Wikipedia
snwiki
https://sn.wikipedia.org/wiki/Peji_Rekutanga
MediaWiki 1.39.0-wmf.23
first-letter
Media
Special
Talk
User
User talk
Wikipedia
Wikipedia talk
File
File talk
MediaWiki
MediaWiki talk
Template
Template talk
Help
Help talk
Category
Category talk
TimedText
TimedText talk
Module
Module talk
Gadget
Gadget talk
Gadget definition
Gadget definition talk
Moyo Dhehwa
0
3839
97647
91926
2022-08-15T14:22:08Z
41.116.98.176
Ndaisa mutauro wedu wechirozvi pakudetembera matateguru edu...zvakakosha kuvarozvi seni kuhwa kuhwereketa kwataita isu, Masvingo ...Willie Kondo, from Buhera, moyondizvo..Dzimbabwe
wikitext
text/x-wiki
Maita [[Moyo]]<br />
Maita [[Dhehwa]]<br />
Bvumavaranda
Moyondizvo<br />_vokwarupwazhu rupwetete
Rwunodzura imba ikakwana
lx6sfl2honzucpy7yfdsv5hcd1vqzyc
Gava
0
12450
97658
95074
2022-08-16T07:30:46Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
[[image:Flickr - Rainbirder - Golden Jackal (1).jpg|thumb|right|Gava]]
'''Gava''' (ku [[chingezi]]: fox; ''jackal'') [[Chikara Chesango|zvikara]] zvemhuka [[Dzinoyamwisa|zvinoyamwisa]] zvidiki. Dzino vhima uye dzinodya mhuka mhenyu, kunyanya [[tsuro]] ne [[dheku]] (''rodents -'' kutora shoko re [[sangho|Chisangho]]) senge [[tsindi]] ne [[mbeva]]. Pamusoro pezvo, dzinogona kudya [[hwiza]], mazai eshiri, uye michero uye mabheri. Dzimwe nguva dzinodya ''carrion''. Makava ndiwo madiki diki mu[[Mbwa|mhuri ye imbwa]]. Makava anowanzo sanganiswa ne ma[[mhungubwe]] uye [[manyene]].
== Mamwe makava ==
'''Bat eared fox'''<ref name=":0">https://www.ewt.org.za/wp-content/uploads/2019/02/30.-Bat-eared-Fox-Otocyon-megalotis_LC.pdf peji rezvemhuka iyi, painozonyorwa nezvayo</ref><ref>https://animalia.bio/bat-eared-fox peji re tsananguro, panozonyorwa nezve mhuka iyi</ref><ref>https://www.environment.gov.au/system/files/consultations/c7d23c79-d0f9-4389-8a0c-35a2ccce57a7/files/bat-eared-fox-draft-tor.pdf imwe referenzi yezve mhuka iyi</ref><ref>https://www.awf.org/wildlife-conservation/bat-eared-fox peji re referenzi</ref> imhando ye gava, asi hayina zita muChishona. Mazita muZimbabwe anowanikwa kumitauro yeChindevere, Chivhenda, Chitsonga, Chitswana, Chisotho ne Chixhosa. Mu[[Chitsonga]] inonzi, '''Xilwanandau''' (Chirwaneshumba? ku Chishona), uye Vandevere vachiti, Unga (Un'a kuChishona).<ref name=":0" />
==Tsumo==
*Unokama gava wakarinyengedzera ne[[chitswanda]] che[[tsubvu]]. In order to milk a jackal you have to divert its attention with a basket of tsubvu fruit.
*Kure kwegava ndokusina [[mutsubvu]].
==Mitauro ye Chibantu==
*[[Chikalanga]] chinoti '''phungubwe''' (jackal) rinoreva [[mhungubwe]]. Kune chivakwa chinonzi [[Mapungubwe]] ku[[South Africa|Afurika Chamhembe]].
*[[Chiganda]] chinoti '''kawa''' (to cry, howl, bark, bellow) vachirevakuchema, kuhukura kana kukuma.
*[[Lomwe]] vanoti nanthala (jackal) rinoreva [[gava]]. [[Lunda]] inoti kawa (n. dog) kureva [[imbwa]].
== Mamwe mapeji ekutarisa ==
* [[Mhungubwe]] (''jackal'')
* [[Manyene]] (black-backed jackal)
* [[Mbwa]] (canidae)
* [[Chikara Chesango|Chikara]] (carnivore)
== Mabviro eruzivo ==
[[Category:Mhuka]]
3gsgieqo9yypig3jr599twzo5oavt7g
Mandaza
0
12831
97637
77456
2022-08-15T12:53:41Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Mandaza izita rinowanikwa munyika ye[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: [[Ibbo Mandaza]], Edwin Mandaza, Fungai Mandaza.
*[[Rundaza]] (band for head or waist) kureva bhande rinosungwa musoro kana chiuno.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''ndaza''' (n. curse, woe, misfortune) kureva [[rushambwa]].
