]] '''[[James Nand]]'''||GOR||235||1995
|-
!214
|[[Faýl:Flag_of_Zanzibar.svg|20px]] '''[[Abdi Kassim]]'''||ÝG||232||2002
|-
!215
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||ÝG||224||2004
|-
!216
|[[Faýl:Flag_of_American Samoa.svg|20px]] '''[[Nikky Salapu]]'''||DER||212||2000
|-
!217
|[[Faýl:Flag_of_United States Virgin Islands.svg|20px]] '''[[James Mak]]'''||ÝG||194||2008
|-
!218
|[[Faýl:Flag_of_Vanuatu.svg|20px]] '''[[Mitç Kooper]]'''||HÜJ||182||2011
|-
!219
|[[Faýl:Flag_of_Djibouti.svg|20px]] '''[[Ismael Hassan]]'''||HÜJ||163||2008
|-
!220
|[[Faýl:Flag_of_Northern Mariana Islands.svg|20px]] '''[[Nikolas Swaim]]'''||GOR||127||2008
|-
!221
|[[Faýl:Flag_of_Sint Maarten.svg|20px]] '''[[Remsley Boelijn]]'''||ÝG||116||2011
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]</text>
      <sha1>pq3nuji87qhhhkf5qq5oz9tysie0ctf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231425</id>
      <parentid>231424</parentid>
      <timestamp>2022-08-24T02:18:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33627" xml:space="preserve">
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]
|DER
|1390
|1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1234
|1990-2015
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Fabio]]'''
|DER
|1221
|1997
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Karlos]]
|GOR
|1139
|1991-2015
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]
|ÝG
|1135
|1997-2019
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!8
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[İker Kasillas]]
|DER
|1119
|1998-2020
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Ray Klemens]]
|DER
|1118
|1965-1988
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|1114
|1992-2014
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]
|DER
|1095
|1965-1988
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Marseliňo Paraiba]]
|ÝG
|1092
|1992-2020
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tony Ford]]
|GOR
|1082
|1975-2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Dani Alwes]]'''||GOR||1070||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Djalma Santos]]
|GOR
|1065
|1947-1970
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul]]
|HÜJ
|1064
|1994-2015
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Alan Ball Jr]]
|ÝG
|1053
|1960-1984
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid Siman]]
|DER
|1046
|1982-2004
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Frank Lampard]]
|ÝG
|1044
|1995-2017
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|1041
|1984-2009
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|1036
|1990-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] '''[[Andres Iniesta]]'''||ÝG||1036||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||HÜJ||1033||2003
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]
|GOR
|1025
|1991-2012
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1024
|1989-2011
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid James]]
|DER
|1023
|1989-2014
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Riwaldo]]
|ÝG
|1021
|1989-2015
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andoni Zubizarreta]]
|DER
|1020
|1980-1999
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]
|GOR
|1019
|1994-2018
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]
|ÝG
|1017
|1992-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!32
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[João Moutinho]]'''||ÝG||1014||2003
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|1002
|1960-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Tommy Hutçison]]
|ÝG
|1001
|1965-1994
|}

==Klub täkda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1197
|1993-2015
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sao Paulo FK|Sao Paulo]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1013
|1989-2011
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Linfield FK|Linfield]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|975
|2005-2021
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kruzeiro EK|Kruzeiro]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|963
|1991-2014
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|902
|1984-2009
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]
|GOR
|897
|1974-1990
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Mohun Bagan AK|Mohun Bagan]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|870
|1960-1978
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liwerpul]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Stewe Perryman]]
|GOR
|866
|1969-1986
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] '''[[Dean Lewington]]'''||GOR||859||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|858
|1995-2014
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Said Altınurdu]]
|GOR
|847
|1929-1956
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Altınurdu SK|Altınurdu]]
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||836||1949-1966||[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[First Wienna FK|First Wienna]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Lars Hogh]]
|DER
|817
|1977-2000
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Odense Boldklub|OB]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Terry Paine]]
|GOR
|808
|1956-1979
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Southampton FK|Southampton]]
|}

==Oýunçylar günda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|1221
|1997
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fluminense Futebol Clube|Fluminense]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma calcio 1913|Parma]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Ýasuhito Endo]]'''
|ÝG
|1121
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Jubilo İwata]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Dani Alwes]]
|GOR
|1070
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[UNAM]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andres Iniesta]]||Ý G||1036||2001||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Wissel Kobe]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|HÜJ
|1033
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[João Moutinho]]||ÝG||1014||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Wolverhampton Wolwes FK|Wolwerhampton]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|HÜJ
|994
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Pepe Reina]]
|DER
|970
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Willareal]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Ramos]]
|GOR
|959
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''
|ÝG
|954
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[James Milner]]||ÝG||949||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liverpul]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Joakin Sançez]]||HÜJ||946||1999||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Betis]]
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Dawid Silwa]]
|ÝG
|929
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Sosiedad]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego]]||ÝG||915||2002||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Danilo]]||GOR||914||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma]]
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Nene]]||HÜJ||914||2001||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wasko]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!19
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[12 de Oktubre]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Karim Benzema]]||HÜJ||908||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego Souza]]||HÜJ||901||2003||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Gremio]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||HÜJ||900||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Iwan Rakitiç]]||ÝG||894||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[FK Sewilla|Sewilla]]
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dean Lewington]]||GOR||891||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!25
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Ugo Lloris]]||DER||882||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Stewen Dawis]] ||ÝG||878||2003||[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Rangers]]
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Luiz Suarez]]||HÜJ||875||2005||[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sesk Fabregas]]||ÝG||871||2002||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Komo]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!31
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançes]]'''||HÜJ||871||2005||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Marseille]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Manuel Neuer]]||DER||868||2004||[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Bawariýa FK|Bawariýa]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Diego Godin]]||GOR||863||2003||[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Welez Sarfield]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Giorgio Kiellini]]||GOR||862||2000||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Los Angeles]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Kazuýoşi Miura]]||HÜJ||856||1986||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Suzuka Point Getters|Suzuka]]
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Buskets]]||ÝG||853||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!37
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000||[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Flora]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Thiago Silwa]]||GOR||849||2002||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Çelsi futbol kluby|Çelsi]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Jesus Nawas]]||GOR||839||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sewilla FK|Sewilla]]
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Para]]||GOR||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Bruske]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Guillermo Oçoa]] ||DER||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[America]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!42
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Umut Bulut]]||HÜJ||833||2000||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Eyüpspor]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!44
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Trabzonspor]]
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Igor Akinfeew]]||DER||829||2002||[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[PFK SŞKA|SŞKA]]
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Angel Di María]]||ÝG||824||2005||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Juventus|Juwentus]]
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Rikardo Kuaresma]]||ÝG||821||1999||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] 
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Arturo Widal]]||ÝG||819||2005||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Blaise Matuidi]]||ÝG||817||2004||&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]] [[]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!50
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raúl Garsia]]||ÝG||811||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Athletik]]
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Gerard Pike]]||GOR||809||2002||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Frank Ribéry]]||ÝG||806||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Salernitana FK|Salernitana]]
|-
|}

