Egipat

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="sh">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>shwiki</dbname>
    <base>https://sh.wikipedia.org/wiki/Glavna_stranica</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Mediji</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Posebno</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Razgovor</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Korisnik</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Razgovor sa korisnikom</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Razgovor o Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Datoteka</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Razgovor o datoteci</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Mediawiki razgovor</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Šablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Razgovor o šablonu</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Pomoć</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Razgovor o pomoći</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorija</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Razgovor o kategoriji</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portal</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Razgovor o portalu</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modul</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Razgovor o modulu</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Spravica</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Razgovor o spravici</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Definicija spravice</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Razgovor o definiciji spravice</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Egipat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3046</id>
    <revision>
      <id>41261231</id>
      <parentid>41229560</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:02:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.24.18.40</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Reljef */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="75553" xml:space="preserve">{{otheruses}}
{{Infokutija zemlja
|domaće_ime              = &lt;big&gt; جمهورية مصر العربية &lt;/big&gt;&lt;br /&gt;''{{unicode|'''Gumhūriyyat Miṣr al-ʿArabiyyah'''}}''&lt;!--Don't change transcription; conforms to pronunciation in Egypt--&gt;
|konvencionalno_dugo_ime   = Arapska Republika Egipat
|ime_genitiv              = Egipta
|slika_zastave               = Flag of Egypt.svg
|slika_grba               = Coat of arms of Egypt.svg
|slika_karte                = EGY orthographic.svg
|državna_himna          = ''[[Bilady, Bilady, Bilady]]''
|službeni_jezici       = [[arapski]]&lt;sup&gt;1&lt;/sup&gt;
|etničke_grupe            = 99% [[Egipćani]], 0,3% [[Nubijci]], 0.7% [[Grci u Egiptu|Grci]]
|demonim                  = Egipćani
|glavni_grad                  = [[Kairo]]
|latd=30 |latm=2 |latNS=N |longd=31 |longm=13 |longEW=E
|najveći_grad             = Kairo
|tip_vlade          = [[Polupredsjednički sistem|Polupredsjednička]] [[republika]]
|vođa_titula1            = [[Predsjednik Egipta|Predsjednik]]
|vođa_ime1             = [[al-Sisi]] 
|vođa_titula2            = {{small|[[premijer Egipta|v.d. premijera]]}}
|vođa_ime2             = {{small|[[Ibrahim Mahlab]]}}
|suverenitet_tip         = [[Historija Egipta|Ustanovljenje]]
|uspostava_događaj1       = [[Prva dinastija Egipta|Prva dinastija]]
|uspostava_datum1        = o.  3150. pne.
|uspostava_događaj2
Nezavisnost od Osmanskog carstva  1806.       
|uspostava_datum2        = 28. februar 1922.
|uspostava_događaj3       = proglašenje Republike
|established_date3        = 18. jun 1953.
|površina _rang                = 30.
|površina _magnituda           = 1 E12
|površina _km2                 = 1,002.450
|površina _sq_mi               = 387,048 [[sq mi]]
|postotak _voda            = 0.632
|stanovništvo _proc. = 92 miliona&lt;ref name=popclock/&gt;
|stanovništvo _proc _godina = mart 2009.
|stanovništvo _proc _rang = 14.
|stanovništvo _gustina _km2   = 91
|stanovništvo _gustina _sq_mi = 196 &lt;!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]] --&gt;
|stanovništvo _gustina _rang  = 96.
|GDP_PPP_godina             = 2008.
|GDP_PPP                  = 1.315.640 bil. $&lt;ref name=imf2&gt;{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2006&amp;ey=2009&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;c=469&amp;s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&amp;grp=0&amp;a=&amp;pr.x=47&amp;pr.y=3 |title=Egypt|publisher=International Monetary Fund|accessdate = 22. 04. 2009.}}&lt;/ref&gt;
|GDP_PPP_rang             = 
|GDP_PPP_per_capita       = 16.898 $&lt;ref name=imf2/&gt;
|GDP_PPP_per_capita_rank  = 
|GDP_nominal              = 620.163 mrld $&lt;ref name=imf2/&gt;
|GDP_nominal_rang         = 
|GDP_nominal_godina         = 2014
|GDP_nominal_per_capita   = 7.161 $&lt;ref name=imf2/&gt;
|GDP_nominal_per_capita_rang =
|HDI_godina = 2013
|HDI_promjena = porast &lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
|HDI = 0.758 &lt;!--number only--&gt;
|HDI_ref = &lt;ref name=&quot;HDI&quot;&gt;{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/reports/global/hdr2013/|title= The 2016 Human Development Report – &quot;The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World&quot;|publisher=HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme|pages=144–147|accessdate=28. XI 2013}}&lt;/ref&gt;
|HDI_rang = 86.

|Gini                     = 34.5
|Gini_godina                = 1999–00
|Gini_kategorija            = &lt;span style=&quot;color:#fc0;&quot;&gt;srednji &lt;/span&gt;
|valuta                 = [[Egipatska funta]]
|valuta _kod            = EGP
|vremenska _zona                = [[Istočnoevropsko vrijeme|EET]]
|utc_nadom               = +2
|vremenska _zona _DST            = [[Istočnoevropsko ljetno vrijeme|EEST]]
|utc_nadom _DST           = +3
|vozi _na                = desnoj
|cctld                    = [[.eg]]
|pozivni _broj             = 20
|fusnota1                = dijalekt zvan kao [[egipatski arapski]].
}}

'''Egipat''' ([[Arapski jezik|arap.]] مِصر [''Miṣr''] – Misr, [[Egipatski arapski|egip. arap.]] مَصر‎ [''Maṣr''] – Masr, [[koptski jezik|kopt.]] Ⲭⲏⲙⲓ [''Khēmi'']; službeno '''Arapska Republika Egipat''', arap. جمهوريّة مصر العربيّة, مصر), je [[država]] u severoistočnoj [[Afrika|Africi]]. Deo egipatske teritorije, [[Sinajsko poluostrvo]], nalazi se na području [[Azija|Azije]]. Egipat pokriva površinu od oko 1.001.450 km². Na zapadu se graniči sa [[Libija|Libijom]], na jugu sa [[Sudan]]om, na severu sa [[Sredozemno more|Sredozemnim morem]], a na istoku sa [[Izrael]]om i [[Gaza|Gazom]]. Nekada se u [[Srpski jezik|srpskom jeziku]] Egipat nazivao '''''Misir''''' i taj naziv se zadržao u starijim knjigama i poeziji. 

Procena broja stanovika Egipta za jul 2009. je 83.082.869&lt;ref&gt;[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/eg.html CIA - The World Factbook&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;. Egipat je 16. država [[Spisak država po broju stanovnika|po broju stanovnika]] u svetu&lt;ref&gt;http://www.un.org/esa/population/publications/WPP2004/WPP2004_Vol3_Final/Chapter1.pdf&lt;/ref&gt;, a treća u [[Afrika|Africi]] (posle [[Nigerija|Nigerije]] i [[Etiopija|Etiopije]]). Glavni grad je [[Kairo]] sa 17,8 miliona stanovnika u širem području&lt;ref&gt;[http://www.demographia.com/db-worldua.pdf Microsoft Word - dmgua2007-front.doc]&lt;/ref&gt;. 

Egipat je poznat po svojoj [[stari Egipat|antičkoj civilizaciji]] i po nekim poznatijim svetskim spomenicima. Blizu Kaira nalaze se [[Sfinga]] i [[Velike piramide]]. U okolini grada [[Luksor]]a, u centralnom Egiptu, nalazi se veliki broj antičkih arheoloških nalazišta kao što su hram u [[Karnak]]u i [[Dolina kraljeva]]. Danas je Egipat važan politički i kulturni centar [[Bliski istok|Bliskog istoka]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=The Nuclear Tipping Point, P.15 |url=http://www.brook.edu/press/books/chapter_1/nucleartippingpoint.pdf |access-date=2009-04-17 |archivedate=2007-05-10 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070510001009/http://www.brook.edu/press/books/chapter_1/nucleartippingpoint.pdf |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2003/02/mil-030207-usia02.htm U.S., Egyptian Speakers Say Partnership Must Continue, Expand ]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.namnewsnetwork.org/cth2.php?nn=egy2FShowFulltml Egypt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927145851/http://www.namnewsnetwork.org/cth2.php?nn=egy2FShowFulltml |date=2007-09-27 }}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.meepas.com/egypttradediplomaticrelationswithUS.htm Egypt-Trade and Diplomatic Relations with the US]&lt;/ref&gt;

== Geografija ==
{{Glavni članak|Geografija Egipta}}
[[Datoteka:Egypt south of Cairo.jpg||thumb|250px|Egipatsko selo, južno od Kaira]]
Geografski položaj Egipta izuzetno je povoljan. [[Sinajsko poluostrvo]] predstavlja kopneni most koji povezuje Egipat sa [[Azija|Azijom]]. [[Sredozemno more|Sredozemnim morem]] povezan je sa [[Evropa|Evropom]], dok [[Suecki kanal]] predstavlja važno čvorište trgovačkih puteva između kontinenata.

Na severu je Sredozemno more, na istoku [[Gaza]], [[Izrael]] i [[Crveno more]], na jugu [[Sudan]], a na zapadu [[Libija]].
Maksimalna dužina sever-jug iznosi 1.105 km, a maksimalna širina 1.129 km. Površina Egipta iznosi 997.739 km² (bez sporne oblasti [[Halaib]], površine 20.580 km²). Manje od desetine od ukupne teritorije Egipta je naseljeno i kultivisano. Teritorija obuhvata dolinu i deltu [[Nil]]a, kao i Suecki kanal koji povezuje Sredozemlje sa Sueckim zalivom, rukavcem Crvenog mora.

=== Reljef ===
[[Datoteka:White Desert, Rock formations in desert landscape 2, Egypt.jpg|thumb|left|250px|Bela pustinja kod [[oaza Farafra|oaze Farafra]]]]
Više od 90% teritorije zauzimaju pustinje, uključujući [[Libijska pustinja|Libijsku]] (tzv. Zapadnu pustinju) na zapadu; deo Sahare, [[Istočna pustinja|Istočnu pustinju]] (tzv. Arapsku) koja se graniči sa Crvenim morem i Sueckim zalivom, na istoku. Libijska pustinja poznata je kao „veliko peskovito more“ u kome postoji nekoliko [[depresija]] od kojih je najveća [[Katara]]. Od pustinjskih [[oaza]] u Libijskoj pustinji najpoznatija su: [[Barija]], [[Daktila]], [[Karija]], [[Farafra]] i mnoge druge.

Na izrazitom jugu duž granice sa Sudanom nalazi se [[Nubija|Nubijska pustinja]], ogromna teritorija kamenih površina i peskovitih [[dina]]. Sinajsko poluostrvo obuhvata peskovite pustinje na severu i ogromne planinske vence na jugu sa vrhovima koji se izdižu i do 2.100 m iznad Crvenog mora. [[Gabal Katrine]] (Planina Katarina), 2.637 m) je najveća planina u Egiptu. Nalazi se na [[Sinaj|Sinajskom poluotok]]u kao i [[Sinajska gora]] (Džabal Musa) gde je prema [[Stari Zavjet|Starom Zavjetu]] [[Mojsije]] primio [[deset Božjih zapovesti]].

Reka Nil ulazi u Egipat iz [[Sudan]]a i teče severno prema Sredozemnom moru. Svojom celom dužinom od južne granice do [[Kairo|Kaira]] Nil podseća na dugi hodnik, jer se iznad njegove doline izdižu visoke [[stene]].
[[Datoteka:BarragemAssuão.jpg|thumb|right|250px|[[Asuanska brana]] i [[Naserovo jezero]] viđeni iz svemira]]
Južno od grada [[Idfu]]a dolina Nila retko da dostiže širinu veću od 3 km. Od Idfua do Kaira prosečna širina doline iznosi čak i do 23 km i veći deo zapadne strane je iskorišten za [[Poljoprivreda|poljoprivredu]]. Oko Kaira dolina se stapa sa [[Delta_Nila|Deltom]] i zauzima 250 km sredozemne obale. Nanosi aluvijalnog [[mulj]]a i drugog rečnog materijala posle [[poplava]] [[Delta_Nila#Rukavac_Rašid|Rašida]], [[Delta_Nila#Rukavac_Damijeta|Damijete]] i drugih [[rukavac]]a načinili su deltu najplodnijom regijom Egipta. Ipak, iako poplave donose plodan mulj, država čini sve da smanji godišnji broj poplava, zbog [[Erozija|erozije]] u priobalnom području koju vrši slana [[voda]].

U Egiptu postoji mnogo [[Jezero|jezera]]. [[Naserovo jezero|Jezero Naser]], ogromni rezervoar blizu [[Asuan]]a, prostire se od sudanske granice. Niz plitkih i slanih jezera smešteni su na krajevima delte prema moru. Drugo veće jezero je [[Karun (jezero)|Karun]] koje se nalazi u unutrašnjosti, u pustinji u [[Oaza Fajum|Oazi Fajum]].

=== Klima ===
[[Datoteka:Dust storms off Egypt.jpg|left|thumb|Egipat viđen iz svemira tokom [[Peščana oluja|peščane oluje]]]]
Egipat se nalazi u suptropskom području. Klimu odlikuju vruća i suva leta i tople zime, tj. topli periodi od [[maj]]a do [[Septembar|septembra]] i hladni od [[Novembar|novembra]] do [[mart]]a. Najviše temperature u oba perioda uslovljene su severnim vetrovima. U obalnim područjima prosečne temperature kreću se od maksimalne 37&amp;nbsp;°C do minimalne 14&amp;nbsp;°C. Velika temperaturna variranja najčešća su pojava u pustinjama od maksimalne dnevne 46&amp;nbsp;°C do minimalnih 6&amp;nbsp;°C tokom [[noć]]i. Tokom zimskog perioda temperature tokom noći padaju i do 0&amp;nbsp;°C. Područja sa najvećom vlažnošću nalaze se duž sredozemne obale, a prosečna količina padavina iznosi 200 mm godišnje, dok je prosečna količina padavina u Kairu samo 26 mm godišnje, a u pustinjskim oblastima kiša pada jednom u nekoliko godina. Količina padavina opada idući ka jugu, dok temperatura raste.

[[Kamsin]] (suv i topao pustinjski olujni [[vetar]]) javlja se u [[april]]u i maju, a dostiže brzinu i do 150 km/h.

=== Vode ===
[[Datoteka:Nile Feluccas in Aswan.jpg|Reka Nil u Egiptu|thumb|right|250px]]
[[Nil]] je druga reka po duznini na svetu, duga 6.497 km. Njen tok kroz Egipat je dug 1.550 km, a površina delte Nila je 24.000 km². 

Nil ulazi u Egipat kod [[Vadi Halfa|Vadi Halfe]] na njegovoj južnoj granici. Teče kroz pustinju 1,5-2 km širokom dolinom do [[Asuan]]a. Od Asuana, pošto pređe svoju [[Katarakti na Nilu|poslednju kataraktu]], Nil teče kroz dolinu koja se širi od 5-20 km i proteže do Kaira nekih 700 km. Daljih 300 km do mora prolaze vode Nila kroz vrlo prostranu deltu, razgranatu u mnogo [[rukavac]]a. Delta završava sa lagunskom obalom dugom 250 km. 

Dolinu i deltu Nila pokriva izuzetno plodno zemljište koje je reka hiljadama godina taložila u sloj debeo 10—12 m. Svake godine od avgusta do oktobra vodostaj Nila poraste, reka se izlije iz korita i poplavi svoju dolinu i deltu. Posle povlačenja ostavlja za sobom mulj koji obnavlja plodnost tla.

Na teritoriji Egipta Nil ne prima ni jednu stalnu pritoku. Klima koja vlada nad dolinom je izrazito topla, pustinjska. Samo morska obala poznaje kiše. U dolini Nila vlada trajna vedrina. Vegetacijsko doba uopšte se ne prekida; biljke neprestano rastu i dozrijevaju. Te prirodne okolnosti stvorile su od doline Nila najveću rečnu oazu na svetu. Koliko se može iz istorijskih izvora zaključiti ljudi se već 6.000 godina koriste tim tlom i poplavama Nila: grade [[kanal]]e, podižu [[nasip]]e, izvlače vodu, sve do naših dana.

Osim plodnog tla i nilske vode priroda je obdarila Egipat i značajnim rudnim bogadstvom. Na Sinajskom poluostrvu i u crvenomorskom primorju ima izdašnih izvora [[nafta|nafte]]. U tom primorju javljaju se i [[fosfati]]. Zapadno od delte u sredozemnom primorju ima kamene [[sol]]i.

=== Flora i fauna ===
[[Datoteka:Luxor, Banana Island, Banana Tree, Egypt, Oct 2004.jpg|thumb|left|Drvo banane na Ostrvu banana]]
[[Vegetacija]] Egipta ograničena je na deltu, dolinu Nila i pustinjske oaze. Najviše rasprostranjena je [[kokosova palma]]. Od ostalih vrsta drveća ovde se nalaze [[akacija]], [[tamaris]], [[karob]]. Drveće koje je doneto sa drugih kontinenata su [[čempres]], [[eukaliptus]], [[mimoza]] kao i razne vrste voćki. Aluvijalno tlo Egipta, naročito u delti, pogodno je za gajenje različitih biljaka i kultura, uključujući [[grožđe]], razne vrste povrća, cveća poput [[lotus]]a, [[jasmin]]a i [[ruža|ruže]]. U pustinjskim predelima najčešće raste šiblje i trava za stoku. [[Papirus]], nekada zastupljen duž Nila, sada se može naći na samom jugu Egipta. Zbog pustinjske klime, Egipat ima nekoliko domaćih divljih životinja. [[Gazele]] u pustinji, kao i [[lisica|lisice]], [[hijena|hijene]], [[šakal]]i, [[divlja svinja|divlje svinje]] naseljavaju različita područja, uglavnom deltu i planine duž Crvenog mora. Od [[gmizavci|reptila]] živi nekoliko vrsta otrovnih [[zmije|zmija]]. [[Krokodil]]i, nastanjeni nekad u Donjem Egiptu, danas uglavnom žive na području Gornjeg Egipta. Od ptica živi [[flamingo]], [[orao|orlovi]], [[lešinar]]i, [[pelikan]]i i još preko 493 poznatih vrsta. Tu žive i mnogi [[insekti]], a [[škorpion]]i žive u pustinjskim predelima. U jezerima i u Nilu živi oko 70 vrsta ribe.

=== Regionalna podela ===
[[Gornji Egipat]] obuhvata dolinu Nila od južne egipatske granice pa do blizu Kaira. Zahvaljujući veštačkom [[navodnjavanje|navodnjavanju]] u tom dugom pojasu preovladava uzgajanje pamuka i [[šećerna trska|šećerne trske]]. Pamuk je zauzeo prostrane površine u obliku monokulture. U Gornjem Egiptu znatne se površine zasavaju ječmom i [[proso]]m, a dobro uspevaju i druge žitarice ([[kukuruz]], [[pšenica]], [[pirinač]]). Uz kuće rastu i datuline [[palme]]. Uz rubove doline ima dobrih [[maslinik]]a i [[agrum]]a. Najveći grad u tom delu Egipta je [[Asuat]]. Od njega se odvaja kanal koji vodi u veliku oazu Fajum u kojoj se uzgajaju pamuk i žitarice. Na jugu uklesani su u stenama [[vajarstvo|kipovi]] [[faraon]]a, a dolinom se prostiru ruševine hramova i palata u [[Teba|Tebi]], [[Luksor]]u i [[Karnak]]u. Usled podizanja nivoa vode izgradnjom brane Asuana mnogi spomenici su potopljeni.

[[Donji Egipat]] obuhvata prostranu deltu Nila. Delta daje zimi žetvu pšenice, ječma i povrća. Letna [[žetva]] sastoji se uglavnom od pamuka i pirinča. Jesenjska donosi kukuruz i proso. Osim toga u delti rodi i razno voće ([[datula|datule]], [[banana|banane]], [[agrum]]i, [[smokva|smokve]], [[kajsija|kajsije]], [[breskva|breskve]], [[jabuka|jabuke]], [[kruška|kruške]]...).

Donji Egipat je ispresecan gustom mrežom [[put]]eva i železničkih pruga. Nilom i brojnim kanalima plove mnoge [[lađa|lađe]]. Ovo je gusto naseljeno područje sa glavnim centrima: [[Kairo]], politička i kulturna metropola, administrativni, trgovački i turistički centar; [[Aleksandrija]], glavna egipatska luka, metropola trgovine pamukom, žitom, šećerom i voćem. Istočno od delte Nila proteže se zona Sueckog kanala. Taj veliki svetski morski put pod egipatskom upravom i odgovornošću angažuje na desetine hiljada egipatskih službenika i radnika. Na severnom ulazu u kanal razvila se moderna luka [[Port Said]], a na južnom ulazu luka Suec.

=== Prirodne odlike i resursi ===
Egipat se nalazi u suptropskom pojasu, obuhvata istočni deo [[Sahara|Sahare]], sa nizijama zapadno od Nila i planinskim uzvišenjima na istoku, u primorju [[Crveno more|Crvenog mora]]. Leti vlada velika vrućina, koja raste kako se ide prema jugu, gde praktično i nema padavina. One su retke već u [[delta Nila|delti]], gde iznose oko 50 mm godišnje. Dolina Nila, korisne širine 3 - 15 km ima izuzetan značaj zbog racionalnog korišćenja poplava koje povećavaju plodnost zemljišta. [[Asuanska brana]] je regulisala navodnjavanje (obezbjeđujući istovremeno najveći deo električne energije), omogućila je dobijanje novih plodnih površina, povećala godišnji broj žetvi (ponekad i 4 godišnje). Egipat uvozi polovinu hrane koja mu je potrebna.

Gotovo polovina stanovništva još uvek živi od poljoprivrede ali egzodus sa sela doprinosi bujanju gradova, u prvom redu Kaira i [[Aleksandrija|Aleksandrije]], u kojima živi više od 50% stanovništva. Industrija je slabo razvijena, izuzev tekstilne, šećerne, metalurgije i naftne.

== Istorija ==
{{Glavni članak|Istorija Egipta}}
=== Praistorija ===
Skoro istovremeno sa pojavom paleolitskog čoveka u [[Evropa|Evropi]], tragovi ljudi se pojavljuju i u ušću [[Nil]]a na egipatskoj visoravni koja je omeđena [[Libijska pustinja|Libijskom pustinjom]] na zapadu, [[Arapsko poluostrvo|Arapskim poluostrvom]] na istoku, [[Sredozemno more|Sredozemnim morem]] na severu i [[Katarakti na Nilu|prvom kataraktom Nila]] na jugu. 

U Gornjem Egiptu kiša gotovo nikad ne pada, dok u donjem Egiptu oko Kaira, pada povremeno i ne obilno. Zbog toga je svakogodišnja nilska poplava zaista najveći događaj u celoj zemlji, jer od nje zavisi taloženje plodonosnog mulja koji daje blagostanje. Stoga su [[Egipćani]] od najstarijih vremena Nil smatrali svetom pojavom, pa su ga čak proglasili božanstvom. Savladavanjem tehnike obrade kamena u [[mikroliti|mikrolite]] označen je prelaz iz [[paleolit]]a u [[mezolit]] ili srednje kameno doba. Za to doba najkarakterističnija je [[Kapsijenska kultura]].

Zadnja faza [[Sebilijenska kultura|Sebilijenske kulture]], odgovara ranoj [[Natufijska kultura|Natufijskoj kulturi]] u [[Palestina|Palestini]], pa se može datirati između 9. i 7. milenijuma pne. Najstariji nalazi neolitskog čoveka Egipta pronađeni su u [[Fajum]]u i datiraju iz 4400. do 4200. godine pre nove ere. To su nalazi kamenog ručnog [[klin]]a i [[keramika|keramičke]] posude u fragmentima, no one, za razliku od drugih nalazišta tog doba u Evropi, nisu bili na mestu nastanka, nego su donešeni Nilom iz gornjeg toka. Oko njih ne postoje ni kosti ni drugi ostaci čoveka ni naselja pa je teško utvrditi odakle zaista potiču, ali sa sigurnošću se može tvrditi da su nalazi zaista iz toga doba.

Tek u [[neolit]]u nastaje počinje istorija [[Stari Egipat|Starog Egipta]] jer se ljudi stalno naseljavaju u dolini Nila i postaju pastiri i poljoprivrednici. Nekako u to doba, početkom 6. veka i godišnja mena Nila se ustaljuje. Sa tom predvidivom stabilnošću koju ljudi prepoznaju i koriste počinje era blagostanja za tu zemlju sve do danas.

Prva [[eneolit]]ska kultura starog Egipta je [[Badarska kultura|Badarijanska kultura]] koja datira pod kraj 5. milenijuma pne., a ime je dobila po nalazištu [[El Badari]]. Ona traje oko 400 godina tj. od 4000. do 3600. pne. Mlađa od te kulture naziva se [[Amratijanska kultura]] prema nalazištu u [[el Amreh]]u. Nakon nje sledi [[Gerzeanska kultura]] imena po nalazištu u blizini mesta [[Gerzeh]]a koji se nalazi u oazi. Nju stavljamo u doba između 3600. do 3400. pne. Poslednja faza te kulture, koja je ujedno i poslednja preddinastička kultura, prelazi u istorijsko razdoblje.

=== Drevni Egipat ===
{{glavni članak|Stari Egipat}}
[[Datoteka:All Gizah Pyramids.jpg|thumb|levo|250px|Piramide u Gizi]]
Pod pojmom starog Egipta podrazumeva se egipatska država i civilizacija od praistorije do rimskih osvajanja. Prva upotreba [[pismo|pisma]], koja označava početak istorijskog perioda datirana je u doba pre ujedinjenja Egipta, u doba kulture [[Nakada]] II. Prvo poznato sređivanje pisma i pisani izvori potiču iz doba [[Nulta dinastija|Nulte dinastije]], u vreme ujedinjenja egipatske države. 

Oko reke Nil formirale su se dve države, [[Donji Egipat]] u području delte Nila i [[Gornji Egipat]] južno od delte Nila. Oko 3100. godine pne. kralj [[Narmer]] iz Gornjeg Egipta osvojio je Donji Egipat i stvorio prvu jedinstvenu državu i utemeljio prvu dinastiju egipatskih faraona. Razdoblje prvih dveju dinastija naziva se [[Rani dinastički period Egipta|ranim razdobljem]] (2925. — 2575. p.n.e). U ovom periodu je procvetala egipatska kultura, koja je jasno ostala egipatska po svojoj [[Egipatska religija|religija]], [[Egipatska umetnost|umetnosti]], jezika i običaja. Usledilo je razdoblje [[Staro carstvo|Starog carstva]] (2575 — oko 2130. p.n.e) u kojem su podignute [[egipatske piramide|piramide]], od koje su najpoznatije [[Džoserova piramida]] iz perioda [[Treća dinastija|Treće dinastije]] i [[piramide u Gizi]] iz [[četvrta dinastija|četvrte]], i osvojena [[Nubija]] (glavni grad [[Memfis]]). 

Za vreme [[Prvi prelazni period|Prvog prelaznog perioda]] je došlo do raspada jedinstvene države, a politički prevrati su trajali oko 150 godina. Veće poplave Nila i stabilizacija vlade su vratile blagostanje u razdoblju [[Srednje carstvo|Srednjeg carstva]] koje je dostiglo vrhunac pod faraonom [[Amenemhet III|Amenemhetom]] i naslednicima iz 12. dinastije (1983 — oko 1600. p.n.e). [[Drugi prelazni period|Drugi period nejedinstva]] omogućio je [[semiti|semitskim]] [[Hiksi]]ma da osvoje Egipat oko 1630. pne. Hiksi su preoteli veliki deo Donjeg Egipa i osnovali novu prestonicu u [[Avaris]]u. Vladar Gornjeg Egipta [[Ahmos I]], osnivač [[Osamnaesta dinastija|Osamnaeste dinastije]], je proterao Hikse (do 1521. pne.). Usledilo je razdoblje [[Novo carstvo|Novog carstva]] (oko 1530 — 1075. p.n.e) s glavnim gradom [[Teba|Tebom]].
[[Datoteka:Tutanchamun Maske.jpg|thumb|desno|200px|[[Tutankamon]]ova maska iz perioda Osamnaeste dinastije]]
U tom razdoblju Egipat dostiže vrhunac razvoja i širi se sve do [[Džeber Barkal]]a na jug i [[Eufrat]]a na istok, a nakon 1075. pne. zbog unutrašnjih sukoba snaga kraljevstva je postepeno slabila. Ovaj period je upamćem po poznatim faraonima poput: [[Hatšepsut]], [[Tutmos III|Tutmosa III]], [[Akhenaton]]a i njegove supruge [[Nefertiti]], [[Tutankamon]]a i [[Ramzes II|Ramzesa II]]. Prvo istorijsko zabeleženo izražavanje [[monoteizam|monoteizma]] se odigralo u ovom periodu u vidu [[atenizam|atenizma]]. 

U [[treći prelazni period|trećem prelaznom periodu]] Egipat su najpre su ga osvojili Nubijci (oko 730 — 664. p.n.e), a potom su ih [[Asirsko carstvo|Asirci]] i [[Vavilon]]ci sasvim potisnuli iz Azije. Godine 525. pne. [[Ahemenidsko carstvo|persijski]] car [[Kambiz II]] osvojio je Egipat i od njega stvorio persijsku pokrajinu. [[Amirtrej]] je 404. pne. uspeo da otrgne Egipat od persijske vlasti. [[Trideseta dinastija]] je poslednja domaća dinastija koja je vladala Egiptom, pre nego što ih je ponovo pokorilo Persijsko carstvo nakon što je poslednji domaći faraon [[Nektaneb II]] poražen u bici 343. pne.

=== Helenistički period (332. — 30. pre n. e.) ===
{{glavni članak|Helenistički Egipat}}

[[Aleksandar Veliki|Aleksandar Makedonski]] je osvojio Egipat 332. godine pre n. e., a posle njegove smrti 323. godine pre n. e. Egiptom počinje da vlada dinastija [[Antička Makedonija|makedonskog]] porekla [[Ptolemejidi|Lagidi]] ili [[Ptolemejidi]]. Tradicionalna egipatska civilizacija prihvata grčke uticaje, a Aleksandrija, grad koji je u delti [[Nil]]a osnovao sam Aleksandar, ubrzo postaje najveći grad istočnog [[Sredozemno more|Mediterana]] i veliko kulturno središte helenističkog sveta. Rodonačelnik dinastije, [[Ptolemej I Soter]] (323. — 285. pre n. e.) osnovao je u 3. veku pre n. e. [[Aleksandrijska biblioteka|Aleksandrijsku biblioteku]] koja je predstavljala najveću biblioteku antičkog sveta. [[Svetionik u Aleksandriji|Svetionik]] na ostrvu Farosu nadomak aleksandrijske luke, koji je podignut sredinom 3. veka pre n. e. važio je za jedno od [[Sedam svetskih čuda starog sveta|Sedam svetskih čuda]] antičkog sveta

Ptolemejidi su tokom 3. veka vladali ne samo Egiptom već i Palestinom, Sirijom, [[Kipar|Kiprom]] i pojedinim ostrvima [[Egejsko more|Egejskog mora]]. Ipak, dugotrajni ratovi sa rivalskom helenističkom dinastijom [[Seleukidsko carstvo|Seleukida]] i stalni sukobi unutar same dinastije doveli su do teritorijalnih gubitaka i slabljenja centralne vlasti tokom 2. veka pre n. e. Već tada ptolemejski Egipat postaje klijentska država sve moćnije [[Rimska republika|Rimske republike]]. Pored toga, Egipat je u toku rimskih građanskih ratova 1. veka pre n. e. uvučen u sukobe između rimskih državnika i vojskovođa. Zahvaljujući uticaju na [[Gaj Julije Cezar|Julija Cezara]], a zatim [[Marko Antonije|Marka Antonija]], [[Kleopatra VII od Egipta|Kleopatra VII]] je uspela na kratko da ponovo uspostavi svoj vladarski autoritet i obnovi spoljnopolitički prestiž.

=== Rimska vladavina (30. pre n. e. — 395. n. e.) ===
{{glavni članak|Rimski Egipat}}
[[Antički Rim|Rimska]] vladavina Egiptom počinje 30. godine pre n. e. nakon [[bitka kod Akcijuma|bitke kod Akcija]] posle koje je [[Kleopatra VII od Egipta|Kleopatra VII]], poslednji vladar iz dinastije Ptolemeida, izvršila samoubistvo. Prvi rimski car [[Oktavijan Avgust]] je ustrojio Egipat u posebnu provinciju kojom je upravljao prefekt iz konjaničkog staleža koga je lično postavljao car, dok je osobama iz senatorskog staleža bio zabranjen ulaz bez prethodnog odobrenja. U okviru [[Rimsko carstvo|Rimskog carstva]] Egipat je važio za najbogatiju provinciju koja je metropoli plaćala danak u žitaricama kojima je hranjen rimski plebs. Zbog toga je Egipat nazivan i ''žitnicom Rima''.

[[Datoteka:As-Hadrian-Aegyptus-RIC 0839,As.jpg|thumb|left|300px|'''Rimski Egipat''': Novčić cara Hadrijana iskovan oko 135. godine na reversu predstavlja personifikaciju provincije Egipat kao devojku koja se odmara na korpi žita i koja drži sistrum (muzički instrument) karakterističan za boginju Hator dok joj se kraj nogu nalazi stub sa ibisom.]]

Osvajanje krajeva duž [[Crveno more|Crvenog mora]] okončano je tokom vlade cara [[Klaudije|Klaudija]] (41—54), dok je car [[Hadrijan]] (117—138) posetio Egipat u dva navrata. Tokom [[Kriza III veka|krize 3. veka]] Egipat je [[269]]. kratkotrajno postao deo [[Zenobija|Zenobijinog]] [[Palmira|Palmirskog carstva]], a [[298]]. [[Dioklecijan]] je nakon uništenja uzurpatora [[Domicije Domicijan|Domicija Domicijana]] podelio Egipat na tri provincije.

Tokom rimskog perioda, naročito posle razaranja Jerusalima 70. godine Aleksandrija je postala intelektualni centar [[Jevreji|jevrejske]] dijaspore. Takođe, od 2. veka Aleksandrija je postala i važan hrišćanski centar čiju je episkopiju po legendi osnovao oko 33. godine apostol i jevanđelista [[Marko Jevanđelista|sveti Marko]]. Najznačajniji aleksandrijski teolozi iz ranohrišćanskog perioda bili su [[Kliment Aleksandrijski]] (umro između 211. i 216) i [[Origen]] (umro oko 254). Nakon 324. godine, kada je [[Konstantin Veliki]] ujedinio Rimsko carstvo pod svojom vlašću, progon hrišćanske crkve koji je započet 303. po Dioklecijanovom nalogu je okončan.

=== Vizantijski period (395—642) ===
Pošto je sredinom 4. veka [[Istanbul|Konstantinopolj]] postao prestonica Rimskog carstva, isporuke žita iz Egipta su preusmerene iz Rima na Konstantinov grad. Takođe, posle smrti cara [[Teodosije I|Teodosija I]] 395. godine jedinstveno Rimsko carstvo je podeljeno na dva dela pri čemu je Egipat pripao istočnoj polovini, tj. Istočnorimskom ili [[Vizantijsko carstvo|Vizantijskom carstvu]].

[[Datoteka:Spas_vsederzhitel_sinay.jpg|thumb|right|180px|'''Hrist Pantokrator''', jedna od najstarijih vizantijskih ikona, izrađena u Aleksandriji u 6. ili 7. veku. Danas se čuva u manastiru Svete Katarine na Sinaju.]]

Hristijanizacija Rimskog carstva je napredovala postepeno, naročito pošto je [[Teodosije I]] [[391]]. počeo da donosi antipaganske zakone. Već za njegove vlade hrišćani su uz pomoć carske vojske uništili čuveni Serapejum, hram boga Serapisa u Aleksandriji. Međutim, odnosi između države i crkve nisu uvek išli glatko. Učenje aleksandrijskog sveštenika [[Arije|Arija]], [[arijanstvo]], je izazvalo dugotrajnu kontraverzu. Iako je arijanstvo osuđeno kao [[jeres]] na [[Prvi vaseljenski sabor|Prvom vaseljenskom saboru]] 324. u Nikeji ipak je uživalo podršku episkopa širom istoka Rimskog carstva sve do osme decenije 4. veka. Tokom ovog perioda kao uporni branilac nikejskog simbola vere istakao se veliki teolog [[Atanasije Aleksandrijski|Atanasije]], episkop Aleksandrije. Atanasije je između ostalog sastavio i prvu [[žitije svetih|hagiografiju]] u vidu [[Antonije Veliki|''Žitija svetog Antonija'']], jednog od prvih monaha pustinjaka koji se podvizavao upravo u pustinjama Egipta. Time je od početka 4. veka Egipat postao centar hrišćanskog [[monaštvo|monaštva]] i u pogledu monaha pustinjaka (eremita) i u pogledu sve većeg broja kinovitskih tj. manastirskih zajednica čiji je prvobitni osnivač bio [[Pahomije|sveti Pahomije]].

Drugi važan teološki spor u čijem središtu se Egipat našao bilo je pitanje Hristove prirode u kome je aleksandrijska teološka škola zauzela stav da je Hrist imao samo jednu i to božansku prirodu ([[monofizitstvo|monofizitizam]]). Ovo učenje je osuđeno [[451]]. na [[Četvrti vaseljenski sabor|Četvrtom vaseljenskom saboru]] u [[Halkedon]]u. Kako je monofizitizam uživao široku podršku u okviru aleksandrijske patrijaršije, carske vlasti su episkopsku stolicu silom obezbedile pristalicama Halkedonskog sabora, dok su monofiziti stvorili paralelnu crkvu, takozvanu [[Koptska pravoslavna crkva|Koptsku crkvu]].

Podeljenost između monofizita i pravoslavnih, između vizantijske elite i [[Kopti|koptske]] većine olakšala je [[Sasanidsko carstvo|persijsko]] osvajanje Egipta [[618]]. godine. Iako je car [[Iraklije]] (610—641) uspeo da istera Persijance 629. i obnovi vizantijsku vlast na Bliskom istoku, pa tako i u Egiptu, i Vizantijsko i [[Sasanidsko carstvo]] su se pokazale isuviše iscrpljenim za nalet novih osvajača — [[Islam|muslimanskih]] Arapa.

=== Rani islamski period: od osvajanja do Mameluka (642—1517) ===
Između [[623]]. i [[642]]. Egipat su osvojili [[Arapi]], koji su doneli [[islam]] i [[arapski jezik]]. Državom su u početku vladali [[kalif]]ovi namesnici, a kada je sredinom 9. veka uticaj [[abasidi|abasidskih]] kalifa iz [[Bagdad]]a oslabio, osamostalio se pod vlašću namesnika iz dinastije [[Tulunidi|Tulunida]] ([[868]]—[[905]]) i [[Ihšididi|Ihšidida]] ([[935]]—[[969]]). 
[[Datoteka:Capturing Damiate.jpg|thumb|left|Opsada [[Damijeta|Damijete]] u [[Peti krstaški rat|Petom krstaškom ratu]] 1218.]]

Egipat su [[969]]. godine osvojili [[Severna Afrika|severnoafrički]] vladari iz dinastije [[Fatimidi|Fatimida]], koji su bili [[šiiti]]. Pretvorili su ga u središte svoje države s prestonicom u [[Kairo|Kairu]] ([[973|973.]] godine). Kako su [[1099|1099.]] krstaši su osvojili [[Jerusalim]], a fatimidski vladar [[Adid]] uputio je [[1168|1168.]] [[Kurdi|kurdskog]] vojskovođu [[Saladin]]a u rat protiv [[krstaški ratovi|krstaša]]. Saladin ne samo da je bio uspešan u borbi sa krstašima, već je [[1171|1171.]] svrgnuo poslednjeg fatimidskog vladara, ponovno uveo [[suniti|sunitski]] islam i [[1175|1175.]] proglasio se [[sultan]]om. Njegovi potomci postali su poznati kao [[dinastija Ejubida]]. U toku njihove vladavine Egipat je u nekoliko navrata bio meta novih krstaških pohoda, naročito [[Peti krstaški rat|Petog]] i [[Sedmi krstaški rat|Sedmog]]. Vlast [[1250|1250.]] preuzimaju [[mameluci]], pripadnici sultanove straže, robovi turkmenskog i [[Mongoli|mongolskog]] porekla. Upravo su mameluci [[1277]]. zauzeli Akru i tako zanavek isterali krstaše iz Svete zemlje. Međutim, tokom 14. i 15. veka mamelučki sultani su usred dvorskih prevrata neretko smenjivani, a u istom periodu stanovništvo Egipta je iscrpljivano čestim epidemijama kuge.

=== Osmanski period (1517—1882) ===
Godine [[1517|1517.]] turski sultan [[Selim II]] osvojio je Egipat. Značaj Egipta za Carstvo je bio i strateški i ekonomski. Egipat je bio važna baza za pohode u području [[Crveno more|Crvenog mora]], u [[Jemen]]u, Etiopiji i Hidžazu. U toku [[16. vek]]a, luka Suec je dosta proširena, a pridodato joj je i brodogradilište. Čak je [[1568]]. godine pokušana i izgradnja kanala kroz Suecku prevlaku.

Nakon što su Portugalci osnivanjem svojih baza u [[Indija|Indiji]] zapretili muslimanskim moreplovcima presecanjem njihovih trgovačkih veza sa Indijom, Osmanlije odlučuju da učvrste svoj položaj u područjima oko Crvenog mora. Ovo je uključivalo osnivanje novih baza u Jemenu i [[Etiopija|Etiopiji]]. Pri osvajanju Etiopije, od strateškog značaja bile su osmanlijske baze u Egiptu. Nakon njenog osvajanja, oni u Etiopiji osnivaju [[1555]]. godine Habeški ejalet sa sedištem u gradu Masava.&lt;ref&gt;H. Erlich: ''Ethiopia and the Middle East'', Boulder and London, 1994.&lt;/ref&gt;
[[Datoteka:Cairo(js).jpg|thumb|left|300px|Islamski Kairo]]

Osvajanje Egipta Osmanlijama je donijelo ogromne ekonomske i finansijske prednosti. Prihodi od [[porez]]a na zemlju, [[carina]] na morskim i riječnim lukama su se koristili za finansiranje vojske, vojne pohode i rashoda namesnika i njegove porodice. Pored toga
Egipat je delimično pokrivao i troškove karavana kojima su [[Hadžija|hadžije]] išle ka Meki, a dostavljali su i velike količine [[žitarice|žita]] stanovnicima Meke i Medine. Pored toga, egipatska privreda je snabdevala Osmanlijsku prestolicu sa raznim proizvodima i namirnicama: [[šećer]]om, [[riža|rižom]], lećom i [[kafa|kafom]], ali i vojsku i mornaricu sa [[barut]]om, konopima i užadima.&lt;ref name=&quot;cambridge&quot;&gt;M. W. Daly: ''The Cambridge history of Egypt: Modern Egypt 1517-20th c.'', University Press, Cambridge, 1998, ISBN 0-521-47137-0&lt;/ref&gt; 

Egipat je bio integrisan u ogromno [[carstvo]], uživajući u dugotrajnom periodu mira, prosperiteta i dobre vlasti u odnosu na tadašnje standarde. Kairo je imao velike koristi od trgovine, koju je stimulisalo godišnje hodočašće u [[Meka|Meku]]. Zahvaljujući Osmanlijskoj moći i prestižu, te sigurnošću koja je bila veća nego u prethodnom periodu, mnogo više je vernika poduzimalo put na [[hadž]]iluk. Egipatski trgovci, ali i vlada, ostvarivali su [[profit]] od međunarodne trgovine kafom, koja je otpočela početkom [[16. vek]]a i zauzela značaj i važnost koju je dotada imala trgovina [[začin]]ima. Kairo za vreme Osmanlijske vladavine je bio sedište [[paša|paše]] i središte zemlje sa stacioniranom vojskom i birokratijom koji su trošili ogromne količine luksuzne robe.&lt;ref&gt;A. Raymond: ''The Ottoman Conquest and the Development of the Great Arab Towns'', International Journal of Turkish Studies, 1/1, 1979-80&lt;/ref&gt;

Stalne promene u vlasti uzrokovale se česte pobune u vojsci na kraju 16. i početkom [[17. vek]]a. Smatra se da su te pobune bile uglavnom iz ekonomskih razloga&lt;ref&gt;Omer Lutfi Barkan: ''The Price Revolution of the Sixteenth Century: A Turning Point in the Economic History of the Near East'', International Journal of Middle East Studies, 6, 1975&lt;/ref&gt;, međutim često su motivi bili etničke prirode. U nekoliko navrata, vojska je čak upadala u pašine odaje, pljačkajući i ubijajući neistomišljenike. Vrhunac pobuna bilo je ubistvo Ibrahim-paše [[1604]]. godine nakon čega sve do [[1609]]. stanje u Egiptu bilo je gotovo na rubu anarhije. Naslednik Ibrahim-paše, Muhamed-paša (vladao 1607—1611) uspeo je uz pomoć [[beduin]]a i dela lojalne vojske ugušiti pobunu. Pobednički je ušao u Kairo [[5. februar]]a [[1610]].

Kao odgovor na krizu u Carstvu, Osmanlije su krajem 16. i početkom 17. vijeka počeli postepeno pretvarati svoju imperiju od osvajačke u birokratsku državu i bedem islama. U ovom aspektu, osmanlijsko osvajanje Egipta i Hedžaza je posmatrano kao odgovornost sultana i Carstva za sigurnost islamskih svetih mesta [[Meka|Meke]] i [[Medina|Medine]]. Od značajnijih uspeha Osmanlija tokom 17. vijeka ističu se osvajanje [[Krit]]a [[1669]] i ponovno osvajanje [[Bagdad]]a [[1636]], za vreme vladavine sultana [[Murat IV|Murata IV]]. Međutim, ova osvajanja dodatno su smanjila stratešku važnost Egipta unutar Carstva. Pošto je u međuvremenu smanjena opasnost od [[Portugal]]aca u [[Crveno more|Crvenom moru]], egipatske ekspedicije na tom području više nisu bile potrebne. Svi ti događaji deprimirali su vojne vođe u Egiptu, te im umanjivali vojni moral. Kao dodatni razlog demotivisanja egipatske vojske bilo je njihovo angažovanje u odbrani granica Carstva nakon katastrofalnog poraza Osmanlija u [[Opsada Beča (1683)|bici kod Beča]] [[1683]], kada su mnogi vojnici povučeni iz Egipta, koji se smatrao mirnim utočištem, daleko od burnih ratišta.
[[Datoteka:Francois-Louis-Joseph Watteau 001.jpg|thumb|[[Bitka kod piramida]] između Francuske i Otomanskog carstva|250px]]
Tokom [[18. vijek]]a Egipat se sve više približavao delimičnoj autonomiji, kako je opadala važnost [[paša]] koje je vlast u [[Istanbul]]u često menjala, dok su u isto vreme rasli važnost i uticaj lokalnih mamelučkih begova i [[šeik]]ova. Veoma često izbijali su sukobi između sekti, od kojih su dvije bile posebno uticajne: kasimije i fikarije. Zabeleženo je da je tokom [[1711]]. izbio sukob između ove dve sekte koji je trajao osamdeset dana (od aprila do juna [[1711]]). Sukob je okončan ubistvom vođe fikarija, ali neprijateljstva između ovih sekti trajaće još naredne dve decenije. Centralna osmanlijska vlast bila je nemoćna da zavede red, pa je svojim potezima, koji su uključivali ubistva vođa jedne ili druge sekte, samo izazivali proteste i otpor obeju strana. Tokom [[1730-e|1730-ih]] ove sekte su se gotovo potpuno međusobno uništile, što je dovelo na vlast sektu Kazdagli (ili ''Kathuda'' po osnivaču Mustafi Kathuda), koji su komandovali [[janičari|janičarskim]] trupama.

[[Napoleon Bonaparte]] je osvojio zemlju [[1798]]. i pokušao da pretvori Egipat u francusku koloniju. Francuzi su se povukli [[1801]]. nakon blokade [[Royal Navy|Britanske mornarice]] i konstantnih napada vojske osmanskog [[paša|paše]] [[Muhamed Ali Egipatski|Muhameda Alije]] ([[1769]].-[[1849]].), koji je [[1805]]. postao [[valija]] Egipta. Novi se [[Muhamed Ali Egipatski|valija]] prvo se obračunao na svirep način s [[Mameluci]]ma, a zatim proveo velike reforme čime počinje uticaj [[Zapadni svijet|Zapada]].

Francuzi su [[1854]]. dobili koncesiju za izgradnju [[Suecki kanal|Sueckog kanala]] (otvoren [[1869]]), što je povećalo stratešku važnost Egipta.

=== Britanski protektorat ===
[[Datoteka:Citadel2.jpg|Džamija koju je podigao Mehmed Alija početkom 19. veka|thumb|left]]
Zbog velikih troškova izgradnje Sueskog kanala, egipatski [[kediv]] (potkralj) [[Ismail-paša]] je 1875. bio primoran da proda egipatski udeo u vlasništvu Sueskog kanala [[Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske|Ujedinjenom Kraljevstvu]]. Nezadovoljstvo [[Ismail-paša|Ismailovom]] vladavinom i utjecajem Evropljana je dovelo do osnivanja prvih nacionalnih klubova 1879. sa [[Aḥmed Urabi|Ahmedom Urabijem]] kao najistaknutijom osobom. On je 1882. postao predsednik vlade koja je pokušala da uvede parlamentarnu kontrolu budžeta. Plašeći se gubitka kontrole nad Sueskim kanalom, [[Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske|Britanija]] i Francuska su vojno intervisale i porazile egipatsku vojsku u [[Bitka kod Tel el Kabira|Bitka kod Tel el Kabira]] i postavili [[Ismail-paša|Ismailovog]] sina [[Teufik-paša|Teufika]] na čelo de fakto britanskog protektorata. [[Protektorat]] je ozvaničen [[1914]]., a titula šefa države je promenjena u [[sultan]], otkako je [[Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske|Ujedinjeno Kraljevstvo]]
[[Anglo-egipatski rat|zaratilo]] sa vojskom [[Egipatski Kedivat|Egipatskog kedivata]] [[1882]]. Otada je većinu vlasti imao britanski [[Konzul (predstavnik)|generalni konzul]], dok su [[Egipatski Kedivat|Egipatski kedivi]] imali uglavnom formalne dužnosti.

Kada je na početku [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]] Otomansko carstvo stupilo u rat na strani [[Centralne sile|Centralnih sila]], Velika Britanija je [[1914]]. zvanično pretvorila Egipat u [[protektorat]], promenila titulu šefa države iz kediva u sultana kako bi istakla nezavisnost Egipta od Otomanskog carstva i preuzela kontrolu nad Sueckim kanalom.

=== Nezavisna kraljevina ===
Posle rata u Egiptu je nastao masovni pokret za nezavisnost. [[1919|1919.]] došlo je do masovnih nemira, Egipat je [[1922|1922.]] postao nezavisna kraljevina pod vlašću kralja [[Fuad II|Fuada II]].

Posle razdoblja kraljevske diktature ([[1930]]—[[1935]]) na parlamentarnim izborima pobedila je stranka Vafd, a [[1936|1936.]] postignut je sporazum s Velikom Britanijom po kojem su britanske snage ostale samo na području Sueckog kanala. Na početku [[drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]] Velika Britanija je Egipat ponovno pretvorila u protektorat. 
Nemački pokušaj prodora do Sueskog kanala Britanci su [[1942|1942.]] zajedno sa saveznicima [[bitka kod El Alamejna|zaustavili]] kod [[El Alamejn]]a. 

Posle rata egipatske političke stranke ponovno su pokušale da potisnu Britance iz Egipta, a unutrašnju situaciju bitno je pogoršao i poraz u ratu arapskih zemalja protiv [[Izrael]]a ([[1948]]—[[1949]]) i sve snažniji islamski [[fundamentalizam]].

=== Republika ===
[[Datoteka:Gamal Abdel Nasser (c. 1960s).jpg|thumb|right|Gamal Abdel Naser]]
Pod vođstvom [[Gamal Abdel Naser]]a izvršen je [[1952|1952.]] [[Državni udar u Egiptu 1952.|državni udar]] i umesto kralja [[Faruk I od Egipta|Faruka]] ([[1936]] - [[1952]]) postavljen je kralj [[Fuad II od Egipta|Fuad II]], iako je vlast zapravo preuzelo Revolucionarno veće pod vodstvom vrhovnog vojnog zapovednika [[Muhamed Nagib]]a. [[1953]]. proglašena je [[republika]]. [[Muhamed Nagib|Nagib]] je postao predsednik republike i vlade. Posle pokušaja atentata na potpredsednika vlade [[Gamal Abdel Naser|Gamala Abdela Nasera]] (1954) Nagib je sklonjen iz politike, a Naser je postao predsednik vlade i republike.

U sklopu velikih reformi [[1956]]. započela je postupna nacionalizacija države, pa je i [[Sueski kanal]], dotada u vlasništvu britanskih i francuskih deoničara, postao državni. Izraelska vojska je [[Suecka kriza|zauzela]] [[Sinaj]] i stigla do do Sueckog kanala, gde su svoju vojsku uputile i [[Velika Britanija]] i [[Francuska]].

Zbog opasnosti da će se uplesti i [[Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika|Sovjetski Savez]], a po odluci [[Ujedinjene nacije|UN]]-a, s područja kanala povukle su se sve strane jedinice. Naser je postao je tako vođa čitavog arapskog sveta. [[1958|1958.]] službeno je proglašeno ujedinjenje Egipta i [[Sirija|Sirije]] u [[Ujedinjena Arapska Republika|Ujedinjenu Arapsku Republiku]] (UAR), ali [[Sirija]] je [[1961]]. istupila iz tog saveza. I pored raspada zajedničke države Egipat je naziv [[UAR]] zadržao do [[1971]].

Naser je održavao bliske odnose sa Sovjetskim Savezom, a zajedno sa [[SFRJ|Jugoslavijom]] i [[Indija|Indijom]] Egipat je bio lider [[Pokret nesvrstanih|Pokreta nesvrstanih]]. Zahvljajujući sovjetskoj pomoći, Egipat je dobio [[Asuanska brana|Asuansku branu]], jednu od najvećih na svetu.

=== Egipat posle Nasera ===
U [[šestodnevni rat|Šestodnevnom ratu]] ([[1967]]) Egipat je doživio katastrofalan poraz, a izraelske jedinice su za samo nekoliko dana zauzele [[Sinajsko poluostrvo]] i prodrle do Sueckog kanala. Poraz u ratu i propast zamisli „[[arapski socijalizam|arapskog socijalizma]]“ poništili su početne uspehe [[naserizam|naserizma]], a Naserov naslednik [[Anvar Sadat]] ([[1970]]—[[1981]]) jače se povezao sa Zapadom.

Godine [[1973]]. egipatskim i sirijskim napadom na [[Izrael]] počeo je [[Jom Kipurski rat|Jomkipurski rat]], u kojem ove dve države nisu uspele da proteraju [[Izrael]] sa [[Sinaj]]a, a daljim pregovorima ipak su postigle njegovo delimično povlačenje i otvaranje Sueckog kanala.

Na Sadatov podsticaj i posle dugotrajnih pregovora u Kemp Dejvidu ([[Sjedinjene Američke Države|SAD]]), Egipat i Izrael potpisali su [[1979]]. u [[Vašington]]u mirovni sporazum, njime je određeno da se Izrael povuče s celog Sinajskog poluostrva. Sadat je pao kao žrtva atentata islamskih ekstremista okupljenih u [[Muslimansko bratstvo|Muslimanskom bratstvu]] (6. oktobar 1981), a njegov naslednik [[Hosni Mubarak]] je umerenom liberalizacijom smanjio unutrašnje napetosti i politikom „hladnog mira“ prema Izraelu obnovio odnose s arapskim državama.

Posle izbora [[1978]]. na vlasti su Mubarakova [[Narodnooslobodilačka stranka]] i levi saveznici. Egipat krajem 90-ih godina sve više pogađaju ekonomski problemi, velike socijalne napetosti i sve izraženiji [[islamski fundamentalizam]]. Islamske grupe, koje najviše imaju podršku u [[Gornji Egipat|Gornjem Egiptu]], pribegle su terorizmu, usmerenom i protiv stranih turista. Još uvek nije rešen spor sa [[Sudan]]om zbog granice na području [[Halaib]] (20.580 km²).

== Politika ==
{{glavni članak|Politika Egipta}}
[[Datoteka:Hosni Mubarak - World Economic Forum on the Middle East 2008 edit1.jpg|thumb|Predsednik Egipta [[Hosni Mubarak]]]]
Po ustavu od 11. septembra 1971, Egipat je predsednička republika. Pravo glasa imaju svi državljani stariji od 18 godina. Predsednika republike predlaže parlament, a potom ga na referendumu mora potvrditi većina glasača. Njegov mandat traje šest godina.

Predsednik ima vrlo velika ovlašćenja: imenuje predsednika vlade, ministre i druge visoke državne funkcionere, parlamentu predlaže nove zakone i ima pravo [[veto|veta]] na izglasane zakone, može raspisati referendum o važnim pitanjima i raspustiti parlament (za to treba potvrdu većine glasača na referendumu), može proglasiti vanredno stanje i privremeno vladati na temelju predsedničih odluka.

Jednodomnu Nacionalnu skupštinu čini 454 poslanika; 444 bira se na opštim izborima na pet godina, a 10 poslanika imenuje predsednik republike. Savetodavno veće ([[Šura]]) ima 210 članova; 153 biraju građani, a 57 imenuje predsednik republike. To je isključivo savetodavno telo bez zakonodavnih ovlašćenja.

=== Administrativna podela ===
{{main|Egipatske muhafaze}}
Egipat je podeljen u 29 [[Egipatske muhafaze|muhafaze]] (gubernije), koje se dalje dijele na distrikte. Svaka muhafaza ima svoj [[glavni grad|administrativni centar]].
[[Datoteka:Egypt governorates alphabetical.png|thumb|350px|Administrativna podela Egipta.]]
{| class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
! Broj na karti
! Muhafaza
! [[glavni grad|Administrativni centar]].
|-
| 6
| [[Aleksandrija (muhafaza)|Aleksandrija]]
| [[Aleksandrija]]
|-
| 17
| [[Asuan (muhafaza)|Asuan]]
| [[Asuan]]
|-
| 18
| [[Asjut (muhafaza)|Asjut]]
| [[Asjut]]
|-
| 3
| [[Beheira (muhafaza)|Beheira]]
| [[Damanhur]]
|-
| 19
| [[Beni Suejf (muhafaza)|Beni Suejf]]
| [[Beni Suejf]]
|-
| 11
| [[Kairo (muhafaza)|Kairo]]
| [[Kairo]]
|-
| 1
| [[Dakahlija (muhafaza)|Dakahlija]]
| [[Mansura]]
|-
| 21
| [[Dumjat (muhafaza)|Dumjat]]
| [[Damijeta]]
|-
| 4
| [[Fajum (muhafaza)|Fajum]]
| [[Fajum]]
|-
| 5
| [[Garbija (muhafaza)|Garbija]]
| [[Tanta]]
|-
| 8
| [[Giza (muhafaza)|Giza]]
| [[Giza]]
|-
| 7
| [[Ismailia (muhafaza)|Ismailia]]
| [[Ismailia]]
|-
| 23
| [[Kafr eš Šejk (muhafaza)|Kafr eš Šejk]]
| [[Kafr eš Šejk]]
|-
| 24
| [[Matruh (muhafaza)|Matruh]]
| [[Mersa Matruh]]
|-
| 10
| [[Minja (muhafaza)|Minja]]
| [[Minja]]
|-
| 9
| [[Minufija (muhafaza)|Minufija]]
| [[Šibin el Kom]]
|-
| 14
| [[Vadi al Džadid (muhafaza)|Vadi al Džadid]]
| [[Harga]]
|-
| 26
| [[Sjeverni Sinaj (muhafaza)|Sjeverni Sinaj]]
| [[Ariš (grad)|Ariš]]
|-
| 20
| [[Port Said (muhafaza)|Port Said]]
| [[Port Said]]
|-
| 12
| [[Kaljubija (muhafaza)|Kaljubija]]
| [[Benha]]
|-
| 25
| [[Kena (muhafaza)|Kena]]
| [[Kena]]
|-
| 2
| [[Crveno more (muhafaza)|Crveno more]]
| [[Hurgada]]
|-
| 15
| [[Šarkija (muhafaza)|Šarkija]]
| [[Zakazik]]
|-
| 27
| [[Sohag (muhafaza)|Sohag]]
| [[Sohag]]
|-
| 22
| [[Južni Sinaj (muhafaza)|Južni Sinaj]]
| [[Et Tur]]
|-
| 16
| [[Suez (muhafaza)|Suez]]
| [[Suec]]
|-
| 13
| [[Luksor (muhafaza)|Luksor]]
| [[Luksor]]
|}

== Stanovništvo ==
[[Datoteka:Women in Egypt.jpg|thumb|Žene u Egiptu]]
Prema popisu stanovništva iz [[2006]]. Egipat je imao 72.798.031 stanovnika. Prosečna gustina naseljenosti je 75 stanovnika/km². Stanovništvo se munjevito povećava zahvaljujući visokom [[natalitet]]u; Egipat je na primer [[1976]]. imao tek 36.626.204 stanovnika. Procena za 2008. je 81.713.520&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ägypten - Arabische Republik Ägypten&lt;!-- Bot generated title --&gt; |url=http://www.welt-blick.de/staat/aegypten.html |access-date=2009-04-17 |archivedate=2009-05-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090501055656/http://www.welt-blick.de/staat/aegypten.html |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;. 

