Wikipediýa:Ýolbaşçylyk saýlawy

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="tk">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipediýa</sitename>
    <dbname>tkwiki</dbname>
    <base>https://tk.wikipedia.org/wiki/Ba%C5%9F_Sahypa</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Media</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Ýörite</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Çekişme</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Ulanyjy</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Ulanyjy çekişme</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipediýa</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikipediýa çekişme</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Faýl</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Faýl çekişme</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki çekişme</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Şablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Şablon çekişme</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Ýardam</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Ýardam çekişme</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategoriýa</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Kategoriýa çekişme</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Wikipediýa:Ýolbaşçylyk saýlawy</title>
    <ns>4</ns>
    <id>1599</id>
    <revision>
      <id>230367</id>
      <parentid>230104</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:42:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Administratorlyk */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11133" xml:space="preserve">== Administratorlyk ==
=== Local Request for Administratorship ===
Salam. Men ýolbaşçylyga dalaşgär. Wikipediýa jemagatyndan maňa goldaw bermegini isleýärin. Wikipedia kadalaryny Türkmençä terjime etjek, şoňa görä Wikipediýany dolandyrjak we Wikipediýa okyjylaryny goşant goşmaga höweslendirjek käbir pikirlerim bar. Öňünden minnetdar.

Hi, please support me on my candidacy for sysop status. Thank you in advance --[[Ulanyjy:Ruhubelent|Ruhubelent]] ([[Ulanyjy çekişme:Ruhubelent|talk]]) 15:36, 23 iýul 2018 (UTC)

* [[Faýl:Symbol support vote.png|20px|Goldaýaryn]] '''Support/Goldaýaryn'''--[[Ulanyjy:Rufet Turkmen|Rufet Turkmen]] ([[Ulanyjy çekişme:Rufet Turkmen|talk]]) 20:12, 1 awgust 2018 (UTC)
* [[Faýl:Symbol support vote.png|20px|Goldaýaryn]] '''Support/Goldaýaryn'''--[[Ulanyjy:Muhammetnyýaz |Muhammetnyýaz]] ([[Ulanyjy çekişme:Muhammetnyýaz|talk]]) 00:37, 17 oktýabr  2019 (UTC)

Hemmäňize Salam. Men ýolbaşçylyga dalaşgär. Wikipediýa jemagatyndan maňa goldaw bermegini isleýärin we haýyş edýärin. Wikipedia kada-kanunlaryny Türkmen diline terjime etjek, şoňa görä Wikipediýany dolandyrjak we Wikipediýanyň baş sahypasyny üýtgedip durjak we wikipediýa okyjylaryny wikipediýa has gyzyklandyrjak we täze sahypalary döretmäne we düzetmäne höweslendirjek käbir pikirlerim hem bar. Öňünden minnetdar.

Hi, please support me on my candidacy for sysop status. Thank you in advance --[[Ulanyjy:Allanur77|Allanur77]] ([[Ulanyjy çekişme:Allanur77|talk]]) 01:45, 17 iýul 2022 (UTC)

=== Local Request for Administratorship extension - 26/04/2019 ===
Salam Wikipediýa jemagaty. 3 aý bäri admin men we 10 günden tamamlanýar administratorlygym, men administratorlygym ýene 3 aý uzadylmagyna talyp. Munuň üçin sizlerden goldaw isleýärin. Öňünden minnetdar. --[[Ulanyjy:Ruhubelent|Ruhubelent'']]&lt;sup&gt;[[Ulanyjy_çekişme:Ruhubelent|habarlaş]]&lt;/sup&gt; 10:16, 23 oktýabr 2018 (UTC)

'''English''': Hi Wikipedia community. I am an admin here for 3 months and my status expires within 10 days, I want my term be extended for another 3 months. I want your support for this. Thank you in advance. --[[Ulanyjy:Ruhubelent|Ruhubelent'']]&lt;sup&gt;[[Ulanyjy_çekişme:Ruhubelent|habarlaş]]&lt;/sup&gt; 10:16, 23 oktýabr 2018 (UTC)
* [[Faýl:Symbol support vote.png|20px|Goldaýaryn]] '''Support/Goldaýaryn''' [[Ulanyjy:Рефлексист|Рефлексист]] ([[Ulanyjy çekişme:Рефлексист|talk]]) 19:16, 27 oktýabr 2018 (UTC)

=== Local Request for Administratorship ===
Salam. Men ýolbaşçylyga dalaşgär. Wikipediýa jemagatyndan maňa goldaw bermegini isleýärin. Wikipedia kadalaryny Türkmençä terjime etjek, şoňa görä Wikipediýany dolandyrjak we Wikipediýa okyjylaryny goşant goşmaga höweslendirjek käbir pikirlerim bar. Öňünden minnetdar.

Hi, please support me on my candidacy for sysop status. Thank you in advance --[[Ulanyjy:Gallanttm|Gallanttm]] ([[Ulanyjy çekişme:Gallanttm|talk]]) 15:34, 16 fewral 2019 (UTC)

=== Local Request for Administratorship extension ===
Salam Wikipediýa jemagaty. 9 aý bäri admin men we 6 günden tamamlanýar administratorlygym, men administratorlygym ýene uzadylmagyna talyp. Munuň üçin sizlerden goldaw isleýärin. Indiki maksadym Türkmençe Wikipediýany özbaşyna bir býurokrata mätäçlik çekýän jemgyýet derejesine ýetirmek. Öňünden minnetdar. --[[Ulanyjy:Ruhubelent|Ruhubelent'']]&lt;sup&gt;[[Ulanyjy_çekişme:Ruhubelent|habarlaş]]&lt;/sup&gt; 01:06, 26 aprel 2019 (UTC)

'''English''': Hi Wikipedia community. I am an admin here for 9 months and my status expires within 6 days, I want my term be extended. I want your support for this. My next target is to make Turkmen Wikipedia a community so big that requires a bureaucrat on its own. Thank you in advance. --[[Ulanyjy:Ruhubelent|Ruhubelent'']]&lt;sup&gt;[[Ulanyjy_çekişme:Ruhubelent|habarlaş]]&lt;/sup&gt; 01:06, 26 aprel 2019 (UTC)
* [[Faýl:Symbol support vote.png|20px|Goldaýaryn]] '''Support/Goldaýaryn'''--[[Ulanyjy:Turkmen|Turkmen]] ([[Ulanyjy çekişme:Turkmen|talk]]) 20:49, 27 aprel 2019 (UTC)

=== Local Request for Administratorship extension/Turkmen ===
Ben burada 6 aylık hizmetli (sysop) oldum. Şimdi yeniden projeye (TkWiki) katkı vermek istiyorum. Burada temizlik işleri yapmayı düşünüyorum (önceki gibi). Türkmence anlıyorum sadece konuşamıyorum. Türkmence Vikide 30-dan fazla sayfa (makale) yaratdım. Projeye yeniden katkı vermek için desteğinize ihtiyacım var. Teşekkürler.--[[Ulanyjy:Turkmen|Turkmen]] ([[Ulanyjy çekişme:Turkmen|talk]]) 18:08, 28 aprel 2019 (UTC)
* [[Faýl:Symbol support vote.png|20px|Goldaýaryn]] '''Support/Goldaýaryn''' --[[Ulanyjy:Ruhubelent|Ruhubelent'']]&lt;sup&gt;[[Ulanyjy_çekişme:Ruhubelent|habarlaş]]&lt;/sup&gt; 09:13, 29 aprel 2019 (UTC)

=== Local Request for Administratorship - 08/08/2020===
Hormatly wikipediýa agzalary! Men administratorlyga dalaşgär. Eger-de men siziň goldawlaryňyz bilen administrator bolsam onda wikipediýada birnäçe özgerişlikler ederin. Ilki bilen baş sahypany günde täzeläp duraryn. Häzirki wagtda günüň saýlantgy makalasy atly bölüm 2019-njy ýylyň 19-njy noýabryndan bäri täzelenmändir. Günüň suraty atly bölüm hem şeýle. Men administrator bolsam, şeýle ýagdaýlary we başga-da birnäçe ýalňyşlyklary düýbünden aýyraryn. Hormatlamak bilen. [[Ulanyjy:Muhammetnyýaz|Muhammetnyýaz]] ([[Ulanyjy çekişme:Muhammetnyýaz|talk]]) 13:08, 8 awgust 2020 (UTC)
* [[Faýl:Symbol support vote.png|20px|Goldaýaryn]] '''Goldaýaryn'''. --[[Ulanyjy:Ruhubelent|Ruhubelent'']]&lt;sup&gt;[[Ulanyjy_çekişme:Ruhubelent|habarlaş]]&lt;/sup&gt; 17:19, 13 awgust 2020 (UTC)

=== Local Request for Administratorship ===
Salam. Men ýolbaşçylyga dalaşgär. Wikipediýa jemagatyndan maňa goldaw bermegini isleýärin. Wikipedia kadalaryny Türkmençä terjime etjek, şoňa görä Wikipediýany dolandyrjak we Wikipediýa okyjylaryny goşant goşmaga höweslendirjek käbir pikirlerim bar. Öňünden minnetdar.

Hi, please support me on my candidacy for sysop status. Thank you in advance --
[[Ulanyjy:Hadysylmy|Hadysylmy]] ([[Ulanyjy çekişme:Hadysylmy|talk]]) 00:06, 26 sentýabr 2020 (UTC)
* [[Faýl:Symbol support vote.png|20px|Goldaýaryn]] '''Goldaýaryn'''.
--[[Ulanyjy:Vigipoli|
Vigipoli'']]&lt;sup&gt;[[Ulanyjy_çekişme: Vigipoli|habarlaş]]&lt;/sup&gt; 00:25 9 sentýabr 2021 (UTC)
=== Local Request for Administratorship ===

Salam. Men ýolbaşçylyga dalaşgär. Wikipediýa jemagatyndan maňa goldaw bermegini isleýärin. Wikipedia kadalaryny Türkmençä terjime etjek, şoňa görä Wikipediýany dolandyrjak we Wikipediýa okyjylaryny goşant goşmaga höweslendirjek käbir pikirlerim bar. Öňünden minnetdar
[[Ulanyjy:Vigipoli|Vigipoli]]
Ulanyjy çekişme:([[Ulanyjy çekişme: Vigipoli|talk]]) 15:30:35 3sentýabr 2021(UTC)

=== Local Request for Administratorship/Styyx ===
* [[Ulanyjy:Styyx|Styyx]] • [[Ulanyjy çekişme:Styyx|talk]] • [[Special:Contribs/Styyx|contribs]] • [[luxo:Styyx|global contribs]] • [[Special:CentralAuth/Styyx|CentalAuth]] • [https://xtools.wmflabs.org/ec/tk.wikipedia.org/Styyx XTools] 
Hello. I've been active on tkwiki for a few months now, monitoring recent changes, looking at new articles and doing regular anti-vandalism and anti-spam things. I regularly post requests at [[:m:Global sysops/Requests]] to delete these kind of pages, and most of my edits are on already deleted pages. Local sysop rights would overall help to cut the time it takes for these to be deleted, thus making it easier, without having to wait for global sysops. Thanks! [[User:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #126180&quot;&gt;'''~Styyx'''&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;[[User talk:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #24d63f&quot;&gt;''Talk?''&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;^-^&lt;/span&gt;]]&lt;/sup&gt; 17:57, 13 oktýabr 2021 (UTC)

:@[[Ulanyjy:Styyx|Styyx]]: There has been no opposition for more than a month (only a week is required), so you can request temporary adminship at [[:m:Steward requests/Permissions#Administrator access]]. Based on [[:m:Steward requests/Permissions/Minimum voting requirements]], because there's less than three votes, it will only be for three months to start, though. (For the record, I '''support''' the request.) [[Ulanyjy:Tol|Tol]] ([[Ulanyjy çekişme:Tol|talk]]) 04:42, 20 noýabr 2021 (UTC)

=== Local Request for Administratorship extension/Styyx ===
* [[Ulanyjy:Styyx|Styyx]] • [[Ulanyjy çekişme:Styyx|talk]] • [[Special:Contribs/Styyx|contribs]] • [[luxo:Styyx|global contribs]] • [[Special:CentralAuth/Styyx|CentalAuth]] • [https://xtools.wmflabs.org/ec/tk.wikipedia.org/Styyx XTools] 
My adminship expires in less than two weeks and I'd still like to keep maintaining this project. You can find my delete/block/protect stats of the past three months via [https://xtools.wmflabs.org/ec/tk.wikipedia.org/Styyx this link]. Thanks! [[User:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #126180&quot;&gt;'''~Styyx'''&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;[[User talk:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #24d63f&quot;&gt;''Talk?''&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;^-^&lt;/span&gt;]]&lt;/sup&gt; 21:20, 9 fewral 2022 (UTC)
#'''Support''' Trusted user. Thanks for all your work in here. --&lt;span style=&quot;text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;&quot;&gt;[[User:Victor Trevor|&lt;span style=&quot;color: black&quot;&gt;Victor Trevor&lt;/span&gt;]]&lt;/span&gt; ([[User_talk:Victor Trevor|&lt;span style=&quot;color: green&quot;&gt;talk&lt;/span&gt;]]) 13:16, 10 aprel 2022 (UTC)
#:{{U|Victor Trevor}} This is my RfA from February, and my adminship was extended by six months until August after [[:m:Steward requests/Permissions/Minimum voting requirements#Temporary Administrator|no opposition for a week]]. [[User:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #126180&quot;&gt;'''~Styyx'''&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;[[User talk:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #24d63f&quot;&gt;''Talk?''&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;^-^&lt;/span&gt;]]&lt;/sup&gt; 16:58, 10 aprel 2022 (UTC)
#::Oh, sorry, @[[Ulanyjy:Styyx|Styyx]]. I never realized. I will be here in August. --&lt;span style=&quot;text-shadow: 2px 2px 4px #73C9FF; font-size: 106%;&quot;&gt;[[User:Victor Trevor|&lt;span style=&quot;color: black&quot;&gt;Victor Trevor&lt;/span&gt;]]&lt;/span&gt; ([[User_talk:Victor Trevor|&lt;span style=&quot;color: green&quot;&gt;talk&lt;/span&gt;]]) 17:04, 10 aprel 2022 (UTC)

=== Local Request for Administratorship extension/Styyx 2 ===
* [[Ulanyjy:Styyx|Styyx]] • [[Ulanyjy çekişme:Styyx|talk]] • [[Special:Contribs/Styyx|contribs]] • [[luxo:Styyx|global contribs]] • [[Special:CentralAuth/Styyx|CentalAuth]] • [https://xtools.wmflabs.org/ec/tk.wikipedia.org/Styyx XTools] 
Hello again. My adminship expires in three weeks, which I'd like to extend for the same reasons as above. Stats of my contributions can be found [https://xtools.wmflabs.org/ec/tk.wikipedia.org/Styyx here]. Thanks. [[User:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #126180&quot;&gt;'''~Styyx'''&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;[[User talk:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #24d63f&quot;&gt;''Talk''&lt;/span&gt;&lt;span style=&quot;color:red&quot;&gt;''?''&lt;/span&gt;]]&lt;/sup&gt; 22:52, 1 awgust 2022 (UTC)

* {{Goldaýaryn}}  [[Ulanyjy:TayfunEt.|TayfunEt.]] ([[Ulanyjy çekişme:TayfunEt.|gürleşme]]) 07:42, 4 awgust 2022 (UTC)

== Býurokrat ==

== Linkler ==
* [[Ýörite:Makesysop]]
* [[meta:Requests for permissions]]

[[Kategoriýa:Wikipediýa]]</text>
      <sha1>k3jo5kjxgcr5ob1oiti27pb0sp7rcpf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hindistan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1654</id>
    <revision>
      <id>230299</id>
      <parentid>221088</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:00:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26775" xml:space="preserve">{{IN}}
[[Faýl:Qutab.jpg|thumb|300 px|[[Deli]] şäherinde [[Kutb-Minar]]]]	
[[Faýl:Bombay Stock Exchange 3.jpg|thumb|200px|Bombeý Biržasy]]	
[[Faýl:Pfau imponierend.jpg|thumb|right|[[Hindiguş]]y diýlip bilinýän Hindistanyň milli guşy]]
[[Faýl:Puvar 20080220-1.jpg|thumb|right|Günorta Hindistan deňiz kenary]]
[[Faýl:India north.jpg|thumb|right|Demirgazyk Hindistandaky daglar]]	
[[Faýl:Parliament of India.JPG|thumb|right|[[Hindistanyň parlamenti|Hindistan parlament]] binasy]]

'''Hindistan Respublikasy''' ({{lang-hi|भारत गणराज्य}}, {{IAST|Bhārat Gaṇarājya}}, {{lang-en|Republic of India}}) — [[Günorta Aziýa]]da döwlet. Hindistan tutýan meýdany boýunça dünýäde ýedinji, ilat sany boýunça bolsa, ikinji orunda durýar. Ol günbatarda [[Päkistan]], demirgazyk-gündogarda [[Hytaý]], [[Nepal]] we [[Butan (döwlet)|Butan]], gündogarda [[Bangladeş]] we [[Mýanma]] bilen araçäkleşýär. Mundan hem başga, Hindistanyň günorta-günbatarda [[Maldiw adalary]], günortada [[Şri-Lanka]] we günorta-gündogarda [[Indoneziýa]] bilen deňiz araçägi bär.

== Serhetleri ==
Hindistan Günorta Aziýada, demirgazyk giňligiň 8-37-nji graduslarynyň, gündogar uzaklygyň 68-97-nji graduslarynyň aralygynda ýerleşýär. Tutýan meýdany – 3 mln.287 müň 732 inedördül km. Meýdanynyň ululygy boýunça Hindistan dünýäde 7-nji ýerde durýar. Ýurduň territoriýasy demirgazykdan günorta tarap 3219&amp;nbsp;km, gündogardan günbatara – 2977&amp;nbsp;km. uzalyp gidýär1. Umumy serhetleriniň uzynlygy 14103&amp;nbsp;km, deňiz kenarlary 7000 kilometrdir.

Hindistanyň alty sany döwlet bilen gury ýer serhedi bar. Gündogarda Bangladeş (4053&amp;nbsp;km.) we Mýanma (1463&amp;nbsp;km.), demirgazykda Hytaý (3380&amp;nbsp;km.) Nepal (1690&amp;nbsp;km.) we Butan (605&amp;nbsp;km.), günbatarda Päkistan (2912&amp;nbsp;km.) bilen araçäkleşýär. Günortada ýurduň kenarlaryny Hindi ummanynyň suwlary ýuwýar. Palk bogazy ýurdy Şri-Lanka adasy, gündogarda Bengal aýlagy, günbatarda Arap deňziniň suwlaryndan bölüp aýyrýar. 

== Döwlet gurluşy ==
Hindistanyň döwlet gurluşy federatiw respublikadyr. Onuň düzüminde 25 sany ştat we 7 soýuz territoriýasy bar. Paýtagty Deli şäheri. Ýerine ýetiriji häkimiýet Prezidente we Premýer-ministre degişlidir. Prezident döwletiň ýolbaşçysy hasaplanýar. Kanun çykaryjy häkimiýet iki palataly parlament tarapyndan amala aşyrylýar. Parlamentiň ýokary palatasyna halk palatasy, aşakysyna – ştatlaryň geňeşi diýilýär. Has täsirli syýasy partiýalary Hindi Milli Kongresi we Bharatiýa Janata Parti hasaplanýar.

== Daşary syýasaty ==
Hindistan özbaşdak döwlet hökmünde dörän gününden başlap parahatçylyk söýüji daşary syýasat ýöredýär. Aslynda-ha Hindistanyň parahatçlyk söýüjiligi halkyň milli aňyýetinden gelip çykýar. Hindi halky öz tebigaty, dini ygtykady boýunça zorlugy, urşy ýigrenýän halk. Taryhda hindi halkynyň öz goňşularynyň üstüne çozmanlygy-da halkyň milli häsiýetinden gelip çykýar. Emma watanyny goramaga gezek gelende welin, hindiler hiç bir halkdan kem durmandy. Jawaharlal Nerunyň goşulmazlyk hereketini döretmek pikiri-de öz çeşmesini halkyň milli däbinden alypdy (seret §41!).

Hindistanyň daşary syýasatynda dünýäde parahatçylygy berkarar etmek ugrundaky göreşde birnäçe täze teklipler bilen çykyş etdi. Olaryň it möhümi 1988-nji ýyldaky dünýäni 2010-njy ýyla çenli ýadro ýaragyndan we zorlukdan halas etmek baradaky hereketleriň meýilnamasydyr. Hindistan 1985-nji ýylda döredilen Günorta Aziýa sebitiniň hyzmatdaşlygy bileleşiginiň (SAARK) agzasy bolup, Günorta Aziýa döwletleri bilen gatnaşyklarynyna üns berýär.

Hindistanyň daşary syýasatynda iň bir wawwaly ýeri onuň goňşusy Päkistan bilen gatnaşyklarydyr. Serhet dawalary bu iki ýurduň arasynda birnäçe çaknyşmalara getirdi.

Hindistan özüniň daşary syýasatynda Merkezi Aziýa sebitiniň garaşsyz döwletlerine, aýratyn-da Türkmenistan bilen däp bolan gadymy gatnaşyklary dikeltmäge üns berýär. Döwlet ýolbaşçylarynyň birek-biregiňkd resmi saparlary mahalynda özara bähbitli döwletara hyzmatdaşlygynyň hukuk binýady goýuldy. Iki döwletiň arasynda ykdysady, ylmy-tehniki we medeni babatda ýygjam gatnaşyklar ddbe öwrüldi. Iki halkyň hem göz guwanjyna öwrülen Baýram han Türkmeniň 500 ýyllyk ýubileýi 2000-nji ýylda ýurtlaryň ikisinde-de dabaraly bellenip geçildi. Hindistana türkmen gazyny eltmegiň taslamasy iki ýurduň arasyndaky uzak döwre niýetlenen hyzmatdaşlygyň aýdyň şaýadydyr.

== Ilaty ==
Hindistan ilatynyň  sany boýunça dünýäde Hytaýdan soňra ikinji ýerde durýar. Ilatynyň sany 936 mln.545 müň 814 adam (1995 ý. maglumatlary). Ilatyň ortaça gürlügi 1 inedördül km. 285 adam7. Ýurduň ilatynyň aglaba bölegini, has takygy 72%-ni indo-ariler tutýar. Olar 300-den gowrak etniki topara bölünýär. Ilatyň 25% töweregini drawidler, 3%-ni mongoloidler düzýär. Hindistanda 500-den gowrak halkyýet we taýpa bardyr. Döwlet dili hindi we iňlis dilleridir. 14 sany dil (bengal, tamil, tellugu w.b.) ýurduň dürli ştatlarynda resmi dil hökmünde ulanylýar. Hindi diliniň bir şahasy bolan urdu dili ýurduň demirgazygynda giň ýaýrandyr. Ýurtda 1652 dil we şiwe bar.

Agalyk ediji din induizm bolup, ilatyň 82,6%-ti bu dine uýýar. Ilatyň 11,4%-ti yslam, 2,4%-ti hristian dinine ynanýar. Sikhler ilatyň 2%-ne, buddaçylar bolsa 0,7%-ne barabardyr.

Dogulýanlaryň sany1000 adama 27 çagadan düşýär. Çaga ölümi 1000 çaga 76 çagadyr. Ilatyň ortaça ýaşy erkeklerde 58, aýallarda 60 ýaşdyr. Ilatyň zähmete ýaramly böleginiň 65%-ti oba hojalygynda zähmet çekýär.


{| class=&quot;infobox borderless&quot;
|+Hindistan respublikasynyň milli nyşanlary (Resmi)
|-
! '''Milli haýwany'''
| 
| [[Image:2005-bandipur-tusker.jpg|50px]]
|-
! '''Milli guşy'''
| 
| [[Image:Pavo muticus (Tierpark Berlin) - 1017-899-(118).jpg|50px]]
|-
! '''Milli agajy'''
| 
| [[Image:Banyan tree on the banks of Khadakwasla Dam.jpg|50px]]
|-
! '''Milli güli'''
| 
| [[Image:Sacred lotus Nelumbo nucifera.jpg|50px]]
|-
! '''Milli miras haýwany'''
| 
| [[Image:Panthera tigris.jpg|50px]]
|-
! '''Milli deňizasty süýtemdirijisi'''
| 
| [[Image:PlatanistaHardwicke.jpg|50px]]
|-
! '''Milli süýrenijisi'''
| 
| [[Image:King-Cobra.jpg|50px]]
|-
! '''Milli miras süýtemdirijisi'''
| 
| [[Image:Hanuman Langur.jpg|50px]]
|-
! '''Milli miwesi'''
| 
| [[Image:An Unripe Mango Of Ratnagiri (India).JPG|50px]]
|-
! '''Milli ybadathanasy'''
| 
| [[Image:New Delhi Temple.jpg|50px]]
|-
! '''Milli derýasy'''
| 
| [[Image:River Ganges.JPG|50px]]
|-
! '''Milli dagy'''
| 
| [[Image:Nanda Devi 2006.JPG|50px]]
|-
|}

== Geografiýa ==

=== Tebigaty ===
Hin­dis­ta­nyň ter­ri­to­ri­ýa­sy Hin­dis­tan ýa­rym ada­sy­ny [[Gimalaý daglary|Gimalaý]] we [[Karakorum daglary]]nyň bir bö­le­gi­ni, Hind-Gang düz­liginiň gün­do­gar bö­le­gi­ni, [[Bengal aýlagy]]n­da­ky hem-de [[Arap deňzi]]n­dä­ki ada­la­ryň bir­nä­çe to­pa­ry­ny öz içi­ne al­ýar. Ke­nar ýa­ka­sy­nyň uzyn­ly­gy 12 müň inedördül kilometre go­laý. Ke­nar­la­ry pes we gow­şak dil­kaw­la­nan­dyr. Hin­dis­ta­nyň ter­ri­to­ri­ýa­sy­nyň 3/4 bö­le­gi­ne go­la­ýy düz­lük­ler we te­kiz dag­lyk­lar­dyr.
===Kölleri===
Iň uly kö­li Kaş­mir jül­ge­sin­dä­ki [[Wular köli|Wular kölü]]­dir. De­kan te­kiz dag­ly­gyn­da­ky [[Lonar köli]] wul­kan­ly ýer­dir. Hin­dis­ta­nyň ter­ri­to­ri­ýa­sy­nyň köp bö­le­gin­de gy­zyl top­rak­lar ýaý­ran­dyr. On­da baş­ga-da gy­zyl-sa­ry fer­ral­lit, gy­zyl-go­ňur, gy­zy­lym­tyl-go­ňur, gy­zyl fer­ral­lit, çal, çal-go­ňur, çe­men, kül­jü­mek, dag-çe­men, all­ýu­wi­al top­rak­lar bar.

Hin­dis­tan ýa­rym ada­sy­nyň we Hind-Gang düz­lü­gi­niň te­bi­gy ösüm­lik­le­ri, esa­san sa­wan­na­lar­dan (aka­si­ýa, pal­ma) hem-de to­kaý­lar­dan (tik, san­dal, bam­buk) yba­rat. Hin­dis­ta­nyň de­mir­ga­zyk-gün­do­ga­ryn­da ýap­ra­gy­ny dök­ýän ga­ry­şyk to­kaý­lar, gün­ba­tar dag­la­ryň ýe­le eň­ňit­le­rin­de, Gang we Brah­ma­put­ra der­ýa­la­ry­nyň del­ta­la­ryn­da ebe­di gök öwüs­ýän ga­ry­şyk to­kaý­lar ös­ýär.

Hin­dis­ta­nyň fau­na­sy [[Hindi-Malaý welaýaty]]­na de­giş­li­dir. Süý­dem­di­ri­ji­ler­den maý­myn­lar, su­gun­lar, an­ti­lo­pa­lar has hä­si­ýet­li bo­lup, hin­di pi­li, ýol­bars, pan­te­ra, gi­ma­laý aýy­sy duş­ýar. Şir, gap­laň, kaş­mir su­gu­ny bü­tin­leý di­ýen ýa­ly gyr­lyp gu­ta­ryp­dyr. Guş­la­ryň, süý­ren­ji­le­riň we ba­lyk­la­ryň fau­na­sy baý­dyr. Hin­dis­tan­da za­po­wed­nik­le­riň we mil­li park­la­ryň 47-si bar.

=== Relýefi ===
Ýer üstüniň gurluşy boýunça ýurdy üç sany tebigy zolaga bölmek mümkin. Dekan düzlügi Gündogar we Günbatar Gat dag ulgamy bilen gurşalandyr. Bu daglar bütin Hindi ýarym adasyny diýen ýaly gurşap alýar. Hindi-Gang düzlügi hem öz gezeginde iki bölekden durýar: gündogarda Gangyň we Brahmaputranyň çygly tropiki zolagy hem-de günbatarda gurak Tar çöllügi. Ýurduň demirgazygyny dünýäde beýik daglaryň biri Gimalaý daglary gurşap alýar. Dünýaniň ikinji beýik nokady hem-de Karakorum dag ulgamynyň iň beýik nokady Çogori (8611 m.), dünýäniň üçünji beýik nokady Kançenjanga (8586 m.), Nangarparbat (8126 m.) Hindistanda ýerleşýär.

=== Klimaty ===
Subekwatorial, musson, ýurduň demirgazygynda tropiki. Ýylyň dowamynda üç sany howa möwsümini tapawutlandyrmak bolar: gurak salkyn (noýabr-fewral), gurak yssy (mart-maý), çygly yssy (iýun-oktýabr). Hindistanyň köp böleginde gyş aýlary gurak bolýar. Diňe ýurduň demirgazyk-günbatarsynda siklonlar bilen bagly gyşdaky ygallaryň möçberi tomusdakydan köp bolýar. Ygallaryň ýyllyk mukdary Tar çöllüginde 100–250&amp;nbsp;mm. bolanlygyndan Çeranpunjide (Tamilnad ştaty) 12 müň mm. çenli üýtgäp durýar. Çeranpuji Ýer ýüzünde iň ýagyşly ýer hasaplanýar3. Martdan başlap howa gyzyp, maýyň ahyryna çenli çenli ol maksimuma ýetýär (käbir etraplarda 400 çenli). Iýunda ýagyşlar möwsümi başlanýar: temperatura pese gaçyp, howanyň çyglylygy 95%-te we ondan hem ýokary galýar. Tomusda günorta-günbatardan öwüsýän musson ýelleri çygly, ýagyşly howa akymlaryny getirýär. Sentýabr aýynda musson ýelleriniň möwsümi gutaryp, 25-270 aralygynda ortaça temperatura saklanýar. Käbir etraplarda siklonyň yzyna gaýtmagy harasatlar, hatda taýfunlar (ýeliň tizligi 100&amp;nbsp;km/sagada çenli) bilen utgaşýar. Noýabr-fewral aýlarynda demirgazyk-gündogardan öwüsýän passat ýelleri gurak howanyň saklanmagyna özüniň täsirini ýetirýär.

=== Gazylyp alynýan baýlyklary ===
Kömür Hindistanyň esasy tebigy baýlyklarynyň biridir. Hindistan daşkömri gazyp almakda dünýäde 4-nji, gorlary boýunça 5-nji, eksport etmekde 7-nji ýerde durýar4. Gujaratda we Assamda tebigy gazyň gorlary bar. Ýurtda atom energetikasy üçin ýaramly uran bar. Demir magdanlarynyň umumy gorlary boýunça (27,3 mlrd. t.) Hindistan dünýäde ilkinji ýerlerde durýar5. Hromitiň gorlary 14 mln.t.,marganesiňki – 180-195 mln.t., mis magdanynyňky – 266 mln.t., gurşun-sink magdany – 110 mln.t.ýetýär. Ýurtdaky boksitleriň gorlary 3,5 mlrd.t. barabar bolup, bu babatda Hindistan dünýäde bu çig maly öndürýän Ýamaýka, Kamerun, Braziliýa ýaly döwletlerden soň 4-nji ýerde durýar.

=== Derýalary ===
Ýurduň içinden Gang, Brahmaputra, Godawari, Narmada, Krişna, Mahanadi, Kaweri, Tapti ýaly esasy derýalar akyp geçýär.

== Ykdysadyýet ==
70-nji ýyllaryň birinji ýarymynda Hindistanyň ykdysadyýeti iň bir kyn döwri başdan geçirdi. Bu döwürde kd ýyllar gurakçylyk, kd ýyllar güýçli sil suwlarynyň basmagy ýaly tebigy betbagtçylyklar ýutda azyk ýetmezçiligini döretdi. Üstesine-de 1971-nji ýylyň hindi-päkistan urşy döwründe Bangladeşden gaçyp, 10 mln. bosgunyň Hindistana gelmegi “durnanyň üstüne urna” diýleni boldy. 70-nji ýyllaryň ahyrlarynda Janati Parti ykdysadyýeti kadalaşdyrmagy başarmady.

80-nji ýyllarda Hindistanyň ykdysady ösüşi durgunlylyk döwrüni başdan geçirdi. Hökümetiň 90-njy ýyllarda oba hojalyk önümçiligini ösdürmäge gönükdirilen çäreleriniň netijesinde Hindistan özüni oba hojalyk önümleri bilen üpjün edip, hat-da 1992-1993-nji ýyllarda gallanyň 300 müň tonnasyny daşary ýurtlara çykarmagy başardy.

Hindistanyň senagaty babatda aýdylanda hususy we döwlet pudagynyň utgaşykly işlemegi ýola goýuldy. Döwlet pudagy nebit we nebit önümlerini,  daşkömri, elektrik energiýasyny öndürmegi esasan öz elinde saklady. Umuman, ýurtda öndürilýän senagat önüminiň 40% çemesini döwlet pudagy berýärdi. Hususy pudak esasan maşyn gurluşygy, ýeňil senagaty, oba hojalygyny, hyzmat ediş ulgamyny öz elinde saklaýar.

Hindistan ilkinji gezek 1980-nji ýylda özüniň ilkinji hemrasyny kosmosa uçurmagy başardy. 90-njy ýyllardy Hindistan kosmosy özleşdirmekde dünýäniň öňdebaryjy 10 döwletiniň birine öwrüldi. Hindistan demir ýollarynyň uzynlygy boýunça dünýäde 4-nji, ylmy-tehniki hünärmenleriniň sany boýunça 3-nji orna geçdi. Emma, milli girdejiniň ilatyň jan başyna düşüşi boýunça dünýäde yzdadyr.

==Taryhy==
[[Daş asyry]] döw­rün­de Hin­dis­tan­da adam­zat jem­gy­ýe­ti­niň bo­lan­ly­gy ba­ra­da ar­heo­lo­gik ta­pyn­dy­lar şa­ýat­lyk ed­ýär­ler. Hind der­ýa­sy­nyň jül­ge­sin­den ta­py­lan bü­rünç me­de­ni­ýe­ti­niň il­kin­ji se­ne­si goý­lan ga­lyn­dy­lar b.e.öň 3 müň ýyl­ly­gyň baş­la­ry­na de­giş­li­dir.

XV asy­ryň ahyr­la­ryn­da Hin­dis­tan­da il­kin­ji ko­lo­ni­al gul edi­ji­ler-por­tu­gal­lar peý­da bol­ýar. XVI asy­ryň I ýa­ry­myn­da olar de­ňiz ýa­ka­syn­da­ky oba­la­ryň en­çe­me­sin­de (Goa, Da­man, Diu we başg.) or­na­şyp, Hin­dis­ta­nyň di­ňe bir söw­da­sy­ny ele al­mak bi­len çäk­len­män, eý­sem, ba­syp alan ter­ri­to­ri­ýa­la­ry­nyň ila­ty­ny ko­lo­ni­al eksp­lua­ta­si­ýa se­ze­war ed­ýär­ler. De­mir­ga­zyk Hin­dis­ta­ny bir­leş­dir­mek [[Beýik Mogollar dinastiýasy]] döw­rün­de ama­la aşy­ryl­ýar. XVIII asy­ryň I ýa­ry­myn­dan Mo­gol­lar di­nas­ti­ýa­sy dar­ga­ýar.

XVII asy­ryň baş­la­ryn­da Hin­dis­tan­da [[Ýewropa söwda kapitaly]] peý­da bol­ýar. Hin­di tä­jir­le­ri­niň kö­me­gi bi­len iň­lis­ler, gol­land­lar, fran­suz­lar hin­di önüm­le­ri­ni sa­tyn alyp, ola­ry di­ňe bir Ýew­ro­pa däl, eý­sem, Eý­ra­na, In­do­ne­zi­ýa, Ýa­po­ni­ýa, Hy­ta­ýa we baş­ga ýurt­la­ra hem çy­ka­ryp­dyr­lar. Döw­let­le­riň, [[Mogol imperiýasy]]­nyň mi­ras­dü­şer­le­ri­niň ara­syn­da­ky tog­ta­ma­ýan uruş­lar Hin­dis­tan­da iň­lis we fran­suz  çak­ny­şyk­la­ry­na ge­ti­rip­dir

Ost-Hin­dis­tan kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň söw­da eks­pan­si­ýa­syn­dan har­by eks­pan­si­ýa­la­ra geç­me­gi üçin amat­ly ýag­daý dö­red­ýär. Be­ýik Bri­ta­ni­ýa bi­len Fran­si­ýa­nyň ara­syn­da­ky dün­ýä­de bi­rin­ji­lik ga­zan­mak ug­run­da­ky gö­reş Hin­dis­ta­nyň ter­ri­to­ri­ýa­sy­ny hem öz içi­ne al­ýar. 1746-63-nji ýyl­lar­da Gü­nor­ta Hin­dis­tan­da Ost-Hin­dis­tan kom­pa­ni­ýa­la­ry­nyň ara­syn­da­ky dyn­gy­syz di­ýen ýa­ly al­nyp bar­lan ur­şuň ne­ti­je­sin­de iň­lis­ler öz bäs­deş­le­ri­ni do­ly der­bi-da­gyn edip, Ben­ga­li­ýa­ny ba­syp al­ýar­lar we Kar­na­ti­gi hem-de Audy was­sal ga­raş­ly­ly­ga se­ze­war ed­ýär­ler. De­li­niň ba­sy­lyp alyn­ma­gy bi­len (1803) Be­ýik Mo­gol iň­lis Ost-Hin­dis­tan kom­pa­ni­ýa­sy­nyň oý­nat­gy­sy­na öw­rül­ýär.

Hin­dis­tan­da mil­li azat edi­ji­lik he­re­ket­le­ri tä­ze­den ýo­ka­ry gö­te­ril­ýär. 1946-njy ýyl­da go­şun­da, flot­da we awia­si­ýa­da iň­lis­le­re gar­şy köp­çü­lik­le­ýin çy­kyş­lar bol­ýar. 1946-njy ýy­lyň aw­gus­tyn­da Hin­dis­tan­da [[Jawaharlal Ne­ru­|J. Neru­]]wyň baş­tu­tan­ly­gyn­da wagt­la­ýyn hö­kü­met dü­zül­ýär. 1947-nji ýy­lyň 15-nji aw­gus­tyn­da Hin­dis­ta­nyň ter­ri­to­ri­ýa­syn­da iki sa­ny tä­ze ga­raş­syz döw­let: Hin­dis­tan we [[Päkistan]] do­mi­ni­on­la­ry dö­re­ýär. 1949-njy ýy­lyň 26-njy no­ýab­ryn­da ka­bul edi­len tä­ze [[Konstitusiýa]] bo­ýun­ça Hin­dis­tan res­pub­li­ka diý­lip jar edil­ýär. Kons­ti­tu­si­ýa 1950-nji ýy­lyň 26-njy ýan­wa­ryn­dan güý­je gir­ýär.

==Halk hojalygy==
Hin­dis­tan ag­rar-in­dust­ri­al ýurt. [[Nebit]], hi­mi­ýa, al­ýu­mi­niý se­na­ga­ty, ma­şyn gur­lu­şy­gy se­na­ga­ty bar. Hin­dis­tan mi­ne­ral we ener­ge­tik re­surs­la­ra baý­dyr. Çy­ka­ryl­ýan köm­rüň 3/4 bö­le­gi di­ýen ýa­ly [[Da­mo­dar jül­ge­si]]n­de jem­le­nen­dir. Gün­ba­tar Hin­dis­tan­da tä­ze ne­bit­li-gaz­ly et­rap­lar işe gi­ri­zil­di. Atom çig ma­ly (uran mag­da­ny) ga­zy­lyp alyn­ýar. Ga­zy­lyp alyn­ýan de­mir mag­da­ny­nyň 1/2 bö­le­gi­ne go­la­ýy eks­port edil­ýär. Mar­ga­nes, slýu­da, bok­sit, al­tyn, al­maz, mis mag­dan­la­ry ga­zy­lyp alyn­ýar. 1984-85-nji ýyl­da 157 mlrd. kwt/ elekt­roe­ner­gi­ýa ön­dü­ril­di. Ga­ra we reňk­li me­tal­lur­gi­ýa, ma­şyn gur­lu­şy­gy hem me­tal iş­läp be­jer­ýän, hi­mi­ýa, se­ment, ka­gyz, dok­ma, gant, po­lig­ra­fi­ýa se­na­ga­ty ösen. Al­ýu­mi­niý se­na­ga­ty ös­ýär. Dok­ma we azyk se­na­ga­ty ýur­duň ga­dy­my pu­dak­la­ry­dyr. Azyk se­na­ga­tyn­da gant önüm­çi­li­gi esa­sy or­ny eýe­le­ýär. Hö­kü­met ow­nuk kär­ha­na­la­ryň we hü­när­ment­çi­li­giň ös­me­gi­ne gol­daw ber­ýär. 1985-nji ýyl­da de­mir ýo­ly 62 müň km-e go­laý, aw­to­mo­bil ýo­ly 1700&amp;nbsp;km. bol­dy. Esa­sy port­la­ry-Bom­beý, Kal­kut­ta we beý­le­ki­ler. Hal­ka­ra äh­mi­ýet­li ae­ro­port­la­ry Bom­beý­de, Kal­kut­ta­da, De­li­de we Mad­ras­da ýer­leş­ýär.

Esa­sy ekin­le­ri: [[şaly]], [[bugdaý]], [[arpa]], [[mekgejöwen]], [[gowaça]], [[şekerçiňrik]], [[çaý]], [[kofe]], [[kauçuk]] we baş­ga­lar.

==Ýaragly güýçleri==
Hin­dis­ta­nyň ýa­rag­ly güýç­le­ri gu­ry­ýer go­şun­la­ryn­dan, [[Hindistan howa güýçleri]]n­den we [[Hindistan Harby-deňiz güýçleri|Harby-deňiz güýçleri]]n­den yba­rat. Baş ser­ker­de­ba­şy-pre­zi­dent. Go­şu­na go­ran­mak mi­nist­ri gös-gö­ni ýol­baş­çy­lyk ed­ýär. Go­şun, awia­si­ýa we flot meý­le­tin­le­ri top­la­mak ýo­ly bi­len komp­lekt­len­ýär: Hin­dis­tan­da äh­lu­mu­my har­by borç­lu­lyk ýok. Ofi­ser­ler dü­zü­mi har­by uçi­li­şe­ler­de hem-de mil­li ka­det kor­pu­syn­da taý­ýar­la­nyl­ýar. Ofi­ser­le­riň bir bö­le­gi go­şu­nyň ýö­ri­te ugur­la­ry bo­ýun­ça da­şa­ry ýurt­lar­da taý­ýar­lyk geç­ýär.

==Medeniýeti we milli gymmatlyklary==
===Medeniýeti===
Hin­dis­ta­nyň me­de­ni­ýe­ti dört müň bäş ýüz ýyl­dan bä­ri ösüp gel­ýär. Ge­çen müň­ýyl­lyk­lar­da ýur­duň me­de­ni­ýe­tin­de ösüş­ler hem ga­za­nyl­dy, tä­ze-tä­ze me­de­ni ojak­lar dö­re­dil­di, saz we dür­li sun­gat gör­nüş­le­rin­de tä­ze­çil ide­ýa­lar eme­le gel­di.

===Bi­li­mi=== 
1990-njy ýyl­lar­da ýurt­da bi­lim al­ýan­la­ryň sa­ny 154 mil­li­on eken. Baş­lan­gyç, or­ta we ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de bi­lim ber­ýän mu­gal­lym­la­ryň sa­ny tak­my­nan 3.5 mil­lio­na go­laý­dyr. Ýurt­da 15 ýaş­dan ki­çi bo­lan ça­ga­la­ra baş­lan­gyç bi­lim hök­ma­ny­dyr we mugt­dyr. 1983-nji ýyl­da ýur­duň bi­lim ul­ga­myn­da tä­ze öz­ge­riş­lik­ler ama­la aşy­ryl­dy. Bi­lim be­riş ul­ga­my bir­nä­çe bö­le­ge bö­lün­di. Baş­lan­gyç we do­ly or­ta däl mek­dep­ler­de bi­lim be­riş möh­le­ti 10 ýyl. Ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de oka­mak üçin hök­ma­ny su­rat­da 12 ýyl­lyk do­ly or­ta mek­de­bi ta­mam­la­mak ge­rek. Ştat­lar­da­ky baş­lan­gyç mek­dep­ler­de bi­lim döw­let di­lin­de be­ril­ýär. 
====Ýokary bilimi barada====
Uni­wer­si­tet­ler­de we beý­le­ki ýo­ka­ry teh­ni­ki mek­dep­ler­de ýaş­la­ra iň­lis di­lin­de bi­lim be­ril­ýär. Hin­dis­tan­da 226 uni­wer­si­tet, 4.7 müň ta­kyk we gu­ma­ni­tar ugur­lar­da bi­lim ber­ýän kol­lej­ler, 1.9 müň mu­gal­lym­çy­lyk, 185 in­že­ner-teh­nik we 359 luk­man­çy­lyk kol­le­ji he­re­ket ed­ýär. Ýur­duň iri uni­wer­si­tet­le­ri: Kal­kut­ta (150 müň ta­lyp), Bom­beý (150 müň ta­lyp), Ra­jast­han (150 müň ta­lyp), De­li ( 130 müň ta­lyp), [[Mahatma Karamçand Gandi uniwersiteti|M.K Gan­di adyn­da­ky uni­wer­si­tet]] (150 müň ta­lyp). Ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de 6.5 mil­li­on talyp bi­lim alýar. Ol hem ýur­duň 17-23 ýaş ara­ly­gyn­da­ky ýaş­la­ryň 5-6 gö­te­ri­mi­ni tut­ýar.

===Yl­my===
Ýurt­da köp ugur­ly yl­my-bar­lag ojak­la­ry­nyň iň­ňän uly ul­ga­my dö­re­di­lip­dir. Ola­ryň ara­syn­da döw­le­te de­giş­li yl­my-bar­lag eda­ra­la­ry bi­len bir ha­tar­da hu­su­sy bag­lag ins­ti­tut­la­ry we la­bo­ra­to­ri­ýa­la­ry hem bar. Olar yl­myň dür­li ugur­la­ry bo­ýun­ça iş alyp barý­lar­lar. Yl­my-bar­lag ins­ti­tut­la­ryn­da däp bo­lan ylym­lar luk­man­çy­lyk, ag­ro­no­mi­ýa, we­te­ri­nar­çy­lyk, me­teo­ro­lo­gi­ýa, hä­zir­ki za­man ylym­la­ryn­dan atom ener­gi­ýa­sy, älem gi­ňiş­li­gi­niň öw­re­niş we elekt­ro­ni­ka ýa­ly ugur­lar­da iş­ler al­nyp ba­ryl­ýar.

===Bol­li­wud=== 
Ol Hin­dis­ta­nyň Mum­baý şä­he­ri­niň ki­no­in­dust­ri­ýa­sy­nyň si­no­ni­mi ha­sap­lan­ýar. [[ABŞ]]-nyň [[Kaliforniýa ştaty]]n­da­ky [[Golliwud]] meň­zeş edi­lip at­lan­dy­ry­lyp­dyr. [[Bolliwud]] [[Bombeý]] we Gol­li­wud söz­le­rin­den eme­le ge­ti­ri­lip­dir. Bol­li­wu­dda­ky meş­hur ki­no­stu­di­ýa­lar “Fil­ma­laya” we “Film City” şä­he­riň de­mir­ga­zyk bö­le­gin­de ýer­leş­ýär. Her ýyl Bol­li­wu­dyň ki­nos­tu­di­ýa­la­ryn­da 600-700 film su­ra­ta dü­şü­ril­ýär. Olar esa­sa­nam hin­di hem-­de ur­du we pen­jab dil­le­rin­de çyk­ýar.

Soň­ky ýyl­lar­da Bol­li­wu­dyň film­le­ri gün­ba­tar ýurt­la­ryn­da hem meş­hur­lyk ga­za­nyp baş­la­dy. Şo­nuň ne­ti­je­sin­de-de Bol­li­wu­dyň meş­hur akt­ýor­dyr akt­ri­sa­la­ry gü­n­ba­tar ýurt­la­ry­nyň film­le­rin­de su­ra­ta düş­mä­ge baş­la­dy­lar. Şol bir wagt­da gün­ba­tar­ly ki­no ýyl­dyz­la­ry-da Bol­li­wu­dyň film­le­rin­de esa­sy keşp­le­ri jan­lan­dyr­ma­ga hö­wes bil­dir­ýär­ler.

===Dün­ýä­niň iň be­ýik yma­ra­ty===
Hin­dis­tan ga­dy­my bi­na­gär­lik ýa­dy­gär­lik­le­ri­ne örän baý ýurt. Ýur­duň paý­tag­tyn­da-da şeý­le ýa­dy­gär­lik­le­riň köp san­ly­sy­na duş gel­mek bol­ýar. Bu ýer­de ga­dy­my dö­wür­ler­den bi­ziň gün­le­ri­mi­ze çen­li sak­la­nyp ga­lan kä­bir bi­na­la­ryň gur­lu­şy ak­ly­ňy haý­ran ed­ýär. My­sal üçin, Hin­dis­ta­nyň iň be­ýik yma­ra­ty bo­lan Kutb Mi­nar. On­da dür­li eý­ýam­la­ryň tä­sin nus­ga­la­ry­ny özün­de jem­le­ýän me­de­ni we di­ni mi­ra­syň ut­gaş­ma­sy­ny gör­mek bol­ýar. Di­wa­ryn­da Gur­ha­nyň aýat­la­ry hem mi­na­ra­nyň gur­lu­şy­gy ba­ra­da­ky mag­lu­mat­lar ýa­zy­lan bu ýa­dy­gär­lik şä­he­riň aja­ýyp ýe­rin­den 72 metr be­lent­li­ge ho­wa­la­nyp dur. Onuň aşak­dan ýo­kar­ly­gy­na ta­rap aý­la­nyp gid­ýän 379 bas­gan­ça­gy bar. Aýt­mak­la­ry­na gö­rä, bas­gan­ça­gyň di­ňe 156-njy­sy­na çen­li çy­kyp bol­ýar. Kutb Mi­nar­da­ky de­mir sü­tü­ni-de ha­ky­ky gud­rat di­ýip, ha­sap edip bo­lar. Be­ýik­li­gi 7 metr, ini iki adam eli­niň uzyn­ly­gy­na ba­ra­bar bo­lan bu de­mir sü­tün 4-nji asyr­da di­ki­lip­dir. 15 asyr­dan gow­rak wagt ge­çen­di­gi­ne ga­ra­maz­dan, ol he­ni­ze çen­li pos­la­man­dyr. Şol wagt­lar şeý­le uly de­mir bö­le­gi­ni nä­dip gu­ýan­dyk­la­ry we ony pos­la­maz ýa­ly nä­me eden­dik­le­ri hä­zi­re çen­li ylym­da uly syr bo­lup gal­ýar.

===Lo­tos yba­dat­ha­na­sy===

Lo­tos yba­dat­ha­na­sy [[Bahaýi dini­]]niň dün­ýä­niň dür­li yk­lym­la­ryn­da bar bo­lan ýe­di yma­ra­ty­nyň bi­ri­dir. Onuň tas­la­ma­sy­ny as­ly eý­ran­ly bo­lan [[ka­na­da]]­ly ar­hi­tek­tor [[Fariborz Sahba]] [[lotos güli|lotos gülü]]­niň keş­bin­de dö­re­dip­dir. Yba­dat­ha­na­ny gur­mak üçin se­riş­de dün­ýä bo­ýun­ça ba­haizm di­ni­ne uý­ýan­lar ta­ra­pyn­dan ýyg­na­lyp­dyr. Onuň gur­lu­şy­gy 1980-nji ýyl­da baş­la­nyp 1986-njy ýyl­da hem ta­mam­la­nyp­dyr. Yba­dat­ha­na 27 sa­ny lo­tos gü­lü­niň ýap­ra­jy­gyn­dan yba­rat bo­lup, ol be­ton­dan gur­lup­dyr we için­den owa­dan mer­mer daş­la­ry bi­len be­ze­lip­dir.

== Çeşme ==
Zaman Türkmenistan gazeti - http://www.zamantm.com/tm/newsDetail_getNewsById.action?newsId=53162 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305085135/http://www.zamantm.com/tm/newsDetail_getNewsById.action?newsId=53162 |date=2016-03-05 }}

{{Aziýanyň ýurtlary}}

[[Kategoriýa:Hindistan]]</text>
      <sha1>62b8apamoof2meud9x7ky4al6tmxkpf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hytaý dili</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2087</id>
    <revision>
      <id>230282</id>
      <parentid>229998</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:21:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="127" xml:space="preserve">'''Hytaýça''' — [[Hytaý]]yň we [[Taýwan]]yň resmi [[dil]]i.
{{Lang-stub}}
[[Kategoriýa:Diller]]
[[Kategoriýa:Hytaý]]</text>
      <sha1>iv2bh07fdjknkfuoa9vlw01tnr0gefl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ýaponiýa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2088</id>
    <revision>
      <id>230266</id>
      <parentid>229578</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:37:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16177" xml:space="preserve">{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style=&quot;margin: 0.5em 0 1em 1em; background: #ffffff; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''日本国'''&lt;/br&gt;'''Ýaponiýa Döwleti''' &lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
|-
| style=&quot;background:#ffffff;&quot; align=center colspan=2 |
{| border=0 cellpadding=2 cellspacing=0
| align=center width=148 | [[Faýl:Flag of Japan.svg|125px|Ýaponiýa baýdagy]]
| align=center width=148 | [[Faýl:Imperial Seal of Japan.svg|85px|Ýaponiýa gerbi]]
|-
| align=center width=148 | [[Ýaponiýa baýdagy]]
| align=center width=148 | [[Ýaponiýa gerbi]]
|}
|-
| align=center colspan=2 style=&quot;background: #ffffff;&quot; | [[Faýl:Japan-location-cia.png|center|250px]]
|-
| '''[[Paýtagt]]'''
| [[Tokio]]
|-
| '''[[Dil]]'''
| [[Ýapon dili]]
|-
| '''[[Gimn]]'''
| [[Kimi Ga Yo]]
|-
| '''[[Meýdany]]'''
| 377,835&amp;nbsp;km²
|-
| '''[[Ilat]]y'''&lt;br /&gt;&amp;nbsp;– ilat/km²
| 128,085,000&lt;br /&gt;&amp;nbsp;337/km²
|-
|-
| '''[[Pul]]'''
| [[Ýen]] (¥) (JPY)
|-
| '''[[Wagt]]'''
| [[UTC]] +9
|-
| '''[[Telefon kod]]'''
| +81
|-
| '''[[Internet TLD]]'''
| [[.jp]]
|}

{{nihongo|'''Ýaponiýa'''|日本|Nihon, Nippon}}, resmi ady {{nihongo|{{audio|help=no|Ja-nippon_nihonkoku.ogg|&quot;Nihon koku&quot;, &quot;Nippon koku&quot;}}|日本国}} — [[Gündogar Aziýa]]da [[ada döwleti]]. Ol [[Ýuwaş okean]]da, [[Ýapon deňzi]]niň, [[Hytaý]]yň, [[KHDR]]-nyň we [[Koreýa Respublikasy|Günorta Koreýanyň]] we [[Russiýa]]nyň gündogarynda ýerleşýär. Demirgazykda [[Ohot deňzi]]nden başlap, tä günortada [[Gündogar Hytaý deňzi]]ne we [[Taýwan]]a çenli territoriýany eýeleýär.

==Gysgaça==
Paýtagty: [[Tokio]]

Meýdany: 377,944 kw. km.

Ilaty: 127,960,000 adam (2011 ý.)

Gimn: Kimigayo

Resmi dili: Ýapon

Hökümet baştutanlary: [[Naruhito]] (Imperator), [[Fumio Kishida]] ([[premýer-ministr]])

Pul birligi: [[Ýen]]

Iň belent nokady: [[Fujiýama wulkany]] (3776 m)

Agalyk ediji dini: [[şintoizm]] we [[buddizm]]

==Umumy maglumat== 
“Ýaponiýa” ýaponça ''Nippon'' ýa-da ''Nihon'' – “Günüň dogýan ýurdy”). Gündogar Aziýanyň kenar sebitleriniň golaýynda, [[Ýuwaş okean]]yň adalarynda ýerleşen döwlet. Ýaponiýanyň territoriýasynyň düzüminde demirgazyk-gündogardan günorta-günbatara 3500&amp;nbsp;km diýen ýaly uzalyp gidýän 6852 ada bar. Esasy adalary – [[Hokkaýdo]], [[Honşu]], [[Şikoku]] we [[Kýuşu]]. Bu 4 ada ýurduň 97% tutýar. Ýaponiýa gündogarda we günortada Ýuwaş okean, günbatarda [[Hytaý]] hem-de [[Ýapon deňizleri]], demirgazykda [[Ohot deňzi]] ýanaşýar. Meýdany 372,2 müň kw.km. Ilaty 127.9 mln-dan gowrak adam (2011). Ilatynyň sany boýunça dünýäde 10-njy orny eýeleýär. Paýtagty – [[Tokio]] şäheri. Ýaponiýanyň territoriýasy administratiw taýdan 47 [[prefektura]] bölünýär.

Jemi içerki önümiň möçberi boýunça dünýäde 3-nji orny eýeleýär. Ýaponiýa [[BMG]]-niň, [[G8]]-iň, [[G20]]-iň agzasydyr. Ýaponiýa konstitusion [[monarhiýa]] döwleti bolmak bilen, Akihito ýurduň imperatorydyr.

=='''&lt;big&gt;Döwlet gurluşy.&lt;/big&gt;'''== 
Ýaponiýa – konstitusion monarhiýa. Häzirki konstitusiýasy 1947-nji ýylyň 3-nji maýynda güýje girýär. Konstitusiýa laýyklykda Ýaponiýanyň nesilden-nesle geçýän imperatory “döwletiň we halkyň bitewiliginiň simwoly” hasaplanylýar. Ol parlamentiň görkezmegi boýunça premýer-ministri, hökümetiň görkezmegi boýunça Ýokary suduň başlygyny we agzalaryny belleýär. Kanun çykaryjy ýokary organy – parlament, ol 2 palatadan — Wekiller palatasyndan (4 ýyllyk saýlanylýar) we Maslahatçylar palatsyndan (6 ýyllyk saýlanylyp, her 3 ýyldan ýarysy täzelenýär) ybarat.

20 ýaşyna ýeten raýatlaryň hemmesine saýlaw hukugy berilýär. Ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýokary organy – hökümet (Ministrler kabineti). Onuň düzümini (20 ministr) premýer-ministr formirleýär.

Ýaponiýanyň sud sistemasyna baş kazy we kazylaryň 14-sinden ybarat Ýokary sud baştutanlyk edýär. Ýokary sud konstitusion suduň funksiýalaryny hem ýerine ýetirýär. Apellýasion sudlaryň 8-si, esasy ýerli sudlaryň 49-sy hem-de olaryň bölümleriniň 232-si we başga sudlary bar.

==&lt;big&gt;'''Tebigaty'''&lt;/big&gt;==
Ýaponiýanyň tebigatynyň esasy aýratynlygy onuň aram, [[subtropiki]] we [[tropiki]] guşaklyklarda hem-de adalarda ýerleşip, materikden izolirlenmegi arkaly kesgitlenilýär. Kenar çyzygynyň umumy uzynlygy 30 müň km-e golaý. Uly ýarym adalary – [[Kii]] ([[Honşu]] adasynda), [[Oşima]] ([[Hokkaýdo adasy]]nda) we başgalar. Territoriýasynyň 3/4 böleginden gowragyny belentlikler we daglar tutýar. Peslikler aýry-aýry sebitlerde bolup, kenar ýakasynda ýerleşýär. Hokkaýdo adasyndaky esasy gerişler [[Sahalin]] we [[Kuril]] adalaryndaky gerişleriň dowamydyr. Honşu adasynyň orta bölegini döwülmeleriň (jaýryklaryň) zolagy bolan Fossa-Magna (uzynlygy 250&amp;nbsp;km) kesip geçýär. Onun üstünden ençeme wulkan, şol sanda Ýaponiýada iň beýik Fujiýama (3776 m) wulkany ýokary göterilýär. Honşu adasynyň merkezi böleginde [[Hida]], [[Kiso]], [[Akaişi]] (beýikligi 2900–3192 m) gerişleri ýerleşýär. Ýaponiýada (Honşu adasynda) beýikligi 3000 m-den geçýän 16 dag depesi bar. Honsýu adasynyň günorta-günbatarynda Kinki düzlügi we Biwa köli ýerleşýär. Sikoku adasynyň iň beýik ýeri Isidzuti dagy (1981 m), Kýuşu adasynda bolsa Kunju wulkany (1788 m) hasaplanylýar. Rýukýu adalarynda plato we pes daglyklar agdyklyk edýär. Ýapon adalary Günbatar Ýuwaş umman geosinklinal guşaklygyň düzümine girýär. Ýaponiýanyň territoriýasy ýokary seýsmikligi (weýran ediji ýertitremeler 1855, 1891, 1897 ýyllarda, 1923 ýylda Tokio weýran bolýar, 1995 we 2011-nji ýyllarda güýçli ýertitremeler bolýar), aktiw wulkanizm (150 töweregi wulkan bolup, onuň 40-a golaýy hereket edýär) bilen häsiýetlendirilýär. Wulkanik raýonlar mineral we termal çeşmelere baýdyr. Gazylyp alynýan peýdaly zatlardan kömür, kükürt, demir, marganes, gurşun-sink, mis magdanlary, nebit, hromit, altyn, kümüş we simap bar.
Klimaty musson, demirgazygynda aram, Ýapon adalarynyň günorta böleginde subtropiki, [[Rýukýu]] adalarynyň köp böleginde tropiki. Umuman, klimaty çygly. Ýyllyk ygaly 800–3000&amp;nbsp;mm.  Ýurtda gysga, bol suwly, dag derýalarynyň gür ulgamy bar. Olardan ululary – Honsýu adasynda [[Şinano]], [[Tone]], [[Kitakami]], Hokkaýdo adasynda [[Işikari]]. Kölleri köp, emele gelişleri boýunça dürli-dürlüdir. Ululary: [[Biwa]] (meýdany 716 kw.km), [[Inawaşiro]], [[Towada]], [[Kutçaro]], [[Kasumigaura]], Saroma. Demirgazykda küljümek, çemen-batga topraklar, aram guşaklygyň günorta böleginde goňur tokaý, subtropiklerde, tropiklerde sary we gyzyl topraklar ýaýrandyr. Ýaponiýanyň territoriýasynyň 2/3 böleginden gowragyny tokaýlar we gyrymsy agaçlar tutýar. Ýaponiýada agaçlaryň we gyrymsy agaçlaryň 700-den gowrak, otlaryň 3000-e golaý görnüşi bar. Ýurtda süýdemdirijileriň 270, guşlaryň 800-e golaýy, süýrenijileriň 110, Ýaponiýa ýanaşýan deňizlerde balyklaryň 600-den gowrak, mollýusklaryň 1000-den gowrak görnüşi bar. Ýaponiýanyň faunasynda endemik hem-de relikt görnüşler köp. Hokkaýdo we Honsýu adalarynda möjek, tilki, torsuk, ýenot görnüşli it, diňe Hokkaýdo adasynda goňur aýy, samyr, gornostaý; Togara aýlagyndan günortada tropiki fauna (uçýan itler, köp sanly tropiki guşlar we mör-möjekler) bar. Ýaponiýada guşlardan daşdeşen, jokjoky, garlawaç, durna, teterew, leglek, gyrgy, bürgüt, hüwi, kenar ýakalarynda deňiz guşlary duşýar. Süýji suwda ýaşaýan balyklardan zagara, lakga, ýylan balyk, minogalar, kenar ýakasyndaky suwlarda balykçylyk ähmiýetli balyklardan Ýuwaş okean takgazy, tunes, treska, kambala bar.

==Ilaty==
Ýaponiýa bir milletli ýurt bolup, ilatynyň 98.5%-inden gowragy ýaponlardyr. Ýurduň gadymy ilatlary aýnlar we ýamatolar. Resmi dili – ýapon dili. Ýaponiýa ilatynyň sany (2011 ýylda 127 mln-dan gowrak adam) boýunça dünýäde 10-nji orny eýeleýär. Ilatynyň ortaça gürlügi 1 kw. km-de 337.1 adam (2010). Esasy şäherleri – Tokio, [[Osaka]], [[Ýokohama]], [[Nagoýa]].

=='''&lt;big&gt;Taryhy&lt;/big&gt;'''==
III asyrda [[Ýamato]] diýen uly taýpa birleşigi döreýär. Şu birleşigiň esasynda, synpy jemgyýetiň formirleniş prosesinde ýapon döwleti emele gelýär. Feodalçylyk gatnaşyklarynyň ösmegi bilen bir hatarda gul eýeçilik gurluşy döreýär. VII asyryň ortalarynda – XII asyryň ahyrynda Ýaponiýa [[irki feodalizm]]i, XII asyryň ahyrynda – XVI asyrda [[ösen feodalizm]]i başdan geçirýär. Ýaponiýada [[kapitalistik manufaktura]] XVIII asyryň ahyrlarynda – XIX asyryň I ýarymynda ýüze çykýar.

1900-nji ýylda Ýaponiýa beýleki döwletler bilen bilelikde Hytaýda bolan antiimperialistik gozgalaňy basyp ýatyrmaga gatnaşýar. [[Manjuriýa]]nyň we [[Koreýa]]nyň üstünde Ýaponiýa rus-ýapon urşuny (1904-1905) turuzýar. 1910-njy ýylyň awgustynda Koreýa anneksirlenýär we ýapon koloniýasyna öwrülýär.

Ýaponiýanyň dolandyryjy toparlary Sowet Russiýasynyň hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny ýola goýmak hakyndaky ähli tekliplerini ret edýär, [[ABŞ]], [[Beýik Britaniýa]], [[Fransiýa]] bilen dil düwşüp, Sowet respublikasynyň garşysyna ýaragly interwensiýa ýoluna düşýär. Ýapon goşunlary 1918-nji ýylyň 5-nji aprelinde Wladiwostoga düşürilýär. Olar Sowet Primorýesini okkupirleýärler we Sibire çozýarlar. Mundan-da başga,

ýapon hökümeti Koreýany we Hytaýy koloniýalaşdyrmak işini dowam etdirýär. Halk köpçüligi Sowet Russiýasynda interwensiýany bes etmegi talap edýär. Ýaponiýanyň agressiw daşary syýasaty reaksiýanyň ýurduň içinde hüjüme geçmegi bilen utgaşýar.
1931-nji ýylyň 18-nji sentýabrynda Ýaponiýa Hytaýyň demirgazyk-gündogar welaýatlaryny basyp alýar, we bu ýerde [[Mançgon-Gon]]  döwletini döredýär.

Manjuriýany okkupirlemegi we Hytaýdan bölüp aýyrmagy II jahan urşuna tarap ädilen ädim bolýar. 1937-nji ýylyň iýulynda Ýaponiýa bütin Hytaýy basyp almak üçin urşa başlaýar. 1938-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýyň ykdysady taýdan has ösen ähli gündogar bölegini okkupirlemegi tamamlaýar. Ýaponiýa sowet we mongol araçäklerinde prowokasiýalar edýär, emma güýçli gaýtawullara sezewar bolýar (uruşlar Hasan kölüniň, 1938, [[Halhin-Gol derýasy]]nyň ýanynda, 1939 we başga ýerlerde geçýär).

1940-njy ýylyň sentýabrynda Ýaponiýa Hindi-Hytaýyň demirgazyk bölegini okkupirleýär. 1941-nji ýylyň 7-nji dekabryndan 8-ine geçilen gije ýapon harby-howa we harby-deňiz güýçleri uruş yglan etmezden (8-nji dekabrda yglan edilýär) amerikan flotunyň Pýorl-Harbor, Guam, Manila we Gonkong (Gawaý adalary) bazalaryna hüjüm edýär. 1942-nji ýylyň ortalaryna Ýaponiýa Filippinleri, Hindi-Hytaýy, Taýlandy, Birmany, Malaýýany we Indoneziýany okkupirleýär. Basylyp alnan ýerlerde kolonial düzgün girizilýär. 1941-1945 ýyllaryň Beýik Watançylyk urşy ýyllarynda Ýaponiýa Germaniýa kömek berýär. Sowet hökümeti 1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR-iň 1945-nji ýylyň 9-njy awgustyndan başlap Ýaponiýa bilen uruş etjekdigini yglan edýär we ABŞ, Beýik Britaniýa, Hytaý (1945-nji ýylyň 26-njy iýulyndan) hökümetleriniň 1945-nji ýyldaky Potsdam deklarasiýasyna goşulýar. Bu deklarasiýa Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egmegini talap edýärdi. Sowet goşunlary Ýaponiýanyň Kwantun goşunyny derbi-dagyn edýär.

Manjuriýany, Demirgazyk Koreýany, Günorta Sahalini we Kuril adalaryny azat edýär. 1945-nji ýylyn 2-nji sentýabrynda Ýaponiýa gürrünsiz boýun egmek hakyndaky akta gol çekýär. ABŞ [[atom bombasy]]ny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda [[Hiroşima]], beýlekisi 9-njy awgustda [[Nagasaki]] şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi.

“[[Sowuk uruş]]” syýasatynyň başlanmagy Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkynmagyna itergi berdi. ABŞ Ýaponiýany özüniň esasy garşydaşy SSSR-e garşy ulanmak isleýärdi. Ýaponiýanyň bolsa özüniň demirgazyk goňşusyndan asgyndygy görnüp durdy. Onuň goşuny dargadylypdy. Üstesine-de, ykdysadyýeti gözgyny haldady. Edil Almaniýa babatda bolşy ýaly, ABŞ özüniň Ýaponiýa bolan gatnaşygyny üýtgetdi: ol onuň duşmanyndan SSSR-e garşy göreşinde esasy daýanjyna öwrüldi.

== &lt;big&gt;Ykdysadyýeti&lt;/big&gt; ==
Bazar ykdysadyýetine geçmek bilen ýurduň ykdysadyýeti örän çalt depginde ösýär (II Jahan urşundan soňra). Jemi milli önüminiň möçberi boýunça dünýäde (ABŞ we Hytaýdan soň) 3-nji orny eýeleýär. Awtomobil gurluşygy boýunça dünýäde 2-nji orny eýeleýär.. Pul birligi – ýen.

==&lt;big&gt;Bilim&lt;/big&gt;==
Bilim ulgamy 1947-nji ýylyň “Bilim barada esasy kanunyna” laýyklykda gurulýar. 6 ýaşdan 15 ýaşa çenli bolan çagalar üçin hökmany okuwy 9 ýyllyk. Başlangyç mekdebi 6 ýyllyk (6 ýaşdan 12 ýaşa çenli), onuň bazasynda 3 ýyllyk uly orta mekdebi bar. Kiçi orta mekdepden uly orta mekdebe geçmek giriş synaglary we test boýunça barlamak esasynda amala aşyrylýar, okuwy pully.
Ilkinji uniwersitetleri 1868-nji ýylyň rewolýusiýasyndan soň açylýar. II Jahan urşundan soň uniwersitetleri modernirlendi, okuwyň möhleti 4 ýyla çenli (medisinada 6 ýyl) gysgaldyldy. Uly döwlet uniwersitetleri: Tokio (1877), Kýoto (1897) uniwersitetleri, Osakadaky uniwersitet (1931), Sap-porodaky Hokkaýdo (1876), Sendaýdaky Tohoku (1907) uniwersitetleri, hususy uniwersitetlerinden [[Nihon uniwersiteti]] (1889) we başgalar.

==Edebiýaty==
Ýaponiýada gadym zamanda (VII asyryň ortalaryna çenli) aýdym-goşgy döredijiligi we [[mitologiýa]] giňden ýaýrapdyr. Ýapon dilinde ýazylan ilkinji ýadygärligi – “[[Kojiki]]” ýyl ýazgysy 712-nji ýylda düzülýär. Onda mifler, ertekiler, taryhy rowaýatlar, aýdymlar ýerleşdirilipdir. 759-njy ýylda ilkinji ýapon [[poetik antologiýa]]sy “[[Manýosýu]]” peýda bolýar. IX asyryn ortalarynda birnäçe nowellalardan ybarat. “[[Taketori-monogatari]]» powesti ýüze çykýar. [[Murasaki Sekibuw]]yň (978 ?—1016) X asyryn ahyrynda – XI asyryň başlarynda döreden “Genji – monogatari” eseri Ýaponiýanyň klassiki edebiýatynyň naýbaşy bolýar. Ösen feodalizm döwrüniň (XII-XVI asyrlar) edebiýatynyň harby-feodal günki epopeýasynyň ýüze çykmagy, dramaturgiýanyň we renga poeziýasynyň gülläp ösmegi, şäher edebiýatynyň peýda bolmagy häsiýetlidir. Hünärmenler, söwdagärler poeziýa ussatlygy boýunça ýaryşlar gurapdyr we ýaryşda üstün çykanlaryň eserler
ýygyndysy düzülipdir. Giçki feodalizm döwrüniň (XVII asyr – XIX asyryň 60-njy ýyllary) edebiýatynda demokratik meýiller agdyklyk edýär. XVIII-XIX asyrlaryň sepgidinde proza žanry täzeden pajarlap ösýär.
XIX asyryň 30-40-njy ýyllarynda sentimental roman ýazmak giň ýaýraýar. II jahan urşunda (1939-1945) ýapon militarizmi derbi-dagyn edilenden soň, Ýaponiýa edebiýatynyň ösüşinde täze etap başlanýar. Bu döwre tradision, demokratik we sengoha («uruşdan soňky topar») akymlarynyň çylşyrymly özara täsirli häsiýetlidir.  60-70-nji ýyllarda ylmy fantastiki we detektiw romanlar ýazmak has rowaçlanýar. Ýaponiýada [[Nobel baýragy]]nyna mynasyp bolan iki ýazyjy bar – [[Ýasunari Kabawata]] (1968) we [[Kenzaburo Oýe]] (1993).

==Salgylanma==
[http://gollanma.com/yaponiya.html Ýaponiýa]

{{Aziýanyň ýurtlary}}

[[Kategoriýa:Ýaponiýa| ]]</text>
      <sha1>g1facxmi64cy5it60y7nthab8sc6vsu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230267</id>
      <parentid>230266</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:37:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16176" xml:space="preserve">{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style=&quot;margin: 0.5em 0 1em 1em; background: #ffffff; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''日本国'''&lt;/br&gt;'''Ýaponiýa Döwleti''' &lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
|-
| style=&quot;background:#ffffff;&quot; align=center colspan=2 |
{| border=0 cellpadding=2 cellspacing=0
| align=center width=148 | [[Faýl:Flag of Japan.svg|125px|Ýaponiýa baýdagy]]
| align=center width=148 | [[Faýl:Imperial Seal of Japan.svg|85px|Ýaponiýa gerbi]]
|-
| align=center width=148 | [[Ýaponiýa baýdagy]]
| align=center width=148 | [[Ýaponiýa gerbi]]
|}
|-
| align=center colspan=2 style=&quot;background: #ffffff;&quot; | [[Faýl:Japan-location-cia.png|center|250px]]
|-
| '''[[Paýtagt]]'''
| [[Tokio]]
|-
| '''[[Dil]]'''
| [[Ýapon dili]]
|-
| '''[[Gimn]]'''
| [[Kimi Ga Yo]]
|-
| '''[[Meýdany]]'''
| 377,835&amp;nbsp;km²
|-
| '''[[Ilat]]y'''&lt;br /&gt;&amp;nbsp;– ilat/km²
| 128,085,000&lt;br /&gt;&amp;nbsp;337/km²
|-
|-
| '''[[Pul]]'''
| [[Ýen]] (¥) (JPY)
|-
| '''[[Wagt]]'''
| [[UTC]] +9
|-
| '''[[Telefon kod]]'''
| +81
|-
| '''[[Internet TLD]]'''
| [[.jp]]
|}
{{nihongo|'''Ýaponiýa'''|日本|Nihon, Nippon}}, resmi ady {{nihongo|{{audio|help=no|Ja-nippon_nihonkoku.ogg|&quot;Nihon koku&quot;, &quot;Nippon koku&quot;}}|日本国}} — [[Gündogar Aziýa]]da [[ada döwleti]]. Ol [[Ýuwaş okean]]da, [[Ýapon deňzi]]niň, [[Hytaý]]yň, [[KHDR]]-nyň we [[Koreýa Respublikasy|Günorta Koreýanyň]] we [[Russiýa]]nyň gündogarynda ýerleşýär. Demirgazykda [[Ohot deňzi]]nden başlap, tä günortada [[Gündogar Hytaý deňzi]]ne we [[Taýwan]]a çenli territoriýany eýeleýär.

==Gysgaça==
Paýtagty: [[Tokio]]

Meýdany: 377,944 kw. km.

Ilaty: 127,960,000 adam (2011 ý.)

Gimn: Kimigayo

Resmi dili: Ýapon

Hökümet baştutanlary: [[Naruhito]] (Imperator), [[Fumio Kishida]] ([[premýer-ministr]])

Pul birligi: [[Ýen]]

Iň belent nokady: [[Fujiýama wulkany]] (3776 m)

Agalyk ediji dini: [[şintoizm]] we [[buddizm]]

==Umumy maglumat== 
“Ýaponiýa” ýaponça ''Nippon'' ýa-da ''Nihon'' – “Günüň dogýan ýurdy”). Gündogar Aziýanyň kenar sebitleriniň golaýynda, [[Ýuwaş okean]]yň adalarynda ýerleşen döwlet. Ýaponiýanyň territoriýasynyň düzüminde demirgazyk-gündogardan günorta-günbatara 3500&amp;nbsp;km diýen ýaly uzalyp gidýän 6852 ada bar. Esasy adalary – [[Hokkaýdo]], [[Honşu]], [[Şikoku]] we [[Kýuşu]]. Bu 4 ada ýurduň 97% tutýar. Ýaponiýa gündogarda we günortada Ýuwaş okean, günbatarda [[Hytaý]] hem-de [[Ýapon deňizleri]], demirgazykda [[Ohot deňzi]] ýanaşýar. Meýdany 372,2 müň kw.km. Ilaty 127.9 mln-dan gowrak adam (2011). Ilatynyň sany boýunça dünýäde 10-njy orny eýeleýär. Paýtagty – [[Tokio]] şäheri. Ýaponiýanyň territoriýasy administratiw taýdan 47 [[prefektura]] bölünýär.

Jemi içerki önümiň möçberi boýunça dünýäde 3-nji orny eýeleýär. Ýaponiýa [[BMG]]-niň, [[G8]]-iň, [[G20]]-iň agzasydyr. Ýaponiýa konstitusion [[monarhiýa]] döwleti bolmak bilen, Akihito ýurduň imperatorydyr.

=='''&lt;big&gt;Döwlet gurluşy.&lt;/big&gt;'''== 
Ýaponiýa – konstitusion monarhiýa. Häzirki konstitusiýasy 1947-nji ýylyň 3-nji maýynda güýje girýär. Konstitusiýa laýyklykda Ýaponiýanyň nesilden-nesle geçýän imperatory “döwletiň we halkyň bitewiliginiň simwoly” hasaplanylýar. Ol parlamentiň görkezmegi boýunça premýer-ministri, hökümetiň görkezmegi boýunça Ýokary suduň başlygyny we agzalaryny belleýär. Kanun çykaryjy ýokary organy – parlament, ol 2 palatadan — Wekiller palatasyndan (4 ýyllyk saýlanylýar) we Maslahatçylar palatsyndan (6 ýyllyk saýlanylyp, her 3 ýyldan ýarysy täzelenýär) ybarat.

20 ýaşyna ýeten raýatlaryň hemmesine saýlaw hukugy berilýär. Ýerine ýetiriji häkimiýetiň ýokary organy – hökümet (Ministrler kabineti). Onuň düzümini (20 ministr) premýer-ministr formirleýär.

Ýaponiýanyň sud sistemasyna baş kazy we kazylaryň 14-sinden ybarat Ýokary sud baştutanlyk edýär. Ýokary sud konstitusion suduň funksiýalaryny hem ýerine ýetirýär. Apellýasion sudlaryň 8-si, esasy ýerli sudlaryň 49-sy hem-de olaryň bölümleriniň 232-si we başga sudlary bar.

==&lt;big&gt;'''Tebigaty'''&lt;/big&gt;==
Ýaponiýanyň tebigatynyň esasy aýratynlygy onuň aram, [[subtropiki]] we [[tropiki]] guşaklyklarda hem-de adalarda ýerleşip, materikden izolirlenmegi arkaly kesgitlenilýär. Kenar çyzygynyň umumy uzynlygy 30 müň km-e golaý. Uly ýarym adalary – [[Kii]] ([[Honşu]] adasynda), [[Oşima]] ([[Hokkaýdo adasy]]nda) we başgalar. Territoriýasynyň 3/4 böleginden gowragyny belentlikler we daglar tutýar. Peslikler aýry-aýry sebitlerde bolup, kenar ýakasynda ýerleşýär. Hokkaýdo adasyndaky esasy gerişler [[Sahalin]] we [[Kuril]] adalaryndaky gerişleriň dowamydyr. Honşu adasynyň orta bölegini döwülmeleriň (jaýryklaryň) zolagy bolan Fossa-Magna (uzynlygy 250&amp;nbsp;km) kesip geçýär. Onun üstünden ençeme wulkan, şol sanda Ýaponiýada iň beýik Fujiýama (3776 m) wulkany ýokary göterilýär. Honşu adasynyň merkezi böleginde [[Hida]], [[Kiso]], [[Akaişi]] (beýikligi 2900–3192 m) gerişleri ýerleşýär. Ýaponiýada (Honşu adasynda) beýikligi 3000 m-den geçýän 16 dag depesi bar. Honsýu adasynyň günorta-günbatarynda Kinki düzlügi we Biwa köli ýerleşýär. Sikoku adasynyň iň beýik ýeri Isidzuti dagy (1981 m), Kýuşu adasynda bolsa Kunju wulkany (1788 m) hasaplanylýar. Rýukýu adalarynda plato we pes daglyklar agdyklyk edýär. Ýapon adalary Günbatar Ýuwaş umman geosinklinal guşaklygyň düzümine girýär. Ýaponiýanyň territoriýasy ýokary seýsmikligi (weýran ediji ýertitremeler 1855, 1891, 1897 ýyllarda, 1923 ýylda Tokio weýran bolýar, 1995 we 2011-nji ýyllarda güýçli ýertitremeler bolýar), aktiw wulkanizm (150 töweregi wulkan bolup, onuň 40-a golaýy hereket edýär) bilen häsiýetlendirilýär. Wulkanik raýonlar mineral we termal çeşmelere baýdyr. Gazylyp alynýan peýdaly zatlardan kömür, kükürt, demir, marganes, gurşun-sink, mis magdanlary, nebit, hromit, altyn, kümüş we simap bar.
Klimaty musson, demirgazygynda aram, Ýapon adalarynyň günorta böleginde subtropiki, [[Rýukýu]] adalarynyň köp böleginde tropiki. Umuman, klimaty çygly. Ýyllyk ygaly 800–3000&amp;nbsp;mm.  Ýurtda gysga, bol suwly, dag derýalarynyň gür ulgamy bar. Olardan ululary – Honsýu adasynda [[Şinano]], [[Tone]], [[Kitakami]], Hokkaýdo adasynda [[Işikari]]. Kölleri köp, emele gelişleri boýunça dürli-dürlüdir. Ululary: [[Biwa]] (meýdany 716 kw.km), [[Inawaşiro]], [[Towada]], [[Kutçaro]], [[Kasumigaura]], Saroma. Demirgazykda küljümek, çemen-batga topraklar, aram guşaklygyň günorta böleginde goňur tokaý, subtropiklerde, tropiklerde sary we gyzyl topraklar ýaýrandyr. Ýaponiýanyň territoriýasynyň 2/3 böleginden gowragyny tokaýlar we gyrymsy agaçlar tutýar. Ýaponiýada agaçlaryň we gyrymsy agaçlaryň 700-den gowrak, otlaryň 3000-e golaý görnüşi bar. Ýurtda süýdemdirijileriň 270, guşlaryň 800-e golaýy, süýrenijileriň 110, Ýaponiýa ýanaşýan deňizlerde balyklaryň 600-den gowrak, mollýusklaryň 1000-den gowrak görnüşi bar. Ýaponiýanyň faunasynda endemik hem-de relikt görnüşler köp. Hokkaýdo we Honsýu adalarynda möjek, tilki, torsuk, ýenot görnüşli it, diňe Hokkaýdo adasynda goňur aýy, samyr, gornostaý; Togara aýlagyndan günortada tropiki fauna (uçýan itler, köp sanly tropiki guşlar we mör-möjekler) bar. Ýaponiýada guşlardan daşdeşen, jokjoky, garlawaç, durna, teterew, leglek, gyrgy, bürgüt, hüwi, kenar ýakalarynda deňiz guşlary duşýar. Süýji suwda ýaşaýan balyklardan zagara, lakga, ýylan balyk, minogalar, kenar ýakasyndaky suwlarda balykçylyk ähmiýetli balyklardan Ýuwaş okean takgazy, tunes, treska, kambala bar.

==Ilaty==
Ýaponiýa bir milletli ýurt bolup, ilatynyň 98.5%-inden gowragy ýaponlardyr. Ýurduň gadymy ilatlary aýnlar we ýamatolar. Resmi dili – ýapon dili. Ýaponiýa ilatynyň sany (2011 ýylda 127 mln-dan gowrak adam) boýunça dünýäde 10-nji orny eýeleýär. Ilatynyň ortaça gürlügi 1 kw. km-de 337.1 adam (2010). Esasy şäherleri – Tokio, [[Osaka]], [[Ýokohama]], [[Nagoýa]].

=='''&lt;big&gt;Taryhy&lt;/big&gt;'''==
III asyrda [[Ýamato]] diýen uly taýpa birleşigi döreýär. Şu birleşigiň esasynda, synpy jemgyýetiň formirleniş prosesinde ýapon döwleti emele gelýär. Feodalçylyk gatnaşyklarynyň ösmegi bilen bir hatarda gul eýeçilik gurluşy döreýär. VII asyryň ortalarynda – XII asyryň ahyrynda Ýaponiýa [[irki feodalizm]]i, XII asyryň ahyrynda – XVI asyrda [[ösen feodalizm]]i başdan geçirýär. Ýaponiýada [[kapitalistik manufaktura]] XVIII asyryň ahyrlarynda – XIX asyryň I ýarymynda ýüze çykýar.

1900-nji ýylda Ýaponiýa beýleki döwletler bilen bilelikde Hytaýda bolan antiimperialistik gozgalaňy basyp ýatyrmaga gatnaşýar. [[Manjuriýa]]nyň we [[Koreýa]]nyň üstünde Ýaponiýa rus-ýapon urşuny (1904-1905) turuzýar. 1910-njy ýylyň awgustynda Koreýa anneksirlenýär we ýapon koloniýasyna öwrülýär.

Ýaponiýanyň dolandyryjy toparlary Sowet Russiýasynyň hoşniýetli goňşuçylyk gatnaşyklaryny ýola goýmak hakyndaky ähli tekliplerini ret edýär, [[ABŞ]], [[Beýik Britaniýa]], [[Fransiýa]] bilen dil düwşüp, Sowet respublikasynyň garşysyna ýaragly interwensiýa ýoluna düşýär. Ýapon goşunlary 1918-nji ýylyň 5-nji aprelinde Wladiwostoga düşürilýär. Olar Sowet Primorýesini okkupirleýärler we Sibire çozýarlar. Mundan-da başga,

ýapon hökümeti Koreýany we Hytaýy koloniýalaşdyrmak işini dowam etdirýär. Halk köpçüligi Sowet Russiýasynda interwensiýany bes etmegi talap edýär. Ýaponiýanyň agressiw daşary syýasaty reaksiýanyň ýurduň içinde hüjüme geçmegi bilen utgaşýar.
1931-nji ýylyň 18-nji sentýabrynda Ýaponiýa Hytaýyň demirgazyk-gündogar welaýatlaryny basyp alýar, we bu ýerde [[Mançgon-Gon]]  döwletini döredýär.

Manjuriýany okkupirlemegi we Hytaýdan bölüp aýyrmagy II jahan urşuna tarap ädilen ädim bolýar. 1937-nji ýylyň iýulynda Ýaponiýa bütin Hytaýy basyp almak üçin urşa başlaýar. 1938-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýyň ykdysady taýdan has ösen ähli gündogar bölegini okkupirlemegi tamamlaýar. Ýaponiýa sowet we mongol araçäklerinde prowokasiýalar edýär, emma güýçli gaýtawullara sezewar bolýar (uruşlar Hasan kölüniň, 1938, [[Halhin-Gol derýasy]]nyň ýanynda, 1939 we başga ýerlerde geçýär).

1940-njy ýylyň sentýabrynda Ýaponiýa Hindi-Hytaýyň demirgazyk bölegini okkupirleýär. 1941-nji ýylyň 7-nji dekabryndan 8-ine geçilen gije ýapon harby-howa we harby-deňiz güýçleri uruş yglan etmezden (8-nji dekabrda yglan edilýär) amerikan flotunyň Pýorl-Harbor, Guam, Manila we Gonkong (Gawaý adalary) bazalaryna hüjüm edýär. 1942-nji ýylyň ortalaryna Ýaponiýa Filippinleri, Hindi-Hytaýy, Taýlandy, Birmany, Malaýýany we Indoneziýany okkupirleýär. Basylyp alnan ýerlerde kolonial düzgün girizilýär. 1941-1945 ýyllaryň Beýik Watançylyk urşy ýyllarynda Ýaponiýa Germaniýa kömek berýär. Sowet hökümeti 1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR-iň 1945-nji ýylyň 9-njy awgustyndan başlap Ýaponiýa bilen uruş etjekdigini yglan edýär we ABŞ, Beýik Britaniýa, Hytaý (1945-nji ýylyň 26-njy iýulyndan) hökümetleriniň 1945-nji ýyldaky Potsdam deklarasiýasyna goşulýar. Bu deklarasiýa Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egmegini talap edýärdi. Sowet goşunlary Ýaponiýanyň Kwantun goşunyny derbi-dagyn edýär.

Manjuriýany, Demirgazyk Koreýany, Günorta Sahalini we Kuril adalaryny azat edýär. 1945-nji ýylyn 2-nji sentýabrynda Ýaponiýa gürrünsiz boýun egmek hakyndaky akta gol çekýär. ABŞ [[atom bombasy]]ny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda [[Hiroşima]], beýlekisi 9-njy awgustda [[Nagasaki]] şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi.

“[[Sowuk uruş]]” syýasatynyň başlanmagy Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkynmagyna itergi berdi. ABŞ Ýaponiýany özüniň esasy garşydaşy SSSR-e garşy ulanmak isleýärdi. Ýaponiýanyň bolsa özüniň demirgazyk goňşusyndan asgyndygy görnüp durdy. Onuň goşuny dargadylypdy. Üstesine-de, ykdysadyýeti gözgyny haldady. Edil Almaniýa babatda bolşy ýaly, ABŞ özüniň Ýaponiýa bolan gatnaşygyny üýtgetdi: ol onuň duşmanyndan SSSR-e garşy göreşinde esasy daýanjyna öwrüldi.

== &lt;big&gt;Ykdysadyýeti&lt;/big&gt; ==
Bazar ykdysadyýetine geçmek bilen ýurduň ykdysadyýeti örän çalt depginde ösýär (II Jahan urşundan soňra). Jemi milli önüminiň möçberi boýunça dünýäde (ABŞ we Hytaýdan soň) 3-nji orny eýeleýär. Awtomobil gurluşygy boýunça dünýäde 2-nji orny eýeleýär.. Pul birligi – ýen.

==&lt;big&gt;Bilim&lt;/big&gt;==
Bilim ulgamy 1947-nji ýylyň “Bilim barada esasy kanunyna” laýyklykda gurulýar. 6 ýaşdan 15 ýaşa çenli bolan çagalar üçin hökmany okuwy 9 ýyllyk. Başlangyç mekdebi 6 ýyllyk (6 ýaşdan 12 ýaşa çenli), onuň bazasynda 3 ýyllyk uly orta mekdebi bar. Kiçi orta mekdepden uly orta mekdebe geçmek giriş synaglary we test boýunça barlamak esasynda amala aşyrylýar, okuwy pully.
Ilkinji uniwersitetleri 1868-nji ýylyň rewolýusiýasyndan soň açylýar. II Jahan urşundan soň uniwersitetleri modernirlendi, okuwyň möhleti 4 ýyla çenli (medisinada 6 ýyl) gysgaldyldy. Uly döwlet uniwersitetleri: Tokio (1877), Kýoto (1897) uniwersitetleri, Osakadaky uniwersitet (1931), Sap-porodaky Hokkaýdo (1876), Sendaýdaky Tohoku (1907) uniwersitetleri, hususy uniwersitetlerinden [[Nihon uniwersiteti]] (1889) we başgalar.

==Edebiýaty==
Ýaponiýada gadym zamanda (VII asyryň ortalaryna çenli) aýdym-goşgy döredijiligi we [[mitologiýa]] giňden ýaýrapdyr. Ýapon dilinde ýazylan ilkinji ýadygärligi – “[[Kojiki]]” ýyl ýazgysy 712-nji ýylda düzülýär. Onda mifler, ertekiler, taryhy rowaýatlar, aýdymlar ýerleşdirilipdir. 759-njy ýylda ilkinji ýapon [[poetik antologiýa]]sy “[[Manýosýu]]” peýda bolýar. IX asyryn ortalarynda birnäçe nowellalardan ybarat. “[[Taketori-monogatari]]» powesti ýüze çykýar. [[Murasaki Sekibuw]]yň (978 ?—1016) X asyryn ahyrynda – XI asyryň başlarynda döreden “Genji – monogatari” eseri Ýaponiýanyň klassiki edebiýatynyň naýbaşy bolýar. Ösen feodalizm döwrüniň (XII-XVI asyrlar) edebiýatynyň harby-feodal günki epopeýasynyň ýüze çykmagy, dramaturgiýanyň we renga poeziýasynyň gülläp ösmegi, şäher edebiýatynyň peýda bolmagy häsiýetlidir. Hünärmenler, söwdagärler poeziýa ussatlygy boýunça ýaryşlar gurapdyr we ýaryşda üstün çykanlaryň eserler
ýygyndysy düzülipdir. Giçki feodalizm döwrüniň (XVII asyr – XIX asyryň 60-njy ýyllary) edebiýatynda demokratik meýiller agdyklyk edýär. XVIII-XIX asyrlaryň sepgidinde proza žanry täzeden pajarlap ösýär.
XIX asyryň 30-40-njy ýyllarynda sentimental roman ýazmak giň ýaýraýar. II jahan urşunda (1939-1945) ýapon militarizmi derbi-dagyn edilenden soň, Ýaponiýa edebiýatynyň ösüşinde täze etap başlanýar. Bu döwre tradision, demokratik we sengoha («uruşdan soňky topar») akymlarynyň çylşyrymly özara täsirli häsiýetlidir.  60-70-nji ýyllarda ylmy fantastiki we detektiw romanlar ýazmak has rowaçlanýar. Ýaponiýada [[Nobel baýragy]]nyna mynasyp bolan iki ýazyjy bar – [[Ýasunari Kabawata]] (1968) we [[Kenzaburo Oýe]] (1993).

==Salgylanma==
[http://gollanma.com/yaponiya.html Ýaponiýa]

{{Aziýanyň ýurtlary}}

[[Kategoriýa:Ýaponiýa| ]]</text>
      <sha1>ntbif131qn6ldacjmt64szzmoowtlg8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ýapon dili</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2090</id>
    <revision>
      <id>230261</id>
      <parentid>218731</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:26:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8481" xml:space="preserve">{{Esassyz}}[[Faýl:Map Japanese SpeakingWorld.png|thumb|322x322px]]

'''Ýapon dili''' ''(“Nihingo”, aýdylyşy “nihingo”, “nihöňňo”; {{lang-ja|日本語}})'' —Ýaponiýanyň ilatynyň milli dili bolup, dünýäde bu diliň 125 million adamdan gowrak ulanyjysy bardyr. Ol ýapon günorta-günbatar adalarynyň diller maşgalasynyň agzasydyr we mundan başga-da onuň koreý-altaý diller maşgalasyna gatnaşygynyň barlygy hakynda hem aýdylýar. Grammatik we sözlük aýratynlyklary esasynda bu diliň 2 görnüşi bardyr, ýagny hyöjungo-“standart ýapon dili” we kyötsügo-“umumy ýapon dili”. Standart ýapon dili (hyöjungo) syýasy dil hökmünde 1900-nji ýyla çenli ulanylypdyr. Soňra umumy ýapon dili (kyötsügo) ulanylyşa giripdir. Ýapon diliniň kýötsügo görnüşi häzirki wagtda gürleýişde ulanylsa-da, mekdepde okuwlar, teleradio gepleşikleri we syýasy resminama işleri hyöjungo görnüşinde alnyp barylýar. Häzirki döwürde ýapon dili [[Ýaponiýa]]da we Ýaponiýanyň daşyndaky döwletlerde jemi 130 million adam tarapyndan ulanylýar. Ýapon dili dünýäde iň köp geplenilýän dilleriň hatarynda dokuzynjy bolup durýar. Ýapon dili ýapon ýa-da ýapon-rýukýuan dil maşgalasyna degişli bolup durýar. Ýapon dili bilen baglanşykda ençeme dil maşgalasy agzalyp geçilýär ýöne bularyň hiç birisi hem alymlar tarapyndan biragyzdan kabul edilen däldir. Ýapon dili agglutinatiw dillerden bolmak bilen birlikde bu dilde hormat bilen ýüzlenmek üçin örän köp görnüşli sözler bardyr. Bu bolsa ýapon jemgyýetiniň köp gatlaklylygy bilen düşündirilip biliner.

Ýapon dili üç sany ýazgy arkaly ýagny üýtgedilen hytaý harplary (başgaça ady kanji), üýtgedilen hytaý harplarynyň iki bogunly görnüşi (başgaça ady hiragana) we katakana atly harplardan düzülendir. Döwrebäp ýapon dilinde latyn elipbiýi hem (ýapon dilinde romaji) ulanylýar. Latyn elipbiýi esasan şereketleriň ady, reklamalarda we ýapon harplary kompýutere geçirilende ulanylýar. San hökmünde bolsa arap sanlaryndan başga-da sino-ýapon (ýapon sanlary) giňden ulanylýar.
Beýleki diller ýapon diliniň baýlaşmagynda örän uly orny eýeleýär. Hytaý dili ýa-da hytaý dilinden üýtgäp geçen sözler ýapon diliniň baýlaşmagynda azyndan 1500 ýyl bäri öz täsirini görkezip gelýär. XIX asyryň aýaklaryndan başlap hidi-ýewropa dil maşgalasyndan we esasanam iňlis dilinden ençeme söz ýapon diliniň has-da baýlaşmagyna getiripdir. Ýaponiýanyň XVI asyrda Portugaliýa bilen soňra bolsa XVII asyrda Niderlandiýa bilen söwda bolanlygy sebäpli ýapon diliniň baýlaşmagyna portugal we golland dilleriniň hem uly täsirleri bolupdyr.
Geografiki taýdan ýapon dili
Ýapon dili diňe Ýaponiýanyň çäginde geplenilýär diýsek ýalňyş bolar. Ýaponiýa Koreany, Taýwany, Hytaýyň käbir ýerlerini ,Filippinleri we [[Ýuwaş okean]]daky käbir ýerleri ikinji jahan urşy wagtlarynda basyp alypdyr.

== Ýapon diliniň taryhy we aýratynlyklary ==
Ýaponiýadaky ýerli ilatyň dili we şiwesi II asyryň başlarynda Ýewropa ýakyn bolan aziýalylaryň we Ýuwaş umman adalarynyň ýaşaýjylarynyň gelmegi bilen üýtgänligi çaklanylýar. Emele gelen dili bolsa ýapon günorta-günbatar adalarynyň dilleri diýlip atlandyrylypdyr. III asyra degişli Hytaý resmi-iş kagyzlarynda gadymy ýapon sözleriniň birnäçesi gabat gelýär. Emma tutuşlygyna ýapon dilinde ýazylan resminamalara diňe 8 asyrdan soň gabat gelinýär. Ýapon diliniň köki hytaý dilinden gaýdan bolmasa-da, hytaý diliniň gadymy ýapon diline eden täsiri güýçli bolupdyr. Muny ýapon dilinde duşýan birnäçe hytaý sözleri bile düşündirmek bolar. Häzirki zaman ýapon dilinde bolsa ýewropa dillerinden gaýdýan birnäçe alynma sözlere hem gabat gelinýär.

Ýapon diliniň döwürleri:
# Gadymy döwür ýapon dili
# Irki döwür ýapon dili
# Giçki ýapon dili
# Irki häzirki zaman ýapon dili
# Häzirki zaman ýapon dili
Ýapon dili agglýutinatiw dildir (ýagny dürli morfemasy bolan sözleriň birigip, dürli sözleri emele getirmegi). Onuň çekimsiz sesleriniň uzynlygy we çekimileriniň  arassa aýdylmagy beýleki dillerden tapawutly fonetikany emele getirýär. Sözleriniň ýazylyşy boýunça ol üç topara bölünýär: hiragana katakana, kanji. Işlikler zaman we işlik şekilleriniň goşulmalaryny kabul edýärler.

Häzirki wagtda dünýäniň iň ösen uniwersitetlerinde ýapon dili ikinji dil hökmünde öwredilýär. Hatda orta mekdeplerde-de ýapon dili bardyr. Ýapon medeniýetiniň, tehnologiýasynyň, animasion filmleriniň ýaýramagy bilen bu dili öwrenmäge höwes edýän halklaryň sany barha artýar.

== Hiragana ==

{| border=&quot;0&quot; cellspacing=&quot;2px&quot; cellpadding=&quot;2px&quot; width=&quot;100%&quot;
|-
|bgcolor=&quot;#BECFEB&quot; valign=top align=&quot;center&quot; colspan = 5 | 
|bgcolor=&quot;#D4D4D4&quot; colspan = 3 align=&quot;center&quot;|
|-bgcolor=&quot;#BECFEB&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
![[あ]] ''a''
![[い]] ''i''
![[う]] ''u''
![[え]] ''e''
![[お]] ''o''
|bgcolor=&quot;#D4D4D4&quot;|('''''ya''''')
|bgcolor=&quot;#D4D4D4&quot;|('''''yu''''')
|bgcolor=&quot;#D4D4D4&quot;|('''''yo''''')

|-
|colspan=&quot;8&quot;|

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|[[か]] ''ka''
|[[き]] ''ki''
|[[く]] ''ku''
|[[け]] ''ke''
|[[こ]] ''ko''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|きゃ ''kya''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|きゅ ''kyu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|きょ ''kyo''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|[[さ]] ''sa''
|[[し]] ''shi''
|[[す]] ''su''
|[[せ]] ''se''
|[[そ]] ''so''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|しゃ ''sha''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|しゅ ''shu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|しょ ''sho''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|[[た]] ''ta''
|[[ち]] ''chi''
|[[つ]] ''tsu''
|[[て]] ''te''
|[[と]] ''to''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ちゃ ''cha''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ちゅ ''chu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ちょ ''cho''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|[[な]] ''na''
|[[に]] ''ni''
|[[ぬ]] ''nu''
|[[ね]] ''ne''
|[[の]] ''no''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|にゃ ''nya''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|にゅ ''nyu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|にょ ''nyo''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|[[は]] ''ha''
|[[ひ]] ''hi''
|[[ふ]] ''fu''
|[[へ]] ''he''
|[[ほ]] ''ho''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ひゃ ''hya''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ひゅ ''hyu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ひょ ''hyo''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|[[ま]] ''ma''
|[[み]] ''mi''
|[[む]] ''mu''
|[[め]] ''me''
|[[も]] ''mo''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|みゃ ''mya''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|みゅ ''myu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|みょ ''myo''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|[[や]] ''ya''
|bgcolor=&quot;#E9E9E9&quot;|
|[[ゆ]] ''yu''
|bgcolor=&quot;#E9E9E9&quot;|
|[[よ]] ''yo''
|bgcolor=&quot;#E9E9E9&quot; colspan=&quot;3&quot;|

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|[[ら]] ''ra''
|[[り]] ''ri''
|[[る]] ''ru''
|[[れ]] ''re''
|[[ろ]] ''ro''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|りゃ ''rya''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|りゅ ''ryu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|りょ ''ryo''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|[[わ]]&amp;nbsp;''wa''
|&lt;font color=red&gt;[[ゐ]]&amp;nbsp;''wi''&lt;/font&gt;
|bgcolor=&quot;#E9E9E9&quot;|
|&lt;font color=red&gt;[[ゑ]]&amp;nbsp;''we''&lt;/font&gt;
|[[を]]&amp;nbsp;''o/wo''
|bgcolor=&quot;#E9E9E9&quot; colspan=&quot;3&quot;|

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|bgcolor=&quot;#E9E9E9&quot; colspan=&quot;4&quot;|
|[[ん]] ''n''
|bgcolor=&quot;#E9E9E9&quot; colspan=&quot;3&quot;|

|-
|colspan=&quot;8&quot;|

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|が ''ga''
|ぎ ''gi''
|ぐ ''gu''
|げ ''ge''
|ご ''go''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ぎゃ ''gya''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ぎゅ ''gyu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ぎょ ''gyo''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|ざ ''za''
|じ ''ji''
|ず ''zu''
|ぜ ''ze''
|ぞ ''zo''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|じゃ ''ja''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|じゅ ''ju''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|じょ ''jo''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|だ ''da''
|ぢ ''(ji)''
|づ ''(zu)''
|で ''de''
|ど ''do''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ぢゃ ''(ja)''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ぢゅ ''(ju)''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ぢょ ''(jo)''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|ば ''ba''
|び ''bi''
|ぶ ''bu''
|べ ''be''
|ぼ ''bo''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|びゃ ''bya''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|びゅ ''byu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|びょ ''byo''

|-bgcolor=&quot;#E7F5DE&quot; valign=top align=&quot;center&quot;
|ぱ ''pa''
|ぴ ''pi''
|ぷ ''pu''
|ぺ ''pe''
|ぽ ''po''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ぴゃ ''pya''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ぴゅ ''pyu''
|bgcolor=&quot;#F3F5DE&quot;|ぴょ ''pyo''
|}{{lang-stub}}
[[Kategoriýa:Diller]]
[[Kategoriýa:Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>flopas0kc9lr0c0y7ukfq4jsyvdxb8i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hytaý Respublikasy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2099</id>
    <revision>
      <id>230408</id>
      <parentid>225321</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:14:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>TayfunEt. moved page [[Taýwan]] to [[Hytaý Respublikasy]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1455" xml:space="preserve">{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style=&quot;margin: 0.5em 0 1em 1em; background: #ffffff; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
|+&lt;big&gt;&lt;big&gt;'''臺灣/Tâi-oân'''&lt;/big&gt;&lt;/big&gt;
|-
| style=&quot;background:#ffffff;&quot; align=center colspan=2 |
{| border=0 cellpadding=2 cellspacing=0
| align=center width=130 | [[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|125px|Taýwan baýdagy]]
| align=center width=130 | [[Faýl:National Emblem of the Republic of China.svg|100px|Taýwan gerbi]]
|-
| align=center width=130 | [[Taýwan baýdagy]]
| align=center width=130 | [[Taýwan gerbi]]
|}
|-
| align=center colspan=2 style=&quot;background: #ffffff;&quot; | [[Faýl:Taiwan NASA Terra MODIS 23791.jpg|right|300px]]
|-
| '''[[Paýtagt]]'''
| [[Taýpeý]]
|-
| '''[[Prezident]]'''
| [[Tsai Ing-wen]]
|-
| '''[[Dil]]'''
| [[Taýwança|Taýwança dili]], [[Hytaýça|Hytaýça dili]]
|-
| '''[[Gimn]]'''
| [[Taýwan himni]]
|-
| '''[[Yüzölçümü]]'''
| 35,980&amp;nbsp;km²
|-
| '''[[Ilat]]'''&lt;br /&gt;&amp;nbsp;– ilat/km²
| 23,519,518 &lt;small&gt;(2016)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;&amp;nbsp;649/km²
|-
|-
| '''[[Pul]]'''
| [[NT$]] (TWD)
|-
| '''[[Wagt]]'''
| [[UTC]] +8
|-
| '''[[Telefon kod]]'''
| +886
|-
| '''[[Internet TLD]]'''
| .tw
|}
'''Taýwan''' resmi ady '''Hytaý Respublikasy''', [[Aziýa]]'da yerleşyan bir Döwlet.

Goňşy [[döwlet]]ler: [[Hytaý]], [[Filippinler]], [[Günorta Koreýa]] we [[Ýaponiýa]].
{{Geo-stub}}
[[Kategoriýa:Aziýa]]</text>
      <sha1>flch51rwvxx2qpbs69nvaij6y1lb9g0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Onýyllyklaryň sanawy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6476</id>
    <revision>
      <id>230365</id>
      <parentid>199804</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T04:27:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>114.79.20.202</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9927" xml:space="preserve">&lt;center&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center; font-size:90%;&quot;
! Asyr
!colspan=&quot;10&quot;| Onýyllyklar
|-
!  [[B.e. öň 17-nji asyr|B.e. öň 17-nji]]
| [[B.e. öň 1690ýý]]  || [[B.e. öň 1680ýý]]  || [[B.e. öň 1670ýý]] || [[B.e. öň 1660ýý]] || [[B.e. öň 1650ýý]] || [[B.e. öň 1640ýý]] || [[B.e. öň 1630ýý]] || [[B.e. öň 1620ýý]] || [[B.e. öň 1610ýý]] ||  [[B.e. öň 1609–1600|B.e. öň 1600ýý]]
|-
!  [[B.e. öň 16-njy asyr|B.e. öň 16-njy]]
| [[B.e. öň 1590ýý]] || [[B.e. öň 1580ýý]] || [[B.e. öň 1570ýý]] || [[B.e. öň 1560ýý]] || [[B.e. öň 1550ýý]] || [[B.e. öň 1540ýý]] || [[B.e. öň 1530ýý]] || [[B.e. öň 1520ýý]] || [[B.e. öň 1510ýý]]  ||  [[B.e. öň 1509–1500|B.e. öň 1500ýý]]
|-
!  [[B.e. öň 15-nji asyr|B.e. öň 15-nji]]
| [[B.e. öň 1490ýý]] || [[B.e. öň 1480ýý]] || [[B.e. öň 1470ýý]] || [[B.e. öň 1460ýý]] || [[B.e. öň 1450ýý]] || [[B.e. öň 1440ýý]] || [[B.e. öň 1430ýý]] || [[B.e. öň 1420ýý]] || [[B.e. öň 1410ýý]] ||  [[B.e. öň 1409–1400|B.e. öň 1400ýý]] 
|-
!  [[B.e. öň 14-nji asyr|B.e. öň 14-nji]]
| [[B.e. öň 1390ýý]] || [[B.e. öň 1380ýý]] || [[B.e. öň 1370ýý]] || [[B.e. öň 1360ýý]] || [[B.e. öň 1350ýý]] || [[B.e. öň 1340ýý]] || [[B.e. öň 1330ýý]] || [[B.e. öň 1320ýý]] || [[B.e. öň 1310ýý]] ||  [[B.e. öň 1309–1300|B.e. öň 1300ýý]]
|-
!  [[B.e. öň 13-nji asyr|B.e. öň 13-nji]]
| [[B.e. öň 1290ýý]] || [[B.e. öň 1280ýý]] || [[B.e. öň 1270ýý]] || [[B.e. öň 1260ýý]] || [[B.e. öň 1250ýý]] || [[B.e. öň 1240ýý]] || [[B.e. öň 1230ýý]] || [[B.e. öň 1220ýý]] || [[B.e. öň 1210ýý]] ||  [[B.e. öň 1209–1200|B.e. öň 1200ýý]]
|-
!  [[B.e. öň 12-nji asyr|B.e. öň 12-nji]]
| [[B.e. öň 1190ýý]]  || [[B.e. öň 1180ýý]]  || [[B.e. öň 1170ýý]]  || [[B.e. öň 1160ýý]]  || [[B.e. öň 1150ýý]]  || [[B.e. öň 1140ýý]]  || [[B.e. öň 1130ýý]]  || [[B.e. öň 1120ýý]]  || [[B.e. öň 1110ýý]]  ||  [[B.e. öň 1109–1100|B.e. öň 1100ýý]] 
|-
!  [[B.e. öň 11-nji asyr|B.e. öň 11-nji]] 
| [[B.e. öň 1090ýý]]  || [[B.e. öň 1080ýý]]  || [[B.e. öň 1070ýý]]  || [[B.e. öň 1060ýý]]  || [[B.e. öň 1050ýý]]  || [[B.e. öň 1040ýý]]  || [[B.e. öň 1030ýý]]  || [[B.e. öň 1020ýý]]  || [[B.e. öň 1010ýý]]  ||  [[B.e. öň 1009–1000|B.e. öň 1000ýý]] 
|-
!  [[B.e. öň 10-njy asyr|B.e. öň 10-njy]] 
| [[B.e. öň 990ýý]]  || [[B.e. öň 980ýý]]  || [[B.e. öň 970ýý]]  || [[B.e. öň 960ýý]]  || [[B.e. öň 950ýý]]  || [[B.e. öň 940ýý]]  || [[B.e. öň 930ýý]]  || [[B.e. öň 920ýý]]  || [[B.e. öň 910ýý]]  ||  [[B.e. öň 909–900|B.e. öň 900ýý]] 
|-
! [[B.e. öň 9-njy asyr|B.e. öň 9-njy]]
|[[B.e. öň 890ýý]] ||[[B.e. öň 880ýý]]  || [[B.e. öň 870ýý]]  ||  [[B.e. öň 860ýý]]  ||  [[B.e. öň 850ýý]]  ||  [[B.e. öň 840ýý]]  ||  [[B.e. öň 830ýý]]  ||  [[B.e. öň 820ýý]]  ||  [[B.e. öň 810ýý]]  ||  [[B.e. öň 809–800|B.e. öň 800ýý]] 
|-
! [[B.e. öň 8-nji asyr|B.e. öň 8-nji]] 
|[[B.e. öň 790ýý]]  ||  [[B.e. öň 780ýý]]  ||  [[B.e. öň 770ýý]]  ||  [[B.e. öň 760ýý]]  ||  [[B.e. öň 750ýý]]  ||  [[B.e. öň 740ýý]]  ||  [[B.e. öň 730ýý]]  ||  [[B.e. öň 720ýý]]  ||  [[B.e. öň 710ýý]]  ||  [[B.e. öň 709–700|B.e. öň 700ýý]] 
|-
! [[B.e. öň 7-nji asyr|B.e. öň 7-nji]] 
|[[B.e. öň 690ýý]]  ||  [[B.e. öň 680ýý]]  ||  [[B.e. öň 670ýý]]  ||  [[B.e. öň 660ýý]]  ||  [[B.e. öň 650ýý]]  ||  [[B.e. öň 640ýý]]  ||  [[B.e. öň 630ýý]]  ||  [[B.e. öň 620ýý]]  ||  [[B.e. öň 610ýý]]  ||  [[B.e. öň 609–600|B.e. öň 600ýý]] 
|-
! [[B.e. öň 6-njy asyr|B.e. öň 6-njy]] 
|[[B.e. öň 590ýý]]  ||  [[B.e. öň 580ýý]]  ||  [[B.e. öň 570ýý]]  ||  [[B.e. öň 560ýý]]  ||  [[B.e. öň 550ýý]]  ||  [[B.e. öň 540ýý]]  ||  [[B.e. öň 530ýý]]  ||  [[B.e. öň 520ýý]]  ||  [[B.e. öň 510ýý]]  ||  [[B.e. öň 509–500|B.e. öň 500ýý]] 
|-
! [[B.e. öň 5-nji asyr|B.e. öň 5-nji]] 
|[[B.e. öň 490ýý]]  ||  [[B.e. öň 480ýý]]  ||  [[B.e. öň 470ýý]]  ||  [[B.e. öň 460ýý]]  ||  [[B.e. öň 450ýý]]  ||  [[B.e. öň 440ýý]]  ||  [[B.e. öň 430ýý]]  ||  [[B.e. öň 420ýý]]  ||  [[B.e. öň 410ýý]]  ||  [[B.e. öň 409–400|B.e. öň 400ýý]] 
|-
! [[B.e. öň 4-nji asyr|B.e. öň 4-nji]] 
|[[B.e. öň 390ýý]]  ||  [[B.e. öň 380ýý]]  ||  [[B.e. öň 370ýý]]  ||  [[B.e. öň 360ýý]]  ||  [[B.e. öň 350ýý]]  ||  [[B.e. öň 340ýý]]  ||  [[B.e. öň 330ýý]]  ||  [[B.e. öň 320ýý]]  ||  [[B.e. öň 310ýý]]  ||  [[B.e. öň 309–300|B.e. öň 300ýý]] 
|-
! [[B.e. öň 3-nji asyr|B.e. öň 3-nji]] 
|[[B.e. öň 290ýý]]  ||  [[B.e. öň 280ýý]]  ||  [[B.e. öň 270ýý]]  ||  [[B.e. öň 260ýý]]  ||  [[B.e. öň 250ýý]]  ||  [[B.e. öň 240ýý]]  ||  [[B.e. öň 230ýý]]  ||  [[B.e. öň 220ýý]]  ||  [[B.e. öň 210ýý]]  ||  [[B.e. öň 209–200|B.e. öň 200ýý]] 
|-
! [[B.e. öň 2-nji asyr|B.e. öň 2-nji]] 
|[[B.e. öň 190ýý]]  ||  [[B.e. öň 180ýý]]  ||  [[B.e. öň 170ýý]]  ||  [[B.e. öň 160ýý]]  ||  [[B.e. öň 150ýý]]  ||  [[B.e. öň 140ýý]]  ||  [[B.e. öň 130ýý]]  ||  [[B.e. öň 120ýý]]  ||  [[B.e. öň 110ýý]]  ||  [[B.e. öň 109–100|B.e. öň 100ýý]] 
|-
! [[B.e. öň 1-nji asyr|B.e. öň 1-nji]] 
|[[B.e. öň 90ýý]]  ||  [[B.e. öň 80ýý]]  ||  [[B.e. öň 70ýý]]  ||  [[B.e. öň 60ýý]]  ||  [[B.e. öň 50ýý]]  ||  [[B.e. öň 40ýý]]  ||  [[B.e. öň 30ýý]]  ||  [[B.e. öň 20ýý]]  ||  [[B.e. öň 10ýý]]  ||  [[B.e. öň 0ýý]] 
|-
! [[1-nji asyr|1-nji]]
| [[0ýý]] || [[10ýý]] || [[20ýý]] || [[30ýý]] || [[40ýý]] || [[50ýý]] || [[60ýý]] || [[70ýý]] || [[80ýý]] || [[90ýý]]
|-
! [[2-nji asyr|2-nji]]
| [[100–109|100ýý]] || [[110ýý]] || [[120ýý]] || [[130ýý]] || [[140ýý]] || [[150ýý]] || [[160ýý]] || [[170ýý]] || [[180ýý]] || [[190ýý]]
|-
! [[3-nji asyr|3-nji]]
| [[200–209|200ýý]] || [[210ýý]] || [[220ýý]] || [[230ýý]] || [[240ýý]] || [[250ýý]] || [[260ýý]] || [[270ýý]] || [[280ýý]] || [[290ýý]]
|-
! [[4-nji asyr|4-nji]]
| [[300–309|300ýý]] || [[310ýý]] || [[320ýý]] || [[330ýý]] || [[340ýý]] || [[350ýý]] || [[360ýý]] || [[370ýý]] || [[380ýý]] || [[390ýý]]
|-
! [[5-nji asyr|5-nji]]
| [[400–409|400ýý]] || [[410ýý]] || [[420ýý]] || [[430ýý]] || [[440ýý]] || [[450ýý]] || [[460ýý]] || [[470ýý]] || [[480ýý]] || [[490ýý]]
|-
! [[6-njy asyr|6-njy]]
| [[500–509|500ýý]] || [[510ýý]] || [[520ýý]] || [[530ýý]] || [[540ýý]] || [[550ýý]] || [[560ýý]] || [[570ýý]] || [[580ýý]] || [[590ýý]]
|-
! [[7-nji asyr|7-nji]]
| [[600–609|600ýý]] || [[610ýý]] || [[620ýý]] || [[630ýý]] || [[640ýý]] || [[650ýý]] || [[660ýý]] || [[670ýý]] || [[680ýý]] || [[690ýý]]
|-
! [[8-nji asyr|8-nji]]
| [[700–709|700ýý]] || [[710ýý]] || [[720ýý]] || [[730ýý]] || [[740ýý]] || [[750ýý]] || [[760ýý]] || [[770ýý]] || [[780ýý]] || [[790ýý]]
|-
! [[9-njy asyr|9-njy]]
| [[800–809|800ýý]] || [[810ýý]] || [[820ýý]] || [[830ýý]] || [[840ýý]] || [[850ýý]] || [[860ýý]] || [[870ýý]] || [[880ýý]] || [[890ýý]]
|-
! [[10-njy asyr|10-njy]]
| [[900–909|900ýý]] || [[910ýý]] || [[920ýý]] || [[930ýý]] || [[940ýý]] || [[950ýý]] || [[960ýý]] || [[970ýý]] || [[980ýý]] || [[990ýý]]
|-
! [[11-nji asyr|11-nji]]
| [[1000–1009|1000ýý]] || [[1010ýý]] || [[1020ýý]] || [[1030ýý]] || [[1040ýý]] || [[1050ýý]] || [[1060ýý]] || [[1070ýý]] || [[1080ýý]] || [[1090ýý]]
|-
! [[12-nji asyr|12-nji]]
| [[1100–1109|1100ýý]] || [[1110ýý]] || [[1120ýý]] || [[1130ýý]] || [[1140ýý]] || [[1150ýý]] || [[1160ýý]] || [[1170ýý]] || [[1180ýý]] || [[1190ýý]]
|-
! [[13-nji asyr|13-nji]]
| [[1200–1209|1200ýý]] || [[1210ýý]] || [[1220ýý]] || [[1230ýý]] || [[1240ýý]] || [[1250ýý]] || [[1260ýý]] || [[1270ýý]] || [[1280ýý]] || [[1290ýý]]
|-
! [[14-nji asyr|14-nji]]
| [[1300–1309|1300ýý]] || [[1310ýý]] || [[1320ýý]] || [[1330ýý]] || [[1340ýý]] || [[1350ýý]] || [[1360ýý]] || [[1370ýý]] || [[1380ýý]] || [[1390ýý]]
|-
! [[15-nji asyr|15-nji]]
| [[1400–1409|1400ýý]] || [[1410ýý]] || [[1420ýý]] || [[1430ýý]] || [[1440ýý]] || [[1450ýý]] || [[1460ýý]] || [[1470ýý]] || [[1480ýý]] || [[1490ýý]]
|-
! [[16-njy asyr|16-njy]]
| [[1500–1509|1500ýý]] || [[1510ýý]] || [[1520ýý]] || [[1530ýý]] || [[1540ýý]] || [[1550ýý]] || [[1560ýý]] || [[1570ýý]] || [[1580ýý]] || [[1590ýý]]
|-
! [[17-nji asyr|17-nji]]
| [[1600–1609|1600ýý]] || [[1610ýý]] || [[1620ýý]] || [[1630ýý]] || [[1640ýý]] || [[1650ýý]] || [[1660ýý]] || [[1670ýý]] || [[1680ýý]] || [[1690ýý]]
|-
! [[18-nji asyr|18-nji]]
| [[1700–1709|1700ýý]] || [[1710ýý]] || [[1720ýý]] || [[1730ýý]] || [[1740ýý]] || [[1750ýý]] || [[1760ýý]] || [[1770ýý]] || [[1780ýý]] || [[1790ýý]]
|-
! [[19-njy asyr|19-njy]]
| [[1800–1809|1800ýý]] || [[1810ýý]] || [[1820ýý]] || [[1830ýý]] || [[1840ýý]] || [[1850ýý]] || [[1860ýý]] || [[1870ýý]] || [[1880ýý]] || [[1890ýý]]
|-
! [[20-nji asyr|20-nji]]
| [[1900–1909|1900ýý]] || [[1910ýý]] || [[1920ýý]] || [[1930ýý]] || [[1940ýý]] || [[1950ýý]] || [[1960ýý]] || [[1970ýý]] || [[1980ýý]] || [[1990ýý]]
|-
! [[21-nji asyr|21-nji]]
| [[2000–2009|2000ýý]] || [[2010ýý]] || '''[[2020ýý]]''' || [[2030ýý]] || [[2040ýý]] || [[2050ýý]] || [[2060ýý]] || [[2070ýý]] || [[2080ýý]] || [[2090ýý]]
|-
! [[22-nji asyr|22-nji]]
| [[2100–2109|2100ýý]] ||  ||  || || || || || || ||  
|}
&lt;/center&gt;

[[Kategoriýa:Onýyllyklar]]

&lt;!--Other languages--&gt;</text>
      <sha1>5oms0pb5l7kldespn2wwx7h5s8oydiq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şablon:Lang-zh</title>
    <ns>10</ns>
    <id>9217</id>
    <revision>
      <id>230288</id>
      <parentid>194941</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:37:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="160" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{{#invoke:Lang-zh|Zh}}&lt;/includeonly&gt;
&lt;noinclude&gt;
{{doc}}
[[Kategoriýa:Hytaý dili şablonlary|zh]]
[[Kategoriýa:Dil şablonlary|zh]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9t2vqvu21gcy23ylb75kp5i4gnz77c9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategoriýa:Fransiýanyň taryhy</title>
    <ns>14</ns>
    <id>10091</id>
    <revision>
      <id>230343</id>
      <parentid>182847</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:02:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:9D8E:BA9C:AB1E:C642</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="164" xml:space="preserve">{{Commons|Category:History of France}}

[[Kategoriýa:Ýurtlar boýunça taryh]]
[[Kategoriýa:Fransiýa]]
[[Kategoriýa:Ýewropanyň taryhy]]
[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>d8szysmhb536kbf42k9c3nozgccuy6b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategoriýa:Ispaniýanyň taryhy</title>
    <ns>14</ns>
    <id>10237</id>
    <revision>
      <id>230341</id>
      <parentid>184292</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:00:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:9D8E:BA9C:AB1E:C642</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163" xml:space="preserve">{{Commons|Category:History of Spain}}

[[Kategoriýa:Ispaniýa]]
[[Kategoriýa:Ýewropanyň taryhy]]
[[Kategoriýa:Ýurtlar boýunça taryh]]
[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>tifwb50y64iecgkssg0gpp46xlm21ye</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aziýada Ikinji Jahan Urşy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11537</id>
    <revision>
      <id>230269</id>
      <parentid>216225</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:40:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>TayfunEt. moved page [[Aziýada ikinji jahan urşy]] to [[Aziýada Ikinji Jahan Urşy]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25578" xml:space="preserve">'''Mowzugy:     Aziýada ikinji jahan urşy. Ikinji jahan urşunyň tamamlanmagy.'''

'''Meýilnamasy:'''

1. Aziýa we Affika ikinji jahan urşy döwründe

2. Ýaponiýanyň  ikinji jahan urşuna goşulmagy.

3. Ýaponiýa garşy harby hereketler.

4. ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri.

5. SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy.

6.Urşuň jemleri we sapaklary.

II jahan urşy Aziýanyň hem birnäce ýerlerini gurşap aldy. Arikada, Orta ýer deňziniň kenarlarynda, Gündogar Aziýada uruş hereketleri alnyp baryldy. Aziýada uruş ojagynyň  merkezi Ýaponiýa bolupdy. Eýrana rus we iňlis goşunlary girizilmedik bolanda, bu ýerde hem uruş alnyp barylardy. Geliň indi şu wakalar barada yzygider durup geçeliň!

'''Afrikada we Orta ýer deňzi sebtindäki uruş.'''  Affikanyň merkezi we günorta sebitlerinde uruş hereketleri alnyp barylmady. Ýöne bu ýerleriň halklary baknadarlar üçin adam we çig-mal çeşmesi bolup hyzmat etdiler. Afrikadaky uruş hereketleri esasan iňlis we italýan goşunlarynyň arasynda alnyp baryldy. Somaliniň bir bölegi we Liwiýa Italiýanyň gol astyndady. Hut şol ýerlerde urşa taýýarlanyp, 1940-njy ýylyň Ruhnama aýynda italýan goşuny Müsüri, Sues kanalynyň sebitini, Sudany we Keniýany eýelemäge synanyşdy. Synanyşyk şowsuz gutardy. Iňlisler italýanlara garşy ýerli halky ulanyp ýeňiş gazandylar. Afrikada Sues kanaly sebitini basyp almak maksady bilen Germaniýa italýan goşunlaryna kömege geldi. Emma german-italýan bileleşigi Sues kanaly sebtini basyp alyp bilmedi.

Aziýa ýurtlarynda Hindistan Angliýanyň baknasy hökmünde urşuň başynda Angliýanyň tarapynda uruşýan ýurt diýlip yglan edildi.
	
Eýran ikinji jahan urşunyň başynda özüniň uruşda bitaraplygyny jar edipdi. Emma onuň bitaraplygy iş ýüzünde alnyp barylmandy. Ýurtda german täsiri gaty güýçlüdi. Şeýle şertlerde 25.08 1941-nji ýylda öňki SSSR, ertesi Angliýa Eýrana öz goşunlaryny girizdiler. Eýrana goşun girizilmegi Türkmenistanyň uruş alnyp barylýan ýere öwrülmeginiň öňüni aldy. 29.10.1942-nji ýylda Eýran, Angliýa, SSSR şertnama baglaşyp, uruş döwründe birek-birege kömek bermek brada ylalaşdylar.

'''Tähran maslahaty.''' Urşuň gidişinde güýçleriň artykmaçlygy SSSR-iň, ABŞ-nyň, Beýik Britaniýanyň tarapyna geçmegi bilen, bileleşigiň döwlet ýolbaşçylary ýokary derejede duşuşyk guramak barada ylalaşdylar. Uzak çekişmeden soňra, Staliniň talaby boýunça, ilkinji duşuşygy Tähranda geçirmeklik kararyna geldiler. Ol bileleşigiň ýolbaşçylary I.Staliniň, F.Ruzweltiň, U.Çerçilliň gatnaşmagynda 1943-nji ýylyň 28-nji noýabr 1-nji dekabry aralygynda bolup geçdi.
	
Maslahatda 1944-nji ýylda Fransiýanyň demirgazygyna amerikan-iňlis goşunlarynyň düşürilmegi-ikinji söweş ugrynyň açylmagy barada ylalaşdylar. Uruş gutarandan soňraky Germaniýanyň, Polşanyň ykbaly barada maslahatlaşdylar. 1944-nji ýyldaky harby hereketleri utgaşykly alyp barmak barada ylalaşdylar. SSSR Germaniýa garşy uruş gutarandan soň, Ýaponiýa garşy urşa goşulmaga söz berdi. ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa talaplary bilen razylaşdylar.

Mälim bolşy ýaly, 1933-nji ýylda Germaniýada Gitleriň ýolbaşçylygynda faşistler häkimiýete geldiler. Faşistler Wersal  şertnamasynyň Germaniýanyň ýaragly güýçlerine çäklendirmesini äsgermezlik edip, gödek bozup başladylar. Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler Ligasyndan çykdy. Ol 1935-nji ýylda ählumumy harby borçlulyk girizdi. Şol ýyl Wersal şertnamasy boýunça ýaragsyzlandyrylan sebit diýlip jar edilen Saar welaýatyna goşun girizdi. Wersal şertnamasy boýunça Germaniýa 100 müň adamly goşun edinmäge rugsat berlipdi. Oňa harby uçarlar, tanklar, iri harby gämileri edinmek gadagandy. Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz ýüzünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german hökümeti baş harby merkez döretdi. Bu merkez basybalyjylykly uruşlaryň meýilnamalaryny işläp taýýarlamak bilen meşgullanyp başlady.
	

'''Uzak Gündogarda uruş ojagynyň döremegi.''' Ýaponiýany iki jahan urşunyň aralygynda diňe harby serkerdeleriň ýolbaşçylygynda düzülen hökümetler dolandyrypdy. Bu ýagdaý Ýaponiýanyň daşary syýasatynyň aýratyn basybalyjylykly häsiýetli bolmagyna getirdi. XIX asyryň ahyryndaky hytaý-ýapon we XX asyryň başyndaky  rus-ýapon uruşlaryndaky ýeňişlerden ruhy göterilen ýapon harby ýolbaşçylary Ýaponiýanyň ýeňilmezekligi baradaky toslamany ýaýratdy.
	
Ýaponiýada senagatyň ösmegi täze-täze satuw bazarlaryny we çig mal çeşmelerini talap edýärdi. Ýaponiýanyň özi ýerasty baýlyklara garyp ýurt bolanlygy sebäpli, goňşy ýurtlara göz dikýärdi. Indi Ýaponiýa Aziýada agalygyny ornaşdyrmagyň arzuwyndady. Ýapon harby ýolbaşçylary Hytaýy, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlaryny, Hindistany basyp almagyň harby meýilnamalaryny taýýarlapdylar.
	