*[[MaZulu]] vanoti '''ndasa''' (v. trudge heavily along; toddle; walk with fat tummies) kureva kufamba kwemunhu [[mukobvu]].
*MaZulu vanoti '''indasa''' (n. hard mealies) vachireva chibage chikukutu.
*[[Kinyarwanda]] inoti '''intaza''' (rocks in water) kureva matombo ari mumvura.
[[Category:Mazita eVanhu muZimbabwe]]
0n9sux9clrkzn2m1dbujvzdhchq506l
Mbata sezita
0
18356
97639
92932
2022-08-15T13:03:05Z
Holani Mina
12412
/* Mitauro yeBantu */
wikitext
text/x-wiki
Mbata izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[South Africa]], [[Kenya]] ne[[Zambia]].
*Vanhu vane zita iri: Thandiwe Mbata; Veronica Mbata; Monique Mbata; Tracey Mbata.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Sangho]] vanoti mbata (n. stool, seat, workstation) kureva [[chigaro]]. Samburu vanoti rubata; mbata (n. part; joint) kureva [[nhengo]]. Mamwe mazwi: rupata (n. heap, pile).
*[[Samburu]] vanoti mbata (n. 1. side; 2. region, area) kureva [[dunhu]]. [[Kikongo]] inoti '''mbata, mboko''' (n. commission).
*[[Kikuyu]], [[Mambwe]] ne[[VaBemba]] vanoti mbata (duck) kureva [[dhadha|bata]]. [[VaWabo]] vanoti nimbatta (duck) kureva [[dhadha|bata]].
*[[Venda]] inoti mbata kana mbate (n. threshing floor) kureva pa[[chipuriro]]. [[VaNyoro]] vanoti mbata (the level part at the base of a mountain).
*[[Chewa]] inoti mbetete kana mbata (a trumpet made of an animal horn or wood). [[Swahili]] vanoti mbata (fully ripe coconut). [[VaRwanda]] vanoti imbata (slave) kureva [[muranda]].
[[Category:Mazita eVanhu kuZambia]]
2aqe2xr0wt0emzkdohszybm9gq3bceb
Zita rekutanga
0
18646
97657
91540
2022-08-15T18:56:21Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
'''Zita rekutanga''' ([[Chirungu|Nge]]: given name, first name) '''zita rimotsi''', kana '''rechimotsi''' ndiro zita rinopihwa munhu pamberi pezita remhuri. Zita rekutanga ndiro zita rinozivikanwa neshamwari, mhuri uye nevamwe pavano dana munhu. Zita rekutanga rinoratidza munhu, anogona ane zita repakati futi, uye anosiyanisa munhu iyeye kubva kune dzimwe nhengo dzeboka (kazhinji mhuri kana mhuri) vane zita rakafanana.
Mumamiriro asina kurongwa, mazita anopiwa anowanzo shandiswa nenzira yakajairika uye yeushamwari.<ref name=":0">Grigg, John (2 November 1991). "The Times".</ref> Mune mamwe mamiriro ezvinhu, zita remunhu rinonyanya kushandiswa. Madimikira ekuti 'pane zita-rekutanga' uye 'kuve pamazita ezita rekutanga' anoreva kujairirana kunowanikwa mukutaura kune mumwe munhu nemazita avo.<ref name=":0" />
== Muenzaniso ==
[[Tanaka]] izita rekutanga
[[Tonderai]]
== Mabviro eruzivo ==
<references />
[[Category:Zita rekupiwa]]
n7kaihmplw8oyrykpsk2cyziqu59x94
Bhumi
0
18924
97659
96298
2022-08-16T07:45:09Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
[[File:Front view of a resting Canis lupus ssp.jpg|thumb|Mufananidzo weBhumi ichitarisa Kamera.