==Oýunlar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]||DER||1390||1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]||DER||1234||1990-2015
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''||DER||1156||1995
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]||ÝG||1136||1997-2019
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]||GOR||1114||1992-2014
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]||DER||1095||1963-1986
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]||ÝG||1036||1990-2014
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]||GOR||1025||1991-2012
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]||GOR||1019||1994-2018
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]||ÝG||1017||1992-2014
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Thierry Henry]]||HÜJ||994||1989-2014
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''||HÜJ||994||1999
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Lothar Matthäus]]||ÝG||987||1979-2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Petr Seç]]||DER||963||1998-2019
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[Dennis Irwin]]||GOR||961||1983-2005
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''||ÝG||954||2001
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Oswaldo Sançes]]||DER||948||1993-2014
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Noel Walladares]]||DER||930||1997-2016
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||922||1949-1966
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Martín Silwa]]'''||DER||907||1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[John Arne Riise]]||GOR||906||1996-2017
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]||GOR||897||1974-1990
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||HÜJ||896||1967-1996
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Anatolij Tymoşçuk]]||GOR||893||1995-2016
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Mark Sçwarzer]]||DER||888||1990-2016
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||HÜJ||886||1996-2020
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Sammy Hyypiä]]||GOR||884||1989-2011
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] [[Ahmed Faras]]||HÜJ||878||1965-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Emre Belozoglu]]||ÝG||878||1994-2020
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Peter Sçmeikhel]]||DER||877||1981-2001
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançez]]'''||HÜJ||871||2005
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Yossi Benayoun]]||HÜJ||867||1997-2019
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Sergej Ignaşewiç]]||GOR||843||1998-2018
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Gabor Kiraly]]||DER||834||1993-2019
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||HÜJ||831||1998-2020
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Tim Howard]]||DER||826||1997-2020
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Essam El Hadarij]]||DER||822||1993-2019
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Branislaw Iwanowiç]]||GOR||817||2002-2021
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Aleks Aguinaga]]||ÝG||817||1984-2005
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2001
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] '''[[Juan K Arze]]'''||HÜJ||811||2003
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||HÜJ||811||1964-1982
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||HÜJ||805||1997-2018
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Bruse Grobbelar]]||DER||802||1973-2007
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Goran Pandew]]'''||HÜJ||793||1999
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]] ||HÜJ||792||1992-2019
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Eidur Gudjohnsen]]||HÜJ||791||1994-2017
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||HÜJ||789||1997
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||HÜJ||789||1990-2016
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] '''[[Braýan Ruiz]]'''||HÜJ||786||2003
|-
!
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Muhsin Musabah]]||DER||783||1984-2002
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Konstantinos Katsuranis]]||ÝG||774||1996-2015
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||HÜJ||771||1997
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Jalal Hosseini]]||GOR||771||2002-2022
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||HÜJ||770||1982-2003
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] '''[[Yann Sommer]]'''||DER||769||2005
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||HÜJ||765||1997
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Seydou Keita]]||ÝG||755||1999-2017
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Farid Mondragon]]||DER||752||1990-2014
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Dimitar Berbatow]]||HÜJ||748||1995-2018
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Lewan Kobiaşwili]]||GOR||744||1993-2014
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||HÜJ||744||1999
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] '''[[Sinthaweeçai Hathairatanakool]]'''||DER||742||1998
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] [[Robert Kidiaba]]||DER||842||2001-2016
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Albert Adomah]]'''||ÝG||740||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Jonathan Joubert]]'''||DER||739||1997
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||HÜJ||737||2006
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Frodi Benjaminsen]]'''||ÝG||735||1994
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] [[Paul Hall]]||HÜJ||733||1990-2011
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||HÜJ||730||1996
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serhej Stroenkso]]||GOR||726||1984-2009
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan Arango]]||ÝG||722||1996-2017
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Stephane Sessegnon]]'''||ÝG||721||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Aleksandr Hleb]]||ÝG||714||1998-2019
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] '''[[Ignatiy Nesterow]]'''||DER||705||2001
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Hussein Abdulghani]]||GOR||704||1995-2020
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Blas Perez]]||HÜJ||702||1998-2018
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Zheng Zhi]]'''||ÝG||693||1998
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Dwigth Yorke]]||HÜJ||687||1990-2009
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||HÜJ||680||2001
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Başar Abdullah]]||HÜJ||677||1994-2011
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Deris Umanzor]]||GOR||676||1998-2017
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Faisal Agab]]||HÜJ||674||1994-2016
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||HÜJ||673||1994-2019
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Neil Danns]]'''||ÝG||661||2000
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||HÜJ||659||2007
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Nathan Pond]]'''||GOR||656||2002
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Deiwidas Semberas]]||GOR||654||1996-2015
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] '''[[Peter Utaka]]'''||HÜJ||649||2003
|-
!98
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] '''[[Mikael Takalfred]]'''||GOR||649||2000
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] [[Waleri Saryçew]]||DER||648||1978-2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Raşad Sadygow]]||GOR||645||1999-2020
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] '''[[Jairo Arreola]]'''||HÜJ||643||2005
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]] ||HÜJ||642||1998-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Mengistu Worku]]||HÜJ||640||1956-1972
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Kaspars Gorkss]]||GOR||639||1997-2018
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||HÜJ||634||2002-2019
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Iwan Wiseliç]]||GOR||631||1993-2016
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[John Moşoeu]]||HÜJ||628||1987-2008
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] [[Henri Kamara]]||HÜJ||628||1998-2018
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Ildelfons Lima]]'''||GOR||627||1997
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] [[Emmerson Boyse]]||GOR||626||1998-2020
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||HÜJ||622||1999
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[Nadjim Abdou]]'''||ÝG||620||2002
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Myles Weston]]'''||ÝG||615||2006
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] '''[[Mohd Amri Yahyah]]'''||HÜJ||611||2001
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Çerif Souleymane]]||ÝG||611||1961-1980
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] [[Tarak Dhiab]]||HÜJ||605||1972-1990
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||ÝG||604||1996
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||HÜJ||600||1995
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Kafu]]'''||HÜJ||599||1997
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||ÝG||599||1997-2015
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Skott Wiseman]]'''||GOR||598||2003
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Arnold Origi]]'''||DER||594||2001
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Şaun Goater]]||HÜJ||589||1983-2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||HÜJ||587||1999-2019
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] '''[[Zahid Hasan]]'''||HÜJ||586||2002
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] '''[[Atdhe Nuhiu]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] [[Ali Benarbia]]||HÜJ||581||1986-2006
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||HÜJ||578||1995-2014
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||HÜJ||576||1999-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Loomis Okkas]]||HÜJ||573||1993-2014
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Juma Kaseja]]'''||DER||572||2001
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Adam Newton]]||ÝG||568||1999-2016
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] '''[[Çarles Kabore]]'''||ÝG||567||2006
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Raýan Donk]]'''||GOR||564||2005
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfaq]]'''||HÜJ||561||2001
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Abbas Ahmed Atwi]]'''||ÝG||559||1997
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Ali Al Habsı]]||DER||555||1998-2020
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||HÜJ||547||2003-2021
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Şane Orio]]'''||DER||545||1999
|-
!141
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[William Mounoussamy]]'''||GOR||544||1998
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]''' ||HÜJ||540||2004
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||HÜJ||532||1982-2015
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||HÜJ||530||1966-1982
|-
!145
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Jean S Babín]]'''||GOR||529||2003
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Çikiňo Konde]]||HÜJ||528||1986-2005
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||HÜJ||527||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] '''[[Zeş Rehman]]'''||GOR||525||2003
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Dmitri Khomukha]]||ÝG||521||1985-2005
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] '''[[Oswaldo Alonso]]'''||GOR||517||2005
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||HÜJ||515||2006
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] '''[[Le Tan Tai]]'''||ÝG||512||2003
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Manuço]]||GOR||509||1999-2019
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Leandro Bakuna]]'''||ÝG||501||2007
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||HÜJ||500||2008
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Amer Şafi]]||DER||497||1999-2020
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||HÜJ||495||2005
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||HÜJ||488||1985-2003
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] '''[[Melwin Andrews]]'''||DER||479||1994
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Yang Paing]]||HÜJ||478||2001-2017
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||HÜJ||468||1999-2019
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||HÜJ||462||1995-2014
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||HÜJ||455||2002-2020
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean S Alsenat]]||GOR||454||2004-2019
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] '''[[Leung Çun Pong]]'''||ÝG||452||2004
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] [[Marama Wahirua]]||HÜJ||450||1998-2018
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] [[Fritz Emeran]]||GOR||436||1992-2013
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] [[Sergey Kutsow]]||GOR||434||1993-2015
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] [[Mohamed Husain]]||GOR||431||2000-2018
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||HÜJ||429||2005
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Samoa.svg|20px]] '''[[Lionel Taylor]]'''||ÝG||424||2004
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||HÜJ||417||206
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Almami Moreira]]||HÜJ||414||1997-2014
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Saint Martin (local).gif|20px]] '''[[Wilfried Dalmat]]'''||ÝG||402||2000
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] [[Jatto Sessay]]||HÜJ||393||1998-2012
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Jean C Darşeville]]||HÜJ||392||1994-2014
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Doukara]]'''||ÝG||390||2008
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrikk Fabiano]]'''||HÜJ||383||2006
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Rohit Çand]]'''||GOR||381||2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||HÜJ||380||1998-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] [[Hussam Abu Saleh]] ||GOR||379||1999-2019
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||HÜJ||374||2003-2017
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] [[Lee Ramoon]]||HÜJ||367||1979-2013
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||HÜJ||367||2008
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Saido Berahino]]'''||HÜJ||363||2008
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||HÜJ||359||2004
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Oyuunbatyn Bayarjargal]]'''||HÜJ||358||2005
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Adolfh De La Garza]]'''||GOR||355||2009
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_Aruba.svg|20px]] '''[[Joşua John]]'''||ÝG||349||2007
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||HÜJ||348||1996-2015
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çeng Po Liang]]'''||ÝG||343||2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] [[Markos Lugris]]||ÝG||343||1983-1998
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||HÜJ||343||2000-2019
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] [[Razundara Tjikuzu]]||GOR||338||1998-2011
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Abassin Alikhil]]'''||ÝG||337||2009
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] '''[[Lamar Johnson]]'''||DER||335||2010
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Henry Fa'arodo]]'''||ÝG||326||2000
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'douassel]]'''||HÜJ||325||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||GOR||305||2000-2011
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||HÜJ||300||2006
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] [[Dennis Masina]]||ÝG||294||1998-2011
|-
!202
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[Georges Gope Fenepej]]'''||HÜJ||273||2006
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||HÜJ||267||2012
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Billy Forbes]]'''||HÜJ||257||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||HÜJ||251||2003
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Khim Borey]]'''||ÝG||246||2007
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Lasey Pauleta]]'''||ÝG||246||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Tonga.svg|20px]] [[Kilifi Uele]]||ÝG||246||1997-2019
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||GOR||245||2003
|-
!210
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] [[Daniel Augusto]] ||GOR||241||1985-2007
|-
!211
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] '''[[Billy Ketkeophomphone]]'''||HÜJ||238||2009
|-
!212
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||HÙJ||236||2008
|-
!213
|[[Faýl:Flag_of_Cook Islands.svg|20px]] '''[[James Nand]]'''||GOR||235||1995
|-
!214
|[[Faýl:Flag_of_Zanzibar.svg|20px]] '''[[Abdi Kassim]]'''||ÝG||232||2002
|-
!215
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||ÝG||224||2004
|-
!216
|[[Faýl:Flag_of_American Samoa.svg|20px]] '''[[Nikky Salapu]]'''||DER||212||2000
|-
!217
|[[Faýl:Flag_of_United States Virgin Islands.svg|20px]] '''[[James Mak]]'''||ÝG||194||2008
|-
!218
|[[Faýl:Flag_of_Vanuatu.svg|20px]] '''[[Mitç Kooper]]'''||HÜJ||182||2011
|-
!219
|[[Faýl:Flag_of_Djibouti.svg|20px]] '''[[Ismael Hassan]]'''||HÜJ||163||2008
|-
!220
|[[Faýl:Flag_of_Northern Mariana Islands.svg|20px]] '''[[Nikolas Swaim]]'''||GOR||127||2008
|-
!221
|[[Faýl:Flag_of_Sint Maarten.svg|20px]] '''[[Remsley Boelijn]]'''||ÝG||116||2011
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]</text>
      <sha1>j67zy8qvapb4pze96kxxfjctsg3z9wq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231426</id>
      <parentid>231425</parentid>
      <timestamp>2022-08-24T02:19:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Oýunlar ýurtlaryň */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33631" xml:space="preserve">
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]
|DER
|1390
|1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1234
|1990-2015
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Fabio]]'''
|DER
|1221
|1997
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Karlos]]
|GOR
|1139
|1991-2015
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]
|ÝG
|1135
|1997-2019
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!8
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[İker Kasillas]]
|DER
|1119
|1998-2020
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Ray Klemens]]
|DER
|1118
|1965-1988
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|1114
|1992-2014
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]
|DER
|1095
|1965-1988
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Marseliňo Paraiba]]
|ÝG
|1092
|1992-2020
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tony Ford]]
|GOR
|1082
|1975-2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Dani Alwes]]'''||GOR||1070||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Djalma Santos]]
|GOR
|1065
|1947-1970
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul]]
|HÜJ
|1064
|1994-2015
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Alan Ball Jr]]
|ÝG
|1053
|1960-1984
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid Siman]]
|DER
|1046
|1982-2004
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Frank Lampard]]
|ÝG
|1044
|1995-2017
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|1041
|1984-2009
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|1036
|1990-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] '''[[Andres Iniesta]]'''||ÝG||1036||2001
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||HÜJ||1033||2003
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]
|GOR
|1025
|1991-2012
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1024
|1989-2011
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dawid James]]
|DER
|1023
|1989-2014
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Riwaldo]]
|ÝG
|1021
|1989-2015
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andoni Zubizarreta]]
|DER
|1020
|1980-1999
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]
|GOR
|1019
|1994-2018
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]
|ÝG
|1017
|1992-2014
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!32
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[João Moutinho]]'''||ÝG||1014||2003
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|1002
|1960-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Tommy Hutçison]]
|ÝG
|1001
|1965-1994
|}

==Klub täkda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]
|DER
|1197
|1993-2015
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Sao Paulo FK|Sao Paulo]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Noel Bailie]]
|GOR
|1013
|1989-2011
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Linfield FK|Linfield]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|975
|2005-2021
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kruzeiro EK|Kruzeiro]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]
|ÝG
|963
|1991-2014
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Paolo Maldini]]
|GOR
|902
|1984-2009
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]
|GOR
|897
|1974-1990
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Mohun Bagan AK|Mohun Bagan]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[İan Kallaghan]]
|ÝG
|870
|1960-1978
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liwerpul]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Stewe Perryman]]
|GOR
|866
|1969-1986
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] '''[[Dean Lewington]]'''||GOR||859||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]
|GOR
|858
|1995-2014
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Said Altınurdu]]
|GOR
|847
|1929-1956
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Altınurdu SK|Altınurdu]]
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||836||1949-1966||[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[First Wienna FK|First Wienna]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Lars Hogh]]
|DER
|817
|1977-2000
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Odense Boldklub|OB]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Terry Paine]]
|GOR
|808
|1956-1979
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Southampton FK|Southampton]]
|}

==Oýunçylar günda==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot;
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fabio]]
|DER
|1221
|1997
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Fluminense Futebol Clube|Fluminense]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''
|DER
|1156
|1995
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma calcio 1913|Parma]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Ýasuhito Endo]]'''
|ÝG
|1121
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Jubilo İwata]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Dani Alwes]]
|GOR
|1070
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[UNAM]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Andres Iniesta]]||Ý G||1036||2001||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Wissel Kobe]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|HÜJ
|1033
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[João Moutinho]]||ÝG||1014||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Wolverhampton Wolwes FK|Wolwerhampton]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|HÜJ
|994
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Pepe Reina]]
|DER
|970
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Willareal]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Ramos]]
|GOR
|959
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž-Saint Germain F.C.|Pariž-Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''
|ÝG
|954
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[James Milner]]||ÝG||949||2001||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Liverpul F.C.|Liverpul]]
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Joakin Sançez]]||HÜJ||946||1999||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Betis]]
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Dawid Silwa]]
|ÝG
|929
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Sosiedad]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego]]||ÝG||915||2002||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Danilo]]||GOR||914||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Parma]]
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Nene]]||HÜJ||914||2001||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wasko]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!19
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[12 de Oktubre]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Karim Benzema]]||HÜJ||908||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Diego Souza]]||HÜJ||901||2003||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Gremio]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||HÜJ||900||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Iwan Rakitiç]]||ÝG||894||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[FK Sewilla|Sewilla]]
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Dean Lewington]]||GOR||891||2003||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[MK Dons]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!25
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Ugo Lloris]]||DER||882||2004||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Stewen Dawis]] ||ÝG||878||2003||[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Rangers]]
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Luiz Suarez]]||HÜJ||875||2005||[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sesk Fabregas]]||ÝG||871||2002||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Komo]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!31
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançes]]'''||HÜJ||871||2005||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Marseille]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Manuel Neuer]]||DER||868||2004||[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Bawariýa FK|Bawariýa]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Diego Godin]]||GOR||863||2003||[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Welez Sarfield]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Giorgio Kiellini]]||GOR||862||2000||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Los Angeles]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Kazuýoşi Miura]]||HÜJ||856||1986||[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]][[Suzuka Point Getters|Suzuka]]
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sergio Buskets]]||ÝG||853||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!37
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000||[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Flora]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Thiago Silwa]]||GOR||849||2002||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Çelsi futbol kluby|Çelsi]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Jesus Nawas]]||GOR||839||2003||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Sewilla FK|Sewilla]]
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Para]]||GOR||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Bruske]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Guillermo Oçoa]] ||DER||836||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[America]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!42
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Beşiktaş JK|Beşiktaş]]
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Umut Bulut]]||HÜJ||833||2000||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Eyüpspor]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!44
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Trabzonspor]]
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Igor Akinfeew]]||DER||829||2002||[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[PFK SŞKA|SŞKA]]
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Angel Di María]]||ÝG||824||2005||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Juventus|Juwentus]]
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Rikardo Kuaresma]]||ÝG||821||1999||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] 
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Arturo Widal]]||ÝG||819||2005||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Flamengo]]
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Blaise Matuidi]]||ÝG||817||2004||&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]] [[]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!50
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raúl Garsia]]||ÝG||811||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Athletik]]
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Gerard Pike]]||GOR||809||2002||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Frank Ribéry]]||ÝG||806||2000||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Salernitana FK|Salernitana]]
|-
|}