Većina stanovništva živi u blizini obala reke Nila, naročito oko Kaira, Aleksandrije i u [[Delta Nila|delti Nila]], kao i oko Sueckog kanala. Velike površine pustinje [[Sahara|Sahare]] slabo su naseljene. Oko polovine egipatskih stanovnika danas živi u urbanim sredinama, što je posledica efikasnije poljoprivrede industrijalizacije. 

Najveći deo stanovništva Egipta su etnički [[Egipćani]] (98%, potomci starih Egipćana koji danas govore [[arapski jezik|arapskim jezikom]]). 

Najveći gradovi Egipta su:
* [[Kairo]] (8 miliona stanovnika)
* [[Aleksandrija]] (4,25 miliona stanovnika)
* [[Giza]] (3,25 miliona stanovnika)
* [[Šubra el Kejma]] (1,05 miliona stanovnika)
* [[Port Said]] (590 000 stanovnika)
* [[Suec]] (530 000 stanovnika)
* [[Luksor]] (470 000 stanovnika)

=== Etničke grupe ===
[[Egipćani]] su većinom potomci drevnih Egipćana, populacije koja je bila naseljena u severoistočnoj Africi. Blizu 4.000 arapskih konjanika zauzelo je Egipat i proširilo [[islam]]. Arapski doseljenici počeli su se mešati sa lokalnim stanovništvom, sklapajući [[brak|bračne]] zajednice sa starosedeocima. Današnji Egipćani vode poreklo i od drugih osvajača, posebno [[Stari Rim|Rimljana]], [[Stara Grčka|Grka]] i [[Osmanlijsko carstvo|Turaka]]. 

Starosedelačka grupa — Nubijci — živeli su u severnom Sudanu i južnom Egiptu. Nubijska sela poplavljena su izgradnjom [[Naserovo jezero|Naserovog jezera]] u blizini Asuana. Nubijska populacija danas je skoncentrisana u Asuanu i Kairu. Vlada ih ne priznaje kao etničku manjinu. 

Etničke manjine u Egiptu su [[beduinski Arapi]] na Sinajskom poluostrvu i u Arapskoj pustinji, [[berberi|berbersko]] stanovnišvo u [[oaza Siva|oazi Siva]] i [[Nubijci]] u najjužnijem delu Egipta. 

Mali broj Grka, Italijana, Jevreja i ostalih manjina se stopio sa domaćim hrišćanskim i muslimanskim stanovništvom, ili je emigrirao.

U Egiptu živi oko 500.000 do 3.000.000 izbeglica i azilanata.&lt;ref name=&quot;Refugees&quot;&gt;[http://www.forcedmigration.org/guides/fmo029/fmo029-3.htm Refugees in Egypt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050321055911/http://www.forcedmigration.org/guides/fmo029/fmo029-3.htm |date=2005-03-21 }}.&lt;/ref&gt; Od toga je oko 70.000 [[Palestinci|palestinskih izbeglica]]&lt;ref name=&quot;Refugees&quot; /&gt; i 150.000 [[Irak|iračkih]] izbeglica&lt;ref&gt;[http://hrw.org/backgrounder/refugees/iraq0407/4.htm Iraq: from a Flood to a Trickle: Egypt]&lt;/ref&gt;. Najveći broj izbeglica su sudanske izbeglice, čiji je broj neutvrđen, ali se procenjuje na 2 do 5 miliona. 

=== Religija ===
[[Datoteka:Katharinenkloster Sinai BW 2.jpg|thumb|Manastir Svete Katarine na planini Sinaj]]
Službena religija u Egiptu je [[suniti|sunitski]] [[islam]] kojima pripada oko 90 % stanovništva.&lt;ref name=&quot;The world factbook/Egypt/&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/eg.html|title=Egypt from “The World Factbook”|date = 4. 09. 2008.|publisher=[[Central Intelligence Agency|American Central Intelligence Agency (CIA)]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;U.S.Dept of State/Egypt&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/5309.htm|title= Egypt from “U.S. Department of State/Bureau of Near Eastern Affairs”|date = 30. 09. 2008. |publisher= United States Department of State}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;FCO/Egypt/&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.fco.gov.uk/en/about-the-fco/country-profiles/middle-east-north-africa/egypt|title=Egypt from “Foreign and Commonwealth Office”|date=15. 08. 2008.|publisher=[[Foreign and Commonwealth Office|Foreign and Commonwealth Office -UK Ministry of Foreign Affairs]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080513223916/http://www.fco.gov.uk/en/about-the-fco/country-profiles/middle-east-north-africa/egypt|archivedate=2008-05-13|access-date=2009-04-17|deadurl=no}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;LOOKLEX Encyclopedia/Egypt/Religions&amp;Peoples&quot;&gt;{{cite web|url=http://lexicorient.com/e.o/egypt_4.htm|title=Egypt Religions &amp; Peoples  from “LOOKLEX Encyclopedia”|date = 30. 09. 2008.|publisher= LookLex Ltd.}}&lt;/ref&gt; Najveća religijska manjina su [[Kopti]] kiji čine 9% od ukupnog broja stanovnika. Ostale religijske manjine su pravoslavni [[Grci]] i [[Jermeni]], katolički Grci i Jermeni i [[protestantizam|protestanti]]. 

Na ovom prostoru živeli su [[Jevreji]], iako u malom broju, vrlo ekonomski važni. Napustili su zemlju posle [[1956]]. kada su oružane snage [[Izrael]]a, [[Francuska|Francuske]] i [[Velika Britanija|Velike Britanije]] napale Egipat.

Početkom 80-ih godina islamski vojnici pripadali su islamskim grupama i [[džihad]]u. Godine [[1992]]. počela je kampanja oružanog nasilja sa centrom u Kairu i Gornjem Egiptu čiji je cilj bio osnovati vladu striktno zasnovanu na islamskom pravu. Žrtve ovog nasilja bili su Kopti, vladini službenici i [[turista|turisti]]. Organizacije za ljudska prava ustanovili su da egipatska vlada vrši diskriminaciju nad Koptima. Zakoni koji se tiču izgradnje crkava i otvorenog praktikovanja vere su nedvno ublaženi, ali veliki građevinski radovi na crkvama još uvek zahtevaju dozvolu vlade.

=== Jezik ===
Službeni jezik u Egiptu je [[arapski jezik|arapski]]. [[Egipatski arapski|Egipatska verzija arapskog jezika]] (''masri'') je dominantna u arapskom svetu zahvaljujući izuzetnom značaju koji Egipat ima u medijima i obrazovanju na ovom jeziku. Egipatski arapski je usvojio elemente koptskog egipatskog jezika iz pre-islamskog vremena, kao i [[Turski jezik|turskog]], [[Francuski jezik|francuskog]] i [[Engleski jezik|engleskog jezika]]. [[Nubijci]] govore starim [[Nubijski jezik|nubijskim jezikom]]. [[Berberski jezik]] se upotrebljava u nekoliko naselja u oazama Zapadne pustinje. [[Hrišćanstvo|Hrišćani]] upotrebljavaju [[koptski jezik]] za služenje [[liturgije]]. Među obrazovanim Egipćanima u upotrebi su engleski i francuski jezik.

=== Društvena struktura ===
U Egiptu stanovništvo se od davnina bavilo uglavnom [[poljoprivreda|poljoprivredom]]. Pre agrarne reforme siromašni radnici nisu posedovali nikakvu zemlju. Agrarnom reformom ograničena je površina zemlje koju porodica ili pojedinac može posedovati, a te granice su još više smanjene posle [[1961]]. i [[1969]]. Ova ograničenja su slomila političku i društvenu moć bogatih zemljoposednika. Uprkos reformama, niži sloj opet je dobio malo ili čak nije dobio ništa od obradive zemlje. Kao posledica toga [[migracija|migrirali]] su u [[grad]]ove tražeći posao da bi se prehranili. Većina ih se zaposlila u industriji koja se ubrzano razvijala zbog vladinih industrijalizacijskih programa od 1950—1960. Ipak mnogi su ostali nezaposleni, tako da je veliki broj [[farmer]]a, gradskih radnika i profesionalaca migriralo u [[Saudijska Arabija|Saudijsku Arabiju]], Libiju i ostale zemlje bogate naftom, tražeći posao i platu šest puta veću nego što su u Egiptu mogli zaraditi. Migracije iz sela u gradove i migracije u druge zemlje nastavljene su i 1990-ih. Samo 40 % se bavilo tradicionalnim zanimanjima ([[ribolov]]om, uzgojem biljaka i životinja), dok je 2,5 miliona Egipćana radilo u inostranstvu.

=== Način života ===
[[Datoteka:Cairo, evening view from the Tower of Cairo, Egypt, Oct 2004.jpg|thumb|200px|Egipatski glavni i najveći grad [[Kairo]]]]
Postoje dva glavna [[stalež]]a. U prvi spadaju [[elita]] i obrazovana zapadna visoka i srednja klasa. Drugoj grupi, koja je znatno veća, pripadaju siromašni farmeri, gradsko stanovništvo i radnička klasa. Postoje ogromne razlike u načinu života, navikama, ishrani, oblačenju itd. [[1970]]. vlada je predstavila liberalnu ekonomsku politiku poznatu kao «otvorena vrata».
Ova politika najviše je odgovarala prvoj grupi, jer su se povezali sa stranim [[kapital]]om i kulturom, dok drugoj grupi su znatno otežali život, jer nisu u stanju da sebi priušte ono što je predstavljeno na televiziji, gradskim [[bilbord]]ima ili u novinama.

U prošlosti žene iz nižih staleža radile su u poljima sa svojim muževima da bi mogli izdržavati svoju porodicu, dok su žene iz visokih staleža ostajale u kućama isticajući da su njihovi muževi dovoljno bogati da mogu sami da izdržavaju porodicu. Danas mnoge žene rade i zbog toga nose šalove oko glave koji podsjećaju da su one i dalje muslimanske žene iako rade van kuće.
Najčešća jela u Egipatskoj kuhinji su [[palačinka|palačinke]], [[kušari]] (pasta sa [[luk]]om i raznim [[trava]]ma) i sveže [[voće]] i [[povrće]]. [[Čaj]] ili [[kafa]] je obavezan dodatak jelu. Bogati Egipćani jedu i evropska jela, posebno francuske kuhinje.

== Privreda ==
[[Datoteka:Bahariya-oasis.jpg|thumb|Oaza Baharija]]
Kroz istoriju Egipta glavna privredna delatnost je bila [[poljoprivreda]] uprkos činjenici da je 95 % zemljišta pod neplodnim [[pustinja]]ma. Ono što najviše uspeva na ovim prosorima je [[pamuk]], vrlo važan izvor [[novac|novca]]. Prva modernija industrijska postrojenja pojavila su se 1930-ih godina. Industralizacija je porasla 1960-ih kada je većina industrijskih postrojenja dospelo u državne ruke. Krajem [[20. vek]]a pojavili su se i drugi važni izvori novca od [[turizam|turizma]] i [[nafta|nafte]]. Uprkos razvoju privrede i društvenom napretku, Egipat je relativno siromašna zemlja.

[[Nafta]] je zauzela prvo mesto na spisku najznačajnijih izvoznih proizvoda. Veliki deficit u spoljnotrgovinskoj razmeni ne može u potpunosti da se pokrije doznakama radnika na privremenom radu u inostranstvu, prihodom od [[Suecki kanal|Sueckog kanala]] i turizma, koji je veoma razvijen. On povećava teret spoljnog duga zemlje, koja ima nizak životni standard i u kojoj demografski rast i dalje predstavlja ključni problem.

Ukupan broj radno aktivnog stanovništva iznosi 24,72 miliona. 32 % stanovništva se bavi poljoprivredom i ribolovom. U sekundarnom sektoru zaposleno je 17 % stanovništva, a u tercijarnom 51 %.&lt;ref name=&quot;The world factbook/Egypt/&quot;/&gt; Od [[1961]]. postoji [[Egipatska trgovinska unija]] koja je pod upravom vlade. 

Najbogatije zemlje Afrike po izveštaju [[Svetska banka|Svetske banke]] iz 2007. su: 

{| class=&quot;wikitable&quot; align=&quot;center&quot;
! Država
! [[Bruto nacionalni proizvod]]
|-----
| [[Južnoafrička Republika]]
| 277.581 milijardi [[Američki dolar|dolara]]
|-----
| [[Nigerija]]
| 165.690 milijardi dolara
|-
| [[Alžir]]
| 135.285 milijardi dolara
|-
| [[Egipat]]
| 128.095 milijardi dolara
|-
| colspan=&quot;2&quot; align=&quot;center&quot; | ''Izvor'': [http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf Izveštaj Svetske banke o BNP po državama (2007)], ''World Development Indicators database'' (World Bank), 1. jul 2007.
|}

=== Poljoprivreda ===
[[2008]]. ova grana privrede zajedno sa ribolovom činili su 13,4 % [[bruto nacionalni dohodak|bruto nacionalnog dohotka]].&lt;ref name=&quot;The world factbook/Egypt/&quot;/&gt; Pre [[industrijalizacija|industrijalizacije]], najviše su se izvozili poljoprivredni proizvodi, ali taj broj se znatno smanjio posle 1998. na samo 6 %. Najvažniji poljoprivredni proizvodi su: [[pamuk]], [[žitarice]], [[voće]] i [[povrće]], stočna hrana. Površina obradivog zemljišta je znatno mala, ali vrlo plodna. Zauzima prostor oko delte i čitave doline Nila. [[Ribolov]] je važna grana privrede. Velike količine [[ribe]] nalazi se u Nilu, Crvenom i Sredozemnom moru.
	
Iako je početkom 20. veka Egipat mogao da zadovolji potrebe stanovništva žitaricama, danas 1/4 uvozi, kao i veliku količinu [[meso|mesa]] i [[mlečni proizvodi|mlečnih proizvoda]], a izvozi voće, povrće, [[šećer]] i [[pirinač]]. 

=== Industrija i rudarstvo ===
Industrijski proizvodi ([[rudarstvo|rudarstva]], [[manufaktura|manufakture]] i [[građevinarstvo|građevinarstva]]) činili su 37,6 % bruto nacionalnog dohotka 2008.&lt;ref name=&quot;The world factbook/Egypt/&quot;/&gt; Osnovni proizvodi su: [[tekstil]], [[hemikalije]], [[metal (razvrstavanje)|metali]], [[petrolej]]ski proizvodi. Nova ekonomska politika dovela je do osnivanja privatnih kompanija za proizvodnju [[automobil]]a, [[elektronika|elektronike]] i [[lek]]ova. Većina ovih fabrika skoncentrisane su oko dva najveća centra, Kaira i Aleksandrije i u industrijskoj zoni duž Sueckog kanala. 

[[Nafta]] je najvažniji proizvod i važan izvor prihoda. Vlada je tokom 1980-ih podsticala proizvodnju [[prirodni gas|prirodnog gasa]] u cilju snabdevanja domaćih potrošača [[električna energija|energijom]]. Prirodni gas počeo se izvoziti 90-ih godina. Glavna naftna i gasna polja su u oblasti Crvenog mora i Libijske pustinje. Egipat je bogat i [[fosfati]]ma, [[so]]lima, [[kamen]]om i železnom rudom.

Egipat poseduje dovoljno energije da zadovolji potrebe svih potrošača. Glavni izvori energije su [[hidroelektrana|hidroelektrane]] blizu Asuana. Količine nafte i prirodnog gasa takođe zadovoljavaju skoro većinu potrošača.

=== Turizam ===
{{Glavni članak|Turizam u Egiptu}}
[[Datoteka:SharmView.jpg|Pogled na Crveno more iz letovališta [[Šarm el Šeik]]|thumb|200px]]

Turizam je jedna od najvažnijih privrednih grana i izvora prihoda egipatske države. Za strane turiste najprivlačniji su lokaliteti iz vremena starog Egipta blizu Kaira, Aleksandrije, Gize i Luksora. Luksor je početna tačka za krstarenja Nilom do Asuana i posetu [[Dolina kraljeva|Dolini kraljeva]]. Najjužnija poznata atrakcija Egipta je hram [[Abu Simbel]] blizu sudanske granice. 

Najvažnije letovalište je grad [[Hurgada]] na Crvenom moru. U poslednjih nekoliko godina važno letovalište je postao [[Šarm el Šeik]] na južnom delu Sinajskog poluostrva, popularno kod [[ronjenje|ronilaca]]. Najveći broj turista na letovanje dolazi u [[Paket aranžman|paket aranžmanima]] iz Italije, Nemačke, Rusije i drugih evropskih zemalja. 

Egipat je [[2007]]. posetilo oko 9,8 miliona turista&lt;ref&gt;[http://www.marketresearch.com/product/display.asp?productid=1691769&amp;g=1 Egypt Tourism Report Q1 2008]&lt;/ref&gt;, i pored opasnosti predstavljaju islamski fundamentalisti, koji su od 1992. izveli niz napada na strane turiste.&lt;ref&gt;{{en}}[http://www.usdivetravel.com/T-EgyptTerrorism.html CHRONOLOGY OF ATTACKS on TOURIST TARGETS IN EGYPT]&lt;/ref&gt; Najteži napad se odigrao 23. jula 2005. kada je od eksplozije bombe u [[Šarm el Šeik]]u poginulo 64 ljudi, a ranjeno 200.

=== Saobraćaj ===
[[Datoteka:Cairotraffic.jpg|thumb|Gust saobraćaj u Kairu]]
Dužina železničkih pruga iznosi 5.063 km i sve su u državnom vlasništvu. Egipatska železnica je najstarija u celoj Africi. Glavni pravci povezuju Asuan i gradove severno od Asuana sa Aleksandrijom na obali Sredozemnog mora.

Dva [[autoput]]a povezuju Kairo sa Aleksandrijom, a ostali sa [[Port Said]]om, [[Suec]]om i [[Fajum]]om. Ukupna dužina puteva iznosi 75.820 km&lt;ref name=&quot;The world factbook/Egypt/&quot;/&gt;. Većina puteva nalazi se u dolini i delti Nila. Tunel ispod Sueckog kanala povezuje centralni Egipat sa Sinajem. 

Rečni putevi iskorišteni su uglavnom za [[transport]], i njima se transportuje 25 % robe u Egiptu. Najveći promet je na Nilu. Dužina unutrašnjih rečnih tokova je 3.350 kilometara. Izuzetno važna saobraćajnica je [[Suecki kanal]] dug 161 kilometar, koji povezuje [[Sredozemno more|Sredozemno]] i [[Crveno more]]. Kroz njega mogu da plove brodovi do 150.000 [[BRT]]. Najveća pomorska [[luka]] je Aleksandrija, a nešto manje su Port Said i Suec.

Postoje redovni letovi iz Aleksandrije i Kaira do velikih svetskih centara.

U [[Egipat er]]u, državnoj avio-kompaniji, postoje redovni domaći i strani letovi. Egipat ima 88 [[aerodrom]]a, od kojih tri međunarodna koji se nalaze u [[Aerodrom Kairo|Kairu]], [[Aerodrom Aleksandrija|Aleksandriji]] i [[Aerodrom Luksor|Luksoru]].

== Kultura ==
{{main|Egipatska kultura}}
[[Datoteka:LibraryAlexandria1-Omar.jpg|thumb|[[Biblioteka Aleksandrina]] osnovana u slavu drevne spaljene [[Aleksandrijska biblioteka|Aleksandrijske biblioteke]]|200px]]
[[Datoteka:Lure of Mother Egypt NGM-v31-p272.jpg|thumb|left|315p|''Zov majke Egipta'', ilustracija iz časopisa „National Geographic“ iz 1917.]]
Egipatska kultura baštini 5000 godina pisane istorije. Stari Egipat je bio jedna od najstarijih civilizacija i tokom milenijuma, Egipat je zadržao izvanredno kompleksnu i jaku kulturu koja je uticala na kasnije kulture Evrope, Bliskog istoka i drugih afričkih država. Posle perioda faraona, Egipat je došao pod uticaj [[helenizam|helenske]], [[hrišćanstvo|hrišćanske]] i [[islam]]ske kulture. Danas mnogi aspekti egipatske drevne kulture postoje u interakciji sa novim elementima, uključujući i uticaj zapadne kulture, koja i sama ima korene u starom Egiptu.

Glavni grad, Egipta, Kairo, je najveći grad Afrike i vekovima je bio čuven kao centar obrazovanja, kulture i trgovine. Egipat ima najveći broj dobitnika [[Nobelova nagrada|Nobelove nagrade]] u Africi i arapskom svetu. Književnik [[Nagib Mahfuz]] je dobitnik [[Nobelova nagrada za književnost|Nobelove nagrade za književnost]] [[1988]]. godine. Nobelovu nagradu su dobili egipatsko-američki fizičar [[Ahmed Zevail]], političari [[Anvar Sadat]] i [[Muhamed el Baradei]].

Neki egipatski političari su ili su bili na čelu važnih međunarodnih ogranizacija, poput [[Butros Butros Gali|Butrosa Galija]] koji je bio [[generalni sekretar Ujedinjenih nacija]] i [[Muhamed el Baradei|Muhameda el Baradeja]] koji je predsednik [[Međunarodna organizacija za nuklearnu energiju|Međunarodne organizacije za nuklearnu energiju]].

=== Umetnost ===
[[Datoteka:Prisse papyrus.jpg|thumb|Staro egipatsko pismo na [[papirus]]u]]
Egipat je dugo bio centar [[arapska književnost|arapske]] i [[islamska književnost|islamske književnosti]], [[arhitektura|arhitekture]] i [[primenjena umetnost|primenjene umetnosti]].

U modernom periodu mnogi elementi evropskog stila se mogu prepoznati u egipatskom kulturnom životu.

Arapske pripovetke pojavile su se u Egiptu krajem 19. i početkom [[20. vek]]a. Roman [[Zaunab]], egipatskog pisca [[Muhamed Husein Haukala]], smatra se prvim arapskim romanom. Istaknuta ličnost je [[Nagib Mahfuz]], dobitnik [[Nobelova nagrada za književnost|Nobelove nagrade za književnost]].

Islamska tradicija zabranjivala je predstavljanje ljudi i životinja u umetnosti. Kao rezultat toga u osnovi islamske umjetnosti su [[kaligrafija]] i apstraktne arabeske. U eri Fatimida i Mameluka izgrađeni su mnogi arhitektonski spomenici koji svedoče o tom dobu. 
{| class=&quot;prettytable&quot; align=&quot;left&quot;
|- bgcolor=&quot;#DDDDDD&quot;
| colspan=&quot;8&quot; align=&quot;center&quot; | '''Filmska produkcija u Egiptu'''&lt;ref&gt;[http://www.fafo.at/download/WorldFilmProduction06.pdf Svetska filmska produkcija] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110531205613/http://www.fafo.at/download/WorldFilmProduction06.pdf |date=2011-05-31 }}, Screen Digest, Juni 2006, str. 205–207 (15. jun 2007)&lt;/ref&gt;
|- style=&quot;background:#efefef&quot; align=&quot;center&quot;
! Godina
! Broj
|- align=&quot;center&quot;
| 1975 
| 49
|- align=&quot;center&quot;
| 1985 
| 75
|- align=&quot;center&quot;
| 1995 
| 13
|- align=&quot;center&quot;
| 2005 
| 23
|}

Egipatska tradicionalna muzika je mešavina egipatskih, arapskih, afričkih i zapadnih uticaja. Stari Egipćani su još pre 4000 godina svirali harfe, frule i dva domaća instrumenta: [[Nej (muzički instrument)|nej]] i [[Ud (muzički instrument)|ud]]. Muzika je počela da se zapisuje u 7. veku kada je Egipat postao deo muslimanskog sveta. Od tada pa do danas, egipatska muzika se zasniva na pevanju i udaraljkama. Od 1970ih pop muzika je veoma slušana među brojnom mladom populacijom Egipta. Najpopularniji egipatski pevač je [[Amr Dijab]]. Nije sasvim izvesno da li je [[trbušni ples]] potekao iz Egipta, ali se danas Egipat smatra centrom ove vrste umetnosti. 

Prva moderna arapska pozorišna predstava izvedena je u Kairu [[1870]]. [[Film]] se u Egiptu pojavio 1930ih, i od tada je u stalnom usponu&lt;ref name=&quot;siscie&quot;&gt;{{Cite web |title=Egyptian State Information Service (SIS) - Cinema In Egypt |url=http://www.sis.gov.eg/En/Arts%26Culture/Cinema%26Drama/CinemaInEgypt/070401000000000001.htm |access-date=2021-09-28 |archivedate=2008-04-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080419121835/http://www.sis.gov.eg/En/Arts%26Culture/Cinema%26Drama/CinemaInEgypt/070401000000000001.htm |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;. Kairo se smatra „Holivudom Srednjeg istoka“ u kome se svake godine održava [[Međunarodni filmski festival u Kairu|Međunarodni filmski festival]]. Egipatska filmska industrija se smatra najvećom u arapskom svetu&lt;ref name=&quot;siscie&quot;/&gt;. 

U [[Egipatki muzej u Kairu|Egipatskom muzeju u Kairu]] nalazi se najveća svetska kolekcija drevne egipatske umetnosti, uključujući i blaga iz grobnice [[faraon]]a [[Tutankamon]]a. U Muzeju islamske umetnosti u Kairu, čuva se bogata kolekcija [[grnčarija|grnčarije]], [[drvorez]]a i ostalih dela islamske umetnosti. Egipatska Narodna biblioteka sadrži najveće zbirke arapskih [[rukopis]]a.

==== Svetska baština ====
Na [[Unesco]]-voj listi [[Svetska baština|Svetske baštine]] nalaze se: kompleks [[Abu Mena]], ostaci drevne [[Teba (Egipat)|Tebe]], islamske četvrti starog Kaira, [[Memfis (Egipat)|Memfis]], nubijski spomenici od [[Abu Simbel]]a do [[File (Egipat)|Fila]], [[Manastir svete Katarine]] sa okolinom i [[Dolina kitova]].&lt;ref&gt;[http://www.thesalmons.org/lynn/wh-egypt.html World Heritage Sites in Egypt]&lt;/ref&gt;

=== Praznici ===
Egipatski religijski praznici se računaju prema [[Lunarni kalendar|lunarnom kalendaru]] ([[Ramazanski bajram]], [[Kurban-bajram]], [[Maulid al Nabi]]). Islamski kalendar je kraći od gregorijanskog kalendara, a postoji 11 verskih praznika u toku godine. Ramazanski običaji se poštuju, iako mnogi mladi modifikuju neke običaje, kao vreme počinka. [[Ramazan]] je važno vreme za društvene kontakte i zajedničke proslave muslimana. 

[[Maulid]] ([[Arapski jezik|ar.]] rođenje) je mešavina vašara i verskog praznika kojim se proslavlja rođendan proroka [[Muhamed]]a ([[Maulid al Nabi]]), ili nekog drugog svetog čoveka muslimanske ili koptske vere. Praznovanje Mulida se obavlja uz puno hrane, javnih priredbi i ceremonija. 

==== Najvažniji praznici ====
{{hidden
| css = border:1px blue;
| headercss = background: #ccccff; font-size: 110%;
| contentcss = text-align: left; color:green;
| header = Nacionalni praznici i manifestacije Egipta
| content = &lt;br /&gt;
* [[Ejd al Fitr]] (mali Bajram), trodnevna proslava kojom se obeležava kraj Ramadana ;
* [[Ejd el Kebir]] (veliki Bajram), koji obeležava period [[Hadž]]a, ili hodočasništva u [[Meka|Meku]] ;
* 1. januar : Nova godina (neradni dan samo za banke) ;
* 7. januar : Koptski [[Božić]] ;
* januar : maraton od Luksora do Gize - praznik proleća ;
* 22. februar : Dan jedinstva ;
* Šam en Nesim („udisati vazduh“), egipatski praznik koji potiče iz faraonskog doba, prvi ponedeljak posle koptskog Uskrsa, slave ga svi Egipćani (muslimani i kopti) ;
* 25. april : Sinajska godišnjica (oslobođenje od izraelske okupacije) ;
* 1. maj : [[Praznik rada]] ;
* 18. jun : Dan Republike ;
* 23. jul : Državni praznik, slavi se 4 dana, godišnjica revolucije ;
* 6. oktobar : Praznik oružanih snaga, obeležavanje pobede nad Izraelom 1973. ;
* 24. oktobar : Praznik Sueca ;
* oktobar : [[Reli faraona]] ;
* oktobar i februar : festival kulture u Abu Simbelu ;
* novembar : komemoracija otkrića faraonskih grobnica ;
* 23. decembar : Praznik pobede
|bg1=#ccccff}}

=== Obrazovanje ===
Godine [[975]]. osnovan je [[Univerzitet Al-Azhar]], vodeća institucija u izučavanju viših islamskih nauka. Počiva na mreži religioznih škola paralelnih državnom sistemu.

[[Univerzitet u Kairu]], osnovan [[1908]], takođe je vodeća institucija višeg obrazovanja. Postoji još 17 državnih univerziteta, u Kairu, [[Asuan]]u, [[Minufija|Minufiji]], [[Aleksandrija|Aleksandriji]], [[Mansura|Mansuri]], [[Benha|Benhi]], [[Heluan]]u, [[Zakazik]]u i [[Tanta|Tanti]]. Pored državnih, postoji još 28 privatnih univerziteta i fakulteta.

Brz rast populacije ozbiljno je opteretio sistem obrazovanja. Učionice su od [[osnovna škola|osnovnih škola]] do univerziteta prepune, a školama nedostaje radni materijal za adekvatno [[obrazovanje]]. Mnogo dece pohađa školu neredovno ili je uopšte ne pohađa zato što mora da radi. Prema proceni iz [[2005]]. 71,4 % ukupnog stanovništva je pismeno to jest, 83 % muškaraca i 59,4 % žena.&lt;ref name=&quot;The world factbook/Egypt/&quot;/&gt;

== Sport ==
[[Datoteka:Crowd_in_Cairo_Stadium.jpg|thumb|[[Međunarodni stadion Kairo]] za vreme [[Kup afričkih nacija 2006.|Kupa afričkih nacija 2006.]]]]
[[Fudbal]] je najpopularniji sport u Egiptu, a klubovi [[Al-Ahli]] i [[El Zamalek]] su dva najpopularnija tima u zemlji. Država je bila domaćin 4 [[Kup afričkih nacija|Kupa afričkih nacija]], a osvojila je 6 prvenstava (1957, 1959, 1986, 1998, 2006 i 2008) i najuspešnija je na kontinentu. [[Rukometna reprezentacija Egipta]] je osvojila 5 [[Afričko prvenstvo u rukometu|Afričkih prvenstava]] i prva je neevropska reprezentacija koja je stigla do polufinala [[Svetsko prvenstvo u rukometu|Svetskog prvenstva u rukometu]] (2001. u Francuskoj)

[[Muhamed Taber Paša]], nekadašnji predsednik [[Egipatski olimpijski komitet|Egipatskog olimpijskog komiteta]], predložio je održavanje [[Mediteranske igre|Mediteranskih igara]] u Egiptu. Prve Mediteranske igre održane su [[1951]]. godine u [[Aleksandrija|Aleksandriji]].

== Literatura ==
* „Zemlje i narodi svijeta”, Rude Petrović; Prosvjeta, Zagreb 1975.
* Mala enciklopedija, br.2; Prosveta Beograd
* Geografija svijeta, knjiga 3; Žaverije Stazić, prof.; Franjo Stanić, prof.; Rude Petrović, prof.

== Izvori ==
{{reflist|2}}

== Vidi još ==
{{commonscat|Egypt}}
* [[Stari Egipat]]
* [[Egipatski hijeroglifi]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.egypt.gov.eg/ Vlada Egipta] {{SiJez|ar}}
* [http://www.sis.gov.eg/En/Default.htm Državni informativni portal] {{SiJez|en}}
* [http://www.idsc.gov.eg/ Informativni portal o Egiptu] {{SiJez|en}}

{{Afrika}}
{{Zemlje članice Pokreta nesvrstanih}}
{{Arapska liga}}
{{Izdvojeni članak}}

[[Kategorija:Egipat| ]]
[[Kategorija:Države u Africi]]
[[Kategorija:Države u Aziji]]</text>
      <sha1>attjcopokgf2dmhrcamh95xm9lgvr5u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Anarhija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3224</id>
    <revision>
      <id>41261230</id>
      <parentid>41261216</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:31:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Smiroje</username>
        <id>153576</id>
      </contributor>
      <comment>Poništena izmjena 41261216 [[Special:Contributions/178.221.182.117|korisnika 178.221.182.117]] ([[User talk:178.221.182.117|razgovor]])</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3637" xml:space="preserve">{{Anarhizam}}
Reč anarhija dolazi od grčkog αναρχία (anarchia), što znači '&lt;nowiki/&gt;'''bez vlasti'&lt;nowiki/&gt;''' (prefiks ''an-'' znači '&lt;nowiki/&gt;'''bez'&lt;nowiki/&gt;''', koren ''arch-'' se prevodi kao '&lt;nowiki/&gt;'''vlada ili vlast''''). 

'''Anarhija''' je oblik društva u kom se nastoji poništiti svaki oblik nametnutog autoriteta; anarhisti veruju u čovekovu prirodnu sposobnost autokontrole u društvu. Postojanje društvenih pravila i ugovora nije a priori isključeno u anarhiji, bitno je samo da je ta pravila i te ugovore slobodno odredila i prihvatila zajednica koje se ona i tiču i da nisu nametnuta odozgo, kao što se događa tamo gde jedni ljudi imaju veću moć od drugih. No, to je, svakako, obzirom na realnosti ljudskog razvoja, tek ideal. 

Mada je u ljudskoj povijesti bilo brojnih ostvarenja društava i organizacija baziranih na anarhičnim principima, [[Pariška komuna]] iz [[1871.]] je bila verojatno prvi pokušaj anarhične društvene organizacije koji je globalno odjeknuo; kao što je komentarisao [[Mihail Bakunjin]], jedan od velikih mislilaca anarhije. Još je konkretnih i opširnih ostvarenja anarhičnih principa u društvu bilo i u vreme [[Španski građanski rat|građanskog rata]] u  [[Španija|Španiji]], za vrijeme kojeg su radnici, često kao članovi anarhosindikalnih organizacija kao što je [[CNT]] u [[Katalonija|Kataloniji]] i [[Aragon|Aragonu]], dokazali delotvornost samouprave javnog prevoza i proizvodnih preduzeća - industrijskih, kao i poljopriverednih: preko horizontalnih skupština su bile ostvarene kolektivizacije zemlje zaplenjene od veleposednika i u nekim slučajevima je čak bilo ukinuto i [[privatno vlasništvo]]; sve je to, međutim, bilo nasilno prekinuto zbog ratnog poraza, naime osim što su se borili protiv nacionalista i fašista pod vodstvom [[Francisco Franco|Franciska Franca]] (koji su imali i podršku [[Fašistička Italija|fašističke Italije]] i [[Nacistička Njemačka|nacističke Nemačke]]), anarhisti su se morali čuvati i Komunističke partije, koja je imala podršku od [[Josif Staljin|Staljina]] s izričitom zabranom naoružavanja anarhista i s naredbom da se sabotiraju postignuća anarhičnih organizacija i pojedinaca. Bilo je, međutim vrlo bitno i iskustvo [[Mahnovšćina|Mahnovšćine]], tj. pobunjeničke [[Ukrajina|Ukrajine]] pod vodstvom seljačkog generala [[Nestor Ivanovič Mahno|Nestora Ivanoviča Mahna]] i [[Kronstadt|Kronstadtskog]] otpora u [[Rusija|Rusiji]]. Oba ova otpora su bila slomljena i izbrisana od strane boljševika i njihove [[Crvena armija|Crvene armije]] kojom je zapovedao general [[Lav Trocki]]. Za takav ishod pomalo su zaslužni i anarhisti, koji nisu imali mehanizam zaštite od posledica nastalih divljačkim postupanjem određenih grupacija, koje su bile deo anarhističkog pokreta.

Reč anarhija danas se pogrešno koristi kao sinonim za haos, što je rezultat decenija pogrešnog tumačenja i definisanja pojma, bilo namerno ili zbog neznanja i neinformisanosti, ponajprije u medijima, popularnoj kulturi i svakodnevnom javnom diskursu.  

Anarhistička misao danas uživa velik broj poštovalaca, kao što je [[Noam Chomsky]] - poznati predstavnik [http://www.mit.edu/ MIT-a].

Temeljni princip anarhističke misli se temelji na idealu krajnje slobode koja sprečava svaki oblik vladavine (&quot;Sve stranke bez iznimke, u meri u kojoj nameravaju osvojiti vlast, su razni oblici apsolutizma.&quot;, &quot;Vladavina čoveka nad čovekom je ropstvo.&quot;, &quot;Ko god me uhvati da bi zavladao mnome je uzurpator i tiranin: ja ga proglašavam svojim neprijateljem.&quot; - [[Pierre-Joseph Proudhon]])

[[Kategorija:Država]]</text>
      <sha1>q0we2yxfi45w19o37fl0hhgx2pjt86f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikipedia:Wikipedija ne daje pravne savjete</title>
    <ns>4</ns>
    <id>14261</id>
    <revision>
      <id>41261235</id>
      <parentid>20187334</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T17:06:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>78.99.34.149</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2809" xml:space="preserve">{{Odricanje-wiki}}
__NOTOC__
&lt;div align=&quot;center&quot; style=&quot;text-align: center; font-size: 140%; text-decoration:bold; margin: 10px auto; font-style: small-caps&quot;&gt;
MOLIMO VAS  PROČITAJTE CIJELI TEKST PRE NEGO ŠTO ZATVORITE OVU STRANICU
&lt;/div&gt;

'''''Wikipedija''''' sadrži mnogo članka o pravnoj tematici i zakonima i propisima. Međutim, nitko ne daje &lt;u&gt;'''nikakve garancije'''&lt;/u&gt;, niti tvrdi da su informacije koje ovdje možete naći pouzdane. Ne postoji apsolutno nikakva garancija da je bilo koja izjava povezana sa pravnim pojmovima istinita, korektna ili precizna. Zakonski i ostali propisi nisu nepromjenljivi i mogu se razlikovati od mjesta do mjesta ili se mijenjati vremenom, nekad čak veoma brzo i korjenito. 

'''''Čak iako''''' je izjava o pravnom pojmu, propisu ili zakonu ''pouzdana'', ona može biti takva samo za jedno područje, regiju ili lokalnu samoupravu za koju je osoba opisala te informacije. Također, moguće je da je zakon ili propis stavljen ''izvan snage'', ''izmjenjen'' ili ''dopunjen'' u međuvremenu od kada je takva informacija stavljena ili posljednji put mijenjana na '''''Wikipediji'''''.

Pravne informacije pronađene na '''''Wikipediji''''' su, u najboljem slučaju, opće prirode i ne mogu zamijeniti savjet &lt;u&gt;'''kvalificirane i stručne osobe'''&lt;/u&gt; odnosno kompetentne osobe sa posebnim znanjem koja može pojmiti Vaš slučaj odnosno Vaše specifične okolnosti. ''Molimo Vas'' da kontaktirate odgovarajuću ''odvjetničku komoru'' odnosno ''udrugu odvjetnika'' ili sličnu organizaciju odvjetnika, pravnika ili pravnih zastupnika koja Vam može omogućiti da dođete do kompetentnog profesionalnog pravnog zastupnika ako nemate drugog načina da stupite u kontakt sa odvjetnikom, pravnikom, javnim bilježnikom, pravobraniteljem, pučkim pravobraniteljem ili nekim drugim, za Vaš slučaj adekvatnim, profesionalcem.

Ni pojedinačni suradnici, operateri, programeri ili sponzori '''''Wikipedije''''' niti bilo ko drugi na drugi način povezan sa '''''Wikipedijom''''' ne može preuzeti bilo kakvu odgovornost za rezultate ili posljedice bilo kakvog pokušaja korištenja ili prilagođavanja neke od informacija ili izjava pronađenih na ovoj web stranici.

'''''Ništa od onog što možete naći na Wikipedia.org ili na nekom od projekata [[:en:Wikimedia Foundation|Zaklade Wikimedija]] ne može biti upotrebljeno za pokušaj davanja ili sastavljanja pravnog mišljenja ili savjeta ili na neki drugi način uplitanje u pitanje pravne prakse.'''''

Međutim, podržavamo svaki doprinos člancima o [[zakon|zakonima]] i [[pravo|pravu]] i naglašavamo da sve informacije možete koristiti pod [http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html GNU licencom za slobodnu dokumentaciju].

[[Kategorija:Odricanje od odgovornosti Wikipedije]]

[[hu:Wikipédia:Jogi tanács]]p p 0</text>
      <sha1>58vvures70xwef6phfoftq2eoo2phpf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ukrajinski jezik</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20743</id>
    <revision>
      <id>41261265</id>
      <parentid>41254313</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:19:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mashkawat.ahsan</username>
        <id>175748</id>
      </contributor>
      <comment>Video #WPWP</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6950" xml:space="preserve">{{jezik
|background=lawngreen 
|ime=Ukrajinski jezik
|ime jezika kako ga nazivaju njegovi govornici=українська мова/ukrayins'ka mova
|familycolor=lawngreen
|države=[[Ukrajina]], [[Rusija]], [[Srbija]], [[Kazahstan]], [[Moldavija]], [[Mađarska]], [[Belorusija|Bjelorusija]], [[Poljska]], 
|regije=[[Istočna Evropa]]
|govornici=41 miliona&lt;ref&gt;{{cite journal |author=Kordić, Snježana |authorlink=Snježana Kordić |title=Prikaz gramatike &quot;Ukrainian&quot; A. Danylenka i S. Vukalenka |journal=Strani jezici |location=Zagreb |volume=25 |issue=1–2 |page=105 |year=1996 |issn=2459-671X |url=http://bib.irb.hr/datoteka/446799.rec_DANYLENKO.PDF |accessdate=2022-05-03 |id={{CROSBI|446799}}. {{ZDB (DE)|3098032-X}}}}&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
|rang=26
|jezična porodica=[[Indoevropski jezici|indoevropski]]&lt;br /&gt;
&amp;nbsp;[[Slavenski jezici|slavenski]]&lt;br /&gt; 
&amp;nbsp;&amp;nbsp;[[Istočnoslavenski jezici|istočnoslavenski]]&lt;br /&gt;
&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;'''ukrajinski'''
|država=[[Ukrajina]],
[[Pridnjestrovlje]] (nepriznata država unutar [[Moldavija|Moldavije]]), [[Vojvodina]] ([[Srbija]])
|ustanova= Ukrajinska narodna akademija znanosti
|iso1=uk|iso2=ukr|sil=UKR
}}

'''Ukrajinski jezik''' ({{lang-uk|''українська мова''}}, u transliteraciji: ''ukrajins'ka mova'') je [[slavenski jezici|slavenski jezik]] iz skupine [[Istočnoslavenski jezici|istočnoslavenskih jezika]].

[[File:WIKITONGUES- Vira speaking Ukrainian.webm|thumb|250px|Ukrajinski jezik]]
== Historija ==
Ukrajinski jezik, koji, kao i [[Ruski jezik|ruski]] i [[Bjeloruski jezik|bjeloruski]], vodi poreklo od staroruskog jezika, imao je kao književni jezik dvije faze razvoja: od [[14. vijek|14.]] do sredine [[18. vijek]]a trajao je period staroukrajinskog jezika, a od [[18. vijek]]a počinje stvaranje savremenog ukrajinskog književnog jezika. Na specifičnosti uobličavanja ukrajinskog kao posebnog istočnoslovenskog književnog jezika presudno su uticale historijske okolnosti u kojima su se od [[12. vijek|12.]] do [[18. vijek]]a nalazili govorni predstavnici istočnoslovenskih dijalekata, na osnovu kojih se formirao prvo staroukrajinski, a zatim i savremeni ukrajinski jezik. U [[12. vijek|12.]] i početkom [[13. vijek]]a Kijevska Rusija kao država postaje sve slabija, a pojedine knježevine u njenom sastavu sve samostalnije. Zatim dolazi do tatarsko-mongolske najezde (od [[13. vijek|13.]] do [[15. vijek]]a), dok zapadni i jugozapadni djelovi zemlje potpadaju pod vlast [[Litvanija|Litvanije]], [[Poljska|Poljske]] i [[Mađarska|Ugarske]] (iz tog perioda su mnogi polonizmi u ukrajinskom jeziku) da bi se nekoliko vijekova razvijali odvojeno. To je vodilo postepenoj etničkoj i jezičkoj diferencijaciji Istočnih Slovena, koji su do tada bili u tom pogledu uglavnom jedinstveni, uz izvesne dijalekatske razlike. Iz tih razlika razvijaju se maloruski (danas - ukrajinski) dijalekti: jugoistočni, jugozapadni i sjeverni, čije su crte u različitom obimu prisutne u staroukrajinskom jeziku. Borba protiv poljske i litvanske vlasti završila se ratom ([[1648]] - [[1654]]), u kojem su pobedili [[Ukrajinci]] pod vođstvom Bogdana Hmeljnickog, a [[Ukrajina]] je ponovo prisajedinjena [[Rusija|Rusiji]].

Za konstituisanje staroukrajinskog kao književnog jezika pored književnih djela važni su bili filološki radovi, prije svega gramatika Lavrentija Zizanija ([[1596]]) i ruskoslovenski rječnik Pamve Berinde ([[1627]]). U [[17. vijek]]u počinje da se formira ukrajinska nacija. Poslje izvesnog perioda u kojem nije postojala čvrsta književnojezička norma, književni jezik istočne Ukrajine postepeno postaje ukrajinski književni jezik. Jedna od najkarakterističnijih osobina tog jezika jeste sinteza dijalekatskih, folklornih i kolokvijalnih elemenata sa tradicijom staroruskog književnog jezika, koja u novom ukrajinskom književnom jeziku dobija posebne stilske funkcije.

Takav ukrajinski jezik dobio je prvo izrazito [[umetnost|umjetničko]] ovaploćenje u djelu Ivana P. Kotljarevskog Enejida (Eneїda), alije osnova njegove [[gramatika|gramatičke]], leksičke i fonetske norme bila postavljena djelima Tarasa Ševčenka, a zatim i Lesje Ukrajinke, Ivana Franka i drugih pjesnika i pisaca.

Ukrajinska književnost, kao i [[Ruska književnost|ruska]] i beloruska, ima svoj neposredni početak u književnosti Kijevske Rusije. U [[16. vijek|16.]] i [[17. vijek]]u nastaju djela polemičkog sadržaja (I. Višenski), silabička poezija i drama (G. D. Smotricki, A. Rimša) pod uticajem poljske književnosti, i besednička proza (P. Berinda), Krajem [[17. vijek|17.]] i početkom [[18. vijek]]a značajni su i tzv. kozački ljetopisi. U drugoj polovini [[18. vijek]]a stvara veliki filozof, pjesnik i pedagog Grigorije Skovoroda, autor lirskih i satiričnih stihova i basni u prozi. Nova ukrajinska književnost počinje krajem [[18. vijek]]a djelima pjesnika i dramaturga Ivana P. Kotljarevskog. Umjesto dotadašnjeg crkvenoslovenskog on u književnost uvodi narodni jezik. Po ugledu na Kotljarevskog na prelasku iz [[18. vijek]] u [[19. vijek]] tako pišu i drugi pisci (npr. P. Gulak-Artemovski, J. Grebinka i J. Kvitka-Osnovjanenko, rodonačelnik nove ukrajinske proze, koja nastavlja tradiciju ukrajinske burleske i ima crte prosvetiteljskog realizma).

Od dvadesetih do četrdesetih godina [[19. vijek]]a u ukrajinskoj književnosti dominira romantizam. Proces formiranja nove ukrajinske književnosti završio je Taras G. Ševčenko (pesničkim zbornikom Kobzar poemom Gajdamaki i drugim delima). Njegovim djelima počinje tradicija koja se nastavlja u realizmu (M. Vovčok, I. Nečuj-Ljevicki, P. Mirni i dr.). Drugi pravac, usmjeren ka stvaranju književnosti koja bi negovala ukrajinski patriotizam i imala versko-didaktičku ulogu, započinje pisac i teoretičar Pantelejmon A. Kuliš. Krajem [[19. vijek|19.]] i početkom [[20. vijek]]a stvaraju i Ivan Franko, Lesja Ukrajinka, Mihail Kocjubinski, Vasilije S. Stefanik, Vladimir K. Viničenko i dr.

Početkom [[20. vijek]]a uzimaju maha nove struje: simbolizam, neoklasicizam, futurizam (O. Oles, M. Semenko). Njihov uticaj osjeća se i u djelovanju brojnih postrevolucionarnih književnih društava. Dvadesetih godina stvaraju pjesnici Maksim Rilski, Pavlo Tičina, Leonid Pervomajski i dr., ali se [[1930|tridesetih]] godina takav razvoj ukrajinske književnosti zaustavlja. Iz perioda oštre staljinističke represije ukrajinska književnost ulazi u period socijalističkog realizma. Poslje [[1954]]. godine i političkog &quot;otopljavanja&quot; ukrajinska književnost se vraća dugo marginalizovanim temama (posebno I. Drač, O. Gončar, M. Steljmah, B. Olijnik, V. Korotič i dr.), tražeći i nove izražajne mogućnosti.

== Izvori ==
{{reflist}}

{{Commonscat|Ukrainian language}}
{{interwiki|code=uk}}
{{Slavenski jezici}}

[[Kategorija:Ukrajinski jezik| ]]
[[Kategorija:Istočnoslavenski jezici]]
[[Kategorija:Ukrajinci|Jezik]]
[[Kategorija:Jezici Ukrajine]]
[[Kategorija:Jezici Češke]]</text>
      <sha1>f439hcn7505yl74z4945r5un9h93rs5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dino Merlin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26207</id>
    <revision>
      <id>41261251</id>
      <parentid>41260490</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:44:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>24.135.237.127</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5391" xml:space="preserve">{{Infokutija muzičar
| Ime                = hodza emir

| Slika              = Dino Merlin (2011).jpg
| Img_alt            = 
| Img_capt           = Dino Merlin 2011.
| Img_size           = 250px
| Landscape          = 
| Background         = ** Obavezno** korištenje oznaka solo_singer, non_vocal_instrumentalist, non_performing_personnel, temporary
| birth_name         = Edin Dervišhalidović
| Alias              = 
| Datum_rođenja      = {{Birth date and age|1962|9|12|df=y}}
| birth_place        = [[Sarajevo]]
| death_date         = &lt;!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth) --&gt;
| death_place        = 
| Porijeklo          = 
| Instrument         = 
| Žanr               = [[Pop-folk]], [[Pop]], [[Rock]], [[Pop-rock]], [[Dance]]
| Period_aktivnosti  = 1985–danas
| Diskografska_kuća  = Magaza, [[Croatia Records]], [[PGP RTS]], [[City Records]]
| Povezani_izvođači  = [[Mustafa Sandal]], [[Emina Jahović]], [[Tony Cetinski]], [[Hari Mata Hari]], [[Željko Joksimović]]
| URL                = &lt;!-- {{URL|dinomerlin.net}} --&gt;
| Notable_instruments= 
}}

'''Edin Dervišhalidović''' (rođen [[12. 9.]] [[1962]]. u Sarajevu), poznatiji pod scenskim imenom '''Dino Merlin''', je [[Bosna i Hercegovina|bosanski]] muzičar i tekstopisac. Najpoznatiji je pevač/tekstopisac u Bosni i Hercegovini i u ostalim državama bivše Jugoslavije.

== Muzička karijera ==
=== Grupa Merlin ===
Edin Dervišhalidović je osnovao grupu [[Merlin (grupa)|Merlin]] [[1984]]. i bio je njen pevač i tekstopisac. Sa grupom Merlin je snimio 5 studijskih albuma: &quot;''[[Kokuzna vremena]]''&quot; [[1985]], &quot;''[[Teško meni sa tobom (a još teže bez tebe)]]''&quot; [[1986]], &quot;''[[Merlin (album)]]''&quot; [[1987]], &quot;''[[Nešto lijepo treba da se desi]]''&quot; [[1989]]. i &quot;''[[Peta strana svijeta]]''&quot; [[1990]].

=== Solo karijera ===
Svoju solo karijeru Dervišhalidović je započeo [[1991]]. godine pod scenskim imenom &quot;Dino Merlin&quot;. i snimio je četiri studijska albuma &quot;''[[Moja bogda sna]]''&quot;, &quot;''[[Fotografija (album)|Fotografija]]''&quot; [[1995]], &quot;''[[Sredinom]]''&quot; [[2000]], &quot;''[[Burek (album)|Burek]]''&quot; [[2004]]. i dva koncertna albuma, &quot;''[[Vječna vatra]]''&quot; [[1999]]. i &quot;''-{[[Live Koševo 2004]]}-''&quot; [[2005]].

Dino Merlin je napisao prvu [[državna himna|himnu]] Bosne i Hercegovina po imenu ''[[Jedna si jedina]]''. Takođe je uzeo učešća na takmičenju za [[eurosong|pesmu Evrovizije]] u [[Dublin|Dablinu]] [[1993]]. (Dino je bio pisac pesme &quot;''Sva bol svijeta''&quot;) i u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] [[1999]]. (pevavši &quot;''Putnici''&quot; sa [[francuska|francuskom]] pevačicom [[Beatris]]). Dino Merlin je takođe učestvovao na ostalim velikim [[Evropa|evropskim]] festivalima, kao što je [[Kopenhagen]] [[1996]]. i [[Turkovizija]] [[1997]]. Njegova promotivna turneja za album &quot;''Sredinom''&quot;, koji je objavljen 2000, je uključivala više od 200 koncerata, sa spektakularnim nastupom na [[Stadion Koševo|Olimpijskom stadionu Koševo]], pred 80.000 gledalaca. Album &quot;''Sredinom''&quot; je bio najprodavaniji u Bosni i Hercegovini i preodavan je u svim državama koje su nekad bile delovi bivše Jugoslavije.

==== Burek ====
U 2004. godini pretstavljen je album &quot;''Burek''&quot;, koji se još uvek prodaje širom bivše Jugoslavije i ostalih zemalja. Dve popularne pesme sa ovog albuma su &quot;''Burek''&quot; i &quot;''Supermen''&quot;. Supermen je otpevao zajedno sa učesnikom [[Eurosong 2004|Pesme Evrovizije 2004.]] [[Željko Joksimović|Željkom Joksimovićem]].

==== Ispočetka ====
U 2008 godini je pretstaveo album &quot;Ispočetka&quot; koji je odmah postao vrlo uspešan. Prva pesma za koju je snimljen video spot je &quot;Dabogda&quot; koju je otpevao sa Hari Mata Harijem, a snimljen je u Sarajevu. Zatim je usledio spot za &quot;Deset mlađa&quot; i &quot;Ispočetka&quot;.

==== Evrovizija 2011. ====
U januaru 2011. je obljavjeno da će Dino Merlin nastupati za Bosnu i Hercegovinu sa pesmom &quot;Love in rewind&quot; koju je otpevao na engleskom jeziku. Sa tom pesmom dospeo je na šesto mesto.

== Diskografija ==
'''Sa grupom Merlin'''
# [[Kokuzna vremena]] - 1985.
# [[Teško meni sa tobom (a još teže bez tebe)]] - 1986.
# [[Merlin (album)|Merlin]] - 1987.
# [[Nešto lijepo treba da se desi]] - 1989.
# [[Peta strana svijeta]] - 1990.

'''Solo albumi'''
# [[Moja bogda sna]] - 1993.
# [[Fotografija (album)|Fotografija]] - 1995.
# [[Sredinom]] - 2000.
# [[Burek (album)|Burek]] - 2004.
# [[Ispočetka (album)|Ispočetka]] - 2008
# [[Hotel Nacional (album)|Hotel Nacional]] - 2014

'''Koncertni albumi'''
# Vječna vatra&quot; - 1999 
# Live Koševo 2004. - 2005.

'''Kompilacije'''
# Balade - 1995.
# Najljepše pjesme - 1995.
# Rest of the Best - 1996.

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Dino Merlin}}
* [http://www.dinomerlin.com/ Zvanični sajt]

{{Dobitnici Porina za hit godine}}
{{Bosna i Hercegovina na Eurosongu}}
{{Authority control}}
{{Lifetime|1962||Merlin, Dino}}

[[Kategorija:Jugoslavenski pjevači]]
[[Kategorija:Jugoslavenski gitaristi]]
[[Kategorija:Jugoslavenski tekstopisci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski kantautori]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački pjevači]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački tekstopisci]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački kantautori]]
[[Kategorija:Rock pjevači]]
[[Kategorija:Pop-folk pjevači]]
[[Kategorija:Predstavnici Bosne i Hercegovine na Eurosongu]]
[[Kategorija:Dobitnici diskografske nagrade Porin]]
[[Kategorija:Biografije, Sarajevo]]
[[Kategorija:Četveroslovnik-D|INO Merlin]]</text>
      <sha1>4in5w5d1b5317zm0e8p669hdptnqtym</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261252</id>
      <parentid>41261251</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:45:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>24.135.237.127</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5393" xml:space="preserve">{{Infokutija muzičar
| Ime                = hodza emir

| Slika              = Dino Merlin (2011).jpg
| Img_alt            = 
| Img_capt           = Dino Merlin 2011.
| Img_size           = 250px
| Landscape          = 
| Background         = ** Obavezno** korištenje oznaka solo_singer, non_vocal_instrumentalist, non_performing_personnel, temporary
| birth_name         = Edin Dervišhalidović
| Alias              = 
| Datum_rođenja      = {{Birth date and age|1962|9|12|df=y}}
| birth_place        = [[bangladesu]]
| death_date         = &lt;!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth) --&gt;
| death_place        = 
| Porijeklo          = 
| Instrument         = 
| Žanr               = [[Pop-folk]], [[Pop]], [[Rock]], [[Pop-rock]], [[Dance]]
| Period_aktivnosti  = 1985–danas
| Diskografska_kuća  = Magaza, [[Croatia Records]], [[PGP RTS]], [[City Records]]
| Povezani_izvođači  = [[Mustafa Sandal]], [[Emina Jahović]], [[Tony Cetinski]], [[Hari Mata Hari]], [[Željko Joksimović]]
| URL                = &lt;!-- {{URL|dinomerlin.net}} --&gt;
| Notable_instruments= 
}}

'''Edin Dervišhalidović''' (rođen [[12. 9.]] [[1962]]. u Sarajevu), poznatiji pod scenskim imenom '''Dino Merlin''', je [[Bosna i Hercegovina|bosanski]] muzičar i tekstopisac. Najpoznatiji je pevač/tekstopisac u Bosni i Hercegovini i u ostalim državama bivše Jugoslavije.

== Muzička karijera ==
=== Grupa Merlin ===
Edin Dervišhalidović je osnovao grupu [[Merlin (grupa)|Merlin]] [[1984]]. i bio je njen pevač i tekstopisac. Sa grupom Merlin je snimio 5 studijskih albuma: &quot;''[[Kokuzna vremena]]''&quot; [[1985]], &quot;''[[Teško meni sa tobom (a još teže bez tebe)]]''&quot; [[1986]], &quot;''[[Merlin (album)]]''&quot; [[1987]], &quot;''[[Nešto lijepo treba da se desi]]''&quot; [[1989]]. i &quot;''[[Peta strana svijeta]]''&quot; [[1990]].

=== Solo karijera ===
Svoju solo karijeru Dervišhalidović je započeo [[1991]]. godine pod scenskim imenom &quot;Dino Merlin&quot;. i snimio je četiri studijska albuma &quot;''[[Moja bogda sna]]''&quot;, &quot;''[[Fotografija (album)|Fotografija]]''&quot; [[1995]], &quot;''[[Sredinom]]''&quot; [[2000]], &quot;''[[Burek (album)|Burek]]''&quot; [[2004]]. i dva koncertna albuma, &quot;''[[Vječna vatra]]''&quot; [[1999]]. i &quot;''-{[[Live Koševo 2004]]}-''&quot; [[2005]].

Dino Merlin je napisao prvu [[državna himna|himnu]] Bosne i Hercegovina po imenu ''[[Jedna si jedina]]''. Takođe je uzeo učešća na takmičenju za [[eurosong|pesmu Evrovizije]] u [[Dublin|Dablinu]] [[1993]]. (Dino je bio pisac pesme &quot;''Sva bol svijeta''&quot;) i u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] [[1999]]. (pevavši &quot;''Putnici''&quot; sa [[francuska|francuskom]] pevačicom [[Beatris]]). Dino Merlin je takođe učestvovao na ostalim velikim [[Evropa|evropskim]] festivalima, kao što je [[Kopenhagen]] [[1996]]. i [[Turkovizija]] [[1997]]. Njegova promotivna turneja za album &quot;''Sredinom''&quot;, koji je objavljen 2000, je uključivala više od 200 koncerata, sa spektakularnim nastupom na [[Stadion Koševo|Olimpijskom stadionu Koševo]], pred 80.000 gledalaca. Album &quot;''Sredinom''&quot; je bio najprodavaniji u Bosni i Hercegovini i preodavan je u svim državama koje su nekad bile delovi bivše Jugoslavije.

==== Burek ====
U 2004. godini pretstavljen je album &quot;''Burek''&quot;, koji se još uvek prodaje širom bivše Jugoslavije i ostalih zemalja. Dve popularne pesme sa ovog albuma su &quot;''Burek''&quot; i &quot;''Supermen''&quot;. Supermen je otpevao zajedno sa učesnikom [[Eurosong 2004|Pesme Evrovizije 2004.]] [[Željko Joksimović|Željkom Joksimovićem]].

==== Ispočetka ====
U 2008 godini je pretstaveo album &quot;Ispočetka&quot; koji je odmah postao vrlo uspešan. Prva pesma za koju je snimljen video spot je &quot;Dabogda&quot; koju je otpevao sa Hari Mata Harijem, a snimljen je u Sarajevu. Zatim je usledio spot za &quot;Deset mlađa&quot; i &quot;Ispočetka&quot;.