{|
|-
! colspan="2" |Hupangu mu sainzi
|-
|[[Muvuso (ruambamhenyu)|Muvuso]]:
|[[umhuka]] (animalia)
|-
|[[Faramu]]:
|[[Kodhata]] (chordata)
|-
|[[Musaku (ruambamhenyu)|Musaku]]:
|[[Dzinoyamwisa]] (mammalia)
|-
|[[Raya]]:
|[[Hukari]] (carnivora)
|-
|[[Mhuri (ruambamhenyu)|Mhuri]]:
|[[Mbwa]] (canidae)
|-
|[[Mbari (ruambamhenyu)|Mbari]]:
|''[[Chimbwa|Chimbwa]] (canis)''
|-
|[[Rudzi (ruambamhenyu)|Rudzi]]:
|'''''C. bhumhi (C. lupus)'''''
|-
! colspan="2" |Zita Piri (binomial)
|-
| colspan="2" |'''''Chimbwa Bhumhi (canis lupus)'''''
Linnaeus, 1758
|-
! colspan="2" |Ndudzi
|-
| colspan="2" |Tarisai ''[[Chimbwa bhumhi]]''
|}
]]
[[File:Loups arctiques DSCF8430.jpg|thumb|bhumi chena]]
'''Bhumi''' (ku[[Chingezi]]: wolf) '''bhumhi''' kana ''chimbwa bhumhi'' (''canis lupus)'' i[[mhuka]] ye [[Raya (ruambamhenyu)|raya]] re[[Chikara Chesango|chikara]]. Rine mazita akasiyana se bhumi rettimbha uye bhumi pfumbu. Ndiyo tateguru ye imbwa dze [[Zvipfuyo|chipfuyo]]. Muzvifundo zvemazuva ano zvakaonekwa kuti imbwa ye chipfuyo yakabva kubhumi dzakapfuywa (''tamed''), pakutodza nguva muudzokashure kuchamhembe che[[Rwizi Yangtze]] ku[[Chayina]] makore akatanga kuona dziva re azvakatanga kuitika haadarike 163,000. Kune ma[[dzasirudzi]] (''subspecies'') e bhumi akasiyana, senge [[Bhumi re Akitiki]]. Mamwe madzasirudzi akadorongodzwa pane marudzi ari panjodzi (''endangered species''), asi pamusoro pezvose, ''chimbwa bhumhi'' iri pa IUCN yakagiredhwa semhuka dzisingaverengerwi njodzi.
== Zita ==
* Zita rebhumi rinowanzo shandurwa se [[mhumhi]] pa[[Guguru]], uye mubhaibheri, asi shoko iri rinomirira mhuka inozivikanwa se 'Imbwa ye Afurika yemusango', saka hazviiti kuti zita iri (mhumhi) ripihwe kumhuka yeimwe, yedu ichisiyiwa isina zita.
* Vamwe vatauri weChishona vanoti bumhi kushevedza mhumhi.
* Nekuda kwemazita maviri aya, shoko rekuti bhumi uye bhumhi riri kushandiswa kumirira iyo 'wolf', nekuti, imhando yembwa yemusango futi. Saka zita rekuti bhumi kana bumhi rinogona kuramba richishandiswa.
* Saka '''bhumi''' inogona kunzi ''bumhi'', kwete [[mhumhi]]. Zita rekuti bhumi riri kushandiswa kakuru pano kuitira kuti vatauri vemumwe mitauro yeChishona vasakanganiswe kana vachiziva mhumhi sebumhi.
== Ratidziko ==
Bhumi hombe dzinowanzo kura masvika 1.4 kana 1.8 mamita (4.6 kusvika 5.9 ft) muhurefu kubva kumhuno kusvika kumuskwe zvichienderana ne madzasirudzi.<ref>[https://www.pbs.org/wnet/nature/river-of-no-return-gray-wolf-fact-sheet/7659/ "zanhi rechirokwacho cheBhumi pfumbu"] ''Nature''. Educational Broadcasting Corporation, Public Broadcasting Service. Yakatariswa: 27 Nyamavhuvhu 2021.</ref> Bhumi dzinogara kumawodzanyemba anowanzowa mahombe kudarika anogara kuchamhembe.<ref>(en:wiki) Heptner, V. G.; Naumov, N. P. (1998). ''Mammals of the Soviet Union Vol. II Part 1a, Sirenia and Carnivora (Sea cows; Wolves and Bears)''. Science</ref><ref>(en:wiki), Hunter, Luke & Barrett, Priscilla (2011), ''A Field Guide to the Carnivores of the World'', New Holland Publishers, p. 100, </ref> Bhumi kuru dzinowanzo rema zviripakati pe 23 kusvika 50 ma[[Kirogiramu|keiji]] (51 kusvika 110 lb). Bhumi yairemesa yakanyorwa yaive 86 makeiji (190 lb).<ref>(enwiki) Graves, Will (2007) ''Wolves in Russia: anxiety throughout the ages''. Detselig Enterprises. p. 35</ref>
Bhumi ine [[mazoru]] (''mazzle'') refu, [[Nzeve|mazhebe]] madiki, [[Gumbo|makumbo]] marefu uye [[muskwe]] murefu wakaita segwenzi.
Bhumi dzinowanzo pimwa 26 kusvika 38 ma[[nichi]] (''inches'') (66 kusvika 97 cm) pabendekete. Bhumi dzine [[mbava]] (''fur'') yakagadzirwa nema[[hwada]] maviri. Hwada repamusoro mukwesa netsvina uye hwda repasi rinokwesa mvura. Ruvara rwembava hwadzo hunogona kusanganisa [[Pfumbu (ruvara)|pfumbu]], [[Chena (Ruvara)|chena]], tawupe (''taupe''), [[Mbise (ruvara)|mbise]], uye [[Tema (ruvara)|tema]].