Ýaponiýa 1931-nji ýylda Hytaýyň Mançžuriýa welaýatyny basyp aldy. 1932-nji ýylda Jehe welaýatyny eýeledi. 1933-nji ýylda Milletler Ligasyndan çykan Ýaponiýa uly urşa taýýarlyk görüp başlady. 8. 06.1937-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýa garşy aç-açan urşa başlady. Hytaý halky şu döwürden başlap II jahan urşy tamamlanýança ýapon zulmuna garşy göreşmeli boldy.
Uzak Gündogarda Ýaponiýa köpden bäri uşra taýýarlanýardy. Ýaponiýa 1931-nji ýylda Mançžuriýany basyp alandan soňra, Mongoliýa, SSSR-e we Hytaýa garşy ýeňişli urşuň arzuwyndady. Ol 1937-nji ýylyň tomsundan başlap Hytaýa garşy uruş alyp baryp, ikinji jahan urşy başlanýança, onuň uly bölegini eýeläpdi. Basylyp alnan Hytaý ýerlerinden we Ýaponiýa bakna bolan Koreýadan gelýän peýdanyň hasabyna ýaraglanyşygy güýçlendirýärdi.
	
Ikinji jahan urşy başlanandan soňra Ýaponiýa Ýewropadaky dawalara goşulmajakdygyny jar etdi. Emma Fransiýanyň uruşda ýeňilmegi bilen Ýaponiýa onuň Aziýadaky eýeçiliklerini basyp almaga girişdi. 1940-njy ýylyň 23-nji Ruhnamasynda Fransiýanyň Hindi-Hytaýdaky bakna ýurtlaryna goşun girizdi.
	
Ýaponiýa SSSR-e garşy urşa uzak wagtlap taýýarlandy. Ol taýýarlygy gizlin saklamak üçin SSSR-e birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakynda şertnama baglaşmagy teklip etdi. Sowet-ýapon gepleşikleri geçirilip, 13.04.1941-nji ýylda çozmazlyk hakynda şertnama baglaşyldy. Berlinde geçirilen ýapon-german gepleşiklerinde (1941-nji ýylyň ýaz aýlary) Ýaponiýa Germaniýanyň SSSR-e garşy urşuna goşulmaga-da razylaşdy.
	

'''Ýapon-amerikan garşylyklarynyň ýitileşmegi.''' 1941-nji ýylyň ýazynda ýapon-amerikan garşylyklary barha ýitileşdi. Ýaponiýanyň Indoneziýada täsiriniň güýçlenmegine ABŞ-nyň garşy bolmagy ýapon-amerikan dawalaryny ýene-de güýçlendirdi.
	
1941-nji ýylyň ýazyndan başlap ABŞ we Ýaponiýa Ýuwaş ummanynda hojaýynçylyk ugrunda dawalaşyp başladylar. Emma ol wagt  olaryň ikisi-de  urşa taýýar däldi.
	
Ýaponiýa urşa taýýarlygyny gizlemek we wagt utmak üçin ABŞ bilen gepleşikleri geçirmegi teklip etdi. 1941-nji ýylyň Gurabansoltan aýynda Waşingtonda ýapon-amerikan gepleşikleri başlandy. Gepleşiklerde ABŞ Ýaponiýanyň talaplarynyň esasy bölegi bilen razylaşdy, hatda Hytaýy eýelemegine-de garşy bolman, ony köşeşdirjek boldy. Emma Ýaponiýa ABŞ-a garşy uruşmak kararyna gelipdi.
	

'''Ýaponiýanyň urşa goşulmagy.''' 02.07.1941-nji ýylda Ýaponiýanyň döwlet we harby ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda uly maslahat geçirildi. Onda Ýaponiýanyň urşa goşulmak meselesine seredildi. Ýygnakda ABŞ we Beýik Britaniýa garşy urşa başlamak we Hindistana çenli Aziýa ýurtlaryny basyp almak karar edildi. Ýaponiýa bu döwre çenli Hytaýyň esasy bölegini we Fransiýanyň baknalary bolan Wýetnamy, Laosy, Kambojany eýeläpdi.
	
07.12.1941-nji ýylda Ýaponiýa ABŞ-nyň Gawaý adalaryndaky harby güýçleriniň (Pýorl-Harbor) üstüne duýdansyz çozup, urşa  başlady.  Ilkinji söweşde ABŞ-nyň Ýuwaş ummanyndaky floty uly ýitgiler çekdi. Yzysüre ýaponlar Günorta Hytaý deňzinde ýerleşen iňlis harby gämileriniň birnäçesini gark etdiler. ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň Ýuwaş ummanyndaky harby kuwwatyna düýpli zarba uruldy.
	
Ýapon basybalyjylary Tailanda hem-de iňlislere bakna bolan Malaýa we Birma garşy çozuşa başlaýarlar. ABŞ we Beýik BritaniýaÝaponiýa garşy uruş yglan etdiler. Germaniýa we Italiýa hem ABŞ-a garşy urşa başlaýar. Ýuwaş ummanynda uruş başlandy.
	
Ýaponiýanyň goşunlarynyň tiz hem duýdansyz hereket etmegi netijesinde, olar urşuň başynda uly harby üstünlikler gazandylar. Ýaponiýa 1941-nji ýylyň dekabrynda Beýik Britaniýanyň Gonkongdaky (Sýangan) harby-deňiz berkitmesini, 1942-nji ýylyň başky iki aýynda Beýik Britaniýanyň Singapurdaky 70 müň adamly harby berkitmesini, 50 müňli amerikan-filippin goşunyny derbi-dagyn edip, Ýuwaş ummany sebtinde ýeke-täk hojaýyna öwrüldi. Ýaponiýa Aziýa halklaryna özüni Günbataryň zulumyndan azat ediji edip görkezmäge synandy. Ýuwaş ummany sebtindäki urşuň birinji döwründe Ýaponiýa häzirki Filippinleri, Malaýziýany, Birmany, Tailandy, Indoneziýany eýeledi. Wýetnam, Laos, Kamboja we Hytaýyň uly bölegi Ýaponiýanyň gol astyndady. Şeýlelikde,Ýaponiýanyň basyp alan ýerleri Günortada täze Gwineýadan başlap, demirgazykda Aleut adalaryna çenli, Günbatarda Hindistandan başlap, Gündogarda Marşall adalaryna çenli ýaýrap, gaty giňäpdi. Hatda basyp alan ýerleriniň ululygy boýunça (9,8 mln. inedördül km.) Ýaponiýa Germaniýadan hem öňe geçipdi. Ýaponiýanyň basyp alan ýerleriniň ilaty hem Germaniýanyňkydan köpdi. 73 mln. ilatly Ýaponiýa 400 mln. ilat ýaşaýan birnäçe ýurtlary eýeläpdi.

Uruşda beýik öwrülişik Ýuwaş ummanynda başlandy. 1942-nji ýylyň iýunynda Midueý adasynyň alkymynda amerikanlar gazaply söweşde ýaponlardan ýeňiş gazandylar. Söweşde  Ýaponiýanyň floty uly ýitgiler çekdi. Şu söweşden soňra Ýaponiýa deňizde agalygyny ýitirdi we hiç wagt özüni dürsäp bilmedi. Ýaponiýa Ýuwaş ummany  sebtinddki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy.
	
Iňlis goşunlary general B.L.Montgomeriň ýolbaşçylygy astynda Demirgazyk Afrikada 1942-nji ýylyň oktýabrynda italýan-german goşunlaryny derbi-dagyn etdiler. 1942-nji ýylyň 7-nji noýabrynda Duaýt Eýzenhaueriň ýolbaşçylygynda amerikan goşunlary Demirgazyk Afrika düşürildi. Olar iňlisler bilen sazlaşykly hereket edip, 1943-nji ýylyň 13-nji maýynda italýan-german goşunlarynyň garşylygyny syndyrdylar.

Uzak wagtlap uruş alyp barmaga Ýaponiýanyň ykdysady mümkinçiligi ýokdy. Ýaponiýa taryhda köplenç gysga wagtlyk uruşlara ökdedi. Eýýäm 1942-nji ýylyň ortalaryndan başlap Ýaponiýanyň hüjümi saklanyldy. 1942-nji ýylyň 4-8-nji maýynda Korall deňzindäki söweş, 1942-nji ýylyň 4-6-njy iýunyndaky Midueý adalaryna Ýaponiýanyň hüjümi şowsuz gutarýar. Şundan  soňraky söweşlerde ruhy rüstemlik we harby artykmaçlyk amerikan-iňlis goşunlarynyň tarapynda bolup, Ýaponiýa goranyşa geçmäge mejbur boldy. Ýuwaş ummanyndaky uruş hem Günbatardaky ýaly uzaga çekiljek häsiýetine geçdi. Wagt bolsa ýaponlaryň duşmanlarynyň hasabyna işleýärdi.
	

'''Ýaponiýa garşy harby hereketler.''' Midueý söweşindäki ýeňlişden soňra ýaponlar goranyşa geçmäge mejbur boldular. 1943-nji ýylyň tomsuna çenli amerikan-iňlis goşunlary-da hüjüme geçmediler. Biraz wagt iki tarap hem täze söweşlere taýýarlandy. ABŞ harby uçarlary çekýän gämileri (awianoses) gurmaklygy güýçlendirdi, täze harby berkitmeleri gurdy. Ýaponlar goranyşy güýçlendirdiler.
	
1943-nji ýylyň ikinji ýarymynda iňlisleriň we awstraliýalylaryň goldamagynda amerikan goşunlary Solomonow we Gilbert adalaryny eýelediler. Ýöne 1944-nji ýylyň başyna çenli Ýaponiýa entek Ýuwaş ummanynda we Günorta-Gündogar Aziýada, Hytaýda hojaýynçylyk edýärdi.
	
1944-nji ýyldaky harby hereketler esasan amerikan-iňlis goşunlarynyň peýdasyna boldy. Amerikan goşunlary Ýuwaş ummanynda Marşall, Korolin, Marian adalaryny eýeläpdiler. 1944-nji ýylyň oktýabrynda Filippinleri azat etmek ugrunda söweşler başlandy. Filippinleriň bir bölegi azat edildi. Iňlisler Birmada ýaponlara garşy hüjüme başladylar.
	
1945-nji ýylyň başynda Ýaponiýa özüniň harby-ykdysady mümkinçiliginiň azalandygyna seretmezden, entek uzak wagtlap garşylyk görkezmäge ukyplydy. Onuň entek 4 mln. çemesi gury ýer goşuny bardy. Üstesine-de, 1 mln.200 müň esgerli harby-deňiz güýçleri bardy. Harby-deňiz güýçleriniň we tutuş goşunyň ýaraglynyşy boýunça welin, Ýaponiýanyň ýagdaýy erbetdi. Ýaponiýa Aýratyn-da, harby uçarlaryň we harby gämileriň sany we hili boýunça bileleşen döwletlerden yza galypdy.
	
1945-nji ýylyň martyna çenli amerikan goşunlary Filippinleri doly azat etdiler. Maý aýynda iňlisler ýaponlary Birmadan doly kowup çykardylar. Indoneziýa ugrunda söweşler başlandy. Ýaponiýa Germaniýanyň uruşda ýeňlendigine seretmezden, urşy dowam etdirdi. Ýapon harbylary urşy uzaga çekdirip, uruşdan soňky gepleşiklerde hormatly oturgyçda oturmagy isleýärdiler.
	
Ýaponlar dürli keselleri ýaýradyjy bakteriologiki ýaragyna bil baglaýardylar. Bu ýaragy deňizdäki söweşlerde ulanmak mümkinçiligi az bolansoň, gury ýer söweşlerinde ulanmagy maksat edinýärdiler. Ýaponlar ähli goşun bölümlerinde diýen ýaly ölüme köre-kör taýýar bolan kamikadze toparlaryny döredip, olara uly ynam edýärdiler.
	
Kamikadze ýapon dilinden terjime edilende “Asmandan gelen şemal” diýmegi aňladýar. Ol admiral Onisiniň tapan täzeçilligidir. Ol öz uçarlaryny amerikan gämileriniň üstüne gönükdirip, özi hem wepat bolýan uçarmanlary taýýarlamagy teklip edipdi. 1944-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Filippinleriň golaýynda olar ilkinji gezek söweşe girip, 1 sany amerikan uçar çekýän gämisine we 3 sany harby gämisine zyýan ýetirdi. Uruş döwründe 1228 sany ýapon kamikadzesi wepat bolup, olar 36 sany amerikan harby gämisini gark edip, kiçeňräk 368 harby gämisine-de kem-käs zyýan ýetiripdirler. Kamikadzeler 5 müň amerikan esgeriniň wepat bolmagyna sebäp bolupdyrlar.	
	

'''ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri.''' ABŞ dünýä jemgyýetçiligini, aýratyn-da, uruş ýyllary halkara abraýy mese-mälim artan SSSR-i gorkuzmak we öz harby kuwwatyny mazamlamak üçin Ýaponiýa garşy uruşda atom bombasyny ulanmagy karar etdi.
	
ABŞ 1942-nji ýyldan general Genri Growsyň baştutanlygynda “Manhetten taslamasy” adyny alan atom bombasyny taýýarlamak işlerini ýaýbaňlandyrdy. 1943-nji ýylyň baharynda meşhur fizik Oppengeýmer Los-Alamosdaky laboratoriýada bu elhenç täze ýaragy döretmäge girişýär. Bu işe italýan fizigi Enriko Fermi çekilipdir. 1945-nji ýylyň 16-njy iýulynda ýarag ilkinji gezek synag edildi.
	
Potsdam maslahaty başlanan wagty ABŞ atom bombasyny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda Hirosima, beýlekisi 9-njy awgustda Nagasaki şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi. 
	
Ýaponiýa häzirem atom betbagtçylygynyň yzasyny çekýär. Radiasiýa şöhlelenmesinden ejir çekenleriň nesilleriniň-de ömür tanapy wagtyndan öň kertilip dur. Hirosimanyň Parahatçylyk seýilgähinde bir adaty bolmadyk ýadygärlik bar. Atom bombasyny ýatladýan bu binanyň depesinde duran gyzjagaz durna çagajygyny elleri bilen kellesiniň ýokarsyna göterip dur. Ýaponiýada durnalaryň müň ýaşaýandygy, olaryň uzak ýaşamagyň alamatydygy hakdaky ynanç bu ýadygärlige hasam çuňňur many berýär.
	

'''SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy.''' SSSR Ýaponiýa garşy urşa goşulmak barada öz ýaranlaryna beren sözünde durup, 1945-nji ýylyň aprelinden başlap sowet-german urşundan boşan goşun bölümlerini Gündogara geçirip başlady. SSSR awgustyň  başyna çenli Uzak Gündogarda 1,6 mln. esger, 5,5 müň tank, 3,9 müň harby uçar jemlemegi başardy. Ähli taýýarlyk işleri gizlin geçirildi. Hatda Ýaponiýa güman  etmez ýaly uly derejeli sowet harby serkerdeleriň atlaryny we harby derejelerini üýtgedipdiler. Mysal üçin, Sowet goşunlaryna umumy ýolbaşçy edilip bellenilen Sowet Soýuzynyň marşaly A.M.Wasilewiskiý Uzak Gündogara general-polkownik Wasilýew bolan bolup gelipdi. SSSR-iň maksady Ýaponiýa garşy duýdansyz urşa başlamakdy. Çünki Ýaponiýanyň özi-de urşa köplenç duýdansyz başlaýardy. 
	
Ýapon harby ýolbaşçylary SSSR-iň urşa goşuljagyny duýýardylar. Sebäbi SSSR 1945-nji ýylyň aprelinde Ýaponiýa bilen 1941-nji ýylda baglaşylan birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakyndaky şertnamany ýatyrypdy. Ýaponiýanyň özi-de SSSR-iň üstüne çozmak üçin uzak wagtlap taýýarlanypdy. SSSR-iň Germaniýa garşy uruşdaky üstünlikleri Ýaponiýany bu pälinden gaýtmyşym etmäge mejbur edipdi. Ýöne Ýaponiýa saýlama Kwantun goşunyny Mançžuriýada saklap, uruş döwri SSSR-i 40 çemesi diwiziýasyny Uzak Gündogarda saklamaga mejbur edipdi. Ýaponiýa SSSR-iň urşa goşulmagyndan howatyrlanyp, 1944-nji ýyldan başlap Mançžuriýada, Demirgazyk Koreýada, Günorta Sahalinde harby goranyş desgalaryň ulgamyny döretmäge girişdi. Ýapon harbylary SSSR urşa goşulsa berkidilen goranyş desgalarynyň üstünden uly ýitgiler çekip, kynlyk bilen geçer diýip çaklaýardylar. Gyzyl Goşun geçmesi kyn Uly Hingan daglarynyň ýa-da köp suwly Amur we Ussuri derýalarynyň üstünden geçer diýip ýaponlar asla-da pikir etmeýärdiler. Sowet harby serkerdeleri hut duşmanyň çaklamaýan ýerinden geçmegi dogry tapdylar.
	
1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR Ýaponiýa garşy uruş yglan etdi. SSSR-iň Gyzyl Goşuny 9-njy awgustda Ýaponiýanyň Mançžuriýada ýerleşen 1 mln. adamly Kwantun goşunyna garşy hüjüme geçdi. Germaniýa garşy uruşda taplanan, kämil ýaraglar bilen ýaraglanan sowet esgerleri, tejribeli harby serkerdeleriň ýolbaşçylygy astynda, dagdan, derýadan, ýapon harby-goranyş desgalaryndan üstünlikli geçip, okgunly çozuşa başladylar. Agyr ýaragly goşuna uly Hingan daglaryndan geçmek aşa hupbatly boldy. Gyzyl Goşuna garşy ýaponlar guramaçylykly garşylyk görkezip bilmediler. Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi ýaponlara bakteriologiki ýaragy ulanmaga mümkinçilik bermedi. Ýaponlaryň kamikadzeleri-de olary ýeňlişden halas etmedi. Ýaponlaryň Hytaýyň jümmüşine yza çekilip, urşy uzaga çekdirmek baradaky niýetleri-de Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi bilen puja çykaryldy. Ýaponiýa öň beýle okgunly, tiz hereket edýän garşydaş bilen uruşmandy.
	
1945-nji ýylyň 14-nji awgustynda Ýaponiýa uruşda ýeňlendigini ABŞ-nyň, SSSR-iň, Beýik Britaniýanyň, Hytaýyň hökümetlerine ýetirdi. ABŞ-da we Beýik Britaniýada iki günläp ýeňiş toýuny toýladylar. Emma Kwantun goşun bölüminiň tä 19-njy awgusta çenli garşylygyny doly bes etmändigi üçin sowet goşunlary hüjümini dowam etdiler. Iş ýüzünde Ýaponiýa SSSR urşa goşulandan soňra bir hepdäniň dowamynda boýun egdirildi. Emma sowet goşunlary Koreýanyň demirgazygyny, Günorta Sahalini, Kurill adalaryny doly eýeleýänçeler harby hereketleri dowam etdirdiler. 19-njy awgustdan soňra ýaponlar uly garşylyk görkezmediler. Ýaponiýanyň boýun egdirilmegine Hytaý, Mongoliýa, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary, Koreýa, Täze Zelandiýa, Awstraliýa uly goşant goşdular. 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabrynda Tokio aýlagynda “Missuri” atly amerikan harby gämisinde Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egýändigi hakynda akta gol çekildi. Uzaga çeken ikinji jahan urşy tamamlandy.
	

'''Urşuň jemleri we sapaklary.''' Ikinji jahan urşy 1939-nji ýylyň 1-nji sentýabryndan 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabryna çenli - 6 ýyllap dowam etdi. Uruş döwri 110 mln. adam goşun gullugyna çagyryldy. Uruş şol wagtky 61 döwleti, Ýer togalagynyň 80% ilatyny öz içine aldy. Uruş hereketleri Ýewropada, Aziýada, Afrikada, dünýäniň ähli ummanlarynda alnyp baryldy. 
	
Ikinji jahan urşunda soňky maglumatlara görä 62 mln. çemesi adam wepat boldy. Emma uruşda ýogalanlar hakynda anyk, doly maglumat entek hem ýok. 90 mln. adam maýyp ýa-da ýaraly boldy. Uruşda iň köp adam ýitiren SSSR boldy. SSSR-iň ýitiren 27 mln. adamlarynyň 18,3 milliony parahat ilatdy. SSSR-iň ýaragly güýçleriniň hatarynda gulluk edýänleriň 8,7 milliony wepat boldy. Uruşdan gaýdyp gelmedikleriň ýüz müňlerçesi türkmenistanlylardy. Olaryň ählisine Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti  Saparmyrat Nyýazowyň permany bilen 2000-nji ýylyň 4-nji maýynda “Türkmenistanyň Milli gahrymanlary” diýen hormatly at dakyldy. Gahrymanlaryň arasynda Nyýazowyň kakasy, Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow hem bardyr.
	
Uruşda Polşa bilen Hytaýyň hersi 5 mln., Indoneziýa 2 mln., Ýugoslawiýa 1,7 mln., Filippinler 1 mln., Fransiýa 600 müň, Beýik Britaniýa 375 müň, ABŞ 300 müň adam ýitirdi. Bulardan başga-da açlykdan, horlukdan ýogalan entek urşuň pidasy hökmünde umumy hasaba goşulmadyklar-da köp. Mysal üçin, uruş döwri Hindistanda 3,5 mln., Wýetnamda 2 mln. adam açlykdan ýogaldy.
	
Uruşda ýeňlen döwletleriň arasynda iň köp ýitgi çekeni Germaniýa boldy. Ol 13,5 mln. adam ýitirdi. Germaniýa özüniň adam ýitgileriniň 80%-ini (10 mln.adam), harby tehnikasynyň 75%-ini SSSR-e garşy uruşda ýitirdi. Germaniýanyň Ýewropadaky ýaranlary 1.7 mln. adam ýitirdiler. Ýaponiýadan 2,5 mln.adam wepat boldy. 
	
Uruş ýyllary millionlarça adamlar Germaniýa işletmek üçin alnyp gidilip, dogduk mekanyndan jyda düşürildiler. Ýewropada ägirt köp ilat uruşdan gaçyp, başga ýurtlara siňdiler. Uruş gutarandan soňra olar köpçülikleýin öz watanlaryna dolandylar. Birnäçesiniň yzyna dolanmaga mümkinçiligi bolman, ýat illerde ömürlik galyp, watanyndan jyda düşdüler. Uruş diri galanlaryň birnäçesini dogan-garyndaşlardan, maşgalasyndan, emläginden mahrum etdi.
	
Uruş döwri adamlary köpçülikleýin gyrýan ýaraglar köpeldi. Urşuň ahyrynda uzak aralyga atýan raketalar, hatda iň bir  elhenç ýarag - atom bombasy ulanyldy. Şol ýaraglar bilen ýüzlerçe şäherler, müňlerçe obalar, ençeme senagat kärhanalary, gadymyýetden galan taryhy ýadygärlikler ýer bilen-ýegsan edildi. Diňe bir SSSR-de 1710 şäher, 70 müňden gowrak oba, 31850 senagat kärhanasy, 65 müň km. demirýol, 16 müň parowoz, 428 müň demir ýol wagony, umuman Sowet Soýuzynyň milli baýlygynyň 30%-i ýok edildi. 
	
Ikinji Jahan Urşunda faşizmi derbi-dagyn etmekde SSSR-iň goşan goşandy ummasyzdyr. Sowet halkynyň german faşizminden üstün çykmagynda talantly harby serkerdeler G.K.Žukowyň, K.K.Rokossowskiniň, A.M.Wasilewskiniň, I.S.Konewiň, N.F.Watutiniň we beýlekileriň mynasyp paýy bardyr.
	
Uruş halkara möçberinde güýçleriň mynasybetini düýpli özgertdi. Germaniýanyň, Italiýanyň, Ýaponiýanyň öňki täsiri syndyryldy. Beýik Britaniýa we Fransiýa döwletleri-de uruş sebäpli gowşadylar. Uruş netijesinde ABŞ we SSSR dünýä agalygyna dalaş edýän dawagärlere öwrüldiler.
	
Uruşda SSSR birnäçe ýerleri eýeläpdi. Ol Finlýandiýanyň Peçanga (Petsamo) welaýatyny, Çehoslowakiýanyň Zakarpat Ukrainasyny, Germaniýanyň  Gündogar Prussiýasyny alypdy. Ol Ýaponiýa garşy gysga wagtlyk urşa goşulyp, Kurill adalaryny, Günorta Sahalini aldy. SSSR Demirgazyk Hytaýda, Koreýanyň demirgazygynda öz täsirini dikeltdi. Bulardan başga-da SSSR Ýewropada we Aziýada birnäçe döwletlerde kommunistleriň häkimiýete gelmegine ýardam berdi. 
 
II Jahan Urşy barada Saparmyrat Nyýazow Ruhnamada kitabynda şeýle belleýär. ”Uruş, gör nähili aýylganç! XX asyr adamzadyň ykbalynda awuly, uly ýitgili, köp pidaly, gandöküşikli wagşy asyr boldy. Iki dünýä uruşlary, onlarça sebitara, döwletara agyr uruşlar boldy, olara zorluk bilen, isleg bilen biziň watandaşlarymyz — türkmenlerem gatnaşdy. Diňe ikinji jahan urşunda, nemes basybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular. Ol watandaşlarymyzyň ýitgisini mal bilen, pul bilen ölçäp bolmaz, biz uruşda şehit bolanlaryň hemmesine türkmen döwletiniň gahrymanlary diýip at berdik. Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!”(41-42)

Maglumat çeşmeleri bellenmedik.

[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>i8fhdq6ydt2zj5c0zoeeql95lqzsqs8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230271</id>
      <parentid>230269</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:47:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25571" xml:space="preserve">'''Mowzugy:     Aziýada ikinji jahan urşy. Ikinji jahan urşunyň tamamlanmagy.'''

'''Meýilnamasy:'''

1. Aziýa we Affika ikinji jahan urşy döwründe

2. Ýaponiýanyň  ikinji jahan urşuna goşulmagy.

3. Ýaponiýa garşy harby hereketler.

4. ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri.

5. SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy.

6.Urşuň jemleri we sapaklary.

II jahan urşy Aziýanyň hem birnäce ýerlerini gurşap aldy. Arikada, Orta ýer deňziniň kenarlarynda, Gündogar Aziýada uruş hereketleri alnyp baryldy. Aziýada uruş ojagynyň  merkezi Ýaponiýa bolupdy. Eýrana rus we iňlis goşunlary girizilmedik bolanda, bu ýerde hem uruş alnyp barylardy. Geliň indi şu wakalar barada yzygider durup geçeliň!

== Afrikada we Orta ýer deňzi sebtindäki uruş ==  
Affikanyň merkezi we günorta sebitlerinde uruş hereketleri alnyp barylmady. Ýöne bu ýerleriň halklary baknadarlar üçin adam we çig-mal çeşmesi bolup hyzmat etdiler. Afrikadaky uruş hereketleri esasan iňlis we italýan goşunlarynyň arasynda alnyp baryldy. Somaliniň bir bölegi we Liwiýa Italiýanyň gol astyndady. Hut şol ýerlerde urşa taýýarlanyp, 1940-njy ýylyň Ruhnama aýynda italýan goşuny Müsüri, Sues kanalynyň sebitini, Sudany we Keniýany eýelemäge synanyşdy. Synanyşyk şowsuz gutardy. Iňlisler italýanlara garşy ýerli halky ulanyp ýeňiş gazandylar. Afrikada Sues kanaly sebitini basyp almak maksady bilen Germaniýa italýan goşunlaryna kömege geldi. Emma german-italýan bileleşigi Sues kanaly sebtini basyp alyp bilmedi.

Aziýa ýurtlarynda Hindistan Angliýanyň baknasy hökmünde urşuň başynda Angliýanyň tarapynda uruşýan ýurt diýlip yglan edildi.
	
Eýran ikinji jahan urşunyň başynda özüniň uruşda bitaraplygyny jar edipdi. Emma onuň bitaraplygy iş ýüzünde alnyp barylmandy. Ýurtda german täsiri gaty güýçlüdi. Şeýle şertlerde 25.08 1941-nji ýylda öňki SSSR, ertesi Angliýa Eýrana öz goşunlaryny girizdiler. Eýrana goşun girizilmegi Türkmenistanyň uruş alnyp barylýan ýere öwrülmeginiň öňüni aldy. 29.10.1942-nji ýylda Eýran, Angliýa, SSSR şertnama baglaşyp, uruş döwründe birek-birege kömek bermek brada ylalaşdylar.

== Tähran maslahaty == 
Urşuň gidişinde güýçleriň artykmaçlygy SSSR-iň, ABŞ-nyň, Beýik Britaniýanyň tarapyna geçmegi bilen, bileleşigiň döwlet ýolbaşçylary ýokary derejede duşuşyk guramak barada ylalaşdylar. Uzak çekişmeden soňra, Staliniň talaby boýunça, ilkinji duşuşygy Tähranda geçirmeklik kararyna geldiler. Ol bileleşigiň ýolbaşçylary I.Staliniň, F.Ruzweltiň, U.Çerçilliň gatnaşmagynda 1943-nji ýylyň 28-nji noýabr 1-nji dekabry aralygynda bolup geçdi.
	
Maslahatda 1944-nji ýylda Fransiýanyň demirgazygyna amerikan-iňlis goşunlarynyň düşürilmegi-ikinji söweş ugrynyň açylmagy barada ylalaşdylar. Uruş gutarandan soňraky Germaniýanyň, Polşanyň ykbaly barada maslahatlaşdylar. 1944-nji ýyldaky harby hereketleri utgaşykly alyp barmak barada ylalaşdylar. SSSR Germaniýa garşy uruş gutarandan soň, Ýaponiýa garşy urşa goşulmaga söz berdi. ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa talaplary bilen razylaşdylar.

Mälim bolşy ýaly, 1933-nji ýylda Germaniýada Gitleriň ýolbaşçylygynda faşistler häkimiýete geldiler. Faşistler Wersal  şertnamasynyň Germaniýanyň ýaragly güýçlerine çäklendirmesini äsgermezlik edip, gödek bozup başladylar. Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler Ligasyndan çykdy. Ol 1935-nji ýylda ählumumy harby borçlulyk girizdi. Şol ýyl Wersal şertnamasy boýunça ýaragsyzlandyrylan sebit diýlip jar edilen Saar welaýatyna goşun girizdi. Wersal şertnamasy boýunça Germaniýa 100 müň adamly goşun edinmäge rugsat berlipdi. Oňa harby uçarlar, tanklar, iri harby gämileri edinmek gadagandy. Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz ýüzünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german hökümeti baş harby merkez döretdi. Bu merkez basybalyjylykly uruşlaryň meýilnamalaryny işläp taýýarlamak bilen meşgullanyp başlady.
	

== Uzak Gündogarda uruş ojagynyň döremegi ==
Ýaponiýany iki jahan urşunyň aralygynda diňe harby serkerdeleriň ýolbaşçylygynda düzülen hökümetler dolandyrypdy. Bu ýagdaý Ýaponiýanyň daşary syýasatynyň aýratyn basybalyjylykly häsiýetli bolmagyna getirdi. XIX asyryň ahyryndaky hytaý-ýapon we XX asyryň başyndaky  rus-ýapon uruşlaryndaky ýeňişlerden ruhy göterilen ýapon harby ýolbaşçylary Ýaponiýanyň ýeňilmezekligi baradaky toslamany ýaýratdy.
	
Ýaponiýada senagatyň ösmegi täze-täze satuw bazarlaryny we çig mal çeşmelerini talap edýärdi. Ýaponiýanyň özi ýerasty baýlyklara garyp ýurt bolanlygy sebäpli, goňşy ýurtlara göz dikýärdi. Indi Ýaponiýa Aziýada agalygyny ornaşdyrmagyň arzuwyndady. Ýapon harby ýolbaşçylary Hytaýy, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlaryny, Hindistany basyp almagyň harby meýilnamalaryny taýýarlapdylar.
	
Ýaponiýa 1931-nji ýylda Hytaýyň Mançžuriýa welaýatyny basyp aldy. 1932-nji ýylda Jehe welaýatyny eýeledi. 1933-nji ýylda Milletler Ligasyndan çykan Ýaponiýa uly urşa taýýarlyk görüp başlady. 8. 06.1937-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýa garşy aç-açan urşa başlady. Hytaý halky şu döwürden başlap II jahan urşy tamamlanýança ýapon zulmuna garşy göreşmeli boldy.
Uzak Gündogarda Ýaponiýa köpden bäri uşra taýýarlanýardy. Ýaponiýa 1931-nji ýylda Mançžuriýany basyp alandan soňra, Mongoliýa, SSSR-e we Hytaýa garşy ýeňişli urşuň arzuwyndady. Ol 1937-nji ýylyň tomsundan başlap Hytaýa garşy uruş alyp baryp, ikinji jahan urşy başlanýança, onuň uly bölegini eýeläpdi. Basylyp alnan Hytaý ýerlerinden we Ýaponiýa bakna bolan Koreýadan gelýän peýdanyň hasabyna ýaraglanyşygy güýçlendirýärdi.
	
Ikinji jahan urşy başlanandan soňra Ýaponiýa Ýewropadaky dawalara goşulmajakdygyny jar etdi. Emma Fransiýanyň uruşda ýeňilmegi bilen Ýaponiýa onuň Aziýadaky eýeçiliklerini basyp almaga girişdi. 1940-njy ýylyň 23-nji Ruhnamasynda Fransiýanyň Hindi-Hytaýdaky bakna ýurtlaryna goşun girizdi.
	
Ýaponiýa SSSR-e garşy urşa uzak wagtlap taýýarlandy. Ol taýýarlygy gizlin saklamak üçin SSSR-e birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakynda şertnama baglaşmagy teklip etdi. Sowet-ýapon gepleşikleri geçirilip, 13.04.1941-nji ýylda çozmazlyk hakynda şertnama baglaşyldy. Berlinde geçirilen ýapon-german gepleşiklerinde (1941-nji ýylyň ýaz aýlary) Ýaponiýa Germaniýanyň SSSR-e garşy urşuna goşulmaga-da razylaşdy.
	

== Ýapon-amerikan garşylyklarynyň ýitileşmegi ==
1941-nji ýylyň ýazynda ýapon-amerikan garşylyklary barha ýitileşdi. Ýaponiýanyň Indoneziýada täsiriniň güýçlenmegine ABŞ-nyň garşy bolmagy ýapon-amerikan dawalaryny ýene-de güýçlendirdi.
	
1941-nji ýylyň ýazyndan başlap ABŞ we Ýaponiýa Ýuwaş ummanynda hojaýynçylyk ugrunda dawalaşyp başladylar. Emma ol wagt  olaryň ikisi-de  urşa taýýar däldi.
	
Ýaponiýa urşa taýýarlygyny gizlemek we wagt utmak üçin ABŞ bilen gepleşikleri geçirmegi teklip etdi. 1941-nji ýylyň Gurabansoltan aýynda Waşingtonda ýapon-amerikan gepleşikleri başlandy. Gepleşiklerde ABŞ Ýaponiýanyň talaplarynyň esasy bölegi bilen razylaşdy, hatda Hytaýy eýelemegine-de garşy bolman, ony köşeşdirjek boldy. Emma Ýaponiýa ABŞ-a garşy uruşmak kararyna gelipdi.
	

== Ýaponiýanyň urşa goşulmagy ==
02.07.1941-nji ýylda Ýaponiýanyň döwlet we harby ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda uly maslahat geçirildi. Onda Ýaponiýanyň urşa goşulmak meselesine seredildi. Ýygnakda ABŞ we Beýik Britaniýa garşy urşa başlamak we Hindistana çenli Aziýa ýurtlaryny basyp almak karar edildi. Ýaponiýa bu döwre çenli Hytaýyň esasy bölegini we Fransiýanyň baknalary bolan Wýetnamy, Laosy, Kambojany eýeläpdi.
	
07.12.1941-nji ýylda Ýaponiýa ABŞ-nyň Gawaý adalaryndaky harby güýçleriniň (Pýorl-Harbor) üstüne duýdansyz çozup, urşa  başlady.  Ilkinji söweşde ABŞ-nyň Ýuwaş ummanyndaky floty uly ýitgiler çekdi. Yzysüre ýaponlar Günorta Hytaý deňzinde ýerleşen iňlis harby gämileriniň birnäçesini gark etdiler. ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň Ýuwaş ummanyndaky harby kuwwatyna düýpli zarba uruldy.
	
Ýapon basybalyjylary Tailanda hem-de iňlislere bakna bolan Malaýa we Birma garşy çozuşa başlaýarlar. ABŞ we Beýik BritaniýaÝaponiýa garşy uruş yglan etdiler. Germaniýa we Italiýa hem ABŞ-a garşy urşa başlaýar. Ýuwaş ummanynda uruş başlandy.
	
Ýaponiýanyň goşunlarynyň tiz hem duýdansyz hereket etmegi netijesinde, olar urşuň başynda uly harby üstünlikler gazandylar. Ýaponiýa 1941-nji ýylyň dekabrynda Beýik Britaniýanyň Gonkongdaky (Sýangan) harby-deňiz berkitmesini, 1942-nji ýylyň başky iki aýynda Beýik Britaniýanyň Singapurdaky 70 müň adamly harby berkitmesini, 50 müňli amerikan-filippin goşunyny derbi-dagyn edip, Ýuwaş ummany sebtinde ýeke-täk hojaýyna öwrüldi. Ýaponiýa Aziýa halklaryna özüni Günbataryň zulumyndan azat ediji edip görkezmäge synandy. Ýuwaş ummany sebtindäki urşuň birinji döwründe Ýaponiýa häzirki Filippinleri, Malaýziýany, Birmany, Tailandy, Indoneziýany eýeledi. Wýetnam, Laos, Kamboja we Hytaýyň uly bölegi Ýaponiýanyň gol astyndady. Şeýlelikde,Ýaponiýanyň basyp alan ýerleri Günortada täze Gwineýadan başlap, demirgazykda Aleut adalaryna çenli, Günbatarda Hindistandan başlap, Gündogarda Marşall adalaryna çenli ýaýrap, gaty giňäpdi. Hatda basyp alan ýerleriniň ululygy boýunça (9,8 mln. inedördül km.) Ýaponiýa Germaniýadan hem öňe geçipdi. Ýaponiýanyň basyp alan ýerleriniň ilaty hem Germaniýanyňkydan köpdi. 73 mln. ilatly Ýaponiýa 400 mln. ilat ýaşaýan birnäçe ýurtlary eýeläpdi.

Uruşda beýik öwrülişik Ýuwaş ummanynda başlandy. 1942-nji ýylyň iýunynda Midueý adasynyň alkymynda amerikanlar gazaply söweşde ýaponlardan ýeňiş gazandylar. Söweşde  Ýaponiýanyň floty uly ýitgiler çekdi. Şu söweşden soňra Ýaponiýa deňizde agalygyny ýitirdi we hiç wagt özüni dürsäp bilmedi. Ýaponiýa Ýuwaş ummany  sebtinddki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy.
	
Iňlis goşunlary general B.L.Montgomeriň ýolbaşçylygy astynda Demirgazyk Afrikada 1942-nji ýylyň oktýabrynda italýan-german goşunlaryny derbi-dagyn etdiler. 1942-nji ýylyň 7-nji noýabrynda Duaýt Eýzenhaueriň ýolbaşçylygynda amerikan goşunlary Demirgazyk Afrika düşürildi. Olar iňlisler bilen sazlaşykly hereket edip, 1943-nji ýylyň 13-nji maýynda italýan-german goşunlarynyň garşylygyny syndyrdylar.

Uzak wagtlap uruş alyp barmaga Ýaponiýanyň ykdysady mümkinçiligi ýokdy. Ýaponiýa taryhda köplenç gysga wagtlyk uruşlara ökdedi. Eýýäm 1942-nji ýylyň ortalaryndan başlap Ýaponiýanyň hüjümi saklanyldy. 1942-nji ýylyň 4-8-nji maýynda Korall deňzindäki söweş, 1942-nji ýylyň 4-6-njy iýunyndaky Midueý adalaryna Ýaponiýanyň hüjümi şowsuz gutarýar. Şundan  soňraky söweşlerde ruhy rüstemlik we harby artykmaçlyk amerikan-iňlis goşunlarynyň tarapynda bolup, Ýaponiýa goranyşa geçmäge mejbur boldy. Ýuwaş ummanyndaky uruş hem Günbatardaky ýaly uzaga çekiljek häsiýetine geçdi. Wagt bolsa ýaponlaryň duşmanlarynyň hasabyna işleýärdi.
	

== Ýaponiýa garşy harby hereketler ==
Midueý söweşindäki ýeňlişden soňra ýaponlar goranyşa geçmäge mejbur boldular. 1943-nji ýylyň tomsuna çenli amerikan-iňlis goşunlary-da hüjüme geçmediler. Biraz wagt iki tarap hem täze söweşlere taýýarlandy. ABŞ harby uçarlary çekýän gämileri (awianoses) gurmaklygy güýçlendirdi, täze harby berkitmeleri gurdy. Ýaponlar goranyşy güýçlendirdiler.
	
1943-nji ýylyň ikinji ýarymynda iňlisleriň we awstraliýalylaryň goldamagynda amerikan goşunlary Solomonow we Gilbert adalaryny eýelediler. Ýöne 1944-nji ýylyň başyna çenli Ýaponiýa entek Ýuwaş ummanynda we Günorta-Gündogar Aziýada, Hytaýda hojaýynçylyk edýärdi.
	
1944-nji ýyldaky harby hereketler esasan amerikan-iňlis goşunlarynyň peýdasyna boldy. Amerikan goşunlary Ýuwaş ummanynda Marşall, Korolin, Marian adalaryny eýeläpdiler. 1944-nji ýylyň oktýabrynda Filippinleri azat etmek ugrunda söweşler başlandy. Filippinleriň bir bölegi azat edildi. Iňlisler Birmada ýaponlara garşy hüjüme başladylar.
	
1945-nji ýylyň başynda Ýaponiýa özüniň harby-ykdysady mümkinçiliginiň azalandygyna seretmezden, entek uzak wagtlap garşylyk görkezmäge ukyplydy. Onuň entek 4 mln. çemesi gury ýer goşuny bardy. Üstesine-de, 1 mln.200 müň esgerli harby-deňiz güýçleri bardy. Harby-deňiz güýçleriniň we tutuş goşunyň ýaraglynyşy boýunça welin, Ýaponiýanyň ýagdaýy erbetdi. Ýaponiýa Aýratyn-da, harby uçarlaryň we harby gämileriň sany we hili boýunça bileleşen döwletlerden yza galypdy.
	
1945-nji ýylyň martyna çenli amerikan goşunlary Filippinleri doly azat etdiler. Maý aýynda iňlisler ýaponlary Birmadan doly kowup çykardylar. Indoneziýa ugrunda söweşler başlandy. Ýaponiýa Germaniýanyň uruşda ýeňlendigine seretmezden, urşy dowam etdirdi. Ýapon harbylary urşy uzaga çekdirip, uruşdan soňky gepleşiklerde hormatly oturgyçda oturmagy isleýärdiler.
	
Ýaponlar dürli keselleri ýaýradyjy bakteriologiki ýaragyna bil baglaýardylar. Bu ýaragy deňizdäki söweşlerde ulanmak mümkinçiligi az bolansoň, gury ýer söweşlerinde ulanmagy maksat edinýärdiler. Ýaponlar ähli goşun bölümlerinde diýen ýaly ölüme köre-kör taýýar bolan kamikadze toparlaryny döredip, olara uly ynam edýärdiler.
	
Kamikadze ýapon dilinden terjime edilende “Asmandan gelen şemal” diýmegi aňladýar. Ol admiral Onisiniň tapan täzeçilligidir. Ol öz uçarlaryny amerikan gämileriniň üstüne gönükdirip, özi hem wepat bolýan uçarmanlary taýýarlamagy teklip edipdi. 1944-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Filippinleriň golaýynda olar ilkinji gezek söweşe girip, 1 sany amerikan uçar çekýän gämisine we 3 sany harby gämisine zyýan ýetirdi. Uruş döwründe 1228 sany ýapon kamikadzesi wepat bolup, olar 36 sany amerikan harby gämisini gark edip, kiçeňräk 368 harby gämisine-de kem-käs zyýan ýetiripdirler. Kamikadzeler 5 müň amerikan esgeriniň wepat bolmagyna sebäp bolupdyrlar.	
	

== ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri ==
ABŞ dünýä jemgyýetçiligini, aýratyn-da, uruş ýyllary halkara abraýy mese-mälim artan SSSR-i gorkuzmak we öz harby kuwwatyny mazamlamak üçin Ýaponiýa garşy uruşda atom bombasyny ulanmagy karar etdi.
	
ABŞ 1942-nji ýyldan general Genri Growsyň baştutanlygynda “Manhetten taslamasy” adyny alan atom bombasyny taýýarlamak işlerini ýaýbaňlandyrdy. 1943-nji ýylyň baharynda meşhur fizik Oppengeýmer Los-Alamosdaky laboratoriýada bu elhenç täze ýaragy döretmäge girişýär. Bu işe italýan fizigi Enriko Fermi çekilipdir. 1945-nji ýylyň 16-njy iýulynda ýarag ilkinji gezek synag edildi.
	
Potsdam maslahaty başlanan wagty ABŞ atom bombasyny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda Hirosima, beýlekisi 9-njy awgustda Nagasaki şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi. 
	
Ýaponiýa häzirem atom betbagtçylygynyň yzasyny çekýär. Radiasiýa şöhlelenmesinden ejir çekenleriň nesilleriniň-de ömür tanapy wagtyndan öň kertilip dur. Hirosimanyň Parahatçylyk seýilgähinde bir adaty bolmadyk ýadygärlik bar. Atom bombasyny ýatladýan bu binanyň depesinde duran gyzjagaz durna çagajygyny elleri bilen kellesiniň ýokarsyna göterip dur. Ýaponiýada durnalaryň müň ýaşaýandygy, olaryň uzak ýaşamagyň alamatydygy hakdaky ynanç bu ýadygärlige hasam çuňňur many berýär.
	

== SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy ==
SSSR Ýaponiýa garşy urşa goşulmak barada öz ýaranlaryna beren sözünde durup, 1945-nji ýylyň aprelinden başlap sowet-german urşundan boşan goşun bölümlerini Gündogara geçirip başlady. SSSR awgustyň  başyna çenli Uzak Gündogarda 1,6 mln. esger, 5,5 müň tank, 3,9 müň harby uçar jemlemegi başardy. Ähli taýýarlyk işleri gizlin geçirildi. Hatda Ýaponiýa güman  etmez ýaly uly derejeli sowet harby serkerdeleriň atlaryny we harby derejelerini üýtgedipdiler. Mysal üçin, Sowet goşunlaryna umumy ýolbaşçy edilip bellenilen Sowet Soýuzynyň marşaly A.M.Wasilewiskiý Uzak Gündogara general-polkownik Wasilýew bolan bolup gelipdi. SSSR-iň maksady Ýaponiýa garşy duýdansyz urşa başlamakdy. Çünki Ýaponiýanyň özi-de urşa köplenç duýdansyz başlaýardy. 
	
Ýapon harby ýolbaşçylary SSSR-iň urşa goşuljagyny duýýardylar. Sebäbi SSSR 1945-nji ýylyň aprelinde Ýaponiýa bilen 1941-nji ýylda baglaşylan birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakyndaky şertnamany ýatyrypdy. Ýaponiýanyň özi-de SSSR-iň üstüne çozmak üçin uzak wagtlap taýýarlanypdy. SSSR-iň Germaniýa garşy uruşdaky üstünlikleri Ýaponiýany bu pälinden gaýtmyşym etmäge mejbur edipdi. Ýöne Ýaponiýa saýlama Kwantun goşunyny Mançžuriýada saklap, uruş döwri SSSR-i 40 çemesi diwiziýasyny Uzak Gündogarda saklamaga mejbur edipdi. Ýaponiýa SSSR-iň urşa goşulmagyndan howatyrlanyp, 1944-nji ýyldan başlap Mançžuriýada, Demirgazyk Koreýada, Günorta Sahalinde harby goranyş desgalaryň ulgamyny döretmäge girişdi. Ýapon harbylary SSSR urşa goşulsa berkidilen goranyş desgalarynyň üstünden uly ýitgiler çekip, kynlyk bilen geçer diýip çaklaýardylar. Gyzyl Goşun geçmesi kyn Uly Hingan daglarynyň ýa-da köp suwly Amur we Ussuri derýalarynyň üstünden geçer diýip ýaponlar asla-da pikir etmeýärdiler. Sowet harby serkerdeleri hut duşmanyň çaklamaýan ýerinden geçmegi dogry tapdylar.
	
1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR Ýaponiýa garşy uruş yglan etdi. SSSR-iň Gyzyl Goşuny 9-njy awgustda Ýaponiýanyň Mançžuriýada ýerleşen 1 mln. adamly Kwantun goşunyna garşy hüjüme geçdi. Germaniýa garşy uruşda taplanan, kämil ýaraglar bilen ýaraglanan sowet esgerleri, tejribeli harby serkerdeleriň ýolbaşçylygy astynda, dagdan, derýadan, ýapon harby-goranyş desgalaryndan üstünlikli geçip, okgunly çozuşa başladylar. Agyr ýaragly goşuna uly Hingan daglaryndan geçmek aşa hupbatly boldy. Gyzyl Goşuna garşy ýaponlar guramaçylykly garşylyk görkezip bilmediler. Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi ýaponlara bakteriologiki ýaragy ulanmaga mümkinçilik bermedi. Ýaponlaryň kamikadzeleri-de olary ýeňlişden halas etmedi. Ýaponlaryň Hytaýyň jümmüşine yza çekilip, urşy uzaga çekdirmek baradaky niýetleri-de Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi bilen puja çykaryldy. Ýaponiýa öň beýle okgunly, tiz hereket edýän garşydaş bilen uruşmandy.
	
1945-nji ýylyň 14-nji awgustynda Ýaponiýa uruşda ýeňlendigini ABŞ-nyň, SSSR-iň, Beýik Britaniýanyň, Hytaýyň hökümetlerine ýetirdi. ABŞ-da we Beýik Britaniýada iki günläp ýeňiş toýuny toýladylar. Emma Kwantun goşun bölüminiň tä 19-njy awgusta çenli garşylygyny doly bes etmändigi üçin sowet goşunlary hüjümini dowam etdiler. Iş ýüzünde Ýaponiýa SSSR urşa goşulandan soňra bir hepdäniň dowamynda boýun egdirildi. Emma sowet goşunlary Koreýanyň demirgazygyny, Günorta Sahalini, Kurill adalaryny doly eýeleýänçeler harby hereketleri dowam etdirdiler. 19-njy awgustdan soňra ýaponlar uly garşylyk görkezmediler. Ýaponiýanyň boýun egdirilmegine Hytaý, Mongoliýa, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary, Koreýa, Täze Zelandiýa, Awstraliýa uly goşant goşdular. 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabrynda Tokio aýlagynda “Missuri” atly amerikan harby gämisinde Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egýändigi hakynda akta gol çekildi. Uzaga çeken ikinji jahan urşy tamamlandy.
	

== Urşuň jemleri we sapaklary ==
Ikinji jahan urşy 1939-nji ýylyň 1-nji sentýabryndan 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabryna çenli - 6 ýyllap dowam etdi. Uruş döwri 110 mln. adam goşun gullugyna çagyryldy. Uruş şol wagtky 61 döwleti, Ýer togalagynyň 80% ilatyny öz içine aldy. Uruş hereketleri Ýewropada, Aziýada, Afrikada, dünýäniň ähli ummanlarynda alnyp baryldy. 
	
Ikinji jahan urşunda soňky maglumatlara görä 62 mln. çemesi adam wepat boldy. Emma uruşda ýogalanlar hakynda anyk, doly maglumat entek hem ýok. 90 mln. adam maýyp ýa-da ýaraly boldy. Uruşda iň köp adam ýitiren SSSR boldy. SSSR-iň ýitiren 27 mln. adamlarynyň 18,3 milliony parahat ilatdy. SSSR-iň ýaragly güýçleriniň hatarynda gulluk edýänleriň 8,7 milliony wepat boldy. Uruşdan gaýdyp gelmedikleriň ýüz müňlerçesi türkmenistanlylardy. Olaryň ählisine Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti  Saparmyrat Nyýazowyň permany bilen 2000-nji ýylyň 4-nji maýynda “Türkmenistanyň Milli gahrymanlary” diýen hormatly at dakyldy. Gahrymanlaryň arasynda Nyýazowyň kakasy, Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow hem bardyr.
	
Uruşda Polşa bilen Hytaýyň hersi 5 mln., Indoneziýa 2 mln., Ýugoslawiýa 1,7 mln., Filippinler 1 mln., Fransiýa 600 müň, Beýik Britaniýa 375 müň, ABŞ 300 müň adam ýitirdi. Bulardan başga-da açlykdan, horlukdan ýogalan entek urşuň pidasy hökmünde umumy hasaba goşulmadyklar-da köp. Mysal üçin, uruş döwri Hindistanda 3,5 mln., Wýetnamda 2 mln. adam açlykdan ýogaldy.
	
Uruşda ýeňlen döwletleriň arasynda iň köp ýitgi çekeni Germaniýa boldy. Ol 13,5 mln. adam ýitirdi. Germaniýa özüniň adam ýitgileriniň 80%-ini (10 mln.adam), harby tehnikasynyň 75%-ini SSSR-e garşy uruşda ýitirdi. Germaniýanyň Ýewropadaky ýaranlary 1.7 mln. adam ýitirdiler. Ýaponiýadan 2,5 mln.adam wepat boldy. 
	
Uruş ýyllary millionlarça adamlar Germaniýa işletmek üçin alnyp gidilip, dogduk mekanyndan jyda düşürildiler. Ýewropada ägirt köp ilat uruşdan gaçyp, başga ýurtlara siňdiler. Uruş gutarandan soňra olar köpçülikleýin öz watanlaryna dolandylar. Birnäçesiniň yzyna dolanmaga mümkinçiligi bolman, ýat illerde ömürlik galyp, watanyndan jyda düşdüler. Uruş diri galanlaryň birnäçesini dogan-garyndaşlardan, maşgalasyndan, emläginden mahrum etdi.
	
Uruş döwri adamlary köpçülikleýin gyrýan ýaraglar köpeldi. Urşuň ahyrynda uzak aralyga atýan raketalar, hatda iň bir  elhenç ýarag - atom bombasy ulanyldy. Şol ýaraglar bilen ýüzlerçe şäherler, müňlerçe obalar, ençeme senagat kärhanalary, gadymyýetden galan taryhy ýadygärlikler ýer bilen-ýegsan edildi. Diňe bir SSSR-de 1710 şäher, 70 müňden gowrak oba, 31850 senagat kärhanasy, 65 müň km. demirýol, 16 müň parowoz, 428 müň demir ýol wagony, umuman Sowet Soýuzynyň milli baýlygynyň 30%-i ýok edildi. 
	
Ikinji Jahan Urşunda faşizmi derbi-dagyn etmekde SSSR-iň goşan goşandy ummasyzdyr. Sowet halkynyň german faşizminden üstün çykmagynda talantly harby serkerdeler G.K.Žukowyň, K.K.Rokossowskiniň, A.M.Wasilewskiniň, I.S.Konewiň, N.F.Watutiniň we beýlekileriň mynasyp paýy bardyr.
	
Uruş halkara möçberinde güýçleriň mynasybetini düýpli özgertdi. Germaniýanyň, Italiýanyň, Ýaponiýanyň öňki täsiri syndyryldy. Beýik Britaniýa we Fransiýa döwletleri-de uruş sebäpli gowşadylar. Uruş netijesinde ABŞ we SSSR dünýä agalygyna dalaş edýän dawagärlere öwrüldiler.
	
Uruşda SSSR birnäçe ýerleri eýeläpdi. Ol Finlýandiýanyň Peçanga (Petsamo) welaýatyny, Çehoslowakiýanyň Zakarpat Ukrainasyny, Germaniýanyň  Gündogar Prussiýasyny alypdy. Ol Ýaponiýa garşy gysga wagtlyk urşa goşulyp, Kurill adalaryny, Günorta Sahalini aldy. SSSR Demirgazyk Hytaýda, Koreýanyň demirgazygynda öz täsirini dikeltdi. Bulardan başga-da SSSR Ýewropada we Aziýada birnäçe döwletlerde kommunistleriň häkimiýete gelmegine ýardam berdi. 
 
II Jahan Urşy barada Saparmyrat Nyýazow Ruhnamada kitabynda şeýle belleýär. ”Uruş, gör nähili aýylganç! XX asyr adamzadyň ykbalynda awuly, uly ýitgili, köp pidaly, gandöküşikli wagşy asyr boldy. Iki dünýä uruşlary, onlarça sebitara, döwletara agyr uruşlar boldy, olara zorluk bilen, isleg bilen biziň watandaşlarymyz — türkmenlerem gatnaşdy. Diňe ikinji jahan urşunda, nemes basybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular. Ol watandaşlarymyzyň ýitgisini mal bilen, pul bilen ölçäp bolmaz, biz uruşda şehit bolanlaryň hemmesine türkmen döwletiniň gahrymanlary diýip at berdik. Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!”(41-42)

Maglumat çeşmeleri bellenmedik.

[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>3a6k6juprj3n6f7qbvq1re9goofa1ta</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230272</id>
      <parentid>230271</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:49:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25202" xml:space="preserve">'''Aziýada ikinji jahan urşy ''' – Ikinji jahan urşunyň tamamlanmagy.
II jahan urşy Aziýanyň hem birnäce ýerlerini gurşap aldy. Arikada, Orta ýer deňziniň kenarlarynda, Gündogar Aziýada uruş hereketleri alnyp baryldy. Aziýada uruş ojagynyň  merkezi Ýaponiýa bolupdy. Eýrana rus we iňlis goşunlary girizilmedik bolanda, bu ýerde hem uruş alnyp barylardy. Geliň indi şu wakalar barada yzygider durup geçeliň!

== Afrikada we Orta ýer deňzi sebtindäki uruş ==  
Affikanyň merkezi we günorta sebitlerinde uruş hereketleri alnyp barylmady. Ýöne bu ýerleriň halklary baknadarlar üçin adam we çig-mal çeşmesi bolup hyzmat etdiler. Afrikadaky uruş hereketleri esasan iňlis we italýan goşunlarynyň arasynda alnyp baryldy. Somaliniň bir bölegi we Liwiýa Italiýanyň gol astyndady. Hut şol ýerlerde urşa taýýarlanyp, 1940-njy ýylyň Ruhnama aýynda italýan goşuny Müsüri, Sues kanalynyň sebitini, Sudany we Keniýany eýelemäge synanyşdy. Synanyşyk şowsuz gutardy. Iňlisler italýanlara garşy ýerli halky ulanyp ýeňiş gazandylar. Afrikada Sues kanaly sebitini basyp almak maksady bilen Germaniýa italýan goşunlaryna kömege geldi. Emma german-italýan bileleşigi Sues kanaly sebtini basyp alyp bilmedi.

Aziýa ýurtlarynda Hindistan Angliýanyň baknasy hökmünde urşuň başynda Angliýanyň tarapynda uruşýan ýurt diýlip yglan edildi.
	
Eýran ikinji jahan urşunyň başynda özüniň uruşda bitaraplygyny jar edipdi. Emma onuň bitaraplygy iş ýüzünde alnyp barylmandy. Ýurtda german täsiri gaty güýçlüdi. Şeýle şertlerde 25.08 1941-nji ýylda öňki SSSR, ertesi Angliýa Eýrana öz goşunlaryny girizdiler. Eýrana goşun girizilmegi Türkmenistanyň uruş alnyp barylýan ýere öwrülmeginiň öňüni aldy. 29.10.1942-nji ýylda Eýran, Angliýa, SSSR şertnama baglaşyp, uruş döwründe birek-birege kömek bermek brada ylalaşdylar.

== Tähran maslahaty == 
Urşuň gidişinde güýçleriň artykmaçlygy SSSR-iň, ABŞ-nyň, Beýik Britaniýanyň tarapyna geçmegi bilen, bileleşigiň döwlet ýolbaşçylary ýokary derejede duşuşyk guramak barada ylalaşdylar. Uzak çekişmeden soňra, Staliniň talaby boýunça, ilkinji duşuşygy Tähranda geçirmeklik kararyna geldiler. Ol bileleşigiň ýolbaşçylary I.Staliniň, F.Ruzweltiň, U.Çerçilliň gatnaşmagynda 1943-nji ýylyň 28-nji noýabr 1-nji dekabry aralygynda bolup geçdi.
	
Maslahatda 1944-nji ýylda Fransiýanyň demirgazygyna amerikan-iňlis goşunlarynyň düşürilmegi-ikinji söweş ugrynyň açylmagy barada ylalaşdylar. Uruş gutarandan soňraky Germaniýanyň, Polşanyň ykbaly barada maslahatlaşdylar. 1944-nji ýyldaky harby hereketleri utgaşykly alyp barmak barada ylalaşdylar. SSSR Germaniýa garşy uruş gutarandan soň, Ýaponiýa garşy urşa goşulmaga söz berdi. ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa talaplary bilen razylaşdylar.

Mälim bolşy ýaly, 1933-nji ýylda Germaniýada Gitleriň ýolbaşçylygynda faşistler häkimiýete geldiler. Faşistler Wersal  şertnamasynyň Germaniýanyň ýaragly güýçlerine çäklendirmesini äsgermezlik edip, gödek bozup başladylar. Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler Ligasyndan çykdy. Ol 1935-nji ýylda ählumumy harby borçlulyk girizdi. Şol ýyl Wersal şertnamasy boýunça ýaragsyzlandyrylan sebit diýlip jar edilen Saar welaýatyna goşun girizdi. Wersal şertnamasy boýunça Germaniýa 100 müň adamly goşun edinmäge rugsat berlipdi. Oňa harby uçarlar, tanklar, iri harby gämileri edinmek gadagandy. Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz ýüzünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german hökümeti baş harby merkez döretdi. Bu merkez basybalyjylykly uruşlaryň meýilnamalaryny işläp taýýarlamak bilen meşgullanyp başlady.
	

== Uzak Gündogarda uruş ojagynyň döremegi ==
Ýaponiýany iki jahan urşunyň aralygynda diňe harby serkerdeleriň ýolbaşçylygynda düzülen hökümetler dolandyrypdy. Bu ýagdaý Ýaponiýanyň daşary syýasatynyň aýratyn basybalyjylykly häsiýetli bolmagyna getirdi. XIX asyryň ahyryndaky hytaý-ýapon we XX asyryň başyndaky  rus-ýapon uruşlaryndaky ýeňişlerden ruhy göterilen ýapon harby ýolbaşçylary Ýaponiýanyň ýeňilmezekligi baradaky toslamany ýaýratdy.
	
Ýaponiýada senagatyň ösmegi täze-täze satuw bazarlaryny we çig mal çeşmelerini talap edýärdi. Ýaponiýanyň özi ýerasty baýlyklara garyp ýurt bolanlygy sebäpli, goňşy ýurtlara göz dikýärdi. Indi Ýaponiýa Aziýada agalygyny ornaşdyrmagyň arzuwyndady. Ýapon harby ýolbaşçylary Hytaýy, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlaryny, Hindistany basyp almagyň harby meýilnamalaryny taýýarlapdylar.
	
Ýaponiýa 1931-nji ýylda Hytaýyň Mançžuriýa welaýatyny basyp aldy. 1932-nji ýylda Jehe welaýatyny eýeledi. 1933-nji ýylda Milletler Ligasyndan çykan Ýaponiýa uly urşa taýýarlyk görüp başlady. 8. 06.1937-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýa garşy aç-açan urşa başlady. Hytaý halky şu döwürden başlap II jahan urşy tamamlanýança ýapon zulmuna garşy göreşmeli boldy.
Uzak Gündogarda Ýaponiýa köpden bäri uşra taýýarlanýardy. Ýaponiýa 1931-nji ýylda Mançžuriýany basyp alandan soňra, Mongoliýa, SSSR-e we Hytaýa garşy ýeňişli urşuň arzuwyndady. Ol 1937-nji ýylyň tomsundan başlap Hytaýa garşy uruş alyp baryp, ikinji jahan urşy başlanýança, onuň uly bölegini eýeläpdi. Basylyp alnan Hytaý ýerlerinden we Ýaponiýa bakna bolan Koreýadan gelýän peýdanyň hasabyna ýaraglanyşygy güýçlendirýärdi.
	
Ikinji jahan urşy başlanandan soňra Ýaponiýa Ýewropadaky dawalara goşulmajakdygyny jar etdi. Emma Fransiýanyň uruşda ýeňilmegi bilen Ýaponiýa onuň Aziýadaky eýeçiliklerini basyp almaga girişdi. 1940-njy ýylyň 23-nji Ruhnamasynda Fransiýanyň Hindi-Hytaýdaky bakna ýurtlaryna goşun girizdi.
	
Ýaponiýa SSSR-e garşy urşa uzak wagtlap taýýarlandy. Ol taýýarlygy gizlin saklamak üçin SSSR-e birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakynda şertnama baglaşmagy teklip etdi. Sowet-ýapon gepleşikleri geçirilip, 13.04.1941-nji ýylda çozmazlyk hakynda şertnama baglaşyldy. Berlinde geçirilen ýapon-german gepleşiklerinde (1941-nji ýylyň ýaz aýlary) Ýaponiýa Germaniýanyň SSSR-e garşy urşuna goşulmaga-da razylaşdy.
	

== Ýapon-amerikan garşylyklarynyň ýitileşmegi ==
1941-nji ýylyň ýazynda ýapon-amerikan garşylyklary barha ýitileşdi. Ýaponiýanyň Indoneziýada täsiriniň güýçlenmegine ABŞ-nyň garşy bolmagy ýapon-amerikan dawalaryny ýene-de güýçlendirdi.
	
1941-nji ýylyň ýazyndan başlap ABŞ we Ýaponiýa Ýuwaş ummanynda hojaýynçylyk ugrunda dawalaşyp başladylar. Emma ol wagt  olaryň ikisi-de  urşa taýýar däldi.
	
Ýaponiýa urşa taýýarlygyny gizlemek we wagt utmak üçin ABŞ bilen gepleşikleri geçirmegi teklip etdi. 1941-nji ýylyň Gurabansoltan aýynda Waşingtonda ýapon-amerikan gepleşikleri başlandy. Gepleşiklerde ABŞ Ýaponiýanyň talaplarynyň esasy bölegi bilen razylaşdy, hatda Hytaýy eýelemegine-de garşy bolman, ony köşeşdirjek boldy. Emma Ýaponiýa ABŞ-a garşy uruşmak kararyna gelipdi.
	

== Ýaponiýanyň urşa goşulmagy ==
02.07.1941-nji ýylda Ýaponiýanyň döwlet we harby ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda uly maslahat geçirildi. Onda Ýaponiýanyň urşa goşulmak meselesine seredildi. Ýygnakda ABŞ we Beýik Britaniýa garşy urşa başlamak we Hindistana çenli Aziýa ýurtlaryny basyp almak karar edildi. Ýaponiýa bu döwre çenli Hytaýyň esasy bölegini we Fransiýanyň baknalary bolan Wýetnamy, Laosy, Kambojany eýeläpdi.
	
07.12.1941-nji ýylda Ýaponiýa ABŞ-nyň Gawaý adalaryndaky harby güýçleriniň (Pýorl-Harbor) üstüne duýdansyz çozup, urşa  başlady.  Ilkinji söweşde ABŞ-nyň Ýuwaş ummanyndaky floty uly ýitgiler çekdi. Yzysüre ýaponlar Günorta Hytaý deňzinde ýerleşen iňlis harby gämileriniň birnäçesini gark etdiler. ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň Ýuwaş ummanyndaky harby kuwwatyna düýpli zarba uruldy.
	
Ýapon basybalyjylary Tailanda hem-de iňlislere bakna bolan Malaýa we Birma garşy çozuşa başlaýarlar. ABŞ we Beýik BritaniýaÝaponiýa garşy uruş yglan etdiler. Germaniýa we Italiýa hem ABŞ-a garşy urşa başlaýar. Ýuwaş ummanynda uruş başlandy.
	
Ýaponiýanyň goşunlarynyň tiz hem duýdansyz hereket etmegi netijesinde, olar urşuň başynda uly harby üstünlikler gazandylar. Ýaponiýa 1941-nji ýylyň dekabrynda Beýik Britaniýanyň Gonkongdaky (Sýangan) harby-deňiz berkitmesini, 1942-nji ýylyň başky iki aýynda Beýik Britaniýanyň Singapurdaky 70 müň adamly harby berkitmesini, 50 müňli amerikan-filippin goşunyny derbi-dagyn edip, Ýuwaş ummany sebtinde ýeke-täk hojaýyna öwrüldi. Ýaponiýa Aziýa halklaryna özüni Günbataryň zulumyndan azat ediji edip görkezmäge synandy. Ýuwaş ummany sebtindäki urşuň birinji döwründe Ýaponiýa häzirki Filippinleri, Malaýziýany, Birmany, Tailandy, Indoneziýany eýeledi. Wýetnam, Laos, Kamboja we Hytaýyň uly bölegi Ýaponiýanyň gol astyndady. Şeýlelikde,Ýaponiýanyň basyp alan ýerleri Günortada täze Gwineýadan başlap, demirgazykda Aleut adalaryna çenli, Günbatarda Hindistandan başlap, Gündogarda Marşall adalaryna çenli ýaýrap, gaty giňäpdi. Hatda basyp alan ýerleriniň ululygy boýunça (9,8 mln. inedördül km.) Ýaponiýa Germaniýadan hem öňe geçipdi. Ýaponiýanyň basyp alan ýerleriniň ilaty hem Germaniýanyňkydan köpdi. 73 mln. ilatly Ýaponiýa 400 mln. ilat ýaşaýan birnäçe ýurtlary eýeläpdi.

Uruşda beýik öwrülişik Ýuwaş ummanynda başlandy. 1942-nji ýylyň iýunynda Midueý adasynyň alkymynda amerikanlar gazaply söweşde ýaponlardan ýeňiş gazandylar. Söweşde  Ýaponiýanyň floty uly ýitgiler çekdi. Şu söweşden soňra Ýaponiýa deňizde agalygyny ýitirdi we hiç wagt özüni dürsäp bilmedi. Ýaponiýa Ýuwaş ummany  sebtinddki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy.
	
Iňlis goşunlary general B.L.Montgomeriň ýolbaşçylygy astynda Demirgazyk Afrikada 1942-nji ýylyň oktýabrynda italýan-german goşunlaryny derbi-dagyn etdiler. 1942-nji ýylyň 7-nji noýabrynda Duaýt Eýzenhaueriň ýolbaşçylygynda amerikan goşunlary Demirgazyk Afrika düşürildi. Olar iňlisler bilen sazlaşykly hereket edip, 1943-nji ýylyň 13-nji maýynda italýan-german goşunlarynyň garşylygyny syndyrdylar.

Uzak wagtlap uruş alyp barmaga Ýaponiýanyň ykdysady mümkinçiligi ýokdy. Ýaponiýa taryhda köplenç gysga wagtlyk uruşlara ökdedi. Eýýäm 1942-nji ýylyň ortalaryndan başlap Ýaponiýanyň hüjümi saklanyldy. 1942-nji ýylyň 4-8-nji maýynda Korall deňzindäki söweş, 1942-nji ýylyň 4-6-njy iýunyndaky Midueý adalaryna Ýaponiýanyň hüjümi şowsuz gutarýar. Şundan  soňraky söweşlerde ruhy rüstemlik we harby artykmaçlyk amerikan-iňlis goşunlarynyň tarapynda bolup, Ýaponiýa goranyşa geçmäge mejbur boldy. Ýuwaş ummanyndaky uruş hem Günbatardaky ýaly uzaga çekiljek häsiýetine geçdi. Wagt bolsa ýaponlaryň duşmanlarynyň hasabyna işleýärdi.
	

== Ýaponiýa garşy harby hereketler ==
Midueý söweşindäki ýeňlişden soňra ýaponlar goranyşa geçmäge mejbur boldular. 1943-nji ýylyň tomsuna çenli amerikan-iňlis goşunlary-da hüjüme geçmediler. Biraz wagt iki tarap hem täze söweşlere taýýarlandy. ABŞ harby uçarlary çekýän gämileri (awianoses) gurmaklygy güýçlendirdi, täze harby berkitmeleri gurdy. Ýaponlar goranyşy güýçlendirdiler.
	
1943-nji ýylyň ikinji ýarymynda iňlisleriň we awstraliýalylaryň goldamagynda amerikan goşunlary Solomonow we Gilbert adalaryny eýelediler. Ýöne 1944-nji ýylyň başyna çenli Ýaponiýa entek Ýuwaş ummanynda we Günorta-Gündogar Aziýada, Hytaýda hojaýynçylyk edýärdi.
	
1944-nji ýyldaky harby hereketler esasan amerikan-iňlis goşunlarynyň peýdasyna boldy. Amerikan goşunlary Ýuwaş ummanynda Marşall, Korolin, Marian adalaryny eýeläpdiler. 1944-nji ýylyň oktýabrynda Filippinleri azat etmek ugrunda söweşler başlandy. Filippinleriň bir bölegi azat edildi. Iňlisler Birmada ýaponlara garşy hüjüme başladylar.
	
1945-nji ýylyň başynda Ýaponiýa özüniň harby-ykdysady mümkinçiliginiň azalandygyna seretmezden, entek uzak wagtlap garşylyk görkezmäge ukyplydy. Onuň entek 4 mln. çemesi gury ýer goşuny bardy. Üstesine-de, 1 mln.200 müň esgerli harby-deňiz güýçleri bardy. Harby-deňiz güýçleriniň we tutuş goşunyň ýaraglynyşy boýunça welin, Ýaponiýanyň ýagdaýy erbetdi. Ýaponiýa Aýratyn-da, harby uçarlaryň we harby gämileriň sany we hili boýunça bileleşen döwletlerden yza galypdy.
	
1945-nji ýylyň martyna çenli amerikan goşunlary Filippinleri doly azat etdiler. Maý aýynda iňlisler ýaponlary Birmadan doly kowup çykardylar. Indoneziýa ugrunda söweşler başlandy. Ýaponiýa Germaniýanyň uruşda ýeňlendigine seretmezden, urşy dowam etdirdi. Ýapon harbylary urşy uzaga çekdirip, uruşdan soňky gepleşiklerde hormatly oturgyçda oturmagy isleýärdiler.
	
Ýaponlar dürli keselleri ýaýradyjy bakteriologiki ýaragyna bil baglaýardylar. Bu ýaragy deňizdäki söweşlerde ulanmak mümkinçiligi az bolansoň, gury ýer söweşlerinde ulanmagy maksat edinýärdiler. Ýaponlar ähli goşun bölümlerinde diýen ýaly ölüme köre-kör taýýar bolan kamikadze toparlaryny döredip, olara uly ynam edýärdiler.
	
Kamikadze ýapon dilinden terjime edilende “Asmandan gelen şemal” diýmegi aňladýar. Ol admiral Onisiniň tapan täzeçilligidir. Ol öz uçarlaryny amerikan gämileriniň üstüne gönükdirip, özi hem wepat bolýan uçarmanlary taýýarlamagy teklip edipdi. 1944-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Filippinleriň golaýynda olar ilkinji gezek söweşe girip, 1 sany amerikan uçar çekýän gämisine we 3 sany harby gämisine zyýan ýetirdi. Uruş döwründe 1228 sany ýapon kamikadzesi wepat bolup, olar 36 sany amerikan harby gämisini gark edip, kiçeňräk 368 harby gämisine-de kem-käs zyýan ýetiripdirler. Kamikadzeler 5 müň amerikan esgeriniň wepat bolmagyna sebäp bolupdyrlar.	
	

== ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri ==
ABŞ dünýä jemgyýetçiligini, aýratyn-da, uruş ýyllary halkara abraýy mese-mälim artan SSSR-i gorkuzmak we öz harby kuwwatyny mazamlamak üçin Ýaponiýa garşy uruşda atom bombasyny ulanmagy karar etdi.
	
ABŞ 1942-nji ýyldan general Genri Growsyň baştutanlygynda “Manhetten taslamasy” adyny alan atom bombasyny taýýarlamak işlerini ýaýbaňlandyrdy. 1943-nji ýylyň baharynda meşhur fizik Oppengeýmer Los-Alamosdaky laboratoriýada bu elhenç täze ýaragy döretmäge girişýär. Bu işe italýan fizigi Enriko Fermi çekilipdir. 1945-nji ýylyň 16-njy iýulynda ýarag ilkinji gezek synag edildi.
	
Potsdam maslahaty başlanan wagty ABŞ atom bombasyny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda Hirosima, beýlekisi 9-njy awgustda Nagasaki şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi. 
	
Ýaponiýa häzirem atom betbagtçylygynyň yzasyny çekýär. Radiasiýa şöhlelenmesinden ejir çekenleriň nesilleriniň-de ömür tanapy wagtyndan öň kertilip dur. Hirosimanyň Parahatçylyk seýilgähinde bir adaty bolmadyk ýadygärlik bar. Atom bombasyny ýatladýan bu binanyň depesinde duran gyzjagaz durna çagajygyny elleri bilen kellesiniň ýokarsyna göterip dur. Ýaponiýada durnalaryň müň ýaşaýandygy, olaryň uzak ýaşamagyň alamatydygy hakdaky ynanç bu ýadygärlige hasam çuňňur many berýär.
	

== SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy ==
SSSR Ýaponiýa garşy urşa goşulmak barada öz ýaranlaryna beren sözünde durup, 1945-nji ýylyň aprelinden başlap sowet-german urşundan boşan goşun bölümlerini Gündogara geçirip başlady. SSSR awgustyň  başyna çenli Uzak Gündogarda 1,6 mln. esger, 5,5 müň tank, 3,9 müň harby uçar jemlemegi başardy. Ähli taýýarlyk işleri gizlin geçirildi. Hatda Ýaponiýa güman  etmez ýaly uly derejeli sowet harby serkerdeleriň atlaryny we harby derejelerini üýtgedipdiler. Mysal üçin, Sowet goşunlaryna umumy ýolbaşçy edilip bellenilen Sowet Soýuzynyň marşaly A.M.Wasilewiskiý Uzak Gündogara general-polkownik Wasilýew bolan bolup gelipdi. SSSR-iň maksady Ýaponiýa garşy duýdansyz urşa başlamakdy. Çünki Ýaponiýanyň özi-de urşa köplenç duýdansyz başlaýardy. 
	
Ýapon harby ýolbaşçylary SSSR-iň urşa goşuljagyny duýýardylar. Sebäbi SSSR 1945-nji ýylyň aprelinde Ýaponiýa bilen 1941-nji ýylda baglaşylan birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakyndaky şertnamany ýatyrypdy. Ýaponiýanyň özi-de SSSR-iň üstüne çozmak üçin uzak wagtlap taýýarlanypdy. SSSR-iň Germaniýa garşy uruşdaky üstünlikleri Ýaponiýany bu pälinden gaýtmyşym etmäge mejbur edipdi. Ýöne Ýaponiýa saýlama Kwantun goşunyny Mançžuriýada saklap, uruş döwri SSSR-i 40 çemesi diwiziýasyny Uzak Gündogarda saklamaga mejbur edipdi. Ýaponiýa SSSR-iň urşa goşulmagyndan howatyrlanyp, 1944-nji ýyldan başlap Mançžuriýada, Demirgazyk Koreýada, Günorta Sahalinde harby goranyş desgalaryň ulgamyny döretmäge girişdi. Ýapon harbylary SSSR urşa goşulsa berkidilen goranyş desgalarynyň üstünden uly ýitgiler çekip, kynlyk bilen geçer diýip çaklaýardylar. Gyzyl Goşun geçmesi kyn Uly Hingan daglarynyň ýa-da köp suwly Amur we Ussuri derýalarynyň üstünden geçer diýip ýaponlar asla-da pikir etmeýärdiler. Sowet harby serkerdeleri hut duşmanyň çaklamaýan ýerinden geçmegi dogry tapdylar.
	
1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR Ýaponiýa garşy uruş yglan etdi. SSSR-iň Gyzyl Goşuny 9-njy awgustda Ýaponiýanyň Mançžuriýada ýerleşen 1 mln. adamly Kwantun goşunyna garşy hüjüme geçdi. Germaniýa garşy uruşda taplanan, kämil ýaraglar bilen ýaraglanan sowet esgerleri, tejribeli harby serkerdeleriň ýolbaşçylygy astynda, dagdan, derýadan, ýapon harby-goranyş desgalaryndan üstünlikli geçip, okgunly çozuşa başladylar. Agyr ýaragly goşuna uly Hingan daglaryndan geçmek aşa hupbatly boldy. Gyzyl Goşuna garşy ýaponlar guramaçylykly garşylyk görkezip bilmediler. Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi ýaponlara bakteriologiki ýaragy ulanmaga mümkinçilik bermedi. Ýaponlaryň kamikadzeleri-de olary ýeňlişden halas etmedi. Ýaponlaryň Hytaýyň jümmüşine yza çekilip, urşy uzaga çekdirmek baradaky niýetleri-de Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi bilen puja çykaryldy. Ýaponiýa öň beýle okgunly, tiz hereket edýän garşydaş bilen uruşmandy.
	
1945-nji ýylyň 14-nji awgustynda Ýaponiýa uruşda ýeňlendigini ABŞ-nyň, SSSR-iň, Beýik Britaniýanyň, Hytaýyň hökümetlerine ýetirdi. ABŞ-da we Beýik Britaniýada iki günläp ýeňiş toýuny toýladylar. Emma Kwantun goşun bölüminiň tä 19-njy awgusta çenli garşylygyny doly bes etmändigi üçin sowet goşunlary hüjümini dowam etdiler. Iş ýüzünde Ýaponiýa SSSR urşa goşulandan soňra bir hepdäniň dowamynda boýun egdirildi. Emma sowet goşunlary Koreýanyň demirgazygyny, Günorta Sahalini, Kurill adalaryny doly eýeleýänçeler harby hereketleri dowam etdirdiler. 19-njy awgustdan soňra ýaponlar uly garşylyk görkezmediler. Ýaponiýanyň boýun egdirilmegine Hytaý, Mongoliýa, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary, Koreýa, Täze Zelandiýa, Awstraliýa uly goşant goşdular. 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabrynda Tokio aýlagynda “Missuri” atly amerikan harby gämisinde Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egýändigi hakynda akta gol çekildi. Uzaga çeken ikinji jahan urşy tamamlandy.
	

== Urşuň jemleri we sapaklary ==
Ikinji jahan urşy 1939-nji ýylyň 1-nji sentýabryndan 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabryna çenli - 6 ýyllap dowam etdi. Uruş döwri 110 mln. adam goşun gullugyna çagyryldy. Uruş şol wagtky 61 döwleti, Ýer togalagynyň 80% ilatyny öz içine aldy. Uruş hereketleri Ýewropada, Aziýada, Afrikada, dünýäniň ähli ummanlarynda alnyp baryldy. 
	
Ikinji jahan urşunda soňky maglumatlara görä 62 mln. çemesi adam wepat boldy. Emma uruşda ýogalanlar hakynda anyk, doly maglumat entek hem ýok. 90 mln. adam maýyp ýa-da ýaraly boldy. Uruşda iň köp adam ýitiren SSSR boldy. SSSR-iň ýitiren 27 mln. adamlarynyň 18,3 milliony parahat ilatdy. SSSR-iň ýaragly güýçleriniň hatarynda gulluk edýänleriň 8,7 milliony wepat boldy. Uruşdan gaýdyp gelmedikleriň ýüz müňlerçesi türkmenistanlylardy. Olaryň ählisine Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti  Saparmyrat Nyýazowyň permany bilen 2000-nji ýylyň 4-nji maýynda “Türkmenistanyň Milli gahrymanlary” diýen hormatly at dakyldy. Gahrymanlaryň arasynda Nyýazowyň kakasy, Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow hem bardyr.
	
Uruşda Polşa bilen Hytaýyň hersi 5 mln., Indoneziýa 2 mln., Ýugoslawiýa 1,7 mln., Filippinler 1 mln., Fransiýa 600 müň, Beýik Britaniýa 375 müň, ABŞ 300 müň adam ýitirdi. Bulardan başga-da açlykdan, horlukdan ýogalan entek urşuň pidasy hökmünde umumy hasaba goşulmadyklar-da köp. Mysal üçin, uruş döwri Hindistanda 3,5 mln., Wýetnamda 2 mln. adam açlykdan ýogaldy.
	
Uruşda ýeňlen döwletleriň arasynda iň köp ýitgi çekeni Germaniýa boldy. Ol 13,5 mln. adam ýitirdi. Germaniýa özüniň adam ýitgileriniň 80%-ini (10 mln.adam), harby tehnikasynyň 75%-ini SSSR-e garşy uruşda ýitirdi. Germaniýanyň Ýewropadaky ýaranlary 1.7 mln. adam ýitirdiler. Ýaponiýadan 2,5 mln.adam wepat boldy. 
	
Uruş ýyllary millionlarça adamlar Germaniýa işletmek üçin alnyp gidilip, dogduk mekanyndan jyda düşürildiler. Ýewropada ägirt köp ilat uruşdan gaçyp, başga ýurtlara siňdiler. Uruş gutarandan soňra olar köpçülikleýin öz watanlaryna dolandylar. Birnäçesiniň yzyna dolanmaga mümkinçiligi bolman, ýat illerde ömürlik galyp, watanyndan jyda düşdüler. Uruş diri galanlaryň birnäçesini dogan-garyndaşlardan, maşgalasyndan, emläginden mahrum etdi.
	
Uruş döwri adamlary köpçülikleýin gyrýan ýaraglar köpeldi. Urşuň ahyrynda uzak aralyga atýan raketalar, hatda iň bir  elhenç ýarag - atom bombasy ulanyldy. Şol ýaraglar bilen ýüzlerçe şäherler, müňlerçe obalar, ençeme senagat kärhanalary, gadymyýetden galan taryhy ýadygärlikler ýer bilen-ýegsan edildi. Diňe bir SSSR-de 1710 şäher, 70 müňden gowrak oba, 31850 senagat kärhanasy, 65 müň km. demirýol, 16 müň parowoz, 428 müň demir ýol wagony, umuman Sowet Soýuzynyň milli baýlygynyň 30%-i ýok edildi. 
	
Ikinji Jahan Urşunda faşizmi derbi-dagyn etmekde SSSR-iň goşan goşandy ummasyzdyr. Sowet halkynyň german faşizminden üstün çykmagynda talantly harby serkerdeler G.K.Žukowyň, K.K.Rokossowskiniň, A.M.Wasilewskiniň, I.S.Konewiň, N.F.Watutiniň we beýlekileriň mynasyp paýy bardyr.
	
Uruş halkara möçberinde güýçleriň mynasybetini düýpli özgertdi. Germaniýanyň, Italiýanyň, Ýaponiýanyň öňki täsiri syndyryldy. Beýik Britaniýa we Fransiýa döwletleri-de uruş sebäpli gowşadylar. Uruş netijesinde ABŞ we SSSR dünýä agalygyna dalaş edýän dawagärlere öwrüldiler.
	
Uruşda SSSR birnäçe ýerleri eýeläpdi. Ol Finlýandiýanyň Peçanga (Petsamo) welaýatyny, Çehoslowakiýanyň Zakarpat Ukrainasyny, Germaniýanyň  Gündogar Prussiýasyny alypdy. Ol Ýaponiýa garşy gysga wagtlyk urşa goşulyp, Kurill adalaryny, Günorta Sahalini aldy. SSSR Demirgazyk Hytaýda, Koreýanyň demirgazygynda öz täsirini dikeltdi. Bulardan başga-da SSSR Ýewropada we Aziýada birnäçe döwletlerde kommunistleriň häkimiýete gelmegine ýardam berdi. 
 
II Jahan Urşy barada Saparmyrat Nyýazow Ruhnamada kitabynda şeýle belleýär. ”Uruş, gör nähili aýylganç! XX asyr adamzadyň ykbalynda awuly, uly ýitgili, köp pidaly, gandöküşikli wagşy asyr boldy. Iki dünýä uruşlary, onlarça sebitara, döwletara agyr uruşlar boldy, olara zorluk bilen, isleg bilen biziň watandaşlarymyz — türkmenlerem gatnaşdy. Diňe ikinji jahan urşunda, nemes basybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular. Ol watandaşlarymyzyň ýitgisini mal bilen, pul bilen ölçäp bolmaz, biz uruşda şehit bolanlaryň hemmesine türkmen döwletiniň gahrymanlary diýip at berdik. Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!”(41-42)

Maglumat çeşmeleri bellenmedik.

[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>5o7bqffvt863po6zc5y6zezxlckv4ux</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230273</id>
      <parentid>230272</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:50:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25228" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Asia.png]]
'''Aziýada ikinji jahan urşy ''' – Ikinji jahan urşunyň tamamlanmagy.
II jahan urşy Aziýanyň hem birnäce ýerlerini gurşap aldy. Arikada, Orta ýer deňziniň kenarlarynda, Gündogar Aziýada uruş hereketleri alnyp baryldy. Aziýada uruş ojagynyň  merkezi Ýaponiýa bolupdy. Eýrana rus we iňlis goşunlary girizilmedik bolanda, bu ýerde hem uruş alnyp barylardy. Geliň indi şu wakalar barada yzygider durup geçeliň!

== Afrikada we Orta ýer deňzi sebtindäki uruş ==  
Affikanyň merkezi we günorta sebitlerinde uruş hereketleri alnyp barylmady. Ýöne bu ýerleriň halklary baknadarlar üçin adam we çig-mal çeşmesi bolup hyzmat etdiler. Afrikadaky uruş hereketleri esasan iňlis we italýan goşunlarynyň arasynda alnyp baryldy. Somaliniň bir bölegi we Liwiýa Italiýanyň gol astyndady. Hut şol ýerlerde urşa taýýarlanyp, 1940-njy ýylyň Ruhnama aýynda italýan goşuny Müsüri, Sues kanalynyň sebitini, Sudany we Keniýany eýelemäge synanyşdy. Synanyşyk şowsuz gutardy. Iňlisler italýanlara garşy ýerli halky ulanyp ýeňiş gazandylar. Afrikada Sues kanaly sebitini basyp almak maksady bilen Germaniýa italýan goşunlaryna kömege geldi. Emma german-italýan bileleşigi Sues kanaly sebtini basyp alyp bilmedi.

Aziýa ýurtlarynda Hindistan Angliýanyň baknasy hökmünde urşuň başynda Angliýanyň tarapynda uruşýan ýurt diýlip yglan edildi.
	
Eýran ikinji jahan urşunyň başynda özüniň uruşda bitaraplygyny jar edipdi. Emma onuň bitaraplygy iş ýüzünde alnyp barylmandy. Ýurtda german täsiri gaty güýçlüdi. Şeýle şertlerde 25.08 1941-nji ýylda öňki SSSR, ertesi Angliýa Eýrana öz goşunlaryny girizdiler. Eýrana goşun girizilmegi Türkmenistanyň uruş alnyp barylýan ýere öwrülmeginiň öňüni aldy. 29.10.1942-nji ýylda Eýran, Angliýa, SSSR şertnama baglaşyp, uruş döwründe birek-birege kömek bermek brada ylalaşdylar.

== Tähran maslahaty == 
Urşuň gidişinde güýçleriň artykmaçlygy SSSR-iň, ABŞ-nyň, Beýik Britaniýanyň tarapyna geçmegi bilen, bileleşigiň döwlet ýolbaşçylary ýokary derejede duşuşyk guramak barada ylalaşdylar. Uzak çekişmeden soňra, Staliniň talaby boýunça, ilkinji duşuşygy Tähranda geçirmeklik kararyna geldiler. Ol bileleşigiň ýolbaşçylary I.Staliniň, F.Ruzweltiň, U.Çerçilliň gatnaşmagynda 1943-nji ýylyň 28-nji noýabr 1-nji dekabry aralygynda bolup geçdi.
	
Maslahatda 1944-nji ýylda Fransiýanyň demirgazygyna amerikan-iňlis goşunlarynyň düşürilmegi-ikinji söweş ugrynyň açylmagy barada ylalaşdylar. Uruş gutarandan soňraky Germaniýanyň, Polşanyň ykbaly barada maslahatlaşdylar. 1944-nji ýyldaky harby hereketleri utgaşykly alyp barmak barada ylalaşdylar. SSSR Germaniýa garşy uruş gutarandan soň, Ýaponiýa garşy urşa goşulmaga söz berdi. ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa talaplary bilen razylaşdylar.

Mälim bolşy ýaly, 1933-nji ýylda Germaniýada Gitleriň ýolbaşçylygynda faşistler häkimiýete geldiler. Faşistler Wersal  şertnamasynyň Germaniýanyň ýaragly güýçlerine çäklendirmesini äsgermezlik edip, gödek bozup başladylar. Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler Ligasyndan çykdy. Ol 1935-nji ýylda ählumumy harby borçlulyk girizdi. Şol ýyl Wersal şertnamasy boýunça ýaragsyzlandyrylan sebit diýlip jar edilen Saar welaýatyna goşun girizdi. Wersal şertnamasy boýunça Germaniýa 100 müň adamly goşun edinmäge rugsat berlipdi. Oňa harby uçarlar, tanklar, iri harby gämileri edinmek gadagandy. Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz ýüzünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german hökümeti baş harby merkez döretdi. Bu merkez basybalyjylykly uruşlaryň meýilnamalaryny işläp taýýarlamak bilen meşgullanyp başlady.
	

== Uzak Gündogarda uruş ojagynyň döremegi ==
Ýaponiýany iki jahan urşunyň aralygynda diňe harby serkerdeleriň ýolbaşçylygynda düzülen hökümetler dolandyrypdy. Bu ýagdaý Ýaponiýanyň daşary syýasatynyň aýratyn basybalyjylykly häsiýetli bolmagyna getirdi. XIX asyryň ahyryndaky hytaý-ýapon we XX asyryň başyndaky  rus-ýapon uruşlaryndaky ýeňişlerden ruhy göterilen ýapon harby ýolbaşçylary Ýaponiýanyň ýeňilmezekligi baradaky toslamany ýaýratdy.
	
Ýaponiýada senagatyň ösmegi täze-täze satuw bazarlaryny we çig mal çeşmelerini talap edýärdi. Ýaponiýanyň özi ýerasty baýlyklara garyp ýurt bolanlygy sebäpli, goňşy ýurtlara göz dikýärdi. Indi Ýaponiýa Aziýada agalygyny ornaşdyrmagyň arzuwyndady. Ýapon harby ýolbaşçylary Hytaýy, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlaryny, Hindistany basyp almagyň harby meýilnamalaryny taýýarlapdylar.
	
Ýaponiýa 1931-nji ýylda Hytaýyň Mançžuriýa welaýatyny basyp aldy. 1932-nji ýylda Jehe welaýatyny eýeledi. 1933-nji ýylda Milletler Ligasyndan çykan Ýaponiýa uly urşa taýýarlyk görüp başlady. 8. 06.1937-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýa garşy aç-açan urşa başlady. Hytaý halky şu döwürden başlap II jahan urşy tamamlanýança ýapon zulmuna garşy göreşmeli boldy.
Uzak Gündogarda Ýaponiýa köpden bäri uşra taýýarlanýardy. Ýaponiýa 1931-nji ýylda Mançžuriýany basyp alandan soňra, Mongoliýa, SSSR-e we Hytaýa garşy ýeňişli urşuň arzuwyndady. Ol 1937-nji ýylyň tomsundan başlap Hytaýa garşy uruş alyp baryp, ikinji jahan urşy başlanýança, onuň uly bölegini eýeläpdi. Basylyp alnan Hytaý ýerlerinden we Ýaponiýa bakna bolan Koreýadan gelýän peýdanyň hasabyna ýaraglanyşygy güýçlendirýärdi.
	
Ikinji jahan urşy başlanandan soňra Ýaponiýa Ýewropadaky dawalara goşulmajakdygyny jar etdi. Emma Fransiýanyň uruşda ýeňilmegi bilen Ýaponiýa onuň Aziýadaky eýeçiliklerini basyp almaga girişdi. 1940-njy ýylyň 23-nji Ruhnamasynda Fransiýanyň Hindi-Hytaýdaky bakna ýurtlaryna goşun girizdi.
	
Ýaponiýa SSSR-e garşy urşa uzak wagtlap taýýarlandy. Ol taýýarlygy gizlin saklamak üçin SSSR-e birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakynda şertnama baglaşmagy teklip etdi. Sowet-ýapon gepleşikleri geçirilip, 13.04.1941-nji ýylda çozmazlyk hakynda şertnama baglaşyldy. Berlinde geçirilen ýapon-german gepleşiklerinde (1941-nji ýylyň ýaz aýlary) Ýaponiýa Germaniýanyň SSSR-e garşy urşuna goşulmaga-da razylaşdy.
	

== Ýapon-amerikan garşylyklarynyň ýitileşmegi ==
1941-nji ýylyň ýazynda ýapon-amerikan garşylyklary barha ýitileşdi. Ýaponiýanyň Indoneziýada täsiriniň güýçlenmegine ABŞ-nyň garşy bolmagy ýapon-amerikan dawalaryny ýene-de güýçlendirdi.
	
1941-nji ýylyň ýazyndan başlap ABŞ we Ýaponiýa Ýuwaş ummanynda hojaýynçylyk ugrunda dawalaşyp başladylar. Emma ol wagt  olaryň ikisi-de  urşa taýýar däldi.
	
Ýaponiýa urşa taýýarlygyny gizlemek we wagt utmak üçin ABŞ bilen gepleşikleri geçirmegi teklip etdi. 1941-nji ýylyň Gurabansoltan aýynda Waşingtonda ýapon-amerikan gepleşikleri başlandy. Gepleşiklerde ABŞ Ýaponiýanyň talaplarynyň esasy bölegi bilen razylaşdy, hatda Hytaýy eýelemegine-de garşy bolman, ony köşeşdirjek boldy. Emma Ýaponiýa ABŞ-a garşy uruşmak kararyna gelipdi.
	

== Ýaponiýanyň urşa goşulmagy ==
02.07.1941-nji ýylda Ýaponiýanyň döwlet we harby ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda uly maslahat geçirildi. Onda Ýaponiýanyň urşa goşulmak meselesine seredildi. Ýygnakda ABŞ we Beýik Britaniýa garşy urşa başlamak we Hindistana çenli Aziýa ýurtlaryny basyp almak karar edildi. Ýaponiýa bu döwre çenli Hytaýyň esasy bölegini we Fransiýanyň baknalary bolan Wýetnamy, Laosy, Kambojany eýeläpdi.
	
07.12.1941-nji ýylda Ýaponiýa ABŞ-nyň Gawaý adalaryndaky harby güýçleriniň (Pýorl-Harbor) üstüne duýdansyz çozup, urşa  başlady.  Ilkinji söweşde ABŞ-nyň Ýuwaş ummanyndaky floty uly ýitgiler çekdi. Yzysüre ýaponlar Günorta Hytaý deňzinde ýerleşen iňlis harby gämileriniň birnäçesini gark etdiler. ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň Ýuwaş ummanyndaky harby kuwwatyna düýpli zarba uruldy.
	
Ýapon basybalyjylary Tailanda hem-de iňlislere bakna bolan Malaýa we Birma garşy çozuşa başlaýarlar. ABŞ we Beýik BritaniýaÝaponiýa garşy uruş yglan etdiler. Germaniýa we Italiýa hem ABŞ-a garşy urşa başlaýar. Ýuwaş ummanynda uruş başlandy.
	
Ýaponiýanyň goşunlarynyň tiz hem duýdansyz hereket etmegi netijesinde, olar urşuň başynda uly harby üstünlikler gazandylar. Ýaponiýa 1941-nji ýylyň dekabrynda Beýik Britaniýanyň Gonkongdaky (Sýangan) harby-deňiz berkitmesini, 1942-nji ýylyň başky iki aýynda Beýik Britaniýanyň Singapurdaky 70 müň adamly harby berkitmesini, 50 müňli amerikan-filippin goşunyny derbi-dagyn edip, Ýuwaş ummany sebtinde ýeke-täk hojaýyna öwrüldi. Ýaponiýa Aziýa halklaryna özüni Günbataryň zulumyndan azat ediji edip görkezmäge synandy. Ýuwaş ummany sebtindäki urşuň birinji döwründe Ýaponiýa häzirki Filippinleri, Malaýziýany, Birmany, Tailandy, Indoneziýany eýeledi. Wýetnam, Laos, Kamboja we Hytaýyň uly bölegi Ýaponiýanyň gol astyndady. Şeýlelikde,Ýaponiýanyň basyp alan ýerleri Günortada täze Gwineýadan başlap, demirgazykda Aleut adalaryna çenli, Günbatarda Hindistandan başlap, Gündogarda Marşall adalaryna çenli ýaýrap, gaty giňäpdi. Hatda basyp alan ýerleriniň ululygy boýunça (9,8 mln. inedördül km.) Ýaponiýa Germaniýadan hem öňe geçipdi. Ýaponiýanyň basyp alan ýerleriniň ilaty hem Germaniýanyňkydan köpdi. 73 mln. ilatly Ýaponiýa 400 mln. ilat ýaşaýan birnäçe ýurtlary eýeläpdi.

Uruşda beýik öwrülişik Ýuwaş ummanynda başlandy. 1942-nji ýylyň iýunynda Midueý adasynyň alkymynda amerikanlar gazaply söweşde ýaponlardan ýeňiş gazandylar. Söweşde  Ýaponiýanyň floty uly ýitgiler çekdi. Şu söweşden soňra Ýaponiýa deňizde agalygyny ýitirdi we hiç wagt özüni dürsäp bilmedi. Ýaponiýa Ýuwaş ummany  sebtinddki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy.
	
Iňlis goşunlary general B.L.Montgomeriň ýolbaşçylygy astynda Demirgazyk Afrikada 1942-nji ýylyň oktýabrynda italýan-german goşunlaryny derbi-dagyn etdiler. 1942-nji ýylyň 7-nji noýabrynda Duaýt Eýzenhaueriň ýolbaşçylygynda amerikan goşunlary Demirgazyk Afrika düşürildi. Olar iňlisler bilen sazlaşykly hereket edip, 1943-nji ýylyň 13-nji maýynda italýan-german goşunlarynyň garşylygyny syndyrdylar.

Uzak wagtlap uruş alyp barmaga Ýaponiýanyň ykdysady mümkinçiligi ýokdy. Ýaponiýa taryhda köplenç gysga wagtlyk uruşlara ökdedi. Eýýäm 1942-nji ýylyň ortalaryndan başlap Ýaponiýanyň hüjümi saklanyldy. 1942-nji ýylyň 4-8-nji maýynda Korall deňzindäki söweş, 1942-nji ýylyň 4-6-njy iýunyndaky Midueý adalaryna Ýaponiýanyň hüjümi şowsuz gutarýar. Şundan  soňraky söweşlerde ruhy rüstemlik we harby artykmaçlyk amerikan-iňlis goşunlarynyň tarapynda bolup, Ýaponiýa goranyşa geçmäge mejbur boldy. Ýuwaş ummanyndaky uruş hem Günbatardaky ýaly uzaga çekiljek häsiýetine geçdi. Wagt bolsa ýaponlaryň duşmanlarynyň hasabyna işleýärdi.
	

== Ýaponiýa garşy harby hereketler ==
Midueý söweşindäki ýeňlişden soňra ýaponlar goranyşa geçmäge mejbur boldular. 1943-nji ýylyň tomsuna çenli amerikan-iňlis goşunlary-da hüjüme geçmediler. Biraz wagt iki tarap hem täze söweşlere taýýarlandy. ABŞ harby uçarlary çekýän gämileri (awianoses) gurmaklygy güýçlendirdi, täze harby berkitmeleri gurdy. Ýaponlar goranyşy güýçlendirdiler.
	
1943-nji ýylyň ikinji ýarymynda iňlisleriň we awstraliýalylaryň goldamagynda amerikan goşunlary Solomonow we Gilbert adalaryny eýelediler. Ýöne 1944-nji ýylyň başyna çenli Ýaponiýa entek Ýuwaş ummanynda we Günorta-Gündogar Aziýada, Hytaýda hojaýynçylyk edýärdi.
	
1944-nji ýyldaky harby hereketler esasan amerikan-iňlis goşunlarynyň peýdasyna boldy. Amerikan goşunlary Ýuwaş ummanynda Marşall, Korolin, Marian adalaryny eýeläpdiler. 1944-nji ýylyň oktýabrynda Filippinleri azat etmek ugrunda söweşler başlandy. Filippinleriň bir bölegi azat edildi. Iňlisler Birmada ýaponlara garşy hüjüme başladylar.
	
1945-nji ýylyň başynda Ýaponiýa özüniň harby-ykdysady mümkinçiliginiň azalandygyna seretmezden, entek uzak wagtlap garşylyk görkezmäge ukyplydy. Onuň entek 4 mln. çemesi gury ýer goşuny bardy. Üstesine-de, 1 mln.200 müň esgerli harby-deňiz güýçleri bardy. Harby-deňiz güýçleriniň we tutuş goşunyň ýaraglynyşy boýunça welin, Ýaponiýanyň ýagdaýy erbetdi. Ýaponiýa Aýratyn-da, harby uçarlaryň we harby gämileriň sany we hili boýunça bileleşen döwletlerden yza galypdy.
	
1945-nji ýylyň martyna çenli amerikan goşunlary Filippinleri doly azat etdiler. Maý aýynda iňlisler ýaponlary Birmadan doly kowup çykardylar. Indoneziýa ugrunda söweşler başlandy. Ýaponiýa Germaniýanyň uruşda ýeňlendigine seretmezden, urşy dowam etdirdi. Ýapon harbylary urşy uzaga çekdirip, uruşdan soňky gepleşiklerde hormatly oturgyçda oturmagy isleýärdiler.
	
Ýaponlar dürli keselleri ýaýradyjy bakteriologiki ýaragyna bil baglaýardylar. Bu ýaragy deňizdäki söweşlerde ulanmak mümkinçiligi az bolansoň, gury ýer söweşlerinde ulanmagy maksat edinýärdiler. Ýaponlar ähli goşun bölümlerinde diýen ýaly ölüme köre-kör taýýar bolan kamikadze toparlaryny döredip, olara uly ynam edýärdiler.
	
Kamikadze ýapon dilinden terjime edilende “Asmandan gelen şemal” diýmegi aňladýar. Ol admiral Onisiniň tapan täzeçilligidir. Ol öz uçarlaryny amerikan gämileriniň üstüne gönükdirip, özi hem wepat bolýan uçarmanlary taýýarlamagy teklip edipdi. 1944-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Filippinleriň golaýynda olar ilkinji gezek söweşe girip, 1 sany amerikan uçar çekýän gämisine we 3 sany harby gämisine zyýan ýetirdi. Uruş döwründe 1228 sany ýapon kamikadzesi wepat bolup, olar 36 sany amerikan harby gämisini gark edip, kiçeňräk 368 harby gämisine-de kem-käs zyýan ýetiripdirler. Kamikadzeler 5 müň amerikan esgeriniň wepat bolmagyna sebäp bolupdyrlar.	
	

== ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri ==
ABŞ dünýä jemgyýetçiligini, aýratyn-da, uruş ýyllary halkara abraýy mese-mälim artan SSSR-i gorkuzmak we öz harby kuwwatyny mazamlamak üçin Ýaponiýa garşy uruşda atom bombasyny ulanmagy karar etdi.
	
ABŞ 1942-nji ýyldan general Genri Growsyň baştutanlygynda “Manhetten taslamasy” adyny alan atom bombasyny taýýarlamak işlerini ýaýbaňlandyrdy. 1943-nji ýylyň baharynda meşhur fizik Oppengeýmer Los-Alamosdaky laboratoriýada bu elhenç täze ýaragy döretmäge girişýär. Bu işe italýan fizigi Enriko Fermi çekilipdir. 1945-nji ýylyň 16-njy iýulynda ýarag ilkinji gezek synag edildi.
	
Potsdam maslahaty başlanan wagty ABŞ atom bombasyny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda Hirosima, beýlekisi 9-njy awgustda Nagasaki şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi. 
	
Ýaponiýa häzirem atom betbagtçylygynyň yzasyny çekýär. Radiasiýa şöhlelenmesinden ejir çekenleriň nesilleriniň-de ömür tanapy wagtyndan öň kertilip dur. Hirosimanyň Parahatçylyk seýilgähinde bir adaty bolmadyk ýadygärlik bar. Atom bombasyny ýatladýan bu binanyň depesinde duran gyzjagaz durna çagajygyny elleri bilen kellesiniň ýokarsyna göterip dur. Ýaponiýada durnalaryň müň ýaşaýandygy, olaryň uzak ýaşamagyň alamatydygy hakdaky ynanç bu ýadygärlige hasam çuňňur many berýär.
	

== SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy ==
SSSR Ýaponiýa garşy urşa goşulmak barada öz ýaranlaryna beren sözünde durup, 1945-nji ýylyň aprelinden başlap sowet-german urşundan boşan goşun bölümlerini Gündogara geçirip başlady. SSSR awgustyň  başyna çenli Uzak Gündogarda 1,6 mln. esger, 5,5 müň tank, 3,9 müň harby uçar jemlemegi başardy. Ähli taýýarlyk işleri gizlin geçirildi. Hatda Ýaponiýa güman  etmez ýaly uly derejeli sowet harby serkerdeleriň atlaryny we harby derejelerini üýtgedipdiler. Mysal üçin, Sowet goşunlaryna umumy ýolbaşçy edilip bellenilen Sowet Soýuzynyň marşaly A.M.Wasilewiskiý Uzak Gündogara general-polkownik Wasilýew bolan bolup gelipdi. SSSR-iň maksady Ýaponiýa garşy duýdansyz urşa başlamakdy. Çünki Ýaponiýanyň özi-de urşa köplenç duýdansyz başlaýardy. 
	
Ýapon harby ýolbaşçylary SSSR-iň urşa goşuljagyny duýýardylar. Sebäbi SSSR 1945-nji ýylyň aprelinde Ýaponiýa bilen 1941-nji ýylda baglaşylan birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakyndaky şertnamany ýatyrypdy. Ýaponiýanyň özi-de SSSR-iň üstüne çozmak üçin uzak wagtlap taýýarlanypdy. SSSR-iň Germaniýa garşy uruşdaky üstünlikleri Ýaponiýany bu pälinden gaýtmyşym etmäge mejbur edipdi. Ýöne Ýaponiýa saýlama Kwantun goşunyny Mançžuriýada saklap, uruş döwri SSSR-i 40 çemesi diwiziýasyny Uzak Gündogarda saklamaga mejbur edipdi. Ýaponiýa SSSR-iň urşa goşulmagyndan howatyrlanyp, 1944-nji ýyldan başlap Mançžuriýada, Demirgazyk Koreýada, Günorta Sahalinde harby goranyş desgalaryň ulgamyny döretmäge girişdi. Ýapon harbylary SSSR urşa goşulsa berkidilen goranyş desgalarynyň üstünden uly ýitgiler çekip, kynlyk bilen geçer diýip çaklaýardylar. Gyzyl Goşun geçmesi kyn Uly Hingan daglarynyň ýa-da köp suwly Amur we Ussuri derýalarynyň üstünden geçer diýip ýaponlar asla-da pikir etmeýärdiler. Sowet harby serkerdeleri hut duşmanyň çaklamaýan ýerinden geçmegi dogry tapdylar.
	
1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR Ýaponiýa garşy uruş yglan etdi. SSSR-iň Gyzyl Goşuny 9-njy awgustda Ýaponiýanyň Mançžuriýada ýerleşen 1 mln. adamly Kwantun goşunyna garşy hüjüme geçdi. Germaniýa garşy uruşda taplanan, kämil ýaraglar bilen ýaraglanan sowet esgerleri, tejribeli harby serkerdeleriň ýolbaşçylygy astynda, dagdan, derýadan, ýapon harby-goranyş desgalaryndan üstünlikli geçip, okgunly çozuşa başladylar. Agyr ýaragly goşuna uly Hingan daglaryndan geçmek aşa hupbatly boldy. Gyzyl Goşuna garşy ýaponlar guramaçylykly garşylyk görkezip bilmediler. Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi ýaponlara bakteriologiki ýaragy ulanmaga mümkinçilik bermedi. Ýaponlaryň kamikadzeleri-de olary ýeňlişden halas etmedi. Ýaponlaryň Hytaýyň jümmüşine yza çekilip, urşy uzaga çekdirmek baradaky niýetleri-de Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi bilen puja çykaryldy. Ýaponiýa öň beýle okgunly, tiz hereket edýän garşydaş bilen uruşmandy.
	
1945-nji ýylyň 14-nji awgustynda Ýaponiýa uruşda ýeňlendigini ABŞ-nyň, SSSR-iň, Beýik Britaniýanyň, Hytaýyň hökümetlerine ýetirdi. ABŞ-da we Beýik Britaniýada iki günläp ýeňiş toýuny toýladylar. Emma Kwantun goşun bölüminiň tä 19-njy awgusta çenli garşylygyny doly bes etmändigi üçin sowet goşunlary hüjümini dowam etdiler. Iş ýüzünde Ýaponiýa SSSR urşa goşulandan soňra bir hepdäniň dowamynda boýun egdirildi. Emma sowet goşunlary Koreýanyň demirgazygyny, Günorta Sahalini, Kurill adalaryny doly eýeleýänçeler harby hereketleri dowam etdirdiler. 19-njy awgustdan soňra ýaponlar uly garşylyk görkezmediler. Ýaponiýanyň boýun egdirilmegine Hytaý, Mongoliýa, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary, Koreýa, Täze Zelandiýa, Awstraliýa uly goşant goşdular. 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabrynda Tokio aýlagynda “Missuri” atly amerikan harby gämisinde Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egýändigi hakynda akta gol çekildi. Uzaga çeken ikinji jahan urşy tamamlandy.
	

== Urşuň jemleri we sapaklary ==
Ikinji jahan urşy 1939-nji ýylyň 1-nji sentýabryndan 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabryna çenli - 6 ýyllap dowam etdi. Uruş döwri 110 mln. adam goşun gullugyna çagyryldy. Uruş şol wagtky 61 döwleti, Ýer togalagynyň 80% ilatyny öz içine aldy. Uruş hereketleri Ýewropada, Aziýada, Afrikada, dünýäniň ähli ummanlarynda alnyp baryldy. 
	
Ikinji jahan urşunda soňky maglumatlara görä 62 mln. çemesi adam wepat boldy. Emma uruşda ýogalanlar hakynda anyk, doly maglumat entek hem ýok. 90 mln. adam maýyp ýa-da ýaraly boldy. Uruşda iň köp adam ýitiren SSSR boldy. SSSR-iň ýitiren 27 mln. adamlarynyň 18,3 milliony parahat ilatdy. SSSR-iň ýaragly güýçleriniň hatarynda gulluk edýänleriň 8,7 milliony wepat boldy. Uruşdan gaýdyp gelmedikleriň ýüz müňlerçesi türkmenistanlylardy. Olaryň ählisine Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti  Saparmyrat Nyýazowyň permany bilen 2000-nji ýylyň 4-nji maýynda “Türkmenistanyň Milli gahrymanlary” diýen hormatly at dakyldy. Gahrymanlaryň arasynda Nyýazowyň kakasy, Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow hem bardyr.
	
Uruşda Polşa bilen Hytaýyň hersi 5 mln., Indoneziýa 2 mln., Ýugoslawiýa 1,7 mln., Filippinler 1 mln., Fransiýa 600 müň, Beýik Britaniýa 375 müň, ABŞ 300 müň adam ýitirdi. Bulardan başga-da açlykdan, horlukdan ýogalan entek urşuň pidasy hökmünde umumy hasaba goşulmadyklar-da köp. Mysal üçin, uruş döwri Hindistanda 3,5 mln., Wýetnamda 2 mln. adam açlykdan ýogaldy.
	
Uruşda ýeňlen döwletleriň arasynda iň köp ýitgi çekeni Germaniýa boldy. Ol 13,5 mln. adam ýitirdi. Germaniýa özüniň adam ýitgileriniň 80%-ini (10 mln.adam), harby tehnikasynyň 75%-ini SSSR-e garşy uruşda ýitirdi. Germaniýanyň Ýewropadaky ýaranlary 1.7 mln. adam ýitirdiler. Ýaponiýadan 2,5 mln.adam wepat boldy. 
	
Uruş ýyllary millionlarça adamlar Germaniýa işletmek üçin alnyp gidilip, dogduk mekanyndan jyda düşürildiler. Ýewropada ägirt köp ilat uruşdan gaçyp, başga ýurtlara siňdiler. Uruş gutarandan soňra olar köpçülikleýin öz watanlaryna dolandylar. Birnäçesiniň yzyna dolanmaga mümkinçiligi bolman, ýat illerde ömürlik galyp, watanyndan jyda düşdüler. Uruş diri galanlaryň birnäçesini dogan-garyndaşlardan, maşgalasyndan, emläginden mahrum etdi.
	
Uruş döwri adamlary köpçülikleýin gyrýan ýaraglar köpeldi. Urşuň ahyrynda uzak aralyga atýan raketalar, hatda iň bir  elhenç ýarag - atom bombasy ulanyldy. Şol ýaraglar bilen ýüzlerçe şäherler, müňlerçe obalar, ençeme senagat kärhanalary, gadymyýetden galan taryhy ýadygärlikler ýer bilen-ýegsan edildi. Diňe bir SSSR-de 1710 şäher, 70 müňden gowrak oba, 31850 senagat kärhanasy, 65 müň km. demirýol, 16 müň parowoz, 428 müň demir ýol wagony, umuman Sowet Soýuzynyň milli baýlygynyň 30%-i ýok edildi. 
	
Ikinji Jahan Urşunda faşizmi derbi-dagyn etmekde SSSR-iň goşan goşandy ummasyzdyr. Sowet halkynyň german faşizminden üstün çykmagynda talantly harby serkerdeler G.K.Žukowyň, K.K.Rokossowskiniň, A.M.Wasilewskiniň, I.S.Konewiň, N.F.Watutiniň we beýlekileriň mynasyp paýy bardyr.
	
Uruş halkara möçberinde güýçleriň mynasybetini düýpli özgertdi. Germaniýanyň, Italiýanyň, Ýaponiýanyň öňki täsiri syndyryldy. Beýik Britaniýa we Fransiýa döwletleri-de uruş sebäpli gowşadylar. Uruş netijesinde ABŞ we SSSR dünýä agalygyna dalaş edýän dawagärlere öwrüldiler.
	
Uruşda SSSR birnäçe ýerleri eýeläpdi. Ol Finlýandiýanyň Peçanga (Petsamo) welaýatyny, Çehoslowakiýanyň Zakarpat Ukrainasyny, Germaniýanyň  Gündogar Prussiýasyny alypdy. Ol Ýaponiýa garşy gysga wagtlyk urşa goşulyp, Kurill adalaryny, Günorta Sahalini aldy. SSSR Demirgazyk Hytaýda, Koreýanyň demirgazygynda öz täsirini dikeltdi. Bulardan başga-da SSSR Ýewropada we Aziýada birnäçe döwletlerde kommunistleriň häkimiýete gelmegine ýardam berdi. 
 
II Jahan Urşy barada Saparmyrat Nyýazow Ruhnamada kitabynda şeýle belleýär. ”Uruş, gör nähili aýylganç! XX asyr adamzadyň ykbalynda awuly, uly ýitgili, köp pidaly, gandöküşikli wagşy asyr boldy. Iki dünýä uruşlary, onlarça sebitara, döwletara agyr uruşlar boldy, olara zorluk bilen, isleg bilen biziň watandaşlarymyz — türkmenlerem gatnaşdy. Diňe ikinji jahan urşunda, nemes basybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular. Ol watandaşlarymyzyň ýitgisini mal bilen, pul bilen ölçäp bolmaz, biz uruşda şehit bolanlaryň hemmesine türkmen döwletiniň gahrymanlary diýip at berdik. Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!”(41-42)

Maglumat çeşmeleri bellenmedik.

[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>d998bbxhhhbvv7mvgsyqn9m4svj6gws</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230274</id>
      <parentid>230273</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:50:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25234" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Asia.png|thumb]]
'''Aziýada ikinji jahan urşy ''' – Ikinji jahan urşunyň tamamlanmagy.
II jahan urşy Aziýanyň hem birnäce ýerlerini gurşap aldy. Arikada, Orta ýer deňziniň kenarlarynda, Gündogar Aziýada uruş hereketleri alnyp baryldy. Aziýada uruş ojagynyň  merkezi Ýaponiýa bolupdy. Eýrana rus we iňlis goşunlary girizilmedik bolanda, bu ýerde hem uruş alnyp barylardy. Geliň indi şu wakalar barada yzygider durup geçeliň!

== Afrikada we Orta ýer deňzi sebtindäki uruş ==  
Affikanyň merkezi we günorta sebitlerinde uruş hereketleri alnyp barylmady. Ýöne bu ýerleriň halklary baknadarlar üçin adam we çig-mal çeşmesi bolup hyzmat etdiler. Afrikadaky uruş hereketleri esasan iňlis we italýan goşunlarynyň arasynda alnyp baryldy. Somaliniň bir bölegi we Liwiýa Italiýanyň gol astyndady. Hut şol ýerlerde urşa taýýarlanyp, 1940-njy ýylyň Ruhnama aýynda italýan goşuny Müsüri, Sues kanalynyň sebitini, Sudany we Keniýany eýelemäge synanyşdy. Synanyşyk şowsuz gutardy. Iňlisler italýanlara garşy ýerli halky ulanyp ýeňiş gazandylar. Afrikada Sues kanaly sebitini basyp almak maksady bilen Germaniýa italýan goşunlaryna kömege geldi. Emma german-italýan bileleşigi Sues kanaly sebtini basyp alyp bilmedi.

Aziýa ýurtlarynda Hindistan Angliýanyň baknasy hökmünde urşuň başynda Angliýanyň tarapynda uruşýan ýurt diýlip yglan edildi.
	
Eýran ikinji jahan urşunyň başynda özüniň uruşda bitaraplygyny jar edipdi. Emma onuň bitaraplygy iş ýüzünde alnyp barylmandy. Ýurtda german täsiri gaty güýçlüdi. Şeýle şertlerde 25.08 1941-nji ýylda öňki SSSR, ertesi Angliýa Eýrana öz goşunlaryny girizdiler. Eýrana goşun girizilmegi Türkmenistanyň uruş alnyp barylýan ýere öwrülmeginiň öňüni aldy. 29.10.1942-nji ýylda Eýran, Angliýa, SSSR şertnama baglaşyp, uruş döwründe birek-birege kömek bermek brada ylalaşdylar.

== Tähran maslahaty == 
Urşuň gidişinde güýçleriň artykmaçlygy SSSR-iň, ABŞ-nyň, Beýik Britaniýanyň tarapyna geçmegi bilen, bileleşigiň döwlet ýolbaşçylary ýokary derejede duşuşyk guramak barada ylalaşdylar. Uzak çekişmeden soňra, Staliniň talaby boýunça, ilkinji duşuşygy Tähranda geçirmeklik kararyna geldiler. Ol bileleşigiň ýolbaşçylary I.Staliniň, F.Ruzweltiň, U.Çerçilliň gatnaşmagynda 1943-nji ýylyň 28-nji noýabr 1-nji dekabry aralygynda bolup geçdi.
	
Maslahatda 1944-nji ýylda Fransiýanyň demirgazygyna amerikan-iňlis goşunlarynyň düşürilmegi-ikinji söweş ugrynyň açylmagy barada ylalaşdylar. Uruş gutarandan soňraky Germaniýanyň, Polşanyň ykbaly barada maslahatlaşdylar. 1944-nji ýyldaky harby hereketleri utgaşykly alyp barmak barada ylalaşdylar. SSSR Germaniýa garşy uruş gutarandan soň, Ýaponiýa garşy urşa goşulmaga söz berdi. ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa talaplary bilen razylaşdylar.

Mälim bolşy ýaly, 1933-nji ýylda Germaniýada Gitleriň ýolbaşçylygynda faşistler häkimiýete geldiler. Faşistler Wersal  şertnamasynyň Germaniýanyň ýaragly güýçlerine çäklendirmesini äsgermezlik edip, gödek bozup başladylar. Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler Ligasyndan çykdy. Ol 1935-nji ýylda ählumumy harby borçlulyk girizdi. Şol ýyl Wersal şertnamasy boýunça ýaragsyzlandyrylan sebit diýlip jar edilen Saar welaýatyna goşun girizdi. Wersal şertnamasy boýunça Germaniýa 100 müň adamly goşun edinmäge rugsat berlipdi. Oňa harby uçarlar, tanklar, iri harby gämileri edinmek gadagandy. Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz ýüzünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german hökümeti baş harby merkez döretdi. Bu merkez basybalyjylykly uruşlaryň meýilnamalaryny işläp taýýarlamak bilen meşgullanyp başlady.
	

== Uzak Gündogarda uruş ojagynyň döremegi ==
Ýaponiýany iki jahan urşunyň aralygynda diňe harby serkerdeleriň ýolbaşçylygynda düzülen hökümetler dolandyrypdy. Bu ýagdaý Ýaponiýanyň daşary syýasatynyň aýratyn basybalyjylykly häsiýetli bolmagyna getirdi. XIX asyryň ahyryndaky hytaý-ýapon we XX asyryň başyndaky  rus-ýapon uruşlaryndaky ýeňişlerden ruhy göterilen ýapon harby ýolbaşçylary Ýaponiýanyň ýeňilmezekligi baradaky toslamany ýaýratdy.
	
Ýaponiýada senagatyň ösmegi täze-täze satuw bazarlaryny we çig mal çeşmelerini talap edýärdi. Ýaponiýanyň özi ýerasty baýlyklara garyp ýurt bolanlygy sebäpli, goňşy ýurtlara göz dikýärdi. Indi Ýaponiýa Aziýada agalygyny ornaşdyrmagyň arzuwyndady. Ýapon harby ýolbaşçylary Hytaýy, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlaryny, Hindistany basyp almagyň harby meýilnamalaryny taýýarlapdylar.
	
Ýaponiýa 1931-nji ýylda Hytaýyň Mançžuriýa welaýatyny basyp aldy. 1932-nji ýylda Jehe welaýatyny eýeledi. 1933-nji ýylda Milletler Ligasyndan çykan Ýaponiýa uly urşa taýýarlyk görüp başlady. 8. 06.1937-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýa garşy aç-açan urşa başlady. Hytaý halky şu döwürden başlap II jahan urşy tamamlanýança ýapon zulmuna garşy göreşmeli boldy.
Uzak Gündogarda Ýaponiýa köpden bäri uşra taýýarlanýardy. Ýaponiýa 1931-nji ýylda Mançžuriýany basyp alandan soňra, Mongoliýa, SSSR-e we Hytaýa garşy ýeňişli urşuň arzuwyndady. Ol 1937-nji ýylyň tomsundan başlap Hytaýa garşy uruş alyp baryp, ikinji jahan urşy başlanýança, onuň uly bölegini eýeläpdi. Basylyp alnan Hytaý ýerlerinden we Ýaponiýa bakna bolan Koreýadan gelýän peýdanyň hasabyna ýaraglanyşygy güýçlendirýärdi.
	
Ikinji jahan urşy başlanandan soňra Ýaponiýa Ýewropadaky dawalara goşulmajakdygyny jar etdi. Emma Fransiýanyň uruşda ýeňilmegi bilen Ýaponiýa onuň Aziýadaky eýeçiliklerini basyp almaga girişdi. 1940-njy ýylyň 23-nji Ruhnamasynda Fransiýanyň Hindi-Hytaýdaky bakna ýurtlaryna goşun girizdi.
	
Ýaponiýa SSSR-e garşy urşa uzak wagtlap taýýarlandy. Ol taýýarlygy gizlin saklamak üçin SSSR-e birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakynda şertnama baglaşmagy teklip etdi. Sowet-ýapon gepleşikleri geçirilip, 13.04.1941-nji ýylda çozmazlyk hakynda şertnama baglaşyldy. Berlinde geçirilen ýapon-german gepleşiklerinde (1941-nji ýylyň ýaz aýlary) Ýaponiýa Germaniýanyň SSSR-e garşy urşuna goşulmaga-da razylaşdy.
	

== Ýapon-amerikan garşylyklarynyň ýitileşmegi ==
1941-nji ýylyň ýazynda ýapon-amerikan garşylyklary barha ýitileşdi. Ýaponiýanyň Indoneziýada täsiriniň güýçlenmegine ABŞ-nyň garşy bolmagy ýapon-amerikan dawalaryny ýene-de güýçlendirdi.
	
1941-nji ýylyň ýazyndan başlap ABŞ we Ýaponiýa Ýuwaş ummanynda hojaýynçylyk ugrunda dawalaşyp başladylar. Emma ol wagt  olaryň ikisi-de  urşa taýýar däldi.
	
Ýaponiýa urşa taýýarlygyny gizlemek we wagt utmak üçin ABŞ bilen gepleşikleri geçirmegi teklip etdi. 1941-nji ýylyň Gurabansoltan aýynda Waşingtonda ýapon-amerikan gepleşikleri başlandy. Gepleşiklerde ABŞ Ýaponiýanyň talaplarynyň esasy bölegi bilen razylaşdy, hatda Hytaýy eýelemegine-de garşy bolman, ony köşeşdirjek boldy. Emma Ýaponiýa ABŞ-a garşy uruşmak kararyna gelipdi.
	

== Ýaponiýanyň urşa goşulmagy ==
02.07.1941-nji ýylda Ýaponiýanyň döwlet we harby ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda uly maslahat geçirildi. Onda Ýaponiýanyň urşa goşulmak meselesine seredildi. Ýygnakda ABŞ we Beýik Britaniýa garşy urşa başlamak we Hindistana çenli Aziýa ýurtlaryny basyp almak karar edildi. Ýaponiýa bu döwre çenli Hytaýyň esasy bölegini we Fransiýanyň baknalary bolan Wýetnamy, Laosy, Kambojany eýeläpdi.
	
07.12.1941-nji ýylda Ýaponiýa ABŞ-nyň Gawaý adalaryndaky harby güýçleriniň (Pýorl-Harbor) üstüne duýdansyz çozup, urşa  başlady.  Ilkinji söweşde ABŞ-nyň Ýuwaş ummanyndaky floty uly ýitgiler çekdi. Yzysüre ýaponlar Günorta Hytaý deňzinde ýerleşen iňlis harby gämileriniň birnäçesini gark etdiler. ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň Ýuwaş ummanyndaky harby kuwwatyna düýpli zarba uruldy.
	
Ýapon basybalyjylary Tailanda hem-de iňlislere bakna bolan Malaýa we Birma garşy çozuşa başlaýarlar. ABŞ we Beýik BritaniýaÝaponiýa garşy uruş yglan etdiler. Germaniýa we Italiýa hem ABŞ-a garşy urşa başlaýar. Ýuwaş ummanynda uruş başlandy.
	
Ýaponiýanyň goşunlarynyň tiz hem duýdansyz hereket etmegi netijesinde, olar urşuň başynda uly harby üstünlikler gazandylar. Ýaponiýa 1941-nji ýylyň dekabrynda Beýik Britaniýanyň Gonkongdaky (Sýangan) harby-deňiz berkitmesini, 1942-nji ýylyň başky iki aýynda Beýik Britaniýanyň Singapurdaky 70 müň adamly harby berkitmesini, 50 müňli amerikan-filippin goşunyny derbi-dagyn edip, Ýuwaş ummany sebtinde ýeke-täk hojaýyna öwrüldi. Ýaponiýa Aziýa halklaryna özüni Günbataryň zulumyndan azat ediji edip görkezmäge synandy. Ýuwaş ummany sebtindäki urşuň birinji döwründe Ýaponiýa häzirki Filippinleri, Malaýziýany, Birmany, Tailandy, Indoneziýany eýeledi. Wýetnam, Laos, Kamboja we Hytaýyň uly bölegi Ýaponiýanyň gol astyndady. Şeýlelikde,Ýaponiýanyň basyp alan ýerleri Günortada täze Gwineýadan başlap, demirgazykda Aleut adalaryna çenli, Günbatarda Hindistandan başlap, Gündogarda Marşall adalaryna çenli ýaýrap, gaty giňäpdi. Hatda basyp alan ýerleriniň ululygy boýunça (9,8 mln. inedördül km.) Ýaponiýa Germaniýadan hem öňe geçipdi. Ýaponiýanyň basyp alan ýerleriniň ilaty hem Germaniýanyňkydan köpdi. 73 mln. ilatly Ýaponiýa 400 mln. ilat ýaşaýan birnäçe ýurtlary eýeläpdi.

Uruşda beýik öwrülişik Ýuwaş ummanynda başlandy. 1942-nji ýylyň iýunynda Midueý adasynyň alkymynda amerikanlar gazaply söweşde ýaponlardan ýeňiş gazandylar. Söweşde  Ýaponiýanyň floty uly ýitgiler çekdi. Şu söweşden soňra Ýaponiýa deňizde agalygyny ýitirdi we hiç wagt özüni dürsäp bilmedi. Ýaponiýa Ýuwaş ummany  sebtinddki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy.
	
Iňlis goşunlary general B.L.Montgomeriň ýolbaşçylygy astynda Demirgazyk Afrikada 1942-nji ýylyň oktýabrynda italýan-german goşunlaryny derbi-dagyn etdiler. 1942-nji ýylyň 7-nji noýabrynda Duaýt Eýzenhaueriň ýolbaşçylygynda amerikan goşunlary Demirgazyk Afrika düşürildi. Olar iňlisler bilen sazlaşykly hereket edip, 1943-nji ýylyň 13-nji maýynda italýan-german goşunlarynyň garşylygyny syndyrdylar.

Uzak wagtlap uruş alyp barmaga Ýaponiýanyň ykdysady mümkinçiligi ýokdy. Ýaponiýa taryhda köplenç gysga wagtlyk uruşlara ökdedi. Eýýäm 1942-nji ýylyň ortalaryndan başlap Ýaponiýanyň hüjümi saklanyldy. 1942-nji ýylyň 4-8-nji maýynda Korall deňzindäki söweş, 1942-nji ýylyň 4-6-njy iýunyndaky Midueý adalaryna Ýaponiýanyň hüjümi şowsuz gutarýar. Şundan  soňraky söweşlerde ruhy rüstemlik we harby artykmaçlyk amerikan-iňlis goşunlarynyň tarapynda bolup, Ýaponiýa goranyşa geçmäge mejbur boldy. Ýuwaş ummanyndaky uruş hem Günbatardaky ýaly uzaga çekiljek häsiýetine geçdi. Wagt bolsa ýaponlaryň duşmanlarynyň hasabyna işleýärdi.
	

