Albanija

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="sh">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>shwiki</dbname>
    <base>https://sh.wikipedia.org/wiki/Glavna_stranica</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Mediji</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Posebno</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Razgovor</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Korisnik</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Razgovor sa korisnikom</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Razgovor o Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Datoteka</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Razgovor o datoteci</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Mediawiki razgovor</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Šablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Razgovor o šablonu</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Pomoć</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Razgovor o pomoći</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorija</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Razgovor o kategoriji</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portal</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Razgovor o portalu</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modul</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Razgovor o modulu</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Spravica</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Razgovor o spravici</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Definicija spravice</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Razgovor o definiciji spravice</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Albanija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3270</id>
    <revision>
      <id>41261304</id>
      <parentid>41259374</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T18:59:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Demografija */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20880" xml:space="preserve">{{Other uses}}
{{Redirect|Arbanija|naselje u Hrvatskoj|Arbanija (Trogir)}}
{{Kutijica za države
| ime države                  = Republika e Shqipërise&lt;br /&gt;Republika Albanija
| ime genitiv                 = Albanije
| položaj                     = Albania in Europe.svg
| zastava                     = Flag of Albania.svg
| grb                         = Albania state emblem.svg
| himna                       = Himni i Flamurit
| službeni jezik              = [[Albanski jezik|albanski]]
| lokacija                    = Europe-Albania.svg 
| glavni grad                 = [[Tirana]]
| latd=41 |latm=20 |latNS=N |longd=19 |longm=48 |longEW=E
| tip vladavine               = Republika
| titula vladara              = [[Predsednik Albanije|Predsednik]]
| titula vladara1             = [[Predsednik Vlade Albanije|Premijer]]
| ime vladara                 = [[Bujar Nishani]]
| ime vladara1                = [[Edi Rama]]
| površina poredak            = 139
| površina                    = 28.748
| vode                        = 4,7
| stanovništvo poredak        = 134.
| stanovništvo                = 2.831.741
| godina popisa               = 2011
| gustina stanovništva        = 134
| gustina poredak             = 63.
| BDP godina                  =
| BDP                         =
| BDP poredak                 = 
| BDP po glavi stanovnika     =
| BDP poredak po glavi stanovnika   =
| HDI godina                  =
| HDI                         =
| HDI poredak                 =
| HDI kategorija              =
| valuta                      = [[Albanski lek|Lek]]
| kod valute                  = ALL
| vremenska zona              = +1, +2 ([[Srednjoevropsko vrijeme|CET]], [[Srednjoevropsko ljetno vrijeme|CEST]])
| domen                       = [[.al]]
| pozivni broj                = 355
| komentar                    =
}}

'''Albanija''' ([[albanski jezik|alb.]] '''Shqipëria''' [[međunarodni fonetski alfabet|[ʃcipəˈɾiːa]]]; službeno '''Republika Albanija''', alb. '''Republika e Shqipërisë''') je država u južnoj [[Europa|Europi]], između [[Crna Gora|Crne Gore]] na sjeveru i sjeverozapadu, [[Srbija|Srbije]] (ili djelomično priznatog [[Kosovo|Kosova]]) na sjeveroistoku, [[Makedonija|Makedonije]] na istoku, [[Grčka|Grčke]] na jugoistoku i jugu, [[Jadransko more|Jadranskog]] i [[Jonsko more|Jonskog mora]] na zapadu i jugozapadu; obuhvaća 28 748 km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;.

== Poreklo i istorija imena ==
:''Glavni članak: [[Porijeklo i povijest imena Albanija]]''
Albanija vjerovatno dolazi od antičkog [[Proto-Indo-Europski jezik|Proto-Indo-Europskog]] korijena ''*albho'', što znači &quot;belo&quot;. Od ovog korijena možda potječe i ime [[Albion]], staro ime za [[Britanija|Britaniju]] (i danas je nadimak za Englesku Gordi Albion). Alternativno poreklo može biti isto kao i za ime [[Alpi]], ali etimologija ovog naziva nije definitivno utvrđena.

Stanovništvo Albanije je etnički vrlo homogeno: 98% su čisti Albanci, narod koji potječe od Ilira drevne indoeuropske populacije koja je naselila to područje. U istu etničku skupinu pripadaju Gegi koji obitavaju u sjevernom dijelu zemlje i Toski, koji žive u južnim krajevima.
Prvi put se riječ ''siptari'' pojavljuje kao ime ilirskog plemena u današnjoj sjevernoj-centralnoj Albanijoj, [[130]] godine u [[ptolomej]]evom radu. ''Albanopolis od Albana'' (''Albanopolis of the Albani'') je mesto koje se nalazi na ptolomejevoj mapi, i na drevnom porodičnom epitafu u [[Škupi]]ju, koji se identifikuje sa Zgerdeš (''Zgërdhesh'') brdskom tvrđavom blizu [[Kruja|Kruje]] u severnoj Albaniji. Arbanon je verovatnije ime okruga - moguće je da se radi o ravnici Mat - nego ime određenog mesta. Indikacija pokreta sa viših nadmorskih visina u mnogo ranijem periodu je detektirana u distribuciji geografskih imena koja se završavaju sa ''-eš'' koje izgleda da je proisteklo iz latinskog ''-enizis'' ili ''-ezis'', između Škumbina i Mata, sa koncentracijom između Elbasana i Kruje.

Termin Albanoi se možda polako širio na druga ilirska plemena dok njegova upotreba nije postala uobičajena među svim Albancima. Sudeći prema albanskom naučniku [[Faik bej Konica|Faika bej Konice]] (''Faïk bey Konitza''), izraz &quot;Albanija&quot; nije u potpunosti zamenio &quot;Iliriju&quot; do kraja četrnaestog veka. Reč &quot;Alba&quot; ili &quot;Arba&quot; je izgleda povezana sa gradom Arba (danas [[Rab]], Hrvatska), koji je u preistorijskim periodima bio naseljen polu-ilirskim Liburnijcima, prvi put pomenutim [[360. pne.]].

Oko hiljadu godina kasnije, neki Vizantijski pisci su koristili izraze &quot;Albanon&quot; i &quot;Arbanon&quot; da označe region Kruje. U 13. veku, imena &quot;Albanija&quot; i &quot;Albanežani&quot; (&quot;''Albanenses''&quot;) su označavala celu zemlju i svo stanovništvo kako je pokazano u radovima mnogih starih albanskih pisaca, kao što su Budi, Blanko i Bogdano. Prvi put se čulo za albance u njihovoj zemlji kao za Arbanite od Arbanona u spisima [[Ana Komnina|Ane Komnine]] (''Alexiad 4'') o nevoljama koje su u regionu uzrokovali [[Normani]] tokom vladavine njenog oca, Alekseja I Komnina ([[1081]]. - [[1118]].). U ''Istoriji'' napisanoj [[1079]]. - [[1080]], vizantijski istoričar ''Michael Attaliates'' je dao naznake o Albanoima koji su uzeli udela u pobuni protiv [[Konstantinopolj]]a [[1043]], i o Arbanitaima kao podanicima vojvode [[Dirahijum]]a. Italo-Albanci i albanske manjine koje su još prisutne u Grčkoj su kroz istoriju bile poznate pod različitim imenima: ''Arbënuer'', ''Arbënor'', ''Arbëneshë'', ''Arbreshë''.

Gotovo da nema sumnje da je koren ''alb-'' ili ''arb-'' stariji od ''šćip-'' (''shqip-''), od kojeg potiče današnje ime države - Šćiperija (''Shqipëria''), ime koje se pojavljuje samo u vreme turskih invazija. Albansko ime zemlje, Šćiperija, znači &quot;zemlja orlova&quot;.

== Istorija ==
:''Glavni članak: [[Istorija Albanije]]''
[[Datoteka:Illyria and Dardania Kingdoms.png|left|thumb|250px|Kraljevina Ilirija u doba kralja Agrona (3. vek pre nove ere), prostire se &quot;od Epira do Neretve&quot;.]]
Na prostorima današnje Albanije, ljudska aktivnost je prisutna od početka ljudske istorije. Najranije stanovništvo je verovatno bilo pre-Indo-Evropske populacije, koja je nastanjivala veći deo mediteranske obale. Ipak, njihovi fizički ostaci su oskudni i koncentrisani samo u priobalnom regionu. Uskoro su ove prve stanovnike zamenila Proto-Helenska plemena, koja su postepeno zauzimala današnju Grčku, južnu Makedoniju i južni deo današnje Albanije. Ovi procesi su vršeni u drugom milenijumu stare ere, i nisu uticali na severnu ili centralnu Albaniju, zonu koja je u to vreme predstavljala sliku političkog vakuuma (što je u suštini istorijski paradoks).

Iliri su relativno kasno došli na Balkan. Mada se njihovo prisustvo može pratiti do [[900. pne.]], njihova politička struktura je formulisana u [[7. vek pne.|7.]] i [[6. vek pne.|6. veku pre nove ere]]. Vešti u obradi metala i žestoki ratnici, Iliri su formirali ratnička kraljevstva koja su se međusobno borila kroz celu njihovu istoriju. Samo tokom šestog veka pre nove ere su Iliri organizovali značajne napade na svoje prve komšije, grčko kraljevstvo Molosoi u severnom Epiru (danas južna Albanija), Makedonsko kraljevstvo i kraljevstvo [[Paionia]] (danas u severnoj Makedoniji). Verovatno je njihov najveći uspeh bilo ubistvo Perdicasa III, kralja Makedonije. Na ilirsku nesreću, Perdicasa je nasledio Filip II, otac [[Aleksandar Veliki|Aleksandra Velikog]], koji je efikasno prekinuo ilirsku agresiju.

U stvarnosti, ipak, Iliri su uglavnom bili miroljubivi trgovci poljoprivrednih dobara i metalnih proizvoda. Na ilirsku kulturu je uticala grčko-makedonska kultura. Na prostoru Albanije se nalazilo i nekoliko antičkih grčkih kolonija.

Nakon što je bila osvojena od strane nekoliko zemalja, od kojih su najbitnije Rimsko i Vizantinsko Carstvo, Ilirija je izgubila većinu svog početnog stanovništva, i konačno postala deo [[Otomansko Carstvo|Otomanskog Carstva]] [[1478]], nakon godina otpora pod vođstvom [[Skenderbeg]]a, albanskog nacionalnog heroja.

Posle [[Prvi balkanski rat|Prvog balkanskog rata]], Albanija je proglasila nezavisnost od Otomanskog Carstva [[1912]], i postala kneževina. Od [[1928]]. na dalje, zemljom je vladao [[Zog I od Albanije]] do [[1938]], kada je Albanija postala marionetska država [[Italija|Italije]].

Za vreme [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]], albanski fašisti su energično pomagali Italijanima u njihovoj invaziji na Grčku (oktobar [[1940]].) i čak učestvovali u (mada u vrlo malom broju) u muslimanskim formacijama koje su pomagale nemačkim SS trupama u represiji nad jugoslovenskim i albanskim pokretima otpora.

Komunisti su preuzeli vlast nakon rata u novembru [[1944]], pod vođom pokreta otpora, [[Enver Hodža|Envera Hodže]]. Od [[1945]]. do [[1990]], Albanija je imala jednu od najrepresivnijih vlasti u Evropi. Komunistička partija je formirana [[1941]]. Svi koji su joj se protivili su bili eliminisani. Enver Hodža je došao na čelo partije. Tokom više decenija njegove dominacije, Hodža je stvarao i uništavao odnose sa Beogradom, Moskvom i Kinom, uvek po svojim ličnim interesima. Zemlja je bila izolovana, prvo od strane zapada (zapadna Evropa, Kanada, SAD) a kasnije čak i od komunističkog istoka.

[[1985]], Enver Hodža je umro, i [[Ramiz Alia]] je došao na njegovo mesto. Alia je prvo pokušao da prati Hodžine korake, ali se istočna Evropa već menjala: [[Mihail Gorbačov]] se pojavio na sceni [[SSSR|Sovjetskog Saveza]] sa novom politikom ([[glasnost]] i [[perestrojka]]). Totalitarni režim je bio pod pritiskom SAD i Evrope i mržnjom sopstvenog naroda. Nakon što je [[Nikolae Čaušesku]] (komunistički vođa [[Rumunija|Rumunije]]) je ubijen u revoluciji, Alia je znao da bi on mogao biti sledeći ako ne dođe do promena. Potpisao je [[Helsinški sporazum]] (koji su ostale zemlje potpisale [[1975]].) koji obavezuje na poštovanje nekih [[ljudska prava|ljudskih prava]]. Takođe je dozvolio pluralizam, i iakoje njegova partija pobedila na izborima [[1991]]. godine, bilo je jasno da se promene ne mogu zaustaviti. [[1992]] na opštim izborima je pobedila demokratska partija sa 62% glasova.

Na opštim izborima u junu [[1996]], demokratska partija je pokušala da osvoji apsolutnu većinu i manipulisala je rezultatima izbora. [[1997]] piramidalne prevare su uzdrmale celu vladu, i počeli su nemiri. Mnoge gradove su kontrolisale naoružane bande i grupe građana. Ova anarhistička pobuna je uzrokovala da socijalistička partija pobedi na prevremenim izborima 1997.

Od 1990. Albanija je orijentisana prema zapadu. Primljena je u [[Savet Evrope]], i od 2009. godine članica je [[NATO|NATO-a]]&lt;ref&gt;https://www.nato.int/cps/ic/natohq/topics_48891.htm&lt;/ref&gt;. Albanska radna snaga je nastavila da emigrira u Grčku, Italiju, Evropu i Severnu Ameriku. Korupcija u vlasti je postajala sve očiglednija. Političari nisu ispunjavali nade naroda u brzu i ne previše bolnu tranziciju.

== Politika ==
:''Glavni članak:'' [[Politika Albanije]]

Šef države je predsednik, koga bira ''Kuvendi'', ili skupština Republike Albanije. Glavni deo od 140 poslanika skupštine se bira na četiri godine. 100 poslanika se bira po direktnom broju glasova, dok se ostalih 40 poslanika biraju po proporcionalnom sistemu. Predsedniku u vršenju dužnosti pomaže savet ministara, koga postavlja predsednik.

== Administrativna podela ==
:''Glavni članci: [[Oblasti Albanije]] i [[Okruzi Albanije]] (''Counties'')''

Albanija je podeljena u 36 ''rrethe'' (oblasti). Nekoliko oblasti su onda grupisane u ''qark'' (okrug ili prefektura), kojih je 12. Glavni grad, Tirana ima poseban status. Oblasti su:
{|
|-
|
* &lt;small&gt;1&lt;/small&gt; [[Oblast Berat|Berat]] (''Berat'')
* &lt;small&gt;2&lt;/small&gt; [[Oblast Bulkize|Bulkize]] (''Bulqizë'')
* &lt;small&gt;3&lt;/small&gt; [[Oblast Delvine|Delvine]] (''Delvinë'')
* &lt;small&gt;4&lt;/small&gt; [[Oblast Devol|Devol]] ( ''Devoll'')
* &lt;small&gt;5&lt;/small&gt; [[Oblast Diber|Diber]] (''Dibër'')
* &lt;small&gt;6&lt;/small&gt; [[Oblast Dureš|Dureš]] (''Durrës'')
* &lt;small&gt;7&lt;/small&gt; [[Oblast Elbasan|Elbasan]] (''Elbasan'')
* &lt;small&gt;8&lt;/small&gt; [[Oblast Fier|Fier]] (''Fier'')
* &lt;small&gt;9&lt;/small&gt; [[Oblast Gjirokaster|Gjirokaster]] (''Gjirokastër'')
* &lt;small&gt;10&lt;/small&gt; [[Oblast Gramš|Gramš]] (''Gramsh'')
* &lt;small&gt;11&lt;/small&gt; [[Oblast Has|Has]] (''Has'')
* &lt;small&gt;12&lt;/small&gt; [[Oblast Kavaje|Kavaje]] (''Kavajë'')
* &lt;small&gt;13&lt;/small&gt; [[Oblast Kolonje|Kolonje]] (''Kolonjë'')
* &lt;small&gt;14&lt;/small&gt; [[Oblast Korče|Korče]] (''Korçë'')
* &lt;small&gt;15&lt;/small&gt; [[Oblast Kruje|Kruje]] (''Krujë'')
* &lt;small&gt;16&lt;/small&gt; [[Oblast Kučove|Kučove]] (''Kuçovë'')
* &lt;small&gt;17&lt;/small&gt; [[Oblast Kukeš|Kukeš]] (''Kukës'')
* &lt;small&gt;18&lt;/small&gt; [[Oblast Kurbin|Kurbin]] (''Kurbin'')
* &lt;small&gt;19&lt;/small&gt; [[Oblast Leže|Leže]] (''Lezhë'')
* &lt;small&gt;20&lt;/small&gt; [[Oblast Libražd|Libražd]] (''Librazhd'')
* &lt;small&gt;21&lt;/small&gt; [[Oblast Lušnje|Lušnje]] (''Lushnjë'')
* &lt;small&gt;22&lt;/small&gt; [[Oblast Malesi e Madhe|Malesi e Madhe]] (''Malësi e Madhe'')
* &lt;small&gt;23&lt;/small&gt; [[Oblast Malakaster|Malakaster]] (''Mallakastër'')
* &lt;small&gt;24&lt;/small&gt; [[Oblast Mat|Mat]] (''Mat'')
* &lt;small&gt;25&lt;/small&gt; [[Oblast Mirdite|Mirdite]] (''Mirditë'')
* &lt;small&gt;26&lt;/small&gt; [[Oblast Pekin|Pekin]] (''Peqin'')
* &lt;small&gt;27&lt;/small&gt; [[Oblast Parmet|Parmet]] (''Përmet'')
* &lt;small&gt;28&lt;/small&gt; [[Oblast Pogradec|Pogradec]] (''Pogradec'')
* &lt;small&gt;29&lt;/small&gt; [[Oblast Puke|Puke]] (''Pukë'')
* &lt;small&gt;30&lt;/small&gt; [[Oblast Sarande|Sarande]] (''Sarandë'')
* &lt;small&gt;31&lt;/small&gt; [[Oblast Skadar|Skadar]] (''Shkodër'')
* &lt;small&gt;32&lt;/small&gt; [[Oblast Skrapar|Skrapar]] (''Skrapar'')
* &lt;small&gt;33&lt;/small&gt; [[Oblast Tepelene|Tepelene]] (''Tepelenë'')
* &lt;small&gt;34&lt;/small&gt; [[Oblast Tirana|Tirana]] (''Tiranë'')
* &lt;small&gt;35&lt;/small&gt; [[Oblast Tropoje|Tropoje]] (''Tropojë'')
* &lt;small&gt;36&lt;/small&gt; [[Oblast Vlore|Vlore]] (''Vlorë'')
* &lt;small&gt;Napomena:Autor ne poznaje albanski pravopis, i u srpskim transliterisanim imenima mogu postojati greške&lt;/small&gt;
|
[[Datoteka:AlbaniaNumberedDistricts.png|desno|150px|Districts of Albania]]
|}

Vidi takođe: [[Spisak gradova u Albaniji]]

== Geografija ==
:''Glavni članak: [[Geografija Albanije]]''

[[Datoteka:Albania-CIA WFB Map.png|frame|Mapa Albanije]]

Albanija je [[mediteran]]ska zemlja u jugoistočnoj [[Evropa|Evropi]]. Graniči se sa [[Srbija i Crna Gora|Srbijom i Crnom Gorom]] na severu i severoistoku, [[Makedonija|Makedonijom]] na istoku, i [[Grčka|Grčkom]] na jugu. Izlazi na [[Jadransko more]] na zapadu, i [[Jonsko more]] na jugozapadu. U Albaniji je demokratija u povoju. Službeni naziv zemlje je Republika Albanija ([[Albanski jezik|albanski]]: ''Republika e Shqipërisë'').

Albanija se sastoji mahom od brdovitog i planinskog terena. Najviša planina, Korab u oblasti Dibra je visoka 2.753 m. Albanija ima blagu, ali uglavnom vlažnu [[klima|klimu]]. Godišnji nivo padavina je najviši u Evropi, i dostiže dosta preko 2000mm na severu i 1190mm u Tirani. Najveća količina kiše pada između oktobra i maja - Gjirokaster prosečno primi 300mm kiše samo u januaru - dok su leta uglavnom suva. Letnje temperature su obično prilično visoke, u proseku oko 29 °C u Tirani tokom jula, dok su zime hladne, sa minimumima ispod 0 °C, osim u blizini obale.

Osim prestonice, [[Tirana|Tirane]], sa 520.000 veći gradovi su [[Dureš]], [[Elbasan]], [[Skadar]], [[Gjirokaster]], [[Vlore]] i [[Korče]].

== Ekonomija ==
:''Glavni članak: [[Ekonomija Albanije]]''

Albanija je jedna od najsiromašnijih evropskih država. Polovina ekonomski-aktivnog se bavi [[poljoprivreda|poljoprivredom]] a petina radi u inostranstvu. Ekonomski problemi su, između ostalih, visoka stopa nezaposlenosti, korupcija sve do visokih nivoa vlasti, i organizovani kriminal.

Zemlja gotovo da nema izvoz, a uvozi velike količine hrane iz Grčke i [[Italija|Italije]]. Priliv novca je mahom od finansijske pomoći i od ljudi koji rade u inostranstvu.

Albanija ima obalu na dva evropska mora, Jonskom i Jadranskom. Jonsko more je poznato po čistoj, bistroj vodi, od Valone do grčke granice. Na Jadran Albanija izlazi od Valone, do granice sa Crnom Gorom. Ono je poznato op peščanim plažama.

Do [[2000]], jonske plaže su bile prilično naseljene, ali samo lokalnim stanovništvom. Između 1990 i 2000, zemlja je prošla kroz političke, ekonomske i socijalne prevrate. Od tog perioda je Albanija povećala postotak zaposlenosti i suzbila korupciju, što je ojačalo turizam.

== Demografija ==
:''Glavni članak: [[Demografija Albanije]]''
:{{See also|Islamizacija Albanije}}

Prema podacima [[CIA]] (februar 2005.), 95% stanovništva čine [[Albanci]], uz [[Grci|grčku]] manjinu od 3%. (Ostale procene broja Grka u Albaniji bariraju od 1% - zvanična albanska statistiika, do 12% - grčki izvori.) Mnogi Albanci žive u okolnim regijama: Na Kosovu i Metohiji (oko 1,8 miliona), u Makedoniji (oko 500.000), u centralnoj Srbiji (preko 150.000, mahom na jugu) i u Crnoj Gori (oko 47.000). Preko 600.000 Albanaca je emigriralo u Grčku od 1990; a veliki broj je otišao u druge zemlje.

Jezik koji se koristi je [[Albanski jezik|albanski]], a [[Grčki jezik|grčkim]] se služi grčka manjina u južnim regijama zemlje. Slovenski [[goranski jezik]] - &quot;naški&quot; se govori u Gori, u okrugu Kukeš. Selo Šištavec je glavni centar goranskog jezika. Makedonski jezik se govori na jugoistoku zemlje, u oblasti Golo brdo i u još nekim pograničnim mestima sa Makedonijom. Srpski jezik se govori u okolini Skadra i u srpskim enklavama u Fieru. U ostale lingvističke i kulturne grupe spadaju [[Vlasi]] i [[Romi]], a po izvorima koje je ostavio Kaplan Burović ima i nešto malo Bugara.

Od otomanske okupacije, većina Albanaca su [[muslimani (religija)|muslimani]] (70%), iako je religija bila zabranjena u eri komunizma. [[Pravoslavci|Pravoslavaca]] ima (20%) a [[Katolici|katolika]] (10%). (Procenti su procenjeni; zvanične statistike nisu dostupne.) 20% ukupne muslimanske populacije su [[Bektaši]]. Glavni prorok reda Bektaši je [[Hacı Bektaş Veli|hadži-Bektaš Veli]], a vođa reda je trenutno Baba Flamur Škala, naslednik Babe Redžepa, iz Medisona [[SAD]].
Najveći dio Albanije zapremaju gorja građena pretežno od paleozojskog,mezojskog i eruptivnog kamenja.Na sjeveru su Prokletije koje pripadaju Dinarskom gorju,a na istoku i jugoistoku Šarsko-Pindske planine:Mal'i,Gur i Zi (2073 m) i Gur i Topit (2373 m).U aluuvijalnoj obalnoj nizini ispinju se mjestimično brežuljci,građeni od tercijarnih sedimenata.

== Kultura ==
:''Glavni članak: [[Albanska Kultura]]''
* [[Albanska kuhinja]]
* [[Albanska muzika]]
* [[Hrišćanstvo u Albaniji]]
* [[Islam u Albaniji]]
* [[Arbanaška kultura]]

== Vidi još ==
* [[Spisak članaka vezanih za Albaniju]]
* [[Spisak Albanaca]]
* [[Albanska mitologija]]
* [[Spisak suverenih država]]
* [[Komunikacije u Albaniji]]
* [[Obrazovanje u Albaniji]]
* [[Spoljni odnosi Albanije]]
* [[Albanska vojska]]
* [[Prevoz u Albaniji]]
* [[Državni praznici u Albaniji]]
* [[Spisak albanskih religioznih veb stranica]]
* [[Spisak Amerikanaca poreklom iz Albanije]]

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Albania}}
* [http://www.keshilliministrave.al/english/default.asp Odeljenje za informisanje] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061027004303/http://www.keshilliministrave.al/english/default.asp |date=2006-10-27 }} (albanski i engleski)
* [http://www.parlament.al Albanski parlament] (albanski, engleski i francuski)
* [http://www.president.al Predsedništvo Albanije] (albanski i engleski)
* [http://www.instat.gov.al Albanski institut za statistiku] (albanski i engleski)
* [http://www.tanmarket.com/ALBANIA_PRESENTATION Predstavljanje Albanije - TanMarket.com]
* [http://www.tanmarket.com/albania.html Profil Albanije - TanMarket.com]
* [http://195.22.199.151 Albanska telefonija] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031202050947/http://195.22.199.151/ |date=2003-12-02 }}
* [http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/al.html CIA - faktbuk o Albaniji] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051006025613/http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/al.html |date=2005-10-06 }} * [http://www.albanian.com/community/index.php Opšte informacije o Albancima] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061206055627/http://www.albanian.com/community/index.php |date=2006-12-06 }}
* [http://www.gksoft.com/govt/en/al.html Još linkova albanske vlade]
* [http://www.albaniafoto.com/en/ Slike Albanije] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051108010031/http://www.albaniafoto.com/en/ |date=2005-11-08 }}
* [http://www.opic.gov/links/countryInfo.asp?country=Albania&amp;region=euro OPIC vodič za Albaniju] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040807091525/http://www.opic.gov/links/countryInfo.asp?country=Albania&amp;region=euro |date=2004-08-07 }}

{{Albanija}}

{{Evropa}}

[[Kategorija:Albanija| ]]
[[Kategorija:Balkan]]
[[Kategorija:Države u Evropi]]</text>
      <sha1>hzytyo4xxf9uj6h01a7hbsu6t8pwovo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Slobodan Milošević</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8099</id>
    <revision>
      <id>41261373</id>
      <parentid>41229991</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T23:37:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>178.149.59.87</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11869" xml:space="preserve">{{Infobox President
| name           = Slobodan Milošević&lt;br /&gt;Слободан Милошевић
| image          = Slobodan Milosevic.jpg
| order          = 3. [[predsednik Savezne Republike Jugoslavije]]
| primeminister  = [[Radoje Kontić]]&lt;br /&gt;[[Momir Bulatović]]
| term_start     = 23. jul 1997.
| term_end       = 5. oktobar 2000.
| predecessor    = [[Zoran Lilić]]
| successor      = [[Vojislav Koštunica]]
| order2         = 1. [[predsednik Srbije]]
| primeminister2 = [[Desimir Jevtić]]&lt;br /&gt;[[Stanko Radmilović]]&lt;br /&gt;[[Dragutin Zelenović]]&lt;br /&gt;[[Radoman Božović]]&lt;br /&gt;[[Nikola Šainović]]&lt;br /&gt;[[Mirko Marjanović]]
| term_start2    = 8. maj 1989.
| term_end2      = 23. jul 1997.
| predecessor2   = položaj stvoren
| successor2     = [[Dragan Tomić]] &lt;small&gt;(v.d.)&lt;/small&gt; &lt;br /&gt; [[Milan Milutinović]]
| birth_date     = {{birth date|1941|8|20|df=y}}
| birth_place    = [[Požarevac]], [[Kraljevina Jugoslavija]]
| death_date     = {{death date and age|2006|03|11|1941|08|20|df=y}}
| death_place    = [[Deen Haag]], Nizozemska
| party          = [[Socijalistička partija Srbije]] &lt;br /&gt; (ranije [[Savez komunista Srbije]] ([[SKJ]]))
| spouse         = [[Mirjana Marković]]
| nationality    = [[Srbija]]
| religion       = [[ateist]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cbc.ca/world/story/2006/03/18/milosevic-funeral060318.html |title=Milosevic buried in quiet ceremony in his hometown |accessdate = 05. 03. 2009. |work= |publisher=[[CBC News]] |date=18.3. 2006.}}&lt;/ref&gt;
| signature      = }}

'''Slobodan Milošević''' ([[Požarevac]], [[20. avgust]] [[1941]]. - [[Hag]], [[11. mart]] [[2006]].) je bivši predsjednik [[Srbija|Srbije]] i [[SR Jugoslavija|SR Jugoslavije]].

== Biografija ==

Milošević, po struci pravnik, bavio se privrednim poslovima - bio je generalni direktor beogradskog preduzeća &quot;[[Tehnogas]]&quot; [[1973]] - [[1978]] i direktor [[Beobanka|Beobanke]] [[1978]] - [[1983]]. Politikom počinje da se bavi intenzivnije [[1983]]. godine, kada je izabran za člana Predsjedništva Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije. Godinu kasnije, [[1984]], izabran je za predsjednika Gradskog komiteta Saveza komunista [[Beograd]]a. Maja [[1986]]. godine, uprkos jakim otporima, izabran je za predsjednika Saveza komunista Srbije. Aprila [[1987]]. godine, posjetio je [[Kosovo Polje]] gdje je dao podršku Srbima koji su se žalili na albanski teror i nasilje. Septembra iste godine je na Osmoj sjednici CK SKS njegova frakcija, koristeći srpski nacionalizam, pobijedila njegovog bivšeg mentora i prijatelja [[Ivan Stambolić|Ivana Stambolića]]. Miloševićeve pristaše su, kasnije tzv. [[Antibirokratska revolucija|antibirokratskim revolucijama]], srušile partijska čelništva u [[Vojvodina|Vojvodini]] i [[Crna Gora|Crnoj Gori]]. Ti događaji su s vremenom izazvali raspad tadašnjeg [[SKJ|Saveza komunista Jugoslavije]], a nakon toga i [[Raspad SFRJ|raspad jugoslavenske federacije]].

{{citat|Ko ‘oće za Alijom da se s nama bije, neka izvoli – izgubiće.&lt;ref&gt;[http://www.b92.net/info/vesti/pregled_stampe.php?yyyy=2003&amp;mm=12&amp;dd=28&amp;nav_id=128667 Transkripti tajno snimljenih telefonskih razgovora Miloševića]&lt;/ref&gt;|Slobodan Milošević [[Radovan Karadžić|Radovanu Karadžiću]] 1991. godine.}}

U događajima neposredno, i za vrijeme samog [[raspad SFRJ|raspada SFRJ]], Milošević je organizovao prve višestranačke izbore u Srbiji koji su održani decembra [[1990]].godine. Tada je ubjedljivom većinom izabran za predsjednika Srbije,i imao je ključnu ulogu u događajima koji su uslijedili. On je pokušao zavladati čitavo Jugoslavijom, ali kada to nije uspeo, pokušao je iz Jugoslavije stvoriti novi entitet, proširenu Srbiju, kojom će vladati.&lt;ref name=&quot;Malcolm&quot;&gt;[http://utickibosnjaci.com/video/media/document/393.pdf Povijest Bosne - Noel Malcolm]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Pod njegovom vlašću je Srbija podržavala [[RSK|Republiku Srpsku Krajinu]], odnosno [[Republika Srpska|Republiku Srpsku]] sve do [[Operacija Oluja|Operacije oluja]], odnosno do [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] kojima su završeni ratovi na prostoru Hrvatske i BiH. Tom prilikom je poginulo oko 140.000 ljudi, a milijuni ljudi protjerani sa svojih domova. Mnogi u svijetu Miloševića smatraju direktno odgovornim za ta stradanja, isto kao i veliki broj ratnih zločina koji su počinjeni u tom periodu.

Dijelom zahvaljujući i toj reputaciji, eskalacija oružanih sukoba na Kosovu je u proljeće [[1999]]. godine rezultirala [[NATO]]-vim bombardiranjem Srbije. U isto vrijeme je Milošević, koji je [[1997]]. izabran za predsjednika SRJ, formalno optužen od Haškog suda. U junu [[1999]], bombardovanje prestaje, a srpske vojne i policijske snage povlače se sa [[Kosovo|Kosova]] i pokrajina postaje protektorat [[NATO|NATO-a]].

Na izborima za predsjednika SRJ, [[24. septembar|24. septembra]] [[2000]]. godine pobijedio je [[Vojislav Koštunica]], ali je Milošević to odbio priznati i izazvao seriju uličnih demonstracija kojim je njegov režim srušen [[5.10.]] [[2000]].

=== Suđenje Miloševiću ===
Maja 1999., [[MKSJ]] je podignuo optužnicu protiv Miloševića za [[Ratni zločini u Kosovskom ratu|ratne zločine počinjene tijekom rata na Kosovu]]. [[Human Rights Watch]] je pozdravio podizanje optužnice.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://reliefweb.int/report/serbia/human-rights-watch-welcomes-milosevic-indictment|title=Human Rights Watch welcomes Milosevic indictment|date=29.5. 1999|publisher=Agence France-Presse}}&lt;/ref&gt; Nekoliko mjeseci nakon pada sa vlasti, Milošević je uhapšen, a u [[28. juni|28. juna]] [[2001]]. pod pritiskom zapadnih diplomata izručen haškom sudu. Milošević je bio prvi šef države u istoriji koji je izveden pred međunarodni sud za ratne zločine.

Optužen je „za [[genocid]]; saučesništvo u genocidu; deportacije; ubistvo; progone na političkoj, rasnoj i verskoj osnovi; nehumana dela/prisilno premeštanje; istrebljenje; zatočenje; mučenje; hotimično lišavanje života; protivpravno zatočenje; hotimično nanošenje velike patnje; protivpravne deportacije ili premeštanja; uništavanje i oduzimanje imovine širokih razmera koje nije opravdano vojnom nuždom, a izvedeno je protivpravno i bezobzirno; okrutno postupanje; pljačku javne ili privatne imovine; napade na civile; uništavanje ili hotimično nanošenje štete istorijskim spomenicima i ustanovama namenjenim obrazovanju i religiji; protivpravne napade na civilne objekte; hotimično nanošenje velike patnje”,&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/index.php?news=16213 Haške optužnice protiv predsednika Srbije i SR Jugoslavije za zločine u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i na Kosovu]&lt;/ref&gt; kao i za tajni plan da se stvori [[velika Srbija]] sačinjena od [[Republika Srpska Krajina|RSK]] i [[Republika Srpska|RS]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Milosevic tried to build Greater Serbia, trial told|publisher=Guardian|url=http://www.theguardian.com/world/2002/oct/02/warcrimes.milosevictrial|author=Ian Black|date=2.10. 2002}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Carving Out a Greater Serbia|author= Stephen Engelberg|date=1.9. 1991|url=http://www.nytimes.com/1991/09/01/magazine/carving-out-a-greater-serbia.html?pagewanted=all|publisher=New York Times|quote=&quot;We must secure unity in Serbia if we wish, as the largest and most populous republic, to dictate the further course of events,&quot; Milosevic declaimed. &quot;These are the questions of borders, essential state questions. The borders, as you know, are always dictated by the strong, never by weak ones.&quot;}}&lt;/ref&gt;

Milošević je odbio priznati autoritet suda, što je, uz njegove zdravstvene probleme, proces započet [[12.2.]] [[2002]]. oteglo na nekoliko godina. Tužiteljstvu je trebalo dve godine da iznese optužnicu, a proces je izazvao veliko zanimanje, ali i kontroverze u javnosti bivše Jugoslavije.

Milošević nije uzimao propisane lekove, a istovremeno je, na svoju ruku, uzimao tablete koje su poništavale učinak lijekova koje mu je lekar prepisao. Tražio je od Sudskog vijeća da ga pusti na uslovnu slobodu da bi se liječio u Rusiji. Sud je odbio Miloševićev zahtjev za liječenjem u [[Moskva|Moskvi]], zbog bojazni da će se pridružiti njegovoj ženi i sinu, za kojima su srpske vlasti raspisale potjernicu, a koji su bili u Rusiji. Milošević je ubrzo zatim preminuo u pritvoru u Hagu, 11. marta 2006.

[[Richard Holbrooke]] je zapisao sljdeće o suđenju:
{{citat3|Uskraćena je presuda, ali ne i pravda. Pogledajte činjenice: Milošević je bio prvi poglavar neke države u historiji koji je odveden pred međunarodnim tribunalom radi suđenja za ratne zločine, nešto što su [[Hitler]], [[Staljin]], [[Mao Ze Dong|Mao]], [[Pol Pot]] i mnogi drugi izbjegli. Proveo je posljednjih pet godina u zatvoru te bio primoran slušati tisuće sati svjedočenja žrtava o njegovim nedjelima i posljedicama istih. Suđenje je emitirano uživo, a svjedočanstva i zastrašujuća video snimka [[Masakr u Srebrenici|masakra u Srebrenici]] koja se pojavila tijekom suđenja uništila je njegovu reputaciju i pomogla uspostaviti istinu za sve izuzev par jadnih i ljutitih nacionalista u Srbiji.&lt;ref&gt;{{cite web|author=Richard Holbrooke|title=Rough justice for Milosevic is as fitting as a tribunal verdict|date=14.3. 2006|url=http://www.ft.com/cms/s/0/f47e98ce-b2ff-11da-ab3e-0000779e2340.html#axzz3rqFO11TJ|publisher=Financial Times}}&lt;/ref&gt;}}

=== O Miloševiću na drugim suđenjima ===

[[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju]] je u presudi protiv [[Milan Martić|Milana Martića]] spomenuo i ulogu Miloševića u ratu u Hrvatskoj:

{{citiranje|Pretresno veće je zaključilo da su dokazi pokazali da je predsednik Srbije Slobodan Milošević otvoreno podupirao očuvanje Jugoslavije kao federacije u čijem bi sastavu bila i [[SAO Krajina]]. Međutim, dokazima je utvrđeno da je Slobodan Milošević potajno nameravao da stvori srpsku državu. Tu je državu trebalo stvoriti osnivanjem paravojnih snaga i provociranjem incidenata kako bi se stvorila situacija u kojoj bi [[JNA]] mogla intervenisati. U početku bi JNA intervenisala kako bi razdvojila strane, no kasnije bi to činila radi osiguravanja teritorija koji su bili predviđeni kao dio buduće srpske države.|[[MKSJ]] u svojoj presudi protiv [[Milan Martić|Milana Martića]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Milan Martić verdict| url=http://www.icty.org/x/cases/martic/cis/bcs/cis_martic_bcs.pdf| publisher=[[ICTY]]|date = 26. 06. 2009.|accessdate = 15. 01. 2011.}}&lt;/ref&gt;}}

Na suđenju za ubistvo bivšeg predsednika Srbije [[Ivan Stambolić|Ivana Stambolića]] je utvrđeno da je njega u augustu [[2000]]. godine kidnapovala i ubila specijalna policija (na čelu sa [[Milorad Ulemek Legija|Miloradom Ulemekom Legijom]]) po Miloševićevom naređenju.&lt;ref name=&quot;politika.rs&quot;&gt;[http://www.politika.rs/rubrike/Tema-nedelje/Osma-sednica-dvadeset-godina-kasnije/t41111.lt.html Ivana Stambolića ubila tajna policija]&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Istorija Srbije u jugoslovenskim ratovima]]
* [[Uloga srpskih medija u jugoslovenskim ratovima]]
* [[Udruženi zločinački poduhvat]]
* [[Operacija Potkovica]]
* [[Ivan Stambolić]]

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Slobodan Milošević}}
* [http://www.icty.org/case/slobodan_milosevic/4 Slobodan Milošević] (MKSJ)
* [http://www.bhdani.com/arhiva/235/krivicna_odgovornost.shtml Rezime optužnice protiv Miloševića] 
* [http://www.b92.net/info/vesti/pregled_stampe.php?yyyy=2003&amp;mm=12&amp;dd=28&amp;nav_id=128667 Transkripti tajno snimljenih telefonskih razgovora Miloševića]

{{Lifetime|1941|2006|Miloševicć, Slobodan}}

{{PredsedniciSRJ}}

[[Kategorija:Srpski političari]]
[[Kategorija:Predsednici Srbije]]
[[Kategorija:Raspad SFRJ]]
[[Kategorija:Slobodan Milošević|*]]
[[Kategorija:Optuženi za ratne zločine]]
[[Kategorija:Jugoslavenski ateisti]]</text>
      <sha1>jk30tnel2ymha8918xjljb0cobhega0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261374</id>
      <parentid>41261373</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T00:07:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/178.149.59.87|178.149.59.87]] ([[User talk:178.149.59.87|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13746" xml:space="preserve">{{Infobox President
| name           = Slobodan Milošević&lt;br /&gt;Слободан Милошевић
| image          = Slobodan Milosevic.jpg
| order          = 3. [[predsednik Savezne Republike Jugoslavije]]
| primeminister  = [[Radoje Kontić]]&lt;br /&gt;[[Momir Bulatović]]
| term_start     = 23. jul 1997.
| term_end       = 5. oktobar 2000.
| predecessor    = [[Zoran Lilić]]
| successor      = [[Vojislav Koštunica]]
| order2         = 1. [[predsednik Srbije]]
| primeminister2 = [[Desimir Jevtić]]&lt;br /&gt;[[Stanko Radmilović]]&lt;br /&gt;[[Dragutin Zelenović]]&lt;br /&gt;[[Radoman Božović]]&lt;br /&gt;[[Nikola Šainović]]&lt;br /&gt;[[Mirko Marjanović]]
| term_start2    = 8. maj 1989.
| term_end2      = 23. jul 1997.
| predecessor2   = položaj stvoren
| successor2     = [[Dragan Tomić]] &lt;small&gt;(v.d.)&lt;/small&gt; &lt;br /&gt; [[Milan Milutinović]]
| birth_date     = {{birth date|1941|8|20|df=y}}
| birth_place    = [[Požarevac]], [[Kraljevina Jugoslavija]]
| death_date     = {{death date and age|2006|03|11|1941|08|20|df=y}}
| death_place    = [[Deen Haag]], Nizozemska
| party          = [[Socijalistička partija Srbije]] &lt;br /&gt; (ranije [[Savez komunista Srbije]] ([[SKJ]]))
| spouse         = [[Mirjana Marković]]
| nationality    = [[Srbija]]
| religion       = [[ateist]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cbc.ca/world/story/2006/03/18/milosevic-funeral060318.html |title=Milosevic buried in quiet ceremony in his hometown |accessdate = 05. 03. 2009. |work= |publisher=[[CBC News]] |date=18.3. 2006.}}&lt;/ref&gt;
| signature      = }}

'''Slobodan Milošević''' ([[Požarevac]], [[20. avgust]] [[1941]]. - [[Hag]], [[11. mart]] [[2006]].) je bivši predsjednik [[Srbija|Srbije]] i [[SR Jugoslavija|SR Jugoslavije]], koji je umro u [[MKSJ|haškom zatvoru]] tokom suđenja za [[genocid]] i [[ratni zločin|ratne zločine]] počinjene na prostorima [[Hrvatska|Hrvatske]],&lt;ref&gt; {{cite web|last=Human Rights Watch|year=30.8. 2001|url=http://www.hrw.org/en/news/2001/10/28/milosevic-important-new-charges-croatia|title=Milosevic: Important New Charges on Croatia|ref=harv}}&lt;/ref&gt; [[BiH]] i [[Kosovo|Kosova]] u [[jugoslavenski ratovi|ratovima]] [[1990e|1990-ih]]. Tijekom vladavine u 1990-ima, Milošević je koristio spoj [[staljinizam|staljinističkih]] metoda&lt;ref&gt;{{cite book|title=Post-Soviet/East European Report, Opseg 6, Izd. 1-25|author=RFE/RL Research Institute|year=1988|url=https://books.google.hr/books?hl=hr&amp;id=FgIsAQAAMAAJ&amp;dq=slobodan+milo%C5%A1evi%C4%87+stalinist+methods&amp;focus=searchwithinvolume&amp;q=stalinist+methods}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.hr/books?id=WPhhLfp8huIC&amp;pg=PA111&amp;lpg=PA111&amp;dq=Under+Milosevic%27s+leadership+Serbia+became+an+authoritarian+state+blending+the+elements+of+neo-Stalinism+with&amp;source=bl&amp;ots=mqruzICk-_&amp;sig=3Whd5iSlJSnXzlZXp2dOJqc16DY&amp;hl=hr&amp;sa=X&amp;ved=0CBwQ6AEwAGoVChMI3pn6pu2ZyQIVwvFyCh0C7gdO#v=onepage&amp;q=Under%20Milosevic's%20leadership%20Serbia%20became%20an%20authoritarian%20state%20blending%20the%20elements%20of%20neo-Stalinism%20with&amp;f=false| title=Europe from the Balkans to the Urals: The Disintegration of Yugoslavia and the Soviet Union|author=Reneo Lukic, Allen Lynch|publisher=[[SIPRI]]|year= 1996|isbn=0198292007, 9780198292005|page=111}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Yugoslavs Reel Under Weight Of Their Ever-Growing Crisis|author=Henry Kamm|date=8.10. 1988|url=http://www.nytimes.com/1988/10/08/world/yugoslavs-reel-under-weight-of-their-ever-growing-crisis.html?pagewanted=all|publisher=New York Times}}&lt;/ref&gt; i radikalnog [[Srpski nacionalizam|nacionalizma]] kako bi ostao na vlasti i obračunao se sa svojim protivnicima.

== Biografija ==

Milošević, po struci pravnik, bavio se privrednim poslovima - bio je generalni direktor beogradskog preduzeća &quot;[[Tehnogas]]&quot; [[1973]] - [[1978]] i direktor [[Beobanka|Beobanke]] [[1978]] - [[1983]]. Politikom počinje da se bavi intenzivnije [[1983]]. godine, kada je izabran za člana Predsjedništva Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije. Godinu kasnije, [[1984]], izabran je za predsjednika Gradskog komiteta Saveza komunista [[Beograd]]a. Maja [[1986]]. godine, uprkos jakim otporima, izabran je za predsjednika Saveza komunista Srbije. Aprila [[1987]]. godine, posjetio je [[Kosovo Polje]] gdje je dao podršku Srbima koji su se žalili na albanski teror i nasilje. Septembra iste godine je na Osmoj sjednici CK SKS njegova frakcija, koristeći srpski nacionalizam, pobijedila njegovog bivšeg mentora i prijatelja [[Ivan Stambolić|Ivana Stambolića]]. Miloševićeve pristaše su, kasnije tzv. [[Antibirokratska revolucija|antibirokratskim revolucijama]], srušile partijska čelništva u [[Vojvodina|Vojvodini]] i [[Crna Gora|Crnoj Gori]]. Ti događaji su s vremenom izazvali raspad tadašnjeg [[SKJ|Saveza komunista Jugoslavije]], a nakon toga i [[Raspad SFRJ|raspad jugoslavenske federacije]].

{{citat|Ko ‘oće za Alijom da se s nama bije, neka izvoli – izgubiće.&lt;ref&gt;[http://www.b92.net/info/vesti/pregled_stampe.php?yyyy=2003&amp;mm=12&amp;dd=28&amp;nav_id=128667 Transkripti tajno snimljenih telefonskih razgovora Miloševića]&lt;/ref&gt;|Slobodan Milošević [[Radovan Karadžić|Radovanu Karadžiću]] 1991. godine.}}

U događajima neposredno, i za vrijeme samog [[raspad SFRJ|raspada SFRJ]], Milošević je organizovao prve višestranačke izbore u Srbiji koji su održani decembra [[1990]].godine. Tada je ubjedljivom većinom izabran za predsjednika Srbije,i imao je ključnu ulogu u događajima koji su uslijedili. On je pokušao zavladati čitavo Jugoslavijom, ali kada to nije uspeo, pokušao je iz Jugoslavije stvoriti novi entitet, proširenu Srbiju, kojom će vladati.&lt;ref name=&quot;Malcolm&quot;&gt;[http://utickibosnjaci.com/video/media/document/393.pdf Povijest Bosne - Noel Malcolm]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Pod njegovom vlašću je Srbija podržavala [[RSK|Republiku Srpsku Krajinu]], odnosno [[Republika Srpska|Republiku Srpsku]] sve do [[Operacija Oluja|Operacije oluja]], odnosno do [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] kojima su završeni ratovi na prostoru Hrvatske i BiH. Tom prilikom je poginulo oko 140.000 ljudi, a milijuni ljudi protjerani sa svojih domova. Mnogi u svijetu Miloševića smatraju direktno odgovornim za ta stradanja, isto kao i veliki broj ratnih zločina koji su počinjeni u tom periodu.

Dijelom zahvaljujući i toj reputaciji, eskalacija oružanih sukoba na Kosovu je u proljeće [[1999]]. godine rezultirala [[NATO]]-vim bombardiranjem Srbije. U isto vrijeme je Milošević, koji je [[1997]]. izabran za predsjednika SRJ, formalno optužen od Haškog suda. U junu [[1999]], bombardovanje prestaje, a srpske vojne i policijske snage povlače se sa [[Kosovo|Kosova]] i pokrajina postaje protektorat [[NATO|NATO-a]].

Na izborima za predsjednika SRJ, [[24. septembar|24. septembra]] [[2000]]. godine pobijedio je [[Vojislav Koštunica]], ali je Milošević to odbio priznati i izazvao seriju uličnih demonstracija kojim je njegov režim srušen [[5.10.]] [[2000]].

=== Suđenje Miloševiću ===
Maja 1999., [[MKSJ]] je podignuo optužnicu protiv Miloševića za [[Ratni zločini u Kosovskom ratu|ratne zločine počinjene tijekom rata na Kosovu]]. [[Human Rights Watch]] je pozdravio podizanje optužnice.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://reliefweb.int/report/serbia/human-rights-watch-welcomes-milosevic-indictment|title=Human Rights Watch welcomes Milosevic indictment|date=29.5. 1999|publisher=Agence France-Presse}}&lt;/ref&gt; Nekoliko mjeseci nakon pada sa vlasti, Milošević je uhapšen, a u [[28. juni|28. juna]] [[2001]]. pod pritiskom zapadnih diplomata izručen haškom sudu. Milošević je bio prvi šef države u istoriji koji je izveden pred međunarodni sud za ratne zločine.

Optužen je „za [[genocid]]; saučesništvo u genocidu; deportacije; ubistvo; progone na političkoj, rasnoj i verskoj osnovi; nehumana dela/prisilno premeštanje; istrebljenje; zatočenje; mučenje; hotimično lišavanje života; protivpravno zatočenje; hotimično nanošenje velike patnje; protivpravne deportacije ili premeštanja; uništavanje i oduzimanje imovine širokih razmera koje nije opravdano vojnom nuždom, a izvedeno je protivpravno i bezobzirno; okrutno postupanje; pljačku javne ili privatne imovine; napade na civile; uništavanje ili hotimično nanošenje štete istorijskim spomenicima i ustanovama namenjenim obrazovanju i religiji; protivpravne napade na civilne objekte; hotimično nanošenje velike patnje”,&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/index.php?news=16213 Haške optužnice protiv predsednika Srbije i SR Jugoslavije za zločine u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i na Kosovu]&lt;/ref&gt; kao i za tajni plan da se stvori [[velika Srbija]] sačinjena od [[Republika Srpska Krajina|RSK]] i [[Republika Srpska|RS]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Milosevic tried to build Greater Serbia, trial told|publisher=Guardian|url=http://www.theguardian.com/world/2002/oct/02/warcrimes.milosevictrial|author=Ian Black|date=2.10. 2002}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Carving Out a Greater Serbia|author= Stephen Engelberg|date=1.9. 1991|url=http://www.nytimes.com/1991/09/01/magazine/carving-out-a-greater-serbia.html?pagewanted=all|publisher=New York Times|quote=&quot;We must secure unity in Serbia if we wish, as the largest and most populous republic, to dictate the further course of events,&quot; Milosevic declaimed. &quot;These are the questions of borders, essential state questions. The borders, as you know, are always dictated by the strong, never by weak ones.&quot;}}&lt;/ref&gt;

Milošević je odbio priznati autoritet suda, što je, uz njegove zdravstvene probleme, proces započet [[12.2.]] [[2002]]. oteglo na nekoliko godina. Tužiteljstvu je trebalo dve godine da iznese optužnicu, a proces je izazvao veliko zanimanje, ali i kontroverze u javnosti bivše Jugoslavije.

Milošević nije uzimao propisane lekove, a istovremeno je, na svoju ruku, uzimao tablete koje su poništavale učinak lijekova koje mu je lekar prepisao. Tražio je od Sudskog vijeća da ga pusti na uslovnu slobodu da bi se liječio u Rusiji. Sud je odbio Miloševićev zahtjev za liječenjem u [[Moskva|Moskvi]], zbog bojazni da će se pridružiti njegovoj ženi i sinu, za kojima su srpske vlasti raspisale potjernicu, a koji su bili u Rusiji. Milošević je ubrzo zatim preminuo u pritvoru u Hagu, 11. marta 2006.

[[Richard Holbrooke]] je zapisao sljdeće o suđenju:
{{citat3|Uskraćena je presuda, ali ne i pravda. Pogledajte činjenice: Milošević je bio prvi poglavar neke države u historiji koji je odveden pred međunarodnim tribunalom radi suđenja za ratne zločine, nešto što su [[Hitler]], [[Staljin]], [[Mao Ze Dong|Mao]], [[Pol Pot]] i mnogi drugi izbjegli. Proveo je posljednjih pet godina u zatvoru te bio primoran slušati tisuće sati svjedočenja žrtava o njegovim nedjelima i posljedicama istih. Suđenje je emitirano uživo, a svjedočanstva i zastrašujuća video snimka [[Masakr u Srebrenici|masakra u Srebrenici]] koja se pojavila tijekom suđenja uništila je njegovu reputaciju i pomogla uspostaviti istinu za sve izuzev par jadnih i ljutitih nacionalista u Srbiji.&lt;ref&gt;{{cite web|author=Richard Holbrooke|title=Rough justice for Milosevic is as fitting as a tribunal verdict|date=14.3. 2006|url=http://www.ft.com/cms/s/0/f47e98ce-b2ff-11da-ab3e-0000779e2340.html#axzz3rqFO11TJ|publisher=Financial Times}}&lt;/ref&gt;}}

=== O Miloševiću na drugim suđenjima ===

[[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju]] je u presudi protiv [[Milan Martić|Milana Martića]] spomenuo i ulogu Miloševića u ratu u Hrvatskoj:

{{citiranje|Pretresno veće je zaključilo da su dokazi pokazali da je predsednik Srbije Slobodan Milošević otvoreno podupirao očuvanje Jugoslavije kao federacije u čijem bi sastavu bila i [[SAO Krajina]]. Međutim, dokazima je utvrđeno da je Slobodan Milošević potajno nameravao da stvori srpsku državu. Tu je državu trebalo stvoriti osnivanjem paravojnih snaga i provociranjem incidenata kako bi se stvorila situacija u kojoj bi [[JNA]] mogla intervenisati. U početku bi JNA intervenisala kako bi razdvojila strane, no kasnije bi to činila radi osiguravanja teritorija koji su bili predviđeni kao dio buduće srpske države.|[[MKSJ]] u svojoj presudi protiv [[Milan Martić|Milana Martića]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Milan Martić verdict| url=http://www.icty.org/x/cases/martic/cis/bcs/cis_martic_bcs.pdf| publisher=[[ICTY]]|date = 26. 06. 2009.|accessdate = 15. 01. 2011.}}&lt;/ref&gt;}}

Na suđenju za ubistvo bivšeg predsednika Srbije [[Ivan Stambolić|Ivana Stambolića]] je utvrđeno da je njega u augustu [[2000]]. godine kidnapovala i ubila specijalna policija (na čelu sa [[Milorad Ulemek Legija|Miloradom Ulemekom Legijom]]) po Miloševićevom naređenju.&lt;ref name=&quot;politika.rs&quot;&gt;[http://www.politika.rs/rubrike/Tema-nedelje/Osma-sednica-dvadeset-godina-kasnije/t41111.lt.html Ivana Stambolića ubila tajna policija]&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Istorija Srbije u jugoslovenskim ratovima]]
* [[Uloga srpskih medija u jugoslovenskim ratovima]]
* [[Udruženi zločinački poduhvat]]
* [[Operacija Potkovica]]
* [[Ivan Stambolić]]

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Slobodan Milošević}}
* [http://www.icty.org/case/slobodan_milosevic/4 Slobodan Milošević] (MKSJ)
* [http://www.bhdani.com/arhiva/235/krivicna_odgovornost.shtml Rezime optužnice protiv Miloševića] 
* [http://www.b92.net/info/vesti/pregled_stampe.php?yyyy=2003&amp;mm=12&amp;dd=28&amp;nav_id=128667 Transkripti tajno snimljenih telefonskih razgovora Miloševića]

{{Lifetime|1941|2006|Miloševicć, Slobodan}}

{{PredsedniciSRJ}}

[[Kategorija:Srpski političari]]
[[Kategorija:Predsednici Srbije]]
[[Kategorija:Raspad SFRJ]]
[[Kategorija:Slobodan Milošević|*]]
[[Kategorija:Optuženi za ratne zločine]]
[[Kategorija:Jugoslavenski ateisti]]</text>
      <sha1>nm7vk186pkxrhnj4chlu54nvlkj9q1r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261392</id>
      <parentid>41261374</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:14:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>178.149.59.87</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11869" xml:space="preserve">{{Infobox President
| name           = Slobodan Milošević&lt;br /&gt;Слободан Милошевић
| image          = Slobodan Milosevic.jpg
| order          = 3. [[predsednik Savezne Republike Jugoslavije]]
| primeminister  = [[Radoje Kontić]]&lt;br /&gt;[[Momir Bulatović]]
| term_start     = 23. jul 1997.
| term_end       = 5. oktobar 2000.
| predecessor    = [[Zoran Lilić]]
| successor      = [[Vojislav Koštunica]]
| order2         = 1. [[predsednik Srbije]]
| primeminister2 = [[Desimir Jevtić]]&lt;br /&gt;[[Stanko Radmilović]]&lt;br /&gt;[[Dragutin Zelenović]]&lt;br /&gt;[[Radoman Božović]]&lt;br /&gt;[[Nikola Šainović]]&lt;br /&gt;[[Mirko Marjanović]]
| term_start2    = 8. maj 1989.
| term_end2      = 23. jul 1997.
| predecessor2   = položaj stvoren
| successor2     = [[Dragan Tomić]] &lt;small&gt;(v.d.)&lt;/small&gt; &lt;br /&gt; [[Milan Milutinović]]
| birth_date     = {{birth date|1941|8|20|df=y}}
| birth_place    = [[Požarevac]], [[Kraljevina Jugoslavija]]
| death_date     = {{death date and age|2006|03|11|1941|08|20|df=y}}
| death_place    = [[Deen Haag]], Nizozemska
| party          = [[Socijalistička partija Srbije]] &lt;br /&gt; (ranije [[Savez komunista Srbije]] ([[SKJ]]))
| spouse         = [[Mirjana Marković]]
| nationality    = [[Srbija]]
| religion       = [[ateist]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cbc.ca/world/story/2006/03/18/milosevic-funeral060318.html |title=Milosevic buried in quiet ceremony in his hometown |accessdate = 05. 03. 2009. |work= |publisher=[[CBC News]] |date=18.3. 2006.}}&lt;/ref&gt;
| signature      = }}

'''Slobodan Milošević''' ([[Požarevac]], [[20. avgust]] [[1941]]. - [[Hag]], [[11. mart]] [[2006]].) je bivši predsjednik [[Srbija|Srbije]] i [[SR Jugoslavija|SR Jugoslavije]].

== Biografija ==

Milošević, po struci pravnik, bavio se privrednim poslovima - bio je generalni direktor beogradskog preduzeća &quot;[[Tehnogas]]&quot; [[1973]] - [[1978]] i direktor [[Beobanka|Beobanke]] [[1978]] - [[1983]]. Politikom počinje da se bavi intenzivnije [[1983]]. godine, kada je izabran za člana Predsjedništva Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije. Godinu kasnije, [[1984]], izabran je za predsjednika Gradskog komiteta Saveza komunista [[Beograd]]a. Maja [[1986]]. godine, uprkos jakim otporima, izabran je za predsjednika Saveza komunista Srbije. Aprila [[1987]]. godine, posjetio je [[Kosovo Polje]] gdje je dao podršku Srbima koji su se žalili na albanski teror i nasilje. Septembra iste godine je na Osmoj sjednici CK SKS njegova frakcija, koristeći srpski nacionalizam, pobijedila njegovog bivšeg mentora i prijatelja [[Ivan Stambolić|Ivana Stambolića]]. Miloševićeve pristaše su, kasnije tzv. [[Antibirokratska revolucija|antibirokratskim revolucijama]], srušile partijska čelništva u [[Vojvodina|Vojvodini]] i [[Crna Gora|Crnoj Gori]]. Ti događaji su s vremenom izazvali raspad tadašnjeg [[SKJ|Saveza komunista Jugoslavije]], a nakon toga i [[Raspad SFRJ|raspad jugoslavenske federacije]].

{{citat|Ko ‘oće za Alijom da se s nama bije, neka izvoli – izgubiće.&lt;ref&gt;[http://www.b92.net/info/vesti/pregled_stampe.php?yyyy=2003&amp;mm=12&amp;dd=28&amp;nav_id=128667 Transkripti tajno snimljenih telefonskih razgovora Miloševića]&lt;/ref&gt;|Slobodan Milošević [[Radovan Karadžić|Radovanu Karadžiću]] 1991. godine.}}

U događajima neposredno, i za vrijeme samog [[raspad SFRJ|raspada SFRJ]], Milošević je organizovao prve višestranačke izbore u Srbiji koji su održani decembra [[1990]].godine. Tada je ubjedljivom većinom izabran za predsjednika Srbije,i imao je ključnu ulogu u događajima koji su uslijedili. On je pokušao zavladati čitavo Jugoslavijom, ali kada to nije uspeo, pokušao je iz Jugoslavije stvoriti novi entitet, proširenu Srbiju, kojom će vladati.&lt;ref name=&quot;Malcolm&quot;&gt;[http://utickibosnjaci.com/video/media/document/393.pdf Povijest Bosne - Noel Malcolm]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Pod njegovom vlašću je Srbija podržavala [[RSK|Republiku Srpsku Krajinu]], odnosno [[Republika Srpska|Republiku Srpsku]] sve do [[Operacija Oluja|Operacije oluja]], odnosno do [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] kojima su završeni ratovi na prostoru Hrvatske i BiH. Tom prilikom je poginulo oko 140.000 ljudi, a milijuni ljudi protjerani sa svojih domova. Mnogi u svijetu Miloševića smatraju direktno odgovornim za ta stradanja, isto kao i veliki broj ratnih zločina koji su počinjeni u tom periodu.

Dijelom zahvaljujući i toj reputaciji, eskalacija oružanih sukoba na Kosovu je u proljeće [[1999]]. godine rezultirala [[NATO]]-vim bombardiranjem Srbije. U isto vrijeme je Milošević, koji je [[1997]]. izabran za predsjednika SRJ, formalno optužen od Haškog suda. U junu [[1999]], bombardovanje prestaje, a srpske vojne i policijske snage povlače se sa [[Kosovo|Kosova]] i pokrajina postaje protektorat [[NATO|NATO-a]].

Na izborima za predsjednika SRJ, [[24. septembar|24. septembra]] [[2000]]. godine pobijedio je [[Vojislav Koštunica]], ali je Milošević to odbio priznati i izazvao seriju uličnih demonstracija kojim je njegov režim srušen [[5.10.]] [[2000]].

=== Suđenje Miloševiću ===
Maja 1999., [[MKSJ]] je podignuo optužnicu protiv Miloševića za [[Ratni zločini u Kosovskom ratu|ratne zločine počinjene tijekom rata na Kosovu]]. [[Human Rights Watch]] je pozdravio podizanje optužnice.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://reliefweb.int/report/serbia/human-rights-watch-welcomes-milosevic-indictment|title=Human Rights Watch welcomes Milosevic indictment|date=29.5. 1999|publisher=Agence France-Presse}}&lt;/ref&gt; Nekoliko mjeseci nakon pada sa vlasti, Milošević je uhapšen, a u [[28. juni|28. juna]] [[2001]]. pod pritiskom zapadnih diplomata izručen haškom sudu. Milošević je bio prvi šef države u istoriji koji je izveden pred međunarodni sud za ratne zločine.

Optužen je „za [[genocid]]; saučesništvo u genocidu; deportacije; ubistvo; progone na političkoj, rasnoj i verskoj osnovi; nehumana dela/prisilno premeštanje; istrebljenje; zatočenje; mučenje; hotimično lišavanje života; protivpravno zatočenje; hotimično nanošenje velike patnje; protivpravne deportacije ili premeštanja; uništavanje i oduzimanje imovine širokih razmera koje nije opravdano vojnom nuždom, a izvedeno je protivpravno i bezobzirno; okrutno postupanje; pljačku javne ili privatne imovine; napade na civile; uništavanje ili hotimično nanošenje štete istorijskim spomenicima i ustanovama namenjenim obrazovanju i religiji; protivpravne napade na civilne objekte; hotimično nanošenje velike patnje”,&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/index.php?news=16213 Haške optužnice protiv predsednika Srbije i SR Jugoslavije za zločine u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i na Kosovu]&lt;/ref&gt; kao i za tajni plan da se stvori [[velika Srbija]] sačinjena od [[Republika Srpska Krajina|RSK]] i [[Republika Srpska|RS]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Milosevic tried to build Greater Serbia, trial told|publisher=Guardian|url=http://www.theguardian.com/world/2002/oct/02/warcrimes.milosevictrial|author=Ian Black|date=2.10. 2002}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Carving Out a Greater Serbia|author= Stephen Engelberg|date=1.9. 1991|url=http://www.nytimes.com/1991/09/01/magazine/carving-out-a-greater-serbia.html?pagewanted=all|publisher=New York Times|quote=&quot;We must secure unity in Serbia if we wish, as the largest and most populous republic, to dictate the further course of events,&quot; Milosevic declaimed. &quot;These are the questions of borders, essential state questions. The borders, as you know, are always dictated by the strong, never by weak ones.&quot;}}&lt;/ref&gt;

Milošević je odbio priznati autoritet suda, što je, uz njegove zdravstvene probleme, proces započet [[12.2.]] [[2002]]. oteglo na nekoliko godina. Tužiteljstvu je trebalo dve godine da iznese optužnicu, a proces je izazvao veliko zanimanje, ali i kontroverze u javnosti bivše Jugoslavije.

Milošević nije uzimao propisane lekove, a istovremeno je, na svoju ruku, uzimao tablete koje su poništavale učinak lijekova koje mu je lekar prepisao. Tražio je od Sudskog vijeća da ga pusti na uslovnu slobodu da bi se liječio u Rusiji. Sud je odbio Miloševićev zahtjev za liječenjem u [[Moskva|Moskvi]], zbog bojazni da će se pridružiti njegovoj ženi i sinu, za kojima su srpske vlasti raspisale potjernicu, a koji su bili u Rusiji. Milošević je ubrzo zatim preminuo u pritvoru u Hagu, 11. marta 2006.

[[Richard Holbrooke]] je zapisao sljdeće o suđenju:
{{citat3|Uskraćena je presuda, ali ne i pravda. Pogledajte činjenice: Milošević je bio prvi poglavar neke države u historiji koji je odveden pred međunarodnim tribunalom radi suđenja za ratne zločine, nešto što su [[Hitler]], [[Staljin]], [[Mao Ze Dong|Mao]], [[Pol Pot]] i mnogi drugi izbjegli. Proveo je posljednjih pet godina u zatvoru te bio primoran slušati tisuće sati svjedočenja žrtava o njegovim nedjelima i posljedicama istih. Suđenje je emitirano uživo, a svjedočanstva i zastrašujuća video snimka [[Masakr u Srebrenici|masakra u Srebrenici]] koja se pojavila tijekom suđenja uništila je njegovu reputaciju i pomogla uspostaviti istinu za sve izuzev par jadnih i ljutitih nacionalista u Srbiji.&lt;ref&gt;{{cite web|author=Richard Holbrooke|title=Rough justice for Milosevic is as fitting as a tribunal verdict|date=14.3. 2006|url=http://www.ft.com/cms/s/0/f47e98ce-b2ff-11da-ab3e-0000779e2340.html#axzz3rqFO11TJ|publisher=Financial Times}}&lt;/ref&gt;}}

=== O Miloševiću na drugim suđenjima ===

[[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju]] je u presudi protiv [[Milan Martić|Milana Martića]] spomenuo i ulogu Miloševića u ratu u Hrvatskoj:

{{citiranje|Pretresno veće je zaključilo da su dokazi pokazali da je predsednik Srbije Slobodan Milošević otvoreno podupirao očuvanje Jugoslavije kao federacije u čijem bi sastavu bila i [[SAO Krajina]]. Međutim, dokazima je utvrđeno da je Slobodan Milošević potajno nameravao da stvori srpsku državu. Tu je državu trebalo stvoriti osnivanjem paravojnih snaga i provociranjem incidenata kako bi se stvorila situacija u kojoj bi [[JNA]] mogla intervenisati. U početku bi JNA intervenisala kako bi razdvojila strane, no kasnije bi to činila radi osiguravanja teritorija koji su bili predviđeni kao dio buduće srpske države.|[[MKSJ]] u svojoj presudi protiv [[Milan Martić|Milana Martića]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Milan Martić verdict| url=http://www.icty.org/x/cases/martic/cis/bcs/cis_martic_bcs.pdf| publisher=[[ICTY]]|date = 26. 06. 2009.|accessdate = 15. 01. 2011.}}&lt;/ref&gt;}}

Na suđenju za ubistvo bivšeg predsednika Srbije [[Ivan Stambolić|Ivana Stambolića]] je utvrđeno da je njega u augustu [[2000]]. godine kidnapovala i ubila specijalna policija (na čelu sa [[Milorad Ulemek Legija|Miloradom Ulemekom Legijom]]) po Miloševićevom naređenju.&lt;ref name=&quot;politika.rs&quot;&gt;[http://www.politika.rs/rubrike/Tema-nedelje/Osma-sednica-dvadeset-godina-kasnije/t41111.lt.html Ivana Stambolića ubila tajna policija]&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Istorija Srbije u jugoslovenskim ratovima]]
* [[Uloga srpskih medija u jugoslovenskim ratovima]]
* [[Udruženi zločinački poduhvat]]
* [[Operacija Potkovica]]
* [[Ivan Stambolić]]

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Slobodan Milošević}}
* [http://www.icty.org/case/slobodan_milosevic/4 Slobodan Milošević] (MKSJ)
* [http://www.bhdani.com/arhiva/235/krivicna_odgovornost.shtml Rezime optužnice protiv Miloševića] 
* [http://www.b92.net/info/vesti/pregled_stampe.php?yyyy=2003&amp;mm=12&amp;dd=28&amp;nav_id=128667 Transkripti tajno snimljenih telefonskih razgovora Miloševića]

{{Lifetime|1941|2006|Miloševicć, Slobodan}}

{{PredsedniciSRJ}}

[[Kategorija:Srpski političari]]
[[Kategorija:Predsednici Srbije]]
[[Kategorija:Raspad SFRJ]]
[[Kategorija:Slobodan Milošević|*]]
[[Kategorija:Optuženi za ratne zločine]]
[[Kategorija:Jugoslavenski ateisti]]</text>
      <sha1>jk30tnel2ymha8918xjljb0cobhega0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261393</id>
      <parentid>41261392</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:19:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>178.149.59.87</ip>
      </contributor>
      <comment>Poništena izmjena 41261392 [[Special:Contributions/178.149.59.87|korisnika 178.149.59.87]] ([[User talk:178.149.59.87|razgovor]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13746" xml:space="preserve">{{Infobox President
| name           = Slobodan Milošević&lt;br /&gt;Слободан Милошевић
| image          = Slobodan Milosevic.jpg
| order          = 3. [[predsednik Savezne Republike Jugoslavije]]
| primeminister  = [[Radoje Kontić]]&lt;br /&gt;[[Momir Bulatović]]
| term_start     = 23. jul 1997.
| term_end       = 5. oktobar 2000.
| predecessor    = [[Zoran Lilić]]
| successor      = [[Vojislav Koštunica]]
| order2         = 1. [[predsednik Srbije]]
| primeminister2 = [[Desimir Jevtić]]&lt;br /&gt;[[Stanko Radmilović]]&lt;br /&gt;[[Dragutin Zelenović]]&lt;br /&gt;[[Radoman Božović]]&lt;br /&gt;[[Nikola Šainović]]&lt;br /&gt;[[Mirko Marjanović]]
| term_start2    = 8. maj 1989.
| term_end2      = 23. jul 1997.
| predecessor2   = položaj stvoren
| successor2     = [[Dragan Tomić]] &lt;small&gt;(v.d.)&lt;/small&gt; &lt;br /&gt; [[Milan Milutinović]]
| birth_date     = {{birth date|1941|8|20|df=y}}
| birth_place    = [[Požarevac]], [[Kraljevina Jugoslavija]]
| death_date     = {{death date and age|2006|03|11|1941|08|20|df=y}}
| death_place    = [[Deen Haag]], Nizozemska
| party          = [[Socijalistička partija Srbije]] &lt;br /&gt; (ranije [[Savez komunista Srbije]] ([[SKJ]]))
| spouse         = [[Mirjana Marković]]
| nationality    = [[Srbija]]
| religion       = [[ateist]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cbc.ca/world/story/2006/03/18/milosevic-funeral060318.html |title=Milosevic buried in quiet ceremony in his hometown |accessdate = 05. 03. 2009. |work= |publisher=[[CBC News]] |date=18.3. 2006.}}&lt;/ref&gt;
| signature      = }}

'''Slobodan Milošević''' ([[Požarevac]], [[20. avgust]] [[1941]]. - [[Hag]], [[11. mart]] [[2006]].) je bivši predsjednik [[Srbija|Srbije]] i [[SR Jugoslavija|SR Jugoslavije]], koji je umro u [[MKSJ|haškom zatvoru]] tokom suđenja za [[genocid]] i [[ratni zločin|ratne zločine]] počinjene na prostorima [[Hrvatska|Hrvatske]],&lt;ref&gt; {{cite web|last=Human Rights Watch|year=30.8. 2001|url=http://www.hrw.org/en/news/2001/10/28/milosevic-important-new-charges-croatia|title=Milosevic: Important New Charges on Croatia|ref=harv}}&lt;/ref&gt; [[BiH]] i [[Kosovo|Kosova]] u [[jugoslavenski ratovi|ratovima]] [[1990e|1990-ih]]. Tijekom vladavine u 1990-ima, Milošević je koristio spoj [[staljinizam|staljinističkih]] metoda&lt;ref&gt;{{cite book|title=Post-Soviet/East European Report, Opseg 6, Izd. 1-25|author=RFE/RL Research Institute|year=1988|url=https://books.google.hr/books?hl=hr&amp;id=FgIsAQAAMAAJ&amp;dq=slobodan+milo%C5%A1evi%C4%87+stalinist+methods&amp;focus=searchwithinvolume&amp;q=stalinist+methods}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|url=https://books.google.hr/books?id=WPhhLfp8huIC&amp;pg=PA111&amp;lpg=PA111&amp;dq=Under+Milosevic%27s+leadership+Serbia+became+an+authoritarian+state+blending+the+elements+of+neo-Stalinism+with&amp;source=bl&amp;ots=mqruzICk-_&amp;sig=3Whd5iSlJSnXzlZXp2dOJqc16DY&amp;hl=hr&amp;sa=X&amp;ved=0CBwQ6AEwAGoVChMI3pn6pu2ZyQIVwvFyCh0C7gdO#v=onepage&amp;q=Under%20Milosevic's%20leadership%20Serbia%20became%20an%20authoritarian%20state%20blending%20the%20elements%20of%20neo-Stalinism%20with&amp;f=false| title=Europe from the Balkans to the Urals: The Disintegration of Yugoslavia and the Soviet Union|author=Reneo Lukic, Allen Lynch|publisher=[[SIPRI]]|year= 1996|isbn=0198292007, 9780198292005|page=111}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Yugoslavs Reel Under Weight Of Their Ever-Growing Crisis|author=Henry Kamm|date=8.10. 1988|url=http://www.nytimes.com/1988/10/08/world/yugoslavs-reel-under-weight-of-their-ever-growing-crisis.html?pagewanted=all|publisher=New York Times}}&lt;/ref&gt; i radikalnog [[Srpski nacionalizam|nacionalizma]] kako bi ostao na vlasti i obračunao se sa svojim protivnicima.

== Biografija ==

Milošević, po struci pravnik, bavio se privrednim poslovima - bio je generalni direktor beogradskog preduzeća &quot;[[Tehnogas]]&quot; [[1973]] - [[1978]] i direktor [[Beobanka|Beobanke]] [[1978]] - [[1983]]. Politikom počinje da se bavi intenzivnije [[1983]]. godine, kada je izabran za člana Predsjedništva Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije. Godinu kasnije, [[1984]], izabran je za predsjednika Gradskog komiteta Saveza komunista [[Beograd]]a. Maja [[1986]]. godine, uprkos jakim otporima, izabran je za predsjednika Saveza komunista Srbije. Aprila [[1987]]. godine, posjetio je [[Kosovo Polje]] gdje je dao podršku Srbima koji su se žalili na albanski teror i nasilje. Septembra iste godine je na Osmoj sjednici CK SKS njegova frakcija, koristeći srpski nacionalizam, pobijedila njegovog bivšeg mentora i prijatelja [[Ivan Stambolić|Ivana Stambolića]]. Miloševićeve pristaše su, kasnije tzv. [[Antibirokratska revolucija|antibirokratskim revolucijama]], srušile partijska čelništva u [[Vojvodina|Vojvodini]] i [[Crna Gora|Crnoj Gori]]. Ti događaji su s vremenom izazvali raspad tadašnjeg [[SKJ|Saveza komunista Jugoslavije]], a nakon toga i [[Raspad SFRJ|raspad jugoslavenske federacije]].

{{citat|Ko ‘oće za Alijom da se s nama bije, neka izvoli – izgubiće.&lt;ref&gt;[http://www.b92.net/info/vesti/pregled_stampe.php?yyyy=2003&amp;mm=12&amp;dd=28&amp;nav_id=128667 Transkripti tajno snimljenih telefonskih razgovora Miloševića]&lt;/ref&gt;|Slobodan Milošević [[Radovan Karadžić|Radovanu Karadžiću]] 1991. godine.}}

U događajima neposredno, i za vrijeme samog [[raspad SFRJ|raspada SFRJ]], Milošević je organizovao prve višestranačke izbore u Srbiji koji su održani decembra [[1990]].godine. Tada je ubjedljivom većinom izabran za predsjednika Srbije,i imao je ključnu ulogu u događajima koji su uslijedili. On je pokušao zavladati čitavo Jugoslavijom, ali kada to nije uspeo, pokušao je iz Jugoslavije stvoriti novi entitet, proširenu Srbiju, kojom će vladati.&lt;ref name=&quot;Malcolm&quot;&gt;[http://utickibosnjaci.com/video/media/document/393.pdf Povijest Bosne - Noel Malcolm]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Pod njegovom vlašću je Srbija podržavala [[RSK|Republiku Srpsku Krajinu]], odnosno [[Republika Srpska|Republiku Srpsku]] sve do [[Operacija Oluja|Operacije oluja]], odnosno do [[Dejtonski sporazum|Dejtonskog sporazuma]] kojima su završeni ratovi na prostoru Hrvatske i BiH. Tom prilikom je poginulo oko 140.000 ljudi, a milijuni ljudi protjerani sa svojih domova. Mnogi u svijetu Miloševića smatraju direktno odgovornim za ta stradanja, isto kao i veliki broj ratnih zločina koji su počinjeni u tom periodu.

Dijelom zahvaljujući i toj reputaciji, eskalacija oružanih sukoba na Kosovu je u proljeće [[1999]]. godine rezultirala [[NATO]]-vim bombardiranjem Srbije. U isto vrijeme je Milošević, koji je [[1997]]. izabran za predsjednika SRJ, formalno optužen od Haškog suda. U junu [[1999]], bombardovanje prestaje, a srpske vojne i policijske snage povlače se sa [[Kosovo|Kosova]] i pokrajina postaje protektorat [[NATO|NATO-a]].

Na izborima za predsjednika SRJ, [[24. septembar|24. septembra]] [[2000]]. godine pobijedio je [[Vojislav Koštunica]], ali je Milošević to odbio priznati i izazvao seriju uličnih demonstracija kojim je njegov režim srušen [[5.10.]] [[2000]].

=== Suđenje Miloševiću ===
Maja 1999., [[MKSJ]] je podignuo optužnicu protiv Miloševića za [[Ratni zločini u Kosovskom ratu|ratne zločine počinjene tijekom rata na Kosovu]]. [[Human Rights Watch]] je pozdravio podizanje optužnice.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://reliefweb.int/report/serbia/human-rights-watch-welcomes-milosevic-indictment|title=Human Rights Watch welcomes Milosevic indictment|date=29.5. 1999|publisher=Agence France-Presse}}&lt;/ref&gt; Nekoliko mjeseci nakon pada sa vlasti, Milošević je uhapšen, a u [[28. juni|28. juna]] [[2001]]. pod pritiskom zapadnih diplomata izručen haškom sudu. Milošević je bio prvi šef države u istoriji koji je izveden pred međunarodni sud za ratne zločine.

Optužen je „za [[genocid]]; saučesništvo u genocidu; deportacije; ubistvo; progone na političkoj, rasnoj i verskoj osnovi; nehumana dela/prisilno premeštanje; istrebljenje; zatočenje; mučenje; hotimično lišavanje života; protivpravno zatočenje; hotimično nanošenje velike patnje; protivpravne deportacije ili premeštanja; uništavanje i oduzimanje imovine širokih razmera koje nije opravdano vojnom nuždom, a izvedeno je protivpravno i bezobzirno; okrutno postupanje; pljačku javne ili privatne imovine; napade na civile; uništavanje ili hotimično nanošenje štete istorijskim spomenicima i ustanovama namenjenim obrazovanju i religiji; protivpravne napade na civilne objekte; hotimično nanošenje velike patnje”,&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/index.php?news=16213 Haške optužnice protiv predsednika Srbije i SR Jugoslavije za zločine u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i na Kosovu]&lt;/ref&gt; kao i za tajni plan da se stvori [[velika Srbija]] sačinjena od [[Republika Srpska Krajina|RSK]] i [[Republika Srpska|RS]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Milosevic tried to build Greater Serbia, trial told|publisher=Guardian|url=http://www.theguardian.com/world/2002/oct/02/warcrimes.milosevictrial|author=Ian Black|date=2.10. 2002}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Carving Out a Greater Serbia|author= Stephen Engelberg|date=1.9. 1991|url=http://www.nytimes.com/1991/09/01/magazine/carving-out-a-greater-serbia.html?pagewanted=all|publisher=New York Times|quote=&quot;We must secure unity in Serbia if we wish, as the largest and most populous republic, to dictate the further course of events,&quot; Milosevic declaimed. &quot;These are the questions of borders, essential state questions. The borders, as you know, are always dictated by the strong, never by weak ones.&quot;}}&lt;/ref&gt;

Milošević je odbio priznati autoritet suda, što je, uz njegove zdravstvene probleme, proces započet [[12.2.]] [[2002]]. oteglo na nekoliko godina. Tužiteljstvu je trebalo dve godine da iznese optužnicu, a proces je izazvao veliko zanimanje, ali i kontroverze u javnosti bivše Jugoslavije.

Milošević nije uzimao propisane lekove, a istovremeno je, na svoju ruku, uzimao tablete koje su poništavale učinak lijekova koje mu je lekar prepisao. Tražio je od Sudskog vijeća da ga pusti na uslovnu slobodu da bi se liječio u Rusiji. Sud je odbio Miloševićev zahtjev za liječenjem u [[Moskva|Moskvi]], zbog bojazni da će se pridružiti njegovoj ženi i sinu, za kojima su srpske vlasti raspisale potjernicu, a koji su bili u Rusiji. Milošević je ubrzo zatim preminuo u pritvoru u Hagu, 11. marta 2006.

[[Richard Holbrooke]] je zapisao sljdeće o suđenju:
{{citat3|Uskraćena je presuda, ali ne i pravda. Pogledajte činjenice: Milošević je bio prvi poglavar neke države u historiji koji je odveden pred međunarodnim tribunalom radi suđenja za ratne zločine, nešto što su [[Hitler]], [[Staljin]], [[Mao Ze Dong|Mao]], [[Pol Pot]] i mnogi drugi izbjegli. Proveo je posljednjih pet godina u zatvoru te bio primoran slušati tisuće sati svjedočenja žrtava o njegovim nedjelima i posljedicama istih. Suđenje je emitirano uživo, a svjedočanstva i zastrašujuća video snimka [[Masakr u Srebrenici|masakra u Srebrenici]] koja se pojavila tijekom suđenja uništila je njegovu reputaciju i pomogla uspostaviti istinu za sve izuzev par jadnih i ljutitih nacionalista u Srbiji.&lt;ref&gt;{{cite web|author=Richard Holbrooke|title=Rough justice for Milosevic is as fitting as a tribunal verdict|date=14.3. 2006|url=http://www.ft.com/cms/s/0/f47e98ce-b2ff-11da-ab3e-0000779e2340.html#axzz3rqFO11TJ|publisher=Financial Times}}&lt;/ref&gt;}}

=== O Miloševiću na drugim suđenjima ===

[[Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju]] je u presudi protiv [[Milan Martić|Milana Martića]] spomenuo i ulogu Miloševića u ratu u Hrvatskoj:

{{citiranje|Pretresno veće je zaključilo da su dokazi pokazali da je predsednik Srbije Slobodan Milošević otvoreno podupirao očuvanje Jugoslavije kao federacije u čijem bi sastavu bila i [[SAO Krajina]]. Međutim, dokazima je utvrđeno da je Slobodan Milošević potajno nameravao da stvori srpsku državu. Tu je državu trebalo stvoriti osnivanjem paravojnih snaga i provociranjem incidenata kako bi se stvorila situacija u kojoj bi [[JNA]] mogla intervenisati. U početku bi JNA intervenisala kako bi razdvojila strane, no kasnije bi to činila radi osiguravanja teritorija koji su bili predviđeni kao dio buduće srpske države.|[[MKSJ]] u svojoj presudi protiv [[Milan Martić|Milana Martića]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Milan Martić verdict| url=http://www.icty.org/x/cases/martic/cis/bcs/cis_martic_bcs.pdf| publisher=[[ICTY]]|date = 26. 06. 2009.|accessdate = 15. 01. 2011.}}&lt;/ref&gt;}}

Na suđenju za ubistvo bivšeg predsednika Srbije [[Ivan Stambolić|Ivana Stambolića]] je utvrđeno da je njega u augustu [[2000]]. godine kidnapovala i ubila specijalna policija (na čelu sa [[Milorad Ulemek Legija|Miloradom Ulemekom Legijom]]) po Miloševićevom naređenju.&lt;ref name=&quot;politika.rs&quot;&gt;[http://www.politika.rs/rubrike/Tema-nedelje/Osma-sednica-dvadeset-godina-kasnije/t41111.lt.html Ivana Stambolića ubila tajna policija]&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Istorija Srbije u jugoslovenskim ratovima]]
* [[Uloga srpskih medija u jugoslovenskim ratovima]]
* [[Udruženi zločinački poduhvat]]
* [[Operacija Potkovica]]
* [[Ivan Stambolić]]

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Slobodan Milošević}}
* [http://www.icty.org/case/slobodan_milosevic/4 Slobodan Milošević] (MKSJ)
* [http://www.bhdani.com/arhiva/235/krivicna_odgovornost.shtml Rezime optužnice protiv Miloševića] 
* [http://www.b92.net/info/vesti/pregled_stampe.php?yyyy=2003&amp;mm=12&amp;dd=28&amp;nav_id=128667 Transkripti tajno snimljenih telefonskih razgovora Miloševića]

{{Lifetime|1941|2006|Miloševicć, Slobodan}}

{{PredsedniciSRJ}}

[[Kategorija:Srpski političari]]
[[Kategorija:Predsednici Srbije]]
[[Kategorija:Raspad SFRJ]]
[[Kategorija:Slobodan Milošević|*]]
[[Kategorija:Optuženi za ratne zločine]]
[[Kategorija:Jugoslavenski ateisti]]</text>
      <sha1>nm7vk186pkxrhnj4chlu54nvlkj9q1r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Književnost</title>
    <ns>10</ns>
    <id>13502</id>
    <revision>
      <id>41261380</id>
      <parentid>41033176</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T00:43:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2970" xml:space="preserve">{{Sidebar
| name = Književnost
| style = width:auto;
| image = [[Datoteka:Old book bindings.jpg|150px]]
| titleclass = entete ecrivain
| titlestyle = font-size:200%;font-weight:normal;
| title = [[Književnost]]
| headingclass = navbox-abovebelow
| contentclass = hlist
| contentstyle = padding:0.2em 0 0.7em;

| heading1     = Osnovni oblici
| content1     = 
*[[Roman]]
*[[Poezija|Pjesma]]
*[[Drama]]

*[[Kratka priča]]
*[[Pripovijetka]]

| heading2     = Osnovni [[Književni žanr|žanr]]
| content2     = 
*[[Epska poezija|Epika]]
*[[Lirska poezija|Lirika]]
*[[Drama]]

*[[Romansa (žanr)|Romansa]]
*[[Satira]]
*[[Tragedija]]

*[[Komedija]]
*[[Tragikomedija]]
*[[Autobiografija]]

*[[Memoari]]
*[[Dnevnik]]
 
| heading3     = Mediji
| content3     = 
*[[Performans]] ([[Komad (komad)|predstava]])
*[[Knjiga]]

| heading4     = Tehnike
| content4     = 
*[[Proza]]
*[[Stih]]

| heading5     = [[Historija književnosti|Historija]]
| content5     =  
*[[Drevna književnost|Drevna]] ([[Antička književnost|antička]]
*[[Grčka književnost|grčka]]
*[[Rimska književnost|rimska]])

*[[Srednjovjekovna književnost|Srednjovjekovna]] ([[Vizantijska književnost|bizantska]], [[Srednjovekovna latinska književnost|latinska]])

*[[Renesansna književnost|Renesansna]]
*[[Barokna književnost|Barokna]]

*[[Historija moderne književnosti|Moderna]] ([[Književnost 18. vijeka|18.]]
*[[Književnost 19. vijeka|19.]]
*[[Književnost 20. vijeka|20.]]
*[[Književnost 21. vijeka|21.]])

| heading6  = Književnost po jezicima i porijeklu
|content6 = 
*[[Albanska književnost|albanska]]
*[[Arapska književnost|arapska]]
*[[Armenska književnost|armenska]]
*[[Bjeloruska književnost|bjeloruska]]

*[[Bosanskohercegovačka književnost|bosanskohercegovačka]]
*[[Bugarska književnost|bugarska]]
*[[Crnogorska književnost|crnogorska]]

*[[Češka književnost|češka]]
*[[Danska književnost|danska]]
*[[Engleska književnost|engleska]] ([[Američka književnost|američka]])
*[[Francuska književnost|francuska]]

*[[Hebrejska književnost|hebrejska]]
*[[Novogrčka književnost|grčka]]
*[[Hrvatska književnost|hrvatska]]
*[[Indijska književnost|indijska]]

*[[Irska književnost|irska]]
*[[Italijanska književnost|italijanska]]
*[[Japanska književnost|japanska]]
*[[Kineska književnost|kineska]]

*[[Mađarska književnost|mađarska]]
*[[Makedonska književnost|makedonska]]
*[[Njemačka književnost|njemačka]]
*[[Perzijska književnost|perzijska]]

*[[Poljska književnost|poljska]]
*[[Portugalska književnost|portugalska]]
*[[Ruska književnost|ruska]]
*[[Slovenska književnost|slovenska]]

*[[Srpska književnost|srpska]]
*[[Španska književnost|španska]]
*[[Švedska književnost|švedska]]
*[[Turska književnost|turska]]
*[[Ukrajinska književnost|ukrajinska]]
*[[Vietnamska književnost|vietnamska]]

| heading35    = Rasprave
| content35    = 
*[[Književna kritika|Kritika]]
*[[Književna teorija|Teorija]]
*[[Književni časopis|Časopisi]]

}}</text>
      <sha1>s642e8yxjtudmwd4r7wenyjnvxr732l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Prvi balkanski rat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21892</id>
    <revision>
      <id>41261394</id>
      <parentid>41246157</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:27:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Povezano */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="25737" xml:space="preserve">'''Prvi balkanski rat''' (listopad 1912. - svibanj 1913.) je vođen između [[Srbija|Srbije]], [[Bugarska|Bugarske]], [[Grčka|Grčke]] i [[Crna Gora|Crne Gore]] na jednoj strani i [[Turska|Turske]] na drugoj strani. 

Pred kraj [[19. stoljeće|19.]] i početkom [[20. stoljeće|20. st.]] za Osmansko Carstvo se smatralo da je pred raspadom i potpuno je izgubilo nekadašnju snagu te su male balkanske države htjele iskoristiti priliku i proširiti svoj teritorij na račun &quot;bolesnika na Bosporu&quot;. Talijanska objava rata Otomanskom Carstvu 1911. s ciljem osvajanja Libije je pružila odličnu priliku ambicioznim balkanskim državicama tako da [[1912]]. godine uz rusku pomoć [[Srbija]], [[Crna Gora]], [[Grčka]], [[Bugarska]] osnivaju '''Balkanski savez'''. [[Rat]] počinje 8.10. 1912. kada Crna Gora objavljuje rat, na što Osmansko Carstvo 15.10.1912. zaključuje poražavajući mir s Italijom znajući da će uskoro i ostali objaviti rat do čega i dolati 17.10.1912. Suprotno Nemačkim vojnim savetima da se Osmanska vojska drži na obrambenim pozicijama zbog brojčane nadmoći od 2:1 koje su imale članice Balkanskog saveza ona je izabrala otvorenu borbu i gotovo odmah bila poražena nakon čega joj ostaje još jedino malen broj utvrđenih gradova ([[Skadar]], [[Janjina]]) pod opsadom do njihove kapitulacije što je produžilo rat koji je efektivno bio završen mjesec-dva nakon početka.

== Uzroci i savezi ==
Balkanske nacionalne države, pošto su se oslobodile turske okupacije, raskinule su i s ostacima feudalnog uređenja i počele se razvijati. Taj razvoj je bio obilježen prodiranjem novih, kapitalističkih društvenih odnosa, jačanjem nacionalnog osjećaja i težnji za oslobođenjem krajeva koji su se još uvijek nalazili pod turskom vlašću. [[Mladoturska revolucija]] [[1908]]. je stvorila nesnošljive uvjete za neturske narode u okviru turske države, što su velike sile željele iskoristiti za svoje osobne ciljeve i pokrenuti pitanje podjele Turske. Pri tome se posebno isticala [[Austro-Ugarska]], podržana od [[Njemačka|Njemačke]], koja je nastojala da iz okupirane [[Bosna i Hercegovina|Bosne i Hercegovine]] preko [[Sandžak]]a, [[Kosovo i Metohija|Kosova i Metohije]] prodre k [[Solun]]u, cilj poznat kao &quot;''Drang nach Osten''&quot;. Takav razvoj situacije je uzrokovao zbližavanje balkanskih država i stvaranje njihovih saveza. Za stvaranje tih saveza bila je posebno zainteresirana Rusija, kao članica Trojnog sporazuma ([[Antanta]]), koja je smatrala da će se time spriječiti austro-njemačko prodiranje na [[Balkanski poluotok]].

=== Srpsko-bugarski savez ===
Rad na stvaranju Balkanskog saveza je otpočeo ujesen [[1911]]. i odvijao se putom dvostranih pregovora balkanskih država. Pri tim pregovorima, najveće su se poteškoće nametale u pregovorima između Srbije i Bugarske. Naime, obje zemlje su tražile iste teritorije. Pritiskom Rusije postignuta je suglasnost, pa je 13. ožujka 1912. godine potpisan ugovor o suradnji i prijateljstvu. Ugovor su potpisali general Putnik i general Fičev. Javni dio ugovora je imao obrambeni karakter, dok je drugi dio, tajni, predviđao ofenzivni rat protiv Turske i podjelu [[Makedonija (regija)|Makedonije]]. Na osnovi ugovora i tajnog dodatka 2. srpnja je zaključena [[Vojna konvencija]], kojom su predviđene vojne obveze obaju strana kako u slučaju obrambenog tako i u slučaju ofenzivnog rata. Prema toj konvenciji, Bugarska nije smjela imati manje od 200 tisuća, a Srbija ne manje od 150 tisuća vojnika. Osim ovoga, konvencija je sadržavala i neke posebne uvjete, kao npr. u slučaju da Austro-Ugarska napadne ili bilo kakvim činom izazove Srbiju, Bugarska se bila obvezala da će poslati određeni broj vojnika kao pomoć Srbiji, i obratno, ukoliko Rumunjska napadne Bugarsku, Srbija je bila obvezna da pomogne Bugarskoj s određenim brojem vojnika itd. Po ovom sporazumu je također bio i predviđen raspored snaga po kojem se smatralo da će glavne turske snage biti na [[vardarska bojišnica|vardarskoj bojišnici]]. U tom bi slučaju na toj bojišnici djelovala cjelokupna srpska vojska, kao i samo jedna bugarska armija s tri divizije, uslijed mogućnosti razvijanja [[marička bojišnica|maričke]] ili [[tračka bojišnica|tračke bojišnice]].

=== Bugarsko-grčki savez ===
Rad na sklapanju ugovora o savezu između Bugarske i Grčke započet je također 1911., ali su pregovori ubrzo prekinuti zbog nesuglasica oko podjele Makedonije. Na inicijativu grčke vlade pregovori su obnovljeni u ožujku 1912. godine, a ugovor o obrambenom savezu je zaključen 29. svibnja 1912. godine. Obje strane su se obvezale na cjelokupnu vojnu suradnju, uzajamno pomaganje i zajedničko istupanje u pregovorima s Turskom i vojnim silama. pitanje vojne suradnje bilo je regulirano Vojnom konvecijom od 5. listopada 1912. godine. Po toj konvenciji, grčka flota je imala zadatak, u slučaju rata, da spriječi turski pomorski promet između [[Mala Azija|Male Azije]] i europskog dijela Turske. Sporazum nije predviđao podjelu turskog teritorija između Bugarske i Grčke.

Savez između Bugarske i Crne Gore je potpisan u srpnju, a između Srbije i Crne Gore 27. rujna 1912. Savez između Crne Gore i Srbije je predviđao pravce djelovanja srpske i crnogorske vojske, način suradnje i zapovijedanja u slučaju zajedničkih operacija na istom teritoriju. Što se tiče osvojenih teritorija, svaka strana bi zadržala ono što osvoji, uz mogućnost kasnijih ispravaka.

Nakon sklopljenih saveza, Saveznici su otpočeli s ubrzanim pripremama za rat protiv Turske. Događaje koji su se odigrali ljeti 1912. godine, kao što su [[Albanski ustanak]], [[pobuna u garnizonu Jedrenu]], pad mladoturske vlade, iskoristile su Velike sile kako bi se umiješale u balkansko pitanje. Naime, Velike sile su pokušavale održati postojeće stanje, pa je zbog toga Rusija zahtijevala od Saveznika da ne poduzimaju nikakve oružane akcije protiv Turske, dok je Austro-Ugarska zahtijevala postupnu decentralizaciju u Europskoj Turskoj, pri čemu je računala na autonomnu Albaniju kao svoje uporište.

Takva politika Velikih sila, međutim, nije odgovarala nijednoj od savezničkih država, pa su Saveznici 19. rujna uputili ultimatum Turskoj da izvrši reformu, sprovede administrativnu autonomiju, uvede lokalne skupštine, dopusti slobodu nastave, uspostavi lokalnu miliciju i dr. Kao odgovor na taj ultimatum, Turska je 23. rujna izvršila djelomičnu mobilizaciju u europskim provincijama, zaplijenila grčke brodove u [[Carigrad]]u i ratni materijal koji je iz inozemstva preko Soluna bio upućen u Srbiju. Saveznici su odgovorili općom mobilizacijom 30. rujna, što je i Turska učinila jedan dan kasnije.

Crna Gora je 8. listopada prva objavila rat Turskoj. Da bi spriječile sukob, Rusija i Austro-Ugarska su 10. listopada uputile oštri prosvjed saveznicima, naglašavajući da je Turska poduzela mjere izvršenja reformi po članku 23 ugovora postignutog na [[Berlinski kongres|Berlinskom kongresu]] i da one neće dopustiti nikakve teritorijalne promjene na prostoru Europske Turske ukoliko bude došlo do rata. Srbija i Bugarska su objavile rat Turskoj 17. listopada, a Grčka 19. listopada.

== Ratni planovi i početne operacije ==
Saveznici nisu imali zajednički plan za rat protiv Turske, već su djelovali po svojim zasebnim planovima, na zasebnim bojišnicama, bez čvrste operativne veze, što je u znatnoj mjeri olakšalo situaciju Turskoj.

=== Srbija ===
Ratni plan za rat s Turskom započet je [[1878]]., kada je Srbija dobila novu granicu na jugu, ali je osnovna ideja o načinu djelovanja i rasporedu snaga konačno ustaljena tek [[1898]]. godine. Tada se došlo do zaključka ''da Srbija treba, za ostvarenje nacionalnih ideala, računati s ofenzivnim ratom protiv Turske, koji je moguć samo u zajednici s balkanskim kraljevinama Bugarskom, Grčkom i Crnom Gorom; da srpska ofenziva treba biti usmjerena na Komanovsko-skopsku crtu, gdje bi se najvjerojatnije i okupila glavnina turske vojske.'' Ovaj zaključak je poslužio kao osnova za razradu planova mobilizacije, koncentracije snaga i strateškog razvoja, koji su završeni u veljači [[1903]]. godine. Po njima je srpska vojska i stupila u rat protiv Turske, s nekoliko izmjena koje je uzrokovala vojna konvencija s Bugarskom. Osnovna ideja je bila: koncentričnim kretanjem glavnih snaga (tri armije) kosovskim, južnomoravskim i krivorečnim pravcem okružiti i tući turske glavne snage, za koje se pretpostavljalo da će biti na Ovčem Polju. Pomoćne snage su trebale osigurati desnu stranu glavnih snaga.

=== Crna Gora ===
Konačna odluka o osnovnoj ideji crnogorskog ratnog plana donesena je na sjednici [[Ratni savet Crne Gore|Ratnog saveta]] 3. listopada 1912. godine. Odlučeno je da glavne snage (Zetski i Primorski odred) djeluju zapadno i istočno od [[Skadarsko jezero|Skadarskog jezera]] i da brzim naletom zauzmu [[Skadar]], te da pomoćne snage osiguravaju operacije glavnih snaga napredujući iz pravca Sandžaka i Metohije.

=== Bugarska ===
Poslije [[Srpsko-bugarski rat|Srpsko-bugarskog rata]] 1885. godine, Bugarska je svojim glavnim neprijateljem smatrala Srbiju, pa je tako sve ratne pripreme vršila za novi rat sa Srbijom. S Turskom je Bugarska bila u dobrim odnosima. Tek kada se Bugarska politički približila Rusiji, odnosi s Turskom su se pogoršali. Prvi plan, po kome bi Turska prije izvršila mobilizaciju, predviđao je obrambene akcije na maričkoj i makedonskoj bojišnici. Taj plan je ubrzo odbačen jer se došlo do zaključka da Bugarska može izvršiti mobilizaciju prije Turske, pa je 1908. godine izrađen novi plan koji je predviđao ofenzivu na obje bojišnice. Osnovna ideja tog ratnog plana je bila: glavnim snagama (tri armije)poduzeti ofenzivu na maričkoj bojišnici, s tim da jedna armija blokira utvrdu Jedrene, dok bi druge dvije napale desnu stranu i pozadinu turskih snaga na prostoru između Jedrene i Krk Kilisa. Jedna divizija je bila u sastavu srpske vojske na makedonskoj bojišnici, a vezu između te dvije bojišnice bi omogućavao Rodopski odred. Flota je trebala braniti crnomorsku obalu, naročito luke Varnu i Burgas.

=== Grčka ===
Osnovna ideja grčkog ratnog plana je bila: glavnim snagama, okupljenim u Sjevernoj Tesaliji, poduzeti ofenzivu, razbiti turske snage na graničnom frontu i produžiti s nadiranjem do zauzimanja Soluna. Flota je trebala presjeći turski promet i zauzeti otoke u Egejskom moru.

=== Turska ===
Idejni tvorac turskog ratnog plana protiv balkanskih zemalja bio je njemački general ''von der Golc''. Smatrajući da će Turska biti mnogo sporija u mobilizaciji i raspoređivanju snaga nego balkanske države, on je bio predložio da Turska ostane prvo na svojim prvobitnim položajima, dok se ne izvrši prikupljanje snaga i dok se ne utvrde borbeni pravci balkanskih vojski. Međutim, ministar turske vojske, Nazim paša, odbio je taj plan i podcjenjujući snagu balkanskih vojski htio je preuzeti inicijativu već na početku rata, napredujući na dvije strane, prema vardarskoj bojišnici i prema Tračkoj.

== Tok rata ==
Operacije Prvog balkanskog rata se dijele na dva perioda: od početka rata do primirja (4. prosinaca 1912.) i od primirja do kraja rata.

=== I. razdoblje - Operacije do primirja (4.12.1912.) ===

==== Crnogorska bojišnica ====
Glavni cilj crnogorske vojske je bilo zauzimanje Skadra i to prije nego što Turci uspiju prikupiti jače snage za njegovu obranu. Operacije crnogorske vojske su počele [[8. listopada]] s tri odreda. 
Zetski odred krenuo ka graničnoj bojišnici i zauzeo položaje prema Turcima kod Tuzima. U jutro , [[9. listopada]] poslije kratke topničke pripreme, napad je počeo. Do [[15. listopada]] je savladan turski otpor i bili su zauzeti turski položaji. Veliki dio turskih snaga je bio zarobljen. Ostatak turskih postrojbi je u nekotroliranom bijegu pobjegao u [[Skadar]] i unio paniku u pozadini. S ovom pobjedom kod Tuzima, crnogorskoj vojsci je bio otvoren put ka Skadru. Međutim, zbor zamorenosti vojnika i velikih gubitaka, crnogorsko zapovjedništvo je dalo nekoliko dana odmora svojoj vojsci. Napad na Skadar otpočeo je [[28. listopada]] s dvije strane, desnom, istočnom obalom [[Skadarsko jezero|Skadarskog jezera]] i lijevom, koja je uspjela da ovlada Velikim Bardanjoltom.

Primorski odred je [[9. listopada]] prešao tursku granicu i sukobio se s turskim snagama na Tarabošu i protjerao turske snage prema Skadru. Zbog slabe komunikacije, crnogorski zapovjednici nisu bili svjesni svog uspjeha, i da su Turci već pobjegli. Turska vojska je iskoristila tu grešku crnogorke vojske i [[11. listopada]] ponovno zauzela Taraboš. Crnogorska vojska je morala sačekati svoje topništvo kako bi izvršila novi napad na ponovno utvrđeni Taraboš. Pripreme za napad su završene [[21. listopada]] i poslije tri dana topničke paljbe na turske položaje, crnogorska vojska je trebala [[25. listopada]] ponovno izvršiti napad. Međutim, oči samog napada, u noći između 24./25 listopada, kralj [[Nikola]] je odlučio da se ne izvede napad na Taraboš, kako se ne bi gubili nepotrebno ljudi, već samo da se nastavi s topničkom vatrom po turskim položajima. Kralj Nikola je smatrao da je zauzimanje Taraboša nepotrebno, jer je glavni cilj bio Skadar, za kojeg je mislio da će se svakako u nekoliko dana sam predati. U tom cilju, crnogorska vojska je blokirala Skadar s južne strane i kod mjesta Lješa se susrela sa srpskom vojskom koja se je probila preko [[Albanija|Albanije]] do Skadra.

Istočni odred je 8. listopada otpočeo pokret iz područja Kolašina i Andrijevice i 9. listopada prešao tursku granicu, zauzeli Mojkovac i Bijelo Polje, i nastavili tok operacije prema Beranama i zauzeli Berane 16.10. Glavnina je nastavila iz Berana prodiranje prema Čakoru i Mokroj planini i nakon dva dana borbi su ih zauzeli. [[30. listopada]] crnogorski Istočni odred je ušao u [[Peć (Kosovo)|Peć]] i [[Kosovska Đakovica|Đakovicu]], gdje se susreo sa srpskom Drinskom divizijom. Po naređenju Vrhovne komande, Istočni odred je krenuo na marš po bespuću preko Bogićevice, Plava gusinja i dolinom rijeke Cijevne ka Skadru, gdje je sa 6000 ljudi i stigao [[20. studenoga]] i ušao u sastav Zetskog odreda. [[Serdar]] Janko Vukotić je postavljen za načelnika stožera Vrhovne komande.

==== Srpska bojišnica ====
[[Datoteka:Serbia montenegro albania1913 01.png|thumb|Teritorije pod faktičkom kontrolom Srbije, Crne Gore i Albanije nakon osmanskog poraza u Prvom balkanskom ratu|250px]]
Plan srpske vojske je bio okružiti i poraziti turske postrojbe na Ovčjem polju i to uzajamnim djelovanjem 1. 2. i 3. armije. Budući da se 3. armija nalazila najudaljenije od mjesta sukoba, srpsko vrhovno zapovjedništvo je namjeravalo ju poslati dan ranije nego druge armije na put ka Ovčjem polju. Zbog prepada turskih postrojbi kod [[Merdari|Merdara]] između 15. i 19. listopada, 3. armija se nije mogla pokrenuti sve do 21. listopada, tj. kad i ostale dvije, a dan kasnije 22. listopada zauzela [[Priština|Prištinu]].

===== Operacije do [[Kumanovska bitka|Kumanovske bitke]] =====
1. armija je krećući se u dvije kolone 22. listopada stigla pred Kumanovo i po zapovjedi vrhovnog zapovjedništva se zaustavila kako bi sačekala pristizanje 3. armije iz pravca Prištine. Zbog nedostatka obavještajnih podataka, 1. armija nije znala točnu snagu turskih postrojbi u Kumanovu. Smatralo se da se tamo nalaze samo neke manje zaštitne snage.

2. armija je također nastupala u dvije kolone, pri čemu je desna kolona 22. listopada u svom nastupanju zauzela Stracin a lijeva Kratovo. Zbog nemogućnosti uspostave čvrste međusobne povezanosti, tri srpske armije su bile 22./23. listopada bile raspoređene na liniji '''Priština – Kumanovo – Kratovo – Stracin''', bez izvještajnih podataka o snazi turskih snaga i uvjerenjem da će se glavna bitka protiv Turaka desiti na Ovčjem polju. 

Tijekom noći 22./23. listopada koristeći srpsku neobaviještenost, turske postrojbe su se razvile i zauzele položaje prema usamljenoj srpskoj 1. armiji s ciljem pobjede nad njom, pri čemu je turski zapovjednik '''Zeki-paša''' raspolagao točnim podacima o snazi srpskih postrojbi. Iako snažan, napad koji je počeo iznenada 23. listopada rano ujutro, nije uspio potisnuti srpsku 1. armiju s položaja. I dalje u svom neznanju, stožer 1. srpske armije 24. listopada zapovijeda protunapad, misleći da se radi o slabim turskim postrojbama i potiskuje turske snage, jednim dijelom ka [[Skoplje|Skoplju]] a drugim dijelom ka Velesu preko Ovčjeg polja. Nesvjestan postignutog uspjeha, stožer 1. srpske armije 25. listopada zapovijeda daljnje nastupanje prema Ovčjem polju, gdje su očekivane glavne turske snage. Čak i nakon ulaska jedne brigade u nebranjeno Skoplje, srpski zapovjednici nisu bili i dalje svjesni svog uspjeha i nisu imali jasnu predstavu razvoja događaja. Tek nakon što su 28. listopada uspjeli izbiti na Ovčje polje i pred Veles, bez ikakvog otpora turskih snaga, postolo je jasno što se desilo pred Kumanovom i da šansa nije iskorišćena.

Druge dvije armije, 2. i 3., nastupajući s lijeva i desna i ne znajući što se dešava pred Kumanovom, nisu iskoristile priliku da potpuno poraze turske snage. 

===== Operacije poslije Kumanovske bitke =====
Nakon izbijanja na Ovčje polje i u područje Skoplja, uslijedilo je reorganiziranje srpskih snaga i planiranje daljnjih operacija. Cilj je bio uništenje turske Vardarske armije koja se povukla ka Bitoli gdje je organizirala obranu. Do odlučujuće [[Bitolska bitka|bitke]], koja je trajala tri dana, je došlo 16. studenog i srpska armija je ušla u Bitolu 19. studenog. Tirske snage su protjerane a nakon zauzimanja Ohrida i Debra, ostvaren je dodir s grčkim snagama. Operacije su prekinute 4. prosinca zbog primirja.

==== Bugarska bojišnica ====
Bugarska vojska je otpočela svoje vojne operacije [[18. listopada]] kada su njene snage prešle tursku granicu i krenula na [[Jedreni|Jedrene]]. Turci su imali samo djelomične podatke o pokretu bugarskih snaga. Naime, bilo im je poznato pravac kretanja glavnine bugarske vojske ali nisu imali podatke o pokretu nekih snaga 3. bugarske armije i njihovom obuhvatu [[Krk Kilisea]]. Na osnovu tih nepotpunih podataka, turski zapovjednik, Nazim-paša je bio uvjeren da bugarska vojska nastupa samo jednim pravcem, sa sjevera ka Jedrenima, pa je [[21. listopada]] prešao u napada na bugarske snage, gdje su turske snage krajem dana bile stiješnjene na cijeloj bojišnici i prinuđene na povlačenje. Bugari su nastavili s napredovanjem i [[23. listopada]] natjerali Turke u bijeg, pri čemu je vojna utvrda Krk Kilisea napuštena bez borbe. Zbog nepoznavanja trenutačne situacije na bojišnici, bugarske snage su se zaustavile na liniji Krk Kilisea – Jenidže – put ka Jedenima, i tako Turcima dali mogućnost ponovnog prikupljanja snaga u području [[Lüleburgaz]]a, gdje je [[29. listopada]] došlo do borbe. Nakon tri dana žestoke borbe Turci su ponovno poraženi, ali ponovno nije iskorištena prednost i turske snage su se uspjele reorganizirati i pripremiti za obranu [[Carigrad]]a, gdje je vladala velika pometnja. Pokušavajući ispraviti grešku, Nazim-paša se utvrdio na [[Čataldža|Čataldži]] uz potporu turske mornarice na bokovima i tu sačekao bugarski napad, čiji je napad počeo [[17. studenog]]. Nakon dva dana borbi, Bugari su, uz velike gubitke u ljudstvu, odbijeni, pa je na bugarsku molbu [[4. prosinca]] zaključeno primirje, jer su u turske snage bile vrlo oslabljene.

Tijekom napada na Čataldžu, bugarske snage su od [[27. listopada]] držale Jedrene pod opsadom.

==== Grčka bojišnica ====
Operacije na grčkoj bojišnici započele su jednovremeno napadom dviju grčkih armija, teslijske i epirske, 18. listopada u dva odvojena pravca. 

Tesalijska vojska je nakon vrlo brzih pobjeda nad manjim turskim snagama, 22. listopada stigla do [[Sarandaporon]]a i tamo porazila turske snage pod zapovjedništvom Hasana Taksim-paše, a 29. listopada zauzela Naus, Veri i Katerinu i stigla pred [[Solun]], gdje se ujedinila sa srpskim i bugarskim snagama. Nakon borbi, Hasan Taksim-paša je [[8. studenog]] potpisao kapitulaciju i grčke snage su [[9. studenog]] ušle u Solun, čime je bila presječena i veza između istočne i zapadne turske armije. Suprotno drugim zaraćenim snagama, Grčka nije potpisala primirje s Turskom već je nastavila s operacijama, a na području Makedonije je organizirala svoju vlast. Operacije grčke vojske su na makedonskoj bojišnici su završene [[16. prosinca]] osvajanjem Korčua.

Epirska vojska je protjerala turske snage prema [[Janjine|Janjinama]], koje nije bila u mogućnosti zauzeti. Na položajima prema Janjinama je ostavila svoje manje snage a s ostalim očistila prestalo područje, pri čemu je 21. listopada zauzela otok [[Lemnos]] i na njemu ustrojila manevarsku bazu i počela blokadu [[Dardaneli|Dardanela]]. Iako je nakon pada Soluna, prikupila dovoljno snaga za napad na Janjine, Grčka nije uspjela zbog zime, planinskog terena i opsežnih priprema, izvršiti napad prije primirja na Janjine, koje je nastupilo [[4. prosinca]] i čime je bilo utvrđeno da sve snage ostanu na svojim položajima a da se utvrde Jedrene, Janjine i Skadar ne mogu snabdijevati izvana. 

==== Primirje (4. prosinca 1912. - [[29. siječnja]] 1913.) ====
Pregovori oko primirja su otpočeli [[13. prosinca]] u [[London]]u a vođeni su pod utjecajem '''Velikih sila''', koje su bile iznenađene brzim i uspješnim prodorom savezničkih snaga. U cilju očuvanja svojih interesa, Velike sile su već 4. prosinca osnovale autonomnu Albaniju koja je bila pod jamčevinom i kontrolom Velikih sila. Od Turske se zahtijevalo da ustupi sva područja zapadno od linije '''Tekirdag''' - '''Midija''' kao i sve otoke u [[Egejsko more|Egejskom moru]], uključujući i [[Krit]]. Turska nije prvobitno pristala na te zahtjeve već je samo nudila autonomiju Makedonije i Albanije, nakon čega su i pregovori prekinuti. Ipak, po nagovoru Velikih sila, Turska je pristala [[22. siječnja]] prihvatiti savezničke zahtjeve, ali je [[23. siječnja]] izbio puč [[Mladoturska revolucija|Mladoturaka]], na čelu sa '''Enver-bejom''', pri čemu je Nazim-paša ubijen a vlada bila oborena. Mladoturci su se bili usprotivili ustupanju Jedrena i egejskih otoka nakon čega je [[29. siječnja]] prekinuto primirje.

=== II. razdoblje – operacije nakon primirja (29. siječnja – 30. svibnja 1913.) ===
Vrijeme tijekom primirja su iskoristile obje strane za reorganiziranje i obnovu svojih snaga i za pripreme za nove operacije. To je pogotovu dobro došlo Turcima, jer su im snage bile demoralizirane i oboljele epidemijom kolere. Nakon odbijanja savezničkih zahtijeva 3. veljače nastavljene su ratne operacije. Turci su na bojišnici svoje Istočne vojske započeli napade na bugarske snage i u kratkoj ofenzivi (5.- [[9. veljače]]) uspjeli potisnuti bugarske predstraže i povratiti Čataldžu. Usprkos početnoj premoći, bugarske snage su uspjele odbiti turske snage i slomiti posljednje pokušaje turskih snaga deblokiranja Jedrena.

Grci su, po završetku pripremnih operacija, [[4. ožujka]] napale na Janjine i poslije teških borbi zauzele 6. ožujka utvrdu, tijekom čega su zarobili veliki broj turskih snaga. Osim toga, grčka mornarica je vodila žestoke borbe s turskom mornaricom, sprječavajući joj prebacivanje snaga putem mora.

Nakon odbijanja turske ofenzive, Bugari su odlučili zauzeti Jedrene, u kojima se nalazilo oko 60 tisuća turskih vojnika, pa su zajedničkim napadom bugarskih i srpskih snaga 25. ožujka počele borbe za Jedrene. Usprkos velikom broju snaga, turski zapovjednik '''Šukri-paša''' je [[26. ožujka]] bio prinuđen predati Jedrene, čime je bugarski položaj u mnogome poboljšan, jer je uspostavljena željeznička veza '''Svilengrad-Jedrene-Čataldža'''. Uvidjevši prednosti bugarske vojske, Turci su odmah predložili primirje koje je zaključeno [[16. travnja]]. U Jedrenama je zarobljeno 12 paša, tisući turskih časnika i oko 35 tisuća vojnika, kao i znatne količine ratnog materijala.

Na crnogorskoj bojišnici, odmah nakon prestanka primirja, crnogorske snage su u suradnji sa srpskim [[7. veljače]] otpočele napad na Skadar koji je odbijen uz velike žrtve. Želeći da stavi Velike sile pred svršen čin, crnogorski kralj Nikola, ponovno u suradnji s jačim srpskim snagama, koje su prebačene iz Soluna pripremao ponovni napad na Skadar. Zbog prijetnje Velikih sila da Skadar mora pripasti Albaniji, Srbija je povukla snage u Srbiju, a kralj Nikola je sam nastavio opsadu Skadra, koja je završena predajom [[23. travnja]] zbog gladi. Pod prijetnjom Velikih sila, crnogorske snage su napustile [[14. svibnja]] Skadar, predajući ga u ruke snaga Velikih sila.

Konačan svršetak rata je bio [[30. svibnja]] [[1913]]. godine, kad je Turska potpisala mirovni ugovor u Londonu i odrekla se svih područja zapadno od linije '''Enos – Midija'''. Kao ishod Prvog balkanskog rata, ustanovljena je država Albanija i srušen je turski feudalni sustav.

== Povezano ==
* [[Balkanski ratovi]]
* [[Drugi balkanski rat]]
* [[Srpska okupacija Albanije]]

== Izvori ==
{{Commonscat|First Balkan War}}
* Vojna enciklopedija, Beograd, izdanje 1958. godine

{{Prvi svjetski rat}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Prvi balkanski rat| ]]
[[Kategorija:1912]]
[[Kategorija:1913]]
[[Kategorija:Balkanski ratovi]]
[[Kategorija:Bugarski ratovi]]
[[Kategorija:Crnogorski ratovi]]
[[Kategorija:Grčki ratovi]]
[[Kategorija:Osmanski ratovi]]
[[Kategorija:Srpski ratovi]]
[[Kategorija:Historija Balkana]]
[[Kategorija:Novovjekovni ratovi]]
[[Kategorija:Ratovi u Evropi]]</text>
      <sha1>55ldmwmy93h28r1jkrponmw7mqyp3tk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Beglerbeg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26997</id>
    <revision>
      <id>41261363</id>
      <parentid>40927541</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:38:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Izvori */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4033" xml:space="preserve">[[Datoteka:Berat Bayezid II.jpg|thumb|300px|[[Gramota]] sultana [[Bajazid II|Bajazida II.]] o imenovanju Hadima Ali-paše beglerbegom [[Rumelija|Rumelije]]]]
'''Beglerbeg''' ([[turski jezik|tur.]] ''beylerbeyi'': [[beg]] begova, gospodin nad gospodinom; mn. '''beglerbegovi''', '''beglerbezi'''), u prvo vrijeme najviši čin u osmanskoj vojsci, [[sultan]]ov vrhovni komandant vojske. Kasnije, do upravne reforme u prvoj polovini XIX. stoljeća taj naslov su nosili vojni i građanski (generalni) [[guverner]]i, koji su u ime sultana vršili vlast u velikim oblastima (bergelbeglucima, zapravo [[ajalet|ejaletima]] ili [[vilajet|vilajetima)]] [[Otomansko Carstvo|Turskoga]] (Osmanskog) Carstva. Beglerbeg je imao, uz ostalo, ovlaštenje da postavlja i razrješava službenike i dodjeljuje i oduzima [[berat (povelja)|beratom]] ([[dekret]]om) manje [[timar]]e (vlastelinstva) u svojoj oblasti. Tursko Carstvo najprije je bilo podijeljeno na dva beglerbegluka: '''[[mala Azija|anadolski]]''', u kojem su bile azijske zemlje, i '''[[Rumelija|rumelijski]]''' sa sjedištem u [[Sofija|Sofiji]], u kojem su bile [[Evropa|evropske zemlje]] pod turskom vlašću. Širenjem carstva u evropskom dijelu izdvajaju se zasebni beglerbegluci: '''bosanski''' ([[Bosanski vilajet|Bosanski pašaluk]]), '''budimski''' i '''[[temišvar]]ski'''. Taj naslov nestao je 1922. godine kad je uspostavljena [[republika]]. 

== U Bosni ==
Na čelu Bosanskog, kao i svakog drugog pašaluka, stajao je berglerbeg s titulom [[paša|paše]] i to paše višeg ranga s najmanje dva [[tug]]a. Za prvog bosanskog beglerbega imenovan je '''Ferhad-beg''' (kasnije '''Ferhad-paša''') [[Ferhad-paša Sokolović|Sokolović]] (1580-1588), koji je dotle bio [[sandžakbeg]] [[Bosanski vilajet|Bosanskog sandžaka]]. Kad je [[Banja Luka|Banjaluka]] postala sjedište '''Bosanskog beglerbegluka''' Ferhad-paša je u njoj (1579?) podigao [[džamija|džamiju]] [[Ferhadija|Ferhadiju]]. Za vlade sultana [[Selim I|Selima I]] beglerbeg [[Rumelija|Rumelije]] (a zatim [[vezir]]) postao je Ferhat-paša ([[Šibenik]], oko 1484-[[Smederevo]], 1. XI. 1524), kasnije sandžakbeg [[Smederevski sandžak|Smederevskog sandžaka]].

Prvim [[Budim|budimskim]] beglerbegom imenovan je vezir [[Sulejman-paša]], porijeklom [[Mađari|Mađar]].

== Barbarossa ==
Beglerbeg (u ELZ: beglerbej) bio je i [[Hajrudin Barbarosa]] (Khair-ed-Din; oko 1465-1546), zapovjednik turske [[mornarica|mornarice]] od 1533, porijeklom [[Grci|Grk]]. Taj čin dobio je nakon što je 1515. s bratom '''Horukom''' (Uruh, Urud ili Arudž, u engl. izvorima 'Aruj; 1473?-1518) došao u pomoć [[Alžir|alžirskom]] [[emir]]u i protjerao [[Španjolci|Španjolce]] iz Alžira te zemlju predao u tursku vlast. '''Beglerbej''' je bio i njegov sin i nasljednik [[Hasan Barbarosa]], beglerbeg [[Afrika|Afrike]].

== Beglerbegluk ==
'''Beglerbegluk''' (tur. ''beylerbeylik''), područje u Osmanskom Carstvu kojim upravlja beglerbeg; čast i dostojanstvo beglerbega; također '''beglerbegat'''. &quot;Pošto su Turci osvojili Balkan, podijelili su ga na beglerbegluke. [[Bosna]] je 1580. g. postala beglerbegluk&quot; ([[Abdulah Škaljić]]). Po [[Jovan Radonić|Jovanu Radoniću]] &quot;beglerbegati ili vilajeti dele se na manje vojne ... jedinice, sandžake&quot; (''[[Izvori#RSANU|Rečnik SANU]]''). [[Stojan Novaković]] upotrebljava i oblik '''bejlerbeg''', a zabilježen je i oblik '''beglen-beg''' (16. v., [[Petar Skok]]). [[Ivan Gundulić]] upotrebljava riječ '''berglerbegstvo''' u značenju &quot;vlast beglernegova&quot;.

Od riječi '''beglerbeg''' nastalo je [[prezime]] '''Beglerbegović'''.

== Izvori ==
* ''[[Izvori#EJ|EJ]]'', ''[[Izvori#ELZ|ELZ]]'', ''[[Izvori#An-Gold|An-Gold]]'', ''[[Izvori#ARJ|ARJ]]'', ''[[Izvori#Klaić|Klaić]]'', ''[[Izvori#RSANU|RSANU]]'', ''[[Izvori#Skok|Skok]]'', ''[[Izvori#Turcizmi|Turcizmi]]'', ''[[Izvori#Vujaklija|Vujaklija]]''
* Jovan Nedić: ''&quot;Beglerbeg&quot;'', ''&quot;Skandifeniks&quot;'', ..., 290, 16 - Rijeka, 3. II. 2005.

[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]
[[Kategorija:Osmanske titule]]
[[Kategorija:Turcizmi]]</text>
      <sha1>58smctq9wr0fqo0muk8qzzyn6lbna7z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Burek</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29587</id>
    <revision>
      <id>41261298</id>
      <parentid>41248814</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T17:31:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6790" xml:space="preserve">'''Burek''' je tradicionalno tursko jelo koje moze biti u raznim varijantama.

== Ime ==
''Börek'' verovatno potiče iz turske kuhinje. Börek je turska reč za ovo slojevito jelo od testa, ali takođe i za ostala jela od testa. Samo u turskom jeziku reč burek ima tako široko značenje. U svim ostalim jezicima u kojima je pozajmljena, reč se odnosi samo na neke vrste peciva.

Ime može dolaziti od turske reči bur (savijati); slično kao i u srpskom, gde reči savijača (od savijati) i gibanica (od gibati) takođe opisuju određeno slojevito jelo od testa, ili možda od persijske reči būrek.

== Borek ([[Turska]]) ==
U Turskoj su böreği (&quot;vodeni burek&quot;) je više testastog tipa, obično sa feta sirom. Kürt böreği (&quot;kurdski burek&quot;) je burek bez punjenja, a često se jede sa posutim šećerom u prahu na vrhu.

== Burek (''bivša'' [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]]) ==
U bivšoj [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]] reč burek nije nigde korišćena kao hiperonim (kao na primer pita, kolač), kao u turskom jeziku. Burek ima dve realizacije: jednu u Srbiji, a drugu u Bosni i Hercegovini (od strane sva tri naroda - Bošnjaka, Srba i Hrvata). Oba jela se takođe prave i u Hrvatskoj i Sloveniji, gde su ih uveli uglavnom albanski i bosanski pekari počevši od 1960ih.

Burek je u redovnoj ponudi svih pekara i obično se jede kao &quot;brza hrana&quot;. Pošto je burek teška i masna hrana, često se konzumira sa jogurtom. Osim u pekarama, burek se prodaje u specijalizovanim prodavnicama zvanim buregdžinice (na srpskohrvatskom) ili burekdžilnicama (na makedonskom) koje prodaju isključivo burek (ili pite) i jogurt. Ove buregdžinice su zapravo samo vrsta pekara koje su postojale pre početka 18. veka. One su vrlo česte u Bosni i Hercegovini i poprilično česte u Hrvatskoj, Makedoniji, Crnoj Gori i Srbiji. U Beogradu nije bilo buregdžinica do početka 1990-tih pošto je burek od početka prodavan u svakoj pekari u širem smislu.
 
=== Srpski (okrugli) burek ===
[[Datoteka:Burek trokut 1.png|thumb|right|200px|&lt;center&gt;Okrugli bukek&lt;/center&gt;]]
U Srbiji se reč burek odnosi na specijalno jelo od testa. Kore se prave od testa i bacaju se kroz vazduh, da bi se razvukle. Tradicionalne ispune su prženo mleveno meso ili sir. Prazan burek se takođe tradicionalno pravi. Dodatne varijante uključuju nadev od jabuka, višanja, pečurki i moderne varijante pica bureka.

Recept za moderni okrugli burek je razvijen u Nišu, gde ga je 1498. predstavio čuveni turski pekar Mehmed Oglu iz Istambula.

Srpski burek je postao popularan u Hrvatskoj i Sloveniji u drugoj polovini 20. veka.[traži se izvor] Prvi burek u Zagrebu su napravili poznati albanski pekari pored glavne želeničke stanice (Kolodvora) nakon Drugog svetskog rata.[traži se izvor] I ovde je ovo jelo poznato prosto kao burek.

Svake godine se u Nišu održava takmičenje bureka (Buregdžijada). 2005. je napravljen burek od 100 kg , sa prečnikom od 2 m i smatra se najvećim burekom ikada napravljenim.

=== Bosanski (umotani) burek ===
[[Datoteka:Motani burek 1.gif|thumb|right|200px|&lt;center&gt;Umotani bukek&lt;/center&gt;]]
Umotani burek u Bosni i Hercegovini se odnosi ne samo na jelo koje je napunjeno mesom. Tanke kore se napune i zatim se umotaju. Jelo sa sirom se naziva sirnica, jelo sa spanaćem i sirom je zeljanica, jelo sa krompirom je krompiruša, sa tikvom tikvenjača, sa krompirom i mesom šareni burek itd., a sva ova jela se nazivaju pite. Ova vrsta jela je vrlo popularna u Hrvatskoj, gde su je uveli bosanski Hrvati. U srpske gradove bosansko jelo je uvedeno preko izbeglica iz građanskog rata tokom 1990-ih i ono se često naziva sarajevska pita ili bosanska pita; za jelo s mesom kažu burek s mesom, dok je u Bosni to burek. Neka slična jela, iako su donekle šira i sa tanjim korama se nazivaju savijače ili prosto pita u Srbiji. Međutim, ova jela se uglavnom prave u domaćinstvima i tradicionalno se ne nude u pekarama.

U Bosni je burek jelo punjeno samo sa mesom. Postoji jezička težnja u Hrvatskoj da se koristi reč burek samo za jelo sa sirom. U Srbiji, uvek se mora reći burek + nadev (sa mesom, na primer).

[[Datoteka:Tunisian Briks.JPG|thumb|right|200px|&lt;center&gt;Brik&lt;/center&gt;]]
''Brik'' je tuniski burek koji se sastoji od [[jaje]]ta u trougaonom pecivu sa seckanim [[Luk (biljka)|lukom]] i [[peršun]]om. Brik je u [[Tunis]]u jedno tipično predjelo i sprema se posebno tijekom mjeseca [[ramazan]]a. Kuhinja [[Maroko|Maroka]] i [[Alžir]]a isto poznaju brik koji graniči sa pojmovima slane ''[[samosa|samose]]'' i slatke ''[[Mhanša|mhanše]]''.

== Boureki ([[Grčka]]) ==
U [[Grčka|Grčkoj]], ''bureki'' (μπουρέκι) ili ''burekaki'' (μπουρεκάκι) je malo pecivo koje se pravi od lisnatog testa.

== Burekas ([[Izrael]]) ==
''Burekas'' (בורקס) se pravi od kiselog testa koje je napunjeno različitim nadevima. Među popularnijim nadevima su sir, pire krompir, spanać, plavi patlidžan, pica i pečurke.

Izraelski burekas dolazi u nekoliko oblika, koji pokazuju vrstu nadeva. Zakoni kašruta zahtevaju izbegavanje jedenja mlečnih peciva sa onima koje sadrže meso i zato postoji uobičajeni različiti oblici da ukažu na različite vrste nadeva bourekasa. Burekas sa sirom dolazi u obliku pravouglih i jednokrakih trouglova i ima dve različite veličine. Burekas sa sirom dolazi u obliku kvadra. Pica-burekas podseća na koncentrične valjke, dok burekas sa spanaćem podseća na mašnu od peciva. Postoje i takozvani “turski borekaci” koji imaju izgled zaobljenih jednakostraničnih trouglova i punjeni su različitim nadevima, čija se vrsta može odrediti po njihovoj spoljašnjosti.

== Brik ([[Tunis]]) ==
''Brik'' je tuniski burek koji se sastoji od [[jaje]]ta u trougaonom pecivu sa seckanim [[Luk (biljka)|lukom]] i [[peršun]]om. Brik je u [[Tunis]]u jedno tipično predjelo i sprema se posebno tijekom mjeseca [[ramazan]]a. Kuhinja [[Maroko|Maroka]] i [[Alžir]]a isto poznaju brik koji graniči sa pojmovima slane ''[[samosa|samose]]'' i slatke ''[[Mhanša|mhanše]]''.

== Burek kao kulturna referenca ==
Ime jednog od najvećih internet foruma u Srbiji je Burek Forum&lt;ref&gt; {{cite web|url=http://forum.burek.com/|title=Burek Forum|date=|accessdate = 08. 08. 2022}}&lt;/ref&gt;.

Postoji i istoimeni album [[Dino Merlin|Dina Merlina]]{{efn|[[Dino Merlin]], ''Burek'' (2004)}}.

U Turskoj se može čuti izraz koji često koristi siromašna, pa čak i srednja klasa: «Nisam dovoljno bogat da jedem baklavu i burek svakog dana» {{efn|{{tr icon}} Her gün baklava ve börek yiyecek kadar zengin değilim.}}.

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==

{{Commonscat}}

[[Kategorija:Hrana]]
[[Kategorija:Turcizmi]]
[[Kategorija:Bosanska kuhinja]]</text>
      <sha1>8onxzbms3gxmplzgkth0xpj9tjsgpgn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261299</id>
      <parentid>41261298</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T17:32:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6419" xml:space="preserve">'''Burek''' je tradicionalno tursko jelo koje moze biti u raznim varijantama.

== Ime ==
''Börek'' verovatno potiče iz turske kuhinje. Börek je turska reč za ovo slojevito jelo od testa, ali takođe i za ostala jela od testa. Samo u turskom jeziku reč burek ima tako široko značenje. U svim ostalim jezicima u kojima je pozajmljena, reč se odnosi samo na neke vrste peciva.

Ime može dolaziti od turske reči bur (savijati); slično kao i u srpskom, gde reči savijača (od savijati) i gibanica (od gibati) takođe opisuju određeno slojevito jelo od testa, ili možda od persijske reči būrek.

== Borek ([[Turska]]) ==
U Turskoj su böreği (&quot;vodeni burek&quot;) je više testastog tipa, obično sa feta sirom. Kürt böreği (&quot;kurdski burek&quot;) je burek bez punjenja, a često se jede sa posutim šećerom u prahu na vrhu.

== Burek (''bivša'' [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]]) ==
U bivšoj [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]] reč burek nije nigde korišćena kao hiperonim (kao na primer pita, kolač), kao u turskom jeziku. Burek ima dve realizacije: jednu u Srbiji, a drugu u Bosni i Hercegovini (od strane sva tri naroda - Bošnjaka, Srba i Hrvata). Oba jela se takođe prave i u Hrvatskoj i Sloveniji, gde su ih uveli uglavnom albanski i bosanski pekari počevši od 1960ih.

Burek je u redovnoj ponudi svih pekara i obično se jede kao &quot;brza hrana&quot;. Pošto je burek teška i masna hrana, često se konzumira sa jogurtom. Osim u pekarama, burek se prodaje u specijalizovanim prodavnicama zvanim buregdžinice (na srpskohrvatskom) ili burekdžilnicama (na makedonskom) koje prodaju isključivo burek (ili pite) i jogurt. Ove buregdžinice su zapravo samo vrsta pekara koje su postojale pre početka 18. veka. One su vrlo česte u Bosni i Hercegovini i poprilično česte u Hrvatskoj, Makedoniji, Crnoj Gori i Srbiji. U Beogradu nije bilo buregdžinica do početka 1990-tih pošto je burek od početka prodavan u svakoj pekari u širem smislu.
 
=== Srpski (okrugli) burek ===
[[Datoteka:Burek trokut 1.png|thumb|right|200px|&lt;center&gt;Okrugli bukek&lt;/center&gt;]]
U Srbiji se reč burek odnosi na specijalno jelo od testa. Kore se prave od testa i bacaju se kroz vazduh, da bi se razvukle. Tradicionalne ispune su prženo mleveno meso ili sir. Prazan burek se takođe tradicionalno pravi. Dodatne varijante uključuju nadev od jabuka, višanja, pečurki i moderne varijante pica bureka.

Recept za moderni okrugli burek je razvijen u Nišu, gde ga je 1498. predstavio čuveni turski pekar Mehmed Oglu iz Istambula.

Srpski burek je postao popularan u Hrvatskoj i Sloveniji u drugoj polovini 20. veka.[traži se izvor] Prvi burek u Zagrebu su napravili poznati albanski pekari pored glavne želeničke stanice (Kolodvora) nakon Drugog svetskog rata.[traži se izvor] I ovde je ovo jelo poznato prosto kao burek.

Svake godine se u Nišu održava takmičenje bureka (Buregdžijada). 2005. je napravljen burek od 100 kg , sa prečnikom od 2 m i smatra se najvećim burekom ikada napravljenim.

=== Bosanski (umotani) burek ===
[[Datoteka:Motani burek 1.gif|thumb|right|200px|&lt;center&gt;Umotani bukek&lt;/center&gt;]]
Umotani burek u Bosni i Hercegovini se odnosi ne samo na jelo koje je napunjeno mesom. Tanke kore se napune i zatim se umotaju. Jelo sa sirom se naziva sirnica, jelo sa spanaćem i sirom je zeljanica, jelo sa krompirom je krompiruša, sa tikvom tikvenjača, sa krompirom i mesom šareni burek itd., a sva ova jela se nazivaju pite. Ova vrsta jela je vrlo popularna u Hrvatskoj, gde su je uveli bosanski Hrvati. U srpske gradove bosansko jelo je uvedeno preko izbeglica iz građanskog rata tokom 1990-ih i ono se često naziva sarajevska pita ili bosanska pita; za jelo s mesom kažu burek s mesom, dok je u Bosni to burek. Neka slična jela, iako su donekle šira i sa tanjim korama se nazivaju savijače ili prosto pita u Srbiji. Međutim, ova jela se uglavnom prave u domaćinstvima i tradicionalno se ne nude u pekarama.

U Bosni je burek jelo punjeno samo sa mesom. Postoji jezička težnja u Hrvatskoj da se koristi reč burek samo za jelo sa sirom. U Srbiji, uvek se mora reći burek + nadev (sa mesom, na primer).

== Boureki ([[Grčka]]) ==
U [[Grčka|Grčkoj]], ''bureki'' (μπουρέκι) ili ''burekaki'' (μπουρεκάκι) je malo pecivo koje se pravi od lisnatog testa.

== Burekas ([[Izrael]]) ==
''Burekas'' (בורקס) se pravi od kiselog testa koje je napunjeno različitim nadevima. Među popularnijim nadevima su sir, pire krompir, spanać, plavi patlidžan, pica i pečurke.

Izraelski burekas dolazi u nekoliko oblika, koji pokazuju vrstu nadeva. Zakoni kašruta zahtevaju izbegavanje jedenja mlečnih peciva sa onima koje sadrže meso i zato postoji uobičajeni različiti oblici da ukažu na različite vrste nadeva bourekasa. Burekas sa sirom dolazi u obliku pravouglih i jednokrakih trouglova i ima dve različite veličine. Burekas sa sirom dolazi u obliku kvadra. Pica-burekas podseća na koncentrične valjke, dok burekas sa spanaćem podseća na mašnu od peciva. Postoje i takozvani “turski borekaci” koji imaju izgled zaobljenih jednakostraničnih trouglova i punjeni su različitim nadevima, čija se vrsta može odrediti po njihovoj spoljašnjosti.

== Brik ([[Tunis]]) ==
[[Datoteka:Tunisian Briks.JPG|thumb|right|200px|&lt;center&gt;Brik&lt;/center&gt;]]
''Brik'' je tuniski burek koji se sastoji od [[jaje]]ta u trougaonom pecivu sa seckanim [[Luk (biljka)|lukom]] i [[peršun]]om. Brik je u [[Tunis]]u jedno tipično predjelo i sprema se posebno tijekom mjeseca [[ramazan]]a. Kuhinja [[Maroko|Maroka]] i [[Alžir]]a isto poznaju brik koji graniči sa pojmovima slane ''[[samosa|samose]]'' i slatke ''[[Mhanša|mhanše]]''.

== Burek kao kulturna referenca ==
Ime jednog od najvećih internet foruma u Srbiji je Burek Forum&lt;ref&gt; {{cite web|url=http://forum.burek.com/|title=Burek Forum|date=|accessdate = 08. 08. 2022}}&lt;/ref&gt;.

Postoji i istoimeni album [[Dino Merlin|Dina Merlina]]{{efn|[[Dino Merlin]], ''Burek'' (2004)}}.

U Turskoj se može čuti izraz koji često koristi siromašna, pa čak i srednja klasa: «Nisam dovoljno bogat da jedem baklavu i burek svakog dana» {{efn|{{tr icon}} Her gün baklava ve börek yiyecek kadar zengin değilim.}}.

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==

{{Commonscat}}

[[Kategorija:Hrana]]
[[Kategorija:Turcizmi]]
[[Kategorija:Bosanska kuhinja]]</text>
      <sha1>dlq0xekfwio3t7vj62ai059v29v34hl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Vezir</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30883</id>
    <revision>
      <id>41261318</id>
      <parentid>2581101</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:10:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1525" xml:space="preserve">'''Vezir''' je naziv za visokog dužnosnika, a koristio se od razdoblja [[Antika|antike]] pa pa sve do kraja postojanja [[Otomansko Carstvo|Osmanskog carstva]].

[[Egiptologija]] u prevođenju naslova &quot;tjati&quot; koristi izraz &quot;vezir&quot;. Služba s tim nazivom postoji u Egiptu još od vremena [[Staro kraljevstvo|Starog kraljevstva]]. Riječ je o prvom i vrhovnom službeniku koji je bio drugi čovjek u kraljevstvu, odmah iza [[faraon]]a.

Riječ vodi porijeklo od [[Perzijski jezik|perzijske]] riječi '''wasir'''. Titula je uvedena u vrijeme kada je [[Perzija|perzijskim]] carstvom vladala dinastija [[Abasidi|Abasida]]. Uz titulu najčešće su se vezivali velika moć i autoritet.

Veziri su bili pomoćnici ali često i zastupnici [[kalif]]a, što bi se moglo usporediti s današnjim ''savjetnicima za sigurnost'' i [[ministar|ministrima]] a dolazili su iz [[kaste]] pisara. Ta se kasta sastojala uglavnom od Perzijanaca. U ime kalifa vodili su svjetovne poslove i sudstvo i time dopunjavali pravorijek koji je bio reguliran [[islam]]om. 

U [[Otomansko Carstvo|Osmanskom carstvu]] je [[veliki vezir]] bio drugi čovjek u državi. Titula &quot;veliki vezir&quot; ukinuta je sa dokidanjem vladavine [[sultan]]a u [[Turska|Turskoj]] [[1922]]. i zamijenjena titulom [[premijer|predsjednika vlade]].

U [[Iran]]u i [[Afganistan]]u riječ znači [[ministar]] pa se prema tome i danas koristi u svakodnevnom govoru.

[[Kategorija:Osmansko Carstvo]] [[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Perzijske titule]]</text>
      <sha1>norppfo0g8fqpuzox9qhvhcteoa40c8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Litvanska košarkaška reprezentacija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32732</id>
    <redirect title="Košarkaška reprezentacija Litve" />
    <revision>
      <id>41261395</id>
      <parentid>41261150</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T02:28:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Neispravno preusmjerenje prema premještenoj stranici [[Košarkaška reprezentacija Litve]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Košarkaška reprezentacija Litve]]</text>
      <sha1>31df21jgdt71jufh9xzjguqdzth6lst</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Imam</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50436</id>
    <revision>
      <id>41261359</id>
      <parentid>40846782</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:34:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="811" xml:space="preserve">{{Islam}}
'''Imam''' ({{jez-arap|الإما}}, {{jez-pers|امام}}) je arapska reč za vođu. Imam može biti i vođa nekog područja. Naročito je značajan kod [[Šiiti|šiita]]. Na početku [[islam]]a, Imam je označavao [[kalif]]a kod šiita i [[Suniti|sunita]] - dve glavne frakcije Islama. Takođe se koristi kao počasni naziv (npr. imam Abu Ali, počasni oče Alijevih).

Najpoznatiji je prvi, [[imam Ali]], čiji grob se danas nalazi u [[Nadžaf]]u ([[Irak]]), pa je najsvetije mesto šiita odmah posle [[Meka|Meke]] i [[Medina|Medine]].