== Mamwe Mashoko ==
''<small>Tarisai futi [[Upangamutowo]]</small>''
* [[Hupangu muSainzi]] (scientific classification)
* Kingdom - [[Muvuso (ruambamhenyu)|Muvuso]] kubva kushoko rekuti Muvuso (kingdom; state)
* Phylum - [[faramu]]
* Class - [[Musaku (ruambamhenyu)|musaku]]
* Order - [[raya]]
* suborder - [[Raya (ruambamhenyu)|dzasiraya]] (suborder "under order")
* Subgroups - nyasiboka
* species - [[Rudzi (ruambamhenyu)|rudzi]]
*subspecies - [[Rudzi (ruambamhenyu)|dzasirudzi]]
* genus - [[Mbari (ruambamhenyu)|mbari]]
*subgenus - dzasimbari
* family - [[Mhuri (ruambamhenyu)|mhuri]]
*subfamily - dzasimhuri
== Mifananidzo ==
<gallery>
File:Golden wolf small.jpg|Bhumi ye Afurika
File:West Siberian Laika x Gray Wolf.png|Bhumi ye pfumbu
File:Black and White Wolves.jpg|Bhumi chena ne tema
File:Loups arctiques DSCF4938.jpg|bhumi chena kana bhumi ye akitiki
File:Maned Wolf (6027167431).jpg|Bhumi ine zenze
</gallery>
== Mamwe mapeji ekutarisa ==
* [[Mhumhi]]
* [[Imbwa]]
* [[Bere, Mhuka|Bere]]
* [[Upangamutowo]]
*[[Mbwa]]
== Mabviro eruzivo ==
[[Category:Mhuka]]
di8aegu1eghquq4d1abziaog6ph7cfj
Mbandama sezita
0
19886
97638
92770
2022-08-15T13:00:17Z
Holani Mina
12412
/* Mitauro yeAfrika */
wikitext
text/x-wiki
Mbandama izita remhuri rinowanikwa ku[[Zambia]] ne[[Cote d'Ivoire]].
*Vanhu vane zita iri: Tracy Mbandama; Carmen M'bandamu; Bartholomell Mbandama; Clara Mbandama.
==Mitauro yeAfrika==
*[[VaNgala]] vanoti kobanda kana Mbandama (v. begin) kureva [[kuvamba]].
*[[Kikongo]] inoti mbandamu (n. commencement; the first thing) kureva [[kutanga]]. Mamwe mazwi: bandama (v. commence).
[[Category:Mazita eVanhu muAfrica]]
sn7pxdq84558iy75gn2fvdz3zq7r526
Kingundu sezita
0
20881
97635
2022-08-15T12:08:37Z
Holani Mina
12412
Created page with "Kingundu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[Angola]] ne[[Uganda]]. *Vanhu vane zita iri: Kingundu Makondo; Joao Kingundu; Americano Kingundu; Kingundu Tuliwane. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti kingundu (n. muscular fellow). [[Category:Mazita eVanhu muDRC]]"
wikitext
text/x-wiki
Kingundu izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[Angola]] ne[[Uganda]].
*Vanhu vane zita iri: Kingundu Makondo; Joao Kingundu; Americano Kingundu; Kingundu Tuliwane.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti kingundu (n. muscular fellow).
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
hjh4h2gr1c7riicb5cp9ct5de7b4mf1
Kwezo sezita
0
20882
97636
2022-08-15T12:34:05Z
Holani Mina
12412
Created page with "Kwezo izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[Angola]] ne[[Mozambique]]. *Vanhu vane zita iri: Cynthia Kwezo; Olothandwo Kwezo; Kaya Kwezo; Dangola Tuliwane. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti '''kwezeka''' (v. to impress a mark, to press upon & leave a mark, print, imprint, make an impression) kureva kud..."
wikitext
text/x-wiki
Kwezo izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[Angola]] ne[[Mozambique]].
*Vanhu vane zita iri: Cynthia Kwezo; Olothandwo Kwezo; Kaya Kwezo; Dangola Tuliwane.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''kwezeka''' (v. to impress a mark, to press upon & leave a mark, print, imprint, make an impression) kureva [[kudhinda]].
*[[Kikongo]] inoti kwezo (n. an imprint, impression, something imprinted) kureva [[chidhindo]].
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
[[Category:Mazita eVanhu muSouth Africa]]
liqsctjmqxwfehsw7dvq8ex4q7jsi0n
Nlolo sezita
0
20883
97640
2022-08-15T13:16:11Z
Holani Mina
12412
Created page with "Nlolo izita remhuri rinowanikwa mu[[Angola]], [[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Nlolo Pedro; Moras Nlolo; Grace Nlolo; Nlolo Malambu. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti '''nlolo''' (n. a line, row, a sentence). [[Category:Mazita eVanhu muAngola]]"
wikitext
text/x-wiki
Nlolo izita remhuri rinowanikwa mu[[Angola]], [[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Nlolo Pedro; Moras Nlolo; Grace Nlolo; Nlolo Malambu.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''nlolo''' (n. a line, row, a sentence).