==== Evrovizija 2011. ====
U januaru 2011. je obljavjeno da će Dino Merlin nastupati za Bosnu i Hercegovinu sa pesmom &quot;Love in rewind&quot; koju je otpevao na engleskom jeziku. Sa tom pesmom dospeo je na šesto mesto.

== Diskografija ==
'''Sa grupom Merlin'''
# [[Kokuzna vremena]] - 1985.
# [[Teško meni sa tobom (a još teže bez tebe)]] - 1986.
# [[Merlin (album)|Merlin]] - 1987.
# [[Nešto lijepo treba da se desi]] - 1989.
# [[Peta strana svijeta]] - 1990.

'''Solo albumi'''
# [[Moja bogda sna]] - 1993.
# [[Fotografija (album)|Fotografija]] - 1995.
# [[Sredinom]] - 2000.
# [[Burek (album)|Burek]] - 2004.
# [[Ispočetka (album)|Ispočetka]] - 2008
# [[Hotel Nacional (album)|Hotel Nacional]] - 2014

'''Koncertni albumi'''
# Vječna vatra&quot; - 1999 
# Live Koševo 2004. - 2005.

'''Kompilacije'''
# Balade - 1995.
# Najljepše pjesme - 1995.
# Rest of the Best - 1996.

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Dino Merlin}}
* [http://www.dinomerlin.com/ Zvanični sajt]

{{Dobitnici Porina za hit godine}}
{{Bosna i Hercegovina na Eurosongu}}
{{Authority control}}
{{Lifetime|1962||Merlin, Dino}}

[[Kategorija:Jugoslavenski pjevači]]
[[Kategorija:Jugoslavenski gitaristi]]
[[Kategorija:Jugoslavenski tekstopisci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski kantautori]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački pjevači]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački tekstopisci]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački kantautori]]
[[Kategorija:Rock pjevači]]
[[Kategorija:Pop-folk pjevači]]
[[Kategorija:Predstavnici Bosne i Hercegovine na Eurosongu]]
[[Kategorija:Dobitnici diskografske nagrade Porin]]
[[Kategorija:Biografije, Sarajevo]]
[[Kategorija:Četveroslovnik-D|INO Merlin]]</text>
      <sha1>rzvk6gtzeq3u4dy22gmzif19gajkecn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261253</id>
      <parentid>41261252</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:46:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>24.135.237.127</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5375" xml:space="preserve">{{Infokutija muzičar
| Ime                = hodza emir

| Slika              = Dino Merlin (2011).jpg
| Img_alt            = 
| Img_capt           = Dino Merlin 2011.
| Img_size           = 250px
| Landscape          = 
| Background         = ** Obavezno** korištenje oznaka solo_singer, non_vocal_instrumentalist, non_performing_personnel, temporary
| birth_name         = Edin Dervišhalidović
| Alias              = 
| Datum_rođenja      = {{Birth date and age|1962|9|12|df=y}}
| birth_place        = [[bangladesu]]
| death_date         = &lt;!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth) --&gt;
| death_place        = 
| Porijeklo          = 
| Instrument         = 
| Žanr               = [[Pop-folk]], [[Pop]], [[Rock]], [[Pop-rock]], [[Dance]]
| Period_aktivnosti  = 1985–danas
| Diskografska_kuća  = Magaza, [[Croatia Records]], [[PGP RTS]], [[City Records]]
| Povezani_izvođači  = [[Mustafa Sandal]], [[Emina Jahović]], [[Tony Cetinski]], [[Hari Mata Hari]], [[Željko Joksimović]]
| URL                = &lt;!-- {{URL|dinomerlin.net}} --&gt;
| Notable_instruments= 
}}

'''hodza''' (rođen [[12. 9.]] [[1962]]. Kolumbiji), poznatiji pod scenskim imenom '''Dino Merlin''', je [[Bosna i Hercegovina|bosanski]] muzičar i tekstopisac. Najpoznatiji je pevač/tekstopisac u Bosni i Hercegovini i u ostalim državama bivše Jugoslavije.

== Muzička karijera ==
=== Grupa Merlin ===
Edin Dervišhalidović je osnovao grupu [[Merlin (grupa)|Merlin]] [[1984]]. i bio je njen pevač i tekstopisac. Sa grupom Merlin je snimio 5 studijskih albuma: &quot;''[[Kokuzna vremena]]''&quot; [[1985]], &quot;''[[Teško meni sa tobom (a još teže bez tebe)]]''&quot; [[1986]], &quot;''[[Merlin (album)]]''&quot; [[1987]], &quot;''[[Nešto lijepo treba da se desi]]''&quot; [[1989]]. i &quot;''[[Peta strana svijeta]]''&quot; [[1990]].

=== Solo karijera ===
Svoju solo karijeru Dervišhalidović je započeo [[1991]]. godine pod scenskim imenom &quot;Dino Merlin&quot;. i snimio je četiri studijska albuma &quot;''[[Moja bogda sna]]''&quot;, &quot;''[[Fotografija (album)|Fotografija]]''&quot; [[1995]], &quot;''[[Sredinom]]''&quot; [[2000]], &quot;''[[Burek (album)|Burek]]''&quot; [[2004]]. i dva koncertna albuma, &quot;''[[Vječna vatra]]''&quot; [[1999]]. i &quot;''-{[[Live Koševo 2004]]}-''&quot; [[2005]].

Dino Merlin je napisao prvu [[državna himna|himnu]] Bosne i Hercegovina po imenu ''[[Jedna si jedina]]''. Takođe je uzeo učešća na takmičenju za [[eurosong|pesmu Evrovizije]] u [[Dublin|Dablinu]] [[1993]]. (Dino je bio pisac pesme &quot;''Sva bol svijeta''&quot;) i u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] [[1999]]. (pevavši &quot;''Putnici''&quot; sa [[francuska|francuskom]] pevačicom [[Beatris]]). Dino Merlin je takođe učestvovao na ostalim velikim [[Evropa|evropskim]] festivalima, kao što je [[Kopenhagen]] [[1996]]. i [[Turkovizija]] [[1997]]. Njegova promotivna turneja za album &quot;''Sredinom''&quot;, koji je objavljen 2000, je uključivala više od 200 koncerata, sa spektakularnim nastupom na [[Stadion Koševo|Olimpijskom stadionu Koševo]], pred 80.000 gledalaca. Album &quot;''Sredinom''&quot; je bio najprodavaniji u Bosni i Hercegovini i preodavan je u svim državama koje su nekad bile delovi bivše Jugoslavije.

==== Burek ====
U 2004. godini pretstavljen je album &quot;''Burek''&quot;, koji se još uvek prodaje širom bivše Jugoslavije i ostalih zemalja. Dve popularne pesme sa ovog albuma su &quot;''Burek''&quot; i &quot;''Supermen''&quot;. Supermen je otpevao zajedno sa učesnikom [[Eurosong 2004|Pesme Evrovizije 2004.]] [[Željko Joksimović|Željkom Joksimovićem]].

==== Ispočetka ====
U 2008 godini je pretstaveo album &quot;Ispočetka&quot; koji je odmah postao vrlo uspešan. Prva pesma za koju je snimljen video spot je &quot;Dabogda&quot; koju je otpevao sa Hari Mata Harijem, a snimljen je u Sarajevu. Zatim je usledio spot za &quot;Deset mlađa&quot; i &quot;Ispočetka&quot;.

==== Evrovizija 2011. ====
U januaru 2011. je obljavjeno da će Dino Merlin nastupati za Bosnu i Hercegovinu sa pesmom &quot;Love in rewind&quot; koju je otpevao na engleskom jeziku. Sa tom pesmom dospeo je na šesto mesto.

== Diskografija ==
'''Sa grupom Merlin'''
# [[Kokuzna vremena]] - 1985.
# [[Teško meni sa tobom (a još teže bez tebe)]] - 1986.
# [[Merlin (album)|Merlin]] - 1987.
# [[Nešto lijepo treba da se desi]] - 1989.
# [[Peta strana svijeta]] - 1990.

'''Solo albumi'''
# [[Moja bogda sna]] - 1993.
# [[Fotografija (album)|Fotografija]] - 1995.
# [[Sredinom]] - 2000.
# [[Burek (album)|Burek]] - 2004.
# [[Ispočetka (album)|Ispočetka]] - 2008
# [[Hotel Nacional (album)|Hotel Nacional]] - 2014

'''Koncertni albumi'''
# Vječna vatra&quot; - 1999 
# Live Koševo 2004. - 2005.

'''Kompilacije'''
# Balade - 1995.
# Najljepše pjesme - 1995.
# Rest of the Best - 1996.

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Dino Merlin}}
* [http://www.dinomerlin.com/ Zvanični sajt]

{{Dobitnici Porina za hit godine}}
{{Bosna i Hercegovina na Eurosongu}}
{{Authority control}}
{{Lifetime|1962||Merlin, Dino}}

[[Kategorija:Jugoslavenski pjevači]]
[[Kategorija:Jugoslavenski gitaristi]]
[[Kategorija:Jugoslavenski tekstopisci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski kantautori]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački pjevači]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački tekstopisci]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački kantautori]]
[[Kategorija:Rock pjevači]]
[[Kategorija:Pop-folk pjevači]]
[[Kategorija:Predstavnici Bosne i Hercegovine na Eurosongu]]
[[Kategorija:Dobitnici diskografske nagrade Porin]]
[[Kategorija:Biografije, Sarajevo]]
[[Kategorija:Četveroslovnik-D|INO Merlin]]</text>
      <sha1>8vbh9ps2dbgonxfeztakc6tft7w8piw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261256</id>
      <parentid>41261253</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:31:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>rv</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5391" xml:space="preserve">{{Infokutija muzičar
| Ime                = Dino Merlin
| Slika              = Dino Merlin (2011).jpg
| Img_alt            = 
| Img_capt           = Dino Merlin 2011.
| Img_size           = 250px
| Landscape          = 
| Background         = ** Obavezno** korištenje oznaka solo_singer, non_vocal_instrumentalist, non_performing_personnel, temporary
| birth_name         = Edin Dervišhalidović
| Alias              = 
| Datum_rođenja      = {{Birth date and age|1962|9|12|df=y}}
| birth_place        = [[Sarajevo]]
| death_date         = &lt;!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (death date then birth) --&gt;
| death_place        = 
| Porijeklo          = 
| Instrument         = 
| Žanr               = [[Pop-folk]], [[Pop]], [[Rock]], [[Pop-rock]], [[Dance]]
| Period_aktivnosti  = 1985–danas
| Diskografska_kuća  = Magaza, [[Croatia Records]], [[PGP RTS]], [[City Records]]
| Povezani_izvođači  = [[Mustafa Sandal]], [[Emina Jahović]], [[Tony Cetinski]], [[Hari Mata Hari]], [[Željko Joksimović]]
| URL                = &lt;!-- {{URL|dinomerlin.net}} --&gt;
| Notable_instruments= 
}}

'''Edin Dervišhalidović''' (rođen [[12. 9.]] [[1962]]. u Sarajevu), poznatiji pod scenskim imenom '''Dino Merlin''', je [[Bosna i Hercegovina|bosanski]] muzičar i tekstopisac. Najpoznatiji je pevač/tekstopisac u Bosni i Hercegovini i u ostalim državama bivše Jugoslavije.

== Muzička karijera ==
=== Grupa Merlin ===
Edin Dervišhalidović je osnovao grupu [[Merlin (grupa)|Merlin]] [[1983]]. i bio je njen pevač i tekstopisac. Sa grupom Merlin je snimio 5 studijskih albuma: &quot;''[[Kokuzna vremena]]''&quot; [[1985]], &quot;''[[Teško meni sa tobom (a još teže bez tebe)]]''&quot; [[1986]], &quot;''[[Merlin (album)]]''&quot; [[1987]], &quot;''[[Nešto lijepo treba da se desi]]''&quot; [[1989]]. i &quot;''[[Peta strana svijeta]]''&quot; [[1990]].

=== Solo karijera ===
Svoju solo karijeru Dervišhalidović je započeo [[1991]]. godine pod scenskim imenom &quot;Dino Merlin&quot;. i snimio je četiri studijska albuma &quot;''[[Moja bogda sna]]''&quot;, &quot;''[[Fotografija (album)|Fotografija]]''&quot; [[1995]], &quot;''[[Sredinom]]''&quot; [[2000]], &quot;''[[Burek (album)|Burek]]''&quot; [[2004]]. i dva koncertna albuma, &quot;''[[Vječna vatra]]''&quot; [[1999]]. i &quot;''-{[[Live Koševo 2004]]}-''&quot; [[2005]].

Dino Merlin je napisao prvu [[državna himna|himnu]] Bosne i Hercegovina po imenu ''[[Jedna si jedina]]''. Takođe je uzeo učešća na takmičenju za [[eurosong|pesmu Evrovizije]] u [[Dublin|Dablinu]] [[1993]]. (Dino je bio pisac pesme &quot;''Sva bol svijeta''&quot;) i u [[Jeruzalem|Jerusalimu]] [[1999]]. (pevavši &quot;''Putnici''&quot; sa [[francuska|francuskom]] pevačicom [[Beatris]]). Dino Merlin je takođe učestvovao na ostalim velikim [[Evropa|evropskim]] festivalima, kao što je [[Kopenhagen]] [[1996]]. i [[Turkovizija]] [[1997]]. Njegova promotivna turneja za album &quot;''Sredinom''&quot;, koji je objavljen 2000, je uključivala više od 200 koncerata, sa spektakularnim nastupom na [[Stadion Koševo|Olimpijskom stadionu Koševo]], pred 80.000 gledalaca. Album &quot;''Sredinom''&quot; je bio najprodavaniji u Bosni i Hercegovini i preodavan je u svim državama koje su nekad bile delovi bivše Jugoslavije.

==== Burek ====
U 2004. godini pretstavljen je album &quot;''Burek''&quot;, koji se još uvek prodaje širom bivše Jugoslavije i ostalih zemalja. Dve popularne pesme sa ovog albuma su &quot;''Burek''&quot; i &quot;''Supermen''&quot;. Supermen je otpevao zajedno sa učesnikom [[Eurosong 2004|Pesme Evrovizije 2004.]] [[Željko Joksimović|Željkom Joksimovićem]].

==== Ispočetka ====
U 2008 godini je pretstaveo album &quot;Ispočetka&quot; koji je odmah postao vrlo uspešan. Prva pesma za koju je snimljen video spot je &quot;Dabogda&quot; koju je otpevao sa Hari Mata Harijem, a snimljen je u Sarajevu. Zatim je usledio spot za &quot;Deset mlađa&quot; i &quot;Ispočetka&quot;.

==== Evrovizija 2011. ====
U januaru 2011. je obljavjeno da će Dino Merlin nastupati za Bosnu i Hercegovinu sa pesmom &quot;Love in rewind&quot; koju je otpevao na engleskom jeziku. Sa tom pesmom dospeo je na šesto mesto.

== Diskografija ==
'''Sa grupom Merlin'''
# [[Kokuzna vremena]] - 1985.
# [[Teško meni sa tobom (a još teže bez tebe)]] - 1986.
# [[Merlin (album)|Merlin]] - 1987.
# [[Nešto lijepo treba da se desi]] - 1989.
# [[Peta strana svijeta]] - 1990.

'''Solo albumi'''
# [[Moja bogda sna]] - 1993.
# [[Fotografija (album)|Fotografija]] - 1995.
# [[Sredinom]] - 2000.
# [[Burek (album)|Burek]] - 2004.
# [[Ispočetka (album)|Ispočetka]] - 2008
# [[Hotel Nacional (album)|Hotel Nacional]] - 2014

'''Koncertni albumi'''
# Vječna vatra&quot; - 1999 
# Live Koševo 2004. - 2005.

'''Kompilacije'''
# Balade - 1995.
# Najljepše pjesme - 1995.
# Rest of the Best - 1996.

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Dino Merlin}}
* [http://www.dinomerlin.com/ Zvanični sajt]

{{Dobitnici Porina za hit godine}}
{{Bosna i Hercegovina na Eurosongu}}
{{Authority control}}
{{Lifetime|1962||Merlin, Dino}}

[[Kategorija:Jugoslavenski pjevači]]
[[Kategorija:Jugoslavenski gitaristi]]
[[Kategorija:Jugoslavenski tekstopisci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski kantautori]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački pjevači]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački tekstopisci]]
[[Kategorija:Bosanskohercegovački kantautori]]
[[Kategorija:Rock pjevači]]
[[Kategorija:Pop-folk pjevači]]
[[Kategorija:Predstavnici Bosne i Hercegovine na Eurosongu]]
[[Kategorija:Dobitnici diskografske nagrade Porin]]
[[Kategorija:Biografije, Sarajevo]]
[[Kategorija:Četveroslovnik-D|INO Merlin]]</text>
      <sha1>elyejkxjn1l07st6fnrxltlpflnlak5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hatšepsut</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29803</id>
    <revision>
      <id>41261234</id>
      <parentid>41185052</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T16:05:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.24.18.40</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5914" xml:space="preserve">{{Faraon Infobox | 
    Ime=Hatshepsut | 
    Alt=Hatchepsut | 
    Slika= |
    Nomen= &lt;hiero&gt;G39-N5&lt;/hiero&gt;&lt;hiero&gt;&lt;-i-mn:,:n-W9*t:F4-,:t-A51-&gt;&lt;/hiero&gt; &lt;br /&gt; '''Khnumt-Amun Hatshepsut'''&lt;ref name=&quot;names&quot;&gt;[http://www.phouka.com/pharaoh/pharaoh/dynasties/dyn18/06hatshepsut.html Queen Hatshepsut] pristup 1.8. 2006&lt;/ref&gt; &lt;br /&gt; Spojena s Amunon,&lt;br /&gt;Najbolja od svih plemenitih dama |
    Pronomen= &lt;hiero&gt;M23-L2&lt;/hiero&gt;&lt;hiero&gt;&lt;-ra-mAat-kA-&gt;&lt;/hiero&gt; &lt;br /&gt;'''Maatkare'''&lt;ref name=&quot;names&quot;/&gt;&lt;br /&gt; Istina [[Egipatska duša|Ka]] [[Ra|Re]] |
    Golden= '''Netjeretkhau '''&lt;ref name=&quot;names&quot;/&gt; &lt;br /&gt; Božanska pojavom|  
    Nebty= '''Wadjrenput'''&lt;ref name=&quot;names&quot;/&gt; &lt;br /&gt; Cvatući godinama|
    Horus= '''Wesretkau '''&lt;ref name=&quot;names&quot;/&gt; &lt;br /&gt; Moćni [[Egipatska duša|Ka]]ovi|
    GoldenHiero= &lt;hiero&gt;G5&lt;/hiero&gt;&lt;hiero&gt;-nTr-t-xa:Z2-&lt;/hiero&gt; |  
    NebtyHiero= &lt;hiero&gt;M13-X1-M4-M4-M4&lt;/hiero&gt; |
    HorusHiero= &lt;hiero&gt;wsr-s-X1:D28-D28:D28&lt;/hiero&gt; |
    Vladavina=[[1479. pne.]] do [[1458. pne.]]|
    Prethodnik=  [[Thutmose II]]|
    Nasljednik=  [[Thutmose III]]|
    Supružnik= [[Thutmose II]] |
    Problemi=  [[Neferure]]|
    Dinastija=[[Osamnaesta dinastija Egipta|18. dinastija]] |
    Otac= [[Thutmose I]] |
    Majka= [[Kraljica Ahmose]] |
    Smrt= 1458. pne. |
    Grob= [[KV20]] |
    Spomenici= [[Hram u Karnakz]], [[Deir el-Bahri]], &lt;br /&gt;[[Speos Artemidos]] |
}}

[[Datoteka:GD-EG-Alex-MuséeNat058.JPG|thumb|Hatšepsut]]
[[Datoteka:Temple of Hatshepsut, Osirian statues, Luxor, Egypt.jpg|thumb|[[Deir el-Bahari]]]]

'''Hatšepsut''', [[Popis faraona|egipatska kraljica]] XVIII. dinastije, vladala od 1498. do 1483. godine pr.Kr. Iz dinastijskih je razloga (kao kći faraona [[Tutmozes I.|Tutmozesa I.]] i kraljice Ahmose) bila udana za svog polubrata [[Tutmozes II.|Tutmozesa II.]] (sin [[faraon]]a Tutmozesa I. i minorne kraljeve žene princeze Mutnefert, sestre kraljice Ahmose). Na taj je način bila ojačana pozicija mladog Tutmozesa II. u početku vladavine. Valja spomenuti da je to bila uobičajena praksa ženidbe unutar kraljevske obitelji - po uzoru na božanstava iz egipatske mitologije [[Oziris]] i [[Izida]]. I oni su bili brat i sestra te ujedno muž i žena. Njihov je sin [[Horus]], jedno od glavnih egipatskih božanstava.

Tutmozes je bio lošeg zdravlja i umro je u svojim ranim tridesetima. S jednom haremskom djevojkom imao je sina (dok je s Hatšepsut imao kćer Nefernre). Neposredno prije smrti odredio je jedinog sina (budući [[Tutmozes III.]], jedan od najvećih egipatskih faraona) za nasljednika. Međutim, Hatšepsut nije mislila tako! Bila je to ambiciozna žena jake volje koja nije dozvoljavala nikome da joj stane na put. Nakon dvije godine regenstva s dječakom kraljem Tutmozesom III., pribavila je podršku visokopozicioniranih osoba iz vojske i dvorske administracije. Nakon toga okrunila se za vladaricu [[Egipat|Egipta]].

Odmah po preuzimanju vlasti inicirana je gradnja veličanstvenog [[hram]]a u podnožju klisure kod [[Deir el-Bahri|Deir el-bahria]]. Svojom ljepotom i izvanvremenskom elegancijom građevina je trebala služiti za poštivanje kulta umrle kraljice nakon njene smrti. Može se ustvrditi da je ovo zdanje osiguralo besmrtnost kraljici.

Na njegovim zidovima zabilježeno je da kraljica Hatšepsut podiže hram: &quot;Kao vrt za svoga oca [[Amon]]a&quot;. Međutim, ovaj hram nije jedino djelo velike kraljice jer postoje mnogi zapisi o njenoj restauraciji brojnih hramova u području srednjeg Egipta. Ti hramovi su uvelike postradali pod naletom [[Hiksi|Hiksa]] u ranijoj dinastiji.

Kraljica je takodjer odgovorna za postavljanje para golemih obeliska od crvenog granita bogu Amunu u [[Karnak]]u. Njena vladavina nije poznata po ratnim pohodima, već po trgovačkim ekspedicijama; osobito je poznato putovanje u zemlju Punt (vjerojatno sjeverna [[Somalija]] ili [[Džibuti]]). Isto tako postoje brojni dokazi da je vladarica slala ekspedicije prema rudnicima tirkiza na [[Sinaj]]u.

Hatšepsut je kao i muški faraoni imala svoju grobnicu u [[Dolina kraljeva|Dolini kraljeva]], a njena [[mumija]], za razliku od ostalih, nije nikad pronađena. Umrla je oko 1483. god. pne. Uzurpirala je prijestolje od Tutmozesa III. skoro dvadesetak godina, pa postoje indicije da je i on imao umiješane svoje ruke u njenu smrt. Sigurno ju je mrzio dovoljno da uništi mnoge od njenih spomenika kao i one od njenih najbližih suradnika. Možda najgore od svega ja to da je bila izbrisana iz liste egipatskih kraljeva; žena na prijestolju je bilo nešto previše nečasno za ono doba da bi ostalo zabilježeno!

== Bilješke ==
{{Reflist|2}}

== Eksterni linkovi ==
{{Commonscat|Hatshepsut}}
* [http://www.insecula.com/us/musee/panorama_M0027.html Interactive, panoramic online view of Hatshepsut’s mortuary temple at Deir el-Bahari, Egypt]
* [http://egyptstudy.org/ostracon/archives/index.html The Mortuary Temple of Hatshepsut at Deir El-Bahri: The Construction and Restoration of a Masterpiece by Bonnie Sampsell, Journal of the Egyptian Study Society, Winter 2004-2005; Spring 2006]
* [http://www.metmuseum.org/explore/newegypt/htm/v_hatshe.htm Video tour the Metropolitan Museum of Art’s gallery of Hatshepsut sculptures]
* [http://www.aldokkan.com/egypt/hatshepsut.htm Hatshepsut - the fifth ruler of the 18th Dynasty]
* [http://www.bediz.com/hatshep/index.html Hatshepsut, the Queen who would be King at bediz.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071011033351/http://www.bediz.com/hatshep/index.html |date=2007-10-11 }}
* [http://www.bediz.com/hatshep/poetry.html Poetry honoring Hatshepsut at bediz.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928175404/http://www.bediz.com/hatshep/poetry.html |date=2007-09-28 }}
* [http://www.maatkare.com Maatkare.com fansite]
* [http://www.panoramagalerie.at/index.php?title=Hatschepsut 360° Panorama images]

{{Drevni Egipćani}}

[[Kategorija:Faraoni]]
[[Kategorija:Drevni Egipat]]</text>
      <sha1>pyx66i5rx8600f6rldk8sueul598b7c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Karojba</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41809</id>
    <revision>
      <id>41261276</id>
      <parentid>41243196</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:27:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.178.248.78</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3733" xml:space="preserve">{{Općina RH
| ime = Karojba
| slika = 
| opis_slike = 
| zastava = 
| grb = 
| grb=
| županija = [[Istarska županija|Istarska]] 
| broj stanovnika = 1.489
| površina = 35 
| naselja = Karojba, Motovunski Novaki, Rakotule, Škropeti 
| načelnik = Marko Lakošeljac [[HDZ]]
| poštanski broj = 52424 Motovvun
| pozivni broj = 
| registarska oznaka = 
| z. širina = 45.30
| z. dužina = 13.82
}}
'''Karojba''' je naselje i sjedište istoimene općina u [[Hrvatska|Hrvatskoj]]. Nalazi se u [[Istarska županija|Istarskoj županiji]].

== Općinska naselja ==
Općina Karojba osnovana 1997. godine izdvajanjem iz općine [[Motovun]]. Ukupna površina iznosi 34,66km2, a prema popisu stanovništva iz 2001. godine ima 1.489 stanovnika. Ima četiri veća naselja od kojih je najveća Karojba sa 453 stanovnika. Stanovništvo se pretežito bavi poljoprivredom (vinogradarstvo, a u posljednje vrijeme javlja se i maslinarstvo).

Naselje Karojba se prvi put spominje u dokumentima 1258, a sam toponim potječe od latinskog quadruvium (križanje dviju cesta). O kontinuiranoj naseljenosti prostora svjedoče i antički spomenici pronađeni u crkvici Sv. Andrije na groblju u Karojbi sagrađenoj u 13. stoljeću.

Naselje [[Motovunski Novaki]] nalazi se 4 km jugoistočno od Karojbe. Naselje je u 13. stoljeću bilo središte feuda akvilejskih patrijarha, a od 1330. godine pripalo je Motovunu, kasnije plemićkoj obitelj Polesini (od nekadašnje palače Polesini danas je sačuvan samo portal).

Iako nikada nije imalo status župe naselje [[Škropeti]] postati će prema demografskoj procjeni do 2020. godine naselje sa najvećim brojem stanovnika na području općine Karojba (trenutno na trećem mjestu)! Stanovništvo se u značajnoj mjeri bavi obrtima (cestovni prijevoz, zemljani radovi, zidari, keramičari, kamenoklesari i sl.).

Župa [[Rakotule]] osnovana je 1580. godine. Župna crkva Sv. Roka sagrađena je u 16. stoljeću (dograđivana 1861. i 1934. godine, a zvonik je sagrađen 1850.). U crkvici Sv. Nikole na groblju u Rakotulama koju su sagradili u 14. stoljeću članovi motovunskog ogranka mletačkih patricija Barbo, sačuvano je najreprezentativnije djelo zidnog slikarstva u Istri – freske koje su djelo dvojice talijanskih majstora iz sredine 14. stoljeća, a prikazuju narativne prizore legendi o Sv. Nikoli (rođenje, obaranje Artemidinog drva, darivanje tri siromašne djevojke i siromašnog plemića). Na freskama je i poznati glagoljski natpis anonimnog glagoljaša.

U svim župama prvi učitelji bili su obično svećenici. Tako je 1912. sagrađena zgrade osnovne škole u Močibobima kada je i započela nastava na hrvatskom jeziku sve do 1924. godine kada se uvodi nastava na talijanskom jeziku sve do 1943. godine (doba fašističke vladavine). Od 1945. godine otvorena je osnovna škola u župnoj kući u Karojbi, a od 1964. godine škola se odvija u tada nedovršenoj zgradi zadružnog doma.

== Zemljopis ==
== Stanovništvo ==
Po posljednjem popisu stanovništva iz [[2001.]] godine, općina Karojba imala je 1.489 stanovnika, raspoređenih u 4 naselja:
* [[Karojba]] - 453
* [[Novaki Motovunski]] - 398
* [[Rakotule]] - 234
* [[Škropeti]] - 404

== Uprava ==
'''Rezultati općinskih izbora 2005. god''':
* [[Istarski demokratski sabor|IDS]]-[[Hrvatska seljačka stranka|HSS]] 44% (5 mandata)
* [[Hrvatska socijalno liberalna stranka|HSLS]] 33% (4 mandata)
* [[HDZ]] 24% (2 mandata)

== Povijest ==
== Gospodarstvo ==
== Slavni ljudi ==
== Spomenici i znamenitosti ==
== Obrazovanje ==
== Kultura ==
== Sport ==
== Vanjske veze ==
* [http://www.karojba.hr Službene stranice Općine Karojba]

{{geog-stub}}
{{Istarska županija}}
{{commonscat|Karojba}}

[[Kategorija:Općine u Istarskoj županiji]]</text>
      <sha1>9nttz8p0vy6vfdbaiyl3eepkpxpui3k</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261278</id>
      <parentid>41261276</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:53:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>tipfeler</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3732" xml:space="preserve">{{Općina RH
| ime = Karojba
| slika = 
| opis_slike = 
| zastava = 
| grb = 
| grb=
| županija = [[Istarska županija|Istarska]] 
| broj stanovnika = 1.489
| površina = 35 
| naselja = Karojba, Motovunski Novaki, Rakotule, Škropeti 
| načelnik = Marko Lakošeljac [[HDZ]]
| poštanski broj = 52424 Motovun
| pozivni broj = 
| registarska oznaka = 
| z. širina = 45.30
| z. dužina = 13.82
}}
'''Karojba''' je naselje i sjedište istoimene općina u [[Hrvatska|Hrvatskoj]]. Nalazi se u [[Istarska županija|Istarskoj županiji]].

== Općinska naselja ==
Općina Karojba osnovana 1997. godine izdvajanjem iz općine [[Motovun]]. Ukupna površina iznosi 34,66km2, a prema popisu stanovništva iz 2001. godine ima 1.489 stanovnika. Ima četiri veća naselja od kojih je najveća Karojba sa 453 stanovnika. Stanovništvo se pretežito bavi poljoprivredom (vinogradarstvo, a u posljednje vrijeme javlja se i maslinarstvo).

Naselje Karojba se prvi put spominje u dokumentima 1258, a sam toponim potječe od latinskog quadruvium (križanje dviju cesta). O kontinuiranoj naseljenosti prostora svjedoče i antički spomenici pronađeni u crkvici Sv. Andrije na groblju u Karojbi sagrađenoj u 13. stoljeću.

Naselje [[Motovunski Novaki]] nalazi se 4 km jugoistočno od Karojbe. Naselje je u 13. stoljeću bilo središte feuda akvilejskih patrijarha, a od 1330. godine pripalo je Motovunu, kasnije plemićkoj obitelj Polesini (od nekadašnje palače Polesini danas je sačuvan samo portal).

Iako nikada nije imalo status župe naselje [[Škropeti]] postati će prema demografskoj procjeni do 2020. godine naselje sa najvećim brojem stanovnika na području općine Karojba (trenutno na trećem mjestu)! Stanovništvo se u značajnoj mjeri bavi obrtima (cestovni prijevoz, zemljani radovi, zidari, keramičari, kamenoklesari i sl.).

Župa [[Rakotule]] osnovana je 1580. godine. Župna crkva Sv. Roka sagrađena je u 16. stoljeću (dograđivana 1861. i 1934. godine, a zvonik je sagrađen 1850.). U crkvici Sv. Nikole na groblju u Rakotulama koju su sagradili u 14. stoljeću članovi motovunskog ogranka mletačkih patricija Barbo, sačuvano je najreprezentativnije djelo zidnog slikarstva u Istri – freske koje su djelo dvojice talijanskih majstora iz sredine 14. stoljeća, a prikazuju narativne prizore legendi o Sv. Nikoli (rođenje, obaranje Artemidinog drva, darivanje tri siromašne djevojke i siromašnog plemića). Na freskama je i poznati glagoljski natpis anonimnog glagoljaša.

U svim župama prvi učitelji bili su obično svećenici. Tako je 1912. sagrađena zgrade osnovne škole u Močibobima kada je i započela nastava na hrvatskom jeziku sve do 1924. godine kada se uvodi nastava na talijanskom jeziku sve do 1943. godine (doba fašističke vladavine). Od 1945. godine otvorena je osnovna škola u župnoj kući u Karojbi, a od 1964. godine škola se odvija u tada nedovršenoj zgradi zadružnog doma.

== Zemljopis ==
== Stanovništvo ==
Po posljednjem popisu stanovništva iz [[2001.]] godine, općina Karojba imala je 1.489 stanovnika, raspoređenih u 4 naselja:
* [[Karojba]] - 453
* [[Novaki Motovunski]] - 398
* [[Rakotule]] - 234
* [[Škropeti]] - 404

== Uprava ==
'''Rezultati općinskih izbora 2005. god''':
* [[Istarski demokratski sabor|IDS]]-[[Hrvatska seljačka stranka|HSS]] 44% (5 mandata)
* [[Hrvatska socijalno liberalna stranka|HSLS]] 33% (4 mandata)
* [[HDZ]] 24% (2 mandata)

== Povijest ==
== Gospodarstvo ==
== Slavni ljudi ==
== Spomenici i znamenitosti ==
== Obrazovanje ==
== Kultura ==
== Sport ==
== Vanjske veze ==
* [http://www.karojba.hr Službene stranice Općine Karojba]

{{geog-stub}}
{{Istarska županija}}
{{commonscat|Karojba}}

[[Kategorija:Općine u Istarskoj županiji]]</text>
      <sha1>m4b6fye82vjcvlkngjj2ihcvlon7p7y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Barack Obama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44793</id>
    <revision>
      <id>41261267</id>
      <parentid>41221943</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:35:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Minorax</username>
        <id>135426</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Barack Obama signature.png]] → [[File:Barack Obama signature.svg]] vva</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15852" xml:space="preserve">{{Politički vođa (HR)
|ime=Barack Obama
|datum rođenja=[[4. 8.|4. kolovoza]] [[1961|1961.]] (54 godine)
|mjesto rođenja=[[Honolulu]], [[Havaji]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]
|datum smrti=
|mjesto smrti=
|malaslika=
|opis male slike=
|slika=President Barack Obama.jpg
|veličina=
|opis slike=
|podpredsjednik=[[Joe Biden]]
|podpredsjednik2=
|podpredsjednik3=
|podpredsjednik4=
|podpredsjednik5=
|podpremijer=
|podpremijer2=
|podpremijer3=
|podpremijer4=
|podpremijer5=
|zamjenik=
|zamjenik2=
|zamjenik3=
|zamjenik4=
|zamjenik5=
|stranka=[[Demokratska stranka SAD|Demokratska stranka]]
|potpis=Barack Obama signature.svg
|supruga=[[Michelle Obama]]
|suprug=
|čin2=[[Senator]] iz [[Illinois]]a *
|položaj=44. [[Predsjednici Sjedinjenih Američkih Država|Predsjednik Sjedinjenih Američkih Država]]
|čin3=
|čin4=
|čin5=
|zanimanje=
|fusnote=* Poziciju senatora obavljao zajedno sa Richardom Durbinom.&lt;br /&gt;
|nasljednik2=
|prethodnik2=[[Peter Fitzgerald]]
|nasljednik=[[Donald Trump]]
|prethodnik=[[George W. Bush]]
|nasljednik3=
|prethodnik3=
|nasljednik4=
|prethodnik4=
|nasljednik5=
|prethodnik5=
|predsjednik1=
|predsjednik=
|predsjednik3=
|predsjednik4=
|predsjednik5=
|premijer1=
|premijer2=
|premijer3=
|premijer4=
|premijer5=
|mandat_start2=[[2. 1.|2. siječnja]] [[2005|2005.]]
|mandat_kraj2=[[16. 11.|16. studenog]] [[2008|2008.]]
|mandat_start=[[20. 1.|20. siječnja]] [[2009|2009.]]
|mandat_kraj=[[20. 1.|20. siječnja]] [[2017|2017.]]
|mandat_start3=
|mandat_kraj3=
|mandat_start4=
|mandat_kraj4=
|mandat_start5=
|mandat_kraj5=
|vjera=[[hrišćanstvo|kršćanin]]
}}

'''Barack Hussein Obama, Jr.''' ([[Honolulu]], [[Havaji]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]], [[4. 8.|4. kolovoza]] [[1961]].) je [[sjedinjene Američke Države|američki]] [[Demokratska stranka SAD|demokratski]] političar koji je od [[2009|2009.]] do [[2017|2017.]] bio  [[predsjednik SAD-a|predsjednik SAD]]. Na to je mjesto izabran nakon što je od [[2005]]. kao [[Senat SAD|senator]] zastupao državu [[Illinois]]. 

Pažnju međunarodne javnosti je prvi put privukao na početku [[Predsjednički izbori u SAD|predsjedničke]] kampanje 2008. godine, kada se na demokratskim [[predizbori]]ma suprotstavio favoriziranoj [[Hillary Clinton]], a koju je potom uspio poraziti nakon iscrpljujuće kampanje. Pobjedu je temeljio na pripadnosti [[levica|lijevom]] krilu demokrata koje je nakon višedesetljetne marginalizacije ojačalo uslijed dubokog nezadovoljstva [[George W. Bush|Bushovim]] ratom u [[Rat u Iraku|Iraku]] u američkoj javnosti. Obama je brzo stekao brojne simpatije kako u SAD tako i u svijetu dijelom i zbog svog [[melez|rasno miješanog]] porijekla, iako se sam formalno izjašnjavao kao [[Afroamerikanci|Afroamerikanac]]; sama izglednost njegovog izbora se tumačila kao historijski odmak SAD od [[rasizam|rasističke]] prošlosti. Zahvaljući tome, kao i izbijanju [[Globalna recesija|globalne recesije]] tik pred opće izbore, godine 2008. je više nego uvjerljivo pobijedio [[Republikanska stranka SAD|republikanskog]] kandidata [[John McCain|Johna McCaina]].

Prvi mandat, na čijem početku je uživao dotada nezapamćenu dominaciju vlastite stranke u [[Kongres SAD|Kongresu]], mu je bio obilježen prije svega nastojanjem da se u SAD uvedu elementi zapadnoevropske [[socijalna država|države blagostanja]], pri čemu je ključni element predstavljao tzv. [[Obamacare]], odnosno zakon kojim je u SAD prvi put uveden sistem općeg i obaveznog [[zdravstveno osiguranje|zdravstveno osiguranja]]. Njegovo uvođenje početkom 2010. je predstavljalo dostignuće koje je izmaklo mnogim njegovim prethodnicima. Istakao se kao i veliki pobornik prava [[LGBT]] populacije, te je ukinuo kontroverzna vojna pravila [[Don't ask, don't tell|Don't Ask, Don't Tell]] te je pred izbore 2012. postao prvi predsjednik koji otvoreno podržava pravo na [[istopolni brak|istospolni brak]]. Na vanjskopolitičkom planu je, prije svega u retoričkom smislu, nastojao &quot;okrenuti novu stranicu&quot; u odnosu na svog prethodnika Busha, čime se tumači njegovo nagrađivanje [[Nobelova nagrada za mir|Nobelovom nagradom za mir]] nakon samo nekoliko mjeseci mandata; kritičari su mu nešto kasnije zamjerali neodlučnost u odnosu na tzv. [[Arapsko proljeće]], nastavak [[rat u Afganistanu|rata u Afganistanu]], [[Operacija Odyssey Dawn|vojnu intervenciju u Libiji]] te još radikalnije i kontroverznije mjere u borbi [[rat protiv terorizma|protiv terorizma]] kao što su tzv. [[ciljana likvidacija|ciljane likvidacije]]. U borbi s ekonomskom krizom je imao manje uspjeha te je [[nezaposlenost]] dosegla visoku razinu a veliki dio američkog društva zabilježio pad standarda nezamisliv u ranijim decenijama; djelomično i zbog toga su se oporbeni republikanci oporavili i uspjeli povratiti [[Predstavnički dom SAD|Predstavnički dom]] za vrijeme kongresnih izbora 2010. Njihov pokušaj da na tome temelje povratak u Bijelu kuću je, međutim, na općim izborima 2012. doživio fijasko nakon izuzetno skupe i brutalne kampanje na kraju koje je Obama uvjerljivo porazio republikanskog kandidata [[Mitt Romney|Mitta Romneya]].

== Biografija ==
Barack Obama rodio se na [[Havaji]]ma od majke Amerikanke i oca [[Kenija|Kenijca]] koji su se vjenčali na studiju na Havajskom sveučilištu. Kada je Barack navršio dvije godine roditelji su mu se razveli, a njegov otac vratio se u [[Kenija|Keniju]] te se zaposlio u tamošnjem ministarstvu gospodarstva. Dio svog djetinjstva Barack je proveo sa svojom majkom i očuhom u [[Indonezija|Indoneziji]], no na Havaje se vratio završiti srednju školu nakon koje upisuje politološki studij na Columbia University gdje u roku diplomira i specijalizira se za vanjskopolitičke odnose. Nakon toga upisuje Harvard Law School koju također u roku završava.

Nakon školovanja zapošljava se kao odvjetnik za [[građansko pravo]] u [[Chicago|Chicagu]]. Također radi i kao predavač na Chicago Law School gdje predaje [[ustavno pravo]].

Obama objavio je i svoju autobiografiju 1995. godine koja je tijekom 2004. postala bestseller.
Oženjen je s Michelle Obama s kojom ima dvije kćeri: Maliu Ann i Sashu.

== Politička karijera ==
U razdoblju [[1994]]. do [[2004]]. Barack Obama biran je za senatora u senatu države [[Illinois]] na listi [[Demokratska stranka SAD|Demokratske stranke]]. [[2004]]. postiže prvi veći politički uspjeh na razini [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]-a time što je izabran u Senat [[Kongres SAD|Kongresa SAD]] kao predstavnik grada [[Chicago|Chicaga]] u državi [[Illinois]] pri čemu je ostvario 70% glasova u borbi s protukandidatom republikancem. 

Obamin politički idealizam, posvećenost ljudskim pravima i karizmatični nastupi privukli su na njega veliku pažnju javnosti prilikom kampanja za izbor u Senat. Svojom elokventnošću i govorničkim sposobnostima&lt;!--koja je razlika između elokvencije i govorničke sposobnosti?--&gt; zadobio je status najvećeg osvježenja i nade Demokratske stranke.

== Predsjednička kampanja ==
{{main|Predsjednički izbori u Sjedinjenim Američkim Državama 2008.}}
{{main|Rezultati predizbora za predsjedničku nominaciju u Demokratskoj stranci 2008.}}

[[Datoteka:Obama in s.c.jpg|thumb|Barack Obama govori nakon pobjede pristašama u South Carolina 25. siječnja 2008.]] 
U [[Springfield]]u u državi Illinois [[10. 2.|10. veljače]] [[2007]]. Barack Obama najavio je svoju kandidaturu Demokratske stranke za [[Predsjednika SAD-a 2008]] na simoboličan način pred 18.000 sudionika. [[Abraham Lincoln]] je prije 149 godina u istom gradu pozvao na ukidanje [[ropstvo|ropstva]].

=== Stranački predizbori ===
Na stranačkim predizborima za izbor predsjedničkog kandidata Demokratske stranke pobjeđuje u [[Iowa|Iowi]]. Glavna protukandidatkinja je senatorica [[New York]]a [[Hillary Clinton]], supruga bivšeg predsjednika SAD-a [[Bill Clinton]]a (1994.-2002.). Ostali kandidati [[Christopher Dodd]], [[Joe Biden]], [[Bill Richardson]] i [[Dennis Kucinich]] vrlo brzo su odustali od utrke, a treći kandidat [[John Edwards]] odustao je 30. siječnja 2008.

Nakon velikog utorka (''Super Tuesday'') Obama pobjeđuje u 13, a Clinton u 9 država, dok je broj izaslanika u korist Clintona. Na održanim predizborima u državama [[Washington]], [[Louisiana]] i [[Nebraska]] 9. veljače i [[Maine]] 10. veljače 2008. Obama pobjeđuje u svih četiri država. Hillary Clinton zbog poraza smijenjuje švojeg šefa kampanje.

Na predizborima 12. veljače u triju državama u svima pobjeđuje i preuzima vodstvo. U [[Virginia|Virginiji]] osvaja 64%, u [[Maryland]]-u 60%, a u [[District of Columbia]] čak 75% stranačkih glasova. Nakon pobjede od 76% u svojoj rodnoj državi [[Havaji]]ma i u [[Wisconsin]]s 58% Obama je ostvario pobjedonosni niz u 10 država.&lt;ref&gt;[http://edition.cnn.com/2008/POLITICS/02/19/feb19.contests/index.html '''CNN Politics.com''' ''Obama, McCain extend winning streaks''] (20. veljače 2008.)&lt;/ref&gt;

Na predizborima u četiri država 4. ožujka pak Hillary Clinton uspije poraziti Obamu u [[Texas]]u, [[Ohio]] i [[Rhode Island]]u. Jedino u [[Vermont]]u pobjeđuje s 59% glasova. No, ipak u Texasu osvaja 48%, a u Ohio 44% glasova, te tako osvaja dodatne izaslanike za stranačku konvenciju i uspjeva zadržati vodeće mjesto u tjesnoj utrci. Četiri dana poslije, 8. ožujka Obama pobjeđuje u brojčano najmanjoj državi [[Wyoming]]u s 61% glasova i osvaja dodatnih 7 izaslanika. 

Po broju '''izabranih izaslanika''' (''Pledged delegates'') Obama vodi s 1.328 ispred Clinton, koja je osvojila 1.190 izaslanika. Kada se ubrajaju '''dužnosnici''' (''Superdelegates'') Obama vodi s 1.527, a Clinton podržava 1.428 svih izaslanika. &lt;ref&gt;[http://edition.cnn.com/ELECTION/2008/primaries/results/scorecard/#Dhttp://'''CNN Politics.com''' Election Center 2008. ''Primaries and Caucuses'']( 9. ožujka 2008.) &lt;/ref&gt; Za pobjedu potrebno je prikupiti podršku 2.025 izaslanika.

=== &quot;Mrtva trka&quot; Obame i Clinton ===
S nastavkom izjednačene utrke, zaoštrava se retorika dvaju tabora. Nakon što su u 7. ožujka vodili rat oko izjave Obamine savjetnice [[Samanthe Power]] da je Clinton ''&quot;čudovište&quot;'', zbog čega je Power podnijela ostavku, dan poslije su vodili rat oko rata u Iraku.&lt;ref&gt;[http://www.faz.net/s/Rub0A1169E18C724B0980CCD7215BCFAE4F/Doc~E27D41EA707D24CBF889A3C2994699F11~ATpl~Ecommon~Scontent.html FAZ]
 '''Frankfurter Allgemeine FAZ.Net'''. ''Obamas Beraterin vergreift sich im Ton - und geht'' (7. ožujka 2008.)&lt;/ref&gt;

Iz stožera Hillary Clinton novinarima je upućena e-mail bilješka pod naslovom ''&quot;Obamin plan za Irak: Puste riječi&quot;'' u kojoj se sugerira da on ustvari nema plan za povlačenje američkih snaga iz [[Irak]]a, iako mu je to jedna od središnjih točaka kampanje. Obamin stožer je odgovorio u kojem se suparnici pripisuje cinizam, neulijevanje povjerenja i spremnost na sve da dobije nominaciju.&lt;ref&gt;[http://www.vecernji.hr/newsroom/news/international/3029821/index.do;jsessionid=5819022ED1D9600B977C9F441D4C7CB1.2 '''Večernji list'''. ''Obama pobijedio na predizborima u Wyomingu'']{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (9. ožujka 2008.)&lt;/ref&gt;

Bivši predsjednik [[Bill Clinton]] istodobno je na skupu u [[Mississippi]]ju početkom ožujka izjavio da bi njegova supruga i Obama bili ''&quot;gotovo nezaustavljivi&quot;'' kad bi se za [[Bijela kuća|Bijelu kuću]] natjecali zajedno, kao predsjednički i potpredsjednički kandidat. Po njegovim riječima, Obama bi osvojio ''&quot;urbana područja i bogatije birače&quot;'' a Hillary Clinton ''&quot;tradicionalna ruralna područja&quot;'', a ako se te stvari spoje bili bi ''&quot;gotovo nezaustavljiva snaga&quot;''.

Obama je odgovorio da on ''&quot;ne vodi kampanju za potpredsjednika, već za predsjednika&quot;'', da je osvojio dvostruko više država od Clinton, dobio više glasova ukupno te da vodi po broju izaslanika za konvenciju.

Anketa tjednika [[Newsweek]] objavljena u 8. ožujka, pokazala je da na nacionalnoj razini Obama i Clinton vode &quot;mrtvu trku&quot; s 45 posto glasova za Obamu i 44 posto za Clinton. Obama i dalje vodi među crncima, muškarcima, glasačima ispod 40 godina i fakultetski obrazovanima. Clinton ima većinu kod bijelaca, žena, glasača starijih od 60 godina i onih sa srednjoškolskim ili nižim obrazovanjem.

Podjela među demokratima mogla bi koristiti republikanskom predsjedničkom kandidatu [[John McCain|Johnu McCainu]], jer mnogi od ispitanih kažu da će glasovati za McCaina ako njihov favorit za demokratskog kandidata ne bude nominiran.

=== Kraj utrke ===
Početkom svibnja postajalo je sve jasnije kako će Obama biti demokratski kandidat za predsjednika. Nakon pobjeda na državnim konvencijama i izborima u saveznim državama i samo tri poraza od početka svibnja, Barack Obama je, uz potporu skoro 400 superdelegata, osigurao kandidaturu za predsjednika skupivši više od 2,117 potrebnih delegata. Iako se još uvijek treba čekati službena potvrda (kao i kod McCaina), Obama je sa svojim brojem delegata i superdelegata osigurao kandidaturu i samo treba čekati demokratsku stranačku konvenciju gdje će se njegova kandidatura i potvrditi.

=== Izbori ===
[[Datoteka:ElectoralCollege2008.svg|desno|400px]]
Nakon što je izabran za predstavnika demokrata na izborima [[2008|2008.]], Obama je morao odabrati potpredsjednika koji će zajedno s njim biti na čelu države. Dana [[23. 8.|23. kolovoza]] [[2008|2008.]], Barack Obama je objavio da je njegov potpredsjednički kandidat [[Joe Biden]], njegov konkurent na predizborima, dugogodišnji senator iz [[Delaware]]a i jedan od najiskusnijih američkih političara.&lt;ref&gt;{{Cite web |title='''HRT.hr:''' Tko je Joe Biden? |url=http://www.hrt.hr/index.php?id=48&amp;tx_ttnewsbackPid=38&amp;tx_ttnewstt_news=16329&amp;cHash=d0b7abf5d9 |access-date=2009-01-20 |archivedate=2009-03-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090321090835/http://www.hrt.hr/index.php?id=48 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt; Nakon odabira potpredsjednika, Obama je nastavio voditi kampanju putujući u mnoge saveze države i održavajući govore iznoseći svoj program. Sudjelovao je i u tri predsjedničke debate u kojima je, prema mišljnju mnogih kritičara, porazio svog protukandidata [[John McCain|Johna McCaina]]. 

Izbori su održani [[4. 11.|4. studenog]] [[2008|2008.]] godine, no Obama je svoju kampanju prekinuo tek kasnije tog dana. Rano ujutro je izašao na birališta da da svoj glas, a nakon toga je posjetio [[Indiana|Indianu]], jednu od ključnih država. Nakon toga se povukao u predgrađe Chicaga sa svojom obitelji i tu je čekao rezultate izbora. Nakon zatvaranja svih birališta i objave rezultata, Barack Obama je osvojio glasove u 29 saveznih država, a McCain u 21 saveznoj državi. Skupivši tako 364 elektorska glasa, nasuprot McCainovih 184, Obama je prešao prag, koji je iznosio 270 elektorskih glasova, i postao je 44. predsjednik Sjedinjenih Američkih Država.

== Privatni život ==
Barack Obama je od [[1992|1992.]] oženjen sa [[Michelle Obama|Michelle Robinson]], koju je upoznao tijekom njenog studija na [[Univerzitet Harvard|Harvardu]]. Ona radi, kao i Barack ranije, u javnoj upravi u [[Chicago|Chicagu]]. Upoznali su se u odvjetničkom uredu u kojoj je ona radila poslije završetku studija. Zaručili su se [[1991|1991.]], a vjenčali [[1992|1992.]] godine. Imaju dve kćerke, Maliju Ann ([[1999|1999.]]) i Sashu ([[2001|2001.]]). Obama živi s obitelju u Chicagu. Njegov djed Stanley Armour Dunham bio je pripadnik organizacije Nation of Islam.

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Barack Obama}}
* [http://www.barackobama.com Službena stranica]

{{Predsjednici SAD}}
{{Nobelova nagrada za mir}}
{{Normativna kontrola}}

{{Lifetime|1961| |Obama, Barack}}
[[Kategorija:Barack Obama| ]]
[[Kategorija:Američki političari]]
[[Kategorija:Predsjednici SAD]]
[[Kategorija:Američki pravnici]]
[[Kategorija:Nobelovci za mir]]</text>
      <sha1>nwupsbxabi6t3aofy4wf4a5x5ewngh4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sinaj</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56767</id>
    <revision>
      <id>41261241</id>
      <parentid>41038847</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:25:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.24.18.40</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Istorija */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2212" xml:space="preserve">{{For|istoimenu planinu|Sinajska gora}}
[[Datoteka:Sinai-peninsula-map.jpg|350px|right|Sinajsko poluostrvo mapa]]
'''Sinajsko poluostrvo''' je [[poluostrvo]] trouglastog oblika u severnom delu [[Crveno more|Crvenog mora]], deo Azijskog kontinenta površine oko 60.000 kvadratnih kilometara, stanovnika oko 200.000 (uglavnom [[Beduini]]).

Glavna mesta su [[El Ariš]] na [[Sredozemno more|Sredozemnom]] i [[El Tor]] na [[Crveno more|Crvenom moru]]. Na poluostrvu se nalazi pustinjska visoravan, najviši deo je [[Sinajska gora]] (Džebel Katerina na 2.641 m), a u severnom delu se nalazi Sinajska [[pustinja]], koja se na severoistoku nastavlja u pustinju [[Negeb]] u [[Izrael]]u. Stanovništvo se uglavnom bavi nomadskim stočarstvom

== Klima ==
Sinajsko poluostrvo ima uglavnom vrelu i suvu klimu sa manje od 100 milimetara padavina godišnje.

== Rudno bogatstvo ==
Rudna bogatstva na ovom poluostrvu uključuju [[nafta|naftu]], gvozdenu i [[mangan]]ovu rudu.

== Istorija ==
U [[Prvi svetski rat|Prvom svetskom ratu]] na poluostrvu su vođene velike borbe između Saveznika i Turaka, koji su oblast evakuisali početkom [[1917]]. godine.

U [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]] u vrhu [[Suecki zaliv|Sueckog zaliva]] bilo je organizovano ([[1944]]) prihvatilište i logor za ranjenike NOV i izbeglice u [[El-Šat]]u.

U toku napada [[Izrael]]a, [[Velika Britanija|Velike Britanije]] i [[Francuska|Francuske]] na [[Egipat]] od [[29. oktobra]] do [[5. novembra]] [[1956]]. godine na poluostrvu su vođene velike borbe. U ratu koji je Izrael vodio protiv [[UAR]], [[Jordan]]a i [[Sirija|Sirije]] u julu [[1967]]. izraelske trupe su osvojile celo Sinajsko poluostrvo do istočne obale Sueckog kanala. Danas Sinajsko poluostrvo pripada [[Egipat|Egiptu]].
&lt;gallery&gt;
Datoteka:View From Sinai.JPG|Sinajske planine
Datoteka:EgyptIsraelBorderEilat.JPG|Egipatsko-izraelska granica
Datoteka:Dahab View from dive shop.JPG|Obala Crvenog mora
Sinai Desert, Egypt, Lunar landscape of Sinai desert.jpg
Sinai, Egypt, Road through the desert landscape, rocky peaks and valleys.jpg
&lt;/gallery&gt;

{{Commonscat|Sinai Peninsula}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Poluotoci u Egiptu]]
[[Kategorija:Poluotoci Crvenog mora]]</text>
      <sha1>jiaf38o3vc5hic0nlaqq2ahtz3hzp9k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kremna</title>
    <ns>0</ns>
    <id>101873</id>
    <revision>
      <id>41261249</id>
      <parentid>5976717</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:22:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.47.91.28</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Tarabići */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7621" xml:space="preserve">{{drugo značenje2|Kremna}}

{{Naseljeno mesto u Srbiji
|mesto=Kremna
|slika=Kremna_Tarabici3.jpg
|opis_slike=Spomen dom proroka Tarabića
|okrug=Zlatiborski
|opština=Užice
|geografska_širina=
|geografska_dužina=
|nadm visina=822
|populacija=727
|poštanski kod=31242 
|pozivni broj=031
|registarska oznaka=UE
|gšir=43.8389
|gduž=19.575
}}

'''Kremna''' su naselje u [[Srbija|Srbiji]] koje administrativno pripada [[opština Užice|opštini Užice]] u [[Zlatiborski okrug|Zlatiborskom okrugu]]. Prema popisu iz [[Popis stanovništva 2002. u Srbiji|2002.]] bilo je 727 stanovnika (prema popisu iz [[Popis stanovništva 1991. u SFRJ|1991.]] bilo je 851 stanovnika). Do [[1965]], godine je ovo naselje sedište '''Opštine Kremna''' koju su činila naseljena mesta: [[Bioska]], [[Keserovina]], [[Kotroman]], Kremna, [[Kršanje]], [[Mokra Gora]], [[Panjak]], [[Pear]], [[Raduša]], [[Strmac]], [[Vitasi]] i [[Vrutci]]. Posle ukidanja opštine područje bivše opštine je u celini ušlo u sastav tadašnje [[Grad Užice|opštine Titovo Užice]]. 

== Kremanska oblast ==
'''Kremanska oblast''' (ili '''Šarganska oblast''') obuhvata sjeverni dio [[Zlatibor]]a.
Centar oblasti je selo '''Kremna''', rodno mjesto proročke familije [[Tarabići iz Kremne|Tarabića]]. Drugo veliko selo Kremanske oblasti je Mokra Gora. Na zapadnoj granici Kremanske oblasti, na prelazu ka Tari, nalazi se selo Bioska.

Kremanska oblast se na sjeveru graniči sa [[Tara (planina)|planinom Tarom]], na istoku sa [[Užice|užičkim krajem]], na jugu sa drugim dijelovima Zlatibora (konkretno, sa selom [[Semegnjevo]]m), a na zapadu sa [[Bosna|Bosnom]].

== Turizam ==
Turističke atrakcije ove oblasti su [[Šarganska osmica]], pruga jednog kolosijeka koja pravi figuru broja osam da bi lakše savladala uspon brda Šargana, rodna kuća vidovnjačke porodice [[Tarabić]]a u Kremnima, Dom proroka u Kremnima i ljekoviti izvor Bijele vode u Mokroj Gori.

Kremanska oblast je bila dio [[Zlatiborski srez|Zlatiborskog sreza]] dug period vremena. Zlatiborski srez je danas zamijenila [[Opština Čajetina]], u čiji sastav ne ulaze sjeverni i južni dijelovi Zlatibora. Sjeverni Zlatibor (Kremanska oblast) pripao je [[Opština Užice|Opštini Užice]], a južni ([[Murtenica|Murtenička oblast]]) [[Opština Nova Varoš|Opštini Novoj Varoši]].

== Tarabići ==
{{glavni članak|Tarabići iz Kremne}}
U [[19. vek|19. vijeku]] u ovom selu su živjeli [[Tarabići]], poznata porodica za koju se u narodu vjeruje da su bili [[vidovitost|vidoviti]], a poslije njih se pojavilo još nekoliko osoba koje su tvrdile to isto za sebe (Stanoje Mulić, Jovo Krpa, Stevan Mulić, Bude Bogosavljević, Miloje Đurđić, Milun Nešović [ili Nešević], Vidosav Colic i dr.)

== Naselja u okviru Kremana ==
Kremna imaju više naselja koja su razsuta između planine [[Zlatibor]]a i planine [[Tara|Tare]]. Neka od najvećih naselja
jesu: Resimići, Đuričići, Panići, Misailovići, Neševići, Bukvići, Selakovići, Erići, Jankovići, Tarabići, Milosavljevići, Nikolići, Filipovići, Đenadići, Pašići, Bogosavljevići, Stamenići.