== Vidi još ==
* [[Muftija]]
* [[Kalif]]
* [[Mula (islam)|Mula]]
* [[Kadija]]
* [[Ulema]]
* [[Šeik]]
* [[Ajatolah]]

{{Commonscat|Imams}}

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]
[[Kategorija:Arabizmi]]
[[Kategorija:Četveroslovnik-I|MAM]]</text>
      <sha1>aqn208215ngdex6851545w3jb6y2vex</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šah (titula)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50540</id>
    <revision>
      <id>41261353</id>
      <parentid>5084816</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:30:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1233" xml:space="preserve">'''Šah''' (''shah'', [[perzijski]] &amp;#1588;&amp;#1575;&amp;#1607; - [[kralj]]&lt;!-- molim prijevod sa slovenskog: &quot;; [[beseda|iz besede]] ''khshatra''&quot; --&gt;) je bio [[Perzija|perzijski]] [[vladar]]ski naslov, kojeg su upotrebljavali u Perziji (danas [[Iran]]) i u Perzijskom kraljevstvu. Zadnji iranski šah [[Mohammed Reza Pahlavi]] je kod krunidbe uzeo naziv ''Šahanšah'' - kralj kraljeva, a žena mu je time postala ''Šahbanou'' (vladarica). Iran je nakon [[Iranska revolucija|revolucije]] [[1979]]. postao [[islamska republika]] pod vodstvom [[ajatolah]]a [[Homeini]]ja, a šah je pobjegao u inozemstvo, te je [[1980]]. umro.

Naziv šah su koristili i [[Otomansko Carstvo|Otomanski Turci]] za iznimne [[heroj]]e ili vladare.

Po šahu je dobila ime igra [[šah]], popularna igra na ploči. Postoji poseban izraz za napad na kralja u toj igri (dati protivnikovu kralju ''šah''). Izraz ''šah-mat'' (&quot;''mata''&quot; na [[semitski|semitskom]] znači smrt) ima isti korijen.

Šah je isto i nadimak [[Indija|indijski]] državi [[Gudžarat]], gdje je označavao osobe, koje su imale veze sa [[trgovino]]m i nema veze s vladarskim naslovom.

[[Kategorija:Historija Irana]]
[[Kategorija:Nazivi državnih poglavara]]
[[Kategorija:Perzijske titule]]</text>
      <sha1>5fkt885nkhytkzqh3if9by399vljstd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Satrap</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50975</id>
    <revision>
      <id>41261328</id>
      <parentid>41052416</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:21:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7081" xml:space="preserve">'''Satrap''' ([[Staroperzijski jezik|staroperzijski]]: ''khšaçapâvâ'') je drevni iranski naziv za namjesnika [[Satrapija|satrapije]] (pokrajine) u [[Medijska Monarhija|Medijskoj]] i [[Ahemenidska Monarhija|Ahemenidskoj Perzijskoj Monarhiji]], a kasnije je korišten i u [[Seleukidska Monarhija|Seleukidskoj]], [[Partska Monarhija|Partskoj]] i [[Sasanidska Monarhija|Sasanidskoj Monarhiji]]. 

Titula satrapa je starija od ahemenidskog perioda. Riječ ''khšaçapâvâ'' („zaštitnik države“, odnosno pokrajine, prema nekim izvorima) je [[Medijski jezik|medijskog]] porijekla i rabila se za vazalne kraljeve Medije. Medijski i perzijski vladari slali su u kontrolu i nadgledanje svojih satrapa nadzornike koji su nosili titulu „kraljevih očiju i ušiju“. 

U modernoj literaturi, '''satrap''' se koristi za karakteriziranje vođa ili vlada država pod jakim utjecajem svjetskih velesila.

== Perzijski satrapi ==
[[Datoteka:Perserreich_500_v.Chr.jpg|mini|350px|desno|[[Ahemenidska Monarhija|Perzijska Monarhija]] oko [[500. pne.]] s označenim satrapijama]]
Široka primjena satrapija, ili pokrajina, datira iz perioda prve [[Ahemenidska Monarhija|Perzijske Monarhije]] pod [[Kir Veliki|Kirom Velikim]], od oko [[530. pne.]] Međutim, pokrajinska organizacija datira iz medijskog perioda, najvjerojatnije oko [[648. pne.]]

Sve do osvajanja Medije od strane Kira Velikog, medijski vladari su upravljali pokorenim teritorijama kao provincijama preko „kraljeva-štićenika“ i namjesnika. Dvadeset satrapa Kira Velikog nikada nisu bili kraljevi već podkraljevi (vicekraljevi), koji su vladali u njegovo ime. U određenim političkim okolnostima mnogi od njih su koristili i najmanju priliku kako bi sebi osigurali moć nezavisno od vladara. [[Darije Veliki]] je uobličio organizaciju satrapija povećavši njihov broj na 23 i ustanovio stalni godišnji porez.

Satrap je bio glava administracije u svojoj pokrajini. Sakupljao je porez, kontrolirao lokalne namjesnike, pripojene gradove i narode i bio je vrhovni sudac satrapije u svim građanskim i kriminalnim sporovima. Bio je odgovoran za sigurnost puteva i dužan da ukloni svaku naznaku pobune i otpora.

U svemu tome pomagao mu je savjet [[Ahemenidska Monarhija|Perzijanaca]], u kome je bilo i lokalnih savjetnika, a bio je kontroliran od strane vladarskih sekretara i emisara samog kralja, posebno „kraljevih očiju i ušiju“ koji je provodio godišnju inspekciju.

Oslonac i protivteža vlasti svakog satrapa bio je, pored pisara, njegov glavni financijski činovnik (staroperzijski: ''ganzabara''), dok je general, zadužen za regularnu vojsku u provinciji i utvrđenja, bio nezavisan i odgovoran samo vladaru. Međutim, satrapima nije bilo zabranjeno da imaju trupe i u svojoj službi.

Velike satrapije su najčešće bile podijeljene u manje regije, čiji su se namjesnici također nazivali satrapima ili hiparsima (od grčkog ''Hyparkhos'' – niži namjesnik). Do preraspodjele velikih satrapija dolazilo je često tako da se događalo da i dvije satrapije budu pod vlašću jednog satrapa.

S obzirom da su provincije velike imperije nastajale kao rezultat kontinuiranih osvajanja (matična teritorija je imala poseban status i bila izuzeta od plaćanja pokrajinskog poreza), satrapije su najčešće bile u granicama bivših, pokorenih država ili etno-religijskih identiteta. Jedni od ključnih razloga uspjeha Ahemenida, kao jedne od svjetskih imperija koje su najduže opstale na historijskoj sceni, bili su njihova otvorenost i tolerancija prema kulturama i religijama pokorenih naroda. U tom smislu, prepoznatljiva perzijska kultura bila je najviše na udaru nastojanja vladara da dijelove kultura svih svojih podanika stopi u novi imperijalni stil, što se posebno odrazilo na izgled glavnog grada [[Perzepolis]]a.

Kad god bi centralna vlast u imperiji oslabila, satrap je posezao za praktičnom nezavisnošću time što bi suprotno svim pravilima preuzimao ulogu zapovednika nad vojskom. Pobune satrapa postale su učestalije od sredine 5. vijeka pne. [[Darije Veliki]] se tokom svoje vladavine između 521. i 485. pne. opirao široko rasprostranjenim pobunama, a pod [[Artakserkso II.|Artakserksom II]] (vladar od 404. – 358. pne.) više puta je dolazilo do otvorenih pobuna u većem dijelu Male Azije i Siriji. Do posljednjih velikih pobuna došlo je za vrijeme vladavine [[Artakserkso III.|Artakserksa III]] (343. – 338. pne.). Bezuspešno pokušavajući da sačuva monarhiju od građanskog rata pogubio je sve svoje rođake, povratio vojnom silom egipatsku satrapiju, ali ipak na kraju ubijen od strane svog ministra.

== Helenistički satrapi ==

Satrapsku administraciju i titulu obnovio je [[Aleksandar Veliki]], koji je zauzevši [[Ahemenidska Monarhija|Perzijsku Monarhiju]] upravljao državom preko satrapa. Njegovi naslednici, [[Dijadoh|dijadosi]] (i njihove dinastije), koji su posle Aleksandrove smrti prekrojili granice monarhije, a posebno dijela bivše države [[Seleukidi|Seleukida]], vladali su pokrajinama preko satrapa koji su u to vrijeme dobili helenističko ime ''strategos'' i čije su pokrajine bile dosta manje od onih u vrijeme [[Ahemenidska Monarhija|Ahemenida]]. 

== Partski i sasanidski satrapi ==

U [[Partska Monarhija|Partskoj Monarhiji]] vladareva moć zasnivala se na podršci plemićkih porodica koje su upravljale velikikim posjedima, zbrinutim vojnicima i porezu. Gradovi-države unutar kraljevstva uživali su određeni stupanj samouprave i plaćali su porez kralju. Administracija [[Sasanidska Monarhija|Sasanidske Monarhije]] bila je centraliziranija od one u Parta. Dijelom nezavisna kraljevstva i gradovi-države sa vlastitom upravom iz vremena Parta zamenjeni su sistemom „kraljevskih gradova“ koji su služili kao centri namjesnika (nazivanih ''šahrabs'') direktno odgovornih vladaru, ali i kao središta vojnih garnizona. Šahrabsi su upravljali kako gradom tako i pokrajinom u kome se grad nalazio.

== Ostali satrapi ==

Po analogiji, riječ ''satrap'' se anahronistički koristi za različite namjesnike, posebno na [[Orijent]]u, čija prava titula je etimološki nezavisna, kao npr. ''šaknu'' i ''bel-pihati'' u staroj [[Asirija|Asiriji]] (nasljedno tome i u (Novom) [[Babilon]]u?), prvim većim monarhijama zapadno od [[Daleki istok|Dalekog istoka]], gdje je vjerojatnije da se radi o modelu pokrajinske organizacije.

U novije vrijeme, najčešće pogrdno, riječ satrap se koristi za opisivanje podanika i suradnika neke moćne osobe ili subjekta u politici ili biznisu.

== Vidi također ==
* [[Perzijska Monarhija]]
** [[Ahemenidska Monarhija]]
** [[Seleukidska Monarhija]]
** [[Partska Monarhija]]
** [[Sasanidska Monarhija]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.livius.org/sao-sd/satrap/satrap.htm Satrapi i satrapije, Livius.org]
* [http://www.iranicaonline.org/articles/achaemenid-satrapies Achaemenid Satrapies, Iranica]

[[Kategorija:Satrapi|*]]
[[Kategorija:Ahemenidska Monarhija]]
[[Kategorija:Antička Makedonija]]
[[Kategorija:Partska Monarhija]]
[[Kategorija:Sasanidska Monarhija]]
[[Kategorija:Perzijske titule]]</text>
      <sha1>8pviydym5thn52zjokgsvilsfi9tlb7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Paradoks</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51993</id>
    <revision>
      <id>41261284</id>
      <parentid>41236075</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T15:07:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A02:27B0:4C04:ED40:B163:B3F9:1A8B:7645</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Primjeri paradoksa */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1083" xml:space="preserve">'''Paradoks''' ([[grčki jezik|grč.]] παράδοξος, ''paradoksos'' = nevjerojatan; ''para-'' = protiv, ''dóxa'' = mišljenje) jest misao i [[figure (jezik)|figura]] koja u sebi sadrži proturječnost nekoj tvrdnji koja je općeprihvaćena, ili nekom ispravnom [[zaključak|zaključku]]. Paradoks je važno sredstvo u [[govorništvo|govorništvu]] jer se njime postiže veća uvjerljivost misli koju govornik zastupa.

Paradoks se od [[oksimoron]]a i [[ironija|ironije]] razlikuje po tome što njegovi pojmovi nisu proturječni, nego samo neskladni.


== Primjeri paradoksa ==

Poznati paradoks dolazi iz stare Grčke, a glasi: ''&quot;Znam da ništa ne znam&quot;''. Njegovim se autorom smatra filozof [[Sokrat]]. Primjetna je obostrana negacija dijelova zaključka.

Postoje također i [[matematika|matematički]] paradoksi, ali su najčešći upravo [[logika|logički]]. [[filozofija|Filozof]] [[Zenon iz Eleje|Zenon]] poznat je po svojim - [[Zenon iz Eleje#Zenonovi paradoksi|Zenonovim paradoksima]].


{{Commonscat|Paradox}}

[[Kategorija:Paradoksi]]
[[Kategorija:Figure misli]]</text>
      <sha1>qudylkxebta8mc6235yg1au7igy1707</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pravci u islamu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>78018</id>
    <revision>
      <id>41261305</id>
      <parentid>41078151</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T19:02:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Bektašije */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30040" xml:space="preserve">{{Islam}}
Religija [[islam]] ima mnogo '''pravaca''', [[sekta|sekti]], škola i tradicija. Ovaj članak pokušava da zabilježi i sumira sva ova razna ubjeđenja. Postoji [[hadis]] koji govori o tome da je [[Muhammed|Poslanik Muhammed]] rekao da će se njegov [[ummet]] podijeliti na 73 grupe, te da će samo jedna ući u [[Džennet]] ([[Raj]]). Prema istom hadisu, [[ummet]] bi trebao biti podijeljen na više grupa nego ostale [[Abrahamske religije]] ([[Judaizam]] i [[Kršćanstvo]]).

= Najraniji pravci =
Nedugo nakon smrti Poslanika u tadašnjim islamskim zemljama, kao i onima koje će to tek postati, postepeno su se razvijala različita shvatanja vjere. Nad svima njima naročito su se istakla tri stava, koja su se zadržala i do dana današnjeg, uz brojne unutrašnje frakcije. Ta tri islamska učenja su:
* '''Sunitski islam''',
* '''Šiitski islam''' i 
* '''Haridžijski islam'''

== Sunitski islam ==
{{Glavni|Sunitski islam}}
Sunitski islam je najveći islamski pravac. Prema nekim izvorima, 85% muslimana svijeta pripada Sunitima.&lt;ref&gt;[http://countrystudies.us/afghanistan/61.htm Sunitski i Šiitski islam], objavljeno 4. aprila 2006&lt;/ref&gt;

Nasuprot Šiitima, Suniti vjeruju da [[Muhammed]] nije imenovao svog nasljednika prije smrti. Nakon inicijalnog perioda zbunjenosti, grupa njegovih najbližih prijatelja sastali su se i izabrali [[Ebu-Bekr]]a, Poslanikovog bliskog prijatelja i punca za prvog [[Halifa|halifu]].

Inicijalno su Suniti vjerovali da pozicija Halife treba biti demokratski izabrana, ali nakon prvih četiri [[Pravedne halife|&quot;pravednih halifa&quot;]] pozicija se okrenula u nasljednu dinastijsku vladavinu. Nakon pada [[Osmanlijska imperija|Osmanlijske imperije]] [[1923]], nestalo je [[hilafet]]a i nije izabran nijedan novi halifa.

[[Datoteka:Islam-by-country-smooth.png|desno|300px|thumb|Raspored Šiitskog i Sunitskog islama po zemljama. Sunitske zemlje su obojene zelenom, a Šiitske plavom bojom]]

=== Sunitske škole mišljenja ===
{{Glavni|Mezheb}}
Škole mišljenja ili [[Mezheb]]i su škole mišljenja, ili pravne škole, ili škole [[fikh]]a unutar Sunitskog islama. Svaki od [[ashabi|ashaba]] je imao jedinstvenu pravnu školu, ali su se te škole postepeno konsolidovale ili odbacivale, pa su sada vidljive četiri škole mišljenja. To su:
* '''Hanefijski mezheb''',
* '''Hanbelijski mezheb''',
* '''Malikijski mezheb''' i
* '''Šafijski mezheb'''.
Razlike između tih škola manifestuju se u malim razlikama u praktikovanju islama, pa ih mnogi sunitski muslimani smatraju u osnovi istim.

==== Hanefijski mezheb ====
{{Glavni|Hanefijski mezheb}}
Osnovan od strane imama [[Ebu Hanifa|Ebu Hanife]]. Smatra se jednom od ''&quot;najmekših&quot;'' islamskih škola, otvorena je za moderne ideje. Dominantna je među sunitima u sjevernom [[Egipat|Egiptu]], [[Indija|Indijskom]] podkontinentu, [[Irak]]u, [[Turska|Turskoj]] i mnogim zapadnim zemljama.

Bosanskohercegovački muslimani najvećim dijelom pripadaju ovom mezhebu, a učenje ovog mezheba je službeno i u &quot;Islamskoj zajednici&quot; Bosne i Hercegovine.

===== Barelvi =====
{{Glavni|Barelvije}}
Barelvije su sljedbenici pokreta unutar Sunitskog islama koji je počeo u [[Indija|Indiji]] i slijede [[fikh]] imama [[Ebu Hanifa|Ebu Hanife]]. Najveći oponenti Barelvijama su Sunitski reformatorski pokreti kao što je Deobandizam u Indiji i Vehabizam u Saudijskoj Arabiji. Uopšteno Barelvije zovu sebe ''Ehli Sunnet Wel Džemat'', ili često samo jednostavno ''Suniti''.

===== Deobandi =====
{{Glavni|Deobandi}}
Deobandi su muslimani južne Azije i [[Afganistan]]a, koji slijede [[fikh]] imama [[Ebu Hanifa|Ebu Hanife]]. Za [[Taliban]]e se smatra da slijede učenje Deobandi škole.

==== Malikijski mezheb ====
{{Glavni|Malikijski mezheb}}
Malikijska škola crpi učenja [[Imam Malik|Imama Malika]]. Najviše se prakticira u [[Sjeverna Afrika|Sjevernoj]] i [[Zapadna Afrika|zapadnoj Africi]]. Ovo je druga po veličini škola, koju slijedi otprilike oko 25% muslimana.

==== Šafijski mezheb ====
{{Glavni|Šafijski mezheb}}
Za osnivača ovog mezheba smatra se [[Imam Šafija]]. Otprilike 15% muslimana širom svijeta su sljedbenici ovog mezheba. Najviše sljedbenika ima u [[Egipat|Egiptu]], [[Somalija|Somaliji]], [[Indonezija|Indoneziji]], [[Tajland]]u, [[Singapur]]u i na [[Filipini]]ma. Ova škola je službena kod vlada Bruneija i Malezije.

==== Hanbelijski mezheb ====
{{Glavni|Hanbelijski mezheb}}
Smatra se najkonzervativnijim od sva četiri mezheba. Škola je dobila ime po imamu [[Ahmed ibn Hanbel|Ahmedu ibn Hanbelu]] koji je bio učenik Šafije. Ovaj mezheb preovladava u [[Saudijska Arabija|Saudijskoj Arabiji]], [[Katar]]u, [[Ujedinjeni Arapski Emirati|Ujedinjenim Arapskim Emiratima]], [[Bahrein]]u, te dijelovima [[Oman]]a.

== Šiitski islam ==
{{Glavni|Šiitski islam}}
Šiitski islam je drugi najveći islamski pravac.

Šiitski muslimani vjeruju da je [[Alija ibn Ebu-Talib]] izabran od strane [[Muhammed|Poslanika]] da bude vođa islamske zajednice. Oni ga označavaju kao prvog imama. Ostali imami su Alijini potomci. Najveća grupa Šiita vjeruje u ukupno [[12 imama]]. Prema njihovom vjerovanju dvanaesti imam bi se trebao pojaviti neposredno prije [[kijamet]]a, odnosno [[sudnji dan|sudnjeg dana]]. Šiitski [[hadis]]i uključuju govor imama.

=== Šiitske grupacije ===
Šije, odnosno pripadnici Šiitskog islama, smatraju da je Poslanik Muhammed . imenovao svog nasljednika prije smrti i smatraju da je [[Alija ibn Ebu-Talib]] trebao da bude njegov nasljednik. Također smatraju da jedino Muhammedova porodica ima pravo da vodi islamski [[ummet]].

Šiitski islam je također podijeljen na brojne grupacije od kojih su najznačajnije jedine tri preostale:
* '''Imamiti''' ili '''Džaferije''', sljedbenici 12 imama,
* '''Zeidi''' i
* '''Ismailiti'''

Osim njih postojale su još i:
* '''[[Batinije]]''',
* '''[[Nizariti]]''',
* '''[[Musta'liti]]''',
* '''[[Druzi]]''' i
* '''[[Mukann'ahiti]]'''.

==== Imamije ====
{{Glavni|Imamije}}
Imamije su najveća grupacija Šiitske škole mišljenja. Čine oko 80% svih Šija. Najdominantniji su u [[Azerbejdžan]]u, [[Iran]]u, [[Irak]]u, [[Libanon]]u i [[Bahrein]]u. Vjeruju u broj od 12 imama, potomaka [[Muhammed|Poslanika]], i vjeruju da će dvanaesti imam biti [[Mehdi]].

==== Zeidi ====
{{Glavni|Zeidi}}
Zeidi su se odvojili od Imamita i Ismailita prilikom neslaganja oko toga ko je peti imam. Imamiti i Ismailiti vjeruju da je to bio [[Muhamed el-Bakir]], dok Zeidi vjeruju da je to bio njegov polubrat [[Zeid ibn Ali]] odnosno, drugim imenom Zeid el-Šehid.

==== Ismailije ====
{{Glavni|Ismailije}}
Ismailije i Imamije inicijalno prihataju iste principe u ranoj historiji. Međutim, do njihovog odvajanja je došlo prilikom prihvaćanja šestog imama, sina [[Džafer es-Sadik]]a po imenu [[Ismail bin Džafer]]. Ismail je umro u ranoj mladosti, još za vrijeme života njegovog oca, koji je na njegovu [[dženaza|dženazu]] sazvao svjedoke uključujuci guvernera [[Medina|Medine]]. Ismailije smatraju da Ismail nije umro, nego da je ta dženaza bila sazvana sa ciljem da se prikrije istina zbog straha od Abasidskog halife. Ismailije također vjeruju da je Ismail otišao u skrovitost, i da će se pojaviti kao [[Mehdi]].

==== Batinije ====
{{Glavni|Batinije}}
Batinije naučavaju unutarnji, skriveni, tajnoviti smisao Kur'anskih iskaza, te ih podvrgavaju alegorijskom tumačenju, (te'vil), kako bi dospjeli do unutarnje istine objavljenog učenja. Kod [[Gazali]]ja, batini je tehnički naziv ali i historijska oznaka koja se odnosi na sljedbu Batinija.

==== Talimije ====
{{Glavni|Talimije}}
Talimije su sljedbenici učenja o podučavanju od nepogrešivog imama. Talimije su ogranak [[Ismailiti|Ismailita]] i naučavali su da je istina samo u podučenosti i podučavanju (ta'lim) od nepogrešivog učitelja (mu'allim ma'sum). Gazali izjednačava Talimije sa [[Batinije|Batinijama]].

== Haridžijski islam ==
{{Glavni|Haridžije}}
Haridžije, odnosno &quot;pobunjenici&quot; ili &quot;oni koji su se odcijepili&quot; je termin koji označava islamsku sektu koja je originalno podržavala [[Alija ibn Ebu-Talib|Alijin]] [[Hilafet]]. Nakon što je on pregovarao i postigao arbitražu sa [[Muavija ibn Ebu-Sufjan|Muavijom]] tokom islamskog građanskog rata u 7. vijeku, oni su se ''odcijepili'', tj. otkazali su lojalnost halifi.&lt;ref&gt;[http://www.globalsecurity.org/military/intro/islam-kharijite.htm Pregled Haridžijskog islama]&lt;/ref&gt; Nakon toga pokrenuli su sukob sa halifinim ljudima, u kojem bivaju poraženi. Smatraju se odgovornim za ubistvo Alije r.a.

U osnovi Haridžijski islam ima tri osnovna načela:
* priznavanje samo dvojice [[Pravedne halife|pravednih halifa]], [[Ebu-Bekr]]a i [[Omer ibn El-Hattab|Omera]]
* počinioci velikog grijeha smatraju se nevjernicima
* obaveznost ustajanja protiv halife/imama koji krši [[sunnet]]&lt;ref&gt;[http://www.znaci.com/osnovi_vjerovanja/akaid/art119_0.html Haridžijske sekte i njihova misao prema Šehrestaniju]&lt;/ref&gt;

Haridžijsko shvatanje islama u mnogome podsjeća na [[Talibani|Talibansku]] praksu u modernom dobu, a djelovanje im se podudara sa najpoznatijom terorističkom organizacijom [[Al-Kaida|el-Kaidom]].

=== Haridžijske grupacije ===
Haridžijski ortodoksni i fanatični stavovi, koji su imali za posljedicu obračunavanje sa neistomišljenicima vodili su ih iz sukoba u sukob sa pripadnicima ostalih islamskih škola mišljenja. S obzirom da nisu bili mnogobrojni, gubili su većinom sve bitke. Jedina preživjela grupacija Haridžija u modernom dobu su [[Ibadije]], koji su imali najliberalnije stavove i koji su uspjeli organizirati svoj život sa ostalim zajednicama. Osim njih postojali su još i:
* [[Ezarika]],
* [[Buhejsije]],
* [[Mukrimije]],
* [[Adžaride]],
* [[Nedždat]],
* [[Hafsije]],
* [[Harisije]],
* [[Sufrije]],
i mnoge druge.

==== Ezarika ====
{{Glavni|Ezarika}}
El-Ezarika je bila najmnogoljudnija a ujedno i najekstremnija Haridžijska sekta. Ime je dobila po imenu Ebu Rešida Nafi ibn Ezreka. Nastanili su se u Perziji, a došli su iz Basre. U borbama koje su vodili protiv muslimanske vojske iz Basre, a koje su trajale punih 19 godina, poraženi su, i time se označava njihov kraj. Gotovo svi islamski učenjaci se slažu da su svojim ekstremističkim stavovima zastranili u vjeri.

==== Nedždat ====
{{Glavni|Nedždat}}
Nastali su od vojske koja je krenula u pomoć Ezarikama pod vodstvom Nedžda ibn Amir el-Hanefija i jednog dijela nezadovoljnika Ezarika, koji su obavijestili Nedžda o Ezrekovim zastranjenjima u vjeri i priklonili se Nedždovoj vojsci. Osnovna neslaganja te dvije skupine, a koje su bile brana njihovom ujedinjenju bila su u tome što su Nedždati smatrali da je dozvoljeno sakrivati svoju vjeru (''tekijja'') ukoliko situacija tako nalaže i da muslimanskom [[ummet]]u nije potreban predvodnik ([[halifa]] ili [[imam]]).

==== Ibadije ====
{{Glavni|Ibadije}}
Jedina preživjela Haridžijska grupacija su Ibadije, koji su koncentrisani uglavnom u [[Oman]]u. Njihovo vjerovanje se razlikuje od ostalih Haridžija po tome što oni vjeruju da su oni koji ne slijede njihovo učenje nevjernici, ali ne i mnogobošci. Ostale muslimane neharidžije smatraju ''muwehhidunima'' odnosno onima koji vjeruju u [[Tewhid|Božje jedinstvo]], ali ne i vjernicima.

Upravo ova umjerenost omogućila im je da prežive do danas.

= Ostali pravci =
Pod ostalim pravcima svrstaćemo sve one pravce u islamu koji nisu nastali u doba života [[Muhammed|Poslanikovih .]] savremenika, te one koji se ne mogu svrstati unutar jedne od osnovnih grupa, kao njena podgrupa ili varijacija.

== Sufizam - Tarikat ==
{{Glavni|Sufizam}}{{Glavni|Tarikat}}
Sufizam je termin koji označava asketski i mistički pokret unutar islama, školu ezoterične islamske filozofije bazirane na istraživanju spiritualne istine kao definitivnog cilja i postignuća. Sufizam nije ogranak sam po sebi jer [[Sufije]] sami sebe ne svrstavaju ni u jednu granu islama, mada pripadnici mogu imati i Sunitska i Šiitska uvjerenja.

=== Sufijski redovi - Tarikatski redovi ===
{{Glavni|Tarikat}}{{Glavni|Sufizam}}
Sufije se u svome praktikovanju okupljaju u redove koji se zovu tarikati. Tarikat je plan i program te metod i režim nekog sufijskog reda. Postoji dvanaest glavnih tarikatskih redova. Oni se u svom cilju ujedinjuju ali se kod primjene, u izvjesnim propisima razlikuju.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.com/osnovi_vjerovanja/tesavvuf/art411_0.html Osnovno o derviškim redovima prema riječima Fejzulah ef. Hadžibajrića]&lt;/ref&gt; Sufije koji se nalaze u tarikatu nazivaju se [[Derviši]].

==== Kadirije ====
{{Glavni|Kadirije}}
Kadirije ili Kaderije su jedan od najstarijih Sufijskih tarikata. Dobili su ime po [[Abdul Kadir Gejlani]]ju. Ovo je jedan od najrasprostranjenijih redova u islamskom svijetu i može se naći u [[Indija|Indiji]], [[Pakistan]]u, [[Turska|Turskoj]] i istočnoj i zapadnoj [[Afrika|Africi]]. Također postoji mnogo pripadnika i na [[Balkan]]u. Vjeruju u fundamentalne principe islama, ali interpretiraju ih kroz mistička iskustva.

Najpoznatija [[tekija]] u Bosni i Hercegovini je: [[hadži Sinanova tekija]]

==== Nakšibendije ====
{{Glavni|Nakšibendije}}
Nakšibendije su jedan od najvećih Sufijskih redova. Osnovan je [[1380]]. godine. Red je prepoznatljiv po svom tihom [[zikr]]u (slavljenju Boga). Riječ ''Nakšibendi'' dolazi od imena Behauddina Nakšibenda, mada se smatra da je osnivač ovog reda Ebu Jakub Jusuf el-Hamedani.

Nakšibendijski tarikat je danas najbrojniji tarikat u BiH.

Poznate nakšibendijske tekije u Bosni i Hercegovini su : [[Gaziler]] (današnji Higijenski zavod u Sarajevu), [[Skenderija]], [[Jedileri]],[[Tekija na Oglavku]] i [[Tekija u Vukeljićima]].

==== Bektašije ====
{{Glavni|Bektašije}}
Bektašije su osnovane u 13. vijeku od strane [[Hacı Bektaş Veli|hadži-Bektaš Veli]]ja, kojeg su pripadnici ovog tarikata proglasili svetim. Njegovi pristalice smatraju da on potiče od direktne loze Poslanika.&lt;ref&gt;[http://bektashi.net/kelamusifa.html Bektašije]&lt;/ref&gt; Ovaj tarikat je pretrpio veliki uticaj od strane Hurufizma i anadolijskih kršćanskih sekti iz kojih crpe ideje poput trojstva ([[Allah]] - [[Muhammed]] - [[Alija ibn Ebu-Talib|Alija]])&lt;ref&gt;[http://www.znaci.com/nas_dijalog/pitanja/art354_0.html O Bektašijama - Samir Berglerović]&lt;/ref&gt;. Reorganizovao ih je [[Balim Sultan]] u 15. vijeku. Bektašije su koncentrirani u Turskoj i Albaniji.

==== Mevlevije ====
{{Glavni|Mevlevije}}
Osnivač Mevlevijskog reda je [[Dželaludin Rumi]]. Pripadnici ovog tarikata prepoznatljivi su po svom plesu, tokom kojeg kružeći zikre. Sam ples izmislio je Rumi, kada je tužan zbog gubitka najboljeg prijatelja čuo zvuke kovača. Zovu ih ''[[Kružeći derviši]]''. Iz [[Konja|Konje]] se ovaj red proširio po cijeloj Turskoj i dijelovima Zapadne Azije.

Poznati [[Bošnjaci]] pripadnici ovog tarikata su: [[Ishak-beg Ishaković]], [[Fadil-paša Šerifović]] i reisul-ulema [[Džemaludin Čaušević]]. [[Meša Selimović]] je u svojoj knjizi &quot;[[Derviš i smrt]]&quot; opisao derviša [[Ahmed Nurudin|Ahmeda Nurudina]], šejha tekije Mevlevijskog reda.

==== Jesevije ====
Osnivač ovog derviškog reda je Ahmed ibn Ibrahim ibn Ali Jesavi, a jedan od najpoznatijih Jesevija bio je [[Junuz Emre]]

==== Rufaije ====
{{Glavni|Rufaije}}
Osnivač ovog reda je Ahmed Rufai. Rufaije ili Rifaije su derviški red koji je najpoznatiji po svome načinu praktikovanja slavljenja Boga ([[Zikr]]a), prilikom kojeg oni probadaju svoje lice iglama, a često njihov zikr uključuje i igre sa vatrom. Najvažnija središta ovog reda su se nalazila u [[Istanbul]]u, a poznati su i Rufaije iz [[Albanija|Albanije]] i [[Bosna i Hercegovina|Bosne]]. Najpoznatiji Rufaija kod nas bio je Mustafa Karkin. Najpoznatija tekija u BiH je džamija Mimar Sinan.

==== Čištije ====
{{Glavni|Čištije}}
Ovo je jedan od glavnih sufijskih tarikata južne Azije. Osnivač Čištija je Mu'inuddin Čišti. Tarikat ima jednostavno učenje a karakteriše ga ekstremni entuzijazam za muziku i poeziju. Njihova muzika je poznata kao qawali muzika, koju je svirao i popularni [[Nusret Fatih Ali Khan]]. Centralno mjesto u obredima tarikata zauzimaju masovne i ekstravagantne ceremonije kod turbeta šejhova tarikata.

==== Bedevije ====
{{Glavni|Bedevije}}
Bedevije su osnovane u 13. vijeku. Osnivač je [[Ahmed el-Bedevi]]. Nemaju jasnu doktrinu. Nisu imali glavnih učenjaka, niti pisaca. Vrlo često je ovaj kult bio subjekt cenzure od strane [[Ulema|Uleme]].

==== Kubravije ====
Osnivač ovog reda je Nedžmudin Kubra. Osnovan je u 13. vijeku. Potiču iz Centralne Azije. Njegovi pristalice vjeruju da potiče iz direktne loze [[Muhammed|Poslanika]]&lt;ref&gt;[http://www.kubrawi.org/genelogy.html]&lt;/ref&gt;

==== Šazilije ====
{{Glavni|Šazilije}}
Osnivač ovog tarikata je Ebu Hasan Eš-Šazili. Ovo je najpopularniji sufijski red u sjevernoj Africi. Njihovi pripadnici također vjeruju da je Ebu Hasan Eš-Šazili iz direktne [[Muhammed|Poslanikove]] loze.

==== Desukije ====
Sufijski red osnovan u Egiptu, od strane Ibrahima Desukija. Tokom [[Osmanlijsko carstvo|Osmanlijskog vremena]] ovaj red imao je brojne tekije u [[Istanbul]]u skupa sa Bedevijskim redom. Ove tekije su zatvorene kada je [[Turska]] postala [[republika]].

==== Halvetije ====
{{Glavni|Halvetije}}
Osnivač je Muhammed el-Halveti. Smatra se da ovaj tarikat nije dobio ime kao većina njih po svome osnivaču, nego po [[Arapski jezik|arapskoj]] riječi halvet koja znači osamljivanje ili odvojenost, po kojem su ovi derviši bili poznati.&lt;ref&gt;[http://www.mullasadra.com/rijecniksufijski.html Riječnik sufijskih izraza - Fejzulah Hadžibajrić]&lt;/ref&gt; Jedan je od rasprostranjenijih redova. Njegov rast zabilježen je tokom [[Osmanlijsko carstvo|Osmanlijskih vremena]]. Halvetije su još uvijek jake u [[Egipat|Egiptu]] gdje sufijski redovi dobijaju određenu pomoć od vlade.

Najpoznatiji Halvetija u Bosni i Hercegovini bio je [[Gazi Husref-beg]].

== Selefizam ==
{{Glavni|Selefije}}
Selefije propovjedaju islamski [[monoteizam]], odnosno [[tevhid]], i preuzimaju određena učenja od [[Ibn Tejmije]], [[Sirija|sirijskog]] učenjaka iz 14. vijeka. Selefizam je u osnovi u sukobu sa [[Sufizam|Sufizmom]] i [[Šiitski islam|Šiitskim islamom]], koje smatraju hereticima. Selefijska teologija zastupa puritansko i pravno stajalište u stvarima vjere i religijskoj praksi. Oni smatraju da je njihov zadatak da vrate [[islam]] u stanje kakvo je bio u doba [[Muhammed|Poslanika]] i njegovih [[Pravedne halife|Pravednih halifa]]. Žele da izbace sve novotarije, itolatorije, devijacije i hereze.

=== Pokreti unutar Selefizma ===
Nisu poznata veća raslojavanja unutar Selefizma, osim što u novije vrijeme ostale islamske grupacije koristeći naziv reformatora i učenjaka Muhammeda ibn Abdul Vehaba, nazivaju Selefije Vehabijama.

==== Vehabizam ====
{{Glavni|Vehabije}}
Vehabizam je pokret koji je dobio ime po svom začetniku [[Muhammed ibn Abdul Vehab]]u u 18.vijeku. Abdul Vehab se školovao pod okriljem [[Sunitski islam|Sunitskog islama]], i izučavao je [[fikh]] [[Hanbelijski mezheb|Hanbelijskog mezheba]], no međutim, kad god bi primijetio neko neslaganje, on bi se priklonio onoj pravnoj školi koja je, prema njegovom mišljenju, imala ispravnije mišljenje. Ovaj pokret dominantan je u [[Saudijska Arabija|Saudijskoj Arabiji]].

U Bosni i Hercegovini je prisutan određen broj vjernika koji prihvataju mišljenja Abdul Vehaba, ali oni ne prihvataju naziv Vehabije, nego sebe rađe zovu [[Selefije|Selefijama]].&lt;ref&gt;[http://www.bhmuslimmonitor.com/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=1710&amp;Itemid=156 Selefije ili Vehabije]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

= Sekte unutar islama =
Ovdje su svrstani pravci koji za sebe smatraju da su muslimani, ali koje matica ne smatra muslimanima.

== Ahmedije ==
{{Glavni|Ahmedije}}
Članovi Ahmedija pokreta su sljedbenici [[Mirza Gulam Ahmed|Mirze Gulama Ahmeda]], koji je tvrdio da je obećani [[Mesija]] i [[Mehdi]]. Sljedbenici su podijeljeni u dvije grupe Ahmedijanski muslimanski džemat i Lahorski ahmedijanski pokret. Većina Ahmedija smatra sebe muslimanima, ali sa stanovišta matičnih muslimana, oni su sekta koja je isključena iz okvira islamske zajednice jer se Mirza Gulam Ahmed proglasio poslanikom.

== Kuranije ==
{{Glavni|Kuranije}}
Kuranije je naziv za religioznu grupu ljudi koji sebe sami zovu ''pokornima'', no zbog njihove prakse vjerovanja u [[Kur'an]] a ne i u [[Hadis]]e, prozvani su Kuranijama.

S obzirom da ne vjeruju u Hadis, niti u bilo kakve druge religiozne izvore, oni ne obavljaju namaz u obliku u kojem ga obavlja većina muslimana, nego smatraju da svako može obaviti namaz onako kako on osjeća da je potrebno, te da su u Kur'anu date upute šta je zabranjeno, a šta dozvoljeno u namazu.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Kur'anska Radionica |url=http://www.inet.ba/~hardy/kuranska_radionica.htm |access-date=2010-04-10 |archivedate=2009-04-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090426010326/http://www.inet.ba/~hardy/kuranska_radionica.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

== Zikri ==
{{Glavni|Zikri}}
U religioznoj praksi Zikri se bitno razlikuju od matičnih muslimana, i postoje razlike u mišljenju da li ih treba zvati Suniti, Sufije ili sekta. Zikri obavljaju pet puta dnevne molitve koje zovu Zikr, za razliku od ostalih muslimana koji obavljaju [[Namaz]].

== Nacija islama ==
{{Glavni|Nacija islama}}
Nacija islama je osnovana od [[Wallace Fard Muhammad|Wallacea Fard Muhammada]] 1930. sa ciljem ponovnog uvođenja duhovnog, socijalnog i ekonomskog stanja crnog čovjeka i žene u [[Amerika|Americi]] i svijetu. Njihovo učenje je dosta odstupilo od matičnog islama, tim prije što oni sa jedne strane vjeruju da je Fard Božija inkarnacija, i prema gotovo svim muslimanima oni su proglašeni za heretički kult.

Jedan od najpoznatijih pripadnika nacije islama bio je [[Malcolm X]] koji se kasnije odrekao tog učenja, zbog čega su ga i ubili.

=== Petostepenici ===
Grana [[Nacija islama|Nacije islama]], ova grupa je formirana u [[Harlem]]u 1960. Njihova vjerovanja se fokusiraju na dovođenju pravde za Afroameričku mladež. Također vjeruju da je Bog crnac. Imaju veoma malo veze sa originalnim islamom.

= Škole Kelama =
{{Glavni|Kelam}}
Kelam je jedna od religioznih nauka u islamu. U [[Arapski|arapskom jeziku]] ova riječ znači &quot;govor&quot;, i odnosi se na islamsku tradiciju traženja teologičkih principa kroz dialektiku. Ovaj termin se često prevodi kao teologija.

== Ašarijska škola ==
Ašari je škola ''rane islamske filozofije'' osnovane u 10.vijeku. Bila je instrument u drastičnoj promjeni smjera islama, i postavila je osnove zatvaranju vrata [[idžtihad]]a vijekovima kasnije u [[Osmanlijska imperija|Osmanlijskoj imperiji]]. Ašaritski pogled je bio da je shvatanje jedinstvene prirode i karakteristika [[Bog]]a iznda ljudskih mogućnosti.

== Maturidijska škola ==
Maturidi su oni koji slijede [[Ebu Mensur El-Maturidi]]jevu teologiju, koja je bliska varijanta Ašarijskoj školi. Tačke po kojima se razlikuju su priroda vjerovanja i mjesto ljudskog razuma. Maturidijski stav je da se [[iman]] ne povećava i ne smanjuje, nego da se samo povećava i smanjuje pobožnost ([[takvaluk]]). Maturidi govore da je ljudski um u stanju da spozna bez pomoći ili prosvjetljenja da su neki osnovni grijehovi sami po sebi grijeh, (kao što su npr. ubistvo ili alkohol), dok Ašarije smatraju da ljudski um nije u stanju da spozna takvo nešto bez Božanskog prosvjetljenja.

== Mutezilska škola ==
{{Glavni|Mutezilije}}
Mutezilska teologija potiče iz 8. vijeka iz [[Basra|Basre]] kada je Vasil ibn Ata napustio učenje [[El-Hasan el-Basri]]ja nakon teološke rasprave. On i njegovi sljedbenici su raširili logiku i racionalizam [[Grčka filozofija|Grčke filozofije]], nastojeći da ih kombinuju sa islamskim doktrinama i pokažu kako su obje nerazdvojno kompatibilne. Mutezilije su diskutovali filozofska pitanja kao što su da li je [[Kur'an]] stvoren ili vječan, da li je [[zlo]] kreirano od strane [[Bog]]a, predodređenje protiv slobodne volje, da li bi [[Allah]]ove atribute u Kur'anu trebalo interpretirati alegorijski ili literarno, i da li će grešni vjernici biti kažnjeni vječno u [[Pakao|Paklu]] ([[Džehennem]]u).

&lt;!--------------------------- ostavljeno za dalje proširivanje članka
==Movements within sects==

===Liberals===
{{main|Liberal movements within Islam}}
Liberal and progressive movements have in common a religious outlook which depends mainly on [[ijtihad]] or re-interpretations of scriptures. Liberal Muslims believe in greater autonomy of the individual in interpretation of scripture, a critical examination of religious texts, gender equality, and a modern view of culture, tradition, and other ritualistic practices in Islam.

===Islamism===
{{main|Islamism}}
Islamism is a term that refers to a set of political ideologies derived from various fundamentalist views, which hold that Islam is not only a religion, but a political system governing the legal, economic and social imperatives of the state. The religious views of Islamist organizations vary. The most prominent group is probably [[Al-Qaeda]], which is believed to be responsible for the [[September 11, 2001 attacks]]. Other groups include the [[Muslim Brotherhood]], the largest opposition party in [[Egypt]], and [[Hezbollah]] in [[Lebanon]].  Although violence is often employed by some organizations as a means to an end, not all Islamist movements are violent.

===Tablighi Jama'at===
{{main|Tablighi Jamaat}}
Originating in [[India]] in the Mewat province, Tablighi Jama'at aims to bring spiritual awakening to the world [[Muslim]]s.  It was [[Mawlana Muhammad Ilyas]] who laid the spiritual foundation of the Movement.

==Other sects==

''The followers of these sects consider themselves to be Muslim, but are not recognized as such by the mainstream.''

==[[Ghulat|Related Faiths]]==

''The followers of these religions do not consider themselves to be Muslim, but have a strong connection to the religion of Islam.''

===Yazidi===
{{main|Yazidi}}
The Yazidi are adherents of a small Middle Eastern religion whose followers are sometimes called &quot;devil worshippers&quot; by mainstream Muslims. This is because they sometimes refer to their god as &quot;Shatan&quot;. They are primarily ethnic Kurds, and most Yazidis live near [[Mosul, Iraq]]. Yazidi theology is complex, and in fact it's a closely guarded secret. They are [[crypto-pagans]]. They venerate a great leader they call Sheik Adi, a supreme creator, and another deity called &quot;[[Melek Taus]]&quot;, variably translated as 'King Peacock' or 'The Peacock Angel'.  Like the Druze and other crypto-pagan groups, they have suffered persecution from the dominant Muslims, and have, as a result, taken up Islamic and Arabic practices as a cover for their pagan religion.

===Druze===
{{main|Druze}}
The Druze are a small distinct community whose religion resembles Islam, with aspects of [[Greek philosophy]].  Many Muslims consider them to be Muslims, but Druze do not consider themselves to be Islamic. The religion developed in the 11th century around the figure of [[Al-Hakim bi-Amr Allah]], a [[Caliph]] who claimed to be God. The Druze keep the tenets of their Faith secret, and very few details are known. They neither accept converts nor recognize conversion from their religion to another. They are located primarily in the [[Levant]].

===Bábism===
{{main|Bábism}}
In 1844 a young man from [[Shiraz, Iran]] proclaimed to be the [[Mahdi]] and took on the title of &quot;The [[Báb]]&quot;. The religion he began officially broke away from [[Islam]], and gained a significant following in Iran. His followers were called heretics by the state, and in 1850 the Báb was publicly executed.  Most Babis accepted the claims of [[Bahá'u'lláh]], henceforth considering themselves [[#Bahá'í|Bahá'ís]]. &lt;ref name=&quot;colebabi&quot;&gt;[http://www-personal.umich.edu/~jrcole/bahai/2000/urbanbh2.htm Religious Dissidence and Urban Leadership: Bahais in Qajar Shiraz and Tehran], by Juan Cole, originally published in Iran: Journal of the British Institute of Persian Studies 37 (1999): 123-142&lt;/ref&gt;

===Bahá'í===
{{main|Bahá'í Faith}}
Following the death of the Báb the majority of Bábís turned to [[Bahá'u'lláh]], a respected leader of that community, eventually calling themselves Bahá'ís.  Bahá'ís believe that the Bábí and Islamic prophecies of the end times and the return of the [[Mahdi]] and [[Jesus]] were fulfilled.  As does the [[Shaykh Ahmad|Shaykhi]] school of islamic interpretation, to which this group is historically connected, Bahá'ís interpret Islamic (and other) [[eschatology]] symbolically and metaphorically.  Bahá'ís believe Bahá'u'lláh to be a [[Manifestation of God]], a messenger on par with Muhammad. Due to its background and history, it is sometimes categorized as a sect of Islam, which is denied by its adherents and the [[Muslim]] mainstream. Bahá'ís are persecuted as [[apostate]]s in some Islamic countries, especially [[Iran]].

===Sikhism===
{{main|Sikhism}}
Sikhism has had strong influence from both Islam and Hinduism but more from the latter.
-----------------------------&gt;

= Reference =
&lt;references /&gt;

= Također pogledajte =
* [[Islam]]
* [[Historija islama]]

= Vanjski linkovi =
* [http://www.novihorizonti.com/test/tekst.asp?ArtikalID=889 Pravnici najpoznatijih mezheba]
* [http://www.bhmuslimmonitor.com/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=1072&amp;Itemid=160 Haridžije]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://bosnjaci.net/prilog.php?pid=19904 Selefije ili Vehabije]
* [http://ehlulbejt.port5.com/podjele_u_shizmu/ Podjele u Šiizmu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071226233453/http://ehlulbejt.port5.com/podjele_u_shizmu/ |date=2007-12-26 }}
* [http://www.znaci.com/osnovi_vjerovanja/akaid/art119_0.html Haridžijske sekte]
* [http://www.ahmadija.ba Oficijelni sajt Ahmedija]
* [http://www.znaci.com/osnovi_vjerovanja/tesavvuf/art411_0.html Osnovno o derviškim redovima]

[[Kategorija:Islam]]</text>
      <sha1>6jfuoacpdextagju9uir3lgjvradbj9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Bektaši</title>
    <ns>0</ns>
    <id>78020</id>
    <revision>
      <id>41261303</id>
      <parentid>41192717</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T18:57:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5907" xml:space="preserve">[[Datoteka:Tempulli i bektashinjve ne vlore.jpg|thumb|Bektašijska tekija u [[Vlora|Vlori]].]]

'''Bektašije''' su [[islam]]sko versko bratstvo koje sledi učenja [[Hacı Bektaş Veli|hadži-Bektaša Velija]], anatolijskog mistika i derviša iz [[13. vijek|13. veka]]. Bektašije su pobornici islamskog misticizma ([[sufizam|sufizma]]), bliski [[šijitizam|šiitskom]] ogranku islama. 

Tokom osmanlijskog perioda, bektašizam se iz [[Anatolija|Anatolije]] raširio [[Balkan]]om, a bili su veoma uticajni među [[janjičari|janičarima]]. Bektašije su gajile nepoštovanje prema društvenoj hijerarhiji i prema raširenim običajima i obredima, što je našlo izraza u bezbrojnim šalama o bektašijama.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Osmansko carstvo |url=http://cdsee.org/pdf/WorkBook1_sr.pdf |access-date=2010-04-10 |archivedate=2010-02-15 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100215192930/http://www.cdsee.org/pdf/WorkBook1_sr.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

Danas se ovo učenje posebno sačuvalo među [[Albanci]]ma u [[Albanija|Albaniji]], [[Makedonija|Makedoniji]] i [[Kosovo|Kosovu]]. 

== Povijest ==
Nastanak derviškog reda bektašija se veže za [[jesevije]], s tim da zbog mnogo drugih utjecaja nije ga moguće jednostavno ocijeniti kao ogranak jesevijskoga derviškoga reda.&lt;ref name=&quot;znaci&quot;&gt;[http://www.znaci.com/nas_dijalog/pitanja/art354_0.html Bektašije]&lt;/ref&gt; Posljednji snažan centar jesevija bio je [[Turkestan]], nakon čijeg slabljenja derviši ovoga reda počinju lutati svijetom te dobivaju atribut “lutajući derviši”. Nakon određenoga perioda jedan broj ovih derviša se povezuje s turskom vojskom.&lt;ref name=&quot;znaci&quot;/&gt;

{{Quote box
 | citat = „Držao hodža propoved u džamiji i opisivao Božju moć i svojstva. „Bog nije ni na zemlji ni na nebu, nije ni na desnoj ni na levoj strani, nije ni nad morem ni u moru. Ukratko, on se ne pokazuje u prostoru već postoji samo u srcu vernikovom“, govorio je hodža, na šta jedan bektašija ne mogaše više da se uzdrži pa reče: „O vernici, molim vas da me saslušate. Kad sam vam ja neki dan rekao da Bog nije ovde, vi ste mi rekli da sam postao nevernik, a sad kad vam hodža-efendija kaže da Bog ne postoji, vi ni reči.“&lt;ref&gt;[http://cdsee.org/pdf/WorkBook1_sr.pdf Osmansko carstvo]&lt;/ref&gt;
 | izvor = Islamska heterodoksija, šale o bektašijama
 | width = 40%
 | align = right}}

Osnivač bektašija je [[Hacı Bektaş Veli|hadži Bektaš]] iz Horosana. Pred najezdom Mongola na seldžučku državu dolazi u Anadoliju gdje i umire oko 1337. godine (Hadži Bektaš je umro u trinaestom vijeku, mislim 1227.). Bektašijski derviški red uglavnom se proširio po evropskim djelovima države. Neke od njihovih obeležja bile su: život izvan grada, ali u neposrednoj blizini, razlikovanje od drugih ljudi, te celibat posebne duhovne klase unutar reda.

U XV stoljeću sultan [[Murat I]] (Sultan Murat je umro 1389. goidine, pa nije mogao u XV stoljeću formirati janičare) u osmanlijsku vojsku uvodi novi vojni red – janičare (jeni – novi, čeri - četa). [[Janjičari|Janičari]] su prihvatili bektašije kao duhovne savjetnike. Zbog mnogih utjecaja bektašije nisu bili “ortodoksni”, nisu u potpunosti prihvaćali vjerovanje sunneta ali ih tadašnja ulema nije proganjala. Razlog tome je jaka veza sa janičarima, tadašnjim nosiocima turske osmanlijske države.&lt;ref name=&quot;znaci&quot;/&gt;

Godine [[1501]]., za starješinu središnje bektašijske tekije, tekije Pîr Evi, u gradu Koj, kod Kiršehira, imenovan je [[Bâlim Sultan]] (umro 1516.). Nazvan je “Drugi pîr” (Pîr Sânî). Bâlim Sultan uvodi neke novine. Neki članovi reda odbili su reforme Bâlim Sultana te se dotada jedinstvena zajednica bektašija podjelila na pristalice Bâlim Sultana, neki ih oslovljavaju babe, i sljedbenike učenja hadži bektaš Velija – ćelebije. Rezultat podjele bila je pobjeda ćelebija. Oni su zadržali starješinstvo nad tekijom Pîr Evi kao i vodeću ulogu u redu uopće. U XVI stoljeću, Sersam Ali-baba (umro 1589.) ustanovljava najviši položaj u hijerarhiji reda – dede-baba. Negdje do druge polovine 17. stoljeća mjesto vrhovnoga staranja redom bilo je pitanje izbora. Od oko [[1750]]. godine, starješinstvo nad redom postaje nasljedno.&lt;ref name=&quot;znaci&quot;/&gt;

Konačan sukob unutar bektašijskoga reda desio se za vrijeme Ahmeda Dželaluddina Ćelebija. Tada su nastale tri grupcije: prva koja se zvala pravim bektašijama i ona je dominantna; druga koja se zvala dede (neprijatelji su ih zvali “kadžars”, što znači “banditi”); treća je ćelebije (koju su zvali “murteti”, tj. osobe koje su izašle iz islama).&lt;ref name=&quot;znaci&quot;/&gt;

Kada je [[1826]]. godine ukinut janičarski red počeo je i veliki progon bektašija. Ubijani su, hapšeni, zatvarani, oduzimata im je imovina i uništavane ili oduzimane tekije. Preživjele grupe nastavile su djelovati u tajnosti i punoj izolaciji.&lt;ref name=&quot;znaci&quot;/&gt;

== Izvori ==
{{reflist}}

== Literatura ==
* Muhammed Seyfeddin Ibn Zulfikari Derviš Ali; Bektaşi İkrar Ayini, Kalan Publ. Prevedeno: Mahir Ünsal Eriş, Ankara, 2007 (Na [[turski jezik|turskom]])

== Vanjske veze ==
* [http://www.bektashi.net The Bektashi order of Sufis]
* [http://www.hermetics.org/bektashi.html The Bektashi Order of Dervishes]
* [http://www.alevibektasi.org/index1.html Alevi Bektasi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090528095752/http://www.alevibektasi.org/index1.html |date=2009-05-28 }}
* [http://www.bektashi.net/history-bashir Hurufi influence on Bektashism] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080907165856/http://www.bektashi.net/history-bashir |date=2008-09-07 }}
* [http://www.bektashi.net/beliefs-jokes1.html bektashi jokes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100824170552/http://www.bektashi.net/beliefs-jokes1.html |date=2010-08-24 }}

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Islam u Albaniji]]
[[Kategorija:Sufizam]]</text>
      <sha1>32v6ju0ldns2iebvgzkt657p9yov6hk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kadija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>81005</id>
    <revision>
      <id>41261369</id>
      <parentid>5371589</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:43:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3230" xml:space="preserve">{{Vslika
| ime =Kadija
| izvorno_ime =&lt;small&gt;Kadı&lt;/small&gt;
| slika_panorama =Arabischer Maler um 1335 002.jpg
| veličina_slike =280px
| opis_slike =[[Arapi|Arapski]] crtež iz [[1335]]. sa prikazom sudovanja kod kadije
| lokacija_ime =[[Popis država|Država]]
| lokacija_info =[[Datoteka:Ottoman flag.svg|22px]] [[Osmansko Carstvo]]
}}
'''Kadija''' ([[turski jezik|turski]]: Kadı, od [[arapski jezik|arapskog]]: قاضي‎ ) je naziv za [[islam]]skog [[Sudija|sudiju]] koji donosi odluke u skladu sa [[Islamsko pravo|šerijatskim pravom]].&lt;ref name=brit/&gt;

== Historijat kadija ==
Kadija se u načelu bavio samo vjerskim aspektom nekog pravnog predmeta, dakle predmetima oko nasljeđa, [[vakuf]]ima, brakovima i razvodima, iako se teoretski njegova nadležnost protezala i na [[Građansko pravo|građansko]] i [[kazneno pravo]].&lt;ref name=brit/&gt;

Ispočetka je rad kadija bio ograničen na neku vrst savjetništva, oni nisu bili direktno administrativno osoblje, već su samo arbitrirali u sporovima i balansirali presude u predmetima koji su drugi obradili. Vremenom su oni preuzeli na sebe upravljanje [[vakuf]]ima (vjerskim zakladama), brigu o imovini siročadi, hendikepiranih osoba i svih drugih koji se nisu mogli brinuti o vlastitim interesima, te nadzor nad udajama žena bez skrbnika. &lt;ref name=brit/&gt;

U svim tim pitanjima kadijina odluka je bila konačna.&lt;ref name=brit/&gt;

Kako su kadije obavljale ključnu funkciju u ranom [[islam]]skom društvu, od njih se ispočetka zahtjevalo samo da bude punoljetni slobodni muškarac, [[musliman]], dobrog karaktera, i da dobro poznaje [[Islamsko pravo|šerijatsko pravo]].&lt;ref name=brit/&gt;

Kadije su već tokom [[7. vijek|7.]] i [[8. vijek]]a trebali biti sposobni isčitavati određene pravne propise iz dobrog poznavanja [[Kuran]]a i [[hadis]]a (pouka koje je poslanik [[Muhamed]] izgovorio ili na neki drugi način sugerirao) i imati osjećaj za [[Idžma|idžmu]] (konsenzus [[ulema|uleme]]). Taj pogled je kasnije izmijenjen kako bi se omogućilo da se kadije koriste kao apsolutnim autoritetom u svom poslu, stavovima jedne od [[Mezheb|četiri ortodoksne islamske pravne škole]]. &lt;ref name=brit/&gt;

Drugi [[Kalif]] [[Omar]] je bio prvi islamski lider koji je počeo imenovati kadije da eliminira potrebu da osobno arbitrirara u svakom sporu koji je nastao u njegovoj [[Umma|ummi]] (zajednici). Nakon tog se smatralo da je vjerska dužnost vladara, da osigura provođenje pravde, preko imenovanja kadija.&lt;ref name=brit&gt;{{cite web
   |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/485374/qadi
   |title      = ''qadi''
   |publisher     = Encyclopædia Britannica
   |language      = engleski
   |accessdate = 30. 10. 2013}}&lt;/ref&gt;

=== Kadije u Osmanskom Carstvu ===
Kadije su bile nosioci pravnog sistema [[Osmansko Carstvo|Osmanskog Carstva]], kojim je bio obuhvaćen dobar dio [[Balkan]]a, iz tih vremena ostala je narodna uzrečica: ''Kadija te tuži, kadija te sudi''.

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/485374/qadi ''qadi'' na portalu Encyclopædia Britannica] {{en icon}}

[[Kategorija:Pravo]]
[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Turcizmi]]
[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]</text>
      <sha1>9nlzmasp372ro1p12kzvlz60t7qf4ka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1798</title>
    <ns>0</ns>
    <id>83690</id>
    <revision>
      <id>41261401</id>
      <parentid>41240457</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T08:21:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Datoteka/fajl Nap_malta.jpg je uklonjen/a jer ga/ju je na [[:commons:|Ostavi]] obrisao Rosenzweig sa razlogom: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Nap malta.jpg|]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20003" xml:space="preserve">{{year dab|1798}}
{{godina nav}}
{{Godina u drugim kalendarima|1798}}

Godina '''1798''' ('''[[rimski brojevi|MDCCXCVIII]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u ponedjeljak]] po [[Gregorijanski kalendar|gregorijanskom kalendaru]] odn. [[redovna godina koja počinje u petak]] po [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]]. 
__NOTOC__
&lt;center&gt;
{| style=&quot;border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;&quot; align=center class=radius 
| '''1798''': &lt;br /&gt; [[1798#Januar/Siječanj|1]] • [[1798#Februar/Veljača|2]] • [[1798#Mart/Ožujak|3]] • [[1798#April/Travanj|4]] • [[1798#Maj/Svibanj|5]] • [[1798#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1798#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1798#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1798#Septembar/Rujan|9]] • [[1798#Oktobar/Listopad|10]] • [[1798#Novembar/Studeni|11]] • [[1798#Decembar/Prosinac|12]] &lt;br /&gt; [[1798#Rođenja|Rođenja]] • [[1798#Smrti|Smrti]]
|}&lt;/center&gt;

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[4. 1.]] - Gradska Republika [[Mulhouse|Mülhausen]], deo [[Stara Švicarska Konfederacija|Švajcarske Konfederacije]], glasala za priključenje [[Prva Francuska Republika|Francuskoj]] (ugovor potpisan 28. 1.).
* 4. 1. - Novi [[Vlaška|vlaški]] vojvoda [[Constantin Hangerli]] stigao u Bukurešt - &quot;Hangerlijeva zima&quot; je označena povećanim porezima i torturom za njihovu naplatu.
* decembar 1797 - februar 1798 - Trupe vidinskog odmetnika [[Osman Pazvanoglu|Pazvanoglua]] opsedale Osman-pašu u Beogradu dok, pred Božić, grad nije deblokirala srpska vojska [[Aleksa Nenadović|Alekse Nenadovića]], [[Ilija Birčanin|Ilije Birčanina]] i [[Nikola Grbović|Nikole Grbovića]] u petočasovnom okršaju; Srbi zatim učestvuju u preotimanju Smedereva i Požarevca&lt;ref&gt;''Istorija s. n.'' IV-1, 412-3&lt;/ref&gt;.
* [[9. 1.]] - Uništena državna galija bivših mletačkih duždeva, ''[[Bucintoro]]''.
* [[12. 1.]] - Nakon smrti [[Erekle II|Ereklea II]], [[Giorgi XII]] postaje drugi i poslednji kralj [[Kraljevina Kartli-Kaheti|Kartli-Kahetija]], u istočnoj Gruziji (do 1800).
[[Datoteka:Helvetische Revolution.png|mini|left|Helvetska revolucija i upad Francuza]]
* januar - Švajcarska: [[Bern (kanton)|Bernski kanton]] poslao trupe u [[Vaud]], gde su građani uz ohrabrenje francuske vlade proglasili Lémansku Republiku.
* [[18. 1.]] - Austrijanci preuzimaju [[Venecija|Veneciju]] od Francuza, u skladu s [[Mir u Campo Formiju|Mirom iz Campo Formija]].
* [[22. 1.]] - Puč u [[Batavijska Republika|Batavijskoj Republici]] (Nizozemskoj): radikalni demokrat [[Pieter Vreede]] nakratko preuzima vlast.
* [[24. 1.]] (5 Pluviôse VI godine Republike po [[Francuski revolucionarni kalendar|revolucionarnom kalendaru]]) - Francuski oficir proglasio u Švajcarskoj nezavisnost [[Vaud]]a od [[Bern (kanton)|Berna]] (Lémanski kanton buduće Helvetske Republike), ubrzo zatim sledi pokret protiv ostatka konfederacije.
* zima 1798 - Obnovljene ruske dotacije za [[Cetinjski manastir]]&lt;ref name=&quot;ĆorovićRazmahCG&quot;&gt;Ćorović, Vladimir. [https://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/6_17_l.html Razmah Crnogoraca]. rastko.rs&lt;/ref&gt;.

=== Februar/Veljača ===
* [[4. 2.]] - U papinoj [[Perugia|Perugi]] proglašena [[Republika Tiberina]].
* [[10. 2.]] (22 Pluviôse) - [[Francuski revolucionarni ratovi]]: general [[Louis-Alexandre Berthier|Berthier]] ulazi u Rim i ruši [[Papinska Država|svjetovnu vlast]] pape [[Pio VI.|Pija VI]].
* [[15. 2.]] (27 Pluviôse) - [[Datoteka:Flag of the Repubblica Romana (1798).svg|25px]] Proglašena [[Rimska Republika (18. vijek)|Rimska Republika]], papa [[Pio VI.]] odveden iz grada 20. veljače.

=== Mart/Ožujak ===

* [[2. 3.]] - Grofovija [[Thurgau]] postaje zaseban švajcarski kanton.
* [[5. 3.]] (15 Ventôse an VI) - Bitke kod Neuenegga i na Grauholzu: Francuzi istog dana imaju poraz ali i ostvaruju odlučujuću pobedu nad švajcarskim, bernskim, snagama. Francuske trupe ulaze u [[Bern]] - pregažena [[Stara Švicarska Konfederacija]].
* [[7. 3.]] - Republike [[Ankona]] i Tiberina se vraćaju pod vlast Rima - sada Rimske Republike.
* mart - Guvernadur [[Jovan Radonjić]] se obratio Beču, da car &quot;rišolvi ne upuštiti ovoliko rabroga naroda ispred obećane protecije&quot; - ali ovi će ući u spor sa vladikom [[Petar I Petrović Njegoš|Petrom I]] oko [[Manastir Podmaine|manastira Maine]]&lt;ref name=&quot;ĆorovićRazmahCG&quot;&gt;&lt;/ref&gt;.
* [[23. 3.]] (12. 3. po j.k.) - Ruski car [[Pavle I od Rusije|Pavle I]] dozvoljava gradnju [[Staroverci|staroveračkih]] hramova.
* [[29. 3.]] - &quot;[[Luj XVIII]]&quot; stiže u Mitau/[[Jelgava|Jelgavu]], gde mu je ruski car stavio na raspolaganje dvorac.

=== April/Travanj ===
* [[7. 4.]] - Osnovana Teritorija Mississippi, glavni grad [[Natchez, Mississippi|Natchez]] (1817. podeljena na Državu [[Mississippi]] i Teritoriju [[Alabama]]).
* [[12. 4.]] (23 Germinal) - [[Datoteka:Flag of the Helvetic Republic (French).svg|25px]] U Švicarskoj proglašena [[Helvetska Republika]] kao [[Sestrinska republika|francuska klijentska država]] (traje do 1803). Tokom godine u zemlji ima još okršaja (Hägglingen, Wollerau, Schindellegi, Nidwalden). Dok su ranije kantoni i drugi entiteti emitovali novac, sada će prvi put biti uveden [[Švajcarski Franak|franak]] (do 1803. pa konačno od 1850).
* [[26. 4.]] (7 Floréal) - [[Prva francuska republika|Francuska]] anektira [[Ženeva|Ženevu]].
* april - avgust? - Sultanova vojska opseda Pazvanoglua u [[Vidin]]u. Srbi za to vreme čuvaju istočnu granicu Beogradskog pašaluka&lt;ref&gt;''Istorija s. n.'' IV-1, 413&lt;/ref&gt;.

=== Maj/Svibanj ===
* [[11. 5.]] - [[Zakon 22. floreala VI godine]] (''loi du 22 floréal an VI'') - praktično državni udar u Francuskoj, kojim su iz [[Savjet pet stotina|Vijeća 500]] izbačeni levičarski deputati.
* [[16. 5.]] - Crni haićanski general [[Toussaint Louverture]] ulazi u [[Port-au-Prince]] koji su ranije držali Britanci. U igri za vlast su Britanci (gen. Thomas Maitland), Francuzi (komesar na ostrvu Gabriel Hédouville), Louverture (favorizovan od Britanaca) i južni haićanski general [[André Rigaud]] (favorizovan od Francuza).
* [[18. 5.]] - Ruski car šalje kneza [[Nikolaj Repnjin|Repnjina]] u diplomatsku misiju u Berlin i Beč, kako bi se Pruska i Austrija pridobili protiv Francuza - bez uspeha.
* [[19. 5.]] (30 Floréal) - Francuska Armija Orijenta na čelu sa Napoleonom kreće iz Toulona [[Napoleonov pohod na Egipat i Siriju|prema Egiptu]] (72 ratna broda, 400 transportnih). Pohod bi trebao biti prvi korak prema zauzeću britanskih poseda u Indiji, u savezništvu sa vladarom [[Mysore]]a, [[Tipu Sultan]]om (→ [[Četvrti anglo-mysorski rat]]).
* [[24. 5.]] - [[Irski ustanak 1798|Irski ustanak]]: tajno republikansko [[Udruženje ujedinjenih Iraca]], potaknuto idealima [[Američka revolucija|američke]] i [[Francuska revolucija|francuske revolucije]], podiže ustanak protiv [[UK|britanske]] vlasti, poznat kao jedini u kome su se protiv Britanaca zajedno borili i [[katolici]] i [[protestanti]].

=== Jun/Juni/Lipanj ===
 
* [[2. 6.]] - Francuzi doveli papu u kartuzijanski manastir u Galluzzu kod Firenze (do sledećeg proleća).
* [[11. 6.]] (23 Prairial) - Na putu za Egipat, Napoleon [[Francuska okupacija Malte|zauzima Maltu]]. [[Malteški vitezovi]], tj. Red sv. Jovana je vladao ostrvima od [[1530]].
* [[12. 6.]] - Novi puč u [[Batavijska Republika|Batavijskoj Republici]], kojim je svrgnut Pieter Vrieede - umereni se vraćaju na vlast.
[[Datoteka:Nbs rof.jpg|mini|250px|Spomen ploča [[Riga od Fere|Rigi od Fere]]]]
* [[18. 6.]] - Zakon o naturalizaciji produžava rok potreban da useljenici u SAD dobiju državljanstvo sa pet na 14 godina - smatra se prvim od četiri Zakona o tuđincima i pobuni, ovog i sledećeg meseca. Ovo predstavlja osiguranje nacionalne sigurnosti u vreme neobjavljenog rata sa Francuskom ili progon neistomišljenika (tri zakona su van snage od 1800-01).
* [[21. 6.]] - Bitka na Vinegar Hill: Britanci porazili irske pobunjenike kod [[Enniscorthy]]ja.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] (13 Messidor) - [[Napoleonov pohod na Egipat i Siriju]]: francuske trupe pod [[Napoleon Bonaparte|Napoleonom Bonapartom]] se iskrcavaju u osmanskom mamelučkom [[Egipat|Egiptu]], sutradan ulazi u Aleksandriju. U pohodu je sudjelovao niz arheologa i naučnika, a koji će za posljedicu imati nagli procvat [[egiptologija|egiptologije]]. 
* [[5. 7.]] (24. 6. po j.k.&lt;ref name=&quot;Ćorovićzuus&quot;&gt;Ćorović, Vladimir. [https://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/7_1_l.html Istorija srpskog naroda - Začeci ustanka u Srbiji]. rastko.rs&lt;/ref&gt;) - Turci u Beogradu pogubili grčkog pisca i patriotu [[Riga od Fere|Rigu od Fere]], kao i sedmoricu njegovih drugova. U narednom periodu, Turci sumnjičavi prema Srbima, naročito bivšim frajkorcima, Osman-aga uhapsio neke oborknezove i frajkorce.
[[Datoteka:Paris Arc de Triomphe prise d'Alexandrie.jpg|mini|250px|&quot;Zauzeće Aleksandrije&quot; na [[Trijumfalna kapija u Parizu|Trijumfalnoj kapiji]]]]
* [[7. 7.]] - [[Kongres SAD]] raskida sporazum o prijateljstvu sa Francuskom iz 1778, a dva dana kasnije dozvoljava ratne akcije protiv francuskih brodova, čime započinje tzv. [[Kvazi-rat]] kojim se [[SAD]] [[de facto]] stavila na stranu anti-francuske [[Rat Druge koalicije|Druge koalicije]] (do 1800).
* 7. 7. - ''USS Delaware vs La Croyable'': američka šalupa zarobila francusku škunu.
* [[11. 7.]] - Ponovno osnovan [[Marinski zbor SAD]].
* [[13. 7.]] - Bitka kod Šubrahita: Napoleon porazio mameluke na putu za Kairo.
* [[14. 7.]] - [[Kongres SAD]], u kome većinu ima pro-britanska [[Federalistička stranka SAD|Federalistička stranka]] donosi [[Zakoni o strancima i poticanju pobune|Zakone o strancima i poticanju pobune]], kojim se, u nastojanju da se obuzda pro-francuska agitacija (iza koje stoji opozicijska [[Demokratsko-republikanska stranka SAD|Demokratsko-republikanska stranka]] uvodi krivično djelo kritika federalne vlade (djelomično će biti ukinut 1800). 
[[Datoteka:Francois-Louis-Joseph Watteau 001.jpg|thumb|250px|[[Bitka kod Piramida]]]]
* [[21. 7.]] (3 Thermidor) - [[Francuski revolucionarni ratovi]]: [[Bitka kod Piramida]] u kojoj francuski vojskovođa [[Napoleon Bonaparte]] nanosi poraz [[Osmansko Carstvo|turskoj]] vojsci, a što će mu omogućiti nadzor nad [[Egipat|Egiptom]]. U Kairo ulazi dva dana kasnije.

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[1. 8.]] - [[Francuski revolucionarni ratovi]]: [[Bitka na Nilu]] (kod Abukira) u kojoj [[Royal Navy|britanska]] flota pod admiralom [[Horatio Nelson|Nelsonom]] uništava francusku Mediteransku flotu, čime je Bonapartina vojska praktički odsječena od matice; usprkos toga Bonaparte nastavlja [[Francuski pohod na Egipat i Siriju|pohod na Egipat i Siriju]].
* [[12. 8.]] - [[Datoteka:Flag Revolt of the Tailors.svg|25px]] &quot;Krojačka pobuna&quot; u [[Bahia|Bahiji]] u Brazilu: traži se nezavisnost, ukidanje ropstva i rasna jednakost. Učesnici ubrzo pohapšeni.
* avgust - U [[Gotha|Gothi]] održan prvi evropski kongres astronoma.
* [[22. 8.]] (5 Fructidor) - General [[Jean Joseph Amable Humbert]] se iskrcao u Irskoj, u podršku [[Irska pobuna 1798.|tamošnjem ustanku]].
* [[24. 8.]] - Prvi sastanak ''[[Institut d'Égypte]]'' u Kairu - predsednik [[Gaspard Monge]], potpredsednik Bonaparta, sekretari [[Joseph Fourier]] i [[Louis Costaz]].
* [[27. 8.]] (10 Fructidor) - [[Bitka kod Castlebara]]: Francuzi i Irci porazili britanske snage, proglašena kratkotrajna [[Republika Connacht]].
* [[31. 8.]] - U skladu sa sporazumom sa Toussaint Louvertureom, Britanci napuštaju poslednje uporište na Haitiju, Môle-Saint-Nicolas - za pet godina su uzalud potrošili mnogo novca i ljudstva.

=== Septembar/Rujan ===
* [[2. 9.]] (16 Fructidor) - Pobuna Maltežana protiv francuske okupacije, ubrzo im se pridružuju saveznici - [[Opsada Malte (1798-1800)]] (→ [[Druga koalicija]]).
* [[5. 9.]] (19 Fructidor) - [[Jourdanov zakon]] institucionalizuje regrutaciju u Francuskoj, 24. septembra/3 vandemijera poziva 200.000 ljudi.
* [[9. 9.]] (23 Fructidor) - Osmanski sultan [[Selim III]] proglašava Francuskoj rat, džihad.
* 9. 9. - Zakonom u Francuskoj se propisuje pojačano poštovanje dekadnog dana [[Francuski revolucionarni kalendar|revolucionarnog kalendara]] (→ [[dekadni kult]], zakon ostaje na snazi manje od dve godine).
* 3 - [[10. 9.]] - Bitka kod St. George's Caye: Britanci porazili meksičke Špance kod [[Belize]]a - danas praznik u toj državi.
* [[21. 9.]] - [[Stanko Arambašić]], zapovednik srpske narodne vojske posečen u Smederevu po naređenju Osman-age (ostali uhapšeni Srbi su pušteni).

=== Oktobar/Listopad ===
* [[12. 10.]] (21 Vendémiaire an VII) - Počinje [[Seljački rat (1798)|Seljački rat]], pobuna protiv francuske vlasti u južnoj Nizozemskoj, tj. Belgiji - krvavo ugušen 5. decembra/15. frimera.
* [[12. 10.]] - [[Francuski revolucionarni ratovi]]: [[Bitka kod Tory Islanda]] ispred [[Irska|irske]] obale u kojoj [[Royal Navy|britanska mornarica]] nanosi poraz francuskoj floti i tako zaustavlja posljednji francuski pokušaj invazije [[Britanski Otoci|Britanskog Otočja]]; irski pobunjenički vođa [[Wolfe Tone]] je zarobljen, čime je praktički ugušen ustanak.
* [[13. 10.]] (22 Vendémiaire an VII) - [[Ali-paša Janjinski]] je zauzeo Prevezu i masakrirao Francuze i lokalne grčke pobunjenike.
* oktobar - Turska vojska kopnom a tursko-ruska flota ([[Fjodor Ušakov]]) morem napada i zauzima francuske posede na obali Grčke i Albanije ([[Butrint]], [[Parga]], [[Preveza]], [[Vonica]]) i u Jonskim ostrvima, sem Krfa. 
* [[20. 10.]]? - [[Osman Pazvanoglu|Pazvanoglu]] razbio sultanovu vojsku. Biće priznat za pašu sa tri tuga i upravitelja nad Vidinskim pašalukom, janičarima će biti dozvoljen povratak u Beogradski pašaluk.
* [[21. 10.]] (30 Vendémiaire) - Pobuna u Kairu protiv Francuza, brzo ugušena. Poginuo general [[Dominique Martin Dupuy]].
* [[23. 10.]] - [[Hadži Mustafa-paša]] se vratio u Beograd (ferman dobija sledećeg februara) - vezir do 1801.
* [[29. 10.]] (18. 10. po j.k.) - Sabor u manastiru Stanjevići (Cetinje?) ustanovljava prvi Zakonik u Crnoj Gori&lt;ref&gt;[https://www.rastko.rs/rastko-cg/povijest/sveti_petar_cetinjski-zakonik.html ZAKONIK SVETOG PETRA CETINjSKOG]. rastko.rs&lt;/ref&gt;. Uveden je i porez, ali Crnogorci ga smatraju haračem.

=== Novembar/Studeni ===
* [[4. 11.]] (14 Brumaire) - [[Rat Druge koalicije]]: počinje rusko-osmanska [[Opsada Krfa (1798-99)|Opsada Krfa]].
* 7 - 15. 11. - Britanci zauzeli špansku [[Menorka|Menorku]] (do 1802).
* [[8. 11.]] - Britanski kitolovac [[John Fearn]] je prvi Evropljanin koji se iskrcava na [[Nauru]] - naziva ga Prijatno ostrvo.
* [[29. 11.]] - [[Napuljsko Kraljevstvo|Napuljska]] invazija Rimske Republike: [[Ferdinand I od Dve Sicilije|Ferdinand I]] nakratko ušao u Rim. Rusija i V. Britanija ovih dana ulaze u savez sa njim.

=== Decembar/Prosinac ===
* [[6. 12.]] (16 Frimaire) - Gen. [[Barthélemy Catherine Joubert]] zauzima pijemontsku prestonicu [[Torino]]. Kralj [[Karlo Emanuel IV.]] odlazi na Sardiniju.
* [[8. 12.]] - U britanski budžet prvi put uveden porez na prihod (naplaćuje se 1799-1802, 1803-16 i stalno od 1842).
* [[10. 12.]] - Proglašena francuska klijentska [[Pijemontska Republika]] (do 1799).
* [[11. 12.]] (21 Frimaire) - [[Jean Étienne Championnet]] povratio Rim i nastavlja prema Napulju.
* [[19. 12.]] - Napoleon potvrđuje povlastice sinajskom [[Manastir Svete Katarine|manastiru sv. Katarine]], opravlja severni zid, porušen usled kiše.
* [[23. 12.]] - Rusko-osmanski sporazum protiv Francuske, turske luke su otvorene za ruske brodove (→ [[Druga koalicija]]).
* 23. 12. - [[Horatio Nelson|Nelsonov]] brod ''HMS Vanguard'' evakuiše kralja Ferdinanda I, kraljevsku porodicu i druge važne osobe iz Napulja na Siciliju.
* [[27. 12.]] - Ruski car [[Pavle I od Rusije|Pavle I]] postaje Veliki majstor Reda sv. Jovana Jerusalimskog, tj. [[Malteški vitezovi|Malteških vitezova]].
* [[29. 12.]] - Ugovor V. Britanije, Dve Sicilije i Rusije za intervenciju protiv Francuza u Italiji.
* krajem godine - Usled rata sa Francuskom, sultan oprašta Pazvanogluu i janičarima, ovima izričito dozvoljen povratak u Beogradski pašaluk&lt;ref name=&quot;Ćorovićzuus&quot;&gt;&lt;/ref&gt;.

=== Kroz godinu ===
* U toku 1793-98. u Srbiji (Beogradskom pašaluku pod Hadži Mustafom) obnovljeni su manastiri Rajinovac, Ćelije, Bogovađa, Blagoveštenje, Rača, Voljavča, Sveti Roman, Klisura i dr.&lt;ref&gt;''Istorija s. n.'' IV-1, 412&lt;/ref&gt;.
* U Karlovcima održana prva konferencija za uređenje pravopisa kod Srba, za šta je ovlašćen mitropolit [[Stefan Stratimirović|Stratimirović]].
* Parodija &quot;Eneida&quot; [[Ivan Kotljarevski|Ivana Kotljarevskog]] prvo je književno delo u celini na modernom [[Ukrajinski jezik|ukrajinskom jeziku]].
* [[William Wordsworth]] i [[Samuel Taylor Coleridge]] objavljuju &quot;Lirske balade&quot; - početak engleskog [[Romantizam|romantizma]].
* U [[portugal]]skom [[Brazil]]u prvi put sproveden [[popis stanovništva]]; ustanovljeno 3 miliona stanovnika, a od čega 2,5 miliona čine [[Crnci|crni]] [[robovi]].
* Francisco de Lacerda je prvi (drugi?) Portugalac u današnjoj Zambiji, u kraljevstvu [[Kazembe]].
* Nauka i tehnika:
** [[Pierre Méchain]] i [[Jean Baptiste Joseph Delambre]] završili premer meridijanskog luka potreban za definiciju [[Metar|metra]] - desetomilioniti deo rastojanja Severni pol - Ekvator, okratili su ga za oko 0,2 mm.
** Završen [[Cavendishov pokus]] mjerenja [[Gravitacijska konstanta|gravitacijske konstante]].
** [[Louis Nicolas Vauquelin]] otkrio [[berilij]].
** Engleski svećenik i publicist [[Thomas Malthus]] anonimno objavljuje znameniti tekst ''[[An Essay on the Principle of Population]]'', koji će popularizirati [[maltuzijanstvo|maltuzijanske]] ideje.
** 1798-99 - [[George Bass]] i [[Matthew Flinders]] oplovljavaju Van Diemenovu zemlju (Tasmaniju) (→ [[Bassov moreuz]]).

== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1798.}}
* [[19. 1.]] - [[Auguste Comte]], pionir sociologije i filozofije nauke († [[1857]])
* [[3. 3.]] - [[Fortunat Pintarić]], orguljaš i skladatelj († [[1867]])
* [[26. 4.]] - [[Eugène Delacroix]], slikar († [[1863]])
* [[14. 6.]] - [[František Palacký]], češki preporoditelj († [[1876]])
* [[15. 6.]] - [[Aleksandar Gorčakov]], ruski diplomata († [[1883]])
* [[29. 6.]] - [[Giacomo Leopardi]], pesnik, filozof, filolog († [[1837]])
* [[13. 7.]] - [[Aleksandra Fjodorovna (supruga Nikolaja I)|Aleksandra Fjodorovna]], carica Nikolaja I († [[1860]])
* [[17. 8.]] - [[Thomas Hodgkin]], patolog, pionir preventivne medicine († [[1866]])
* [[2. 10.]] - [[Karlo Robert]], kralj Sardinije († [[1849]])
* [[12. 10.]] - [[Pedro I od Brazila|Pedro I]], car Brazila († [[1834]])
* [[24. 12.]] - [[Adam Mickiewicz]], pjesnik († [[1855]])

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1798.}}
* [[11. 1.]] - [[Erekle II]], kralj Kartli-Kahetija tj. Gruzije (* 1720-21)
* [[22. 1.]] - [[Matija Antun Reljković]], prosvjetitelj, pisac (* [[1732]])
* [[12. 2.]] - [[Stanislav II]], poslednji vladar Poljske-Litvanije (* [[1732]])
* [[10. 5.]] - [[George Vancouver]], britanski pomorac i istraživač (* [[1757]])
* [[19. 5.]] - [[William Byron, 5. baron Byron]], pjesnikov djed-stric (* [[1722]])
* [[4. 6.]] - [[Giacomo Casanova]], avanturista, pisac (* [[1725]])
* [[24. 6.]] - [[Riga od Fere]], grčki patriota (* [[1757]])
* [[21. 7.]] - [[François Sébastien de Croix de Clerfayt]], austrijski feldmaršal (* [[1733]])
* [[1. 8.]] - [[François Paul de Brueys d'Aigalliers]], francuski viceadmiral (* [[1753]])
* [[21. 9.]] - [[Stanko Arambašić]], komandant Srpske narodne vojske (* ca. 1750)
* [[4. 12.]] - [[Luigi Galvani]], lekar, fizičar (* [[1737]])
* [[25. 12.]] - Maria Amalia, austrijska nadvojvotkinja (* [[1780]])
* 25. 12. - Alberto, napuljski princ (* [[1792]])
* [[Wang Cong'er]], predvodnica pobune Belih lotosa (* ca. 1777)

== Reference ==
{{reference}}

; Literatura
* ''Istorija srpskog naroda'', Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)

{{Commonscat|1798}}

[[Kategorija:1798| ]]</text>
      <sha1>h9ugrqtby61kg19kokg6fqnwj37q7fi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>CNN</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84588</id>
    <revision>
      <id>41261329</id>
      <parentid>41108536</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:32:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Datoteka/fajl CNN.svg je uklonjen/a jer ga/ju je na [[:commons:|Ostavi]] obrisao Rubin16 sa razlogom: [[:c:COM:L|Copyright violation]]; can usually be uploaded to your local Wikipedia as fair use if an article exists ([[:c:COM:CSD#F1|F1]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5981" xml:space="preserve">{{TV
| Ime                = CNN
| logo               =
| width              = 120 px
| Vrsta emitiranja   = 
| Zemlja             = [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]
| Vlasnik            = Turner Broadcasting System, Inc.
| Razina             = 
| Početak emitiranja = 1. lipnja 1980.
| Osnutak            = 
| Raniji nazivi      = 
| Slogan             = &quot;The Worldwide Leader in News&quot;&lt;br /&gt; &quot;CNN = Politics&quot;&lt;br /&gt; &quot;The Best Political Team on Television&quot;&lt;br /&gt; &quot;CNN = Money&quot;
| Website            = [http://www.cnn.com/ CNN.com]
}}
[[Datoteka:Cnncenter.jpg|lijevo|thumb|250 px|thumb|Sjedište CNN-a u Atlanti]]
'''CNN''', što je skraćenica za '''Cable News Network''', međunarodni je celodnevni informativni kanal koji se emitira putem [[satelit]]a i [[kabelska televizija|kabelske televizije]]. Osnovao ga je [[Ted Turner]] [[1980]]. godine. Sjedište mreže je u [[Atlanta|Atlanti]]. Najveći CNN-ov medijski poduhvat bio je način na koji je ta televizijska mreža pratila [[Zaljevski rat]] nakon čega se i formalno televizijska stanica uzela oblik &quot;nevjerovatno moćnog uređanja za oblikovanje percepcije gledalaca&quot; &lt;ref&gt;Osprey:Collapse of Yugoslavia 1991-99 str.70&lt;/ref&gt; 

Mnoge televizijske mreže, poput [[Sky News]]a, [[Euronews]]a,[[Al Jazeera|Al Jazzere]] i [[Press TV]], kasnije su slijedile izvornu ideju CNN-a.

== Gledanost u svetu ==
Po podacima kompanije Time Warner stanicu CNN International na engleskoj jeziku je moguće gledati u 212 država i teritorija &lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.timewarner.com/corp/newsroom/pr/0,20812,667801,00.html |title=CNN is Viewers Cable Network of Choice for Democratic and Republican National Convention Coverage |publisher=Timewarner.com |date=18. 08. 2000. |accessdate=20. 02. 2010.}}&lt;/ref&gt;. Kako bi se dodatno povećala gledanost kompanija je osnovala i informativne televizijske stanice na drugim jezicima. Te stanice su:
* [[CNN en Español]] - CNN na španjolskom jeziku za [[Latinska Amerika|Latinsku Ameriku]]
* [[CNN+]] - također na [[španija|španjolskom jeziku]], ali u partnerstvu s kompanijom Sogecable.
* [[CNN TÜRK]] - CNN na [[Turska|turskom jeziku]]
* [[CNN-IBN]] - CNN na [[Indija|indijskom jeziku]]
* [[CNNj]] - CNN na [[Japan|japanskom jeziku]]
* [[CNN Chile]] - CNN [[Čile]].

== Međunarodne kritike ==
CNN je gotovo redovno od stranih vlada i organizacija bio optuživan kao [[propaganda|propagandno]] sredstvo u promoviranju američkih političkih ciljeva. Najčešće CNN je optuživan za zauzimanje projevrejskih to jest antiarapskih stajališta o događajima na bliskom istoku, ali je također žestoku optužen od [[Narodna Republika Kina|Kine]] zbog antikineskih stajališta tako da je tamo nastala poslovica &quot;Nemoj biti kao CNN&quot; što u prevodu znači &quot;Nemoj biti pristran&quot; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=From CNN to open source: the redesign of China |url=http://www.designcouncil.org.uk/publications/Design-Council-Magazine-issue-7/Shanghai-surprise/ |access-date=2010-07-08 |archivedate=2010-12-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101225032500/http://www.designcouncil.org.uk/publications/Design-Council-Magazine-issue-7/Shanghai-surprise/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=CNN, now a four-letter word in China |url=http://www.thomascrampton.com/media/cnn-now-a-four-letter-word-in-china/ |access-date=2010-07-08 |archivedate=2014-11-13 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141113091224/http://www.thomascrampton.com/media/cnn-now-a-four-letter-word-in-china/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Souvenir of nationalism 2008 |url=http://www.danwei.org/fashion/too_cnn_tshirts.php |access-date=2010-07-08 |archivedate=2015-09-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150923212702/http://www.danwei.org/fashion/too_cnn_tshirts.php |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;.

Osim redovnog informativnog programa koji je po mišljenju kritičara pristran CNN povremeno ima problema s &quot;tehničkim pogreškama&quot;. Dvije od najpoznatijih &quot;pogrešaka&quot; u razdoblju 2005 - 2010 koje su dovele do međunarodnih osuda su one iz doba [[Rat u Južnoj Osetiji 2008|Rata u Južnoj Osetiji]] kada je CNN prikazao slike grada [[Chinvali]] kojega je uništila [[Gruzija|Gruzijska]] vojska (koju podržava [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]) dok se čitao tekst o napadima Ruske vojske tako da ispada kao da ga je ona uništila &lt;ref&gt;{{cite web | title=CNN use footage of Tskhinvali ruins to cover Georgian report | url=http://www.youtube.com/watch?v=NVNblG9PJMk | accessdate = 14. 08. 2008. }}&lt;/ref&gt; i &quot;greška&quot; u prevodu govora iranskog predsjednika koji je 2006. godine izjavio:&quot;[[Iran]] ima pravo na nuklearnu energiju, a cilizirane nacije nemaju potrebe za nuklearnim oružjem&quot; dok je to CNN preveo:&quot;Korištenje nuklearnog oružja spada u Iranska prava&quot; &lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20060308151230/http://www.forbes.com/business/feeds/afx/2006/01/16/afx2453094.html &quot;CNN 'very disappointed' at being banned from Iran&quot;], AFX News Limited, January 16, 2006&lt;/ref&gt; (u skladu s SAD politikom). Na prostoru bivše Jugoslavije je jedna od najpoznatijih takvih pogrešaka vezana uz reportažu o demonstracijama srpskih nacionalista povodom hapšenja [[Radovan Karadžić|Radovana Karadžića]] ilustriranih snimkama daleko spektakularnijih i nasilnijih demonstracija mađarske desnice u [[Budimpešta|Budimpešti]]. &lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.pestiside.hu/20080730/news-flash-cnn-reporting-serb-riot-in-budapest/ |access-date=2010-07-08 |archivedate=2017-10-22 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171022032739/http://www.pestiside.hu/20080730/news-flash-cnn-reporting-serb-riot-in-budapest/ |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Reflist|2}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|CNN}}
* [http://www.cnn.com/ Službena stranica]

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:CNN| ]]
[[Kategorija:Nastanci 1980.]]
[[Kategorija:Američke TV-mreže]]
[[Kategorija:Kompanije u Atlanti]]
[[Kategorija:Mediji u Atlanti]]
[[Kategorija:Kratice-C|NN]]
[[Kategorija:Troslovnik-C|NN]]</text>
      <sha1>ceqayi89gemjtcupk2nrttifja3j4lr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Valija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>93539</id>
    <revision>
      <id>41261323</id>
      <parentid>41179602</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:14:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1080" xml:space="preserve">{{for|vizigotskog kralja|Valija (kralj)}}

'''Valija''' ([[Arapski jezik|arapski]]: ولي) je arapska reč koja znači; ''prijatelj'', ''gospodar'', ''povjerenik'' ili ''namjesnik'' (nešto poput guvernera u zapadnom svijetu).&lt;ref&gt;[http://www.yourdictionary.com/library/islam.html Glossary of Islam] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100822231256/http://www.yourdictionary.com/library/islam.html |date=2010-08-22 }}. Glossary of the Middle East. (pristupljeno 30. maja 2010.)]&lt;/ref&gt;
U [[Otomansko Carstvo|Otomanskom carstvu]], to je bila [[titula]] namjesnika određene provincije koja se nazivala [[Ajalet|vilajet]]. [[Sultan]] je imenovao valije koji su (u početku) direktno njemu odgovarali. Svaki valija je vladao svojim vilajetom i imao je svu svjetovnu i vojnu moć.

U današnjem [[Maroko|Maroku]], valija je namjesnik upravnog područja - Vilajeta kojeg imenuje i razrješava [[kralj]] Maroka.

== Izvori ==
{{izvori}}

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Perzijske titule]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>0zjpwb8fnzir524kxtb4g5zgfdynp3y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kediv</title>
    <ns>0</ns>
    <id>93616</id>
    <revision>
      <id>41261343</id>
      <parentid>40978325</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:16:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2159" xml:space="preserve">[[Datoteka:ModernEgypt, Muhammad Ali by Auguste Couder, BAP 17996.jpg|right|300px|thumb|[[Muhamed Ali Egipatski|Muhamed Ali-paša]], prvi egipatski kediv]]
'''Kediv''' ([[Turski jezik|tur.]] ''hıdiv'', dosl. gospodar) je [[titula]] koja se upotrebljavala u [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]] u [[19. vijek]]u, a odgovarala je po svemu [[Ujedinjeno kraljevstvo|britanskoj]] tituli [[Potkralj|potkralja]] (''viceroy''). 

Prvi koji se proglasio kedivom, bez službene potvrde [[Visoka Porta|Visoke Porte]], bio je [[Muhamed Ali Egipatski|Muhamed Ali-paša]], [[valija]] [[Egipat|Egipta]] i [[Sudan]]a, koji je [[de jure]] bio [[vazal]] [[Osmansko Carstvo|Osmanskog Carstva]]. Tu titulu je Osmansko Carstvo službeno priznalo i uvelo [[1867]]. i dalo dinastiji Muhameda Alija. Prvi koji je tu titulu službeno nosio bio je [[Ismail-paša]], a nakon njega i svi ostali članovi dinastije nosili su titulu kediv do 1914. godine.&lt;ref name = &quot;britannica&quot;&gt;[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/296116/Ismail-Pasha/296116rellinks/Related-Links Encyclopædia Britannica: Ismail Pasha, Ottoman Viceroy of Egypt]&lt;/ref&gt; Nakon 1914. Egipat je postao [[Ujedinjeno kraljevstvo|britanski]] [[protektorat]], a titula kediv zamjenjena je titulom [[sultan]]a.

== Etimologija ==
Riječ ''kediv'' pojavila se u Velikoj Britaniji prvi put [[1867]]. i u [[Engleski jezik|engleski]] je došla od [[Francuski jezik|francuske]] riječi ''khédive'', koja je pak u francuski došla iz [[Turski jezik|turske]] riječi ''hıdiv''. Taj termin je došao od [[Perzijski jezik|perzijske]] riječi ''hadiv'' (knežević, princ) odnosno od riječi ''huda'' (gospodar, knez), a potječe od staroperzijske riječi ''hvadata'' (gospodar).&lt;ref name = &quot;britannica&quot;/&gt;

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==
* [[Opća enciklopedija Jugoslavenskog leksikografskog zavoda]] 1978. tom 4, str. 335

== Vanjske veze ==
* [http://www.etymonline.com/index.php?search=khedive&amp;searchmode=none EtyomologyOnLine] {{en icon}}

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Osmanske titule]]
[[Kategorija:Egipatsko plemstvo]]
[[Kategorija:Osmanski Egipat]]
[[Kategorija:Turcizmi]]
[[Kategorija:Iranizmi]]</text>
      <sha1>bw3228fqcr6noo3qxr99g3bs5191bsv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sultan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>94467</id>
    <revision>
      <id>41261352</id>
      <parentid>41250792</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:29:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske poveznice */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1949" xml:space="preserve">[[Datoteka:Gentile Bellini 003.jpg|thumb|right|250px|Sultan [[Otomansko carstvo|Otomanskog carstva]] [[Mehmed II.]], ulje na platnu slikara [[Gentile Bellini]]ja iz 1480.]]
'''Sultan''' ([[Arapski jezik|arapski]]: سلطان) je [[islam]]ska vladarska titula, koja je imala različita historijska značenja.
 
Izvorno je to bila apstraktna arapska imenica, koja je značila; ''snaga'', ''snažan'', ''vladar'', ''kralj''. &lt;ref&gt;[http://www.etymonline.com/index.php?search=sultan&amp;searchmode=none EtyomologyOnLine, {{en icon}}]&lt;/ref&gt;Kasnije su tu titulu počeli koristiti pojedini muslimanski vladari, koji su pretendirali i imali potpuni suverenitet nad svojim teritorijem, bez ikakve više vlasti nad sobom. 
Teritorij nad kojim su vladali zvao se '''Sultanat''' ([[Arapski jezik|arapski]]: سلطنة‎).

Prvi koji je ponio titulu ''sultan'' bio je [[Gaznavidi|gaznavidski]] vođa [[Mahmud Gaznevi]], koji je vladao od [[998]]. do [[1030]]. godine. Od Tugrul bega ([[990]]. - [[1063]].) nadalje, su titulu ''sultan'' počeli upotrebljavati vladari iz [[Seldžučka Monarhija|seldžučke dinastije]], a od [[Osman I.|Osmana I.]] i vladari [[Otomansko carstvo|Otomanskog carstva]]. Tu titulu nosili su i vladari iz [[Dinastija Ajubida|Dinastije Ajubida]] i vladari [[Mamlučki sultanat|Mamlučkog sultanata]] u [[Egipat|Egiptu]]. Sultani su praktički u svojim rukama imali svu svjetovnu i [[religija|vjersku]] vlast, iako je formalno religijska ostala u rukama [[kalif]]a.

I danas u pojedinim islamskim zemljama, [[Poglavar države|državni poglavari]] nose titulu sultan, - poput '''Sultanata [[Oman]]''', '''Sultanata [[Brunej]]'''.

== Izvori ==
{{izvori}}

== Vanjske poveznice ==
* [http://www.etymonline.com/index.php?search=sultan&amp;searchmode=none EtyomologyOnLine] {{en icon}}

{{Commonscat|Sultans}}

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] 
[[Kategorija:Arabizmi]]
[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]</text>
      <sha1>i8970fkyhd4gdx6as81cqbhig87jae2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hram Antonina i Faustine</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96809</id>
    <revision>
      <id>41261297</id>
      <parentid>41254138</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T17:19:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.247.221.35</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1578" xml:space="preserve">[[Datoteka:Temple of Antoninus and Faustina (Roma).jpg|250px|right|thumb|Hram Antonina i Faustine u Rimu, današnja Crkva San Lorenzo in Miranda]]
'''Hram Antonina i Faustine''' ({{lang-it|Tempio de Antonino e Faustina}}) je [[rimski hram|hram]] u [[Rim]]u koga je oko [[141]]. podigao car [[Antonin Pije]] u počast svojoj preminuloj supruzi [[Faustina Starija|Faustini]]. Njegovi ostaci se nalaze na [[Forum Romanum]]u, na [[Via Sacra|Via Sacri]], nasuprot [[Regia|Regiji]]. 

Nakon Antoninove smrti 161. hram, koji je prvotno bio posvećen Faustini, je odlukom njegovog nasljednika [[Marko Aurelije|Marka Aurelija]] posvećen i Antoninu. Nekoliko vijekova kasnije, najvjerojatnije u 6. vijeku, hram je konvertiran u [[kršćanstvo|kršćansku]] [[crkva|crkvu]], što je jedan od razloga zašto je, za razliku od drugih antičkih građevina, bio očuvan kroz vijekove. S vremenom je dobila ime '''Crkva San Lorenzo in Mirandi'''. Nekoliko je puta preuređivana, da bi svoj sadašnji oblik dobila u 17. vijeku.

== Izvori ==
{{Commonscat|Temple of Antoninus and Faustina (Rome)}}
* Platner, Samuel Ball, (revised by Thomas Ashby), ''A Topographical Dictionary of Ancient Rome,'' (London: Oxford University Press), 1929. ([http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/_Texts/PLATOP*/Templum_Antonini-Faustinae.html On-line text])
* Touring Club Italiano (TCI) ''Roma e Dintorni'' 1965:133.

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Rimski hramovi|Antonina i Faustine]]
[[Kategorija:Građevine u antičkom Rimu‎]]
[[Kategorija:Crkve u Rimu]]</text>
      <sha1>fnkqxon89ejc3rkijxhaflo1ganlpx8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Paša</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100573</id>
    <revision>
      <id>41261338</id>
      <parentid>40976801</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:12:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Literatura */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3794" xml:space="preserve">[[datoteka:ModernEgypt, Muhammad Ali by Auguste Couder, BAP 17996.jpg|thumb|260px|right| 
[[Muhamed Ali Egipatski|Muhamed Ali Paša Egipatski]]]]
'''Paša''' ([[Turski jezik|turski]]: ''paşa'') je počasna [[titula]] dodjeljivana visokim vojnim i civilnim dostojanstvenicima u političkom sistemu [[Otomansko carstvo|Otomanskog carstva]], koja se stavljala iza vlastita imena (Mehmed-paša, Omer-paša).

Paše su bile više pozicionirane od [[Beg|begova]] i [[aga]], ali niže od [[Kediv|kediva]] i [[Vezir|vezira]]. 

== Titula paša u Otomanskom političkom sistemu ==

Postajala su tri nivoa titule - ''paša'', i ovisile su o količini ''tugova''&lt;ref name=tugova&gt;Tug ([[Turski jezik|turski]]: konjski rep) je konjski rep privezan na vrhu koplja, sa zlatnom jabukom na vrhu, koji se nosio kao zastava pred pašama kada su putovali ili odlazili u ratove. &lt;/ref&gt; (tri, dva i jedan tug) koje je dostojanstvenik imao u skladu sa [[Turci|tursko]]-[[Mongoli|mongolskom]] ratničko - konjaničkom tradicijom.

* ''Paša od jednog tuga'', zvan je '''[[miri-liva]]''' (u vojsci je to odgovaralo činu [[Brigadni general|brigadnog generala]] ili [[Kontraadmiral|kontraadmirala]] u mornarici), u civilnoj upravi zvan je [[Sandžak-beg|sandžakbeg]], namjesnik [[Sandžak (teritorijalna jedinica)|sandžaka]]

* ''Paša od dva tuga'', zvan je '''[[ferik]]''' (u vojsci je to odgovaralo činu [[General|divizijskog generala]] ili [[Viceadmiral|viceadmirala]] u mornarici), u civilnoj upravi bio je [[beglerbeg]], namjesnik [[Ajalet|pašaluka]] ili [[Ajalet|ajaleta]]

* ''Paša od tri tuga'', zvan je '''[[mušir]]''' ([[maršal]]) ili kapudan-paša ([[admiral]]) u mornarici. 

* Samo je [[sultan]] bio dostojanstvnik od četiri tuga kao vrhovni komandant vojske i suveren carstva.

U modernoj [[Turska|Republici Turskoj]] titula paša, dodjeljivana je najvišim vojnim [[oficir]]ima ([[general]]ima, [[maršal]]ima) ali je ukinuta [[1934]] godine.

== Etimologija riječi paša ==
[[Datoteka:Ottoman tui 1877 romanian capture.jpg|thumb|150px|right|Pašin ''tug'' od dva konjska repa]]
Riječ ''paša'' je nastala od [[Turski jezik|turske]] sintagme: başa = poglavar ( ''baş ağa'', baş=glava, ağa= vladar ) &lt;ref name=&quot;oed&quot;&gt;[http://www.etymonline.com/index.php?search=pasha&amp;searchmode=none Online Etymology Dictionary - Pasha]&lt;/ref&gt;

== Lista nekih poznatih paša ==
* [[Ahmed-paša Hercegović]]
* [[Ahmed paša]] (Claude Alexandre de Bonneval)
* [[Ali-paša Janjinski|Ali paša Janjinski]] 
* [[Aga Gombas paša]] uspješni turski poslovni čovjek
* [[Hajrudin Barbarosa|Barbarosa Hajrudin paša]]
* [[Cigalazade Jusuf Sinan paša]]
* [[Emin paša]]
* [[Enver paša]]
* [[Esad paša]]
* [[Fahri paša]]
* [[Fuad paša]]
* [[Glubb paša]] (John Bagot Glubb)
* [[Charles George Gordon|Gordon paša]]
* [[Ibrahim paša]]
* [[Ismet paša]] (İsmet İnönü)
* [[Jafar al-Askari]]
* [[Jamal paša]]
* [[Kara Mustafa paša]]
* [[Kazazijan paša]]
* [[Uluç Ali Reis|Kilic Ali paša]]
* [[Kara Mustafa paša]]
* [[Mehmed-paša Sokolović|Mehmed paša Sokolović]]
* [[Antoine Ignace Melling|Melling paša]]
* [[Midhat paša]]
* [[Muhamed Ali Egipatski|Muhamed Ali Paša]] - kediv Egipta
* [[Kemal Atatürk|Mustafa Kemal paša]] poznatiji kao Kemal Atatürk osnivač RepublikeTurske
* [[Mustafa Rešid paša]]
* [[Nubar paša]]
* [[Karadagli paša]]
* [[Pijale paša]]
* [[Rijad paša]] - Egipatski državnik
* [[Said paša]]
* [[Sinan paša]]
* [[Sulejman paša]]
* [[Talat paša]]
* [[Tusun paša]]
* [[Jusuf Karamanli]] Paša od Tripolija

== Izvori ==
{{izvori}}

== Literatura ==
* Opća enciklopedija JLZ - Zagreb 1980. godine (6. knjiga) 


{{Commonscat|Pashas}}

[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]
[[Kategorija:Osmanske titule]]
[[Kategorija:Turcizmi|PASŠA]]
[[Kategorija:Četveroslovnik-P|ASŠA]]</text>
      <sha1>ppdddkz08doo3hxrvtxn5a8itsn6qj5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aga</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100574</id>
    <revision>
      <id>41261366</id>
      <parentid>4956985</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:40:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Izvori */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1074" xml:space="preserve">[[Datoteka:Yeniceri aga.jpg|thumb|right|280px|Portret [[janjičari|janjičarskog]] age]]
'''Aga''' ([[turski jezik|turski]]: ''ağa'', što znači „vođa,“ „vladar“&lt;ref name=&quot;etym&quot;&gt;[http://www.etymonline.com/index.php?term=aga Online Etymology Dictionary - Aga]&lt;/ref&gt;), je naslov korišten u [[Otomansko carstvo|Otomanskom carstvu]] za građanskog i vojnog vođu.

U Otomanskom carstvu, uključujući i [[Ajalet|vilajet]] [[Bosna|Bosnu]], ovaj izraz se upotrebljavao za komandire različitih grana vojne službe. Zapovjednik [[janjičari|janjičara]] je bio poznat kao ''Aga janjičara''.

Kasnije, naročito u [[19. vijek]]u, aga je postao naziv za viđenijeg gospodina, koji je uglavnom bio odškolovan ili je pak zauzimao važno birokratsko mjesto. Isto kao i [[beg]], naslov age je poprimio smisao „gospodina.“

Aga je također čest naslov i porodično ime u [[Pakistan]]u i [[Avganistan]]u, kao na primjer Agha Khan.

== Izvori ==
{{reflist}}

[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]
[[Kategorija:Osmanske titule]]
[[Kategorija:Turcizmi]]
[[Kategorija:Palindromi]]</text>
      <sha1>so5o6npv5ii3w2q22s2mjxj7d9jd3cn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Beg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100649</id>
    <revision>
      <id>41261364</id>
      <parentid>4964172</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:39:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2325" xml:space="preserve">[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 102-10111, Paris, Bey von Thunis mit Ehrenwache.jpg|thumb|right|320px|Beg Ahmed II., vladar [[Tunis]]a za posjeta [[Pariz]]u 1930.]]
'''Beg''' ([[Turski jezik|turski]]: ''bey'' = gospodin) je naslov koji se tradicionalno koristio za vođe manjih [[Turci|turskih]] plemenskih grupa. U historijskim analima, brojne [[Turska|turske]] i [[perzija|perzijske]] vođe su imale titule ''bey'', ''beg'' ili ''beigh'', obje iamju isto značenje - ''lider'', ''vođa''. &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.britannica.com/eb/article-9079010/bey |title=bey. |accessdate = 22. 03. 2008. |work=Encyclopædia Britannica Online}}&lt;/ref&gt;Regija, provincija ili [[Ajalet|vilajet]] ([[turski jezik|turski]]: ''vilayet''), u kojem je beg vladao, nazivao se ''beylik'', odnosno &quot;begovina,&quot; što u grubim crtama odgovara &quot;[[emirat]]u&quot; ili &quot;[[knez|kneževini]]&quot;.

Prva tri vladara [[Otomansko Carstvo|Otomanskog carstva]] imali su titulu ''beg'' a ne [[sultan]]. [[Murat I]] je prvi dobio titulu &quot;sultan&quot; od [[kalif]]a u [[Kairo|Kairu]] [[1383]]. 
Od tada se zvanje &quot;beg&quot; odnosi na guvernera otomanskog [[Ajalet|vilajeta]] (provincije). Kako je Otomansko carstvo u tom vremenu bilo bez neke snažne centralne vlasti, važnije udaljene provincije bile su sklone autonomiji i samoodrživosti pa su begovi postali praktički nezavisni vladari. U [[15. vijek|15. st.]] su i vladari važnijih gradova poput [[Bursa|Burse]] i [[Jedrene|Edirnea]] imali titule &quot;bega&quot;. Kasnije je titula vladara suverene države [[Tunis]]a bila &quot;beg&quot;.

Krajem [[19. vijek|19. st.]] je naziv &quot;beg&quot; sveden na počasni naziv, nešto što otpilike odgovara engleskoj tituli &quot;Sir&quot;. U današnjoj Turskoj i [[Azerbejdžan]]u, naziv beg ima značenje &quot;gospodin&quot;.

Varijacijski oblici ''beg'' ili ''baig'' se još uvijek koriste u prezimenima u [[Južna Azija|južnoj]] i [[Srednja Azija|Centralnoj Aziji]], kao i na [[Balkan]]u. U [[Slavenski jezici|slavenskim]] imenima postoji spoj sa slavenskim ''-(ov)ić'' dodatkom, kao naprimjer u prezimenima [[Alija Izetbegović|Izetbegović]], Avdibegović, Smailbegović i tome slično.

== Također pogledajte ==
* [[Beglerbeg]]

== Izvori ==
{{izvori}}

== Vanjske veze ==
* [http://i-cias.com/e.o/bey.htm ''Encyclopaedia of the Orient''] {{en icon}}

[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]
[[Kategorija:Osmanske titule]]</text>
      <sha1>8m0aftf0ydjdurqu1nmtu7bbgainfhc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Janjičari</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100650</id>
    <revision>
      <id>41261348</id>
      <parentid>41233097</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:21:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12117" xml:space="preserve">{{Vojna jedinica
|jedinica = &lt;span style=&quot;font-size: medium;&quot;&gt;'''Janjičari'''&lt;br /&gt;&lt;small&gt;'''Novi vojnici'''&lt;/small&gt;
|deo      = '''[[otomanska vojska]]'''
|slika    = Welt-Galleria T085.jpg
|o slici  = &lt;small&gt;Janjičari su većinom regrutirani kroz sistem [[Danak u krvi|Danka u krvi]] od zdrave i jake kršćanske djece po [[Anatolija|Anatoliji]] i [[Balkan]]u. Inteligentniji među njima birani su za daljnje školovanje u Enderunu i kasnije su postajali [[vezir]]i, [[inženjer]]i, [[arhitekt]]i i naučnici.&lt;/small&gt;
|vreme=oko [[1365]] - [[1828]] 
|mesto=[[Istanbul|Carigrad]] - [[Otomansko Carstvo|Otomansko carstvo]]
|formacija=
|jačina=  54, 222 vojnika i [[oficir]]a na vrhuncu [[1680]]
|komandant='''[[sultan]]''' 
|oficir2= ''Janjičarski aga''
|oficir3=
|oficir4=
|bitke=''[[Mohačka bitka]]''&lt;br /&gt;''[[Pad Carigrada (1453)]]''&lt;br /&gt;''[[Bitka kod Adrijanopola (1365)]]''&lt;br /&gt;''[[Bitka na Kosovu]]''&lt;br /&gt;''[[Bitka kod Varne]]&quot; i mnoge druge
|odlikovanja=
}}
'''Janjičari''' ([[turski jezik|turski]]: ''yeni çeri'' = '''novi vojnici''') su bili [[pješadija|pješadijske]] jedinice koje su formirale tjelesnu i dvorsku počasnu gardu [[Otomansko Carstvo|otomanskog]] [[sultan]]a. On je bio vrhovni zapovjednik janjičara, no njihovim jedinicama je stvarno komandirao janjičarski [[aga]].

Janjičare je osnovao sultan [[Murat I]] i to od [[хришћанин|kršćanskih]] dječaka prikupljanih kroz sistem [[Danak u krvi|Danka u krvi (devširm)]] u tek osvojenim zemljama u [[14. vijek|14. st.]]&lt;ref name=Kinross&gt;Patrick Kinross: The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire London: Perennial. ISBN 978-0-688-08093-8, str. 48–52&lt;/ref&gt; raspustio ih je sultan [[Mahmud II|Mahmud II.]] nakon [[1826]] kad su postali prijetnja njegovoj vlasti.&lt;ref&gt;Kinross, str. 456–457.&lt;/ref&gt;

== Historija ==
=== Nastanak ===
Osnivanje Janjičara se tradicionalno pripisuje drugom begu [[Otomansko Carstvo|Otomanskog carstva]] [[Orhan]]u (oko 1285 - 1359)&lt;ref name=Nicolle&gt;David Nicolle: ''The Janissaries''. London: Osprey Publishing (1995). ISBN 978-1-85532-413-8, str. 7.&lt;/ref&gt; Suvremeni istraživači otomanske historije poput ''Patricka Kinrossa'', to stavljaju u nešto kasnije vrijeme oko [[1365]], i pripisuju to njegovu sinu [[Murat I|Muratu I]], prvom [[sultan]]u Otomanskog carstva.&lt;ref name=Kinross/&gt; Janjičari su bili prva otomanska stalna vojna formacija, zamjena za dotadašnju plemensku dobrovoljačku vojsku -''gazi'', čiji je moral i lojalnost često bio upitan.&lt;ref name=Kinross/&gt; Otomanski Turci nisu imali ograda prema &quot;robovskoj (podaničkoj) vojsci&quot; jer su dotad imali velikih iskustava sa regrutiranjem najamničkih i podaničkih jedinica.

Prve janjičarske jedinice bile su sastavljene od ratnih zarobljenika i robova, kojima je sultan dao pravo na ratni plijen (u omjeru 1 :5) umjesto plaćanja. &lt;ref name=Nicolle/&gt;
Nakon [[1380]], janjičarske jedinice popunjavale su se kroz [[Feudalizam|feudalni]] sistem ''[[Danak u krvi|danka u krvi (devşirme)]]'', u kojim su se obaveze prema vladaru morale plaćati - i služenjem.&lt;ref name=Nicolle/&gt;

Od Murata I. do sultana [[Murat IV|Murata IV.]], koji je dokinuo [[1648]].&lt;ref name=milo&gt;[http://www.scribd.com/doc/41328188/Skripta-Milo Skripta za studente: OSMANSKO CARSTVO, Temeljni pojmovi i državno uređenje]&lt;/ref&gt; [[Danak u krvi|danka u krvi]], janjičarske jedinice su se popunjavale uglavnom kroz sistem danka u krvi i to najviše od balkanskih kršćana. Od sultana [[Murat III|Murat III.]] (1574-1595) i [[Turci]] su mogli dati svoju djecu u janjičare, a od sultana [[Selim II|Selima II.]] i janjičarski sinovi mogli postati janjičari.&lt;ref name=milo/&gt;

[[Jevreji|Židovi]] nisu nikada morali davati djecu za janjičare, a sve do [[17. vijek|17. st.]] niti [[Jermeni|Armenci]]. Isprva su prikupljana sva kršćanska djeca bez obzira na porijeklo, kasnije se [[Turci]] preferirali balkansku djecu &lt;ref name=&quot;Kitsikis&quot;&gt;Dimitri Kitsikis: ''Türk Yunan İmparatorluğu''. Istanbul,Simurg Kitabevi (1996).&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Encyclopædia Britannica. Eleventh Edition&lt;/ref&gt;

Janjičari su bili ''kapıkulları'' ([[turski jezik|turski]]:singular ''kapıkulu''), &quot;sluge kod vrata&quot; - &quot;tjelesna straža Visoke Porte&quot;, čudnog položaja - nit potpuno slobodni ljudi, a niti potpuni robovi ([[turski jezik|turski]]: ''köle'').&lt;ref&gt;Shaw, Stanford; Ezel Kural Shaw (1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Volume I. Cambridge: Cambridge University Press. str. 27. ISBN 0-521-21280-4.&lt;/ref&gt; Janjičari su zapravo bili prva profesionalna stajaća vojska nakon Rimskog carstva, podvrgnuta strogoj vojničkoj disciplini, koja je dobijala plaću i penziju u starosti, a nakon obuke mogli su se i ženiti, od Sulejmana II &lt;ref name=milo/&gt;. Sve to od njih je stvorilo jednu posebnu klasu&lt;ref&gt;Zürcher, Erik (1999). Arming the State. United States of America: LB Tauris and Co Ltd. str. 5. ISBN 1-86064-404-X.&lt;/ref&gt;, koja se vremenom toliko ojačala da je postala sama sebi svrha. Janjičari su ušli u sukobe sa otomanskom dvorskom aristokracijom, oko temeljnih pitanja vjere i upravljanja carstvom, postali su protivnici reformi (osobito onih koje bi dovodila u pitanja njihova stečena prava) na kraju su se toliko osilili da su svrgavali i postavljali sultane.

Najintelegentniji kadeti janjičari slani su na daljnje školovanje u Enderun (nešto poput visoke škole uz sultanovu palaču), nakon koje su mogli računati na najviše položaje u otomanskom društvu, poput [[Vezir|Velikog vezira]], koji je vladao u ime sultana imperijom.

Prema istraživanju Michaela Antonuccija, otomanski provincijski administratori dobijali su zadatak svake pete godine, da prikupe nove buduće janjičare među kršćanskim podanicima. Izabrani dječaci koji bi uobičajeno imali između 10 do 12 godina, uzimani su od roditelja i prvo vrijeme davani turskim familijama da nauče jezik i [[islam]]ske običaje i vjeru. Nakon toga slijedila je vojnička janjičarska obuka - adžami oglan ([[turski jezik|turski]]: ''acemi oğlan'') po [[kasarna]]ma [[Istanbul|Carigrada]], u kojima su nadzirani svih 24 sati na dan i podvrgavani strogoj disciplini. Za školovanja, nisu smjeli puštati bradu, baviti se ičim drugim osim vojničkim vještinama, niti ženiti. Janjičari su bili izuzetno disciplinirani (što je bila prava rjetkost u ranom srednjem vijeku). Najpoznatiji janjičari su bili; [[Skenderbeg|Gjergj Kastrioti-Skenderbeg]], sin jednog od [[despot]]a iz sjeverne [[Albanija|Albanije]] i [[Mehmed-paša Sokolović]], dijete pravoslavnih seljaka iz [[Bosna|Bosne]] koji je kasnije postao [[Vezir|Veliki vezir]] za tri sultana i bio de facto vladar imperija 14 godina.&lt;ref&gt;Imamović, Mustafa (1996). Historija Bošnjaka. Sarajevo: BZK Preporod. ISBN 9958-815-00-1&lt;/ref&gt;
[[Datoteka:OttomanJanissariesAndDefendingKnightsOfStJohnSiegeOfRhodes1522.jpg|right|thumb|270px| Janjičari opsjedaju [[Rodos]] 1522. kojeg brane Malteški vitezovi]]
Prema istraživanju grčkog historičara Dimitrija Kitsikisa objavljenoj u knjizi ''Türk Yunan İmparatorluğu'' (Tursko-grčko carstvo)&lt;ref name=&quot;Kitsikis&quot;/&gt; mnoge kršćanske familije dobrovoljno su davale svoju djecu za janjičare jer im je nakon toga bio omogućen ulaz u ''otomansko visoko društvo''.

=== Karakteristike janjičarskih jedinica ===
Janjičarske jedinice bile su posebne u mnogo čemu, one su bile prva regularna vojska u [[Evropa|Evropi]] nakon [[Rimsko Carstvo|Rimskog carstva]] sa vlastitim [[uniforma]]ma, plaćom, vojnom muzikom [[mehter]], stanovali su u posebnim [[kasarna]]ma i prvi se počeli služiti vatrenim oružjem. Po tim karakteristikama janjičari su bili predhodnica modernih armija. Za razliku od njih [[Feudalizam|feudalni]] evropski vladari tog doba podizali su vojsku jedino za slučaj rata i jedino je tada plaćali. Janjičarski [[bataljon]], koji je stalno bio zajedno - postojao je blizak poput familije, za mirnodopskih vremena oni su služili za stražarsko policijske poslove a u slučaju nužde kao vatrogasci. Janjičari su kvartalno dobijali redovitu plaću, koju im je uručivao osobno sultan obučen u janjičarsku uniformu. &lt;ref name=Uzun&gt;İsmail Uzunçarşılı: Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları: Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı. Ankara: Türk Tarih Kurumu. (1988.)ISBN 975-16-0056-1, str. 66-67, 376-377, 405-406, 411-463, 482-483&lt;/ref&gt;

Za velikih bitaka janjičarske jedinice su bile odlučujuća snaga koja je donosila prednost, iako im je prvenstvena zadaća bila čuvanje sultana. No vremenom su janjičarske jedinice postojale sve manje efikasne u sukobima sa evropskim vojskama, naročito od [[17. vijek|17. st.]] iako su formalno brojem tada bile najveće. Razlozi za pad efikasnosti, ležali su i u činjenici da je s vremenom postati janjičar, bilo izrazito - lukrativno, pa su mnogi bogati i uticajni muslimani slali svoju djecu u janjičare, ali su pomoću korupcije izbjegli da ona prođu - vojničku obuku (adžami oglan). Tako da su oni na papiru bili odlični vojnici, iako u stvarnosti to uopće nisu bili - već su samo dobijali plaću.

=== Struktura janjičarskih jedinica ===
Janjičari su bili podjeljeni u '''orte''' (nešto poput [[bataljon]]a - no vremenom se njihov broj povećavao), kojima su komandirali [[Čorbadžija|čorbadži-baši]]. Sve orte zajedno formirale su janjičarski [[korpus]] zvan - '''ocak''' (doslovno prevedeno &quot;srce&quot;) kojim je formalno zapovjedao vrhovni komandant - sultan, a u realnosti janjičarski aga. U vrijeme Sulejmana I, bilo je 165 orta, vremenom je njihov broj narastao do 196. Janjičarski korpus bio je podjeljen na:
* '''janjičarski džemat''' (čemat) (graničarske jedinice), do 101 orte
* '''janjičarski buljuk''' (sultanova osobna straža), do 61 orte
* '''janjičarski sejmen''', do 34 orte&lt;ref name=milo/&gt;
Uz to postojale su i 34 kadetske orte (janjičari adžemi) i gotovo nezavisan janjičarski ocak, stalno raspoređen u [[Alžir]]u.

Ispočetka su janjičari dobijali više činove na račun vremena provedenog u službi u svojoj orti, svoju jedinicu mogli su napustiti jedino ako bi dobili zapovjedništvo nad nekom drugom jedinicom, isto tako kazniti ih je mogao jedino oficir iz njihove orte. Svi njihovi činovi imali su povezanost sa kuhinjom i kazanom, koji je bio simbol janjičarskog odreda zbog sultana koji je simbolički bio hranitelj janjičara.&lt;ref name=milo/&gt;
Janjičarski činovi bili su;
* '''[[Čorbadžija|čorbadži-baši]]''' ([[turski jezik|turski]]: ''çorbaci başı'' = glavni sprematelj čorbe) - komandant orte
* '''oda-baši''' (glavar spavaonice) - pomoćnik čorbadži-baše
* '''ašči-baši''' (glavar kuhinje) - [[Kapetan (vojska)|kapetan]]
* '''saka-baši''' (glavar vodonoša) - [[poručnik]]&lt;ref name=milo/&gt; 

=== Oprema ===
U prvim stoljećima su janjičari bili [[Streličarstvo|strijelci]], ali su od [[1440]] počeli nositi [[vatreno oružje]] kako je ono vremenom uvođeno. Za [[Opsada Beča 1529.|Opsade Beča 1529.]] pročuli su se kao vješti rušitelji utvrda (potkopači i mineri). U bliskim borbama upotrebljavali su [[sjekira|sjekire]] i [[mač|jatagane]]. U mirnodopsko vrijeme nosili su jedino [[bodež]]e, osim ako nisu bili na zadatku kao stražari, tad su nosili [[Jatagan|jatagane]], vrstu kratkog mača koji je vremenom postao njihov simbol. Janjičari koji su čuvali stražu u sultanovoj palači (Zülüflü Baltacılar) nosili su [[Helebarda|helebarde]]. 

Od početka [[16. vijek|16. st.]], janjičari su opremljeni [[musketa]]ma&lt;ref name=Nicolle36&gt;David Nicolle: The Janissaries. London: Osprey Publishing (1995) ISBN 978-1-85532-413-8, str. 36.&lt;/ref&gt; počeli su upotrebljavati prve [[Ručna bomba|granate]] i [[Top|ručne topove]].&lt;ref name=Uzun/&gt; Ispočetka nisu imali [[pištolj]]e, ali su ih uveli nakon [[Kandijski rat|Kandijskog rata (1645–1669)]].&lt;ref&gt;Nicolle, str 21-22.&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Janissaries}}
* [http://www.ottomanempire.de/Geschichte/Armee/Heerwesen_I/Janitscharen/janitscharen.html Sve o janjičarima] {{de icon}}

[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]
[[Kategorija:Osmanske titule]]
[[Kategorija:Turcizmi]]</text>
      <sha1>77w8xptvrxg8pm8hj5f59j994uclvdp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kalif</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100870</id>
    <revision>
      <id>41261347</id>
      <parentid>40810697</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:20:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2451" xml:space="preserve">[[Datoteka:Harun Al-Rashid and the World of the Thousand and One Nights.jpg|right|thumb|250px|Kalif Harun al-Rašid]]
'''Kalif''' ([[Arapski jezik|arapski]]: '''خليفة''', ''Khalīfah'', [[Turski jezik|turski]]: ''Halife''), je naziv za državnog poglavara [[Kalifat]]a&lt;ref&gt;{{cite book |last=Bence-Jones |first=Mark |author=Mark Bence-Jones |editor-last=Montgomery-Massingberd |editor-first=Hugh |editor-link=Hugh Massingberd |title=Burke's Royal Families of the World |url=http://books.google.com/books?id=bnsUAQAAIAAJ&amp;q=Khalif+Imperial+Majesty |format=snippet view |accessdate = 14. 07. 2010. |volume=Volume II: Africa &amp; the Middle East |year=1980 |publisher=Burke's Peerage |location=London |isbn=9780850110296 |oclc=18496936 |page=236 |chapter=The Turkish Monarchy |quote=Iako je nosio samo titulu Kalifa bez stvarne vlast u jednom republikanskom i sekularnom režimu, posljednjeg kalifu [[Abdul Medžid II.|Abdul Medžida II.]] se tituliralo sa &quot;Carsko veličanstvo&quot; i tretiralo kao monarha, što je bilo potpuno kontradiktorno}}&lt;/ref&gt; i titula duhovnog poglavara [[islam]]ske [[Umma|umme]] (zajednice) koja živi po [[Islamsko pravo|šerijatskom pravu]].

Prvi kalif nakon [[Muhamed]]ove smrti bio je [[Ebu-Bekr]] od [[632]]. do [[634]]., nakon toga pojavili su se brojni kalifati koje su osnovali [[Arapi]] od [[7. vijek|7.]] do [[16. vijek|16. st.]] Od [[15. vijek|15. st.]] i [[sultan]]a [[Mehmed II.]] ([[1429]].-[[1481]].) titulu kalifa nosili su [[Otomansko carstvo|otomanski]] [[sultan]]i kao vrhovni poglavari svih [[musliman]]a svijeta.

Svi kalifi smatrali su se nasljednicima [[Muhamed]]a, neki od njih su si nakon smrti [[prorok]]a Muhameda dali naziv ''Khalifat Allah'' (predstavnik [[Alah]]a), kasnije se taj naziv promjenio u ''Khalifat rasul allah'' (nasljednik proroka Boga) i postao standardni naziv.

Posljednji kalif 101 po redu, bio je zadnji otomanski sultan [[Abdul Medžid II.]] koji je za svoje sjedište odabrao [[Istanbul]] a ne [[Ankara|Ankaru]], zbog tog je [[Turski]] parlament [[3. mart]]a [[1924]] donio odluku o ukidanju titule kalifa.

== Povezano ==
* [[Kalifat]]

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Caliphs}}
* [http://alislam.org/topics/khilafat/ Ahmadiyya Muslim Caliphs] {{en icon}}

[[Kategorija:Kalifi| ]]
[[Kategorija:Historija islama]]
[[Kategorija:Muslimani]]
[[Kategorija:Titule]]
[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Perzijske titule]]</text>
      <sha1>ckovtfl7v97uzl2zm3r48bh1dfdbmfe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261357</id>
      <parentid>41261347</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:33:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2468" xml:space="preserve">[[Datoteka:Harun Al-Rashid and the World of the Thousand and One Nights.jpg|right|thumb|250px|Kalif Harun al-Rašid]]
'''Kalif''' ([[Arapski jezik|arapski]]: '''خليفة''', ''Khalīfah'', [[Turski jezik|turski]]: ''Halife''), je naziv za državnog poglavara [[Kalifat]]a&lt;ref&gt;{{cite book |last=Bence-Jones |first=Mark |author=Mark Bence-Jones |editor-last=Montgomery-Massingberd |editor-first=Hugh |editor-link=Hugh Massingberd |title=Burke's Royal Families of the World |url=http://books.google.com/books?id=bnsUAQAAIAAJ&amp;q=Khalif+Imperial+Majesty |format=snippet view |accessdate = 14. 07. 2010. |volume=Volume II: Africa &amp; the Middle East |year=1980 |publisher=Burke's Peerage |location=London |isbn=9780850110296 |oclc=18496936 |page=236 |chapter=The Turkish Monarchy |quote=Iako je nosio samo titulu Kalifa bez stvarne vlast u jednom republikanskom i sekularnom režimu, posljednjeg kalifu [[Abdul Medžid II.|Abdul Medžida II.]] se tituliralo sa &quot;Carsko veličanstvo&quot; i tretiralo kao monarha, što je bilo potpuno kontradiktorno}}&lt;/ref&gt; i titula duhovnog poglavara [[islam]]ske [[Umma|umme]] (zajednice) koja živi po [[Islamsko pravo|šerijatskom pravu]].

Prvi kalif nakon [[Muhamed]]ove smrti bio je [[Ebu-Bekr]] od [[632]]. do [[634]]., nakon toga pojavili su se brojni kalifati koje su osnovali [[Arapi]] od [[7. vijek|7.]] do [[16. vijek|16. st.]] Od [[15. vijek|15. st.]] i [[sultan]]a [[Mehmed II.]] ([[1429]].-[[1481]].) titulu kalifa nosili su [[Otomansko carstvo|otomanski]] [[sultan]]i kao vrhovni poglavari svih [[musliman]]a svijeta.

Svi kalifi smatrali su se nasljednicima [[Muhamed]]a, neki od njih su si nakon smrti [[prorok]]a Muhameda dali naziv ''Khalifat Allah'' (predstavnik [[Alah]]a), kasnije se taj naziv promjenio u ''Khalifat rasul allah'' (nasljednik proroka Boga) i postao standardni naziv.

Posljednji kalif 101 po redu, bio je zadnji otomanski sultan [[Abdul Medžid II.]] koji je za svoje sjedište odabrao [[Istanbul]] a ne [[Ankara|Ankaru]], zbog tog je [[Turski]] parlament [[3. mart]]a [[1924]] donio odluku o ukidanju titule kalifa.

== Povezano ==
* [[Kalifat]]

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Caliphs}}
* [http://alislam.org/topics/khilafat/ Ahmadiyya Muslim Caliphs] {{en icon}}

[[Kategorija:Kalifi| ]]
[[Kategorija:Historija islama]]
[[Kategorija:Muslimani]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]
[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Perzijske titule]]</text>
      <sha1>td5zsl8cafq53ftqvodfmsuu8sd9431</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261358</id>
      <parentid>41261357</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:33:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2375" xml:space="preserve">[[Datoteka:Harun Al-Rashid and the World of the Thousand and One Nights.jpg|right|thumb|250px|Kalif Harun al-Rašid]]
'''Kalif''' ([[Arapski jezik|arapski]]: '''خليفة''', ''Khalīfah'', [[Turski jezik|turski]]: ''Halife''), je naziv za državnog poglavara [[Kalifat]]a&lt;ref&gt;{{cite book |last=Bence-Jones |first=Mark |author=Mark Bence-Jones |editor-last=Montgomery-Massingberd |editor-first=Hugh |editor-link=Hugh Massingberd |title=Burke's Royal Families of the World |url=http://books.google.com/books?id=bnsUAQAAIAAJ&amp;q=Khalif+Imperial+Majesty |format=snippet view |accessdate = 14. 07. 2010. |volume=Volume II: Africa &amp; the Middle East |year=1980 |publisher=Burke's Peerage |location=London |isbn=9780850110296 |oclc=18496936 |page=236 |chapter=The Turkish Monarchy |quote=Iako je nosio samo titulu Kalifa bez stvarne vlast u jednom republikanskom i sekularnom režimu, posljednjeg kalifu [[Abdul Medžid II.|Abdul Medžida II.]] se tituliralo sa &quot;Carsko veličanstvo&quot; i tretiralo kao monarha, što je bilo potpuno kontradiktorno}}&lt;/ref&gt; i titula duhovnog poglavara [[islam]]ske [[Umma|umme]] (zajednice) koja živi po [[Islamsko pravo|šerijatskom pravu]].

Prvi kalif nakon [[Muhamed]]ove smrti bio je [[Ebu-Bekr]] od [[632]]. do [[634]]., nakon toga pojavili su se brojni kalifati koje su osnovali [[Arapi]] od [[7. vijek|7.]] do [[16. vijek|16. st.]] Od [[15. vijek|15. st.]] i [[sultan]]a [[Mehmed II.]] ([[1429]].-[[1481]].) titulu kalifa nosili su [[Otomansko carstvo|otomanski]] [[sultan]]i kao vrhovni poglavari svih [[musliman]]a svijeta.

Svi kalifi smatrali su se nasljednicima [[Muhamed]]a, neki od njih su si nakon smrti [[prorok]]a Muhameda dali naziv ''Khalifat Allah'' (predstavnik [[Alah]]a), kasnije se taj naziv promjenio u ''Khalifat rasul allah'' (nasljednik proroka Boga) i postao standardni naziv.

Posljednji kalif 101 po redu, bio je zadnji otomanski sultan [[Abdul Medžid II.]] koji je za svoje sjedište odabrao [[Istanbul]] a ne [[Ankara|Ankaru]], zbog tog je [[Turski]] parlament [[3. mart]]a [[1924]] donio odluku o ukidanju titule kalifa.

== Povezano ==
* [[Kalifat]]

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Caliphs}}
* [http://alislam.org/topics/khilafat/ Ahmadiyya Muslim Caliphs] {{en icon}}

[[Kategorija:Kalifi| ]]
[[Kategorija:Historija islama]]
[[Kategorija:Muslimani]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]</text>
      <sha1>ddpozpdxub92dnciplxar1sxqzc1t5i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šeik</title>
    <ns>0</ns>
    <id>102896</id>
    <revision>
      <id>41261327</id>
      <parentid>4807564</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:20:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pogledajte i ovo */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1405" xml:space="preserve">[[Datoteka:Sheikhhattamdehaddadin.jpg|thumb|right|260px|Slika ruskog slikara [[:en:Alexandre Jacovleff|Aleksandra Jevgenjeviča Jakovljeva]] koja prikazuje šeika Satama Hadadina iz [[Palmira|Palmire]]]] 
'''Šeik''' ([[Arapski jezik|arapski]]: شيخ) arapska je riječ za oca obitelji, ali i za muškarca od preko 50 godina. &lt;ref name=sh&gt;[http://www.al-baz.com/islam/abdalqadirjilani/about.htm Sve o šeicima] {{en icon}}&lt;/ref&gt;
== Porijeklo i upotreba ==
Šeik je bio tradicionalni izraz za [[pleme]]nskog vođu, posebno na [[Arapski poluotok|Arapskom polotoku]], odakle se ta [[titula]] raširila po [[islam]]skom svijetu kao naziv za vođu neke veće zajednice, ali i za svaku osobu koja ima neki vjerski ili svjetovni ugled, kao što su [[musliman]]ske [[ulema|uleme]].&lt;ref name=sh/&gt;

U [[Sufizam|sufizmu]], '''šejh''' ([[Perzijski jezik|perz.]] شیخ) duhovni je vođa i učitelj vjerske zajednice, koji je mogao provesti obred [[inicijacija|inicijacije]] novih [[derviš]]a. U [[Osmansko carstvo|Osmanskom carstvu]], ''Šeik el Islam'' je izricao [[Fetva|fetve]] i bio po hijerarhiji odmah do [[Vezir|vezira]].

== izvori ==
{{izvori}}

== Pogledajte i ovo ==
* [[Kalif]]
* [[Sultan]]
* [[Vezir]]

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Vladari]]
[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Perzijske titule]]
[[Kategorija:Četveroslovnik-Š|EIK]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>sy25a7amexgeq42fmudd5an4p1h70kd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Na današnji dan/8.8.</title>
    <ns>10</ns>
    <id>117771</id>
    <revision>
      <id>41261280</id>
      <parentid>40917048</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T12:08:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1299" xml:space="preserve">&lt;div style=&quot;float:right;padding-left: 0.5em;&quot;&gt;[[Datoteka:Paul Dirac, 1933.jpg|border|110px]]&lt;/div&gt;
* [[1576]]. &amp;ndash; Na [[Švedska|švedskom]] otočiću Venu započela izgradnja [[Tycho Brahe|Braheovog]] opservatorija '''Uraniborg''', prvog modernog [[astronomija|astronomskog]] opservatorija.
* [[1876]]. &amp;ndash; [[SAD|Američki]] inovator i naučnik [[Thomas Alva Edison]] dobio patent za '''[[ciklostil]]''', koji će uvesti revoluciju u štampanje novina i knjiga.
* [[1902]]. &amp;ndash; U [[Bristol]]u se rodio '''[[Paul Dirac]]''' {{small|(na slici)}}, [[engleska|engleski]] fizičar i [[Nobelova nagrada za fiziku|nobelovac]] ([[1933.]]), najpoznatiji po predviđanju postojanja antičestica.
* [[1928]]. &amp;ndash; Od posljedica ranjavanja u [[Atentat u Narodnoj skupštini|atentatu]] mjesec i pol dana ranije, u [[Zagreb]]u preminuo istaknuti hrvatski i jugoslavenski političar '''[[Stjepan Radić]]'''.
* [[1974]]. &amp;ndash; U jeku [[Afera Watergate|afere Watergare]], [[Predsjednik SAD|američki predsjednik]] '''[[Richard Nixon]]''' se obratio naciji preko [[TV|televizije]] i javno objavio svoju ostavku, koja je na snagu stupila sljedećeg dana.

'''[[Wikipedia:Izabrani događaji|Ostali događaji]]''': {{small|[[7.8.]]}} • '''[[8.8.]]''' • {{small|[[9.8.]]}}

&lt;noinclude&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>k2ox1g8sjp3ekf9t8cf3pezz3x6dvfh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ulema</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121044</id>
    <revision>
      <id>41261325</id>
      <parentid>1816941</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:17:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1133" xml:space="preserve">'''Ulema''' je [[arapski jezik|arapski]] izraz za eksperta u [[religija|religiji]]. Označava i [[imam]]e značajnih [[džamija]], sudije ([[kadija|kadije]]), profesore na verskim školama ([[medresa|medrese]]) i verske dostojanstvenike. Među [[suniti]]ma označava priznate, autoritativne osobe u teologiji.

U prošlosti su uleme ozakonili nastup vlasti [[kalif]]a i vladara, i valjali su za njihove moralne proroke. Kalifova duhovna funkcija je bilo izvršavanje [[šarija|šarije]], u koju nije smeo uvoditi novih dogmi (kao što je radio [[papa]]) a uleme su tu šariju tumačile bez menjanja. U [[Osmansko carstvo|Osmanskom carstvu]] je savet ulema zalazio u razvoj društva i države (do mladoturske revolucije).

Danas su uleme uglavnom savetnici religijskih ministarstva, a njihovo mišljenje ima ponekad i značaj presude ili cenzure.

== Veze ==
* [[Imam]]
* [[Kalif]]
* [[Mula (islam)|Mula]]
* [[Kadija]]
* [[Muftija]]
* [[Šeik]]
* [[Ajatolah]]

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Perzijske titule]]
[[Kategorija:Religijska zanimanja]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>8vdbgxnqz7afhod0ynveby0arg65al1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261368</id>
      <parentid>41261325</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:43:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1079" xml:space="preserve">'''Ulema''' je [[arapski jezik|arapski]] izraz za eksperta u [[religija|religiji]]. Označava i [[imam]]e značajnih [[džamija]], sudije ([[kadija|kadije]]), profesore na verskim školama ([[medresa|medrese]]) i verske dostojanstvenike. Među [[suniti]]ma označava priznate, autoritativne osobe u teologiji.

U prošlosti su uleme ozakonili nastup vlasti [[kalif]]a i vladara, i valjali su za njihove moralne proroke. Kalifova duhovna funkcija je bilo izvršavanje [[šarija|šarije]], u koju nije smeo uvoditi novih dogmi (kao što je radio [[papa]]) a uleme su tu šariju tumačile bez menjanja. U [[Osmansko carstvo|Osmanskom carstvu]] je savet ulema zalazio u razvoj društva i države (do mladoturske revolucije).

Danas su uleme uglavnom savetnici religijskih ministarstva, a njihovo mišljenje ima ponekad i značaj presude ili cenzure.

== Veze ==
* [[Imam]]
* [[Kalif]]
* [[Mula (islam)|Mula]]
* [[Kadija]]
* [[Muftija]]
* [[Šeik]]
* [[Ajatolah]]

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]
[[Kategorija:Religijska zanimanja]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>6t5fh4dyibuljwy8f0daea1lavw6lms</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Veliki vezir</title>
    <ns>0</ns>
    <id>121663</id>
    <revision>
      <id>41261321</id>
      <parentid>41241416</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:12:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3349" xml:space="preserve">:::&lt;small&gt;Vidi još: '''''[[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva]]'''''&lt;/small&gt;

[[Datoteka:Jean-Baptiste van Mour 004.jpg|thumb|The Grand Vizier giving an audience &quot;under the dome&quot;]]
'''Veliki vezir''' (&quot;صدر اعظ ili وزیر اعظم) je naziv za najvišeg sultanovog podanika. Naziv potiče od [[perzijski jezik|persijske reči]] ''[[vezir]]'' (''per. وزير''), na [[Turski jezik|turskom]] se obično kaže ''Sadrazam''. Bio je predsednik [[Divan (Osmanlijska vlada)|carskog divana]] (vlade) u [[Osmansko carstvo|Turskoj carevini]]. U vreme rata vršio je u ime sultana dužnost vrhovnog komandanta.

Na početku Veliki vezir je bio ništa više nego vojna ličnost, jer ako je [[sultan]], odnosno [[beg]] u slučaju [[Osman I|Osmana]], bio [[vojvoda]] u [[Rumski Sultanat|Rumskom sultanatu]] onda je Veliki vezir bio njegov prvi zapovjednik i savjetnik na terenu. To je kao izravnu posljedicu također stvorilo suparništvo između sultana i Velikog vezira i dovelo do uspona vezirske porodice [[Čandarli]]. Zbog toga je sultan [[Mehmed II]] uklonio Čandarlije i počeo reformu u smislu centraliziranja vlasti sultana. Ipak kroz stoljeća glavni problemi vlasnika [[Topkapi Saraj|Topkapija]] su bili: nasljedništvo (uloga braće i žena) i rastuća moć Velikih vezira i [[Janjičari|Janjičara]].&lt;br/&gt;
No kroz vrijeme uloga i javni oblik Velikog vezira su se jako promijenili, tako da od usko vojne funkcije on postaje sve više i više sličan ličnostima [[premijer]]a, [[šef vlade|šefa vlade]] ili prvog [[ministar|ministra]]. Ta promjena je uočljiva između 16. i 17. stoljeća, na primjer za vrijeme [[Selim II|Selima II.]], to jeste kada poslije sultana [[Sulejman I|Sulejmana]] se stvaraju na dvoru mutne okolnosti i velike zavjere. Već sultan [[Mustafa I|Mustafa ''Ludi'']] ne izlazi iz [[Topkapi Saraj|Topkapija]] a u njemu ima slabu ulogu. Stvarne odluke donose žene (sultanije), Veliki veziri, vođe [[Janjičari|Janjičara]], vjerski pravnici i teolozi. [[Ćuprilići]] su prva vezirska dinastija koja faktički preuzima vlast umjesto sultana za vrijeme najdublje političke krize.&lt;br/&gt;

Prvi Veliki veziri su bili Turci ili turkijskoj podrijetla, a već od [[Mehmed II|Mehmeda II]] sultan ih bira iz vojnih redova gdje su stigli po [[Danak u krvi|devširmu]]. Velikog vezira birao je sultan obično iz reda vezira carskog divana, a takođe i razrešavao ove dužnosti. Mnogi ljudi iz [[balkan]]skih krajeva obavljali su tokom [[XV vek|XV]], [[XVI vek|XVI]] i [[17. vijek|XVII veka]] dužnost velikog vezira, kao [[Mehmed-paša Anđelković]] iz [[Kruševac|Kruševca]], [[Ahmed-paša Hercegović]] (sin [[stjepan Vukčić Kosača|hercega Stefana]]) i [[Mehmed-paša Sokolović]] iz okoline [[Rudo (BiH)|Rudog]] u [[Bosna|Bosni]].

Veliki vezir je čuvao carski pečat.

Titulu Velikog vezira imali su također i [[Mogulsko carstvo]] u [[Indija|Indiji]], [[Kalifat Sokoto]] u zapadnoj Africi, [[Safavidska Monarhija|Safavidsko carstvo]] u [[Perzija|Perziji]] pa i sve ostale perzijske dinastije.