== Ýaponiýa garşy harby hereketler ==
Midueý söweşindäki ýeňlişden soňra ýaponlar goranyşa geçmäge mejbur boldular. 1943-nji ýylyň tomsuna çenli amerikan-iňlis goşunlary-da hüjüme geçmediler. Biraz wagt iki tarap hem täze söweşlere taýýarlandy. ABŞ harby uçarlary çekýän gämileri (awianoses) gurmaklygy güýçlendirdi, täze harby berkitmeleri gurdy. Ýaponlar goranyşy güýçlendirdiler.
	
1943-nji ýylyň ikinji ýarymynda iňlisleriň we awstraliýalylaryň goldamagynda amerikan goşunlary Solomonow we Gilbert adalaryny eýelediler. Ýöne 1944-nji ýylyň başyna çenli Ýaponiýa entek Ýuwaş ummanynda we Günorta-Gündogar Aziýada, Hytaýda hojaýynçylyk edýärdi.
	
1944-nji ýyldaky harby hereketler esasan amerikan-iňlis goşunlarynyň peýdasyna boldy. Amerikan goşunlary Ýuwaş ummanynda Marşall, Korolin, Marian adalaryny eýeläpdiler. 1944-nji ýylyň oktýabrynda Filippinleri azat etmek ugrunda söweşler başlandy. Filippinleriň bir bölegi azat edildi. Iňlisler Birmada ýaponlara garşy hüjüme başladylar.
	
1945-nji ýylyň başynda Ýaponiýa özüniň harby-ykdysady mümkinçiliginiň azalandygyna seretmezden, entek uzak wagtlap garşylyk görkezmäge ukyplydy. Onuň entek 4 mln. çemesi gury ýer goşuny bardy. Üstesine-de, 1 mln.200 müň esgerli harby-deňiz güýçleri bardy. Harby-deňiz güýçleriniň we tutuş goşunyň ýaraglynyşy boýunça welin, Ýaponiýanyň ýagdaýy erbetdi. Ýaponiýa Aýratyn-da, harby uçarlaryň we harby gämileriň sany we hili boýunça bileleşen döwletlerden yza galypdy.
	
1945-nji ýylyň martyna çenli amerikan goşunlary Filippinleri doly azat etdiler. Maý aýynda iňlisler ýaponlary Birmadan doly kowup çykardylar. Indoneziýa ugrunda söweşler başlandy. Ýaponiýa Germaniýanyň uruşda ýeňlendigine seretmezden, urşy dowam etdirdi. Ýapon harbylary urşy uzaga çekdirip, uruşdan soňky gepleşiklerde hormatly oturgyçda oturmagy isleýärdiler.
	
Ýaponlar dürli keselleri ýaýradyjy bakteriologiki ýaragyna bil baglaýardylar. Bu ýaragy deňizdäki söweşlerde ulanmak mümkinçiligi az bolansoň, gury ýer söweşlerinde ulanmagy maksat edinýärdiler. Ýaponlar ähli goşun bölümlerinde diýen ýaly ölüme köre-kör taýýar bolan kamikadze toparlaryny döredip, olara uly ynam edýärdiler.
	
Kamikadze ýapon dilinden terjime edilende “Asmandan gelen şemal” diýmegi aňladýar. Ol admiral Onisiniň tapan täzeçilligidir. Ol öz uçarlaryny amerikan gämileriniň üstüne gönükdirip, özi hem wepat bolýan uçarmanlary taýýarlamagy teklip edipdi. 1944-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Filippinleriň golaýynda olar ilkinji gezek söweşe girip, 1 sany amerikan uçar çekýän gämisine we 3 sany harby gämisine zyýan ýetirdi. Uruş döwründe 1228 sany ýapon kamikadzesi wepat bolup, olar 36 sany amerikan harby gämisini gark edip, kiçeňräk 368 harby gämisine-de kem-käs zyýan ýetiripdirler. Kamikadzeler 5 müň amerikan esgeriniň wepat bolmagyna sebäp bolupdyrlar.	
	

== ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri ==
ABŞ dünýä jemgyýetçiligini, aýratyn-da, uruş ýyllary halkara abraýy mese-mälim artan SSSR-i gorkuzmak we öz harby kuwwatyny mazamlamak üçin Ýaponiýa garşy uruşda atom bombasyny ulanmagy karar etdi.
	
ABŞ 1942-nji ýyldan general Genri Growsyň baştutanlygynda “Manhetten taslamasy” adyny alan atom bombasyny taýýarlamak işlerini ýaýbaňlandyrdy. 1943-nji ýylyň baharynda meşhur fizik Oppengeýmer Los-Alamosdaky laboratoriýada bu elhenç täze ýaragy döretmäge girişýär. Bu işe italýan fizigi Enriko Fermi çekilipdir. 1945-nji ýylyň 16-njy iýulynda ýarag ilkinji gezek synag edildi.
	
Potsdam maslahaty başlanan wagty ABŞ atom bombasyny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda Hirosima, beýlekisi 9-njy awgustda Nagasaki şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi. 
	
Ýaponiýa häzirem atom betbagtçylygynyň yzasyny çekýär. Radiasiýa şöhlelenmesinden ejir çekenleriň nesilleriniň-de ömür tanapy wagtyndan öň kertilip dur. Hirosimanyň Parahatçylyk seýilgähinde bir adaty bolmadyk ýadygärlik bar. Atom bombasyny ýatladýan bu binanyň depesinde duran gyzjagaz durna çagajygyny elleri bilen kellesiniň ýokarsyna göterip dur. Ýaponiýada durnalaryň müň ýaşaýandygy, olaryň uzak ýaşamagyň alamatydygy hakdaky ynanç bu ýadygärlige hasam çuňňur many berýär.
	

== SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy ==
SSSR Ýaponiýa garşy urşa goşulmak barada öz ýaranlaryna beren sözünde durup, 1945-nji ýylyň aprelinden başlap sowet-german urşundan boşan goşun bölümlerini Gündogara geçirip başlady. SSSR awgustyň  başyna çenli Uzak Gündogarda 1,6 mln. esger, 5,5 müň tank, 3,9 müň harby uçar jemlemegi başardy. Ähli taýýarlyk işleri gizlin geçirildi. Hatda Ýaponiýa güman  etmez ýaly uly derejeli sowet harby serkerdeleriň atlaryny we harby derejelerini üýtgedipdiler. Mysal üçin, Sowet goşunlaryna umumy ýolbaşçy edilip bellenilen Sowet Soýuzynyň marşaly A.M.Wasilewiskiý Uzak Gündogara general-polkownik Wasilýew bolan bolup gelipdi. SSSR-iň maksady Ýaponiýa garşy duýdansyz urşa başlamakdy. Çünki Ýaponiýanyň özi-de urşa köplenç duýdansyz başlaýardy. 
	
Ýapon harby ýolbaşçylary SSSR-iň urşa goşuljagyny duýýardylar. Sebäbi SSSR 1945-nji ýylyň aprelinde Ýaponiýa bilen 1941-nji ýylda baglaşylan birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakyndaky şertnamany ýatyrypdy. Ýaponiýanyň özi-de SSSR-iň üstüne çozmak üçin uzak wagtlap taýýarlanypdy. SSSR-iň Germaniýa garşy uruşdaky üstünlikleri Ýaponiýany bu pälinden gaýtmyşym etmäge mejbur edipdi. Ýöne Ýaponiýa saýlama Kwantun goşunyny Mançžuriýada saklap, uruş döwri SSSR-i 40 çemesi diwiziýasyny Uzak Gündogarda saklamaga mejbur edipdi. Ýaponiýa SSSR-iň urşa goşulmagyndan howatyrlanyp, 1944-nji ýyldan başlap Mançžuriýada, Demirgazyk Koreýada, Günorta Sahalinde harby goranyş desgalaryň ulgamyny döretmäge girişdi. Ýapon harbylary SSSR urşa goşulsa berkidilen goranyş desgalarynyň üstünden uly ýitgiler çekip, kynlyk bilen geçer diýip çaklaýardylar. Gyzyl Goşun geçmesi kyn Uly Hingan daglarynyň ýa-da köp suwly Amur we Ussuri derýalarynyň üstünden geçer diýip ýaponlar asla-da pikir etmeýärdiler. Sowet harby serkerdeleri hut duşmanyň çaklamaýan ýerinden geçmegi dogry tapdylar.
	
1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR Ýaponiýa garşy uruş yglan etdi. SSSR-iň Gyzyl Goşuny 9-njy awgustda Ýaponiýanyň Mançžuriýada ýerleşen 1 mln. adamly Kwantun goşunyna garşy hüjüme geçdi. Germaniýa garşy uruşda taplanan, kämil ýaraglar bilen ýaraglanan sowet esgerleri, tejribeli harby serkerdeleriň ýolbaşçylygy astynda, dagdan, derýadan, ýapon harby-goranyş desgalaryndan üstünlikli geçip, okgunly çozuşa başladylar. Agyr ýaragly goşuna uly Hingan daglaryndan geçmek aşa hupbatly boldy. Gyzyl Goşuna garşy ýaponlar guramaçylykly garşylyk görkezip bilmediler. Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi ýaponlara bakteriologiki ýaragy ulanmaga mümkinçilik bermedi. Ýaponlaryň kamikadzeleri-de olary ýeňlişden halas etmedi. Ýaponlaryň Hytaýyň jümmüşine yza çekilip, urşy uzaga çekdirmek baradaky niýetleri-de Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi bilen puja çykaryldy. Ýaponiýa öň beýle okgunly, tiz hereket edýän garşydaş bilen uruşmandy.
	
1945-nji ýylyň 14-nji awgustynda Ýaponiýa uruşda ýeňlendigini ABŞ-nyň, SSSR-iň, Beýik Britaniýanyň, Hytaýyň hökümetlerine ýetirdi. ABŞ-da we Beýik Britaniýada iki günläp ýeňiş toýuny toýladylar. Emma Kwantun goşun bölüminiň tä 19-njy awgusta çenli garşylygyny doly bes etmändigi üçin sowet goşunlary hüjümini dowam etdiler. Iş ýüzünde Ýaponiýa SSSR urşa goşulandan soňra bir hepdäniň dowamynda boýun egdirildi. Emma sowet goşunlary Koreýanyň demirgazygyny, Günorta Sahalini, Kurill adalaryny doly eýeleýänçeler harby hereketleri dowam etdirdiler. 19-njy awgustdan soňra ýaponlar uly garşylyk görkezmediler. Ýaponiýanyň boýun egdirilmegine Hytaý, Mongoliýa, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary, Koreýa, Täze Zelandiýa, Awstraliýa uly goşant goşdular. 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabrynda Tokio aýlagynda “Missuri” atly amerikan harby gämisinde Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egýändigi hakynda akta gol çekildi. Uzaga çeken ikinji jahan urşy tamamlandy.
	

== Urşuň jemleri we sapaklary ==
Ikinji jahan urşy 1939-nji ýylyň 1-nji sentýabryndan 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabryna çenli - 6 ýyllap dowam etdi. Uruş döwri 110 mln. adam goşun gullugyna çagyryldy. Uruş şol wagtky 61 döwleti, Ýer togalagynyň 80% ilatyny öz içine aldy. Uruş hereketleri Ýewropada, Aziýada, Afrikada, dünýäniň ähli ummanlarynda alnyp baryldy. 
	
Ikinji jahan urşunda soňky maglumatlara görä 62 mln. çemesi adam wepat boldy. Emma uruşda ýogalanlar hakynda anyk, doly maglumat entek hem ýok. 90 mln. adam maýyp ýa-da ýaraly boldy. Uruşda iň köp adam ýitiren SSSR boldy. SSSR-iň ýitiren 27 mln. adamlarynyň 18,3 milliony parahat ilatdy. SSSR-iň ýaragly güýçleriniň hatarynda gulluk edýänleriň 8,7 milliony wepat boldy. Uruşdan gaýdyp gelmedikleriň ýüz müňlerçesi türkmenistanlylardy. Olaryň ählisine Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti  Saparmyrat Nyýazowyň permany bilen 2000-nji ýylyň 4-nji maýynda “Türkmenistanyň Milli gahrymanlary” diýen hormatly at dakyldy. Gahrymanlaryň arasynda Nyýazowyň kakasy, Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow hem bardyr.
	
Uruşda Polşa bilen Hytaýyň hersi 5 mln., Indoneziýa 2 mln., Ýugoslawiýa 1,7 mln., Filippinler 1 mln., Fransiýa 600 müň, Beýik Britaniýa 375 müň, ABŞ 300 müň adam ýitirdi. Bulardan başga-da açlykdan, horlukdan ýogalan entek urşuň pidasy hökmünde umumy hasaba goşulmadyklar-da köp. Mysal üçin, uruş döwri Hindistanda 3,5 mln., Wýetnamda 2 mln. adam açlykdan ýogaldy.
	
Uruşda ýeňlen döwletleriň arasynda iň köp ýitgi çekeni Germaniýa boldy. Ol 13,5 mln. adam ýitirdi. Germaniýa özüniň adam ýitgileriniň 80%-ini (10 mln.adam), harby tehnikasynyň 75%-ini SSSR-e garşy uruşda ýitirdi. Germaniýanyň Ýewropadaky ýaranlary 1.7 mln. adam ýitirdiler. Ýaponiýadan 2,5 mln.adam wepat boldy. 
	
Uruş ýyllary millionlarça adamlar Germaniýa işletmek üçin alnyp gidilip, dogduk mekanyndan jyda düşürildiler. Ýewropada ägirt köp ilat uruşdan gaçyp, başga ýurtlara siňdiler. Uruş gutarandan soňra olar köpçülikleýin öz watanlaryna dolandylar. Birnäçesiniň yzyna dolanmaga mümkinçiligi bolman, ýat illerde ömürlik galyp, watanyndan jyda düşdüler. Uruş diri galanlaryň birnäçesini dogan-garyndaşlardan, maşgalasyndan, emläginden mahrum etdi.
	
Uruş döwri adamlary köpçülikleýin gyrýan ýaraglar köpeldi. Urşuň ahyrynda uzak aralyga atýan raketalar, hatda iň bir  elhenç ýarag - atom bombasy ulanyldy. Şol ýaraglar bilen ýüzlerçe şäherler, müňlerçe obalar, ençeme senagat kärhanalary, gadymyýetden galan taryhy ýadygärlikler ýer bilen-ýegsan edildi. Diňe bir SSSR-de 1710 şäher, 70 müňden gowrak oba, 31850 senagat kärhanasy, 65 müň km. demirýol, 16 müň parowoz, 428 müň demir ýol wagony, umuman Sowet Soýuzynyň milli baýlygynyň 30%-i ýok edildi. 
	
Ikinji Jahan Urşunda faşizmi derbi-dagyn etmekde SSSR-iň goşan goşandy ummasyzdyr. Sowet halkynyň german faşizminden üstün çykmagynda talantly harby serkerdeler G.K.Žukowyň, K.K.Rokossowskiniň, A.M.Wasilewskiniň, I.S.Konewiň, N.F.Watutiniň we beýlekileriň mynasyp paýy bardyr.
	
Uruş halkara möçberinde güýçleriň mynasybetini düýpli özgertdi. Germaniýanyň, Italiýanyň, Ýaponiýanyň öňki täsiri syndyryldy. Beýik Britaniýa we Fransiýa döwletleri-de uruş sebäpli gowşadylar. Uruş netijesinde ABŞ we SSSR dünýä agalygyna dalaş edýän dawagärlere öwrüldiler.
	
Uruşda SSSR birnäçe ýerleri eýeläpdi. Ol Finlýandiýanyň Peçanga (Petsamo) welaýatyny, Çehoslowakiýanyň Zakarpat Ukrainasyny, Germaniýanyň  Gündogar Prussiýasyny alypdy. Ol Ýaponiýa garşy gysga wagtlyk urşa goşulyp, Kurill adalaryny, Günorta Sahalini aldy. SSSR Demirgazyk Hytaýda, Koreýanyň demirgazygynda öz täsirini dikeltdi. Bulardan başga-da SSSR Ýewropada we Aziýada birnäçe döwletlerde kommunistleriň häkimiýete gelmegine ýardam berdi. 
 
II Jahan Urşy barada Saparmyrat Nyýazow Ruhnamada kitabynda şeýle belleýär. ”Uruş, gör nähili aýylganç! XX asyr adamzadyň ykbalynda awuly, uly ýitgili, köp pidaly, gandöküşikli wagşy asyr boldy. Iki dünýä uruşlary, onlarça sebitara, döwletara agyr uruşlar boldy, olara zorluk bilen, isleg bilen biziň watandaşlarymyz — türkmenlerem gatnaşdy. Diňe ikinji jahan urşunda, nemes basybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular. Ol watandaşlarymyzyň ýitgisini mal bilen, pul bilen ölçäp bolmaz, biz uruşda şehit bolanlaryň hemmesine türkmen döwletiniň gahrymanlary diýip at berdik. Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!”(41-42)

Maglumat çeşmeleri bellenmedik.

[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>rxt58e6e7v64e4oaz8r3merntzdobcu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230275</id>
      <parentid>230274</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:52:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Urşuň jemleri we sapaklary */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25264" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Asia.png|thumb]]
'''Aziýada ikinji jahan urşy ''' – Ikinji jahan urşunyň tamamlanmagy.
II jahan urşy Aziýanyň hem birnäce ýerlerini gurşap aldy. Arikada, Orta ýer deňziniň kenarlarynda, Gündogar Aziýada uruş hereketleri alnyp baryldy. Aziýada uruş ojagynyň  merkezi Ýaponiýa bolupdy. Eýrana rus we iňlis goşunlary girizilmedik bolanda, bu ýerde hem uruş alnyp barylardy. Geliň indi şu wakalar barada yzygider durup geçeliň!

== Afrikada we Orta ýer deňzi sebtindäki uruş ==  
Affikanyň merkezi we günorta sebitlerinde uruş hereketleri alnyp barylmady. Ýöne bu ýerleriň halklary baknadarlar üçin adam we çig-mal çeşmesi bolup hyzmat etdiler. Afrikadaky uruş hereketleri esasan iňlis we italýan goşunlarynyň arasynda alnyp baryldy. Somaliniň bir bölegi we Liwiýa Italiýanyň gol astyndady. Hut şol ýerlerde urşa taýýarlanyp, 1940-njy ýylyň Ruhnama aýynda italýan goşuny Müsüri, Sues kanalynyň sebitini, Sudany we Keniýany eýelemäge synanyşdy. Synanyşyk şowsuz gutardy. Iňlisler italýanlara garşy ýerli halky ulanyp ýeňiş gazandylar. Afrikada Sues kanaly sebitini basyp almak maksady bilen Germaniýa italýan goşunlaryna kömege geldi. Emma german-italýan bileleşigi Sues kanaly sebtini basyp alyp bilmedi.

Aziýa ýurtlarynda Hindistan Angliýanyň baknasy hökmünde urşuň başynda Angliýanyň tarapynda uruşýan ýurt diýlip yglan edildi.
	
Eýran ikinji jahan urşunyň başynda özüniň uruşda bitaraplygyny jar edipdi. Emma onuň bitaraplygy iş ýüzünde alnyp barylmandy. Ýurtda german täsiri gaty güýçlüdi. Şeýle şertlerde 25.08 1941-nji ýylda öňki SSSR, ertesi Angliýa Eýrana öz goşunlaryny girizdiler. Eýrana goşun girizilmegi Türkmenistanyň uruş alnyp barylýan ýere öwrülmeginiň öňüni aldy. 29.10.1942-nji ýylda Eýran, Angliýa, SSSR şertnama baglaşyp, uruş döwründe birek-birege kömek bermek brada ylalaşdylar.

== Tähran maslahaty == 
Urşuň gidişinde güýçleriň artykmaçlygy SSSR-iň, ABŞ-nyň, Beýik Britaniýanyň tarapyna geçmegi bilen, bileleşigiň döwlet ýolbaşçylary ýokary derejede duşuşyk guramak barada ylalaşdylar. Uzak çekişmeden soňra, Staliniň talaby boýunça, ilkinji duşuşygy Tähranda geçirmeklik kararyna geldiler. Ol bileleşigiň ýolbaşçylary I.Staliniň, F.Ruzweltiň, U.Çerçilliň gatnaşmagynda 1943-nji ýylyň 28-nji noýabr 1-nji dekabry aralygynda bolup geçdi.
	
Maslahatda 1944-nji ýylda Fransiýanyň demirgazygyna amerikan-iňlis goşunlarynyň düşürilmegi-ikinji söweş ugrynyň açylmagy barada ylalaşdylar. Uruş gutarandan soňraky Germaniýanyň, Polşanyň ykbaly barada maslahatlaşdylar. 1944-nji ýyldaky harby hereketleri utgaşykly alyp barmak barada ylalaşdylar. SSSR Germaniýa garşy uruş gutarandan soň, Ýaponiýa garşy urşa goşulmaga söz berdi. ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa talaplary bilen razylaşdylar.

Mälim bolşy ýaly, 1933-nji ýylda Germaniýada Gitleriň ýolbaşçylygynda faşistler häkimiýete geldiler. Faşistler Wersal  şertnamasynyň Germaniýanyň ýaragly güýçlerine çäklendirmesini äsgermezlik edip, gödek bozup başladylar. Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler Ligasyndan çykdy. Ol 1935-nji ýylda ählumumy harby borçlulyk girizdi. Şol ýyl Wersal şertnamasy boýunça ýaragsyzlandyrylan sebit diýlip jar edilen Saar welaýatyna goşun girizdi. Wersal şertnamasy boýunça Germaniýa 100 müň adamly goşun edinmäge rugsat berlipdi. Oňa harby uçarlar, tanklar, iri harby gämileri edinmek gadagandy. Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz ýüzünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german hökümeti baş harby merkez döretdi. Bu merkez basybalyjylykly uruşlaryň meýilnamalaryny işläp taýýarlamak bilen meşgullanyp başlady.
	

== Uzak Gündogarda uruş ojagynyň döremegi ==
Ýaponiýany iki jahan urşunyň aralygynda diňe harby serkerdeleriň ýolbaşçylygynda düzülen hökümetler dolandyrypdy. Bu ýagdaý Ýaponiýanyň daşary syýasatynyň aýratyn basybalyjylykly häsiýetli bolmagyna getirdi. XIX asyryň ahyryndaky hytaý-ýapon we XX asyryň başyndaky  rus-ýapon uruşlaryndaky ýeňişlerden ruhy göterilen ýapon harby ýolbaşçylary Ýaponiýanyň ýeňilmezekligi baradaky toslamany ýaýratdy.
	
Ýaponiýada senagatyň ösmegi täze-täze satuw bazarlaryny we çig mal çeşmelerini talap edýärdi. Ýaponiýanyň özi ýerasty baýlyklara garyp ýurt bolanlygy sebäpli, goňşy ýurtlara göz dikýärdi. Indi Ýaponiýa Aziýada agalygyny ornaşdyrmagyň arzuwyndady. Ýapon harby ýolbaşçylary Hytaýy, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlaryny, Hindistany basyp almagyň harby meýilnamalaryny taýýarlapdylar.
	
Ýaponiýa 1931-nji ýylda Hytaýyň Mançžuriýa welaýatyny basyp aldy. 1932-nji ýylda Jehe welaýatyny eýeledi. 1933-nji ýylda Milletler Ligasyndan çykan Ýaponiýa uly urşa taýýarlyk görüp başlady. 8. 06.1937-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýa garşy aç-açan urşa başlady. Hytaý halky şu döwürden başlap II jahan urşy tamamlanýança ýapon zulmuna garşy göreşmeli boldy.
Uzak Gündogarda Ýaponiýa köpden bäri uşra taýýarlanýardy. Ýaponiýa 1931-nji ýylda Mançžuriýany basyp alandan soňra, Mongoliýa, SSSR-e we Hytaýa garşy ýeňişli urşuň arzuwyndady. Ol 1937-nji ýylyň tomsundan başlap Hytaýa garşy uruş alyp baryp, ikinji jahan urşy başlanýança, onuň uly bölegini eýeläpdi. Basylyp alnan Hytaý ýerlerinden we Ýaponiýa bakna bolan Koreýadan gelýän peýdanyň hasabyna ýaraglanyşygy güýçlendirýärdi.
	
Ikinji jahan urşy başlanandan soňra Ýaponiýa Ýewropadaky dawalara goşulmajakdygyny jar etdi. Emma Fransiýanyň uruşda ýeňilmegi bilen Ýaponiýa onuň Aziýadaky eýeçiliklerini basyp almaga girişdi. 1940-njy ýylyň 23-nji Ruhnamasynda Fransiýanyň Hindi-Hytaýdaky bakna ýurtlaryna goşun girizdi.
	
Ýaponiýa SSSR-e garşy urşa uzak wagtlap taýýarlandy. Ol taýýarlygy gizlin saklamak üçin SSSR-e birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakynda şertnama baglaşmagy teklip etdi. Sowet-ýapon gepleşikleri geçirilip, 13.04.1941-nji ýylda çozmazlyk hakynda şertnama baglaşyldy. Berlinde geçirilen ýapon-german gepleşiklerinde (1941-nji ýylyň ýaz aýlary) Ýaponiýa Germaniýanyň SSSR-e garşy urşuna goşulmaga-da razylaşdy.
	

== Ýapon-amerikan garşylyklarynyň ýitileşmegi ==
1941-nji ýylyň ýazynda ýapon-amerikan garşylyklary barha ýitileşdi. Ýaponiýanyň Indoneziýada täsiriniň güýçlenmegine ABŞ-nyň garşy bolmagy ýapon-amerikan dawalaryny ýene-de güýçlendirdi.
	
1941-nji ýylyň ýazyndan başlap ABŞ we Ýaponiýa Ýuwaş ummanynda hojaýynçylyk ugrunda dawalaşyp başladylar. Emma ol wagt  olaryň ikisi-de  urşa taýýar däldi.
	
Ýaponiýa urşa taýýarlygyny gizlemek we wagt utmak üçin ABŞ bilen gepleşikleri geçirmegi teklip etdi. 1941-nji ýylyň Gurabansoltan aýynda Waşingtonda ýapon-amerikan gepleşikleri başlandy. Gepleşiklerde ABŞ Ýaponiýanyň talaplarynyň esasy bölegi bilen razylaşdy, hatda Hytaýy eýelemegine-de garşy bolman, ony köşeşdirjek boldy. Emma Ýaponiýa ABŞ-a garşy uruşmak kararyna gelipdi.
	

== Ýaponiýanyň urşa goşulmagy ==
02.07.1941-nji ýylda Ýaponiýanyň döwlet we harby ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda uly maslahat geçirildi. Onda Ýaponiýanyň urşa goşulmak meselesine seredildi. Ýygnakda ABŞ we Beýik Britaniýa garşy urşa başlamak we Hindistana çenli Aziýa ýurtlaryny basyp almak karar edildi. Ýaponiýa bu döwre çenli Hytaýyň esasy bölegini we Fransiýanyň baknalary bolan Wýetnamy, Laosy, Kambojany eýeläpdi.
	
07.12.1941-nji ýylda Ýaponiýa ABŞ-nyň Gawaý adalaryndaky harby güýçleriniň (Pýorl-Harbor) üstüne duýdansyz çozup, urşa  başlady.  Ilkinji söweşde ABŞ-nyň Ýuwaş ummanyndaky floty uly ýitgiler çekdi. Yzysüre ýaponlar Günorta Hytaý deňzinde ýerleşen iňlis harby gämileriniň birnäçesini gark etdiler. ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň Ýuwaş ummanyndaky harby kuwwatyna düýpli zarba uruldy.
	
Ýapon basybalyjylary Tailanda hem-de iňlislere bakna bolan Malaýa we Birma garşy çozuşa başlaýarlar. ABŞ we Beýik BritaniýaÝaponiýa garşy uruş yglan etdiler. Germaniýa we Italiýa hem ABŞ-a garşy urşa başlaýar. Ýuwaş ummanynda uruş başlandy.
	
Ýaponiýanyň goşunlarynyň tiz hem duýdansyz hereket etmegi netijesinde, olar urşuň başynda uly harby üstünlikler gazandylar. Ýaponiýa 1941-nji ýylyň dekabrynda Beýik Britaniýanyň Gonkongdaky (Sýangan) harby-deňiz berkitmesini, 1942-nji ýylyň başky iki aýynda Beýik Britaniýanyň Singapurdaky 70 müň adamly harby berkitmesini, 50 müňli amerikan-filippin goşunyny derbi-dagyn edip, Ýuwaş ummany sebtinde ýeke-täk hojaýyna öwrüldi. Ýaponiýa Aziýa halklaryna özüni Günbataryň zulumyndan azat ediji edip görkezmäge synandy. Ýuwaş ummany sebtindäki urşuň birinji döwründe Ýaponiýa häzirki Filippinleri, Malaýziýany, Birmany, Tailandy, Indoneziýany eýeledi. Wýetnam, Laos, Kamboja we Hytaýyň uly bölegi Ýaponiýanyň gol astyndady. Şeýlelikde,Ýaponiýanyň basyp alan ýerleri Günortada täze Gwineýadan başlap, demirgazykda Aleut adalaryna çenli, Günbatarda Hindistandan başlap, Gündogarda Marşall adalaryna çenli ýaýrap, gaty giňäpdi. Hatda basyp alan ýerleriniň ululygy boýunça (9,8 mln. inedördül km.) Ýaponiýa Germaniýadan hem öňe geçipdi. Ýaponiýanyň basyp alan ýerleriniň ilaty hem Germaniýanyňkydan köpdi. 73 mln. ilatly Ýaponiýa 400 mln. ilat ýaşaýan birnäçe ýurtlary eýeläpdi.

Uruşda beýik öwrülişik Ýuwaş ummanynda başlandy. 1942-nji ýylyň iýunynda Midueý adasynyň alkymynda amerikanlar gazaply söweşde ýaponlardan ýeňiş gazandylar. Söweşde  Ýaponiýanyň floty uly ýitgiler çekdi. Şu söweşden soňra Ýaponiýa deňizde agalygyny ýitirdi we hiç wagt özüni dürsäp bilmedi. Ýaponiýa Ýuwaş ummany  sebtinddki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy.
	
Iňlis goşunlary general B.L.Montgomeriň ýolbaşçylygy astynda Demirgazyk Afrikada 1942-nji ýylyň oktýabrynda italýan-german goşunlaryny derbi-dagyn etdiler. 1942-nji ýylyň 7-nji noýabrynda Duaýt Eýzenhaueriň ýolbaşçylygynda amerikan goşunlary Demirgazyk Afrika düşürildi. Olar iňlisler bilen sazlaşykly hereket edip, 1943-nji ýylyň 13-nji maýynda italýan-german goşunlarynyň garşylygyny syndyrdylar.

Uzak wagtlap uruş alyp barmaga Ýaponiýanyň ykdysady mümkinçiligi ýokdy. Ýaponiýa taryhda köplenç gysga wagtlyk uruşlara ökdedi. Eýýäm 1942-nji ýylyň ortalaryndan başlap Ýaponiýanyň hüjümi saklanyldy. 1942-nji ýylyň 4-8-nji maýynda Korall deňzindäki söweş, 1942-nji ýylyň 4-6-njy iýunyndaky Midueý adalaryna Ýaponiýanyň hüjümi şowsuz gutarýar. Şundan  soňraky söweşlerde ruhy rüstemlik we harby artykmaçlyk amerikan-iňlis goşunlarynyň tarapynda bolup, Ýaponiýa goranyşa geçmäge mejbur boldy. Ýuwaş ummanyndaky uruş hem Günbatardaky ýaly uzaga çekiljek häsiýetine geçdi. Wagt bolsa ýaponlaryň duşmanlarynyň hasabyna işleýärdi.
	

== Ýaponiýa garşy harby hereketler ==
Midueý söweşindäki ýeňlişden soňra ýaponlar goranyşa geçmäge mejbur boldular. 1943-nji ýylyň tomsuna çenli amerikan-iňlis goşunlary-da hüjüme geçmediler. Biraz wagt iki tarap hem täze söweşlere taýýarlandy. ABŞ harby uçarlary çekýän gämileri (awianoses) gurmaklygy güýçlendirdi, täze harby berkitmeleri gurdy. Ýaponlar goranyşy güýçlendirdiler.
	
1943-nji ýylyň ikinji ýarymynda iňlisleriň we awstraliýalylaryň goldamagynda amerikan goşunlary Solomonow we Gilbert adalaryny eýelediler. Ýöne 1944-nji ýylyň başyna çenli Ýaponiýa entek Ýuwaş ummanynda we Günorta-Gündogar Aziýada, Hytaýda hojaýynçylyk edýärdi.
	
1944-nji ýyldaky harby hereketler esasan amerikan-iňlis goşunlarynyň peýdasyna boldy. Amerikan goşunlary Ýuwaş ummanynda Marşall, Korolin, Marian adalaryny eýeläpdiler. 1944-nji ýylyň oktýabrynda Filippinleri azat etmek ugrunda söweşler başlandy. Filippinleriň bir bölegi azat edildi. Iňlisler Birmada ýaponlara garşy hüjüme başladylar.
	
1945-nji ýylyň başynda Ýaponiýa özüniň harby-ykdysady mümkinçiliginiň azalandygyna seretmezden, entek uzak wagtlap garşylyk görkezmäge ukyplydy. Onuň entek 4 mln. çemesi gury ýer goşuny bardy. Üstesine-de, 1 mln.200 müň esgerli harby-deňiz güýçleri bardy. Harby-deňiz güýçleriniň we tutuş goşunyň ýaraglynyşy boýunça welin, Ýaponiýanyň ýagdaýy erbetdi. Ýaponiýa Aýratyn-da, harby uçarlaryň we harby gämileriň sany we hili boýunça bileleşen döwletlerden yza galypdy.
	
1945-nji ýylyň martyna çenli amerikan goşunlary Filippinleri doly azat etdiler. Maý aýynda iňlisler ýaponlary Birmadan doly kowup çykardylar. Indoneziýa ugrunda söweşler başlandy. Ýaponiýa Germaniýanyň uruşda ýeňlendigine seretmezden, urşy dowam etdirdi. Ýapon harbylary urşy uzaga çekdirip, uruşdan soňky gepleşiklerde hormatly oturgyçda oturmagy isleýärdiler.
	
Ýaponlar dürli keselleri ýaýradyjy bakteriologiki ýaragyna bil baglaýardylar. Bu ýaragy deňizdäki söweşlerde ulanmak mümkinçiligi az bolansoň, gury ýer söweşlerinde ulanmagy maksat edinýärdiler. Ýaponlar ähli goşun bölümlerinde diýen ýaly ölüme köre-kör taýýar bolan kamikadze toparlaryny döredip, olara uly ynam edýärdiler.
	
Kamikadze ýapon dilinden terjime edilende “Asmandan gelen şemal” diýmegi aňladýar. Ol admiral Onisiniň tapan täzeçilligidir. Ol öz uçarlaryny amerikan gämileriniň üstüne gönükdirip, özi hem wepat bolýan uçarmanlary taýýarlamagy teklip edipdi. 1944-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Filippinleriň golaýynda olar ilkinji gezek söweşe girip, 1 sany amerikan uçar çekýän gämisine we 3 sany harby gämisine zyýan ýetirdi. Uruş döwründe 1228 sany ýapon kamikadzesi wepat bolup, olar 36 sany amerikan harby gämisini gark edip, kiçeňräk 368 harby gämisine-de kem-käs zyýan ýetiripdirler. Kamikadzeler 5 müň amerikan esgeriniň wepat bolmagyna sebäp bolupdyrlar.	
	

== ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri ==
ABŞ dünýä jemgyýetçiligini, aýratyn-da, uruş ýyllary halkara abraýy mese-mälim artan SSSR-i gorkuzmak we öz harby kuwwatyny mazamlamak üçin Ýaponiýa garşy uruşda atom bombasyny ulanmagy karar etdi.
	
ABŞ 1942-nji ýyldan general Genri Growsyň baştutanlygynda “Manhetten taslamasy” adyny alan atom bombasyny taýýarlamak işlerini ýaýbaňlandyrdy. 1943-nji ýylyň baharynda meşhur fizik Oppengeýmer Los-Alamosdaky laboratoriýada bu elhenç täze ýaragy döretmäge girişýär. Bu işe italýan fizigi Enriko Fermi çekilipdir. 1945-nji ýylyň 16-njy iýulynda ýarag ilkinji gezek synag edildi.
	
Potsdam maslahaty başlanan wagty ABŞ atom bombasyny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda Hirosima, beýlekisi 9-njy awgustda Nagasaki şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi. 
	
Ýaponiýa häzirem atom betbagtçylygynyň yzasyny çekýär. Radiasiýa şöhlelenmesinden ejir çekenleriň nesilleriniň-de ömür tanapy wagtyndan öň kertilip dur. Hirosimanyň Parahatçylyk seýilgähinde bir adaty bolmadyk ýadygärlik bar. Atom bombasyny ýatladýan bu binanyň depesinde duran gyzjagaz durna çagajygyny elleri bilen kellesiniň ýokarsyna göterip dur. Ýaponiýada durnalaryň müň ýaşaýandygy, olaryň uzak ýaşamagyň alamatydygy hakdaky ynanç bu ýadygärlige hasam çuňňur many berýär.
	

== SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy ==
SSSR Ýaponiýa garşy urşa goşulmak barada öz ýaranlaryna beren sözünde durup, 1945-nji ýylyň aprelinden başlap sowet-german urşundan boşan goşun bölümlerini Gündogara geçirip başlady. SSSR awgustyň  başyna çenli Uzak Gündogarda 1,6 mln. esger, 5,5 müň tank, 3,9 müň harby uçar jemlemegi başardy. Ähli taýýarlyk işleri gizlin geçirildi. Hatda Ýaponiýa güman  etmez ýaly uly derejeli sowet harby serkerdeleriň atlaryny we harby derejelerini üýtgedipdiler. Mysal üçin, Sowet goşunlaryna umumy ýolbaşçy edilip bellenilen Sowet Soýuzynyň marşaly A.M.Wasilewiskiý Uzak Gündogara general-polkownik Wasilýew bolan bolup gelipdi. SSSR-iň maksady Ýaponiýa garşy duýdansyz urşa başlamakdy. Çünki Ýaponiýanyň özi-de urşa köplenç duýdansyz başlaýardy. 
	
Ýapon harby ýolbaşçylary SSSR-iň urşa goşuljagyny duýýardylar. Sebäbi SSSR 1945-nji ýylyň aprelinde Ýaponiýa bilen 1941-nji ýylda baglaşylan birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakyndaky şertnamany ýatyrypdy. Ýaponiýanyň özi-de SSSR-iň üstüne çozmak üçin uzak wagtlap taýýarlanypdy. SSSR-iň Germaniýa garşy uruşdaky üstünlikleri Ýaponiýany bu pälinden gaýtmyşym etmäge mejbur edipdi. Ýöne Ýaponiýa saýlama Kwantun goşunyny Mançžuriýada saklap, uruş döwri SSSR-i 40 çemesi diwiziýasyny Uzak Gündogarda saklamaga mejbur edipdi. Ýaponiýa SSSR-iň urşa goşulmagyndan howatyrlanyp, 1944-nji ýyldan başlap Mançžuriýada, Demirgazyk Koreýada, Günorta Sahalinde harby goranyş desgalaryň ulgamyny döretmäge girişdi. Ýapon harbylary SSSR urşa goşulsa berkidilen goranyş desgalarynyň üstünden uly ýitgiler çekip, kynlyk bilen geçer diýip çaklaýardylar. Gyzyl Goşun geçmesi kyn Uly Hingan daglarynyň ýa-da köp suwly Amur we Ussuri derýalarynyň üstünden geçer diýip ýaponlar asla-da pikir etmeýärdiler. Sowet harby serkerdeleri hut duşmanyň çaklamaýan ýerinden geçmegi dogry tapdylar.
	
1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR Ýaponiýa garşy uruş yglan etdi. SSSR-iň Gyzyl Goşuny 9-njy awgustda Ýaponiýanyň Mançžuriýada ýerleşen 1 mln. adamly Kwantun goşunyna garşy hüjüme geçdi. Germaniýa garşy uruşda taplanan, kämil ýaraglar bilen ýaraglanan sowet esgerleri, tejribeli harby serkerdeleriň ýolbaşçylygy astynda, dagdan, derýadan, ýapon harby-goranyş desgalaryndan üstünlikli geçip, okgunly çozuşa başladylar. Agyr ýaragly goşuna uly Hingan daglaryndan geçmek aşa hupbatly boldy. Gyzyl Goşuna garşy ýaponlar guramaçylykly garşylyk görkezip bilmediler. Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi ýaponlara bakteriologiki ýaragy ulanmaga mümkinçilik bermedi. Ýaponlaryň kamikadzeleri-de olary ýeňlişden halas etmedi. Ýaponlaryň Hytaýyň jümmüşine yza çekilip, urşy uzaga çekdirmek baradaky niýetleri-de Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi bilen puja çykaryldy. Ýaponiýa öň beýle okgunly, tiz hereket edýän garşydaş bilen uruşmandy.
	
1945-nji ýylyň 14-nji awgustynda Ýaponiýa uruşda ýeňlendigini ABŞ-nyň, SSSR-iň, Beýik Britaniýanyň, Hytaýyň hökümetlerine ýetirdi. ABŞ-da we Beýik Britaniýada iki günläp ýeňiş toýuny toýladylar. Emma Kwantun goşun bölüminiň tä 19-njy awgusta çenli garşylygyny doly bes etmändigi üçin sowet goşunlary hüjümini dowam etdiler. Iş ýüzünde Ýaponiýa SSSR urşa goşulandan soňra bir hepdäniň dowamynda boýun egdirildi. Emma sowet goşunlary Koreýanyň demirgazygyny, Günorta Sahalini, Kurill adalaryny doly eýeleýänçeler harby hereketleri dowam etdirdiler. 19-njy awgustdan soňra ýaponlar uly garşylyk görkezmediler. Ýaponiýanyň boýun egdirilmegine Hytaý, Mongoliýa, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary, Koreýa, Täze Zelandiýa, Awstraliýa uly goşant goşdular. 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabrynda Tokio aýlagynda “Missuri” atly amerikan harby gämisinde Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egýändigi hakynda akta gol çekildi. Uzaga çeken ikinji jahan urşy tamamlandy.
	

== Urşuň jemleri we sapaklary ==
Ikinji jahan urşy 1939-nji ýylyň 1-nji sentýabryndan 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabryna çenli - 6 ýyllap dowam etdi. Uruş döwri 110 mln. adam goşun gullugyna çagyryldy. Uruş şol wagtky 61 döwleti, Ýer togalagynyň 80% ilatyny öz içine aldy. Uruş hereketleri Ýewropada, Aziýada, Afrikada, dünýäniň ähli ummanlarynda alnyp baryldy. 
	
Ikinji jahan urşunda soňky maglumatlara görä 62 mln. çemesi adam wepat boldy. Emma uruşda ýogalanlar hakynda anyk, doly maglumat entek hem ýok. 90 mln. adam maýyp ýa-da ýaraly boldy. Uruşda iň köp adam ýitiren SSSR boldy. SSSR-iň ýitiren 27 mln. adamlarynyň 18,3 milliony parahat ilatdy. SSSR-iň ýaragly güýçleriniň hatarynda gulluk edýänleriň 8,7 milliony wepat boldy. Uruşdan gaýdyp gelmedikleriň ýüz müňlerçesi türkmenistanlylardy. Olaryň ählisine Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti  Saparmyrat Nyýazowyň permany bilen 2000-nji ýylyň 4-nji maýynda “Türkmenistanyň Milli gahrymanlary” diýen hormatly at dakyldy. Gahrymanlaryň arasynda Nyýazowyň kakasy, Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow hem bardyr.
	
Uruşda Polşa bilen Hytaýyň hersi 5 mln., Indoneziýa 2 mln., Ýugoslawiýa 1,7 mln., Filippinler 1 mln., Fransiýa 600 müň, Beýik Britaniýa 375 müň, ABŞ 300 müň adam ýitirdi. Bulardan başga-da açlykdan, horlukdan ýogalan entek urşuň pidasy hökmünde umumy hasaba goşulmadyklar-da köp. Mysal üçin, uruş döwri Hindistanda 3,5 mln., Wýetnamda 2 mln. adam açlykdan ýogaldy.
	
Uruşda ýeňlen döwletleriň arasynda iň köp ýitgi çekeni Germaniýa boldy. Ol 13,5 mln. adam ýitirdi. Germaniýa özüniň adam ýitgileriniň 80%-ini (10 mln.adam), harby tehnikasynyň 75%-ini SSSR-e garşy uruşda ýitirdi. Germaniýanyň Ýewropadaky ýaranlary 1.7 mln. adam ýitirdiler. Ýaponiýadan 2,5 mln.adam wepat boldy. 
	
Uruş ýyllary millionlarça adamlar Germaniýa işletmek üçin alnyp gidilip, dogduk mekanyndan jyda düşürildiler. Ýewropada ägirt köp ilat uruşdan gaçyp, başga ýurtlara siňdiler. Uruş gutarandan soňra olar köpçülikleýin öz watanlaryna dolandylar. Birnäçesiniň yzyna dolanmaga mümkinçiligi bolman, ýat illerde ömürlik galyp, watanyndan jyda düşdüler. Uruş diri galanlaryň birnäçesini dogan-garyndaşlardan, maşgalasyndan, emläginden mahrum etdi.
	
Uruş döwri adamlary köpçülikleýin gyrýan ýaraglar köpeldi. Urşuň ahyrynda uzak aralyga atýan raketalar, hatda iň bir  elhenç ýarag - atom bombasy ulanyldy. Şol ýaraglar bilen ýüzlerçe şäherler, müňlerçe obalar, ençeme senagat kärhanalary, gadymyýetden galan taryhy ýadygärlikler ýer bilen-ýegsan edildi. Diňe bir SSSR-de 1710 şäher, 70 müňden gowrak oba, 31850 senagat kärhanasy, 65 müň km. demirýol, 16 müň parowoz, 428 müň demir ýol wagony, umuman Sowet Soýuzynyň milli baýlygynyň 30%-i ýok edildi. 
	
Ikinji Jahan Urşunda faşizmi derbi-dagyn etmekde SSSR-iň goşan goşandy ummasyzdyr. Sowet halkynyň german faşizminden üstün çykmagynda talantly harby serkerdeler G.K.Žukowyň, K.K.Rokossowskiniň, A.M.Wasilewskiniň, I.S.Konewiň, N.F.Watutiniň we beýlekileriň mynasyp paýy bardyr.
	
Uruş halkara möçberinde güýçleriň mynasybetini düýpli özgertdi. Germaniýanyň, Italiýanyň, Ýaponiýanyň öňki täsiri syndyryldy. Beýik Britaniýa we Fransiýa döwletleri-de uruş sebäpli gowşadylar. Uruş netijesinde ABŞ we SSSR dünýä agalygyna dalaş edýän dawagärlere öwrüldiler.
	
Uruşda SSSR birnäçe ýerleri eýeläpdi. Ol Finlýandiýanyň Peçanga (Petsamo) welaýatyny, Çehoslowakiýanyň Zakarpat Ukrainasyny, Germaniýanyň  Gündogar Prussiýasyny alypdy. Ol Ýaponiýa garşy gysga wagtlyk urşa goşulyp, Kurill adalaryny, Günorta Sahalini aldy. SSSR Demirgazyk Hytaýda, Koreýanyň demirgazygynda öz täsirini dikeltdi. Bulardan başga-da SSSR Ýewropada we Aziýada birnäçe döwletlerde kommunistleriň häkimiýete gelmegine ýardam berdi. 
 
II Jahan Urşy barada Saparmyrat Nyýazow Ruhnamada kitabynda şeýle belleýär. ”Uruş, gör nähili aýylganç! XX asyr adamzadyň ykbalynda awuly, uly ýitgili, köp pidaly, gandöküşikli wagşy asyr boldy. Iki dünýä uruşlary, onlarça sebitara, döwletara agyr uruşlar boldy, olara zorluk bilen, isleg bilen biziň watandaşlarymyz — türkmenlerem gatnaşdy. Diňe ikinji jahan urşunda, nemes basybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular. Ol watandaşlarymyzyň ýitgisini mal bilen, pul bilen ölçäp bolmaz, biz uruşda şehit bolanlaryň hemmesine türkmen döwletiniň gahrymanlary diýip at berdik. Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!”(41-42)

Maglumat çeşmeleri bellenmedik.

[[Kategoriýa:Taryh]]
[[Kategoriýa:Aziýa taryhy]]</text>
      <sha1>ngtwcqee42n3kmqb4dtw7sn22rubrkc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230279</id>
      <parentid>230275</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:57:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25272" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Asia.png|thumb]]
'''[[Aziýa]]da [[ikinji jahan urşy]] ''' – Ikinji jahan urşunyň tamamlanmagy.
II jahan urşy Aziýanyň hem birnäce ýerlerini gurşap aldy. Arikada, Orta ýer deňziniň kenarlarynda, Gündogar Aziýada uruş hereketleri alnyp baryldy. Aziýada uruş ojagynyň  merkezi Ýaponiýa bolupdy. Eýrana rus we iňlis goşunlary girizilmedik bolanda, bu ýerde hem uruş alnyp barylardy. Geliň indi şu wakalar barada yzygider durup geçeliň!

== Afrikada we Orta ýer deňzi sebtindäki uruş ==  
Affikanyň merkezi we günorta sebitlerinde uruş hereketleri alnyp barylmady. Ýöne bu ýerleriň halklary baknadarlar üçin adam we çig-mal çeşmesi bolup hyzmat etdiler. Afrikadaky uruş hereketleri esasan iňlis we italýan goşunlarynyň arasynda alnyp baryldy. Somaliniň bir bölegi we Liwiýa Italiýanyň gol astyndady. Hut şol ýerlerde urşa taýýarlanyp, 1940-njy ýylyň Ruhnama aýynda italýan goşuny Müsüri, Sues kanalynyň sebitini, Sudany we Keniýany eýelemäge synanyşdy. Synanyşyk şowsuz gutardy. Iňlisler italýanlara garşy ýerli halky ulanyp ýeňiş gazandylar. Afrikada Sues kanaly sebitini basyp almak maksady bilen Germaniýa italýan goşunlaryna kömege geldi. Emma german-italýan bileleşigi Sues kanaly sebtini basyp alyp bilmedi.

Aziýa ýurtlarynda Hindistan Angliýanyň baknasy hökmünde urşuň başynda Angliýanyň tarapynda uruşýan ýurt diýlip yglan edildi.
	
Eýran ikinji jahan urşunyň başynda özüniň uruşda bitaraplygyny jar edipdi. Emma onuň bitaraplygy iş ýüzünde alnyp barylmandy. Ýurtda german täsiri gaty güýçlüdi. Şeýle şertlerde 25.08 1941-nji ýylda öňki SSSR, ertesi Angliýa Eýrana öz goşunlaryny girizdiler. Eýrana goşun girizilmegi Türkmenistanyň uruş alnyp barylýan ýere öwrülmeginiň öňüni aldy. 29.10.1942-nji ýylda Eýran, Angliýa, SSSR şertnama baglaşyp, uruş döwründe birek-birege kömek bermek brada ylalaşdylar.

== Tähran maslahaty == 
Urşuň gidişinde güýçleriň artykmaçlygy SSSR-iň, ABŞ-nyň, Beýik Britaniýanyň tarapyna geçmegi bilen, bileleşigiň döwlet ýolbaşçylary ýokary derejede duşuşyk guramak barada ylalaşdylar. Uzak çekişmeden soňra, Staliniň talaby boýunça, ilkinji duşuşygy Tähranda geçirmeklik kararyna geldiler. Ol bileleşigiň ýolbaşçylary I.Staliniň, F.Ruzweltiň, U.Çerçilliň gatnaşmagynda 1943-nji ýylyň 28-nji noýabr 1-nji dekabry aralygynda bolup geçdi.
	
Maslahatda 1944-nji ýylda Fransiýanyň demirgazygyna amerikan-iňlis goşunlarynyň düşürilmegi-ikinji söweş ugrynyň açylmagy barada ylalaşdylar. Uruş gutarandan soňraky Germaniýanyň, Polşanyň ykbaly barada maslahatlaşdylar. 1944-nji ýyldaky harby hereketleri utgaşykly alyp barmak barada ylalaşdylar. SSSR Germaniýa garşy uruş gutarandan soň, Ýaponiýa garşy urşa goşulmaga söz berdi. ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa talaplary bilen razylaşdylar.

Mälim bolşy ýaly, 1933-nji ýylda Germaniýada Gitleriň ýolbaşçylygynda faşistler häkimiýete geldiler. Faşistler Wersal  şertnamasynyň Germaniýanyň ýaragly güýçlerine çäklendirmesini äsgermezlik edip, gödek bozup başladylar. Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler Ligasyndan çykdy. Ol 1935-nji ýylda ählumumy harby borçlulyk girizdi. Şol ýyl Wersal şertnamasy boýunça ýaragsyzlandyrylan sebit diýlip jar edilen Saar welaýatyna goşun girizdi. Wersal şertnamasy boýunça Germaniýa 100 müň adamly goşun edinmäge rugsat berlipdi. Oňa harby uçarlar, tanklar, iri harby gämileri edinmek gadagandy. Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz ýüzünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german hökümeti baş harby merkez döretdi. Bu merkez basybalyjylykly uruşlaryň meýilnamalaryny işläp taýýarlamak bilen meşgullanyp başlady.
	

== Uzak Gündogarda uruş ojagynyň döremegi ==
Ýaponiýany iki jahan urşunyň aralygynda diňe harby serkerdeleriň ýolbaşçylygynda düzülen hökümetler dolandyrypdy. Bu ýagdaý Ýaponiýanyň daşary syýasatynyň aýratyn basybalyjylykly häsiýetli bolmagyna getirdi. XIX asyryň ahyryndaky hytaý-ýapon we XX asyryň başyndaky  rus-ýapon uruşlaryndaky ýeňişlerden ruhy göterilen ýapon harby ýolbaşçylary Ýaponiýanyň ýeňilmezekligi baradaky toslamany ýaýratdy.
	
Ýaponiýada senagatyň ösmegi täze-täze satuw bazarlaryny we çig mal çeşmelerini talap edýärdi. Ýaponiýanyň özi ýerasty baýlyklara garyp ýurt bolanlygy sebäpli, goňşy ýurtlara göz dikýärdi. Indi Ýaponiýa Aziýada agalygyny ornaşdyrmagyň arzuwyndady. Ýapon harby ýolbaşçylary Hytaýy, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlaryny, Hindistany basyp almagyň harby meýilnamalaryny taýýarlapdylar.
	
Ýaponiýa 1931-nji ýylda Hytaýyň Mançžuriýa welaýatyny basyp aldy. 1932-nji ýylda Jehe welaýatyny eýeledi. 1933-nji ýylda Milletler Ligasyndan çykan Ýaponiýa uly urşa taýýarlyk görüp başlady. 8. 06.1937-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýa garşy aç-açan urşa başlady. Hytaý halky şu döwürden başlap II jahan urşy tamamlanýança ýapon zulmuna garşy göreşmeli boldy.
Uzak Gündogarda Ýaponiýa köpden bäri uşra taýýarlanýardy. Ýaponiýa 1931-nji ýylda Mançžuriýany basyp alandan soňra, Mongoliýa, SSSR-e we Hytaýa garşy ýeňişli urşuň arzuwyndady. Ol 1937-nji ýylyň tomsundan başlap Hytaýa garşy uruş alyp baryp, ikinji jahan urşy başlanýança, onuň uly bölegini eýeläpdi. Basylyp alnan Hytaý ýerlerinden we Ýaponiýa bakna bolan Koreýadan gelýän peýdanyň hasabyna ýaraglanyşygy güýçlendirýärdi.
	
Ikinji jahan urşy başlanandan soňra Ýaponiýa Ýewropadaky dawalara goşulmajakdygyny jar etdi. Emma Fransiýanyň uruşda ýeňilmegi bilen Ýaponiýa onuň Aziýadaky eýeçiliklerini basyp almaga girişdi. 1940-njy ýylyň 23-nji Ruhnamasynda Fransiýanyň Hindi-Hytaýdaky bakna ýurtlaryna goşun girizdi.
	
Ýaponiýa SSSR-e garşy urşa uzak wagtlap taýýarlandy. Ol taýýarlygy gizlin saklamak üçin SSSR-e birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakynda şertnama baglaşmagy teklip etdi. Sowet-ýapon gepleşikleri geçirilip, 13.04.1941-nji ýylda çozmazlyk hakynda şertnama baglaşyldy. Berlinde geçirilen ýapon-german gepleşiklerinde (1941-nji ýylyň ýaz aýlary) Ýaponiýa Germaniýanyň SSSR-e garşy urşuna goşulmaga-da razylaşdy.
	

== Ýapon-amerikan garşylyklarynyň ýitileşmegi ==
1941-nji ýylyň ýazynda ýapon-amerikan garşylyklary barha ýitileşdi. Ýaponiýanyň Indoneziýada täsiriniň güýçlenmegine ABŞ-nyň garşy bolmagy ýapon-amerikan dawalaryny ýene-de güýçlendirdi.
	
1941-nji ýylyň ýazyndan başlap ABŞ we Ýaponiýa Ýuwaş ummanynda hojaýynçylyk ugrunda dawalaşyp başladylar. Emma ol wagt  olaryň ikisi-de  urşa taýýar däldi.
	
Ýaponiýa urşa taýýarlygyny gizlemek we wagt utmak üçin ABŞ bilen gepleşikleri geçirmegi teklip etdi. 1941-nji ýylyň Gurabansoltan aýynda Waşingtonda ýapon-amerikan gepleşikleri başlandy. Gepleşiklerde ABŞ Ýaponiýanyň talaplarynyň esasy bölegi bilen razylaşdy, hatda Hytaýy eýelemegine-de garşy bolman, ony köşeşdirjek boldy. Emma Ýaponiýa ABŞ-a garşy uruşmak kararyna gelipdi.
	

== Ýaponiýanyň urşa goşulmagy ==
02.07.1941-nji ýylda Ýaponiýanyň döwlet we harby ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda uly maslahat geçirildi. Onda Ýaponiýanyň urşa goşulmak meselesine seredildi. Ýygnakda ABŞ we Beýik Britaniýa garşy urşa başlamak we Hindistana çenli Aziýa ýurtlaryny basyp almak karar edildi. Ýaponiýa bu döwre çenli Hytaýyň esasy bölegini we Fransiýanyň baknalary bolan Wýetnamy, Laosy, Kambojany eýeläpdi.
	
07.12.1941-nji ýylda Ýaponiýa ABŞ-nyň Gawaý adalaryndaky harby güýçleriniň (Pýorl-Harbor) üstüne duýdansyz çozup, urşa  başlady.  Ilkinji söweşde ABŞ-nyň Ýuwaş ummanyndaky floty uly ýitgiler çekdi. Yzysüre ýaponlar Günorta Hytaý deňzinde ýerleşen iňlis harby gämileriniň birnäçesini gark etdiler. ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň Ýuwaş ummanyndaky harby kuwwatyna düýpli zarba uruldy.
	
Ýapon basybalyjylary Tailanda hem-de iňlislere bakna bolan Malaýa we Birma garşy çozuşa başlaýarlar. ABŞ we Beýik BritaniýaÝaponiýa garşy uruş yglan etdiler. Germaniýa we Italiýa hem ABŞ-a garşy urşa başlaýar. Ýuwaş ummanynda uruş başlandy.
	
Ýaponiýanyň goşunlarynyň tiz hem duýdansyz hereket etmegi netijesinde, olar urşuň başynda uly harby üstünlikler gazandylar. Ýaponiýa 1941-nji ýylyň dekabrynda Beýik Britaniýanyň Gonkongdaky (Sýangan) harby-deňiz berkitmesini, 1942-nji ýylyň başky iki aýynda Beýik Britaniýanyň Singapurdaky 70 müň adamly harby berkitmesini, 50 müňli amerikan-filippin goşunyny derbi-dagyn edip, Ýuwaş ummany sebtinde ýeke-täk hojaýyna öwrüldi. Ýaponiýa Aziýa halklaryna özüni Günbataryň zulumyndan azat ediji edip görkezmäge synandy. Ýuwaş ummany sebtindäki urşuň birinji döwründe Ýaponiýa häzirki Filippinleri, Malaýziýany, Birmany, Tailandy, Indoneziýany eýeledi. Wýetnam, Laos, Kamboja we Hytaýyň uly bölegi Ýaponiýanyň gol astyndady. Şeýlelikde,Ýaponiýanyň basyp alan ýerleri Günortada täze Gwineýadan başlap, demirgazykda Aleut adalaryna çenli, Günbatarda Hindistandan başlap, Gündogarda Marşall adalaryna çenli ýaýrap, gaty giňäpdi. Hatda basyp alan ýerleriniň ululygy boýunça (9,8 mln. inedördül km.) Ýaponiýa Germaniýadan hem öňe geçipdi. Ýaponiýanyň basyp alan ýerleriniň ilaty hem Germaniýanyňkydan köpdi. 73 mln. ilatly Ýaponiýa 400 mln. ilat ýaşaýan birnäçe ýurtlary eýeläpdi.

Uruşda beýik öwrülişik Ýuwaş ummanynda başlandy. 1942-nji ýylyň iýunynda Midueý adasynyň alkymynda amerikanlar gazaply söweşde ýaponlardan ýeňiş gazandylar. Söweşde  Ýaponiýanyň floty uly ýitgiler çekdi. Şu söweşden soňra Ýaponiýa deňizde agalygyny ýitirdi we hiç wagt özüni dürsäp bilmedi. Ýaponiýa Ýuwaş ummany  sebtinddki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy.
	
Iňlis goşunlary general B.L.Montgomeriň ýolbaşçylygy astynda Demirgazyk Afrikada 1942-nji ýylyň oktýabrynda italýan-german goşunlaryny derbi-dagyn etdiler. 1942-nji ýylyň 7-nji noýabrynda Duaýt Eýzenhaueriň ýolbaşçylygynda amerikan goşunlary Demirgazyk Afrika düşürildi. Olar iňlisler bilen sazlaşykly hereket edip, 1943-nji ýylyň 13-nji maýynda italýan-german goşunlarynyň garşylygyny syndyrdylar.

Uzak wagtlap uruş alyp barmaga Ýaponiýanyň ykdysady mümkinçiligi ýokdy. Ýaponiýa taryhda köplenç gysga wagtlyk uruşlara ökdedi. Eýýäm 1942-nji ýylyň ortalaryndan başlap Ýaponiýanyň hüjümi saklanyldy. 1942-nji ýylyň 4-8-nji maýynda Korall deňzindäki söweş, 1942-nji ýylyň 4-6-njy iýunyndaky Midueý adalaryna Ýaponiýanyň hüjümi şowsuz gutarýar. Şundan  soňraky söweşlerde ruhy rüstemlik we harby artykmaçlyk amerikan-iňlis goşunlarynyň tarapynda bolup, Ýaponiýa goranyşa geçmäge mejbur boldy. Ýuwaş ummanyndaky uruş hem Günbatardaky ýaly uzaga çekiljek häsiýetine geçdi. Wagt bolsa ýaponlaryň duşmanlarynyň hasabyna işleýärdi.
	

== Ýaponiýa garşy harby hereketler ==
Midueý söweşindäki ýeňlişden soňra ýaponlar goranyşa geçmäge mejbur boldular. 1943-nji ýylyň tomsuna çenli amerikan-iňlis goşunlary-da hüjüme geçmediler. Biraz wagt iki tarap hem täze söweşlere taýýarlandy. ABŞ harby uçarlary çekýän gämileri (awianoses) gurmaklygy güýçlendirdi, täze harby berkitmeleri gurdy. Ýaponlar goranyşy güýçlendirdiler.
	
1943-nji ýylyň ikinji ýarymynda iňlisleriň we awstraliýalylaryň goldamagynda amerikan goşunlary Solomonow we Gilbert adalaryny eýelediler. Ýöne 1944-nji ýylyň başyna çenli Ýaponiýa entek Ýuwaş ummanynda we Günorta-Gündogar Aziýada, Hytaýda hojaýynçylyk edýärdi.
	
1944-nji ýyldaky harby hereketler esasan amerikan-iňlis goşunlarynyň peýdasyna boldy. Amerikan goşunlary Ýuwaş ummanynda Marşall, Korolin, Marian adalaryny eýeläpdiler. 1944-nji ýylyň oktýabrynda Filippinleri azat etmek ugrunda söweşler başlandy. Filippinleriň bir bölegi azat edildi. Iňlisler Birmada ýaponlara garşy hüjüme başladylar.
	
1945-nji ýylyň başynda Ýaponiýa özüniň harby-ykdysady mümkinçiliginiň azalandygyna seretmezden, entek uzak wagtlap garşylyk görkezmäge ukyplydy. Onuň entek 4 mln. çemesi gury ýer goşuny bardy. Üstesine-de, 1 mln.200 müň esgerli harby-deňiz güýçleri bardy. Harby-deňiz güýçleriniň we tutuş goşunyň ýaraglynyşy boýunça welin, Ýaponiýanyň ýagdaýy erbetdi. Ýaponiýa Aýratyn-da, harby uçarlaryň we harby gämileriň sany we hili boýunça bileleşen döwletlerden yza galypdy.
	
1945-nji ýylyň martyna çenli amerikan goşunlary Filippinleri doly azat etdiler. Maý aýynda iňlisler ýaponlary Birmadan doly kowup çykardylar. Indoneziýa ugrunda söweşler başlandy. Ýaponiýa Germaniýanyň uruşda ýeňlendigine seretmezden, urşy dowam etdirdi. Ýapon harbylary urşy uzaga çekdirip, uruşdan soňky gepleşiklerde hormatly oturgyçda oturmagy isleýärdiler.
	
Ýaponlar dürli keselleri ýaýradyjy bakteriologiki ýaragyna bil baglaýardylar. Bu ýaragy deňizdäki söweşlerde ulanmak mümkinçiligi az bolansoň, gury ýer söweşlerinde ulanmagy maksat edinýärdiler. Ýaponlar ähli goşun bölümlerinde diýen ýaly ölüme köre-kör taýýar bolan kamikadze toparlaryny döredip, olara uly ynam edýärdiler.
	
Kamikadze ýapon dilinden terjime edilende “Asmandan gelen şemal” diýmegi aňladýar. Ol admiral Onisiniň tapan täzeçilligidir. Ol öz uçarlaryny amerikan gämileriniň üstüne gönükdirip, özi hem wepat bolýan uçarmanlary taýýarlamagy teklip edipdi. 1944-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Filippinleriň golaýynda olar ilkinji gezek söweşe girip, 1 sany amerikan uçar çekýän gämisine we 3 sany harby gämisine zyýan ýetirdi. Uruş döwründe 1228 sany ýapon kamikadzesi wepat bolup, olar 36 sany amerikan harby gämisini gark edip, kiçeňräk 368 harby gämisine-de kem-käs zyýan ýetiripdirler. Kamikadzeler 5 müň amerikan esgeriniň wepat bolmagyna sebäp bolupdyrlar.	
	

== ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri ==
ABŞ dünýä jemgyýetçiligini, aýratyn-da, uruş ýyllary halkara abraýy mese-mälim artan SSSR-i gorkuzmak we öz harby kuwwatyny mazamlamak üçin Ýaponiýa garşy uruşda atom bombasyny ulanmagy karar etdi.
	
ABŞ 1942-nji ýyldan general Genri Growsyň baştutanlygynda “Manhetten taslamasy” adyny alan atom bombasyny taýýarlamak işlerini ýaýbaňlandyrdy. 1943-nji ýylyň baharynda meşhur fizik Oppengeýmer Los-Alamosdaky laboratoriýada bu elhenç täze ýaragy döretmäge girişýär. Bu işe italýan fizigi Enriko Fermi çekilipdir. 1945-nji ýylyň 16-njy iýulynda ýarag ilkinji gezek synag edildi.
	
Potsdam maslahaty başlanan wagty ABŞ atom bombasyny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda Hirosima, beýlekisi 9-njy awgustda Nagasaki şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi. 
	
Ýaponiýa häzirem atom betbagtçylygynyň yzasyny çekýär. Radiasiýa şöhlelenmesinden ejir çekenleriň nesilleriniň-de ömür tanapy wagtyndan öň kertilip dur. Hirosimanyň Parahatçylyk seýilgähinde bir adaty bolmadyk ýadygärlik bar. Atom bombasyny ýatladýan bu binanyň depesinde duran gyzjagaz durna çagajygyny elleri bilen kellesiniň ýokarsyna göterip dur. Ýaponiýada durnalaryň müň ýaşaýandygy, olaryň uzak ýaşamagyň alamatydygy hakdaky ynanç bu ýadygärlige hasam çuňňur many berýär.
	

== SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy ==
SSSR Ýaponiýa garşy urşa goşulmak barada öz ýaranlaryna beren sözünde durup, 1945-nji ýylyň aprelinden başlap sowet-german urşundan boşan goşun bölümlerini Gündogara geçirip başlady. SSSR awgustyň  başyna çenli Uzak Gündogarda 1,6 mln. esger, 5,5 müň tank, 3,9 müň harby uçar jemlemegi başardy. Ähli taýýarlyk işleri gizlin geçirildi. Hatda Ýaponiýa güman  etmez ýaly uly derejeli sowet harby serkerdeleriň atlaryny we harby derejelerini üýtgedipdiler. Mysal üçin, Sowet goşunlaryna umumy ýolbaşçy edilip bellenilen Sowet Soýuzynyň marşaly A.M.Wasilewiskiý Uzak Gündogara general-polkownik Wasilýew bolan bolup gelipdi. SSSR-iň maksady Ýaponiýa garşy duýdansyz urşa başlamakdy. Çünki Ýaponiýanyň özi-de urşa köplenç duýdansyz başlaýardy. 
	
Ýapon harby ýolbaşçylary SSSR-iň urşa goşuljagyny duýýardylar. Sebäbi SSSR 1945-nji ýylyň aprelinde Ýaponiýa bilen 1941-nji ýylda baglaşylan birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakyndaky şertnamany ýatyrypdy. Ýaponiýanyň özi-de SSSR-iň üstüne çozmak üçin uzak wagtlap taýýarlanypdy. SSSR-iň Germaniýa garşy uruşdaky üstünlikleri Ýaponiýany bu pälinden gaýtmyşym etmäge mejbur edipdi. Ýöne Ýaponiýa saýlama Kwantun goşunyny Mançžuriýada saklap, uruş döwri SSSR-i 40 çemesi diwiziýasyny Uzak Gündogarda saklamaga mejbur edipdi. Ýaponiýa SSSR-iň urşa goşulmagyndan howatyrlanyp, 1944-nji ýyldan başlap Mançžuriýada, Demirgazyk Koreýada, Günorta Sahalinde harby goranyş desgalaryň ulgamyny döretmäge girişdi. Ýapon harbylary SSSR urşa goşulsa berkidilen goranyş desgalarynyň üstünden uly ýitgiler çekip, kynlyk bilen geçer diýip çaklaýardylar. Gyzyl Goşun geçmesi kyn Uly Hingan daglarynyň ýa-da köp suwly Amur we Ussuri derýalarynyň üstünden geçer diýip ýaponlar asla-da pikir etmeýärdiler. Sowet harby serkerdeleri hut duşmanyň çaklamaýan ýerinden geçmegi dogry tapdylar.
	
1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR Ýaponiýa garşy uruş yglan etdi. SSSR-iň Gyzyl Goşuny 9-njy awgustda Ýaponiýanyň Mançžuriýada ýerleşen 1 mln. adamly Kwantun goşunyna garşy hüjüme geçdi. Germaniýa garşy uruşda taplanan, kämil ýaraglar bilen ýaraglanan sowet esgerleri, tejribeli harby serkerdeleriň ýolbaşçylygy astynda, dagdan, derýadan, ýapon harby-goranyş desgalaryndan üstünlikli geçip, okgunly çozuşa başladylar. Agyr ýaragly goşuna uly Hingan daglaryndan geçmek aşa hupbatly boldy. Gyzyl Goşuna garşy ýaponlar guramaçylykly garşylyk görkezip bilmediler. Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi ýaponlara bakteriologiki ýaragy ulanmaga mümkinçilik bermedi. Ýaponlaryň kamikadzeleri-de olary ýeňlişden halas etmedi. Ýaponlaryň Hytaýyň jümmüşine yza çekilip, urşy uzaga çekdirmek baradaky niýetleri-de Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi bilen puja çykaryldy. Ýaponiýa öň beýle okgunly, tiz hereket edýän garşydaş bilen uruşmandy.
	
1945-nji ýylyň 14-nji awgustynda Ýaponiýa uruşda ýeňlendigini ABŞ-nyň, SSSR-iň, Beýik Britaniýanyň, Hytaýyň hökümetlerine ýetirdi. ABŞ-da we Beýik Britaniýada iki günläp ýeňiş toýuny toýladylar. Emma Kwantun goşun bölüminiň tä 19-njy awgusta çenli garşylygyny doly bes etmändigi üçin sowet goşunlary hüjümini dowam etdiler. Iş ýüzünde Ýaponiýa SSSR urşa goşulandan soňra bir hepdäniň dowamynda boýun egdirildi. Emma sowet goşunlary Koreýanyň demirgazygyny, Günorta Sahalini, Kurill adalaryny doly eýeleýänçeler harby hereketleri dowam etdirdiler. 19-njy awgustdan soňra ýaponlar uly garşylyk görkezmediler. Ýaponiýanyň boýun egdirilmegine Hytaý, Mongoliýa, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary, Koreýa, Täze Zelandiýa, Awstraliýa uly goşant goşdular. 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabrynda Tokio aýlagynda “Missuri” atly amerikan harby gämisinde Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egýändigi hakynda akta gol çekildi. Uzaga çeken ikinji jahan urşy tamamlandy.
	

== Urşuň jemleri we sapaklary ==
Ikinji jahan urşy 1939-nji ýylyň 1-nji sentýabryndan 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabryna çenli - 6 ýyllap dowam etdi. Uruş döwri 110 mln. adam goşun gullugyna çagyryldy. Uruş şol wagtky 61 döwleti, Ýer togalagynyň 80% ilatyny öz içine aldy. Uruş hereketleri Ýewropada, Aziýada, Afrikada, dünýäniň ähli ummanlarynda alnyp baryldy. 
	
Ikinji jahan urşunda soňky maglumatlara görä 62 mln. çemesi adam wepat boldy. Emma uruşda ýogalanlar hakynda anyk, doly maglumat entek hem ýok. 90 mln. adam maýyp ýa-da ýaraly boldy. Uruşda iň köp adam ýitiren SSSR boldy. SSSR-iň ýitiren 27 mln. adamlarynyň 18,3 milliony parahat ilatdy. SSSR-iň ýaragly güýçleriniň hatarynda gulluk edýänleriň 8,7 milliony wepat boldy. Uruşdan gaýdyp gelmedikleriň ýüz müňlerçesi türkmenistanlylardy. Olaryň ählisine Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti  Saparmyrat Nyýazowyň permany bilen 2000-nji ýylyň 4-nji maýynda “Türkmenistanyň Milli gahrymanlary” diýen hormatly at dakyldy. Gahrymanlaryň arasynda Nyýazowyň kakasy, Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow hem bardyr.
	
Uruşda Polşa bilen Hytaýyň hersi 5 mln., Indoneziýa 2 mln., Ýugoslawiýa 1,7 mln., Filippinler 1 mln., Fransiýa 600 müň, Beýik Britaniýa 375 müň, ABŞ 300 müň adam ýitirdi. Bulardan başga-da açlykdan, horlukdan ýogalan entek urşuň pidasy hökmünde umumy hasaba goşulmadyklar-da köp. Mysal üçin, uruş döwri Hindistanda 3,5 mln., Wýetnamda 2 mln. adam açlykdan ýogaldy.
	
Uruşda ýeňlen döwletleriň arasynda iň köp ýitgi çekeni Germaniýa boldy. Ol 13,5 mln. adam ýitirdi. Germaniýa özüniň adam ýitgileriniň 80%-ini (10 mln.adam), harby tehnikasynyň 75%-ini SSSR-e garşy uruşda ýitirdi. Germaniýanyň Ýewropadaky ýaranlary 1.7 mln. adam ýitirdiler. Ýaponiýadan 2,5 mln.adam wepat boldy. 
	
Uruş ýyllary millionlarça adamlar Germaniýa işletmek üçin alnyp gidilip, dogduk mekanyndan jyda düşürildiler. Ýewropada ägirt köp ilat uruşdan gaçyp, başga ýurtlara siňdiler. Uruş gutarandan soňra olar köpçülikleýin öz watanlaryna dolandylar. Birnäçesiniň yzyna dolanmaga mümkinçiligi bolman, ýat illerde ömürlik galyp, watanyndan jyda düşdüler. Uruş diri galanlaryň birnäçesini dogan-garyndaşlardan, maşgalasyndan, emläginden mahrum etdi.
	
Uruş döwri adamlary köpçülikleýin gyrýan ýaraglar köpeldi. Urşuň ahyrynda uzak aralyga atýan raketalar, hatda iň bir  elhenç ýarag - atom bombasy ulanyldy. Şol ýaraglar bilen ýüzlerçe şäherler, müňlerçe obalar, ençeme senagat kärhanalary, gadymyýetden galan taryhy ýadygärlikler ýer bilen-ýegsan edildi. Diňe bir SSSR-de 1710 şäher, 70 müňden gowrak oba, 31850 senagat kärhanasy, 65 müň km. demirýol, 16 müň parowoz, 428 müň demir ýol wagony, umuman Sowet Soýuzynyň milli baýlygynyň 30%-i ýok edildi. 
	
Ikinji Jahan Urşunda faşizmi derbi-dagyn etmekde SSSR-iň goşan goşandy ummasyzdyr. Sowet halkynyň german faşizminden üstün çykmagynda talantly harby serkerdeler G.K.Žukowyň, K.K.Rokossowskiniň, A.M.Wasilewskiniň, I.S.Konewiň, N.F.Watutiniň we beýlekileriň mynasyp paýy bardyr.
	
Uruş halkara möçberinde güýçleriň mynasybetini düýpli özgertdi. Germaniýanyň, Italiýanyň, Ýaponiýanyň öňki täsiri syndyryldy. Beýik Britaniýa we Fransiýa döwletleri-de uruş sebäpli gowşadylar. Uruş netijesinde ABŞ we SSSR dünýä agalygyna dalaş edýän dawagärlere öwrüldiler.
	
Uruşda SSSR birnäçe ýerleri eýeläpdi. Ol Finlýandiýanyň Peçanga (Petsamo) welaýatyny, Çehoslowakiýanyň Zakarpat Ukrainasyny, Germaniýanyň  Gündogar Prussiýasyny alypdy. Ol Ýaponiýa garşy gysga wagtlyk urşa goşulyp, Kurill adalaryny, Günorta Sahalini aldy. SSSR Demirgazyk Hytaýda, Koreýanyň demirgazygynda öz täsirini dikeltdi. Bulardan başga-da SSSR Ýewropada we Aziýada birnäçe döwletlerde kommunistleriň häkimiýete gelmegine ýardam berdi. 
 
II Jahan Urşy barada Saparmyrat Nyýazow Ruhnamada kitabynda şeýle belleýär. ”Uruş, gör nähili aýylganç! XX asyr adamzadyň ykbalynda awuly, uly ýitgili, köp pidaly, gandöküşikli wagşy asyr boldy. Iki dünýä uruşlary, onlarça sebitara, döwletara agyr uruşlar boldy, olara zorluk bilen, isleg bilen biziň watandaşlarymyz — türkmenlerem gatnaşdy. Diňe ikinji jahan urşunda, nemes basybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular. Ol watandaşlarymyzyň ýitgisini mal bilen, pul bilen ölçäp bolmaz, biz uruşda şehit bolanlaryň hemmesine türkmen döwletiniň gahrymanlary diýip at berdik. Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!”(41-42)

Maglumat çeşmeleri bellenmedik.

[[Kategoriýa:Taryh]]
[[Kategoriýa:Aziýa taryhy]]</text>
      <sha1>08w4tyytdlxwej2ofr2n3ff7s32u9jp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230314</id>
      <parentid>230279</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:38:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Urşuň jemleri we sapaklary */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25276" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Asia.png|thumb]]
'''[[Aziýa]]da [[ikinji jahan urşy]] ''' – Ikinji jahan urşunyň tamamlanmagy.
II jahan urşy Aziýanyň hem birnäce ýerlerini gurşap aldy. Arikada, Orta ýer deňziniň kenarlarynda, Gündogar Aziýada uruş hereketleri alnyp baryldy. Aziýada uruş ojagynyň  merkezi Ýaponiýa bolupdy. Eýrana rus we iňlis goşunlary girizilmedik bolanda, bu ýerde hem uruş alnyp barylardy. Geliň indi şu wakalar barada yzygider durup geçeliň!

== Afrikada we Orta ýer deňzi sebtindäki uruş ==  
Affikanyň merkezi we günorta sebitlerinde uruş hereketleri alnyp barylmady. Ýöne bu ýerleriň halklary baknadarlar üçin adam we çig-mal çeşmesi bolup hyzmat etdiler. Afrikadaky uruş hereketleri esasan iňlis we italýan goşunlarynyň arasynda alnyp baryldy. Somaliniň bir bölegi we Liwiýa Italiýanyň gol astyndady. Hut şol ýerlerde urşa taýýarlanyp, 1940-njy ýylyň Ruhnama aýynda italýan goşuny Müsüri, Sues kanalynyň sebitini, Sudany we Keniýany eýelemäge synanyşdy. Synanyşyk şowsuz gutardy. Iňlisler italýanlara garşy ýerli halky ulanyp ýeňiş gazandylar. Afrikada Sues kanaly sebitini basyp almak maksady bilen Germaniýa italýan goşunlaryna kömege geldi. Emma german-italýan bileleşigi Sues kanaly sebtini basyp alyp bilmedi.

Aziýa ýurtlarynda Hindistan Angliýanyň baknasy hökmünde urşuň başynda Angliýanyň tarapynda uruşýan ýurt diýlip yglan edildi.
	
Eýran ikinji jahan urşunyň başynda özüniň uruşda bitaraplygyny jar edipdi. Emma onuň bitaraplygy iş ýüzünde alnyp barylmandy. Ýurtda german täsiri gaty güýçlüdi. Şeýle şertlerde 25.08 1941-nji ýylda öňki SSSR, ertesi Angliýa Eýrana öz goşunlaryny girizdiler. Eýrana goşun girizilmegi Türkmenistanyň uruş alnyp barylýan ýere öwrülmeginiň öňüni aldy. 29.10.1942-nji ýylda Eýran, Angliýa, SSSR şertnama baglaşyp, uruş döwründe birek-birege kömek bermek brada ylalaşdylar.

== Tähran maslahaty == 
Urşuň gidişinde güýçleriň artykmaçlygy SSSR-iň, ABŞ-nyň, Beýik Britaniýanyň tarapyna geçmegi bilen, bileleşigiň döwlet ýolbaşçylary ýokary derejede duşuşyk guramak barada ylalaşdylar. Uzak çekişmeden soňra, Staliniň talaby boýunça, ilkinji duşuşygy Tähranda geçirmeklik kararyna geldiler. Ol bileleşigiň ýolbaşçylary I.Staliniň, F.Ruzweltiň, U.Çerçilliň gatnaşmagynda 1943-nji ýylyň 28-nji noýabr 1-nji dekabry aralygynda bolup geçdi.
	
Maslahatda 1944-nji ýylda Fransiýanyň demirgazygyna amerikan-iňlis goşunlarynyň düşürilmegi-ikinji söweş ugrynyň açylmagy barada ylalaşdylar. Uruş gutarandan soňraky Germaniýanyň, Polşanyň ykbaly barada maslahatlaşdylar. 1944-nji ýyldaky harby hereketleri utgaşykly alyp barmak barada ylalaşdylar. SSSR Germaniýa garşy uruş gutarandan soň, Ýaponiýa garşy urşa goşulmaga söz berdi. ABŞ we Beýik Britaniýa SSSR-iň Ýewropadaky territoriýa talaplary bilen razylaşdylar.

Mälim bolşy ýaly, 1933-nji ýylda Germaniýada Gitleriň ýolbaşçylygynda faşistler häkimiýete geldiler. Faşistler Wersal  şertnamasynyň Germaniýanyň ýaragly güýçlerine çäklendirmesini äsgermezlik edip, gödek bozup başladylar. Halkara gözegçiliginden halas bolmak üçin 1933-nji ýylda Germaniýa Milletler Ligasyndan çykdy. Ol 1935-nji ýylda ählumumy harby borçlulyk girizdi. Şol ýyl Wersal şertnamasy boýunça ýaragsyzlandyrylan sebit diýlip jar edilen Saar welaýatyna goşun girizdi. Wersal şertnamasy boýunça Germaniýa 100 müň adamly goşun edinmäge rugsat berlipdi. Oňa harby uçarlar, tanklar, iri harby gämileri edinmek gadagandy. Emma bu şertleriň ählisi indi diňe kagyz ýüzünde galdy. 1935-nji ýylyň güýzünde faşistik german hökümeti baş harby merkez döretdi. Bu merkez basybalyjylykly uruşlaryň meýilnamalaryny işläp taýýarlamak bilen meşgullanyp başlady.
	

== Uzak Gündogarda uruş ojagynyň döremegi ==
Ýaponiýany iki jahan urşunyň aralygynda diňe harby serkerdeleriň ýolbaşçylygynda düzülen hökümetler dolandyrypdy. Bu ýagdaý Ýaponiýanyň daşary syýasatynyň aýratyn basybalyjylykly häsiýetli bolmagyna getirdi. XIX asyryň ahyryndaky hytaý-ýapon we XX asyryň başyndaky  rus-ýapon uruşlaryndaky ýeňişlerden ruhy göterilen ýapon harby ýolbaşçylary Ýaponiýanyň ýeňilmezekligi baradaky toslamany ýaýratdy.
	
Ýaponiýada senagatyň ösmegi täze-täze satuw bazarlaryny we çig mal çeşmelerini talap edýärdi. Ýaponiýanyň özi ýerasty baýlyklara garyp ýurt bolanlygy sebäpli, goňşy ýurtlara göz dikýärdi. Indi Ýaponiýa Aziýada agalygyny ornaşdyrmagyň arzuwyndady. Ýapon harby ýolbaşçylary Hytaýy, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlaryny, Hindistany basyp almagyň harby meýilnamalaryny taýýarlapdylar.
	
Ýaponiýa 1931-nji ýylda Hytaýyň Mançžuriýa welaýatyny basyp aldy. 1932-nji ýylda Jehe welaýatyny eýeledi. 1933-nji ýylda Milletler Ligasyndan çykan Ýaponiýa uly urşa taýýarlyk görüp başlady. 8. 06.1937-nji ýylda Ýaponiýa Hytaýa garşy aç-açan urşa başlady. Hytaý halky şu döwürden başlap II jahan urşy tamamlanýança ýapon zulmuna garşy göreşmeli boldy.
Uzak Gündogarda Ýaponiýa köpden bäri uşra taýýarlanýardy. Ýaponiýa 1931-nji ýylda Mançžuriýany basyp alandan soňra, Mongoliýa, SSSR-e we Hytaýa garşy ýeňişli urşuň arzuwyndady. Ol 1937-nji ýylyň tomsundan başlap Hytaýa garşy uruş alyp baryp, ikinji jahan urşy başlanýança, onuň uly bölegini eýeläpdi. Basylyp alnan Hytaý ýerlerinden we Ýaponiýa bakna bolan Koreýadan gelýän peýdanyň hasabyna ýaraglanyşygy güýçlendirýärdi.
	
Ikinji jahan urşy başlanandan soňra Ýaponiýa Ýewropadaky dawalara goşulmajakdygyny jar etdi. Emma Fransiýanyň uruşda ýeňilmegi bilen Ýaponiýa onuň Aziýadaky eýeçiliklerini basyp almaga girişdi. 1940-njy ýylyň 23-nji Ruhnamasynda Fransiýanyň Hindi-Hytaýdaky bakna ýurtlaryna goşun girizdi.
	
Ýaponiýa SSSR-e garşy urşa uzak wagtlap taýýarlandy. Ol taýýarlygy gizlin saklamak üçin SSSR-e birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakynda şertnama baglaşmagy teklip etdi. Sowet-ýapon gepleşikleri geçirilip, 13.04.1941-nji ýylda çozmazlyk hakynda şertnama baglaşyldy. Berlinde geçirilen ýapon-german gepleşiklerinde (1941-nji ýylyň ýaz aýlary) Ýaponiýa Germaniýanyň SSSR-e garşy urşuna goşulmaga-da razylaşdy.
	

== Ýapon-amerikan garşylyklarynyň ýitileşmegi ==
1941-nji ýylyň ýazynda ýapon-amerikan garşylyklary barha ýitileşdi. Ýaponiýanyň Indoneziýada täsiriniň güýçlenmegine ABŞ-nyň garşy bolmagy ýapon-amerikan dawalaryny ýene-de güýçlendirdi.
	
1941-nji ýylyň ýazyndan başlap ABŞ we Ýaponiýa Ýuwaş ummanynda hojaýynçylyk ugrunda dawalaşyp başladylar. Emma ol wagt  olaryň ikisi-de  urşa taýýar däldi.
	
Ýaponiýa urşa taýýarlygyny gizlemek we wagt utmak üçin ABŞ bilen gepleşikleri geçirmegi teklip etdi. 1941-nji ýylyň Gurabansoltan aýynda Waşingtonda ýapon-amerikan gepleşikleri başlandy. Gepleşiklerde ABŞ Ýaponiýanyň talaplarynyň esasy bölegi bilen razylaşdy, hatda Hytaýy eýelemegine-de garşy bolman, ony köşeşdirjek boldy. Emma Ýaponiýa ABŞ-a garşy uruşmak kararyna gelipdi.
	

== Ýaponiýanyň urşa goşulmagy ==
02.07.1941-nji ýylda Ýaponiýanyň döwlet we harby ýolbaşçylarynyň gatnaşmagynda uly maslahat geçirildi. Onda Ýaponiýanyň urşa goşulmak meselesine seredildi. Ýygnakda ABŞ we Beýik Britaniýa garşy urşa başlamak we Hindistana çenli Aziýa ýurtlaryny basyp almak karar edildi. Ýaponiýa bu döwre çenli Hytaýyň esasy bölegini we Fransiýanyň baknalary bolan Wýetnamy, Laosy, Kambojany eýeläpdi.
	
07.12.1941-nji ýylda Ýaponiýa ABŞ-nyň Gawaý adalaryndaky harby güýçleriniň (Pýorl-Harbor) üstüne duýdansyz çozup, urşa  başlady.  Ilkinji söweşde ABŞ-nyň Ýuwaş ummanyndaky floty uly ýitgiler çekdi. Yzysüre ýaponlar Günorta Hytaý deňzinde ýerleşen iňlis harby gämileriniň birnäçesini gark etdiler. ABŞ-nyň we Beýik Britaniýanyň Ýuwaş ummanyndaky harby kuwwatyna düýpli zarba uruldy.
	
Ýapon basybalyjylary Tailanda hem-de iňlislere bakna bolan Malaýa we Birma garşy çozuşa başlaýarlar. ABŞ we Beýik BritaniýaÝaponiýa garşy uruş yglan etdiler. Germaniýa we Italiýa hem ABŞ-a garşy urşa başlaýar. Ýuwaş ummanynda uruş başlandy.
	
Ýaponiýanyň goşunlarynyň tiz hem duýdansyz hereket etmegi netijesinde, olar urşuň başynda uly harby üstünlikler gazandylar. Ýaponiýa 1941-nji ýylyň dekabrynda Beýik Britaniýanyň Gonkongdaky (Sýangan) harby-deňiz berkitmesini, 1942-nji ýylyň başky iki aýynda Beýik Britaniýanyň Singapurdaky 70 müň adamly harby berkitmesini, 50 müňli amerikan-filippin goşunyny derbi-dagyn edip, Ýuwaş ummany sebtinde ýeke-täk hojaýyna öwrüldi. Ýaponiýa Aziýa halklaryna özüni Günbataryň zulumyndan azat ediji edip görkezmäge synandy. Ýuwaş ummany sebtindäki urşuň birinji döwründe Ýaponiýa häzirki Filippinleri, Malaýziýany, Birmany, Tailandy, Indoneziýany eýeledi. Wýetnam, Laos, Kamboja we Hytaýyň uly bölegi Ýaponiýanyň gol astyndady. Şeýlelikde,Ýaponiýanyň basyp alan ýerleri Günortada täze Gwineýadan başlap, demirgazykda Aleut adalaryna çenli, Günbatarda Hindistandan başlap, Gündogarda Marşall adalaryna çenli ýaýrap, gaty giňäpdi. Hatda basyp alan ýerleriniň ululygy boýunça (9,8 mln. inedördül km.) Ýaponiýa Germaniýadan hem öňe geçipdi. Ýaponiýanyň basyp alan ýerleriniň ilaty hem Germaniýanyňkydan köpdi. 73 mln. ilatly Ýaponiýa 400 mln. ilat ýaşaýan birnäçe ýurtlary eýeläpdi.

Uruşda beýik öwrülişik Ýuwaş ummanynda başlandy. 1942-nji ýylyň iýunynda Midueý adasynyň alkymynda amerikanlar gazaply söweşde ýaponlardan ýeňiş gazandylar. Söweşde  Ýaponiýanyň floty uly ýitgiler çekdi. Şu söweşden soňra Ýaponiýa deňizde agalygyny ýitirdi we hiç wagt özüni dürsäp bilmedi. Ýaponiýa Ýuwaş ummany  sebtinddki uruşda goranyşa geçmäge mejbur boldy.
	
Iňlis goşunlary general B.L.Montgomeriň ýolbaşçylygy astynda Demirgazyk Afrikada 1942-nji ýylyň oktýabrynda italýan-german goşunlaryny derbi-dagyn etdiler. 1942-nji ýylyň 7-nji noýabrynda Duaýt Eýzenhaueriň ýolbaşçylygynda amerikan goşunlary Demirgazyk Afrika düşürildi. Olar iňlisler bilen sazlaşykly hereket edip, 1943-nji ýylyň 13-nji maýynda italýan-german goşunlarynyň garşylygyny syndyrdylar.

Uzak wagtlap uruş alyp barmaga Ýaponiýanyň ykdysady mümkinçiligi ýokdy. Ýaponiýa taryhda köplenç gysga wagtlyk uruşlara ökdedi. Eýýäm 1942-nji ýylyň ortalaryndan başlap Ýaponiýanyň hüjümi saklanyldy. 1942-nji ýylyň 4-8-nji maýynda Korall deňzindäki söweş, 1942-nji ýylyň 4-6-njy iýunyndaky Midueý adalaryna Ýaponiýanyň hüjümi şowsuz gutarýar. Şundan  soňraky söweşlerde ruhy rüstemlik we harby artykmaçlyk amerikan-iňlis goşunlarynyň tarapynda bolup, Ýaponiýa goranyşa geçmäge mejbur boldy. Ýuwaş ummanyndaky uruş hem Günbatardaky ýaly uzaga çekiljek häsiýetine geçdi. Wagt bolsa ýaponlaryň duşmanlarynyň hasabyna işleýärdi.
	

== Ýaponiýa garşy harby hereketler ==
Midueý söweşindäki ýeňlişden soňra ýaponlar goranyşa geçmäge mejbur boldular. 1943-nji ýylyň tomsuna çenli amerikan-iňlis goşunlary-da hüjüme geçmediler. Biraz wagt iki tarap hem täze söweşlere taýýarlandy. ABŞ harby uçarlary çekýän gämileri (awianoses) gurmaklygy güýçlendirdi, täze harby berkitmeleri gurdy. Ýaponlar goranyşy güýçlendirdiler.
	
1943-nji ýylyň ikinji ýarymynda iňlisleriň we awstraliýalylaryň goldamagynda amerikan goşunlary Solomonow we Gilbert adalaryny eýelediler. Ýöne 1944-nji ýylyň başyna çenli Ýaponiýa entek Ýuwaş ummanynda we Günorta-Gündogar Aziýada, Hytaýda hojaýynçylyk edýärdi.
	
1944-nji ýyldaky harby hereketler esasan amerikan-iňlis goşunlarynyň peýdasyna boldy. Amerikan goşunlary Ýuwaş ummanynda Marşall, Korolin, Marian adalaryny eýeläpdiler. 1944-nji ýylyň oktýabrynda Filippinleri azat etmek ugrunda söweşler başlandy. Filippinleriň bir bölegi azat edildi. Iňlisler Birmada ýaponlara garşy hüjüme başladylar.
	
1945-nji ýylyň başynda Ýaponiýa özüniň harby-ykdysady mümkinçiliginiň azalandygyna seretmezden, entek uzak wagtlap garşylyk görkezmäge ukyplydy. Onuň entek 4 mln. çemesi gury ýer goşuny bardy. Üstesine-de, 1 mln.200 müň esgerli harby-deňiz güýçleri bardy. Harby-deňiz güýçleriniň we tutuş goşunyň ýaraglynyşy boýunça welin, Ýaponiýanyň ýagdaýy erbetdi. Ýaponiýa Aýratyn-da, harby uçarlaryň we harby gämileriň sany we hili boýunça bileleşen döwletlerden yza galypdy.
	
1945-nji ýylyň martyna çenli amerikan goşunlary Filippinleri doly azat etdiler. Maý aýynda iňlisler ýaponlary Birmadan doly kowup çykardylar. Indoneziýa ugrunda söweşler başlandy. Ýaponiýa Germaniýanyň uruşda ýeňlendigine seretmezden, urşy dowam etdirdi. Ýapon harbylary urşy uzaga çekdirip, uruşdan soňky gepleşiklerde hormatly oturgyçda oturmagy isleýärdiler.
	
Ýaponlar dürli keselleri ýaýradyjy bakteriologiki ýaragyna bil baglaýardylar. Bu ýaragy deňizdäki söweşlerde ulanmak mümkinçiligi az bolansoň, gury ýer söweşlerinde ulanmagy maksat edinýärdiler. Ýaponlar ähli goşun bölümlerinde diýen ýaly ölüme köre-kör taýýar bolan kamikadze toparlaryny döredip, olara uly ynam edýärdiler.
	
Kamikadze ýapon dilinden terjime edilende “Asmandan gelen şemal” diýmegi aňladýar. Ol admiral Onisiniň tapan täzeçilligidir. Ol öz uçarlaryny amerikan gämileriniň üstüne gönükdirip, özi hem wepat bolýan uçarmanlary taýýarlamagy teklip edipdi. 1944-nji ýylyň 25-nji oktýabrynda Filippinleriň golaýynda olar ilkinji gezek söweşe girip, 1 sany amerikan uçar çekýän gämisine we 3 sany harby gämisine zyýan ýetirdi. Uruş döwründe 1228 sany ýapon kamikadzesi wepat bolup, olar 36 sany amerikan harby gämisini gark edip, kiçeňräk 368 harby gämisine-de kem-käs zyýan ýetiripdirler. Kamikadzeler 5 müň amerikan esgeriniň wepat bolmagyna sebäp bolupdyrlar.	
	

== ABŞ-nyň Hirosima we Nagasaki şäherlerine atom bombasyny taşlamagy we onuň weýrançylykly netijeleri ==
ABŞ dünýä jemgyýetçiligini, aýratyn-da, uruş ýyllary halkara abraýy mese-mälim artan SSSR-i gorkuzmak we öz harby kuwwatyny mazamlamak üçin Ýaponiýa garşy uruşda atom bombasyny ulanmagy karar etdi.
	
ABŞ 1942-nji ýyldan general Genri Growsyň baştutanlygynda “Manhetten taslamasy” adyny alan atom bombasyny taýýarlamak işlerini ýaýbaňlandyrdy. 1943-nji ýylyň baharynda meşhur fizik Oppengeýmer Los-Alamosdaky laboratoriýada bu elhenç täze ýaragy döretmäge girişýär. Bu işe italýan fizigi Enriko Fermi çekilipdir. 1945-nji ýylyň 16-njy iýulynda ýarag ilkinji gezek synag edildi.
	
Potsdam maslahaty başlanan wagty ABŞ atom bombasyny ilkinji gezek synag edipdi. 1945-nji ýylyň awgustynda ABŞ-da iki sany atom bombasy bardy. Şolaryň biri 1945-nji ýylyň 6-njy awgustynda Hirosima, beýlekisi 9-njy awgustda Nagasaki şäherleriniň üstüne taşlanyldy. Iki şäherden tas ýarym mln. parahat ilat öldürildi ýa-da maýyp edildi. Şäherleriň ikisi-de weýran edildi. Ýaponiýanyň uruşda ýeňiljekdigi görnüp duran ýagdaýynda, SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşuljak wagty atom bombasyny ulanmak harby zerurlyk däldi. 
	
Ýaponiýa häzirem atom betbagtçylygynyň yzasyny çekýär. Radiasiýa şöhlelenmesinden ejir çekenleriň nesilleriniň-de ömür tanapy wagtyndan öň kertilip dur. Hirosimanyň Parahatçylyk seýilgähinde bir adaty bolmadyk ýadygärlik bar. Atom bombasyny ýatladýan bu binanyň depesinde duran gyzjagaz durna çagajygyny elleri bilen kellesiniň ýokarsyna göterip dur. Ýaponiýada durnalaryň müň ýaşaýandygy, olaryň uzak ýaşamagyň alamatydygy hakdaky ynanç bu ýadygärlige hasam çuňňur many berýär.
	

== SSSR-iň Ýaponiýa garşy urşa goşulmagy ==
SSSR Ýaponiýa garşy urşa goşulmak barada öz ýaranlaryna beren sözünde durup, 1945-nji ýylyň aprelinden başlap sowet-german urşundan boşan goşun bölümlerini Gündogara geçirip başlady. SSSR awgustyň  başyna çenli Uzak Gündogarda 1,6 mln. esger, 5,5 müň tank, 3,9 müň harby uçar jemlemegi başardy. Ähli taýýarlyk işleri gizlin geçirildi. Hatda Ýaponiýa güman  etmez ýaly uly derejeli sowet harby serkerdeleriň atlaryny we harby derejelerini üýtgedipdiler. Mysal üçin, Sowet goşunlaryna umumy ýolbaşçy edilip bellenilen Sowet Soýuzynyň marşaly A.M.Wasilewiskiý Uzak Gündogara general-polkownik Wasilýew bolan bolup gelipdi. SSSR-iň maksady Ýaponiýa garşy duýdansyz urşa başlamakdy. Çünki Ýaponiýanyň özi-de urşa köplenç duýdansyz başlaýardy. 
	
Ýapon harby ýolbaşçylary SSSR-iň urşa goşuljagyny duýýardylar. Sebäbi SSSR 1945-nji ýylyň aprelinde Ýaponiýa bilen 1941-nji ýylda baglaşylan birek-biregiň üstüne çozmazlyk hakyndaky şertnamany ýatyrypdy. Ýaponiýanyň özi-de SSSR-iň üstüne çozmak üçin uzak wagtlap taýýarlanypdy. SSSR-iň Germaniýa garşy uruşdaky üstünlikleri Ýaponiýany bu pälinden gaýtmyşym etmäge mejbur edipdi. Ýöne Ýaponiýa saýlama Kwantun goşunyny Mançžuriýada saklap, uruş döwri SSSR-i 40 çemesi diwiziýasyny Uzak Gündogarda saklamaga mejbur edipdi. Ýaponiýa SSSR-iň urşa goşulmagyndan howatyrlanyp, 1944-nji ýyldan başlap Mançžuriýada, Demirgazyk Koreýada, Günorta Sahalinde harby goranyş desgalaryň ulgamyny döretmäge girişdi. Ýapon harbylary SSSR urşa goşulsa berkidilen goranyş desgalarynyň üstünden uly ýitgiler çekip, kynlyk bilen geçer diýip çaklaýardylar. Gyzyl Goşun geçmesi kyn Uly Hingan daglarynyň ýa-da köp suwly Amur we Ussuri derýalarynyň üstünden geçer diýip ýaponlar asla-da pikir etmeýärdiler. Sowet harby serkerdeleri hut duşmanyň çaklamaýan ýerinden geçmegi dogry tapdylar.
	
1945-nji ýylyň 8-nji awgustynda SSSR Ýaponiýa garşy uruş yglan etdi. SSSR-iň Gyzyl Goşuny 9-njy awgustda Ýaponiýanyň Mançžuriýada ýerleşen 1 mln. adamly Kwantun goşunyna garşy hüjüme geçdi. Germaniýa garşy uruşda taplanan, kämil ýaraglar bilen ýaraglanan sowet esgerleri, tejribeli harby serkerdeleriň ýolbaşçylygy astynda, dagdan, derýadan, ýapon harby-goranyş desgalaryndan üstünlikli geçip, okgunly çozuşa başladylar. Agyr ýaragly goşuna uly Hingan daglaryndan geçmek aşa hupbatly boldy. Gyzyl Goşuna garşy ýaponlar guramaçylykly garşylyk görkezip bilmediler. Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi ýaponlara bakteriologiki ýaragy ulanmaga mümkinçilik bermedi. Ýaponlaryň kamikadzeleri-de olary ýeňlişden halas etmedi. Ýaponlaryň Hytaýyň jümmüşine yza çekilip, urşy uzaga çekdirmek baradaky niýetleri-de Sowet goşunlarynyň gaty tiz hereket etmegi bilen puja çykaryldy. Ýaponiýa öň beýle okgunly, tiz hereket edýän garşydaş bilen uruşmandy.
	
1945-nji ýylyň 14-nji awgustynda Ýaponiýa uruşda ýeňlendigini ABŞ-nyň, SSSR-iň, Beýik Britaniýanyň, Hytaýyň hökümetlerine ýetirdi. ABŞ-da we Beýik Britaniýada iki günläp ýeňiş toýuny toýladylar. Emma Kwantun goşun bölüminiň tä 19-njy awgusta çenli garşylygyny doly bes etmändigi üçin sowet goşunlary hüjümini dowam etdiler. Iş ýüzünde Ýaponiýa SSSR urşa goşulandan soňra bir hepdäniň dowamynda boýun egdirildi. Emma sowet goşunlary Koreýanyň demirgazygyny, Günorta Sahalini, Kurill adalaryny doly eýeleýänçeler harby hereketleri dowam etdirdiler. 19-njy awgustdan soňra ýaponlar uly garşylyk görkezmediler. Ýaponiýanyň boýun egdirilmegine Hytaý, Mongoliýa, Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlary, Koreýa, Täze Zelandiýa, Awstraliýa uly goşant goşdular. 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabrynda Tokio aýlagynda “Missuri” atly amerikan harby gämisinde Ýaponiýanyň gürrüňsiz boýun egýändigi hakynda akta gol çekildi. Uzaga çeken ikinji jahan urşy tamamlandy.
	

== Urşuň jemleri we sapaklary ==
Ikinji jahan urşy 1939-nji ýylyň 1-nji sentýabryndan 1945-nji ýylyň 2-nji sentýabryna çenli - 6 ýyllap dowam etdi. Uruş döwri 110 mln. adam goşun gullugyna çagyryldy. Uruş şol wagtky 61 döwleti, Ýer togalagynyň 80% ilatyny öz içine aldy. Uruş hereketleri Ýewropada, Aziýada, Afrikada, dünýäniň ähli ummanlarynda alnyp baryldy. 
	
Ikinji jahan urşunda soňky maglumatlara görä 62 mln. çemesi adam wepat boldy. Emma uruşda ýogalanlar hakynda anyk, doly maglumat entek hem ýok. 90 mln. adam maýyp ýa-da ýaraly boldy. Uruşda iň köp adam ýitiren SSSR boldy. SSSR-iň ýitiren 27 mln. adamlarynyň 18,3 milliony parahat ilatdy. SSSR-iň ýaragly güýçleriniň hatarynda gulluk edýänleriň 8,7 milliony wepat boldy. Uruşdan gaýdyp gelmedikleriň ýüz müňlerçesi türkmenistanlylardy. Olaryň ählisine Türkmenistanyň ilkinji Prezidenti  Saparmyrat Nyýazowyň permany bilen 2000-nji ýylyň 4-nji maýynda “Türkmenistanyň Milli gahrymanlary” diýen hormatly at dakyldy. Gahrymanlaryň arasynda Nyýazowyň kakasy, Türkmenistanyň Gahrymany Atamyrat Nyýazow hem bardyr.
	
Uruşda Polşa bilen Hytaýyň hersi 5 mln., Indoneziýa 2 mln., Ýugoslawiýa 1,7 mln., Filippinler 1 mln., Fransiýa 600 müň, Beýik Britaniýa 375 müň, ABŞ 300 müň adam ýitirdi. Bulardan başga-da açlykdan, horlukdan ýogalan entek urşuň pidasy hökmünde umumy hasaba goşulmadyklar-da köp. Mysal üçin, uruş döwri Hindistanda 3,5 mln., Wýetnamda 2 mln. adam açlykdan ýogaldy.
	
Uruşda ýeňlen döwletleriň arasynda iň köp ýitgi çekeni Germaniýa boldy. Ol 13,5 mln. adam ýitirdi. Germaniýa özüniň adam ýitgileriniň 80%-ini (10 mln.adam), harby tehnikasynyň 75%-ini SSSR-e garşy uruşda ýitirdi. Germaniýanyň Ýewropadaky ýaranlary 1.7 mln. adam ýitirdiler. Ýaponiýadan 2,5 mln.adam wepat boldy. 
	
Uruş ýyllary millionlarça adamlar Germaniýa işletmek üçin alnyp gidilip, dogduk mekanyndan jyda düşürildiler. Ýewropada ägirt köp ilat uruşdan gaçyp, başga ýurtlara siňdiler. Uruş gutarandan soňra olar köpçülikleýin öz watanlaryna dolandylar. Birnäçesiniň yzyna dolanmaga mümkinçiligi bolman, ýat illerde ömürlik galyp, watanyndan jyda düşdüler. Uruş diri galanlaryň birnäçesini dogan-garyndaşlardan, maşgalasyndan, emläginden mahrum etdi.
	
Uruş döwri adamlary köpçülikleýin gyrýan ýaraglar köpeldi. Urşuň ahyrynda uzak aralyga atýan raketalar, hatda iň bir  elhenç ýarag - atom bombasy ulanyldy. Şol ýaraglar bilen ýüzlerçe şäherler, müňlerçe obalar, ençeme senagat kärhanalary, gadymyýetden galan taryhy ýadygärlikler ýer bilen-ýegsan edildi. Diňe bir SSSR-de 1710 şäher, 70 müňden gowrak oba, 31850 senagat kärhanasy, 65 müň km. demirýol, 16 müň parowoz, 428 müň demir ýol wagony, umuman Sowet Soýuzynyň milli baýlygynyň 30%-i ýok edildi. 
	
Ikinji Jahan Urşunda faşizmi derbi-dagyn etmekde SSSR-iň goşan goşandy ummasyzdyr. Sowet halkynyň german faşizminden üstün çykmagynda talantly harby serkerdeler G.K.Žukowyň, K.K.Rokossowskiniň, A.M.Wasilewskiniň, I.S.Konewiň, N.F.Watutiniň we beýlekileriň mynasyp paýy bardyr.
	
Uruş halkara möçberinde güýçleriň mynasybetini düýpli özgertdi. Germaniýanyň, Italiýanyň, Ýaponiýanyň öňki täsiri syndyryldy. Beýik Britaniýa we Fransiýa döwletleri-de uruş sebäpli gowşadylar. Uruş netijesinde ABŞ we SSSR dünýä agalygyna dalaş edýän dawagärlere öwrüldiler.
	
Uruşda SSSR birnäçe ýerleri eýeläpdi. Ol Finlýandiýanyň Peçanga (Petsamo) welaýatyny, Çehoslowakiýanyň Zakarpat Ukrainasyny, Germaniýanyň  Gündogar Prussiýasyny alypdy. Ol Ýaponiýa garşy gysga wagtlyk urşa goşulyp, Kurill adalaryny, Günorta Sahalini aldy. SSSR Demirgazyk Hytaýda, Koreýanyň demirgazygynda öz täsirini dikeltdi. Bulardan başga-da SSSR Ýewropada we Aziýada birnäçe döwletlerde kommunistleriň häkimiýete gelmegine ýardam berdi. 
 
II Jahan Urşy barada Saparmyrat Nyýazow Ruhnamada kitabynda şeýle belleýär. ”Uruş, gör nähili aýylganç! XX asyr adamzadyň ykbalynda awuly, uly ýitgili, köp pidaly, gandöküşikli wagşy asyr boldy. Iki dünýä uruşlary, onlarça sebitara, döwletara agyr uruşlar boldy, olara zorluk bilen, isleg bilen biziň watandaşlarymyz — türkmenlerem gatnaşdy. Diňe ikinji jahan urşunda, nemes basybalyjylaryna garşy söweşlerde 740 müň türkmen wepat boldy, onlarça müň adamlar maýyp boldular. Ol watandaşlarymyzyň ýitgisini mal bilen, pul bilen ölçäp bolmaz, biz uruşda şehit bolanlaryň hemmesine türkmen döwletiniň gahrymanlary diýip at berdik. Goý, olaryň jaýlary jennet bolsun, ýatan ýerleri ýagty bolsun!”(41-42)

Maglumat çeşmeleri bellenmedik.

[[Kategoriýa:Taryh]]
[[Kategoriýa:Aziýanyň taryhy]]</text>
      <sha1>o0emdxp0cm839z4dm5zvllezm69cyf1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ýaponiýa XX asyryň 50-60-njy ýyllarynda</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11567</id>
    <revision>
      <id>230262</id>
      <parentid>200452</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:32:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11718" xml:space="preserve">'''Ýaponiýa XX asyryň  50-60-njy ýyllarynda'''

== Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkymnagy == 

Ýaponiýanyň ikinji jahan urşunda ýeňilmegi ýapon halky we bu ýurduň geljegi üçin bähbit boldy. Uruş netijesinde ýapon militarizmi ýok edildi. Ýaponiýanyň dolandyryjy toparlary tarapyndan saýlanyp alnan Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynyň we Hytaýyň halklaryny ezmek syýasatynyň soňuna çykyldy. Uruş gutaransoň Ýaponiýany birnäçe wagtlap amerikanlar dolandyrdy. Olaryň geçiren ykdysady we syýasy özgertmeleri jemgyýetiň sosial düzüminiň, syýasy gurluşynyň üýtgemegine täsir etdi. Obada pomeşik ýer eýeçiligi, feodal galyndylar ýok edilip, ýer daýhanlara berildi. 
     
“Sowuk uruş” syýasatynyň başlanmagy Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkynmagyna itergi berdi. ABŞ Ýaponiýany özüniň esasy garşydaşy SSSR-e garşy ulanmak isleýärdi. Ýaponiýanyň bolsa özüniň demirgazyk goňşusyndan asgyndygy görnüp durdy. Onuň goşuny dargadylypdy. Üstesine-de, ykdysadyýeti gözgyny haldady. Edil Germaniýa babatda bolşy ýaly, ABŞ özüniň Ýaponiýa bolan gatnaşygyny üýtgetdi : ol onuň duşmanyndan SSSR-e garşy göreşinde esasy daýanjyna öwrüldi.
 
== Ýaponiýanyň dünýä ykdysady merkezleriniň birine öwrülmegi == 

Ýurduň maliýe durmuşyny kadalaşdyrmak üçin 1949-njy ýylda döwlet çykdajylary azaldylyp, salgytlar artdyryldy. Bu çäräniň netijesinde dolanyşykdaky pul azaldy. Puluň hümmetsizlenmeginiň öňi alnyp, ien durnuklaşdy. Amerikanlar öweztölegini almagy bes etdiler. 1950-nji ýylda koreý urşunyň başlanmafy bilen ýapon senagatyna harby buýurmalar hasam artdy. Zähmet öndürijiligi iki esse artdy. 1951-nji ýylda Ýaponiýa onuň uruşdan öňki derejesine ýetmegi başardy. 
     
50-nji ýyllaryň ortalaryndan başlap ýapon ykdysadyýeti haýran galdyryjy ösüşiň zolagyna gadam basýar. Onuň 15 ýyldan gowrak dowam eden ilkinji tapgyrynda ýurduň ösüşiniň depgini Günbataryň ähli döwletlerinden ýokary boldy. 1961-1970-nji ýyllarda bu görkeziji 11 %-te barabar boldy. 1951-1970-nji ýyllarda önüm öndürilişiniň ortaça ýyllyk depgini 14,6 %-te deň boldy. Bu görkeziji şol wagt kapitalistik dünýäde 5,5 %-te deňdi. Jemi milli önümiň möçberi boýunça Ýaponiýa 1968-nji ýylda Fransiýadan, Beýik Britaniýadan we GFR-den ozup, Günbatarda ikinji orna geçdi. Şol bir wagtyň özünde ol polat öndürmek, gämi gurluşygy, radiopriýomnikleri, telegörkezijileri, magnitofonlary we wideomagnitofonlary, kagyz köpeldiji maşynlary we fotoapparatlary öndürmekde dünýäde birinjiligi eýeledi. Hut şu döwürden başlap Ýaponiýanyň dünýädäki ähmiýeti hasam artyp başlady.
     
== Aram demokratlar häkimiýet başynda == 

Uruşdan soňra Ýaponiýada buržuaz partiýalary özlerini “dargadyp”, liberal we progressiw partiýalary döredýändiklerini yglan etdiler. Emma olaryň reaksion düzgüni saklap galdyrmak, demokratik eglişikleri etmezlik ýaly baş maksatlary öňküligine 
galdy. Urşuň yzysüre häkimiýet başyna Sideharanyň ýolbaşçylygynda maliýe magnatlarynyň topary geldi. Biraz wagtdan soň hökümete Sigeru Iosida ýolbaşçylyk etdi. 1946-njy ýylyň parlament saýlawlarynda buržuaz partiýalary ýeňiş gazandy. Iosidanyň hökümeti ýapon reaksion dolandyryjy toparlarynyň bähbidini araýan birnäçe özgerdişleri durmuşa geçirdi. Özüniň çäkli taraplarynyň köpdügine garamazdan 1946-njy ýylda ýurtda konstitusiýanayň kabul edilmeginiň ähmiýeti uludy.
     
1948-nji ýylda Asidanyň kabineti hökümet başyna geldi. Şol ýylyň martynda Iosidanyň ýolbaşçylygynda täze partiýa – liberal-demokratik partiýa döredildi. ABŞ bilen birtaraplaýyn şertnamanyň baglaşylmagyndan soň Iosidanyň hökümeti ýapon harby güýçlerini we flotyny dikeltmäge girişdi. 1954-nji ýylyň martynda ABŞ bilen Ýaponiýanyň arasynda “özara goranmak maksady bilen birek-birege kömek bermek baradaky ylalaşyga” gol çekdiler.
     
Premýer-ministr Hatoýamo Itironyň döwründe-1956-njy ýylda  Ýaponiýa bilen SSSR-iň arasynda diplomatik gatnaşyklary dikeltmek hakda bilelikdäki jarnama gol çekildi. Oňa görä kagyz ýüzünde iki ýurduň arasynda uruş ýagdaýynyň bes edilýändigini yglan edilýärdi. Jarnama baglaşylmagynyň öň ýanyndaky gepleşiklerde Ýaponiýa Günorta Kuril adalaryna degişli Iturup, Kunaşir, Şikotan we Habomaýi adalaryny yzyna bermegi talap edýärdi. Ýaponiýa bu adalary SSSR-iň 1945-nji ýylda zor bilen alandygyny öňe sürýärdi. Jarnamada SSSR ýaraşyk şertnamasy baglaşylandan soň bu adalary yzyna berjekdigini aýtdy. Emma bu iki döwletiň arasynda henize çenlem ýaraşyk şertnamasy baglaşylanok, adalar meselesi-de dawaly bolmagynda galýar     Liberal-demokratik partiýanyň öňbaşçylarynyň biri Kisiniň premýer-ministr bolan döwründe Ýaponiýa amerikan ugry bilen ösdi. 1953-nji ýylyň noýabrynda ABŞ-yň wise-prezidenti R. Niksonyň Ýaponiýa “hoşmeýilli” sapary ýaraglanyşygyň haýdadylmagyna badalga boldy. 
     
Ýaponiýanyň ABŞ-yň yzyna eýermek syýasaty tä 70-nji ýyllara çenli dowam etdi. Şundan soň bu iki döwletler öz arasyndaky syýasaty 180 gradus başga tarapa öwürdiler. ABŞ-yň Ýaponiýadan bidin Hytaý bilen gatnaşyklaryny dikeltmegi Ýaponiýany hem öz goňşusy bilen gatnaşyklaryny dikeltmäge mejbur etdi.
     
LDP 40 ýyldan gowrak Ýaponiýany dolandyrdy. Premýer-ministr baradaky meseläniň parlamende däl-de, partiýanyň öz içinde çözülmegi birnäçe garşydaş fraksiýalary häkimiýet ugrundaky göreşe öjükdirdi. Bu bolsa häkimiýetden betniýetlilik bilen peýdalanmagyň, korrupsiýanyň ösmegine getirdi. “Lokhidiň” işi partiýanyň abraýyny hasam peseltdi (1976-njy ýylda amerikan awiagurluşyk kärhanalarynyň özüne amatly şertnama baglaşmak üçin ýapon hökümetine para berendiginiň üsti açyldy). Emma LDP häzirem Ýaponiýada esasy dolandyryjy partiýa bolmagynda galýar.
     
== Işçiler hereketi we syýasy garşylyklar == 

Uruşdan soňky ýyllarda Ýaponiýada demokratik hereket giňden ýaýbaňlandy. Makarturyň ýolbaşçylygyndaky amerikan basybalyjy düzgüni we ýapon hökümeti Ýaponiýanyň Kommunistik partiýasyna açyk işlemäge mümkinçilik bermäge mejbur boldy. Kärdeşler arkalaşyklary öz işini işjeňleşdirdi. 1945-nji ýylda Sosialistik partiýa döredildi. Zähmet hakyndaky kanun 8 sagatlyk iş gününi düzgünleşdirdi.
    
1949-njy ýyldaky parlament saýlawlarynda Kommunistik partiýa uly üstünlik gazandy : onuň 35 deputaty parlamente girdi. 
    
Ýapon hökümetiniň milli garaşsyzlygyň bähbitlerine ters gelýän amerikan ugruny ýöretmegi ýapon halkynyň närazylygyny barha güýçlendirdi. 1952-nji ýylyň 1-nji maýynda Tokionyň köçelerinde milli garaşsyzlygy we parahatçylygy talap edýän adamlaryň gany nähak döküldi. Hökümet işçileriň çykyşlaryny basyp ýatyrmak üçin “bidüzgünçilik hereketleriniň öňüni almak barada” kanun çykardy. Indi ol öz garşydaşlaryny ýok etmek üçin hiç hili gypynçsyz hereket etmäge başlady.
    
Hökümetiň ýapon ýaragly güýçlerini aç-açan dikeltmäge girişmegi ýapon jemgyýetindäki syýasy garşylyklary hasam ýitileşdirdi. Parlamentiň aşaky palatasy hökümete ynam bildirmezlik barada karara geldi. Iş başyndan gitmek islemeýän premýer-ministr Iosida aşaky palatany ýatyrdy. Jeza beriş çäreleri güýçlendirildi. Kompartiýanyň ýurdy ýaragsyzlandyrmak üçin bütewi fronty döretmek baradaky tagallalary netije bermedi. 
     
Kisiniň hökümeti ABŞ bilen “howpsuzlyk baradaky şertnamanyň” möhletini uzaltmak isleýärdi. Ol muny parlamente tassyklatmak üçin zorluk ulandy. 500 sany poliseý “diýen etmezek” deputatlary güýç bilen zaldan çykardy.
     
== Ýapon jemgyýetiniň ösüşiniň aýratynlyklary ==
Baknalyk döwründe kapitalistik döwletleriň baknasyna öwrülmän, gaýtam özi gowşak goňşularyny bakna eden, II jahan urşuna bakna mülklerini giňeltmek maksady bilen gatnaşan, emma masgara bolup ýeňlen Ýaponiýanyň geçen asyryň ikinji ýarymynda dünýäniň ykdysady merkezleriniň birine öwrülmeginiň syry nämede-kä?! 
     
Ýapon “gudratynyň” üstünligi ozaly bilen döwletiň ykdysady syýasatyna bagly bolup durýar. Bu syýasat Ýaponiýanyň halkara derejesinde abraýyny ýokarlandyrmaga, söwda we telekeçilige goldaw bermäge, ylmyň, bilimiň ösmegine hemeýat etmäge gönükdirilendir.
     
Uruşdan soňky ýyllarda ýaponlar jemgyýeti umumymilli ösüşiň hasabyna ilerletmegiň hatyrasyna berk düzgün-nyzamly zähmet çekmegi öwrendiler. Olar kesekiniň tejribesini öwrenmegem özlerine kiçilik bilmediler. Iň esasysam olar öwrenen zatlaryny köre-körlük bilen ulanmadylar. Ýapon ussatlary daşary ýurt tejribesini özlerindäki medeni-milli aýratynlyklar bilen utgaşdyryp ornaşdyrdylar. Başgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa “Gündogar bilen Günbatary” sepleşdirip, “kebşirlemegi” başardy. Hut şu sepleşikde hem kämilleşmegiň ýapon nusgasynyň syry jemlenýär. 
     
Uruşdan soňra ýurtda geçirilen agrar özgerdişler fermerler üçin öndürilen senagat harytlaryny (enjamlary, dökünleri) ýerleşdirmäge iri bazary döredipdi. Amerikanyň “ganatynyň” aşagynda bolan Ýaponiýa goranmak üçin beýleki döwletler üçin ep-esli az mukdarda çykdajy çykarýardy. Konstitusiýa laýyklykda harby çykdajylaryň ýylda jemi milli önümiň 1 %-den artykmaç mukdarda bolmagy gadagandy. Munuň öwezine Ýaponiýa özüniň senagatyna beýleki ýurtlaryňkydan köp goýum goýmagy başardy. Bu hem ýaponlaryň puly köp sowman, ony tygşytlap tutmak häsiýeti bilen baglydy. Banklaryň üsti bilen bu süýşürintgiler önümçilige maýa goýumy hökmünde gaýdyp gelýärdi. 
     
Harytlary ýurduň daşyna çykarmak (eksport) ýapon ykdysadyýetiniň özboluşly herekte getirijisi bolup çykyş edýärdi. Ýaponlaryň üstünliginiň syry diňe bir olaryň önüminiň özboluşlulygynda (originallyk) hem däl-de, olaryň arzanlygyndady. Işçi güýjüne çykdajylaryň az sarp edilmegi harydyň gymmatynyň arzan düşmegine mümkinçilik berýärdi. Ýapon işçileri, inženerleri öz işini ýokary derejede bilýän, has düzgün-nyzamly hünärmenlerdi. Hakyna tutmagyň özboluşly däbi bardy : işçiler haýsydyr bir firma esasan tä pensiýa çykýança işe alynýardy. Işgäriň öz firmasyna wepalylygy höweslendirilipdir. Firma iň bir kynçylyga düşen pursaty hem öz işgärini işden boşatmazlyga çalşypdyr. Şonuň üçin ýurtda işsizlik azdy.
     
Ýaponiýa häzirki wagtda dünýäde öndürilýän gämileriň ýarysyny, magnitofonlaryň 80 %-ni öndürýär (bu sanawy ýene-de uzaltmak mümkin). Özem şu zatlar energiýa çeşmesine we çig mala garyp, onuň doly diýen ýaly daşary döwletlerden satyn alynýan ýurdunda öndürilýär. Gysgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa ylmyň we ertirki günüň tehnikasynyň merkezidir. Ösen magaryfly, saglygy goraýyşly, adamlaryň durmuş goraglylygy kepillendirilen, baý we gülläp ösýän ýurtdur.

1.	50-60-njy ýyllarda işçiler hereketiniň we syýasy garşylyklaryň ýitileşmegine nämeler sebäp boldy?

2.	Ýapon “gudraty” näme? Ol nämäniň hasabyna gazanyldy?

Türkmenistanyň Prezidenti Saparmyrat Türkmenbaşynyň 1994-nji ýylyň ahyrynda Rumyniýa ilkinji resmi sapary boldy. Saparyň barşynda resmi iş kagyzlarynyň 10 sanysyna gol çekildi.</text>
      <sha1>esk6kq8rpudch94b85g64jzgcvj523q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230263</id>
      <parentid>230262</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:33:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Işçiler hereketi we syýasy garşylyklar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11747" xml:space="preserve">'''Ýaponiýa XX asyryň  50-60-njy ýyllarynda'''

== Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkymnagy == 

Ýaponiýanyň ikinji jahan urşunda ýeňilmegi ýapon halky we bu ýurduň geljegi üçin bähbit boldy. Uruş netijesinde ýapon militarizmi ýok edildi. Ýaponiýanyň dolandyryjy toparlary tarapyndan saýlanyp alnan Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynyň we Hytaýyň halklaryny ezmek syýasatynyň soňuna çykyldy. Uruş gutaransoň Ýaponiýany birnäçe wagtlap amerikanlar dolandyrdy. Olaryň geçiren ykdysady we syýasy özgertmeleri jemgyýetiň sosial düzüminiň, syýasy gurluşynyň üýtgemegine täsir etdi. Obada pomeşik ýer eýeçiligi, feodal galyndylar ýok edilip, ýer daýhanlara berildi. 
     
“Sowuk uruş” syýasatynyň başlanmagy Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkynmagyna itergi berdi. ABŞ Ýaponiýany özüniň esasy garşydaşy SSSR-e garşy ulanmak isleýärdi. Ýaponiýanyň bolsa özüniň demirgazyk goňşusyndan asgyndygy görnüp durdy. Onuň goşuny dargadylypdy. Üstesine-de, ykdysadyýeti gözgyny haldady. Edil Germaniýa babatda bolşy ýaly, ABŞ özüniň Ýaponiýa bolan gatnaşygyny üýtgetdi : ol onuň duşmanyndan SSSR-e garşy göreşinde esasy daýanjyna öwrüldi.
 
== Ýaponiýanyň dünýä ykdysady merkezleriniň birine öwrülmegi == 

Ýurduň maliýe durmuşyny kadalaşdyrmak üçin 1949-njy ýylda döwlet çykdajylary azaldylyp, salgytlar artdyryldy. Bu çäräniň netijesinde dolanyşykdaky pul azaldy. Puluň hümmetsizlenmeginiň öňi alnyp, ien durnuklaşdy. Amerikanlar öweztölegini almagy bes etdiler. 1950-nji ýylda koreý urşunyň başlanmafy bilen ýapon senagatyna harby buýurmalar hasam artdy. Zähmet öndürijiligi iki esse artdy. 1951-nji ýylda Ýaponiýa onuň uruşdan öňki derejesine ýetmegi başardy. 
     
50-nji ýyllaryň ortalaryndan başlap ýapon ykdysadyýeti haýran galdyryjy ösüşiň zolagyna gadam basýar. Onuň 15 ýyldan gowrak dowam eden ilkinji tapgyrynda ýurduň ösüşiniň depgini Günbataryň ähli döwletlerinden ýokary boldy. 1961-1970-nji ýyllarda bu görkeziji 11 %-te barabar boldy. 1951-1970-nji ýyllarda önüm öndürilişiniň ortaça ýyllyk depgini 14,6 %-te deň boldy. Bu görkeziji şol wagt kapitalistik dünýäde 5,5 %-te deňdi. Jemi milli önümiň möçberi boýunça Ýaponiýa 1968-nji ýylda Fransiýadan, Beýik Britaniýadan we GFR-den ozup, Günbatarda ikinji orna geçdi. Şol bir wagtyň özünde ol polat öndürmek, gämi gurluşygy, radiopriýomnikleri, telegörkezijileri, magnitofonlary we wideomagnitofonlary, kagyz köpeldiji maşynlary we fotoapparatlary öndürmekde dünýäde birinjiligi eýeledi. Hut şu döwürden başlap Ýaponiýanyň dünýädäki ähmiýeti hasam artyp başlady.
     
== Aram demokratlar häkimiýet başynda == 

Uruşdan soňra Ýaponiýada buržuaz partiýalary özlerini “dargadyp”, liberal we progressiw partiýalary döredýändiklerini yglan etdiler. Emma olaryň reaksion düzgüni saklap galdyrmak, demokratik eglişikleri etmezlik ýaly baş maksatlary öňküligine 
galdy. Urşuň yzysüre häkimiýet başyna Sideharanyň ýolbaşçylygynda maliýe magnatlarynyň topary geldi. Biraz wagtdan soň hökümete Sigeru Iosida ýolbaşçylyk etdi. 1946-njy ýylyň parlament saýlawlarynda buržuaz partiýalary ýeňiş gazandy. Iosidanyň hökümeti ýapon reaksion dolandyryjy toparlarynyň bähbidini araýan birnäçe özgerdişleri durmuşa geçirdi. Özüniň çäkli taraplarynyň köpdügine garamazdan 1946-njy ýylda ýurtda konstitusiýanayň kabul edilmeginiň ähmiýeti uludy.
     
1948-nji ýylda Asidanyň kabineti hökümet başyna geldi. Şol ýylyň martynda Iosidanyň ýolbaşçylygynda täze partiýa – liberal-demokratik partiýa döredildi. ABŞ bilen birtaraplaýyn şertnamanyň baglaşylmagyndan soň Iosidanyň hökümeti ýapon harby güýçlerini we flotyny dikeltmäge girişdi. 1954-nji ýylyň martynda ABŞ bilen Ýaponiýanyň arasynda “özara goranmak maksady bilen birek-birege kömek bermek baradaky ylalaşyga” gol çekdiler.
     
