Wikipedia snwiki https://sn.wikipedia.org/wiki/Peji_Rekutanga MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Mhera 0 5854 97593 25824 2022-08-14T12:53:36Z EmausBot 1292 Bot: Fixing double redirect to [[Mushure]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Mushure]] bkoa5br1qr1n9k5yf1kb80dbr31qhcc Rwatata 0 8631 97622 95172 2022-08-15T02:39:24Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Rwatata, [[changaira_(rwatata)|changaira]] kana [[findi]] (pancreas) inhengo yemuviri inowanikwa pa[[mutandiro unoseredza zvidyo]] (digestive system) inowanikwa mumhuka dzine [[muzongoza]]. Pamunhu inowanikwa seri kwedumbu. Rwatata ndiro runogadzira shongamuviri (hormones) yakakosha inosanganisira insulin, glucagon, somatostatin, uye pancreatic polypeptide iyo inotenderera neropa. Rwatata inengo yedandira reseredzero inofarutsa pancreatic juice iyo ine enzayimi dzinobatsira kuseredza chokudya uye kunyatira kwekudya muhura hutete. Enzayimi idzi dzinobatsira kudimbura mhando dzezvikafu zvinoti carbohydrates, proteins, uye lipids. [[File:Blausen 0701 PancreaticTissue.png|thumb|Rwatata nekuuumbwa kwaro]] ==Mamwe Mazwi== *[[Kunzeneneka]] kana [[kutsenenedza]] (squirt in a small stream). Mvura yakanzeneneka mupombi. Kuda izwi iri ringashanda kuturikira chinonzi '''secretions''' ku[[English]]. ==Mitauro yeAfrika== *[[C'lela]] vanoti byàtàtà (adv. fanned out, spread, opened out). *[[VaAdele]] vanoti watata (adv. wide, vast) kureva [[kutambanuka]]. *[[Kikongo]] inoti '''nswatata''' (n. a long oval, oblong). [[category:muviri]] 3ao2pieksbuem99ihbcv3fzlhv064bb 97623 97622 2022-08-15T02:39:48Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Rwatata, [[rwatata|changaira]] kana [[findi]] (pancreas) inhengo yemuviri inowanikwa pa[[mutandiro unoseredza zvidyo]] (digestive system) inowanikwa mumhuka dzine [[muzongoza]]. Pamunhu inowanikwa seri kwedumbu. Rwatata ndiro runogadzira shongamuviri (hormones) yakakosha inosanganisira insulin, glucagon, somatostatin, uye pancreatic polypeptide iyo inotenderera neropa. Rwatata inengo yedandira reseredzero inofarutsa pancreatic juice iyo ine enzayimi dzinobatsira kuseredza chokudya uye kunyatira kwekudya muhura hutete. Enzayimi idzi dzinobatsira kudimbura mhando dzezvikafu zvinoti carbohydrates, proteins, uye lipids. [[File:Blausen 0701 PancreaticTissue.png|thumb|Rwatata nekuuumbwa kwaro]] ==Mamwe Mazwi== *[[Kunzeneneka]] kana [[kutsenenedza]] (squirt in a small stream). Mvura yakanzeneneka mupombi. Kuda izwi iri ringashanda kuturikira chinonzi '''secretions''' ku[[English]]. ==Mitauro yeAfrika== *[[C'lela]] vanoti byàtàtà (adv. fanned out, spread, opened out). *[[VaAdele]] vanoti watata (adv. wide, vast) kureva [[kutambanuka]]. *[[Kikongo]] inoti '''nswatata''' (n. a long oval, oblong). [[category:muviri]] 91jwjvez7vjg46e9ww6tv7xtkrpsye9 Chisoma 0 12998 97608 97081 2022-08-14T14:09:53Z Holani Mina 12412 Replaced content with "*Chisoma *[[Chisoma sezita]] (a family name). {{Kujekesa}}" wikitext text/x-wiki *Chisoma *[[Chisoma sezita]] (a family name). {{Kujekesa}} f0nh3ofxftm2kntxun17ryizg3x2rwg Zongororo 0 14514 97601 96847 2022-08-14T13:57:25Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki [[Zongororo]] (Centipede) chipuka chine makumbo mazhinji sechiri pamufananidzo uri kurudyi. ==Mitauro yeBantu== *[[Ila]] inoti '''shongolwe''' (n. millipede) kureva [[zongororo]]. [[Shambala]] inoti '''nyongolo''' (n. centipede) kureva [[zongororo]]?? *[[VaKabwa]] vanoti '''erigongoro''' (n. millipede) kureva [[zongororo]]. [[Duala]] vanoti '''munangadi''' (n. red centipede) kureva [[zongororo]] dzvuku. *[[Kikongo]] inoti '''zongolo''' (n. circle) kureva [[denderedzwa]]. [[File:Giant fire millipede (Aphistogoniulus corallipes) Mantadia.jpg|thumb|Giant fire millipede (''Aphistogoniulus corallipes''), Madagascar]] [[Category:Mhuka]] e87izgym0n7pz3lv1b7z0itwdge1hqt 97604 97601 2022-08-14T14:02:04Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki [[Zongororo]] (Centipede) chipuka chine makumbo mazhinji sechiri pamufananidzo uri kurudyi. ==Mitauro yeBantu== *[[Ila]] inoti '''shongolwe''' (n. millipede) kureva [[zongororo]]. [[Shambala]] inoti '''nyongolo''' (n. centipede) kureva [[zongororo]]?? *[[VaKabwa]] vanoti '''erigongoro''' (n. millipede) kureva [[zongororo]]. [[Duala]] vanoti '''munangadi''' (n. red centipede) kureva [[zongororo]] dzvuku. *[[Kikongo]] inoti '''zongolo, nkongolozi''' (n. circle) kureva [[denderedzwa]]. [[File:Giant fire millipede (Aphistogoniulus corallipes) Mantadia.jpg|thumb|Giant fire millipede (''Aphistogoniulus corallipes''), Madagascar]] [[Category:Mhuka]] eeazquskwdontj067ezw2mh9s2sh2xh Nduramo 0 16048 97618 72867 2022-08-15T02:00:58Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki [[Nduramo]] (righteousness) zvichireva kuva nehunhu nemaitiro anofadza pambaeri pa[[Mwari]] ==Mitauro yeAfrika== *[[Lenje]] vanoti '''lulama''' (be straight). *[[Baila]] vanoti '''lulama''' (to be right, straight; used in a moral sense; to be honest, righteous, just) vachireva kururama. *[[Kikongo]] inoti nsongi (n. uprightness, righteousness of conduct, seemliness, comeliness, propriety; befitting; right; correct) kureva [[kururama]]. [[Category:Chinamato]] al7fyxefxql2r7scf2iy9dlz6gk8ega Guvava sezita 0 16781 97621 76519 2022-08-15T02:36:19Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeBantu */ wikitext text/x-wiki '''Guvava''' izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]]. *Vanhu vane zita iri: [[Antonia Guvava]] anova jaji we[[High Court of Zimbabwe]]. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Afrika]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[MaZulu]] vanoti '''gu6ava''' (ideophone of dodging down). *[[MaZulu]] vanoti '''gu6avu''' (of dodging down (as to escape a blow). *[[MaZulu]] vanoti '''kuvava''' (v. be estranged). [[Category:Mazita eVanhu]] gfuuvwtzj23oo9hi2wo7op85fvpela0 Karamu 0 18911 97597 95270 2022-08-14T13:15:31Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:4 Bic Cristal pens and caps.jpg|thumb|makaramu emavara akasiyana]] [[File:Fountain pen writing (literacy).jpg|thumb|[[karamu ye chitubu]]]] [[File:GelPen stub.jpg|thumb|[[ingi]] revura [[Ungu (Ruvara)|ungu]] ye karamu]] '''Karamu''' (kutora izwi re[[Swahili|Chiswahiri]]; kalamu, ku[[Chirungu|Chingezi]]: pen) kana '''''peni''''' kutora shoko reChingezi, imhando yechinyoreso kana chi[[mbesa]] chekutara inoshadisa [[ingi]] kudhinda zvinyorwa pa[[bepa]]. Ingi yekaramu inodhindwa pabepa ichibva yakurumidza kuoma. == Zita == Shoko reChingezi rekuti ''pen'' rakabva ku[[Chiratini]], pashoko rekuti pinna rinoreva kuti [[Munhenga|nhenga]]. Zita iri ndiro rinotorwa ku[[ChiShona|Chishona]] nevamwe kushandisa richinzi peni. Pamusoro pezvo, shoko rekuti karamu rinobva kumitauro ye[[ChiBantu|Chibantu]] rinogona kunge rakabva ku[[Chiarabhu]]. Rinoshandiswa ne[[Vaswahiri]] richinzi 'Kalamu', Vanyarwanda vanoti 'ikaramu'. == Mhando dzekaramu == === Karamu ye Tsanga === [[Karamu ye tsanga|Karamu dzetsanga]] ndidzo dazakatanga kushandiswa kare pamhando dzese dzakasiyana dzemakaramu. Dzaigadzirwa netsanga dzaimera muDheruta reNairu (''Nile Delta''). VaIjipita vekare vakadzisika, uye vakasika futi ingi yeruvara tema, vachishandisa [[Chiny'ai|chin'ai]] uye [[Chingamu cheArabhu]]. Makaramu avo aive ne ma[[nibhi]] (''nibs'') akatsemurwa ekudzora ingi paino yerera ku[[unhesva]] (''tip'') yekunyoresa. Dhizaini iyi iri simple ichiri kushandiswa kunyora [[Tararunako]] (''calligraphy'') mumazuva anhasi. === Karamu ye Nungu === [[Karamu ye nungu|Karamu dzenungu]] ndezimwe mhando dzemakaramu dzakatanga kushandiswa kare. Karamu ye nungu inhenga ye [[shiri]] kana pakazhinji [[sekwe]]. ''End'' yenhenga (iyo nungu) kwaichengetwa kwakapinza uye yaifanirwa kunyikwa muingi mushure mekunyora mashoko mashoma. Tsanga ne nungu makaramu ano nyikwa nekuti anofanhira kunyikwa muingi kakawanda munguva ye[[kunyora]] kana [[Kutara (useza)|kutara]]. Makaramu ekunyika emazuvano ane manibhi akagadzirwa nesimbi . === Karamu ye Chitubu === [[Karamu ye chitubu|Makaramu echitubu]] akafanana nemapeni ekunyika, asi anogona kubata ingi yakakwana mukati kuti anyore mapeji akati wandei asati azadzwa zvakare. Mukati, ingi inobatwa musaga (''sac'') kana katuriji (''catridge''). === Karamu ye Bhiro === [[Karamu ye bhiro]] kazhinji ine mugodhi wepurastiki une chiwumbiko che[[humburumbira]] unoiswa ingi uye idiki senge karamu yechitubu. Ine kabhora kadiki kakaoma ku ''end'' yekunyoresa ino kungurutsa ingi yacho pabepa. === Karamu ye Tsono === [[Tsono (zviridzwa)|Tsono]] kana ''starasi'' (''stylus'') ikaramu isinga kwanise kunyora pabepa, asi inogona kunyora pamusoro pe[[Chirondo|rondo]] (clay) kana [[wakisi]] (wax). Tsono kana ''stari'' yemuti kana simbi yakashandiswa kwezviuru zvemakore, semuenzaniso mukunyora ''cuneiform''. Tsono yanhasi yekombiyuta pakazhinji dzakagadzirwa purastiki uye dzine zveugetsi (''electronics'') mukati. Inoshandiswa ne''skirini'' yekubata . == Karamu mutsika yanhasi == Kuuya kwekombiyuta dzinoshandiswa nemunhu pachake, kwakadzikisa kudiwa kwekunyora pabepa. Kunyangwe zvakadaro, tsamba yakanyorwa pachayo inoratidza kuti "ndino kufunga zvakawanda kwazvo ndatora nguva ne simba kukunyorera tamba ''chaiyo''." ==Mitauro yeAfrika== *[[Yoruba]] inoti kalamu (n. pen; quill; writing; reed) kureva [[penzura]]. *[[Kirundi]] inoti '''ikaramu''' kana '''amakaramu''' (pencil/s) vachireva [[penzura]]. *[[Gokwom]] inoti galam (n. pen) kureva penzura. == Mamwe mapeji ekutarisa == * [[Penzura]] * [[Ingi]] * [[Bepa]] * [[Karamu ye chitubu]] (fountain pen) * [[Karamu ye tseera]] (dip pen) * [[Karamu ye nungu]] (quill pen) * Ingi ye [[Karamu ye bhiro|bhiro]] (ballpoint pen) * [[Ingi isingaoneke]] (invisible ink) * [[Pendhi]] * [[Ingi ye soya]] * [[Rakidzo]] * [[Ingi ye furuoresendi]] == Mabviro eruzivo == [[Category:Makaramu]] [[Category:Zvinyoreso]] 1ddetfw4ke9ixfc8fz2qie5q065aysb Bepa 0 18919 97596 97154 2022-08-14T13:14:45Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Paper 450x450.jpg|thumb|bepa]] '''Bepa''' (ku [[Chingezi]]: paper) kana '''karata''' kutora Shook reChiswahiri, chinhu chitete chakagadzirwa (zvikuru) ne [[marise]] (''fibre'') e huni akatsindirwa pamwe chete. Vanhu vanonyora pabepa ne[[penzura]] kana [[karamu]], uye ma[[Bhuku|nwadhi]] ne ma[[magazini]] anogadzirwa ne mabepa. Bepa rinogona [[kunwririra]] mutuvi senge mvura, saka vanhu vanogona kuchenesa zvinhu nebepa. Kune mhando dzakawanda dzebepa. Vanhu vakatanga kugadzira bepa waive [[Vachayina|Machayina]]. == Zita mumitauro ye Chibantu == Mu[[Swahili|Chiswahiri]] - Bepa rinonzi '''''karatasi''''' kutora shoko re[[Chigiriki]] Χαρτί ''kharti'' rakabva wo ku[[Chiarabhu]] '''قرطاص''' ''qartas''. MuChishona rinenge richinzi '''''kaharati''''' kutora shoko reChigiriki kana '''''karatasi''''' futi kutora shoko reChiarabhu. * Ikhasi muChizulu == Mamwe mapeji ekutarisa == * [[Karamu]] (pen) * [[Penzura]] * [[Ingi]] *[[Hwani]] (leaflet) *[[Bhuku|Nwadhi]] (bhuku) *[[Tsamba]] [[Category:Bepa]] [[Category:Kunyora]] b9lyretwfqn3xchfe0k7w99casdcyiz Svutugadzike 0 18965 97598 97162 2022-08-14T13:17:40Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Red Tea.jpg|thumb|[[svutugadzike tsvuku]]]] [[File:My great grand mother with my cousin brother.jpg|thumb|vanhu vachi [[Kukorora|korora]] svutugadzike]] '''Svutugadzike''' (ku [[Chingezi]]: tea) kana '''tii; tiyi''' chinwiwa chinofarirwa neruzhinji hwe vanhu pasirose. Inogadzirwa nekunyika mashizha akaoma kana maruva edzinze ''[[Musvutugadzike]]'' mumvura inopisa. Svutugadzike inema ma[[ndorani]], [[Mupfuwira|mapfuwira]], kana [[runga]] yemichero, senge [[ndimu]]. Svutugadzike dzese dzinogadzirwa nedzinde re ''Camellia sinensis''.