== Demografija ==
U naselju Kremna živi 619 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 45,6 godina (43,9 kod muškaraca i 47,2 kod žena). U naselju ima 269 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,70.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno [[Srbi]]ma (prema popisu iz [[2002]]. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

{| width=&quot;50%&quot; style=&quot;background:transparent; &quot;
| valign=&quot;top&quot; width=&quot;50%&quot; style=&quot;border:1px solid gray; &quot; |
&lt;!-- =============================================================================================
                                       POČETAK GRAFIKA
===============================================================================================--&gt;
&lt;center&gt;
:''Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka''
{|  
| style=&quot;padding: 0;&quot; | 

&lt;timeline&gt;
ImageSize  = width:250 height:200
PlotArea   = left:40 right:10 top:10 bottom:20
TimeAxis   = orientation:horizontal
AlignBars  = justify
Colors = 
  id:gray1 value:gray(0.9)

DateFormat = yyyy
Period     = from:1940 till:2010
ScaleMajor = unit:year increment:10 start:1940

PlotData = 
  bar:1501 color:gray1 width:1
  from:start till:end
  bar:1000 color:gray1
  from:start till:end
  bar:500 color:gray1
  from:start till:end
  bar:0 color:gray1

LineData = 
  layer:front
  points:(62,148)(77,161) color:blue  width:2 
  points:(77,161)(100,160) color:blue  width:2
  points:(100,160)(128,144) color:blue  width:2
  points:(128,144)(157,132) color:blue  width:2
  points:(157,132)(185,116) color:blue  width:2
  points:(185,116)(217,102) color:blue  width:2

&lt;/timeline&gt;
|}
&lt;/center&gt;
&lt;!-- =============================================================================================
                                       KRAJ GRAFIKA
===============================================================================================--&gt;
| valign=&quot;down&quot; width=&quot;50%&quot; |
{{Popis
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 9}}&lt;/ref&gt;
|p1948=1137
|p1953=1251
|p1961=1244
|p1971=1097
|p1981=997
|p1991=851
|p1991n=851
|p2002s=741
|p2002=727
}}
|}

{{Grafikon postoci
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 1}}&lt;/ref&gt;
|širina=300px
|naslov=Etnički sastav prema popisu iz [[Popis stanovništva 2002. u Srbiji|2002.]]
|pozadina=#ddd
|pozicija=left
|šipke=
{{Vrsta sa postotkom|[[Srbi]]|yellow|722|99.31}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Hrvati]]|blue|1|0.13}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Bugari]]|red|1|0.13}}
{{Vrsta sa postotkom|nepoznato|green|3|0.43}}
}}

{{Grafikon piramida
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 2}}&lt;/ref&gt;
|širina=300px
|naslov=
|pozadina=#eee
|levo2=m
|desno2=ž
|šipke levo desno=
{{Vrsta levo desno|?|gray|5|10.20|2.04|1}}
{{Vrsta levo desno|80+|gray|6|12.24|32.65|16}}
{{Vrsta levo desno|75-79|gray|14|28.57|44.89|22}}
{{Vrsta levo desno|70-74|gray|28|57.14|83.67|41}}
{{Vrsta levo desno|65-69|gray|28|57.14|65.30|32}}
{{Vrsta levo desno|60-64|gray|29|59.18|51.02|25}}
{{Vrsta levo desno|55-59|gray|17|34.69|44.89|22}}
{{Vrsta levo desno|50-54|gray|29|59.18|69.38|34}}
{{Vrsta levo desno|45-49|gray|28|57.14|59.18|29}}
{{Vrsta levo desno|40-44|gray|19|38.77|36.73|18}}
{{Vrsta levo desno|35-39|gray|23|46.93|36.73|18}}
{{Vrsta levo desno|30-34|gray|23|46.93|30.61|15}}
{{Vrsta levo desno|25-29|gray|19|38.77|40.81|20}}
{{Vrsta levo desno|20-24|gray|12|24.48|57.14|28}}
{{Vrsta levo desno|15-19|gray|21|42.85|30.61|15}}
{{Vrsta levo desno|10-14|gray|17|34.69|22.44|11}}
{{Vrsta levo desno|5-9|gray|14|28.57|26.53|13}}
{{Vrsta levo desno|0-4|gray|17|34.69|36.73|18}}
|prosekm=43.9
|prosekž=47.2
}}

{{DomaćinstvaNaseljaSrbija|199|222|280|271|292|282|269|64|88|36|46|22|9|2|1|1|-|2.70}}

{{BrakNaseljaSrbija|301|86|190|17|6|2|336|55|194|79|8|-}}

{{ZanimanjaNaseljaSrbija|116|17|-|-|44|1|6|7|8|5|54|8|-|-|9|-|1|6|14|1|170|25|-|-|53|1|7|13|22|6|-|1|12|2|3|1|-|-|9|-|-|-|2|5|1|-|-|7|-|1|12|4|8|2|-|-|16}}

== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{portal|Srbija}}
* [http://www.fallingrain.com/world/RI/00/Kremna.html Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)]
* [http://www.maplandia.com/serbia-and-montenegro/srbija/kremna/ Gugl satelitska mapa (Maplandia)]
* [http://www.tara-zaovine.com/kremna.html Mit ili stvarnost - Kremna]

== Vidi još ==
* [[Zlatibor]]
* [[Tara (planina)]]
* [[Mokra Gora]]
* [[Šarganska osmica]]
* [[Tarabići iz Kremne]]
* [[Kremansko proročanstvo]]
== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Kremna (Užice)}}

{{Opština Užice}}

[[Kategorija:Problemi]]
[[Kategorija:Zlatibor]]
[[Kategorija:Užice]]
[[Kategorija:Naselja u centralnoj Srbiji]]</text>
      <sha1>2nvfian9078b4m0ol9mavwnbkcl9xtl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Sastav Francuska 2000 EP</title>
    <ns>10</ns>
    <id>116140</id>
    <revision>
      <id>41261226</id>
      <parentid>40997794</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:15:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1458" xml:space="preserve">{{National squad
 | name        = Sastav Francuska 2000 EP
 | bg          = #0055A4
 | fg          = #FFFFFF
 | bordercolor = #EF4135
 | country     = Francuska
 | genitiv     = Francuske
 | flagvar     = 1976
 | comp        = UEFA Euru 2000. (prvaci)
 | comp link   = UEFA Euro 2000.
 | p1          = [[Bernard Lama|Lama]]
 | p2          = [[Vincent Candela|Candela]]
 | p3          = [[Bixente Lizarazu|Lizarazu]]
 | p4          = [[Patrick Vieira|Vieira]]
 | p5          = [[Laurent Blanc|Blanc]]
 | p6          = [[Youri Djorkaeff|Djorkaeff]]
 | p7          = [[Didier Deschamps|Deschamps]]&amp;nbsp;(c)
 | p8          = [[Marcel Desailly|Desailly]]
 | p9          = [[Nicolas Anelka|Anelka]]
 | p10         = [[Zinedine Zidane|Zidane]]
 | p11         = [[Robert Pirès|Pirès]]
 | p12         = [[Thierry Henry|Henry]]
 | p13         = [[Sylvain Wiltord|Wiltord]]
 | p14         = [[Johan Micoud|Micoud]]
 | p15         = [[Lilian Thuram|Thuram]]
 | p16         = [[Fabien Barthez|Barthez]]
 | p17         = [[Emmanuel Petit|Petit]]
 | p18         = [[Frank Leboeuf|Leboeuf]]
 | p19         = [[Christian Karembeu|Karembeu]]
 | p20         = [[David Trezeguet|Trezeguet]]
 | p21         = [[Christophe Dugarry|Dugarry]]
 | p22         = [[Ulrich Ramé|Ramé]]
 | coach       = [[Roger Lemerre|Lemerre]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Šabloni sastava fudbalskih reprezentacija na EP 2000.|Francuska 2000]]
[[Kategorija:Francuski sportski šabloni]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ma8jaywhxj658f1hajj0gfu1n5cr8vr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Sastav Francuska 2002 SP</title>
    <ns>10</ns>
    <id>116141</id>
    <revision>
      <id>41261227</id>
      <parentid>40997793</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:16:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1543" xml:space="preserve">{{National squad
 |name         = Sastav Francuska 2002 SP
 |bg           = #0055A4
 |fg           = #FFFFFF
 |bordercolor  = #EF4135
 |country      = Francuska
 |genitiv      = Francuske
 |flagvar      = 1976
 |comp link    = FIFA Svjetsko prvenstvo 2002.
 |comp         = FIFA Svjetskom prvenstvu 2002. 
 | p1          = [[Ulrich Ramé|Ramé]]
 | p2          = [[Vincent Candela|Candela]]
 | p3          = [[Bixente Lizarazu|Lizarazu]]
 | p4          = [[Patrick Vieira|Vieira]]
 | p5          = [[Philippe Christanval|Christanval]]
 | p6          = [[Youri Djorkaeff|Djorkaeff]]
 | p7          = [[Claude Makélélé|Makélélé]]
 | p8          = [[Marcel Desailly|Desailly]]&amp;nbsp;(c)
 | p9          = [[Djibril Cissé|Cissé]]
 | p10         = [[Zinedine Zidane|Zidane]]
 | p11         = [[Sylvain Wiltord|Wiltord]]
 | p12         = [[Thierry Henry|Henry]]
 | p13         = [[Mikaël Silvestre|Silvestre]]
 | p14         = [[Alain Boghossian|Boghossian]]
 | p15         = [[Lilian Thuram|Thuram]]
 | p16         = [[Fabien Barthez|Barthez]]
 | p17         = [[Emmanuel Petit|Petit]]
 | p18         = [[Frank Leboeuf|Leboeuf]]
 | p19         = [[Willy Sagnol|Sagnol]]
 | p20         = [[David Trezeguet|Trezeguet]]
 | p21         = [[Christophe Dugarry|Dugarry]]
 | p22         = [[Johan Micoud|Micoud]]
 | p23         = [[Grégory Coupet|Coupet]]
 | coach       = [[Roger Lemerre|Lemerre]]
}}&lt;noinclude&gt;[[Kategorija:Šabloni sastava fudbalskih reprezentacija na SP 2002.|Francuska]]
[[Kategorija:Francuski sportski šabloni]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>m5n0xs4j8m25cbnx73hvc4t5zvgnk9o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Sastav Francuska 2004 EP</title>
    <ns>10</ns>
    <id>116142</id>
    <revision>
      <id>41261228</id>
      <parentid>40997795</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:16:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1500" xml:space="preserve">{{National squad
 | name        = Sastav Francuska 2004 EP
 | bg          = #0055A4
 | fg          = #FFFFFF
 | bordercolor = #EF4135
 | country     = Francuska
 | genitiv     = Francuske
 | flagvar     = 1976
 | comp        = UEFA Euru 2004.
 | comp link   = UEFA Euro 2004
 | p1          = [[Mickaël Landreau|Landreau]]
 | p2          = [[Jean-Alain Boumsong|Boumsong]]
 | p3          = [[Bixente Lizarazu|Lizarazu]]
 | p4          = [[Patrick Vieira|Vieira]]
 | p5          = [[William Gallas|Gallas]]
 | p6          = [[Claude Makélélé|Makélélé]]
 | p7          = [[Robert Pirès|Pirès]]
 | p8          = [[Marcel Desailly|Desailly]]&amp;nbsp;(c)
 | p9          = [[Louis Saha|Saha]]
 | p10         = [[Zinedine Zidane|Zidane]]
 | p11         = [[Sylvain Wiltord|Wiltord]]
 | p12         = [[Thierry Henry|Henry]]
 | p13         = [[Mikaël Silvestre|Silvestre]]
 | p14         = [[Jérôme Rothen|Rothen]]
 | p15         = [[Lilian Thuram|Thuram]]
 | p16         = [[Fabien Barthez|Barthez]]
 | p17         = [[Olivier Dacourt|Dacourt]]
 | p18         = [[Benoît Pedretti|Pedretti]]
 | p19         = [[Willy Sagnol|Sagnol]]
 | p20         = [[David Trezeguet|Trezeguet]]
 | p21         = [[Steve Marlet|Marlet]]
 | p22         = [[Sidney Govou|Govou]]
 | p23         = [[Grégory Coupet|Coupet]]
 | coach       = [[Jacques Santini|Santini]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Šabloni sastava fudbalskih reprezentacija na EP 2004.|Francuska]]
[[Kategorija:Francuski sportski šabloni]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4vs0f4v05kt4zyw6ypb2ghqj4ql9tcx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šablon:Sastav Francuska 2006 SP</title>
    <ns>10</ns>
    <id>116143</id>
    <revision>
      <id>41261229</id>
      <parentid>40997801</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:16:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1534" xml:space="preserve">{{National squad
 | name        = Sastav Francuska 2006 SP
 | bg          = #0055A4
 | fg          = #FFFFFF
 | bordercolor = #EF4135
 | country     = Francuska
 | genitiv     = Francuske
 | flagvar     = 1976
 | comp        = FIFA Svjetskom prvenstvu 2006. (2. mjesto)
 | comp link   = FIFA Svjetsko prvenstvo 2006
 | p1          = [[Mickaël Landreau|Landreau]]
 | p2          = [[Jean-Alain Boumsong|Boumsong]]
 | p3          = [[Éric Abidal|Abidal]]
 | p4          = [[Patrick Vieira|Vieira]]
 | p5          = [[William Gallas|Gallas]]
 | p6          = [[Claude Makélélé|Makélélé]]
 | p7          = [[Florent Malouda|Malouda]]
 | p8          = [[Vikash Dhorasoo|Dhorasoo]]
 | p9          = [[Sidney Govou|Govou]]
 | p10         = [[Zinedine Zidane|Zidane]]&amp;nbsp;(c)
 | p11         = [[Sylvain Wiltord|Wiltord]]
 | p12         = [[Thierry Henry|Henry]]
 | p13         = [[Mikaël Silvestre|Silvestre]]
 | p14         = [[Louis Saha|Saha]]
 | p15         = [[Lilian Thuram|Thuram]]
 | p16         = [[Fabien Barthez|Barthez]]
 | p17         = [[Gaël Givet|Givet]]
 | p18         = [[Alou Diarra|Diarra]]
 | p19         = [[Willy Sagnol|Sagnol]]
 | p20         = [[David Trezeguet|Trezeguet]]
 | p21         = [[Pascal Chimbonda|Chimbonda]]
 | p22         = [[Franck Ribéry|Ribéry]]
 | p23         = [[Grégory Coupet|Coupet]]
 | coach       = [[Raymond Domenech|Domenech]]
}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Šabloni sastava fudbalskih reprezentacija na SP 2006.|Francuska]]
[[Kategorija:Francuski sportski šabloni]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fnb6kloyd9wjfamva1t9j61bpx5h1vf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Savka Javorina-Vujović</title>
    <ns>0</ns>
    <id>147512</id>
    <revision>
      <id>41261266</id>
      <parentid>40829825</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T05:17:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6593" xml:space="preserve">{{Heroj Ž
|didaskalija   = SAVKA JAVORINA-VUJOVIĆ
|slika         = [[Datoteka:Mlada partizanka.jpg|250px]]
|opis_slike    = Savka Javorina-Vujović
|datum rođenja = {{datum rođenja|1918|8|4|}}
|mesto rođenja = [[Studenci (Perušić)|Studenci]], kod [[Gospić]]a
|država rođenja= {{zastava|Austrougarska}}
|datum smrti   = {{datum smrti|2002|1|19|1918|8|4|}}
| mesto smrti  = [[Beograd]], [[Republika Srbija (1990—2006)|Srbija]]
| država smrti = {{zastava|SR Jugoslavija}}
| profesija    = medicinska sestra, borac, politički komesar
| KPJ          = [[1940]].
| rat          = [[Narodnooslobodilačka borba naroda Jugoslavije|Narodnooslobodilačka borba]]
| narodni heroj= [[9. oktobar|9. oktobra]] [[1953]].
| odlikovanja  =
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} {{Orden narodnog heroja}} {{!}}{{!}} {{Partizanska spomenica 1941.}} 
{{!}}}
}}

'''Savka Javorina-Vujović Saša''' ([[Studenci (Perušić)|Studenci]], kod [[Gospić]]a, [[4. avgust]] [[1918]] — [[Beograd]], [[19. januar]] [[2002]]) je bila učesnica [[Narodnooslobodilačka borba naroda Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i [[narodni heroj Jugoslavije]], ličanka koja je ceo rat provela u Srbiji i Makedoniji u borbi protiv nemačkog i bugarskog okupatora, četnika i albanskih kvislinga. 

Bila je [[politički komesar]] Rasinskog partizanskog odreda, Prve kosovsko-metohijske brigade i Osme srpske brigade NOVJ.

== Biografija ==

Rođena je [[4. avgust]]a [[1918]]. godine u [[Studenci (Perušić)|Studencima]], [[Perušić]], [[Gospić]]. Potiče iz [[Srbi|srpske]] porodice. Gimnaziju je učila u Gospiću i [[Zagreb]]u, a srednju medicinsku školu u [[Beograd]]u. 

U školi je došla u dodir sa omladinskim pokretom, kome je pristupila [[1936]]. godine. Radila je u Omladinskoj sekciji Ženskog pokreta, Zadruzi mladih devojaka, docnije u društvu „[[Polet]]“ i u stručnom udruženju medicinskih sestara. Hapšena je [[1937]]. i [[1940]]. godine. 

Posle izlaska iz zatvora, aprila 1940. godine, primljena je u članstvo [[Savez komunista Jugoslavije|Komunističke partije Jugoslavije]]. U KPJ je primio [[Nenad Parenta|dr. Nenad Parenta]] sa kojim se povezala još 1936. godine. 

=== Ratna biografija ===

[[File:Kosovski partizanski odred na Kozjaku.jpg|thumb|Kosovski partizanski odred na Kozjaku 1944.]]

Kada je počeo [[Narodnooslobodilačka borba naroda Jugoslavije|ustanak]] [[1941]]. godine, Saša je bila sekretar partijske organizacije pri [[bolnica]]ma u Beogradu. Radila je na okupljanju sanitetskih kadrova za partizanske odrede i prikupljanju sanitetskog materijala. Tada je bila i član Mesnog odbora Narodnooslobodilačkog fonda u Beogradu. Septembra 1941. godine je otišla iz Beograda u [[Rasinski partizanski odred]]. Najpre je bila borac, a zatim je kao [[politički komesar]] čete učestvovala sa ovim odredom u mnogim borbama koje su vođene na [[Blace|Blacu]], [[Šiljegovac|Šiljegovcu]], [[Ribarska Banja|Ribarskoj Banji]] i drugim mestima.

Godine [[1943]]. bila je član Oblasnog komiteta KPJ za [[Kosovo i Metohija|Kosovo i Metohiju]]. Maja iste godine prebacila se na [[Šar-planina|Šaru]], sa grupom partizana otišla na teren [[Kumanovo|Kumanova]] i [[Vranje|Vranja]], gde je formiran odred, a kasnije [[Prva kosovsko-metohijska brigada]] na terenu [[Crna Trava|Crne Trave]]. Saša je postala politički komesar te brigade. Februara [[1944]]. godine ranjena na [[Biljača (Bujanovac)|Biljači]] u borbi sa [[Bugarska|bugarskim]] okupatorskim jedinicama.

Kosovsko-metohijska brigada koja se probijala ka Jegejskoj [[Makedonija (region)|Makedoniji]] vodila je neprekidne borbe sa [[četnici]]ma. Na putu od Kozjaka za Kukuš planinu, koji je trajao 25 dana, brigada je vodila 30 borbi. U vrlo teškim uslovima, u neprekidnoj borbi, čitava brigada je pokazala izvanredan heroizam. Saša, politički komesar, bila je oličenje toga heroizma. Jula 1944. godine Saša je prešla u [[Osma srpska brigada NOVJ|Osmu srpsku brigadu]] [[22. srpska divizija NOVJ|22. divizije]], u kojoj je takođe bila politički komesar. [[8. septembar|8. septembra]] 1944. oslobađali su [[Vranje]] i [[Vladičin Han]]. U decembru je došla u oslobođeni Beograd i na [[Gradska opština Čukarica|Čukarici]] formirala partijsku organizaciju. Kasnije je bila sekretar Trećeg rejonskog komiteta partije u Beogradu.

=== Period SFRJ ===

[[Datoteka:Grob Sase Javorine.JPG|mini|Grob Savke Javorine u [[Aleja zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu|Aleji zaslužnih građana]] na [[Novo groblje (Beograd)|Novom groblju]] u [[Beograd]]u]]

Godine [[1946]]. otišla je u [[Zaječar]] i bila sekretar Sreskog i član Okružnog komiteta KPJ za Zaječar. Od [[1947]]. do [[1953]]. radila je u Kadrovskoj upravi Centralnog komiteta [[Savez komunista Srbije|KP Srbije]], u Beogradu, a od 1953. do [[1955]]. godine je bila sekretar Sreskog komiteta SKJ za [[Jagodina|Svetozarevo]].

Od 1955. godine radila je u administarciji [[Savezno izvršno veće|Saveznog izvršnog veća]] u Beogradu.

Umrla je 2002. u Beogradu. 

== Odlikovanja ==

Nosilac je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941.]] i drugih [[Odlikovanja Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije|jugoslovenskih odlikovanja]]. [[Orden narodnog heroja|Ordenom narodnog heroja]] odlikovana je [[9. oktobar|9. oktobra]] 1953. godine.

Na predlog Crvenog krsta Jugoslavije dobila je jedno od najvećih svetskih priznanja za humanost - medalju &quot;Florens Najtingejl&quot;.&lt;ref&gt;Vladimir Mandić, Kazivanja o jugoslovenskim dobitnicama Medalje Florens Najtingejl, Drugo dopunjeno izdanje, Beograd, 1999.&lt;/ref&gt;

== Literatura ==
* ''Žene Srbije u NOB''. „Nolit“, Beograd 1975. godina
* ''[[Vojna enciklopedija]]''. II izdanje, -{IV}- tom, 1973. godina
* {{cite encyclopedia |year= 1975|title = [[Narodni heroji Jugoslavije (knjiga)|Narodni heroji Jugoslavije]]|encyclopedia= |publisher= Mladost|location= Beograd|id= }}

== Vanjske veze ==
* [https://snv.hr/znameniti-srbi-u-hrvatskoj/savka-javorina-vujovic Savka Javorina-Vujović – narodna heroina]
* [http://www.subnor.org.rs/heroji-n/savka-sasa-javorina Savka Saša Javorina] (SUBNOR Srbije)

{{Narodni heroji-Lika}}

{{Lifetime|1918|2002|Javorina-Vujović, Savka}}

[[Kategorija:Biografije, Gospić]]
[[Kategorija:Srpski komunisti]]
[[Kategorija:Jugoslavenski partizani]]
[[Kategorija:Narodni heroji Jugoslavije]]
[[Kategorija:Politički komesari NOVJ]]
[[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]]
[[Kategorija:Žene narodni heroji]]
[[Kategorija:Žene u Narodnooslobodilačkoj borbi]]
[[Kategorija:Društveno-politički radnici SR Srbije]]</text>
      <sha1>t04sqt2iyg0rniju60m3k9niw882zip</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Četnička ideologija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>167197</id>
    <revision>
      <id>41261270</id>
      <parentid>41256802</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:58:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.163.181</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Antikomunizam */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44744" xml:space="preserve">'''Četnička ideologija''' ili '''ravnogorska ideologija''' se odnosi na [[ideologija|ideologiju]] koju su zastupali pripadnici [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]], poznatiji kao [[Draža Mihailović|Dražini]] [[četnici]], tokom drugog svetskog rata.

Zvanična ideologija [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] je bila obnova demokratske Jugoslavije, ali se zapovestima, depešama i govorima njenih prvaka otkriva etnička isključivost, [[šovinizam]], [[antisemitizam]] i slično.

{{citiranje|Osloboditi Otadžbinu surovog nasilnika, povratiti čast našim zastavama, poneti ih na krajnje granice gde naš narod biva i ujediniti ga u Velikoj Jugoslaviji, uređenoj bratskim sporazumom Srba, Hrvata i Slovenaca na osnovama poštovanja narodnih prava i društvenog poretka, na korist narodnih slojeva. Evo, uzvišenih ciljeva naše nesalomljive borbe.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_28.htm&lt;/ref&gt;|Javni proglas Draže Mihailovića Srbima, Hrvatima i Slovencima (16. novembra 1941.)}}

{{citiranje|Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa.|[[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću]] (20. decembar 1941. godine)}}

Oko Mihailovića su se nalazili ideolozi Srpskog kulturnog kluba, koji su razradili osnovne postavke. Četnička ideologija našla je svoje tumače u [[Stevan Moljević|Stevanu Moljeviću]], [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]], D. Stranjakoviću, ideolozima Srpskog kulturnog kluba.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; 

Četnička ideologija je doživljavala evoluciju usled unutrašnjih i međunarodnih okolnosti, kontriranja politici [[NOP|narodnooslobodilačkog pokreta]], prilagođavanja politici emigrantske vlade. Sve do 1944. programi nisu bili usvojeni na nekom opštečetničkom skupu, već je reč o programskim dokumentima četničkih ideologa, poput spisa Stevana Moljevića „[[Homogena Srbija]]&quot;, programa beogradskog nacionalnog komiteta Draže Mihailovića, [[instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|Mihailovićevih instrukcija]].&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;

== Komponente ==

Četničku ideologiju, kao i ratne ciljeve, Dragoljub Mihailović je ukratko izložio u govoru pred četnicima (bio je prisutan i britanski pukovnik [[William Bailey|Bejli]]) u Lipovu kod [[Kolašin]]a, [[28. februar]]a 1943: 
{{citat|„Moji neprijatelji su partizani, ustaše, muslimani i Hrvati. Kada se s njima budem obračunao, onda ću krenuti protiv Italijana i Nemaca.“&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/dodaci/vikend/antifasizam_i_kolaboracija.26.html?news_id=240018 Antifašizam i kolaboracija]&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

=== Etničko čišćenje ===
{{main|Velika Srbija|Homogena Srbija|Etničko čišćenje}} 
Draža Mihailović je u depeši izbegličkoj vladi u Londonu septembra 1941. izložio svoj program koji uključuje [[etničko čišćenje]]: 
{{citiranje|
b: omeđiti »de fakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;
&lt;br /&gt;
v: posebno imati u vidu brzo i radikalno čišćenje gradova i njihovo popunjenje svežim srpskim elementom;
&lt;br /&gt;
g: izgraditi plan za čišćenje ili pomeranje seoskog stanovništva sa ciljem homogenosti srpske državne zajednice;
&lt;br /&gt;
d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi.&lt;ref&gt; [http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [[http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm knjiga 1], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 6&lt;/ref&gt;|Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.}}

U drugoj decembru 1941. [[Stevan Moljević]] šalje pismo [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]] sa priloženom kartom o razgraničenju i sa uputstvima za [[etničko čišćenje]]:

{{citiranje|
Što se tiče našeg unutrašnjeg pitanja, razgraničenja sa Hrvatima, tu držimo da treba odmah, čim se ukaže prilika, prikupiti sve snage i stvoriti svršen čin:
&lt;br /&gt;
a) zaposesti na karti označenu teritoriju;
&lt;br /&gt;
b) očistiti je pre nego li se iko pribere.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
Zaposedanje bi se, mislimo, moglo izvesti samo tako ako bi se jakim odredima zaposela glavna čvorišta i to: Osijek, Vinkovci, Slav. Brod, Sunja, Karlovac, Knin i Šibenik, te Mostar i Metković, a onda iznutra pristupiti čišćenju zemlje od svih nesrpskih elemenata. Krivci bi imali da budu na mestu kažnjavani, a ostalima bi valjalo otvoriti put — Hrvatima u Hrvatsku, a muslimanima u Tursku (ili Albaniju&lt;ref&gt;U zagradi dopisao olovkom Z. Ostojić.&lt;/ref&gt;).
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
(...) Javite nam vaše mišljenje čim pre i primite naše tople pozdrave sa željom da sretno provedete božične praznike i čim pre dočekate čas oslobođenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_35.htm Pismo Stevana Moljevića iz druge polovine decembra 1941. Dragiši Vasiću o granicama i društvenom uređenju posleratne &quot;Velike Srbije&quot;]&lt;/ref&gt;|Pismo Stevana Moljevića Dragiši Vasiću sa uputstvima za etničko čišćenje (decembra 1941.)}}

[[Dragiša Vasić]] je u pismu Draži Mihailoviću iz aprila [[1942]]. godine, isticao ključni značaj uspostavljanja vojne dominacije u cilju etničkog čišćenja još tokom trajanja rata:
{{citat|Potrebno zaposednuti teritoriju odmah, i pre nego se iko pribere iščistiti od stranog elementa, mislim da nam ovo pitanje ne mora zadavati mnogo brige. Pamtim vrlo dobro stanje u kome se Evropa nalazila posle prošlog rata. Ratujuće države bile su toliko zauzete svojim brigama, da ni jedna, tako reći, nije mogla voditi računa šta druge u svojim granicama rade i preduzimaju. U prvoj godini posle prošlog rata mogao se prosto istrebiti jedan dobar deo svega neželjenog stanovništva, da niko radi toga i ne okrene glavu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/11_28.htm. 
Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942, Nikola Milovanović: DRAŽA MIHAILOVIĆ&lt;/ref&gt;|Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942.}}

U zajedničkom izveštaju majora Petra Baćovića i Dobrosava Jevđevića s kraja avgusta 1942. Draži Mihailoviću o političkoj situaciji u istočnoj Bosni i Hercegovini se navodi:
{{citat|Pitanje muslimana vrlo je delikatno. Narod neće da čuje za saradnju sa njima i već je formirao uverenje u duši da njih mora da nestane.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_162.htm&lt;/ref&gt;}}

Slične zaključke donela je i konferencija četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka održana u [[Tomaševo|Šahovićima]] 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije:

{{citiranje|Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije]&lt;/ref&gt;|Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije}}

Draža Mihailović je u ličnoj beležnici po pitanju [[Muslimani|muslimana]] zapisao: 
{{citat|»Muslimansko stanovništvo je svojim držanjem dovelo do toga da ih naš svet više ne želi i neće da ima u svojoj sredini. Potrebno je još sad da se pripremi iseljavanje u Tursku ili ma gđe van naše teritorije. Na dan ustanka oni će svi biti pokrenuti sa svojih naselja a što niko neće moći sprečiti. — U danom momentu svi muslimani ima da budu pokrenuti sa svojih ognjišta. Oni koji su bliži hrvatskim oblastima tamo — glavno je da svi budu pokrenuti«.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 1, reg. br. 17/3-18&lt;/ref&gt;}} 

Stav četničkog pokreta prema Muslimanima bio je da ih treba sistematski uništavati u toku rata a one koji ne budu ubijeni, iseliti u Tursku i na njihovu teritoriju naseliti srpsko stanovništvo.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt; U ostvarivanju plana o uništenju Muslimana, četnici su izvršili decembra 1941. i avgusta 1942. izvršili pokolje [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi|na području Foče]], a početkom 1943. [[pokolj muslimana Pljevalja, Čajniča i Foče]]. 

Pred kraj rata, od 1944. godine, Draža Mihailović je svoj stav prema muslimanima promenio, i počeo je zastupati demokratsko stanovnište.

=== Šovinizam ===
{{main|Šovinizam}} 
{{citiranje|Antihrvatstvo, antimuslimanstvo i antijugoslovenstvo - to je ideologija srpskog četništva...
Iskustvo je međutim pokazalo da je, mimo uzajamnih uništavanja, versko-šovinistička 
ideologija imala za jedinu posledicu da i Srbe i Hrvate i Muslimane goni u zavisnost i u 
potčinjavanje tuđem osvajaču. Samo se tako mogao očuvati svoj narod i izboriti se sa 
domaćim inovercima. Komunisti su međutim udarili drugim putem, putem zajednice 
svih Južnih Slovena i verske snošljivosti. Oni su uspeli da za to nađu razumevanja kod 
mladih generacija Srba, Hrvata i Muslimana, upravo u ovim mešanim krajevima.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Pokreti narodnog otpora u Jugoslaviji 1941-1945, Pariz, 1958, str. 52-53&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Jozo Tomasevich, Četnici u drugom svjetskom ratu 1941-1945, Sveučilišna naklada Liber, Zagreb, 1979, str. 162-163&lt;/ref&gt;|[[Živko Topalović]]}}
Muslimane u internoj komunikaciji četnici nazivaju &quot;Turcima&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_37.htm&lt;/ref&gt; Iako četnici zvanično predstavljaju svoj pokret jugoslovenskim, četnički kapetan Milorad Momčilović veoma zamera partizanima je to što primaju &quot;Turke i Hrvate&quot; u svoje redove:
{{citat|&quot;Komunisti se odriču Boga, vere, slave, zabranjuju opela, primaju Turke i Hrvate u redove partizana, vrše rekvizicije, desilo se i nekoliko ubistva viđenijih ljudi&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_101.htm IZVEŠTAJ KAPETANA MILORADA MOMČlLOVlĆA OD 7. JUNA 1942. MAJORU PETRU BAĆOVIĆU O DOGAĐAJIMA U ISTOČNOJ BOSNI OD JUNA 1941 DO JUNA 1942 GODINE]&lt;/ref&gt;}}

Četnici ne priznaju posebne narode kao što su [[Crnogorci]] i [[Makedonci]], nego samo srpski narod.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt; Oni novembra 1941. zameraju partizanima što na rukovodećim položajima ima dosta ljudi koji nisu &quot;naše krvi, imena i vere&quot;, navodeći da je pošteno da oslobodilački pokret vode samo Srbi, &quot;jer svoju novu slobodu ne želimo više ni sa kim da delimo&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt;
{{citat|&quot;Četnici su narodna vojska koja se bori za srpski narod, a partizani su komunisti koji u borbu unose politiku i štite muslimane i Hrvate&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt; }} 

Partizani su nekad odgovarali proglasima, kao ovim od 8. decembra: 
{{citat|&quot;Svi narodi Jugoslavije koji su od njenih bivišh režima opljačkani, zavađeni pa onda prodati neprijatelju i ostavljeni mu na milost i nemilost, danas se grupišu u borbene redove da smaknu jaram ropstva i svojim naraštajima i onima koji preteknu ove užasne borbe bolju budućnost osiguraju.&quot;&lt;ref&gt;AJ, CK KPJ, 1941/101&lt;/ref&gt; }}

Kapetan Bogdan Marjanović 24. februara 1942. povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast čivuta i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše, partizane najčešće imenuju kao mošinovce (sinonim za Jevreje) ili komuniste.&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt;
{{citat|Treba da znate da se na čelu partizana nalaze Hrvatske Ustaše, kojima je za cilj da gurnu naš narod u bratoubilački rat i da spreče odmazdu Hrvatima.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm Naređenje Draže Mihailovića od 9. novembra 1941. komandantu bosanskih četničkih odreda za prebacivanje četničkih jedinica iz istočne Bosne u rejon Užica i Kosjerića radi napada na partizane&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

Mihailović je tvrdnje da se na čelu partizana nalaze [[ustaše]] širio sa ciljem da srpsko stanovništvo u [[NDH]], ogorčeno na ustaške zločine, odvrati od pristupanja [[NOP]]-u. S druge strane, pokušavao je privuče Srbe obećavanjem &quot;odmazde Hrvatima&quot;, identifikujući ceo hrvatski narod sa ustaškim jedinicama.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm&lt;/ref&gt;

Četnički proglas iz septembra 1942. definiše razliku između četnika i partizana na sledeći način: dok &quot;samo pravi Srbin može postati četnik&quot;, na drugoj strani &quot;ustaša, Nemac, Jevrejin ili Ciganin može postati partizan&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 5.&lt;/ref&gt;

=== Antikomunizam ===
{{main|Antikomunizam}} 
 {{citiranje|Neophodno je potrebno i vrlo važno potući komuniste svuda da im se traga ne zna.&lt;ref &gt;https://znaci.org/00001/4_14_1_155.htm&lt;/ref&gt;|Iz depeše Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 28. avgusta 1942. godine}}{{citiranje|Četnici smatraju partizanski komunistički pokret daleko većom pretnjom po Jugoslaviju nego nemačke okupacione snage.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00002/406.htm Thomas T. Matteson, Commander, USCG: AN ANALYSIS OF THE CIRCUMSTANCES SURROUNDING THE RESCUE AND EVACUATION OF ALLIED AIRCREWMEN FROM YUGOSLAVIA, 1941-1945]&lt;/ref&gt;|Thomas T. Matteson, američki avijatičar}}

{{citiranje|Mihailović je osećao fanatičnu mržnju, duboko i čvrsto usađenu još u vojnoj akademiji, prema svemu što je, kao na primer komunizam, bilo suprotno interesima monarhije.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga III (str. 314), Beograd 1999.&lt;/ref&gt;|Pukovnik [[William Bailey]], šef britanske misije kod četnika, 1973.}}

{{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao:
&lt;br /&gt;
1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i
&lt;br /&gt;
2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom.
&lt;br /&gt;
Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}

Jedan od ključnih elemenata četničke ideologije bio je [[antikomunizam]]. Četnički kapetan Sergije Mihailović 5. decembra 1941. poručuje Srbima da je [[komunizam]] narodna bolest koja ne zna za vjeru, slavu, Boga, za crkvu, sveštenstvo, porodicu i opšte za hrišćanstvo i tvrdi da &quot;za njih je sestra što i svaka druga žena&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt;

Mihailović će aprila [[1942]]. naložiti [[Pavle Đurišić|Pavlu Đurišiću]] da se bori protiv partizana a ne okupatora: 
{{citat|„Komuniste čistite gde možete a izbegavajte Talijane i posredno iskoristite ako se što može izvući od njih&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Mihailović je 30. jula 1942. javljao [[Zvonko Vučković|Zvonku Vučkoviću]] i drugim komandantima u Srbiji da je borba sa komunistima „odlučna&quot;, da su komunisti „krvoloci&quot;, te da ih uništavaju nemilosrdno, jer bi komunisti, kao „izdajnici&quot;, pokušali da „nas ometu u oslobođenju otadžbine koju oni ne priznaju&quot;:
{{citat|„Te zlotvore i krvnike našeg naroda uništavajte bez milosti. Oni nas ometaju da imamo slobodne ruke prema neprijateljima. Oni isto kao i Ljotićevci podjednako služe Nemcima. Bez milosti uništavajte. Svi komandanti su mi odgovorni za svoje reone da su čisti od ovih mangupa i probisveta koje vode stranci Tito i Moša Pijade&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Mnogi četnici su svoju borbu prvenstveno videli kao borbu protiv partizanskog ustanka, a ne protiv okupatora:
{{citat|Uzeli smo oružje ne da riješimo međunarodne probleme niti da politiziramo — jer i kad bi to radili, to bi bilo bez ikakvog rezultata kao do sada, budući smo potpuno ubijeđeni da mi ne možemo imati nikakvog uticaja pri rešavanju svjetskih događaja. Uzeli smo oružje da oslobodimo naš narod od strašnog terora jedne pljačkaške bande i bandita kao što su Moša Pijade i drugovi.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_90.htm&lt;/ref&gt;|Pismo Jakova Jovovića italijanskom guverneru Crne Gore o stavu četnika prema italijanskom okupatoru (29. maja 1942.)}}

Poput svog vrhovnog komandanta, i Mihailovićevi su oficiri na terenu svojim podređenima izdavali naredbe o uništenju partizana, kao i njihovih simpatizera ili jataka:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu Niša, gde god ih nađem. [...] Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

Mihailović je insistirao na uništenju komunista, ceneći da će one snage koje prve dođu u kontakt sa saveznicima biti najpre prihvaćene.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; U antikomunističkoj propagandi se sve više približavao okupatoru. Vremenom je došlo do potpunog stapanja četničke i nacističke antikomunističke propagande. Usled [[Pokušaj proboja NOVJ u Srbiju proleća 1944.|pokušaja proboja NOVJ u Srbiju]], [[12. mart]]a 1944. godine sa Nemcima je dogovoreno:
{{citat|Propagandna borba protiv komunizma ima da se sprovodi zajedničkim snagama.&lt;ref&gt;''Tajna i javna saradnja četnika i okupatora 1941 — 1944'', Dokumenti, &quot;Arhivski pregled&quot;, Beograd, [[1976]].&lt;/ref&gt;}}

=== Antisemitizam ===
{{main|Antisemitizam|Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi}} 
Četnička propaganda je obilato koristila prisustvo [[Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi|Jevreja u narodnooslobodilačkom pokretu]], radi isticanja navodno &quot;nesrpskog&quot; karaktera partizana. Još u pregovorima sa Nemcima u novembru 1941, Mihailović uverava Nemce da &quot;partizane vode stranci, oni koji nisu Srbi: [[Bugarin]] Janković, [[Jevrejin]] Lindemajer, [[Mađar]] Borota, dva [[musliman]]a čija mi imena nisu poznata, pripadnik [[ustaša]] major Boganić&quot; (imena i podaci su netačni sem Borote, ali on nije Mađar).&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D1%81%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8%D0%BC_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D1%83_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%83_%D0%94%D0%B8%D0%B2%D1%86%D0%B8_11.11.1941. Zapisnik sa sastanka Mihailovića sa nemačkim predstavnicima u selu Divci 11.11.1941.]&lt;/ref&gt; Retorika ove vrste je brzo usvojena. 

Kapetan [[Bogdan Marjanović]] [[24. februar]]a 1942, povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti protiv &quot;čivuta&quot; (pogrdan naziv za Jevrejina), &quot;Turaka&quot; i Hrvata: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast '''čivuta''' i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije, obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše [[partizan]]e često imenuju kao &quot;mošinovce&quot; (sinonim za Jevreje i komuniste), sledbenike [[Moše Pijade]].&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt; Sličnu [[rasizam|rasističku]] retoriku koristi i [[Jezdimir Dangić]], četnički komandant iz istočne Bosne, koji optužuje partizanske odrede da ih vode &quot;čivut Moša Pijade, Turčin Safet Mujić, mađar Franjo Vajnert i takozvani 
Petar Ilić čije pravo ime niko ne zna&quot;, a cilj im je da unište [[srpstvo]].&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 23.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/177.pdf Dr. Marko Hoare: The Chetniks and the Jews]&lt;/ref&gt; Četnički komandant u oblasti Nevesinja [[Boško Todorović]] u svom proglasu iz 1941. piše da će [[Srbi]], kada postignu zlatnu slobodu, slobodno izjasniti da li su za [[Velika Srbija|Veliku Srbiju]], očišćenu od Turaka i drugih ne-Srba, ili neku drugu državu u kojoj će &quot;Turci i Jevreji&quot; ponovo biti ministri, komesari, oficiri i &quot;drugovi&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 25.&lt;/ref&gt;

Januara 1942. grupa partizana je prebegla u četnike iz jer su im u vođstvu bili Jevreji i Hrvati.&lt;ref&gt;Marijan Stilinović, Bune i otpori, Zora, Zagreb, 1969, str. 140.&lt;/ref&gt; [[Dobroslav Jevđević]], Mihailovićev delegat u istočnoj Bosni i Hercegovini, u svom izveštaju iz juna 1942. godine napominje da proleterske brigade imaju mnogo &quot;Jevreja, Cigana i muslimana.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilackom ratu jugoslovenskih naroda, Vojnoistorijski institut Jugoslovenske narodne armije, Belgrade, 1954-, pt 14, vol. 1, doc. 114, p. 400.&lt;/ref&gt; Jevđević u proglasu protiv partizana jula 1942. godine iznosi prilično bizarne optužbe: &quot;Oni uništavaju srpske crkve i dižu džamije, sinagoge i katoličke hramove&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 29.&lt;/ref&gt; Na skupu četnika u Trebinju jula 1942, partizani su proglašeni najvećom pretnjom za srpski narod, jer ih vode &quot;muslimani, katolici i Jevreji&quot;. Na istom zboru je odlučeno da u srpskim zemljama moraju živeti samo Srbi.&lt;ref&gt;HMBiH (Historical Museum of Bosnia-Hercegovina, Sarajevo) Collection ‘UNS’, box 2, doc. 443.&lt;/ref&gt;

[[Petar Baćović]], Todorovićev naslednik u istočnoj BiH, u svom proglasu Srbima u partizanskim redovima oktobra 1942, objašnjava kako su &quot;Jevreji, udruženi sa najvećim šljamom zemlje&quot;, pobegli u šume i tamo propagiraju boji život u komunističkoj državi.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 34.&lt;/ref&gt; On svom proglas završava rečima:
{{citat|&quot;Vas još uvek vode [[Tito]], [[Moša Pijade]], [[Roćko Čolaković]], [[Vlado Šegrt]], [[Rade Hamović]], [[Savo Mizera]] i mnogi drugi Jevreji, muslimani, Hrvati, Mađari, Bugari i ostali belosvetski šljam.&quot;}}

[[Datoteka:Mosastari.jpg|thumb|[[Tito]] i [[Moša Pijade]], najčešće mete četničke antijevrejske propagande.]]
Četnički pamflet u okolini Sarajeva u jesen 1942. govori o &quot;komunistima čije vođe su Jevreji i koji hoće da nametnu jevrejsku vladavinu svijetu&quot;.&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 518/3.&lt;/ref&gt; Četnici su decembra 1942. rasturali rasistički pamflet u istočnoj Hercegovini koji glasi: 

{{citat3|&quot;Vrhovni zapovednik svih komunističkih snaga u zemlji je neki Drug [[Tito]], čije pravo ime niko ne zna, ali znamo jedino da je zagrebački Jevrejin. Njegov glavni saradnik je [[Moša Pijade]], beogradski Jevrejin; [[Franjo Vajner]], mađarski Jevrejin; [[Azija Kokuder]], bosanski Turčin; [[Safet Mujije]], Turčin iz Mostara, [[Vlado Šegrt]], bivši robijaš; i mnogi drugi njima slični. Njihova imena najbolje svedoče ko su i koliko se bore za naš narod.&quot;&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 627.&lt;/ref&gt;}}

Četnički vođa general [[Draža Mihailović|Mihailović]] svojim depešama za partizane kaže: &quot;To su najveći zlotvori koje vodi jevrejština.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 20. FEBRUARA DO 6. MARTA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; On u obraćanju potčinjenima u decembru 1942. godine takođe koristi prisustvo Jevreja i drugih naroda kao argument protiv partizana: 
{{citat|&quot;Partizanske jedinice su pune razbojnika svih vrsta, kao što su ustaše - najgori kasapi srpskog naroda - Jevreji, Hrvati, Dalmatinci, Bugari, Turci, Mađari i svih drugih naroda sveta.&quot;&lt;ref&gt;Mihailović, Rat i mir đenerala, vol. 1, p. 297.&lt;/ref&gt;}}

Dana [[10. februar]]a [[1943]]. godine, početkom [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]], četnički komandanti Istočne Bosne, Hercegovine, Dalmacije i Like objavili su zajedničko saopštenje &quot;narodu Bosne, Like i Dalmacije&quot; u kojem kažu:

{{citiranje|&quot;Pošto smo očistili Srbiju, Crnu Goru i Hercegovinu, došli smo Vam u pomoć da razbijemo žalosne ostatke komunističke međunarodne, zlikovačke bande Tita, Moše Pijade, Levi Vajnerta i drugih plaćenih jevreja.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2_31.htm Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt;|Četnički proglas povodom početka [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]]}} 

Oni ih pozivaju da &quot;poubijaju [[politički komesar|političke komesare]] i stupe odmah u četničke redove, kao i stotine i stotine drugih koji shvataju da su &quot;izdati i prevareni od komunista jevreja&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt; Proglas su potpisali [[Ilija Mihić]], [[Momčilo Đujić]], [[Petar Baćović]] i [[Radovan Ivanišević]].

[[Šovinizam]] četnika, a naročito njihov [[antisemitizam]], veoma je blizak [[propaganda Nedićeve vlade|propagandi Nedićeve vlade]], koja je, opet, deo opšte [[nacizam|nacističke]] ideologije.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Često apostrofiranje &quot;Jevreja&quot; u partizanskim redovima, u jeku [[holokaust]]a u Jugoslaviji, delom je dodvoravanje nacistima.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Kako se povećavala [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|saradnja četnika sa Nemcima]], tako se njihov stav prema Jevrejima pogoršavao. U oblastima pod njihovom kontrolom, oni su poistovećivali Jevreje sa komunistima. Bilo je mnogo slučajeva da su četnici ubijali Jevreje ili su ih predavali Nemcima.&lt;ref&gt;Gutman, Encyclopedia of the Holocaust, p. 289.&lt;/ref&gt;

=== Stav prema okupatoru ===
{{main|Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu}}
{{citiranje|Održavanje neprijateljskog stava prema okupatorima i njihovim pomagačima, ali za sada, do daljeg, ne ulaziti u neposredne borbe osim u slučajevima samoodbrane kao što je slučaj u Hrvatskoj.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt;|Program četničkog pokreta DM od septembra 1941. upućen izbegličkoj vladi Kraljevine Jugoslavije}}

{{citiranje|Sa okupatorom održavati dobre odnose i ne napadati ga već po mogućnosti iskoristiti ga svugde i na svakom mestu do uništenja komunista.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_2.htm&lt;/ref&gt;|Naređenje komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine o saradnji četnika i Nemaca u borbi protiv NOVJ (17. septembra 1943.)}}
{{citiranje|Četničko držanje se neće promijeniti sve do neposredno pred [savezničko] iskrcavanje.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 564,000510&lt;/ref&gt;|Izvještaj obavještajnog odjeljenja nemačkog [[15. brdski armijski korpus (Nemačka)|15.  brdskog korpusa]] za period od 13. februara do 12. marta 1944.}}

Četnički odnos prema [[ustanak u Srbiji 1941.|ustanku u Srbiji 1941.]] i borbi protiv okupatora je bio da je borba počela prerano. Još uvek nije vreme za borbu protiv okupatora, jer je Nemačka još jaka. Borbe treba početi kada Saveznici stignu do Balkana. Do tada, treba čuvati snage i boriti se protiv unutrašnjih neprijatelja:

{{citiranje|Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. Narodu uvek skrenuti pažnju na jednu nepobitnu činjenicu: Nemačka mora izgubiti rat pa makar koliko on dugo trajao. (...) Mi zato nećemo i ne možemo zajedno sa Nemcima ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. Mi ćemo nastaviti da se spremamo da se naoružavamo i počećemo borbu onda kad naši saveznici vežu Nemačke snage na Balkanu i budu u stanju da i nas potpomognu. Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo (...)&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda od 13. decembra 1941. za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade&lt;/ref&gt;|Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade (13. decembra 1941.)}}

Četnici su mislili da &quot;iskoriste&quot; okupatora za svoje nacionalne ciljeve, dok su zapravo od okupatora bili korišćeni. Britanski kapetan Bil Hadson 1942. konstatuje da Mihailović &quot;još sarađuje s Osovinom u Crnoj Gori i Sandžaku i miruje u Srbiji&quot;, a u Dalmaciji Trifunovićevi legalizovani četnici, podsticani od Italijana, &quot;sanjaju o nekoj Srbo-Sloveniji i Dalmaciji&quot;.&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin, BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za slučaj napada italijanskih i nemačkih jedinica kaže:

{{citiranje|Situacija je takova da svakog trenutka može doći do nemačko-italijanske invazije našeg oslobođenog dela Kraljevine Jugoslavije, a odnos snaga ne daje izgleda za naš uspešan otpor. U takvoj situaciji, svaki otpor bio bi štetan do krajnosti za srpsko stanovništvo u ovom kraju, a uz to uzaludan.  (...) Borba se može i mora produžiti, prvenstveno tamo gde je najlakše, a to je u delu naše Kraljevine gde nema jakih okupatorskih garnizona i gde je okupator manje zainteresovan (...) iako se ne može napadati može se dugo braniti, koristeći sva sredstva koja služe braniocu, naročito prikrivanje, kamuflažu i tajnost uopšte.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm 38. Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica na četnike&lt;/ref&gt;|Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica (9. januara 1942.)}}

Britanski major [[Neil Selby]] je krajem avgusta javio Kairu da su [[Draža Mihailović|Mihailovićeve]] snage u području Kopaonika (posed [[Dragutin Keserović|Keserovića]]) više &quot;profašističke nego prosavezničke&quot; i da ne odobravaju sabotaže protiv Nemaca.&lt;ref name=&quot;Deakin&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin: BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

{{citiranje|Potrebno je da se prema Nemcima prekine svaka akcija. Ovo je potrebno ovako: jer kad bi napali na Nemce, direktno bi pomagali komuniste, a time bi otežavali samo akciju naših snaga. Stoga ima da se prekine, do mog daljeg naređenja, svaka oružana akcija prema okupatorskim snagama.&lt;ref&gt;AVII, arhivski fond D. M., D — 31 — 481.&lt;/ref&gt;|Telegram Mihailovića svojim potčinjenim komandantima 7. maja 1944.}}

Dan početka ustanka u četničkim dokumentima ima više naziva: »otsudni momenat«, »presudni momenat«, »otsudni trenutak«, »momenat povoljnih uslova«, »dani moment« i dr. Četnički pokret DM je »povoljnim uslovima« smatrao invaziju saveznika na Balkan, odnosno njihov prodor u Jugoslaviju. Kako se to nije ostvarilo, do oružanog ustanka četničkog pokreta DM nije došlo.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_2.htm&lt;/ref&gt;

=== Stav prema saveznicima ===

U poznim godinama rata kod mnogih četnika je bio prisutan antisaveznički stav. Četnički komandant [[Neško Nedić]] je Nemcima 1944. govorio o velikoj mržnji svih četnika prema Engleskoj. On je napomenuo da su &quot;četnici u Englesku izgubili svako poverenje, pošto su ih Englezi izdali i sada Titovim bandama liferuju naoružanje i municiju, usled čega četnici moraju da krvare i da umiru. Pošto su oni sami u borbi protiv komunizma i suviše slabi, uvideli su da moraju tražiti oslonac u nemačkom [[Vermaht]]u kome će se bezuslovno potčiniti sa puno poverenja.&quot;&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98_%D0%BE_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%83_%D1%81_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_14.7.1944. Nemački izveštaj o razgovoru s četnicima od 14.7.1944.]&lt;/ref&gt; Nakon što su Saveznici i jugoslovenski kralj Petar podržali partizane, među četnicima je zavladalo veliko ogorčenje i na samog kralja Petra. Major [[Miodrag Kapetanović]] je izjavljivao Nemcima: &quot;Ako kralj Petar pređe bandama, on je za nas kralj Petar pokojni&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_3_270.htm Izveštaj obaveštajnog odeljenja nemačke 264. pesadijske divizije od 18. aprila 1944. o razgovorima sa Momčilom Đujićem i Miodragom Kapetanovićem]&lt;/ref&gt; 

General Mihailović je na Engleze gledao kao na krvopije, koji dolaze da prave nevolje Srbima. Nakon pokušaja jednog oficira britanske misije da potakne komandanta Timočkog četničkog korpusa na akciju protiv Nijemaca, Mihailović krajem 1943. naređuje da ga najure: 
{{citat|»Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da majora Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku.«&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt;}} 

Svog delegata u istočnoj Srbiji, Dragoslava Pavlovića, prekoreva što je »Englezima obećao rušenje pruge«, jer su oni »obični trgovci za kupovinu ljudske krvi i to za jeftinu cenu«; Mihailović zabranjuje da se Englezima veruje, a »rušenje objekata izvršiće se kada ja budem naredio«.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; Načelnik štaba nemačkog komandanta Srbije, [[Kurt von Geitner]] sredinom 1944. javlja da su &quot;do sada Britanci ozbiljno razočarali Dražu&quot;, te se na njega može računati za priključenje &quot;antikomunističkom&quot; frontu u predstojećoj [[bitka za Srbiju|bici za Srbiju]].&lt;ref&gt;http://znaci.net/temp/geitner.html Iz knjige Karl Hnilicka: DAS ENDE AUF DEM BALKAN 1944/45&lt;/ref&gt;

Slično je govorio i vojvoda [[Momčilo Đujić]] sredinom marta 1944. godine svojim komandantima u [[Kosovo Polje (Dalmacija)|Dalmatinskom Kosovu]] kraj [[Knin]]a: 
{{citat|»Mi se borimo protiv komunista i protiv svakog onog ko u ma kom vidu saraduje sa komunistima. Ako saveznici budu potpomagali i dalje [[NOVJ|N.O.V.]], mi ćemo se boriti protiv njih i to na strani Nemaca.«&lt;ref name=&quot;Pop izdaje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/15.pdf Jovo Popović, Marko Lolić, Branko Latas: Pop izdaje, Stvarnost, Zagreb, 1988.]&lt;/ref&gt;}}

Isto je govorio i na sastanku sa Njemcima. Prema Đujiću, [[Operacija Ratweek|saveznička bombardovanja Jugoslavije]], zatim primjer borbe njemačke vojske protiv komunizma, te nedostatak razmijevanja za stvarnu borbu sprskog naroda su učinili da simpatije za Englesku nestanu [...]. On je govorio da se nikada ne bi desilo da njegovi ljudi udare u leđa Nijemcima. Njihovo bi držanje u slučaju iskrcavanja Saveznika bilo neutralno. Ako bi, naprotiv, Englezi poduzeli invaziju u saradnji s [[partizani]]ma, onda bi njegovi ljudi bili spremni da se bore protiv Engleza.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 565, 000272: Zabilješka sa sastanka sa Momčilom Đujićem na dan 20. aprila 1944 (21. april 1944.).&lt;/ref&gt;

Đujić je i Mihailoviću 28. 9. 1944. godine potvrdio svoj stav o saveznicima: 
{{citat|»Tražimo od naše vlade, da upozori mister Čerčila, da mi nismo njegovi kolonijalci, Afrikanci, Crnci, Indijanci i ostali. Mi smo slobodari, koji za poslednjih sedam vekova u temelje svoje slobode uziđujemo milione života svojih najboljih sinova ne želeći da nikom robujemo. Mi se i sada borimo protiv svih naših neprijatelja pa i protiv komunista koje smatramo neprijateljem čovečanstva, komunista koji ubijaju naše najbolje sinove i raskopavaju naša narodna ognjišta. U toj borbi mi smo nekompromisni i neustrašivi. Mi ćemo tu borbu nastaviti do kraja protiv njih i protiv svih onih koji ih pomažu makar to bili i Englezi, Englezi koji nanose uvrede našem Kralju i našoj naciji i koji su nas kao saveznici nečovečnim držanjem razrešili svake obaveze savezništva, Englezi koji danas radi svojeg sramnog i izdajničkog držanja prema nama nipočemu više ne liče na naše saveznike.«&lt;ref&gt;Zb. NOR, XIV/3, 146, 150, 148, 154, 157, 153, 350, 490, 432.&lt;/ref&gt;}}

=== Posleratno uređenje Jugoslavije ===

U [[Šahovići]]ma kod Bijelog Polja (20-ak kilometara od Mihailovićevog štaba u Lipovu) je 1. decembra 1942. održana &quot;Konferencija četničke intelektualne omladine Crne Gore, Boke i Sandžaka&quot;, na kojoj se posebno raspravljalo o poslijeratnom uređenju Jugoslavije. Na konferenciji su donijeti sljedeći zaključci:

* Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.
* Privatna svojina je zajemčena, ali njen obim mora se ograničiti u opštem interesu. Zemlja pripada onome koji je obrađuje. Veliki privatni posedi moraju se ukinuti i staviti državi na raspoloženje. Celokupna industrija mora biti u državnim rukama. Privreda treba da bude izgrađena na principu državnog zadrugarstva. 
* Crkva je državna, a verska nastava je obavezna u svim osnovnim i srednjim školama.
* Sudije da budu birani iz redova četničke organizacije, kao i svi ostali činovnici.
* Štampa da bude u službi nacionalne obnove. Štamparska preduzeća moraju biti u državnim rukama.
* U novoj državi treba posvetiti naročitu pažnju propagandi u duhu programa četničke organizacije i ideologije.
* Žandarmerija treba da bude formirana iz četničkih redova i da stoji pod direktnom kontrolom četničke organizacije.
* Državni činovnici imaju biti nacionalno i moralno ispravni, iz četničkih redova.
* Četnička organizacija će biti jedini nosilac celokupne državne vlasti do ostvarenja četničkog programa i stvaranja uslova za prelaz na šire ustavne slobode.
* Žene mogu biti državne činovnice samo u oskudici muškaraca i to samo u specijalnim njima podobnim strukama.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm ZAKLJUČCI KONFERENCIJE ČETNIČKE OMLADINE CRNE GORE, BOKE KOTORSKE I SANDŽAKA OD 2. DECEMBRA 1942. O POSLERATNOM DRŽAVNOM I DRUŠTVENOM UREĐENJU JUGOSLAVIJE]&lt;/ref&gt;

=== Ostali stavovi ===

Mihailović je nameravao da stvori veliku Srbiju u velikoj Jugoslaviji. On je hteo da ujedini Bugarsku i Jugoslaviju pod dinastijom Karađorđevića.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

[[Živko Topalović]], Mihalovićev saradnik, je o četničkoj ideologiji zapisao: &quot;Nisam mu međutim, krio da su na mene učinile loš utisak protivdemokratske izjave izvesnih predstavnika toga pokreta koje sam ranije čitao. Čuo sam da i general Mihailović preti uništenjem političara, zabranom političkih partija i zavođenjem vojne diktature.&quot;&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 9.&lt;/ref&gt; Topalović se plašio da će Mihailović uspostaviti vojnu diktaturu i da će posleratni život početi &quot;novim klanjem Hrvata i Slovenaca i sa koncentracionim logorima za sve demokratske elemente&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 10-11.&lt;/ref&gt; Topalović je smatrao da je &quot;vojna diktatura u potpunosti organizovana i da ona nad sobom nema političku kontrolu.&quot; Dotadašnji rad Ravnogorskog pokreta Topalović je označio kao &quot;autoritarni režim u kome se vide tragovi fašističke ideologije&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 23.&lt;/ref&gt;

== Promena četničke politike ==

Nakon [[ravnogorski kongres|ravnogorskog kongresa]] 1944. godine, koji predstavlja odgovor na [[Drugo zasedanje AVNOJ-a]], četnička velikosrpska politika je znatno ublažena u korist službeno jugoslovenske politike. Posebno nakon dolaska američkog izaslanika Mekdauela avgusta 1944. godine, i povlačenja četnika u Bosnu, sve je više primetna izrazito jugoslovenska i pomirljiva retorika četničkog vođe Mihailovića.