==Oýunlar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|San
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýerleşýän
ýeri
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Oýun
!style=&quot;background:#FFD700; color:#0000FF; border:2px solid #658D3D;&quot;|Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Peter Şilton]]||DER||1390||1966-1997
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Rogerio Seni]]||DER||1234||1990-2015
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||HÜJ||1161||2001
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] '''[[Gianluigi Buffon]]'''||DER||1156||1995
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Çawi Hernandes|Çawi]]||ÝG||1136||1997-2019
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] '''[[Yasuhito Endo]]'''||ÝG||1121||1998
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Zanetti|Jawier Zanetti]]||GOR||1114||1992-2014
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Patt Jennings]]||DER||1095||1963-1986
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[Raýan Giggs]]||ÝG||1036||1990-2014
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Graham Aleksander]]||GOR||1025||1991-2012
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Timmy Simons]]||GOR||1019||1994-2018
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klarens Seedorf]]||ÝG||1017||1992-2014
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Thierry Henry]]||HÜJ||994||1989-2014
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''||HÜJ||994||1999
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Lothar Matthäus]]||ÝG||987||1979-2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Petr Seç]]||DER||963||1998-2019
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[Dennis Irwin]]||GOR||961||1983-2005
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] '''[[Luka Modriç]]'''||ÝG||954||2001
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Oswaldo Sançes]]||DER||948||1993-2014
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Noel Walladares]]||DER||930||1997-2016
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Karl Koller]]||ÝG||922||1949-1966
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Paulo Da Silwa]]'''||GOR||909||1995
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Martín Silwa]]'''||DER||907||1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[John Arne Riise]]||GOR||906||1996-2017
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] [[Subrata Bhattaçarya]]||GOR||897||1974-1990
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||HÜJ||896||1967-1996
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Anatolij Tymoşçuk]]||GOR||893||1995-2016
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Mark Sçwarzer]]||DER||888||1990-2016
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||HÜJ||886||1996-2020
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||HÜJ||885||2003
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Sammy Hyypiä]]||GOR||884||1989-2011
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||HÜJ||883||2005
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] [[Ahmed Faras]]||HÜJ||878||1965-1982
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Emre Belozoglu]]||ÝG||878||1994-2020
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Peter Sçmeikhel]]||DER||877||1981-2001
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] '''[[Aleksis Sançez]]'''||HÜJ||871||2005
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Yossi Benayoun]]||HÜJ||867||1997-2019
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] '''[[Konstantin Wassiljiew]]'''||HÜJ||851||2000
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Sergej Ignaşewiç]]||GOR||843||1998-2018
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] '''[[Atiba Hutçinson]]'''||GOR||834||2001
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Gabor Kiraly]]||DER||834||1993-2019
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] '''[[Marek Hamsik]]'''||HÜJ||833||2004
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||HÜJ||831||1998-2020
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Tim Howard]]||DER||826||1997-2020
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Essam El Hadarij]]||DER||822||1993-2019
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Branislaw Iwanowiç]]||GOR||817||2002-2021
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Aleks Aguinaga]]||ÝG||817||1984-2005
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] '''[[Samir Handanowiç]]'''||DER||812||2001
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] '''[[Juan K Arze]]'''||HÜJ||811||2003
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||HÜJ||811||1964-1982
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||HÜJ||805||1997-2018
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Bruse Grobbelar]]||DER||802||1973-2007
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Goran Pandew]]'''||HÜJ||793||1999
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]] ||HÜJ||792||1992-2019
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Eidur Gudjohnsen]]||HÜJ||791||1994-2017
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||HÜJ||789||1997
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||HÜJ||789||1990-2016
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] '''[[Braýan Ruiz]]'''||HÜJ||786||2003
|-
!
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Muhsin Musabah]]||DER||783||1984-2002
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Konstantinos Katsuranis]]||ÝG||774||1996-2015
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||HÜJ||771||1997
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Jalal Hosseini]]||GOR||771||2002-2022
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||HÜJ||770||1982-2003
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] '''[[Yann Sommer]]'''||DER||769||2005
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||HÜJ||765||1997
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Seydou Keita]]||ÝG||755||1999-2017
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Farid Mondragon]]||DER||752||1990-2014
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Dimitar Berbatow]]||HÜJ||748||1995-2018
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Lewan Kobiaşwili]]||GOR||744||1993-2014
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||HÜJ||744||1999
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] '''[[Sinthaweeçai Hathairatanakool]]'''||DER||742||1998
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] [[Robert Kidiaba]]||DER||842||2001-2016
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Albert Adomah]]'''||ÝG||740||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Jonathan Joubert]]'''||DER||739||1997
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||HÜJ||737||2006
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Frodi Benjaminsen]]'''||ÝG||735||1994
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] [[Paul Hall]]||HÜJ||733||1990-2011
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||HÜJ||730||1996
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serhej Stroenkso]]||GOR||726||1984-2009
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan Arango]]||ÝG||722||1996-2017
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Stephane Sessegnon]]'''||ÝG||721||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Aleksandr Hleb]]||ÝG||714||1998-2019
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] '''[[Ignatiy Nesterow]]'''||DER||705||2001
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Hussein Abdulghani]]||GOR||704||1995-2020
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Blas Perez]]||HÜJ||702||1998-2018
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Zheng Zhi]]'''||ÝG||693||1998
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Dwigth Yorke]]||HÜJ||687||1990-2009
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||HÜJ||680||2001
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Başar Abdullah]]||HÜJ||677||1994-2011
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Deris Umanzor]]||GOR||676||1998-2017
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Faisal Agab]]||HÜJ||674||1994-2016
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||HÜJ||673||1994-2019
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Neil Danns]]'''||ÝG||661||2000
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||HÜJ||659||2007
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Nathan Pond]]'''||GOR||656||2002
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Deiwidas Semberas]]||GOR||654||1996-2015
|-
!97
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] '''[[Peter Utaka]]'''||HÜJ||649||2003
|-
!98
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] '''[[Mikael Takalfred]]'''||GOR||649||2000
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] [[Waleri Saryçew]]||DER||648||1978-2004
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Raşad Sadygow]]||GOR||645||1999-2020
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] '''[[Jairo Arreola]]'''||HÜJ||643||2005
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]] ||HÜJ||642||1998-2018
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Mengistu Worku]]||HÜJ||640||1956-1972
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Kaspars Gorkss]]||GOR||639||1997-2018
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||HÜJ||634||2002-2019
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Iwan Wiseliç]]||GOR||631||1993-2016
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[John Moşoeu]]||HÜJ||628||1987-2008
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] [[Henri Kamara]]||HÜJ||628||1998-2018
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Ildelfons Lima]]'''||GOR||627||1997
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] [[Emmerson Boyse]]||GOR||626||1998-2020
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||HÜJ||622||1999
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[Nadjim Abdou]]'''||ÝG||620||2002
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Myles Weston]]'''||ÝG||615||2006
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] '''[[Mohd Amri Yahyah]]'''||HÜJ||611||2001
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Çerif Souleymane]]||ÝG||611||1961-1980
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] [[Tarak Dhiab]]||HÜJ||605||1972-1990
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||ÝG||604||1996
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||HÜJ||600||1995
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Kafu]]'''||HÜJ||599||1997
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||ÝG||599||1997-2015
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Skott Wiseman]]'''||GOR||598||2003
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Arnold Origi]]'''||DER||594||2001
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Şaun Goater]]||HÜJ||589||1983-2010
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||HÜJ||587||1999-2019
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] '''[[Zahid Hasan]]'''||HÜJ||586||2002
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] '''[[Atdhe Nuhiu]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||HÜJ||582||2005
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] [[Ali Benarbia]]||HÜJ||581||1986-2006
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||HÜJ||578||1995-2014
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||HÜJ||576||1999-2016
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Loomis Okkas]]||HÜJ||573||1993-2014
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Juma Kaseja]]'''||DER||572||2001
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Adam Newton]]||ÝG||568||1999-2016
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] '''[[Çarles Kabore]]'''||ÝG||567||2006
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Raýan Donk]]'''||GOR||564||2005
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfaq]]'''||HÜJ||561||2001
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Abbas Ahmed Atwi]]'''||ÝG||559||1997
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Ali Al Habsı]]||DER||555||1998-2020
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||HÜJ||547||2003-2021
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Şane Orio]]'''||DER||545||1999
|-
!141
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[William Mounoussamy]]'''||GOR||544||1998
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]''' ||HÜJ||540||2004
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||HÜJ||532||1982-2015
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||HÜJ||530||1966-1982
|-
!145
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Jean S Babín]]'''||GOR||529||2003
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Çikiňo Konde]]||HÜJ||528||1986-2005
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||HÜJ||527||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] '''[[Zeş Rehman]]'''||GOR||525||2003
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Dmitri Khomukha]]||ÝG||521||1985-2005
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] '''[[Oswaldo Alonso]]'''||GOR||517||2005
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||HÜJ||515||2006
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] '''[[Le Tan Tai]]'''||ÝG||512||2003
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Manuço]]||GOR||509||1999-2019
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Leandro Bakuna]]'''||ÝG||501||2007
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||HÜJ||500||2008
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Amer Şafi]]||DER||497||1999-2020
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||HÜJ||495||2005
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||HÜJ||488||1985-2003
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] '''[[Melwin Andrews]]'''||DER||479||1994
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Yang Paing]]||HÜJ||478||2001-2017
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||HÜJ||468||1999-2019
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||HÜJ||462||1995-2014
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||HÜJ||455||2002-2020
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean S Alsenat]]||GOR||454||2004-2019
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] '''[[Leung Çun Pong]]'''||ÝG||452||2004
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] [[Marama Wahirua]]||HÜJ||450||1998-2018
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] [[Fritz Emeran]]||GOR||436||1992-2013
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] [[Sergey Kutsow]]||GOR||434||1993-2015
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] [[Mohamed Husain]]||GOR||431||2000-2018
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||HÜJ||429||2005
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Samoa.svg|20px]] '''[[Lionel Taylor]]'''||ÝG||424||2004
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]'''||HÜJ||417||206
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Almami Moreira]]||HÜJ||414||1997-2014
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Saint Martin (local).gif|20px]] '''[[Wilfried Dalmat]]'''||ÝG||402||2000
|-
!175
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] [[Jatto Sessay]]||HÜJ||393||1998-2012
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Jean C Darşeville]]||HÜJ||392||1994-2014
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Doukara]]'''||ÝG||390||2008
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrikk Fabiano]]'''||HÜJ||383||2006
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Rohit Çand]]'''||GOR||381||2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||HÜJ||380||1998-2019
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] [[Hussam Abu Saleh]] ||GOR||379||1999-2019
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||HÜJ||374||2003-2017
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] [[Lee Ramoon]]||HÜJ||367||1979-2013
|-
!184
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||HÜJ||367||2008
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Saido Berahino]]'''||HÜJ||363||2008
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||HÜJ||359||2004
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Oyuunbatyn Bayarjargal]]'''||HÜJ||358||2005
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Adolfh De La Garza]]'''||GOR||355||2009
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_Aruba.svg|20px]] '''[[Joşua John]]'''||ÝG||349||2007
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||HÜJ||348||1996-2015
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çeng Po Liang]]'''||ÝG||343||2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] [[Markos Lugris]]||ÝG||343||1983-1998
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||HÜJ||343||2000-2019
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] [[Razundara Tjikuzu]]||GOR||338||1998-2011
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Abassin Alikhil]]'''||ÝG||337||2009
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] '''[[Lamar Johnson]]'''||DER||335||2010
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Henry Fa'arodo]]'''||ÝG||326||2000
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'douassel]]'''||HÜJ||325||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||GOR||305||2000-2011
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||HÜJ||300||2006
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] [[Dennis Masina]]||ÝG||294||1998-2011
|-
!202
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[Georges Gope Fenepej]]'''||HÜJ||273||2006
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||HÜJ||267||2012
|-
!204
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Billy Forbes]]'''||HÜJ||257||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Şah Razen Said]]'''||HÜJ||251||2003
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Khim Borey]]'''||ÝG||246||2007
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Lasey Pauleta]]'''||ÝG||246||2006
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Tonga.svg|20px]] [[Kilifi Uele]]||ÝG||246||1997-2019
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||GOR||245||2003
|-
!210
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] [[Daniel Augusto]] ||GOR||241||1985-2007
|-
!211
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] '''[[Billy Ketkeophomphone]]'''||HÜJ||238||2009
|-
!212
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||HÙJ||236||2008
|-
!213
|[[Faýl:Flag_of_Cook Islands.svg|20px]] '''[[James Nand]]'''||GOR||235||1995
|-
!214
|[[Faýl:Flag_of_Zanzibar.svg|20px]] '''[[Abdi Kassim]]'''||ÝG||232||2002
|-
!215
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||ÝG||224||2004
|-
!216
|[[Faýl:Flag_of_American Samoa.svg|20px]] '''[[Nikky Salapu]]'''||DER||212||2000
|-
!217
|[[Faýl:Flag_of_United States Virgin Islands.svg|20px]] '''[[James Mak]]'''||ÝG||194||2008
|-
!218
|[[Faýl:Flag_of_Vanuatu.svg|20px]] '''[[Mitç Kooper]]'''||HÜJ||182||2011
|-
!219
|[[Faýl:Flag_of_Djibouti.svg|20px]] '''[[Ismael Hassan]]'''||HÜJ||163||2008
|-
!220
|[[Faýl:Flag_of_Northern Mariana Islands.svg|20px]] '''[[Nikolas Swaim]]'''||GOR||127||2008
|-
!221
|[[Faýl:Flag_of_Sint Maarten.svg|20px]] '''[[Remsley Boelijn]]'''||ÝG||116||2011
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]</text>
      <sha1>19emgmya16jut3184jdncf1l8n5dpz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Futbol taryhynda iň köp gol çoklu uran oýunçylar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20977</id>
    <revision>
      <id>231422</id>
      <parentid>230488</parentid>
      <timestamp>2022-08-24T00:44:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.73.134</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Çoklu gollar ýurlaryň */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15303" xml:space="preserve">
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Gol çoklu
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|3 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|4 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|5 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|6 gollar
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pelé]]||'''96'''|| || || ||
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||60|| || || ||
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||56||48||6||2||
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peyroteo]]||44|| || || ||
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||40||22||14||4||
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Gomes]]||31||24||3||2||2
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!7
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||30 || || || ||
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]||30||16||11|| ||4
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||29 || || || ||
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]||28|| || || ||
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferents Puşkaş]]||27|| || || ||
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Jose Aguas]]||26|| || || ||
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Telmo Zarra]]||25||15||6||3||1
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Thadee Sesawski]]||23||17||5||1||
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Wjatşeslaw Zahowaiko]]||23 || || || ||
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
!16
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] '''[[Neymar]]'''||21||15||5||1||
|-
|}

==Klub täkda==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;|Gol çoklu
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|3 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|4 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|5 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|6 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]||'''48'''||41||6||1|| ||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol klubu|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]||44|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peyroteo]]||44|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Sporting]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||32||18||10||4|| ||[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Bawariýa FK|Bawariýa]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Gomes]]||30||24||3||2||1||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Porto]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]||29||15||10|| ||4||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Benfika]]
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]||28|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Jose Aguas]]||26|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Benfika]]
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Telmo Zarra]]||24||15||5||3||1||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Athletik Kluby|Athletik]]
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferents Puşkaş]]||23|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
|}