<ref>https://www.foodnetwork.com/fn-dish/shows/2013/01/10-interesting-facts-about-tea-iron-chef-america-ingredients-101</ref> Dzimwe nguva shoko rekuti "svutugadzike" rinoshandiswa zvimwe zvinwiwa zvinonyukwa mu muchero kana mandorani emvura inopisa, senge "svutugadzike ye rosehip", kana "svutugadzike ye camomile". Aya anonzi "svutugadzike dzendorani". == Mhando ye svutugadzike == <sup>Tarisai futi peji re: [[Svutugadzike zerere]] ne [[svutugadzike tema]]</sup> [[File:Boseong green tea.jpg|left|thumb|194x194px|Svutugadzike zerere]] [[File:Zhu-Ye-Qing-Tea-03.jpg|left|thumb|192x192px|mashizha ekugadzira svutugadzike ye zere]] [[File:Thai Iced Bubble Tea - Sonoma Pho - Stierch - 2019.jpg|left|thumb|194x194px|Bhobha - mhando ye svutugadzike]] Pane mhando mbiri dze svutugadzike: [[svutugadzike tema]] ne [[svutugadzike zerere]]. Kugadzira svutugadzike tema, vashandi vanotora mashizha vachima tambaradza pama sherufu paanokwanisa kuoma. Vanotevera neku ma rolla uye nekuma mhedura mu[[Chigwishu|magwishu]], uye wobva vamaisa mu[[chumba]] maano anonwirira (''absorb'') [[oksijeni]]. Riyekisheni ye mushonga inoshandura [[raviro]] ne stayera ye svutugadzike. Pekupedzisira mashizha anooma nemweya unopisa kusvika aita ruvara rwembise kana rutema. Svutugadzike tema zhinji inobva ku [[Sri Lanka|Siri Ranga (Siri Ran'ka)]], [[Indonesia|Indonezhiya]] ne [[Mabvazuva eAfurika]]. Kana mashiza esvutugadzike tema ava brewed mumvura inofanza, svutugadzike inogadzirwa nemashizha acho inenge iri tsvuku, saka imwe zita rinoshandiswa pamusoro pesvutugadzike tema, kunyanya mu[[China (nyika)|Chayina]], i[[Svutugadzike tsvuku|'''svutugadzike tsvuku''']], Svutugadzike zere inogadzirwa nekuisa mazhisha matsva mustima (''steamer''), izvi zvinoita kuti ave zerere. Anobva azotswanywa uye owomeswa mu[[ovheni]]. Indiya ndiyo [[Musika (Kunotengeswa)|musika]] hombe uye vashandisi vesvutugadzike zere. Svutugadzike inowanzo mereswa ku [[China (nyika)|Chayina]], [[India|Indiya]], [[Pakistan|Pakistani]], [[Sri Lanka|Siri Ranga]], [[Taiwan|Taiwani]], [[Japan|Japani]], [[Nepal|Nepawu]], [[Australia|Ostireriya]], [[Argentina|Ajendina]] ne [[Kenya]]. == Manwiro anoitwa svutugadzike == Svutudazike inonwiwa ichipisa. Ku Chamhembe ne Mabvazuva eAfurika inowedzerwa [[mukaka]] pamwe ne [[chokera]] nemamwe wo [[Marunga (kurunga)|marunga]]. Nyika imwe ne imwe ine magadzirirwo anoitwa svutugadzike zvichienderana ne tsika dzavo. Vamwe vanoinwa isina chinhu kunyangwe chikafu, vamwe vanoinwa nechokera chete. Raviro neruvara rwesvutugadzike unoshanduka sezvo mashizha anogara mumvura inopisa. Kunyorerwa kwe[[kafeni]] kunonzwika pakutanga, saka kana mumwe munhu achida [[kuchangamuka]] (''activate'') mumwe [[Musaka|msaka]] (''effect'') anogona kunwa svutugadzike yakaenderana mamineti 1-2 chete. Kana mashizha akagara kwenguva yakareba, mamwe ma [[ndoranishonga]] (''herbicides'') anoparara uye mishonga iyi inogona kudzora msaka we kafeni uye inotounza manzwiro ekusununguka. Huwandu hweruvara rwesvutugadzike hausi chiratidzo chemawandiro ekafeni iri mukati ne [[chikusvo]]<ref>[https://vashona.com/en/dictionary/en/stimulant ''stimulant'' mu Chishona inonzi 'Chikusvo']</ref> che msaka. Ku [[Middle East|Mabvazuva ePakati]], mashizha esvutugadzike kazhinji anonyikwa mumvura inotonhora nemvura yakafanzwa. Ku [[Russia|Rhashiya]] ne [[Pezhiya]] poto diki ye svutugadzike yakasimba inotsvetwa muketero hombe yemvura inopisa inonzi ''[[samovar]]''. Huwandu shoma hwe svutugadzike unotsvetswa mu[[komichi]] kana girazi uye yozadzwa mvura inopiswa. Ku [[Europe|Yuropu]] vanhu vanoisa mashizha mumvura inenge ichifanza mamineti mashoma. Vangezi ne Vafirisiya (''Frisians'') vanoisa mukaka kana [[ruomba]], nemuto wendimu ushoma, nechokera. == Svutudzake ye kuEzhiya == <sup>Tarisai peji re [[Bhobha (svutugadzike)|Bhobha]]</sup> == Mitauro ye Afurika == * [[Lugwere]] inoti '''majaani''' (n. tea) vachireva [[tiyi]]. [[Luganda]] inoti '''amajaani''' (tea leaves), kureva masamba. * [[Nyanja]] inoti '''masamba''' (n. leaves) kureva [[mashizha]]. Mamwe mazwi: chisamba (n. clump of leaves) kureva tsumbu remashizha. * [[Swahili]] inoti '''chai''' (n. tea) kureva [[tiyi]]. == Mamwe mapeji ekutarisa == * [[Svutugadzike ye mukaka]] *[[Kofi]] * [[Chisvusvuro]] * [[Zvinwiwa|Zvinwo]] * [[Zvidyo|Chikafu]] *[[Komichi]] == Mabviro eruzivo == [[Category:Svutugadzike]] [[Category:Chikafu]] 62p53eh0160co50qxwu14pqitm7crcz 97599 97598 2022-08-14T13:18:14Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Red Tea.jpg|thumb|[[svutugadzike tsvuku]]]] [[File:My great grand mother with my cousin brother.jpg|thumb|vanhu vachi [[Kukorora|korora]] svutugadzike]] '''Svutugadzike''' (ku [[Chingezi]]: tea) kana '''tii; tiyi''' chinwiwa chinofarirwa neruzhinji hwe vanhu pasirose. Inogadzirwa nekunyika mashizha akaoma kana maruva edzinze ''[[Musvutugadzike]]'' mumvura inopisa. Svutugadzike inema ma[[ndorani]], [[Mupfuwira|mapfuwira]], kana [[runga]] yemichero, senge [[ndimu]]. Svutugadzike dzese dzinogadzirwa nedzinde re ''Camellia sinensis''.<ref>https://www.foodnetwork.com/fn-dish/shows/2013/01/10-interesting-facts-about-tea-iron-chef-america-ingredients-101</ref> Dzimwe nguva shoko rekuti "svutugadzike" rinoshandiswa zvimwe zvinwiwa zvinonyukwa mu muchero kana mandorani emvura inopisa, senge "svutugadzike ye rosehip", kana "svutugadzike ye camomile". Aya anonzi "svutugadzike dzendorani". == Mhando ye svutugadzike == <sup>Tarisai futi peji re: [[Svutugadzike zerere]] ne [[svutugadzike tema]]</sup> [[File:Boseong green tea.jpg|left|thumb|194x194px|Svutugadzike zerere]] [[File:Zhu-Ye-Qing-Tea-03.jpg|left|thumb|192x192px|mashizha ekugadzira svutugadzike ye zere]] [[File:Thai Iced Bubble Tea - Sonoma Pho - Stierch - 2019.jpg|left|thumb|194x194px|Bhobha - mhando ye svutugadzike]] Pane mhando mbiri dze svutugadzike: [[svutugadzike tema]] ne [[svutugadzike zerere]]. Kugadzira svutugadzike tema, vashandi vanotora mashizha vachima tambaradza pama sherufu paanokwanisa kuoma. Vanotevera neku ma rolla uye nekuma mhedura mu[[Chigwishu|magwishu]], uye wobva vamaisa mu[[chumba]] maano anonwirira (''absorb'') [[oksijeni]]. Riyekisheni ye mushonga inoshandura [[raviro]] ne stayera ye svutugadzike. Pekupedzisira mashizha anooma nemweya unopisa kusvika aita ruvara rwembise kana rutema. Svutugadzike tema zhinji inobva ku [[Sri Lanka|Siri Ranka]], [[Indonesia|Indonezhiya]] ne [[Mabvazuva eAfurika]]. Kana mashiza esvutugadzike tema ava brewed mumvura inofanza, svutugadzike inogadzirwa nemashizha acho inenge iri tsvuku, saka imwe zita rinoshandiswa pamusoro pesvutugadzike tema, kunyanya mu[[China (nyika)|Chayina]], i[[Svutugadzike tsvuku|'''svutugadzike tsvuku''']], Svutugadzike zere inogadzirwa nekuisa mazhisha matsva mustima (''steamer''), izvi zvinoita kuti ave zerere. Anobva azotswanywa uye owomeswa mu[[ovheni]]. Indiya ndiyo [[Musika (Kunotengeswa)|musika]] hombe uye vashandisi vesvutugadzike zere. Svutugadzike inowanzo mereswa ku [[China (nyika)|Chayina]], [[India|Indiya]], [[Pakistan|Pakistani]], [[Sri Lanka|Siri Ranga]], [[Taiwan|Taiwani]], [[Japan|Japani]], [[Nepal|Nepawu]], [[Australia|Ostireriya]], [[Argentina|Ajendina]] ne [[Kenya]]. == Manwiro anoitwa svutugadzike == Svutudazike inonwiwa ichipisa. Ku Chamhembe ne Mabvazuva eAfurika inowedzerwa [[mukaka]] pamwe ne [[chokera]] nemamwe wo [[Marunga (kurunga)|marunga]]. Nyika imwe ne imwe ine magadzirirwo anoitwa svutugadzike zvichienderana ne tsika dzavo. Vamwe vanoinwa isina chinhu kunyangwe chikafu, vamwe vanoinwa nechokera chete. Raviro neruvara rwesvutugadzike unoshanduka sezvo mashizha anogara mumvura inopisa. Kunyorerwa kwe[[kafeni]] kunonzwika pakutanga, saka kana mumwe munhu achida [[kuchangamuka]] (''activate'') mumwe [[Musaka|msaka]] (''effect'') anogona kunwa svutugadzike yakaenderana mamineti 1-2 chete. Kana mashizha akagara kwenguva yakareba, mamwe ma [[ndoranishonga]] (''herbicides'') anoparara uye mishonga iyi inogona kudzora msaka we kafeni uye inotounza manzwiro ekusununguka. Huwandu hweruvara rwesvutugadzike hausi chiratidzo chemawandiro ekafeni iri mukati ne [[chikusvo]]<ref>[https://vashona.com/en/dictionary/en/stimulant ''stimulant'' mu Chishona inonzi 'Chikusvo']</ref> che msaka. Ku [[Middle East|Mabvazuva ePakati]], mashizha esvutugadzike kazhinji anonyikwa mumvura inotonhora nemvura yakafanzwa. Ku [[Russia|Rhashiya]] ne [[Pezhiya]] poto diki ye svutugadzike yakasimba inotsvetwa muketero hombe yemvura inopisa inonzi ''[[samovar]]''. Huwandu shoma hwe svutugadzike unotsvetswa mu[[komichi]] kana girazi uye yozadzwa mvura inopiswa. Ku [[Europe|Yuropu]] vanhu vanoisa mashizha mumvura inenge ichifanza mamineti mashoma. Vangezi ne Vafirisiya (''Frisians'') vanoisa mukaka kana [[ruomba]], nemuto wendimu ushoma, nechokera. == Svutudzake ye kuEzhiya == <sup>Tarisai peji re [[Bhobha (svutugadzike)|Bhobha]]</sup> == Mitauro ye Afurika == * [[Lugwere]] inoti '''majaani''' (n. tea) vachireva [[tiyi]]. [[Luganda]] inoti '''amajaani''' (tea leaves), kureva masamba. * [[Nyanja]] inoti '''masamba''' (n. leaves) kureva [[mashizha]]. Mamwe mazwi: chisamba (n. clump of leaves) kureva tsumbu remashizha. * [[Swahili]] inoti '''chai''' (n. tea) kureva [[tiyi]]. == Mamwe mapeji ekutarisa == * [[Svutugadzike ye mukaka]] *[[Kofi]] * [[Chisvusvuro]] * [[Zvinwiwa|Zvinwo]] * [[Zvidyo|Chikafu]] *[[Komichi]] == Mabviro eruzivo == [[Category:Svutugadzike]] [[Category:Chikafu]] 5mfcizrcxjhlly83n7dnaf1nyrvur3p 97600 97599 2022-08-14T13:18:50Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Red Tea.jpg|thumb|[[svutugadzike tsvuku]]]] [[File:My great grand mother with my cousin brother.jpg|thumb|vanhu vachi [[Kukorora|korora]] svutugadzike]] '''Svutugadzike''' (ku [[Chingezi]]: tea) kana '''tii; tiyi''' chinwiwa chinofarirwa neruzhinji hwe vanhu pasirose. Inogadzirwa nekunyika mashizha akaoma kana maruva edzinze ''[[Musvutugadzike]]'' mumvura inopisa. Svutugadzike inema ma[[ndorani]], [[Mupfuwira|mapfuwira]], kana [[runga]] yemichero, senge [[ndimu]]. Svutugadzike dzese dzinogadzirwa nedzinde re ''Camellia sinensis''.