25. decembra 1944. godine u Bosni, Draža Mihailović je svojim ljudima naređivao da pridobiju nesrpsko stanovništvom:
{{citat|Mesnom stanovništvu muslimanskom, pravoslavnom i katoličkom ukazujete punu pažnju i zaštitu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;}}

Jedna od karakterističnih naredbi iz tog perioda, Draža je poslao svim komandatima 11. februara 1945. godine:

{{citiranje|Državna politika koju vodimo ide na to da ujedini sve narodne mase, bez obzira na veru, u borbi protivu komunističke tiranije. Svi naši građani su ravnopravni i svi podjednako uživaju zaštitu JVuO. Najveću štetu opštim interesima nanose one jedinice koje o ovome ne vode računa i starešine koje dozvoljavaju pljačku bilo muslimanskih, bilo katoličkih, bilo pravoslavnih sela. Štete od toga su neizmerne i neka svako zna da će ovo komunisti iskorišćavati protivu jedinstvenog narodnog fronta. Svima treba da je poznato, da objedinjene narodne snage, bez obzira na veru, su najsigurnija garancija naše pobede, jer komunisti predstavljaju bednu manjinu, ukoliko ih mi ne bi ojačavali našim postupcima. Na ovo skrećem pažnju poslednji put i neka svi imaju na umu narodnu izreku: “Brat je mio, koje vere bio“.&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

Na osnovu gornje iznesenog, Draža Mihailović je naredio posebno pažljivo odnošenje prema muslimanima:

{{citat|2. Prilikom kampovanja po muslimanskim selima obratiti naročitu pažnju na osetljivost muslimana prema njihovim domovima i na prvom mestu koristiti za stanovanje javne zgrade: škole, kafane, nadleštva, itd, pa tek u sporazumima sa mesnim odoborima uzimati domaćinske kuće za stanovanje, ostavljajući potrebne prostorije domaćinu za stanovanje.
3. Svaki naš borac i starešina ima da bude propagator slobode veroispovesti i verske tolerancije. Treba svaki od nas da bude propagator i da zna, da mi sada obrazujemo verski front protivu bezbožnika. Svaki starešina i borac ima da poštuje tuđu veru, kao i svoju. Na ovo naročito da obrate pažnju sveštenici, koje će komandanti upoznati sa ovim naređenjem. U ovom smislu poučiti sve starešine i sve borce…&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

== Tumačenja ==

Istoričar [[Branko Petranović]] ocenjuje da &quot;četnička politika i strategija pokazale su se kao potpuno inferiorne u odnosu na komunističku. Proklamovanjem kolektivne nacionalne odmazde nad celim narodima, uskraćivala je sebi jugoslovensku oznaku, prisvojenu od komunista.&quot;&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović: Srpski narod u ustanku]&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi također ==
* [[Homogena Srbija]]
* [[Velika Srbija]]
* [[Rojalizam]]
* [[Antikomunizam]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Velikosrpska ideologija]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]</text>
      <sha1>hmh3mvjapabf3gtatdu52uez5a2ljvr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261272</id>
      <parentid>41261270</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:03:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.167.5</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Antikomunizam */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45957" xml:space="preserve">'''Četnička ideologija''' ili '''ravnogorska ideologija''' se odnosi na [[ideologija|ideologiju]] koju su zastupali pripadnici [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]], poznatiji kao [[Draža Mihailović|Dražini]] [[četnici]], tokom drugog svetskog rata.

Zvanična ideologija [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] je bila obnova demokratske Jugoslavije, ali se zapovestima, depešama i govorima njenih prvaka otkriva etnička isključivost, [[šovinizam]], [[antisemitizam]] i slično.

{{citiranje|Osloboditi Otadžbinu surovog nasilnika, povratiti čast našim zastavama, poneti ih na krajnje granice gde naš narod biva i ujediniti ga u Velikoj Jugoslaviji, uređenoj bratskim sporazumom Srba, Hrvata i Slovenaca na osnovama poštovanja narodnih prava i društvenog poretka, na korist narodnih slojeva. Evo, uzvišenih ciljeva naše nesalomljive borbe.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_28.htm&lt;/ref&gt;|Javni proglas Draže Mihailovića Srbima, Hrvatima i Slovencima (16. novembra 1941.)}}

{{citiranje|Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa.|[[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću]] (20. decembar 1941. godine)}}

Oko Mihailovića su se nalazili ideolozi Srpskog kulturnog kluba, koji su razradili osnovne postavke. Četnička ideologija našla je svoje tumače u [[Stevan Moljević|Stevanu Moljeviću]], [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]], D. Stranjakoviću, ideolozima Srpskog kulturnog kluba.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; 

Četnička ideologija je doživljavala evoluciju usled unutrašnjih i međunarodnih okolnosti, kontriranja politici [[NOP|narodnooslobodilačkog pokreta]], prilagođavanja politici emigrantske vlade. Sve do 1944. programi nisu bili usvojeni na nekom opštečetničkom skupu, već je reč o programskim dokumentima četničkih ideologa, poput spisa Stevana Moljevića „[[Homogena Srbija]]&quot;, programa beogradskog nacionalnog komiteta Draže Mihailovića, [[instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|Mihailovićevih instrukcija]].&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;

== Komponente ==

Četničku ideologiju, kao i ratne ciljeve, Dragoljub Mihailović je ukratko izložio u govoru pred četnicima (bio je prisutan i britanski pukovnik [[William Bailey|Bejli]]) u Lipovu kod [[Kolašin]]a, [[28. februar]]a 1943: 
{{citat|„Moji neprijatelji su partizani, ustaše, muslimani i Hrvati. Kada se s njima budem obračunao, onda ću krenuti protiv Italijana i Nemaca.“&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/dodaci/vikend/antifasizam_i_kolaboracija.26.html?news_id=240018 Antifašizam i kolaboracija]&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

=== Etničko čišćenje ===
{{main|Velika Srbija|Homogena Srbija|Etničko čišćenje}} 
Draža Mihailović je u depeši izbegličkoj vladi u Londonu septembra 1941. izložio svoj program koji uključuje [[etničko čišćenje]]: 
{{citiranje|
b: omeđiti »de fakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;
&lt;br /&gt;
v: posebno imati u vidu brzo i radikalno čišćenje gradova i njihovo popunjenje svežim srpskim elementom;
&lt;br /&gt;
g: izgraditi plan za čišćenje ili pomeranje seoskog stanovništva sa ciljem homogenosti srpske državne zajednice;
&lt;br /&gt;
d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi.&lt;ref&gt; [http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [[http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm knjiga 1], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 6&lt;/ref&gt;|Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.}}

U drugoj decembru 1941. [[Stevan Moljević]] šalje pismo [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]] sa priloženom kartom o razgraničenju i sa uputstvima za [[etničko čišćenje]]:

{{citiranje|
Što se tiče našeg unutrašnjeg pitanja, razgraničenja sa Hrvatima, tu držimo da treba odmah, čim se ukaže prilika, prikupiti sve snage i stvoriti svršen čin:
&lt;br /&gt;
a) zaposesti na karti označenu teritoriju;
&lt;br /&gt;
b) očistiti je pre nego li se iko pribere.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
Zaposedanje bi se, mislimo, moglo izvesti samo tako ako bi se jakim odredima zaposela glavna čvorišta i to: Osijek, Vinkovci, Slav. Brod, Sunja, Karlovac, Knin i Šibenik, te Mostar i Metković, a onda iznutra pristupiti čišćenju zemlje od svih nesrpskih elemenata. Krivci bi imali da budu na mestu kažnjavani, a ostalima bi valjalo otvoriti put — Hrvatima u Hrvatsku, a muslimanima u Tursku (ili Albaniju&lt;ref&gt;U zagradi dopisao olovkom Z. Ostojić.&lt;/ref&gt;).
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
(...) Javite nam vaše mišljenje čim pre i primite naše tople pozdrave sa željom da sretno provedete božične praznike i čim pre dočekate čas oslobođenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_35.htm Pismo Stevana Moljevića iz druge polovine decembra 1941. Dragiši Vasiću o granicama i društvenom uređenju posleratne &quot;Velike Srbije&quot;]&lt;/ref&gt;|Pismo Stevana Moljevića Dragiši Vasiću sa uputstvima za etničko čišćenje (decembra 1941.)}}

[[Dragiša Vasić]] je u pismu Draži Mihailoviću iz aprila [[1942]]. godine, isticao ključni značaj uspostavljanja vojne dominacije u cilju etničkog čišćenja još tokom trajanja rata:
{{citat|Potrebno zaposednuti teritoriju odmah, i pre nego se iko pribere iščistiti od stranog elementa, mislim da nam ovo pitanje ne mora zadavati mnogo brige. Pamtim vrlo dobro stanje u kome se Evropa nalazila posle prošlog rata. Ratujuće države bile su toliko zauzete svojim brigama, da ni jedna, tako reći, nije mogla voditi računa šta druge u svojim granicama rade i preduzimaju. U prvoj godini posle prošlog rata mogao se prosto istrebiti jedan dobar deo svega neželjenog stanovništva, da niko radi toga i ne okrene glavu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/11_28.htm. 
Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942, Nikola Milovanović: DRAŽA MIHAILOVIĆ&lt;/ref&gt;|Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942.}}

U zajedničkom izveštaju majora Petra Baćovića i Dobrosava Jevđevića s kraja avgusta 1942. Draži Mihailoviću o političkoj situaciji u istočnoj Bosni i Hercegovini se navodi:
{{citat|Pitanje muslimana vrlo je delikatno. Narod neće da čuje za saradnju sa njima i već je formirao uverenje u duši da njih mora da nestane.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_162.htm&lt;/ref&gt;}}

Slične zaključke donela je i konferencija četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka održana u [[Tomaševo|Šahovićima]] 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije:

{{citiranje|Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije]&lt;/ref&gt;|Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije}}

Draža Mihailović je u ličnoj beležnici po pitanju [[Muslimani|muslimana]] zapisao: 
{{citat|»Muslimansko stanovništvo je svojim držanjem dovelo do toga da ih naš svet više ne želi i neće da ima u svojoj sredini. Potrebno je još sad da se pripremi iseljavanje u Tursku ili ma gđe van naše teritorije. Na dan ustanka oni će svi biti pokrenuti sa svojih naselja a što niko neće moći sprečiti. — U danom momentu svi muslimani ima da budu pokrenuti sa svojih ognjišta. Oni koji su bliži hrvatskim oblastima tamo — glavno je da svi budu pokrenuti«.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 1, reg. br. 17/3-18&lt;/ref&gt;}} 

Stav četničkog pokreta prema Muslimanima bio je da ih treba sistematski uništavati u toku rata a one koji ne budu ubijeni, iseliti u Tursku i na njihovu teritoriju naseliti srpsko stanovništvo.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt; U ostvarivanju plana o uništenju Muslimana, četnici su izvršili decembra 1941. i avgusta 1942. izvršili pokolje [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi|na području Foče]], a početkom 1943. [[pokolj muslimana Pljevalja, Čajniča i Foče]]. 

Pred kraj rata, od 1944. godine, Draža Mihailović je svoj stav prema muslimanima promenio, i počeo je zastupati demokratsko stanovnište.

=== Šovinizam ===
{{main|Šovinizam}} 
{{citiranje|Antihrvatstvo, antimuslimanstvo i antijugoslovenstvo - to je ideologija srpskog četništva...
Iskustvo je međutim pokazalo da je, mimo uzajamnih uništavanja, versko-šovinistička 
ideologija imala za jedinu posledicu da i Srbe i Hrvate i Muslimane goni u zavisnost i u 
potčinjavanje tuđem osvajaču. Samo se tako mogao očuvati svoj narod i izboriti se sa 
domaćim inovercima. Komunisti su međutim udarili drugim putem, putem zajednice 
svih Južnih Slovena i verske snošljivosti. Oni su uspeli da za to nađu razumevanja kod 
mladih generacija Srba, Hrvata i Muslimana, upravo u ovim mešanim krajevima.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Pokreti narodnog otpora u Jugoslaviji 1941-1945, Pariz, 1958, str. 52-53&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Jozo Tomasevich, Četnici u drugom svjetskom ratu 1941-1945, Sveučilišna naklada Liber, Zagreb, 1979, str. 162-163&lt;/ref&gt;|[[Živko Topalović]]}}
Muslimane u internoj komunikaciji četnici nazivaju &quot;Turcima&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_37.htm&lt;/ref&gt; Iako četnici zvanično predstavljaju svoj pokret jugoslovenskim, četnički kapetan Milorad Momčilović veoma zamera partizanima je to što primaju &quot;Turke i Hrvate&quot; u svoje redove:
{{citat|&quot;Komunisti se odriču Boga, vere, slave, zabranjuju opela, primaju Turke i Hrvate u redove partizana, vrše rekvizicije, desilo se i nekoliko ubistva viđenijih ljudi&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_101.htm IZVEŠTAJ KAPETANA MILORADA MOMČlLOVlĆA OD 7. JUNA 1942. MAJORU PETRU BAĆOVIĆU O DOGAĐAJIMA U ISTOČNOJ BOSNI OD JUNA 1941 DO JUNA 1942 GODINE]&lt;/ref&gt;}}

Četnici ne priznaju posebne narode kao što su [[Crnogorci]] i [[Makedonci]], nego samo srpski narod.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt; Oni novembra 1941. zameraju partizanima što na rukovodećim položajima ima dosta ljudi koji nisu &quot;naše krvi, imena i vere&quot;, navodeći da je pošteno da oslobodilački pokret vode samo Srbi, &quot;jer svoju novu slobodu ne želimo više ni sa kim da delimo&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt;
{{citat|&quot;Četnici su narodna vojska koja se bori za srpski narod, a partizani su komunisti koji u borbu unose politiku i štite muslimane i Hrvate&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt; }} 

Partizani su nekad odgovarali proglasima, kao ovim od 8. decembra: 
{{citat|&quot;Svi narodi Jugoslavije koji su od njenih bivišh režima opljačkani, zavađeni pa onda prodati neprijatelju i ostavljeni mu na milost i nemilost, danas se grupišu u borbene redove da smaknu jaram ropstva i svojim naraštajima i onima koji preteknu ove užasne borbe bolju budućnost osiguraju.&quot;&lt;ref&gt;AJ, CK KPJ, 1941/101&lt;/ref&gt; }}

Kapetan Bogdan Marjanović 24. februara 1942. povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast čivuta i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše, partizane najčešće imenuju kao mošinovce (sinonim za Jevreje) ili komuniste.&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt;
{{citat|Treba da znate da se na čelu partizana nalaze Hrvatske Ustaše, kojima je za cilj da gurnu naš narod u bratoubilački rat i da spreče odmazdu Hrvatima.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm Naređenje Draže Mihailovića od 9. novembra 1941. komandantu bosanskih četničkih odreda za prebacivanje četničkih jedinica iz istočne Bosne u rejon Užica i Kosjerića radi napada na partizane&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

Mihailović je tvrdnje da se na čelu partizana nalaze [[ustaše]] širio sa ciljem da srpsko stanovništvo u [[NDH]], ogorčeno na ustaške zločine, odvrati od pristupanja [[NOP]]-u. S druge strane, pokušavao je privuče Srbe obećavanjem &quot;odmazde Hrvatima&quot;, identifikujući ceo hrvatski narod sa ustaškim jedinicama.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm&lt;/ref&gt;

Četnički proglas iz septembra 1942. definiše razliku između četnika i partizana na sledeći način: dok &quot;samo pravi Srbin može postati četnik&quot;, na drugoj strani &quot;ustaša, Nemac, Jevrejin ili Ciganin može postati partizan&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 5.&lt;/ref&gt;

=== Antikomunizam ===
{{main|Antikomunizam}} 
 {{citiranje|Neophodno je potrebno i vrlo važno potući komuniste svuda da im se traga ne zna.&lt;ref &gt;https://znaci.org/00001/4_14_1_155.htm&lt;/ref&gt;|Iz depeše Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 28. avgusta 1942. godine}}{{citiranje|Četnici smatraju partizanski komunistički pokret daleko većom pretnjom po Jugoslaviju nego nemačke okupacione snage.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00002/406.htm Thomas T. Matteson, Commander, USCG: AN ANALYSIS OF THE CIRCUMSTANCES SURROUNDING THE RESCUE AND EVACUATION OF ALLIED AIRCREWMEN FROM YUGOSLAVIA, 1941-1945]&lt;/ref&gt;|Thomas T. Matteson, američki avijatičar}}

{{citiranje|Mihailović je osećao fanatičnu mržnju, duboko i čvrsto usađenu još u vojnoj akademiji, prema svemu što je, kao na primer komunizam, bilo suprotno interesima monarhije.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga III (str. 314), Beograd 1999.&lt;/ref&gt;|Pukovnik [[William Bailey]], šef britanske misije kod četnika, 1973.}}

{{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao:
&lt;br /&gt;
1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i
&lt;br /&gt;
2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom.
&lt;br /&gt;
Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}

Jedan od ključnih elemenata četničke ideologije bio je [[antikomunizam]]. Četnički kapetan Sergije Mihailović 5. decembra 1941. poručuje Srbima da je [[komunizam]] narodna bolest koja ne zna za vjeru, slavu, Boga, za crkvu, sveštenstvo, porodicu i opšte za hrišćanstvo i tvrdi da &quot;za njih je sestra što i svaka druga žena&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt;

Mihailović će aprila [[1942]]. naložiti [[Pavle Đurišić|Pavlu Đurišiću]] da se bori protiv partizana a ne okupatora: 
{{citat|„Komuniste čistite gde možete a izbegavajte Talijane i posredno iskoristite ako se što može izvući od njih&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Mihailović je 30. jula 1942. javljao [[Zvonko Vučković|Zvonku Vučkoviću]] i drugim komandantima u Srbiji da je borba sa komunistima „odlučna&quot;, da su komunisti „krvoloci&quot;, te da ih uništavaju nemilosrdno, jer bi komunisti, kao „izdajnici&quot;, pokušali da „nas ometu u oslobođenju otadžbine koju oni ne priznaju&quot;:
{{citat|„Te zlotvore i krvnike našeg naroda uništavajte bez milosti. Oni nas ometaju da imamo slobodne ruke prema neprijateljima. Oni isto kao i Ljotićevci podjednako služe Nemcima. Bez milosti uništavajte. Svi komandanti su mi odgovorni za svoje reone da su čisti od ovih mangupa i probisveta koje vode stranci Tito i Moša Pijade&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Nakon što su juna 1942. godine, u sadjejstvu sa italijanskim trupama protjerali partizane iz Hercegovine, u bilećkom, gatačkom i nevesinjskom srezu su održane smotre jedinica kojima je prisustvovao i [[Ilija Trifunović-Birčanin]], komandant zapadnobosanskih, ličko-dalmatinskih, i hercegovačkih četničkih odreda. U [[Bileća|Bileći]] je Trifunović-Birčanin, u prisustvu italijanskog generala Alesandra Luzane, [[Dobroslav Jevđević|Dobroslava Jevđevića]] i lokalnih četničkih zapovjednika, u svom govoru apostrofirao &quot;borbu protiv komunizma&quot; kao ključnu:
{{citat|Zahvaljujem vam se junaci, što ste u ovim krajevima slomili komunizam i uništili te krvave bande. Pozivam vas, da se pokoravate zakonima i ne nasjedate lažnim vijestima, te da se i dalje borite protiv komunizma, jer su boljševičke armije već na umoru. Danas je glavna borba uperena protiv komunizma, u kojoj se osim ostalih naroda Evrope bore i svi južni Sloveni, jednako Srbi, Hrvati i Slovenci, a iz koje će borbe izići nova Evropa, gdje nas očekuje novi život, koji će sigurno biti bolji, te ćemo u miru moći podizati svoje razrušene domove i orati naša polja&lt;ref&gt;https://znaci.org/00001/4_14_1_120.htm&lt;/ref&gt;}}

Mnogi četnici su svoju borbu prvenstveno videli kao borbu protiv partizanskog ustanka, a ne protiv okupatora:
{{citat|Uzeli smo oružje ne da riješimo međunarodne probleme niti da politiziramo — jer i kad bi to radili, to bi bilo bez ikakvog rezultata kao do sada, budući smo potpuno ubijeđeni da mi ne možemo imati nikakvog uticaja pri rešavanju svjetskih događaja. Uzeli smo oružje da oslobodimo naš narod od strašnog terora jedne pljačkaške bande i bandita kao što su Moša Pijade i drugovi.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_90.htm&lt;/ref&gt;|Pismo Jakova Jovovića italijanskom guverneru Crne Gore o stavu četnika prema italijanskom okupatoru (29. maja 1942.)}}

Poput svog vrhovnog komandanta, i Mihailovićevi su oficiri na terenu svojim podređenima izdavali naredbe o uništenju partizana, kao i njihovih simpatizera ili jataka:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu Niša, gde god ih nađem. [...] Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

Mihailović je insistirao na uništenju komunista, ceneći da će one snage koje prve dođu u kontakt sa saveznicima biti najpre prihvaćene.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; U antikomunističkoj propagandi se sve više približavao okupatoru. Vremenom je došlo do potpunog stapanja četničke i nacističke antikomunističke propagande. Usled [[Pokušaj proboja NOVJ u Srbiju proleća 1944.|pokušaja proboja NOVJ u Srbiju]], [[12. mart]]a 1944. godine sa Nemcima je dogovoreno:
{{citat|Propagandna borba protiv komunizma ima da se sprovodi zajedničkim snagama.&lt;ref&gt;''Tajna i javna saradnja četnika i okupatora 1941 — 1944'', Dokumenti, &quot;Arhivski pregled&quot;, Beograd, [[1976]].&lt;/ref&gt;}}

=== Antisemitizam ===
{{main|Antisemitizam|Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi}} 
Četnička propaganda je obilato koristila prisustvo [[Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi|Jevreja u narodnooslobodilačkom pokretu]], radi isticanja navodno &quot;nesrpskog&quot; karaktera partizana. Još u pregovorima sa Nemcima u novembru 1941, Mihailović uverava Nemce da &quot;partizane vode stranci, oni koji nisu Srbi: [[Bugarin]] Janković, [[Jevrejin]] Lindemajer, [[Mađar]] Borota, dva [[musliman]]a čija mi imena nisu poznata, pripadnik [[ustaša]] major Boganić&quot; (imena i podaci su netačni sem Borote, ali on nije Mađar).&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D1%81%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8%D0%BC_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D1%83_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%83_%D0%94%D0%B8%D0%B2%D1%86%D0%B8_11.11.1941. Zapisnik sa sastanka Mihailovića sa nemačkim predstavnicima u selu Divci 11.11.1941.]&lt;/ref&gt; Retorika ove vrste je brzo usvojena. 

Kapetan [[Bogdan Marjanović]] [[24. februar]]a 1942, povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti protiv &quot;čivuta&quot; (pogrdan naziv za Jevrejina), &quot;Turaka&quot; i Hrvata: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast '''čivuta''' i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije, obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše [[partizan]]e često imenuju kao &quot;mošinovce&quot; (sinonim za Jevreje i komuniste), sledbenike [[Moše Pijade]].&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt; Sličnu [[rasizam|rasističku]] retoriku koristi i [[Jezdimir Dangić]], četnički komandant iz istočne Bosne, koji optužuje partizanske odrede da ih vode &quot;čivut Moša Pijade, Turčin Safet Mujić, mađar Franjo Vajnert i takozvani 
Petar Ilić čije pravo ime niko ne zna&quot;, a cilj im je da unište [[srpstvo]].&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 23.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/177.pdf Dr. Marko Hoare: The Chetniks and the Jews]&lt;/ref&gt; Četnički komandant u oblasti Nevesinja [[Boško Todorović]] u svom proglasu iz 1941. piše da će [[Srbi]], kada postignu zlatnu slobodu, slobodno izjasniti da li su za [[Velika Srbija|Veliku Srbiju]], očišćenu od Turaka i drugih ne-Srba, ili neku drugu državu u kojoj će &quot;Turci i Jevreji&quot; ponovo biti ministri, komesari, oficiri i &quot;drugovi&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 25.&lt;/ref&gt;

Januara 1942. grupa partizana je prebegla u četnike iz jer su im u vođstvu bili Jevreji i Hrvati.&lt;ref&gt;Marijan Stilinović, Bune i otpori, Zora, Zagreb, 1969, str. 140.&lt;/ref&gt; [[Dobroslav Jevđević]], Mihailovićev delegat u istočnoj Bosni i Hercegovini, u svom izveštaju iz juna 1942. godine napominje da proleterske brigade imaju mnogo &quot;Jevreja, Cigana i muslimana.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilackom ratu jugoslovenskih naroda, Vojnoistorijski institut Jugoslovenske narodne armije, Belgrade, 1954-, pt 14, vol. 1, doc. 114, p. 400.&lt;/ref&gt; Jevđević u proglasu protiv partizana jula 1942. godine iznosi prilično bizarne optužbe: &quot;Oni uništavaju srpske crkve i dižu džamije, sinagoge i katoličke hramove&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 29.&lt;/ref&gt; Na skupu četnika u Trebinju jula 1942, partizani su proglašeni najvećom pretnjom za srpski narod, jer ih vode &quot;muslimani, katolici i Jevreji&quot;. Na istom zboru je odlučeno da u srpskim zemljama moraju živeti samo Srbi.&lt;ref&gt;HMBiH (Historical Museum of Bosnia-Hercegovina, Sarajevo) Collection ‘UNS’, box 2, doc. 443.&lt;/ref&gt;

[[Petar Baćović]], Todorovićev naslednik u istočnoj BiH, u svom proglasu Srbima u partizanskim redovima oktobra 1942, objašnjava kako su &quot;Jevreji, udruženi sa najvećim šljamom zemlje&quot;, pobegli u šume i tamo propagiraju boji život u komunističkoj državi.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 34.&lt;/ref&gt; On svom proglas završava rečima:
{{citat|&quot;Vas još uvek vode [[Tito]], [[Moša Pijade]], [[Roćko Čolaković]], [[Vlado Šegrt]], [[Rade Hamović]], [[Savo Mizera]] i mnogi drugi Jevreji, muslimani, Hrvati, Mađari, Bugari i ostali belosvetski šljam.&quot;}}

[[Datoteka:Mosastari.jpg|thumb|[[Tito]] i [[Moša Pijade]], najčešće mete četničke antijevrejske propagande.]]
Četnički pamflet u okolini Sarajeva u jesen 1942. govori o &quot;komunistima čije vođe su Jevreji i koji hoće da nametnu jevrejsku vladavinu svijetu&quot;.&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 518/3.&lt;/ref&gt; Četnici su decembra 1942. rasturali rasistički pamflet u istočnoj Hercegovini koji glasi: 

{{citat3|&quot;Vrhovni zapovednik svih komunističkih snaga u zemlji je neki Drug [[Tito]], čije pravo ime niko ne zna, ali znamo jedino da je zagrebački Jevrejin. Njegov glavni saradnik je [[Moša Pijade]], beogradski Jevrejin; [[Franjo Vajner]], mađarski Jevrejin; [[Azija Kokuder]], bosanski Turčin; [[Safet Mujije]], Turčin iz Mostara, [[Vlado Šegrt]], bivši robijaš; i mnogi drugi njima slični. Njihova imena najbolje svedoče ko su i koliko se bore za naš narod.&quot;&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 627.&lt;/ref&gt;}}

Četnički vođa general [[Draža Mihailović|Mihailović]] svojim depešama za partizane kaže: &quot;To su najveći zlotvori koje vodi jevrejština.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 20. FEBRUARA DO 6. MARTA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; On u obraćanju potčinjenima u decembru 1942. godine takođe koristi prisustvo Jevreja i drugih naroda kao argument protiv partizana: 
{{citat|&quot;Partizanske jedinice su pune razbojnika svih vrsta, kao što su ustaše - najgori kasapi srpskog naroda - Jevreji, Hrvati, Dalmatinci, Bugari, Turci, Mađari i svih drugih naroda sveta.&quot;&lt;ref&gt;Mihailović, Rat i mir đenerala, vol. 1, p. 297.&lt;/ref&gt;}}

Dana [[10. februar]]a [[1943]]. godine, početkom [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]], četnički komandanti Istočne Bosne, Hercegovine, Dalmacije i Like objavili su zajedničko saopštenje &quot;narodu Bosne, Like i Dalmacije&quot; u kojem kažu:

{{citiranje|&quot;Pošto smo očistili Srbiju, Crnu Goru i Hercegovinu, došli smo Vam u pomoć da razbijemo žalosne ostatke komunističke međunarodne, zlikovačke bande Tita, Moše Pijade, Levi Vajnerta i drugih plaćenih jevreja.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2_31.htm Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt;|Četnički proglas povodom početka [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]]}} 

Oni ih pozivaju da &quot;poubijaju [[politički komesar|političke komesare]] i stupe odmah u četničke redove, kao i stotine i stotine drugih koji shvataju da su &quot;izdati i prevareni od komunista jevreja&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt; Proglas su potpisali [[Ilija Mihić]], [[Momčilo Đujić]], [[Petar Baćović]] i [[Radovan Ivanišević]].

[[Šovinizam]] četnika, a naročito njihov [[antisemitizam]], veoma je blizak [[propaganda Nedićeve vlade|propagandi Nedićeve vlade]], koja je, opet, deo opšte [[nacizam|nacističke]] ideologije.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Često apostrofiranje &quot;Jevreja&quot; u partizanskim redovima, u jeku [[holokaust]]a u Jugoslaviji, delom je dodvoravanje nacistima.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Kako se povećavala [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|saradnja četnika sa Nemcima]], tako se njihov stav prema Jevrejima pogoršavao. U oblastima pod njihovom kontrolom, oni su poistovećivali Jevreje sa komunistima. Bilo je mnogo slučajeva da su četnici ubijali Jevreje ili su ih predavali Nemcima.&lt;ref&gt;Gutman, Encyclopedia of the Holocaust, p. 289.&lt;/ref&gt;

=== Stav prema okupatoru ===
{{main|Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu}}
{{citiranje|Održavanje neprijateljskog stava prema okupatorima i njihovim pomagačima, ali za sada, do daljeg, ne ulaziti u neposredne borbe osim u slučajevima samoodbrane kao što je slučaj u Hrvatskoj.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt;|Program četničkog pokreta DM od septembra 1941. upućen izbegličkoj vladi Kraljevine Jugoslavije}}

{{citiranje|Sa okupatorom održavati dobre odnose i ne napadati ga već po mogućnosti iskoristiti ga svugde i na svakom mestu do uništenja komunista.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_2.htm&lt;/ref&gt;|Naređenje komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine o saradnji četnika i Nemaca u borbi protiv NOVJ (17. septembra 1943.)}}
{{citiranje|Četničko držanje se neće promijeniti sve do neposredno pred [savezničko] iskrcavanje.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 564,000510&lt;/ref&gt;|Izvještaj obavještajnog odjeljenja nemačkog [[15. brdski armijski korpus (Nemačka)|15.  brdskog korpusa]] za period od 13. februara do 12. marta 1944.}}

Četnički odnos prema [[ustanak u Srbiji 1941.|ustanku u Srbiji 1941.]] i borbi protiv okupatora je bio da je borba počela prerano. Još uvek nije vreme za borbu protiv okupatora, jer je Nemačka još jaka. Borbe treba početi kada Saveznici stignu do Balkana. Do tada, treba čuvati snage i boriti se protiv unutrašnjih neprijatelja:

{{citiranje|Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. Narodu uvek skrenuti pažnju na jednu nepobitnu činjenicu: Nemačka mora izgubiti rat pa makar koliko on dugo trajao. (...) Mi zato nećemo i ne možemo zajedno sa Nemcima ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. Mi ćemo nastaviti da se spremamo da se naoružavamo i počećemo borbu onda kad naši saveznici vežu Nemačke snage na Balkanu i budu u stanju da i nas potpomognu. Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo (...)&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda od 13. decembra 1941. za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade&lt;/ref&gt;|Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade (13. decembra 1941.)}}

Četnici su mislili da &quot;iskoriste&quot; okupatora za svoje nacionalne ciljeve, dok su zapravo od okupatora bili korišćeni. Britanski kapetan Bil Hadson 1942. konstatuje da Mihailović &quot;još sarađuje s Osovinom u Crnoj Gori i Sandžaku i miruje u Srbiji&quot;, a u Dalmaciji Trifunovićevi legalizovani četnici, podsticani od Italijana, &quot;sanjaju o nekoj Srbo-Sloveniji i Dalmaciji&quot;.&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin, BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za slučaj napada italijanskih i nemačkih jedinica kaže:

{{citiranje|Situacija je takova da svakog trenutka može doći do nemačko-italijanske invazije našeg oslobođenog dela Kraljevine Jugoslavije, a odnos snaga ne daje izgleda za naš uspešan otpor. U takvoj situaciji, svaki otpor bio bi štetan do krajnosti za srpsko stanovništvo u ovom kraju, a uz to uzaludan.  (...) Borba se može i mora produžiti, prvenstveno tamo gde je najlakše, a to je u delu naše Kraljevine gde nema jakih okupatorskih garnizona i gde je okupator manje zainteresovan (...) iako se ne može napadati može se dugo braniti, koristeći sva sredstva koja služe braniocu, naročito prikrivanje, kamuflažu i tajnost uopšte.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm 38. Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica na četnike&lt;/ref&gt;|Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica (9. januara 1942.)}}

Britanski major [[Neil Selby]] je krajem avgusta javio Kairu da su [[Draža Mihailović|Mihailovićeve]] snage u području Kopaonika (posed [[Dragutin Keserović|Keserovića]]) više &quot;profašističke nego prosavezničke&quot; i da ne odobravaju sabotaže protiv Nemaca.&lt;ref name=&quot;Deakin&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin: BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

{{citiranje|Potrebno je da se prema Nemcima prekine svaka akcija. Ovo je potrebno ovako: jer kad bi napali na Nemce, direktno bi pomagali komuniste, a time bi otežavali samo akciju naših snaga. Stoga ima da se prekine, do mog daljeg naređenja, svaka oružana akcija prema okupatorskim snagama.&lt;ref&gt;AVII, arhivski fond D. M., D — 31 — 481.&lt;/ref&gt;|Telegram Mihailovića svojim potčinjenim komandantima 7. maja 1944.}}

Dan početka ustanka u četničkim dokumentima ima više naziva: »otsudni momenat«, »presudni momenat«, »otsudni trenutak«, »momenat povoljnih uslova«, »dani moment« i dr. Četnički pokret DM je »povoljnim uslovima« smatrao invaziju saveznika na Balkan, odnosno njihov prodor u Jugoslaviju. Kako se to nije ostvarilo, do oružanog ustanka četničkog pokreta DM nije došlo.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_2.htm&lt;/ref&gt;

=== Stav prema saveznicima ===

U poznim godinama rata kod mnogih četnika je bio prisutan antisaveznički stav. Četnički komandant [[Neško Nedić]] je Nemcima 1944. govorio o velikoj mržnji svih četnika prema Engleskoj. On je napomenuo da su &quot;četnici u Englesku izgubili svako poverenje, pošto su ih Englezi izdali i sada Titovim bandama liferuju naoružanje i municiju, usled čega četnici moraju da krvare i da umiru. Pošto su oni sami u borbi protiv komunizma i suviše slabi, uvideli su da moraju tražiti oslonac u nemačkom [[Vermaht]]u kome će se bezuslovno potčiniti sa puno poverenja.&quot;&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98_%D0%BE_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%83_%D1%81_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_14.7.1944. Nemački izveštaj o razgovoru s četnicima od 14.7.1944.]&lt;/ref&gt; Nakon što su Saveznici i jugoslovenski kralj Petar podržali partizane, među četnicima je zavladalo veliko ogorčenje i na samog kralja Petra. Major [[Miodrag Kapetanović]] je izjavljivao Nemcima: &quot;Ako kralj Petar pređe bandama, on je za nas kralj Petar pokojni&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_3_270.htm Izveštaj obaveštajnog odeljenja nemačke 264. pesadijske divizije od 18. aprila 1944. o razgovorima sa Momčilom Đujićem i Miodragom Kapetanovićem]&lt;/ref&gt; 

General Mihailović je na Engleze gledao kao na krvopije, koji dolaze da prave nevolje Srbima. Nakon pokušaja jednog oficira britanske misije da potakne komandanta Timočkog četničkog korpusa na akciju protiv Nijemaca, Mihailović krajem 1943. naređuje da ga najure: 
{{citat|»Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da majora Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku.«&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt;}} 

Svog delegata u istočnoj Srbiji, Dragoslava Pavlovića, prekoreva što je »Englezima obećao rušenje pruge«, jer su oni »obični trgovci za kupovinu ljudske krvi i to za jeftinu cenu«; Mihailović zabranjuje da se Englezima veruje, a »rušenje objekata izvršiće se kada ja budem naredio«.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; Načelnik štaba nemačkog komandanta Srbije, [[Kurt von Geitner]] sredinom 1944. javlja da su &quot;do sada Britanci ozbiljno razočarali Dražu&quot;, te se na njega može računati za priključenje &quot;antikomunističkom&quot; frontu u predstojećoj [[bitka za Srbiju|bici za Srbiju]].&lt;ref&gt;http://znaci.net/temp/geitner.html Iz knjige Karl Hnilicka: DAS ENDE AUF DEM BALKAN 1944/45&lt;/ref&gt;

Slično je govorio i vojvoda [[Momčilo Đujić]] sredinom marta 1944. godine svojim komandantima u [[Kosovo Polje (Dalmacija)|Dalmatinskom Kosovu]] kraj [[Knin]]a: 
{{citat|»Mi se borimo protiv komunista i protiv svakog onog ko u ma kom vidu saraduje sa komunistima. Ako saveznici budu potpomagali i dalje [[NOVJ|N.O.V.]], mi ćemo se boriti protiv njih i to na strani Nemaca.«&lt;ref name=&quot;Pop izdaje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/15.pdf Jovo Popović, Marko Lolić, Branko Latas: Pop izdaje, Stvarnost, Zagreb, 1988.]&lt;/ref&gt;}}

Isto je govorio i na sastanku sa Njemcima. Prema Đujiću, [[Operacija Ratweek|saveznička bombardovanja Jugoslavije]], zatim primjer borbe njemačke vojske protiv komunizma, te nedostatak razmijevanja za stvarnu borbu sprskog naroda su učinili da simpatije za Englesku nestanu [...]. On je govorio da se nikada ne bi desilo da njegovi ljudi udare u leđa Nijemcima. Njihovo bi držanje u slučaju iskrcavanja Saveznika bilo neutralno. Ako bi, naprotiv, Englezi poduzeli invaziju u saradnji s [[partizani]]ma, onda bi njegovi ljudi bili spremni da se bore protiv Engleza.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 565, 000272: Zabilješka sa sastanka sa Momčilom Đujićem na dan 20. aprila 1944 (21. april 1944.).&lt;/ref&gt;

Đujić je i Mihailoviću 28. 9. 1944. godine potvrdio svoj stav o saveznicima: 
{{citat|»Tražimo od naše vlade, da upozori mister Čerčila, da mi nismo njegovi kolonijalci, Afrikanci, Crnci, Indijanci i ostali. Mi smo slobodari, koji za poslednjih sedam vekova u temelje svoje slobode uziđujemo milione života svojih najboljih sinova ne želeći da nikom robujemo. Mi se i sada borimo protiv svih naših neprijatelja pa i protiv komunista koje smatramo neprijateljem čovečanstva, komunista koji ubijaju naše najbolje sinove i raskopavaju naša narodna ognjišta. U toj borbi mi smo nekompromisni i neustrašivi. Mi ćemo tu borbu nastaviti do kraja protiv njih i protiv svih onih koji ih pomažu makar to bili i Englezi, Englezi koji nanose uvrede našem Kralju i našoj naciji i koji su nas kao saveznici nečovečnim držanjem razrešili svake obaveze savezništva, Englezi koji danas radi svojeg sramnog i izdajničkog držanja prema nama nipočemu više ne liče na naše saveznike.«&lt;ref&gt;Zb. NOR, XIV/3, 146, 150, 148, 154, 157, 153, 350, 490, 432.&lt;/ref&gt;}}

=== Posleratno uređenje Jugoslavije ===

U [[Šahovići]]ma kod Bijelog Polja (20-ak kilometara od Mihailovićevog štaba u Lipovu) je 1. decembra 1942. održana &quot;Konferencija četničke intelektualne omladine Crne Gore, Boke i Sandžaka&quot;, na kojoj se posebno raspravljalo o poslijeratnom uređenju Jugoslavije. Na konferenciji su donijeti sljedeći zaključci:

* Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.
* Privatna svojina je zajemčena, ali njen obim mora se ograničiti u opštem interesu. Zemlja pripada onome koji je obrađuje. Veliki privatni posedi moraju se ukinuti i staviti državi na raspoloženje. Celokupna industrija mora biti u državnim rukama. Privreda treba da bude izgrađena na principu državnog zadrugarstva. 
* Crkva je državna, a verska nastava je obavezna u svim osnovnim i srednjim školama.
* Sudije da budu birani iz redova četničke organizacije, kao i svi ostali činovnici.
* Štampa da bude u službi nacionalne obnove. Štamparska preduzeća moraju biti u državnim rukama.
* U novoj državi treba posvetiti naročitu pažnju propagandi u duhu programa četničke organizacije i ideologije.
* Žandarmerija treba da bude formirana iz četničkih redova i da stoji pod direktnom kontrolom četničke organizacije.
* Državni činovnici imaju biti nacionalno i moralno ispravni, iz četničkih redova.
* Četnička organizacija će biti jedini nosilac celokupne državne vlasti do ostvarenja četničkog programa i stvaranja uslova za prelaz na šire ustavne slobode.
* Žene mogu biti državne činovnice samo u oskudici muškaraca i to samo u specijalnim njima podobnim strukama.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm ZAKLJUČCI KONFERENCIJE ČETNIČKE OMLADINE CRNE GORE, BOKE KOTORSKE I SANDŽAKA OD 2. DECEMBRA 1942. O POSLERATNOM DRŽAVNOM I DRUŠTVENOM UREĐENJU JUGOSLAVIJE]&lt;/ref&gt;

=== Ostali stavovi ===

Mihailović je nameravao da stvori veliku Srbiju u velikoj Jugoslaviji. On je hteo da ujedini Bugarsku i Jugoslaviju pod dinastijom Karađorđevića.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

[[Živko Topalović]], Mihalovićev saradnik, je o četničkoj ideologiji zapisao: &quot;Nisam mu međutim, krio da su na mene učinile loš utisak protivdemokratske izjave izvesnih predstavnika toga pokreta koje sam ranije čitao. Čuo sam da i general Mihailović preti uništenjem političara, zabranom političkih partija i zavođenjem vojne diktature.&quot;&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 9.&lt;/ref&gt; Topalović se plašio da će Mihailović uspostaviti vojnu diktaturu i da će posleratni život početi &quot;novim klanjem Hrvata i Slovenaca i sa koncentracionim logorima za sve demokratske elemente&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 10-11.&lt;/ref&gt; Topalović je smatrao da je &quot;vojna diktatura u potpunosti organizovana i da ona nad sobom nema političku kontrolu.&quot; Dotadašnji rad Ravnogorskog pokreta Topalović je označio kao &quot;autoritarni režim u kome se vide tragovi fašističke ideologije&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 23.&lt;/ref&gt;

== Promena četničke politike ==

Nakon [[ravnogorski kongres|ravnogorskog kongresa]] 1944. godine, koji predstavlja odgovor na [[Drugo zasedanje AVNOJ-a]], četnička velikosrpska politika je znatno ublažena u korist službeno jugoslovenske politike. Posebno nakon dolaska američkog izaslanika Mekdauela avgusta 1944. godine, i povlačenja četnika u Bosnu, sve je više primetna izrazito jugoslovenska i pomirljiva retorika četničkog vođe Mihailovića.

25. decembra 1944. godine u Bosni, Draža Mihailović je svojim ljudima naređivao da pridobiju nesrpsko stanovništvom:
{{citat|Mesnom stanovništvu muslimanskom, pravoslavnom i katoličkom ukazujete punu pažnju i zaštitu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;}}

Jedna od karakterističnih naredbi iz tog perioda, Draža je poslao svim komandatima 11. februara 1945. godine:

{{citiranje|Državna politika koju vodimo ide na to da ujedini sve narodne mase, bez obzira na veru, u borbi protivu komunističke tiranije. Svi naši građani su ravnopravni i svi podjednako uživaju zaštitu JVuO. Najveću štetu opštim interesima nanose one jedinice koje o ovome ne vode računa i starešine koje dozvoljavaju pljačku bilo muslimanskih, bilo katoličkih, bilo pravoslavnih sela. Štete od toga su neizmerne i neka svako zna da će ovo komunisti iskorišćavati protivu jedinstvenog narodnog fronta. Svima treba da je poznato, da objedinjene narodne snage, bez obzira na veru, su najsigurnija garancija naše pobede, jer komunisti predstavljaju bednu manjinu, ukoliko ih mi ne bi ojačavali našim postupcima. Na ovo skrećem pažnju poslednji put i neka svi imaju na umu narodnu izreku: “Brat je mio, koje vere bio“.&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

Na osnovu gornje iznesenog, Draža Mihailović je naredio posebno pažljivo odnošenje prema muslimanima:

{{citat|2. Prilikom kampovanja po muslimanskim selima obratiti naročitu pažnju na osetljivost muslimana prema njihovim domovima i na prvom mestu koristiti za stanovanje javne zgrade: škole, kafane, nadleštva, itd, pa tek u sporazumima sa mesnim odoborima uzimati domaćinske kuće za stanovanje, ostavljajući potrebne prostorije domaćinu za stanovanje.
3. Svaki naš borac i starešina ima da bude propagator slobode veroispovesti i verske tolerancije. Treba svaki od nas da bude propagator i da zna, da mi sada obrazujemo verski front protivu bezbožnika. Svaki starešina i borac ima da poštuje tuđu veru, kao i svoju. Na ovo naročito da obrate pažnju sveštenici, koje će komandanti upoznati sa ovim naređenjem. U ovom smislu poučiti sve starešine i sve borce…&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

== Tumačenja ==

Istoričar [[Branko Petranović]] ocenjuje da &quot;četnička politika i strategija pokazale su se kao potpuno inferiorne u odnosu na komunističku. Proklamovanjem kolektivne nacionalne odmazde nad celim narodima, uskraćivala je sebi jugoslovensku oznaku, prisvojenu od komunista.&quot;&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović: Srpski narod u ustanku]&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi također ==
* [[Homogena Srbija]]
* [[Velika Srbija]]
* [[Rojalizam]]
* [[Antikomunizam]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Velikosrpska ideologija]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]</text>
      <sha1>4fnowjnztia4xmyl746lhiw6nf0q16p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261275</id>
      <parentid>41261272</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:10:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.167.5</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45996" xml:space="preserve">'''Četnička ideologija''' ili '''ravnogorska ideologija''' se odnosi na [[ideologija|ideologiju]] koju su zastupali pripadnici [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]], poznatiji kao [[Draža Mihailović|Dražini]] [[četnici]], tokom drugog svetskog rata.

Zvanična ideologija [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] je bila obnova demokratske Jugoslavije, ali se zapovestima, depešama i govorima njenih prvaka otkriva etnička isključivost, [[šovinizam]], [[antisemitizam]] i slično.

{{citiranje|Osloboditi Otadžbinu surovog nasilnika, povratiti čast našim zastavama, poneti ih na krajnje granice gde naš narod biva i ujediniti ga u Velikoj Jugoslaviji, uređenoj bratskim sporazumom Srba, Hrvata i Slovenaca na osnovama poštovanja narodnih prava i društvenog poretka, na korist narodnih slojeva. Evo, uzvišenih ciljeva naše nesalomljive borbe.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_28.htm&lt;/ref&gt;|Javni proglas Draže Mihailovića Srbima, Hrvatima i Slovencima (16. novembra 1941.)}}

{{citiranje|Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa.|[[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću]] (20. decembar 1941. godine)}}

Oko Mihailovića su se nalazili ideolozi Srpskog kulturnog kluba, koji su razradili osnovne postavke. Četnička ideologija našla je svoje tumače u [[Stevan Moljević|Stevanu Moljeviću]], [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]], D. Stranjakoviću, ideolozima Srpskog kulturnog kluba.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; 

Četnička ideologija je doživljavala evoluciju usled unutrašnjih i međunarodnih okolnosti, kontriranja politici [[NOP|narodnooslobodilačkog pokreta]], prilagođavanja politici emigrantske vlade. Sve do 1944. programi nisu bili usvojeni na nekom opštečetničkom skupu, već je reč o programskim dokumentima četničkih ideologa, poput spisa Stevana Moljevića „[[Homogena Srbija]]&quot;, programa beogradskog nacionalnog komiteta Draže Mihailovića, [[instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|Mihailovićevih instrukcija]].&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;

== Komponente ==

Četničku ideologiju, kao i ratne ciljeve, Dragoljub Mihailović je ukratko izložio u govoru pred četnicima (bio je prisutan i britanski pukovnik [[William Bailey|Bejli]]) u Lipovu kod [[Kolašin]]a, [[28. februar]]a 1943: 
{{citat|„Moji neprijatelji su partizani, ustaše, muslimani i Hrvati. Kada se s njima budem obračunao, onda ću krenuti protiv Italijana i Nemaca.“&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/dodaci/vikend/antifasizam_i_kolaboracija.26.html?news_id=240018 Antifašizam i kolaboracija]&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

=== Etničko čišćenje ===
{{main|Velika Srbija|Homogena Srbija|Etničko čišćenje}} 
Draža Mihailović je u depeši izbegličkoj vladi u Londonu septembra 1941. izložio svoj program koji uključuje [[etničko čišćenje]]: 
{{citiranje|
b: omeđiti »de fakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;
&lt;br /&gt;
v: posebno imati u vidu brzo i radikalno čišćenje gradova i njihovo popunjenje svežim srpskim elementom;
&lt;br /&gt;
g: izgraditi plan za čišćenje ili pomeranje seoskog stanovništva sa ciljem homogenosti srpske državne zajednice;
&lt;br /&gt;
d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi.&lt;ref&gt; [http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [[http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm knjiga 1], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 6&lt;/ref&gt;|Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.}}

U drugoj decembru 1941. [[Stevan Moljević]] šalje pismo [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]] sa priloženom kartom o razgraničenju i sa uputstvima za [[etničko čišćenje]]:

{{citiranje|
Što se tiče našeg unutrašnjeg pitanja, razgraničenja sa Hrvatima, tu držimo da treba odmah, čim se ukaže prilika, prikupiti sve snage i stvoriti svršen čin:
&lt;br /&gt;
a) zaposesti na karti označenu teritoriju;
&lt;br /&gt;
b) očistiti je pre nego li se iko pribere.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
Zaposedanje bi se, mislimo, moglo izvesti samo tako ako bi se jakim odredima zaposela glavna čvorišta i to: Osijek, Vinkovci, Slav. Brod, Sunja, Karlovac, Knin i Šibenik, te Mostar i Metković, a onda iznutra pristupiti čišćenju zemlje od svih nesrpskih elemenata. Krivci bi imali da budu na mestu kažnjavani, a ostalima bi valjalo otvoriti put — Hrvatima u Hrvatsku, a muslimanima u Tursku (ili Albaniju&lt;ref&gt;U zagradi dopisao olovkom Z. Ostojić.&lt;/ref&gt;).
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
(...) Javite nam vaše mišljenje čim pre i primite naše tople pozdrave sa željom da sretno provedete božične praznike i čim pre dočekate čas oslobođenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_35.htm Pismo Stevana Moljevića iz druge polovine decembra 1941. Dragiši Vasiću o granicama i društvenom uređenju posleratne &quot;Velike Srbije&quot;]&lt;/ref&gt;|Pismo Stevana Moljevića Dragiši Vasiću sa uputstvima za etničko čišćenje (decembra 1941.)}}

[[Dragiša Vasić]] je u pismu Draži Mihailoviću iz aprila [[1942]]. godine, isticao ključni značaj uspostavljanja vojne dominacije u cilju etničkog čišćenja još tokom trajanja rata:
{{citat|Potrebno zaposednuti teritoriju odmah, i pre nego se iko pribere iščistiti od stranog elementa, mislim da nam ovo pitanje ne mora zadavati mnogo brige. Pamtim vrlo dobro stanje u kome se Evropa nalazila posle prošlog rata. Ratujuće države bile su toliko zauzete svojim brigama, da ni jedna, tako reći, nije mogla voditi računa šta druge u svojim granicama rade i preduzimaju. U prvoj godini posle prošlog rata mogao se prosto istrebiti jedan dobar deo svega neželjenog stanovništva, da niko radi toga i ne okrene glavu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/11_28.htm. 
Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942, Nikola Milovanović: DRAŽA MIHAILOVIĆ&lt;/ref&gt;|Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942.}}

U zajedničkom izveštaju majora Petra Baćovića i Dobrosava Jevđevića s kraja avgusta 1942. Draži Mihailoviću o političkoj situaciji u istočnoj Bosni i Hercegovini se navodi:
{{citat|Pitanje muslimana vrlo je delikatno. Narod neće da čuje za saradnju sa njima i već je formirao uverenje u duši da njih mora da nestane.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_162.htm&lt;/ref&gt;}}

Slične zaključke donela je i konferencija četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka održana u [[Tomaševo|Šahovićima]] 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije:

{{citiranje|Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije]&lt;/ref&gt;|Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije}}

Draža Mihailović je u ličnoj beležnici po pitanju [[Muslimani|muslimana]] zapisao: 
{{citat|»Muslimansko stanovništvo je svojim držanjem dovelo do toga da ih naš svet više ne želi i neće da ima u svojoj sredini. Potrebno je još sad da se pripremi iseljavanje u Tursku ili ma gđe van naše teritorije. Na dan ustanka oni će svi biti pokrenuti sa svojih naselja a što niko neće moći sprečiti. — U danom momentu svi muslimani ima da budu pokrenuti sa svojih ognjišta. Oni koji su bliži hrvatskim oblastima tamo — glavno je da svi budu pokrenuti«.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 1, reg. br. 17/3-18&lt;/ref&gt;}} 

Stav četničkog pokreta prema Muslimanima bio je da ih treba sistematski uništavati u toku rata a one koji ne budu ubijeni, iseliti u Tursku i na njihovu teritoriju naseliti srpsko stanovništvo.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt; U ostvarivanju plana o uništenju Muslimana, četnici su izvršili decembra 1941. i avgusta 1942. izvršili pokolje [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi|na području Foče]], a početkom 1943. [[pokolj muslimana Pljevalja, Čajniča i Foče]]. 

Pred kraj rata, od 1944. godine, Draža Mihailović je svoj stav prema muslimanima promenio, i počeo je zastupati demokratsko stanovnište.

=== Šovinizam ===
{{main|Šovinizam}} 
{{citiranje|Antihrvatstvo, antimuslimanstvo i antijugoslovenstvo - to je ideologija srpskog četništva...
Iskustvo je međutim pokazalo da je, mimo uzajamnih uništavanja, versko-šovinistička 
ideologija imala za jedinu posledicu da i Srbe i Hrvate i Muslimane goni u zavisnost i u 
potčinjavanje tuđem osvajaču. Samo se tako mogao očuvati svoj narod i izboriti se sa 
domaćim inovercima. Komunisti su međutim udarili drugim putem, putem zajednice 
svih Južnih Slovena i verske snošljivosti. Oni su uspeli da za to nađu razumevanja kod 
mladih generacija Srba, Hrvata i Muslimana, upravo u ovim mešanim krajevima.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Pokreti narodnog otpora u Jugoslaviji 1941-1945, Pariz, 1958, str. 52-53&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Jozo Tomasevich, Četnici u drugom svjetskom ratu 1941-1945, Sveučilišna naklada Liber, Zagreb, 1979, str. 162-163&lt;/ref&gt;|[[Živko Topalović]]}}
Muslimane u internoj komunikaciji četnici nazivaju &quot;Turcima&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_37.htm&lt;/ref&gt; Iako četnici zvanično predstavljaju svoj pokret jugoslovenskim, četnički kapetan Milorad Momčilović veoma zamera partizanima je to što primaju &quot;Turke i Hrvate&quot; u svoje redove:
{{citat|&quot;Komunisti se odriču Boga, vere, slave, zabranjuju opela, primaju Turke i Hrvate u redove partizana, vrše rekvizicije, desilo se i nekoliko ubistva viđenijih ljudi&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_101.htm IZVEŠTAJ KAPETANA MILORADA MOMČlLOVlĆA OD 7. JUNA 1942. MAJORU PETRU BAĆOVIĆU O DOGAĐAJIMA U ISTOČNOJ BOSNI OD JUNA 1941 DO JUNA 1942 GODINE]&lt;/ref&gt;}}

Četnici ne priznaju posebne narode kao što su [[Crnogorci]] i [[Makedonci]], nego samo srpski narod.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt; Oni novembra 1941. zameraju partizanima što na rukovodećim položajima ima dosta ljudi koji nisu &quot;naše krvi, imena i vere&quot;, navodeći da je pošteno da oslobodilački pokret vode samo Srbi, &quot;jer svoju novu slobodu ne želimo više ni sa kim da delimo&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt;
{{citat|&quot;Četnici su narodna vojska koja se bori za srpski narod, a partizani su komunisti koji u borbu unose politiku i štite muslimane i Hrvate&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt; }} 

Partizani su nekad odgovarali proglasima, kao ovim od 8. decembra: 
{{citat|&quot;Svi narodi Jugoslavije koji su od njenih bivišh režima opljačkani, zavađeni pa onda prodati neprijatelju i ostavljeni mu na milost i nemilost, danas se grupišu u borbene redove da smaknu jaram ropstva i svojim naraštajima i onima koji preteknu ove užasne borbe bolju budućnost osiguraju.&quot;&lt;ref&gt;AJ, CK KPJ, 1941/101&lt;/ref&gt; }}

Kapetan Bogdan Marjanović 24. februara 1942. povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast čivuta i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše, partizane najčešće imenuju kao mošinovce (sinonim za Jevreje) ili komuniste.&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt;
{{citat|Treba da znate da se na čelu partizana nalaze Hrvatske Ustaše, kojima je za cilj da gurnu naš narod u bratoubilački rat i da spreče odmazdu Hrvatima.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm Naređenje Draže Mihailovića od 9. novembra 1941. komandantu bosanskih četničkih odreda za prebacivanje četničkih jedinica iz istočne Bosne u rejon Užica i Kosjerića radi napada na partizane&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

Mihailović je tvrdnje da se na čelu partizana nalaze [[ustaše]] širio sa ciljem da srpsko stanovništvo u [[NDH]], ogorčeno na ustaške zločine, odvrati od pristupanja [[NOP]]-u. S druge strane, pokušavao je privuče Srbe obećavanjem &quot;odmazde Hrvatima&quot;, identifikujući ceo hrvatski narod sa ustaškim jedinicama.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm&lt;/ref&gt;

Četnički proglas iz septembra 1942. definiše razliku između četnika i partizana na sledeći način: dok &quot;samo pravi Srbin može postati četnik&quot;, na drugoj strani &quot;ustaša, Nemac, Jevrejin ili Ciganin može postati partizan&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 5.&lt;/ref&gt;

=== Antikomunizam ===
{{main|Antikomunizam}} 
 {{citiranje|Neophodno je potrebno i vrlo važno potući komuniste svuda da im se traga ne zna.&lt;ref &gt;https://znaci.org/00001/4_14_1_155.htm&lt;/ref&gt;|Iz depeše Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 28. avgusta 1942. godine}}{{citiranje|Četnici smatraju partizanski komunistički pokret daleko većom pretnjom po Jugoslaviju nego nemačke okupacione snage.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00002/406.htm Thomas T. Matteson, Commander, USCG: AN ANALYSIS OF THE CIRCUMSTANCES SURROUNDING THE RESCUE AND EVACUATION OF ALLIED AIRCREWMEN FROM YUGOSLAVIA, 1941-1945]&lt;/ref&gt;|Thomas T. Matteson, američki avijatičar}}

{{citiranje|Mihailović je osećao fanatičnu mržnju, duboko i čvrsto usađenu još u vojnoj akademiji, prema svemu što je, kao na primer komunizam, bilo suprotno interesima monarhije.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga III (str. 314), Beograd 1999.&lt;/ref&gt;|Pukovnik [[William Bailey]], šef britanske misije kod četnika, 1973.}}

{{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao:
&lt;br /&gt;
1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i
&lt;br /&gt;
2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom.
&lt;br /&gt;
Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}

Jedan od ključnih elemenata četničke ideologije bio je [[antikomunizam]]. Četnički kapetan Sergije Mihailović 5. decembra 1941. poručuje Srbima da je [[komunizam]] narodna bolest koja ne zna za vjeru, slavu, Boga, za crkvu, sveštenstvo, porodicu i opšte za hrišćanstvo i tvrdi da &quot;za njih je sestra što i svaka druga žena&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt;

Mihailović će aprila [[1942]]. naložiti [[Pavle Đurišić|Pavlu Đurišiću]] da se bori protiv partizana a ne okupatora: 
{{citat|„Komuniste čistite gde možete a izbegavajte Talijane i posredno iskoristite ako se što može izvući od njih&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Mihailović je 30. jula 1942. javljao [[Zvonko Vučković|Zvonku Vučkoviću]] i drugim komandantima u Srbiji da je borba sa komunistima „odlučna&quot;, da su komunisti „krvoloci&quot;, te da ih uništavaju nemilosrdno, jer bi komunisti, kao „izdajnici&quot;, pokušali da „nas ometu u oslobođenju otadžbine koju oni ne priznaju&quot;:
{{citat|„Te zlotvore i krvnike našeg naroda uništavajte bez milosti. Oni nas ometaju da imamo slobodne ruke prema neprijateljima. Oni isto kao i Ljotićevci podjednako služe Nemcima. Bez milosti uništavajte. Svi komandanti su mi odgovorni za svoje reone da su čisti od ovih mangupa i probisveta koje vode stranci Tito i Moša Pijade&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Nakon što su sredinom 1942. godine, u [[Treća neprijateljska ofanziva|sadjejstvu sa italijanskim trupama protjerali partizane iz Hercegovine]], u bilećkom, gatačkom i nevesinjskom srezu su održane smotre jedinica kojima je prisustvovao i [[Ilija Trifunović-Birčanin]], komandant zapadnobosanskih, ličko-dalmatinskih, i hercegovačkih četničkih odreda. U [[Bileća|Bileći]] je Trifunović-Birčanin, u prisustvu italijanskog generala Alesandra Luzane, [[Dobroslav Jevđević|Dobroslava Jevđevića]] i lokalnih četničkih zapovjednika, u svom govoru apostrofirao &quot;borbu protiv komunizma&quot; kao ključnu:
{{citat|Zahvaljujem vam se junaci, što ste u ovim krajevima slomili komunizam i uništili te krvave bande. Pozivam vas, da se pokoravate zakonima i ne nasjedate lažnim vijestima, te da se i dalje borite protiv komunizma, jer su boljševičke armije već na umoru. Danas je glavna borba uperena protiv komunizma, u kojoj se osim ostalih naroda Evrope bore i svi južni Sloveni, jednako Srbi, Hrvati i Slovenci, a iz koje će borbe izići nova Evropa, gdje nas očekuje novi život, koji će sigurno biti bolji, te ćemo u miru moći podizati svoje razrušene domove i orati naša polja&lt;ref&gt;https://znaci.org/00001/4_14_1_120.htm&lt;/ref&gt;}}

Mnogi četnici su svoju borbu prvenstveno videli kao borbu protiv partizanskog ustanka, a ne protiv okupatora:
{{citat|Uzeli smo oružje ne da riješimo međunarodne probleme niti da politiziramo — jer i kad bi to radili, to bi bilo bez ikakvog rezultata kao do sada, budući smo potpuno ubijeđeni da mi ne možemo imati nikakvog uticaja pri rešavanju svjetskih događaja. Uzeli smo oružje da oslobodimo naš narod od strašnog terora jedne pljačkaške bande i bandita kao što su Moša Pijade i drugovi.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_90.htm&lt;/ref&gt;|Pismo Jakova Jovovića italijanskom guverneru Crne Gore o stavu četnika prema italijanskom okupatoru (29. maja 1942.)}}

Poput svog vrhovnog komandanta, i Mihailovićevi su oficiri na terenu svojim podređenima izdavali naredbe o uništenju partizana, kao i njihovih simpatizera ili jataka:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu Niša, gde god ih nađem. [...] Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

Mihailović je insistirao na uništenju komunista, ceneći da će one snage koje prve dođu u kontakt sa saveznicima biti najpre prihvaćene.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; U antikomunističkoj propagandi se sve više približavao okupatoru. Vremenom je došlo do potpunog stapanja četničke i nacističke antikomunističke propagande. Usled [[Pokušaj proboja NOVJ u Srbiju proleća 1944.|pokušaja proboja NOVJ u Srbiju]], [[12. mart]]a 1944. godine sa Nemcima je dogovoreno:
{{citat|Propagandna borba protiv komunizma ima da se sprovodi zajedničkim snagama.&lt;ref&gt;''Tajna i javna saradnja četnika i okupatora 1941 — 1944'', Dokumenti, &quot;Arhivski pregled&quot;, Beograd, [[1976]].&lt;/ref&gt;}}

=== Antisemitizam ===
{{main|Antisemitizam|Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi}} 
Četnička propaganda je obilato koristila prisustvo [[Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi|Jevreja u narodnooslobodilačkom pokretu]], radi isticanja navodno &quot;nesrpskog&quot; karaktera partizana. Još u pregovorima sa Nemcima u novembru 1941, Mihailović uverava Nemce da &quot;partizane vode stranci, oni koji nisu Srbi: [[Bugarin]] Janković, [[Jevrejin]] Lindemajer, [[Mađar]] Borota, dva [[musliman]]a čija mi imena nisu poznata, pripadnik [[ustaša]] major Boganić&quot; (imena i podaci su netačni sem Borote, ali on nije Mađar).&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D1%81%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8%D0%BC_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D1%83_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%83_%D0%94%D0%B8%D0%B2%D1%86%D0%B8_11.11.1941. Zapisnik sa sastanka Mihailovića sa nemačkim predstavnicima u selu Divci 11.11.1941.]&lt;/ref&gt; Retorika ove vrste je brzo usvojena. 