Premýer-ministr Hatoýamo Itironyň döwründe-1956-njy ýylda  Ýaponiýa bilen SSSR-iň arasynda diplomatik gatnaşyklary dikeltmek hakda bilelikdäki jarnama gol çekildi. Oňa görä kagyz ýüzünde iki ýurduň arasynda uruş ýagdaýynyň bes edilýändigini yglan edilýärdi. Jarnama baglaşylmagynyň öň ýanyndaky gepleşiklerde Ýaponiýa Günorta Kuril adalaryna degişli Iturup, Kunaşir, Şikotan we Habomaýi adalaryny yzyna bermegi talap edýärdi. Ýaponiýa bu adalary SSSR-iň 1945-nji ýylda zor bilen alandygyny öňe sürýärdi. Jarnamada SSSR ýaraşyk şertnamasy baglaşylandan soň bu adalary yzyna berjekdigini aýtdy. Emma bu iki döwletiň arasynda henize çenlem ýaraşyk şertnamasy baglaşylanok, adalar meselesi-de dawaly bolmagynda galýar     Liberal-demokratik partiýanyň öňbaşçylarynyň biri Kisiniň premýer-ministr bolan döwründe Ýaponiýa amerikan ugry bilen ösdi. 1953-nji ýylyň noýabrynda ABŞ-yň wise-prezidenti R. Niksonyň Ýaponiýa “hoşmeýilli” sapary ýaraglanyşygyň haýdadylmagyna badalga boldy. 
     
Ýaponiýanyň ABŞ-yň yzyna eýermek syýasaty tä 70-nji ýyllara çenli dowam etdi. Şundan soň bu iki döwletler öz arasyndaky syýasaty 180 gradus başga tarapa öwürdiler. ABŞ-yň Ýaponiýadan bidin Hytaý bilen gatnaşyklaryny dikeltmegi Ýaponiýany hem öz goňşusy bilen gatnaşyklaryny dikeltmäge mejbur etdi.
     
LDP 40 ýyldan gowrak Ýaponiýany dolandyrdy. Premýer-ministr baradaky meseläniň parlamende däl-de, partiýanyň öz içinde çözülmegi birnäçe garşydaş fraksiýalary häkimiýet ugrundaky göreşe öjükdirdi. Bu bolsa häkimiýetden betniýetlilik bilen peýdalanmagyň, korrupsiýanyň ösmegine getirdi. “Lokhidiň” işi partiýanyň abraýyny hasam peseltdi (1976-njy ýylda amerikan awiagurluşyk kärhanalarynyň özüne amatly şertnama baglaşmak üçin ýapon hökümetine para berendiginiň üsti açyldy). Emma LDP häzirem Ýaponiýada esasy dolandyryjy partiýa bolmagynda galýar.
     
== Işçiler hereketi we syýasy garşylyklar == 

Uruşdan soňky ýyllarda Ýaponiýada demokratik hereket giňden ýaýbaňlandy. Makarturyň ýolbaşçylygyndaky amerikan basybalyjy düzgüni we ýapon hökümeti Ýaponiýanyň Kommunistik partiýasyna açyk işlemäge mümkinçilik bermäge mejbur boldy. Kärdeşler arkalaşyklary öz işini işjeňleşdirdi. 1945-nji ýylda Sosialistik partiýa döredildi. Zähmet hakyndaky kanun 8 sagatlyk iş gününi düzgünleşdirdi.
    
1949-njy ýyldaky parlament saýlawlarynda Kommunistik partiýa uly üstünlik gazandy : onuň 35 deputaty parlamente girdi. 
    
Ýapon hökümetiniň milli garaşsyzlygyň bähbitlerine ters gelýän amerikan ugruny ýöretmegi ýapon halkynyň närazylygyny barha güýçlendirdi. 1952-nji ýylyň 1-nji maýynda Tokionyň köçelerinde milli garaşsyzlygy we parahatçylygy talap edýän adamlaryň gany nähak döküldi. Hökümet işçileriň çykyşlaryny basyp ýatyrmak üçin “bidüzgünçilik hereketleriniň öňüni almak barada” kanun çykardy. Indi ol öz garşydaşlaryny ýok etmek üçin hiç hili gypynçsyz hereket etmäge başlady.
    
Hökümetiň ýapon ýaragly güýçlerini aç-açan dikeltmäge girişmegi ýapon jemgyýetindäki syýasy garşylyklary hasam ýitileşdirdi. Parlamentiň aşaky palatasy hökümete ynam bildirmezlik barada karara geldi. Iş başyndan gitmek islemeýän premýer-ministr Iosida aşaky palatany ýatyrdy. Jeza beriş çäreleri güýçlendirildi. Kompartiýanyň ýurdy ýaragsyzlandyrmak üçin bütewi fronty döretmek baradaky tagallalary netije bermedi. 
     
Kisiniň hökümeti ABŞ bilen “howpsuzlyk baradaky şertnamanyň” möhletini uzaltmak isleýärdi. Ol muny parlamente tassyklatmak üçin zorluk ulandy. 500 sany poliseý “diýen etmezek” deputatlary güýç bilen zaldan çykardy.
[[Kategoriýa:Ýaponiýa taryhy]]

== Ýapon jemgyýetiniň ösüşiniň aýratynlyklary ==
Baknalyk döwründe kapitalistik döwletleriň baknasyna öwrülmän, gaýtam özi gowşak goňşularyny bakna eden, II jahan urşuna bakna mülklerini giňeltmek maksady bilen gatnaşan, emma masgara bolup ýeňlen Ýaponiýanyň geçen asyryň ikinji ýarymynda dünýäniň ykdysady merkezleriniň birine öwrülmeginiň syry nämede-kä?! 
     
Ýapon “gudratynyň” üstünligi ozaly bilen döwletiň ykdysady syýasatyna bagly bolup durýar. Bu syýasat Ýaponiýanyň halkara derejesinde abraýyny ýokarlandyrmaga, söwda we telekeçilige goldaw bermäge, ylmyň, bilimiň ösmegine hemeýat etmäge gönükdirilendir.
     
Uruşdan soňky ýyllarda ýaponlar jemgyýeti umumymilli ösüşiň hasabyna ilerletmegiň hatyrasyna berk düzgün-nyzamly zähmet çekmegi öwrendiler. Olar kesekiniň tejribesini öwrenmegem özlerine kiçilik bilmediler. Iň esasysam olar öwrenen zatlaryny köre-körlük bilen ulanmadylar. Ýapon ussatlary daşary ýurt tejribesini özlerindäki medeni-milli aýratynlyklar bilen utgaşdyryp ornaşdyrdylar. Başgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa “Gündogar bilen Günbatary” sepleşdirip, “kebşirlemegi” başardy. Hut şu sepleşikde hem kämilleşmegiň ýapon nusgasynyň syry jemlenýär. 
     
Uruşdan soňra ýurtda geçirilen agrar özgerdişler fermerler üçin öndürilen senagat harytlaryny (enjamlary, dökünleri) ýerleşdirmäge iri bazary döredipdi. Amerikanyň “ganatynyň” aşagynda bolan Ýaponiýa goranmak üçin beýleki döwletler üçin ep-esli az mukdarda çykdajy çykarýardy. Konstitusiýa laýyklykda harby çykdajylaryň ýylda jemi milli önümiň 1 %-den artykmaç mukdarda bolmagy gadagandy. Munuň öwezine Ýaponiýa özüniň senagatyna beýleki ýurtlaryňkydan köp goýum goýmagy başardy. Bu hem ýaponlaryň puly köp sowman, ony tygşytlap tutmak häsiýeti bilen baglydy. Banklaryň üsti bilen bu süýşürintgiler önümçilige maýa goýumy hökmünde gaýdyp gelýärdi. 
     
Harytlary ýurduň daşyna çykarmak (eksport) ýapon ykdysadyýetiniň özboluşly herekte getirijisi bolup çykyş edýärdi. Ýaponlaryň üstünliginiň syry diňe bir olaryň önüminiň özboluşlulygynda (originallyk) hem däl-de, olaryň arzanlygyndady. Işçi güýjüne çykdajylaryň az sarp edilmegi harydyň gymmatynyň arzan düşmegine mümkinçilik berýärdi. Ýapon işçileri, inženerleri öz işini ýokary derejede bilýän, has düzgün-nyzamly hünärmenlerdi. Hakyna tutmagyň özboluşly däbi bardy : işçiler haýsydyr bir firma esasan tä pensiýa çykýança işe alynýardy. Işgäriň öz firmasyna wepalylygy höweslendirilipdir. Firma iň bir kynçylyga düşen pursaty hem öz işgärini işden boşatmazlyga çalşypdyr. Şonuň üçin ýurtda işsizlik azdy.
     
Ýaponiýa häzirki wagtda dünýäde öndürilýän gämileriň ýarysyny, magnitofonlaryň 80 %-ni öndürýär (bu sanawy ýene-de uzaltmak mümkin). Özem şu zatlar energiýa çeşmesine we çig mala garyp, onuň doly diýen ýaly daşary döwletlerden satyn alynýan ýurdunda öndürilýär. Gysgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa ylmyň we ertirki günüň tehnikasynyň merkezidir. Ösen magaryfly, saglygy goraýyşly, adamlaryň durmuş goraglylygy kepillendirilen, baý we gülläp ösýän ýurtdur.

1.	50-60-njy ýyllarda işçiler hereketiniň we syýasy garşylyklaryň ýitileşmegine nämeler sebäp boldy?

2.	Ýapon “gudraty” näme? Ol nämäniň hasabyna gazanyldy?

Türkmenistanyň Prezidenti Saparmyrat Türkmenbaşynyň 1994-nji ýylyň ahyrynda Rumyniýa ilkinji resmi sapary boldy. Saparyň barşynda resmi iş kagyzlarynyň 10 sanysyna gol çekildi.</text>
      <sha1>lkg70rhlakn8zaa8hj102ar9pra7zrp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230264</id>
      <parentid>230263</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:34:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>TayfunEt. moved page [[ÝAPONIÝA XX asyryň 50-60-njy ÝYLLARYNDA]] to [[Ýaponiýa XX asyryň 50-60-njy ýyllarynda]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11747" xml:space="preserve">'''Ýaponiýa XX asyryň  50-60-njy ýyllarynda'''

== Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkymnagy == 

Ýaponiýanyň ikinji jahan urşunda ýeňilmegi ýapon halky we bu ýurduň geljegi üçin bähbit boldy. Uruş netijesinde ýapon militarizmi ýok edildi. Ýaponiýanyň dolandyryjy toparlary tarapyndan saýlanyp alnan Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynyň we Hytaýyň halklaryny ezmek syýasatynyň soňuna çykyldy. Uruş gutaransoň Ýaponiýany birnäçe wagtlap amerikanlar dolandyrdy. Olaryň geçiren ykdysady we syýasy özgertmeleri jemgyýetiň sosial düzüminiň, syýasy gurluşynyň üýtgemegine täsir etdi. Obada pomeşik ýer eýeçiligi, feodal galyndylar ýok edilip, ýer daýhanlara berildi. 
     
“Sowuk uruş” syýasatynyň başlanmagy Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkynmagyna itergi berdi. ABŞ Ýaponiýany özüniň esasy garşydaşy SSSR-e garşy ulanmak isleýärdi. Ýaponiýanyň bolsa özüniň demirgazyk goňşusyndan asgyndygy görnüp durdy. Onuň goşuny dargadylypdy. Üstesine-de, ykdysadyýeti gözgyny haldady. Edil Germaniýa babatda bolşy ýaly, ABŞ özüniň Ýaponiýa bolan gatnaşygyny üýtgetdi : ol onuň duşmanyndan SSSR-e garşy göreşinde esasy daýanjyna öwrüldi.
 
== Ýaponiýanyň dünýä ykdysady merkezleriniň birine öwrülmegi == 

Ýurduň maliýe durmuşyny kadalaşdyrmak üçin 1949-njy ýylda döwlet çykdajylary azaldylyp, salgytlar artdyryldy. Bu çäräniň netijesinde dolanyşykdaky pul azaldy. Puluň hümmetsizlenmeginiň öňi alnyp, ien durnuklaşdy. Amerikanlar öweztölegini almagy bes etdiler. 1950-nji ýylda koreý urşunyň başlanmafy bilen ýapon senagatyna harby buýurmalar hasam artdy. Zähmet öndürijiligi iki esse artdy. 1951-nji ýylda Ýaponiýa onuň uruşdan öňki derejesine ýetmegi başardy. 
     
50-nji ýyllaryň ortalaryndan başlap ýapon ykdysadyýeti haýran galdyryjy ösüşiň zolagyna gadam basýar. Onuň 15 ýyldan gowrak dowam eden ilkinji tapgyrynda ýurduň ösüşiniň depgini Günbataryň ähli döwletlerinden ýokary boldy. 1961-1970-nji ýyllarda bu görkeziji 11 %-te barabar boldy. 1951-1970-nji ýyllarda önüm öndürilişiniň ortaça ýyllyk depgini 14,6 %-te deň boldy. Bu görkeziji şol wagt kapitalistik dünýäde 5,5 %-te deňdi. Jemi milli önümiň möçberi boýunça Ýaponiýa 1968-nji ýylda Fransiýadan, Beýik Britaniýadan we GFR-den ozup, Günbatarda ikinji orna geçdi. Şol bir wagtyň özünde ol polat öndürmek, gämi gurluşygy, radiopriýomnikleri, telegörkezijileri, magnitofonlary we wideomagnitofonlary, kagyz köpeldiji maşynlary we fotoapparatlary öndürmekde dünýäde birinjiligi eýeledi. Hut şu döwürden başlap Ýaponiýanyň dünýädäki ähmiýeti hasam artyp başlady.
     
== Aram demokratlar häkimiýet başynda == 

Uruşdan soňra Ýaponiýada buržuaz partiýalary özlerini “dargadyp”, liberal we progressiw partiýalary döredýändiklerini yglan etdiler. Emma olaryň reaksion düzgüni saklap galdyrmak, demokratik eglişikleri etmezlik ýaly baş maksatlary öňküligine 
galdy. Urşuň yzysüre häkimiýet başyna Sideharanyň ýolbaşçylygynda maliýe magnatlarynyň topary geldi. Biraz wagtdan soň hökümete Sigeru Iosida ýolbaşçylyk etdi. 1946-njy ýylyň parlament saýlawlarynda buržuaz partiýalary ýeňiş gazandy. Iosidanyň hökümeti ýapon reaksion dolandyryjy toparlarynyň bähbidini araýan birnäçe özgerdişleri durmuşa geçirdi. Özüniň çäkli taraplarynyň köpdügine garamazdan 1946-njy ýylda ýurtda konstitusiýanayň kabul edilmeginiň ähmiýeti uludy.
     
1948-nji ýylda Asidanyň kabineti hökümet başyna geldi. Şol ýylyň martynda Iosidanyň ýolbaşçylygynda täze partiýa – liberal-demokratik partiýa döredildi. ABŞ bilen birtaraplaýyn şertnamanyň baglaşylmagyndan soň Iosidanyň hökümeti ýapon harby güýçlerini we flotyny dikeltmäge girişdi. 1954-nji ýylyň martynda ABŞ bilen Ýaponiýanyň arasynda “özara goranmak maksady bilen birek-birege kömek bermek baradaky ylalaşyga” gol çekdiler.
     
Premýer-ministr Hatoýamo Itironyň döwründe-1956-njy ýylda  Ýaponiýa bilen SSSR-iň arasynda diplomatik gatnaşyklary dikeltmek hakda bilelikdäki jarnama gol çekildi. Oňa görä kagyz ýüzünde iki ýurduň arasynda uruş ýagdaýynyň bes edilýändigini yglan edilýärdi. Jarnama baglaşylmagynyň öň ýanyndaky gepleşiklerde Ýaponiýa Günorta Kuril adalaryna degişli Iturup, Kunaşir, Şikotan we Habomaýi adalaryny yzyna bermegi talap edýärdi. Ýaponiýa bu adalary SSSR-iň 1945-nji ýylda zor bilen alandygyny öňe sürýärdi. Jarnamada SSSR ýaraşyk şertnamasy baglaşylandan soň bu adalary yzyna berjekdigini aýtdy. Emma bu iki döwletiň arasynda henize çenlem ýaraşyk şertnamasy baglaşylanok, adalar meselesi-de dawaly bolmagynda galýar     Liberal-demokratik partiýanyň öňbaşçylarynyň biri Kisiniň premýer-ministr bolan döwründe Ýaponiýa amerikan ugry bilen ösdi. 1953-nji ýylyň noýabrynda ABŞ-yň wise-prezidenti R. Niksonyň Ýaponiýa “hoşmeýilli” sapary ýaraglanyşygyň haýdadylmagyna badalga boldy. 
     
Ýaponiýanyň ABŞ-yň yzyna eýermek syýasaty tä 70-nji ýyllara çenli dowam etdi. Şundan soň bu iki döwletler öz arasyndaky syýasaty 180 gradus başga tarapa öwürdiler. ABŞ-yň Ýaponiýadan bidin Hytaý bilen gatnaşyklaryny dikeltmegi Ýaponiýany hem öz goňşusy bilen gatnaşyklaryny dikeltmäge mejbur etdi.
     
LDP 40 ýyldan gowrak Ýaponiýany dolandyrdy. Premýer-ministr baradaky meseläniň parlamende däl-de, partiýanyň öz içinde çözülmegi birnäçe garşydaş fraksiýalary häkimiýet ugrundaky göreşe öjükdirdi. Bu bolsa häkimiýetden betniýetlilik bilen peýdalanmagyň, korrupsiýanyň ösmegine getirdi. “Lokhidiň” işi partiýanyň abraýyny hasam peseltdi (1976-njy ýylda amerikan awiagurluşyk kärhanalarynyň özüne amatly şertnama baglaşmak üçin ýapon hökümetine para berendiginiň üsti açyldy). Emma LDP häzirem Ýaponiýada esasy dolandyryjy partiýa bolmagynda galýar.
     
== Işçiler hereketi we syýasy garşylyklar == 

Uruşdan soňky ýyllarda Ýaponiýada demokratik hereket giňden ýaýbaňlandy. Makarturyň ýolbaşçylygyndaky amerikan basybalyjy düzgüni we ýapon hökümeti Ýaponiýanyň Kommunistik partiýasyna açyk işlemäge mümkinçilik bermäge mejbur boldy. Kärdeşler arkalaşyklary öz işini işjeňleşdirdi. 1945-nji ýylda Sosialistik partiýa döredildi. Zähmet hakyndaky kanun 8 sagatlyk iş gününi düzgünleşdirdi.
    
1949-njy ýyldaky parlament saýlawlarynda Kommunistik partiýa uly üstünlik gazandy : onuň 35 deputaty parlamente girdi. 
    
Ýapon hökümetiniň milli garaşsyzlygyň bähbitlerine ters gelýän amerikan ugruny ýöretmegi ýapon halkynyň närazylygyny barha güýçlendirdi. 1952-nji ýylyň 1-nji maýynda Tokionyň köçelerinde milli garaşsyzlygy we parahatçylygy talap edýän adamlaryň gany nähak döküldi. Hökümet işçileriň çykyşlaryny basyp ýatyrmak üçin “bidüzgünçilik hereketleriniň öňüni almak barada” kanun çykardy. Indi ol öz garşydaşlaryny ýok etmek üçin hiç hili gypynçsyz hereket etmäge başlady.
    
Hökümetiň ýapon ýaragly güýçlerini aç-açan dikeltmäge girişmegi ýapon jemgyýetindäki syýasy garşylyklary hasam ýitileşdirdi. Parlamentiň aşaky palatasy hökümete ynam bildirmezlik barada karara geldi. Iş başyndan gitmek islemeýän premýer-ministr Iosida aşaky palatany ýatyrdy. Jeza beriş çäreleri güýçlendirildi. Kompartiýanyň ýurdy ýaragsyzlandyrmak üçin bütewi fronty döretmek baradaky tagallalary netije bermedi. 
     
Kisiniň hökümeti ABŞ bilen “howpsuzlyk baradaky şertnamanyň” möhletini uzaltmak isleýärdi. Ol muny parlamente tassyklatmak üçin zorluk ulandy. 500 sany poliseý “diýen etmezek” deputatlary güýç bilen zaldan çykardy.
[[Kategoriýa:Ýaponiýa taryhy]]

== Ýapon jemgyýetiniň ösüşiniň aýratynlyklary ==
Baknalyk döwründe kapitalistik döwletleriň baknasyna öwrülmän, gaýtam özi gowşak goňşularyny bakna eden, II jahan urşuna bakna mülklerini giňeltmek maksady bilen gatnaşan, emma masgara bolup ýeňlen Ýaponiýanyň geçen asyryň ikinji ýarymynda dünýäniň ykdysady merkezleriniň birine öwrülmeginiň syry nämede-kä?! 
     
Ýapon “gudratynyň” üstünligi ozaly bilen döwletiň ykdysady syýasatyna bagly bolup durýar. Bu syýasat Ýaponiýanyň halkara derejesinde abraýyny ýokarlandyrmaga, söwda we telekeçilige goldaw bermäge, ylmyň, bilimiň ösmegine hemeýat etmäge gönükdirilendir.
     
Uruşdan soňky ýyllarda ýaponlar jemgyýeti umumymilli ösüşiň hasabyna ilerletmegiň hatyrasyna berk düzgün-nyzamly zähmet çekmegi öwrendiler. Olar kesekiniň tejribesini öwrenmegem özlerine kiçilik bilmediler. Iň esasysam olar öwrenen zatlaryny köre-körlük bilen ulanmadylar. Ýapon ussatlary daşary ýurt tejribesini özlerindäki medeni-milli aýratynlyklar bilen utgaşdyryp ornaşdyrdylar. Başgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa “Gündogar bilen Günbatary” sepleşdirip, “kebşirlemegi” başardy. Hut şu sepleşikde hem kämilleşmegiň ýapon nusgasynyň syry jemlenýär. 
     
Uruşdan soňra ýurtda geçirilen agrar özgerdişler fermerler üçin öndürilen senagat harytlaryny (enjamlary, dökünleri) ýerleşdirmäge iri bazary döredipdi. Amerikanyň “ganatynyň” aşagynda bolan Ýaponiýa goranmak üçin beýleki döwletler üçin ep-esli az mukdarda çykdajy çykarýardy. Konstitusiýa laýyklykda harby çykdajylaryň ýylda jemi milli önümiň 1 %-den artykmaç mukdarda bolmagy gadagandy. Munuň öwezine Ýaponiýa özüniň senagatyna beýleki ýurtlaryňkydan köp goýum goýmagy başardy. Bu hem ýaponlaryň puly köp sowman, ony tygşytlap tutmak häsiýeti bilen baglydy. Banklaryň üsti bilen bu süýşürintgiler önümçilige maýa goýumy hökmünde gaýdyp gelýärdi. 
     
Harytlary ýurduň daşyna çykarmak (eksport) ýapon ykdysadyýetiniň özboluşly herekte getirijisi bolup çykyş edýärdi. Ýaponlaryň üstünliginiň syry diňe bir olaryň önüminiň özboluşlulygynda (originallyk) hem däl-de, olaryň arzanlygyndady. Işçi güýjüne çykdajylaryň az sarp edilmegi harydyň gymmatynyň arzan düşmegine mümkinçilik berýärdi. Ýapon işçileri, inženerleri öz işini ýokary derejede bilýän, has düzgün-nyzamly hünärmenlerdi. Hakyna tutmagyň özboluşly däbi bardy : işçiler haýsydyr bir firma esasan tä pensiýa çykýança işe alynýardy. Işgäriň öz firmasyna wepalylygy höweslendirilipdir. Firma iň bir kynçylyga düşen pursaty hem öz işgärini işden boşatmazlyga çalşypdyr. Şonuň üçin ýurtda işsizlik azdy.
     
Ýaponiýa häzirki wagtda dünýäde öndürilýän gämileriň ýarysyny, magnitofonlaryň 80 %-ni öndürýär (bu sanawy ýene-de uzaltmak mümkin). Özem şu zatlar energiýa çeşmesine we çig mala garyp, onuň doly diýen ýaly daşary döwletlerden satyn alynýan ýurdunda öndürilýär. Gysgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa ylmyň we ertirki günüň tehnikasynyň merkezidir. Ösen magaryfly, saglygy goraýyşly, adamlaryň durmuş goraglylygy kepillendirilen, baý we gülläp ösýän ýurtdur.

1.	50-60-njy ýyllarda işçiler hereketiniň we syýasy garşylyklaryň ýitileşmegine nämeler sebäp boldy?

2.	Ýapon “gudraty” näme? Ol nämäniň hasabyna gazanyldy?

Türkmenistanyň Prezidenti Saparmyrat Türkmenbaşynyň 1994-nji ýylyň ahyrynda Rumyniýa ilkinji resmi sapary boldy. Saparyň barşynda resmi iş kagyzlarynyň 10 sanysyna gol çekildi.</text>
      <sha1>lkg70rhlakn8zaa8hj102ar9pra7zrp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230268</id>
      <parentid>230264</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:37:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11790" xml:space="preserve">[[Faýl:Imperial_Seal_of_Japan.svg|thumb]]
'''Ýaponiýa XX asyryň  50-60-njy ýyllarynda'''

== Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkymnagy == 

Ýaponiýanyň ikinji jahan urşunda ýeňilmegi ýapon halky we bu ýurduň geljegi üçin bähbit boldy. Uruş netijesinde ýapon militarizmi ýok edildi. Ýaponiýanyň dolandyryjy toparlary tarapyndan saýlanyp alnan Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynyň we Hytaýyň halklaryny ezmek syýasatynyň soňuna çykyldy. Uruş gutaransoň Ýaponiýany birnäçe wagtlap amerikanlar dolandyrdy. Olaryň geçiren ykdysady we syýasy özgertmeleri jemgyýetiň sosial düzüminiň, syýasy gurluşynyň üýtgemegine täsir etdi. Obada pomeşik ýer eýeçiligi, feodal galyndylar ýok edilip, ýer daýhanlara berildi. 
     
“Sowuk uruş” syýasatynyň başlanmagy Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkynmagyna itergi berdi. ABŞ Ýaponiýany özüniň esasy garşydaşy SSSR-e garşy ulanmak isleýärdi. Ýaponiýanyň bolsa özüniň demirgazyk goňşusyndan asgyndygy görnüp durdy. Onuň goşuny dargadylypdy. Üstesine-de, ykdysadyýeti gözgyny haldady. Edil Germaniýa babatda bolşy ýaly, ABŞ özüniň Ýaponiýa bolan gatnaşygyny üýtgetdi : ol onuň duşmanyndan SSSR-e garşy göreşinde esasy daýanjyna öwrüldi.
 
== Ýaponiýanyň dünýä ykdysady merkezleriniň birine öwrülmegi == 

Ýurduň maliýe durmuşyny kadalaşdyrmak üçin 1949-njy ýylda döwlet çykdajylary azaldylyp, salgytlar artdyryldy. Bu çäräniň netijesinde dolanyşykdaky pul azaldy. Puluň hümmetsizlenmeginiň öňi alnyp, ien durnuklaşdy. Amerikanlar öweztölegini almagy bes etdiler. 1950-nji ýylda koreý urşunyň başlanmafy bilen ýapon senagatyna harby buýurmalar hasam artdy. Zähmet öndürijiligi iki esse artdy. 1951-nji ýylda Ýaponiýa onuň uruşdan öňki derejesine ýetmegi başardy. 
     
50-nji ýyllaryň ortalaryndan başlap ýapon ykdysadyýeti haýran galdyryjy ösüşiň zolagyna gadam basýar. Onuň 15 ýyldan gowrak dowam eden ilkinji tapgyrynda ýurduň ösüşiniň depgini Günbataryň ähli döwletlerinden ýokary boldy. 1961-1970-nji ýyllarda bu görkeziji 11 %-te barabar boldy. 1951-1970-nji ýyllarda önüm öndürilişiniň ortaça ýyllyk depgini 14,6 %-te deň boldy. Bu görkeziji şol wagt kapitalistik dünýäde 5,5 %-te deňdi. Jemi milli önümiň möçberi boýunça Ýaponiýa 1968-nji ýylda Fransiýadan, Beýik Britaniýadan we GFR-den ozup, Günbatarda ikinji orna geçdi. Şol bir wagtyň özünde ol polat öndürmek, gämi gurluşygy, radiopriýomnikleri, telegörkezijileri, magnitofonlary we wideomagnitofonlary, kagyz köpeldiji maşynlary we fotoapparatlary öndürmekde dünýäde birinjiligi eýeledi. Hut şu döwürden başlap Ýaponiýanyň dünýädäki ähmiýeti hasam artyp başlady.
     
== Aram demokratlar häkimiýet başynda == 

Uruşdan soňra Ýaponiýada buržuaz partiýalary özlerini “dargadyp”, liberal we progressiw partiýalary döredýändiklerini yglan etdiler. Emma olaryň reaksion düzgüni saklap galdyrmak, demokratik eglişikleri etmezlik ýaly baş maksatlary öňküligine 
galdy. Urşuň yzysüre häkimiýet başyna Sideharanyň ýolbaşçylygynda maliýe magnatlarynyň topary geldi. Biraz wagtdan soň hökümete Sigeru Iosida ýolbaşçylyk etdi. 1946-njy ýylyň parlament saýlawlarynda buržuaz partiýalary ýeňiş gazandy. Iosidanyň hökümeti ýapon reaksion dolandyryjy toparlarynyň bähbidini araýan birnäçe özgerdişleri durmuşa geçirdi. Özüniň çäkli taraplarynyň köpdügine garamazdan 1946-njy ýylda ýurtda konstitusiýanayň kabul edilmeginiň ähmiýeti uludy.
     
1948-nji ýylda Asidanyň kabineti hökümet başyna geldi. Şol ýylyň martynda Iosidanyň ýolbaşçylygynda täze partiýa – liberal-demokratik partiýa döredildi. ABŞ bilen birtaraplaýyn şertnamanyň baglaşylmagyndan soň Iosidanyň hökümeti ýapon harby güýçlerini we flotyny dikeltmäge girişdi. 1954-nji ýylyň martynda ABŞ bilen Ýaponiýanyň arasynda “özara goranmak maksady bilen birek-birege kömek bermek baradaky ylalaşyga” gol çekdiler.
     
Premýer-ministr Hatoýamo Itironyň döwründe-1956-njy ýylda  Ýaponiýa bilen SSSR-iň arasynda diplomatik gatnaşyklary dikeltmek hakda bilelikdäki jarnama gol çekildi. Oňa görä kagyz ýüzünde iki ýurduň arasynda uruş ýagdaýynyň bes edilýändigini yglan edilýärdi. Jarnama baglaşylmagynyň öň ýanyndaky gepleşiklerde Ýaponiýa Günorta Kuril adalaryna degişli Iturup, Kunaşir, Şikotan we Habomaýi adalaryny yzyna bermegi talap edýärdi. Ýaponiýa bu adalary SSSR-iň 1945-nji ýylda zor bilen alandygyny öňe sürýärdi. Jarnamada SSSR ýaraşyk şertnamasy baglaşylandan soň bu adalary yzyna berjekdigini aýtdy. Emma bu iki döwletiň arasynda henize çenlem ýaraşyk şertnamasy baglaşylanok, adalar meselesi-de dawaly bolmagynda galýar     Liberal-demokratik partiýanyň öňbaşçylarynyň biri Kisiniň premýer-ministr bolan döwründe Ýaponiýa amerikan ugry bilen ösdi. 1953-nji ýylyň noýabrynda ABŞ-yň wise-prezidenti R. Niksonyň Ýaponiýa “hoşmeýilli” sapary ýaraglanyşygyň haýdadylmagyna badalga boldy. 
     
Ýaponiýanyň ABŞ-yň yzyna eýermek syýasaty tä 70-nji ýyllara çenli dowam etdi. Şundan soň bu iki döwletler öz arasyndaky syýasaty 180 gradus başga tarapa öwürdiler. ABŞ-yň Ýaponiýadan bidin Hytaý bilen gatnaşyklaryny dikeltmegi Ýaponiýany hem öz goňşusy bilen gatnaşyklaryny dikeltmäge mejbur etdi.
     
LDP 40 ýyldan gowrak Ýaponiýany dolandyrdy. Premýer-ministr baradaky meseläniň parlamende däl-de, partiýanyň öz içinde çözülmegi birnäçe garşydaş fraksiýalary häkimiýet ugrundaky göreşe öjükdirdi. Bu bolsa häkimiýetden betniýetlilik bilen peýdalanmagyň, korrupsiýanyň ösmegine getirdi. “Lokhidiň” işi partiýanyň abraýyny hasam peseltdi (1976-njy ýylda amerikan awiagurluşyk kärhanalarynyň özüne amatly şertnama baglaşmak üçin ýapon hökümetine para berendiginiň üsti açyldy). Emma LDP häzirem Ýaponiýada esasy dolandyryjy partiýa bolmagynda galýar.
     
== Işçiler hereketi we syýasy garşylyklar == 

Uruşdan soňky ýyllarda Ýaponiýada demokratik hereket giňden ýaýbaňlandy. Makarturyň ýolbaşçylygyndaky amerikan basybalyjy düzgüni we ýapon hökümeti Ýaponiýanyň Kommunistik partiýasyna açyk işlemäge mümkinçilik bermäge mejbur boldy. Kärdeşler arkalaşyklary öz işini işjeňleşdirdi. 1945-nji ýylda Sosialistik partiýa döredildi. Zähmet hakyndaky kanun 8 sagatlyk iş gününi düzgünleşdirdi.
    
1949-njy ýyldaky parlament saýlawlarynda Kommunistik partiýa uly üstünlik gazandy : onuň 35 deputaty parlamente girdi. 
    
Ýapon hökümetiniň milli garaşsyzlygyň bähbitlerine ters gelýän amerikan ugruny ýöretmegi ýapon halkynyň närazylygyny barha güýçlendirdi. 1952-nji ýylyň 1-nji maýynda Tokionyň köçelerinde milli garaşsyzlygy we parahatçylygy talap edýän adamlaryň gany nähak döküldi. Hökümet işçileriň çykyşlaryny basyp ýatyrmak üçin “bidüzgünçilik hereketleriniň öňüni almak barada” kanun çykardy. Indi ol öz garşydaşlaryny ýok etmek üçin hiç hili gypynçsyz hereket etmäge başlady.
    
Hökümetiň ýapon ýaragly güýçlerini aç-açan dikeltmäge girişmegi ýapon jemgyýetindäki syýasy garşylyklary hasam ýitileşdirdi. Parlamentiň aşaky palatasy hökümete ynam bildirmezlik barada karara geldi. Iş başyndan gitmek islemeýän premýer-ministr Iosida aşaky palatany ýatyrdy. Jeza beriş çäreleri güýçlendirildi. Kompartiýanyň ýurdy ýaragsyzlandyrmak üçin bütewi fronty döretmek baradaky tagallalary netije bermedi. 
     
Kisiniň hökümeti ABŞ bilen “howpsuzlyk baradaky şertnamanyň” möhletini uzaltmak isleýärdi. Ol muny parlamente tassyklatmak üçin zorluk ulandy. 500 sany poliseý “diýen etmezek” deputatlary güýç bilen zaldan çykardy.
[[Kategoriýa:Ýaponiýa taryhy]]

== Ýapon jemgyýetiniň ösüşiniň aýratynlyklary ==
Baknalyk döwründe kapitalistik döwletleriň baknasyna öwrülmän, gaýtam özi gowşak goňşularyny bakna eden, II jahan urşuna bakna mülklerini giňeltmek maksady bilen gatnaşan, emma masgara bolup ýeňlen Ýaponiýanyň geçen asyryň ikinji ýarymynda dünýäniň ykdysady merkezleriniň birine öwrülmeginiň syry nämede-kä?! 
     
Ýapon “gudratynyň” üstünligi ozaly bilen döwletiň ykdysady syýasatyna bagly bolup durýar. Bu syýasat Ýaponiýanyň halkara derejesinde abraýyny ýokarlandyrmaga, söwda we telekeçilige goldaw bermäge, ylmyň, bilimiň ösmegine hemeýat etmäge gönükdirilendir.
     
Uruşdan soňky ýyllarda ýaponlar jemgyýeti umumymilli ösüşiň hasabyna ilerletmegiň hatyrasyna berk düzgün-nyzamly zähmet çekmegi öwrendiler. Olar kesekiniň tejribesini öwrenmegem özlerine kiçilik bilmediler. Iň esasysam olar öwrenen zatlaryny köre-körlük bilen ulanmadylar. Ýapon ussatlary daşary ýurt tejribesini özlerindäki medeni-milli aýratynlyklar bilen utgaşdyryp ornaşdyrdylar. Başgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa “Gündogar bilen Günbatary” sepleşdirip, “kebşirlemegi” başardy. Hut şu sepleşikde hem kämilleşmegiň ýapon nusgasynyň syry jemlenýär. 
     
Uruşdan soňra ýurtda geçirilen agrar özgerdişler fermerler üçin öndürilen senagat harytlaryny (enjamlary, dökünleri) ýerleşdirmäge iri bazary döredipdi. Amerikanyň “ganatynyň” aşagynda bolan Ýaponiýa goranmak üçin beýleki döwletler üçin ep-esli az mukdarda çykdajy çykarýardy. Konstitusiýa laýyklykda harby çykdajylaryň ýylda jemi milli önümiň 1 %-den artykmaç mukdarda bolmagy gadagandy. Munuň öwezine Ýaponiýa özüniň senagatyna beýleki ýurtlaryňkydan köp goýum goýmagy başardy. Bu hem ýaponlaryň puly köp sowman, ony tygşytlap tutmak häsiýeti bilen baglydy. Banklaryň üsti bilen bu süýşürintgiler önümçilige maýa goýumy hökmünde gaýdyp gelýärdi. 
     
Harytlary ýurduň daşyna çykarmak (eksport) ýapon ykdysadyýetiniň özboluşly herekte getirijisi bolup çykyş edýärdi. Ýaponlaryň üstünliginiň syry diňe bir olaryň önüminiň özboluşlulygynda (originallyk) hem däl-de, olaryň arzanlygyndady. Işçi güýjüne çykdajylaryň az sarp edilmegi harydyň gymmatynyň arzan düşmegine mümkinçilik berýärdi. Ýapon işçileri, inženerleri öz işini ýokary derejede bilýän, has düzgün-nyzamly hünärmenlerdi. Hakyna tutmagyň özboluşly däbi bardy : işçiler haýsydyr bir firma esasan tä pensiýa çykýança işe alynýardy. Işgäriň öz firmasyna wepalylygy höweslendirilipdir. Firma iň bir kynçylyga düşen pursaty hem öz işgärini işden boşatmazlyga çalşypdyr. Şonuň üçin ýurtda işsizlik azdy.
     
Ýaponiýa häzirki wagtda dünýäde öndürilýän gämileriň ýarysyny, magnitofonlaryň 80 %-ni öndürýär (bu sanawy ýene-de uzaltmak mümkin). Özem şu zatlar energiýa çeşmesine we çig mala garyp, onuň doly diýen ýaly daşary döwletlerden satyn alynýan ýurdunda öndürilýär. Gysgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa ylmyň we ertirki günüň tehnikasynyň merkezidir. Ösen magaryfly, saglygy goraýyşly, adamlaryň durmuş goraglylygy kepillendirilen, baý we gülläp ösýän ýurtdur.

1.	50-60-njy ýyllarda işçiler hereketiniň we syýasy garşylyklaryň ýitileşmegine nämeler sebäp boldy?

2.	Ýapon “gudraty” näme? Ol nämäniň hasabyna gazanyldy?

Türkmenistanyň Prezidenti Saparmyrat Türkmenbaşynyň 1994-nji ýylyň ahyrynda Rumyniýa ilkinji resmi sapary boldy. Saparyň barşynda resmi iş kagyzlarynyň 10 sanysyna gol çekildi.</text>
      <sha1>n9xo6kgmm1jrrcen0qvu8e44gpkp7rl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230280</id>
      <parentid>230268</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:58:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11837" xml:space="preserve">[[Faýl:Imperial_Seal_of_Japan.svg|thumb]]
'''[[Ýaponiýa]] XX asyryň  50-60-njy ýyllarynda''' – Ýaponiýa 1950 we 1960-njy ýyllarda.

== Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkymnagy == 

Ýaponiýanyň ikinji jahan urşunda ýeňilmegi ýapon halky we bu ýurduň geljegi üçin bähbit boldy. Uruş netijesinde ýapon militarizmi ýok edildi. Ýaponiýanyň dolandyryjy toparlary tarapyndan saýlanyp alnan Günorta-Gündogar Aziýa ýurtlarynyň we Hytaýyň halklaryny ezmek syýasatynyň soňuna çykyldy. Uruş gutaransoň Ýaponiýany birnäçe wagtlap amerikanlar dolandyrdy. Olaryň geçiren ykdysady we syýasy özgertmeleri jemgyýetiň sosial düzüminiň, syýasy gurluşynyň üýtgemegine täsir etdi. Obada pomeşik ýer eýeçiligi, feodal galyndylar ýok edilip, ýer daýhanlara berildi. 
     
“Sowuk uruş” syýasatynyň başlanmagy Ýaponiýanyň ykdysady taýdan galkynmagyna itergi berdi. ABŞ Ýaponiýany özüniň esasy garşydaşy SSSR-e garşy ulanmak isleýärdi. Ýaponiýanyň bolsa özüniň demirgazyk goňşusyndan asgyndygy görnüp durdy. Onuň goşuny dargadylypdy. Üstesine-de, ykdysadyýeti gözgyny haldady. Edil Germaniýa babatda bolşy ýaly, ABŞ özüniň Ýaponiýa bolan gatnaşygyny üýtgetdi : ol onuň duşmanyndan SSSR-e garşy göreşinde esasy daýanjyna öwrüldi.
 
== Ýaponiýanyň dünýä ykdysady merkezleriniň birine öwrülmegi == 

Ýurduň maliýe durmuşyny kadalaşdyrmak üçin 1949-njy ýylda döwlet çykdajylary azaldylyp, salgytlar artdyryldy. Bu çäräniň netijesinde dolanyşykdaky pul azaldy. Puluň hümmetsizlenmeginiň öňi alnyp, ien durnuklaşdy. Amerikanlar öweztölegini almagy bes etdiler. 1950-nji ýylda koreý urşunyň başlanmafy bilen ýapon senagatyna harby buýurmalar hasam artdy. Zähmet öndürijiligi iki esse artdy. 1951-nji ýylda Ýaponiýa onuň uruşdan öňki derejesine ýetmegi başardy. 
     
50-nji ýyllaryň ortalaryndan başlap ýapon ykdysadyýeti haýran galdyryjy ösüşiň zolagyna gadam basýar. Onuň 15 ýyldan gowrak dowam eden ilkinji tapgyrynda ýurduň ösüşiniň depgini Günbataryň ähli döwletlerinden ýokary boldy. 1961-1970-nji ýyllarda bu görkeziji 11 %-te barabar boldy. 1951-1970-nji ýyllarda önüm öndürilişiniň ortaça ýyllyk depgini 14,6 %-te deň boldy. Bu görkeziji şol wagt kapitalistik dünýäde 5,5 %-te deňdi. Jemi milli önümiň möçberi boýunça Ýaponiýa 1968-nji ýylda Fransiýadan, Beýik Britaniýadan we GFR-den ozup, Günbatarda ikinji orna geçdi. Şol bir wagtyň özünde ol polat öndürmek, gämi gurluşygy, radiopriýomnikleri, telegörkezijileri, magnitofonlary we wideomagnitofonlary, kagyz köpeldiji maşynlary we fotoapparatlary öndürmekde dünýäde birinjiligi eýeledi. Hut şu döwürden başlap Ýaponiýanyň dünýädäki ähmiýeti hasam artyp başlady.
     
== Aram demokratlar häkimiýet başynda == 

Uruşdan soňra Ýaponiýada buržuaz partiýalary özlerini “dargadyp”, liberal we progressiw partiýalary döredýändiklerini yglan etdiler. Emma olaryň reaksion düzgüni saklap galdyrmak, demokratik eglişikleri etmezlik ýaly baş maksatlary öňküligine 
galdy. Urşuň yzysüre häkimiýet başyna Sideharanyň ýolbaşçylygynda maliýe magnatlarynyň topary geldi. Biraz wagtdan soň hökümete Sigeru Iosida ýolbaşçylyk etdi. 1946-njy ýylyň parlament saýlawlarynda buržuaz partiýalary ýeňiş gazandy. Iosidanyň hökümeti ýapon reaksion dolandyryjy toparlarynyň bähbidini araýan birnäçe özgerdişleri durmuşa geçirdi. Özüniň çäkli taraplarynyň köpdügine garamazdan 1946-njy ýylda ýurtda konstitusiýanayň kabul edilmeginiň ähmiýeti uludy.
     
1948-nji ýylda Asidanyň kabineti hökümet başyna geldi. Şol ýylyň martynda Iosidanyň ýolbaşçylygynda täze partiýa – liberal-demokratik partiýa döredildi. ABŞ bilen birtaraplaýyn şertnamanyň baglaşylmagyndan soň Iosidanyň hökümeti ýapon harby güýçlerini we flotyny dikeltmäge girişdi. 1954-nji ýylyň martynda ABŞ bilen Ýaponiýanyň arasynda “özara goranmak maksady bilen birek-birege kömek bermek baradaky ylalaşyga” gol çekdiler.
     
Premýer-ministr Hatoýamo Itironyň döwründe-1956-njy ýylda  Ýaponiýa bilen SSSR-iň arasynda diplomatik gatnaşyklary dikeltmek hakda bilelikdäki jarnama gol çekildi. Oňa görä kagyz ýüzünde iki ýurduň arasynda uruş ýagdaýynyň bes edilýändigini yglan edilýärdi. Jarnama baglaşylmagynyň öň ýanyndaky gepleşiklerde Ýaponiýa Günorta Kuril adalaryna degişli Iturup, Kunaşir, Şikotan we Habomaýi adalaryny yzyna bermegi talap edýärdi. Ýaponiýa bu adalary SSSR-iň 1945-nji ýylda zor bilen alandygyny öňe sürýärdi. Jarnamada SSSR ýaraşyk şertnamasy baglaşylandan soň bu adalary yzyna berjekdigini aýtdy. Emma bu iki döwletiň arasynda henize çenlem ýaraşyk şertnamasy baglaşylanok, adalar meselesi-de dawaly bolmagynda galýar     Liberal-demokratik partiýanyň öňbaşçylarynyň biri Kisiniň premýer-ministr bolan döwründe Ýaponiýa amerikan ugry bilen ösdi. 1953-nji ýylyň noýabrynda ABŞ-yň wise-prezidenti R. Niksonyň Ýaponiýa “hoşmeýilli” sapary ýaraglanyşygyň haýdadylmagyna badalga boldy. 
     
Ýaponiýanyň ABŞ-yň yzyna eýermek syýasaty tä 70-nji ýyllara çenli dowam etdi. Şundan soň bu iki döwletler öz arasyndaky syýasaty 180 gradus başga tarapa öwürdiler. ABŞ-yň Ýaponiýadan bidin Hytaý bilen gatnaşyklaryny dikeltmegi Ýaponiýany hem öz goňşusy bilen gatnaşyklaryny dikeltmäge mejbur etdi.
     
LDP 40 ýyldan gowrak Ýaponiýany dolandyrdy. Premýer-ministr baradaky meseläniň parlamende däl-de, partiýanyň öz içinde çözülmegi birnäçe garşydaş fraksiýalary häkimiýet ugrundaky göreşe öjükdirdi. Bu bolsa häkimiýetden betniýetlilik bilen peýdalanmagyň, korrupsiýanyň ösmegine getirdi. “Lokhidiň” işi partiýanyň abraýyny hasam peseltdi (1976-njy ýylda amerikan awiagurluşyk kärhanalarynyň özüne amatly şertnama baglaşmak üçin ýapon hökümetine para berendiginiň üsti açyldy). Emma LDP häzirem Ýaponiýada esasy dolandyryjy partiýa bolmagynda galýar.
     
== Işçiler hereketi we syýasy garşylyklar == 

Uruşdan soňky ýyllarda Ýaponiýada demokratik hereket giňden ýaýbaňlandy. Makarturyň ýolbaşçylygyndaky amerikan basybalyjy düzgüni we ýapon hökümeti Ýaponiýanyň Kommunistik partiýasyna açyk işlemäge mümkinçilik bermäge mejbur boldy. Kärdeşler arkalaşyklary öz işini işjeňleşdirdi. 1945-nji ýylda Sosialistik partiýa döredildi. Zähmet hakyndaky kanun 8 sagatlyk iş gününi düzgünleşdirdi.
    
1949-njy ýyldaky parlament saýlawlarynda Kommunistik partiýa uly üstünlik gazandy : onuň 35 deputaty parlamente girdi. 
    
Ýapon hökümetiniň milli garaşsyzlygyň bähbitlerine ters gelýän amerikan ugruny ýöretmegi ýapon halkynyň närazylygyny barha güýçlendirdi. 1952-nji ýylyň 1-nji maýynda Tokionyň köçelerinde milli garaşsyzlygy we parahatçylygy talap edýän adamlaryň gany nähak döküldi. Hökümet işçileriň çykyşlaryny basyp ýatyrmak üçin “bidüzgünçilik hereketleriniň öňüni almak barada” kanun çykardy. Indi ol öz garşydaşlaryny ýok etmek üçin hiç hili gypynçsyz hereket etmäge başlady.
    
Hökümetiň ýapon ýaragly güýçlerini aç-açan dikeltmäge girişmegi ýapon jemgyýetindäki syýasy garşylyklary hasam ýitileşdirdi. Parlamentiň aşaky palatasy hökümete ynam bildirmezlik barada karara geldi. Iş başyndan gitmek islemeýän premýer-ministr Iosida aşaky palatany ýatyrdy. Jeza beriş çäreleri güýçlendirildi. Kompartiýanyň ýurdy ýaragsyzlandyrmak üçin bütewi fronty döretmek baradaky tagallalary netije bermedi. 
     
Kisiniň hökümeti ABŞ bilen “howpsuzlyk baradaky şertnamanyň” möhletini uzaltmak isleýärdi. Ol muny parlamente tassyklatmak üçin zorluk ulandy. 500 sany poliseý “diýen etmezek” deputatlary güýç bilen zaldan çykardy.
[[Kategoriýa:Ýaponiýa taryhy]]

== Ýapon jemgyýetiniň ösüşiniň aýratynlyklary ==
Baknalyk döwründe kapitalistik döwletleriň baknasyna öwrülmän, gaýtam özi gowşak goňşularyny bakna eden, II jahan urşuna bakna mülklerini giňeltmek maksady bilen gatnaşan, emma masgara bolup ýeňlen Ýaponiýanyň geçen asyryň ikinji ýarymynda dünýäniň ykdysady merkezleriniň birine öwrülmeginiň syry nämede-kä?! 
     
Ýapon “gudratynyň” üstünligi ozaly bilen döwletiň ykdysady syýasatyna bagly bolup durýar. Bu syýasat Ýaponiýanyň halkara derejesinde abraýyny ýokarlandyrmaga, söwda we telekeçilige goldaw bermäge, ylmyň, bilimiň ösmegine hemeýat etmäge gönükdirilendir.
     
Uruşdan soňky ýyllarda ýaponlar jemgyýeti umumymilli ösüşiň hasabyna ilerletmegiň hatyrasyna berk düzgün-nyzamly zähmet çekmegi öwrendiler. Olar kesekiniň tejribesini öwrenmegem özlerine kiçilik bilmediler. Iň esasysam olar öwrenen zatlaryny köre-körlük bilen ulanmadylar. Ýapon ussatlary daşary ýurt tejribesini özlerindäki medeni-milli aýratynlyklar bilen utgaşdyryp ornaşdyrdylar. Başgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa “Gündogar bilen Günbatary” sepleşdirip, “kebşirlemegi” başardy. Hut şu sepleşikde hem kämilleşmegiň ýapon nusgasynyň syry jemlenýär. 
     
Uruşdan soňra ýurtda geçirilen agrar özgerdişler fermerler üçin öndürilen senagat harytlaryny (enjamlary, dökünleri) ýerleşdirmäge iri bazary döredipdi. Amerikanyň “ganatynyň” aşagynda bolan Ýaponiýa goranmak üçin beýleki döwletler üçin ep-esli az mukdarda çykdajy çykarýardy. Konstitusiýa laýyklykda harby çykdajylaryň ýylda jemi milli önümiň 1 %-den artykmaç mukdarda bolmagy gadagandy. Munuň öwezine Ýaponiýa özüniň senagatyna beýleki ýurtlaryňkydan köp goýum goýmagy başardy. Bu hem ýaponlaryň puly köp sowman, ony tygşytlap tutmak häsiýeti bilen baglydy. Banklaryň üsti bilen bu süýşürintgiler önümçilige maýa goýumy hökmünde gaýdyp gelýärdi. 
     
Harytlary ýurduň daşyna çykarmak (eksport) ýapon ykdysadyýetiniň özboluşly herekte getirijisi bolup çykyş edýärdi. Ýaponlaryň üstünliginiň syry diňe bir olaryň önüminiň özboluşlulygynda (originallyk) hem däl-de, olaryň arzanlygyndady. Işçi güýjüne çykdajylaryň az sarp edilmegi harydyň gymmatynyň arzan düşmegine mümkinçilik berýärdi. Ýapon işçileri, inženerleri öz işini ýokary derejede bilýän, has düzgün-nyzamly hünärmenlerdi. Hakyna tutmagyň özboluşly däbi bardy : işçiler haýsydyr bir firma esasan tä pensiýa çykýança işe alynýardy. Işgäriň öz firmasyna wepalylygy höweslendirilipdir. Firma iň bir kynçylyga düşen pursaty hem öz işgärini işden boşatmazlyga çalşypdyr. Şonuň üçin ýurtda işsizlik azdy.
     
Ýaponiýa häzirki wagtda dünýäde öndürilýän gämileriň ýarysyny, magnitofonlaryň 80 %-ni öndürýär (bu sanawy ýene-de uzaltmak mümkin). Özem şu zatlar energiýa çeşmesine we çig mala garyp, onuň doly diýen ýaly daşary döwletlerden satyn alynýan ýurdunda öndürilýär. Gysgaça aýdanymyzda, Ýaponiýa ylmyň we ertirki günüň tehnikasynyň merkezidir. Ösen magaryfly, saglygy goraýyşly, adamlaryň durmuş goraglylygy kepillendirilen, baý we gülläp ösýän ýurtdur.

1.	50-60-njy ýyllarda işçiler hereketiniň we syýasy garşylyklaryň ýitileşmegine nämeler sebäp boldy?

2.	Ýapon “gudraty” näme? Ol nämäniň hasabyna gazanyldy?

Türkmenistanyň Prezidenti Saparmyrat Türkmenbaşynyň 1994-nji ýylyň ahyrynda Rumyniýa ilkinji resmi sapary boldy. Saparyň barşynda resmi iş kagyzlarynyň 10 sanysyna gol çekildi.</text>
      <sha1>62puza7kd2avnekd9kglfrlwy2l49ci</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fransiýa 1871-1914-nji ýyllar aralygynda</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11691</id>
    <revision>
      <id>230345</id>
      <parentid>198913</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:03:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:9D8E:BA9C:AB1E:C642</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8201" xml:space="preserve">'''Mowzuk: Fransiýa 1871-1914-nji ýyllar aralygynda'''

'''MEÝILNAMA'''

1.	XIX asyryň 70-90-njy ýyllarynda Fransiýanyň ykdysadyýeti, 3-nji respublikanyň konstitusiýasy.

2.	Fransiýada aram respublikaçylar we radikallar partiýasynyň döredilmegi häkimiýet başynda.

3.	Radikallar partiýasy we XIX asyryň başynda fransuz häkimiýetiniň içeri we daşary syýasaty.

XIX asyryň soňky 30-njy ýyllarynda (1871-1900) Fransiýanyň ykdysady durmuşynda uly özgerişler bolup geçdi. Ýurduň agyr senagaty uly depgin bilen ösýärdi: ilki bilen kömrüň gazylyp alynyş, çoýunyň, demriň, poladyň öndürilişiniň artmagy şeýle hem maşyn gurluşyk we demirmagdan senagaty has güýcli ösýärdi. Fransiýanyň ýeňil we agyr senagatynda giň möçberde maşynlar we enjamlar ulanylyp başlandy. Ýurduň köp ýerlerinde industrial merkezler: departamentler-Akdeňň, Mýarf, Mozel, Nar.

Emma XIX asyryň ahyrynda Fransiýanyň ykdysadyýetinde ýeňil senagat agdyklyk edýärdi, sebäbi ýurtda ownuk we orta kärhanalar agdyklyk edýärdi. Ownuk kärhanalarda önümçilikdäki ähli işleýänleriň 58,1% jemlenipdi, orta kärhanalarda bolsa 30,1%. Fransiýanyň ykdysady ösüşinde oba hojalygy uly ähmiýete eýedi, sebäbi onda ilatyň aglaba bölegi işleýärdi. XIX asyryň 80-nji ýyllarynda ähli ekerançylyk ýerleriniň 42% 1 gektar möçberindäki daýhan eýeçiliginde-di, 33% ýerler, 50 we ondan ýokary gektarly mülkdarlarda jemlenipdi. Umuman fransuz senagatynyň haýal ösüşiniň birnäçe sebäpleri bardy.

1-nji mesele içerki bazaryň çäkli bolmagy;

2-njisi Fransuz-prus urşy zerarly. Elzasyň we Lotoringiýanyň ýitirilmegi

3-njisi Fransuz senagatynyň hususy eýeçilige geçmegi haýal barýardy.

1870-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 4-de Fransiýa respublika diýlip yglan edilse-de, milli ýygnakda köplügi monarhiýanyň tarapdarlary eýeleýärdi, az sanly respublikaçylaryň bolmagy respublikada respublikaçylarsyz häkimiýetiň dowam edýänligini aňladýardy. Şol sebäpden hem Fransiýanyň syýasy gurluş meselesi uzak wagtlap çözülmän gelýärdi. Diňe 1875-nji ýylda milliýygnak esasy kanuna Fransiýanyň respublika diýlip yglan edilýänligi baradaky maddany goşdy.

1873-1879-njy ýyllar aralygynda Fransiýada Mak Magon  prezident boldy, ol sowatsyzdy. Haçanda oňa bug maşynyny görkezip, onuň 200 at güýjüniň barlygyny aýdanlarynda, ol athana  baryp şony barlap görmegi haýyş etdi.

1875-nji ýylda kabul edilen 3-nji respublikanyň  konstitusiýasy monarhistler bilen respublikaçylaryň ylalaşygynyň netijesidi. Konstitusiýa boýunça kanun çykaryjy häkimiýet deputatlar palatasyndan we senatdan ybarat parlamente ynanylýardy. Senat 9 ýyl möhleti bilen saýlanýardy, ýöne her 3 ýyldan onuň düzüminiň 1/3 täzelenmelidi. Ýerine ýetiriji häkimiýet prezidente tabşyrylypdy, ol milli ýygnak tarapyndan 7 ýyl möhleti bilen saýlanýardy. Prezidente  şu aşakdaky ygtyýarlyklar berilýärdi. Uruş yglan etmek we ýaraşyk baglaşmak, ol ýa-da beýleki kanunlaryň taslamasyny öňe sürmek, raýat we harby ýolbaşçylary bellemek we başgalar. Umuman, prezidentiň ygtyýarlyklary we hukuklary gaty giňdi.

1879-njy ýylda täze konstitusiýanyň esasynda geçirilen parlament saýlawlary respulikaçylara ýeňiş getirdi, olar häkimiýete gelip ýurduň prezidentligine Jýul Grewi saýlandy.

Respublikaçylaryň ilkinji ädimlerinden  1-i ol hem baknalyk syýasatyny giňden amala aşyrmakdy. 1881-nji ýylda Fransiýa Funisi özüne garaşly edýär. 1885-nji ýyldan ol günbatar we Merkezi Afrika ýerlerini basyp almaga başlaýar. Emma bakna edinmek ugrundaky uruşlar uly möçberde serişde talap  edýärdi, hökümet bu meselede kynçylyk çekýärdi.

Fransuz ilatynyň aglaba bölegi hökümetiň syýasatyndan närazydy. Esasan hem 19-njy asyryň 80-nji ýyllarynda ykdysady kynçylyklaryň artmagy, ilatyň  dürli toparlarynyň arasynda nägilelik döretdi. Şu pursatdan peýdalanyp, syýasy hilegär general Bulanle-harby ministr wezipesinde işläp, öz töweregine bir topar şübheli adamlary toplap özüni demokratik general hasap edip, işçilere öz raýdaşlygyny bildirýär ol hat-da Fransiýa Elzasy we Lotoringiýany gaýtaryp berjekdigini aýdýar. Şeýlelikde Bulanleniň il arasynda abraýy artyp başlaýar. Onuň tarapdarlary Fransiýanyň geljekde dünýä ýüzünde iň güýçli döwlet boljakdygyny, ýurduň ykdysadyýetiniň ösjekdigini ündeýärler. Şol bir wagtda respublikaçy hökümet Bulanleniň Fransiýany Germaniýa bilen urşa çekjekdiginden gorkup başlaýar. Syýasy betpäl Bulanlä bolsa öz maksadyna ýetjek bolup konstitusiýanyň täzeden seredilmegi, döwlet agdarylyşygy ýaly çagyryşlary ýaýradyp başlady. Onuň üstüne hem bu döwürde prezidentiň giýewsi döwletiň iň ýokary sylagy bolan Hormatly Legionyň ordenlerini satýanlygy mälim boldy. 1887-nji ýýlda Jýul Gerewi wezipesinden gitdi. Onuň ýerine 1887-1894-nji ýyllar aralygynda Fransiýanyň prezidenti Sasdi Karno boldy. Bulanleniň bu döwürde ilatyň arasynda täsiri güýçlidi. Onuň daşyna diňe monarhistler däl eýsem respublikaçylar we beýleki topar hem üýşipdi.

1887-nji ýylda Bulanleniň hereketi iň ýokary derejä ýetýär. Ol parlament saýlawlarynda birnäçe saýlaw bölümlerinde ýeňiş gazanýar. Hat-da Parižiň ilatynyň aglaba bölegi onuň üçin öz seslerini berýärler. Adamlaryň köp bölegi general Bulanženiň döwlet öwrülişiginiň amala aşyrjagyna garaşýandyrlar. Emma häkimiýetiň ony tussag etjekligi baradaky myş-myşlar general Bulanženiň Fransiýadan gaçyp gitmegini mejbur edýär. Şeýle ýagdaýda öz maksadyna ýetip bilmän ol öz-özüni atyp öldürýär.

Umuman Fransiýadaky Bulanle häkimiýeti ýurduň ilatynyň häkimiýete garaýşynyň dürliligini kesgitleýär. Emma şeýle bolsa-da ilatyň aglaba bölegi respublikany goldaýardy.

Ýokarda belläp geçişimiz ýaly Fransiýada häkimiýet başynda  duran respublikaçylar döwründe onuň daşary syýasaty baknadarlyklary basybalyjylara gönükdirilipdi. 1894-nji ýýlda Madakaskary eýelemek ugrunda  uruş başlanýar. 2 ýyldanam soň ada fransuz baknasyna öwrülýär. XIX asyryň ahyryna Fransiýa diňe Afrikada däl eýsem Hindi-Hytaýda-da uly ýerleri basyp alypdy. Onuň subutnamasy hökmünde 1860-1899-njy ýyllar aralygynda Fransiýanyň baknalarynyň umumy meýdany 0,2 mln inerdördül mile ýetdi. (1mil gury ýer üçin) Ilaty 3,4 mln-dan 56,4 mln-a ýetdi. Baknalyklar boýunça Fransiýa Angliýadan soň 2-nji ýere çykdy.

Fransiýa Russiýa bilen amatly şertlerde gatnaşyk saklaýardy. 1893-nji ýylda 2 döwlet harby soýuz baglaşdy. 1902-nji ýylyň parlament saýlawlarynda çepçi partiýalar ýagny radikal we sosialistler köplügi gazandy. Hökümete radikallar geldi. Hökümetiň premýer ministri Komba ýurdy 1902-1905-nji ýyllar aralygynda dolandyrdy. Iliki bilen hökümet buthanany döwletden bölüp aýyrdy, hem-de ýurtdaky birnäçe müň dini mekdepleri ýapdy. 1906-njy ýyl parlament saýlawlarynda radikal partiýanyň lideri Jorj Klimanso premýer ministrlige bellenýär (1906-1909). Onuň döwründe Fransiýanyň daşary syýasaty esasan hem Ýewropa Germaniýa garşy gönükdirildi. Şonuň üçin hem ol Angliýa bilen ýakynlaşmagyň ugruna çykýar. 1904-nji ýylda iňlis-fransuz ýaranlyga Atlanta emele gelýär. Ol uly halkara  wakady. Fransiýa Russiýa bilen hem arany üzmändi, sebäbi ol Fransiýa gerekdi. Hat-da 1906-njy ýylda rus rewolýusiýasyny basyp ýatyrmak üçin Fransuz bankirleri rus patyşasyna 3,5 mld frank karz berdi. 1913-nji ýylda Fransiýada prezident saýlawlary bolup geçýar, onda  Raýmon Nrankare ýeňiş gazanýar, ol respublikançylaryň lideridi. Onuň esasy maksady Germaniýa garşy-urşa taýýarlykdy. Şol maksat bilen hökümet birnäçe reformalar geçirýär. Mysal üçin:

Harby gullugy 3 ýyl etmek kanuny. Şeýlelikde, millionlarça Fransuzlar 1914-nji ýylyň urşunyň oduna taşlandy.

[[Kategoriýa:Taryh]]
[[Kategoriýa:Fransiýanyň taryhy]]</text>
      <sha1>sbwoq0voaqwjpjw2ut7opiq5mvi2m35</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fransiýa XIX asyrda</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11708</id>
    <revision>
      <id>230348</id>
      <parentid>216742</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:06:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:9D8E:BA9C:AB1E:C642</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15411" xml:space="preserve">'''Mowzuk: Fransiýa XIX asyryň birinji yarymynfa'''

'''MEÝILNAMA'''

1.	Fransiýanyň ykdysady we syýasy durmuşy.

2.	Ikinji imperiýanyň ykdysady çäreleri we onuň netijeleri.

3.	Ikinji imperiýanyň daşary we baknalyk syýasaty.

1830-njy ýylyň Gorkut aýynyň 26-da Fransiýada çap edilýän “Manitor” gazetinde 1814-nji ýýlyň Nartiýasy doly gadagan edilýär diýen habar çap edilýär. Munuň özi Fransiýada kanuny nesle geçijiligiň bes edilýändigini aňladýardy. Indiden beýläk metbugat azatlygy üýtgedilip, her 3 aýdan oňa rugsat bermek hakynda meselä seredilýärdi. Ondan başga-da saýlanan palatalar dargadylýardy, hem-de täze saýlaw Kanuny boýunça deputatlaryň sany 258 getirilýärdi. Şol bir wagtyň özünde saýlawçylaryň ¾ bölegi azaldylýardy. Şol habarda saýlawlaryň wagty (6 we 13 sent) we palatalaryň mejlisiniň Ruhnama aýynyň 28-de açylýanlygy habar berilýärdi.

Hökümet Ýurtda (Parižde) hiç hili bidüzgünçilikler bolmaz diýen pikir bilen Parižde we Wersalda saklanýan 14 müň goşuna hem hiç hili görkezme bermedi. (hatda şa Karl X aw etmäge gidipdi).

Emma Gorkut aýynyň 26-sy güni agşam deputatlaryň 1 bölegi gozgalaňyň gutulgysyzlygyna göz ýetirip ondan soň çykyş edip başladylar. Şol wagtyň özünde ähli ýerlerde “Ýaşasyn partiýa!”, “Ministrler ýok bolsun” diýen şygarlar öňe sürüldi.

Gorkut aýynyň 27-de ýurduň köp sanly çaphanalary ýapylýardy, çaphanalaryň işçileri beýleki işçiler bilen öz nägileliklerini bildirýärdi. Halk  berkitmeler gurup başlady. Emma Parižiň goşunlaryna baştutanlyk etmek üçin general Marmonyň bellenmegi ýagdaýy üýtgemedi, sebäbi onuň özi hem “1814-nji ýýlyň Partiýasynyň” tarapdarydy, şonuň üçin hem ol öz ofiserlerine “gozgalaňçylar özi ok atmasa siz ok atmaň” diýen buýruk berdi. 
Emma eýýam goşun gozgalañçylaryñ berkitmelerini böwsüpdi, gan dökülipdi, köçelerdäki yşyklar döwülýärdi, agaçlar çapylýardy. Goşun bölüminiñ baştutanynyñ buýrugy boýunça şäher gabaw ýagdaýynda diýilip yglan edildi. Başlanan ýaragly gozgalaña işçiler, senetçiler, ownuk söwdagärler, talyplar, soldatlar we ofiserler hem işeññir gatnaşdylar. Şol sebäpden hem Gorkut aýýnyñ 28-de gozgalañ köpçülikleýin häsiýete geçdi. Oña fransuzlardan başga-da ýurtda ýaşaýan daşary ýurt wekilleri, ýagny italýanlar,ispanlar, portugallar, polýaklar, grekler, nemesler, iñlis ruslar.

Gorkut aýynyñ 29-da gozgalañcýlar Týuilri köşgüni eýeläp, onuñ depesinde 1789-1794 ýýlyñ rewolýusiýanyñ 3 reñkli baýdagyny dikdi. Goşun yza çekilip şanyñ şäheriñ  gyrasynda  Sen-Klu köşgünde ýerleşdiler. Şa Karl X gozgalañçylaryñ öñünde güýçsizdi. Şonuñ üçin hem ol Gorkut aýynyñ 26-ñ kararyny aýyrdy.

Emma Týuilri eýelenen soñ deputatlar açykdan-açyk hereket edip başladylar. Olar bank eýesi Laffitiñ töweregine ýygnanyp, hereket etmegiñ esasy maksatnamasyny  düzdüler. Täze kabinetiñ başlyklygyna gersog Mortemor bellendi, ol 1814-nji ýýlyñ Hartiýasynyñ  tarapdarydy. Şeýlelikde Burleonlar monarhiýasyny saklap galmak başa barmady. Rewolýusiýa “Karl x! Burbonlar ýok bolsun” diýen şygarlar bilen ýeñdi. 1830-njy ýylyñ Gorkut aýýnyñ 30-da çap edilen manitestde Gersog Orleonskiý ýurduñ şalygyna hödürlenýärdi.

Şeýlelikde gersog Orleonskiý wagtlaýyn  hökümdar edilip bellenýär. Alp Arslan aýynyñ 2-de Karl x 
Tagtdan el çekdi. Alp Arslan aýynyñ 16-da Fransiýadan Angliýa gitdi. Alp Arslan aýýnyñ 9-da Lni Filip Orleanski fransuzlaryñ şasy edilip ykrar edildi. Netijede  bütin ýurt döwlet öwrülişiginiñ amala  aşyrylandygyny ykrar etdi.  Fransiýada Iýul monarhiýasy dikeldildi. (1830-1848)
1830-njy ýýlyñ Alp Arslan aýynyñ 14 –de täze partiýa kabul edildi. Şoña görä deputatlar palatasynyñ hukuklary giñeldilýärdi, ýerli we oblast öz-özüñi dolandyryş girizilýärdi. Milli goşun döredilýärdi we ş.m. fransiýadaky 1830 ýýlyñ rewolýusiýasy Belgiýada onuñ Golland garaşsyzlygyna garşy göreşini güýçlendirdi we özbaşdak döwletiñ emele  gelmegine getirdi. Iýul rewolýusiýasy Saksoniýada,Braunşweýde, Gassen-Kassel we beýleki german döwletlerine täsir etdi.

Fransiýada Gorkut aýynyñ rewolýusiýasynyñ baş  netijesi hem buržuaziýanyñ dworýanlaryñ üstünden ýeñişini berkleşdirmekden ybaratdy. Emma 1830-1848-nji ýyllar aralygynda  ýurtda maliýe aligarhiýasy höküm sürýärdi, onuñ  düzümine esasan hem bankirler “demir ýok eýeleri”, kömür kärleriñ hojaýynlary, iri mülkdarlar we ş.m. girýärdiler.şol sebäpden hem maliýe topary deputatlar palatasynda kanunlary üýtgemäge haklydy, girdejili ýerleri paýlap bermek (ministrlik wezipesinden tä temmäki satýan  dükanlara çenli).

Umuman, maliýe aristokratiýasy döwlet apparatynda uly  wezipeleri eýeledi, ol döwletiñ baýlygynyñ ummasyn bölegini ulanyp, özüne ýurduñ ähli kompaniýalaryny garaşly etdi. Beýle ýagdaý bolsa döwletiñ býutžet gytçylygyny artdyryp başlady.

Şa Lni Filip barada gürrüñ edilende onuñ özi Fransiýanyñ iñ iri tokaý hojaýýny we maliýeçisidi, şonuñ üçin ol maliýe toparlarynyñ agalygynyñ pugtalanmagynyñ tarapdarydy. 1814-nji ýylda onuñ şahsy baýlygy 800 mln franka golaýdy. 40-njy ýýllaryñ ahyryna diñe 4 sany fransuz bankirleriñ umumy baýlygy 2,5 mlrd frankdy. Şeýlelikde döwletiñ artyp barýan bergisi maliýe toparlarynyñ syýasy täsirini güýçlendirip, oña häkimiýetiñ hem tabyn bolmagyna getirdi. XIX asyryñ 30-40-njy ýyllarynda Fransiýanyñ ykdysady kuwwaty Ỳewropada Angliýadan soñ 2-nji ýerdedi. Bu döwürde ýurtda hakyky senagat rewolýusiýasy ýaýbañlanypdy.

XIX asyryñ ortalaryna önümçiligiñ fabrik görnüşi dokma senagatynda agdyklyk edýärdi. Pagta we onuñ önümlerini öndürmek ýüñ önümçiligi has ösüpdi. Ýüpek önümçiligi boýunça Fransiýa dünýäde I orundady. Şunuñ bilen 1 hatarda ýurduñ agyr senagatynda-da öñegidişlik duýulýardy. 1847-nji ýýlda çoýun erediji kärhanalaryñ 2/3 böleginde daş kömür ulanylýardy. Ýurduñ ykdysadyýetinde täze pudaklar ilki bilen himiýa senagaty, rezin, reñk, spiçka önümçiligi ýola goýuldy.

1828-nji ýýlda Pariž gaz bilen yşyklandyrylyşy 30-njy ýýllaryñ başynda bolsa dünýäde ilkinji gezek köçeleri astaltlamak işi amala aşyryldy. Emma häli özüniñ demir ýol gurluşygynda  gämi gurluşykda Fransiýa  Angliýadan, Prussiýadan, ABŞ-dan yza galýardy.

Gorkut monarhiýasy ýýllarynda Fransiýa häli  agrar ýurt, esasan hem daýhan ýurtlylygyna galýardy. Şol döwürde 35 mln ilatyñ 75%-ti oba ýaşaýjylarydy. 1825-47 ýýllar aralygynda oba-hojalyk önümi öndürilişiniñ umumy möçberi 38% artdy, emma ol ýeterlik däldi. Sebäbi oba hojalygyñ tehniki üpjünçiligi ýeterlik däldi, ondan başgada-da kärende ýerleriniñ tölegleri artdy, hem-de daýhanlaryñ alan kreditleri olary yzyna gaýdyp bermegi kynlaşýardy.

Fransiýada Gorkut monarhiýasynyñ ilkinji güñlerinden başlap ýiti syýasy göreş başlandy. Şa Lni Filip iñ gorkulysy respublikaçylardy. Olar açyk ýagdaýda 2 topara bölünip, olaryñ birisi aram respublikançylar esasan hem “Nasional” gazetiniñ daşynda üýşdüler. Ol topar esasan hem: Fransiýada respublikany berkarar etmek bilen saýlaw hukugyny giñeltmek ugrunda çykyş edýärdiler.

Ikinji topar (radikal) reforma gazetiniñ daşyna üýşdüler. Olar ähliumumy saýlaw hukugy, sosial-ykdysady özgertmeleriñ maksatnamasyny kabul etmegiñ tarapdarlarydyrlar. Bulardan başga-da 30 ýyllarda (XIX asyr) Fransiýada  respublikan gizlin guramalar “halk dostlary” jemgyýeti:, we ş.m. Emma olar hökümet tarapyndan yzarlanýardy we gizlin hereket etmeli bolýardy.

XIX asyryñ I ýarymynda kontinental Ỳewropanyñ köp ýurtlarynda maşyn önümçiligine (Manutaktu) önümçilik geçirip başlandy. 1848-1849-njy ýýllarda Pariže, Wena, Berlin, Rim birnäçe Ỳewropa ýurtlarynyñ paýtagtlary rewolýusion merkezlere öwrüldi. Bu döwürde Ỳewropa ýurtlarynda ähliumumy göreşiñ ýetilişmegi, halk gozgalañlarynyñ uly  germi, milli azatlyk hereketiniñ  güýçlenmegi has ösüpdi. Fransiýada Gorkut monarhiýasynyñ içeri we daşary syýasaty onuñ garaýşyna oppozisiýasynyñ döremegine  getirdi. Onuñ düzüminde işçiler, daýhanlar Aziýanyñ esasy bölegi. Bu esasan hem maliýe aristokratiýasynyñ agalygyna garşydy. 1847-nji ýýlyñ Bitaraplyk Fransuz parlamentiñ kanun çykaryjy sesiýasy açyldy. Onda ilki bilen  hökümetiñ içeri we daşary syýasaty berk tankytlandy. Esasan aram topar tarapyndan ol hem hasaba alynmady. Şondan soñ parlementde-de ýurtda-da hereketler başlandy. 1848-nji ýýlyñ Baýdak 22-de Parižiñ  müñlerçe ilaty şol sanda talyplary meýdançalara çykdylar. Olar polisiýa bilen çaknyşdylar. Ilkinji barikadalar gurdular. Şeýle ýagdaýda milli goşunyñ esgerleri we hem gozgalañçylara ok atmakdan ýüz öwürdi.

Baydak aýynyñ 23-I gününiñ ahyryna şa Lni Filip emele gelen ýagdaýdan gorkup hökümetiñ başlygy Gizony wezipesinden aýyrýar. Täze hökümetiñ başyna graf Mole bellenilýär. Emma köpçülik monarhiýa garşy öz çykyşlaryny dowam etdirýärdiler. Baýdak aýynyñ 24-i güni paýtagtyñ möhüm edaralary gozgalañçylaryñ eline geçdi. Lni Filipp tagtdan el çekmäge mejbur boldy we maşgalasy bilen Angliýa gaçdy.

Týuiri köşgi gozgalaňa gatnaşyjylaryň eline geçdi, şa tagty Bastiliỳa meỳdançasyna çykarylyp dabara ỳakyldy.

Indi Iỳul monarhiỳasynyň ahyrky nokady ol hem burbon köşgüdi. Ol ýerde deputatlarpalatasy işleýärdi. Olaryň uly bolmadyk respublikan topary	     emale gelen ýagdaýda watlaýyn hökümet döretmek teklibini öňe sürýäler. Şeýlelikde Fransiýada rewalýusiýa ýeňýär.

Rewalüsiỳanyň ỳeňmegi netijesinde wagtlaỳyn hökümet döredilỳär.(ol koalision) bolup häsiỳeti boỳunça ylalaşylyjydy. B.H. başlygy edilip Dỳupandel Sr, ol  1789-1794 ỳ we 1830 fransuz rewalision gatnaşyjy. Hakykadan-da bolsa onuň wezipesini hem daşary işler ministri Lomartin ýetirýärdi.

Birnäçe wagtalap edilen jedellerden soň Fransiýa  respublika diýip yglan edildi. Şol bir wagtda ähliumumy saýlaw hukugy hakynda kanun kabul edildi.

Wagtlaýyn hökümet haýal etmän dörediji ýygnagy saýlawlary belledi. Ol 1948 ýylyň Gurbansoltan 26-da geçirildi. Saýlaw netijesinde b/z respublikaçylar. Dörediji ýygnagyň 880 ornundan 500 eýeledi.

1948 ýylyň 4 maýynda dörediji ýygnak dabaraly ýagdaýda oz işine başlady we ol Baýdak 24-de yglan edilen ýagny Fransiýa respublika görnüşinde dolandyrylýan döwletdir diýen jarnama bilen ylalaşýandygyny belleýär. Ýygnak ýurduň harby ministirligine general Leu Kawenýagy beleýär. Onuň adasy Godrua Kawenýag iýul monarhiýanyň döwrüniň görnükli respublikasydy. Ol 1848 ý iýulynda Pariž işçileriniň gozgalaňyny basyp ýatyrmakda işeňňir hereketi üçin, Gorkut 28-de ýerine ýetiriji häkimýetiň başlygy wezipesine bellenilýär.

1848 ýylyň Sanjar aýy 4-de konstitusiýa yglan edilýär. Ol dörediji ýygnak tarpyndan taýýarlanylýar. Täze konstitusiýa boýunça respublika baştutan prezident bolmaly, ol hem ähli umumy saýlaw esasynda 4 ýyl möhlet bilen saýlanylýar. Prezident konstitusiýa boýunça ägir uly hukuklardan peýdalanýar: Ýagny hökümeti düzmäge hukuklydy, ýraglydy güýçleriň baştutanydyr, daşary syýasata ýolbaşçylyk edýärdi. Emma ol öz hökümi bilen parlamenti dargadyp bilmeýärdi.

1848 ý Bitarplyk 10-da geçirilen prezident saýlawlaryň netijesinde Napalýon Bonopartyň ýegeni Lui Bonopart iň köp ses toplady. (5 mln). Ol prezident bolan wagtynda ilki bilen döwlet apparatyndan respublikaçylary kowdy, ondan soň dürli taraplaryň wekillerinden düzülen “Tertip düzgüniň partiýasy” döredijidi ýygnagy dargatmagy baş wezipe  edip goýdy.

1849 ýylyň Magtumguly 13-de kanun çykaryjy ýygnaga saýlawlar bolup geçdi. Onda 500 golaý ýeri “Tertip düzgün” partiýsynyň wekilleri eýeledi: (respublikalar 70 ýerden). Umuman täze hökümet birnäçe kanunlar kabul edip, olaryň aglaba bölegi ýurtda monarhiýany dikeltmäge gönükdürilipdi, ýagny köne düzgüni. Lui Bahapart aňsatlyk bilen goşuny, polisiýany özüne tabyn etmegi başardy. Bonapartyň ýolbaşçylygynda döredilen  “Bitaralyk  jemgiýeti” 1851 ýylyň Bitaraplyk 2-de döwlet owrülüşigini amala aşyrdy.

Netijede kanun çykaryjy ýygnak dargadyldy, bonapartizme garşy syýasy güýçler tussag edildi, galan garşylyk görkezen güýçler hem dargadyldy. Ähli ministirleriň başynda bonapartistik wekiller goýuldy.

Emma L. Bonopartda hem-de Bitaraplyk 10-y partiýasyna hem L Bonopartyň häkimýeti kanuny ykrar etmek gerekdi. Şoň üçin 1851 ý Bitaraplyk 21-de “geçirilen” probossit netijesinde ol 17 mln ses bilen häkimýete geldi. L Bonopart 1852 ý Bitaraplyk 2-de Napaleon  3 ady bilen imperatorlyga bellendi.

Napeleon 2 d/p Napaleon I ogly hasap edildi, ol ýurdy hiç haçan dolandyrmady, gersog Reýştag 21-ar. çykýar. 2-respublika tamamlanyp indi 2-iniperiýa döredilidi. Täze imperator iri senagatçylara  we daýhanlaryň 1 bölegine dabanýardy. Napaleon III jemgiýetiň dürli toparlary we gatlarlary bilen ylalaşykly syýasat geçirmegä ymtylýardy, şoň üçin ol 2-nji imperiýa parahatly imperiýa bolar diýip aýdýardy.

Emma 2-nji imperiýanyň ähli 18 ýyly uruşlarad geçdi. Döwlet dolandyryş ulgamy ilki bilen imperatoryň mertebesini ýokary galdyrmaga gönükdürilipdi: şoň üçin onuň elinde bütün häkimýet jemlenipdir.

XIX asyryň 50-ýyllarynda Fransiýa Krym urşuna gatnaşýar. (1853-1856), ol ýurdy köp çykdaja goýdy, hiç hili peýda bolmady. Krym urşundan soň Fransiýa Italýan işlerine gatyşyp başlady. Napaleon  3 şol döwürlerde “Karbonariý” lakamyny hem alypdy, sebäbi Italiýany birleşdirmegi boýun alypdy. Emma ol oňa başartmady.

2-nji imperiýa özüniň daşary syýasatynda bakna syýasaty hem işçeň amala aşyrýardy. 1857-1858, 1860 ýylda Hytaýa garşy hereket edip ony birnäçe agyr şertlerde boýun etdi. 1858 Yylda Fransiýa Wetnanyň 1 bölegi basyp aldy, 1863 ýylda Kombožanyň üstünden hem Fransuz agalygy dikeldildi.

Emma Fransiýa özüniň daşary syýasatynda birnäçe şowsuzlyklara hem duçar boldy. Ol 1867 ýylda Meksikadan  el çekdi. 60-njy ýyllarda fransuz rus gatnaşyklary ýitileşdi. 1867 ýylda frans-pruss gatnaşygynyň ugry gaçdy. 1866 ýylda fransuzlar tarapyndan Sues kanalynyň açylmagy işçileriň gaharyny getirdi. Napaleon 3-ň Italiýany bileşdirmek syýasatynyň başa barmanlygy Italýan halkyny Fransiýadan daşlaşdyrdy. Şeýlelik bilen 60-njy ýyllaryň ahyryna Fransiýanyň Ýewropa döwletleriniň aglabasy bilen gatnaşygy erbetleşdi.

Umuman, XIX asyryň 70 ýyllarynyň başlarynda 2-nji imperiýanyň hökümýetiniň içeri hem daşary syýasaty uly şowsuzlyklara getirdi.

[[Kategoriýa:Taryh]]
[[Kategoriýa:Fransiýanyň taryhy]]</text>
      <sha1>5zqzwm222st4yret7ki6d8emk265b07</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fransiýa XVII – XVIII asyrlarda</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11709</id>
    <revision>
      <id>230342</id>
      <parentid>201575</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:01:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:9D8E:BA9C:AB1E:C642</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18287" xml:space="preserve">'''Mowzuk: Fransiýa XVII – XVIII asyrlarda'''

'''MEÝILNAMA'''

1.	Ýurduň durmuş –ykdysady ösüşi. Lýudowik 14-ň hökümrowanlygynyň çagşamagy.

2.	XVIII asyr fransuz rewolusiýasy.
 
3.	Direktoriýanyň içeri we daşary syýasaty.

17-nji asyryň 2-nji ýarymynda Fransiýa Ýewropada iň uly we merkezleşen  döwletleriň biridi. 1618-1648-nji ýyllarda bolup geçen 30 ýyllyk uruşyň netijesinde Fransiýanyň ýeňmegi onuň Ýewropada harby-syýasy agdyklygyny üpjün etdi. Fransiýanyň 18-nji asyryň ortalarynda ilaty 21 mln golaýy daýhanlardy. Emma oňa seretmezden ýurtda dokma senagatynyň kärhanalary daýhanlaryň zähmetinden amatly peýdalanýardy. Öndürilýän önümler ýurduň içerki we daşarky bazarynda  satylýardy. Fransuz senagaty bu döwürde has köp pudaklydy: gymmat bahaly matalar, sagat, wino, ýarag, kagyz, kitap çap edýän kärhanalar bardy. Fransiýanyň  demirgazyk ýerlerinde kärende görnüşinde oba –hojalyk ýöredilýärdi.

Fransiýada mülk eýeleri esasan özlerine  degişli ýerleriň we daýhanlaryň hasabyna  ýaşaýardy. Fransuz mülkdarlary iňlis jentlerden  tapawutlylykda söwda bilen hem senagat işi bilen hem meşgullanyp bilmeýärdi. Şeýlelikde mülkdarlar kem-kemden tozap başlady.

XVII-nji asyrda täze emele gelýän fransuz buržuaz häli gowşakdy, şonuň üçin hem  ol syýasy özbaşdaklyga taýýar däldi, ol fransuz  absolýut goldawyna mätäçdi.

XVIII asyryň 2-nji ýarymy esasan hem absalýutizme garşy göreş bilen geçdi, esasan hem kardinal Reşelýeniň (1624-42) döwründe, ondan soňkylar ýagny 1642-nji ýýlda Lýudowik 14 (häli 5 ýaşyndaka) Anna Awstriýskaýa onuň hem oýnaşy italiýaly Mazarini.

Mazarini kardinal derejesini alyp ýurtda absolýutizm syýasatyny geçirýärdi. Onuň syýasatynda närazy toparlar emele gelip başlaýar. Fransiýanyň günorta – günbatar böleginde daýhanlar gozgalaň turuzdylar. Emma häkimiýet tarapyndan iberilen goşun ony basyp ýatyrdy. Hökümetde-de  aýry-aýry toparlar emele geldi. Mysal üçin Pariž parlamenti şol 1 wagtda  ýokary sud palatasy häkimiýet tarapyndan täze salgytlary girizmäge garşy çykyş edende şa buýrugy bilen onuň mejlisleri gadagan edildi. Muňa jogap edip Pariž parlamenti şa buýruklaryny güýçsiz hasap edýän birnäçe kararlar kabul etdi. Emma 1648-nji ýýlda  Pariž parlamentiniň 2 sany lideri tussag edildi.  Oňa jogap edip Parižliler şäherde müňlerçe berkitmeler gurdular, ol herekete fransiýada FRONDA diýen at berildi. Esasan hem 1650-1653 ýyllarda Frondaky ýurduň täsirli aristokratlary baştutanlyk edip, olar şa hökümiýetini çäklendirmegi, baş ştatlaryň döredilmegini talap edýärdiler. Emma Mazarini ol hereketleri dargadýar. 
1661-nji ýylda Mazarini aradan çykan soň ýurdy Lýudowik 14-ň özi dolandyryp başlaýar. Lýudowik 14-ň dolandyran döwründe fransuz absolýutizmi has ösen derejesine ýetýär. Taryhda bu döwre Lýudowik 14-ň asyry diýip at berdiler. Onuň döwründe şa häkimligi has ýokara galýar hem-de döwlet merkezleşmesi güýçlenýär. Şanyň şahsyýetini arşa çykarmak köşk dabaralaryny  şagalaňly bellemek, Wersalda has owadan şa köşgüni gurmak we ş.m- bularyň ählisi absolýutizmiň dabaralanýanlygyny görkezýän simwol bolmalydy.

Bu döwürde döwletiň esasy serişdeleri uruşlara harç edilýärdi.  Lýudowik 14-ň 54 ýyl özbaşdak dolandyran döwrüniň 33 ýýly  uruşlarda geçdi. Şeýle bolsa-da ol Ýewropada has agalyk ediji ýurda  öwrülip bilmedi. Mysal üçin: Lýudowik 14-niň  döwründäki bolup geçen 4 uruşda ýurduň ilatynyň sany azaldy. Egerde 17 asyryň 4 nji çärýeginde  Fransiýanyň ilaty 15 mln gowrak bolan bolsa, eýýam 18 asyryň başynda ol 12 mln töweregi töweregi boldy. Iň agyr uruş Ispan  mirasy ugrunda 1701-1714 ýýllar Uruşlar döwletiniň ykdysady ýagdaýyny has gowşatdy. Parižde we Fransiýanyň beýleki şäherlerinde närazylyk ösýärdi. Hökümet näçe alada etsede ykdysady çökgünlik has çuňlaşýardy.

Lýudowik 14 aradan  çykan soň tagta Lýudowik 15 geçýär. (1715-1774) (ol 5 ýaşynda) soň üçin regent gersog Filip Orhonskiý 8 ýyl ýurdy dolandyrýar. Hökümetiň esasy wezipesi ýurdy ykdysady çökgünlikden çykarmakdy. Emma tersine maliýe çökgünligi ykdysady çökgünlik öwezini doldurdy.  18 asyryň 40-50 ýyllarda Fransiýa birnäçe uruşlara hem gatnaşdy. Mysal üçin 1740-1748 ýyllarda Awtriýa garşy, 1756-1763 ýyllar 7 ýyllyk uruş Angliýa garşy. XVIII asyryň ortalarynda Fransiýada senagat, söwda, oba-hojalygy uly depgin bilen ösüp başlady.

1790-nji ýyllarda Fransiýanyň ilaty köpelip 26 mln ýetdi, şolaň 84% oba ýaşaýjylarydy. Olara ekerançylyk ýerleriniň takmyndan 40% degişlidi. Şeýle ýagdaýda-da ýurduň ykdysadyýetde-de senagat esasy orun eýeleýärdi. Fransuz senagaty üçin häli gol zähmeti önümçilikde giňden ulanylýardy. Soňraky döwürlerde iri merkezleşen önümçiligi emele gelmegi bilen maşyn önümçiligi ýaýrap başlady. Ol bolsa öz gezeginde umumy fransuz bazarynyň emele gelmegine getirdi. Täze gatnaşyklaryň ýüze çykmagy bilen söwda-senagat toparlarynyň ähmiýeti ýokarlanyp başlady, olaryň ykdysady we sosial ähmiýeti güýçlendi. Emma Fransiýada söwdanyň, senagatyň ösmegi üçin absulýutizm böwet bolup durýardy.

18 asyryň 2-nji ýarymyndan absolýutizme garşy has güýçli toparlar emele gelip başlady. Olaryň has täsirlisi senagatçylardy, pariž parlamentidi. Şeýlelikde 18 asyryň ahyryna Fransiýada absolýutizme garşy senagatynyň, liberal mülkdarlaryň, daýhanlaryň we hakyna tutma işçileriň jemgyýetçilik närazylygy ösüp başlaýar.   18 asyryň  ortalaryna fransuz magaryfy has güýçli ösüp başlaýar ideýa akymy hökmünde ony tanymal akyldarlar, ýazyjylar, alymlar döredip başlaýar. Bu döwürde  köpsanly ylmyň dürli pudaklaryna degişli sözlükler (600 gowrak), köptomly neşirler “Tebigy taryh” (Býutfon) “Ylymlaryň we senetçiligiň ensiklopediýasy” Didra we D. Alamber (28 tom).

Ýurtda (18 as.2ýar) gizlin çaphanalar, gadagan edilen  kitaplaryň ambarlary döredilipdi. Oňa seretmezden kitaplar ýokary nyrhdan satylýardy, olary okaýanlaryň sany gün-günden artýardy.  Täze döwür barada Wolteriň, Montekýo Russonyň, Didranyň, D’Alamberiniň serleri fransuz ruhy medeniýetiniň has ösenligini görkezýärdi.

18 asyryň 80-njy ýyllarynda absolýutizmiň çökgünligi bilen 1 hatarda Fransiýada söwda senagat çökgünligi hem ýaýrady. Ony 1876 ýylda Angliýa bilen Fransiýanyň arasynda söwda  şertiniň baglanşygy has hem çuňdy. Fransuz bazarlarynda arzan iňlis harytlarynyň satylmagy üçin amatly şert döredi.

1789-njy ýylda döwletiň karzy 4,5 mlrd franka ýetdi, 1776-nji ýýlda ol 1,5 mlrd frankdy.

Şeýle ýagdaýda ýurtda 1614-nji ýýlda ýatyrylan Baş ştatlary çagyrmak talaplary güýçlendi. Ony çagyrmak 1789 –nji ýýlyň ýazyna bellendi. Şäherlerde, obalarda deputatlara berk haýyşlar edilip başlandy. Şol duşuşuklarda 3-soslowýaň, ýagny zähmetkeş köpçüligiň talaplary has ýaňlanýardy. Olar onçakly düýpli syýasy äheňde-de däldi. Mysal üçin: salgytlary azaltmak, käbir önümlerden olary artdyrmak. Dolanyşykda ilkinji gezek konstitutsiýa sözi ulanylyp başlandy.		

Bu döwürde häkimiýete gelen Lýudowik 16 (1774-1792ý) ýokardaky talaplary kanagatlandyrmak üçin ol hökümetdäki senagaty, söwda maliýe ulgamyna gözegçilik etmek üçin şweýser bankiýa Nekžeri işe çagyrýar. Ol aram reformalaryň tarapdary.

1788- ýylyň ýazyndan güýçli halk hereketi başlandy, salgyt edaralaryny ýumurmak, mülkdarlaryň ýerlerine çozuş etmek, daýhanlaryň özakymlaýan pitneleri- adaty hadysa öwrüldi. Şeýle çykyşlaryň iň täsirlisi Parižiň işçileriniň çykyşy boldy. Işçiler oňa jogap edip onuň jaýyna we kärhanasyny ýumurýarlar we goşun bilen ýakama-ýaka uruşa girişýärler. Metpugatda çäklendirmäniň ýatyrylmagy uly möçberde kitaplaryň, ýygyndylaryň çap edilmegine getirdi. Ol edebiýatlarda esasan hem täze gatlak hökümünde emele gelen liberal dworýanlar we 3-nji soslowýanyň wekilleriniň öňe sürýän talaplary beýan edilýärdi: Mysal üçin: raýat deňhukuklygy, hukuklaryň we azatlyklaryň erkinligi monarhiýany çäklendirmek we şuňa meňzeşler.

1789- ýylyň Magtymguly aýynyň 5-de uly ilatyň toplanmagynda wersalda baş ştatlar toplandy. Adat boýunça ol ýene-de soslowiýeleýin häsiýetdedi.

1-nji soslowiýe-ruhanylar-291 deputat, şolaryň 200-e golaýy-oba wekilleri, esasan hem reformalaryň tarapdarlary.

2-nji soslowiýanyň-dworýanlaryň wekil –270 deputat bolup,olaryň 90-sanysy liberal ugury goldaýanlardy.

3-nji soslowiýe-578 deputatdan ybaratdy. Olaryň esasy bölegi ýuristler, intelegensiýanyň wekilleri, söwdagärler, bankirler, senagatçylar we mülkdarlardy.

Deputatlar Oguz aýynyň 17-de geçirilen mejlisde özlerini milli ýýgnak diýip yglan etdiler. 400 deputat ol teklibi goldady, 90 garşy. Ýýgnak şeýle hem eger-de milli ýygnak dargadylsa salgyt döremezligi karar etdi. Şo ýygnagy ýapmaklyk barada buýruk berdi we ony goramak üçin goşun goýdy.  Oguz aýynyň 20-de irden Milli ýygnagyň deputatlary gapdaldaky otaga geçip konstitusiýany işläp çykarmaga girişdiler. Şeýlelikde, Gorkut aýynyň 9-da Milli ýygnak özüni dörediji ýygnak hökmünde ykrar etdi. Fransiýada rewolýusion hereket başlandy. Şa Pariže goşun girizmäge synanyşdy, emma ol başa barmady. Oguz aýynyň 11-12-de halk köpçüliginiň  goşun bilen çaknyşygy güýçlenýärdi. Oguz aýynyň 14-I halk maýýplaryň  öýüne girip şol ýerde saklanýan ýaraglary eýeledi. Ondan soň köpçülik Bastiliýa galasyna tarap ýöredi, ol ýerde syýasy tussaglar bardy. Halk galanyň  komensdantyndan ýarag talap etdi. Emma komendant boýun gaçyrdy. Şonda parižliler we olara goşulan fransuz goşunynyň esgerleri Bastiliýany zabt edip, ony eýelediler. (Galanyň komendant markizde Loneniň kellesi aýrylyp, ony ýaýyň ujuna ildirip şähere äkidýärler).

Baştiliýany basyp almaga käbir maglumatlar boýunça  662 adam gatnaşypdyr. Olaryň arasynda 426 sanysy ownuk söwdagärler we senetçiler, 149 ussa kömekçileri we işçiler, 17-esger, 4-telekeçi, 5-gullukçy, 1-mugallym.

Bastiliýanyň eýelenmegi bilen bütin Fransiýa boýunça köpçülik aýaga galdy. Ýurtda hakyky häkimiýet Dörediji ýygnagň eline geçdi.

Dörediji ýygnak 1789-njy ýýlyň Alp Arslan aýynda 2 sany möhüm kanun çykaryjy karar kabul etdi. 1-si soslowiýeleýin aratapawut ýatyrylýardy 2-si döwlet salgytlaryny tölemek boýunça kanunyň öňünde hemmeleriň deňligi girizilýärdi. 1789-njy ýylyň Alp Arslan aýynyň 26-da ýygnak “raýat hukuklarynyň Deklarasiýasyny kabul etdi. Onda halk özygtyýarlygy prinsipi (ykrar edilýärdi) kanunyň öňünde hemmeleriň deňhukuklygy, adamyň howpsuzlygy, onuň sütme garşylyk görkezmegine hukuk, söz metbugat wyždan azatlyklary berilýärdi.

“Deklorasiýanyň” ahyrky 17-nji maddasynda hususy eýeçilige bolan hukuk eldegilmesiz diýilip bellenilýärdi.

Fransiýada rewolýusiýa ýaýbaňlanýardy, emma ýurduň ykdysady ýagdaýy gowulananokdy. 1791-nji ýýlda Ruhnama aýynda dörediji ýýgnak konstitusiýany işläp çykardy. Konstitusiýa boýunça Fransiýada konstitusion monarhiýa yglan edildi. Kanun çykaryjy ýygnaga, ýerine ýetiriji mirasdüşer monarha (şa) we onuň bellän ministrlerine berilýärdi.fransiýa 83-deportamente bölünip şäherlerde we obalarda saýlawly Munisipalitetler döredilýärdi. Şeýlelikde, Dörediji ýygnak ýurtda barly toparlaryň sosial we syýasy agalygyny tassyklady. Bu ýagdaý rewolýusiýanyň lagerinde sosial-syýasy bölünişigiň başlanmagyna getirdi.

3-nji soslowiýe, köpçülik we radikal buržuaziýa bileşip rewolýusiýanyň  dowam etmegi ugrunda çykyş edip başlady. Şol bir wagtda rewolýusiýany saklajak güýçleriň barlygyny hem bellemeli. Fransiýada rewolýusiýa 1792-nji ýylyň Alp Arslan aýynyň 10-da başlandy. Şol gün kanunçykaryjy ýýgnak Lýudowik 16-ň häkimliginiň bes edilýänligi barada karar kabul etdi hem-de milli konwentiň çagyrylmagyny karar etdi. Milli konwent 1792-nji ýylyň Alp Arslan aýynyň 20-de  ýygnandy. Konwente 783 deputat saýlandy, şolaryň 34-si bakna ýurtlardandy. Konwent Alp Arslan aýynyň 21-de Fransiýada şa häkimiýetiniň ýok edilendigi barada karar kabul etdi. Ruhnama aýynyň 23-de Fransiýa respublika diýlip yglan edildi.
 
1793-nji ýýlyň Türkmenbaşy aýynyň 21-de şa Lýudowik 16 jezalandyrylyp öldürildi. Ýokabinçiler häkimiýete 1793-nji ýylyň 31 maýynda geldi. Ol Fransiýa üçin agyr şertlerde  häkimiýete geldi, sebäbi  ýurtda dürli toparlar häkimiýet ugrunda göreşýärdiler. Ýokabinçiler topary ýurduň ykdysadyýetini gowulandyrmak üçin birnäçe çäreleri amala aşyrdy. Mysal üçin daşary ýurtlaryň ýerlerini satmak, umumy ýerlerini paýlamak, gündelik zerur harytlara berk nyrh kesgitlemek. Ondan başgada ýakabinçiler Fransiýanyň täze konstitusiýasyny taýýarlady. Konwent ony 1793-nji ýýlyň Oguz aýynyň 29-da kabul etdi. Emma ýakabinçiler toparynda 1794-nji ýylyň ýazyndan agzalalyk döräp başlaýar.

Netijede 1794-nji ýýlyň Gorkut aýýnda Ýakabinçileriň häkimiýeti ýok edilýär. Onuň deregine ýakabinçilerden arassalanan konwent işläp başlaýar. Oňa taryhda termidorian agdarylyşygy-öwrülişigi diýilýär. Ol rewolýusiýanyň yza çekilenligini geljekde Fransiýada Napoleon Bonapartyň imperiýasynyň döredilmegine getirdi.

Konwentde dilleşik taýýarlanýardy. Onda esasy roly rewolýusiýa döwründe baýlaşan Konwentiň agzalary, Talýen, Barras we ş.m-di.8 termidar Oguz aýynyň 26-sy 1794 ýýlda Robespýer Konwentde çykyş edip, öz tarapdarlaryny hüşgärlige çagyrdy we ýygnakdan soň öýüne gitdi, emma dildöwşüge gatnaşyjylar galdy. 9 termidar Konwentiň mejlisi öz içini dowam etdi. Robespýeriň garşydaşlary ony we onuň toparyny häkimiýete hatyplyk edenler hökmünde aýýpladylar. Şol wagt hem mejlise gatnaşyjylaryň biri Robespýeri tussag etmegi talap etdi. Ony konwentiň agzalarynyň  köpüsi goldady. Netijede Robespýer, onuň  dogany Ogýusten we beýlekiler etdi.

Netijede Ýakobinçiler häkimiýeti doly ýok edilýär. Ýakobinçilerden (häkimiýet) Direktoriýa Lambardiýa, Sizalpini Liguriýa respublikalaryny Fransiýa garaşly etdi. Soň fransuz goşunlary Rime we Neapala  girdi. Wenesiýaň döwleti aýratyn respublika hökmünde ýaşamagyny bes etdi. Şeýlelikde Fransiýa gysga wagtyň içinde Şwesariýanyň 1 bölegini, Pýemont, Reýniň çep kenary, Belgiýany, özüne birikdirdi.

Emma Fransiýanyň Baş duşmany hökmünde häli Angliýa galýardy. Şonuň üçin hem Fransiýa ilki bilen Angliýanyň baknalyk kuwwatyny gowşatmak maksady bilen N.Bonapartyň baştutanlygynda Müsüre goşun iberýär. Napoleonyň goşunlary Müsür peramidasynyň eteginde (1798ý Gorkut aýynyň 20-i). Müsür goşunlaryny derbi-dagyn edýär. Bu ýeňişden ruhlanyp Fransuzlar Siriýa garşy ýöriş edýärler. Bu ýerde fransuz goşunlary uly heläkçilige duçar bolýar. agyz suwuň  ýoklugy maleriýa fransuz esgeriniň müňlerçesiniň ýok bolmagyna getirýär.

1797-nji ýýlyň Alp Arslan aýynyň 1-de admiral Nelsonyň baştutanlygyndaky iňlis floty  Abukeriň eteginde fransuz goşunynyň derbi-dagyn edýär. Bu ýagdaý Fransiýa garşy bileleşigiň emele gelmegini tizleşdirýär. Onuň düzümine Angliýa , Russiýa, Türkiýe, Neopolitan döwleti Awstriýa girdi. Şeýlelikde Ýewropada uruş täzeden başlanýar. 1799-njy ýylyň ýazynda Germaniýada fransuz goşunlary çym-pytrak edilýär. Italiýadan fransuz goşunlaryny feld marşal Suworowyň baştutanlygyndaky rus goşunlary kowup çykardy.

Umuman Napoleon Banapartyň hereketleri Direktoriýanyň  alyp barýan syýasatyna ters gelýärdi. Arassalan konwent işläp başlaýar. Fransiýa indi täze ýola Termidarýan konwenti döwründe  geçip başlaýar, termidorian öwrülişigi rewolýusiýanyň aşak gaçmagynyň başyny başlady. 9-termidardan soň häkimiýet doly konwentiň eline geçýär. Onda maliýeçiler, täze mülkdarlar agdyklyk edýärdi. Termidorian konwenti Oguz aýynyň 27-i 1794 ýýldan Garaşlyk aýynyň 26-sy, 1795 ýyl aralygynda işledi. 1795 ýylda Termidorian konwent Fransiýanyň konstitusiýany kabul edýär. Konstitusiýa boýunça konwentiň deregine ýaşulylaryň maslahaty we 500-ler maslahaty döredildi. Bu 2 palata kanunçykaryjy hukuklydy. Kanun çykaryjylar Direktoriýany saýlaýardy. Ol hem 3 direktordan ybarat bolup durýardy.

Direktoriýanyň düzümi onuň işlän döwründe, ýagny 4 Brýumer 1795 ýýldan 18 brýumer 1799 ýýl birnäçe gezek täzelenip durýardy, ýöne onuň ähli dolandyran döwründe şäher we oba adamlarynyň ýagdaýy agyrlygyna galýardy. Direktoriýa ýyllarynda Fransiýa frontlarda ýeňiş gazanýardy, sebäbi rewolýusiýa ýyllarynda ýaragly güýçler uruşyň täze usullaryny özleşdirendir. Emma uruşyň häsiýeti Direktoriýa  ýýllarynda birden üýtgedi: ýagny Fransuz rewolýusiýany goramak ugrunda başlanan uruş 1797 ýyldan keseki ýurtlary basyp almaga gönükdirilen urşa öwrüldi. N. Banapart Demirgazyk Italiýadaky fransuz  goşun bölümine  baştutanlyk edip italýanlary we awstriýalylary uly ýeňlişe duçar edýär. Awstriýalylary Italiýadan çykaryp şonuň üçin hökümýetde-de, Parižde-de,  tutuş ýurtda-da  närazylyk güýçlenýärdi.

Emma N.Banopartyň tarapdarlary Direktoriýada-da, Parižiň hökümet tarapynda-da agdyklyk edýärdi. 1799-nji ýýlyň Sanjar aýynyň 9-de Napaleon özüniň dogany Lýusýon Banapartyň ýakyndan goldamagy bilen Fransiýanyň 1-nji konsuly edilip bellenýär, ouň elinde bütin häkimiýet jemlendi.

[[Kategoriýa:Taryh]]
[[Kategoriýa:Fransiýanyň taryhy]]</text>
      <sha1>g16m7k28fr6lmkc7wid2k7jo2m49lma</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fransiýa XVIII-XIX asyrlaryň sepgidinde</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11710</id>
    <revision>
      <id>230344</id>
      <parentid>199607</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:03:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:9D8E:BA9C:AB1E:C642</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8456" xml:space="preserve">'''Mowzuk: Fransiýa XVIII-XIX asyrlaryň sepgidinde.'''

'''MEÝILNAMA'''

1.	Ýakobinçiler topary we olaryň hökümrowanlygy.

2.	Napoleonyň içeri we daşary syýasaty.

3.	Wena kongressi we onuň kararlary. Mukaddes ýaranlyk.

18-nji brýumer döwlet agdarylyşygyndan soň Napoleon häkimiýeti ýuridiki resmileşdirmäge howlukdy. Täze konstitusiýa kabul edildi. 3 mln-dan gowrak fransuz onuň kabul edilmegi üçin ses berdi, 1,5 müň garşy. Saýlaw polisiýanyň nazary astynda geçirildi. Täze konstusiýa boýunça  Fransiýa respublikalygynda galdy. Emma bütin häkimiýet 1-nji konsulyň elinde jemlenipdi. Konstitusiýa boýunça 1-nji konsul goşunyň baş serkerdesi, ol kanun çykaryjy häkimiýetiň ähli edaralarynyň agzalaryny belleýärdi. Konsul deportamentleriň başynda  duran protektleri özi belleýärdi. Ministrler hem 1-nji konsul tarapyndan bellenýärdi.

N.Bonapart ol adaty şahsyýet däldi. Zehinli goşunbaşy, ussat guramaçy ol rewolýusiýanyň gazananlaryny ýok edip bolmaz diýip belleýärdi. Öz şahsy häkimligini dikeldip Napaleony esasan hem rewolýusiýa ýýllarynda baýlyk we ýer edinenler goldaýardylar. Teňňelerde  onuň şekili zikkelenýärdi.

1802-nji ýýldan başlap Napaleonyň doglan güni milli baýram edilip bellendi. 1802-nji ýýlda geçirilen referendum boýunça ol ömürlik konsul, onda-da özüne mirasdüşeri bellemek hukugy bilen saýlanylýar. Napoleon buthananyň ähmiýetine gowy düşünýärdi. Şonuň üçin hem ol 1801-nji ýýlda rim papasy bilen gepleşip, dini baýramlary dikeldýär. 1804-nji ýýlda Napoleon dabaraly ýagdaýda täç geýdirilýär. 1804,1808, 1811-nji ýýllarda  Raýat, kommersiýa we Jenaýat kodeksleri çap edilýär, olar “Napoleonyň kodeksleri” adyny alýar. Kodeksler raýat gatnaşyklaryny kadalaşdyrmak we hususy eýeçiligiň eldegirilmesizligini goramaga gönükdirildi. Olar Fransiýada erkin bäsleşigiň, öndüriji güýçleriň ösüşi üçin şert döredýärdi. Emma kodekslerde ölüm jezasy, ten jezasy baradaky maddalar, şoň ýaly hem aýallaryň hukuksyzlygy baradaky ýagdaýlar saklanyp galýardy. Umuman alanyňda kodeks Fransiýa ykdysady ösüşine mümkinçilik döretdi.

Özüniň daşary syýasatynda Napoleonyň maksady Fransiýanyň Ýewropada ykdysady we syýasy  agalygyny üpjün etmekdi. Onuň üçin Napaleonda doly mümkinçilik bardy. Sebäbi bu döwürde fransuz goşuny Ýewropada 1-nji goşundy, onuň serkerdeleri başarjaň we sowatlydy Napaleonyň özi bolsa tanymal goşunbaşy we görnükli döwlet işgäridi.

Napoleonyň ähli goşunlary fransiýa garaşly ýurtlarada degişlidi. Ol şol ýurtlaryň başynda öz dogan-garyndaşlaryny belleýärdi, garaşly ýurtlaryň köpüsi Napoleonyň girizýän täzeliklerini uly höwes bilen goldaýar. Emma Napoleonyň syýasatyna Angliýa, Awsrtiýa, Russiýa, Prussiýa garşydy. 1805-nji ýýlda güýzde uruş hereketleri ýaňadan başlanýar. Ol gysga wagtyň içinde Fransiýa, Awstriýany, Italiýany, Golland, Prussiýany basyp alýar.  Indi Napoleonda ýeke-täk duşman ol hem Angliýa galypdy. Napoleon Angliýany  ykdysady gabawa almagy wezipe edip goýýar. Şol maksat bilen ol Angliýa bilen ähli gatnaşyklary bes etmäge özüne garaşly döwletleri borçly edýär. Emma iňlis hökümeti oňa jogap edip neýtral suwlarda fransiýanyň söwda gämilerini basyp alýar hem-de ähli  fransuz gämi duralgalaryny gabawa salýar. Şeýle ýagdaýda iňlis harytlaryna bolan  isleg Russiýada-da hat-da  fransiýada-da kanagatlandyrylmaýar. Ýewropa ýurtlary, şol sanda Russiýa gabaw bilen ylalaşmaýardy. Gabaw fransiýa – russiýa gapma-garşylyk has ýitileşdi. Prussiýa derbi-dagyn edilen soň hem Fransiýa bilen Russiýanyň arasynda uruş dowam edýärdi. 1807-nji ýýlda gündogar Prussiýada bolan söweşde fransuzlar ýeňiş gazandy.

1807-nji ýylyň Gorkut aýynyň 7-de Tilzitde Neman derýasynyň kenarynda 2-imperator, ýagny Napoleon bilen Aleksandr 2-ň duşuşygy bolup, onda ýaraşyk we ýaranlyk barada şertnama baglaşylýar. Şonda Russiýa Ýewropada Fransiýanyň peýdasyna bolup geçen ähli özgerişler bilen razylaşýar we Fransiýa bilen Russiýanyň arasynda Angliýa garşy ýaranlyk baglaşylýar.

Emma ol ýaraşyk wagtlaýýndy. Napoleon indi dünýä agalygy ugrunda uruşlara taýýarlanýardy. Napoleon Russiýa garşy ýörüşe taýýarlanyp onuň serhetlerinde ýarym milliondan gowrak fransuz, prus, awstriýa goşunlary jemlenipdi. 1812-nji ýylyň 24-nji iýunynda geçilen gije Napoleonyň goşunlary Russiýa garşy uruşa girişdi. Ol uly söweşlerden soň Moskwa ýakynlaşypdy. Onuň etegindäki Borodino obasynda 7 sentýabrde şol döwrüň uly söweşlerinden biri bolup geçdi. Güýçler şeýledi: ruslar – 120 müň töweregi, fransuz goşunlary –135 müň töweregi. Borodino söweşi netijesinde Napoleonyň goşunynyň 58,5 müň adamy heläk bolýar. Ruslar takmyndan 41 müň adam ýetirýär we Moskwa tarapa yza çekilýär. 14 sentýabrda basyp alyjylar Moskwa girýärler we onda 1 aý 4 güň bolýarlar. Garaşsyzlyk aýynyň 18-de 1812-nji ýýlda olar Moskwadan çykmaga mejbur bolýarlar. 1812-nji ýylyň Bitaraplyk aýynyň ortalarynda Russiýanyň çäklerinden bary-ýogy 20 müňe golaý fransuz esgerleri çykyp gidýär.

1813-nji ýylyň ýazynda Fransiýa garşy Russsiýa, Angliýa, Ispaniýa, Portugal, Prussiýa, Şwesiýa, Awstriýa döwletleri bileleşik döredýärler. Olar Napoleon goşunlary doly derbi-dagyn etmegi ylalaşýarlar.

1814-nji ýýlyň Nowruz aýynyň 31-de bileleşigiň goşunlary Pariže girýärler. 30 maýda Fransiýada döredilen wagtlaýyn hökümet Taleýranyň ýolbaşçylygynda ýaran döwletleriň wekilleri bilen ýaraşyk şertnamasyny baglaşýarlar. Oňa laýýklykda Fransiýa 1792-nji ýýlda serhetlerine gaýdyp gelýär. Senat Napoleonyň deregine şa edip Lýudowik 18-I belleýär. 1814-nji ýýlda Lýudowik 18-I Fransiýada konstitusion manarhik dikeldilýändigini yglan edýär.

Emma napoleon Elbada gizlenýärdi. Ol Fransiýadaky özgerişlerden habarlydy. 1815-nji ýýlyň Nowruz aýynyň 1-de ol özüne wepaly  1000 esger bilen Fransiýanyň günorta kenarynda goşun düşürýär we 3 hepdeden soň Pariže girýär we öz häkimligini dikeldýär.

1815-nji ýýlyň Oguz aýynyň 18-i Napoleon özüniň iň soňky ýörişini Belgiýa garşy başlaýar. Brýuseliň golaýynda Waterloa diýen ýerde uly söweş bolup Napoleonyň özi bolsa iňlislere ýesir düşýär hem-de 1821-nji ýýlyň Magtymguly aýynda sürgün edilen ýerinde aradan çykýar. Wena kongressi 1814-nji ýýlyň Ruhnama aýynyň 1-den 1815-nji ýylyň  Gorkut aýynyň 9-na aralygynda bolup geçýär. Oňa 4 döwletiň wekilleri (Russiýa, Awstriýa, Prussiýa, Angliýa) gatnaşýar. Kongressiň esasy maksady Ýewropada bolup geçen üýtgeşikleriň syýasy netijesini ýok etmek ýagny Napoleon ugurlaryny ýazgarmak. Wena kongessine gatnaşyjylar özara şertler ulgamyny baglaşmak arkaly halkara meseleleri çözmegi karar etdi. Bu diplomatik ulgam XIX asyryň I ýarymyna çenli saklandy. Kongresse gatnaşyjylar ilki bilen Fransiýany gowşatmak we onda geljekde Napoleon imperiýasynyň dikeltmegiň ýol bermezlik barada birnäçe çäreleri kesgitledi. Wena kongressi öz garaýşy boýunça Ýewropanyň kartasyny täzeden kesgitledi.

Fransiýanyň töwereginde birnäçe döwletler emele geldi. Mysal üçin baý we ösen Belgiýa gowşak Gollandiýa bilen birlşdirip Niderlandiýa şalygyny emele getirdi. Polşa boýunça Russiýa, Prussiýa we Awstriýa döwletleriniň arasynda paýlaşyldy. Finlandiýa we Bessorabiýa Russiýanyň ygtyýarynda galdy.

Italiýa, Sardiniýa şalygy Genul, Wenesiýa we Lambardiýa gaýtarylyp berilýärdi. Prussiýa, Reýn oblasty Westdaniýa, Pomeraniýa birikdirildi.
Norwegiýa Daniýadan alnyp Şwesiýa birikdirildi. Şwesariýanyň araçäkleri giňeldilip kongressiň karary bilen oňa hemişelik bitaraplyk statusy berildi. Wena kongressiniň kararlary Ýewropada dworýan-monorhistik häkimiýetiniň güýçlenmegine getirdi. Ol bolsa ilki bilen başlanan rewolýusion we milli özbaşdaklyk hereketini basyp ýatyrmaga gönükdirildi. Şol maksat bilen hem Ýewropa  döwletleriniň hökümetleri öz aralarynda mukaddes soýuzy baglaşdyr.

[[Kategoriýa:Taryh]]
[[Kategoriýa:Fransiýanyň taryhy]]</text>
      <sha1>ccdpsemcwfv7y04rlgw9a6arots4utu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Latyn Amerikasy XVII asyrdan XIX asyryň ortalaryna çenli</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11714</id>
    <revision>
      <id>230308</id>
      <parentid>201304</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:29:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10228" xml:space="preserve">'''Latyn Amerikasy XVII asyrdan XIX asyryň ortalaryna çenli''' –
1492-nji ýylda Amerika açylanda Pirineý adasynyň döwletleri, Ispaniýa, Portugaliýa Günbatar Ỳewropanyň iň güýçli döwletleri hasap edilýärdi. 
Şonuň üçin olar XVII asyryň başlarynda çenli Amerikada, Afrikada, Aziýada bolup geçen geografik açyşlaryň we bakna edinmek hereketiniň başynda durýardylar. XVII asyrda berklenen Golland, Zansiýa we Angliýa, Pirineý baknaçylaryny gysyp başlaýarlar. Umuman, XVIII asyryň ahyryna ýokardaky  döwletler amerikanlaryň baknalyklaryny öz aralarynda paýlaşyp gutarýarlar.

Baknalyklary işletmek ulgamy ähli amerikan eýeçiliklerinde birmeňzeşdi. (Ispaniýa, Portugaliýa, Angliýa, Fransiýa, Gollandiýa üçin hem).

Olar esasan hem Ỳewropa şalarynyň esasay başlanýan eýeçiligi hökümünde bolup, täze jahanyň ähli tebigy we adam baýlyklary şolara degişlidi. Baknalyklaryň eýeleri bilen baknalaryň arasyndaky söwda dolanşygy berk gözegçilikdedi. Munuň üçin Ispaniýa bilen Amerikanyň arasyndaky söwda 1503-nji ýýlda döredilen söwda palatasynyň üsti bilen amala aşyrdy. Onda-da ilki Sewilýa gämi duralgasynda, 1717-nji ýýldan Kadisde, Fransuz baknalyklarynda 1664-nji ýýlda söwdada West Hind kompaniýasy esasy orundady, 1674-nji ýýldan Fransiýanyň şa hökümeti latyn amerikan işlerine aralaşyp başlaýar.

Umuman, Ỳewropa ýurtlary üçin baknalyklarda söwda işini alyp barmak amatlydy. Şonuň üçin hem Ỳewropa täjirleri gaty tiz baýlaşdyrýardy. Sebäbi şol baknalyklaryň alynýan çig mal Ỳewraziýa ýurtlarynda gaýtadan işlenip, taýýar önümler ýene-de baknalyklara satylýardy.
Munuň üçin Amerikadan äkidilýän şeker çig maly hökmünde  Ỳewropada taýýar şekere öwrülýärdi.
 
Amerika dürli Ỳewropa döwletleri tarapyndan özleşdirilsede, baknalyklardaky sosial-ykdysady gurluş olaryň tebigy howa we demografiki aýratynlyklary esasynda emele gelýärdi.

Mysal üçin: Karib basseýniniň adalaryndaky Wenesuela, Kolumbiýa kenar, Braziliýanyň Gwiananyň kenarlarynda Ỳewropalylar gelýänçä, indeý taýpalary ýaşaýardy. Şonuň üçin hem ol ýerlerde iňlisleri, italýan-fransuzlaryň ýa-da gollandealaryň gelenligine garamazdan. Ol ýerleriň ykdysady esasyny plantasiýa hojalyklary düzdi hem-de ol ýerlerde öndürilýän şeker gamyşy, pagta, kakao, kofe we beýleki önümler Ỳewropa iberilýärdi. Şol plantasiýa hojalyklarynda işlemek üçin bolsa Afrikadan gara gullar getirilýärdi.

Şeýle hem Amerikan ýerlerinde, ylaýtada Za-Platada, Ģilide, Braziliýanyň käbir ýerlerinde Meksikanyň demirgazygynda çarwa indeý taýpalary köpçülikleýin gyrylýardy. Şol ýerlerde iberiýalylaryň (Prineýlileriň) höküm sürmegine garamazdan maldarçylyk, gallaçylyk merkezleri döredildi. 
Ispaniýa tarapyndan basylyp alynan ýerler bolan merkezi we günorta Meksika, Täze Granada, Gwatemala, Salwador, Pery, Boliwiýa özüniň tebigy baýlyklary ýagny altyny,kümüşi, zümerret we ş.m tapawutlanman eýsem ýerli ilat ýokary derejede ösen indeý taýpalary maýýa, astek, çibge we ş.m.

Olar özüniň jemgyýetçilik ösüşiniň derejesi boýunça Gündogaryň gadymy ýurtlaryna mahsus görnüşindedi. Ýagny olarda ekerançylyk, senetçilik usulynyň 1000 ýyllyklaryň dowamynda emele gelen görnüşi hereket edýärdi. Umuman, XVII-XVIII asyrlarda Amerikan baknalyklarynda işleýän ilatyň sosial düzümi hem emele gelipdi. Ýangy şol ýerlere göçüp gelen aklaryň arasynda garyplaşanlar hem bardy, şol bir wagtda indeýleriň, negrleriň arasynda iri mülkdarlar we baý plantatorlar hem bardy.

Emma baknalyklaryň dolandyryş edaralarynda ýokary wezipelere bellenende ak reňkliler aýgytlaýjy ähmiýete eýe bolýardylar. XVIII asyryň ahyry XIX asyryň başlarynda Latyn Amerika baknalyklarda sütemiň gerçlenmegi zerarly Negrleriň köpsanly bölegi ö hojaýýnlaryndan gaçyp, baryp ýetmegi kyn ýerlere göçýärdiler we şol ýerlerden şahsy şäherlere we plantasiýalaryna çözuş edipdurýardylar. Esasan hem indeýler baknalaryň eýelerine garşy göreşmegi olary şol ýerlerden kowmagy we ýitirilen erkinligi isleýärdiler.

Şol sebäpli hem aýry-aýry baknalyklarda häkimýete garşy gozgalaňlar bolup olar uly gandöküşikli söweşler bilen tamamlanýardy. Latyn Amerikasynyň ilatynyň gahar-gazaby şol ýerlerdäki altynyň-kümüşiň we gymmatbaha daşlaryň Ỳewropa äkidilmegi bilen baglanşykly has artýardy. 1799-1804-nji ýýlda iri neme alymyAl-r Fon Gumbold Latyn Amerikany çuňňur öwrenip şeýle ýazýar: “Täze Ispaniýa şa hazynasyna iňlislere seredende 2 esse köp girdeji getirýär”. Beýle dilýilmegi her birmeksikalynyň hindistanla seredende goşmaça önüi 10 esse artyk berýär.

XVIII asyryň ortalarynda Latyn Amerikasy ýurtlarynda önümçiligiň täze görnüşi ýagny çig maly gaýtadan işleýän kärhanalaryň emele gelmegi bilen baglanşykly. Indi baknalykda senagat kärhanalaryň döredilmegi şol ýerleriň ilatyny hem artdyrdy.

Mysal üçin: Günorta Amerikada (Boliwiýada) Potosi ýerinde kümüş käniniň işläp başlamagy netijesinde 1570-nji ýýlda ilat 120 müňdi. Şonuň üçin eýýam XVIII asyryň II ýarymynda Ispaniýa we Portugaliýa Amerikada söwdanyň erkinliginiň reformasyny geçirdiler. Netijede olaryň alýan girdejileri hem artdy. Mysal üçin: 1778-1784-nji ýýllarda Ispaniýa Amerikadaky Baknalyklardan 9 mln-dan 143 mln peso mukdarynda girdeji aldy.
Şeýle hem baknalykda haryt önümleriň artmagy bilen ýerli täjirleriň emele gelmegi we berkligi duýulýardy. Emma amerikan baknalygynyň aglabasyndaky ilat göçüp gelenlerdi. Şonuň üçinhem olar ol ýa-da beýleki ýagdaýda Ỳewropalylar bilen garyşyk gatyşykdy. Eýýam 1-2 nesilden soň olar ýerli ilatyň hasabyna girýärdi. XIX asyryň başlaryna şolaryň esasy böleginiň elinde söwda jaýlary, känleriniň ýarysyna golaýý, iri hususy ýerleriň aglabasy jemlenipdi.

Söwdanyň we telekeçiligiň erkinligi söwda bäsleşiginiň erkinliginiň esasyny emele getirýärdi. Latyn  Amerikasy ýurtlarda beýle ýagdaý Gündogar Ỳewropa ýurtlarynyň söwdagärleriniň we fabrik eýeleriniň täsiriniň gowşamagyna alyp gelýärdi.

Şeýle ýagdaýda Latyn Amerikan baknalyklarynda azat edijilik hereketleri ýaýbaňlanýardy. XVIII asyryň ahyry XIX asyryň başlarynda ýagny Ỳewropa ýurtlarynda rewolýusialar we uruşlar bolup geçýän şertlerinde, şol hereketler Latyn Amerikan ýurtlaryna hem täsir edýär.

Mysal üçin: 1780-1781-nji ýýlda Peruda indeýleriň güýçli gozlaňy bolup, ol milli azatedijilik hereketi häsiýetdedi. Emma  1822-nji ýýlda Braziliýada bolup geçen rewolýusiýa buržuazhäsiýetdedi. Sebäbi bu ýurt bütin XVIII asyryň dowamynda ilatyň 10 esse artmagy sebäpli  onuň öndüriji güýçleri hem has ösüpdi. Ondan başga-da 1815-nji ýýlda Braziliýa täze syýasy dereje ýagny Portugal şalygynyň deňhukukly bölegi derejesini alypdy. Şeýle bolsada Portugal şalygy ol ýerde köne düzgünleri saklap galjak bolýardylar. Emma 1822-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 7-ne Braziliýada täsirli güýçleri ýurduň garaşsyzlygyny ykrar etmegi hökümetden talap etdiler. Hökümet ony kanagatlandyrdy.

Braziliýa konstitusion monarhiýa görnüşinde ykrar edildi. Şeýle hem Ganti adasynyň Fransuz bölegi San-Domingo, hakyky gul eýeçilik görnüşindäki baknalyk bolup, ol dünýäde şeker öndürilýän esasy ýurdy, ol Fransiýa üçin iň möhüm ýerdi. Umuman XVIII asyryň ahyry XIX asyryň başlarynda Latyn Amerikasy ýurtlarynyň köpüside rewolýusiýalar bolup geçdi. Diňe Kuba we Puerto-Ruko XIX asyryň ahyrlarynda  bakna ýurtlar bolup galdy.

Latyn amerika baknalyklaryndaky garaşsyzlyk ugrundaky göreş Demirgazyk Amerikadaky garaşsyzlyk ugrundaky uruşdan tejribe aljak bolýardy. Olar giňişlik birligi dil, din, urp-adatlarynyň birmeňzeşligi üçin Demirgazyk Amerikan urşuny gaýtalajak bolýardy.

Latyn Amerika ýurtlarynda garaşsyzlyk ugrundaky uruş 2 döwri öz içine alýar:

1.	1810-1815-nji ýyllar.

2.	1816-1826-nji ýyllar.

Netijede: Rio-de, La-Plata-Argentina, Boliwiýa, Paragwaýa, Urugbaýa bölündi.

Kolumbiýa –Wenesuella, Ekwador we Täze  Granada. 1823-nji ýýlda Meksikadan bölünip aýryl;an Merkezi Amerika 1838-1841-nji ýyllar aralygynda Gwatemala, Gondurasa, Puýerto-Rika Nikaragua, Salwadora bölündi.

1844 –nji ýýlda Gaitidäki ispan baknasy Dominokan Respublikasyna bölündi.

Şeýlelikde Peru, Ģili, Braziliýa we Gaitini hasaba alsak Latyn Amerikasynda 18 garaşsyz döwlet emele geldi. Emma olaryň garaşsyzlygynyň emele gelmegi Demirgazyk Amerika bilen deňeşdirende Latyn Amerika ýurtlarynda dyngysyz gandöküşikli uruşlar, tagt ugrundaky dawalar we ş.m. netijede bolup geçdi.

Latyn Amerikada garaşsyzlyk ugrundaky hereketiň netijesinde emele gelen radikal braziliýa liberal adyny aldy. Olaryň geçirýän reformalarynyň düýp mazmuny ýurtda emele gelýän täze gatnaşyklaryň ygtyýarlyklaryny giňeltmek. Olara ýer paýlap bermek, olar üçin amatly şertler döretmek ýaly çäreleri amala aşyrmakdan   ybaratdy.

Has beteri hem liberallaryň XIX asyryň 30 ýyllarynda daşary ýurtlaryň Latyn Amerikan ýerlerine gelmegini höweslendirdi. Mysal üçin: 1836-nji ýýlda Meksikanyň Tehasyna amerikanlaryň göçüp gelmegi bilen gysga wagtyň içinde ony ABŞ-ň düzümine girizdiler.
 
Eýýam 1846-1847-nji ýýllaryň amerikan meksikan uruşy netijesinde Meksikanyň ilatynyň köp bölegi gyryldy we onuň ähli ýerleriniň 51% ABŞ goşuldy.

Olardan: She-Lýu Meksiko, Arizona, Kaliforniýa Newada, Ỳuta böleklerini Kolorada, Oklohomiýa, Konzas, Baýoming. Şeýle ýagdaýlaryň netijesinde aramçylaryň ýerine XIX asyryň 30 ýyllarynyň ortalarynda köneçiller geldi.