<ref>https://www.foodnetwork.com/fn-dish/shows/2013/01/10-interesting-facts-about-tea-iron-chef-america-ingredients-101</ref> Dzimwe nguva shoko rekuti "svutugadzike" rinoshandiswa zvimwe zvinwiwa zvinonyukwa mu muchero kana mandorani emvura inopisa, senge "svutugadzike ye rosehip", kana "svutugadzike ye camomile". Aya anonzi "svutugadzike dzendorani". == Mhando ye svutugadzike == <sup>Tarisai futi peji re: [[Svutugadzike zerere]] ne [[svutugadzike tema]]</sup> [[File:Boseong green tea.jpg|left|thumb|194x194px|Svutugadzike zerere]] [[File:Zhu-Ye-Qing-Tea-03.jpg|left|thumb|192x192px|mashizha ekugadzira svutugadzike ye zere]] [[File:Thai Iced Bubble Tea - Sonoma Pho - Stierch - 2019.jpg|left|thumb|194x194px|Bhobha - mhando ye svutugadzike]] Pane mhando mbiri dze svutugadzike: [[svutugadzike tema]] ne [[svutugadzike zerere]]. Kugadzira svutugadzike tema, vashandi vanotora mashizha vachima tambaradza pama sherufu paanokwanisa kuoma. Vanotevera neku ma rolla uye nekuma mhedura mu[[Chigwishu|magwishu]], uye wobva vamaisa mu[[chumba]] maano anonwirira (''absorb'') [[oksijeni]]. Riyekisheni ye mushonga inoshandura [[raviro]] ne stayera ye svutugadzike. Pekupedzisira mashizha anooma nemweya unopisa kusvika aita ruvara rwembise kana rutema. Svutugadzike tema zhinji inobva ku [[Sri Lanka|Siri Ranka]], [[Indonesia|Indonezhiya]] ne [[Mabvazuva eAfurika]]. Kana mashiza esvutugadzike tema ava brewed mumvura inofanza, svutugadzike inogadzirwa nemashizha acho inenge iri tsvuku, saka imwe zita rinoshandiswa pamusoro pesvutugadzike tema, kunyanya mu[[China (nyika)|Chayina]], i[[Svutugadzike tsvuku|'''svutugadzike tsvuku''']], Svutugadzike zere inogadzirwa nekuisa mazhisha matsva mustima (''steamer''), izvi zvinoita kuti ave zerere. Anobva azotswanywa uye owomeswa mu[[ovheni]]. Indiya ndiyo [[Musika (Kunotengeswa)|musika]] hombe uye vashandisi vesvutugadzike zere. Svutugadzike inowanzo mereswa ku [[China (nyika)|Chayina]], [[India|Indiya]], [[Pakistan|Pakistani]], [[Sri Lanka|Siri Ranka]], [[Taiwan|Taiwani]], [[Japan|Japani]], [[Nepal|Neparu]], [[Australia|Ostireriya]], [[Argentina|Ajendina]] ne [[Kenya]]. == Manwiro anoitwa svutugadzike == Svutudazike inonwiwa ichipisa. Ku Chamhembe ne Mabvazuva eAfurika inowedzerwa [[mukaka]] pamwe ne [[chokera]] nemamwe wo [[Marunga (kurunga)|marunga]]. Nyika imwe ne imwe ine magadzirirwo anoitwa svutugadzike zvichienderana ne tsika dzavo. Vamwe vanoinwa isina chinhu kunyangwe chikafu, vamwe vanoinwa nechokera chete. Raviro neruvara rwesvutugadzike unoshanduka sezvo mashizha anogara mumvura inopisa. Kunyorerwa kwe[[kafeni]] kunonzwika pakutanga, saka kana mumwe munhu achida [[kuchangamuka]] (''activate'') mumwe [[Musaka|msaka]] (''effect'') anogona kunwa svutugadzike yakaenderana mamineti 1-2 chete. Kana mashizha akagara kwenguva yakareba, mamwe ma [[ndoranishonga]] (''herbicides'') anoparara uye mishonga iyi inogona kudzora msaka we kafeni uye inotounza manzwiro ekusununguka. Huwandu hweruvara rwesvutugadzike hausi chiratidzo chemawandiro ekafeni iri mukati ne [[chikusvo]]<ref>[https://vashona.com/en/dictionary/en/stimulant ''stimulant'' mu Chishona inonzi 'Chikusvo']</ref> che msaka. Ku [[Middle East|Mabvazuva ePakati]], mashizha esvutugadzike kazhinji anonyikwa mumvura inotonhora nemvura yakafanzwa. Ku [[Russia|Rhashiya]] ne [[Pezhiya]] poto diki ye svutugadzike yakasimba inotsvetwa muketero hombe yemvura inopisa inonzi ''[[samovar]]''. Huwandu shoma hwe svutugadzike unotsvetswa mu[[komichi]] kana girazi uye yozadzwa mvura inopiswa. Ku [[Europe|Yuropu]] vanhu vanoisa mashizha mumvura inenge ichifanza mamineti mashoma. Vangezi ne Vafirisiya (''Frisians'') vanoisa mukaka kana [[ruomba]], nemuto wendimu ushoma, nechokera. == Svutudzake ye kuEzhiya == <sup>Tarisai peji re [[Bhobha (svutugadzike)|Bhobha]]</sup> == Mitauro ye Afurika == * [[Lugwere]] inoti '''majaani''' (n. tea) vachireva [[tiyi]]. [[Luganda]] inoti '''amajaani''' (tea leaves), kureva masamba. * [[Nyanja]] inoti '''masamba''' (n. leaves) kureva [[mashizha]]. Mamwe mazwi: chisamba (n. clump of leaves) kureva tsumbu remashizha. * [[Swahili]] inoti '''chai''' (n. tea) kureva [[tiyi]]. == Mamwe mapeji ekutarisa == * [[Svutugadzike ye mukaka]] *[[Kofi]] * [[Chisvusvuro]] * [[Zvinwiwa|Zvinwo]] * [[Zvidyo|Chikafu]] *[[Komichi]] == Mabviro eruzivo == [[Category:Svutugadzike]] [[Category:Chikafu]] mfqqyv1aja7d9szeyo0er7wz6hhv0om E 0 19016 97634 90347 2022-08-15T05:39:39Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki ''<small>i[[bhii]] rekutanga mu[[Duramahwi|duramazwi]]</small>'' [[File:Latin letter E (small cap as small form).svg|thumb|bhii ra E {| ! colspan="7" |[[Bumbiro reMabhi|Mabhi]] e[[Chiratini]]<small>(sezvaanoshandiswa mu[[ChiShona|Chishona]])</small> |- | |'''[[A|Aa]]''' |[[B|Bb]] |[[Bh]] |[[C|Cc]] |[[Ch]] |[[D|Dd]] |- |[[Dh]] |'''<u>Ee</u>''' |[[F|Ff]] |[[G|Gg]] |[[H|Hh]] |[[I|Ii]] |[[J|Jj]] |- |[[K|Kk]] |[[L|Ll]] |[[M|Mm]] |[[N|Nn]] |[[Oo]] |[[P|Pp]] |[[Q|Qq]] |- |[[R|Rr]] |[[Rh]] |[[S|Ss]] |[[T|Tt]] |[[U|Uu]] |[[V|Vv]] |[[Vh]] |- | |[[W|Ww]] |[[X|Xx]] |[[Y|Yy]] |[[Z|Zz]] |} ]] '''E''' i[[bhii]] rechishanu muMabhi e[[Chiratini]], rakabva ku[[Mabhi eChigiriki|Mabhi]] e[[Chigiriki]]. Rinoshandiswa wo mukunyora [[ChiShona|Chishona]] chanhasi richiwerengwa se 'Eh'. Bhii ra '''E''' ndiro rinonyanyo shandiswa mumitauro zhinji, senge [[Chicheki]], [[Chidhenishi]], [[Chingezi]], [[Chifurenji]], [[Chijemeni|Chijerumani]], [[Chihangariya|Chihangari]], [[Chiratini]], [[Chirativhiya|Chirativhi]], [[Chinorwei]], [[ChiSpanish|Chispeini]], uye [[Chiswidhi]].<ref>https://www.bckelk.org.uk/words/etaoin.html</ref><ref>https://web.archive.org/web/20080708193159/http://pages.central.edu/emp/LintonT/classes/spring01/cryptography/letterfreq.html</ref><ref>https://web.archive.org/web/20080511220207/http://www.santacruzpl.org/readyref/files/g-l/ltfrqsp.shtml</ref><ref>https://web.archive.org/web/20080312222737/http://www.santacruzpl.org/readyref/files/g-l/ltfrqfr.shtml</ref><ref>https://archive.today/20120628214132/http://scplweb.santacruzpl.org/readyref/files/g-l/ltfrqger.shtml</ref> == Nhoroondo == {| class="wikitable" !q' we Hirogirifa ye Ijipita !''He'' we [[Chifonisiya]] !''E'' ye [[Chitwuskani]] !''Epilson'' we [[Chigiriki]] ![[Chiratini]]/ [[Chikirhiri|Chisirhiri]] E |- | |[[File:PhoenicianE-01.svg|frameless|55x55px]] |[[File:EtruscanE.svg|frameless|53x53px]] |[[File:Greek alphabet epsilon.png|frameless|77x77px]] |[[File:Animated letter E upper case.gif|frameless|58x58px]] |} Bhii re Chiratini ''''E'''<nowiki/>' rinosiyana zvishoma kubva kuvambo rayo, bhii re Chigiriki ''epsilon'', 'Ε'. Iro rakabva wo pabhii re[[Chisemiti]] ''hê,'' iro rave richinzi rakatanga semunamato kana kudaidza chimiro chemunhu (''hillul'' 'jubilation'), uye ingangove yakavakirwa pane yakafanana [[hirogirifa ye Ijipita]] yairatidza mataurirwo akasiyana. MuSemiti, vara rinomiririrwa /h/ (uye /e/ mumashoko edzimwe nyika); muChigiriki, ''hê'' rakava bhii ''epsilon'', rinoshandiswa kumiririra /e/. Mhando dzakasiyana-siyana dze Keruro yeChiitari cheKare uye mabhi ye Chiratini yakateera kushandiswa uku. == Mabviro eruzivo == [[Category:Dzidzo]] [[Category:Kunyora]] [[Category:Bumbiro re mambhi]] [[Category:Nzvovera]] o28ac5sjs2nsduonf6krwqnbg0dvqqi Hausa 0 20303 97628 94655 2022-08-15T04:29:02Z Masiziva 13430 Redirected page to [[Chihausa]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Chihausa]] 9bueozddoewcrp7uevuscqcvras5lvw Bhahari re Kaspiya 0 20814 97630 97542 2022-08-15T04:51:19Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Caspian Sea from orbit.jpg|thumb|Bhahari re Kaspiya]] '''Bhahari re Kaspiya''' ([[Chingezi|nge]]. ''Caspian sea'') kana '''bhahari kaspiya''', ndiro [[ghawa]] remwiri wemvura guru repasirose, rinowanzotsangugwa se[[nyanza]] guru repasirose kana sebhahari chairo. I[[bhasini risingayereri]] (''endorheic''), rigere pakati pe [[Europe|Yuropu]] ne [[Asia|Ezhiya]]; kumabvazuva kwe [[Kaukasi]] (''Caucasus''), kumadokero kwemapomho mafaru che[[Ezhiya Yepakati]], kuchamhembe kwe[[Bani|mapani]] anomerese e[[Chamhembe kwe Rhashiya]] ku[[Kumabvazuva kwe Yuropu|Mabvazuva kwe Yuropu]], uye maodzanyemba ePlatuwu (''plateu'') izeremakomo ye[[Iran|Irani]] ku[[Kumadokero kwe Ezhiya|Madokero kwe Ezhiya]]. Inovhara 143,550 [[Skweya re mutanho|sk mu]] (372,000 [[Kiromita|km]]<sup>2</sup>) (pachisiyiwa laghuni inevumunyu (''saline'') ye Garabogazköl kumabvazuva kwayo) uye ine vhorimu ye 78,200 [[Kiromita|km]]<sup>3</sup> (19,000 [[Kyubhu re mutanho|ky mu]]). Vumunyu bwayo bwunosvika pamwe 1.2% (12 g/l), vutatu wevumunyu bwunowanikwa mumvura ye bhahari pachiavhareji. Yakaganhurwa ne [[Kazakhstan|Kazakhistani]] kumaodzanyembaemabvazuva, [[Russian Federation|Rhashiya]] kumaodzanyembaemadokero, [[Azerbaijan|Azeribhaijani (Vuazeri)]] kuchamhembechemadokero, [[Iran|Irani]] kuchamhembe, uye [[Turkmenistan|Turukimenistani]] kuchamhembe chemabvazuva. == Mashoko ashandiswa == === Mayuniti e Upami === * '''sk mu''' zvirikumirira '''[[Skweya re mutanho|skweya mutanho]]''' - (''sq mi'' = ''square miles'') * '''km''' kureva [[Kiromita|'''kiromita''']] * '''ky mu''' zvirikumirira '''[[Kyubhu re mutanho|kyubhu mutanho]]''' - (''cu mi'' = ''cube miles'') * [[Mutanho|'''mutanho''']]<ref>https://vashona.com/en/dictionary/en/mile</ref> === Mashoko === * '''ghawa''' ishoko rechishona rinoreva kuti ''inlet - rinonyorwa zve sokuti [[gawa]]'' * '''Vukokasi''' kureva caucausus - pachivanhu Vu- anoshandiswa panotaurwa nyika kana nzvimbo yevanhu, senge Vukaranga (ndiro raive zita reZimbabwe kare). * '''mapomho mafaru''', kureva [[bombo]] rakafaruka, pachingezi i - ''broad steppe'' * chizaramakomo kana izeremakomo, nyazaramokomo [[chipauro]] chirikushandiswa kutsangura chonzi ''mountainous'' pa chingezi. * platuwu (plateu) * '''vumunyu''' kureva saltiness, of salt -> '''''saline''''' == Mamwe mapeji ekutarisa: == * [[Bhahari]] * [[Gungwa Mediterranean|Bhahari re Medhiteraniya]] * [[Bhahari Dzvuku]] * [[Bhahari Tema]] == Mabviro eruzivo == [[Category:Bhahari re Kaspiya]] [[Category:Muganhu we Azeribhaijani–Irani]] qk8n6emmskbu2a5ibfetgjzx7ol62vr KiSwahili 0 20833 97592 97444 2022-08-14T12:53:26Z EmausBot 1292 Bot: Fixing double redirect to [[Chiswahili]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Chiswahili]] 6wizsyh9qcn8df9fiqukjv41eait8bl Kiromita 0 20850 97591 97538 2022-08-14T12:17:53Z 202.90.241.235 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable floatright" | {| ! colspan="2" |Kiromita |- ![[Mtandira we Upimo|Mtandira we Yuniti]] |[[Mutandira we humetiri|humetiri]] (''metric'') |- !Yuniti ye |[[hurefu]] |- !Chikwangwani |km |- ! colspan="2" |Mashandurwo |- |1 km ''mu ...'' |''... ienzanwa ye ...'' |- ![[Mayuniti e Mutandira we Pasirose|Mayuniti e MP]] |  1000 [[Mita|m]] |- !  