== Popularna kultura ==
* Titula Velikog vezira je upotrebljena u [[znanstvena fantastika|naučno-fantastičnoj]] seriji ''[[Star Wars|Zvezdani ratovi]]'', za predsednika vlade [[Galaktičko carstvo|Galaktičkog carstva]].


[[Kategorija:Osmanske titule]]
[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]
[[Kategorija:Vojni činovi]]</text>
      <sha1>4t0ye0ozsfdfchmbd8lzlu44iks7lrt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sandžak-beg</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132220</id>
    <revision>
      <id>41261331</id>
      <parentid>5058569</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T21:13:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1883" xml:space="preserve">'''Sandžak-beg''' ([[turski jezik|tur]]. ''Sancakbeyi'') je naziv za upravnika ili vladara jednog [[sandžak]]a, podoblasti unutar [[vilajet]]a, tj. jedne od provincija [[Osmanlijsko carstvo|Osmanlijskog carstva]]. Turska riječ ''Sancakbeyi'' znači doslovce gospodar (''[[beg]]'') zastave ili barjaka ([[turski jezik|tur]]. ''sancak'').&lt;br/&gt;
Kroz vijeme su [[Popis sultana Osmanskog carstva|osmanski sultani]] razvili sustav [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva|administrativnih podjela]] da bi lakše upravljali zemljama nakon širenja u osvajačkim pohodima. U pograničnim krajevima je najvažnija upravna jedinica bila ''[[sandžak|sancak]]'' a sandžak-beg je pak bio podređen ''[[beglerbeg]]u'' («begu nad begovima») koji je upravljao [[Ajalet|ejaletom]] i zapovijedao svojim podređenim sandžak-begovima u ratu. U nekim slučajevima sandžak-beg je direktno odgovarao za svoje postupke na [[Visoka Porta|Uzvišenoj kapiji]] u [[Istanbul]]u, tako da je uživao u statusu relativne upravne autonomije prema beglerbegu. Djelatnost sandžak-bega je ličila na funkcije beglerbega ali u skromnijim razmjerima. Kao i bejlerbeg, sandžak-beg je svoje prihode crpio iz poreza, koja se obično sastojala od prihoda gradova, pristaništa i luka unutar granica svog sandžaka. U svojoj pokrajini bio je zadužen prije svega za održavanje reda, za hapšenje i za kažnjavanje prestupnika, za potjeru razbojnika, za istragu protiv krivovjeraca, za opskrbu vojske ili za slanje materijala za gradnju brodova, kada bi to sultan naredio.&lt;br/&gt;
Iznad sandžak-bega je se za vrijeme [[Tanzimat]]a (v. [[Mitat-paša|Midhat-paša]]) pojavio čin ''[[Valija|valije]]'', vrhovnog namjesnika koji upravlja [[Vilajet]]om ([[1867.]]) i koji mijenja nestalog čina ''beglerberga''.

== Vidi još ==
* [[Beglerbeg]]
* [[Beg]]

[[Kategorija:Osmanske titule]]
[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]</text>
      <sha1>6a5x7pul86jxruekmx33149j3fbq2gz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261332</id>
      <parentid>41261331</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T21:18:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1887" xml:space="preserve">'''Sandžak-beg''' ([[turski jezik|tur]]. ''Sancakbeyi'') je naziv za upravnika ili vladara jednog [[sandžak]]a, podoblasti unutar [[vilajet]]a, tj. jedne od provincija [[Osmanlijsko carstvo|Osmanlijskog carstva]]. Turska riječ ''Sancakbeyi'' znači doslovce gospodar (''[[beg]]'') zastave ili barjaka ([[turski jezik|tur]]. ''sancak'').&lt;br/&gt;
Kroz vijeme su [[Popis sultana Osmanskog carstva|osmanski sultani]] razvili sustav [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva|administrativnih podjela]] da bi lakše upravljali zemljama nakon širenja u osvajačkim pohodima. U pograničnim krajevima je najvažnija upravna jedinica bila ''[[sandžak|sancak]]'' a sandžak-beg je pak bio podređen ''[[beglerbeg]]u'' («begu nad begovima») koji je upravljao [[Ajalet|ejaletom]] i zapovijedao svojim podređenim sandžak-begovima u ratu. U nekim slučajevima sandžak-beg je direktno odgovarao za svoje postupke na [[Visoka Porta|Uzvišenoj kapiji]] u [[Istanbul]]u, tako da je uživao u statusu relativne upravne autonomije prema beglerbegu. Djelatnost sandžak-bega je ličila na funkcije beglerbega ali u skromnijim razmjerima. Kao i beglerbeg, sandžak-beg je svoje prihode crpio iz [[porez]]a, koji se obično sastojali od prihoda gradova, pristaništa i luka unutar granica svog sandžaka. U svojoj pokrajini bio je zadužen prije svega za održavanje reda, za hapšenje i za kažnjavanje prestupnika, za potjeru razbojnika, za istragu protiv krivovjeraca, za opskrbu vojske ili za slanje materijala za gradnju brodova, kada bi to sultan naredio.&lt;br/&gt;
Iznad sandžak-bega je se za vrijeme [[Tanzimat]]a (v. [[Mitat-paša|Midhat-paša]]) pojavio čin ''[[Valija|valije]]'', vrhovnog namjesnika koji upravlja [[Vilajet]]om ([[1867.]]) i koji mijenja nestalog čina ''beglerberga''.

== Vidi još ==
* [[Beglerbeg]]
* [[Beg]]

[[Kategorija:Osmanske titule]]
[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]</text>
      <sha1>5iu8dmz83tqy4gx4s763mevh642p3mx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Emir</title>
    <ns>0</ns>
    <id>132909</id>
    <revision>
      <id>41261361</id>
      <parentid>29512284</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:37:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Izvori */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1891" xml:space="preserve">{{Naselje (HR)
| ime =Emir
| izvorno_ime = أمير
| slika_panorama = Prokudin-Gorskii-19-v2.png
| veličina_slike = 250 px
| opis_slike = Muhamed Alim Kan, Emir od Buhare (fotografija iz 1911 od Sergeja Prokudina Gorskog)
}}
'''Emir''' ([[Arapski jezik|arapski]]: '''أمير''') izvorno je značilo ''komandant'' &lt;ref name=etimol/&gt; ili ''[[general]]'', ili ''[[Knez|princ]]'', neki put se izgovara Amir, ali ima isto značenje.

To je vremenom postalo ime za visoku [[Plemstvo|plemićku]] titulu, ili titula koju su dobijali uz svoj položaj visoki državni funkcioneri, po [[Arapi|arapskom]] svijetu, a od [[19. vijek]]a i u [[Afganistan]]u. Ta titula bila je udomaćena u srednjovjekovnom [[Islam|muslimanskom]] svijetu. Emiri su u islamskim [[Monarhija|monarhijama]], obično bili visoko pozicionirani [[Šeik|šeici]]. U onim slučajevima kad se ta titula odnosila na [[monarh]]ovu djecu, emir je tad značio princ (knežević),a uz njegovu titulu išao je i emirat (kneževina) - teritorij kojim je on upravljao. ''Emirati'' su dakle bili pandan [[Evropa|evropskim]] [[Knez|kneževinama]]. 

Emir je i vrlo popularno i često osobno ime (ne i titula) u [[Bosna|Bosni]] i [[Turska|Turskoj]]. 

Riječ emir ušla je u [[engleski jezik]] [[1593|1593.]] godine preko [[Francuska|francuske]] riječi ''emir''. &lt;ref name=etimol&gt;{{cite web
 | url =http://www.etymonline.com/index.php?search=amir&amp;searchmode=none
 | title = ''Emir''
 | accessdate = 6. 11. 2011
 | language=engleski
 | publisher=Online Etymology Dictionary
}}&lt;/ref&gt; Emir je bilo jedno od imena ili naslova islamskog proroka [[Muhamed]]a.

== Pogledajte i ovo ==
* [[Vezir]]
* [[Šeik]]
* [[Sultan]]
* [[Kalif]] 
* [[Radža]]

== Izvori ==
{{izvori}}

[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Perzijske titule]]
[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Arabizmi]]
[[Kategorija:Četveroslovnik-E|MIR]]</text>
      <sha1>ianux7w58cgljl71rpe84eyqq2vekwn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hafiz</title>
    <ns>0</ns>
    <id>138823</id>
    <revision>
      <id>41261350</id>
      <parentid>1630603</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:27:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="494" xml:space="preserve">{{other uses}}

'''Hafiz''' je naziv kojim [[muslimani]] oslovljavaju osobu obično [[islam]]ske veroispovesti, koja napamet poznaje celi [[Kuran]]. Takve osobe su veoma cenjene među muslimanskim vernicima i oni obično koriste ''Hafiz'' kao titulu ispred imena, slično upotrebi ''dr.'' titule za akademskog ili medicinskog [[doktor]]a. Za hafiza ženskog roda se koristi izraz '''hafiza'''.

{{klica-vera}}

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>bx83qcu2nbrz9cg3ydjm5t6jcddy3cl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Reis-ul-ulema</title>
    <ns>0</ns>
    <id>153820</id>
    <revision>
      <id>41261372</id>
      <parentid>41257920</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:48:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjski linkovi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13818" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;font-size:90%; width:21em; text-align:left;&quot;
&lt;tr&gt;&lt;th style=&quot;text-align:center; font-size:120%;&quot; class=&quot;fn n org&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;Reis-ul-ulema 
&lt;tr&gt;&lt;td style=&quot;text-align:center;&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;[[Datoteka:Reis-ul-ulema logo.png|220px|Logo reis-ul-uleme Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td style=&quot;text-align:center;&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;[[Datoteka:Husein ef. Kavazović.jpg|220px|Husein ef. Kavazović]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;[[Reis-ul-ulema]]&lt;/th&gt;&lt;td&gt;[[Husein Kavazović|Husein ef. Kavazović]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
|-
!
!&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Osnovano&lt;/th&gt;&lt;td&gt;1882.&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Sjedište&lt;/th&gt;&lt;td&gt;[[Careva džamija (Sarajevo)|Careva džamija]] u Sarajevu&lt;sup&gt; &lt;/sup&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Jurisdikcija&lt;/th&gt;&lt;td&gt;[[Datoteka:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|25px]] [[Bosna i Hercegovina]]&lt;br/&gt;[[Datoteka:Flag_of_Croatia.svg |25px]] [[Hrvatska]]&lt;br/&gt;[[Datoteka:Bosniak National Flag in Sandzak.svg|25px]]  [[Sandžak]]&lt;br/&gt;[[Datoteka:Flag of Slovenia.svg |25px]] [[Slovenija]]&lt;br/&gt;[[Datoteka:Flag of Serbia.svg|25px]] [[Srbija]]&lt;sup&gt; &lt;/sup&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Dijaspora&lt;/th&gt;&lt;td&gt;[[Islamska zajednica Bošnjaka u Zapadnoj Evropi|Evropa]]&lt;br/&gt;[[Islamska zajednica Bošnjaka u Australiji|Australija]]&lt;br/&gt;[[Islamska zajednica Bošnjaka Sjeverne Amerike|Sjeverna Amerika]]&lt;sup&gt; &lt;/sup&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Broj vjernika&lt;/th&gt;&lt;td&gt;oko 4 miliona&lt;sup&gt; &lt;/sup&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;td colspan=&quot;2&quot; height=&quot;30&quot; style=&quot;padding-left:15px;border-top: 1px solid #B8B8B8;&quot;&gt;Službena stranica: &amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;[http://www.islamskazajednica.ba/ www.islamskazajednica.ba]&lt;/td&gt;
|}  

'''Reis-ul-ulema'''&lt;ref&gt;{{Citiranje časopisa |author=Armin Čaušević |title=Institucija Reisu-l-uleme |url=https://static.islamskazajednica.ba/institucija-reisu-l-uleme |language=bs-ba |accessdate=2020-07-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citiranje časopisa |author=Armin Čaušević |title=Reisu-l-ulema Husein ef. Kavazović |url=https://static.islamskazajednica.ba/reisu-l-ulema-husein-ef-kavazovic |language=bs-ba |accessdate=2020-07-10}}&lt;/ref&gt; ([[Osmanski turski jezik|osmanski turski]]: ''reisül-ulema'', [[Arapski jezik|arapski]]: رئيس العلماء - starješina vjerskih učenjaka), naziv je titule [[Veliki muftija|velikog muftije]] u [[Bošnjaci|Bošnjaka]] muslimana. Predstavlja najviši vjerski autoritet ne samo za muslimane u Bosni i Hercegovini već i za muslimane u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], [[Sandžak]]u, [[Slovenija|Sloveniji]], [[Srbija|Srbiji]] i [[Bošnjaci|bošnjačkoj]] dijaspori,&lt;ref name=&quot;izBiH&quot;&gt;{{cite web |title=Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini |url=http://www.islamskazajednica.ba/islamska-zajednica/o-islamskoj-zajednici |website=islamskazajednica.ba |accessdate=2018-03-07}}&lt;/ref&gt; gdje su muslimani organizirani kroz [[Mešihat|mešihate]]. Sjedište reis-ul-uleme je u [[Sarajevo|Sarajevu]]. 

Suverenitet duhovne zajednice sa centrom u Sarajevu donekle priznaju i muslimanske zajednice u [[Crna Gora|Crnoj Gori]] i [[Mađarska|Mađarskoj]]. Organizacija  muslimana [[Mađarska|Mađarske]] je, kao krovna zajednica muslimana u toj državi, u više navrata pozvala reisu-l-ulemu, da bude vjerski poglavar muslimana i u Mađarskoj, dok Islamska zajednica u Crnoj Gori posjeduje mešihat, ali ne rijaset i reisu-l-ulemu. Pored toga, ova organizacija koristi institucionalnu, kadrovsku i drugu pomoć Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.klix.ba/vijesti/svijet/muslimani-u-madjarskoj-zele-dzamiju-i-reisa-kavazovica-za-vjerskog-poglavara/130907031|title=Muslimani u Mađarskoj žele džamiju i reisa Kavazovića za vjerskog poglavara|publisher=klix.ba |date=2017-08-05 |accessdate=2020-12-30}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://stav.ba/vijest/raspisani-izbori-za-reisa-islamske-zajednice-u-crnoj-gori/5025|title=Raspisani izbori za reisa Islamske zajednice u Crnoj Gori|publisher=stav.ba |date=2017-08-05 |accessdate=2020-12-30}}&lt;/ref&gt;

Trenutni reis-ul-ulema je [[Husein_Kavazović|Husein ef. Kavazović]].

== Historija ==
{{glavni|Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini}}
[[Datoteka:Sarajevo Kaisermoschee.JPG|thumb|lijevo|Careva džamija u Sarajevu, sjedište reis-ul-uleme]]
Naslov reis-ul-ulema pojavio se u prvi put 1881. u molbi [[Bošnjaci|bošnjačkih]] uglednika [[Austro-Ugarska|austrougarskim]] vlastima da imaju svoga poglavara koji će rukovoditi njihovim vjerskim poslovima. Godinu dana kasnije, Austro-Ugarska je udovoljila ovoj molbi, koju je i sama inicirala, te je formiran  [[Rijaset|Medžlis-i ulema]] (Savjet uleme) sastavljen od četiri alima (učenjaka) i reis-ul-uleme kao predsjednika. Tim činom uspostavljeno je vjersko vodstvo Bošnjaka odvojeno od 
[[Istanbul]]a (Mešihat).

Alternativa službi reisu-l-uleme mogla je biti veliki muftija ili glavni muftija, naziv za vjerskog vođu kod ostalih muslimanskih zajednica na [[Balkan]]u. Kod svih ovih zajednica nakon odstupanja [[Osmansko carstvo|Osmanskog carstva]] uspostavljaju se vjerske organizacije na čelu s [[muftija|muftijom]]. U većini balkanskih zemalja s muslimanskim manjinama (Bugarska, Srbija, Grčka, Rumunjska) nakon [[Balkanski ratovi|Balkanskih ratova]] ugovorima o miru je bilo predviđeno osnivanje nacionalnih vjerskih administracija muslimana na čelu sa velikim/glavnim muftijama.

Jednoobraznost ovih rješenja posljedica je činjenice da je postignuto putem ugovora Osmanskog carstva i balkanskih država pa su slijeđeni istovjetni institucionalni obrasci. Međutim, Bošnjaci su sami, pod pritiskom austrougarske vlasti izgradili poseban sistem vjerske administracije i zbog toga su bila moguća rješenja koja nemaju paralelu među ostalim muslimanskim zajednicama na Balkanu.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://hamdocamo.wordpress.com/2017/09/15/islamska-zajednica-u-bosni-i-hercegovini-reisu-l-ulema/ |title=Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini: Reis-ul-ulema |publisher=hamdacamo.wordpress.com |date=2017-08-05 |accessdate=2016-05-07}}&lt;/ref&gt;

== Legitimitet ==
Do 1878. najviši vjerski velikodostojnici su bili [[muftija|muftije]] koji su u osmanskoj hijerarhiji uleme imali rang pokrajinskih muftija. Postavljani su od [[šejh-ul-islam|šejh-ul-islama]]  koji je izdavao i poseban dokument o postavljenju poznat kao menšura. Tokom cjelokupnog vremena postojanja ureda šejhu-l-islama u [[Istanbul]]u,  koji je ukinut 1924, Bošnjaci su insistirali na tome da reisu-l-ulema dobije pismo o imenovanju, iz Istanbula. 

Austro-Ugarska je bila zainteresirana za pitanje izbora reis-ul-uleme. Autonomni štatut 1909. godine je donio rješenje koje je odražavalo izvjesnu podjelu na izbor reisu-l-uleme između Bošnjaka, Austro-Ugarske i šejh-ul-islama. Prema Štatutu, Izborno tijelo nominiralo je tri kandidata za upražnjeno mjesto reis-ul-uleme od kojih je austrougarski monarh birao jednog i imenovao ga na tu dužnost. Nakon toga Izborna kurija se obraćala molbom šejh-ul-islamu da imenovanom reis-ul-ulemi izda menšuru. Molba je upućivana diplomatskim putem. Ista ili slična procedura predviđana je kasnije i za muslimane ostalih balkanskih zemalja nakon Balkanskih ratova.

Nova situacija nastupila je nakon ukidanja [[Mešihat]]a u [[Turska|Turskoj]] 1924. godine. Godine 1930. Islamska zajednica u Kraljevini Jugoslaviji pronalazi novo rješenje za izvor legaliteta reisu-l-uleme. Ustav Islamske zajednice u Kraljevini Jugoslaviji od 9. jula 1930. propisao je da posebno tijelo sastavljeno od nacionalnih muslimanskih uglednika izda pismo o imenovanju novoizabranog reis-ul-uleme &quot;sve dok se ne uspostavi pravovaljani [[halif]]at&quot;. Halifat do danas nije ponovno uspostavljen.

Ova praksa izdavanja menšure vjerskom poglavaru Bošnjaka nakon ukidanja Mešihata jedinstven je slučaj među muslimanima na Balkanu. Druge manjinske muslimanske zajednice, i kada su imale općeprihvaćene vjerske vođe, nisu nastojale da im osiguraju, makar i formalnu, šerijatsku legitimaciju.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://hamdocamo.wordpress.com/2017/09/15/islamska-zajednica-u-bosni-i-hercegovini-reisu-l-ulema/ |title=Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini: Reis-ul-ulema |publisher=hamdacamo.wordpress.com |date=2017-08-05 |accessdate=2016-05-07}}&lt;/ref&gt;

== Izbor ==
Kada je u pitanju izbor reis-ul-ulemu, po Ustavu Islamske zajednice u BiH iz 1997. godine, kandidati za reis-ul-ulemu ne mogu biti mlađi od 40 godina.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Ustav Islamske zajednice u BiH|url=https://www.islamskazajednica.ba/images/stories/Ustavi/Ustav_IZ-e_iz_1997.pdf|website=islamskazajednica.ba|publisher=Islamska zajednica |accessdate=2019-10-25}}&lt;/ref&gt;  Izborno tijelo broji od 350 do 400 članova, a čine ga članovi Sabora, [[Rijaset]]a, glavni imami, muftije, rukovodioci svih ustanova [[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini|Islamske zajednice]], osobe koje imaju legitimitet cijele zajednice iz Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Slovenije, Sandžaka, Srbije, te dijaspore (Australija, Amerika, Evropa). Bira se tajnim glasanjem, a nakon izbora reis-ul-uleme Sabor Islamske zajednice imenuje Odbor za predaju menšure reis-ul-ulemi. Prilikom preuzimanja menšure reis-ul-ulema polaže zakletvu u [[Gazi Husrev-begova džamija|Gazi Husrev-begovoj džamiji]] u Sarajevu i službeno stupa na dužnost. Ako je za reis-ul-ulemu ponovo izabran dotadašnji reis-ul-ulema svečanost obznanjivanja njegovog novog mandata obavlja se prema propisanom protokolu bez predaje nove Menšure. Mandat reis-ul-uleme traje sedam godina i sedmogodišnje razdoblje može se produžiti za još jedan mandat.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Sabor Islamske zajednice u BiH sutra bira reisu-l-ulemu |url=https://www.faktor.ba/vijest/sabor-islamske-zajednice-u-bih-sutra-bira-reisu-l-ulemu/54734 |website=faktor.ba |publisher=faktor.ba |accessdate=2019-10-25}}&lt;/ref&gt; 

== Reis-ul-uleme ==
{{legend2|#00A859|reis-ul-ulema|border=1px solid #AAAAAA}}
{{legend2|#33CC33|[[naibu-reis]] koji je rukovodio upražnjenim mjestom reis-ul-uleme|border=1px solid #AAAAAA}}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; font-size:90%;&quot;
{| class=&quot;wikitable&quot; 
!style=background:#ababab;| Br.
!style=background:#ababab; width=&quot;50px&quot;| Slika
!style=background:#ababab; width=&quot;100px&quot;| Ime i prezime
!style=background:#ababab; width=&quot;100px&quot;| Mandat započeo
!style=background:#ababab; width=&quot;100px&quot;| Mandat završio
!style=background:#ababab; width=&quot;100px&quot;| Napomena
|- bgcolor=#00A859
| '''1.''' || [[Datoteka:No image.png|50px]] ||[[Mustafa Hilmi Hadžiomerović|Mustafa Hilmi ef. Hadžiomerović]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1816. – 1895)  || 1882. || 1893. || 
|- bgcolor=#00A859
| '''2.''' ||[[Datoteka:Mehmed Teufik Azabagić.jpg|50px]] ||[[Mehmed Teufik Azabagić|Mehmed Teufik ef. Azabagić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1838. – 1918.)  || 1893. || 1909. || 
|- bgcolor=#33CC33
| − ||[[Datoteka:No image.png|50px]] || [[Ahmed Munib Korkut|Ahmed Munib ef. Korkut]]  || 1909. || 1910. || 
|- bgcolor=#00A859
| '''3.''' ||[[Datoteka:Sulejman Šarac.jpg|50px]] || [[Hafiz|hfz.]] [[Sulejman Šarac|Sulejman ef. Šarac]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1850. – 1927.)  || 1910. || 1912. ||  
|- bgcolor=#33CC33
| − ||[[Datoteka:Mehmed Teufik ef. Okić.jpg|50px]]|| [[Hafiz|hfz.]] [[Mehmed Teufik Okić|Mehmed Teufik ef. Okić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1870. – 1932.) || 1912. || 1914. || 
|- bgcolor=#00A859
| '''4.''' ||[[Datoteka:Reis-ul-Ulema Dzemaluddin eff. Causevic, c. 1915.jpg|50px]]|| [[Džemaludin Čaušević|Mehmed Džemaludin ef. Čaušević]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1870. – 1938.)  || 1914. || 1930. || 
|- bgcolor=#00A859
| '''5.''' ||[[Datoteka:Ibrahim maglajlić.jpg|50px]]|| [[Hafiz|hfz.]] [[Ibrahim Maglajlić|Ibrahim ef. Maglajlić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1861. – 1936.) || 1930. || 1936. ||  
|- bgcolor=#33CC33
| − ||[[Datoteka:Salih Safvet Bašić.jpg|50px]] || [[Salih Safvet Bašić|Salih Safvet ef. Bašić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1886. – 1948.)  || 1936. || 1938. ||  
|- bgcolor=#00A859
| '''6.''' ||[[Datoteka:Fehim Spaho.jpg|50px]]|| [[Fehim Spaho|Fehim ef. Spaho]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1877. – 1942.) || 1938.|| 1942. || 
|- bgcolor=#33CC33
| − || [[Datoteka:Salih Safvet Bašić.jpg|50px]] || [[Salih Safvet Bašić|Salih Safvet ef. Bašić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1886. – 1948.)  || 1942. || 1947. || 
|- bgcolor=#00A859
| '''7.''' ||[[Datoteka:Ibrahim Fejic.jpg|50px]] || [[Ibrahim Fejić|Ibrahim ef. Fejić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1879. – 1962.) || 1947. || 1957. || 
|- bgcolor=#00A859
| '''8.''' ||[[Datoteka:Sulejman Kemura.jpg|50px]] || [[Sulejman Kemura|Sulejman ef. Kemura]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1908. – 1975.) || 1957. || 1975. || 
|- bgcolor=#00A859
| '''9.''' ||[[Datoteka:Naim Hadžiabdić.jpg|50px]] || [[Naim Hadžiabdić|Naim ef. Hadžiabdić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1918. – 1987.) || 1975. || 1987. || 
|- bgcolor=#33CC33
| − || [[Datoteka:No image.png|50px]] || Ferhat ef. Šeta || 1987. || 1987.||  
|- bgcolor=#00A859
| '''10.''' ||[[Datoteka:Husein Mujić.jpg|50px]]|| [[Hafiz|hfz.]] [[Husein Mujić|Husein ef. Mujić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1918.-?)  || 1987. || 1989. || 
|- bgcolor=#00A859
| '''11.''' ||[[Datoteka:Jakub ef. Selimoski.jpg|50px]] || [[Jakub Selimoski|Jakub ef. Selimoski]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1946. – 2013.) || 1991. || 1993.|| &lt;small&gt;[[naibu-reis]] (1989.-1991.)&lt;br /&gt; reis-ul-ulema (1991.-1993.)
|- bgcolor=#00A859
| '''12.''' ||[[Datoteka:Mustafa Cerić.jpg|50px|]]  || [[Mustafa Cerić|Mustafa ef. Cerić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(r. 1952) || 1993. || 2012. || &lt;small&gt;[[naibu-reis]] (1993.-1998.)&lt;br /&gt; reis-ul-ulema (1998.-2012.)
|- bgcolor=#00A859
| '''13.''' ||[[Datoteka:Husein ef. Kavazović.jpg|50px|]] || [[Husein Kavazović|Husein ef. Kavazović]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(r. 1964) || 2012. || ''Trenutačno'' || 
|-
|}

== Reference ==
{{reference|30em}}

== Vanjski linkovi ==
* [http://issuu.com/pepe100/docs/uloga_i_zna_aj_institucije_halifata_kroz_historiju Uloge i značaj halifata kroz historiju]

[[Kategorija:Reis-ul-uleme| ]]
[[Kategorija:Islam u Hrvatskoj]]
[[Kategorija:Islam u Srbiji]]
[[Kategorija:Islam u Sloveniji]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]</text>
      <sha1>5amx6t8ol85vb2my1abq5ugp1lzjter</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Olivia Newton-John</title>
    <ns>0</ns>
    <id>157041</id>
    <revision>
      <id>41261340</id>
      <parentid>29782664</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:14:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2263" xml:space="preserve">{{Infokutija02 muzičar
| slika = Olivia Newton John 2012.jpg
| opis = Olivia Newton-John na premijeri ''[[A Few Best Men]]'' u Sydneyu
| tip = solo_singer
| datum_rođenja = {{birth date and age|1948|9|26|df=y}}
| mjesto_rođenja  = [[Cambridge]], [[Cambridgeshire]], [[Engleska]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo|UK]]
| porijeklo = [[Melbourne]], [[Victoria (Australija)|Victoria]], [[Australija]]
| instrument          = vokali
| žanr = [[Pop]], [[country]], [[soft rock]] 
| zanimanje = pjevačica, tekstopisac, glumica, poduzetnica
| period = 1963–
| diskografska_kuća = [[Uni Records|Uni]], [[MCA Records|MCA]], [[EMI Records|EMI]], [[Pye Records|Pye]], [[Festival Records|Festival]]
| povezani_izvođači = [[Cliff Richard]], [[John Travolta]], [[Electric Light Orchestra]], [[John Farrar]], [[Helen Reddy]], [[Bruce Welch]]
| URL = [http://www.olivianewton-john.com/ olivianewton-john.com]
| supružnik = Amazon John Easterling (2008–)&lt;br /&gt;[[Matt Lattanzi]] (1984–95) &lt;small&gt;(razvod) 1 dijete&lt;/small&gt;
}}

'''Olivija Njutn-Džon''' ({{jez-eng|Olivia Newton-John}}, rođena 26. septembra 1948. u [[Cambridge|Kembridžu]], [[ujedinjeno Kraljevstvo|Velika Britanija]], umrla 8. augusta 2022. u [[Santa Ynez Valley]]ju, [[Sjedinjene Države]]) bila je englesko-australijska glumica i pjevačica.


== Biografija ==
Olivija Njuton-Džon je rođena u Kembridžu u Engleskoj. Otac Brinli Njuton-Džon je iz [[Wales|Velsa]], a majka Njemica Irena Born, najstarije dete nobelovca i atomskog fizičara [[Maks Born|Maksa Borna]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://rsnr.royalsocietypublishing.org/content/56/2/219.full.pdf|title=The wide-ranging family history of Max Born|date=2002|author=G. V. R. Born|publisher=royalsocietypublishing.org|accessdate=2. 6. 2012}}&lt;/ref&gt; Njena najpoznatija filmska uloga je u [[film]]u iz [[1978]]. Briljantin (engl. Grease) sa [[John Travolta|Džonom Travoltom]]. Do sada je snimila 24 muzička albuma.

== Izvori ==
{{Reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat}}
* {{Official website|1=http://www.olivianewton-john.com}}
* {{imdb name|556}}

{{Lifetime|1948|2022|Newton-John, Olivia}}
{{Authority control}}

[[Kategorija:Australijske filmske glumice]]
[[Kategorija:Australijske televizijske glumice]]
[[Kategorija:Australijske pjevačice]]</text>
      <sha1>3qdstxi31kspr5l2wmv5i86peyaqnt6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261341</id>
      <parentid>41261340</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:14:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <comment>+ 5 kategorije pomoću gadgeta [[Wikipedia:Alati/Gadgeti/HotCat|HotCat]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2480" xml:space="preserve">{{Infokutija02 muzičar
| slika = Olivia Newton John 2012.jpg
| opis = Olivia Newton-John na premijeri ''[[A Few Best Men]]'' u Sydneyu
| tip = solo_singer
| datum_rođenja = {{birth date and age|1948|9|26|df=y}}
| mjesto_rođenja  = [[Cambridge]], [[Cambridgeshire]], [[Engleska]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo|UK]]
| porijeklo = [[Melbourne]], [[Victoria (Australija)|Victoria]], [[Australija]]
| instrument          = vokali
| žanr = [[Pop]], [[country]], [[soft rock]] 
| zanimanje = pjevačica, tekstopisac, glumica, poduzetnica
| period = 1963–
| diskografska_kuća = [[Uni Records|Uni]], [[MCA Records|MCA]], [[EMI Records|EMI]], [[Pye Records|Pye]], [[Festival Records|Festival]]
| povezani_izvođači = [[Cliff Richard]], [[John Travolta]], [[Electric Light Orchestra]], [[John Farrar]], [[Helen Reddy]], [[Bruce Welch]]
| URL = [http://www.olivianewton-john.com/ olivianewton-john.com]
| supružnik = Amazon John Easterling (2008–)&lt;br /&gt;[[Matt Lattanzi]] (1984–95) &lt;small&gt;(razvod) 1 dijete&lt;/small&gt;
}}

'''Olivija Njutn-Džon''' ({{jez-eng|Olivia Newton-John}}, rođena 26. septembra 1948. u [[Cambridge|Kembridžu]], [[ujedinjeno Kraljevstvo|Velika Britanija]], umrla 8. augusta 2022. u [[Santa Ynez Valley]]ju, [[Sjedinjene Države]]) bila je englesko-australijska glumica i pjevačica.


== Biografija ==
Olivija Njuton-Džon je rođena u Kembridžu u Engleskoj. Otac Brinli Njuton-Džon je iz [[Wales|Velsa]], a majka Njemica Irena Born, najstarije dete nobelovca i atomskog fizičara [[Maks Born|Maksa Borna]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://rsnr.royalsocietypublishing.org/content/56/2/219.full.pdf|title=The wide-ranging family history of Max Born|date=2002|author=G. V. R. Born|publisher=royalsocietypublishing.org|accessdate=2. 6. 2012}}&lt;/ref&gt; Njena najpoznatija filmska uloga je u [[film]]u iz [[1978]]. Briljantin (engl. Grease) sa [[John Travolta|Džonom Travoltom]]. Do sada je snimila 24 muzička albuma.

== Izvori ==
{{Reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat}}
* {{Official website|1=http://www.olivianewton-john.com}}
* {{imdb name|556}}

{{Lifetime|1948|2022|Newton-John, Olivia}}
{{Authority control}}

[[Kategorija:Australijske filmske glumice]]
[[Kategorija:Australijske televizijske glumice]]
[[Kategorija:Australijske pjevačice]]
[[Kategorija:Britanske filmske glumice]]
[[Kategorija:Britanske televizijske glumice]]
[[Kategorija:Britanske pjevačice]]
[[Kategorija:Predstavnici Ujedinjenog Kraljevstva na Eurosongu]]
[[Kategorija:Umrli od raka]]</text>
      <sha1>9azjigqenkc5aaz84gu216hs26fivsu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Četnička ideologija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>167197</id>
    <revision>
      <id>41261405</id>
      <parentid>41261277</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T10:32:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.166.71</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Antikomunizam */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46008" xml:space="preserve">'''Četnička ideologija''' ili '''ravnogorska ideologija''' se odnosi na [[ideologija|ideologiju]] koju su zastupali pripadnici [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]], poznatiji kao [[Draža Mihailović|Dražini]] [[četnici]], tokom drugog svetskog rata.

Zvanična ideologija [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] je bila obnova demokratske Jugoslavije, ali se zapovestima, depešama i govorima njenih prvaka otkriva etnička isključivost, [[šovinizam]], [[antisemitizam]] i slično.

{{citiranje|Osloboditi Otadžbinu surovog nasilnika, povratiti čast našim zastavama, poneti ih na krajnje granice gde naš narod biva i ujediniti ga u Velikoj Jugoslaviji, uređenoj bratskim sporazumom Srba, Hrvata i Slovenaca na osnovama poštovanja narodnih prava i društvenog poretka, na korist narodnih slojeva. Evo, uzvišenih ciljeva naše nesalomljive borbe.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_28.htm&lt;/ref&gt;|Javni proglas Draže Mihailovića Srbima, Hrvatima i Slovencima (16. novembra 1941.)}}

{{citiranje|Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa.|[[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću]] (20. decembar 1941. godine)}}

Oko Mihailovića su se nalazili ideolozi Srpskog kulturnog kluba, koji su razradili osnovne postavke. Četnička ideologija našla je svoje tumače u [[Stevan Moljević|Stevanu Moljeviću]], [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]], D. Stranjakoviću, ideolozima Srpskog kulturnog kluba.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; 

Četnička ideologija je doživljavala evoluciju usled unutrašnjih i međunarodnih okolnosti, kontriranja politici [[NOP|narodnooslobodilačkog pokreta]], prilagođavanja politici emigrantske vlade. Sve do 1944. programi nisu bili usvojeni na nekom opštečetničkom skupu, već je reč o programskim dokumentima četničkih ideologa, poput spisa Stevana Moljevića „[[Homogena Srbija]]&quot;, programa beogradskog nacionalnog komiteta Draže Mihailovića, [[instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|Mihailovićevih instrukcija]].&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;

== Komponente ==

Četničku ideologiju, kao i ratne ciljeve, Dragoljub Mihailović je ukratko izložio u govoru pred četnicima (bio je prisutan i britanski pukovnik [[William Bailey|Bejli]]) u Lipovu kod [[Kolašin]]a, [[28. februar]]a 1943: 
{{citat|„Moji neprijatelji su partizani, ustaše, muslimani i Hrvati. Kada se s njima budem obračunao, onda ću krenuti protiv Italijana i Nemaca.“&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/dodaci/vikend/antifasizam_i_kolaboracija.26.html?news_id=240018 Antifašizam i kolaboracija]&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

=== Etničko čišćenje ===
{{main|Velika Srbija|Homogena Srbija|Etničko čišćenje}} 
Draža Mihailović je u depeši izbegličkoj vladi u Londonu septembra 1941. izložio svoj program koji uključuje [[etničko čišćenje]]: 
{{citiranje|
b: omeđiti »de fakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;
&lt;br /&gt;
v: posebno imati u vidu brzo i radikalno čišćenje gradova i njihovo popunjenje svežim srpskim elementom;
&lt;br /&gt;
g: izgraditi plan za čišćenje ili pomeranje seoskog stanovništva sa ciljem homogenosti srpske državne zajednice;
&lt;br /&gt;
d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi.&lt;ref&gt; [http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [[http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm knjiga 1], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 6&lt;/ref&gt;|Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.}}

U drugoj decembru 1941. [[Stevan Moljević]] šalje pismo [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]] sa priloženom kartom o razgraničenju i sa uputstvima za [[etničko čišćenje]]:

{{citiranje|
Što se tiče našeg unutrašnjeg pitanja, razgraničenja sa Hrvatima, tu držimo da treba odmah, čim se ukaže prilika, prikupiti sve snage i stvoriti svršen čin:
&lt;br /&gt;
a) zaposesti na karti označenu teritoriju;
&lt;br /&gt;
b) očistiti je pre nego li se iko pribere.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
Zaposedanje bi se, mislimo, moglo izvesti samo tako ako bi se jakim odredima zaposela glavna čvorišta i to: Osijek, Vinkovci, Slav. Brod, Sunja, Karlovac, Knin i Šibenik, te Mostar i Metković, a onda iznutra pristupiti čišćenju zemlje od svih nesrpskih elemenata. Krivci bi imali da budu na mestu kažnjavani, a ostalima bi valjalo otvoriti put — Hrvatima u Hrvatsku, a muslimanima u Tursku (ili Albaniju&lt;ref&gt;U zagradi dopisao olovkom Z. Ostojić.&lt;/ref&gt;).
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
(...) Javite nam vaše mišljenje čim pre i primite naše tople pozdrave sa željom da sretno provedete božične praznike i čim pre dočekate čas oslobođenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_35.htm Pismo Stevana Moljevića iz druge polovine decembra 1941. Dragiši Vasiću o granicama i društvenom uređenju posleratne &quot;Velike Srbije&quot;]&lt;/ref&gt;|Pismo Stevana Moljevića Dragiši Vasiću sa uputstvima za etničko čišćenje (decembra 1941.)}}

[[Dragiša Vasić]] je u pismu Draži Mihailoviću iz aprila [[1942]]. godine, isticao ključni značaj uspostavljanja vojne dominacije u cilju etničkog čišćenja još tokom trajanja rata:
{{citat|Potrebno zaposednuti teritoriju odmah, i pre nego se iko pribere iščistiti od stranog elementa, mislim da nam ovo pitanje ne mora zadavati mnogo brige. Pamtim vrlo dobro stanje u kome se Evropa nalazila posle prošlog rata. Ratujuće države bile su toliko zauzete svojim brigama, da ni jedna, tako reći, nije mogla voditi računa šta druge u svojim granicama rade i preduzimaju. U prvoj godini posle prošlog rata mogao se prosto istrebiti jedan dobar deo svega neželjenog stanovništva, da niko radi toga i ne okrene glavu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/11_28.htm. 
Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942, Nikola Milovanović: DRAŽA MIHAILOVIĆ&lt;/ref&gt;|Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942.}}

U zajedničkom izveštaju majora Petra Baćovića i Dobrosava Jevđevića s kraja avgusta 1942. Draži Mihailoviću o političkoj situaciji u istočnoj Bosni i Hercegovini se navodi:
{{citat|Pitanje muslimana vrlo je delikatno. Narod neće da čuje za saradnju sa njima i već je formirao uverenje u duši da njih mora da nestane.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_162.htm&lt;/ref&gt;}}

Slične zaključke donela je i konferencija četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka održana u [[Tomaševo|Šahovićima]] 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije:

{{citiranje|Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije]&lt;/ref&gt;|Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije}}

Draža Mihailović je u ličnoj beležnici po pitanju [[Muslimani|muslimana]] zapisao: 
{{citat|»Muslimansko stanovništvo je svojim držanjem dovelo do toga da ih naš svet više ne želi i neće da ima u svojoj sredini. Potrebno je još sad da se pripremi iseljavanje u Tursku ili ma gđe van naše teritorije. Na dan ustanka oni će svi biti pokrenuti sa svojih naselja a što niko neće moći sprečiti. — U danom momentu svi muslimani ima da budu pokrenuti sa svojih ognjišta. Oni koji su bliži hrvatskim oblastima tamo — glavno je da svi budu pokrenuti«.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 1, reg. br. 17/3-18&lt;/ref&gt;}} 

Stav četničkog pokreta prema Muslimanima bio je da ih treba sistematski uništavati u toku rata a one koji ne budu ubijeni, iseliti u Tursku i na njihovu teritoriju naseliti srpsko stanovništvo.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt; U ostvarivanju plana o uništenju Muslimana, četnici su izvršili decembra 1941. i avgusta 1942. izvršili pokolje [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi|na području Foče]], a početkom 1943. [[pokolj muslimana Pljevalja, Čajniča i Foče]]. 

Pred kraj rata, od 1944. godine, Draža Mihailović je svoj stav prema muslimanima promenio, i počeo je zastupati demokratsko stanovnište.

=== Šovinizam ===
{{main|Šovinizam}} 
{{citiranje|Antihrvatstvo, antimuslimanstvo i antijugoslovenstvo - to je ideologija srpskog četništva...
Iskustvo je međutim pokazalo da je, mimo uzajamnih uništavanja, versko-šovinistička 
ideologija imala za jedinu posledicu da i Srbe i Hrvate i Muslimane goni u zavisnost i u 
potčinjavanje tuđem osvajaču. Samo se tako mogao očuvati svoj narod i izboriti se sa 
domaćim inovercima. Komunisti su međutim udarili drugim putem, putem zajednice 
svih Južnih Slovena i verske snošljivosti. Oni su uspeli da za to nađu razumevanja kod 
mladih generacija Srba, Hrvata i Muslimana, upravo u ovim mešanim krajevima.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Pokreti narodnog otpora u Jugoslaviji 1941-1945, Pariz, 1958, str. 52-53&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Jozo Tomasevich, Četnici u drugom svjetskom ratu 1941-1945, Sveučilišna naklada Liber, Zagreb, 1979, str. 162-163&lt;/ref&gt;|[[Živko Topalović]]}}
Muslimane u internoj komunikaciji četnici nazivaju &quot;Turcima&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_37.htm&lt;/ref&gt; Iako četnici zvanično predstavljaju svoj pokret jugoslovenskim, četnički kapetan Milorad Momčilović veoma zamera partizanima je to što primaju &quot;Turke i Hrvate&quot; u svoje redove:
{{citat|&quot;Komunisti se odriču Boga, vere, slave, zabranjuju opela, primaju Turke i Hrvate u redove partizana, vrše rekvizicije, desilo se i nekoliko ubistva viđenijih ljudi&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_101.htm IZVEŠTAJ KAPETANA MILORADA MOMČlLOVlĆA OD 7. JUNA 1942. MAJORU PETRU BAĆOVIĆU O DOGAĐAJIMA U ISTOČNOJ BOSNI OD JUNA 1941 DO JUNA 1942 GODINE]&lt;/ref&gt;}}

Četnici ne priznaju posebne narode kao što su [[Crnogorci]] i [[Makedonci]], nego samo srpski narod.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt; Oni novembra 1941. zameraju partizanima što na rukovodećim položajima ima dosta ljudi koji nisu &quot;naše krvi, imena i vere&quot;, navodeći da je pošteno da oslobodilački pokret vode samo Srbi, &quot;jer svoju novu slobodu ne želimo više ni sa kim da delimo&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt;
{{citat|&quot;Četnici su narodna vojska koja se bori za srpski narod, a partizani su komunisti koji u borbu unose politiku i štite muslimane i Hrvate&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt; }} 

Partizani su nekad odgovarali proglasima, kao ovim od 8. decembra: 
{{citat|&quot;Svi narodi Jugoslavije koji su od njenih bivišh režima opljačkani, zavađeni pa onda prodati neprijatelju i ostavljeni mu na milost i nemilost, danas se grupišu u borbene redove da smaknu jaram ropstva i svojim naraštajima i onima koji preteknu ove užasne borbe bolju budućnost osiguraju.&quot;&lt;ref&gt;AJ, CK KPJ, 1941/101&lt;/ref&gt; }}

Kapetan Bogdan Marjanović 24. februara 1942. povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast čivuta i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše, partizane najčešće imenuju kao mošinovce (sinonim za Jevreje) ili komuniste.&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt;
{{citat|Treba da znate da se na čelu partizana nalaze Hrvatske Ustaše, kojima je za cilj da gurnu naš narod u bratoubilački rat i da spreče odmazdu Hrvatima.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm Naređenje Draže Mihailovića od 9. novembra 1941. komandantu bosanskih četničkih odreda za prebacivanje četničkih jedinica iz istočne Bosne u rejon Užica i Kosjerića radi napada na partizane&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

Mihailović je tvrdnje da se na čelu partizana nalaze [[ustaše]] širio sa ciljem da srpsko stanovništvo u [[NDH]], ogorčeno na ustaške zločine, odvrati od pristupanja [[NOP]]-u. S druge strane, pokušavao je privuče Srbe obećavanjem &quot;odmazde Hrvatima&quot;, identifikujući ceo hrvatski narod sa ustaškim jedinicama.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm&lt;/ref&gt;

Četnički proglas iz septembra 1942. definiše razliku između četnika i partizana na sledeći način: dok &quot;samo pravi Srbin može postati četnik&quot;, na drugoj strani &quot;ustaša, Nemac, Jevrejin ili Ciganin može postati partizan&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 5.&lt;/ref&gt;

=== Antikomunizam ===
{{main|Antikomunizam}} 
 {{citiranje|Neophodno je potrebno i vrlo važno potući komuniste svuda da im se traga ne zna.&lt;ref &gt;https://znaci.org/00001/4_14_1_155.htm&lt;/ref&gt;|Iz depeše Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 28. avgusta 1942. godine}}{{citiranje|Četnici smatraju partizanski komunistički pokret daleko većom pretnjom po Jugoslaviju nego nemačke okupacione snage.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00002/406.htm Thomas T. Matteson, Commander, USCG: AN ANALYSIS OF THE CIRCUMSTANCES SURROUNDING THE RESCUE AND EVACUATION OF ALLIED AIRCREWMEN FROM YUGOSLAVIA, 1941-1945]&lt;/ref&gt;|Thomas T. Matteson, američki avijatičar}}

{{citiranje|Mihailović je osećao fanatičnu mržnju, duboko i čvrsto usađenu još u vojnoj akademiji, prema svemu što je, kao na primer komunizam, bilo suprotno interesima monarhije.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga III (str. 314), Beograd 1999.&lt;/ref&gt;|Pukovnik [[William Bailey]], šef britanske misije kod četnika, 1973.}}

{{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao:
&lt;br /&gt;
1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i
&lt;br /&gt;
2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom.
&lt;br /&gt;
Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}

Jedan od ključnih elemenata četničke ideologije bio je [[antikomunizam]]. Četnički kapetan Sergije Mihailović 5. decembra 1941. poručuje Srbima da je [[komunizam]] narodna bolest koja ne zna za vjeru, slavu, Boga, za crkvu, sveštenstvo, porodicu i opšte za hrišćanstvo i tvrdi da &quot;za njih je sestra što i svaka druga žena&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt;

Mihailović će aprila [[1942]]. naložiti [[Pavle Đurišić|Pavlu Đurišiću]] da se bori protiv partizana a ne okupatora: 
{{citat|„Komuniste čistite gde možete a izbegavajte Talijane i posredno iskoristite ako se što može izvući od njih&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Mihailović je 30. jula 1942. javljao [[Zvonko Vučković|Zvonku Vučkoviću]] i drugim komandantima u Srbiji da je borba sa komunistima „odlučna&quot;, da su komunisti „krvoloci&quot;, te da ih uništavaju nemilosrdno, jer bi komunisti, kao „izdajnici&quot;, pokušali da „nas ometu u oslobođenju otadžbine koju oni ne priznaju&quot;:
{{citat|„Te zlotvore i krvnike našeg naroda uništavajte bez milosti. Oni nas ometaju da imamo slobodne ruke prema neprijateljima. Oni isto kao i Ljotićevci podjednako služe Nemcima. Bez milosti uništavajte. Svi komandanti su mi odgovorni za svoje reone da su čisti od ovih mangupa i probisveta koje vode stranci Tito i Moša Pijade&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Nakon što su četnici sredinom 1942. godine [[Treća neprijateljska ofanziva|u sadjejstvu sa italijanskim trupama protjerali partizane iz Hercegovine]], održane su u bilećkom, gatačkom i nevesinjskom srezu smotre jedinica kojima je prisustvovao i [[Ilija Trifunović-Birčanin]], komandant zapadnobosanskih, ličko-dalmatinskih i hercegovačkih četničkih odreda. U [[Bileća|Bileći]] je Trifunović-Birčanin, u prisustvu italijanskog generala Alesandra Luzane, [[Dobroslav Jevđević|Dobroslava Jevđevića]] i lokalnih četničkih zapovjednika, u svom govoru apostrofirao &quot;''borbu protiv komunizma''&quot; kao ključnu:
{{citat|Zahvaljujem vam se junaci, što ste u ovim krajevima slomili komunizam i uništili te krvave bande. Pozivam vas, da se pokoravate zakonima i ne nasjedate lažnim vijestima, te da se i dalje borite protiv komunizma, jer su boljševičke armije već na umoru. Danas je glavna borba uperena protiv komunizma, u kojoj se osim ostalih naroda Evrope bore i svi južni Sloveni, jednako Srbi, Hrvati i Slovenci, a iz koje će borbe izići nova Evropa, gdje nas očekuje novi život, koji će sigurno biti bolji, te ćemo u miru moći podizati svoje razrušene domove i orati naša polja.&lt;ref&gt;https://znaci.org/00001/4_14_1_120.htm&lt;/ref&gt;}}

Mnogi četnici su svoju borbu prvenstveno videli kao borbu protiv partizanskog ustanka, a ne protiv okupatora:
{{citat|Uzeli smo oružje ne da riješimo međunarodne probleme niti da politiziramo — jer i kad bi to radili, to bi bilo bez ikakvog rezultata kao do sada, budući smo potpuno ubijeđeni da mi ne možemo imati nikakvog uticaja pri rešavanju svjetskih događaja. Uzeli smo oružje da oslobodimo naš narod od strašnog terora jedne pljačkaške bande i bandita kao što su Moša Pijade i drugovi.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_90.htm&lt;/ref&gt;|Pismo Jakova Jovovića italijanskom guverneru Crne Gore o stavu četnika prema italijanskom okupatoru (29. maja 1942.)}}

Poput svog vrhovnog komandanta, i Mihailovićevi su oficiri na terenu svojim podređenima izdavali naredbe o uništenju partizana, kao i njihovih simpatizera ili jataka:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu Niša, gde god ih nađem. [...] Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

Mihailović je insistirao na uništenju komunista, ceneći da će one snage koje prve dođu u kontakt sa saveznicima biti najpre prihvaćene.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; U antikomunističkoj propagandi se sve više približavao okupatoru. Vremenom je došlo do potpunog stapanja četničke i nacističke antikomunističke propagande. Usled [[Pokušaj proboja NOVJ u Srbiju proleća 1944.|pokušaja proboja NOVJ u Srbiju]], [[12. mart]]a 1944. godine sa Nemcima je dogovoreno:
{{citat|Propagandna borba protiv komunizma ima da se sprovodi zajedničkim snagama.&lt;ref&gt;''Tajna i javna saradnja četnika i okupatora 1941 — 1944'', Dokumenti, &quot;Arhivski pregled&quot;, Beograd, [[1976]].&lt;/ref&gt;}}

=== Antisemitizam ===
{{main|Antisemitizam|Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi}} 
Četnička propaganda je obilato koristila prisustvo [[Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi|Jevreja u narodnooslobodilačkom pokretu]], radi isticanja navodno &quot;nesrpskog&quot; karaktera partizana. Još u pregovorima sa Nemcima u novembru 1941, Mihailović uverava Nemce da &quot;partizane vode stranci, oni koji nisu Srbi: [[Bugarin]] Janković, [[Jevrejin]] Lindemajer, [[Mađar]] Borota, dva [[musliman]]a čija mi imena nisu poznata, pripadnik [[ustaša]] major Boganić&quot; (imena i podaci su netačni sem Borote, ali on nije Mađar).&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D1%81%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8%D0%BC_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D1%83_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%83_%D0%94%D0%B8%D0%B2%D1%86%D0%B8_11.11.1941. Zapisnik sa sastanka Mihailovića sa nemačkim predstavnicima u selu Divci 11.11.1941.]&lt;/ref&gt; Retorika ove vrste je brzo usvojena. 

Kapetan [[Bogdan Marjanović]] [[24. februar]]a 1942, povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti protiv &quot;čivuta&quot; (pogrdan naziv za Jevrejina), &quot;Turaka&quot; i Hrvata: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast '''čivuta''' i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije, obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše [[partizan]]e često imenuju kao &quot;mošinovce&quot; (sinonim za Jevreje i komuniste), sledbenike [[Moše Pijade]].&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt; Sličnu [[rasizam|rasističku]] retoriku koristi i [[Jezdimir Dangić]], četnički komandant iz istočne Bosne, koji optužuje partizanske odrede da ih vode &quot;čivut Moša Pijade, Turčin Safet Mujić, mađar Franjo Vajnert i takozvani 
Petar Ilić čije pravo ime niko ne zna&quot;, a cilj im je da unište [[srpstvo]].&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 23.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/177.pdf Dr. Marko Hoare: The Chetniks and the Jews]&lt;/ref&gt; Četnički komandant u oblasti Nevesinja [[Boško Todorović]] u svom proglasu iz 1941. piše da će [[Srbi]], kada postignu zlatnu slobodu, slobodno izjasniti da li su za [[Velika Srbija|Veliku Srbiju]], očišćenu od Turaka i drugih ne-Srba, ili neku drugu državu u kojoj će &quot;Turci i Jevreji&quot; ponovo biti ministri, komesari, oficiri i &quot;drugovi&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 25.&lt;/ref&gt;

Januara 1942. grupa partizana je prebegla u četnike iz jer su im u vođstvu bili Jevreji i Hrvati.&lt;ref&gt;Marijan Stilinović, Bune i otpori, Zora, Zagreb, 1969, str. 140.&lt;/ref&gt; [[Dobroslav Jevđević]], Mihailovićev delegat u istočnoj Bosni i Hercegovini, u svom izveštaju iz juna 1942. godine napominje da proleterske brigade imaju mnogo &quot;Jevreja, Cigana i muslimana.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilackom ratu jugoslovenskih naroda, Vojnoistorijski institut Jugoslovenske narodne armije, Belgrade, 1954-, pt 14, vol. 1, doc. 114, p. 400.&lt;/ref&gt; Jevđević u proglasu protiv partizana jula 1942. godine iznosi prilično bizarne optužbe: &quot;Oni uništavaju srpske crkve i dižu džamije, sinagoge i katoličke hramove&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 29.&lt;/ref&gt; Na skupu četnika u Trebinju jula 1942, partizani su proglašeni najvećom pretnjom za srpski narod, jer ih vode &quot;muslimani, katolici i Jevreji&quot;. Na istom zboru je odlučeno da u srpskim zemljama moraju živeti samo Srbi.&lt;ref&gt;HMBiH (Historical Museum of Bosnia-Hercegovina, Sarajevo) Collection ‘UNS’, box 2, doc. 443.&lt;/ref&gt;

[[Petar Baćović]], Todorovićev naslednik u istočnoj BiH, u svom proglasu Srbima u partizanskim redovima oktobra 1942, objašnjava kako su &quot;Jevreji, udruženi sa najvećim šljamom zemlje&quot;, pobegli u šume i tamo propagiraju boji život u komunističkoj državi.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 34.&lt;/ref&gt; On svom proglas završava rečima:
{{citat|&quot;Vas još uvek vode [[Tito]], [[Moša Pijade]], [[Roćko Čolaković]], [[Vlado Šegrt]], [[Rade Hamović]], [[Savo Mizera]] i mnogi drugi Jevreji, muslimani, Hrvati, Mađari, Bugari i ostali belosvetski šljam.&quot;}}

[[Datoteka:Mosastari.jpg|thumb|[[Tito]] i [[Moša Pijade]], najčešće mete četničke antijevrejske propagande.]]
Četnički pamflet u okolini Sarajeva u jesen 1942. govori o &quot;komunistima čije vođe su Jevreji i koji hoće da nametnu jevrejsku vladavinu svijetu&quot;.&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 518/3.&lt;/ref&gt; Četnici su decembra 1942. rasturali rasistički pamflet u istočnoj Hercegovini koji glasi: 

{{citat3|&quot;Vrhovni zapovednik svih komunističkih snaga u zemlji je neki Drug [[Tito]], čije pravo ime niko ne zna, ali znamo jedino da je zagrebački Jevrejin. Njegov glavni saradnik je [[Moša Pijade]], beogradski Jevrejin; [[Franjo Vajner]], mađarski Jevrejin; [[Azija Kokuder]], bosanski Turčin; [[Safet Mujije]], Turčin iz Mostara, [[Vlado Šegrt]], bivši robijaš; i mnogi drugi njima slični. Njihova imena najbolje svedoče ko su i koliko se bore za naš narod.&quot;&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 627.&lt;/ref&gt;}}

Četnički vođa general [[Draža Mihailović|Mihailović]] svojim depešama za partizane kaže: &quot;To su najveći zlotvori koje vodi jevrejština.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 20. FEBRUARA DO 6. MARTA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; On u obraćanju potčinjenima u decembru 1942. godine takođe koristi prisustvo Jevreja i drugih naroda kao argument protiv partizana: 
{{citat|&quot;Partizanske jedinice su pune razbojnika svih vrsta, kao što su ustaše - najgori kasapi srpskog naroda - Jevreji, Hrvati, Dalmatinci, Bugari, Turci, Mađari i svih drugih naroda sveta.&quot;&lt;ref&gt;Mihailović, Rat i mir đenerala, vol. 1, p. 297.&lt;/ref&gt;}}

Dana [[10. februar]]a [[1943]]. godine, početkom [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]], četnički komandanti Istočne Bosne, Hercegovine, Dalmacije i Like objavili su zajedničko saopštenje &quot;narodu Bosne, Like i Dalmacije&quot; u kojem kažu:

{{citiranje|&quot;Pošto smo očistili Srbiju, Crnu Goru i Hercegovinu, došli smo Vam u pomoć da razbijemo žalosne ostatke komunističke međunarodne, zlikovačke bande Tita, Moše Pijade, Levi Vajnerta i drugih plaćenih jevreja.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2_31.htm Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt;|Četnički proglas povodom početka [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]]}} 

Oni ih pozivaju da &quot;poubijaju [[politički komesar|političke komesare]] i stupe odmah u četničke redove, kao i stotine i stotine drugih koji shvataju da su &quot;izdati i prevareni od komunista jevreja&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt; Proglas su potpisali [[Ilija Mihić]], [[Momčilo Đujić]], [[Petar Baćović]] i [[Radovan Ivanišević]].

[[Šovinizam]] četnika, a naročito njihov [[antisemitizam]], veoma je blizak [[propaganda Nedićeve vlade|propagandi Nedićeve vlade]], koja je, opet, deo opšte [[nacizam|nacističke]] ideologije.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Često apostrofiranje &quot;Jevreja&quot; u partizanskim redovima, u jeku [[holokaust]]a u Jugoslaviji, delom je dodvoravanje nacistima.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Kako se povećavala [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|saradnja četnika sa Nemcima]], tako se njihov stav prema Jevrejima pogoršavao. U oblastima pod njihovom kontrolom, oni su poistovećivali Jevreje sa komunistima. Bilo je mnogo slučajeva da su četnici ubijali Jevreje ili su ih predavali Nemcima.&lt;ref&gt;Gutman, Encyclopedia of the Holocaust, p. 289.&lt;/ref&gt;

=== Stav prema okupatoru ===
{{main|Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu}}
{{citiranje|Održavanje neprijateljskog stava prema okupatorima i njihovim pomagačima, ali za sada, do daljeg, ne ulaziti u neposredne borbe osim u slučajevima samoodbrane kao što je slučaj u Hrvatskoj.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt;|Program četničkog pokreta DM od septembra 1941. upućen izbegličkoj vladi Kraljevine Jugoslavije}}

{{citiranje|Sa okupatorom održavati dobre odnose i ne napadati ga već po mogućnosti iskoristiti ga svugde i na svakom mestu do uništenja komunista.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_2.htm&lt;/ref&gt;|Naređenje komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine o saradnji četnika i Nemaca u borbi protiv NOVJ (17. septembra 1943.)}}
{{citiranje|Četničko držanje se neće promijeniti sve do neposredno pred [savezničko] iskrcavanje.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 564,000510&lt;/ref&gt;|Izvještaj obavještajnog odjeljenja nemačkog [[15. brdski armijski korpus (Nemačka)|15.  brdskog korpusa]] za period od 13. februara do 12. marta 1944.}}

Četnički odnos prema [[ustanak u Srbiji 1941.|ustanku u Srbiji 1941.]] i borbi protiv okupatora je bio da je borba počela prerano. Još uvek nije vreme za borbu protiv okupatora, jer je Nemačka još jaka. Borbe treba početi kada Saveznici stignu do Balkana. Do tada, treba čuvati snage i boriti se protiv unutrašnjih neprijatelja:

{{citiranje|Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. Narodu uvek skrenuti pažnju na jednu nepobitnu činjenicu: Nemačka mora izgubiti rat pa makar koliko on dugo trajao. (...) Mi zato nećemo i ne možemo zajedno sa Nemcima ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. Mi ćemo nastaviti da se spremamo da se naoružavamo i počećemo borbu onda kad naši saveznici vežu Nemačke snage na Balkanu i budu u stanju da i nas potpomognu. Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo (...)&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda od 13. decembra 1941. za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade&lt;/ref&gt;|Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade (13. decembra 1941.)}}

Četnici su mislili da &quot;iskoriste&quot; okupatora za svoje nacionalne ciljeve, dok su zapravo od okupatora bili korišćeni. Britanski kapetan Bil Hadson 1942. konstatuje da Mihailović &quot;još sarađuje s Osovinom u Crnoj Gori i Sandžaku i miruje u Srbiji&quot;, a u Dalmaciji Trifunovićevi legalizovani četnici, podsticani od Italijana, &quot;sanjaju o nekoj Srbo-Sloveniji i Dalmaciji&quot;.&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin, BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za slučaj napada italijanskih i nemačkih jedinica kaže:

{{citiranje|Situacija je takova da svakog trenutka može doći do nemačko-italijanske invazije našeg oslobođenog dela Kraljevine Jugoslavije, a odnos snaga ne daje izgleda za naš uspešan otpor. U takvoj situaciji, svaki otpor bio bi štetan do krajnosti za srpsko stanovništvo u ovom kraju, a uz to uzaludan.  (...) Borba se može i mora produžiti, prvenstveno tamo gde je najlakše, a to je u delu naše Kraljevine gde nema jakih okupatorskih garnizona i gde je okupator manje zainteresovan (...) iako se ne može napadati može se dugo braniti, koristeći sva sredstva koja služe braniocu, naročito prikrivanje, kamuflažu i tajnost uopšte.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm 38. Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica na četnike&lt;/ref&gt;|Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica (9. januara 1942.)}}

Britanski major [[Neil Selby]] je krajem avgusta javio Kairu da su [[Draža Mihailović|Mihailovićeve]] snage u području Kopaonika (posed [[Dragutin Keserović|Keserovića]]) više &quot;profašističke nego prosavezničke&quot; i da ne odobravaju sabotaže protiv Nemaca.&lt;ref name=&quot;Deakin&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin: BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

{{citiranje|Potrebno je da se prema Nemcima prekine svaka akcija. Ovo je potrebno ovako: jer kad bi napali na Nemce, direktno bi pomagali komuniste, a time bi otežavali samo akciju naših snaga. Stoga ima da se prekine, do mog daljeg naređenja, svaka oružana akcija prema okupatorskim snagama.&lt;ref&gt;AVII, arhivski fond D. M., D — 31 — 481.&lt;/ref&gt;|Telegram Mihailovića svojim potčinjenim komandantima 7. maja 1944.}}

Dan početka ustanka u četničkim dokumentima ima više naziva: »otsudni momenat«, »presudni momenat«, »otsudni trenutak«, »momenat povoljnih uslova«, »dani moment« i dr. Četnički pokret DM je »povoljnim uslovima« smatrao invaziju saveznika na Balkan, odnosno njihov prodor u Jugoslaviju. Kako se to nije ostvarilo, do oružanog ustanka četničkog pokreta DM nije došlo.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_2.htm&lt;/ref&gt;

=== Stav prema saveznicima ===

U poznim godinama rata kod mnogih četnika je bio prisutan antisaveznički stav. Četnički komandant [[Neško Nedić]] je Nemcima 1944. govorio o velikoj mržnji svih četnika prema Engleskoj. On je napomenuo da su &quot;četnici u Englesku izgubili svako poverenje, pošto su ih Englezi izdali i sada Titovim bandama liferuju naoružanje i municiju, usled čega četnici moraju da krvare i da umiru. Pošto su oni sami u borbi protiv komunizma i suviše slabi, uvideli su da moraju tražiti oslonac u nemačkom [[Vermaht]]u kome će se bezuslovno potčiniti sa puno poverenja.&quot;&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98_%D0%BE_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%83_%D1%81_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_14.7.1944. Nemački izveštaj o razgovoru s četnicima od 14.7.1944.]&lt;/ref&gt; Nakon što su Saveznici i jugoslovenski kralj Petar podržali partizane, među četnicima je zavladalo veliko ogorčenje i na samog kralja Petra. Major [[Miodrag Kapetanović]] je izjavljivao Nemcima: &quot;Ako kralj Petar pređe bandama, on je za nas kralj Petar pokojni&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_3_270.htm Izveštaj obaveštajnog odeljenja nemačke 264. pesadijske divizije od 18. aprila 1944. o razgovorima sa Momčilom Đujićem i Miodragom Kapetanovićem]&lt;/ref&gt; 

General Mihailović je na Engleze gledao kao na krvopije, koji dolaze da prave nevolje Srbima. Nakon pokušaja jednog oficira britanske misije da potakne komandanta Timočkog četničkog korpusa na akciju protiv Nijemaca, Mihailović krajem 1943. naređuje da ga najure: 
{{citat|»Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da majora Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku.«&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt;}} 

Svog delegata u istočnoj Srbiji, Dragoslava Pavlovića, prekoreva što je »Englezima obećao rušenje pruge«, jer su oni »obični trgovci za kupovinu ljudske krvi i to za jeftinu cenu«; Mihailović zabranjuje da se Englezima veruje, a »rušenje objekata izvršiće se kada ja budem naredio«.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; Načelnik štaba nemačkog komandanta Srbije, [[Kurt von Geitner]] sredinom 1944. javlja da su &quot;do sada Britanci ozbiljno razočarali Dražu&quot;, te se na njega može računati za priključenje &quot;antikomunističkom&quot; frontu u predstojećoj [[bitka za Srbiju|bici za Srbiju]].&lt;ref&gt;http://znaci.net/temp/geitner.html Iz knjige Karl Hnilicka: DAS ENDE AUF DEM BALKAN 1944/45&lt;/ref&gt;

Slično je govorio i vojvoda [[Momčilo Đujić]] sredinom marta 1944. godine svojim komandantima u [[Kosovo Polje (Dalmacija)|Dalmatinskom Kosovu]] kraj [[Knin]]a: 
{{citat|»Mi se borimo protiv komunista i protiv svakog onog ko u ma kom vidu saraduje sa komunistima. Ako saveznici budu potpomagali i dalje [[NOVJ|N.O.V.]], mi ćemo se boriti protiv njih i to na strani Nemaca.«&lt;ref name=&quot;Pop izdaje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/15.pdf Jovo Popović, Marko Lolić, Branko Latas: Pop izdaje, Stvarnost, Zagreb, 1988.]&lt;/ref&gt;}}

Isto je govorio i na sastanku sa Njemcima. Prema Đujiću, [[Operacija Ratweek|saveznička bombardovanja Jugoslavije]], zatim primjer borbe njemačke vojske protiv komunizma, te nedostatak razmijevanja za stvarnu borbu sprskog naroda su učinili da simpatije za Englesku nestanu [...]. On je govorio da se nikada ne bi desilo da njegovi ljudi udare u leđa Nijemcima. Njihovo bi držanje u slučaju iskrcavanja Saveznika bilo neutralno. Ako bi, naprotiv, Englezi poduzeli invaziju u saradnji s [[partizani]]ma, onda bi njegovi ljudi bili spremni da se bore protiv Engleza.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 565, 000272: Zabilješka sa sastanka sa Momčilom Đujićem na dan 20. aprila 1944 (21. april 1944.).&lt;/ref&gt;

Đujić je i Mihailoviću 28. 9. 1944. godine potvrdio svoj stav o saveznicima: 
{{citat|»Tražimo od naše vlade, da upozori mister Čerčila, da mi nismo njegovi kolonijalci, Afrikanci, Crnci, Indijanci i ostali. Mi smo slobodari, koji za poslednjih sedam vekova u temelje svoje slobode uziđujemo milione života svojih najboljih sinova ne želeći da nikom robujemo. Mi se i sada borimo protiv svih naših neprijatelja pa i protiv komunista koje smatramo neprijateljem čovečanstva, komunista koji ubijaju naše najbolje sinove i raskopavaju naša narodna ognjišta. U toj borbi mi smo nekompromisni i neustrašivi. Mi ćemo tu borbu nastaviti do kraja protiv njih i protiv svih onih koji ih pomažu makar to bili i Englezi, Englezi koji nanose uvrede našem Kralju i našoj naciji i koji su nas kao saveznici nečovečnim držanjem razrešili svake obaveze savezništva, Englezi koji danas radi svojeg sramnog i izdajničkog držanja prema nama nipočemu više ne liče na naše saveznike.«&lt;ref&gt;Zb. NOR, XIV/3, 146, 150, 148, 154, 157, 153, 350, 490, 432.&lt;/ref&gt;}}

=== Posleratno uređenje Jugoslavije ===

U [[Šahovići]]ma kod Bijelog Polja (20-ak kilometara od Mihailovićevog štaba u Lipovu) je 1. decembra 1942. održana &quot;Konferencija četničke intelektualne omladine Crne Gore, Boke i Sandžaka&quot;, na kojoj se posebno raspravljalo o poslijeratnom uređenju Jugoslavije. Na konferenciji su donijeti sljedeći zaključci:

* Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.
* Privatna svojina je zajemčena, ali njen obim mora se ograničiti u opštem interesu. Zemlja pripada onome koji je obrađuje. Veliki privatni posedi moraju se ukinuti i staviti državi na raspoloženje. Celokupna industrija mora biti u državnim rukama. Privreda treba da bude izgrađena na principu državnog zadrugarstva. 
* Crkva je državna, a verska nastava je obavezna u svim osnovnim i srednjim školama.
* Sudije da budu birani iz redova četničke organizacije, kao i svi ostali činovnici.
* Štampa da bude u službi nacionalne obnove. Štamparska preduzeća moraju biti u državnim rukama.
* U novoj državi treba posvetiti naročitu pažnju propagandi u duhu programa četničke organizacije i ideologije.
* Žandarmerija treba da bude formirana iz četničkih redova i da stoji pod direktnom kontrolom četničke organizacije.
* Državni činovnici imaju biti nacionalno i moralno ispravni, iz četničkih redova.
* Četnička organizacija će biti jedini nosilac celokupne državne vlasti do ostvarenja četničkog programa i stvaranja uslova za prelaz na šire ustavne slobode.
* Žene mogu biti državne činovnice samo u oskudici muškaraca i to samo u specijalnim njima podobnim strukama.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm ZAKLJUČCI KONFERENCIJE ČETNIČKE OMLADINE CRNE GORE, BOKE KOTORSKE I SANDŽAKA OD 2. DECEMBRA 1942. O POSLERATNOM DRŽAVNOM I DRUŠTVENOM UREĐENJU JUGOSLAVIJE]&lt;/ref&gt;

=== Ostali stavovi ===

Mihailović je nameravao da stvori veliku Srbiju u velikoj Jugoslaviji. On je hteo da ujedini Bugarsku i Jugoslaviju pod dinastijom Karađorđevića.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

[[Živko Topalović]], Mihalovićev saradnik, je o četničkoj ideologiji zapisao: &quot;Nisam mu međutim, krio da su na mene učinile loš utisak protivdemokratske izjave izvesnih predstavnika toga pokreta koje sam ranije čitao. Čuo sam da i general Mihailović preti uništenjem političara, zabranom političkih partija i zavođenjem vojne diktature.&quot;&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 9.&lt;/ref&gt; Topalović se plašio da će Mihailović uspostaviti vojnu diktaturu i da će posleratni život početi &quot;novim klanjem Hrvata i Slovenaca i sa koncentracionim logorima za sve demokratske elemente&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 10-11.&lt;/ref&gt; Topalović je smatrao da je &quot;vojna diktatura u potpunosti organizovana i da ona nad sobom nema političku kontrolu.&quot; Dotadašnji rad Ravnogorskog pokreta Topalović je označio kao &quot;autoritarni režim u kome se vide tragovi fašističke ideologije&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 23.&lt;/ref&gt;

== Promena četničke politike ==

Nakon [[ravnogorski kongres|ravnogorskog kongresa]] 1944. godine, koji predstavlja odgovor na [[Drugo zasedanje AVNOJ-a]], četnička velikosrpska politika je znatno ublažena u korist službeno jugoslovenske politike. Posebno nakon dolaska američkog izaslanika Mekdauela avgusta 1944. godine, i povlačenja četnika u Bosnu, sve je više primetna izrazito jugoslovenska i pomirljiva retorika četničkog vođe Mihailovića.

25. decembra 1944. godine u Bosni, Draža Mihailović je svojim ljudima naređivao da pridobiju nesrpsko stanovništvom:
{{citat|Mesnom stanovništvu muslimanskom, pravoslavnom i katoličkom ukazujete punu pažnju i zaštitu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;}}

Jedna od karakterističnih naredbi iz tog perioda, Draža je poslao svim komandatima 11. februara 1945. godine:

{{citiranje|Državna politika koju vodimo ide na to da ujedini sve narodne mase, bez obzira na veru, u borbi protivu komunističke tiranije. Svi naši građani su ravnopravni i svi podjednako uživaju zaštitu JVuO. Najveću štetu opštim interesima nanose one jedinice koje o ovome ne vode računa i starešine koje dozvoljavaju pljačku bilo muslimanskih, bilo katoličkih, bilo pravoslavnih sela. Štete od toga su neizmerne i neka svako zna da će ovo komunisti iskorišćavati protivu jedinstvenog narodnog fronta. Svima treba da je poznato, da objedinjene narodne snage, bez obzira na veru, su najsigurnija garancija naše pobede, jer komunisti predstavljaju bednu manjinu, ukoliko ih mi ne bi ojačavali našim postupcima. Na ovo skrećem pažnju poslednji put i neka svi imaju na umu narodnu izreku: “Brat je mio, koje vere bio“.&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

Na osnovu gornje iznesenog, Draža Mihailović je naredio posebno pažljivo odnošenje prema muslimanima:

{{citat|2. Prilikom kampovanja po muslimanskim selima obratiti naročitu pažnju na osetljivost muslimana prema njihovim domovima i na prvom mestu koristiti za stanovanje javne zgrade: škole, kafane, nadleštva, itd, pa tek u sporazumima sa mesnim odoborima uzimati domaćinske kuće za stanovanje, ostavljajući potrebne prostorije domaćinu za stanovanje.
3. Svaki naš borac i starešina ima da bude propagator slobode veroispovesti i verske tolerancije. Treba svaki od nas da bude propagator i da zna, da mi sada obrazujemo verski front protivu bezbožnika. Svaki starešina i borac ima da poštuje tuđu veru, kao i svoju. Na ovo naročito da obrate pažnju sveštenici, koje će komandanti upoznati sa ovim naređenjem. U ovom smislu poučiti sve starešine i sve borce…&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

== Tumačenja ==

Istoričar [[Branko Petranović]] ocenjuje da &quot;četnička politika i strategija pokazale su se kao potpuno inferiorne u odnosu na komunističku. Proklamovanjem kolektivne nacionalne odmazde nad celim narodima, uskraćivala je sebi jugoslovensku oznaku, prisvojenu od komunista.&quot;&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović: Srpski narod u ustanku]&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi također ==
* [[Homogena Srbija]]
* [[Velika Srbija]]
* [[Rojalizam]]
* [[Antikomunizam]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Velikosrpska ideologija]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]</text>
      <sha1>dxbuj8qrxamd6s63qp1ql7arql5p85y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>A Yank at Oxford</title>
    <ns>0</ns>
    <id>167305</id>
    <revision>
      <id>41261379</id>
      <parentid>40966266</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T00:34:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>74.96.93.16</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2533" xml:space="preserve">{{Infokutija02 film
| tip = c/b
| naslov           = A Yank at Oxford
| slika         = A-Yank-at-Oxford-1938.jpg
| slikasize     = 
| opis        = Kino-poster
| režija      = [[Jack Conway (sineast)|Jack Conway]]
| producent      = [[Michael Balcon]]
| scenario         = 
| narator       = 
| uloge       = [[Robert Taylor (glumac)|Robert Taylor]]&lt;br /&gt;[[Lionel Barrymore]]&lt;br /&gt; [[Maureen O'Sullivan]]&lt;br /&gt;[[Vivien Leigh]]&lt;br /&gt;[[Edmund Gwenn]]
| muzika          = [[Hubert Bath]]&lt;br /&gt;[[Edward Ward (kompozitor)|Edward Ward]]
| fotografija = [[Harold Rosson]]
| montaža        = [[Margaret Booth]]&lt;br /&gt;[[Charles Frend]]
| studio         = [[MGM-British Studios]]
| distributer    = [[Metro-Goldwyn-Mayer]]
| premijera       = {{Film date|1938|2|18|df=y}}
| trajanje        = 102 min.
| zemlja        = {{flagcountry|GBR}}&lt;br&gt;{{flag|Sjedinjene Države}}
| jezik       = engleski
| budžet         = 
| bruto          =  
| slijedi = ''[[A Yank at Eton]]''
}}

'''''A Yank at Oxford''''' je [[UK|britanska]] [[filmska komedija]] snimljena 1938. u režiji [[Jack Conway (sineast)|Jacka Conwaya]]. Naslovni protagonist, čiji lik tumači [[Robert Taylor (glumac)|Robert Taylor]], je mladi [[Amerikanci (narod)|Amerikanac]] koji dobija stipendiju za studij na uglednom [[Oxford University|oksfordskom univerzitetu]] te upada u niz komičnih dogodovština.

''A Yank at Oxford'' je bio prvi film novoosnovane britanske podružnice [[SAD|američkog]] studija [[Metro-Goldwyn-Meyer]], te je njegov šef [[Louis B. Meyer]] doputovao u Britaniju kako bi lično nadgledao snimanje. Tamo je na njega i njegove kolege dobar dojam ostavila u Americi relativno nepoznata [[Vivien Leigh]], a što je pomoglo da kasnije od [[David O. Selznick|Davida O. Selznicka]] dobije prestižnu ulogu [[Scarlett O'Hara]] u [[Gone with the Wind (film)|''Gone with the Wind'']].

Film je doživio veliki uspjeh i od Roberta Taylora učinio zvijezdu. Godine 1942. je snimljen nastavak pod naslovom ''[[A Yank at Eton]]''. Godine 1986. je snimljen remake pod naslovom ''[[Oxford Blues]]''.

== Uloge ==
* [[Robert Tejlor]] ... Li Šeridan
* [[Lajonel Barimor]] ... Dan Šaridan
* [[Morin O'Salivan]] ... Moli Bomont
* [[Vivijen Li]] ... Elza Kradok

== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* {{Amg title|a-yank-at-oxford-117835}}
* {{ftvdb title|58729}}
* {{imdb title|0030989}}

{{Jack Conway}}
{{Michael Balcon}}

{{DEFAULTSORT:Yank at Oxford, A}}
[[Kategorija:Britanski filmovi]]
[[Kategorija:Filmske komedije]]
[[Kategorija:Authority control 2]]</text>
      <sha1>goow2ttt5qp0umfcdq6c1agdigm31xy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Saradnja četnika sa Nedićevom vladom</title>
    <ns>0</ns>
    <id>176884</id>
    <revision>
      <id>41261406</id>
      <parentid>41261044</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T10:35:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.166.71</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Saradnja sa Nedićevom vladom 1944. */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78272" xml:space="preserve">[[Datoteka:DragoljubMihailovic8e09281v.jpg|thumb|175px|Pukovnik [[Dragoljub Mihailović]]]]
'''Saradnja [[četnici|četnika]] sa [[Milan Nedić|Nedićevom]] vladom''' predstavlja jedan vid [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|kolaboracije četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]. Osnovni cilj saradnje [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevih]] četnika sa kvislinškom Nedićevom vladom bilo je ujedinjenje &quot;nacionalnih snaga&quot; radi zajedničke &quot;borbe protiv komunizma&quot;, odnosno protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije]].

Saradnja Mihailovića sa Nedićevom vladom se prvenstveno odvijala kroz [[Legalizovani četnici|legalizaciju četničkih odreda]]. Procesom legalizacije mnogi četnici su službeno postali naoružana vojna sila uključena u sistem okupacije.

17. januara 1942. godine, prema nemačkim podacima, 72 oficira i 7.963 četnička borca su bili pod komandom srpske žandarmerije. Legalizovani četnici su tada bili većinom Pećančevi, a oko 2000-3000 njih su bili Mihailovićevih četnici.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}} Na vrhuncu snage, sredinom maja 1942. godine, dva četnička pomoćna korpusa su brojila 13.400 oficira, podoficira i vojnika.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}}

== Saradnja sa Aćimovićevom upravom 1941. ==

Predsednik Saveta komesara, prve kvislinške vlade u okupiranoj Srbiji, [[Milan Aćimović]], tokom okupacije najviše se eksponirao u saradnji sa pokretom pod komandom Draže Mihailovića, još od prvih meseci okupacije. Na osnovu jednog potonjeg dokumenta, odnosno Aćimovićeve izjave, može se naslutiti da je Aćimović doprineo da nemački okupator ne izvrši planirane aktivnosti uperene protiv Mihailovića u junu 1941:

{{citiranje| Što se tiče moga stava prema nacionalnim ljudima u šumi, navešću jedan slučaj: odmah u početku okupacije, u toku meseca maja ili početkom juna, Nemci su bili organizovali jednu veću akciju da bi očistili naše šume od ostataka jugoslovenske vojske, kako su nam sami govorili. Tu se u prvom redu mislilo na Dražu i njegove ljude. Ja sam Nemcima isticao nekorisnost i čak štetnost te akcije, govoreći da će za vreme okupacije biti uvek ljudi koji će odlaziti u šumu i bolje je da tamo padnu pod uticaj jednog nacionalno trezvenog čoveka nego pod uticaj komunista. Nemci su te razloge primili i tako do te akcije nije došlo. Ja sam stajao na stanovištu da Dražin cilj mora da bude i naš cilj. Naš rad treba diskretno da koordinira, a nikako da se sukobljava. Između Draže, odnosno njegovih ljudi, i mene bio je stalni kontakt.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/209-210.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/9_4.htm |title=Ratko Martinović - OD RAVNE GORE DO VRHOVNOG ŠTABA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Prvi kontakt pokreta pod rukovodstvom pukovnika Dragoljuba-Draže Mihailovića uspostavljen je krajem maja 1941. posredstvom rezervnog potporučnika Vladimira Lenca, vođe omladinske organizacije [[ZBOR|Jugoslovenskog narodnog pokreta Zbor]] [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]] na Zagrebačkom sveučilištu, koji se povlačio iz Bosne sa Mihailovićevom grupom, nakon Aprilskog rata, da bi se potom zajedno sa Mihailovićem stacionirao na [[Ravna Gora|Ravnoj gori]]. Prema tvrdnjama koje je 1949. objavio Ljotićev saradnik [[Boško Kostić]], potporučnik Lenac je dobio zadatak od pukovnika Mihailovića da uspostavi vezu sa Dimitrijem Ljotićem i da zatraži materijalnu pomoć za Mihailovićevu organizaciju. Ljotić je Lencu predložio da novac potraži od desetak imućnijih Beograđana, od kojih je prikupljena znatna suma novca. Lenac se više nije vraćao na Ravnu goru.
Prema Kostićevom svedočenju, oko 10. juna 1941. u Beograd je dolazio i Mihailovićev izaslanik poručnik Slavko Pipan, sa sličnim zadatkom kao i Lenac. Pipan se takođe sastao sa Ljotićem i, prema Kostićevom svedočenju, &quot;i Pipanu je data veća suma novca da ponese Draži&quot;. 
Slavko Pipan je posetio Beograd ponovo u drugoj polovini jula 1941. I ovog puta je usledio sastanak sa Ljotićem, na kom su bili prisutni Lenac, Kostić i Ratko Parežanin (koji je o ovom sastanku svedočio 1971). Ljotić je sugerisao Kostiću i Parežaninu da putuju na Ravnu goru kako bi se uspostavio tešnji kontakt sa Mihailovićem. Međutim, do ovog putovanja nije došlo zbog vesti da su ravnogorski četnici započeli saradnju sa partizanskim pokretom.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_4.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Takođe, prema tvrdnjama pukovnika [[Jovan Trišić|Jovana Trišića]], vršioca dužnosti komandanta kvislinške žandarmerije od 24. juna 1941, s njegove je strane uspostavljen kontakt sa saradnicima Draže Mihailovića još 28. maja 1941. Veze između pukovnika Trišića i Mihailovića nastavljene su i kasnije tokom leta 1941, posredstvom jednog Trišićevog kurira. Ovi podaci publikovani su 1960.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/211, fus. 5.&lt;/ref&gt;

Pukovnik Mihailović je tokom leta 1941. imao kontakt sa kvislinškim režimom [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Aćimovićeva uprava nije dugo potrajala, i ukinuta je 29. avgusta 1941. kada je uspostavljena tzv. Vlada nacionalnog spasa generala [[Milan Nedić|Milana Nedića]].

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1941. ==
{{main|Ustanak u Srbiji 1941.}}
Nakon izbijanja [[Ustanak u Srbiji 1941.|ustanka u Srbiji]], početkom jula 1941, ustanici su počeli oslobađati sve veći broj naseljenih mesta. [[Četnici]] pod komandom pukovnika Mihailovića uzimaju učešća u ustanku tek krajem avgusta 1941.
Međutim, istovremeno sa uzimanjem učešća u borbi protiv okupatora Mihailović je već početkom septembra 1941. uputio delegaciju na sastanak sa generalom Nedićem radi dogovora o zajedničkoj borbi protiv partizana. Delegaciju su činili potpukovnik Dragoslav Pavlović i potpukovnik Živojin Đurić i major [[Aleksandar Mišić]], dok im se u Beogradu pridružio major Radoslav Đurić.
O uspostavljanju veze pukovnika Mihailovića sa generalom Nedićem, šef Upravnog štaba oponomućenog komandanta korpusa u Srbiji, general [[Harald Turner]], izvestio je 3. novembra 1941:

{{citiranje| &quot;Otprilike 3 dana posle stupanja na dužnost vlade (generala Nedića) pojavio se kod njega pukovnik Aleksandar Mišić (treba: major) sa još dva oficira po nalogu Mihailovića i izjavio da bi ovaj želeo da se sa predsednikom Nedićem bori protiv komunista, te moli naoružanje i opremu za 2.000 ljudi, a posebno obuću. Nedić je izjavio pukovniku Mišiću da mu ne može nabaviti cipele i predložio upotrebu opanaka. Između ostalog, ostavio je Mihailoviću da očisti oblast zapadno od Morave. Ovde treba naglasiti da je Nedić ove pregovore vodio uz moje odobrenje, pošto je u to vreme postojala nada da bi Nedić raspolagao velikim delom oficira koji se nalaze ne samo u Beogradu nego i u šumama.&quot;&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 868.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je na saslušanju pred jugoslovenskim organima 9. januara 1946. u vezi pregovora sa Mihailovićevim predstavnicima izjavio sledeće:

{{citiranje| Odmah po uspostavljanju moje vlade početkom septembra (1941.) kod mene je došla jedna delegacija Draže Mihailovića koju su sačinjavali pešadijski potpukovnik (Živojin) Đurić, major Aleksandar Mišić, i đeneralštabni (major Radoslav) Đurić sa originalnim punomoćjem Draže Mihailovića radi razgovora. Uslovi koje je postavio Draža bili su uglavnom ovi:

* Da se uspostavi red i mir u Srbiji.
* Da se povedu zajedničke borbe protiv partizanskih snaga.
* Da uspostavim vezu i legitimišem Dražu kod Nemaca.
* Da mu se dostavi izvesna svota novca radi isplate prinadležnosti njegovim oficirima i podoficirima.
* Da se po umirenju Srbije izvrši vojna akcija u Bosni radi umirenja.
* Da se pomogne Đukanović Vladi (treba: Blaži) u Crnoj Gori radi umirenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_3.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 17-18, fus. 13.&lt;/ref&gt;}}

Prema istom saslušanju, Nedić je uglavnom prihvatio ove predloge:

{{citiranje| Pismeni ugovor između mene i te delegacije nije pravljen s obzirom da su sva trojica iz te delegacije bili moji oficiri meni dobro poznati, pa sam smatrao da nema potrebe za pismenim ugovorom, a oni to nisu ni tražili.
Između nas je napravljen sporazum o sledećem:

* O saradnji između mene, odnosno moje vlade i Draže Mihailovića za borbu protiv komunista u cilju njihovog uništenja.
* Da im odmah izdam novčanu pomoć da bi mogli izdati plate oficirima i podoficirima, kao i to da bi mogli kupiti životne namirnice za ishranu vojske.
* Da odmah odredimo jednog oficira za vezu koji će stalno biti pri štabu Draže Mihailovića.
* Da preko Nemaca izdejstvujem legalizaciju Draže Mihailovića i njegovih četnika u tome da ih Nemci ne gone i da se mogu slobodno kretati.
* Da posle čišćenja, odnosno uništenja komunista u Srbiji, moja vlada ukaže potrebnu pomoć Draži Mihailoviću radi smirenja građanskog rata u Bosni i Crnoj Gori.
* Da se posle formiranja vladinih odreda, s čime bi se bilo započelo, donese jedan operacijski plan između mene i Draže za čišćenje Srbije od komunista.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића, Београд, 1979, стр. 77.&lt;/ref&gt;}}

Nedić je na saslušanju istakao da je nakon sklapanja sporazuma odmah izdao novčanu pomoć, koju je delegacija ponela sa sobom. Nedić je potom odmah otišao kod komandanta Srbije, generala Hajnriha Dankelmana, s molbom da odobri legalizaciju Mihailovićevih četnika, što je Dankelman odmah prihvatio. Nedić je potom odredio generalštabnog majora Marka Olujevića za vezu između njega i Draže Mihailovića. Nedić je uskoro obavešten da je Mihailović u celini prihvatio postignuti sporazum.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;&gt;Žarko Jovanović, &quot;Kolaboracija Draže Mihailovića sa kvislinzima u Srbiji 1941.&quot;, Vojnoistorijski glasnik, 1-2/1998, Beograd, 1998, str. 83.&lt;/ref&gt;

=== Partizani razotkrivaju Mihailovića ===

Posle završetka razgovora i postizanja sporazuma sa generalom Nedićem, Mihailovićeva delegacija se iz Beograda vratila na Ravnu goru 6. septembra 1941. U međuvremenu na Ravnu goru je pošao i major Marko Olujević s poručnikom Slavkom Pipanom, obaveštajnim oficirom Draže Mihailovića. Njih dvojicu su, na putu za Ravnu goru, uhvatili partizani u Belanovici, 8. septembra 1941. Kod majora Olujevića, koji je ujedno bio i pomoćnik komandanta kvislinške žandarmerije, nađen je plan komande žandarmerije od 7. septembra 1941. za napad žandarma sa četnicima Draže Mihailovića sa linije Zvornik-Krupanj-Valjevo-Mionica. Posle saslušanja major Olujević je streljan 10. septembra, dok je poručnik Pipan uspeo da pobegne.&lt;ref&gt;Јован Марјановић, Устанак и НОП у Србији 1941, Београд, 1983, стр. 317.&lt;/ref&gt;

Mihailović o svojoj saradnji sa Nedićem nije obavestio partizane.

Kolubarska četa [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] je prilikom zarobljavanja poručnika Ernesta Pipana zaplenila i jedan dokument Ministarstva unutrašnjih dela, u kome komanda kvislinške žandarmerije 7. septembra 1941. naređuje komandantu 5. žandarmerijskog odreda:

{{citiranje|Kad sva tri odreda budu stigla na liniju Zvornik — Krupanj — Valjevo — Mionica uhvatiće vezu sa četničkim odredima koji pod komandom generalštabnog pukovnika g. Draže Mihailovića na toj liniji i sačekaće dalje naređenje za produženje dejstva.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, I/1, Beograd, 1949, str. 405-406.&lt;/ref&gt;}}

Partizani su na osnovu zaplenjenih dokumenata uvideli da Mihailović igra dvostruku igru, učestvujući u partizanskom ustanku i istovremeno radeći na njegovom gušenju. Oni su uskoro otkrili i druge dokaze o Dražinoj kolaboraciji. Komandant [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] [[Dragojlo Dudić]] u svoj dnevnik septembra 1941. godine zapisuje:

{{citiranje| &quot;12. septembar: U toku dana došao je kurir Kolubarske čete. U izvestaju stajalo je da su zarobili jedan auto Ministarstva unutrašnjih dela sa pomoćnikom komandanta žandarmerije, još jednim čovekom i šoferom žandarmom. Od materijala nađeno je nekoliko lažnih legitimacija i naredba Ministarstva unutrašnjih dela o organizaciji poternih odreda za komunistima. Iz ove naredbe jasno se vidi da je i Draža Mihailović, komandant četnika sa Ravne gore, u vezi sa ovom akcijom na strani vlade. Sad je svakome bila jasna uloga ovog žonglera koji se pravio prijateljem narodne borbe&quot;.&lt;ref&gt;Драгојло Дудић, Дневник 1941, Београд, 1981, стр. 187-189.&lt;/ref&gt;}}

O vezama štaba pukovnika Mihailovića sa kvislinškim formacijama govori i naredba generala [[Ljubo Novaković|Ljube Novakovića]] njegovim odredima, od 12. septembra 1941:

{{citiranje| Prema sigurnim podacima koje sam ovoga momenta dobio, odredi srpske oružane sile u sporazumu sa odredima pukovnika Draže Mihailovića stupili su javno i otvoreno u akciju i dok jedni odredi imaju podrške i naslona okupatorske vlasti, drugi dotle, da bi maskirali svoj pravi cilj, bore se protiv okupatorskih vlasti i formiraju neku regularnu vojsku, pod pretnjom smrtne kazne ko ne bude prišao njihovim redovima. Jedni i drugi rade sporazumno i sa veštom i prikrivenom namerom protivu četnika (Ljube Novakovića), a preko ovih i protivu celokupnog srpskog naroda.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;/&gt;}}

=== Nemci razotkrivaju Mihailovića ===

{{citiranje|&quot;Podstaknuti delimičnim uspešno vođenim borbama od strane komunista, nacionalni Srbi organizovali su takođe borbene formacije protiv Nemaca.&quot;&lt;ref&gt;OBAVEŠTENJE KOMANDNOG ŠTABA KOMANDANTA SRBIJE OD 16. SEPTEMBRA 1941. KOMANDAMA I USTANOVAMA VERMAHTA O RAZVOJU ORUŽANOG USTANKA - T501 roll 244, frames 334-337.&lt;/ref&gt;|Obaveštenje Komandnog štaba Komandanta Srbije od 16. septembra 1941. o razvoju oružanog ustanka}}

Ubrzo, koncem septembra ili početkom oktobra, Nedića je pozvao Dankelman veoma ljut i pokazao mu [[sastanak u Brajićima|sporazum]] sklopljen između Draže i [[Josip Broz Tito|Tita]]. Dankelman je govorio kako ih je pukovnik Mihailović obmanuo da mu daju slobodu kretanja.

Uskoro su podaci o učešću četničkih odreda u borbama protiv Nemaca postali očigledni, što je demotivisalo predstavnike nemačkog okupatora i kvislinške uprave da idu u pravcu saradnje sa Mihailovićem. Nemački okupator više nije imao poverenja u Mihailovića, naročito nakon što je saveznička propaganda počela da predstavlja Mihailovića kao navodnog vođu otpora u Jugoslaviji. O daljem nepoverenju okupatora i rezervisanosti Nedića prema Mihailovićevom pokretu, Harold Turner je rekapitulirao 3. novembra 1941:

{{citiranje| U međuvremenu je ustanovljeno da se Mihailovićevi odredi pod komandom pukovnika Misite kod Loznice i kapetana Račića kod Bogatića bore zajedno sa partizanima. Zatim da je 28. septembra zaključio sa komunistima pismeni sporazum o zajedničkom isterivanju nemačkih oružanih snaga iz Srbije, odnosno sa Balkana. Pismeni dokazi o saradnji pronađeni su u Kraljevu, Rudniku i Gornjem Milanovcu. (...) General-pukovnik Nedić je zvanično izjavio da izuzev slučaja Mišić više nikada nije posredno ili neposredno pregovarao sa Mihailovićem niti mu slao novac.

U sredu, 29.10.41. pojavio se kod Nedića pukovnik (Branislav) Pantić koji je boravio u Beogradu i po nalogu Mihailovića ponovio predlog o zajedničkoj borbi protiv komunista. Rekao mu je da Mihailović zahteva od Nedića 5.000 pušaka, 500 puškomitraljeza i 100 mitraljeza. Kada je Nedić bez okolišanja odbio taj zahtev kao glup i preteran, Pantić je upozorio Nedića da će se istog dana voditi pregovori preko opunomoćenog komandanta korpusa i da je Mihailoviću za pregovore obećana pratnja do Beograda.&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;/&gt;}}

Naime, deo nemačkih obaveštajnih struktura je smatrao da treba prihvatiti Mihailovićevu ponudu za saradnju sa Nemcima. Tehnički poslovi oko pregovora Draže Mihailovića sa Nemcima povereni su pukovniku Branislavu Pantiću i kapetanu Nenadu Mitroviću. Oni su 28. oktobra 1941. krenuli za Beograd, gde su se susreli sa nemačkim kapetanom [[Josef Matl|Jozefom Matlom]], oficirom vojno-obaveštajne službe Abver ([[Abwehr]]).

O Mihailovićevoj ponudi Matl je izvestio 30. oktobra 1941:

{{citiranje|&quot;Pukovnik Pantić je po nalogu Draže Mihailovića izjavio da Mihailović jamči da će srpski prostor istočno i zapadno od Morave očistiti od komunističkih bandi. Zatim da se on ne povodi nikakvim političkim ciljem i da priznaje činjenicu da je zemlja pobeđena i da Nemci poseduju prava okupatora. Draža Mihailović očekuje da će od trenutka kada on izda odgovarajuće zapovesti svojim odredima biti obustavljene kaznene akcije protiv srpskog stanovništva i masovna streljanja na područjima na kojima se nalaze njegovi četnički odredi. Opšti cilj je da se uspostavi stanje mira i reda kakvi su u okupiranoj Srbiji bilo pre 28.6.41.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_238.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 857.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je smatrao da mu je pregovorima između Mihailovićevih predstavnika i predstavnika nemačkog okupatora ugrožen politički kredibilitet. Prethodno je Nedić odbio nastavak pregovora i materijalnu i vojnu pomoć Mihailovićevom pokretu, što zbog opreza prema Nemcima, osluškujući kakav je njihov stav o saradnji sa četnicima, što zbog bojazni da Mihailovićeva legalizacija kod okupatora može ugroziti njegovu političku poziciju. O ovome je takođe rekapitulirao Harold Turner, 6. novembra 1941:

{{citiranje| Nedić je ponovo odbio pregovore sa Mihailovićem, ali me je zamolio da mu objasnim kakvu igru Nemci igraju sa Mihailovićem. Uveravao sam general-pukovnika Nedića da može biti siguran da opunomoćeni komandant korpusa neće preduzimati nikakve akcije koje bi povredile ličnost ili politiku predsednika vlade Nedića. Njegovo mišljenje o Mihailovićevoj situaciji je sledeće: Mihailović se nalazi neposredno pred uništenjem, pitanje je samo vremena. Sam Mihailović oseća da sve više slabi i želi da dobije u vremenu da bi se spasao, naročito preko zime. On je potpuno nepouzdana ličnost i zato Nedić smatra da nema svrhe pregovarati.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 869-870.&lt;/ref&gt;}}

11. novembra Mihailović se [[sastanak u Divcima|sastao sa Nemcima u selu Divci]], ali su oni odbilil njegove usluge i zatražili razoružanje četnika. Mihailović je odbio da položi oružje, ali je nastavio borbu protiv partizanskog pokreta, što je bilo od nesumnjive koristi nemačkom okupatoru. Našavši se u još težoj situaciji nakon pada partizanske Užičke republike i prelaska glavnine partizanskih snaga u Bosnu i Sandžak, čemu je znatno doprinela Mihailovićeva spremnost da napada partizane u momentu kad oni pokušavaju da suzbiju nemačku ofanzivu, Mihailoviću se ponovo nametnula nužnost saradnje sa kvislinškim strukturama, naročito u kontekstu nemačke spremnosti da ga gone kao odmetnika.

=== Nastavak saradnje sa kvislinškim strukturama, decembar 1941. ===

Uprkos odbacivanju od strane Nemaca, četnici su nastavili saradnju sa Nedićevom vladom. Vredi istaći da Nemci nisu uznemiravali Mihailovićeve četnike nakon njegovog odbijanja da prihvati kapitulaciju na sastanku u Divcima, 11. novembra 1941, dok su četnici izbegavali borbe sa nemačkim okupatorom još pre ovog datuma. Bilo je očigledno da je nemačka ofanziva na Užice zaobišla četničku Vrhovnu komandu i glavninu četničkih snaga na Ravnoj gori. Mihailović je imao informacije iz kvislinških izvora da će nemačke snage nakon okončanja borbi protiv partizana nastojati da eliminišu snage pod njegovom komandom. &quot;Stoga je Draža Mihailović požurio da iskoristi vreme kada ga okupator ne dira i da spasava što se spasti može. Mihailović je napravio plan da veći deo svojih četnika uključi u Nedićeve oružane odrede, da ih legalizuje kod Nemaca, da na taj način očuva svoje ljudstvo i da ga i dalje koristi u borbi protiv partizanskih odreda Srbije. U vezi s tim, Mihailović je na Ravnoj gori, 30. novembra 1941, održao sastanak četničkih komandanata sa teritorije obližnjih okruga (Nemci su već tada bili zauzeli Čačak i Užice, a glavnina partizanskih snaga povukla se u Sandžak).&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/265-267.&lt;/ref&gt;

Zapisnik sa ovog sastanka nije sačuvan, ali o njemu svedoči izveštaj koji je Draži Mihailoviću decembra 1942. poslao poručnik [[Predrag Raković]], komandanta legalizovanog Ljubićkog četničkog odreda, kao i zapisnik sa sudskog saslušanja četničkog majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]], načelnik štaba Požeškog četničkog odreda. On je na suđenju 1946. izjavio:

{{citiranje| Na Ravnoj gori sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima, radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/267.&lt;/ref&gt;}}

Britanski oficir za vezu [[Duane Hudson|Bil Hadson]] je stigao je na Ravnu goru noću između 7. i 8. decembra dok su Nemci vršili [[Operacija Mihailović|ofanzivu na Mihailovićevu komandu]]. On kaže da su se četnici izvukli prelaskom u Nedićeve odrede:
{{citat|&quot;Nisam našao nikakve ostatke Mihailovićevih ljudi, izuzev njega lično i nekoliko oficira. Svi drugi su se pretvorili u Nedićeve ljude i otišli, na potpuno razočaranje Švaba.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin - EMBATTLED MOUNTAIN (Bojovna planina) |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|[[Duane Hudson|Bil Hadson]]}}

Na osnovu odluke četničke Vrhovne komande na Ravnoj gori, četnički odredi pod komandom Draže Mihailovića u čačanskom kraju legalizovali su svoje delovanje u okviru kvislinških formacija početkom decembra 1941. i na taj način su se statusno izjednačili sa tzv. vladinim četnicima, odnosno četnicima vojvode Koste Pećanca. Prethodno, tokom novembra 1941, legalizovan je Jelički četnički odred Miloja Mojsilovića, koji je prethodno priznavao komandu Draže Mihailovića.
O legalizaciji Mihailovićevih četnika u čačanskom kraju nedvosmisleno svedoči izveštaj poručnika [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]], komandanta Ljubićkog četničkog odreda, Draži Mihailoviću iz decembra 1942. Raković navodi da je &quot;posle održane sednice na Ravnoj gori 30. novembra 1941. i prema dobivenim instrukcijama&quot; noću između 30-31. novembra krenuo ka Gornjoj Gorevnici gde se njegov odred od 200 boraca susreo sa 5. dobrovoljačkim odredom, formacijom Srpskog dobrovoljačkog korpusa, pod komandom potpukovnika [[Marisav Petrović|Marisava Petrovića]]. Istog dana Rakovićevi četnici su zamoljen, kako navodi, da sa Ljubićkim četničkim odredom &quot;pođe u pretres terena G. Gorevnice i čišćenje od komunista&quot;, pri čemu su četnici snabdeveni municijom od SDK. Uveče je Raković sa Petrovićem otišao u Čačak gde se susreo sa komandantom SDK, pukovnikom [[Kosta Mušicki|Kostom Mušickim]], koji je bio zapovednik kvislinških snaga u čišćenju zapadne Srbije od preostalih partizanskih snaga..

{{citiranje| &quot;Uglavnom to veče sam sa njima dogovorio da ostanem na terenu sa svojim odredom radi čišćenja terena od komunista, što mi je u stvari i bio zadatak kad sam pošao na svoj teren sa Ravne gore. (...) Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali 'saveznici'.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 766-767.&lt;/ref&gt;}}

Sukladno dogovorima viših instanci, [[Prvi valjevski četnički odred]], čiji je komandant [[Neško Nedić]], izdao je 13. decembra 1941. naređenje za saradnju sa kvislinškim vlastima u borbi protiv partizana:

{{citiranje|
2) Da komandir opštinskih četa stupa u dodir sa postavljenom opštinskom upravom i ne pokazujući ovaj akt saopšti joj da je određen da formira oružane snage na teritoriji opštine koje će služiti kao potpora vlasti radi održavanja mira i poretka a naročito kao oružana snaga za suzbijanje komunista ako se i kad pojave na teritoriji opštine. Ovaj štab će preduzeti sve potrebne mere da ovakav rad bude prećutno odobren i od strane Nedićevih odnosno nemačkih vlasti. 
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
6) Komandiri će narediti svojim seoskim komandirima da odmah otpočnu sa patroliranjem. Ova mera je neophodna jer se komunisti pošto su razbijeni vuku kroz sva sela u bednom stanju i malim grupama a u interesu je naše stvari da ih odmah razoružavamo.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
9) Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. (...) Mi zato ne možemo i nećemo zajedno sa Nemcima, ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. (...) Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo te da nam na proleće ponovo ne ometu naš rad.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 90-91.&lt;/ref&gt;}}

Neposredno nakon odlaska glavnine četničkih snaga sa Ravne gore, pri čemu se većina četničkih odreda legalizovala kod Nemaca integrišući se u kvislinške snage, usledio je napad nemačkih snaga na četničku Vrhovnu komandu na Ravnoj gori. Prema nemačkim izvorima [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova kvislinške vlade i pukovnik [[Kosta Mušicki]], zapovednik kvislinške operativne grupe na području Šumadije i zapadne Srbije, pokušali su da obaveste Mihailovića o nemačkim namerama. &quot;Taj kontakt doveo je Nedića u veoma težak položaj, ali je on uspeo da ubedi Nemce kako za to nije znao i da je Aćimoviću izričito zabranio da ima bilo šta sa 'Mihailovićevim pitanjem'. Ipak, pukovnik Mušicki je uhapšen i ispitivan, ali je Nedić uspeo tokom 1942. da ga oslobodi.&quot;&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, Генерал Драгољуб Михаиловић 1893-1946. Биографија, Београд, 2011, стр. 174.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je uhapšen 9. decembra 1941. upravo zbog pomoći ravnogorskim četnicima. Boravio je izvesno vreme u nemačkom zatvoru. Milan Nedić je 3. decembra 1942. ponovo postavio pukovnika Mušickog za komandanta [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpskog dobrovoljačkog korpusa]].&lt;ref&gt;Mладен Стефановић, Збор Димитрија Љотића 1934-1945, Београд, 1984, стр. 223.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je u istražnom postupku 1946. naveo da je &quot;uhapšen od strane Nemaca i izveden pred ratni sud zbog pokušaja uspostavljanja veza sa Dražom Mihailovićem&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/271, fus. 67.&lt;/ref&gt;

Nemački napad na Mihailovićev štab i delove njegovih snaga koje nisu legalizovane, u rejonu Ravne gore i u nekim okolnim selima, započeo je 6. decembra 1941. i trajao je dva dana. Mihailović je uspeo da izbegne hvatanje u Struganiku i da se skloni, nakon čega se nekoliko meseci skrivao u različitim delovima zapadne Srbije. Major kvislinške žandarmerije [[Milan Kalabić]], zapovednik dela kvislinških snaga u zapadnoj Srbiji, otac Mihailovićevog bliskog saradnika [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]], pomagao je Mihailoviću obaveštavajući ga o nemačkim poterama.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 180.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom krajem 1941. i tokom 1942. ==

{{citat|Onima u Upravi grada reći da nemilosrdno raščišćavaju sa komunistima.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_72.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Depeša Draže Mihailovića od 17. aprila 1942. godine}}

=== Legalizacija četničkih odreda ===

[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]

{{citiranje|Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 280.&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji četnika Draže Mihailovića}}

Početkom 1942. godine Mihailović je gonjen od strane Nemaca prešao u [[Sandžak]] pa u Crnu Goru, u zonu pod italijanskom okupacijom. Do početka 1942. godine &quot;ravnogorski pokret istopio se u redovima Nedićeve milicije i konačno se ponovo pojavio, umanjen, u Crnoj Gori.&quot;&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin, BOJOVNA PLANINA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt; U Srbiji su kod kvislinške uprave ostali legalizovani mnogi četnički komandanti:

* [[Predrag Raković]] (Ljubićki četnički odred)
* [[Vučko Ignjatović]] (Požeški četnički odred)
* [[Miloš Glišić]] (Požeški četnički odred)
* [[Manojlo Korać]] (Užičko-požeški četnički odred)
* [[Nikola Mladenović]] (Crnogorski četnički odred)
* [[Radovan Stojanović]] (Takovski četnički odred) 
* [[Vojislav Pantelić]] (Jadarski/Podrinski četnički odred)
* [[Živojin Lazović|Živan Lazović]] (u beogradskom okrugu) 
* [[Borivoje Rajković]] (u Kosjeriću) 
* [[Miloje Mojsilović]] (Jelički četnički odred)
* [[Dušan Smiljanić]] (Gružanski četnički odred)
* [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljuba Jovanović Patak]] (komandant Srpske državne straže u Zaječaru)
* [[Nikola Kalabić]], i dr.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/270.&lt;/ref&gt;

Četnički odredi postali su integralni dio njemačke okupacione uprave. Nemački popis glavnih vladinih legalnih odreda od [[15. 5.|15. maja]] 1942, pod rednim brojevima 1 do 18 navodi [[Dimitrije Ljotić|Ljotićeve]] odrede, od 19 do 39 su Mihailovićevi, a od 40 do 100 [[Kosta Pećanac|Pećančevi]]. Mihailović je uspostavio veze sa Nedićevim komandantima [[Milan Kalabić|Milanom Kalabićem]], [[Radovan Stojanović|Radovanom Stojanovićem]] i drugima, radi borbe protiv partizana u Srbiji u toku zime 1941/42. i proleća 1942. godine.&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt;

=== Dejstva legalizovanih odreda ===
[[Datoteka:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|minijatura|Četnički odred Draže Mihailovića koji osigurava logor na Metinom brdu.]]
Iako legalizovani kod [[Wehrmacht]]a, ovi odredi su i dalje od Mihailovića primali naređenja, a od Nemaca oružje, hranu i odeću. Oni su, zajedno sa Nemcima, učestvovali u operacijama protiv preostalih partizanskih odreda u Srbiji, te hvatali i ubijali pripadnike [[narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|pokreta otpora]].&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt; Uspostavljeni sistem dvostrukog opštenja omogućavao je, na jednoj strani, nemačku nominalnu komandu, a na drugoj povinovanje Mihailovićevim tajnim instrukcijama. Uključivanjem Mihailovićevih četnika u [[Srpska državna straža|Srpsku državnu stražu]] narastalo je i nemačko nepoverenje u pouzdanost jedinica koje su naoružavali. Po riječima [[Branko Petranović|Branka Petranovića]]: &quot;Nedić je dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika Narodnooslobodilačkog pokreta, a Mihailović je spasavao odrede od uništavanja u jeku zime, progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;

Tokom decembra 1941. i početkom 1942. zabeleženi su brojni primeri zločina i represalija u zapadnoj Srbiji, naročito u čačanskom, požeškom i užičkom kraju koje su združeno sprovodili legalizovani Mihailovićevi četnici, četnici [[Koste Pećanca]], [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpski dobrovoljački korpus]] i kvislinška žandarmerija ([[Srpska državna straža]]). Krajem 1941. i početkom 1942. su kulminirali [[Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.|četnički zločini nad partizanima]] i njihovim simpatizerima. Okružno načelstvo u Kragujevcu je 14. februara 1942. izvestilo da se u odredima Nedićeve vlade nalazi &quot;poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima.&quot; Dalje se ističe da Dražini ljudi imaju ličnu mržnju protiv komunista i da &quot;stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-214.&lt;/ref&gt;

U proleće i leto 1942, kada su znatne nemačke snage bile angažovane u Bosni u borbama protiv NOVJ, brojno stanje legalizovanih četnika u Srbiji je kontinuirano raslo. [[30. 4.|30. aprila]] [[1942]]. četnički komandanti [[Neško Nedić]] i Vojislav Popović šalju izveštaj Draži Mihailoviću o uspešnoj legalizaciji i naoružavanju četničkih odreda:

{{citiranje|Posle legalizacije raspoređeni: kapetan Komarčević, poručnik Radosavljević i ja u Zaječar. Poručnik Obradović u Knjaževac. Poručnik Aleksić u Zlot. Kapetan Marić u Žagubicu. Čika Sveta još nije pušten. [...] Komandant okružne straže u Zaječaru major Ljuba Jovanović radi dobro. Planove o fortifikaciji državne straže u opšte poslaćemo uskoro. Za sad Nemci dodelili graničnoj straži ovog okruga 32 mitraljeza sa po 1000 metaka i osam stotina pušaka sa po 100 metaka — sve englesko oružje. Molimo instrukcije i imena naših ljudi na ovom terenu kao i centar najlakše i najbrže veze sa vama.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_79.htm |title=Izvod iz knjige poslatih i primljenih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 25. aprila do 3. maja 1942. godine |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

U junu 1942. broj legalizovanih četnika u Srbiji iznosio je 11.300. Nemci su sa nepoverenjem posmatrali činjenicu da kvislinške formacije neprestano narastaju popunjavanjem iz četničkih redova. Nosili su se mišlju da znatno smanje brojno stanje legalizovanih četnika; međutim, Nemci nisu imali dovoljno sopstvenih snaga u Srbiji kojima bi zamenili četnike, koji su im činili značajnu uslugu u progonu pripadnika, grupa i odreda NOVJ u Srbiji.

[[18. 8.|18. avgusta]] 1942. Draža Mihailović je naredio pukovniku [[Dragoslav Pavlović|Dragoslavu Pavloviću]], delegatu Vrhovne komande JVuO na terenu Zlatiborskog korpusa, da uništava &quot;komuniste&quot; pomoću legalizovanih odreda:

{{citat|Ne dozvoliti da se komunisti ustale ma u kom srezu. Prenesite naređenje da se sa komunistima raščisti u Rasinskom i Kruševačkom srezu. Pomoću legalizovanih odreda a koji su naši.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_149.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Par dana kasnije, general Mihailović naređuje da svi legalizovani odredi &quot;najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama&quot;:
{{citiranje|Raspis svima: Saopštite svima legalizovanim odredima sledeće: Mnogi legalizovani odredi zaboravili su da je sada rat i da je njihova legalizacija samo maska za podzemni rad. Novac i ugodan život raznežio je mnoge koji misle da tako sačekaju kraj rata pa da posle samo izvlače koristi. Neka se zna da se o svakom vodi računa. Naređujem da svi legalizovani odredi najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama. Dalje da naše šumske odrede pomažu na svakom koraku novcem, hranom, municijom, oružjem kao i u izvođenju organizacije i propagande.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/114.htm |title=Izvod iz knjige poslatih depeša Draže Mihilovića u avgust 1942 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Raspis Draže Mihailovića od 21. avgusta 1942.}}

=== Zahlađenje odnosa i prekid saradnje ===
Nemački okupator je sredinom 1942. postepeno započeo proces razoružavanja legalizovanih četnika. Istovremeno, i četnički vođa Draža Mihailović uviđa da legalizacija ima i svojih loših strana. 2. septembra 1942. Draža Mihailović poziva svoje legalizovane četnike sa područja Valjeva da se vrate u šume:

{{citat|Legalizacija izgleda da je škodljiva za našu organizaciju, ljudi se uspavaju. U Valjevskom kraju Ljotić, Pećanac i Nemci vršljaju. Neka Neško i Voja preduzmu sve da se što pre bilo legalno ili ilegalno vrate na svoj teren. Novaca imam, nemojte da plate Nedićeve vezuju rad.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_163.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Major [[Zaharije Ostojić]] u referatu od 4. septembra naglašava da je zbog legalizacije &quot;borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi&quot;, a nisu bili retki ni &quot;prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

Obzirom da nije više bilo potrebe za gušenjem ustanka, okupator je proces razoružavanja legalizovanih četnika u znatnoj meri okončao do kraja 1942. kada je praktično rasformirana formacija pod komandom Koste Pećanca, a legalizovani ravnogorski četnici su se jednim delom ponovo našli u ilegalnom statusu, tj. u šumi, a manjim delom su inkorporirani u Srpsku državnu stražu. Ovo je doprinelo ponovnom jačanju organizacije Draže Mihailovića.

7. novembra 1942. godine Draža Mihailović je raspisom svima u Srbiji izdao naređenje za [[građanska neposlušnost|građansku neposlušnost]]:

{{citat|Proglašavam građansku neposlušnost prema okupatorskim vlastima i prema svima vlastima koje su u saradnji sa okupatorom. Za seljake: da više ne daju ni trunku namirnica ni stoke. Da više ne priznaju opštinske uprave. Jedina vlast u selima biće četnička. Predsednicima opština i opštinarima narediti da odmah podnesu ostavke a drugi se ne smeju primiti. Naterati ih da pobegnu u šumu. Naterati ih svima sredstvima da izvrše ova naređenja. Najstariji četovođa je kdt sela. Predsednik opštine i odbornici ako se plaše, neka dadu svoje. Neka se sve sakriva i neka građanska neposlušnost plane jednovremeno u svim selima od 12. o.m. Činovnici sviju struka neka sabotiraju rad, i sve natraške rade što je na štetu neprijatelja i Nedićevog upravnog sistema, činovnici da znaju da će veštim sabotiranjem i naopakim radom mnogo doprineti pobedi. Radnicima preporučiti sabotažu u svakom pogledu. Građanskom življu preporučiti prezir okupatora i svih onih koji za njega rade.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 299, reg. br. 14/1: knjiga predatih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 7. do 23. novembra 1942&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović|Draža Mihailović]]}}

Vredi napomenuti da Nemci 1942. nisu mnogo toga učinili na pacifikaciji Mihailovićevih četnika koji nisu bili legalizovani. Legalizacija većeg dela Mihailovićevih snaga 1942. omogućila je ovom korpusu da izbegne uništenje koje je bilo vrlo izvesno krajem 1941. i da nastavi borbu protiv partizana koje su četnici Draže Mihailovića smatrali najznačajnijim neprijateljem, nadajući se da se partizanski pokret neće više reorganizovati i oporaviti.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/272-273.&lt;/ref&gt;

=== Saradnja četnika iz istočne Bosne sa Nedićem i Nemcima ===
{{main|Borbe za Istočnu Bosnu 1942.}}

Major [[Jezdimir Dangić]] spadao je u red četničkih komandanata koji se nisu u potpunosti podvrgli komandi pukovnika Draže Mihailovića, iako su bili pod njegovim rukovodstvom. Mada je komandno bio podređen Draži Mihailoviću, Dangić je paralelno blisko sarađivao sa Milanom Nedićem. Dangićeva saradnja sa kvislinškom upravom u Srbiji datira još iz vremena Saveta komesara [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]]. Zapravo, Dangić je još sredinom maja 1941. pristupio kvislinškoj Srpskoj žandarmeriji. Međutim, 16. avgusta 1941. Dangić je prešao u istočnu Bosnu gde je na osnovu uputstava Draže Mihailovića uspeo da stavi pod svoju komandu i reorganizuje sve pročetničke grupe. Uspostavljanjem kvislinške vlade Milana Nedića, 29. avgusta 1941, Dangić započinje blisku saradnju sa Nedićem. U međuvremenu su Dangićevi četnici počeli da trpe poraze u sukobima sa partizanima, a nametnuta im je i borba sa ustašama. Usled bojazni od uništenja Dangić intenzivira saradnju sa Nedićem od koga dobija preporuku za sastanak sa Nemcima u Beogradu. Draža Mihailović je znao za Dangićevu nameru da se sastane sa Nemcima, što je odobrio.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, Beograd, 1979.], str. I/274-276.&lt;/ref&gt;

General [[Paul Bader]], vojnoupravni komandant Srbije, razgovarao je u Beogradu sa Milanom Nedićem, 19. januara 1942. Glavna tema razgovora ticala se mogućnosti saradnje sa četnicima Jezdimira Dangića. Bader iznosi da je Nedić na sastanku iskazao vrlo povoljno mišljenje o ovoj mogućnosti i Dangiću kao savezniku:

{{citiranje| Nedić je još jednom preuzeo izvesno jemstvo za Dangićevu iskrenost i vernost, a za sebe lično je tvrdio da će i on nepokolebljivo stajati uz Nemačku. Nedićeva izlaganja bila su duboko ozbiljna i, kako izgleda, intimno iskrena.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/279.&lt;/ref&gt;}}

Dangić je stigao u [[Beograd]] 31. januara 1942. sa nemačkim pukovnikom Erihom Kevišem (Erich Kewisch), načelnikom Operativnog štaba nemačkog oponomućenog komandanta u Srbiji, i Perom Đukanovićem, članom četničke Privremene uprave u istočnoj Bosni.

Dangić je bio spreman priznati nemačku vojnu upravu u istočnoj Bosni, i boriti se protiv partizana. Za uzvrat je tražio da ustaške i domobranske jedinice napuste taj prostor. Prilikom prvog razgovora Nedić i Dangić su zaključili da se mir u Istočnoj Bosni može uspostaviti samo suradnjom četnika sa [[Wehrmacht]]om.

[[Datoteka:Mihailovićevi oficiri sa Nemcima.jpg|minijatura|Dangić i drugi četnički oficiri na pregovorima sa Nemcima u Beogradu.]]

O ovim pregovorima govori izveštaj Opunomoćenog komandanta u Srbiji od 5. februara 1942. komandantu oružanih snaga na Jugoistoku o toku pregovora s četničkim majorom Dangićem u Beogradu:

{{citiranje| Iz tog razgovora proizašla je principijelna saglasnost u pogledu naimere da se u istočnoj Bosni, a samim tim i u Srbiji, uspostavi mir, da se prestane s masovnim ubijanjem, kao i jasno saznanje da bi se to moglo ostvariti samo u saradnji nemačkih oružanih snaga sa Dangićem. Dangić je pri tom izjavio da bi se sa svojim ljudima i pri jednom opštem ustanku na Balkanu i iskrcavanju Engleza nepokolebljivo verno borio na nemačkoj strani. On je pri tom izražavao, čak, svoje uverenje da bi samo nemačka pobeda mogla Srbiji da obezbedi pripadajući položaj na Balkanu, dok bi pobeda boljševizma značila uništenje svakog naroda, pa, dakle, i srpskog. Da Nedić zastupa isto mišljenje poznato je.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_2.pdf  Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 111.&lt;/ref&gt;}}

Nemački general Bader, opunomoćeni zapovednik Srbije, bio je spreman prepustiti Dangiću osiguranje graničnih kotareva NDH na prostoru koji omeđuju reke [[Sava]], [[Drina]] i [[Bosna]], ali je za bilo kakvu promenu statusa istočne Bosne bila neophodna saglasnost [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]].

[[2. 2.|2. februara]] [[1942|1942.]] nemački general Bader je pozvao predstavnike NDH, ministra [[Vjekoslav Vrančić|Vjekoslava Vrančića]] i [[hrvatsko domobranstvo|domobranskog]] pukovnika [[Fedor Dragojlov|Fedora Dragojlova]] u Beograd, na pregovore sa Dangićevim izaslanicima. Dangić je bio spreman priznati nemačku komandu, a uslovno i suverenost NDH. Predstavnici NDH su odbili bilo kakvu mogućnost prepuštanja vlasti četnicima u istočnoj Bosni i pregovori su okončani bez rezultata. Ovo je rezimirao Paul Bader:

{{citiranje| Dakle, nije uspelo da se hrvatski zastupnik ubedi u to da bi jedno neznatno odstupanje od hrvatskih suverenih prava, pod mojom komandom, bilo za zemlju i za prestiž hrvatske države bolje nego jedan uspeli ustanak, koji bi mogao ovladati najvećim delom zemlje i koštati stotine hiljada ljudskih života. Zbog toga mi je izgledalo besciljno da nastavim dalje razgovore sa Dangićem.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_23.htm Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 143-146.&lt;/ref&gt;}}

O pregovorima Jezdimira Dangića sa predstavnicima nemačkog okupatira i kvislinške vlade bila je obaveštena i četnička Vrhovna komanda, odnosno Draža Mihailović, zahvaljujući izveštaju poručnika Slobodana Vranića, koji je bio obavešten od strane učesnika o sastanku u kvislinškom Ministarstvu unutrašnjih poslova 1. februara 1942, na kojima je predlagano inkorporiranje istočne Bosne kvislinškoj tvorevini u Srbiji. Nakon što se predstavnici NDH nisu složili sa menjanjem granica, Dangić i predstavnici Nedićeve vlade su se složili da će se &quot;ovo pitanje za izvesno vreme, a najdalje za mesec dana ponovo staviti na dnevni red&quot;. U Vranićevom izveštaju se ističe da &quot;okupator pomaže našu borbu&quot;, aludirajući na borbu četnika u istočnoj Bosni protiv snaga NOP-a, i dodaje se da je odlučeno da bosanski četnici &quot;iz Srbije dobiju pomoć u ljudstvu i materijalu&quot;, uz posredstvo Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_56.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 151-154.&lt;/ref&gt;

Dangićevi kontakti sa nemačkom obaveštajnom službom nisu prekinuti posle prvih pregovora u Beogradu koji nisu dali rezultate zbog protivljenja NDH, iako četnici pod njegovom komandom i dalje nisu istupali protiv nemačke oružane sile. Dangić je i nakon toga nastavio da održava kontakte i saradnju sa kvislinškim formacijama u Srbiji i okružnim načelnicima u severozapadnoj Srbiji. Dangić je tokom februara i marta nekoliko puta lično dolazio u Beograd i sastajao se sa Milanom Nedićem. Nemci su se počeli pribojavati, zbog njihovog neispunjenja Dangićevih bezbednosnih očekivanja, da će italijanska Vrhovna komanda na Dangićev poziv odlučiti da italijanska vojska zauzme istočnu Bosnu. Kako bi preduhitrili ovakvu mogućnost, Nemci su u noći 11-12. aprila 1942. uhapsili Dangića u Rogatici i prebacili ga u Beograd, a potom sproveli u zarobljeništvo.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/283-284.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1943. ==

General Mihailović je [[2. 3.|2. marta]] 1943. godine, u jeku [[operacija Weiss|četvrte neprijateljske ofanzive]], naredio svim svojim komandantima u Srbiji uništenje komunista uz pomoć [[Srpska državna straža|Nedićeve policije]]:
{{citat|Komunista je u Srbiji ostalo vrlo malo. U Zapadnoj Bosni uništavamo ih svakoga dana. U ljutoj nevolji drug Tito poziva na ustanak i zbog toga su se povampirile pojedine grupice. Zato najenergičnije zahtevam i naređujem da svaki na svojoj teritoriji uništi i poslednje ostatke komunista i izvesti me do 25 marta o izvršenju. Dokažite tim lupežima da u narodu nemaju nikoga i da im je jedino oružje bilo laž i propaganda. Skrećem pažnju da ima prostorija gde su komandanti na svom mestu i da nema nijednog komuniste. Za ovo uništenje iskoristiti Srpsku državnu stražu do maksimuma, jer komunisti rade protiv nas u Gestapou.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Mihailovićeva depeša 921 od 2. marta 1943.}}

General Milan Nedić je generala Mihailovića smatrao velikim rivalom, stoga mu je odgovaralo što se štab Draže Mihailovića godinu dana, od maja 1942. do juna 1943, nalazio van teritorije Srbije, u okolini Kolašina. Iako Nediću nije odgovaralo da se organizacija Draže Mihailovića intenzivno širi po Srbiji od kraja 1942, nije ništa činio kako bi se angažovao u hvatanju Mihailovića i njegovog štaba nakon Mihailovićevog povratka u Srbiju.

{{citiranje|Kraj kvislinških vlasti u Sopotu sedi komandant sreza kosmajskog, sa dugom kosom i bradom, a svoje komandante mesta i četovođe doziva u sresko mesto radi dogovora. [...] Obična je stvar da komandanta sreza prate žandarmi iz SDS-a. Vrlo je česta pojava da se skoro svaki od starešina, a naročito Obradović i Nikolić, čak i Soluncima i članovima Narodnih ravnogorskih odbora, obraćaju rečima: Jebem vam majku partizansku, svi ste vi partizani, sve ću vas pobiti i poklati.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga I, Beograd 1999., str 312-313.&lt;/ref&gt;|Četnički izveštaj iz sredine 1943. godine o stanju Gorske kraljeve garde}}

Prema tvrdnjama [[Boško Kostić|Boška Kostića]], sekretara [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]], Ljotić je u drugoj polovini 1943. pokušao da ugovori sastanak sa Mihailovićem, ali je to Mihailović odbio računajući na negativnu reakciju emigrantske vlade.

18. novembra 1943. britanski potpukovnik Koup (Cope) izveštava pretpostavljene da je od Mihailovićevog [[Radoslav Đurić|majora Đurića]] obavešten o saradnji četnika sa Nedićevom vladom. Potpukovnik Koup izveštava da većina ljudi pod Đurićevom komandom neće tolerisati ovu saradnju, neće se boriti protiv partizana u savezu sa Nedićem, i da je Đurić, uprkos suprotnim Mihailovićevim naređenjima, već kontaktirao lokalne partizane.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_48.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

Na sednici Nedićeve vlade, 25. novembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića zaključeno je sledeće:

{{citiranje| U pogledu akcije DM može se kao bitno naglasiti sledeće: lojalan stav prema okupatorskim i srpskim vlastima, njihovim organima i njihovim oružanim odredima. Beskompromisna borba protiv komunista, svuda gde se god susretnu. U nekim okruzima i aktivna saradnja sa nemačkim i našim predstavnicima prilikom borbi protiv komunista.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/223-224.&lt;/ref&gt;}}

Na sednici vlade, 3. decembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića ponovljena je povoljna konstatacija:

{{citiranje| Veoma je karakteristično da su u protekloj nedelji sa odredima DM na uništavanju komunista sarađivale i jedinice SDS, kao i dobrovoljački odredi, među kojima do sad nije bilo nikakvih nepotrebnih incidenata.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;/&gt;}}

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1944. ==
{{main|Bitka za Srbiju 1944.|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}
{{|cititanje|Političku slogu Nedić-Draža Mihajlović treba posmatrati kao činjenicu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.org/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}}}

U vreme nešto intenzivnijih sukoba između četnika Draže Mihailovića i snaga nemačkog okupatora u pojedinim delovima Šumadije, naročito u kragujevačkom i mladenovačkom okrugu, od sredine februara do kraja maja 1944, dolazi do jednog naizgled paradoksalnog sastanka. Naime, u prvoj polovini marta 1944. u selu Vranići pokraj Čačka došlo je do sastanka između generala [[Miroslav Trifunović|Miroslava Trifunovića]], istaknutog člana Vrhovne komande JVuO, i predstavnika nemačkog okupatora Šterkera, na kome se razgovaralo o mogućnosti sporazuma između okupatora i četnika Draže Mihailovića u pogledu borbene saradnje protiv NOVJ, što bi podrazumevalo i naoružavanje četnika. Sastanku je prisustvovao i [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova u kvislinškoj vladi Milana Nedića.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/325.&lt;/ref&gt;

O spremnosti kvislinških struktura na saradnju sa četnicima Draže Mihailovića svedoči i tekst Božidara Nedića, brata generala Milana Nedića, objavljen u listu ''Novo vreme'', 24. marta 1944. u kom se ističe jasan zaključak:

{{citiranje| Kažite svakom ko vam kaže da ima još nedićevaca, dražinovaca, ljotićevaca da je to laž, jer od danas ima samo Srba, s jedne, i komunista, s druge strane.&lt;ref&gt;Milan Borković, n.d., str. II/326.&lt;/ref&gt;}}

11. aprila 1944. godine Nojbaher je razgovarao sa generalom Hansom Felberom, a potom i sa Nedićem, o odnosu prema prema četnicima Draže Mihailovića. Nakon razgovora Felber je 12. aprila izvestio Komandu Vermahta:

{{citiranje|&quot;U jučerašnjem razgovoru ministar-predsednik Nedić je saopštio gospodinu poslaniku Nojbaheru o dosadašnjem toku njegovih 'pregovora' sa Dražom Mihailovićem sledeće: 
# Nedić je poručio D. M. da je nacionalno jedinstvo pred komunističkom opasnošću životna potreba svih Srba. 
# Pretpostavka za saradnju je da odredi D. M. potpuno obustave sve akcije ne samo protiv Nemaca već i protiv Nedićevih vlasti. 
# Najbolje bi bilo kad bi D. M. napustio zemlju, ali Nedić je saglasan da i dalje trpi njegov (Dražin) boravak u šumi, kao i brojno ograničenu gardu, za čije bi se izdržavanje sam Nedić brinuo. 
# Tajne pregovore, bez znanja nemačkih službenih mesta, on (Nedić) odbija. Svi njegovi predlozi bili bi dati pod uslovom da Nemci na njih pristanu.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_62.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Krajem aprila 1944. u selu Trbušanima pokraj Čačka ponovo je došlo do sastanka četnika Draže Mihailovića sa Milanom Aćimovićem i nemačkim predstavnikom Šterkerom. Izaslanici Draže Mihailovića na ovom sastanku su, sem generala Trifunovića, bili dr [[Živko Topalović]] i kapetan [[Predrag Raković]]. Na sastanku su četnički predstavnici podneli zahteve o potrebi u oružju i municiji.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/327.&lt;/ref&gt;

Početkom maja 1944. [[Dimitrije Ljotić]], šef fašističke organizacije [[Zbor]], pokrenuo je inicijativu za saradnju sa snagama Draže Mihailovića. Ljotić i njegov sekretar [[Boško Kostić]] susreli su se 17. maja 1944. u selu Brđani kod Gornjeg Milanovca sa generalom Miroslavom Trifunovićem. Razgovori su trajali tri dana.&lt;ref&gt;Kosta Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 380.&lt;/ref&gt; Prethodno je ljotićevski list ''Srpski narod'' objavio je 6. maja 1944. tekst u kome se ističe spremnost na saradnju sa četnicima:

{{citiranje|'''SKUPLJANJE NACIONALNIH SNAGA''' Nacionalni četnici su se u velikom broju stavili pod nemačku komandu za borbu protiv Titovih bandi. Četnici se bore rame uz rame sa odredima Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Usled boljševičke opasnosti okupile su se na taj način sve nacionalne snage srpskog naroda za zajedničku borbu protiv glavnog neprijatelja – boljševizma.}}

Prema sećanju Boška Kostića, objavljenom 1949, na sastanku između Ljotića i Mihailovićevih predstavnika dogovoreno je sledeće:

{{citiranje| Rezultat tih razgovora bio je sledeći: zajednička borba protiv komunizma; organizacija DM ostaje potpuna; sporazumno sa DM postavljanje okružnih i sreskih načelnika; četnici DM neće napadati nedićevce; u svim bitnim stvarima Nedić ima da se sporazume sa DM, nače, u ostalim stvarima Nedićeve odluke imaju se izvršavati; DM prima u načelu izdržavanje u novcu i namirnicama od Nedićeve vlade u kom cilju (DM) saopštava vladi svoj normalni sastav; DM ima svog delegata kod Nedića; regrutovanju za Nedićeve oružane jedinice neće se činiti nikakve prepreke od strane DM; zajednički antikomunistički front u srpstvu izvan Srbije, Nedić će odmah potpomoći stvaranje četničkih odreda radi čišćenja Srema od komunizma, u kom cilju će pomoći u oružjem, municijom i ostalom spremom do 4.000 ljudi.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/327-328.&lt;/ref&gt;}}

=== Sporazum Nedića i Mihailovića ===
{{main|Durmitorska operacija|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}
{{citiranje|Nemačka komanda javlja, da je Nedić ponudio, nakon upada komunista u Srbiju, u ime veoma ozbiljno ugoženog Srpstva, vojnu saradnju svih srpskih snaga. Nedić je naglasio, da on takođe službeno govori i u ime Mihailovića, koga je nedavno posetio. Od nemačkih vojnih vlasti zatražio je dozvolu, da odmah formira srpsku vojsku u snazi od 50 000 boraca, koja bi se regrutovala iz četničkih jedinica. Komanda Vermahta za Jugoistok, posle razgovora sa Hermanom Nojbaherom, rešila je da se izađe u susret Nedićevoj molbi.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta |title=Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta |publisher=Scribd.com |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 17. avgusta 1944.}}

Draža Mihailović i Milan Nedić sastali su se 12. i 13. avgusta 1944. u selu [[Ražana]] pokraj Kosjerića. Na sastanku su prisustvovali četnički komandanti: pukovnik [[Luka Baletić]], potpukovnik [[Mirko Lalatović]], major [[Dragoslav Račić]], major [[Nikola Kalabić]], a od Nedićevih saradnika: [[Dragomir Jovanović|Dragi Jovanović]], šef kvislinške policije i upravnik grada Beograda, kao i general [[Miodrag Damjanović]], šef Nedićevog kabineta.

Sastanak je ugovorio, kako je priznao pred istražnim organima 1946, Dragi Jovanović. On se prethodno u Aranđelovcu sastao sa četničkim komandantima Račićem, Kalabićem i [[Neško Nedić|Neškom Nedićem]]. Na sastanku je dogovoreno da se radi na susretu Nedića i Mihailovića u cilju objedinjavanja antikomunističkih snaga. Jovanović se potom vratio u Beograd gde je dobio Nedićevu saglasnost za organizovanje sastanka sa Mihailovićem.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића 1941-1945, Београд, 1979, стр. 311-312.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se u istrazi 1946. prisetio ovog sastanka:

{{citiranje| Susret, kako između mene i Draže, tako i ostalih oficira, bio je srdačan i prijateljski. Sećam se da sam se sa Kalabićem poljubio, a on mi je rekao: 'Zaštitniče moga jadnog oca!', stavljajući mi glavu na grudi. Draža je tražio od mene da mu izložim opštu situaciju i razvoj budućih događaja. Ja sam mu kazao da Nemci propadaju i da će morati uskoro da se povuku iz zemlje. Predočio sam mu opasnost od komunista koji nadiru sa sviju strana, pa je stoga potrebno da se obrazuje jedan srpski front od mojih odreda i četničkih, pa da ujedinjeni brzo i efikasno spasimo Srpstvo i Srbiju od komunističkih upada. Draža me je saslušao i prihvatio moj predlog.  Sporazumeli smo se da oružje i municiju izdejstvujemo preko Nemaca, pošto će na tome raditi Raković. U pogledu novca, bilo je odlučeno da moja vlada mesečno daje po 100 miliona dinara. '''Dalje smo se sporazumeli da se sve oružane formacije vlade stave pod komandu Draže Mihailovića radi koordinacije u borbi protiv komunista.'''&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 389, фус. 79.&lt;/ref&gt;}}

{{citiranje|
* Vlada stavlja odmah na raspoloženje generalu Draži Mihailoviću za plate oficirima, podoficirima i ostalima 10 miliona dinara, s tim da prestane pljačkanje državnih pošta i ostalog.
* General Nedić, odnosno vlada, preuzimaju na sebe obavezu da kod Nemaca izdejstvuje odmah 30.000 pušaka, 3 miliona puščanih i mitraljeskih metaka, 500 puško-mitraljeza i 500 bacača granata.
* General Mihailović garantuje Nediću, a ovaj preuzima obavezu pred Nemcima, da se ovo oružje neće ni u kom slučaju upotrebiti protiv Nemaca.
* Nedić i vlada, voljni su, ukoliko okupator dozvoljava, da se i sve oružane formacije vlade radi koordiniranja akcije protiv komunista, stave pod komandu Draže Mihailovića.
* Vlada je voljna, ukoliko dobavi, da mu odmah stavi na raspoloženje i neodređeni broj uniformi i obuće!|Tačke sporazuma Nedića i Mihailovića od avgusta 1944.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;}}

=== Nemačka ocena Mihailovića ===
[[Datoteka:First Vrede sa četnicima.jpg|thumb|Nemački kapetan Wrede i četnički komandanti [[Nikola Kalabić]], Dragoslav Račić i [[Neško Nedić]], nakon potpisanog sporazuma o zajedničkoj borbi protiv partizana, u Topoli 11. avgusta 1944. (''nemački izvor'')&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_536.jpg Wredeova zabeleška str.1]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_537.jpg Wredeova zabeleška str.2]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_538.jpg Wredeova zabeleška str.3]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_539.jpg Wredeova zabeleška str.4]&lt;/ref&gt;]]

Neposredno uoči sastanka između Nedića i Mihailovića, u Topoli se 11. avgusta 1944. odigrao sastanak između predstavnika nemačke komande Jugoistoka i predstavnika Draže Mihailovića, na kome je major [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] [[Dragoslav Račić]] uverio nemačke predstavnike u spremnost na saradnju Mihailovićevog pokreta sa nemačkim okupatorom:

{{citat|Politička usmerenost [[Dragoljub Mihailović|Draže Mihailovića]] i njegovog pokreta potpuno se izmenila. Oni predlažu stvaranje jednog nacionalnog fronta koji bi obuhvatio Srpsku državnu stražu, Srpski dobrovoljački korpus, formacije Draže Mihailovića i sve nacionalne snage koje su protiv komunizma. Pokret Draže Mihailovića je spreman da u celosti ide u ovaj front. Glavni zadatak je opšta mobilizacija i stvaranje jedne srpske nacionalne armije za uništenje komunizma u Srbiji. Kada komunizam u Srbiji bude pobeđen, pokret Draže Mihailovića je spreman da se, po naređenju nemačkog vođstva, angažuje na Balkanu i svuda drugde.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_11.8.1944 Nemački zapisnik sa pregovora sa četnicima 11.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1069.&lt;/ref&gt;}}

Na istom sastanku, kapetan knez Vrede (Rittmeister Fürst Wrede) je sumirao predloge predstavnika Draže Mihailovića na sledeći način:
{{citiranje|1. DM želi da razgovara sa opunomoćenikom [[adolf Hitler|firera]] za jugoistočni prostor.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
2. On teži okupljanju svih nacionalnih srpskih snaga.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
3. Mobilizacija i naoružavanje svih za oružje sposobnih Srba za borbu protiv komunizma. Naoružavanje i vođstvo pod nemačkim Vermahtom.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
4. DM moli da sam ostane u ilegali.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
5. Pripadnici DM-pokreta ne treba da budu u nemačkim uniformama.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1070.&lt;/ref&gt;}}

[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|thumb|175px|Nemački vođa [[Adolf Hitler]] smatrao je Mihailovića prevrtljivim i dopuštao samo taktičku saradnju.]]
Sledeće sedmice, 18. avgusta je održan sastanak na najvišem nivou u nemačkoj komandi Jugoistoka. Tu su još jednom sumirani Mihailovićevi predlozi:

{{citiranje|
a) Bezuslovno obećanje, da nijedan nemački vojnik neće biti napadnut od četnika. Davanje talaca.
&lt;br /&gt;
b) Zajednička borba isključivo protiv komunista u cilju uspostavljanja mira i reda. Nemci i četnici ne moraju biti neprijatelji.
&lt;br /&gt;
c) Neprijatelj br. 1 su komunisti i svi oni koji ih podržavaju ili ne sadejstvuju u borbi protiv komunista.
&lt;br /&gt;
d) Draža Mihajlović moli, da ga se privuče organizovanju Srpskog dobrovoljačkog korpusa i organizovanju Dobrovoljačkog korpusa.
&lt;br /&gt;
e) Bilo kakva veza s partizanima je nemoguća.
&lt;br /&gt;
f) Draža Mihailović moli da se stvori prijateljskije raspoloženje, da bi se oslobodilo četnike, koji su uhapšeni u Srbiji, bez posredovanja četnika.
&lt;br /&gt;
g) U slučaju invazije nema borbe protiv Nemaca. Borba protiv komunista će se produžiti. Četnici hoće da spreče vezu partizana s invazionim trupama.
&lt;br /&gt;
h) Draža Mihajlović nema veze s Englezima. On i ne želi više da je ima, odgovarajući engleskom držanju prema srpskom narodu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072.&lt;/ref&gt;}}

Na sastanku je specijalni nemački izaslanik za Balkan [[Hermann Neubacher]] ocenio da obećanja Draže Mihailovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je dokazao on &quot;da je toliki antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom&quot;. Ovi pregovori završili su formulisanjem inicijative za formiranje srpske armije od 50.000 ljudi za borbu protiv komunizma kojom bi rukovodio [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]], a koju bi opremila nacistička Nemačka. U izveštaju sa sastanka naglašava se da treba pozdraviti &quot;predlog za formiranje srpskog jedinstvenog fronta&quot;. U izveštaju se zaključuje, povodom saradnje Mihailovića i Nedića: &quot;Namera Draže Mihailovića da sam ostane u pozadini a Nedića da upotrebi kao reklamnu tablu, politički nam nije nepoželjna.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072-1080.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se 18. avgusta 1944. na zajedničkoj sednici kvislinške vlade sa nemačkim glavnim komandantom za Jugoistok, garantovao je da će se pokret pod komandom generala Mihailovića suzdržati od &quot;neprijateljskih dejstava protiv Nemaca&quot;. Nedić je garantovao nemačkom okupatoru:

{{citiranje| Ljudstvo Draže Mihailovića u buduće će osiguravati bezbednost cesta, železnice, transporta žita, rudnika i ostale pogone koji su od značaja za Nemce. Srpske nacionalne jedinice su pod Nedićevom komandom, koga priznaje pokret Draže Mihailovića, spremne za odlučnu borbu protiv komunizma. Nedić je istovremeno izjavio da je samo u tom slučaju sposoban da preuzme odgovornost vlade, u koliko bude bezodvlačno potpomognut nemačkim oružjem...&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1081.&lt;/ref&gt;}}

Uprkos zalaganju nemačke komande Balkana, nemački vrhovni vođa [[Adolf Hitler]] je 22. avgusta 1944. odbacio Mihailovićevu inicijativu, ocenjujući da će to oružje &quot;jednom kasnijom prilikom biti upravljeno protiv Nemaca.&quot; On je odobrio samo taktičku saradnju sa četnicima.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B0%D1%9A%D0%B0_%D0%A5%D0%B8%D1%82%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%83_%D0%BE_%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%9A%D0%B5_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_22.8.1944 Službena beleška sa referisanja Hitleru o planu saradnje sa četnicima od 22.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;

Nasuprot Hitlerovom mišljenju, Nojbaher je [[30. 8.|30. avgusta]] i dalje tvrdio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se &quot;do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru&quot;. To isto smatra i za ostale vodeće Srbe, koji su se, pod parolom »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«, lojalno držali.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm |title=Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30 avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

=== Posledice sporazuma ===

[[26. 8.|26. avgusta]] 1944. godine Jugoslovenska izbeglička vlada priznala je [[Josip Broz Tito|Tita]] za svog legitimnog predstavnika i vođu, a [[Ivan Šubašić]] je zadržao mesto predsednika Jugoslovenske izbegličke vlade.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;/&gt;

Na osnovu sporazuma sa Nedićem, Mihailoviću je isporučena veća količinu oružja, municije i opreme, iz nemačkih magacina.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Početkom septembra na sastancima između predstavnika kvislinške vlade i kvislinških vojnih formacija: SDS i SDK, sa predstavnicima JVuO, najpre u Beogradu 2. septembra 1944, potom u Pranjanima pokraj Čačka, u naredna dva dana, doneta je odluka o objedinjavanju svih domaćih antipartizanskih snaga i njihovom ulasku u sastav JVuO. Na sastanku u Pranjanima prisustvovao je Mihailović.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 396-397.&lt;/ref&gt;

[[6. 9.|6. septembra]] [[1944]]. [[Srpska državna straža]] je stavljena pod komandu generala [[Dragoljub Mihailović|Dragoljuba Mihailovića]].&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_61.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 211-212.&lt;/ref&gt; U dogovoru sa generalom Miroslavom Trifunovićem, Mihailovićevim komandantom Srbije, jedinice Srpske državne straže (SDS) i Srpske granične straže (SGS) [[6. 10.|6. oktobra]] [[1944]]. okupile su se u [[Jagodina|Jagodini]]. Tu je od tih jedinica formiran [[Srpska državna straža|Srpski udarni korpus]] (SUK) sa tri divizije. Za komandanta korpusa imenovan je divizijski general Stevan Steva Radovanović, za njegovog pomoćnika brigadni general Borivoje Jonić (komandant SDS) a za načelnika štaba major Danilo Dača Stojanović. SUK je tada brojao oko 6.800 ljudi. Srpski udarni korpus se u sastavu Mihailovićeve vojske borio sa jedinicama [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]]. Ove formacije od 6. septembra 1944. nalaze se pod komandom štaba komandanta Srbije, generala Trifunovića. Zajedno sa nemačkom vojskom i četnicima iz Srbije tokom novembra [[1944]]. učestvuje u [[proboj četnika i Nemaca iz Srbije|proboju Armijske grupe E kroz Sandžak]] i [[Proboj Armijske grupe E kroz istočnu Bosnu|istočnu Bosnu]].
Ipak, jedinice SDK nisu se povukle iz Srbije u pravcu Bosne, kako su to učinile objedinjene jedinice JVuO i SDS, već u pravcu Slovenije, preko teritorije Srema i Slavonije odnosno preko teritorije pod kontrolom NDH. Jedinice JVuO i SDS napustile su teritoriju Srbije 15-20. oktobra 1944. Nemci su izvršili evakuaciju jedinica SDK kako bi ih spasili od uništenja u sukobu sa [[Crvena armija|Crvenom armijom]] i NOVJ. Dimitrije Ljotić je 4. oktobra 1944. uputio delegaciju od 33 pripadnika SDK i fašističkog pokreta Zbor u Crnu Goru, kako bi ubedili [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], komandanta crnogorskih četnika da se evakuišu u pravcu Slovenije, gde su planirali da se povuku i Ljotićeve jedinice.
Pripadnici SDS su iz Jagodine, preko Kruševca, 14. oktobra 1944. pristigli u Kraljevo gde su se sastali sa četnicima i integrisali pod Mihailovićevu komandu. Pravac povlačenja SDS i glavnine JVuO išao je od Kraljeva preko Raške, Novog Pazara, Sjenice, Prijepolja i Pljevalja ka istočnoj Bosni, uz učestale sukobe sa NOVJ i evidentne gubitke.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_5.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/355-359.&lt;/ref&gt;

== Suđenje kolaboracionistima 1946. ==
{{main|Beogradski proces}}
[[Datoteka:Draža pred sudom.jpg|thumb|desno|Optuženi [[Dragoljub Mihailović]] na [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] [[1946]].]]