==Çoklu gollar hünda==

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Gol çoklu
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|3 gollar
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|4 gollar
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|5 gollar
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d|6 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #758d3d;&quot;|7 gollar
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|8 gollar
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||60|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||56||48||6||2|| || || ||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paříž Saint-Germain|PSG]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||30|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!4
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||29|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Nasional]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]||21||15||5||1|| || || ||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paříž Saint-Germain|PSG]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Zlatan Ibrahimoviç]]||17|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!7
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] '''[[Harry Kane]]'''||15||13||2|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Houspur|Tottenham]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edison Kavaní]]||15|| || || || || ||||&lt;!--[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!9
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al Arabi]]'''||13|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Olimpiakos]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] '''[[Radamel Falkao]]'''||12||9||2||1|| || || ||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallecano]]
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] [[Abdelrazak Hamdallah]]||12||12|| || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Al Ittihad]]
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuaín]]||12|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafitimbi Gomis]]||11||10||1|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!14
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre Aubameyang]]'''||11|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||11|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!16
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Alan Karwalho]]'''||11|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] [[Guangzhou]]
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Baş Dost]]||11|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Brugge]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] '''[[Driess Mertens]]'''||10|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Napoli]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!19
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||8|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!20
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] '''[[Omar Al Somah]]'''||8||8|| || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Al Ahli]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Erling Haland]]||8|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Siti]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Kilian Mbappe]]||8|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[PSG]]
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Wissam Ben Yedder]]||8|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Monako FK|Monako]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||8||6||1|| ||1|| || ||[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] [[Wenus]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!25
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] '''[[Gareth Bale]]'''||7||6||1|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Los Angeles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Beto Gonzalvez]]'''||7||7|| || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!27
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||7||7|| || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitçee SK|Kitçee]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] [[Rikardo Goulart]]||7||6||1|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos]]
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] [[Elkeson]]||7||7|| || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Gremio]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!30
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||7|| || || || || || ||
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!31
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||6|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!32
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] '''[[Joseph Martinez]]'''||6|| || || || || || ||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] 
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||6||5||1|| || || || ||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!34
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Hamizan A Sulaiman]]'''||6||4||1|| || || ||1||[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] [[Indera]]
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jordan Rhodes]]||6||4||1||1|| || || ||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Hudderfield]]
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Boaz Soloza]]||6||6|| || || || || ||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Borneo FK|Borneo]]
|-
|}

==Çoklu gollar ýurlaryň==

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #648d3d;&quot;|San
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Gol çoklu
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|3 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|4 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|5 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|6 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|7 gollar
!style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|8 gollar
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]||96|| || || || || ||
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||60|| || || || || ||
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||56||48||6||2|| || ||
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Muller]]||40||22||14||4|| || ||
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||30|| || || || || ||
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||29|| || || || || ||
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferents Puşkaş]]||27|| || || || || ||
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Telmo Zarra]]||25||15||6||3||1|| ||
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Thadee Sesawski]]||23||17||5||1|| || ||
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Wjatşeslaw Zahowaiko]]||23|| || || || || ||
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Giuseppe Meaza]]||19||16||2||1|| || ||
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordhal]]||19||13||4||1|| ||1|| 
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Klaas J Huntelaar]]||18|| || || || || ||
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||17||16||1|| || || ||
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] '''[[Harry Kane]]'''||15||13||2|| || || ||
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px|20px]] '''[[Youssef Al Arabi]]'''||13|| || || || || ||
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] '''[[Radamel Falkao]]'''||12||9||2||1|| || ||
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre Aubameyang]]'''||11|| || || || || ||
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||11|| || || || || ||
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Alan Karwalho]]'''||11|| || || ||  || ||
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Sigurd Ruşfeldt]]||11||3||8|| || || ||
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] '''[[Driess Mertens]]'''||10|| || || || || ||
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Mateja Kezman]]||10|| || || || || ||
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Refik Resmja]]||10||2||3||1||1||3||
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Sahid Abbas]]||10||9|| || || ||1||
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Samuel Eto'o]]||9|| || || || || ||
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Dimitar Berbatow]]||9|| || || || || ||
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||9|| || || || || ||
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Aleksandr Kerzbakow]]||9|| || || || || ||
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Dzeko]]'''||8|| || || || || ||
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] '''[[Omar Al Somah]]'''||8||8|| || || || ||
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Ali Daei]]||8||3||4||1|| || ||
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||8||8|| || || || ||
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||8||6||1|| ||1|| ||
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] '''[[Gareth Bale]]'''||7||6||1|| || || ||
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||7||7|| || || || ||
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Beto Gonzalwez]]'''||7||7|| || || || ||
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançez]]||7||7|| || || || ||
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||7|| || || || || ||
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||7|| || || || || ||
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[Robbie Keane]]||7|| || || || || ||
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Kris Boyd]]||7||5|| ||2|| || ||
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||6||6|| || || || ||
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] '''[[Joseph Martinez]]'''||6||6|| || || || ||
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Hamizan A Sulaiman]]'''||6||4||1|| || || ||1
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Will Grigg]]||5||4||1|| || || ||
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||5||5|| || || || ||
|-
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran oýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]</text>
      <sha1>kbqr8u3ei0e38v5138jnqz6eu4eifu1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>DSB (demirýol şirketlary)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21426</id>
    <revision>
      <id>231430</id>
      <parentid>231339</parentid>
      <timestamp>2022-08-24T09:27:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>3011</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q83824]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2779" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = DSB
| logo = DSB company logo.svg
| logo_size = 175px
| logo_caption = Logo of DSB
| image = DSBFlag.png
| image_size = 175px
| image_caption = Flag of DSB
| type = [[Independent Public Company]]
| foundation = October 1, 1885
| location = [[Copenhagen]], [[Denmark]]
| key_people = Flemming Jensen, CEO
| industry = [[Rail transport]]
| products = Passenger rail transport
| revenue = [[Danish krone|DKK]] 12.3 Billion (2015)&lt;ref name=&quot;Annual 2015&quot;&gt;{{cite web |url= https://www.dsb.dk/globalassets/arsrapport/2015/dsb-annual-report-2015.pdf|title=DSB annual report 2015 |author=DSB }}
&lt;/ref&gt;
| operating_income = DKK 522 Million (2015)&lt;ref name=&quot;Annual 2015&quot; /&gt;
| net_income = DKK 745 million (2005)&lt;ref name=&quot;Annual 2005&quot;&gt;{{cite web |url= http://dsb.dk/cs/BlobServer?blobtable=Download&amp;blobcol=urldownload&amp;blobheader=application/pdf&amp;blobkey=id&amp;blobwhere=1144384185200&amp;ssbinary=true&amp;filename=file.pdf |title= DSB annual report 2005 |author= DSB |work= dsb.dk |archive-url= https://web.archive.org/web/20070714074116/http://www.dsb.dk/cs/BlobServer?blobtable=Download&amp;blobcol=urldownload&amp;blobheader=application%2Fpdf&amp;blobkey=id&amp;blobwhere=1144384185200&amp;ssbinary=true&amp;filename=file.pdf |url-status= dead |archive-date= 2007-07-14 }}
&lt;/ref&gt;
| owner = [[Danish Ministry of Transport]]
| num_employees = 9,078 (2005 average)&lt;ref name=&quot;Annual 2005&quot; /&gt;
| parent =
| subsid = [[DSB S-tog A/S, DSB Vedligehold A/S]]
| homepage = [http://www.dsb.dk/ www.dsb.dk]
| footnotes =
}}
{{Infobox rail
| railroad_name     = Danish State Railways
| logo_filename     =
| logo_size         =
| system_map        =
| map_caption       =
| map_size          =
| marks             =
| image             = [[File:DK 2018 DSB.png|200px]]
| image_size        =
| image_caption     = DSB-operated railway lines in 2018 (red).
| locale            = [[Denmark]]
| start_year        = 1885
| end_year          =
| predecessor_line  =
| successor_line    =
| gauge             = {{RailGauge|1435mm|allk=on}}
| length            =
| hq_city           =
| website           =
}}

DSB - Danske Statsbaner (  gysgaldylan [ˈtænskə ˈstɛˀtsˌpɛːnɐ] , Daniýanyň döwlet demir ýollary diýlip atlandyrylýar) gysgaltmasy, [[Daniýa]]nyň iň uly otly işleýän kompaniýasy we Skandinawiýada iň ulusydyr . DSB Daniýanyň demirýollarynyň köpüsinde ýolagçy otlusynyň işlemegine jogapkär bolsa-da, harytlary daşamak we demirýol hyzmaty onuň çäginden çykmaýar. DSB , Daniýanyň paýtagty Kopengageniň töwereginde uly şäherdäki dürli sebitleri we töwerekleri birleşdirýän S-otly diýlip atlandyrylýan demir ýol ulgamyny dolandyrýar. 2010-2017-nji ýyllar aralygynda DSB [[Şwesiýa]]da otlylar bilen işledi .

{{Rail-transport-stub}}
{{company-stub}}</text>
      <sha1>35ob2rqjudlbvtnopizdvoz04162owj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ulanyjy çekişme:Gerceknazar</title>
    <ns>3</ns>
    <id>21432</id>
    <revision>
      <id>231399</id>
      <parentid>231394</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T12:03:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="383" xml:space="preserve">Döreden sahypaňyz tiz wagtdan öçürilýär!

== Döreden sahypaňyz tiz wagtdan öçürilýär. ==

Döreden sahypaňyz tiz wagtdan öçürilýär! [[Ulanyjy:Allanur77|Allanur77]] ([[Ulanyjy çekişme:Allanur77|gürleşme]]) 10:21, 23 awgust 2022 (UTC)

Sebäbi näme? [[Ulanyjy:Gerceknazar|Gerceknazar]] ([[Ulanyjy çekişme:Gerceknazar|gürleşme]]) 12:03, 23 awgust 2022 (UTC)</text>
      <sha1>mxcgby6q7a895p7uzdwdtkc4xaoqd0w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Yandex</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21433</id>
    <revision>
      <id>231428</id>
      <parentid>231395</parentid>
      <timestamp>2022-08-24T02:41:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="355" xml:space="preserve">'''“Yandex”''' (aýdylýar: ''Яндекс-Ýandeks'' ) iň meşhur internet gözleg ulgamy we [[Russiýa]]nyň iň uly internet portalydyr. Şereketiň web sahypasy '''“Yandex.ru”''' 1997 -nji ýylyň güýzünde açyldy.
{{Infobox kärhana
| ady = Яндекс
| logo = Yandex Logo 2021.png
| logo_size = 250px
| logo_alt = 
| logo_caption = 
}}</text>
      <sha1>bfzd45qbql1n764kv82k77ke4wp8iko</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Makau</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21434</id>
    <redirect title="Makao" />
    <revision>
      <id>231396</id>
      <timestamp>2022-08-23T12:01:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:E946:E8C4:923C:9BE4</ip>
      </contributor>
      <comment>[[Makao]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Makao]]</text>
      <sha1>nt7w1351uplodk2oea2z6se12t9a5jc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Portugalça</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21435</id>
    <redirect title="Portugal dili" />
    <revision>
      <id>231397</id>
      <timestamp>2022-08-23T12:01:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:E946:E8C4:923C:9BE4</ip>
      </contributor>
      <comment>[[Portugal dili]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Portugal dili]]</text>
      <sha1>4co062m2l2tfk8m9s7knpwy32xy63hp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Cape Verde</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21436</id>
    <redirect title="Kabo-Werde" />
    <revision>
      <id>231398</id>
      <timestamp>2022-08-23T12:03:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:E946:E8C4:923C:9BE4</ip>
      </contributor>
      <comment>[[Kabo-Werde]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Kabo-Werde]]</text>
      <sha1>6xd1muxvgk74eht27ohpxeyg4ody3xm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mahmyt Pälwan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21437</id>
    <revision>
      <id>231411</id>
      <timestamp>2022-08-23T15:56:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <comment>Goşant</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12938" xml:space="preserve">''AZIÝANY BAGLAN TÜRKMEN PÄLWANY''
[[Türkmen milli göreşi]] medeniýetimiziň aýrylmaz bölegidir. [[Türkmen]] halky gadymy döwürlerden bäri göreş sungaty bilen içgin gyzyklanyp gelipdir. Olar bu sungaty diňe bir toý-dabaranyň, baýramyň bezegi hökmünde görmän, eýsem, göreşi dürli çylşyrymly, gapma-garşylykly meseleleri çözmegiň, parahatçylygy saklamagyň, özara düşünişmegiň, ýaraşmagyň sungaty derejesine ýetiripdirler. Batyrlygyň, mertligiň, gaýduwsyzlygyň alamat-nyşany hökmünde görlen göreş sungaty [[türkmen]] halkynyň arasynda şeýle bir meşhur derejä baryp ýetipdir welin, gadymy döwürler bu sungat bilen türkmen gelin-gyzlary hem meşgullanyp, ony hatda maşgala gurmagyň bir çözgüdi derejesine çenli ösdüripdirler. Muňa [[«Kitaby dädem Gorkut»]] şadessanyndaky [[Bamsy Beýrek]] bilen [[Banuçiçegiň]], [[«Görogly»]] eposyndaky [[Görogly beg]] bilen [[Harmandäli]]niň arasynda bolan göreşleri we beýlekileri mysal hökmünde görkezse bolar. Halk arasyndan ýygnanyp alnan rowaýatlarda-da taýsyz pälwan hesaplanan [[Salyr Gazan]]yň hem özi ýaly bir pälwan gyz bilen göreşip, ony ýeňendigi beýan edilýär. Şeýle taryhy pälwanlaryň biri hem orta asyrlarda Aziýanyň «çempiony» derejesine göterilen Mahmyt Pälwan bolupdyr.