mayuniti e [[Mayuniti e wuimperi|wuimperi]] (''imperial'') ne [[Mayuniti e Amerika|USA]] |0.62137 [[Mutanho|mu]] (''mi'') 1093.6 [[Ruvazhe (upami)|rv]] (''yd'') 3280.8 [[Rushoka (yuniti)|rs]] (''ft'') |- !Mayuniti e unawuti (''nautical'') |  0.53996 [[Mutanho we unawauti|umu]] (''nmi'') |} |} '''Kiromita''' ([[Chingezi|Nge]]. ''kilometre, kilometer''; Chikawangwani che MP: '''km''') kana '''kilomita''' iyuniti ye [[hurefu]] mu[[Mtandira we umetiri|mtandira we humetiri]], rakaenzana ne chiuru chimwe chemamita (kiro- kureva chiwakashure che MP chiwakamberi che 1000). Karekano ndiyo yuniti ye [[Upimo|vupimo]] inoshandiswa kurakidza nhambwe pakati penzvimbo dze utarachisi pasi mupasirose; kunze kwe kuUSA ne kuUK kunoshandiswa mayuniti e[[Mutanho|mitanho]]. == Mashoko ashandiswa == === Mayuniti e upami === * '''sk mu''' zvirikumirira '''[[Skweya re mutanho|skweya mutanho]]''' - (''sq mi'' = ''square miles'') * '''km''' kureva [[Kiromita|'''kiromita''']] * '''rv''' kureva [[Ruvazhe (upami)|'''ruvazhe''']] (''yd'' = ''yard'') * '''rs''', '''ms''' kureva [[Rushoka (yuniti)|'''rushoka''']]; [[Rushoka (yuniti)|mashoka]] (''ft'' = ''foot; feet'') * '''umu''' kana '''nmu''' kureva [[Mutanho we unawauti|'''Mutanho we unawauti''']] (''nmi'' = ''nautical mile'') '''ky mu''' zvirikumirira '''[[Kyubhu re mutanho|kyubhu mutanho]]''' - (''cu mi'' = ''cube miles'') === Mashoko === * MP (mtandira we pasirose ) zvinoreva SI (international system) * vupimo, upimo, hupimo kana chipimo kureva measurement * [[Mutanho|'''mutanho''']]<ref>https://vashona.com/en/dictionary/en/mile</ref> kureva (''mile'') == Mabviro eruzivo == [[Category:Mita]] [[Category:Chiuru (numeri)]] jkbwcgqe1egut9gau49oo9gb0ahs92u Upimo 0 20866 97594 2022-08-14T13:07:51Z Masiziva 13430 Created page with "'''Upimo''' ([[Chingezi|nge]]. ''measurement'') kana '''Mupimo''', ikwandifikesheni ye maatribyuti ezvinhu ne zviitiko, zvinogona kushandiswa kuenzanisa nezvimwe zvinhu ne zviitiko. Mumamwe mashoko, upimo inzira yekusimbisa ruzivo rwe hukuru uye hudoko hwe [[Mutumbi we kwanditi|mtumbi we kwanditi]] uchienzanniswa ne bhesiki refurenzi ye kwanditi ye rudzi rwumwe. Skopu ne aplikesheni ye upimo inoendererana ne [[umiriro]] ne [[chifundo]]. == Mashoko ashandiswa == * '''..." wikitext text/x-wiki '''Upimo''' ([[Chingezi|nge]]. ''measurement'') kana '''Mupimo''', ikwandifikesheni ye maatribyuti ezvinhu ne zviitiko, zvinogona kushandiswa kuenzanisa nezvimwe zvinhu ne zviitiko. Mumamwe mashoko, upimo inzira yekusimbisa ruzivo rwe hukuru uye hudoko hwe [[Mutumbi we kwanditi|mtumbi we kwanditi]] uchienzanniswa ne bhesiki refurenzi ye kwanditi ye rudzi rwumwe. Skopu ne aplikesheni ye upimo inoendererana ne [[umiriro]] ne [[chifundo]]. == Mashoko ashandiswa == * '''kwanditi''' - ''quanity; manyness - shoko re Chishona rinodiwa, kana richizivikwa ngariiswe.'' * '''kwandifikesheni''' - ''quantification - kana shoko rechishona richizivikwa ngariiswe.'' * [[Dhisiplini|'''dhisiplini''']] kureva ''descipline'' yekufunda uye kushanda, sokuti "ari mudhisiplini ye chiremba". * '''umiriro''' kureva ''context; circumstance; condition'' kubva pa [[mamiriro]] [[Category:Upimo]] rhlwm6mxou55s4jaf5658d97fvjakgt 97595 97594 2022-08-14T13:12:28Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:FourMetricInstruments.JPG|thumb|Zvipimiso zvina zvine makalibhuresheni e umetiri (''metric'')]] '''Upimo''' ([[Chingezi|nge]]. ''measurement'') kana '''Mupimo''', ikwandifikesheni ye maatribyuti ezvinhu ne zviitiko, zvinogona kushandiswa kuenzanisa nezvimwe zvinhu ne zviitiko. Mumamwe mashoko, upimo inzira yekusimbisa ruzivo rwe hukuru uye hudoko hwe [[Mutumbi we kwanditi|mtumbi we kwanditi]] uchienzanniswa ne bhesiki refurenzi ye kwanditi ye rudzi rwumwe. Skopu ne aplikesheni ye upimo inoendererana ne [[umiriro]] ne [[chifundo]]. == Mashoko ashandiswa == * '''kwanditi''' - ''quanity; manyness - shoko re Chishona rinodiwa, kana richizivikwa ngariiswe.'' * '''kwandifikesheni''' - ''quantification - kana shoko rechishona richizivikwa ngariiswe.'' * [[Dhisiplini|'''dhisiplini''']] kureva ''descipline'' yekufunda uye kushanda, sokuti "ari mudhisiplini ye chiremba". * '''umiriro''' kureva ''context; circumstance; condition'' kubva pa [[mamiriro]] [[Category:Upimo]] 9ukdqyffy6f0uqsddsindfb7pzou0u0 Svutugadzike inemukaka 0 20867 97602 2022-08-14T13:57:43Z Masiziva 13430 Created page with "'''[[Svutugadzike inemukaka]]''' zvinoreva kumafomu mazhinji emabhevhereji anowanikwa mutsika dzakasiyana, inosanganisa svutugadzike ne mukaka. Mabhevhereji anosiyana zvichienderana neuwandu hwe [[Chirungo (chikafu)|zvirungo]], nzira yekugadzirira, uye usanganiso hwe zvimwe zvirungo (kubva ku[[tsvikiri]] kusvika ku[[huchi]] ne[[munyu]] kana karidhamoni). Mukaka we paudha unogadzira seprodhakti uchitengeswa. == Mhando dze svutugadzike == Mhando dze ma-local * Svutugad..." wikitext text/x-wiki '''[[Svutugadzike inemukaka]]''' zvinoreva kumafomu mazhinji emabhevhereji anowanikwa mutsika dzakasiyana, inosanganisa svutugadzike ne mukaka. Mabhevhereji anosiyana zvichienderana neuwandu hwe [[Chirungo (chikafu)|zvirungo]], nzira yekugadzirira, uye usanganiso hwe zvimwe zvirungo (kubva ku[[tsvikiri]] kusvika ku[[huchi]] ne[[munyu]] kana karidhamoni). Mukaka we paudha unogadzira seprodhakti uchitengeswa. == Mhando dze svutugadzike == Mhando dze ma-local * [[Svutugadzike yechiBhuritani]], inopuwa ne [[mukaka]] * [[Bhobha (svutugadzike)|Bhobha]], inozivikwa se ''svutugadzike ye parera inemukaka'' kana ''svutugadzike ye bhobha inemukaka'', isvutugadzike yeku[[Taiwan|Taiwani]] yakagadzirwa ku[[Taichung]] muma 1980. * [[Svutugadzike yechiBhuruma inemukaka]], inonzi ''laphet yay cho'' (လက်ဖက်ရည်ချို), inogadzirwa nemashizha akasimba esvutugadzike, uye inotapiriswa ne rheshiyo yakachunwa ye mukaka wakakondenzwa uye mukaka wakaivhaporetwa, inodiikanwa mu[[Miyanima|Miyanima (''Mynamar'')]]. Inowanzopuhwa muzvitoro zvesvutugadzike, yakatanga kugadzirwa munguva yaitongwa [[Burma|Bhuruma]] ne [[Britain|Bhuritani]]. * [[Svutugadzike ye Kamburi]] (''Cambric tea''), ibhevhereji ye mukaka unopisa inotapira, inowanzo gadzirwa ne svutugadzike shoma. * Svutugadzike yemukaka Hong Kong-style milk tea, black tea sweetened with evaporated milk originating from the days of British colonial rule in Hong Kong * Doodh pati chai, literally 'milk and tea leaves', a tea beverage drunk in [[India]], [[Pakistan|Pakistani]], [[Nepal|Neparu]], ne [[Bangladesh|Bhangiladheshi]] * Teh tarik, a kind of milk tea popular in [[Malaysia|Malezhiya]] uye [[Singapore]] * [[Suutei tsai]], svutugadzike inemukaka inovava yechi[[Mongolia]] * Shahi haleeb, a Yemeni milk tea served after chewing qat * [[Svutugadzike ye Masala]], inonzi wo ''masala chai'', isvutugadzike inemukaka yakarungwa inomwiwa mudzasiziwumbe re India. * [[Irani chai]], imhando ye svutugadzike inemukaka inogadzirwa ne mukaka utsvene unosanganiswa ne [[khoya]], inogadzirwa mumakhafe echi[[Iran|Irani]] mu[[Haidherabhadhi]], [[India]] * [[Svutugadzike yechiTai]], a sweet tea-based drink popular in Southeast Asia [[Category:Svutugadzike]] [[Category:Svutugadzike inemukaka]] 234daw5fy91qtqkxeyl4rbut6a1mozj 97603 97602 2022-08-14T13:58:45Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki [[File:Thai iced milk tea.jpg|thumb|svutugadzike ine mukaka inotonhora]] '''Svutugadzike inemukaka''' zvinoreva kumafomu mazhinji emabhevhereji anowanikwa mutsika dzakasiyana, inosanganisa svutugadzike ne mukaka. Mabhevhereji anosiyana zvichienderana neuwandu hwe [[Chirungo (chikafu)|zvirungo]], nzira yekugadzirira, uye usanganiso hwe zvimwe zvirungo (kubva ku[[tsvikiri]] kusvika ku[[huchi]] ne[[munyu]] kana karidhamoni). Mukaka we paudha unogadzira seprodhakti uchitengeswa. == Mhando dze svutugadzike == Mhando dze ma-local * [[Svutugadzike yechiBhuritani]], inopuwa ne [[mukaka]] * [[Bhobha (svutugadzike)|Bhobha]], inozivikwa se ''svutugadzike ye parera inemukaka'' kana ''svutugadzike ye bhobha inemukaka'', isvutugadzike yeku[[Taiwan|Taiwani]] yakagadzirwa ku[[Taichung]] muma 1980. * [[Svutugadzike yechiBhuruma inemukaka]], inonzi ''laphet yay cho'' (လက်ဖက်ရည်ချို), inogadzirwa nemashizha akasimba esvutugadzike, uye inotapiriswa ne rheshiyo yakachunwa ye mukaka wakakondenzwa uye mukaka wakaivhaporetwa, inodiikanwa mu[[Miyanima|Miyanima (''Mynamar'')]]. Inowanzopuhwa muzvitoro zvesvutugadzike, yakatanga kugadzirwa munguva yaitongwa [[Burma|Bhuruma]] ne [[Britain|Bhuritani]]. * [[Svutugadzike ye Kamburi]] (''Cambric tea''), ibhevhereji ye mukaka unopisa inotapira, inowanzo gadzirwa ne svutugadzike shoma. * Svutugadzike yemukaka Hong Kong-style milk tea, black tea sweetened with evaporated milk originating from the days of British colonial rule in Hong Kong * Doodh pati chai, literally 'milk and tea leaves', a tea beverage drunk in [[India]], [[Pakistan|Pakistani]], [[Nepal|Neparu]], ne [[Bangladesh|Bhangiladheshi]] * Teh tarik, a kind of milk tea popular in [[Malaysia|Malezhiya]] uye [[Singapore]] * [[Suutei tsai]], svutugadzike inemukaka inovava yechi[[Mongolia]] * Shahi haleeb, a Yemeni milk tea served after chewing qat * [[Svutugadzike ye Masala]], inonzi wo ''masala chai'', isvutugadzike inemukaka yakarungwa inomwiwa mudzasiziwumbe re India. * [[Irani chai]], imhando ye svutugadzike inemukaka inogadzirwa ne mukaka utsvene unosanganiswa ne [[khoya]], inogadzirwa mumakhafe echi[[Iran|Irani]] mu[[Haidherabhadhi]], [[India]] * [[Svutugadzike yechiTai]], a sweet tea-based drink popular in Southeast Asia [[Category:Svutugadzike]] [[Category:Svutugadzike inemukaka]] 5rvzjxcfgqmq3vvu513pkg78hv3agti Nsomo sezita 0 20868 97605 2022-08-14T14:07:49Z Holani Mina 12412 Created page with "Nsomo izita remhuri rinowanikwa mu[[Cameroon]] ne[[Gabon]]]. *Vanhu vane zita iri: Gift Nsomo; Isabel Nsomo; Monique Nsomo; Portia Nsomo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Venda]] inoti nsomo (n. skewer) kureva chibayiso chenyama. *Tarisai zvinoreva [[Chisoma sezita|chisoma]]. [[Category:Mazita eVanhu muGabon]] Category:Mazita e..." wikitext text/x-wiki Nsomo izita remhuri rinowanikwa mu[[Cameroon]] ne[[Gabon]]]. *Vanhu vane zita iri: Gift Nsomo; Isabel Nsomo; Monique Nsomo; Portia Nsomo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Venda]] inoti