Bütin Latyn Amerikan ýurtlarynda diýýaly mysal üçin: Argentina 1835-1852; Boliw 1829-1839; Wenesuella 1830-1847; Gwatomoze 1838-1865; Ģili 1830-1937 we beýlekilerde doly derejede köneçil hökümetrler döredildi.</text>
      <sha1>lhla03l7tsyin00hrigbk613d7qbe6b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230309</id>
      <parentid>230308</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:30:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10267" xml:space="preserve">'''Latyn Amerikasy XVII asyrdan XIX asyryň ortalaryna çenli''' –
1492-nji ýylda Amerika açylanda Pirineý adasynyň döwletleri, Ispaniýa, Portugaliýa Günbatar Ỳewropanyň iň güýçli döwletleri hasap edilýärdi. 
Şonuň üçin olar XVII asyryň başlarynda çenli Amerikada, Afrikada, Aziýada bolup geçen geografik açyşlaryň we bakna edinmek hereketiniň başynda durýardylar. XVII asyrda berklenen Golland, Zansiýa we Angliýa, Pirineý baknaçylaryny gysyp başlaýarlar. Umuman, XVIII asyryň ahyryna ýokardaky  döwletler amerikanlaryň baknalyklaryny öz aralarynda paýlaşyp gutarýarlar.

Baknalyklary işletmek ulgamy ähli amerikan eýeçiliklerinde birmeňzeşdi. (Ispaniýa, Portugaliýa, Angliýa, Fransiýa, Gollandiýa üçin hem).

Olar esasan hem Ỳewropa şalarynyň esasay başlanýan eýeçiligi hökümünde bolup, täze jahanyň ähli tebigy we adam baýlyklary şolara degişlidi. Baknalyklaryň eýeleri bilen baknalaryň arasyndaky söwda dolanşygy berk gözegçilikdedi. Munuň üçin Ispaniýa bilen Amerikanyň arasyndaky söwda 1503-nji ýýlda döredilen söwda palatasynyň üsti bilen amala aşyrdy. Onda-da ilki Sewilýa gämi duralgasynda, 1717-nji ýýldan Kadisde, Fransuz baknalyklarynda 1664-nji ýýlda söwdada West Hind kompaniýasy esasy orundady, 1674-nji ýýldan Fransiýanyň şa hökümeti latyn amerikan işlerine aralaşyp başlaýar.

Umuman, Ỳewropa ýurtlary üçin baknalyklarda söwda işini alyp barmak amatlydy. Şonuň üçin hem Ỳewropa täjirleri gaty tiz baýlaşdyrýardy. Sebäbi şol baknalyklaryň alynýan çig mal Ỳewraziýa ýurtlarynda gaýtadan işlenip, taýýar önümler ýene-de baknalyklara satylýardy.
Munuň üçin Amerikadan äkidilýän şeker çig maly hökmünde  Ỳewropada taýýar şekere öwrülýärdi.
 
Amerika dürli Ỳewropa döwletleri tarapyndan özleşdirilsede, baknalyklardaky sosial-ykdysady gurluş olaryň tebigy howa we demografiki aýratynlyklary esasynda emele gelýärdi.

Mysal üçin: Karib basseýniniň adalaryndaky Wenesuela, Kolumbiýa kenar, Braziliýanyň Gwiananyň kenarlarynda Ỳewropalylar gelýänçä, indeý taýpalary ýaşaýardy. Şonuň üçin hem ol ýerlerde iňlisleri, italýan-fransuzlaryň ýa-da gollandealaryň gelenligine garamazdan. Ol ýerleriň ykdysady esasyny plantasiýa hojalyklary düzdi hem-de ol ýerlerde öndürilýän şeker gamyşy, pagta, kakao, kofe we beýleki önümler Ỳewropa iberilýärdi. Şol plantasiýa hojalyklarynda işlemek üçin bolsa Afrikadan gara gullar getirilýärdi.

Şeýle hem Amerikan ýerlerinde, ylaýtada Za-Platada, Ģilide, Braziliýanyň käbir ýerlerinde Meksikanyň demirgazygynda çarwa indeý taýpalary köpçülikleýin gyrylýardy. Şol ýerlerde iberiýalylaryň (Prineýlileriň) höküm sürmegine garamazdan maldarçylyk, gallaçylyk merkezleri döredildi. 
Ispaniýa tarapyndan basylyp alynan ýerler bolan merkezi we günorta Meksika, Täze Granada, Gwatemala, Salwador, Pery, Boliwiýa özüniň tebigy baýlyklary ýagny altyny,kümüşi, zümerret we ş.m tapawutlanman eýsem ýerli ilat ýokary derejede ösen indeý taýpalary maýýa, astek, çibge we ş.m.

Olar özüniň jemgyýetçilik ösüşiniň derejesi boýunça Gündogaryň gadymy ýurtlaryna mahsus görnüşindedi. Ýagny olarda ekerançylyk, senetçilik usulynyň 1000 ýyllyklaryň dowamynda emele gelen görnüşi hereket edýärdi. Umuman, XVII-XVIII asyrlarda Amerikan baknalyklarynda işleýän ilatyň sosial düzümi hem emele gelipdi. Ýangy şol ýerlere göçüp gelen aklaryň arasynda garyplaşanlar hem bardy, şol bir wagtda indeýleriň, negrleriň arasynda iri mülkdarlar we baý plantatorlar hem bardy.

Emma baknalyklaryň dolandyryş edaralarynda ýokary wezipelere bellenende ak reňkliler aýgytlaýjy ähmiýete eýe bolýardylar. XVIII asyryň ahyry XIX asyryň başlarynda Latyn Amerika baknalyklarda sütemiň gerçlenmegi zerarly Negrleriň köpsanly bölegi ö hojaýýnlaryndan gaçyp, baryp ýetmegi kyn ýerlere göçýärdiler we şol ýerlerden şahsy şäherlere we plantasiýalaryna çözuş edipdurýardylar. Esasan hem indeýler baknalaryň eýelerine garşy göreşmegi olary şol ýerlerden kowmagy we ýitirilen erkinligi isleýärdiler.

Şol sebäpli hem aýry-aýry baknalyklarda häkimýete garşy gozgalaňlar bolup olar uly gandöküşikli söweşler bilen tamamlanýardy. Latyn Amerikasynyň ilatynyň gahar-gazaby şol ýerlerdäki altynyň-kümüşiň we gymmatbaha daşlaryň Ỳewropa äkidilmegi bilen baglanşykly has artýardy. 1799-1804-nji ýýlda iri neme alymyAl-r Fon Gumbold Latyn Amerikany çuňňur öwrenip şeýle ýazýar: “Täze Ispaniýa şa hazynasyna iňlislere seredende 2 esse köp girdeji getirýär”. Beýle dilýilmegi her birmeksikalynyň hindistanla seredende goşmaça önüi 10 esse artyk berýär.

XVIII asyryň ortalarynda Latyn Amerikasy ýurtlarynda önümçiligiň täze görnüşi ýagny çig maly gaýtadan işleýän kärhanalaryň emele gelmegi bilen baglanşykly. Indi baknalykda senagat kärhanalaryň döredilmegi şol ýerleriň ilatyny hem artdyrdy.

Mysal üçin: Günorta Amerikada (Boliwiýada) Potosi ýerinde kümüş käniniň işläp başlamagy netijesinde 1570-nji ýýlda ilat 120 müňdi. Şonuň üçin eýýam XVIII asyryň II ýarymynda Ispaniýa we Portugaliýa Amerikada söwdanyň erkinliginiň reformasyny geçirdiler. Netijede olaryň alýan girdejileri hem artdy. Mysal üçin: 1778-1784-nji ýýllarda Ispaniýa Amerikadaky Baknalyklardan 9 mln-dan 143 mln peso mukdarynda girdeji aldy.
Şeýle hem baknalykda haryt önümleriň artmagy bilen ýerli täjirleriň emele gelmegi we berkligi duýulýardy. Emma amerikan baknalygynyň aglabasyndaky ilat göçüp gelenlerdi. Şonuň üçinhem olar ol ýa-da beýleki ýagdaýda Ỳewropalylar bilen garyşyk gatyşykdy. Eýýam 1-2 nesilden soň olar ýerli ilatyň hasabyna girýärdi. XIX asyryň başlaryna şolaryň esasy böleginiň elinde söwda jaýlary, känleriniň ýarysyna golaýý, iri hususy ýerleriň aglabasy jemlenipdi.

Söwdanyň we telekeçiligiň erkinligi söwda bäsleşiginiň erkinliginiň esasyny emele getirýärdi. Latyn  Amerikasy ýurtlarda beýle ýagdaý Gündogar Ỳewropa ýurtlarynyň söwdagärleriniň we fabrik eýeleriniň täsiriniň gowşamagyna alyp gelýärdi.

Şeýle ýagdaýda Latyn Amerikan baknalyklarynda azat edijilik hereketleri ýaýbaňlanýardy. XVIII asyryň ahyry XIX asyryň başlarynda ýagny Ỳewropa ýurtlarynda rewolýusialar we uruşlar bolup geçýän şertlerinde, şol hereketler Latyn Amerikan ýurtlaryna hem täsir edýär.

Mysal üçin: 1780-1781-nji ýýlda Peruda indeýleriň güýçli gozlaňy bolup, ol milli azatedijilik hereketi häsiýetdedi. Emma  1822-nji ýýlda Braziliýada bolup geçen rewolýusiýa buržuazhäsiýetdedi. Sebäbi bu ýurt bütin XVIII asyryň dowamynda ilatyň 10 esse artmagy sebäpli  onuň öndüriji güýçleri hem has ösüpdi. Ondan başga-da 1815-nji ýýlda Braziliýa täze syýasy dereje ýagny Portugal şalygynyň deňhukukly bölegi derejesini alypdy. Şeýle bolsada Portugal şalygy ol ýerde köne düzgünleri saklap galjak bolýardylar. Emma 1822-nji ýylyň Ruhnama aýynyň 7-ne Braziliýada täsirli güýçleri ýurduň garaşsyzlygyny ykrar etmegi hökümetden talap etdiler. Hökümet ony kanagatlandyrdy.

Braziliýa konstitusion monarhiýa görnüşinde ykrar edildi. Şeýle hem Ganti adasynyň Fransuz bölegi San-Domingo, hakyky gul eýeçilik görnüşindäki baknalyk bolup, ol dünýäde şeker öndürilýän esasy ýurdy, ol Fransiýa üçin iň möhüm ýerdi. Umuman XVIII asyryň ahyry XIX asyryň başlarynda Latyn Amerikasy ýurtlarynyň köpüside rewolýusiýalar bolup geçdi. Diňe Kuba we Puerto-Ruko XIX asyryň ahyrlarynda  bakna ýurtlar bolup galdy.

Latyn amerika baknalyklaryndaky garaşsyzlyk ugrundaky göreş Demirgazyk Amerikadaky garaşsyzlyk ugrundaky uruşdan tejribe aljak bolýardy. Olar giňişlik birligi dil, din, urp-adatlarynyň birmeňzeşligi üçin Demirgazyk Amerikan urşuny gaýtalajak bolýardy.

Latyn Amerika ýurtlarynda garaşsyzlyk ugrundaky uruş 2 döwri öz içine alýar:

1.	1810-1815-nji ýyllar.

2.	1816-1826-nji ýyllar.

Netijede: Rio-de, La-Plata-Argentina, Boliwiýa, Paragwaýa, Urugbaýa bölündi.

Kolumbiýa –Wenesuella, Ekwador we Täze  Granada. 1823-nji ýýlda Meksikadan bölünip aýryl;an Merkezi Amerika 1838-1841-nji ýyllar aralygynda Gwatemala, Gondurasa, Puýerto-Rika Nikaragua, Salwadora bölündi.

1844 –nji ýýlda Gaitidäki ispan baknasy Dominokan Respublikasyna bölündi.

Şeýlelikde Peru, Ģili, Braziliýa we Gaitini hasaba alsak Latyn Amerikasynda 18 garaşsyz döwlet emele geldi. Emma olaryň garaşsyzlygynyň emele gelmegi Demirgazyk Amerika bilen deňeşdirende Latyn Amerika ýurtlarynda dyngysyz gandöküşikli uruşlar, tagt ugrundaky dawalar we ş.m. netijede bolup geçdi.

Latyn Amerikada garaşsyzlyk ugrundaky hereketiň netijesinde emele gelen radikal braziliýa liberal adyny aldy. Olaryň geçirýän reformalarynyň düýp mazmuny ýurtda emele gelýän täze gatnaşyklaryň ygtyýarlyklaryny giňeltmek. Olara ýer paýlap bermek, olar üçin amatly şertler döretmek ýaly çäreleri amala aşyrmakdan   ybaratdy.

Has beteri hem liberallaryň XIX asyryň 30 ýyllarynda daşary ýurtlaryň Latyn Amerikan ýerlerine gelmegini höweslendirdi. Mysal üçin: 1836-nji ýýlda Meksikanyň Tehasyna amerikanlaryň göçüp gelmegi bilen gysga wagtyň içinde ony ABŞ-ň düzümine girizdiler.
 
Eýýam 1846-1847-nji ýýllaryň amerikan meksikan uruşy netijesinde Meksikanyň ilatynyň köp bölegi gyryldy we onuň ähli ýerleriniň 51% ABŞ goşuldy.

Olardan: She-Lýu Meksiko, Arizona, Kaliforniýa Newada, Ỳuta böleklerini Kolorada, Oklohomiýa, Konzas, Baýoming. Şeýle ýagdaýlaryň netijesinde aramçylaryň ýerine XIX asyryň 30 ýyllarynyň ortalarynda köneçiller geldi.

Bütin Latyn Amerikan ýurtlarynda diýýaly mysal üçin: Argentina 1835-1852; Boliw 1829-1839; Wenesuella 1830-1847; Gwatomoze 1838-1865; Ģili 1830-1937 we beýlekilerde doly derejede köneçil hökümetrler döredildi.
[[Kategoriýa:Latyn Amerikasy taryhy]]</text>
      <sha1>8xkdvooby6x7n1re5dijdvv45hs7stz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fransiýa XX-nji asyryń ikinji ýarmynda</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11721</id>
    <revision>
      <id>230347</id>
      <parentid>198916</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:05:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:9D8E:BA9C:AB1E:C642</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15782" xml:space="preserve">'''Fransiýa XX-nji asyryń ikinji ýarmynda.'''

'''MEÝILNAMA.'''

1.	Ikinji jahan urşyndan sońky ýyllarda Fransiýanyń durmuş-ykdysady we syýasy ýagdaýy.

2.	Fransiýa De Gollyń hökümeti döwründe.

3.	1970-1980-nji ýyllarda Fransiýanyń içeri we daşary syýasaty.

4.	Fransiýa XX-nji asyryń ahyrynda.

'''EDEBIÝAT.'''

1.	Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy. Ruhnama. Aşgabat,2001ý.

2.	Saparmyrat Türkmenbaşy. Ykdysady, milli we ruhy galkynyş. Eserler, 3-nji tom, A,RUH. 1995ý.

3.	Rubinski Ýu.I Bäşinji respublika. M, 1984ý

4.	Smirnow W.P Fransiýanyń iń täze taryhy, 1918-1985 M, 1989.

5.	Molçanow N.N. General De Goll. M, 1988.

6.	Semenski S.A. Dünýä ýurtlary. Minsk. 2000.

Fransiýa Ýewropanyń Günbatarynda ýerleşýän döwletdir. Ýurduń umumy meýdany 551000 kw.km. Ilaty 1995-ýylyń maglumaty boýunça 57109160 adam, olaryń 95%-e golaýy fransuzlardyr. Umumy ilaty zähmete ukyply bölege 24,2 müń  adam, şolardan 61,5% hyzmat edişde, 31,3%-senagatda, 7,3%-oba-hojalygynda.
        
Ýurduń doly ady-Fransuz respublikasy. Döwlet gurluşy-prezident respublikasy. Paýtagty Pariž. Ýurduń sońky konstitusiýasy 1958-nji ýylyń 28-nji sentýabrynda kabul edildi. Milli baýramy 14 iýulda-Bastiliýanyń alnan güni (1789 ý). Ünýä Döwletiń başy- prezident, ol premýer –ministri belleýär. Kanunçykaryjy häkimýet iki palataly parlament tarapyndan amala aşyrylýar, ol Senatdan (ýokarky palata) we Milli ýygnakdan (aşakky palata) abarat düzülen. Ýurtdaky esasy syýasy partiýalar: Respublikany goldamak birleşmesi, Fransuz demokratiýasynyń soýuzu, Respublikan partiýa, Fransuz sosialistik partiýasy, çepçi radikal partiýa, komunistik partiýa.
     
Fransiýa dünýäniń ińý ýurtlaryndan biri. Ol 47-sany halkara we dünýä guramalarynyń agzasydyr, şol sanda BMG, NATO,SBSE, ES, MAGATE we ş.m.
      
Ikinji jahan urşundan sońky Fransiýanyń  taryhy 3-döwüre bölünýär:
1-	1944-1946 ý.ý./wagtlaýyn döwür/

2-	1946-1958 ý.ý /4-nji respublika  /

3-	1958-häzirki döwür/5-nji respublika/   
    
Ikinji jahan uruşy ýyllarynda Fransiýa 4-ýyl faşistik Germaniýanyń gol astyndady. Bu döwürde ýurduń ykdysadyýeti we maliýe durmuşy doly diýen ýaly dargapdy.
    
Ikinji jahan urşyndan soń emele gelen wagtlaýyn hökümete Fransiýanyń milli gahrymany general Şarl De Goll baştutanlyk   etdi. Uruşdan sońky ýyllarda ýurduń ykdysadyýetiniń uiy depgin bilen ösmegi 1948-nji ýylda ony uruşa çenli döwürüń derejesini ýetirdi. Ol ösüş şol sanda kärhanalary hususy eýelerinden satyn almagynyń esasynda üpjün edildi.
    
Ýurduń syýasy durmuşyndan 1945-nji ýylyń oktýabrynda esaslandyryjy ýygnaga saýlawlar geçirildi. Şol ýygnak hem ýurduń konstitutiýasynyń taslamasyny işläp düzdi. Bu taslama  De Goll parlamentiń hasabyna ýurduń prezidentiniń ygtyýarlykla-ryny has gińeltmek maddasyny teklibini goşdurjak bolýar, emma ol geçmeýär, soń üçin hem De Goll 1946-njy ýylyń ýanwarynda wezipesinden gidýär.
    
1946-njy ýylyń konstitutiýasy Fransiýany halkyń özbaşdaklygyna esaslanan respublika diýip yglan etdi. Konstitutiýa şonuń ýaly hem jynsyna, milletine, syýasy ykdykatyna, dini garaýşyna seretmezden ýurduń ähli raýatlaryna deńhukuklylyk berýärdi. Konstitutiýa ýurduń parlamentiniń 7-ýyl möhlet bilen Fransiýanyń prezidentini saýlamaga hukuklydygy barada madda girizildi.
     
Şeýlelikde Fransiýanyń konstitutiýasynyń 1946-njy ýylyń 24-nji dekabrynda resmi ýagdaýda güýje girmegi 4-nji respublikanyń döredilendigini ańladýardy.
     
Ikinji jahan uruşy Fransiýanyń ykdysadyýetine kesgitli zyýan ýetirdi. 1945-ýylda uruşdan öńki döwür bilen deńeşdirilende ýurduń senagat önümçiligi 38%, oba hojalygy 50% aşak gaçypdy. Ýurt senagat enjamlaryna, çigmala, azyk önümlerine mätäçlik edýärdi, 100 müńden gowrak ownuk senagat we söwda kärhanalary dargapdy. Umuman, Fransiýanyń ykdysadyýeti uruş zerarly has gowşapdy.
      
Ikinji jahan urşynyń  ahyrynda Fransiýanyń syýasy durmuşynda hem birnäçe üýtgeşikler bolup geçdi. 1944-öńki halk demokratlary katolik partiýasynyń deragine, halk respublikan hereketi (HRH) döredildi. Jon Bido, De Monton we beýleki katolik wekilleri onuń ilkinji ýolbaşçylarydy. Ondan başga-da 1946-ýylda degolçylaryń  soýuzy hem esaslandyryldy.Ol general   De Gollyń tarapdarlaryndan ybaratdy. Ol gurama güýçli döwlet häkimýetli respublikany döretmegi esasy wezipe edip goýdy.
      
De Gollyń ýolbaşçylygyndaky wagtlaýyn hökümet özüniń içeri we daşary syýasatynda ilki bilen dolandyrmagyń öńki ulgamyny dowam etdirmäge çalyşýardy, şol maksat bilen De Goll hemişelik goşuny we serkerdeler bölümini döretdi.
    
Hökümet şeýle hem ýurtda birnäçe durmuş özgertmelerini geçirdi. Mysal üçin: zähmet  iş hakyny ýokarlandyrmak, köpçagaly maşgalalara berilýän pul serişdeleriń möçberini artdyrmak we beýleki çäreler geçirildi.
    
Uruşdan sońky ilkinji ýyllarda Fransiýa özüniń daşary syýasatynda antifaşistik bileleşige girýän ýurtlar bilen özara hyzmatdaşlyk ugruny alyp barýardy. Şonuń ýaly hem Fransiýa BMG-nyń hawpsuzlyk Söwetine agza bolup girdi. Fransiýa şol bir wagtyń özünde Germaniýa we onuń ykbaly meselesine uly üns berýärdi, sebäbi ol Saary we Reýniń  çep kenaryny almagy hem-de Germaniÿadan  Rur welaÿatyny bölüp almagy umyt edÿärdi. Uruşdan soňky ilkinji ÿyllarda Fransiÿa umuman aÿdylanda ABŞ, Angliÿa ÿaly döwletler bilen ÿakyn gatnaşykdady, şeÿle hem oňa “Beÿik”  döwlet statusyny saklap galmak başartdy.
      
Fransiÿanyň öňünde ýurduň  ykdysady dikeldilişini we demokratiÿany ösdürmek möhüm wezipeleriň biri bolup durÿardy. 1945-nji ÿylyň 24-nji oktÿabrynda Fransiýada dörediji ýygnaga saÿlawlar geçirildi. Saýlawyň netijesinde general De Gollyň  ýolbaşçylygynda  ylalaşykly  (koalision) hökümet döredildi, onuň düzümüne  FKP-ndan-5 adam, FSP-ndan-5 adam  halk respublikan hereketi partiýasyndan-5 adam we De Gollçylardan-6 adam girdi. Hökümeti düzýän ähli   partiýalar özara ylalaşyp ýurduň esasy banklaryny, ätiýaçlyk kompaniýalary, senagatyň esasy pudaklaryny millileşdirmegi hödürlediler. Ondan hem başgada olar ýurduň durmuş -ykdysady ösüş meýilnamasyny düzmegi, demokratik azatlyklary kepillen-dirmegi, durmuş ätiýaçlygynyň ulgamyny gowulandyrmagy ylalaşdylar.
       
Emma tiz aralykda hökümetiň baştutany bilen dörediji ýygnagyň esa-sy böleginiň arasynda gapma-garşylyk döräp 1946-njy ýylyň  20-nji ýanwarynda general De Goll wezipesinden gidýär.  Şondan soň hökümete ilki sosialist F.Guýen, soňra HRH partiýasynyň lideri Jon Bido  ýolbaşçy-lyk edýär.
       
Dünýädäki täze ýagdaýlar, ykdysadyýeti dikeltmek zerurlygy ýurduň maýa goýumlarynyň esasy böleginiň senagata goýberilmegini talap edýär-di. Şol işiň amala aşyrylmagy netijesinde 1948-ýylda Fransiýanyň senagat önümçiliginiň görkezijileri uruşdan öňki döwründäkisinden  geçdi.
       
Fransiýanyň ykdysady ösüşiniň häsiýetli  aýratynlygy ol hem döwle-tiň garamagyndaky ýylda 51-den-100-e çenli  işleýän   adamly  kärhanalar    50,7 müňe ýetdi. / 1936-ýylda-olar 5,7 müňdi./
       
1947-nji hökümet “Monne meýilnamasyny” makullady, onuň mazmuny esasan hem ykdysadyýet “maksatnamalaýyn” esasda ösdüril-melidi.
       
1947-1958-ýyllar aralygynda Fransiýada senagatyň täze pudaklary ösüp başlady.Mysal üçin:gaz we nebit öndürmek, nebiti gaýtadan işlemek, atom, elektron, himiýa we ş.m. Bu döwürde hökümetiň goldamagy bilen we daşary ýurt maýa goýumdarlarynyň  hasabyna Yurduň esasy kapitaly täzelendi. Şeýle hem Fransiýa XX-nji asyryň 50-nji ýyllarynda dünýäniň ösen ýurtlarynyň ykdysadyýetini biri-birine ýakynlaşdyrmak hereketine işeňňir goşuldy. 1957-ýylda ÝYB-ne /Ýewropa  Ykdysady  Bileleşigi/-agza boldy, bu bolsa ýurduň ykdysady ösüşinde möhüm waka boldy.
       
1958-nji ýylda /aprel/ Fransiýada täsirli syýasy çökgünlik emele gel-di, ol 5 hepde dowam etdi. Emele gelen ýagdaýdan çykmak üçin ýurduň maliýe-ykdysady ulgamynyň täsirli güýçleri general De Golly häkimýet başyna getirmegi karar etdi, sebäbi ýurtda güýçli  syýasy düzgüniň we ýerine ýetiriji häkimýetiň zerurlygy ýüze çykdy.1958-nji ýylyň 1-nji iýunynda Milli ýygnagyň esasy köplügi De Golly döwletbaşy wezipesine belledi. 2-nji iýunda De Goll adatdan daşary ygtyýarlyklar alyp Milli ýygnaga dargatdy we ýerine ýetiriji häkimýetiň täsirini güýçledirmek üçin çäreler geçirip başlady. Bu ugurda ilkinji ädim höküminde ýurduň täze konstitusiýasyny işläp çykarmak boldy, täze konstitusiýa esasan hem par-lamentiň hukuklaryny çäklendirip, prezidentiň häkimligini güýçlendirme-lidi. 1958-nji ýylda 28-nji sentýabrynda saýlawçylaryň referendumy bo-lup, onuň netijesinde 17,7 mln.adam (79,25%) täze konstitutiýany golda-dy. Täze konstitutiýa laýyklykda respublikanyň prezidentiniň we höküme-tiň ygtyýarlyklary has giňeldildi, onuń tersine parlamentiń kanunçykarmak hukuklary ep-esli kesildi.Ýöne täze konstitutiýada 1946-ýylyń konstitutiýasynda görkezilen esasy raýat  hukuklary we azatlyklary saklanyp galýardy.
      
1958-nji ýylyń 30-noýabrinde geçirilen parlament saýlawlarynda “Täze respublikany goramak” partiýasy 189 deputatlyk ýer alyp De Goll parlamintde özüne goldaw tapdy. 
      
1958-ýylyń 21-dekabrynda Şarl De Goll Fransiýanyń prezidenti edilip saýlandy. 
      
XX-nji asyryń 60-njy ýyllarynda Fransiýada Ylmy tehniki rewolýusiýa ösüp başlady. Ol esasan hem üznüksiz önümçiligi awtomatlaşdyryp, elektron hasaplaýyş maşynlaryny ornaşdyrmaga giń mümkinçilikler emele geldi.
      
Őzüniń daşary syýasatynda general De Goll Fransiýanyń özbaşdak we garaşsyzlygy ugruny kesgitledi. 
       
Umuman, De Goll ýurdy dolandyran 10-ýylynyń (1958-1968)  dowamynda Fransiýanyń ykdysadyýetinde zähmet öndürijiligi has ösdi,emma şol bir wagtda hakyky iş haky bolsa haýal ýokarlanýardy.
        
1968-nji ýylyń maý-iýunynda Fransiýada syýasy çökgünlik tutaşdy hem-de bütin ýylyń dowamynda hökümete garşy köpçüligiń çykyşlary ösüp başlady. Netijede 1969-ýylyń aprelinde prezident De Goll wezipesinden gitdi. 
        
1969-njy ýylyń iýunynda bolup geçen saýlawlarda Źorź Pompidu Fransiýanyń prezidenti edilip saýlandy. 
        
Prezident Pompidu özüniń syýasatyny “miraslylyk we gepleşik” diýen sözler bilen kesgitledi, bu onuń general De Golluń syýasatyny dowam etdirjeklidini, emma şol bir wagtda sagçy toparlaryń wekilleri bilen hem gepleşige we ylalaşyga taýardygyny ańladýardy. 
        
Özüniń içeri syýasatynda fransuz hökümeti ýurtda “täze jemgyýeti” guramagy maksat edinip, onuń mazmuny önümçilikde işleýän adamlary ony dolandyrmaga çeklemeklikden ybaratdy. Emma 1974-ýylyń baharynda Ź. Pompidunyń tarpa-taýyn aradan çykmagy, prezidentlik saýlawlaryny möhletinden öń geçirilmegine getirdi.
      
1974-ýylyń maýynda Waleri Źiskarg Esten Fransuz respublikasynyń prezidentligine saýlandy. Źak Şirak ýurduń premýer-ministrligine bellendi. Täze hökümetiń öńündwe 1974-1975 ýyllaryń kynçylyklarynda çykmak wezipesi durýardy, ilki bilen ýurduń ykdysady durmuşyny janlandyrmak maksatnamasy kabul edildi. Umuman 70-nji ýyllarda geçirilen çäreler ýurduń ykdysadyýetini belli bir derejede gowulandyrdy. 
      
70-nji ýyllarda Fransiýa esasan hem De Gollyń daşary syýasat ugruny dowam etdirdi. Fransuz hökümeti Israýylyń ýakyn Gündogarsda basybaljylykly hereketlerini ýazgaryp çykyş etdi, amerikanlaryń Wýetnamdaky uruşyny bes etmek ugrunda aýgytly çykyş etdi. Fransiýa soń ýaly hem 1975-ýylyń awgustynda Helsinkide umumy Ýewropa  howpsyzlyk we hyzmatdaşlyk maslahatyna gatnaşdy.
       
Umuman, 70-nji ýyllarda Fransiýanyń daşary syýasat ugry esasan hem halkara dartgynlygyny gowşatmaga gönükdirilipdi.
       
Fransiýada durmuş-syýasy gapma-garşylyklarynyń ýitileşmegi esasan hem 1981-nji ýylyń prezident saýlawlarynyń öńisyrasynda bolup geçdi. Hökümetiń ýokary  gatlaklarynda-da, toparlarda-da güýçleriń mynasybeti üýtgäp başlady. Mysal üçin: Fransuz demokratiýasy ugrundaky soýuz prezidentlige W.D. Esteni, respublikany goldamak birleşmesi Ź. Şiraky, fransuz sosialistler partiýasy F.Mitterany görkezdiler.
      
1981-nji ýylyń 10-njy maýynda geçirilen prezident saýlawlarynyń netijesinde F.Mitteran ýeńiş gazandy.
      
XX-nji asyryń 80-nji ýyllarynda  fansuz hökümetiniń  geçiren çäreleriniń netijesinde ýurduń /8 banky, 2 maliýe we 5-iri firmalary hem-de demirmagdan we harby kärhanalar döwletiń garamagyna geçirildi. Netijede döwletiń garamagyna ähli bank kreditleriniń 75% geçdi.
      
Ýurduń syýsy durmuşunda hem birnäçe reformalar geçirildi. Hökümet döwlet howsuzlyk suduny gadagan etdi, ölüm jezasy aýryldy, onuń deregine ömürlik azatlykdan mahrum etmek girizildi, Ýeńiş baýramy (9 maý), halkara aýallar güni (8 mart) baýramçylyk günleri diýlip yglan edildi.
      
Umuman, geçirilen çäreler fransuz jemgyýetinde demokratiýany, erkinligi ösdürmäge täsir etdi.
      
F.Mitteranyń 1988-nji ýylyń ýene-de 7-ýyl möhlet bilen prezidentlige saýlanmagy onuń hökümetiniń daşary syýsat meselelerine belli bir derejede seresaplyk bilen, çemeleşmegi talap etdi. Esasan hem 80-nji ýyllaryń ahyry 90-njy ýyllaryń başlarynda dünýädäki hem Ýewropadaky bolup geçen üýtgeşmeler fransuz hökümetiniń daşary syýasatyny düýpli üýtgetdi. Döreýän kynçylyklaryń çözülmegini Fransiýa Ýewropa ýurtlarynyń ykdysady we syýasy hyzmatdaşlygynyń derejesi bilen baglanyşdyrýar. F. Mitteran Atlantikada Urala çenli “Ýewropa öýüni döretmek” baradaky pikiri goldady. Ol Günbatar we Gündogar Ýewropa döwletleriniń ýakynlaşmagynyń ahyrky maksady hökmünde Ýewropa konfederasiýasyny döretmek baradaky pikiri öńe sürdi.
     
1995-nji ýylyń maýynda Fransiýada nobatdaky prezident saýlawlary geçirilip, onda respublikany goldamak birleşmesiniń lideri Źak Şirak ýeńiş gazandy, hem-de ýurduń prezidenti boldy. 
      
Häzirki zaman Fransiýasyndan ilatyń aglaba bölegi şäherlerde ýaşaýar we işleýär. Umumy işleýän ilatyń 6%-den gowragy oba-hojalygynda işleýär, emma bu pudakda häzirki zaman tehnikasynyń we agronomçylyk ylmynyń sońky gazananlarynyń ornaşdyrylmagy, ol pudagyń fransuz ilatyny oba-hojalyk önümlerini bolan islegini doly kanagatlandyrýar.
      
Fransiýada ilatyń işe ýarawly böleginiń 85%-i hakyna tutma adamlar-işçiler, gullukçylar, tehniki intelegensiýa we başgalar. Fransiýa şu gün özüniń ylmy-tehniki üstünlikleri bilen-milli awiasiýany, ultra tizlikli poýezdleri, ýokary hilli PEŹO, sitroýen awtoulaglary bilen dünýä bazarynda öńe çykan döwletdir.
     
Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyń Garaşsyz we Baky Bitarap Türkmenistanyń hoşniýetli daşary syýasaty fransuz-türkmen gatnaşyklaryny has işeńńirleşdirdi. Fransiýanyń işewür toparlarynyń türkmen ykdysadyýetine uly möçberde maýa goýumlaryny goýmagy, esasan hem “Buig” kompaniýasynyń alyp barýan gurluşyk işleri.

[[Kategoriýa:Taryh]]
[[Kategoriýa:Fransiýanyň taryhy]]</text>
      <sha1>6t8t19y9vwi0bagy5qb39lsqjhf3v5c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fransiýa XX asyryň ikinji ýarymynda</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11735</id>
    <revision>
      <id>230346</id>
      <parentid>198915</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:04:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:9D8E:BA9C:AB1E:C642</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15715" xml:space="preserve">'''Mowzuk: Fransiýa XX asyryň ikinji ýarymynda.'''

'''Meýilnama:'''

1.	Ikinji jahan urşundan soňky ýyllarda Fransiýanyň durmuş-ykdysady syýasy ýagdaýy.

2.	Fransiýa De Golluň hökümeti döwründe.

3.	1970-1980-nji ýyllarda Fransiýanyň içeri we daşary syýasaty.

4.	Fransiýa XX asyryň ahyrynda.

                  
'''Edebiýat:'''

1.	Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy. Ruhnama. Aşgabat,2001ý.

2.	Saparmyrat Türkmenbaşy. Ykdysady, milli we ruhy galkynyş. Eserler, 3-nji tom, A,RUH.1995ý.

3.	Rubinskiý.Ýu. I Bäşinji respublika. M, 1984ý.

4.	Smirnow. W. P. Fransiýanyň iň täze taryhy, 1918-1985. M, 1989.

5.	Molçanow.N.N. General De Goll. M,1988.

6.	Semenskiý.S.A. Dünýä ýurtlary. Minsk.2000.

Fransiýa Ýewropanyň Günbatarynda ýerleşýän döwletdir. Ýurduň umumy meýdany 551000 kw.km. Ilaty 1995-ýylyň maglumaty boýunça 57109160 adam, olaryň 95% -e golaýy fransuzlardyr. Umumy ilaty zähmete ukyply bölegi 24.2 müň adam, şolardan 61.5% hyzmat edişde, 31.3% - senagatda, 7.3% - oba-hojalygynda. 
	
Ýurdyň doly ady- Fransuz respublikasy. Döwlet gurluşy – prezident respublikasy. Paýtagty Pariz. Ýurdyň soňky konstitusiýasy 1958-nji ýylyň 28-nji Ruhnama aýynda kabul edildi. Milli baýramy Gorkut aýynyň 14-ne Bastiliýanyň alnan güni. (1789ý). Döwletiň başy-prezident, ol premýer- ministri belleýär. Kanunçykaryjy häkimiýet iki palataly parlament tarapyndan amala aşyrylýar, ol Senatdan (ýokary palata) we Milli ýygnakdan (aşakky palata)  ybarat düzülen. Ýurtdaky esasy syýasy partiýalar: respublikany goldamak birleşmesi, Fransuz demokratiýasynyň soýuzy, Respublikan partiýa, Fransuz sosialistik partiýasy, çepçi radikal partiýa, kommunistik partiýa.
	
Fransiýa dünýäniň iň baý ýurtlarynyň biri. Ol 47-sany halkara we dünýä guramalarynyň agzasydyr, şol sanda BMG, NATO, SBSE,ES,MAGATE, we ş.m. 
	
Ikinji jahan urşundan soňky Fransiýanyň taryhy 3-döwre bölünýär:

1.	1944-1946ý.ý/ wagtlaýyn döwür.

2.	1946-1958ý.ý/ 4-nji respublika.

3.	1958-häzirki döwür.5-nji respublika.

Ikinji jahan urşy ýyllarynda Fransiýa dört ýyl faşistik germaniýanyň gol astyndady. Bu döwürde ýurduň ykdysadyýeti we maliýa durmuşy doly diýen ýaly dargapdy.

Ikinji jahan urşundan soň emele gelen wagtlaýyn hökümete Fransiýanyň milli gahrymany general Şarl De Goll baştutanlyk etdi. Urşdan soňky ýyllarda ýurduň ykdysadyýetiniň uly depgin bilen ösmegi 1948-nji ýylda ony urşa çenli döwrüň derejesini ýetirdi. Ol ösüş şol sanda kärhanalary hususy eýelerinden satyn almagynyň esasynda üpjün edildi. 
	
Ýurduň syýasy durmuşyndan 1945-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynda esaslandyryjy ýygnaga saýlawlar geçirildi. Şol ýygnak hem ýurdyň konstitusiýasynyň taslamasyny işläp düzdi. Bu taslama De Goll parlamentiň hasabyna ýurduň prezidentiniň ygtyýarlyklaryny has giňeltmek maddasyny teklibini goşdurjak bolýar, emma ol geçmeýär, şonuň üçin hem De Goll 1946-njy ýylyň Türkmenbaşy aýynda wezipesinden gidýär. 
	
1946-njy ýylyň konstitusiýasy fransiýany halkyň özbaşdaklygyna esaslanan respublika diýip yglan etdi. Konstitusiýa şonuň ýaly hem jynsyna, milletine, syýasy ykdykatyna, dini garaýşyna seretmezden ýurduň ähli raýatlaryna deň hukuklylyk berýärdi. Konstitusiýa ýurdyň parlamentiniň 7-ýyl möhlet bilen Fransiýanyň prezidentini saýlamaga hukuklydygy barada madda girizdi. 
	
Şeýlelikde Fransiýanyň konstitusiýasynyň 1946-njy ýylyň Bitaraplyk aýynyň 24-ne resmi ýagdaýda güýje girmegi 4-nji respublikanyň döredilendigini aňladýardy. 
	
Ikinji jahan urşy Fransiýanyň ykdysadyýetine kesgitli zyýan ýetirdi. 1945-nji ýylda uruşdan öňki döwür bilen deňeşdirilende ýurduň senagat önümçiligi 38%, oba-hojalygy 50% aşak gaçypdy. Ýurt senagat enjamlaryna, çig mala, azyk önümlerine mätäçlik edýärdi, 100 müňden gowrak ownuk senagat we söwda kärhanalary dargapdy. Umuman, fransiýanyň ykdysadyýeti uruş zerarly has gowşapdy. 
	
Ikinji jahan urşunyň ahyrynda Fransiýanyň syýasy durmuşynda hem birnäçe üýtgeşikler bolup geçdi. 1944-öňki halk demokratlary katolik partiýasynyň deregine, halk respublikan hereketi (HRH) döredildi. Jon Bido, De Monton we beýleki katolik wekilleri onuň ilkinji ýolbaşçylarydy. Ondan başgada 1946-ýylda degolçylaryň soýuzy hem esaslandyryldy. Ol general De Gollyň tarapdarlaryndan ybaratdy. Ol gurama güýçli döwlet häkimiýeti respublikany döretmegi esasy wezipe edip goýdy. 
	
De Gollyň ýolbaşçylygyndaky wagtlaýyn hökümet özüniň içeri we daşary syýasatynda ilki bilen dolandyrmagyň öňki ulgamyny dowam etdirmäge çalyşýardy, şol maksat bilen DE Goll hemişelik goşuny we serkerdeler bölümini döretdi. 
	
Hökümet şeýle hem ýurtda birnäçe durmuş özgertmelerini geçirdi. Mysal üçin: zähmet iş hakyny ýokarlandyrmak, köp çagaly maşgalalara berilýän pul serişdeleriň möçberini artdyrmak we beýleki çäreler geçirildi.
	
Urşdan soňky ilkinji ýyllarda Fransiýa özüniň daşary syýasatynda antifaşistik bileleşige girýän ýurtlar bilen özara hyzmatdaşlyk ugruny alyp barýardy. Şonuň ýaly hem Fransiýa BMG-nyň howpsuzlyk Sowetine agza bolup girdi. Fransiýa şol bir wagtyň özünde Germaniýa we onuň ykbaly meselesine uly üns berýärdi, sebäbi Saary we Reýniň çep kenaryny almagy hem-de Germaniýadan Rur welaýatyny bölüp almagy umyt edýärdi. Urşdan soňky ilkinji ýyllarda Fransiýa umuman aýdylanda ABŞ, Angliýa ýaly döwletler bilen ýakyn gatnaşykdady, şeýle hem oňa “Beýik” döwlet statusyny saklap galmak başartdy. 
	
Fransiýanyň öňünde ýurdyň ykdysady dikeldilişini we demokratiýany ösdürmek möhüm wesipeleriň biri bolup durýardy. 1945-nji ýylyň Garaşsyzlyk aýynyň 24-ne Fransiýada dörediji ýygnaga saýlawlar geçirildi. Saýlawyň netijesinde general De Golluň ýolbaşçylygynda ylalaşykly (koalision) hökümet döredildi, onuň düzümine FKP-ndan -5 adam, FSP-dan-5 adam, halk respublikan hereketi partiýasyndan -5-adam, we Degolçylardan -6 adam girdi. Hökümeti düzýän ähli partiýalar özara ylalaşyp ýurduň esasy banklaryny, ätiýaçlyk kompaniýalary, senagatyň esasy pudaklaryny millileşdirmegi hödürlediler. Ondan hem başgada olar ýurduň durmuş-ykdysady ösüş meýilnamasyny düzmegi, demokratik azatlyklary kepillendirmegi, durmuş ätiýaçlygynyň ulgamyny gowulandyrmagy ylalaşdylar. 
	
Emma tiz aralykda hökümetiň baştutany bilen dörediji ýygnagyň esasy böleginiň arasynda gapma-garşylyk döräp 1946-njy ýylyň Türkmenbaşy aýynyň 20-ne general De Goll wezipesinden gidýär. Şondan soň hökümete ilki sosialist F.Guýen, soňra HRH partiýasynyň lideri Jon Bido ýolbaşçylyk edýär. 
	
Dünýädäki täze ýagdaýlar, ykdysadyýeti dikeltmek zerurlygy ýurdyň maýa gyýumlarynyň esasy böleginiň senagata goýberilmegini talap edýärdi. Şol işiň amala aşyrylmagy netijesinde 1948-nji ýylda Fransiýanyň senagat önümçiliginiň görkezijileri urşdan öňki döwründäkisinden geçdi. 
	
Fransiýanyň ykdysady ösüşiniň häsiýetli aýratynlygy ol hem döwletiň garamagyndaky ýylda 51-den 100-e çenli işleýän adamly kärhanalar 50,7 müňe ýetdi /1936-ýylda- olar 5.7 müňdi.
	
1947-nji ýylda hökümet “Monne meýilnamasyny” makullady, onuň mazmuny esasan hem ykdysadyýet “maksatnamalaýyn” esasda ösdürilmelidi. 
	
1947-1958-ýyllar aralygynda Fransiýada senagatyň täze pudaklary ösüp başlady. M.ü: gaz we nebit öndürmek, nebiti gaýtadan işlemek, atom, elektron, himiýa we ş.m. Bu döwürde hökümetiň goldamagy bilen we daşary ýurt maýa goýumdarlarynyň hasabyna ýurdyň esasy kapitaly täzelendi. Şeýle hem fransiýa XX asyryň 50-nji ýyllarynda dünýäniň ösen ýurtlarynyň ykdysadyýetini biri-birine ýakynlaşdyrmak hereketine işeňňir goşuldy. 1957-ýylda ÝYB-ne (Ýewropa ykdysady bileleşigi) agza boldy, bu  bolsa ýurduň ykdysady ösüşinde möhüm waka boldy.
	
1958-nji ýylda Gurbansoltan aýynda Fransiýada täsirli syýasy çökgünlik emele geldi, ol 5 hepde dowam etdi. Emele gelen ýagdaýdan çykmak üçin ýurdyň maliýe-ykdysady ulgamynyň täsirli güýçleri general De Golly häkimiýet başyna getirmegi karar etdi, sebäbi ýurtda güýçli syýasy düzgüniň we ýerine ýetiriji häkimiýetiň zerurlygy ýüze çykdy. 1958-nji ýylyň Oguz aýynyň 1-e Milli ýygnagyň esasy köplügi De Golly döwletbaşy wezipesine belledi. Oguz aýynyň 2-ne De Goll adatdan daşary ygtyýarlyklar alyp Milli ýygnagy dargatdy we ýerine ýetiriji häkimiýetiň täsirini güýçlendirmek üçin çäreler geçirip başlady. Bu ugurda ilkinji ädim hökmünde ýurduň täze konstitusiýasyny işläp çykarmak boldy, täze konstitusiýa esasan hem parlamentiň hukuklaryny çäklendirip, prezidentiň häkimligini güýçlendirmelidi. 1958-ýylyň Ruhnama aýynyň 28-ne saýlawçylaryň referendumy bolup, onuň netijesinde 17.7 mln. adam (79,25%) täze konstitusiýany goldady. Täze konstitusiýa laýyklykda respublikanyň prezidentiniň we hökümetiň yhtyýarlyklary has giňeldildi, onuň tersine parlamentiň kanun çykarmak hukuklary ep-esli kesildi. Ýöne täze konstitusiýada 1946-njy ýylyň konstitusiýasynda görkezilen esasy raýat hukuklary we azatlyklary saklanyp galýardy.
	
1958-nji ýylyň Sanjar aýynyň 30-na geçirilen parlament saýlawlarynda “täze respublikany goramak” partiýasy 189 deputatlyk ýer alyp De Goll parlamentde özüne goldaw tapdy. 
	
1958-nji ýylyň Bitaraplyk aýynyň 21-ne Şarl De Goll Fransiýanyň prezidenti edilip saýlandy. 
	
XX asyryň 60-njy ýyllarynda Fransiýada Ylmy tehniki rewolusiýa ösüp başlady. Ol esasan hem üznüksiz önümçiligi awtomatlaşdyryp, elektron hasaplaýyş maşynlaryny ornaşdyrmaga giň mümkinçilikler emele geldi. 
	
Özüniň daşary syýasatynda general De Goll Fransiýanyň özbaşdak we garaşsyzlygy ugruny kesgitledi.
	
Umuman, De Goll ýurdy dolandyran 10-ýylynyň (1958-1968) dowamynda Fransiýanyň ykdysadyýetinde zähmet öndürijiligi has ösdi, emma şol bir wagtda hakyky iş haky bolsa haýal ýokarlanýardy. 
	
1968-nji ýylyň Magtymguly-Oguzda Fransiýada syýasy çökgünlik tutaşdy hem-de bütin ýylyň dowamynda hökümete garşy köpçüligiň çykyşlary ösüp başlady. Netijede 1969-ýylyň Gurbansoltan aýynda De Goll wezipesinden gitdi.
	
1969-njy ýylyň Oguz aýynda bolup geçen saýlawlarda Žorž Pompidu Fransiýanyň prezidenti edilip saýlandy. 
	
Prezident Pompidu özüniň syýasatyny “ miraslyk we gepleşik” diýen sözler bilen kesgitledi, bu onuň general De Golluň syýasatyny dowam etdirjekligini, emma şol bir wagtdasagçy toparlaryň wekilleri bilen hem gepleşige we ylalaşyga taýýardygyny aňladýardy.
	
Özüniň içerki syýasatynda fransuz hökümeti ýurtda “täze jemgyýeti” garamaga maksat edinip, onuň mazmuny önümçilikde işleýän adamlary ony dolandyrmaga çäklemeklikden ybaratdy. Emma 1974-ýylyň baharynda Ž. Pompidunyň tarpa-taýyn aradan çykmagy, prezidentlik saýlawlaryny möhletinden öň geçirilmegine getirdi.
	
1974-ýylyň Magtymgulyda Waleri Žiskarg Esten Fransuz respublikasynyň prezidentligine saýlandy. Žak Şirak ýurduň premýer-ministrligine bellendi. Täze hökümetiň öňünde 1974-1975 ýyllaryň kynçylyklaryndan çykmak wezipesi durýardy, ilki bilen ýurduň ykdysady durmuşyny janlandyrmak maksatnamasy kabul edildi. Umuman 70-nji ýyllarda geçirilen çäreler ýurduň ykdysadyýetini belli bir derejede gowulandyrdy.
	
70-nji ýyllarda Fransiýa esasan hem De Golluň daşary syýasat ugruny dowam etdirdi. Fransuz hökümeti Israýyldan ýakyn Gündogarda basybalyjylykly hereketlerini ýazgaryp çykyş etdi, amerikanlaryň Wýetnamdaky uruşyny bes etmek ugrunda aýgytly çykyş etdi. Fransiýa şoň ýaly hem 1975-ýylyň Alp-Arslanda Helsinkide umumy Ýewropa howpsyzlyk we hyzmatdaşlyk maslahatyna gatnaşdy.
	
Umuman, 70-nji ýyllarda Fransiýanyň daşary syýasat ugry esasan hem halkara dartgynlygyny gowşatmaga gönükdirilipdi.
	
Fransiýada durmuş-syýasy gapma-garşylyklarynyň ýitileşmegi esasan hem 1981-nji ýylyň prezident saýlawlarynyň öňisyrasynda bolup geçdi. Hökümetiň ýokary gatlaklarynda-da, toparlarda-da güýçleriň mynasybeti üýtgäp başlady. M.ü. Fransuz demokratiýasy ugrundaky soýuz prezidentlige W.D.Esteni, respublikany goldamak birleşmesi Ž. Şiraky, fransuz sosialistler partiýasy F.Mitterany görkezdiler.
	
1981-nji ýylyň 10-njy Magtymgulyda geçirilen prezident saýlawlarynyň netijesinde F.Mitteran ýeňiş gazandy.
	
XX –nji asyryň 80-nji ýyllarynda fransuz hökümetiniň geçiren çäreleriniň netijesinde yürduň / 8 banky, 2 maliýe we 5-iri firmalary hem-de demirmagdan we harby kärhanalar döwletiň garamagyna geçirildi. Netijede döwletiň garamagyna ähli bank kreditleriniň 75% geçdi.
	
Ýurduň syýasy durmuşynda hem birnäçe reformalar geçirildi. Hökümet döwlet howpsuzlyk suduny gadagan etdi, ölüm jezasy aýryldy, onuň deregine ömürlik azatlykdan mahrum etmek girizildi, Ýeňiş baýramy (9-Magtymguly), halkara aýallar güni 8-Nowruz baýramçylyk günleri diýip yglan edildi.
	
Umuman, geçirilen çäreler Farnsuz jemgyýetinde demokratiýany, erkinligi ösdürmäge täsir etdi. 
	
F. Mitteranyň 1988-nji ýylyň ýene-de 7 ýyl möhlet bilen prezidentlige saýlanmagy onuň hökümetiniň daşary syýasat meselelerine belli bir derejede seresaplyk bilen , çemeleşmegi talap etdi. Esasan hem 80-nji ýyllaryň ahyry 90-njy ýyllaryn başlarynda dünýädäki hem Ýewropadaky bolup geçen üýtgeşmeler fransuz hökümetiniň daşary syýasatyny düýpli öýtgetdi. Döreýän kynçylyklaryň çözülmegini Fransiýa Ýewropa ýurtlarynyň ykdysady we syýasy hyzmatdaşlygynyň derejesi bilen baglanyşdyrýar. F. Mitteran Atlantikadan Urala çenli “Ýewropa öýüni döretmek”baradaky pikiri goldady. Ol Günbatar we Gündogar Ýewropa döwletleriniň ýakynlaşmagynyň ahyrky maksady hökmünde Ýewropa konfiderasiýasyny döretmek baradaky pikiri öňe sürdi. 
	
1995-nji ýylyň Magtymguly aýynda Fransiýada nobatdaky president saýlawlary geçirilip, onda respublikany goldamak birleşmesiniň lideri Jak Şirak ýeňiş gazandy, hem-de ýurdyň prezidenti boldy. 
	
Häzirki zaman Fransiýasynda ilatyň aglaba bölegi şäherlerde ýaşaýar we işleýär. Umumy işleýän ilatyň 6%-den gowragy oba-hojalygynda işleýär, emma bu pudakda häzirki zaman tehnikasynyň we agronomçylyk ylmynyň soňky gazananlarynyň ornaşdyrylmagy, ol pudagyň fransuz ilatyny oba-hojalyk önümlerine bolan islegini doly kanagatlandyrýar. 
	
Fransiýada ilatyň işe ýarawly böleginiň 85%-ti hakyna tutma adamlar-işçiler, gullukçylar, tehniki intelegensiýa we başgalar. Fransiýa şu gün özüniň ylmy-tehniki üstünlikleri bilen – milli awiasiýany, ultra tizlikli poezdleri, ýokary hilli PEŽO, sitroýen awtoulaglary bilen dünýä bazarynda öňe çykan döwletdir.
	
Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň Garaşsyz we Baky Bitarap Türkmenistanyň hoşniýetli daşary syýasaty fransuz-türkmen gatnaşyklaryny has işeňňirleşdirdi. Fransiýanyň işewür toparlarynyň türkmen ykdysadyýetine uly möçberde maýa goýumlaryny goýmagy, esasan hem “ Buig” kompaniýasynyň alyp barýan gurluşyk işleri.

[[Kategoriýa:Taryh]]
[[Kategoriýa:Fransiýanyň taryhy]]</text>
      <sha1>k64a45pt1ycg6g0xjhvbp71h9lhutig</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eýran Yslam rewolỳusiỳasy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11774</id>
    <revision>
      <id>230300</id>
      <parentid>197033</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:09:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15425" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Iran.jpg|thumb]]
'''Eýran Yslam rewolỳusiỳasy ''' –
Eỳranda ХХ asyryn ikinji ỳarymynda Pehlewiniň geçiren özgerdeşleri ,Yslam rewolỳusiỳasy, EYR-ň döremegi barada düşdi.

	
Eýrandaky 1979-njy ýylyň ynkylaby. Muhammet Reza Pehlewi 1962-nji ýylda ýurtda jemi 19 sany uly özgerdişler toplumyny durmuşa geçirmäge başlady. Ol döwründe “ak ynkylap” adyny aldy.  Ýurdy döwrebaplaşdyrmaga niýetlenen bu özgerdişler döwlet maýa goýumynyň hasabyna oba hojalygyny özgertmegi, senagaty ösdürmegi, magaryfa we saglygy saklaýşa ünsi güýçlendirmegi göz öňünde tutýardy.
	
Nebitden gelýän ummasyz girdejiler Eýran şasyna ýollary döwrebaplaşdyrmaga, täze senagat kärhanalaryny gurmaga mümkinçilik berdi. Senagat önümçiliginiň depgini aşa ýokarydy - ol ýylda 10-20%-te ýetýärdi. Ýurduň ykdysadyýetinde hususy pudak berkäpdi. 
	
Emma özgerdişleriň harsal we köplenç oýlanyşyksyz geçirilmegi Eýran jemgyýetini öňünden görülmedik netijelere getirdi. Agrar özgerdişler obadaky adaty durmuşy bozdy. Ilatyň gatlaklaýyn düzümini üýtgetdi : garyplar barha garyplaşdy, barlylar has baýady. Ýüz müňlerçe adam obadan şäherlere göçdi. Ilatyň gür jemlenen ýeri bolan şäherleriň öňem derdeseri ýetikdi. Ilatyň çalt köpelmegi işsizligiň artmagyna getirdi. Oba hojalyk önümçiligi azalyp, Eýran azyk önümlerini daşary döwletlerden satyn alyp başlady. 1978-nji ýylda Eýranyň daşardan getirden azyk harytlarynyň gymmaty 2 mlrd dollardan gowrakdy. Puluň hümmetsizlenmeginiň derejesi 35%-te ýetipdi. 
	
Eýran şasy Muhammet Reza Pehlewiniň üstünliklerden başy aýlanyp, ol her edip, hesip edip Eýrany dünýäniň ösen bäş döwletininiň birine öwürmegi maksat edinipdi. Özgerdişler halkyň asyrlarboýy öwrenişen ýaşaýyş durmuşyna täsir etdi. Halk ornaşdyryljak bolunýan Günbataryň ýaşaýyş nusgasyny kabul etmäge taýyn däldi. Şonuň üçin halkyň şa düzgünine garşy närazylygy göreşe ösüp geçdi. Bu göreşe şaýy ruhanylary ýolbaşçylyk etdi. Olaryň öňbaşçysy Aýatolla Homeýnidi.
	
Aýatolla Ruholla Musawi Homeýni (1900-1989). Ruhany maşgalasynda doglan. Dini bilim alansoň, 27 ýaşynda Kum şäherinde dini bilimleri okatmaga başlaýar. 1953-nji ýylda Mosaddygyň hökümeti agdarylyp,  ýurtda şa düzgüniniň berkemeginden soň onuň garşysyna açykdan-açyk çykyş edip başlaýar. 1964-nji ýylda noýabrynda şa hökümeti ony Turkiýd gitmäge mejbur edýär. 1965-nji ýylda Homeýni Nejefe (Yrak) gelýär. Bu ýerdäki   şaýy dini   merkezinde 13 ýyllap. ders berýär. Şu ýerden dolandyryşyň yslam görnüşi hakynda “Yslam hökümeti“ atly işini ýazýar. 1978-nji ýylyň oktýabrynda Homeýni Fransiýa gidýär. Şu ýerde ol öz tarapdarlary bilen eýran ynkylabyna ýolbaşçylyk edýär. Homeýni 1979-njy ýylyň 1-nji fewralynda Parižden Tährana gelýär. 3 mln. adam ony garşylamaga çykýar.
	
1979-njy ýylyň başynda Eýranda syýasy dartgynlylyk başlandy. Fewralyň başynda halk çykyşlary has-da güýçlendi. Hereketden gorkan şa ýurtdan çykyp gaçdy. 1979-njy ýylyň 10-11-nji fewralyndaky yslam ynkylabynyň netijesinde halk asyrlarboýy dowam eden şa düzgünini agdardy. Fewral eýran ýylnamasy boýunça bahman aýy diýlip atlandyrylýar. Wakalaryň esasan bahman aýynda bolany üçin eýran halky ol bahman ynkylaby ady bilen meşhurdyr. 1979-njy ýylyň 1-nji aprelinde döwlet resmi taýdan Yslam Respublikasy diýlip jar edildi. Respublikanyň başynda onuň ruhy ýolbaşçysy - rehberi Aýatolla Homeýni durýardy. 
	
Eýran Yslam Respublikasynyň içeri we daşary syýasaty. Ösüş ýoluny saýlap alanda Eýran yslam däplerine artykmaçlyk berdi.1979-njy ýylyň dekabrynda ýurduň konstitusiýasy kabul edildi. Oňa laýyklykda geljekki yslam jemgyýetiniň ykdysady süttüni touhid ykdysadyýeti (Biribar, Alla tarapyndan sazlaşdyrylýan ýa-da öz-özüni üpjün edýän ykdysadyýet) düzmelidi. Bu nazaryýetiň awtory  EYR-yň ilkinji prezidenti Abulhasan Banisadrdy.
	
Konstitusiýa laýyklykda EYR-yň ykdysady ulgamy döwlet, kooperatiw we hususy pudaklara daýanýar. Döwlet pudagy ykdysadyýetiň agramly bölegini elinde saklaýar. Goranmak senagaty, nebit-himiýa toplumy, metallurgiýa senagaty ýaly ykdysadyýetiň  keşigini çekýän pudaklar onuň elinde jemlenendir. Touhid ykdysadyýeti maýanyň bir elde jemlenmegini çäklendirmekde özüni kapitalizmden, döwlet pudagyny çäklendirmekde bolsa sosializmden tapawutly hasaplaýar.
	
Homeýni daşary syýasatda “Ne Günbatara, ne Gündogara, diňe ortalyk ýola eýermeli!” diýen özboluşly ugry öňe sürdi. Bu syýasata Eýranda “Üçünji ýol” ýa-da “Homeýniniň ýoly” diýlip at berildi. 
	
Eýranyň ABŞ-nyň Tährandaky ilçihanasynyň 63 sany wekilini 444 günläp zamunlykda saklamagy eýran-amerikan gatnaşyklaryny erbetleşdirdi. 1980-nji ýylyň 22-nji aprelinde Ýewropa Ykdysady Hyzmatdaşlygy Eýrana ykdysady gabaw yglan etdi. Eýranyň ABŞ-nyň banklaryndaky goýumlary “doňduruldy”.
	
Ali Akbar Haşemi Rafsanjanynyň prezidentligi. 80-nji ýyllaryň ahyryndan başlap Eýran uly özgerişler döwrüni başdan geçirýär. Ösüşiň yslam ýolunyň täze basgançagy prezident Rafsanjanynyň ady bilen baglanşyklydyr. 
	
Ali Akbar Haşemi Rafsanjany. 1934-nji ýylda Kerman welaýatynyň Rafsanjan şäheriniň golaýyndaky Bahraman obasynda dogulýar. Kakasy iri pisse bagynyň eýesi bolupdyr. Şaýylaryň dini merkezi Kum şäherindäki Faýziýe medresesini üstünlikli tamamlapdyr. Ol Homeýniniň täsiri bilen şa düzgünine garşy göreşe goşulýar. 60-70-nji ýyllarda özüniň syýasy garaýyşlary üçin birnäçe sapar türme  tussaglygynda bolýar. Tähranda hususy çaphanasyny açyp, dini-syýasy äheňli  kitaplary neşir etdirýär. Ynkylapdan birnäçe ýyl öň Ýewropada we ABŞ-da bolup görýär. Yslam ynkylabynyň ýetşinden soň içeri işler ministri “yslam medeni ynkylabynyň“  baş ştabynyň agzasy wezipelerinde täze düzgüni berkitmäge işjeň gatnaşýar. 1980-nji ýylyň iýulynda eýran mejlisiniň (parlament) başlygy bolýar. 1984, 1988-nji ýyllarda bu wezipd iki gezek gaýtadan saýlanýar. 1989-njy ýylyň 4-nji iýunynda ymam Homeýni aradan çykansoň Haşemi Rafsanjany EYR-yň prezidentligine saýlanýar. 1993-nji ýylda tomsunda ol bu wezipd ikinji gezek saýlandy.
	
Geljekde Eýran haýsy ýol bilen ösmeli? Onuň geljegi nähili bolar? Homeýniniň wesýetlerine wepalylygyna galýan ýurduň dolandyryjy toparlarynyň ählisi Eýranyň geljegini yslamyň ýaşyl baýdagynyň astynda göz öňüne getirýärler. Eýrandaky ruhany dolandyryjylar ýurduň ösüş ýoly meselesinde iki topara bölünýärler:

1.	Homeýniniň ýolunda özgerdişleriň tarapdarlary.

2.	Homeýniniň ýoluny hiç hili üýtgewsiz tutmagyň tarapdarlary.
	
Ikinji ganatyň wekilleri EYR-yň Homeýniniň ýaşan wagty ornaşdyrylan düzgünlerini hiç hili üýtgedilmesiz saklap galdyrmagyň tarapyny tutýardy. Olaryň pikiriçe ykdysadyýet berk merkezleşdirilen ulgamlygyna galmaly, senagat pudagynda hususy maýany çäklendirmeli. Daşary gatnaşyklarda dünýä ýurtlaryndan üzňelik meýlinden ýüz öwürmeli däl. Jemgyýetçilik-syýasy we medeni durmuşyň ähli taraplaryny yslamlaşdyrmaly.
	
Özgerdişler ýolunyň tarapdarlary bolsa bu zatlary üýtgewsiz galdyrmagyň  jemgyýeti durgunlylyga eltjekdigine düşünýärler. Ýurdy dartgynlylykdan çykarmak üçin döwlet pudagynyň kärhanalarynyň aglabasyny hususylaşdyryp, hususy maýa git ýol arçamagy, daşary dünýä bilen aragatnaşygy ýygjamlaşdyrmagy, dünýäde Eýrana bolan hoşmeýilli garaýşy döretmek üçin yslam çäklendirmeleri azaltmagy teklip edýärler.
	
Haşemi Rafsanjany ikinji ugruň ykrar edilen öňbaşçysydyr. Ol özakymlaýyn bazar gatnaşyklaryny yslam däpleri bilen utgaşdyrmaga aýgytly synanyşyk etdi. Onuň tarapdarlarynyň işläp düzen ykdysadyýeti aramlaşdyrmak baradaky çäreleri ýurdy dartgynlylykdan çykarmaga belli bir dereje ýardam etdi. Soňky döwürde umumy milli önümiň artyşy 10%den geçýär. 1989-njy ýyldan başlap ýurt uzak möhletleýin maksatnamalar boýunça ösdürilip başlandy. Halk hojalygyny ösdürmegiň birinji birinji bäşýyllyk maksatnamasy 1989-1994-njy ýyllary öz içine aldy. Bu döwürde puluň hümmetsizlenmeginiň derejesi kemeldi. Önümçiligiň pese gaçmagynyň öňi alyndy. Rafsanjany döwlet pudagyna garanda has köp girdeji getirýän hususy pudaga has giň erkinlik bermäge çalyşdy. 1992-nji ýylda 460 sany döwlet kärhanasyny satmak bellenildi. Bazar gatnaşyklarynyň ornaşdyrylmagy 1990-njy ýylda döwlet pudagynda 14% ösüş gazanmaga mümkinçilik berdi. 
	
Erkin ykdysady zonalar Eýranyň durmuşynda täze ädimdir. 90-njy ýyllaryň başynda Pars aýlagyndaky Kiş we Keşm adalarynda şeýle zonalaryň düýbi tutuldy. Bu sebitler Eýranyň beýleki ýerleri bilen deňeşdirende tiz ösdi. 
	
Nebit hakda agzamazdan, Eýran ykdysadyýetiniň hakyky keşbini açyp görkezmek mümkin däl. Nebit ýurduň walýuta girdejisiniň 95%-tini üpjün edýär. Eýranyň nebit gorlary 90,5mlrd barrele (nebitiň halkara ölçeg birligi - 1 barrel 159 litre deň). Eýran nebit satýan döwletleriň guramasynyň (OPEK) esasy agzalarynyň biridir.		
	
Daşary ykdysady aragatnaşyklary. Eýranyň daşary ýurtlar bilen ykdysady gatnaşyklarynda hem nebitiň ähmiýeti ýokarydyr. Daşary ykdysady aragatnaşyklarynda Eýran öz nebitini satyn alýan ýurtlara esasy artykmaçlyk berýär. Olara satyn alan nebitiniň bahasynyň  50%-ti möçberindäki harytlary Eýrana eksport etmäge ygtyýar edilýär. Ýaponiýa EYR-yň esasy söwda hyzmatdaşy bolmagynda galýar. Ol Eýrana polat, awtoulag, dokma önümlerini, stanoklary we enjamlary iberýär. 80-nji ýyllaryň ahyrynda Eýranda daşary ýurtlaryň kömegi bilen gurlan 30 binanyň 16-sy ýaponlaryň paýyna düşýär. Awstraliýa Eýrana oba hojalyk harytlaryny eksport edijidir. Bender-Abbasda ispanlaryň gatnaşmagynda gämi zawody guruldy. Italiýa Kengan-Gazwin aralygyndaky gaz geçirijiniň gurluşygyna gatnaşdy. Russiýa hem Eýranyň esasy hyzmatdaşlarynyň biridir. Asyryň ahyrynda rus hünärmenleri Buşir şäherinde atom elektrostansiýasynyň gurluşygyna gatnaşdylar.
	
Eýranyň teklibi bilen 1985-nji ýylda sebitara hyzmatdaşlygynyň guramasy bolan EKO-nyň işi (Eýran, Turkiýe, Päkistan) gaýtadan janlandyryldy. 
	
Türkmen-eýran hyzmatdaşlygy. Türkmenistanyň prezidenti S.A.Nyýazowyň 1991-nji ýylyň 8-11-nji sentýabrynda EYR-a bolan ilkinji resmi sapary türkmen-eýran gatnaşyklarynda esasy ugur alyş wakasy boldy.  Türkmen-eýran hyzmatdaşlygy esasan söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni ugurlarda alnyp barylýar. 
	
Sarahsda, Artykda, Howdanda, Güdrüolumda açylan ýönekeýleşdirilen serhetden geçiş nokatlary söwda gatnaşyklarynyň ösmegine giň mümkinçilik açdy. 
	
Alty ýylyň içinde Haşemi Rafsanjany bilen Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň 54 gezek duşuşmagy iki goňşy döwletiň aragatnaşyklarynyň sebitde hyzmatdaşlygyň nusgasyna öwrülendiginiň alamatydyr. Diňe 1997-nji ýylyň dowamynda iki ýurduň arasyndaky söwda dolanyşygy 150 mln. dollara barabar boldy. Türkmenistanda 88 sany önüm öndürydn, gurluşyk bilen meşgullanýan türkmen-eýran kärhanalary, söwda firmalary uly işleri edýärler. XX asyryň ahyrynda Eýran firmalary bilen jemi 533 million dollara barabar 16 sany senagat kärhanalaryny we beýleki binalar gurulýar. 
	
1998-nji ýylyň 1-nji iýunyna çenli iki döwletiň arasynda 120 sany döwletara  we hökümetara şertnamasyna gol çekildi. 1996-njy ýylyň 13-nji maýynda Tejen-Sarahs-Maşat demir ýoly ulanmaga berildi. “Dobral” ýol gurluşyk kompaniýasy Aşgabat-Gökdepe aralygyndaky gara ýoluň durkuny täzeledi. Asyryň ahyrynda ol Gökdepeden Türkmenbaşy şäherine çenli ýoluň durkuny täzelemek işlerine girişdi.
	
M.Hateminiň prezident saýlanmagy. 1997-nji ýylyň maýynda  EYR-da 7-nji gezek prezident saýlawlary geçirildi. Onda 4 sany adam bäsleşdi. 33 mln. saýlawçynyň gatnaşmagynda geçirilen saýlawlarda aram kandidat Hatemi sesleriň 70% prosentine  golaýyny alyp, ýeňiş gazandy. 
	
Muhammet Hatemi. Hüjet-ül-yslam Seýit Muhammet Hatemi Eýranyň ylamalar guramasynyň özgerdişleriň tarapdarlary ganaty we prezident Rafsanjanynyň öňe süren kandidatydy. Hatemi Yspyhan uniwersitetiniň filosofiýa bölüminiň diplomyny alyp, Yspyhan medresesinde ýokary dini okuwyny dowam etdirdi. Ol Tähran uniwersitetinde filosofiýa ugrundan aspiranturada hem okady. 1978-nji ýylda Germaniýanyň  Gamburg şäherine gidip, ol ýerdäki yslam merkeziniň başyna geçdi. 
	
1979-njy ýylda Eýran Yslam ynkylabyndan soň halk wekilligine saýlanan Hatemi 1980-nji ýylda Homeýni tarapyndan “Keýhan” metbugat torapynyň başlyklygyna bellenildi. 1982-nji ýylda Yslam wagyz-nesihat we medeniýet ministrligine bellenen Hatemi 1983-nji ýylda köneçilleriň medeniýet meselesi babatda “biçak aramçyl” hökmünde zor salmaklary netijesinde ol wezipesinden yza çekilmäge mejbur boldy. 
	
Hatemi Rafsanjany tarapyndan geňeşçilige we Milli kitaphananyň başlygyna çekildi. Bulardan daşary Homeýini tarapyndan 1996-njy ýylda Medeni ynkylabyň ýokary guramasynyň agzalygyna geçirildi. 
	
Hateminiň daşary ýurtlara ilkinji resmi sapary goňşy Türkmenistana boldy. Ol 1997-nji ýylyň 29-njy dekabrynda Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy bilen bilelikde Körpeje-Gurtguýy gaz geçirijisiniň açylmagyna gatnaşdy. 
	
90-njy ýyllaryň ilkinji ýarymynda türkmen-eýran hyzmatdaşlygy has-da pugtalandy. Eýranyň gatnaşmagynda Maryda agyz suwy zawody guruldy. Balkanabatdan Eýranyň Alyabat şäherine çenli ýokary kuwwatly elektrik geçirijiniň gurluşygy alnyp baryldy. Eýran Türkmenbaşy şäherindäki nebiti gaýtadan işleýän zawodyň durkyny täzelemäge ýakyndan kömek berdi. 2000-nji ýylyň dekabrynda Artykdan Eýranyň Lýutfabat obasyna çenli täze gaz geçiriji açyldy. 
	
Iki goňşy ýurduň hoşniýetli gatnaşyklarynyň dikeldilmeginde Merhemetli Prezidentimiz Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň hem-de Eýranyň prezidentleri Haşemi Rafsanjanynyň we Muhammet Hataminiň şahsy goşantlary uludyr.
	
Eýran sebitde parahatçylygy pugtalandyrmagyň tarapdarydyr. Ol EKO we Hazarýaka  döwletlerine işjeň hyzmatdaşlygy teklip edýär. Ol Owganystandaky dawanyň gepleşikler arkaly çözülmelidigine ynanýar. Hateminiň 2000-nji ýylyň dekabrynda Ýaponiýa iş sapary onuň daşary dünýä bilen işjeň gatnaşyklarynyň giňelýändiginiň şaýadydyr.
== Çeşmeler ==
'''Edebiyatlar:'''

1. Saparmyrat Türkmenbaşy.   Ruhnama.   A; 2001ỳ.

2.Saparmyrat Türkmenbaşy.   Ruhnama (ikinji kitap) . A; 2004 ỳ.

3. Saparmyrat Türkmenbaşy. Meniň ruhybelentlik baharym. A.; 2005

4.Saparmyrat Türkmenbaşynyň bitaraplyk taglymaty. A; 2002 ỳ.

5.Türkmenbaşy türkmeni dünỳä tanadỳar. A; 1999 ỳ.

6.Dünyä ỳurtlary. M;2003 ỳ.

7.Hanmyradow G. Sarahs –kerwen ỳollarynyň çatrygynda. A.2004.

[[Kategoriýa:Eýran taryhy]]
[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>go8bcztclzzvqx5s7cm9xvdj11k6zmp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230301</id>
      <parentid>230300</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:09:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>TayfunEt. moved page [[EÝRAN]] to [[Eýran Yslam rewolỳusiỳasy]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15425" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Iran.jpg|thumb]]
'''Eýran Yslam rewolỳusiỳasy ''' –
Eỳranda ХХ asyryn ikinji ỳarymynda Pehlewiniň geçiren özgerdeşleri ,Yslam rewolỳusiỳasy, EYR-ň döremegi barada düşdi.

	
Eýrandaky 1979-njy ýylyň ynkylaby. Muhammet Reza Pehlewi 1962-nji ýylda ýurtda jemi 19 sany uly özgerdişler toplumyny durmuşa geçirmäge başlady. Ol döwründe “ak ynkylap” adyny aldy.  Ýurdy döwrebaplaşdyrmaga niýetlenen bu özgerdişler döwlet maýa goýumynyň hasabyna oba hojalygyny özgertmegi, senagaty ösdürmegi, magaryfa we saglygy saklaýşa ünsi güýçlendirmegi göz öňünde tutýardy.
	
Nebitden gelýän ummasyz girdejiler Eýran şasyna ýollary döwrebaplaşdyrmaga, täze senagat kärhanalaryny gurmaga mümkinçilik berdi. Senagat önümçiliginiň depgini aşa ýokarydy - ol ýylda 10-20%-te ýetýärdi. Ýurduň ykdysadyýetinde hususy pudak berkäpdi. 
	
Emma özgerdişleriň harsal we köplenç oýlanyşyksyz geçirilmegi Eýran jemgyýetini öňünden görülmedik netijelere getirdi. Agrar özgerdişler obadaky adaty durmuşy bozdy. Ilatyň gatlaklaýyn düzümini üýtgetdi : garyplar barha garyplaşdy, barlylar has baýady. Ýüz müňlerçe adam obadan şäherlere göçdi. Ilatyň gür jemlenen ýeri bolan şäherleriň öňem derdeseri ýetikdi. Ilatyň çalt köpelmegi işsizligiň artmagyna getirdi. Oba hojalyk önümçiligi azalyp, Eýran azyk önümlerini daşary döwletlerden satyn alyp başlady. 1978-nji ýylda Eýranyň daşardan getirden azyk harytlarynyň gymmaty 2 mlrd dollardan gowrakdy. Puluň hümmetsizlenmeginiň derejesi 35%-te ýetipdi. 
	
Eýran şasy Muhammet Reza Pehlewiniň üstünliklerden başy aýlanyp, ol her edip, hesip edip Eýrany dünýäniň ösen bäş döwletininiň birine öwürmegi maksat edinipdi. Özgerdişler halkyň asyrlarboýy öwrenişen ýaşaýyş durmuşyna täsir etdi. Halk ornaşdyryljak bolunýan Günbataryň ýaşaýyş nusgasyny kabul etmäge taýyn däldi. Şonuň üçin halkyň şa düzgünine garşy närazylygy göreşe ösüp geçdi. Bu göreşe şaýy ruhanylary ýolbaşçylyk etdi. Olaryň öňbaşçysy Aýatolla Homeýnidi.
	
Aýatolla Ruholla Musawi Homeýni (1900-1989). Ruhany maşgalasynda doglan. Dini bilim alansoň, 27 ýaşynda Kum şäherinde dini bilimleri okatmaga başlaýar. 1953-nji ýylda Mosaddygyň hökümeti agdarylyp,  ýurtda şa düzgüniniň berkemeginden soň onuň garşysyna açykdan-açyk çykyş edip başlaýar. 1964-nji ýylda noýabrynda şa hökümeti ony Turkiýd gitmäge mejbur edýär. 1965-nji ýylda Homeýni Nejefe (Yrak) gelýär. Bu ýerdäki   şaýy dini   merkezinde 13 ýyllap. ders berýär. Şu ýerden dolandyryşyň yslam görnüşi hakynda “Yslam hökümeti“ atly işini ýazýar. 1978-nji ýylyň oktýabrynda Homeýni Fransiýa gidýär. Şu ýerde ol öz tarapdarlary bilen eýran ynkylabyna ýolbaşçylyk edýär. Homeýni 1979-njy ýylyň 1-nji fewralynda Parižden Tährana gelýär. 3 mln. adam ony garşylamaga çykýar.
	
1979-njy ýylyň başynda Eýranda syýasy dartgynlylyk başlandy. Fewralyň başynda halk çykyşlary has-da güýçlendi. Hereketden gorkan şa ýurtdan çykyp gaçdy. 1979-njy ýylyň 10-11-nji fewralyndaky yslam ynkylabynyň netijesinde halk asyrlarboýy dowam eden şa düzgünini agdardy. Fewral eýran ýylnamasy boýunça bahman aýy diýlip atlandyrylýar. Wakalaryň esasan bahman aýynda bolany üçin eýran halky ol bahman ynkylaby ady bilen meşhurdyr. 1979-njy ýylyň 1-nji aprelinde döwlet resmi taýdan Yslam Respublikasy diýlip jar edildi. Respublikanyň başynda onuň ruhy ýolbaşçysy - rehberi Aýatolla Homeýni durýardy. 
	
Eýran Yslam Respublikasynyň içeri we daşary syýasaty. Ösüş ýoluny saýlap alanda Eýran yslam däplerine artykmaçlyk berdi.1979-njy ýylyň dekabrynda ýurduň konstitusiýasy kabul edildi. Oňa laýyklykda geljekki yslam jemgyýetiniň ykdysady süttüni touhid ykdysadyýeti (Biribar, Alla tarapyndan sazlaşdyrylýan ýa-da öz-özüni üpjün edýän ykdysadyýet) düzmelidi. Bu nazaryýetiň awtory  EYR-yň ilkinji prezidenti Abulhasan Banisadrdy.
	
Konstitusiýa laýyklykda EYR-yň ykdysady ulgamy döwlet, kooperatiw we hususy pudaklara daýanýar. Döwlet pudagy ykdysadyýetiň agramly bölegini elinde saklaýar. Goranmak senagaty, nebit-himiýa toplumy, metallurgiýa senagaty ýaly ykdysadyýetiň  keşigini çekýän pudaklar onuň elinde jemlenendir. Touhid ykdysadyýeti maýanyň bir elde jemlenmegini çäklendirmekde özüni kapitalizmden, döwlet pudagyny çäklendirmekde bolsa sosializmden tapawutly hasaplaýar.
	
Homeýni daşary syýasatda “Ne Günbatara, ne Gündogara, diňe ortalyk ýola eýermeli!” diýen özboluşly ugry öňe sürdi. Bu syýasata Eýranda “Üçünji ýol” ýa-da “Homeýniniň ýoly” diýlip at berildi. 
	
Eýranyň ABŞ-nyň Tährandaky ilçihanasynyň 63 sany wekilini 444 günläp zamunlykda saklamagy eýran-amerikan gatnaşyklaryny erbetleşdirdi. 1980-nji ýylyň 22-nji aprelinde Ýewropa Ykdysady Hyzmatdaşlygy Eýrana ykdysady gabaw yglan etdi. Eýranyň ABŞ-nyň banklaryndaky goýumlary “doňduruldy”.
	
Ali Akbar Haşemi Rafsanjanynyň prezidentligi. 80-nji ýyllaryň ahyryndan başlap Eýran uly özgerişler döwrüni başdan geçirýär. Ösüşiň yslam ýolunyň täze basgançagy prezident Rafsanjanynyň ady bilen baglanşyklydyr. 
	
Ali Akbar Haşemi Rafsanjany. 1934-nji ýylda Kerman welaýatynyň Rafsanjan şäheriniň golaýyndaky Bahraman obasynda dogulýar. Kakasy iri pisse bagynyň eýesi bolupdyr. Şaýylaryň dini merkezi Kum şäherindäki Faýziýe medresesini üstünlikli tamamlapdyr. Ol Homeýniniň täsiri bilen şa düzgünine garşy göreşe goşulýar. 60-70-nji ýyllarda özüniň syýasy garaýyşlary üçin birnäçe sapar türme  tussaglygynda bolýar. Tähranda hususy çaphanasyny açyp, dini-syýasy äheňli  kitaplary neşir etdirýär. Ynkylapdan birnäçe ýyl öň Ýewropada we ABŞ-da bolup görýär. Yslam ynkylabynyň ýetşinden soň içeri işler ministri “yslam medeni ynkylabynyň“  baş ştabynyň agzasy wezipelerinde täze düzgüni berkitmäge işjeň gatnaşýar. 1980-nji ýylyň iýulynda eýran mejlisiniň (parlament) başlygy bolýar. 1984, 1988-nji ýyllarda bu wezipd iki gezek gaýtadan saýlanýar. 1989-njy ýylyň 4-nji iýunynda ymam Homeýni aradan çykansoň Haşemi Rafsanjany EYR-yň prezidentligine saýlanýar. 1993-nji ýylda tomsunda ol bu wezipd ikinji gezek saýlandy.
	
Geljekde Eýran haýsy ýol bilen ösmeli? Onuň geljegi nähili bolar? Homeýniniň wesýetlerine wepalylygyna galýan ýurduň dolandyryjy toparlarynyň ählisi Eýranyň geljegini yslamyň ýaşyl baýdagynyň astynda göz öňüne getirýärler. Eýrandaky ruhany dolandyryjylar ýurduň ösüş ýoly meselesinde iki topara bölünýärler:

1.	Homeýniniň ýolunda özgerdişleriň tarapdarlary.

2.	Homeýniniň ýoluny hiç hili üýtgewsiz tutmagyň tarapdarlary.
	
Ikinji ganatyň wekilleri EYR-yň Homeýniniň ýaşan wagty ornaşdyrylan düzgünlerini hiç hili üýtgedilmesiz saklap galdyrmagyň tarapyny tutýardy. Olaryň pikiriçe ykdysadyýet berk merkezleşdirilen ulgamlygyna galmaly, senagat pudagynda hususy maýany çäklendirmeli. Daşary gatnaşyklarda dünýä ýurtlaryndan üzňelik meýlinden ýüz öwürmeli däl. Jemgyýetçilik-syýasy we medeni durmuşyň ähli taraplaryny yslamlaşdyrmaly.
	
Özgerdişler ýolunyň tarapdarlary bolsa bu zatlary üýtgewsiz galdyrmagyň  jemgyýeti durgunlylyga eltjekdigine düşünýärler. Ýurdy dartgynlylykdan çykarmak üçin döwlet pudagynyň kärhanalarynyň aglabasyny hususylaşdyryp, hususy maýa git ýol arçamagy, daşary dünýä bilen aragatnaşygy ýygjamlaşdyrmagy, dünýäde Eýrana bolan hoşmeýilli garaýşy döretmek üçin yslam çäklendirmeleri azaltmagy teklip edýärler.
	
Haşemi Rafsanjany ikinji ugruň ykrar edilen öňbaşçysydyr. Ol özakymlaýyn bazar gatnaşyklaryny yslam däpleri bilen utgaşdyrmaga aýgytly synanyşyk etdi. Onuň tarapdarlarynyň işläp düzen ykdysadyýeti aramlaşdyrmak baradaky çäreleri ýurdy dartgynlylykdan çykarmaga belli bir dereje ýardam etdi. Soňky döwürde umumy milli önümiň artyşy 10%den geçýär. 1989-njy ýyldan başlap ýurt uzak möhletleýin maksatnamalar boýunça ösdürilip başlandy. Halk hojalygyny ösdürmegiň birinji birinji bäşýyllyk maksatnamasy 1989-1994-njy ýyllary öz içine aldy. Bu döwürde puluň hümmetsizlenmeginiň derejesi kemeldi. Önümçiligiň pese gaçmagynyň öňi alyndy. Rafsanjany döwlet pudagyna garanda has köp girdeji getirýän hususy pudaga has giň erkinlik bermäge çalyşdy. 1992-nji ýylda 460 sany döwlet kärhanasyny satmak bellenildi. Bazar gatnaşyklarynyň ornaşdyrylmagy 1990-njy ýylda döwlet pudagynda 14% ösüş gazanmaga mümkinçilik berdi. 
	
Erkin ykdysady zonalar Eýranyň durmuşynda täze ädimdir. 90-njy ýyllaryň başynda Pars aýlagyndaky Kiş we Keşm adalarynda şeýle zonalaryň düýbi tutuldy. Bu sebitler Eýranyň beýleki ýerleri bilen deňeşdirende tiz ösdi. 
	
Nebit hakda agzamazdan, Eýran ykdysadyýetiniň hakyky keşbini açyp görkezmek mümkin däl. Nebit ýurduň walýuta girdejisiniň 95%-tini üpjün edýär. Eýranyň nebit gorlary 90,5mlrd barrele (nebitiň halkara ölçeg birligi - 1 barrel 159 litre deň). Eýran nebit satýan döwletleriň guramasynyň (OPEK) esasy agzalarynyň biridir.		
	
Daşary ykdysady aragatnaşyklary. Eýranyň daşary ýurtlar bilen ykdysady gatnaşyklarynda hem nebitiň ähmiýeti ýokarydyr. Daşary ykdysady aragatnaşyklarynda Eýran öz nebitini satyn alýan ýurtlara esasy artykmaçlyk berýär. Olara satyn alan nebitiniň bahasynyň  50%-ti möçberindäki harytlary Eýrana eksport etmäge ygtyýar edilýär. Ýaponiýa EYR-yň esasy söwda hyzmatdaşy bolmagynda galýar. Ol Eýrana polat, awtoulag, dokma önümlerini, stanoklary we enjamlary iberýär. 80-nji ýyllaryň ahyrynda Eýranda daşary ýurtlaryň kömegi bilen gurlan 30 binanyň 16-sy ýaponlaryň paýyna düşýär. Awstraliýa Eýrana oba hojalyk harytlaryny eksport edijidir. Bender-Abbasda ispanlaryň gatnaşmagynda gämi zawody guruldy. Italiýa Kengan-Gazwin aralygyndaky gaz geçirijiniň gurluşygyna gatnaşdy. Russiýa hem Eýranyň esasy hyzmatdaşlarynyň biridir. Asyryň ahyrynda rus hünärmenleri Buşir şäherinde atom elektrostansiýasynyň gurluşygyna gatnaşdylar.
	
Eýranyň teklibi bilen 1985-nji ýylda sebitara hyzmatdaşlygynyň guramasy bolan EKO-nyň işi (Eýran, Turkiýe, Päkistan) gaýtadan janlandyryldy. 
	
Türkmen-eýran hyzmatdaşlygy. Türkmenistanyň prezidenti S.A.Nyýazowyň 1991-nji ýylyň 8-11-nji sentýabrynda EYR-a bolan ilkinji resmi sapary türkmen-eýran gatnaşyklarynda esasy ugur alyş wakasy boldy.  Türkmen-eýran hyzmatdaşlygy esasan söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni ugurlarda alnyp barylýar. 
	
Sarahsda, Artykda, Howdanda, Güdrüolumda açylan ýönekeýleşdirilen serhetden geçiş nokatlary söwda gatnaşyklarynyň ösmegine giň mümkinçilik açdy. 
	
Alty ýylyň içinde Haşemi Rafsanjany bilen Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň 54 gezek duşuşmagy iki goňşy döwletiň aragatnaşyklarynyň sebitde hyzmatdaşlygyň nusgasyna öwrülendiginiň alamatydyr. Diňe 1997-nji ýylyň dowamynda iki ýurduň arasyndaky söwda dolanyşygy 150 mln. dollara barabar boldy. Türkmenistanda 88 sany önüm öndürydn, gurluşyk bilen meşgullanýan türkmen-eýran kärhanalary, söwda firmalary uly işleri edýärler. XX asyryň ahyrynda Eýran firmalary bilen jemi 533 million dollara barabar 16 sany senagat kärhanalaryny we beýleki binalar gurulýar. 
	
1998-nji ýylyň 1-nji iýunyna çenli iki döwletiň arasynda 120 sany döwletara  we hökümetara şertnamasyna gol çekildi. 1996-njy ýylyň 13-nji maýynda Tejen-Sarahs-Maşat demir ýoly ulanmaga berildi. “Dobral” ýol gurluşyk kompaniýasy Aşgabat-Gökdepe aralygyndaky gara ýoluň durkuny täzeledi. Asyryň ahyrynda ol Gökdepeden Türkmenbaşy şäherine çenli ýoluň durkuny täzelemek işlerine girişdi.
	
M.Hateminiň prezident saýlanmagy. 1997-nji ýylyň maýynda  EYR-da 7-nji gezek prezident saýlawlary geçirildi. Onda 4 sany adam bäsleşdi. 33 mln. saýlawçynyň gatnaşmagynda geçirilen saýlawlarda aram kandidat Hatemi sesleriň 70% prosentine  golaýyny alyp, ýeňiş gazandy. 
	
Muhammet Hatemi. Hüjet-ül-yslam Seýit Muhammet Hatemi Eýranyň ylamalar guramasynyň özgerdişleriň tarapdarlary ganaty we prezident Rafsanjanynyň öňe süren kandidatydy. Hatemi Yspyhan uniwersitetiniň filosofiýa bölüminiň diplomyny alyp, Yspyhan medresesinde ýokary dini okuwyny dowam etdirdi. Ol Tähran uniwersitetinde filosofiýa ugrundan aspiranturada hem okady. 1978-nji ýylda Germaniýanyň  Gamburg şäherine gidip, ol ýerdäki yslam merkeziniň başyna geçdi. 
	
1979-njy ýylda Eýran Yslam ynkylabyndan soň halk wekilligine saýlanan Hatemi 1980-nji ýylda Homeýni tarapyndan “Keýhan” metbugat torapynyň başlyklygyna bellenildi. 1982-nji ýylda Yslam wagyz-nesihat we medeniýet ministrligine bellenen Hatemi 1983-nji ýylda köneçilleriň medeniýet meselesi babatda “biçak aramçyl” hökmünde zor salmaklary netijesinde ol wezipesinden yza çekilmäge mejbur boldy. 
	
Hatemi Rafsanjany tarapyndan geňeşçilige we Milli kitaphananyň başlygyna çekildi. Bulardan daşary Homeýini tarapyndan 1996-njy ýylda Medeni ynkylabyň ýokary guramasynyň agzalygyna geçirildi. 
	
Hateminiň daşary ýurtlara ilkinji resmi sapary goňşy Türkmenistana boldy. Ol 1997-nji ýylyň 29-njy dekabrynda Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy bilen bilelikde Körpeje-Gurtguýy gaz geçirijisiniň açylmagyna gatnaşdy. 
	
90-njy ýyllaryň ilkinji ýarymynda türkmen-eýran hyzmatdaşlygy has-da pugtalandy. Eýranyň gatnaşmagynda Maryda agyz suwy zawody guruldy. Balkanabatdan Eýranyň Alyabat şäherine çenli ýokary kuwwatly elektrik geçirijiniň gurluşygy alnyp baryldy. Eýran Türkmenbaşy şäherindäki nebiti gaýtadan işleýän zawodyň durkyny täzelemäge ýakyndan kömek berdi. 2000-nji ýylyň dekabrynda Artykdan Eýranyň Lýutfabat obasyna çenli täze gaz geçiriji açyldy. 
	
Iki goňşy ýurduň hoşniýetli gatnaşyklarynyň dikeldilmeginde Merhemetli Prezidentimiz Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň hem-de Eýranyň prezidentleri Haşemi Rafsanjanynyň we Muhammet Hataminiň şahsy goşantlary uludyr.
	
Eýran sebitde parahatçylygy pugtalandyrmagyň tarapdarydyr. Ol EKO we Hazarýaka  döwletlerine işjeň hyzmatdaşlygy teklip edýär. Ol Owganystandaky dawanyň gepleşikler arkaly çözülmelidigine ynanýar. Hateminiň 2000-nji ýylyň dekabrynda Ýaponiýa iş sapary onuň daşary dünýä bilen işjeň gatnaşyklarynyň giňelýändiginiň şaýadydyr.
== Çeşmeler ==
'''Edebiyatlar:'''

1. Saparmyrat Türkmenbaşy.   Ruhnama.   A; 2001ỳ.

2.Saparmyrat Türkmenbaşy.   Ruhnama (ikinji kitap) . A; 2004 ỳ.

3. Saparmyrat Türkmenbaşy. Meniň ruhybelentlik baharym. A.; 2005

4.Saparmyrat Türkmenbaşynyň bitaraplyk taglymaty. A; 2002 ỳ.

5.Türkmenbaşy türkmeni dünỳä tanadỳar. A; 1999 ỳ.

6.Dünyä ỳurtlary. M;2003 ỳ.

7.Hanmyradow G. Sarahs –kerwen ỳollarynyň çatrygynda. A.2004.

[[Kategoriýa:Eýran taryhy]]
[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>go8bcztclzzvqx5s7cm9xvdj11k6zmp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230303</id>
      <parentid>230301</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:10:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15430" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Iran.jpg|thumb]]
'''[[Eýran]] Yslam rewolỳusiỳasy ''' –
Eỳranda ХХ asyryn ikinji ỳarymynda Pehlewiniň geçiren özgerdeşleri ,Yslam rewolỳusiỳasy, EYR-ň döremegi barada düşdi.

	
Eýrandaky 1979-njy ýylyň ynkylaby. Muhammet Reza Pehlewi 1962-nji ýylda ýurtda jemi 19 sany uly özgerdişler toplumyny durmuşa geçirmäge başlady. Ol döwründe “ak ynkylap” adyny aldy.  Ýurdy döwrebaplaşdyrmaga niýetlenen bu özgerdişler döwlet maýa goýumynyň hasabyna oba hojalygyny özgertmegi, senagaty ösdürmegi, magaryfa we saglygy saklaýşa ünsi güýçlendirmegi göz öňünde tutýardy.
	
Nebitden gelýän ummasyz girdejiler Eýran şasyna ýollary döwrebaplaşdyrmaga, täze senagat kärhanalaryny gurmaga mümkinçilik berdi. Senagat önümçiliginiň depgini aşa ýokarydy - ol ýylda 10-20%-te ýetýärdi. Ýurduň ykdysadyýetinde hususy pudak berkäpdi. 
	
Emma özgerdişleriň harsal we köplenç oýlanyşyksyz geçirilmegi Eýran jemgyýetini öňünden görülmedik netijelere getirdi. Agrar özgerdişler obadaky adaty durmuşy bozdy. Ilatyň gatlaklaýyn düzümini üýtgetdi : garyplar barha garyplaşdy, barlylar has baýady. Ýüz müňlerçe adam obadan şäherlere göçdi. Ilatyň gür jemlenen ýeri bolan şäherleriň öňem derdeseri ýetikdi. Ilatyň çalt köpelmegi işsizligiň artmagyna getirdi. Oba hojalyk önümçiligi azalyp, Eýran azyk önümlerini daşary döwletlerden satyn alyp başlady. 1978-nji ýylda Eýranyň daşardan getirden azyk harytlarynyň gymmaty 2 mlrd dollardan gowrakdy. Puluň hümmetsizlenmeginiň derejesi 35%-te ýetipdi. 
	
Eýran şasy Muhammet Reza Pehlewiniň üstünliklerden başy aýlanyp, ol her edip, hesip edip Eýrany dünýäniň ösen bäş döwletininiň birine öwürmegi maksat edinipdi. Özgerdişler halkyň asyrlarboýy öwrenişen ýaşaýyş durmuşyna täsir etdi. Halk ornaşdyryljak bolunýan Günbataryň ýaşaýyş nusgasyny kabul etmäge taýyn däldi. Şonuň üçin halkyň şa düzgünine garşy närazylygy göreşe ösüp geçdi. Bu göreşe şaýy ruhanylary ýolbaşçylyk etdi. Olaryň öňbaşçysy Aýatolla Homeýnidi.
	
Aýatolla Ruholla Musawi Homeýni (1900-1989). Ruhany maşgalasynda doglan. Dini bilim alansoň, 27 ýaşynda Kum şäherinde dini bilimleri okatmaga başlaýar. 1953-nji ýylda Mosaddygyň hökümeti agdarylyp,  ýurtda şa düzgüniniň berkemeginden soň onuň garşysyna açykdan-açyk çykyş edip başlaýar. 1964-nji ýylda noýabrynda şa hökümeti ony Turkiýd gitmäge mejbur edýär. 1965-nji ýylda Homeýni Nejefe (Yrak) gelýär. Bu ýerdäki   şaýy dini   merkezinde 13 ýyllap. ders berýär. Şu ýerden dolandyryşyň yslam görnüşi hakynda “Yslam hökümeti“ atly işini ýazýar. 1978-nji ýylyň oktýabrynda Homeýni Fransiýa gidýär. Şu ýerde ol öz tarapdarlary bilen eýran ynkylabyna ýolbaşçylyk edýär. Homeýni 1979-njy ýylyň 1-nji fewralynda Parižden Tährana gelýär. 3 mln. adam ony garşylamaga çykýar.
	
1979-njy ýylyň başynda Eýranda syýasy dartgynlylyk başlandy. Fewralyň başynda halk çykyşlary has-da güýçlendi. Hereketden gorkan şa ýurtdan çykyp gaçdy. 1979-njy ýylyň 10-11-nji fewralyndaky yslam ynkylabynyň netijesinde halk asyrlarboýy dowam eden şa düzgünini agdardy. Fewral eýran ýylnamasy boýunça bahman aýy diýlip atlandyrylýar. Wakalaryň esasan bahman aýynda bolany üçin eýran halky ol bahman ynkylaby ady bilen meşhurdyr. 1979-njy ýylyň 1-nji aprelinde döwlet resmi taýdan Yslam Respublikasy diýlip jar edildi. Respublikanyň başynda onuň ruhy ýolbaşçysy - rehberi Aýatolla Homeýni durýardy. 
	
Eýran Yslam Respublikasynyň içeri we daşary syýasaty. Ösüş ýoluny saýlap alanda Eýran yslam däplerine artykmaçlyk berdi.1979-njy ýylyň dekabrynda ýurduň konstitusiýasy kabul edildi. Oňa laýyklykda geljekki yslam jemgyýetiniň ykdysady süttüni touhid ykdysadyýeti (Biribar, Alla tarapyndan sazlaşdyrylýan ýa-da öz-özüni üpjün edýän ykdysadyýet) düzmelidi. Bu nazaryýetiň awtory  EYR-yň ilkinji prezidenti Abulhasan Banisadrdy.
	
Konstitusiýa laýyklykda EYR-yň ykdysady ulgamy döwlet, kooperatiw we hususy pudaklara daýanýar. Döwlet pudagy ykdysadyýetiň agramly bölegini elinde saklaýar. Goranmak senagaty, nebit-himiýa toplumy, metallurgiýa senagaty ýaly ykdysadyýetiň  keşigini çekýän pudaklar onuň elinde jemlenendir. Touhid ykdysadyýeti maýanyň bir elde jemlenmegini çäklendirmekde özüni kapitalizmden, döwlet pudagyny çäklendirmekde bolsa sosializmden tapawutly hasaplaýar.
	
Homeýni daşary syýasatda “Ne Günbatara, ne Gündogara, diňe ortalyk ýola eýermeli!” diýen özboluşly ugry öňe sürdi. Bu syýasata Eýranda “Üçünji ýol” ýa-da “Homeýniniň ýoly” diýlip at berildi. 
	
Eýranyň ABŞ-nyň Tährandaky ilçihanasynyň 63 sany wekilini 444 günläp zamunlykda saklamagy eýran-amerikan gatnaşyklaryny erbetleşdirdi. 1980-nji ýylyň 22-nji aprelinde Ýewropa Ykdysady Hyzmatdaşlygy Eýrana ykdysady gabaw yglan etdi. Eýranyň ABŞ-nyň banklaryndaky goýumlary “doňduruldy”.
	
Ali Akbar Haşemi Rafsanjanynyň prezidentligi. 80-nji ýyllaryň ahyryndan başlap Eýran uly özgerişler döwrüni başdan geçirýär. Ösüşiň yslam ýolunyň täze basgançagy prezident Rafsanjanynyň ady bilen baglanşyklydyr. 
	
Ali Akbar Haşemi Rafsanjany. 1934-nji ýylda Kerman welaýatynyň Rafsanjan şäheriniň golaýyndaky Bahraman obasynda dogulýar. Kakasy iri pisse bagynyň eýesi bolupdyr. Şaýylaryň dini merkezi Kum şäherindäki Faýziýe medresesini üstünlikli tamamlapdyr. Ol Homeýniniň täsiri bilen şa düzgünine garşy göreşe goşulýar. 60-70-nji ýyllarda özüniň syýasy garaýyşlary üçin birnäçe sapar türme  tussaglygynda bolýar. Tähranda hususy çaphanasyny açyp, dini-syýasy äheňli  kitaplary neşir etdirýär. Ynkylapdan birnäçe ýyl öň Ýewropada we ABŞ-da bolup görýär. Yslam ynkylabynyň ýetşinden soň içeri işler ministri “yslam medeni ynkylabynyň“  baş ştabynyň agzasy wezipelerinde täze düzgüni berkitmäge işjeň gatnaşýar. 1980-nji ýylyň iýulynda eýran mejlisiniň (parlament) başlygy bolýar. 1984, 1988-nji ýyllarda bu wezipd iki gezek gaýtadan saýlanýar. 1989-njy ýylyň 4-nji iýunynda ymam Homeýni aradan çykansoň Haşemi Rafsanjany EYR-yň prezidentligine saýlanýar. 1993-nji ýylda tomsunda ol bu wezipd ikinji gezek saýlandy.
	
Geljekde Eýran haýsy ýol bilen ösmeli? Onuň geljegi nähili bolar? Homeýniniň wesýetlerine wepalylygyna galýan ýurduň dolandyryjy toparlarynyň ählisi Eýranyň geljegini yslamyň ýaşyl baýdagynyň astynda göz öňüne getirýärler. Eýrandaky ruhany dolandyryjylar ýurduň ösüş ýoly meselesinde iki topara bölünýärler:

1.	Homeýniniň ýolunda özgerdişleriň tarapdarlary.

2.	Homeýniniň ýoluny hiç hili üýtgewsiz tutmagyň tarapdarlary.
	
Ikinji ganatyň wekilleri EYR-yň Homeýniniň ýaşan wagty ornaşdyrylan düzgünlerini hiç hili üýtgedilmesiz saklap galdyrmagyň tarapyny tutýardy. Olaryň pikiriçe ykdysadyýet berk merkezleşdirilen ulgamlygyna galmaly, senagat pudagynda hususy maýany çäklendirmeli. Daşary gatnaşyklarda dünýä ýurtlaryndan üzňelik meýlinden ýüz öwürmeli däl. Jemgyýetçilik-syýasy we medeni durmuşyň ähli taraplaryny yslamlaşdyrmaly.
	
Özgerdişler ýolunyň tarapdarlary bolsa bu zatlary üýtgewsiz galdyrmagyň  jemgyýeti durgunlylyga eltjekdigine düşünýärler. Ýurdy dartgynlylykdan çykarmak üçin döwlet pudagynyň kärhanalarynyň aglabasyny hususylaşdyryp, hususy maýa git ýol arçamagy, daşary dünýä bilen aragatnaşygy ýygjamlaşdyrmagy, dünýäde Eýrana bolan hoşmeýilli garaýşy döretmek üçin yslam çäklendirmeleri azaltmagy teklip edýärler.
	
Haşemi Rafsanjany ikinji ugruň ykrar edilen öňbaşçysydyr. Ol özakymlaýyn bazar gatnaşyklaryny yslam däpleri bilen utgaşdyrmaga aýgytly synanyşyk etdi. Onuň tarapdarlarynyň işläp düzen ykdysadyýeti aramlaşdyrmak baradaky çäreleri ýurdy dartgynlylykdan çykarmaga belli bir dereje ýardam etdi. Soňky döwürde umumy milli önümiň artyşy 10%den geçýär. 1989-njy ýyldan başlap ýurt uzak möhletleýin maksatnamalar boýunça ösdürilip başlandy. Halk hojalygyny ösdürmegiň birinji birinji bäşýyllyk maksatnamasy 1989-1994-njy ýyllary öz içine aldy. Bu döwürde puluň hümmetsizlenmeginiň derejesi kemeldi. Önümçiligiň pese gaçmagynyň öňi alyndy. Rafsanjany döwlet pudagyna garanda has köp girdeji getirýän hususy pudaga has giň erkinlik bermäge çalyşdy. 1992-nji ýylda 460 sany döwlet kärhanasyny satmak bellenildi. Bazar gatnaşyklarynyň ornaşdyrylmagy 1990-njy ýylda döwlet pudagynda 14% ösüş gazanmaga mümkinçilik berdi. 
	
Erkin ykdysady zonalar Eýranyň durmuşynda täze ädimdir. 90-njy ýyllaryň başynda Pars aýlagyndaky Kiş we Keşm adalarynda şeýle zonalaryň düýbi tutuldy. Bu sebitler Eýranyň beýleki ýerleri bilen deňeşdirende tiz ösdi. 
	
Nebit hakda agzamazdan, Eýran ykdysadyýetiniň hakyky keşbini açyp görkezmek mümkin däl. Nebit ýurduň walýuta girdejisiniň 95%-tini üpjün edýär. Eýranyň nebit gorlary 90,5mlrd barrele (nebitiň halkara ölçeg birligi - 1 barrel 159 litre deň). Eýran nebit satýan döwletleriň guramasynyň (OPEK) esasy agzalarynyň biridir.		
	
Daşary ykdysady aragatnaşyklary. Eýranyň daşary ýurtlar bilen ykdysady gatnaşyklarynda hem nebitiň ähmiýeti ýokarydyr. Daşary ykdysady aragatnaşyklarynda Eýran öz nebitini satyn alýan ýurtlara esasy artykmaçlyk berýär. Olara satyn alan nebitiniň bahasynyň  50%-ti möçberindäki harytlary Eýrana eksport etmäge ygtyýar edilýär. Ýaponiýa EYR-yň esasy söwda hyzmatdaşy bolmagynda galýar. Ol Eýrana polat, awtoulag, dokma önümlerini, stanoklary we enjamlary iberýär. 80-nji ýyllaryň ahyrynda Eýranda daşary ýurtlaryň kömegi bilen gurlan 30 binanyň 16-sy ýaponlaryň paýyna düşýär. Awstraliýa Eýrana oba hojalyk harytlaryny eksport edijidir. Bender-Abbasda ispanlaryň gatnaşmagynda gämi zawody guruldy. Italiýa Kengan-Gazwin aralygyndaky gaz geçirijiniň gurluşygyna gatnaşdy. Russiýa hem Eýranyň esasy hyzmatdaşlarynyň biridir. Asyryň ahyrynda rus hünärmenleri Buşir şäherinde atom elektrostansiýasynyň gurluşygyna gatnaşdylar.
	
Eýranyň teklibi bilen 1985-nji ýylda sebitara hyzmatdaşlygynyň guramasy bolan EKO-nyň işi (Eýran, Turkiýe, Päkistan) gaýtadan janlandyryldy. 
	
Türkmen-eýran hyzmatdaşlygy. Türkmenistanyň prezidenti S.A.Nyýazowyň 1991-nji ýylyň 8-11-nji sentýabrynda EYR-a bolan ilkinji resmi sapary türkmen-eýran gatnaşyklarynda esasy ugur alyş wakasy boldy.  Türkmen-eýran hyzmatdaşlygy esasan söwda-ykdysady, ylmy-tehniki we medeni ugurlarda alnyp barylýar. 
	
Sarahsda, Artykda, Howdanda, Güdrüolumda açylan ýönekeýleşdirilen serhetden geçiş nokatlary söwda gatnaşyklarynyň ösmegine giň mümkinçilik açdy. 
	
Alty ýylyň içinde Haşemi Rafsanjany bilen Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň 54 gezek duşuşmagy iki goňşy döwletiň aragatnaşyklarynyň sebitde hyzmatdaşlygyň nusgasyna öwrülendiginiň alamatydyr. Diňe 1997-nji ýylyň dowamynda iki ýurduň arasyndaky söwda dolanyşygy 150 mln. dollara barabar boldy. Türkmenistanda 88 sany önüm öndürydn, gurluşyk bilen meşgullanýan türkmen-eýran kärhanalary, söwda firmalary uly işleri edýärler. XX asyryň ahyrynda Eýran firmalary bilen jemi 533 million dollara barabar 16 sany senagat kärhanalaryny we beýleki binalar gurulýar. 
	
1998-nji ýylyň 1-nji iýunyna çenli iki döwletiň arasynda 120 sany döwletara  we hökümetara şertnamasyna gol çekildi. 1996-njy ýylyň 13-nji maýynda Tejen-Sarahs-Maşat demir ýoly ulanmaga berildi. “Dobral” ýol gurluşyk kompaniýasy Aşgabat-Gökdepe aralygyndaky gara ýoluň durkuny täzeledi. Asyryň ahyrynda ol Gökdepeden Türkmenbaşy şäherine çenli ýoluň durkuny täzelemek işlerine girişdi.
	
M.Hateminiň prezident saýlanmagy. 1997-nji ýylyň maýynda  EYR-da 7-nji gezek prezident saýlawlary geçirildi. Onda 4 sany adam bäsleşdi. 33 mln. saýlawçynyň gatnaşmagynda geçirilen saýlawlarda aram kandidat Hatemi sesleriň 70% prosentine  golaýyny alyp, ýeňiş gazandy. 
	
Muhammet Hatemi. Hüjet-ül-yslam Seýit Muhammet Hatemi Eýranyň ylamalar guramasynyň özgerdişleriň tarapdarlary ganaty we prezident Rafsanjanynyň öňe süren kandidatydy. Hatemi Yspyhan uniwersitetiniň filosofiýa bölüminiň diplomyny alyp, Yspyhan medresesinde ýokary dini okuwyny dowam etdirdi. Ol Tähran uniwersitetinde filosofiýa ugrundan aspiranturada hem okady. 1978-nji ýylda Germaniýanyň  Gamburg şäherine gidip, ol ýerdäki yslam merkeziniň başyna geçdi. 
	
1979-njy ýylda Eýran Yslam ynkylabyndan soň halk wekilligine saýlanan Hatemi 1980-nji ýylda Homeýni tarapyndan “Keýhan” metbugat torapynyň başlyklygyna bellenildi. 1982-nji ýylda Yslam wagyz-nesihat we medeniýet ministrligine bellenen Hatemi 1983-nji ýylda köneçilleriň medeniýet meselesi babatda “biçak aramçyl” hökmünde zor salmaklary netijesinde ol wezipesinden yza çekilmäge mejbur boldy. 
	
Hatemi Rafsanjany tarapyndan geňeşçilige we Milli kitaphananyň başlygyna çekildi. Bulardan daşary Homeýini tarapyndan 1996-njy ýylda Medeni ynkylabyň ýokary guramasynyň agzalygyna geçirildi. 
	
Hateminiň daşary ýurtlara ilkinji resmi sapary goňşy Türkmenistana boldy. Ol 1997-nji ýylyň 29-njy dekabrynda Beýik Saparmyrat Türkmenbaşy bilen bilelikde Körpeje-Gurtguýy gaz geçirijisiniň açylmagyna gatnaşdy. 
	
90-njy ýyllaryň ilkinji ýarymynda türkmen-eýran hyzmatdaşlygy has-da pugtalandy. Eýranyň gatnaşmagynda Maryda agyz suwy zawody guruldy. Balkanabatdan Eýranyň Alyabat şäherine çenli ýokary kuwwatly elektrik geçirijiniň gurluşygy alnyp baryldy. Eýran Türkmenbaşy şäherindäki nebiti gaýtadan işleýän zawodyň durkyny täzelemäge ýakyndan kömek berdi. 2000-nji ýylyň dekabrynda Artykdan Eýranyň Lýutfabat obasyna çenli täze gaz geçiriji açyldy. 
	
Iki goňşy ýurduň hoşniýetli gatnaşyklarynyň dikeldilmeginde Merhemetli Prezidentimiz Beýik Saparmyrat Türkmenbaşynyň hem-de Eýranyň prezidentleri Haşemi Rafsanjanynyň we Muhammet Hataminiň şahsy goşantlary uludyr.
	
Eýran sebitde parahatçylygy pugtalandyrmagyň tarapdarydyr. Ol EKO we Hazarýaka  döwletlerine işjeň hyzmatdaşlygy teklip edýär. Ol Owganystandaky dawanyň gepleşikler arkaly çözülmelidigine ynanýar. Hateminiň 2000-nji ýylyň dekabrynda Ýaponiýa iş sapary onuň daşary dünýä bilen işjeň gatnaşyklarynyň giňelýändiginiň şaýadydyr.

== Çeşmeler ==
'''Edebiyatlar:'''

1. Saparmyrat Türkmenbaşy.   Ruhnama.   A; 2001ỳ.

2.Saparmyrat Türkmenbaşy.   Ruhnama (ikinji kitap) . A; 2004 ỳ.

3. Saparmyrat Türkmenbaşy. Meniň ruhybelentlik baharym. A.; 2005

4.Saparmyrat Türkmenbaşynyň bitaraplyk taglymaty. A; 2002 ỳ.

5.Türkmenbaşy türkmeni dünỳä tanadỳar. A; 1999 ỳ.

6.Dünyä ỳurtlary. M;2003 ỳ.

7.Hanmyradow G. Sarahs –kerwen ỳollarynyň çatrygynda. A.2004.

[[Kategoriýa:Eýran taryhy]]
[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>27xf8r0hyzxz6wdpsuivcczg0cfrcul</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ýaponiýa 1918-1939 ýyllarda</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11845</id>
    <revision>
      <id>230276</id>
      <parentid>199554</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:54:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8543" xml:space="preserve">'''Ýaponiýa 1918-1939 ýyllarda''' –
I. jahan urşy döwründe Ýaponiýa uzak Gundogarda esasy uruş ojagydy. 1914 ýylyň Alp Arslan aýynda Ýaponiýa Germaniýa garşy uruş yglan etdi. Ýewropa ýurtlarynyň Hytaýdaky eýeçiliklerini basyp almakdy. 1915 ýyluň Türkmenbaşy aýynda Hytaýy syýasy ykdysady, harby taýdan boýun egdirmek maksady bilen “21 talapnama yglan edýär. Ol 5 bölümden ybarat bolup, 1 bölümi Sandun welaýaty bilen bagly bolupdyr. Şeýlede Ýaponiýa demir ýollary gurmaga, uly şäherleriň we portlaryň Ýaponiýa üçin açylmagyny talap edilipdir. Ikinji bölümi Günorta Mongolýa we Içki Mongolýanyň gündogary bilen bagly bolup, Port-Arturyň, Günorta Mangur we Andun- Mukden demir ýolunyň kärende möhletini 89 ýyla çenli uzaltmak talap edilýär.

Üçünji bölümde Hanýepin senagat kärhanasyny ýapon-hytaý bilelikdäki kärhana öwürmek talap edilipdir. Dördünji bölümde bolsa Hytaýy kenar ýaka adalaryny, buhtalary gämi duralgasyny kärendesine bermegi gadagan edýär. Bäşinji bölümde bolsa ýaponlardan syýasy, harby maslahatçylary çagyrmak ýapon ybadathanalary üçin ýer eýeçiligini ykrar etmek we ş. M. Ýaly talaplar görkezilipdir. Hytaý Ýaponiýanyň garşysyna durup bilmändir we bu talaplary kabul edýär.

Uruş ýyllary ýapon ykdysadyýetiniň “altyn asyry” bolýar. Ýaponiýa döwletleriniň uruş bilen baglylygyndan peýdalanyp, Ýaponiýa Uzak Gündogarda esasy agalygy öz eline aldy. Bu bolsa Ýaponiýada senagatyň ösmegine, girdejileriň artmagyna getirýär. Uruş ýyllarynda daýhanlaryň ýagdaýy agyrlaşýar. Kärendeçi we ýarymkärendeçi daýhanlaryň sany artýar. Kärende tölegi hasylyň 60-70 % tutupdyr. Daýhanlaryň öndürýän bürünji olaryň elinden dolylygyna alynypdyr we bürünjiň uly artykmaçlygy iri ýer eýeleriniň elinde jemlenip, ondan uly girdeji alypdyrlar.

1918 ý Ýaponiýada daýhanlaryň we işçileriň giň ýaýran hereketi bürünç pitneleri adyny alypdyr. Daýhanlaryň we işçileriň köpçülikleýin çykyşlary iri ýer eýeçilik ezişine garşy gönükdirilipdir. Gozgalanyň bahanasy bürünjiň bahasynyň ýokarlanmagy we onuň satylyşynyň kemeldilmegi bolýar. 1918 ýylyň Alp Arslan aýynyň 12-de Kobe Nagoýada başlanan gozgalaňlar soň bütin Ýaponiýanyň öz içine alýar. Gozgalaňçylar hökümet jaýlaryna, bürünç  ammarlaryna çozuş edýärler. Gozgalaňy basyp ýatyrmak üçin hökümet goşunlary, polisýa iberilýär, gazaply öç alynýar. Şahtalarda goşuna garşy dinamit peýdalanylypdyr.

“Bürünç pitnelerine” gatnaşyjylaryň sany 10 mln ýetipdir. Bu gozgalaňlar 1919ý Koreýada ýapon basybalyjylaryna garşy halk gozgalaňçynyň başlanmagyna sebäp bolýar.

1921 ýylyň Sanjar 1922 ýylyň Baýdak aýlarynda Waşington maslahaty bolup, onda deňiz ýaraglanyşygyny çäklendirmek we Ýuwaş okean we uzak gündogar meselelerine seredilýär. Maslahatyň çözgüti netijesinde şandun Hytaýa gaýtarylyp berilýär. Ýöne Ýaponiýa Hytaýyň bu çäginde ykdysady ýagdaýyny we syýasy täsirini saklapdyr.
 
1931 ýylda Ruhnama aýynda Ýaponiýa Hytaýyň demirgazyk-gündogar welaýatlaryny basyp alýar, we bu ýerde Mançgon-Gon döwletini döredýär.

1931 ýylda SSSR-e garşy uruş meýilnamasyny işläp düzýär we harby hereketlere başlamak üçin bahana gözläp. 1931 ýylyň Nowruz aýynynda SSSR-iň Ýaponiýanyň wekilini terrorçylar agyr ýaralanýarlar. Sawet hökimýeti Ýaponiýanyň magsadyna düşünip, 1931 ýylyň Bitaraplyk aýynda birek-biregiň üstüne çozmak hakynda ýaraşyk baglanmagy teklip edýär. Ýaponiýa ony kabul etmeýär. 1932 ýylyň Sanjar aýynda SSSR-iň ikinji teklibi hem kabul edilmeýär.

1932 ýylyň Türükmenbaşy aýynda Ýaponiýa Şankaýa çozup girýär. Emma Şankaýyň işçileri goşun bilen birleşip, gahrymançylykly göreşi netijesinde Şankýy basyp almak başartmaýar.1933-34 ýyllarda Ýaponiýa SSSR-iň MHR-nyň serhetini birnäçe gezek bozýar.

Uzak Gündogarda ösen ýurtlwryň arasyndaky garşylygyň ýitileşmeginiň esasy sebäbi Hytaýda agalyk etmek ugrundaky göreşdi. 1934 ýylyň Gurbansoltan aýynda Ýaponiýanyň daşary işler ministri Hytaýa pul, ýarag kömegini berip islendik topara garşy hereket etjekdigi barada aýdýar.
1934 ýylda Bitaraplyk aýynda Ýapon häkimýeti Waşington ylalaşygynyň şertlerinden ýüz öwürýändigini ABŞ-a mälim edýär.

Hytaýda basybaljylykly hereketini dowam etmek bilen 1935 ýylda Ýapon hökimýeti Tökiýadaky Hytaý ilçisini şu üç ýörelge esasynda ýapon hytaý gatnaşyklaryny kadalaşdyrmagy talap edýär.

1.	Hytaýda Ýaponiýa garşy işjeňligi bes etmek.

2.	Hytaý Mançgon-Go döwletini ykrar etmeli .

3.	Hytaýda,Ýaponiýada we Gündogar Aziýanyň beýleki ýurtlarynda  
Kommunizmi bilelinde basyp ýatyrmak.

Şonuň bilen berilende-de ýapon hökimýeti görkezmek ýaly bilen Hytaýyň 5 sany demirgazyk welaýatynda awtonomiýa ugrundaky herekedi gurady. Onuň magsady Mançfon-Go döwleti ýaly oýnatgy döwlete öwürmekdi. Emma bu syýasat halk köpçüliginiň garşylygyna duçar bolýar. 
        
Harby faşisdik toparlary mejlisiň (porlament) ýoly bilen häkimýeti eýelemäge synanyşýar. Bu synanşyk başa barmaýar. Şeýlede ýurtda faşizme garşy herekediň ösýändigini görüp, öz  maksatlaryny 1936 ýylyň 26-29-njy Baýdak aýynda faşisdik agdarlyşygyň üsti bilen amala aşyrmaga synanyşýar. Paýtagtdaky goşun bölümleri 1936 ýylyň Baýdak aýynyň 26-da birnäçe hökimet jaýlaryny ( parlamentiň jaýyny, harby ministriň baş polisiýanyň jaýyny) basyp alýar. Premýer ministr Saýto maliýe ministiri Takahasi öldürilýär. Emma dildüwşüjiler beýleki goşun bölümleri tarapyndan goldanylmaýar.Şonuň üçin Baýdak aýynyň 29-da ýaraglaryny taşlaýarlar.
          
1937-41 ýyllrda Ýaponiýanyň ykdysadyýeti agyr ýagdaýdy. Bu döwürde ykdysadyýetiň pese gaçmagy oba hojalygyňnyň,ýeňil senagatyň pese gaçmagy, orta we öwuuk işewürler synpynyň dargamagy, ykdysadyýetiň esasan harby ugra gönükdirilmegi bilen düşündirilýär.

1937 Gorkut aýynda Ýaponiýa Hytaýa garşy urşa başlaýar.

1938 ýylyň Gorkut aýynda ýapon goşunlary Uzak Gündogarda Hasan kölüniň ýanynda SSSR-iň serhetlerini bozýar. Emma ýapon goşunlary Gyzyl Goşun tarapyndan derbi-dagyn edilýär.

1938 ýylyň Ruhnama aýynda Angliýa we Fransiýa Mýunhen dilleşigini baglaşýar. Bu hem Ýaponýanyň Uzak Gündogarda harby hereketlerini has-da giňetmägine getirýär.

1938 ýylyň Gurbansoltan aýynda Angilýa bilen Ýaponýanyň arasynda ylalaşyk baglaşylyp, Hytaýdaky Ýaponiýa tarapyndan basylyp alnan Angliýanyň eýeçiligindäki ýerler Ýaponiýa berilýär. Bu hem Angilýanyň ýapon basybaljylaryny SSSR-e garşy maliýe kömegini bermäkdäki özboluşly ýoludy. ABŞ hem öz gezeginde Ýaponiýany metal, ýangyç bilen üpjün edýärdi. Şol bir wagtda ýapon-amerikan garşylygy hem saklanýardy. Ýagny ABŞ Hytaýdaky täsirini saklamak üçin Ýaponýany belli bir derejede özüne tabyn etmäge synanyşýar.

1939 ýylyň başlarynda ýaponýanyň Hytaýy basyp almak baradaky meýilnamasy puja çykyp başlaýar. Hytaý halkynyň gahrymançylykly göreşi, ýaponiýanyň köp harby  ýitgiler çekmegi, Ýaponiýanyň öziçinde urşa garşy güçleriniň ösmegi netijesinde hökümetiň çalyşmagyna getirýär. Hiranumyň ýolbaşçylygynda täze hökümet düzülip, SSSR-e garşy urşa taýýarlanýar.

Ýaponiýa Halkin-Gol derýasynyň ýanynda MHR-e çozmagy maksat edilýär. MHR-e çozmagy bolsa Sowet Soýuzy bilen çaknyşyga getirjekdigine düşinýär. Şeýlelikde 1939 ýylyň Magtymguly aýynda duýdurmazdan Ýaponiýa MHR-a we SSSR-e garşy başlan urşa 4 aýa golaý dowam edip, Ruhnama aýynda ýapon goşunlarynyň derbi-dagyn bolmagy bilen tamamlanýar.

1940 ýylyň Ruhnama aýynyň 27-de Berlinde Ýaponiýa, Germaniýa, Italiýa üçleriň ylalaşygyna gol çekilýär. Onuň esasy maksady SSSR-e garşy gönükdirilsede, ABŞ-a, Angilýa, Fransiýa hem garşy gönükdirilipdi.

1940 ýylyň ahyrynda Ýaponiýa bilen ABŞ-yň arasynda gatnaşyklary kadalaşdyrmak maksady bilen gepleşikler geçirilýär. 
1941 ýylyň Gurbansoltan aýynda Ýaponiýa bilen SSSR-iň arasynda bitaraplyk hakyndaky ylalaşyga gol çekilýär.
== Çeşmeler ==
[[Kategoriýa:Ýaponiýa taryhy]]</text>
      <sha1>93neerjokcwcbfgk35m2hzlyb54jas1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230277</id>
      <parentid>230276</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:55:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8577" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Japan.jpg|thumb]]
'''Ýaponiýa 1918-1939 ýyllarda''' –
I. jahan urşy döwründe Ýaponiýa uzak Gundogarda esasy uruş ojagydy. 1914 ýylyň Alp Arslan aýynda Ýaponiýa Germaniýa garşy uruş yglan etdi. Ýewropa ýurtlarynyň Hytaýdaky eýeçiliklerini basyp almakdy. 1915 ýyluň Türkmenbaşy aýynda Hytaýy syýasy ykdysady, harby taýdan boýun egdirmek maksady bilen “21 talapnama yglan edýär. Ol 5 bölümden ybarat bolup, 1 bölümi Sandun welaýaty bilen bagly bolupdyr. Şeýlede Ýaponiýa demir ýollary gurmaga, uly şäherleriň we portlaryň Ýaponiýa üçin açylmagyny talap edilipdir. Ikinji bölümi Günorta Mongolýa we Içki Mongolýanyň gündogary bilen bagly bolup, Port-Arturyň, Günorta Mangur we Andun- Mukden demir ýolunyň kärende möhletini 89 ýyla çenli uzaltmak talap edilýär.

Üçünji bölümde Hanýepin senagat kärhanasyny ýapon-hytaý bilelikdäki kärhana öwürmek talap edilipdir. Dördünji bölümde bolsa Hytaýy kenar ýaka adalaryny, buhtalary gämi duralgasyny kärendesine bermegi gadagan edýär. Bäşinji bölümde bolsa ýaponlardan syýasy, harby maslahatçylary çagyrmak ýapon ybadathanalary üçin ýer eýeçiligini ykrar etmek we ş. M. Ýaly talaplar görkezilipdir. Hytaý Ýaponiýanyň garşysyna durup bilmändir we bu talaplary kabul edýär.

Uruş ýyllary ýapon ykdysadyýetiniň “altyn asyry” bolýar. Ýaponiýa döwletleriniň uruş bilen baglylygyndan peýdalanyp, Ýaponiýa Uzak Gündogarda esasy agalygy öz eline aldy. Bu bolsa Ýaponiýada senagatyň ösmegine, girdejileriň artmagyna getirýär. Uruş ýyllarynda daýhanlaryň ýagdaýy agyrlaşýar. Kärendeçi we ýarymkärendeçi daýhanlaryň sany artýar. Kärende tölegi hasylyň 60-70 % tutupdyr. Daýhanlaryň öndürýän bürünji olaryň elinden dolylygyna alynypdyr we bürünjiň uly artykmaçlygy iri ýer eýeleriniň elinde jemlenip, ondan uly girdeji alypdyrlar.

1918 ý Ýaponiýada daýhanlaryň we işçileriň giň ýaýran hereketi bürünç pitneleri adyny alypdyr. Daýhanlaryň we işçileriň köpçülikleýin çykyşlary iri ýer eýeçilik ezişine garşy gönükdirilipdir. Gozgalanyň bahanasy bürünjiň bahasynyň ýokarlanmagy we onuň satylyşynyň kemeldilmegi bolýar. 1918 ýylyň Alp Arslan aýynyň 12-de Kobe Nagoýada başlanan gozgalaňlar soň bütin Ýaponiýanyň öz içine alýar. Gozgalaňçylar hökümet jaýlaryna, bürünç  ammarlaryna çozuş edýärler. Gozgalaňy basyp ýatyrmak üçin hökümet goşunlary, polisýa iberilýär, gazaply öç alynýar. Şahtalarda goşuna garşy dinamit peýdalanylypdyr.

“Bürünç pitnelerine” gatnaşyjylaryň sany 10 mln ýetipdir. Bu gozgalaňlar 1919ý Koreýada ýapon basybalyjylaryna garşy halk gozgalaňçynyň başlanmagyna sebäp bolýar.

1921 ýylyň Sanjar 1922 ýylyň Baýdak aýlarynda Waşington maslahaty bolup, onda deňiz ýaraglanyşygyny çäklendirmek we Ýuwaş okean we uzak gündogar meselelerine seredilýär. Maslahatyň çözgüti netijesinde şandun Hytaýa gaýtarylyp berilýär. Ýöne Ýaponiýa Hytaýyň bu çäginde ykdysady ýagdaýyny we syýasy täsirini saklapdyr.
 
1931 ýylda Ruhnama aýynda Ýaponiýa Hytaýyň demirgazyk-gündogar welaýatlaryny basyp alýar, we bu ýerde Mançgon-Gon döwletini döredýär.

1931 ýylda SSSR-e garşy uruş meýilnamasyny işläp düzýär we harby hereketlere başlamak üçin bahana gözläp. 1931 ýylyň Nowruz aýynynda SSSR-iň Ýaponiýanyň wekilini terrorçylar agyr ýaralanýarlar. Sawet hökimýeti Ýaponiýanyň magsadyna düşünip, 1931 ýylyň Bitaraplyk aýynda birek-biregiň üstüne çozmak hakynda ýaraşyk baglanmagy teklip edýär. Ýaponiýa ony kabul etmeýär. 1932 ýylyň Sanjar aýynda SSSR-iň ikinji teklibi hem kabul edilmeýär.

1932 ýylyň Türükmenbaşy aýynda Ýaponiýa Şankaýa çozup girýär. Emma Şankaýyň işçileri goşun bilen birleşip, gahrymançylykly göreşi netijesinde Şankýy basyp almak başartmaýar.1933-34 ýyllarda Ýaponiýa SSSR-iň MHR-nyň serhetini birnäçe gezek bozýar.

Uzak Gündogarda ösen ýurtlwryň arasyndaky garşylygyň ýitileşmeginiň esasy sebäbi Hytaýda agalyk etmek ugrundaky göreşdi. 1934 ýylyň Gurbansoltan aýynda Ýaponiýanyň daşary işler ministri Hytaýa pul, ýarag kömegini berip islendik topara garşy hereket etjekdigi barada aýdýar.
1934 ýylda Bitaraplyk aýynda Ýapon häkimýeti Waşington ylalaşygynyň şertlerinden ýüz öwürýändigini ABŞ-a mälim edýär.