Na posleratnom [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] 1946. godine Draži Mihailoviću je, između ostalog, stavljena na teret saradnja sa [[vojna uprava u Srbiji|kvislinškom upravom u Srbiji]]. Mihailović se branio kako je saradnja sa kvislinškom vladom išla slučajno, mimo njegove želje:

:Optuženi Mihailović: Sa Nedićem je bio sastanak... je taj sastanak za mene došao neočekivano, nisam ga želeo ni u kom slučaju. To se desilo jedno posle podne kada sam se odlučio da dođem na taj sastanak, da jedanput vidim šta hoće. Bio sam tada u selu Skakavicama. Uveče je došlo do toga sastanka, za koji, ponavljam, nisam nikakve želje imao. Šta me je upravo navelo na to, sam ne znam.
:Pretsednik: Ko je bio prisutan na tome sastanku?
:Optuženi: [[Luka Baletić]], [[Mirko Lalatović]], a ovde se još pominju i [[Nikola Kalabić]], [[Dragoslav Račić]], Damjanović i Nedić.
:Pretsednik: Kakav je bio tok tih pregovora i šta se imalo na tome sastanku da postigne između vas i Nedića?
:Optuženi: Ništa. Da kažem svašta i ništa...
:Pretsednik: Pa kakvi su onda zaključci?
:Optuženi: Nikakvi. Nešto su trabunjali oni koji su doveli do toga sastanka.

Na insistiranje predsednika suda čemu taj sastanak sa Nedićem, Mihailović je na kraju izjavio da je na sastanak otišao &quot;iz dosade&quot;:
:Pretsednik: Kad na tom sastanku uopšte ništa nije postignuto, tako da je to bio jalov razgovor, zašto vam je bio potreban taj sastanak?
:Optuženi: Uopšte je bio nepotreban. Verujem da je to bilo iz dosade, što me je moralo pritiskivati neko traženje, inače nikakvog razloga nije bilo.

U nastavku odbrane, optuženi Mihailović je nastojao da prikaže kako je čak i liferovanje oružja od strane Nemaca išlo gotovo mimo njegove volje:
:Pretsednik: Da nastavimo s ovim vašim sastankom sa Milanom Nedićem avgusta 1944 god. Da li vam je Nedić obećao ili se obavezao da će preko Nemaca uspeti da vam se liferuje veća količina oružja?
:Optuženi: Ja nisam tražio da se meni liferuje od Nemaca.
:Pretsednik: A da li vam je on obećao?
:Optuženi: Nisam tražio.
:Pretsednik: A da li vam je obećao, Sud to pita, da li vam je Nedić obećao ili se obavezao?
:Optuženi: Ja sam kazao da neću od njih.
:Pretsednik: Jeste li hteli da primite od [[Srpska državna straža|SDS]].
:Optuženi: Uvek. Zato sam kroz sve vreme i uzimao.
:Pretsednik: Ko je snabdevao obućom, hranom i odećom SDS?
:Optuženi: Sve su to snabdevali Nemci.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Uprkos ovakvoj odbrani, sudsko veće je u članu 3. presude utvrdilo da je Mihailović kriv:

{{citiranje|Što je od samog početka svoje izdajničke delatnosti stupio u vezu sa Nedićem i drugim kvislinzima, otvorenim slugama okupatora, u cilju da održi okupaciju i objedini sve izdajničke snage protiv oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije;&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_3_34.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Presuda Dragoljubu Mihailoviću i ostalima |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Presuda Dragoljubu Mihailoviću}}

== Literatura ==
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | authorlink = Jozo Tomasevich
  | year = 1975
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-0857-9
  | url = http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | year = 2001
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-3615-2
  | url = http://books.google.com/books?id=fqUSGevFe5MC&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Vidi još ==
* [[Nedićeva Srbija]]
* [[Ustanak u Srbiji 1941.]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]  
* [[Legalizovani četnici]]

== References ==
&lt;references /&gt;
{{Kolaboracija u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Ustanak u Srbiji 1941.]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]
[[Kategorija:Srbija u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Odnosi između učesnika u Drugom svetskom ratu u Jugoslaviji]]</text>
      <sha1>nbxi6dljj0gxq9yrov60dwy0uk2znrj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261407</id>
      <parentid>41261406</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T10:35:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.166.71</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78271" xml:space="preserve">[[Datoteka:DragoljubMihailovic8e09281v.jpg|thumb|175px|Pukovnik [[Dragoljub Mihailović]]]]
'''Saradnja [[četnici|četnika]] sa [[Milan Nedić|Nedićevom]] vladom''' predstavlja jedan vid [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|kolaboracije četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]. Osnovni cilj saradnje [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevih]] četnika sa kvislinškom Nedićevom vladom bilo je ujedinjenje &quot;nacionalnih snaga&quot; radi zajedničke &quot;borbe protiv komunizma&quot;, odnosno protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije]].

Saradnja Mihailovića sa Nedićevom vladom se prvenstveno odvijala kroz [[Legalizovani četnici|legalizaciju četničkih odreda]]. Procesom legalizacije mnogi četnici su službeno postali naoružana vojna sila uključena u sistem okupacije.

17. januara 1942. godine, prema nemačkim podacima, 72 oficira i 7.963 četnička borca su bili pod komandom srpske žandarmerije. Legalizovani četnici su tada bili većinom Pećančevi, a oko 2000-3000 njih su bili Mihailovićevih četnici.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}} Na vrhuncu snage, sredinom maja 1942. godine, dva četnička pomoćna korpusa su brojila 13.400 oficira, podoficira i vojnika.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}}

== Saradnja sa Aćimovićevom upravom 1941. ==

Predsednik Saveta komesara, prve kvislinške vlade u okupiranoj Srbiji, [[Milan Aćimović]], tokom okupacije najviše se eksponirao u saradnji sa pokretom pod komandom Draže Mihailovića, još od prvih meseci okupacije. Na osnovu jednog potonjeg dokumenta, odnosno Aćimovićeve izjave, može se naslutiti da je Aćimović doprineo da nemački okupator ne izvrši planirane aktivnosti uperene protiv Mihailovića u junu 1941:

{{citiranje| Što se tiče moga stava prema nacionalnim ljudima u šumi, navešću jedan slučaj: odmah u početku okupacije, u toku meseca maja ili početkom juna, Nemci su bili organizovali jednu veću akciju da bi očistili naše šume od ostataka jugoslovenske vojske, kako su nam sami govorili. Tu se u prvom redu mislilo na Dražu i njegove ljude. Ja sam Nemcima isticao nekorisnost i čak štetnost te akcije, govoreći da će za vreme okupacije biti uvek ljudi koji će odlaziti u šumu i bolje je da tamo padnu pod uticaj jednog nacionalno trezvenog čoveka nego pod uticaj komunista. Nemci su te razloge primili i tako do te akcije nije došlo. Ja sam stajao na stanovištu da Dražin cilj mora da bude i naš cilj. Naš rad treba diskretno da koordinira, a nikako da se sukobljava. Između Draže, odnosno njegovih ljudi, i mene bio je stalni kontakt.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/209-210.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/9_4.htm |title=Ratko Martinović - OD RAVNE GORE DO VRHOVNOG ŠTABA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Prvi kontakt pokreta pod rukovodstvom pukovnika Dragoljuba-Draže Mihailovića uspostavljen je krajem maja 1941. posredstvom rezervnog potporučnika Vladimira Lenca, vođe omladinske organizacije [[ZBOR|Jugoslovenskog narodnog pokreta Zbor]] [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]] na Zagrebačkom sveučilištu, koji se povlačio iz Bosne sa Mihailovićevom grupom, nakon Aprilskog rata, da bi se potom zajedno sa Mihailovićem stacionirao na [[Ravna Gora|Ravnoj gori]]. Prema tvrdnjama koje je 1949. objavio Ljotićev saradnik [[Boško Kostić]], potporučnik Lenac je dobio zadatak od pukovnika Mihailovića da uspostavi vezu sa Dimitrijem Ljotićem i da zatraži materijalnu pomoć za Mihailovićevu organizaciju. Ljotić je Lencu predložio da novac potraži od desetak imućnijih Beograđana, od kojih je prikupljena znatna suma novca. Lenac se više nije vraćao na Ravnu goru.
Prema Kostićevom svedočenju, oko 10. juna 1941. u Beograd je dolazio i Mihailovićev izaslanik poručnik Slavko Pipan, sa sličnim zadatkom kao i Lenac. Pipan se takođe sastao sa Ljotićem i, prema Kostićevom svedočenju, &quot;i Pipanu je data veća suma novca da ponese Draži&quot;. 
Slavko Pipan je posetio Beograd ponovo u drugoj polovini jula 1941. I ovog puta je usledio sastanak sa Ljotićem, na kom su bili prisutni Lenac, Kostić i Ratko Parežanin (koji je o ovom sastanku svedočio 1971). Ljotić je sugerisao Kostiću i Parežaninu da putuju na Ravnu goru kako bi se uspostavio tešnji kontakt sa Mihailovićem. Međutim, do ovog putovanja nije došlo zbog vesti da su ravnogorski četnici započeli saradnju sa partizanskim pokretom.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_4.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Takođe, prema tvrdnjama pukovnika [[Jovan Trišić|Jovana Trišića]], vršioca dužnosti komandanta kvislinške žandarmerije od 24. juna 1941, s njegove je strane uspostavljen kontakt sa saradnicima Draže Mihailovića još 28. maja 1941. Veze između pukovnika Trišića i Mihailovića nastavljene su i kasnije tokom leta 1941, posredstvom jednog Trišićevog kurira. Ovi podaci publikovani su 1960.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/211, fus. 5.&lt;/ref&gt;

Pukovnik Mihailović je tokom leta 1941. imao kontakt sa kvislinškim režimom [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Aćimovićeva uprava nije dugo potrajala, i ukinuta je 29. avgusta 1941. kada je uspostavljena tzv. Vlada nacionalnog spasa generala [[Milan Nedić|Milana Nedića]].

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1941. ==
{{main|Ustanak u Srbiji 1941.}}
Nakon izbijanja [[Ustanak u Srbiji 1941.|ustanka u Srbiji]], početkom jula 1941, ustanici su počeli oslobađati sve veći broj naseljenih mesta. [[Četnici]] pod komandom pukovnika Mihailovića uzimaju učešća u ustanku tek krajem avgusta 1941.
Međutim, istovremeno sa uzimanjem učešća u borbi protiv okupatora Mihailović je već početkom septembra 1941. uputio delegaciju na sastanak sa generalom Nedićem radi dogovora o zajedničkoj borbi protiv partizana. Delegaciju su činili potpukovnik Dragoslav Pavlović i potpukovnik Živojin Đurić i major [[Aleksandar Mišić]], dok im se u Beogradu pridružio major Radoslav Đurić.
O uspostavljanju veze pukovnika Mihailovića sa generalom Nedićem, šef Upravnog štaba oponomućenog komandanta korpusa u Srbiji, general [[Harald Turner]], izvestio je 3. novembra 1941:

{{citiranje| &quot;Otprilike 3 dana posle stupanja na dužnost vlade (generala Nedića) pojavio se kod njega pukovnik Aleksandar Mišić (treba: major) sa još dva oficira po nalogu Mihailovića i izjavio da bi ovaj želeo da se sa predsednikom Nedićem bori protiv komunista, te moli naoružanje i opremu za 2.000 ljudi, a posebno obuću. Nedić je izjavio pukovniku Mišiću da mu ne može nabaviti cipele i predložio upotrebu opanaka. Između ostalog, ostavio je Mihailoviću da očisti oblast zapadno od Morave. Ovde treba naglasiti da je Nedić ove pregovore vodio uz moje odobrenje, pošto je u to vreme postojala nada da bi Nedić raspolagao velikim delom oficira koji se nalaze ne samo u Beogradu nego i u šumama.&quot;&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 868.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je na saslušanju pred jugoslovenskim organima 9. januara 1946. u vezi pregovora sa Mihailovićevim predstavnicima izjavio sledeće:

{{citiranje| Odmah po uspostavljanju moje vlade početkom septembra (1941.) kod mene je došla jedna delegacija Draže Mihailovića koju su sačinjavali pešadijski potpukovnik (Živojin) Đurić, major Aleksandar Mišić, i đeneralštabni (major Radoslav) Đurić sa originalnim punomoćjem Draže Mihailovića radi razgovora. Uslovi koje je postavio Draža bili su uglavnom ovi:

* Da se uspostavi red i mir u Srbiji.
* Da se povedu zajedničke borbe protiv partizanskih snaga.
* Da uspostavim vezu i legitimišem Dražu kod Nemaca.
* Da mu se dostavi izvesna svota novca radi isplate prinadležnosti njegovim oficirima i podoficirima.
* Da se po umirenju Srbije izvrši vojna akcija u Bosni radi umirenja.
* Da se pomogne Đukanović Vladi (treba: Blaži) u Crnoj Gori radi umirenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_3.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 17-18, fus. 13.&lt;/ref&gt;}}

Prema istom saslušanju, Nedić je uglavnom prihvatio ove predloge:

{{citiranje| Pismeni ugovor između mene i te delegacije nije pravljen s obzirom da su sva trojica iz te delegacije bili moji oficiri meni dobro poznati, pa sam smatrao da nema potrebe za pismenim ugovorom, a oni to nisu ni tražili.
Između nas je napravljen sporazum o sledećem:

* O saradnji između mene, odnosno moje vlade i Draže Mihailovića za borbu protiv komunista u cilju njihovog uništenja.
* Da im odmah izdam novčanu pomoć da bi mogli izdati plate oficirima i podoficirima, kao i to da bi mogli kupiti životne namirnice za ishranu vojske.
* Da odmah odredimo jednog oficira za vezu koji će stalno biti pri štabu Draže Mihailovića.
* Da preko Nemaca izdejstvujem legalizaciju Draže Mihailovića i njegovih četnika u tome da ih Nemci ne gone i da se mogu slobodno kretati.
* Da posle čišćenja, odnosno uništenja komunista u Srbiji, moja vlada ukaže potrebnu pomoć Draži Mihailoviću radi smirenja građanskog rata u Bosni i Crnoj Gori.
* Da se posle formiranja vladinih odreda, s čime bi se bilo započelo, donese jedan operacijski plan između mene i Draže za čišćenje Srbije od komunista.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића, Београд, 1979, стр. 77.&lt;/ref&gt;}}

Nedić je na saslušanju istakao da je nakon sklapanja sporazuma odmah izdao novčanu pomoć, koju je delegacija ponela sa sobom. Nedić je potom odmah otišao kod komandanta Srbije, generala Hajnriha Dankelmana, s molbom da odobri legalizaciju Mihailovićevih četnika, što je Dankelman odmah prihvatio. Nedić je potom odredio generalštabnog majora Marka Olujevića za vezu između njega i Draže Mihailovića. Nedić je uskoro obavešten da je Mihailović u celini prihvatio postignuti sporazum.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;&gt;Žarko Jovanović, &quot;Kolaboracija Draže Mihailovića sa kvislinzima u Srbiji 1941.&quot;, Vojnoistorijski glasnik, 1-2/1998, Beograd, 1998, str. 83.&lt;/ref&gt;

=== Partizani razotkrivaju Mihailovića ===

Posle završetka razgovora i postizanja sporazuma sa generalom Nedićem, Mihailovićeva delegacija se iz Beograda vratila na Ravnu goru 6. septembra 1941. U međuvremenu na Ravnu goru je pošao i major Marko Olujević s poručnikom Slavkom Pipanom, obaveštajnim oficirom Draže Mihailovića. Njih dvojicu su, na putu za Ravnu goru, uhvatili partizani u Belanovici, 8. septembra 1941. Kod majora Olujevića, koji je ujedno bio i pomoćnik komandanta kvislinške žandarmerije, nađen je plan komande žandarmerije od 7. septembra 1941. za napad žandarma sa četnicima Draže Mihailovića sa linije Zvornik-Krupanj-Valjevo-Mionica. Posle saslušanja major Olujević je streljan 10. septembra, dok je poručnik Pipan uspeo da pobegne.&lt;ref&gt;Јован Марјановић, Устанак и НОП у Србији 1941, Београд, 1983, стр. 317.&lt;/ref&gt;

Mihailović o svojoj saradnji sa Nedićem nije obavestio partizane.

Kolubarska četa [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] je prilikom zarobljavanja poručnika Ernesta Pipana zaplenila i jedan dokument Ministarstva unutrašnjih dela, u kome komanda kvislinške žandarmerije 7. septembra 1941. naređuje komandantu 5. žandarmerijskog odreda:

{{citiranje|Kad sva tri odreda budu stigla na liniju Zvornik — Krupanj — Valjevo — Mionica uhvatiće vezu sa četničkim odredima koji pod komandom generalštabnog pukovnika g. Draže Mihailovića na toj liniji i sačekaće dalje naređenje za produženje dejstva.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, I/1, Beograd, 1949, str. 405-406.&lt;/ref&gt;}}

Partizani su na osnovu zaplenjenih dokumenata uvideli da Mihailović igra dvostruku igru, učestvujući u partizanskom ustanku i istovremeno radeći na njegovom gušenju. Oni su uskoro otkrili i druge dokaze o Dražinoj kolaboraciji. Komandant [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] [[Dragojlo Dudić]] u svoj dnevnik septembra 1941. godine zapisuje:

{{citiranje| &quot;12. septembar: U toku dana došao je kurir Kolubarske čete. U izvestaju stajalo je da su zarobili jedan auto Ministarstva unutrašnjih dela sa pomoćnikom komandanta žandarmerije, još jednim čovekom i šoferom žandarmom. Od materijala nađeno je nekoliko lažnih legitimacija i naredba Ministarstva unutrašnjih dela o organizaciji poternih odreda za komunistima. Iz ove naredbe jasno se vidi da je i Draža Mihailović, komandant četnika sa Ravne gore, u vezi sa ovom akcijom na strani vlade. Sad je svakome bila jasna uloga ovog žonglera koji se pravio prijateljem narodne borbe&quot;.&lt;ref&gt;Драгојло Дудић, Дневник 1941, Београд, 1981, стр. 187-189.&lt;/ref&gt;}}

O vezama štaba pukovnika Mihailovića sa kvislinškim formacijama govori i naredba generala [[Ljubo Novaković|Ljube Novakovića]] njegovim odredima, od 12. septembra 1941:

{{citiranje| Prema sigurnim podacima koje sam ovoga momenta dobio, odredi srpske oružane sile u sporazumu sa odredima pukovnika Draže Mihailovića stupili su javno i otvoreno u akciju i dok jedni odredi imaju podrške i naslona okupatorske vlasti, drugi dotle, da bi maskirali svoj pravi cilj, bore se protiv okupatorskih vlasti i formiraju neku regularnu vojsku, pod pretnjom smrtne kazne ko ne bude prišao njihovim redovima. Jedni i drugi rade sporazumno i sa veštom i prikrivenom namerom protivu četnika (Ljube Novakovića), a preko ovih i protivu celokupnog srpskog naroda.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;/&gt;}}

=== Nemci razotkrivaju Mihailovića ===

{{citiranje|&quot;Podstaknuti delimičnim uspešno vođenim borbama od strane komunista, nacionalni Srbi organizovali su takođe borbene formacije protiv Nemaca.&quot;&lt;ref&gt;OBAVEŠTENJE KOMANDNOG ŠTABA KOMANDANTA SRBIJE OD 16. SEPTEMBRA 1941. KOMANDAMA I USTANOVAMA VERMAHTA O RAZVOJU ORUŽANOG USTANKA - T501 roll 244, frames 334-337.&lt;/ref&gt;|Obaveštenje Komandnog štaba Komandanta Srbije od 16. septembra 1941. o razvoju oružanog ustanka}}

Ubrzo, koncem septembra ili početkom oktobra, Nedića je pozvao Dankelman veoma ljut i pokazao mu [[sastanak u Brajićima|sporazum]] sklopljen između Draže i [[Josip Broz Tito|Tita]]. Dankelman je govorio kako ih je pukovnik Mihailović obmanuo da mu daju slobodu kretanja.

Uskoro su podaci o učešću četničkih odreda u borbama protiv Nemaca postali očigledni, što je demotivisalo predstavnike nemačkog okupatora i kvislinške uprave da idu u pravcu saradnje sa Mihailovićem. Nemački okupator više nije imao poverenja u Mihailovića, naročito nakon što je saveznička propaganda počela da predstavlja Mihailovića kao navodnog vođu otpora u Jugoslaviji. O daljem nepoverenju okupatora i rezervisanosti Nedića prema Mihailovićevom pokretu, Harold Turner je rekapitulirao 3. novembra 1941:

{{citiranje| U međuvremenu je ustanovljeno da se Mihailovićevi odredi pod komandom pukovnika Misite kod Loznice i kapetana Račića kod Bogatića bore zajedno sa partizanima. Zatim da je 28. septembra zaključio sa komunistima pismeni sporazum o zajedničkom isterivanju nemačkih oružanih snaga iz Srbije, odnosno sa Balkana. Pismeni dokazi o saradnji pronađeni su u Kraljevu, Rudniku i Gornjem Milanovcu. (...) General-pukovnik Nedić je zvanično izjavio da izuzev slučaja Mišić više nikada nije posredno ili neposredno pregovarao sa Mihailovićem niti mu slao novac.

U sredu, 29.10.41. pojavio se kod Nedića pukovnik (Branislav) Pantić koji je boravio u Beogradu i po nalogu Mihailovića ponovio predlog o zajedničkoj borbi protiv komunista. Rekao mu je da Mihailović zahteva od Nedića 5.000 pušaka, 500 puškomitraljeza i 100 mitraljeza. Kada je Nedić bez okolišanja odbio taj zahtev kao glup i preteran, Pantić je upozorio Nedića da će se istog dana voditi pregovori preko opunomoćenog komandanta korpusa i da je Mihailoviću za pregovore obećana pratnja do Beograda.&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;/&gt;}}

Naime, deo nemačkih obaveštajnih struktura je smatrao da treba prihvatiti Mihailovićevu ponudu za saradnju sa Nemcima. Tehnički poslovi oko pregovora Draže Mihailovića sa Nemcima povereni su pukovniku Branislavu Pantiću i kapetanu Nenadu Mitroviću. Oni su 28. oktobra 1941. krenuli za Beograd, gde su se susreli sa nemačkim kapetanom [[Josef Matl|Jozefom Matlom]], oficirom vojno-obaveštajne službe Abver ([[Abwehr]]).

O Mihailovićevoj ponudi Matl je izvestio 30. oktobra 1941:

{{citiranje|&quot;Pukovnik Pantić je po nalogu Draže Mihailovića izjavio da Mihailović jamči da će srpski prostor istočno i zapadno od Morave očistiti od komunističkih bandi. Zatim da se on ne povodi nikakvim političkim ciljem i da priznaje činjenicu da je zemlja pobeđena i da Nemci poseduju prava okupatora. Draža Mihailović očekuje da će od trenutka kada on izda odgovarajuće zapovesti svojim odredima biti obustavljene kaznene akcije protiv srpskog stanovništva i masovna streljanja na područjima na kojima se nalaze njegovi četnički odredi. Opšti cilj je da se uspostavi stanje mira i reda kakvi su u okupiranoj Srbiji bilo pre 28.6.41.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_238.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 857.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je smatrao da mu je pregovorima između Mihailovićevih predstavnika i predstavnika nemačkog okupatora ugrožen politički kredibilitet. Prethodno je Nedić odbio nastavak pregovora i materijalnu i vojnu pomoć Mihailovićevom pokretu, što zbog opreza prema Nemcima, osluškujući kakav je njihov stav o saradnji sa četnicima, što zbog bojazni da Mihailovićeva legalizacija kod okupatora može ugroziti njegovu političku poziciju. O ovome je takođe rekapitulirao Harold Turner, 6. novembra 1941:

{{citiranje| Nedić je ponovo odbio pregovore sa Mihailovićem, ali me je zamolio da mu objasnim kakvu igru Nemci igraju sa Mihailovićem. Uveravao sam general-pukovnika Nedića da može biti siguran da opunomoćeni komandant korpusa neće preduzimati nikakve akcije koje bi povredile ličnost ili politiku predsednika vlade Nedića. Njegovo mišljenje o Mihailovićevoj situaciji je sledeće: Mihailović se nalazi neposredno pred uništenjem, pitanje je samo vremena. Sam Mihailović oseća da sve više slabi i želi da dobije u vremenu da bi se spasao, naročito preko zime. On je potpuno nepouzdana ličnost i zato Nedić smatra da nema svrhe pregovarati.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 869-870.&lt;/ref&gt;}}

11. novembra Mihailović se [[sastanak u Divcima|sastao sa Nemcima u selu Divci]], ali su oni odbilil njegove usluge i zatražili razoružanje četnika. Mihailović je odbio da položi oružje, ali je nastavio borbu protiv partizanskog pokreta, što je bilo od nesumnjive koristi nemačkom okupatoru. Našavši se u još težoj situaciji nakon pada partizanske Užičke republike i prelaska glavnine partizanskih snaga u Bosnu i Sandžak, čemu je znatno doprinela Mihailovićeva spremnost da napada partizane u momentu kad oni pokušavaju da suzbiju nemačku ofanzivu, Mihailoviću se ponovo nametnula nužnost saradnje sa kvislinškim strukturama, naročito u kontekstu nemačke spremnosti da ga gone kao odmetnika.

=== Nastavak saradnje sa kvislinškim strukturama, decembar 1941. ===

Uprkos odbacivanju od strane Nemaca, četnici su nastavili saradnju sa Nedićevom vladom. Vredi istaći da Nemci nisu uznemiravali Mihailovićeve četnike nakon njegovog odbijanja da prihvati kapitulaciju na sastanku u Divcima, 11. novembra 1941, dok su četnici izbegavali borbe sa nemačkim okupatorom još pre ovog datuma. Bilo je očigledno da je nemačka ofanziva na Užice zaobišla četničku Vrhovnu komandu i glavninu četničkih snaga na Ravnoj gori. Mihailović je imao informacije iz kvislinških izvora da će nemačke snage nakon okončanja borbi protiv partizana nastojati da eliminišu snage pod njegovom komandom. &quot;Stoga je Draža Mihailović požurio da iskoristi vreme kada ga okupator ne dira i da spasava što se spasti može. Mihailović je napravio plan da veći deo svojih četnika uključi u Nedićeve oružane odrede, da ih legalizuje kod Nemaca, da na taj način očuva svoje ljudstvo i da ga i dalje koristi u borbi protiv partizanskih odreda Srbije. U vezi s tim, Mihailović je na Ravnoj gori, 30. novembra 1941, održao sastanak četničkih komandanata sa teritorije obližnjih okruga (Nemci su već tada bili zauzeli Čačak i Užice, a glavnina partizanskih snaga povukla se u Sandžak).&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/265-267.&lt;/ref&gt;

Zapisnik sa ovog sastanka nije sačuvan, ali o njemu svedoči izveštaj koji je Draži Mihailoviću decembra 1942. poslao poručnik [[Predrag Raković]], komandanta legalizovanog Ljubićkog četničkog odreda, kao i zapisnik sa sudskog saslušanja četničkog majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]], načelnik štaba Požeškog četničkog odreda. On je na suđenju 1946. izjavio:

{{citiranje| Na Ravnoj gori sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima, radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/267.&lt;/ref&gt;}}

Britanski oficir za vezu [[Duane Hudson|Bil Hadson]] je stigao je na Ravnu goru noću između 7. i 8. decembra dok su Nemci vršili [[Operacija Mihailović|ofanzivu na Mihailovićevu komandu]]. On kaže da su se četnici izvukli prelaskom u Nedićeve odrede:
{{citat|&quot;Nisam našao nikakve ostatke Mihailovićevih ljudi, izuzev njega lično i nekoliko oficira. Svi drugi su se pretvorili u Nedićeve ljude i otišli, na potpuno razočaranje Švaba.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin - EMBATTLED MOUNTAIN (Bojovna planina) |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|[[Duane Hudson|Bil Hadson]]}}

Na osnovu odluke četničke Vrhovne komande na Ravnoj gori, četnički odredi pod komandom Draže Mihailovića u čačanskom kraju legalizovali su svoje delovanje u okviru kvislinških formacija početkom decembra 1941. i na taj način su se statusno izjednačili sa tzv. vladinim četnicima, odnosno četnicima vojvode Koste Pećanca. Prethodno, tokom novembra 1941, legalizovan je Jelički četnički odred Miloja Mojsilovića, koji je prethodno priznavao komandu Draže Mihailovića.
O legalizaciji Mihailovićevih četnika u čačanskom kraju nedvosmisleno svedoči izveštaj poručnika [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]], komandanta Ljubićkog četničkog odreda, Draži Mihailoviću iz decembra 1942. Raković navodi da je &quot;posle održane sednice na Ravnoj gori 30. novembra 1941. i prema dobivenim instrukcijama&quot; noću između 30-31. novembra krenuo ka Gornjoj Gorevnici gde se njegov odred od 200 boraca susreo sa 5. dobrovoljačkim odredom, formacijom Srpskog dobrovoljačkog korpusa, pod komandom potpukovnika [[Marisav Petrović|Marisava Petrovića]]. Istog dana Rakovićevi četnici su zamoljen, kako navodi, da sa Ljubićkim četničkim odredom &quot;pođe u pretres terena G. Gorevnice i čišćenje od komunista&quot;, pri čemu su četnici snabdeveni municijom od SDK. Uveče je Raković sa Petrovićem otišao u Čačak gde se susreo sa komandantom SDK, pukovnikom [[Kosta Mušicki|Kostom Mušickim]], koji je bio zapovednik kvislinških snaga u čišćenju zapadne Srbije od preostalih partizanskih snaga..

{{citiranje| &quot;Uglavnom to veče sam sa njima dogovorio da ostanem na terenu sa svojim odredom radi čišćenja terena od komunista, što mi je u stvari i bio zadatak kad sam pošao na svoj teren sa Ravne gore. (...) Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali 'saveznici'.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 766-767.&lt;/ref&gt;}}

Sukladno dogovorima viših instanci, [[Prvi valjevski četnički odred]], čiji je komandant [[Neško Nedić]], izdao je 13. decembra 1941. naređenje za saradnju sa kvislinškim vlastima u borbi protiv partizana:

{{citiranje|
2) Da komandir opštinskih četa stupa u dodir sa postavljenom opštinskom upravom i ne pokazujući ovaj akt saopšti joj da je određen da formira oružane snage na teritoriji opštine koje će služiti kao potpora vlasti radi održavanja mira i poretka a naročito kao oružana snaga za suzbijanje komunista ako se i kad pojave na teritoriji opštine. Ovaj štab će preduzeti sve potrebne mere da ovakav rad bude prećutno odobren i od strane Nedićevih odnosno nemačkih vlasti. 
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
6) Komandiri će narediti svojim seoskim komandirima da odmah otpočnu sa patroliranjem. Ova mera je neophodna jer se komunisti pošto su razbijeni vuku kroz sva sela u bednom stanju i malim grupama a u interesu je naše stvari da ih odmah razoružavamo.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
9) Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. (...) Mi zato ne možemo i nećemo zajedno sa Nemcima, ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. (...) Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo te da nam na proleće ponovo ne ometu naš rad.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 90-91.&lt;/ref&gt;}}

Neposredno nakon odlaska glavnine četničkih snaga sa Ravne gore, pri čemu se većina četničkih odreda legalizovala kod Nemaca integrišući se u kvislinške snage, usledio je napad nemačkih snaga na četničku Vrhovnu komandu na Ravnoj gori. Prema nemačkim izvorima [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova kvislinške vlade i pukovnik [[Kosta Mušicki]], zapovednik kvislinške operativne grupe na području Šumadije i zapadne Srbije, pokušali su da obaveste Mihailovića o nemačkim namerama. &quot;Taj kontakt doveo je Nedića u veoma težak položaj, ali je on uspeo da ubedi Nemce kako za to nije znao i da je Aćimoviću izričito zabranio da ima bilo šta sa 'Mihailovićevim pitanjem'. Ipak, pukovnik Mušicki je uhapšen i ispitivan, ali je Nedić uspeo tokom 1942. da ga oslobodi.&quot;&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, Генерал Драгољуб Михаиловић 1893-1946. Биографија, Београд, 2011, стр. 174.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je uhapšen 9. decembra 1941. upravo zbog pomoći ravnogorskim četnicima. Boravio je izvesno vreme u nemačkom zatvoru. Milan Nedić je 3. decembra 1942. ponovo postavio pukovnika Mušickog za komandanta [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpskog dobrovoljačkog korpusa]].&lt;ref&gt;Mладен Стефановић, Збор Димитрија Љотића 1934-1945, Београд, 1984, стр. 223.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je u istražnom postupku 1946. naveo da je &quot;uhapšen od strane Nemaca i izveden pred ratni sud zbog pokušaja uspostavljanja veza sa Dražom Mihailovićem&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/271, fus. 67.&lt;/ref&gt;

Nemački napad na Mihailovićev štab i delove njegovih snaga koje nisu legalizovane, u rejonu Ravne gore i u nekim okolnim selima, započeo je 6. decembra 1941. i trajao je dva dana. Mihailović je uspeo da izbegne hvatanje u Struganiku i da se skloni, nakon čega se nekoliko meseci skrivao u različitim delovima zapadne Srbije. Major kvislinške žandarmerije [[Milan Kalabić]], zapovednik dela kvislinških snaga u zapadnoj Srbiji, otac Mihailovićevog bliskog saradnika [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]], pomagao je Mihailoviću obaveštavajući ga o nemačkim poterama.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 180.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom krajem 1941. i tokom 1942. ==

{{citat|Onima u Upravi grada reći da nemilosrdno raščišćavaju sa komunistima.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_72.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Depeša Draže Mihailovića od 17. aprila 1942. godine}}

=== Legalizacija četničkih odreda ===

[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]

{{citiranje|Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 280.&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji četnika Draže Mihailovića}}

Početkom 1942. godine Mihailović je gonjen od strane Nemaca prešao u [[Sandžak]] pa u Crnu Goru, u zonu pod italijanskom okupacijom. Do početka 1942. godine &quot;ravnogorski pokret istopio se u redovima Nedićeve milicije i konačno se ponovo pojavio, umanjen, u Crnoj Gori.&quot;&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin, BOJOVNA PLANINA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt; U Srbiji su kod kvislinške uprave ostali legalizovani mnogi četnički komandanti:

* [[Predrag Raković]] (Ljubićki četnički odred)
* [[Vučko Ignjatović]] (Požeški četnički odred)
* [[Miloš Glišić]] (Požeški četnički odred)
* [[Manojlo Korać]] (Užičko-požeški četnički odred)
* [[Nikola Mladenović]] (Crnogorski četnički odred)
* [[Radovan Stojanović]] (Takovski četnički odred) 
* [[Vojislav Pantelić]] (Jadarski/Podrinski četnički odred)
* [[Živojin Lazović|Živan Lazović]] (u beogradskom okrugu) 
* [[Borivoje Rajković]] (u Kosjeriću) 
* [[Miloje Mojsilović]] (Jelički četnički odred)
* [[Dušan Smiljanić]] (Gružanski četnički odred)
* [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljuba Jovanović Patak]] (komandant Srpske državne straže u Zaječaru)
* [[Nikola Kalabić]], i dr.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/270.&lt;/ref&gt;

Četnički odredi postali su integralni dio njemačke okupacione uprave. Nemački popis glavnih vladinih legalnih odreda od [[15. 5.|15. maja]] 1942, pod rednim brojevima 1 do 18 navodi [[Dimitrije Ljotić|Ljotićeve]] odrede, od 19 do 39 su Mihailovićevi, a od 40 do 100 [[Kosta Pećanac|Pećančevi]]. Mihailović je uspostavio veze sa Nedićevim komandantima [[Milan Kalabić|Milanom Kalabićem]], [[Radovan Stojanović|Radovanom Stojanovićem]] i drugima, radi borbe protiv partizana u Srbiji u toku zime 1941/42. i proleća 1942. godine.&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt;

=== Dejstva legalizovanih odreda ===
[[Datoteka:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|minijatura|Četnički odred Draže Mihailovića koji osigurava logor na Metinom brdu.]]
Iako legalizovani kod [[Wehrmacht]]a, ovi odredi su i dalje od Mihailovića primali naređenja, a od Nemaca oružje, hranu i odeću. Oni su, zajedno sa Nemcima, učestvovali u operacijama protiv preostalih partizanskih odreda u Srbiji, te hvatali i ubijali pripadnike [[narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|pokreta otpora]].&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt; Uspostavljeni sistem dvostrukog opštenja omogućavao je, na jednoj strani, nemačku nominalnu komandu, a na drugoj povinovanje Mihailovićevim tajnim instrukcijama. Uključivanjem Mihailovićevih četnika u [[Srpska državna straža|Srpsku državnu stražu]] narastalo je i nemačko nepoverenje u pouzdanost jedinica koje su naoružavali. Po riječima [[Branko Petranović|Branka Petranovića]]: &quot;Nedić je dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika Narodnooslobodilačkog pokreta, a Mihailović je spasavao odrede od uništavanja u jeku zime, progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;

Tokom decembra 1941. i početkom 1942. zabeleženi su brojni primeri zločina i represalija u zapadnoj Srbiji, naročito u čačanskom, požeškom i užičkom kraju koje su združeno sprovodili legalizovani Mihailovićevi četnici, četnici [[Koste Pećanca]], [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpski dobrovoljački korpus]] i kvislinška žandarmerija ([[Srpska državna straža]]). Krajem 1941. i početkom 1942. su kulminirali [[Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.|četnički zločini nad partizanima]] i njihovim simpatizerima. Okružno načelstvo u Kragujevcu je 14. februara 1942. izvestilo da se u odredima Nedićeve vlade nalazi &quot;poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima.&quot; Dalje se ističe da Dražini ljudi imaju ličnu mržnju protiv komunista i da &quot;stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-214.&lt;/ref&gt;

U proleće i leto 1942, kada su znatne nemačke snage bile angažovane u Bosni u borbama protiv NOVJ, brojno stanje legalizovanih četnika u Srbiji je kontinuirano raslo. [[30. 4.|30. aprila]] [[1942]]. četnički komandanti [[Neško Nedić]] i Vojislav Popović šalju izveštaj Draži Mihailoviću o uspešnoj legalizaciji i naoružavanju četničkih odreda:

{{citiranje|Posle legalizacije raspoređeni: kapetan Komarčević, poručnik Radosavljević i ja u Zaječar. Poručnik Obradović u Knjaževac. Poručnik Aleksić u Zlot. Kapetan Marić u Žagubicu. Čika Sveta još nije pušten. [...] Komandant okružne straže u Zaječaru major Ljuba Jovanović radi dobro. Planove o fortifikaciji državne straže u opšte poslaćemo uskoro. Za sad Nemci dodelili graničnoj straži ovog okruga 32 mitraljeza sa po 1000 metaka i osam stotina pušaka sa po 100 metaka — sve englesko oružje. Molimo instrukcije i imena naših ljudi na ovom terenu kao i centar najlakše i najbrže veze sa vama.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_79.htm |title=Izvod iz knjige poslatih i primljenih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 25. aprila do 3. maja 1942. godine |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

U junu 1942. broj legalizovanih četnika u Srbiji iznosio je 11.300. Nemci su sa nepoverenjem posmatrali činjenicu da kvislinške formacije neprestano narastaju popunjavanjem iz četničkih redova. Nosili su se mišlju da znatno smanje brojno stanje legalizovanih četnika; međutim, Nemci nisu imali dovoljno sopstvenih snaga u Srbiji kojima bi zamenili četnike, koji su im činili značajnu uslugu u progonu pripadnika, grupa i odreda NOVJ u Srbiji.

[[18. 8.|18. avgusta]] 1942. Draža Mihailović je naredio pukovniku [[Dragoslav Pavlović|Dragoslavu Pavloviću]], delegatu Vrhovne komande JVuO na terenu Zlatiborskog korpusa, da uništava &quot;komuniste&quot; pomoću legalizovanih odreda:

{{citat|Ne dozvoliti da se komunisti ustale ma u kom srezu. Prenesite naređenje da se sa komunistima raščisti u Rasinskom i Kruševačkom srezu. Pomoću legalizovanih odreda a koji su naši.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_149.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Par dana kasnije, general Mihailović naređuje da svi legalizovani odredi &quot;najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama&quot;:
{{citiranje|Raspis svima: Saopštite svima legalizovanim odredima sledeće: Mnogi legalizovani odredi zaboravili su da je sada rat i da je njihova legalizacija samo maska za podzemni rad. Novac i ugodan život raznežio je mnoge koji misle da tako sačekaju kraj rata pa da posle samo izvlače koristi. Neka se zna da se o svakom vodi računa. Naređujem da svi legalizovani odredi najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama. Dalje da naše šumske odrede pomažu na svakom koraku novcem, hranom, municijom, oružjem kao i u izvođenju organizacije i propagande.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/114.htm |title=Izvod iz knjige poslatih depeša Draže Mihilovića u avgust 1942 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Raspis Draže Mihailovića od 21. avgusta 1942.}}

=== Zahlađenje odnosa i prekid saradnje ===
Nemački okupator je sredinom 1942. postepeno započeo proces razoružavanja legalizovanih četnika. Istovremeno, i četnički vođa Draža Mihailović uviđa da legalizacija ima i svojih loših strana. 2. septembra 1942. Draža Mihailović poziva svoje legalizovane četnike sa područja Valjeva da se vrate u šume:

{{citat|Legalizacija izgleda da je škodljiva za našu organizaciju, ljudi se uspavaju. U Valjevskom kraju Ljotić, Pećanac i Nemci vršljaju. Neka Neško i Voja preduzmu sve da se što pre bilo legalno ili ilegalno vrate na svoj teren. Novaca imam, nemojte da plate Nedićeve vezuju rad.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_163.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Major [[Zaharije Ostojić]] u referatu od 4. septembra naglašava da je zbog legalizacije &quot;borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi&quot;, a nisu bili retki ni &quot;prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

Obzirom da nije više bilo potrebe za gušenjem ustanka, okupator je proces razoružavanja legalizovanih četnika u znatnoj meri okončao do kraja 1942. kada je praktično rasformirana formacija pod komandom Koste Pećanca, a legalizovani ravnogorski četnici su se jednim delom ponovo našli u ilegalnom statusu, tj. u šumi, a manjim delom su inkorporirani u Srpsku državnu stražu. Ovo je doprinelo ponovnom jačanju organizacije Draže Mihailovića.

7. novembra 1942. godine Draža Mihailović je raspisom svima u Srbiji izdao naređenje za [[građanska neposlušnost|građansku neposlušnost]]:

{{citat|Proglašavam građansku neposlušnost prema okupatorskim vlastima i prema svima vlastima koje su u saradnji sa okupatorom. Za seljake: da više ne daju ni trunku namirnica ni stoke. Da više ne priznaju opštinske uprave. Jedina vlast u selima biće četnička. Predsednicima opština i opštinarima narediti da odmah podnesu ostavke a drugi se ne smeju primiti. Naterati ih da pobegnu u šumu. Naterati ih svima sredstvima da izvrše ova naređenja. Najstariji četovođa je kdt sela. Predsednik opštine i odbornici ako se plaše, neka dadu svoje. Neka se sve sakriva i neka građanska neposlušnost plane jednovremeno u svim selima od 12. o.m. Činovnici sviju struka neka sabotiraju rad, i sve natraške rade što je na štetu neprijatelja i Nedićevog upravnog sistema, činovnici da znaju da će veštim sabotiranjem i naopakim radom mnogo doprineti pobedi. Radnicima preporučiti sabotažu u svakom pogledu. Građanskom življu preporučiti prezir okupatora i svih onih koji za njega rade.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 299, reg. br. 14/1: knjiga predatih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 7. do 23. novembra 1942&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović|Draža Mihailović]]}}

Vredi napomenuti da Nemci 1942. nisu mnogo toga učinili na pacifikaciji Mihailovićevih četnika koji nisu bili legalizovani. Legalizacija većeg dela Mihailovićevih snaga 1942. omogućila je ovom korpusu da izbegne uništenje koje je bilo vrlo izvesno krajem 1941. i da nastavi borbu protiv partizana koje su četnici Draže Mihailovića smatrali najznačajnijim neprijateljem, nadajući se da se partizanski pokret neće više reorganizovati i oporaviti.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/272-273.&lt;/ref&gt;

=== Saradnja četnika iz istočne Bosne sa Nedićem i Nemcima ===
{{main|Borbe za Istočnu Bosnu 1942.}}

Major [[Jezdimir Dangić]] spadao je u red četničkih komandanata koji se nisu u potpunosti podvrgli komandi pukovnika Draže Mihailovića, iako su bili pod njegovim rukovodstvom. Mada je komandno bio podređen Draži Mihailoviću, Dangić je paralelno blisko sarađivao sa Milanom Nedićem. Dangićeva saradnja sa kvislinškom upravom u Srbiji datira još iz vremena Saveta komesara [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]]. Zapravo, Dangić je još sredinom maja 1941. pristupio kvislinškoj Srpskoj žandarmeriji. Međutim, 16. avgusta 1941. Dangić je prešao u istočnu Bosnu gde je na osnovu uputstava Draže Mihailovića uspeo da stavi pod svoju komandu i reorganizuje sve pročetničke grupe. Uspostavljanjem kvislinške vlade Milana Nedića, 29. avgusta 1941, Dangić započinje blisku saradnju sa Nedićem. U međuvremenu su Dangićevi četnici počeli da trpe poraze u sukobima sa partizanima, a nametnuta im je i borba sa ustašama. Usled bojazni od uništenja Dangić intenzivira saradnju sa Nedićem od koga dobija preporuku za sastanak sa Nemcima u Beogradu. Draža Mihailović je znao za Dangićevu nameru da se sastane sa Nemcima, što je odobrio.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, Beograd, 1979.], str. I/274-276.&lt;/ref&gt;

General [[Paul Bader]], vojnoupravni komandant Srbije, razgovarao je u Beogradu sa Milanom Nedićem, 19. januara 1942. Glavna tema razgovora ticala se mogućnosti saradnje sa četnicima Jezdimira Dangića. Bader iznosi da je Nedić na sastanku iskazao vrlo povoljno mišljenje o ovoj mogućnosti i Dangiću kao savezniku:

{{citiranje| Nedić je još jednom preuzeo izvesno jemstvo za Dangićevu iskrenost i vernost, a za sebe lično je tvrdio da će i on nepokolebljivo stajati uz Nemačku. Nedićeva izlaganja bila su duboko ozbiljna i, kako izgleda, intimno iskrena.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/279.&lt;/ref&gt;}}

Dangić je stigao u [[Beograd]] 31. januara 1942. sa nemačkim pukovnikom Erihom Kevišem (Erich Kewisch), načelnikom Operativnog štaba nemačkog oponomućenog komandanta u Srbiji, i Perom Đukanovićem, članom četničke Privremene uprave u istočnoj Bosni.

Dangić je bio spreman priznati nemačku vojnu upravu u istočnoj Bosni, i boriti se protiv partizana. Za uzvrat je tražio da ustaške i domobranske jedinice napuste taj prostor. Prilikom prvog razgovora Nedić i Dangić su zaključili da se mir u Istočnoj Bosni može uspostaviti samo suradnjom četnika sa [[Wehrmacht]]om.

[[Datoteka:Mihailovićevi oficiri sa Nemcima.jpg|minijatura|Dangić i drugi četnički oficiri na pregovorima sa Nemcima u Beogradu.]]

O ovim pregovorima govori izveštaj Opunomoćenog komandanta u Srbiji od 5. februara 1942. komandantu oružanih snaga na Jugoistoku o toku pregovora s četničkim majorom Dangićem u Beogradu:

{{citiranje| Iz tog razgovora proizašla je principijelna saglasnost u pogledu naimere da se u istočnoj Bosni, a samim tim i u Srbiji, uspostavi mir, da se prestane s masovnim ubijanjem, kao i jasno saznanje da bi se to moglo ostvariti samo u saradnji nemačkih oružanih snaga sa Dangićem. Dangić je pri tom izjavio da bi se sa svojim ljudima i pri jednom opštem ustanku na Balkanu i iskrcavanju Engleza nepokolebljivo verno borio na nemačkoj strani. On je pri tom izražavao, čak, svoje uverenje da bi samo nemačka pobeda mogla Srbiji da obezbedi pripadajući položaj na Balkanu, dok bi pobeda boljševizma značila uništenje svakog naroda, pa, dakle, i srpskog. Da Nedić zastupa isto mišljenje poznato je.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_2.pdf  Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 111.&lt;/ref&gt;}}

Nemački general Bader, opunomoćeni zapovednik Srbije, bio je spreman prepustiti Dangiću osiguranje graničnih kotareva NDH na prostoru koji omeđuju reke [[Sava]], [[Drina]] i [[Bosna]], ali je za bilo kakvu promenu statusa istočne Bosne bila neophodna saglasnost [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]].

[[2. 2.|2. februara]] [[1942|1942.]] nemački general Bader je pozvao predstavnike NDH, ministra [[Vjekoslav Vrančić|Vjekoslava Vrančića]] i [[hrvatsko domobranstvo|domobranskog]] pukovnika [[Fedor Dragojlov|Fedora Dragojlova]] u Beograd, na pregovore sa Dangićevim izaslanicima. Dangić je bio spreman priznati nemačku komandu, a uslovno i suverenost NDH. Predstavnici NDH su odbili bilo kakvu mogućnost prepuštanja vlasti četnicima u istočnoj Bosni i pregovori su okončani bez rezultata. Ovo je rezimirao Paul Bader:

{{citiranje| Dakle, nije uspelo da se hrvatski zastupnik ubedi u to da bi jedno neznatno odstupanje od hrvatskih suverenih prava, pod mojom komandom, bilo za zemlju i za prestiž hrvatske države bolje nego jedan uspeli ustanak, koji bi mogao ovladati najvećim delom zemlje i koštati stotine hiljada ljudskih života. Zbog toga mi je izgledalo besciljno da nastavim dalje razgovore sa Dangićem.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_23.htm Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 143-146.&lt;/ref&gt;}}

O pregovorima Jezdimira Dangića sa predstavnicima nemačkog okupatira i kvislinške vlade bila je obaveštena i četnička Vrhovna komanda, odnosno Draža Mihailović, zahvaljujući izveštaju poručnika Slobodana Vranića, koji je bio obavešten od strane učesnika o sastanku u kvislinškom Ministarstvu unutrašnjih poslova 1. februara 1942, na kojima je predlagano inkorporiranje istočne Bosne kvislinškoj tvorevini u Srbiji. Nakon što se predstavnici NDH nisu složili sa menjanjem granica, Dangić i predstavnici Nedićeve vlade su se složili da će se &quot;ovo pitanje za izvesno vreme, a najdalje za mesec dana ponovo staviti na dnevni red&quot;. U Vranićevom izveštaju se ističe da &quot;okupator pomaže našu borbu&quot;, aludirajući na borbu četnika u istočnoj Bosni protiv snaga NOP-a, i dodaje se da je odlučeno da bosanski četnici &quot;iz Srbije dobiju pomoć u ljudstvu i materijalu&quot;, uz posredstvo Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_56.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 151-154.&lt;/ref&gt;

Dangićevi kontakti sa nemačkom obaveštajnom službom nisu prekinuti posle prvih pregovora u Beogradu koji nisu dali rezultate zbog protivljenja NDH, iako četnici pod njegovom komandom i dalje nisu istupali protiv nemačke oružane sile. Dangić je i nakon toga nastavio da održava kontakte i saradnju sa kvislinškim formacijama u Srbiji i okružnim načelnicima u severozapadnoj Srbiji. Dangić je tokom februara i marta nekoliko puta lično dolazio u Beograd i sastajao se sa Milanom Nedićem. Nemci su se počeli pribojavati, zbog njihovog neispunjenja Dangićevih bezbednosnih očekivanja, da će italijanska Vrhovna komanda na Dangićev poziv odlučiti da italijanska vojska zauzme istočnu Bosnu. Kako bi preduhitrili ovakvu mogućnost, Nemci su u noći 11-12. aprila 1942. uhapsili Dangića u Rogatici i prebacili ga u Beograd, a potom sproveli u zarobljeništvo.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/283-284.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1943. ==

General Mihailović je [[2. 3.|2. marta]] 1943. godine, u jeku [[operacija Weiss|četvrte neprijateljske ofanzive]], naredio svim svojim komandantima u Srbiji uništenje komunista uz pomoć [[Srpska državna straža|Nedićeve policije]]:
{{citat|Komunista je u Srbiji ostalo vrlo malo. U Zapadnoj Bosni uništavamo ih svakoga dana. U ljutoj nevolji drug Tito poziva na ustanak i zbog toga su se povampirile pojedine grupice. Zato najenergičnije zahtevam i naređujem da svaki na svojoj teritoriji uništi i poslednje ostatke komunista i izvesti me do 25 marta o izvršenju. Dokažite tim lupežima da u narodu nemaju nikoga i da im je jedino oružje bilo laž i propaganda. Skrećem pažnju da ima prostorija gde su komandanti na svom mestu i da nema nijednog komuniste. Za ovo uništenje iskoristiti Srpsku državnu stražu do maksimuma, jer komunisti rade protiv nas u Gestapou.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Mihailovićeva depeša 921 od 2. marta 1943.}}

General Milan Nedić je generala Mihailovića smatrao velikim rivalom, stoga mu je odgovaralo što se štab Draže Mihailovića godinu dana, od maja 1942. do juna 1943, nalazio van teritorije Srbije, u okolini Kolašina. Iako Nediću nije odgovaralo da se organizacija Draže Mihailovića intenzivno širi po Srbiji od kraja 1942, nije ništa činio kako bi se angažovao u hvatanju Mihailovića i njegovog štaba nakon Mihailovićevog povratka u Srbiju.

{{citiranje|Kraj kvislinških vlasti u Sopotu sedi komandant sreza kosmajskog, sa dugom kosom i bradom, a svoje komandante mesta i četovođe doziva u sresko mesto radi dogovora. [...] Obična je stvar da komandanta sreza prate žandarmi iz SDS-a. Vrlo je česta pojava da se skoro svaki od starešina, a naročito Obradović i Nikolić, čak i Soluncima i članovima Narodnih ravnogorskih odbora, obraćaju rečima: Jebem vam majku partizansku, svi ste vi partizani, sve ću vas pobiti i poklati.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga I, Beograd 1999., str 312-313.&lt;/ref&gt;|Četnički izveštaj iz sredine 1943. godine o stanju Gorske kraljeve garde}}

Prema tvrdnjama [[Boško Kostić|Boška Kostića]], sekretara [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]], Ljotić je u drugoj polovini 1943. pokušao da ugovori sastanak sa Mihailovićem, ali je to Mihailović odbio računajući na negativnu reakciju emigrantske vlade.

18. novembra 1943. britanski potpukovnik Koup (Cope) izveštava pretpostavljene da je od Mihailovićevog [[Radoslav Đurić|majora Đurića]] obavešten o saradnji četnika sa Nedićevom vladom. Potpukovnik Koup izveštava da većina ljudi pod Đurićevom komandom neće tolerisati ovu saradnju, neće se boriti protiv partizana u savezu sa Nedićem, i da je Đurić, uprkos suprotnim Mihailovićevim naređenjima, već kontaktirao lokalne partizane.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_48.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

Na sednici Nedićeve vlade, 25. novembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića zaključeno je sledeće:

{{citiranje| U pogledu akcije DM može se kao bitno naglasiti sledeće: lojalan stav prema okupatorskim i srpskim vlastima, njihovim organima i njihovim oružanim odredima. Beskompromisna borba protiv komunista, svuda gde se god susretnu. U nekim okruzima i aktivna saradnja sa nemačkim i našim predstavnicima prilikom borbi protiv komunista.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/223-224.&lt;/ref&gt;}}

Na sednici vlade, 3. decembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića ponovljena je povoljna konstatacija:

{{citiranje| Veoma je karakteristično da su u protekloj nedelji sa odredima DM na uništavanju komunista sarađivale i jedinice SDS, kao i dobrovoljački odredi, među kojima do sad nije bilo nikakvih nepotrebnih incidenata.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;/&gt;}}

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1944. ==
{{main|Bitka za Srbiju 1944.|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}
{{cititanje|Političku slogu Nedić-Draža Mihajlović treba posmatrati kao činjenicu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.org/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}}}

U vreme nešto intenzivnijih sukoba između četnika Draže Mihailovića i snaga nemačkog okupatora u pojedinim delovima Šumadije, naročito u kragujevačkom i mladenovačkom okrugu, od sredine februara do kraja maja 1944, dolazi do jednog naizgled paradoksalnog sastanka. Naime, u prvoj polovini marta 1944. u selu Vranići pokraj Čačka došlo je do sastanka između generala [[Miroslav Trifunović|Miroslava Trifunovića]], istaknutog člana Vrhovne komande JVuO, i predstavnika nemačkog okupatora Šterkera, na kome se razgovaralo o mogućnosti sporazuma između okupatora i četnika Draže Mihailovića u pogledu borbene saradnje protiv NOVJ, što bi podrazumevalo i naoružavanje četnika. Sastanku je prisustvovao i [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova u kvislinškoj vladi Milana Nedića.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/325.&lt;/ref&gt;

O spremnosti kvislinških struktura na saradnju sa četnicima Draže Mihailovića svedoči i tekst Božidara Nedića, brata generala Milana Nedića, objavljen u listu ''Novo vreme'', 24. marta 1944. u kom se ističe jasan zaključak:

{{citiranje| Kažite svakom ko vam kaže da ima još nedićevaca, dražinovaca, ljotićevaca da je to laž, jer od danas ima samo Srba, s jedne, i komunista, s druge strane.&lt;ref&gt;Milan Borković, n.d., str. II/326.&lt;/ref&gt;}}

11. aprila 1944. godine Nojbaher je razgovarao sa generalom Hansom Felberom, a potom i sa Nedićem, o odnosu prema prema četnicima Draže Mihailovića. Nakon razgovora Felber je 12. aprila izvestio Komandu Vermahta:

{{citiranje|&quot;U jučerašnjem razgovoru ministar-predsednik Nedić je saopštio gospodinu poslaniku Nojbaheru o dosadašnjem toku njegovih 'pregovora' sa Dražom Mihailovićem sledeće: 
# Nedić je poručio D. M. da je nacionalno jedinstvo pred komunističkom opasnošću životna potreba svih Srba. 
# Pretpostavka za saradnju je da odredi D. M. potpuno obustave sve akcije ne samo protiv Nemaca već i protiv Nedićevih vlasti. 
# Najbolje bi bilo kad bi D. M. napustio zemlju, ali Nedić je saglasan da i dalje trpi njegov (Dražin) boravak u šumi, kao i brojno ograničenu gardu, za čije bi se izdržavanje sam Nedić brinuo. 
# Tajne pregovore, bez znanja nemačkih službenih mesta, on (Nedić) odbija. Svi njegovi predlozi bili bi dati pod uslovom da Nemci na njih pristanu.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_62.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Krajem aprila 1944. u selu Trbušanima pokraj Čačka ponovo je došlo do sastanka četnika Draže Mihailovića sa Milanom Aćimovićem i nemačkim predstavnikom Šterkerom. Izaslanici Draže Mihailovića na ovom sastanku su, sem generala Trifunovića, bili dr [[Živko Topalović]] i kapetan [[Predrag Raković]]. Na sastanku su četnički predstavnici podneli zahteve o potrebi u oružju i municiji.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/327.&lt;/ref&gt;

Početkom maja 1944. [[Dimitrije Ljotić]], šef fašističke organizacije [[Zbor]], pokrenuo je inicijativu za saradnju sa snagama Draže Mihailovića. Ljotić i njegov sekretar [[Boško Kostić]] susreli su se 17. maja 1944. u selu Brđani kod Gornjeg Milanovca sa generalom Miroslavom Trifunovićem. Razgovori su trajali tri dana.&lt;ref&gt;Kosta Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 380.&lt;/ref&gt; Prethodno je ljotićevski list ''Srpski narod'' objavio je 6. maja 1944. tekst u kome se ističe spremnost na saradnju sa četnicima:

{{citiranje|'''SKUPLJANJE NACIONALNIH SNAGA''' Nacionalni četnici su se u velikom broju stavili pod nemačku komandu za borbu protiv Titovih bandi. Četnici se bore rame uz rame sa odredima Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Usled boljševičke opasnosti okupile su se na taj način sve nacionalne snage srpskog naroda za zajedničku borbu protiv glavnog neprijatelja – boljševizma.}}

Prema sećanju Boška Kostića, objavljenom 1949, na sastanku između Ljotića i Mihailovićevih predstavnika dogovoreno je sledeće:

{{citiranje| Rezultat tih razgovora bio je sledeći: zajednička borba protiv komunizma; organizacija DM ostaje potpuna; sporazumno sa DM postavljanje okružnih i sreskih načelnika; četnici DM neće napadati nedićevce; u svim bitnim stvarima Nedić ima da se sporazume sa DM, nače, u ostalim stvarima Nedićeve odluke imaju se izvršavati; DM prima u načelu izdržavanje u novcu i namirnicama od Nedićeve vlade u kom cilju (DM) saopštava vladi svoj normalni sastav; DM ima svog delegata kod Nedića; regrutovanju za Nedićeve oružane jedinice neće se činiti nikakve prepreke od strane DM; zajednički antikomunistički front u srpstvu izvan Srbije, Nedić će odmah potpomoći stvaranje četničkih odreda radi čišćenja Srema od komunizma, u kom cilju će pomoći u oružjem, municijom i ostalom spremom do 4.000 ljudi.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/327-328.&lt;/ref&gt;}}

=== Sporazum Nedića i Mihailovića ===
{{main|Durmitorska operacija|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}
{{citiranje|Nemačka komanda javlja, da je Nedić ponudio, nakon upada komunista u Srbiju, u ime veoma ozbiljno ugoženog Srpstva, vojnu saradnju svih srpskih snaga. Nedić je naglasio, da on takođe službeno govori i u ime Mihailovića, koga je nedavno posetio. Od nemačkih vojnih vlasti zatražio je dozvolu, da odmah formira srpsku vojsku u snazi od 50 000 boraca, koja bi se regrutovala iz četničkih jedinica. Komanda Vermahta za Jugoistok, posle razgovora sa Hermanom Nojbaherom, rešila je da se izađe u susret Nedićevoj molbi.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta |title=Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta |publisher=Scribd.com |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 17. avgusta 1944.}}

Draža Mihailović i Milan Nedić sastali su se 12. i 13. avgusta 1944. u selu [[Ražana]] pokraj Kosjerića. Na sastanku su prisustvovali četnički komandanti: pukovnik [[Luka Baletić]], potpukovnik [[Mirko Lalatović]], major [[Dragoslav Račić]], major [[Nikola Kalabić]], a od Nedićevih saradnika: [[Dragomir Jovanović|Dragi Jovanović]], šef kvislinške policije i upravnik grada Beograda, kao i general [[Miodrag Damjanović]], šef Nedićevog kabineta.

Sastanak je ugovorio, kako je priznao pred istražnim organima 1946, Dragi Jovanović. On se prethodno u Aranđelovcu sastao sa četničkim komandantima Račićem, Kalabićem i [[Neško Nedić|Neškom Nedićem]]. Na sastanku je dogovoreno da se radi na susretu Nedića i Mihailovića u cilju objedinjavanja antikomunističkih snaga. Jovanović se potom vratio u Beograd gde je dobio Nedićevu saglasnost za organizovanje sastanka sa Mihailovićem.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића 1941-1945, Београд, 1979, стр. 311-312.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se u istrazi 1946. prisetio ovog sastanka:

{{citiranje| Susret, kako između mene i Draže, tako i ostalih oficira, bio je srdačan i prijateljski. Sećam se da sam se sa Kalabićem poljubio, a on mi je rekao: 'Zaštitniče moga jadnog oca!', stavljajući mi glavu na grudi. Draža je tražio od mene da mu izložim opštu situaciju i razvoj budućih događaja. Ja sam mu kazao da Nemci propadaju i da će morati uskoro da se povuku iz zemlje. Predočio sam mu opasnost od komunista koji nadiru sa sviju strana, pa je stoga potrebno da se obrazuje jedan srpski front od mojih odreda i četničkih, pa da ujedinjeni brzo i efikasno spasimo Srpstvo i Srbiju od komunističkih upada. Draža me je saslušao i prihvatio moj predlog.  Sporazumeli smo se da oružje i municiju izdejstvujemo preko Nemaca, pošto će na tome raditi Raković. U pogledu novca, bilo je odlučeno da moja vlada mesečno daje po 100 miliona dinara. '''Dalje smo se sporazumeli da se sve oružane formacije vlade stave pod komandu Draže Mihailovića radi koordinacije u borbi protiv komunista.'''&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 389, фус. 79.&lt;/ref&gt;}}

{{citiranje|
* Vlada stavlja odmah na raspoloženje generalu Draži Mihailoviću za plate oficirima, podoficirima i ostalima 10 miliona dinara, s tim da prestane pljačkanje državnih pošta i ostalog.
* General Nedić, odnosno vlada, preuzimaju na sebe obavezu da kod Nemaca izdejstvuje odmah 30.000 pušaka, 3 miliona puščanih i mitraljeskih metaka, 500 puško-mitraljeza i 500 bacača granata.
* General Mihailović garantuje Nediću, a ovaj preuzima obavezu pred Nemcima, da se ovo oružje neće ni u kom slučaju upotrebiti protiv Nemaca.
* Nedić i vlada, voljni su, ukoliko okupator dozvoljava, da se i sve oružane formacije vlade radi koordiniranja akcije protiv komunista, stave pod komandu Draže Mihailovića.
* Vlada je voljna, ukoliko dobavi, da mu odmah stavi na raspoloženje i neodređeni broj uniformi i obuće!|Tačke sporazuma Nedića i Mihailovića od avgusta 1944.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;}}

=== Nemačka ocena Mihailovića ===
[[Datoteka:First Vrede sa četnicima.jpg|thumb|Nemački kapetan Wrede i četnički komandanti [[Nikola Kalabić]], Dragoslav Račić i [[Neško Nedić]], nakon potpisanog sporazuma o zajedničkoj borbi protiv partizana, u Topoli 11. avgusta 1944. (''nemački izvor'')&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_536.jpg Wredeova zabeleška str.1]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_537.jpg Wredeova zabeleška str.2]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_538.jpg Wredeova zabeleška str.3]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_539.jpg Wredeova zabeleška str.4]&lt;/ref&gt;]]

Neposredno uoči sastanka između Nedića i Mihailovića, u Topoli se 11. avgusta 1944. odigrao sastanak između predstavnika nemačke komande Jugoistoka i predstavnika Draže Mihailovića, na kome je major [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] [[Dragoslav Račić]] uverio nemačke predstavnike u spremnost na saradnju Mihailovićevog pokreta sa nemačkim okupatorom:

{{citat|Politička usmerenost [[Dragoljub Mihailović|Draže Mihailovića]] i njegovog pokreta potpuno se izmenila. Oni predlažu stvaranje jednog nacionalnog fronta koji bi obuhvatio Srpsku državnu stražu, Srpski dobrovoljački korpus, formacije Draže Mihailovića i sve nacionalne snage koje su protiv komunizma. Pokret Draže Mihailovića je spreman da u celosti ide u ovaj front. Glavni zadatak je opšta mobilizacija i stvaranje jedne srpske nacionalne armije za uništenje komunizma u Srbiji. Kada komunizam u Srbiji bude pobeđen, pokret Draže Mihailovića je spreman da se, po naređenju nemačkog vođstva, angažuje na Balkanu i svuda drugde.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_11.8.1944 Nemački zapisnik sa pregovora sa četnicima 11.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1069.&lt;/ref&gt;}}

Na istom sastanku, kapetan knez Vrede (Rittmeister Fürst Wrede) je sumirao predloge predstavnika Draže Mihailovića na sledeći način:
{{citiranje|1. DM želi da razgovara sa opunomoćenikom [[adolf Hitler|firera]] za jugoistočni prostor.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
2. On teži okupljanju svih nacionalnih srpskih snaga.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
3. Mobilizacija i naoružavanje svih za oružje sposobnih Srba za borbu protiv komunizma. Naoružavanje i vođstvo pod nemačkim Vermahtom.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
4. DM moli da sam ostane u ilegali.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
5. Pripadnici DM-pokreta ne treba da budu u nemačkim uniformama.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1070.&lt;/ref&gt;}}

[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|thumb|175px|Nemački vođa [[Adolf Hitler]] smatrao je Mihailovića prevrtljivim i dopuštao samo taktičku saradnju.]]
Sledeće sedmice, 18. avgusta je održan sastanak na najvišem nivou u nemačkoj komandi Jugoistoka. Tu su još jednom sumirani Mihailovićevi predlozi:

{{citiranje|
a) Bezuslovno obećanje, da nijedan nemački vojnik neće biti napadnut od četnika. Davanje talaca.
&lt;br /&gt;
b) Zajednička borba isključivo protiv komunista u cilju uspostavljanja mira i reda. Nemci i četnici ne moraju biti neprijatelji.
&lt;br /&gt;
c) Neprijatelj br. 1 su komunisti i svi oni koji ih podržavaju ili ne sadejstvuju u borbi protiv komunista.
&lt;br /&gt;
d) Draža Mihajlović moli, da ga se privuče organizovanju Srpskog dobrovoljačkog korpusa i organizovanju Dobrovoljačkog korpusa.
&lt;br /&gt;
e) Bilo kakva veza s partizanima je nemoguća.
&lt;br /&gt;
f) Draža Mihailović moli da se stvori prijateljskije raspoloženje, da bi se oslobodilo četnike, koji su uhapšeni u Srbiji, bez posredovanja četnika.
&lt;br /&gt;
g) U slučaju invazije nema borbe protiv Nemaca. Borba protiv komunista će se produžiti. Četnici hoće da spreče vezu partizana s invazionim trupama.
&lt;br /&gt;
h) Draža Mihajlović nema veze s Englezima. On i ne želi više da je ima, odgovarajući engleskom držanju prema srpskom narodu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072.&lt;/ref&gt;}}

Na sastanku je specijalni nemački izaslanik za Balkan [[Hermann Neubacher]] ocenio da obećanja Draže Mihailovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je dokazao on &quot;da je toliki antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom&quot;. Ovi pregovori završili su formulisanjem inicijative za formiranje srpske armije od 50.000 ljudi za borbu protiv komunizma kojom bi rukovodio [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]], a koju bi opremila nacistička Nemačka. U izveštaju sa sastanka naglašava se da treba pozdraviti &quot;predlog za formiranje srpskog jedinstvenog fronta&quot;. U izveštaju se zaključuje, povodom saradnje Mihailovića i Nedića: &quot;Namera Draže Mihailovića da sam ostane u pozadini a Nedića da upotrebi kao reklamnu tablu, politički nam nije nepoželjna.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072-1080.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se 18. avgusta 1944. na zajedničkoj sednici kvislinške vlade sa nemačkim glavnim komandantom za Jugoistok, garantovao je da će se pokret pod komandom generala Mihailovića suzdržati od &quot;neprijateljskih dejstava protiv Nemaca&quot;. Nedić je garantovao nemačkom okupatoru:

{{citiranje| Ljudstvo Draže Mihailovića u buduće će osiguravati bezbednost cesta, železnice, transporta žita, rudnika i ostale pogone koji su od značaja za Nemce. Srpske nacionalne jedinice su pod Nedićevom komandom, koga priznaje pokret Draže Mihailovića, spremne za odlučnu borbu protiv komunizma. Nedić je istovremeno izjavio da je samo u tom slučaju sposoban da preuzme odgovornost vlade, u koliko bude bezodvlačno potpomognut nemačkim oružjem...&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1081.&lt;/ref&gt;}}

Uprkos zalaganju nemačke komande Balkana, nemački vrhovni vođa [[Adolf Hitler]] je 22. avgusta 1944. odbacio Mihailovićevu inicijativu, ocenjujući da će to oružje &quot;jednom kasnijom prilikom biti upravljeno protiv Nemaca.&quot; On je odobrio samo taktičku saradnju sa četnicima.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B0%D1%9A%D0%B0_%D0%A5%D0%B8%D1%82%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%83_%D0%BE_%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%9A%D0%B5_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_22.8.1944 Službena beleška sa referisanja Hitleru o planu saradnje sa četnicima od 22.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;

Nasuprot Hitlerovom mišljenju, Nojbaher je [[30. 8.|30. avgusta]] i dalje tvrdio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se &quot;do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru&quot;. To isto smatra i za ostale vodeće Srbe, koji su se, pod parolom »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«, lojalno držali.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm |title=Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30 avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

=== Posledice sporazuma ===

[[26. 8.|26. avgusta]] 1944. godine Jugoslovenska izbeglička vlada priznala je [[Josip Broz Tito|Tita]] za svog legitimnog predstavnika i vođu, a [[Ivan Šubašić]] je zadržao mesto predsednika Jugoslovenske izbegličke vlade.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;/&gt;

Na osnovu sporazuma sa Nedićem, Mihailoviću je isporučena veća količinu oružja, municije i opreme, iz nemačkih magacina.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Početkom septembra na sastancima između predstavnika kvislinške vlade i kvislinških vojnih formacija: SDS i SDK, sa predstavnicima JVuO, najpre u Beogradu 2. septembra 1944, potom u Pranjanima pokraj Čačka, u naredna dva dana, doneta je odluka o objedinjavanju svih domaćih antipartizanskih snaga i njihovom ulasku u sastav JVuO. Na sastanku u Pranjanima prisustvovao je Mihailović.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 396-397.&lt;/ref&gt;

[[6. 9.|6. septembra]] [[1944]]. [[Srpska državna straža]] je stavljena pod komandu generala [[Dragoljub Mihailović|Dragoljuba Mihailovića]].&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_61.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 211-212.&lt;/ref&gt; U dogovoru sa generalom Miroslavom Trifunovićem, Mihailovićevim komandantom Srbije, jedinice Srpske državne straže (SDS) i Srpske granične straže (SGS) [[6. 10.|6. oktobra]] [[1944]]. okupile su se u [[Jagodina|Jagodini]]. Tu je od tih jedinica formiran [[Srpska državna straža|Srpski udarni korpus]] (SUK) sa tri divizije. Za komandanta korpusa imenovan je divizijski general Stevan Steva Radovanović, za njegovog pomoćnika brigadni general Borivoje Jonić (komandant SDS) a za načelnika štaba major Danilo Dača Stojanović. SUK je tada brojao oko 6.800 ljudi. Srpski udarni korpus se u sastavu Mihailovićeve vojske borio sa jedinicama [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]]. Ove formacije od 6. septembra 1944. nalaze se pod komandom štaba komandanta Srbije, generala Trifunovića. Zajedno sa nemačkom vojskom i četnicima iz Srbije tokom novembra [[1944]]. učestvuje u [[proboj četnika i Nemaca iz Srbije|proboju Armijske grupe E kroz Sandžak]] i [[Proboj Armijske grupe E kroz istočnu Bosnu|istočnu Bosnu]].
Ipak, jedinice SDK nisu se povukle iz Srbije u pravcu Bosne, kako su to učinile objedinjene jedinice JVuO i SDS, već u pravcu Slovenije, preko teritorije Srema i Slavonije odnosno preko teritorije pod kontrolom NDH. Jedinice JVuO i SDS napustile su teritoriju Srbije 15-20. oktobra 1944. Nemci su izvršili evakuaciju jedinica SDK kako bi ih spasili od uništenja u sukobu sa [[Crvena armija|Crvenom armijom]] i NOVJ. Dimitrije Ljotić je 4. oktobra 1944. uputio delegaciju od 33 pripadnika SDK i fašističkog pokreta Zbor u Crnu Goru, kako bi ubedili [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], komandanta crnogorskih četnika da se evakuišu u pravcu Slovenije, gde su planirali da se povuku i Ljotićeve jedinice.
Pripadnici SDS su iz Jagodine, preko Kruševca, 14. oktobra 1944. pristigli u Kraljevo gde su se sastali sa četnicima i integrisali pod Mihailovićevu komandu. Pravac povlačenja SDS i glavnine JVuO išao je od Kraljeva preko Raške, Novog Pazara, Sjenice, Prijepolja i Pljevalja ka istočnoj Bosni, uz učestale sukobe sa NOVJ i evidentne gubitke.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_5.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/355-359.&lt;/ref&gt;

== Suđenje kolaboracionistima 1946. ==
{{main|Beogradski proces}}
[[Datoteka:Draža pred sudom.jpg|thumb|desno|Optuženi [[Dragoljub Mihailović]] na [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] [[1946]].]]

Na posleratnom [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] 1946. godine Draži Mihailoviću je, između ostalog, stavljena na teret saradnja sa [[vojna uprava u Srbiji|kvislinškom upravom u Srbiji]]. Mihailović se branio kako je saradnja sa kvislinškom vladom išla slučajno, mimo njegove želje:

:Optuženi Mihailović: Sa Nedićem je bio sastanak... je taj sastanak za mene došao neočekivano, nisam ga želeo ni u kom slučaju. To se desilo jedno posle podne kada sam se odlučio da dođem na taj sastanak, da jedanput vidim šta hoće. Bio sam tada u selu Skakavicama. Uveče je došlo do toga sastanka, za koji, ponavljam, nisam nikakve želje imao. Šta me je upravo navelo na to, sam ne znam.
:Pretsednik: Ko je bio prisutan na tome sastanku?
:Optuženi: [[Luka Baletić]], [[Mirko Lalatović]], a ovde se još pominju i [[Nikola Kalabić]], [[Dragoslav Račić]], Damjanović i Nedić.
:Pretsednik: Kakav je bio tok tih pregovora i šta se imalo na tome sastanku da postigne između vas i Nedića?
:Optuženi: Ništa. Da kažem svašta i ništa...
:Pretsednik: Pa kakvi su onda zaključci?
:Optuženi: Nikakvi. Nešto su trabunjali oni koji su doveli do toga sastanka.

Na insistiranje predsednika suda čemu taj sastanak sa Nedićem, Mihailović je na kraju izjavio da je na sastanak otišao &quot;iz dosade&quot;:
:Pretsednik: Kad na tom sastanku uopšte ništa nije postignuto, tako da je to bio jalov razgovor, zašto vam je bio potreban taj sastanak?
:Optuženi: Uopšte je bio nepotreban. Verujem da je to bilo iz dosade, što me je moralo pritiskivati neko traženje, inače nikakvog razloga nije bilo.

U nastavku odbrane, optuženi Mihailović je nastojao da prikaže kako je čak i liferovanje oružja od strane Nemaca išlo gotovo mimo njegove volje:
:Pretsednik: Da nastavimo s ovim vašim sastankom sa Milanom Nedićem avgusta 1944 god. Da li vam je Nedić obećao ili se obavezao da će preko Nemaca uspeti da vam se liferuje veća količina oružja?
:Optuženi: Ja nisam tražio da se meni liferuje od Nemaca.
:Pretsednik: A da li vam je on obećao?
:Optuženi: Nisam tražio.
:Pretsednik: A da li vam je obećao, Sud to pita, da li vam je Nedić obećao ili se obavezao?
:Optuženi: Ja sam kazao da neću od njih.
:Pretsednik: Jeste li hteli da primite od [[Srpska državna straža|SDS]].
:Optuženi: Uvek. Zato sam kroz sve vreme i uzimao.
:Pretsednik: Ko je snabdevao obućom, hranom i odećom SDS?
:Optuženi: Sve su to snabdevali Nemci.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Uprkos ovakvoj odbrani, sudsko veće je u članu 3. presude utvrdilo da je Mihailović kriv:

{{citiranje|Što je od samog početka svoje izdajničke delatnosti stupio u vezu sa Nedićem i drugim kvislinzima, otvorenim slugama okupatora, u cilju da održi okupaciju i objedini sve izdajničke snage protiv oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije;&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_3_34.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Presuda Dragoljubu Mihailoviću i ostalima |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Presuda Dragoljubu Mihailoviću}}

== Literatura ==
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | authorlink = Jozo Tomasevich
  | year = 1975
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-0857-9
  | url = http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | year = 2001
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-3615-2
  | url = http://books.google.com/books?id=fqUSGevFe5MC&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Vidi još ==
* [[Nedićeva Srbija]]
* [[Ustanak u Srbiji 1941.]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]  
* [[Legalizovani četnici]]

== References ==
&lt;references /&gt;
{{Kolaboracija u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Ustanak u Srbiji 1941.]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]
[[Kategorija:Srbija u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Odnosi između učesnika u Drugom svetskom ratu u Jugoslaviji]]</text>
      <sha1>jfnw7ucooza1q6af3bttfydvv0ue9u7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261408</id>
      <parentid>41261407</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T10:35:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.166.71</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Saradnja sa Nedićevom vladom 1944. */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78272" xml:space="preserve">[[Datoteka:DragoljubMihailovic8e09281v.jpg|thumb|175px|Pukovnik [[Dragoljub Mihailović]]]]
'''Saradnja [[četnici|četnika]] sa [[Milan Nedić|Nedićevom]] vladom''' predstavlja jedan vid [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|kolaboracije četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]. Osnovni cilj saradnje [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevih]] četnika sa kvislinškom Nedićevom vladom bilo je ujedinjenje &quot;nacionalnih snaga&quot; radi zajedničke &quot;borbe protiv komunizma&quot;, odnosno protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije]].

Saradnja Mihailovića sa Nedićevom vladom se prvenstveno odvijala kroz [[Legalizovani četnici|legalizaciju četničkih odreda]]. Procesom legalizacije mnogi četnici su službeno postali naoružana vojna sila uključena u sistem okupacije.

17. januara 1942. godine, prema nemačkim podacima, 72 oficira i 7.963 četnička borca su bili pod komandom srpske žandarmerije. Legalizovani četnici su tada bili većinom Pećančevi, a oko 2000-3000 njih su bili Mihailovićevih četnici.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}} Na vrhuncu snage, sredinom maja 1942. godine, dva četnička pomoćna korpusa su brojila 13.400 oficira, podoficira i vojnika.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}}

== Saradnja sa Aćimovićevom upravom 1941. ==

Predsednik Saveta komesara, prve kvislinške vlade u okupiranoj Srbiji, [[Milan Aćimović]], tokom okupacije najviše se eksponirao u saradnji sa pokretom pod komandom Draže Mihailovića, još od prvih meseci okupacije. Na osnovu jednog potonjeg dokumenta, odnosno Aćimovićeve izjave, može se naslutiti da je Aćimović doprineo da nemački okupator ne izvrši planirane aktivnosti uperene protiv Mihailovića u junu 1941:

{{citiranje| Što se tiče moga stava prema nacionalnim ljudima u šumi, navešću jedan slučaj: odmah u početku okupacije, u toku meseca maja ili početkom juna, Nemci su bili organizovali jednu veću akciju da bi očistili naše šume od ostataka jugoslovenske vojske, kako su nam sami govorili. Tu se u prvom redu mislilo na Dražu i njegove ljude. Ja sam Nemcima isticao nekorisnost i čak štetnost te akcije, govoreći da će za vreme okupacije biti uvek ljudi koji će odlaziti u šumu i bolje je da tamo padnu pod uticaj jednog nacionalno trezvenog čoveka nego pod uticaj komunista. Nemci su te razloge primili i tako do te akcije nije došlo. Ja sam stajao na stanovištu da Dražin cilj mora da bude i naš cilj. Naš rad treba diskretno da koordinira, a nikako da se sukobljava. Između Draže, odnosno njegovih ljudi, i mene bio je stalni kontakt.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/209-210.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/9_4.htm |title=Ratko Martinović - OD RAVNE GORE DO VRHOVNOG ŠTABA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Prvi kontakt pokreta pod rukovodstvom pukovnika Dragoljuba-Draže Mihailovića uspostavljen je krajem maja 1941. posredstvom rezervnog potporučnika Vladimira Lenca, vođe omladinske organizacije [[ZBOR|Jugoslovenskog narodnog pokreta Zbor]] [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]] na Zagrebačkom sveučilištu, koji se povlačio iz Bosne sa Mihailovićevom grupom, nakon Aprilskog rata, da bi se potom zajedno sa Mihailovićem stacionirao na [[Ravna Gora|Ravnoj gori]]. Prema tvrdnjama koje je 1949. objavio Ljotićev saradnik [[Boško Kostić]], potporučnik Lenac je dobio zadatak od pukovnika Mihailovića da uspostavi vezu sa Dimitrijem Ljotićem i da zatraži materijalnu pomoć za Mihailovićevu organizaciju. Ljotić je Lencu predložio da novac potraži od desetak imućnijih Beograđana, od kojih je prikupljena znatna suma novca. Lenac se više nije vraćao na Ravnu goru.
Prema Kostićevom svedočenju, oko 10. juna 1941. u Beograd je dolazio i Mihailovićev izaslanik poručnik Slavko Pipan, sa sličnim zadatkom kao i Lenac. Pipan se takođe sastao sa Ljotićem i, prema Kostićevom svedočenju, &quot;i Pipanu je data veća suma novca da ponese Draži&quot;. 
Slavko Pipan je posetio Beograd ponovo u drugoj polovini jula 1941. I ovog puta je usledio sastanak sa Ljotićem, na kom su bili prisutni Lenac, Kostić i Ratko Parežanin (koji je o ovom sastanku svedočio 1971). Ljotić je sugerisao Kostiću i Parežaninu da putuju na Ravnu goru kako bi se uspostavio tešnji kontakt sa Mihailovićem. Međutim, do ovog putovanja nije došlo zbog vesti da su ravnogorski četnici započeli saradnju sa partizanskim pokretom.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_4.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Takođe, prema tvrdnjama pukovnika [[Jovan Trišić|Jovana Trišića]], vršioca dužnosti komandanta kvislinške žandarmerije od 24. juna 1941, s njegove je strane uspostavljen kontakt sa saradnicima Draže Mihailovića još 28. maja 1941. Veze između pukovnika Trišića i Mihailovića nastavljene su i kasnije tokom leta 1941, posredstvom jednog Trišićevog kurira. Ovi podaci publikovani su 1960.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/211, fus. 5.&lt;/ref&gt;

Pukovnik Mihailović je tokom leta 1941. imao kontakt sa kvislinškim režimom [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Aćimovićeva uprava nije dugo potrajala, i ukinuta je 29. avgusta 1941. kada je uspostavljena tzv. Vlada nacionalnog spasa generala [[Milan Nedić|Milana Nedića]].

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1941. ==
{{main|Ustanak u Srbiji 1941.}}
Nakon izbijanja [[Ustanak u Srbiji 1941.|ustanka u Srbiji]], početkom jula 1941, ustanici su počeli oslobađati sve veći broj naseljenih mesta. [[Četnici]] pod komandom pukovnika Mihailovića uzimaju učešća u ustanku tek krajem avgusta 1941.
Međutim, istovremeno sa uzimanjem učešća u borbi protiv okupatora Mihailović je već početkom septembra 1941. uputio delegaciju na sastanak sa generalom Nedićem radi dogovora o zajedničkoj borbi protiv partizana. Delegaciju su činili potpukovnik Dragoslav Pavlović i potpukovnik Živojin Đurić i major [[Aleksandar Mišić]], dok im se u Beogradu pridružio major Radoslav Đurić.
O uspostavljanju veze pukovnika Mihailovića sa generalom Nedićem, šef Upravnog štaba oponomućenog komandanta korpusa u Srbiji, general [[Harald Turner]], izvestio je 3. novembra 1941:

{{citiranje| &quot;Otprilike 3 dana posle stupanja na dužnost vlade (generala Nedića) pojavio se kod njega pukovnik Aleksandar Mišić (treba: major) sa još dva oficira po nalogu Mihailovića i izjavio da bi ovaj želeo da se sa predsednikom Nedićem bori protiv komunista, te moli naoružanje i opremu za 2.000 ljudi, a posebno obuću. Nedić je izjavio pukovniku Mišiću da mu ne može nabaviti cipele i predložio upotrebu opanaka. Između ostalog, ostavio je Mihailoviću da očisti oblast zapadno od Morave. Ovde treba naglasiti da je Nedić ove pregovore vodio uz moje odobrenje, pošto je u to vreme postojala nada da bi Nedić raspolagao velikim delom oficira koji se nalaze ne samo u Beogradu nego i u šumama.&quot;&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 868.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je na saslušanju pred jugoslovenskim organima 9. januara 1946. u vezi pregovora sa Mihailovićevim predstavnicima izjavio sledeće:

{{citiranje| Odmah po uspostavljanju moje vlade početkom septembra (1941.) kod mene je došla jedna delegacija Draže Mihailovića koju su sačinjavali pešadijski potpukovnik (Živojin) Đurić, major Aleksandar Mišić, i đeneralštabni (major Radoslav) Đurić sa originalnim punomoćjem Draže Mihailovića radi razgovora. Uslovi koje je postavio Draža bili su uglavnom ovi:

* Da se uspostavi red i mir u Srbiji.
* Da se povedu zajedničke borbe protiv partizanskih snaga.
* Da uspostavim vezu i legitimišem Dražu kod Nemaca.
* Da mu se dostavi izvesna svota novca radi isplate prinadležnosti njegovim oficirima i podoficirima.
* Da se po umirenju Srbije izvrši vojna akcija u Bosni radi umirenja.
* Da se pomogne Đukanović Vladi (treba: Blaži) u Crnoj Gori radi umirenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_3.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 17-18, fus. 13.&lt;/ref&gt;}}

Prema istom saslušanju, Nedić je uglavnom prihvatio ove predloge:

{{citiranje| Pismeni ugovor između mene i te delegacije nije pravljen s obzirom da su sva trojica iz te delegacije bili moji oficiri meni dobro poznati, pa sam smatrao da nema potrebe za pismenim ugovorom, a oni to nisu ni tražili.
Između nas je napravljen sporazum o sledećem:

* O saradnji između mene, odnosno moje vlade i Draže Mihailovića za borbu protiv komunista u cilju njihovog uništenja.
* Da im odmah izdam novčanu pomoć da bi mogli izdati plate oficirima i podoficirima, kao i to da bi mogli kupiti životne namirnice za ishranu vojske.
* Da odmah odredimo jednog oficira za vezu koji će stalno biti pri štabu Draže Mihailovića.
* Da preko Nemaca izdejstvujem legalizaciju Draže Mihailovića i njegovih četnika u tome da ih Nemci ne gone i da se mogu slobodno kretati.
* Da posle čišćenja, odnosno uništenja komunista u Srbiji, moja vlada ukaže potrebnu pomoć Draži Mihailoviću radi smirenja građanskog rata u Bosni i Crnoj Gori.
* Da se posle formiranja vladinih odreda, s čime bi se bilo započelo, donese jedan operacijski plan između mene i Draže za čišćenje Srbije od komunista.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића, Београд, 1979, стр. 77.&lt;/ref&gt;}}

Nedić je na saslušanju istakao da je nakon sklapanja sporazuma odmah izdao novčanu pomoć, koju je delegacija ponela sa sobom. Nedić je potom odmah otišao kod komandanta Srbije, generala Hajnriha Dankelmana, s molbom da odobri legalizaciju Mihailovićevih četnika, što je Dankelman odmah prihvatio. Nedić je potom odredio generalštabnog majora Marka Olujevića za vezu između njega i Draže Mihailovića. Nedić je uskoro obavešten da je Mihailović u celini prihvatio postignuti sporazum.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;&gt;Žarko Jovanović, &quot;Kolaboracija Draže Mihailovića sa kvislinzima u Srbiji 1941.&quot;, Vojnoistorijski glasnik, 1-2/1998, Beograd, 1998, str. 83.&lt;/ref&gt;

=== Partizani razotkrivaju Mihailovića ===

Posle završetka razgovora i postizanja sporazuma sa generalom Nedićem, Mihailovićeva delegacija se iz Beograda vratila na Ravnu goru 6. septembra 1941. U međuvremenu na Ravnu goru je pošao i major Marko Olujević s poručnikom Slavkom Pipanom, obaveštajnim oficirom Draže Mihailovića. Njih dvojicu su, na putu za Ravnu goru, uhvatili partizani u Belanovici, 8. septembra 1941. Kod majora Olujevića, koji je ujedno bio i pomoćnik komandanta kvislinške žandarmerije, nađen je plan komande žandarmerije od 7. septembra 1941. za napad žandarma sa četnicima Draže Mihailovića sa linije Zvornik-Krupanj-Valjevo-Mionica. Posle saslušanja major Olujević je streljan 10. septembra, dok je poručnik Pipan uspeo da pobegne.&lt;ref&gt;Јован Марјановић, Устанак и НОП у Србији 1941, Београд, 1983, стр. 317.&lt;/ref&gt;

Mihailović o svojoj saradnji sa Nedićem nije obavestio partizane.

Kolubarska četa [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] je prilikom zarobljavanja poručnika Ernesta Pipana zaplenila i jedan dokument Ministarstva unutrašnjih dela, u kome komanda kvislinške žandarmerije 7. septembra 1941. naređuje komandantu 5. žandarmerijskog odreda:

{{citiranje|Kad sva tri odreda budu stigla na liniju Zvornik — Krupanj — Valjevo — Mionica uhvatiće vezu sa četničkim odredima koji pod komandom generalštabnog pukovnika g. Draže Mihailovića na toj liniji i sačekaće dalje naređenje za produženje dejstva.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, I/1, Beograd, 1949, str. 405-406.&lt;/ref&gt;}}

Partizani su na osnovu zaplenjenih dokumenata uvideli da Mihailović igra dvostruku igru, učestvujući u partizanskom ustanku i istovremeno radeći na njegovom gušenju. Oni su uskoro otkrili i druge dokaze o Dražinoj kolaboraciji. Komandant [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] [[Dragojlo Dudić]] u svoj dnevnik septembra 1941. godine zapisuje:

{{citiranje| &quot;12. septembar: U toku dana došao je kurir Kolubarske čete. U izvestaju stajalo je da su zarobili jedan auto Ministarstva unutrašnjih dela sa pomoćnikom komandanta žandarmerije, još jednim čovekom i šoferom žandarmom. Od materijala nađeno je nekoliko lažnih legitimacija i naredba Ministarstva unutrašnjih dela o organizaciji poternih odreda za komunistima. Iz ove naredbe jasno se vidi da je i Draža Mihailović, komandant četnika sa Ravne gore, u vezi sa ovom akcijom na strani vlade. Sad je svakome bila jasna uloga ovog žonglera koji se pravio prijateljem narodne borbe&quot;.&lt;ref&gt;Драгојло Дудић, Дневник 1941, Београд, 1981, стр. 187-189.&lt;/ref&gt;}}

O vezama štaba pukovnika Mihailovića sa kvislinškim formacijama govori i naredba generala [[Ljubo Novaković|Ljube Novakovića]] njegovim odredima, od 12. septembra 1941:

{{citiranje| Prema sigurnim podacima koje sam ovoga momenta dobio, odredi srpske oružane sile u sporazumu sa odredima pukovnika Draže Mihailovića stupili su javno i otvoreno u akciju i dok jedni odredi imaju podrške i naslona okupatorske vlasti, drugi dotle, da bi maskirali svoj pravi cilj, bore se protiv okupatorskih vlasti i formiraju neku regularnu vojsku, pod pretnjom smrtne kazne ko ne bude prišao njihovim redovima. Jedni i drugi rade sporazumno i sa veštom i prikrivenom namerom protivu četnika (Ljube Novakovića), a preko ovih i protivu celokupnog srpskog naroda.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;/&gt;}}

=== Nemci razotkrivaju Mihailovića ===

{{citiranje|&quot;Podstaknuti delimičnim uspešno vođenim borbama od strane komunista, nacionalni Srbi organizovali su takođe borbene formacije protiv Nemaca.&quot;&lt;ref&gt;OBAVEŠTENJE KOMANDNOG ŠTABA KOMANDANTA SRBIJE OD 16. SEPTEMBRA 1941. KOMANDAMA I USTANOVAMA VERMAHTA O RAZVOJU ORUŽANOG USTANKA - T501 roll 244, frames 334-337.&lt;/ref&gt;|Obaveštenje Komandnog štaba Komandanta Srbije od 16. septembra 1941. o razvoju oružanog ustanka}}

Ubrzo, koncem septembra ili početkom oktobra, Nedića je pozvao Dankelman veoma ljut i pokazao mu [[sastanak u Brajićima|sporazum]] sklopljen između Draže i [[Josip Broz Tito|Tita]]. Dankelman je govorio kako ih je pukovnik Mihailović obmanuo da mu daju slobodu kretanja.

Uskoro su podaci o učešću četničkih odreda u borbama protiv Nemaca postali očigledni, što je demotivisalo predstavnike nemačkog okupatora i kvislinške uprave da idu u pravcu saradnje sa Mihailovićem. Nemački okupator više nije imao poverenja u Mihailovića, naročito nakon što je saveznička propaganda počela da predstavlja Mihailovića kao navodnog vođu otpora u Jugoslaviji. O daljem nepoverenju okupatora i rezervisanosti Nedića prema Mihailovićevom pokretu, Harold Turner je rekapitulirao 3. novembra 1941:

{{citiranje| U međuvremenu je ustanovljeno da se Mihailovićevi odredi pod komandom pukovnika Misite kod Loznice i kapetana Račića kod Bogatića bore zajedno sa partizanima. Zatim da je 28. septembra zaključio sa komunistima pismeni sporazum o zajedničkom isterivanju nemačkih oružanih snaga iz Srbije, odnosno sa Balkana. Pismeni dokazi o saradnji pronađeni su u Kraljevu, Rudniku i Gornjem Milanovcu. (...) General-pukovnik Nedić je zvanično izjavio da izuzev slučaja Mišić više nikada nije posredno ili neposredno pregovarao sa Mihailovićem niti mu slao novac.

U sredu, 29.10.41. pojavio se kod Nedića pukovnik (Branislav) Pantić koji je boravio u Beogradu i po nalogu Mihailovića ponovio predlog o zajedničkoj borbi protiv komunista. Rekao mu je da Mihailović zahteva od Nedića 5.000 pušaka, 500 puškomitraljeza i 100 mitraljeza. Kada je Nedić bez okolišanja odbio taj zahtev kao glup i preteran, Pantić je upozorio Nedića da će se istog dana voditi pregovori preko opunomoćenog komandanta korpusa i da je Mihailoviću za pregovore obećana pratnja do Beograda.&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;/&gt;}}

Naime, deo nemačkih obaveštajnih struktura je smatrao da treba prihvatiti Mihailovićevu ponudu za saradnju sa Nemcima. Tehnički poslovi oko pregovora Draže Mihailovića sa Nemcima povereni su pukovniku Branislavu Pantiću i kapetanu Nenadu Mitroviću. Oni su 28. oktobra 1941. krenuli za Beograd, gde su se susreli sa nemačkim kapetanom [[Josef Matl|Jozefom Matlom]], oficirom vojno-obaveštajne službe Abver ([[Abwehr]]).

O Mihailovićevoj ponudi Matl je izvestio 30. oktobra 1941:

{{citiranje|&quot;Pukovnik Pantić je po nalogu Draže Mihailovića izjavio da Mihailović jamči da će srpski prostor istočno i zapadno od Morave očistiti od komunističkih bandi. Zatim da se on ne povodi nikakvim političkim ciljem i da priznaje činjenicu da je zemlja pobeđena i da Nemci poseduju prava okupatora. Draža Mihailović očekuje da će od trenutka kada on izda odgovarajuće zapovesti svojim odredima biti obustavljene kaznene akcije protiv srpskog stanovništva i masovna streljanja na područjima na kojima se nalaze njegovi četnički odredi. Opšti cilj je da se uspostavi stanje mira i reda kakvi su u okupiranoj Srbiji bilo pre 28.6.41.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_238.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 857.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je smatrao da mu je pregovorima između Mihailovićevih predstavnika i predstavnika nemačkog okupatora ugrožen politički kredibilitet. Prethodno je Nedić odbio nastavak pregovora i materijalnu i vojnu pomoć Mihailovićevom pokretu, što zbog opreza prema Nemcima, osluškujući kakav je njihov stav o saradnji sa četnicima, što zbog bojazni da Mihailovićeva legalizacija kod okupatora može ugroziti njegovu političku poziciju. O ovome je takođe rekapitulirao Harold Turner, 6. novembra 1941:

{{citiranje| Nedić je ponovo odbio pregovore sa Mihailovićem, ali me je zamolio da mu objasnim kakvu igru Nemci igraju sa Mihailovićem. Uveravao sam general-pukovnika Nedića da može biti siguran da opunomoćeni komandant korpusa neće preduzimati nikakve akcije koje bi povredile ličnost ili politiku predsednika vlade Nedića. Njegovo mišljenje o Mihailovićevoj situaciji je sledeće: Mihailović se nalazi neposredno pred uništenjem, pitanje je samo vremena. Sam Mihailović oseća da sve više slabi i želi da dobije u vremenu da bi se spasao, naročito preko zime. On je potpuno nepouzdana ličnost i zato Nedić smatra da nema svrhe pregovarati.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 869-870.&lt;/ref&gt;}}

11. novembra Mihailović se [[sastanak u Divcima|sastao sa Nemcima u selu Divci]], ali su oni odbilil njegove usluge i zatražili razoružanje četnika. Mihailović je odbio da položi oružje, ali je nastavio borbu protiv partizanskog pokreta, što je bilo od nesumnjive koristi nemačkom okupatoru. Našavši se u još težoj situaciji nakon pada partizanske Užičke republike i prelaska glavnine partizanskih snaga u Bosnu i Sandžak, čemu je znatno doprinela Mihailovićeva spremnost da napada partizane u momentu kad oni pokušavaju da suzbiju nemačku ofanzivu, Mihailoviću se ponovo nametnula nužnost saradnje sa kvislinškim strukturama, naročito u kontekstu nemačke spremnosti da ga gone kao odmetnika.

=== Nastavak saradnje sa kvislinškim strukturama, decembar 1941. ===

Uprkos odbacivanju od strane Nemaca, četnici su nastavili saradnju sa Nedićevom vladom. Vredi istaći da Nemci nisu uznemiravali Mihailovićeve četnike nakon njegovog odbijanja da prihvati kapitulaciju na sastanku u Divcima, 11. novembra 1941, dok su četnici izbegavali borbe sa nemačkim okupatorom još pre ovog datuma. Bilo je očigledno da je nemačka ofanziva na Užice zaobišla četničku Vrhovnu komandu i glavninu četničkih snaga na Ravnoj gori. Mihailović je imao informacije iz kvislinških izvora da će nemačke snage nakon okončanja borbi protiv partizana nastojati da eliminišu snage pod njegovom komandom. &quot;Stoga je Draža Mihailović požurio da iskoristi vreme kada ga okupator ne dira i da spasava što se spasti može. Mihailović je napravio plan da veći deo svojih četnika uključi u Nedićeve oružane odrede, da ih legalizuje kod Nemaca, da na taj način očuva svoje ljudstvo i da ga i dalje koristi u borbi protiv partizanskih odreda Srbije. U vezi s tim, Mihailović je na Ravnoj gori, 30. novembra 1941, održao sastanak četničkih komandanata sa teritorije obližnjih okruga (Nemci su već tada bili zauzeli Čačak i Užice, a glavnina partizanskih snaga povukla se u Sandžak).&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/265-267.&lt;/ref&gt;

Zapisnik sa ovog sastanka nije sačuvan, ali o njemu svedoči izveštaj koji je Draži Mihailoviću decembra 1942. poslao poručnik [[Predrag Raković]], komandanta legalizovanog Ljubićkog četničkog odreda, kao i zapisnik sa sudskog saslušanja četničkog majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]], načelnik štaba Požeškog četničkog odreda. On je na suđenju 1946. izjavio:

{{citiranje| Na Ravnoj gori sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima, radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/267.&lt;/ref&gt;}}

Britanski oficir za vezu [[Duane Hudson|Bil Hadson]] je stigao je na Ravnu goru noću između 7. i 8. decembra dok su Nemci vršili [[Operacija Mihailović|ofanzivu na Mihailovićevu komandu]]. On kaže da su se četnici izvukli prelaskom u Nedićeve odrede:
{{citat|&quot;Nisam našao nikakve ostatke Mihailovićevih ljudi, izuzev njega lično i nekoliko oficira. Svi drugi su se pretvorili u Nedićeve ljude i otišli, na potpuno razočaranje Švaba.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin - EMBATTLED MOUNTAIN (Bojovna planina) |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|[[Duane Hudson|Bil Hadson]]}}

Na osnovu odluke četničke Vrhovne komande na Ravnoj gori, četnički odredi pod komandom Draže Mihailovića u čačanskom kraju legalizovali su svoje delovanje u okviru kvislinških formacija početkom decembra 1941. i na taj način su se statusno izjednačili sa tzv. vladinim četnicima, odnosno četnicima vojvode Koste Pećanca. Prethodno, tokom novembra 1941, legalizovan je Jelički četnički odred Miloja Mojsilovića, koji je prethodno priznavao komandu Draže Mihailovića.
O legalizaciji Mihailovićevih četnika u čačanskom kraju nedvosmisleno svedoči izveštaj poručnika [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]], komandanta Ljubićkog četničkog odreda, Draži Mihailoviću iz decembra 1942. Raković navodi da je &quot;posle održane sednice na Ravnoj gori 30. novembra 1941. i prema dobivenim instrukcijama&quot; noću između 30-31. novembra krenuo ka Gornjoj Gorevnici gde se njegov odred od 200 boraca susreo sa 5. dobrovoljačkim odredom, formacijom Srpskog dobrovoljačkog korpusa, pod komandom potpukovnika [[Marisav Petrović|Marisava Petrovića]]. Istog dana Rakovićevi četnici su zamoljen, kako navodi, da sa Ljubićkim četničkim odredom &quot;pođe u pretres terena G. Gorevnice i čišćenje od komunista&quot;, pri čemu su četnici snabdeveni municijom od SDK. Uveče je Raković sa Petrovićem otišao u Čačak gde se susreo sa komandantom SDK, pukovnikom [[Kosta Mušicki|Kostom Mušickim]], koji je bio zapovednik kvislinških snaga u čišćenju zapadne Srbije od preostalih partizanskih snaga..

{{citiranje| &quot;Uglavnom to veče sam sa njima dogovorio da ostanem na terenu sa svojim odredom radi čišćenja terena od komunista, što mi je u stvari i bio zadatak kad sam pošao na svoj teren sa Ravne gore. (...) Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali 'saveznici'.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 766-767.&lt;/ref&gt;}}

Sukladno dogovorima viših instanci, [[Prvi valjevski četnički odred]], čiji je komandant [[Neško Nedić]], izdao je 13. decembra 1941. naređenje za saradnju sa kvislinškim vlastima u borbi protiv partizana:

{{citiranje|
2) Da komandir opštinskih četa stupa u dodir sa postavljenom opštinskom upravom i ne pokazujući ovaj akt saopšti joj da je određen da formira oružane snage na teritoriji opštine koje će služiti kao potpora vlasti radi održavanja mira i poretka a naročito kao oružana snaga za suzbijanje komunista ako se i kad pojave na teritoriji opštine. Ovaj štab će preduzeti sve potrebne mere da ovakav rad bude prećutno odobren i od strane Nedićevih odnosno nemačkih vlasti. 
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
6) Komandiri će narediti svojim seoskim komandirima da odmah otpočnu sa patroliranjem. Ova mera je neophodna jer se komunisti pošto su razbijeni vuku kroz sva sela u bednom stanju i malim grupama a u interesu je naše stvari da ih odmah razoružavamo.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
9) Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. (...) Mi zato ne možemo i nećemo zajedno sa Nemcima, ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. (...) Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo te da nam na proleće ponovo ne ometu naš rad.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 90-91.&lt;/ref&gt;}}

Neposredno nakon odlaska glavnine četničkih snaga sa Ravne gore, pri čemu se većina četničkih odreda legalizovala kod Nemaca integrišući se u kvislinške snage, usledio je napad nemačkih snaga na četničku Vrhovnu komandu na Ravnoj gori. Prema nemačkim izvorima [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova kvislinške vlade i pukovnik [[Kosta Mušicki]], zapovednik kvislinške operativne grupe na području Šumadije i zapadne Srbije, pokušali su da obaveste Mihailovića o nemačkim namerama. &quot;Taj kontakt doveo je Nedića u veoma težak položaj, ali je on uspeo da ubedi Nemce kako za to nije znao i da je Aćimoviću izričito zabranio da ima bilo šta sa 'Mihailovićevim pitanjem'. Ipak, pukovnik Mušicki je uhapšen i ispitivan, ali je Nedić uspeo tokom 1942. da ga oslobodi.&quot;&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, Генерал Драгољуб Михаиловић 1893-1946. Биографија, Београд, 2011, стр. 174.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je uhapšen 9. decembra 1941. upravo zbog pomoći ravnogorskim četnicima. Boravio je izvesno vreme u nemačkom zatvoru. Milan Nedić je 3. decembra 1942. ponovo postavio pukovnika Mušickog za komandanta [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpskog dobrovoljačkog korpusa]].&lt;ref&gt;Mладен Стефановић, Збор Димитрија Љотића 1934-1945, Београд, 1984, стр. 223.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je u istražnom postupku 1946. naveo da je &quot;uhapšen od strane Nemaca i izveden pred ratni sud zbog pokušaja uspostavljanja veza sa Dražom Mihailovićem&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/271, fus. 67.&lt;/ref&gt;

Nemački napad na Mihailovićev štab i delove njegovih snaga koje nisu legalizovane, u rejonu Ravne gore i u nekim okolnim selima, započeo je 6. decembra 1941. i trajao je dva dana. Mihailović je uspeo da izbegne hvatanje u Struganiku i da se skloni, nakon čega se nekoliko meseci skrivao u različitim delovima zapadne Srbije. Major kvislinške žandarmerije [[Milan Kalabić]], zapovednik dela kvislinških snaga u zapadnoj Srbiji, otac Mihailovićevog bliskog saradnika [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]], pomagao je Mihailoviću obaveštavajući ga o nemačkim poterama.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 180.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom krajem 1941. i tokom 1942. ==

{{citat|Onima u Upravi grada reći da nemilosrdno raščišćavaju sa komunistima.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_72.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Depeša Draže Mihailovića od 17. aprila 1942. godine}}

=== Legalizacija četničkih odreda ===

[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]

{{citiranje|Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 280.&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji četnika Draže Mihailovića}}

Početkom 1942. godine Mihailović je gonjen od strane Nemaca prešao u [[Sandžak]] pa u Crnu Goru, u zonu pod italijanskom okupacijom. Do početka 1942. godine &quot;ravnogorski pokret istopio se u redovima Nedićeve milicije i konačno se ponovo pojavio, umanjen, u Crnoj Gori.&quot;&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin, BOJOVNA PLANINA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt; U Srbiji su kod kvislinške uprave ostali legalizovani mnogi četnički komandanti:

* [[Predrag Raković]] (Ljubićki četnički odred)
* [[Vučko Ignjatović]] (Požeški četnički odred)
* [[Miloš Glišić]] (Požeški četnički odred)
* [[Manojlo Korać]] (Užičko-požeški četnički odred)
* [[Nikola Mladenović]] (Crnogorski četnički odred)
* [[Radovan Stojanović]] (Takovski četnički odred) 
* [[Vojislav Pantelić]] (Jadarski/Podrinski četnički odred)
* [[Živojin Lazović|Živan Lazović]] (u beogradskom okrugu) 
* [[Borivoje Rajković]] (u Kosjeriću) 
* [[Miloje Mojsilović]] (Jelički četnički odred)
* [[Dušan Smiljanić]] (Gružanski četnički odred)
* [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljuba Jovanović Patak]] (komandant Srpske državne straže u Zaječaru)
* [[Nikola Kalabić]], i dr.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/270.&lt;/ref&gt;

Četnički odredi postali su integralni dio njemačke okupacione uprave. Nemački popis glavnih vladinih legalnih odreda od [[15. 5.|15. maja]] 1942, pod rednim brojevima 1 do 18 navodi [[Dimitrije Ljotić|Ljotićeve]] odrede, od 19 do 39 su Mihailovićevi, a od 40 do 100 [[Kosta Pećanac|Pećančevi]]. Mihailović je uspostavio veze sa Nedićevim komandantima [[Milan Kalabić|Milanom Kalabićem]], [[Radovan Stojanović|Radovanom Stojanovićem]] i drugima, radi borbe protiv partizana u Srbiji u toku zime 1941/42. i proleća 1942. godine.&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt;

=== Dejstva legalizovanih odreda ===
[[Datoteka:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|minijatura|Četnički odred Draže Mihailovića koji osigurava logor na Metinom brdu.]]
Iako legalizovani kod [[Wehrmacht]]a, ovi odredi su i dalje od Mihailovića primali naređenja, a od Nemaca oružje, hranu i odeću. Oni su, zajedno sa Nemcima, učestvovali u operacijama protiv preostalih partizanskih odreda u Srbiji, te hvatali i ubijali pripadnike [[narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|pokreta otpora]].&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt; Uspostavljeni sistem dvostrukog opštenja omogućavao je, na jednoj strani, nemačku nominalnu komandu, a na drugoj povinovanje Mihailovićevim tajnim instrukcijama. Uključivanjem Mihailovićevih četnika u [[Srpska državna straža|Srpsku državnu stražu]] narastalo je i nemačko nepoverenje u pouzdanost jedinica koje su naoružavali. Po riječima [[Branko Petranović|Branka Petranovića]]: &quot;Nedić je dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika Narodnooslobodilačkog pokreta, a Mihailović je spasavao odrede od uništavanja u jeku zime, progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;

Tokom decembra 1941. i početkom 1942. zabeleženi su brojni primeri zločina i represalija u zapadnoj Srbiji, naročito u čačanskom, požeškom i užičkom kraju koje su združeno sprovodili legalizovani Mihailovićevi četnici, četnici [[Koste Pećanca]], [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpski dobrovoljački korpus]] i kvislinška žandarmerija ([[Srpska državna straža]]). Krajem 1941. i početkom 1942. su kulminirali [[Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.|četnički zločini nad partizanima]] i njihovim simpatizerima. Okružno načelstvo u Kragujevcu je 14. februara 1942. izvestilo da se u odredima Nedićeve vlade nalazi &quot;poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima.&quot; Dalje se ističe da Dražini ljudi imaju ličnu mržnju protiv komunista i da &quot;stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-214.&lt;/ref&gt;

U proleće i leto 1942, kada su znatne nemačke snage bile angažovane u Bosni u borbama protiv NOVJ, brojno stanje legalizovanih četnika u Srbiji je kontinuirano raslo. [[30. 4.|30. aprila]] [[1942]]. četnički komandanti [[Neško Nedić]] i Vojislav Popović šalju izveštaj Draži Mihailoviću o uspešnoj legalizaciji i naoružavanju četničkih odreda:

{{citiranje|Posle legalizacije raspoređeni: kapetan Komarčević, poručnik Radosavljević i ja u Zaječar. Poručnik Obradović u Knjaževac. Poručnik Aleksić u Zlot. Kapetan Marić u Žagubicu. Čika Sveta još nije pušten. [...] Komandant okružne straže u Zaječaru major Ljuba Jovanović radi dobro. Planove o fortifikaciji državne straže u opšte poslaćemo uskoro. Za sad Nemci dodelili graničnoj straži ovog okruga 32 mitraljeza sa po 1000 metaka i osam stotina pušaka sa po 100 metaka — sve englesko oružje. Molimo instrukcije i imena naših ljudi na ovom terenu kao i centar najlakše i najbrže veze sa vama.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_79.htm |title=Izvod iz knjige poslatih i primljenih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 25. aprila do 3. maja 1942. godine |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

U junu 1942. broj legalizovanih četnika u Srbiji iznosio je 11.300. Nemci su sa nepoverenjem posmatrali činjenicu da kvislinške formacije neprestano narastaju popunjavanjem iz četničkih redova. Nosili su se mišlju da znatno smanje brojno stanje legalizovanih četnika; međutim, Nemci nisu imali dovoljno sopstvenih snaga u Srbiji kojima bi zamenili četnike, koji su im činili značajnu uslugu u progonu pripadnika, grupa i odreda NOVJ u Srbiji.

[[18. 8.|18. avgusta]] 1942. Draža Mihailović je naredio pukovniku [[Dragoslav Pavlović|Dragoslavu Pavloviću]], delegatu Vrhovne komande JVuO na terenu Zlatiborskog korpusa, da uništava &quot;komuniste&quot; pomoću legalizovanih odreda:

{{citat|Ne dozvoliti da se komunisti ustale ma u kom srezu. Prenesite naređenje da se sa komunistima raščisti u Rasinskom i Kruševačkom srezu. Pomoću legalizovanih odreda a koji su naši.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_149.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Par dana kasnije, general Mihailović naređuje da svi legalizovani odredi &quot;najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama&quot;:
{{citiranje|Raspis svima: Saopštite svima legalizovanim odredima sledeće: Mnogi legalizovani odredi zaboravili su da je sada rat i da je njihova legalizacija samo maska za podzemni rad. Novac i ugodan život raznežio je mnoge koji misle da tako sačekaju kraj rata pa da posle samo izvlače koristi. Neka se zna da se o svakom vodi računa. Naređujem da svi legalizovani odredi najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama. Dalje da naše šumske odrede pomažu na svakom koraku novcem, hranom, municijom, oružjem kao i u izvođenju organizacije i propagande.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/114.htm |title=Izvod iz knjige poslatih depeša Draže Mihilovića u avgust 1942 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Raspis Draže Mihailovića od 21. avgusta 1942.}}

=== Zahlađenje odnosa i prekid saradnje ===
Nemački okupator je sredinom 1942. postepeno započeo proces razoružavanja legalizovanih četnika. Istovremeno, i četnički vođa Draža Mihailović uviđa da legalizacija ima i svojih loših strana. 2. septembra 1942. Draža Mihailović poziva svoje legalizovane četnike sa područja Valjeva da se vrate u šume:

{{citat|Legalizacija izgleda da je škodljiva za našu organizaciju, ljudi se uspavaju. U Valjevskom kraju Ljotić, Pećanac i Nemci vršljaju. Neka Neško i Voja preduzmu sve da se što pre bilo legalno ili ilegalno vrate na svoj teren. Novaca imam, nemojte da plate Nedićeve vezuju rad.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_163.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Major [[Zaharije Ostojić]] u referatu od 4. septembra naglašava da je zbog legalizacije &quot;borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi&quot;, a nisu bili retki ni &quot;prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

Obzirom da nije više bilo potrebe za gušenjem ustanka, okupator je proces razoružavanja legalizovanih četnika u znatnoj meri okončao do kraja 1942. kada je praktično rasformirana formacija pod komandom Koste Pećanca, a legalizovani ravnogorski četnici su se jednim delom ponovo našli u ilegalnom statusu, tj. u šumi, a manjim delom su inkorporirani u Srpsku državnu stražu. Ovo je doprinelo ponovnom jačanju organizacije Draže Mihailovića.

7. novembra 1942. godine Draža Mihailović je raspisom svima u Srbiji izdao naređenje za [[građanska neposlušnost|građansku neposlušnost]]:

{{citat|Proglašavam građansku neposlušnost prema okupatorskim vlastima i prema svima vlastima koje su u saradnji sa okupatorom. Za seljake: da više ne daju ni trunku namirnica ni stoke. Da više ne priznaju opštinske uprave. Jedina vlast u selima biće četnička. Predsednicima opština i opštinarima narediti da odmah podnesu ostavke a drugi se ne smeju primiti. Naterati ih da pobegnu u šumu. Naterati ih svima sredstvima da izvrše ova naređenja. Najstariji četovođa je kdt sela. Predsednik opštine i odbornici ako se plaše, neka dadu svoje. Neka se sve sakriva i neka građanska neposlušnost plane jednovremeno u svim selima od 12. o.m. Činovnici sviju struka neka sabotiraju rad, i sve natraške rade što je na štetu neprijatelja i Nedićevog upravnog sistema, činovnici da znaju da će veštim sabotiranjem i naopakim radom mnogo doprineti pobedi. Radnicima preporučiti sabotažu u svakom pogledu. Građanskom življu preporučiti prezir okupatora i svih onih koji za njega rade.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 299, reg. br. 14/1: knjiga predatih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 7. do 23. novembra 1942&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović|Draža Mihailović]]}}

Vredi napomenuti da Nemci 1942. nisu mnogo toga učinili na pacifikaciji Mihailovićevih četnika koji nisu bili legalizovani. Legalizacija većeg dela Mihailovićevih snaga 1942. omogućila je ovom korpusu da izbegne uništenje koje je bilo vrlo izvesno krajem 1941. i da nastavi borbu protiv partizana koje su četnici Draže Mihailovića smatrali najznačajnijim neprijateljem, nadajući se da se partizanski pokret neće više reorganizovati i oporaviti.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/272-273.&lt;/ref&gt;

=== Saradnja četnika iz istočne Bosne sa Nedićem i Nemcima ===
{{main|Borbe za Istočnu Bosnu 1942.}}

Major [[Jezdimir Dangić]] spadao je u red četničkih komandanata koji se nisu u potpunosti podvrgli komandi pukovnika Draže Mihailovića, iako su bili pod njegovim rukovodstvom. Mada je komandno bio podređen Draži Mihailoviću, Dangić je paralelno blisko sarađivao sa Milanom Nedićem. Dangićeva saradnja sa kvislinškom upravom u Srbiji datira još iz vremena Saveta komesara [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]]. Zapravo, Dangić je još sredinom maja 1941. pristupio kvislinškoj Srpskoj žandarmeriji. Međutim, 16. avgusta 1941. Dangić je prešao u istočnu Bosnu gde je na osnovu uputstava Draže Mihailovića uspeo da stavi pod svoju komandu i reorganizuje sve pročetničke grupe. Uspostavljanjem kvislinške vlade Milana Nedića, 29. avgusta 1941, Dangić započinje blisku saradnju sa Nedićem. U međuvremenu su Dangićevi četnici počeli da trpe poraze u sukobima sa partizanima, a nametnuta im je i borba sa ustašama. Usled bojazni od uništenja Dangić intenzivira saradnju sa Nedićem od koga dobija preporuku za sastanak sa Nemcima u Beogradu. Draža Mihailović je znao za Dangićevu nameru da se sastane sa Nemcima, što je odobrio.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, Beograd, 1979.], str. I/274-276.&lt;/ref&gt;

General [[Paul Bader]], vojnoupravni komandant Srbije, razgovarao je u Beogradu sa Milanom Nedićem, 19. januara 1942. Glavna tema razgovora ticala se mogućnosti saradnje sa četnicima Jezdimira Dangića. Bader iznosi da je Nedić na sastanku iskazao vrlo povoljno mišljenje o ovoj mogućnosti i Dangiću kao savezniku:

{{citiranje| Nedić je još jednom preuzeo izvesno jemstvo za Dangićevu iskrenost i vernost, a za sebe lično je tvrdio da će i on nepokolebljivo stajati uz Nemačku. Nedićeva izlaganja bila su duboko ozbiljna i, kako izgleda, intimno iskrena.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/279.&lt;/ref&gt;}}

Dangić je stigao u [[Beograd]] 31. januara 1942. sa nemačkim pukovnikom Erihom Kevišem (Erich Kewisch), načelnikom Operativnog štaba nemačkog oponomućenog komandanta u Srbiji, i Perom Đukanovićem, članom četničke Privremene uprave u istočnoj Bosni.

Dangić je bio spreman priznati nemačku vojnu upravu u istočnoj Bosni, i boriti se protiv partizana. Za uzvrat je tražio da ustaške i domobranske jedinice napuste taj prostor. Prilikom prvog razgovora Nedić i Dangić su zaključili da se mir u Istočnoj Bosni može uspostaviti samo suradnjom četnika sa [[Wehrmacht]]om.

[[Datoteka:Mihailovićevi oficiri sa Nemcima.jpg|minijatura|Dangić i drugi četnički oficiri na pregovorima sa Nemcima u Beogradu.]]

O ovim pregovorima govori izveštaj Opunomoćenog komandanta u Srbiji od 5. februara 1942. komandantu oružanih snaga na Jugoistoku o toku pregovora s četničkim majorom Dangićem u Beogradu:

{{citiranje| Iz tog razgovora proizašla je principijelna saglasnost u pogledu naimere da se u istočnoj Bosni, a samim tim i u Srbiji, uspostavi mir, da se prestane s masovnim ubijanjem, kao i jasno saznanje da bi se to moglo ostvariti samo u saradnji nemačkih oružanih snaga sa Dangićem. Dangić je pri tom izjavio da bi se sa svojim ljudima i pri jednom opštem ustanku na Balkanu i iskrcavanju Engleza nepokolebljivo verno borio na nemačkoj strani. On je pri tom izražavao, čak, svoje uverenje da bi samo nemačka pobeda mogla Srbiji da obezbedi pripadajući položaj na Balkanu, dok bi pobeda boljševizma značila uništenje svakog naroda, pa, dakle, i srpskog. Da Nedić zastupa isto mišljenje poznato je.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_2.pdf  Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 111.&lt;/ref&gt;}}

Nemački general Bader, opunomoćeni zapovednik Srbije, bio je spreman prepustiti Dangiću osiguranje graničnih kotareva NDH na prostoru koji omeđuju reke [[Sava]], [[Drina]] i [[Bosna]], ali je za bilo kakvu promenu statusa istočne Bosne bila neophodna saglasnost [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]].

[[2. 2.|2. februara]] [[1942|1942.]] nemački general Bader je pozvao predstavnike NDH, ministra [[Vjekoslav Vrančić|Vjekoslava Vrančića]] i [[hrvatsko domobranstvo|domobranskog]] pukovnika [[Fedor Dragojlov|Fedora Dragojlova]] u Beograd, na pregovore sa Dangićevim izaslanicima. Dangić je bio spreman priznati nemačku komandu, a uslovno i suverenost NDH. Predstavnici NDH su odbili bilo kakvu mogućnost prepuštanja vlasti četnicima u istočnoj Bosni i pregovori su okončani bez rezultata. Ovo je rezimirao Paul Bader:

{{citiranje| Dakle, nije uspelo da se hrvatski zastupnik ubedi u to da bi jedno neznatno odstupanje od hrvatskih suverenih prava, pod mojom komandom, bilo za zemlju i za prestiž hrvatske države bolje nego jedan uspeli ustanak, koji bi mogao ovladati najvećim delom zemlje i koštati stotine hiljada ljudskih života. Zbog toga mi je izgledalo besciljno da nastavim dalje razgovore sa Dangićem.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_23.htm Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 143-146.&lt;/ref&gt;}}

O pregovorima Jezdimira Dangića sa predstavnicima nemačkog okupatira i kvislinške vlade bila je obaveštena i četnička Vrhovna komanda, odnosno Draža Mihailović, zahvaljujući izveštaju poručnika Slobodana Vranića, koji je bio obavešten od strane učesnika o sastanku u kvislinškom Ministarstvu unutrašnjih poslova 1. februara 1942, na kojima je predlagano inkorporiranje istočne Bosne kvislinškoj tvorevini u Srbiji. Nakon što se predstavnici NDH nisu složili sa menjanjem granica, Dangić i predstavnici Nedićeve vlade su se složili da će se &quot;ovo pitanje za izvesno vreme, a najdalje za mesec dana ponovo staviti na dnevni red&quot;. U Vranićevom izveštaju se ističe da &quot;okupator pomaže našu borbu&quot;, aludirajući na borbu četnika u istočnoj Bosni protiv snaga NOP-a, i dodaje se da je odlučeno da bosanski četnici &quot;iz Srbije dobiju pomoć u ljudstvu i materijalu&quot;, uz posredstvo Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_56.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 151-154.&lt;/ref&gt;

Dangićevi kontakti sa nemačkom obaveštajnom službom nisu prekinuti posle prvih pregovora u Beogradu koji nisu dali rezultate zbog protivljenja NDH, iako četnici pod njegovom komandom i dalje nisu istupali protiv nemačke oružane sile. Dangić je i nakon toga nastavio da održava kontakte i saradnju sa kvislinškim formacijama u Srbiji i okružnim načelnicima u severozapadnoj Srbiji. Dangić je tokom februara i marta nekoliko puta lično dolazio u Beograd i sastajao se sa Milanom Nedićem. Nemci su se počeli pribojavati, zbog njihovog neispunjenja Dangićevih bezbednosnih očekivanja, da će italijanska Vrhovna komanda na Dangićev poziv odlučiti da italijanska vojska zauzme istočnu Bosnu. Kako bi preduhitrili ovakvu mogućnost, Nemci su u noći 11-12. aprila 1942. uhapsili Dangića u Rogatici i prebacili ga u Beograd, a potom sproveli u zarobljeništvo.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/283-284.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1943. ==

General Mihailović je [[2. 3.|2. marta]] 1943. godine, u jeku [[operacija Weiss|četvrte neprijateljske ofanzive]], naredio svim svojim komandantima u Srbiji uništenje komunista uz pomoć [[Srpska državna straža|Nedićeve policije]]:
{{citat|Komunista je u Srbiji ostalo vrlo malo. U Zapadnoj Bosni uništavamo ih svakoga dana. U ljutoj nevolji drug Tito poziva na ustanak i zbog toga su se povampirile pojedine grupice. Zato najenergičnije zahtevam i naređujem da svaki na svojoj teritoriji uništi i poslednje ostatke komunista i izvesti me do 25 marta o izvršenju. Dokažite tim lupežima da u narodu nemaju nikoga i da im je jedino oružje bilo laž i propaganda. Skrećem pažnju da ima prostorija gde su komandanti na svom mestu i da nema nijednog komuniste. Za ovo uništenje iskoristiti Srpsku državnu stražu do maksimuma, jer komunisti rade protiv nas u Gestapou.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Mihailovićeva depeša 921 od 2. marta 1943.}}

General Milan Nedić je generala Mihailovića smatrao velikim rivalom, stoga mu je odgovaralo što se štab Draže Mihailovića godinu dana, od maja 1942. do juna 1943, nalazio van teritorije Srbije, u okolini Kolašina. Iako Nediću nije odgovaralo da se organizacija Draže Mihailovića intenzivno širi po Srbiji od kraja 1942, nije ništa činio kako bi se angažovao u hvatanju Mihailovića i njegovog štaba nakon Mihailovićevog povratka u Srbiju.

{{citiranje|Kraj kvislinških vlasti u Sopotu sedi komandant sreza kosmajskog, sa dugom kosom i bradom, a svoje komandante mesta i četovođe doziva u sresko mesto radi dogovora. [...] Obična je stvar da komandanta sreza prate žandarmi iz SDS-a. Vrlo je česta pojava da se skoro svaki od starešina, a naročito Obradović i Nikolić, čak i Soluncima i članovima Narodnih ravnogorskih odbora, obraćaju rečima: Jebem vam majku partizansku, svi ste vi partizani, sve ću vas pobiti i poklati.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga I, Beograd 1999., str 312-313.&lt;/ref&gt;|Četnički izveštaj iz sredine 1943. godine o stanju Gorske kraljeve garde}}

Prema tvrdnjama [[Boško Kostić|Boška Kostića]], sekretara [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]], Ljotić je u drugoj polovini 1943. pokušao da ugovori sastanak sa Mihailovićem, ali je to Mihailović odbio računajući na negativnu reakciju emigrantske vlade.

18. novembra 1943. britanski potpukovnik Koup (Cope) izveštava pretpostavljene da je od Mihailovićevog [[Radoslav Đurić|majora Đurića]] obavešten o saradnji četnika sa Nedićevom vladom. Potpukovnik Koup izveštava da većina ljudi pod Đurićevom komandom neće tolerisati ovu saradnju, neće se boriti protiv partizana u savezu sa Nedićem, i da je Đurić, uprkos suprotnim Mihailovićevim naređenjima, već kontaktirao lokalne partizane.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_48.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

Na sednici Nedićeve vlade, 25. novembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića zaključeno je sledeće:

{{citiranje| U pogledu akcije DM može se kao bitno naglasiti sledeće: lojalan stav prema okupatorskim i srpskim vlastima, njihovim organima i njihovim oružanim odredima. Beskompromisna borba protiv komunista, svuda gde se god susretnu. U nekim okruzima i aktivna saradnja sa nemačkim i našim predstavnicima prilikom borbi protiv komunista.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/223-224.&lt;/ref&gt;}}

Na sednici vlade, 3. decembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića ponovljena je povoljna konstatacija:

{{citiranje| Veoma je karakteristično da su u protekloj nedelji sa odredima DM na uništavanju komunista sarađivale i jedinice SDS, kao i dobrovoljački odredi, među kojima do sad nije bilo nikakvih nepotrebnih incidenata.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;/&gt;}}

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1944. ==
{{main|Bitka za Srbiju 1944.|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}

{{citiranje|Političku slogu Nedić-Draža Mihajlović treba posmatrati kao činjenicu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.org/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}}}

U vreme nešto intenzivnijih sukoba između četnika Draže Mihailovića i snaga nemačkog okupatora u pojedinim delovima Šumadije, naročito u kragujevačkom i mladenovačkom okrugu, od sredine februara do kraja maja 1944, dolazi do jednog naizgled paradoksalnog sastanka. Naime, u prvoj polovini marta 1944. u selu Vranići pokraj Čačka došlo je do sastanka između generala [[Miroslav Trifunović|Miroslava Trifunovića]], istaknutog člana Vrhovne komande JVuO, i predstavnika nemačkog okupatora Šterkera, na kome se razgovaralo o mogućnosti sporazuma između okupatora i četnika Draže Mihailovića u pogledu borbene saradnje protiv NOVJ, što bi podrazumevalo i naoružavanje četnika. Sastanku je prisustvovao i [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova u kvislinškoj vladi Milana Nedića.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/325.&lt;/ref&gt;

O spremnosti kvislinških struktura na saradnju sa četnicima Draže Mihailovića svedoči i tekst Božidara Nedića, brata generala Milana Nedića, objavljen u listu ''Novo vreme'', 24. marta 1944. u kom se ističe jasan zaključak:

{{citiranje| Kažite svakom ko vam kaže da ima još nedićevaca, dražinovaca, ljotićevaca da je to laž, jer od danas ima samo Srba, s jedne, i komunista, s druge strane.&lt;ref&gt;Milan Borković, n.d., str. II/326.&lt;/ref&gt;}}

11. aprila 1944. godine Nojbaher je razgovarao sa generalom Hansom Felberom, a potom i sa Nedićem, o odnosu prema prema četnicima Draže Mihailovića. Nakon razgovora Felber je 12. aprila izvestio Komandu Vermahta:

{{citiranje|&quot;U jučerašnjem razgovoru ministar-predsednik Nedić je saopštio gospodinu poslaniku Nojbaheru o dosadašnjem toku njegovih 'pregovora' sa Dražom Mihailovićem sledeće: 
# Nedić je poručio D. M. da je nacionalno jedinstvo pred komunističkom opasnošću životna potreba svih Srba. 
# Pretpostavka za saradnju je da odredi D. M. potpuno obustave sve akcije ne samo protiv Nemaca već i protiv Nedićevih vlasti. 
# Najbolje bi bilo kad bi D. M. napustio zemlju, ali Nedić je saglasan da i dalje trpi njegov (Dražin) boravak u šumi, kao i brojno ograničenu gardu, za čije bi se izdržavanje sam Nedić brinuo. 
# Tajne pregovore, bez znanja nemačkih službenih mesta, on (Nedić) odbija. Svi njegovi predlozi bili bi dati pod uslovom da Nemci na njih pristanu.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_62.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Krajem aprila 1944. u selu Trbušanima pokraj Čačka ponovo je došlo do sastanka četnika Draže Mihailovića sa Milanom Aćimovićem i nemačkim predstavnikom Šterkerom. Izaslanici Draže Mihailovića na ovom sastanku su, sem generala Trifunovića, bili dr [[Živko Topalović]] i kapetan [[Predrag Raković]]. Na sastanku su četnički predstavnici podneli zahteve o potrebi u oružju i municiji.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/327.&lt;/ref&gt;

Početkom maja 1944. [[Dimitrije Ljotić]], šef fašističke organizacije [[Zbor]], pokrenuo je inicijativu za saradnju sa snagama Draže Mihailovića. Ljotić i njegov sekretar [[Boško Kostić]] susreli su se 17. maja 1944. u selu Brđani kod Gornjeg Milanovca sa generalom Miroslavom Trifunovićem. Razgovori su trajali tri dana.&lt;ref&gt;Kosta Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 380.&lt;/ref&gt; Prethodno je ljotićevski list ''Srpski narod'' objavio je 6. maja 1944. tekst u kome se ističe spremnost na saradnju sa četnicima:

{{citiranje|'''SKUPLJANJE NACIONALNIH SNAGA''' Nacionalni četnici su se u velikom broju stavili pod nemačku komandu za borbu protiv Titovih bandi. Četnici se bore rame uz rame sa odredima Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Usled boljševičke opasnosti okupile su se na taj način sve nacionalne snage srpskog naroda za zajedničku borbu protiv glavnog neprijatelja – boljševizma.}}

Prema sećanju Boška Kostića, objavljenom 1949, na sastanku između Ljotića i Mihailovićevih predstavnika dogovoreno je sledeće:

{{citiranje| Rezultat tih razgovora bio je sledeći: zajednička borba protiv komunizma; organizacija DM ostaje potpuna; sporazumno sa DM postavljanje okružnih i sreskih načelnika; četnici DM neće napadati nedićevce; u svim bitnim stvarima Nedić ima da se sporazume sa DM, nače, u ostalim stvarima Nedićeve odluke imaju se izvršavati; DM prima u načelu izdržavanje u novcu i namirnicama od Nedićeve vlade u kom cilju (DM) saopštava vladi svoj normalni sastav; DM ima svog delegata kod Nedića; regrutovanju za Nedićeve oružane jedinice neće se činiti nikakve prepreke od strane DM; zajednički antikomunistički front u srpstvu izvan Srbije, Nedić će odmah potpomoći stvaranje četničkih odreda radi čišćenja Srema od komunizma, u kom cilju će pomoći u oružjem, municijom i ostalom spremom do 4.000 ljudi.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/327-328.&lt;/ref&gt;}}

=== Sporazum Nedića i Mihailovića ===
{{main|Durmitorska operacija|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}
{{citiranje|Nemačka komanda javlja, da je Nedić ponudio, nakon upada komunista u Srbiju, u ime veoma ozbiljno ugoženog Srpstva, vojnu saradnju svih srpskih snaga. Nedić je naglasio, da on takođe službeno govori i u ime Mihailovića, koga je nedavno posetio. Od nemačkih vojnih vlasti zatražio je dozvolu, da odmah formira srpsku vojsku u snazi od 50 000 boraca, koja bi se regrutovala iz četničkih jedinica. Komanda Vermahta za Jugoistok, posle razgovora sa Hermanom Nojbaherom, rešila je da se izađe u susret Nedićevoj molbi.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta |title=Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta |publisher=Scribd.com |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 17. avgusta 1944.}}

Draža Mihailović i Milan Nedić sastali su se 12. i 13. avgusta 1944. u selu [[Ražana]] pokraj Kosjerića. Na sastanku su prisustvovali četnički komandanti: pukovnik [[Luka Baletić]], potpukovnik [[Mirko Lalatović]], major [[Dragoslav Račić]], major [[Nikola Kalabić]], a od Nedićevih saradnika: [[Dragomir Jovanović|Dragi Jovanović]], šef kvislinške policije i upravnik grada Beograda, kao i general [[Miodrag Damjanović]], šef Nedićevog kabineta.