nsomo (n. skewer) kureva chibayiso chenyama. *Tarisai zvinoreva [[Chisoma sezita|chisoma]]. [[Category:Mazita eVanhu muGabon]] [[Category:Mazita eVanhu muCameroon]] l5lu5fj7hexkayhf7yg6vpwbtr1n2pf 97607 97605 2022-08-14T14:08:31Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Nsomo izita remhuri rinowanikwa mu[[Cameroon]] ne[[Gabon]]]. *Vanhu vane zita iri: Gift Nsomo; Isabel Nsomo; Monique Nsomo; Portia Nsomo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Venda]] inoti nsomo (n. skewer) kureva chibayiso chenyama. *Tarisai zvinoreva [[Chisoma sezita|chisoma]]. [[Category:Mazita eVanhu muGabon]] [[Category:Mazita eVanhu muCameroon]] 6xoomyptwog9aze6fs0efyzxvn8heq1 97610 97607 2022-08-14T14:18:09Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Nsomo izita remhuri rinowanikwa mu[[Cameroon]] ne[[Gabon]]. *Vanhu vane zita iri: Gift Nsomo; Isabel Nsomo; Monique Nsomo; Portia Nsomo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Venda]] inoti nsomo (n. skewer) kureva chibayiso chenyama. *Fananidzai izwi reKikongo rokuti '''nsomo''' nezwi re[[Nyanja]] rokuti [[Chisoma sezita|chisoma]]. [[Category:Mazita eVanhu muGabon]] [[Category:Mazita eVanhu muCameroon]] lmot3q2ach14cu3pyx4a0ohlip81co1 97611 97610 2022-08-14T14:20:17Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Nsomo izita remhuri rinowanikwa mu[[Cameroon]], [[Malawi]], [[Equitorial Guinea]], ne[[Gabon]]. *Vanhu vane zita iri: Christie Nsomo; Paul Nsomo; Antonio Nsomo; Yotamu Nsomo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Venda]] inoti nsomo (n. skewer) kureva chibayiso chenyama. *Fananidzai izwi reKikongo rokuti '''nsomo''' nezwi re[[Nyanja]] rokuti [[Chisoma sezita|chisoma]]. [[Category:Mazita eVanhu kuEquitorial Guinea]] [[Category:Mazita eVanhu muCameroon]] [[Category:Mazita eVanhu muGabon]] o7d2uuq3tialfnxk98vyxyuy28iwkk8 97612 97611 2022-08-14T14:20:31Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Nsomo izita remhuri rinowanikwa mu[[Cameroon]], [[Malawi]], [[Equitorial Guinea]], ne[[Gabon]]. *Vanhu vane zita iri: Christie Nsomo; Paul Nsomo; Antonio Nsomo; Yotamu Nsomo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Venda]] inoti nsomo (n. skewer) kureva chibayiso chenyama. *Fananidzai izwi reKikongo rokuti '''nsomo''' nezwi re[[Nyanja]] rokuti [[Chisoma sezita|chisoma]]. [[Category:Mazita eVanhu muEquitorial Guinea]] [[Category:Mazita eVanhu muCameroon]] [[Category:Mazita eVanhu muGabon]] 48ihnqtfat2y7k62h5vv0h3ylo835gp 97614 97612 2022-08-14T14:21:59Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Nsomo izita remhuri rinowanikwa mu[[Cameroon]], [[Malawi]], [[Equatorial Guinea]], ne[[Gabon]]. *Vanhu vane zita iri: Christie Nsomo; Paul Nsomo; Antonio Nsomo; Yotamu Nsomo. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Venda]] inoti nsomo (n. skewer) kureva chibayiso chenyama. *Fananidzai izwi reKikongo rokuti '''nsomo''' nezwi re[[Nyanja]] rokuti [[Chisoma sezita|chisoma]]. [[Category:Mazita eVanhu muEquatorial Guinea]] [[Category:Mazita eVanhu muCameroon]] [[Category:Mazita eVanhu muGabon]] i3jghpkgkvqm7iys1oczra08ixk78w9 Category:Mazita eVanhu muGabon 14 20869 97606 2022-08-14T14:08:17Z Holani Mina 12412 Created page with "Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa kuGabon." wikitext text/x-wiki Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa kuGabon. fb0pirecoqynnxtn3iaz839d3vz8r8t Chisoma sezita 0 20870 97609 2022-08-14T14:17:04Z Holani Mina 12412 Created page with "Chisoma izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Malawi]] ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Chisoma Chitumbo; Whitney Chisoma; Vanessa Chisoma; Cletus Chisoma. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Nyanja]] inoti '''kusoma, kusomeka''' (to poke, to pierce; push in sharp pointed stick) kureva [[kudyunga]]. Mamwe mazwi: chisoma (a s..." wikitext text/x-wiki Chisoma izita remhuri rinowanikwa mu[[Zimbabwe]], [[Malawi]] ne[[Zambia]]. *Vanhu vane zita iri: Chisoma Chitumbo; Whitney Chisoma; Vanessa Chisoma; Cletus Chisoma. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Nyanja]] inoti '''kusoma, kusomeka''' (to poke, to pierce; push in sharp pointed stick) kureva [[kudyunga]]. Mamwe mazwi: chisoma (a sharp piercing pain).[[Kikongo]] inoti nsomo (skewer). *[[Yao]] inoti '''chisoma''' (any sharp stabbing pain in the chest or back). [[Nyanja]] vanoti '''chisoma''' (a malady, perhaps pleurisy, a sharp pain in the chest, vomiting and fever). *Fananidzai izwi re[[Nyanja]] rokuti '''chisoma''' nezwi re[[Kikongo]] rokuti [[Nsomo sezita|nsomo]]? *[[Luwanga]] inoti '''eshisoma''' (adv. alone, used of s.o. living alone) kureva mugarandega. Mamwe mazwi: '''okhusoma''' (read; study; be educated) kureva kuverenga. *[[Luganda]] inoti '''soma''' (to read; to study; to learn) kureva kurevenga. VaGanda vanoti '''somesa''' (to teach) kureva kudzidzisa. [[Category:Mazita eVanhu kuMalawi]] [[Category:Mazita eVanhu kuZambia]] fexkpfxvgk4qpcd8j2c2o1lcbzayokn Category:Mazita eVanhu muEquitorial Guinea 14 20871 97613 2022-08-14T14:21:08Z Holani Mina 12412 Created page with "Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa ku[[Equitorial Guinea]]." wikitext text/x-wiki Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa ku[[Equitorial Guinea]]. p910izyj1p4neuueg13ksbn45uhjxha Category:Mazita eVanhu muEquatorial Guinea 14 20872 97615 2022-08-14T14:22:45Z Holani Mina 12412 Created page with "Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa ku[[Equatorial Guinea]]." wikitext text/x-wiki Mapinda mudenhe remazita evanhu anowanikwa ku[[Equatorial Guinea]]. 08l97aupekb1i5tdmo6z6jsic5a0mfp Nsongi sezita 0 20873 97616 2022-08-15T01:58:52Z Holani Mina 12412 Created page with "Nsongi izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Tecla Nsongi; Dina Nsongi; Augustin Nsongi; Grace Nsongi. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti nsongi (n. uprightness, righteousness of conduct, seemliness, comeliness, propriety; befitting; right; correct) kureva [[kururama]]. *[[Kikongo]] in..." wikitext text/x-wiki Nsongi izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Tecla Nsongi; Dina Nsongi; Augustin Nsongi; Grace Nsongi. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti nsongi (n. uprightness, righteousness of conduct, seemliness, comeliness, propriety; befitting; right; correct) kureva [[kururama]]. *[[Kikongo]] inoti nsonga (n. a being proper, correctness of behaviour) kureva [[kurungama]]. [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] 20562hztqzxg47wwc25sd3ervwu2bb4 97620 97616 2022-08-15T02:32:00Z Holani Mina 12412 wikitext text/x-wiki Nsongi izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]]. *Vanhu vane zita iri: Tecla Nsongi; Dina Nsongi; Augustin Nsongi; Grace Nsongi. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti nsongi (n. uprightness, righteousness of conduct, seemliness, comeliness, propriety; befitting; right; correct) kureva [[kururama]]. *Kikongo inoti '''nsonga''' (n. a being proper, correctness of behaviour) kureva [[kurungama]]. Mamwe mazwi: '''nsongi''' (n. the foremaost man in a caravan). *Kikongo inoti '''nsongi''' (n. direction of something - where something is or is going to). [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] 84rj3umqaslcg3hqri0lm6g9zfbhk3a Kururama 0 20874 97617 2022-08-15T02:00:03Z Holani Mina 12412 Redirected page to [[Nduramo]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Nduramo]] 37npspteqebfzarznjiqzawtxdpoaof Nsumbi sezita 0 20875 97619 2022-08-15T02:13:03Z Holani Mina 12412 Created page with "Nsumbi izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]] ne[[Angola]]. *Vanhu vane zita iri: Eduardo Nsumbi; Joao Nsumbi; Alain Nsumbi, Modeste Nsumbi. *Mazita ari pedyo: [[Chisumba sezita]], [[Kasumba sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti '''nsumbi''' (n. timidity; fear) kureva [[kutya]]. *[[Umbundu]] inoti '''s..." wikitext text/x-wiki Nsumbi izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]] ne[[Angola]]. *Vanhu vane zita iri: Eduardo Nsumbi; Joao Nsumbi; Alain Nsumbi, Modeste Nsumbi. *Mazita ari pedyo: [[Chisumba sezita]], [[Kasumba sezita]]. ==Mitauro yeBantu== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[ChiBantu]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti '''nsumbi''' (n. timidity; fear) kureva [[kutya]]. *[[Umbundu]] inoti '''sumba''' (v. reverence; fear) kureva [[kuremekedza zvikuru]]. *[[Umbundu]] inoti '''usumba''' (n. fear) kureva [[kutya]]. Mamwe mazwi: esumba (coward) kureva gwara. [[Category:Mazita eVanhu muAngola]] 6a5yra6ybzm81a965ma20p8vw4monp4 Mwema sezita 0 20876 97624 2022-08-15T02:48:17Z Holani Mina 12412 Created page with "Mwema izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[Tanzania]] ne[[Kenya]]. *Vanhu vane zita iri: Mwema Kilapo; Judith Mwema; Grace Mwema; Matsoininga Mwema. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti mwema (n. essence). *Kikongo inoti '''Mwema''' (n. the essence, essential oil, strength, juice (of meat, vegetables, herb..." wikitext text/x-wiki Mwema izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[Tanzania]] ne[[Kenya]]. *Vanhu vane zita iri: Mwema Kilapo; Judith Mwema; Grace Mwema; Matsoininga Mwema. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti mwema (n. essence). *Kikongo inoti '''Mwema''' (n. the essence, essential oil, strength, juice (of meat, vegetables, herbs). [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] qrayu136kloqcxmni1xd1vb548tzmtx Nzenze sezita 0 20877 97625 2022-08-15T03:47:04Z Holani Mina 12412 Created page with "Nzenze izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[South Africa]] ne[[Kenya]]. *Vanhu vane zita iri: Tryness Nzenze; Chrstelle Nzenze; George Nzenze; Nandi Nzenze. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti nzenze (n. Cricket). *Kikongo inoti '''kinzenze''' (n. small cricket). [[Category:Mazita eVanhu muDRC]]" wikitext text/x-wiki Nzenze izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[South Africa]] ne[[Kenya]]. *Vanhu vane zita iri: Tryness Nzenze; Chrstelle Nzenze; George Nzenze; Nandi Nzenze. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti nzenze (n. Cricket). *Kikongo inoti '''kinzenze''' (n. small cricket). [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] fv2fpm6n0js6468ee0me4xijmv7yey7 97626 97625 2022-08-15T03:48:53Z Holani Mina 12412 /* Mitauro yeAfrika */ wikitext text/x-wiki Nzenze izita remhuri rinowanikwa mu[[Congo, Kinshasa]], [[South Africa]] ne[[Kenya]]. *Vanhu vane zita iri: Tryness Nzenze; Chrstelle Nzenze; George Nzenze; Nandi Nzenze. ==Mitauro yeAfrika== Pano panyorwa mazwi ari pedyo nezita iri kune mimwe mitauro ye[[Africa]], asi zvinoreva zita zvigona kusiyana [[zvachose]] nemazwi ari pasi aya. *[[Kikongo]] inoti nzenze (n. mole cricket). *Kikongo inoti '''kinzenze''' (n. small mole cricket). [[Category:Mazita eVanhu muDRC]] jmtw7cwn19rq13b53t17wi4o4sds0yr Chihausa 0 20878 97627 2022-08-15T04:28:56Z Masiziva 13430 Created page with "'''Chihausa''' ([[Chihausa|Hau]]. ''Harshen''/''Halshen Hausa''; [[Keruro ye Chiajami|Ajami]]: هَرْشَن هَوْسَ) [[Mitauro yekuNaijeriya|mutauro wekuNaijeriya]] inotaurwa ne [[Vahausa]] mu[[Chad|Chadhi]], uye muruzhinji rwechighamhu chemaodzanyemba e[[Nigeria|Naijeriya]], [[Ghana]], [[Cameroon|Kameruni]], [[Benin|Bhenini]] uye chighamhu chechamhembe che[[Niger|Naija]], reruzhinji rushoma rwe [[Sudan|Sudhani]] uye [[Côte d'Ivoire|Khoti Dhi Vhwa]]. Imembha ye..." wikitext text/x-wiki '''Chihausa''' ([[Chihausa|Hau]]. ''Harshen''/''Halshen Hausa''; [[Keruro ye Chiajami|Ajami]]: هَرْشَن هَوْسَ) [[Mitauro yekuNaijeriya|mutauro wekuNaijeriya]] inotaurwa ne [[Vahausa]] mu[[Chad|Chadhi]], uye muruzhinji rwechighamhu chemaodzanyemba e[[Nigeria|Naijeriya]], [[Ghana]], [[Cameroon|Kameruni]], [[Benin|Bhenini]] uye chighamhu chechamhembe che[[Niger|Naija]], reruzhinji rushoma rwe [[Sudan|Sudhani]] uye [[Côte d'Ivoire|Khoti Dhi Vhwa]]. Imembha ye [[Mitauro ye Chiafurika-Ezhiya|mutauro we mhuri Chiafurika-Ezhiya]] uye ndiwo mutauro unevatauri vazhinji mubazi re mhuri ye mitauro we [[Mitauro ye Chichadhi|Chichadhi]]. Une ethinologu inofungidzirwa kunzi unotaurwa semutauro wamai ne vanhu vanogona kusvika 47 mamiriyoni uye nevanhu 25 mamiriyoni vanoutaura semutauro wechipiri, hwerengo ye numeri ye vatauri ve Chihausa unofungidzirwa kuti unosvika 72 mamiriyoni. Mu[[Nigeria|Naijeriya]], hushangazhi we Chihausa unodanwa kunzi [[Kannywood]]. == Mazwi Anotodza Mitauro ye Chibantu == {| class="wikitable" !Chihausa !Chivanhu !Tsananguro |- |'''aiwa''' |[[chokwadi]] |rakafanana ne shoko reChishona rokuti [[Ayihwa|aiwa]] |- |'''baba''' |[[baba]]; [[bambo]]; [[tate]] | |- |'''Babania''' |[[tete]]; [[babakadzi]]; [[babamkunda]] |[[Chitsonga]] ne [[Chilenge]] chinoti '''''hahani''''' |- |'''bare''' |[[mupfumba]] | |- |'''bungula''' |[[Kupungudza|kupungura]]; [[kukutura]] | |- |'''chira''' |[[kuponeswa]] |[[Chikalanga]] chinoti chila kureva kurarama |- |'''gari''' |[[hupfu]] |[[Chiswahili]] chinoti wo ugali kureva sadza. |- |'''goni''' |[[binduko]], profesheni; [[useza]]; [[Hunyanzvi|unyanzvi]] |kana [[kugona]] |- |'''kanwa''' |ane mukanwa; [[nhomba]]; [[kubongozeka]]; [[kububa]] | |- |'''lele''' |kupingudza; kupfuwa; kupfuya | |- |'''rufushi''' |[[rufuse]]; rufutse | |- |'''karau''' |armlet | |- |'''makoma''' |kupedza; kupera | |} == Mamwe Mashoko == * Hausa inoti akanza (n. tattoo marks, tattooed with blue pigment on each cheek) kureva [[nyora]]. * Hausa inoti jera (v. to arrange in line or procession) kuronga mudungwe. Mamwe mazwi: shiera kana shere (n. line). * Hausa inoti ajera, ajere (in line, abreast) kuita [[rundaza]]. Mamwe mazwi: akan (above; on the top of; on the basis of). * Hausa inoti albasa (n. onion) kureva [[onyenzi]]. Mamwe mazwi: amere (worthless, vain). Gaya (n. alliance, reinforcement). * Hausa inoti amare (n. bride; also used of attendants on bride; brides maids) kureva [[mwenga]]. Mamwe mazwi: amin (amen; verily). * Hausa inoti arewa, ariawa (north) kureva [[maodzanyemba]]. Mamwe mazwi: asali (origin, race, ancestry). * Hausa inoti asiri, ashiri (secrecy). Mamwe mazwi: awaza, awoza (n. rib, side) kureva [[mbabvu]]. * Hausa inoti bagare (n. chieftain) kureva Ishe. Mamwe mazwi: bahili (a miser; an idle or cowardly person). * Hausa inoti banda (besides) kureva [[parutivi]]. Mamwe mazwi: bare, bara (v. to peel; to divide in half, half of a goro nut; half a piece of cloth). * Hausa inoti bera, bira (n. young maiden) kureva [[mhandara]]. Mamwe mazwi: bishi (n. a small drum beaten to announce games). * Hausa inoti bujaji (n. tuft of hair in front of a woman's face). Mamwe mazwi: chari, tsari (poor, clean). * Hausa inoti buzuzu (n. a night flying insect which falls into food and has a bad smell). Mamwe mazwi: dangari (n. citizen). * Hausa inoti dara (v. to laugh) kureva [[kuseka]]. Mamwe mazwi: dorowa (n. Parkia filicoidea, leguminosae - a tree resembling an acacia). * Hausa inoti fufu (n. the lungs) kureva [[mapapu]]. Mamwe mazwi: fuka (n. shortness of breathe, asthma). * Hausa inoti gama (v. to finish, complete, join; to form a plot or conspiracy). Mamwe mazwi: gangarawa (rolling). * Hausa inoti gasa (v. to be tired) kureva [[kuneta]]. Mamwe mazwi: gawa (n. coffee). Dadi (n. sweetness; happiness, comfort). * Hausa inoti gege (v. to pass near ; to go close to) kureva kusvika [[pedyo]]. Mamwe mazwi: geza (n. tuft of corn, rice or wheat). * Hausa inoti goma (cardinal num. ten) kureva [[gumi]]. Mamwe mazwi: gonda kana gwanda (n. papaya tree or fruit). * Hausa inoti gonda (n. a cloth with white stripes). Mamwe mazwi: goshi (n. forehead, brow, front). * Hausa inoti goza kana gwaza (n. sweet potato) kureva [[mbambaira]]. Mamwe mazwi: gumba (n. honey guide). * Hausa inoti gungu (n. island) kureva [[chitsuwa]]. Mamwe mazwi: gutsura (1.v. to take a piece of; 2.n. small piece, crumb or fragment). * Hausa inoti gutsuri (v. to break a piece off). Mamwe mazwi: jaji (n. title of the chief leader of a caravana). * Hausa inoti jini (n. blood) kureva [[ropa]]. Mamwe mazwi: kanga, konga (n. plain, flat place without trees; ravine). * Hausa inoti kondo (n. centre of a thatched roof) kureva [[chisuvi]]. Mamwe mazwi: kumbura kana '''kumbure''' (v. to swell, to be pregnant). * Hausa inoti kusa (nearness, proximity, nearly) kureva [[pedyo]]. Mamwe mazwi: kumbe, kwumbe (n. baldness). * Hausa inoti machiri (n. mutilating form of leprosy) kureva [[maperembudzi anoremadza]]. Mamwe mazwi: mahari (n. raider). * Hausa inoti makawa (n. resistance, objections; that which can create a doubt). Mamwe mazwi: makarwa (n. partridge) kureva [[chikwari]]. * Hausa inoti makariachi (n. liar) kureva munhu anonyepa. Mamwe mazwi: musaya (v. to change, to alter). * Hausa inoti mutume (n. man, human being) kureva [[munhu]]. Mamwe mazwi: rawaya (yellow). * Hausa inoti sasa (n. direction, side) kureva [[divi]]. Mamwe mazwi: tsatsa (n. dross, rust). * Hausa inoti tsaka (midst, middle) kureva [[pakati]]. Mamwe mazwi: tsakia (the midst or centre of anything). * Hausa inoti tsakani (n. a space between two places or two things; a space between). Fananidzai nokuti saka? * Hausa inoti tsaro (to watch guard) kureva [[kurinda]]. Mamwe mazwi: tsira (n. deliverance, salvation). * Hausa inoti tsini (n. point e.g. of a needle). Mamwe mazwi: da tsini (pointed, sharp). * Hausa inoti tsoro (to spring up). Mamwe mazwi: tsira, tsiro, tsiri, chira (to spring up out of the ground - used of seeds). * Hausa inoti tsoka (n. a small piece of meat) kureva [[nhindi yenyama]]. Mamwe mazwi: zoma, tsoma (v. to dip). * Hausa inoti ware (to separate, to disperse). Mamwe mazwi: zama, zamanchi (state, condition). * Hausa inoti zangare (blade, stalk - the stem of a plant). Mamwe mazwi: zawo, zawayi (n. diarrhoea).<ref>https://archive.org/details/dictionaryofhaus01robiuoft/page/252/mode/2up</ref> == Mashoko ashandiswa == * [[Gama]] * [[Kughamhura]] kana [[Kughamhura|kugamura]] senge [[kukamura]] * Ghamhuro kan [[Chighamhu|Chigamu]] uye [[Chighamhu]] kureva ''hafu'' ye chinhu. == Mabviro eruzivo == <references /> [[Category:Chihausa]] [[Category:Mitauro ye Chiafurika-Ezhiya|Hausa]] [[Category:Mitauro ye Chichadhi|Hausa]] [[Category:Mitauro yekuNaijeriya]] [[Category:Mitauro yekuSudhani]] [[Category:Mitauro yekuBhenini]] [[Category:Mitauro yekuNaija]] [[Category:Mitauro yekuKameruni]] [[Category:Mitauro yekuGhana]] [[Category:Mitauro yekuTogo]] {{DEFAULTSORT:Hausa}} [[Category:Mitauro yekuKhoti Dhi Vhwa]] gm0t2y9hg2sl8jglpkrbilga8qxr66z 97629 97627 2022-08-15T04:31:06Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki '''Chihausa''' ([[Chihausa|Hau]]. ''Harshen''/''Halshen Hausa''; [[Keruro ye Chiajami|Ajami]]: هَرْشَن هَوْسَ) [[Mitauro yekuNaijeriya|mutauro wekuNaijeriya]] inotaurwa ne [[Vahausa]] mu[[Chad|Chadhi]], uye muruzhinji rwechighamhu chemaodzanyemba e[[Nigeria|Naijeriya]], [[Ghana]], [[Cameroon|Kameruni]], [[Benin|Bhenini]] uye chighamhu chechamhembe che[[Niger|Naija]], reruzhinji rushoma rwe [[Sudan|Sudhani]] uye [[Côte d'Ivoire|Khoti Dhi Vhwa]]. Imembha ye [[Mitauro ye Chiafurika-Ezhiya|mutauro we mhuri Chiafurika-Ezhiya]] uye ndiwo mutauro unevatauri vazhinji mubazi re mhuri ye mitauro we [[Mitauro ye Chichadhi|Chichadhi]]. Une ethinologu inofungidzirwa kunzi unotaurwa semutauro wamai ne vanhu vanogona kusvika 47 mamiriyoni uye nevanhu 25 mamiriyoni vanoutaura semutauro wechipiri, hwerengo ye numeri ye vatauri ve Chihausa unofungidzirwa kuti unosvika 72 mamiriyoni. Mu[[Nigeria|Naijeriya]], hushangazhi we Chihausa unodanwa kunzi [[Kannywood]]. == Mazwi Anotodza Mitauro ye Chibantu == {| class="wikitable" !Chihausa !Chivanhu !Tsananguro |- |'''aiwa''' |[[chokwadi]] |rakafanana ne shoko reChishona rokuti [[Ayihwa|aiwa]] |- |'''baba''' |[[baba]]; [[bambo]]; [[tate]] | |- |'''Babania''' |[[tete]]; [[babakadzi]]; [[babamkunda]] |[[Chitsonga]] ne [[Chilenge]] chinoti '''''hahani''''' |- |'''bare''' |[[mupfumba]] | |- |'''bungula''' |[[Kupungudza|kupungura]]; [[kukutura]] | |- |'''chira''' |[[kuponeswa]] |[[Chikalanga]] chinoti chila kureva kurarama |- |'''gari''' |[[hupfu]] |[[Chiswahili]] chinoti wo ugali kureva sadza. |- |'''goni''' |[[binduko]], profesheni; [[useza]]; [[Hunyanzvi|unyanzvi]] |kana [[kugona]] |- |'''kanwa''' |ane mukanwa; [[nhomba]]; [[kubongozeka]]; [[kububa]] | |- |'''lele''' |kupingudza; kupfuwa; kupfuya | |- |'''rufushi''' |[[rufuse]]; rufutse | |- |'''karau''' |armlet | |- |'''makoma''' |kupedza; kupera | |- |'''guma''' |kuguma, kupera | |} == Mamwe Mashoko == * Hausa inoti akanza (n. tattoo marks, tattooed with blue pigment on each cheek) kureva [[nyora]]. * Hausa inoti jera (v. to arrange in line or procession) kuronga mudungwe. Mamwe mazwi: shiera kana shere (n. line). * Hausa inoti ajera, ajere (in line, abreast) kuita [[rundaza]]. Mamwe mazwi: akan (above; on the top of; on the basis of). * Hausa inoti albasa (n. onion) kureva [[onyenzi]]. Mamwe mazwi: amere (worthless, vain). Gaya (n. alliance, reinforcement). * Hausa inoti amare (n. bride; also used of attendants on bride; brides maids) kureva [[mwenga]]. Mamwe mazwi: amin (amen; verily). * Hausa inoti arewa, ariawa (north) kureva [[maodzanyemba]]. Mamwe mazwi: asali (origin, race, ancestry). * Hausa inoti asiri, ashiri (secrecy). Mamwe mazwi: awaza, awoza (n. rib, side) kureva [[mbabvu]]. * Hausa inoti