Hytaýda basybaljylykly hereketini dowam etmek bilen 1935 ýylda Ýapon hökimýeti Tökiýadaky Hytaý ilçisini şu üç ýörelge esasynda ýapon hytaý gatnaşyklaryny kadalaşdyrmagy talap edýär.

1.	Hytaýda Ýaponiýa garşy işjeňligi bes etmek.

2.	Hytaý Mançgon-Go döwletini ykrar etmeli .

3.	Hytaýda,Ýaponiýada we Gündogar Aziýanyň beýleki ýurtlarynda  
Kommunizmi bilelinde basyp ýatyrmak.

Şonuň bilen berilende-de ýapon hökimýeti görkezmek ýaly bilen Hytaýyň 5 sany demirgazyk welaýatynda awtonomiýa ugrundaky herekedi gurady. Onuň magsady Mançfon-Go döwleti ýaly oýnatgy döwlete öwürmekdi. Emma bu syýasat halk köpçüliginiň garşylygyna duçar bolýar. 
        
Harby faşisdik toparlary mejlisiň (porlament) ýoly bilen häkimýeti eýelemäge synanyşýar. Bu synanşyk başa barmaýar. Şeýlede ýurtda faşizme garşy herekediň ösýändigini görüp, öz  maksatlaryny 1936 ýylyň 26-29-njy Baýdak aýynda faşisdik agdarlyşygyň üsti bilen amala aşyrmaga synanyşýar. Paýtagtdaky goşun bölümleri 1936 ýylyň Baýdak aýynyň 26-da birnäçe hökimet jaýlaryny ( parlamentiň jaýyny, harby ministriň baş polisiýanyň jaýyny) basyp alýar. Premýer ministr Saýto maliýe ministiri Takahasi öldürilýär. Emma dildüwşüjiler beýleki goşun bölümleri tarapyndan goldanylmaýar.Şonuň üçin Baýdak aýynyň 29-da ýaraglaryny taşlaýarlar.
          
1937-41 ýyllrda Ýaponiýanyň ykdysadyýeti agyr ýagdaýdy. Bu döwürde ykdysadyýetiň pese gaçmagy oba hojalygyňnyň,ýeňil senagatyň pese gaçmagy, orta we öwuuk işewürler synpynyň dargamagy, ykdysadyýetiň esasan harby ugra gönükdirilmegi bilen düşündirilýär.

1937 Gorkut aýynda Ýaponiýa Hytaýa garşy urşa başlaýar.

1938 ýylyň Gorkut aýynda ýapon goşunlary Uzak Gündogarda Hasan kölüniň ýanynda SSSR-iň serhetlerini bozýar. Emma ýapon goşunlary Gyzyl Goşun tarapyndan derbi-dagyn edilýär.

1938 ýylyň Ruhnama aýynda Angliýa we Fransiýa Mýunhen dilleşigini baglaşýar. Bu hem Ýaponýanyň Uzak Gündogarda harby hereketlerini has-da giňetmägine getirýär.

1938 ýylyň Gurbansoltan aýynda Angilýa bilen Ýaponýanyň arasynda ylalaşyk baglaşylyp, Hytaýdaky Ýaponiýa tarapyndan basylyp alnan Angliýanyň eýeçiligindäki ýerler Ýaponiýa berilýär. Bu hem Angilýanyň ýapon basybaljylaryny SSSR-e garşy maliýe kömegini bermäkdäki özboluşly ýoludy. ABŞ hem öz gezeginde Ýaponiýany metal, ýangyç bilen üpjün edýärdi. Şol bir wagtda ýapon-amerikan garşylygy hem saklanýardy. Ýagny ABŞ Hytaýdaky täsirini saklamak üçin Ýaponýany belli bir derejede özüne tabyn etmäge synanyşýar.

1939 ýylyň başlarynda ýaponýanyň Hytaýy basyp almak baradaky meýilnamasy puja çykyp başlaýar. Hytaý halkynyň gahrymançylykly göreşi, ýaponiýanyň köp harby  ýitgiler çekmegi, Ýaponiýanyň öziçinde urşa garşy güçleriniň ösmegi netijesinde hökümetiň çalyşmagyna getirýär. Hiranumyň ýolbaşçylygynda täze hökümet düzülip, SSSR-e garşy urşa taýýarlanýar.

Ýaponiýa Halkin-Gol derýasynyň ýanynda MHR-e çozmagy maksat edilýär. MHR-e çozmagy bolsa Sowet Soýuzy bilen çaknyşyga getirjekdigine düşinýär. Şeýlelikde 1939 ýylyň Magtymguly aýynda duýdurmazdan Ýaponiýa MHR-a we SSSR-e garşy başlan urşa 4 aýa golaý dowam edip, Ruhnama aýynda ýapon goşunlarynyň derbi-dagyn bolmagy bilen tamamlanýar.

1940 ýylyň Ruhnama aýynyň 27-de Berlinde Ýaponiýa, Germaniýa, Italiýa üçleriň ylalaşygyna gol çekilýär. Onuň esasy maksady SSSR-e garşy gönükdirilsede, ABŞ-a, Angilýa, Fransiýa hem garşy gönükdirilipdi.

1940 ýylyň ahyrynda Ýaponiýa bilen ABŞ-yň arasynda gatnaşyklary kadalaşdyrmak maksady bilen gepleşikler geçirilýär. 
1941 ýylyň Gurbansoltan aýynda Ýaponiýa bilen SSSR-iň arasynda bitaraplyk hakyndaky ylalaşyga gol çekilýär.

== Çeşmeler ==
[[Kategoriýa:Ýaponiýa taryhy]]</text>
      <sha1>nu8zy496bhcddca7nks4g2rul6iq97u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230278</id>
      <parentid>230277</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:56:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8581" xml:space="preserve">[[Faýl:Map of Japan.jpg|thumb]]
'''[[Ýaponiýa]] 1918-1939 ýyllarda''' –
I. jahan urşy döwründe Ýaponiýa uzak Gundogarda esasy uruş ojagydy. 1914 ýylyň Alp Arslan aýynda Ýaponiýa Germaniýa garşy uruş yglan etdi. Ýewropa ýurtlarynyň Hytaýdaky eýeçiliklerini basyp almakdy. 1915 ýyluň Türkmenbaşy aýynda Hytaýy syýasy ykdysady, harby taýdan boýun egdirmek maksady bilen “21 talapnama yglan edýär. Ol 5 bölümden ybarat bolup, 1 bölümi Sandun welaýaty bilen bagly bolupdyr. Şeýlede Ýaponiýa demir ýollary gurmaga, uly şäherleriň we portlaryň Ýaponiýa üçin açylmagyny talap edilipdir. Ikinji bölümi Günorta Mongolýa we Içki Mongolýanyň gündogary bilen bagly bolup, Port-Arturyň, Günorta Mangur we Andun- Mukden demir ýolunyň kärende möhletini 89 ýyla çenli uzaltmak talap edilýär.

Üçünji bölümde Hanýepin senagat kärhanasyny ýapon-hytaý bilelikdäki kärhana öwürmek talap edilipdir. Dördünji bölümde bolsa Hytaýy kenar ýaka adalaryny, buhtalary gämi duralgasyny kärendesine bermegi gadagan edýär. Bäşinji bölümde bolsa ýaponlardan syýasy, harby maslahatçylary çagyrmak ýapon ybadathanalary üçin ýer eýeçiligini ykrar etmek we ş. M. Ýaly talaplar görkezilipdir. Hytaý Ýaponiýanyň garşysyna durup bilmändir we bu talaplary kabul edýär.

Uruş ýyllary ýapon ykdysadyýetiniň “altyn asyry” bolýar. Ýaponiýa döwletleriniň uruş bilen baglylygyndan peýdalanyp, Ýaponiýa Uzak Gündogarda esasy agalygy öz eline aldy. Bu bolsa Ýaponiýada senagatyň ösmegine, girdejileriň artmagyna getirýär. Uruş ýyllarynda daýhanlaryň ýagdaýy agyrlaşýar. Kärendeçi we ýarymkärendeçi daýhanlaryň sany artýar. Kärende tölegi hasylyň 60-70 % tutupdyr. Daýhanlaryň öndürýän bürünji olaryň elinden dolylygyna alynypdyr we bürünjiň uly artykmaçlygy iri ýer eýeleriniň elinde jemlenip, ondan uly girdeji alypdyrlar.

1918 ý Ýaponiýada daýhanlaryň we işçileriň giň ýaýran hereketi bürünç pitneleri adyny alypdyr. Daýhanlaryň we işçileriň köpçülikleýin çykyşlary iri ýer eýeçilik ezişine garşy gönükdirilipdir. Gozgalanyň bahanasy bürünjiň bahasynyň ýokarlanmagy we onuň satylyşynyň kemeldilmegi bolýar. 1918 ýylyň Alp Arslan aýynyň 12-de Kobe Nagoýada başlanan gozgalaňlar soň bütin Ýaponiýanyň öz içine alýar. Gozgalaňçylar hökümet jaýlaryna, bürünç  ammarlaryna çozuş edýärler. Gozgalaňy basyp ýatyrmak üçin hökümet goşunlary, polisýa iberilýär, gazaply öç alynýar. Şahtalarda goşuna garşy dinamit peýdalanylypdyr.

“Bürünç pitnelerine” gatnaşyjylaryň sany 10 mln ýetipdir. Bu gozgalaňlar 1919ý Koreýada ýapon basybalyjylaryna garşy halk gozgalaňçynyň başlanmagyna sebäp bolýar.

1921 ýylyň Sanjar 1922 ýylyň Baýdak aýlarynda Waşington maslahaty bolup, onda deňiz ýaraglanyşygyny çäklendirmek we Ýuwaş okean we uzak gündogar meselelerine seredilýär. Maslahatyň çözgüti netijesinde şandun Hytaýa gaýtarylyp berilýär. Ýöne Ýaponiýa Hytaýyň bu çäginde ykdysady ýagdaýyny we syýasy täsirini saklapdyr.
 
1931 ýylda Ruhnama aýynda Ýaponiýa Hytaýyň demirgazyk-gündogar welaýatlaryny basyp alýar, we bu ýerde Mançgon-Gon döwletini döredýär.

1931 ýylda SSSR-e garşy uruş meýilnamasyny işläp düzýär we harby hereketlere başlamak üçin bahana gözläp. 1931 ýylyň Nowruz aýynynda SSSR-iň Ýaponiýanyň wekilini terrorçylar agyr ýaralanýarlar. Sawet hökimýeti Ýaponiýanyň magsadyna düşünip, 1931 ýylyň Bitaraplyk aýynda birek-biregiň üstüne çozmak hakynda ýaraşyk baglanmagy teklip edýär. Ýaponiýa ony kabul etmeýär. 1932 ýylyň Sanjar aýynda SSSR-iň ikinji teklibi hem kabul edilmeýär.

1932 ýylyň Türükmenbaşy aýynda Ýaponiýa Şankaýa çozup girýär. Emma Şankaýyň işçileri goşun bilen birleşip, gahrymançylykly göreşi netijesinde Şankýy basyp almak başartmaýar.1933-34 ýyllarda Ýaponiýa SSSR-iň MHR-nyň serhetini birnäçe gezek bozýar.

Uzak Gündogarda ösen ýurtlwryň arasyndaky garşylygyň ýitileşmeginiň esasy sebäbi Hytaýda agalyk etmek ugrundaky göreşdi. 1934 ýylyň Gurbansoltan aýynda Ýaponiýanyň daşary işler ministri Hytaýa pul, ýarag kömegini berip islendik topara garşy hereket etjekdigi barada aýdýar.
1934 ýylda Bitaraplyk aýynda Ýapon häkimýeti Waşington ylalaşygynyň şertlerinden ýüz öwürýändigini ABŞ-a mälim edýär.

Hytaýda basybaljylykly hereketini dowam etmek bilen 1935 ýylda Ýapon hökimýeti Tökiýadaky Hytaý ilçisini şu üç ýörelge esasynda ýapon hytaý gatnaşyklaryny kadalaşdyrmagy talap edýär.

1.	Hytaýda Ýaponiýa garşy işjeňligi bes etmek.

2.	Hytaý Mançgon-Go döwletini ykrar etmeli .

3.	Hytaýda,Ýaponiýada we Gündogar Aziýanyň beýleki ýurtlarynda  
Kommunizmi bilelinde basyp ýatyrmak.

Şonuň bilen berilende-de ýapon hökimýeti görkezmek ýaly bilen Hytaýyň 5 sany demirgazyk welaýatynda awtonomiýa ugrundaky herekedi gurady. Onuň magsady Mançfon-Go döwleti ýaly oýnatgy döwlete öwürmekdi. Emma bu syýasat halk köpçüliginiň garşylygyna duçar bolýar. 
        
Harby faşisdik toparlary mejlisiň (porlament) ýoly bilen häkimýeti eýelemäge synanyşýar. Bu synanşyk başa barmaýar. Şeýlede ýurtda faşizme garşy herekediň ösýändigini görüp, öz  maksatlaryny 1936 ýylyň 26-29-njy Baýdak aýynda faşisdik agdarlyşygyň üsti bilen amala aşyrmaga synanyşýar. Paýtagtdaky goşun bölümleri 1936 ýylyň Baýdak aýynyň 26-da birnäçe hökimet jaýlaryny ( parlamentiň jaýyny, harby ministriň baş polisiýanyň jaýyny) basyp alýar. Premýer ministr Saýto maliýe ministiri Takahasi öldürilýär. Emma dildüwşüjiler beýleki goşun bölümleri tarapyndan goldanylmaýar.Şonuň üçin Baýdak aýynyň 29-da ýaraglaryny taşlaýarlar.
          
1937-41 ýyllrda Ýaponiýanyň ykdysadyýeti agyr ýagdaýdy. Bu döwürde ykdysadyýetiň pese gaçmagy oba hojalygyňnyň,ýeňil senagatyň pese gaçmagy, orta we öwuuk işewürler synpynyň dargamagy, ykdysadyýetiň esasan harby ugra gönükdirilmegi bilen düşündirilýär.

1937 Gorkut aýynda Ýaponiýa Hytaýa garşy urşa başlaýar.

1938 ýylyň Gorkut aýynda ýapon goşunlary Uzak Gündogarda Hasan kölüniň ýanynda SSSR-iň serhetlerini bozýar. Emma ýapon goşunlary Gyzyl Goşun tarapyndan derbi-dagyn edilýär.

1938 ýylyň Ruhnama aýynda Angliýa we Fransiýa Mýunhen dilleşigini baglaşýar. Bu hem Ýaponýanyň Uzak Gündogarda harby hereketlerini has-da giňetmägine getirýär.

1938 ýylyň Gurbansoltan aýynda Angilýa bilen Ýaponýanyň arasynda ylalaşyk baglaşylyp, Hytaýdaky Ýaponiýa tarapyndan basylyp alnan Angliýanyň eýeçiligindäki ýerler Ýaponiýa berilýär. Bu hem Angilýanyň ýapon basybaljylaryny SSSR-e garşy maliýe kömegini bermäkdäki özboluşly ýoludy. ABŞ hem öz gezeginde Ýaponiýany metal, ýangyç bilen üpjün edýärdi. Şol bir wagtda ýapon-amerikan garşylygy hem saklanýardy. Ýagny ABŞ Hytaýdaky täsirini saklamak üçin Ýaponýany belli bir derejede özüne tabyn etmäge synanyşýar.

1939 ýylyň başlarynda ýaponýanyň Hytaýy basyp almak baradaky meýilnamasy puja çykyp başlaýar. Hytaý halkynyň gahrymançylykly göreşi, ýaponiýanyň köp harby  ýitgiler çekmegi, Ýaponiýanyň öziçinde urşa garşy güçleriniň ösmegi netijesinde hökümetiň çalyşmagyna getirýär. Hiranumyň ýolbaşçylygynda täze hökümet düzülip, SSSR-e garşy urşa taýýarlanýar.

Ýaponiýa Halkin-Gol derýasynyň ýanynda MHR-e çozmagy maksat edilýär. MHR-e çozmagy bolsa Sowet Soýuzy bilen çaknyşyga getirjekdigine düşinýär. Şeýlelikde 1939 ýylyň Magtymguly aýynda duýdurmazdan Ýaponiýa MHR-a we SSSR-e garşy başlan urşa 4 aýa golaý dowam edip, Ruhnama aýynda ýapon goşunlarynyň derbi-dagyn bolmagy bilen tamamlanýar.

1940 ýylyň Ruhnama aýynyň 27-de Berlinde Ýaponiýa, Germaniýa, Italiýa üçleriň ylalaşygyna gol çekilýär. Onuň esasy maksady SSSR-e garşy gönükdirilsede, ABŞ-a, Angilýa, Fransiýa hem garşy gönükdirilipdi.

1940 ýylyň ahyrynda Ýaponiýa bilen ABŞ-yň arasynda gatnaşyklary kadalaşdyrmak maksady bilen gepleşikler geçirilýär. 
1941 ýylyň Gurbansoltan aýynda Ýaponiýa bilen SSSR-iň arasynda bitaraplyk hakyndaky ylalaşyga gol çekilýär.

== Çeşmeler ==
[[Kategoriýa:Ýaponiýa taryhy]]</text>
      <sha1>6eelzqoled20y7oe6gt3muyvc89ipmw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Koreýa Halk-Demokratik Respublikasy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>11955</id>
    <revision>
      <id>230305</id>
      <parentid>195804</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:22:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="552" xml:space="preserve">{{IN}}
'''Koreýa Halk-Demokratik Respublikasy''' ({{lang-ko3|조선 민주주의 인민 공화국|朝鮮民主主義人民共和國}}), '''KHDR''', '''Demirgazyk Koreýa''' — [[Gündogar Aziýa]]da, [[Koreý ýarymadasy]]nyň demirgazyk böleginde ýerleşýän döwlet. Ol demirgazykda [[Hytaý]], demirgazyk-gündogarda [[Russiýa]] we günortada [[Koreýa Respublikasy]] bilen serhetleşýär.

{{Aziýanyň ýurtlary}}

[[Kategoriýa:Koreýa Halk-Demokratik Respublikasy|*]]
[[Kategoriýa:Sosialistik ýurtlar]]
[[Kategoriýa:Unitar döwletler]]</text>
      <sha1>fkueubf2zz7n8amaqwm8ru7xsz01gfo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230307</id>
      <parentid>230305</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:24:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="569" xml:space="preserve">{{IN}}
'''Koreýa Halk-Demokratik Respublikasy''' ({{lang-ko3|조선 민주주의 인민 공화국|朝鮮民主主義人民共和國}}), '''KHDR''', '''Demirgazyk Koreýa''' — [[Gündogar Aziýa]]da, [[Koreý ýarymadasy]]nyň demirgazyk böleginde ýerleşýän döwlet. Ol demirgazykda [[Hytaý]], demirgazyk-gündogarda [[Russiýa]] we günortada [[Koreýa Respublikasy]] bilen serhetleşýär.

== Çeşmeler ==
{{Aziýanyň ýurtlary}}

[[Kategoriýa:Koreýa Halk-Demokratik Respublikasy|*]]
[[Kategoriýa:Sosialistik ýurtlar]]
[[Kategoriýa:Unitar döwletler]]</text>
      <sha1>94ir5u55vexgjv36ajd47ckx7ixkiku</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Burundi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12229</id>
    <revision>
      <id>230316</id>
      <parentid>221165</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:42:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="814" xml:space="preserve">{{IN}}
'''Burundi''' ({{lang2|rn|fr|Burundi}}), Burundi Respublikasy ({{lang-rn|Republika y'u Burundi}}, {{lang-fr|République du Burundi}}) — [[Merkezi Afrika]] ýerleşýän uly bolmadyk [[döwlet]], dünýäniň iň garyp ýurtlarynyň biri. Demirgazykda [[Ruanda]], günbatarda [[Kongo Demokratik Respublikasy|Kongo DR]] we gündogarda hem-de günorta-gündogarda [[Tanzaniýa]] bilen araçäkleşýär. [[Deňze çykalgasy ýok döwlet|Deňze çykalgasy ýok]]. Günorta-günbatar kenarýakasyny [[Tanganika]] köli ýuwýar.

{{Afrikanyň ýurtlary}}
{{Geo-stub}}
[[Kategoriýa:Burundi| ]]
[[Kategoriýa:Belgiýanyň ozalky koloniýalary]]
[[Kategoriýa:Fransuz dilinde gepleýän ýurtlar]]
[[Kategoriýa:Unitar döwletler]]
[[Kategoriýa:Deňze çykalgasy ýok ýurtlar]]
[[Kategoriýa:Gündogar Afrika]]</text>
      <sha1>7b287qtzn1c2j4j64vx2zjnt3f5h5v3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Angry Birds</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12450</id>
    <revision>
      <id>230243</id>
      <parentid>220065</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:18:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>TayfunEt. moved page [[Angry birds]] to [[Angry Birds]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1321" xml:space="preserve">'''Angry birds''' türkmençe terjime edilende '''Gaharjaň Guşlar''' diýmekligi aňladýar. 

==Hakynda==

Doňuzjuklar guşlaryň ýumurtgalaryny alyp gaçýarlar,guşlar hem muny öwrenende doňuzjuklaryň galalaryny ýykyp ähli doňuzjygy öldürip ýumurtgalaryny yzyna alýarlar. Düşmanlaryň ýa da ýaman tarapyň doňuz bolmagy oýunyň döredilen ýylynda doňuz virusynyň ýaýramagydyr. Bu oýyny meşhur bolmagyna hem getiren sebäp şuldur.
Oýun uly meşhurluga eýe bolup birnäçe telefonlarda satyn alnanda bardyr.Köplenç öňki Nokia kysymly telefonlarda bolan bu oýunyň dürli görnüşleri bardyr.

==Guşlar==


* Red: Süriniñ ilkinji guşydyr. Ekrana bassaň gygyrar. Oýunyň käbir wersiýalarynda bolsa güýji bar.
Chuck :Sary reňkde üçburçluk şekilindedir. Ekrana bassaň garan tarapyna örän tiz hereket edýär. Tahta bloklaryny aňsat buz bloklaryny kyn ýykýar.
The Blues (Jay, Jake we Jim): Kiçijik, gök guşdur Ekrana bassaň üçe bölünýär. Buz bloklary aňsat döwýär. 
Matilda: Ak reňklidir, Ekrana bassaň ýumurtga goýberýär.
Bomb:Gara guşdur. Ekrana bassaň partlar,basmasaň bloga degen soň  partlar. Daş bloklary aňsat döwer.

==Doňuzjyklar==
==Oýunyň Versiýalary==
==Şeýlede==


# [[Supercell]]

# [[Clash of Clans]]

# [[Clash Royale]]</text>
      <sha1>66cbo0t035677dt9ediwvefku2j90n0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230245</id>
      <parentid>230243</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:21:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1341" xml:space="preserve">{{Infobox company}}
'''Angry Birds''' türkmençe terjime edilende '''Gaharjaň Guşlar''' diýmekligi aňladýar. 

==Hakynda==

Doňuzjuklar guşlaryň ýumurtgalaryny alyp gaçýarlar,guşlar hem muny öwrenende doňuzjuklaryň galalaryny ýykyp ähli doňuzjygy öldürip ýumurtgalaryny yzyna alýarlar. Düşmanlaryň ýa da ýaman tarapyň doňuz bolmagy oýunyň döredilen ýylynda doňuz virusynyň ýaýramagydyr. Bu oýyny meşhur bolmagyna hem getiren sebäp şuldur.
Oýun uly meşhurluga eýe bolup birnäçe telefonlarda satyn alnanda bardyr.Köplenç öňki Nokia kysymly telefonlarda bolan bu oýunyň dürli görnüşleri bardyr.

==Guşlar==


* Red: Süriniñ ilkinji guşydyr. Ekrana bassaň gygyrar. Oýunyň käbir wersiýalarynda bolsa güýji bar.
Chuck :Sary reňkde üçburçluk şekilindedir. Ekrana bassaň garan tarapyna örän tiz hereket edýär. Tahta bloklaryny aňsat buz bloklaryny kyn ýykýar.
The Blues (Jay, Jake we Jim): Kiçijik, gök guşdur Ekrana bassaň üçe bölünýär. Buz bloklary aňsat döwýär. 
Matilda: Ak reňklidir, Ekrana bassaň ýumurtga goýberýär.
Bomb:Gara guşdur. Ekrana bassaň partlar,basmasaň bloga degen soň  partlar. Daş bloklary aňsat döwer.

==Doňuzjyklar==
==Oýunyň Versiýalary==
==Şeýlede==


# [[Supercell]]

# [[Clash of Clans]]

# [[Clash Royale]]</text>
      <sha1>08zdnjs80x1l3rdk7tc2pf3opvqicak</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230248</id>
      <parentid>230245</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:26:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1341" xml:space="preserve">{{Infobox şirket}}
'''Angry Birds''' türkmençe terjime edilende '''Gaharjaň Guşlar''' diýmekligi aňladýar. 

==Hakynda==

Doňuzjuklar guşlaryň ýumurtgalaryny alyp gaçýarlar,guşlar hem muny öwrenende doňuzjuklaryň galalaryny ýykyp ähli doňuzjygy öldürip ýumurtgalaryny yzyna alýarlar. Düşmanlaryň ýa da ýaman tarapyň doňuz bolmagy oýunyň döredilen ýylynda doňuz virusynyň ýaýramagydyr. Bu oýyny meşhur bolmagyna hem getiren sebäp şuldur.
Oýun uly meşhurluga eýe bolup birnäçe telefonlarda satyn alnanda bardyr.Köplenç öňki Nokia kysymly telefonlarda bolan bu oýunyň dürli görnüşleri bardyr.

==Guşlar==


* Red: Süriniñ ilkinji guşydyr. Ekrana bassaň gygyrar. Oýunyň käbir wersiýalarynda bolsa güýji bar.
Chuck :Sary reňkde üçburçluk şekilindedir. Ekrana bassaň garan tarapyna örän tiz hereket edýär. Tahta bloklaryny aňsat buz bloklaryny kyn ýykýar.
The Blues (Jay, Jake we Jim): Kiçijik, gök guşdur Ekrana bassaň üçe bölünýär. Buz bloklary aňsat döwýär. 
Matilda: Ak reňklidir, Ekrana bassaň ýumurtga goýberýär.
Bomb:Gara guşdur. Ekrana bassaň partlar,basmasaň bloga degen soň  partlar. Daş bloklary aňsat döwer.

==Doňuzjyklar==
==Oýunyň Versiýalary==
==Şeýlede==


# [[Supercell]]

# [[Clash of Clans]]

# [[Clash Royale]]</text>
      <sha1>is9aizk8egc1jdzcjmon2tkz8rcr64v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Futbol taryhynda iň köp gol uran oýunçylar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>12509</id>
    <revision>
      <id>230354</id>
      <parentid>230066</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T22:30:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.104.53</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32474" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|526
|870
|0.61
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Atletiko Madrid]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|436
|697
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|770
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|883
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||375||732||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!14
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||357||764||0.47||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!17
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||356||660||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Cilegon]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||351||751||0.46||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Al Ahli]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||342||741||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||341||413||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|341
|727
|0.47
|2002
|&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||333||611||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||328||533||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||324||704||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||320||708||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||316||560||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||316||717||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||310||723||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1158||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||797||1030||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||609||878||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||770||0.50||1998
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||883||0.44||2003
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||355||658||0.54||2006
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||342||741||0.46||1999
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||341||414||0.82||2009
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||298||590||0.51||2005
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||273||576||0.47||1999-2016
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||268||519||0.52||2002
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||266||243||1.10||2009
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!97
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!98
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||214||404||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||212||351||0.60||2013
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||203||365||0.56||2008
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Lê Çông Winh]]||190||329||0.58||2004-2016
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||187||511||0.37||2009
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||187||373||0.50||2009
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||186||150||1.24||2010
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||183||529||0.35||2004
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||162||444||0.36||2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||156||471||0.33||2009
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||152||497||0.31||2008
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||148||317||0.47||2005
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!175
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||144||276||0.52||1998-2019
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!184
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felix Badenhorst]]'''||125||223||0.56||2007
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||124||250||0.50||2006
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||124||353||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]||124||404||0.31||2006
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||120||320||0.38||1998-2009
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||115||512||0.22||2008
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||106||163||0.65||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!204
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||84||259||0.32||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||81||166||0.49||2006
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Abdul Azizi]]'''||79||227||0.35||2009
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Daniel Jimenez]]'''||75||252||0.30||2009
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||72||106||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>szy9m40bg4rq40tlhwzlur70xyvbqkt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230368</id>
      <parentid>230354</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:19:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.104.53</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32474" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|526
|870
|0.61
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Atletiko Madrid]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|436
|697
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|770
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|883
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||375||732||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!14
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||357||764||0.47||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!17
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||356||660||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Cilegon]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||351||751||0.46||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Al Ahli]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||342||741||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||341||413||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|341
|727
|0.47
|2002
|&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||333||611||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||328||533||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||324||704||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||320||708||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||316||560||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||316||717||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||310||723||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1158||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||797||1030||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||609||878||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||770||0.50||1998
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||883||0.44||2003
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||355||658||0.54||2006
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||342||741||0.46||1999
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||341||414||0.82||2009
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||298||590||0.51||2005
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||273||576||0.47||1999-2016
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!85
|{{Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px}} '''[[Teaonui Tehau]]'''||269||243||1.11||2009
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||268||519||0.52||2002
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!97
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!98
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||214||404||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||212||351||0.60||2013
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||203||365||0.56||2008
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Lê Çông Winh]]||190||329||0.58||2004-2016
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||187||511||0.37||2009
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||187||373||0.50||2009
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||186||150||1.24||2010
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||183||529||0.35||2004
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||162||444||0.36||2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||156||471||0.33||2009
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||152||497||0.31||2008
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||148||317||0.47||2005
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!175
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||144||276||0.52||1998-2019
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!184
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felix Badenhorst]]'''||125||223||0.56||2007
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||124||250||0.50||2006
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||124||353||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]||124||404||0.31||2006
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||120||320||0.38||1998-2009
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||115||512||0.22||2008
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||106||163||0.65||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!204
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||84||259||0.32||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||81||166||0.49||2006
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Abdul Azizi]]'''||79||227||0.35||2009
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Daniel Jimenez]]'''||75||252||0.30||2009
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||72||106||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>bqsz93b213d8u2k0dn5ftjpwdmj9nvz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230369</id>
      <parentid>230368</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:20:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.104.53</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Gollar ýurtlaryň */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32474" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|526
|870
|0.61
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Atletiko Madrid]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|436
|697
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|770
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|883
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||375||732||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!14
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||357||764||0.47||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!17
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||356||660||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Cilegon]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||351||751||0.46||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Al Ahli]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||342||741||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||341||413||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|341
|727
|0.47
|2002
|&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||333||611||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||328||533||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||324||704||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||320||708||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||316||560||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||316||717||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||310||723||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1158||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||797||1030||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||609||878||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||770||0.50||1998
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||883||0.44||2003
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||355||658||0.54||2006
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||342||741||0.46||1999
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||341||414||0.82||2009
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||298||590||0.51||2005
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||273||576||0.47||1999-2016
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||269||243||1.11||2009
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||268||519||0.52||2002
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!97
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!98
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||214||404||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||212||351||0.60||2013
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||203||365||0.56||2008
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Lê Çông Winh]]||190||329||0.58||2004-2016
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||187||511||0.37||2009
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||187||373||0.50||2009
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||186||150||1.24||2010
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||183||529||0.35||2004
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||162||444||0.36||2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||156||471||0.33||2009
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||152||497||0.31||2008
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||148||317||0.47||2005
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!175
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||144||276||0.52||1998-2019
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!184
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felix Badenhorst]]'''||125||223||0.56||2007
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||124||250||0.50||2006
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||124||353||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]||124||404||0.31||2006
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||120||320||0.38||1998-2009
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||115||512||0.22||2008
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||106||163||0.65||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!204
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||84||259||0.32||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||81||166||0.49||2006
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Abdul Azizi]]'''||79||227||0.35||2009
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Daniel Jimenez]]'''||75||252||0.30||2009
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||72||106||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>ajwu97eoadm1v8r4o4ml30jlr12r40t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230370</id>
      <parentid>230369</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:24:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.104.53</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32474" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|526
|870
|0.61
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Atletiko Madrid]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|436
|697
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|770
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|883
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||375||732||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!14
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||357||764||0.47||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!17
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||356||660||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Cilegon]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||351||751||0.46||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Al Ahli]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||342||741||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||341||413||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|341
|727
|0.47
|2002
|&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||333||611||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||328||533||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||324||704||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||320||708||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||316||560||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||316||717||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||310||723||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1158||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||797||1030||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||609||878||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||770||0.50||1998
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||883||0.44||2003
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||355||658||0.54||2006
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||343||742||0.46||1999
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||342||415||0.82||2009
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||298||590||0.51||2005
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||273||576||0.47||1999-2016
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||269||243||1.11||2009
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||268||519||0.52||2002
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!97
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!98
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||214||404||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||213||352||0.60||2013
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||203||365||0.56||2008
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Lê Çông Winh]]||190||329||0.58||2004-2016
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||187||511||0.37||2009
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||187||373||0.50||2009
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||186||150||1.24||2010
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||183||529||0.35||2004
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||162||444||0.36||2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||156||471||0.33||2009
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||152||497||0.31||2008
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||148||317||0.47||2005
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!175
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||144||276||0.52||1998-2019
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!184
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felix Badenhorst]]'''||125||223||0.56||2007
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||124||250||0.50||2006
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||124||353||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]||124||404||0.31||2006
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||120||320||0.38||1998-2009
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||115||512||0.22||2008
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||106||163||0.65||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!204
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||84||259||0.32||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||81||166||0.49||2006
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Abdul Azizi]]'''||79||227||0.35||2009
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Daniel Jimenez]]'''||75||252||0.30||2009
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||72||106||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>qthdju0gic2eswpywd9leev8imuioii</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230371</id>
      <parentid>230370</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:35:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>181.176.104.53</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32474" xml:space="preserve">[[Futbol]] taryhynda iň köp gol uran oýunçylar:

{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;120&quot; |Ýyl
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 1
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|'''2001'''
|-
! 2
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[:en:Josef Bican|Josef Biçan]]
|805
|535
|1.53
|1930-1957
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 3
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]]'''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|'''2003'''
|-
! 4
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]
|772
|994
|0.78
|1985-2009
|-
! 5
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|767
|831
|0.92
|1956-1977
|-
! 6
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]
|746
|759
|0.99
|1943-1966
|-
! 7
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]
|735
|793
|0.93
|1962-1981
|-
! 8
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|676
|777
|0.87
|1936-1963
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 9
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]]'''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|'''2005'''
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 10
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]]'''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|'''1999'''
|-
! 11
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Deak]]
|576
|510
|1,13
|1940-1957
|-
! 12
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seler]]
|575
|592
|0.97
|1953-1978
|-
! 13
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Tulio Marawila]]
|575
|794
|0.74
|1988-2019
|-
! 14
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]
|569
|811
|0.70
|1964-1982
|-
! 15
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Artur Fridenraýh]]
|557
|562
|0.99
|1919-1935
|-
! 16
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] [[Ernest Wilimowski]]
|554
|474
|1.17
|1934-1955
|-
! 17
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Eýsebio]]
|552
|639
|0.97
|1957-1980
|-
! 18
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimi McGrory]]
|550
|547
|1.07
|1922-1938
|-
! 19
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Frank Binder]]
|546
|430
|1.27
|1930-1949
|-
! 20
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Fernando Peiroteo]]
|544
|354
|1.58
|1937-1950
|-
! 21
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]
|541
|895
|0.6
|1976-1998
|-
! 22
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Walter Fritz]]
|539
|530
|1.02
|1937-1959
|- bgcolor=&quot;mistyrose&quot;
! 23
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]]'''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||'''2005'''
|-
! 24
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Josep Takaç]]
|523
|526
|0.99
|1917-1934
|-
! 25
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Giula Zengeler]]
|522
|641
|0.81
|1935-1953
|-
! 26
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Ziko]]
|522
|788
|0.68
|1971-1994
|-
! 27
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Alfredo Di Stefano]]
|514
|706
|0.73
|1945-1966
|-
! 28
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Kans Krankl]]
|514
|655
|0.78
|1970-1989
|-
! 29
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Gunnar Nordal]]
|513
|561
|0.91
|1937-1958
|-
! 30
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Roberto Dinamit]]
|512
|825
|0.62
|1971-1991
|-
! 31
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimi Greawes]]
|511
|812
|0.63
|1957-1971
|-
! 32
| align=&quot;left&quot;|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenç Bene]]
|508
|946
|0.54
|1961-1979
|}

==Klub Täkda==
{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Göl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot;|Klub
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Lionel Messi]]
|672
|778
|0.86
|2003-2021
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]][[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]
|517
|571
|0.91
|1933-1955
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[SK Heerenveen|Heerenveen]]
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Pele]]
|504
|496
|1.02
|1956-1974
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Santos FK|Santos]]
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] [[Kriştiano Ronaldo]]
|450
|438
|1.03
|2009-2018
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Uwe Seeler]]
|404
|476
|0.85
|1953-1972
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Hamburger SW|Hamburger]]
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]
|403
|211
|1.91
|1937-1948
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[SK Slavia Prague|Slavia]]
|}

== Golçylar günda ==

{|class=&quot;wikitable soportable&quot; style=&quot;texto-align:center&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;200&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Ýyl
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; width=&quot;80&quot; |Klub
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''
|833
|1158
|0.72
|2001
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Mançester Ýunaýted]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 2
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''
|797
|1030
|0.77
|2003
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Paríž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 3
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''
|609
|878
|0.70
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 4
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimowiç]]'''
|579
|994
|0.58
|1999
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Milan futbol topary|Milan]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 5
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''
|526
|870
|0.61
|2005
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Atletiko Madrid]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 6
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''
|488
|561
|0.87
|2001
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] [[Klub Eagles]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
! 7
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Real Madrid CF|Real Madrid]]
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] [[Edinson Kawani]]
|444
|798
|0.55
|2005
|
|-
! 9
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Neymar]]
|436
|697
|0.63
|2009
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Pariž Saint Germain]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!10
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Al Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Kadsia]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!11
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''
|386
|770
|0.50
|1998
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Kitchee SK|Kitchee]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!12
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''
|385
|883
|0.44
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Hulk]]||377||733||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Kluby Atletiko Mineiro|Atletiko Mineiro]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!14
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!15
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997||[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] [[AD Municipal|Municipal]]
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] [[Gonzalo Higuain]]||357||764||0.47||2005||[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Inter Miami]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!17
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||356||660||0.54||2006||[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] [[Makabi TA]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!18
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Rans Cilegon]]
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Bafetimbi Gomis]]||351||751||0.46||2004||[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Galatasaraý]]
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Humberto Suazo]]
|351
|668
|0.53
|2000
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Deportes La Serena|La Serena]]
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Omar Al-Somah]]||348||432||0.81||2007||[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Al Ahli]]
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Radamel Falkao]]
|343
|628
|0.55
|2003
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Rayo Vallekano]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!23
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||343||742||0.46||1999||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!24
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||342||415||0.83||2009||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Al Sadd SK|Al Sadd]]
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Wagner Lowe]]
|341
|727
|0.47
|2002
|&lt;!--[[Faýl:Flag_of_.svg|20px]]--&gt;
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!26
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003||[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] [[Al Nasr SC|Al Nasr]]
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Nemanja Nikoliç]]||341||644||0.53||2006||[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Fehervar FK|Fehervar]]
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Romelu Lukaku]]||333||611||0.54||2009||[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Inter]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!29
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]'''||331||656||0.50||2007||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Barselona futbol kluby|Barselona]]
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Harry Kane]]||328||533||0.61||2009||[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Tottenham Hotspur|Tottenham]]
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Sebastian Soria]]||324||704||0.46||2002||[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] [[Katar SC|Katar]]
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[Markus Berg]]||320||708||0.45||2002||[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] [[AIK]]
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Beto Gonsalvez]]||316||560||0.56||1999||[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] [[Madura United]]
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] [[Andre Gignak]]||316||717||0.43||2004||[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Tigres]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!35
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999||[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] [[Saned]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!36
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]][[Kuwait SK|Kuwait]]
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Burak Ýylmaz]]||310||723||0.43||2001||[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Fortuna S]]
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Soldado]]||310||744||0.42||2001||[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Levante UD|Levante]]
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Klaudio Keşeru]]
|303
|692
|0.44
|2002
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[UTA Arad]]
|- bgcolor=&quot;antiquewhite&quot;
!40
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrick Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006||[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] [[Al Salmiyah SK|Al Salmiyah]]
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Roke Santakruz]]||301||896||0.34||1997||[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] [[Libertad]]
|}

==Gollar ýurtlaryň==
{|class=&quot;wikitable sortable&quot;
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |San
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýunçy
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Gol
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Oýun
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |G/O
! style=&quot;background:#ffd700; color:#0000ff; border:2px solid #658d3d;&quot; |Ýyl
|-
!1
|[[Faýl:Flag_of_Portugal.svg|20px]] '''[[Kriştiano Ronaldo]]'''||833||1158||0.72||2001
|-
!2
|[[Faýl:Flag_of_Austria.svg|20px]] [[Josef Biçan]]||805||530||1.52||1931-1955
|-
!3
|[[Faýl:Flag_of_Argentina.svg|20px]] '''[[Lionel Messi]]'''||797||1030||0.77||2003
|-
!4
|[[Faýl:Flag_of_Brazil.svg|20px]] [[Romario]]||772||994||0.78||1985-2009
|-
!5
|[[Faýl:Flag_of_Hungary.svg|20px]] [[Ferenk Puşkaş]]||746||754||0.99||1943-1966
|-
!6
|[[Faýl:Flag_of_Germany.svg|20px]] [[Gerd Müller]]||735||793||0.93||1962-1981
|-
!7
|[[Faýl:Flag_of_Netherlands.svg|20px]] [[Abe Lenstra]]||676||777||0.87||1936-1963
|-
!8
|[[Faýl:Flag_of_Poland.svg|20px]] '''[[Robert Lewandowski]]'''||609||878||0.70||2005
|-
!9
|[[Faýl:Flag_of_Sweden.svg|20px]] '''[[Zlatan Ibrahimoviç]]'''||579||994||0.58||1999
|-
!10
|[[Faýl:Flag_of_Zambia.svg|20px]] [[Godfrey Çitalu]]||569||811||0.70||1964-1982
|-
!11
|[[Faýl:Flag_of_Scotland.svg|20px]] [[Jimmy McGrory]]||550||547||1.01||1922-1938
|-
!12
|[[Faýl:Flag_of_Mexico.svg|20px]] [[Ugo Sançes]]||541||895||0.60||1976-1998
|-
!13
|[[Faýl:Flag_of_Uruguay.svg|20px]] '''[[Luiz Suarez]]'''||526||870||0.60||2005
|-
!14
|[[Faýl:Flag_of_England.svg|20px]] [[Jimmy Greawes]]||511||812||0.63||1057-1971
|-
!15
|[[Faýl:Flag_of_Maldives.svg|20px]] '''[[Ali Aşfag]]'''||488||561||0.87||2001
|-
!16
|[[Faýl:Flag_of_Serbia.svg|20px]] [[Stjepan Bobek]]||480||554||0.87||1944-1959
|-
!17
|[[Faýl:Flag_of_Belgium.svg|20px]] [[Jeff Mermans]]||476||612||0.78||1937-1960
|-
!18
|[[Faýl:Flag_of_Cameroon.svg|20px]] [[Roger Milla]]||474||896||0.53||1967-1996
|-
!19
|[[Faýl:Flag_of_Singapore.svg|20px]] [[Aleksandar Duriç]]||469||792||0.59||1992-2019
|-
!20
|[[Faýl:Flag_of_Spain.svg|20px]] [[Raul Gonzales Blanko|Raul]]||465||1064||0.44||1994-2015
|-
!21
|[[Faýl:Flag_of_France.svg|20px]] '''[[Karim Benzema]]'''||461||905||0.51||2004
|-
!22
|[[Faýl:Flag_of_Ecuador.svg|20px]] [[Alberto Spenser]]||451||662||0.68||1953-1972
|-
!23
|[[Faýl:Flag_of_Ireland.svg|20px]] [[John Aldridge]]||441||851||0.52||1979-1998
|-
!24
|[[Faýl:Flag_of_Syria.svg|20px]] [[Firas Al Kathib]]||434||587||0.74||1999-2009
|-
!25
|[[Faýl:Flag_of_Kuwait.svg|20px]] '''[[Bader Mutawa]]'''||426||669||0.64||2002
|-
!26
|[[Faýl:Flag_of_Saint Kitts and Nevis.svg|20px]] [[Keith Gumbs]]||425||518||0.82||1989-2014
|-
!27
|[[Faýl:Flag_of_Guatemala.svg|20px]] [[Juan Plata]]||411||598||0.69||1088-2010
|-
!28
|[[Faýl:Flag_of_Wales.svg|20px]] [[İan Rush]]||410||898||0.46||1978-2000
|-
!29
|[[Faýl:Flag_of_Thailand.svg|20px]] [[Piyang Pue-On]]||404||579||0.70||1979-1997
|-
!30
|[[Faýl:Flag_of_Ukraine.svg|20px]] [[Andrij Şewçenko]]||402||730||0.55||1994-2012
|-
!31
|[[Faýl:Flag_of_Bolivia.svg|20px]] [[Viktor Antelo]]||392||637||0.62||1980-2001
|-
!32
|[[Faýl:Flag_of_Turkey.svg|20px]] [[Hakan Sukur]]||391||865||0.45||1987-2008
|-
!33
|[[Faýl:Flag_of_Montenegro.svg|20px]] '''[[Dejan Damjanowiç]]'''||386||770||0.50||1998
|-
!34
|[[Faýl:Flag_of_Northern Ireland.svg|20px]] [[Joe Brambrik]]||385||322||1.20||1926-1939
|-
!35
|[[Faýl:Flag_of_Bosnia and Herzegovina.svg|20px]] '''[[Edin Džeko]]'''||385||883||0.44||2003
|-
!36
|[[Faýl:Flag_of_Ivory Coast.svg|20px]] [[Didier Drogba]]||370||805||0.46||1997-2018
|-
!37
|[[Faýl:Flag_of_Italy.svg|20px]] [[Silvio Piola]]||369||663||0.56||1929-1954
|-
!38
|[[Faýl:Flag_of_Sudan.svg|20px]] [[Ali Gagarin]]||369||602||0.61||1966-1979
|-
!39
|[[Faýl:Flag_of_Chile.svg|20px]] [[Esteban Paredes]]||369||700||0.53||2000-2022
|-
!40
|[[Faýl:Flag_of_Nigeria.svg|20px]] [[Thompson Usiyan]]||368||461||0.80||1981-1995
|-
!41
|[[Faýl:Flag_of_Australia.svg|20px]] [[Damian Mori]]||368||653||0.56||1989-2011
|-
!42
|[[Faýl:Flag_of_Paraguay.svg|20px]] '''[[Oskar Kardozo]]'''||366||791||0.46||2003
|-
!43
|[[Faýl:Flag_of_El Salvador.svg|20px]] '''[[William Reyes]]'''||363||765||0.47||1997
|-
!44
|[[Faýl:Flag_of_Israel.svg|20px]] '''[[Eran Zahawi]]'''||355||658||0.54||2006
|-
!45
|[[Faýl:Flag_of_Costa Rica.svg|20px]] [[Alwaro Saborio]]||354||692||0.51||2001-2022
|-
!46
|[[Faýl:Flag_of_Indonesia.svg|20px]] '''[[Kristian Gonzalez]]'''||353||566||0.62||1995
|-
!47
|[[Faýl:Flag_of_Japan.svg|20px]] [[Kunişige Kamamoto]]||350||405||0.86||1964-1984
|-
!48
|[[Faýl:Flag_of_Colombia.svg|20px]] [[Wiktor Aristizabal]]||348||723||0.57||1990-2007
|-
!49
|[[Faýl:Flag_of_Georgia.svg|20px]] [[Şota Arweladze]]||347||610||0.57||1990-2008
|-
!50
|[[Faýl:Flag_of_Peru.svg|20px]] [[Klaudio Pizarro]]||345||886||0.39||1996-2020
|-
!51
|[[Faýl:Flag_of_Qatar.svg|20px]] '''[[Rodrigo Tabata]]'''||343||742||0.46||1999
|-
!52
|[[Faýl:Flag_of_Algeria.svg|20px]] '''[[Baghdad Bounedjah]]'''||342||415||0.82||2009
|-
!53
|[[Faýl:Flag_of_United Arab Emirates.svg|20px]] '''[[Sebastian Tagliabue]]'''||341||554||0.61||2003
|-
!54
|[[Faýl:Flag_of_South Korea.svg|20px]] [[Lee Dong Gook]]||339||831||0.41||1998-2020
|-
!55
|[[Faýl:Flag_of_Saudi Arabia.svg|20px]] [[Majed Abdullah]]||338||387||0.87||1975-1998
|-
!56
|[[Faýl:Flag_of_Bulgaria.svg|20px]] [[Hristo Stoiçkow]]||335||696||0.48||1982-2003
|-
!57
|[[Faýl:Flag_of_Norway.svg|20px]] [[Harald Brattbakk]]||334||498||0.67||1990-2008
|-
!58
|[[Faýl:Flag_of_Greece.svg|20px]] [[Thomas Mawros]]||334||635||0.53||1976-1991
|-
!59
|[[Faýl:Flag_of_Denmark.svg|20px]] [[Pauli Jorgensen]]||332||344||0.97||1924-1942
|-
!60
|[[Faýl:Flag_of_Gabon.svg|20px]] '''[[Pierre-Emmerik Aubameyang|Pierre Aubameyang]]||331||656||0.50||2007
|-
!61
|[[Faýl:Flag_of_Saint Vincent and the Grenadines.svg|20px]] [[Marlon James]]||329||429||0.77||1995-2014
|-
!62
|[[Faýl:Flag_of_Russia.svg|20px]] [[Oleg Blokhin]]||325||764||0.43||1969-1990
|-
!63
|[[Faýl:Flag_of_Ethiopia.svg|20px]] [[Yidnekatçew Tessema]]||321||380||0.84||1943-1958
|-
!64
|[[Faýl:Flag_of_Lithuania.svg|20px]] '''[[Rikardas Beniusis]]'''||315||525||0.60||1999
|-
!65
|[[Faýl:Flag_of_Albania.svg|20px]] [[Hamdi Salihi]]||314||639||0.50||2002-2019
|-
!66
|[[Faýl:Flag_of_Democratic Republic of the Congo.svg|20px]] '''[[Dieumersi Mbokani]]'''||313||611||0.51||2004
|-
!67
|[[Faýl:Flag_of_Romania.svg|20px]] [[Gheorghe Hagi]]||311||770||0.40||1982-2001
|-
!68
|[[Faýl:Flag_of_Iran.svg|20px]] [[Farşad Pious]]||306||361||0.85||1980-1997
|-
!69
|[[Faýl:Flag_of_Estonia.svg|20px]] [[Maksim Gruznow]]||304||494||0.62||1992-2012
|-
!70
|[[Faýl:Flag_of_Oman.svg|20px]] [[Hani Al Dhabit]]||304||500||0.61||1996-2015
|-
!71
|[[Faýl:Flag_of_Panama.svg|20px]] [[Julio Waldez]]||304||584||0.52||1987-2006
|-
!72
|[[Faýl:Flag_of_Egypt.svg|20px]] [[Hossam Hassan]]||302||707||0.43||1984-2007
|-
!73
|[[Faýl:Flag_of_East Timor.svg|20px]] '''[[Patrik Fabiano]]'''||301||383||0.79||2006
|-
!74
|[[Faýl:Flag_of_Czech Republic.svg|20px]] [[Jan Koller]]||301||681||0.44||1994-2011
|-
!75
|[[Faýl:Flag_of_USA.svg|20px]] [[Landon Donowan]]||301||728||0.41||1998-2019
|-
!76
|[[Faýl:Flag_of_Croatia.svg|20px]] [[Dawor Suker]]||299||616||0.49||1983-2003
|-
!77
|[[Faýl:Flag_of_Morocco.svg|20px]] '''[[Youssef Al-Arabi]]'''||298||590||0.51||2005
|-
!78
|[[Faýl:Flag_of_Faroe Islands.svg|20px]] '''[[Klaimint Olsen]]'''||294||535||0.55||2005
|-
!79
|[[Faýl:Flag_of_Switzerland.svg|20px]] [[Stephane Çapuisat]]||283||650||0.44||1986-2006
|-
!80
|[[Faýl:Flag_of_Venezuela.svg|20px]] [[Juan E Garsia|Juan Garsia]]||280||623||0.45||1988-2013
|-
!81
|[[Faýl:Flag_of_Ghana.svg|20px]] '''[[Asamoah Gyan]]'''||274||542||0.52||2003
|-
!82
|[[Faýl:Flag_of_Iraq.svg|20px]] [[Younis Mahmoud]]||273||576||0.47||1999-2016
|-
!83
|[[Faýl:Flag_of_Azerbaijan.svg|20px]] [[Nazim Aliyew]]||272||373||0.73||1986-2000
|-
!84
|[[Faýl:Flag_of_Malta.svg|20px]] '''[[Mikhael Mifsud]]'''||271||789||0.34||1997
|-
!85
|[[Faýl:Flag_of_Tahiti.svg|20px]] '''[[Teaonui Tehau]]'''||269||243||1.11||2009
|-
!86
|[[Faýl:Flag_of_India.svg|20px]] '''[[Sunil Çetri]]'''||268||519||0.52||2002
|-
!87
|[[Faýl:Flag_of_Tunisia.svg|20px]] '''[[Hamdi Harbaoui]]'''||267||534||0.50||2005
|-
!88
|[[Faýl:Flag_of_Bermuda.svg|20px]] [[Dawid Baskome]]||267||338||0.79||1987-2004
|-
!89
|[[Faýl:Flag_of_Malaysia.svg|20px]] [[Mokhtar Dahari]]||266||401||0.66||1972-1988
|-
!90
|[[Faýl:Flag_of_Republic of the Congo.svg|20px]] [[Fransois M'Pele]]||266||530||0.50||1966-1982
|-
!91
|[[Faýl:Flag_of_Cyprus.svg|20px]] [[Sotiris Kaiafas]]||263||405||0.65||1967-1984
|-
!92
|[[Faýl:Flag_of_Finland.svg|20px]] [[Jari Litmanen]]||259||736||0.35||1987-2011
|-
!93
|[[Faýl:Flag_of_Honduras.svg|20px]] [[Wilmer Welaskez]]||257||536||0.48||1991-2009
|-
!94
|[[Faýl:Flag_of_Uzbekistan.svg|20px]] [[Jafar Irismetow]]||256||480||0.53||1993-2012
|-
!95
|[[Faýl:Flag_of_Mali.svg|20px]] [[Salif Keita]]||255||442||0.58||1963-2008
|-
!96
|[[Faýl:Flag_of_Togo.svg|20px]] '''[[Emmanuel Adebayor]]'''||245||680||0.36||2001
|-
!97
|[[Faýl:Proposed flag of Réunion (VAR).svg|20px]] '''[[Jean Mişel Fontaine|Jean Fontaine]]'''||244||441||0.55||2006
|-
!98
|[[Faýl:Flag_of_Lebanon.svg|20px]] '''[[Hassan Maatouk]]'''||243||421||0.58||2004
|-
!99
|[[Faýl:Flag_of_Senegal.svg|20px]] '''[[Papiss Çisse]]'''||243||550||0.44||2003
|-
!100
|[[Faýl:Flag_of_Belarus.svg|20px]] [[Raman Wasilyuk]]||242||545||0.44||1996-2021
|-
!101
|[[Faýl:Flag_of_Iceland.svg|20px]] [[Tryggwi Gudmundsson]]||237||510||0.46||1992-2018
|-
!102
|[[Faýl:Flag_of_Madagascar.svg|20px]] '''[[Fanewa Ima Andriatsima]]'''||235||622||0.38||1999
|-
!103
|[[Faýl:Flag_of_Pakistan.svg|20px]] [[Arif Mehmood]]||233||354||0.66||2004-2016
|-
!104
|[[Faýl:Flag_of_Dominica.svg|20px]] '''[[Jefferson Louis]]'''||232||730||0.32||1996
|-
!105
|[[Faýl:Flag_of_China.svg|20px]] '''[[Wu Lei]]'''||230||552||0.42||2006
|-
!106
|[[Faýl:Flag_of_Armenia.svg|20px]] '''[[Henrik]]'''||230||734||0.31||2006
|-
!107
|[[Faýl:Flag_of_San Marino.svg|20px]] [[Andy Selwa]]||229||673||0.34||1994-2019
|-
!108
|[[Faýl:Flag_of_Libya.svg|20px]] [[Eamon Zayed]]||227||455||0.50||2002-2020
|-
!109
|[[Faýl:Flag_of_Kyrgyzstan.svg|20px]] '''[[Mirlan Murzaew]]'''||226||373||0.64||2005
|-
!110
|[[Faýl:Flag_of_Uganda.svg|20px]] [[Majid Musisi]]||226||532||0.42||1982-2005
|-
!111
|[[Faýl:Flag_of_Trinidad and Tobago.svg|20px]] [[Stern John]]||225||564||0.40||1996-2018
|-
!112
|[[Faýl:Flag_of_Gibraltar.svg|20px]] '''[[Lee Kasziaro]]'''||221||311||0.71||2006
|-
!113
|[[Faýl:Flag_of_Canada.svg|20px]] [[Paul Peskisolido]]||216||729||0.30||1989-2009
|-
!114
|[[Faýl:Flag_of_Moldova.svg|20px]] [[Serghei Rogasiow]]||215||459||0.47||1993-2010
|-
!115
|[[Faýl:Flag_of_North Macedonia.svg|20px]] '''[[Besart Ibraimi]]'''||214||404||0.53||2008
|-
!116
|[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.svg|20px]] [[Didargylyç Urazow]]||213||322||0.66||1996-2014
|-
!117
|[[Faýl:Flag_of_Kenya.svg|20px]] '''[[Mikhael Olunga]]'''||213||352||0.60||2013
|-
!118
|[[Faýl:Flag_of_Liberia.svg|20px]] [[Gheorghe Weah]]||212||488||0.43||1985-2003
|-
!119
|[[Faýl:Flag_of_Yemen.svg|20px]] [[Ali Al Nono]] ||211||462||0.46||1995-2014
|-
!120
|[[Faýl:Flag_of_Bahrain.svg|20px]] '''[[Ismael Abdulatif]]'''||210||425||0.49||2004
|-
!121
|[[Faýl:Flag_of_Tanzania.svg|20px]] '''[[Mbwana Samatta]]'''||210||496||0.43||2010
|-
!122
|[[Faýl:Flag_of_Slovenia.svg|20px]] [[Miliwoje Nowakoviç]]||208||484||0.43||2000-2017
|-
!123
|[[Faýl:Flag_of_New Zealand.svg|20px]] [[Şane Smeltz]]||206||472||0.44||1999-2020
|-
!124
|[[Faýl:Flag_of_Liechtenstein.svg|20px]] [[Mario Frikk]]||206||789||0.26||1990-2016
|-
!125
|[[Faýl:Flag_of_Nicaragua.svg|20px]] [[Emilio Palasios]]||204||672||0.30||1999-2017
|-
!126
|[[Faýl:Flag_of_Fiji.svg|20px]] '''[[Roy Krişna]]'''||203||365||0.56||2008
|-
!127
|[[Faýl:Flag_of_Afghanistan.svg|20px]] '''[[Haşmatullah Barakzai]]'''||202||211||0.96||2004
|-
!128
|[[Faýl:Flag_of_Montserrat.svg|20px]] '''[[Lyle Taylor]]'''||201||547||0.37||2007
|-
!129
|[[Faýl:Flag_of_Hong Kong.svg|20px]] [[Au Wai Lun]]||200||324||0.62||1988-2013
|-
!130
|[[Faýl:Flag_of_Angola.svg|20px]] [[Flawio]]||197||411||0.48||1999-2014
|-
!131
|[[Faýl:Flag_of_Cuba.svg|20px]] [[Eduardo Sembrango]]||197||440||0.45||1992-2013
|-
!132
|[[Faýl:Flag_of_Antigua and Barbuda.svg|20px]] '''[[Peter Byers]]'''||196||334||0.59||2003
|-
!133
|[[Faýl:Flag_of_Grenada.svg|20px]] [[Jason Robert]]||194||578||0.34||1995-2014
|-
!134
|[[Faýl:Flag_of_South Africa.svg|20px]] [[Benny MkKarthy]]||192||479||0.40||1995-2013
|-
!135
|[[Faýl:Flag_of_Cambodia.svg|20px]] '''[[Çan Wathanaka]]'''||192||244||0.79||2011
|-
!136
|[[Faýl:Flag_of_Vietnam.svg|20px]] [[Lê Çông Winh]]||190||329||0.58||2004-2016
|-
!137
|[[Faýl:Flag_of_Somalia.svg|20px]] [[Siise Aden Abşir]]||190||343||0.55||2000-2019
|-
!138
|[[Faýl:Flag_of_Macau.svg|20px]] '''[[Nikki Torrao]]'''||189||193||0.98||2005
|-
!139
|[[Faýl:Flag_of_Latvia.svg|20px]] [[Aleksandrs Starkows]]||189||417||0.45||1974-1989
|-
!140
|[[Faýl:Flag_of_Philippines.svg|20px]] '''[[Bienwenido Maraňon]]'''||188||495||0.38||2005
|-
!141
|[[Faýl:Flag_of_Jamaica.svg|20px]] '''[[Andre Gray]]'''||187||511||0.37||2009
|-
!142
|[[Faýl:Flag_of_Tajikistan.svg|20px]] '''[[Manuçekhr Dzhalilow]]'''||187||373||0.50||2009
|-
!143
|[[Faýl:Flag_of_Turks and Caicos Islands.svg|20px]] '''[[Mark Fenelus]]'''||186||150||1.24||2010
|-
!144
|[[Faýl:Flag_of_Benin.svg|20px]] '''[[Mikael Pote]]'''||186||593||0.31||2003
|-
!145
|[[Faýl:Flag_of_Papua New Guinea.svg|20px]] [[Reggie Dawani]]||186||348||0.53||1996-2015
|-
!146
|[[Faýl:Flag_of_Kazakhstan.svg|20px]] [[Nurbol Zhumaskaliyew]]||185||642||0.29||1998-2018
|-
!147
|[[Faýl:Flag_of_North Korea.svg|20px]] '''[[Jong Tae Se]]'''||184||519||0.35||2006
|-
!148
|[[Faýl:Flag_of_Sri Lanka.svg|20px]] '''[[Çathura Gunaratne]]'''||184||429||0.43||2005
|-
!149
|[[Faýl:Flag_of_Sierra Leone.svg|20px]] '''[[Kei Kamara]]'''||183||529||0.35||2004
|-
!150
|[[Faýl:Flag_of_Slovakia.svg|20px]] [[Marek Mintal]]||183||499||0.37||1996-2013
|-
!151
|[[Faýl:Flag_of_Burkina Faso.svg|20px]] [[Moumouni Dagano]]||182||470||0.39||1998-2015
|-
!152
|[[Faýl:Flag_of_Zimbabwe.svg|20px]] [[Agent Sawu]]||179||390||0.46||1990-2008
|-
!153
|[[Faýl:Flag_of_Kosovo.svg|20px]] [[Besart Berişa]]||179||384||0.47||2003-2021
|-
!154
|[[Faýl:Flag_of_Guam.svg|20px]] '''[[Min Sung Çoi]]'''||172||193||0.89||2008
|-
!155
|[[Faýl:Flag_of_Malawi.svg|20px]] [[Essau Kanyenda]]||170||468||0.36||1999-2019
|-
!156
|[[Faýl:Flag_of_Mozambique.svg|20px]] [[Tiko Tiko]]||169||481||0.35||1992-2011
|-
!157
|[[Faýl:Flag_of_Rwanda.svg|20px]] '''[[Meddie Kagere]]'''||168||315||0.53||2004
|-
!158
|[[Faýl:Flag_of_Haiti.svg|20px]] [[Jean R. Menelas]]||168||269||0.62||1993-2007
|-
!159
|[[Faýl:Flag_of_Luxembourg.svg|20px]] '''[[Daniel da Mota]]'''||163||496||0.33||2001
|-
!160
|[[Faýl:Flag_of_Comoros.svg|20px]] '''[[El Fardou Ben Nabouhane]]'''||162||444||0.36||2007
|-
!161
|[[Faýl:Flag_of_French Guiana.svg|20px]] [[Gabriel Pigree]]||162||281||0.58||2003-2016
|-
!162
|[[Faýl:Flag_of_Palestine.svg|20px]] '''[[Murad Alyan]]'''||161||207||0.78||2002
|-
!163
|[[Faýl:Flag_of_Andorra.svg|20px]] '''[[Khristian Martinez]]'''||161||386||0.42||2005
|-
!164
|[[Faýl:Flag_of_Bhutan.svg|20px]] '''[[Çenço Gyeltşen]]'''||160||207||0.77||2008
|-
!165
|[[Faýl:Flag_of_Lesotho.svg|20px]] [[Refiloe Potse]]||160||305||0.52||2000-2011
|-
!166
|[[Faýl:Flag_of_Cape Verde.svg|20px]] '''[[Julio Tawarez]]'''||156||471||0.33||2009
|-
!167
|[[Faýl:Flag_of_Jordan.svg|20px]] [[Mahmoud Şelbaieh]]||155||297||0.52||1998-2016
|-
!168
|[[Faýl:Flag_of_Guinea.svg|20px]] [[Souleymane Youla]]||155||489||0.32||1999-2019
|-
!169
|[[Faýl:Flag_of_Eritrea.svg|20px]] [[Henok Goitom]]||154||547||0.28||2003-2021
|-
!170
|[[Faýl:Flag_of_Niger.svg|20px]] '''[[Moussa Maazou]]'''||152||497||0.31||2008
|-
!171
|[[Faýl:Flag_of_Botswana.svg|20px]] [[Malepa Bolelang]]||152||374||0.41||2003-2017
|-
!172
|[[Faýl:Flag_of_Dominican Republic.svg|20px]] '''[[Jonathan Faňa]]'''||150||359||0.42||2004
|-
!173
|[[Faýl:Flag_of_Chad.svg|20px]] '''[[Ezekhiel N'Douassel]]'''||148||317||0.47||2005
|-
!174
|[[Faýl:Flag_of_Solomon Islands.svg|20px]] '''[[Benjamin Totori]]'''||148||226||0.65||2004
|-
!175
|[[Faýl:Flag of Guadeloupe (local) variant.svg|20px]] [[Mikael A. Kurier]]||148||377||0.39||2001-2018
|-
!176
|[[Faýl:Flag_of_Puerto Rico.svg|20px]] '''[[Hektor Ramos]]'''||147||321||0.45||2007
|-
!177
|[[Faýl:Flag_of_South Sudan.svg|20px]] [[James Moga]]||144||276||0.52||1998-2019
|-
!178
|[[Faýl:Flag_of_Guinea-Bissau.svg|20px]] [[Basile de Karwalho]]||144||411||0.35||1999-2019
|-
!179
|[[Faýl:Flag_of_Saint Lucia.svg|20px]] [[Earl Jean]]||142||273||0.52||1991-2009
|-
!180
|[[Faýl:Flag_of_Mongolia.svg|20px]] '''[[Nyam Osor Naranbold]]'''||138||357||0.39||2008
|-
!181
|[[Faýl:Flag_of_Barbados.svg|20px]] '''[[Paul Ifill]]'''||134||557||0.24||1997
|-
!182
|[[Faýl:Flag_of_Curaçao.svg|20px]] '''[[Prinse Rajkomar]]'''||131||382||0.34||2002
|-
!183
|[[Faýl:Flag_of_Guyana.svg|20px]] '''[[Randolph Jerome]]'''||130||260||0.50||2007
|-
!184
|[[Faýl:Snake Flag of Martinique.svg|20px]] '''[[Kewin Parsemian]]'''||129||276||0.47||2004
|-
!185
|[[Faýl:Flag_of_Burundi.svg|20px]] '''[[Mohamed Tçite]]'''||126||349||0.36||2001
|-
!186
|[[Faýl:Flag_of_Eswatini.svg|20px]] '''[[Felix Badenhorst]]'''||125||223||0.56||2007
|-
!187
|[[Faýl:Flag_of_Namibia.svg|20px]] '''[[Lazarus Kaimbi]]'''||124||250||0.50||2006
|-
!188
|[[Faýl:Flag_of_Gambia.svg|20px]] '''[[Bakari]]'''||124||353||0.35||2007
|-
!189
|[[Faýl:Flag_of_São Tomé and Príncipe.svg|20px]] '''[[Luiz Leal]]||124||404||0.31||2006
|-
!190
|[[Faýl:Flag_of_Central African Republic.svg|20px]] '''[[Foksi Kethevoama]]'''||122||514||0.24||2006
|-
!191
|[[Faýl:Flag_of_Bangladesh.svg|20px]] [[Imtiaz Ahmed Nakib]]||121||200||0.61||1989-2007
|-
!192
|[[Faýl:Flag_of_Nepal.svg|20px]] '''[[Anil Gurung]]'''||120||348||0.34||2003
|-
!193
|[[Faýl:Flag_of_Myanmar.svg|20px]] [[Soe Myat Min]]||120||320||0.38||1998-2009
|-
!194
|[[Faýl:Flag_of_Bahamas.svg|20px]] '''[[Lesly St Fleur]]'''||120||300||0.40||2006
|-
!195
|[[Faýl:Flag_of_Mauritius.svg|20px]] '''[[Kolin Bell]]'''||118||604||0.20||1996
|-
!196
|[[Faýl:Flag_of_Suriname.svg|20px]] '''[[Tjaronn Çery]]'''||115||512||0.22||2008
|-
!197
|[[Faýl:Flag_of_Tuvalu.svg|20px]] '''[[Uota Ale]]'''||110||224||0.49||2004
|-
!198
|[[Faýl:Flag_of_Equatorial Guinea.svg|20px]] '''[[Emilio Nsue]]'''||108||578||0.18||2005
|-
!199
|[[Faýl:Flag_of_Mauritania.svg|20px]] '''[[Souleymane Anne]]'''||106||163||0.65||2015
|-
!200
|[[Faýl:Flag_of_British Virgin Islands.svg|20px]] '''[[Gregory James]]'''||99||245||0.40||2003
|-
!201
|[[Faýl:Flag_of_Cayman Islands.svg|20px]] '''[[Dwayne Wright]]'''||97||148||0.66||2009
|-
!202
|[[Faýl:Flag_of_Seychelles.svg|20px]] [[Kewin Betsy]]||89||599||0.15||1997-2015
|-
!203
|[[Faýl:Flag_of_Anguilla.svg|20px]] '''[[Lewis Fransis]]'''||87||267||0.33||2012
|-
!204
|[[Faýl:Drapeau de Nouvelle-Calédonie.png|20px]] '''[[George Gope Fenepej]]'''||84||259||0.32||2006
|-
!205
|[[Faýl:Flag_of_Laos.svg|20px]] [[Wisay Phaphouwanin]]||84||217||0.39||2001-2016
|-
!206
|[[Faýl:Flag_of_Taiwan.svg|20px]] '''[[Çu En Le]]'''||81||166||0.49||2006
|-
!207
|[[Faýl:Flag_of_Brunei.svg|20px]] '''[[Abdul Azizi]]'''||79||227||0.35||2009
|-
!208
|[[Faýl:Flag_of_Belize.svg|20px]] '''[[Daniel Jimenez]]'''||75||252||0.30||2009
|-
!209
|[[Faýl:Flag_of_Bonaire.svg|20px]] '''[[Ayrton Sisilia]]'''||72||106||0.68||2015
|}

==HEM==
*[[Futbol taryhynda iň köp oýun uran uýunçylar]]
*[[Futbol taryhynda iň köp namaglup oýunlar uran derwezewanlar]]

[[Kategoriýa:Futbol]]</text>
      <sha1>cf0l9addg3at66sg312895n9xdo2eg4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şablon:IN</title>
    <ns>10</ns>
    <id>15012</id>
    <revision>
      <id>230317</id>
      <parentid>230192</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:57:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12077" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata/p421}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nmu0wez57giwo0wz1kphc68e08qwh68</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230318</id>
      <parentid>230317</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:05:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12162" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p37|{{{resmi dil|}}}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{wikidata|p37|{{{ resmi dil}}}}}|[[{{wikidata|p37|{{{ resmi dil}}}}}{{!}}{{wikidata|p37|{{{ resmi dil}}}}}]]|[[{{wikidata|p37|{{{ resmi dil}}}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata/p421}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>1xx5052zwgqrtm7ep5j88sg84g33r40</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230319</id>
      <parentid>230318</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:11:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12094" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p37|{{{resmi dil|}}}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata/p421}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hgxzf82wcrurqslsu7ftxn1qq1qpwo0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230320</id>
      <parentid>230319</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:12:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12077" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata/p421}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>nmu0wez57giwo0wz1kphc68e08qwh68</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230321</id>
      <parentid>230320</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:23:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12177" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata/p421}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>1ghwkcgutm97my8pqmiikvnkm6legqn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230322</id>
      <parentid>230321</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:28:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12265" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|[[Gimn]]|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata/p421}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>068krvoz83cm7269zkupj0v0o7acilp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230323</id>
      <parentid>230322</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:33:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12237" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|[[Gimn]]|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata/p421}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qa5xndnbybgwen0rlv32okjwnugds1s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230324</id>
      <parentid>230323</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:37:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12236" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|[[Gimn]]|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata/p421}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>95pqxuy6zj7kjlszj09ytesa9inref3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230325</id>
      <parentid>230324</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:38:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12237" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|[[Gimn]]|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata/p421}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>qa5xndnbybgwen0rlv32okjwnugds1s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230326</id>
      <parentid>230325</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:40:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12217" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|[[Gimn]]|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>a9pg4rao81qb3rw0j9aj1ei0vyjyx1h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230327</id>
      <parentid>230326</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:42:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12235" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|[[Gimn]]|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata|p421}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2q8q3f12b6h7a9uunb03bh9j1syys3y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230328</id>
      <parentid>230327</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:44:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12237" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|[[Gimn]]|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata|p421}}|{{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ecx8abmh7a3jctp6kqtawr4t0oqxkfu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230329</id>
      <parentid>230328</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:46:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12243" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|[[Gimn]]|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}}km²|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata|p421}}|{{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ajjrcco0wjo2x7rhsdmcg32htce2ydn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230330</id>
      <parentid>230329</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:49:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12265" xml:space="preserve">&lt;includeonly&gt;{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;padding:0;background:#fafafa;border:1px solid #bbb;width:300px;text-align:center;font-size:11px&quot;
|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}
&lt;div style=&quot;border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:{{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}};font-weight:800&quot;&gt;&lt;span class=&quot;fn org&quot; style=&quot;font-size:120%&quot;&gt;{{#if:{{{türkmençe ady|{{{1|}}}}}}|{{{türkmençe ady|{{{1}}}}}}|{{takyklamasyz|{{BASEPAGENAME}}}}}}&lt;/span&gt;{{#if:{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}}}|&lt;br /&gt;&lt;span class=&quot;nickname&quot;&gt;{{wikidata|p1705[language!:ru]|{{{asyl ady|{{{3|}}}}}}|monolingualLangTemplate=lang}}&lt;/span&gt;}}&lt;/div&gt;&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{wikidata|p18|{{{surat|}}}}}|size=290x435px|sizedefault=frameless|center=yes}}{{#if:{{{surat beýany|}}}|&lt;span style=&quot;background:#fafafa;width:100%;text-align:center;&quot;&gt;{{{surat beýany|}}}&lt;/span&gt;}}}}
&lt;!-- tugra we baýdak --&gt;
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}{{wikidata|p41|{{{флаг|}}}}}|{{{!}}style=&quot;background:inherit;width:100%&quot;
{{#if:{{wikidata|p41|{{{ baýdak|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{baýdak beýany|}}}|[[{{{baýdak beýany|}}}|{{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Baýdak}}]]|{{#if:{{wikidata|p163|plain=true}}|{{wikidata|p163|text={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}| Baýdak}}}}| Baýdak}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}}}|{{!}}style=&quot;background:#f0f0f0;font-weight:bold&quot;{{!}}{{#if:{{{tugra beýany|}}}|[[{{{tugra beýany|}}}|{{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}]]|{{#if:{{wikidata|p237|plain=true}}|{{wikidata|p237|text={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}| Tugra}}}}| Tugra}}}}}}
{{!}}-
{{#if:{{wikidata|p41|{{{baýdak|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p41|{{{ baýdak|}}}|size={{#if:{{{baýdak ini|}}}|{{{baýdak ini|}}}|160x160}}px|alt={{#if:{{{baýdaga derek|}}}|{{{baýdaga derek|}}}|Флаг}}}}}}
{{#if:{{wikidata|p94|{{{tugra|}}}|plain=true}}|{{!}}style=&quot;vertical-align:middle&quot;{{!}}{{wikidata/p94|{{{герб|}}}|size={{#if:{{{tugra ini|}}}|{{{tugra ini|}}}|90x160}}px|alt={{#if:{{{tugra derek|}}}|{{{tugra derek|}}}|Tugra}}}}}}
{{!}}} }}
&lt;!-- maglumat bölegi --&gt;
{|style=&quot;background:inherit;width:100%&quot; cellspacing=&quot;1&quot;
{{IN/|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}|[[{{#if:{{{territoriýa görnüşi|}}}|{{{ territoriýa görnüşi}}}|Ýurt}}]]|3=[[{{#if:{{{tablisada territoriýa|}}}|{{{ tablisada territoriýa}}}|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|[[Paýtagt]]|{{wikidata|p36|{{{paýtagt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|[[Gimn]]|{{wikidata|p85|{{{gimn|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{tabynlyk|}}}|Status|{{{tabynlyk}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sebit|}}}|{{#if:{{{sebit görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{sebit görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{sebit görnüşi}}}}}}}]]|Sebit}}|3=[[{{#if:{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}|{{#if:{{{tablisada sebit|}}}|{{{tablisada sebit|}}}|{{{sebit|}}}}}}}]]&lt;span class=&quot;adr&quot; style=&quot;display:none&quot;&gt;&lt;span class=&quot;region&quot;&gt;{{{sebit}}}&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etrap|}}}|{{#if:{{{etrap görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{etrap görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{etrap görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}|{{#if:{{{tablisada etrap|}}}|{{{tablisada etrap|}}}|{{{etrap|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina okrugy|}}}|{{#if:{{{obşina okrugy görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina okrugy görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina okrugy görnüşi}}}}}}}]]|[[Etrap]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{tablisada obşina okrugy|}}}|{{{obşina okrugy|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{obşina|}}}|{{#if:{{{obşina görnüşi|}}}|[[{{#ifexist:{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}})|{{{obşina görnüşi}}} ({{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}){{!}}{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}|{{ucfirst:{{{obşina görnüşi}}}}}}}]]|[[Obşina (administratiw-territorial birlik)|Obşina]]}}|[[{{#if:{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}|{{#if:{{{tablisada obşina|}}}|{{{tablisada obşina|}}}|{{{obşina|}}}}}}}]]|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{IN/|1=always-not-null|2=[[Geografiki koordinatlar|Koordinatlar]]|3={{wikidata-coords|coord|12345678
|lat_deg={{{lat_deg|}}}
|lat_min={{{lat_min|}}}
|lat_sec={{{lat_sec|}}}
|lat_dir={{{lat_dir|}}}
|lon_deg={{{lon_deg|}}}
|lon_min={{{lon_min|}}}
|lon_sec={{{lon_sec|}}}
|lon_dir={{{lon_dir|}}}
|9={{#if:{{{CoordAddon|}}}|{{{CoordAddon}}}|type:city}}
|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|100000}}
|format=dms
|display=title,inline
|yandex=1
|br=1
}}|4={{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{{içerki bölünme|}}}|Içerki bölünme|{{{ içerki bölünme}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}|plain=true}}|{{#if:{{{häkim görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{häkim görnüşi}}}}}|Häkim}}|{{wikidata|p6|{{{häkim|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p571|{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|plain=true}}|Düýbi tutuldy|{{#if:{{{ düýbüni tutma senesi|}}}|[[{{{ düýbüni tutma senesi}}}]]|{{wikidata|p571}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p1249|{{{ilkinji agzalma|}}}|plain=true}}| Ilkinji agzalma|{{#if:{{{ ilkinji agzalma|}}}|{{#ifexist: {{{ ilkinji agzalma}}}|[[{{{ ilkinji agzalma}}}]]|{{{ ilkinji agzalma}}}}}|{{wikidata|p1249}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{öňki ady|}}}|Öňki ady|{{{öňki ady}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{status|}}}|{{#switch:{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}|Şäherçe =[[Şäherçe]] |Şäherçe=[[Şäherçe]]&amp;nbsp;с|{{ucfirst:{{{status|{{{2|Ilatly nokat}}}}}}}}&amp;nbsp;с}}|[[{{{status}}}]]|{{{ýurt|}}}|}}
{{IN/|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}}|[[Meýdan]]|{{wikidata|p2046[unit:q712226]|{{{meýdan|}}}}} [[kwadrat kilometr|km²]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{IN merkez beýikligi|}}}|{{#if:{{{beýiklik görnüşi|}}}|{{ucfirst:{{{beýiklik görnüşi}}}}}|[[Deňiz derejesinden beýiklik|Merkez beýikligi]]}}|{{{ IN merkez beýikligi|}}} [[metr|m]]|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{klimat|}}}|[[klimat|Klimat görnüşi]]|{{{klimat}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{{resmi dil|}}}|2=Resmi dil|3={{#ifexist:{{{ resmi dil}}}|[[{{{ resmi dil}}}{{!}}{{{ resmi dil}}}]]|[[{{{ resmi dil}}}]]}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|2=Ilat|3={{#if:{{{ilat|}}}|{{nobr|1={{{ilat|}}}&amp;nbsp;{{#ifeq:{{#expr:{{{ilat}}}*0}}|0|{{plural:{{{ilat}}}|adam}}|adam}} {{#if:{{{ilat ýazuwy ýyly |}}}|([[{{{ilat ýazuwy ýyly}}} ýyl{{!}}{{{ ilat ýazuwy ýyly}}}]])}}}}|{{wikidata/p1082}}}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{{gürlük}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}
&lt;!-- Стоит ли автоматически вычислить плотность? #if население AND площадь
{{IN/|{{{gürlük|}}}|Gürlük|{{#expr:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}/{{{meýdan}}}}}&amp;nbsp;ad./km²|{{{ýurt|}}}}}--&gt;
{{IN/|{{{aglomerasiýa|}}}|Aglomerasiýa|{{{aglomerasiýa}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{milli düzüm|}}}|Milli düzüm|{{{milli düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{konfessional düzüm|}}}|Konfessional düzüm|{{{konfessional düzüm}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{etnohoronim|}}}|[[Ýaşaýjy ady]]|{{{etnohoronim}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p421|{{{sagat guşaklygy|}}}|plain=true}}|[[Sagat guşaklygy]]|{{#if:{{{sagat guşaklygy|}}}|[[UTC{{{sagat guşaklygy}}}]]{{#if:{{{DST|}}}|, [[tomusky wagt|tomsuna]] [[UTC{{#ifexpr:{{{sagat guşaklygy}}}+1&gt;=0|+}}{{#expr:{{{sagat guşaklygy}}}+1}}]]}}|{{wikidata|p421}}|{{{ýurt|}}}}}}}
{{IN/|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|[[Telefon belgileme meýilnamasy |Telefon kody]]|{{Telefon kody|{{wikidata|p473|{{{telefon kody|}}}|plain=true}}|{{{ýurt|}}}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksi|}}}|[[Poçta indeksi]]|{{{poçta indeksi}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{poçta indeksleri|}}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{{poçta indeksleri}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{#if:{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}||&lt;!--
--&gt;{{IN/|{{wikidata|p281|plain=true}}|[[Poçta indeksi|Poçta indeksleri]]|{{wikidata|p281}}|{{{ýurt|}}}}}&lt;!--
--&gt;}}
{{IN/|{{{awtoulag kody |}}}|[[Awtoulag belgileri|Awtoulag kody]]|{{{awtoulag kody}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi}}}}}]]|{{{sanly identifikator}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 2|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 2}}}}}]]|{{{sanly identifikator 2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{sanly identifikator 3|}}}|[[{{ucfirst:{{{identifikator görnüşi 3}}}}}]]|{{{sanly identifikator 3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|1={{wikidata|p856|{{{saýt|}}}|plain=true}}|2=Resmi saýt|3={{wikidata/p856|{{{saýt|}}}}}{{#if:{{{saýt dili|}}}|{{#if:{{{saýt dili 2|}}}|&lt;br /&gt;| }}{{ref-{{{saýt dili}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 2|}}}| {{ref-{{{saýt dili 2}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 3|}}}| {{ref-{{{saýt dili 3}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 4|}}}| {{ref-{{{saýt dili 4}}}}}|}}{{#if:{{{saýt dili 5|}}}| {{ref-{{{saýt dili 5}}}}}|}}|4={{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add1n|}}}|{{{add1n}}}|{{{add1}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add2n|}}}|{{{add2n}}}|{{{add2}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{add3n|}}}|{{{add3n}}}|{{{add3}}}|{{{ýurt|}}}}}
{{IN/|{{{Girizme|}}}|{{{Girizme|}}}}}
&lt;!-- {{IN/|{{{zanulýator|}}}|çepdäki|sagdaky|{{{ýurt|}}}}} --&gt;
|}&lt;!-- kartalar --&gt;
{{#if:{{{lat_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}|{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;div class=&quot;mw-customtoggle-maps1&quot; style=&quot;background: {{reňk|{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}}}; padding: 1px 0; min-width: 332px; width: 100%; margin:0px 1px 1px 1px;&quot;&gt;Karta&lt;/div&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible {{#if:{{{kartany düýrle|}}}||mw-collapsed}}&quot; id=&quot;mw-customcollapsible-maps1&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;mw-collapsible-content&quot;&gt;}}}}{{#ifeq: {{{ýurt kartasy|}}}{{{sebit kartasy|}}}{{{etrap kartasy|}}}| 000 || {{#ifexpr: {{REVISIONSIZE}} &lt; 10240 | &lt;/div&gt;&lt;/div&gt; }}}}}}
{{maplink|frame=yes|frame-align=left|type=line|id={{Get QID}}|text={{PAGENAME}}}}{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}|&lt;div class=&quot;plainlinks metadata&quot; style=&quot;border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#F0F0F0&quot;&gt;{{commonslink2|{{{Commons kategoriýasy|}}}|Audio, foto we wideo}}&lt;/div&gt;}}
|}{{#if:{{NAMESPACE}}{{{nocat|}}}||&lt;!--
--&gt;[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, elipbiýe görä]]&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{düýbüni tutma senesi|}}}|{{#invoke:math/tonumber|year|{{{düýbüni tutma senesi|}}}|cat=Ilatly nokatlar, düýbi tutulan ýyly }}}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p281|{{{poçta indeksi|}}}{{{poçta indeksleri|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, poçta indekssiz]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{Commons kategoriýasy|}}}|[[K:Wikipediýa:Makalada Wiki-ammara göni çykgyt]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p17|{{{ýurt|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ýurdy görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{{lat_deg|}}}{{{lon_deg|}}}{{wikidata|p625|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wikipediýa:Ilatly nokatlar, geografiki koordinatlary görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|{{#ifeq:{{wikidata|p1082|{{{ilat|}}}|plain=true}}|0|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, atsyz]]}}|[[Kategoriýa:Ilatly nokatlar, ilaty görkezilmedik]]}}&lt;!--
--&gt;{{#if:{{wikidata|p373|{{{Commons kategoriýasy|}}}|plain=true}}||[[Kategoriýa:Wiki-ammarda kategoriýasy ýok ilatly nokatlar hakda makalalar]]}}&lt;!--
--&gt;}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;{{doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>149pov1my4ggk038roywbyynhcnvpgz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Medeni alma</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15301</id>
    <revision>
      <id>230353</id>
      <parentid>229995</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:38:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1693" xml:space="preserve">'''Medeni alma''' Türkmenistanda köp ekilýän ösümlikdir.

Medeni alma ýabany alma aga jyndan gelip çykandyr. Ýabany almalar Ýewropanyň, Aziýanyň we Demirgazyk Amerikanyň aram howa şertinde ösüpdir. Ol Merkezi Aziýanyň daglarynda hem duş gelýär. Alma boýy 610 m bolan agaçdyr. Ol 50–60 ýyla çenli ösüp bilýär. Almanyň galyň gabykly agaç sütünin den köp sanly gapdal şahajyklar aýrylyp gidýär. Gap dal şahajyklaryň hemmesi bilelikde agajyň gabarasyny emele getirýär. Almanyň iri, gyrasy dişelen, köplenç, daşy tüýjagazlar bilen örtülen sada ýapraklary bolýar. Almanyň her bir güli bäş sany ýaşyl okara ýaprak laryndan we bäş sany içi ak, daşy bolsa gyzgylt gül ýap raklaryndan ybaratdyr. Gülüniň içinde 15–20 sany tyçinka we bir miwelik bardyr. Almanyň gülleri mörmöjekleriň, esasanda, bala rylarynyň kömegi bilen garşylykly tozanlanýar. Almanyň güllerinde tozanlanyşyň gowy geçmegi üçin bagyň içinde balaryly gapyrjaklaryň goýulmagynyň uly ähmiýeti bardyr. Tozanlanma we tohumlanma geçip gutarandan soň, güllerden miweler emele gelýär. Almanyň miwesi diňe bir düwünçekden emele gelmän, oňa gül ýatagy hem gatnaşýar. Düwünçek we gül ýata gy özara birleşip miwäni emele getirýär. Düwünçekden miwäniň tohumly özeni, gül ýatagyndan bolsa almanyň şireli ýumşak eti emele gelýär. Gülüň okara ýapragy bolsa almanyň depesinde saklanyp galýar. Almanyň kökleri topragyň 6 m-e çenli çuňlugyna, 10–11 me çenli gapdala ýaýrap gidýär. Almanyň iýmit hemde derman üçin uly ähmiýeti bardyr.

[[Kategoriýa:Botanika]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>kseg923ngduy180j3f79kryr6j055c6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gülli ösümlikler</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15303</id>
    <revision>
      <id>230350</id>
      <parentid>213721</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:34:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1224" xml:space="preserve">'''Gülli ösümlikler''' iki klasa: bir ülüşlilere we iki ülüşlilere bölünýär. Iki ülüşlileriň tohumynda iki sany tohum ülüşli düwünçegi bolýar, kökleri, köplenç, ok kökdür. Ýaprak lary, köplenç, tor şekilli damarlanandyr. Gülleri bäş, seýrek dört agzaly bolýar. Iki ülüşliler klasyna seýilgählerde, ýollaryň gyra larynda we ýurdumyzyň dürli ýerlerinde ösýän uly agaçlar (çynar, kerkaw, garagaç), gyrymsy (ýylgyn, gandym, bägül), otjumak ösümlikler (ýandak, ajy buýan, üzärlik, ýabagan), gök ekinler (kelem, käşir, [[pomidor]]), bakja ekinleri ([[gawun]], garpyz, kädi), tehniki ösümlikler (gowaça, kenep) hemde haşal otlar (itüzüm, peçek we beýlekiler) degişlidir. Bir ülüşli ösümlikleriň tohumynda bir tohum ülüş li düwünçegi bolýar. Kökleri gotazjymak kökdür. Ýap raklary, köplenç, ugurdaş ýada ýaý şekilli damarla nandyr. Gülleri mydama üç agzaly bolýar. Bir ülüşli ösümlikler klasyna ýabany ösümlikler (gyrtyç, ýylak, selin), medeni ösümlikler (bugdaý, ar pa, mekgejöwen, şaly) we haşal otlar (garaçaýyr, topalak we beýlekiler) degişlidir.

[[Kategoriýa:Botanika]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>qu8sr0evt281izbivc6pr7g4ics6nmg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230351</id>
      <parentid>230350</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:37:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>TayfunEt. moved page [[Gülli ösümlikleriň klasy]] to [[Gülli ösümlikler]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1224" xml:space="preserve">'''Gülli ösümlikler''' iki klasa: bir ülüşlilere we iki ülüşlilere bölünýär. Iki ülüşlileriň tohumynda iki sany tohum ülüşli düwünçegi bolýar, kökleri, köplenç, ok kökdür. Ýaprak lary, köplenç, tor şekilli damarlanandyr. Gülleri bäş, seýrek dört agzaly bolýar. Iki ülüşliler klasyna seýilgählerde, ýollaryň gyra larynda we ýurdumyzyň dürli ýerlerinde ösýän uly agaçlar (çynar, kerkaw, garagaç), gyrymsy (ýylgyn, gandym, bägül), otjumak ösümlikler (ýandak, ajy buýan, üzärlik, ýabagan), gök ekinler (kelem, käşir, [[pomidor]]), bakja ekinleri ([[gawun]], garpyz, kädi), tehniki ösümlikler (gowaça, kenep) hemde haşal otlar (itüzüm, peçek we beýlekiler) degişlidir. Bir ülüşli ösümlikleriň tohumynda bir tohum ülüş li düwünçegi bolýar. Kökleri gotazjymak kökdür. Ýap raklary, köplenç, ugurdaş ýada ýaý şekilli damarla nandyr. Gülleri mydama üç agzaly bolýar. Bir ülüşli ösümlikler klasyna ýabany ösümlikler (gyrtyç, ýylak, selin), medeni ösümlikler (bugdaý, ar pa, mekgejöwen, şaly) we haşal otlar (garaçaýyr, topalak we beýlekiler) degişlidir.

[[Kategoriýa:Botanika]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>qu8sr0evt281izbivc6pr7g4ics6nmg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kekene</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15341</id>
    <revision>
      <id>230332</id>
      <parentid>200670</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T19:13:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>93.171.221.89</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="950" xml:space="preserve">Kekeneler Koksinellid tomozaklaryna degişli bolup, uly bolmadyk gyzyl reňkli, gaty ganatlarynyň üstünde 12 sany gara tegmil bolýar. Ol okaraňygetirsüýtbereýin diýilýän tomozakdyr. Kekene tomozak we liçinka döwürlerinde bakja ekinlerinden gawunyň, garpyzyň, gök ekinlerden bolsa hyýaryň iň erbet zyýankeşidir. Kekene şol ösümlikleriň biýaralaryny, hasylyny gemrip, köp zyýan berýärler. Kekenelere garşy himiki, zäherli maddalar bilen göreş alyp barsalar-da türkmenleriň içinde bu tomozajyklar gaty eý görülýär, olary aňsat-aňsat öldürmeýärler. Tomozaklaryň içinde ullakan we owadan sugunşekilli tomzak uzak Gündogarda ýitip, ýok bolup barýan ussuri ussaçy (uzynlygy 10 sm), Türkmenistanda seýrek duş gelýän ak tegmilli, gara beden iri antimanergeýim (gysgaça antia) diýilýän tomozaklar goralmalydyr.

[[Kategoriýa:Tebigat]]
[[Kategoriýa:Zoologiýa]]
[[Kategoriýa:Gatyganatlylar]]</text>
      <sha1>dy4qzro8cm7qvosembakoq1fzl9hbek</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hinjiýan Uýgur Awtonom Etraby</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16805</id>
    <revision>
      <id>230287</id>
      <parentid>225252</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:34:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17033" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|name = Hinjiýan uýgur awtonom etraby &lt;br /&gt;
|native_name = {{ug-textonly|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}&lt;br /&gt;{{lower|0.2em|{{lang|zh-Hans|新疆维吾尔自治区}}}}
|settlement_type = [[Hyraýyň awtonom etraplary|Awtonom etrap]]
|translit_lang1 = Ady
|translit_lang1_type = &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;Hytaýça&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info = {{line-height|1.4em|{{lang|zh-hans|新疆维吾尔自治区}}&lt;br /&gt;(Xīnjiāng Wéiwú'ěr Zìzhìqū)}}
|translit_lang1_type1 = &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;Bellik&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info1 = XJ / {{zh|c={{linktext|新}} |labels=no}}{{nbsp|2}} {{nbsp|2}}([[Pinýin]]: Xīn)
|translit_lang1_type2 = &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;[[Uýgur dili|Uýgurça]]&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info2 = {{ug-textonly|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}
|translit_lang1_type3 = &lt;span style=&quot;font-weight: normal; white-space: nowrap;&quot;&gt;Uýgur&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info3 = {{nowrap|''Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni''}}
|image_map = Xinjiang in China (de-facto) (+all claims hatched).svg
|mapsize = 275px
|map_alt = Kartada Hinjiýan uýgur awtonom etrabynyň ýerleri görkezilen
|map_caption = {{longitem |style = line-height: 1.1em; |Kartada Hinjiýan uýgur awtonom etrabynyň ýerleri görkezilen}}
|coordinates = {{coord|41|N|85|E|type:adm1st_region:CN-65_dim:2000000|format=dms|display=inline,title}}
|named_for = {{unbulleted list |style = line-height: 1.5em; | xīn (&quot;täze&quot;) |{{Lang-zh|c={{linktext|疆}} |labels=no}} jiāng (&quot;Serhet&quot; ýa-da &quot;araçak&quot;)}}
|seat_type = Paýtagty&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;(we uly şäheri)&lt;/span&gt;
|seat = [[Ürümçi]]
|leader_title = [[Hytaýyň kominist pariýasy|Başlygy]]
|leader_name = [[Çen Kuwanýuwo]]
|leader_title1 = Başlyk
|leader_name1 = [[Şöhrat Zakir]]
|area_footnotes = &lt;ref name=&quot;area&quot;&gt;{{cite web |title = 6-1 自然资源划 |language = zh |trans-title = 6-1 Overview of natural resources |url = http://www.xjtj.gov.cn/sjcx/tjnj_3415/2014xjtjnj/zyhj_2014/201506/t20150630_472020.html |publisher = Statistics Bureau of Xinjiang |accessdate = 19 December 2015 |archive-date = 22 December 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151222152943/http://www.xjtj.gov.cn/sjcx/tjnj_3415/2014xjtjnj/zyhj_2014/201506/t20150630_472020.html |dead-url = yes }}&lt;/ref&gt;
|area_total_km2 = 1664897
|area_rank = [[Hyýatyň adminstratiw bölünişi|1-nji]] 
|population_total = 21,815,815
|population_as_of = 2010
|population_rank = 25-nji
|population_est = 23,600,000
|pop_est_as_of = 2015
|pop_est_footnotes = &lt;ref&gt;{{cite web |title = National Data |url = http://zsyz.sei.gov.cn/ShowArticle.asp?ArticleID=263642 |accessdate = 6 May 2015 }}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
|population_density_km2 = 
|population_density_rank = 29-njy
|demographics_type1 = Demografiýasy
|demographics1_footnotes = &lt;!-- for references; use &lt;ref&gt; tags --&gt;
|demographics1_title1 = Etnika&lt;br /&gt;{{pad|0.5em}}toparlar
|demographics1_info1 = {{unbulleted list |45.84% [[Uýgurlar|Uýgur]] |40.48% [[Hytaý Hanlary|Hanlar]] |6.50% [[Gazaklar]] |4.51% [[Huýlar]] |2.67% beýlekiler}}
|demographics1_title2 = {{nowrap|Diller&lt;br /&gt;{{pad|0.5em}}we dialektler}}
|demographics1_info2 = {{unbulleted list |[[Uýgur dili|Uýgurça]] (resmi dili)&lt;ref&gt;{{cite web |title = China |url = http://www.ethnologue.com/country/CN/status |website = [[Ethnologue]] }}&lt;/ref&gt; |[[Hytaý mandarin dili]] (resmi dili) |[[Gazak dili|Gazakça]] |[[KGyrgyz dili|Gyrgyzça]] |[[Oýrat dili|Oýratça]] |[[Mongol dili|Mongolça]] |we beýleki 43 diller}}
|iso_code = CN-XJ
|blank_name_sec1 = [[Jemi içerki önüm|JIÖ]] &lt;span style=&quot;font-weight: normal; font-size: 95%;&quot;&gt;(2016)&lt;/span&gt;
|blank_info_sec1 = [[Renminbi Ýuan|Ýuan]] 961 milliard&lt;br /&gt;$ 144 Milliard (Hytaýda 25-nji)
|blank1_name_sec1 = &amp;nbsp;- jan başyna
|blank1_info_sec1 = [[Renminbi Ýuan|Ýuan]] 40,756&lt;br /&gt;Ş 6,137 (Hytaýda 25-nji)
|blank_name_sec2 = [[Adam ösüş indeksi|AÖI]] &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;(2014)&lt;/span&gt;
|blank_info_sec2 = 0.718&lt;ref name=&quot;2013 report&quot;&gt;{{cite web |url = http://www.cn.undp.org/content/dam/china/docs/Publications/UNDP-CH-HD-Publication-NHDR_2013_EN_final.pdf |format = PDF |script-title = zh:《2013中国人类发展报告》|year = 2013 |publisher = United Nations Development Programme China |language = zh |accessdate = 2014-05-14 }}&lt;/ref&gt; (&lt;span style=&quot;color:#090;&quot;&gt;high&lt;/span&gt;) ([[List of Chinese administrative divisions by Human Development Index|27th]])
|website = [http://www.xinjiang.gov.cn/ Hinjiýan uýgur awtonom etraby]
|footnotes =
}}
'''Hinjiýan uýgur awtonom etraby'''&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.sinkiang.gov.cn/Government/index.html |title = The Government of Xinjiang Uygur Autonomous Region of China |access-date = 2018-06-16 |archive-date = 2017-12-01 |archive-url = https://web.archive.org/web/20171201030745/http://www.sinkiang.gov.cn/Government/index.html |dead-url = yes }}&lt;/ref&gt; ({{lang-ug|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}; , ''Xinjang Uyĝur Aptonom Rayoni''; {{lang-zh| 新疆维吾尔自治区 }}; pinyin: Xīnjiāng Wéiwú’ěr Zìzhìqū) [[Demirgazyk-günbatar Hytaý|Demirgazyk-günbatar]] ýerleşýän welaýat derejesindäki [[Hytaýyň awtonom etraplary|Hytaýyň awtonom etraby]]. Bu etrap Hytayň adminstatiw bölüniş boýunça iň uly we dünýäniň 8-nji etraby. Bu etrabyň umumy meýdany  1.6 million km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;.&lt;ref name=&quot;area&quot; /&gt; Hinjiýan welaýaty [[Hytaý]] bilen [[Hindistan]]yň arasyndaky baýlaşylmadyk [[Akaý Çin]] teretoriýasyny öz içine alýar. Hinjaýan etraby [[Mongoliýa]], [[Russiýa]], [[Gazagystan]],[[Gyrgyzstan]], [[Täjikistan]],[[Owganystan]],[[Päkistan]] we [[Hindistan]] döwletleri bilen araçäkleşýär. [[Karakoram]], [[Kunlun daglary]], [[Tiýan Şan]] daglary etrap serhediniň uly bölegini tutýar we etrabyň olar günbatar we günorta tarapynda ýerleşýär. Hinjiýan [[Tibet awtonom etraby]] we beýleki [[Gansu]] we [[Kingaý]] welaýatlary bilen araçäkleşýär. Taryhda [[Beýik Ýüpek ýoly]]nyň başlanýan ýeri hasaplanýar.Ýakyn onýyllyklarda bu ýerde nebit we mineral reserwler tapyldy we Hinjiýan etraby Hytaýyň iň köp tebigy gaz çykarýan etrabydyr.

==Adminstratiw bölünişi==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin: 1em auto 1em auto; width: 90%; font-size: smaller; text-align: center;&quot;
! colspan=&quot;14&quot; |'''Hinjiýanyň adminstratiw bölünişi'''
|-
| colspan=&quot;14&quot; style=&quot;font-size: larger;&quot; |[[File:Xinjiang prfc map2alt.png|500px]]
{{Color box|#7C9973|border=darkgray}} {{small|geňeşlikler}} {{Color box|#729996|border=darkgray}} {{small|[[şäher ýerleri]]}}
|-
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | №
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Nr.&lt;ref&gt;{{cite web| language=zh-hans |url=http://files2.mca.gov.cn/cws/201502/20150225163817214.html |title=中华人民共和国县以上行政区划代码 |publisher=[[Ministry of Civil Affairs]]}}&lt;/ref&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Türkmençe ady
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Uýgurça]]
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Uýgurça latyn ýazuwy(Latin Yéziqi)]]&lt;br /&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Hytaýça]]
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Pinýin]]
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Meýdany km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;nj2013&quot;&gt;{{zh}}{{cite book|language=zh-hans|author=Shenzhen Statistical Bureau ({{lang|zh-hans|深圳市统计局}})|publisher=China Statistics Print ({{lang|zh-hans|中国统计出版社}})|title={{noitalic|《深圳统计年鉴2014》}}|url=http://www.sztj.gov.cn/nj2014/indexce.htm|date=|accessdate=2015-05-29|archive-date=2015-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512184740/http://www.sztj.gov.cn/nj2014/indexce.htm|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Ilat sany 2010&lt;ref&gt;{{cite book|last1=shi|first1=Guo wu yuan ren kou pu cha ban gong|last2=council|first2=Guo jia tong ji ju ren kou he jiu ye tong ji si bian = Tabulation on the 2010 population census of the people's republic of China by township / compiled by Population census office under the state|last3=population|first3=Department of|last4=statistics|first4=employment statistics national bureau of|title=Zhongguo 2010 nian ren kou pu cha fen xiang, zhen, jie dao zi liao|date=2012|publisher=Zhongguo tong ji chu ban she|location=Beijing Shi|isbn=978-7-5037-6660-2|edition=Di 1 ban.}}&lt;/ref&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Ýer
!! scope=&quot;col&quot; colspan=&quot;4&quot; | Böüniş&lt;ref&gt;{{cite book |language=zh-hans |author=[[Ministry of Civil Affairs]] |title={{noitalic|《中国民政统计年鉴2014》}}|date=August 2014 |publisher=China Statistics Print ({{lang|zh-hans|中国统计出版社}}) |isbn= 978-7-5037-7130-9}}&lt;/ref&gt;
|-
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | Hytaýyň sebitleri
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | etraplary
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | awtonom etraplary
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | etrap hukukly şäherler
|- style=&quot;font-weight: bold;&quot;
|bgcolor=&quot;grey&quot;| &amp;nbsp;
! 650000 !! Hinjiýan uýgur&lt;br /&gt;awtonom etraby
| {{nobold|{{ug-textonly|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}}} || Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni&lt;br /&gt;Xinjang Uyĝur Aptonom Rayoni || {{nobold|{{lang|zh-hans|新疆维吾尔自治区}}}} || Xīnjiāng Wéiwú'ěr Zìzhìqū || 1664900.00 || 21,813,334 || [[Ürümçi]] || 13 || 62 || 6 || 24
|-
! 1 !! 650100 !! [[Ürümçi]]
| {{ug-textonly|ئۈرۈمچى شەھىرى}} || Ürümchi Shehiri&lt;br /&gt;Ürümqi Xäĥiri || {{lang|zh-hans|乌鲁木齐市}} || Wūlǔmùqí Shì || 13787.90 || 3,110,280 || [[Tiýanşan etraby]] || 7 || 1 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;|
|-
! 2 !! 650200 !! [[Karamaý]]
| {{ug-textonly|قاراماي شەھىرى}} || Qaramay Shehiri&lt;br /&gt;K̂aramay Xäĥiri || {{lang|zh-hans|克拉玛依市}} || Kèlāmǎyī Shì || 8654.08 || 391,008 || [[Karamaý sebiti]] || 4 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;|
|-
! 3 !! 650400 !! [[Turpan]]
| {{ug-textonly|تۇرپان شەھىرى}} || Turpan Shehiri&lt;br /&gt;Turpan Xäĥiri || {{lang|zh-hans|吐鲁番市}} || Tǔlǔfān Shì || 67562.91 || 622,679 || [[Gaoçan sebti]] || 1 || 2 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;|
|-
! 4 !! 650500 !! [[Hami şäheri|Hami]]
| {{ug-textonly|قۇمۇل شەھىرى}} || Qumul Shehiri&lt;br /&gt;K̂umul Xäĥiri || {{lang|zh|哈密市}} || Hāmì Shì || 142094.88 || 572,400 || Yizhuw sebti, Hami || 1 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1 || 1
|-
! 5 !! 652300 !! [[Canži awtonom welaýaty|Çanži Hui&lt;br /&gt;Awtonom welaýat]]
| {{ug-textonly|سانجى خۇيزۇ ئاپتونوم ئوبلاستى}} || Sanji Xuyzu Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Sanji Huyzu Aptonom Oblasti || {{lang|zh|昌吉回族自治州}} || Chāngjí Huízú Zìzhìzhōu || 73139.75 || 1,428,592 || [[Çanži]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 4 || 1 || 2
|-
! 6 !! 652700 !! [[Bortala Mongol awtonom welaýaty|Bortala Mongol&lt;br /&gt;awtonom respublikasy]]
| {{ug-textonly|بۆرتالا موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى}}|| Börtala Mongghul Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Börtala Mongĝul Aptonom Oblasti || {{lang|zh-hans|博尔塔拉蒙古自治州}} || Bó'ěrtǎlā Měnggǔ Zìzhìzhōu || 24934.33 || 443,680 |||Bole / Bortala ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 2 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 2
|-
! 7 !! 652800 !! [[Baýinolin Mongol awtonom welaýaty|Baýingolin Mongol&lt;br /&gt;awtonom welaýaty]]
| {{ug-textonly|بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى}} || Bayingholin Mongghul Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Bayinĝolin Mongĝul Aptonom Oblasti || {{lang|zh-hans|巴音郭楞蒙古自治州}} || Bāyīnguōlèng Měnggǔ Zìzhìzhōu || 470954.25 || 1,278,492 || [[Korla]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 7 || 1 || 1
|-
! 8 !! 652900 !! [[Aksu welaýaty]]
|{{ug-textonly|ئاقسۇ ۋىلايىتى}}|| Aqsu Wilayiti&lt;br /&gt;Ak̂su Vilayiti || {{lang|zh-hans|阿克苏地区}} || Ākèsū Dìqū || 127144.91 || 2,370,887 || [[Aksu, Xinjiang|Aksu]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 8 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! 9 !! 653000 !! [[Gyzylsuw gyrgyz awtonom welaýaty|Gyzylsuw Gyrgyz&lt;br /&gt;awtonom welaýaty]]
| {{ug-textonly|قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى}}|| Qizilsu Qirghiz Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;K̂izilsu K̂irĝiz Aptonom Oblasti || {{lang|zh-hans|克孜勒苏柯尔克孜自治州}} || Kèzīlèsū Kē'ěrkèzī Zìzhìzhōu || 72468.08 || 525,599 || [[Artuks]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 3 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! 10 !! 653100 !! [[Kaşgar welaýaty|Kaşgar / Kaşi welaýaty]]
| {{ug-textonly|قەشقەر ۋىلايىتى}} || Qeshqer Wilayiti&lt;br /&gt;K̂äxk̂är Vilayiti || {{lang|zh-hans|喀什地区}} || Kāshí Dìqū || 137578.51 || 3,979,362 || [[Kaşgar|Kaşgar / Kaşi]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 10 || 1 || 1
|-
! 11 !! 653200 !! [[Hotan welaýaty]]
| {{ug-textonly|خوتەن ۋىلايىتى}} || Hoten Wilayiti&lt;br /&gt;Hotän Vilayiti || {{lang|zh-hans|和田地区}} || Hétián Dìqū || 249146.59 || 2,014,365 || [[Hotan]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 7 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|- bgcolor=&quot;#98fb98&quot;
! 12 !! 654000 !! [[Ili Gazak awtonom welaýaty|Ili gazak&lt;br /&gt;awtonom welaýaty]]
| {{ug-textonly|ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى}} || Ili Qazaq Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Ili K̂azak̂ Aptonom Oblasti || {{lang|zh|伊犁哈萨克自治州}} || Yīlí Hāsàkè Zìzhìzhōu || 56381.53 * || 2,482,627 * || [[Ýinin ŞäheriGulja / Ýinin]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 7 * || 1 * || 3 *
|-
! 12a !! 654200 !! [[Tacheng Prefecture]] *
| {{ug-textonly|تارباغاتاي ۋىلايىتى}} || Tarbaghatay Wilayiti&lt;br /&gt;Tarbaĝatay Vilayiti || {{lang|zh-hans|塔城地区}} || Tǎchéng Dìqū || 94698.18 || 1,219,212 || [[Tacheng]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 4 || 1 || 2
|-
! 12b !! 654300 !! [[Altaý welaýaty]] *
|{{ug-textonly|ئالتاي ۋىلايىتى}}|| Altay Wilayiti&lt;br /&gt;Altay Vilayiti || {{lang|zh-hans|阿勒泰地区}} || Ālètài Dìqū || 117699.01 || 526,980 || [[Altaý şäheri|Altaý]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 6 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|- style = &quot;background: lightgrey; height: 2pt;&quot;
| colspan = &quot;14&quot; |
|-
! A !! 659001 !! [[Şinhezi]] **
| {{ug-textonly|شىخەنزە شەھىرى}} || Shixenze Shehiri&lt;br /&gt;Xihänzä Xäĥiri || {{lang|zh|石河子市}} || Shíhézǐ Shì || 456.84 || 635,582 || Honşan kiçisebiti ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! B !! 659002 !! Aral, Hinjiýan **
| {{ug-textonly|ئارال شەھىرى}} || Aral Shehiri&lt;br /&gt;Aral Xäĥiri || {{lang|zh-hans|阿拉尔市}} || Ālā'ěr Shì || 5266.00 || 166,205 || ''Jinýinçuwan kiçisebiti'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! C !! 659003 !! [[Tumşuk]] **
| {{ug-textonly|تۇمشۇق شەھىرى}}|| Tumshuq Shehiri&lt;br /&gt;Tumxuk̂ Xäĥiri || {{lang|zh-hans|图木舒克市}} || Túmùshūkè Shì || 1927.00 || 147,465 || ''Kigankule kiçi sebiti'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! D !! 659004 !! [[Wujiýaçu]] **
| {{ug-textonly|ۋۇجياچۈ شەھىرى}}|| Wujyachü Shehiri&lt;br /&gt;Vujyaqü Xäĥiri || {{lang|zh|五家渠市}} || Wǔjiāqú Shì || 740.00 || 72,613 || [[Renmin Road Subdistrict, Wujiaqu|''Renmin Road Subdistrict'']] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! E !! 659005 !! [[Beitun, Xinjiang|Beitun]] **
| {{ug-textonly|بەيتۈن شەھىرى}} || Beatün Shehiri&lt;br /&gt;Bäatün Xäĥiri || {{lang|zh|北屯市}} || Běitún Shì || 910.50 || 76,300 || ''[[Beýtun şäheri]]'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! F !! 659006 !! [[Tiýemenguwan şäheri]] **
| {{ug-textonly|باشئەگىم شەھىرى}} || Bashegym Shehiri&lt;br /&gt;Baxägym Xäĥiri || {{lang|zh-hans|铁门关市}} || Tiĕménguān Shì || 590.27 || 50,000 || Çenku kiçisebiti||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! G !! 659007 !! [[Şuwanhe]] **
| {{ug-textonly|قوشئۆگۈز شەھىرى}} || Qoshögüz Shehiri&lt;br /&gt;K̂oxögüz Xäĥiri || {{lang|zh-hans|双河市}} || Shuānghé Shì || 742.18 || 53,800 || [[Tasiýerhaý şäheri]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! H !! 659008 !! [[Kokdala]] **
| {{ug-textonly|كۆكدالا شەھىرى}} || Kökdala Shehiri&lt;br /&gt;Kökdala Xäĥiri || {{lang|zh-hans|可克达拉市}} || Kěkèdálā Shì || 979.71 || 75,000 || ''[[Kokdala şäheri]]'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! I !! 659009 !! Kunýu hinjiýan **
| {{ug-textonly|قۇرۇمقاش شەھىرى}} || Qurumqash Shehiri&lt;br /&gt;Kurumkax Xäĥiri || {{lang|zh|昆玉市}} || Kūnyù Shì || 687.13 || 47,500 || ''[[Kunýu şäheri]]'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
| colspan = &quot;14&quot; | {{legend|#98FB98|[[kiçi-welaýat görnüşinde bölünişi]] |border = 1px solid #AAAAAA}}
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; – Altaý welaýaty ýa-da Taçen welaýaty Altay Ili welaýatynyň gol astynda(welaýata tabyn). / Ilatyň sany Ili welaýatyna bagly Altaý we Taçen welaýatlaryň ýerlerindäki adamlarynyň sanyny öz içine almaýar.&lt;br /&gt;
&lt;nowiki&gt;**&lt;/nowiki&gt; – Hinjiýamyň göni etrap(ilçe) adminstratiw gönüşde bölünen ýerleri
|}

==Çeşmeler==

[[Kategoriýa:Hytaý]]</text>
      <sha1>50gj9lpt3cxdsphyd921w2iiqesmpsp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230290</id>
      <parentid>230287</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:39:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17028" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|name = Hinjiýan uýgur awtonom etraby &lt;br /&gt;
|native_name = {{ug-textonly|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}&lt;br /&gt;{{lower|0.2em|{{lang|zh-Hans|新疆维吾尔自治区}}}}
|settlement_type = [[Hyraýyň awtonom etraplary|Awtonom etrap]]
|translit_lang1 = Ady
|translit_lang1_type = &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;Hytaýça&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info = {{line-height|1.4em|{{lang|zh-hans|新疆维吾尔自治区}}&lt;br /&gt;(Xīnjiāng Wéiwú'ěr Zìzhìqū)}}
|translit_lang1_type1 = &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;Bellik&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info1 = XJ / {{zh|c={{linktext|新}} |labels=no}}{{nbsp|2}} {{nbsp|2}}([[Pinýin]]: Xīn)
|translit_lang1_type2 = &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;[[Uýgur dili|Uýgurça]]&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info2 = {{ug-textonly|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}
|translit_lang1_type3 = &lt;span style=&quot;font-weight: normal; white-space: nowrap;&quot;&gt;Uýgur&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info3 = {{nowrap|''Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni''}}
|image_map = Xinjiang in China (de-facto) (+all claims hatched).svg
|mapsize = 275px
|map_alt = Kartada Hinjiýan uýgur awtonom etrabynyň ýerleri görkezilen
|map_caption = {{longitem |style = line-height: 1.1em; |Kartada Hinjiýan uýgur awtonom etrabynyň ýerleri görkezilen}}
|coordinates = {{coord|41|N|85|E|type:adm1st_region:CN-65_dim:2000000|format=dms|display=inline,title}}
|named_for = {{unbulleted list |style = line-height: 1.5em; | xīn (&quot;täze&quot;) |{{Lang-zh|c={{linktext|疆}} |labels=no}} jiāng (&quot;Serhet&quot; ýa-da &quot;araçak&quot;)}}
|seat_type = Paýtagty&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;(we uly şäheri)&lt;/span&gt;
|seat = [[Ürümçi]]
|leader_title = [[Hytaýyň kominist pariýasy|Başlygy]]
|leader_name = [[Çen Kuwanýuwo]]
|leader_title1 = Başlyk
|leader_name1 = [[Şöhrat Zakir]]
|area_footnotes = &lt;ref name=&quot;area&quot;&gt;{{cite web |title = 6-1 自然资源划 |language = zh |trans-title = 6-1 Overview of natural resources |url = http://www.xjtj.gov.cn/sjcx/tjnj_3415/2014xjtjnj/zyhj_2014/201506/t20150630_472020.html |publisher = Statistics Bureau of Xinjiang |accessdate = 19 December 2015 |archive-date = 22 December 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151222152943/http://www.xjtj.gov.cn/sjcx/tjnj_3415/2014xjtjnj/zyhj_2014/201506/t20150630_472020.html |dead-url = yes }}&lt;/ref&gt;
|area_total_km2 = 1664897
|area_rank = [[Hyýatyň adminstratiw bölünişi|1-nji]] 
|population_total = 21,815,815
|population_as_of = 2010
|population_rank = 25-nji
|population_est = 23,600,000
|pop_est_as_of = 2015
|pop_est_footnotes = &lt;ref&gt;{{cite web |title = National Data |url = http://zsyz.sei.gov.cn/ShowArticle.asp?ArticleID=263642 |accessdate = 6 May 2015 }}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
|population_density_km2 = 
|population_density_rank = 29-njy
|demographics_type1 = Demografiýasy
|demographics1_footnotes = &lt;!-- for references; use &lt;ref&gt; tags --&gt;
|demographics1_title1 = Etnika&lt;br /&gt;{{pad|0.5em}}toparlar
|demographics1_info1 = {{unbulleted list |45.84% [[Uýgurlar|Uýgur]] |40.48% [[Hytaý Hanlary|Hanlar]] |6.50% [[Gazaklar]] |4.51% [[Huýlar]] |2.67% beýlekiler}}
|demographics1_title2 = {{nowrap|Diller&lt;br /&gt;{{pad|0.5em}}we dialektler}}
|demographics1_info2 = {{unbulleted list |[[Uýgur dili|Uýgurça]] (resmi dili)&lt;ref&gt;{{cite web |title = China |url = http://www.ethnologue.com/country/CN/status |website = [[Ethnologue]] }}&lt;/ref&gt; |[[Hytaý mandarin dili]] (resmi dili) |[[Gazak dili|Gazakça]] |[[KGyrgyz dili|Gyrgyzça]] |[[Oýrat dili|Oýratça]] |[[Mongol dili|Mongolça]] |we beýleki 43 diller}}
|iso_code = CN-XJ
|blank_name_sec1 = [[Jemi içerki önüm|JIÖ]] &lt;span style=&quot;font-weight: normal; font-size: 95%;&quot;&gt;(2016)&lt;/span&gt;
|blank_info_sec1 = [[Renminbi Ýuan|Ýuan]] 961 milliard&lt;br /&gt;$ 144 Milliard (Hytaýda 25-nji)
|blank1_name_sec1 = &amp;nbsp;- jan başyna
|blank1_info_sec1 = [[Renminbi Ýuan|Ýuan]] 40,756&lt;br /&gt;Ş 6,137 (Hytaýda 25-nji)
|blank_name_sec2 = [[Adam ösüş indeksi|AÖI]] &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;(2014)&lt;/span&gt;
|blank_info_sec2 = 0.718&lt;ref name=&quot;2013 report&quot;&gt;{{cite web |url = http://www.cn.undp.org/content/dam/china/docs/Publications/UNDP-CH-HD-Publication-NHDR_2013_EN_final.pdf |format = PDF |script-title = zh:《2013中国人类发展报告》|year = 2013 |publisher = United Nations Development Programme China |language = zh |accessdate = 2014-05-14 }}&lt;/ref&gt; (&lt;span style=&quot;color:#090;&quot;&gt;high&lt;/span&gt;) ([[List of Chinese administrative divisions by Human Development Index|27th]])
|website = [http://www.xinjiang.gov.cn/ Hinjiýan uýgur awtonom etraby]
|footnotes =
}}
'''Hinjiýan uýgur awtonom etraby'''&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.sinkiang.gov.cn/Government/index.html |title = The Government of Xinjiang Uygur Autonomous Region of China |access-date = 2018-06-16 |archive-date = 2017-12-01 |archive-url = https://web.archive.org/web/20171201030745/http://www.sinkiang.gov.cn/Government/index.html |dead-url = yes }}&lt;/ref&gt; ({{lang-ug|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}; , ''Xinjang Uyĝur Aptonom Rayoni''; {{lang-zh|c= 新疆维吾尔自治区|p= Xīnjiāng Wéiwú’ěr Zìzhìqū}}) [[Demirgazyk-günbatar Hytaý|Demirgazyk-günbatar]] ýerleşýän welaýat derejesindäki [[Hytaýyň awtonom etraplary|Hytaýyň awtonom etraby]]. Bu etrap Hytayň adminstatiw bölüniş boýunça iň uly we dünýäniň 8-nji etraby. Bu etrabyň umumy meýdany  1.6 million km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;.&lt;ref name=&quot;area&quot; /&gt; Hinjiýan welaýaty [[Hytaý]] bilen [[Hindistan]]yň arasyndaky baýlaşylmadyk [[Akaý Çin]] teretoriýasyny öz içine alýar. Hinjaýan etraby [[Mongoliýa]], [[Russiýa]], [[Gazagystan]],[[Gyrgyzstan]], [[Täjikistan]],[[Owganystan]],[[Päkistan]] we [[Hindistan]] döwletleri bilen araçäkleşýär. [[Karakoram]], [[Kunlun daglary]], [[Tiýan Şan]] daglary etrap serhediniň uly bölegini tutýar we etrabyň olar günbatar we günorta tarapynda ýerleşýär. Hinjiýan [[Tibet awtonom etraby]] we beýleki [[Gansu]] we [[Kingaý]] welaýatlary bilen araçäkleşýär. Taryhda [[Beýik Ýüpek ýoly]]nyň başlanýan ýeri hasaplanýar.Ýakyn onýyllyklarda bu ýerde nebit we mineral reserwler tapyldy we Hinjiýan etraby Hytaýyň iň köp tebigy gaz çykarýan etrabydyr.