Kapetan [[Bogdan Marjanović]] [[24. februar]]a 1942, povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti protiv &quot;čivuta&quot; (pogrdan naziv za Jevrejina), &quot;Turaka&quot; i Hrvata: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast '''čivuta''' i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije, obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše [[partizan]]e često imenuju kao &quot;mošinovce&quot; (sinonim za Jevreje i komuniste), sledbenike [[Moše Pijade]].&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt; Sličnu [[rasizam|rasističku]] retoriku koristi i [[Jezdimir Dangić]], četnički komandant iz istočne Bosne, koji optužuje partizanske odrede da ih vode &quot;čivut Moša Pijade, Turčin Safet Mujić, mađar Franjo Vajnert i takozvani 
Petar Ilić čije pravo ime niko ne zna&quot;, a cilj im je da unište [[srpstvo]].&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 23.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/177.pdf Dr. Marko Hoare: The Chetniks and the Jews]&lt;/ref&gt; Četnički komandant u oblasti Nevesinja [[Boško Todorović]] u svom proglasu iz 1941. piše da će [[Srbi]], kada postignu zlatnu slobodu, slobodno izjasniti da li su za [[Velika Srbija|Veliku Srbiju]], očišćenu od Turaka i drugih ne-Srba, ili neku drugu državu u kojoj će &quot;Turci i Jevreji&quot; ponovo biti ministri, komesari, oficiri i &quot;drugovi&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 25.&lt;/ref&gt;

Januara 1942. grupa partizana je prebegla u četnike iz jer su im u vođstvu bili Jevreji i Hrvati.&lt;ref&gt;Marijan Stilinović, Bune i otpori, Zora, Zagreb, 1969, str. 140.&lt;/ref&gt; [[Dobroslav Jevđević]], Mihailovićev delegat u istočnoj Bosni i Hercegovini, u svom izveštaju iz juna 1942. godine napominje da proleterske brigade imaju mnogo &quot;Jevreja, Cigana i muslimana.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilackom ratu jugoslovenskih naroda, Vojnoistorijski institut Jugoslovenske narodne armije, Belgrade, 1954-, pt 14, vol. 1, doc. 114, p. 400.&lt;/ref&gt; Jevđević u proglasu protiv partizana jula 1942. godine iznosi prilično bizarne optužbe: &quot;Oni uništavaju srpske crkve i dižu džamije, sinagoge i katoličke hramove&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 29.&lt;/ref&gt; Na skupu četnika u Trebinju jula 1942, partizani su proglašeni najvećom pretnjom za srpski narod, jer ih vode &quot;muslimani, katolici i Jevreji&quot;. Na istom zboru je odlučeno da u srpskim zemljama moraju živeti samo Srbi.&lt;ref&gt;HMBiH (Historical Museum of Bosnia-Hercegovina, Sarajevo) Collection ‘UNS’, box 2, doc. 443.&lt;/ref&gt;

[[Petar Baćović]], Todorovićev naslednik u istočnoj BiH, u svom proglasu Srbima u partizanskim redovima oktobra 1942, objašnjava kako su &quot;Jevreji, udruženi sa najvećim šljamom zemlje&quot;, pobegli u šume i tamo propagiraju boji život u komunističkoj državi.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 34.&lt;/ref&gt; On svom proglas završava rečima:
{{citat|&quot;Vas još uvek vode [[Tito]], [[Moša Pijade]], [[Roćko Čolaković]], [[Vlado Šegrt]], [[Rade Hamović]], [[Savo Mizera]] i mnogi drugi Jevreji, muslimani, Hrvati, Mađari, Bugari i ostali belosvetski šljam.&quot;}}

[[Datoteka:Mosastari.jpg|thumb|[[Tito]] i [[Moša Pijade]], najčešće mete četničke antijevrejske propagande.]]
Četnički pamflet u okolini Sarajeva u jesen 1942. govori o &quot;komunistima čije vođe su Jevreji i koji hoće da nametnu jevrejsku vladavinu svijetu&quot;.&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 518/3.&lt;/ref&gt; Četnici su decembra 1942. rasturali rasistički pamflet u istočnoj Hercegovini koji glasi: 

{{citat3|&quot;Vrhovni zapovednik svih komunističkih snaga u zemlji je neki Drug [[Tito]], čije pravo ime niko ne zna, ali znamo jedino da je zagrebački Jevrejin. Njegov glavni saradnik je [[Moša Pijade]], beogradski Jevrejin; [[Franjo Vajner]], mađarski Jevrejin; [[Azija Kokuder]], bosanski Turčin; [[Safet Mujije]], Turčin iz Mostara, [[Vlado Šegrt]], bivši robijaš; i mnogi drugi njima slični. Njihova imena najbolje svedoče ko su i koliko se bore za naš narod.&quot;&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 627.&lt;/ref&gt;}}

Četnički vođa general [[Draža Mihailović|Mihailović]] svojim depešama za partizane kaže: &quot;To su najveći zlotvori koje vodi jevrejština.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 20. FEBRUARA DO 6. MARTA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; On u obraćanju potčinjenima u decembru 1942. godine takođe koristi prisustvo Jevreja i drugih naroda kao argument protiv partizana: 
{{citat|&quot;Partizanske jedinice su pune razbojnika svih vrsta, kao što su ustaše - najgori kasapi srpskog naroda - Jevreji, Hrvati, Dalmatinci, Bugari, Turci, Mađari i svih drugih naroda sveta.&quot;&lt;ref&gt;Mihailović, Rat i mir đenerala, vol. 1, p. 297.&lt;/ref&gt;}}

Dana [[10. februar]]a [[1943]]. godine, početkom [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]], četnički komandanti Istočne Bosne, Hercegovine, Dalmacije i Like objavili su zajedničko saopštenje &quot;narodu Bosne, Like i Dalmacije&quot; u kojem kažu:

{{citiranje|&quot;Pošto smo očistili Srbiju, Crnu Goru i Hercegovinu, došli smo Vam u pomoć da razbijemo žalosne ostatke komunističke međunarodne, zlikovačke bande Tita, Moše Pijade, Levi Vajnerta i drugih plaćenih jevreja.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2_31.htm Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt;|Četnički proglas povodom početka [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]]}} 

Oni ih pozivaju da &quot;poubijaju [[politički komesar|političke komesare]] i stupe odmah u četničke redove, kao i stotine i stotine drugih koji shvataju da su &quot;izdati i prevareni od komunista jevreja&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt; Proglas su potpisali [[Ilija Mihić]], [[Momčilo Đujić]], [[Petar Baćović]] i [[Radovan Ivanišević]].

[[Šovinizam]] četnika, a naročito njihov [[antisemitizam]], veoma je blizak [[propaganda Nedićeve vlade|propagandi Nedićeve vlade]], koja je, opet, deo opšte [[nacizam|nacističke]] ideologije.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Često apostrofiranje &quot;Jevreja&quot; u partizanskim redovima, u jeku [[holokaust]]a u Jugoslaviji, delom je dodvoravanje nacistima.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Kako se povećavala [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|saradnja četnika sa Nemcima]], tako se njihov stav prema Jevrejima pogoršavao. U oblastima pod njihovom kontrolom, oni su poistovećivali Jevreje sa komunistima. Bilo je mnogo slučajeva da su četnici ubijali Jevreje ili su ih predavali Nemcima.&lt;ref&gt;Gutman, Encyclopedia of the Holocaust, p. 289.&lt;/ref&gt;

=== Stav prema okupatoru ===
{{main|Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu}}
{{citiranje|Održavanje neprijateljskog stava prema okupatorima i njihovim pomagačima, ali za sada, do daljeg, ne ulaziti u neposredne borbe osim u slučajevima samoodbrane kao što je slučaj u Hrvatskoj.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt;|Program četničkog pokreta DM od septembra 1941. upućen izbegličkoj vladi Kraljevine Jugoslavije}}

{{citiranje|Sa okupatorom održavati dobre odnose i ne napadati ga već po mogućnosti iskoristiti ga svugde i na svakom mestu do uništenja komunista.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_2.htm&lt;/ref&gt;|Naređenje komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine o saradnji četnika i Nemaca u borbi protiv NOVJ (17. septembra 1943.)}}
{{citiranje|Četničko držanje se neće promijeniti sve do neposredno pred [savezničko] iskrcavanje.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 564,000510&lt;/ref&gt;|Izvještaj obavještajnog odjeljenja nemačkog [[15. brdski armijski korpus (Nemačka)|15.  brdskog korpusa]] za period od 13. februara do 12. marta 1944.}}

Četnički odnos prema [[ustanak u Srbiji 1941.|ustanku u Srbiji 1941.]] i borbi protiv okupatora je bio da je borba počela prerano. Još uvek nije vreme za borbu protiv okupatora, jer je Nemačka još jaka. Borbe treba početi kada Saveznici stignu do Balkana. Do tada, treba čuvati snage i boriti se protiv unutrašnjih neprijatelja:

{{citiranje|Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. Narodu uvek skrenuti pažnju na jednu nepobitnu činjenicu: Nemačka mora izgubiti rat pa makar koliko on dugo trajao. (...) Mi zato nećemo i ne možemo zajedno sa Nemcima ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. Mi ćemo nastaviti da se spremamo da se naoružavamo i počećemo borbu onda kad naši saveznici vežu Nemačke snage na Balkanu i budu u stanju da i nas potpomognu. Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo (...)&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda od 13. decembra 1941. za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade&lt;/ref&gt;|Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade (13. decembra 1941.)}}

Četnici su mislili da &quot;iskoriste&quot; okupatora za svoje nacionalne ciljeve, dok su zapravo od okupatora bili korišćeni. Britanski kapetan Bil Hadson 1942. konstatuje da Mihailović &quot;još sarađuje s Osovinom u Crnoj Gori i Sandžaku i miruje u Srbiji&quot;, a u Dalmaciji Trifunovićevi legalizovani četnici, podsticani od Italijana, &quot;sanjaju o nekoj Srbo-Sloveniji i Dalmaciji&quot;.&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin, BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za slučaj napada italijanskih i nemačkih jedinica kaže:

{{citiranje|Situacija je takova da svakog trenutka može doći do nemačko-italijanske invazije našeg oslobođenog dela Kraljevine Jugoslavije, a odnos snaga ne daje izgleda za naš uspešan otpor. U takvoj situaciji, svaki otpor bio bi štetan do krajnosti za srpsko stanovništvo u ovom kraju, a uz to uzaludan.  (...) Borba se može i mora produžiti, prvenstveno tamo gde je najlakše, a to je u delu naše Kraljevine gde nema jakih okupatorskih garnizona i gde je okupator manje zainteresovan (...) iako se ne može napadati može se dugo braniti, koristeći sva sredstva koja služe braniocu, naročito prikrivanje, kamuflažu i tajnost uopšte.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm 38. Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica na četnike&lt;/ref&gt;|Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica (9. januara 1942.)}}

Britanski major [[Neil Selby]] je krajem avgusta javio Kairu da su [[Draža Mihailović|Mihailovićeve]] snage u području Kopaonika (posed [[Dragutin Keserović|Keserovića]]) više &quot;profašističke nego prosavezničke&quot; i da ne odobravaju sabotaže protiv Nemaca.&lt;ref name=&quot;Deakin&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin: BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

{{citiranje|Potrebno je da se prema Nemcima prekine svaka akcija. Ovo je potrebno ovako: jer kad bi napali na Nemce, direktno bi pomagali komuniste, a time bi otežavali samo akciju naših snaga. Stoga ima da se prekine, do mog daljeg naređenja, svaka oružana akcija prema okupatorskim snagama.&lt;ref&gt;AVII, arhivski fond D. M., D — 31 — 481.&lt;/ref&gt;|Telegram Mihailovića svojim potčinjenim komandantima 7. maja 1944.}}

Dan početka ustanka u četničkim dokumentima ima više naziva: »otsudni momenat«, »presudni momenat«, »otsudni trenutak«, »momenat povoljnih uslova«, »dani moment« i dr. Četnički pokret DM je »povoljnim uslovima« smatrao invaziju saveznika na Balkan, odnosno njihov prodor u Jugoslaviju. Kako se to nije ostvarilo, do oružanog ustanka četničkog pokreta DM nije došlo.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_2.htm&lt;/ref&gt;

=== Stav prema saveznicima ===

U poznim godinama rata kod mnogih četnika je bio prisutan antisaveznički stav. Četnički komandant [[Neško Nedić]] je Nemcima 1944. govorio o velikoj mržnji svih četnika prema Engleskoj. On je napomenuo da su &quot;četnici u Englesku izgubili svako poverenje, pošto su ih Englezi izdali i sada Titovim bandama liferuju naoružanje i municiju, usled čega četnici moraju da krvare i da umiru. Pošto su oni sami u borbi protiv komunizma i suviše slabi, uvideli su da moraju tražiti oslonac u nemačkom [[Vermaht]]u kome će se bezuslovno potčiniti sa puno poverenja.&quot;&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98_%D0%BE_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%83_%D1%81_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_14.7.1944. Nemački izveštaj o razgovoru s četnicima od 14.7.1944.]&lt;/ref&gt; Nakon što su Saveznici i jugoslovenski kralj Petar podržali partizane, među četnicima je zavladalo veliko ogorčenje i na samog kralja Petra. Major [[Miodrag Kapetanović]] je izjavljivao Nemcima: &quot;Ako kralj Petar pređe bandama, on je za nas kralj Petar pokojni&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_3_270.htm Izveštaj obaveštajnog odeljenja nemačke 264. pesadijske divizije od 18. aprila 1944. o razgovorima sa Momčilom Đujićem i Miodragom Kapetanovićem]&lt;/ref&gt; 

General Mihailović je na Engleze gledao kao na krvopije, koji dolaze da prave nevolje Srbima. Nakon pokušaja jednog oficira britanske misije da potakne komandanta Timočkog četničkog korpusa na akciju protiv Nijemaca, Mihailović krajem 1943. naređuje da ga najure: 
{{citat|»Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da majora Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku.«&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt;}} 

Svog delegata u istočnoj Srbiji, Dragoslava Pavlovića, prekoreva što je »Englezima obećao rušenje pruge«, jer su oni »obični trgovci za kupovinu ljudske krvi i to za jeftinu cenu«; Mihailović zabranjuje da se Englezima veruje, a »rušenje objekata izvršiće se kada ja budem naredio«.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; Načelnik štaba nemačkog komandanta Srbije, [[Kurt von Geitner]] sredinom 1944. javlja da su &quot;do sada Britanci ozbiljno razočarali Dražu&quot;, te se na njega može računati za priključenje &quot;antikomunističkom&quot; frontu u predstojećoj [[bitka za Srbiju|bici za Srbiju]].&lt;ref&gt;http://znaci.net/temp/geitner.html Iz knjige Karl Hnilicka: DAS ENDE AUF DEM BALKAN 1944/45&lt;/ref&gt;

Slično je govorio i vojvoda [[Momčilo Đujić]] sredinom marta 1944. godine svojim komandantima u [[Kosovo Polje (Dalmacija)|Dalmatinskom Kosovu]] kraj [[Knin]]a: 
{{citat|»Mi se borimo protiv komunista i protiv svakog onog ko u ma kom vidu saraduje sa komunistima. Ako saveznici budu potpomagali i dalje [[NOVJ|N.O.V.]], mi ćemo se boriti protiv njih i to na strani Nemaca.«&lt;ref name=&quot;Pop izdaje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/15.pdf Jovo Popović, Marko Lolić, Branko Latas: Pop izdaje, Stvarnost, Zagreb, 1988.]&lt;/ref&gt;}}

Isto je govorio i na sastanku sa Njemcima. Prema Đujiću, [[Operacija Ratweek|saveznička bombardovanja Jugoslavije]], zatim primjer borbe njemačke vojske protiv komunizma, te nedostatak razmijevanja za stvarnu borbu sprskog naroda su učinili da simpatije za Englesku nestanu [...]. On je govorio da se nikada ne bi desilo da njegovi ljudi udare u leđa Nijemcima. Njihovo bi držanje u slučaju iskrcavanja Saveznika bilo neutralno. Ako bi, naprotiv, Englezi poduzeli invaziju u saradnji s [[partizani]]ma, onda bi njegovi ljudi bili spremni da se bore protiv Engleza.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 565, 000272: Zabilješka sa sastanka sa Momčilom Đujićem na dan 20. aprila 1944 (21. april 1944.).&lt;/ref&gt;

Đujić je i Mihailoviću 28. 9. 1944. godine potvrdio svoj stav o saveznicima: 
{{citat|»Tražimo od naše vlade, da upozori mister Čerčila, da mi nismo njegovi kolonijalci, Afrikanci, Crnci, Indijanci i ostali. Mi smo slobodari, koji za poslednjih sedam vekova u temelje svoje slobode uziđujemo milione života svojih najboljih sinova ne želeći da nikom robujemo. Mi se i sada borimo protiv svih naših neprijatelja pa i protiv komunista koje smatramo neprijateljem čovečanstva, komunista koji ubijaju naše najbolje sinove i raskopavaju naša narodna ognjišta. U toj borbi mi smo nekompromisni i neustrašivi. Mi ćemo tu borbu nastaviti do kraja protiv njih i protiv svih onih koji ih pomažu makar to bili i Englezi, Englezi koji nanose uvrede našem Kralju i našoj naciji i koji su nas kao saveznici nečovečnim držanjem razrešili svake obaveze savezništva, Englezi koji danas radi svojeg sramnog i izdajničkog držanja prema nama nipočemu više ne liče na naše saveznike.«&lt;ref&gt;Zb. NOR, XIV/3, 146, 150, 148, 154, 157, 153, 350, 490, 432.&lt;/ref&gt;}}

=== Posleratno uređenje Jugoslavije ===

U [[Šahovići]]ma kod Bijelog Polja (20-ak kilometara od Mihailovićevog štaba u Lipovu) je 1. decembra 1942. održana &quot;Konferencija četničke intelektualne omladine Crne Gore, Boke i Sandžaka&quot;, na kojoj se posebno raspravljalo o poslijeratnom uređenju Jugoslavije. Na konferenciji su donijeti sljedeći zaključci:

* Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.
* Privatna svojina je zajemčena, ali njen obim mora se ograničiti u opštem interesu. Zemlja pripada onome koji je obrađuje. Veliki privatni posedi moraju se ukinuti i staviti državi na raspoloženje. Celokupna industrija mora biti u državnim rukama. Privreda treba da bude izgrađena na principu državnog zadrugarstva. 
* Crkva je državna, a verska nastava je obavezna u svim osnovnim i srednjim školama.
* Sudije da budu birani iz redova četničke organizacije, kao i svi ostali činovnici.
* Štampa da bude u službi nacionalne obnove. Štamparska preduzeća moraju biti u državnim rukama.
* U novoj državi treba posvetiti naročitu pažnju propagandi u duhu programa četničke organizacije i ideologije.
* Žandarmerija treba da bude formirana iz četničkih redova i da stoji pod direktnom kontrolom četničke organizacije.
* Državni činovnici imaju biti nacionalno i moralno ispravni, iz četničkih redova.
* Četnička organizacija će biti jedini nosilac celokupne državne vlasti do ostvarenja četničkog programa i stvaranja uslova za prelaz na šire ustavne slobode.
* Žene mogu biti državne činovnice samo u oskudici muškaraca i to samo u specijalnim njima podobnim strukama.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm ZAKLJUČCI KONFERENCIJE ČETNIČKE OMLADINE CRNE GORE, BOKE KOTORSKE I SANDŽAKA OD 2. DECEMBRA 1942. O POSLERATNOM DRŽAVNOM I DRUŠTVENOM UREĐENJU JUGOSLAVIJE]&lt;/ref&gt;

=== Ostali stavovi ===

Mihailović je nameravao da stvori veliku Srbiju u velikoj Jugoslaviji. On je hteo da ujedini Bugarsku i Jugoslaviju pod dinastijom Karađorđevića.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

[[Živko Topalović]], Mihalovićev saradnik, je o četničkoj ideologiji zapisao: &quot;Nisam mu međutim, krio da su na mene učinile loš utisak protivdemokratske izjave izvesnih predstavnika toga pokreta koje sam ranije čitao. Čuo sam da i general Mihailović preti uništenjem političara, zabranom političkih partija i zavođenjem vojne diktature.&quot;&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 9.&lt;/ref&gt; Topalović se plašio da će Mihailović uspostaviti vojnu diktaturu i da će posleratni život početi &quot;novim klanjem Hrvata i Slovenaca i sa koncentracionim logorima za sve demokratske elemente&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 10-11.&lt;/ref&gt; Topalović je smatrao da je &quot;vojna diktatura u potpunosti organizovana i da ona nad sobom nema političku kontrolu.&quot; Dotadašnji rad Ravnogorskog pokreta Topalović je označio kao &quot;autoritarni režim u kome se vide tragovi fašističke ideologije&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 23.&lt;/ref&gt;

== Promena četničke politike ==

Nakon [[ravnogorski kongres|ravnogorskog kongresa]] 1944. godine, koji predstavlja odgovor na [[Drugo zasedanje AVNOJ-a]], četnička velikosrpska politika je znatno ublažena u korist službeno jugoslovenske politike. Posebno nakon dolaska američkog izaslanika Mekdauela avgusta 1944. godine, i povlačenja četnika u Bosnu, sve je više primetna izrazito jugoslovenska i pomirljiva retorika četničkog vođe Mihailovića.

25. decembra 1944. godine u Bosni, Draža Mihailović je svojim ljudima naređivao da pridobiju nesrpsko stanovništvom:
{{citat|Mesnom stanovništvu muslimanskom, pravoslavnom i katoličkom ukazujete punu pažnju i zaštitu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;}}

Jedna od karakterističnih naredbi iz tog perioda, Draža je poslao svim komandatima 11. februara 1945. godine:

{{citiranje|Državna politika koju vodimo ide na to da ujedini sve narodne mase, bez obzira na veru, u borbi protivu komunističke tiranije. Svi naši građani su ravnopravni i svi podjednako uživaju zaštitu JVuO. Najveću štetu opštim interesima nanose one jedinice koje o ovome ne vode računa i starešine koje dozvoljavaju pljačku bilo muslimanskih, bilo katoličkih, bilo pravoslavnih sela. Štete od toga su neizmerne i neka svako zna da će ovo komunisti iskorišćavati protivu jedinstvenog narodnog fronta. Svima treba da je poznato, da objedinjene narodne snage, bez obzira na veru, su najsigurnija garancija naše pobede, jer komunisti predstavljaju bednu manjinu, ukoliko ih mi ne bi ojačavali našim postupcima. Na ovo skrećem pažnju poslednji put i neka svi imaju na umu narodnu izreku: “Brat je mio, koje vere bio“.&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

Na osnovu gornje iznesenog, Draža Mihailović je naredio posebno pažljivo odnošenje prema muslimanima:

{{citat|2. Prilikom kampovanja po muslimanskim selima obratiti naročitu pažnju na osetljivost muslimana prema njihovim domovima i na prvom mestu koristiti za stanovanje javne zgrade: škole, kafane, nadleštva, itd, pa tek u sporazumima sa mesnim odoborima uzimati domaćinske kuće za stanovanje, ostavljajući potrebne prostorije domaćinu za stanovanje.
3. Svaki naš borac i starešina ima da bude propagator slobode veroispovesti i verske tolerancije. Treba svaki od nas da bude propagator i da zna, da mi sada obrazujemo verski front protivu bezbožnika. Svaki starešina i borac ima da poštuje tuđu veru, kao i svoju. Na ovo naročito da obrate pažnju sveštenici, koje će komandanti upoznati sa ovim naređenjem. U ovom smislu poučiti sve starešine i sve borce…&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

== Tumačenja ==

Istoričar [[Branko Petranović]] ocenjuje da &quot;četnička politika i strategija pokazale su se kao potpuno inferiorne u odnosu na komunističku. Proklamovanjem kolektivne nacionalne odmazde nad celim narodima, uskraćivala je sebi jugoslovensku oznaku, prisvojenu od komunista.&quot;&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović: Srpski narod u ustanku]&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi također ==
* [[Homogena Srbija]]
* [[Velika Srbija]]
* [[Rojalizam]]
* [[Antikomunizam]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Velikosrpska ideologija]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]</text>
      <sha1>oqxmwmnrqtm871v01fw9te3am2l5abt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261277</id>
      <parentid>41261275</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T09:50:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.167.110</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="46007" xml:space="preserve">'''Četnička ideologija''' ili '''ravnogorska ideologija''' se odnosi na [[ideologija|ideologiju]] koju su zastupali pripadnici [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]], poznatiji kao [[Draža Mihailović|Dražini]] [[četnici]], tokom drugog svetskog rata.

Zvanična ideologija [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] je bila obnova demokratske Jugoslavije, ali se zapovestima, depešama i govorima njenih prvaka otkriva etnička isključivost, [[šovinizam]], [[antisemitizam]] i slično.

{{citiranje|Osloboditi Otadžbinu surovog nasilnika, povratiti čast našim zastavama, poneti ih na krajnje granice gde naš narod biva i ujediniti ga u Velikoj Jugoslaviji, uređenoj bratskim sporazumom Srba, Hrvata i Slovenaca na osnovama poštovanja narodnih prava i društvenog poretka, na korist narodnih slojeva. Evo, uzvišenih ciljeva naše nesalomljive borbe.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_28.htm&lt;/ref&gt;|Javni proglas Draže Mihailovića Srbima, Hrvatima i Slovencima (16. novembra 1941.)}}

{{citiranje|Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa.|[[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću]] (20. decembar 1941. godine)}}

Oko Mihailovića su se nalazili ideolozi Srpskog kulturnog kluba, koji su razradili osnovne postavke. Četnička ideologija našla je svoje tumače u [[Stevan Moljević|Stevanu Moljeviću]], [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]], D. Stranjakoviću, ideolozima Srpskog kulturnog kluba.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; 

Četnička ideologija je doživljavala evoluciju usled unutrašnjih i međunarodnih okolnosti, kontriranja politici [[NOP|narodnooslobodilačkog pokreta]], prilagođavanja politici emigrantske vlade. Sve do 1944. programi nisu bili usvojeni na nekom opštečetničkom skupu, već je reč o programskim dokumentima četničkih ideologa, poput spisa Stevana Moljevića „[[Homogena Srbija]]&quot;, programa beogradskog nacionalnog komiteta Draže Mihailovića, [[instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|Mihailovićevih instrukcija]].&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;

== Komponente ==

Četničku ideologiju, kao i ratne ciljeve, Dragoljub Mihailović je ukratko izložio u govoru pred četnicima (bio je prisutan i britanski pukovnik [[William Bailey|Bejli]]) u Lipovu kod [[Kolašin]]a, [[28. februar]]a 1943: 
{{citat|„Moji neprijatelji su partizani, ustaše, muslimani i Hrvati. Kada se s njima budem obračunao, onda ću krenuti protiv Italijana i Nemaca.“&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/dodaci/vikend/antifasizam_i_kolaboracija.26.html?news_id=240018 Antifašizam i kolaboracija]&lt;/ref&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}}

=== Etničko čišćenje ===
{{main|Velika Srbija|Homogena Srbija|Etničko čišćenje}} 
Draža Mihailović je u depeši izbegličkoj vladi u Londonu septembra 1941. izložio svoj program koji uključuje [[etničko čišćenje]]: 
{{citiranje|
b: omeđiti »de fakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;
&lt;br /&gt;
v: posebno imati u vidu brzo i radikalno čišćenje gradova i njihovo popunjenje svežim srpskim elementom;
&lt;br /&gt;
g: izgraditi plan za čišćenje ili pomeranje seoskog stanovništva sa ciljem homogenosti srpske državne zajednice;
&lt;br /&gt;
d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi.&lt;ref&gt; [http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [[http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm knjiga 1], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 6&lt;/ref&gt;|Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.}}

U drugoj decembru 1941. [[Stevan Moljević]] šalje pismo [[Dragiša Vasić|Dragiši Vasiću]] sa priloženom kartom o razgraničenju i sa uputstvima za [[etničko čišćenje]]:

{{citiranje|
Što se tiče našeg unutrašnjeg pitanja, razgraničenja sa Hrvatima, tu držimo da treba odmah, čim se ukaže prilika, prikupiti sve snage i stvoriti svršen čin:
&lt;br /&gt;
a) zaposesti na karti označenu teritoriju;
&lt;br /&gt;
b) očistiti je pre nego li se iko pribere.
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
Zaposedanje bi se, mislimo, moglo izvesti samo tako ako bi se jakim odredima zaposela glavna čvorišta i to: Osijek, Vinkovci, Slav. Brod, Sunja, Karlovac, Knin i Šibenik, te Mostar i Metković, a onda iznutra pristupiti čišćenju zemlje od svih nesrpskih elemenata. Krivci bi imali da budu na mestu kažnjavani, a ostalima bi valjalo otvoriti put — Hrvatima u Hrvatsku, a muslimanima u Tursku (ili Albaniju&lt;ref&gt;U zagradi dopisao olovkom Z. Ostojić.&lt;/ref&gt;).
&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;
(...) Javite nam vaše mišljenje čim pre i primite naše tople pozdrave sa željom da sretno provedete božične praznike i čim pre dočekate čas oslobođenja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_35.htm Pismo Stevana Moljevića iz druge polovine decembra 1941. Dragiši Vasiću o granicama i društvenom uređenju posleratne &quot;Velike Srbije&quot;]&lt;/ref&gt;|Pismo Stevana Moljevića Dragiši Vasiću sa uputstvima za etničko čišćenje (decembra 1941.)}}

[[Dragiša Vasić]] je u pismu Draži Mihailoviću iz aprila [[1942]]. godine, isticao ključni značaj uspostavljanja vojne dominacije u cilju etničkog čišćenja još tokom trajanja rata:
{{citat|Potrebno zaposednuti teritoriju odmah, i pre nego se iko pribere iščistiti od stranog elementa, mislim da nam ovo pitanje ne mora zadavati mnogo brige. Pamtim vrlo dobro stanje u kome se Evropa nalazila posle prošlog rata. Ratujuće države bile su toliko zauzete svojim brigama, da ni jedna, tako reći, nije mogla voditi računa šta druge u svojim granicama rade i preduzimaju. U prvoj godini posle prošlog rata mogao se prosto istrebiti jedan dobar deo svega neželjenog stanovništva, da niko radi toga i ne okrene glavu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/11_28.htm. 
Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942, Nikola Milovanović: DRAŽA MIHAILOVIĆ&lt;/ref&gt;|Pismo Dragiše Vasića Draži Mihailoviću iz aprila 1942.}}

U zajedničkom izveštaju majora Petra Baćovića i Dobrosava Jevđevića s kraja avgusta 1942. Draži Mihailoviću o političkoj situaciji u istočnoj Bosni i Hercegovini se navodi:
{{citat|Pitanje muslimana vrlo je delikatno. Narod neće da čuje za saradnju sa njima i već je formirao uverenje u duši da njih mora da nestane.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_162.htm&lt;/ref&gt;}}

Slične zaključke donela je i konferencija četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka održana u [[Tomaševo|Šahovićima]] 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije:

{{citiranje|Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije]&lt;/ref&gt;|Zaključci konferencije četničke omladine Crne Gore, Boke Kotorske i Sandžaka od 2. decembra 1942. o posleratnom državnom i društvenom uređenju Jugoslavije}}

Draža Mihailović je u ličnoj beležnici po pitanju [[Muslimani|muslimana]] zapisao: 
{{citat|»Muslimansko stanovništvo je svojim držanjem dovelo do toga da ih naš svet više ne želi i neće da ima u svojoj sredini. Potrebno je još sad da se pripremi iseljavanje u Tursku ili ma gđe van naše teritorije. Na dan ustanka oni će svi biti pokrenuti sa svojih naselja a što niko neće moći sprečiti. — U danom momentu svi muslimani ima da budu pokrenuti sa svojih ognjišta. Oni koji su bliži hrvatskim oblastima tamo — glavno je da svi budu pokrenuti«.&lt;ref&gt;Arhiv VII, Ča, k. 1, reg. br. 17/3-18&lt;/ref&gt;}} 

Stav četničkog pokreta prema Muslimanima bio je da ih treba sistematski uništavati u toku rata a one koji ne budu ubijeni, iseliti u Tursku i na njihovu teritoriju naseliti srpsko stanovništvo.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt; U ostvarivanju plana o uništenju Muslimana, četnici su izvršili decembra 1941. i avgusta 1942. izvršili pokolje [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi|na području Foče]], a početkom 1943. [[pokolj muslimana Pljevalja, Čajniča i Foče]]. 

Pred kraj rata, od 1944. godine, Draža Mihailović je svoj stav prema muslimanima promenio, i počeo je zastupati demokratsko stanovnište.

=== Šovinizam ===
{{main|Šovinizam}} 
{{citiranje|Antihrvatstvo, antimuslimanstvo i antijugoslovenstvo - to je ideologija srpskog četništva...
Iskustvo je međutim pokazalo da je, mimo uzajamnih uništavanja, versko-šovinistička 
ideologija imala za jedinu posledicu da i Srbe i Hrvate i Muslimane goni u zavisnost i u 
potčinjavanje tuđem osvajaču. Samo se tako mogao očuvati svoj narod i izboriti se sa 
domaćim inovercima. Komunisti su međutim udarili drugim putem, putem zajednice 
svih Južnih Slovena i verske snošljivosti. Oni su uspeli da za to nađu razumevanja kod 
mladih generacija Srba, Hrvata i Muslimana, upravo u ovim mešanim krajevima.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Pokreti narodnog otpora u Jugoslaviji 1941-1945, Pariz, 1958, str. 52-53&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Jozo Tomasevich, Četnici u drugom svjetskom ratu 1941-1945, Sveučilišna naklada Liber, Zagreb, 1979, str. 162-163&lt;/ref&gt;|[[Živko Topalović]]}}
Muslimane u internoj komunikaciji četnici nazivaju &quot;Turcima&quot;.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_37.htm&lt;/ref&gt; Iako četnici zvanično predstavljaju svoj pokret jugoslovenskim, četnički kapetan Milorad Momčilović veoma zamera partizanima je to što primaju &quot;Turke i Hrvate&quot; u svoje redove:
{{citat|&quot;Komunisti se odriču Boga, vere, slave, zabranjuju opela, primaju Turke i Hrvate u redove partizana, vrše rekvizicije, desilo se i nekoliko ubistva viđenijih ljudi&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_101.htm IZVEŠTAJ KAPETANA MILORADA MOMČlLOVlĆA OD 7. JUNA 1942. MAJORU PETRU BAĆOVIĆU O DOGAĐAJIMA U ISTOČNOJ BOSNI OD JUNA 1941 DO JUNA 1942 GODINE]&lt;/ref&gt;}}

Četnici ne priznaju posebne narode kao što su [[Crnogorci]] i [[Makedonci]], nego samo srpski narod.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt; Oni novembra 1941. zameraju partizanima što na rukovodećim položajima ima dosta ljudi koji nisu &quot;naše krvi, imena i vere&quot;, navodeći da je pošteno da oslobodilački pokret vode samo Srbi, &quot;jer svoju novu slobodu ne želimo više ni sa kim da delimo&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 223-7-13; Proglas: Srpskom narodu i četnicima od 15. novembra 1941.&lt;/ref&gt;
{{citat|&quot;Četnici su narodna vojska koja se bori za srpski narod, a partizani su komunisti koji u borbu unose politiku i štite muslimane i Hrvate&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt; }} 

Partizani su nekad odgovarali proglasima, kao ovim od 8. decembra: 
{{citat|&quot;Svi narodi Jugoslavije koji su od njenih bivišh režima opljačkani, zavađeni pa onda prodati neprijatelju i ostavljeni mu na milost i nemilost, danas se grupišu u borbene redove da smaknu jaram ropstva i svojim naraštajima i onima koji preteknu ove užasne borbe bolju budućnost osiguraju.&quot;&lt;ref&gt;AJ, CK KPJ, 1941/101&lt;/ref&gt; }}

Kapetan Bogdan Marjanović 24. februara 1942. povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast čivuta i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše, partizane najčešće imenuju kao mošinovce (sinonim za Jevreje) ili komuniste.&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt;
{{citat|Treba da znate da se na čelu partizana nalaze Hrvatske Ustaše, kojima je za cilj da gurnu naš narod u bratoubilački rat i da spreče odmazdu Hrvatima.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm Naređenje Draže Mihailovića od 9. novembra 1941. komandantu bosanskih četničkih odreda za prebacivanje četničkih jedinica iz istočne Bosne u rejon Užica i Kosjerića radi napada na partizane&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

Mihailović je tvrdnje da se na čelu partizana nalaze [[ustaše]] širio sa ciljem da srpsko stanovništvo u [[NDH]], ogorčeno na ustaške zločine, odvrati od pristupanja [[NOP]]-u. S druge strane, pokušavao je privuče Srbe obećavanjem &quot;odmazde Hrvatima&quot;, identifikujući ceo hrvatski narod sa ustaškim jedinicama.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_27.htm&lt;/ref&gt;

Četnički proglas iz septembra 1942. definiše razliku između četnika i partizana na sledeći način: dok &quot;samo pravi Srbin može postati četnik&quot;, na drugoj strani &quot;ustaša, Nemac, Jevrejin ili Ciganin može postati partizan&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 5.&lt;/ref&gt;

=== Antikomunizam ===
{{main|Antikomunizam}} 
 {{citiranje|Neophodno je potrebno i vrlo važno potući komuniste svuda da im se traga ne zna.&lt;ref &gt;https://znaci.org/00001/4_14_1_155.htm&lt;/ref&gt;|Iz depeše Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 28. avgusta 1942. godine}}{{citiranje|Četnici smatraju partizanski komunistički pokret daleko većom pretnjom po Jugoslaviju nego nemačke okupacione snage.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00002/406.htm Thomas T. Matteson, Commander, USCG: AN ANALYSIS OF THE CIRCUMSTANCES SURROUNDING THE RESCUE AND EVACUATION OF ALLIED AIRCREWMEN FROM YUGOSLAVIA, 1941-1945]&lt;/ref&gt;|Thomas T. Matteson, američki avijatičar}}

{{citiranje|Mihailović je osećao fanatičnu mržnju, duboko i čvrsto usađenu još u vojnoj akademiji, prema svemu što je, kao na primer komunizam, bilo suprotno interesima monarhije.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta, knjiga III (str. 314), Beograd 1999.&lt;/ref&gt;|Pukovnik [[William Bailey]], šef britanske misije kod četnika, 1973.}}

{{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao:
&lt;br /&gt;
1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i
&lt;br /&gt;
2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom.
&lt;br /&gt;
Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]&lt;/ref&gt;|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}}

Jedan od ključnih elemenata četničke ideologije bio je [[antikomunizam]]. Četnički kapetan Sergije Mihailović 5. decembra 1941. poručuje Srbima da je [[komunizam]] narodna bolest koja ne zna za vjeru, slavu, Boga, za crkvu, sveštenstvo, porodicu i opšte za hrišćanstvo i tvrdi da &quot;za njih je sestra što i svaka druga žena&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 4-2, str. 143-144&lt;/ref&gt;

Mihailović će aprila [[1942]]. naložiti [[Pavle Đurišić|Pavlu Đurišiću]] da se bori protiv partizana a ne okupatora: 
{{citat|„Komuniste čistite gde možete a izbegavajte Talijane i posredno iskoristite ako se što može izvući od njih&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Mihailović je 30. jula 1942. javljao [[Zvonko Vučković|Zvonku Vučkoviću]] i drugim komandantima u Srbiji da je borba sa komunistima „odlučna&quot;, da su komunisti „krvoloci&quot;, te da ih uništavaju nemilosrdno, jer bi komunisti, kao „izdajnici&quot;, pokušali da „nas ometu u oslobođenju otadžbine koju oni ne priznaju&quot;:
{{citat|„Te zlotvore i krvnike našeg naroda uništavajte bez milosti. Oni nas ometaju da imamo slobodne ruke prema neprijateljima. Oni isto kao i Ljotićevci podjednako služe Nemcima. Bez milosti uništavajte. Svi komandanti su mi odgovorni za svoje reone da su čisti od ovih mangupa i probisveta koje vode stranci Tito i Moša Pijade&quot;.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt;|[[Dragoljub Mihailović]]}} 

Nakon što su četnici sredinom 1942. godine [[Treća neprijateljska ofanziva|u sadjejstvu sa italijanskim trupama protjerali partizane iz Hercegovine]], održane su u bilećkom, gatačkom i nevesinjskom srezu smotre jedinica kojima je prisustvovao i [[Ilija Trifunović-Birčanin]], komandant zapadnobosanskih, ličko-dalmatinskih i hercegovačkih četničkih odreda. U [[Bileća|Bileći]] je Trifunović-Birčanin, u prisustvu italijanskog generala Alesandra Luzane, [[Dobroslav Jevđević|Dobroslava Jevđevića]] i lokalnih četničkih zapovjednika, u svom govoru apostrofirao &quot;''borbu protiv komunizma''&quot; kao ključnu:
{{citat|Zahvaljujem vam se junaci, što ste u ovim krajevima slomili komunizam i uništili te krvave bande. Pozivam vas, da se pokoravate zakonima i ne nasjedate lažnim vijestima, te da se i dalje borite protiv komunizma, jer su boljševičke armije već na umoru. Danas je glavna borba uperena protiv komunizma, u kojoj se osim ostalih naroda Evrope bore i svi južni Sloveni, jednako Srbi, Hrvati i Slovenci, a iz koje će borbe izići nova Evropa, gdje nas očekuje novi život, koji će sigurno biti bolji, te ćemo u miru moći podizati svoje razrušene domove i orati naša polja&lt;ref&gt;https://znaci.org/00001/4_14_1_120.htm&lt;/ref&gt;}}

Mnogi četnici su svoju borbu prvenstveno videli kao borbu protiv partizanskog ustanka, a ne protiv okupatora:
{{citat|Uzeli smo oružje ne da riješimo međunarodne probleme niti da politiziramo — jer i kad bi to radili, to bi bilo bez ikakvog rezultata kao do sada, budući smo potpuno ubijeđeni da mi ne možemo imati nikakvog uticaja pri rešavanju svjetskih događaja. Uzeli smo oružje da oslobodimo naš narod od strašnog terora jedne pljačkaške bande i bandita kao što su Moša Pijade i drugovi.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_90.htm&lt;/ref&gt;|Pismo Jakova Jovovića italijanskom guverneru Crne Gore o stavu četnika prema italijanskom okupatoru (29. maja 1942.)}}

Poput svog vrhovnog komandanta, i Mihailovićevi su oficiri na terenu svojim podređenima izdavali naredbe o uništenju partizana, kao i njihovih simpatizera ili jataka:
{{citat|Dragi Brano, ovih dana pripremam jednu veliku akciju protiv Mošinaca оd Zaječara pa u pravcu Niša, gde god ih nađem. [...] Јоš jednom za našu predstojeću akciju. Тi sam valjda znaš da je ona neophodnа јer partizani se moraju definitivno i u korenu uništiti ako želimo da u datom momentu radimo po predviđenim planovima. Partizane sada treba potpuno uništiti - dvanaesti je čas!&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt;|Pismo komandanta Timočkog korpusa [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića]] majoru Branimiru Petroviću 14. januara 1943.}}

Mihailović je insistirao na uništenju komunista, ceneći da će one snage koje prve dođu u kontakt sa saveznicima biti najpre prihvaćene.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;/&gt; U antikomunističkoj propagandi se sve više približavao okupatoru. Vremenom je došlo do potpunog stapanja četničke i nacističke antikomunističke propagande. Usled [[Pokušaj proboja NOVJ u Srbiju proleća 1944.|pokušaja proboja NOVJ u Srbiju]], [[12. mart]]a 1944. godine sa Nemcima je dogovoreno:
{{citat|Propagandna borba protiv komunizma ima da se sprovodi zajedničkim snagama.&lt;ref&gt;''Tajna i javna saradnja četnika i okupatora 1941 — 1944'', Dokumenti, &quot;Arhivski pregled&quot;, Beograd, [[1976]].&lt;/ref&gt;}}

=== Antisemitizam ===
{{main|Antisemitizam|Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi}} 
Četnička propaganda je obilato koristila prisustvo [[Jevreji u Narodnooslobodilačkoj borbi|Jevreja u narodnooslobodilačkom pokretu]], radi isticanja navodno &quot;nesrpskog&quot; karaktera partizana. Još u pregovorima sa Nemcima u novembru 1941, Mihailović uverava Nemce da &quot;partizane vode stranci, oni koji nisu Srbi: [[Bugarin]] Janković, [[Jevrejin]] Lindemajer, [[Mađar]] Borota, dva [[musliman]]a čija mi imena nisu poznata, pripadnik [[ustaša]] major Boganić&quot; (imena i podaci su netačni sem Borote, ali on nije Mađar).&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA_%D1%81%D0%B0_%D1%81%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D1%81%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8%D0%BC_%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D1%83_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%83_%D0%94%D0%B8%D0%B2%D1%86%D0%B8_11.11.1941. Zapisnik sa sastanka Mihailovića sa nemačkim predstavnicima u selu Divci 11.11.1941.]&lt;/ref&gt; Retorika ove vrste je brzo usvojena. 

Kapetan [[Bogdan Marjanović]] [[24. februar]]a 1942, povodom preuzimanja dužnosti komandanta Rogatičkog odreda, zasniva svoj govor protiv partizana na međuetničkoj isključivosti protiv &quot;čivuta&quot; (pogrdan naziv za Jevrejina), &quot;Turaka&quot; i Hrvata: 
{{citat|&quot;Budite junaci svesni da nam preti opasnost od novih neprijatelja, a to su komunisti. Oni pod lažnim lozinkama da se bore protiv okupatora, pokušavaju da u svoje ruke uvuku što više naših neukih Srba Bosanaca, a posle da nas potčine pod vlast '''čivuta''' i onih istih krvoločnih Turaka i Hrvata, koji su stotine hiljada naše braće uništili na najzverskiji način&quot;.&lt;ref&gt;AVII, ČA, 175-5-25&lt;/ref&gt; }}

Ravnogorska propaganda, da bi odvraćala ljude da ne stupaju u partizanske formacije, obavezno je isticala da na čelu NOP-a stoje [[Jevreji]] i drugi tuđinci. Četnički izvještaji, zapovijesti, depeše [[partizan]]e često imenuju kao &quot;mošinovce&quot; (sinonim za Jevreje i komuniste), sledbenike [[Moše Pijade]].&lt;ref&gt;[http://www.danas.rs/danasrs/dijalog/recite_slobodno_mosa_pijade.46.html?news_id=194744 Recite slobodno Moša Pijade]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_13.htm&lt;/ref&gt; Sličnu [[rasizam|rasističku]] retoriku koristi i [[Jezdimir Dangić]], četnički komandant iz istočne Bosne, koji optužuje partizanske odrede da ih vode &quot;čivut Moša Pijade, Turčin Safet Mujić, mađar Franjo Vajnert i takozvani 
Petar Ilić čije pravo ime niko ne zna&quot;, a cilj im je da unište [[srpstvo]].&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 23.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/177.pdf Dr. Marko Hoare: The Chetniks and the Jews]&lt;/ref&gt; Četnički komandant u oblasti Nevesinja [[Boško Todorović]] u svom proglasu iz 1941. piše da će [[Srbi]], kada postignu zlatnu slobodu, slobodno izjasniti da li su za [[Velika Srbija|Veliku Srbiju]], očišćenu od Turaka i drugih ne-Srba, ili neku drugu državu u kojoj će &quot;Turci i Jevreji&quot; ponovo biti ministri, komesari, oficiri i &quot;drugovi&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 25.&lt;/ref&gt;

Januara 1942. grupa partizana je prebegla u četnike iz jer su im u vođstvu bili Jevreji i Hrvati.&lt;ref&gt;Marijan Stilinović, Bune i otpori, Zora, Zagreb, 1969, str. 140.&lt;/ref&gt; [[Dobroslav Jevđević]], Mihailovićev delegat u istočnoj Bosni i Hercegovini, u svom izveštaju iz juna 1942. godine napominje da proleterske brigade imaju mnogo &quot;Jevreja, Cigana i muslimana.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilackom ratu jugoslovenskih naroda, Vojnoistorijski institut Jugoslovenske narodne armije, Belgrade, 1954-, pt 14, vol. 1, doc. 114, p. 400.&lt;/ref&gt; Jevđević u proglasu protiv partizana jula 1942. godine iznosi prilično bizarne optužbe: &quot;Oni uništavaju srpske crkve i dižu džamije, sinagoge i katoličke hramove&quot;.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 4, doc. 29.&lt;/ref&gt; Na skupu četnika u Trebinju jula 1942, partizani su proglašeni najvećom pretnjom za srpski narod, jer ih vode &quot;muslimani, katolici i Jevreji&quot;. Na istom zboru je odlučeno da u srpskim zemljama moraju živeti samo Srbi.&lt;ref&gt;HMBiH (Historical Museum of Bosnia-Hercegovina, Sarajevo) Collection ‘UNS’, box 2, doc. 443.&lt;/ref&gt;

[[Petar Baćović]], Todorovićev naslednik u istočnoj BiH, u svom proglasu Srbima u partizanskim redovima oktobra 1942, objašnjava kako su &quot;Jevreji, udruženi sa najvećim šljamom zemlje&quot;, pobegli u šume i tamo propagiraju boji život u komunističkoj državi.&lt;ref&gt;AVII Chetnik Collection, box 222, facs. 5, doc. 34.&lt;/ref&gt; On svom proglas završava rečima:
{{citat|&quot;Vas još uvek vode [[Tito]], [[Moša Pijade]], [[Roćko Čolaković]], [[Vlado Šegrt]], [[Rade Hamović]], [[Savo Mizera]] i mnogi drugi Jevreji, muslimani, Hrvati, Mađari, Bugari i ostali belosvetski šljam.&quot;}}

[[Datoteka:Mosastari.jpg|thumb|[[Tito]] i [[Moša Pijade]], najčešće mete četničke antijevrejske propagande.]]
Četnički pamflet u okolini Sarajeva u jesen 1942. govori o &quot;komunistima čije vođe su Jevreji i koji hoće da nametnu jevrejsku vladavinu svijetu&quot;.&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 518/3.&lt;/ref&gt; Četnici su decembra 1942. rasturali rasistički pamflet u istočnoj Hercegovini koji glasi: 

{{citat3|&quot;Vrhovni zapovednik svih komunističkih snaga u zemlji je neki Drug [[Tito]], čije pravo ime niko ne zna, ali znamo jedino da je zagrebački Jevrejin. Njegov glavni saradnik je [[Moša Pijade]], beogradski Jevrejin; [[Franjo Vajner]], mađarski Jevrejin; [[Azija Kokuder]], bosanski Turčin; [[Safet Mujije]], Turčin iz Mostara, [[Vlado Šegrt]], bivši robijaš; i mnogi drugi njima slični. Njihova imena najbolje svedoče ko su i koliko se bore za naš narod.&quot;&lt;ref&gt;HMBiH Collection ‘UNS’, box 2, doc. 627.&lt;/ref&gt;}}

Četnički vođa general [[Draža Mihailović|Mihailović]] svojim depešama za partizane kaže: &quot;To su najveći zlotvori koje vodi jevrejština.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 20. FEBRUARA DO 6. MARTA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; On u obraćanju potčinjenima u decembru 1942. godine takođe koristi prisustvo Jevreja i drugih naroda kao argument protiv partizana: 
{{citat|&quot;Partizanske jedinice su pune razbojnika svih vrsta, kao što su ustaše - najgori kasapi srpskog naroda - Jevreji, Hrvati, Dalmatinci, Bugari, Turci, Mađari i svih drugih naroda sveta.&quot;&lt;ref&gt;Mihailović, Rat i mir đenerala, vol. 1, p. 297.&lt;/ref&gt;}}

Dana [[10. februar]]a [[1943]]. godine, početkom [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]], četnički komandanti Istočne Bosne, Hercegovine, Dalmacije i Like objavili su zajedničko saopštenje &quot;narodu Bosne, Like i Dalmacije&quot; u kojem kažu:

{{citiranje|&quot;Pošto smo očistili Srbiju, Crnu Goru i Hercegovinu, došli smo Vam u pomoć da razbijemo žalosne ostatke komunističke međunarodne, zlikovačke bande Tita, Moše Pijade, Levi Vajnerta i drugih plaćenih jevreja.&quot;&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2_31.htm Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt;|Četnički proglas povodom početka [[Četvrta neprijateljska ofanziva|Četvrte neprijateljske ofanzive]]}} 

Oni ih pozivaju da &quot;poubijaju [[politički komesar|političke komesare]] i stupe odmah u četničke redove, kao i stotine i stotine drugih koji shvataju da su &quot;izdati i prevareni od komunista jevreja&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata, pt 14, vol. 2, doc. 31, p. 175.&lt;/ref&gt; Proglas su potpisali [[Ilija Mihić]], [[Momčilo Đujić]], [[Petar Baćović]] i [[Radovan Ivanišević]].