Sastanak je ugovorio, kako je priznao pred istražnim organima 1946, Dragi Jovanović. On se prethodno u Aranđelovcu sastao sa četničkim komandantima Račićem, Kalabićem i [[Neško Nedić|Neškom Nedićem]]. Na sastanku je dogovoreno da se radi na susretu Nedića i Mihailovića u cilju objedinjavanja antikomunističkih snaga. Jovanović se potom vratio u Beograd gde je dobio Nedićevu saglasnost za organizovanje sastanka sa Mihailovićem.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића 1941-1945, Београд, 1979, стр. 311-312.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se u istrazi 1946. prisetio ovog sastanka:

{{citiranje| Susret, kako između mene i Draže, tako i ostalih oficira, bio je srdačan i prijateljski. Sećam se da sam se sa Kalabićem poljubio, a on mi je rekao: 'Zaštitniče moga jadnog oca!', stavljajući mi glavu na grudi. Draža je tražio od mene da mu izložim opštu situaciju i razvoj budućih događaja. Ja sam mu kazao da Nemci propadaju i da će morati uskoro da se povuku iz zemlje. Predočio sam mu opasnost od komunista koji nadiru sa sviju strana, pa je stoga potrebno da se obrazuje jedan srpski front od mojih odreda i četničkih, pa da ujedinjeni brzo i efikasno spasimo Srpstvo i Srbiju od komunističkih upada. Draža me je saslušao i prihvatio moj predlog.  Sporazumeli smo se da oružje i municiju izdejstvujemo preko Nemaca, pošto će na tome raditi Raković. U pogledu novca, bilo je odlučeno da moja vlada mesečno daje po 100 miliona dinara. '''Dalje smo se sporazumeli da se sve oružane formacije vlade stave pod komandu Draže Mihailovića radi koordinacije u borbi protiv komunista.'''&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 389, фус. 79.&lt;/ref&gt;}}

{{citiranje|
* Vlada stavlja odmah na raspoloženje generalu Draži Mihailoviću za plate oficirima, podoficirima i ostalima 10 miliona dinara, s tim da prestane pljačkanje državnih pošta i ostalog.
* General Nedić, odnosno vlada, preuzimaju na sebe obavezu da kod Nemaca izdejstvuje odmah 30.000 pušaka, 3 miliona puščanih i mitraljeskih metaka, 500 puško-mitraljeza i 500 bacača granata.
* General Mihailović garantuje Nediću, a ovaj preuzima obavezu pred Nemcima, da se ovo oružje neće ni u kom slučaju upotrebiti protiv Nemaca.
* Nedić i vlada, voljni su, ukoliko okupator dozvoljava, da se i sve oružane formacije vlade radi koordiniranja akcije protiv komunista, stave pod komandu Draže Mihailovića.
* Vlada je voljna, ukoliko dobavi, da mu odmah stavi na raspoloženje i neodređeni broj uniformi i obuće!|Tačke sporazuma Nedića i Mihailovića od avgusta 1944.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;}}

=== Nemačka ocena Mihailovića ===
[[Datoteka:First Vrede sa četnicima.jpg|thumb|Nemački kapetan Wrede i četnički komandanti [[Nikola Kalabić]], Dragoslav Račić i [[Neško Nedić]], nakon potpisanog sporazuma o zajedničkoj borbi protiv partizana, u Topoli 11. avgusta 1944. (''nemački izvor'')&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_536.jpg Wredeova zabeleška str.1]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_537.jpg Wredeova zabeleška str.2]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_538.jpg Wredeova zabeleška str.3]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_539.jpg Wredeova zabeleška str.4]&lt;/ref&gt;]]

Neposredno uoči sastanka između Nedića i Mihailovića, u Topoli se 11. avgusta 1944. odigrao sastanak između predstavnika nemačke komande Jugoistoka i predstavnika Draže Mihailovića, na kome je major [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] [[Dragoslav Račić]] uverio nemačke predstavnike u spremnost na saradnju Mihailovićevog pokreta sa nemačkim okupatorom:

{{citat|Politička usmerenost [[Dragoljub Mihailović|Draže Mihailovića]] i njegovog pokreta potpuno se izmenila. Oni predlažu stvaranje jednog nacionalnog fronta koji bi obuhvatio Srpsku državnu stražu, Srpski dobrovoljački korpus, formacije Draže Mihailovića i sve nacionalne snage koje su protiv komunizma. Pokret Draže Mihailovića je spreman da u celosti ide u ovaj front. Glavni zadatak je opšta mobilizacija i stvaranje jedne srpske nacionalne armije za uništenje komunizma u Srbiji. Kada komunizam u Srbiji bude pobeđen, pokret Draže Mihailovića je spreman da se, po naređenju nemačkog vođstva, angažuje na Balkanu i svuda drugde.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_11.8.1944 Nemački zapisnik sa pregovora sa četnicima 11.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1069.&lt;/ref&gt;}}

Na istom sastanku, kapetan knez Vrede (Rittmeister Fürst Wrede) je sumirao predloge predstavnika Draže Mihailovića na sledeći način:
{{citiranje|1. DM želi da razgovara sa opunomoćenikom [[adolf Hitler|firera]] za jugoistočni prostor.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
2. On teži okupljanju svih nacionalnih srpskih snaga.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
3. Mobilizacija i naoružavanje svih za oružje sposobnih Srba za borbu protiv komunizma. Naoružavanje i vođstvo pod nemačkim Vermahtom.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
4. DM moli da sam ostane u ilegali.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
5. Pripadnici DM-pokreta ne treba da budu u nemačkim uniformama.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1070.&lt;/ref&gt;}}

[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|thumb|175px|Nemački vođa [[Adolf Hitler]] smatrao je Mihailovića prevrtljivim i dopuštao samo taktičku saradnju.]]
Sledeće sedmice, 18. avgusta je održan sastanak na najvišem nivou u nemačkoj komandi Jugoistoka. Tu su još jednom sumirani Mihailovićevi predlozi:

{{citiranje|
a) Bezuslovno obećanje, da nijedan nemački vojnik neće biti napadnut od četnika. Davanje talaca.
&lt;br /&gt;
b) Zajednička borba isključivo protiv komunista u cilju uspostavljanja mira i reda. Nemci i četnici ne moraju biti neprijatelji.
&lt;br /&gt;
c) Neprijatelj br. 1 su komunisti i svi oni koji ih podržavaju ili ne sadejstvuju u borbi protiv komunista.
&lt;br /&gt;
d) Draža Mihajlović moli, da ga se privuče organizovanju Srpskog dobrovoljačkog korpusa i organizovanju Dobrovoljačkog korpusa.
&lt;br /&gt;
e) Bilo kakva veza s partizanima je nemoguća.
&lt;br /&gt;
f) Draža Mihailović moli da se stvori prijateljskije raspoloženje, da bi se oslobodilo četnike, koji su uhapšeni u Srbiji, bez posredovanja četnika.
&lt;br /&gt;
g) U slučaju invazije nema borbe protiv Nemaca. Borba protiv komunista će se produžiti. Četnici hoće da spreče vezu partizana s invazionim trupama.
&lt;br /&gt;
h) Draža Mihajlović nema veze s Englezima. On i ne želi više da je ima, odgovarajući engleskom držanju prema srpskom narodu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072.&lt;/ref&gt;}}

Na sastanku je specijalni nemački izaslanik za Balkan [[Hermann Neubacher]] ocenio da obećanja Draže Mihailovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je dokazao on &quot;da je toliki antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom&quot;. Ovi pregovori završili su formulisanjem inicijative za formiranje srpske armije od 50.000 ljudi za borbu protiv komunizma kojom bi rukovodio [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]], a koju bi opremila nacistička Nemačka. U izveštaju sa sastanka naglašava se da treba pozdraviti &quot;predlog za formiranje srpskog jedinstvenog fronta&quot;. U izveštaju se zaključuje, povodom saradnje Mihailovića i Nedića: &quot;Namera Draže Mihailovića da sam ostane u pozadini a Nedića da upotrebi kao reklamnu tablu, politički nam nije nepoželjna.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072-1080.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se 18. avgusta 1944. na zajedničkoj sednici kvislinške vlade sa nemačkim glavnim komandantom za Jugoistok, garantovao je da će se pokret pod komandom generala Mihailovića suzdržati od &quot;neprijateljskih dejstava protiv Nemaca&quot;. Nedić je garantovao nemačkom okupatoru:

{{citiranje| Ljudstvo Draže Mihailovića u buduće će osiguravati bezbednost cesta, železnice, transporta žita, rudnika i ostale pogone koji su od značaja za Nemce. Srpske nacionalne jedinice su pod Nedićevom komandom, koga priznaje pokret Draže Mihailovića, spremne za odlučnu borbu protiv komunizma. Nedić je istovremeno izjavio da je samo u tom slučaju sposoban da preuzme odgovornost vlade, u koliko bude bezodvlačno potpomognut nemačkim oružjem...&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1081.&lt;/ref&gt;}}

Uprkos zalaganju nemačke komande Balkana, nemački vrhovni vođa [[Adolf Hitler]] je 22. avgusta 1944. odbacio Mihailovićevu inicijativu, ocenjujući da će to oružje &quot;jednom kasnijom prilikom biti upravljeno protiv Nemaca.&quot; On je odobrio samo taktičku saradnju sa četnicima.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B0%D1%9A%D0%B0_%D0%A5%D0%B8%D1%82%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%83_%D0%BE_%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%9A%D0%B5_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_22.8.1944 Službena beleška sa referisanja Hitleru o planu saradnje sa četnicima od 22.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;

Nasuprot Hitlerovom mišljenju, Nojbaher je [[30. 8.|30. avgusta]] i dalje tvrdio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se &quot;do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru&quot;. To isto smatra i za ostale vodeće Srbe, koji su se, pod parolom »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«, lojalno držali.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm |title=Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30 avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

=== Posledice sporazuma ===

[[26. 8.|26. avgusta]] 1944. godine Jugoslovenska izbeglička vlada priznala je [[Josip Broz Tito|Tita]] za svog legitimnog predstavnika i vođu, a [[Ivan Šubašić]] je zadržao mesto predsednika Jugoslovenske izbegličke vlade.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;/&gt;

Na osnovu sporazuma sa Nedićem, Mihailoviću je isporučena veća količinu oružja, municije i opreme, iz nemačkih magacina.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Početkom septembra na sastancima između predstavnika kvislinške vlade i kvislinških vojnih formacija: SDS i SDK, sa predstavnicima JVuO, najpre u Beogradu 2. septembra 1944, potom u Pranjanima pokraj Čačka, u naredna dva dana, doneta je odluka o objedinjavanju svih domaćih antipartizanskih snaga i njihovom ulasku u sastav JVuO. Na sastanku u Pranjanima prisustvovao je Mihailović.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 396-397.&lt;/ref&gt;

[[6. 9.|6. septembra]] [[1944]]. [[Srpska državna straža]] je stavljena pod komandu generala [[Dragoljub Mihailović|Dragoljuba Mihailovića]].&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_61.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 211-212.&lt;/ref&gt; U dogovoru sa generalom Miroslavom Trifunovićem, Mihailovićevim komandantom Srbije, jedinice Srpske državne straže (SDS) i Srpske granične straže (SGS) [[6. 10.|6. oktobra]] [[1944]]. okupile su se u [[Jagodina|Jagodini]]. Tu je od tih jedinica formiran [[Srpska državna straža|Srpski udarni korpus]] (SUK) sa tri divizije. Za komandanta korpusa imenovan je divizijski general Stevan Steva Radovanović, za njegovog pomoćnika brigadni general Borivoje Jonić (komandant SDS) a za načelnika štaba major Danilo Dača Stojanović. SUK je tada brojao oko 6.800 ljudi. Srpski udarni korpus se u sastavu Mihailovićeve vojske borio sa jedinicama [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]]. Ove formacije od 6. septembra 1944. nalaze se pod komandom štaba komandanta Srbije, generala Trifunovića. Zajedno sa nemačkom vojskom i četnicima iz Srbije tokom novembra [[1944]]. učestvuje u [[proboj četnika i Nemaca iz Srbije|proboju Armijske grupe E kroz Sandžak]] i [[Proboj Armijske grupe E kroz istočnu Bosnu|istočnu Bosnu]].
Ipak, jedinice SDK nisu se povukle iz Srbije u pravcu Bosne, kako su to učinile objedinjene jedinice JVuO i SDS, već u pravcu Slovenije, preko teritorije Srema i Slavonije odnosno preko teritorije pod kontrolom NDH. Jedinice JVuO i SDS napustile su teritoriju Srbije 15-20. oktobra 1944. Nemci su izvršili evakuaciju jedinica SDK kako bi ih spasili od uništenja u sukobu sa [[Crvena armija|Crvenom armijom]] i NOVJ. Dimitrije Ljotić je 4. oktobra 1944. uputio delegaciju od 33 pripadnika SDK i fašističkog pokreta Zbor u Crnu Goru, kako bi ubedili [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], komandanta crnogorskih četnika da se evakuišu u pravcu Slovenije, gde su planirali da se povuku i Ljotićeve jedinice.
Pripadnici SDS su iz Jagodine, preko Kruševca, 14. oktobra 1944. pristigli u Kraljevo gde su se sastali sa četnicima i integrisali pod Mihailovićevu komandu. Pravac povlačenja SDS i glavnine JVuO išao je od Kraljeva preko Raške, Novog Pazara, Sjenice, Prijepolja i Pljevalja ka istočnoj Bosni, uz učestale sukobe sa NOVJ i evidentne gubitke.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_5.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/355-359.&lt;/ref&gt;

== Suđenje kolaboracionistima 1946. ==
{{main|Beogradski proces}}
[[Datoteka:Draža pred sudom.jpg|thumb|desno|Optuženi [[Dragoljub Mihailović]] na [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] [[1946]].]]

Na posleratnom [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] 1946. godine Draži Mihailoviću je, između ostalog, stavljena na teret saradnja sa [[vojna uprava u Srbiji|kvislinškom upravom u Srbiji]]. Mihailović se branio kako je saradnja sa kvislinškom vladom išla slučajno, mimo njegove želje:

:Optuženi Mihailović: Sa Nedićem je bio sastanak... je taj sastanak za mene došao neočekivano, nisam ga želeo ni u kom slučaju. To se desilo jedno posle podne kada sam se odlučio da dođem na taj sastanak, da jedanput vidim šta hoće. Bio sam tada u selu Skakavicama. Uveče je došlo do toga sastanka, za koji, ponavljam, nisam nikakve želje imao. Šta me je upravo navelo na to, sam ne znam.
:Pretsednik: Ko je bio prisutan na tome sastanku?
:Optuženi: [[Luka Baletić]], [[Mirko Lalatović]], a ovde se još pominju i [[Nikola Kalabić]], [[Dragoslav Račić]], Damjanović i Nedić.
:Pretsednik: Kakav je bio tok tih pregovora i šta se imalo na tome sastanku da postigne između vas i Nedića?
:Optuženi: Ništa. Da kažem svašta i ništa...
:Pretsednik: Pa kakvi su onda zaključci?
:Optuženi: Nikakvi. Nešto su trabunjali oni koji su doveli do toga sastanka.

Na insistiranje predsednika suda čemu taj sastanak sa Nedićem, Mihailović je na kraju izjavio da je na sastanak otišao &quot;iz dosade&quot;:
:Pretsednik: Kad na tom sastanku uopšte ništa nije postignuto, tako da je to bio jalov razgovor, zašto vam je bio potreban taj sastanak?
:Optuženi: Uopšte je bio nepotreban. Verujem da je to bilo iz dosade, što me je moralo pritiskivati neko traženje, inače nikakvog razloga nije bilo.

U nastavku odbrane, optuženi Mihailović je nastojao da prikaže kako je čak i liferovanje oružja od strane Nemaca išlo gotovo mimo njegove volje:
:Pretsednik: Da nastavimo s ovim vašim sastankom sa Milanom Nedićem avgusta 1944 god. Da li vam je Nedić obećao ili se obavezao da će preko Nemaca uspeti da vam se liferuje veća količina oružja?
:Optuženi: Ja nisam tražio da se meni liferuje od Nemaca.
:Pretsednik: A da li vam je on obećao?
:Optuženi: Nisam tražio.
:Pretsednik: A da li vam je obećao, Sud to pita, da li vam je Nedić obećao ili se obavezao?
:Optuženi: Ja sam kazao da neću od njih.
:Pretsednik: Jeste li hteli da primite od [[Srpska državna straža|SDS]].
:Optuženi: Uvek. Zato sam kroz sve vreme i uzimao.
:Pretsednik: Ko je snabdevao obućom, hranom i odećom SDS?
:Optuženi: Sve su to snabdevali Nemci.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Uprkos ovakvoj odbrani, sudsko veće je u članu 3. presude utvrdilo da je Mihailović kriv:

{{citiranje|Što je od samog početka svoje izdajničke delatnosti stupio u vezu sa Nedićem i drugim kvislinzima, otvorenim slugama okupatora, u cilju da održi okupaciju i objedini sve izdajničke snage protiv oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije;&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_3_34.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Presuda Dragoljubu Mihailoviću i ostalima |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Presuda Dragoljubu Mihailoviću}}

== Literatura ==
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | authorlink = Jozo Tomasevich
  | year = 1975
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-0857-9
  | url = http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | year = 2001
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-3615-2
  | url = http://books.google.com/books?id=fqUSGevFe5MC&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Vidi još ==
* [[Nedićeva Srbija]]
* [[Ustanak u Srbiji 1941.]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]  
* [[Legalizovani četnici]]

== References ==
&lt;references /&gt;
{{Kolaboracija u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Ustanak u Srbiji 1941.]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]
[[Kategorija:Srbija u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Odnosi između učesnika u Drugom svetskom ratu u Jugoslaviji]]</text>
      <sha1>5rbygwycvvbczlm0urekd151tkajl9q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261409</id>
      <parentid>41261408</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T10:36:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.166.71</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78270" xml:space="preserve">[[Datoteka:DragoljubMihailovic8e09281v.jpg|thumb|175px|Pukovnik [[Dragoljub Mihailović]]]]
'''Saradnja [[četnici|četnika]] sa [[Milan Nedić|Nedićevom]] vladom''' predstavlja jedan vid [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|kolaboracije četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]. Osnovni cilj saradnje [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevih]] četnika sa kvislinškom Nedićevom vladom bilo je ujedinjenje &quot;nacionalnih snaga&quot; radi zajedničke &quot;borbe protiv komunizma&quot;, odnosno protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije]].

Saradnja Mihailovića sa Nedićevom vladom se prvenstveno odvijala kroz [[Legalizovani četnici|legalizaciju četničkih odreda]]. Procesom legalizacije mnogi četnici su službeno postali naoružana vojna sila uključena u sistem okupacije.

17. januara 1942. godine, prema nemačkim podacima, 72 oficira i 7.963 četnička borca su bili pod komandom srpske žandarmerije. Legalizovani četnici su tada bili većinom Pećančevi, a oko 2000-3000 njih su bili Mihailovićevih četnici.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}} Na vrhuncu snage, sredinom maja 1942. godine, dva četnička pomoćna korpusa su brojila 13.400 oficira, podoficira i vojnika.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}}

== Saradnja sa Aćimovićevom upravom 1941. ==

Predsednik Saveta komesara, prve kvislinške vlade u okupiranoj Srbiji, [[Milan Aćimović]], tokom okupacije najviše se eksponirao u saradnji sa pokretom pod komandom Draže Mihailovića, još od prvih meseci okupacije. Na osnovu jednog potonjeg dokumenta, odnosno Aćimovićeve izjave, može se naslutiti da je Aćimović doprineo da nemački okupator ne izvrši planirane aktivnosti uperene protiv Mihailovića u junu 1941:

{{citiranje| Što se tiče moga stava prema nacionalnim ljudima u šumi, navešću jedan slučaj: odmah u početku okupacije, u toku meseca maja ili početkom juna, Nemci su bili organizovali jednu veću akciju da bi očistili naše šume od ostataka jugoslovenske vojske, kako su nam sami govorili. Tu se u prvom redu mislilo na Dražu i njegove ljude. Ja sam Nemcima isticao nekorisnost i čak štetnost te akcije, govoreći da će za vreme okupacije biti uvek ljudi koji će odlaziti u šumu i bolje je da tamo padnu pod uticaj jednog nacionalno trezvenog čoveka nego pod uticaj komunista. Nemci su te razloge primili i tako do te akcije nije došlo. Ja sam stajao na stanovištu da Dražin cilj mora da bude i naš cilj. Naš rad treba diskretno da koordinira, a nikako da se sukobljava. Između Draže, odnosno njegovih ljudi, i mene bio je stalni kontakt.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/209-210.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/9_4.htm |title=Ratko Martinović - OD RAVNE GORE DO VRHOVNOG ŠTABA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Prvi kontakt pokreta pod rukovodstvom pukovnika Dragoljuba-Draže Mihailovića uspostavljen je krajem maja 1941. posredstvom rezervnog potporučnika Vladimira Lenca, vođe omladinske organizacije [[ZBOR|Jugoslovenskog narodnog pokreta Zbor]] [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]] na Zagrebačkom sveučilištu, koji se povlačio iz Bosne sa Mihailovićevom grupom, nakon Aprilskog rata, da bi se potom zajedno sa Mihailovićem stacionirao na [[Ravna Gora|Ravnoj gori]]. Prema tvrdnjama koje je 1949. objavio Ljotićev saradnik [[Boško Kostić]], potporučnik Lenac je dobio zadatak od pukovnika Mihailovića da uspostavi vezu sa Dimitrijem Ljotićem i da zatraži materijalnu pomoć za Mihailovićevu organizaciju. Ljotić je Lencu predložio da novac potraži od desetak imućnijih Beograđana, od kojih je prikupljena znatna suma novca. Lenac se više nije vraćao na Ravnu goru.
Prema Kostićevom svedočenju, oko 10. juna 1941. u Beograd je dolazio i Mihailovićev izaslanik poručnik Slavko Pipan, sa sličnim zadatkom kao i Lenac. Pipan se takođe sastao sa Ljotićem i, prema Kostićevom svedočenju, &quot;i Pipanu je data veća suma novca da ponese Draži&quot;. 
Slavko Pipan je posetio Beograd ponovo u drugoj polovini jula 1941. I ovog puta je usledio sastanak sa Ljotićem, na kom su bili prisutni Lenac, Kostić i Ratko Parežanin (koji je o ovom sastanku svedočio 1971). Ljotić je sugerisao Kostiću i Parežaninu da putuju na Ravnu goru kako bi se uspostavio tešnji kontakt sa Mihailovićem. Međutim, do ovog putovanja nije došlo zbog vesti da su ravnogorski četnici započeli saradnju sa partizanskim pokretom.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_4.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Takođe, prema tvrdnjama pukovnika [[Jovan Trišić|Jovana Trišića]], vršioca dužnosti komandanta kvislinške žandarmerije od 24. juna 1941, s njegove je strane uspostavljen kontakt sa saradnicima Draže Mihailovića još 28. maja 1941. Veze između pukovnika Trišića i Mihailovića nastavljene su i kasnije tokom leta 1941, posredstvom jednog Trišićevog kurira. Ovi podaci publikovani su 1960.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/211, fus. 5.&lt;/ref&gt;

Pukovnik Mihailović je tokom leta 1941. imao kontakt sa kvislinškim režimom [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Aćimovićeva uprava nije dugo potrajala, i ukinuta je 29. avgusta 1941. kada je uspostavljena tzv. Vlada nacionalnog spasa generala [[Milan Nedić|Milana Nedića]].

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1941. ==
{{main|Ustanak u Srbiji 1941.}}
Nakon izbijanja [[Ustanak u Srbiji 1941.|ustanka u Srbiji]], početkom jula 1941, ustanici su počeli oslobađati sve veći broj naseljenih mesta. [[Četnici]] pod komandom pukovnika Mihailovića uzimaju učešća u ustanku tek krajem avgusta 1941.
Međutim, istovremeno sa uzimanjem učešća u borbi protiv okupatora Mihailović je već početkom septembra 1941. uputio delegaciju na sastanak sa generalom Nedićem radi dogovora o zajedničkoj borbi protiv partizana. Delegaciju su činili potpukovnik Dragoslav Pavlović i potpukovnik Živojin Đurić i major [[Aleksandar Mišić]], dok im se u Beogradu pridružio major Radoslav Đurić.
O uspostavljanju veze pukovnika Mihailovića sa generalom Nedićem, šef Upravnog štaba oponomućenog komandanta korpusa u Srbiji, general [[Harald Turner]], izvestio je 3. novembra 1941:

{{citiranje| &quot;Otprilike 3 dana posle stupanja na dužnost vlade (generala Nedića) pojavio se kod njega pukovnik Aleksandar Mišić (treba: major) sa još dva oficira po nalogu Mihailovića i izjavio da bi ovaj želeo da se sa predsednikom Nedićem bori protiv komunista, te moli naoružanje i opremu za 2.000 ljudi, a posebno obuću. Nedić je izjavio pukovniku Mišiću da mu ne može nabaviti cipele i predložio upotrebu opanaka. Između ostalog, ostavio je Mihailoviću da očisti oblast zapadno od Morave. Ovde treba naglasiti da je Nedić ove pregovore vodio uz moje odobrenje, pošto je u to vreme postojala nada da bi Nedić raspolagao velikim delom oficira koji se nalaze ne samo u Beogradu nego i u šumama.&quot;&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 868.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je na saslušanju pred jugoslovenskim organima 9. januara 1946. u vezi pregovora sa Mihailovićevim predstavnicima izjavio sledeće:

{{citiranje| Odmah po uspostavljanju moje vlade početkom septembra (1941.) kod mene je došla jedna delegacija Draže Mihailovića koju su sačinjavali pešadijski potpukovnik (Živojin) Đurić, major Aleksandar Mišić, i đeneralštabni (major Radoslav) Đurić sa originalnim punomoćjem Draže Mihailovića radi razgovora. Uslovi koje je postavio Draža bili su uglavnom ovi:

* Da se uspostavi red i mir u Srbiji.
* Da se povedu zajedničke borbe protiv partizanskih snaga.
* Da uspostavim vezu i legitimišem Dražu kod Nemaca.
* Da mu se dostavi izvesna svota novca radi isplate prinadležnosti njegovim oficirima i podoficirima.
* Da se po umirenju Srbije izvrši vojna akcija u Bosni radi umirenja.
* Da se pomogne Đukanović Vladi (treba: Blaži) u Crnoj Gori radi umirenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_3.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 17-18, fus. 13.&lt;/ref&gt;}}

Prema istom saslušanju, Nedić je uglavnom prihvatio ove predloge:

{{citiranje| Pismeni ugovor između mene i te delegacije nije pravljen s obzirom da su sva trojica iz te delegacije bili moji oficiri meni dobro poznati, pa sam smatrao da nema potrebe za pismenim ugovorom, a oni to nisu ni tražili.
Između nas je napravljen sporazum o sledećem:

* O saradnji između mene, odnosno moje vlade i Draže Mihailovića za borbu protiv komunista u cilju njihovog uništenja.
* Da im odmah izdam novčanu pomoć da bi mogli izdati plate oficirima i podoficirima, kao i to da bi mogli kupiti životne namirnice za ishranu vojske.
* Da odmah odredimo jednog oficira za vezu koji će stalno biti pri štabu Draže Mihailovića.
* Da preko Nemaca izdejstvujem legalizaciju Draže Mihailovića i njegovih četnika u tome da ih Nemci ne gone i da se mogu slobodno kretati.
* Da posle čišćenja, odnosno uništenja komunista u Srbiji, moja vlada ukaže potrebnu pomoć Draži Mihailoviću radi smirenja građanskog rata u Bosni i Crnoj Gori.
* Da se posle formiranja vladinih odreda, s čime bi se bilo započelo, donese jedan operacijski plan između mene i Draže za čišćenje Srbije od komunista.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића, Београд, 1979, стр. 77.&lt;/ref&gt;}}

Nedić je na saslušanju istakao da je nakon sklapanja sporazuma odmah izdao novčanu pomoć, koju je delegacija ponela sa sobom. Nedić je potom odmah otišao kod komandanta Srbije, generala Hajnriha Dankelmana, s molbom da odobri legalizaciju Mihailovićevih četnika, što je Dankelman odmah prihvatio. Nedić je potom odredio generalštabnog majora Marka Olujevića za vezu između njega i Draže Mihailovića. Nedić je uskoro obavešten da je Mihailović u celini prihvatio postignuti sporazum.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;&gt;Žarko Jovanović, &quot;Kolaboracija Draže Mihailovića sa kvislinzima u Srbiji 1941.&quot;, Vojnoistorijski glasnik, 1-2/1998, Beograd, 1998, str. 83.&lt;/ref&gt;

=== Partizani razotkrivaju Mihailovića ===

Posle završetka razgovora i postizanja sporazuma sa generalom Nedićem, Mihailovićeva delegacija se iz Beograda vratila na Ravnu goru 6. septembra 1941. U međuvremenu na Ravnu goru je pošao i major Marko Olujević s poručnikom Slavkom Pipanom, obaveštajnim oficirom Draže Mihailovića. Njih dvojicu su, na putu za Ravnu goru, uhvatili partizani u Belanovici, 8. septembra 1941. Kod majora Olujevića, koji je ujedno bio i pomoćnik komandanta kvislinške žandarmerije, nađen je plan komande žandarmerije od 7. septembra 1941. za napad žandarma sa četnicima Draže Mihailovića sa linije Zvornik-Krupanj-Valjevo-Mionica. Posle saslušanja major Olujević je streljan 10. septembra, dok je poručnik Pipan uspeo da pobegne.&lt;ref&gt;Јован Марјановић, Устанак и НОП у Србији 1941, Београд, 1983, стр. 317.&lt;/ref&gt;

Mihailović o svojoj saradnji sa Nedićem nije obavestio partizane.

Kolubarska četa [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] je prilikom zarobljavanja poručnika Ernesta Pipana zaplenila i jedan dokument Ministarstva unutrašnjih dela, u kome komanda kvislinške žandarmerije 7. septembra 1941. naređuje komandantu 5. žandarmerijskog odreda:

{{citiranje|Kad sva tri odreda budu stigla na liniju Zvornik — Krupanj — Valjevo — Mionica uhvatiće vezu sa četničkim odredima koji pod komandom generalštabnog pukovnika g. Draže Mihailovića na toj liniji i sačekaće dalje naređenje za produženje dejstva.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, I/1, Beograd, 1949, str. 405-406.&lt;/ref&gt;}}

Partizani su na osnovu zaplenjenih dokumenata uvideli da Mihailović igra dvostruku igru, učestvujući u partizanskom ustanku i istovremeno radeći na njegovom gušenju. Oni su uskoro otkrili i druge dokaze o Dražinoj kolaboraciji. Komandant [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] [[Dragojlo Dudić]] u svoj dnevnik septembra 1941. godine zapisuje:

{{citiranje| &quot;12. septembar: U toku dana došao je kurir Kolubarske čete. U izvestaju stajalo je da su zarobili jedan auto Ministarstva unutrašnjih dela sa pomoćnikom komandanta žandarmerije, još jednim čovekom i šoferom žandarmom. Od materijala nađeno je nekoliko lažnih legitimacija i naredba Ministarstva unutrašnjih dela o organizaciji poternih odreda za komunistima. Iz ove naredbe jasno se vidi da je i Draža Mihailović, komandant četnika sa Ravne gore, u vezi sa ovom akcijom na strani vlade. Sad je svakome bila jasna uloga ovog žonglera koji se pravio prijateljem narodne borbe&quot;.&lt;ref&gt;Драгојло Дудић, Дневник 1941, Београд, 1981, стр. 187-189.&lt;/ref&gt;}}

O vezama štaba pukovnika Mihailovića sa kvislinškim formacijama govori i naredba generala [[Ljubo Novaković|Ljube Novakovića]] njegovim odredima, od 12. septembra 1941:

{{citiranje| Prema sigurnim podacima koje sam ovoga momenta dobio, odredi srpske oružane sile u sporazumu sa odredima pukovnika Draže Mihailovića stupili su javno i otvoreno u akciju i dok jedni odredi imaju podrške i naslona okupatorske vlasti, drugi dotle, da bi maskirali svoj pravi cilj, bore se protiv okupatorskih vlasti i formiraju neku regularnu vojsku, pod pretnjom smrtne kazne ko ne bude prišao njihovim redovima. Jedni i drugi rade sporazumno i sa veštom i prikrivenom namerom protivu četnika (Ljube Novakovića), a preko ovih i protivu celokupnog srpskog naroda.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;/&gt;}}

=== Nemci razotkrivaju Mihailovića ===

{{citiranje|&quot;Podstaknuti delimičnim uspešno vođenim borbama od strane komunista, nacionalni Srbi organizovali su takođe borbene formacije protiv Nemaca.&quot;&lt;ref&gt;OBAVEŠTENJE KOMANDNOG ŠTABA KOMANDANTA SRBIJE OD 16. SEPTEMBRA 1941. KOMANDAMA I USTANOVAMA VERMAHTA O RAZVOJU ORUŽANOG USTANKA - T501 roll 244, frames 334-337.&lt;/ref&gt;|Obaveštenje Komandnog štaba Komandanta Srbije od 16. septembra 1941. o razvoju oružanog ustanka}}

Ubrzo, koncem septembra ili početkom oktobra, Nedića je pozvao Dankelman veoma ljut i pokazao mu [[sastanak u Brajićima|sporazum]] sklopljen između Draže i [[Josip Broz Tito|Tita]]. Dankelman je govorio kako ih je pukovnik Mihailović obmanuo da mu daju slobodu kretanja.

Uskoro su podaci o učešću četničkih odreda u borbama protiv Nemaca postali očigledni, što je demotivisalo predstavnike nemačkog okupatora i kvislinške uprave da idu u pravcu saradnje sa Mihailovićem. Nemački okupator više nije imao poverenja u Mihailovića, naročito nakon što je saveznička propaganda počela da predstavlja Mihailovića kao navodnog vođu otpora u Jugoslaviji. O daljem nepoverenju okupatora i rezervisanosti Nedića prema Mihailovićevom pokretu, Harold Turner je rekapitulirao 3. novembra 1941:

{{citiranje| U međuvremenu je ustanovljeno da se Mihailovićevi odredi pod komandom pukovnika Misite kod Loznice i kapetana Račića kod Bogatića bore zajedno sa partizanima. Zatim da je 28. septembra zaključio sa komunistima pismeni sporazum o zajedničkom isterivanju nemačkih oružanih snaga iz Srbije, odnosno sa Balkana. Pismeni dokazi o saradnji pronađeni su u Kraljevu, Rudniku i Gornjem Milanovcu. (...) General-pukovnik Nedić je zvanično izjavio da izuzev slučaja Mišić više nikada nije posredno ili neposredno pregovarao sa Mihailovićem niti mu slao novac.

U sredu, 29.10.41. pojavio se kod Nedića pukovnik (Branislav) Pantić koji je boravio u Beogradu i po nalogu Mihailovića ponovio predlog o zajedničkoj borbi protiv komunista. Rekao mu je da Mihailović zahteva od Nedića 5.000 pušaka, 500 puškomitraljeza i 100 mitraljeza. Kada je Nedić bez okolišanja odbio taj zahtev kao glup i preteran, Pantić je upozorio Nedića da će se istog dana voditi pregovori preko opunomoćenog komandanta korpusa i da je Mihailoviću za pregovore obećana pratnja do Beograda.&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;/&gt;}}

Naime, deo nemačkih obaveštajnih struktura je smatrao da treba prihvatiti Mihailovićevu ponudu za saradnju sa Nemcima. Tehnički poslovi oko pregovora Draže Mihailovića sa Nemcima povereni su pukovniku Branislavu Pantiću i kapetanu Nenadu Mitroviću. Oni su 28. oktobra 1941. krenuli za Beograd, gde su se susreli sa nemačkim kapetanom [[Josef Matl|Jozefom Matlom]], oficirom vojno-obaveštajne službe Abver ([[Abwehr]]).

O Mihailovićevoj ponudi Matl je izvestio 30. oktobra 1941:

{{citiranje|&quot;Pukovnik Pantić je po nalogu Draže Mihailovića izjavio da Mihailović jamči da će srpski prostor istočno i zapadno od Morave očistiti od komunističkih bandi. Zatim da se on ne povodi nikakvim političkim ciljem i da priznaje činjenicu da je zemlja pobeđena i da Nemci poseduju prava okupatora. Draža Mihailović očekuje da će od trenutka kada on izda odgovarajuće zapovesti svojim odredima biti obustavljene kaznene akcije protiv srpskog stanovništva i masovna streljanja na područjima na kojima se nalaze njegovi četnički odredi. Opšti cilj je da se uspostavi stanje mira i reda kakvi su u okupiranoj Srbiji bilo pre 28.6.41.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_238.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 857.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je smatrao da mu je pregovorima između Mihailovićevih predstavnika i predstavnika nemačkog okupatora ugrožen politički kredibilitet. Prethodno je Nedić odbio nastavak pregovora i materijalnu i vojnu pomoć Mihailovićevom pokretu, što zbog opreza prema Nemcima, osluškujući kakav je njihov stav o saradnji sa četnicima, što zbog bojazni da Mihailovićeva legalizacija kod okupatora može ugroziti njegovu političku poziciju. O ovome je takođe rekapitulirao Harold Turner, 6. novembra 1941:

{{citiranje| Nedić je ponovo odbio pregovore sa Mihailovićem, ali me je zamolio da mu objasnim kakvu igru Nemci igraju sa Mihailovićem. Uveravao sam general-pukovnika Nedića da može biti siguran da opunomoćeni komandant korpusa neće preduzimati nikakve akcije koje bi povredile ličnost ili politiku predsednika vlade Nedića. Njegovo mišljenje o Mihailovićevoj situaciji je sledeće: Mihailović se nalazi neposredno pred uništenjem, pitanje je samo vremena. Sam Mihailović oseća da sve više slabi i želi da dobije u vremenu da bi se spasao, naročito preko zime. On je potpuno nepouzdana ličnost i zato Nedić smatra da nema svrhe pregovarati.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 869-870.&lt;/ref&gt;}}

11. novembra Mihailović se [[sastanak u Divcima|sastao sa Nemcima u selu Divci]], ali su oni odbilil njegove usluge i zatražili razoružanje četnika. Mihailović je odbio da položi oružje, ali je nastavio borbu protiv partizanskog pokreta, što je bilo od nesumnjive koristi nemačkom okupatoru. Našavši se u još težoj situaciji nakon pada partizanske Užičke republike i prelaska glavnine partizanskih snaga u Bosnu i Sandžak, čemu je znatno doprinela Mihailovićeva spremnost da napada partizane u momentu kad oni pokušavaju da suzbiju nemačku ofanzivu, Mihailoviću se ponovo nametnula nužnost saradnje sa kvislinškim strukturama, naročito u kontekstu nemačke spremnosti da ga gone kao odmetnika.

=== Nastavak saradnje sa kvislinškim strukturama, decembar 1941. ===

Uprkos odbacivanju od strane Nemaca, četnici su nastavili saradnju sa Nedićevom vladom. Vredi istaći da Nemci nisu uznemiravali Mihailovićeve četnike nakon njegovog odbijanja da prihvati kapitulaciju na sastanku u Divcima, 11. novembra 1941, dok su četnici izbegavali borbe sa nemačkim okupatorom još pre ovog datuma. Bilo je očigledno da je nemačka ofanziva na Užice zaobišla četničku Vrhovnu komandu i glavninu četničkih snaga na Ravnoj gori. Mihailović je imao informacije iz kvislinških izvora da će nemačke snage nakon okončanja borbi protiv partizana nastojati da eliminišu snage pod njegovom komandom. &quot;Stoga je Draža Mihailović požurio da iskoristi vreme kada ga okupator ne dira i da spasava što se spasti može. Mihailović je napravio plan da veći deo svojih četnika uključi u Nedićeve oružane odrede, da ih legalizuje kod Nemaca, da na taj način očuva svoje ljudstvo i da ga i dalje koristi u borbi protiv partizanskih odreda Srbije. U vezi s tim, Mihailović je na Ravnoj gori, 30. novembra 1941, održao sastanak četničkih komandanata sa teritorije obližnjih okruga (Nemci su već tada bili zauzeli Čačak i Užice, a glavnina partizanskih snaga povukla se u Sandžak).&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/265-267.&lt;/ref&gt;

Zapisnik sa ovog sastanka nije sačuvan, ali o njemu svedoči izveštaj koji je Draži Mihailoviću decembra 1942. poslao poručnik [[Predrag Raković]], komandanta legalizovanog Ljubićkog četničkog odreda, kao i zapisnik sa sudskog saslušanja četničkog majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]], načelnik štaba Požeškog četničkog odreda. On je na suđenju 1946. izjavio:

{{citiranje| Na Ravnoj gori sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima, radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/267.&lt;/ref&gt;}}

Britanski oficir za vezu [[Duane Hudson|Bil Hadson]] je stigao je na Ravnu goru noću između 7. i 8. decembra dok su Nemci vršili [[Operacija Mihailović|ofanzivu na Mihailovićevu komandu]]. On kaže da su se četnici izvukli prelaskom u Nedićeve odrede:
{{citat|&quot;Nisam našao nikakve ostatke Mihailovićevih ljudi, izuzev njega lično i nekoliko oficira. Svi drugi su se pretvorili u Nedićeve ljude i otišli, na potpuno razočaranje Švaba.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin - EMBATTLED MOUNTAIN (Bojovna planina) |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|[[Duane Hudson|Bil Hadson]]}}

Na osnovu odluke četničke Vrhovne komande na Ravnoj gori, četnički odredi pod komandom Draže Mihailovića u čačanskom kraju legalizovali su svoje delovanje u okviru kvislinških formacija početkom decembra 1941. i na taj način su se statusno izjednačili sa tzv. vladinim četnicima, odnosno četnicima vojvode Koste Pećanca. Prethodno, tokom novembra 1941, legalizovan je Jelički četnički odred Miloja Mojsilovića, koji je prethodno priznavao komandu Draže Mihailovića.
O legalizaciji Mihailovićevih četnika u čačanskom kraju nedvosmisleno svedoči izveštaj poručnika [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]], komandanta Ljubićkog četničkog odreda, Draži Mihailoviću iz decembra 1942. Raković navodi da je &quot;posle održane sednice na Ravnoj gori 30. novembra 1941. i prema dobivenim instrukcijama&quot; noću između 30-31. novembra krenuo ka Gornjoj Gorevnici gde se njegov odred od 200 boraca susreo sa 5. dobrovoljačkim odredom, formacijom Srpskog dobrovoljačkog korpusa, pod komandom potpukovnika [[Marisav Petrović|Marisava Petrovića]]. Istog dana Rakovićevi četnici su zamoljen, kako navodi, da sa Ljubićkim četničkim odredom &quot;pođe u pretres terena G. Gorevnice i čišćenje od komunista&quot;, pri čemu su četnici snabdeveni municijom od SDK. Uveče je Raković sa Petrovićem otišao u Čačak gde se susreo sa komandantom SDK, pukovnikom [[Kosta Mušicki|Kostom Mušickim]], koji je bio zapovednik kvislinških snaga u čišćenju zapadne Srbije od preostalih partizanskih snaga..

{{citiranje| &quot;Uglavnom to veče sam sa njima dogovorio da ostanem na terenu sa svojim odredom radi čišćenja terena od komunista, što mi je u stvari i bio zadatak kad sam pošao na svoj teren sa Ravne gore. (...) Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali 'saveznici'.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 766-767.&lt;/ref&gt;}}

Sukladno dogovorima viših instanci, [[Prvi valjevski četnički odred]], čiji je komandant [[Neško Nedić]], izdao je 13. decembra 1941. naređenje za saradnju sa kvislinškim vlastima u borbi protiv partizana:

{{citiranje|
2) Da komandir opštinskih četa stupa u dodir sa postavljenom opštinskom upravom i ne pokazujući ovaj akt saopšti joj da je određen da formira oružane snage na teritoriji opštine koje će služiti kao potpora vlasti radi održavanja mira i poretka a naročito kao oružana snaga za suzbijanje komunista ako se i kad pojave na teritoriji opštine. Ovaj štab će preduzeti sve potrebne mere da ovakav rad bude prećutno odobren i od strane Nedićevih odnosno nemačkih vlasti. 
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
6) Komandiri će narediti svojim seoskim komandirima da odmah otpočnu sa patroliranjem. Ova mera je neophodna jer se komunisti pošto su razbijeni vuku kroz sva sela u bednom stanju i malim grupama a u interesu je naše stvari da ih odmah razoružavamo.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
9) Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. (...) Mi zato ne možemo i nećemo zajedno sa Nemcima, ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. (...) Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo te da nam na proleće ponovo ne ometu naš rad.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 90-91.&lt;/ref&gt;}}

Neposredno nakon odlaska glavnine četničkih snaga sa Ravne gore, pri čemu se većina četničkih odreda legalizovala kod Nemaca integrišući se u kvislinške snage, usledio je napad nemačkih snaga na četničku Vrhovnu komandu na Ravnoj gori. Prema nemačkim izvorima [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova kvislinške vlade i pukovnik [[Kosta Mušicki]], zapovednik kvislinške operativne grupe na području Šumadije i zapadne Srbije, pokušali su da obaveste Mihailovića o nemačkim namerama. &quot;Taj kontakt doveo je Nedića u veoma težak položaj, ali je on uspeo da ubedi Nemce kako za to nije znao i da je Aćimoviću izričito zabranio da ima bilo šta sa 'Mihailovićevim pitanjem'. Ipak, pukovnik Mušicki je uhapšen i ispitivan, ali je Nedić uspeo tokom 1942. da ga oslobodi.&quot;&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, Генерал Драгољуб Михаиловић 1893-1946. Биографија, Београд, 2011, стр. 174.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je uhapšen 9. decembra 1941. upravo zbog pomoći ravnogorskim četnicima. Boravio je izvesno vreme u nemačkom zatvoru. Milan Nedić je 3. decembra 1942. ponovo postavio pukovnika Mušickog za komandanta [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpskog dobrovoljačkog korpusa]].&lt;ref&gt;Mладен Стефановић, Збор Димитрија Љотића 1934-1945, Београд, 1984, стр. 223.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je u istražnom postupku 1946. naveo da je &quot;uhapšen od strane Nemaca i izveden pred ratni sud zbog pokušaja uspostavljanja veza sa Dražom Mihailovićem&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/271, fus. 67.&lt;/ref&gt;

Nemački napad na Mihailovićev štab i delove njegovih snaga koje nisu legalizovane, u rejonu Ravne gore i u nekim okolnim selima, započeo je 6. decembra 1941. i trajao je dva dana. Mihailović je uspeo da izbegne hvatanje u Struganiku i da se skloni, nakon čega se nekoliko meseci skrivao u različitim delovima zapadne Srbije. Major kvislinške žandarmerije [[Milan Kalabić]], zapovednik dela kvislinških snaga u zapadnoj Srbiji, otac Mihailovićevog bliskog saradnika [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]], pomagao je Mihailoviću obaveštavajući ga o nemačkim poterama.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 180.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom krajem 1941. i tokom 1942. ==

{{citat|Onima u Upravi grada reći da nemilosrdno raščišćavaju sa komunistima.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_72.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Depeša Draže Mihailovića od 17. aprila 1942. godine}}

=== Legalizacija četničkih odreda ===

[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]

{{citiranje|Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 280.&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji četnika Draže Mihailovića}}

Početkom 1942. godine Mihailović je gonjen od strane Nemaca prešao u [[Sandžak]] pa u Crnu Goru, u zonu pod italijanskom okupacijom. Do početka 1942. godine &quot;ravnogorski pokret istopio se u redovima Nedićeve milicije i konačno se ponovo pojavio, umanjen, u Crnoj Gori.&quot;&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin, BOJOVNA PLANINA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt; U Srbiji su kod kvislinške uprave ostali legalizovani mnogi četnički komandanti:

* [[Predrag Raković]] (Ljubićki četnički odred)
* [[Vučko Ignjatović]] (Požeški četnički odred)
* [[Miloš Glišić]] (Požeški četnički odred)
* [[Manojlo Korać]] (Užičko-požeški četnički odred)
* [[Nikola Mladenović]] (Crnogorski četnički odred)
* [[Radovan Stojanović]] (Takovski četnički odred) 
* [[Vojislav Pantelić]] (Jadarski/Podrinski četnički odred)
* [[Živojin Lazović|Živan Lazović]] (u beogradskom okrugu) 
* [[Borivoje Rajković]] (u Kosjeriću) 
* [[Miloje Mojsilović]] (Jelički četnički odred)
* [[Dušan Smiljanić]] (Gružanski četnički odred)
* [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljuba Jovanović Patak]] (komandant Srpske državne straže u Zaječaru)
* [[Nikola Kalabić]], i dr.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/270.&lt;/ref&gt;

Četnički odredi postali su integralni dio njemačke okupacione uprave. Nemački popis glavnih vladinih legalnih odreda od [[15. 5.|15. maja]] 1942, pod rednim brojevima 1 do 18 navodi [[Dimitrije Ljotić|Ljotićeve]] odrede, od 19 do 39 su Mihailovićevi, a od 40 do 100 [[Kosta Pećanac|Pećančevi]]. Mihailović je uspostavio veze sa Nedićevim komandantima [[Milan Kalabić|Milanom Kalabićem]], [[Radovan Stojanović|Radovanom Stojanovićem]] i drugima, radi borbe protiv partizana u Srbiji u toku zime 1941/42. i proleća 1942. godine.&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt;

=== Dejstva legalizovanih odreda ===
[[Datoteka:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|minijatura|Četnički odred Draže Mihailovića koji osigurava logor na Metinom brdu.]]
Iako legalizovani kod [[Wehrmacht]]a, ovi odredi su i dalje od Mihailovića primali naređenja, a od Nemaca oružje, hranu i odeću. Oni su, zajedno sa Nemcima, učestvovali u operacijama protiv preostalih partizanskih odreda u Srbiji, te hvatali i ubijali pripadnike [[narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|pokreta otpora]].&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt; Uspostavljeni sistem dvostrukog opštenja omogućavao je, na jednoj strani, nemačku nominalnu komandu, a na drugoj povinovanje Mihailovićevim tajnim instrukcijama. Uključivanjem Mihailovićevih četnika u [[Srpska državna straža|Srpsku državnu stražu]] narastalo je i nemačko nepoverenje u pouzdanost jedinica koje su naoružavali. Po riječima [[Branko Petranović|Branka Petranovića]]: &quot;Nedić je dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika Narodnooslobodilačkog pokreta, a Mihailović je spasavao odrede od uništavanja u jeku zime, progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;

Tokom decembra 1941. i početkom 1942. zabeleženi su brojni primeri zločina i represalija u zapadnoj Srbiji, naročito u čačanskom, požeškom i užičkom kraju koje su združeno sprovodili legalizovani Mihailovićevi četnici, četnici [[Koste Pećanca]], [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpski dobrovoljački korpus]] i kvislinška žandarmerija ([[Srpska državna straža]]). Krajem 1941. i početkom 1942. su kulminirali [[Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.|četnički zločini nad partizanima]] i njihovim simpatizerima. Okružno načelstvo u Kragujevcu je 14. februara 1942. izvestilo da se u odredima Nedićeve vlade nalazi &quot;poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima.&quot; Dalje se ističe da Dražini ljudi imaju ličnu mržnju protiv komunista i da &quot;stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-214.&lt;/ref&gt;

U proleće i leto 1942, kada su znatne nemačke snage bile angažovane u Bosni u borbama protiv NOVJ, brojno stanje legalizovanih četnika u Srbiji je kontinuirano raslo. [[30. 4.|30. aprila]] [[1942]]. četnički komandanti [[Neško Nedić]] i Vojislav Popović šalju izveštaj Draži Mihailoviću o uspešnoj legalizaciji i naoružavanju četničkih odreda:

{{citiranje|Posle legalizacije raspoređeni: kapetan Komarčević, poručnik Radosavljević i ja u Zaječar. Poručnik Obradović u Knjaževac. Poručnik Aleksić u Zlot. Kapetan Marić u Žagubicu. Čika Sveta još nije pušten. [...] Komandant okružne straže u Zaječaru major Ljuba Jovanović radi dobro. Planove o fortifikaciji državne straže u opšte poslaćemo uskoro. Za sad Nemci dodelili graničnoj straži ovog okruga 32 mitraljeza sa po 1000 metaka i osam stotina pušaka sa po 100 metaka — sve englesko oružje. Molimo instrukcije i imena naših ljudi na ovom terenu kao i centar najlakše i najbrže veze sa vama.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_79.htm |title=Izvod iz knjige poslatih i primljenih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 25. aprila do 3. maja 1942. godine |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

U junu 1942. broj legalizovanih četnika u Srbiji iznosio je 11.300. Nemci su sa nepoverenjem posmatrali činjenicu da kvislinške formacije neprestano narastaju popunjavanjem iz četničkih redova. Nosili su se mišlju da znatno smanje brojno stanje legalizovanih četnika; međutim, Nemci nisu imali dovoljno sopstvenih snaga u Srbiji kojima bi zamenili četnike, koji su im činili značajnu uslugu u progonu pripadnika, grupa i odreda NOVJ u Srbiji.

[[18. 8.|18. avgusta]] 1942. Draža Mihailović je naredio pukovniku [[Dragoslav Pavlović|Dragoslavu Pavloviću]], delegatu Vrhovne komande JVuO na terenu Zlatiborskog korpusa, da uništava &quot;komuniste&quot; pomoću legalizovanih odreda:

{{citat|Ne dozvoliti da se komunisti ustale ma u kom srezu. Prenesite naređenje da se sa komunistima raščisti u Rasinskom i Kruševačkom srezu. Pomoću legalizovanih odreda a koji su naši.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_149.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Par dana kasnije, general Mihailović naređuje da svi legalizovani odredi &quot;najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama&quot;:
{{citiranje|Raspis svima: Saopštite svima legalizovanim odredima sledeće: Mnogi legalizovani odredi zaboravili su da je sada rat i da je njihova legalizacija samo maska za podzemni rad. Novac i ugodan život raznežio je mnoge koji misle da tako sačekaju kraj rata pa da posle samo izvlače koristi. Neka se zna da se o svakom vodi računa. Naređujem da svi legalizovani odredi najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama. Dalje da naše šumske odrede pomažu na svakom koraku novcem, hranom, municijom, oružjem kao i u izvođenju organizacije i propagande.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/114.htm |title=Izvod iz knjige poslatih depeša Draže Mihilovića u avgust 1942 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Raspis Draže Mihailovića od 21. avgusta 1942.}}

=== Zahlađenje odnosa i prekid saradnje ===
Nemački okupator je sredinom 1942. postepeno započeo proces razoružavanja legalizovanih četnika. Istovremeno, i četnički vođa Draža Mihailović uviđa da legalizacija ima i svojih loših strana. 2. septembra 1942. Draža Mihailović poziva svoje legalizovane četnike sa područja Valjeva da se vrate u šume:

{{citat|Legalizacija izgleda da je škodljiva za našu organizaciju, ljudi se uspavaju. U Valjevskom kraju Ljotić, Pećanac i Nemci vršljaju. Neka Neško i Voja preduzmu sve da se što pre bilo legalno ili ilegalno vrate na svoj teren. Novaca imam, nemojte da plate Nedićeve vezuju rad.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_163.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Major [[Zaharije Ostojić]] u referatu od 4. septembra naglašava da je zbog legalizacije &quot;borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi&quot;, a nisu bili retki ni &quot;prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

Obzirom da nije više bilo potrebe za gušenjem ustanka, okupator je proces razoružavanja legalizovanih četnika u znatnoj meri okončao do kraja 1942. kada je praktično rasformirana formacija pod komandom Koste Pećanca, a legalizovani ravnogorski četnici su se jednim delom ponovo našli u ilegalnom statusu, tj. u šumi, a manjim delom su inkorporirani u Srpsku državnu stražu. Ovo je doprinelo ponovnom jačanju organizacije Draže Mihailovića.

7. novembra 1942. godine Draža Mihailović je raspisom svima u Srbiji izdao naređenje za [[građanska neposlušnost|građansku neposlušnost]]:

{{citat|Proglašavam građansku neposlušnost prema okupatorskim vlastima i prema svima vlastima koje su u saradnji sa okupatorom. Za seljake: da više ne daju ni trunku namirnica ni stoke. Da više ne priznaju opštinske uprave. Jedina vlast u selima biće četnička. Predsednicima opština i opštinarima narediti da odmah podnesu ostavke a drugi se ne smeju primiti. Naterati ih da pobegnu u šumu. Naterati ih svima sredstvima da izvrše ova naređenja. Najstariji četovođa je kdt sela. Predsednik opštine i odbornici ako se plaše, neka dadu svoje. Neka se sve sakriva i neka građanska neposlušnost plane jednovremeno u svim selima od 12. o.m. Činovnici sviju struka neka sabotiraju rad, i sve natraške rade što je na štetu neprijatelja i Nedićevog upravnog sistema, činovnici da znaju da će veštim sabotiranjem i naopakim radom mnogo doprineti pobedi. Radnicima preporučiti sabotažu u svakom pogledu. Građanskom življu preporučiti prezir okupatora i svih onih koji za njega rade.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 299, reg. br. 14/1: knjiga predatih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 7. do 23. novembra 1942&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović|Draža Mihailović]]}}

Vredi napomenuti da Nemci 1942. nisu mnogo toga učinili na pacifikaciji Mihailovićevih četnika koji nisu bili legalizovani. Legalizacija većeg dela Mihailovićevih snaga 1942. omogućila je ovom korpusu da izbegne uništenje koje je bilo vrlo izvesno krajem 1941. i da nastavi borbu protiv partizana koje su četnici Draže Mihailovića smatrali najznačajnijim neprijateljem, nadajući se da se partizanski pokret neće više reorganizovati i oporaviti.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/272-273.&lt;/ref&gt;

=== Saradnja četnika iz istočne Bosne sa Nedićem i Nemcima ===
{{main|Borbe za Istočnu Bosnu 1942.}}

Major [[Jezdimir Dangić]] spadao je u red četničkih komandanata koji se nisu u potpunosti podvrgli komandi pukovnika Draže Mihailovića, iako su bili pod njegovim rukovodstvom. Mada je komandno bio podređen Draži Mihailoviću, Dangić je paralelno blisko sarađivao sa Milanom Nedićem. Dangićeva saradnja sa kvislinškom upravom u Srbiji datira još iz vremena Saveta komesara [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]]. Zapravo, Dangić je još sredinom maja 1941. pristupio kvislinškoj Srpskoj žandarmeriji. Međutim, 16. avgusta 1941. Dangić je prešao u istočnu Bosnu gde je na osnovu uputstava Draže Mihailovića uspeo da stavi pod svoju komandu i reorganizuje sve pročetničke grupe. Uspostavljanjem kvislinške vlade Milana Nedića, 29. avgusta 1941, Dangić započinje blisku saradnju sa Nedićem. U međuvremenu su Dangićevi četnici počeli da trpe poraze u sukobima sa partizanima, a nametnuta im je i borba sa ustašama. Usled bojazni od uništenja Dangić intenzivira saradnju sa Nedićem od koga dobija preporuku za sastanak sa Nemcima u Beogradu. Draža Mihailović je znao za Dangićevu nameru da se sastane sa Nemcima, što je odobrio.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, Beograd, 1979.], str. I/274-276.&lt;/ref&gt;

General [[Paul Bader]], vojnoupravni komandant Srbije, razgovarao je u Beogradu sa Milanom Nedićem, 19. januara 1942. Glavna tema razgovora ticala se mogućnosti saradnje sa četnicima Jezdimira Dangića. Bader iznosi da je Nedić na sastanku iskazao vrlo povoljno mišljenje o ovoj mogućnosti i Dangiću kao savezniku:

{{citiranje| Nedić je još jednom preuzeo izvesno jemstvo za Dangićevu iskrenost i vernost, a za sebe lično je tvrdio da će i on nepokolebljivo stajati uz Nemačku. Nedićeva izlaganja bila su duboko ozbiljna i, kako izgleda, intimno iskrena.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/279.&lt;/ref&gt;}}

Dangić je stigao u [[Beograd]] 31. januara 1942. sa nemačkim pukovnikom Erihom Kevišem (Erich Kewisch), načelnikom Operativnog štaba nemačkog oponomućenog komandanta u Srbiji, i Perom Đukanovićem, članom četničke Privremene uprave u istočnoj Bosni.

Dangić je bio spreman priznati nemačku vojnu upravu u istočnoj Bosni, i boriti se protiv partizana. Za uzvrat je tražio da ustaške i domobranske jedinice napuste taj prostor. Prilikom prvog razgovora Nedić i Dangić su zaključili da se mir u Istočnoj Bosni može uspostaviti samo suradnjom četnika sa [[Wehrmacht]]om.

[[Datoteka:Mihailovićevi oficiri sa Nemcima.jpg|minijatura|Dangić i drugi četnički oficiri na pregovorima sa Nemcima u Beogradu.]]

O ovim pregovorima govori izveštaj Opunomoćenog komandanta u Srbiji od 5. februara 1942. komandantu oružanih snaga na Jugoistoku o toku pregovora s četničkim majorom Dangićem u Beogradu:

{{citiranje| Iz tog razgovora proizašla je principijelna saglasnost u pogledu naimere da se u istočnoj Bosni, a samim tim i u Srbiji, uspostavi mir, da se prestane s masovnim ubijanjem, kao i jasno saznanje da bi se to moglo ostvariti samo u saradnji nemačkih oružanih snaga sa Dangićem. Dangić je pri tom izjavio da bi se sa svojim ljudima i pri jednom opštem ustanku na Balkanu i iskrcavanju Engleza nepokolebljivo verno borio na nemačkoj strani. On je pri tom izražavao, čak, svoje uverenje da bi samo nemačka pobeda mogla Srbiji da obezbedi pripadajući položaj na Balkanu, dok bi pobeda boljševizma značila uništenje svakog naroda, pa, dakle, i srpskog. Da Nedić zastupa isto mišljenje poznato je.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_2.pdf  Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 111.&lt;/ref&gt;}}

Nemački general Bader, opunomoćeni zapovednik Srbije, bio je spreman prepustiti Dangiću osiguranje graničnih kotareva NDH na prostoru koji omeđuju reke [[Sava]], [[Drina]] i [[Bosna]], ali je za bilo kakvu promenu statusa istočne Bosne bila neophodna saglasnost [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]].

[[2. 2.|2. februara]] [[1942|1942.]] nemački general Bader je pozvao predstavnike NDH, ministra [[Vjekoslav Vrančić|Vjekoslava Vrančića]] i [[hrvatsko domobranstvo|domobranskog]] pukovnika [[Fedor Dragojlov|Fedora Dragojlova]] u Beograd, na pregovore sa Dangićevim izaslanicima. Dangić je bio spreman priznati nemačku komandu, a uslovno i suverenost NDH. Predstavnici NDH su odbili bilo kakvu mogućnost prepuštanja vlasti četnicima u istočnoj Bosni i pregovori su okončani bez rezultata. Ovo je rezimirao Paul Bader:

{{citiranje| Dakle, nije uspelo da se hrvatski zastupnik ubedi u to da bi jedno neznatno odstupanje od hrvatskih suverenih prava, pod mojom komandom, bilo za zemlju i za prestiž hrvatske države bolje nego jedan uspeli ustanak, koji bi mogao ovladati najvećim delom zemlje i koštati stotine hiljada ljudskih života. Zbog toga mi je izgledalo besciljno da nastavim dalje razgovore sa Dangićem.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_23.htm Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 143-146.&lt;/ref&gt;}}

O pregovorima Jezdimira Dangića sa predstavnicima nemačkog okupatira i kvislinške vlade bila je obaveštena i četnička Vrhovna komanda, odnosno Draža Mihailović, zahvaljujući izveštaju poručnika Slobodana Vranića, koji je bio obavešten od strane učesnika o sastanku u kvislinškom Ministarstvu unutrašnjih poslova 1. februara 1942, na kojima je predlagano inkorporiranje istočne Bosne kvislinškoj tvorevini u Srbiji. Nakon što se predstavnici NDH nisu složili sa menjanjem granica, Dangić i predstavnici Nedićeve vlade su se složili da će se &quot;ovo pitanje za izvesno vreme, a najdalje za mesec dana ponovo staviti na dnevni red&quot;. U Vranićevom izveštaju se ističe da &quot;okupator pomaže našu borbu&quot;, aludirajući na borbu četnika u istočnoj Bosni protiv snaga NOP-a, i dodaje se da je odlučeno da bosanski četnici &quot;iz Srbije dobiju pomoć u ljudstvu i materijalu&quot;, uz posredstvo Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_56.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 151-154.&lt;/ref&gt;

Dangićevi kontakti sa nemačkom obaveštajnom službom nisu prekinuti posle prvih pregovora u Beogradu koji nisu dali rezultate zbog protivljenja NDH, iako četnici pod njegovom komandom i dalje nisu istupali protiv nemačke oružane sile. Dangić je i nakon toga nastavio da održava kontakte i saradnju sa kvislinškim formacijama u Srbiji i okružnim načelnicima u severozapadnoj Srbiji. Dangić je tokom februara i marta nekoliko puta lično dolazio u Beograd i sastajao se sa Milanom Nedićem. Nemci su se počeli pribojavati, zbog njihovog neispunjenja Dangićevih bezbednosnih očekivanja, da će italijanska Vrhovna komanda na Dangićev poziv odlučiti da italijanska vojska zauzme istočnu Bosnu. Kako bi preduhitrili ovakvu mogućnost, Nemci su u noći 11-12. aprila 1942. uhapsili Dangića u Rogatici i prebacili ga u Beograd, a potom sproveli u zarobljeništvo.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/283-284.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1943. ==

General Mihailović je [[2. 3.|2. marta]] 1943. godine, u jeku [[operacija Weiss|četvrte neprijateljske ofanzive]], naredio svim svojim komandantima u Srbiji uništenje komunista uz pomoć [[Srpska državna straža|Nedićeve policije]]:
{{citat|Komunista je u Srbiji ostalo vrlo malo. U Zapadnoj Bosni uništavamo ih svakoga dana. U ljutoj nevolji drug Tito poziva na ustanak i zbog toga su se povampirile pojedine grupice. Zato najenergičnije zahtevam i naređujem da svaki na svojoj teritoriji uništi i poslednje ostatke komunista i izvesti me do 25 marta o izvršenju. Dokažite tim lupežima da u narodu nemaju nikoga i da im je jedino oružje bilo laž i propaganda. Skrećem pažnju da ima prostorija gde su komandanti na svom mestu i da nema nijednog komuniste. Za ovo uništenje iskoristiti Srpsku državnu stražu do maksimuma, jer komunisti rade protiv nas u Gestapou.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Mihailovićeva depeša 921 od 2. marta 1943.}}

General Milan Nedić je generala Mihailovića smatrao velikim rivalom, stoga mu je odgovaralo što se štab Draže Mihailovića godinu dana, od maja 1942. do juna 1943, nalazio van teritorije Srbije, u okolini Kolašina. Iako Nediću nije odgovaralo da se organizacija Draže Mihailovića intenzivno širi po Srbiji od kraja 1942, nije ništa činio kako bi se angažovao u hvatanju Mihailovića i njegovog štaba nakon Mihailovićevog povratka u Srbiju.

{{citiranje|Kraj kvislinških vlasti u Sopotu sedi komandant sreza kosmajskog, sa dugom kosom i bradom, a svoje komandante mesta i četovođe doziva u sresko mesto radi dogovora. [...] Obična je stvar da komandanta sreza prate žandarmi iz SDS-a. Vrlo je česta pojava da se skoro svaki od starešina, a naročito Obradović i Nikolić, čak i Soluncima i članovima Narodnih ravnogorskih odbora, obraćaju rečima: Jebem vam majku partizansku, svi ste vi partizani, sve ću vas pobiti i poklati.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga I, Beograd 1999., str 312-313.&lt;/ref&gt;|Četnički izveštaj iz sredine 1943. godine o stanju Gorske kraljeve garde}}

Prema tvrdnjama [[Boško Kostić|Boška Kostića]], sekretara [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]], Ljotić je u drugoj polovini 1943. pokušao da ugovori sastanak sa Mihailovićem, ali je to Mihailović odbio računajući na negativnu reakciju emigrantske vlade.

18. novembra 1943. britanski potpukovnik Koup (Cope) izveštava pretpostavljene da je od Mihailovićevog [[Radoslav Đurić|majora Đurića]] obavešten o saradnji četnika sa Nedićevom vladom. Potpukovnik Koup izveštava da većina ljudi pod Đurićevom komandom neće tolerisati ovu saradnju, neće se boriti protiv partizana u savezu sa Nedićem, i da je Đurić, uprkos suprotnim Mihailovićevim naređenjima, već kontaktirao lokalne partizane.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_48.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

Na sednici Nedićeve vlade, 25. novembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića zaključeno je sledeće:

{{citiranje| U pogledu akcije DM može se kao bitno naglasiti sledeće: lojalan stav prema okupatorskim i srpskim vlastima, njihovim organima i njihovim oružanim odredima. Beskompromisna borba protiv komunista, svuda gde se god susretnu. U nekim okruzima i aktivna saradnja sa nemačkim i našim predstavnicima prilikom borbi protiv komunista.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/223-224.&lt;/ref&gt;}}

Na sednici vlade, 3. decembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića ponovljena je povoljna konstatacija:

{{citiranje| Veoma je karakteristično da su u protekloj nedelji sa odredima DM na uništavanju komunista sarađivale i jedinice SDS, kao i dobrovoljački odredi, među kojima do sad nije bilo nikakvih nepotrebnih incidenata.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;/&gt;}}

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1944. ==
{{main|Bitka za Srbiju 1944.|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}

{{citiranje|Političku slogu Nedić-Draža Mihajlović treba posmatrati kao činjenicu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.org/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}

U vreme nešto intenzivnijih sukoba između četnika Draže Mihailovića i snaga nemačkog okupatora u pojedinim delovima Šumadije, naročito u kragujevačkom i mladenovačkom okrugu, od sredine februara do kraja maja 1944, dolazi do jednog naizgled paradoksalnog sastanka. Naime, u prvoj polovini marta 1944. u selu Vranići pokraj Čačka došlo je do sastanka između generala [[Miroslav Trifunović|Miroslava Trifunovića]], istaknutog člana Vrhovne komande JVuO, i predstavnika nemačkog okupatora Šterkera, na kome se razgovaralo o mogućnosti sporazuma između okupatora i četnika Draže Mihailovića u pogledu borbene saradnje protiv NOVJ, što bi podrazumevalo i naoružavanje četnika. Sastanku je prisustvovao i [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova u kvislinškoj vladi Milana Nedića.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/325.&lt;/ref&gt;

O spremnosti kvislinških struktura na saradnju sa četnicima Draže Mihailovića svedoči i tekst Božidara Nedića, brata generala Milana Nedića, objavljen u listu ''Novo vreme'', 24. marta 1944. u kom se ističe jasan zaključak:

{{citiranje| Kažite svakom ko vam kaže da ima još nedićevaca, dražinovaca, ljotićevaca da je to laž, jer od danas ima samo Srba, s jedne, i komunista, s druge strane.&lt;ref&gt;Milan Borković, n.d., str. II/326.&lt;/ref&gt;}}

11. aprila 1944. godine Nojbaher je razgovarao sa generalom Hansom Felberom, a potom i sa Nedićem, o odnosu prema prema četnicima Draže Mihailovića. Nakon razgovora Felber je 12. aprila izvestio Komandu Vermahta:

{{citiranje|&quot;U jučerašnjem razgovoru ministar-predsednik Nedić je saopštio gospodinu poslaniku Nojbaheru o dosadašnjem toku njegovih 'pregovora' sa Dražom Mihailovićem sledeće: 
# Nedić je poručio D. M. da je nacionalno jedinstvo pred komunističkom opasnošću životna potreba svih Srba. 
# Pretpostavka za saradnju je da odredi D. M. potpuno obustave sve akcije ne samo protiv Nemaca već i protiv Nedićevih vlasti. 
# Najbolje bi bilo kad bi D. M. napustio zemlju, ali Nedić je saglasan da i dalje trpi njegov (Dražin) boravak u šumi, kao i brojno ograničenu gardu, za čije bi se izdržavanje sam Nedić brinuo. 
# Tajne pregovore, bez znanja nemačkih službenih mesta, on (Nedić) odbija. Svi njegovi predlozi bili bi dati pod uslovom da Nemci na njih pristanu.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_62.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Krajem aprila 1944. u selu Trbušanima pokraj Čačka ponovo je došlo do sastanka četnika Draže Mihailovića sa Milanom Aćimovićem i nemačkim predstavnikom Šterkerom. Izaslanici Draže Mihailovića na ovom sastanku su, sem generala Trifunovića, bili dr [[Živko Topalović]] i kapetan [[Predrag Raković]]. Na sastanku su četnički predstavnici podneli zahteve o potrebi u oružju i municiji.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/327.&lt;/ref&gt;

Početkom maja 1944. [[Dimitrije Ljotić]], šef fašističke organizacije [[Zbor]], pokrenuo je inicijativu za saradnju sa snagama Draže Mihailovića. Ljotić i njegov sekretar [[Boško Kostić]] susreli su se 17. maja 1944. u selu Brđani kod Gornjeg Milanovca sa generalom Miroslavom Trifunovićem. Razgovori su trajali tri dana.&lt;ref&gt;Kosta Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 380.&lt;/ref&gt; Prethodno je ljotićevski list ''Srpski narod'' objavio je 6. maja 1944. tekst u kome se ističe spremnost na saradnju sa četnicima:

{{citiranje|'''SKUPLJANJE NACIONALNIH SNAGA''' Nacionalni četnici su se u velikom broju stavili pod nemačku komandu za borbu protiv Titovih bandi. Četnici se bore rame uz rame sa odredima Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Usled boljševičke opasnosti okupile su se na taj način sve nacionalne snage srpskog naroda za zajedničku borbu protiv glavnog neprijatelja – boljševizma.}}

Prema sećanju Boška Kostića, objavljenom 1949, na sastanku između Ljotića i Mihailovićevih predstavnika dogovoreno je sledeće:

{{citiranje| Rezultat tih razgovora bio je sledeći: zajednička borba protiv komunizma; organizacija DM ostaje potpuna; sporazumno sa DM postavljanje okružnih i sreskih načelnika; četnici DM neće napadati nedićevce; u svim bitnim stvarima Nedić ima da se sporazume sa DM, nače, u ostalim stvarima Nedićeve odluke imaju se izvršavati; DM prima u načelu izdržavanje u novcu i namirnicama od Nedićeve vlade u kom cilju (DM) saopštava vladi svoj normalni sastav; DM ima svog delegata kod Nedića; regrutovanju za Nedićeve oružane jedinice neće se činiti nikakve prepreke od strane DM; zajednički antikomunistički front u srpstvu izvan Srbije, Nedić će odmah potpomoći stvaranje četničkih odreda radi čišćenja Srema od komunizma, u kom cilju će pomoći u oružjem, municijom i ostalom spremom do 4.000 ljudi.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/327-328.&lt;/ref&gt;}}

=== Sporazum Nedića i Mihailovića ===
{{main|Durmitorska operacija|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}
{{citiranje|Nemačka komanda javlja, da je Nedić ponudio, nakon upada komunista u Srbiju, u ime veoma ozbiljno ugoženog Srpstva, vojnu saradnju svih srpskih snaga. Nedić je naglasio, da on takođe službeno govori i u ime Mihailovića, koga je nedavno posetio. Od nemačkih vojnih vlasti zatražio je dozvolu, da odmah formira srpsku vojsku u snazi od 50 000 boraca, koja bi se regrutovala iz četničkih jedinica. Komanda Vermahta za Jugoistok, posle razgovora sa Hermanom Nojbaherom, rešila je da se izađe u susret Nedićevoj molbi.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta |title=Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta |publisher=Scribd.com |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 17. avgusta 1944.}}

Draža Mihailović i Milan Nedić sastali su se 12. i 13. avgusta 1944. u selu [[Ražana]] pokraj Kosjerića. Na sastanku su prisustvovali četnički komandanti: pukovnik [[Luka Baletić]], potpukovnik [[Mirko Lalatović]], major [[Dragoslav Račić]], major [[Nikola Kalabić]], a od Nedićevih saradnika: [[Dragomir Jovanović|Dragi Jovanović]], šef kvislinške policije i upravnik grada Beograda, kao i general [[Miodrag Damjanović]], šef Nedićevog kabineta.

Sastanak je ugovorio, kako je priznao pred istražnim organima 1946, Dragi Jovanović. On se prethodno u Aranđelovcu sastao sa četničkim komandantima Račićem, Kalabićem i [[Neško Nedić|Neškom Nedićem]]. Na sastanku je dogovoreno da se radi na susretu Nedića i Mihailovića u cilju objedinjavanja antikomunističkih snaga. Jovanović se potom vratio u Beograd gde je dobio Nedićevu saglasnost za organizovanje sastanka sa Mihailovićem.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића 1941-1945, Београд, 1979, стр. 311-312.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se u istrazi 1946. prisetio ovog sastanka:

{{citiranje| Susret, kako između mene i Draže, tako i ostalih oficira, bio je srdačan i prijateljski. Sećam se da sam se sa Kalabićem poljubio, a on mi je rekao: 'Zaštitniče moga jadnog oca!', stavljajući mi glavu na grudi. Draža je tražio od mene da mu izložim opštu situaciju i razvoj budućih događaja. Ja sam mu kazao da Nemci propadaju i da će morati uskoro da se povuku iz zemlje. Predočio sam mu opasnost od komunista koji nadiru sa sviju strana, pa je stoga potrebno da se obrazuje jedan srpski front od mojih odreda i četničkih, pa da ujedinjeni brzo i efikasno spasimo Srpstvo i Srbiju od komunističkih upada. Draža me je saslušao i prihvatio moj predlog.  Sporazumeli smo se da oružje i municiju izdejstvujemo preko Nemaca, pošto će na tome raditi Raković. U pogledu novca, bilo je odlučeno da moja vlada mesečno daje po 100 miliona dinara. '''Dalje smo se sporazumeli da se sve oružane formacije vlade stave pod komandu Draže Mihailovića radi koordinacije u borbi protiv komunista.'''&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 389, фус. 79.&lt;/ref&gt;}}

{{citiranje|
* Vlada stavlja odmah na raspoloženje generalu Draži Mihailoviću za plate oficirima, podoficirima i ostalima 10 miliona dinara, s tim da prestane pljačkanje državnih pošta i ostalog.
* General Nedić, odnosno vlada, preuzimaju na sebe obavezu da kod Nemaca izdejstvuje odmah 30.000 pušaka, 3 miliona puščanih i mitraljeskih metaka, 500 puško-mitraljeza i 500 bacača granata.
* General Mihailović garantuje Nediću, a ovaj preuzima obavezu pred Nemcima, da se ovo oružje neće ni u kom slučaju upotrebiti protiv Nemaca.
* Nedić i vlada, voljni su, ukoliko okupator dozvoljava, da se i sve oružane formacije vlade radi koordiniranja akcije protiv komunista, stave pod komandu Draže Mihailovića.
* Vlada je voljna, ukoliko dobavi, da mu odmah stavi na raspoloženje i neodređeni broj uniformi i obuće!|Tačke sporazuma Nedića i Mihailovića od avgusta 1944.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;}}

=== Nemačka ocena Mihailovića ===
[[Datoteka:First Vrede sa četnicima.jpg|thumb|Nemački kapetan Wrede i četnički komandanti [[Nikola Kalabić]], Dragoslav Račić i [[Neško Nedić]], nakon potpisanog sporazuma o zajedničkoj borbi protiv partizana, u Topoli 11. avgusta 1944. (''nemački izvor'')&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_536.jpg Wredeova zabeleška str.1]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_537.jpg Wredeova zabeleška str.2]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_538.jpg Wredeova zabeleška str.3]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_539.jpg Wredeova zabeleška str.4]&lt;/ref&gt;]]

Neposredno uoči sastanka između Nedića i Mihailovića, u Topoli se 11. avgusta 1944. odigrao sastanak između predstavnika nemačke komande Jugoistoka i predstavnika Draže Mihailovića, na kome je major [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] [[Dragoslav Račić]] uverio nemačke predstavnike u spremnost na saradnju Mihailovićevog pokreta sa nemačkim okupatorom:

{{citat|Politička usmerenost [[Dragoljub Mihailović|Draže Mihailovića]] i njegovog pokreta potpuno se izmenila. Oni predlažu stvaranje jednog nacionalnog fronta koji bi obuhvatio Srpsku državnu stražu, Srpski dobrovoljački korpus, formacije Draže Mihailovića i sve nacionalne snage koje su protiv komunizma. Pokret Draže Mihailovića je spreman da u celosti ide u ovaj front. Glavni zadatak je opšta mobilizacija i stvaranje jedne srpske nacionalne armije za uništenje komunizma u Srbiji. Kada komunizam u Srbiji bude pobeđen, pokret Draže Mihailovića je spreman da se, po naređenju nemačkog vođstva, angažuje na Balkanu i svuda drugde.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_11.8.1944 Nemački zapisnik sa pregovora sa četnicima 11.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1069.&lt;/ref&gt;}}

Na istom sastanku, kapetan knez Vrede (Rittmeister Fürst Wrede) je sumirao predloge predstavnika Draže Mihailovića na sledeći način:
{{citiranje|1. DM želi da razgovara sa opunomoćenikom [[adolf Hitler|firera]] za jugoistočni prostor.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
2. On teži okupljanju svih nacionalnih srpskih snaga.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
3. Mobilizacija i naoružavanje svih za oružje sposobnih Srba za borbu protiv komunizma. Naoružavanje i vođstvo pod nemačkim Vermahtom.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
4. DM moli da sam ostane u ilegali.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
5. Pripadnici DM-pokreta ne treba da budu u nemačkim uniformama.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1070.&lt;/ref&gt;}}

[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|thumb|175px|Nemački vođa [[Adolf Hitler]] smatrao je Mihailovića prevrtljivim i dopuštao samo taktičku saradnju.]]
Sledeće sedmice, 18. avgusta je održan sastanak na najvišem nivou u nemačkoj komandi Jugoistoka. Tu su još jednom sumirani Mihailovićevi predlozi:

{{citiranje|
a) Bezuslovno obećanje, da nijedan nemački vojnik neće biti napadnut od četnika. Davanje talaca.
&lt;br /&gt;
b) Zajednička borba isključivo protiv komunista u cilju uspostavljanja mira i reda. Nemci i četnici ne moraju biti neprijatelji.
&lt;br /&gt;
c) Neprijatelj br. 1 su komunisti i svi oni koji ih podržavaju ili ne sadejstvuju u borbi protiv komunista.
&lt;br /&gt;
d) Draža Mihajlović moli, da ga se privuče organizovanju Srpskog dobrovoljačkog korpusa i organizovanju Dobrovoljačkog korpusa.
&lt;br /&gt;
e) Bilo kakva veza s partizanima je nemoguća.
&lt;br /&gt;
f) Draža Mihailović moli da se stvori prijateljskije raspoloženje, da bi se oslobodilo četnike, koji su uhapšeni u Srbiji, bez posredovanja četnika.
&lt;br /&gt;
g) U slučaju invazije nema borbe protiv Nemaca. Borba protiv komunista će se produžiti. Četnici hoće da spreče vezu partizana s invazionim trupama.
&lt;br /&gt;
h) Draža Mihajlović nema veze s Englezima. On i ne želi više da je ima, odgovarajući engleskom držanju prema srpskom narodu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072.&lt;/ref&gt;}}

Na sastanku je specijalni nemački izaslanik za Balkan [[Hermann Neubacher]] ocenio da obećanja Draže Mihailovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je dokazao on &quot;da je toliki antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom&quot;. Ovi pregovori završili su formulisanjem inicijative za formiranje srpske armije od 50.000 ljudi za borbu protiv komunizma kojom bi rukovodio [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]], a koju bi opremila nacistička Nemačka. U izveštaju sa sastanka naglašava se da treba pozdraviti &quot;predlog za formiranje srpskog jedinstvenog fronta&quot;. U izveštaju se zaključuje, povodom saradnje Mihailovića i Nedića: &quot;Namera Draže Mihailovića da sam ostane u pozadini a Nedića da upotrebi kao reklamnu tablu, politički nam nije nepoželjna.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072-1080.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se 18. avgusta 1944. na zajedničkoj sednici kvislinške vlade sa nemačkim glavnim komandantom za Jugoistok, garantovao je da će se pokret pod komandom generala Mihailovića suzdržati od &quot;neprijateljskih dejstava protiv Nemaca&quot;. Nedić je garantovao nemačkom okupatoru:

{{citiranje| Ljudstvo Draže Mihailovića u buduće će osiguravati bezbednost cesta, železnice, transporta žita, rudnika i ostale pogone koji su od značaja za Nemce. Srpske nacionalne jedinice su pod Nedićevom komandom, koga priznaje pokret Draže Mihailovića, spremne za odlučnu borbu protiv komunizma. Nedić je istovremeno izjavio da je samo u tom slučaju sposoban da preuzme odgovornost vlade, u koliko bude bezodvlačno potpomognut nemačkim oružjem...&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1081.&lt;/ref&gt;}}

Uprkos zalaganju nemačke komande Balkana, nemački vrhovni vođa [[Adolf Hitler]] je 22. avgusta 1944. odbacio Mihailovićevu inicijativu, ocenjujući da će to oružje &quot;jednom kasnijom prilikom biti upravljeno protiv Nemaca.&quot; On je odobrio samo taktičku saradnju sa četnicima.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B0%D1%9A%D0%B0_%D0%A5%D0%B8%D1%82%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%83_%D0%BE_%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%9A%D0%B5_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_22.8.1944 Službena beleška sa referisanja Hitleru o planu saradnje sa četnicima od 22.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;

Nasuprot Hitlerovom mišljenju, Nojbaher je [[30. 8.|30. avgusta]] i dalje tvrdio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se &quot;do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru&quot;. To isto smatra i za ostale vodeće Srbe, koji su se, pod parolom »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«, lojalno držali.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm |title=Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30 avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

=== Posledice sporazuma ===

[[26. 8.|26. avgusta]] 1944. godine Jugoslovenska izbeglička vlada priznala je [[Josip Broz Tito|Tita]] za svog legitimnog predstavnika i vođu, a [[Ivan Šubašić]] je zadržao mesto predsednika Jugoslovenske izbegličke vlade.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;/&gt;

Na osnovu sporazuma sa Nedićem, Mihailoviću je isporučena veća količinu oružja, municije i opreme, iz nemačkih magacina.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Početkom septembra na sastancima između predstavnika kvislinške vlade i kvislinških vojnih formacija: SDS i SDK, sa predstavnicima JVuO, najpre u Beogradu 2. septembra 1944, potom u Pranjanima pokraj Čačka, u naredna dva dana, doneta je odluka o objedinjavanju svih domaćih antipartizanskih snaga i njihovom ulasku u sastav JVuO. Na sastanku u Pranjanima prisustvovao je Mihailović.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 396-397.&lt;/ref&gt;

[[6. 9.|6. septembra]] [[1944]]. [[Srpska državna straža]] je stavljena pod komandu generala [[Dragoljub Mihailović|Dragoljuba Mihailovića]].&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_61.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 211-212.&lt;/ref&gt; U dogovoru sa generalom Miroslavom Trifunovićem, Mihailovićevim komandantom Srbije, jedinice Srpske državne straže (SDS) i Srpske granične straže (SGS) [[6. 10.|6. oktobra]] [[1944]]. okupile su se u [[Jagodina|Jagodini]]. Tu je od tih jedinica formiran [[Srpska državna straža|Srpski udarni korpus]] (SUK) sa tri divizije. Za komandanta korpusa imenovan je divizijski general Stevan Steva Radovanović, za njegovog pomoćnika brigadni general Borivoje Jonić (komandant SDS) a za načelnika štaba major Danilo Dača Stojanović. SUK je tada brojao oko 6.800 ljudi. Srpski udarni korpus se u sastavu Mihailovićeve vojske borio sa jedinicama [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]]. Ove formacije od 6. septembra 1944. nalaze se pod komandom štaba komandanta Srbije, generala Trifunovića. Zajedno sa nemačkom vojskom i četnicima iz Srbije tokom novembra [[1944]]. učestvuje u [[proboj četnika i Nemaca iz Srbije|proboju Armijske grupe E kroz Sandžak]] i [[Proboj Armijske grupe E kroz istočnu Bosnu|istočnu Bosnu]].
Ipak, jedinice SDK nisu se povukle iz Srbije u pravcu Bosne, kako su to učinile objedinjene jedinice JVuO i SDS, već u pravcu Slovenije, preko teritorije Srema i Slavonije odnosno preko teritorije pod kontrolom NDH. Jedinice JVuO i SDS napustile su teritoriju Srbije 15-20. oktobra 1944. Nemci su izvršili evakuaciju jedinica SDK kako bi ih spasili od uništenja u sukobu sa [[Crvena armija|Crvenom armijom]] i NOVJ. Dimitrije Ljotić je 4. oktobra 1944. uputio delegaciju od 33 pripadnika SDK i fašističkog pokreta Zbor u Crnu Goru, kako bi ubedili [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], komandanta crnogorskih četnika da se evakuišu u pravcu Slovenije, gde su planirali da se povuku i Ljotićeve jedinice.
Pripadnici SDS su iz Jagodine, preko Kruševca, 14. oktobra 1944. pristigli u Kraljevo gde su se sastali sa četnicima i integrisali pod Mihailovićevu komandu. Pravac povlačenja SDS i glavnine JVuO išao je od Kraljeva preko Raške, Novog Pazara, Sjenice, Prijepolja i Pljevalja ka istočnoj Bosni, uz učestale sukobe sa NOVJ i evidentne gubitke.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_5.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/355-359.&lt;/ref&gt;

== Suđenje kolaboracionistima 1946. ==
{{main|Beogradski proces}}
[[Datoteka:Draža pred sudom.jpg|thumb|desno|Optuženi [[Dragoljub Mihailović]] na [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] [[1946]].]]

Na posleratnom [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] 1946. godine Draži Mihailoviću je, između ostalog, stavljena na teret saradnja sa [[vojna uprava u Srbiji|kvislinškom upravom u Srbiji]]. Mihailović se branio kako je saradnja sa kvislinškom vladom išla slučajno, mimo njegove želje:

:Optuženi Mihailović: Sa Nedićem je bio sastanak... je taj sastanak za mene došao neočekivano, nisam ga želeo ni u kom slučaju. To se desilo jedno posle podne kada sam se odlučio da dođem na taj sastanak, da jedanput vidim šta hoće. Bio sam tada u selu Skakavicama. Uveče je došlo do toga sastanka, za koji, ponavljam, nisam nikakve želje imao. Šta me je upravo navelo na to, sam ne znam.
:Pretsednik: Ko je bio prisutan na tome sastanku?
:Optuženi: [[Luka Baletić]], [[Mirko Lalatović]], a ovde se još pominju i [[Nikola Kalabić]], [[Dragoslav Račić]], Damjanović i Nedić.
:Pretsednik: Kakav je bio tok tih pregovora i šta se imalo na tome sastanku da postigne između vas i Nedića?
:Optuženi: Ništa. Da kažem svašta i ništa...
:Pretsednik: Pa kakvi su onda zaključci?
:Optuženi: Nikakvi. Nešto su trabunjali oni koji su doveli do toga sastanka.

Na insistiranje predsednika suda čemu taj sastanak sa Nedićem, Mihailović je na kraju izjavio da je na sastanak otišao &quot;iz dosade&quot;:
:Pretsednik: Kad na tom sastanku uopšte ništa nije postignuto, tako da je to bio jalov razgovor, zašto vam je bio potreban taj sastanak?
:Optuženi: Uopšte je bio nepotreban. Verujem da je to bilo iz dosade, što me je moralo pritiskivati neko traženje, inače nikakvog razloga nije bilo.

U nastavku odbrane, optuženi Mihailović je nastojao da prikaže kako je čak i liferovanje oružja od strane Nemaca išlo gotovo mimo njegove volje:
:Pretsednik: Da nastavimo s ovim vašim sastankom sa Milanom Nedićem avgusta 1944 god. Da li vam je Nedić obećao ili se obavezao da će preko Nemaca uspeti da vam se liferuje veća količina oružja?
:Optuženi: Ja nisam tražio da se meni liferuje od Nemaca.
:Pretsednik: A da li vam je on obećao?
:Optuženi: Nisam tražio.
:Pretsednik: A da li vam je obećao, Sud to pita, da li vam je Nedić obećao ili se obavezao?
:Optuženi: Ja sam kazao da neću od njih.
:Pretsednik: Jeste li hteli da primite od [[Srpska državna straža|SDS]].
:Optuženi: Uvek. Zato sam kroz sve vreme i uzimao.
:Pretsednik: Ko je snabdevao obućom, hranom i odećom SDS?
:Optuženi: Sve su to snabdevali Nemci.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Uprkos ovakvoj odbrani, sudsko veće je u članu 3. presude utvrdilo da je Mihailović kriv:

{{citiranje|Što je od samog početka svoje izdajničke delatnosti stupio u vezu sa Nedićem i drugim kvislinzima, otvorenim slugama okupatora, u cilju da održi okupaciju i objedini sve izdajničke snage protiv oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije;&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_3_34.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Presuda Dragoljubu Mihailoviću i ostalima |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Presuda Dragoljubu Mihailoviću}}

== Literatura ==
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | authorlink = Jozo Tomasevich
  | year = 1975
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-0857-9
  | url = http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | year = 2001
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-3615-2
  | url = http://books.google.com/books?id=fqUSGevFe5MC&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Vidi još ==
* [[Nedićeva Srbija]]
* [[Ustanak u Srbiji 1941.]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]  
* [[Legalizovani četnici]]

== References ==
&lt;references /&gt;
{{Kolaboracija u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Ustanak u Srbiji 1941.]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]
[[Kategorija:Srbija u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Odnosi između učesnika u Drugom svetskom ratu u Jugoslaviji]]</text>
      <sha1>pd8u0r30cxze8o1pqqsvb1ahqsq4jc7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261411</id>
      <parentid>41261409</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T10:44:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.166.71</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="78271" xml:space="preserve">[[Datoteka:DragoljubMihailovic8e09281v.jpg|thumb|175px|Pukovnik [[Dragoljub Mihailović]]]]
'''Saradnja [[četnici|četnika]] sa [[Milan Nedić|Nedićevom]] vladom''' predstavlja jedan vid [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|kolaboracije četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]. Osnovni cilj saradnje [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevih]] četnika sa kvislinškom Nedićevom vladom bilo je ujedinjenje &quot;nacionalnih snaga&quot; radi zajedničke &quot;borbe protiv komunizma&quot;, odnosno protiv [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije]].

Saradnja Mihailovića sa Nedićevom vladom se prvenstveno odvijala kroz [[Legalizovani četnici|legalizaciju četničkih odreda]]. Procesom legalizacije mnogi četnici su službeno postali naoružana vojna sila uključena u sistem okupacije.

17. januara 1942. godine, prema nemačkim podacima, 72 oficira i 7.963 četnička borca su bili pod komandom srpske žandarmerije. Legalizovani četnici su tada bili većinom Pećančevi, a oko 2000-3000 njih su bili Mihailovićevih četnici.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}} Na vrhuncu snage, sredinom maja 1942. godine, dva četnička pomoćna korpusa su brojila 13.400 oficira, podoficira i vojnika.{{sfn|Tomasevich|1975|p=127}}

== Saradnja sa Aćimovićevom upravom 1941. ==

Predsednik Saveta komesara, prve kvislinške vlade u okupiranoj Srbiji, [[Milan Aćimović]], tokom okupacije najviše se eksponirao u saradnji sa pokretom pod komandom Draže Mihailovića, još od prvih meseci okupacije. Na osnovu jednog potonjeg dokumenta, odnosno Aćimovićeve izjave, može se naslutiti da je Aćimović doprineo da nemački okupator ne izvrši planirane aktivnosti uperene protiv Mihailovića u junu 1941:

{{citiranje| Što se tiče moga stava prema nacionalnim ljudima u šumi, navešću jedan slučaj: odmah u početku okupacije, u toku meseca maja ili početkom juna, Nemci su bili organizovali jednu veću akciju da bi očistili naše šume od ostataka jugoslovenske vojske, kako su nam sami govorili. Tu se u prvom redu mislilo na Dražu i njegove ljude. Ja sam Nemcima isticao nekorisnost i čak štetnost te akcije, govoreći da će za vreme okupacije biti uvek ljudi koji će odlaziti u šumu i bolje je da tamo padnu pod uticaj jednog nacionalno trezvenog čoveka nego pod uticaj komunista. Nemci su te razloge primili i tako do te akcije nije došlo. Ja sam stajao na stanovištu da Dražin cilj mora da bude i naš cilj. Naš rad treba diskretno da koordinira, a nikako da se sukobljava. Između Draže, odnosno njegovih ljudi, i mene bio je stalni kontakt.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/209-210.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/9_4.htm |title=Ratko Martinović - OD RAVNE GORE DO VRHOVNOG ŠTABA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Prvi kontakt pokreta pod rukovodstvom pukovnika Dragoljuba-Draže Mihailovića uspostavljen je krajem maja 1941. posredstvom rezervnog potporučnika Vladimira Lenca, vođe omladinske organizacije [[ZBOR|Jugoslovenskog narodnog pokreta Zbor]] [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]] na Zagrebačkom sveučilištu, koji se povlačio iz Bosne sa Mihailovićevom grupom, nakon Aprilskog rata, da bi se potom zajedno sa Mihailovićem stacionirao na [[Ravna Gora|Ravnoj gori]]. Prema tvrdnjama koje je 1949. objavio Ljotićev saradnik [[Boško Kostić]], potporučnik Lenac je dobio zadatak od pukovnika Mihailovića da uspostavi vezu sa Dimitrijem Ljotićem i da zatraži materijalnu pomoć za Mihailovićevu organizaciju. Ljotić je Lencu predložio da novac potraži od desetak imućnijih Beograđana, od kojih je prikupljena znatna suma novca. Lenac se više nije vraćao na Ravnu goru.
Prema Kostićevom svedočenju, oko 10. juna 1941. u Beograd je dolazio i Mihailovićev izaslanik poručnik Slavko Pipan, sa sličnim zadatkom kao i Lenac. Pipan se takođe sastao sa Ljotićem i, prema Kostićevom svedočenju, &quot;i Pipanu je data veća suma novca da ponese Draži&quot;. 
Slavko Pipan je posetio Beograd ponovo u drugoj polovini jula 1941. I ovog puta je usledio sastanak sa Ljotićem, na kom su bili prisutni Lenac, Kostić i Ratko Parežanin (koji je o ovom sastanku svedočio 1971). Ljotić je sugerisao Kostiću i Parežaninu da putuju na Ravnu goru kako bi se uspostavio tešnji kontakt sa Mihailovićem. Međutim, do ovog putovanja nije došlo zbog vesti da su ravnogorski četnici započeli saradnju sa partizanskim pokretom.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_4.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Takođe, prema tvrdnjama pukovnika [[Jovan Trišić|Jovana Trišića]], vršioca dužnosti komandanta kvislinške žandarmerije od 24. juna 1941, s njegove je strane uspostavljen kontakt sa saradnicima Draže Mihailovića još 28. maja 1941. Veze između pukovnika Trišića i Mihailovića nastavljene su i kasnije tokom leta 1941, posredstvom jednog Trišićevog kurira. Ovi podaci publikovani su 1960.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/211, fus. 5.&lt;/ref&gt;

Pukovnik Mihailović je tokom leta 1941. imao kontakt sa kvislinškim režimom [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11.htm |title=Nikola Milovanović, Draža Mihailović, Beograd, 1991 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;
Aćimovićeva uprava nije dugo potrajala, i ukinuta je 29. avgusta 1941. kada je uspostavljena tzv. Vlada nacionalnog spasa generala [[Milan Nedić|Milana Nedića]].

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1941. ==
{{main|Ustanak u Srbiji 1941.}}
Nakon izbijanja [[Ustanak u Srbiji 1941.|ustanka u Srbiji]], početkom jula 1941, ustanici su počeli oslobađati sve veći broj naseljenih mesta. [[Četnici]] pod komandom pukovnika Mihailovića uzimaju učešća u ustanku tek krajem avgusta 1941.
Međutim, istovremeno sa uzimanjem učešća u borbi protiv okupatora Mihailović je već početkom septembra 1941. uputio delegaciju na sastanak sa generalom Nedićem radi dogovora o zajedničkoj borbi protiv partizana. Delegaciju su činili potpukovnik Dragoslav Pavlović i potpukovnik Živojin Đurić i major [[Aleksandar Mišić]], dok im se u Beogradu pridružio major Radoslav Đurić.
O uspostavljanju veze pukovnika Mihailovića sa generalom Nedićem, šef Upravnog štaba oponomućenog komandanta korpusa u Srbiji, general [[Harald Turner]], izvestio je 3. novembra 1941:

{{citiranje| &quot;Otprilike 3 dana posle stupanja na dužnost vlade (generala Nedića) pojavio se kod njega pukovnik Aleksandar Mišić (treba: major) sa još dva oficira po nalogu Mihailovića i izjavio da bi ovaj želeo da se sa predsednikom Nedićem bori protiv komunista, te moli naoružanje i opremu za 2.000 ljudi, a posebno obuću. Nedić je izjavio pukovniku Mišiću da mu ne može nabaviti cipele i predložio upotrebu opanaka. Između ostalog, ostavio je Mihailoviću da očisti oblast zapadno od Morave. Ovde treba naglasiti da je Nedić ove pregovore vodio uz moje odobrenje, pošto je u to vreme postojala nada da bi Nedić raspolagao velikim delom oficira koji se nalaze ne samo u Beogradu nego i u šumama.&quot;&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 868.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je na saslušanju pred jugoslovenskim organima 9. januara 1946. u vezi pregovora sa Mihailovićevim predstavnicima izjavio sledeće:

{{citiranje| Odmah po uspostavljanju moje vlade početkom septembra (1941.) kod mene je došla jedna delegacija Draže Mihailovića koju su sačinjavali pešadijski potpukovnik (Živojin) Đurić, major Aleksandar Mišić, i đeneralštabni (major Radoslav) Đurić sa originalnim punomoćjem Draže Mihailovića radi razgovora. Uslovi koje je postavio Draža bili su uglavnom ovi:

* Da se uspostavi red i mir u Srbiji.
* Da se povedu zajedničke borbe protiv partizanskih snaga.
* Da uspostavim vezu i legitimišem Dražu kod Nemaca.
* Da mu se dostavi izvesna svota novca radi isplate prinadležnosti njegovim oficirima i podoficirima.
* Da se po umirenju Srbije izvrši vojna akcija u Bosni radi umirenja.
* Da se pomogne Đukanović Vladi (treba: Blaži) u Crnoj Gori radi umirenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_3.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 17-18, fus. 13.&lt;/ref&gt;}}

Prema istom saslušanju, Nedić je uglavnom prihvatio ove predloge:

{{citiranje| Pismeni ugovor između mene i te delegacije nije pravljen s obzirom da su sva trojica iz te delegacije bili moji oficiri meni dobro poznati, pa sam smatrao da nema potrebe za pismenim ugovorom, a oni to nisu ni tražili.
Između nas je napravljen sporazum o sledećem:

* O saradnji između mene, odnosno moje vlade i Draže Mihailovića za borbu protiv komunista u cilju njihovog uništenja.
* Da im odmah izdam novčanu pomoć da bi mogli izdati plate oficirima i podoficirima, kao i to da bi mogli kupiti životne namirnice za ishranu vojske.
* Da odmah odredimo jednog oficira za vezu koji će stalno biti pri štabu Draže Mihailovića.
* Da preko Nemaca izdejstvujem legalizaciju Draže Mihailovića i njegovih četnika u tome da ih Nemci ne gone i da se mogu slobodno kretati.
* Da posle čišćenja, odnosno uništenja komunista u Srbiji, moja vlada ukaže potrebnu pomoć Draži Mihailoviću radi smirenja građanskog rata u Bosni i Crnoj Gori.
* Da se posle formiranja vladinih odreda, s čime bi se bilo započelo, donese jedan operacijski plan između mene i Draže za čišćenje Srbije od komunista.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића, Београд, 1979, стр. 77.&lt;/ref&gt;}}

Nedić je na saslušanju istakao da je nakon sklapanja sporazuma odmah izdao novčanu pomoć, koju je delegacija ponela sa sobom. Nedić je potom odmah otišao kod komandanta Srbije, generala Hajnriha Dankelmana, s molbom da odobri legalizaciju Mihailovićevih četnika, što je Dankelman odmah prihvatio. Nedić je potom odredio generalštabnog majora Marka Olujevića za vezu između njega i Draže Mihailovića. Nedić je uskoro obavešten da je Mihailović u celini prihvatio postignuti sporazum.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;&gt;Žarko Jovanović, &quot;Kolaboracija Draže Mihailovića sa kvislinzima u Srbiji 1941.&quot;, Vojnoistorijski glasnik, 1-2/1998, Beograd, 1998, str. 83.&lt;/ref&gt;

=== Partizani razotkrivaju Mihailovića ===

Posle završetka razgovora i postizanja sporazuma sa generalom Nedićem, Mihailovićeva delegacija se iz Beograda vratila na Ravnu goru 6. septembra 1941. U međuvremenu na Ravnu goru je pošao i major Marko Olujević s poručnikom Slavkom Pipanom, obaveštajnim oficirom Draže Mihailovića. Njih dvojicu su, na putu za Ravnu goru, uhvatili partizani u Belanovici, 8. septembra 1941. Kod majora Olujevića, koji je ujedno bio i pomoćnik komandanta kvislinške žandarmerije, nađen je plan komande žandarmerije od 7. septembra 1941. za napad žandarma sa četnicima Draže Mihailovića sa linije Zvornik-Krupanj-Valjevo-Mionica. Posle saslušanja major Olujević je streljan 10. septembra, dok je poručnik Pipan uspeo da pobegne.&lt;ref&gt;Јован Марјановић, Устанак и НОП у Србији 1941, Београд, 1983, стр. 317.&lt;/ref&gt;

Mihailović o svojoj saradnji sa Nedićem nije obavestio partizane.

Kolubarska četa [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] je prilikom zarobljavanja poručnika Ernesta Pipana zaplenila i jedan dokument Ministarstva unutrašnjih dela, u kome komanda kvislinške žandarmerije 7. septembra 1941. naređuje komandantu 5. žandarmerijskog odreda:

{{citiranje|Kad sva tri odreda budu stigla na liniju Zvornik — Krupanj — Valjevo — Mionica uhvatiće vezu sa četničkim odredima koji pod komandom generalštabnog pukovnika g. Draže Mihailovića na toj liniji i sačekaće dalje naređenje za produženje dejstva.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, I/1, Beograd, 1949, str. 405-406.&lt;/ref&gt;}}

Partizani su na osnovu zaplenjenih dokumenata uvideli da Mihailović igra dvostruku igru, učestvujući u partizanskom ustanku i istovremeno radeći na njegovom gušenju. Oni su uskoro otkrili i druge dokaze o Dražinoj kolaboraciji. Komandant [[Valjevski partizanski odred|Valjevskog partizanskog odreda]] [[Dragojlo Dudić]] u svoj dnevnik septembra 1941. godine zapisuje:

{{citiranje| &quot;12. septembar: U toku dana došao je kurir Kolubarske čete. U izvestaju stajalo je da su zarobili jedan auto Ministarstva unutrašnjih dela sa pomoćnikom komandanta žandarmerije, još jednim čovekom i šoferom žandarmom. Od materijala nađeno je nekoliko lažnih legitimacija i naredba Ministarstva unutrašnjih dela o organizaciji poternih odreda za komunistima. Iz ove naredbe jasno se vidi da je i Draža Mihailović, komandant četnika sa Ravne gore, u vezi sa ovom akcijom na strani vlade. Sad je svakome bila jasna uloga ovog žonglera koji se pravio prijateljem narodne borbe&quot;.&lt;ref&gt;Драгојло Дудић, Дневник 1941, Београд, 1981, стр. 187-189.&lt;/ref&gt;}}

O vezama štaba pukovnika Mihailovića sa kvislinškim formacijama govori i naredba generala [[Ljubo Novaković|Ljube Novakovića]] njegovim odredima, od 12. septembra 1941:

{{citiranje| Prema sigurnim podacima koje sam ovoga momenta dobio, odredi srpske oružane sile u sporazumu sa odredima pukovnika Draže Mihailovića stupili su javno i otvoreno u akciju i dok jedni odredi imaju podrške i naslona okupatorske vlasti, drugi dotle, da bi maskirali svoj pravi cilj, bore se protiv okupatorskih vlasti i formiraju neku regularnu vojsku, pod pretnjom smrtne kazne ko ne bude prišao njihovim redovima. Jedni i drugi rade sporazumno i sa veštom i prikrivenom namerom protivu četnika (Ljube Novakovića), a preko ovih i protivu celokupnog srpskog naroda.&lt;ref name=&quot;vojnoistorijski1941&quot;/&gt;}}

=== Nemci razotkrivaju Mihailovića ===

{{citiranje|&quot;Podstaknuti delimičnim uspešno vođenim borbama od strane komunista, nacionalni Srbi organizovali su takođe borbene formacije protiv Nemaca.&quot;&lt;ref&gt;OBAVEŠTENJE KOMANDNOG ŠTABA KOMANDANTA SRBIJE OD 16. SEPTEMBRA 1941. KOMANDAMA I USTANOVAMA VERMAHTA O RAZVOJU ORUŽANOG USTANKA - T501 roll 244, frames 334-337.&lt;/ref&gt;|Obaveštenje Komandnog štaba Komandanta Srbije od 16. septembra 1941. o razvoju oružanog ustanka}}

Ubrzo, koncem septembra ili početkom oktobra, Nedića je pozvao Dankelman veoma ljut i pokazao mu [[sastanak u Brajićima|sporazum]] sklopljen između Draže i [[Josip Broz Tito|Tita]]. Dankelman je govorio kako ih je pukovnik Mihailović obmanuo da mu daju slobodu kretanja.

Uskoro su podaci o učešću četničkih odreda u borbama protiv Nemaca postali očigledni, što je demotivisalo predstavnike nemačkog okupatora i kvislinške uprave da idu u pravcu saradnje sa Mihailovićem. Nemački okupator više nije imao poverenja u Mihailovića, naročito nakon što je saveznička propaganda počela da predstavlja Mihailovića kao navodnog vođu otpora u Jugoslaviji. O daljem nepoverenju okupatora i rezervisanosti Nedića prema Mihailovićevom pokretu, Harold Turner je rekapitulirao 3. novembra 1941:

{{citiranje| U međuvremenu je ustanovljeno da se Mihailovićevi odredi pod komandom pukovnika Misite kod Loznice i kapetana Račića kod Bogatića bore zajedno sa partizanima. Zatim da je 28. septembra zaključio sa komunistima pismeni sporazum o zajedničkom isterivanju nemačkih oružanih snaga iz Srbije, odnosno sa Balkana. Pismeni dokazi o saradnji pronađeni su u Kraljevu, Rudniku i Gornjem Milanovcu. (...) General-pukovnik Nedić je zvanično izjavio da izuzev slučaja Mišić više nikada nije posredno ili neposredno pregovarao sa Mihailovićem niti mu slao novac.

U sredu, 29.10.41. pojavio se kod Nedića pukovnik (Branislav) Pantić koji je boravio u Beogradu i po nalogu Mihailovića ponovio predlog o zajedničkoj borbi protiv komunista. Rekao mu je da Mihailović zahteva od Nedića 5.000 pušaka, 500 puškomitraljeza i 100 mitraljeza. Kada je Nedić bez okolišanja odbio taj zahtev kao glup i preteran, Pantić je upozorio Nedića da će se istog dana voditi pregovori preko opunomoćenog komandanta korpusa i da je Mihailoviću za pregovore obećana pratnja do Beograda.&lt;ref name=&quot;znaci1981&quot;/&gt;}}

Naime, deo nemačkih obaveštajnih struktura je smatrao da treba prihvatiti Mihailovićevu ponudu za saradnju sa Nemcima. Tehnički poslovi oko pregovora Draže Mihailovića sa Nemcima povereni su pukovniku Branislavu Pantiću i kapetanu Nenadu Mitroviću. Oni su 28. oktobra 1941. krenuli za Beograd, gde su se susreli sa nemačkim kapetanom [[Josef Matl|Jozefom Matlom]], oficirom vojno-obaveštajne službe Abver ([[Abwehr]]).

O Mihailovićevoj ponudi Matl je izvestio 30. oktobra 1941:

{{citiranje|&quot;Pukovnik Pantić je po nalogu Draže Mihailovića izjavio da Mihailović jamči da će srpski prostor istočno i zapadno od Morave očistiti od komunističkih bandi. Zatim da se on ne povodi nikakvim političkim ciljem i da priznaje činjenicu da je zemlja pobeđena i da Nemci poseduju prava okupatora. Draža Mihailović očekuje da će od trenutka kada on izda odgovarajuće zapovesti svojim odredima biti obustavljene kaznene akcije protiv srpskog stanovništva i masovna streljanja na područjima na kojima se nalaze njegovi četnički odredi. Opšti cilj je da se uspostavi stanje mira i reda kakvi su u okupiranoj Srbiji bilo pre 28.6.41.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_238.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 857.&lt;/ref&gt;}}

Milan Nedić je smatrao da mu je pregovorima između Mihailovićevih predstavnika i predstavnika nemačkog okupatora ugrožen politički kredibilitet. Prethodno je Nedić odbio nastavak pregovora i materijalnu i vojnu pomoć Mihailovićevom pokretu, što zbog opreza prema Nemcima, osluškujući kakav je njihov stav o saradnji sa četnicima, što zbog bojazni da Mihailovićeva legalizacija kod okupatora može ugroziti njegovu političku poziciju. O ovome je takođe rekapitulirao Harold Turner, 6. novembra 1941:

{{citiranje| Nedić je ponovo odbio pregovore sa Mihailovićem, ali me je zamolio da mu objasnim kakvu igru Nemci igraju sa Mihailovićem. Uveravao sam general-pukovnika Nedića da može biti siguran da opunomoćeni komandant korpusa neće preduzimati nikakve akcije koje bi povredile ličnost ili politiku predsednika vlade Nedića. Njegovo mišljenje o Mihailovićevoj situaciji je sledeće: Mihailović se nalazi neposredno pred uništenjem, pitanje je samo vremena. Sam Mihailović oseća da sve više slabi i želi da dobije u vremenu da bi se spasao, naročito preko zime. On je potpuno nepouzdana ličnost i zato Nedić smatra da nema svrhe pregovarati.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_243.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 869-870.&lt;/ref&gt;}}

11. novembra Mihailović se [[sastanak u Divcima|sastao sa Nemcima u selu Divci]], ali su oni odbilil njegove usluge i zatražili razoružanje četnika. Mihailović je odbio da položi oružje, ali je nastavio borbu protiv partizanskog pokreta, što je bilo od nesumnjive koristi nemačkom okupatoru. Našavši se u još težoj situaciji nakon pada partizanske Užičke republike i prelaska glavnine partizanskih snaga u Bosnu i Sandžak, čemu je znatno doprinela Mihailovićeva spremnost da napada partizane u momentu kad oni pokušavaju da suzbiju nemačku ofanzivu, Mihailoviću se ponovo nametnula nužnost saradnje sa kvislinškim strukturama, naročito u kontekstu nemačke spremnosti da ga gone kao odmetnika.

=== Nastavak saradnje sa kvislinškim strukturama, decembar 1941. ===

Uprkos odbacivanju od strane Nemaca, četnici su nastavili saradnju sa Nedićevom vladom. Vredi istaći da Nemci nisu uznemiravali Mihailovićeve četnike nakon njegovog odbijanja da prihvati kapitulaciju na sastanku u Divcima, 11. novembra 1941, dok su četnici izbegavali borbe sa nemačkim okupatorom još pre ovog datuma. Bilo je očigledno da je nemačka ofanziva na Užice zaobišla četničku Vrhovnu komandu i glavninu četničkih snaga na Ravnoj gori. Mihailović je imao informacije iz kvislinških izvora da će nemačke snage nakon okončanja borbi protiv partizana nastojati da eliminišu snage pod njegovom komandom. &quot;Stoga je Draža Mihailović požurio da iskoristi vreme kada ga okupator ne dira i da spasava što se spasti može. Mihailović je napravio plan da veći deo svojih četnika uključi u Nedićeve oružane odrede, da ih legalizuje kod Nemaca, da na taj način očuva svoje ljudstvo i da ga i dalje koristi u borbi protiv partizanskih odreda Srbije. U vezi s tim, Mihailović je na Ravnoj gori, 30. novembra 1941, održao sastanak četničkih komandanata sa teritorije obližnjih okruga (Nemci su već tada bili zauzeli Čačak i Užice, a glavnina partizanskih snaga povukla se u Sandžak).&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/265-267.&lt;/ref&gt;

Zapisnik sa ovog sastanka nije sačuvan, ali o njemu svedoči izveštaj koji je Draži Mihailoviću decembra 1942. poslao poručnik [[Predrag Raković]], komandanta legalizovanog Ljubićkog četničkog odreda, kao i zapisnik sa sudskog saslušanja četničkog majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]], načelnik štaba Požeškog četničkog odreda. On je na suđenju 1946. izjavio:

{{citiranje| Na Ravnoj gori sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima, radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/267.&lt;/ref&gt;}}

Britanski oficir za vezu [[Duane Hudson|Bil Hadson]] je stigao je na Ravnu goru noću između 7. i 8. decembra dok su Nemci vršili [[Operacija Mihailović|ofanzivu na Mihailovićevu komandu]]. On kaže da su se četnici izvukli prelaskom u Nedićeve odrede:
{{citat|&quot;Nisam našao nikakve ostatke Mihailovićevih ljudi, izuzev njega lično i nekoliko oficira. Svi drugi su se pretvorili u Nedićeve ljude i otišli, na potpuno razočaranje Švaba.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin - EMBATTLED MOUNTAIN (Bojovna planina) |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|[[Duane Hudson|Bil Hadson]]}}

Na osnovu odluke četničke Vrhovne komande na Ravnoj gori, četnički odredi pod komandom Draže Mihailovića u čačanskom kraju legalizovali su svoje delovanje u okviru kvislinških formacija početkom decembra 1941. i na taj način su se statusno izjednačili sa tzv. vladinim četnicima, odnosno četnicima vojvode Koste Pećanca. Prethodno, tokom novembra 1941, legalizovan je Jelički četnički odred Miloja Mojsilovića, koji je prethodno priznavao komandu Draže Mihailovića.
O legalizaciji Mihailovićevih četnika u čačanskom kraju nedvosmisleno svedoči izveštaj poručnika [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]], komandanta Ljubićkog četničkog odreda, Draži Mihailoviću iz decembra 1942. Raković navodi da je &quot;posle održane sednice na Ravnoj gori 30. novembra 1941. i prema dobivenim instrukcijama&quot; noću između 30-31. novembra krenuo ka Gornjoj Gorevnici gde se njegov odred od 200 boraca susreo sa 5. dobrovoljačkim odredom, formacijom Srpskog dobrovoljačkog korpusa, pod komandom potpukovnika [[Marisav Petrović|Marisava Petrovića]]. Istog dana Rakovićevi četnici su zamoljen, kako navodi, da sa Ljubićkim četničkim odredom &quot;pođe u pretres terena G. Gorevnice i čišćenje od komunista&quot;, pri čemu su četnici snabdeveni municijom od SDK. Uveče je Raković sa Petrovićem otišao u Čačak gde se susreo sa komandantom SDK, pukovnikom [[Kosta Mušicki|Kostom Mušickim]], koji je bio zapovednik kvislinških snaga u čišćenju zapadne Srbije od preostalih partizanskih snaga..

{{citiranje| &quot;Uglavnom to veče sam sa njima dogovorio da ostanem na terenu sa svojim odredom radi čišćenja terena od komunista, što mi je u stvari i bio zadatak kad sam pošao na svoj teren sa Ravne gore. (...) Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali 'saveznici'.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 766-767.&lt;/ref&gt;}}

Sukladno dogovorima viših instanci, [[Prvi valjevski četnički odred]], čiji je komandant [[Neško Nedić]], izdao je 13. decembra 1941. naređenje za saradnju sa kvislinškim vlastima u borbi protiv partizana:

{{citiranje|
2) Da komandir opštinskih četa stupa u dodir sa postavljenom opštinskom upravom i ne pokazujući ovaj akt saopšti joj da je određen da formira oružane snage na teritoriji opštine koje će služiti kao potpora vlasti radi održavanja mira i poretka a naročito kao oružana snaga za suzbijanje komunista ako se i kad pojave na teritoriji opštine. Ovaj štab će preduzeti sve potrebne mere da ovakav rad bude prećutno odobren i od strane Nedićevih odnosno nemačkih vlasti. 
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
6) Komandiri će narediti svojim seoskim komandirima da odmah otpočnu sa patroliranjem. Ova mera je neophodna jer se komunisti pošto su razbijeni vuku kroz sva sela u bednom stanju i malim grupama a u interesu je naše stvari da ih odmah razoružavamo.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
9) Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. (...) Mi zato ne možemo i nećemo zajedno sa Nemcima, ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. (...) Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo te da nam na proleće ponovo ne ometu naš rad.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 90-91.&lt;/ref&gt;}}

Neposredno nakon odlaska glavnine četničkih snaga sa Ravne gore, pri čemu se većina četničkih odreda legalizovala kod Nemaca integrišući se u kvislinške snage, usledio je napad nemačkih snaga na četničku Vrhovnu komandu na Ravnoj gori. Prema nemačkim izvorima [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova kvislinške vlade i pukovnik [[Kosta Mušicki]], zapovednik kvislinške operativne grupe na području Šumadije i zapadne Srbije, pokušali su da obaveste Mihailovića o nemačkim namerama. &quot;Taj kontakt doveo je Nedića u veoma težak položaj, ali je on uspeo da ubedi Nemce kako za to nije znao i da je Aćimoviću izričito zabranio da ima bilo šta sa 'Mihailovićevim pitanjem'. Ipak, pukovnik Mušicki je uhapšen i ispitivan, ali je Nedić uspeo tokom 1942. da ga oslobodi.&quot;&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, Генерал Драгољуб Михаиловић 1893-1946. Биографија, Београд, 2011, стр. 174.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je uhapšen 9. decembra 1941. upravo zbog pomoći ravnogorskim četnicima. Boravio je izvesno vreme u nemačkom zatvoru. Milan Nedić je 3. decembra 1942. ponovo postavio pukovnika Mušickog za komandanta [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpskog dobrovoljačkog korpusa]].&lt;ref&gt;Mладен Стефановић, Збор Димитрија Љотића 1934-1945, Београд, 1984, стр. 223.&lt;/ref&gt; Kosta Mušicki je u istražnom postupku 1946. naveo da je &quot;uhapšen od strane Nemaca i izveden pred ratni sud zbog pokušaja uspostavljanja veza sa Dražom Mihailovićem&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/271, fus. 67.&lt;/ref&gt;

Nemački napad na Mihailovićev štab i delove njegovih snaga koje nisu legalizovane, u rejonu Ravne gore i u nekim okolnim selima, započeo je 6. decembra 1941. i trajao je dva dana. Mihailović je uspeo da izbegne hvatanje u Struganiku i da se skloni, nakon čega se nekoliko meseci skrivao u različitim delovima zapadne Srbije. Major kvislinške žandarmerije [[Milan Kalabić]], zapovednik dela kvislinških snaga u zapadnoj Srbiji, otac Mihailovićevog bliskog saradnika [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]], pomagao je Mihailoviću obaveštavajući ga o nemačkim poterama.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 180.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom krajem 1941. i tokom 1942. ==

{{citat|Onima u Upravi grada reći da nemilosrdno raščišćavaju sa komunistima.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_72.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Depeša Draže Mihailovića od 17. aprila 1942. godine}}

=== Legalizacija četničkih odreda ===

[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]

{{citiranje|Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 280.&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji četnika Draže Mihailovića}}

Početkom 1942. godine Mihailović je gonjen od strane Nemaca prešao u [[Sandžak]] pa u Crnu Goru, u zonu pod italijanskom okupacijom. Do početka 1942. godine &quot;ravnogorski pokret istopio se u redovima Nedićeve milicije i konačno se ponovo pojavio, umanjen, u Crnoj Gori.&quot;&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/5_3.htm |title=William Deakin, BOJOVNA PLANINA |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt; U Srbiji su kod kvislinške uprave ostali legalizovani mnogi četnički komandanti:

* [[Predrag Raković]] (Ljubićki četnički odred)
* [[Vučko Ignjatović]] (Požeški četnički odred)
* [[Miloš Glišić]] (Požeški četnički odred)
* [[Manojlo Korać]] (Užičko-požeški četnički odred)
* [[Nikola Mladenović]] (Crnogorski četnički odred)
* [[Radovan Stojanović]] (Takovski četnički odred) 
* [[Vojislav Pantelić]] (Jadarski/Podrinski četnički odred)
* [[Živojin Lazović|Živan Lazović]] (u beogradskom okrugu) 
* [[Borivoje Rajković]] (u Kosjeriću) 
* [[Miloje Mojsilović]] (Jelički četnički odred)
* [[Dušan Smiljanić]] (Gružanski četnički odred)
* [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljuba Jovanović Patak]] (komandant Srpske državne straže u Zaječaru)
* [[Nikola Kalabić]], i dr.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. I/270.&lt;/ref&gt;

Četnički odredi postali su integralni dio njemačke okupacione uprave. Nemački popis glavnih vladinih legalnih odreda od [[15. 5.|15. maja]] 1942, pod rednim brojevima 1 do 18 navodi [[Dimitrije Ljotić|Ljotićeve]] odrede, od 19 do 39 su Mihailovićevi, a od 40 do 100 [[Kosta Pećanac|Pećančevi]]. Mihailović je uspostavio veze sa Nedićevim komandantima [[Milan Kalabić|Milanom Kalabićem]], [[Radovan Stojanović|Radovanom Stojanovićem]] i drugima, radi borbe protiv partizana u Srbiji u toku zime 1941/42. i proleća 1942. godine.&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt;

=== Dejstva legalizovanih odreda ===
[[Datoteka:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|minijatura|Četnički odred Draže Mihailovića koji osigurava logor na Metinom brdu.]]
Iako legalizovani kod [[Wehrmacht]]a, ovi odredi su i dalje od Mihailovića primali naređenja, a od Nemaca oružje, hranu i odeću. Oni su, zajedno sa Nemcima, učestvovali u operacijama protiv preostalih partizanskih odreda u Srbiji, te hvatali i ubijali pripadnike [[narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|pokreta otpora]].&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;/&gt; Uspostavljeni sistem dvostrukog opštenja omogućavao je, na jednoj strani, nemačku nominalnu komandu, a na drugoj povinovanje Mihailovićevim tajnim instrukcijama. Uključivanjem Mihailovićevih četnika u [[Srpska državna straža|Srpsku državnu stražu]] narastalo je i nemačko nepoverenje u pouzdanost jedinica koje su naoružavali. Po riječima [[Branko Petranović|Branka Petranovića]]: &quot;Nedić je dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika Narodnooslobodilačkog pokreta, a Mihailović je spasavao odrede od uništavanja u jeku zime, progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović, Srbija u Drugom svetskom ratu, 1939-1945, Beograd, 1992.], str. 271.&lt;/ref&gt;

Tokom decembra 1941. i početkom 1942. zabeleženi su brojni primeri zločina i represalija u zapadnoj Srbiji, naročito u čačanskom, požeškom i užičkom kraju koje su združeno sprovodili legalizovani Mihailovićevi četnici, četnici [[Koste Pećanca]], [[Srpski dobrovoljački SS korpus|Srpski dobrovoljački korpus]] i kvislinška žandarmerija ([[Srpska državna straža]]). Krajem 1941. i početkom 1942. su kulminirali [[Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.|četnički zločini nad partizanima]] i njihovim simpatizerima. Okružno načelstvo u Kragujevcu je 14. februara 1942. izvestilo da se u odredima Nedićeve vlade nalazi &quot;poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima.&quot; Dalje se ističe da Dražini ljudi imaju ličnu mržnju protiv komunista i da &quot;stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-214.&lt;/ref&gt;

U proleće i leto 1942, kada su znatne nemačke snage bile angažovane u Bosni u borbama protiv NOVJ, brojno stanje legalizovanih četnika u Srbiji je kontinuirano raslo. [[30. 4.|30. aprila]] [[1942]]. četnički komandanti [[Neško Nedić]] i Vojislav Popović šalju izveštaj Draži Mihailoviću o uspešnoj legalizaciji i naoružavanju četničkih odreda:

{{citiranje|Posle legalizacije raspoređeni: kapetan Komarčević, poručnik Radosavljević i ja u Zaječar. Poručnik Obradović u Knjaževac. Poručnik Aleksić u Zlot. Kapetan Marić u Žagubicu. Čika Sveta još nije pušten. [...] Komandant okružne straže u Zaječaru major Ljuba Jovanović radi dobro. Planove o fortifikaciji državne straže u opšte poslaćemo uskoro. Za sad Nemci dodelili graničnoj straži ovog okruga 32 mitraljeza sa po 1000 metaka i osam stotina pušaka sa po 100 metaka — sve englesko oružje. Molimo instrukcije i imena naših ljudi na ovom terenu kao i centar najlakše i najbrže veze sa vama.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_79.htm |title=Izvod iz knjige poslatih i primljenih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 25. aprila do 3. maja 1942. godine |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

U junu 1942. broj legalizovanih četnika u Srbiji iznosio je 11.300. Nemci su sa nepoverenjem posmatrali činjenicu da kvislinške formacije neprestano narastaju popunjavanjem iz četničkih redova. Nosili su se mišlju da znatno smanje brojno stanje legalizovanih četnika; međutim, Nemci nisu imali dovoljno sopstvenih snaga u Srbiji kojima bi zamenili četnike, koji su im činili značajnu uslugu u progonu pripadnika, grupa i odreda NOVJ u Srbiji.

[[18. 8.|18. avgusta]] 1942. Draža Mihailović je naredio pukovniku [[Dragoslav Pavlović|Dragoslavu Pavloviću]], delegatu Vrhovne komande JVuO na terenu Zlatiborskog korpusa, da uništava &quot;komuniste&quot; pomoću legalizovanih odreda:

{{citat|Ne dozvoliti da se komunisti ustale ma u kom srezu. Prenesite naređenje da se sa komunistima raščisti u Rasinskom i Kruševačkom srezu. Pomoću legalizovanih odreda a koji su naši.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_149.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Par dana kasnije, general Mihailović naređuje da svi legalizovani odredi &quot;najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama&quot;:
{{citiranje|Raspis svima: Saopštite svima legalizovanim odredima sledeće: Mnogi legalizovani odredi zaboravili su da je sada rat i da je njihova legalizacija samo maska za podzemni rad. Novac i ugodan život raznežio je mnoge koji misle da tako sačekaju kraj rata pa da posle samo izvlače koristi. Neka se zna da se o svakom vodi računa. Naređujem da svi legalizovani odredi najenergičnije unište komuniste na svojim prostorijama. Dalje da naše šumske odrede pomažu na svakom koraku novcem, hranom, municijom, oružjem kao i u izvođenju organizacije i propagande.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/114.htm |title=Izvod iz knjige poslatih depeša Draže Mihilovića u avgust 1942 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Raspis Draže Mihailovića od 21. avgusta 1942.}}

=== Zahlađenje odnosa i prekid saradnje ===
Nemački okupator je sredinom 1942. postepeno započeo proces razoružavanja legalizovanih četnika. Istovremeno, i četnički vođa Draža Mihailović uviđa da legalizacija ima i svojih loših strana. 2. septembra 1942. Draža Mihailović poziva svoje legalizovane četnike sa područja Valjeva da se vrate u šume:

{{citat|Legalizacija izgleda da je škodljiva za našu organizaciju, ljudi se uspavaju. U Valjevskom kraju Ljotić, Pećanac i Nemci vršljaju. Neka Neško i Voja preduzmu sve da se što pre bilo legalno ili ilegalno vrate na svoj teren. Novaca imam, nemojte da plate Nedićeve vezuju rad.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://znaci.net/00001/4_14_1_163.htm |title=ZBORNIK DOKUMENATA VOJNOISTORIJSKOG INSTITUTA: TOM XIV, KNJIGA 1 |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Major [[Zaharije Ostojić]] u referatu od 4. septembra naglašava da je zbog legalizacije &quot;borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi&quot;, a nisu bili retki ni &quot;prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

Obzirom da nije više bilo potrebe za gušenjem ustanka, okupator je proces razoružavanja legalizovanih četnika u znatnoj meri okončao do kraja 1942. kada je praktično rasformirana formacija pod komandom Koste Pećanca, a legalizovani ravnogorski četnici su se jednim delom ponovo našli u ilegalnom statusu, tj. u šumi, a manjim delom su inkorporirani u Srpsku državnu stražu. Ovo je doprinelo ponovnom jačanju organizacije Draže Mihailovića.

7. novembra 1942. godine Draža Mihailović je raspisom svima u Srbiji izdao naređenje za [[građanska neposlušnost|građansku neposlušnost]]:

{{citat|Proglašavam građansku neposlušnost prema okupatorskim vlastima i prema svima vlastima koje su u saradnji sa okupatorom. Za seljake: da više ne daju ni trunku namirnica ni stoke. Da više ne priznaju opštinske uprave. Jedina vlast u selima biće četnička. Predsednicima opština i opštinarima narediti da odmah podnesu ostavke a drugi se ne smeju primiti. Naterati ih da pobegnu u šumu. Naterati ih svima sredstvima da izvrše ova naređenja. Najstariji četovođa je kdt sela. Predsednik opštine i odbornici ako se plaše, neka dadu svoje. Neka se sve sakriva i neka građanska neposlušnost plane jednovremeno u svim selima od 12. o.m. Činovnici sviju struka neka sabotiraju rad, i sve natraške rade što je na štetu neprijatelja i Nedićevog upravnog sistema, činovnici da znaju da će veštim sabotiranjem i naopakim radom mnogo doprineti pobedi. Radnicima preporučiti sabotažu u svakom pogledu. Građanskom življu preporučiti prezir okupatora i svih onih koji za njega rade.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 299, reg. br. 14/1: knjiga predatih telegrama Štaba Draže Mihailovića od 7. do 23. novembra 1942&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović|Draža Mihailović]]}}

Vredi napomenuti da Nemci 1942. nisu mnogo toga učinili na pacifikaciji Mihailovićevih četnika koji nisu bili legalizovani. Legalizacija većeg dela Mihailovićevih snaga 1942. omogućila je ovom korpusu da izbegne uništenje koje je bilo vrlo izvesno krajem 1941. i da nastavi borbu protiv partizana koje su četnici Draže Mihailovića smatrali najznačajnijim neprijateljem, nadajući se da se partizanski pokret neće više reorganizovati i oporaviti.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/272-273.&lt;/ref&gt;

=== Saradnja četnika iz istočne Bosne sa Nedićem i Nemcima ===
{{main|Borbe za Istočnu Bosnu 1942.}}

Major [[Jezdimir Dangić]] spadao je u red četničkih komandanata koji se nisu u potpunosti podvrgli komandi pukovnika Draže Mihailovića, iako su bili pod njegovim rukovodstvom. Mada je komandno bio podređen Draži Mihailoviću, Dangić je paralelno blisko sarađivao sa Milanom Nedićem. Dangićeva saradnja sa kvislinškom upravom u Srbiji datira još iz vremena Saveta komesara [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]]. Zapravo, Dangić je još sredinom maja 1941. pristupio kvislinškoj Srpskoj žandarmeriji. Međutim, 16. avgusta 1941. Dangić je prešao u istočnu Bosnu gde je na osnovu uputstava Draže Mihailovića uspeo da stavi pod svoju komandu i reorganizuje sve pročetničke grupe. Uspostavljanjem kvislinške vlade Milana Nedića, 29. avgusta 1941, Dangić započinje blisku saradnju sa Nedićem. U međuvremenu su Dangićevi četnici počeli da trpe poraze u sukobima sa partizanima, a nametnuta im je i borba sa ustašama. Usled bojazni od uništenja Dangić intenzivira saradnju sa Nedićem od koga dobija preporuku za sastanak sa Nemcima u Beogradu. Draža Mihailović je znao za Dangićevu nameru da se sastane sa Nemcima, što je odobrio.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, Beograd, 1979.], str. I/274-276.&lt;/ref&gt;

General [[Paul Bader]], vojnoupravni komandant Srbije, razgovarao je u Beogradu sa Milanom Nedićem, 19. januara 1942. Glavna tema razgovora ticala se mogućnosti saradnje sa četnicima Jezdimira Dangića. Bader iznosi da je Nedić na sastanku iskazao vrlo povoljno mišljenje o ovoj mogućnosti i Dangiću kao savezniku:

{{citiranje| Nedić je još jednom preuzeo izvesno jemstvo za Dangićevu iskrenost i vernost, a za sebe lično je tvrdio da će i on nepokolebljivo stajati uz Nemačku. Nedićeva izlaganja bila su duboko ozbiljna i, kako izgleda, intimno iskrena.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/279.&lt;/ref&gt;}}

Dangić je stigao u [[Beograd]] 31. januara 1942. sa nemačkim pukovnikom Erihom Kevišem (Erich Kewisch), načelnikom Operativnog štaba nemačkog oponomućenog komandanta u Srbiji, i Perom Đukanovićem, članom četničke Privremene uprave u istočnoj Bosni.

Dangić je bio spreman priznati nemačku vojnu upravu u istočnoj Bosni, i boriti se protiv partizana. Za uzvrat je tražio da ustaške i domobranske jedinice napuste taj prostor. Prilikom prvog razgovora Nedić i Dangić su zaključili da se mir u Istočnoj Bosni može uspostaviti samo suradnjom četnika sa [[Wehrmacht]]om.

[[Datoteka:Mihailovićevi oficiri sa Nemcima.jpg|minijatura|Dangić i drugi četnički oficiri na pregovorima sa Nemcima u Beogradu.]]

O ovim pregovorima govori izveštaj Opunomoćenog komandanta u Srbiji od 5. februara 1942. komandantu oružanih snaga na Jugoistoku o toku pregovora s četničkim majorom Dangićem u Beogradu:

{{citiranje| Iz tog razgovora proizašla je principijelna saglasnost u pogledu naimere da se u istočnoj Bosni, a samim tim i u Srbiji, uspostavi mir, da se prestane s masovnim ubijanjem, kao i jasno saznanje da bi se to moglo ostvariti samo u saradnji nemačkih oružanih snaga sa Dangićem. Dangić je pri tom izjavio da bi se sa svojim ljudima i pri jednom opštem ustanku na Balkanu i iskrcavanju Engleza nepokolebljivo verno borio na nemačkoj strani. On je pri tom izražavao, čak, svoje uverenje da bi samo nemačka pobeda mogla Srbiji da obezbedi pripadajući položaj na Balkanu, dok bi pobeda boljševizma značila uništenje svakog naroda, pa, dakle, i srpskog. Da Nedić zastupa isto mišljenje poznato je.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_2.pdf  Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 111.&lt;/ref&gt;}}

Nemački general Bader, opunomoćeni zapovednik Srbije, bio je spreman prepustiti Dangiću osiguranje graničnih kotareva NDH na prostoru koji omeđuju reke [[Sava]], [[Drina]] i [[Bosna]], ali je za bilo kakvu promenu statusa istočne Bosne bila neophodna saglasnost [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]].

[[2. 2.|2. februara]] [[1942|1942.]] nemački general Bader je pozvao predstavnike NDH, ministra [[Vjekoslav Vrančić|Vjekoslava Vrančića]] i [[hrvatsko domobranstvo|domobranskog]] pukovnika [[Fedor Dragojlov|Fedora Dragojlova]] u Beograd, na pregovore sa Dangićevim izaslanicima. Dangić je bio spreman priznati nemačku komandu, a uslovno i suverenost NDH. Predstavnici NDH su odbili bilo kakvu mogućnost prepuštanja vlasti četnicima u istočnoj Bosni i pregovori su okončani bez rezultata. Ovo je rezimirao Paul Bader:

{{citiranje| Dakle, nije uspelo da se hrvatski zastupnik ubedi u to da bi jedno neznatno odstupanje od hrvatskih suverenih prava, pod mojom komandom, bilo za zemlju i za prestiž hrvatske države bolje nego jedan uspeli ustanak, koji bi mogao ovladati najvećim delom zemlje i koštati stotine hiljada ljudskih života. Zbog toga mi je izgledalo besciljno da nastavim dalje razgovore sa Dangićem.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_12_2_23.htm Zbornik NOR-a, XII/2, Beograd, 1976.] str. 143-146.&lt;/ref&gt;}}

O pregovorima Jezdimira Dangića sa predstavnicima nemačkog okupatira i kvislinške vlade bila je obaveštena i četnička Vrhovna komanda, odnosno Draža Mihailović, zahvaljujući izveštaju poručnika Slobodana Vranića, koji je bio obavešten od strane učesnika o sastanku u kvislinškom Ministarstvu unutrašnjih poslova 1. februara 1942, na kojima je predlagano inkorporiranje istočne Bosne kvislinškoj tvorevini u Srbiji. Nakon što se predstavnici NDH nisu složili sa menjanjem granica, Dangić i predstavnici Nedićeve vlade su se složili da će se &quot;ovo pitanje za izvesno vreme, a najdalje za mesec dana ponovo staviti na dnevni red&quot;. U Vranićevom izveštaju se ističe da &quot;okupator pomaže našu borbu&quot;, aludirajući na borbu četnika u istočnoj Bosni protiv snaga NOP-a, i dodaje se da je odlučeno da bosanski četnici &quot;iz Srbije dobiju pomoć u ljudstvu i materijalu&quot;, uz posredstvo Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_56.htm Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981.], str. 151-154.&lt;/ref&gt;

Dangićevi kontakti sa nemačkom obaveštajnom službom nisu prekinuti posle prvih pregovora u Beogradu koji nisu dali rezultate zbog protivljenja NDH, iako četnici pod njegovom komandom i dalje nisu istupali protiv nemačke oružane sile. Dangić je i nakon toga nastavio da održava kontakte i saradnju sa kvislinškim formacijama u Srbiji i okružnim načelnicima u severozapadnoj Srbiji. Dangić je tokom februara i marta nekoliko puta lično dolazio u Beograd i sastajao se sa Milanom Nedićem. Nemci su se počeli pribojavati, zbog njihovog neispunjenja Dangićevih bezbednosnih očekivanja, da će italijanska Vrhovna komanda na Dangićev poziv odlučiti da italijanska vojska zauzme istočnu Bosnu. Kako bi preduhitrili ovakvu mogućnost, Nemci su u noći 11-12. aprila 1942. uhapsili Dangića u Rogatici i prebacili ga u Beograd, a potom sproveli u zarobljeništvo.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/154_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. I/283-284.&lt;/ref&gt;

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1943. ==

General Mihailović je [[2. 3.|2. marta]] 1943. godine, u jeku [[operacija Weiss|četvrte neprijateljske ofanzive]], naredio svim svojim komandantima u Srbiji uništenje komunista uz pomoć [[Srpska državna straža|Nedićeve policije]]:
{{citat|Komunista je u Srbiji ostalo vrlo malo. U Zapadnoj Bosni uništavamo ih svakoga dana. U ljutoj nevolji drug Tito poziva na ustanak i zbog toga su se povampirile pojedine grupice. Zato najenergičnije zahtevam i naređujem da svaki na svojoj teritoriji uništi i poslednje ostatke komunista i izvesti me do 25 marta o izvršenju. Dokažite tim lupežima da u narodu nemaju nikoga i da im je jedino oružje bilo laž i propaganda. Skrećem pažnju da ima prostorija gde su komandanti na svom mestu i da nema nijednog komuniste. Za ovo uništenje iskoristiti Srpsku državnu stražu do maksimuma, jer komunisti rade protiv nas u Gestapou.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Mihailovićeva depeša 921 od 2. marta 1943.}}

General Milan Nedić je generala Mihailovića smatrao velikim rivalom, stoga mu je odgovaralo što se štab Draže Mihailovića godinu dana, od maja 1942. do juna 1943, nalazio van teritorije Srbije, u okolini Kolašina. Iako Nediću nije odgovaralo da se organizacija Draže Mihailovića intenzivno širi po Srbiji od kraja 1942, nije ništa činio kako bi se angažovao u hvatanju Mihailovića i njegovog štaba nakon Mihailovićevog povratka u Srbiju.

{{citiranje|Kraj kvislinških vlasti u Sopotu sedi komandant sreza kosmajskog, sa dugom kosom i bradom, a svoje komandante mesta i četovođe doziva u sresko mesto radi dogovora. [...] Obična je stvar da komandanta sreza prate žandarmi iz SDS-a. Vrlo je česta pojava da se skoro svaki od starešina, a naročito Obradović i Nikolić, čak i Soluncima i članovima Narodnih ravnogorskih odbora, obraćaju rečima: Jebem vam majku partizansku, svi ste vi partizani, sve ću vas pobiti i poklati.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga I, Beograd 1999., str 312-313.&lt;/ref&gt;|Četnički izveštaj iz sredine 1943. godine o stanju Gorske kraljeve garde}}

Prema tvrdnjama [[Boško Kostić|Boška Kostića]], sekretara [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]], Ljotić je u drugoj polovini 1943. pokušao da ugovori sastanak sa Mihailovićem, ali je to Mihailović odbio računajući na negativnu reakciju emigrantske vlade.

18. novembra 1943. britanski potpukovnik Koup (Cope) izveštava pretpostavljene da je od Mihailovićevog [[Radoslav Đurić|majora Đurića]] obavešten o saradnji četnika sa Nedićevom vladom. Potpukovnik Koup izveštava da većina ljudi pod Đurićevom komandom neće tolerisati ovu saradnju, neće se boriti protiv partizana u savezu sa Nedićem, i da je Đurić, uprkos suprotnim Mihailovićevim naređenjima, već kontaktirao lokalne partizane.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_48.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

Na sednici Nedićeve vlade, 25. novembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića zaključeno je sledeće:

{{citiranje| U pogledu akcije DM može se kao bitno naglasiti sledeće: lojalan stav prema okupatorskim i srpskim vlastima, njihovim organima i njihovim oružanim odredima. Beskompromisna borba protiv komunista, svuda gde se god susretnu. U nekim okruzima i aktivna saradnja sa nemačkim i našim predstavnicima prilikom borbi protiv komunista.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_3.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/223-224.&lt;/ref&gt;}}

Na sednici vlade, 3. decembra 1943, o pokretu Draže Mihailovića ponovljena je povoljna konstatacija:

{{citiranje| Veoma je karakteristično da su u protekloj nedelji sa odredima DM na uništavanju komunista sarađivale i jedinice SDS, kao i dobrovoljački odredi, među kojima do sad nije bilo nikakvih nepotrebnih incidenata.&lt;ref name=&quot;znaci2&quot;/&gt;}}

== Saradnja sa Nedićevom vladom 1944. ==
{{main|Bitka za Srbiju 1944.|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}

{{citiranje|Političku slogu Nedić-Draža Mihajlović treba posmatrati kao činjenicu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.org/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}

U vreme nešto intenzivnijih sukoba između četnika Draže Mihailovića i snaga nemačkog okupatora u pojedinim delovima Šumadije, naročito u kragujevačkom i mladenovačkom okrugu, od sredine februara do kraja maja 1944, dolazi do jednog naizgled paradoksalnog sastanka. Naime, u prvoj polovini marta 1944. u selu Vranići pokraj Čačka došlo je do sastanka između generala [[Miroslav Trifunović|Miroslava Trifunovića]], istaknutog člana Vrhovne komande JVuO, i predstavnika nemačkog okupatora Šterkera, na kome se razgovaralo o mogućnosti sporazuma između okupatora i četnika Draže Mihailovića u pogledu borbene saradnje protiv NOVJ, što bi podrazumevalo i naoružavanje četnika. Sastanku je prisustvovao i [[Milan Aćimović]], ministar unutrašnjih poslova u kvislinškoj vladi Milana Nedića.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, Kontrarevolucija u Srbiji: Kvislinška uprava 1941-1944, I-II, Beograd, 1979.], str. II/325.&lt;/ref&gt;

O spremnosti kvislinških struktura na saradnju sa četnicima Draže Mihailovića svedoči i tekst Božidara Nedića, brata generala Milana Nedića, objavljen u listu ''Novo vreme'', 24. marta 1944. u kom se ističe jasan zaključak:

{{citiranje| Kažite svakom ko vam kaže da ima još nedićevaca, dražinovaca, ljotićevaca da je to laž, jer od danas ima samo Srba, s jedne, i komunista, s druge strane.&lt;ref&gt;Milan Borković, n.d., str. II/326.&lt;/ref&gt;}}

11. aprila 1944. godine Nojbaher je razgovarao sa generalom Hansom Felberom, a potom i sa Nedićem, o odnosu prema prema četnicima Draže Mihailovića. Nakon razgovora Felber je 12. aprila izvestio Komandu Vermahta:

{{citiranje|&quot;U jučerašnjem razgovoru ministar-predsednik Nedić je saopštio gospodinu poslaniku Nojbaheru o dosadašnjem toku njegovih 'pregovora' sa Dražom Mihailovićem sledeće: 
# Nedić je poručio D. M. da je nacionalno jedinstvo pred komunističkom opasnošću životna potreba svih Srba. 
# Pretpostavka za saradnju je da odredi D. M. potpuno obustave sve akcije ne samo protiv Nemaca već i protiv Nedićevih vlasti. 
# Najbolje bi bilo kad bi D. M. napustio zemlju, ali Nedić je saglasan da i dalje trpi njegov (Dražin) boravak u šumi, kao i brojno ograničenu gardu, za čije bi se izdržavanje sam Nedić brinuo. 
# Tajne pregovore, bez znanja nemačkih službenih mesta, on (Nedić) odbija. Svi njegovi predlozi bili bi dati pod uslovom da Nemci na njih pristanu.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/11_62.htm |title=Nikola Milovanovic - DRAZA MIHAILOVIC |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;}}

Krajem aprila 1944. u selu Trbušanima pokraj Čačka ponovo je došlo do sastanka četnika Draže Mihailovića sa Milanom Aćimovićem i nemačkim predstavnikom Šterkerom. Izaslanici Draže Mihailovića na ovom sastanku su, sem generala Trifunovića, bili dr [[Živko Topalović]] i kapetan [[Predrag Raković]]. Na sastanku su četnički predstavnici podneli zahteve o potrebi u oružju i municiji.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d.], str. II/327.&lt;/ref&gt;

Početkom maja 1944. [[Dimitrije Ljotić]], šef fašističke organizacije [[Zbor]], pokrenuo je inicijativu za saradnju sa snagama Draže Mihailovića. Ljotić i njegov sekretar [[Boško Kostić]] susreli su se 17. maja 1944. u selu Brđani kod Gornjeg Milanovca sa generalom Miroslavom Trifunovićem. Razgovori su trajali tri dana.&lt;ref&gt;Kosta Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 380.&lt;/ref&gt; Prethodno je ljotićevski list ''Srpski narod'' objavio je 6. maja 1944. tekst u kome se ističe spremnost na saradnju sa četnicima:

{{citiranje|'''SKUPLJANJE NACIONALNIH SNAGA''' Nacionalni četnici su se u velikom broju stavili pod nemačku komandu za borbu protiv Titovih bandi. Četnici se bore rame uz rame sa odredima Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Usled boljševičke opasnosti okupile su se na taj način sve nacionalne snage srpskog naroda za zajedničku borbu protiv glavnog neprijatelja – boljševizma.}}

Prema sećanju Boška Kostića, objavljenom 1949, na sastanku između Ljotića i Mihailovićevih predstavnika dogovoreno je sledeće:

{{citiranje| Rezultat tih razgovora bio je sledeći: zajednička borba protiv komunizma; organizacija DM ostaje potpuna; sporazumno sa DM postavljanje okružnih i sreskih načelnika; četnici DM neće napadati nedićevce; u svim bitnim stvarima Nedić ima da se sporazume sa DM, nače, u ostalim stvarima Nedićeve odluke imaju se izvršavati; DM prima u načelu izdržavanje u novcu i namirnicama od Nedićeve vlade u kom cilju (DM) saopštava vladi svoj normalni sastav; DM ima svog delegata kod Nedića; regrutovanju za Nedićeve oružane jedinice neće se činiti nikakve prepreke od strane DM; zajednički antikomunistički front u srpstvu izvan Srbije, Nedić će odmah potpomoći stvaranje četničkih odreda radi čišćenja Srema od komunizma, u kom cilju će pomoći u oružjem, municijom i ostalom spremom do 4.000 ljudi.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_4.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/327-328.&lt;/ref&gt;}}

=== Sporazum Nedića i Mihailovića ===
{{main|Durmitorska operacija|Sporazum Nedića i Mihailovića 1944.}}
{{citiranje|Nemačka komanda javlja, da je Nedić ponudio, nakon upada komunista u Srbiju, u ime veoma ozbiljno ugoženog Srpstva, vojnu saradnju svih srpskih snaga. Nedić je naglasio, da on takođe službeno govori i u ime Mihailovića, koga je nedavno posetio. Od nemačkih vojnih vlasti zatražio je dozvolu, da odmah formira srpsku vojsku u snazi od 50 000 boraca, koja bi se regrutovala iz četničkih jedinica. Komanda Vermahta za Jugoistok, posle razgovora sa Hermanom Nojbaherom, rešila je da se izađe u susret Nedićevoj molbi.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta |title=Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta |publisher=Scribd.com |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 17. avgusta 1944.}}

Draža Mihailović i Milan Nedić sastali su se 12. i 13. avgusta 1944. u selu [[Ražana]] pokraj Kosjerića. Na sastanku su prisustvovali četnički komandanti: pukovnik [[Luka Baletić]], potpukovnik [[Mirko Lalatović]], major [[Dragoslav Račić]], major [[Nikola Kalabić]], a od Nedićevih saradnika: [[Dragomir Jovanović|Dragi Jovanović]], šef kvislinške policije i upravnik grada Beograda, kao i general [[Miodrag Damjanović]], šef Nedićevog kabineta.