[[Category:Mazita eVanhu muAngola]]
tds7hmq1a1ppg0a3e3k4lvf97wtslbe
97641
97640
2022-08-15T13:18:01Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Nlolo izita remhuri rinowanikwa mu[[Angola]], [[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Nlolo Pedro; Moras Nlolo; Grace Nlolo; Nlolo Malambu.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''nlolo''' (n. a line, row, a sentence).
[[Category:Mazita eVanhu muAngola]]
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
97lvy9evws2dkol5ztvyu1u6qjeal4q
Nlungu sezita
0
20884
97642
2022-08-15T13:22:04Z
Holani Mina
12412
Created page with "Nlungu izita remhuri rinowanikwa mu[[Malawi]], [[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Yan Nlungu; Dijah Nlungu; Fatima Nlungu; Felly Nlungu. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti '''nlungu''' (n. a line, row, a sentence). [[Category:Mazita eVanhu muMalawi]] [[Category:Mazita eVanhu muDRC]]"
wikitext
text/x-wiki
Nlungu izita remhuri rinowanikwa mu[[Malawi]], [[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Yan Nlungu; Dijah Nlungu; Fatima Nlungu; Felly Nlungu.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''nlungu''' (n. a line, row, a sentence).
[[Category:Mazita eVanhu muMalawi]]
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
req3tnzo7i916a16lsvcg1t8gy0gpnz
97643
97642
2022-08-15T13:24:30Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Nlungu izita remhuri rinowanikwa mu[[Malawi]], [[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Yan Nlungu; Dijah Nlungu; Fatima Nlungu; Felly Nlungu.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''nlungu''' (n. completion, fulfilment, arrival at its zenith (astron.)).
*Kikongo inoti '''nlungu''' (n. prodigality, squandering, wasteful, ruinous generosity). Mamwe mazwi: nlungi (n. a keeper).
[[Category:Mazita eVanhu muMalawi]]
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
k4mdp674a67wc5sh31faxp9sx7jmtch
Nonganonga sezita
0
20885
97644
2022-08-15T13:34:59Z
Holani Mina
12412
Created page with "Nonganonga izita remhuri rinowanikwa mu[[Malawi]], [[Tanzania]], ne[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Vincent Nonganonga; Mayeso Nonganonga; Burtone Nonganonga; Talinah Nonganonga. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti '''nonganonga''' (n. pattern, standard of comparison, gauge, exact resemblance). *Kikongo inoti..."
wikitext
text/x-wiki
Nonganonga izita remhuri rinowanikwa mu[[Malawi]], [[Tanzania]], ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Vincent Nonganonga; Mayeso Nonganonga; Burtone Nonganonga; Talinah Nonganonga.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''nonganonga''' (n. pattern, standard of comparison, gauge, exact resemblance).
*Kikongo inoti '''e nonganonga''' (n. true to scale or gauge, exactly the same, in exactly the same way as). Mamwe mazwi: nlungi (n. a keeper).
[[Category:Mazita eVanhu muMalawi]]
[[Category:Mazita eVanhu muTanzania]]
cg13hznhtoy7s75wm0uj6ft7lzi38zl
97645
97644
2022-08-15T13:36:32Z
Holani Mina
12412
/* Mitauro yeAfrika */
wikitext
text/x-wiki
Nonganonga izita remhuri rinowanikwa mu[[Malawi]], [[Tanzania]], ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Vincent Nonganonga; Mayeso Nonganonga; Burtone Nonganonga; Talinah Nonganonga.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''nonganonga''' (n. pattern, standard of comparison, gauge, exact resemblance).
*Kikongo inoti '''e nonganonga''' (n. true to scale or gauge, exactly the same, in exactly the same way as).
[[Category:Mazita eVanhu muMalawi]]
[[Category:Mazita eVanhu muTanzania]]
dbfh2yw57z51ohz21i0h87xnguxdbcm
Mitauro yeUbantu yekuChamhembe
0
20886
97646
2022-08-15T13:43:04Z
2401:4900:4BB5:C283:8328:5DFC:DB2C:110B
Created page with "Yyyhjhyy"
wikitext
text/x-wiki
Yyyhjhyy
eo125ohgx0qchgw3yhzcp8zp3vceygy
Nketa sezita
0
20887
97648
2022-08-15T14:51:18Z
Holani Mina
12412
Created page with "Nketa izita remhuri rinowanikwa mu[[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Louis Nketa; Daniel Nketa; Souriana Nketa; Gina Nketa. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti '''nketa''' (n. folds of skin in emaciated or very fat people). *Kikongo inoti '''kinketa''' (n. Chrysalis - pupa of butterfly). [..."
wikitext
text/x-wiki
Nketa izita remhuri rinowanikwa mu[[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Louis Nketa; Daniel Nketa; Souriana Nketa; Gina Nketa.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''nketa''' (n. folds of skin in emaciated or very fat people).
*Kikongo inoti '''kinketa''' (n. Chrysalis - pupa of butterfly).