Her bir ynsanyň beden we ruhy taýdan sagdynlygyny gazanmakda, erki, ukyby, zehini taplamakda hereketiň — [[sport]]uň peýdasy çäksizdir. [[Türkmen milli göreşi]] hem [[aýkido]], [[dzýudo]], [[guşakly göreş]], [[karate]], [[kuraş]], [[taekwondo]], [[uşu]] ýaly beden taýdan taplanan, zähmetsöýer, giň dünýägaraýyşly nesli kemala getirmekde synagdan geçen we nesilden-nesle geçip gelýän asylly däpleriň biridir. Türkmen milli göreşi Aziýa oýunlarynyň sanawyna girizildi. Munuň özi [[Türkmenistan]]da köpugurly sportuň ösdürilmegine, her bir adamyň sagdyn durmuşda ýaşamagyna gönükdirilen işleriň netijeli hasiýete eýediginiň anyk güwäsi bolup durýar.
Döwrüniň belli pälwany, ussal [[rubagy]]çy [[şahyr]] Mahmyt Pälwan, irki çeşmeleriň agramly böleginiň berýän maglumatlaryna görä, 1255-nji ýylda gadymy [[Horezm]]de, has dogrusy, [[Gürgenç]] — [[Köneürgenç]] topragynda dünýä inip, 1326-njy ýylda dünýäden ötüpdir. Şahyryň aramgähi [[Daşoguz]] welaýatynyň [[Görogly etraby]]nda öz adyny göterýän [[Ysmamyt ata]] öwlüýasinde ýerleşýär. Mahmyt Pälwanyň öz ady Mahmyt, kakasynyň ady Ýar ýa-da [[Pirýar]] bolupdyr. Ilat arasynda Pirýar weli ady bilen meşhur bolan bu şahsyň aramgähi [[Köneürgenç]] şäherindedir.
Abdyrahman Jamynyň «Nefehatul-üns», Alyşir Nowaýynyň «Nesaýymyl-muhabbet», Hüseýin Wagyz Kaşifiniň «Futuwwetnamaýy Soltany», Kemaleddin Hüseýin Gäzergähiniň «Mejälisul-uşşak» atly eserlerinde we beýleki ilkinji çeşmelerde Mahmyt Pälwanyň ilkibaşdaky adynyň «Mahmyt Böke Ýar», ýagny «Ýaryň ogly Mahmyt Böke (Pälwan)» görnüşinde meşhur bolandygy beýan edilýär. Bu maglumatlar Mahmyt Pälwanyň gelip çykyşy boýunça türkmen pälwany bolandygyny anyklamakda uly ähmiýete eýedir. Çünki «böke» sözi irki türkmen dilinde pälwan diýmegi aňladypdyr. Bu sözüň manysy bekewül (bökewül) — göreş tutýanlaryň emini — sözünde saklanyp galypdyr. Mahmyt Pälwan halk arasynda Mahmyt ata, Pälwan ata, Hezreti Pälwan, Pälwan Mahmyt, Pilmahmyt ýaly dürli atlar bilen atlandyrylypdyr. Häzirki döwürde ol Ysmamyt ata ady bilen meşhurdyr. Bu barada akyldar şahyr Magtymguly Pyragy özüniň «Şypa ber» atly şygrynda: «Horezm ýurdunda ýatan jananlar, Ismi Mahmyt — ar päliwan şypa ber», Oraz Aşyky (XIX asyr) hem «Medetkär Ysmamyt Pälwan bölaýdy» diýip ýatlap geçýär.
Şahyr ylym-bilimi söýýän, halalhon, takwa we pälwanlykdan baş çykarýan maşgalada önüp-ösüpdir. Ol başlangyç bilimi Gürgençde alýar. Onuň öz döwrüniň ylymly-bilimli adamlarynyň biri bolandygyny, döwrüniň pelsepewi, jemgyýetçilik-syýasy, sopuçylyk we edebi ylymlaryndan oňat baş çykarandygyny çeper rubagylary, «Kenzil-hakaýyk» («Hakykatlar genji») atly eseri we köp sanly ylmy çeşmeler tassyklaýar.
Şahyryň biziň günlerimize 200-den gowrak rubagysy, «Kenzil-hakaýyk» atly mesnewisi, bir gazaly we birnäçe kytgasy gelip ýetipdir. Onuň çuňňur pelsepä ýugrulan döredijiligi diňe bir parsy dilli türkmen edebiýatynyň däl, eýsem, tutuş Gündogar edebiýatynyň hem ösmegine itergi beripdir.
Çeşmelerde Mahmyt Pälwanyň Kattaly edebi tahallusyny ulanandygy beýan edilýär. Onuň biziň döwrümize Kattaly tahallusy bilen ýazan eserlerinden diňe ýeke-täk bir gazaly gelip ýetipdir.
Mahmyt Pälwan diňe bir rubagyçy şahyr bolman, eýsem, ol örän güýçli pälwan hem bolupdyr. Pälwanlygy şahyrlygyndan, şahyrlygy pälwanlygyndan zyýada bolan Mahmyt Pälwan kakasynyň ugrukdyrmagy bilen, ýaşlykdan göreş sungaty bilen içgin gyzyklanypdyr we meşhur pälwan bolup ýetişipdir. Bu barada Alyguly han Dagystany«Ryýazuş-şugara» atly eserinde: «Ol özüniň belent mertebeli we hormatly kakasynyň ýörelgesine eýerip, pälwanlyk lybasynda bir älemi janlandyrdy, azat-erkinlik eşiginde bir älemi özüne bendi etdi...» diýip, Mahmyt Pälwana ýokary baha beripdir. Bu maglumat onuň pälwanlar neberesinden bolandygyna şaýallyk edýär.
Ol örän berdaşly, daýaw, kuwwally, haýbatly pälwan bolup, kämillik ýyllarynda Horezmde, Mawerennahrda, Horasanda, Eýranda, halda Hindislanda hem onuň arkasyny ýere degrip bilen pälwan tapylmandyr. Ol bütin ömrüne bu ülkeleriň baş pälwany hökmünde toýlarda, dabaralarda ýa-da ýörite göreş ýaryşlarynda yzygiderli göreş tutup, hemişe ýeňiş gazanypdyr. Hatda şa pälwanlaryny-da ýenip, uly at-abraýa eýe bolupdyr. Şonuň üçin orta asyr tezkireçi alymlary oňa örän ýokary baha beripdirler. Türkmen tezkireçisi Lutfulla beg Azer Begdiliniň 1174-nji hijri-kamary — 1760-1761-nji milady ýylynda ýazan «Ateşkedeýi-Azer» atly eserinde ol hakynda: «Pälwanlyk owazasy, jismany we ruhany kuwwaty jahany tutan (eýelän). Öz döwründe taýsyz, belki, hiç döwürde hiç kim onuň bilen merdanalyk lapyny urup bilmez. Şygyr sungatynda hem ussat bolupdyr» diýlip, pälwanlyk abraýy bilen bir hatarda ussal rubagyçydygy hem nygtalypdyr.
Mahmyt Pälwan göreş sungatynyň inçe syrlaryny doly özleşdirenden soň, ýörite pälwanlyk sport mekdebini — göreş öýüni açyp, köp sanly şägirtleri ýetişdiripdir. Şonuň üçin ol wagtyň geçmegi bilen pälwanlaryň piri hasaplanylyp ugrapdyr. Soňabaka onuň ady pälwanlaryň pälwany, pälwanlaryň piri diýen manyda, hatda baş pälwana berilýän lakam manysynda ulanylyp ugrapdyr. Şonuň üçin onuň goşgulary ilkibaşda şägirtleriniň arasynda, soň-soňlar bolsa göreş meýdanyndaky pälwanlaryň arasynda okalypdyr, ondan medet dilenipdir. Pälwanlar onuň ady bilen ant içipdirler, göreş öýlerinde bolan dabaralarda, «Ýa Pirýar weli» diýen sözi dilleriniň senasy edip, ondan ruhy goldaw tapypdyrlar. Şonuň üçin bu endik soň-soňlar däbe öwrülip, ol ýörelge Eýranda, Owganystanda we Hindistanyň kabir ýerlerinde häzire çenli saklanyp galypdyr.
Ol göreş öýünde öz şägirtlerine diňe bir pälwançylygyň inçe syrlaryny, inçe sungatlaryny öwretmän, olara, ilkinji nobatda, ynsanperwerlik, ejize hemaýat, entäni goldamak ýaly adamkärçilikli ýokary ahlak ýörelgelerini hem öwredipdir.
Çeşmelerde Mahmyt Pälwanyň örän ynsanperwer, adamkärçilikli, Watanyny, il-ýurduny söýen pälwan bolandygy barada biri-birinden az-kem tapawutly, emma biri-biriniň üstüni ýetirýän birnäçe hekaýatlardyr rowaýatlar, ylmy maglumatlar saklanyp galypdyr:
Rowaýatlarda aýdylyşyna görä, Mahmyt Pälwana Hind ülkesiniň şasy Çunadan öz huzuryna çagyrýan bir çakylyk gelip ýetipdir. Bu çakylykda onuň näme maksat bilen çagyrylýandygy beýan edilmändir. Şonda Mahmyt Pälwan özüni hindi şasy hyzmatynda gulluk etmäge çagyrandyr öýdüp, Watanyny hiç bir zada çalyşmajagyny aýdyp, permana garşylykly şu rubagyny goşupdyr:
Bir zergär oglanjyk — ülkesi Miltan,
Çakylyk getirdi berdi diýp soltan,

Men-u dostlarmyň hümmeti gaşynda,

Bir arpa alynmaz Çuna, Hindistan.

Emma gaýyp äleminden oňa ol ýere gitmek barada bir yşarat bolupdyr, ýagny pälwan özüniň göreş tutmak üçin ol ýere çagyrylandygyny bilipdir. Şondan soň ol Hindislana barypdyr. Hind mülküniň patyşasynyň bir atly pälwany bar eken. Palyşa Mahmyt Pälwany şol pälwan bilen göreşdirmek üçin çagyran eken. Hindistana baran Mahmyt Pälwan özüniň hemişeki kadasy-ýörelgesi bilen göreş tutuljak gününden bir gün öň Allatagala doga-dileg etmek maksady bilen mukaddes öwlüýälere zyýarata barýar. Doga-dileg edip durka, bir keramatly mazaryň başynda bir garry aýalyň nalyşy bilen Taňra doga-dileg edip: «Hudaý-a, bu Horezmden gelen pälwanyň garşysynda meniň oglumy şermende-ýüzügara çykarmagaý Sen. Oglumyň hem, biziň hem ykbalymyz şoňa bagly, bizi şanyň gazabyna duçar etmegeý Sen» diýip, mynajat kylyp, ýal-baryp duranyny görüpdir. Bu zenanyň şa pälwanynyň enesidigini bilen Mahmyt Pälwan onuň zaryn sözlerine, nälyşyna we perişanlygyna dözmän, ertesi toýda şa pälwanyndan ýykylmagy müwessa bilýär. Patyşa Mahmyt Pälwan bilen öz pälwanyna göreş tutmagy emr edýär. Mahmyt Pälwan bir-iki gezek zor salandan şa pälwanynyň özünden ezizdigini bilýär. Emma ol birnäçe wagtlap tomaşaçylary gyzykdyrmak maksady bilen dürli göreş emellerini ulanyp, halka hezil berýär. Soňra, adam ykbaly bilen baglanyşykly bolany üçin, bilgeşleýin garşydaşyndan ýykylýar we özüniň bu işinden hoşal bolýar. Hindi patyşasy hem begenip, maksadyna ýetýär. Şägirtleri ýagdaýy aňlap, ondan närazy bolýarlar. Şonda Mahmyt Pälwan olara:
— Güýç synanyşmakdan, göreş-mekden maksat diňe bir garşydaş pälwanyňy ýere ýykmak däl, pälwana ilkinji gerek zat merdanalykdyr, ejize mähribanlykdyr, goldawdyr:
Güýçli elin, güýç-kuwwatyň şüküri,

Ejizleriň elin tutmak ahyry —
diýip, pälwanlygyň ahlak ýörelgeleri barada olara öwüt-nesihat beripdir. Emma olar halypasyndan närazy bolupdyrlar. Şonda Mahmyt Pälwan olara: «Men ýykylsam hem, ýyksam hem, öňki Mahmytdyryn» diýip, şäherden daşary — sähra çykyp, olar bilen ýeke-ýekeden göreş tutup, baryny ýykýar.
Emma hindi şasy ýörite çagyryp getirdendigi üçin, Mahmyt Pälwany, ýykylan hem bolsa, hormatlap-sarpalap, öz söhbedine-mejlisine goşupdyr, ýürekdeşlik edip, aw-şikara bile gidipdir. Bir gün Mahmyt Pälwany hem özi bilen alyp, daglyk ýerde aw awlap ýörkäler, şanyň kowalap barýan awy gaýadan uçupdyr. Patyşa hem atynyň jylawyny saklap bilmändir. Atyň iki aýagy kemer gyrasynda galyp, öňki iki aýagy hata bolanda — gaýadan sallananda, şanyň ýany bilen al çapdyryp gelýän Mahmyt Pälwan derrew elini uzadyp, aty üstündäki patyşa bilen bilelikde göterip, düz-tekiz ýerde goýupdyr. Muny gören patyşa örän haýran galyp: «Munuň ýaly aýylganç güýjüň bilen meniň pälwanymdan ýykylmagyň geň galdyryjy» diýipdir. Şonda Mahmyt Pälwan onuň düýp sebäbiniň şanyň özüdigini ýaňzydyp, şu rubagyny aýdypdyr:
Mert kişi nebsine bolýandyr emir,

Hiç kime daýanmaz, özgä tekge biýr,

Düşeniň aýagyn almak mertlik däl,

Mertlik ýykylana bolmakdyr destgir.