Sastanak je ugovorio, kako je priznao pred istražnim organima 1946, Dragi Jovanović. On se prethodno u Aranđelovcu sastao sa četničkim komandantima Račićem, Kalabićem i [[Neško Nedić|Neškom Nedićem]]. Na sastanku je dogovoreno da se radi na susretu Nedića i Mihailovića u cilju objedinjavanja antikomunističkih snaga. Jovanović se potom vratio u Beograd gde je dobio Nedićevu saglasnost za organizovanje sastanka sa Mihailovićem.&lt;ref&gt;Бранко Латас, Милован Џелебџић, Четнички покрет Драже Михаиловића 1941-1945, Београд, 1979, стр. 311-312.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se u istrazi 1946. prisetio ovog sastanka:

{{citiranje| Susret, kako između mene i Draže, tako i ostalih oficira, bio je srdačan i prijateljski. Sećam se da sam se sa Kalabićem poljubio, a on mi je rekao: 'Zaštitniče moga jadnog oca!', stavljajući mi glavu na grudi. Draža je tražio od mene da mu izložim opštu situaciju i razvoj budućih događaja. Ja sam mu kazao da Nemci propadaju i da će morati uskoro da se povuku iz zemlje. Predočio sam mu opasnost od komunista koji nadiru sa sviju strana, pa je stoga potrebno da se obrazuje jedan srpski front od mojih odreda i četničkih, pa da ujedinjeni brzo i efikasno spasimo Srpstvo i Srbiju od komunističkih upada. Draža me je saslušao i prihvatio moj predlog.  Sporazumeli smo se da oružje i municiju izdejstvujemo preko Nemaca, pošto će na tome raditi Raković. U pogledu novca, bilo je odlučeno da moja vlada mesečno daje po 100 miliona dinara. '''Dalje smo se sporazumeli da se sve oružane formacije vlade stave pod komandu Draže Mihailovića radi koordinacije u borbi protiv komunista.'''&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 389, фус. 79.&lt;/ref&gt;}}

{{citiranje|
* Vlada stavlja odmah na raspoloženje generalu Draži Mihailoviću za plate oficirima, podoficirima i ostalima 10 miliona dinara, s tim da prestane pljačkanje državnih pošta i ostalog.
* General Nedić, odnosno vlada, preuzimaju na sebe obavezu da kod Nemaca izdejstvuje odmah 30.000 pušaka, 3 miliona puščanih i mitraljeskih metaka, 500 puško-mitraljeza i 500 bacača granata.
* General Mihailović garantuje Nediću, a ovaj preuzima obavezu pred Nemcima, da se ovo oružje neće ni u kom slučaju upotrebiti protiv Nemaca.
* Nedić i vlada, voljni su, ukoliko okupator dozvoljava, da se i sve oružane formacije vlade radi koordiniranja akcije protiv komunista, stave pod komandu Draže Mihailovića.
* Vlada je voljna, ukoliko dobavi, da mu odmah stavi na raspoloženje i neodređeni broj uniformi i obuće!|Tačke sporazuma Nedića i Mihailovića od avgusta 1944.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;}}

=== Nemačka ocena Mihailovića ===
[[Datoteka:First Vrede sa četnicima.jpg|thumb|Nemački kapetan Wrede i četnički komandanti [[Nikola Kalabić]], Dragoslav Račić i [[Neško Nedić]], nakon potpisanog sporazuma o zajedničkoj borbi protiv partizana, u Topoli 11. avgusta 1944. (''nemački izvor'')&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_536.jpg Wredeova zabeleška str.1]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_537.jpg Wredeova zabeleška str.2]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_538.jpg Wredeova zabeleška str.3]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/temp/T-311-R-286_539.jpg Wredeova zabeleška str.4]&lt;/ref&gt;]]

Neposredno uoči sastanka između Nedića i Mihailovića, u Topoli se 11. avgusta 1944. odigrao sastanak između predstavnika nemačke komande Jugoistoka i predstavnika Draže Mihailovića, na kome je major [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] [[Dragoslav Račić]] uverio nemačke predstavnike u spremnost na saradnju Mihailovićevog pokreta sa nemačkim okupatorom:

{{citat|Politička usmerenost [[Dragoljub Mihailović|Draže Mihailovića]] i njegovog pokreta potpuno se izmenila. Oni predlažu stvaranje jednog nacionalnog fronta koji bi obuhvatio Srpsku državnu stražu, Srpski dobrovoljački korpus, formacije Draže Mihailovića i sve nacionalne snage koje su protiv komunizma. Pokret Draže Mihailovića je spreman da u celosti ide u ovaj front. Glavni zadatak je opšta mobilizacija i stvaranje jedne srpske nacionalne armije za uništenje komunizma u Srbiji. Kada komunizam u Srbiji bude pobeđen, pokret Draže Mihailovića je spreman da se, po naređenju nemačkog vođstva, angažuje na Balkanu i svuda drugde.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B7%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_11.8.1944 Nemački zapisnik sa pregovora sa četnicima 11.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1069.&lt;/ref&gt;}}

Na istom sastanku, kapetan knez Vrede (Rittmeister Fürst Wrede) je sumirao predloge predstavnika Draže Mihailovića na sledeći način:
{{citiranje|1. DM želi da razgovara sa opunomoćenikom [[adolf Hitler|firera]] za jugoistočni prostor.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
2. On teži okupljanju svih nacionalnih srpskih snaga.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
3. Mobilizacija i naoružavanje svih za oružje sposobnih Srba za borbu protiv komunizma. Naoružavanje i vođstvo pod nemačkim Vermahtom.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
4. DM moli da sam ostane u ilegali.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
5. Pripadnici DM-pokreta ne treba da budu u nemačkim uniformama.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_227.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1070.&lt;/ref&gt;}}

[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-S33882, Adolf Hitler retouched.jpg|thumb|175px|Nemački vođa [[Adolf Hitler]] smatrao je Mihailovića prevrtljivim i dopuštao samo taktičku saradnju.]]
Sledeće sedmice, 18. avgusta je održan sastanak na najvišem nivou u nemačkoj komandi Jugoistoka. Tu su još jednom sumirani Mihailovićevi predlozi:

{{citiranje|
a) Bezuslovno obećanje, da nijedan nemački vojnik neće biti napadnut od četnika. Davanje talaca.
&lt;br /&gt;
b) Zajednička borba isključivo protiv komunista u cilju uspostavljanja mira i reda. Nemci i četnici ne moraju biti neprijatelji.
&lt;br /&gt;
c) Neprijatelj br. 1 su komunisti i svi oni koji ih podržavaju ili ne sadejstvuju u borbi protiv komunista.
&lt;br /&gt;
d) Draža Mihajlović moli, da ga se privuče organizovanju Srpskog dobrovoljačkog korpusa i organizovanju Dobrovoljačkog korpusa.
&lt;br /&gt;
e) Bilo kakva veza s partizanima je nemoguća.
&lt;br /&gt;
f) Draža Mihailović moli da se stvori prijateljskije raspoloženje, da bi se oslobodilo četnike, koji su uhapšeni u Srbiji, bez posredovanja četnika.
&lt;br /&gt;
g) U slučaju invazije nema borbe protiv Nemaca. Borba protiv komunista će se produžiti. Četnici hoće da spreče vezu partizana s invazionim trupama.
&lt;br /&gt;
h) Draža Mihajlović nema veze s Englezima. On i ne želi više da je ima, odgovarajući engleskom držanju prema srpskom narodu.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072.&lt;/ref&gt;}}

Na sastanku je specijalni nemački izaslanik za Balkan [[Hermann Neubacher]] ocenio da obećanja Draže Mihailovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je dokazao on &quot;da je toliki antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom&quot;. Ovi pregovori završili su formulisanjem inicijative za formiranje srpske armije od 50.000 ljudi za borbu protiv komunizma kojom bi rukovodio [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]], a koju bi opremila nacistička Nemačka. U izveštaju sa sastanka naglašava se da treba pozdraviti &quot;predlog za formiranje srpskog jedinstvenog fronta&quot;. U izveštaju se zaključuje, povodom saradnje Mihailovića i Nedića: &quot;Namera Draže Mihailovića da sam ostane u pozadini a Nedića da upotrebi kao reklamnu tablu, politički nam nije nepoželjna.&quot;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1072-1080.&lt;/ref&gt;

Milan Nedić se 18. avgusta 1944. na zajedničkoj sednici kvislinške vlade sa nemačkim glavnim komandantom za Jugoistok, garantovao je da će se pokret pod komandom generala Mihailovića suzdržati od &quot;neprijateljskih dejstava protiv Nemaca&quot;. Nedić je garantovao nemačkom okupatoru:

{{citiranje| Ljudstvo Draže Mihailovića u buduće će osiguravati bezbednost cesta, železnice, transporta žita, rudnika i ostale pogone koji su od značaja za Nemce. Srpske nacionalne jedinice su pod Nedićevom komandom, koga priznaje pokret Draže Mihailovića, spremne za odlučnu borbu protiv komunizma. Nedić je istovremeno izjavio da je samo u tom slučaju sposoban da preuzme odgovornost vlade, u koliko bude bezodvlačno potpomognut nemačkim oružjem...&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 1081.&lt;/ref&gt;}}

Uprkos zalaganju nemačke komande Balkana, nemački vrhovni vođa [[Adolf Hitler]] je 22. avgusta 1944. odbacio Mihailovićevu inicijativu, ocenjujući da će to oružje &quot;jednom kasnijom prilikom biti upravljeno protiv Nemaca.&quot; On je odobrio samo taktičku saradnju sa četnicima.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D0%B6%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B0%D1%9A%D0%B0_%D0%A5%D0%B8%D1%82%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%83_%D0%BE_%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%83_%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%9A%D0%B5_%D1%81%D0%B0_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_22.8.1944 Službena beleška sa referisanja Hitleru o planu saradnje sa četnicima od 22.8.1944.]{{dead link}}&lt;/ref&gt;

Nasuprot Hitlerovom mišljenju, Nojbaher je [[30. 8.|30. avgusta]] i dalje tvrdio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se &quot;do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru&quot;. To isto smatra i za ostale vodeće Srbe, koji su se, pod parolom »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«, lojalno držali.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm |title=Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka |publisher=Znaci.net |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;

=== Posledice sporazuma ===

[[26. 8.|26. avgusta]] 1944. godine Jugoslovenska izbeglička vlada priznala je [[Josip Broz Tito|Tita]] za svog legitimnog predstavnika i vođu, a [[Ivan Šubašić]] je zadržao mesto predsednika Jugoslovenske izbegličke vlade.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;/&gt;

Na osnovu sporazuma sa Nedićem, Mihailoviću je isporučena veća količinu oružja, municije i opreme, iz nemačkih magacina.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Početkom septembra na sastancima između predstavnika kvislinške vlade i kvislinških vojnih formacija: SDS i SDK, sa predstavnicima JVuO, najpre u Beogradu 2. septembra 1944, potom u Pranjanima pokraj Čačka, u naredna dva dana, doneta je odluka o objedinjavanju svih domaćih antipartizanskih snaga i njihovom ulasku u sastav JVuO. Na sastanku u Pranjanima prisustvovao je Mihailović.&lt;ref&gt;Коста Николић, Бојан Б. Димитријевић, н.д., стр. 396-397.&lt;/ref&gt;

[[6. 9.|6. septembra]] [[1944]]. [[Srpska državna straža]] je stavljena pod komandu generala [[Dragoljub Mihailović|Dragoljuba Mihailovića]].&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_61.htm Zbornik NOR-a, XIV/4, Beograd, 1985.], str. 211-212.&lt;/ref&gt; U dogovoru sa generalom Miroslavom Trifunovićem, Mihailovićevim komandantom Srbije, jedinice Srpske državne straže (SDS) i Srpske granične straže (SGS) [[6. 10.|6. oktobra]] [[1944]]. okupile su se u [[Jagodina|Jagodini]]. Tu je od tih jedinica formiran [[Srpska državna straža|Srpski udarni korpus]] (SUK) sa tri divizije. Za komandanta korpusa imenovan je divizijski general Stevan Steva Radovanović, za njegovog pomoćnika brigadni general Borivoje Jonić (komandant SDS) a za načelnika štaba major Danilo Dača Stojanović. SUK je tada brojao oko 6.800 ljudi. Srpski udarni korpus se u sastavu Mihailovićeve vojske borio sa jedinicama [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]]. Ove formacije od 6. septembra 1944. nalaze se pod komandom štaba komandanta Srbije, generala Trifunovića. Zajedno sa nemačkom vojskom i četnicima iz Srbije tokom novembra [[1944]]. učestvuje u [[proboj četnika i Nemaca iz Srbije|proboju Armijske grupe E kroz Sandžak]] i [[Proboj Armijske grupe E kroz istočnu Bosnu|istočnu Bosnu]].
Ipak, jedinice SDK nisu se povukle iz Srbije u pravcu Bosne, kako su to učinile objedinjene jedinice JVuO i SDS, već u pravcu Slovenije, preko teritorije Srema i Slavonije odnosno preko teritorije pod kontrolom NDH. Jedinice JVuO i SDS napustile su teritoriju Srbije 15-20. oktobra 1944. Nemci su izvršili evakuaciju jedinica SDK kako bi ih spasili od uništenja u sukobu sa [[Crvena armija|Crvenom armijom]] i NOVJ. Dimitrije Ljotić je 4. oktobra 1944. uputio delegaciju od 33 pripadnika SDK i fašističkog pokreta Zbor u Crnu Goru, kako bi ubedili [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], komandanta crnogorskih četnika da se evakuišu u pravcu Slovenije, gde su planirali da se povuku i Ljotićeve jedinice.
Pripadnici SDS su iz Jagodine, preko Kruševca, 14. oktobra 1944. pristigli u Kraljevo gde su se sastali sa četnicima i integrisali pod Mihailovićevu komandu. Pravac povlačenja SDS i glavnine JVuO išao je od Kraljeva preko Raške, Novog Pazara, Sjenice, Prijepolja i Pljevalja ka istočnoj Bosni, uz učestale sukobe sa NOVJ i evidentne gubitke.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/155_5.pdf Milan Borković, n.d., Beograd, 1979.], str. II/355-359.&lt;/ref&gt;

== Suđenje kolaboracionistima 1946. ==
{{main|Beogradski proces}}
[[Datoteka:Draža pred sudom.jpg|thumb|desno|Optuženi [[Dragoljub Mihailović]] na [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] [[1946]].]]

Na posleratnom [[Beogradski proces|suđenju u Beogradu]] 1946. godine Draži Mihailoviću je, između ostalog, stavljena na teret saradnja sa [[vojna uprava u Srbiji|kvislinškom upravom u Srbiji]]. Mihailović se branio kako je saradnja sa kvislinškom vladom išla slučajno, mimo njegove želje:

:Optuženi Mihailović: Sa Nedićem je bio sastanak... je taj sastanak za mene došao neočekivano, nisam ga želeo ni u kom slučaju. To se desilo jedno posle podne kada sam se odlučio da dođem na taj sastanak, da jedanput vidim šta hoće. Bio sam tada u selu Skakavicama. Uveče je došlo do toga sastanka, za koji, ponavljam, nisam nikakve želje imao. Šta me je upravo navelo na to, sam ne znam.
:Pretsednik: Ko je bio prisutan na tome sastanku?
:Optuženi: [[Luka Baletić]], [[Mirko Lalatović]], a ovde se još pominju i [[Nikola Kalabić]], [[Dragoslav Račić]], Damjanović i Nedić.
:Pretsednik: Kakav je bio tok tih pregovora i šta se imalo na tome sastanku da postigne između vas i Nedića?
:Optuženi: Ništa. Da kažem svašta i ništa...
:Pretsednik: Pa kakvi su onda zaključci?
:Optuženi: Nikakvi. Nešto su trabunjali oni koji su doveli do toga sastanka.

Na insistiranje predsednika suda čemu taj sastanak sa Nedićem, Mihailović je na kraju izjavio da je na sastanak otišao &quot;iz dosade&quot;:
:Pretsednik: Kad na tom sastanku uopšte ništa nije postignuto, tako da je to bio jalov razgovor, zašto vam je bio potreban taj sastanak?
:Optuženi: Uopšte je bio nepotreban. Verujem da je to bilo iz dosade, što me je moralo pritiskivati neko traženje, inače nikakvog razloga nije bilo.

U nastavku odbrane, optuženi Mihailović je nastojao da prikaže kako je čak i liferovanje oružja od strane Nemaca išlo gotovo mimo njegove volje:
:Pretsednik: Da nastavimo s ovim vašim sastankom sa Milanom Nedićem avgusta 1944 god. Da li vam je Nedić obećao ili se obavezao da će preko Nemaca uspeti da vam se liferuje veća količina oružja?
:Optuženi: Ja nisam tražio da se meni liferuje od Nemaca.
:Pretsednik: A da li vam je on obećao?
:Optuženi: Nisam tražio.
:Pretsednik: A da li vam je obećao, Sud to pita, da li vam je Nedić obećao ili se obavezao?
:Optuženi: Ja sam kazao da neću od njih.
:Pretsednik: Jeste li hteli da primite od [[Srpska državna straža|SDS]].
:Optuženi: Uvek. Zato sam kroz sve vreme i uzimao.
:Pretsednik: Ko je snabdevao obućom, hranom i odećom SDS?
:Optuženi: Sve su to snabdevali Nemci.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Uprkos ovakvoj odbrani, sudsko veće je u članu 3. presude utvrdilo da je Mihailović kriv:

{{citiranje|Što je od samog početka svoje izdajničke delatnosti stupio u vezu sa Nedićem i drugim kvislinzima, otvorenim slugama okupatora, u cilju da održi okupaciju i objedini sve izdajničke snage protiv oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije;&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.znaci.net/00001/60_3_34.pdf |title=Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Presuda Dragoljubu Mihailoviću i ostalima |format=PDF |date= |accessdate=2014-03-16}}&lt;/ref&gt;|Presuda Dragoljubu Mihailoviću}}

== Literatura ==
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | authorlink = Jozo Tomasevich
  | year = 1975
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-0857-9
  | url = http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}
* {{cite book
  | last = Tomasevich
  | first = Jozo
  | year = 2001
  | title = War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration
  | publisher = Stanford University Press
  | location = Stanford
  | isbn = 978-0-8047-3615-2
  | url = http://books.google.com/books?id=fqUSGevFe5MC&amp;printsec=frontcover
  | ref = harv
  }}

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Vidi još ==
* [[Nedićeva Srbija]]
* [[Ustanak u Srbiji 1941.]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]
* [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]  
* [[Legalizovani četnici]]

== References ==
&lt;references /&gt;
{{Kolaboracija u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Ustanak u Srbiji 1941.]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]
[[Kategorija:Srbija u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Odnosi između učesnika u Drugom svetskom ratu u Jugoslaviji]]</text>
      <sha1>s4bfeu9j0qm8wp15e244n2wmt06tvfe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kizilbaši</title>
    <ns>0</ns>
    <id>228492</id>
    <revision>
      <id>41261306</id>
      <parentid>6980417</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T19:03:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2338" xml:space="preserve">[[Datoteka:Qezelbash.JPG|mini|desno|200px|[[Safavidi|Safavidski]] vojnik iz redova '''Kizilbaša''' izložen u vojnom muzeju [[Sadabadskoj palači|Sadabadske palače]] ([[Teheran]], [[Iran]])]]
'''Kizilbaši'''&lt;ref&gt;[[#HOL-Kizilbaši|Hrvatski obiteljski leksikon (2005.)]]&lt;/ref&gt; ([[Turski jezik|tur.]] ''Kizilbaş''; „Crvene kape”&lt;ref&gt;[[#BritannicaKizilbash|Britannica: Kizilbash (2011.)]]&lt;/ref&gt;) su prvotno označavali nekoliko [[Turkijski narodi|turkijskih]] i [[Iranski narodi|iranskih]] ratničkih plemena koje je karakterizirala pripadnost [[Šijiti|šijitskom]] [[islam]]u, a potom [[Etnička skupina|etničku skupinu]] koja nosi njihovo podrijetlo. Kizilbaši potječu iz područja [[Anatolija|Anatolije]] i [[Kurdistan]]a, a historijski se pojavljuju u [[13. vijek]]u. Odigrali su značajnu ulogu u [[Ismail I.|Ismailovom]] osnivanju [[Safavidska Monarhija|Safavidske Monarhije]] početkom [[16. vijek]]a, a crvene kape po kojima su dobili ime simbolizirale su njihovu lojalnost safavidskoj kruni. Zbog političkog sukoba s [[iran]]skim vladarem [[Abas I.|Abasom I.]], oko [[1600.]] godine dio kizilbaša protjeran je na istok nakon čega počinju igrati značajnu vojnu i društvenu ulogu u područjima današnjeg [[Afganistan]]a, [[Pakistan]]a, pa čak i [[Indija|Indije]]. Kizilbaši su pripadali heterodoksnom obliku [[Šijiti|šijitskog]] [[islam]]a usko povezanom sa [[Sufizam|sufijskim]] odnosno [[Alevizam|alevitskim]] (kao i [[Bektaši|bektaškim]] i [[Derviši|derviškim]]) uvjerenjima, a vjerovali su kako njihovi vladari imaju božanske osobine. Potomci kizilbaša danas žive od [[Turska|Turske]] i [[Sirija|Sirije]], preko [[Iran]]a i [[Azerbajdžan]]a, do [[Afganistan]]a i [[Pakistan]]a.

== Veze ==
* [[Šijiti]]
* [[Kurdi]]
* [[Safavidsko Carstvo]]

== Izvori ==
{{izvori}}

== Literatura ==
* {{sh icon}} {{cite web|ref=HOL-Kizilbaši|title=Kizilbaši|work=Hrvatski obiteljski leksikon|publisher=[[Leksikografski zavod Miroslav Krleža]]|url=http://enciklopedija.lzmk.hr/clanak.aspx?id=19113|year=2005.}}
* {{eng oznaka}} {{cite web|ref=BritannicaKizilbash|title=Kizilbash|work=[[Encyclopædia Britannica]]|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/319803/Kizilbash|year=2011.}}

[[Kategorija:Iranski narodi]]
[[Kategorija:Turkijski narodi]]
[[Kategorija:Šijitizam]]
[[Kategorija:Etničke grupe Irana]]</text>
      <sha1>iseztelkn9446bglgbmi9w0xcfkropl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ajatolah</title>
    <ns>0</ns>
    <id>228917</id>
    <revision>
      <id>41261365</id>
      <parentid>40793950</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:40:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11506" xml:space="preserve">[[Datoteka:Grand Ayatollahs 03.jpg|mini|330x330piksel]]
[[Datoteka:Calligraphy-ayatollah.jpg|mini|185px|&lt;center&gt;[[Kaligrafija|Kaligrafski]] ispis ''ajatolah'' {{fa icon}}]]
'''Ajatolah''' ([[Perzijski jezik|perz.]] آيتالله, ''ajatulah'', ''ajetolah'' ili ''ajatalah''; iz [[Arapski jezik|arap.]] آية الله, ''āyatu [[allah]]''; dosl. Božji znak)&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;&gt;{{en icon}} {{cite book|last=Algar|first=Hamid|title=Āyatallāh|series=[[Encyclopædia Iranica]]|publisher=Columbia University|location=New York|url=http://www.iranicaonline.org/articles/ayatallah|origyear=15. 12. 1987.|date=18. 8. 2011.}}&lt;/ref&gt; je počasna [[titula]] za istaknutog teološkog [[pravnik]]a ([[Idžtihad|mudžtahida]]) u [[iran]]skom [[Šijitizam|šijitizmu]] tj. [[Imamizam|imamizmu]].&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt;

== Porijeklo ==
Termin ''[[wikt:ajatollah|ajatolah]]'' proizlazi iz odlomka [[Kuran]]a:&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt;
{{Citat|Pokazivati ćemo im naše znakove [āyatu] na horizontima i u njihovim dušama (...)|[[Kur'an]], 41:53}}
Za razliku od [[Suniti|sunita]], šijiti sintagmu prevode doslovno (Božiji znak), dajući do znanja da su [[ljudi]], tj. svaki je čovjek Božji znak, odnosno s druge strane da ajatolah (kao pravni termin) utjelovljuje najvišu pobožnost, [[mudrost]] i [[znanje]].&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt;

== Historija ==
[[Datoteka:Alzydy.jpg|mini|185px|&lt;center&gt;[[Abdul-Karim Ha'eri Jazdi]], prva osoba u [[20. vijek]]u s titulom ajatolaha]]
Tvorcem titule ajatolaha smatra se [[Alama Heli]] ({{oddo|1250|1325}}), istaknuti [[Imamizam|imamitski]] teolog i pravnik koji je živio u vrijeme vladavine [[Ilhanidska Monarhija|ilhanidske dinastije]].&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt; Upotreba titule ovjerena je i tokom [[Safavidska Monarhija|safavidskog perioda]] ({{nowrap|[[16. vijek|16.]] – [[18. vijek|18. v.]]}}) kada su neki teolozi svoje učitelje počasno nazivali ajatolasima.&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;&gt;{{en icon}} {{cite book|last=Brunner|first=Rainer|chapter=ii. Hierarchy in the Imamiyya|title=Shiʿite Doctrine|series=[[Encyclopædia Iranica]]|publisher=Columbia University|location=New York|url=http://www.iranicaonline.org/articles/shiite-doctrine-ii-hierarchy-emamiya|date=1. 10. 2010.}}&lt;/ref&gt; Međutim, sve do [[20. vijek]]a javlja se isključivo sporadično i počasno, bez ikakvog tehničkog smisla.&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; U nekim modernim biografskim kompendijima, titula ajatolaha se retroaktivno pripisuje pripadnicima [[Šijitizam|šijitske]] [[Ulema|uleme]],&lt;ref&gt;{{fa icon}} {{cite book|last=Razi|first=Muhamed|title=&amp;#1711;&amp;#1606;&amp;#1580;&amp;#1610;&amp;#1606;&amp;#1607; &amp;#1583;&amp;#1575;&amp;#1606;&amp;#1588;&amp;#1605;&amp;#1606;&amp;#1583;&amp;#1575;&amp;#1606;|trans_title=Gandžina-je Danešmandan|volume=I.-VIII|publisher=Kitabfuruši-je Islamijah|location=Tehran|year=1973.|oclc=427386017}}&lt;/ref&gt; iako nema naznaka da su dotični svojim suvremenicima bili poznati kao ajatolasi.&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt; Ajatolahom se tako [[paradoks]]alno nazivaju čak i neki protivnici [[idžtihad]]a poput [[Kolajni|Kolajnija Razija]] ({{oddo|864|941}}).&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; Titula u [[Iran]]u postaje sveprisutnom tokom [[Iranska ustavna revolucija|Iranske ustavne revolucije]] ({{oddo|1905|1911}}) kada je podjednako aktivno koriste i pristaše i protivnici [[Konstitucionalizam|konstitucionalizma]],&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; a uvriježeno je da je [[Abdul-Karim Ha'eri Jazdi]] ({{oddo|1859|1937}}) bio prvi [[Idžtihad|mudžtahid]] s titulom ajatolaha u [[20. vijek]]u.&lt;ref&gt;{{fa icon}} {{cite book|last=Modares|first=Muhamed-Ali|title=&amp;#1585;&amp;#1610;&amp;#1581;&amp;#1575;&amp;#1606;&amp;#1577; &amp;#1575;&amp;#1604;&amp;#1575;&amp;#1583;&amp;#1576; &amp;#1601;&amp;#1610; &amp;#1578;&amp;#1585;&amp;#1575;&amp;#1580;&amp;#1605; &amp;#1575;&amp;#1604;&amp;#1605;&amp;#1593;&amp;#1585;&amp;#1608;&amp;#1601;&amp;#1610;&amp;#1606; &amp;#1576;&amp;#1575;&amp;#1604;&amp;#1603;&amp;#1606;&amp;#1610;&amp;#1577; &amp;#1575;&amp;#1608; &amp;#1575;&amp;#1604;&amp;#1604;&amp;#1602;&amp;#1576;: &amp;#1610;&amp;#1575; &amp;#1603;&amp;#1606;&amp;#1609; &amp;#1608;&amp;#1575;&amp;#1604;&amp;#1602;&amp;#1575;&amp;#1576;|trans_title=Rajhanat al-adab fi taradžim al-marufin bi-al-kunjah av al-alkab: ja kuna va-alkab|volume=I|publisher=Čaphane-je Šafak|location=Tabriz|page=66|year=1967.|oclc=43110760}}&lt;/ref&gt; Neki od najranijih učenjaka s ovom titulom također su bili [[Muhamed-Kazem Horasani]] ({{oddo|1839|1911}}) i [[Abdulah Mamakani]] ({{oddo|1870|1933}}).&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt;

== Hijerarhija ==
[[Datoteka:عکسی از خمینی.JPG|mini|185px|&lt;center&gt;[[Ruholah Homeini|Ajatolah Homeini]], ujedno veliki ajatolah ([[mardža]]) i [[rahbar]] [[Iran]]a]]
Do [[20. vijek]]a i popularizacije titule ajatolaha, najviša titula za visokorangiranu [[Ulema|ulemu]] bila je [[hodžatoleslam]]&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; ([[Perzijski jezik|perz.]] حجت‌الاسلام, dosl. autoritet [[islam]]a).&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt; Tokom [[1920-ih]] i [[1930-ih]] godina, grad [[Kom]] ponovo postaje žarištem [[Imamizam|imamitske]] teologije pod vodstvom utjecajnog [[Abdul-Karim Ha'eri Jazdi|Ha'erija]], a centralizacija dovodi do drastičnog povećanja broja ajatolaha.&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; S obzirom da se gotovo sve [[Idžtihad|mudžtahide]] počelo oslovljavati ajatolasima,&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt; posljedica stratifikacije bila je uvođenje nove titule tzv. velikog ajatolaha ([[Perzijski jezik|perz.]] آیت‌الله العظمی, ''ajatolah al-ozma'') za najistaknutije među njima,&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; poput [[Husein Borudžerdi|Huseina Borudžerdija]] ({{oddo|1875|1961}}) i [[Abul-Kasem Kašani|Abul-Kasema Kašanija]] ({{oddo|1882|1962}}).&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt; Titula velikog ajatolaha koristi se kao [[sinonim]] za [[Mardža|mardžu]] ([[Perzijski jezik|perz.]] مرجع تقلید, ''mardža-je taklid'', dosl. izvor imitacije),&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; najviši autoritet za [[islamsko pravo]] u [[Šijitizam|šijitizmu]] nakon [[Kuran]]a, [[Islamski proroci|islamskih poslanika]] i [[dvanaest imama]]. Prvi i od [[1947]]. jedini mardža bio je [[Husein Borudžerdi|Borudžerdi]], nakon čije su se smrti počele voditi debate o [[Hijerarhija|hijerarhiji]] šijitske uleme odnosno postavljanju visokorangiranih klerika.&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; U konačnici je odlučeno da se položaj decentralizira i istovremeno je više ajatolaha po [[Iran]]u i [[Irak]]u proglašeno mardžama.&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; Godine [[2014]]. bilo je aktivno 60-ak mardži, od čega većina po [[havza]]ma (školama) u iranskom [[Kom]]u i iračkom [[Nadžaf]]u. Neposredno nakon [[Iranska revolucija|Iranske revolucije]] ({{oddo|1978|1979}}) ustrojen je jedinstveni [[politički sistem]] kojeg vodi visokorangirana [[ulema]], a [[državni poglavar]] ima titulu [[rahbar]]a ([[Perzijski jezik|perz.]] رهبر انقلاب, ''rahbar-e enkelab'', dosl. vođa revolucije) odnosno vali-e fakiha ([[Perzijski jezik|perz.]] ولی فقیه, dosl. čuvar prava) i bira se iz redova [[Mardža|mardži]].&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; Titula se smatra prvom novostvorenom političko-vjerskom pozicijom od značajne važnosti još od [[Safavidska Monarhija|safavidskog perioda]].&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; Dužnost rahbara prvi je obnašao [[Ruholah Homeini]] ({{oddo|1902|1989}}), a nakon njegove smrti [[Ali Hamenei]].&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; Zbog neprestalnog povećavanja broja klerika s nekad rijekom titulom, [[Ruholah Homeini|Homeini]] je u septembru [[1984]]. izdao [[dekret]] kojim je više neimenovanih ajatolaha degradirano na status [[hodžatoleslam]]a.&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt; Ajatolasi i veliki ajatolasi ne moraju nužno biti i [[sajed]]i (prepoznatljivi po crnim [[turban]]ima), nosioci titule koja podrazumijeva potomstvo [[Ali]]ja i [[Fatima|Fatime]].

== Poznati ajatolasi ==
{{div col|cols=4}}
* [[Ahmad Hatami]]
* [[Mustafa Borudžerdi]]
* [[Mantegi Borudžerdi]]
* [[Akbar Hašemi Rafsandžani]]
* [[Gorbanali Dori-Nadžafabadi]]
* [[Muhamed Tagi Mesbah Jazdi]]
* [[Ahmad Džanati]]
* [[Muhamed Jazdi]]
* [[Muhamed Husein Kazemini Borudžerdi]]
* [[Muhamed Muhamedi Gilani]]
* [[Ibrahim Amini]]
* [[Mohsen Araki]]
* [[Muhamed Imami-Kašani]]
* [[Abas Kabi]]
* [[Mohsen Kharazi]]
* [[Muhamed-Reza Mahdavi Kani]]
* [[Mir-Ibrahim Sajed-Hatami]]
* [[Muhamed-Reza Modaresi Jazdi]]
* [[Morteza Mogtadai]]
* [[Muhamed Momen]]
* [[Muhamed-Tagi Haladži]]
* [[Muhamed Musavi Hoeiniha]]
* [[Abdulnabi Namazi]]
* [[Reza Ostadi]]
* [[Zohre Sefati]]
* [[Muhamed-Ali Tashiri]]
* [[Abas Vaez-Tabasi]]
* [[Abas-Ali Amid Zandžani]]
{{div col end}}

== Ženski ajatolasi ==
Titula ajatolaha nije ograničena isključivo na muškarce – postoje i [[Žene|ženski]] ajatolasi ([[Idžtihad|mudžtahidi]]).&lt;ref name=&quot;KunklerFazaeli2012&quot;&gt;{{en icon}} {{cite book|last1=Kunkler|first1=Mirjam|last2=Fazaeli|first2=Roja|editor=Bano, Masooda; Kalmbach, Hilary|chapter=The Life of Two Mujtahidahs: Female Religious Authority in 20th Century Iran|title=Women, Leadership and Mosques: Changes in Contemporary Islamic Authority|series=Women and Gender|volume=11|publisher=Brill Publishers|location=Leiden; Boston|page=127.-160|year=2012.|isbn=9789004209367|oclc=770603676|ssrn=1884209}}&lt;/ref&gt; [[Iran]]ke na visokorangiranim pravnim položajima nisu moderni fenomen, npr. [[Amina Hatun]] obnašala je takvu dužnost još u [[17. vijek]]u za vrijeme vladavine [[Safavidi|Safavida]]. Tokom [[20. vijek|20.]] i [[21. vijek]]a takav položaj doseglo je više desetaka [[Iran]]ki, prvenstveno supruga i kćeri istaknutih klerika, među kojima su najutjecajnije [[Nosrat Amin]] ({{oddo|1886|1983}}) iz [[Isfahan]]a i [[Zohre Sefati]] (r. [[1948]].) iz [[Abadan]]a.&lt;ref name=&quot;KunklerFazaeli2012&quot;/&gt; Dok ženski ajatolasi mogu postati članovima [[kler]]ikalnog [[Vijeće stručnjaka|Vijeća stručnjaka]] (kao i druge Iranke [[Predsjednik Irana|predsjednicom]]), debata o tome mogu li postati i [[Mardža|mardžom]] (time i [[rahbar]]om) ostaje otvorenom u [[21. vijek]]u – iako [[ustav]] i [[zakon]]i to ne ograničavaju, dio klerika protivi se takvoj mogućnosti.&lt;ref name=&quot;KunklerFazaeli2012&quot;/&gt;

== Upotreba ==
Titula ajatolaha rasprostranjena je isključivo u [[Iran]]u, među [[Šijitizam|šijitima]] u [[Libanon]]u, [[Pakistan]]u ili [[Indija|Indiji]] se ne koristi, a u [[Irak]]u je ograničena samo na [[Ulema|ulemu]] iranskog porijekla.&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt; Zbog lokalne sveprisutnosti titule, Iranci njome oslovljavaju čak i [[Sunizam|sunitske]] vjerske velikodostojnike u čijem je vokabularu potpuno strana.&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt; U [[Zapadni svijet|Zapadnom svijetu]], termin ajatolah se najčešće poistovjećuje s [[Ruholah Homeini|Ruholahom Homeinijem]] po kojem se titula pročula.&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt; Zbog rasprostranjenosti titule među iranskim klericima i nadilaženja tradicionalnih aktivnosti [[Idžtihad|mudžtahida]], samog Homeinija Iranci su umjesto ajatolahom oslovljavali počasnom titulom [[imam]]a (referenca na [[dvanaest imama]]),&lt;ref name=&quot;IranicaAjatolah&quot;/&gt; dok s [[Ali Hamenei|Hameneijem]] to nije slučaj.&lt;ref name=&quot;IranicaŠijDoktII&quot;/&gt;

== Veze ==
* [[Rahbar]]
* [[Mardža]]
* [[Hodžatoleslam]]
* [[Sajed]]
* [[Mula (islam)|Mula]]
* [[Ahund]]

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
;Ostali projekti
{{WProjekti
|commonscat   = Ayatollahs
|commonscatsh = Ajatolah
|wječnik      = ajatolah
}}

[[Kategorija:Ajatolasi| ]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]
[[Kategorija:Šijitizam]]
[[Kategorija:Islam u Iranu]]
[[Kategorija:Religijska zanimanja]]
[[Kategorija:Iranizmi]]</text>
      <sha1>0fv9rcyrk7ggjiir0v52eo0ian7w223</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Muftija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>228920</id>
    <revision>
      <id>41261356</id>
      <parentid>1816955</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:32:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1193" xml:space="preserve">{{Islam}}
'''Muftija''' ({{jez-ar|مفتى}}‎) je predstavnik verske vlasti i pravosudni tumač [[šerijat]]a, islamskog zakona, priznat zbog svoje čestitosti, verskog i pravnog znanja. Muftija može izreći [[Fatva|fatvu]] kada treba riješiti još nepoznat pravni problem.

Poznata je fatva izrečena nad indijskim piscem [[Salman Rušdi|Salmanom Rušdijem]].

U nekim zemljama, u kojima je politički sistem zvanično zasnovan na [[islam]]u, kao na primer u [[Iran]]u i [[Saudijska Arabija|Saudijskoj Arabiji]], ili gde se pravni sistem zasniva na šerijatu, kao u [[Egipat|Egiptu]], muftije, a naročito veliki muftija, savetuju pravne i sudske organe. Međutim, s obzirom na decentralizaciju karakterističnu za islam, izvršenje fatve koju je izdao muftija nije obavezno ni za jednog muslimana, osim za samog muftiju i za one koji se dobrovoljno stavljaju pod njegovu zaštitu.

Kod [[šiiti|šiita]], funkciju muftije obavljaju [[ajatolah|ajatolasi]].

== Veze ==
* [[Imam]]
* [[Ulema]]
* [[Kadija]]
* [[Kalif]]
* [[Mula (islam)|Mula]]
* [[Šeik]]
* [[Ajatolah]]

[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]
[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Religijska zanimanja]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>jxd6sm43izvauvdicn855xw2veyasss</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mula (islam)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>228921</id>
    <revision>
      <id>41261342</id>
      <parentid>41037063</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:15:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vidi još */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="936" xml:space="preserve">'''Mula''' ({{{lang-fa,lang-ur|''' ملا'''}}}, [[Hebrejsko-persijski]]/[[Bukori]]: mullo/מולא) je [[Persija|persijska]] verska titula koja dolazi iz reči ''maula'' (učitelj) i obilježava najniže šiitske verske predstavnike.

Mula ima dovoljno [[teologija|teološkog]] znanja da može posredovati u raspravama, ali nije školovan u 15 do 18 godina dugom kursu (dvanaestnika), koji je značajan u [[šiiti|šiitskom]] [[Iran]]u i otvara vrata u višu hijerarhiju - hijerarhija mudžehida, koji su ovlašćeni, kao [[ajatola|ajatole]], da samostalno odlučuju u pravno-verskim rečima. Ovlašćenje mule je slično ovlašćenjima [[suniti|sunitskih]] [[ulema]].

[[Iranska revolucija]] [[1979]]. godine je djelimično posledica djelovanja mula.

== Vidi još ==
* [[Imam]]
* [[Kalif]]
* [[Ulema]]
* [[Kadija]]
* [[Muftija]]
* [[Šeik]]
* [[Ajatolah]]

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Perzijske titule]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>rkp8r5v29xetc7m8lq9e5bkm6pe2gxo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261370</id>
      <parentid>41261342</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:44:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vidi još */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="943" xml:space="preserve">'''Mula''' ({{{lang-fa,lang-ur|''' ملا'''}}}, [[Hebrejsko-persijski]]/[[Bukori]]: mullo/מולא) je [[Persija|persijska]] verska titula koja dolazi iz reči ''maula'' (učitelj) i obilježava najniže šiitske verske predstavnike.

Mula ima dovoljno [[teologija|teološkog]] znanja da može posredovati u raspravama, ali nije školovan u 15 do 18 godina dugom kursu (dvanaestnika), koji je značajan u [[šiiti|šiitskom]] [[Iran]]u i otvara vrata u višu hijerarhiju - hijerarhija mudžehida, koji su ovlašćeni, kao [[ajatola|ajatole]], da samostalno odlučuju u pravno-verskim rečima. Ovlašćenje mule je slično ovlašćenjima [[suniti|sunitskih]] [[ulema]].

[[Iranska revolucija]] [[1979]]. godine je djelimično posledica djelovanja mula.

== Vidi još ==
* [[Imam]]
* [[Kalif]]
* [[Ulema]]
* [[Kadija]]
* [[Muftija]]
* [[Šeik]]
* [[Ajatolah]]

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>pkksjwagrak40no22av2jnn3saafny5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Korisnik:Antidiskriminator/To Do list</title>
    <ns>2</ns>
    <id>232086</id>
    <revision>
      <id>41261404</id>
      <parentid>34538861</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T10:10:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Antidiskriminator</username>
        <id>16365</id>
      </contributor>
      <comment>/* To do list */ pp</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1902" xml:space="preserve">== To do list ==
* Toma Granfil
* [https://issuu.com/aliavdic/docs/jovo_kapi__i___intervju__sa_tamom_n Јово Капичић - Интервју са тамом]
* [http://www.crkva-kassel.de/?p=4065 КАКО ЈЕ ПОКАТОЛИЧЕНА ЗАПАДНА ХЕРЦЕГОВИНА]
* http://www.politika.rs/scc/clanak/359733/Zapisi-svestenika-o-dobrim-i-losim-Arnautima
* Kreiraj - Napadi na garnizone NDH
* [[Korisnik:Antidiskriminator/Za prevođenje]]
* [[Korisnik:Antidiskriminator/Za dopunu na en.wiki]]
* [http://www.puma.vojvodina.gov.rs/dokumenti/projekat/Kviz/Kviz_pitanja.pdf Kviz pitanja iz istorije nacionalnih zajednica Vojvodine]
* [[Latinski Montearni Savez]]
* [[Sari Saltik]]
* [[Edward de Vere, 17th Earl of Oxford]]
* [[Narodni odisaj]]
* [[Albanski nacionalizam]] imajući u vidu [http://en.wikipedia.org/wiki/Albanianism]
* [[Mudrosko primirje]]
* [http://en.wikipedia.org/wiki/File:Albanian-dialects.svg Albanski dijalekti] prevedi na srpski.
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Joseph_Justus_Scaliger Scalinger] proširi ga
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Denis_Vrain-Lucas Denis Vrain - Lukas ?]
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Ossian Osijan ?]
* &lt;!--[ÇLIRIM XHUNGA Klirim Džunga]--&gt;
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Pseudo-Isidore Pseudoizidorijski (?) dekreti]
* [http://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 Konstantinova darovnica] proširi
* [[Lana (reka)]] na osnovu [http://en.wikipedia.org/wiki/Lan%C3%AB]
* [[Fenomen vedrih boja]] fasada u Tirani (bright colors)
* [[Murat Toptani]]
* [[Džemal-paša Zogu]] [http://en.wikipedia.org/wiki/Xhemal_Pasha_Zogu]
* Bugarska kolonija u Banatu
* [[Rozafa (tvrđava)]] u Skadru, ovo obavezno napisati
* [[Osijan]] [http://en.wikipedia.org/wiki/Ossian]
* [[Fakelore]]
* [[Kanon Leke Dukađinija]]
----
* [[Sevdalinke]]</text>
      <sha1>cze5gc64n4ji2n43avo7ram868pg8o5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mobtel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>248977</id>
    <redirect title="Yettel Srbija" />
    <revision>
      <id>41261389</id>
      <parentid>1731419</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:06:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Yettel Srbija]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Yettel Srbija]]</text>
      <sha1>nefs113gcqa04lroouh1ny4eowdo2te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Garden City, Kansas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>637601</id>
    <revision>
      <id>41261410</id>
      <parentid>41122128</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T10:43:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Datoteka/fajl Garden_City,_KS,_welcome_sign_IMG_5933.JPG je uklonjen/a jer ga/ju je na [[:commons:|Ostavi]] obrisao Rosenzweig sa razlogom: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Garden City, KS, welcome sign IMG 5933.JPG|]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4173" xml:space="preserve">{{Grad u SAD
 | naziv               = Garden Siti
 | izvorni_naziv       = ''Garden City''
 | slika               =
 | opis_slike          = 
 | slika_mapa          = Finney_County_Kansas_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Garden_City_Highlighted.svg
 | širina_mape         = 
 | opis_mape           =
 | lokator_mape        =
 | slika_mapa1         =
 | širina_mape1        =
 | opis_mape1          =
 | lokator_mape1       =
 | gradska_zastava     = 
 | grb                 = 
 | država              = 
 | savezna_država      = {{zastava|Kanzas}}
 | okrug               = [[Okrug Fini (Kanzas)|Fini]] 
 | osnivanje           = 
 | grad_od             = 
 | stanovništvo        = 26.658
 | godina_stanovništvo = 2010
 | gustina             = 11,7 
 | aglomeracija        = 
 | godina_aglomeracija = 
 | površina            = 22,84 
 | površina_kopno      = 22,84 
 | površina_voda       = 0 
 | gšir                = 37.977866
 | gduž                = -100.860402
 | nadmorska_visina    = 865 
 | dan_grada           = 
 | vremenska_zona      = [[UTC-6]], leti [[UTC-5]]
 | ZIP_kod             = 67846, 67868 
 | pozivni_broj        = [[Pozivni broj SAD 620|620]] 
 | FIPS_kod            = 25325
 | GNIS_kod            = 
 | veb-strana          = 
 | gradonačelnik       = 
}}

'''Garden Siti''' ({{jez-engl|Garden City}}) je [[grad]] u [[Sjedinjene Američke Države|američkoj]] saveznoj državi [[Kanzas]].&lt;ref name=&quot;census&quot; /&gt;

== Demografija ==
Po popisu iz [[2010]]. godine broj stanovnika je 26.658, što je 1.793 (-6,3 %) stanovnika manje nego [[2000]]. godine.&lt;ref name=&quot;census&quot;&gt;{{Cite web |url= http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Kansas_stcntyplace3.html |title= Kansas Trend Report 1: State and Counties |accessdate= 30. 6. 2013. |work=  |publisher=  |date=  |archivedate= 2012-03-20 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120320185555/http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Kansas_stcntyplace3.html |deadurl= yes }}&lt;/ref&gt;

{| border=1 cellpadding=4 cellspacing=0 class=&quot;toccolours&quot; style=&quot;align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 100;&quot;
|- 
| style=&quot;background:#ddffdd;&quot; | [[Demografija Sjedinjenih Američkih Država|'''Grupa''']]
| colspan=1 style=&quot;background:#ddffdd;&quot; align=&quot;center&quot; | [[Popis stanovništva 2000. u SAD|'''2000.''']]
| colspan=1 style=&quot;background:#ddffdd;&quot; align=&quot;center&quot; | [[Popis stanovništva 2010. u SAD|'''2010.''']]
|- 
| style=&quot;background:#f3fff3;&quot; | [[Beli Amerikanci|Belci]]
| align=&quot;right&quot; | 14.169 (49,8 %)
| align=&quot;right&quot; | 11.463 (43,0 %)

|- 
| style=&quot;background:#f3fff3;&quot; | [[Afroamerikanci]]
| align=&quot;right&quot; | 425 (1,5 %)
| align=&quot;right&quot; | 759 (2,8 %)
|-
| style=&quot;background:#f3fff3;&quot; | [[Azijski Amerikanci|Azijati]]
| align=&quot;right&quot; | 1.009 (3,5 %)
| align=&quot;right&quot; | 1.175 (4,4 %)
|-
| style=&quot;background:#f3fff3;&quot; | [[Hispanoamerikanci i Latinoamerikanci]]
| align=&quot;right&quot; | 12.492 (43,9 %)
| align=&quot;right&quot; | 12.946 (48,6 %)
|-
| style=&quot;background:#f3fff3;&quot; | Ukupno
| align=&quot;right&quot; | 28.451
| align=&quot;right&quot; | 26.658
|}

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{MorrisEncyclopediaOfAmericanHistory}}
* {{MancallEncyclopediaOfAmericanHistory}}
* {{KutlerDictionaryOfAmericanHistory}}
* {{BoyerOxfordCompanionToUnitedStatesHistory}}
* {{KazinConcisePrincetonEncyclopedia}}
* {{KaneAmericanCounties2004}}
{{refend}}

== Vidi još ==
{{refbegin|2}}
* [[Spisak gradova u SAD po broju stanovnika]]
* [[Najveći gradovi u SAD po decenijama]]
* [[Spisak saveznih država i teritorija SAD po broju stanovnika]]
* [[Sjedinjene Američke Države]]
* [[Amerikanci (nacija)]]
* [[Historija Sjedinjenih Američkih Država]]
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Portal-lat|SAD}}

{{Drugi projekti
| commons     = Garden City, Kansas
| wikispecies = 
| wiktionary  = 
| wikiversity = 
| wikibooks   = 
| wikisource  = 
| wikiquote   = 
| wikinews    = 
}}
* [http://factfinder2.census.gov/faces/nav/jsf/pages/index.xhtml#none United States Census Bureau]

{{Finney County, Kansas-lat}}
{{Okruzi Kanzasa-lat}}
{{Podjela SAD}}

[[Kategorija:Gradovi u Kanzasu]]</text>
      <sha1>rgp6d1x21k57cwn0p0mtugwvbnz7ajo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Istorija Srba pre Nemanjića</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1353335</id>
    <redirect title="Historija Srba u ranom srednjem vijeku" />
    <revision>
      <id>41261383</id>
      <parentid>4333476</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:05:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Historija Srba u ranom srednjem vijeku]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Historija Srba u ranom srednjem vijeku]]</text>
      <sha1>j2belc8svfmjqb9q5qd5wemons0xlk8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Branko Souček</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1467385</id>
    <revision>
      <id>41261281</id>
      <parentid>41107658</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T13:31:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5609" xml:space="preserve">[[Datoteka:Branko Souček 256 channel analyzer.jpg|thumb|300px|Branko Souček sa svojim 256-kanalnim analizatorom iz 1959. godine.]]
'''Branko Souček''' (Bjelovar, [[25. travnja]] [[1930.]] &amp;mdash; [[Bari]], [[12. prosinca]] [[2014.]]) - [[Hrvatska|hrvatski]] znanstvenik [[Česi u Hrvatskoj|češkog podrijetla]], akademik, doajen hrvatske i svjetske računalne znanosti.

Rodio se u [[Bjelovar]]u 1930. godine. Diplomirao je [[elektrotehnika|elektrotehniku]] u [[Zagreb]]u [[1955]]. godine. Radio je na [[Institut Ruđer Bošković|Institutu Ruđer Boškoviću]] Zagrebu od 1955. do [[1976]]. godine. Na Institutu je osmislio i bio voditelj konstruiranja prvog digitalnoga računala u Hrvatskoj i Jugoslaviji [[1959]]. godine. Izradio je projekt &quot;256-kanalni analizator, memorija, logika i programi&quot; i objavio ga u stručnom časopisu &quot;Elektrotehnika&quot; 1959. godine. Njegov projekt smatra se početkom računarstva u Hrvatskoj. Součekovo računalo bilo je vrlo napredno za to vrijeme i pobudilo je interes svjetskih znanstvenika. [[Računalni sklop]] bio je u ormaru visine 2 m, programi su izvođeni [[brzina|brzinom]] milijun ciklusa u sekundi, [[logički sklopovi]] bazirali su se na [[vakuumska cijev|vakuumskim cijevima]]. Direktor glasovitoga američkoga instituta BNL osobno je došao u Zagreb vidjeti to računalo. Dobio je znanstvene nagrade &quot;Nikola Tesla&quot; [[1960]]. i 1963. godine te nagradu ETAN 1963. godine.

Branko Souček doktorirao je elektrotehniku [[1963]]. godine, a [[1966]]. osniva laboratorij za [[kibernetika|kibernetiku]]. Predavao je honorarno na Elektrotehničkom i Prirodoslovno-matematičkom fakultetu u Zagrebu. Vodio je projekt osnivanja centra ZRCE (Znanstveno računalnoga centra), koji se danas zove SRCE ([[Sveučilišni računski centar]]).

Usavršavao se na nekoliko [[SAD|američkih]] instituta i sveučilišta. Napisao je prvu knjigu pod nazivom: &quot;Minicomputers, Microprocesors and Microcomputers&quot; [[1972]]. godine. Pobudio je veliko zanimanje i na tu temu održao je niz predavanja u nekoliko američkih gradova te u [[Pariz]]u i [[London]]u. Uskoro je objavio i knjige &quot;Minicomputers in Data Processing and Simulation&quot; i &quot;Microprocesors and microcomputers&quot;. Redoviti je profesor na Sveučilištu &quot;State University of New York&quot; od [[1973]]. do [[1975]]. godine. &lt;ref&gt;http://tkojetko.irb.hr/znanstvenikDetalji.php?sifznan=9025&amp;podaci=biografija&lt;/ref&gt;

Član je [[HAZU|Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti]] (tada JAZU) od [[1977]]. kao član suradnik u Razredu za matematičke, fizičke i kemijske znanosti. &lt;ref&gt;http://info.hazu.hr/branko_soucek_biografija&lt;/ref&gt; A od [[2002]]. je dopisni član HAZU-a. Istraživao je mini i mikro računala, [[neuralne mreže]], sustave u realnom vremenu, dinamičko, genetičko i kaotično [[računalno programiranje|programiranje]], prepoznavanje objekata i dr. &lt;ref&gt;http://www.zaklada-soucek.hr/invert/hrv/resume.html{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

Objavio je oko 100 radova samostalno ili sa suradnicima te 13 knjiga (10 na [[engleski jezik|engleskom jeziku]] te 2 na [[ruski jezik|ruskom]] i 1 na [[japanski jezik|japanskom jeziku]]). Njegove knjige prevođene su na [[hrvatski jezik|hrvatski]], ruski i japanski u preko 100.000 primjeraka. Bio je profesor na Sveučilištu Arizona u [[Tucson]]u, a još uvijek je redovni profesor na Prirodoslovno-matematičkom fakultetu u Zagrebu. Radi na Institutu u [[Bari]]ju. Dao je velik doprinos u razvoju računalne tehnologije, obrazovao je velik broj stručnjaka iz toga područja. Osnovao je &quot;Zakladu Souček&quot; sa sjedištem u Zagrebu. Cilj je pomoći mladim talentima, da razviju svoje sposobnosti i uključe se u razvoj hrvatskoga gospodarstva i društva.

Stručni je suradnik [[UN]]-ovih agencija UNIDO (Organizacija Ujedinjenih naroda za industrijski razvoj) i IAEA ([[Međunarodna agencija za atomsku energiju]]). Obje agencije imaju sjedište u [[Beč]]u. Stručni je suradnik i [[NASA]]-e, [[IBM]]-a, [[Siemens]]a, [[Schering]]a te američkog instituta BNL i hrvatskog Instituta Ruđer Bošković. Član je međunarodne znanstvene organizacije &quot;American Association for the Advancement of Science&quot;, koja je najbrojnija znanstvena organizacija na svijetu i izdaje časopis &quot;Science&quot;.

Njegova [[biografija]] bila je uvrštena u publikacijama: &quot;Međunarodni znanstvenik [[2003]]. godine&quot; [[Engleska]]; &quot;Tko je tko u svijetu 2001. godine&quot;, SAD i &quot;Tko je tko u znanosti i inženjeringu 2004. godine&quot;, SAD.

== Knjige ==
* Minicomputers, Microprocesors and Microcomputers, 1972.
* Minicomputers in Data Processing and Simulation, 1972.
* Microprocessors and Microcomputers, 1976.
* Computers In Neurobiology &amp; Behavior, 1976.
* Neural &amp; Massively Parallel Computers, 1988.
* Neural and Concurrent Real Time Systems: The Sixth Generation (Sixth-Generation Computer Technology Series), 1989.
* Neural and Intelligent Systems Integration: Fifth and Sixth Generation Integrated Reasoning Information Systems (Sixth Generation Computer Technologies, 1991.
* Dynamic, Genetic, and Chaotic Programming: The Sixth-Generation (Sixth Generation Computer Technologies), 1992.
* Fast Learning and Invariant Object Recognition: The Sixth-Generation Breakthrough (Sixth Generation Computer Technology Series), 1992.
* Fuzzy, Holographic, and Parallel Intelligence - The Sixth-Generation Breakthrough, 1992
* Quantum Mind Networks, 1997

== Izvori ==
{{izvori}}

{{DEFAULTSORT:Souček, Branko}}
{{lifetime|1930|2014|Souček, Branko}}
[[Kategorija:Hrvatski znanstvenici]]
[[Kategorija:Hrvatski izumitelji]]
[[Kategorija:Biografije, Bjelovar]]</text>
      <sha1>m28vnkiflg5o6swquvzjhms1n2rfpee</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dražen Kutleša</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1467922</id>
    <revision>
      <id>41261285</id>
      <parentid>41261026</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T15:16:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>89.201.236.207</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4461" xml:space="preserve">{{Infookvir biskup
| ime_biskupa    = Dražen Kutleša
| slika          = 
| slika_širina   = 150px
| slika_opis     = 
| datum_rođenja  = [[25. rujna]] [[1968.]]
| mjesto_rođenja = [[Tomislavgrad]], [[Bosna i Hercegovina]]
| datum_smrti    = 
| mjesto_smrti   = 
| zaređen_za_svećenika  = [[29. lipnja]] [[1993.]] &lt;br /&gt; za [[Mostarsko-duvanjska biskupija|Mostarsko-duvanjsku biskupiju]]
| titula         = 
| služba         = Nadbiskup splitsko-makarski
| počasti_u_njegovo_ime = 
| grb            = 
}}
[[Datoteka:Coat of arms of  Dražen Kutleša.svg|minijatura|Grb nadbiskupa [[Dražen Kutleša|Kutleše]]]]
'''Dražen Kutleša''' ([[Tomislavgrad]], [[Bosna i Hercegovina]], [[25. rujna]], [[Splitsko-makarska nadbiskupija|nadbiskup splitsko-makarski]].

== Životopis ==

Nakon završenog sjemeništa u [[Dubrovnik]]u nastavlja studij filozofije i teologije u [[Bogoslovno sjemenište u Sarajevu|Bogoslovnom sjemeništu u Sarajevu]]. Za [[svećenik]]a je [[svećeničko ređenje|zaređen]] [[29. lipnja]] [[1993.]] za [[Mostarsko-duvanjska biskupija|Mostarsko-duvanjsku biskupiju]].

Godine [[1994.]] postao je [[bakalaureat]] pri [[Katoličko-bogoslovni fakultet u Zagrebu|Teološkom fakultetu u Zagrebu]], a [[2001.]] na [[Papinsko sveučilište Urbanianum|Papinskom sveučilištu Urbanianumu]] postigao je [[doktorat]] iz [[kanonsko pravo|kanonskog prava]].

Od [[1993.]] do [[1995.]] bio je župni [[vikar]] u [[mostarska katedrala|mostarskoj katedrali]]. Od [[1998.]] do [[2006.]] obavljao je sljedeće službe: župni upravitelj u [[Grude|Grudama]], [[docent]] kanonskog prava na [[Teološki institut u Mostaru|Teološkom institutu u Mostaru]], [[vicekancelar]] u [[biskupijska kurija|biskupijskoj kuriji]], član zbora [[konzultor]]a i [[prezbiter]]skog vijeća, član Komisije ''[[Iustitia et pax]]'' [[Biskupska konferencija Bosne i Hercegovine|Biskupske konferencije BiH]].

Od [[2006.]] djelatnik je [[Kongregacija za biskupe|Kongregacije za biskupe]]. Od [[2011.]] suradnik je kongregacije za kauze svetih i disciplinu sakramenta. Dana [[17. listopada]] [[2011.]] [[Benedikt XVI.|papa Benedikt XVI.]] imenovao ga je [[biskup]]om [[koadjutor]]om s posebnim ovlastima [[Porečko-pulska biskupija|Porečke i pulske biskupije]]. Ovo je prvi biskup koadjutor u povijesti Porečke i pulske biskupije, te nakon [[1984.]] godine i biskupovanja [[Dragutin Nežić|Dragutina Nežića]] biskup Poreča i Pule koji nije rođen na području ove biskupije. Imenovanje biskupa koadjutora Porečke i pulske biskupije iznenadilo je većinu svećenika ove biskupije, a mnogi su to interpretirali povezujući imenovanje [[msgr.]] Dražena Kutleše biskupom koadjutorom s [[imovinski spor oko Dajle|imovinskim sporom]] oko [[benediktinski samostan u Dajli|samostana u Dajli]].&lt;ref name=&quot;Glas Istre&quot;&gt;[http://www.glasistre.hr/hrvatska/vijest/343704 glasistre.hr: ''Dražen Kutleša biskup koadjutor Porečke i pulske biskupije'']&lt;/ref&gt;
Dana [[10. prosinca]] [[2011.]] zaređen je za biskupa. Glavni zareditelj je bio kardinal [[Marc Ouellet]] prefekt Kongregacije za biskupe, a suzareditelji [[msgr.]] [[Ivan Milovan]], biskup porečki i pulski i [[msgr.]] [[Ratko Perić]], biskup mostarsko – duvanjski. Dana [[14. lipnja]] [[2012.]] imenovan je biskupom Porečko-pulske biskupije.&lt;ref&gt;[http://www.glas-koncila.hr/index.php?option=com_php&amp;Itemid=41&amp;news_ID=20711 Msgr. Dražen Kutleša - biskup porečki i pulski]&lt;/ref&gt;
Autor je nekoliko publikacija i surađuje u katoličkom mjesečniku ''[[Crkva na kamenu]]''. Govori [[talijanski jezik|talijanski]], [[njemački jezik|njemački]] i [[engleski jezik]].&lt;ref&gt;[http://www.ika.hr/index.php?prikaz=vijest&amp;ID=135759 ika.hr: ''Životopis mons. Dražena Kutleše'']&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Glas Istre&quot;/&gt;.

13. svibnja 2022. postao je [[Splitsko-makarska nadbiskupija|splitsko-makarski nadbiskup]].&lt;ref&gt;[http://www.hbk.hr./index.php?prikaz=vijest&amp;ID=13579 hbk.hr: ''mons. Kutleša naslijedio mons. Barišića na čelu Splitsko Makarske nadbiskupije'']&lt;/ref&gt;      

== Izvori ==
{{commonscat|Dražen Kutleša}}
{{izvori}}

{{Redoslijed|
|prethodnik = [[Ivan Milovan]]
|gl_članak_funkcija=[[Porečko-pulska biskupija]]
|nasljednik=trenutni
}}

{{Redoslijed |gl_članak_funkcija=[[Splitsko-makarska nadbiskupija]]
|prethodnik=[[Marin Barišić]]|nasljednik=trenutni}}

{{Šablon:(Nad)biskupi salonitanski, splitski, makarski i splitsko-makarski}}

{{DEFAULTSORT:Kutleša, Dražen}}
[[Kategorija:Porečki i pulski biskupi]]</text>
      <sha1>lo64z19jn5q38o6zyiglaikg4xivbrd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261286</id>
      <parentid>41261285</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T15:51:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/89.201.236.207|89.201.236.207]] ([[User talk:89.201.236.207|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4460" xml:space="preserve">{{Infookvir biskup
| ime_biskupa    = Dražen Kutleša
| slika          = 
| slika_širina   = 150px
| slika_opis     = 
| datum_rođenja  = [[25. rujna]] [[1968.]]
| mjesto_rođenja = [[Tomislavgrad]], [[Bosna i Hercegovina]]
| datum_smrti    = 
| mjesto_smrti   = 
| zaređen_za_svećenika  = [[29. lipnja]] [[1993.]] &lt;br /&gt; za [[Mostarsko-duvanjska biskupija|Mostarsko-duvanjsku biskupiju]]
| titula         = 
| služba         = Nadbiskup splitsko-makarski
| počasti_u_njegovo_ime = 
| grb            = 
}}
[[Datoteka:Coat of arms of Dražen Kutleša.svg|minijatura|Grb nadbiskupa [[Dražen Kutleša|Kutleše]]]]
'''Dražen Kutleša''' ([[Tomislavgrad]], [[Bosna i Hercegovina]], [[25. rujna]], [[Splitsko-makarska nadbiskupija|nadbiskup splitsko-makarski]].

== Životopis ==

Nakon završenog sjemeništa u [[Dubrovnik]]u nastavlja studij filozofije i teologije u [[Bogoslovno sjemenište u Sarajevu|Bogoslovnom sjemeništu u Sarajevu]]. Za [[svećenik]]a je [[svećeničko ređenje|zaređen]] [[29. lipnja]] [[1993.]] za [[Mostarsko-duvanjska biskupija|Mostarsko-duvanjsku biskupiju]].

Godine [[1994.]] postao je [[bakalaureat]] pri [[Katoličko-bogoslovni fakultet u Zagrebu|Teološkom fakultetu u Zagrebu]], a [[2001.]] na [[Papinsko sveučilište Urbanianum|Papinskom sveučilištu Urbanianumu]] postigao je [[doktorat]] iz [[kanonsko pravo|kanonskog prava]].

Od [[1993.]] do [[1995.]] bio je župni [[vikar]] u [[mostarska katedrala|mostarskoj katedrali]]. Od [[1998.]] do [[2006.]] obavljao je sljedeće službe: župni upravitelj u [[Grude|Grudama]], [[docent]] kanonskog prava na [[Teološki institut u Mostaru|Teološkom institutu u Mostaru]], [[vicekancelar]] u [[biskupijska kurija|biskupijskoj kuriji]], član zbora [[konzultor]]a i [[prezbiter]]skog vijeća, član Komisije ''[[Iustitia et pax]]'' [[Biskupska konferencija Bosne i Hercegovine|Biskupske konferencije BiH]].

Od [[2006.]] djelatnik je [[Kongregacija za biskupe|Kongregacije za biskupe]]. Od [[2011.]] suradnik je kongregacije za kauze svetih i disciplinu sakramenta. Dana [[17. listopada]] [[2011.]] [[Benedikt XVI.|papa Benedikt XVI.]] imenovao ga je [[biskup]]om [[koadjutor]]om s posebnim ovlastima [[Porečko-pulska biskupija|Porečke i pulske biskupije]]. Ovo je prvi biskup koadjutor u povijesti Porečke i pulske biskupije, te nakon [[1984.]] godine i biskupovanja [[Dragutin Nežić|Dragutina Nežića]] biskup Poreča i Pule koji nije rođen na području ove biskupije. Imenovanje biskupa koadjutora Porečke i pulske biskupije iznenadilo je većinu svećenika ove biskupije, a mnogi su to interpretirali povezujući imenovanje [[msgr.]] Dražena Kutleše biskupom koadjutorom s [[imovinski spor oko Dajle|imovinskim sporom]] oko [[benediktinski samostan u Dajli|samostana u Dajli]].&lt;ref name=&quot;Glas Istre&quot;&gt;[http://www.glasistre.hr/hrvatska/vijest/343704 glasistre.hr: ''Dražen Kutleša biskup koadjutor Porečke i pulske biskupije'']&lt;/ref&gt;
Dana [[10. prosinca]] [[2011.]] zaređen je za biskupa. Glavni zareditelj je bio kardinal [[Marc Ouellet]] prefekt Kongregacije za biskupe, a suzareditelji [[msgr.]] [[Ivan Milovan]], biskup porečki i pulski i [[msgr.]] [[Ratko Perić]], biskup mostarsko – duvanjski. Dana [[14. lipnja]] [[2012.]] imenovan je biskupom Porečko-pulske biskupije.&lt;ref&gt;[http://www.glas-koncila.hr/index.php?option=com_php&amp;Itemid=41&amp;news_ID=20711 Msgr. Dražen Kutleša - biskup porečki i pulski]&lt;/ref&gt;
Autor je nekoliko publikacija i surađuje u katoličkom mjesečniku ''[[Crkva na kamenu]]''. Govori [[talijanski jezik|talijanski]], [[njemački jezik|njemački]] i [[engleski jezik]].&lt;ref&gt;[http://www.ika.hr/index.php?prikaz=vijest&amp;ID=135759 ika.hr: ''Životopis mons. Dražena Kutleše'']&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Glas Istre&quot;/&gt;.

13. svibnja 2022. postao je [[Splitsko-makarska nadbiskupija|splitsko-makarski nadbiskup]].&lt;ref&gt;[http://www.hbk.hr./index.php?prikaz=vijest&amp;ID=13579 hbk.hr: ''mons. Kutleša naslijedio mons. Barišića na čelu Splitsko Makarske nadbiskupije'']&lt;/ref&gt;      

== Izvori ==
{{commonscat|Dražen Kutleša}}
{{izvori}}

{{Redoslijed|
|prethodnik = [[Ivan Milovan]]
|gl_članak_funkcija=[[Porečko-pulska biskupija]]
|nasljednik=trenutni
}}

{{Redoslijed |gl_članak_funkcija=[[Splitsko-makarska nadbiskupija]]
|prethodnik=[[Marin Barišić]]|nasljednik=trenutni}}

{{Šablon:(Nad)biskupi salonitanski, splitski, makarski i splitsko-makarski}}

{{DEFAULTSORT:Kutleša, Dražen}}
[[Kategorija:Porečki i pulski biskupi]]</text>
      <sha1>tjj0xtl0utftuxb0of1xnxfhdbddiuh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Муселим</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1876550</id>
    <revision>
      <id>41261339</id>
      <parentid>41231650</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:13:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Извори */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="748" xml:space="preserve">'''Муселим''' (турски müsellim, арапски - musälläm) заступник [[Паша|Паше]] у [[санџак]]у који му је дат као [[арпалук]]; обласни управник; срески начелник, синоним за [[Кајмакам]] &lt;ref&gt;Абдулах Шкаљић Турцизми у српском језику&lt;/ref&gt;. 

Муселим значи и онај који је повлашћен, привилегован, ослобођен делимично или потпуно од редовних државних и феудалних терета ([[порез]]а...). 

==Извори==
{{Извори}}

[[Kategorija:Osmanske titule|Muselim]]
[[Kategorija:Turcizmi|Muselim]]</text>
      <sha1>08gd7on05zblhulbqvyclx6a4lnxj7w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dunarobba, Terni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2319280</id>
    <revision>
      <id>41261300</id>
      <parentid>41216743</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T18:18:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LigaDue</username>
        <id>34119</id>
      </contributor>
      <comment>slika</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2506" xml:space="preserve">{{Naselje u Italiji
| naziv               = Dunarobba
| izvorni_naziv       =
| država              = {{flag|Italija}} [[Italija]]
| regija              = [[Umbria]]
| okrug               = [[Terni (provincija)|Terni]]
| slika               = DunarobbaAviglianoUmbro4.jpg
| opis_slike          = 
| grb                 = 
| gradska_zastava     = 
| osnivanje           = 
| stanovništvo        = 203
| godina_stanovništvo = 2011
| aglomeracija        = 
| godina_aglomeracija = 
| gustina             = 
| površina            = 
| vremenska_zona      = 
| poštanski_kod       = 
| pozivni_broj        = 
| registarska_oznaka  = 
| ostalo1l            = 
| ostalo1             = 
| veb-strana          = 
| gradonačelnik       = 
| stranka             = 
| gšir                = 42.67082
| gduž                = 12.45069
| nadmorska_visina    = 441
| geonameid           = 3177447
}}

'''Dunarobba''' je naselje u [[Italija|Italiji]] u provinciji [[Terni (provincija)|Terni]], u regiji [[Umbria]].

Prema proceni iz [[2011]]. u naselju je živelo 203 stanovnika.&lt;ref name=&quot;GeoNames&quot;&gt;{{GeoNames}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Istat&quot;&gt;{{Istat}}&lt;/ref&gt; Naselje se nalazi na [[Nadmorska visina|nadmorskoj visini]] od 441 m.

== Vidi još ==
* [[Italijanski jezik]]
* [[Italijani]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{MoliternoEncyclopediaOfContemporaryItalianCulture}}
* {{ArmieroNatureAndHistoryInModernItaly}}
* {{GuicciardiniHistoryOfItaly}}
* {{DomenicoRegionsOfItaly}}
* {{AveryNewCenturyItalianRenaissanceEncyclopedia}}
* {{CoppaDictionaryOfModernItalianHistory}}
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Dunarobba}}
{{Wikiatlas|Italy}}
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html by the CIA Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |date=2017-07-09 }}
* [http://www.trenitalia.it/en/index.html Italian Railways]
* [http://www.parks.it/Eindex.html Italian National and Regional Parks]
* [http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/History_of_Italy:_Primary_Documents History of Italy: Primary Documents]
* [http://www.fastionline.org/ List and maps of archaeological sites in Italy]
* [http://vlib.iue.it/hist-italy/Index.html WWW-VL: History: Italy] at IUE

{{Italijanska provincija Terni}}
{{Spisak provincija u Italiji}}
{{Naselje-Italija-začetak}}

[[Kategorija:Naselja u provinciji Terni]]
[[Kategorija:Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji]]</text>
      <sha1>i0k30z4etn2ijam5medowc2yzhahu0y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rosaro, Terni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2319953</id>
    <revision>
      <id>41261309</id>
      <parentid>41168165</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T19:07:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LigaDue</username>
        <id>34119</id>
      </contributor>
      <comment>commonscat fx, slika</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2503" xml:space="preserve">{{Naselje u Italiji
| naziv               = Rosaro
| izvorni_naziv       =
| država              = {{flag|Italija}} [[Italija]]
| regija              = [[Umbria]]
| okrug               = [[Terni (provincija)|Terni]]
| slika               = RosaroAcquasparta1.jpg
| opis_slike          = 
| grb                 = 
| gradska_zastava     = 
| osnivanje           = 
| stanovništvo        = 48
| godina_stanovništvo = 2011
| aglomeracija        = 
| godina_aglomeracija = 
| gustina             = 
| površina            = 
| vremenska_zona      = 
| poštanski_kod       = 
| pozivni_broj        = 
| registarska_oznaka  = 
| ostalo1l            = 
| ostalo1             = 
| veb-strana          = 
| gradonačelnik       = 
| stranka             = 
| gšir                = 42.70867
| gduž                = 12.48504
| nadmorska_visina    = 354
| geonameid           = 3168957
}}

'''Rosaro''' je naselje u [[Italija|Italiji]] u provinciji [[Terni (provincija)|Terni]], u regiji [[Umbria]].

Prema proceni iz [[2011]]. u naselju je živelo 48 stanovnika.&lt;ref name=&quot;GeoNames&quot;&gt;{{GeoNames}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Istat&quot;&gt;{{Istat}}&lt;/ref&gt; Naselje se nalazi na [[Nadmorska visina|nadmorskoj visini]] od 354 m.

== Vidi još ==
* [[Italijanski jezik]]
* [[Italijani]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{MoliternoEncyclopediaOfContemporaryItalianCulture}}
* {{ArmieroNatureAndHistoryInModernItaly}}
* {{GuicciardiniHistoryOfItaly}}
* {{DomenicoRegionsOfItaly}}
* {{AveryNewCenturyItalianRenaissanceEncyclopedia}}
* {{CoppaDictionaryOfModernItalianHistory}}
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Rosaro (Acquasparta)}}
{{Wikiatlas|Italy}}
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html by the CIA Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |date=2017-07-09 }}
* [http://www.trenitalia.it/en/index.html Italian Railways]
* [http://www.parks.it/Eindex.html Italian National and Regional Parks]
* [http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/History_of_Italy:_Primary_Documents History of Italy: Primary Documents]
* [http://www.fastionline.org/ List and maps of archaeological sites in Italy]
* [http://vlib.iue.it/hist-italy/Index.html WWW-VL: History: Italy] at IUE

{{Italijanska provincija Terni}}
{{Spisak provincija u Italiji}}
{{Naselje-Italija-začetak}}

[[Kategorija:Naselja u provinciji Terni]]
[[Kategorija:Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji]]</text>
      <sha1>q6r84w4mpg4cvu67q5gi92om5y8ruy4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Toscolano, Terni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2320205</id>
    <revision>
      <id>41261313</id>
      <parentid>41178177</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T19:47:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LigaDue</username>
        <id>34119</id>
      </contributor>
      <comment>commonscat fx, slika</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2522" xml:space="preserve">{{Naselje u Italiji
| naziv               = Toscolano
| izvorni_naziv       =
| država              = {{flag|Italija}} [[Italija]]
| regija              = [[Umbria]]
| okrug               = [[Terni (provincija)|Terni]]
| slika               = ToscolanoAviglianoUmbro4.jpg
| opis_slike          = 
| grb                 = 
| gradska_zastava     = 
| osnivanje           = 
| stanovništvo        = 67
| godina_stanovništvo = 2011
| aglomeracija        = 
| godina_aglomeracija = 
| gustina             = 
| površina            = 
| vremenska_zona      = 
| poštanski_kod       = 
| pozivni_broj        = 
| registarska_oznaka  = 
| ostalo1l            = 
| ostalo1             = 
| veb-strana          = 
| gradonačelnik       = 
| stranka             = 
| gšir                = 42.65805
| gduž                = 12.34933
| nadmorska_visina    = 554
| geonameid           = 3165357
}}

'''Toscolano''' je naselje u [[Italija|Italiji]] u provinciji [[Terni (provincija)|Terni]], u regiji [[Umbria]].

Prema proceni iz [[2011]]. u naselju je živelo 67 stanovnika.&lt;ref name=&quot;GeoNames&quot;&gt;{{GeoNames}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Istat&quot;&gt;{{Istat}}&lt;/ref&gt; Naselje se nalazi na [[Nadmorska visina|nadmorskoj visini]] od 554 m.

== Vidi još ==
* [[Italijanski jezik]]
* [[Italijani]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{MoliternoEncyclopediaOfContemporaryItalianCulture}}
* {{ArmieroNatureAndHistoryInModernItaly}}
* {{GuicciardiniHistoryOfItaly}}
* {{DomenicoRegionsOfItaly}}
* {{AveryNewCenturyItalianRenaissanceEncyclopedia}}
* {{CoppaDictionaryOfModernItalianHistory}}
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Toscolano (Avigliano Umbro)}}
{{Wikiatlas|Italy}}
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html by the CIA Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |date=2017-07-09 }}
* [http://www.trenitalia.it/en/index.html Italian Railways]
* [http://www.parks.it/Eindex.html Italian National and Regional Parks]
* [http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/History_of_Italy:_Primary_Documents History of Italy: Primary Documents]
* [http://www.fastionline.org/ List and maps of archaeological sites in Italy]
* [http://vlib.iue.it/hist-italy/Index.html WWW-VL: History: Italy] at IUE

{{Italijanska provincija Terni}}
{{Spisak provincija u Italiji}}
{{Naselje-Italija-začetak}}

[[Kategorija:Naselja u provinciji Terni]]
[[Kategorija:Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji]]</text>
      <sha1>6n6lnkz9q0b1wqy2uiwo0th4wq2yjgh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Slobodni teritorij (Mahno)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4477378</id>
    <redirect title="Mahnovščina" />
    <revision>
      <id>41261391</id>
      <parentid>15529082</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:06:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Mahnovščina]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Mahnovščina]]</text>
      <sha1>n1z442zhn5nexfxhs2xw497ii3awdki</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Najstariji ljudi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4478514</id>
    <revision>
      <id>41261400</id>
      <parentid>41257425</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T08:01:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* top */ link</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5303" xml:space="preserve">Ovo je popis najstarijih ljudi čija je dob zabilježena. Starosnim rekordima bave se Gerontološka istraživačka skupina (''Gerontology Research Group'' - GRG) i ''[[Guinnessova knjiga rekorda]] na svjetskom nivou, dok Evropska Superstogodišnja Organizacija, (European Supercentenarian Organization - ESO), verifikuje superstogodišnjake poreklom iz evropskih zemalja.''

Najdugovječnija osoba dosad je Francuskinja [[Jeanne Calment]] koja je živjela 122 godine i 164 dana. U dobi od 12 ili 13 godina srela je [[Vincent van Gogh|Vincenta van Gogha]].&lt;ref&gt;[https://www.nytimes.com/1997/08/05/world/jeanne-calment-world-s-elder-dies-at-122.html Jeanne Calment, World's Elder, Dies at 122], Objavljeno 5. kolovoza 1997.&lt;/ref&gt; Najdugovječniji muškarac u povijesti je Japanac [[Jiroemon Kimura]] koji je živio 116 godina i 54 dana.&lt;ref&gt;[https://www.24sata.hr/news/preminuo-najstariji-covjek-na-svijetu-imao-je-cak-116-godina-318970 Preminuo najstariji čovjek na svijetu, imao je čak 116 godina],Objavljeno 12. lipnja 2013.&lt;/ref&gt;

Najstarija osoba rođena u [[Hrvatska|Hrvatskoj]] bila je [[Jelisaveta Veljković]]. Rođena je u [[Ravna Gora (općina)|Ravnoj Gori]] kod [[Gorski kotar|Gorskog Kotara]], [[18. 7.|18. srpnja]] [[1904]]., a umrla u [[Beograd|Beogradu]] [[20. 10.|20. listopada]] [[2016]]. godine u dobi od 112 godina i 94 dana&lt;ref&gt;[https://www.novilist.hr/regija/goranka-cenka-jedna-od-najstarijih-zena-na-svijetu/ Goranka Cenka jedna od najstarijih žena na svijetu], Objavljeno 8. svibnja 2016&lt;/ref&gt;. Dana [[5. 3.|5. ožujka]] [[2021|2021.]] iz nasela [[Selce]] kod [[Crikvenica|Crikvenice]] je u dobi od 109 godina i 85 dana umro najstariji Hrvat [[Josip Kršul]].&lt;ref&gt;[https://www.novilist.hr/rijeka-regija/novi-vinodolski-crikvenica/josip-krsul-marinac-iz-selca-slavi-109-rodendan-ujutro-kava-i-novine-ponekad-i-rakija/ Josip Kršul, marinac iz Selca slavi 109. rođendan: “Ujutro kava i novine, ponekad i rakija…], Objavljeno 20. prosinca 2020.&lt;/ref&gt;

==Najstariji ljudi dosad==

{{legend2|#F9F9F9|pokojni|border=1px solid #AAAAAA}}
{{legend2|#99FF99|živi|border=1px solid #AAAAAA}}

{| class=wikitable
|-
!Broj
!Ime
!Spol
!Nadnevak rođenja
!Nadnevak smrti
!Dob
!Država
|-
|1.
|[[Jeanne Calment]]
|align=center|Ž
|21. veljače 1875.
|4. kolovoza 1997.
|122 godine, 164 dana
|Francuska
|-
|2.
|Kane Tanaka
|align=center|Ž
|2. siječnja 1903.
|19. travnja 2022.
|119 godina, 107 dana
|Japan
|-
|3.
|Sarah Knauss
|align=center|Ž
|24. rujna 1880.
|30. prosinca 1999.
|119 godina, 97 dana
|SAD
|- {{obojani okvir|#99FF99}}
|4.
|Lucile Randon
|align=center|Ž
|11. veljače 1904.
|Živuća
|{{age in years and days|1904|2|11}}
|Francuska
|-
|5.
|Nabi Tajima
|align=center|Ž
|4. kolovoza 1900.
|21. travnja 2018.
|117 godina, 260 dana
|Japan
|-
|6.
|Marie-Louise Meilleur
|align=center|Ž
|29. kolovoza 1880.
|16. travnja 1998.
|117 godina, 230 dana
|Kanada
|-
|7.
|Violet Brown
|align=center|Ž
|10. ožujka 1900.
|15. rujna 2017.
|117 godina, 189 dana
|Jamajka
|-
|8.
|Emma Morano
|align=center|Ž
|29. studenog 1899.
|15. travnja 2017.
|117 godina, 137 dana
|Italija
|-
|9.
|Chiyo Miyako
|align=center|Ž
|2. svibnja 1901.
|22. srpnja 2018.
|117 godina, 81 dan
|Japan
|-
|10.
|Misao Okawa
|align=center|Ž
|5. ožujka 1898.
|1. travnja 2015.
|117 godina, 27 dana
|Japan
|}

==Najstariji muškarci dosad==

{| class=wikitable
|-
!Broj
!Ime
!Nadnevak rođenja
!Nadnevak smrti
!Dob
!Država
|-
|1.
|[[Jiroemon Kimura]]
|19. travnja 1897.
|12. lipnja 2013.
|116 godina, 54 dana
|Japan
|-
|2.
|Christian Mortensen
|16. kolovoza 1882.
|25. travnja 1998.
|115 godina, 252 dana
|SAD (rođen u Danskoj)
|-
|3.
|Emiliano Mercado del Toro
|21. kolovoza 1891.
|24. siječnja 2007.
|115 godina, 156 dana
|Portoriko
|-
|4.
|Mathew Beard
|9. srpnja 1870.
|16. veljače 1985.
|114 godina, 222 dana
|SAD
|-
|5.
|Walter Breuning
|21. rujna 1896.
|14. travnja 2011.
|114 godina, 205 dana
|SAD
|-
|6.
|Yukichi Chuganji
|23. ožujka 1889.
|28. rujna 2003.
|114 godina, 189 dana
|Japan
|-
|7.
|Joan Riudavets
|15. prosinca 1889.
|5. ožujka 2004.
|114 godina, 81 dan
|Španija
|-
|9.
|Fred H. Hale, Sr.
|1. prosinca 1890.
|19. studenog 2004.
|113 godina, 354 dana
|SAD
|-
|10.
|Yisrael Kristal
|15. rujna 1903.
|11. kolovoza 2017.
|113 godina, 330 dana
|Izrael
|}

==Najstariji živući ljudi==
(stanje [[30. 6.]] [[2022]].)

{| class=wikitable
|-
!Broj
!Ime
!Spol
!Nadnevak rođenja
!Država
|-
|1
|Lucile Randon&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;[https://grg.org/WSRL/TableE.aspx GRG World Supercentenarian Rankings List] Gerontology Research Group&lt;/ref&gt;
|align=center|Ž
|11. veljače 1904.
|[[Francuska]]
|-
|2
|Tekla Juniewicz&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;
|align=center|Ž
|10. lipnja 1906.
|[[Poljska]]
|-
|3
|María Brañas Morera&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;
|align=center|Ž
|4. ožujka 1907.
|[[Španija]]
|-
|4
|Fusa Tatsumi&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;
|align=center|Ž
|25. travnja 1907.
|[[Japan]]
|-
|5 	
|Sofia Rojas&lt;ref name=&quot;:0&quot;/&gt;
|align=center|Ž
|13. kolovoza 1907.
|[[Kolumbija]]
|}

&lt;small&gt;
a{{note|Juniewicz}}Juniewicz je rođena u Krupskom kod [[Lavov|Lavova]], tada u [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarskoj]], sada u [[Ukrajina|Ukrajini]].&lt;/small&gt;

==Vidi još==
*[[Superstogodišnjaci]]

==Izvori==

{{izvori}}

[[Kategorija:Demografija]]
[[Kategorija:Gerontologija]]
[[Kategorija:Superstogodišnjaci| ]]
[[Kategorija:Dugovječnost]]</text>
      <sha1>kun8qto9qc06gtfg3834k2os5g7fkxh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hadžija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4545035</id>
    <revision>
      <id>41261360</id>
      <parentid>41244991</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:34:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1524" xml:space="preserve">{{redirect|Hadži}}
{{Islam}}
'''Hadžija''' ili, rjeđe, '''hadži''' ({{jez-ar|اجٍّ‎‎|}}, &quot;hodočasnik&quot;) je počasni naslov koji se daje [[muslimani]]ma koji su obavili [[hadž]], odnosno [[hodočašće]] u [[Meka|Meku]]. Izraz se u prenesenom smislu ponekad koristi osobe koje su se istakle nekim velikim dostignućem odnosno uživaju autoritet u zajednici. Osim muslimana su ga, sa vremenom, počeli upotrebljavati i pojedine [[kršćanstvo|kršćanske]] zajednice, prije svega u zemljama koje su bile pod dugotrajnom muslimanskom vlašću, i to za označavanje vlastitih vjernika koji su obavili [[hodočašće]] u [[Sveta zemlja|Svetoj zemlji]] (a što, između ostalog, uključuje i [[Srpska pravoslavna crkva|Srpsku pravoslavnu crkvu]]. Izraz se također počeo koristiti i kao prefiks za [[prezime]]na (npr. Hadžiosmanović)

U najnovije vrijeme se izraz &quot;hadži&quot; ({{jez-en|hajji ''ili'' haji}}) koristio kao pežorativni izraz za [[Arapi|Arape]] ili muslimane, odnosno domicilno stanovništvo od strane pripadnika [[SAD|američkih]] oružanih snaga tokom [[Rat u Iraku|invazije]] i okupacije [[Irak]]a. &lt;ref&gt;Slang from Operation Iraqi Freedom http://www.globalsecurity.org/military/ops/iraq-slang.htm&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news| url=http://www.nytimes.com/2005/05/02/opinion/02herbert.html | work=The New York Times | first=Bob | last=Herbert | title=From 'Gook' to 'Raghead' | date=May 2, 2005}}&lt;/ref&gt;.

== Izvori ==
{{izvori}}

[[Kategorija:Islam]]
[[Kategorija:Hadž]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]</text>
      <sha1>s4lz3hrbnr0zpvh665zu6otusigtq1j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Roy Kinnear</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4603000</id>
    <revision>
      <id>41261345</id>
      <parentid>40767452</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:19:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>74.96.93.16</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6617" xml:space="preserve">{{Infokutija glumac
| ime         = Roy Kinnear
| ime_po_rođenju   = Roy Mitchell Kinnear
| datum_rođenja  = {{Birth date|df=yes|1934|01|8|df=y}}
| mjesto_rođenja  = [[Wigan]], [[Lancashire]], [[Engleska]], [[UK]]
| datum_smrti   = {{Death date and age|df=yes|1988|09|20|1934|01|8|df=y}}
| mjesto_smrti  = [[Madrid]], [[Španija]]
| zanimanje    = glumac
| period = 1944–1988
| supružnik       = {{marriage|[[Carmel Cryan]]&lt;br&gt;|1970|1988|reason=njegova smrt}}
| djeca    = 3, među kojima je [[Rory Kinnear]]
| znamenite_uloge      = Planchet u ''[[The Three Musketeers (film, 1973)|The Threee Musketeers]]''
}}

'''Roy Mitchell Kinnear''' (8. januar 1934 – 20. septembar 1988) bio je engleski glumac, najpoznatiji po [[karakterni glumac|karakternim ulogama]] i nastupima u filmovima [[Richard Lester|Richarda Lestera]], a među kojima se ističe pustolovno-historijski spektakl ''[[The Three Musketeers (film, 1973)|The Threee Musketeers]]'' gdje je tumačio lik Plancheta. Prilikom snimanja njegovog nastavka ''[[The Return of the Musketeers]]'' u Španiji je pao sa konja i teško se ozlijedio, te nekoliko dana kasnije od ozljeda preminuo u bolnici. 

Kinnear je imao troje djece, među kojima je njegov sin [[Rory Kinnear|Rory]] istaknuti glumac.

==Filmografija==
{{div col|2}}
* ''[[The World Owes Me a Living]]'' (1944) (nenaveden na špici)
* ''[[Oh... Rosalinda!!]]'' (1955)
* ''[[The Millionairess]]'' (1960) ... Čovjek koji nosi kutije (nenaveden na špici)
* ''[[Tiara Tahiti]]'' (1962) ... Capt. Enderby
* ''[[The Boys (1962 British film)|The Boys]]'' (1962) ... Kondukter u autobusu (nenaveden na špici)
* ''[[Sparrers Can't Sing]]'' (1963) ... Fred
* ''[[The Small World of Sammy Lee]]'' (1963) ... Lucky Dave
* ''[[Heavens Above!]]'' (1963) ... Fred Smith
* ''[[The Informers (1963 film)|The Informers]]'' (1963) ... Shorty
* ''[[French Dressing (1964 film)|French Dressing]]'' (1964) ... Henry Liggott
* ''[[A Place to Go]]'' (1964) ... Bunting
* ''[[The Hill (film)|The Hill]]'' (1965) ... Monty Bartlett
* ''[[Help! (film)|Help!]]'' (1965) ... Algernon
* ''[[The Deadly Affair]]'' (1966) ... Adam Scarr
* ''[[A Funny Thing Happened on the Way to the Forum (film)|A Funny Thing Happened on the Way to the Forum]]'' (1966) ... Gladiator Instructor
* ''[[How I Won the War]]'' (1967) ... Clapper
* ''[[The Mini-Affair]]'' (1967) ... Fire Extinguisher Salesman
* ''[[Albert Carter, Q.O.S.O.]]'' (1968) ... Albert Carter
* ''[[Lock Up Your Daughters (1969 film)|Lock Up Your Daughters]]'' (1969) ... Sir Tunbelly Clumsey
* ''[[The Bed Sitting Room (film)|The Bed Sitting Room]]'' (1969) ... Plastic mac man
* ''[[Taste the Blood of Dracula]]'' (1970) ... Weller
* ''[[On a Clear Day You Can See Forever (film)|On A Clear Day You Can See Forever]]'' (1970) ... Prince Regent
* ''[[Scrooge (1970 film)|Scrooge]]'' (1970) ... 2nd Gentleman of Charity
* ''[[Egghead's Robot]]'' (1970) ... Park Keeper
* ''[[The Firechasers]]'' (1971) ... Roscoe
* ''[[Melody (1971 film)|Melody]]'' (1971) ... Mr. Perkins
* ''[[Willy Wonka &amp; the Chocolate Factory]]'' (1971) ... Henry Salt
* ''[[Madame Sin]]'' (1972) ... Holidaymaker
* ''[[The Pied Piper (1972 film)|The Pied Piper]]'' (1972) ... Burgermaster Poppendick
* ''[[The Alf Garnett Saga]]'' (1972) ... Wally
* ''[[Raising the Roof]]'' (1972) ... Dad Burke
* ''[[Alice's Adventures in Wonderland (1972 film)|Alice's Adventures in Wonderland]]'' (1972) ... Cheshire Cat
* ''[[That's Your Funeral]]'' (1972) ... Purvis
* ''[[The Cobblers of Umbridge]]'' (1973) ... Dan and Doris Cobbler
* ''[[The Three Musketeers (1973 film)|The Three Musketeers]]'' (1973) ... Planchet
* ''[[Juggernaut (1974 film)|Juggernaut]]'' (1974) ... Social Director Curtain
* ''[[The Four Musketeers (film)|The Four Musketeers]]'' (1974) ... Planchet
* ''[[Barry McKenzie Holds His Own]]'' (1974) ... Bishop of Paris
* ''[[Royal Flash (film)|Royal Flash]]'' (1975) 
* ''[[The Amorous Milkman]]'' (1975) ... Sergeant
* ''[[Eskimo Nell (film)|Eskimo Nell]]'' (1975) ... Benny U. Murdoch
* ''[[Three for All]]'' (1975) ... Hounslow Joe
* ''[[One of Our Dinosaurs Is Missing]]'' (1975) ... Superintendent Grubbs
* ''[[The Adventure of Sherlock Holmes' Smarter Brother]]'' (1975) ... Moriarty's Assistant
* ''[[Not Now, Comrade]]'' (1976) ... Hoskins
* ''[[Herbie Goes to Monte Carlo]]'' (1977) ... Quincey
* ''[[The Last Remake of Beau Geste]]'' (1977) ... Boldini
* ''[[Ripping Yarns]]'' (1977) ... Vogel
* ''[[The Hound of the Baskervilles (1978 film)|The Hound of the Baskervilles]]'' (1978) ... Selden the Axe Murderer
* ''[[Watership Down (film)|Watership Down]]'' (1978) ... Pipkin (voice)
* ''[[The London Connection]]'' (1979) ... Bidley
* ''[[Quincy's Quest]]'' (1979) ... Top
* ''[[High Rise Donkey]]'' (1980) ... Mr. Garnett
* ''[[Hawk the Slayer]]'' (1980) ... Innkeeper
* ''[[Cowboys (TV series)|Cowboys]]'' (1980-81) ... Joe Jones
* ''[[Rhubarb Rhubarb]]'' (1980) ... Home Owner
* ''[[If You Go Down in the Woods Today]]'' (1981) ... Fishfingers
* ''[[Blake's 7]]'' - &quot;Gold&quot; (1981) ... Keiller
* ''[[Hammett (film)|Hammett]]'' (1982) ... English Eddie Hagedorn
* ''[[Anyone for Denis? (TV verzija)|Anyone for Denis?]]'' (1982) ... Boris
* ''[[The Boys in Blue]]'' (1982) ... Mr. Lloyd
* ''[[Superted]]'' (1983-86) ... Bulk
* ''[[Anna Pavlova (film)|Anna Pavlova]]'' (1983) ... Gardener
* ''[[Towser]]'' (1984) ... Narrator
* ''[[Squaring the Circle]]'' (1984) ... Kania
* ''[[The Zany Adventures of Robin Hood]]'' (1984) ... [[Friar Tuck]]
* ''[[Bertha (TV series)|Bertha]]'' (1985) ... Narrator / Ted / Roy 
* ''[[Pirates (1986 film)|Pirates]]'' (1986) ... Dutch
* ''[[Hardwicke House]]'' (1987) ... R G Wickham / Mr. Wickham
* ''[[Casanova (1987 film)|Casanova]]'' (1987) ... Balbi
* ''[[Unusual Ground Floor Conversion]]'' (1987) ... Previous Tenant
* ''[[Mr. H Is Late]]'' (1987) ... Piper
* ''[[Storybook - The Elves and the Shoemaker]]'' (1988) (nenaveden na špici)
* ''[[Just Ask for Diamond]]'' (1988) ... Jack Splendide
* ''[[A Man for All Seasons (1988 film)|A Man for All Seasons]]'' (1988) ... The Common Man
* ''[[The Return of the Musketeers]]'' (1989) ... Planchet
* ''[[The Princess and the Goblin (film)|The Princess and the Goblin]]'' (1991) ... Mump (glas)
{{div col end}}


==Izvori==
{{reflist|30em}}

==Vanjske veze==
* {{IMDb name|0455702}}
* {{tcmdb name|id=102587|name=Roy Kinnear}}
* [http://www.roykinnearhouse.co.uk/ Roy Kinnear House]
* {{Find a Grave|9097799}}

{{Authority control}}

{{Lifetime|1934|1988|Kinnear, Roy}}
[[Category:Engleski filmski glumci]]
[[Category:Engleski televizijski glumci]]
[[Category:Engleski teatarski glumci]]</text>
      <sha1>stfc5wzgwi2xtzo6u4pzrhooqhyotmi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Muhadis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4617811</id>
    <revision>
      <id>41261344</id>
      <parentid>40820857</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:17:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Poznati muhadisi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1688" xml:space="preserve">{{Islam}}
'''Muhadis''' ({{jez-arap|محدث}}) je [[islam]]ski naziv za stručnjaka koji duboko poznaje i pripovijeda o [[hadis]]u te poznaje lanac njihovih prenosilaca.

== Definicije ==
Postoje dvije definicije muhadisa:
* Muhadis je osoba koja pripovijeda [[hadis]] zajedno s lancem prenosilaca, bilo da razumije sadržaj [[hadis]]a ili ih jednostavno pripovijeda bez njihovog razumjevanja.
* Muhadis je svaka osoba koja zapamti 100.000 [[hadis]]a uključujući i njihove lance prenosilaca i njihov sadržaj, uz potpuno razumjevanje. 

Međutim, poznati muhadis [[Imam Šafija|Šafija]], je u [[8. vijek]]u dao definiciju rekavši da je muhadis onaj koji poznaje najmanje 400.000 [[hadis]]a uz pouzdane lance prenosilaca za svaki [[hadis]].

== Osobine muhadisa ==
Muhadis može raspoznati pravi (''sahih'') hadis od krivotvornog (''daif'') hadisa, on također proučava i skuplja hadise kao što je to radio [[Buharija]], [[Muslim]] i dr. Muhadise često poistovječuju s [[fakih]]om, međutim, to nije isto. Fakih je onaj ko izvodi [[islam]]ska rješenja iz [[Kuran]]a i [[hadis]]a kao što su to radili [[Imam Šafija]], [[Ahmed ibn Hanbel]], [[Malik ibn Anas]], [[Abu Hanifa]] itd. Fakih je obavezno i muhadis dok muhadis ne mora biti fakih.

== Poznati muhadisi ==
* [[Buharija]]: ''[[Sahih Buhari]]''
* [[Muslim]]: ''[[Sahih Muslim]]''
* [[Nesai]]: ''[[Sunan Nesai]]''
* [[Abu-Davud]]: ''[[Sunen Ebu Davud|Sunan Abu Davud]]''
* [[Tirmizi]]: ''[[Sunan Tirmizi]]''
* [[Ibn Madže]]: ''[[Sunen ibn Madže|Sunan ibn Madže]]''
* [[Malik ibn Anas]]: ''[[Al-Muveta]]''

[[Kategorija:Hadisi]]
[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Perzijske titule]]</text>
      <sha1>oxtee14v66538px150o95lc3oyvnsbo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261346</id>
      <parentid>41261344</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:19:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Poznati muhadisi */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1617" xml:space="preserve">{{Islam}}
'''Muhadis''' ({{jez-arap|محدث}}) je [[islam]]ski naziv za stručnjaka koji duboko poznaje i pripovijeda o [[hadis]]u te poznaje lanac njihovih prenosilaca.

== Definicije ==
Postoje dvije definicije muhadisa:
* Muhadis je osoba koja pripovijeda [[hadis]] zajedno s lancem prenosilaca, bilo da razumije sadržaj [[hadis]]a ili ih jednostavno pripovijeda bez njihovog razumjevanja.
* Muhadis je svaka osoba koja zapamti 100.000 [[hadis]]a uključujući i njihove lance prenosilaca i njihov sadržaj, uz potpuno razumjevanje. 

Međutim, poznati muhadis [[Imam Šafija|Šafija]], je u [[8. vijek]]u dao definiciju rekavši da je muhadis onaj koji poznaje najmanje 400.000 [[hadis]]a uz pouzdane lance prenosilaca za svaki [[hadis]].

== Osobine muhadisa ==
Muhadis može raspoznati pravi (''sahih'') hadis od krivotvornog (''daif'') hadisa, on također proučava i skuplja hadise kao što je to radio [[Buharija]], [[Muslim]] i dr. Muhadise često poistovječuju s [[fakih]]om, međutim, to nije isto. Fakih je onaj ko izvodi [[islam]]ska rješenja iz [[Kuran]]a i [[hadis]]a kao što su to radili [[Imam Šafija]], [[Ahmed ibn Hanbel]], [[Malik ibn Anas]], [[Abu Hanifa]] itd. Fakih je obavezno i muhadis dok muhadis ne mora biti fakih.

== Poznati muhadisi ==
* [[Buharija]]: ''[[Sahih Buhari]]''
* [[Muslim]]: ''[[Sahih Muslim]]''
* [[Nesai]]: ''[[Sunan Nesai]]''
* [[Abu-Davud]]: ''[[Sunen Ebu Davud|Sunan Abu Davud]]''
* [[Tirmizi]]: ''[[Sunan Tirmizi]]''
* [[Ibn Madže]]: ''[[Sunen ibn Madže|Sunan ibn Madže]]''
* [[Malik ibn Anas]]: ''[[Al-Muveta]]''

[[Kategorija:Hadisi]]
[[Kategorija:Titule]]</text>
      <sha1>tnhvtxx50aes0t2jgb5z7urmwjnzt8r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261355</id>
      <parentid>41261346</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:31:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1634" xml:space="preserve">{{Islam}}
'''Muhadis''' ({{jez-arap|محدث}}) je [[islam]]ski naziv za stručnjaka koji duboko poznaje i pripovijeda o [[hadis]]u te poznaje lanac njihovih prenosilaca.

== Definicije ==
Postoje dvije definicije muhadisa:
* Muhadis je osoba koja pripovijeda [[hadis]] zajedno s lancem prenosilaca, bilo da razumije sadržaj [[hadis]]a ili ih jednostavno pripovijeda bez njihovog razumjevanja.
* Muhadis je svaka osoba koja zapamti 100.000 [[hadis]]a uključujući i njihove lance prenosilaca i njihov sadržaj, uz potpuno razumjevanje. 

Međutim, poznati muhadis [[Imam Šafija|Šafija]], je u [[8. vijek]]u dao definiciju rekavši da je muhadis onaj koji poznaje najmanje 400.000 [[hadis]]a uz pouzdane lance prenosilaca za svaki [[hadis]].

== Osobine muhadisa ==
Muhadis može raspoznati pravi (''sahih'') hadis od krivotvornog (''daif'') hadisa, on također proučava i skuplja hadise kao što je to radio [[Buharija]], [[Muslim]] i dr. Muhadise često poistovječuju s [[fakih]]om, međutim, to nije isto. Fakih je onaj ko izvodi [[islam]]ska rješenja iz [[Kuran]]a i [[hadis]]a kao što su to radili [[Imam Šafija]], [[Ahmed ibn Hanbel]], [[Malik ibn Anas]], [[Abu Hanifa]] itd. Fakih je obavezno i muhadis dok muhadis ne mora biti fakih.

== Poznati muhadisi ==
* [[Buharija]]: ''[[Sahih Buhari]]''
* [[Muslim]]: ''[[Sahih Muslim]]''
* [[Nesai]]: ''[[Sunan Nesai]]''
* [[Abu-Davud]]: ''[[Sunen Ebu Davud|Sunan Abu Davud]]''
* [[Tirmizi]]: ''[[Sunan Tirmizi]]''
* [[Ibn Madže]]: ''[[Sunen ibn Madže|Sunan ibn Madže]]''
* [[Malik ibn Anas]]: ''[[Al-Muveta]]''

[[Kategorija:Hadisi]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]</text>
      <sha1>9n5l64bho2uiu4qecsr67ondfozcq6c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Istorija Srba u ranom srednjem vijeku</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4623731</id>
    <redirect title="Historija Srba u ranom srednjem vijeku" />
    <revision>
      <id>41261384</id>
      <parentid>40842905</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:05:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Historija Srba u ranom srednjem vijeku]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="54" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Historija Srba u ranom srednjem vijeku]]</text>
      <sha1>j2belc8svfmjqb9q5qd5wemons0xlk8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mobtel Srbija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4626742</id>
    <redirect title="Yettel Srbija" />
    <revision>
      <id>41261390</id>
      <parentid>40855286</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:06:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Yettel Srbija]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Yettel Srbija]]</text>
      <sha1>nefs113gcqa04lroouh1ny4eowdo2te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>063 Mobtel Srbija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4626743</id>
    <redirect title="Yettel Srbija" />
    <revision>
      <id>41261382</id>
      <parentid>40855287</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:05:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Yettel Srbija]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Yettel Srbija]]</text>
      <sha1>nefs113gcqa04lroouh1ny4eowdo2te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mobi 63</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4626744</id>
    <redirect title="Yettel Srbija" />
    <revision>
      <id>41261388</id>
      <parentid>40855288</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:06:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Yettel Srbija]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Yettel Srbija]]</text>
      <sha1>nefs113gcqa04lroouh1ny4eowdo2te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MOBTEL</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4626747</id>
    <redirect title="Yettel Srbija" />
    <revision>
      <id>41261385</id>
      <parentid>40855299</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:05:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Yettel Srbija]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Yettel Srbija]]</text>
      <sha1>nefs113gcqa04lroouh1ny4eowdo2te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>MOBTEL Srbija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4626748</id>
    <redirect title="Yettel Srbija" />
    <revision>
      <id>41261386</id>
      <parentid>40855300</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:06:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Yettel Srbija]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Yettel Srbija]]</text>
      <sha1>nefs113gcqa04lroouh1ny4eowdo2te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>063 MOBTEL Srbija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4626749</id>
    <redirect title="Yettel Srbija" />
    <revision>
      <id>41261381</id>
      <parentid>40855301</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:05:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Yettel Srbija]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Yettel Srbija]]</text>
      <sha1>nefs113gcqa04lroouh1ny4eowdo2te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mobi 063</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4626750</id>
    <redirect title="Yettel Srbija" />
    <revision>
      <id>41261387</id>
      <parentid>40855302</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T01:06:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>10993</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Bot: Popravak dvostrukih preusmjeravanja → [[Yettel Srbija]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Yettel Srbija]]</text>
      <sha1>nefs113gcqa04lroouh1ny4eowdo2te</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Scrooge (film, 1970)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4633941</id>
    <revision>
      <id>41261378</id>
      <parentid>40967403</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T00:30:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>74.96.93.16</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1954" xml:space="preserve">{{Infokutija film
| naslov = Scrooge
| slika          = Scrooge1970Film.jpg
| opis        = kino-poster; autor: [[Joseph Bowler]]
| director       = [[Ronald Neame]]
| producer       = Robert H. Solo
| screenplay     = [[Leslie Bricusse]]
| based on       = {{based on|''[[A Christmas Carol]]''|[[Charles Dickens]]}}
| starring       = [[Albert Finney]]&lt;br /&gt;[[Alec Guinness]]&lt;br /&gt;[[Edith Evans]]&lt;br /&gt;[[Kenneth More]]&lt;br /&gt;[[Michael Medwin]]&lt;br /&gt;[[Laurence Naismith]]
| music          = [[Leslie Bricusse]]
| cinematography = [[Oswald Morris]]
| editing        = Peter Weatherley
| studio         = [[Cinema Center Films]]
| distributor    = [[National General Pictures]]
| released       = {{Film date|df=yes|1970|11|5|[[Los Angeles]]}}
| runtime        = 113 min.
| language       = engleski
| country        = {{flagcountry|GBR}}&lt;br&gt;{{flag|Sjedinjene Države}}

'''''Scrooge''''' je [[UK|britanski]] [[filmski mjuzikl]] snimljen [[1970. na filmu|1970.]] godine u režiji [[Ronald Neame|Ronalda Neamea]]. Predstavlja adaptaciju znamenite [[Charles Dickens|Dickensove]] pripovjetke ''[[A Christmas Carol|Božićna priča]]''. Protagonist, čiji lik tumači [[Albert Finney]], je stara, mizantropska škrtica u [[viktorijansko doba|viktorijanskom]] [[London]]u koji promijeni svoj karakter nakon što ga posjete [[duh (prikaza)|duhovi]]. ''Scrooge'' je bio nominiran za niz prestižnih nagrada, a Finney je za svoj nastup osvojio [[Zlatni globus za najboljeg glumca u mjuziklu ili komediji]].

==Vanjske veze==
* {{IMDb title|0066344}}
* {{Rotten Tomatoes|1018413_scrooge}}
* {{tcmdb title|89304}}
* {{amg movie|43275}}
* {{AFI film|23514}}
* [https://movies.nytimes.com/ref/movies/reviews/index.htm New York Times review]
* [http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/frontpage Roger Ebert review]

{{Ronald Neame}}

[[Kategorija:Britanski filmovi]]
[[Kategorija:Filmski mjuzikli]]
[[Kategorija:Filmovi fantastike]]
[[Kategorija:Božićni filmovi]]</text>
      <sha1>hwoz9ryj76rfxrvszh7ig1b730ikibb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261397</id>
      <parentid>41261378</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T03:07:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1949" xml:space="preserve">{{Infokutija film
| naslov = Scrooge
| slika          = Scrooge1970Film.jpg
| opis        = kino-poster; autor: [[Joseph Bowler]]
| director       = [[Ronald Neame]]
| producer       = Robert H. Solo
| screenplay     = [[Leslie Bricusse]]
| based on       = {{based on|''[[A Christmas Carol]]''|[[Charles Dickens]]}}
| starring       = [[Albert Finney]]&lt;br /&gt;[[Alec Guinness]]&lt;br /&gt;[[Edith Evans]]&lt;br /&gt;[[Kenneth More]]&lt;br /&gt;[[Michael Medwin]]&lt;br /&gt;[[Laurence Naismith]]
| music          = [[Leslie Bricusse]]
| cinematography = [[Oswald Morris]]
| editing        = Peter Weatherley
| studio         = [[Cinema Center Films]]
| distributor    = [[National General Pictures]]
| released       = {{Film date|df=yes|1970|11|5|[[Los Angeles]]}}
| runtime        = 113 min.
| language       = engleski
| country        = {{flagcountry|GBR}}&lt;br&gt;{{flagcountry|SAD}}
}}

'''''Scrooge''''' je [[UK|britanski]] [[filmski mjuzikl]] snimljen [[1970. na filmu|1970.]] godine u režiji [[Ronald Neame|Ronalda Neamea]]. Predstavlja adaptaciju znamenite [[Charles Dickens|Dickensove]] pripovjetke ''[[A Christmas Carol|Božićna priča]]''. Protagonist, čiji lik tumači [[Albert Finney]], je stara, mizantropska škrtica u [[viktorijansko doba|viktorijanskom]] [[London]]u koji promijeni svoj karakter nakon što ga posjete [[duh (prikaza)|duhovi]]. ''Scrooge'' je bio nominiran za niz prestižnih nagrada, a Finney je za svoj nastup osvojio [[Zlatni globus za najboljeg glumca u mjuziklu ili komediji]].

==Vanjske veze==
* {{IMDb title|0066344}}
* {{Rotten Tomatoes|1018413_scrooge}}
* {{tcmdb title|89304}}
* {{amg movie|43275}}
* {{AFI film|23514}}
* [https://movies.nytimes.com/ref/movies/reviews/index.htm New York Times review]
* [http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/frontpage Roger Ebert review]

{{Ronald Neame}}

[[Kategorija:Britanski filmovi]]
[[Kategorija:Filmski mjuzikli]]
[[Kategorija:Filmovi fantastike]]
[[Kategorija:Božićni filmovi]]</text>
      <sha1>ch67c8wncju8qegtz4ap7pbwrklz4c4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hontianske Nemce</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4647949</id>
    <revision>
      <id>41261398</id>
      <parentid>40941155</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T04:36:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Akul59</username>
        <id>131397</id>
      </contributor>
      <comment>grb, populacija,  pozivni broj</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1450" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Slovačkoj
|mesto              = Hontianske Nemce
|originalni_naziv   = Hontianske Nemce
|slika              = Hontianske Nemce center.JPG
|opis_slike         = 
|grb                = Coat of arms of Hontianske Nemce.jpg
|kraj               = [[Banskobistrički kraj|Banskobistrički]]
|okrug              = [[Okrug Krupina|Krupina]]
|populacija         = 1424&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;
|nadm visina        = 259
|poštanski_kod      = 962 65
|pozivni_broj       = (+421) 45
|registarska_oznaka = KA
|gšir               = 48.2844
|gduž               = 18.9886
|popis              = 1.1.2021
}}
'''Hontianske Nemce''' je naseljeno mjesto u [[Okrug Krupina|okrugu Krupina]], u [[Banskobistrički kraj|Banskobistričkom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]].

== Stanovništvo ==
Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 1424 stanovnika.&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;

== Reference ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;populacija&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0325/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|accessdate=2022-07-31}}&lt;/ref&gt;
}}

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline|Hontianske Nemce}}
* {{Zvanični veb-sajt}} {{sk}}

{{klica-selo-Slovačka}}
{{Okrug Krupina}}

[[Kategorija:Okrug Krupina]]
[[Kategorija:Banskobistrički kraj]]</text>
      <sha1>lb4am3jm7nbjtqzue8rr69lgtp8xtji</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šerif (islam)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4651967</id>
    <revision>
      <id>41261326</id>
      <parentid>40962800</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:18:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1929" xml:space="preserve">'''Šerif''' ili '''šarif''' ([[Arapski jezik|arapski]]: شريف, šarīf, što znači ''plemeniti'' ili ''visokorođeni'') je [[Arapski jezik|arapska]] počasna [[titula]], ograničena nakon rađanja [[islam]]a na pripadnike [[Muhamed]]ovog [[Banu Hašim|hašimskog]] [[klan]]a.&lt;ref name=brit/&gt;

== Karakteristike ==
Titula se naročito odnosi na potomke Muhamedovih stričeva [[Abas ibn Abd al-Mutalib|Abasa]] i [[Abu Talib]]a, kao i za [[Abu Talib]]ovog sina [[Ali]]ja i žene mu [[Fatima bint Asad|Fatime bint Asad]].&lt;ref name=brit/&gt;

U [[Hidžaz]]u ([[zapad]]na obala [[Arabija|Arabije]]), [[titula]] šarifa je ograničena na potomke [[Hasan ibn Ali|Ḥasana]], najstarijeg sina [[Ali]]ja i [[Muhamed]]ove kćeri [[Fatima bint Muhamed|Fatime]].&lt;ref name=brit/&gt;

Orginalno šerifi su bili starješine uglednih [[porodica]] u nekom gradu. Kasnije se tako počelo [[titula|titulirati]] i [[autonomija|poluautonomne]] vladare [[Meka|Meke]] i [[Medina|Medine]], naročito kad su ti gradovi bili pod [[Suverenitet|suverenitetom]] [[Bagdad]]a ili [[Kairo|Kaira]].&lt;ref name=brit&gt;{{cite web
 | url =https://www.britannica.com/topic/sharif
 | title =''Sharif, Arabic title''
 | language=engleski
 | publisher=Encyclopaedia Britannica
 |accessdate =27. 2. 2020.}}&lt;/ref&gt;

Nakon formiranja [[Osmansko Carstvo|osmanske]] vladavine u [[Arabija|Arabiji]], Osmanlije su nastavili uvažavati šerife kao [[emir]]e [[Meka|Meke]] i [[Medina|Medine]].&lt;ref name=his&gt;{{cite web
   |url=http://hjp.znanje.hr/index.php?show=search_by_id&amp;id=d1hiXBQ%3D&amp;keyword=%C5%A1erif+%28I%29
   |title= ''šèrīf''
   |publisher=Znanje (Hrvatski jezični portal)
   |language =hrvatski
   |accessdate =27. 2. 2020.}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

== Vanjske veze ==
* [https://www.britannica.com/topic/sharif ''Sharif, Arabic title''] {{en icon}}

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>tf57k7eac75rxq0mto72xutqs4f44aa</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261367</id>
      <parentid>41261326</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:42:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1968" xml:space="preserve">'''Šerif''' ili '''šarif''' ([[Arapski jezik|arapski]]: شريف, šarīf, što znači ''plemeniti'' ili ''visokorođeni'') je [[Arapski jezik|arapska]] počasna [[titula]], ograničena nakon rađanja [[islam]]a na pripadnike [[Muhamed]]ovog [[Banu Hašim|hašimskog]] [[klan]]a.&lt;ref name=brit/&gt;

== Karakteristike ==
Titula se naročito odnosi na potomke Muhamedovih stričeva [[Abas ibn Abd al-Mutalib|Abasa]] i [[Abu Talib]]a, kao i za [[Abu Talib]]ovog sina [[Ali]]ja i žene mu [[Fatima bint Asad|Fatime bint Asad]].&lt;ref name=brit/&gt;

U [[Hidžaz]]u ([[zapad]]na obala [[Arabija|Arabije]]), [[titula]] šarifa je ograničena na potomke [[Hasan ibn Ali|Ḥasana]], najstarijeg sina [[Ali]]ja i [[Muhamed]]ove kćeri [[Fatima bint Muhamed|Fatime]].&lt;ref name=brit/&gt;

Orginalno šerifi su bili starješine uglednih [[porodica]] u nekom gradu. Kasnije se tako počelo [[titula|titulirati]] i [[autonomija|poluautonomne]] vladare [[Meka|Meke]] i [[Medina|Medine]], naročito kad su ti gradovi bili pod [[Suverenitet|suverenitetom]] [[Bagdad]]a ili [[Kairo|Kaira]].&lt;ref name=brit&gt;{{cite web
 | url =https://www.britannica.com/topic/sharif
 | title =''Sharif, Arabic title''
 | language=engleski
 | publisher=Encyclopaedia Britannica
 |accessdate =27. 2. 2020.}}&lt;/ref&gt;

Nakon formiranja [[Osmansko Carstvo|osmanske]] vladavine u [[Arabija|Arabiji]], Osmanlije su nastavili uvažavati šerife kao [[emir]]e [[Meka|Meke]] i [[Medina|Medine]].&lt;ref name=his&gt;{{cite web
   |url=http://hjp.znanje.hr/index.php?show=search_by_id&amp;id=d1hiXBQ%3D&amp;keyword=%C5%A1erif+%28I%29
   |title= ''šèrīf''
   |publisher=Znanje (Hrvatski jezični portal)
   |language =hrvatski
   |accessdate =27. 2. 2020.}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

== Vanjske veze ==
* [https://www.britannica.com/topic/sharif ''Sharif, Arabic title''] {{en icon}}

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Vjerske islamske titule]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>7yrgzzpj6mkmjs4lne46zk7kdsjo2d8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Warmia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4665160</id>
    <revision>
      <id>41261294</id>
      <parentid>41261148</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T16:31:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>777sms</username>
        <id>15266</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Warmia na mapie adm. Polski i Rosji.png]] → [[File:Warmia biskupia na mapie adm. Polski.png]] [[c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3595" xml:space="preserve">{{Vslika
| ime =Warmia
| izvorno_ime =&lt;small&gt;Varmia&lt;/small&gt;
| slika_panorama =Warmia biskupia na mapie adm. Polski.png
| veličina_slike =300px
| opis_slike =[[Karta]] [[Poljska|Poljske]] sa pozicijom Warmije	  	
}}
'''Warmia''' ([[njemački jezik|njemački]]: ''Ermland'', [[latinski]]: ''Varmia'') je [[ime]] za jednu od [[historija|historijskih]] [[regija]] [[Poljska|Poljske]], koja se nalazi na [[sjeveroistok]]u [[Poljska|zemlje]] ([[Varminsko-mazursko vojvodstvo]]) u [[porječje|porječju]] [[rijeka]] [[Łyna|Łyne]] i [[Pasłęka|Pasłęke]].&lt;ref name=brit/&gt;

== Historija ==
Warmia je orginalno bila teritorij [[Prusi|pruskog]] [[pleme]]na Varmijana, koji se prostirao uz [[Vislanska laguna|Vislansku lagunu]].

[[Teutonski viteški red|Teutonski vitezovi]] su nedje između [[1237]].-[[1242]]. zauzeli Warmiju, ali nisu uspjeli smiriti [[Prusi|Pruse]] koji su do [[1273]]. podigli dva [[ustanak|ustanka]]. 
[[Teutonski viteški red|Teutonci]] su [[1243]]. osnovali [[biskupija|biskupiju]]-[[kneževina|kneževinu]], koja je ubrzo postala [[sinonim]] za regiju.&lt;ref name=brit/&gt; 
Još u [[13. vijek]]u započela je [[nijemci|njemačka]] [[kolonizacija]], a od [[14. vijek]]a i [[Poljaci|poljska]]- doseljavanjem [[Mazovija|mazovijskih]] [[seljak]]a i sitnog [[plemstvo|plemstva]], i to pretežno po [[jug|južnijim]] dijelovima Warmije, na taj su način [[Prusi]] [[Germanizacija|germanizirani]] ili [[Polonizacija|polonizirani]]. 
Tokom [[14. vijek|14]] i [[15. vijek]]a intenzivirali su se sukobi između [[biskup]]a i [[Teutonski viteški red|Teutonskog reda]] oko rada i ingerencije [[biskupija|biskupije]].&lt;ref name=brit/&gt; 

Kad se [[Teutonski viteški red|Teutonski red]] pridružio [[Pruska konfederacija|Pruskoj konfederaciji]] (osnovana [[1440]].), [[plemstvo]] i [[grad]]ovi Warmije, to nisu dobro primili. Zbog tog je izbio [[Trinaestgodišnji rat (1454–1466)|Trinaestogodišnji rat]] između [[Teutonski viteški red|Teutonskog reda]] i [[Kraljevina Poljska (1025–1385)|Kraljevine Poljske]], koji je završio sklapanjem [[Mirovni ugovor|mirovnog sporazuma]] u [[Toruń]]u [[1466]]. i [[Kraljevina Poljska (1025–1385)|poljskom]] [[aneksija|aneksijom]] Warmije. Ali su i [[Kraljevina Poljska (1025–1385)|poljski]] [[vladar]]i pokušali utjecati na izbor biskupa [[1472]]. u periodu [[1479]].-[[1512]]. &lt;ref name=brit/&gt; 

Širenjem [[Luteranizam|luteranizma]] i njegovim prihvaćanjem [[1525]]. [[Teutonski viteški red|Teutonci]] su radikalno smanjili utjecaj [[biskupija|biskupije]], koja je ostala [[katolicizam|katolička]]. Iako više ne tako moćni warmijski biskupi su od [[17. vijek]]a počeli koristiti [[titula|titulu]]- kneževi biskupi.&lt;ref name=brit/&gt; 

Za [[Podjela_Poljske#Prva_podjela_Poljske|Prve podjele Poljske]] - [[1772]]., Warmija je pripala [[Kraljevina Pruska|Kraljevini Pruskoj]] ([[Istočna Pruska]]), nakon tog je svjetovna  uloga biskupije potpuno ukinuta. 
Nakon [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] održan je [[plebiscit]] [[11. jul]]a [[1920]]., u kom je većinsko [[nijemci|njemačko]] stanovništvo glasalo za ostanak u [[Njemačko Carstvo|Njemačkom Carstvu]]. To stanje potrajalo je do [[1945]]. kad je Warmia postala dio Poljske.&lt;ref name=brit&gt; {{cite web
   |url=https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Warmia;3994002.html
   |title =Warmia
   |publisher =Encyklopedia PWN
   |language =poljski
   |accessdate =04.03. 2021}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Maps of Warmia}}

* [https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Warmia;3994002.html ''Warmia''] {{en icon}}

[[Kategorija:Historijske regije Poljske]]</text>
      <sha1>oo0tmx33zo3v1ypg6n3ato1c165yobm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Korisnik:Inokosni organ</title>
    <ns>2</ns>
    <id>4665760</id>
    <revision>
      <id>41261301</id>
      <parentid>41261186</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T18:40:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Turska književnost (nastavak) */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21951" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
::: 11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş Veli]] (1209-1271) {{za}}
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmedi|Ahmedî]] (1334-1413)
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564){{za}}
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600) {{za}}
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590) {{za}}
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Fıtnat Hanım]] (1725-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Attila İlhan]] (1925-2005)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Nazlı Eray]] (1945)
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Feride Çiçekoğlu]] (1951)
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Suzan Samancı]] (1962)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] {{za}} | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Aşıkpaşazade]]
* [[Latifi]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Zeynep Hatun]]
* [[Mihri Hatun]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Taşlıcalı Yahya]]
* [[Zati]]
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Baki (pisac)|Bâkî]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Katip Çelebi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
* [[Ibrahim Şinasi]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Reşat Nuri Güntekin]]
* [[Ömer Seyfettin]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Peyami Safa]]
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Kemal Tahir]]
* [[Orhan Veli]]
* [[Oktay Rifat]]
* [[Melih Cevdet]]
* [[Irfan Orga]]
* [[Nazım Hikmet]]
* [[Sait Faik Abasıyanık|Sait Faik]]
* [[Attila İlhan]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Orhan Kemal]]
* [[Tevfik Fikret]]
* [[Yaşar Kemal]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Nazlı Eray]]
* [[Feride Çiçekoğlu]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Murathan Mungan]]
* [[Burhan Sönmez]]
* [[Suzan Samancı]]
* [[Çiler İlhan]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Birgül Oğuz]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>ckp2n2xc1qztz7nx91166d50dzpgtvh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261302</id>
      <parentid>41261301</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T18:41:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Šablon:Turska književnost */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21969" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
::: 11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş Veli]] (1209-1271) {{za}}
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmedi|Ahmedî]] (1334-1413)
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564){{za}}
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600) {{za}}
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590) {{za}}
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Fıtnat Hanım]] (1725-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Attila İlhan]] (1925-2005)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Nazlı Eray]] (1945)
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Feride Çiçekoğlu]] (1951)
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Suzan Samancı]] (1962)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] {{za}} | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Aşıkpaşazade]]
* [[Latifi]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Zeynep Hatun]]
* [[Mihri Hatun]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Taşlıcalı Yahya]]
* [[Zati]]
* [[Hubbi Hatun]]
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Baki (pisac)|Bâkî]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Katip Çelebi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
* [[Ibrahim Şinasi]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Reşat Nuri Güntekin]]
* [[Ömer Seyfettin]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Peyami Safa]]
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Kemal Tahir]]
* [[Orhan Veli]]
* [[Oktay Rifat]]
* [[Melih Cevdet]]
* [[Irfan Orga]]
* [[Nazım Hikmet]]
* [[Sait Faik Abasıyanık|Sait Faik]]
* [[Attila İlhan]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Orhan Kemal]]
* [[Tevfik Fikret]]
* [[Yaşar Kemal]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Nazlı Eray]]
* [[Feride Çiçekoğlu]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Murathan Mungan]]
* [[Burhan Sönmez]]
* [[Suzan Samancı]]
* [[Çiler İlhan]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Birgül Oğuz]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>b57vtj1o0s7udlcfcl7epv8y43eu91u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261376</id>
      <parentid>41261302</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T00:22:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Šablon:Turska književnost */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21994" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
::: 11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş Veli]] (1209-1271) {{za}}
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmedi|Ahmedî]] (1334-1413)
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564){{za}}
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600) {{za}}
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590) {{za}}
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Fıtnat Hanım]] (1725-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Attila İlhan]] (1925-2005)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Nazlı Eray]] (1945)
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Feride Çiçekoğlu]] (1951)
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Suzan Samancı]] (1962)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] {{za}} | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Hacı Bektaş Veli]]
* [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Aşıkpaşazade]]
* [[Latifi]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Zeynep Hatun]]
* [[Mihri Hatun]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Taşlıcalı Yahya]]
* [[Zati]]
* [[Hubbi Hatun]]
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Baki (pisac)|Bâkî]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Katip Çelebi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
* [[Ibrahim Şinasi]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Reşat Nuri Güntekin]]
* [[Ömer Seyfettin]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Peyami Safa]]
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Kemal Tahir]]
* [[Orhan Veli]]
* [[Oktay Rifat]]
* [[Melih Cevdet]]
* [[Irfan Orga]]
* [[Nazım Hikmet]]
* [[Sait Faik Abasıyanık|Sait Faik]]
* [[Attila İlhan]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Orhan Kemal]]
* [[Tevfik Fikret]]
* [[Yaşar Kemal]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Nazlı Eray]]
* [[Feride Çiçekoğlu]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Murathan Mungan]]
* [[Burhan Sönmez]]
* [[Suzan Samancı]]
* [[Çiler İlhan]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Birgül Oğuz]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>8bk42c6ym8bpjlhaidvt6rxn0s66gvz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Islamizacija Albanije</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4665775</id>
    <revision>
      <id>41261307</id>
      <parentid>41135569</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T19:05:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Muslimanske denominacije i sekte */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="84765" xml:space="preserve">{{Islam}}
'''Islamizacija Albanije''' bila je poslljedica [[Osmansko Carstvo|osmanskog]] osvajanja [[Albanija|Albanije]] krajem [[14. stoljeće|14. stoljeća]]. Osmanlije su, putem svoje uprave i vojske, donijeli [[islam]] u Albaniju raznim odlukama koje su se ticale poreskih olakšica, trgovinskih mreža i transnacionalnih vjerskih veza. U prvih nekoliko stoljeća osmanske vladavine širenje islama u Albaniji bilo je sporo, a intenziviralo se uglavnom tijekom [[17. stoljeće|17.]] i [[18. stoljeće|18. stoljeća]], dijelom i zbog veće osmanske socijalne i vojne integracije, geopolitičkih faktora i sloma [[Kršćanstvo|kršćanskih]] crkvenih struktura. To je bio jedan od najznačajnijih događaja u albanskoj povijesti, jer su [[Albanci]] u Albaniji prešli iz pretežno kršćanskog ([[Katoličanstvo|katoličkog]] i [[Pravoslavlje|pravoslavnog]]) stanovništva u pretežno [[Muslimani (vjernici)|muslimansko]] stanovništvo ([[suniti]], [[bektaši]] i neke druge sekte), premda su se značajne kršćanske manjine zadržale u određenim regijama. Kao rezultat [[Islamizacija|islamizacije]], sunitski islam postao je najveća religija na [[Albanski jezik|albanskom etnolingvističkom području]], ali su i druge religije bile prisutne u toj regiji. [[Religija]] je igrala glavnu ulogu u oblikovanju političkog razvoja Albanije u kasnom osmanskom razdoblju. Uz vjerske promjene, prelazak na islam donio je i druge društvene i kulturne transformacije, koje su oblikovale i utjecale na Albance i albansku kulturu.