[[Category:Mazita eVanhu muSouth Africa]]
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
8xurcdwc3ymf9nxpwmjax5r04ag6zu8
97649
97648
2022-08-15T14:52:27Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Nketa izita remhuri rinowanikwa mu[[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Louis Nketa; Daniel Nketa; Souriana Nketa; Gina Nketa.
Muguta re[[Bulawayo]] mune musha unonzi [[Nketa, Bulawayo|Nketa]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''nketa''' (n. folds of skin in emaciated or very fat people).
*Kikongo inoti '''kinketa''' (n. Chrysalis - pupa of butterfly).
[[Category:Mazita eVanhu muSouth Africa]]
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
ll2e5w48foo00j2redcuq576ie789gw
97650
97649
2022-08-15T14:52:39Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
Nketa izita remhuri rinowanikwa mu[[South Africa]], ne[[Congo, Kinshasa]].
*Vanhu vane zita iri: Louis Nketa; Daniel Nketa; Souriana Nketa; Gina Nketa.
*Muguta re[[Bulawayo]] mune musha unonzi [[Nketa, Bulawayo|Nketa]].
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Kikongo]] inoti '''nketa''' (n. folds of skin in emaciated or very fat people).
*Kikongo inoti '''kinketa''' (n. Chrysalis - pupa of butterfly).
[[Category:Mazita eVanhu muSouth Africa]]
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
evwh6lywd3pmwfkr62anfeohiw4435u
Ruramai sezita
0
20888
97651
2022-08-15T17:49:00Z
Holani Mina
12412
Created page with "'''Ruramai''' izita remhuri rinowanikwa ku[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: Ruramai Nhidza; Ruramai Sithole; Ruramai Muridzi; Ruramai Chinhenga. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Lugwere]] inoti '''lulama''' (adj. to be set in order, prepared, ready, arranged, be governed, managed). Mamwe mazwi: '''lululamu''' (readiness, prepare..."
wikitext
text/x-wiki
'''Ruramai''' izita remhuri rinowanikwa ku[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Ruramai Nhidza; Ruramai Sithole; Ruramai Muridzi; Ruramai Chinhenga.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lugwere]] inoti '''lulama''' (adj. to be set in order, prepared, ready, arranged, be governed, managed). Mamwe mazwi: '''lululamu''' (readiness, preparedness, orderliness).
[[Category: Mazita eVanhu muZimbabwe]]
5uap7mgyftnbsebkooqsfet3ydtx1de
97652
97651
2022-08-15T17:51:23Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Ruramai''' izita rekupihwa (firstname) rinowanikwa ku[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Ruramai Nhidza; Ruramai Sithole; Ruramai Muridzi; Ruramai Chinhenga.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lugwere]] inoti '''lulama''' (adj. to be set in order, prepared, ready, arranged, be governed, managed). Mamwe mazwi: '''lululamu''' (readiness, preparedness, orderliness).
[[Category: Mazita eVanhu muZimbabwe]]
q16rd85jv74gbdat3clt88h9ab1hmjk
97653
97652
2022-08-15T17:52:49Z
Holani Mina
12412
wikitext
text/x-wiki
'''Ruramai''' izita rekupihwa (firstname) rinowanikwa ku[[Zimbabwe]].
*Vanhu vane zita iri: Ruramai Nhidza; Ruramai Sithole; Ruramai Muridzi; Ruramai Chinhenga.
==Mitauro yeBantu==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mime mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Lenje]] vanoti '''lulama''' (be straight) kureva kutwasuka.
*[[Baila]] vanoti '''lulama''' (to be right, straight; used in a moral sense; to be honest, righteous, just) kureva kururama.
*[[Kikongo]] inoti '''lulama''' (adj. to be set in order, prepared, ready, arranged, be governed, managed). Mamwe mazwi: '''lululamu''' (readiness, preparedness, orderliness).
[[Category: Mazita eVanhu muZimbabwe]]
ffn0jh1ptarqi9qvsf56dnl13o0thn9
Maboshwe
0
20889
97654
2022-08-15T18:01:45Z
Holani Mina
12412
Redirected page to [[Ruboshwe]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Ruboshwe]]
syltxrsgxr0d2y7uqwykbvyd98wczft
Lumonso sezita
0
20890
97655
2022-08-15T18:07:31Z
Holani Mina
12412
Created page with "Lumonso izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]] ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Ruth Lumonso; Lawrence Lumonso; Berlon Lumonso; Crispin Lumonso. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Digo]] inoti '''chimotso''' (left hand) kureva ruboshwe. Mamwe mazwi: '''botswe''' (weakness) kureva kusasimba. *[[VaZigula]] vanoti '''chimos..."
wikitext
text/x-wiki
Lumonso izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]] ne[[Zambia]].
*Vanhu vane zita iri: Ruth Lumonso; Lawrence Lumonso; Berlon Lumonso; Crispin Lumonso.
==Mitauro yeAfrika==
Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya.
*[[Digo]] inoti '''chimotso''' (left hand) kureva ruboshwe. Mamwe mazwi: '''botswe''' (weakness) kureva kusasimba.