Şonda Hindistanyň patyşasy hoşal bolup, Mahmyt Pälwana hormat-sarpa bilen ýüzlenip: «Menden näme dilegiň bolsa dile, bitireýin» diýipdir. Mahmyt Pälwan patyşadan maly-dünýä, altyn-kümüş dilemän, birwagtlar Hindislana ýesir düşen horezmli ýesirleri azat etmegini haýyş edipdir. Hindistan patyşasy Mahmyt Pälwanyň haýyşyny kabul edip, horezmli ýesirleri boşadyp, ýol harajatlaryny-da berip, Horezme iberipdir. Kabir rowaýatlarda gelşine görä, şa şonda Mahmyt Pälwana bir pil sowgat beripdir. Şonuň üçin oňa Pilmahmyt hem diýlipdir.
Bu rowaýatlar we taryhy maglumatlar Mahmyt Pälwanyň örän adamkärçilikli, ejize hemaýalkär, entäne ýardam etmek-de öz bähbidinden geçmegi başarýan, watansöýer ynsan bolandygyna şaýatlyk edýär. Horezmdir Horasany, Eýrandyr Turany, hatda Hindistany hem öz pälwanlygy bilen baglan, halk arasynda belent adamkärçiligi, ynsanperwerligi bilen giňden tanalan türkmen gerçegi:
Birgöwün awlamak — uly haj, bilseň,

Müň Käbeden artyk bir ýürek, bil sen —
diýmek bilen, ynsan mertebesini bar zatdan ýokary tutupdyr.

Rahmanberdi GODAROW,
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň
Milli golýazmalar institutynyň ylmy işgäri</text>
      <sha1>tr6giymvyz6yoi375uv8wjmjoaa50rl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231412</id>
      <parentid>231411</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T16:22:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <comment>Düzediş</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13065" xml:space="preserve">''AZIÝANY BAGLAN TÜRKMEN PÄLWANY''
[[Türkmen milli göreşi]] medeniýetimiziň aýrylmaz bölegidir. [[Türkmen]] halky gadymy döwürlerden bäri göreş sungaty bilen içgin gyzyklanyp gelipdir. Olar bu sungaty diňe bir toý-dabaranyň, baýramyň bezegi hökmünde görmän, eýsem, göreşi dürli çylşyrymly, gapma-garşylykly meseleleri çözmegiň, parahatçylygy saklamagyň, özara düşünişmegiň, ýaraşmagyň sungaty derejesine ýetiripdirler. Batyrlygyň, mertligiň, gaýduwsyzlygyň alamat-nyşany hökmünde görlen göreş sungaty [[türkmen]] halkynyň arasynda şeýle bir meşhur derejä baryp ýetipdir welin, gadymy döwürler bu sungat bilen türkmen gelin-gyzlary hem meşgullanyp, ony hatda maşgala gurmagyň bir çözgüdi derejesine çenli ösdüripdirler. Muňa [[«Kitaby dädem Gorkut»]] şadessanyndaky [[Bamsy Beýrek]] bilen [[Banuçiçegiň]], [[«Görogly»]] eposyndaky [[Görogly beg]] bilen [[Harmandäli]]niň arasynda bolan göreşleri we beýlekileri mysal hökmünde görkezse bolar. Halk arasyndan ýygnanyp alnan rowaýatlarda-da taýsyz pälwan hesaplanan [[Salyr Gazan]]yň hem özi ýaly bir pälwan gyz bilen göreşip, ony ýeňendigi beýan edilýär. Şeýle taryhy pälwanlaryň biri hem orta asyrlarda Aziýanyň «çempiony» derejesine göterilen Mahmyt Pälwan bolupdyr.

Her bir ynsanyň beden we ruhy taýdan sagdynlygyny gazanmakda, erki, ukyby, zehini taplamakda hereketiň — [[sport]]uň peýdasy çäksizdir. [[Türkmen milli göreşi]] hem [[aýkido]], [[dzýudo]], [[guşakly göreş]], [[karate]], [[kuraş]], [[taekwondo]], [[uşu]] ýaly beden taýdan taplanan, zähmetsöýer, giň dünýägaraýyşly nesli kemala getirmekde synagdan geçen we nesilden-nesle geçip gelýän asylly däpleriň biridir. Türkmen milli göreşi Aziýa oýunlarynyň sanawyna girizildi. Munuň özi [[Türkmenistan]]da köpugurly sportuň ösdürilmegine, her bir adamyň sagdyn durmuşda ýaşamagyna gönükdirilen işleriň netijeli hasiýete eýediginiň anyk güwäsi bolup durýar.
Döwrüniň belli pälwany, ussal [[rubagy]]çy [[şahyr]] Mahmyt Pälwan, irki çeşmeleriň agramly böleginiň berýän maglumatlaryna görä, 1255-nji ýylda gadymy [[Horezm]]de, has dogrusy, [[Gürgenç]] — [[Köneürgenç]] topragynda dünýä inip, 1326-njy ýylda dünýäden ötüpdir. Şahyryň aramgähi [[Daşoguz]] welaýatynyň [[Görogly etraby]]nda öz adyny göterýän [[Ysmamyt ata]] öwlüýasinde ýerleşýär. Mahmyt Pälwanyň öz ady Mahmyt, kakasynyň ady Ýar ýa-da [[Pirýar]] bolupdyr. Ilat arasynda Pirýar weli ady bilen meşhur bolan bu şahsyň aramgähi [[Köneürgenç]] şäherindedir.
[[Abdyrahman Jamynyň]] [[«Nefehatul-üns»]], [[Alyşir Nowaýy]]nyň [[«Nesaýymyl-muhabbet»]], [[Hüseýin Wagyz Kaşifiniň]] [[«Futuwwetnamaýy Soltany»]], [[Kemaleddin Hüseýin Gäzergähiniň]] [[«Mejälisul-uşşak»]] atly eserlerinde we beýleki ilkinji çeşmelerde Mahmyt Pälwanyň ilkibaşdaky adynyň «Mahmyt Böke Ýar», ýagny «Ýaryň ogly Mahmyt Böke (Pälwan)» görnüşinde meşhur bolandygy beýan edilýär. Bu maglumatlar Mahmyt Pälwanyň gelip çykyşy boýunça türkmen pälwany bolandygyny anyklamakda uly ähmiýete eýedir. Çünki «böke» sözi irki türkmen dilinde pälwan diýmegi aňladypdyr. Bu sözüň manysy bekewül (bökewül) — göreş tutýanlaryň emini — sözünde saklanyp galypdyr. Mahmyt Pälwan halk arasynda Mahmyt ata, Pälwan ata, Hezreti Pälwan, Pälwan Mahmyt, Pilmahmyt ýaly dürli atlar bilen atlandyrylypdyr. Häzirki döwürde ol Ysmamyt ata ady bilen meşhurdyr. Bu barada akyldar şahyr [[Magtymguly Pyragy]] özüniň «Şypa ber» atly şygrynda: «Horezm ýurdunda ýatan jananlar, Ismi Mahmyt — ar päliwan şypa ber», [[Oraz Aşyky]] (XIX asyr) hem «Medetkär Ysmamyt Pälwan bölaýdy» diýip ýatlap geçýär.
Şahyr ylym-bilimi söýýän, halalhon, takwa we pälwanlykdan baş çykarýan maşgalada önüp-ösüpdir. Ol başlangyç bilimi [[Gürgençde]] alýar. Onuň öz döwrüniň ylymly-bilimli adamlarynyň biri bolandygyny, döwrüniň pelsepewi, jemgyýetçilik-syýasy, sopuçylyk we edebi ylymlaryndan oňat baş çykarandygyny çeper rubagylary, «Kenzil-hakaýyk» ([[«Hakykatlar genji»]]) atly eseri we köp sanly ylmy çeşmeler tassyklaýar.
Şahyryň biziň günlerimize 200-den gowrak rubagysy, [[«Kenzil-hakaýyk»]] atly mesnewisi, bir gazaly we birnäçe kytgasy gelip ýetipdir. Onuň çuňňur pelsepä ýugrulan döredijiligi diňe bir [[pars]]y dilli türkmen edebiýatynyň däl, eýsem, tutuş Gündogar edebiýatynyň hem ösmegine itergi beripdir.
Çeşmelerde Mahmyt Pälwanyň Kattaly edebi tahallusyny ulanandygy beýan edilýär. Onuň biziň döwrümize Kattaly tahallusy bilen ýazan eserlerinden diňe ýeke-täk bir gazaly gelip ýetipdir.
Mahmyt Pälwan diňe bir rubagyçy şahyr bolman, eýsem, ol örän güýçli pälwan hem bolupdyr. Pälwanlygy şahyrlygyndan, şahyrlygy pälwanlygyndan zyýada bolan Mahmyt Pälwan kakasynyň ugrukdyrmagy bilen, ýaşlykdan göreş sungaty bilen içgin gyzyklanypdyr we meşhur pälwan bolup ýetişipdir. Bu barada [[Alyguly han Dagystany]][[«Ryýazuş-şugara»]] atly eserinde: «Ol özüniň belent mertebeli we hormatly kakasynyň ýörelgesine eýerip, pälwanlyk lybasynda bir älemi janlandyrdy, azat-erkinlik eşiginde bir älemi özüne bendi etdi...» diýip, Mahmyt Pälwana ýokary baha beripdir. Bu maglumat onuň pälwanlar neberesinden bolandygyna şaýallyk edýär.
Ol örän berdaşly, daýaw, kuwwatly, haýbatly pälwan bolup, kämillik ýyllarynda [[Horezmde]], [[Mawerennahrda]], [[Horasanda]], [[Eýranda]], halda [[Hindislanda]] hem onuň arkasyny ýere degrip bilen pälwan tapylmandyr. Ol bütin ömrüne bu ülkeleriň baş pälwany hökmünde toýlarda, dabaralarda ýa-da ýörite göreş ýaryşlarynda yzygiderli göreş tutup, hemişe ýeňiş gazanypdyr. Hatda şa pälwanlaryny-da ýenip, uly at-abraýa eýe bolupdyr. Şonuň üçin orta asyr tezkireçi alymlary oňa örän ýokary baha beripdirler. Türkmen tezkireçisi [[Lutfulla beg Azer Begdiliniň]] 1174-nji hijri-kamary — 1760-1761-nji milady ýylynda ýazan [[«Ateşkedeýi-Azer»]] atly eserinde ol hakynda: «Pälwanlyk owazasy, jismany we ruhany kuwwaty jahany tutan (eýelän). Öz döwründe taýsyz, belki, hiç döwürde hiç kim onuň bilen merdanalyk lapyny urup bilmez. Şygyr sungatynda hem ussat bolupdyr» diýlip, pälwanlyk abraýy bilen bir hatarda ussat rubagyçydygy hem nygtalypdyr.
Mahmyt Pälwan göreş sungatynyň inçe syrlaryny doly özleşdirenden soň, ýörite pälwanlyk [[sport]] mekdebini — [[göreş]] öýüni açyp, köp sanly şägirtleri ýetişdiripdir. Şonuň üçin ol wagtyň geçmegi bilen pälwanlaryň piri hasaplanylyp ugrapdyr. Soňabaka onuň ady pälwanlaryň pälwany, pälwanlaryň piri diýen manyda, hatda baş pälwana berilýän lakam manysynda ulanylyp ugrapdyr. Şonuň üçin onuň goşgulary ilkibaşda şägirtleriniň arasynda, soň-soňlar bolsa göreş meýdanyndaky pälwanlaryň arasynda okalypdyr, ondan medet dilenipdir. Pälwanlar onuň ady bilen ant içipdirler, göreş öýlerinde bolan dabaralarda, «Ýa Pirýar weli» diýen sözi dilleriniň senasy edip, ondan ruhy goldaw tapypdyrlar. Şonuň üçin bu endik soň-soňlar däbe öwrülip, ol ýörelge [[Eýranda]], [[Owganystanda]] we [[Hindistanyň]] kabir ýerlerinde häzire çenli saklanyp galypdyr.
Ol göreş öýünde öz şägirtlerine diňe bir pälwançylygyň inçe syrlaryny, inçe sungatlaryny öwretmän, olara, ilkinji nobatda, ynsanperwerlik, ejize hemaýat, entäni goldamak ýaly adamkärçilikli ýokary ahlak ýörelgelerini hem öwredipdir.
Çeşmelerde Mahmyt Pälwanyň örän ynsanperwer, adamkärçilikli, Watanyny, il-ýurduny söýen pälwan bolandygy barada biri-birinden az-kem tapawutly, emma biri-biriniň üstüni ýetirýän birnäçe hekaýatlardyr rowaýatlar, ylmy maglumatlar saklanyp galypdyr:
Rowaýatlarda aýdylyşyna görä, Mahmyt Pälwana Hind ülkesiniň şasy [[Çunadan]] öz huzuryna çagyrýan bir çakylyk gelip ýetipdir. Bu çakylykda onuň näme maksat bilen çagyrylýandygy beýan edilmändir. Şonda Mahmyt Pälwan özüni hindi şasy hyzmatynda gulluk etmäge çagyrandyr öýdüp, Watanyny hiç bir zada çalyşmajagyny aýdyp, permana garşylykly şu rubagyny goşupdyr:
Bir zergär oglanjyk — ülkesi Miltan,
Çakylyk getirdi berdi diýp soltan,

Men-u dostlarmyň hümmeti gaşynda,

Bir arpa alynmaz Çuna, Hindistan.