bagare (n. chieftain) kureva Ishe. Mamwe mazwi: bahili (a miser; an idle or cowardly person). * Hausa inoti banda (besides) kureva [[parutivi]]. Mamwe mazwi: bare, bara (v. to peel; to divide in half, half of a goro nut; half a piece of cloth). * Hausa inoti bera, bira (n. young maiden) kureva [[mhandara]]. Mamwe mazwi: bishi (n. a small drum beaten to announce games). * Hausa inoti bujaji (n. tuft of hair in front of a woman's face). Mamwe mazwi: chari, tsari (poor, clean). * Hausa inoti buzuzu (n. a night flying insect which falls into food and has a bad smell). Mamwe mazwi: dangari (n. citizen). * Hausa inoti dara (v. to laugh) kureva [[kuseka]]. Mamwe mazwi: dorowa (n. Parkia filicoidea, leguminosae - a tree resembling an acacia). * Hausa inoti fufu (n. the lungs) kureva [[mapapu]]. Mamwe mazwi: fuka (n. shortness of breathe, asthma). * Hausa inoti gama (v. to finish, complete, join; to form a plot or conspiracy). Mamwe mazwi: gangarawa (rolling). * Hausa inoti gasa (v. to be tired) kureva [[kuneta]]. Mamwe mazwi: gawa (n. coffee). Dadi (n. sweetness; happiness, comfort). * Hausa inoti gege (v. to pass near ; to go close to) kureva kusvika [[pedyo]]. Mamwe mazwi: geza (n. tuft of corn, rice or wheat). * Hausa inoti goma (cardinal num. ten) kureva [[gumi]]. Mamwe mazwi: gonda kana gwanda (n. papaya tree or fruit). * Hausa inoti gonda (n. a cloth with white stripes). Mamwe mazwi: goshi (n. forehead, brow, front). * Hausa inoti goza kana gwaza (n. sweet potato) kureva [[mbambaira]]. Mamwe mazwi: gumba (n. honey guide). * Hausa inoti gungu (n. island) kureva [[chitsuwa]]. Mamwe mazwi: gutsura (1.v. to take a piece of; 2.n. small piece, crumb or fragment). * Hausa inoti gutsuri (v. to break a piece off). Mamwe mazwi: jaji (n. title of the chief leader of a caravana). * Hausa inoti jini (n. blood) kureva [[ropa]]. Mamwe mazwi: kanga, konga (n. plain, flat place without trees; ravine). * Hausa inoti kondo (n. centre of a thatched roof) kureva [[chisuvi]]. Mamwe mazwi: kumbura kana '''kumbure''' (v. to swell, to be pregnant). * Hausa inoti kusa (nearness, proximity, nearly) kureva [[pedyo]]. Mamwe mazwi: kumbe, kwumbe (n. baldness). * Hausa inoti machiri (n. mutilating form of leprosy) kureva [[maperembudzi anoremadza]]. Mamwe mazwi: mahari (n. raider). * Hausa inoti makawa (n. resistance, objections; that which can create a doubt). Mamwe mazwi: makarwa (n. partridge) kureva [[chikwari]]. * Hausa inoti makariachi (n. liar) kureva munhu anonyepa. Mamwe mazwi: musaya (v. to change, to alter). * Hausa inoti mutume (n. man, human being) kureva [[munhu]]. Mamwe mazwi: rawaya (yellow). * Hausa inoti sasa (n. direction, side) kureva [[divi]]. Mamwe mazwi: tsatsa (n. dross, rust). * Hausa inoti tsaka (midst, middle) kureva [[pakati]]. Mamwe mazwi: tsakia (the midst or centre of anything). * Hausa inoti tsakani (n. a space between two places or two things; a space between). Fananidzai nokuti saka? * Hausa inoti tsaro (to watch guard) kureva [[kurinda]]. Mamwe mazwi: tsira (n. deliverance, salvation). * Hausa inoti tsini (n. point e.g. of a needle). Mamwe mazwi: da tsini (pointed, sharp). * Hausa inoti tsoro (to spring up). Mamwe mazwi: tsira, tsiro, tsiri, chira (to spring up out of the ground - used of seeds). * Hausa inoti tsoka (n. a small piece of meat) kureva [[nhindi yenyama]]. Mamwe mazwi: zoma, tsoma (v. to dip). * Hausa inoti ware (to separate, to disperse). Mamwe mazwi: zama, zamanchi (state, condition). * Hausa inoti zangare (blade, stalk - the stem of a plant). Mamwe mazwi: zawo, zawayi (n. diarrhoea).<ref>https://archive.org/details/dictionaryofhaus01robiuoft/page/252/mode/2up</ref> == Mashoko ashandiswa == * [[Gama]] * [[Kughamhura]] kana [[Kughamhura|kugamura]] senge [[kukamura]] * Ghamhuro kan [[Chighamhu|Chigamu]] uye [[Chighamhu]] kureva ''hafu'' ye chinhu. == Mabviro eruzivo == <references /> [[Category:Chihausa]] [[Category:Mitauro ye Chiafurika-Ezhiya|Hausa]] [[Category:Mitauro ye Chichadhi|Hausa]] [[Category:Mitauro yekuNaijeriya]] [[Category:Mitauro yekuSudhani]] [[Category:Mitauro yekuBhenini]] [[Category:Mitauro yekuNaija]] [[Category:Mitauro yekuKameruni]] [[Category:Mitauro yekuGhana]] [[Category:Mitauro yekuTogo]] {{DEFAULTSORT:Hausa}} [[Category:Mitauro yekuKhoti Dhi Vhwa]] dzzd8nhkuruwej4m125s7ykomgvtnm5 Chirhashiya 0 20879 97631 2022-08-15T05:15:34Z Masiziva 13430 Created page with "'''Chirhashiya''' (Rha. русский язык, <small>romanized:</small> ''russkiy yazyk'') kana '''Chirhusi''', mutauro we Chislavhi chekumabvazuva chinonyanyo taurwa pauzhinji we[[Russia|Rhashiya]]. Mutauro wechinetivhi weMarhashiya uye chikamu che mhuri ye [[mitauro ye Chiindo-Yuropu]]. Ndiwo mumwe mutauro upenyu we Chislavhi Chemabvazuva, uye chikamu chikuru che[[mitauro ye Chibharito-Slavhi]]. Kunze kwe Rhashiya pachayo, Chirhashiya chinotaurwa futi mu Belarus|B..." wikitext text/x-wiki '''Chirhashiya''' (Rha. русский язык, <small>romanized:</small> ''russkiy yazyk'') kana '''Chirhusi''', mutauro we Chislavhi chekumabvazuva chinonyanyo taurwa pauzhinji we[[Russia|Rhashiya]]. Mutauro wechinetivhi weMarhashiya uye chikamu che mhuri ye [[mitauro ye Chiindo-Yuropu]]. Ndiwo mumwe mutauro upenyu we Chislavhi Chemabvazuva, uye chikamu chikuru che[[mitauro ye Chibharito-Slavhi]]. Kunze kwe Rhashiya pachayo, Chirhashiya chinotaurwa futi mu [[Belarus|Bherarusi]], [[Kazakhstan|Kazakhistani]], ne [[Kyrgyzstan|Karigizistani]],uye unoshandiswa se[[Rurimi Runjee|rurimi runjee]] (''lingua franca'') wekuma[[Kaukasi]], [[Ezhiya Yepakati]], ne ku[[mavuso e Ubharuti]] (''baltic''). Mutauro we[[pachidi]] (''de facto'') we [[Mubatanidzwa we Chisovhiyeti]] wekudhara, uye ichirikushandiswa se mutauro wemazuva ose ne[[utsanzi]] wakasiyana mumavuso aive eChisovhiyeti kudhara. == Bumbiro re Mabhi == {| class="float center" |[[А (Chikriri)|А]]/a/ |[[Б (Chikriri)|Б]]/b/ |[[В (Chikriri)|В]]/v/ |[[Г (Chikriri)|Г]]/ɡ/ |[[Д (Chikriri)|Д]]/d/ |[[Е (Chikriri)|Е]]/je/ |[[Ё (Chikriri)|Ё]]/jo/ |[[Ж (Chikriri)|Ж]]/ʐ/ |[[З (Chikriri)|З]]/z/ |[[И (Chikriri)|И]]/i/ |[[Й (Chikriri)|Й]]/j/ |- |[[К (Chikriri)|К]]/k/ |[[Л (Chikriri)|Л]]/l/ |[[М (Chikriri)|М]]/m/ |[[Н (Chikriri)|Н]]/n/ |[[О (Chikriri)|О]]/o/ |[[П (Chikriri)|П]]/p/ |[[Р (Chikriri)|Р]]/r/ |[[С (Chikriri)|С]]/s/ |[[Т (Chikriri)|Т]]/t/ |[[У (Chikriri)|У]]/u/ |[[Ф (Chikriri)|Ф]]/f/ |- |[[Х (Chikriri)|Х]]/x/ |[[Ц (Chikriri)|Ц]]/ts/ |[[Ч (Chikriri)|Ч]]/tɕ/ |[[Ш (Chikriri)|Ш]]/ʂ/ |[[Щ (Chikriri)|Щ]]/ɕː/ |[[Ъ (Chikriri)|Ъ]]/-/ |[[Ы (Chikriri)|Ы]]/ɨ/ |[[Ь (Chikriri)|Ь]]/ʲ/ |[[Э (Chikriri)|Э]]/e/ |[[Ю (Chikriri)|Ю]]/ju/ |[[Я (Chikriri)|Я]]/ja/ |} == Tarisai futi: == * [[Keruro ye Chikriri]] [[Category:Chirhashiya]] [[Category:Mitauro ye Chislavhi chekuMabvazuva|Rhashiya]] [[Category:Tsika ye Chisovhiyeti|Rhashiya (Mutauro)]] [[Category:Mitauro yekuRhashiya|Rhashiya (mutauro)]] [[Category:Mitauro inonyorwa ne Keruro ye Chikriri|Rhashiya (mutauro)]] jkdevnblgzmubogjmptw4w7019a34f3 97632 97631 2022-08-15T05:21:40Z Masiziva 13430 wikitext text/x-wiki '''Chirhashiya''' (Rha. русский язык, <small>romanized:</small> ''russkiy yazyk'') kana '''Chirhusi''', mutauro we Chislavhi chekumabvazuva chinonyanyo taurwa pauzhinji we[[Russia|Rhashiya]]. Mutauro wechinetivhi weMarhashiya uye chikamu che mhuri ye [[mitauro ye Chiindo-Yuropu]]. Ndiwo mumwe mutauro upenyu we Chislavhi Chemabvazuva, uye chikamu chikuru che[[mitauro ye Chibharito-Slavhi]]. Kunze kwe Rhashiya pachayo, Chirhashiya chinotaurwa futi mu [[Belarus|Bherarusi]], [[Kazakhstan|Kazakhistani]], ne [[Kyrgyzstan|Karigizistani]],uye unoshandiswa se[[Rurimi Runjee|rurimi runjee]] (''lingua franca'') wekuma[[Kaukasi]], [[Ezhiya Yepakati]], ne ku[[mavuso e Ubharuti]] (''baltic''). Mutauro we[[pachidi]] (''de facto'') we [[Mubatanidzwa we Chisovhiyeti]] wekudhara, uye ichirikushandiswa se mutauro wemazuva ose ne[[utsanzi]] wakasiyana mumavuso aive eChisovhiyeti kudhara. == Bumbiro re Mabhi == {| class="float center" |[[А (Chikriri)|А]] |[[Б (Chikriri)|Б]] |[[В (Chikriri)|В]] |[[Г (Chikriri)|Г]] |[[Д (Chikriri)|Д]] |[[Е (Chikriri)|Е]] |[[Ё (Chikriri)|Ё]] |[[Ж (Chikriri)|Ж]] |[[З (Chikriri)|З]] |[[И (Chikriri)|И]] |[[Й (Chikriri)|Й]] |- |/a/ |/b/ |/v/ |/ɡ/ |/d/ |/je/ |/jo/ |/ʐ/ |/z/ |/i/ |/j/ |- |[[К (Chikriri)|К]] |[[Л (Chikriri)|Л]] |[[М (Chikriri)|М]] |[[Н (Chikriri)|Н]] |[[О (Chikriri)|О]] |[[П (Chikriri)|П]] |[[Р (Chikriri)|Р]] |[[С (Chikriri)|С]] |[[Т (Chikriri)|Т]] |[[У (Chikriri)|У]] |[[Ф (Chikriri)|Ф]] |- |/k/ |/l/ |/m/ |/n/ |/o/ |/p/ |/r/ |/s/ |/t/ |/u/ |/f/ |- |[[Х (Chikriri)|Х]] |[[Ц (Chikriri)|Ц]] |[[Ч (Chikriri)|Ч]] |[[Ш (Chikriri)|Ш]] |[[Щ (Chikriri)|Щ]] |[[Ъ (Chikriri)|Ъ]] |[[Ы (Chikriri)|Ы]] |[[Ь (Chikriri)|Ь]] |[[Э (Chikriri)|Э]] |[[Ю (Chikriri)|Ю]] |[[Я (Chikriri)|Я]] |- |/x/ |/ts/ |/tɕ/ |/ʂ/ |/ɕː/ |/-/ |/ɨ/ |/ʲ/ |/e/ |/ju/ |/ja/ |} == Tarisai futi: == * [[Keruro ye Chikriri]] [[Category:Chirhashiya]] [[Category:Mitauro ye Chislavhi chekuMabvazuva|Rhashiya]] [[Category:Tsika ye Chisovhiyeti|Rhashiya (Mutauro)]] [[Category:Mitauro yekuRhashiya|Rhashiya (mutauro)]] [[Category:Mitauro inonyorwa ne Keruro ye Chikriri|Rhashiya (mutauro)]] d1n75i7plu4k6kcgix4hgyivzgwth6y Keruro ye Chikriri 0 20880 97633 2022-08-15T05:36:46Z Masiziva 13430 Created page with "'''Keruro ye Chikriri''', unozivikanwa futi se '''Keruro ye Chislavhi''', is a writing system used for various languages across Eurasia and is used as the national script in various Slavic, Turkic, Mongolic, Uralic, Caucasian and Iranic-speaking countries in Southeastern Europe, Eastern Europe, the Caucasus, Central Asia, North Asia, and East Asia. As of 2019, around 250 million people in Eurasia use Cyrillic as the official script for their national languages, with Rus..." wikitext text/x-wiki '''Keruro ye Chikriri''', unozivikanwa futi se '''Keruro ye Chislavhi''', is a writing system used for various languages across Eurasia and is used as the national script in various Slavic, Turkic, Mongolic, Uralic, Caucasian and Iranic-speaking countries in Southeastern Europe, Eastern Europe, the Caucasus, Central Asia, North Asia, and East Asia. As of 2019, around 250 million people in Eurasia use Cyrillic as the official script for their national languages, with Russia accounting for about half of them. With the accession of Bulgaria to the European Union on 1 January 2007, Cyrillic became the third official script of the European Union, following the Latin and Greek alphabets. == Bumbiro re Mabhi == Cyrillic script spread throughout the East Slavic and some South Slavic territories, being adopted for writing local languages, such as Old East Slavic. Its adaptation to local languages produced a number of Cyrillic alphabets, discussed