Tijekom 16. i 18. stoljeća kršćanski su Albanci i prisilno prevođeni na islam brutalnim nasiljem, uznemiravanjem i povećanjem poreza. Ti su postupci izazvali albanske pobune 1433–1439, 1452, 1480–1481, 1506–1507, 1519–1520, 1594, 1601–1602, 1621, 1614, 1618, 1683–1684, 1737, 1833–1839, 1844. i 1850. godine.&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9U5pAAAAMAAJ&amp;q=Albanian+revolts+Ottomans|title=The Ukrainian Quarterly|date=1991|publisher=Ukrainian Congress Committee of America|page=56|language=en|access-date=3. 4. 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Kcy-DAAAQBAJ&amp;q=Albanian+revolt+in+eastern+Macedonia+1727&amp;pg=PA122|title=The Jews of the Ottoman Empire and the Turkish Republic|last=Shaw|first=Stanford J.|date=2016|publisher=Springer|isbn=978-1-349-12235-6|page=38|language=en|access-date=3. 4. 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=slVpAAAAMAAJ&amp;q=Albanian+revolts+Ottomans|title=From Zalmoxis to Jan Palach: Studies in East European History|last=Treptow|first=Kurt W.|date=1992|publisher=Eastern European Monographs|isbn=978-0-88033-225-5|page=43|language=en|access-date=3. 4. 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=LvVbRrH1QBgC&amp;q=Albanian+revolts+Ottomans&amp;pg=PA535|title=The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest|last=Fine|first=John V. A.|last2=Fine|first2=John Van Antwerp|date=1994|publisher=University of Michigan Press|isbn=978-0-472-08260-5|page=535|language=en|access-date=3. 4. 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2xYzAAAAIAAJ&amp;q=Albanian+revolts|title=Ottoman architecture in Albania, 1385-1912|last=Kiel|first=Machiel|date=1990|publisher=Research Centre for Islamic History, Art and Culture|isbn=978-92-9063-330-3|page=156|language=en|access-date=3. 4. 2020}}&lt;/ref&gt; Premda su Albanci održavali [[kripto-kršćanstvo|kripto-kršćansku]] kulturu (Albanci koji su zvanično bili muslimani a privatno su ispovijedali kršćanstvo poznati su pod imenom &quot;[[laramani]]&quot;), oni koji su pokušali preći na kršćanstvo, ohrabreni [[Klement XI.|papom Klementom XI]], suočili su se sa smrtnom kaznom prema osmanskom pravu. Na kraju su Albanci nadmašili druge balkanske skupine u osmanskoj vladajućoj klasi i stekli dominantan položaj i utjecaj, iako u malom broju.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Shaw |first1=Stanford J. |last2=Shaw |first2=Ezel Kural |title=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808 |date=1976 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-29163-7 |page=69 |url=https://books.google.com/books?id=E9-YfgVZDBkC&amp;q=Attacks+on+Albanians+during+the+Turkish-Ottoman+war&amp;pg=PA68 |accessdate=3. 4. 2020 |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Historija==
===Rano osmansko razdoblje===
[[Datoteka:Gjergj Kastrioti.jpg|thumb|left|180px|Skenderbeg (1405 –1468).]]
Albanci su se počeli prelaziti na islam kad su krajem 14. stoljeća postali dijelom [[Osmansko Carstvo|Osmanskog Carstva]].&lt;ref name=&quot;Ramet209&quot;/&gt; Albanija se razlikuje od ostalih [[Balkanski poluotok|balkanskih]] regija poput [[Bugarska|Bugarske]] i [[Bosna i Hercegovina|Bosne]] po tome što je do 1500-ih islam ostao ograničen na članove aristokracije i rijetka vojna naselja pod vodstvom [[Juruci|Turskih juruka]].&lt;ref name=&quot;Zhelyaz&quot;&gt;Zhelyazkova, Antonina. ‘’Albanian Identities’’. Sofia, 2000: International Center for Minority Studies and Intercultural Relations. Page 15-16&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Bieber&quot;&gt;{{cite news|author= Florian Bieber|title=Muslim identity in the Balkans before the establishment of nation states| magazine=Nationalities Papers: The Journal of Nationalism and Ethnicity|date= 19 August 2010| pages =15–19}}&lt;/ref&gt; Stoga se u početku prelazak na islam odvijao uglavnom među kršćanskom elitom, koja je zadržala neke prethodne političke i ekonomske privilegije, kao i među pripadnicima nove klase [[Timar|timara]] ili vlasnika [[Spahija|spahijske]] imovine u novom osmanskom sustavu.&lt;ref name=&quot;Ergo22&quot;&gt;{{harvnb|Ergo|2010|p=22}}&lt;/ref&gt;

Tu se ubrajaju pripadnici aristokracije jao što je [[Đurađ Kastriot Skenderbeg]], koji se preobratila na islam dok je služio Osmanlijama, a kasnije se preobratio natrag na kršćanstvo tijekom albanske pobune krajem 15. stoljeća. Također je naredio drugima koji su prešli na islam ili su bili muslimanski kolonisti da pređu na kršćanstvo ili se suoče sa smrću.&lt;ref name=&quot;Ramet209&quot;&gt;{{harvnb|Ramet|1998|p=209}} &quot;Osmanlije su prvi put napali Albaniju 1385. Druga osmanska vojska poslana je u Albaniju 1394-1396 i okupirala zemlju. S obzirom na tendenciju Osmanlija da toleriraju vjersku raznolikost među lojalnim podanicima i na općenito ratobornu tradiciju Albanaca, osmanske su vlasti usvojile pomirljivu politiku prema albanskim kršćanima u ranim decenijama okupacije. Ipak, iako prelazak na islam nije bio potreban, kršćanski albanski gospodar mogao je računati na naklonosti vlasti ako se preobrati. Ako Osmanlije nisu vjerovali da vjerski razlozi mogu natjerati kršćanina da pređe na islam, oni su unatoč tome gledali iskosa na to kad je musliman prešao (ili se preobratio) u kršćanstvo. To se dogodilo 1443. godine, kada je Đurađ Kastriot (zvani Skenderbeg), koji je odgojen kao musliman u [[Sultan|sultanovoj]] palači, napustio islamsku vjeru i javno se vratio vjeroispovijesti svojih predaka. Ali ovo obraćenje nije bilo samo javna gesta prkosa. Bio je to prvi čin u revolucionarnoj drami. Jer, nakon što je promijenio svoju vjersku odanost, Skenderbeg je zahtijevao da muslimanski kolonisti i obraćenici podjednako prihvate kršćanstvo ili se suoče sa smrtnom kaznom, objavivši neku vrstu svetog rata protiv sultana/halife&quot;.&lt;/ref&gt; Skanderbeg je primio vojnu pomoć od [[Napuljsko Kraljevstvo|Napuljskog Kraljevstva]], koju je 1452. godine poslao [[Ramon d’Ortafà|Ramon d'Ortafa]], koji je imenovan potkraljem Albanije i imao je zadatak održavati katoličanstvo među lokalnim stanovništvom od širenja islama.&lt;ref name=Marinescu182&gt;{{harvnb|Marinescu|1994|p=182}}&lt;/ref&gt; Tijekom sukoba između Skenderbega i Osmanlija, razne bitke i napadi prisilili su sultana [[Mehmed II|Mehmeda II]] da sagradi tvrđavu [[Elbasan]] (1466) u nizinama kako bi skršio otpor koji je dolazio iz planinskih utvrda.&lt;ref name=&quot;Inalcik327&quot;&gt;{{harvnb|Inalcik|1989|p=327}}&lt;/ref&gt; Prije i nakon Skenderbegove smrti (1468) dijelovi albanske aristokracije migrirali su u južnu Italiju s većim brojem Albanaca, kako bi izbjegli osmansko osvajanje; njihovi potomci i danas žive u mnogim selima u kojima su se oni tada nastanili.&lt;ref name=&quot;Nasse&quot;&gt;{{harvnb|Nasse|1964|pp=24–26}}&lt;/ref&gt;

[[Datoteka:&quot;I Turchi respinti da Scutari&quot; Gatteri's Etching of the Siege of Shkodra.jpg|thumb|right|250px|[[Opsada Skadra|Opsada skadra, 1478]].]]
Čak i dugo nakon pada Skenderbega, velike su se albanske regije često bunile protiv osmanske vlasti, što je imalo velike ljudske žrtve, uključujući desetkovanje čitavih sela.&lt;ref&gt;Zhelyazkova, Antonina, ''Albanian identities'', str. 15.&lt;/ref&gt; Sedamdesetih godina 16. stoljeća zaustavljen je zajednički napor osmanskih vladara da autohtoni narod preobrate na islam, kako bi se ugušili sezonski nemiri u Elbasanu i Reki, a neuspješna pobuna katoličkog stanovništva na sjeveru 1596. prethodila je nizu strogih kaznenih mjera koje poticale prelazak na islam.&lt;ref&gt;Zhelyazkova, Antonina, ''Albanian identities'', str. 15-16, 19.&lt;/ref&gt; Do vrhunca islamizacije u Albaniji došlo je mnogo kasnije nego u ostalim islamiziranim ili djelomično islamiziranim područjima: podaci popisa stanovništva iz 16. stoljeća pokazali su da su [[Sandžak (teritorijalna jedinica)|sandžaci]] u kojima su živjeli Albanci i dalje bili pretežno kršćanski, a muslimani su u većini područja činili najviše 5%, dok je u većini drugih regija tijekom tog razdoblja postotal muslimana već porastao do velikih razmjera, npr. u dijelovima Bosne ([[Bosna]] 46%, [[Hercegovina]] 43%, urbano [[Sarajevo]] 100%), Sjevernoj Grčkoj ([[Trikala]] 17,5%), urbanoj [[Makedonija (region)|Makedoniji]] ([[Skoplje]] i [[Bitola]] 75%) i istočnoj [[Bugarska|Bugarskoj]] ([[Silistra]] 72%, [[Čirmen]] 88%, [[Nikopolj (Bugarska)|Nikopolj]] 22%). Kasnije, u 19. stoljeću, kada je proces islamizacije zaustavljen na većem dijelu Balkana, on je nastavio ostvarivati značajan napredak u Albaniji, posebno na jugu zemlje.&lt;ref name = &quot;MinkovDemographics&quot;&gt;{{cite book|author=Anton Minkov|title= Conversion to Islam in the Balkans|pages=41–42}}&lt;/ref&gt;

U ranom razdoblju osmanske vladavine područja koja čine modernu Albaniju reorganizirana su u administrativnu jedinicu koja se zvala Sandzak-i Arnavid ili Sandzak-i Arnavud.&lt;ref name=&quot;Norris3637&quot;&gt;{{harvnb|Norris|1993|pp=36–37}}.&lt;/ref&gt; U prvom razdoblju osmanske vladavine samo su istaknute crkve sa značajnim simboličkim značenjem ili kulturnom vrijednošću u nekom urbanom naselju pretvarane u [[džamija|džamije]].&lt;ref name=&quot;Ergo18&quot;&gt;{{harvnb|Ergo|2010|p=18}}&lt;/ref&gt; Većinu ranih džamija sagrađenih u Albaniji osmanski sultani ponekad su uglavnom gradili u tvrđavama za osmanske garnizone za vrijeme svojih vojnih pohoda u ta područja, kao što su [[Džamija sultana Mehmeta Fatiha]] u [[Skadar|Skadru]], [[Crvena džamija u Beratu]] i druge.&lt;ref name=&quot;Nurja197198&quot;&gt;{{harvnb|Nurja|2012|pp=197–198}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Ergo3435&quot;&gt;{{harvnb|Ergo|2010|pp=34–35}}&lt;/ref&gt;

Osmanska je vlast u pravilu uvelike tolerirala kršćanske podanike, ali ih je i diskriminirala čineći ih građanima drugog reda putem viših poreza i raznih zakonskih ograničenja, poput nemogućnosti izvođenja muslimana na sud, posjedovanja konja ili oružja ili, pak, posjedovanja kuće s pogledom na muslimane. Iako su osmanske vlasti bile kronično sumnjičave prema katoličanstvu, u velikoj su mjeri dopustile da [[pravoslavna crkva]] nesmetano funkcionira, osim u određenim trenucima, kada je crkva bila potisnuta protjerivanjem episkopa ili su im oduzimani prihodi i imovina. Tijekom osmanskog razdoblja većina kršćana, kao i većina muslimana, koristila je određeni stupanj vjerskog sinkretizma, još uvijek prakticirajući razne [[Poganstvo|poganske]] obrede; mnogi od ovih obreda najbolje su sačuvani među mističnim redovima kao što je [[Bektaši|bektaški red]].&lt;ref name=&quot;Vryonis&quot;&gt;Vryonis, Spyros. ''Religious Changes and Patterns in the Balkans, 14th-16th centuries''.&lt;/ref&gt;

&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
File:Die rote Moschee von der Burg Berat.JPG|Porušena [[Crvena džamija u Beratu|Crvena džamija]] u utvrdi u [[Berat|Beratu]].
File:Kruje Castle - minaret of a mosque.JPG|Ruševine džamije u utvrdi, [[Kruja]].
File:Shkodër-rozafa-2001.jpg|Porušena [[džamija sultana Mehmeta Fatiha]] u [[Rozafa|utvrdi Rozafa]], [[Skadar]].
&lt;/gallery&gt;

===Sjeverna Albanija===
[[Datoteka:Clement XI.jpg|140px|thumb|left|[[Klement XI.|Klement XI]] bio je papa od 1700 do 1721. Rođen u plemenitoj [[Albani (obitelj)|obitelji Albani]] talijanskog i albanskog porijekla,&lt;ref&gt;[http://en.radiovaticana.va/news/2014/09/21/fr_lombardi_papal_journey_a_blessing_for_all_albanians/1107019, ...&quot;srebrni potret pape Klementa XI – koji je pripadao obitelji Albani, te je tradicionalno bio albanskog porijekla&quot;].&lt;/ref&gt; sazvao je ''Kuvendi i Arbënit'' kako bi zaustavio opadanje katoličkog stanovništva.]]
Osmansko osvajanje određenih sjevernih gradova iz ruku [[Mletačka Republika|Mlečana]] dogodilo se odvojeno od početnog zauzimanja Albanije od lokalnih feudalaca. Grad [[Leska]] pao je 1478, Skadar 1478–1479 i [[Drač]] 1501. godine. Većina njihovog kršćanskog stanovništva pobjegla je. Tijekom 16. stoljeća gradsko stanovništvo u tim gradovima postalo je pretežno muslimansko.&lt;ref name=Malcolm12&gt;{{harvnb|Malcolm|2015|pp=12–13}}&lt;/ref&gt; Na sjeveru je širenje islama bilo sporije kao rezultat otpora [[Rimokatolička crkva|Rimokatoličke crkve]] i zbog planinskog terena, što je pridonijelo manjem muslimanskom utjecaju u 16. stoljeću.&lt;ref name=&quot;Ramet209210&quot;&gt;{{harvnb|Ramet|1998|pp=209–210}}&lt;/ref&gt; Osmansko osvajanje i teritorijalna reorganizacija Albanije utjecali su na Katoličku crkvu jer su crkvene strukture bile uništene.&lt;ref name=&quot;Ergo8&quot;&gt;{{harvnb|Ergo|2010|p=8}}&lt;/ref&gt; U 16. stoljeću smatralo se da [[Skadarski sandžak]] ima muslimansko stanovništvo od 4,5% od ukupnog broja, dok je naselje [[Dukagjini]] (u to vrijeme slabo naseljeno) imalo 0%, a Prizren 1,9% muslimanskog stanovništva.&lt;ref name=&quot;MinkovDemographics&quot;/&gt;

Pobune katoličkih Albanaca, često u kontekstu osmanskih ratova s katoličkim silama [[Mletačka Republika|Venecijom]] i [[Austrijsko Carstvo|Austrijom]] u 17. stoljeću, rezultirale su ozbiljnim represalijama protiv katoličkih Albanaca koji su se pobunili, a to je, pak, ubrzalo prelazak na islam.&lt;ref name=Ramet210/&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi235242&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Lederer333334&quot;/&gt; Godine 1594. papa je potaknuo neuspjelu pobunu među katoličkim Albancima na sjeveru, obećavajući pomoć [[Španjolska|Španjolske]]. Međutim, pomoć nije stigla, a kada je pobuna slomljena 1596. godine, provedene su osmanske represije i pritisak da se prihvati islam kako bi se pobunjenici kaznili.&lt;ref name=&quot;Zhelyaz&quot;/&gt; Najveći pad dogodio se između 1630-ih i 1670-ih, kada je, na primjer, broj katolika u leskoj biskupiji  opao za 50%, dok je u [[Pult|pultskoj]] biskupiji broj katolika s 20.000 pao na 4.045, pri čemu je većina prešla na islam, a samo mali broj njih na pravoslavlje.&lt;ref name=Ramet210&gt;{{harvnb|Ramet|1998|p=210}}. &quot;Tada, 1644. godine, izbio je rat između Venecije i Osmanskog Carstva. Na nagovor svećenstva mnogi su se albanski katolici priklonili Veneciji. Osmanlije su odgovorile žestokim represijama, što je zauzvrat natjeralo mnoge katolike da prihvate islam (iako je nekolicina izabrala da se pridruže Pravoslavnoj crkvi)... U rasponu od dvadeset i dvije godine (1649-1671) biskupija Alessio pala je za više od 50 posto, dok je u biskupiji Pulati (1634-1671) broj katolika opao s više od 20.000 na samo 4.045. Općenito, pobune Albanaca tijekom osmansko-venecijanskih ratova 1644-1669. rezultirale su oštrim osmanskim represalijama nad katolicima u sjevernoj Albaniji i znatno ubrzale islamizaciju... Općenito, pojavio se obrazac. Kad bi Osmansko Carstvo napale katoličke sile, na lokalne su katolike vršili pritisak da se obrate, a kada je napad na Osmansko Carstvo dolazio iz pravoslavne [[Rusija|Rusije]], pritisak je vršen na mjesne pravoslavce da promijene vjeru. Međutim, u nekim je slučajevima islamizacija bila samo površna, a u 19. stoljeću mnoga su sela i neke čitave četvrti ostale &quot;kripto-katoličke&quot;, usprkos usvajanju vanjskih obličja islamske kulture&quot;.&lt;/ref&gt;

Tijekom [[Veliki turski rat|Velikog austrijsko-turskog rata]], albanski katolički čelnici [[Petar Bogdani]] i [[Toma Raspasani]] okupili su na austrijskoj strani katolike i muslimane među [[Kosovo (regija)|kosovskim]] Albanacima. Nakon rata, budući da je Kosovo ostalo izvan [[Habsburška Monarhija|Habsburške Monarhije]], uslijedile su oštre represalije. Veliki broj katolika&lt;ref name=Raspasani/&gt; pobjegao je na sjever, gdje su mnogi &quot;umrli, neki od gladi, drugi od bolesti&quot; oko [[Budimpešta|Budimpešte]].&lt;ref name=Raspasani&gt;{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Kosovo: a short history|url=https://books.google.com/books?id=GGQ_AQAAIAAJ&amp;q=Toma+Raspasani|accessdate=21. 6. 2011|year=1998|publisher=Macmillan|isbn=978-0-333-66612-8|page=162}}&lt;/ref&gt; Nakon bijega Srba, ipeški ([[Peć (grad)|pećki]]) paša prisilio je katoličke Albance na sjeveru da se presele u sada raseljene ravnice na Kosovu i prisilio ih da tamo pređu na islam.&lt;ref name=Pahumi&gt;Pahumi, Nevila (2007). &quot;The Consolidation of Albanian Nationalism&quot;, str. 18: &quot;Ipečki paša nasilno je preselio katoličke stanovnike sjeverne Albanije u ravnice južne Srbije nakon neuspjele pobune Srba 1689. i bijega mnogih Srba u Habsburško Carstvo. Premješteni seljani bili su prisiljeni preći na islam&quot;.&lt;/ref&gt;

Preobraćenje među katolicima u zajednicama sjeverne Albanije uključivalo je muškarce koji su prešli na islam, često da bi izbjegli plaćanje poreza i drugih socijalnih pritisaka usmjerenih na muškarce u osmanskom sustavu, dok bi žene u kućanstvu ostale kršćanke.&lt;ref name=&quot;Doja60&quot;/&gt; Preobraćeni muslimanski muškarci tražili su kršćanske žene kako bi održale određeni stupanj katoličanstva u kućanstvu.&lt;ref name=&quot;Doja60&quot;&gt;{{harvnb|Doja|2008|p=60}}&lt;/ref&gt; Godine 1703. [[Klement XI.|papa Klement XI]], albanskog porijekla, sazvao je sinodu lokalnih katoličkih biskupa kako bi razgovarao o islamizaciji u regiji; na sinodi također nisu prihvatili kripto-katolike u Albaniji, koji su izvana ispovijedali islam.&lt;ref name=&quot;Skendi235242&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Frazee&quot;&gt;{{harvnb|Frazee|2006|pp=167–168}}&lt;/ref&gt; U sjevernoj Albaniji sukob sa [[Slaveni|Slavenima]] pojavio se kao dodatni faktor u prelasku na islam.&lt;ref name=&quot;Stavrianos498&quot;/&gt; Dijeljenje iste vjere s osmanskim vlastima omogućilo je Albancima na sjeveru da postanu saveznici i ravnopravni u carskom sustavu i da steknu sigurnost protiv [[Makedonski Sloveni|susjednih pravoslavnih Slavena]].&lt;ref name=&quot;Stavrianos498&quot;/&gt;

U nekim područjima blizu istočne istočne Albanije islam je mnogo prije postao većinska religija: na primjer, službene osmanske statistike o [[Nahija|nahiji]] [[Tetovo|Tetovu]] u današnjoj [[Sjeverna Makedonija|Makedoniji]] (koja je imala mješovito albansko, slavensko makedonsko i tursko stanovništvo) pokazuju da je broj muslimanskih obitelji prvi put nadmašio kršćanske obitelji 1545. godine, kad je bilo dva puta više muslimanskih obitelji u odnosu na kršćanske, a 38 od tih muslimanskih obitelji nedavno je prešlo na kršćanstvo,&lt;ref name=&quot;wallaby.vu.edu.au&quot;&gt;{{cite web |url=http://wallaby.vu.edu.au/adt-VVUT/uploads/approved/adt-VVUT20060426.160820/public/02ch1.pdf |title=Archived copy |accessdate=5. 1. 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090108131821/http://wallaby.vu.edu.au/adt-VVUT/uploads/approved/adt-VVUT20060426.160820/public/02ch1.pdf |archive-date=8. 1. 2009 |archivedate=2009-01-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090108131821/http://wallaby.vu.edu.au/adt-VVUT/uploads/approved/adt-VVUT20060426.160820/public/02ch1.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; dok su u [[Opolje|Opolju]] na Kosovu kod [[Prizren|Prizrena]] muslimani bili u većini 1591. godine.&lt;ref&gt;TKGM, TD № 55 (412), (Defter sandžaka Prizren iz 1591. godine).&lt;/ref&gt;

===Središnja Albanija===
[[Datoteka:LEAD MOSQUE IN DOWNTOWN BERAT, ALBANIA.jpg|thumb|150px|right|[[Olovna džamija u Beratu]], podignuta u 16. stoljeću.]]
Središnja Albanija bila je središte starog [[Via Egnatia|Egnacijevig puta]], koji je povezivao trgovinske, kulturne i prometne veze, a ove su bile pod izravnom osmanskom upravnom kontrolom i vjerskim muslimanskim utjecajem.&lt;ref name=&quot;Pistrick78&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi1956316318320&quot;/&gt; Prelazak na islam u većini središnje Albanije stoga se u velikoj mjeri pripisuje ulozi koju je njezina geografija imala u društveno-političkom i ekonomskom razvoju te regije.&lt;ref name=&quot;Pistrick78&quot;&gt;{{harvnb|Pistrick|2013|p=78}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi1956316318320&quot;/&gt;

Službeno osmansko priznanje pravoslavne crkve rezultiralo je tolerancijom pravoslavnog stanovništva sve do kraja 18. stoljeća, a tradicionalizam crkvenih institucija usporio je proces prelaska na islam kod Albanaca.&lt;ref name=&quot;Lederer333334&quot;/&gt;&lt;ref name=Ramet203/&gt;&lt;ref name=&quot;Ergo26&quot;&gt;{{harvnb|Ergo|2010|p=26}}&lt;/ref&gt; Pravoslavno stanovništvo središnje i jugoistočne Albanije bilo je pod crkvenom jurisdikcijom [[Ohridska arhiepiskopija|Ohridske pravoslavne arhiepiskopije]], dok je jugozapadna Albanija bila pod [[Carigradski patrijarhat|Carigradskim patrijarhatom]] putem Janjinske eparhije.&lt;ref name=&quot;Ergo37&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Giakoumis7981&quot;&gt;{{harvnb|Giakoumis|2010|pp=79–81}}&lt;/ref&gt; Razlike između kršćanskih Albanaca iz središnje Albanije i ohridskih arhiepiskopa dovele su do prelaska na bektaški islam, koji je bio privlačan svima, jer je malo inzistirao poštivanju obreda.&lt;ref name=&quot;Winnifrith107&quot;&gt;{{harvnb|Winnifrith|2002|p=107}}. &quot;Ali teški ohridski arhiepiskopi zacijelo su stvorili određene pukotine u svom stadu. Bile su dostupne manje sporne vjere. Dogodilo se da je prelazak na islam u središnjoj Albaniji bio ublažen tamošnjom snagom bektašijskog kulta, jedne mistične vjere, namijenjene svima, koja je malo zahtijevala u smislu strogih pravila poštivanja obreda.&quot;&lt;/ref&gt;

Početkom 16. stoljeća albanski gradovi kao što su [[Đirokastra]], [[Kanina (Albanija)|Kanina]], [[Delvina]], [[Vlora]], [[Korča]], [[Klisura (Albanija)|Klisura]], [[Premet]] i [[Berat]], a krajem 16. stoljeća Vlora, Premet i [[Himara (Albanija)|Himara]] i dalje su bili kršćanski, dok je Đirokastra već bio muslimanski grad.&lt;ref name=&quot;Ergo37&quot;&gt;{{harvnb|Ergo|2010|p=37}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Giakoumis84&quot;/&gt; U prvim decenijama 16. stoljeća Elbasanski sandžak imao je 5,5% muslimanskog stanovništva, što je bio u tom razdoblju najviši postotak za sve sandžake s albanskim stanovništvom.&lt;ref name=&quot;MinkovDemographics&quot;/&gt;  Godine 1570. osmanske su vlasti započele ciljanu akciju u pravcu preobraćenja nemirnog kršćanskog stanovništva u Elbasanu i [[Gornja Reka|Reci]].&lt;ref name = &quot;Zhelyaz&quot;/&gt; Na području oko [[Drač|Drača]], jedan grčki putnik izvijestio je da zbog islamizacije više nema pravoslavnih kršćana.&lt;ref name=&quot;Giakoumis84&quot;&gt;{{harvnb|Giakoumis|2010|p=84}}. O Draču: &quot;Krajem 16. stoljeća prelazak na islam toliko je prodro u središnju Albaniju, da je jedan grčki putnik u Draču 1580. godine izvijestio da 'u dračkoj oblasti nema Grka' (tj. pravoslavnih kršćana)&quot;.&lt;/ref&gt; Prelazak na islam u gradovima diljem Albanije bio je spor tijekom 16. stoljeća, budući da je oko 38% gradskog stanovništva postalo muslimanima.&lt;ref name=&quot;Ergo38&quot;&gt;{{harvnb|Ergo|2010|p=38}}.&lt;/ref&gt; Grad Berat postao je pretežno muslimanski od 1670. nadalje, a njegova se preobrazba dijelom pripisuje nedostatku kršćanskih svećenika koji su mogli vršiti vjerske službe.&lt;ref name=&quot;Skendi1013&quot;/&gt;

===Južna Albanija===
Prema podacima iz 16. stoljeća, muslimana je u Valonskom sandžaku bilo 1,8%, dok ih je u Ohridskom sandžaku bilo 1,9%.&lt;ref name=&quot;MinkovDemographics&quot;/&gt; Uglavnom su krajem 18. stoljeća pravoslavni Albanci peralzili na islam u velikom broju, većinom zbog [[Rusko-turski ratovi|rusko-turskih ratova]] u tom razdoblju i zbog dogašaja kao što je [[Peloponeski ustanak|Peloponeskog ustanka]] (1770), koji su prisiljavali Osmanlije da pravoslavno stanovništvo vide kao saveznika [[Rusko Carstvo|Rusije]].&lt;ref name=Ramet203/&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi1013&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi1956321323&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Vickers16&quot;/&gt; Dok su se neki pravoslavni Albanci bunili protiv Osmanskog Carstva, Porta je reagirala i povremeno pribjegavala sili da preobrati pravoslavne Albance na islam, istodobno provodeći ekonomske mjere za poticanje vjerske preobrazbe.&lt;ref name=Ramet203/&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi1013&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Vickers16&quot;&gt;{{harvnb|Vickers|2011|p=16}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Koti1617&quot;/&gt; Do 1798. godine masakr primorskih albanskih pravoslavnih sela Šanvasil i Nivica-Bubar, koji je zapovijedio [[Ali-paša Janjinski]], polunezavisni vladar [[Janjina|Janjine]], doveo je do još jednog značajnog vala prelaska na islam pravoslavnih Albanaca.&lt;ref name=Ramet203&gt;{{harvnb|Ramet|1998|p=203}}. &quot;Osmansko osvajanje između kraja 14. i sredine 15. stoljeća uvelo je treću religiju – islam – ali Turci u početku nisu upotrijebili silu u njegovom širenju, a tek je 1600-ih godina počeo prelazak na islam većih razmjera – uglavnom, isprva, među albanskim katolicima&quot;; str. 204. &quot;Pravoslavna zajednica uživala je široku toleranciju od strane Uzvišene Porte sve do kraja 18. stoljeća&quot;; str. 204. &quot;U kasnom 18. stoljeću ruski agenti počeli su pobunjivati pravoslavne podanike Osmanskog Carstva protiv Uzvišene Porte. U [[Rusko-turski rat (1768–1774)|rusko-turskim ratovima 1768–1774.]] i [[Rusko-turski rat (1787–1792)|1787–1792]]. pravoslavni Albanci ustali su protiv Turaka. Tijekom druge pobune uništena je &quot;Nova akademija&quot; u [[Moskopolje|Moskopolju]] (1789), a na kraju drugog rusko-turskog rata više od tisuću pravoslavaca pobjeglo je u Rusiju na ruskim ratnim brodovima. Kao rezultat tih pobuna, Porta je sada primijenila silu za islamizaciju albanskog pravoslavnog stanovništva, dodajući ekonomske poticaje kako bi pružila pozitivan poticaj. Godine 1798. Ali-paša Janjinski predvodio je osmanske snage protiv kršćanskih vjernika okupljenih u njihovim crkvama kako bi proslavili Uskrs u selima Shen Vasil i Nivica e Bubarit. Krvavi pir koji je proveden protiv ovih vjernika prestrašilo je albanske kršćane u drugim okruzima i potaknuo novi val masovnih prelazaka na islam&quot;.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi1956321323&quot;&gt;{{harvnb|Skendi|1956|pp=321–323}}&lt;/ref&gt; U 19. stoljeću Albanija u cjelini, a posebno južna Albanija, bila je jedna od rijetkih regija na osmanskom Balkanu u kojoj je kršćansko stanovništvo islamizacijom još uvijek gubilo značajan broj sljedbenika; jedina druga regija koja je pokazala sličan pad kršćanskog stanovništva bila je oblast [[Dobrudža|Dobrudže]].&lt;ref name=&quot;MinkovDemographics&quot;/&gt;

U to vrijeme izbili su sukobi između novoobraćenih muslimanskih Albanaca i pravoslavnih Albanaca na određenim područjima. Tako je selo [[Borš (Albanija)|Borš]] napalo [[Pikeras|Piqueras]] 1744. godine prisilivši neke stanovnike da pobjegnu u inozemstvo, uglavnom u južnu Italiju.&lt;ref name=&quot;Kallivretakis233&quot;&gt;{{harvnb|Kallivretakis|2003|p=233}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hammond30&quot;/&gt; Ostala područja, poput 36 sela sjeverno od područja Pogoni, preobratila su se 1760. godine i potom napala pravoslavna kršćanska sela u okruzima Kolonja, Leskovik i Permet, uništivši mnoga naselja.&lt;ref name=&quot;Hammond30&quot;&gt;{{harvnb|Hammond|1967|p=30}}&lt;/ref&gt; Krajem 18. stoljeća, društveno-političke i ekonomske krize, zajedno s nominalnom kontrolom osmanske vlade, rezultirale su lokalnim pljačkama i čestim napadima na grčka, [[Vlasi|vlaška]] i pravoslavna albanska naselja koja se danas nalaze u Albaniji i izvan nje.&lt;ref name=&quot;Anscombe88107&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Hammond197662&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Koukoudis2003&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Jorgaqi3839&quot;/&gt; U Albaniji su ovi napadi kulminirali uništavanjem [[Vithkuq|Vitkuka]], pretežno pravoslavnog albanskog središta, [[Moskopolje|Moskopolja]], pretežno vlaškog središta, oba s grčkom književnom, obrazovnom i vjerskom kulturom, te drugih manjih naselja.&lt;ref name=Ramet203/&gt;&lt;ref name=&quot;Koti1617&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Hammond197662&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Koukoudis2003&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Jorgaqi3839&quot;/&gt; Ti su događaji prisilili neke Vlahe i pravoslavne Albance da migriraju daleko, u mjesta poput Makedonije, [[Trakija|Trakije]] itd.&lt;ref name=Ramet203/&gt;&lt;ref name=&quot;Koti1617&quot;&gt;{{harvnb|Koti|2010|pp=16–17}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hammond197662&quot;&gt;{{harvnb|Hammond|1976|p=62}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Koukoudis2003&quot;&gt;{{harvnb|Koukoudis|2003|pp=321–322}}. &quot;Posebno je zanimljiv slučaj Vitkuka, južno od Moskopolja, koji je, čini se, tjesno sudjelovao u evoluciji grada, premda nije jasno jesu li su ga Vlasi naseljavali u dane slave prije 1769. godine. Možda je imao vlaško stanovništvo prije 1769, premda su Arvaniti sigurno bili daleko brojniji, ako ne i najveća skupina stanovništva. Tome u prilog ide i jezični identitet izbjeglica koje su pobjegle iz Vitkuka i koje su pratili valovi odlazećih Vlaha. Danas je naseljeno Arvanitima i Vlasima, premda su preci današnjih Vlaha stigli nakon što su selo napustili njegovi prijašnji stanovnici i uglavnom su arvantsko-vlaškog porijekla. Oni su bivši pastoralni nomadi koji su se trajno nastanili u Vitkuku&quot;; str. 339. &quot;U isto vrijeme, ili možda malo prije ili poslije ovih događaja u Moskopolju, neposlušni Arnauti također su napali manje vlaške i arvanitske zajednice oko njih. Vlaški stanovnici Lenge, Niçë, Grabove, Šipke i vlaška sela na Gramosu, kao što su Nikolica, Linotopi i Gramusta, te stanovnici Vitkuka, pa čak i posljednjih kršćanskih sela koja su govorila albanski jezik na Oparu, našli su se na milosti i nemilosti Arnauta, kojima nitko nije mogao stati na put. I za njih je jedino rješenje bilo bijeg... Tijekom tog razdoblja, vlaške i arvanitske obitelji iz okolnih uništenih tržnih gradova i sela smjestili su se uz nekolicinu Moskopoljana koji su se vratili. Izbjegličke obitelji dolazile su iz Dušara i drugih sela u Oparu, iz Vitkuka, Grabova, Nikolice, Niçe i Lenge te iz Kolonje&quot;.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Jorgaqi3839&quot;&gt;{{harvnb|Jorgaqi|2005|pp=38–39}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Winnifrith109&quot;&gt;{{harvnb|Winnifrith|2002|p=109}}. &quot;Od ovih Vitkuk... Sva ova sela imaju vlaški element u svom stanovništvu, a vlaška je tradicija da su nekoć bila velika i važna... Njihova je kultura naravno bila grčka...&quot;.&lt;/ref&gt;

Neki pravoslavci, poznati kao [[novi mučenici]], pokušali su zaustaviti plimu prelaska na islam među pravoslavnim albanskim stanovništvom i zato su bili pogubljeni.&lt;ref name=&quot;Giakoumis8991&quot;/&gt; Među njima je bio značajan [[Kozma Etolski]] (umro 1779), grčki redovnik i misionar koji je putovao i propovijedao do Kroje i koji je otvorio mnoge grčke škole prije nego što su ga vlasti osmanskih Albanaca optužile da je ruski agent i pogubile.&lt;ref name=&quot;Elsie5960&quot;/&gt; Kozma se zalagao za grčko obrazovanje i širenje grčkog među nepismenim kršćanima koji nisu govorili grčkim, kako bi mogli razumjeti spise i liturgiju i tako ostati pravoslavni, a njegova se duhovna poruka poštuje među današnjim pravoslavnim Albancima.&lt;ref name=&quot;Elsie5960&quot;&gt;{{harvnb|Elsie|2001|pp=59–60}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elsie200048&quot;&gt;{{harvnb|Elsie|2000|p=48}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Mackridge5859&quot;&gt;{{harvnb|Mackridge|2009|pp=58–59}}&lt;/ref&gt;

===Drugi faktori islamizacije===
[[Datoteka:Jean-Leon-Gerome-Prayer-In-The-House-Of-An-Arnaut-Chief.jpg|thumb|270px|right|''Molitva u kući arnautskog starješine'', slika [[Jean-Léon Gérôme|Jean-Léona Gérômea]] (1857).]]
Neka preobraćenja u islam, poput onog u regiji [[Laberija|Laberiji]], dogodile su se iz crkvenih raloga kad je, na primjer, lokalni biskup odbio prekinuti [[Post|post]] prijeteći da će onaj tko prekrši pravilo otići u pakao. Prelazak na islam provođen je i iz ekonomskih razloga, koji su nudili izlaz iz teškog oporezivanja poput poreza zvanog ''[[Džizija|džizija]]'' i drugih teških osmanskih mjera nametnutih kršćanima, pa su tako otvarali mogućnosti stjecanja bogatstva i slično.&lt;ref name=&quot;Lederer333334&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Giakoumis8687&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Norris4748&quot;&gt;{{harvnb|Norris|1993|pp=47–48}}&lt;/ref&gt; U vrijeme sukoba između muslimana i kršćana, lokalni interesi kao što je zaštita obitelji prevladavali su nad borbama, zbog čega su Osmanlije odbijale muslimanskim Albancima dopustiti nošenje oružja, jer bi se kršćanski Albanci često obraćali na islam kako bi stekli pravo na oružje, a zatim ga okrenuli protiv Osmanlija.&lt;ref name=&quot;Myhill232&quot;&gt;{{harvnb|Myhill|2006|p=232}}&lt;/ref&gt; Drugi faktori koji su dovodili do prelaska na islam bili su siromaštvo crkve, nepismeno svećenstvo, nedostatak svećenstva u nekim područjima i bogoslužje na jeziku koji nije albanski.&lt;ref name=&quot;Lederer333334&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi1013&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi1956316318320&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Giakoumis8687&quot;&gt;{{harvnb|Giakoumis|2010|pp=86–87}}&lt;/ref&gt; Uz to, oslanjanje dračke biskupije i južne Albanije na propadajuću Ohridsku arhiepiskopiju, dijelom zbog [[Simonija|simonije]], oslabilo je sposobnost pravoslavnih Albanaca da se protive prelasku na islam.&lt;ref name=&quot;Skendi1013&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi1956316318320&quot;&gt;{{harvnb|Skendi|1956|pp=316, 318–320}}&lt;/ref&gt;

[[Kripto-kršćanstvo]] se također prakticiralo u nekim slučajevima širom Albanije, u regijama poput [[Spat (Albanija)|Spata]], među stanovništvom koje je nedavno prešlo s kršćanskog katoličanstva i pravoslavlja na islam.&lt;ref name=Ramet210/&gt;&lt;ref name=&quot;Skendi235242&quot;&gt;{{harvnb|Skendi|1967b|pp=235–242}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Lederer333334&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Giakoumis8991&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Pistrick7981&quot;&gt;{{harvnb|Pistrick|2013|pp=79–81}}&lt;/ref&gt; [[Gora (region)|Gora]], pogranična regija koja se nalazi u današnjoj sjeveroistočnoj Albaniji i na južnom Kosovu, imala je slavensko pravoslavno stanovništvo koje se prešlo na islam tijekom druge polovice 18. stoljeća zbog ukidanja [[Pećka patrijaršija|Srpske patrijaršije u Peći]] 1766. godine i nestabilnosti crkvenih institucija koja je uslijedila.&lt;ref name=&quot;Duijzings16&quot;&gt;{{harvnb|Duijzings|2000|p=16}}.&lt;/ref&gt; Počevši od 17. stoljeća, i sve intenzivnije u idućim stoljećima, na islam je prelazilo pretežno slavensko pravoslavno stanovništvo [[Golo Brdo (Albanija)|Golog Brda]] na istoku današnje Albanije.&lt;ref name=&quot;Limanoski74&quot;&gt;{{harvnb|Limanoski|1989|p=74}}&lt;/ref&gt; [[Romi]] su se naselili u Albaniji u 15. stoljeću, a oni koji su postali muslimani uključili su se u lokalno muslimansko osmansko društvo.&lt;ref name=&quot;DeSotoBeddiesGedeshi7&quot;&gt;{{harvnb|De Soto|Beddies|Gedeshi|2005|p=7}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Crowe196&quot;&gt;{{harvnb|Crowe|1996|p=196}}&lt;/ref&gt;

===Muslimanski Albanci i širi osmanski svijet===

{{multiple image
 | footer    = [[Džamija neženja]] (lijevo) and [[Husejin-pašina džamija]] u Beratu (desno). 
 | image1    = Berat - Beqar Moschee 1a.jpg
 | image2    = Berat Xhamia Sahatit.jpg
 | width     = 125
 | align     = left
}}

Islam je bio tjesno povezan sa državom, što je Osmansko Carstvo činilo islamskim političkim entitetom, u kome se vjerski zakon podudarao s državnim zakonom, a samo su muslimani imali puna građanska prava, dok se etnička ili nacionalna pripadnost zanemarivala.&lt;ref name=&quot;Jordan1582&quot;&gt;{{harvnb|Jordan|2015|p=1582}}.&lt;/ref&gt; U središtu i na jugu zemlje krajem 17. stoljeća, urbana središta uglavnom su prihvatila religiju sve brojnije muslimanske albanske elite. Izgradnja džamija u Albaniji uzela je maha počev od 17. stoljeća, sa sve većim brojem preobraćenih albanskih muslimana.&lt;ref name=&quot;ManahasaKolay7079&quot;/&gt; Stara aristokratska vladajuća klasa u Albaniji prihvatila je islam da bi zadržala svoja zemljišta.&lt;ref name=&quot;Stavrianos498&quot;&gt;{{harvnb|Stavrianos|2000|p=498}}&lt;/ref&gt; U 18. stoljeću pojavila se klasa lokalnih aristokratskih albanskih muslimana.&lt;ref name=&quot;ManahasaKolay7079&quot;&gt;{{harvnb|Manahasa|Kolay|2015|pp=70, 78}}&lt;/ref&gt; Postojanje te klase kao [[paša]] i [[Beg|begova]] u to vrijeme, koji su u vojsci služili kao vojnici i najamnici, ali su se mogli pridružiti i muslimanskom svećenstvu, igralo je sve važniju ulogu u osmanskom političkom i ekonomskom životu, čineći ga atraktivnom opcijom za mnoge Albance.&lt;ref name=&quot;Nurja197198&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Norris123137155160&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Hammond217&quot;&gt;{{harvnb|Hammond|1967|p=217}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Babuna290291&quot;/&gt; Ovisno o svojoj ulozi, ti su ljudi postigli ugledne položaje u muslimanskom albanskom društvu jer su obavljali administrativne dužnosti i održavali sigurnost u urbanim područjima, a osmanska država ponekad ih je nagrađivala visokim činovima i položajima.&lt;ref name=&quot;Nurja197198&quot;&gt;{{harvnb|Nurja|2012|pp=197–198}}&lt;/ref&gt; Albanci su u značajnom broju bili zastupljeni i na osmanskom carskom dvoru.&lt;ref name=&quot;Ergo23&quot;&gt;{{harvnb|Ergo|2010|p=23}}&lt;/ref&gt; Ipak, uz kršćane, i mnogi muslimanski Albanci bili su siromašni i poput [[Kmetstvo|kmetova]] radili na zemlji osmansko-albanske elite, dok su drugi pronašli posao u trgovini, zanatstvu i u drugim djelatnostima.&lt;ref name=&quot;Lederer333334&quot;&gt;{{harvnb|Lederer|1994|pp=333–334}}&lt;/ref&gt;

[[Suniti|Sunitski]] islam promovirali su i štitili osmanski upravitelji i [[Feudalizam|feudalno]] društvo, što je rezultiralo širenjem [[Derviš|derviških]] [[Sufizam|sufijskih]] redova koji su se smatrali pravovjernijim u balkanskoj regiji.&lt;ref name=&quot;Norris101&quot;&gt;{{harvnb|Norris|1993|p=101}}&lt;/ref&gt; Najistaknutiji među njima bio je red [[Bektaši|bektaša]], koji su se smatrali sunitima zbog zajedničkih pravnih tradicija, iako su ih obični muslimani zbog njihovih ezoteričnih praksi smatrali [[Šiiti|šiitima]] koji poštujuu [[Ali|Aliju]], [[Hasan ibn Ali|Hasana]], [[Husein ibn Ali|Huseina]] i druge istaknute muslimanske ličnosti.&lt;ref name=&quot;BlumiKrasniqi480482&quot;&gt;{{harvnb|Blumi|Krasniqi|2014|pp=480–482}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Doja9193100102&quot;&gt;{{harvnb|Doja|2006|pp=91–93; 100–102}}&lt;/ref&gt; Tijekom osmanske vladavine albansko stanovništvo djelomično je i postupno počelo prelaziti na islam putem bektašijskog učenja, dijelom i zato da bi steklo prednost u osmanskim trgovinskim mrežama, birokraciji i vojsci.&lt;ref name=&quot;Doja8687&quot;&gt;{{harvnb|Doja|2006|pp=86–87}}&lt;/ref&gt; Mnogi su Albanci kroz osmanski sustav [[Danak u krvi|danka u krvi]] regrutirani u [[Janjičari|janjičare]], a 42 [[Veliki vezir|velika vezira]] Osmanskog Carstva bili su albanskog porijekla. Najistaknutiji Albanci za vrijeme osmanske vladavine bili su [[Kodža Davud-paša]], [[Hamza Kastrioti]], [[Iljaz Hodža]], [[Mehmed-paša Ćuprilić]], [[Ali-paša Janjinski]], [[Edhem-paša Molaj]], [[Ibrahim-paša Beratski]], [[Fazil Ahmed-paša Ćurpilić]], [[Muhamed Ali od Egipta]], [[Mahmud-paša Bušatlija]] i [[Ahmet Kurt-paša]]. Unutar tog konteksta vojne i upravne službe, odnos muslimanskih Albanaca s Osmanlijama sastojao se ponekad od suradnje i obostrane koristi.&lt;ref name=&quot;Malcolm82&quot;&gt;{{harvnb|Malcolm|2002|p=82}}. &quot;Moderni povjesničari također bi smatrali potrebnim pozvati se na brojne primjere suradnje (ponekad na obostranu korist) između stanovnika albanskih zemalja i njihovih stranih vladara – prije svega, u slučaju Osmanlija, sa njihovim nebrojenim vojnicima i dužnosnicima albanskog porijekla&quot;.&lt;/ref&gt;

&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
File:Vlora 090.jpg|[[Muradija džamija]] u Vlori.
File:Elbasan - Naziresha Mosque (by Pudelek).JPG|[[Nazireša džamija]] u Elbasanu.
File:A mosque in Krujë.JPG|[[Bazar-džamija]] u Kruji.
File:Peqin Mosque.jpg|[[Džamija sa satom]] u Pekinju.
File:Xhamia e Fatihut.jpg|[[Fatih džamija u Draču|Fatih džamija]] u Draču.
File:2011 Berat, Meczet Kawalerów.JPG|[[Carska džamija u Beratu|Carska džamija]] u Beratu.
&lt;/gallery&gt;

===Muslimanske denominacije i sekte===
Pored onih povezanih sa [[Suniti|sunitskim]] islamom, neki muslimani u Albaniji pripadali su [[Sufizam|sufijskim]] redovima tijekom osmanskog razdoblja.&lt;ref name=&quot;Clayer3336&quot;/&gt; Red [[Kadirije|kadirija]] proširio se u urbanim područjima u 17. stoljeću i bio je povezan s gradskim [[Esnaf|esnafskim]] radnicima, a već se u sljedećem stoljeću proširio na središnju Albaniju, posebno u planinskom području [[Debar|Debra]].&lt;ref name=&quot;Clayer3336&quot;/&gt; Kadirije su doprinijeli gospodarskom razvoju, a u području Debra i društveno-političkom razvoju regije.&lt;ref name=&quot;Clayer3336&quot;/&gt; Red [[Halvetije|halvetija]] natjecao se s bektašima za pristaše i nalazio se na jugu i sjeveroistoku Albanije.&lt;ref name=&quot;Clayer3336&quot;&gt;{{harvnb|Clayer|2007|pp=33–36}}&lt;/ref&gt; Ostali sufijski redovi bili su [[rufaije]] i [[mevlevije]]. Najistaknutiji od njih u Albaniji bili su i još uvijek su [[bektaši]], mistični [[Derviš|derviški]] red šiitskog islama koji je u Albaniju došao tijekom osmanskog razdoblja, a prvi su ga usvojili janjičari u 15. stoljeću.&lt;ref name=&quot;Skendi1013&quot;/&gt; Do širenje bektašizma među albanskim stanovništvom došlo je u tijekom 18. i početkom 19. stoljeća, posebno u oblastima koje je kontrolirao [[Ali-paša Janjinski]], za koga se smatra da je i sam bio bektaš.&lt;ref name=&quot;Skendi1013&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Norris123137155160&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Doja9498&quot;&gt;{{harvnb|Doja|2006|pp=94–98}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Gawrych2122&quot;&gt;{{harvnb|Gawrych|2006|pp=21–22}}&lt;/ref&gt;

Sufijski [[Derviš|derviši]] iz udaljenih mjesta poput [[Horasan|Horasana]] i [[Anadolija|Anadolije]] stigli su i stekli svoje učenike, a s vremenom je uspostavljena mreža tekija koje su postale središta sufizma u regijama poput [[Skrapar|Skrapara]] i [[Devol (Albanija)|Devola]].&lt;ref name=&quot;Norris123137155160&quot;/&gt; Neke od najistaknutijih tekija u Albaniji bile su u naseljima kao što su [[Đirokastra]], [[Melčan]], [[Kruja]] i [[Frašer]].&lt;ref name=&quot;Norris123137155160&quot;/&gt; U bektašijskom redu Albanci su početkom 20. stoljeća činili značajan broj derviša izvan Balkana, djelujući čak i u [[Tekija|tekiji]] pod sufijskim svecem [[Hacı Bektaş Veli|hadži-Bektašem]] u Anadoliji i Egiptu.&lt;ref name=&quot;Norris212218&quot;&gt;{{harvnb|Norris|1993|pp=212–218}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hasluck97&quot;&gt;{{harvnb|Hasluck|1913|p=97}}&lt;/ref&gt; Sufijski redovi, posebno bektaši, povezuju kršćanske svece i njihova lokalna svetišta sa sufijskim svetim ljudima, stvarajući sintezu i sinkretizam vjerskog poštovanja i prisutnosti.&lt;ref name=&quot;Norris123137155160&quot;&gt;{{harvnb|Norris|1993|pp=123–137, 155–160}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Babuna290291&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Hasluck106119&quot;/&gt; Za albanske preobraćenike na islam, bektašizam, koji je pružao veću vjersku slobodu i sinkretizam, ponekad se smatrao privlačnijom opcijom od sunitskog islama.&lt;ref name=&quot;Skendi1013&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Babuna290291&quot;&gt;{{harvnb|Babuna|2004|pp=290–291}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hasluck106119&quot;&gt;{{harvnb|Hasluck|1913|pp=106–119}}&lt;/ref&gt; Konzervativni muslimani bektašijski red smatraju heretičkim.&lt;ref name=&quot;Giakoumis8991&quot;&gt;{{harvnb|Giakoumis|2010|pp=89–91}}&lt;/ref&gt; Bektaši se tradicionalno nalaze u značajnom broju u južnoj Albaniji i manjim dijelom u središnjoj Albaniji, dok ostatak muslimanskog stanovništva pripada sunitskom islamu.&lt;ref name=&quot;Skendi1013&quot;&gt;{{harvnb|Skendi|1967a|pp=10–13}}&lt;/ref&gt;

&lt;gallery class=&quot;center&quot;&gt;
File:Halveti Teqe Berat.jpg|[[Halvetijska tekija u Beratu|Tekija]] u Beratu sufijskog halvetijskog reda (sagrađena 1782).
File:Inscription on the Halveti-Tekke in Berat.jpg|Natpis arapski pismom na Halvetijskoj tekiji u Beratu.
File:Teqe of Frashër - Mapillary (xBfC8aYNkqSGJl5Wg2Avng).jpg|Bektašijska [[Tekija u Frašeru|tekija]] u [[Frašer]]u.
File:Teqeja e Melanit.jpg|Melanijska bektašijska tekija u [[Đirokastra|Đirokastri]].
File:Pamje e jashtme nga Teqeja e Dollmes, Kruje.JPG|Dolmijska tekija u [[Kruja|Kruji]].
File:Inside Teqja e Dollmës.jpg|Unutrašnjost [[Dolmijska tekija|Dolmijske tekije]] sa sufijskim svetim grobovima u pozadini, Kruja.
&lt;/gallery&gt;

===Promjene u društvu i kulturi===
[[Datoteka:Xhamia e Iljaz Bej Mirahorit, Korce.jpg|thumb|left|100px|Mirahori džaija u Korči.]]
Osmansko osvajanje donijelo je i društvene, kulturne i jezične promjene u svijet koji je govorio [[albanski jezik|albanskim jezikom]]. Od 15. stoljeća nadalje, riječi su iz osmanskog turskog ulazile u albanski jezik.&lt;ref name=&quot;Norris6181&quot;/&gt; Mnogi pjesnici i drugi muslimanski albanski autori pisali su na [[Osmanski turski jezik|osmanskom turskom]], [[Arapski jezik|arapskom]], [[Perzijski jezik|perzijskom jeziku]] ili na albanskom jeziku služeći se [[Arapsko pismo|arapskim pismom]], obrađujući narativnu prozu, poeziju, djela o religiji i društveno-političkoj situaciji u zemlji.&lt;ref name=&quot;Norris6181&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Elsie289305&quot;&gt;{{harvnb|Elsie|1992|pp=289–305}}&lt;/ref&gt; Među tim su autorima bili istaknuti [[Jahja-beg Dukađini]], [[Hadži Šehreti]] ili &quot;[[Bejtadžijska književnost|bejtadžijski]]&quot; pjesnici kao što su [[Nezim Frakula]], [[Muhamet Kyçyku|Muhamed Kiciku]], [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Ziko Kamberi]], [[Hadži Imer Kašari]] i drugi.&lt;ref name=&quot;Norris6181&quot;/&gt; Osim što je Elbasan osnovan oko tvrđave (1466), gradovi i naselja u Albaniji pretrpjeli su promjene jer su prihvatili osmanske arhitektonske i kulturne elemente.&lt;ref name=&quot;Ergo3435&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Nurja193&quot;/&gt; Neke četvrti izgradnjom zgrada povezanih s religijom, obrazovanjem i društvenim svrhama, poput [[džamija]], [[medresa]], [[Imaret|imareta]] itd., koje je podigla osmanska muslimanska elita, postale su nova urbana središta poput [[Korča|Korče]], [[Tirana|Tirane]] i [[Kavaja|Kavaje]].&lt;ref name=&quot;Nurja193&quot;&gt;{{harvnb|Nurja|2012|p=193}}.&lt;/ref&gt; U međuvremenu su starija urbana središta poput Berata dobila džamije, [[Hamam|hamame]] (osmanska kupatila), medrese (muslimanske vjerske škole), kafane i [[Tekija|tekije]], a postala su poznata po svojim pjesnicima, umjetnicima i znanstvenim aktivnostima.&lt;ref name=&quot;Norris6181&quot;&gt;{{harvnb|Norris|1993|pp=61–81}}&lt;/ref&gt; Za razliku od [[Kosovo (regija)|Kosova]] ili [[Makedonija (region)|Makedonije]], u Albaniji je osmansko muslimansko nasljeđe bilo skromnije, iako istaknute građevine uključuju [[Mirahori džamija|džamiju Mirahori]] u Korči (izgrađena 1495–1496), [[Pazarska džamija|Murat-begovu džamiju]] u Kroji (1533–1534), [[Olovna džamija u Skadru|Olovnu džamiju]] u Skadru (1773–1774), [[Edhem-begova džamija]] u Tirani (započeta 1791–1794; dovršena 1820–1821) i druge.&lt;ref name=&quot;Norris56&quot;&gt;{{harvnb|Norris|1993|p=56}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ManahasaKolay7079b&quot;&gt;{{harvnb|Manahasa|Kolay|2015|pp=70–79}}&lt;/ref&gt;

Prelazak kršćana na islam za Albance je značio i prijelaz s ''[[Rum-milet|rumske]]'' (kršćanske) na ''muslimansku'' denominaciju unutar osmanskog sustava [[Milet (Osmansko Carstvo)|mileta]], koji je ljude dijelio po vjeri u svrhu upravljanja njima.&lt;ref name=&quot;Anscombe88107&quot;/&gt; Međutim, Osmanlije su bili svjesni postojanja muslimanskih Albanaca i koristili su izraze kao što je ''Arnavud'' (اروانيد) za etničku oznaku u službenim dokumentima kako bi riješili nedostatke uobičajene vjerske terminologije.&lt;ref name=&quot;Anscombe88107&quot;&gt;{{harvnb|Anscombe|2006|p=88}}. &quot;Ovo albansko sudjelovanje u razbojništvu lakše je pratiti nego što je slučaj s mnogim drugim društvenim skupinama u osmanskim zemljama, jer je 'albanski' (''Arnavud'') bio jedan od relativno rijetkih etničkih obilježja koji se redovito dodavao uobičajenim vjerskim (musliman-nemusliman) oznakama koje su se koristile za identificiranje ljudi u državnim dokumentima. Ti zapisi pokazuju da je veličina razbojništva u koje su bili uključeni Albanci rasla tijekom 1770-tih i 1780-tih, da bi dosegla razmjere krize u 1790-ima i 1800-ima&quot;; str.107. &quot;U svjetlu nedavnih nasilnih problema na Kosovu i u Makedoniji i snažnih emocija povezanih s njima, čitatelje se strogo poziva da iz ovog članka ne izvedu niti jedan od dva neutemeljena zaključka: da su Albanci nekako inherentno skloni razbojništvu ili da opseg osmanske &quot;Albanije&quot; ili &quot;Arnavudluka&quot; (koji je obuhvaćao dijelove sadašnje sjeverne Grčke, zapadnu Makedoniju, južnu Crnu Goru, Kosovo i južnu Srbiju) daje bilo kakvo povijesno &quot;opravdanje&quot; za stvaranje &quot;Velike Albanije&quot; danas&quot;.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Anscombe2006b&quot;/&gt; Na osmanskom turskom jeziku zemlja se zvala ''Arnavudluk'' (آرناوودلق).&lt;ref name=&quot;Anscombe2006b&quot;&gt;{{harvnb|Anscombe|2006b|p=772}}. &quot;U ovom slučaju, međutim, osmanski zapisi sadrže korisne informacije o etničkoj pripadnosti vodećih aktera u priči. U usporedbi sa 'Srbima', koji nisu bili značajna kategorija za osmansku državu, njezini se podaci češće odnose na 'Albance' nego na mnoge druge kulturne ili jezične skupine. Izraz 'Arnavud' korišten je za označavanje osoba koje su govorile jednim od dijalekata albanskog, potjecale iz planinske zemlje zapadnog Balkana (koja se naziva 'Arnavudluk' i uključuje ne samo područje koje sada čini državu Albaniju već i susjedne dijelove Grčke, Makedonije, Kosova i Crne Gore), organizirali su društvo na temelju krvnih veza (obitelji, roda, plemena), bavili se pretežno mješavinom poljoprivrede i stočarstva i bili zapaženi borci — ukratko, činili skupinu koju je teško kontrolirati. I drugi narodi, poput [[Gruzijci|Gruzijaca]], [[Abhazi|Abhaza]], [[Čerkezi|Čerkeza]], [[Tatari|Tatara]], [[Kurdi|Kurda]] i [[Beduini|Arapa Beduina]], koji su često bili identificirani po svojoj nacionalnosti, dijelili su slična kulturna obilježja&quot;.&lt;/ref&gt; Također, promjena u etnonimu bila je nova i opća reakcija Albanaca na ovaj novi i drugačiji osmanski svijet koji se pojavio oko njih.&lt;ref name=&quot;Lloshi277&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Misha35&quot;/&gt; Etnonim ''Shqiptarë'', koji potječe iz latinskog i označava jasan govor i usmeno sporazumijevanje, postupno je došao na mjesto starijeg naziva ''Arbëresh/Arbënesh'' među govornicima albanskog između kraja 17. i početka 18. stoljeća.&lt;ref name=&quot;Lloshi277&quot;&gt;{{harvnb|Lloshi|1999|p=277}}. &quot;Sebe su nazivali ''arbënesh'', ''arbëresh'', zemlju ''Arbëni'', ''Arbëri'', a jezik ''arbëneshe'', ''arbëreshe''. U stranim su jezicima srednjovjekovni su nazivi sačuvani, ali Albanci su ih zamijenili sa ''shqiptarë'', ''Shqipëri'' i ''shqipe''. Primarni korijen je prilog ''shqip'', što znači &quot;jasno, razumljivo&quot;. Vrlo je bliska semantička paralela tome u njemačkoj imenici ''Deutsche'', &quot;Nijemci&quot; i &quot;njemački jezik&quot; (Lloshi 1984). ''Shqip'' se proširio od sjevera prema jugu, a ''Shqipni/Shqipëri'' je vjerojatno kolektivna imenica, koja slijedi uobičajeni obrazac ''Arbëni'', ''Arbëri''. Promjena se dogodila nakon osmanskog osvajanja zbog sukoba po čitavoj liniji političke, socijalne, ekonomske, vjerske i kulturne sfere s potpuno tuđim svijetom orijentalnog tipa. Na to je odgovorila nova i općenitija etnička i jezična svijest svih tih ljudi&quot;.&lt;/ref&gt;

==Nasljeđe==
[[Datoteka:Et'hem Bey Mosque Tirana 2.JPG|thumb|150px|right|[[Minber]] u raskošno ukrašenoj unutrašnjosti [[Edhem-begova džamija|Edhem-begove džamije]] u Tirani.]]
===Društveni pogledi u Albaniji===
Islam i osmansko naslijeđe predmet su rasprave u širem albanskom društvu. Mnogi Albanci islam smatraju posljedicom &quot;[[Džihad|džihada]]&quot; &quot;protukršćanskog nasilja&quot;, &quot;[[Poturčenje|poturčenja]]&quot; i u tim se diskursima društveno-politički problemi Albanije smatraju rezultatom tog nasljeđa.&lt;ref name=&quot;Endresen4748&quot;&gt;{{harvnb|Endresen|2011|pp=47–48}}.&lt;/ref&gt; Neki članovi muslimanske zajednice, iako ne ističu toliko osmansku prošlost, odgovorili su na te stavove kritizirajući ono što vide kao predrasude prema islamu.&lt;ref name=&quot;Endresen4748&quot;/&gt; Među albanskim intelektzualcima i drugim značajnim Albancima u širem balkanskom području vode se rasprave oko islama, njegove baštine i njegove uloge u Albaniji.&lt;ref name=&quot;Brisku181183&quot;&gt;{{harvnb|Brisku|2013|pp=181–183}}&lt;/ref&gt; Kao dio ovih rasprava, neki su albanski intelektualci koristili kontroverznu orijentalističku, rasističku i biološku terminologiju za raspravu o islamu, njegovom nasljeđu i današnjoj ulozi u albanskom društvu.&lt;ref name=&quot;Sulstarova6872&quot;&gt;{{harvnb|Sulstarova|2013|pp=68–72}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ElbasaniRoy465&quot;&gt;{{harvnb|Elbasani|Roy|2015|p=465}}&lt;/ref&gt; 

[[File:Ismail Kadare.jpg|thumb|180px|right|[[Ismail Kadare]].]]
Među tim raspravama značajna je bila razmjena novinskih članaka i knjiga između romanopisca [[Ismail Kadare|Ismaila Kadarea]] iz [[Đirokastra|Đirokastre]] i književnog kritičara [[Redžep Ćosja|Redžepa Ćosje]], Albanca iz bivše Jugoslavije sredinom 2000-ih godina.&lt;ref name=&quot;Brisku184186&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;SchmidtNeke15&quot;/&gt; Kadare je tvrdio da budućnost Albanije leži u Europi zbog njezinih drevnih europskih korijena i kršćanskih tradicija, dok je Ćosja tvrdio da je albanski identitet mješavina zapadne (kršćanske) i istočne (islamske) kulture i da je često prilagodljiv povijesnom kontekstu.&lt;ref name=&quot;Brisku184186&quot;&gt;{{harvnb|Brisku|2013|pp=184–186}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;SchmidtNeke15&quot;/&gt; Piro Misha napisao je da je islamizacija Albanaca u 17. i ranom 18. stoljeću predstavljala &quot;dva najcrnja stoljeća u modernoj povijesti Albanije&quot;.&lt;ref name=&quot;Misha35&quot;&gt;{{harvnb|Misha|2002|p=35}}.&lt;/ref&gt; Misha je također tvrdio da je zbog ovog iskustva &quot;Albanija bila pod većim utjecajem tursko-orijentalne kulture nego možda bilo koja druga zemlja u regiji&quot;,&lt;ref name=&quot;Misha&quot;&gt;{{harvnb|Misha|2002|p=46}}.&lt;/ref&gt; iako je napomenuo da su albanski muslimani bili jedina muslimanska skupina &quot;u europskoj Turskoj koja je sa svojim kršćanskim sunarodnicima dijelila zajednički cilj borbe protiv vlade u Carigradu&quot;.&lt;ref&gt;{{harvnb|Misha|2002|p=45}}.&lt;/ref&gt;

U jednom govoru u Velikoj Britaniji 2005. godine, [[Predsjednik Albanije|albanski predsjednik]] [[Alfred Moisiu]] rekao je za islam u Albaniji da ima &quot;europsko lice&quot;, da je &quot;plitak&quot; i da &quot;ako malo zakopate u svakog Albanca, možete pronaći njegovu kršćansku jezgru&quot;.&lt;ref name=&quot;Brisku187&quot;/&gt; Muslimanski forum Albanije odgovorio je na ove i Kadareove komentare tako što ih je nazvao &quot;rasističkim&quot; komentarima koji sadrže &quot;[[Islamofobija|islamofobiju]]&quot; i koji su &quot;duboko uvredljivi&quot;.&lt;ref name=&quot;Brisku187&quot;&gt;{{harvnb|Brisku|2013|p=187}}.&lt;/ref&gt; Slijedeći trendove još iz komunističkog režima, postkomunistički albanski politički establišment nastavio je pristupati islamu kao religiji osmanskog &quot;napadača&quot;.&lt;ref name=&quot;Barbullushi158&quot;&gt;{{harvnb|Barbullushi|2010|p=158}}.&lt;/ref&gt; Neki albanski pisci također tvrde da je albanska predanost islamu površna, a ti su argumenti popularni u pravoslavnoj i katoličkoj albanskoj zajednici.&lt;ref name=&quot;Malcolm86&quot;&gt;{{harvnb|Malcolm|2002|p=86}}. &quot;Još je više zbunjujuće bilo njegovo postavljanje drugog standardnog argumenta, koristeći dokaze sinkretističke narodne religije koji sugeriraju da je albanska privrženost islamu samo površna: 'Albanski musliman nikada nije zaboravio... svoju bivšu vjeru u neke svece kojima i danas odaje počast, poput sv. Jurja... i sv. Demetra'. Ovaj je argument (razumljivo popularan među katoličkim i pravoslavnim Albancima, ali, s obzirom na to da su ga koristili slavenski i grčki propagandisti, opasan za albanske interese), pokrenuo potencijalno neugodno pitanje. Ako su Albanci bili toliko odani kršćanstvu (koje je u jednoj fazi bilo njihova nacionalna religija), zašto je toliko njih prešlo na islam?&quot;&lt;/ref&gt; U raspravama o albanskim školskim udžbenicima u kojima su neki povjesničari pokušavali ukloniti uvredljiv sadržaj o Turcima, neki su se kršćanski povjesničari bijesno usprotivili, pozivajući se na negativna iskustva iz osmanskog razdoblja i tražeći od Turske naknadu za &quot;invaziju&quot; Albanije i islamizaciju Albanaca.&lt;ref name=&quot;Jazexhi14&quot;&gt;{{harvnb|Jazexhi|2012|p=14}}.&lt;/ref&gt;

===Vjerski stavovi===
Službene vjerske kršćanske i muslimanske institucije i njihovo svećenstvo imaju različite poglede na osmansko razdoblje i prelazak Albanaca na islam. I katoličko i pravoslavno svećenstvo osmansko razdoblje tumače kao represivno, koje sadrži protukršćansku diskriminaciju i nasilje,&lt;ref name=&quot;Endresen237&quot;/&gt; dok se islam smatra &quot;stranim&quot; elementom koji prijeti albanskoj tradiciji i jedinstvu.&lt;ref name=&quot;Endresen241&quot;/&gt; Prelazak Albanaca na islam i katoličko i pravoslavno svećenstvo smatraju &quot;krivotvorenjem&quot; albanskog identiteta, iako se albanski muslimani vide kao &quot;nevine žrtve&quot; islamizacije.&lt;ref name=&quot;Endresen241&quot;/&gt; S druge srane, albansko sunitsko svećenstvo smatra preobraćenje Albanaca dobrovoljnim postupkom, a vjerske kontroverze oko osmanskog razdoblja ostavlja po strani.&lt;ref name=&quot;Endresen237&quot;&gt;{{harvnb|Endresen|2010|p=237}} &quot;Muslimanski čelnici zastupaju stajalište da su Albanci prihvatili islam dobrovoljno. Kršćani, pak, osmansku vlast karakteriziraju kao protukršćansku i ugnjetavačku&quot;; str. 238-239; str. 241. &quot;U kršćanskom narativu, za razliku od toga, islam predstavlja strani element koji remeti albansko jedinstvo i tradiciju&quot;; str. 240-241.&lt;/ref&gt; Sufijski islam u Albaniji tumači osmansko doba kao promicanje iskrivljenog oblika islama koji je bio iskvaren unutar sunitskog osmanskog političkog entiteta koji ih je progonio.&lt;ref name=&quot;Endresen241242&quot;&gt;{{harvnb|Endresen|2010|pp=241–242}}&lt;/ref&gt; Kršćansko svećenstvo smatra muslimanske Albance dijelom šire albanske nacije, a muslimanski svećenici ne pokazuju prezir prema ljudima u Albaniji koji nisu postali muslimani.&lt;ref name=&quot;Endresen241&quot;&gt;{{harvnb|Endresen|2010|p=241}}. &quot;Mišljenje kršćana da povijesni prelazak na islam predstavlja svojevrsno krivotvorenje nacionalnog identiteta ima zanimljive sličnosti sa srpskim nacionalističkim tumačenjima slavenskog prelaska na islam, iako albansko svećenstvo pravi razliku između islama i lokalnih muslimana i obraćanje svojih sunarodnjaka ne smatra izdajom u istoj mjeri. Iako kršćanske vođe islam stavljaju na pogrešnu stranu povijesti, njegovi albanski pristaše prikazuju se kao nevine žrtve okrutnih pravila stranih uljeza. Štoviše, kršćanski kler ne isključuje albanske muslimane iz nacionalne zajednice, a čini se da nitko od muslimanskih vođa ne gaji nikakvo negodovanje prema onima koji nisu prihvatili islam&quot;.&lt;/ref&gt; Kršćanski identiteti u Albaniji uobčičeni su na temelju svog manjinskog položaja, ponekad s iskustvima diskriminacije koju su u povijesti trpjeli naspram muslimanske većine.&lt;ref name=&quot;Endresen250&quot;/&gt; U međuvremenu, muslimanski svećenici u Albaniji ističu promjenu u sreći, kolaps Osmanskog Carstva, do kojeg je došlo političkim osnaživanjem balkanskih kršćana, što je u moderno doba muslimane učinilo vjerskom manjinom na Balkanskom polutoku.&lt;ref name=&quot;Endresen250&quot;&gt;{{harvnb|Endresen|2010|p=250}}. &quot;Mitovi o mučeništvu i &quot;nepravednom postupanju&quot; u smislu da je nacionalna i/ili vjerska zajednica &quot;žrtva agresije&quot;, provlače se poput niti kroz diskurs klerika. Oni se dijelom temelje na povijesnoj činjenici da je na ovaj ili onaj način svaka zajednica ugrožena ili je bila ugrožena: od druge polovice 19. stoljeća Albanija i Albanci na Balkanu nalaze se na vatrenoj liniji kršćanskih susjeda s teritorijalnim zahtjevima, koji su uložili napore da asimiliraju, protjeraju ili čak ubiju stanovništvo na spornim područjima. To se odražava u nači u na koji jedna zajednica konstruira svoju nacionalnu zajednicu. Pravoslavni i katolički identitet oblikuje činjenica da je kršćanstvo manjinska religija u Albaniji i da kršćani imaju dugu povijest kao građani drugog reda pod različitim oblicima muslimanskih pritisaka, bilo kao imperijalna, islamistička država ili pod autoritarnim vodstvom u kojem dominira vođa s muslimanskim porijeklom ([[Zog od Albanije|Zogu]] i [[Enver Hodža|Hodža]]). Suprotno tome, muslimanski svećenici usredotočuju se na to kako je raspad Osmanskog Carstva balkanskim kršćanima dao političku prednost. Islam je također manjinska religija u Europi s povijesnom reputacijom demonskog karaktera i modernim problemom kako je predstavljen na Zapadu, povezanim s porastom islamskog fundamentalizma i globalnih terorističkih mreža&quot;.&lt;/ref&gt;

===Suvremena gledišta===
U moderno doba transformacija Albanaca i nasljeđe islama u Albaniji kontroverzna je tema. Komunističko razdoblje i moderni albanski znanstvenici s nacionalističkim perspektivama tumače osmansko razdoblje kao negativno i minimiziraju prelazak na islam u smislu da Albancima nije donio koristi u socio-kulturnom i vjerskom smislu.&lt;ref name=&quot;Elsie34&quot;/&gt; Godine 1975. Hassan Kaleši osporio je ove uglavnom &quot;negativne&quot; poglede na razdoblje islamizacije.&lt;ref name=&quot;Clayer135&quot;/&gt; Kaleši, čiji su stavovi kasnije zagovarali Elsie i Schmidt-Neke,&lt;ref name=&quot;SchmidtNeke15&quot;&gt;{{harvnb|Schmidt-Neke|2014|p=15.}} &quot;Hasan Kaleši koji je tvrdio da je islamizacija većinu Albanaca spasila od asimilacije u Grke i Slavene (Kaleshi 1975)&quot;.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Elsie34&quot;&gt;{{harvnb|Elsie|2005|p=34}}. &quot;Suvremeni albanski znanstvenici imaju tendenciju da posljedice ovih stoljeća turske vladavine smatraju potpuno negativnim, u smislu divljih azijskih horda koje pustoše i pljačkaju zemlju koja bi inače mogla procvjetati u kolijevci europske civilizacije... Znanstvenik Hasan Kale'i (1922–1976) uvjerljivo sugerira da je turska okupacija Balkana imala barem jednu pozitivnu posljedicu. Spasila je Albance od etničke asimilacije od strane Slavena, baš kao što je slavenska invazija na Balkan u 6. stoljeću okončala proces romanizacije, koji je tisuću godina ranije prijetio asimilirati pretke Albanaca koji nisu govorili latinski. Iako ih Turci nisu prepoznali kao etničku manjinu (stanovništvo Osmanskog Carstva bilo je podijeljeno prema vjeri, a ne prema nacionalnosti), Albanci su uspjeli opstati kao narod i doista znatno proširiti svoja područja pod turskom vlašću&quot;.&lt;/ref&gt; rekao je da su osmansko osvajanje i prelazak Albanaca na islam spriječili [[Helenizacija|helenizaciju]] i [[Slavenizacija|slavenizaciju]] na isti način na koji su, kako je tvrdio, [[Dolazak Slavena na Balkan|slavenske invazije u 6. stoljeću]] zaustavile proces [[Romanizacija|romanizacije]] predaka Albanaca.&lt;ref name=&quot;Elsie34&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;SchmidtNeke15&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Clayer135&quot;/&gt; Kaleši je tvrdio da je, iako su u [[Milet (Osmansko Carstvo)|sustavu mileta]] bili prepoznati samo kao muslimani, djelomična islamizacija stanovništva zaustavila proces asimilacije koji se odvijao kroz crkve i utjecaj Grka, Latina i Slavena.&lt;ref name=&quot;Elsie34&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Clayer135&quot;/&gt; Uz to, islamizacija Albanaca rezultirala je i širenjem područja na kojima su živjeli Albanci na Balkanu kretanjem stanovništva ili asimilacijom ostalih muslimanskih nealbanskih elemenata tijekom osmanske vladavine.&lt;ref name=&quot;Elsie34&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;Clayer135&quot;/&gt; Kalešijevu tezu iskrivili su s vremenom neki Albanci, koji tvrde da su Albanci prešli na islam kako bi sačuvali svoj nacionalni i etnički identitet, dok je sam Kaleši tvrdio da čuvanje albanskog identiteta predstavlja posljedicu islamizacije i osmanske vladavine; to je nazvano &quot;inverzijom&quot; Kalešijevog argumenta.&lt;ref name=&quot;Clayer135&quot;&gt;{{harvnb|Clayer|1997|pp=135}}.&lt;/ref&gt;

==Reference==
{{reflist|3}}

==Vidi još==
* [[Muslimanski ustanak u Albaniji]]

==Literatura==
{{refbegin|2}}
*{{cite book|last=Anscombe|first=Frederick|chapter=Albanians and &quot;mountain bandits&quot;|pages=87–113|editor1-last=Anscombe|editor1-first=Frederick|title=The Ottoman Balkans, 1750–1830|year=2006|location=Princeton|publisher=Markus Wiener Publishers|isbn=9781558763838|chapter-url=http://eprints.bbk.ac.uk/578/1/578|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160125223702/http://eprints.bbk.ac.uk/578/1/578|archive-date=2016-01-25}}
*{{cite journal|last=Anscombe|first=Frederick|title=The Ottoman Empire in Recent International Politics - II: The Case of Kosovo|jstor=40109813|journal=The International History Review|volume=28|issue=4|year=2006b|pages=758–793|doi=10.1080/07075332.2006.9641103|s2cid=154724667|url=https://eprints.bbk.ac.uk/576/1/Binder1.pdf}}
*{{cite journal|last=Babuna|first=Aydin|title=The Bosnian Muslims and Albanians: Islam and Nationalism|url=https://www.researchgate.net/publication/233460310|journal=Nationalities Papers|volume=32|issue=2|year=2004|pages= 287–321|doi=10.1080/0090599042000230250}}
*{{cite book|last=Barbullushi|first=Odeta|chapter=The Politics of ‘Religious Tolerance’ in Post-Communist Albania: Ideology, Security and Euro-Atlantic Integration|pages=140–160|editor1-last=Pace|editor1-first=Michelle|title=Europe, the USA and political Islam: Strategies for engagement|year=2010|publisher=Springer|isbn=9780230298156|chapter-url=https://books.google.com/books?id=va-DDAAAQBAJ&amp;q=Albanian+national+identity&amp;pg=PA145}}
*{{cite book|last1=Blumi|first1=Isa|last2=Krasniqi|first2=Gëzim|chapter=Albanians’ Islam|pages=475–516|editor1-last=Cesari|editor1-first=Jocelyne|title=The Oxford Handbook of European Islam|year=2014|location=Oxford|publisher=Oxford University Press|isbn=9780191026409|chapter-url=https://books.google.com/books?id=82PDBAAAQBAJ&amp;q=bektashi+census+2011+disputed&amp;pg=PA480}}
*{{cite book|last=Brisku|first=Adrian|title=Bittersweet Europe: Albanian and Georgian Discourses on Europe, 1878–2008|year=2013|location=New York|publisher=Berghahn Books|url=https://books.google.com/books?id=1TPUAAAAQBAJ&amp;q=Bittersweet+Europe:+Albanian+and+Georgian+Discourses+on+Europe,+1878-2008+Rexhep+Meidani&amp;pg=PA183|isbn=9780857459855}}
*{{cite book|last=Clayer|first=Nathalie|chapter=Islam, state and society in Post-communist Albania|pages=115–138|editor1-last=Poulton|editor1-first=Hugh|editor2-last=Taji-Farouki|editor2-first=Suha|title=Muslim identity and the Balkan state|year=1997|location=London|publisher=Hurst &amp; Co. Publishers|isbn=9781850652762|chapter-url=https://books.google.com/books?id=lQqHjwW6XzcC&amp;q=Hasan+Kaleshi&amp;pg=PA135}}
*{{cite book|last=Clayer|first=Nathalie|chapter=Saints and Sufi's in post-Communist Albania|pages=33–42|editor1-last=Kisaichi|editor1-first=Masatoshi|title=Popular Movements and Democratization in the Islamic World|year=2007|location=London|publisher=Routledge|isbn=9781134150618|chapter-url=https://books.google.com/books?id=1zxeWxCAkokC&amp;q=Islam+Albania+communism&amp;pg=PA33}}
*{{cite book|last=Crowe|first=David|title=A history of the Gypsies of Eastern Europe and Russia|year=1996|location=New York|publisher=St Martin's Griffin|url=https://books.google.com/books?id=Me8YDAAAQBAJ&amp;q=A+History+of+the+Gypsies+of+Eastern+Europe+and+Russia+Cygan&amp;pg=PA196|isbn=9781349606719}}
*{{cite book|last1=De Soto|first1=Hermine|last2=Beddies|first2=Sabine|last3=Gedeshi|first3=Ilir|title=Roma and Egyptians in Albania: From social exclusion to social inclusion|year=2005|location=Washington D.C.|publisher=World Bank Publications|url=https://books.google.com/books?id=eLDiHsezD8EC&amp;q=mixed+marriages+Albania&amp;pg=PA16|isbn=9780821361719}}
*{{cite journal|last=Doja|first=Albert|title=A Political History of Bektashism in Albania|url=https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00425475/document|journal=Totalitarian Movements and Political Religions|volume=7|issue=1|year=2006|pages=83–107|doi=10.1080/14690760500477919|s2cid=53695233}}
*{{cite journal|last=Doja|first=Albert|title=Instrumental Borders of Gender and Religious Conversion in the Balkans|journal=Religion, State &amp; Society|volume=36|issue=1|year=2008|pages=55–63|doi=10.1080/09637490701809738|citeseerx=10.1.1.366.8652|s2cid=9464280}}
*{{cite book|last=Duijzings|first=Gerlachlus|title=Religion and the politics of identity in Kosovo|year=2000|location=London|publisher=Hurst &amp; Company|url=https://books.google.com/books?id=aJRYkzl5YC4C&amp;q=Islam+Albania+communist+persecution&amp;pg=PA164|isbn=9781850654315}}
*{{cite journal|last1=Elbasani|first1=Arolda|last2=Roy|first2=Olivier|title=Islam in the post-Communist Balkans: Alternative pathways to God|journal=Southeast European and Black Sea Studies|year= 2015|volume=15|issue=4|pages=457–471|doi=10.1080/14683857.2015.1050273|s2cid=143368513|url=https://zenodo.org/record/853344}}
*{{cite journal|last=Elsie|first=Robert|title=Albanian Literature in the Moslem Tradition: Eighteenth and Early Nineteenth Century Albanian Writing in Arabic Script|jstor=1580608|journal=Oriens|volume=33|year=1992|pages=287–306}}
*{{cite journal|last=Elsie|first=Robert|title=The Christian Saints of Albania|url=http://home.olemiss.edu/~mldyer/balk/article2.html|journal=Balkanistica|volume=13|issue=36|year=2000|pages=35–57}}
*{{cite book|last=Elsie|first=Robert|title=A dictionary of Albanian religion, mythology, and folk culture|year=2001|location=London|publisher=Hurst &amp; Company|url=https://books.google.com/books?id=N_IXHrXIsYkC&amp;q=A+Dictionary+of+Albanian+Religion,+Mythology+and+Folk+Culture+respected&amp;pg=PA126|isbn=9781850655701}}
*{{cite book|last=Elsie|first=Robert|title=Albanian literature: A short history|year=2005|location=London|publisher=I.B. Tauris|isbn=9781845110314}}
*{{cite book|last=Endresen|first=Cecilie|chapter=“Do not look to church and mosque”? Albania’s post-Communist clergy on nation and religion|pages=233–258|editor1-last=Schmitt|editor1-first=Oliver Jens|title=Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa &amp;#91;Religion and culture in Albanian-speaking southeastern Europe&amp;#93;|year=2010|location=Frankfurt am Main|publisher=Peter Lang|isbn=9783631602959|chapter-url=https://books.google.com/books?id=aCdYHU9PtiIC&amp;q=%E2%80%9CDo+not+look+to+church+and+mosque%E2%80%9D%3F+Albania%E2%80%99s+post-Communist+clergy+on+nation+and+religion&amp;pg=PA233}}
*{{cite book|last=Endresen|first=Cecilie|chapter=Diverging images of the Ottoman legacy in Albania|pages=37–52|editor1-last=Hartmuth|editor1-first=Maximilian|title=Images of imperial legacy: Modern discourses on the social and cultural impact of Ottoman and Habsburg rule in Southeast Europe|year=2011|location=Berlin|publisher=Lit Verlag|isbn=9783643108500|chapter-url=https://books.google.com/books?id=SY1KtsDAtnMC&amp;q=Images+of+Imperial+Legacy+Shqypni&amp;pg=PA39}}
*{{cite book|last=Ergo|first=Dritan|chapter=Islam in the Albanian lands (XVth-XVIIth Century)|pages=13–52|editor1-last=Schmitt|editor1-first=Oliver Jens|title=Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa &amp;#91;Religion and culture in Albanian-speaking southeastern Europe&amp;#93;|year=2010|location=Frankfurt am Main|publisher=Peter Lang|isbn=9783631602959|chapter-url=https://books.google.com/books?id=aCdYHU9PtiIC&amp;q=Islam+in+the+Albanian+lands+(XVth-XVIIth+Century)&amp;pg=PA13}}
*{{cite book|last=Frazee|first=Charles|title=Catholics and Sultans: The Church and the Ottoman Empire 1453–1923|year=2006|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|url=https://books.google.com/books?id=X6DM4szwUpEC&amp;q=Vincenzo+Zmajevic+Albani&amp;pg=PA168|isbn=9780521027007}}
*{{cite book|last=Gawrych|first=George|title=The crescent and the eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913|year=2006|location=London|publisher=IB Tauris|url=https://books.google.com/books?id=wPOtzk-unJgC&amp;q=The+crescent+and+the+eagle:+Ottoman+rule,+Islam+and+the+Albanians,+1874-1913+lexicon&amp;pg=PA21|isbn=9781845112875}}
*{{cite book|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|title=Epirus: the Geography, the Ancient Remains, the History and Topography of Epirus and Adjacent Areas|year=1967|location=Oxford|publisher=Clarendon Press|url=https://books.google.com/books?id=gI5QjgEACAAJ&amp;q=mohamet|isbn= 9780198142539}}
*{{cite book|last=Hammond|first=Nicholas Geoffrey Lemprière|title=Migrations and invasions in Greece and adjacent areas|year=1976|location=Park Ridge|publisher=Noyes Press|url=https://books.google.com/books?id=O9saAAAAYAAJ&amp;q=The+conditions+which+attented+the+collapse+of+the+Byzantine+Empire+recurred+in+the+late+eighteenth+century+and+therafter+when+the+Turks+were+losing+control+of+their+Balkan+dependencies+more+and+more%2C+until+Albania+became+free+in+1912-13.+Throughout+this+period+bands+of+Albanians+raiders+pillaged+and+destroyed+the+villages+of+the+Vlachs+and+the+Greeks+in+Epirus%2C|isbn=9780815550471}}
*{{cite book|last=Giakoumis|first=Konstantinos|chapter=The Orthodox Church in Albania Under the Ottoman Rule 15th-19th Century|pages=69–110|editor1-last=Schmitt|editor1-first=Oliver Jens|title=Religion und Kultur im albanischsprachigen Südosteuropa &amp;#91;Religion and culture in Albanian-speaking southeastern Europe&amp;#93;|year=2010|location=Frankfurt am Main|publisher=Peter Lang|isbn=9783631602959|chapter-url=https://www.researchgate.net/publication/237149085}}
*{{cite book|last=Inalcik|first=Halil|chapter=The Ottoman Turks and the Crusades, 1451–1522|pages=222–275|editor1-last=Hazard|editor1-first=Harry|editor2-last=Zacour|editor2-first=Norman|title=A History of the Crusades: The Impact of the Crusades on Europe|year=1989|publisher=University of Wisconsin Press|isbn=9780299107444|chapter-url=https://books.google.com/books?id=TKaPrQPFIAMC&amp;q=Elbasan+sultan&amp;pg=PA327}}
*{{cite journal|last=Hasluck|first=Frederick|title=Ambiguous Sanctuaries and Bektashi Propaganda|jstor=30096467|journal=The Annual of the British School at Athens|volume=20|year=1913|pages=94–119|doi=10.1017/s0068245400009424|url=https://zenodo.org/record/2488715}}
*{{cite book|last=Jazexhi|first=Olsi|chapter=Albania|pages=1–16|editor1-last=Nielsen|editor1-first=Jørgen|editor2-last=Akgönül|editor2-first=Samim|editor3-last=Alibašić|editor3-first=Ahmet|editor4-last=Racius|editor4-first=Egdunas|title=Yearbook of Muslims in Europe: Volume 4|year=2012|location=Leiden|publisher=Brill|isbn=9789004225213|chapter-url=https://books.google.com/books?id=MwzsW6k6pzAC&amp;q=neo-ottoman+Albania&amp;pg=PA14}}
*{{cite book|last=Jazexhi|first=Olsi|chapter=Albania|pages=21–36|editor1-last=Nielsen|editor1-first=Jørgen|editor2-last=Akgönül|editor2-first=Samim|editor3-last=Alibašić|editor3-first=Ahmet|editor4-last=Racius|editor4-first=Egdunas|title=Yearbook of Muslims in Europe: Volume 5|year=2013|location=Leiden|publisher=Brill|isbn=9789004255869|chapter-url=https://books.google.com/books?id=ia5AAQAAQBAJ&amp;q=yearbook+islam+europa+albania&amp;pg=PA351}}
*{{cite book|last=Jazexhi|first=Olsi|chapter=Albania|pages=19–34|editor1-last=Nielsen|editor1-first=Jørgen|editor2-last=Akgönül|editor2-first=Samim|editor3-last=Alibašić|editor3-first=Ahmet|editor4-last=Racius|editor4-first=Egdunas|title=Yearbook of Muslims in Europe: Volume 6|year=2014|location=Leiden|publisher=Brill|isbn=9789004283053|chapter-url=https://books.google.com/books?id=a-NTBQAAQBAJ&amp;q=Catholic+Muslim+Albania&amp;pg=PA19}}
*{{cite book|last=Jordan|first=Peter|chapter=An exception in the Balkans: Albania's multi confessional identity|pages=1577–1598|editor1-last=Brunn|editor1-first=Stanley D.|title=The changing world religion map: Sacred places, identities, practices and politics|year=2015|location=Dordrecht|publisher=Springer|isbn=9789401793766|chapter-url=https://books.google.com/books?id=CGh-BgAAQBAJ&amp;q=Albanian+national+identity&amp;pg=PA1585}}
*{{cite book|last=Jorgaqi|first=Nasho|title=Jeta e Fan S. Nolit: Vëllimi 1. 1882–1924 &amp;#91;The life of Fan S. Noli: Volume 1. 1882–1924&amp;#93;|year=2005|location=Tiranë|publisher=Ombra GVG|url=https://books.google.com/books?id=nmxkjwEACAAJ&amp;q=Jeta+e+Fan+Nolit|isbn=9789994384303}}
*{{cite book|last=Kaleshi|first=Hasan|chapter=Das Türkische Vordringen auf dem Balkan und die Islamisierung. Faktoren fur die Erhaltung der ethnischen und nationalen Existenz des Albanischen Volkes|editor1-last=Bartl|editor1-first=Peter|editor2-last=Glassl|editor2-first=Horst|title=Südosteuropa unter dem Halbmond. Untersuchungen über Geschichte und Kultur der sudosteuropaischen Völker während der Türkenzeit|year=1975|location=Munich|publisher=Trofenik|isbn=978-3-87828-075-0|pages=125–138}}
*{{cite book|last=Kallivretakis|first=Leonidas|chapter=Νέα Πικέρνη Δήμου Βουπρασίων: το χρονικό ενός οικισμού της Πελοποννήσου τον 19ο αιώνα (και η περιπέτεια ενός πληθυσμού) &amp;#91;Nea Pikerni of Demos Vouprassion: The chronicle of a 19th century Peloponnesian settlement (and the adventures of a population)&amp;#93;|pages=221–242|editor1-last=Panagiotopoulos|editor1-first=Vasilis|editor2-last=Kallivretakis|editor2-first=Leonidas|editor3-last=Dimitropoulos|editor3-first=Dimitris|editor4-last=Kokolakis|editor4-first=Mihalis|editor5-last=Olibitou|editor5-first=Eudokia|title=Πληθυσμοί και οικισμοί του ελληνικού χώρου: ιστορικά μελετήματα &amp;#91;Populations and settlements of the Greek villages: historical essays&amp;#93;|journal=Tetrádia Ergasías|year=2003|location=Athens|publisher=Institute for Neohellenic Research|issn=1105-0845|chapter-url=http://helios-eie.ekt.gr/EIE/bitstream/10442/7651/1/N02.018.08.pdf}}
*{{cite journal|last=Kopanski|first=Atuallah Bogdan|title=Islamization of Albanians in the Middle Ages: The primary sources and the predicament of the modern historiography|jstor=23076194|journal=Islamic Studies|volume=36|issue=2/3|year=1997|pages=191–208}}
*{{cite book|last=Koti|first=Dhori|title=Monografi për Vithkuqin dhe Naum Veqilharxhin &amp;#91;A monograph of Vithkuq and Naum Veqilharxhi&amp;#93;|year=2010|location=Pogradec|publisher=DIJA Poradeci|isbn=978-99956-826-8-2}}
*{{cite book|last=Koukoudis|first=Asterios|title=The Vlachs: Metropolis and Diaspora|year=2003|location=Thessaloniki|publisher=Zitros Publications|url=https://books.google.com/books?id=01JoAAAAMAAJ&amp;q=The+Vlachs:+Metropolis+and+Diaspora|isbn=9789607760869}}
*{{cite journal|last=Lederer|first=Gyorgy|title=Islam in Albania|journal=Central Asian Survey|volume=13|issue=3|year=1994|pages=331–359|doi=10.1080/02634939408400866}}
*{{cite book|last=Limanoski|first=Nijazi|title=Islamskata religija i islamiziranite Makedonci &amp;#91;Islamic religion and Islamisied Macedonians&amp;#93;|year=1989|location=Skopje|publisher=Makedonska Kniga|url=https://books.google.com/books?id=KXseAAAAMAAJ&amp;q=%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BE+%D0%91%D1%80%D0%B4%D0%BE+%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%B0}}
*{{cite book|last=Lloshi|first=Xhevat|chapter=Albanian|pages=272–299|editor1-last=Hinrichs|editor1-first=Uwe|editor2-last=Büttner|editor2-first= Uwe|title=Handbuch der Südosteuropa-Linguistik|year=1999|location=Wiesbaden|publisher=Otto Harrassowitz Verlag|isbn=9783447039390|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Phyvk2tPaYQC}}
*{{cite book|last=Mackridge|first=Peter|title=Language and national identity in Greece, 1766–1976|year=2009|location=Oxford|publisher=Oxford University Press|url=https://books.google.com/books?id=MZcCA4hkwscC&amp;q=Kosmas+controversial+Albania&amp;pg=PA59|isbn=9780199599059}}
*{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|chapter=Myths of Albanian national identity: Some key elements|pages=70–87|editor1-last=Schwanders-Sievers|editor1-first=Stephanie|editor2-last=Fischer|editor2-first=Bernd J.|title=Albanian Identities: Myth and History|year=2002|location=Bloomington|publisher=Indiana University Press|isbn=9780253341891|chapter-url=https://books.google.com/books?id=DfahkLLXvtsC&amp;q=Albanian+Identities:+Myth+and+History}}
*{{cite book|last=Malcolm|first=Noel|title=Agents of Empire: Knights, Corsairs, Jesuits and Spies in the Sixteenth-century Mediterranean World|year=2015|location=Oxford|publisher=Oxford University Press|url=https://books.google.com/books?id=9rCYCgAAQBAJ&amp;q=Shkod%C3%ABr+Ottoman+conquest&amp;pg=PA12|isbn=9780190262785}}
*{{cite journal|last1=Manahasa|first1=Edmond|last2=Kolay|first2=Aktuğ|title=Observations on the existing Ottoman mosques in Albania|url=https://www.journalagent.com/itujfa/pdfs/ITUJFA-37450-DOSSIER_ARTICLE-MANAHASA.pdf|journal=ITU Journal of the Faculty of Architecture|volume=12|issue=2|year=2015|pages=69–81}}
*{{cite report|title=Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population|url=http://www.ecfr.eu/page/-/ECFR_163_RETURN_TO_INSTABILITY.pdf|publisher=Pew Research Center|date=2015|ref=Mapping the Global Muslim Population}}
*{{cite book|last=Marinescu|first=Constantin|title=La politique orientale d'Alfonse V d'Aragón, roi de Naples (1416-1458)|year=1994|location=Barcelona|publisher=Institut d'Estudis Catalans|url=https://books.google.com/books?id=9IPtrh4LbXQC&amp;pg=PA182|isbn=9788472832763}}
*{{cite book|last=Misha|first=Piro|chapter=Invention of a Nationalism: Myth and Amnesia|pages=33–48|editor1-last=Schwanders-Sievers|editor1-first=Stephanie|editor2-last=Fischer|editor2-first=Bernd J.|title=Albanian Identities: Myth and History|year=2002|location=Bloomington|publisher=Indiana University Press|isbn=9780253341891|chapter-url=https://books.google.com/books?id=oRASDq3rc-YC&amp;pg=PA46}}
*{{cite book|last=Myhill|first=John|title=Language, religion and national identity in Europe and the Middle East: A historical study|year=2006|location=Amsterdam|publisher=John Benjamins Publishing|url=https://books.google.com/books?id=dJK3YxI1NM8C&amp;q=Albanian+national+identity&amp;pg=PT241|isbn=9789027227119}}
*{{cite book|last=Nasse|first=George Nicholas|title=The Italo-Albanian Villages of Southern Italy|location=Washington, District of Columbia|publisher=National Academy of Sciences-National Research Council|year=1964|url=https://books.google.com/books?id=VjArAAAAYAAJ&amp;q=The+Italo-Albanian+Villages+of+Southern+Italy}}
*{{cite book|last=Norris|first=Harry Thirlwall|title=Islam in the Balkans: religion and society between Europe and the Arab world|year=1993|location=Columbia|publisher=University of South Carolina Press|url=https://archive.org/details/islaminbalkansre00norr|url-access=registration|page=[https://archive.org/details/islaminbalkansre00norr/page/n89 62]|isbn=9780872499775}}
*{{cite book|last=Nurja|first=Ermal|chapter=The rise and destruction of Ottoman Architecture in Albania: A brief history focused on the mosques|pages=191–207|editor1-last=Furat|editor1-first=Ayşe Zişan|editor2-last=Er|editor2-first=Hamit|title=Balkans and Islam Encounter, Transformation, Discontinuity, Continuity|year=2012|location=Cambridge|publisher=Cambridge Scholars Publishing|isbn=9781443842839|chapter-url=https://books.google.com/books?id=-qQwBwAAQBAJ&amp;q=Albania+mosque+communists&amp;pg=PA205}}
*{{cite journal|last=Pistrick|first=Eckehard|title=Interreligious Cultural Practice as Lived Reality: The Case of Muslim and Orthodox Shepherds in Middle Albania|url=https://www.researchgate.net/publication/263482722|journal=Anthropological Journal of European Cultures|volume=22|issue=2|year=2013|pages=72–90|doi=10.3167/ajec.2013.220205}}
*{{cite book|last=Ramet|first=Sabrina|title=Nihil obstat: religion, politics, and social change in East-Central Europe and Russia|year=1998|location=Durham|publisher=Duke University Press|url=https://books.google.com/books?id=TrcnAAAAYAAJ|isbn=9780822320708}}
*{{cite book|last=Schmidt-Neke|first=Michael|chapter=A burden of Legacies: The transformation of Albanian's political system|pages=13–30|editor1-last=Pichler|editor1-first=Robert|title=Legacy and Change: Albanian Transformation from Multidisciplinary Perspectives|year=2014|location=Münster|publisher=LIT Verlag|isbn=9783643905666|chapter-url=https://books.google.com/books?id=lNqnBAAAQBAJ&amp;q=Serbian+historiography+Islamization&amp;pg=PA15}}
*{{cite journal|last=Skendi|first=Stavro|title=Religion in Albania during the Ottoman rule|url=http://search.proquest.com/openview/69374b2aeb4f4380ae1364da4d940882/1?pq-origsite=gscholar&amp;cbl=1817218|journal=Südost Forschungen|volume=15|year=1956|pages=311–327}}
*{{cite book|last=Skendi|first=Stavro|title=The Albanian national awakening|year=1967a|location=Princeton|publisher=Princeton University Press|url=https://books.google.com/books?id=8QPWCgAAQBAJ&amp;q=The+Albanian+National+Awakening&amp;pg=PR15|isbn=9781400847761}}
*{{cite journal|last=Skendi|first=Stavro|title=Crypto-Christianity in the Balkan Area under the Ottomans|jstor=2492452|journal=Slavic Review|volume=26|issue=2|year=1967b|pages=227–246|doi=10.2307/2492452}}
*{{cite book|last=Stavrianos|first=Leften Stavros|title=The Balkans Since 1453|year=2000|publisher=C. Hurst &amp; Co. Publishers|url=https://books.google.com/books?id=xcp7OXQE0FMC|isbn=9781850655510}}
*{{cite book|last=Sulstarova|first=Enis|chapter=I am Europe! The meaning of Europe in the discourse of Intellectuals in transitional Albania|pages=63–74|editor1-last=Beshku|editor1-first=Klodiana|editor2-last=Malltezi|editor2-first=Orinda|title=Albania and Europe in a Political Regard|year=2013|location=Cambridge|publisher=Cambridge Scholars Publishing|isbn=9781443852609|chapter-url=https://books.google.com/books?id=RtcwBwAAQBAJ&amp;q=Islam+Albania+communism&amp;pg=PA71}}
*{{cite book|last=Vickers|first=Miranda|title=The Albanians: a modern history|year=2011|location=London|publisher=IB Tauris|url=https://books.google.com/books?id=vtQABAAAQBAJ&amp;q=The+Albanians:+A+Modern+History+hapless&amp;pg=PA83|isbn=9780857736550}} 
*{{cite book|last=Winnifrith|first=Tom|title=Badlands-borderlands: a history of Northern Epirus/Southern Albania|year=2002|location=London|publisher=Duckworth|url=https://books.google.com/books?id=dkRoAAAAMAAJ|isbn=9780715632017}}
{{refend|2}}

[[Kategorija:Islam u Albaniji]]</text>
      <sha1>ha9salecixetcnpya0oegf1xd0fv9mv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4666167</id>
    <revision>
      <id>41261308</id>
      <parentid>41255178</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T19:06:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Religija odnosno vjera */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42806" xml:space="preserve">Popis '''''[[turcizam|turcizama]]''''' odnosno '''''orijentalizama''''' u srpskohrvatskom jeziku. Pojam turcizma ili orijentalizma podrazumijeva sve riječi koje su ušle u upotrebu ovog jezika na vremenskoj crti koja otprilike ide od 1389. do 1913. godine, u nekim krajevima više a u nekim nešto manje.
U popisu, prva je riječ u srpskohrvatskom sustavu, druga riječ poslije crtice je turska, a pritom slijede [[Arapski jezik|arapska]] i/ili [[Perzijski jezik|perzijska]] izvorna riječ i neke nužne napomene.

{{Poseban članak|Turcizam}}

==Opće imenice i riječi==
===A===
* '''[[:wikt:aba|aba]]''' – aba – arap. ̔abā̕ ; izved. '''abadžija''', '''abadžiluk'''
* '''[[:wikt:aber|aber]]''' (vijest, poruka) – aber – arap. ḫabär
* '''[[:wikt:ada|ada]]''' (riječni otok) – ada
* '''[[:wikt:adet|adet]]''', '''hadet''' – adet – arap. ̔ādä(t) ; izved. adetosum
* '''[[:wikt:admiral|admiral]]''' – oramiral – arap. amīr al–bahr
* '''[[:wikt:adžami–oglan|adžami–oglan]]''', '''[[:wikt:džamoglan|džamoglan]]''' – acami oǧlan
* '''[[:wikt:adžija|adžija]]''' – acı [razlik./cfr. hadž i hadžija]
* '''[[:wikt:aferim|aferim]]''' – aferim
* '''[[:wikt:ahar|ahar]]''' – ahır – perz. āḫōr, āḫūr
* '''[[:wikt:ahbab|ahbab]]''' – ahbap – arap. ahbāb, habīb
* '''[[:wikt:ahlak|ahlak]]''' – ahlȃk – arap. aḫlāq, ḫulq
* '''[[:wikt:ahmedija|ahmedija]]''' – ahmediye – arap. aḥmädiyyä
* '''[[:wikt:akča|akča]]''', akče – akçe; ak
* '''[[:wikt:akrep|akrep]]''' – akrep – arap. ̔aqräb (vidi: [[škorpion]])
* '''[[:wikt:akšam|akšam]]''' (sumrak, večer, predvečerje) – akşam – perz. aḥšām; izved. '''akšamluk''' (večernji razgovor), akšamlučar, akšamlučiti
* '''[[:wikt:akšamčiček|akšamčiček]] – akşamçiçeǧi
* '''[[:wikt:al|ȁl]]''' – al – perz. āl
* '''[[:wikt:ala|ala]]''', '''hala''' – hala (velika zmija, zmaj)
* '''[[:wikt:alamet|alamet]]''' – alȃmet – arap. ̔alāmä
* '''[[:wikt:alat|alat]]''' – âlet
* '''[[:wikt:alčak|alčak]]''' – alçak
* '''[[:wikt:alem|alem]]''' – alem – arap. ̔āläm (svijet)
* '''[[:wikt:almas|almas]]''' – elmas – arap. älmās – grč. adámas
* '''[[:wikt:amalin|amalin]]''', hamalin, hamal, amal – hamal – arap. ḥammāl
* '''[[:wikt:aman|aman]]''' – haman – arap. ämān ; izved. aman zaman
* '''[[:wikt:amanet|amanet]]''' (emanet) – emanet – arap. ämānä
* '''[[:wikt:amidža|amidža]]''' – amca – arap. ̔amm
* '''[[:wikt:amini|amini]]''' (tj. [[amonijak]] NH&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;) – amin
* '''[[:wikt:angarija|angarija]]''' tj. muka – angarya
* '''[[:wikt:anterija|anterija]]''' – entari – arap. antärī
* '''[[:wikt:araba|araba]]''' tj. teretna zaprežna kola – araba ; izved. arabadžija
* '''[[:wikt:argat|argat]]''' – ırgat – grč. ergátēs (radnik) ; izved. argatin, irgatin, argatluk, argatovati, irgatovati
* '''[[:wikt:aršin|aršin]]''' (vidi: [[aršin]]) – arşın 
* '''[[:wikt:arsuz|arsuz]]''', '''[[:wikt:arsuz|hrsuz]]''' – arsız tj. arap. ̔ār (stid) + tur. –sız (bez) ; izved. arsuzluk
* '''[[:wikt:ašik|ašik]]''' – aşk, ȃşàk – arap. ̔išq,  ̔āšiq,  ̔ašiqa ; izved. ašiklija, ašigdžija, ašikli–pendžer, ašikovati 
* '''[[:wikt:at|at]]''', hat – at
* '''[[:wikt:atar|atar]]''' – attar, aktar – arap. ̔aṭṭār,  ̔aṭara
* '''[[:wikt:avaz|avaz]]''' – avaz – perz. āwāz
* '''[[:wikt:avet|avet]]''' – afet – arap. āfät, äft ; izved. avetinja
* '''[[:wikt:avlija|avlija]]''' – avlu, avlı ; [cfr. [[Ivo Andrić|Andrićeva]] ''[[Prokleta avlija]]'' (1954.)]
===B===
* '''[[:wikt:babo|babo]]''' – baba – perz. bābā (otac, djed) [cfr. bȁba] ; izved. babaluk
* '''[[:wikt:badava|badava]]''' – bedava – perz. bādihäwā tj. bād (loš) + häwā (zrak) ; izved. badavadžiti, badavadžija, badavadžiluk
* '''[[:wikt:badža|badža]]''' – baca – perz. bāǧe ; izved. badžanak
* '''[[:wikt:bahat|bahat]]''', '''bȃt''' (zvuk) – bastı ; basmak
* '''[[:wikt:baht|baht]]''' – baht – perz. baḫt ; izved. batli, [[:wikt:batlija|batlija]]
* '''[[:wikt:bailisati se|bailisati se]]''' – bayilmak
* '''[[:wikt:bair|bair]]''', bajir – bayır
* '''[[:wikt:bajagi|bajagi]]''' – bayaǧı ; izved. kobajagi
* '''[[:wikt:bajat|bajat]]''' – bayat ← arap. bā̕it
* '''[[:wikt:bakalin|bakalin]]''' – bakkal – arap. baqqāl ; izved. bakaluk 
* '''[[:wikt:bakar|bakar]]''' – bakır ; izved. bakrač, bakračac, bakračić, bakračlija, bakrdžija
* '''[[:wikt:baksuz|baksuz]]''' – bahtsiz ; izved. baksuzluk 
* '''[[:wikt:bakšiš|bakšiš]]''' – bakşiş tj. napojnica – perz. بخشش, bahšīš
* '''[[:wikt:balaban|balaban]]''' – balaban – perz. balābān = ptica bukavac
* '''[[:wikt:balčak|balčak]]''' – balçak 
* '''[[:wikt:balgam|balgam]]''' – balgam – arap. bälgam – grč. phlégma
* '''[[:wikt:balija|balija]]''' – Bāli (osobno ime) – arap. bālī (starina)
* '''[[:wikt:balta|balta]]''' – balta
* '''[[:wikt:bamija|bamija]]''' – bamya
* '''[[:wikt:barabar|barabar]]''' tur. beraber ← perz. berāber (prsa u prsa) ; izved. barabariti
* '''[[:wikt:bardak|bardak]]''' tur. ← perz. bārdān 
* '''[[:wikt:barem|barem]]''', '''bar''' – bari
* '''[[:wikt:barjak|barjak]]''', '''bajrak''' – bayrak – perz. bajrak ; izved. bajraktar, barjaktar
* '''[[:wikt:barut|barut]]''' – barut ; izved. barutana
* '''[[:wikt:basamak|basamak]]''' (stepenica) – basamak
* '''[[:wikt:baš|baš]]''' – baş = prvi ; na pr. ''baš–majstor'' [ razl. i uspored. baš (etim. bъšь) tj. posve ]
* '''[[:wikt:baška|baška]]''' – başka  
* '''[[:wikt:bašta|bašta]]''', '''[[:wikt:bašća|bašća]]''' (vidi: [[vrt]]) – bahçe, baǧçe – perz. bāǧçe ; izved. baščovan, baštovan
* '''[[:wikt:bašlik|bašlik]]''' (vidi: [[bašlik]]) – başlık
* '''bašum sagosum''' – başınız sağ olsun
* '''[[:wikt:batal|batal]]''' – battal – arap. battāl ; izved. '''[[:wikt:bataliti|bataliti]]'''
* '''[[:wikt:bećar|bećar]]''' – bekār – perz. bīkār ; izved. bećarac, bećariti
* '''[[:wikt:bekrija|bekrija]]''' – bekriya – arap. bekri ; izved. bekrijati
* '''[[:wikt:bedevija|bedevija]]''' – bedevī – arap. bädäwiyy (beduin)
* '''[[:wikt:begenisati|begenisati]]''' – beǧendi
* '''[[:wikt:behar|behar]]''' – behar, bekaret – perz. behār ; izved. beharati, beharan, beharli 
* '''[[:wikt:behut|behut]]''' – bihud – perz. bīhūd
* '''[[:wikt:bejgir|bejgir]]''' – beygir – perz. bārgīr 
* '''[[:wikt:bekčija|bekčija]]''' – bekçi
* '''[[:wikt:belaj|belaj]]''' – belȃ – arap. bälā̕ ; izved. belajisati
* '''[[:wikt:belćim|belćim]]''' – belkim –  arap. bäl + –ki
* '''[[:wikt:belegija|belegija]]''' – bileǧi 
* '''[[:wikt:ben|ben]]''' (mladež) – ben
* '''[[:wikt:berber|berber]]''' – berber – perz. berber ; izved. berberin, berbernica
* '''[[:wikt:berićet|berićet]]''', berećet, bereket – bereket – arap. bäräkä ; izved. berićetan
* '''[[:wikt:bešika|bešika]]''' (kolijevka) – beşik
* '''[[:wikt:bešluk|bešluk]]''' – beşlik, beş (pet)
* '''[[:wikt:bezbeli|bezbeli]]''' – besbelli
* '''[[:wikt:bezistan|bezistan]]''' – bezistan – arap. bäzz + stān
* '''[[:wikt:bidža|bidža]]''' – bücür
* '''[[:wikt:bilesi|bilesi]]''', '''bile''' – bile
* '''[[:wikt:bilmez|bilmez]]''' – bilmez
* '''[[:wikt:bir|bir]]''' – bir
* '''[[:wikt:birvaktile|birvaktile]]''' (nekada, u ono doba) – bir vakitler
* '''[[:wikt:bitisati|bitisati]]''' – bitmek
* '''[[:wikt:boja|boja]]''' – boya ; izved. bojiti, obojiti, bojar, bojadisati, bojadžija, itd.
* '''[[:wikt:borija|borija]]''' (truba) – boru, borı ; izved. borozan
* '''[[:wikt:bošča|bošča]]''' – bohça – perz. boġče ; izved. boščaluk
* '''[[:wikt:bre|bre]]''' (vidi: [[Бре|bre]]) – grč. μορέ (budalo!) ; isto u tursko-rumelijskom govoru ''bre''
* '''[[:wikt:bubreg|bubreg]]''' – böbrek
* '''[[:wikt:bučuk|bučuk]]''' – buçuk
* '''[[:wikt:budak|budak]]''' – budak
* '''[[:wikt:budala|budala]]''' – budala cfr. turski naslov romana Идиот autora [[Fjodor Dostojevski|Dostojevskog]] je ''Budala'' ; izvednice '''budalast''', '''budalaština''', '''budalijesati'''
* '''[[:wikt:budžak|budžak]]''' – bucak
* '''[[:wikt:buđ|buđ]]''' – büǧe, büǧelek  ; izvednice buđav, buđaviti
* '''[[:wikt:bujuruldija|bujuruldija]]''' – buyurmak
* '''[[:wikt:bukadar|bukadar]]''' – bukadar
* '''[[:wikt:bukagije|bukagije]]''' – bukaǧı
* '''[[:wikt:bula|bula]]''' – bula, bola
* '''[[:wikt:bulbul|bulbul]]''' (slavuj) – bülbül – arap. bulbul
* '''[[:wikt:buljuk|buljuk]]''' – bölük
* '''[[:wikt:bumbar|bumbar]]''' – bumbar – perz. būnbār, būmbār
* '''[[:wikt:bunar|bunar]]''' – pınar
* '''[[:wikt:burazer|burazer]]''' – birader – perz. birāder
* '''[[:wikt:buregdžija|buregdžija]]''' – vidi : burek
* '''[[:wikt:burgija|burgija]]''' – burgu ; izved. burgijati
* '''[[:wikt:burma|burma]]''' – burmak
* '''[[:wikt:burmut|burmut]]''' – burun otu tj. burun (nos) + ot (trava) ; izved. burmutica
* '''[[:wikt:busija|busija]]''' – pusu (arhaično: pusı); izved. busijaš
* '''[[:wikt:but|but]]''' – but, bud
* '''[[:wikt:butum|butum]]''' – bütün
* '''[[:wikt:buzdovan|buzdovan]]''' (vidi: topuz) – bozdoǧan – mađ. buzogány

===C===
* '''[[:wikt:cicija|cicija]]''' – titiz
===Č===
* '''[[:wikt:čaj|čaj]]''' – çay – mong. čai – kin. chá 
* '''[[:wikt:čak|čak]]''' – çak
* '''[[:wikt:čakija|čakija]]''' – çakı ; izvedn. isčakijati
* '''[[:wikt:čakšire|čakšire]]''' – çakşır
* '''[[:wikt:čalabrknuti|čalabrknuti]]''', '''čalabrcnuti''' – çala; izved. čalabrčak
* '''[[:wikt:čamac|čamac]]''' – çamac – çam (bor) ; izved. čamdžija
* '''[[:wikt:čapraz–divan|čapraz–divan]]''' – çapraz–divan 
* '''[[:wikt:čarapa|čarapa]]''' – çorap
* '''[[:wikt:čardak|čardak]]''' (vidi: [[čardak]]) – çardak – perz. čȃrtȃq ; izved. čardaklija
* '''[[:wikt:čaršaf|čaršaf]]''' – çarşaf
* '''[[:wikt:čaršija|čaršija]]''' – çarşı
* '''[[:wikt:čekić|čekić]]''' – çekiç
* '''[[:wikt:čekrk|čekrk]]''' – çıkrık
* '''[[:wikt:čelik|čelik]]''' – çelik
* '''[[:wikt:čerga|čerga]]''' – çerge
* '''[[:wikt:česma|česma]]''' – çeşme
* '''[[:wikt:čiča|čiča]]''', čika, čiko – çiçe (tetak)  
* '''[[:wikt:čičak|čičak]]''' (vidi: [[čičak]]) – çiçek
* '''[[:wikt:čifčija|čifčija]]''', čivčija – çiftçi
* '''[[:wikt:čik|čik]]''' – çik, çikmak
* '''[[:wikt:čirak|čirak]]''' (vidi: [[čirak]]) – çırak – perz. čirāg
* '''[[:wikt:čivčija|čivčija]]''', '''čifčija''' – çiftçi
* '''[[:wikt:čivija|čivija]]''' (čavao, ekser, klin) – çivi ; izved. čiviluk
* '''[[:wikt:čivit|čivit]]''' – çivit
* '''[[:wikt:čizma|čizma]]''' – çizme
* '''[[:wikt:čoban|čoban]]''' (vidi: [[čoban]]) – çoban – perz. šubān
* '''[[:wikt:čoček|čoček]]''' – köçek
* '''[[:wikt:čoha|čoha]]''', '''čoja''' – çuha, çuka – perz. čūha
* '''[[:wikt:čokanj|čokanj]]''' – çokal
* '''[[:wikt:čokot|čokot]]''' – çotuk
* '''[[:wikt:čolak|čolak]]''' – çolak

===Ć===
* '''[[:wikt:ćage|ćage]]''' – kȃǧit – perz. kȃgaz 
* '''[[:wikt:ćar|ćar]]''' – kȃr – perz. kār; izved. ćardžija
* '''[[:wikt:ćato|ćato]]''' – kȃtib, kitap – arap. kātib, kätäbä
* '''[[:wikt:ćelav|ćelav]]''' – kel ; izved. ćela
* '''[[:wikt:ćeif|ćeif]]''' – keyif – arap. kȁyf
* '''[[:wikt:ćenifa|ćenifa]]''' – kenef, kenif – arap. känf = zaštititi
* '''[[:wikt:ćerpič|ćerpič]]''' (vidi: [[ćerpič]]) – kerpiç
* '''[[:wikt:ćilim|ćilim]]''' – kilim – perz. kilīm
* '''[[:wikt:ćitab|ćitab]]''' – kitap – arap. kitāb
* '''[[:wikt:ćor|ćor]]''' – kör, körluk – perz. kūr ; izved. '''ćorav'''
* '''[[:wikt:ćorsokak|ćorsokak]]''' – kör + sokak
* '''[[:wikt:ćošak|ćošak]]''' – köse – perz. kūše 
* '''[[:wikt:ćumur|ćumur]]''' – kömür
* '''[[:wikt:ćup|ćup]]''' – kȕp – arap. kub
* '''[[:wikt:ćuprija|ćuprija]]''' – köprü ; [cfr. [[Ivo Andrić|Andrićev]] roman ''[[Na Drini ćuprija]]'' (1945.)]

===D===
* '''[[:wikt:dadilja|dadilja]]''' – dadı – perz. dādā
* '''[[:wikt:daidža|daidža]]''' – dayı ; izved. daidžinica
* '''[[:wikt:damar|damar]]''' (živac, žila kucavica, bilo) – damar
* '''[[:wikt:darmar|darmar]]''' ili '''dar–mar''' – tarumar – perz. tār-u mār
* '''[[:wikt:delija|delija]]''', deli – deli (jak, silovit, luđak)
* '''[[:wikt:dernek|dernek]]''' – dırnek = udruga, skup (pravna osoba) ; izved. dernečiti
* '''[[:wikt:deva|deva]]''' (kamila) – deve
* '''[[:wikt:dever|dever]]''' – devir – arap. däwr ; izved. deverati (mučiti se, brinuti se)
* '''[[:wikt:dimije|dimije]]''' – dimi – grč. δίμιτος
* '''[[:wikt:dilber|dilber]]''' (dragi/draga, voljeni, zanosni) – dilber
* '''[[:wikt:divān|divān]]''' – divan – arap. dīwān ; u smislu : [[Divan (književnost)|divan]], knjiž. zbirka pjesama ; [[Divan (Osmanlijska vlada)|divan]], polit. carski savjet i vlada Osmanskog carstva ; izved. '''[[:wikt:divaniti|divaniti]]'''
* '''[[:wikt:divanhana|divanhana]]''' (soba za razgovor) – divan–hane
* '''[[:wikt:divit|divit]]''' – divit – perz. dewīt
* '''[[:wikt:dolap|dolap]]''' – dolap – perz. dūlāb ; [cfr. [[Milan Rakić|Rakićeva]] pjesma ''Dolap'' (1902.)]
* '''[[:wikt:dućan|dućan]]''' – dükkan
* '''[[:wikt:dugme|dugme]]''' – düǧme – perz. tukme
* '''[[:wikt:duhan|duhan]]''', '''duvan''' – duhan – arap. duḥān
* '''[[:wikt:dunja|dunja]]''' (svijet, ovosvjetska prolazna dobra) – dünya – arap. dunya ; izved. dunjaluk
* '''[[:wikt:dušek|dušek]]''' – döşek
* '''[[:wikt:dušman|dušman]]''', dušmanin – düşman – perz. dušmen

===DŽ===
* '''[[:wikt:džaba|džaba]]''' – caba; izved. džabaluk 
* '''[[:wikt:džada|džada]]''' – cadde
* '''[[:wikt:džep|džep]]''' – cep ; izved. '''džeparac''', '''džeparoš'''
* '''[[:wikt:džezva|džezva]]''' – cezve – arap. ǧädvä
* '''[[:wikt:džin|džin]]''' – cin – arap. ǧinn
* '''[[:wikt:džukela|džukela]]''' – cühela – arap. ǧuhälā̕
* '''[[:wikt:džumbus|džumbus]]''' – cümbüs
===Đ===
* '''[[:wikt:đon|đon]]''' – gön ; izved. pođoniti
* '''[[:wikt:đubre|đubre]]''' – gübre
* '''[[:wikt:đugum|đugum]]''' – güǧüm
* '''[[:wikt:đul|đul]]''' – gül = ruža [cfr. [[Stanko Vraz|Vrazove]] ''Đulabije'' 1840.] ; izved. đulistan, [[:wikt:đul–behar|đul–behar]], đul–nar, đulić
* '''[[:wikt:đule|đule]]''' – gülle
* '''[[:wikt:đuturum|đuturum]]''' – götürüm
* '''[[:wikt:đuvegija|đuvegija]]''' – güveyi
===E===
* '''[[:wikt:ejdovale|ejdovale]]''' (zbogom) – eyi dua ile/ey, dovale – arap. du̔ā (molitva) ; usp. dova
* '''[[:wikt:ekser|ekser]]''' (čavao, čivija, klin) – ?? ekser?
* '''[[:wikt:elem|elem]]''' – hele
* '''[[:wikt:ergela|ergela]]''', hergela – hergele – perz. har (magarac) + gele (stado) 
* '''[[:wikt:evlad|evlad]]''' – evlȃt – arap. äwlād, wäläd

===F===
* '''[[:wikt:fajda|fajda]]''' – fayda – arap. fā̕ida
* '''[[fes]]''' – fes
* '''[[:wikt:fišek|fišek]]''' – fişek ; izved. [[:wikt:fišeklija|fišeklija]]
* '''[[:wikt:fitilj|fitilj]]''' – fitil – arap. fätīl
* '''[[:wikt:fukara|fukara]]''' – fukara – arap. fuqarā̕, faqīr tj. siromah 
===G===
===H===
* '''[[:wikt:hair|hair]]''', '''hajir''' (dobro, korist, sreća) – hayır – arap. ḫayr ; izved. hairli   
* '''[[:wikt:hajat|hajat]]''' – hayat – arap. ḥayāṭ, ḥāiṭ
* '''[[:wikt:hajde|hajde]]''', ajde – haydi
* '''[[:wikt:hajduk|hajduk]]''' – haydut tj. bandit, razbojnik ; izved. hajdučija, hajdučki, hajdukovati
* '''[[:wikt:hajvan|hajvan]]''', ajvan – hayvan tj. životinja
* '''[[:wikt:halal|halal]]''', '''alal''' – helȃl – arap ḥalāl; izved. '''halaliti''', alaliti, alal vjera
* '''[[:wikt:halka|halka]]''', '''alka''' – halka – arap. halqa
* '''[[:wikt:halvat|halvat]]''' – halvet – ḫalwä
* '''[[:wikt:hamal|hamal]]''' – hamal – arap. ḥammāl
* '''[[:wikt:hamam|hamam]]''' (vidi : [[hamam]]), '''amam''' – aman – arap. ämān
* '''[[:wikt:hambar|hambar]]''', ambar (spremište) – anbar, ambar – perz. anbār
* '''[[:wikt:han|han]]''' – han – perz. hān, hāne
* '''[[:wikt:hanuma|hanuma]]''' – hanım
* '''[[:wikt:haps|haps]]''', aps – hapis – arap. habs ; izved. (1) u haps, uhapsiti; izved. (2) hapsana, apsana
* '''[[:wikt:harabatija|harabatija]]''' – harabati – arap. ḫarābātī, ḫarābä
* '''[[:wikt:harač|harač]]''', '''arač''' (vidi: [[harač]]) – harç – arap. ḫarǧ ; izved. '''haračlija''', '''harčiti''', arčiti
* '''[[harambaša]]''', arambaša tj. vođa grupe hajduka – harami (zabranjeno) + başı (glava)
* '''[[:wikt:hasta|hasta]]''' – hasta – perz. haste ; izved. '''hastaluk''' (bolest, bolesnik)   
* '''[[:wikt:hašarija|hašarija]]''' – haşarı – arap. ḥašr ; izved. hašarijast (vragolast, nestašan)
* '''[[:wikt:hašiš|hašiš]]''' – haşiş ; arap. hašīš = suha trava
* '''[[:wikt:hava|hava]]''' – hava – arap. häwā̕
* '''[[:wikt:hećim|hećim]]''' – hekim – arap. ḥakīm ; izved. hećimbaša
* '''[[:wikt:helać|helać]]''' – helȃk – arap. hälāk
* '''[[:wikt:heljda|heljda]]''' – helda
* '''[[:wikt:hikaja|hikaja]]''', '''hikjaja''' – hikȃye – arap. ḥikāyä
* '''[[:wikt:hizmet|hizmet]]''' – hizmet – arap. ḫidmä
* '''[[:wikt:horda|horda]]''' – ordu
* '''[[:wikt:huja|huja]]''' – huy – perz. hūy
===I===
* '''[[:wikt:inat|inat]]''' – inat – arap. ̔inād ; izved. frazem '''u inat'''
* '''[[:wikt:insan|insan]]''' – [[Čovjek|insan]] – arap. insān
===J===
* '''[[:wikt:jarak|jarak]]''' (oružje) – yarak
* '''[[:wikt:jarak|jarak]]''' (prokop) – ark
* '''[[:wikt:jaruga|jaruga]]''' – yarık
* '''[[:wikt:jastuk|jastuk]]''' – yastık
* '''[[:wikt:jatak|jatak]]''' – yatak
* '''[[:wikt:javaš|javaš]]''' – yavaş ; izved. '''[[:wikt:javašluk|javašluk]]'''
* '''[[:wikt:jelek|jelek]]''' (vidi: [[jelek]]) – yelek
* '''[[:wikt:jok|jok]]''' – yok
* '''[[:wikt:jorgan|jorgan]]''' – yorgan ; izved. jorgandžija
* '''[[:wikt:jorgovan|jorgovan]]''' – erguvan – perz. ergevwn
* '''[[:wikt:juriš|juriš]]''' – yürüyüş, yürümek (glag. ići, hodati) ; izved. jurišati, juriti 
===K===
* '''[[:wikt:kaftan|kaftan]]''' (vidi: [[kaftan]]) – kaftan – perz. خفتان ġaftān
* '''[[:wikt:kaiš|kaiš]]''', kajiš – kayış ; izved. kaišar, kaišariti, kaišati
* '''[[:wikt:kalabaluk|kalabaluk]]''', '''kalabalak''' (vidi: [[kalabaluk]]) – kalabalık ; izved. kalabalučiti
* '''[[:wikt:kaldrma|kaldrma]]''' (vidi: [[kaldrma]]) – kaldırım, kaldırımı
* '''[[:wikt:kalpak|kalpak]]''' – kalpak
* '''[[:wikt:kalup|kalup]]''' – kalıp
* '''[[:wikt:kamara|kamara]]''' (hrpa, gomila) – kamara ; izved. nakamarati
* '''[[:wikt:kapija|kapija]]''' – kapı = vrata
* '''[[:wikt:karaula|karaula]]''' – karavulhane, karakolhane; karakol + hane
* '''[[:wikt:karavan|karavan]]''' - karavan
* '''[[:wikt:karavansaraj|karavansaraj]]''' (vidi: [[karavansaraj]]) – kervansaray – perz. kārvānsarā, kārvān
* '''[[:wikt:kasaba|kasaba]]''' – kasaba
* '''[[:wikt:kat|kat]]''', dio kuće (vidi: [[kat]]) – kat
* '''[[:wikt:kavez|kavez]]''' – kafes
* '''[[:wikt:kazan|kazan]]''' – kazan, kazǧan – perz. hāžgān ; izved. kazandžija
* '''[[:wikt:kesa|kesa]]''' – kese – perz. kīse
* '''[[:wikt:kesten|kesten]]''' (vidi: [[kesten|''Castanea'']]) – kestane – lat. castanea – grč. kástana
* '''[[:wikt:kijamet|kijamet]]''' – kıyamet – arap. kijāma, qiyāmä
* '''[[:wikt:kiosk|kiosk]]''' – köşk
* '''[[:wikt:kirija|kirija]]''' – kira – arap. kirā̕ ; izved. '''[[kirijaš]]''', [[kirijaš]]iti
* '''[[:wikt:komšija|komšija]]''' – komşu ; izved. '''komšiluk''' – komşuluk
* '''[[:wikt:konak|konak]]''' (vidi : [[konak]]) – konak ; izved. konačiste, konačiti, konakovati
* '''[[:wikt:kopča|kopča]]''' – kopça ; izved. kopčati, zakopčati, prikopčati
* '''[[:wikt:krevet|krevet]]''' (vidi: [[krevet]]) – kerevet – grč. krábbatos
* '''[[:wikt:kubura|kubura]]''' – kubura ; izved. kuburiti
* '''[[:wikt:kula|kula]]''' – kule – perz. koleh
* '''[[:wikt:kurtara|kurtara]]''' – kurtarmak, kurtulmak ; izved. kutarisati se, kurtalisati se
* '''[[:wikt:kusur|kusur]]''' – kusur – arap. quşur ; izved. kusurati se, iskusuriti
* '''[[:wikt:kutija|kutija]]''' – kûtu – grč. kouti
===L===
* '''[[:wikt:lepeza|lepeza]]''' – elpeza ; izved. lepezast
* '''[[:wikt:lula|lula]]''' – lüle – perz. lūle
===M===
* '''[[:wikt:mahala|mahala]]''' ili mala – mahalle (gradska četvrt)
* '''[[:wikt:makaze|makaze]]''' – makas – arap. maqaṣṣ, miqaṣṣ 
* '''[[:wikt:majdan|majdan]]''' (rudnik) – maden – arap. ma̔dän
* '''[[:wikt:majmun|majmun]]''' – maymun – arap. maimūn
* '''[[:wikt:marama|marama]]''', mahrama – mahrama – arap. miqräm 
* '''[[:wikt:mašala|mašala]]''', '''mašalah''' – maşallah – arap. mā šā̕llāh = ono što Bog hoće
* '''[[:wikt:megdan|megdan]]''', '''mejdan''' – meydan = trg
* '''[[:wikt:melek|melek]]''' – melek – arap. mäläk
* '''[[:wikt:memla|memla]]''' – nemli – perz. nemli, nem (vlaga)
* '''[[:wikt:merak|merak]]''' – merak – arap. mariki, märiqı (hipohondrija); izved. meraklija, meračiti
* '''[[:wikt:mermer|mermer]]''' – mermer – arap. märmär – grč. mármaros
* '''[[:wikt:miraz|miraz]]''' (vidi: [[miraz]]) – miras – arap. mīrāt
* '''[[:wikt:mur|mur]]''', '''muhur''' – mühür – perz. muhur, muhr 
* '''[[:wikt:mušterija|mušterija]]''' – müşteri
* '''[[:wikt:muštuluk|muštuluk]]''' (vidi: [[muštuluk]]) – muştuluk – perz. mužde
* '''[[:wikt:mutap|mutap]]''' – muytap, mutaf – perz. mūytāb, mūy + tāb ; izved. mutabdžija
===N===
* '''[[:wikt:nafaka|nafaka]]''' – nafaka – arap. nafaga
* '''[[:wikt:neimar|neimar]]''' – mimar – arap. mi̔mār  
* '''[[:wikt:nišan|nišan]]''' – nişan – perz. nišān
===O===
* '''[[:wikt:odžak|odžak]]''' (vidi: [[odžak]]) – ocak ; izved. odžaklija, odžačar
* '''[[:wikt:oka|oka]]''' – okka – arap. ūqiyyä
* '''[[:wikt:oluk|oluk]]''' – oluk
* '''[[:wikt:oroz|oroz]]''', '''horoz''' – horoz – arap. horaz – perz. hurūz 
* '''[[:wikt:ortak|ortak]]''' – ortak ; izved. ortakluk
===P===
* '''[[:wikt:palanka|palanka]]''' – palanka, palanga, parkan cfr. mađarska etimologija
* '''[[:wikt:papuča|papuča]]''' – pabuç – perz. pāpūš, pāypūš, pāy + pūšīden ; izved. papučar, papučetina
* '''[[:wikt:pamuk|pamuk]]''' – pamuk, panbuk – perz. penbe, pambeh
* '''[[:wikt:para|para]]''' (novac) – para – perz. pāre
* '''[[:wikt:parče|parče]]''' – parça – perz. pārče
* '''[[:wikt:pazar|pazar]]''' – pazar – perz. [[Bazar|bāzār]] ; izved. '''[[:wikt:pazariti|pazariti]]'''
* '''[[:wikt:pelivan|pelivan]]''' – pehlivan – perz. pehlewān, pehluwān
* '''[[:wikt:pendžer|pendžer]]''', penđer – pencere – perz. penǧere
* '''[[:wikt:peškeš|peškeš]]''' (vidi: [[peškeš]]) – peşkeş – perz. pīškeš
===R===
* '''[[:wikt:rahmet|rahmet]]''' – rahmet – arap. raḥmä ; izved. '''rahmetli''', '''rahmetlija''', Allahrahmetile
===Š===
* '''[[:wikt:šadrvan|šadrvan]]''', '''šedrvan''' (vidi: [[šedrvan]]) – şadırvan – perz. šādirwān (doslovce : veselo teče)
* '''[[:wikt:šalvare|šalvare]]''' – şalvar = široke hlače
* '''[[:wikt:šaman|šaman]]''', šamanizam – şaman [ruski – čuvaški]
* '''[[:wikt:šamar|šamar]]''' – şamar ; izved. '''[[:wikt:šamarati|šamarati]]''', ošamariti
* '''[[:wikt:šah|šah]]''' (vidi: [[šah]]) – şah – perz. شاه = kralj
* '''[[:wikt:šator|šator]]''', '''čador''' – çadır – perz. čader, čatr
* '''[[:wikt:šeher|šeher]]''' tj. grad – şehir – perz. šehr 
===S===
* '''[[:wikt:sahat–kula|sahat–kula]]''' (vidi: [[sahat–kula]]) – saat, sahat + kule
* '''[[:wikt:sakat|sakat]]''' – sakat – arap. saqaṭ ; izved. osakatiti, sakatiti
* '''[[:wikt:sandale|sandale]]''' (vidi: [[sandale]]) – fr. sandale – grč. sandálion, sándalon / tur. sandal – arap. ṣandäl (drvo [[Sandalovina|''Santalum'']]) 
* '''[[:wikt:sanduk|sanduk]]''' – sandık – arap. sandūq
* '''[[:wikt:sapun|sapun]]''' – tur. sabun / lat. sapo ; izved. sapundžija, sapunica, sapunati, nasapunati
* '''[[:wikt:sarač|sarač]]''' – saraç – arap. särāǧ
* '''[[:wikt:sat|sat]]''' – saat – perz. sât
* '''[[:wikt:satlarosum|satlarosum]]''' – sıhhatlar olsun
* '''[[:wikt:sećija|sećija]]''' – seki
* '''[[:wikt:sevdah|sevdah]]''' – sevda (ljubav), sevmek – arap. säwdā̕ (crna žuč) ; izved. '''[[:wikt:sevdalija|sevdalija]]'''
* '''[[:wikt:sevdalinka|sevdalinka]]''' – sevdalı
* '''[[:wikt:sijaset|sijaset]]''' – siyaset (tj. politika, uprava, kazna) – arap. siyāsä
* '''[[:wikt:sokak|sokak]]''' – sokak
* '''[[:wikt:sofra|sofra]]''' – sofra – arap. sufrä 
* '''[[:wikt:surduk|surduk]]''' (vidi: [[surduk]]) – surmek, surduk
* '''[[:wikt:surla|surla]]''' – zurna: truba, v. zurna (zurla)

===T===
* '''[[:wikt:tabak|tabak]]''' – tabak – arap. ṭabaq ; izved. tabačiti
* '''[[:wikt:taban|taban]]''' – taban (ravan) ; izved. istabanati, tabati, tabanaš, tabandžija
* '''[[:wikt:tabor|tabor]]''' – mađ. tábor – tur. tabur (bataljun vojske), tabkur (utvrda, barikada) ; izved. taboriti
* '''[[:wikt:talib|talib]]''' – arap. ṭālib – tur. talebe – ṭaläbä ; izved. [[:wikt:taliban|taliban]] (vidi: [[Talibani]])
* '''[[:wikt:taman|taman]]''' – tamam
* '''[[:wikt:tambura|tambura]]''', tanbura, tamburica – tambur
* '''[[:wikt:tandara–mandara|tandara–mandara]]''' tj. zbrda-zdola – tandır + mandra
* '''[[:wikt:tavan|tavan]]''' – tavan = strop ili plafon
* '''[[:wikt:tekija|tekija]]''' (vidi: [[tekija]]) – tekke – arap. täkyä
* '''[[:wikt:testera|testera]]''' (vidi: [[testera]]) – testere – perz. destere, desterre ; izved. testeraš, testerica, testerati
* '''[[:wikt:top|top]]''' – top ; izved. tophana
* '''[[:wikt:topuz|topuz]]''' – topuz – arap. dabbūs ; na turskom se kaže također ''gürz'' ili ''bozdoğan'' (vidi: buzdovan)
* '''[[:wikt:torba|torba]]''' – torba ; izved. torbak, torbar, torbarica
* '''[[:wikt:tulipan|tulipan]]''' – tülbent
* '''[[:wikt:turban|turban]]''' – turban, tülbent – perz. عمامه
* '''[[:wikt:tulum|tulum]]''' – tulum tj. turske [[gajde]]
* '''[[:wikt:turpija|turpija]]''' – törpü
* '''[[:wikt:tutkalo|tutkalo]]''' – tutkal
===U===
* '''[[:wikt:učkur|učkur]]''' – uçkur
* '''[[:wikt:ugursuz|ugursuz]]''' – uğursuz, nesretan ; izved. '''[[:wikt:ugursuzluk|ugursuzluk]]''' (tj. neurednost, zapuštenost) – uğursuzluk, neurednost
* '''[[:wikt:ujdurma|ujdurma]]''' – uydurma, uydurmak ; izved. '''ujdurisati'''

===V===
* '''[[:wikt:vajat|vajat]]''' – hayat – arap. ḥayāṭ
* '''[[:wikt:vajda|vajda]]''' – fayda – arap. fā̕ida
* '''[[:wikt:vakat|vakat]]''' – vakit – arap.
* '''[[:wikt:vala|vala]]''', valah, valaj – vallah – arap.
* '''[[:wikt:veresija|veresija]]''' – veresi
===Ž===
===Z===
* '''[[:wikt:zanat|zanat]]''' – zanaat ; izved. zanatstvo
* '''[[:wikt:zijan|zijan]]''' – ziyan – perz. ziyān
* '''[[:wikt:zulum|zulum]]''' – zulüm ← arap. zulm ; izved. zulumćar
* '''[[:wikt:zumbul|zumbul]]''' (vidi: [[zumbul]]) – sümbül – perz. sunbul
* '''[[:wikt:zurna|zurna]]''', '''[[:wikt:zurla|zurla]]''' – zurna = truba – perz. sūrnā, sūrnāy

==Kuharstvo i prehrana==
* '''[[agda]]''' – aǧda – arap. ̔aqīd
* '''[[ajvar]]''' – havyar
* '''aleva paprika''' (crvena paprika) – acı alevli biber
* '''aščija''' – aşçı, ahçı – perz. āš ; izved. '''aščibaša''', '''aščinica''', aščiluk
* '''[[Avan s tučkom|avan]]''', '''havan''' – havan ← perz. hāwen
* '''[[badem]]''' – badem
* '''[[Баклава|baklava]]''' – baklava
* '''batak''' – bacak (noga)
* '''[[biber]]''' – biber – perz. bābāri – grč. péperi ; izved. '''zabiberiti'''
* '''[[boranija]]''', buranija – borani – arap. būrāniyyä: jelo od riže, povrća i kiselog mlijeka
* '''[[bostan]]''' – bostan (lubenice i dinje) – perz. būstān (vrt) ; izved. bostandžija
* '''[[boza]]''' – boza – perz. būza (jelo)
* '''[[burek]]''' – börek
* '''bujrum''' – buyrun!, buyrunuz! ; buyurmak
* '''[[čaj]]''' – çay
* '''[[ćevapi|ćevap]]''' – kebap – perz. kabâb
* '''[[čankoliz]]''' – çanak
* '''čorba''' – çorba ; izved. čorbaluk
* '''ćufte''' – köfte
* '''dolma''' – dolma ; najčešće sarma u lišću vinove loze, ali na turskom sva punjena povrća su dolma, na pr. punjene paprike su ''biber dolması''
* '''đulabija''' – gülabi – perz. gulābī
* '''đul–baklava''' – gül
* '''đul–pita''' – gül
* '''đulbastija''' – gül, külbastı
* '''đulbešećer''' – gül
* '''đuveč''' – güveç
* '''[[džezva]]''' – cezva
* '''[[fildžan]]''', fildižan, findžan – fincan – arap. finǧān – perz. pingān
* '''[[halva]]''', alva – helva – arap. halwā ; izved. alvadžija, alvar
* '''ibrik''' – ibrik [arap. – perz.]
* '''[[jogurt]]''' – yoğurt
* '''kafa''', '''[[kava]]''', kahva – kahve – qahwah ; izved. (1) kahvana, kavana ; izved. (2) kahvedžija, kavedžija, kafedžija ; izved. (3) kahvenisati
* '''[[kajgana]]''' – kaygana
* '''kajmak''' – kaymak = mlječni proizvod, ponekad meki sir
* '''[[kajsija]]''' – kaysı
* '''[[kašika]]''' – kaşık
* '''kefir''' – kefír
* '''[[limun]]''' – limon – ital. limone – arap. läymūn, läymū – perz. līmūn, līmū
* '''meza''', '''meze''' – meze ; izved. '''mezetiti'''
* '''[[nar]]''' (šipak) – nar – perz. enār, nār
* '''[[narandža]]''' – naranç, narenc – perz. nārenǧ, nāreng ; izved. '''narandžast'''
* '''[[:wikt:nana|nana]]''', '''[[nana|nena]]''' (metvica) – nane – arap. na̔na̔ 
* '''pastrma''' – pastırma
* '''[[patlidžan]]''' – patlıcan – perz. bādinǧān, bâdendžân
* '''[[pekmez]]''' – pekmez
* '''[[pita]]''' – pita – arap. pitta cfr. pide
* '''rahat lokum''', rahat-lokum, '''ratluk''' – lokum
* '''[[rakija]]''' – rakı – arp. arak
* '''[[Сарма|sarma]]'''
* '''[[šafran]]''' – şafran – arap. zafarān
* '''[[šećer]]''' – şeker – perz. šekar
* '''šerbet''' – şerbet
* '''[[ocat|sirće]]''' – sirke – perz. sirkē 
* '''sudžuk''' – suçuk
* '''sutlijaš''' – sütlü, sütlaç, sütlü pilav
* '''[[tiganj|tava]]''' – tava – perz. tābe
* '''tavuk''' – tavuk
* '''tulumba''' – tulumba
* '''[[višnja]]''' – vişne
* '''zamezetiti''' – vidi : meze
* '''zameziti''' – vidi : meze
* '''zejtin''' – zeytin – arap. zäytūn, zäyt

==Religija odnosno vjera==
* '''abdes''', '''[[abdest]]''' – abdest – arap. الوضوء al-wuḍū – perz. آبدست ābdast ; izved. '''abdeshana''', '''abdeslija'''
* '''[[adab]]''' – (edep) – arap. أدب adab
* '''[[ahiret]]''' – ahiret – arap. الآخرة al-Ākhirah 
* '''[[ajet]]''' – ayet – arap.  آية, ʾāya, āyät
* '''[[Akšam namaz|akšam]]''' – akşam – perz. aḥšām
* '''[[Alah]]''' – Allah – arap. الله Allāh
* '''Allah-birum''' – Allah bilir = Bog zna...
* '''alim''' – ȃlim – arap. ̔ālim
* '''bajram''' – bayram [vidi : īd al-fiṭr ﻋﻴﺪ ﺍﻟﻔﻄﺮ‎]
* '''[[bektaši]]''', '''bektašija''' – Bektaşîlik, prema filozofu [[Hacı Bektaş Veli]] (1209 – 1271)
* '''bismila''' – besmele – arap. bäsmälä (بِسْمِ اللّٰه‎ bismi-llȃh); izvorno arap. بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم‎ Bismillâhirrahmânirrahîm
* '''[[ćaba]]''' – Käbe ← arap. Ka'bä (kocka)
* '''[[kafir|ćafir]]''' (nevjernik) – kȃfir – arap. káfir ; izved. ćafirluk
* '''[[derviš]]''' – derviş – perz. derwiš ; [cfr. [[Meša Selimović|Selimovićev]] roman ''Derviš i smrt'' (1966.)]
* '''din''' (vjera) – din – arap. دين – perz. den
* '''dova''' – dua – arap. du̔ā̕ 
* '''đulbek–dova''' – gülbank – perz. gulbāng
* '''[[džamija]]''' – cami
* '''[[Džehenem|džehennem]]''' – cehennem tj. pakao – arap. ǧehennem – hebr. Gayë̕ Hinnom (dolina Hinnom)
* '''[[Dženaza-namaz|dženaza]]''' – cenaze – arap. ǧenāzä 
* '''[[Dženet|džennet]]''' – cennet = raj
* '''[[Džin (islam)|džin]]''' – cin – arap. ǧinn
* '''[[Džuma-namaz|džuma]]''' – cuma – arap. ǧum̕a
* '''[[Kaur|đaur]]''', đavur, đaurin, kaur – gâvur
* '''[[Elhamdulilah]]''' (Hvala Bogu) – Elhamdülillah – arap. ٱلْحَمْدُ لِلَّٰهِ 
* '''[[ezan]]''' – ezan – arap. ädān
* '''[[farz]]''' – farz – arap. farḍ
* '''[[fatva|fetva]]''', fatva – fetva – arap. فتوى fätwā
* '''[[gasal]]''' – gassal – arap. ġassāl ; vidi :  '''[[:wikt:gasal|gasal]]'''
* '''[[gasul]]''' – gasil – arap. ġasil ; vidi :  '''[[:wikt:gasul|gasul]]'''
* '''[[hadž]]''', hadždž – hac – arap. حج Hajj = hodočašće u Mekku
* '''[[hadžija]]''', '''hadži''' – hacı
* '''hadžiluk''' – vidi : hadž
* '''[[hafiz]]''' – hafiz ← arap. ḥāfiz
* '''[[halal]]''' – helȃl – arap ḥalāl
* '''haram''' – haram – arap. ḥarām
* '''[[hatib]]''' – hatib – arap. ḫaṭīb
* '''hatma''' – hatim – arap. ḫatmä
* '''[[hidžab]]''' – hicab (ili tesettür)
* '''hodža''' – hoca
* '''hurija''' (rajska ljepotica) – huri – arap. hūr, ḥawrā̕ (krupnooka ljepotica) ; vidi : ''dženetska hurija''
* '''[[Ikindija namaz|ikindija]]''', '''ićindija''' – İkindi
* '''[[imam]]''' – imam – arap. إمام
* '''[[islam]]''' – İslam – arap. اَلْإِسْلَامُ el–’İslām (pokornost Božjoj volji)
* '''[[Jacija namaz|jacija]]''' – Yatsı – arap. عشاء
* '''[[kafir]]''', '''ćafir''' – kâfir – arap. كافر kāfir
* '''[[kalif]]''' – hilafet, halife – arap. خلافة
* '''[[Kuran]]''' – Kur'an – arap. أَلْقُرآن al-qur'ān
* '''[[kurban-bajram]]''' – Kurban Bayramı tj. arap. عيد الأضحى ʿĪd al-Adhā tj. perz. عید قربان Eyd-e Qorbān
* '''[[minaret]]''' –  minare –  arap. منارة mänārä
* '''[[muftija]]''' – müftü – arap. muftī
* '''[[mula]]''' – molla – arap. مولی mäwlā – perz. ملا
* '''[[Salat|namāz]]''' – namaz – perz. namāz
* '''okujisati''' – okumak
* '''[[ramazan]]''' – ramazan – arap. رمضان, ramaḍān
* '''[[Sabah namaz|sabah]]''' – sabah – arap. ṣabāḥ 
* '''[[sura]]''' – Sure – arap. سورة ; cfr. frazem ''uvesti u suru''
* '''[[šejtan]]''' – şeytan – arap. šaytān (sotona, đavao, vrag) ; izved. pošejtaniti
* '''[[tabut]]''' – tabut – arap. tābūt
* '''[[tekija]]''' – tekke – arap. täkyä
* '''[[turbe]]''' – türbe, turba
* '''[[ulema]]''' – ulema – arap. علماء‎
* '''[[vakuf]]''' – vakıf

==Vojska, vojni činovi, upravne podjele, titule==
* '''[[aga]]''' – ağa = vođa, vladar ; izved. '''aginica''' tj. agina žena [cfr. ''[[Asanaginica]]'']
* '''agabeg''' – ağabey
* '''[[ajalet]]''', '''ejalet''', '''ejalat''' – eyalet
* '''[[akindžija]]''' – akıncı
* '''[[alajbeg]]''' – alaybeyi [cfr. [[Stanislav Vinaver|Vinaverova]] parodija ''Alajbegova slama'']
* '''[[arpaluk]]''' – arpalık
* '''asker''' – asker – arap. ̔askär
* '''bȁba''' (titula) – baba – perz. bābā (otac, djed) ; razl. baba tj. stara žena
* '''[[bašibozuk]]''', bašibozluk – başıbozuk
* '''[[beg]]''' – bey : izved. begluk (tur. beylik), begovina
* '''[[beglerbeg]]''' ili '''beg begova''' – beylerbeyi
* '''[[beglerbegluk]]''' – beylerbeylik
* '''[[Berat (povelja)|berat]]''' – berat – arap. bärāt
* '''[[bimbaša]]''' – binbaşı
* '''[[buljukbaša]]''', buljubaša – bölükbaşı, bölük + başı
* '''[[čeribaša]]''' – çerge + baş, çeribaşi
* '''[[čorbadžija]]''', čorbadži – çorbacı
* '''[[defter]]''', tefter – defter
* '''delibaša''' – delibaşı
* '''[[derbendžije]]''' – derbent, derbenci
* '''[[Divan (Osmanlijska vlada)|divan]]''' – divan
* '''[[dragoman]]''' – tercüman – arap.  ترجمان tarjumān – grč. δραγομάνος
* '''džemat''' – cemaat – arap. ǧämā̕a (opstina, općina, zajednica)
* '''efendija''', '''efendi''' – efendi tj. gospodin
* '''[[emir]]''' – emir – arap. أمير ʾamīr
* '''[[esnaf]]''' – esnaf – arap. äṣnāf ; izved. esnaflija, esnafluk, esnafski
* '''[[ferman]]''' – ferman
* '''[[janjičari]]''', janičari – yeniçeri = nova vojska
* '''[[jatagan]]''' – yataǧan
* '''[[kadija]]''' – kadı – arap. qāti ; izved. kadiluk
* '''[[kadiluk]]''', '''kaza''' – kadılık
* '''[[kajmakam]]''' – kaymakam
* '''kan''', '''[[kagan]]''' – kaan, kağan ; izved. kaganat
* '''[[mehter]]''', mehteran – mehter, mehter takımı
* '''[[Milet (Osmansko Carstvo)|milet]]''' – millet
* '''mirija''' – mirȋ – perz. mīrī – arap. ̕ämīr (vladar)
* '''muhurdar''' – mühürdar – perz. muhurdār
* '''[[muhtar]]''', '''muktar''' – muhtar – arap. مختار‎ muḫtār
* '''mulk''' – mülk
* '''[[Муселим|muselim]]''' – müsellim – arap. musällim
* '''[[nahija]]''' – nahiye – arap. ناحية nāhiyä
* '''[[paša]]''' – paşa – perz. padšah; izved. pašaluk – paşalık
* '''[[Sandžak (teritorijalna jedinica)|sandžak]]''', teritorijalna jedinica – sancak
* '''[[sandžakbeg]]''' – sancakbey
* '''[[spahija]]''', '''sipah''' – sipahi – perz. سپاهی sepâh
* '''[[sultan]]''' – sultan – arap. سلطان sultān
* '''[[tanzimat]]''' – tanzimât – perz. tänzimāt, tänśīm
* '''[[timar]]''' – tımar – arap. timār; izved. timariot
* '''[[Tughra|tugra]]''' – tantuğrazimât – arap. طغراء
* '''[[vezir]]''' – vezir – الوزير
* '''[[vilajet]]''' – viláyet – arap. ولاية‎, wilayah
* '''[[vojnuci]]''' – voynuklar (??)
* '''[[zijamet]]''', ziamet – ziyamet – arap. zäāmä

==[[Toponim]]i==
* Ada – ada (otok, ostrvo)
* [[Ada Ciganlija]] ([[Beograd]]) – ada tj. otok, ostrvo + çingeneler tj. cigani, romi [Çingene Adası]
* [[Ada Međica]] ([[Beograd]]) – ada
* [[Adaševci]] – adaş
* [[Adrani]] – ada
* [[Adrovac]] – Hıdır
* [[Adžići]] – hacı
* [[Akmačići (Šekovići)|Akmačići]] i [[Akmačići (Nova Varoš)|Akmačići]] – ekmekçi
* [[Alibegovac]] ([[Novi Sad]]) – Ali + bey
* [[Altina]] ([[Zemun]]) – altın
* [[Atena|Atina]] (srp.) – Atina
* [[Avala]] – havale
* [[Avlija]] – avlu
* [[Begov Han]] – bey + han
* [[Begova Glavica]] – bey
* [[Begovac]] – bey
* [[Begovača]] – bey
* [[Begović Kula]] – bey + kule ([[toranj]])
* [[Begovići]] – bey
* [[Begovina (Danilovgrad)|Begovina]] – bey
* [[Begovo Brdo (Kruševac)|Begovo Brdo]] – bey
* [[Begovo Brdo Žumberačko]] – bey
* [[Begovo Razdolje]] – bey
* [[Bit-pazar u Skoplju|Bit-pazar]] ([[Skoplje]]) – bit (vaš, uši) + pazar ([[bazar]])
* [[Ćuprija]] – köprü = most
* [[Čazma]] – çesme
* Česma – çesme, na pr. [[Česma (Banja Luka)|Banjalučka Č.]], ili rijeka [[Česma (rijeka)|Česma]], pored [[Čazma|Čazme]]
* [[Čitluk]] – çiflik
* [[Derventa]] – Derbent = osmanska postaja
* mak. [[Demir Kapija]] ; srb. [[Đerdapska klisura|Demir Kapija]] tj. Đerdap – Demir kapı = gvozdena vrata
* [[Džemat]] – cemaat
* Đerdap – girdap = vrtlog; nekada se zvalo Demirkapı, gvozdena vrata;
* [[Dorćol]] ([[Beograd]]) – dört (četiri) + yol (cesta), isto kao Dörtyol u [[Hatay (provincija)|provinciji Hataja]]
* [[Elbasan]] – il–basan = mala tvđava ili postaja
* [[Gevgelija]] – po priči, gel geri = »vrati se«
* Jalija, staro ime [[Dorćol|Dorćola]] – yali
* [[Kalemegdan]] ([[Beograd]]) – kale (dvorac) + meydan (trg)
* [[Karamani]] – kara ili [[Karaman]]
* Karepovac ([[Split]]) – kara
* [[Kneževo (Bosna i Hercegovina)|Skender–Vakuf]] – vidi : Skender
* [[Košava]] – koş (brz) + hava (zrak)
* Kula – kule ([[toranj]]), na pr. [[Kula (Kutjevo)|Kutjevska K.]] [[Kula (mesto)|Bačka K.]] [[Kula (Gacko)|Gacka K.]] [[Kula (Sokolac)|Sokolovačka K.]] [[Kula (Bihać)|Bihaćka K.]] [[Kula (Konjic)|Konjicka K.]] [[Kula (Rudo)|Rudovska K.]] [[Kula (Zvečan)|Zvečanska K.]]
* Mahala – mahalle, na pr. [[Mahala (Podgorica)|Podgorička M.]], [[Mahala (Breza)|Brezovačka M.]], [[Mahala (Rogatica)|Rogatička M.]], [[Mahala (Osmaci)|Osmačka M.]], [[Савамала|Beogradska M.]]
* [[Majdanpek]] preko arap. madän tj. kamenolom, rudnik
* [[Miljakovac]] ([[Beograd]]) – mülk
* [[Mirijevo]] ([[Beograd]]) – miri
* [[Novi Pazar]] – na tur. Yeni Pazar, yeni (novo) + pazar (tržnica)
* Odžak – ocak ; na pr. [[Odžaci]], [[Odžak (Bosna i Hercegovina)|Posavski O.]], [[Odžak (Pljevlja)|Pljevljaški O.]], [[Odžak (Vlasenica)|Vlasenički O.]], [[Odžak (Nevesinje)|Nevesinjski O.]], [[Odžak (Hadžići)|Hadžicki O.]], [[Odžak (Novo Goražde)|Goraždenski O.]], [[Odžak (Glamoč)|Glamočki O.]]
* [[Rumunija]], Rumunjska – Rûm, Rûmi, Rumeli
* Pašino Brdo – paşa, vidi u Hrvatskoj, Bosni-Hercegovini i u Srbiji
* [[Pašino Polje]] – paşa
* [[Sandžak]] – Sancak vidi : ''[[Sandžak (teritorijalna jedinica)|sandžak]]'', teritorijalna jedinica
* [[Sarajevo]] – Saraybosna = tvrđava Bosne
* [[Савамала|Savamala]] ([[Beograd]]) odn. Sava Mahala – mahalle
* Skender – İskender = Aleksandar, Aleksander tj. car, carsko
* [[Skoplje|Uskub]] – Üsküb, tursko ime za Skoplje
* [[Srbica|Skenderaj]] – Skenderay vidi : Skender
* [[Terazije]] ([[Beograd]]) – terazi tj. vaga
* [[Topčider]] ([[Beograd]]) – topçu dere
* [[Tuzla]] – tuz = sol &gt; solana ; usp. istanbulsku četvrt [[Tuzla (Istanbul)|Tuzla]] pokraj [[Pendik]]a
* Vakuf – vakıf = temelj, ili zaustaviti, zadržati; Vakuf je bio imovina vjerske zajednice

==Etnonimi==
* Arnaut tj. [[Albanci|Albanac]] – Arnavutlar, Arnavutluk
* Čifut tj. [[Jevreji|Jevrej]] – çıfıt
* [[Kozaci|Kozak]] – rus. – tur. ''kazak'' tj. pustolov, slobodan

==Literatura==
* Abdulah Škaljić, [https://archive.org/details/abdulahskaljicturcizmiusrpskohrvatskomjeziku2 ''Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku''], Sarajevo, Svjetlost, 1966, 661 str.
* [http://hjp.znanje.hr/ Hrvatski jezični portal]

== Izvori ==
{{izvori|2}}

[[Kategorija:Turcizmi]] [[Kategorija:Liste|Turcizmi]]</text>
      <sha1>ne7yfsb70d8caq7oxa2dmjf43tdvzv6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hatun</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4668972</id>
    <revision>
      <id>41261349</id>
      <parentid>41179354</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:22:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3449" xml:space="preserve">'''Hatun''' ili ''Khatun'' (خاتون‎) je turska riječ što znači gospođa. U srednjem vrijeku ''hatun'' je bio naslov za ženu višeg ranga. Turski povijesni dokumenti kada spominju djevojke iz carskog [[harem]]a koje su rodile nasljednike govore o njima uz naslov ''hatun''. Vrlo često su one bile zarobljenice i/ili robovi iz [[Danak u krvi|devşirma]], tako da su prelazile u [[islam]] i dobivale nova imena, često maštovita i koja su naznačivala njihovo mjesto u društvu odnosno na dvoru. Stoga na primjer djevojku koja je rodila sina sultanu [[Murad I|Muradu]] poznajemo pod imenom Gülçiçek Hatun, gdje ''Gül çiçek'' bi se moglo prevesti »cvijet ruže«. Gülbahar Hatun, jedna od djevojaka [[Mehmed II|Mehmeda II]], nosi ime Gülbahar, a ''Gül bahar'' znači »proljeće ruže«. Mjesto tih djevojaka je bilo uvijek jedne među mnogih a najveći uspjeh je bio roditi sina [[sultan]]u i da on naslijedi sultanat. To je često stvaralo žestoke borbe u [[harem]]u i podzemne struje na [[Topkapi Saraj|Topkapiju]]. Prve žene koje dosegle rang europske [[kraljica|kraljice]] su bile u 16. stoljeću [[Rokselana|Hürrem]], [[Sultanija Nurbanu|Nûrbanû]] i [[Sultanija Safije|Safiye]], dakle prve žene koje su imale takoreći relativnu ali realnu samostalnost i slobodu odluke. Od sultana [[Sulejman I|Sulejmana]] nadalje one dobivaju naslov ''haseki sultan'' (خاصکى سلطان), što ide u smislu »glavna od sultanovih žena«. No, struktura osmanskog društva nije se puno promijenila prema ženi sve do 19. stoljeća i mjesto haremske djevojke je ostalo isto.&lt;br/&gt;
Unatoč tome povijesničar, književnik i službenik ih spominju uvijek imenom ''hatun''. Riječ je u tursko-otomanskom obliku bila خاتون‎ (hātun) a dolazi iz [[Perzijski jezik|farsijskog]] خاتون‎ (xātūn), što potiče iz [[Turkijski jezici|turkijske]] riječ *xātun, ženski oblik za ''[[Kan (titula)|khan]]a''. Jedna hatun je dobivala naslov ''Valide Hatun'' od dana kada njezin sin postane sultan. Neke od njih su bile vrlo utjecajne. Istovrijednica riječi ''hatun'' je ''kadın'', također po turkijskoj etimologiji, mada nešto manje upotrebljivana.&lt;br/&gt;
Ako s jedne strane u haremu je se malo što promijenilo, na dvoru mjesto najmoćnije žene je postepeno dobilo nove nianse i oblike. Svi članovi sultanove porodice su imali naslov ''sultan'' a oni koji su se ženili s njima su dobivali naslov ''damat''. Postepeno su se naslovi razmnožili i postali složeniji, tako da su uz ''hatun'' žene nosile i titule ''efendi'', ''kadınefendi'', ''hanımefendi''.&lt;br/&gt;
Od 17./18. stoljeća ulazi u upotrebu riječ ''hanım'' (خانم‎) i potom ''hanuma'', pa u 19. i 20. stoljeću potpuno zamjenjuje ''hatun'' kada bi se na turskom reklo gospođa. Danas na turskom riječ ''hatun'' podsjeća na staro sultansko doba, pa se upotrebljava u povijesnim tekstovima ili u ironičnom smislu.