*[[VaZigula]] vanoti '''chimoso''' (left hand) kureva ruboshwe. [[VaKabwa]] vanoti '''obhumosi''' kana '''okumosi''' (left hand; left direction) kureva ruboshwe.
*[[Baila]] vanoti '''chimonswe''' (n. lefthand) vachireva ruwoko rweruboshwe. [[VaZigula]] vanoti '''chimoso''' (left hand) kureva ruboshwe.
*[[Digo]] inoti '''lumonso''' (adj. left; west) kureva ruboshwe kana [[kumadokero]].
[[Category:Mazita eVanhu muDRC]]
[[Category:Mazita eVanhu muZambia]]
5rm7jymq6tzanp4dumy9j18slbxo95f
Kumadokero
0
20891
97656
2022-08-15T18:07:55Z
Holani Mina
12412
Redirected page to [[Madokero]]
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[madokero]]
o3qhuzjuld9m5qi860fq25aau5g2y5f
Dausi
0
20892
97660
2022-08-16T08:11:38Z
Masiziva
13430
Created page with "[[File:White peacock front view.jpg|thumb|228x228px|Dausi jena]] '''Dausi''' ([[Chingezi|nge]]. ''peafowl; peacock'') pamwe futi '''dhausi,''' izita rinjee re [[Rudzi (ruambamhenyu)|ndudzi]] nhatu dze [[shiri]] dze [[mbari]] ye [[Pavho (shiri)|Pavho]] ne [[Afropavho|Afurikapavho]] mukati me rusinga rwe [[msingapavho]] (''Pavonini'') ye mhuri ye [[Mhuri-Fesini|Hamafesini]] kana gamofesini (''Phasianidae''), mafesini ne vangani vavo. Dausi rechirume ndiro rinonzi '''dausir..."
wikitext
text/x-wiki
[[File:White peacock front view.jpg|thumb|228x228px|Dausi jena]]
'''Dausi''' ([[Chingezi|nge]]. ''peafowl; peacock'') pamwe futi '''dhausi,''' izita rinjee re [[Rudzi (ruambamhenyu)|ndudzi]] nhatu dze [[shiri]] dze [[mbari]] ye [[Pavho (shiri)|Pavho]] ne [[Afropavho|Afurikapavho]] mukati me rusinga rwe [[msingapavho]] (''Pavonini'') ye mhuri ye [[Mhuri-Fesini|Hamafesini]] kana gamofesini (''Phasianidae''), mafesini ne vangani vavo. Dausi rechirume ndiro rinonzi '''dausirume''' kana pikoko pa[[Chishongrish]], uye dausi rechikadzi rinonzi '''dausihadzi''' kunyangwe hawo matausi achizvarwa ne ubare wechirume ne ukadzi, anowanzo danwa ose achinzi "dausi" kana "pikoko" zvimwe, chero hadzi kana rume.
Zita rayo chimwe chikamu chemashoko e[[ChiShona|Chishona]] akabva ku[[Chiswahili|Chiswahiri]]. Pahuwandu anonzi '''matausi''', kufana ne Chiswahiri zve nekuti chinoshandisa mitemo ye mutauro imwe neye Chishona.
== Mashoko ashandiswa ==
=== Zvivaamberi zve Chingezi ===
Mhuka ne madzinde dzinowanzo wa ne zvivakashure sezviri zasiyo:
* '''-ini''' (inowanzo wanikwa [[Dzinza (ruambamhenyu)|pamasinga]] ezvifundwa) kuChishona chivakamberi ichi chirikududzirwa na '''msinga''' kana '''rusinga'''
* '''-idae''' (rinowanzo wanikwa pa [[Mhuri (ruambamhenyu)|mhuri]] ezvifundwa) muChishona chivakamberi ichi chirikunzi '''[[hama]]''' kana [[Gamo|'''gamo''']] (kubva pa Shoko reChimanyika rinoreva [[hama]]
* '''-inae''' (rinowanzo wanikwa pa [[Mhuri (ruambamhenyu)|dzasimhuri]] kana nyasimhuri ye zvifundwa).
=== Mazwi ===
* vangani kubva pa[[mungani]] - kushandiswa kumirir ''ally''
* ma[[fesini]] - ''pheasants''
[[Category:Dausi]]
[[Category:Shiri dzekuEzhiya]]
gdw4zlex6945gkd20cfahqe5ib79m0u
97661
97660
2022-08-16T08:14:07Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
[[File:White peacock front view.jpg|thumb|228x228px|Dausi jena]]
'''Dausi''' ([[Chingezi|nge]]. ''peafowl; peacock'') pamwe futi '''dhausi,''' izita rinjee re [[Rudzi (ruambamhenyu)|ndudzi]] nhatu dze [[shiri]] dze [[mbari]] ye [[Pavho (shiri)|Pavho]] ne [[Afropavho|Afurikapavho]] mukati me rusinga rwe [[msingapavho]] (''Pavonini'') ye mhuri ye [[Mhuri-Fesini|Hamafesini]] (''Phasianidae''), mafesini ne vangani vavo. Dausi rechirume ndiro rinonzi '''dausirume''' kana pikoko pa[[Chishongrish]], uye dausi rechikadzi rinonzi '''dausihadzi''' kunyangwe hawo matausi achizvarwa ne ubare wechirume ne ukadzi, anowanzo danwa ose achinzi "dausi" kana "pikoko" zvimwe, chero hadzi kana rume.