==Adminstratiw bölünişi==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin: 1em auto 1em auto; width: 90%; font-size: smaller; text-align: center;&quot;
! colspan=&quot;14&quot; |'''Hinjiýanyň adminstratiw bölünişi'''
|-
| colspan=&quot;14&quot; style=&quot;font-size: larger;&quot; |[[File:Xinjiang prfc map2alt.png|500px]]
{{Color box|#7C9973|border=darkgray}} {{small|geňeşlikler}} {{Color box|#729996|border=darkgray}} {{small|[[şäher ýerleri]]}}
|-
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | №
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Nr.&lt;ref&gt;{{cite web| language=zh-hans |url=http://files2.mca.gov.cn/cws/201502/20150225163817214.html |title=中华人民共和国县以上行政区划代码 |publisher=[[Ministry of Civil Affairs]]}}&lt;/ref&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Türkmençe ady
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Uýgurça]]
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Uýgurça latyn ýazuwy(Latin Yéziqi)]]&lt;br /&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Hytaýça]]
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Pinýin]]
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Meýdany km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;nj2013&quot;&gt;{{zh}}{{cite book|language=zh-hans|author=Shenzhen Statistical Bureau ({{lang|zh-hans|深圳市统计局}})|publisher=China Statistics Print ({{lang|zh-hans|中国统计出版社}})|title={{noitalic|《深圳统计年鉴2014》}}|url=http://www.sztj.gov.cn/nj2014/indexce.htm|date=|accessdate=2015-05-29|archive-date=2015-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512184740/http://www.sztj.gov.cn/nj2014/indexce.htm|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Ilat sany 2010&lt;ref&gt;{{cite book|last1=shi|first1=Guo wu yuan ren kou pu cha ban gong|last2=council|first2=Guo jia tong ji ju ren kou he jiu ye tong ji si bian = Tabulation on the 2010 population census of the people's republic of China by township / compiled by Population census office under the state|last3=population|first3=Department of|last4=statistics|first4=employment statistics national bureau of|title=Zhongguo 2010 nian ren kou pu cha fen xiang, zhen, jie dao zi liao|date=2012|publisher=Zhongguo tong ji chu ban she|location=Beijing Shi|isbn=978-7-5037-6660-2|edition=Di 1 ban.}}&lt;/ref&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Ýer
!! scope=&quot;col&quot; colspan=&quot;4&quot; | Böüniş&lt;ref&gt;{{cite book |language=zh-hans |author=[[Ministry of Civil Affairs]] |title={{noitalic|《中国民政统计年鉴2014》}}|date=August 2014 |publisher=China Statistics Print ({{lang|zh-hans|中国统计出版社}}) |isbn= 978-7-5037-7130-9}}&lt;/ref&gt;
|-
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | Hytaýyň sebitleri
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | etraplary
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | awtonom etraplary
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | etrap hukukly şäherler
|- style=&quot;font-weight: bold;&quot;
|bgcolor=&quot;grey&quot;| &amp;nbsp;
! 650000 !! Hinjiýan uýgur&lt;br /&gt;awtonom etraby
| {{nobold|{{ug-textonly|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}}} || Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni&lt;br /&gt;Xinjang Uyĝur Aptonom Rayoni || {{nobold|{{lang|zh-hans|新疆维吾尔自治区}}}} || Xīnjiāng Wéiwú'ěr Zìzhìqū || 1664900.00 || 21,813,334 || [[Ürümçi]] || 13 || 62 || 6 || 24
|-
! 1 !! 650100 !! [[Ürümçi]]
| {{ug-textonly|ئۈرۈمچى شەھىرى}} || Ürümchi Shehiri&lt;br /&gt;Ürümqi Xäĥiri || {{lang|zh-hans|乌鲁木齐市}} || Wūlǔmùqí Shì || 13787.90 || 3,110,280 || [[Tiýanşan etraby]] || 7 || 1 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;|
|-
! 2 !! 650200 !! [[Karamaý]]
| {{ug-textonly|قاراماي شەھىرى}} || Qaramay Shehiri&lt;br /&gt;K̂aramay Xäĥiri || {{lang|zh-hans|克拉玛依市}} || Kèlāmǎyī Shì || 8654.08 || 391,008 || [[Karamaý sebiti]] || 4 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;|
|-
! 3 !! 650400 !! [[Turpan]]
| {{ug-textonly|تۇرپان شەھىرى}} || Turpan Shehiri&lt;br /&gt;Turpan Xäĥiri || {{lang|zh-hans|吐鲁番市}} || Tǔlǔfān Shì || 67562.91 || 622,679 || [[Gaoçan sebti]] || 1 || 2 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;|
|-
! 4 !! 650500 !! [[Hami şäheri|Hami]]
| {{ug-textonly|قۇمۇل شەھىرى}} || Qumul Shehiri&lt;br /&gt;K̂umul Xäĥiri || {{lang|zh|哈密市}} || Hāmì Shì || 142094.88 || 572,400 || Yizhuw sebti, Hami || 1 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1 || 1
|-
! 5 !! 652300 !! [[Canži awtonom welaýaty|Çanži Hui&lt;br /&gt;Awtonom welaýat]]
| {{ug-textonly|سانجى خۇيزۇ ئاپتونوم ئوبلاستى}} || Sanji Xuyzu Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Sanji Huyzu Aptonom Oblasti || {{lang|zh|昌吉回族自治州}} || Chāngjí Huízú Zìzhìzhōu || 73139.75 || 1,428,592 || [[Çanži]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 4 || 1 || 2
|-
! 6 !! 652700 !! [[Bortala Mongol awtonom welaýaty|Bortala Mongol&lt;br /&gt;awtonom respublikasy]]
| {{ug-textonly|بۆرتالا موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى}}|| Börtala Mongghul Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Börtala Mongĝul Aptonom Oblasti || {{lang|zh-hans|博尔塔拉蒙古自治州}} || Bó'ěrtǎlā Měnggǔ Zìzhìzhōu || 24934.33 || 443,680 |||Bole / Bortala ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 2 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 2
|-
! 7 !! 652800 !! [[Baýinolin Mongol awtonom welaýaty|Baýingolin Mongol&lt;br /&gt;awtonom welaýaty]]
| {{ug-textonly|بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى}} || Bayingholin Mongghul Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Bayinĝolin Mongĝul Aptonom Oblasti || {{lang|zh-hans|巴音郭楞蒙古自治州}} || Bāyīnguōlèng Měnggǔ Zìzhìzhōu || 470954.25 || 1,278,492 || [[Korla]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 7 || 1 || 1
|-
! 8 !! 652900 !! [[Aksu welaýaty]]
|{{ug-textonly|ئاقسۇ ۋىلايىتى}}|| Aqsu Wilayiti&lt;br /&gt;Ak̂su Vilayiti || {{lang|zh-hans|阿克苏地区}} || Ākèsū Dìqū || 127144.91 || 2,370,887 || [[Aksu, Xinjiang|Aksu]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 8 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! 9 !! 653000 !! [[Gyzylsuw gyrgyz awtonom welaýaty|Gyzylsuw Gyrgyz&lt;br /&gt;awtonom welaýaty]]
| {{ug-textonly|قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى}}|| Qizilsu Qirghiz Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;K̂izilsu K̂irĝiz Aptonom Oblasti || {{lang|zh-hans|克孜勒苏柯尔克孜自治州}} || Kèzīlèsū Kē'ěrkèzī Zìzhìzhōu || 72468.08 || 525,599 || [[Artuks]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 3 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! 10 !! 653100 !! [[Kaşgar welaýaty|Kaşgar / Kaşi welaýaty]]
| {{ug-textonly|قەشقەر ۋىلايىتى}} || Qeshqer Wilayiti&lt;br /&gt;K̂äxk̂är Vilayiti || {{lang|zh-hans|喀什地区}} || Kāshí Dìqū || 137578.51 || 3,979,362 || [[Kaşgar|Kaşgar / Kaşi]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 10 || 1 || 1
|-
! 11 !! 653200 !! [[Hotan welaýaty]]
| {{ug-textonly|خوتەن ۋىلايىتى}} || Hoten Wilayiti&lt;br /&gt;Hotän Vilayiti || {{lang|zh-hans|和田地区}} || Hétián Dìqū || 249146.59 || 2,014,365 || [[Hotan]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 7 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|- bgcolor=&quot;#98fb98&quot;
! 12 !! 654000 !! [[Ili Gazak awtonom welaýaty|Ili gazak&lt;br /&gt;awtonom welaýaty]]
| {{ug-textonly|ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى}} || Ili Qazaq Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Ili K̂azak̂ Aptonom Oblasti || {{lang|zh|伊犁哈萨克自治州}} || Yīlí Hāsàkè Zìzhìzhōu || 56381.53 * || 2,482,627 * || [[Ýinin ŞäheriGulja / Ýinin]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 7 * || 1 * || 3 *
|-
! 12a !! 654200 !! [[Tacheng Prefecture]] *
| {{ug-textonly|تارباغاتاي ۋىلايىتى}} || Tarbaghatay Wilayiti&lt;br /&gt;Tarbaĝatay Vilayiti || {{lang|zh-hans|塔城地区}} || Tǎchéng Dìqū || 94698.18 || 1,219,212 || [[Tacheng]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 4 || 1 || 2
|-
! 12b !! 654300 !! [[Altaý welaýaty]] *
|{{ug-textonly|ئالتاي ۋىلايىتى}}|| Altay Wilayiti&lt;br /&gt;Altay Vilayiti || {{lang|zh-hans|阿勒泰地区}} || Ālètài Dìqū || 117699.01 || 526,980 || [[Altaý şäheri|Altaý]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 6 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|- style = &quot;background: lightgrey; height: 2pt;&quot;
| colspan = &quot;14&quot; |
|-
! A !! 659001 !! [[Şinhezi]] **
| {{ug-textonly|شىخەنزە شەھىرى}} || Shixenze Shehiri&lt;br /&gt;Xihänzä Xäĥiri || {{lang|zh|石河子市}} || Shíhézǐ Shì || 456.84 || 635,582 || Honşan kiçisebiti ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! B !! 659002 !! Aral, Hinjiýan **
| {{ug-textonly|ئارال شەھىرى}} || Aral Shehiri&lt;br /&gt;Aral Xäĥiri || {{lang|zh-hans|阿拉尔市}} || Ālā'ěr Shì || 5266.00 || 166,205 || ''Jinýinçuwan kiçisebiti'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! C !! 659003 !! [[Tumşuk]] **
| {{ug-textonly|تۇمشۇق شەھىرى}}|| Tumshuq Shehiri&lt;br /&gt;Tumxuk̂ Xäĥiri || {{lang|zh-hans|图木舒克市}} || Túmùshūkè Shì || 1927.00 || 147,465 || ''Kigankule kiçi sebiti'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! D !! 659004 !! [[Wujiýaçu]] **
| {{ug-textonly|ۋۇجياچۈ شەھىرى}}|| Wujyachü Shehiri&lt;br /&gt;Vujyaqü Xäĥiri || {{lang|zh|五家渠市}} || Wǔjiāqú Shì || 740.00 || 72,613 || [[Renmin Road Subdistrict, Wujiaqu|''Renmin Road Subdistrict'']] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! E !! 659005 !! [[Beitun, Xinjiang|Beitun]] **
| {{ug-textonly|بەيتۈن شەھىرى}} || Beatün Shehiri&lt;br /&gt;Bäatün Xäĥiri || {{lang|zh|北屯市}} || Běitún Shì || 910.50 || 76,300 || ''[[Beýtun şäheri]]'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! F !! 659006 !! [[Tiýemenguwan şäheri]] **
| {{ug-textonly|باشئەگىم شەھىرى}} || Bashegym Shehiri&lt;br /&gt;Baxägym Xäĥiri || {{lang|zh-hans|铁门关市}} || Tiĕménguān Shì || 590.27 || 50,000 || Çenku kiçisebiti||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! G !! 659007 !! [[Şuwanhe]] **
| {{ug-textonly|قوشئۆگۈز شەھىرى}} || Qoshögüz Shehiri&lt;br /&gt;K̂oxögüz Xäĥiri || {{lang|zh-hans|双河市}} || Shuānghé Shì || 742.18 || 53,800 || [[Tasiýerhaý şäheri]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! H !! 659008 !! [[Kokdala]] **
| {{ug-textonly|كۆكدالا شەھىرى}} || Kökdala Shehiri&lt;br /&gt;Kökdala Xäĥiri || {{lang|zh-hans|可克达拉市}} || Kěkèdálā Shì || 979.71 || 75,000 || ''[[Kokdala şäheri]]'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! I !! 659009 !! Kunýu hinjiýan **
| {{ug-textonly|قۇرۇمقاش شەھىرى}} || Qurumqash Shehiri&lt;br /&gt;Kurumkax Xäĥiri || {{lang|zh|昆玉市}} || Kūnyù Shì || 687.13 || 47,500 || ''[[Kunýu şäheri]]'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
| colspan = &quot;14&quot; | {{legend|#98FB98|[[kiçi-welaýat görnüşinde bölünişi]] |border = 1px solid #AAAAAA}}
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; – Altaý welaýaty ýa-da Taçen welaýaty Altay Ili welaýatynyň gol astynda(welaýata tabyn). / Ilatyň sany Ili welaýatyna bagly Altaý we Taçen welaýatlaryň ýerlerindäki adamlarynyň sanyny öz içine almaýar.&lt;br /&gt;
&lt;nowiki&gt;**&lt;/nowiki&gt; – Hinjiýamyň göni etrap(ilçe) adminstratiw gönüşde bölünen ýerleri
|}

==Çeşmeler==

[[Kategoriýa:Hytaý]]</text>
      <sha1>lmb4va5bdg69rbdcaxbuyc1ygw9nyck</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230298</id>
      <parentid>230290</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:59:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17028" xml:space="preserve">{{Infobox settlement
|name = Hinjiýan uýgur awtonom etraby &lt;br /&gt;
|native_name = {{ug-textonly|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}&lt;br /&gt;{{lower|0.2em|{{lang|zh-Hans|新疆维吾尔自治区}}}}
|settlement_type = [[Hyraýyň awtonom etraplary|Awtonom etrap]]
|translit_lang1 = Ady
|translit_lang1_type = &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;Hytaýça&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info = {{line-height|1.4em|{{lang|zh-hans|新疆维吾尔自治区}}&lt;br /&gt;(Xīnjiāng Wéiwú'ěr Zìzhìqū)}}
|translit_lang1_type1 = &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;Bellik&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info1 = XJ / {{zh|c={{linktext|新}} |labels=no}}{{nbsp|2}} {{nbsp|2}}([[Pinýin]]: Xīn)
|translit_lang1_type2 = &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;[[Uýgur dili|Uýgurça]]&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info2 = {{ug-textonly|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}
|translit_lang1_type3 = &lt;span style=&quot;font-weight: normal; white-space: nowrap;&quot;&gt;Uýgur&lt;/span&gt;
|translit_lang1_info3 = {{nowrap|''Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni''}}
|image_map = Xinjiang in China (de-facto) (+all claims hatched).svg
|mapsize = 275px
|map_alt = Kartada Hinjiýan uýgur awtonom etrabynyň ýerleri görkezilen
|map_caption = {{longitem |style = line-height: 1.1em; |Kartada Hinjiýan uýgur awtonom etrabynyň ýerleri görkezilen}}
|coordinates = {{coord|41|N|85|E|type:adm1st_region:CN-65_dim:2000000|format=dms|display=inline,title}}
|named_for = {{unbulleted list |style = line-height: 1.5em; | xīn (&quot;täze&quot;) |{{Lang-zh|c={{linktext|疆}} |labels=no}} jiāng (&quot;Serhet&quot; ýa-da &quot;araçak&quot;)}}
|seat_type = Paýtagty&lt;br /&gt;&lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;(we uly şäheri)&lt;/span&gt;
|seat = [[Ürümçi]]
|leader_title = [[Hytaýyň kominist pariýasy|Başlygy]]
|leader_name = [[Çen Kuwanýuwo]]
|leader_title1 = Başlyk
|leader_name1 = [[Şöhrat Zakir]]
|area_footnotes = &lt;ref name=&quot;area&quot;&gt;{{cite web |title = 6-1 自然资源划 |language = zh |trans-title = 6-1 Overview of natural resources |url = http://www.xjtj.gov.cn/sjcx/tjnj_3415/2014xjtjnj/zyhj_2014/201506/t20150630_472020.html |publisher = Statistics Bureau of Xinjiang |accessdate = 19 December 2015 |archive-date = 22 December 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20151222152943/http://www.xjtj.gov.cn/sjcx/tjnj_3415/2014xjtjnj/zyhj_2014/201506/t20150630_472020.html |dead-url = yes }}&lt;/ref&gt;
|area_total_km2 = 1664897
|area_rank = [[Hyýatyň adminstratiw bölünişi|1-nji]] 
|population_total = 21,815,815
|population_as_of = 2010
|population_rank = 25-nji
|population_est = 23,600,000
|pop_est_as_of = 2015
|pop_est_footnotes = &lt;ref&gt;{{cite web |title = National Data |url = http://zsyz.sei.gov.cn/ShowArticle.asp?ArticleID=263642 |accessdate = 6 May 2015 }}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
|population_density_km2 = 
|population_density_rank = 29-njy
|demographics_type1 = Demografiýasy
|demographics1_footnotes = &lt;!-- for references; use &lt;ref&gt; tags --&gt;
|demographics1_title1 = Etnika&lt;br /&gt;{{pad|0.5em}}toparlar
|demographics1_info1 = {{unbulleted list |45.84% [[Uýgurlar|Uýgur]] |40.48% [[Hytaý Hanlary|Hanlar]] |6.50% [[Gazaklar]] |4.51% [[Huýlar]] |2.67% beýlekiler}}
|demographics1_title2 = {{nowrap|Diller&lt;br /&gt;{{pad|0.5em}}we dialektler}}
|demographics1_info2 = {{unbulleted list |[[Uýgur dili|Uýgurça]] (resmi dili)&lt;ref&gt;{{cite web |title = China |url = http://www.ethnologue.com/country/CN/status |website = [[Ethnologue]] }}&lt;/ref&gt; |[[Hytaý mandarin dili]] (resmi dili) |[[Gazak dili|Gazakça]] |[[KGyrgyz dili|Gyrgyzça]] |[[Oýrat dili|Oýratça]] |[[Mongol dili|Mongolça]] |we beýleki 43 diller}}
|iso_code = CN-XJ
|blank_name_sec1 = [[Jemi içerki önüm|JIÖ]] &lt;span style=&quot;font-weight: normal; font-size: 95%;&quot;&gt;(2016)&lt;/span&gt;
|blank_info_sec1 = [[Renminbi Ýuan|Ýuan]] 961 milliard&lt;br /&gt;$ 144 Milliard (Hytaýda 25-nji)
|blank1_name_sec1 = &amp;nbsp;- jan başyna
|blank1_info_sec1 = [[Renminbi Ýuan|Ýuan]] 40,756&lt;br /&gt;Ş 6,137 (Hytaýda 25-nji)
|blank_name_sec2 = [[Adam ösüş indeksi|AÖI]] &lt;span style=&quot;font-weight: normal;&quot;&gt;(2014)&lt;/span&gt;
|blank_info_sec2 = 0.718&lt;ref name=&quot;2013 report&quot;&gt;{{cite web |url = http://www.cn.undp.org/content/dam/china/docs/Publications/UNDP-CH-HD-Publication-NHDR_2013_EN_final.pdf |format = PDF |script-title = zh:《2013中国人类发展报告》|year = 2013 |publisher = United Nations Development Programme China |language = zh |accessdate = 2014-05-14 }}&lt;/ref&gt; (&lt;span style=&quot;color:#090;&quot;&gt;high&lt;/span&gt;) ([[List of Chinese administrative divisions by Human Development Index|27th]])
|website = [http://www.xinjiang.gov.cn/ Hinjiýan uýgur awtonom etraby]
|footnotes =
}}
'''Hinjiýan uýgur awtonom etraby'''&lt;ref&gt;{{cite web |url = http://www.sinkiang.gov.cn/Government/index.html |title = The Government of Xinjiang Uygur Autonomous Region of China |access-date = 2018-06-16 |archive-date = 2017-12-01 |archive-url = https://web.archive.org/web/20171201030745/http://www.sinkiang.gov.cn/Government/index.html |dead-url = yes }}&lt;/ref&gt; ({{lang-ug|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}; , ''Xinjang Uyĝur Aptonom Rayoni''; {{lang-zh|c= 新疆维吾尔自治区|p= Xīnjiāng Wéiwú’ěr Zìzhìqū}}) [[Demirgazyk-günbatar Hytaý|Demirgazyk-günbatar]] ýerleşýän welaýat derejesindäki [[Hytaýyň awtonom etraplary|Hytaýyň awtonom etraby]]. Bu etrap Hytayň adminstatiw bölüniş boýunça iň uly we dünýäniň 8-nji etraby. Bu etrabyň umumy meýdany  1.6 million km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;.&lt;ref name=&quot;area&quot; /&gt; Hinjiýan welaýaty [[Hytaý]] bilen [[Hindistan]]yň arasyndaky baýlaşylmadyk [[Akaý Çin]] teretoriýasyny öz içine alýar. Hinjaýan etraby [[Mongoliýa]], [[Russiýa]], [[Gazagystan]],[[Gyrgyzstan]], [[Täjikistan]],[[Owganystan]],[[Päkistan]] we [[Hindistan]] döwletleri bilen araçäkleşýär. [[Karakoram]], [[Kunlun daglary]], [[Tiýan Şan]] daglary etrap serhediniň uly bölegini tutýar we etrabyň olar günbatar we günorta tarapynda ýerleşýär. Hinjiýan [[Tibet Awtonom Etraby]] we beýleki [[Gansu]] we [[Kingaý]] welaýatlary bilen araçäkleşýär. Taryhda [[Beýik Ýüpek ýoly]]nyň başlanýan ýeri hasaplanýar.Ýakyn onýyllyklarda bu ýerde nebit we mineral reserwler tapyldy we Hinjiýan etraby Hytaýyň iň köp tebigy gaz çykarýan etrabydyr.

==Adminstratiw bölünişi==
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;margin: 1em auto 1em auto; width: 90%; font-size: smaller; text-align: center;&quot;
! colspan=&quot;14&quot; |'''Hinjiýanyň adminstratiw bölünişi'''
|-
| colspan=&quot;14&quot; style=&quot;font-size: larger;&quot; |[[File:Xinjiang prfc map2alt.png|500px]]
{{Color box|#7C9973|border=darkgray}} {{small|geňeşlikler}} {{Color box|#729996|border=darkgray}} {{small|[[şäher ýerleri]]}}
|-
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | №
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Nr.&lt;ref&gt;{{cite web| language=zh-hans |url=http://files2.mca.gov.cn/cws/201502/20150225163817214.html |title=中华人民共和国县以上行政区划代码 |publisher=[[Ministry of Civil Affairs]]}}&lt;/ref&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Türkmençe ady
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Uýgurça]]
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Uýgurça latyn ýazuwy(Latin Yéziqi)]]&lt;br /&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Hytaýça]]
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | [[Pinýin]]
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Meýdany km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;&lt;ref name=&quot;nj2013&quot;&gt;{{zh}}{{cite book|language=zh-hans|author=Shenzhen Statistical Bureau ({{lang|zh-hans|深圳市统计局}})|publisher=China Statistics Print ({{lang|zh-hans|中国统计出版社}})|title={{noitalic|《深圳统计年鉴2014》}}|url=http://www.sztj.gov.cn/nj2014/indexce.htm|date=|accessdate=2015-05-29|archive-date=2015-05-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512184740/http://www.sztj.gov.cn/nj2014/indexce.htm|dead-url=yes}}&lt;/ref&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Ilat sany 2010&lt;ref&gt;{{cite book|last1=shi|first1=Guo wu yuan ren kou pu cha ban gong|last2=council|first2=Guo jia tong ji ju ren kou he jiu ye tong ji si bian = Tabulation on the 2010 population census of the people's republic of China by township / compiled by Population census office under the state|last3=population|first3=Department of|last4=statistics|first4=employment statistics national bureau of|title=Zhongguo 2010 nian ren kou pu cha fen xiang, zhen, jie dao zi liao|date=2012|publisher=Zhongguo tong ji chu ban she|location=Beijing Shi|isbn=978-7-5037-6660-2|edition=Di 1 ban.}}&lt;/ref&gt;
!! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Ýer
!! scope=&quot;col&quot; colspan=&quot;4&quot; | Böüniş&lt;ref&gt;{{cite book |language=zh-hans |author=[[Ministry of Civil Affairs]] |title={{noitalic|《中国民政统计年鉴2014》}}|date=August 2014 |publisher=China Statistics Print ({{lang|zh-hans|中国统计出版社}}) |isbn= 978-7-5037-7130-9}}&lt;/ref&gt;
|-
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | Hytaýyň sebitleri
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | etraplary
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | awtonom etraplary
!! scope=&quot;col&quot; width=&quot;45&quot; | etrap hukukly şäherler
|- style=&quot;font-weight: bold;&quot;
|bgcolor=&quot;grey&quot;| &amp;nbsp;
! 650000 !! Hinjiýan uýgur&lt;br /&gt;awtonom etraby
| {{nobold|{{ug-textonly|شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}}} || Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni&lt;br /&gt;Xinjang Uyĝur Aptonom Rayoni || {{nobold|{{lang|zh-hans|新疆维吾尔自治区}}}} || Xīnjiāng Wéiwú'ěr Zìzhìqū || 1664900.00 || 21,813,334 || [[Ürümçi]] || 13 || 62 || 6 || 24
|-
! 1 !! 650100 !! [[Ürümçi]]
| {{ug-textonly|ئۈرۈمچى شەھىرى}} || Ürümchi Shehiri&lt;br /&gt;Ürümqi Xäĥiri || {{lang|zh-hans|乌鲁木齐市}} || Wūlǔmùqí Shì || 13787.90 || 3,110,280 || [[Tiýanşan etraby]] || 7 || 1 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;|
|-
! 2 !! 650200 !! [[Karamaý]]
| {{ug-textonly|قاراماي شەھىرى}} || Qaramay Shehiri&lt;br /&gt;K̂aramay Xäĥiri || {{lang|zh-hans|克拉玛依市}} || Kèlāmǎyī Shì || 8654.08 || 391,008 || [[Karamaý sebiti]] || 4 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;|
|-
! 3 !! 650400 !! [[Turpan]]
| {{ug-textonly|تۇرپان شەھىرى}} || Turpan Shehiri&lt;br /&gt;Turpan Xäĥiri || {{lang|zh-hans|吐鲁番市}} || Tǔlǔfān Shì || 67562.91 || 622,679 || [[Gaoçan sebti]] || 1 || 2 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;|
|-
! 4 !! 650500 !! [[Hami şäheri|Hami]]
| {{ug-textonly|قۇمۇل شەھىرى}} || Qumul Shehiri&lt;br /&gt;K̂umul Xäĥiri || {{lang|zh|哈密市}} || Hāmì Shì || 142094.88 || 572,400 || Yizhuw sebti, Hami || 1 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1 || 1
|-
! 5 !! 652300 !! [[Canži awtonom welaýaty|Çanži Hui&lt;br /&gt;Awtonom welaýat]]
| {{ug-textonly|سانجى خۇيزۇ ئاپتونوم ئوبلاستى}} || Sanji Xuyzu Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Sanji Huyzu Aptonom Oblasti || {{lang|zh|昌吉回族自治州}} || Chāngjí Huízú Zìzhìzhōu || 73139.75 || 1,428,592 || [[Çanži]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 4 || 1 || 2
|-
! 6 !! 652700 !! [[Bortala Mongol awtonom welaýaty|Bortala Mongol&lt;br /&gt;awtonom respublikasy]]
| {{ug-textonly|بۆرتالا موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى}}|| Börtala Mongghul Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Börtala Mongĝul Aptonom Oblasti || {{lang|zh-hans|博尔塔拉蒙古自治州}} || Bó'ěrtǎlā Měnggǔ Zìzhìzhōu || 24934.33 || 443,680 |||Bole / Bortala ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 2 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 2
|-
! 7 !! 652800 !! [[Baýinolin Mongol awtonom welaýaty|Baýingolin Mongol&lt;br /&gt;awtonom welaýaty]]
| {{ug-textonly|بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى}} || Bayingholin Mongghul Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Bayinĝolin Mongĝul Aptonom Oblasti || {{lang|zh-hans|巴音郭楞蒙古自治州}} || Bāyīnguōlèng Měnggǔ Zìzhìzhōu || 470954.25 || 1,278,492 || [[Korla]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 7 || 1 || 1
|-
! 8 !! 652900 !! [[Aksu welaýaty]]
|{{ug-textonly|ئاقسۇ ۋىلايىتى}}|| Aqsu Wilayiti&lt;br /&gt;Ak̂su Vilayiti || {{lang|zh-hans|阿克苏地区}} || Ākèsū Dìqū || 127144.91 || 2,370,887 || [[Aksu, Xinjiang|Aksu]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 8 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! 9 !! 653000 !! [[Gyzylsuw gyrgyz awtonom welaýaty|Gyzylsuw Gyrgyz&lt;br /&gt;awtonom welaýaty]]
| {{ug-textonly|قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى}}|| Qizilsu Qirghiz Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;K̂izilsu K̂irĝiz Aptonom Oblasti || {{lang|zh-hans|克孜勒苏柯尔克孜自治州}} || Kèzīlèsū Kē'ěrkèzī Zìzhìzhōu || 72468.08 || 525,599 || [[Artuks]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 3 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! 10 !! 653100 !! [[Kaşgar welaýaty|Kaşgar / Kaşi welaýaty]]
| {{ug-textonly|قەشقەر ۋىلايىتى}} || Qeshqer Wilayiti&lt;br /&gt;K̂äxk̂är Vilayiti || {{lang|zh-hans|喀什地区}} || Kāshí Dìqū || 137578.51 || 3,979,362 || [[Kaşgar|Kaşgar / Kaşi]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 10 || 1 || 1
|-
! 11 !! 653200 !! [[Hotan welaýaty]]
| {{ug-textonly|خوتەن ۋىلايىتى}} || Hoten Wilayiti&lt;br /&gt;Hotän Vilayiti || {{lang|zh-hans|和田地区}} || Hétián Dìqū || 249146.59 || 2,014,365 || [[Hotan]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 7 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|- bgcolor=&quot;#98fb98&quot;
! 12 !! 654000 !! [[Ili Gazak awtonom welaýaty|Ili gazak&lt;br /&gt;awtonom welaýaty]]
| {{ug-textonly|ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى}} || Ili Qazaq Aptonom Oblasti&lt;br /&gt;Ili K̂azak̂ Aptonom Oblasti || {{lang|zh|伊犁哈萨克自治州}} || Yīlí Hāsàkè Zìzhìzhōu || 56381.53 * || 2,482,627 * || [[Ýinin ŞäheriGulja / Ýinin]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 7 * || 1 * || 3 *
|-
! 12a !! 654200 !! [[Tacheng Prefecture]] *
| {{ug-textonly|تارباغاتاي ۋىلايىتى}} || Tarbaghatay Wilayiti&lt;br /&gt;Tarbaĝatay Vilayiti || {{lang|zh-hans|塔城地区}} || Tǎchéng Dìqū || 94698.18 || 1,219,212 || [[Tacheng]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 4 || 1 || 2
|-
! 12b !! 654300 !! [[Altaý welaýaty]] *
|{{ug-textonly|ئالتاي ۋىلايىتى}}|| Altay Wilayiti&lt;br /&gt;Altay Vilayiti || {{lang|zh-hans|阿勒泰地区}} || Ālètài Dìqū || 117699.01 || 526,980 || [[Altaý şäheri|Altaý]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 6 ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|- style = &quot;background: lightgrey; height: 2pt;&quot;
| colspan = &quot;14&quot; |
|-
! A !! 659001 !! [[Şinhezi]] **
| {{ug-textonly|شىخەنزە شەھىرى}} || Shixenze Shehiri&lt;br /&gt;Xihänzä Xäĥiri || {{lang|zh|石河子市}} || Shíhézǐ Shì || 456.84 || 635,582 || Honşan kiçisebiti ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! B !! 659002 !! Aral, Hinjiýan **
| {{ug-textonly|ئارال شەھىرى}} || Aral Shehiri&lt;br /&gt;Aral Xäĥiri || {{lang|zh-hans|阿拉尔市}} || Ālā'ěr Shì || 5266.00 || 166,205 || ''Jinýinçuwan kiçisebiti'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! C !! 659003 !! [[Tumşuk]] **
| {{ug-textonly|تۇمشۇق شەھىرى}}|| Tumshuq Shehiri&lt;br /&gt;Tumxuk̂ Xäĥiri || {{lang|zh-hans|图木舒克市}} || Túmùshūkè Shì || 1927.00 || 147,465 || ''Kigankule kiçi sebiti'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! D !! 659004 !! [[Wujiýaçu]] **
| {{ug-textonly|ۋۇجياچۈ شەھىرى}}|| Wujyachü Shehiri&lt;br /&gt;Vujyaqü Xäĥiri || {{lang|zh|五家渠市}} || Wǔjiāqú Shì || 740.00 || 72,613 || [[Renmin Road Subdistrict, Wujiaqu|''Renmin Road Subdistrict'']] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! E !! 659005 !! [[Beitun, Xinjiang|Beitun]] **
| {{ug-textonly|بەيتۈن شەھىرى}} || Beatün Shehiri&lt;br /&gt;Bäatün Xäĥiri || {{lang|zh|北屯市}} || Běitún Shì || 910.50 || 76,300 || ''[[Beýtun şäheri]]'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! F !! 659006 !! [[Tiýemenguwan şäheri]] **
| {{ug-textonly|باشئەگىم شەھىرى}} || Bashegym Shehiri&lt;br /&gt;Baxägym Xäĥiri || {{lang|zh-hans|铁门关市}} || Tiĕménguān Shì || 590.27 || 50,000 || Çenku kiçisebiti||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! G !! 659007 !! [[Şuwanhe]] **
| {{ug-textonly|قوشئۆگۈز شەھىرى}} || Qoshögüz Shehiri&lt;br /&gt;K̂oxögüz Xäĥiri || {{lang|zh-hans|双河市}} || Shuānghé Shì || 742.18 || 53,800 || [[Tasiýerhaý şäheri]] ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! H !! 659008 !! [[Kokdala]] **
| {{ug-textonly|كۆكدالا شەھىرى}} || Kökdala Shehiri&lt;br /&gt;Kökdala Xäĥiri || {{lang|zh-hans|可克达拉市}} || Kěkèdálā Shì || 979.71 || 75,000 || ''[[Kokdala şäheri]]'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
! I !! 659009 !! Kunýu hinjiýan **
| {{ug-textonly|قۇرۇمقاش شەھىرى}} || Qurumqash Shehiri&lt;br /&gt;Kurumkax Xäĥiri || {{lang|zh|昆玉市}} || Kūnyù Shì || 687.13 || 47,500 || ''[[Kunýu şäheri]]'' ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| ||bgcolor=&quot;grey&quot;| || 1
|-
| colspan = &quot;14&quot; | {{legend|#98FB98|[[kiçi-welaýat görnüşinde bölünişi]] |border = 1px solid #AAAAAA}}
&lt;nowiki&gt;*&lt;/nowiki&gt; – Altaý welaýaty ýa-da Taçen welaýaty Altay Ili welaýatynyň gol astynda(welaýata tabyn). / Ilatyň sany Ili welaýatyna bagly Altaý we Taçen welaýatlaryň ýerlerindäki adamlarynyň sanyny öz içine almaýar.&lt;br /&gt;
&lt;nowiki&gt;**&lt;/nowiki&gt; – Hinjiýamyň göni etrap(ilçe) adminstratiw gönüşde bölünen ýerleri
|}

==Çeşmeler==

[[Kategoriýa:Hytaý]]</text>
      <sha1>95fqmm12ioesmwkav88t0a49yjlw8ww</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Matematikadan giriş ekzameniniň soraglary we jogaplary</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18836</id>
    <revision>
      <id>230331</id>
      <parentid>215787</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:06:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.85.103.136</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="58" xml:space="preserve">[[Balkan welayat maliye ykdysady orta hunar okuw mekdebi]]</text>
      <sha1>dzkfblt33ny0aport03jh22iaeuadxh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Brawl Stars</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18896</id>
    <revision>
      <id>230250</id>
      <parentid>216138</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:30:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1200" xml:space="preserve">'''“Brawl Stars”''' 2017-nji ýylyň 15-nji iýunynda “Supercell” tarapyndan ilkinji gezek beta görnüşinde çykarylan çalt hereket edýän [2] freemium multiplayer real wagt strategiýasy oýny. [3] Global neşir edilen senesi 2018-nji ýylyň 12-nji dekabry. [2] [4] Oýun 2020-nji ýylyň 9-njy iýunynda Hytaýa goýberildi. Oýunyň hytaý görnüşi özbaşdak programma bolup, hytaý serwerlerine bagyşlanýar.

“Brawl Stars” dürli oýun reesimindäki gahrymanlar arkaly garşydaş toparyny ýa-da oýunçylary ýeňmäge esaslanýan oýun oýnaýar. Oýunçylar, hersi öz esasy hüjümi bilen birnäçe söweşijini saýlap bilerler we has köp zyýan berýän ägirt güýçlerini doldurmak bilen duşman söweşijilerine hüjüm edip we zeper ýetirip bilerler. Her bir söweşijiniň “aksessuar” we “ýyldyz güýji” diýlip atlandyrylýan gulplanýan (passiw) ukyby bar, bu söweşiji iň ýokary derejä ýetende Brawl Pass gutusyndan ýa-da oýun dükanyndan tapylyp bilner. Mundan başga-da, söweşijiniň keşbini, animasiýalaryny ýa-da seslerini üýtgedip biljek dükanda &quot;eşikler&quot; satyn almak bolýar. Oýunda dürli oýun rejeleri we gahrymanlar bar.</text>
      <sha1>r8lvlifaqrptmci3mqu6rtqtvwyvp9m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Supercell</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19559</id>
    <revision>
      <id>230247</id>
      <parentid>219175</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:26:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1529" xml:space="preserve">{{Infobox şirket}}
Supercell 2010-njy ýylda Finlýandiýada guralan oýun şereketidir. Supercell birnäçe oýun döretsede sanagly oýuny şuwagt ulgamdadyr. Supercell oýunlaryndan gelen girdeýjiler Finlýandiýanyň girdeýjisiniň 20%didir

==Hakynda==

Supercelliň 2012-nji ýylda döreden oýuny Clash of Clans Supercell-e ilkinji çykan wagtlary günde 2.4million dollar girdeýji getirdi. Soňra Supercell 2013-nji ýylda  Clash of Clans ýaly strategiýa oýuny bolan Boom Beach-i döretdi. Soňra 2016-njy ýyla çenli birnäçe oýun döretsede bular köp girdeýji getirmedigi üçin Ulgamdan aýryldy. Supercell ýene strategiýa oýuny döretmäge başlady. Bu Oýunynda ol Clash of Clans dan Ylham aldy Clash Royale Kanada we Finlandiýada  barlamak üçin oýnalyp başlady oýun gusga wagtda meşhur boldy we bütin dünýäde oýnalmaga başlady. Clash Royale birnäçe gezek Iň gowy oýun seçildi. Brawl stars atly oýuny bolsa Supercell iň gowy oýun etmek üçin täzelikler getirdi we Oýnaýanlaryň teswirlerindäki maslahatlaryň käbiri oýuna geçirildi. Supercell ähli oýunyny GameMaker7 atly programmada döretdi.
Supercell iň 80%-i Tencent atly şereket satyn aldy


==Döredilen oýunlar==

Zombie Guns.      Ulgamda däl

Pets vs orcs.         Ulgamda däl

Clash of Clans.       Ulgamda

Hay Day.                      Ulgamda

Hay Day PoP.         Ulgamda däl

Clash Royale        Ulgamda

Boom Beach.         Ulgamda

Brawl stars.             Ulgamda 

Clash Quest.          Barlagda</text>
      <sha1>ofa7jwb5f2nvssn2i6qwpo3w1j1ak3r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230260</id>
      <parentid>230247</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:24:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1535" xml:space="preserve">{{Infobox şirket}}
'''Supercell''' 2010-njy ýylda Finlýandiýada guralan oýun şereketidir. Supercell birnäçe oýun döretsede sanagly oýuny şuwagt ulgamdadyr. Supercell oýunlaryndan gelen girdeýjiler Finlýandiýanyň girdeýjisiniň 20%didir

==Hakynda==

Supercelliň 2012-nji ýylda döreden oýuny Clash of Clans Supercell-e ilkinji çykan wagtlary günde 2.4million dollar girdeýji getirdi. Soňra Supercell 2013-nji ýylda  Clash of Clans ýaly strategiýa oýuny bolan Boom Beach-i döretdi. Soňra 2016-njy ýyla çenli birnäçe oýun döretsede bular köp girdeýji getirmedigi üçin Ulgamdan aýryldy. Supercell ýene strategiýa oýuny döretmäge başlady. Bu Oýunynda ol Clash of Clans dan Ylham aldy Clash Royale Kanada we Finlandiýada  barlamak üçin oýnalyp başlady oýun gusga wagtda meşhur boldy we bütin dünýäde oýnalmaga başlady. Clash Royale birnäçe gezek Iň gowy oýun seçildi. Brawl stars atly oýuny bolsa Supercell iň gowy oýun etmek üçin täzelikler getirdi we Oýnaýanlaryň teswirlerindäki maslahatlaryň käbiri oýuna geçirildi. Supercell ähli oýunyny GameMaker7 atly programmada döretdi.
Supercell iň 80%-i Tencent atly şereket satyn aldy


==Döredilen oýunlar==

Zombie Guns.      Ulgamda däl

Pets vs orcs.         Ulgamda däl

Clash of Clans.       Ulgamda

Hay Day.                      Ulgamda

Hay Day PoP.         Ulgamda däl

Clash Royale        Ulgamda

Boom Beach.         Ulgamda

Brawl stars.             Ulgamda 

Clash Quest.          Barlagda</text>
      <sha1>nq66fu63ewvsmjcoukj7ffooqnt5u69</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şablon:Infobox şirket</title>
    <ns>10</ns>
    <id>20357</id>
    <revision>
      <id>230246</id>
      <parentid>224109</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:25:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6932" xml:space="preserve">{{Infobox
| bodyclass = vcard

| child = {{lc:{{{embed}}}}}
| decat = yes

| titleclass = fn org
| title = {{#ifeq:{{lc:{{{embed}}}}}|yes|'''Company'''|{{{name|{{{company_name|{{{ady|&lt;includeonly&gt;{{PAGENAMEBASE}}&lt;/includeonly&gt;}}}}}}}}}}}

| imageclass = logo
| imagestyle =
| image = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#ifeq:{{lc:{{{embed}}}}} | yes | {{{logo|{{{company_logo|}}}}}} |{{#invoke:WikidataIB |getValue |rank=best |P154 |name=logo |qid={{{qid|}}} |fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}} |suppressfields={{{suppressfields|}}} |onlysourced=no |noicon=yes |maxvals=1 |{{{logo|{{{company_logo|}}}}}} }} }} |size={{{logo_size|}}} |sizedefault=frameless |upright={{{logo_upright|1}}} |alt={{{logo_alt|{{{alt|}}}}}} }}
| caption = {{{logo_caption|}}}
| image2 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{{image|}}} |size={{{image_size|}}} |sizedefault=frameless |upright={{{image_upright|1}}} |alt={{{image_alt|}}} }}
| caption2 = {{{image_caption|}}}

| labelstyle = padding-right:0.5em&lt;!-- to ensure gap between (long/unwrapped) label and subsequent data on same line --&gt;;
| datastyle = line-height:1.35em;

| label1  = {{longitem|Ady}}
|  data1  = {{{trading_name|{{{satyşdaky_ady|}}}}}}

| label2  = {{longitem|Ýerli ady}}
|  data2  = {{#if:{{{native_name|{{{ýerli_ady|}}}}}} |&lt;div style=&quot;display:inline&quot; class=&quot;nickname&quot; {{#if:{{{native_name_lang|}}}|lang=&quot;{{{native_name_lang}}}&quot;}}&gt;{{{native_name}}}&lt;/div&gt;|}}


| label4  = {{longitem|Esaslandyryjy}}
| class4  = nickname
|  data4  = {{{former_names|{{{former_name|{{{esaslandyryjy|}}}}}}}}}

| label5  = {{longitem|[[Şirketiň görnüşi]]}}
| class5  = category
|  data5  = {{{type|{{{company_type|{{{kompaniýa_görnüşi|}}}}}}}}}

| label6  = [[Bilinýär]]
|  data6  = {{{traded_as|{{{bilinýär|}}}}}}

| label7  = [[Halkara howupsyzlyk nomeri|ISIN]]
|  data7  = {{br separated entries
  |1={{#if:{{{ISIN|}}} |&lt;span class=&quot;plainlinks nourlexpansion&quot;&gt;[{{fullurl:toollabs:isin/|language=de&amp;isin={{urlencode:{{{ISIN}}}}}}} {{{ISIN}}}]&lt;/span&gt;}}
  |2={{#if:{{{ISIN2|}}} |&lt;span class=&quot;plainlinks nourlexpansion&quot;&gt;[{{fullurl:toollabs:isin/|language=de&amp;isin={{urlencode:{{{ISIN2}}}}}}} {{{ISIN2}}}]&lt;/span&gt;}}
  }}

| label8  = Industriýa
| class8  = category
|  data8  = {{{industry|{{{industriýa|}}}}}}

| label9  = Görnüş
| class9  = category
|  data9  = {{{genre|{{{görnüş|}}}}}}

| label10 = Maňlaý
|  data10 = {{{fate|{{{maňlaý|}}}}}}

| label11 = Esaslandyryjy{{#if:{{{predecessors{{{esaslandyryjy|}}}}}}|lar}}
|  data11 = {{{predecessors|{{{predecessor|{{{esaslandyryjy|}}}}}}}}}

| label12 = Şu wagtky eýesi{{#if:{{{successors|{{{şu_wagtky_eýeleri|}}}}}}|(leri)}}
|  data12 = {{{successors|{{{successor|{{{şu_wagtky_eýesi|{{{şu_wagtky_eýeleri|}}}}}}}}}}}}

| label13 = Döredilen ýyly
|  data13 = {{{foundation|{{{founded|{{{döredilen_ýyly|}}}}}}}}}

| label14 = Esaslanyryjy{{#if:{{{founders|{{esaslandyryjylar|}}}}}}|lar}}
| class14 = agent
|  data14 = {{{founders|{{{founder|{{{esaslandyryjylar|{{{esaslandyryjy|}}}}}}}}}}}}

| label15 = Çöküş
|  data15 = {{{defunct|{{{dissolved| {{{çöküş|}}}}}}}}}

| label16 = Merkezleri
| class16 = {{#if:{{{hq_location|{{{hq_salgy|}}}}}}{{{location|{{{salgy|}}}}}} |label |adr}}
|  data16 = {{#if:{{{hq_location|{{{hq_salgy|}}}}}}{{{location|{{{salgy|}}}}}}{{{hq_location_city|{{{hq_şäher_salgysy|}}}}}}{{{location_city|{{{şäher_salgysy|}}}}}}{{{hq_location_country|{{{hq_ýurt_salgysy|}}}}}}{{{location_country|{{{ýurt_salgysy|}}}}}}
             | {{Comma separated entries
                | 1 = {{{hq_location|{{{hq_salgy|{{{location|{{{salgy|}}}}}}}}}}}}
                | 2 = {{#if:{{{hq_location_city|{{{hq_şäher_salgysy|}}}}}}{{{location_city|{{{şäher_salgysy|}}}}}} |&lt;div style=&quot;display:inline&quot; class=&quot;locality&quot;&gt;{{{hq_location_city|{{{hq_şäher_salgysy|{{{location_city|{{{şäher_salgysy|}}}}}}}}}}}}&lt;/div&gt;}} 
                | 3 = {{#if:{{{hq_location_country|{{{hq_ýurt_salgysy|}}}}}}{{{location_country|{{{ýurt_salgysy|}}}}}} |&lt;div style=&quot;display:inline&quot; class=&quot;country-name&quot;&gt;{{{hq_location_country|{{{hq_ýurt_salgysy|{{{location_country|{{{ýurt_salgysy|}}}}}}}}}}}}&lt;/div&gt;}}
            }} }}

| label18 = {{longitem|Ýerleriň sany}}
|  data18 = {{#if:{{{num_locations|{{{salgylaryň_sany|}}}}}}{{{locations|{{{salgylar|}}}}}} |{{{num_locations|{{{locations|{{{salgylar|}}}}}}}}}{{#if:{{{num_locations_year|{{{salgylaryň_sany_ýyl|}}}}}}|&amp;nbsp;({{{num_locations_year|{{{salgylaryň_sany_ýyl|}}}}}})}} }}

| label19 = {{longitem|Hyzmat ediş göwrüm}}
|  data19 = {{{areas_served|{{{area_served|{{{göwrüm|}}}}}}}}}

| label20 = {{longitem|Möhüm adamlar}}
| class20 = agent
|  data20 = {{{key_people|{{{möhüm_adam|}}}}}}

| label21 = Önümler
|  data21 = {{{products|{{{önümler|}}}}}}

| label22 = Haryt görnüşi
|  data22 = {{{brands|{{{marka|{{{haryt_görünüşi|}}}}}}}}}


| label24 = Hyzmatlar
| class24 = category
|  data24 = {{{services|{{{hyzmatlar|}}}}}}

| label25 = Gazanç
|  data25 = {{#if:{{{revenue|{{{gazanç|}}}}}} |{{{revenue|{{{gazanç|}}}}}}{{#if:{{{revenue_year|{{{gazanç_ýyl|}}}}}}|&amp;nbsp;({{{revenue_year|{{{gazanç_ýyl|}}}}}})}} }}

| label26 = {{longitem|[[Salgytlar bilen &amp;nbsp; bilelikdäki girdeşji]]}}
|  data26 = {{#if:{{{operating_income|{{{salgyt_bilen_birlikdäki_gazanç|}}}}}} |{{{operating_income|}}}{{#if:{{{income_year|}}}|&amp;nbsp;({{{income_year}}})}} }}

| label27 = {{longitem|[[Sap girdeýji]]}}
|  data27 = {{#if:{{{net_income|}}}{{{profit|{{{sap_girdeýji|}}}}}} |{{{net_income|{{{profit|{{{sap_girdeýji|}}}}}}}}}{{#if:{{{net_income_year|}}}{{{profit_year|}}}|&amp;nbsp;({{{net_income_year|{{{profit_year|}}}}}})}} }}

| label28 = [[Dolandyrylýan emläkler|DE]]
|  data28 = {{{aum|{{{de|}}}}}}

| label29 = {{nowrap|[[Emläkler|Hemme Emläkler]]}}
|  data29 = {{#if:{{{assets|}}} |{{{assets|{{{emläkler|}}}}}}{{#if:{{{assets_year|{{{emkäkler_ýyl|}}}}}}|&amp;nbsp;({{{assets_year|{{{emkäkler_ýyl|}}}}}})}} }}


| label31 = Eýesi{{#if:{{{owners|{{{eýeleri|}}}}}}|(leri)}}
|  data31 = {{{owners|{{{owner|{{{eýesii|{{{eýeleri|}}}}}}}}}}}}

| label32 = Agzalar
|  data32 = {{#if:{{{members|{{{agzalar|}}}}}} |{{{members}}}{{#if:{{{members_year|}}}|&amp;nbsp;({{{members_year}}})}} }}

| label33 = {{longitem|Işgärleriniň sany}}
|  data33 = {{#if:{{{num_employees|{{{işgärleriniň_sany|}}}}}} |{{{num_employees|}}}{{#if:{{{num_employees_year|}}}|&amp;nbsp;({{{num_employees_year|}}})}} }}


| label41 = Website
|  data41 = {{#if:{{{homepage|{{{website|}}}}}}
                  |{{#ifeq:{{{homepage|{{{website|}}}}}}|hide||{{{homepage|{{{website|}}}}}} }}
                  |{{#if:{{#property:P856}}
                     |{{#invoke:WikidataIB |url2 |url={{wdib |P856 |fwd=ALL |osd=no}} }}
                   }}
               }}

| belowstyle = line-height:1.35em;
| below = {{#if:{{{footnotes|}}} |'''Footnotes{{\}}references'''&lt;br /&gt;{{{footnotes}}} }}

}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>1nlcpnsihw0vcwso57yqbcso1bqvzuv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230249</id>
      <parentid>230246</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:29:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6917" xml:space="preserve">{{Infobox
| bodyclass = vcard

| child = {{lc:{{{embed}}}}}
| decat = yes

| titleclass = fn org
| title = {{#ifeq:{{lc:{{{embed}}}}}|yes|'''Company'''|{{{name|{{{company_name|{{{ady|&lt;includeonly&gt;{{PAGENAMEBASE}}&lt;/includeonly&gt;}}}}}}}}}}}

| imageclass = logo
| imagestyle =
| image = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{#ifeq:{{lc:{{{embed}}}}} | yes | {{{logo|{{{company_logo|}}}}}} |{{#invoke:WikidataIB |getValue |rank=best |P154 |name=logo |qid={{{qid|}}} |fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}} |suppressfields={{{suppressfields|}}} |onlysourced=no |noicon=yes |maxvals=1 |{{{logo|{{{company_logo|}}}}}} }} }} |size={{{logo_size|}}} |sizedefault=frameless |upright={{{logo_upright|1}}} |alt={{{logo_alt|{{{alt|}}}}}} }}
| caption = {{{logo_caption|}}}
| image2 = {{#invoke:InfoboxImage |InfoboxImage |image={{{image|}}} |size={{{image_size|}}} |sizedefault=frameless |upright={{{image_upright|1}}} |alt={{{image_alt|}}} }}
| caption2 = {{{image_caption|}}}

| labelstyle = padding-right:0.5em&lt;!-- to ensure gap between (long/unwrapped) label and subsequent data on same line --&gt;;
| datastyle = line-height:1.35em;

| label1  = {{longitem|Ady}}
|  data1  = {{{trading_name|{{{satyşdaky_ady|}}}}}}

| label2  = {{longitem|Ýerli ady}}
|  data2  = {{#if:{{{native_name|{{{ýerli_ady|}}}}}} |&lt;div style=&quot;display:inline&quot; class=&quot;nickname&quot; {{#if:{{{native_name_lang|}}}|lang=&quot;{{{native_name_lang}}}&quot;}}&gt;{{{native_name}}}&lt;/div&gt;|}}


| label4  = {{longitem|Esaslandyryjy}}
| class4  = nickname
|  data4  = {{{former_names|{{{former_name|{{{esaslandyryjy|}}}}}}}}}

| label5  = {{longitem|[[Şirketiň görnüşi]]}}
| class5  = category
|  data5  = {{{type|{{{company_type|{{{kompaniýa_görnüşi|}}}}}}}}}

| label6  = [[Bilinýär]]
|  data6  = {{{traded_as|{{{bilinýär|}}}}}}

| label7  = [[Halkara howupsyzlyk nomeri|ISIN]]
|  data7  = {{br separated entries
  |1={{#if:{{{ISIN|}}} |&lt;span class=&quot;plainlinks nourlexpansion&quot;&gt;[{{fullurl:toollabs:isin/|language=de&amp;isin={{urlencode:{{{ISIN}}}}}}} {{{ISIN}}}]&lt;/span&gt;}}
  |2={{#if:{{{ISIN2|}}} |&lt;span class=&quot;plainlinks nourlexpansion&quot;&gt;[{{fullurl:toollabs:isin/|language=de&amp;isin={{urlencode:{{{ISIN2}}}}}}} {{{ISIN2}}}]&lt;/span&gt;}}
  }}

| label8  = Industriýa
| class8  = category
|  data8  = {{{industry|{{{industriýa|}}}}}}

| label9  = Görnüş
| class9  = category
|  data9  = {{{genre|{{{görnüş|}}}}}}

| label10 = Maňlaý
|  data10 = {{{fate|{{{maňlaý|}}}}}}

| label11 = Esaslandyryjy{{#if:{{{predecessors{{{esaslandyryjy|}}}}}}|lar}}
|  data11 = {{{predecessors|{{{predecessor|{{{esaslandyryjy|}}}}}}}}}

| label12 = Şu wagtky eýesi{{#if:{{{successors|{{{şu_wagtky_eýeleri|}}}}}}|(leri)}}
|  data12 = {{{successors|{{{successor|{{{şu_wagtky_eýesi|{{{şu_wagtky_eýeleri|}}}}}}}}}}}}

| label13 = Döredilen ýyly
|  data13 = {{{foundation|{{{founded|{{{döredilen_ýyly|}}}}}}}}}

| label14 = Esaslanyryjy{{#if:{{{founders|{{esaslandyryjylar|}}}}}}|lar}}
| class14 = agent
|  data14 = {{{founders|{{{founder|{{{esaslandyryjylar|{{{esaslandyryjy|}}}}}}}}}}}}

| label15 = Çöküş
|  data15 = {{{defunct|{{{dissolved| {{{çöküş|}}}}}}}}}

| label16 = Merkezleri
| class16 = {{#if:{{{hq_location|{{{hq_salgy|}}}}}}{{{location|{{{salgy|}}}}}} |label |adr}}
|  data16 = {{#if:{{{hq_location|{{{hq_salgy|}}}}}}{{{location|{{{salgy|}}}}}}{{{hq_location_city|{{{hq_şäher_salgysy|}}}}}}{{{location_city|{{{şäher_salgysy|}}}}}}{{{hq_location_country|{{{hq_ýurt_salgysy|}}}}}}{{{location_country|{{{ýurt_salgysy|}}}}}}
             | {{Comma separated entries
                | 1 = {{{hq_location|{{{hq_salgy|{{{location|{{{salgy|}}}}}}}}}}}}
                | 2 = {{#if:{{{hq_location_city|{{{hq_şäher_salgysy|}}}}}}{{{location_city|{{{şäher_salgysy|}}}}}} |&lt;div style=&quot;display:inline&quot; class=&quot;locality&quot;&gt;{{{hq_location_city|{{{hq_şäher_salgysy|{{{location_city|{{{şäher_salgysy|}}}}}}}}}}}}&lt;/div&gt;}} 
                | 3 = {{#if:{{{hq_location_country|{{{hq_ýurt_salgysy|}}}}}}{{{location_country|{{{ýurt_salgysy|}}}}}} |&lt;div style=&quot;display:inline&quot; class=&quot;country-name&quot;&gt;{{{hq_location_country|{{{hq_ýurt_salgysy|{{{location_country|{{{ýurt_salgysy|}}}}}}}}}}}}&lt;/div&gt;}}
            }} }}

| label18 = {{longitem|Ýerleriň sany}}
|  data18 = {{#if:{{{num_locations|{{{salgylaryň_sany|}}}}}}{{{locations|{{{salgylar|}}}}}} |{{{num_locations|{{{locations|{{{salgylar|}}}}}}}}}{{#if:{{{num_locations_year|{{{salgylaryň_sany_ýyl|}}}}}}|&amp;nbsp;({{{num_locations_year|{{{salgylaryň_sany_ýyl|}}}}}})}} }}

| label19 = {{longitem|Hyzmat ediş göwrüm}}
|  data19 = {{{areas_served|{{{area_served|{{{göwrüm|}}}}}}}}}

| label20 = {{longitem|Möhüm adamlar}}
| class20 = agent
|  data20 = {{{key_people|{{{möhüm_adam|}}}}}}

| label21 = Önümler
|  data21 = {{{products|{{{önümler|}}}}}}

| label22 = Haryt görnüşi
|  data22 = {{{brands|{{{marka|{{{haryt_görünüşi|}}}}}}}}}


| label24 = Hyzmatlar
| class24 = category
|  data24 = {{{services|{{{hyzmatlar|}}}}}}

| label25 = Gazanç
|  data25 = {{#if:{{{revenue|{{{gazanç|}}}}}} |{{{revenue|{{{gazanç|}}}}}}{{#if:{{{revenue_year|{{{gazanç_ýyl|}}}}}}|&amp;nbsp;({{{revenue_year|{{{gazanç_ýyl|}}}}}})}} }}

| label26 = {{longitem|[[Salgytlar bilen &amp;nbsp; bilelikdäki girdeşji]]}}
|  data26 = {{#if:{{{operating_income|{{{salgyt_bilen_birlikdäki_gazanç|}}}}}} |{{{operating_income|}}}{{#if:{{{income_year|}}}|&amp;nbsp;({{{income_year}}})}} }}

| label27 = {{longitem|[[Sap girdeýji]]}}
|  data27 = {{#if:{{{net_income|}}}{{{profit|{{{sap_girdeýji|}}}}}} |{{{net_income|{{{profit|{{{sap_girdeýji|}}}}}}}}}{{#if:{{{net_income_year|}}}{{{profit_year|}}}|&amp;nbsp;({{{net_income_year|{{{profit_year|}}}}}})}} }}

| label28 = [[Dolandyrylýan emläkler|DE]]
|  data28 = {{{aum|{{{de|}}}}}}

| label29 = {{nowrap|[[Emläkler|Hemme Emläkler]]}}
|  data29 = {{#if:{{{assets|}}} |{{{assets|{{{emläkler|}}}}}}{{#if:{{{assets_year|{{{emkäkler_ýyl|}}}}}}|&amp;nbsp;({{{assets_year|{{{emkäkler_ýyl|}}}}}})}} }}


| label31 = Eýesi{{#if:{{{owners|{{{eýeleri|}}}}}}|(leri)}}
|  data31 = {{{owners|{{{owner|{{{eýesii|{{{eýeleri|}}}}}}}}}}}}

| label32 = Agzalar
|  data32 = {{#if:{{{members|{{{agzalar|}}}}}} |{{{members}}}{{#if:{{{members_year|}}}|&amp;nbsp;({{{members_year}}})}} }}

| label33 = {{longitem|Işgärleriniň sany}}
|  data33 = {{#if:{{{num_employees|{{{işgärleriniň_sany|}}}}}} |{{{num_employees|}}}{{#if:{{{num_employees_year|}}}|&amp;nbsp;({{{num_employees_year|}}})}} }}

| label41 = Website
|  data41 = {{#if:{{{website|{{{homepage|}}}}}} |{{{website|{{{homepage|}}}}}} |{{#invoke:WikidataIB |url2 |url={{#invoke:WikidataIB |getValue |rank=best |P856 |name=website |qid={{{qid|}}} |suppressfields={{{suppressfields|}}} |fetchwikidata={{{fetchwikidata|ALL}}} |onlysourced=yes |maxvals=1}} }} }}

| belowstyle = line-height:1.35em;
| below = {{#if:{{{footnotes|}}} |'''Footnotes{{\}}references'''&lt;br /&gt;{{{footnotes}}} }}

}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5qiyvgcoo99oxm8omummx2iazj3ye98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ulanyjy çekişme:TayfunEt.</title>
    <ns>3</ns>
    <id>20739</id>
    <revision>
      <id>230356</id>
      <parentid>230218</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T23:44:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <comment>/* Wikidata makala nädip goşmaly */ Reply</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1731" xml:space="preserve">&lt;big&gt;&lt;center&gt;&lt;span style=&quot;color: red&quot;&gt;Hoş geldiňiz!&lt;/span&gt;&lt;/center&gt;&lt;/big&gt;

&lt;center&gt;'''&lt;big&gt; Wikipediýa: erkin ensiklopediýa hoş geldiňiz, {{PAGENAME}}!&lt;/big&gt;'''&lt;/center&gt;

Salam, indi siz Türkmençe Wikipediýada. Goşant goşmakçy bolsaňyz ilki bilen [[Wikipediýa:Ýörelgeler|ýörelgeler]] bilen tanyşmak ündelýär. Wikipediýada özgerişlik geçirip bilersiňiz. 

Eger Wikipediýany öwrenmek isleýän bolsaňyz [[Ýardam:Içindäkiler|Ýardam sahypasyna]] serediň. 


'''Türkmençe Wikipediýany ösdüreliň.''' --[[User:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #126180&quot;&gt;'''~Styyx'''&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;[[User talk:Styyx|&lt;span style=&quot;color: #24d63f&quot;&gt;''Talk?''&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:gray&quot;&gt;^-^&lt;/span&gt;]]&lt;/sup&gt; 20:02, 14 mart 2022 (UTC)
&lt;inputbox&gt;
type=create
width=45
&lt;/inputbox&gt;

== Wikidata makala nädip goşmaly ==

salam. men beýleki wikipediýalardan makala alyp terjime edip tkwikide sahypa döredýärin ýöne wikidata beýleki dillerdäki wikipediýa birikdirip bilemok maňa öwretmegiňizi haýyş edýärin. [[Ulanyjy:Allanur77|Allanur77]] ([[Ulanyjy çekişme:Allanur77|gürleşme]]) 08:38, 3 awgust 2022 (UTC)
: Salam {{U|Allanur77}}, &quot;Diller&quot; böleginde &quot;Salgy goşun&quot; ýerine basyň. Ondan soň Dil we Sahypany goşun. 

Mysal: 

Dil: ruwiki 

Sahypa: Собака 

&quot;Sahypa bilen baglanyşyk&quot; ýerine basyň we ondan soň &quot;Confirm&quot; ýerine basyň. Ýa-da ol sahypa islendik sahypa bolmasa, x ýerinden çykyş ediň.

Diller dil kody we &quot;wiki&quot; sözü bilen ýazylýar. 
ruwiki → rusça

[[Ulanyjy:TayfunEt.|TayfunEt.]] ([[Ulanyjy çekişme:TayfunEt.|gürleşme]]) 10:31, 3 awgust 2022 (UTC)

:Sagboluň. [[Ulanyjy:Allanur77|Allanur77]] ([[Ulanyjy çekişme:Allanur77|gürleşme]]) 23:44, 3 awgust 2022 (UTC)</text>
      <sha1>0mdwqwbkcjgt33561mynvn8no98pgsw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ulanyjy:Allanur77</title>
    <ns>2</ns>
    <id>21073</id>
    <revision>
      <id>230359</id>
      <parentid>230157</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:07:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <comment>/* Goşantlarym: */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4602" xml:space="preserve">{{DISPLAYTITLE:&lt;span style=&quot;border-radius:9em;padding:0 7px;background: linear-gradient(45deg, rgba(0,131,176,1) 0%, rgba(0,180,219,1) 85%);&quot;&gt;Foydalanuvchi:&lt;span style=&quot;color:#FFF&quot;&gt;'''Allanur77'''&lt;/span&gt;&lt;/span&gt;}}
{| cellpadding=&quot;10&quot; cellspacing=&quot;8&quot; style=&quot;width: 100%; background-color: #b0d0a0; border: 1px solid #008000; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75);&quot;
|- style=&quot;display: none;&quot;
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;padding: 0;&quot; |5D
HELLO Heading here, but remove 'display: none;' on row (above; leave just '|-')
|-d
| style=&quot;width: 70%; background-color: #d0f0c0; border-width: 1px 4px 4px 1px; border-style: solid; border-color: #008000; vertical-align: top; border-radius: 8px; -moz-border-radius: 8px; box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -moz-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75); -webkit-box-shadow: 0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75);&quot; rowspan=&quot;2&quot; |
&lt;div style=&quot;font-family: 'Maiandra GD', Times New Roman; font-size: 10pt; text-align: left;&quot;&gt;
{| style=&quot; background-color: #d0f0c0;&quot;
|-
|
{{User yaş|gün=27|ay=7|yıl=2005}}

[[Faýl:Flag_of_Turkmenistan.jpg|thumb|300px|'''Garaşsyz Baky Bitarap [[Türkmenistan]]''']]
{{Ombox
|text = '''Habarlaryňyzy(SMS) [[Hususy:Emailuser/allanur77wiki@gmail.com|e-poçta salgyma]] ýollap bilersiňiz.'''
|image = 
[[Faýl:Mail-message-new.svg|40px|link=]]
|style = width:500px
|textstyle = text-align:center;
}}&lt;/center&gt;
'''E-poçta : allanur77wiki@gmail.com'''

&lt;inputbox&gt;
type=create
width=25
&lt;/inputbox&gt;
{|table width=100%
|-
|{{User-full|Allanur77}} ||align=right| &lt;font color=RoyalBlue&gt;'''{{NUMBEROFARTICLES}}'''&lt;/font&gt;
|}
* Makalalaryň sany:  {{NUMBEROFARTICLES}}
* Ulanyjylaryň sany:  {{NUMBEROFUSERS:R}}
* Bar bolan sahypalaryň sany -- {{NUMBEROFPAGES}}
* Yüklenen faýllaryň sany -- {{NUMBEROFFILES}}
{{userboxtop 
| backgroundcolor=#00C5CD;
| 
| bordercolor=#white
| extra-css=-moz-border-radius: 15px; color: #FFFFFF;
}}
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
[[Image:Flag of Turkmenistan.svg|30px]]''''' Hoş Geldiňiz''''' 
[[Image:Flag of Uzbekistan.svg|30px]]''''' Xush Kelibsiz'''''
&lt;/div&gt;
&lt;span style=&quot;position:absolute;top:-40px;left:-175px;z-index:20&quot;&gt;[[Image:Flag of Turkmenistan.svg||65px]]&lt;/span&gt;
&lt;div style=&quot;position: fixed; left: 1; bottom: 0; display: block&quot;&gt;[[Faýl:Emblem of Turkmenistan.svg|80px]]&lt;/div&gt;
                  {| border=&quot;2&quot; align=&quot;right&quot; cellpadding=&quot;4&quot; cellspacing=&quot;0&quot; width=&quot;300&quot; style=&quot;margin: 0.5em 0 1em    1em;
|+&lt;big&gt;'''Wikipediýa ulanyjysy  hakynda:'''&lt;/big&gt;                            
|'''[[Ady]]'''                                                                     
|Allanur                                   
|-
|'''[[Familýasy]]'''
|Tyllaýew
|-
|'''[[(nickname)]]'''
|Ulanyjy: Allanur77
|-                                                             
|'''[[Ýaşaýan ýeri]]'''
|Türkmenistan
|-
|'''[[Milleti]]'''
|Ärsary Türkmen
|-
|}
''Men Tyllaýew Allanur 2005-nji ýylyň 27-nji iýulynda Türkmenistanyň [[Mary]] welaýatynyň [[Tagtabazar]]-şäherinde doguldum.'' 
{{#babel:tk-N|en-1|ru-2|tr-2|uz-3|az-1}}           
{{Şablon: Wikitaslama Türkmenistan}}
{{Wikitaslama küşt}}
{{User Asia}}
{|
|{{userbox|id =gmail |id-s = 10 |id-c = yellow|info = ''Allanur77wiki@gmail.com'' |info-c = lightgreen |info-s = 10 |border-c = black}}
|}

=== ''Goşantlarym:'' ===
&lt;center&gt;&lt;div style=&quot;width:270px;background:#dddddd;border: 1px solid black; padding:0.5em  1em 0.5em 1em&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;height: 260px; width: 250px; overflow: auto; padding: 6px;text-align: left; border:solid 1px;&quot;&gt;
*# [[Lebap welaýatynyň Türkmenabat]]-''Şäheri''
*# [[Mehriban Aliýewa]]
*# [[Birleşen Arap Emirlikleri(BAE)-geografiýasy]]
*# [[Barbados]]
*# [[Sakar etraby]]
*# [[Ylham Alyýew]]-''Azerbaýjan prezidenti''
*# [[Banknot hasaplaýjy]]
*# [[Andijan]]
*# [[Duşanbe]]
*# [[Daşkent]]
*# [[Orta Aziýa]]
*# [[Gök kepderi]]
*# [[Buhara]]
*# [[Dünýäniň 7 täsinligi]]
*# [[Plowdiw]]
*# [[Kabo-Werde]]
*# [[Tehnologiýa]]
*# [[Kuala Lumpur]]
*# [[Doha]]
*# [[Trinidad we Tobago‎]] 
*# [[Gündogar Aziýa‎]] 
*# [[Russiýa‎]]
*# [[Mihail Skobelew]]
*# [[Rockstar Games]]
*# [[Al-Kuweýt‎]] 
*# [[Özbegistan bilen Türkmenistanyň arasyndaky gatnaşyklar‎]]
*# [[Aziýa Baýdaklary]]
*# [[Ýarym Ada]]
&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;&lt;/center&gt;
*Başga wikipediýa sahypalarym:

*[[:uz:User:Allanur77|Özbek Wikipediýa]]

*[[:tr:User:Allanur77|Türk Wikipediýa]]

*[[:az:User:Allanur77|Azerbaýjan Wikipediýa]]</text>
      <sha1>nl0v6ka72o52uewafra3nh7t36iozun</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>3-nji müňýyllyk</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21117</id>
    <revision>
      <id>230364</id>
      <parentid>230021</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T04:26:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>114.79.20.202</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2096" xml:space="preserve">{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;border-collapse:collapse;border:1px solid silver&quot;
|-
|'''[[21-nji asyr]]'''
|[[22-nji asyr]]
|[[23-nji asyr]]
|[[24-nji asyr]]
|[[25-nji asyr]]
|-
|[[26-njy asyr]]
|[[27-nji asyr]]
|[[28-nji asyr]]
|[[29-njy asyr]]
|[[30-njy asyr]]
|}
{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;border-collapse:collapse;border:1px solid silver&quot;
|-
|[[2000–2009|2000ýý]] 
|[[2010ýý]]
|'''[[2020ýý]]'''
|[[2030ýý]]
|[[2040ýý]]
|[[2050ýý]]
|[[2060ýý]]
|[[2070ýý]]
|[[2080ýý]]
|[[2090ýý]]
|-
|[[2100–2109|2100ýý]] 
|[[2110ýý]]
|[[2120ýý]]
|[[2130ýý]]
|[[2140ýý]]
|[[2150ýý]]
|[[2160ýý]]
|[[2170ýý]]
|[[2180ýý]]
|[[2190ýý]]
|-
|[[2200–2209|2200ýý]] 
|[[2210ýý]]
|[[2220ýý]]
|[[2230ýý]]
|[[2240ýý]]
|[[2250ýý]]
|[[2260ýý]]
|[[2270ýý]]
|[[2280ýý]]
|[[2290ýý]]
|-
|[[2300–2109|2300ýý]] 
|[[2310ýý]]
|[[2320ýý]]
|[[2330ýý]]
|[[2340ýý]]
|[[2350ýý]]
|[[2360ýý]]
|[[2370ýý]]
|[[2380ýý]]
|[[2390ýý]]
|-
|[[2400–2409|2400ýý]] 
|[[2410ýý]]
|[[2420ýý]]
|[[2430ýý]]
|[[2440ýý]]
|[[2450ýý]]
|[[2460ýý]]
|[[2470ýý]]
|[[2480ýý]]
|[[2490ýý]]
|-
|[[2500–2509|2500ýý]] 
|[[2510ýý]]
|[[2520ýý]]
|[[2530ýý]]
|[[2540ýý]]
|[[2550ýý]]
|[[2560ýý]]
|[[2570ýý]]
|[[2580ýý]]
|[[2590ýý]]
|-
|[[2600–2609|2600ýý]] 
|[[2610ýý]]
|[[2620ýý]]
|[[2630ýý]]
|[[2640ýý]]
|[[2650ýý]]
|[[2660ýý]]
|[[2670ýý]]
|[[2680ýý]]
|[[2690ýý]]
|-
|[[2700–2709|2700ýý]] 
|[[2710ýý]]
|[[2720ýý]]
|[[2730ýý]]
|[[2740ýý]]
|[[2750ýý]]
|[[2760ýý]]
|[[2770ýý]]
|[[2780ýý]]
|[[2790ýý]]
|-
|[[2800–2809|2800ýý]] 
|[[2810ýý]]
|[[2820ýý]]
|[[2830ýý]]
|[[2840ýý]]
|[[2850ýý]]
|[[2860ýý]]
|[[2870ýý]]
|[[2880ýý]]
|[[2890ýý]]
|-
|[[2900–2909|2900ýý]] 
|[[2910ýý]]
|[[2920ýý]]
|[[2930ýý]]
|[[2940ýý]]
|[[2950ýý]]
|[[2960ýý]]
|[[2970ýý]]
|[[2980ýý]]
|[[2990ýý]]
|}
&lt;div&gt;
{| align=&quot;right&quot;
|-
|colspan=2|{{Millenniumbox|3}}
|- align=&quot;center&quot;
|[[Faýl:Santa-Maria.jpg|thumb|Santa Maria gämisiniň replikasy]]
|__TOC__
|}

{{Wagt-stub}}</text>
      <sha1>75lucue19bh8q47aq99fc65t2dut7ls</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230366</id>
      <parentid>230364</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T04:28:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>114.79.20.202</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2096" xml:space="preserve">{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;border-collapse:collapse;border:1px solid silver&quot;
|-
|'''[[21-nji asyr]]'''
|[[22-nji asyr]]
|[[23-nji asyr]]
|[[24-nji asyr]]
|[[25-nji asyr]]
|-
|[[26-njy asyr]]
|[[27-nji asyr]]
|[[28-nji asyr]]
|[[29-njy asyr]]
|[[30-njy asyr]]
|}
{| border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;5&quot; style=&quot;border-collapse:collapse;border:1px solid silver&quot;
|-
|[[2000–2009|2000ýý]] 
|[[2010ýý]]
|'''[[2020ýý]]'''
|[[2030ýý]]
|[[2040ýý]]
|[[2050ýý]]
|[[2060ýý]]
|[[2070ýý]]
|[[2080ýý]]
|[[2090ýý]]
|-
|[[2100–2109|2100ýý]] 
|[[2110ýý]]
|[[2120ýý]]
|[[2130ýý]]
|[[2140ýý]]
|[[2150ýý]]
|[[2160ýý]]
|[[2170ýý]]
|[[2180ýý]]
|[[2190ýý]]
|-
|[[2200–2209|2200ýý]] 
|[[2210ýý]]
|[[2220ýý]]
|[[2230ýý]]
|[[2240ýý]]
|[[2250ýý]]
|[[2260ýý]]
|[[2270ýý]]
|[[2280ýý]]
|[[2290ýý]]
|-
|[[2300–2309|2300ýý]] 
|[[2310ýý]]
|[[2320ýý]]
|[[2330ýý]]
|[[2340ýý]]
|[[2350ýý]]
|[[2360ýý]]
|[[2370ýý]]
|[[2380ýý]]
|[[2390ýý]]
|-
|[[2400–2409|2400ýý]] 
|[[2410ýý]]
|[[2420ýý]]
|[[2430ýý]]
|[[2440ýý]]
|[[2450ýý]]
|[[2460ýý]]
|[[2470ýý]]
|[[2480ýý]]
|[[2490ýý]]
|-
|[[2500–2509|2500ýý]] 
|[[2510ýý]]
|[[2520ýý]]
|[[2530ýý]]
|[[2540ýý]]
|[[2550ýý]]
|[[2560ýý]]
|[[2570ýý]]
|[[2580ýý]]
|[[2590ýý]]
|-
|[[2600–2609|2600ýý]] 
|[[2610ýý]]
|[[2620ýý]]
|[[2630ýý]]
|[[2640ýý]]
|[[2650ýý]]
|[[2660ýý]]
|[[2670ýý]]
|[[2680ýý]]
|[[2690ýý]]
|-
|[[2700–2709|2700ýý]] 
|[[2710ýý]]
|[[2720ýý]]
|[[2730ýý]]
|[[2740ýý]]
|[[2750ýý]]
|[[2760ýý]]
|[[2770ýý]]
|[[2780ýý]]
|[[2790ýý]]
|-
|[[2800–2809|2800ýý]] 
|[[2810ýý]]
|[[2820ýý]]
|[[2830ýý]]
|[[2840ýý]]
|[[2850ýý]]
|[[2860ýý]]
|[[2870ýý]]
|[[2880ýý]]
|[[2890ýý]]
|-
|[[2900–2909|2900ýý]] 
|[[2910ýý]]
|[[2920ýý]]
|[[2930ýý]]
|[[2940ýý]]
|[[2950ýý]]
|[[2960ýý]]
|[[2970ýý]]
|[[2980ýý]]
|[[2990ýý]]
|}
&lt;div&gt;
{| align=&quot;right&quot;
|-
|colspan=2|{{Millenniumbox|3}}
|- align=&quot;center&quot;
|[[Faýl:Santa-Maria.jpg|thumb|Santa Maria gämisiniň replikasy]]
|__TOC__
|}

{{Wagt-stub}}</text>
      <sha1>dtr0ujncyao36biktk09ajoyl771i1m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mihail Skobelew</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21169</id>
    <revision>
      <id>230349</id>
      <parentid>229984</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:31:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2371" xml:space="preserve">{{Esassyz}}
[[Faýl:Skobelev, Michel, par Serge Levitsky, BNF Gallica.jpg|thumb|250px|Mihail Skobelew]]
'''Mihail Dmitriýewiç Skobelew''' (17.09.1843, [[Sankt-Peterburg]] - 25.06.1882, [[Moskwa]]) - [[Russiýa]]nyň imperiýasynyň Türküstandaky çozuş söweşlerinde işjeň gatnaşan rus harby ýolbaşçysy, pyýada goşun generaly (1881ý). Baş işgärler akademiýasyny gutardy (1868ý). 1869-njy ýylda kapitan derejesi bilen Merkezi Aziýa geldi we 8 ýylda general general derejesi bilen Russiýa gaýdyp geldi.KP Kaufmanyň Hywa hanlygyny (1873ý) basyp almakda we &quot;Polat Han&quot; gozgalaňyny basyp ýatyrmakda iň ýakyn kömekçilerinden biri (1873-76ý). Andijany ýykdy we ýaşaýjylaryna 3300 rubl kompensasiýa töledi. Kokan hanlygy ýatyrylandan soň, 1876-njy ýylda. Fergana sebitiniň ilkinji harby häkimi 19-njy fewralda döredildi. Skobelew sebit merkezini Kokandan Täze Margilona geçirdi. Türküstanda patyşa Russiýanyň kolonial syýasatyny durmuşa geçirmäge işjeň gatnaşypdyr. Rus-Türk urşuna gatnaşyjy (1877-78ý). Ahalteke harby kampaniýalarynda 2-nji Ahalteke ekspedisiýasyna ýolbaşçylyk etdi. Koktepa (Gökdepe) galasy we Dengildepe rus esgerleri tarapyndan (1881-nji ýylyň 12-nji ýanwary)S-nyň buýrugy bilen galanyň diri galan ähli ýaşaýjylary: 45,000 adam (aýallar, garrylar, çagalar) gyryldy, emläkleri talandy we Gökdepe ýere ýykyldy. Yhlasly şowinist we kolonialist hökmünde. Türküstanyň ýerli halklaryna göz aýlady. ýigrenji ýatlamalar ýerli ilatda galýar.1882-nji ýylda Sankt-Peterburgda pajygaly ýagdaýda öldürildi.

==Salgylanmalar==
*[https://tr.wikipedia.org/wiki/Mihail_Skobelev| Maglumatlar türk wikipediýasyndan alyndy.]

*https://books.google.com/books?id=FPBn2KZWNuMC

*https://web.archive.org/web/20200612072849/https://books.google.com/books?id=FPBn2KZWNuMC  

*https://books.google.com/books?id=6SoBAAAAMAAJ&amp;q=G%C3%B6ktepe+1881&amp;dq=G%C3%B6ktepe+1881&amp;hl=tr&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwiPk7GOsZ_WAhUjGZoKHWHPCB4Q6AEILzAB 

*https://books.google.com/books?id=mTr7AgAAQBAJ&amp;pg=PA4&amp;dq=G%C3%B6ktepe+sava%C5%9F%C4%B1&amp;hl=tr&amp;sa=X&amp;ved=0ahUKEwjW2Nzjr5_WAhUJJJoKHf_nC4oQ6AEIJzAA#v=onepage&amp;q=G%C3%B6ktepe%20sava%C5%9F%C4%B1 

International Strategic Research Organization
 *http://www.dntours.com/geokdepe.htm

*https://web.archive.org/web/20170914034952/http://www.dntours.com/geokdepe.htm</text>
      <sha1>gqra58kyraq1vggj7u2dl9aay9mi08g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Turgut Reis metjidi (Balçik)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21199</id>
    <revision>
      <id>230373</id>
      <parentid>230102</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:06:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1396" xml:space="preserve">[[Faýl:Кв. Левски, 9600 Балчик, Bulgaria - panoramio.jpg|thumb]]
[[Faýl:Balchik_Mosque.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Balchik_Mosque.jpg/220px-Balchik_Mosque.jpg|thumb| 1939-njy ýylda Turgut Reis metjidi.]]

'''Turgut Reis metjidi''' ({{Lang-bg|Тургут Реис джамия}}, {{Lang-tr|Turgut Reis Camii}}) [[Bolgariýa|Bolgariýanyň]] [[Balçik]] şäherindäki metjitdir. Turgut Reis [[Gara deňiz|Gara deňizde]] güýçli tupana düşdi we bu tupandan gutulanda metjit gurjakdygyny aýdyp doga etdi. Balçik şäherine baryp, Turgut Reis metjidini gurdy.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://audiotravelguide.ro/en/turgut-reis-mosque-balchik/|title=Turgut Reis Mosque, Balchik » Audio Travel Guide|date=22 June 2017}}&lt;/ref&gt;

== Galereýa ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Балчик джамия . Balçık . Bulgaria. Mosque doorway, Balchik Oct 1993 (3755749627).jpg
Faýl:Baltschik Moschee 1.JPG
Faýl:Балчик джамия минаре , Bulgaria. Soviet Car action and Minaret, Balchik, Oct 1993 (3755750097).jpg|1993
Faýl:Moschee in Balchik 1995.jpg|1995
Faýl:Nicolae Tonitza - Farul din Balcic.jpg|alt=Art from Nicolae Tonitza|Nicolae Tonitza
Faýl:Nicolae Tonitza - Geamie la Balcic.jpg|alt=Art from Nicolae Tonitza|Nicolae Tonitza
&lt;/gallery&gt;

== Çeşmeler ==
{{Çeşmeler}}
[[Kategoriýa:Metjidler]]
[[Kategoriýa:Islam]]
[[Kategoriýa:Yslam]]</text>
      <sha1>shkse6g6pedxhio5xc7tkkncv4q9s6l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rovio Entertainment</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21222</id>
    <revision>
      <id>230233</id>
      <timestamp>2022-08-03T12:04:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the page &quot;[[:tr:Special:Redirect/revision/25096744|Rovio Entertainment]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="676" xml:space="preserve">{{Infobox company}}

'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>6ib846p2rh3112xdq5ogt1yz3y947wl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230234</id>
      <parentid>230233</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:08:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="676" xml:space="preserve">{{Infobox company}}

'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>g3kdxsfq75d7v5wx9t6kd7jgr8w1slg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230235</id>
      <parentid>230234</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:09:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="697" xml:space="preserve">{{Infobox şirket|surat=Rovio Logo.png}}

'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>hjwc31s804leyuf9f16rr448c13rzkw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230236</id>
      <parentid>230235</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:09:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="697" xml:space="preserve">{{Infobox şirket|image=Rovio Logo.png}}

'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>csti62aoumne5dm3dghg4s7e6jat1yq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230237</id>
      <parentid>230236</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:10:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="655" xml:space="preserve">'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>6nj44jd5rjxc1si66k3bisq3u5uh6bc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230238</id>
      <parentid>230237</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:11:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2934" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = Rovio Entertainment Corporation
| logo = Rovio Entertainment.svg
| image = Rovio Entertainment Hdqtrs 1.jpg
| image_caption = Rovio's headquarters in Espoo, Finland
| native_name = Rovio Entertainment Oyj
| native_name_lang = fi
| former_name = {{Unbulleted list|Relude Oy (2003–2005)|Rovio Mobile Oy (2005–2011)|Rovio Entertainment Oy (2011–2017)}}
| type = [[Public company|Public]]
| traded_as = {{OMX|HEX144044|ROVIO}}
| ISIN = FI4000266804
| industry = [[Video game industry|Video games]]
| founded = {{Start date and age|df=yes|2003|11|10}} in [[Helsinki]], Finland
| founders = {{Unbulleted list|Niklas Hed|Jarno Väkeväinen|Kim Dikert}}
| hq_location_city = [[Espoo]]
| hq_location_country = Finland
| num_locations = 5 studios&lt;ref name=&quot;ar2019&quot;&gt;{{Cite web |url=https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |title=Annual report 2019 |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205073931/https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |archive-date=5 February 2021 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
| num_locations_year = 2020
| key_people = {{Unbulleted list|Alexandre Pelletier-Normand  {{small|([[Chief executive officer|CEO]])}}|René Lindell {{small|([[Chief financial officer|CFO]])}}|Ville Heijari {{small|([[Chief marketing officer|CMO]])}}}}
| products = ''[[Angry Birds]]'' series
| revenue = {{Decrease}} {{€|272.3&amp;nbsp;million|link=yes}}&lt;ref name=&quot;ar2020&quot;&gt;{{Cite web |url=https://investors.rovio.com/system/files/2021-03/Rovio_Annual_Report_2020%20%281%29.pdf |title=Annual report 2020 |access-date=9 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210409071810/https://investors.rovio.com/system/files/2021-03/Rovio_Annual_Report_2020%20%281%29.pdf |archive-date=9 April 2021 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
| revenue_year = 2020
| operating_income = {{Increase}} {{€|60.1&amp;nbsp;million}}&lt;ref name=&quot;ar2020&quot; /&gt;
| income_year = 2020
| net_income = {{Increase}} {{€|47.2&amp;nbsp;million}}&lt;ref name=&quot;ar2020&quot; /&gt;
| net_income_year = 2020
| num_employees = {{Increase}} 480&lt;ref name=&quot;ar2020&quot; /&gt;
| num_employees_year = 2020
| divisions = 
| subsid = PlayRaven
| website = {{URL|https://www.rovio.com/|rovio.com}}
}}
'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>087ov1zfvahw0l4z9hzl6cp0utivwzm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230239</id>
      <parentid>230238</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:14:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2311" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = Rovio Entertainment Corporation
| logo = Rovio Logo.png
| image = Rovio Entertainment Hdqtrs 1.jpg
| image_caption = Rovio's headquarters in Espoo, Finland
| native_name = Rovio Entertainment Oyj
| native_name_lang = fi
| former_name = Relude Oy (2003–2005), Rovio Mobile Oy (2005–2011), Rovio Entertainment Oy (2011–2017)
| type = [[Public company|Public]]
| ISIN = FI4000266804
| industry = [[Video game industry|Video games]]
| founded = 2003|11|10 in [[Helsinki]], Finland
| founders = Niklas Hed, Jarno Väkeväinen, Kim Dikert
| hq_location_city = [[Espoo]]
| hq_location_country = Finland
| num_locations = 5 studios&lt;ref name=&quot;ar2019&quot;&gt;{{Cite web |url=https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |title=Annual report 2019 |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205073931/https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |archive-date=5 February 2021 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
| num_locations_year = 2020
| products = ''[[Angry Birds]]'' series
| revenue = {{Decrease}} {{€|272.3&amp;nbsp;million|link=yes}}&lt;ref name=&quot;ar2020&quot;&gt;{{Cite web |url=https://investors.rovio.com/system/files/2021-03/Rovio_Annual_Report_2020%20%281%29.pdf |title=Annual report 2020 |access-date=9 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210409071810/https://investors.rovio.com/system/files/2021-03/Rovio_Annual_Report_2020%20%281%29.pdf |archive-date=9 April 2021 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
| revenue_year = 2020
| divisions = 
| subsid = PlayRaven
| website = {{URL|https://www.rovio.com/|rovio.com}}
}}
'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>n51xn6f4ysb4cou0kf2quhg3qeujui6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230240</id>
      <parentid>230239</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:15:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1843" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = Rovio Entertainment 
| logo = Rovio Logo.png
| image = [[File:Rovio Entertainment Hdqtrs 1.jpg]]
| image_caption = Rovio's headquarters in Espoo, Finland
| native_name = Rovio Entertainment Oyj
| native_name_lang = fi
| former_name = Relude Oy (2003–2005), Rovio Mobile Oy (2005–2011), Rovio Entertainment Oy (2011–2017)
| type = [[Public company|Public]]
| ISIN = FI4000266804
| industry = [[Video game industry|Video games]]
| founded = 2003|11|10 in [[Helsinki]], Finland
| founders = Niklas Hed, Jarno Väkeväinen, Kim Dikert
| hq_location_city = [[Espoo]]
| hq_location_country = Finland
| num_locations = 5 studios&lt;ref name=&quot;ar2019&quot;&gt;{{Cite web |url=https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |title=Annual report 2019 |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205073931/https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |archive-date=5 February 2021 |url-status=live |df=dmy-all }}&lt;/ref&gt;
| num_locations_year = 2020
| products = ''[[Angry Birds]]'' series
| divisions = 
| subsid = PlayRaven
| website = {{URL|https://www.rovio.com/|rovio.com}}
}}
'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>3ampdairar5ueqpkxdppxm7z9lso41e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230241</id>
      <parentid>230240</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:16:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1830" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = Rovio Entertainment 
| logo = Rovio Logo.png
| image = [[File:Rovio Entertainment Hdqtrs 1.jpg]]
| image_caption = Rovio's headquarters in Espoo, Finland
| native_name = Rovio Entertainment Oyj
| native_name_lang = fi
| former_name = Relude Oy (2003–2005), Rovio Mobile Oy (2005–2011), Rovio Entertainment Oy (2011–2017)
| type = [[Public company|Public]]
| ISIN = FI4000266804
| industry = [[Video game industry|Video games]]
| founded = 2003|11|10 in [[Helsinki]], Finland
| founders = Niklas Hed, Jarno Väkeväinen, Kim Dikert
| hq_location_city = [[Espoo]]
| hq_location_country = Finland
| num_locations = 5 studios&lt;ref name=&quot;ar2019&quot;&gt;{{Cite web |url=https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |title=Annual report 2019 |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205073931/https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |archive-date=5 February 2021 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| num_locations_year = 2020
| products = ''[[Angry Birds]]'' series
| divisions = 
| subsid = PlayRaven
| website = {{URL|https://www.rovio.com/|rovio.com}}
}}
'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>h3vcyvi6no2eheyyososst8in5s6tal</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230242</id>
      <parentid>230241</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:16:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1813" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = Rovio Entertainment 
| logo = Rovio Logo.png
| image = [[File:Rovio Entertainment Hdqtrs 1.jpg]]
| image_caption = Rovio's headquarters in Espoo, Finland
| native_name = Rovio Entertainment Oyj
| native_name_lang = fi
| former_name = Relude Oy (2003–2005), Rovio Mobile Oy (2005–2011), Rovio Entertainment Oy (2011–2017)
| type = [[Public company|Public]]
| ISIN = FI4000266804
| industry = [[Video game industry|Video games]]
| founded = 2003|11|10 in [[Helsinki]], Finland
| founders = Niklas Hed, Jarno Väkeväinen, Kim Dikert
| hq_location_city = [[Espoo]]
| hq_location_country = Finland
| num_locations = 5 studios&lt;ref name=&quot;ar2019&quot;&gt;{{Cite web |url=https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |title=Annual report 2019 |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205073931/https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt;
| num_locations_year = 2020
| products = ''[[Angry Birds]]'' series
| divisions = 
| subsid = PlayRaven
| website = {{URL|https://www.rovio.com/|rovio.com}}
}}
'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>6vthjtlcizlzahpptg4nu2zh3bpboeu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230258</id>
      <parentid>230242</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:22:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1830" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = Rovio Entertainment 
| logo = Rovio Logo.png
| image = [[File:Rovio Entertainment Hdqtrs 1.jpg]]
| image_caption = Rovio's headquarters in Espoo, Finland
| native_name = Rovio Entertainment Oyj
| native_name_lang = fi
| former_name = Relude Oy (2003–2005), Rovio Mobile Oy (2005–2011), Rovio Entertainment Oy (2011–2017)
| type = [[Public company|Public]]
| ISIN = FI4000266804
| industry = [[Video game industry|Video games]]
| founded = 2003|11|10 in [[Helsinki]], Finland
| founders = Niklas Hed, Jarno Väkeväinen, Kim Dikert
| hq_location_city = [[Espoo]]
| hq_location_country = Finland
| num_locations = 5 studios&lt;ref name=&quot;ar2019&quot;&gt;{{Cite web |url=https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |title=Annual report 2019 |access-date=5 February 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210205073931/https://investors.rovio.com/system/files/2020-03/Rovio_Annual_Report_2019_0.pdf |archive-date=5 February 2021}}&lt;/ref&gt;
| num_locations_year = 2020
| products = ''[[Angry Birds]]'' series
| divisions = 
| subsid = PlayRaven
| website = {{URL|https://www.rovio.com/|rovio.com}}
}}
'''“Rovio Entertainment''' ” [[Finlandiýa|Finlýandiýada]] ýerleşýän oýun programmirleme kompaniýasydyr. Iň meşhur oýny ''[[Angry Birds|Angry Birds]]'' bolan bu kompaniýa öň diňe ykjam hyzmat edipdi. “ [[IPhone]] ” we “iPad” oýunlary köpleriň ünsüni özüne çekýän bu kompaniýa “ ''Angry Birds'' ” bilen uly girdeji gazandy.{{Çeşme zerur}}

2012-nji ýylyň mart aýynda Rovio belli bir mukdarda “Futuremark” kompaniýasynyň oýun ösüş bölümi “ Futuremark Game Studios” -ny satyn aldy. &lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://www.theverge.com/2012/3/27/2905608/rovio-futuremark-games-studio-acquisition}}&lt;/ref&gt;
== Çeşmeler ==</text>
      <sha1>am5rlxg1wknd4wiabyfnhxt8mp0dfxj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Angry birds</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21223</id>
    <redirect title="Angry Birds" />
    <revision>
      <id>230244</id>
      <timestamp>2022-08-03T12:18:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>TayfunEt. moved page [[Angry birds]] to [[Angry Birds]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Angry Birds]]</text>
      <sha1>t9dur8bol74iahpuy4nrsgrihayniff</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kokos</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21224</id>
    <revision>
      <id>230251</id>
      <timestamp>2022-08-03T12:36:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the page &quot;[[:tr:Special:Redirect/revision/28022290|Hindistan cevizi]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2410" xml:space="preserve">{{Taksobitki|ad=Hindistan cevizi|resim=Cocos nucifera8.jpg|alem=[[Bitki|Plantae]]|klad1=[[Kapalı tohumlular|Angiosperms]] &lt;small&gt;(Kapalı tohumlular)&lt;/small&gt;|klad2=[[Tek çenekliler|Monocots]] &lt;small&gt;(Bir çenekliler)&lt;/small&gt;|takım=[[Arecales]]|familya=[[Arecaceae]] &lt;small&gt;(Palmiyegiller)&lt;/small&gt;|cins=Cocos|tür=C. nucifera|ikili_ad=Cocos nucifera|ikili_ad_yazar=[[Carolus Linnaeus|L.]]|dış_bağlantılar={{commons-species|Cocos nucifera}}}}
[[Faýl:Coconut_face.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Coconut_face.jpg/220px-Coconut_face.jpg|left|thumb| Kokos]]
[[Faýl:Coconut_trunk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Coconut_trunk.jpg/220px-Coconut_trunk.jpg|left|thumb| Kokos magistraly]]
'''Kokos''' (''Cocos nucifera'') tropiki ýerlerde ösýän we miwesi iýilýän palma maşgalasyndan (Arecaceae) palma [[Biologik görnüş|görnüşidir]] .

Tropiki sebitlerde ösýär. Miwe iýilýär. Kokos süýümi alynýar. Şeýle hem tortlara we tortlara bezeg we tagam goşmak üçin ak bölejikler görnüşinde ulanylýar.

“Palma çakyrynyň” bir görnüşi, uzynlygy 20 metrden geçýän kokosyň sapyny fermentlemek arkaly öndürilýär. Miwesinden alnan suwuklyk lukmançylykda hem ulanylýar. Kokos 7-13 ýaş aralygynda miwe berip başlaýar. 60 ýyla çenli önüm berýär. 90-100 ýyla çenli ýaşaýar. Adatça gaty gabygynyň aşagynda kokos suwy diýilýän dykyz suwuklyk bilen poroşok görnüşinde satylýar.

Kokos örän ýokumly, güýçlendiriji we semiz iýmitdir. Onda aňsat siňdirilýän ýagyň ýokary göterimi bar. Beden bu ýagy beýleki ýaglara garanyňda has aňsat ulanýar. Bu ýag fiziki we himiki aýratynlyklary taýdan ýag bilen gaty meňzeýär. Kokosda ähli aminokislotalary öz içine alýan ýokary hilli belok bar. Şeýle hem kaliý, natriý, magniý we kükürdi baýdyr.

Guradylan kokosyň energiýa bahalary gaty ýokary. Bişen guradylan kokos aşgazandaky artykmaç kislota problemalaryny bejermekde hem täsirli bolup, näsaga ýeňillik berýär. Kokos ekstrakty iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerini bejermekde örän täsirli. Iýmit siňdiriş, kolit, aşgazan ýarasy, içgeçme, [[gusmak]], gaz, dizenteriýa ýaly kesellere garşy örän gymmatly iýmitdir. Kokos, beýleki usullar gusmagy köşeşdirmedik mahaly ulanylyp bilner.
[[Kategoriýa:Kokos]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>deeo0ufg6xn9b7o5ye8tvey83x9bs97</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230252</id>
      <parentid>230251</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:36:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2406" xml:space="preserve">{{Takson|ad=Hindistan cevizi|resim=Cocos nucifera8.jpg|alem=[[Bitki|Plantae]]|klad1=[[Kapalı tohumlular|Angiosperms]] &lt;small&gt;(Kapalı tohumlular)&lt;/small&gt;|klad2=[[Tek çenekliler|Monocots]] &lt;small&gt;(Bir çenekliler)&lt;/small&gt;|takım=[[Arecales]]|familya=[[Arecaceae]] &lt;small&gt;(Palmiyegiller)&lt;/small&gt;|cins=Cocos|tür=C. nucifera|ikili_ad=Cocos nucifera|ikili_ad_yazar=[[Carolus Linnaeus|L.]]|dış_bağlantılar={{commons-species|Cocos nucifera}}}}
[[Faýl:Coconut_face.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Coconut_face.jpg/220px-Coconut_face.jpg|left|thumb| Kokos]]
[[Faýl:Coconut_trunk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Coconut_trunk.jpg/220px-Coconut_trunk.jpg|left|thumb| Kokos magistraly]]
'''Kokos''' (''Cocos nucifera'') tropiki ýerlerde ösýän we miwesi iýilýän palma maşgalasyndan (Arecaceae) palma [[Biologik görnüş|görnüşidir]] .

Tropiki sebitlerde ösýär. Miwe iýilýär. Kokos süýümi alynýar. Şeýle hem tortlara we tortlara bezeg we tagam goşmak üçin ak bölejikler görnüşinde ulanylýar.

“Palma çakyrynyň” bir görnüşi, uzynlygy 20 metrden geçýän kokosyň sapyny fermentlemek arkaly öndürilýär. Miwesinden alnan suwuklyk lukmançylykda hem ulanylýar. Kokos 7-13 ýaş aralygynda miwe berip başlaýar. 60 ýyla çenli önüm berýär. 90-100 ýyla çenli ýaşaýar. Adatça gaty gabygynyň aşagynda kokos suwy diýilýän dykyz suwuklyk bilen poroşok görnüşinde satylýar.

Kokos örän ýokumly, güýçlendiriji we semiz iýmitdir. Onda aňsat siňdirilýän ýagyň ýokary göterimi bar. Beden bu ýagy beýleki ýaglara garanyňda has aňsat ulanýar. Bu ýag fiziki we himiki aýratynlyklary taýdan ýag bilen gaty meňzeýär. Kokosda ähli aminokislotalary öz içine alýan ýokary hilli belok bar. Şeýle hem kaliý, natriý, magniý we kükürdi baýdyr.

Guradylan kokosyň energiýa bahalary gaty ýokary. Bişen guradylan kokos aşgazandaky artykmaç kislota problemalaryny bejermekde hem täsirli bolup, näsaga ýeňillik berýär. Kokos ekstrakty iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerini bejermekde örän täsirli. Iýmit siňdiriş, kolit, aşgazan ýarasy, içgeçme, [[gusmak]], gaz, dizenteriýa ýaly kesellere garşy örän gymmatly iýmitdir. Kokos, beýleki usullar gusmagy köşeşdirmedik mahaly ulanylyp bilner.
[[Kategoriýa:Kokos]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>ome4f8s913tl2e6b7bos6smkms6sath</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230253</id>
      <parentid>230252</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:37:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2407" xml:space="preserve">{{Takson|ady=Hindistan cevizi|surat=Cocos nucifera8.jpg|alem=[[Bitki|Plantae]]|klad1=[[Kapalı tohumlular|Angiosperms]] &lt;small&gt;(Kapalı tohumlular)&lt;/small&gt;|klad2=[[Tek çenekliler|Monocots]] &lt;small&gt;(Bir çenekliler)&lt;/small&gt;|takım=[[Arecales]]|familya=[[Arecaceae]] &lt;small&gt;(Palmiyegiller)&lt;/small&gt;|cins=Cocos|tür=C. nucifera|ikili_ad=Cocos nucifera|ikili_ad_yazar=[[Carolus Linnaeus|L.]]|dış_bağlantılar={{commons-species|Cocos nucifera}}}}
[[Faýl:Coconut_face.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Coconut_face.jpg/220px-Coconut_face.jpg|left|thumb| Kokos]]
[[Faýl:Coconut_trunk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Coconut_trunk.jpg/220px-Coconut_trunk.jpg|left|thumb| Kokos magistraly]]
'''Kokos''' (''Cocos nucifera'') tropiki ýerlerde ösýän we miwesi iýilýän palma maşgalasyndan (Arecaceae) palma [[Biologik görnüş|görnüşidir]] .

Tropiki sebitlerde ösýär. Miwe iýilýär. Kokos süýümi alynýar. Şeýle hem tortlara we tortlara bezeg we tagam goşmak üçin ak bölejikler görnüşinde ulanylýar.

“Palma çakyrynyň” bir görnüşi, uzynlygy 20 metrden geçýän kokosyň sapyny fermentlemek arkaly öndürilýär. Miwesinden alnan suwuklyk lukmançylykda hem ulanylýar. Kokos 7-13 ýaş aralygynda miwe berip başlaýar. 60 ýyla çenli önüm berýär. 90-100 ýyla çenli ýaşaýar. Adatça gaty gabygynyň aşagynda kokos suwy diýilýän dykyz suwuklyk bilen poroşok görnüşinde satylýar.

Kokos örän ýokumly, güýçlendiriji we semiz iýmitdir. Onda aňsat siňdirilýän ýagyň ýokary göterimi bar. Beden bu ýagy beýleki ýaglara garanyňda has aňsat ulanýar. Bu ýag fiziki we himiki aýratynlyklary taýdan ýag bilen gaty meňzeýär. Kokosda ähli aminokislotalary öz içine alýan ýokary hilli belok bar. Şeýle hem kaliý, natriý, magniý we kükürdi baýdyr.

Guradylan kokosyň energiýa bahalary gaty ýokary. Bişen guradylan kokos aşgazandaky artykmaç kislota problemalaryny bejermekde hem täsirli bolup, näsaga ýeňillik berýär. Kokos ekstrakty iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerini bejermekde örän täsirli. Iýmit siňdiriş, kolit, aşgazan ýarasy, içgeçme, [[gusmak]], gaz, dizenteriýa ýaly kesellere garşy örän gymmatly iýmitdir. Kokos, beýleki usullar gusmagy köşeşdirmedik mahaly ulanylyp bilner.
[[Kategoriýa:Kokos]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>mbqm171fbaaguw11jvqkupilmnusz72</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230254</id>
      <parentid>230253</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:37:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2408" xml:space="preserve">{{Takson|name=Hindistan cevizi|image=Cocos nucifera8.jpg|alem=[[Bitki|Plantae]]|klad1=[[Kapalı tohumlular|Angiosperms]] &lt;small&gt;(Kapalı tohumlular)&lt;/small&gt;|klad2=[[Tek çenekliler|Monocots]] &lt;small&gt;(Bir çenekliler)&lt;/small&gt;|takım=[[Arecales]]|familya=[[Arecaceae]] &lt;small&gt;(Palmiyegiller)&lt;/small&gt;|cins=Cocos|tür=C. nucifera|ikili_ad=Cocos nucifera|ikili_ad_yazar=[[Carolus Linnaeus|L.]]|dış_bağlantılar={{commons-species|Cocos nucifera}}}}
[[Faýl:Coconut_face.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Coconut_face.jpg/220px-Coconut_face.jpg|left|thumb| Kokos]]
[[Faýl:Coconut_trunk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Coconut_trunk.jpg/220px-Coconut_trunk.jpg|left|thumb| Kokos magistraly]]
'''Kokos''' (''Cocos nucifera'') tropiki ýerlerde ösýän we miwesi iýilýän palma maşgalasyndan (Arecaceae) palma [[Biologik görnüş|görnüşidir]] .

Tropiki sebitlerde ösýär. Miwe iýilýär. Kokos süýümi alynýar. Şeýle hem tortlara we tortlara bezeg we tagam goşmak üçin ak bölejikler görnüşinde ulanylýar.

“Palma çakyrynyň” bir görnüşi, uzynlygy 20 metrden geçýän kokosyň sapyny fermentlemek arkaly öndürilýär. Miwesinden alnan suwuklyk lukmançylykda hem ulanylýar. Kokos 7-13 ýaş aralygynda miwe berip başlaýar. 60 ýyla çenli önüm berýär. 90-100 ýyla çenli ýaşaýar. Adatça gaty gabygynyň aşagynda kokos suwy diýilýän dykyz suwuklyk bilen poroşok görnüşinde satylýar.

Kokos örän ýokumly, güýçlendiriji we semiz iýmitdir. Onda aňsat siňdirilýän ýagyň ýokary göterimi bar. Beden bu ýagy beýleki ýaglara garanyňda has aňsat ulanýar. Bu ýag fiziki we himiki aýratynlyklary taýdan ýag bilen gaty meňzeýär. Kokosda ähli aminokislotalary öz içine alýan ýokary hilli belok bar. Şeýle hem kaliý, natriý, magniý we kükürdi baýdyr.

Guradylan kokosyň energiýa bahalary gaty ýokary. Bişen guradylan kokos aşgazandaky artykmaç kislota problemalaryny bejermekde hem täsirli bolup, näsaga ýeňillik berýär. Kokos ekstrakty iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerini bejermekde örän täsirli. Iýmit siňdiriş, kolit, aşgazan ýarasy, içgeçme, [[gusmak]], gaz, dizenteriýa ýaly kesellere garşy örän gymmatly iýmitdir. Kokos, beýleki usullar gusmagy köşeşdirmedik mahaly ulanylyp bilner.
[[Kategoriýa:Kokos]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>bh9zcxcftfv7dcupejaradtml683qrp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230255</id>
      <parentid>230254</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:39:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2397" xml:space="preserve">{{Takson|name=Kokos|image=Cocos nucifera8.jpg|alem=[[Bitki|Plantae]]|klad1=[[Kapalı tohumlular|Angiosperms]] &lt;small&gt;(Kapalı tohumlular)&lt;/small&gt;|klad2=[[Tek çenekliler|Monocots]] &lt;small&gt;(Bir çenekliler)&lt;/small&gt;|takım=[[Arecales]]|familya=[[Arecaceae]] &lt;small&gt;(Palmiyegiller)&lt;/small&gt;|cins=Cocos|tür=C. nucifera|ikili_ad=Cocos nucifera|ikili_ad_yazar=[[Carolus Linnaeus|L.]]|dış_bağlantılar={{commons-species|Cocos nucifera}}}}
[[Faýl:Coconut_face.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Coconut_face.jpg/220px-Coconut_face.jpg|left|thumb| Kokos]]
[[Faýl:Coconut_trunk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Coconut_trunk.jpg/220px-Coconut_trunk.jpg|left|thumb| Kokos magistraly]]
'''Kokos''' (''Cocos nucifera'') tropiki ýerlerde ösýän we miwesi iýilýän palma maşgalasyndan (Arecaceae) palma [[Biologik görnüş|görnüşidir]] .

Tropiki sebitlerde ösýär. Miwe iýilýär. Kokos süýümi alynýar. Şeýle hem tortlara we tortlara bezeg we tagam goşmak üçin ak bölejikler görnüşinde ulanylýar.

“Palma çakyrynyň” bir görnüşi, uzynlygy 20 metrden geçýän kokosyň sapyny fermentlemek arkaly öndürilýär. Miwesinden alnan suwuklyk lukmançylykda hem ulanylýar. Kokos 7-13 ýaş aralygynda miwe berip başlaýar. 60 ýyla çenli önüm berýär. 90-100 ýyla çenli ýaşaýar. Adatça gaty gabygynyň aşagynda kokos suwy diýilýän dykyz suwuklyk bilen poroşok görnüşinde satylýar.

Kokos örän ýokumly, güýçlendiriji we semiz iýmitdir. Onda aňsat siňdirilýän ýagyň ýokary göterimi bar. Beden bu ýagy beýleki ýaglara garanyňda has aňsat ulanýar. Bu ýag fiziki we himiki aýratynlyklary taýdan ýag bilen gaty meňzeýär. Kokosda ähli aminokislotalary öz içine alýan ýokary hilli belok bar. Şeýle hem kaliý, natriý, magniý we kükürdi baýdyr.

Guradylan kokosyň energiýa bahalary gaty ýokary. Bişen guradylan kokos aşgazandaky artykmaç kislota problemalaryny bejermekde hem täsirli bolup, näsaga ýeňillik berýär. Kokos ekstrakty iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerini bejermekde örän täsirli. Iýmit siňdiriş, kolit, aşgazan ýarasy, içgeçme, [[gusmak]], gaz, dizenteriýa ýaly kesellere garşy örän gymmatly iýmitdir. Kokos, beýleki usullar gusmagy köşeşdirmedik mahaly ulanylyp bilner.
[[Kategoriýa:Kokos]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>npfcm0vjbt1bl8ovuep9xsezbulf7w9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230256</id>
      <parentid>230255</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:41:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2400" xml:space="preserve">{{Takson|name=Kokos|image=Cocos nucifera8.jpg|kingdom=[[Bitki|Plantae]]|klad1=[[Kapalı tohumlular|Angiosperms]] &lt;small&gt;(Kapalı tohumlular)&lt;/small&gt;|klad2=[[Tek çenekliler|Monocots]] &lt;small&gt;(Bir çenekliler)&lt;/small&gt;|takım=[[Arecales]]|familya=[[Arecaceae]] &lt;small&gt;(Palmiyegiller)&lt;/small&gt;|cins=Cocos|tür=C. nucifera|ikili_ad=Cocos nucifera|ikili_ad_yazar=[[Carolus Linnaeus|L.]]|dış_bağlantılar={{commons-species|Cocos nucifera}}}}
[[Faýl:Coconut_face.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Coconut_face.jpg/220px-Coconut_face.jpg|left|thumb| Kokos]]
[[Faýl:Coconut_trunk.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Coconut_trunk.jpg/220px-Coconut_trunk.jpg|left|thumb| Kokos magistraly]]
'''Kokos''' (''Cocos nucifera'') tropiki ýerlerde ösýän we miwesi iýilýän palma maşgalasyndan (Arecaceae) palma [[Biologik görnüş|görnüşidir]] .

Tropiki sebitlerde ösýär. Miwe iýilýär. Kokos süýümi alynýar. Şeýle hem tortlara we tortlara bezeg we tagam goşmak üçin ak bölejikler görnüşinde ulanylýar.

“Palma çakyrynyň” bir görnüşi, uzynlygy 20 metrden geçýän kokosyň sapyny fermentlemek arkaly öndürilýär. Miwesinden alnan suwuklyk lukmançylykda hem ulanylýar. Kokos 7-13 ýaş aralygynda miwe berip başlaýar. 60 ýyla çenli önüm berýär. 90-100 ýyla çenli ýaşaýar. Adatça gaty gabygynyň aşagynda kokos suwy diýilýän dykyz suwuklyk bilen poroşok görnüşinde satylýar.

Kokos örän ýokumly, güýçlendiriji we semiz iýmitdir. Onda aňsat siňdirilýän ýagyň ýokary göterimi bar. Beden bu ýagy beýleki ýaglara garanyňda has aňsat ulanýar. Bu ýag fiziki we himiki aýratynlyklary taýdan ýag bilen gaty meňzeýär. Kokosda ähli aminokislotalary öz içine alýan ýokary hilli belok bar. Şeýle hem kaliý, natriý, magniý we kükürdi baýdyr.

Guradylan kokosyň energiýa bahalary gaty ýokary. Bişen guradylan kokos aşgazandaky artykmaç kislota problemalaryny bejermekde hem täsirli bolup, näsaga ýeňillik berýär. Kokos ekstrakty iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerini bejermekde örän täsirli. Iýmit siňdiriş, kolit, aşgazan ýarasy, içgeçme, [[gusmak]], gaz, dizenteriýa ýaly kesellere garşy örän gymmatly iýmitdir. Kokos, beýleki usullar gusmagy köşeşdirmedik mahaly ulanylyp bilner.
[[Kategoriýa:Kokos]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>agvexu10qdpda03qvlzbniiscgo91fn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230257</id>
      <parentid>230256</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:42:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1756" xml:space="preserve">[[Faýl:Coconut_face.jpg|thumb| Kokos]]
[[Faýl:Coconut_trunk.jpg|thumb| Kokos magistraly]]
'''Kokos''' (''Cocos nucifera'') tropiki ýerlerde ösýän we miwesi iýilýän palma maşgalasyndan (Arecaceae) palma [[Biologik görnüş|görnüşidir]] .

Tropiki sebitlerde ösýär. Miwe iýilýär. Kokos süýümi alynýar. Şeýle hem tortlara we tortlara bezeg we tagam goşmak üçin ak bölejikler görnüşinde ulanylýar.

“Palma çakyrynyň” bir görnüşi, uzynlygy 20 metrden geçýän kokosyň sapyny fermentlemek arkaly öndürilýär. Miwesinden alnan suwuklyk lukmançylykda hem ulanylýar. Kokos 7-13 ýaş aralygynda miwe berip başlaýar. 60 ýyla çenli önüm berýär. 90-100 ýyla çenli ýaşaýar. Adatça gaty gabygynyň aşagynda kokos suwy diýilýän dykyz suwuklyk bilen poroşok görnüşinde satylýar.

Kokos örän ýokumly, güýçlendiriji we semiz iýmitdir. Onda aňsat siňdirilýän ýagyň ýokary göterimi bar. Beden bu ýagy beýleki ýaglara garanyňda has aňsat ulanýar. Bu ýag fiziki we himiki aýratynlyklary taýdan ýag bilen gaty meňzeýär. Kokosda ähli aminokislotalary öz içine alýan ýokary hilli belok bar. Şeýle hem kaliý, natriý, magniý we kükürdi baýdyr.

Guradylan kokosyň energiýa bahalary gaty ýokary. Bişen guradylan kokos aşgazandaky artykmaç kislota problemalaryny bejermekde hem täsirli bolup, näsaga ýeňillik berýär. Kokos ekstrakty iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerini bejermekde örän täsirli. Iýmit siňdiriş, kolit, aşgazan ýarasy, içgeçme, [[gusmak]], gaz, dizenteriýa ýaly kesellere garşy örän gymmatly iýmitdir. Kokos, beýleki usullar gusmagy köşeşdirmedik mahaly ulanylyp bilner.
[[Kategoriýa:Kokos]]
[[Kategoriýa:Ösümlikler]]</text>
      <sha1>ceunlxh319litm7bzuqklbfwsu79swr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>SUPERCELL (wideo oýun şereketi)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21225</id>
    <redirect title="Supercell" />
    <revision>
      <id>230259</id>
      <timestamp>2022-08-03T13:24:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:8108:14C0:5310:61AD:F4AD:3B0F:8D3D</ip>
      </contributor>
      <comment>[[Supercell]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Supercell]]</text>
      <sha1>h5vy59g3d2oafny0wlq043qrm9tv564</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ÝAPONIÝA XX asyryň 50-60-njy ÝYLLARYNDA</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21226</id>
    <redirect title="Ýaponiýa XX asyryň 50-60-njy ýyllarynda" />
    <revision>
      <id>230265</id>
      <timestamp>2022-08-03T13:34:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>TayfunEt. moved page [[ÝAPONIÝA XX asyryň 50-60-njy ÝYLLARYNDA]] to [[Ýaponiýa XX asyryň 50-60-njy ýyllarynda]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="57" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Ýaponiýa XX asyryň 50-60-njy ýyllarynda]]</text>
      <sha1>bsztivt2ix0437eaem6uv02lkdra4ka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aziýada ikinji jahan urşy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21227</id>
    <redirect title="Aziýada Ikinji Jahan Urşy" />
    <revision>
      <id>230270</id>
      <timestamp>2022-08-03T13:40:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>TayfunEt. moved page [[Aziýada ikinji jahan urşy]] to [[Aziýada Ikinji Jahan Urşy]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="41" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Aziýada Ikinji Jahan Urşy]]</text>
      <sha1>91mnq9zn9c32bt89n0cmn1if7rmkd29</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Xinjiang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21228</id>
    <redirect title="Hinjiýan Uýgur Awtonom Etraby" />
    <revision>
      <id>230281</id>
      <timestamp>2022-08-03T14:19:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Hinjiýan Uýgur Awtonom Etraby]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">#REDIRECT:[[Hinjiýan Uýgur Awtonom Etraby]]</text>
      <sha1>kq7k73iwhblohicytryv4cnbtkzo5jz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Module:Zh</title>
    <ns>828</ns>
    <id>21229</id>
    <revision>
      <id>230283</id>
      <timestamp>2022-08-03T14:23:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: 'return require('Module:Lang-zh')'</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">return require('Module:Lang-zh')</text>
      <sha1>36j6hlfpnu9p5icpqz02pjiccj3se9q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Module:Lang-zh</title>
    <ns>828</ns>
    <id>21230</id>
    <revision>
      <id>230284</id>
      <timestamp>2022-08-03T14:25:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: 'require('Module:No globals')  local p = {}  -- articles in which traditional Chinese preceeds simplified Chinese local t1st = { 	[&quot;228 Incident&quot;] = true, 	[&quot;Chinese calendar&quot;] = true, 	[&quot;Lippo Centre, Hong Kong&quot;] = true, 	[&quot;Republic of China&quot;] = true, 	[&quot;Republic of China at the 1924 Summer Olympics&quot;] = true, 	[&quot;Taiwan&quot;] = true, 	[&quot;Taiwan (island)&quot;] = true, 	[&quot;Taiwan Province&quot;] = true, 	[&quot;Wei Boyang&quot;] = true, }  -- the labels for each part  local labels = { 	[&quot;c&quot;...'</comment>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="6450" xml:space="preserve">require('Module:No globals')

local p = {}

-- articles in which traditional Chinese preceeds simplified Chinese
local t1st = {
	[&quot;228 Incident&quot;] = true,
	[&quot;Chinese calendar&quot;] = true,
	[&quot;Lippo Centre, Hong Kong&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China at the 1924 Summer Olympics&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan (island)&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan Province&quot;] = true,
	[&quot;Wei Boyang&quot;] = true,
}

-- the labels for each part 
local labels = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Chinese&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;simplified Chinese&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Chinese&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinyin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Cantonese Yale&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Zhuyin Fuhao&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;lit.&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;trans.&quot;,
}

-- article titles for wikilinks for each part
local wlinks = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Chinese language&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;simplified Chinese characters&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Chinese characters&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinyin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Yale romanization of Cantonese&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau romanisation&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Bopomofo&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;Literal translation&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;Translation&quot;,
}

-- for those parts which are to be treated as languages their ISO code
local ISOlang = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;zh&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;zh-Hant&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;zh-Hans&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;zh-Latn-pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;zh-Latn&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;zh-Latn-wadegile&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;yue-Latn-jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;nan-Latn&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;zh-Bopo&quot;,
}

local italic = {
	[&quot;p&quot;] = true,
	[&quot;tp&quot;] = true,
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;j&quot;] = true,
	[&quot;cy&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
	[&quot;poj&quot;] = true,
}

local superscript = {
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
}
-- Categories for different kinds of Chinese text
local cats = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing simplified Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing traditional Chinese-language text]]&quot;,
}

function p.Zh(frame)
	-- load arguments module to simplify handling of args
	local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs
	
	local args = getArgs(frame)
	return p._Zh(args)
end
	
function p._Zh(args)
	local uselinks = not (args[&quot;links&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to add links
	local uselabels = not (args[&quot;labels&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to have labels
	local capfirst = args[&quot;scase&quot;] ~= nil
 
	local t1 = false -- whether traditional Chinese characters go first
	local j1 = false -- whether Cantonese Romanisations go first
	local testChar
	if (args[&quot;first&quot;]) then
	 	 for testChar in mw.ustring.gmatch(args[&quot;first&quot;], &quot;%a+&quot;) do
			if (testChar == &quot;t&quot;) then
				t1 = true
			 end
			if (testChar == &quot;j&quot;) then
				j1 = true
			 end
		end
	end
	if (t1 == false) then
		local title = mw.title.getCurrentTitle()
		t1 = t1st[title.text] == true
	end

	-- based on setting/preference specify order
	local orderlist = {&quot;c&quot;, &quot;s&quot;, &quot;t&quot;, &quot;p&quot;, &quot;tp&quot;, &quot;w&quot;, &quot;j&quot;, &quot;cy&quot;, &quot;sl&quot;, &quot;poj&quot;, &quot;zhu&quot;, &quot;l&quot;, &quot;tr&quot;}
	if (t1) then
		orderlist[2] = &quot;t&quot;
		orderlist[3] = &quot;s&quot;
	end
	if (j1) then
		orderlist[4] = &quot;j&quot;
		orderlist[5] = &quot;cy&quot;
		orderlist[6] = &quot;sl&quot;
		orderlist[7] = &quot;p&quot;
		orderlist[8] = &quot;tp&quot;
		orderlist[9] = &quot;w&quot;
	end
	
	-- rename rules. Rules to change parameters and labels based on other parameters
	if args[&quot;hp&quot;] then
		-- hp an alias for p ([hanyu] pinyin)
		args[&quot;p&quot;] = args[&quot;hp&quot;]
	end
	if args[&quot;tp&quot;] then
		-- if also Tongyu pinyin use full name for Hanyu pinyin
		labels[&quot;p&quot;] = &quot;Hanyu Pinyin&quot;
	end
	
	if (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;s&quot;] == args[&quot;t&quot;]) then
		-- Treat simplified + traditional as Chinese if they're the same
		args[&quot;c&quot;] = args[&quot;s&quot;]
		args[&quot;s&quot;] = nil
		args[&quot;t&quot;] = nil
	elseif (not (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;t&quot;])) then
		-- use short label if only one of simplified and traditional
		labels[&quot;s&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
		labels[&quot;t&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
	end

	local body = &quot;&quot; -- the output string
	local params -- for creating HTML spans
	local label -- the label, i.e. the bit preceeding the supplied text
	local val -- the supplied text
	
	-- go through all possible fields in loop, adding them to the output
	for i, part in ipairs(orderlist) do
		if (args[part]) then
			-- build label
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[part]
				if (capfirst) then
					label = mw.language.getContentLanguage():ucfirst(label)
					capfirst = false
				end
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[part] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				if (labels[part] ~= &quot;lit.&quot;) then
					label = label .. &quot;&amp;#58;&quot;
				else
					label = &quot;&lt;small&gt;&quot; .. label .. &quot;&lt;/small&gt;&quot;
				end
				label = label .. &quot; &quot;
			end
			-- build value
			val = args[part]
			if (cats[part]) and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if has associated category AND current page in article namespace, add category
				val = cats[part] .. val
			end
			if (ISOlang[part]) then
				-- add span for language if needed
				params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[part]}
				val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			elseif ((part == &quot;l&quot;) or (part == &quot;tr&quot;)) then
				-- put literals in quotes
				val = &quot;'&quot; .. val .. &quot;'&quot;
			end
			if (italic[part]) then
				-- italicise
				val = &quot;&lt;i&gt;&quot; .. val .. &quot;&lt;/i&gt;&quot;
			end
			if string.match(val, &quot;&lt;/?sup&gt;&quot;) then val = val..&quot;[[Category:Pages using template Zh with sup tags]]&quot; end
			if (superscript[part]) then
				-- superscript
				val = val:gsub(&quot;(%d)&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;):gsub(&quot;(%d)&lt;/sup&gt;%*&lt;sup&gt;(%d)&quot;, &quot;%1*%2&quot;):gsub(&quot;&lt;sup&gt;&lt;sup&gt;([%d%*]+)&lt;/sup&gt;&lt;/sup&gt;&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;)
			end
			-- add both to body
			body = body .. label .. val .. &quot;; &quot;
		end
	end
	
	if (body &gt; &quot;&quot;) then -- check for empty string
		return string.sub(body, 1, -3) -- chop off final semicolon and space
	else --no named parameters; see if there's a first parameter, ignoring its name
		if (args[1]) then
			-- if there is treat it as Chinese
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[&quot;c&quot;]
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[&quot;c&quot;] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				label = label .. &quot;&amp;#58; &quot;
			end
			-- default to show links and labels as no options given
			if mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if current page in article namespace
				val = cats[&quot;c&quot;] .. args[1]
			else
				val = args[1]
			end
			params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[&quot;c&quot;]}
			val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			return label .. val
		end
		return &quot;&quot;
	end
end

return p</text>
      <sha1>e1wb5eupx5wl6j84h1t8s3umrtiadnc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230289</id>
      <parentid>230284</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:38:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="6452" xml:space="preserve">require('Module:No globals')

local p = {}

-- articles in which traditional Chinese preceeds simplified Chinese
local t1st = {
	[&quot;228 Incident&quot;] = true,
	[&quot;Chinese calendar&quot;] = true,
	[&quot;Lippo Centre, Hong Kong&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China at the 1924 Summer Olympics&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan (island)&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan Province&quot;] = true,
	[&quot;Wei Boyang&quot;] = true,
}

-- the labels for each part 
local labels = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Hytaýça&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;simplified Chinese&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Chinese&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinyin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Cantonese Yale&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Zhuyin Fuhao&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;lit.&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;trans.&quot;,
}

-- article titles for wikilinks for each part
local wlinks = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Chinese language&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;simplified Chinese characters&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Chinese characters&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinyin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Yale romanization of Cantonese&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau romanisation&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Bopomofo&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;Literal translation&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;Translation&quot;,
}

-- for those parts which are to be treated as languages their ISO code
local ISOlang = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;zh&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;zh-Hant&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;zh-Hans&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;zh-Latn-pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;zh-Latn&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;zh-Latn-wadegile&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;yue-Latn-jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;nan-Latn&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;zh-Bopo&quot;,
}

local italic = {
	[&quot;p&quot;] = true,
	[&quot;tp&quot;] = true,
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;j&quot;] = true,
	[&quot;cy&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
	[&quot;poj&quot;] = true,
}

local superscript = {
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
}
-- Categories for different kinds of Chinese text
local cats = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing simplified Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing traditional Chinese-language text]]&quot;,
}

function p.Zh(frame)
	-- load arguments module to simplify handling of args
	local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs
	
	local args = getArgs(frame)
	return p._Zh(args)
end
	
function p._Zh(args)
	local uselinks = not (args[&quot;links&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to add links
	local uselabels = not (args[&quot;labels&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to have labels
	local capfirst = args[&quot;scase&quot;] ~= nil
 
	local t1 = false -- whether traditional Chinese characters go first
	local j1 = false -- whether Cantonese Romanisations go first
	local testChar
	if (args[&quot;first&quot;]) then
	 	 for testChar in mw.ustring.gmatch(args[&quot;first&quot;], &quot;%a+&quot;) do
			if (testChar == &quot;t&quot;) then
				t1 = true
			 end
			if (testChar == &quot;j&quot;) then
				j1 = true
			 end
		end
	end
	if (t1 == false) then
		local title = mw.title.getCurrentTitle()
		t1 = t1st[title.text] == true
	end

	-- based on setting/preference specify order
	local orderlist = {&quot;c&quot;, &quot;s&quot;, &quot;t&quot;, &quot;p&quot;, &quot;tp&quot;, &quot;w&quot;, &quot;j&quot;, &quot;cy&quot;, &quot;sl&quot;, &quot;poj&quot;, &quot;zhu&quot;, &quot;l&quot;, &quot;tr&quot;}
	if (t1) then
		orderlist[2] = &quot;t&quot;
		orderlist[3] = &quot;s&quot;
	end
	if (j1) then
		orderlist[4] = &quot;j&quot;
		orderlist[5] = &quot;cy&quot;
		orderlist[6] = &quot;sl&quot;
		orderlist[7] = &quot;p&quot;
		orderlist[8] = &quot;tp&quot;
		orderlist[9] = &quot;w&quot;
	end
	
	-- rename rules. Rules to change parameters and labels based on other parameters
	if args[&quot;hp&quot;] then
		-- hp an alias for p ([hanyu] pinyin)
		args[&quot;p&quot;] = args[&quot;hp&quot;]
	end
	if args[&quot;tp&quot;] then
		-- if also Tongyu pinyin use full name for Hanyu pinyin
		labels[&quot;p&quot;] = &quot;Hanyu Pinyin&quot;
	end
	
	if (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;s&quot;] == args[&quot;t&quot;]) then
		-- Treat simplified + traditional as Chinese if they're the same
		args[&quot;c&quot;] = args[&quot;s&quot;]
		args[&quot;s&quot;] = nil
		args[&quot;t&quot;] = nil
	elseif (not (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;t&quot;])) then
		-- use short label if only one of simplified and traditional
		labels[&quot;s&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
		labels[&quot;t&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
	end

	local body = &quot;&quot; -- the output string
	local params -- for creating HTML spans
	local label -- the label, i.e. the bit preceeding the supplied text
	local val -- the supplied text
	
	-- go through all possible fields in loop, adding them to the output
	for i, part in ipairs(orderlist) do
		if (args[part]) then
			-- build label
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[part]
				if (capfirst) then
					label = mw.language.getContentLanguage():ucfirst(label)
					capfirst = false
				end
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[part] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				if (labels[part] ~= &quot;lit.&quot;) then
					label = label .. &quot;&amp;#58;&quot;
				else
					label = &quot;&lt;small&gt;&quot; .. label .. &quot;&lt;/small&gt;&quot;
				end
				label = label .. &quot; &quot;
			end
			-- build value
			val = args[part]
			if (cats[part]) and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if has associated category AND current page in article namespace, add category
				val = cats[part] .. val
			end
			if (ISOlang[part]) then
				-- add span for language if needed
				params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[part]}
				val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			elseif ((part == &quot;l&quot;) or (part == &quot;tr&quot;)) then
				-- put literals in quotes
				val = &quot;'&quot; .. val .. &quot;'&quot;
			end
			if (italic[part]) then
				-- italicise
				val = &quot;&lt;i&gt;&quot; .. val .. &quot;&lt;/i&gt;&quot;
			end
			if string.match(val, &quot;&lt;/?sup&gt;&quot;) then val = val..&quot;[[Category:Pages using template Zh with sup tags]]&quot; end
			if (superscript[part]) then
				-- superscript
				val = val:gsub(&quot;(%d)&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;):gsub(&quot;(%d)&lt;/sup&gt;%*&lt;sup&gt;(%d)&quot;, &quot;%1*%2&quot;):gsub(&quot;&lt;sup&gt;&lt;sup&gt;([%d%*]+)&lt;/sup&gt;&lt;/sup&gt;&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;)
			end
			-- add both to body
			body = body .. label .. val .. &quot;; &quot;
		end
	end
	
	if (body &gt; &quot;&quot;) then -- check for empty string
		return string.sub(body, 1, -3) -- chop off final semicolon and space
	else --no named parameters; see if there's a first parameter, ignoring its name
		if (args[1]) then
			-- if there is treat it as Chinese
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[&quot;c&quot;]
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[&quot;c&quot;] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				label = label .. &quot;&amp;#58; &quot;
			end
			-- default to show links and labels as no options given
			if mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if current page in article namespace
				val = cats[&quot;c&quot;] .. args[1]
			else
				val = args[1]
			end
			params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[&quot;c&quot;]}
			val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			return label .. val
		end
		return &quot;&quot;
	end
end

return p</text>
      <sha1>sxbomu3nxzu0kky3ezgh4nox50arvxe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230292</id>
      <parentid>230289</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:44:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="6466" xml:space="preserve">require('Module:No globals')

local p = {}

-- articles in which traditional Chinese preceeds simplified Chinese
local t1st = {
	[&quot;228 Incident&quot;] = true,
	[&quot;Chinese calendar&quot;] = true,
	[&quot;Lippo Centre, Hong Kong&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China at the 1924 Summer Olympics&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan (island)&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan Province&quot;] = true,
	[&quot;Wei Boyang&quot;] = true,
}

-- the labels for each part 
local labels = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Hytaýça&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;Ýönekeýleşdirilen Hytaýça&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Hytaýça&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinýin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinýin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Kanton Yale&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Zhuyin Fuhao&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;lit.&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;trans.&quot;,
}

-- article titles for wikilinks for each part
local wlinks = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Chinese language&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;simplified Chinese characters&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Chinese characters&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinyin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Yale romanization of Cantonese&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau romanisation&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Bopomofo&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;Literal translation&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;Translation&quot;,
}

-- for those parts which are to be treated as languages their ISO code
local ISOlang = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;zh&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;zh-Hant&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;zh-Hans&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;zh-Latn-pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;zh-Latn&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;zh-Latn-wadegile&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;yue-Latn-jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;nan-Latn&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;zh-Bopo&quot;,
}

local italic = {
	[&quot;p&quot;] = true,
	[&quot;tp&quot;] = true,
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;j&quot;] = true,
	[&quot;cy&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
	[&quot;poj&quot;] = true,
}

local superscript = {
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
}
-- Categories for different kinds of Chinese text
local cats = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing simplified Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing traditional Chinese-language text]]&quot;,
}

function p.Zh(frame)
	-- load arguments module to simplify handling of args
	local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs
	
	local args = getArgs(frame)
	return p._Zh(args)
end
	
function p._Zh(args)
	local uselinks = not (args[&quot;links&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to add links
	local uselabels = not (args[&quot;labels&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to have labels
	local capfirst = args[&quot;scase&quot;] ~= nil
 
	local t1 = false -- whether traditional Chinese characters go first
	local j1 = false -- whether Cantonese Romanisations go first
	local testChar
	if (args[&quot;first&quot;]) then
	 	 for testChar in mw.ustring.gmatch(args[&quot;first&quot;], &quot;%a+&quot;) do
			if (testChar == &quot;t&quot;) then
				t1 = true
			 end
			if (testChar == &quot;j&quot;) then
				j1 = true
			 end
		end
	end
	if (t1 == false) then
		local title = mw.title.getCurrentTitle()
		t1 = t1st[title.text] == true
	end

	-- based on setting/preference specify order
	local orderlist = {&quot;c&quot;, &quot;s&quot;, &quot;t&quot;, &quot;p&quot;, &quot;tp&quot;, &quot;w&quot;, &quot;j&quot;, &quot;cy&quot;, &quot;sl&quot;, &quot;poj&quot;, &quot;zhu&quot;, &quot;l&quot;, &quot;tr&quot;}
	if (t1) then
		orderlist[2] = &quot;t&quot;
		orderlist[3] = &quot;s&quot;
	end
	if (j1) then
		orderlist[4] = &quot;j&quot;
		orderlist[5] = &quot;cy&quot;
		orderlist[6] = &quot;sl&quot;
		orderlist[7] = &quot;p&quot;
		orderlist[8] = &quot;tp&quot;
		orderlist[9] = &quot;w&quot;
	end
	
	-- rename rules. Rules to change parameters and labels based on other parameters
	if args[&quot;hp&quot;] then
		-- hp an alias for p ([hanyu] pinyin)
		args[&quot;p&quot;] = args[&quot;hp&quot;]
	end
	if args[&quot;tp&quot;] then
		-- if also Tongyu pinyin use full name for Hanyu pinyin
		labels[&quot;p&quot;] = &quot;Hanyu Pinyin&quot;
	end
	
	if (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;s&quot;] == args[&quot;t&quot;]) then
		-- Treat simplified + traditional as Chinese if they're the same
		args[&quot;c&quot;] = args[&quot;s&quot;]
		args[&quot;s&quot;] = nil
		args[&quot;t&quot;] = nil
	elseif (not (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;t&quot;])) then
		-- use short label if only one of simplified and traditional
		labels[&quot;s&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
		labels[&quot;t&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
	end

	local body = &quot;&quot; -- the output string
	local params -- for creating HTML spans
	local label -- the label, i.e. the bit preceeding the supplied text
	local val -- the supplied text
	
	-- go through all possible fields in loop, adding them to the output
	for i, part in ipairs(orderlist) do
		if (args[part]) then
			-- build label
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[part]
				if (capfirst) then
					label = mw.language.getContentLanguage():ucfirst(label)
					capfirst = false
				end
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[part] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				if (labels[part] ~= &quot;lit.&quot;) then
					label = label .. &quot;&amp;#58;&quot;
				else
					label = &quot;&lt;small&gt;&quot; .. label .. &quot;&lt;/small&gt;&quot;
				end
				label = label .. &quot; &quot;
			end
			-- build value
			val = args[part]
			if (cats[part]) and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if has associated category AND current page in article namespace, add category
				val = cats[part] .. val
			end
			if (ISOlang[part]) then
				-- add span for language if needed
				params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[part]}
				val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			elseif ((part == &quot;l&quot;) or (part == &quot;tr&quot;)) then
				-- put literals in quotes
				val = &quot;'&quot; .. val .. &quot;'&quot;
			end
			if (italic[part]) then
				-- italicise
				val = &quot;&lt;i&gt;&quot; .. val .. &quot;&lt;/i&gt;&quot;
			end
			if string.match(val, &quot;&lt;/?sup&gt;&quot;) then val = val..&quot;[[Category:Pages using template Zh with sup tags]]&quot; end
			if (superscript[part]) then
				-- superscript
				val = val:gsub(&quot;(%d)&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;):gsub(&quot;(%d)&lt;/sup&gt;%*&lt;sup&gt;(%d)&quot;, &quot;%1*%2&quot;):gsub(&quot;&lt;sup&gt;&lt;sup&gt;([%d%*]+)&lt;/sup&gt;&lt;/sup&gt;&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;)
			end
			-- add both to body
			body = body .. label .. val .. &quot;; &quot;
		end
	end
	
	if (body &gt; &quot;&quot;) then -- check for empty string
		return string.sub(body, 1, -3) -- chop off final semicolon and space
	else --no named parameters; see if there's a first parameter, ignoring its name
		if (args[1]) then
			-- if there is treat it as Chinese
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[&quot;c&quot;]
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[&quot;c&quot;] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				label = label .. &quot;&amp;#58; &quot;
			end
			-- default to show links and labels as no options given
			if mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if current page in article namespace
				val = cats[&quot;c&quot;] .. args[1]
			else
				val = args[1]
			end
			params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[&quot;c&quot;]}
			val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			return label .. val
		end
		return &quot;&quot;
	end
end

return p</text>
      <sha1>0nrduft83crbqpasjmujzypl5tec8nk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230293</id>
      <parentid>230292</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:46:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="6462" xml:space="preserve">require('Module:No globals')

local p = {}

-- articles in which traditional Chinese preceeds simplified Chinese
local t1st = {
	[&quot;228 Incident&quot;] = true,
	[&quot;Chinese calendar&quot;] = true,
	[&quot;Lippo Centre, Hong Kong&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China at the 1924 Summer Olympics&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan (island)&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan Province&quot;] = true,
	[&quot;Wei Boyang&quot;] = true,
}