[[Šovinizam]] četnika, a naročito njihov [[antisemitizam]], veoma je blizak [[propaganda Nedićeve vlade|propagandi Nedićeve vlade]], koja je, opet, deo opšte [[nacizam|nacističke]] ideologije.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Često apostrofiranje &quot;Jevreja&quot; u partizanskim redovima, u jeku [[holokaust]]a u Jugoslaviji, delom je dodvoravanje nacistima.&lt;ref name=&quot;Hoare&quot;/&gt; Kako se povećavala [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|saradnja četnika sa Nemcima]], tako se njihov stav prema Jevrejima pogoršavao. U oblastima pod njihovom kontrolom, oni su poistovećivali Jevreje sa komunistima. Bilo je mnogo slučajeva da su četnici ubijali Jevreje ili su ih predavali Nemcima.&lt;ref&gt;Gutman, Encyclopedia of the Holocaust, p. 289.&lt;/ref&gt;

=== Stav prema okupatoru ===
{{main|Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu}}
{{citiranje|Održavanje neprijateljskog stava prema okupatorima i njihovim pomagačima, ali za sada, do daljeg, ne ulaziti u neposredne borbe osim u slučajevima samoodbrane kao što je slučaj u Hrvatskoj.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_6.htm&lt;/ref&gt;|Program četničkog pokreta DM od septembra 1941. upućen izbegličkoj vladi Kraljevine Jugoslavije}}

{{citiranje|Sa okupatorom održavati dobre odnose i ne napadati ga već po mogućnosti iskoristiti ga svugde i na svakom mestu do uništenja komunista.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_2.htm&lt;/ref&gt;|Naređenje komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine o saradnji četnika i Nemaca u borbi protiv NOVJ (17. septembra 1943.)}}
{{citiranje|Četničko držanje se neće promijeniti sve do neposredno pred [savezničko] iskrcavanje.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 564,000510&lt;/ref&gt;|Izvještaj obavještajnog odjeljenja nemačkog [[15. brdski armijski korpus (Nemačka)|15.  brdskog korpusa]] za period od 13. februara do 12. marta 1944.}}

Četnički odnos prema [[ustanak u Srbiji 1941.|ustanku u Srbiji 1941.]] i borbi protiv okupatora je bio da je borba počela prerano. Još uvek nije vreme za borbu protiv okupatora, jer je Nemačka još jaka. Borbe treba početi kada Saveznici stignu do Balkana. Do tada, treba čuvati snage i boriti se protiv unutrašnjih neprijatelja:

{{citiranje|Početi odmah sa propagandom protiv komunista i svugde i na svakom mestu objasniti istinu da je do ovoga žalosnog stanja došlo zato što su oni u želji da preotmu vlast počeli borbu prerano. Narodu uvek skrenuti pažnju na jednu nepobitnu činjenicu: Nemačka mora izgubiti rat pa makar koliko on dugo trajao. (...) Mi zato nećemo i ne možemo zajedno sa Nemcima ali nećemo ni u otvorenu borbu, koju sada ne možemo izdržati. Mi ćemo nastaviti da se spremamo da se naoružavamo i počećemo borbu onda kad naši saveznici vežu Nemačke snage na Balkanu i budu u stanju da i nas potpomognu. Dotle dok ovaj momenat ne dođe mi moramo iskoristiti rasulo kod komunista da ih razoružamo (...)&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1_33.htm Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda od 13. decembra 1941. za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade&lt;/ref&gt;|Naređenje Štaba 1. valjevskog četničkog odreda za saradnju sa vlastima srpske kvislinške vlade (13. decembra 1941.)}}

Četnici su mislili da &quot;iskoriste&quot; okupatora za svoje nacionalne ciljeve, dok su zapravo od okupatora bili korišćeni. Britanski kapetan Bil Hadson 1942. konstatuje da Mihailović &quot;još sarađuje s Osovinom u Crnoj Gori i Sandžaku i miruje u Srbiji&quot;, a u Dalmaciji Trifunovićevi legalizovani četnici, podsticani od Italijana, &quot;sanjaju o nekoj Srbo-Sloveniji i Dalmaciji&quot;.&lt;ref name=&quot;Deakin2&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin, BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za slučaj napada italijanskih i nemačkih jedinica kaže:

{{citiranje|Situacija je takova da svakog trenutka može doći do nemačko-italijanske invazije našeg oslobođenog dela Kraljevine Jugoslavije, a odnos snaga ne daje izgleda za naš uspešan otpor. U takvoj situaciji, svaki otpor bio bi štetan do krajnosti za srpsko stanovništvo u ovom kraju, a uz to uzaludan.  (...) Borba se može i mora produžiti, prvenstveno tamo gde je najlakše, a to je u delu naše Kraljevine gde nema jakih okupatorskih garnizona i gde je okupator manje zainteresovan (...) iako se ne može napadati može se dugo braniti, koristeći sva sredstva koja služe braniocu, naročito prikrivanje, kamuflažu i tajnost uopšte.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm 38. Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine od 9. januara 1942. potčinjenim oficirima za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica na četnike&lt;/ref&gt;|Direktiva komandanta operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine za postupak u slučaju napada italijanskih i nemačkih jedinica (9. januara 1942.)}}

Britanski major [[Neil Selby]] je krajem avgusta javio Kairu da su [[Draža Mihailović|Mihailovićeve]] snage u području Kopaonika (posed [[Dragutin Keserović|Keserovića]]) više &quot;profašističke nego prosavezničke&quot; i da ne odobravaju sabotaže protiv Nemaca.&lt;ref name=&quot;Deakin&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/5_3.htm William Deakin: BOJOVNA PLANINA]&lt;/ref&gt;

{{citiranje|Potrebno je da se prema Nemcima prekine svaka akcija. Ovo je potrebno ovako: jer kad bi napali na Nemce, direktno bi pomagali komuniste, a time bi otežavali samo akciju naših snaga. Stoga ima da se prekine, do mog daljeg naređenja, svaka oružana akcija prema okupatorskim snagama.&lt;ref&gt;AVII, arhivski fond D. M., D — 31 — 481.&lt;/ref&gt;|Telegram Mihailovića svojim potčinjenim komandantima 7. maja 1944.}}

Dan početka ustanka u četničkim dokumentima ima više naziva: »otsudni momenat«, »presudni momenat«, »otsudni trenutak«, »momenat povoljnih uslova«, »dani moment« i dr. Četnički pokret DM je »povoljnim uslovima« smatrao invaziju saveznika na Balkan, odnosno njihov prodor u Jugoslaviju. Kako se to nije ostvarilo, do oružanog ustanka četničkog pokreta DM nije došlo.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_2.htm&lt;/ref&gt;

=== Stav prema saveznicima ===

U poznim godinama rata kod mnogih četnika je bio prisutan antisaveznički stav. Četnički komandant [[Neško Nedić]] je Nemcima 1944. govorio o velikoj mržnji svih četnika prema Engleskoj. On je napomenuo da su &quot;četnici u Englesku izgubili svako poverenje, pošto su ih Englezi izdali i sada Titovim bandama liferuju naoružanje i municiju, usled čega četnici moraju da krvare i da umiru. Pošto su oni sami u borbi protiv komunizma i suviše slabi, uvideli su da moraju tražiti oslonac u nemačkom [[Vermaht]]u kome će se bezuslovno potčiniti sa puno poverenja.&quot;&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98_%D0%BE_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D1%83_%D1%81_%D1%87%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BE%D0%B4_14.7.1944. Nemački izveštaj o razgovoru s četnicima od 14.7.1944.]&lt;/ref&gt; Nakon što su Saveznici i jugoslovenski kralj Petar podržali partizane, među četnicima je zavladalo veliko ogorčenje i na samog kralja Petra. Major [[Miodrag Kapetanović]] je izjavljivao Nemcima: &quot;Ako kralj Petar pređe bandama, on je za nas kralj Petar pokojni&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_3_270.htm Izveštaj obaveštajnog odeljenja nemačke 264. pesadijske divizije od 18. aprila 1944. o razgovorima sa Momčilom Đujićem i Miodragom Kapetanovićem]&lt;/ref&gt; 

General Mihailović je na Engleze gledao kao na krvopije, koji dolaze da prave nevolje Srbima. Nakon pokušaja jednog oficira britanske misije da potakne komandanta Timočkog četničkog korpusa na akciju protiv Nijemaca, Mihailović krajem 1943. naređuje da ga najure: 
{{citat|»Nije došao da vas pomogne u materijalu već da uništi naša sela za neku sitnu sabotažu. Naređujem da majora Grinvuda sa celom pratnjom najurite kao kučku.«&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt;}} 

Svog delegata u istočnoj Srbiji, Dragoslava Pavlovića, prekoreva što je »Englezima obećao rušenje pruge«, jer su oni »obični trgovci za kupovinu ljudske krvi i to za jeftinu cenu«; Mihailović zabranjuje da se Englezima veruje, a »rušenje objekata izvršiće se kada ja budem naredio«.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_3_42.htm IZVOD IZ KNJIGE POSLATIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7. NOVEMBRA DO 3. DECEMBRA 1943. GODINE&lt;/ref&gt; Načelnik štaba nemačkog komandanta Srbije, [[Kurt von Geitner]] sredinom 1944. javlja da su &quot;do sada Britanci ozbiljno razočarali Dražu&quot;, te se na njega može računati za priključenje &quot;antikomunističkom&quot; frontu u predstojećoj [[bitka za Srbiju|bici za Srbiju]].&lt;ref&gt;http://znaci.net/temp/geitner.html Iz knjige Karl Hnilicka: DAS ENDE AUF DEM BALKAN 1944/45&lt;/ref&gt;

Slično je govorio i vojvoda [[Momčilo Đujić]] sredinom marta 1944. godine svojim komandantima u [[Kosovo Polje (Dalmacija)|Dalmatinskom Kosovu]] kraj [[Knin]]a: 
{{citat|»Mi se borimo protiv komunista i protiv svakog onog ko u ma kom vidu saraduje sa komunistima. Ako saveznici budu potpomagali i dalje [[NOVJ|N.O.V.]], mi ćemo se boriti protiv njih i to na strani Nemaca.«&lt;ref name=&quot;Pop izdaje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/15.pdf Jovo Popović, Marko Lolić, Branko Latas: Pop izdaje, Stvarnost, Zagreb, 1988.]&lt;/ref&gt;}}

Isto je govorio i na sastanku sa Njemcima. Prema Đujiću, [[Operacija Ratweek|saveznička bombardovanja Jugoslavije]], zatim primjer borbe njemačke vojske protiv komunizma, te nedostatak razmijevanja za stvarnu borbu sprskog naroda su učinili da simpatije za Englesku nestanu [...]. On je govorio da se nikada ne bi desilo da njegovi ljudi udare u leđa Nijemcima. Njihovo bi držanje u slučaju iskrcavanja Saveznika bilo neutralno. Ako bi, naprotiv, Englezi poduzeli invaziju u saradnji s [[partizani]]ma, onda bi njegovi ljudi bili spremni da se bore protiv Engleza.&lt;ref&gt;NAW, T-314, Roll 565, 000272: Zabilješka sa sastanka sa Momčilom Đujićem na dan 20. aprila 1944 (21. april 1944.).&lt;/ref&gt;

Đujić je i Mihailoviću 28. 9. 1944. godine potvrdio svoj stav o saveznicima: 
{{citat|»Tražimo od naše vlade, da upozori mister Čerčila, da mi nismo njegovi kolonijalci, Afrikanci, Crnci, Indijanci i ostali. Mi smo slobodari, koji za poslednjih sedam vekova u temelje svoje slobode uziđujemo milione života svojih najboljih sinova ne želeći da nikom robujemo. Mi se i sada borimo protiv svih naših neprijatelja pa i protiv komunista koje smatramo neprijateljem čovečanstva, komunista koji ubijaju naše najbolje sinove i raskopavaju naša narodna ognjišta. U toj borbi mi smo nekompromisni i neustrašivi. Mi ćemo tu borbu nastaviti do kraja protiv njih i protiv svih onih koji ih pomažu makar to bili i Englezi, Englezi koji nanose uvrede našem Kralju i našoj naciji i koji su nas kao saveznici nečovečnim držanjem razrešili svake obaveze savezništva, Englezi koji danas radi svojeg sramnog i izdajničkog držanja prema nama nipočemu više ne liče na naše saveznike.«&lt;ref&gt;Zb. NOR, XIV/3, 146, 150, 148, 154, 157, 153, 350, 490, 432.&lt;/ref&gt;}}

=== Posleratno uređenje Jugoslavije ===

U [[Šahovići]]ma kod Bijelog Polja (20-ak kilometara od Mihailovićevog štaba u Lipovu) je 1. decembra 1942. održana &quot;Konferencija četničke intelektualne omladine Crne Gore, Boke i Sandžaka&quot;, na kojoj se posebno raspravljalo o poslijeratnom uređenju Jugoslavije. Na konferenciji su donijeti sljedeći zaključci:

* Na teritoriji buduće države živeti će samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.
* Privatna svojina je zajemčena, ali njen obim mora se ograničiti u opštem interesu. Zemlja pripada onome koji je obrađuje. Veliki privatni posedi moraju se ukinuti i staviti državi na raspoloženje. Celokupna industrija mora biti u državnim rukama. Privreda treba da bude izgrađena na principu državnog zadrugarstva. 
* Crkva je državna, a verska nastava je obavezna u svim osnovnim i srednjim školama.
* Sudije da budu birani iz redova četničke organizacije, kao i svi ostali činovnici.
* Štampa da bude u službi nacionalne obnove. Štamparska preduzeća moraju biti u državnim rukama.
* U novoj državi treba posvetiti naročitu pažnju propagandi u duhu programa četničke organizacije i ideologije.
* Žandarmerija treba da bude formirana iz četničkih redova i da stoji pod direktnom kontrolom četničke organizacije.
* Državni činovnici imaju biti nacionalno i moralno ispravni, iz četničkih redova.
* Četnička organizacija će biti jedini nosilac celokupne državne vlasti do ostvarenja četničkog programa i stvaranja uslova za prelaz na šire ustavne slobode.
* Žene mogu biti državne činovnice samo u oskudici muškaraca i to samo u specijalnim njima podobnim strukama.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm ZAKLJUČCI KONFERENCIJE ČETNIČKE OMLADINE CRNE GORE, BOKE KOTORSKE I SANDŽAKA OD 2. DECEMBRA 1942. O POSLERATNOM DRŽAVNOM I DRUŠTVENOM UREĐENJU JUGOSLAVIJE]&lt;/ref&gt;

=== Ostali stavovi ===

Mihailović je nameravao da stvori veliku Srbiju u velikoj Jugoslaviji. On je hteo da ujedini Bugarsku i Jugoslaviju pod dinastijom Karađorđevića.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

[[Živko Topalović]], Mihalovićev saradnik, je o četničkoj ideologiji zapisao: &quot;Nisam mu međutim, krio da su na mene učinile loš utisak protivdemokratske izjave izvesnih predstavnika toga pokreta koje sam ranije čitao. Čuo sam da i general Mihailović preti uništenjem političara, zabranom političkih partija i zavođenjem vojne diktature.&quot;&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 9.&lt;/ref&gt; Topalović se plašio da će Mihailović uspostaviti vojnu diktaturu i da će posleratni život početi &quot;novim klanjem Hrvata i Slovenaca i sa koncentracionim logorima za sve demokratske elemente&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 10-11.&lt;/ref&gt; Topalović je smatrao da je &quot;vojna diktatura u potpunosti organizovana i da ona nad sobom nema političku kontrolu.&quot; Dotadašnji rad Ravnogorskog pokreta Topalović je označio kao &quot;autoritarni režim u kome se vide tragovi fašističke ideologije&quot;.&lt;ref&gt;Živko Topalović, Borba za budućnost Jugoslavije, Pariz, 1967, 23.&lt;/ref&gt;

== Promena četničke politike ==

Nakon [[ravnogorski kongres|ravnogorskog kongresa]] 1944. godine, koji predstavlja odgovor na [[Drugo zasedanje AVNOJ-a]], četnička velikosrpska politika je znatno ublažena u korist službeno jugoslovenske politike. Posebno nakon dolaska američkog izaslanika Mekdauela avgusta 1944. godine, i povlačenja četnika u Bosnu, sve je više primetna izrazito jugoslovenska i pomirljiva retorika četničkog vođe Mihailovića.

25. decembra 1944. godine u Bosni, Draža Mihailović je svojim ljudima naređivao da pridobiju nesrpsko stanovništvom:
{{citat|Mesnom stanovništvu muslimanskom, pravoslavnom i katoličkom ukazujete punu pažnju i zaštitu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_4_192.htm&lt;/ref&gt;}}

Jedna od karakterističnih naredbi iz tog perioda, Draža je poslao svim komandatima 11. februara 1945. godine:

{{citiranje|Državna politika koju vodimo ide na to da ujedini sve narodne mase, bez obzira na veru, u borbi protivu komunističke tiranije. Svi naši građani su ravnopravni i svi podjednako uživaju zaštitu JVuO. Najveću štetu opštim interesima nanose one jedinice koje o ovome ne vode računa i starešine koje dozvoljavaju pljačku bilo muslimanskih, bilo katoličkih, bilo pravoslavnih sela. Štete od toga su neizmerne i neka svako zna da će ovo komunisti iskorišćavati protivu jedinstvenog narodnog fronta. Svima treba da je poznato, da objedinjene narodne snage, bez obzira na veru, su najsigurnija garancija naše pobede, jer komunisti predstavljaju bednu manjinu, ukoliko ih mi ne bi ojačavali našim postupcima. Na ovo skrećem pažnju poslednji put i neka svi imaju na umu narodnu izreku: “Brat je mio, koje vere bio“.&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

Na osnovu gornje iznesenog, Draža Mihailović je naredio posebno pažljivo odnošenje prema muslimanima:

{{citat|2. Prilikom kampovanja po muslimanskim selima obratiti naročitu pažnju na osetljivost muslimana prema njihovim domovima i na prvom mestu koristiti za stanovanje javne zgrade: škole, kafane, nadleštva, itd, pa tek u sporazumima sa mesnim odoborima uzimati domaćinske kuće za stanovanje, ostavljajući potrebne prostorije domaćinu za stanovanje.
3. Svaki naš borac i starešina ima da bude propagator slobode veroispovesti i verske tolerancije. Treba svaki od nas da bude propagator i da zna, da mi sada obrazujemo verski front protivu bezbožnika. Svaki starešina i borac ima da poštuje tuđu veru, kao i svoju. Na ovo naročito da obrate pažnju sveštenici, koje će komandanti upoznati sa ovim naređenjem. U ovom smislu poučiti sve starešine i sve borce…&lt;ref&gt;[http://www.pogledi.rs/category/istorija-2/cetnici-jugoslovenska-vojska/page/103/ Муслимани у четницима]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;AVII, ČA, K-297, reg. br. 24\1.&lt;/ref&gt;}}

== Tumačenja ==

Istoričar [[Branko Petranović]] ocenjuje da &quot;četnička politika i strategija pokazale su se kao potpuno inferiorne u odnosu na komunističku. Proklamovanjem kolektivne nacionalne odmazde nad celim narodima, uskraćivala je sebi jugoslovensku oznaku, prisvojenu od komunista.&quot;&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović: Srpski narod u ustanku]&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi također ==
* [[Homogena Srbija]]
* [[Velika Srbija]]
* [[Rojalizam]]
* [[Antikomunizam]]
* [[Propaganda Nedićeve vlade]]

[[Kategorija:Četnici]]
[[Kategorija:Velikosrpska ideologija]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]</text>
      <sha1>omk51i8rqvywam0176qd97193laum0z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Operacija Trio</title>
    <ns>0</ns>
    <id>174310</id>
    <revision>
      <id>41261273</id>
      <parentid>40979945</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:07:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.167.5</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Zločini */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16624" xml:space="preserve">[[Datoteka:Istočna Bosna 1942.jpg|minijatura|Za vreme izvođenja operacija u istočnoj Bosni, početkom 1942. godine, nemačke trupe spalile su čitava naselja.]]
[[Datoteka:Treća neprijateljska ofanziva.jpg|minijatura|Neprijateljska ofanziva u istočnoj Bosni, Crnoj Gori i Hercegovini (od 20. aprila do sredine juna 1942. godine).]]

'''Operacija Trio''' ili '''Operacija istočna Bosna'''&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_2_4.pdf&lt;/ref&gt; je bila združena osovinska operacija protiv [[ustanak u NDH|ustaničkih snaga]] ([[narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]] i dela [[četnici|četnika]]) u [[podrinje|istočnoj Bosni]] ([[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]]), u ploleće [[1942]]. godine. Predstavlja završnu fazu [[Borbe za Istočnu Bosnu 1942.|borbi za Istočnu Bosnu]], vođenih početkom 1942. godine.

U jugoslavenskoj historiografiji je poznata kao '''[[treća neprijateljska ofanziva]]''', koja u širem smislu obuhvata ope­racije nemačkih, italijanskih i kolaboracionističkih snaga protiv jedinica [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOP i DVJ]] od polovine aprila do sredine juna 1942. u istočnoj Bosni, [[Crna Gora|Crnoj Gori]] i [[Hercegovina|Hercegovini]].&lt;ref name=&quot;Војна&quot;&gt;Војна енциклопедија (књига десета), Београд 1975. година.&lt;/ref&gt; Operacija Trio je bila prva [[spisak antipartizanskih operacija u NDH|anti-ustanička operacija]] većeg obima u NDH. Trajala je od [[8. 4.|8. travnja]] do [[14. 6.|14. lipnja]] 1942. Cilj je bio uništiti ustaničke snage u istočnoj Bosni. Kodni naziv &quot;Trio&quot; je izabran da simbolizuje saradnju triju saveznika: Nemaca, Italijana i NDH.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

Naređenje je glasilo da se uhvaćeni partizani odmah streljaju, a da četnici koji se ne opiru ne budu tretirani kao ustanici:

{{citiranje|3.) Postupak prema ustanicima:

Četnici koji se ne odupiru savezničkim trupama ne treba da budu tretirani kao ustanici.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka NOR-a, tom XII - nemački dokumenti - knjiga 2, strana 290.&lt;/ref&gt;|Instrukcije komandanta operativnog štaba borbene grupe »Bader« od 10. aprila 1942. potčinjenim nemačko-italijansko-ustaškim jedinicama za Operaciju »Trio«}}

Takođe je naređeno da se sva naselja, koja pomažu par­tizane, spale i unište.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

== Pozadina ==
{{main|Ustanak u NDH 1941.|Borbe za Istočnu Bosnu 1942.}}
Neuspeli po­kušaji da se u jesen 1941. i u zimu 1941/42. uguši [[ustanak u okupiranoj Jugoslaviji|ustanak u Ju­goslaviji]], razvoj [[narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i stvaranje slobodnih teritorija u istočnoj Bosni, Crnoj Gori, Bosan­skoj krajini i raznim oblastima Hrvatske, prisilili su nemačku i italijansku Vrhovnu komandu da u proleće 1942. preduzmu šire i prvi put planski koordinirane ope­racije, da unište jedinice [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOP i DVJ]] na slobodnim teritorijama u istočnoj Bosni, Hercegovini, Crnoj Gori i Sandža­ku, a zatim u zapadnoj Bosni, Hrvatskoj i Sloveniji.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

2. i 3. marta je održana osovinska konferencija u Opatiji na kojoj su pri­sustvovali nemački zapovednik oružanih snaga Jugoistoka general [[Walter Kuntze]], komandujući general za Srbiju [[Paul Bader]], nemački general za vezu pri italijanskoj Vrhovnoj ko­mandi [[Enno Rintelen]], načelnik Generalštaba ita­lijanske vojske general [[Vitorio Ambrozio]], komandant italijanske 2. armije ge­neral [[Mario Roatta|Mario Roata]], predstavnik italijanske Vrhovne komande general [[Antonio Gandin]] i načelnik Glavnog stožera hrvatskog domobranstva [[Vladimir Lakša]]. Oni su dogovorili da prvo preduzmu operacije protiv partizana u istočnoj Bosni, a zatim na teritoriji zapadne Bosne, Kordunu i Baniji. Istovremeno s operacijama u istočnoj Bosni, planirana su i dejstva italijanskih trupa i čet­nika protiv partizanskih odreda u Sandžaku, Crnoj Gori i Hercegovini.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

== Planiranje ofanzive ==
[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1973-139-24, Paul Bader.jpg|thumb|Njemački general [[Paul Bader]], glavnokomandujući Operacije Trio.]]
Pojedinosti operacije isplanirane su na kon­ferencijama predstavnika italijanske i nemačke komande u Lju­bljani 28. i 29. marta, i u Sarajevu 19. aprila. Planirano je da se velika operacija Trio izvede u tri etape: 
* '''Trio I''' – okruženje i uništenje ustanika u prostoru između Han-Pijeska, Višegrada, Goražda, Foče, Dobrog Polja, Mokrog i Sokolca.
* '''Trio II''' – čišćenje zavoja Drine, odnosno područja oko Srebrenice, Bratunca i Vlasenice i na planini Ja­vor.
* '''Trio III''' – uništenje partizana na planini Ozren, između rijeke Krivaje, Bosne i Spreče.

Još u toku dogovora o zajedničkoj ofanzivi došle su do izražaja suprotnosti između Italijana i ustaša. Vlada NDH se protivila ulasku italijanskih trupa u istočnu Bosnu, severno od demarkacione linije, i učešću četnika u operacijama. Glavni stožer NDH je naglasio da će vlastitim snagama zaposesti teritoriju u istočnoj Bosni.

== Angažovane snage ==

Za izvođenje operacije u istočnoj Bosni formirana je posebna borbena grupa pod komandom nemačkog generala [[Paul Bader|Badera]], borbena grupa Bader (''Kampfgruppe Bader''), sastava: nemačka 718. divizija i 3. bataljon 737. puka 717. divizije, italijanske divizije Taurinense, Cacciatori delle Alpi i Pusteria i 8-10 ustaških i domobranskih bataljona.

[[Datoteka:Prva proleterska Foca 1942.jpg|minijatura|Borci 4. kraljevačkog bataljona [[Prva proleterska brigada|Prve proleterske brigade]] na putu [[Foča]] - [[Goražde]], [[1. 5.|1. maja]] [[1942]].]]

'''Partizanske snage''':
* [[prva proleterska udarna brigada|1. proleterska brigada]]
* [[druga proleterska udarna brigada|2. proleterska brigada]]
* 18 partizanski odred
* Dvije nezavisne partizanske bojne

(Sve ukupno oko 18 000 vojnika)

'''Četničke snage''':
* [[Jezdimir Dangić|Dangićeve]] jedinice

'''Njemačke snage''':
* [[118. lovačka divizija (Nemačka)|718. pješačka divizija]]
* Pješačka pukovnija 737/717. pješačka divizija

'''Talijanske snage''':
* 1. alpska divizija &quot;Taurinense&quot; (elementi)
* 5. gorska divizija &quot;Pusteria&quot; (elementi)
* 22. pješačka divizija &quot;Cacciatore di Alpi&quot; (elemnti)
* 1. alpska skupina &quot;Alpi Valle&quot;
* II. laka oklopna skupina &quot;San Marco&quot;
* XII. topnička skupina 105/28
* nekoliko vodova oklopnih vozila
* Četnički pomoćnici (nepoznat broj)

'''Hrvatske snage''':
* I. bojna/13. pješačka divizija
* 8. pješačka pukovnija (2 satnije)
* 15. pješačka pukovnija (2 satnije)
* IX. topnička skupina (elementi)
* III. i IV. vojna granična bojna
* [[Crna legija]] (3 bojne)

== Tok operacije ==
{{Location map+
| NDH 41 (east)
| float = right
| caption = Mapa istočne [[NDH]]. Gradovi koje su zauzeli Nemci i snage NDH tokom operacije su crveni, a partizanski odredi u istočnoj Bosni su plavi. Foča i Goražde su zeleni.
| width=200
| places =
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Vlasenica]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.183333
 | long = 18.933333
 | background = #FFFFDD
 | mark = Red pog.svg
 | position = left
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Bratunac]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.183333
 | long = 19.333333
 | background = #FFFFDD
 | mark = Red pog.svg
 | position = top
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Srebrenica]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.1
 | long = 19.3
 | background = #FFFFDD
 | mark = Red pog.svg
 | position = right
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Rogatica]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.8
 | long = 19
 | position = right
 | background = #FFFFDD
 | mark = Red pog.svg
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Majevica]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.586389
 | long = 18.795833
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = left
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Ozren (Ilijaš)|Ozren]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.5830
 | long = 18.3113
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = left
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Birač (region)|Birač]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.15
 | long = 19.083333
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = bottom
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Romanija]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.883333
 | long = 18.683333
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = left
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Zvijezda (Drina)|Zvijezda]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.5450
 | long = 19.1708
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = right
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Kalinovik]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.30
 | long = 18.27
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = bottom
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Foča]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.5
 | long = 18.783333
 | position = bottom
 | background = #FFFFDD
 | mark = Green pog.svg
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Goražde]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.666667
 | long = 18.983333
 | position = right
 | background = #FFFFDD
 | mark = Green pog.svg
 }}
}}

{{citiranje|1.) '''Neprijatelj''': &lt;br /&gt;
Kao neprijatelja treba smatrati i tretirati: &lt;br /&gt;
a) Partizane - komunističke ustanike. &lt;br /&gt;
Spoljni znaci razlikovanja: &lt;br /&gt;
Uniforme: nemačke, italijanske, srpske ili seljačka nošnja s oznakom: sovjetska zvezda na kapi; oznaka čina: sovjetska zvezda kao čin na rukavu. &lt;br /&gt;
Politički komesari: U zvezdi srp i čekić. &lt;br /&gt;
b) Četnike — nacionalne srpske ustanike (ukoliko pružaju otpor).&lt;br /&gt; 
Znak raspoznavanja: Pretežno narodna nošnja braon boje. Oficiri u srpskoj uniformi, crna šubara sa srpskim grbom i trobojnicom. &lt;br /&gt;
c) Četnike Dangića (ukoliko pružaju otpor). &lt;br /&gt;
d) Sve koji nisu iz mesta i takve stanovnike koji, prema izjavama, tek što su se vratili. &lt;br /&gt;
... &lt;br /&gt;
3.) '''Postupak prema ustanicima''': &lt;br /&gt;
a) Ustanike koji su uhvaćeni s oružjem u ruci, kao i svakog koji se nalazi u njihovoj pratnji i podržava ih ili poseduje municiju, treba streljati. &lt;br /&gt;
b) Četnike koji se ne odupiru trupama ne tretirati kao ustanike.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka NOR-a, tom XII - nemački dokumenti - knjiga 2, strana 303-304.&lt;/ref&gt;|Zapovest [[118. lovačka divizija (Nemačka)|718. pešadijske divizije]] potčinjenim grupama za preduzimanje Operacije »Trio« od [[14. 4.|14. aprila]] 1942.}}

Mada dugo pripremana, ofanziva u istočnoj Bosni nije počela predviđenog dana, niti se odvijala onako kako je planirana. Glavni stožer NDH je bez znanja Štaba generala Badera uputio ustašku Crnu legiju [[31. 3.|31. marta]] iz rejona Han-Pijeska u pravcu Vlasenice, koju je zauzela [[1. 4.|1. aprila]]; zatim je [[4. 4.|4. aprila]] zauzela [[Drinjača (Zvornik)|Drinjače]], u teškom sukobu sa [[četnici]]ma, a [[9. 4.|9. aprila]] Bratunac i Srebrenicu i izbila na Drinu, čime je pre planiranog roka izvedena druga etapa operacije Trio II i samim tim poremećen opšti plan operacije.

Partizani su se povukli na jug, u talijansku okupacijsku zonu, što je poremetilo operaciju. Pošto su italanske divizije Cacciatori delle Alpi i Taurinense zbog ometanja od partizana u Hercegovini i u rejonu Kalinovika zakasnile s prebacivanjem u polazne rejone za napad (u rejone Kalinovik—Foča i Sarajevo—Trnovo), prva etapa izvedena je u nešto izmenjenom planu. Njemački general Bader je čak razmatrao da otkaže cjelokupnu operaciju.

Hrvatsko-njemačke jedinice su u međuvremenu pomogle Crnu legiju i odbacili četnike, čisteći tako Drinu od četnika do [[25. 4.|25. travnja]]. Crna legija pod komandom [[Jure Francetić]]a je izvršila masovne zločine nad srpskim civilima i zarobljenim četnicima u selu [[Stari Brod]] na [[Drina|Drini]].

Nemci su, ne čekajući da italijanske divizije izbiju na demarkacionu liniju i s juga zatvore obruč oko partizana u tzv. kotlu Rogatice, prešli u napad. Neusklađenost neprijateljevih operacija omogućila je partizanima veću slobodu manevra. Posle zauzimanja polaznih položaja (15—20. aprila), okupatori i kvislinzi su 22. aprila sa polukružne osnovice počeli napad na jedinice NOV na Romaniji i Glasincu, na prostoriji severno od r. Prače i u ši­rem rejonu Rogatice. Južni luk obruča, od Kalinovika prema Foči do Višegrada, trebalo je da zatvore italijanske snage. Dok su delovi italijanske divizije Pusteria krenuli u nastupanje iz rejona Pljevalja i Višegrada ka Čajniču i Goraždu, divizije Taurinense i Cacciatori delle Alpi, zbog pregrupisavanja u Crnoj Gori i Her­cegovini nisu bile pravovremeno prebačene u svoje polazne re­jone, te će do njihovog dejstva doći tek početkom maja.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

Talijanska divizija &quot;Pusteria&quot; ponašala se kao obrambeni zid na južnom dijelu obuhvata operacije.

Pošto je ocenio da su snage neprijatelja suviše jake, Vrhovni štab je odustao od dalje blokade Rogatice i naredio da se jedinice povuku preko Prače, u italijansku zonu. Zbog toga je umesto koordiniranog nemačko-italijansko-ustaškog koncentričnog napada na jedinice NOV oko Rogatice, došlo samo do njihovog frontalnog potiskivanja sa severa na jug. Glavnina 1. i dva bataljona 2. prol. brigade ostali su na levoj obali Drine radi zatvaranja pravaca nastupanja neprijatelja sa severa, iz doline Prače ka Goraždu i Foči. Dajući mestimičan otpor, delovi 1. i 2. prol. brigade i neke istočnobosanske jedinice Dobro­voljačke vojske povukle su se poslednjih dana aprila južno od r. Prače; nemačke, ustaške i domobranske snage ušle su 27. aprila u Rogaticu i deblokirale njen garnizon, a za naredna dva dana izbile u do­linu r. Prače, gde su se na demarkacionoj liniji zadržale u očeki­vanju dejstva italijanskih trupa iz Sarajevskog i Nevesinjskog polja ka Kalinoviku i Foči.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

Veći deo istočnobosanskih [[Dobrovoljačka vojska Jugoslavije|dobrovoljačkih jedinica]] raspao se pod uticajem četničke propagande, a osipanje je zahvatilo i neke partizanske jedinice.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

Posle kraćeg predaha, 718. divizija i divizija Pusteria nastavile su prvih dana maja dejstva prema Foči 4. maja ([[operacija Foča]]). Operacija &quot;Trio&quot;, zajedno s &quot;Fočom&quot; koja je sljedila, bila je jedna od najvećih na prostoru NDH i Jugoslavije. Najžešće borbe bile su [[25. 4.|25. travnja]] u [[Crna Gora|Crnoj Gori]], [[Sandžak]]u i [[Hercegovina|Hercegovini]] između partizana i Talijana (Operacija Foča).

== Gubici ==

Nijemci su imali 4 mrtva i 11 ranjenih, Hrvati 9 mrtvih i 11 ranjenih, Talijani 3 mrtva i 1 ranjeni, a partizani 80 mrtvih i 786 zarobljenih. Ovi podatci obuhvaćaju samo razdoblje od 8. travnja do 25. travnja, i nisu ubrojani gubici partizana i Talijana u operaciji Foča.

== Zločini ==

Francetićeva Crna legija tokom ove operacije činila je masovne pokolje stanovništa i o tome je zapisano: 
{{citat|Prelazak srpskih izbeglica skoro isključivo žena i dece preko Drine u Srbiju nije se delimično mogao sprečiti zbog slabo posednute granice na Drini. Hrvatske ustaške i milicijske snage poklale su veliki broj izbeglica koji su hrlili ka Drini, a delimično ih pobacali u reku.&lt;ref&gt;Zbornika dokumenata NOB, tom XII, knjiga 2, strana 307.&lt;/ref&gt; }} 
Tokom operacije ubijeno je preko 6500 Srba u mest Stari Brod i Milosevici. Ustaski pokolj je dobio genocidne razmere. Zabrinjavajuci podatak je da je u Foci bio partizanski stab a da nije preduzeta akcija spasavanja srpskog civilnog zivlja. U celoj operaciji je zverski zaklano, iskasapljeno i na druge nacine ubijeno preko 10.000 srpskih civila.

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Operacija Foča]]
* [[Borbe za Istočnu Bosnu 1942.]]
* [[Spisak osovinskih operacija u Jugoslaviji]]

== Vanjske veze ==
* {{sh}} [http://www.vojska.net/hrv/drugi-svjetski-rat/operacija/trio-1942/ Operation &quot;Trio&quot;]
* {{en}} [http://www.axishistory.com/index.php?id=7438 Operation &quot;Trio&quot;]

{{Sedam neprijateljskih ofanziva}}
{{Drugi svjetski rat u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:NOB u 1942.]]
[[Kategorija:Hrvatska u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Bosna i Hercegovina u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Osovinske operacije u Jugoslaviji]]
[[Kategorija:Borbe između NOVJ i snaga NDH]]
[[Kategorija:Borbe između NOVJ i Italijana]]
[[Kategorija:Borbe između NOVJ i Nemaca]]
[[Kategorija:Borbe između JVUO i snaga NDH]]
[[Kategorija:Nemačke operacije protiv četnika]]
[[Kategorija:Ustaški zločini u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Bitke Drugog svetskog rata na jugoslovenskom ratištu]]</text>
      <sha1>eezlgedt95hrs70wh6oi3nhl7efuzz6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261274</id>
      <parentid>41261273</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T08:08:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.167.5</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16627" xml:space="preserve">[[Datoteka:Istočna Bosna 1942.jpg|minijatura|Za vreme izvođenja operacija u istočnoj Bosni, početkom 1942. godine, nemačke trupe spalile su čitava naselja.]]
[[Datoteka:Treća neprijateljska ofanziva.jpg|minijatura|Neprijateljska ofanziva u istočnoj Bosni, Crnoj Gori i Hercegovini (od 20. aprila do sredine juna 1942. godine).]]

'''Operacija Trio''' ili '''Operacija istočna Bosna'''&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_12_2_4.pdf&lt;/ref&gt; je bila združena osovinska operacija protiv [[ustanak u NDH|ustaničkih snaga]] ([[narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]] i dela [[četnici|četnika]]) u [[podrinje|istočnoj Bosni]] ([[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]]), u ploleće [[1942]]. godine. Predstavlja završnu fazu [[Borbe za Istočnu Bosnu 1942.|borbi za Istočnu Bosnu]], vođenih početkom 1942. godine.

U jugoslavenskoj historiografiji je poznata kao '''[[treća neprijateljska ofanziva]]''', koja u širem smislu obuhvata ope­racije nemačkih, italijanskih i kolaboracionističkih snaga protiv jedinica [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOP i DVJ]] od polovine aprila do sredine juna 1942. u istočnoj Bosni, [[Crna Gora|Crnoj Gori]] i [[Hercegovina|Hercegovini]].&lt;ref name=&quot;Војна&quot;&gt;Војна енциклопедија (књига десета), Београд 1975. година.&lt;/ref&gt; Operacija Trio je bila prva [[spisak antipartizanskih operacija u NDH|anti-ustanička operacija]] većeg obima u NDH. Trajala je od [[8. 4.|8. travnja]] do [[14. 6.|14. lipnja]] 1942. Cilj je bio uništiti ustaničke snage u istočnoj Bosni. Kodni naziv &quot;Trio&quot; je izabran da simbolizuje saradnju triju saveznika: Nemaca, Italijana i NDH.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

Naređenje je glasilo da se uhvaćeni partizani odmah streljaju, a da četnici koji se ne opiru ne budu tretirani kao ustanici:

{{citiranje|3.) Postupak prema ustanicima:

Četnici koji se ne odupiru savezničkim trupama ne treba da budu tretirani kao ustanici.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka NOR-a, tom XII - nemački dokumenti - knjiga 2, strana 290.&lt;/ref&gt;|Instrukcije komandanta operativnog štaba borbene grupe »Bader« od 10. aprila 1942. potčinjenim nemačko-italijansko-ustaškim jedinicama za Operaciju »Trio«}}

Takođe je naređeno da se sva naselja, koja pomažu par­tizane, spale i unište.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

== Pozadina ==
{{main|Ustanak u NDH 1941.|Borbe za Istočnu Bosnu 1942.}}
Neuspeli po­kušaji da se u jesen 1941. i u zimu 1941/42. uguši [[ustanak u okupiranoj Jugoslaviji|ustanak u Ju­goslaviji]], razvoj [[narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|narodnooslobodilačke borbe]] i stvaranje slobodnih teritorija u istočnoj Bosni, Crnoj Gori, Bosan­skoj krajini i raznim oblastima Hrvatske, prisilili su nemačku i italijansku Vrhovnu komandu da u proleće 1942. preduzmu šire i prvi put planski koordinirane ope­racije, da unište jedinice [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOP i DVJ]] na slobodnim teritorijama u istočnoj Bosni, Hercegovini, Crnoj Gori i Sandža­ku, a zatim u zapadnoj Bosni, Hrvatskoj i Sloveniji.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

2. i 3. marta je održana osovinska konferencija u Opatiji na kojoj su pri­sustvovali nemački zapovednik oružanih snaga Jugoistoka general [[Walter Kuntze]], komandujući general za Srbiju [[Paul Bader]], nemački general za vezu pri italijanskoj Vrhovnoj ko­mandi [[Enno Rintelen]], načelnik Generalštaba ita­lijanske vojske general [[Vitorio Ambrozio]], komandant italijanske 2. armije ge­neral [[Mario Roatta|Mario Roata]], predstavnik italijanske Vrhovne komande general [[Antonio Gandin]] i načelnik Glavnog stožera hrvatskog domobranstva [[Vladimir Lakša]]. Oni su dogovorili da prvo preduzmu operacije protiv partizana u istočnoj Bosni, a zatim na teritoriji zapadne Bosne, Kordunu i Baniji. Istovremeno s operacijama u istočnoj Bosni, planirana su i dejstva italijanskih trupa i čet­nika protiv partizanskih odreda u Sandžaku, Crnoj Gori i Hercegovini.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

== Planiranje ofanzive ==
[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1973-139-24, Paul Bader.jpg|thumb|Njemački general [[Paul Bader]], glavnokomandujući Operacije Trio.]]
Pojedinosti operacije isplanirane su na kon­ferencijama predstavnika italijanske i nemačke komande u Lju­bljani 28. i 29. marta, i u Sarajevu 19. aprila. Planirano je da se velika operacija Trio izvede u tri etape: 
* '''Trio I''' – okruženje i uništenje ustanika u prostoru između Han-Pijeska, Višegrada, Goražda, Foče, Dobrog Polja, Mokrog i Sokolca.
* '''Trio II''' – čišćenje zavoja Drine, odnosno područja oko Srebrenice, Bratunca i Vlasenice i na planini Ja­vor.
* '''Trio III''' – uništenje partizana na planini Ozren, između rijeke Krivaje, Bosne i Spreče.

Još u toku dogovora o zajedničkoj ofanzivi došle su do izražaja suprotnosti između Italijana i ustaša. Vlada NDH se protivila ulasku italijanskih trupa u istočnu Bosnu, severno od demarkacione linije, i učešću četnika u operacijama. Glavni stožer NDH je naglasio da će vlastitim snagama zaposesti teritoriju u istočnoj Bosni.

== Angažovane snage ==

Za izvođenje operacije u istočnoj Bosni formirana je posebna borbena grupa pod komandom nemačkog generala [[Paul Bader|Badera]], borbena grupa Bader (''Kampfgruppe Bader''), sastava: nemačka 718. divizija i 3. bataljon 737. puka 717. divizije, italijanske divizije Taurinense, Cacciatori delle Alpi i Pusteria i 8-10 ustaških i domobranskih bataljona.

[[Datoteka:Prva proleterska Foca 1942.jpg|minijatura|Borci 4. kraljevačkog bataljona [[Prva proleterska brigada|Prve proleterske brigade]] na putu [[Foča]] - [[Goražde]], [[1. 5.|1. maja]] [[1942]].]]

'''Partizanske snage''':
* [[prva proleterska udarna brigada|1. proleterska brigada]]
* [[druga proleterska udarna brigada|2. proleterska brigada]]
* 18 partizanski odred
* Dvije nezavisne partizanske bojne

(Sve ukupno oko 18 000 vojnika)

'''Četničke snage''':
* [[Jezdimir Dangić|Dangićeve]] jedinice

'''Njemačke snage''':
* [[118. lovačka divizija (Nemačka)|718. pješačka divizija]]
* Pješačka pukovnija 737/717. pješačka divizija

'''Talijanske snage''':
* 1. alpska divizija &quot;Taurinense&quot; (elementi)
* 5. gorska divizija &quot;Pusteria&quot; (elementi)
* 22. pješačka divizija &quot;Cacciatore di Alpi&quot; (elemnti)
* 1. alpska skupina &quot;Alpi Valle&quot;
* II. laka oklopna skupina &quot;San Marco&quot;
* XII. topnička skupina 105/28
* nekoliko vodova oklopnih vozila
* Četnički pomoćnici (nepoznat broj)

'''Hrvatske snage''':
* I. bojna/13. pješačka divizija
* 8. pješačka pukovnija (2 satnije)
* 15. pješačka pukovnija (2 satnije)
* IX. topnička skupina (elementi)
* III. i IV. vojna granična bojna
* [[Crna legija]] (3 bojne)

== Tok operacije ==
{{Location map+
| NDH 41 (east)
| float = right
| caption = Mapa istočne [[NDH]]. Gradovi koje su zauzeli Nemci i snage NDH tokom operacije su crveni, a partizanski odredi u istočnoj Bosni su plavi. Foča i Goražde su zeleni.
| width=200
| places =
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Vlasenica]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.183333
 | long = 18.933333
 | background = #FFFFDD
 | mark = Red pog.svg
 | position = left
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Bratunac]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.183333
 | long = 19.333333
 | background = #FFFFDD
 | mark = Red pog.svg
 | position = top
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Srebrenica]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.1
 | long = 19.3
 | background = #FFFFDD
 | mark = Red pog.svg
 | position = right
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Rogatica]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.8
 | long = 19
 | position = right
 | background = #FFFFDD
 | mark = Red pog.svg
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Majevica]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.586389
 | long = 18.795833
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = left
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Ozren (Ilijaš)|Ozren]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.5830
 | long = 18.3113
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = left
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Birač (region)|Birač]]
 | label_size = 75
 | lat = 44.15
 | long = 19.083333
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = bottom
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Romanija]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.883333
 | long = 18.683333
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = left
 }}
{{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Zvijezda (Drina)|Zvijezda]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.5450
 | long = 19.1708
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = right
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Kalinovik]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.30
 | long = 18.27
 | background = #FFFFDD
 | mark = Blue pog.svg
 | position = bottom
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Foča]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.5
 | long = 18.783333
 | position = bottom
 | background = #FFFFDD
 | mark = Green pog.svg
 }}
 {{Location map~
 | NDH 41 (east)
 | label = [[Goražde]]
 | label_size = 75
 | lat = 43.666667
 | long = 18.983333
 | position = right
 | background = #FFFFDD
 | mark = Green pog.svg
 }}
}}

{{citiranje|1.) '''Neprijatelj''': &lt;br /&gt;
Kao neprijatelja treba smatrati i tretirati: &lt;br /&gt;
a) Partizane - komunističke ustanike. &lt;br /&gt;
Spoljni znaci razlikovanja: &lt;br /&gt;
Uniforme: nemačke, italijanske, srpske ili seljačka nošnja s oznakom: sovjetska zvezda na kapi; oznaka čina: sovjetska zvezda kao čin na rukavu. &lt;br /&gt;
Politički komesari: U zvezdi srp i čekić. &lt;br /&gt;
b) Četnike — nacionalne srpske ustanike (ukoliko pružaju otpor).&lt;br /&gt; 
Znak raspoznavanja: Pretežno narodna nošnja braon boje. Oficiri u srpskoj uniformi, crna šubara sa srpskim grbom i trobojnicom. &lt;br /&gt;
c) Četnike Dangića (ukoliko pružaju otpor). &lt;br /&gt;
d) Sve koji nisu iz mesta i takve stanovnike koji, prema izjavama, tek što su se vratili. &lt;br /&gt;
... &lt;br /&gt;
3.) '''Postupak prema ustanicima''': &lt;br /&gt;
a) Ustanike koji su uhvaćeni s oružjem u ruci, kao i svakog koji se nalazi u njihovoj pratnji i podržava ih ili poseduje municiju, treba streljati. &lt;br /&gt;
b) Četnike koji se ne odupiru trupama ne tretirati kao ustanike.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka NOR-a, tom XII - nemački dokumenti - knjiga 2, strana 303-304.&lt;/ref&gt;|Zapovest [[118. lovačka divizija (Nemačka)|718. pešadijske divizije]] potčinjenim grupama za preduzimanje Operacije »Trio« od [[14. 4.|14. aprila]] 1942.}}

Mada dugo pripremana, ofanziva u istočnoj Bosni nije počela predviđenog dana, niti se odvijala onako kako je planirana. Glavni stožer NDH je bez znanja Štaba generala Badera uputio ustašku Crnu legiju [[31. 3.|31. marta]] iz rejona Han-Pijeska u pravcu Vlasenice, koju je zauzela [[1. 4.|1. aprila]]; zatim je [[4. 4.|4. aprila]] zauzela [[Drinjača (Zvornik)|Drinjače]], u teškom sukobu sa [[četnici]]ma, a [[9. 4.|9. aprila]] Bratunac i Srebrenicu i izbila na Drinu, čime je pre planiranog roka izvedena druga etapa operacije Trio II i samim tim poremećen opšti plan operacije.

Partizani su se povukli na jug, u talijansku okupacijsku zonu, što je poremetilo operaciju. Pošto su italanske divizije Cacciatori delle Alpi i Taurinense zbog ometanja od partizana u Hercegovini i u rejonu Kalinovika zakasnile s prebacivanjem u polazne rejone za napad (u rejone Kalinovik—Foča i Sarajevo—Trnovo), prva etapa izvedena je u nešto izmenjenom planu. Njemački general Bader je čak razmatrao da otkaže cjelokupnu operaciju.

Hrvatsko-njemačke jedinice su u međuvremenu pomogle Crnu legiju i odbacili četnike, čisteći tako Drinu od četnika do [[25. 4.|25. travnja]]. Crna legija pod komandom [[Jure Francetić]]a je izvršila masovne zločine nad srpskim civilima i zarobljenim četnicima u selu [[Stari Brod]] na [[Drina|Drini]].

Nemci su, ne čekajući da italijanske divizije izbiju na demarkacionu liniju i s juga zatvore obruč oko partizana u tzv. kotlu Rogatice, prešli u napad. Neusklađenost neprijateljevih operacija omogućila je partizanima veću slobodu manevra. Posle zauzimanja polaznih položaja (15—20. aprila), okupatori i kvislinzi su 22. aprila sa polukružne osnovice počeli napad na jedinice NOV na Romaniji i Glasincu, na prostoriji severno od r. Prače i u ši­rem rejonu Rogatice. Južni luk obruča, od Kalinovika prema Foči do Višegrada, trebalo je da zatvore italijanske snage. Dok su delovi italijanske divizije Pusteria krenuli u nastupanje iz rejona Pljevalja i Višegrada ka Čajniču i Goraždu, divizije Taurinense i Cacciatori delle Alpi, zbog pregrupisavanja u Crnoj Gori i Her­cegovini nisu bile pravovremeno prebačene u svoje polazne re­jone, te će do njihovog dejstva doći tek početkom maja.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

Talijanska divizija &quot;Pusteria&quot; ponašala se kao obrambeni zid na južnom dijelu obuhvata operacije.

Pošto je ocenio da su snage neprijatelja suviše jake, Vrhovni štab je odustao od dalje blokade Rogatice i naredio da se jedinice povuku preko Prače, u italijansku zonu. Zbog toga je umesto koordiniranog nemačko-italijansko-ustaškog koncentričnog napada na jedinice NOV oko Rogatice, došlo samo do njihovog frontalnog potiskivanja sa severa na jug. Glavnina 1. i dva bataljona 2. prol. brigade ostali su na levoj obali Drine radi zatvaranja pravaca nastupanja neprijatelja sa severa, iz doline Prače ka Goraždu i Foči. Dajući mestimičan otpor, delovi 1. i 2. prol. brigade i neke istočnobosanske jedinice Dobro­voljačke vojske povukle su se poslednjih dana aprila južno od r. Prače; nemačke, ustaške i domobranske snage ušle su 27. aprila u Rogaticu i deblokirale njen garnizon, a za naredna dva dana izbile u do­linu r. Prače, gde su se na demarkacionoj liniji zadržale u očeki­vanju dejstva italijanskih trupa iz Sarajevskog i Nevesinjskog polja ka Kalinoviku i Foči.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

Veći deo istočnobosanskih [[Dobrovoljačka vojska Jugoslavije|dobrovoljačkih jedinica]] raspao se pod uticajem četničke propagande, a osipanje je zahvatilo i neke partizanske jedinice.&lt;ref name=&quot;Војна&quot;/&gt;

Posle kraćeg predaha, 718. divizija i divizija Pusteria nastavile su prvih dana maja dejstva prema Foči 4. maja ([[operacija Foča]]). Operacija &quot;Trio&quot;, zajedno s &quot;Fočom&quot; koja je sljedila, bila je jedna od najvećih na prostoru NDH i Jugoslavije. Najžešće borbe bile su [[25. 4.|25. travnja]] u [[Crna Gora|Crnoj Gori]], [[Sandžak]]u i [[Hercegovina|Hercegovini]] između partizana i Talijana (Operacija Foča).

== Gubici ==

Nijemci su imali 4 mrtva i 11 ranjenih, Hrvati 9 mrtvih i 11 ranjenih, Talijani 3 mrtva i 1 ranjeni, a partizani 80 mrtvih i 786 zarobljenih. Ovi podatci obuhvaćaju samo razdoblje od 8. travnja do 25. travnja, i nisu ubrojani gubici partizana i Talijana u operaciji Foča.

== Zločini ==

Francetićeva Crna legija tokom ove operacije činila je masovne pokolje stanovništa i o tome je zapisano: 
{{citat|Prelazak srpskih izbeglica skoro isključivo žena i dece preko Drine u Srbiju nije se delimično mogao sprečiti zbog slabo posednute granice na Drini. Hrvatske ustaške i milicijske snage poklale su veliki broj izbeglica koji su hrlili ka Drini, a delimično ih pobacali u reku.&lt;ref&gt;Zbornika dokumenata NOB, tom XII, knjiga 2, strana 307.&lt;/ref&gt; }} 
Tokom operacije ubijeno je preko 6500 Srba u mest Stari Brod i Miloševići. Ustaski pokolj je dobio genocidne razmere. Zabrinjavajuci podatak je da je u Foci bio partizanski stab a da nije preduzeta akcija spasavanja srpskog civilnog zivlja. U celoj operaciji je zverski zaklano, iskasapljeno i na druge načine ubijeno preko 10.000 srpskih civila.

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Vidi još ==
* [[Operacija Foča]]
* [[Borbe za Istočnu Bosnu 1942.]]
* [[Spisak osovinskih operacija u Jugoslaviji]]

== Vanjske veze ==
* {{sh}} [http://www.vojska.net/hrv/drugi-svjetski-rat/operacija/trio-1942/ Operation &quot;Trio&quot;]
* {{en}} [http://www.axishistory.com/index.php?id=7438 Operation &quot;Trio&quot;]

{{Sedam neprijateljskih ofanziva}}
{{Drugi svjetski rat u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:NOB u 1942.]]
[[Kategorija:Hrvatska u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Bosna i Hercegovina u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Osovinske operacije u Jugoslaviji]]
[[Kategorija:Borbe između NOVJ i snaga NDH]]
[[Kategorija:Borbe između NOVJ i Italijana]]
[[Kategorija:Borbe između NOVJ i Nemaca]]
[[Kategorija:Borbe između JVUO i snaga NDH]]
[[Kategorija:Nemačke operacije protiv četnika]]
[[Kategorija:Ustaški zločini u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Bitke Drugog svetskog rata na jugoslovenskom ratištu]]</text>
      <sha1>awt5zu4u0hvo6p0bqrby2nyel81pvyb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Slobodne teritorije u Narodnooslobodilačkom ratu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>177158</id>
    <revision>
      <id>41261263</id>
      <parentid>15529081</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:28:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Czar</username>
        <id>63822</id>
      </contributor>
      <comment>višeznačnost nije potrebna</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12739" xml:space="preserve">[[Datoteka:Užice and Bihać Republics.png|mini|Kratkotrajne partizanske republike u okupiranoj Jugoslaviji: [[Užička republika]] (1941) i [[Bihaćka republika]] (1942).]]
[[Datoteka:Jugoslavija i Evropa maj 1943.jpg|minijatura|Slobodna teritorija u Jugoslaviji i Hitlerova tvrđava Evropa, maja 1943. godine.]]
[[Datoteka:Marshal Tito during the Second World War in Yugoslavia, May 1944.jpg|desno|mini|[[Josip Broz Tito]] sa članovima [[Vrhovni štab NOVJ|Vrhovnog štaba]] u [[Drvar u Narodnooslobodilačkoj borbi|oslobođenom Drvaru]], maja [[1944]]. godine]]

'''Slobodne teritorije''' ili '''partizanske republike''' je bio naziv za oslobođene teritorije na području [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pod kontrolom [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|Narodnooslobodilačkog pokreta]], tokom [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]], od [[1941]]. do [[1945]]. godine. 

Najpoznatije privremene partizanske slobodne teritorije bile su:
* [[Užička republika]]
* [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi|Fočanska republika]]
* [[Bihaćka republika]]
* [[Drvar u Narodnooslobodilačkoj borbi|Drvarska republika]]

Na ovim teritorijama nalazile su se jedinice [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačke vojske]] i delovala je narodna vlast ([[Narodnooslobodilački odbori]]), kao i organizacije — [[Savez komunista Jugoslavije|Komunističke partije Jugoslavije]], [[Savez komunističke omladine Jugoslavije|Saveza komunističke omladine Jugoslavije]], [[Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije|Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije]], [[Antifašistički front žena|Antifašističkog fronta žena]] i dr.

Privremeno oslobođene teritorije se i u nemačkim izvorima nazivaju „plivajućim ostrvima&quot;. Na oslobođenoj teritoriji tekao je život i stvarale su se nove norme; delatnost nove vlasti nastavljala se i posle napuštanja tih teritorija od strane partizanskih snaga.&lt;ref name=&quot;Petranović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/92_4.pdf Branko Petranović: Srpski narod u ustanku]&lt;/ref&gt;

{{citiranje|Tito je na svom teritoriju vodio veštu politiku, tako da se stekao utisak da on nije komunista, nego demokrata.&lt;ref name=&quot;Živković&quot;&gt;[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]&lt;/ref&gt;|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta (pregled od 1. aprila do 31. decembra 1944.)}}

== Definicija ==

Postoje razlike u pristupu definisanju slobodne teritorije. Prema mr Slobodanu Brankoviću, &quot;ispravno je ono stajalište po kome je sva državna teritorija izvan okupirane, tj. izvan onog dela na kome se ne vrši de jure i de fakto okupacija (član 42. Pravilnika uz Četvrtu hašku konvenciju)&quot; - slobodna&lt;ref&gt;STRATEGIJA ORUŽANE BORBE U NARODNOOSLOBODILAČKOM RATU, Vojnoizdavački zavod, Beograd, 1980, strana 301&lt;/ref&gt;. Ostali autori uglavnom imaju restriktivniji pristup. Na primer, prema Leksikonu NOR-a slobodnom teritorijom smatra se oblast u kojoj je srušena okupatorska i uspostavljena i funkcioniše sopstvena vojna i civilna vlast&lt;ref&gt;Leksikon narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941-1945, knjiga 2, grupa izdavača, Beograd-Ljubljana 1980, strana 1032.&lt;/ref&gt;.

== Operativni značaj slobodnih teritorija ==

Uspostavljanjem okupacije [[1941]], na većem delu [[Jugoslavija|Jugoslavije]] okupatori i kvislinške snage uspostavile su gustu mrežu vojnih i policijskih postaja. One su imale za cilj održavanje okupacionog poretka i omogućavale su ekonomsku eksploataciju, pljačku i teror nad stanovništvom. Likvidacija ove okupacione mreže onemogućivala je ekonomsko iskorišćavanje, teror i vrbovanje ljudstva u kvislinške formacije. Tako je stvarana teritorija izvan domašaja okupatorske i kvislinške uprave. Za oslobodilačke snage, ona je predstavljala bazu za dalji razvoj i prostoriju za smeštaj pozadinskih ustanova.

Slobodne teritorije nastajale su ofanzivnim dejstvima [[Partizani|partizanskih]] snaga. S obzirom na karakter tih dejstava tokom rata, menjala se i uloga slobodnih teritorija. U prvoj fazi, tokom ustanka, slobodne teritorije branjene su i osvajane frontalnim dejstvima partizanskih (i [[Četnici|četničkih]] u jednom periodu) odreda. S obzirom na veliku brojčanu i tehničku nadmoć, okupatorske snage posle izvesnog vremena uspevale su da skrše odbranu slobodne teritorije, nanoseći teške gubitke borcima i stanovništvu.

U drugoj fazi, formiranjem većeg broja [[brigada]] kao brzih manevarskih formacija nevezanih za teritoriju, nastala je [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|Narodnooslobodilačka vojska]]. Time je rat dobio na intenzitetu. Okupatori i kvislinzi bili su prisiljeni da napuste brojne punktove i povuku slabe posade nesposobne da izdrže napad, a sve veći broj gradova na sve široj teritoriji bio je pod udarom ili u opasnosti od napada [[NOVJ]]. Uprkos neprekidnom gomilanju okupatorskih trupa, slobodna teritorija se širila. Okupatori i kvislinzi i dalje su zadržali brojčanu i tehničku nadmoć, ali više nisu imali snaga da drže celokupnu teritoriju, ni vremena da na pojedinim ponovo zaposednutim delovima vrše tako intenzivan teror kao u prvoj fazi. U ovoj fazi slobodna teritorija branjena je dinamički, provođenjem [[Ofanzivnost (princip ratne veštine)|principa ofanzivnosti]] i svrsishodnim korišćenjem operativnog prostora i vremena. Područja zahvaćenog osovinskom ofanzivom branjena su lokalno elastičnom manevarskom odbranom, a u širem zahvatu intenzivnim ofanzivnim akcijama snaga [[NOVJ]] u drugim krajevima, čime je ometana i onemogućavana koncentracija i zadržavanje osovinskih snaga. Tako je bilo moguće da u vreme intenzivnog prisustva osovinskih snaga bude slobodna prostrana teritorija sa brojnim gradovima. Na primer, u [[Jugoslavija|Jugoslaviji]] se zapadno od [[Drina|Drine]] i [[Lim (reka)|Lima]] novembra [[1943]]. nalazilo 14 nemačkih kompletnih divizija, delovi više drugih divizija i veći broj samostalnih pukova. Uprkos njima, i jakim kvislinškim snagama, slobodna teritorija obuhvatala je [[Koprivnica|Koprivnicu]], [[Otočac]], [[Senj]], [[Karlobag]], [[Korenica|Korenicu]], [[Udbina|Udbinu]], [[Donji Lapac]], [[Sanski Most]], [[Bosanski Petrovac]], [[Drvar]], [[Bosansko Grahovo]], [[Jajce]], [[Bugojno]], [[Kupres]], [[Livno]], [[Trogir]], [[Korčula (grad)|Korčulu]], [[Brač]], [[Hvar (grad)|Hvar]], [[Vis]], [[Bosanski Šamac]], [[Tuzla|Tuzlu]], [[Zvornik]], [[Bijeljina|Bijeljinu]], [[Kladanj]], [[Olovo (grad)|Olovo]], [[Vlasenica|Vlasenicu]], [[Zvornik]], [[Foča|Foču]], [[Višegrad]], [[Pljevlja]], [[Priboj]], [[Prijepolje]], [[Berane]], [[Bijelo Polje]], [[Mojkovac]], [[Kolašin]] i druge.

== Organizacija života na slobodnoj teritoriji ==
[[Datoteka:Kazalište narodnog oslobođenja kod Drvara 1942.jpg|minijatura|[[Kazalište narodnog oslobođenja]] u vozu između Drvara i Bosanskog Petrovca [[1942]].]]
[[Datoteka:Škola u vreme Užičke republike.jpg|minijatura|Škola pod vedrim nebom u vreme Užičke republike, 1941.]]
{{citat|U toku protivofanzive, kad je Jajce palo u njihove ruke, partizani su uspeli da zaplene i jednu netaknutu lokomotivu i nekoliko vagona. Kako se među njima nalazio i jedan profesionalni mašinovođa i jedan železničar, kao i nekoliko bivših šefova stanica, oni nisu čekali i odmah su sastavili kompoziciju koja je radila tajno i naizmenično na kratkoj liniji od Jajca do susednog mesta Bugojna... Posle nekoliko godina mučnog lutanja po planinama, partizani su bili neizmerno ponosni na svoj voz, a Tito je svoj lični vagon, pozamašan objekat od dasaka sa jednom peći u sredini, dao meni na raspolaganje. Tako je bilo očigledno da za ovaj prvi kratki deo našeg puta ni u kom slučaju ne bi valjalo odabrati neko drugo sredstvo, ako ne želimo da svojim domaćinima nanesemo ozbiljnu uvredu.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/1_4.htm&lt;/ref&gt;|[[Fitzroy MacLean]]}}

Na slobodnim teritorijama pod kontrolom [[Narodnooslobodilački pokret Jugoslavije|Narodnooslobodilačkog pokreta]] uništavani su okupatorski i kvinsliški organi vlasti i postepeno su stvarani novi organi vlasti tkz. „[[Narodnooslobodilački odbori|narodna vlast]]“, koja je u saradnji sa komandama područja, komandama mesta i partizanskim stražama organizovala celokupni život na oslobođenom području. Na ovim teritorijama nalazilo se vojno i političko rukovdstvo Narodnooslobodilačkog pokreta - [[Vrhovni štab NOVJ|Vrhovni štab NOV i POJ]], [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|Centralni komitet Komunističke partije Jugoslavije]], Izvršni odbor AVNOJ-a (kasnije [[Predsedništvo AVNOJ-a]]), [[Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije]] i dr.