Emma gaýyp äleminden oňa ol ýere gitmek barada bir yşarat bolupdyr, ýagny pälwan özüniň göreş tutmak üçin ol ýere çagyrylandygyny bilipdir. Şondan soň ol Hindislana barypdyr. Hind mülküniň patyşasynyň bir atly pälwany bar eken. Palyşa Mahmyt Pälwany şol pälwan bilen göreşdirmek üçin çagyran eken. Hindistana baran Mahmyt Pälwan özüniň hemişeki kadasy-ýörelgesi bilen göreş tutuljak gününden bir gün öň Allatagala doga-dileg etmek maksady bilen mukaddes öwlüýälere zyýarata barýar. Doga-dileg edip durka, bir keramatly mazaryň başynda bir garry aýalyň nalyşy bilen Taňra doga-dileg edip: «Hudaý-a, bu [[Horezm]]den gelen pälwanyň garşysynda meniň oglumy şermende-ýüzügara çykarmagaý Sen. Oglumyň hem, biziň hem ykbalymyz şoňa bagly, bizi şanyň gazabyna duçar etmegeý Sen» diýip, mynajat kylyp, ýalbaryp duranyny görüpdir. Bu zenanyň şa pälwanynyň enesidigini bilen Mahmyt Pälwan onuň zaryn sözlerine, nälyşyna we perişanlygyna dözmän, ertesi toýda şa pälwanyndan ýykylmagy müwessa bilýär. Patyşa Mahmyt Pälwan bilen öz pälwanyna göreş tutmagy emr edýär. Mahmyt Pälwan bir-iki gezek zor salandan şa pälwanynyň özünden ezizdigini bilýär. Emma ol birnäçe wagtlap tomaşaçylary gyzykdyrmak maksady bilen dürli göreş emellerini ulanyp, halka hezil berýär. Soňra, adam ykbaly bilen baglanyşykly bolany üçin, bilgeşleýin garşydaşyndan ýykylýar we özüniň bu işinden hoşal bolýar. Hindi patyşasy hem begenip, maksadyna ýetýär. Şägirtleri ýagdaýy aňlap, ondan närazy bolýarlar. Şonda Mahmyt Pälwan olara:
— Güýç synanyşmakdan, göreş-mekden maksat diňe bir garşydaş pälwanyňy ýere ýykmak däl, pälwana ilkinji gerek zat merdanalykdyr, ejize mähribanlykdyr, goldawdyr:
Güýçli elin, güýç-kuwwatyň şüküri,

Ejizleriň elin tutmak ahyry —
diýip, pälwanlygyň ahlak ýörelgeleri barada olara öwüt-nesihat beripdir. Emma olar halypasyndan närazy bolupdyrlar. Şonda Mahmyt Pälwan olara: «Men ýykylsam hem, ýyksam hem, öňki Mahmytdyryn» diýip, şäherden daşary — sähra çykyp, olar bilen ýeke-ýekeden göreş tutup, baryny ýykýar.
Emma hindi şasy ýörite çagyryp getirdendigi üçin, Mahmyt Pälwany, ýykylan hem bolsa, hormatlap-sarpalap, öz söhbedine-mejlisine goşupdyr, ýürekdeşlik edip, aw-şikara bile gidipdir. Bir gün Mahmyt Pälwany hem özi bilen alyp, daglyk ýerde aw awlap ýörkäler, şanyň kowalap barýan awy gaýadan uçupdyr. Patyşa hem atynyň jylawyny saklap bilmändir. Atyň iki aýagy kemer gyrasynda galyp, öňki iki aýagy hata bolanda — gaýadan sallananda, şanyň ýany bilen al çapdyryp gelýän Mahmyt Pälwan derrew elini uzadyp, aty üstündäki patyşa bilen bilelikde göterip, düz-tekiz ýerde goýupdyr. Muny gören patyşa örän haýran galyp: «Munuň ýaly aýylganç güýjüň bilen meniň pälwanymdan ýykylmagyň geň galdyryjy» diýipdir. Şonda Mahmyt Pälwan onuň düýp sebäbiniň şanyň özüdigini ýaňzydyp, şu rubagyny aýdypdyr:
Mert kişi nebsine bolýandyr emir,

Hiç kime daýanmaz, özgä tekge biýr,

Düşeniň aýagyn almak mertlik däl,

Mertlik ýykylana bolmakdyr destgir.

Şonda Hindistanyň patyşasy hoşal bolup, Mahmyt Pälwana hormat-sarpa bilen ýüzlenip: «Menden näme dilegiň bolsa dile, bitireýin» diýipdir. Mahmyt Pälwan patyşadan maly-dünýä, altyn-kümüş dilemän, birwagtlar Hindislana ýesir düşen horezmli ýesirleri azat etmegini haýyş edipdir. Hindistan patyşasy Mahmyt Pälwanyň haýyşyny kabul edip, horezmli ýesirleri boşadyp, ýol harajatlaryny-da berip, Horezme iberipdir. Kabir rowaýatlarda gelşine görä, şa şonda Mahmyt Pälwana bir pil sowgat beripdir. Şonuň üçin oňa Pilmahmyt hem diýlipdir.
Bu rowaýatlar we taryhy maglumatlar Mahmyt Pälwanyň örän adamkärçilikli, ejize hemaýatkär, entäne ýardam etmek-de öz bähbidinden geçmegi başarýan, watansöýer ynsan bolandygyna şaýatlyk edýär. Horezmdir Horasany, Eýrandyr Turany, hatda Hindistany hem öz pälwanlygy bilen baglan, halk arasynda belent adamkärçiligi, ynsanperwerligi bilen giňden tanalan türkmen gerçegi:
Birgöwün awlamak — uly haj, bilseň,

Müň Käbeden artyk bir ýürek, bil sen —
diýmek bilen, ynsan mertebesini bar zatdan ýokary tutupdyr.

[[Rahmanberdi GODAROW]],
[[Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň
Milli golýazmalar instituty]]nyň ylmy işgäri</text>
      <sha1>c654wbu4gbtghut6qu125otahbu3r73</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>231413</id>
      <parentid>231412</parentid>
      <timestamp>2022-08-23T16:24:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13063" xml:space="preserve">'''AZIÝANY BAGLAN TÜRKMEN PÄLWANY'''
[[Türkmen milli göreşi]] medeniýetimiziň aýrylmaz bölegidir. [[Türkmen]] halky gadymy döwürlerden bäri göreş sungaty bilen içgin gyzyklanyp gelipdir. Olar bu sungaty diňe bir toý-dabaranyň, baýramyň bezegi hökmünde görmän, eýsem, göreşi dürli çylşyrymly, gapma-garşylykly meseleleri çözmegiň, parahatçylygy saklamagyň, özara düşünişmegiň, ýaraşmagyň sungaty derejesine ýetiripdirler. Batyrlygyň, mertligiň, gaýduwsyzlygyň alamat-nyşany hökmünde görlen göreş sungaty [[türkmen]] halkynyň arasynda şeýle bir meşhur derejä baryp ýetipdir welin, gadymy döwürler bu sungat bilen türkmen gelin-gyzlary hem meşgullanyp, ony hatda maşgala gurmagyň bir çözgüdi derejesine çenli ösdüripdirler. Muňa [[«Kitaby dädem Gorkut»]] şadessanyndaky [[Bamsy Beýrek]] bilen [[Banuçiçegiň]], [[«Görogly»]] eposyndaky [[Görogly beg]] bilen [[Harmandäli]]niň arasynda bolan göreşleri we beýlekileri mysal hökmünde görkezse bolar. Halk arasyndan ýygnanyp alnan rowaýatlarda-da taýsyz pälwan hesaplanan [[Salyr Gazan]]yň hem özi ýaly bir pälwan gyz bilen göreşip, ony ýeňendigi beýan edilýär. Şeýle taryhy pälwanlaryň biri hem orta asyrlarda Aziýanyň «çempiony» derejesine göterilen Mahmyt Pälwan bolupdyr.

Her bir ynsanyň beden we ruhy taýdan sagdynlygyny gazanmakda, erki, ukyby, zehini taplamakda hereketiň — [[sport]]uň peýdasy çäksizdir. [[Türkmen milli göreşi]] hem [[aýkido]], [[dzýudo]], [[guşakly göreş]], [[karate]], [[kuraş]], [[taekwondo]], [[uşu]] ýaly beden taýdan taplanan, zähmetsöýer, giň dünýägaraýyşly nesli kemala getirmekde synagdan geçen we nesilden-nesle geçip gelýän asylly däpleriň biridir. Türkmen milli göreşi Aziýa oýunlarynyň sanawyna girizildi. Munuň özi [[Türkmenistan]]da köpugurly sportuň ösdürilmegine, her bir adamyň sagdyn durmuşda ýaşamagyna gönükdirilen işleriň netijeli hasiýete eýediginiň anyk güwäsi bolup durýar.
Döwrüniň belli pälwany, ussal [[rubagy]]çy [[şahyr]] Mahmyt Pälwan, irki çeşmeleriň agramly böleginiň berýän maglumatlaryna görä, 1255-nji ýylda gadymy [[Horezm]]de, has dogrusy, [[Gürgenç]] — [[Köneürgenç]] topragynda dünýä inip, 1326-njy ýylda dünýäden ötüpdir. Şahyryň aramgähi [[Daşoguz]] welaýatynyň [[Görogly etraby]]nda öz adyny göterýän [[Ysmamyt ata]] öwlüýasinde ýerleşýär. Mahmyt Pälwanyň öz ady Mahmyt, kakasynyň ady Ýar ýa-da [[Pirýar]] bolupdyr. Ilat arasynda Pirýar weli ady bilen meşhur bolan bu şahsyň aramgähi [[Köneürgenç]] şäherindedir.
[[Abdyrahman Jamynyň]] [[«Nefehatul-üns»]], [[Alyşir Nowaýy]]nyň [[«Nesaýymyl-muhabbet»]], [[Hüseýin Wagyz Kaşifiniň]] [[«Futuwwetnamaýy Soltany»]], [[Kemaleddin Hüseýin Gäzergähiniň]] [[«Mejälisul-uşşak»]] atly eserlerinde we beýleki ilkinji çeşmelerde Mahmyt Pälwanyň ilkibaşdaky adynyň «Mahmyt Böke Ýar», ýagny «Ýaryň ogly Mahmyt Böke (Pälwan)» görnüşinde meşhur bolandygy beýan edilýär. Bu maglumatlar Mahmyt Pälwanyň gelip çykyşy boýunça türkmen pälwany bolandygyny anyklamakda uly ähmiýete eýedir. Çünki «böke» sözi irki türkmen dilinde pälwan diýmegi aňladypdyr. Bu sözüň manysy bekewül (bökewül) — göreş tutýanlaryň emini — sözünde saklanyp galypdyr. Mahmyt Pälwan halk arasynda Mahmyt ata, Pälwan ata, Hezreti Pälwan, Pälwan Mahmyt, Pilmahmyt ýaly dürli atlar bilen atlandyrylypdyr. Häzirki döwürde ol Ysmamyt ata ady bilen meşhurdyr. Bu barada akyldar şahyr [[Magtymguly Pyragy]] özüniň «Şypa ber» atly şygrynda: «Horezm ýurdunda ýatan jananlar, Ismi Mahmyt — ar päliwan şypa ber», [[Oraz Aşyky]] (XIX asyr) hem «Medetkär Ysmamyt Pälwan bölaýdy» diýip ýatlap geçýär.
Şahyr ylym-bilimi söýýän, halalhon, takwa we pälwanlykdan baş çykarýan maşgalada önüp-ösüpdir. Ol başlangyç bilimi [[Gürgençde]] alýar. Onuň öz döwrüniň ylymly-bilimli adamlarynyň biri bolandygyny, döwrüniň pelsepewi, jemgyýetçilik-syýasy, sopuçylyk we edebi ylymlaryndan oňat baş çykarandygyny çeper rubagylary, «Kenzil-hakaýyk» ([[«Hakykatlar genji»]]) atly eseri we köp sanly ylmy çeşmeler tassyklaýar.
Şahyryň biziň günlerimize 200-den gowrak rubagysy, [[«Kenzil-hakaýyk»]] atly mesnewisi, bir gazaly we birnäçe kytgasy gelip ýetipdir. Onuň çuňňur pelsepä ýugrulan döredijiligi diňe bir [[pars]]y dilli türkmen edebiýatynyň däl, eýsem, tutuş Gündogar edebiýatynyň hem ösmegine itergi beripdir.
Çeşmelerde Mahmyt Pälwanyň Kattaly edebi tahallusyny ulanandygy beýan edilýär. Onuň biziň döwrümize Kattaly tahallusy bilen ýazan eserlerinden diňe ýeke-täk bir gazaly gelip ýetipdir.
Mahmyt Pälwan diňe bir rubagyçy şahyr bolman, eýsem, ol örän güýçli pälwan hem bolupdyr. Pälwanlygy şahyrlygyndan, şahyrlygy pälwanlygyndan zyýada bolan Mahmyt Pälwan kakasynyň ugrukdyrmagy bilen, ýaşlykdan göreş sungaty bilen içgin gyzyklanypdyr we meşhur pälwan bolup ýetişipdir. Bu barada [[Alyguly han Dagystany]][[«Ryýazuş-şugara»]] atly eserinde: «Ol özüniň belent mertebeli we hormatly kakasynyň ýörelgesine eýerip, pälwanlyk lybasynda bir älemi janlandyrdy, azat-erkinlik eşiginde bir älemi özüne bendi etdi...» diýip, Mahmyt Pälwana ýokary baha beripdir. Bu maglumat onuň pälwanlar neberesinden bolandygyna şaýallyk edýär.
Ol örän berdaşly, daýaw, kuwwatly, haýbatly pälwan bolup, kämillik ýyllarynda [[Horezmde]], [[Mawerennahrda]], [[Horasanda]], [[Eýranda]], halda [[Hindislanda]] hem onuň arkasyny ýere degrip bilen pälwan tapylmandyr. Ol bütin ömrüne bu ülkeleriň baş pälwany hökmünde toýlarda, dabaralarda ýa-da ýörite göreş ýaryşlarynda yzygiderli göreş tutup, hemişe ýeňiş gazanypdyr. Hatda şa pälwanlaryny-da ýenip, uly at-abraýa eýe bolupdyr. Şonuň üçin orta asyr tezkireçi alymlary oňa örän ýokary baha beripdirler. Türkmen tezkireçisi [[Lutfulla beg Azer Begdiliniň]] 1174-nji hijri-kamary — 1760-1761-nji milady ýylynda ýazan [[«Ateşkedeýi-Azer»]] atly eserinde ol hakynda: «Pälwanlyk owazasy, jismany we ruhany kuwwaty jahany tutan (eýelän). Öz döwründe taýsyz, belki, hiç döwürde hiç kim onuň bilen merdanalyk lapyny urup bilmez. Şygyr sungatynda hem ussat bolupdyr» diýlip, pälwanlyk abraýy bilen bir hatarda ussat rubagyçydygy hem nygtalypdyr.
Mahmyt Pälwan göreş sungatynyň inçe syrlaryny doly özleşdirenden soň, ýörite pälwanlyk [[sport]] mekdebini — [[göreş]] öýüni açyp, köp sanly şägirtleri ýetişdiripdir. Şonuň üçin ol wagtyň geçmegi bilen pälwanlaryň piri hasaplanylyp ugrapdyr. Soňabaka onuň ady pälwanlaryň pälwany, pälwanlaryň piri diýen manyda, hatda baş pälwana berilýän lakam manysynda ulanylyp ugrapdyr. Şonuň üçin onuň goşgulary ilkibaşda şägirtleriniň arasynda, soň-soňlar bolsa göreş meýdanyndaky pälwanlaryň arasynda okalypdyr, ondan medet dilenipdir. Pälwanlar onuň ady bilen ant içipdirler, göreş öýlerinde bolan dabaralarda, «Ýa Pirýar weli» diýen sözi dilleriniň senasy edip, ondan ruhy goldaw tapypdyrlar. Şonuň üçin bu endik soň-soňlar däbe öwrülip, ol ýörelge [[Eýranda]], [[Owganystanda]] we [[Hindistanyň]] kabir ýerlerinde häzire çenli saklanyp galypdyr.
Ol göreş öýünde öz şägirtlerine diňe bir pälwançylygyň inçe syrlaryny, inçe sungatlaryny öwretmän, olara, ilkinji nobatda, ynsanperwerlik, ejize hemaýat, entäni goldamak ýaly adamkärçilikli ýokary ahlak ýörelgelerini hem öwredipdir.
Çeşmelerde Mahmyt Pälwanyň örän ynsanperwer, adamkärçilikli, Watanyny, il-ýurduny söýen pälwan bolandygy barada biri-birinden az-kem tapawutly, emma biri-biriniň üstüni ýetirýän birnäçe hekaýatlardyr rowaýatlar, ylmy maglumatlar saklanyp galypdyr:
Rowaýatlarda aýdylyşyna görä, Mahmyt Pälwana Hind ülkesiniň şasy [[Çunadan]] öz huzuryna çagyrýan bir çakylyk gelip ýetipdir. Bu çakylykda onuň näme maksat bilen çagyrylýandygy beýan edilmändir. Şonda Mahmyt Pälwan özüni hindi şasy hyzmatynda gulluk etmäge çagyrandyr öýdüp, Watanyny hiç bir zada çalyşmajagyny aýdyp, permana garşylykly şu rubagyny goşupdyr:
Bir zergär oglanjyk — ülkesi Miltan,
Çakylyk getirdi berdi diýp soltan,