Zita rayo chimwe chikamu chemashoko e[[ChiShona|Chishona]] akabva ku[[Chiswahili|Chiswahiri]]. Pahuwandu anonzi '''matausi''', kufana ne Chiswahiri zve nekuti chinoshandisa mitemo ye mutauro imwe neye Chishona.
[[Mhuri (ruambamhenyu)|Dzasimhuri]] ye mhuri ye matausi inonzi [[gamofesini]]'''.'''
== Mashoko ashandiswa ==
=== Zvivaamberi zve Chingezi ===
Mhuka ne madzinde dzinowanzo wa ne zvivakashure sezviri zasiyo:
* '''-ini''' (inowanzo wanikwa [[Dzinza (ruambamhenyu)|pamasinga]] ezvifundwa) kuChishona chivakamberi ichi chirikududzirwa na '''msinga''' kana '''rusinga'''
* '''-idae''' (rinowanzo wanikwa pa [[Mhuri (ruambamhenyu)|mhuri]] ezvifundwa) muChishona chivakamberi ichi chirikunzi '''[[hama]]'''
* '''-inae''' (rinowanzo wanikwa pa [[Mhuri (ruambamhenyu)|dzasimhuri]] kana nyasimhuri ye zvifundwa) uye [[Gamo|'''gamo''']] (kubva pa Shoko reChimanyika rinoreva [[hama]]
=== Mazwi ===
* vangani kubva pa[[mungani]] - kushandiswa kumirir ''ally''
* ma[[fesini]] - ''pheasants''
[[Category:Dausi]]
[[Category:Shiri dzekuEzhiya]]
l9ac110c7bktu8jnfnbtpy6j3snu4la
97662
97661
2022-08-16T08:14:30Z
Masiziva
13430
wikitext
text/x-wiki
[[File:White peacock front view.jpg|thumb|228x228px|Dausi jena]]
'''Dausi''' ([[Chingezi|nge]]. ''peafowl; peacock'') pamwe futi '''dhausi,''' izita rinjee re [[Rudzi (ruambamhenyu)|ndudzi]] nhatu dze [[shiri]] dze [[mbari]] ye [[Pavho (shiri)|Pavho]] ne [[Afropavho|Afurikapavho]] mukati me rusinga rwe [[msingapavho]] (''Pavonini'') ye mhuri ye [[Mhuri-Fesini|Hhamafesini]] (''Phasianidae''), mafesini ne vangani vavo. Dausi rechirume ndiro rinonzi '''dausirume''' kana pikoko pa[[Chishongrish]], uye dausi rechikadzi rinonzi '''dausihadzi''' kunyangwe hawo matausi achizvarwa ne ubare wechirume ne ukadzi, anowanzo danwa ose achinzi "dausi" kana "pikoko" zvimwe, chero hadzi kana rume.
Zita rayo chimwe chikamu chemashoko e[[ChiShona|Chishona]] akabva ku[[Chiswahili|Chiswahiri]]. Pahuwandu anonzi '''matausi''', kufana ne Chiswahiri zve nekuti chinoshandisa mitemo ye mutauro imwe neye Chishona.
[[Mhuri (ruambamhenyu)|Dzasimhuri]] ye mhuri ye matausi inonzi [[gamofesini]]'''.'''
== Mashoko ashandiswa ==
=== Zvivaamberi zve Chingezi ===
Mhuka ne madzinde dzinowanzo wa ne zvivakashure sezviri zasiyo:
* '''-ini''' (inowanzo wanikwa [[Dzinza (ruambamhenyu)|pamasinga]] ezvifundwa) kuChishona chivakamberi ichi chirikududzirwa na '''msinga''' kana '''rusinga'''
* '''-idae''' (rinowanzo wanikwa pa [[Mhuri (ruambamhenyu)|mhuri]] ezvifundwa) muChishona chivakamberi ichi chirikunzi '''[[hama]]'''
* '''-inae''' (rinowanzo wanikwa pa [[Mhuri (ruambamhenyu)|dzasimhuri]] kana nyasimhuri ye zvifundwa) uye [[Gamo|'''gamo''']] (kubva pa Shoko reChimanyika rinoreva [[hama]]
=== Mazwi ===
* vangani kubva pa[[mungani]] - kushandiswa kumirir ''ally''
* ma[[fesini]] - ''pheasants''
[[Category:Dausi]]
[[Category:Shiri dzekuEzhiya]]
92cenh9vsklppb8icnmd958o8d6o2zo