Slične istovrijednice u drugim jezicima bi mogle biti:
* ''[[lady]]'' na engleskom, iz staro-engleskog ''hlǣfdīġe'';
* ''Frau'' na njemačkom, iz staronjemačkog ''frawjǭ'';
* ''madame'' na francuskom;
* ''dama'' ili ''señora'' na španjolskom;
* ''dama'' ili ''senhora'' na portugalskom;
* ''signora'' na talijanskom, ili ''dama'' što dolazi iz latinskog ''domina'', doslovce gospodarica;
* ''pani'' na poljskom.

== Vidi još ==
* [[Lista sultanija Osmanskog carstva]]

[[Kategorija:Osmansko Carstvo]] [[Kategorija:Osmanske titule]]</text>
      <sha1>6k2bp66ljna61strc1lroxadw6z2gso</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Efendi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4669897</id>
    <revision>
      <id>41261333</id>
      <parentid>41249591</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T21:22:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Efendija]] na [[Efendi]]: točnije</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="489" xml:space="preserve">'''Efendija''' ([[Turski jezik|tur.]]: ''efendi'' - gospodin) je naslov uobičajen kod [[Bosna i Hercegovina|BiH]] [[Muslimani|muslimana]], za svećenika ili vjerski obrazovana čovjeka. Dodaje se osobnom imenu ili imenu zvanja, u pismu spojena crticom ili bez nje.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=17114|title=Hrvatska encikopedija|publisher=encikopedija.hr|date=5 August 2017 |accessdate=2016-05-07}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

[[Kategorija:Titule]]</text>
      <sha1>ngaeh3mtcu7e1zcg0zuhhstfvdlewes</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261335</id>
      <parentid>41261333</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:07:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1705" xml:space="preserve">'''Efendi''' ([[Turski jezik|tur.]]: ''Efendi'') je bio oplemenjivajući naslov u [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]] koji je značio «gospodin», slično smislu [[Srednji vijek|srednjevjekovnih]] europskih naslova ''sir'', ''[[lord]]'', ''seigneur'', ''Herr'',  itd. Potječe iz [[Srednjovjekovni grčki jezik|srednjogrčkog]] αφέντης (''afendis''), izvorno iz [[Starogrčki jezik|starogrčkog]] αὐθέντης (''authéntēs''), i u [[Bizantsko Carstvo|bizantskom]] društvu je bio naslov poštovanja koji je značio «gospodar» ili «veličanstvo» i stoga je ušao u tursku kulturu u obliku [[Osmanski turski jezik|osm. tur.]] افندی‎ (''efendi''). Riječ još postoji u [[Turski jezik|turskom]] jeziku, mada nema nikakve pravne vrijednosti od kada je [[Kemal Atatürk]] uveo ''[[Zakon o prezimenu (Turska)|Zakon o prezimenu]]'' (1934) u [[Turska|Republici Turskoj]]. Za žene mjesto ''Efendi'' se nekad koristilo ''[[hatun]]'' («dama») ili suvremenije ''[[Hanim|hanım]]''.&lt;br/&gt;
U [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] je uobičajen stari naslov u lokalnom obliku '''''Efendija'''''. Koristi ga većinom [[Muslimani (vjernici)|muslimansko]] stanovništvo (v. [[Muslimani (narod)|Muslimani]] ili [[Bošnjaci]]) i odnosi si se prvenstveno za svećenika ili vjerski obrazovanog čovjeka. Dodaje se osobnom imenu ili imenu zvanja, u pismu spojena crticom ili bez nje (na pr. Ahmed-efendija, Hećim efendija, Ali efendi).&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=17114|title=Hrvatska encikopedija|publisher=encikopedija.hr|date=5 August 2017 |accessdate=2016-05-07}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

[[Kategorija:Titule]] [[Kategorija:Osmanske titule]]</text>
      <sha1>2r50vk9v8m2oejuj4owv9c78x96v5tg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261336</id>
      <parentid>41261335</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:08:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1707" xml:space="preserve">'''Efendi''' ([[Turski jezik|tur.]]: ''Efendi'') je bio oplemenjivajući naslov u [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]] koji je značio «gospodin», slično smislu [[Srednji vijek|srednjevjekovnih]] europskih naslova ''sir'', ''[[lord]]'', ''seigneur'', ''Herr'',  itd. Potječe iz [[Srednjovjekovni grčki jezik|srednjogrčkog]] αφέντης (''afendis''), izvorno iz [[Starogrčki jezik|starogrčkog]] αὐθέντης (''authéntēs''), i u [[Bizantsko Carstvo|bizantskom]] društvu je bio naslov poštovanja koji je značio «gospodar» ili «veličanstvo» i stoga je ušao u tursku kulturu u obliku [[Osmanski turski jezik|osm. tur.]] افندی‎ (''efendi''). Riječ još postoji u [[Turski jezik|turskom]] jeziku, mada nema nikakve pravne vrijednosti od kada je [[Kemal Atatürk]] uveo ''[[Zakon o prezimenu (Turska)|Zakon o prezimenu]]'' (1934) u [[Turska|Republici Turskoj]]. Za žene mjesto ''Efendi'' se nekad koristilo ''[[hatun]]'' («dama») ili suvremenije ''[[Hanim|hanım]]''.&lt;br/&gt;
U [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] je uobičajen stari naslov u lokalnom obliku '''''Efendija'''''. Koristi ga većinom [[Muslimani (vjernici)|muslimansko]] stanovništvo (v. [[Muslimani (narod)|Muslimani]] ili [[Bošnjaci]]) i odnosi si se prvenstveno za svećenika ili vjerski obrazovanog čovjeka. Dodaje se osobnom imenu ili imenu zvanja, u pismu spojena crticom ili bez nje (na pr. Ahmed-efendija, Hećim efendija, Ali efendi).&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=17114|title=Hrvatska encikopedija|publisher=encikopedija.hr|date=5 August 2017 |accessdate=2016-05-07}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

[[Kategorija:Turcizmi]] [[Kategorija:Osmanske titule]]</text>
      <sha1>4yzi7d0powfe8a9v9jqzppo5t7dzlj5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261337</id>
      <parentid>41261336</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:10:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1724" xml:space="preserve">'''Efendi''' ([[Turski jezik|tur.]]: ''Efendi'') je bio oplemenjivajući naslov u [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]] koji je značio «gospodin», slično smislu [[Srednji vijek|srednjevjekovnih]] europskih naslova ''[[Sir (titula)|sir]]'', ''[[lord]]'', ''seigneur'', ''Herr'',  itd. Potječe iz [[Srednjovjekovni grčki jezik|srednjogrčkog]] αφέντης (''afendis''), izvorno iz [[Starogrčki jezik|starogrčkog]] αὐθέντης (''authéntēs''), i u [[Bizantsko Carstvo|bizantskom]] društvu je bio naslov poštovanja koji je značio «gospodar» ili «veličanstvo» i stoga je ušao u tursku kulturu u obliku [[Osmanski turski jezik|osm. tur.]] افندی‎ (''efendi''). Riječ još postoji u [[Turski jezik|turskom]] jeziku, mada nema nikakve pravne vrijednosti od kada je [[Kemal Atatürk]] uveo ''[[Zakon o prezimenu (Turska)|Zakon o prezimenu]]'' (1934) u [[Turska|Republici Turskoj]]. Za žene mjesto ''Efendi'' se nekad koristilo ''[[hatun]]'' («dama») ili suvremenije ''[[Hanim|hanım]]''.&lt;br/&gt;
U [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] je uobičajen stari naslov u lokalnom obliku '''''Efendija'''''. Koristi ga većinom [[Muslimani (vjernici)|muslimansko]] stanovništvo (v. [[Muslimani (narod)|Muslimani]] ili [[Bošnjaci]]) i odnosi si se prvenstveno za svećenika ili vjerski obrazovanog čovjeka. Dodaje se osobnom imenu ili imenu zvanja, u pismu spojena crticom ili bez nje (na pr. Ahmed-efendija, Hećim efendija, Ali efendi).&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=17114|title=Hrvatska encikopedija|publisher=encikopedija.hr|date=5 August 2017 |accessdate=2016-05-07}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

[[Kategorija:Turcizmi]] [[Kategorija:Osmanske titule]]</text>
      <sha1>gqbiv0drivg3ob80as4wac46jtcww8e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Čuvar dva sveta hrama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4670750</id>
    <revision>
      <id>41261362</id>
      <parentid>41237284</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:38:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1884" xml:space="preserve">'''Čuvar dva sveta hrama''' ([[Arapski jezik|ar.]]: خَادِمُ ٱلْحَرَمَيْنِ ٱلشَّرِيفَيْنِ), '''Sluga dvaju plemenitih svetilišta''' ili '''zaštitnik dvaju svetih gradova''' naslov je koji su koristili mnogi [[musliman]]ski vladari, uključujući Ajubide, mamelučke sultane [[Egipat|Egipta]], [[Osmansko Carstvo|osmanske]] sultane, kraljeve [[Hidžaz]]a i u moderno doba, koriste ga kraljevi [[Saudijska Arabija|Saudijske Arabije]]. Naziv je nekada označavao ''de facto'' [[halifa|halifu]] [[islam]]a,&lt;ref name=bbc&gt;{{cite news|last=Wood|first=Paul|title=Life and legacy of King Fahd|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4734505.stm|work=BBC News|access-date=April 6, 2011|date=August 1, 2005}}&lt;/ref&gt;  ali se danas uglavnom odnosi na vladara koji preuzima odgovornost čuvanja i održavanja dviju najsvetijih džamija u islamu: Svete džamije ([[Arapski jezik|ar.]]: اَلْمَسْجِدُ ٱلْمَسْجِدُ ٱلَر) u [[Meka|Meki]] i Poslanikova džamija ([[Arapski jezik|ar.]]: اَلْمَسْجِدُ ٱلنَّبَوِيُّ) u [[Medina|Medini]],&lt;ref name=bbc /&gt;&lt;ref name=emjap&gt;{{cite web |work=The Saudi Embassy in Tokyo, Japan |title=Custodian of the Two Holy Mosques King Abdullah bin Abdulaziz |url=http://www.saudiembassy.or.jp/En/SA/custodian2.htm |access-date=April 6, 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110120070401/http://www.saudiembassy.or.jp/En/SA/custodian2.htm |archive-date=January 20, 2011 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; smještene u regiji Hidžaz&lt;ref name=&quot;MWGD2001&quot;&gt;{{cite book |title=Merriam-Webster's Geographical Dictionary |page=479 |url=https://books.google.com/books?id=Co_VIPIJerIC&amp;pg=PA479 |year=2001 |isbn=0-87779-546-0 |access-date=2013-03-17|last1=Hopkins |first1=Daniel J. |author2=편집부 }}&lt;/ref&gt; u Saudijskoj Arabiji.

== Reference ==
{{izvori}}

[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]</text>
      <sha1>6m9ch92zt2ozqopi7ftjauz4oswgnlz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Seyyid Vehbi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4671179</id>
    <revision>
      <id>41261312</id>
      <parentid>41241443</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T19:47:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Životopis */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4252" xml:space="preserve">{{klica-književnost}}


'''Seyyid Vehbî''' (oko 1674 – [[Istanbul]], 1736) je bio osmanski [[Divan (književnost)|divanski]] pjesnik [[18. vijek|18. stoljeća]]. Smatra se kao jedan od najistaknutijih autora iz [[Doba lala|doba tulipana]].
{{Infokutija pisac
| ime = Seyyid Vehbî &lt;br&gt; &lt;small&gt;سيّد وهبي&lt;/small&gt; &lt;br&gt; &lt;small&gt;Hüseyin&lt;/small&gt;
| slika = Levni_mehter.jpg
| širina_slike = 
| opis = [[Umjetnost minijature|Minijature]] iz knjige ''[[Surname-i Vehbi]]''
| datum_rođenja = 1674
| mjesto_rođenja = 
| datum_smrti = 1736
| mjesto_smrti = [[Istanbul]]
| zanimanje =
| jezik = [[Osmanski turski jezik|Osmansko-turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
* ''[[Surname-i Vehbi]]'' (1720.)
&lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}

== Životopis ==
Rođen je u [[Istanbul]]u negdje oko 1674. godine, njegovo pravo ime je bilo Hüseyin. 
Poeziju je počeo pjevati u mladosti i koristio se pseudonimom Hüsami. Dobio je dobro obrazovanje. Postao je učenik Mirzazade Ahmeta Neyli Efendije, koji je bio jedna od uglednih književnih i političkih ličnosti tog perioda. Nešto kasnije je ga učitelj Neyli nazvao «Vehbi»&lt;ref&gt;{{Šablon:Jez-tur|Vehbî}} iz {{Šablon:Jez-ar|al-Wahāb}} tj. sluga, preko {{Šablon:Jez-ar|عبد الوهاب}} (abdulwahāb) tj. sluga svemoćnog &lt;nowiki&gt;[&lt;/nowiki&gt;[[Alah]]a&lt;nowiki&gt;]&lt;/nowiki&gt;&lt;/ref&gt;. Osim toga, uzeo je titulu «[[Seyyid|Sayyid]]» jer je se jedan njegov predak smatrao jednim od [[Sayyidi (pleme)|Sayyida]]. Postao je književnik i bibliofil u službi državnih dostojanstvenika. Dugo je radio kao nastavnik u istanbulskim [[medresa]]ma.&lt;br/&gt; 
Zahvaljujući odama i kronikama koje je napisao za [[Rusko-turski rat (1710–1711)|moskovski pohod]] 1711. godine, sultan Ahmed III. je okrenuo pažnju prema njemu. Uz narudžbu [[Veliki vezir|velikog vezira]] [[Nevšehirli Damat Ibrahim-paša|Damat İbrahim-paše]] napisao je mali hvalospjev o [[Požarevački mir|Pasarofskom sporazumu]] (21. jul 1718.) pod nazivom «Sulhiyye». 1720. je napisao «Surnâme-i Vehbî», spjev obogaćen [[Umjetnost minijature|minijaturama]] u časti [[Obrezivanje|obrezivanja]] četiri šehzada (prinčeva) od sultana [[Ahmed III|Ahmeda]]. Djelo je dobilo velike pohvale i nakon toga je Seyyid Vehbi vrlo brzo napredovao u svom profesionalnom životu. Potom je pobijedio na natječaju za stihove na bunaru sultana Ahmeda III. ispred dvorca [[Topkapi Saraj|Topkapi]].&lt;br/&gt;
Nakon toga je imenova sudca u [[Tabriz]]u. Kasnije je držao [[mevlevije]] u [[Kajseri]]ju, [[Manisa|Manisi]] i [[Alep|Halepu]]. Napuštavši Halep, otišao je na hodočašće ([[Hadž]]). Po povratku je se razbolio i umro u svojoj kući u Aksarayu u Istanbulu, što je danas [[mahala]] [[Aksaray (Istanbul)|Aksaray]], te je pokopan na groblju od [[Džamija|džamije]] Džambazije ({{Šablon:Jez-tur|Cambaziye Camii}}) u mahali Cerrahpaşa ([[Fatih (okrug)|Fatih]]).

== Djela ==
Seyyid Vehbi je u svojim pjesmama prenio čitateljima doba i okruženje u kojem je živio. &lt;br/&gt;
Njegovo glavno djelo je '''''[[Surname-i Vehbi|Surnâme-i Vehbî]]'''''. 1720. godine je sultan [[Ahmed III]] priredio 15-dnevnu proslavu za obrezivanje&lt;ref&gt;{{Šablon:Jez-tur|Sünnet}} ili ''Sünnet Töreni''. Obrezivanje na arapskom je Khitan (ختان) ili Khatna (ختنة).&lt;/ref&gt; svojih četiri sinova: Şehzade Süleyman (1710–1732), Şehzade Mehmed (1717–1756), Şehzade [[Mustafa III|Mustafa]] (1717–1774), Şehzade Bayezid (1718–1771). Seyyid Vehbi je opisao u svome spjevu taj svečani događaj. Knjiga je obogaćena sa mnogobrojnim minijaturama od slikara [[Abdülcelil Levni|Levni]] i smatra se remek-djelo osmanske kulture 18. stoljeća. Sačuvana je u Museju Topkapija.&lt;br/&gt;
Na česmi Ahmeda III. ispred Topkapija su urezani njegovi stihovi, što je i slučaj i za [[Trvđava Yedikule|tvrđavu Yedikule]] gdje se nad vratima nalazi njegov natpis, koji je Ahmed III naručio prilikom popravka zidova nakon potresa.

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==
* {{tr icon}} {{cite web |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/seyyid-vehbi |title=«Seyyid Vehbî» u TDV İslâm Ansiklopedisi|last= |first= |date= |website= |publisher= |accessdate=20. 02. 2022 |quote=}}

[[Kategorija:Turski pjesnici]]</text>
      <sha1>1xecaq7fit8muyymtherrrzfapnhi9n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Radovi Jože Plečnika u Ljubljani</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4671315</id>
    <revision>
      <id>41261402</id>
      <parentid>41257223</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T09:44:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Datoteka/fajl Plečnikove_Žale_-_panoramio.jpg je uklonjen/a jer ga/ju je na [[:commons:|Ostavi]] obrisao Rosenzweig sa razlogom: per [[:c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Žale|]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4046" xml:space="preserve">{{UNESCO-svjetska baština
|ime mjesta =Radovi Jože Plečnika u Ljubljani
|image = Narodna in univerzitetna knjižnica.jpg
|godina = 2021 &lt;small&gt;(31. zasjedanje)
|vrst baštine = Kulturno dobro
|mjerilo = i, iii
|ugroženost = ne
|poveznica = http://whc.unesco.org/en/list/1643
|država = {{flag|Slovenija}}
|Mesto= [[Ljubljana]]
}}

'''Radovi Jože Plečnika u Ljubljani''' predstavljaju primjer urbanog dizajna usmjerenog na mijenjanje identiteta grada nakon raspada [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]] imperije, kada se iz provincijskog grada pretvorio u simboličnu prijestolnicu [[Slovenija|Slovenije]]. Transformacija se zasnivala na  [[Arhitektura|arhitektonskom]] dijalogu sa starijim gradom, služeći potrebama modernog društva 20. stoljeća u nastajanju.
[[File:Jože Plečnik (1943), Zbirka upodobitev znanih Slovencev NUK - Crop1.jpg|mini|lijevo|Jože Plečnik 1943.]]
[[Jože Plečnik]] je rođen 1872. u [[Ljubljana|Ljubljani]]. Školovao se u [[Graz]]u, i umjetničkoj akademiji u [[Beč]]u, odsjek [[Arhitektura|arhitekture]], kod [[Otto Wagner|Otta Wagnera]]. Poslije studija radio je kratko u [[Italija|Italiji]], zatim deset godina u Beču u Wagnerovom studiju i na kraju kao slobodni arhitekt. Između 1911 i 1921 Plečnik je živio u [[Prag]]u a između Prvog i Drugog svjetskog rata u Ljubljani.

Plečnikova Ljubljana je usko povezana sa njegovim domom u ljubljanskom naselju Trnovo. Kopnena osa od Trnova i istoimenog mosta, po Emonskoj i Vegovoj cesti, pa sve do centra grada i Kongresnog centra i parka Zvijezda nosi Plečnikovu ideju. Vodenu osu čine njegovi projekti uređenja riječnog toka rijeke Ljubljanice, njene pritoke Gradoščice, riječnih obala u centru grada, Čevljarskog mosta, poznatog [[Tromostovje|Tromostovja]], i riječne brane. Plečnikova djela se nalaze uzduž obe linije, kopnene i vodene, te stvaraju cjelinu koja se danas naziva Plečnikova Ljubljana. Sastoji se od trgova, parkova, ulica, šetališta, mostova i javnih objekata (Nacionalna biblioteka, crkve, tržni centri, groblje)&lt;ref&gt;[https://aggf.unibl.org/uploads/attachment/vest/4642/POZIVNICA-predavanje-Jo%C5%BEe-Ple%C4%8Dnik-i-Ljubljana.pdf Plečnikova Ljubljana - Pristupljeno 23.11.2021]&lt;/ref&gt;

== Svjetska baština ==
Prije proglašenja za svjetsku baštinu Ljubljana je dobila nekoliko priznanja:
* Evropska komisija proglasila je Ljubljanu Zelenom prijestolnicom Evrope 2016. 
* Ljubljana je osvojila i turistički Oscar, Zelenu jabuku Međunarodnog udruženja turističkih novinara i pisaca FIJET. 
* Ljubljana je na konferenciji ''Global Green Destinations Day'', dva puta uvrštena među 100 najbolje razvijenih zemalja u vidiku održivog razvoja na svijetu (Global Top 100 Sustainable Destinations). 
* Turistička Zajednica Slovenije na Slovenskim danima turizma dodijelila je prvo mjesto u kategoriji urbanih jezgri za ekološku zonu Slovenska cesta te prvo mjesto u kategoriji većih mjesta.
* Pojedinačna arhitektonska ostvarenja Jože Plečnika su proglašena za spomenike kulture nacionalnog značaja, prema Pravilniku o proglašenju rada arhitekta Jožeta Plečnika u Ljubljani (Službene novine Republike Slovenije Br. 51/09 od 3. juli 2009.)

Godine 2021. i [[UNESCO]] je Plečnikovu Ljubljanu proglasio za [[Svjetska baština|Svjetsku baštinu]].&lt;ref name=&quot;ljublj&quot;&gt;{{Cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/si |title= Slovenija, spomenici upisani na listu svjetske baštine|work= UNESCO: Svjetska baština |accessdate= 19. 11. 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;plečnik&quot;&gt;{{Cite web |url=https://whc.unesco.org/en/list/1643 |title= Radovi Jože Plečnika u Ljubljani |work= UNESCO: Svjetska baština |accessdate= 19. 11. 2021}}&lt;/ref&gt;
=== Lista djela ===
&lt;gallery&gt;
File:Trnovo Bridge.jpg|Trnovački most
File:Ljubljana (35814711775).jpg|Zeleno šetalište
File:Ljubljana (19) (3897486140).jpg|Tržnica
File:RomanWall-Ljubljana.JPG|Šetalište uz ostatke starog rimskog grada Emone
&lt;/gallery&gt;

== Reference ==
{{reference}}
{{Commonscat|Structures by Jože Plečnik}}
[[Kategorija:Svjetska baština u Sloveniji]]</text>
      <sha1>7dl2iepsttcnk1o9b07bmt6hxxre6uw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261403</id>
      <parentid>41261402</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T09:52:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Datoteka/fajl Narodna_in_univerzitetna_knjižnica.jpg je uklonjen/a jer ga/ju je na [[:commons:|Ostavi]] obrisao Rosenzweig sa razlogom: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Narodna in univerzitetna knjižnica.jpg|]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4006" xml:space="preserve">{{UNESCO-svjetska baština
|ime mjesta =Radovi Jože Plečnika u Ljubljani
|image =
|godina = 2021 &lt;small&gt;(31. zasjedanje)
|vrst baštine = Kulturno dobro
|mjerilo = i, iii
|ugroženost = ne
|poveznica = http://whc.unesco.org/en/list/1643
|država = {{flag|Slovenija}}
|Mesto= [[Ljubljana]]
}}

'''Radovi Jože Plečnika u Ljubljani''' predstavljaju primjer urbanog dizajna usmjerenog na mijenjanje identiteta grada nakon raspada [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]] imperije, kada se iz provincijskog grada pretvorio u simboličnu prijestolnicu [[Slovenija|Slovenije]]. Transformacija se zasnivala na  [[Arhitektura|arhitektonskom]] dijalogu sa starijim gradom, služeći potrebama modernog društva 20. stoljeća u nastajanju.
[[File:Jože Plečnik (1943), Zbirka upodobitev znanih Slovencev NUK - Crop1.jpg|mini|lijevo|Jože Plečnik 1943.]]
[[Jože Plečnik]] je rođen 1872. u [[Ljubljana|Ljubljani]]. Školovao se u [[Graz]]u, i umjetničkoj akademiji u [[Beč]]u, odsjek [[Arhitektura|arhitekture]], kod [[Otto Wagner|Otta Wagnera]]. Poslije studija radio je kratko u [[Italija|Italiji]], zatim deset godina u Beču u Wagnerovom studiju i na kraju kao slobodni arhitekt. Između 1911 i 1921 Plečnik je živio u [[Prag]]u a između Prvog i Drugog svjetskog rata u Ljubljani.

Plečnikova Ljubljana je usko povezana sa njegovim domom u ljubljanskom naselju Trnovo. Kopnena osa od Trnova i istoimenog mosta, po Emonskoj i Vegovoj cesti, pa sve do centra grada i Kongresnog centra i parka Zvijezda nosi Plečnikovu ideju. Vodenu osu čine njegovi projekti uređenja riječnog toka rijeke Ljubljanice, njene pritoke Gradoščice, riječnih obala u centru grada, Čevljarskog mosta, poznatog [[Tromostovje|Tromostovja]], i riječne brane. Plečnikova djela se nalaze uzduž obe linije, kopnene i vodene, te stvaraju cjelinu koja se danas naziva Plečnikova Ljubljana. Sastoji se od trgova, parkova, ulica, šetališta, mostova i javnih objekata (Nacionalna biblioteka, crkve, tržni centri, groblje)&lt;ref&gt;[https://aggf.unibl.org/uploads/attachment/vest/4642/POZIVNICA-predavanje-Jo%C5%BEe-Ple%C4%8Dnik-i-Ljubljana.pdf Plečnikova Ljubljana - Pristupljeno 23.11.2021]&lt;/ref&gt;

== Svjetska baština ==
Prije proglašenja za svjetsku baštinu Ljubljana je dobila nekoliko priznanja:
* Evropska komisija proglasila je Ljubljanu Zelenom prijestolnicom Evrope 2016. 
* Ljubljana je osvojila i turistički Oscar, Zelenu jabuku Međunarodnog udruženja turističkih novinara i pisaca FIJET. 
* Ljubljana je na konferenciji ''Global Green Destinations Day'', dva puta uvrštena među 100 najbolje razvijenih zemalja u vidiku održivog razvoja na svijetu (Global Top 100 Sustainable Destinations). 
* Turistička Zajednica Slovenije na Slovenskim danima turizma dodijelila je prvo mjesto u kategoriji urbanih jezgri za ekološku zonu Slovenska cesta te prvo mjesto u kategoriji većih mjesta.
* Pojedinačna arhitektonska ostvarenja Jože Plečnika su proglašena za spomenike kulture nacionalnog značaja, prema Pravilniku o proglašenju rada arhitekta Jožeta Plečnika u Ljubljani (Službene novine Republike Slovenije Br. 51/09 od 3. juli 2009.)

Godine 2021. i [[UNESCO]] je Plečnikovu Ljubljanu proglasio za [[Svjetska baština|Svjetsku baštinu]].&lt;ref name=&quot;ljublj&quot;&gt;{{Cite web |url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/si |title= Slovenija, spomenici upisani na listu svjetske baštine|work= UNESCO: Svjetska baština |accessdate= 19. 11. 2021}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;plečnik&quot;&gt;{{Cite web |url=https://whc.unesco.org/en/list/1643 |title= Radovi Jože Plečnika u Ljubljani |work= UNESCO: Svjetska baština |accessdate= 19. 11. 2021}}&lt;/ref&gt;
=== Lista djela ===
&lt;gallery&gt;
File:Trnovo Bridge.jpg|Trnovački most
File:Ljubljana (35814711775).jpg|Zeleno šetalište
File:Ljubljana (19) (3897486140).jpg|Tržnica
File:RomanWall-Ljubljana.JPG|Šetalište uz ostatke starog rimskog grada Emone
&lt;/gallery&gt;

== Reference ==
{{reference}}
{{Commonscat|Structures by Jože Plečnik}}
[[Kategorija:Svjetska baština u Sloveniji]]</text>
      <sha1>5yc09ezsxwi1ma99o1j0q0mtsn8hbqh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Masakr u Buči</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4671892</id>
    <revision>
      <id>41261287</id>
      <parentid>41248711</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T16:13:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.193.134.35</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2952" xml:space="preserve">{{Točnost}}
{{Aktualno}}
{{Infokutija napad na civile
| naziv          = Masakr u Buči
| slika          = DestroyedcarinBucha.png
| opis_slike     = Automobil s mrtvim čovekom unutra, 2. aprila 2022.
| lokacija       = [[Buča (Ukrajina)|Buča]], [[Kijevska oblast]], [[Ukrajina]]
| meta           = [[Ukrajinci|ukrajinski]] civili
| koordinate     = {{coord|50|33|N|30|13|E|region:UKR_type:event|display=inline,title}}
| datum          = 27. februar–31. mart 2022.
| vrijeme        = 
| vremenska_zona = 
| tip               = 
| mrtvih            = 410
| ranjenih          = 5095
| počinitelji       = 
| počinitelj        = 
| osumnjičenici     = [[Ruska vojska]] {{small|(tvrdnja Ukrajine, negirano od Rusije)}}
| osumnjičenik      = 
| oružja            = 
| broj_suučesnika   =
| suučesnici        =
| branitelji        =
| branitelj         =
| motiv             = 
}}

'''Masakr u Buči''' ({{jez-uk|Бучанська різанина}}) je mogući [[ratni zločin]] koji su prema ukrajinskoj vladi počinile [[Oružane snage Rusije]] u gradu Buči tokom [[Bitka kod Buče|bitke za Buču]] odnosno [[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|ruske invazije na Ukrajinu]]. Ukrajinske vlasti priopćile su da je ubijeno više od 300 stanovnika grada,&lt;ref name=&quot;Reuters Russian retreat leaves trails&quot;&gt;{{Cite news |last1=Gardner |first1=Simon |last2=Bensemra |first2=Zohra |last3=Boumzar |first3=Abdelaziz |date=2. 4. 2022 |title=Russian retreat leaves trail of dead civilians in Bucha, a town near Kyiv |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-retreat-leaves-trail-slain-civilians-town-near-kyiv-2022-04-02/ |access-date=3. 4. 2022}}&lt;/ref&gt; opisale pokolj kao [[genocid]]&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Swinford |first1=Steven |last2=Waterfield |first2=Bruno |last3=Ames |first3=Jonathan |date=3. 4. 2022 |title=Zelensky accuses Russia of genocide in Irpin and Bucha |language= |work=[[The Times]] |url=https://www.thetimes.co.uk/article/russian-butchery-in-the-new-srebrenica-fuels-war-crimes-plea-vt7r5w8fl |url-access=subscription |access-date=3. 4. 2022 |issn=0140-0460}}&lt;/ref&gt; i zatražile od Međunarodnog kaznenog suda (ICC) da istraži što se dogodilo u Buči.&lt;ref&gt;[https://english.elpais.com/international/2022-04-03/retreat-of-russian-forces-uncovers-evidence-of-possible-war-crimes.html Retreat of Russian forces uncovers evidence of possible war crimes], [[El País]], 3. 4. 2022&lt;/ref&gt; Ruske vlasti porekle su bilo kakva kršenja i opisale snimke i fotografije tijela kao &quot;provokaciju&quot; ili &quot;scenski nastup&quot; ukrajinskih vlasti.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=EU to send investigators to probe alleged war crimes in Ukraine |language= |work=[[RT (TV mreža)|RT]] |url=https://www.rt.com/news/553295-eu-ukraine-bucha-probe/ |date=4. 4. 2022 |access-date=5. 4. 2022}}&lt;/ref&gt;

== Reference ==
{{refspisak}}

== Eksterni linkovi ==
{{Commonscat|Bucha massacre}}

[[Kategorija:2022]]
[[Kategorija:Rusko-ukrajinski rat]]</text>
      <sha1>oefg3geah2tob88d5dcxiwnetp0gvmd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261330</id>
      <parentid>41261287</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:38:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/62.193.134.35|62.193.134.35]] ([[User talk:62.193.134.35|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2949" xml:space="preserve">{{Točnost}}
{{Aktualno}}
{{Infokutija napad na civile
| naziv          = Masakr u Buči
| slika          = DestroyedcarinBucha.png
| opis_slike     = Automobil s mrtvim čovekom unutra, 2. aprila 2022.
| lokacija       = [[Buča (Ukrajina)|Buča]], [[Kijevska oblast]], [[Ukrajina]]
| meta           = [[Ukrajinci|ukrajinski]] civili
| koordinate     = {{coord|50|33|N|30|13|E|region:UKR_type:event|display=inline,title}}
| datum          = 27. februar–31. mart 2022.
| vrijeme        = 
| vremenska_zona = 
| tip               = 
| mrtvih            = ~410
| ranjenih          = 
| počinitelji       = 
| počinitelj        = 
| osumnjičenici     = [[Ruska vojska]] {{small|(tvrdnja Ukrajine, negirano od Rusije)}}
| osumnjičenik      = 
| oružja            = 
| broj_suučesnika   =
| suučesnici        =
| branitelji        =
| branitelj         =
| motiv             = 
}}

'''Masakr u Buči''' ({{jez-uk|Бучанська різанина}}) je mogući [[ratni zločin]] koji su prema ukrajinskoj vladi počinile [[Oružane snage Rusije]] u gradu Buči tokom [[Bitka kod Buče|bitke za Buču]] odnosno [[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|ruske invazije na Ukrajinu]]. Ukrajinske vlasti priopćile su da je ubijeno više od 300 stanovnika grada,&lt;ref name=&quot;Reuters Russian retreat leaves trails&quot;&gt;{{Cite news |last1=Gardner |first1=Simon |last2=Bensemra |first2=Zohra |last3=Boumzar |first3=Abdelaziz |date=2. 4. 2022 |title=Russian retreat leaves trail of dead civilians in Bucha, a town near Kyiv |language=en |work=Reuters |url=https://www.reuters.com/world/europe/russian-retreat-leaves-trail-slain-civilians-town-near-kyiv-2022-04-02/ |access-date=3. 4. 2022}}&lt;/ref&gt; opisale pokolj kao [[genocid]]&lt;ref&gt;{{Cite news |last1=Swinford |first1=Steven |last2=Waterfield |first2=Bruno |last3=Ames |first3=Jonathan |date=3. 4. 2022 |title=Zelensky accuses Russia of genocide in Irpin and Bucha |language= |work=[[The Times]] |url=https://www.thetimes.co.uk/article/russian-butchery-in-the-new-srebrenica-fuels-war-crimes-plea-vt7r5w8fl |url-access=subscription |access-date=3. 4. 2022 |issn=0140-0460}}&lt;/ref&gt; i zatražile od Međunarodnog kaznenog suda (ICC) da istraži što se dogodilo u Buči.&lt;ref&gt;[https://english.elpais.com/international/2022-04-03/retreat-of-russian-forces-uncovers-evidence-of-possible-war-crimes.html Retreat of Russian forces uncovers evidence of possible war crimes], [[El País]], 3. 4. 2022&lt;/ref&gt; Ruske vlasti porekle su bilo kakva kršenja i opisale snimke i fotografije tijela kao &quot;provokaciju&quot; ili &quot;scenski nastup&quot; ukrajinskih vlasti.&lt;ref&gt;{{Cite news |title=EU to send investigators to probe alleged war crimes in Ukraine |language= |work=[[RT (TV mreža)|RT]] |url=https://www.rt.com/news/553295-eu-ukraine-bucha-probe/ |date=4. 4. 2022 |access-date=5. 4. 2022}}&lt;/ref&gt;

== Reference ==
{{refspisak}}

== Eksterni linkovi ==
{{Commonscat|Bucha massacre}}

[[Kategorija:2022]]
[[Kategorija:Rusko-ukrajinski rat]]</text>
      <sha1>82rxojawu8e0o6ufq1wvim0ww4bmulu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Naibu-reis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4672964</id>
    <revision>
      <id>41261371</id>
      <parentid>41257980</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:47:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5406" xml:space="preserve">{| class=&quot;infobox vcard&quot; style=&quot;font-size:90%; width:21em; text-align:left;&quot;
&lt;tr&gt;&lt;th style=&quot;text-align:center; font-size:120%;&quot; class=&quot;fn n org&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;Naibu-reis 
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Naibu-reis&lt;/th&gt;&lt;td&gt;Enes. ef. Ljevaković&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
|-
!
!&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Osnovano&lt;/th&gt;&lt;td&gt;[[1947.]] (prvi put imenovan uz funkciju reis-ul-uleme)&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.islamskazajednica.ba/images/stories/Ustavi/Ustav_IZ-e_iz_1947.g.pdf|title=Ustav Islamske zajednice iz 1947. godine|publisher=islamskazajednica.ba |date=2017-08-05 |accessdate=2020-12-30}}&lt;/ref&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Sjedište&lt;/th&gt;&lt;td&gt;[[Careva džamija (Sarajevo)|Careva džamija]] u Sarajevu&lt;sup&gt; &lt;/sup&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Jurisdikcija&lt;/th&gt;&lt;td&gt;[[Datoteka:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|25px]] [[Bosna i Hercegovina]]&lt;br/&gt;[[Datoteka:Flag_of_Croatia.svg |25px]] [[Hrvatska]]&lt;br/&gt;[[Datoteka:Bosniak National Flag in Sandzak.svg|25px]] [[Sandžak]]&lt;br/&gt;[[Datoteka:Flag of Slovenia.svg |25px]] [[Slovenija]]&lt;br/&gt;[[Datoteka:Flag of Serbia.svg|25px]] [[Srbija]]&lt;sup&gt; &lt;/sup&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Dijaspora&lt;/th&gt;&lt;td&gt;[[Islamska zajednica Bošnjaka u Zapadnoj Evropi|Europa]]&lt;br/&gt;[[Islamska zajednica Bošnjaka u Australiji|Australija]]&lt;br/&gt;[[Islamska zajednica Bošnjaka Sjeverne Amerike|Sjeverna Amerika]]&lt;sup&gt; &lt;/sup&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;th&gt;Broj vjernika&lt;/th&gt;&lt;td&gt;oko 4 miliona&lt;sup&gt; &lt;/sup&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;td colspan=&quot;2&quot; height=&quot;30&quot; style=&quot;padding-left:15px;border-top: 1px solid #B8B8B8;&quot;&gt;Službena stranica: &amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;[http://www.islamskazajednica.ba/ www.islamskazajednica.ba]&lt;/td&gt;
|}  

'''Naibu-reis''', naslov je za [[imam]]a koji privremeno rukovodi upražnjenom mjestom [[Reis-ul-ulema|reis-ul-uleme]].  
[[Slika:Salih Safvet Bašić.jpg|thumb|250px|Naibu-reis [[Salih Safvet Bašić|Salih Safvet ef. Bašić]] je u dva navrata obavljao dužnost naibu-reisa]]
Prvi put uz funkciju reis-ul-uleme, naslov naibu-reisa je uveden u doba [[Ibrahim Fejić|Ibrahima ef. Fejića]] 1947. godine.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.oslobodjenje.ba/dosjei/intervjui/mustafa-ef-spahic-husein-ef-kavazovic-podsjeca-na-aliju-izetbegovica-499323|title= Mustafa ef. Spahić: Husein ef. Kavazović podsjeća na Aliju Izetbegovića|publisher=oslobodjenje.ba|date=2017-08-05 |accessdate=2020-12-30}}&lt;/ref&gt; Naslov se nerijetko naziva i zamjenikom reis-ul-uleme, čemu on po važećim normama i odgovora. Po trenutnom Ustavu [[Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini|Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini]] iz 1997. naibu-reis također zamjenjuje reis-ul-ulemu u njegovoj odsutnosti i spriječenosti.  

Trenutni naibu-reis je Enes ef. Ljevaković.

== Naibu-reisovi ==
{{legend2|#33CC33|naibu-reis/ zamjenik [[Reis-ul-ulema|reis-ul-uleme]]|border=1px solid #AAAAAA}}
{{legend2|#00A859|naibu-reis/ zamjenik reis-ul-uleme koji je postao [[reis-ul-ulema]]|border=1px solid #AAAAAA}}

{| class=&quot;wikitable&quot; 
!style=background:#ababab;| Br.
!style=background:#ababab; width=&quot;50px&quot;| Slika
!style=background:#ababab; width=&quot;100px&quot;| Ime i prezime
!style=background:#ababab; width=&quot;100px&quot;| Mandat započeo
!style=background:#ababab; width=&quot;100px&quot;| Mandat završio
!style=background:#ababab; width=&quot;100px&quot;| Napomena
|- bgcolor=#33CC33
| '''1.''' ||[[Datoteka:No image.png|50px]] || [[Ahmed Munib Korkut|Ahmed Munib ef. Korkut]] || 1909. || 1910.||
|- bgcolor=#33CC33
| '''2.''' ||[[Datoteka:Mehmed Teufik ef. Okić.jpg|50px]]|| [[Hafiz|hfz.]] [[Mehmed Teufik Okić|Mehmed Teufik ef. Okić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1870. – 1932.) || 1912. || 1914.||
|- bgcolor=#33CC33
| '''3.''' ||[[Datoteka:Salih Safvet Bašić.jpg|50px]] || [[Salih Safvet Bašić|Salih Safvet ef. Bašić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1886. – 1948.)   || 1936. || 1938. ||
|- bgcolor=#33CC33
| '''(3)''' || [[Datoteka:Salih Safvet Bašić.jpg|50px]] || [[Salih Safvet Bašić|Salih Safvet ef. Bašić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1886. – 1948.) || 1942. || 1947.||
|- bgcolor=#33CC33
| '''4.''' ||[[Datoteka:Murad-ef-seceragic1.jpg|50px]] || [[Murad Šećeragić|Murad ef. Šećeragić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1882. – 1979.) || 1947. || 1961.|| 
|- bgcolor=#33CC33
| '''5.''' || [[Datoteka:No image.png|50px]] || Ferhat ef. Šeta || 1987. || 1987.|| 
|- bgcolor=#00A859
| '''6.''' ||[[Datoteka:Jakub ef. Selimoski.jpg|50px]] || [[Jakub Selimoski|Jakub ef. Selimoski]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(1946. – 2013.) || 1989. || 1991.|| &lt;small&gt;naibu-reis (1989.-1991.)&lt;br /&gt; [[reis-ul-ulema]] (1991.-1993.)  
|- bgcolor=#00A859
| '''7.''' ||[[Datoteka:Mustafa Cerić.jpg|50px|]]  || [[Mustafa Cerić|Mustafa ef. Cerić]]&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(r. 1952) || 1993. || 1998.|| &lt;small&gt;naibu-reis (1993.-1998.)&lt;br /&gt; [[reis-ul-ulema]] (1998.-2012.) 
|- bgcolor=#33CC33
| '''8.''' || [[Datoteka:No image.png|50px]]  || [[Hafiz|hfz.]] Ismet ef. Spahić&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(r. 1940.) || 1998. || 2012. ||
|- bgcolor=#33CC33
| '''9.''' || [[Datoteka:No image.png|50px]] || Husein ef. Smajić&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(r. 1952.) || 2012. || 2019. ||
|- bgcolor=#33CC33
| '''10.''' || [[Datoteka:No image.png|50px]] || Enes ef. Ljevaković&lt;br /&gt;&lt;small&gt;(r. 1959.) || 2019. || ''Trenutačno'' ||
|-
|}

== Reference ==
{{izvori}}

== Vanjski linkovi ==
* [https://www.oslobodjenje.ba/dosjei/intervjui/mustafa-ef-spahic-husein-ef-kavazovic-podsjeca-na-aliju-izetbegovica-499323 Mustafa ef. Spahić: Husein ef. Kavazović podsjeća na Aliju Izetbegovića]

[[Kategorija:Reis-ul-uleme| ]]
[[Kategorija:Islam u Hrvatskoj]]
[[Kategorija:Islam u Srbiji]]
[[Kategorija:Islam u Sloveniji]]
[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]</text>
      <sha1>apj2flxe0bwtsnmhnmnsudx5roy9gzt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Yunus Emre</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673033</id>
    <revision>
      <id>41261310</id>
      <parentid>41258656</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T19:09:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Život i djelo */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6003" xml:space="preserve">'''Yunus Emre''' ([[Anadolija]], oko [[1238.]] – oko [[1320]]/[[1328.]]) je bio turski pjesnik.
{{Infokutija pisac
| ime = Yûnus Emre
| slika = Karaman Yunus Emre monument 4725.jpg
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = oko [[1238.]]
| mjesto_rođenja = [[Anadolija]], možda kod [[Eskişehir]]a
| datum_smrti = oko [[1320]]/[[1328.]]
| mjesto_smrti = [[Anadolija]], možda kod [[Eskişehir]]a
| zanimanje =
| jezik = [[turski jezik|turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
* &lt;/div&gt;
| uticaj_od= ''[[Dede Korkut]]''
| uticaj_na = [[Sufizam|sufijska poezija]]
| potpis= 
}}
== Život i djelo ==
Rođen je i živio je u [[Anadolija|Anadoliji]], mada je njegova biografija obavijena legendom. Prema prvim pisanim biografskim izvorima&lt;ref&gt;[[Uzun Firdevsi]] (?), ''Vilâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Velî'', ([[15. vijek]])&lt;/ref&gt;, Yunus je bio siromašan žitelj [[Yunusemre (Mihalıçcık)|Sarıköy]]a i živio je od [[Poljoprivreda|poljoprivrede]]. Prvo odlazi u [[Nevşehir|Karahöyük]]{{efn|Postoji više mjesta s imenom Karahöyük. U ovom slučaju se radi o mjestu Suluca-Karahöyük, vidi Hacıbektaş/[[Nevşehir]].}} da kupi pšenicu i ostaje neko vrijeme kod [[Hacı Bektaş Veli|hadži-Bektaš Velija]]&lt;ref name=&quot;islamansiklopedisiemre&quot;&gt; {{cite web|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/yunus-emre|title=TDV İslâm Ansiklopedisi: Yûnus Emre|last=Tatci |first=Mustafa |date=1988–2013 |website= |publisher= Türkiye Diyanet Vakfı |accessdate=10. 07. 2022 |quote=}} &lt;/ref&gt; i tu se Yunus Emre upućuje prema [[Duh|duševnom]] istragom. Hacı Bektâş ga šalje u [[Zavija (institucija)|zaviju]] Taptuk Emrea, koji je bio član [[Bektaši|bektašijskog reda]]. Tapduk Emre, u stvari Yunusov gospodar, je svirao [[Şaştar|şeştâr]]{{efn|[[Şaştar]] je bio žičani instrument iz grupe [[Kordofoni instrumenti|trzalaca]]. Sličan je [[Tambura|tamburi]] i ima šest žica.}} i jednog dana je njegov glas dotaknuo Yunusa, što je ga privuklo i dovelo da napusti svoj posao i da postane [[derviš]] za Tapduka&lt;ref name=&quot;islamansiklopedisiemre&quot;/&gt;. Po predaji, Yunus Emre je služio Tapduk Emrea trideset godina, oženio kćer svog šejha i postao pjesnik&lt;ref name=&quot;islamansiklopedisiemre&quot;/&gt;.&lt;br/&gt;
Kao i o ostalim podacima, također se ne zna točno mjesto i datum njegove smrti. Više od sedam lokacija se natječe za čast položaja pravog mjesta njegovog ukopa{{efn|Mjesta gdje se smatra da se nalazi grobnica Yunusa Emrea: [[Yunusemre (Mihalıçcık)|Sarıköy]], [[Karaman]], [[Ortaköy (Aksaray)|Ortaköy]] u Anadoliji, [[Ünye]], [[Bursa]], [[mahala]] Emre u u okrugu [[Kula (Manisa)|Kula]] u [[Manisa|Manisi]], [[Erzurum]], okrug Gonen kod [[Isparta|Isparte]] i druga mjesta.}}.

== Djelo ==
Pod imenom Yunusa Emrea je ostalo ogromno pjesničko djelo, neki stihovi i pjesme su autentični, neki su atribucije a neki su sigurno lažni. 
Njegova popularnost je bila vrlo velika, o čemu svjedoči niz njegovih imitatora kao i uporaba njegovih pjesama u bratstvima. Imao je ogroman utjecaj na tursku književnost, a njegova popularnost traje i u narodu jer se u njemu sakuplja lik samouka koji je nastavio skladati pjesme [[Turski jezik|jezikom srednje Anadolije]] (staro–anadolski turski), [[Misticizam|mistika]] bogoljuba i [[Filozofija|filozofa]]. Nakon [[Mongolski pohod na Anadoliju|mongolskih pohoda na Anadoliju]] (1231–1243) i s padom [[Rumski Sultanat|Rumskog sultanata]] [[1243.]] ([[Bitka kod Köse Dağa]]), u Anadoliji je procvjetala mistična muslimanska književnost a on je postao jedan od najcjenjenijih pjesnika. Yunus Emre je u biti je [[Misticizam|mistik]] unutar tradicionalnog duha muslimanske [[Sufizam|sufijske poezije]], ali kod njega se ističe originalnost jezika uz neposredno i naglo nadahnuće. Unatoč prividnoj jednostavnosti površine, njegove pjesme skrivaju prilično složene mistične pojmove. U njegovim stihovima naći ćemo krepkog i živahnog pjesnika, katkada grubog a ponekad i opskurnog, koji pjeva svoju ljubav prema Bogu, govori o ljudskoj sudbini i širi Božju riječ među narodu.

==Yunus Emre u turskoj kulturi==
Ime Yunus je muslimanska istovrijednica za ime ''Jonah'' ([[Jevrejski jezici|ebr]]. יוֹנָה Yonā), čija etimologija bi bila «[[golub]]».&lt;br/&gt;
[[Datoteka:200_Türk_Lirası_reverse.jpg|thumb|right|200px|&lt;center&gt;Novčanica od 200 turskih lira.&lt;/center&gt;]]
Pjesnik se spominje na novčanici od 200 [[Turska lira|lira]]. S prijeda, se nalazi lik [[Kemal Atatürk|Atatürk]]a, s traga se nalazi lik Yunusa Emrea, zajedno sa jednom [[Ruža|ružom]], [[Golub|golubicom]], [[mauzolej]]om Yunusa Emrea u [[Eskişehir]]u i natpisom [[Turski jezik|tur]]. ''Sevelim, sevilelim'', što se može prevesti kao «Neka volimo, neka budemo voljeni».&lt;br/&gt;
Generalna konferencija [[UNESCO]]a je jednoglasno donijela rezoluciju kojom se [[1991.]], 750. obljetnica pjesnikova rođenja, proglašava Međunarodnom godinom Yunus Emrea&lt;ref&gt;{{en}} {{cite web |url=https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000090315|title=Anniversary: Yunus Emre|last=Halman |first=Talat Sait |date=decembar 1991.|website= The Unesco Courier|publisher= |accessdate=10. 07. 2022 |quote=}}&lt;/ref&gt; (''Yunus Emre Year'').&lt;br/&gt;
Život pjesnika je tema serije ''Yunus Emre: Aşkın Yolculuğu''&lt;ref&gt;{{en}}{{cite web|url=https://www.imdb.com/title/tt4833638|title=IMDB.com: TV Series Yunus Emre|date=|accessdate = 10. 07. 2022}}&lt;/ref&gt;, fiktivna drama od dvaju sezona odnosno 44 epizoda. Autor serije je Mehmet Bozdağ, glumac Gökhan Atalay igra Yunusa Emrea. Serija je prikazana [[2015.]] na Turskoj nacionalnoj televiziji (TRT).

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist|2|}}

== Izvori ==
{{reflist|2|}}

== Bibliografija ==
* {{cite book|last=Tatcı|first=Mustafa|year=2013|title= TDV İslâm Ansiklopedisi: Yûnus Emre|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/yunus-emre|location= Istanbul|publisher= Turkiye Diyanet Foundation, Centre for Islamic Studies|pages=600–606|ref =}}

[[Kategorija:Turski pjesnici]]</text>
      <sha1>pibsr6vhnhh1smj5jw39ubtz8rribci</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Uzun Firdevsi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673247</id>
    <revision>
      <id>41261311</id>
      <parentid>41260668</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T19:10:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Djela */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5998" xml:space="preserve">{{drugo značenje3|Firdusi}}


'''Firdevsî''' (fl. [[15. vijek]]) bio je pjesnik, [[Turkologija|turkolog]] i [[Historiografija|historičar]] koji je živio u [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]] i pripadao svestranom [[Aleviti|alevitsko]]-[[Bektaši|bektaškom]] redu.
{{Infokutija pisac
| ime = Uzun Firdevsî&lt;br/&gt;&lt;small&gt;Firdevsî-i Rûmî&lt;/small&gt;&lt;br/&gt;
| slika = 
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = [[1453.]]
| mjesto_rođenja = [[Edincik (Bandırma)|Edincik]] ([[Bandırma]])
| datum_smrti = Datum nepoznat (poslije [[1512.]])
| mjesto_smrti = Mjesto nepoznato ([[Iran|Perzija]] ?)
| zanimanje =
| jezik = [[Osmanski turski jezik|Osmanski turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
* ''Süleymân-nâme-i Kebîr''
*
* &lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}


== Život ==
Puno važnih podataka o njegovom životu i djelima se nalazi u uvodu na [[Arapski jezik|arapskom]] u knjizi ''Süleymannâme'', koji je [[Mehmet Fuat Köprülü|Fuat Köprülü]] vidio u jednoj od istanbulskih knjižara&lt;ref name=&quot;TDV&quot;&gt; {{tr icon}} {{cite web |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/firdevsi-uzun|title=MESIHI of Prishtina |last=Köprülü |first=Orhan |date= |website=https://islamansiklopedisi.org.tr |publisher= |accessdate=30. 07. 2022|quote=}} &lt;/ref&gt;. Rođen je [[1453.]] godine u [[Edincik (Bandırma)|Edincik]]u, kao sin Hadži Genek-bega&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;. Njegov pradjed Gazi Genek-beg je bio u službi [[Rumski Sultanat|rumskog sultana]] [[Alaeddin Keykubad|Alaedina]] (rexit 1220–1237) i pridružio mu se kada je [[Osman I|Osman Gazi]] zauzeo [[Bilecik]] ([[1299.]])&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;. Firdevsijevo djetinjstvo je prošlo u [[Edincik (Bandırma)|Edinciku]]. Obrazovao se u [[Bursa|Bursi]] i u mladosti je pokazao interes za mnoge predmete poput vjerskih narativa, filozofije, poezije i medicine. Književno obrazovanje dobio je od pjesnika [[Melihî|Melihîja]], a [[Sufizam|sufističko]] obrazovanje od [[Abdullah İlahi|Abdullaha İlahija]]. Prema podacima koje smo dobili iz njegovih raznih djela, Firdevsi je proveo svoj život u Edinciku, [[Bursa|Bursi]], [[Manisa|Manisi]] i okolini, a jedno vrijeme je živio u [[Istanbul]]u&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;.&lt;br/&gt;
Godine [[1472.]] je preveo ''[[Šahname]]'' perzijskog pjesnika [[Firdusi]]ja na [[Osmanski turski jezik|turski jezik]] i poklonio je djelo [[Mehmed II|Mehmedu Osvajaču]]. Rekavši da je ''Šahname'' dobro poznato djelo, sultan je predložio pjesniku da napiše knjigu o [[Solomon]]u ({{Šablon:Jez-tur|Süleyman}}).&lt;br/&gt;
Firdevsi je pripremio ''Süleyman-nâme'' istražujući pisane izvore u [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]] i [[Anadolija|Anadoliji]]. Poklonio je prvih šest tomova sultanu [[Mehmed II|Mehmedu]], koji mu je obećao nagradu na kraju djela, ali je Firdevsi nakon toga nastavio pisati djelo dok je sultan [[1481.]] umro. Sultan [[Bajazid II]] je također tražio primjerak djela i zamolio ga da nastavi s radom. Stoga je Firdevsi posvetio 40 godina svog života pisanju ''Süleymannamea'', a dugo vrijeme je proveo u [[Balıkesir]]u. Na kraju je svoje najvažnije djelo ''Süleymanname'' je poklonio sultanu [[Bajazid II|Bajezidu]], ali se knjiga nije svidjela sultanu. Zatim je Firdevsi pobjegao [[Veliki Horasan|Horasan]] zbog [[Satira|satire]] (''Şatrançnâme'', napisano [[1503.]] u [[Balıkesir]]u) o sultanu&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;, mada po istragama, ispada da je bio u [[Istanbul]]u i nešto poslije [[1512.]]&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;&lt;br/&gt;
Ne zna se gdje i kada je točno umro&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;, najvjerovatnije u [[Safavidska Monarhija|safavidskoj]] [[Iran|Perziji]].

===Ime===
Njegovo pravo ime je Şerafeddin b. Hızır ili Şerafeddin Musa, ali je najpoznatiji po svom pseudonimima ''Firdevsî-i Rumi'', ''Firdevsî-i Tavîl''&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt; i ''Uzun Firdevsi'' ({{Šablon:Jez-tur|Uzun}}, dugi). Također se spominje nadimcima ''İlyas Firdevsî Çelebi'' ili ''Firdevsî-i Horasanî'' ili čak samo ''İlyas''.

== Djela ==
Napisao je oko 40 djela, uglavnom iz povijesti i književnosti&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;. Najpoznatije je ''Süleymanname'', ali je također sastavljač knjige ''Velâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Velî'', koja sadrži legende o životu [[Hacı Bektaş Veli|hadži-Bektaš Velija]]. Prema njegovom razdoblju, koristio se vrlo jednostavnim jezikom&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;. Iako je vrlo dobro poznavao [[Arapski jezik|arapski]] i [[perzijski jezik]], u svojim je djelima je se rađe služio [[Osmanski turski jezik|turskim jezikom]]. Pazio je na točnost izvora koje je koristio pri pisanju svojih djela. Prema vlastitim riječima, smatra da su njegove priče autentične, njegovi članci jasni, a njegova kazivanja valjana. Više puta ističe da se u svojim spisima služi pouzdanim izvorima. Kupovao je sve knjige koje je mogao pronaći i stvorio bogatu knjižnicu. Tijekom dugih putovanja dao je neke od tih knjiga nositi konjima i angažirao je privatne službenike iz palače da ih sažmu kako bi lakše koristio izvore koje je koristio.&lt;br/&gt;
Njegova glavna djela:
* ''Süleymân-nâme-i Kebîr'' (''Süleymannâme'')
* ''Da’vet-nâme''
* ''Firâset-nâme''
* ''Münazâra-i Seyf ü Kalem''
* ''Pend-nâme-i Eflâtun''
* ''Silâhşôr-nâme'' (''Müsellah-nâme'')
* ''Satranç-nâme-i Kebîr''
* ''Hayât-nâme''
* ''Hakâyık-nâme''
* ''Kutb-nâme''
* ''Süleymân-nâme''
* ''Teşhîsü’l-İnsân''
* ''Vilâyet-nâme''
* ''Hadîs-i Ahsen''
* ''Tecnîsât-ı Süleymân''
* ''Tâli’-i Mevlûd-ı Kebîr''
* ''Kur’ân-ı Kerîm’den Tefe’üle Dâir Risâle''
* ''Terceme-i Câmeşûy-nâme''
* ''Terceme-i Hadîs-i Erbaîn''

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==
* {{tr icon}} {{cite book|last=|first=|year=1988–2013|title=TDV İslâm Ansiklopedisi|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/|location= |publisher= Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi|pages=|ref =}} [[s. v.]] Orhan F. Köprülü, ''Firdevsî, Uzun''

[[Kategorija:Turski pjesnici]]
[[Kategorija:Turski pisci]]</text>
      <sha1>kk17mwef7cvs4hiscqiwv7d1jf1kffb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261377</id>
      <parentid>41261311</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T00:24:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5992" xml:space="preserve">{{drugo značenje3|Firdusi}}


'''Firdevsî''' (fl. [[15. vijek]]) bio je pjesnik, [[Turkologija|turkolog]] i [[Historiografija|historičar]] koji je živio u [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]] i pripadao svestranom [[Aleviti|alevitsko]]-[[Bektaši|bektaškom]] redu.
{{Infokutija pisac
| ime = Uzun Firdevsî&lt;br/&gt;&lt;small&gt;Firdevsî-i Rûmî&lt;/small&gt;&lt;br/&gt;
| slika = 
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = [[1453.]]
| mjesto_rođenja = [[Edincik (Bandırma)|Edincik]] ([[Bandırma]])
| datum_smrti = Datum nepoznat (poslije [[1512.]])
| mjesto_smrti = Mjesto nepoznato ([[Iran|Perzija]] ?)
| zanimanje =
| jezik = [[Osmanski turski jezik|Osmanski turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
* ''Süleymân-nâme-i Kebîr''
*
* &lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}


== Život ==
Puno važnih podataka o njegovom životu i djelima se nalazi u uvodu na [[Arapski jezik|arapskom]] u knjizi ''Süleymannâme'', koji je [[Mehmet Fuat Köprülü|Fuat Köprülü]] vidio u jednoj od istanbulskih knjižara&lt;ref name=&quot;TDV&quot;&gt; {{tr icon}} {{cite web |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/firdevsi-uzun|title=Uzun Firdevsî|last=Köprülü |first=Orhan |date= |website=https://islamansiklopedisi.org.tr |publisher= |accessdate=30. 07. 2022|quote=}} &lt;/ref&gt;. Rođen je [[1453.]] godine u [[Edincik (Bandırma)|Edincik]]u, kao sin Hadži Genek-bega&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;. Njegov pradjed Gazi Genek-beg je bio u službi [[Rumski Sultanat|rumskog sultana]] [[Alaeddin Keykubad|Alaedina]] (rexit 1220–1237) i pridružio mu se kada je [[Osman I|Osman Gazi]] zauzeo [[Bilecik]] ([[1299.]])&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;. Firdevsijevo djetinjstvo je prošlo u [[Edincik (Bandırma)|Edinciku]]. Obrazovao se u [[Bursa|Bursi]] i u mladosti je pokazao interes za mnoge predmete poput vjerskih narativa, filozofije, poezije i medicine. Književno obrazovanje dobio je od pjesnika [[Melihî|Melihîja]], a [[Sufizam|sufističko]] obrazovanje od [[Abdullah İlahi|Abdullaha İlahija]]. Prema podacima koje smo dobili iz njegovih raznih djela, Firdevsi je proveo svoj život u Edinciku, [[Bursa|Bursi]], [[Manisa|Manisi]] i okolini, a jedno vrijeme je živio u [[Istanbul]]u&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;.&lt;br/&gt;
Godine [[1472.]] je preveo ''[[Šahname]]'' perzijskog pjesnika [[Firdusi]]ja na [[Osmanski turski jezik|turski jezik]] i poklonio je djelo [[Mehmed II|Mehmedu Osvajaču]]. Rekavši da je ''Šahname'' dobro poznato djelo, sultan je predložio pjesniku da napiše knjigu o [[Solomon]]u ({{Šablon:Jez-tur|Süleyman}}).&lt;br/&gt;
Firdevsi je pripremio ''Süleyman-nâme'' istražujući pisane izvore u [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]] i [[Anadolija|Anadoliji]]. Poklonio je prvih šest tomova sultanu [[Mehmed II|Mehmedu]], koji mu je obećao nagradu na kraju djela, ali je Firdevsi nakon toga nastavio pisati djelo dok je sultan [[1481.]] umro. Sultan [[Bajazid II]] je također tražio primjerak djela i zamolio ga da nastavi s radom. Stoga je Firdevsi posvetio 40 godina svog života pisanju ''Süleymannamea'', a dugo vrijeme je proveo u [[Balıkesir]]u. Na kraju je svoje najvažnije djelo ''Süleymanname'' je poklonio sultanu [[Bajazid II|Bajezidu]], ali se knjiga nije svidjela sultanu. Zatim je Firdevsi pobjegao [[Veliki Horasan|Horasan]] zbog [[Satira|satire]] (''Şatrançnâme'', napisano [[1503.]] u [[Balıkesir]]u) o sultanu&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;, mada po istragama, ispada da je bio u [[Istanbul]]u i nešto poslije [[1512.]]&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;&lt;br/&gt;
Ne zna se gdje i kada je točno umro&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;, najvjerovatnije u [[Safavidska Monarhija|safavidskoj]] [[Iran|Perziji]].

===Ime===
Njegovo pravo ime je Şerafeddin b. Hızır ili Şerafeddin Musa, ali je najpoznatiji po svom pseudonimima ''Firdevsî-i Rumi'', ''Firdevsî-i Tavîl''&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt; i ''Uzun Firdevsi'' ({{Šablon:Jez-tur|Uzun}}, dugi). Također se spominje nadimcima ''İlyas Firdevsî Çelebi'' ili ''Firdevsî-i Horasanî'' ili čak samo ''İlyas''.

== Djela ==
Napisao je oko 40 djela, uglavnom iz povijesti i književnosti&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;. Najpoznatije je ''Süleymanname'', ali je također sastavljač knjige ''Velâyetnâme-i Hacı Bektâş-ı Velî'', koja sadrži legende o životu [[Hacı Bektaş Veli|hadži-Bektaš Velija]]. Prema njegovom razdoblju, koristio se vrlo jednostavnim jezikom&lt;ref name=&quot;TDV&quot;/&gt;. Iako je vrlo dobro poznavao [[Arapski jezik|arapski]] i [[perzijski jezik]], u svojim je djelima je se rađe služio [[Osmanski turski jezik|turskim jezikom]]. Pazio je na točnost izvora koje je koristio pri pisanju svojih djela. Prema vlastitim riječima, smatra da su njegove priče autentične, njegovi članci jasni, a njegova kazivanja valjana. Više puta ističe da se u svojim spisima služi pouzdanim izvorima. Kupovao je sve knjige koje je mogao pronaći i stvorio bogatu knjižnicu. Tijekom dugih putovanja dao je neke od tih knjiga nositi konjima i angažirao je privatne službenike iz palače da ih sažmu kako bi lakše koristio izvore koje je koristio.&lt;br/&gt;
Njegova glavna djela:
* ''Süleymân-nâme-i Kebîr'' (''Süleymannâme'')
* ''Da’vet-nâme''
* ''Firâset-nâme''
* ''Münazâra-i Seyf ü Kalem''
* ''Pend-nâme-i Eflâtun''
* ''Silâhşôr-nâme'' (''Müsellah-nâme'')
* ''Satranç-nâme-i Kebîr''
* ''Hayât-nâme''
* ''Hakâyık-nâme''
* ''Kutb-nâme''
* ''Süleymân-nâme''
* ''Teşhîsü’l-İnsân''
* ''Vilâyet-nâme''
* ''Hadîs-i Ahsen''
* ''Tecnîsât-ı Süleymân''
* ''Tâli’-i Mevlûd-ı Kebîr''
* ''Kur’ân-ı Kerîm’den Tefe’üle Dâir Risâle''
* ''Terceme-i Câmeşûy-nâme''
* ''Terceme-i Hadîs-i Erbaîn''

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==
* {{tr icon}} {{cite book|last=|first=|year=1988–2013|title=TDV İslâm Ansiklopedisi|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/|location= |publisher= Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi|pages=|ref =}} [[s. v.]] Orhan F. Köprülü, ''Firdevsî, Uzun''

[[Kategorija:Turski pjesnici]]
[[Kategorija:Turski pisci]]</text>
      <sha1>7xa43kwy271rbep1tn9fgu8or11rn8k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hunyadi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673335</id>
    <revision>
      <id>41261288</id>
      <timestamp>2022-08-08T16:19:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: {{Kraljevska kuća| | prezime = Kuća Hunyadi | leno = of Hungary | grb = [[Datoteka:Coa_Hungary_Family_Hunyadi_János_(extended)_v2.svg|150px|Grb Korvina]] | zemlja = [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Mađarska]] | matična_kuća = | titule = [[Popis vladara Transilvanije|Vojvoda Transilvanije]], [[Spisak vladara Mađarske|Ugarski kralj]], [[Hrvatski herceg]] | osnivač = [[Vajk Hunyadi]] | posljednji_vladar = [[Kristof Korvin]] | trenutni_poglavar =  | godina_osnivanja = […</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6345" xml:space="preserve">{{Kraljevska kuća|
| prezime = Kuća Hunyadi
| leno = of Hungary
| grb = [[Datoteka:Coa_Hungary_Family_Hunyadi_János_(extended)_v2.svg|150px|Grb Korvina]]
| zemlja = [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Mađarska]]
| matična_kuća =
| titule = [[Popis vladara Transilvanije|Vojvoda Transilvanije]], [[Spisak vladara Mađarske|Ugarski kralj]], [[Hrvatski herceg]]
| osnivač = [[Vajk Hunyadi]]
| posljednji_vladar = [[Kristof Korvin]]
| trenutni_poglavar = 
| godina_osnivanja = [[1409]]
| prestanak = [[1505]]
| nacionalnost = 
}}
'''Hunyadi''' je [[Mađari|mađarska]] [[Plemstvo|aristokratska]] porodica [[Kumani|kumanskog]] i mađariziranog [[Vlasi|vlaškog]] podrijetla. 
[[Kategorija:Historija Mađarske]][[Kategorija:Mađarske porodice]][[Kategorija:Vladarske dinastije]]

==Historija==
Izvori svjedoče da je porodica Hunyadi, kao i mnoga druga mađarska vlastela, imala [[Pravoslavlje|pravoslavne]] potomke, [[župan]]e ili [[bojar]]e koji su prelaskom na [[katoličanstvo]] i [[mađarski jezik]] postali ''[[Ispán|ispáni]]''. Prvi poznati član je Şerban (možda sin izvjesnog Costeae) koji se navodi u [[Grofovija Hunyad|grofoviji Hunyad]] u [[Transilvanija|Transilvaniji]], današnja oblast [[Deva, Rumunjska|Deve]] u dolini rijeke [[Moriš|Mureșa]]. Şerbanov sin [[Vajk Hunyadi|Vajk]] je prihvatio prvo ime László, mađarski oblik Vladislava, kada je prešao na katoličanstvo. Kralj [[Žigmund Luksemburški|Sigismund]] ga je [[1409.]] oplemenio i darovao ga dvorcem u današnjoj [[Opština Hunedoara, Hunedoara|Hunedoari]] uz počasni naslov «dvorskog viteza» (''miles aulicus'').&lt;br/&gt;
Njegov sin je bio [[Janoš Hunjadi|Janoš Hunyadi]], u ranim godinama služio kao vojni zapovjednik porodice [[Visconti]] pa uz podršku [[Vladislav I.|Vladislavu]] – kralju Poljske, Litve, Mađarske i Hrvatske – postao vojvoda Transilvanije ([[1439.]]) i župan Székelja. Od [[1438.]] do svoje smrti u godini [[1456.]] je predvodio kršćanske savezne armije u teškim borbama protiv [[Osmansko Carstvo|Turaka]], uglavnom protiv sultana [[Murat II|Murata II.]] i mladog [[Mehmed II|Mehmeda II.]] koji su tada naglo širili svoj teritorij po [[Balkan]]u i [[Panonija|Panoniji]]. Janoš je im naveo značajne štete s pobjedama u brojnim bitkama (Smederevo 1441, [[Bitka kod Hermannstadta|Sibiu]] 1442), koje su unazadile turski val, ali je kontranapadni pohod katastrofno propao u [[Bitka kod Varne|Varni]] (1444). Potom, Janoš Hunyadi je postao regent [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|kraljevine Ugarske]], ali je se odrekao tog položaja [[1453.]] Nekoliko godina kasnije je odbio turski [[Opsada Beograda (1456)|napad na Beograd]] (1456).&lt;br/&gt;
Poslije smrti [[Ladislav V. Posmrtni|Ladislava V. od Habsburga]], [[kruna svetog Stjepana]] je dodijeljena Janošovom sinu Matiji (1458). Vrativši se u Ugarsku nakon godina zatočeništva u Češkoj, [[Matija Korvin]] je se morao dugo boriti protiv mađarskog plemstva, svo na strani cara [[Friedrich III., car Svetog Rimskog Carstva|Friedricha III.]], da bi utvrdio svoj autoritet nad Mađarskoj. Nakon što je uklonio unutarnje nerede, krenuo je u pohod protiv Turaka prema jugu, porazivši ih u Bosni i zauzimajući tvrđavu Jaice (1463). Potom je s papom [[Pio II.|Piom II.]] planirao jedan veliki križarski rat protiv [[Mehmed II.|Mehmeda II.]] ali su ga srednjoeuropske struje povukle u dinastijske borbe oko Češke, Poljske i na koncu i [[Popis njemačkih kraljeva i njemačko-rimskih careva|Carske]] krune u kojim su veliku ulogu odigrali [[Habsburg|Habsburgovci]]. Nacrt za pohod protiv Turaka je propao a Matija, vladar [[mecena]], je poslije svoje smrti (1490) ostavio duboki trag sa svojom društveno–kulturalnom obnovom kraljevine Mađarske, dovodivši iz [[Italijanska renesansa|Italije]] [[Humanizam|humanističku]] revoluciju u [[Budim]].&lt;br/&gt;
Poslije njega mađarsko plemstvo je izglasalo kralja [[Vladislav II.|Vladislava II. Jagelonca]] u nadi da će se spajanjem kraljevstava Češke, Mađarske i Poljske pod jednom osobom moći uspostaviti velika država koja bi se mogla učinkovito suprotstaviti Turcima. No to će se pokazati kao zabluda jer je će se Vladislav pokazati kao politički slab i neodlučan kralj, a poraženi [[Ivaniš Korvin]], sin u kojeg je Matija pretočio velike nade i napore, je dobio krunu Bosne i Slavonije, pa nešto kasnije je imenovan banom Hrvatske kako bi Vladislav Jagelonac smirio mađarsko unutarnje političko stanje. Ivaniš je pretrpio dosta poniženja od strane krune, ali kada je car [[Maksimilijan I. Habsburški|Maksimilijan I.]] napao na Mađarsku (1491), on je ipak pokazao svoju odanost kruni i boreći se vratio Vladislavu tri tvrđave ([[Bratislava|Požun]], [[Komárom]] i [[Tata (Mađarska)|Tata]]). Od [[1499.]] do [[1502.]] je uspješno obranio Bosnu od Turaka, a iduće godine je pretendirao na mjesto ''[[Nador (titula)|nadora]]'', ali je poražen zbog protivljenja jednog dijela plemstva. Sa novog pohoda protiv Turaka vratio je se bolestan i umro u [[Krapina|Krapini]] u oktobru [[1504.]] &lt;br/&gt;
Njegova kćer [[Elisabeth Hunyadi|Elizabeta]] je umrla sa dvanaest godina (1508.) a jedini sin [[Kristof Korvin|Kristof]] sa šest (1505). Imao je jednog trećeg sina, Matiju, koje umro u prvoj godini života. Stoga dinastija Korvina odnosno Hunyadija je nestala [[1508.]] godine.

==Redoslijed==
(0. 1.) Costea (?)
: (1. 1.) Şerban
: (1. 2.) Radol (?)
:: (2. 1.) Radol
:: (2. 2.) Magos
:: (2. 3.) [[Vajk Hunyadi|Vajk Oláh Hunyadi]] (fl. 1414–1419) &amp; Erzsébet Morzsinai
::: (3. 1.) Vajk
::: (3. 2.) (kćer) &amp; Ivan Székely od Szentgyörgyja
::: (3. 3.) Clara (fl. 1450–1467) &amp; Juraj Pongrác od Dengelega
::: (3. 4.) Marina &amp; Manzila od Argeșa
::: (3. 5.) [[Janoš Hunjadi Mlađi|Hunyadi János]] (1419–1440), ban Severina
::: (3. 6.) [[Janoš Hunjadi|Hunyadi János]] (fl. 1407–1456) &amp; Elizabeth Szilágyi
:::: (4. 1.) [[Ladislav Hunyadi]] (1431–1457)
:::: (4. 2.) [[Matija Korvin|Hunyadi Mátyás]] (1443–1490) &amp; [[Elizabeta Celjska]]/[[Katarina iz Poděbradyja]]/[[Beatrica iz Napulja]]
::::: (5. 1.) [[Ivaniš Korvin|Korvin János]] (1473–1504) &amp; [[Beatrica Frankopan]]
:::::: (6. 1.) [[Elisabeth Hunyadi]] (1496–1508)
:::::: (6. 2.) [[Kristof Korvin|Kristof Hunyadi]] 1499–1505)

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==</text>
      <sha1>hxp3u6s5gsgkam4pv9thgsdhg9utjyo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261289</id>
      <parentid>41261288</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T16:20:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Hunjadi]] na [[Korvin]]: zvali su se Korvini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6345" xml:space="preserve">{{Kraljevska kuća|
| prezime = Kuća Hunyadi
| leno = of Hungary
| grb = [[Datoteka:Coa_Hungary_Family_Hunyadi_János_(extended)_v2.svg|150px|Grb Korvina]]
| zemlja = [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Mađarska]]
| matična_kuća =
| titule = [[Popis vladara Transilvanije|Vojvoda Transilvanije]], [[Spisak vladara Mađarske|Ugarski kralj]], [[Hrvatski herceg]]
| osnivač = [[Vajk Hunyadi]]
| posljednji_vladar = [[Kristof Korvin]]
| trenutni_poglavar = 
| godina_osnivanja = [[1409]]
| prestanak = [[1505]]
| nacionalnost = 
}}
'''Hunyadi''' je [[Mađari|mađarska]] [[Plemstvo|aristokratska]] porodica [[Kumani|kumanskog]] i mađariziranog [[Vlasi|vlaškog]] podrijetla. 
[[Kategorija:Historija Mađarske]][[Kategorija:Mađarske porodice]][[Kategorija:Vladarske dinastije]]

==Historija==
Izvori svjedoče da je porodica Hunyadi, kao i mnoga druga mađarska vlastela, imala [[Pravoslavlje|pravoslavne]] potomke, [[župan]]e ili [[bojar]]e koji su prelaskom na [[katoličanstvo]] i [[mađarski jezik]] postali ''[[Ispán|ispáni]]''. Prvi poznati član je Şerban (možda sin izvjesnog Costeae) koji se navodi u [[Grofovija Hunyad|grofoviji Hunyad]] u [[Transilvanija|Transilvaniji]], današnja oblast [[Deva, Rumunjska|Deve]] u dolini rijeke [[Moriš|Mureșa]]. Şerbanov sin [[Vajk Hunyadi|Vajk]] je prihvatio prvo ime László, mađarski oblik Vladislava, kada je prešao na katoličanstvo. Kralj [[Žigmund Luksemburški|Sigismund]] ga je [[1409.]] oplemenio i darovao ga dvorcem u današnjoj [[Opština Hunedoara, Hunedoara|Hunedoari]] uz počasni naslov «dvorskog viteza» (''miles aulicus'').&lt;br/&gt;
Njegov sin je bio [[Janoš Hunjadi|Janoš Hunyadi]], u ranim godinama služio kao vojni zapovjednik porodice [[Visconti]] pa uz podršku [[Vladislav I.|Vladislavu]] – kralju Poljske, Litve, Mađarske i Hrvatske – postao vojvoda Transilvanije ([[1439.]]) i župan Székelja. Od [[1438.]] do svoje smrti u godini [[1456.]] je predvodio kršćanske savezne armije u teškim borbama protiv [[Osmansko Carstvo|Turaka]], uglavnom protiv sultana [[Murat II|Murata II.]] i mladog [[Mehmed II|Mehmeda II.]] koji su tada naglo širili svoj teritorij po [[Balkan]]u i [[Panonija|Panoniji]]. Janoš je im naveo značajne štete s pobjedama u brojnim bitkama (Smederevo 1441, [[Bitka kod Hermannstadta|Sibiu]] 1442), koje su unazadile turski val, ali je kontranapadni pohod katastrofno propao u [[Bitka kod Varne|Varni]] (1444). Potom, Janoš Hunyadi je postao regent [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|kraljevine Ugarske]], ali je se odrekao tog položaja [[1453.]] Nekoliko godina kasnije je odbio turski [[Opsada Beograda (1456)|napad na Beograd]] (1456).&lt;br/&gt;
Poslije smrti [[Ladislav V. Posmrtni|Ladislava V. od Habsburga]], [[kruna svetog Stjepana]] je dodijeljena Janošovom sinu Matiji (1458). Vrativši se u Ugarsku nakon godina zatočeništva u Češkoj, [[Matija Korvin]] je se morao dugo boriti protiv mađarskog plemstva, svo na strani cara [[Friedrich III., car Svetog Rimskog Carstva|Friedricha III.]], da bi utvrdio svoj autoritet nad Mađarskoj. Nakon što je uklonio unutarnje nerede, krenuo je u pohod protiv Turaka prema jugu, porazivši ih u Bosni i zauzimajući tvrđavu Jaice (1463). Potom je s papom [[Pio II.|Piom II.]] planirao jedan veliki križarski rat protiv [[Mehmed II.|Mehmeda II.]] ali su ga srednjoeuropske struje povukle u dinastijske borbe oko Češke, Poljske i na koncu i [[Popis njemačkih kraljeva i njemačko-rimskih careva|Carske]] krune u kojim su veliku ulogu odigrali [[Habsburg|Habsburgovci]]. Nacrt za pohod protiv Turaka je propao a Matija, vladar [[mecena]], je poslije svoje smrti (1490) ostavio duboki trag sa svojom društveno–kulturalnom obnovom kraljevine Mađarske, dovodivši iz [[Italijanska renesansa|Italije]] [[Humanizam|humanističku]] revoluciju u [[Budim]].&lt;br/&gt;
Poslije njega mađarsko plemstvo je izglasalo kralja [[Vladislav II.|Vladislava II. Jagelonca]] u nadi da će se spajanjem kraljevstava Češke, Mađarske i Poljske pod jednom osobom moći uspostaviti velika država koja bi se mogla učinkovito suprotstaviti Turcima. No to će se pokazati kao zabluda jer je će se Vladislav pokazati kao politički slab i neodlučan kralj, a poraženi [[Ivaniš Korvin]], sin u kojeg je Matija pretočio velike nade i napore, je dobio krunu Bosne i Slavonije, pa nešto kasnije je imenovan banom Hrvatske kako bi Vladislav Jagelonac smirio mađarsko unutarnje političko stanje. Ivaniš je pretrpio dosta poniženja od strane krune, ali kada je car [[Maksimilijan I. Habsburški|Maksimilijan I.]] napao na Mađarsku (1491), on je ipak pokazao svoju odanost kruni i boreći se vratio Vladislavu tri tvrđave ([[Bratislava|Požun]], [[Komárom]] i [[Tata (Mađarska)|Tata]]). Od [[1499.]] do [[1502.]] je uspješno obranio Bosnu od Turaka, a iduće godine je pretendirao na mjesto ''[[Nador (titula)|nadora]]'', ali je poražen zbog protivljenja jednog dijela plemstva. Sa novog pohoda protiv Turaka vratio je se bolestan i umro u [[Krapina|Krapini]] u oktobru [[1504.]] &lt;br/&gt;
Njegova kćer [[Elisabeth Hunyadi|Elizabeta]] je umrla sa dvanaest godina (1508.) a jedini sin [[Kristof Korvin|Kristof]] sa šest (1505). Imao je jednog trećeg sina, Matiju, koje umro u prvoj godini života. Stoga dinastija Korvina odnosno Hunyadija je nestala [[1508.]] godine.

==Redoslijed==
(0. 1.) Costea (?)
: (1. 1.) Şerban
: (1. 2.) Radol (?)
:: (2. 1.) Radol
:: (2. 2.) Magos
:: (2. 3.) [[Vajk Hunyadi|Vajk Oláh Hunyadi]] (fl. 1414–1419) &amp; Erzsébet Morzsinai
::: (3. 1.) Vajk
::: (3. 2.) (kćer) &amp; Ivan Székely od Szentgyörgyja
::: (3. 3.) Clara (fl. 1450–1467) &amp; Juraj Pongrác od Dengelega
::: (3. 4.) Marina &amp; Manzila od Argeșa
::: (3. 5.) [[Janoš Hunjadi Mlađi|Hunyadi János]] (1419–1440), ban Severina
::: (3. 6.) [[Janoš Hunjadi|Hunyadi János]] (fl. 1407–1456) &amp; Elizabeth Szilágyi
:::: (4. 1.) [[Ladislav Hunyadi]] (1431–1457)
:::: (4. 2.) [[Matija Korvin|Hunyadi Mátyás]] (1443–1490) &amp; [[Elizabeta Celjska]]/[[Katarina iz Poděbradyja]]/[[Beatrica iz Napulja]]
::::: (5. 1.) [[Ivaniš Korvin|Korvin János]] (1473–1504) &amp; [[Beatrica Frankopan]]
:::::: (6. 1.) [[Elisabeth Hunyadi]] (1496–1508)
:::::: (6. 2.) [[Kristof Korvin|Kristof Hunyadi]] 1499–1505)

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==</text>
      <sha1>hxp3u6s5gsgkam4pv9thgsdhg9utjyo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261291</id>
      <parentid>41261289</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T16:20:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Korvin]] na [[Hunyadi]]: točno ime</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6345" xml:space="preserve">{{Kraljevska kuća|
| prezime = Kuća Hunyadi
| leno = of Hungary
| grb = [[Datoteka:Coa_Hungary_Family_Hunyadi_János_(extended)_v2.svg|150px|Grb Korvina]]
| zemlja = [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Mađarska]]
| matična_kuća =
| titule = [[Popis vladara Transilvanije|Vojvoda Transilvanije]], [[Spisak vladara Mađarske|Ugarski kralj]], [[Hrvatski herceg]]
| osnivač = [[Vajk Hunyadi]]
| posljednji_vladar = [[Kristof Korvin]]
| trenutni_poglavar = 
| godina_osnivanja = [[1409]]
| prestanak = [[1505]]
| nacionalnost = 
}}
'''Hunyadi''' je [[Mađari|mađarska]] [[Plemstvo|aristokratska]] porodica [[Kumani|kumanskog]] i mađariziranog [[Vlasi|vlaškog]] podrijetla. 
[[Kategorija:Historija Mađarske]][[Kategorija:Mađarske porodice]][[Kategorija:Vladarske dinastije]]

==Historija==
Izvori svjedoče da je porodica Hunyadi, kao i mnoga druga mađarska vlastela, imala [[Pravoslavlje|pravoslavne]] potomke, [[župan]]e ili [[bojar]]e koji su prelaskom na [[katoličanstvo]] i [[mađarski jezik]] postali ''[[Ispán|ispáni]]''. Prvi poznati član je Şerban (možda sin izvjesnog Costeae) koji se navodi u [[Grofovija Hunyad|grofoviji Hunyad]] u [[Transilvanija|Transilvaniji]], današnja oblast [[Deva, Rumunjska|Deve]] u dolini rijeke [[Moriš|Mureșa]]. Şerbanov sin [[Vajk Hunyadi|Vajk]] je prihvatio prvo ime László, mađarski oblik Vladislava, kada je prešao na katoličanstvo. Kralj [[Žigmund Luksemburški|Sigismund]] ga je [[1409.]] oplemenio i darovao ga dvorcem u današnjoj [[Opština Hunedoara, Hunedoara|Hunedoari]] uz počasni naslov «dvorskog viteza» (''miles aulicus'').&lt;br/&gt;
Njegov sin je bio [[Janoš Hunjadi|Janoš Hunyadi]], u ranim godinama služio kao vojni zapovjednik porodice [[Visconti]] pa uz podršku [[Vladislav I.|Vladislavu]] – kralju Poljske, Litve, Mađarske i Hrvatske – postao vojvoda Transilvanije ([[1439.]]) i župan Székelja. Od [[1438.]] do svoje smrti u godini [[1456.]] je predvodio kršćanske savezne armije u teškim borbama protiv [[Osmansko Carstvo|Turaka]], uglavnom protiv sultana [[Murat II|Murata II.]] i mladog [[Mehmed II|Mehmeda II.]] koji su tada naglo širili svoj teritorij po [[Balkan]]u i [[Panonija|Panoniji]]. Janoš je im naveo značajne štete s pobjedama u brojnim bitkama (Smederevo 1441, [[Bitka kod Hermannstadta|Sibiu]] 1442), koje su unazadile turski val, ali je kontranapadni pohod katastrofno propao u [[Bitka kod Varne|Varni]] (1444). Potom, Janoš Hunyadi je postao regent [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|kraljevine Ugarske]], ali je se odrekao tog položaja [[1453.]] Nekoliko godina kasnije je odbio turski [[Opsada Beograda (1456)|napad na Beograd]] (1456).&lt;br/&gt;
Poslije smrti [[Ladislav V. Posmrtni|Ladislava V. od Habsburga]], [[kruna svetog Stjepana]] je dodijeljena Janošovom sinu Matiji (1458). Vrativši se u Ugarsku nakon godina zatočeništva u Češkoj, [[Matija Korvin]] je se morao dugo boriti protiv mađarskog plemstva, svo na strani cara [[Friedrich III., car Svetog Rimskog Carstva|Friedricha III.]], da bi utvrdio svoj autoritet nad Mađarskoj. Nakon što je uklonio unutarnje nerede, krenuo je u pohod protiv Turaka prema jugu, porazivši ih u Bosni i zauzimajući tvrđavu Jaice (1463). Potom je s papom [[Pio II.|Piom II.]] planirao jedan veliki križarski rat protiv [[Mehmed II.|Mehmeda II.]] ali su ga srednjoeuropske struje povukle u dinastijske borbe oko Češke, Poljske i na koncu i [[Popis njemačkih kraljeva i njemačko-rimskih careva|Carske]] krune u kojim su veliku ulogu odigrali [[Habsburg|Habsburgovci]]. Nacrt za pohod protiv Turaka je propao a Matija, vladar [[mecena]], je poslije svoje smrti (1490) ostavio duboki trag sa svojom društveno–kulturalnom obnovom kraljevine Mađarske, dovodivši iz [[Italijanska renesansa|Italije]] [[Humanizam|humanističku]] revoluciju u [[Budim]].&lt;br/&gt;
Poslije njega mađarsko plemstvo je izglasalo kralja [[Vladislav II.|Vladislava II. Jagelonca]] u nadi da će se spajanjem kraljevstava Češke, Mađarske i Poljske pod jednom osobom moći uspostaviti velika država koja bi se mogla učinkovito suprotstaviti Turcima. No to će se pokazati kao zabluda jer je će se Vladislav pokazati kao politički slab i neodlučan kralj, a poraženi [[Ivaniš Korvin]], sin u kojeg je Matija pretočio velike nade i napore, je dobio krunu Bosne i Slavonije, pa nešto kasnije je imenovan banom Hrvatske kako bi Vladislav Jagelonac smirio mađarsko unutarnje političko stanje. Ivaniš je pretrpio dosta poniženja od strane krune, ali kada je car [[Maksimilijan I. Habsburški|Maksimilijan I.]] napao na Mađarsku (1491), on je ipak pokazao svoju odanost kruni i boreći se vratio Vladislavu tri tvrđave ([[Bratislava|Požun]], [[Komárom]] i [[Tata (Mađarska)|Tata]]). Od [[1499.]] do [[1502.]] je uspješno obranio Bosnu od Turaka, a iduće godine je pretendirao na mjesto ''[[Nador (titula)|nadora]]'', ali je poražen zbog protivljenja jednog dijela plemstva. Sa novog pohoda protiv Turaka vratio je se bolestan i umro u [[Krapina|Krapini]] u oktobru [[1504.]] &lt;br/&gt;
Njegova kćer [[Elisabeth Hunyadi|Elizabeta]] je umrla sa dvanaest godina (1508.) a jedini sin [[Kristof Korvin|Kristof]] sa šest (1505). Imao je jednog trećeg sina, Matiju, koje umro u prvoj godini života. Stoga dinastija Korvina odnosno Hunyadija je nestala [[1508.]] godine.

==Redoslijed==
(0. 1.) Costea (?)
: (1. 1.) Şerban
: (1. 2.) Radol (?)
:: (2. 1.) Radol
:: (2. 2.) Magos
:: (2. 3.) [[Vajk Hunyadi|Vajk Oláh Hunyadi]] (fl. 1414–1419) &amp; Erzsébet Morzsinai
::: (3. 1.) Vajk
::: (3. 2.) (kćer) &amp; Ivan Székely od Szentgyörgyja
::: (3. 3.) Clara (fl. 1450–1467) &amp; Juraj Pongrác od Dengelega
::: (3. 4.) Marina &amp; Manzila od Argeșa
::: (3. 5.) [[Janoš Hunjadi Mlađi|Hunyadi János]] (1419–1440), ban Severina
::: (3. 6.) [[Janoš Hunjadi|Hunyadi János]] (fl. 1407–1456) &amp; Elizabeth Szilágyi
:::: (4. 1.) [[Ladislav Hunyadi]] (1431–1457)
:::: (4. 2.) [[Matija Korvin|Hunyadi Mátyás]] (1443–1490) &amp; [[Elizabeta Celjska]]/[[Katarina iz Poděbradyja]]/[[Beatrica iz Napulja]]
::::: (5. 1.) [[Ivaniš Korvin|Korvin János]] (1473–1504) &amp; [[Beatrica Frankopan]]
:::::: (6. 1.) [[Elisabeth Hunyadi]] (1496–1508)
:::::: (6. 2.) [[Kristof Korvin|Kristof Hunyadi]] 1499–1505)

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==</text>
      <sha1>hxp3u6s5gsgkam4pv9thgsdhg9utjyo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261293</id>
      <parentid>41261291</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T16:26:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6437" xml:space="preserve">{{Kraljevska kuća|
| prezime = Kuća Hunyadi
| leno = of Hungary
| grb = [[Datoteka:Coa_Hungary_Family_Hunyadi_János_(extended)_v2.svg|150px|Grb Korvina]]
| zemlja = [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Mađarska]]
| matična_kuća =
| titule = [[Popis vladara Transilvanije|Vojvoda Transilvanije]], [[Spisak vladara Mađarske|Ugarski kralj]], [[Hrvatski herceg]]
| osnivač = [[Vajk Hunyadi]]
| posljednji_vladar = [[Kristof Korvin]]
| trenutni_poglavar = 
| godina_osnivanja = [[1409]]
| prestanak = [[1505]]
| nacionalnost = 
}}
'''Hunyadi''' je [[Mađari|mađarska]] [[Plemstvo|aristokratska]] porodica [[Kumani|kumanskog]] i mađariziranog [[Vlasi|vlaškog]] podrijetla. 
[[Kategorija:Historija Mađarske]][[Kategorija:Mađarske porodice]][[Kategorija:Vladarske dinastije]]

==Historija==
Izvori svjedoče da je porodica Hunyadi, kao i mnoga druga mađarska vlastela, imala [[Pravoslavlje|pravoslavne]] potomke, [[župan]]e ili [[bojar]]e koji su prelaskom na [[katoličanstvo]] i [[mađarski jezik]] postali ''[[Ispán|ispáni]]''. Prvi poznati član je Şerban (možda sin izvjesnog Costeae) koji se navodi u [[Grofovija Hunyad|grofoviji Hunyad]] u [[Transilvanija|Transilvaniji]], današnja oblast [[Deva, Rumunjska|Deve]] u dolini rijeke [[Moriš|Mureșa]]. Şerbanov sin [[Vajk Hunyadi|Vajk]] je prihvatio prvo ime László, mađarski oblik Vladislava, kada je prešao na katoličanstvo. Kralj [[Žigmund Luksemburški|Sigismund]] ga je [[1409.]] oplemenio i darovao ga dvorcem u današnjoj [[Opština Hunedoara, Hunedoara|Hunedoari]] uz počasni naslov «dvorskog viteza» (''miles aulicus'').&lt;br/&gt;
Njegov sin je bio [[Janoš Hunjadi|Janoš Hunyadi]], u ranim godinama služio kao vojni zapovjednik porodice [[Visconti]] pa uz podršku [[Vladislav I.|Vladislavu]] – kralju Poljske, Litve, Mađarske i Hrvatske – postao vojvoda Transilvanije ([[1439.]]) i župan Székelja. Od [[1438.]] do svoje smrti u godini [[1456.]] je predvodio kršćanske savezne armije u teškim borbama protiv [[Osmansko Carstvo|Turaka]], uglavnom protiv sultana [[Murat II|Murata II.]] i mladog [[Mehmed II|Mehmeda II.]] koji su tada naglo širili svoj teritorij po [[Balkan]]u i [[Panonija|Panoniji]]. Janoš je im naveo značajne štete s pobjedama u brojnim bitkama (Smederevo 1441, [[Bitka kod Hermannstadta|Sibiu]] 1442), koje su unazadile turski val, ali je kontranapadni pohod katastrofno propao u [[Bitka kod Varne|Varni]] (1444). Potom, Janoš Hunyadi je postao regent [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|kraljevine Ugarske]], ali je se odrekao tog položaja [[1453.]] Nekoliko godina kasnije je odbio turski [[Opsada Beograda (1456)|napad na Beograd]] (1456).&lt;br/&gt;
Poslije smrti [[Ladislav V. Posmrtni|Ladislava V. od Habsburga]], [[kruna svetog Stjepana]] je dodijeljena Janošovom sinu Matiji (1458). Vrativši se u Ugarsku nakon godina zatočeništva u Češkoj, [[Matija Korvin]] je se morao dugo boriti protiv mađarskog plemstva, svo na strani cara [[Friedrich III., car Svetog Rimskog Carstva|Friedricha III.]], da bi utvrdio svoj autoritet nad Mađarskoj. Nakon što je uklonio unutarnje nerede, krenuo je u pohod protiv Turaka prema jugu, porazivši ih u Bosni i zauzimajući tvrđavu Jaice (1463). Potom je s papom [[Pio II.|Piom II.]] planirao jedan veliki križarski rat protiv [[Mehmed II.|Mehmeda II.]] ali su ga srednjoeuropske struje povukle u dinastijske borbe oko Češke, Poljske i na koncu i [[Popis njemačkih kraljeva i njemačko-rimskih careva|Carske]] krune u kojim su veliku ulogu odigrali [[Habsburg|Habsburgovci]]. Nacrt za pohod protiv Turaka je propao a Matija, vladar [[mecena]], je poslije svoje smrti (1490) ostavio duboki trag sa svojom društveno–kulturalnom obnovom kraljevine Mađarske, dovodivši iz [[Italijanska renesansa|Italije]] [[Humanizam|humanističku]] revoluciju u [[Budim]].&lt;br/&gt;
[[Datoteka:Hunedoara castle.jpg|250px|thumb|left|&lt;center&gt;Dvorac porodice Hunyadi&lt;/center&gt;]]
Poslije njega mađarsko plemstvo je izglasalo kralja [[Vladislav II.|Vladislava II. Jagelonca]] u nadi da će se spajanjem kraljevstava Češke, Mađarske i Poljske pod jednom osobom moći uspostaviti velika država koja bi se mogla učinkovito suprotstaviti Turcima. No to će se pokazati kao zabluda jer je će se Vladislav pokazati kao politički slab i neodlučan kralj, a poraženi [[Ivaniš Korvin]], sin u kojeg je Matija pretočio velike nade i napore, je dobio krunu Bosne i Slavonije, pa nešto kasnije je imenovan banom Hrvatske kako bi Vladislav Jagelonac smirio mađarsko unutarnje političko stanje. Ivaniš je pretrpio dosta poniženja od strane krune, ali kada je car [[Maksimilijan I. Habsburški|Maksimilijan I.]] napao na Mađarsku (1491), on je ipak pokazao svoju odanost kruni i boreći se vratio Vladislavu tri tvrđave ([[Bratislava|Požun]], [[Komárom]] i [[Tata (Mađarska)|Tata]]). Od [[1499.]] do [[1502.]] je uspješno obranio Bosnu od Turaka, a iduće godine je pretendirao na mjesto ''[[Nador (titula)|nadora]]'', ali je poražen zbog protivljenja jednog dijela plemstva. Sa novog pohoda protiv Turaka vratio je se bolestan i umro u [[Krapina|Krapini]] u oktobru [[1504.]] &lt;br/&gt;
Njegova kćer [[Elisabeth Hunyadi|Elizabeta]] je umrla sa dvanaest godina (1508.) a jedini sin [[Kristof Korvin|Kristof]] sa šest (1505). Imao je jednog trećeg sina, Matiju, koje umro u prvoj godini života. Stoga dinastija Korvina odnosno Hunyadija je nestala [[1508.]] godine.

==Redoslijed==
(0. 1.) Costea (?)
: (1. 1.) Şerban
: (1. 2.) Radol (?)
:: (2. 1.) Radol
:: (2. 2.) Magos
:: (2. 3.) [[Vajk Hunyadi|Vajk Oláh Hunyadi]] (fl. 1414–1419) &amp; Erzsébet Morzsinai
::: (3. 1.) Vajk
::: (3. 2.) (kćer) &amp; Ivan Székely od Szentgyörgyja
::: (3. 3.) Clara (fl. 1450–1467) &amp; Juraj Pongrác od Dengelega
::: (3. 4.) Marina &amp; Manzila od Argeșa
::: (3. 5.) [[Janoš Hunjadi Mlađi|Hunyadi János]] (1419–1440), ban Severina
::: (3. 6.) [[Janoš Hunjadi|Hunyadi János]] (fl. 1407–1456) &amp; Elizabeth Szilágyi
:::: (4. 1.) [[Ladislav Hunyadi]] (1431–1457)
:::: (4. 2.) [[Matija Korvin|Hunyadi Mátyás]] (1443–1490) &amp; [[Elizabeta Celjska]]/[[Katarina iz Poděbradyja]]/[[Beatrica iz Napulja]]
::::: (5. 1.) [[Ivaniš Korvin|Korvin János]] (1473–1504) &amp; [[Beatrica Frankopan]]
:::::: (6. 1.) [[Elisabeth Hunyadi]] (1496–1508)
:::::: (6. 2.) [[Kristof Korvin|Kristof Hunyadi]] 1499–1505)

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==</text>
      <sha1>pwuvxlrda36by0awqvuq4kwbpg0w5u6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261295</id>
      <parentid>41261293</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T16:47:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7531" xml:space="preserve">{{Kraljevska kuća|
| prezime = Kuća Hunyadi
| leno = of Hungary
| grb = [[Datoteka:Coa_Hungary_Family_Hunyadi_János_(extended)_v2.svg|150px|Grb Korvina]]
| zemlja = [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Mađarska]]
| matična_kuća =
| titule = [[Popis vladara Transilvanije|Vojvoda Transilvanije]], [[Spisak vladara Mađarske|Ugarski kralj]], [[Hrvatski herceg]]
| osnivač = [[Vajk Hunyadi]]
| posljednji_vladar = [[Kristof Korvin]]
| trenutni_poglavar = 
| godina_osnivanja = [[1409]]
| prestanak = [[1505]]
| nacionalnost = 
}}
'''Hunyadi''' je [[Mađari|mađarska]] [[Plemstvo|aristokratska]] porodica [[Kumani|kumanskog]] i mađariziranog [[Vlasi|vlaškog]] podrijetla. 
[[Kategorija:Historija Mađarske]][[Kategorija:Mađarske porodice]][[Kategorija:Vladarske dinastije]]

==Historija==
Izvori svjedoče da je porodica Hunyadi, kao i mnoga druga mađarska vlastela, imala [[Pravoslavlje|pravoslavne]] potomke, [[župan]]e ili [[bojar]]e koji su prelaskom na [[katoličanstvo]] i [[mađarski jezik]] postali ''[[Ispán|ispáni]]''. Prvi poznati član je Şerban (možda sin izvjesnog Costeae) koji se navodi u [[Grofovija Hunyad|grofoviji Hunyad]] u [[Transilvanija|Transilvaniji]], današnja oblast [[Deva, Rumunjska|Deve]] u dolini rijeke [[Moriš|Mureșa]]. Şerbanov sin [[Vajk Hunyadi|Vajk]] je prihvatio prvo ime László, mađarski oblik Vladislava, kada je prešao na katoličanstvo. Kralj [[Žigmund Luksemburški|Sigismund]] ga je [[1409.]] oplemenio i darovao ga dvorcem u današnjoj [[Opština Hunedoara, Hunedoara|Hunedoari]] uz počasni naslov «dvorskog viteza» (''miles aulicus'').&lt;br/&gt;
Njegov sin je bio [[Janoš Hunjadi|Janoš Hunyadi]], u ranim godinama služio kao vojni zapovjednik porodice [[Visconti]] pa uz podršku [[Vladislav I.|Vladislavu]] – kralju Poljske, Litve, Mađarske i Hrvatske – postao vojvoda Transilvanije ([[1439.]]) i župan Székelja. Od [[1438.]] do svoje smrti u godini [[1456.]] je predvodio kršćanske savezne armije u teškim borbama protiv [[Osmansko Carstvo|Turaka]], uglavnom protiv sultana [[Murat II|Murata II.]] i mladog [[Mehmed II|Mehmeda II.]] koji su tada naglo širili svoj teritorij po [[Balkan]]u i [[Panonija|Panoniji]]. Janoš je im naveo značajne štete s pobjedama u brojnim bitkama (Smederevo 1441, [[Bitka kod Hermannstadta|Sibiu]] 1442), koje su unazadile turski val, ali je kontranapadni pohod katastrofno propao u [[Bitka kod Varne|Varni]] (1444). Potom, Janoš Hunyadi je postao regent [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|kraljevine Ugarske]], ali je se odrekao tog položaja [[1453.]] Nekoliko godina kasnije je odbio turski [[Opsada Beograda (1456)|napad na Beograd]] (1456).&lt;br/&gt;
Poslije smrti [[Ladislav V. Posmrtni|Ladislava V. od Habsburga]], [[kruna svetog Stjepana]] je dodijeljena Janošovom sinu Matiji (1458). Vrativši se u Ugarsku nakon godina zatočeništva u Češkoj, [[Matija Korvin]] je se morao dugo boriti protiv mađarskog plemstva, svo na strani cara [[Friedrich III., car Svetog Rimskog Carstva|Friedricha III.]], da bi utvrdio svoj autoritet nad Mađarskoj. Nakon što je uklonio unutarnje nerede, krenuo je u pohod protiv Turaka prema jugu, porazivši ih u Bosni i zauzimajući tvrđavu Jaice (1463). Potom je s papom [[Pio II.|Piom II.]] planirao jedan veliki križarski rat protiv [[Mehmed II.|Mehmeda II.]] ali su ga srednjoeuropske struje povukle u dinastijske borbe oko Češke, Poljske i na koncu i [[Popis njemačkih kraljeva i njemačko-rimskih careva|Carske]] krune u kojim su veliku ulogu odigrali [[Habsburg|Habsburgovci]]. Nacrt za pohod protiv Turaka je propao a Matija, vladar [[mecena]], je poslije svoje smrti (1490) ostavio duboki trag sa svojom društveno–kulturalnom obnovom kraljevine Mađarske, dovodivši iz [[Italijanska renesansa|Italije]] [[Humanizam|humanističku]] revoluciju u [[Budim]].&lt;br/&gt;
[[Datoteka:Hunedoara castle.jpg|250px|thumb|left|&lt;center&gt;Dvorac porodice Hunyadi u [[Opština Hunedoara, Hunedoara|Hunedoari]].&lt;/center&gt;]]
Poslije njega mađarsko plemstvo je izglasalo kralja [[Vladislav II.|Vladislava II. Jagelonca]] u nadi da će se spajanjem kraljevstava Češke, Mađarske i Poljske pod jednom osobom moći uspostaviti velika država koja bi se mogla učinkovito suprotstaviti Turcima. No to će se pokazati kao zabluda jer je će se Vladislav pokazati kao politički slab i neodlučan kralj, a poraženi [[Ivaniš Korvin]], sin u kojeg je Matija pretočio velike nade i napore, je dobio krunu Bosne i Slavonije, pa nešto kasnije je imenovan banom Hrvatske kako bi Vladislav Jagelonac smirio mađarsko unutarnje političko stanje. Ivaniš je pretrpio dosta poniženja od strane krune, ali kada je car [[Maksimilijan I. Habsburški|Maksimilijan I.]] napao na Mađarsku (1491), on je ipak pokazao svoju odanost kruni i boreći se vratio Vladislavu tri tvrđave ([[Bratislava|Požun]], [[Komárom]] i [[Tata (Mađarska)|Tata]]). Od [[1499.]] do [[1502.]] je uspješno obranio Bosnu od Turaka, a iduće godine je pretendirao na mjesto ''[[Nador (titula)|nadora]]'', ali je poražen zbog protivljenja jednog dijela plemstva. Sa novog pohoda protiv Turaka vratio je se bolestan i umro u [[Krapina|Krapini]] u oktobru [[1504.]] &lt;br/&gt;
Njegova kćer [[Elisabeth Hunyadi|Elizabeta]] je umrla sa dvanaest godina (1508.) a jedini sin [[Kristof Korvin|Kristof]] sa šest (1505). Imao je jednog trećeg sina, Matiju, koje umro u prvoj godini života. Stoga dinastija Korvina odnosno Hunyadija je nestala [[1508.]] godine.

==Redoslijed==
(0. 1.) Costea (?)
: (1. 1.) Şerban
: (1. 2.) Radol (?)
:: (2. 1.) Radol
:: (2. 2.) Magos
:: (2. 3.) [[Vajk Hunyadi|Vajk Oláh Hunyadi]] (fl. 1414–1419) &amp; Erzsébet Morzsinai
::: (3. 1.) Vajk
::: (3. 2.) (kćer) &amp; Ivan Székely od Szentgyörgyja
::: (3. 3.) Clara (fl. 1450–1467) &amp; Juraj Pongrác od Dengelega
::: (3. 4.) Marina &amp; Manzila od Argeșa
::: (3. 5.) [[Janoš Hunjadi Mlađi|Hunyadi János]] (1419–1440), ban Severina
::: (3. 6.) [[Janoš Hunjadi|Hunyadi János]] (fl. 1407–1456) &amp; Elizabeth Szilágyi
:::: (4. 1.) [[Ladislav Hunyadi]] (1431–1457)
:::: (4. 2.) [[Matija Korvin|Hunyadi Mátyás]] (1443–1490) &amp; [[Elizabeta Celjska]]/[[Katarina iz Poděbradyja]]/[[Beatrica iz Napulja]]
::::: (5. 1.) [[Ivaniš Korvin|Korvin János]] (1473–1504) &amp; [[Beatrica Frankopan]]
:::::: (6. 1.) [[Elisabeth Hunyadi]] (1496–1508)
:::::: (6. 2.) [[Kristof Korvin|Kristof Hunyadi]] 1499–1505)

== Spoljašne veze ==
* {{ro icon}} [http://castelulcorvinilor.ro/ Stranica dvorca Hunyadi]. Pristupljeno 08. 08. 2022.
* {{ro icon}} [https://turismtimis.ro/obiective-turistice/castelul-huniade-muzeul-banatului/ Dvorac Hunyadi u Temišvaru]. Pristupljeno 08. 08. 2022.

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==
* {{cite book|last= Engel|first= Pál|year=2001|title= Realm of St. Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526|url=
|location= London|publisher= I. B. Tauris|pages=452|ref = Engel}}
*{{cite journal |last=Pop |first=Ioan-Aurel |year=2012 |title=The Names in the Family of King Matthias Corvinus: From Old Sources to Contemporary Historiography |url=http://renaissance.elte.hu/wp-content/uploads/2013/09/Ioan-Aurel-Pop-The-Names-in-the-Family-of-King-Matthias-Corvinus.pdf |format=PDF |journal=Ethnographica et folkloristica Carpathica |publisher=Debreceni Egyetem Néprajzi Tanszék |volume=17 / 35 |pages=11–40 |issn= |ref = Pop}}
* {{cite book|last= [[Pio II.|Enea Silvio Piccolomini]]|first= |year=1453-1455|title= Historia Austrialis|url=|location= |publisher=|pages=|ref = Piccolomini}}</text>
      <sha1>lgeh5wv9elrmvojfmyd50w0ye3bi5o6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261296</id>
      <parentid>41261295</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T16:50:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Redoslijed */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7543" xml:space="preserve">{{Kraljevska kuća|
| prezime = Kuća Hunyadi
| leno = of Hungary
| grb = [[Datoteka:Coa_Hungary_Family_Hunyadi_János_(extended)_v2.svg|150px|Grb Korvina]]
| zemlja = [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Mađarska]]
| matična_kuća =
| titule = [[Popis vladara Transilvanije|Vojvoda Transilvanije]], [[Spisak vladara Mađarske|Ugarski kralj]], [[Hrvatski herceg]]
| osnivač = [[Vajk Hunyadi]]
| posljednji_vladar = [[Kristof Korvin]]
| trenutni_poglavar = 
| godina_osnivanja = [[1409]]
| prestanak = [[1505]]
| nacionalnost = 
}}
'''Hunyadi''' je [[Mađari|mađarska]] [[Plemstvo|aristokratska]] porodica [[Kumani|kumanskog]] i mađariziranog [[Vlasi|vlaškog]] podrijetla. 
[[Kategorija:Historija Mađarske]][[Kategorija:Mađarske porodice]][[Kategorija:Vladarske dinastije]]

==Historija==
Izvori svjedoče da je porodica Hunyadi, kao i mnoga druga mađarska vlastela, imala [[Pravoslavlje|pravoslavne]] potomke, [[župan]]e ili [[bojar]]e koji su prelaskom na [[katoličanstvo]] i [[mađarski jezik]] postali ''[[Ispán|ispáni]]''. Prvi poznati član je Şerban (možda sin izvjesnog Costeae) koji se navodi u [[Grofovija Hunyad|grofoviji Hunyad]] u [[Transilvanija|Transilvaniji]], današnja oblast [[Deva, Rumunjska|Deve]] u dolini rijeke [[Moriš|Mureșa]]. Şerbanov sin [[Vajk Hunyadi|Vajk]] je prihvatio prvo ime László, mađarski oblik Vladislava, kada je prešao na katoličanstvo. Kralj [[Žigmund Luksemburški|Sigismund]] ga je [[1409.]] oplemenio i darovao ga dvorcem u današnjoj [[Opština Hunedoara, Hunedoara|Hunedoari]] uz počasni naslov «dvorskog viteza» (''miles aulicus'').&lt;br/&gt;
Njegov sin je bio [[Janoš Hunjadi|Janoš Hunyadi]], u ranim godinama služio kao vojni zapovjednik porodice [[Visconti]] pa uz podršku [[Vladislav I.|Vladislavu]] – kralju Poljske, Litve, Mađarske i Hrvatske – postao vojvoda Transilvanije ([[1439.]]) i župan Székelja. Od [[1438.]] do svoje smrti u godini [[1456.]] je predvodio kršćanske savezne armije u teškim borbama protiv [[Osmansko Carstvo|Turaka]], uglavnom protiv sultana [[Murat II|Murata II.]] i mladog [[Mehmed II|Mehmeda II.]] koji su tada naglo širili svoj teritorij po [[Balkan]]u i [[Panonija|Panoniji]]. Janoš je im naveo značajne štete s pobjedama u brojnim bitkama (Smederevo 1441, [[Bitka kod Hermannstadta|Sibiu]] 1442), koje su unazadile turski val, ali je kontranapadni pohod katastrofno propao u [[Bitka kod Varne|Varni]] (1444). Potom, Janoš Hunyadi je postao regent [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|kraljevine Ugarske]], ali je se odrekao tog položaja [[1453.]] Nekoliko godina kasnije je odbio turski [[Opsada Beograda (1456)|napad na Beograd]] (1456).&lt;br/&gt;
Poslije smrti [[Ladislav V. Posmrtni|Ladislava V. od Habsburga]], [[kruna svetog Stjepana]] je dodijeljena Janošovom sinu Matiji (1458). Vrativši se u Ugarsku nakon godina zatočeništva u Češkoj, [[Matija Korvin]] je se morao dugo boriti protiv mađarskog plemstva, svo na strani cara [[Friedrich III., car Svetog Rimskog Carstva|Friedricha III.]], da bi utvrdio svoj autoritet nad Mađarskoj. Nakon što je uklonio unutarnje nerede, krenuo je u pohod protiv Turaka prema jugu, porazivši ih u Bosni i zauzimajući tvrđavu Jaice (1463). Potom je s papom [[Pio II.|Piom II.]] planirao jedan veliki križarski rat protiv [[Mehmed II.|Mehmeda II.]] ali su ga srednjoeuropske struje povukle u dinastijske borbe oko Češke, Poljske i na koncu i [[Popis njemačkih kraljeva i njemačko-rimskih careva|Carske]] krune u kojim su veliku ulogu odigrali [[Habsburg|Habsburgovci]]. Nacrt za pohod protiv Turaka je propao a Matija, vladar [[mecena]], je poslije svoje smrti (1490) ostavio duboki trag sa svojom društveno–kulturalnom obnovom kraljevine Mađarske, dovodivši iz [[Italijanska renesansa|Italije]] [[Humanizam|humanističku]] revoluciju u [[Budim]].&lt;br/&gt;
[[Datoteka:Hunedoara castle.jpg|250px|thumb|left|&lt;center&gt;Dvorac porodice Hunyadi u [[Opština Hunedoara, Hunedoara|Hunedoari]].&lt;/center&gt;]]
Poslije njega mađarsko plemstvo je izglasalo kralja [[Vladislav II.|Vladislava II. Jagelonca]] u nadi da će se spajanjem kraljevstava Češke, Mađarske i Poljske pod jednom osobom moći uspostaviti velika država koja bi se mogla učinkovito suprotstaviti Turcima. No to će se pokazati kao zabluda jer je će se Vladislav pokazati kao politički slab i neodlučan kralj, a poraženi [[Ivaniš Korvin]], sin u kojeg je Matija pretočio velike nade i napore, je dobio krunu Bosne i Slavonije, pa nešto kasnije je imenovan banom Hrvatske kako bi Vladislav Jagelonac smirio mađarsko unutarnje političko stanje. Ivaniš je pretrpio dosta poniženja od strane krune, ali kada je car [[Maksimilijan I. Habsburški|Maksimilijan I.]] napao na Mađarsku (1491), on je ipak pokazao svoju odanost kruni i boreći se vratio Vladislavu tri tvrđave ([[Bratislava|Požun]], [[Komárom]] i [[Tata (Mađarska)|Tata]]). Od [[1499.]] do [[1502.]] je uspješno obranio Bosnu od Turaka, a iduće godine je pretendirao na mjesto ''[[Nador (titula)|nadora]]'', ali je poražen zbog protivljenja jednog dijela plemstva. Sa novog pohoda protiv Turaka vratio je se bolestan i umro u [[Krapina|Krapini]] u oktobru [[1504.]] &lt;br/&gt;
Njegova kćer [[Elisabeth Hunyadi|Elizabeta]] je umrla sa dvanaest godina (1508.) a jedini sin [[Kristof Korvin|Kristof]] sa šest (1505). Imao je jednog trećeg sina, Matiju, koje umro u prvoj godini života. Stoga dinastija Korvina odnosno Hunyadija je nestala [[1508.]] godine.

==Redoslijed==
(0. 1.) Costea (?)
: (1. 1.) Şerban
: (1. 2.) Radol (?)
:: (2. 1.) Radol
:: (2. 2.) Magos
:: (2. 3.) [[Vajk Hunyadi|Vajk Oláh Hunyadi]] (fl. 1414–1419) &amp; Erzsébet Morzsinai
::: (3. 1.) Vajk
::: (3. 2.) (kćer) &amp; Ivan Székely od Szentgyörgyja
::: (3. 3.) Clara (fl. 1450–1467) &amp; Juraj Pongrác od Dengelega
::: (3. 4.) Marina &amp; Manzila od Argeșa
::: (3. 5.) [[Janoš Hunjadi Mlađi|Hunyadi János]] (1419–1440), ban Severina
::: (3. 6.) '''[[Janoš Hunjadi|Hunyadi János]]''' (fl. 1407–1456) &amp; Elizabeth Szilágyi
:::: (4. 1.) [[Ladislav Hunyadi]] (1431–1457)
:::: (4. 2.) '''[[Matija Korvin|Hunyadi Mátyás]]''' (1443–1490) &amp; [[Elizabeta Celjska]]/[[Katarina iz Poděbradyja]]/[[Beatrica iz Napulja]]
::::: (5. 1.) [[Ivaniš Korvin|Korvin János]] (1473–1504) &amp; [[Beatrica Frankopan]]
:::::: (6. 1.) [[Elisabeth Hunyadi]] (1496–1508)
:::::: (6. 2.) [[Kristof Korvin|Kristof Hunyadi]] 1499–1505)

== Spoljašne veze ==
* {{ro icon}} [http://castelulcorvinilor.ro/ Stranica dvorca Hunyadi]. Pristupljeno 08. 08. 2022.
* {{ro icon}} [https://turismtimis.ro/obiective-turistice/castelul-huniade-muzeul-banatului/ Dvorac Hunyadi u Temišvaru]. Pristupljeno 08. 08. 2022.

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==
* {{cite book|last= Engel|first= Pál|year=2001|title= Realm of St. Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526|url=
|location= London|publisher= I. B. Tauris|pages=452|ref = Engel}}
*{{cite journal |last=Pop |first=Ioan-Aurel |year=2012 |title=The Names in the Family of King Matthias Corvinus: From Old Sources to Contemporary Historiography |url=http://renaissance.elte.hu/wp-content/uploads/2013/09/Ioan-Aurel-Pop-The-Names-in-the-Family-of-King-Matthias-Corvinus.pdf |format=PDF |journal=Ethnographica et folkloristica Carpathica |publisher=Debreceni Egyetem Néprajzi Tanszék |volume=17 / 35 |pages=11–40 |issn= |ref = Pop}}
* {{cite book|last= [[Pio II.|Enea Silvio Piccolomini]]|first= |year=1453-1455|title= Historia Austrialis|url=|location= |publisher=|pages=|ref = Piccolomini}}</text>
      <sha1>9e3jrgfq7r8uyyyq8yf1bzotyuaf80j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hunjadi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673336</id>
    <redirect title="Hunyadi" />
    <revision>
      <id>41261290</id>
      <timestamp>2022-08-08T16:20:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Hunjadi]] na [[Korvin]]: zvali su se Korvini</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Korvin]]</text>
      <sha1>34fdzfy4qydy8esm3obc4dhzd7oyp6x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261396</id>
      <parentid>41261290</parentid>
      <timestamp>2022-08-09T03:02:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Smijenjeno odredište preusmjerenja sa [[Korvin]] na [[Hunyadi]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Hunyadi]]</text>
      <sha1>s82ubvembfx5bdntcn702oi7ondz6nm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Korvin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673337</id>
    <redirect title="Hunyadi" />
    <revision>
      <id>41261292</id>
      <timestamp>2022-08-08T16:20:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Korvin]] na [[Hunyadi]]: točno ime</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Hunyadi]]</text>
      <sha1>s82ubvembfx5bdntcn702oi7ondz6nm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Seyyid</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673338</id>
    <revision>
      <id>41261314</id>
      <timestamp>2022-08-08T19:55:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: '''Seyyid''' ili '''Sayyid''' je naslov za [[Musliman]]e visokog društvenog položaja i koji u [[islam]]skoj kulturi obilježava nekoga koji je nasljednik [[Muhamed]]a, pa preko njega i [[Abraham]]a (''Ibrahima''), po porodičnoj očevoj liniji, dakle nekoga tko je [[Genealogija|genealoški]] izravno povezan s [[prorok]]om.&lt;br/&gt; Riječ potječe iz {{ar icon}} سيد što znači «gospodin»/«gospodar» i lako se mijenja sa nazivima ''[[Šerif (islam)|šarif]]'' ili ''Efen…</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1457" xml:space="preserve">'''Seyyid''' ili '''Sayyid''' je naslov za [[Musliman]]e visokog društvenog položaja i koji u [[islam]]skoj kulturi obilježava nekoga koji je nasljednik [[Muhamed]]a, pa preko njega i [[Abraham]]a (''Ibrahima''), po porodičnoj očevoj liniji, dakle nekoga tko je [[Genealogija|genealoški]] izravno povezan s [[prorok]]om.&lt;br/&gt;
Riječ potječe iz {{ar icon}} سيد što znači «gospodin»/«gospodar» i lako se mijenja sa nazivima ''[[Šerif (islam)|šarif]]'' ili ''[[Efendija|efendi]]'', prema značenju u [[Srednji vijek|srednjevjekovnoj]] kulturi «slobodnog čovjeka dostojnog poštovanja» (usp. {{de icon}} ''[[Vitez|Ritter]]''). Istog korijena je riječ {{ar icon}} سيدي (''Sidi'', ''Sayyīdī''), po kojoj je na primjer dobio nadimak španjolski vojvoda [[Rodrigo Díaz de Vivar|El Sid Kampeador]]. U uskom smislu [[Sayyidi (pleme)|Sayyidi]] su bili arapsko pleme, ogranak plemena [[Hašemiti|Banū Hāshim]] kojem je pripadao [[Muhamed]]. Islamska tradicija preko [[Adnan]]a nadovezuje Sayyide glavnoj liniji do [[Abraham]]a (Ibrahima). Dakle, Seyyid znači «gospodin» u općem smislu a točnije će bit porodična linija koja vodi do Muhameda i Abrahama.&lt;br/&gt;
U istom smislu, žene nose titule ''sayyida'', ''syeda'', ''alawiyah'' ili ''šerifa''. U nekim regijama islamskog svijeta, Muhamedovi potomci dobivaju titulu ''[[Emir|amīr]]'' ili ''mīr'', što ide prema vojnoj konotaciji zapovjednika ili general.

[[Kategorija:Titule]]</text>
      <sha1>bdo2who1ru1wbrgs07nctnobowlq8sb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261315</id>
      <parentid>41261314</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:00:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1518" xml:space="preserve">'''Seyyid''' ili '''Sayyid''' je naslov za [[Musliman]]e visokog društvenog položaja i koji u [[islam]]skoj kulturi obilježava nekoga koji je nasljednik [[Muhamed]]a, pa preko njega i [[Abraham]]a (''Ibrahima''), po porodičnoj očevoj liniji, dakle nekoga tko je [[Genealogija|genealoški]] izravno povezan s [[prorok]]om.&lt;br/&gt;
Riječ potječe iz [[Arapski jezik|ar]]. سيد što znači «gospodin»/«gospodar» i lako se mijenja sa nazivima ''[[Šerif (islam)|šarif]]'' ili ''[[Efendija|efendi]]'', prema značenju «slobodnog čovjeka dostojnog poštovanja» u [[Srednji vijek|srednjevjekovnoj]] kulturi (usp. [[Njemački jezik|nj]]. ''[[Vitez|Ritter]]''). Istog korijena je riječ [[Arapski jezik|ar]]. سيدي (''Sidi'', ''Sayyīdī''), po kojoj je na primjer dobio nadimak španjolski vojvoda [[Rodrigo Díaz de Vivar|El Sid Kampeador]]. U uskom smislu [[Sayyidi (pleme)|Sayyidi]] su bili arapsko pleme, ogranak plemena [[Hašemiti|Banū Hāshim]] kojem je pripadao [[Muhamed]]. Islamska tradicija preko [[Adnan]]a nadovezuje Sayyide glavnoj liniji do [[Abraham]]a (''Ibrahima''). Dakle, Seyyid znači «gospodin» u općem smislu a točnije će bit osoba koja pripada porodičnoj liniji koja vodi do Muhameda i Abrahama.&lt;br/&gt;
U istom smislu, žene nose titule ''sayyida'', ''syeda'', ''alawiyah'' ili ''šerifa''. U nekim regijama islamskog svijeta, Muhamedovi potomci dobivaju titulu ''[[Emir|amīr]]'' ili ''mīr'', što ide prema vojnoj konotaciji zapovjednika ili [[general]]a.

[[Kategorija:Titule]]</text>
      <sha1>53uboo7niwekbfngcpc4z5dotm67w1d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261316</id>
      <parentid>41261315</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:05:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1549" xml:space="preserve">'''Seyyid''' ili '''Sayyid''' je naslov za [[Musliman]]e visokog društvenog položaja i koji u [[islam]]skoj kulturi obilježava nekoga koji je nasljednik [[Muhamed]]a, pa preko njega i [[Abraham]]a (''Ibrahima''), po porodičnoj očevoj liniji, dakle nekoga tko je [[Genealogija|genealoški]] izravno povezan s [[prorok]]om.&lt;br/&gt;
Riječ potječe iz [[Arapski jezik|ar]]. سيد što znači «gospodin»/«gospodar» i lako se mijenja sa nazivima ''[[Šerif (islam)|šarif]]'' ili ''[[Efendija|efendi]]'', prema značenju «slobodnog čovjeka dostojnog poštovanja» u [[Srednji vijek|srednjevjekovnoj]] kulturi (usp. [[Njemački jezik|nj]]. ''[[Vitez|Ritter]]''). Istog korijena je riječ [[Arapski jezik|ar]]. سيدي (''Sidi'', ''Sayyīdī''), po kojoj je na primjer dobio nadimak španjolski vojvoda [[Rodrigo Díaz de Vivar|El Sid Kampeador]]. U uskom smislu [[Sayyidi (pleme)|Sayyidi]] su bili arapsko pleme, ogranak plemena [[Hašemiti|Banū Hāshim]] kojem je pripadao [[Muhamed]]. Islamska tradicija preko [[Adnan]]a nadovezuje Sayyide glavnoj liniji do [[Abraham]]a (''Ibrahima''). Dakle, Seyyid znači «gospodin» u općem smislu a točnije će bit osoba koja pripada porodičnoj liniji koja vodi do Muhameda i Abrahama.&lt;br/&gt;
U istom smislu, žene nose titule ''sayyida'', ''syeda'', ''alawiyah'' ili ''šerifa''. U nekim regijama islamskog svijeta, Muhamedovi potomci dobivaju titulu ''[[Emir|amīr]]'' ili ''mīr'', što ide prema vojnoj konotaciji zapovjednika ili [[general]]a.

[[Kategorija:Titule]] [[Kategorija:Osmanske titule]]</text>
      <sha1>a8dc3eyhjjpphjp38qq9scpumubcbj1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261322</id>
      <parentid>41261316</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:13:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1589" xml:space="preserve">'''Seyyid''' ili '''Sayyid''' je naslov za [[Musliman]]e visokog društvenog položaja i koji u [[islam]]skoj kulturi obilježava nekoga koji je nasljednik [[Muhamed]]a, pa preko njega i [[Abraham]]a (''Ibrahima''), po porodičnoj očevoj liniji, dakle nekoga tko je [[Genealogija|genealoški]] izravno povezan s [[prorok]]om.&lt;br/&gt;
Riječ potječe iz [[Arapski jezik|ar]]. سيد što znači «gospodin»/«gospodar» i lako se mijenja sa nazivima ''[[Šerif (islam)|šarif]]'' ili ''[[Efendija|efendi]]'', prema značenju «slobodnog čovjeka dostojnog poštovanja» u [[Srednji vijek|srednjevjekovnoj]] kulturi (usp. [[Njemački jezik|nj]]. ''[[Vitez|Ritter]]''). Istog korijena je riječ [[Arapski jezik|ar]]. سيدي (''Sidi'', ''Sayyīdī''), po kojoj je na primjer dobio nadimak španjolski vojvoda [[Rodrigo Díaz de Vivar|El Sid Kampeador]]. U uskom smislu [[Sayyidi (pleme)|Sayyidi]] su bili arapsko pleme, ogranak plemena [[Hašemiti|Banū Hāshim]] kojem je pripadao [[Muhamed]]. Islamska tradicija preko [[Adnan]]a nadovezuje Sayyide glavnoj liniji do [[Abraham]]a (''Ibrahima''). Dakle, Seyyid znači «gospodin» u općem smislu a točnije će bit osoba koja pripada porodičnoj liniji koja vodi do Muhameda i Abrahama.&lt;br/&gt;
U istom smislu, žene nose titule ''sayyida'', ''syeda'', ''alawiyah'' ili ''šerifa''. U nekim regijama islamskog svijeta, Muhamedovi potomci dobivaju titulu ''[[Emir|amīr]]'' ili ''mīr'', što ide prema vojnoj konotaciji zapovjednika ili [[general]]a.

[[Kategorija:Osmanske titule]] [[Kategorija:Arapske titule]] [[Kategorija:Perzijske titule]]</text>
      <sha1>dseb74adkru670tkhbvnecrv73998hz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261354</id>
      <parentid>41261322</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T22:31:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1535" xml:space="preserve">'''Seyyid''' ili '''Sayyid''' je naslov za [[Musliman]]e visokog društvenog položaja i koji u [[islam]]skoj kulturi obilježava nekoga koji je nasljednik [[Muhamed]]a, pa preko njega i [[Abraham]]a (''Ibrahima''), po porodičnoj očevoj liniji, dakle nekoga tko je [[Genealogija|genealoški]] izravno povezan s [[prorok]]om.&lt;br/&gt;
Riječ potječe iz [[Arapski jezik|ar]]. سيد što znači «gospodin»/«gospodar» i lako se mijenja sa nazivima ''[[Šerif (islam)|šarif]]'' ili ''[[Efendija|efendi]]'', prema značenju «slobodnog čovjeka dostojnog poštovanja» u [[Srednji vijek|srednjevjekovnoj]] kulturi (usp. [[Njemački jezik|nj]]. ''[[Vitez|Ritter]]''). Istog korijena je riječ [[Arapski jezik|ar]]. سيدي (''Sidi'', ''Sayyīdī''), po kojoj je na primjer dobio nadimak španjolski vojvoda [[Rodrigo Díaz de Vivar|El Sid Kampeador]]. U uskom smislu [[Sayyidi (pleme)|Sayyidi]] su bili arapsko pleme, ogranak plemena [[Hašemiti|Banū Hāshim]] kojem je pripadao [[Muhamed]]. Islamska tradicija preko [[Adnan]]a nadovezuje Sayyide glavnoj liniji do [[Abraham]]a (''Ibrahima''). Dakle, Seyyid znači «gospodin» u općem smislu a točnije će bit osoba koja pripada porodičnoj liniji koja vodi do Muhameda i Abrahama.&lt;br/&gt;
U istom smislu, žene nose titule ''sayyida'', ''syeda'', ''alawiyah'' ili ''šerifa''. U nekim regijama islamskog svijeta, Muhamedovi potomci dobivaju titulu ''[[Emir|amīr]]'' ili ''mīr'', što ide prema vojnoj konotaciji zapovjednika ili [[general]]a.

[[Kategorija:Vjerske islamske titule]]</text>
      <sha1>sbhhr9w6z8pinho4kyihft5h1tjd55l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorija:Osmanske titule</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4673339</id>
    <revision>
      <id>41261317</id>
      <timestamp>2022-08-08T20:06:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: [[Kategorija:Titule]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">[[Kategorija:Titule]]</text>
      <sha1>irwxwl1fegm4phf6awsj5497837rtja</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorija:Arapske titule</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4673340</id>
    <revision>
      <id>41261319</id>
      <timestamp>2022-08-08T20:11:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: [[Kategorija:Titule]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">[[Kategorija:Titule]]</text>
      <sha1>irwxwl1fegm4phf6awsj5497837rtja</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261324</id>
      <parentid>41261319</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T20:15:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">[[Kategorija:Titule]]
[[Kategorija:Arabizmi]]</text>
      <sha1>9alxtvp71nkmoyjohaiclmgqqzrtiyt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorija:Perzijske titule</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4673341</id>
    <revision>
      <id>41261320</id>
      <timestamp>2022-08-08T20:11:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: [[Kategorija:Titule]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">[[Kategorija:Titule]]</text>
      <sha1>irwxwl1fegm4phf6awsj5497837rtja</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Efendija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673342</id>
    <redirect title="Efendi" />
    <revision>
      <id>41261334</id>
      <timestamp>2022-08-08T21:22:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Efendija]] na [[Efendi]]: točnije</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Efendi]]</text>
      <sha1>qqb4lb1ygkooqidshbefu6yo74y7xgx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorija:Vjerske islamske titule</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4673343</id>
    <revision>
      <id>41261351</id>
      <timestamp>2022-08-08T22:27:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: [[Kategorija:Titule]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21" xml:space="preserve">[[Kategorija:Titule]]</text>
      <sha1>irwxwl1fegm4phf6awsj5497837rtja</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hacı Bektaş Veli</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673344</id>
    <revision>
      <id>41261375</id>
      <timestamp>2022-08-09T00:20:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: {{Infokutija02 filozof | ime                 = Hacı Bektâş Velî&lt;br/&gt;&lt;small&gt;حاجی بکتاش ولی&lt;/small&gt; | slika               = Баха Валад - Маариф (Миниатюра).jpg | širina_slike        = 204px | datum_rođenja        = oko [[1209]] | mjesto_rođenja        = [[Nišapur]] | datum_smrti         = oko [[1271]] | mjesto_smrti         = [[Hacıbektaş]], [[Nevşehir]] | era = [[Srednji vijek]] | regija = [[Islamska filozofija]] | škola    = S…</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4811" xml:space="preserve">{{Infokutija02 filozof
| ime                 = Hacı Bektâş Velî&lt;br/&gt;&lt;small&gt;حاجی بکتاش ولی&lt;/small&gt;
| slika               = Баха Валад - Маариф (Миниатюра).jpg
| širina_slike        = 204px
| datum_rođenja        = oko [[1209]]
| mjesto_rođenja        = [[Nišapur]]
| datum_smrti         = oko [[1271]]
| mjesto_smrti         = [[Hacıbektaş]], [[Nevşehir]]
| era = [[Srednji vijek]]
| regija = [[Islamska filozofija]]
| škola    = [[Sufijski misticizam]]
| glavni_interesi = [[misticizam]]
| značajne_ideje = 
| značajna_djela = ''Vilayetname''&lt;br/&gt;''Makalat''&lt;br/&gt;''Fevâid''
| uticaj_od = [[Ahmad Yasawi]], [[Alevizam]], Eliyās al-Khorāsānī
| uticaj_na = [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]], [[Yunus Emre]], [[Pir Sultan Abdal]], [[Sarı Saltık]], [[Bektaši]]
}}

'''Hacı Bektâş Velî''' ([[Nišapur]], oko [[1209.]] – [[Nevşehir]], [[1271]]) bio je [[Islam|muslimanski]] [[Misticizam|mistik]], svetac i [[Filozofija|filozof]] iz [[Veliki Horasan|Horasana]] koji je živio i podučavao u [[Anadolija|Anadoliji]] u poznim godinama [[Rumski Sultanat|Rumskog Sultanata]].
== Život ==
Zvao je se Muhamed Bektaş a ime po kojem je poznat doslovce znači «[[hadžija|hodočasnik]] Bektaš [[Mudrost|mudri]]». Vrlo malo se zna o njegovom životu i većina toga leluja između [[legenda|legende]] i [[hagiografija|hagiografije]]. Glavni pisani izvor je [[Uzun Firdevsi|Uzun Firdevsijeva]] hagiografija pod naslovom ''Vilâyet-nâme'' (1481/1501)&lt;ref name=&quot;iranica&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://www.iranicaonline.org/articles/bektas-haji-d|title=Encyclopædia Iranica: Ḥājī Bektāš|last=Algar |first=Hamid |date=1989 |website= |publisher= |accessdate=08. 08. 2022 |quote=}} &lt;/ref&gt; mada je o njemu pisao također povijesnčar [[Aşikpaşazade|Âşıkpaşazâde]] i drugi.

Biografska tradicija tvrdi da je bio ''[[seyyid]]'', odnosno potomak proroka [[Muhamed]]a (''Vilâyet-Nâme''&lt;ref name=&quot;iranica&quot;/&gt;). Pretpostavlja se da je bio [[Turkijski narodi|turkijskog]] ili perzijskog podrijetla i da je pripadao skupini [[Veliki Horasan|horasanskih]] [[Migracija|migranata]] u Anadoliji koji su napustili svoju domovinu tijekom [[Mongolsko Carstvo|mongolskih]] osvajanja. Rođen je u [[Nišapur]]u i neki navode da je bio sljedbenik [[Sufizam|sufijskog]] [[Misticizam|mistika]] [[Ahmad Yasawi]], koji je tada imao veliki utjecaj na turkijske nomade u stepama, pogotovo zato što je propovijedao na svom materinjem [[Turkijski jezici|turkijskom]] jeziku. Po šturim izvorima, iz [[Veliki Horasan|Horasana]] je preko [[Nadžaf]]a i [[Meka|Meke]]&lt;ref name=&quot;iranica&quot;/&gt; doselio u [[Sivas]] sa bratom Menteşom, gdje su se pridružili [[tarikat]]u Bābā Eliyāsa al-Khorāsānīja, čuvenog mistika iz istočne Perzije koji je mučen do smrti zbog svojih nedoslovnih uvjerenja o [[islam]]u, i potom postali jedni od njegovih vodećih sljedbenika&lt;ref name=&quot;iranica&quot;/&gt;.&lt;br/&gt;
Iz Sivasa su braća odselila u [[Amasya|Amasyu]], pa u [[Kırşehir]] i u [[Kayseri]]&lt;ref name=&quot;iranica&quot;/&gt;. Iz Kayserija Menteş je se vratio u Sivas gdje je ubijen, dok je Hacı Bektaş Veli se nastanio u [[Hacıbektaş|Karahöyük]]&lt;ref name=&quot;iranica&quot;/&gt;. Udaljen od anadolijskih borbi, tu je proveo ostatak svog života mirno, propovijedajući maloj skupini sljedbenika.&lt;br/&gt;
Umro je u [[1270]]/[[1271.]] i prvi njegov grob je sagradio sultan [[Murat I]]&lt;ref name=&quot;iranica&quot;/&gt;.&lt;br/&gt;
Iz njegovih pouka je nastao [[Bektaši|bektaški red]], jedan od osnovnih vjerskih i filozofskih pravaca u [[Turska književnost|turskoj književnosti]] i u kulturi [[Osmansko Carstvo|Osmankog Carstva]] koje će upravo u tim godinama niknuti iz malog anadolskog begluka.

== Genealoško stablo ==
Hacı Bektaş Velijeva linija po ocu:&lt;br/&gt;
[[Muhamed|Muhammad]]
:[[Fatima bint Muhamed|Fatima]]
::[[Ali]]
:::[[Husein ibn Ali]]
::::[[Zajn al-Abidin]]
:::::[[Muhamed al-Bakir]]
::::::[[Džafer es-Sadik|Ja'far as-Sadiq]]
:::::::[[Musa al-Kazim]]
::::::::''[[seyyid]]'' Ibrahim al-Mujab (861–912)
:::::::::''[[seyyid]]'' Hasan al-Mujab
::::::::::''[[seyyid]]'' Muhammad
:::::::::::''[[seyyid]]'' Mahdi
::::::::::::''[[seyyid]]'' Ibrahim
:::::::::::::''[[seyyid]]'' Hassan
::::::::::::::''[[seyyid]]'' Ibrahim
:::::::::::::::''[[seyyid]]'' Muhammad
::::::::::::::::''[[seyyid]]'' Ishaq
:::::::::::::::::''[[seyyid]]'' Musa
::::::::::::::::::''[[seyyid]]'' Ibrahim al-Thani
:::::::::::::::::::''[[seyyid]]'' Hunkar Haji Muhammad Bektash Veli

== Djela ==
* ''Velâyet-nâme'' (''Vilayetname'')
* ''Makalat''
* ''Kitâbu'l-Fevâid''
* ''Şerh-i Besmele''
* ''Şathiyye''
* ''Makâlât-ı Gaybiyye ve Kelimât-ı Ayniyye''

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==

[[Kategorija:Islamski filozofi]]
[[Kategorija:Rumski Sultanat]]
[[Kategorija:Turski pisci]]</text>
      <sha1>r4zh6j4gj217g33373ppy9ov1bc6b19</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Chmeljovec</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673345</id>
    <revision>
      <id>41261399</id>
      <timestamp>2022-08-09T06:01:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Akul59</username>
        <id>131397</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1430" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Slovačkoj
|mesto              = Chmeljovec
|originalni_naziv   = Chmeľovec
|slika              = Slovakia Podhorany 2.JPG
|opis_slike         = 
|kraj               = [[Prešovski kraj|Prešovski]]
|okrug              = [[Okrug Prešov|Prešov]]
|populacija         = 449&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;
|nadm visina        = 368
|poštanski_kod      = 082 12
|pozivni_broj       = (+421) 51
|registarska_oznaka = PO
|gšir               = 49.0834
|gduž               = 21.3675
|popis              = 1.1.2021
}}
'''Chmeljovec''' ({{jez-svk|Chmeľovec}}) je naseljeno mjesto u [[okrug Prešov|okrugu Prešov]], u [[Prešovski kraj|Prešovskom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]].

== Stanovništvo ==
Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 449 stanovnika.&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;

== Reference ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;populacija&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0417/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|accessdate=2022-07-28}}&lt;/ref&gt;
}}

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline|Chmeľovec}}
* {{Zvanični veb-sajt}} {{sk}}
* [http://www.e-obce.sk/okres/presov.html Naselja okruga Prešov] {{sk}}

{{klica-selo-Slovačka}}
{{Okrug Prešov}}

[[Kategorija:Okrug Prešov]]
[[Kategorija:Prešovski kraj]]</text>
      <sha1>ny7x5uc01djnzd6jnv80cy1c2vjluni</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>