-- the labels for each part 
local labels = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Hytaýça&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;Ýönekeýleşdirilen Hytaýça&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Hytaýça&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinýin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinýin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Kanton Yale&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Zhuyin Fuhao&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;lit.&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;trans.&quot;,
}

-- article titles for wikilinks for each part
local wlinks = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Hytaý dili&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;simplified Chinese characters&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Chinese characters&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinýin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinyin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Yale romanization of Cantonese&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau romanisation&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Bopomofo&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;Literal translation&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;Translation&quot;,
}

-- for those parts which are to be treated as languages their ISO code
local ISOlang = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;zh&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;zh-Hant&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;zh-Hans&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;zh-Latn-pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;zh-Latn&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;zh-Latn-wadegile&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;yue-Latn-jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;nan-Latn&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;zh-Bopo&quot;,
}

local italic = {
	[&quot;p&quot;] = true,
	[&quot;tp&quot;] = true,
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;j&quot;] = true,
	[&quot;cy&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
	[&quot;poj&quot;] = true,
}

local superscript = {
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
}
-- Categories for different kinds of Chinese text
local cats = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing simplified Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing traditional Chinese-language text]]&quot;,
}

function p.Zh(frame)
	-- load arguments module to simplify handling of args
	local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs
	
	local args = getArgs(frame)
	return p._Zh(args)
end
	
function p._Zh(args)
	local uselinks = not (args[&quot;links&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to add links
	local uselabels = not (args[&quot;labels&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to have labels
	local capfirst = args[&quot;scase&quot;] ~= nil
 
	local t1 = false -- whether traditional Chinese characters go first
	local j1 = false -- whether Cantonese Romanisations go first
	local testChar
	if (args[&quot;first&quot;]) then
	 	 for testChar in mw.ustring.gmatch(args[&quot;first&quot;], &quot;%a+&quot;) do
			if (testChar == &quot;t&quot;) then
				t1 = true
			 end
			if (testChar == &quot;j&quot;) then
				j1 = true
			 end
		end
	end
	if (t1 == false) then
		local title = mw.title.getCurrentTitle()
		t1 = t1st[title.text] == true
	end

	-- based on setting/preference specify order
	local orderlist = {&quot;c&quot;, &quot;s&quot;, &quot;t&quot;, &quot;p&quot;, &quot;tp&quot;, &quot;w&quot;, &quot;j&quot;, &quot;cy&quot;, &quot;sl&quot;, &quot;poj&quot;, &quot;zhu&quot;, &quot;l&quot;, &quot;tr&quot;}
	if (t1) then
		orderlist[2] = &quot;t&quot;
		orderlist[3] = &quot;s&quot;
	end
	if (j1) then
		orderlist[4] = &quot;j&quot;
		orderlist[5] = &quot;cy&quot;
		orderlist[6] = &quot;sl&quot;
		orderlist[7] = &quot;p&quot;
		orderlist[8] = &quot;tp&quot;
		orderlist[9] = &quot;w&quot;
	end
	
	-- rename rules. Rules to change parameters and labels based on other parameters
	if args[&quot;hp&quot;] then
		-- hp an alias for p ([hanyu] pinyin)
		args[&quot;p&quot;] = args[&quot;hp&quot;]
	end
	if args[&quot;tp&quot;] then
		-- if also Tongyu pinyin use full name for Hanyu pinyin
		labels[&quot;p&quot;] = &quot;Hanyu Pinyin&quot;
	end
	
	if (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;s&quot;] == args[&quot;t&quot;]) then
		-- Treat simplified + traditional as Chinese if they're the same
		args[&quot;c&quot;] = args[&quot;s&quot;]
		args[&quot;s&quot;] = nil
		args[&quot;t&quot;] = nil
	elseif (not (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;t&quot;])) then
		-- use short label if only one of simplified and traditional
		labels[&quot;s&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
		labels[&quot;t&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
	end

	local body = &quot;&quot; -- the output string
	local params -- for creating HTML spans
	local label -- the label, i.e. the bit preceeding the supplied text
	local val -- the supplied text
	
	-- go through all possible fields in loop, adding them to the output
	for i, part in ipairs(orderlist) do
		if (args[part]) then
			-- build label
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[part]
				if (capfirst) then
					label = mw.language.getContentLanguage():ucfirst(label)
					capfirst = false
				end
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[part] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				if (labels[part] ~= &quot;lit.&quot;) then
					label = label .. &quot;&amp;#58;&quot;
				else
					label = &quot;&lt;small&gt;&quot; .. label .. &quot;&lt;/small&gt;&quot;
				end
				label = label .. &quot; &quot;
			end
			-- build value
			val = args[part]
			if (cats[part]) and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if has associated category AND current page in article namespace, add category
				val = cats[part] .. val
			end
			if (ISOlang[part]) then
				-- add span for language if needed
				params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[part]}
				val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			elseif ((part == &quot;l&quot;) or (part == &quot;tr&quot;)) then
				-- put literals in quotes
				val = &quot;'&quot; .. val .. &quot;'&quot;
			end
			if (italic[part]) then
				-- italicise
				val = &quot;&lt;i&gt;&quot; .. val .. &quot;&lt;/i&gt;&quot;
			end
			if string.match(val, &quot;&lt;/?sup&gt;&quot;) then val = val..&quot;[[Category:Pages using template Zh with sup tags]]&quot; end
			if (superscript[part]) then
				-- superscript
				val = val:gsub(&quot;(%d)&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;):gsub(&quot;(%d)&lt;/sup&gt;%*&lt;sup&gt;(%d)&quot;, &quot;%1*%2&quot;):gsub(&quot;&lt;sup&gt;&lt;sup&gt;([%d%*]+)&lt;/sup&gt;&lt;/sup&gt;&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;)
			end
			-- add both to body
			body = body .. label .. val .. &quot;; &quot;
		end
	end
	
	if (body &gt; &quot;&quot;) then -- check for empty string
		return string.sub(body, 1, -3) -- chop off final semicolon and space
	else --no named parameters; see if there's a first parameter, ignoring its name
		if (args[1]) then
			-- if there is treat it as Chinese
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[&quot;c&quot;]
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[&quot;c&quot;] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				label = label .. &quot;&amp;#58; &quot;
			end
			-- default to show links and labels as no options given
			if mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if current page in article namespace
				val = cats[&quot;c&quot;] .. args[1]
			else
				val = args[1]
			end
			params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[&quot;c&quot;]}
			val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			return label .. val
		end
		return &quot;&quot;
	end
end

return p</text>
      <sha1>j9i8fr9qa0s39jy1rlf56e0p7r1tnvi</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230294</id>
      <parentid>230293</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:52:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="6458" xml:space="preserve">require('Module:No globals')

local p = {}

-- articles in which traditional Chinese preceeds simplified Chinese
local t1st = {
	[&quot;228 Incident&quot;] = true,
	[&quot;Chinese calendar&quot;] = true,
	[&quot;Lippo Centre, Hong Kong&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China at the 1924 Summer Olympics&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan (island)&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan Province&quot;] = true,
	[&quot;Wei Boyang&quot;] = true,
}

-- the labels for each part 
local labels = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Hytaýça&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;Ýönekeýleşdirilen Hytaýça&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Hytaýça&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinýin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinýin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Kanton Yale&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Zhuyin Fuhao&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;lit.&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;trans.&quot;,
}

-- article titles for wikilinks for each part
local wlinks = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Hytaý dili&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;Ýönekeýleşdirilen Hytaý ýazuwy&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;traditional Hytaý ýazuwy&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinýin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinýin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Yale Kanton romanizasiýony&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau romanizasiýony&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Bopomofo&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;Literal terjime&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;Terjime&quot;,
}

-- for those parts which are to be treated as languages their ISO code
local ISOlang = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;zh&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;zh-Hant&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;zh-Hans&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;zh-Latn-pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;zh-Latn&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;zh-Latn-wadegile&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;yue-Latn-jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;nan-Latn&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;zh-Bopo&quot;,
}

local italic = {
	[&quot;p&quot;] = true,
	[&quot;tp&quot;] = true,
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;j&quot;] = true,
	[&quot;cy&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
	[&quot;poj&quot;] = true,
}

local superscript = {
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
}
-- Categories for different kinds of Chinese text
local cats = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing simplified Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing traditional Chinese-language text]]&quot;,
}

function p.Zh(frame)
	-- load arguments module to simplify handling of args
	local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs
	
	local args = getArgs(frame)
	return p._Zh(args)
end
	
function p._Zh(args)
	local uselinks = not (args[&quot;links&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to add links
	local uselabels = not (args[&quot;labels&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to have labels
	local capfirst = args[&quot;scase&quot;] ~= nil
 
	local t1 = false -- whether traditional Chinese characters go first
	local j1 = false -- whether Cantonese Romanisations go first
	local testChar
	if (args[&quot;first&quot;]) then
	 	 for testChar in mw.ustring.gmatch(args[&quot;first&quot;], &quot;%a+&quot;) do
			if (testChar == &quot;t&quot;) then
				t1 = true
			 end
			if (testChar == &quot;j&quot;) then
				j1 = true
			 end
		end
	end
	if (t1 == false) then
		local title = mw.title.getCurrentTitle()
		t1 = t1st[title.text] == true
	end

	-- based on setting/preference specify order
	local orderlist = {&quot;c&quot;, &quot;s&quot;, &quot;t&quot;, &quot;p&quot;, &quot;tp&quot;, &quot;w&quot;, &quot;j&quot;, &quot;cy&quot;, &quot;sl&quot;, &quot;poj&quot;, &quot;zhu&quot;, &quot;l&quot;, &quot;tr&quot;}
	if (t1) then
		orderlist[2] = &quot;t&quot;
		orderlist[3] = &quot;s&quot;
	end
	if (j1) then
		orderlist[4] = &quot;j&quot;
		orderlist[5] = &quot;cy&quot;
		orderlist[6] = &quot;sl&quot;
		orderlist[7] = &quot;p&quot;
		orderlist[8] = &quot;tp&quot;
		orderlist[9] = &quot;w&quot;
	end
	
	-- rename rules. Rules to change parameters and labels based on other parameters
	if args[&quot;hp&quot;] then
		-- hp an alias for p ([hanyu] pinyin)
		args[&quot;p&quot;] = args[&quot;hp&quot;]
	end
	if args[&quot;tp&quot;] then
		-- if also Tongyu pinyin use full name for Hanyu pinyin
		labels[&quot;p&quot;] = &quot;Hanyu Pinyin&quot;
	end
	
	if (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;s&quot;] == args[&quot;t&quot;]) then
		-- Treat simplified + traditional as Chinese if they're the same
		args[&quot;c&quot;] = args[&quot;s&quot;]
		args[&quot;s&quot;] = nil
		args[&quot;t&quot;] = nil
	elseif (not (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;t&quot;])) then
		-- use short label if only one of simplified and traditional
		labels[&quot;s&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
		labels[&quot;t&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
	end

	local body = &quot;&quot; -- the output string
	local params -- for creating HTML spans
	local label -- the label, i.e. the bit preceeding the supplied text
	local val -- the supplied text
	
	-- go through all possible fields in loop, adding them to the output
	for i, part in ipairs(orderlist) do
		if (args[part]) then
			-- build label
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[part]
				if (capfirst) then
					label = mw.language.getContentLanguage():ucfirst(label)
					capfirst = false
				end
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[part] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				if (labels[part] ~= &quot;lit.&quot;) then
					label = label .. &quot;&amp;#58;&quot;
				else
					label = &quot;&lt;small&gt;&quot; .. label .. &quot;&lt;/small&gt;&quot;
				end
				label = label .. &quot; &quot;
			end
			-- build value
			val = args[part]
			if (cats[part]) and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if has associated category AND current page in article namespace, add category
				val = cats[part] .. val
			end
			if (ISOlang[part]) then
				-- add span for language if needed
				params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[part]}
				val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			elseif ((part == &quot;l&quot;) or (part == &quot;tr&quot;)) then
				-- put literals in quotes
				val = &quot;'&quot; .. val .. &quot;'&quot;
			end
			if (italic[part]) then
				-- italicise
				val = &quot;&lt;i&gt;&quot; .. val .. &quot;&lt;/i&gt;&quot;
			end
			if string.match(val, &quot;&lt;/?sup&gt;&quot;) then val = val..&quot;[[Category:Pages using template Zh with sup tags]]&quot; end
			if (superscript[part]) then
				-- superscript
				val = val:gsub(&quot;(%d)&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;):gsub(&quot;(%d)&lt;/sup&gt;%*&lt;sup&gt;(%d)&quot;, &quot;%1*%2&quot;):gsub(&quot;&lt;sup&gt;&lt;sup&gt;([%d%*]+)&lt;/sup&gt;&lt;/sup&gt;&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;)
			end
			-- add both to body
			body = body .. label .. val .. &quot;; &quot;
		end
	end
	
	if (body &gt; &quot;&quot;) then -- check for empty string
		return string.sub(body, 1, -3) -- chop off final semicolon and space
	else --no named parameters; see if there's a first parameter, ignoring its name
		if (args[1]) then
			-- if there is treat it as Chinese
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[&quot;c&quot;]
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[&quot;c&quot;] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				label = label .. &quot;&amp;#58; &quot;
			end
			-- default to show links and labels as no options given
			if mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if current page in article namespace
				val = cats[&quot;c&quot;] .. args[1]
			else
				val = args[1]
			end
			params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[&quot;c&quot;]}
			val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			return label .. val
		end
		return &quot;&quot;
	end
end

return p</text>
      <sha1>4wtj0grywiqcznekuj9yscvdjr9phex</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230295</id>
      <parentid>230294</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:55:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>Scribunto</model>
      <format>text/plain</format>
      <text bytes="6446" xml:space="preserve">require('Module:No globals')

local p = {}

-- articles in which traditional Chinese preceeds simplified Chinese
local t1st = {
	[&quot;228 Incident&quot;] = true,
	[&quot;Chinese calendar&quot;] = true,
	[&quot;Lippo Centre, Hong Kong&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China&quot;] = true,
	[&quot;Republic of China at the 1924 Summer Olympics&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan (island)&quot;] = true,
	[&quot;Taiwan Province&quot;] = true,
	[&quot;Wei Boyang&quot;] = true,
}

-- the labels for each part 
local labels = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Hytaýça&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;Ýönekeýleşdirilen Hytaýça&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;Adaty Hytaýça&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinýin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinýin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Kanton Yale&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Zhuyin Fuhao&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;lit.&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;trans.&quot;,
}

-- article titles for wikilinks for each part
local wlinks = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;Hytaý dili&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;Ýönekeýleşdirilen Hytaý ýazuwy&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;Adaty Hytaý ýazuwy&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;pinýin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;Tongyong Pinýin&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;Wade–Giles&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;Jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;Yale Kanton romanizasiýony&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;Sidney Lau romanizasiýony&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;Pe̍h-ōe-jī&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;Bopomofo&quot;,
	[&quot;l&quot;] = &quot;Literal terjime&quot;,
	[&quot;tr&quot;] = &quot;Terjime&quot;,
}

-- for those parts which are to be treated as languages their ISO code
local ISOlang = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;zh&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;zh-Hant&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;zh-Hans&quot;,
	[&quot;p&quot;] = &quot;zh-Latn-pinyin&quot;,
	[&quot;tp&quot;] = &quot;zh-Latn&quot;,
	[&quot;w&quot;] = &quot;zh-Latn-wadegile&quot;,
	[&quot;j&quot;] = &quot;yue-Latn-jyutping&quot;,
	[&quot;cy&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;sl&quot;] = &quot;yue-Latn&quot;,
	[&quot;poj&quot;] = &quot;nan-Latn&quot;,
	[&quot;zhu&quot;] = &quot;zh-Bopo&quot;,
}

local italic = {
	[&quot;p&quot;] = true,
	[&quot;tp&quot;] = true,
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;j&quot;] = true,
	[&quot;cy&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
	[&quot;poj&quot;] = true,
}

local superscript = {
	[&quot;w&quot;] = true,
	[&quot;sl&quot;] = true,
}
-- Categories for different kinds of Chinese text
local cats = {
	[&quot;c&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;s&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing simplified Chinese-language text]]&quot;,
	[&quot;t&quot;] = &quot;[[Category:Articles containing traditional Chinese-language text]]&quot;,
}

function p.Zh(frame)
	-- load arguments module to simplify handling of args
	local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs
	
	local args = getArgs(frame)
	return p._Zh(args)
end
	
function p._Zh(args)
	local uselinks = not (args[&quot;links&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to add links
	local uselabels = not (args[&quot;labels&quot;] == &quot;no&quot;) -- whether to have labels
	local capfirst = args[&quot;scase&quot;] ~= nil
 
	local t1 = false -- whether traditional Chinese characters go first
	local j1 = false -- whether Cantonese Romanisations go first
	local testChar
	if (args[&quot;first&quot;]) then
	 	 for testChar in mw.ustring.gmatch(args[&quot;first&quot;], &quot;%a+&quot;) do
			if (testChar == &quot;t&quot;) then
				t1 = true
			 end
			if (testChar == &quot;j&quot;) then
				j1 = true
			 end
		end
	end
	if (t1 == false) then
		local title = mw.title.getCurrentTitle()
		t1 = t1st[title.text] == true
	end

	-- based on setting/preference specify order
	local orderlist = {&quot;c&quot;, &quot;s&quot;, &quot;t&quot;, &quot;p&quot;, &quot;tp&quot;, &quot;w&quot;, &quot;j&quot;, &quot;cy&quot;, &quot;sl&quot;, &quot;poj&quot;, &quot;zhu&quot;, &quot;l&quot;, &quot;tr&quot;}
	if (t1) then
		orderlist[2] = &quot;t&quot;
		orderlist[3] = &quot;s&quot;
	end
	if (j1) then
		orderlist[4] = &quot;j&quot;
		orderlist[5] = &quot;cy&quot;
		orderlist[6] = &quot;sl&quot;
		orderlist[7] = &quot;p&quot;
		orderlist[8] = &quot;tp&quot;
		orderlist[9] = &quot;w&quot;
	end
	
	-- rename rules. Rules to change parameters and labels based on other parameters
	if args[&quot;hp&quot;] then
		-- hp an alias for p ([hanyu] pinyin)
		args[&quot;p&quot;] = args[&quot;hp&quot;]
	end
	if args[&quot;tp&quot;] then
		-- if also Tongyu pinyin use full name for Hanyu pinyin
		labels[&quot;p&quot;] = &quot;Hanyu Pinyin&quot;
	end
	
	if (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;s&quot;] == args[&quot;t&quot;]) then
		-- Treat simplified + traditional as Chinese if they're the same
		args[&quot;c&quot;] = args[&quot;s&quot;]
		args[&quot;s&quot;] = nil
		args[&quot;t&quot;] = nil
	elseif (not (args[&quot;s&quot;] and args[&quot;t&quot;])) then
		-- use short label if only one of simplified and traditional
		labels[&quot;s&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
		labels[&quot;t&quot;] = labels[&quot;c&quot;]
	end

	local body = &quot;&quot; -- the output string
	local params -- for creating HTML spans
	local label -- the label, i.e. the bit preceeding the supplied text
	local val -- the supplied text
	
	-- go through all possible fields in loop, adding them to the output
	for i, part in ipairs(orderlist) do
		if (args[part]) then
			-- build label
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[part]
				if (capfirst) then
					label = mw.language.getContentLanguage():ucfirst(label)
					capfirst = false
				end
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[part] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				if (labels[part] ~= &quot;lit.&quot;) then
					label = label .. &quot;&amp;#58;&quot;
				else
					label = &quot;&lt;small&gt;&quot; .. label .. &quot;&lt;/small&gt;&quot;
				end
				label = label .. &quot; &quot;
			end
			-- build value
			val = args[part]
			if (cats[part]) and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if has associated category AND current page in article namespace, add category
				val = cats[part] .. val
			end
			if (ISOlang[part]) then
				-- add span for language if needed
				params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[part]}
				val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			elseif ((part == &quot;l&quot;) or (part == &quot;tr&quot;)) then
				-- put literals in quotes
				val = &quot;'&quot; .. val .. &quot;'&quot;
			end
			if (italic[part]) then
				-- italicise
				val = &quot;&lt;i&gt;&quot; .. val .. &quot;&lt;/i&gt;&quot;
			end
			if string.match(val, &quot;&lt;/?sup&gt;&quot;) then val = val..&quot;[[Category:Pages using template Zh with sup tags]]&quot; end
			if (superscript[part]) then
				-- superscript
				val = val:gsub(&quot;(%d)&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;):gsub(&quot;(%d)&lt;/sup&gt;%*&lt;sup&gt;(%d)&quot;, &quot;%1*%2&quot;):gsub(&quot;&lt;sup&gt;&lt;sup&gt;([%d%*]+)&lt;/sup&gt;&lt;/sup&gt;&quot;, &quot;&lt;sup&gt;%1&lt;/sup&gt;&quot;)
			end
			-- add both to body
			body = body .. label .. val .. &quot;; &quot;
		end
	end
	
	if (body &gt; &quot;&quot;) then -- check for empty string
		return string.sub(body, 1, -3) -- chop off final semicolon and space
	else --no named parameters; see if there's a first parameter, ignoring its name
		if (args[1]) then
			-- if there is treat it as Chinese
			label = &quot;&quot;
			if (uselabels) then
				label = labels[&quot;c&quot;]
				if (uselinks) then
					label = &quot;[[&quot; .. wlinks[&quot;c&quot;] .. &quot;|&quot; .. label .. &quot;]]&quot;
				end
				label = label .. &quot;&amp;#58; &quot;
			end
			-- default to show links and labels as no options given
			if mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 then
				-- if current page in article namespace
				val = cats[&quot;c&quot;] .. args[1]
			else
				val = args[1]
			end
			params = {[&quot;lang&quot;] = ISOlang[&quot;c&quot;]}
			val = mw.text.tag({name=&quot;span&quot;,attrs=params, content=val})
			return label .. val
		end
		return &quot;&quot;
	end
end

return p</text>
      <sha1>0o40egak26nh3hom5kqyj9zbvbkk51s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şablon:Linktext</title>
    <ns>10</ns>
    <id>21231</id>
    <revision>
      <id>230285</id>
      <timestamp>2022-08-03T14:27:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;&lt;includeonly&gt;{{#if:{{{lang|}}}|&lt;span lang=&quot;{{{lang}}}&quot;&gt;}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{1}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{1}}}]]{{{n1|}}}{{#if: {{{2|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{2}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{2}}}]]}}{{{n2|}}}{{#if: {{{3|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{3}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{3}}}]]}}{{{n3|}}}{{#if: {{{4|}}}|{{{lim|...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2654" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;{{documentation}}&lt;/noinclude&gt;&lt;includeonly&gt;{{#if:{{{lang|}}}|&lt;span lang=&quot;{{{lang}}}&quot;&gt;}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{1}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{1}}}]]{{{n1|}}}{{#if: {{{2|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{2}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{2}}}]]}}{{{n2|}}}{{#if: {{{3|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{3}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{3}}}]]}}{{{n3|}}}{{#if: {{{4|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{4}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{4}}}]]}}{{{n4|}}}{{#if: {{{5|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{5}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{5}}}]]}}{{{n5|}}}{{#if: {{{6|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{6}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{6}}}]]}}{{{n6|}}}{{#if: {{{7|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{7}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{7}}}]]}}{{{n7|}}}{{#if: {{{8|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{8}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{8}}}]]}}{{{n8|}}}{{#if: {{{9|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{9}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{9}}}]]}}{{{n9|}}}{{#if: {{{10|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{10}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{10}}}]]}}{{{n10|}}}{{#if: {{{11|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{11}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{11}}}]]}}{{{n11|}}}{{#if: {{{12|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{12}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{12}}}]]}}{{{n12|}}}{{#if: {{{13|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{13}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{13}}}]]}}{{{n13|}}}{{#if: {{{14|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{14}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{14}}}]]}}{{{n14|}}}{{#if: {{{15|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{15}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{15}}}]]}}{{{n15|}}}{{#if: {{{16|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{16}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{16}}}]]}}{{{n16|}}}{{#if: {{{17|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{17}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{17}}}]]}}{{{n17|}}}{{#if: {{{18|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{18}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{18}}}]]}}{{{n18|}}}{{#if: {{{19|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{19}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{19}}}]]}}{{{n19|}}}{{#if: {{{20|}}}|{{{lim|}}}[[{{{pref|wikt}}}:{{{20}}}{{#if:{{{lang|}}}|&amp;#x23;{{#language:{{{lang}}}|en}}}}|{{{20}}}]]}}{{{n20|}}}{{#if:{{{lang|}}}|&lt;/span&gt;}}&lt;/includeonly&gt;</text>
      <sha1>39wqiradjc001gsem4jbaj6alx83sk0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şablon:Lang-ug</title>
    <ns>10</ns>
    <id>21232</id>
    <revision>
      <id>230286</id>
      <timestamp>2022-08-03T14:30:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '[[Uýgur dili|uýg.]] &lt;span lang=&quot;fa&quot; dir=&quot;rtl&quot; style=&quot;font-style:tahoma;font-size:1.2em&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt; [[Kategoriýa:Dil şablonlary|ug]] &lt;/noinclude&gt;'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163" xml:space="preserve">[[Uýgur dili|uýg.]] &lt;span lang=&quot;fa&quot; dir=&quot;rtl&quot; style=&quot;font-style:tahoma;font-size:1.2em&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;&lt;noinclude&gt;
[[Kategoriýa:Dil şablonlary|ug]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>juafiiv1lkfmej9e5zytyodnbwt5xov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Chinese language</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21233</id>
    <redirect title="Hytaý dili" />
    <revision>
      <id>230291</id>
      <timestamp>2022-08-03T14:39:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Hytaý dili]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26" xml:space="preserve">#REDIRECT: [[Hytaý dili]]</text>
      <sha1>pmfxvpxolnom2hxeopkuejw3ruu8bhk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Täjikistan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21234</id>
    <redirect title="Täjigistan" />
    <revision>
      <id>230296</id>
      <timestamp>2022-08-03T14:58:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Täjigistan]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Täjigistan]]</text>
      <sha1>k1ke4v9mkivzuf6sxfrqy8d0p0m5ck7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gyrgyzstan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21235</id>
    <redirect title="Gyrgyzystan" />
    <revision>
      <id>230297</id>
      <timestamp>2022-08-03T14:58:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Gyrgyzystan]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Gyrgyzystan]]</text>
      <sha1>mjs2lf0q5g7ehsgovte1c3be17vl3jz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>EÝRAN</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21236</id>
    <redirect title="Eýran Yslam rewolỳusiỳasy" />
    <revision>
      <id>230302</id>
      <timestamp>2022-08-03T15:09:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>TayfunEt. moved page [[EÝRAN]] to [[Eýran Yslam rewolỳusiỳasy]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Eýran Yslam rewolỳusiỳasy]]</text>
      <sha1>bvcyzdit4kvxpmw5kkstafwn23hi32t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bujumbura</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21237</id>
    <revision>
      <id>230304</id>
      <timestamp>2022-08-03T15:19:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>5.24.163.12</ip>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: 'Bujumbura Afrikanyň Burundi şäheriniň öňki paýtagty we iň uly şäheridir.  Paýtagt 2019-njy ýylyň başynda Gitega şäherine geçirildi. [1] Tanganyika kölüniň demirgazyk-gündogar burçunda ýerleşýän bu şäheriň 1994-nji ýylda takmynan 300,000 ilaty bar. Şeýle hem bu ýurduň ykdysady we söwda merkezidir. Şäherde öndürilýän esasy önümler dokma önümleri we sabyn. Theurduň dürli künjeginden kofe, pagta we galaýy, deňze girip...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="561" xml:space="preserve">Bujumbura Afrikanyň Burundi şäheriniň öňki paýtagty we iň uly şäheridir.

Paýtagt 2019-njy ýylyň başynda Gitega şäherine geçirildi. [1] Tanganyika kölüniň demirgazyk-gündogar burçunda ýerleşýän bu şäheriň 1994-nji ýylda takmynan 300,000 ilaty bar. Şeýle hem bu ýurduň ykdysady we söwda merkezidir. Şäherde öndürilýän esasy önümler dokma önümleri we sabyn. Theurduň dürli künjeginden kofe, pagta we galaýy, deňze girip bilmeýän ýurduň Tanganyika kölünde döredilen uly portdan daşary ýurtlarda satylýar.</text>
      <sha1>gogqgwjv1cv6me947devousm78krnbs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230315</id>
      <parentid>230304</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:40:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="568" xml:space="preserve">{{IN}}
Bujumbura Afrikanyň Burundi şäheriniň öňki paýtagty we iň uly şäheridir.

Paýtagt 2019-njy ýylyň başynda Gitega şäherine geçirildi. [1] Tanganyika kölüniň demirgazyk-gündogar burçunda ýerleşýän bu şäheriň 1994-nji ýylda takmynan 300,000 ilaty bar. Şeýle hem bu ýurduň ykdysady we söwda merkezidir. Şäherde öndürilýän esasy önümler dokma önümleri we sabyn. Theurduň dürli künjeginden kofe, pagta we galaýy, deňze girip bilmeýän ýurduň Tanganyika kölünde döredilen uly portdan daşary ýurtlarda satylýar.</text>
      <sha1>q6cdr7yh4eachx13o5suenomixfbmot</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230360</id>
      <parentid>230315</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:14:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="567" xml:space="preserve">{{IN}}
Bujumbura Afrikanyň Burundi şäheriniň öňki paýtagty we iň uly şäheridir.

Paýtagt 2019-njy ýylyň başynda Gitega şäherine geçirildi. [1] Tanganyika kölüniň demirgazyk-gündogar burçunda ýerleşýän bu şäheriň 1994-nji ýylda takmynan 300,000 ilaty bar. Şeýle hem bu ýurduň ykdysady we söwda merkezidir. Şäherde öndürilýän esasy önümler dokma önümleri we sabyn. Ýurduň dürli künjeginden kofe, pagta we galaýy, deňze girip bilmeýän ýurduň Tanganyika kölünde döredilen uly portdan daşary ýurtlarda satylýar.</text>
      <sha1>d2i8lxu7sk8cl89udc60ij43twj6439</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şablon:Lang-ko-kp</title>
    <ns>10</ns>
    <id>21238</id>
    <revision>
      <id>230306</id>
      <timestamp>2022-08-03T15:23:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '[[Koreý dili|dem.kor.]] &lt;span lang=&quot;ko&quot; style=&quot;font-size: 110%&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="79" xml:space="preserve">[[Koreý dili|dem.kor.]] &lt;span lang=&quot;ko&quot; style=&quot;font-size: 110%&quot;&gt;{{{1}}}&lt;/span&gt;</text>
      <sha1>czy1gzzhlufoayk9yx8q6r2gnbx0ykk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategoriýa:Latyn Amerikasy taryhy</title>
    <ns>14</ns>
    <id>21239</id>
    <revision>
      <id>230310</id>
      <timestamp>2022-08-03T15:31:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '[[Kategoriýa:Latyn Amerikasy]] [[Kategoriýa:Taryh]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53" xml:space="preserve">[[Kategoriýa:Latyn Amerikasy]]
[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>ecc197w6vbj4d8hucgfqif4c2ua68bp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategoriýa:Ýaponiýa taryhy</title>
    <ns>14</ns>
    <id>21240</id>
    <revision>
      <id>230311</id>
      <timestamp>2022-08-03T15:33:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '[[Kategoriýa:Ýaponiýa]] [[Kategoriýa:Taryh]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" xml:space="preserve">[[Kategoriýa:Ýaponiýa]]
[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>3752llu1ytmw79mwnfjz26ijjv0o8qd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategoriýa:Aziýa taryhy</title>
    <ns>14</ns>
    <id>21241</id>
    <redirect title="Kategoriýa:Aziýanyň taryhy" />
    <revision>
      <id>230312</id>
      <timestamp>2022-08-03T15:36:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '[[Kategoriýa:Aziýa]] [[Kategoriýa:Taryh]]'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" xml:space="preserve">[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Taryh]]</text>
      <sha1>6xwg1scxu4g8yepfirt16p96n8275h2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230313</id>
      <parentid>230312</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Kategoriýa:Aziýanyň taryhy]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Kategoriýa:Aziýanyň taryhy]]</text>
      <sha1>qvhpv0jvygc1jzukwzck3fetf13rfnw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şablon:CoordinateComplex</title>
    <ns>10</ns>
    <id>21242</id>
    <revision>
      <id>230333</id>
      <timestamp>2022-08-03T19:23:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '&lt;onlyinclude&gt;{{Coordinate{{#if:{{{map|}}}   | Map   | {{#switch: {{{NS|}}}    ||/|//|///|///N|///S=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}    | {{#switch: {{{EW|}}}     ||/|//|///|///E|///W|///O=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}     | Main    }}   }}  }}  |NS= {{Coordinate/LatRange   |1= {{#ifeq: {{#titleparts:X{{{NS}}}|1|-1}} | X{{{NS}}}    | {{{NS|}}}    | {{Coordinate/LatDMS     |1= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|1}}     |2= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|2}}     |3= {{#titleparts:{{{N...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3185" xml:space="preserve">&lt;onlyinclude&gt;{{Coordinate{{#if:{{{map|}}}
  | Map
  | {{#switch: {{{NS|}}}
   ||/|//|///|///N|///S=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}
   | {{#switch: {{{EW|}}}
    ||/|//|///|///E|///W|///O=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}
    | Main
   }}
  }}
 }}
 |NS= {{Coordinate/LatRange
  |1= {{#ifeq: {{#titleparts:X{{{NS}}}|1|-1}} | X{{{NS}}}
   | {{{NS|}}}
   | {{Coordinate/LatDMS
    |1= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|1}}
    |2= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|2}}
    |3= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|3}}
    |4= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|4}}
   }}
  }}
 }}
 |EW= {{Coordinate/LonRange
  |1= {{#ifeq: {{#titleparts:X{{{EW}}}|1|-1}} | X{{{EW}}}
   | {{{EW|}}}
   | {{Coordinate/LonDMS
    |1= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|1}}
    |2= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|2}}
    |3= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|3}}
    |4= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|4}}
   }}
  }}
 }}
 |type_safe = {{#switch: {{{type}}}
  |continent|country|state|adm1st|adm2nd|city|isle|airport|mountain|waterbody|forest|landscape|landmark|event|railwaystation|building={{{type}}}
  |example={{#if:{{NAMESPACE}}
   | example &lt;!--{{{type}}}--&gt;
  }}
 }}
 |type = {{#if: {{{type|}}}
  | {{{type}}}
  | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;&lt;/span&gt;
 }}
 |pop= {{#if: {{{pop|}}}
  | {{#iferror: {{#ifexpr: abs trunc({{{pop}}}) = ({{{pop}}})
    | {{{pop}}}
    | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine ganze Zahl bei Bevölkerung&lt;/span&gt;
   }}
   | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Zahl: {{{pop}}}&lt;/span&gt;
  }}
 }}
 |lw= {{{lw|}}}
 |elevation = {{#if: {{{elevation|}}}
  | {{#iferror: {{#ifexpr: ({{{elevation}}}) = ({{{elevation}}}) round 2
    | {{{elevation}}}
    | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Tausendertrennzeichen und höchstens 2 Nachkommastellen in der Höhenangabe erlaubt&lt;/span&gt;
   }}
   | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Zahl: {{{elevation}}}&lt;/span&gt;
  }}
 }}
 |dim_safe = {{#iferror: {{#expr: 1*({{{dim}}}) = ({{{dim}}}) }}&lt;!-- leer oder keine Zahl --&gt;
  | {{#switch: {{{type}}}
   |continent=10000000
   |country|state=500001&lt;!--D--&gt;
   |adm1st|adm2nd|city|mountain|isle= 10001&lt;!--DM--&gt;
   |event|forest|landscape=10000
   |airport=5000
   |railwaystation=1000
   |landmark|building= 250 &lt;!-- ??? --&gt;
   |#default= 500&lt;!--DMS--&gt;
  }}
  | {{{dim}}}
 }}
 |dim= {{#ifeq: {{{dim|}}}x|x
  | &lt;!--void--&gt;&lt;!--explicit default dims for types not supported by geohack--&gt;
    {{#switch: {{{type}}}
   |continent=10000000
   |event|landscape=10000
   |airport=5000
   |railwaystation=1000
   |building=250
   |#default=
  }}
  | {{{dim|}}}
 }}
 |region= {{{region|}}}
 |globe= {{#ifeq: {{{globe}}} | earth
  |
  | {{{globe|}}}
 }}
 |text= {{{text|}}}
 |article= {{#if: {{{article|}}}{{{text|}}}{{{map|}}}
  | {{{article|}}}
  | /
 }}
 |name= {{#ifeq: {{{name}}} | coordinates
  |
  |{{{name|}}}
 }}
 |default= {{#ifeq: {{padleft:|1|{{{text}}} }} | /
  | {{CoordinateDefault|{{{region|}}} }}
 }}
 |tooltip= {{{tooltip|}}}
 |ttf    = {{{tooltipformat|DMS}}}
 |sortkey= {{{sortkey|}}}
&lt;!-- Map-Parameter --&gt;
 |mapname    = {{{mapname|}}}
 |maplevel   = {{{maplevel|}}}
 |mapfloat   = {{{map|}}}
 |mapsize    = {{{mapsize|}}}
 |maptype    = {{{maptype|}}}
 |mapcaption = {{{mapcaption|auto}}}
 |maplabel   = {{{maplabel|}}}
 |maplayer   = {{{maplayer|}}}
 |maptrenner = {{{maptrenner|}}}
}}&lt;/onlyinclude&gt;

{{Dokumentation}}</text>
      <sha1>cl5eiqp27c7vtqbbjznua81qpq81ns8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230334</id>
      <parentid>230333</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T19:23:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3175" xml:space="preserve">&lt;onlyinclude&gt;{{Coordinate{{#if:{{{map|}}}
  | Map
  | {{#switch: {{{NS|}}}
   ||/|//|///|///N|///S=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}
   | {{#switch: {{{EW|}}}
    ||/|//|///|///E|///W|///O=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}
    | Main
   }}
  }}
 }}
 |NS= {{Coordinate/LatRange
  |1= {{#ifeq: {{#titleparts:X{{{NS}}}|1|-1}} | X{{{NS}}}
   | {{{NS|}}}
   | {{Coordinate/LatDMS
    |1= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|1}}
    |2= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|2}}
    |3= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|3}}
    |4= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|4}}
   }}
  }}
 }}
 |EW= {{Coordinate/LonRange
  |1= {{#ifeq: {{#titleparts:X{{{EW}}}|1|-1}} | X{{{EW}}}
   | {{{EW|}}}
   | {{Coordinate/LonDMS
    |1= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|1}}
    |2= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|2}}
    |3= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|3}}
    |4= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|4}}
   }}
  }}
 }}
 |type_safe = {{#switch: {{{type}}}
  |continent|country|state|adm1st|adm2nd|city|isle|airport|mountain|waterbody|forest|landscape|landmark|event|railwaystation|building={{{type}}}
  |example={{#if:{{NAMESPACE}}
   | example &lt;!--{{{type}}}--&gt;
  }}
 }}
 |type = {{#if: {{{type|}}}
  | {{{type}}}
  | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;&lt;/span&gt;
 }}
 |pop= {{#if: {{{pop|}}}
  | {{#iferror: {{#ifexpr: abs trunc({{{pop}}}) = ({{{pop}}})
    | {{{pop}}}
    | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine ganze Zahl bei Bevölkerung&lt;/span&gt;
   }}
   | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Zahl: {{{pop}}}&lt;/span&gt;
  }}
 }}
 |lw= {{{lw|}}}
 |elevation = {{#if: {{{elevation|}}}
  | {{#iferror: {{#ifexpr: ({{{elevation}}}) = ({{{elevation}}}) round 2
    | {{{elevation}}}
    | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Tausendertrennzeichen und höchstens 2 Nachkommastellen in der Höhenangabe erlaubt&lt;/span&gt;
   }}
   | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Zahl: {{{elevation}}}&lt;/span&gt;
  }}
 }}
 |dim_safe = {{#iferror: {{#expr: 1*({{{dim}}}) = ({{{dim}}}) }}&lt;!-- leer oder keine Zahl --&gt;
  | {{#switch: {{{type}}}
   |continent=10000000
   |country|state=500001&lt;!--D--&gt;
   |adm1st|adm2nd|city|mountain|isle= 10001&lt;!--DM--&gt;
   |event|forest|landscape=10000
   |airport=5000
   |railwaystation=1000
   |landmark|building= 250 &lt;!-- ??? --&gt;
   |#default= 500&lt;!--DMS--&gt;
  }}
  | {{{dim}}}
 }}
 |dim= {{#ifeq: {{{dim|}}}x|x
  | &lt;!--void--&gt;&lt;!--explicit default dims for types not supported by geohack--&gt;
    {{#switch: {{{type}}}
   |continent=10000000
   |event|landscape=10000
   |airport=5000
   |railwaystation=1000
   |building=250
   |#default=
  }}
  | {{{dim|}}}
 }}
 |region= {{{region|}}}
 |globe= {{#ifeq: {{{globe}}} | earth
  |
  | {{{globe|}}}
 }}
 |text= {{{text|}}}
 |article= {{#if: {{{article|}}}{{{text|}}}{{{map|}}}
  | {{{article|}}}
  | /
 }}
 |name= {{#ifeq: {{{name}}} | coordinates
  |
  |{{{name|}}}
 }}
 |default= {{#ifeq: {{padleft:|1|{{{text}}} }} | /
  | {{CoordinateDefault|{{{region|}}} }}
 }}
 |tooltip= {{{tooltip|}}}
 |ttf    = {{{tooltipformat|DMS}}}
 |sortkey= {{{sortkey|}}}
&lt;!-- Map-Parameter --&gt;
 |mapname    = {{{mapname|}}}
 |maplevel   = {{{maplevel|}}}
 |mapfloat   = {{{map|}}}
 |mapsize    = {{{mapsize|}}}
 |maptype    = {{{maptype|}}}
 |mapcaption = {{{mapcaption|auto}}}
 |maplabel   = {{{maplabel|}}}
 |maplayer   = {{{maplayer|}}}
 |maptrenner = {{{maptrenner|}}}
}}&lt;/onlyinclude&gt;

{{Dok}}</text>
      <sha1>5sm10oytc6kupaludsipm8oonh16pxb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230335</id>
      <parentid>230334</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T19:24:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3175" xml:space="preserve">&lt;onlyinclude&gt;{{Coordinate{{#if:{{{map|}}}
  | Map
  | {{#switch: {{{NS|}}}
   ||/|//|///|///N|///S=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}
   | {{#switch: {{{EW|}}}
    ||/|//|///|///E|///W|///O=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}
    | Main
   }}
  }}
 }}
 |NS= {{Coordinate/LatRange
  |1= {{#ifeq: {{#titleparts:X{{{NS}}}|1|-1}} | X{{{NS}}}
   | {{{NS|}}}
   | {{Coordinate/LatDMS
    |1= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|1}}
    |2= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|2}}
    |3= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|3}}
    |4= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|4}}
   }}
  }}
 }}
 |EW= {{Coordinate/LonRange
  |1= {{#ifeq: {{#titleparts:X{{{EW}}}|1|-1}} | X{{{EW}}}
   | {{{EW|}}}
   | {{Coordinate/LonDMS
    |1= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|1}}
    |2= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|2}}
    |3= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|3}}
    |4= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|4}}
   }}
  }}
 }}
 |type_safe = {{#switch: {{{type}}}
  |continent|country|state|adm1st|adm2nd|city|isle|airport|mountain|waterbody|forest|landscape|landmark|event|railwaystation|building={{{type}}}
  |example={{#if:{{NAMESPACE}}
   | example &lt;!--{{{type}}}--&gt;
  }}
 }}
 |type = {{#if: {{{type|}}}
  | {{{type}}}
  | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;&lt;/span&gt;
 }}
 |pop= {{#if: {{{pop|}}}
  | {{#iferror: {{#ifexpr: abs trunc({{{pop}}}) = ({{{pop}}})
    | {{{pop}}}
    | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine ganze Zahl bei Bevölkerung&lt;/span&gt;
   }}
   | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Zahl: {{{pop}}}&lt;/span&gt;
  }}
 }}
 |lw= {{{lw|}}}
 |elevation = {{#if: {{{elevation|}}}
  | {{#iferror: {{#ifexpr: ({{{elevation}}}) = ({{{elevation}}}) round 2
    | {{{elevation}}}
    | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Tausendertrennzeichen und höchstens 2 Nachkommastellen in der Höhenangabe erlaubt&lt;/span&gt;
   }}
   | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Zahl: {{{elevation}}}&lt;/span&gt;
  }}
 }}
 |dim_safe = {{#iferror: {{#expr: 1*({{{dim}}}) = ({{{dim}}}) }}&lt;!-- leer oder keine Zahl --&gt;
  | {{#switch: {{{type}}}
   |continent=10000000
   |country|state=500001&lt;!--D--&gt;
   |adm1st|adm2nd|city|mountain|isle= 10001&lt;!--DM--&gt;
   |event|forest|landscape=10000
   |airport=5000
   |railwaystation=1000
   |landmark|building= 250 &lt;!-- ??? --&gt;
   |#default= 500&lt;!--DMS--&gt;
  }}
  | {{{dim}}}
 }}
 |dim= {{#ifeq: {{{dim|}}}x|x
  | &lt;!--void--&gt;&lt;!--explicit default dims for types not supported by geohack--&gt;
    {{#switch: {{{type}}}
   |continent=10000000
   |event|landscape=10000
   |airport=5000
   |railwaystation=1000
   |building=250
   |#default=
  }}
  | {{{dim|}}}
 }}
 |region= {{{region|}}}
 |globe= {{#ifeq: {{{globe}}} | earth
  |
  | {{{globe|}}}
 }}
 |text= {{{text|}}}
 |article= {{#if: {{{article|}}}{{{text|}}}{{{map|}}}
  | {{{article|}}}
  | /
 }}
 |name= {{#ifeq: {{{name}}} | coordinates
  |
  |{{{name|}}}
 }}
 |default= {{#ifeq: {{padleft:|1|{{{text}}} }} | /
  | {{CoordinateDefault|{{{region|}}} }}
 }}
 |tooltip= {{{tooltip|}}}
 |ttf    = {{{tooltipformat|DMS}}}
 |sortkey= {{{sortkey|}}}
&lt;!-- Map-Parameter --&gt;
 |mapname    = {{{mapname|}}}
 |maplevel   = {{{maplevel|}}}
 |mapfloat   = {{{map|}}}
 |mapsize    = {{{mapsize|}}}
 |maptype    = {{{maptype|}}}
 |mapcaption = {{{mapcaption|auto}}}
 |maplabel   = {{{maplabel|}}}
 |maplayer   = {{{maplayer|}}}
 |maptrenner = {{{maptrenner|}}}
}}&lt;/onlyinclude&gt;

{{Doc}}</text>
      <sha1>rhgr93vptjv225lmwlnvf6i05c2mur1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230338</id>
      <parentid>230335</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T19:29:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3197" xml:space="preserve">&lt;onlyinclude&gt;{{Coordinate{{#if:{{{map|}}}
  | Map
  | {{#switch: {{{NS|}}}
   ||/|//|///|///N|///S=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}
   | {{#switch: {{{EW|}}}
    ||/|//|///|///E|///W|///O=NO{{#if: {{NAMESPACE}} | x }}
    | Main
   }}
  }}
 }}
 |NS= {{Coordinate/LatRange
  |1= {{#ifeq: {{#titleparts:X{{{NS}}}|1|-1}} | X{{{NS}}}
   | {{{NS|}}}
   | {{Coordinate/LatDMS
    |1= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|1}}
    |2= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|2}}
    |3= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|3}}
    |4= {{#titleparts:{{{NS}}}|1|4}}
   }}
  }}
 }}
 |EW= {{Coordinate/LonRange
  |1= {{#ifeq: {{#titleparts:X{{{EW}}}|1|-1}} | X{{{EW}}}
   | {{{EW|}}}
   | {{Coordinate/LonDMS
    |1= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|1}}
    |2= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|2}}
    |3= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|3}}
    |4= {{#titleparts:{{{EW}}}|1|4}}
   }}
  }}
 }}
 |type_safe = {{#switch: {{{type}}}
  |continent|country|state|adm1st|adm2nd|city|isle|airport|mountain|waterbody|forest|landscape|landmark|event|railwaystation|building={{{type}}}
  |example={{#if:{{NAMESPACE}}
   | example &lt;!--{{{type}}}--&gt;
  }}
 }}
 |type = {{#if: {{{type|}}}
  | {{{type}}}
  | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;&lt;/span&gt;
 }}
 |pop= {{#if: {{{pop|}}}
  | {{#iferror: {{#ifexpr: abs trunc({{{pop}}}) = ({{{pop}}})
    | {{{pop}}}
    | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine ganze Zahl bei Bevölkerung&lt;/span&gt;
   }}
   | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Zahl: {{{pop}}}&lt;/span&gt;
  }}
 }}
 |lw= {{{lw|}}}
 |elevation = {{#if: {{{elevation|}}}
  | {{#iferror: {{#ifexpr: ({{{elevation}}}) = ({{{elevation}}}) round 2
    | {{{elevation}}}
    | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Tausendertrennzeichen und höchstens 2 Nachkommastellen in der Höhenangabe erlaubt&lt;/span&gt;
   }}
   | &lt;span class=&quot;error&quot;&gt;keine Zahl: {{{elevation}}}&lt;/span&gt;
  }}
 }}
 |dim_safe = {{#iferror: {{#expr: 1*({{{dim}}}) = ({{{dim}}}) }}&lt;!-- leer oder keine Zahl --&gt;
  | {{#switch: {{{type}}}
   |continent=10000000
   |country|state=500001&lt;!--D--&gt;
   |adm1st|adm2nd|city|mountain|isle= 10001&lt;!--DM--&gt;
   |event|forest|landscape=10000
   |airport=5000
   |railwaystation=1000
   |landmark|building= 250 &lt;!-- ??? --&gt;
   |#default= 500&lt;!--DMS--&gt;
  }}
  | {{{dim}}}
 }}
 |dim= {{#ifeq: {{{dim|}}}x|x
  | &lt;!--void--&gt;&lt;!--explicit default dims for types not supported by geohack--&gt;
    {{#switch: {{{type}}}
   |continent=10000000
   |event|landscape=10000
   |airport=5000
   |railwaystation=1000
   |building=250
   |#default=
  }}
  | {{{dim|}}}
 }}
 |region= {{{region|}}}
 |globe= {{#ifeq: {{{globe}}} | earth
  |
  | {{{globe|}}}
 }}
 |text= {{{text|}}}
 |article= {{#if: {{{article|}}}{{{text|}}}{{{map|}}}
  | {{{article|}}}
  | /
 }}
 |name= {{#ifeq: {{{name}}} | coordinates
  |
  |{{{name|}}}
 }}
 |default= {{#ifeq: {{padleft:|1|{{{text}}} }} | /
  | {{CoordinateDefault|{{{region|}}} }}
 }}
 |tooltip= {{{tooltip|}}}
 |ttf    = {{{tooltipformat|DMS}}}
 |sortkey= {{{sortkey|}}}
&lt;!-- Map-Parameter --&gt;
 |mapname    = {{{mapname|}}}
 |maplevel   = {{{maplevel|}}}
 |mapfloat   = {{{map|}}}
 |mapsize    = {{{mapsize|}}}
 |maptype    = {{{maptype|}}}
 |mapcaption = {{{mapcaption|auto}}}
 |maplabel   = {{{maplabel|}}}
 |maplayer   = {{{maplayer|}}}
 |maptrenner = {{{maptrenner|}}}
}}&lt;/onlyinclude&gt;

{{Doc}}
{{CoordinateComplex}}</text>
      <sha1>hkuf5kpovegrpwy883vu81tafvqhfga</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230339</id>
      <parentid>230338</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T19:33:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="456" xml:space="preserve">{{#if:{{{text|}}}   |&lt;span id=&quot;{{#if:{{{name|}}}|{{anchorencode:{{{name}}}}}|text_coordinates}}&quot; class=&quot;coordinates&quot; style=&quot;background:#FFC&quot; &gt;Koordinatlar ýok! Kömek ediň.&lt;/span&gt;
}}
{{#if:{{{article&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}}|{{#if:{{{text|}}}|&lt;span id=&quot;coordinates_3_ObenRechts&quot;&gt;}}&lt;span id=&quot;coordinates&quot; class=&quot;coordinates&quot; style=&quot;background:#FFC;&quot;&gt;Koordinatlar ýok! Kömek ediň.&lt;/span&gt;{{#if:{{{text|}}}|&lt;/span&gt;}}
}}&lt;noinclude&gt;{{Doc}}&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fy4ikp9zlj53u1rms50111u7rp8r9xi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şablon:CoordinateNOx</title>
    <ns>10</ns>
    <id>21243</id>
    <revision>
      <id>230336</id>
      <timestamp>2022-08-03T19:27:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '&lt;onlyinclude&gt;{{#if: {{{text}}}  | &lt;span id=&quot;{{#if:{{{name}}}|{{anchorencode:{{{name}}}}}|text_coordinates}}&quot; class=&quot;coordinates&quot; style=&quot;background:#FFC&quot;&gt;Koordinatlar ýok! Kömek ediň.&lt;/span&gt; }}{{#if: {{{article}}}  | &lt;span id=&quot;coordinates&quot; class=&quot;coordinates&quot; style=&quot;background:#FFC;&quot;&gt;Koordinaten fehlen! [[Wikipedia:WikiProjekt Georeferenzierung|Hilf mit.]]&lt;/span&gt; }}&lt;/onlyinclude&gt;  {{Doc}}'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="393" xml:space="preserve">&lt;onlyinclude&gt;{{#if: {{{text}}}
 | &lt;span id=&quot;{{#if:{{{name}}}|{{anchorencode:{{{name}}}}}|text_coordinates}}&quot; class=&quot;coordinates&quot; style=&quot;background:#FFC&quot;&gt;Koordinatlar ýok! Kömek ediň.&lt;/span&gt;
}}{{#if: {{{article}}}
 | &lt;span id=&quot;coordinates&quot; class=&quot;coordinates&quot; style=&quot;background:#FFC;&quot;&gt;Koordinaten fehlen! [[Wikipedia:WikiProjekt Georeferenzierung|Hilf mit.]]&lt;/span&gt;
}}&lt;/onlyinclude&gt;

{{Doc}}</text>
      <sha1>8h2b1xyldq02jqihtjsv5qbothfut0n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230337</id>
      <parentid>230336</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T19:27:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="352" xml:space="preserve">&lt;onlyinclude&gt;{{#if: {{{text}}}
 | &lt;span id=&quot;{{#if:{{{name}}}|{{anchorencode:{{{name}}}}}|text_coordinates}}&quot; class=&quot;coordinates&quot; style=&quot;background:#FFC&quot;&gt;Koordinatlar ýok! Kömek ediň.&lt;/span&gt;
}}{{#if: {{{article}}}
 | &lt;span id=&quot;coordinates&quot; class=&quot;coordinates&quot; style=&quot;background:#FFC;&quot;&gt;Koordinatlar ýok! Kömek ediň.&lt;/span&gt;
}}&lt;/onlyinclude&gt;

{{Doc}}</text>
      <sha1>h2lq5c6765ycndrqhtxtjdbvnozqmu9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gülli ösümlikleriň klasy</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21245</id>
    <redirect title="Gülli ösümlikler" />
    <revision>
      <id>230352</id>
      <timestamp>2022-08-03T21:37:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>TayfunEt. moved page [[Gülli ösümlikleriň klasy]] to [[Gülli ösümlikler]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Gülli ösümlikler]]</text>
      <sha1>h2dshjvunqzeshav95vr8efrwib2gnj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aziýa Baýdaklary</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21246</id>
    <revision>
      <id>230355</id>
      <timestamp>2022-08-03T23:42:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: '[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]] [[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]] [[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]] [[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]] [[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]] [[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]] [[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]] [[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]] [[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]] Faýl:Flag of Vietnam....'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2188" xml:space="preserve">[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of the Peopleʼs Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
Tasvir:Flag of</text>
      <sha1>k5sv5w9uu2ds4433j4xws2an63jukcy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230357</id>
      <parentid>230355</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T23:54:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2542" xml:space="preserve">[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of the Peopleʼs Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]
&lt;/gallery&gt;</text>
      <sha1>0sm0a68lujgqnvboxcyctsvtdr3jewg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230358</id>
      <parentid>230357</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T23:58:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2596" xml:space="preserve">Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of the Peopleʼs Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>1vq1j2eflmny5sa0odesxe2m6ki98f4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230374</id>
      <parentid>230358</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:11:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2660" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.
== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of the Peopleʼs Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>4rqjpwea5kcf5qc350sygahpxlnhp7s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230375</id>
      <parentid>230374</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:13:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Baýdaklar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2655" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.
== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>6oj2kyya26x5a92mvg2j7329eixq99s</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230376</id>
      <parentid>230375</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:29:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8107" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Uluslararası ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Dosya:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Tayvan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Güney Kore bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Moňgaliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>at9wrzaa8v5hm17qibn5h432wauy5fl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230377</id>
      <parentid>230376</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:32:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Uluslararası */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8107" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Uluslararası ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Tayvan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Güney Kore bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Moňgaliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>8kkw8lfhtcwqttizx2ry4pkg62cp136</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230378</id>
      <parentid>230377</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:32:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Organizasiýalar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8110" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Tayvan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Güney Kore bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Moňgaliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>28huxb5k5e33d1iz6blj760s7gaomrj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230379</id>
      <parentid>230378</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:33:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Orta Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8110" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Tayvan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Güney Kore bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Moňgaliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>4kq1ii91rbvgbwxj5pyhiq7tokm2bop</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230380</id>
      <parentid>230379</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:35:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8110" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Tayvan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Güney Kore bayrağı]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Moňgoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>rk41wtzsxlfh52bpmefzur7oskar0hu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230381</id>
      <parentid>230380</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:37:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8111" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Tayvan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Güney Kore bayrağı]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Moňgoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>flbyzdh73yapngazwbgd8njxc8befik</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230382</id>
      <parentid>230381</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:37:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8115" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Çin bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Tayvan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Moňgoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>0v91ny09zbftavmyn4naj17df93q4mn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230383</id>
      <parentid>230382</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:39:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8114" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Tayvan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Moňgoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>07sswj4w3fzie3c7hqvkjulvb3ytb2v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230384</id>
      <parentid>230383</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:40:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8114" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Moňgoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>ldz18e1ayhirlgvlz0v6mzgk1og9kdy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230385</id>
      <parentid>230384</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:42:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8113" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Güney Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>93ys4i5ue4fhsg93909m4stfdlka7do</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230386</id>
      <parentid>230385</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:42:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günorta Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8117" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Batı Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>4psustqi3tf851k0w3wakdjimrptwpf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230387</id>
      <parentid>230386</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:42:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günbatar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8123" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Kuzey Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>pn4qys4b5i9sq8f0bqrdzgsbdts9ois</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230388</id>
      <parentid>230387</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:43:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Demirgazyk Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8130" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

{{Asya konusu|bayrağı|Asya bayrakları}}
{{Bayrak listeleri}}

[[Kategori:Asya|Bayrak]]
[[Kategori:Bayrak listeleri]]
[[Kategori:Asya bayrakları]]

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>kxrurqnkyhmese1ayrbifx5r7np1o69</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230389</id>
      <parentid>230388</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:43:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Demirgazyk Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7979" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Güneydoğu Asya]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>82whpi4xpw54d6dyovymi0c5wvo90cp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230390</id>
      <parentid>230389</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:44:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günorta-gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7988" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Brunei baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>m439ibul9m5ekfzkrgiwu63754sjo06</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230391</id>
      <parentid>230390</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:45:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günorta-gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7989" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçya baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos bayrağı]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Malezya bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Vetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>32rg5fevf926cuz1hljibdd2h8yeffe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230392</id>
      <parentid>230391</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:47:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günorta-gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7992" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Rusya bayrağı]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Rusya bayrakları listesi]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>kxrpw4bkbnqqh6bfl75or228ti3g1mh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230393</id>
      <parentid>230392</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:48:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Demirgazyk Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7995" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;

Dosya:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>do72yg1boprs5dawfgmipskh7ozi8ej</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230394</id>
      <parentid>230393</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:49:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günorta-gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7994" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of the Taliban.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Hindistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Ayrıca bakınız: [[Pakistan bayrakları listesi]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>kf1p127m7xtv48jzx3c9op4sm0e4hvt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230395</id>
      <parentid>230394</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:02:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günorta Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7991" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Dosya:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşik Arap Emirlikleri bayrağı]]&lt;/div&gt;
Dosya:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen bayrağı]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>5lky2muptm6wxsr6ywv0rh16kvfo3xo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230396</id>
      <parentid>230395</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:06:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günbatar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7819" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kypr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kypr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>rxorphcq66z0ca6vxfzafe5cdwtjnni</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230397</id>
      <parentid>230396</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:06:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günbatar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7819" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>22nu7q6sgdgjgf0lcje5cyav96p4c8v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230398</id>
      <parentid>230397</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:07:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Demirgazyk Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7810" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan baýragy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka baýragy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>55azt6jc33tca8sifnkkttwtcmr3e0d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230399</id>
      <parentid>230398</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:08:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günorta Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7738" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] baýdagy ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>c3dhim0ouliiskih75d6bi384bac7rn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230403</id>
      <parentid>230399</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:10:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günorta-gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7640" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== Baýdaklar ==
[[Faýl:Flag of the Republic of Abkhazia.svg|thumb|Abhaziýa]]
[[Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|Azerbaýjan]]
[[Faýl:Flag of Armenia.svg|thumb|Ermenistan‎]]
[[Faýl:Flag of Taliban.svg|thumb|Owganystan]]
[[Faýl:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Bangladeş]]
[[Faýl:Flag of Bahrain.svg|thumb|Bahreýn]]
[[Faýl:Flag of Brunei.svg|thumb|Bruneý]]
[[Faýl:Flag of Bhutan.svg|thumb|Butan]]
[[Faýl:Flag of East Timor.svg|thumb|Sharqiy Timor]]
[[Faýl:Flag of Vietnam.svg|thumb|Wiýetnam]]
[[Faýl:Flag of Georgia.svg|thumb|Gruziýa]]
[[Faýl:Flag of Israel.svg|thumb|Izrail]]
[[Faýl:Flag of India.svg|thumb|Hindistan]]
[[Faýl:Flag of Indonesia.svg|thumb|Indoneziýa]]
[[Faýl:Flag of Jordan.svg|thumb|Iordaniýa]]
[[Faýl:Flag of Iraq.svg|thumb|Yrak]]
[[Faýl:Flag of Iran.svg|thumb|Eýran]]
[[Faýl:Flag of Yemen.svg|thumb|Ýemen]]
[[Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Gazagystan]]
[[Faýl:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kambodja]]
[[Faýl:Flag of Qatar.svg|thumb|Katar]]
[[Faýl:Flag of Cyprus.svg|thumb|Kipr]]
[[Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Gyrgyzystan]]
[[Faýl:Flag of People's Republic of China.svg|thumb|Hytaý]]
[[Faýl:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Taiwan]]
[[Faýl:Flag of North Korea.svg|thumb|Demirgazyk Koreýa]]
[[Faýl:Flag of South Korea.svg|thumb|Günorta Koreýa]]
[[Faýl:Flag of Kuwait.svg|thumb|Kuweýt]]
[[Faýl:Flag of Laos.svg|thumb|Laos]]
[[Faýl:Flag of Lebanon.svg|thumb|Liwan]]
[[Faýl:Flag of Malaysia.svg|thumb|Malaýziýa]]
[[Faýl:Flag of Maldives.svg|thumb|Maldiw Adalary]]
[[Faýl:Flag of Mongolia.svg|thumb|Mongoliýa]]
[[Faýl:Flag of Myanmar.svg|thumb|Mýanma]]
[[Faýl:Flag of Nepal.svg|thumb|Nepal]]
[[Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|BAE]]
[[Faýl:Flag of Oman.svg|thumb|Oman]]
[[Faýl:Flag of Pakistan.svg|thumb|Pakistan]]
[[Faýl:Flag of Palestine.svg|thumb|Falestin]]
[[Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Saudi Arabystany]]
[[Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|thumb|Demirgazyk Kipr]]
[[Faýl:Flag of Singapore.svg|thumb|Singapur]]
[[Faýl:Flag of Syria.svg|thumb|Siriýa]]
[[Faýl:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Täjikistan]]
[[Faýl:Flag of Thailand.svg|thumb|Taýland]]
[[Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Türkmenistan]]
[[Faýl:Flag of Turkey.svg|thumb|Türkiýa]]
[[Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Özbegistan]]
[[Faýl:Flag of the Philippines.svg|thumb|Fillipin]]
[[Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Şri-Lanka]]
[[Faýl:Flag of South Ossetia.svg|thumb|Günorta Osetiýa]]
[[Faýl:Flag of Japan.svg|thumb|Ýaponiýa]]</text>
      <sha1>c5qopjdjnbrhwer6btofcfbjqivu7b7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230405</id>
      <parentid>230403</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:11:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5146" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy baýdagy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy baýdagy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao baýdagy]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa baýdagy]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]</text>
      <sha1>mcjqrfbvda7ydxwh8hxse8mzggxvi1e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230406</id>
      <parentid>230405</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:13:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5074" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy]] ([[Taywan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]</text>
      <sha1>ompszoyboj7jgwvothuzw65x2z74m42</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230407</id>
      <parentid>230406</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:13:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5075" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan baýdagy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy]] ([[Taýwan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]</text>
      <sha1>2h3wv7za5t4qmpjadp9fw4zto61bm6p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230411</id>
      <parentid>230407</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:14:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Orta Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5030" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türk Koşmasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy]] ([[Taýwan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]</text>
      <sha1>p126f3jg6a09eopnelk8f9j4ng4rhpg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230412</id>
      <parentid>230411</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:17:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Organizasiýalar */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5045" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türki Döwletleriň Guramasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy]] ([[Taýwan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maleziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Maleziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]</text>
      <sha1>izbnop5e0k8zye3d619j848lkiwjqvt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230414</id>
      <parentid>230412</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:20:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günorta-gündogar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5049" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türki Döwletleriň Guramasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy]] ([[Taýwan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Malaýziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Malaýziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Urdun]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweyt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar baýragy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Syriye]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]</text>
      <sha1>s5k3lqn8k5v15urlao2f3ek563ttxd5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230416</id>
      <parentid>230414</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:23:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günbatar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5045" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türki Döwletleriň Guramasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy]] ([[Taýwan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Malaýziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Malaýziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýordan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweýt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Siriýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]</text>
      <sha1>7uh5fr9ednkj7qkwmqvk3vud9mqiy3u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230417</id>
      <parentid>230416</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:25:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Demirgazyk Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5056" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türki Döwletleriň Guramasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy]] ([[Taýwan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Malaýziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Malaýziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýordan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweýt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Siriýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]
{{Aziýa}}</text>
      <sha1>6bo4xcjq0uztwqzvcmk9wp1nyw2elba</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230418</id>
      <parentid>230417</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:26:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Demirgazyk Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5070" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türki Döwletleriň Guramasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy]] ([[Taýwan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Malaýziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Malaýziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýordan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweýt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Umman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Suudi Arabystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Siriýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]
{{Aziýanyň ýurtlary}}</text>
      <sha1>nqjfdyyq8q94ibywxz3kon6ug0qxhiy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230423</id>
      <parentid>230418</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:31:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>/* Günbatar Aziýa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5072" xml:space="preserve">[[File:Map of Asia with flags.svg|thumb|300px]]
Aşakda [[Aziýa]]da ýerleşýän ýurtlaryň baýdaklary bar.

== Organizasiýalar ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the CIS.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[CIS]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of OPEC.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[OPEC]] baýdagy&lt;/div&gt;
Faýl:GCC Flag.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[GCC]] baýragy&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkic Council.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türki Döwletleriň Guramasy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Orta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Kazakhstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gazagystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kyrgyzstan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gyrgyzystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Tajikistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Täjigistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkmenistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkmenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Uzbekistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Özbegistan]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of the People's Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Halk Respublikasy]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Republic of China.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hytaý Respublikasy]] ([[Taýwan]])&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Hytaý baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Hong Kong.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hong Kong]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Japan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýaponiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of North Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of South Korea.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Günorta Koreýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Macau.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Makao]] ([[Hytaý]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Mongolia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Mongoliýa]]&lt;/div&gt; 
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta-gündogar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Brunei.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bruneý]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cambodia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kamboçiýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Christmas Island.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Christmas Island]]  ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Cocos (Keeling) Islands]] ([[Awstraliýa]])&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Philippines.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filipinler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Laos.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Laos]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Malaysia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Malaýziýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Malaýziýa baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Myanmar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Miýanmar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Singapore.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Singapur]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Thailand.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Taýland]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Vietnam.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Wýetnam]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günorta Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Afghanistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Owganystan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bangladesh.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bangladeş]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bhutan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bhutan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of India.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Hindistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-se seret: [[Hindistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Maldives.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Maldiwler]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Nepal.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Nepal]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Pakistan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Päkistan]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Päkistan baýdaklary sanawy]]''&lt;/small&gt;&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Sri Lanka.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Şri-Lanka]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

== [[Günbatar Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Armenia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ermenistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Azerbaijan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Azarbeýjan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Bahrain.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Bahreýn]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kipr Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Demirgazyk Kipr Türk Respublikasy]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Georgia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Gürjistan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iran.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Eýran]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Iraq.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Yrak]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Israel.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Israil]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Jordan.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Iordaniýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Kuwait.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Kuweýt]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Lebanon.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Lübnan]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Oman.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Oman]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Palestine.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Filistin]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Qatar.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Katar]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Saudi Arabia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Saud Arabystany]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Syria.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Siriýa]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Turkey.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Türkiýe]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of the United Arab Emirates.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Birleşen Arap Emirlikleri]]&lt;/div&gt;
Faýl:Flag of Yemen.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Ýemen]]&lt;/div&gt;  
&lt;/gallery&gt;

== [[Demirgazyk Aziýa]] ==
&lt;gallery&gt;
Faýl:Flag of Russia.svg|&lt;div class=&quot;center&quot;&gt;[[Russiýa]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;''Şeýle-de seret: [[Russiýa baýdaklary sanawy]]&lt;/div&gt;
&lt;/gallery&gt;

[[Kategoriýa:Aziýa]]
[[Kategoriýa:Baýdaklar]]
{{Aziýanyň ýurtlary}}</text>
      <sha1>sugjz26foymxvpj6yw7jc488c5o0r9c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Raketa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21247</id>
    <revision>
      <id>230361</id>
      <timestamp>2022-08-04T00:29:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <comment>Sahypa döretdi, mazmuny: ''''Raketa''' ( Italýança : roçhetta ýa-da [[Gollandiýa]] : raketa- pirpirak) - ýörite raketa ýangyjy (işleýän beden) ýakylanda emele gelen güýjüň täsiri astynda hereket edýän uçýan enjam. Raketa ýangyjynyň görnüşine görä gaty ýangyç we suwuk ýangyç görnüşlerine bölünýär. Dolandyrylýan we gözegçiliksiz görnüşler bar. Dolandyryp bolýan uçýan wagty ugruny (traýektoriýa) üýtgedip biler. Bir basgançakly we köp basg...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1300" xml:space="preserve">'''Raketa''' ( Italýança : roçhetta ýa-da [[Gollandiýa]] : raketa- pirpirak) - ýörite raketa ýangyjy (işleýän beden) ýakylanda emele gelen güýjüň täsiri astynda hereket edýän uçýan enjam. Raketa ýangyjynyň görnüşine görä gaty ýangyç we suwuk ýangyç görnüşlerine bölünýär. Dolandyrylýan we gözegçiliksiz görnüşler bar. Dolandyryp bolýan uçýan wagty ugruny (traýektoriýa) üýtgedip biler. Bir basgançakly we köp basgançakly raketalar bar. Köp basgançakly raketa ätiýaçlyk ýangyç, hereketlendiriji bölümi, ýangyç üpjünçiligi ulgamy, dolandyryş edaralary, enjamlar we ş.m. bolan raketadan ybarat. Raketanyň belli bir etapda uçurylmagyny üpjün edýär. Ýangyç üpjünçiligi tükenende, birinji etap uçmagy dowam etdirjek Roketanyň beýleki tapgyrlaryndan aýrylar. Raketanyň başlangyç (başlangyç) massasy birnäçe müň tonna çenli bolup biler. Harby işde raketa wekosmonawtikada ulanylýar . Raketa ýörite uçarlardan uçuryldy. Raketa harby maksatlar, kosmos, it işlerinde we ykdysady maksatlar üçin ulanylýar. Kosmos raketalarynyň döredilmegi rus alymlary K.E.Siolkowskiý, N.I.Kibalçiç, FL Sander, W.P.Ptuşko, S.P.Korolýow, daşary ýurtly alymlar R. Goddard, G. Obert we başgalar bilen baglanyşykly.</text>
      <sha1>sujb3ajl0f2oht3s0w7z0lnva64rv4y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230362</id>
      <parentid>230361</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:34:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1378" xml:space="preserve">[[Faýl:Soyuz TMA-9 launch.jpg|thumb|200px|Raketa uçurylmagy.(Soyuz TMA-9)]]
'''Raketa''' ( Italýança : roçhetta ýa-da [[Gollandiýa]] : raketa- pirpirak) - ýörite raketa ýangyjy (işleýän beden) ýakylanda emele gelen güýjüň täsiri astynda hereket edýän uçýan enjam. Raketa ýangyjynyň görnüşine görä gaty ýangyç we suwuk ýangyç görnüşlerine bölünýär. Dolandyrylýan we gözegçiliksiz görnüşler bar. Dolandyryp bolýan uçýan wagty ugruny (traýektoriýa) üýtgedip biler. Bir basgançakly we köp basgançakly raketalar bar. Köp basgançakly raketa ätiýaçlyk ýangyç, hereketlendiriji bölümi, ýangyç üpjünçiligi ulgamy, dolandyryş edaralary, enjamlar we ş.m. bolan raketadan ybarat. Raketanyň belli bir etapda uçurylmagyny üpjün edýär. Ýangyç üpjünçiligi tükenende, birinji etap uçmagy dowam etdirjek Roketanyň beýleki tapgyrlaryndan aýrylar. Raketanyň başlangyç (başlangyç) massasy birnäçe müň tonna çenli bolup biler. Harby işde raketa wekosmonawtikada ulanylýar . Raketa ýörite uçarlardan uçuryldy. Raketa harby maksatlar, kosmos, it işlerinde we ykdysady maksatlar üçin ulanylýar. Kosmos raketalarynyň döredilmegi rus alymlary K.E.Siolkowskiý, N.I.Kibalçiç, FL Sander, W.P.Ptuşko, S.P.Korolýow, daşary ýurtly alymlar R. Goddard, G. Obert we başgalar bilen baglanyşykly.</text>
      <sha1>3h259dollxaljvpw6ej30dg56f6mepo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230363</id>
      <parentid>230362</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:42:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Allanur77</username>
        <id>24506</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2771" xml:space="preserve">[[Faýl:Soyuz TMA-9 launch.jpg|thumb|200px|Raketa uçurylmagy.(Soyuz TMA-9)]]
'''Raketa''' ( Italýança : roçhetta ýa-da [[Gollandiýa]] : raketa- pirpirak) - ýörite raketa ýangyjy (işleýän beden) ýakylanda emele gelen güýjüň täsiri astynda hereket edýän uçýan enjam. Raketa ýangyjynyň görnüşine görä gaty ýangyç we suwuk ýangyç görnüşlerine bölünýär. Dolandyrylýan we gözegçiliksiz görnüşler bar. Dolandyryp bolýan uçýan wagty ugruny (traýektoriýa) üýtgedip biler. Bir basgançakly we köp basgançakly raketalar bar. Köp basgançakly raketa ätiýaçlyk ýangyç, hereketlendiriji bölümi, ýangyç üpjünçiligi ulgamy, dolandyryş edaralary, enjamlar we ş.m. bolan raketadan ybarat. Raketanyň belli bir etapda uçurylmagyny üpjün edýär. Ýangyç üpjünçiligi tükenende, birinji etap uçmagy dowam etdirjek Roketanyň beýleki tapgyrlaryndan aýrylar. Raketanyň başlangyç (başlangyç) massasy birnäçe müň tonna çenli bolup biler. Harby işde raketa wekosmonawtikada ulanylýar . Raketa ýörite uçarlardan uçuryldy. Raketa harby maksatlar, kosmos, it işlerinde we ykdysady maksatlar üçin ulanylýar. Kosmos raketalarynyň döredilmegi rus alymlary K.E.Siolkowskiý, N.I.Kibalçiç, FL Sander, W.P.Ptuşko, S.P.Korolýow, daşary ýurtly alymlar R. Goddard, G. Obert we başgalar bilen baglanyşykly.
{{stub}}
==Çeşmeler==
[http://ast.faa.gov/ FAA Office of Commercial Space Transportation]
* [http://www.nasa.gov/ National Aeronautics and Space Administration (NASA)]
* [http://www.nar.org/ National Association of Rocketry (US)]
* [http://www.tripoli.org/ Tripoli Rocketry Association]
* [http://www.acema.com.ar/ Asoc. Coheteria Experimental y Modelista de Argentina]
* [http://www.ukra.org.uk/ United Kingdom Rocketry Association]
* [http://www.modellraketen.org/ IMR – German/Austrian/Swiss Rocketry Association]
* [http://www.canadianrocketry.org/ Canadian Association of Rocketry]
* [http://www.isro.gov.in/ Indian Space Research Organisation]

'''Information sites'''
* [[Encyclopedia Astronautica]] – [https://web.archive.org/web/20040514103554/http://www.astronautix.com/lvs/ Rocket and Missile Alphabetical Index]
* [http://www.braeunig.us/space/index.htm Rocket and Space Technology]
* Gunter's Space Page – [http://space.skyrocket.de/ Complete Rocket and Missile Lists]
* [https://web.archive.org/web/20070521025308/http://www.pwrengineering.com/data.htm Rocketdyne Technical Articles]
* [https://web.archive.org/web/20080820201246/http://www.relativitycalculator.com/rocket_equations.shtml Relativity Calculator – Learn Tsiolkovsky's rocket equations]
* [http://sites.google.com/site/rgoddardsite Robert Goddard – America's Space Pioneer]
[[Kategoriýa:Astronomiýa]]</text>
      <sha1>3mkjl3phlf9hgduaunc25k7po53g714</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ýarymada</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21248</id>
    <redirect title="Ýarym Ada" />
    <revision>
      <id>230372</id>
      <timestamp>2022-08-04T10:06:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Ýarym Ada]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Ýarym Ada]]</text>
      <sha1>n7pbgcm86pz4dzhffbd49pgeqne6e07</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bhutan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21249</id>
    <redirect title="Butan" />
    <revision>
      <id>230400</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:08:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Butan]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Butan]]</text>
      <sha1>sget7jiercldlszivvtpm7eg4tk0tx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Taýwan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21251</id>
    <redirect title="Hytaý Respublikasy" />
    <revision>
      <id>230409</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:14:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>TayfunEt. moved page [[Taýwan]] to [[Hytaý Respublikasy]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Hytaý Respublikasy]]</text>
      <sha1>feqku5xwr6kw4ayfp8hikv3dy8qp9e9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Miýanmar</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21252</id>
    <redirect title="Mýanmar" />
    <revision>
      <id>230413</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:18:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Mýanmar]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Mýanmar]]</text>
      <sha1>d6a5pe8y3ea7i1852o1bahm5g6eu5cb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Israil</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21253</id>
    <redirect title="Ysraýyl" />
    <revision>
      <id>230415</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:21:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Ysraýyl]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Ysraýyl]]</text>
      <sha1>kgo8j983oi7pyld3jfqb3z2eh1p9xrx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Filipinler</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21254</id>
    <redirect title="Filippinler" />
    <revision>
      <id>230419</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:27:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Filippinler]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Filippinler]]</text>
      <sha1>84picgn2d2zhwndkbu2cg9p2tzbzdik</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lübnan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21255</id>
    <redirect title="Liwan" />
    <revision>
      <id>230420</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:28:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Liwan]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Liwan]]</text>
      <sha1>7wu5mnohqvittm1cbixj04o6l2e4hxm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Gürjistan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21256</id>
    <redirect title="Gürjüstan" />
    <revision>
      <id>230421</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:28:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>[[Gruziýa]] sahypasyna gönükdirildi</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Gruziýa]]</text>
      <sha1>3ta2fi130dodoz1whfj907px7aeroff</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230422</id>
      <parentid>230421</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:29:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Changed redirect target from [[Gruziýa]] to [[Gürjüstan]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Gürjüstan]]</text>
      <sha1>tquy8wi8xlnhpaovrrs4t42rhxywjfk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Filistin Döwleti</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21257</id>
    <revision>
      <id>230424</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:56:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>Created by translating the page &quot;[[:tr:Special:Redirect/revision/27415600|Filistin Devleti]]&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15171" xml:space="preserve">{{IN}}
[[Kategori:Tanımlanmamış parametreler içeren ülke bilgi kutusu kullanan sayfalar|longmFilistin Devleti]]
[[Kategori:Tanımlanmamış parametreler içeren ülke bilgi kutusu kullanan sayfalar|longdFilistin Devleti]]
[[Kategori:Tanımlanmamış parametreler içeren ülke bilgi kutusu kullanan sayfalar|latmFilistin Devleti]]
[[Kategori:Tanımlanmamış parametreler içeren ülke bilgi kutusu kullanan sayfalar|latdFilistin Devleti]]
[[Kategori:Tanımlanmamış parametreler içeren ülke bilgi kutusu kullanan sayfalar|latNSFilistin Devleti]]
[[Kategori:Tanımlanmamış parametreler içeren ülke bilgi kutusu kullanan sayfalar|longEWFilistin Devleti]]
'''Filistin''' ýa-da '''Palestina'''  resmi taýdan '''Filistin'''/'''Palestina döwleti''' ( {{Lang|ar|دولة فلسطين}} )  de-fakto döwleti [[Orta Gündogar|Eastakyn Gündogarda]] we [[Alynky Aziýa|Günbatar Aziýada]], [[Ortaýer deňzi|Ortaýer deňziniň]] kenaryndaky taryhy Kengan sebitinde, Günbatar Şeriýada ( [[Ysraýyl]] - [[Iordaniýa]] serhedi) we Gaza zolagynda ( [[Ysraýyl]] - [[Müsür]] serhedinde) höküm sürdi.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.cbsnews.com/news/is-palestine-now-a-state/|başlık=CBS News'te konu hakkında bir haber|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140122192026/https://www.cbsnews.com/news/is-palestine-now-a-state/|arşivtarihi=22 Ocak 2014|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=http://www.arij.org/files/admin/specialreports/The%20de%20jure%20State%20of%20Palestine%20under%20Belligerent%20Occupation%20Application%20for%20Admission%20to%20the%20United%20Nations.pdf|başlık=Filistin'in BM üyeliği hakkında|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160829174105/http://www.arij.org/files/admin/specialreports/The%20de%20jure%20State%20of%20Palestine%20under%20Belligerent%20Occupation%20Application%20for%20Admission%20to%20the%20United%20Nations.pdf|arşivtarihi=29 Ağustos 2016|ölüurl=evet}}&lt;/ref&gt;  Döwletiň paýtagty [[Kudus|Iýerusalim]] de jure diýlip kesgitlense-de, merkezi [[Ysraýyl|Ysraýylyň]] basyp almagy sebäpli Ramallahda, Iordan derýasynyň günbatar kenarynda ýerleşýär.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20140605013337/http://www.jiis.org/.upload/lapidoth-jerusalem.pdf|başlık=Kudüs'teki Bazı Yasal Konular|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivengelli=evet}}&lt;/ref&gt;  Palestina sebitleri 1948-nji ýyla çenli [[Müsür]] we [[Iordaniýa]], 1967-nji ýylda alty günlük söweşden soň Ysraýyl basyp aldy.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/06/50-years-israeli-occupation-longest-modern-history-170604111317533.html|başlık=Filistin İsrail tarafından nasıl işgal edildi?|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170605130335/https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/06/50-years-israeli-occupation-longest-modern-history-170604111317533.html|arşivtarihi=5 Haziran 2017|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20130110025703/http://news.yahoo.com/state-palestine-name-change-shows-limitations-200641448.html|başlık=Filistin'in Hükümet Sembolünü değiştirmesi ve Devletleşmesi|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200808190558/https://web.archive.org/web/20130110025703/http://news.yahoo.com/state-palestine-name-change-shows-limitations-200641448.html|arşivtarihi=8 Ağustos 2020}}&lt;/ref&gt; 2020-nji ýylyň Baýdak aýyna çenli 5 051 493 ilaty bilen dünýäde iň köp ilatly 121-nji döwlet boldy. &lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.worldometers.info/world-population/state-of-palestine-population/|başlık=Worldometer isimli siteye göre Filistin'in nüfusu|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160202162705/https://www.worldometers.info/world-population/state-of-palestine-population/|arşivtarihi=2 Şubat 2016|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt;

[[İkinji Jahan Urşy|II.]] [[İkinji Jahan Urşy|jahan urşy]] Şondan soň bu sebit Iňlis mandatyndan [[Birleşen Milletler Guramasy|Birleşen Milletler Guramasyna (BMG)]] geçirildi we BMG tarapyndan [[Ýehudylykda|ýewreý]], arap we halkara Iýerusalim sebitleri döredildi.  Bu bölünişik ýewreýler tarapyndan kabul edilse-de, sebitdäki arap döwletleri tarapyndan kabul edilmedi we Ysraýyl döwletiniň döredilmegi bilen ilkinji arap-Ysraýyl söweşi 1948-nji ýylda başlandy.   Beýleki tarapdan, 1948-nji ýylyň 22-nji sentýabrynda Gazada Müsür tarapynda Palestina hökümeti döredildi. Iordaniýadan başga Arap Bileleşiginiň agzalary tarapyndan ykrar edildi. Hökümet Palestinanyň hemmesini (Ysraýyl, Iordan derýasynyň günbatar kenary, Gaza we Iýerusalimdäki Iýerusalim sebitleri) dolandyrjakdygyny öňe sürse-de, aslynda diňe Gazany dolandyrýardy.  Alty gün dowam eden söweşiň netijesinde Ysraýyl Gazany we Sinaý ýarym adasyny Müsürden, Iordan derýasynyň günbatar kenaryny we Siriýadan Golan belentligini aldy.

Al Algerirdäki Palestina azat ediş guramasynyň (PLO) başlygy [[Alžir|erasser]] Arafat Palestina döwletiniň döredilendigini 1988-nji ýylyň 15-nji noýabrynda yglan etdi. 1993-nji ýylda Oslo şertnamasyna gol çekilenden bir ýyl soň, Günbatar Şeriýada we Gaza zolagynda A we B sebitlerini dolandyrmak üçin Palestina Milli Dolandyryşy döredildi. Ysraýylyň Gazadan çykarylmagyndan iki ýyl soň, Gaza 2007-nji ýylda Hamas tarapyndan dolandyrylar.

Palestina döwleti, BMG-nyň 138 agzasy tarapyndan ykrar edildi we 2012-nji ýyldan bäri Birleşen Milletler Guramasynda synçy däl döwlet statusyna eýe.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/israel-defies-un-after-vote-on-palestine-with-plans-for-3000-new-homes-in-the-west-bank-8372494.html|başlık=İsrail'in BM'nin Filistin'i dolaylı olarak tanımasından ötürü gösterdiği tepki|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121204065122/https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/israel-defies-un-after-vote-on-palestine-with-plans-for-3000-new-homes-in-the-west-bank-8372494.html|arşivtarihi=4 Aralık 2012|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-palestinians-statehood/palestinians-win-implicit-u-n-recognition-of-sovereign-state-idUSBRE8AR0EG20121129|başlık=Filistin'in BM üyeleri tarafınca dolaylı olarak tanınması|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170920083754/https://www.reuters.com/article/us-palestinians-statehood/palestinians-win-implicit-u-n-recognition-of-sovereign-state-idUSBRE8AR0EG20121129|arşivtarihi=20 Eylül 2017|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20130116091340/http://www.3news.co.nz/LIVE-STREAM-Palestine-asks-United-Nations-for-a-birth-certificate-ahead-of-vote/tabid/417/articleID/278702/Default.aspx#ixzz345WDjipj|başlık=Filistin'in BM'ye tam üye olma çalışmaları|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191123164602/https://web.archive.org/web/20130116091340/http://www.3news.co.nz/LIVE-STREAM-Palestine-asks-United-Nations-for-a-birth-certificate-ahead-of-vote/tabid/417/articleID/278702/Default.aspx#ixzz345WDjipj|arşivtarihi=23 Kasım 2019}}&lt;/ref&gt; Palestina; Arap Bileleşiginiň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, G77, Halkara Olimpiýa Komitetiniň we beýleki halkara guramalarynyň agzasy.

== Etimologiýa ==
Palestina mandatyndan bäri &quot; Palestina &quot; adalgasy Ysraýyl döwletini, Günbatar Şeriýany we Gaza zolagyny öz içine alýan geografiki sebit bilen baglanyşykly.  &quot;Palestina&quot; adalgasynyň ýa-da [[Ortaýer deňzi|Ortaýer deňziniň]] günorta-gündogar burçundaky sebite, şeýle hem [[Siriýa]] bilen umumy ulanylyşy, [[gadymy Gresiýa]] we [[Gerodot|Gerodotyň]] miladydan öňki V asyrda ilkinji taryh taryhyndan bäri ýüze çykýar . Finikiýalylaryň ''Taryhdaky'' beýleki deňiz halklary bilen gatnaşygy bolan &quot;Siriýanyň Palestina diýlip atlandyrylýan ýeri&quot;.  &lt;ref&gt;''Herodotus, Volume 4''. P.21. 1806. Rev. William Beloe translation.&lt;/ref&gt; &quot;Palestina&quot; adalgasy, başga düşündirişler bar bolsa-da, [[Gadymy Gresiýa|gadymy grekler]] tarapyndan palestinalylaryň basyp alan ýerleri üçin döredilen adalga hasaplanýar. &lt;ref&gt;Ancient History Encyclopædia, Mark, Joshua J., Palestine,&lt;/ref&gt;

=== Terminologiýa ===
&quot; Palestina &quot; ýa-da &quot;Palestina döwleti&quot; &quot;basyp alnan Palestina territoriýasy&quot; üçin ulanylýar. Hususan-da, &quot;basyp alnan Palestina territoriýasy&quot; adalgasy, 1967-nji ýyldan bäri Ysraýyl tarapyndan basyp alnan Palestina sebitleriniň geografiki sebitini aňladýar. Islendik ýagdaýda, ýer ýa-da territoriýa salgylanmalar Palestina döwleti tarapyndan talap edilýän çäklere degişlidir. 

== Taryh ==
[[Alžir|Aliairde]] 1988-nji ýylyň 15-nji noýabrynda garaşsyzlyk yglan edildi. &lt;ref&gt;https://www.trthaber.com/m/?news=filistinin-bagimsizlik-gununun-29ncu-yili&amp;news_id=341002&amp;category_id=4&lt;/ref&gt; [[Hytaý Halk Respublikasy|Hytaý]], [[Russiýa]], [[Hindistan]] we [[Türkiýe]] ýaly ýüzden gowrak ýurt tarapyndan resmi taýdan ykrar edildi. Garaşsyzlyk yglan edilende, Palestina azat ediş guramasy Palestina sebitlerine gözegçilik edip bilmedi. Häzirki wagtda diňe Günbatar Şeriýa we Gaza zolagy Palestina gözegçiliginde we bu ýerleri [[Ysraýyl]] goşuny eýeleýär. Palestina we [[Ysraýyl]] hökümetleriniň arasynda parahatçylyk gepleşikleri dowam edýär, ýöne gepleşiklerden oňyn netije alynmady.

[[Birleşen Milletler Guramasy]] 2012-nji ýylyň 29-njy noýabrynda Palestinanyň BMG-daky 'synçy guramasy' derejesini 'agza bolmadyk synçy döwleti' derejesine çykardy. &lt;ref&gt;[http://dunya.milliyet.com.tr/filistin-bm-de-gozlemci-devlet-statusu-kazandi/dunya/dunyadetay/30.11.2012/1635123/default.htm Filistin, Birleşmiş Milletler'de &quot;Gözlemci Devlet&quot; statüsü kazandı. ]''[[Milliyet (gazete)|demonim]]''&lt;span&gt;, 30 Aralık 2012&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt; BMG Baş Assambleýasynda geçirilen ses berişlikde 138 ýurt Palestiniň islegi üçin &quot;hawa&quot;, 9 ýurt &quot;ýok&quot; ses berdi, 41 ýurt saklandy. [[Iswiç|Şwesiýanyň]] mejlisi 2014-nji ýylyň 30-njy oktýabrynda Palestina döwletini resmi taýdan ykrar etdi. Bu karar Europeanewropa Bileleşigine agza döwlet tarapyndan kabul edilen ilkinji karar boldy.  2015-nji ýylyň sentýabr aýynda Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Baş Assambleýasynda ilkinji gezek Palestina baýdagy galdyryldy. BMG-nyň Nýu-Yorkorkdaky Baş Assambleýasynda aýyň başynda geçirilen ses berişlikde Palestina baýdagynyň, kanun taslamasyna laýyklykda Watikanyň baýdagy bilen birlikde beýleki ýurtlaryň baýdaklarynyň arasynda wekilçilik ediljekdigi karar edildi. agza döwletleriň köpüsiniň “hawa” sesi bilen kabul edildi. 

== Geografiýa ==
Palestina döwleti tarapyndan talap edilýän ýerler Lewantda ýerleşýär. Gaza zolagy günbatarda [[Ortaýer deňzi]], günortada Müsür, demirgazykda we gündogarda Ysraýyl bilen serhetleşýär. [[Iordaniýa|Iordan derýasynyň]] günbatar kenary, gündogarda; Ysraýyl bilen demirgazykda, günortada we günbatarda serhetleşýär. Şeýlelik bilen, Palestina döwleti tarapyndan talap edilýän territoriýany emele getirýän iki kemeriň biri-biri bilen geografiki çäkleri ýok we [[Ysraýyl]] tarapyndan bölünýär. Bu ýerler gury ýer meýdany boýunça dünýäde 163-nji orunda durýar.  

Palestinde käbir ekologiýa problemalary bar. Bular; Gaza zolagynyň öňünde durýan meseleleriň arasynda çölleşmek, süýji suwuň duzlanmagy, lagym suwlaryny arassalamak, suw bilen baglanyşykly keseller, [[Ýerleriň zaýalanmagy|topragyň zaýalanmagy]], ýerasty suw baýlyklarynyň tükenmegi we hapalanmagy bar. Şol meseleleriň köpüsi Günbatar Şeriýada ulanylýar. Süýji suw has köp bolsa-da, dowam edýän gapma -garşylyklar sebäpli giriş çäklendirilýär. 

== Howa ==
Palestindäki temperatura dürli-dürli bolýar. Iordan derýasynyň günbatar kenaryndaky howa esasan Ortaýer deňzidir, günbatarda daglyk ýerleriň kenar ýakasyndan birneme salkyn. Gündogarda Iordan derýasynyň günbatar kenary, gury we yssy howa bilen häsiýetlendirilýän Öli deňziň günbatar kenar ýakasyny öz içine alýan birnäçe udeahuda çölüni öz içine alýar. Gazada gyşlarda ýumşak we gurak, tomusda yssy we ýarym gurak howa bar.  Bahar; Mart-aprel aýlarynda bolup geçýär we iň yssy aýlar iýul we awgust aýlarydyr. Ortaça iň ýokary temperatura {{Convert|33|°C|°F|0}} . Januaryanwar aýy iň sowuk aý we temperatura adatça {{Convert|7|°C|°F|0}} bolýar . Rainagyş az we adatça noýabr bilen mart aralygynda bolýar. Ualyllyk ýagyş derejesi takmynan {{Convert|4,57|in|mm|0}} . 

== Hökümet we syýasat ==
Palestina döwleti, Palestina azat ediş guramasy (PLO) bilen baglanyşykly aşakdaky guramalardan ybarat:

* Palestinanyň prezidentligi  - Palestina Merkezi Geňeşi tarapyndan bellendi. 
* Palestina Milli Geňeşi - Palestina döwletini döreden kanun çykaryjy edara
* Palestina azat ediş guramasynyň ýerine ýetiriji komiteti - sürgündäki hökümetiň wezipelerini ýerine ýetirmek,     giň daşary gatnaşyklar ulgamyny döretmek

Palestina Milli Dolandyryşynyň prezidenti, Palestina Kanunçylyk Geňeşi (Palestina) we Palestina Milli Dolandyryş Ministrler Kabineti Palestina Milli Dolandyryşy bilen baglanyşykly. Mundan başga-da, Palestiniň esaslandyryjy resminamasy Palestinanyň garaşsyzlyk jarnamasydyr.
 {{multiple image|align=right|direction=vertical|image1=Zones A and B in the occupied palestinian territories.svg|caption1=Kırmızı renkte gösterilen Filistin yönetimi altındaki bölgeler|image2=West Bank and Gaza Strip location map.svg|caption2=Filistin vilayetleri haritası (resmî)}}

== Galereýa ==
&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Faýl:MiddleEast.A2003031.0820.250m.jpg|
Faýl:BritishMandatePalestine1920.png|
Faýl:Flag of Palestine - long triangle.svg|
Faýl:Jerusalem from mt olives.jpg|küçükresim|Dome in Jerusalem The Capital City Of Palestine
Faýl:1 Palestine Pound 1939 Obverse.jpg|
Faýl:عملة فلسطينية معدنية.jpg|
Faýl:British Mandate Palestinian passport.jpg|
Faýl:Palestine recognition only.svg|
Faýl:1759 map Holy Land and 12 Tribes.jpg|PALESTINE 1759
Faýl:Modern Palestine, Illustrated atlas, and modern history of the World, 1851.jpg| PALESTINE 1851
Faýl:1864 Johnson Map of Israel, Palestine, or the Holy Land - Geographicus - Palestine-j-64.jpg|PALESTINE 1864
Faýl:Map of Palestine in Russian, a. 1900.jpg|PALESTINE 1900
Faýl:Palestine according to Eusbius and Jerome - Smith 1915.jpg|PALESTINE 1915
Faýl:BritishMandatePalestine1920.png|Palestine 1920
Faýl:Palestine south 1924.jpg|PALESTINE 1924
Faýl:Palestina 1946.jpg|PALESTINE 1946
Faýl:UN Partition Plan Palestine.png|PALESTINE 1947
&lt;/gallery&gt;

== Çeşmeler ==

[[Kategoriýa:Pages with unreviewed translations]]</text>
      <sha1>42llavufim5m4nc5ojxdskphvay5u1o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230425</id>
      <parentid>230424</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:57:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14512" xml:space="preserve">{{IN}}
'''Filistin''' ýa-da '''Palestina'''  resmi taýdan '''Filistin'''/'''Palestina döwleti''' ( {{Lang|ar|دولة فلسطين}} )  de-fakto döwleti [[Orta Gündogar|Eastakyn Gündogarda]] we [[Alynky Aziýa|Günbatar Aziýada]], [[Ortaýer deňzi|Ortaýer deňziniň]] kenaryndaky taryhy Kengan sebitinde, Günbatar Şeriýada ( [[Ysraýyl]] - [[Iordaniýa]] serhedi) we Gaza zolagynda ( [[Ysraýyl]] - [[Müsür]] serhedinde) höküm sürdi.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.cbsnews.com/news/is-palestine-now-a-state/|başlık=CBS News'te konu hakkında bir haber|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140122192026/https://www.cbsnews.com/news/is-palestine-now-a-state/|arşivtarihi=22 Ocak 2014|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=http://www.arij.org/files/admin/specialreports/The%20de%20jure%20State%20of%20Palestine%20under%20Belligerent%20Occupation%20Application%20for%20Admission%20to%20the%20United%20Nations.pdf|başlık=Filistin'in BM üyeliği hakkında|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160829174105/http://www.arij.org/files/admin/specialreports/The%20de%20jure%20State%20of%20Palestine%20under%20Belligerent%20Occupation%20Application%20for%20Admission%20to%20the%20United%20Nations.pdf|arşivtarihi=29 Ağustos 2016|ölüurl=evet}}&lt;/ref&gt;  Döwletiň paýtagty [[Kudus|Iýerusalim]] de jure diýlip kesgitlense-de, merkezi [[Ysraýyl|Ysraýylyň]] basyp almagy sebäpli Ramallahda, Iordan derýasynyň günbatar kenarynda ýerleşýär.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20140605013337/http://www.jiis.org/.upload/lapidoth-jerusalem.pdf|başlık=Kudüs'teki Bazı Yasal Konular|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivengelli=evet}}&lt;/ref&gt;  Palestina sebitleri 1948-nji ýyla çenli [[Müsür]] we [[Iordaniýa]], 1967-nji ýylda alty günlük söweşden soň Ysraýyl basyp aldy.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/06/50-years-israeli-occupation-longest-modern-history-170604111317533.html|başlık=Filistin İsrail tarafından nasıl işgal edildi?|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170605130335/https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/06/50-years-israeli-occupation-longest-modern-history-170604111317533.html|arşivtarihi=5 Haziran 2017|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20130110025703/http://news.yahoo.com/state-palestine-name-change-shows-limitations-200641448.html|başlık=Filistin'in Hükümet Sembolünü değiştirmesi ve Devletleşmesi|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200808190558/https://web.archive.org/web/20130110025703/http://news.yahoo.com/state-palestine-name-change-shows-limitations-200641448.html|arşivtarihi=8 Ağustos 2020}}&lt;/ref&gt; 2020-nji ýylyň Baýdak aýyna çenli 5 051 493 ilaty bilen dünýäde iň köp ilatly 121-nji döwlet boldy. &lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.worldometers.info/world-population/state-of-palestine-population/|başlık=Worldometer isimli siteye göre Filistin'in nüfusu|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160202162705/https://www.worldometers.info/world-population/state-of-palestine-population/|arşivtarihi=2 Şubat 2016|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt;

[[İkinji Jahan Urşy|II.]] [[İkinji Jahan Urşy|jahan urşy]] Şondan soň bu sebit Iňlis mandatyndan [[Birleşen Milletler Guramasy|Birleşen Milletler Guramasyna (BMG)]] geçirildi we BMG tarapyndan [[Ýehudylykda|ýewreý]], arap we halkara Iýerusalim sebitleri döredildi.  Bu bölünişik ýewreýler tarapyndan kabul edilse-de, sebitdäki arap döwletleri tarapyndan kabul edilmedi we Ysraýyl döwletiniň döredilmegi bilen ilkinji arap-Ysraýyl söweşi 1948-nji ýylda başlandy.   Beýleki tarapdan, 1948-nji ýylyň 22-nji sentýabrynda Gazada Müsür tarapynda Palestina hökümeti döredildi. Iordaniýadan başga Arap Bileleşiginiň agzalary tarapyndan ykrar edildi. Hökümet Palestinanyň hemmesini (Ysraýyl, Iordan derýasynyň günbatar kenary, Gaza we Iýerusalimdäki Iýerusalim sebitleri) dolandyrjakdygyny öňe sürse-de, aslynda diňe Gazany dolandyrýardy.  Alty gün dowam eden söweşiň netijesinde Ysraýyl Gazany we Sinaý ýarym adasyny Müsürden, Iordan derýasynyň günbatar kenaryny we Siriýadan Golan belentligini aldy.

Al Algerirdäki Palestina azat ediş guramasynyň (PLO) başlygy [[Alžir|erasser]] Arafat Palestina döwletiniň döredilendigini 1988-nji ýylyň 15-nji noýabrynda yglan etdi. 1993-nji ýylda Oslo şertnamasyna gol çekilenden bir ýyl soň, Günbatar Şeriýada we Gaza zolagynda A we B sebitlerini dolandyrmak üçin Palestina Milli Dolandyryşy döredildi. Ysraýylyň Gazadan çykarylmagyndan iki ýyl soň, Gaza 2007-nji ýylda Hamas tarapyndan dolandyrylar.

Palestina döwleti, BMG-nyň 138 agzasy tarapyndan ykrar edildi we 2012-nji ýyldan bäri Birleşen Milletler Guramasynda synçy däl döwlet statusyna eýe.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/israel-defies-un-after-vote-on-palestine-with-plans-for-3000-new-homes-in-the-west-bank-8372494.html|başlık=İsrail'in BM'nin Filistin'i dolaylı olarak tanımasından ötürü gösterdiği tepki|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121204065122/https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/israel-defies-un-after-vote-on-palestine-with-plans-for-3000-new-homes-in-the-west-bank-8372494.html|arşivtarihi=4 Aralık 2012|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-palestinians-statehood/palestinians-win-implicit-u-n-recognition-of-sovereign-state-idUSBRE8AR0EG20121129|başlık=Filistin'in BM üyeleri tarafınca dolaylı olarak tanınması|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170920083754/https://www.reuters.com/article/us-palestinians-statehood/palestinians-win-implicit-u-n-recognition-of-sovereign-state-idUSBRE8AR0EG20121129|arşivtarihi=20 Eylül 2017|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20130116091340/http://www.3news.co.nz/LIVE-STREAM-Palestine-asks-United-Nations-for-a-birth-certificate-ahead-of-vote/tabid/417/articleID/278702/Default.aspx#ixzz345WDjipj|başlık=Filistin'in BM'ye tam üye olma çalışmaları|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191123164602/https://web.archive.org/web/20130116091340/http://www.3news.co.nz/LIVE-STREAM-Palestine-asks-United-Nations-for-a-birth-certificate-ahead-of-vote/tabid/417/articleID/278702/Default.aspx#ixzz345WDjipj|arşivtarihi=23 Kasım 2019}}&lt;/ref&gt; Palestina; Arap Bileleşiginiň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, G77, Halkara Olimpiýa Komitetiniň we beýleki halkara guramalarynyň agzasy.

== Etimologiýa ==
Palestina mandatyndan bäri &quot; Palestina &quot; adalgasy Ysraýyl döwletini, Günbatar Şeriýany we Gaza zolagyny öz içine alýan geografiki sebit bilen baglanyşykly.  &quot;Palestina&quot; adalgasynyň ýa-da [[Ortaýer deňzi|Ortaýer deňziniň]] günorta-gündogar burçundaky sebite, şeýle hem [[Siriýa]] bilen umumy ulanylyşy, [[gadymy Gresiýa]] we [[Gerodot|Gerodotyň]] miladydan öňki V asyrda ilkinji taryh taryhyndan bäri ýüze çykýar . Finikiýalylaryň ''Taryhdaky'' beýleki deňiz halklary bilen gatnaşygy bolan &quot;Siriýanyň Palestina diýlip atlandyrylýan ýeri&quot;.  &lt;ref&gt;''Herodotus, Volume 4''. P.21. 1806. Rev. William Beloe translation.&lt;/ref&gt; &quot;Palestina&quot; adalgasy, başga düşündirişler bar bolsa-da, [[Gadymy Gresiýa|gadymy grekler]] tarapyndan palestinalylaryň basyp alan ýerleri üçin döredilen adalga hasaplanýar. &lt;ref&gt;Ancient History Encyclopædia, Mark, Joshua J., Palestine,&lt;/ref&gt;

=== Terminologiýa ===
&quot; Palestina &quot; ýa-da &quot;Palestina döwleti&quot; &quot;basyp alnan Palestina territoriýasy&quot; üçin ulanylýar. Hususan-da, &quot;basyp alnan Palestina territoriýasy&quot; adalgasy, 1967-nji ýyldan bäri Ysraýyl tarapyndan basyp alnan Palestina sebitleriniň geografiki sebitini aňladýar. Islendik ýagdaýda, ýer ýa-da territoriýa salgylanmalar Palestina döwleti tarapyndan talap edilýän çäklere degişlidir. 

== Taryh ==
[[Alžir|Aliairde]] 1988-nji ýylyň 15-nji noýabrynda garaşsyzlyk yglan edildi. &lt;ref&gt;https://www.trthaber.com/m/?news=filistinin-bagimsizlik-gununun-29ncu-yili&amp;news_id=341002&amp;category_id=4&lt;/ref&gt; [[Hytaý Halk Respublikasy|Hytaý]], [[Russiýa]], [[Hindistan]] we [[Türkiýe]] ýaly ýüzden gowrak ýurt tarapyndan resmi taýdan ykrar edildi. Garaşsyzlyk yglan edilende, Palestina azat ediş guramasy Palestina sebitlerine gözegçilik edip bilmedi. Häzirki wagtda diňe Günbatar Şeriýa we Gaza zolagy Palestina gözegçiliginde we bu ýerleri [[Ysraýyl]] goşuny eýeleýär. Palestina we [[Ysraýyl]] hökümetleriniň arasynda parahatçylyk gepleşikleri dowam edýär, ýöne gepleşiklerden oňyn netije alynmady.

[[Birleşen Milletler Guramasy]] 2012-nji ýylyň 29-njy noýabrynda Palestinanyň BMG-daky 'synçy guramasy' derejesini 'agza bolmadyk synçy döwleti' derejesine çykardy. &lt;ref&gt;[http://dunya.milliyet.com.tr/filistin-bm-de-gozlemci-devlet-statusu-kazandi/dunya/dunyadetay/30.11.2012/1635123/default.htm Filistin, Birleşmiş Milletler'de &quot;Gözlemci Devlet&quot; statüsü kazandı. ]''[[Milliyet (gazete)|demonim]]''&lt;span&gt;, 30 Aralık 2012&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt; BMG Baş Assambleýasynda geçirilen ses berişlikde 138 ýurt Palestiniň islegi üçin &quot;hawa&quot;, 9 ýurt &quot;ýok&quot; ses berdi, 41 ýurt saklandy. [[Iswiç|Şwesiýanyň]] mejlisi 2014-nji ýylyň 30-njy oktýabrynda Palestina döwletini resmi taýdan ykrar etdi. Bu karar Europeanewropa Bileleşigine agza döwlet tarapyndan kabul edilen ilkinji karar boldy.  2015-nji ýylyň sentýabr aýynda Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Baş Assambleýasynda ilkinji gezek Palestina baýdagy galdyryldy. BMG-nyň Nýu-Yorkorkdaky Baş Assambleýasynda aýyň başynda geçirilen ses berişlikde Palestina baýdagynyň, kanun taslamasyna laýyklykda Watikanyň baýdagy bilen birlikde beýleki ýurtlaryň baýdaklarynyň arasynda wekilçilik ediljekdigi karar edildi. agza döwletleriň köpüsiniň “hawa” sesi bilen kabul edildi. 

== Geografiýa ==
Palestina döwleti tarapyndan talap edilýän ýerler Lewantda ýerleşýär. Gaza zolagy günbatarda [[Ortaýer deňzi]], günortada Müsür, demirgazykda we gündogarda Ysraýyl bilen serhetleşýär. [[Iordaniýa|Iordan derýasynyň]] günbatar kenary, gündogarda; Ysraýyl bilen demirgazykda, günortada we günbatarda serhetleşýär. Şeýlelik bilen, Palestina döwleti tarapyndan talap edilýän territoriýany emele getirýän iki kemeriň biri-biri bilen geografiki çäkleri ýok we [[Ysraýyl]] tarapyndan bölünýär. Bu ýerler gury ýer meýdany boýunça dünýäde 163-nji orunda durýar.  

Palestinde käbir ekologiýa problemalary bar. Bular; Gaza zolagynyň öňünde durýan meseleleriň arasynda çölleşmek, süýji suwuň duzlanmagy, lagym suwlaryny arassalamak, suw bilen baglanyşykly keseller, [[Ýerleriň zaýalanmagy|topragyň zaýalanmagy]], ýerasty suw baýlyklarynyň tükenmegi we hapalanmagy bar. Şol meseleleriň köpüsi Günbatar Şeriýada ulanylýar. Süýji suw has köp bolsa-da, dowam edýän gapma -garşylyklar sebäpli giriş çäklendirilýär. 

== Howa ==
Palestindäki temperatura dürli-dürli bolýar. Iordan derýasynyň günbatar kenaryndaky howa esasan Ortaýer deňzidir, günbatarda daglyk ýerleriň kenar ýakasyndan birneme salkyn. Gündogarda Iordan derýasynyň günbatar kenary, gury we yssy howa bilen häsiýetlendirilýän Öli deňziň günbatar kenar ýakasyny öz içine alýan birnäçe udeahuda çölüni öz içine alýar. Gazada gyşlarda ýumşak we gurak, tomusda yssy we ýarym gurak howa bar.  Bahar; Mart-aprel aýlarynda bolup geçýär we iň yssy aýlar iýul we awgust aýlarydyr. Ortaça iň ýokary temperatura {{Convert|33|°C|°F|0}} . Januaryanwar aýy iň sowuk aý we temperatura adatça {{Convert|7|°C|°F|0}} bolýar . Rainagyş az we adatça noýabr bilen mart aralygynda bolýar. Ualyllyk ýagyş derejesi takmynan {{Convert|4,57|in|mm|0}} . 

== Hökümet we syýasat ==
Palestina döwleti, Palestina azat ediş guramasy (PLO) bilen baglanyşykly aşakdaky guramalardan ybarat:

* Palestinanyň prezidentligi  - Palestina Merkezi Geňeşi tarapyndan bellendi. 
* Palestina Milli Geňeşi - Palestina döwletini döreden kanun çykaryjy edara
* Palestina azat ediş guramasynyň ýerine ýetiriji komiteti - sürgündäki hökümetiň wezipelerini ýerine ýetirmek,     giň daşary gatnaşyklar ulgamyny döretmek

Palestina Milli Dolandyryşynyň prezidenti, Palestina Kanunçylyk Geňeşi (Palestina) we Palestina Milli Dolandyryş Ministrler Kabineti Palestina Milli Dolandyryşy bilen baglanyşykly. Mundan başga-da, Palestiniň esaslandyryjy resminamasy Palestinanyň garaşsyzlyk jarnamasydyr.
 {{multiple image|align=right|direction=vertical|image1=Zones A and B in the occupied palestinian territories.svg|caption1=Kırmızı renkte gösterilen Filistin yönetimi altındaki bölgeler|image2=West Bank and Gaza Strip location map.svg|caption2=Filistin vilayetleri haritası (resmî)}}

== Galereýa ==
&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Faýl:MiddleEast.A2003031.0820.250m.jpg|
Faýl:BritishMandatePalestine1920.png|
Faýl:Flag of Palestine - long triangle.svg|
Faýl:Jerusalem from mt olives.jpg|küçükresim|Dome in Jerusalem The Capital City Of Palestine
Faýl:1 Palestine Pound 1939 Obverse.jpg|
Faýl:عملة فلسطينية معدنية.jpg|
Faýl:British Mandate Palestinian passport.jpg|
Faýl:Palestine recognition only.svg|
Faýl:1759 map Holy Land and 12 Tribes.jpg|PALESTINE 1759
Faýl:Modern Palestine, Illustrated atlas, and modern history of the World, 1851.jpg| PALESTINE 1851
Faýl:1864 Johnson Map of Israel, Palestine, or the Holy Land - Geographicus - Palestine-j-64.jpg|PALESTINE 1864
Faýl:Map of Palestine in Russian, a. 1900.jpg|PALESTINE 1900
Faýl:Palestine according to Eusbius and Jerome - Smith 1915.jpg|PALESTINE 1915
Faýl:BritishMandatePalestine1920.png|Palestine 1920
Faýl:Palestine south 1924.jpg|PALESTINE 1924
Faýl:Palestina 1946.jpg|PALESTINE 1946
Faýl:UN Partition Plan Palestine.png|PALESTINE 1947
&lt;/gallery&gt;

== Çeşmeler ==

[[Kategoriýa:Pages with unreviewed translations]]</text>
      <sha1>q9493xwyklqv2sn5sk1ggeugrqi3u3k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>230426</id>
      <parentid>230425</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:57:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>TayfunEt. moved page [[Filistin Devleti]] to [[Filistin Döwleti]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14512" xml:space="preserve">{{IN}}
'''Filistin''' ýa-da '''Palestina'''  resmi taýdan '''Filistin'''/'''Palestina döwleti''' ( {{Lang|ar|دولة فلسطين}} )  de-fakto döwleti [[Orta Gündogar|Eastakyn Gündogarda]] we [[Alynky Aziýa|Günbatar Aziýada]], [[Ortaýer deňzi|Ortaýer deňziniň]] kenaryndaky taryhy Kengan sebitinde, Günbatar Şeriýada ( [[Ysraýyl]] - [[Iordaniýa]] serhedi) we Gaza zolagynda ( [[Ysraýyl]] - [[Müsür]] serhedinde) höküm sürdi.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.cbsnews.com/news/is-palestine-now-a-state/|başlık=CBS News'te konu hakkında bir haber|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20140122192026/https://www.cbsnews.com/news/is-palestine-now-a-state/|arşivtarihi=22 Ocak 2014|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=http://www.arij.org/files/admin/specialreports/The%20de%20jure%20State%20of%20Palestine%20under%20Belligerent%20Occupation%20Application%20for%20Admission%20to%20the%20United%20Nations.pdf|başlık=Filistin'in BM üyeliği hakkında|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160829174105/http://www.arij.org/files/admin/specialreports/The%20de%20jure%20State%20of%20Palestine%20under%20Belligerent%20Occupation%20Application%20for%20Admission%20to%20the%20United%20Nations.pdf|arşivtarihi=29 Ağustos 2016|ölüurl=evet}}&lt;/ref&gt;  Döwletiň paýtagty [[Kudus|Iýerusalim]] de jure diýlip kesgitlense-de, merkezi [[Ysraýyl|Ysraýylyň]] basyp almagy sebäpli Ramallahda, Iordan derýasynyň günbatar kenarynda ýerleşýär.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20140605013337/http://www.jiis.org/.upload/lapidoth-jerusalem.pdf|başlık=Kudüs'teki Bazı Yasal Konular|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivengelli=evet}}&lt;/ref&gt;  Palestina sebitleri 1948-nji ýyla çenli [[Müsür]] we [[Iordaniýa]], 1967-nji ýylda alty günlük söweşden soň Ysraýyl basyp aldy.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/06/50-years-israeli-occupation-longest-modern-history-170604111317533.html|başlık=Filistin İsrail tarafından nasıl işgal edildi?|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170605130335/https://www.aljazeera.com/indepth/features/2017/06/50-years-israeli-occupation-longest-modern-history-170604111317533.html|arşivtarihi=5 Haziran 2017|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20130110025703/http://news.yahoo.com/state-palestine-name-change-shows-limitations-200641448.html|başlık=Filistin'in Hükümet Sembolünü değiştirmesi ve Devletleşmesi|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200808190558/https://web.archive.org/web/20130110025703/http://news.yahoo.com/state-palestine-name-change-shows-limitations-200641448.html|arşivtarihi=8 Ağustos 2020}}&lt;/ref&gt; 2020-nji ýylyň Baýdak aýyna çenli 5 051 493 ilaty bilen dünýäde iň köp ilatly 121-nji döwlet boldy. &lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.worldometers.info/world-population/state-of-palestine-population/|başlık=Worldometer isimli siteye göre Filistin'in nüfusu|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160202162705/https://www.worldometers.info/world-population/state-of-palestine-population/|arşivtarihi=2 Şubat 2016|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt;

[[İkinji Jahan Urşy|II.]] [[İkinji Jahan Urşy|jahan urşy]] Şondan soň bu sebit Iňlis mandatyndan [[Birleşen Milletler Guramasy|Birleşen Milletler Guramasyna (BMG)]] geçirildi we BMG tarapyndan [[Ýehudylykda|ýewreý]], arap we halkara Iýerusalim sebitleri döredildi.  Bu bölünişik ýewreýler tarapyndan kabul edilse-de, sebitdäki arap döwletleri tarapyndan kabul edilmedi we Ysraýyl döwletiniň döredilmegi bilen ilkinji arap-Ysraýyl söweşi 1948-nji ýylda başlandy.   Beýleki tarapdan, 1948-nji ýylyň 22-nji sentýabrynda Gazada Müsür tarapynda Palestina hökümeti döredildi. Iordaniýadan başga Arap Bileleşiginiň agzalary tarapyndan ykrar edildi. Hökümet Palestinanyň hemmesini (Ysraýyl, Iordan derýasynyň günbatar kenary, Gaza we Iýerusalimdäki Iýerusalim sebitleri) dolandyrjakdygyny öňe sürse-de, aslynda diňe Gazany dolandyrýardy.  Alty gün dowam eden söweşiň netijesinde Ysraýyl Gazany we Sinaý ýarym adasyny Müsürden, Iordan derýasynyň günbatar kenaryny we Siriýadan Golan belentligini aldy.

Al Algerirdäki Palestina azat ediş guramasynyň (PLO) başlygy [[Alžir|erasser]] Arafat Palestina döwletiniň döredilendigini 1988-nji ýylyň 15-nji noýabrynda yglan etdi. 1993-nji ýylda Oslo şertnamasyna gol çekilenden bir ýyl soň, Günbatar Şeriýada we Gaza zolagynda A we B sebitlerini dolandyrmak üçin Palestina Milli Dolandyryşy döredildi. Ysraýylyň Gazadan çykarylmagyndan iki ýyl soň, Gaza 2007-nji ýylda Hamas tarapyndan dolandyrylar.

Palestina döwleti, BMG-nyň 138 agzasy tarapyndan ykrar edildi we 2012-nji ýyldan bäri Birleşen Milletler Guramasynda synçy däl döwlet statusyna eýe.&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/israel-defies-un-after-vote-on-palestine-with-plans-for-3000-new-homes-in-the-west-bank-8372494.html|başlık=İsrail'in BM'nin Filistin'i dolaylı olarak tanımasından ötürü gösterdiği tepki|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20121204065122/https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/israel-defies-un-after-vote-on-palestine-with-plans-for-3000-new-homes-in-the-west-bank-8372494.html|arşivtarihi=4 Aralık 2012|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-palestinians-statehood/palestinians-win-implicit-u-n-recognition-of-sovereign-state-idUSBRE8AR0EG20121129|başlık=Filistin'in BM üyeleri tarafınca dolaylı olarak tanınması|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20170920083754/https://www.reuters.com/article/us-palestinians-statehood/palestinians-win-implicit-u-n-recognition-of-sovereign-state-idUSBRE8AR0EG20121129|arşivtarihi=20 Eylül 2017|ölüurl=hayır}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Web kaynağı|url=https://web.archive.org/web/20130116091340/http://www.3news.co.nz/LIVE-STREAM-Palestine-asks-United-Nations-for-a-birth-certificate-ahead-of-vote/tabid/417/articleID/278702/Default.aspx#ixzz345WDjipj|başlık=Filistin'in BM'ye tam üye olma çalışmaları|erişimtarihi=|tarih=|çalışma=|yayıncı=|arşivurl=https://web.archive.org/web/20191123164602/https://web.archive.org/web/20130116091340/http://www.3news.co.nz/LIVE-STREAM-Palestine-asks-United-Nations-for-a-birth-certificate-ahead-of-vote/tabid/417/articleID/278702/Default.aspx#ixzz345WDjipj|arşivtarihi=23 Kasım 2019}}&lt;/ref&gt; Palestina; Arap Bileleşiginiň, Yslam Hyzmatdaşlyk Guramasynyň, G77, Halkara Olimpiýa Komitetiniň we beýleki halkara guramalarynyň agzasy.

== Etimologiýa ==
Palestina mandatyndan bäri &quot; Palestina &quot; adalgasy Ysraýyl döwletini, Günbatar Şeriýany we Gaza zolagyny öz içine alýan geografiki sebit bilen baglanyşykly.  &quot;Palestina&quot; adalgasynyň ýa-da [[Ortaýer deňzi|Ortaýer deňziniň]] günorta-gündogar burçundaky sebite, şeýle hem [[Siriýa]] bilen umumy ulanylyşy, [[gadymy Gresiýa]] we [[Gerodot|Gerodotyň]] miladydan öňki V asyrda ilkinji taryh taryhyndan bäri ýüze çykýar . Finikiýalylaryň ''Taryhdaky'' beýleki deňiz halklary bilen gatnaşygy bolan &quot;Siriýanyň Palestina diýlip atlandyrylýan ýeri&quot;.  &lt;ref&gt;''Herodotus, Volume 4''. P.21. 1806. Rev. William Beloe translation.&lt;/ref&gt; &quot;Palestina&quot; adalgasy, başga düşündirişler bar bolsa-da, [[Gadymy Gresiýa|gadymy grekler]] tarapyndan palestinalylaryň basyp alan ýerleri üçin döredilen adalga hasaplanýar. &lt;ref&gt;Ancient History Encyclopædia, Mark, Joshua J., Palestine,&lt;/ref&gt;

=== Terminologiýa ===
&quot; Palestina &quot; ýa-da &quot;Palestina döwleti&quot; &quot;basyp alnan Palestina territoriýasy&quot; üçin ulanylýar. Hususan-da, &quot;basyp alnan Palestina territoriýasy&quot; adalgasy, 1967-nji ýyldan bäri Ysraýyl tarapyndan basyp alnan Palestina sebitleriniň geografiki sebitini aňladýar. Islendik ýagdaýda, ýer ýa-da territoriýa salgylanmalar Palestina döwleti tarapyndan talap edilýän çäklere degişlidir. 

== Taryh ==
[[Alžir|Aliairde]] 1988-nji ýylyň 15-nji noýabrynda garaşsyzlyk yglan edildi. &lt;ref&gt;https://www.trthaber.com/m/?news=filistinin-bagimsizlik-gununun-29ncu-yili&amp;news_id=341002&amp;category_id=4&lt;/ref&gt; [[Hytaý Halk Respublikasy|Hytaý]], [[Russiýa]], [[Hindistan]] we [[Türkiýe]] ýaly ýüzden gowrak ýurt tarapyndan resmi taýdan ykrar edildi. Garaşsyzlyk yglan edilende, Palestina azat ediş guramasy Palestina sebitlerine gözegçilik edip bilmedi. Häzirki wagtda diňe Günbatar Şeriýa we Gaza zolagy Palestina gözegçiliginde we bu ýerleri [[Ysraýyl]] goşuny eýeleýär. Palestina we [[Ysraýyl]] hökümetleriniň arasynda parahatçylyk gepleşikleri dowam edýär, ýöne gepleşiklerden oňyn netije alynmady.

[[Birleşen Milletler Guramasy]] 2012-nji ýylyň 29-njy noýabrynda Palestinanyň BMG-daky 'synçy guramasy' derejesini 'agza bolmadyk synçy döwleti' derejesine çykardy. &lt;ref&gt;[http://dunya.milliyet.com.tr/filistin-bm-de-gozlemci-devlet-statusu-kazandi/dunya/dunyadetay/30.11.2012/1635123/default.htm Filistin, Birleşmiş Milletler'de &quot;Gözlemci Devlet&quot; statüsü kazandı. ]''[[Milliyet (gazete)|demonim]]''&lt;span&gt;, 30 Aralık 2012&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt; BMG Baş Assambleýasynda geçirilen ses berişlikde 138 ýurt Palestiniň islegi üçin &quot;hawa&quot;, 9 ýurt &quot;ýok&quot; ses berdi, 41 ýurt saklandy. [[Iswiç|Şwesiýanyň]] mejlisi 2014-nji ýylyň 30-njy oktýabrynda Palestina döwletini resmi taýdan ykrar etdi. Bu karar Europeanewropa Bileleşigine agza döwlet tarapyndan kabul edilen ilkinji karar boldy.  2015-nji ýylyň sentýabr aýynda Birleşen Milletler Guramasynyň (BMG) Baş Assambleýasynda ilkinji gezek Palestina baýdagy galdyryldy. BMG-nyň Nýu-Yorkorkdaky Baş Assambleýasynda aýyň başynda geçirilen ses berişlikde Palestina baýdagynyň, kanun taslamasyna laýyklykda Watikanyň baýdagy bilen birlikde beýleki ýurtlaryň baýdaklarynyň arasynda wekilçilik ediljekdigi karar edildi. agza döwletleriň köpüsiniň “hawa” sesi bilen kabul edildi. 

== Geografiýa ==
Palestina döwleti tarapyndan talap edilýän ýerler Lewantda ýerleşýär. Gaza zolagy günbatarda [[Ortaýer deňzi]], günortada Müsür, demirgazykda we gündogarda Ysraýyl bilen serhetleşýär. [[Iordaniýa|Iordan derýasynyň]] günbatar kenary, gündogarda; Ysraýyl bilen demirgazykda, günortada we günbatarda serhetleşýär. Şeýlelik bilen, Palestina döwleti tarapyndan talap edilýän territoriýany emele getirýän iki kemeriň biri-biri bilen geografiki çäkleri ýok we [[Ysraýyl]] tarapyndan bölünýär. Bu ýerler gury ýer meýdany boýunça dünýäde 163-nji orunda durýar.  

Palestinde käbir ekologiýa problemalary bar. Bular; Gaza zolagynyň öňünde durýan meseleleriň arasynda çölleşmek, süýji suwuň duzlanmagy, lagym suwlaryny arassalamak, suw bilen baglanyşykly keseller, [[Ýerleriň zaýalanmagy|topragyň zaýalanmagy]], ýerasty suw baýlyklarynyň tükenmegi we hapalanmagy bar. Şol meseleleriň köpüsi Günbatar Şeriýada ulanylýar. Süýji suw has köp bolsa-da, dowam edýän gapma -garşylyklar sebäpli giriş çäklendirilýär. 

== Howa ==
Palestindäki temperatura dürli-dürli bolýar. Iordan derýasynyň günbatar kenaryndaky howa esasan Ortaýer deňzidir, günbatarda daglyk ýerleriň kenar ýakasyndan birneme salkyn. Gündogarda Iordan derýasynyň günbatar kenary, gury we yssy howa bilen häsiýetlendirilýän Öli deňziň günbatar kenar ýakasyny öz içine alýan birnäçe udeahuda çölüni öz içine alýar. Gazada gyşlarda ýumşak we gurak, tomusda yssy we ýarym gurak howa bar.  Bahar; Mart-aprel aýlarynda bolup geçýär we iň yssy aýlar iýul we awgust aýlarydyr. Ortaça iň ýokary temperatura {{Convert|33|°C|°F|0}} . Januaryanwar aýy iň sowuk aý we temperatura adatça {{Convert|7|°C|°F|0}} bolýar . Rainagyş az we adatça noýabr bilen mart aralygynda bolýar. Ualyllyk ýagyş derejesi takmynan {{Convert|4,57|in|mm|0}} . 

== Hökümet we syýasat ==
Palestina döwleti, Palestina azat ediş guramasy (PLO) bilen baglanyşykly aşakdaky guramalardan ybarat:

* Palestinanyň prezidentligi  - Palestina Merkezi Geňeşi tarapyndan bellendi. 
* Palestina Milli Geňeşi - Palestina döwletini döreden kanun çykaryjy edara
* Palestina azat ediş guramasynyň ýerine ýetiriji komiteti - sürgündäki hökümetiň wezipelerini ýerine ýetirmek,     giň daşary gatnaşyklar ulgamyny döretmek

Palestina Milli Dolandyryşynyň prezidenti, Palestina Kanunçylyk Geňeşi (Palestina) we Palestina Milli Dolandyryş Ministrler Kabineti Palestina Milli Dolandyryşy bilen baglanyşykly. Mundan başga-da, Palestiniň esaslandyryjy resminamasy Palestinanyň garaşsyzlyk jarnamasydyr.
 {{multiple image|align=right|direction=vertical|image1=Zones A and B in the occupied palestinian territories.svg|caption1=Kırmızı renkte gösterilen Filistin yönetimi altındaki bölgeler|image2=West Bank and Gaza Strip location map.svg|caption2=Filistin vilayetleri haritası (resmî)}}

== Galereýa ==
&lt;gallery mode=&quot;packed-hover&quot;&gt;
Faýl:MiddleEast.A2003031.0820.250m.jpg|
Faýl:BritishMandatePalestine1920.png|
Faýl:Flag of Palestine - long triangle.svg|
Faýl:Jerusalem from mt olives.jpg|küçükresim|Dome in Jerusalem The Capital City Of Palestine
Faýl:1 Palestine Pound 1939 Obverse.jpg|
Faýl:عملة فلسطينية معدنية.jpg|
Faýl:British Mandate Palestinian passport.jpg|
Faýl:Palestine recognition only.svg|
Faýl:1759 map Holy Land and 12 Tribes.jpg|PALESTINE 1759
Faýl:Modern Palestine, Illustrated atlas, and modern history of the World, 1851.jpg| PALESTINE 1851
Faýl:1864 Johnson Map of Israel, Palestine, or the Holy Land - Geographicus - Palestine-j-64.jpg|PALESTINE 1864
Faýl:Map of Palestine in Russian, a. 1900.jpg|PALESTINE 1900
Faýl:Palestine according to Eusbius and Jerome - Smith 1915.jpg|PALESTINE 1915
Faýl:BritishMandatePalestine1920.png|Palestine 1920
Faýl:Palestine south 1924.jpg|PALESTINE 1924
Faýl:Palestina 1946.jpg|PALESTINE 1946
Faýl:UN Partition Plan Palestine.png|PALESTINE 1947
&lt;/gallery&gt;

== Çeşmeler ==

[[Kategoriýa:Pages with unreviewed translations]]</text>
      <sha1>q9493xwyklqv2sn5sk1ggeugrqi3u3k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Filistin Devleti</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21258</id>
    <redirect title="Filistin Döwleti" />
    <revision>
      <id>230427</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:57:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>TayfunEt.</username>
        <id>23473</id>
      </contributor>
      <comment>TayfunEt. moved page [[Filistin Devleti]] to [[Filistin Döwleti]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Filistin Döwleti]]</text>
      <sha1>17xo4bfnbq6jp305svh577w6y0ra2yt</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>