Men-u dostlarmyň hümmeti gaşynda,

Bir arpa alynmaz Çuna, Hindistan.

Emma gaýyp äleminden oňa ol ýere gitmek barada bir yşarat bolupdyr, ýagny pälwan özüniň göreş tutmak üçin ol ýere çagyrylandygyny bilipdir. Şondan soň ol Hindislana barypdyr. Hind mülküniň patyşasynyň bir atly pälwany bar eken. Palyşa Mahmyt Pälwany şol pälwan bilen göreşdirmek üçin çagyran eken. Hindistana baran Mahmyt Pälwan özüniň hemişeki kadasy-ýörelgesi bilen göreş tutuljak gününden bir gün öň Allatagala doga-dileg etmek maksady bilen mukaddes öwlüýälere zyýarata barýar. Doga-dileg edip durka, bir keramatly mazaryň başynda bir garry aýalyň nalyşy bilen Taňra doga-dileg edip: «Hudaý-a, bu [[Horezm]]den gelen pälwanyň garşysynda meniň oglumy şermende-ýüzügara çykarmagaý Sen. Oglumyň hem, biziň hem ykbalymyz şoňa bagly, bizi şanyň gazabyna duçar etmegeý Sen» diýip, mynajat kylyp, ýalbaryp duranyny görüpdir. Bu zenanyň şa pälwanynyň enesidigini bilen Mahmyt Pälwan onuň zaryn sözlerine, nälyşyna we perişanlygyna dözmän, ertesi toýda şa pälwanyndan ýykylmagy müwessa bilýär. Patyşa Mahmyt Pälwan bilen öz pälwanyna göreş tutmagy emr edýär. Mahmyt Pälwan bir-iki gezek zor salandan şa pälwanynyň özünden ezizdigini bilýär. Emma ol birnäçe wagtlap tomaşaçylary gyzykdyrmak maksady bilen dürli göreş emellerini ulanyp, halka hezil berýär. Soňra, adam ykbaly bilen baglanyşykly bolany üçin, bilgeşleýin garşydaşyndan ýykylýar we özüniň bu işinden hoşal bolýar. Hindi patyşasy hem begenip, maksadyna ýetýär. Şägirtleri ýagdaýy aňlap, ondan närazy bolýarlar. Şonda Mahmyt Pälwan olara:
— Güýç synanyşmakdan, göreş-mekden maksat diňe bir garşydaş pälwanyňy ýere ýykmak däl, pälwana ilkinji gerek zat merdanalykdyr, ejize mähribanlykdyr, goldawdyr:
Güýçli elin, güýç-kuwwatyň şüküri,

Ejizleriň elin tutmak ahyry —
diýip, pälwanlygyň ahlak ýörelgeleri barada olara öwüt-nesihat beripdir. Emma olar halypasyndan närazy bolupdyrlar. Şonda Mahmyt Pälwan olara: «Men ýykylsam hem, ýyksam hem, öňki Mahmytdyryn» diýip, şäherden daşary — sähra çykyp, olar bilen ýeke-ýekeden göreş tutup, baryny ýykýar.
Emma hindi şasy ýörite çagyryp getirdendigi üçin, Mahmyt Pälwany, ýykylan hem bolsa, hormatlap-sarpalap, öz söhbedine-mejlisine goşupdyr, ýürekdeşlik edip, aw-şikara bile gidipdir. Bir gün Mahmyt Pälwany hem özi bilen alyp, daglyk ýerde aw awlap ýörkäler, şanyň kowalap barýan awy gaýadan uçupdyr. Patyşa hem atynyň jylawyny saklap bilmändir. Atyň iki aýagy kemer gyrasynda galyp, öňki iki aýagy hata bolanda — gaýadan sallananda, şanyň ýany bilen al çapdyryp gelýän Mahmyt Pälwan derrew elini uzadyp, aty üstündäki patyşa bilen bilelikde göterip, düz-tekiz ýerde goýupdyr. Muny gören patyşa örän haýran galyp: «Munuň ýaly aýylganç güýjüň bilen meniň pälwanymdan ýykylmagyň geň galdyryjy» diýipdir. Şonda Mahmyt Pälwan onuň düýp sebäbiniň şanyň özüdigini ýaňzydyp, şu rubagyny aýdypdyr:
Mert kişi nebsine bolýandyr emir,

Hiç kime daýanmaz, özgä tekge biýr,

Düşeniň aýagyn almak mertlik däl,

Mertlik ýykylana bolmakdyr destgir.

Şonda Hindistanyň patyşasy hoşal bolup, Mahmyt Pälwana hormat-sarpa bilen ýüzlenip: «Menden näme dilegiň bolsa dile, bitireýin» diýipdir. Mahmyt Pälwan patyşadan maly-dünýä, altyn-kümüş dilemän, birwagtlar Hindislana ýesir düşen horezmli ýesirleri azat etmegini haýyş edipdir. Hindistan patyşasy Mahmyt Pälwanyň haýyşyny kabul edip, horezmli ýesirleri boşadyp, ýol harajatlaryny-da berip, Horezme iberipdir. Kabir rowaýatlarda gelşine görä, şa şonda Mahmyt Pälwana bir pil sowgat beripdir. Şonuň üçin oňa Pilmahmyt hem diýlipdir.
Bu rowaýatlar we taryhy maglumatlar Mahmyt Pälwanyň örän adamkärçilikli, ejize hemaýatkär, entäne ýardam etmek-de öz bähbidinden geçmegi başarýan, watansöýer ynsan bolandygyna şaýatlyk edýär. Horezmdir Horasany, Eýrandyr Turany, hatda Hindistany hem öz pälwanlygy bilen baglan, halk arasynda belent adamkärçiligi, ynsanperwerligi bilen giňden tanalan türkmen gerçegi:
Birgöwün awlamak — uly haj, bilseň,

Müň Käbeden artyk bir ýürek, bil sen —
diýmek bilen, ynsan mertebesini bar zatdan ýokary tutupdyr.

[[Rahmanberdi GODAROW]],
Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň
Milli golýazmalar institutynyň ylmy işgäri</text>
      <sha1>3f4t1jtydkjbohrbt26dfl9295e5byr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gun sohlesinin saglyga tasiri</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21438</id>
    <revision>
      <id>231414</id>
      <timestamp>2022-08-23T17:21:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gerceknazar</username>
        <id>19531</id>
      </contributor>
      <comment>Saglyk</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2695" xml:space="preserve">Güneşli diýarymyzda Gün şöhlesiniň bahasyna ýetip bolmaýan uly baýlykdygyny biziň her birimiz bilýäris. Çünki Gün şöhlesi janly-jandar üçin egsilmez güýç berýär. Ýöne ýylyň yssy pasyllarynda howanyň aşa gyzýan günlerinde ozümizi Günüň göni şöhlesinden goramalydyrys. Günüň şöhlesinden dogry peýdalanylsa onuň saglyga hem täsiri bardyr. Şol sebäpden Günüň şöhlesinden dogry peýdalanmagymyz hem-de ondan dogry goranmagymyz zerur bolup durýar.
 Onuň üçin her bir raýat ýada çagalara ideg edýän terbiýeçiler we ene-atalar arassa howada gezelenç etmek üçin irden sagat 10.00 çenli, öýlän 18.00-dan soň pasla görä geýnüwli gezelenç etmelidirler. Şeýle ýagdaýda alnan Gün şöhlesi bedenimiziň goragyny güýçlendirýär, gan aýlanyşygyny gowulandyryp oňaýly täsir edýär. Günüň ultra melewşe şöhleleri öýjüklerde diş we süňk üçin, çaganyň dogry ösmegine ýardam berýär. Dwitaminiň işlenilip çykmagyna öz täsirini ýetirýär we çagalarda igleme (rahit) keseliniň, ulularda bol sa osteoparoz keseliniň, alyş-çalyş hadysalarynyň bozulmalarynyň birnäçesiniň D witamin ýetmezçiligi esasynda döremeginiň öňüni alýar.
 Dogry iýmitlenmek, arassa howada ýokarda bellenen wagtlary, bellenen tertipde gezelenç etmek, bedenimize Günüň şöhlesi düşmegi bilen bedeniň immun ulgamy kadalaşýar. Sebäbi Günüň şöhlesi D witaminiň esasy çeşmesidir. D witamini haçan-da biziň bedenimize Günüň şöhlesi düşende, bedende döreýär. Günüň ultramelewşe şöhlesiniň bize gowy täsir edişi ýaly, Gün şöhlesini nädogry ulanyp, Gündäki infragyzyl şöhlesi bedenimize ýaramaz täsir edip, Gün urmasyna, Günüň ýokary gyzgynlyk täsiri esasyn daýanyk şikesleri almagyna, deride ýokanç däl keselleriň döremegine, deriniň ir garramagyna, allergiýa döremegine, göz keselli, deri sökellikli,ýürek-damar keselli näsaglaryň gaýra üzülme ýaly, ýagdaýlaryna sebäp bolup biler. Şol sebäpli, açyk howada işleýän ildeşlerimize kellelerini ýaglyk, başgaplary bilen örtmeklerini, açyk reňkli nah matalardan tikilen egin-eşikleri geýmeklerini, ýeňleriniň uzyn bolmaklaryny, gözlerinde Gün şöhlesinden goraýan äýnekleri dakynmaklaryny, saýawan ulanmaklaryny maslahat berýäris. Arassalanan agyz suwlary, gaýnadylyp sowadylan suwlary ýerlikli peýdalanmak saglygyňyzy berkitmäge ýardam eder. Ähli ildeşlerimize yssyda, açyk Günüň aşagynda bolmakdan saklanmaklaryny maslahat berýäris.


[[Türkmenistan]]yň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň Saglygy goraýşyň habarlar merkezi.</text>
      <sha1>bga0vpgo4adld6cr4je2i249qvclo2e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Edebiýat wе sungat gazeti</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21439</id>
    <revision>
      <id>231429</id>
      <timestamp>2022-08-24T06:45:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maksat Çaryýew</username>
        <id>24961</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '&quot;Edebiýat we sungat&quot; Türkmenistanyň bilim, medeniýet, sungat baradaky gazet neşiridir. Esaslandyryjysy Türkmenistanyň Ministrler Kabinetidir. Bu neşir 1993-nji ýylyň maý aýynyň 18-inden bäri çykyş edip gelýär. Neşiriň esasy meselesi türkmen milliligini dünýä ýüzüne tanatmak hem-de medeniýetimizi milli we döwrebap äheňlerde ösdürmek bolup durýar!'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="381" xml:space="preserve">&quot;Edebiýat we sungat&quot; Türkmenistanyň bilim, medeniýet, sungat baradaky gazet neşiridir. Esaslandyryjysy Türkmenistanyň Ministrler Kabinetidir. Bu neşir 1993-nji ýylyň maý aýynyň 18-inden bäri çykyş edip gelýär. Neşiriň esasy meselesi türkmen milliligini dünýä ýüzüne tanatmak hem-de medeniýetimizi milli we döwrebap äheňlerde ösdürmek bolup durýar!</text>
      <sha1>e3gk6ghkd2iybof6ukr617nvhs5mxc1</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>