below. {| class="wikitable" |+Bumbiro re Mabhi e Chikriri Ekare |А |Б |В |Г |Д |Е |Ж |Ꙃ |Ꙁ |И |І |К |Л |М |Н |О |П |Р |С |Т |ОѴ |Ф |- |Х |Ѡ |Ц |Ч |Ш |Щ |Ъ |ЪІ |Ь |Ѣ |Ꙗ |Ѥ |Ю |Ѫ |Ѭ |Ѧ |Ѩ |Ѯ |Ѱ |Ѳ |Ѵ |Ҁ |} Capital and lowercase letters were not distinguished in old manuscripts. A page from the ''Church Slavonic Grammar'' of Meletius Smotrytsky (1619) Yeri (Ы) was originally a ligature of Yer and I (Ъ + І = Ы). Iotation was indicated by ligatures formed with the letter І: Ꙗ (not an ancestor of modern Ya, Я, which is derived from Ѧ), Ѥ, Ю (ligature of І and ОУ), Ѩ, Ѭ. Sometimes different letters were used interchangeably, for example И = І = Ї, as were typographical variants like О = Ѻ. There were also commonly used ligatures like ѠТ = Ѿ. The letters also had numeric values, based not on Cyrillic alphabetical order, but inherited from the letters' Greek ancestors. {| class="wikitable" |+Manumeri eChikriri |1 |2 |3 |4 |5 |6 |7 |8 |9 |- |А |В |Г |Д |Є (Е) |Ѕ (Ꙃ, Ꙅ) |З (Ꙁ) |И |Ѳ |- | colspan="9" | |- |10 |20 |30 |40 |50 |60 |70 |80 |90 |- |І (Ї) |К |Л |М |Н |Ѯ (Ч) |Ѻ (О) |П |Ч (Ҁ) |- | colspan="9" | |- |100 |200 |300 |400 |500 |600 |700 |800 |900 |- |Р |С |Т |Ѵ (Ѵ, Оу, Ꙋ) |Ф |Х |Ѱ |Ѡ (Ѿ, Ꙍ) |Ц (Ѧ) |} The early Cyrillic alphabet is difficult to represent on computers. Many of the letterforms differed from those of modern Cyrillic, varied a great deal in manuscripts, and changed over time. Few fonts include glyphs sufficient to reproduce the alphabet. In accordance with Unicode policy, the standard does not include letterform variations or ligatures found in manuscript sources unless they can be shown to conform to the Unicode definition of a character. The Unicode 5.1 standard, released on 4 April 2008, greatly improves computer support for the early Cyrillic and the modern Church Slavonic language. In Microsoft Windows, the Segoe UI user interface font is notable for having complete support for the archaic Cyrillic letters since Windows 8.<sup>[''citation needed''</sup> {| class="Unicode" border="0" cellpadding="5" cellspacing="0" style="vertical-align:top; border-collapse:collapse; border:1px solid #999; text-align:center; clear:both;" ! colspan="12" style="background-color:#fbec5d; font-family:inherit; font-weight:normal;" |'''Mabhii eChikriri eChislavhi''' |- style="vertical-align:top; background:#f8f8f8;" | style="width:7%;" |[[A (Cyrillic)|<big>А</big><br /><small>A</small>]] | style="width:7%;" |[[A with acute (Cyrillic)|<big>А́</big><br /><small>A with acute</small>]] | style="width:7%;" |[[A with grave (Cyrillic)|<big>А̀</big><br /><small>A with grave</small>]] | style="width:7%;" |[[A with macron (Cyrillic)|<big>А̄</big><br /><small>A with macron</small>]] | style="width:7%;" |[[A with diaeresis (Cyrillic)|<big>Ӓ</big><br /><small>A with diaeresis</small>]] | style="width:7%;" |[[Be (Cyrillic)|<big>Б</big><br /><small>Be</small>]] | style="width:7%;" |[[Ve (Cyrillic)|<big>В</big><br /><small>Ve</small>]] | style="width:7%;" |[[Ge (Cyrillic)|<big>Г</big><br /><small>Ge (Ghe)</small>]] | style="width:7%;" |[[Ghe with upturn|<big>Ґ</big><br /><small>Ghe upturn</small>]] | style="width:7%;" |[[De (Cyrillic)|<big>Д</big><br /><small>De</small>]] | style="width:7%;" |[[Dje|<big>Ђ</big><br /><small>Dje</small>]] | style="width:7%;" |[[Gje|<big>Ѓ</big><br /><small>Gje</small>]] |- valign="top" |[[Ye (Cyrillic)|<big>Е</big><br /><small>Ye</small>]] |[[Ye with acute|<big>Е́</big><br /><small>Ye with acute</small>]] |[[Ye with grave|<big>Ѐ</big><br /><small>Ye with grave</small>]] |[[Ye with macron|<big>Е̄</big><br /><small>Ye with macron</small>]] |[[Yo (Cyrillic)|<big>Ё</big><br /><small>Yo</small>]] |[[Ukrainian Ye|<big>Є</big><br /><small>Ukrainian Ye</small>]] |[[Zhe (Cyrillic)|<big>Ж</big><br /><small>Zhe</small>]] |[[Ze (Cyrillic)|<big>З</big><br /><small>Ze</small>]] |[[Zje|<big>З́</big><br /><small>Zje</small>]] |[[Dze|<big>Ѕ</big><br /><small>Dze</small>]] |[[I (Cyrillic)|<big>И</big><br /><small>I</small>]] |[[Dotted I (Cyrillic)|<big>І</big><br /><small>Dotted I</small>]] |- valign="top" |[[Yi (Cyrillic)|<big>Ї</big><br /><small>Yi</small>]] |[[I with acute (Cyrillic)|<big>И́</big><br /><small>I with acute</small>]] |[[I with grave (Cyrillic)|<big>Ѝ</big><br /><small>I with grave</small>]] |[[I with macron (Cyrillic)|<big>Ӣ</big><br /><small>I with macron</small>]] |[[Short I|<big>Й</big><br /><small>Short I</small>]] |[[Je (Cyrillic)|<big>Ј</big><br /><small>Je</small>]] |[[Ka (Cyrillic)|<big>К</big><br /><small>Ka</small>]] |[[El (Cyrillic)|<big>Л</big><br /><small>El</small>]] |[[Lje|<big>Љ</big><br /><small>Lje</small>]] |[[Em (Cyrillic)|<big>М</big><br /><small>Em</small>]] |[[En (Cyrillic)|<big>Н</big><br /><small>En</small>]] |[[Nje|<big>Њ</big><br /><small>Nje</small>]] |- valign="top" |[[O (Cyrillic)|<big>О</big><br /><small>O</small>]] |[[O with acute (Cyrillic)|<big>О́</big><br /><small>O with acute</small>]] |[[O with grave (Cyrillic)|<big>О̀</big><br /><small>O with grave</small>]] |[[O with macron (Cyrillic)|<big>О̄</big><br /><small>O with macron</small>]] |[[Pe (Cyrillic)|<big>П</big><br /><small>Pe</small>]] |[[Er (Cyrillic)|<big>Р</big><br /><small>Er</small>]] |[[Es (Cyrillic)|<big>С</big><br /><small>Es</small>]] |[[Sje|<big>С́</big><br /><small>Sje</small>]] |[[Te (Cyrillic)|<big>Т</big><br /><small>Te</small>]] |[[Tshe|<big>Ћ</big><br /><small>Tje</small>]] |[[Kje|<big>Ќ</big><br /><small>Kje</small>]] |[[U (Cyrillic)|<big>У</big><br /><small>U</small>]] |- valign="top" |[[U with acute (Cyrillic)|<big>У́</big><br /><small>U with acute</small>]] |[[U with macron (Cyrillic)|<big>Ӯ</big><br /><small>U with macron</small>]] |[[Short U (Cyrillic)|<big>Ў</big><br /><small>Short U</small>]] |[[Ef (Cyrillic)|<big>Ф</big><br /><small>Ef</small>]] |[[Kha (Cyrillic)|<big>Х</big><br /><small>Kha</small>]] |[[Tse (Cyrillic)|<big>Ц</big><br /><small>Tse</small>]] |[[Che (Cyrillic)|<big>Ч</big><br /><small>Che</small>]] |[[Dzhe|<big>Џ</big><br /><small>Dzhe</small>]] |[[Sha (Cyrillic)|<big>Ш</big><br /><small>Sha</small>]] |[[Shcha|<big>Щ</big><br /><small>Shcha</small>]] |[[Hard sign|<big>Ъ</big><br /><small>Hard&nbsp;sign (Yer)</small>]] |[[Yery|<big>Ы</big><br /><small>Yery</small>]] |- valign="top" |[[Soft sign|<big>Ь</big><br /><small>Soft&nbsp;sign (Yeri)</small>]] |[[E (Cyrillic)|<big>Э</big><br /><small>E</small>]] |[[Yu (Cyrillic)|<big>Ю</big><br /><small>Yu</small>]] |[[Ya (Cyrillic)|<big>Я</big><br /><small>Ya</small>]] |- valign="top" | colspan="12" style="background-color:#b0bf1a; font-family:inherit; font-weight:normal;" |'''Muenzaniso e mabhii asiri eChikriri cheChislavhi (ringai [[Udorongodzwa hwe Mabhii e Chikriri]] muone zvimwe)''' |- style="vertical-align:top; background:#f8f8f8;" |[[A with breve (Cyrillic)|<big>Ӑ</big><br /><small>A with<br />breve</small>]] |[[Schwa (Cyrillic)|<big>Ә</big><br /><small>Schwa</small>]] |[[Ae (Cyrillic)|<big>Ӕ</big><br /><small>Ae</small>]] |[[Ghayn (Cyrillic)|<big>Ғ</big><br /><small>Ghayn</small>]] |[[Ge with middle hook|<big>Ҕ</big><br /><small>Ge with<br />middle hook</small>]] |[[Ge with stroke and hook|<big>Ӻ</big><br /><small>Ghayn with<br />hook</small>]] |[[Ge with descender|<big>Ӷ</big><br /><small>Ge with<br />descender</small>]] |[[Zhe with breve|<big>Ӂ</big><br /><small>Zhe with<br />breve</small>]] |[[Zhe with diaeresis|<big>Ӝ</big><br /><small>Zhe with<br />diaeresis</small>]] |[[Abkhazian Dze|<big>Ӡ</big><br /><small>Abkhazian<br />Dze</small>]] |[[Bashkir Qa|<big>Ҡ</big><br /><small>Bashkir Qa</small>]] |[[Ka with stroke|<big>Ҟ</big><br /><small>Ka with<br />stroke</small>]] |- valign="top" |[[En with tail|<big>Ӊ</big><br /><small>En with<br />tail</small>]] |[[En with descender|<big>Ң</big><br /><small>En with<br />descender</small>]] |[[En with hook|<big>Ӈ</big><br /><small>En with<br />hook</small>]] |[[En-ghe|<big>Ҥ</big><br /><small>En-ghe</small>]] |[[Oe (Cyrillic)|<big>Ө</big><br /><small>Oe</small>]] |[[O-hook|<big>Ҩ</big><br /><small>O-hook</small>]] |[[Er with tick|<big>Ҏ</big><br /><small>Er with<br />tick</small>]] |[[The (Cyrillic)|<big>Ҫ</big><br /><small>The</small>]] |[[U with tilde (Cyrillic)|<big>У̃</big><br /><small>U with<br />tilde</small>]] |[[U with diaeresis (Cyrillic)|<big>Ӱ</big><br /><small>U with<br />diaeresis</small>]] |[[U with double acute (Cyrillic)|<big>Ӳ</big><br /><small>U with<br />double acute</small>]] |[[Ue (Cyrillic)|<big>Ү</big><br /><small>Ue</small>]] |- valign="top" |[[Kazakh Short U|<big>Ұ</big><br /><small>Kazah Short U</small>]] |[[Kha with descender|<big>Ҳ</big><br /><small>Kha with<br />descender</small>]] |[[Kha with hook|<big>Ӽ</big><br /><small>Kha with<br />hook</small>]] |[[Kha with stroke|<big>Ӿ</big><br /><small>Kha with<br />stroke</small>]] |[[Shha|<big>Һ</big><br /><small>Shha (He)</small>]] |[[Te Tse (Cyrillic)|<big>Ҵ</big><br /><small>Te Tse</small>]] |[[Che with descender|<big>Ҷ</big><br /><small>Che with<br />descender</small>]] |[[Khakassian Che|<big>Ӌ</big><br /><small>Khakassian<br />Che</small>]] |[[Che with vertical stroke|<big>Ҹ</big><br /><small>Che with<br />vertical stroke</small>]] |[[Abkhazian Che|<big>Ҽ</big><br /><small>Abkhazian<br />Che</small>]] |[[Semisoft sign|<big>Ҍ</big><br /><small>Semisoft<br />sign</small>]] |[[Palochka|<big>Ӏ</big><br /><small>Palochka</small>]] |- valign="top" | colspan="12" style="background-color:#87ceeb;font-family:inherit; font-weight:normal;" |'''Mabhii e Chikriri aishandiswa kudhara''' |- style="vertical-align:top; background:#f8f8f8;" |[[A iotified|<big>Ꙗ</big><br /><small>A&nbsp;iotified</small>]] |[[E iotified|<big>Ѥ</big><br /><small>E&nbsp;iotified</small>]] |[[Yus|<big>Ѧ</big><br /><small>Yus&nbsp;small</small>]] |[[Yus|<big>Ѫ</big><br /><small>Yus&nbsp;big</small>]] |[[Yus|<big>Ѩ</big><br /><small>Yus&nbsp;small iotified</small>]] |[[Yus|<big>Ѭ</big><br /><small>Yus&nbsp;big iotified</small>]] |[[Ksi (Cyrillic)|<big>Ѯ</big><br /><small>Ksi</small>]] |[[Psi (Cyrillic)|<big>Ѱ</big><br /><small>Psi</small>]] |[[Yn (Cyrillic)|<big>Ꙟ</big><br /><small>Yn</small>]] |[[Fita|<big>Ѳ</big><br /><small>Fita</small>]] |[[Izhitsa|<big>Ѵ</big><br /><small>Izhitsa</small>]] |[[Izhitsa okovy|<big>Ѷ</big><br /><small>Izhitsa okovy</small>]] |- valign="top" |[[Koppa (Cyrillic)|<big>Ҁ</big><br /><small>Koppa</small>]] |[[Uk (Cyrillic)|<big>ОУ</big><br /><small>Uk</small>]] |[[Omega (Cyrillic)|<big>Ѡ</big><br /><small>Omega</small>]] |[[Ot (Cyrillic)|<big>Ѿ</big><br /><small>Ot</small>]] |[[Yat|<big>Ѣ</big><br /><small>Yat</small>]] | | | | | | | |} [[Category:Mabhii e Chikriri]] [[Category:Keruro ye Chikriri]] [[Category:Zvisikwa zveChibhurugari]] b0multq0ft881mcg5uz1pbgzlkjlshh