Iskustva stečena u toku leta [[1941]]. godine, na oslobođenoj teritoriji zapadne Srbiji tkz. „[[Užička republika|Užičkoj republici]]“, poslužila su za dalju razradu i usavršavanje organizacije života na slobodnoj teritoriji. Za vreme boravka u [[Foča|Foči]], početkom [[1942]]. godine, rukovodstvo Narodnooslobodilačkog pokreta je donelo [[Fočanski propisi|Fočanske propise]], kojima su data objašnjenja i uputstva za rad [[Narodnooslobodilački odbori|Narodnooslobodilačkih odbora]]. Septembra [[1942]]. godine doneti su Drinićki propisi u kojima su data objašnjenja o izboru, strukturi i zadacima narodnooslobodilačkih odbora i naredba o organizovanju pozadinskih vojnih vlasti. Na oslobođenoj teritoriji tkz. „[[Bihaćka republika|Bihaćke republike]]“, održano je od [[27. novembar|27]]. do [[29. novembar|29. novembra]] [[Prvo zasedanje AVNOJ-a]], na kom je [[Antifašističko veće narodnog oslobođenja Jugoslavije]] (AVNOJ) konstituisano kao najviši organ oslobodilčake borbe, a njegov Izvršni odbor je rukovodio radom narodnooslobodilačkih odbora. Krajem [[1942]]. godine, održani su prvi slobodni izbori za seoske, opštinske i sreske Narodnooslobodilačke odbore na slobodnoj teritoriji zapadne [[Bosna|Bosne]], [[Lika|Like]] i [[Kordun]]a, a zatim i u drugim oslobođenim teritorijama. Na oslobođenoj teritoriji je tokom decembra [[1942]]. godine održan Prvi kongres [[Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije|Ujedinjenog saveza antifašističke omladine Jugoslavije]] (USAOJ), u [[Bihać]]u i Prvi kongres [[Antifašistički front žena|Antifašističkog fronta žena]] (AFŽ) u [[Bosanski Petrovac|Bosanskom Petrovcu]].

== Spisak partizanskih republika ==
[[Datoteka:Ustanak u Jugoslaviji 1941.png|minijatura|Ustanak u okupiranoj Jugoslaviji septembra 1941. godine.]]

* '''[[Užička republika]]''' - naziv za oslobođenu teritoriju zapadne Srbije čije je središte predstavljalo oslobođeno Užice. Ova oslobođena teritorija nastala je krajem leta 1941. godine (Užice je oslobođeno 24. septembra) i postojala je svo do početka decembra, kada su se pod snažnim naletom nemačkih snaga (Prva neprijateljska ofanziva) partizanske snage morale povući u Sandžak. Iako je trajala veoma kratko, svega dva i po meseca, bila je veoma značajna jer je na njoj Narodnooslobodilački pokret uspeo da formirao prvu svoju slobodnu teritoriju i izvrši organizaciju života i pozadine. U oslobođeno Užice je bilo centar ustanka u Jugoslaviji i u njemu se nalazilo vojno i političko rukovodstvo NOP-a - Vrhovni štab i Centralni komitet KPJ, kao i druge vojno-političke organizacije; funkcionisla je partizanska fabrika oružja i izlazila „[[Borba (novine)|Borba]]“.

* '''[[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi|Fočanska republika]]''' - naziv za oslobođenu teritoriju dela istočne Bosne, čije je središte predstavljala oslobođena Foča. Ova oslobođena teritorija nastala je krajem 1941. i početkom 1942. godine (Foča je oslobađena 20. januara) prodorom glavnine jedinica NOPO Jugoslavije i i tada formirane Prve proleterske brigade i postojala sve do maja 1942. kada je otpočela italijansko-ustaška ofanziva, a glavnina partizanskih snaga krenula put Bosanske krajine. Za vreme svog postojanja, od tri i po meseca, bila je centar oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije, a u njoj su se nalazilo vojno i političko rukovodstvo NOP-a - Vrhovni štab i Centralni komitet KPJ. Toko boravka u Foči, rukovodstvo NOP-a je donelo nekoliko značjanih odluka, kao što su odluka o formiranju Dobrovoljačke vojske, [[Fočanski propisi|Fočanske propise]], Statut proleterskih brigada i dr.

* [[Bihaćka republika]] -

* [[Drvar u Narodnooslobodilačkoj borbi|Drvarska republika]] -

== Izvori ==
{{izvori}}

== Literatura ==
{{Portal NOB}}
* '''[[Vojna enciklopedija]]''' (knjiga peta), Beograd 1973. godina.
* '''[[Vojna enciklopedija]]''' (knjiga osma), Beograd 1974. godina.

{{Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije}}

[[Kategorija:Narodnooslobodilačka borba]]</text>
      <sha1>rzmd37vnh8wbk6nxwzh9siuo71ikgl3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Slobodna teritorija</title>
    <ns>0</ns>
    <id>178217</id>
    <revision>
      <id>41261262</id>
      <parentid>1251558</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:28:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Czar</username>
        <id>63822</id>
      </contributor>
      <comment>dab</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="144" xml:space="preserve">'''Slobodna teritorija''' se može odnositi na:

* [[Slobodne teritorije u Narodnooslobodilačkom ratu]]
* [[Slobodni Teritorij Trsta]]

{{dab}}</text>
      <sha1>ckcxmyj9urdif8qzpq2uvxcv6tgbjei</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>GUM</title>
    <ns>0</ns>
    <id>232474</id>
    <revision>
      <id>41261250</id>
      <parentid>40907019</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:36:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Amherst99</username>
        <id>14664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1645" xml:space="preserve">{{drugo značenje3|Gum}}

[[Datoteka:GUM, Moscow, Russia.jpg|230px|desno|thumb|GUM u Moskvi]]
'''GUM''' je najpoznatiji [[prodajni centar|trgovački centar]] u [[Moskva|Moskvi]] ([[ruski jezik|ruski]]: Главный универсальный магазин Glavnyi universalnyi magazin) iz [[1893]]. godine. Tako su se zvali i mnogi trgovački centri u drugim gradovima [[Sovjetski Savez|Sovjetskog Saveza]].

GUM je projektirao arhitekt Aleksander Pomerancev, a za gradnju je bio zadužen inženjer Vladimir Šukov. Oni su osvojili 1. mjesto na natječaju, koji se održao u Moskvi [[1888]]. godine. Autori su pri gradnji kombinirali [[željezo]] i [[staklo]] te elemente stare [[ruska arhitektura|ruske arhitekture]]. Trokatna [[građevina|zgrada]] s dubokim [[suteren]]om, koji se sastoji od tri uzdužna prolaza, ima više od tisuću [[trgovina]]. Izgradnja stropnih prolaza - stakleno-metalne rešetke u obliku luka - jedinstveno je i hrabro rješenje, na kraju 19. stoljeća. Godine [[1952]]., zgrada je obnovljena i preimenovana u sadašnje ime GUM (Glavni univerzalni magazin, ruski: Главный Универсальный Магазин).

Zgrada se nalazi na [[Crveni trg|Crvenom trgu]] u središtu Moskve.

== Galerija ==
&lt;center&gt;
&lt;gallery&gt;
Datoteka:Moscow GUM Middle Line view from 2nd floor.jpg|Pogled s drugog kata
Datoteka:08-09-14 Moskau GUM Eingang1.JPG|[[Ikona]] na ulazu
Datoteka:Gum Front.jpg|Sprijeda
Datoteka:GUM by night.jpg|GUM [[noć]]u
&lt;/gallery&gt;
&lt;/center&gt;

{{Commonscat|Moscow GUM}}
{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Građevine u Moskvi]]
[[Kategorija:Robne kuće]]
[[Kategorija:Historicistička arhitektura]]</text>
      <sha1>1t1xq9pp8c884lhceti011jkhfpyd6l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Branko Mamula</title>
    <ns>0</ns>
    <id>253748</id>
    <revision>
      <id>41261279</id>
      <parentid>41226924</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T10:17:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16924" xml:space="preserve">{{Heroj M
|didaskalija    = BRANKO MAMULA
|slika          = Branko Mamula.jpg
|opis           =  
|veličina       = 190px
|datum_rođenja  = [[30. 5.|30. maj]] [[1921]].
|mesto_rođenja  = [[Slavsko Polje]], kod [[Vrginmost]]a 
|država_rođenja = {{zas|Kraljevina Jugoslavija}} [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevina SHS]] 
|datum_smrti    = [[19. 10.|10. oktobar]] [[2021]]. (100 god.)
|mesto_smrti    = [[Tivat]], [[Boka kotorska]]
|država_smrti   = {{zastava|Crna Gora}}
|supruga        = Mirjana Jakelić-Mamula
|profesija      = vojno lice
|služba         = [[Datoteka:Partizanska zvijezda.png|19px]] [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOV i PO Jugoslavije]]&lt;br /&gt; [[Datoteka:Logo of the JNA.svg|19px]] [[Jugoslovenska narodna armija]]
|godine službe  = [[1941]] — [[1988]].
|čin            = [[Datoteka:Admiral flote JNA (JRM).jpg|35px]] [[Admiral flote]]&lt;ref name=&quot;HE&quot;/&gt;
|KPJ            = [[1942]].
|rat            = [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačka borba]]
|funkcija1= Načelnik Generalštaba JNA
|mandat1= [[1979]] — [[1982]].
|prethodnik1=[[Stane Potočar]]
|naslednik1=[[Petar Gračanin]]
|funkcija2= Savezni sekretar za &lt;br /&gt;narodnu odbranu SFRJ
|mandat2= [[1982]] — [[1988]].
|prethodnik2=[[Nikola Ljubičić]]
|naslednik2=[[Veljko Kadijević]]
|narodni heroj=
|odlikovanja=
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} ''[[Оrdeni i medalje SFRJ|jugoslovenska odlikovanja]]:''
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}}{{!}} {{!}}{{!}} {{Orden junaka socijalističkog rada}}
{{!}}-
{{!}} {{Orden jugoslovenske zvezde2}} {{!}}{{!}} {{Orden bratstva i jedinstva}} {{!}}{{!}} [[Datoteka:Order of the National army with laurer wreath Rib.png|51px]] 
{{!}}-
{{!}} {{Orden za vojne zasluge1}} {{!}}{{!}} {{Orden za vojne zasluge1}} {{!}}{{!}} {{Orden zasluga za narod2}} 
{{!}}- 
{{!}} [[Datoteka:Order of the People's Army with golden star RIB.gif|51px]] {{!}}{{!}} {{Orden za hrabrost}} {{!}}{{!}} {{Orden partizanske zvezde3}}
{{!}}-
{{!}}{{!}}{{!}} {{Partizanska spomenica 1941.}} 
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}} ''inostrana odlikovanja:''
{{!}}}
{{{!}} style=&quot;background:transparent&quot;
{{!}}{{!}}{{!}}[[Datoteka:Legion Honneur GO ribbon.svg|51px]]
{{!}}-
{{!}}[[Datoteka:POL Krzyż Partyzancki BAR.svg|51px]] {{!}}{{!}}[[Datoteka:Order of the Republic (Sudan) - ribbon bar.png|51px]] {{!}}{{!}} [[Datoteka:Grande ufficiale OMRI BAR.svg|51px]]
{{!}}-
{{!}}[[Datoteka:Order of Gorkha Dakshina Bahu.svg|51px]] {{!}}{{!}} [[Datoteka:Star of the Navy - 1st Class (Indonesia) - ribbon bar.png|51px]] {{!}}{{!}} [[Datoteka:Order of the Republic (Tunisia) - ribbon bar.gif|51px]]
{{!}}-
{{!}}[[Datoteka:GRE Order of Honour Grand Commander BAR.png|51px]] {{!}}{{!}} [[Datoteka:AUT Honour for Services to the Republic of Austria - 3rd Class BAR.png|51px]] {{!}}{{!}}[[Datoteka:Order of Military Merit (Jordan).png|51px]]
{{!}}}
}}

'''Branko Mamula''' ([[Slavsko Polje]], kod [[Vrginmost]]a, [[30. 5.]] [[1921]]), učesnik [[Narodnooslobodilačka borba Jugoslavije|Narodnooslobodilačke borbe]], [[admiral flote]] [[Jugoslovenska narodna armija|JNA]] i [[junak socijalističkog rada]].&lt;ref name=&quot;HE&quot;&gt;[[August Kovačec]], gl. ur., ''Hrvatska enciklopedija'', 7. sv. : Mal – Nj, Leksikografski zavod »Miroslav Krleža«, Zagreb, 2005., ISBN 953-6036-37-1, str. 25.&lt;/ref&gt; [[Načelnik Generalštaba Jugoslavenske narodne armije|Načelnik]] Generalštaba [[Jugoslavenska narodna armija|Jugoslavenske narodne armije]] od [[1979]]. do [[1982]]. i bivši Savezni sekretar za narodnu odbranu [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslavije]] od [[1982]]. do [[1988]]. godine.

== Životopis ==
Admiral Branko Mamula je rođen [[30. 5.]] [[1921]]. u [[Slavsko Polje|Slavskom Polju]], kod [[Vrginmost]]a. Nakon završenoga školovanja zaposlio se kao namještenik. Godine [[1940]].&lt;ref name=&quot;VL&quot;&gt;Borislav Ratković, gl. ur.; Petar Petrović, ur., ''Vojni leksikon'', Vojnoizdavački zavod, Beograd, 1981., str. 954.&lt;/ref&gt; učlanio se u [[Savez komunističke omladine Jugoslavije]] (SKOJ), a [[1941]]. se pridružuje [[partizani]]ma. Godine [[1942]]. [[ustaše]] su mu ubile majku, dvije sestre i brata.&lt;ref name=sd&gt;{{Citiranje www|naslov=Branko Mamula: Nedostaje mi Split, rado bih došao i obišao prijatelje|url=http://www.slobodnadalmacija.hr/Hrvatska/tabid/66/articleType/ArticleView/articleId/97916/Default.aspx|autor=Denis Krnić|autorlink=|prezime=|ime=|koautori=|urednik=|izdavač=Slobodna Dalmacija|format=|rad=|stranice=|dan=|mjesec=|godina=|preuzeto=11. decembra 2013.|arhivurl=|arhivdatum=|citat=}}&lt;/ref&gt; Iste te godine učlanio se u [[Komunistička partija Jugoslavije|Komunističku partiju Jugoslavije]] (KPJ).&lt;ref name=&quot;VE&quot;&gt;Franc Misjak, &quot;MAMULA Branko&quot;. U enciklopediji: Nikola Gažević, gl. ur., ''[[Vojna enciklopedija]]'', II. izd., 5. sv. : Lafos – Naukrat, Izdanje Redakcije Vojne enciklopedije, Vojnoizdavački zavod, Beograd, 1973., dotiskano 1985., str. 252.&lt;/ref&gt; U ratu je bio [[politički komesar]] bataljona,&lt;ref name=&quot;VE&quot;/&gt; [[Oficirska škola Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Hrvatske|Oficirske škole Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Hrvatske]] (osnovana pri Glavnom štabu Hrvatske),&lt;ref name=&quot;VE&quot;/&gt; 3. brigade 8. divizije, zatim Štaba mornarice za Hrvatsko primorje i [[Istra|Istru]],&lt;ref name=&quot;VE&quot;/&gt; te Pomorske komande Sjevernog [[Jadransko more|Jadrana]]. Iz rata izlazi kao [[potpukovnik]]. Završio je Višu pomorsku akademiju,&lt;ref name=&quot;VE&quot;/&gt; tečaj [[Operativno umijeće|operatike]] i tečaj za visoke dužnosti u [[Jugoslavenska ratna mornarica|Jugoslavenskoj ratnoj mornarici]]. Nositelj je [[Partizanska spomenica 1941.|Partizanske spomenice 1941.]], [[Orden za vojne zasluge|Ordena za vojne zasluge s velikom zvijezdom]],&lt;ref name=&quot;VE&quot;/&gt; [[Orden bratstva i jedinstva|Ordena bratstva i jedinstva sa zlatnim vijencem]].&lt;ref name=&quot;VE&quot;/&gt;

[[Datoteka:Mamula is gone 91 1.jpg|mini|250px|Ulaz u bivšu &quot;Mamulinu vilu&quot; u Opatiji 1991. godine, na kojem piše ''Mamula is gone''.]]
Nakon rata obnašao je odgovorne dužnosti u [[Oružane snage SFRJ|Oružanim snagama SFRJ]], bio je politički komesar flote, Vojnopomorskog školskog centra, eskadre, te pomorske zone. Također je bio i pomoćnik zapovjednika armije, zapovjednik Vojnopomorskog područja, pomoćnik Saveznoga sekretara za narodnu odbranu, te načelnik uprave RM u SSNO. Od [[1979.]] do [[1982.]] bio je načelnik Generalštaba Jugoslavenske narodne armije. Godine 1982. postavljen je za Saveznoga sekretara za narodnu odbranu (ministra odbrane). U najviši vojni čin admirala flote (četiri generalske zvjezdice) unaprijeđen je [[1983.]] godine.&lt;ref name=&quot;VL&quot;/&gt;&lt;!-- U knjizi ''Smrt Jugoslavije'' sam je napisao kako je [[1983]]. dobio čin admirala, kako je to kasnije išlo i kad je točno dobio čin admirala flote za sad nije moguće reći --&gt; Na dužnosti Saveznoga sekretara za narodnu odbranu admiral Mamula se zadržao sve do [[1988]]. godine, kada je službeno umirovljen. [[1987]]. godine idejni je začetnik posljednjeg velikog preustroja JNA znanog kao plan &quot;Jedinstvo&quot;.&lt;ref name=&quot;polemos&quot;&gt;[[Davor Marijan]], »&quot;Jedinstvo&quot; – Posljednji ustroj JNA«, ''Polemos : časopis za interdisciplinarna istraživanja rata i mira'', sv. 6, br. 1‒2 (11‒12), Zagreb, septembar/oktobar 2003., str. 11. – 47., cit. sa str. 14., 18.&lt;/ref&gt; Sam admiral Mamula je ustvrdio da poslije smrti [[Josip Broz Tito|Josipa Broza Tita]] &quot;nitko od generala nije vjerovao u [[Predsjedništvo SFRJ]]&quot;.&lt;ref name=ig682&gt;Ivo Goldstein, ''Hrvatska 1918 - 2008.'', 2008., str. 682&lt;/ref&gt; Isto tako je ustvrdio da su na čelo [[Savez komunista Jugoslavije|Saveza komunista Jugoslavije]] (SKJ) po pravilu birani ljudi u koje nije bilo sumnje da će sačuvati &quot;''status quo''&quot;, i to prema načelu ako se ništa ne mijenja SFR Jugoslavija će se sačuvati, u protivnom će se raspasti.&lt;ref name=ig6591&gt;Ivo Goldstein, ''Hrvatska 1918 - 2008.'', 2008., str. 591&lt;/ref&gt; Admiral Mamula je 1988. godine utvrdio da [[Socijalistička Republika Slovenija|SR Slovenija]] i [[Socijalistička Republika Srbija|SR Srbija]] pokreću mehanizam razbijanja SFR Jugoslavije, smatrajući oba dvije republike jednako odgovornima. Admiral Mamula je sa dijelom generala JNA smatrao da [[Slobodan Milošević]] nije najpogodnija osoba za realizaciju planova JNA o reunitarizaciji zemlje, te da ga je potrebno ukloniti ako se želi sačuvati SFR Jugoslavija. Za admirala Mamulu Miloševićeva politika je bila isuviše prosrpski nastrojena, te kao takva neprihvatljiva za SFR Jugoslaviju kao cjelinu.&lt;ref name=ig683&gt;Ivo Goldstein, ''Hrvatska 1918 - 2008.'', 2008., str. 683&lt;/ref&gt; Admiral Mamula je bio pripadnik tvrdolinijaške komunističke generalske struje u JNA. Ta struja je smatrala da “jugoslavensku krizu”, koja je počela krajem [[1980-e|1980-ih]], treba spriječiti rezolutnom akcijom Armije – kontrolom graničnih prijelaza i uhićenjem tada na neposrednim izborima izabranoga hrvatskoga i slovenskoga vodstva. Jedan je od osnivača &quot;SKJ – Pokreta za Jugoslaviju&quot;, tzv. generalske stranke koja je na [[14. izvanredni kongres SKJ|14. izvanrednom kongresu SKJ]] trebala zamijeniti propali [[Savez komunista Jugoslavije|SKJ]] kao vodeća snaga SFR Jugoslavije.&lt;ref name=jl&gt;{{Citiranje www|naslov=Mamula tuži Hrvatsku i traži povrat vile u Opatiji|url=http://www.jutarnji.hr/mamula-tuzi-hrvatsku-i-trazi-povrat-vile-u-opatiji/308983/|autor=|autorlink=|prezime=|ime=|koautori=|urednik=|izdavač=Jutarnji list|format=|rad=|stranice=|dan=|mjesec=|godina=|preuzeto=11. decembra 2013.|arhivurl=|arhivdatum=|citat=}}&lt;/ref&gt; Početkom [[1960-e|1960-ih]] proveo je preko dvije godine na dužnosti vojnog savjetnika u Vladi [[Sudan|Republike Sudan]], odmah po oslobođenju te države.&lt;ref name=&quot;SJ&quot;&gt;Branko Mamula, ''Slučaj Jugoslavija'', CID, Podgorica, 2000., ISBN 86-495-0120-6, str. 339.&lt;/ref&gt; Admiral Mamula je autor vojnostručnih rasprava u općevojnim i pomorskim časopisima SFR Jugoslavije.&lt;ref name=&quot;VL&quot;/&gt;

Od [[1985]]. do [[1991]]. godine živio je u [[Opatija|Opatiji]], u vili uz more koju su izgradili ročni vojnici JNA.&lt;ref&gt;{{slv oznaka}} {{Citiranje www|naslov=Strah pred zgodovino|url=http://www.mladina.si/103007/slo-pamflet--bernard_nezmah/?utm_source=tednik%2F200424%2Fclanek%2Fslo%2Dpamflet%2D%2Dbernard%5Fnezmah%2F&amp;utm_medium=web&amp;utm_campaign=oldLink|autor=Bernard Nežmah|autorlink=|prezime=|ime=|koautori=|urednik=|izdavač=Mladina|format=|rad=|stranice=|dan=|mjesec=|godina=|preuzeto=11. decembra 2013.|arhivurl=|arhivdatum=|citat=}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Citiranje www|naslov=1789 agenata KOS-a u RH|url=http://www.nacional.hr/clanak/23437/1789-agenata-kos-a-u-rh|autor=|autorlink=|prezime=|ime=|koautori=|urednik=|izdavač=Nacional|format=|rad=|stranice=|dan=|mjesec=|godina=|preuzeto=11. decembra 2013.|arhivurl=|arhivdatum=|citat=}}&lt;/ref&gt; Admiral Mamula je [[2003]]. godine podnio tužbu kojom je od Općinskog suda u Opatiji tražio vlasništvo nad trećinom nekretnine. Admiral Mamula je naveo kako je 1985. godine temeljem valjanog ugovora s tadašnjim vlasnikom, Saveznim sekretarijatom za narodnu obranu (SSNO JNA), potpisao ugovor o korištenju stana i garaže, a on je potom uz suglasnost JNA vlastitim sredstvima preuredio objekt. Dvije godine kasnije opatijski sud odbio je njegov zahtjev, a Županijski sud u [[Rijeka|Rijeci]] u oktobru [[2008]]., uz neznatnu preinaku, potvrdio je prvostupanjsku odluku, čime je presuda postala pravomoćna. Godine [[2009]]. Admiral Mamula zatražio je od [[Vrhovni sud Republike Hrvatske|Vrhovnoga suda Republike Hrvatske]] reviziju procesa koji vodi za povrat svoje nekadašnje rezidencije u Opatiji.&lt;ref name=jl/&gt;

Admiral Mamula je u [[Podgorica|Podgorici]] [[2000]]. godine objavio knjigu ''Slučaj Jugoslavija'' u kojoj sebe vidi kao unitarnog [[Jugoslaveni|Jugoslavena]].&lt;ref name=&quot;polemos&quot;/&gt; Danas živi u Seljanovu, mjestu kilometar udaljenom od [[Tivat|Tivta]] u [[Crna Gora|Crnoj Gori]], sa suprugom, rođenom [[Split|Splićankom]], iz obitelji Jakelić.&lt;ref name=sd/&gt;

== Citati ==
{{citat|Ako budemo morali pribjeći represivnim mjerama - uključujući vojnu silu, uvjereni smo da će SFR Jugoslavija biti sposobna kontrolirati situaciju u svojim granicama.&lt;ref name=ig&gt;Ivo Goldstein, ''Hrvatska povijest'', 2003., str. 391&lt;/ref&gt;&lt;ref name=ig684&gt;Ivo Goldstein, ''Hrvatska 1918 - 2008.'', 2008., str. 684&lt;/ref&gt;|Admiral Branko Mamula 1990. godine.}}
{{citat|Konfederativni prijedlog Slovenije i Hrvatske nije prihvatljiv, jer stvaranje nacionalnih država Srba ili Hrvata nije moguće bez krvoprolića, čak ni s njime.&lt;ref name=ig/&gt;&lt;ref name=ig684/&gt;|Admiral Branko Mamula 1990. godine.}} 
{{citat|Vukovar se uopće nije morao dogoditi, to je bio džep, kao i Osijek, koji se morao zaobići. JNA je imala sasvim dovoljno snaga da iz najmanje dva smjera stigne do Zagreba, tamo su se stvari i rješavale. Porazna je bila politika da JNA stane na etničke granice Srba i da se ratuje s Hrvatima. Dugoročno to nije bila nikakva strategija, trebalo je na vrijeme deblokirati vojarne JNA u Hrvatskoj, razoružati sve paravojne formacije i onda pregovarati, što bi imalo kao posljedicu i odlaganje i međunarodnog priznanja Slovenije. Rat JNA oko Dubrovnika najmanje je jasan i logičan, sramota je što je sve tamo napravljeno.&lt;ref&gt;{{Citiranje www|naslov=Admiral Branko Mamula: Vukovar se uopće nije trebao dogoditi. JNA je trebala izvršiti državni udar i zauzeti Zagreb!|url=http://www.jutarnji.hr/branko-mamula--vukovar-se-uopce-nije-trebao-dogoditi--jna-je-trebala-doci-u-zagreb-i-izvrsiti-drzavni-udar-/996094/|autor=Denis Krnić|autorlink=|prezime=|ime=|koautori=|urednik=|izdavač=Jutarnji list|format=|rad=|stranice=|dan=|mjesec=|godina=|preuzeto=11. decembra 2013.|arhivurl=|arhivdatum=|citat=}}&lt;/ref&gt;|Admiral Branko Mamula 2011. godine.}} 
{{citat|Nije se smjelo dopustiti Miloševiću da Armiju povuče na tzv. srpske granice u Hrvatskoj, pa odatle u BiH, u Srbiju. Nije mu se smjelo dopustiti da raspolaže njezinom golemom opremom, naoružanjem i kadrovima koje je, naposljetku, zloupotrijebio.&lt;ref name=sd/&gt;|Admiral Branko Mamula 2011. godine}}

== Odlikovanja ==
* [[Datoteka:Order of the Hero of socialist labour Rib.png|40px]] [[Orden junaka socijalističkog rada]] 
* [[Datoteka:Orden jugoslovenske zvezde2(traka).png|40px]] [[Orden jugoslavenske zvijezde]]
* [[Datoteka:Order of the brotherhood and unity with golden wreath Rib.png|40px]] [[Orden bratstva i jedinstva]] 
* [[Datoteka:Order of the National army with laurer wreath Rib.png|40px]] [[Orden narodne armije]] 
* [[Datoteka:Order of the National army with laurer wreath Rib.png|40px]] [[Orden narodne armije]]
* [[Datoteka:Order of Labour with the red flag RIB.gif|40px]] [[Orden rada|Orden rada s crvenom zastavom]] 
* [[Datoteka:Order of military merits with the great star Rib.png|40px]] [[Orden za vojne zasluge|Orden za vojne zasluge s velikom zvijezdom]] 
* [[Datoteka:Order of merits for the people with silver rays RIB.gif|40px]] [[Orden zasluga za narod|Orden zasluga za narod sa srebrnim zrakama]]
* [[Datoteka:Order of the People's Army with golden star RIB.gif|40px]] [[Orden narodne armije|Orden narodne armije sa zlatnom zvijezdom]] 
* [[Datoteka:Order for courageousness Rib.png|40px]] [[Orden za hrabrost]] 
* [[Datoteka:Order for courageousness Rib.png|40px]] [[Orden za hrabrost]] 
* [[Datoteka:Order of military merits with golden swords RIB.gif|40px]] [[Orden za vojne zasluge|Orden za vojne zasluge sa zlatnim mačevima]] 
* [[Datoteka:Order of partisan star with rifles RIB.gif|40px]] [[Orden partizanske zvijezde|Orden partizanske zvijezde s puškama]] 
* [[Datoteka:Commemorative Medal of the Partisans - 1941 RIB.png|40px]] [[Partizanska spomenica 1941.]]

== Djela ==
* ''Mornarica na velikim i malim morima'' (1975, 1978, 1979.)
* ''Savremeni svijet i naša odbrana'' (1985.) 
* ''Slučaj Jugoslavija'' (2000.) (urednik i glavni autor)
*''Rat u novom stoleću'' (2018.) 

== Poveznice ==
Barun general topništva [[Lazar Mamula|Lazar Mamula (1795. - 1878.)]] (predak admirala Mamule).&lt;ref name=sd/&gt;

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
* {{Citiranje knjige|last=Ratković|first=Borislav|title=Vojni leksikon|year=1981|publisher=Vojno izdavački zavod|location=Beograd|isbn=|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Goldstein|first=Ivo|title=Hrvatska povijest|year=2003|publisher=Novi liber|location=Zagreb|isbn=953-6045-22-2|ref=harv}}
* {{Citiranje knjige|last=Goldstein|first=Ivo|title=Hrvatska 1918 - 2008.|year=2008|publisher=Europapress holding, Novi liber|location=Zagreb|isbn=978-953-6045-57-0|ref=harv}}

{{Komandanti JNA}}

{{Lifetime|1921|2021|Mamula, Branko}}
{{Authority control}} 
[[Kategorija:Admirali JNA]]
[[Kategorija:Jugoslavenski komunisti]]
[[Kategorija:Jugoslavenski partizani]]
[[Kategorija:Nosioci Partizanske spomenice 1941.]]
[[Kategorija:Junaci socijalističkog rada]]
[[Kategorija:Biografije, Vrginmost]]
[[Kategorija:Srbi u Hrvatskoj]]</text>
      <sha1>eg5sp1kyoy8zkxdwrt19n06s60bk9ae</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Metil karbamat</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1270698</id>
    <revision>
      <id>41261232</id>
      <parentid>33642413</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T15:31:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWBE</username>
        <id>8104</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Methyl-carbmate-3D-balls.png]] → [[File:Methyl-carbamate-3D-balls.png]] [[c:COM:FR#FR3|Criterion 3]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4745" xml:space="preserve">{{Chembox-lat
|  Watchedfields = 
|  verifiedrevid = 
|  Name = Metil karbamat
|  ImageFile = Methyl carbamate.png
|   ImageSize = 
|   ImageAlt = 
|   ImageCaption = 
|  ImageFile1 = Methyl-carbamate-3D-balls.png
|   ImageSize1 = 
|   ImageAlt1 = 
|   ImageCaption1 = 
|  ImageFile2 = 
|   ImageSize2 = 
|   ImageAlt2 = 
|   ImageCaption2 = 
|  ImageFile3 = 
|   ImageSize3 = 
|   ImageAlt3 = 
|   ImageCaption3 = 
|  ImageFile4 = 
|   ImageSize4 = 
|   ImageAlt4 = 
|   ImageCaption4 = 
|  ImageFileL1 = 
|   ImageFileL1_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeL1 = 
|   ImageAltL1 = 
|   ImageCaptionL1 = 
|  ImageFileR1 = 
|   ImageFileR1_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeR1 = 
|   ImageAltR1 = 
|   ImageCaptionR1 = 
|  ImageFileL2 = 
|   ImageFileL2_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeL2 = 
|   ImageAltL2 = 
|   ImageCaptionL2 = 
|  ImageFileR2 = 
|   ImageFileR2_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeR2 = 
|   ImageAltR2 = 
|   ImageCaptionR2 = 
|  IUPACName = 
|  IUPACName_hidden = yes
|  SystematicName = 
|  OtherNames = 
| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat
|  Abbreviations = 
|  CASNo = 598-55-0
|  CASNo_Comment = 
|  CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
|  CASNos = 
|  CASOther = 
|  PubChem = 11722
|  PubChem_Ref = {{Pubchemcite|correct|Pubchem}}
|  PubChem_Comment = 
|  PubChem5 = 
|  PubChem5_Comment = 
|  PubChemOther = 
|  ChemSpiderID = 11229
|  ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
|  ChemSpiderID_Comment = 
|  ChemSpiderID5 = 
|  ChemSpiderIDOther = 
|  EINECS = 
|  EC-number = 
|  EINECSCASNO = 
|  UNNumber = 
|  UNII = 
|  UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
|  DrugBank = 
|  KEGG = C19445
|  KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
|  MeSHName = 
|  ChEBI = 
|  ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
|  ChEMBL = 1085707
|  ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
|  RTECS = 
|  ATCvet = 
|  ATCCode_prefix = 
|  ATCCode_suffix = 
|  ATC_Supplemental = 
|  SMILES = COC(=N)O
|  InChI = 1/C2H5NO2/c1-5-2(3)4/h1H3,(H2,3,4)
|  StdInChI = 1S/C2H5NO2/c1-5-2(3)4/h1H3,(H2,3,4)
|  StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  StdInChIKey = GTCAXTIRRLKXRU-UHFFFAOYSA-N 
|  StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  Beilstein = 
|  Gmelin = 
|  3DMet = 
  }}
| Section2 = {{Chembox Properties-lat
|C=2 |H=5 |N=1 |O=2 
|  MolarMass = 75,067
|  Appearance = 
|  Density = 
|  MeltingPt = 
|  Melting_notes = 
|  BoilingPt = 
|  Boiling_notes = 
|  LogP = 
|  VaporPressure = 
|  HenryConstant = 
|  AtmosphericOHRateConstant = 
|  pKa = 
|  pKb = 
|  Solubility = 
|  SolubleOther = 
|  Solvent = 
|  Sheet Resistance = 
|  Methacrylate Equiv Wt = 
|  Bulk Conductivity = 
  }}
| Section3 = {{Chembox Structure-lat
|  CrystalStruct = 
|  Coordination = 
|  MolShape = 
  }}
| Section4 = {{Chembox Thermochemistry-lat
|  DeltaHc = 
|  DeltaHf = 
|  Entropy = 
|  HeatCapacity = 
  }}
| Section5 = {{Chembox Pharmacology-lat
|  AdminRoutes =  
|  Bioavail = 
|  Metabolism = 
|  HalfLife =  
|  ProteinBound = 
|  Excretion =  
|  Legal_status = 
|  Legal_US = 
|  Legal_UK = 
|  Legal_AU = 
|  Legal_CA = 
|  PregCat = 
|  PregCat_AU = 
|  PregCat_US = 
  }}
| Section6 = {{Chembox Explosive-lat
|  ShockSens = 
|  FrictionSens = 
|  ExplosiveV = 
|  REFactor = 
  }}
| Section7 = {{Chembox Hazards-lat
|  ExternalMSDS = 
|  EUClass = 
|  EUIndex = 
|  MainHazards = 
|  NFPA-H = 
|  NFPA-F = 
|  NFPA-R = 
|  NFPA-O = 
|  RPhrases = 
|  SPhrases = 
|  RSPhrases = 
|  FlashPt = 
|  Autoignition = 
|  ExploLimits = 
|  LD50 = 
|  PEL = 
  }}
| Section8 = {{Chembox Related-lat
|  OtherAnions = 
|  OtherCations = 
|  OtherFunctn = 
|  Function = 
|  OtherCpds = 
  }}
}}

'''Metil karbamat''' je [[organsko jedinjenje]], koje sadrži 2 [[atom]]a [[ugljenik]]a i ima [[Molekulska masa|molekulsku masu]] od 75,067 [[Jedinica atomske mase|''Da'']].
		
== Osobine ==

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Osobina !! Vrednost
|-
| [[Vodonična veza|Broj akceptora vodonika]] || 3
|-
| [[Vodonična veza|Broj donora vodonika]] || 2
|-
| [[Geometrija molekula|Broj rotacionih veza]] || 1
|-
| [[Particioni koeficijent]]&lt;ref&gt;{{cite doi/10.1021/jp980230o|noedit}}&lt;/ref&gt; (''ALogP'') || 0,5
|-
| [[Rastvorljivost]]&lt;ref&gt;{{cite pmid|11749573|noedit}}&lt;/ref&gt; (''logS'', log(''mol/L'')) || 0,8
|-
| [[Polarna površina molekula|Polarna površina]]&lt;ref&gt;{{cite pmid|11020286|noedit}}&lt;/ref&gt; (''PSA'', [[Ангстрем (јединица)|''Å''&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;]]) || 53,3 
|}

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
{{refbegin}}
* {{Clayden1st}}
* {{March6th}}
* {{Katritzky2nd}}
{{refend}}

== Spoljašnje veze ==
{{Portal-lat|Hemija}}
{{Commonscat-lat|Methyl carbamate}}
* {{PubChemInCheKey|GTCAXTIRRLKXRU-UHFFFAOYSA-N|Methyl carbamate}}

[[Kategorija:Karbamati]]</text>
      <sha1>k5mo0ye7p1xeswa8g8dfsfkq59z8ny7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Weismain</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1359357</id>
    <revision>
      <id>41261271</id>
      <parentid>31918233</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:59:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gliwi</username>
        <id>135182</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Weismain.jpg]] → [[File:DEU Weismain COA.svg]] JPG → SVG</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3688" xml:space="preserve">{{Grad u Nemačkoj
 | naziv               = Vajsmajn
 | izvorni_naziv       = ''Weismain''
 | slika               = 
 | opis_slike          = Vajsmajn
 | gradska_zastava     = 
 | grb                 = DEU Weismain COA.svg
 | država              = [[Njemačka]]
 | pokrajina           = [[Bavarska]]
 | lokacija            = 
 | osnivanje           = 
 | stanovništvo        = 4.746&lt;ref&gt;Broj stanovnika po [http://web.archive.org/web/20100919050210/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/AdministrativeUebersicht,templateId=renderPrint.psml njem. Saveznom zavodu za statistiku]. [http://web.archive.org/web/20100827050647/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GV2000VJ/2Q__30062010__Auszug,property=file.xls Stanje] 30. 6. 2010.&lt;/ref&gt;
 | gustina             = 53
 | aglomeracija        = 
 | površina            = 90,2
 | gšir                = 50.06667
 | gduž                = 11.21667
 | nadmorska_visina    = 316
 | registarska_oznaka  = LIF
 | pozivni_broj        = 09575,09576,09220,09504
 | poštanski_kod       = 96260
 | dan_grada           = 
 | veb-strana          = [http://www.weismain.de www.weismain.de]
 | gradonačelnik       = ''Udo Dauer''
 | stranka             = [[Hrišćansko-socijalna unija Bavarske|CSU]]
 | ije                 = da
 }}

'''Vajsmajn''' ({{jez-nem|Weismain}}) je grad u [[Njemačka|njemačkoj]] saveznoj državi [[Bavarska]]. Jedno je od 11 opštinskih središta okruga [[Okrug Lihtenfels|Lihtenfels]]. Prema procjeni iz 2010. u gradu je živjelo 4.746 stanovnika. Posjeduje regionalnu šifru (''AGS'') 9478176.

== Geografski i demografski podaci ==
[[Datoteka:Weismain in LIF.svg|mini|levo|250px|Položaj grada u okrugu Lihtenfels]]
Vajsmajn se nalazi u saveznoj državi [[Bavarska]] u okrugu Lihtenfels. Grad se nalazi na nadmorskoj visini od 316 metara. Površina opštine iznosi 90,2&amp;nbsp;km². U samom gradu je, prema procjeni iz 2010. godine, živjelo 4.746 stanovnika. Prosječna gustina stanovništva iznosi 53 stanovnika/km².

== Međunarodna saradnja ==
&lt;div style=&quot;width:30%&quot;&gt;
{{partnerstvo_gradova_zaglavlje}}
{{partnerstvo_gradova_red|[[Quéven]]|[[Francuska]]|partnerstvo|[[2006]]}}
{{partnerstvo_gradova_podnožje|Izvor&lt;ref&gt;[http://www.rgre.de/rgre-partnerschaften/?dt_orgname=Weismain&amp;dt_plz=&amp;dt_einwohnerzahl_min=&amp;dt_einwohnerzahl_max=&amp;dt_bundesland=&amp;aus_orgname=&amp;aus_plz=&amp;aus_land=&amp;aus_kontinent=&amp;partner_seit_von=&amp;partner_seit_bis=&amp;partner_form=&amp;submit=Suche Savjet opština i regiona Evrope - Pregled međuopštinske saradnje], Pristupljeno 30. 6. 2010.&lt;/ref&gt;}}
&lt;/div&gt;

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{BergerGeographischeNamenInDeutschland}}
* {{FulbrookConciseHistoryOfGermany}}
* {{ShawUrbanHistoricalGeography}}
* {{HomeGermany}}
* {{HammDemographicChange}}
* {{BerghahnModernGermany}}
* {{KleinerAtlas}}
* {{GrosserAtlas}}
{{refend}}

== Vidi još ==
{{refbegin|2}}
* [[Njemačka]]
* [[Njemačke pokrajine]]
* [[Popis gradova u Njemačkoj]]
* [[Nemački jezik]]
* [[Nemci]]
* [[Institucije Savezne Republike Nemačke]]
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{portal|Nemačka}}
{{Commonscat|Weismain}}

* [http://www.weismain.de Zvanični sajt opštine] {{de}}
* [http://www.destatis.de/ Nem. Savezni zavod za statistiku] {{de}}
* [http://www.staedtetag.de Stalna konferencija gradova i opština] {{de}}
* [http://www.kommon.de/ KommOn] - Informacioni sistem gradova, opština i okruga. {{de}}

{{Nezavisni gradovi i opštine u okrugu Lihtenfels}}

[[Kategorija:Gradovi u Bavarskoj|Vajsmajn]]</text>
      <sha1>gjhz53n7dnjfj4tixufrannjkegwsr4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Schwanheim</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1367264</id>
    <revision>
      <id>41261269</id>
      <parentid>40884404</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T06:58:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gliwi</username>
        <id>135182</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:Wappen Schwanheim Pfalz.PNG]] → [[File:DEU Schwanheim COA.svg]] PNG → SVG</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3109" xml:space="preserve">{{drugo značenje3|Švanhajm}}
{{Grad u Nemačkoj
 | naziv               = Švanhajm
 | izvorni_naziv       = ''Schwanheim''
 | slika               = Schwanheim-24-Wasgaustr-2019-gje.jpg
 | opis_slike          = Švanhajm
 | gradska_zastava     = 
 | grb                 = DEU Schwanheim COA.svg
 | država              = [[Njemačka]]
 | pokrajina           = [[Rajna-Palatinat]]
 | lokacija            = 
 | osnivanje           = 
 | stanovništvo        = 595&lt;ref&gt;Broj stanovnika po [http://web.archive.org/web/20100919050210/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/AdministrativeUebersicht,templateId=renderPrint.psml njem. Saveznom zavodu za statistiku]. [http://web.archive.org/web/20100827050647/http://www.destatis.de/jetspeed/portal/cms/Sites/destatis/Internet/DE/Content/Statistiken/Regionales/Gemeindeverzeichnis/Administrativ/Archiv/GV2000VJ/2Q__30062010__Auszug,property=file.xls Stanje] 30. 6. 2010.&lt;/ref&gt;
 | gustina             = 85
 | aglomeracija        = 
 | površina            = 7,0
 | gšir                = 49.16715
 | gduž                = 7.87997
 | nadmorska_visina    = 237
 | registarska_oznaka  = PS
 | pozivni_broj        = 06392
 | poštanski_kod       = 76848
 | dan_grada           = 
 | veb-strana          = 
 | gradonačelnik       = ''Herbert Schwarzmüller''
 | stranka             = 
 | ije                 = da
 }}

'''Švanhajm''' ({{jez-nem|Schwanheim}}) je opština u [[Njemačka|njemačkoj]] saveznoj državi [[Rajna-Palatinat]]. Jedno je od 84 opštinska središta okruga [[Okrug Jugozapadni Palatinat|Jugozapadni Palatinat]]. Prema procjeni iz 2010. u opštini je živjelo 595 stanovnika. Posjeduje regionalnu šifru (''AGS'') 7340047.

== Geografski i demografski podaci ==
[[Datoteka:Schwanheim in PS.svg|mini|levo|250px|Položaj opštine u okrugu Jugozapadni Palatinat]]
Švanhajm se nalazi u saveznoj državi [[Rajna-Palatinat]] u okrugu Jugozapadni Palatinat. Opština se nalazi na nadmorskoj visini od 237 metara. Površina opštine iznosi 7,0&amp;nbsp;km². U samom mjestu je, prema procjeni iz 2010. godine, živjelo 595 stanovnika. Prosječna gustina stanovništva iznosi 85 stanovnika/km².

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{BergerGeographischeNamenInDeutschland}}
* {{FulbrookConciseHistoryOfGermany}}
* {{ShawUrbanHistoricalGeography}}
* {{HomeGermany}}
* {{HammDemographicChange}}
* {{BerghahnModernGermany}}
* {{KleinerAtlas}}
* {{GrosserAtlas}}
{{refend}}

== Vidi još ==
{{refbegin|2}}
* [[Njemačka]]
* [[Njemačke pokrajine]]
* [[Popis gradova u Njemačkoj]]
* [[Nemački jezik]]
* [[Nemci]]
* [[Institucije Savezne Republike Nemačke]]
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Portal Nemačka}}
{{Commonscat|Schwanheim (Pfalz)}}

* [http://www.destatis.de/ Nem. Savezni zavod za statistiku] {{de}}
* [http://www.staedtetag.de Stalna konferencija gradova i opština] {{de}}
* [http://www.kommon.de/ KommOn] - Informacioni sistem gradova, opština i okruga. {{de}}

{{Nezavisni gradovi i opštine u okrugu Jugozapadni Palatinat}}</text>
      <sha1>dgx15v70bn96dvr820p6h9b10qcaoyt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Glogovo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1486044</id>
    <revision>
      <id>41261264</id>
      <parentid>5689246</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T04:18:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>178.221.120.133</ip>
      </contributor>
      <comment>Da neko ne pomisli da pre 1880. nije bilo stanovnika u Glogovu.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2151" xml:space="preserve">{{Infookvir naselje u Hrvatskoj
| ime         = Glogovo
| slika       = 
| slika_opis  =
| županija    = [[Zadarska županija|Zadarska]]
| općina      = [[Gračac]]
| najgrad     = 
| površina    = 
| nadvisina   = 818
| z. širina   = 44.31386248263246
| z. dužina   = 15.948679468135404
| brojstan2011= 11
| gustoća2011 = 
| domaćinstva2011 = 
| pošta       = 23440 Gračac
| pozbroj     = 023
| autooznaka  = ZD
| karta2      = Zadarska županija
| naziv karte2= [[Zadarska županija|Zadarske županije]]
}}

'''Glogovo''' je naselje u sastavu [[Gračac|Općine Gračac]], u [[Zadarska županija|Zadarskoj županiji]]. Nalazi se 13 kilometara istočno od Gračaca.

== Stanovništvo ==

Prema popisu iz 2011. naselje je imalo 11 stanovnika.&lt;ref&gt;[http://www.dzs.hr/Hrv/censuses/census2011/results/htm/H01_01_01/h01_01_01_zup13_1317.html Stanovništvo prema starosti i spolu po naseljima, popis 2011.]&lt;/ref&gt;


{{Kretanje broja stanovnika
 |naslov  = '''Kretanje broja stanovnika od 1857. do 2011.'''&lt;ref&gt;[http://www.dzs.hr/Hrv/pxweb2003/database/Naselja%20i%20stanovnistvo%20Republike%20Hrvatske/Naselja%20i%20stanovnistvo%20Republike%20Hrvatske.asp Naselja i stanovništvo Republike Hrvatske 1857.-2001., www.dzs.hr]&lt;/ref&gt;
 |dimx    = 
 |dimy    = 
 |stanmax = 500
 |crta1   = 100
 |crta2   = 50
 |a1      = 1857
 |a2      = 1869
 |a3      = 1880
 |a4      = 1890
 |a5      = 1900
 |a6      = 1910
 |a7      = 1921
 |a8      = 1931
 |a9      = 1948
 |a10     = 1953
 |a11     = 1961
 |a12     = 1971
 |a13     = 1981
 |a14     = 1991
 |a15     = 2001
 |a16     = 2011
 |p1      = 0
 |p2      = 0
 |p3      = 311
 |p4      = 419
 |p5      = 496
 |p6      = 460
 |p7      = 451
 |p8      = 465
 |p9      = 242
 |p10     = 251
 |p11     = 217
 |p12     = 134
 |p13     = 85
 |p14     = 66
 |p15     = 20
 |p16     = 11
 |izvor   = Državni zavod za statistiku
 }}
'''Napomena''': U 1857. i 1869. podaci su sadržani u naseljima Gračac i Kijani, a u 1880. dio podataka sadržan je u naselju Kijani.&lt;br /&gt;
:&lt;small&gt;&lt;/small&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

{{mrva-naselje hr}}
{{Gračac}}
{{Portal Hrvatska}}

[[Kategorija:Naselja u Zadarskoj županiji]]</text>
      <sha1>gj4azx34f7f0hbt3dq41k7f3jagsdhf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sylvain Wiltord</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1925203</id>
    <revision>
      <id>41261225</id>
      <parentid>40981706</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:14:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4831" xml:space="preserve">{{Infokutija nogometaš
| imenogometaša             = Sylvain Wiltord
| slika                     = [[File:Sylvain Wiltord Rennes 081229.jpg|250px]]
| punoime                   = 
| nadimak                   = 
| datumrođenja              = [[10. svibnja]] [[1974.]]
| rodnigrad                 = {{nowrap|{{flagicon|FRA|1958}} [[Neuilly-sur-Marne]], [[Francuska]]}}
| rodnadržava               = 
| datumsmrti                = 
| gradsmrti                 = 
| državasmrti               = 
| nacionalnost              = 
| državljanstvo             = {{flagicon|FRA}} [[Francuska|francusko]]
| visina                    = 1.74m

| pozicija                  = krilo
| trenutniklub              = 
| brojnadresu               =

| datumimjestodebija        =
| omladinskegodine          = 
| omladinskipogoni          =

| godine1                    = 1991 – 1996
| klubovi1                   = {{flagicon|FRA|1976}} [[Stade Rennais F.C.|Rennes]]
| nastupi(golovi)1           = 126 (31)
| godine2                    = 1996 – 1997
| klubovi2                   = {{flagicon|ŠPA}} [[Deportivo de La Coruña|Deportivo]]
| nastupi(golovi)2           = 0 (0)
| godine3                    = 1996 – 1997
| klubovi3                   = → {{flagicon|FRA|1976}} [[Stade Rennais F.C.|Rennes]]
| nastupi(golovi)3           = 28 (8)
| godine4                    = 1997 – 2000
| klubovi4                   = {{flagicon|FRA|1976}} [[FC Girondins de Bordeaux|Bordeaux]]
| nastupi(golovi)4           = 99 (46)
| godine5                    = 2000 – 2004
| klubovi5                   = {{flagicon|ENG}} [[Arsenal FC|Arsenal]]
| nastupi(golovi)5           = 104 (32)
| godine6                    = 2004 – 2007
| klubovi6                   = {{flagicon|FRA|1976}} [[Olympique Lyonnais|Lyon]]
| nastupi(golovi)6           = 82 (20)
| godine7                    = 2007 – 2009
| klubovi7                   = {{flagicon|FRA|1976}} [[Stade Rennais F.C.|Rennes]]
| nastupi(golovi)7           = 31 (6)
| godine8                    = 2009
| klubovi8                   = {{flagicon|FRA|1976}} [[Olympique de Marseille|Marseille]]
| nastupi(golovi)8           = 13 (1)
| godine9                    = 2010
| klubovi9                   = {{flagicon|FRA|1976}} [[FC Metz|Metz]]
| nastupi(golovi)9           = 15 (3)
| godine10                   = 2001 – 2012
| klubovi10                  = {{flagicon|FRA|1976}} [[FC Nantes|Nantes]]
| nastupi(golovi)10          = 28 (8)
| godine11                   = 
| klubovi11                  = 
| nastupi(golovi)11          = 
| godine12                   = 
| klubovi12                  = 
| nastupi(golovi)12          = 
| godine13                   = 
| klubovi13                  = 
| nastupi(golovi)13          = 
| godine14                   = 
| klubovi14                  = 
| nastupi(golovi)14          = 
| godine15                   = 
| klubovi15                  = 
| nastupi(golovi)15          =

| reprezentacija             =
| nacionalnegodine1          = 1999 – 2006
| nacionalneekipe1           = {{flagicon|FRA|1976}} [[Francuska nogometna reprezentacija|Francuska]]
| nacionalninastupi(golovi)1 = 92 (26)
| nacionalnegodine2          = 
| nacionalneekipe2           = 
| nacionalninastupi(golovi)2 = 
| nacionalnegodine3          = 
| nacionalneekipe3           = 
| nacionalninastupi(golovi)3 = 
| nacionalnegodine4          = 
| nacionalneekipe4           = 
| nacionalninastupi(golovi)4 =

| trenergodine               =
| trenerklubovi              =

| zadnjiuređaj               = 
}}
'''Sylvain Wiltord''' ([[Neuilly-sur-Marne]], [[10. svibnja]] [[1974.]]) je umirovljeni [[Francuska|francuski]] nogometaš i reprezentativac koji je igrao kao krilo.

Vrhunac njegove karijere čini četverogodišnji boravak u [[london]]skom [[Arsenal FC|Arsenalu]], s kojim je osvojio dva [[Premier League|Premiershipa]] i dva [[FA Cup]]a. Nakon odlaska iz Arsenala u [[Olympique Lyonnais|Lyon]], osvojio je i jedno [[Ligue 1|prvenstvo Francuske]].

Wiltord je za [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Francuske|reprezentaciju]] skupio 92 nastupa i postigao 26 golova. Igrao je na [[Olimpijada 1996|Olimpijadi 1996]], dva svjetska i dva europska prvenstva. Bio je dio momčadi koje su postale prvaci Europe [[2000.]] godine te drugoplasirani u svijetu [[2006.]] godine.

{{Sastav Francuska 2000 EP}}
{{Sastav Francuska 2002 SP}}
{{Sastav Francuska 2004 EP}}
{{Sastav Francuska 2006 SP}}
{{Najbolji strijelci Ligue 1}}
{{Životni vijek|1974||Wiltord, Sylvain}}

[[Kategorija:Francuski fudbaleri ili nogometaši]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Bordeauxa]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Arsenala]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Olympique Lyona]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Olympique Marseillea]]
[[Kategorija:Evropski prvaci u fudbalu ili nogometu]]</text>
      <sha1>4gyueco5ikb5brvo2e37za6os3fft6v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Avigliano Umbro, Terni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2318895</id>
    <revision>
      <id>41261240</id>
      <parentid>41190279</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:23:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LigaDue</username>
        <id>34119</id>
      </contributor>
      <comment>slika</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2517" xml:space="preserve">{{Naselje u Italiji
| naziv               = Avigliano Umbro
| izvorni_naziv       =
| država              = {{flag|Italija}} [[Italija]]
| regija              = [[Umbria]]
| okrug               = [[Terni (provincija)|Terni]]
| slika               = AviglianoUmbro2.jpg
| opis_slike          = 
| grb                 = 
| gradska_zastava     = 
| osnivanje           = 
| stanovništvo        = 1506
| godina_stanovništvo = 2011
| aglomeracija        = 
| godina_aglomeracija = 
| gustina             = 
| površina            = 
| vremenska_zona      = 
| poštanski_kod       = 
| pozivni_broj        = 
| registarska_oznaka  = 
| ostalo1l            = 
| ostalo1             = 
| veb-strana          = 
| gradonačelnik       = 
| stranka             = 
| gšir                = 42.65303
| gduž                = 12.42571
| nadmorska_visina    = 420
| geonameid           = 3182632
}}

'''Avigliano Umbro''' je naselje u [[Italija|Italiji]] u provinciji [[Terni (provincija)|Terni]], u regiji [[Umbria]].

Prema proceni iz [[2011]]. u naselju je živelo 1506 stanovnika.&lt;ref name=&quot;GeoNames&quot;&gt;{{GeoNames}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Istat&quot;&gt;{{Istat}}&lt;/ref&gt; Naselje se nalazi na [[Nadmorska visina|nadmorskoj visini]] od 420 m.

== Vidi još ==
* [[Italijanski jezik]]
* [[Italijani]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{MoliternoEncyclopediaOfContemporaryItalianCulture}}
* {{ArmieroNatureAndHistoryInModernItaly}}
* {{GuicciardiniHistoryOfItaly}}
* {{DomenicoRegionsOfItaly}}
* {{AveryNewCenturyItalianRenaissanceEncyclopedia}}
* {{CoppaDictionaryOfModernItalianHistory}}
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Avigliano Umbro}}
{{Wikiatlas|Italy}}
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html by the CIA Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |date=2017-07-09 }}
* [http://www.trenitalia.it/en/index.html Italian Railways]
* [http://www.parks.it/Eindex.html Italian National and Regional Parks]
* [http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/History_of_Italy:_Primary_Documents History of Italy: Primary Documents]
* [http://www.fastionline.org/ List and maps of archaeological sites in Italy]
* [http://vlib.iue.it/hist-italy/Index.html WWW-VL: History: Italy] at IUE

{{Italijanska provincija Terni}}
{{Spisak provincija u Italiji}}
{{Naselje-Italija-začetak}}

[[Kategorija:Naselja u provinciji Terni]]
[[Kategorija:Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji]]</text>
      <sha1>6aslj7ils3kmv0jr62x2wcxoopq6xsb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Casigliano, Terni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2319055</id>
    <revision>
      <id>41261242</id>
      <parentid>41205953</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:36:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LigaDue</username>
        <id>34119</id>
      </contributor>
      <comment>slika</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2505" xml:space="preserve">{{Naselje u Italiji
| naziv               = Casigliano
| izvorni_naziv       =
| država              = {{flag|Italija}} [[Italija]]
| regija              = [[Umbria]]
| okrug               = [[Terni (provincija)|Terni]]
| slika               = CasiglianoAcquasparta7.jpg
| opis_slike          = 
| grb                 = 
| gradska_zastava     = 
| osnivanje           = 
| stanovništvo        = 67
| godina_stanovništvo = 2011
| aglomeracija        = 
| godina_aglomeracija = 
| gustina             = 
| površina            = 
| vremenska_zona      = 
| poštanski_kod       = 
| pozivni_broj        = 
| registarska_oznaka  = 
| ostalo1l            = 
| ostalo1             = 
| veb-strana          = 
| gradonačelnik       = 
| stranka             = 
| gšir                = 42.71342
| gduž                = 12.50648
| nadmorska_visina    = 248
| geonameid           = 3179846
}}

'''Casigliano''' je naselje u [[Italija|Italiji]] u provinciji [[Terni (provincija)|Terni]], u regiji [[Umbria]].

Prema proceni iz [[2011]]. u naselju je živelo 67 stanovnika.&lt;ref name=&quot;GeoNames&quot;&gt;{{GeoNames}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Istat&quot;&gt;{{Istat}}&lt;/ref&gt; Naselje se nalazi na [[Nadmorska visina|nadmorskoj visini]] od 248 m.

== Vidi još ==
* [[Italijanski jezik]]
* [[Italijani]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{MoliternoEncyclopediaOfContemporaryItalianCulture}}
* {{ArmieroNatureAndHistoryInModernItaly}}
* {{GuicciardiniHistoryOfItaly}}
* {{DomenicoRegionsOfItaly}}
* {{AveryNewCenturyItalianRenaissanceEncyclopedia}}
* {{CoppaDictionaryOfModernItalianHistory}}
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Casigliano}}
{{Wikiatlas|Italy}}
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html by the CIA Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |date=2017-07-09 }}
* [http://www.trenitalia.it/en/index.html Italian Railways]
* [http://www.parks.it/Eindex.html Italian National and Regional Parks]
* [http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/History_of_Italy:_Primary_Documents History of Italy: Primary Documents]
* [http://www.fastionline.org/ List and maps of archaeological sites in Italy]
* [http://vlib.iue.it/hist-italy/Index.html WWW-VL: History: Italy] at IUE

{{Italijanska provincija Terni}}
{{Spisak provincija u Italiji}}
{{Naselje-Italija-začetak}}

[[Kategorija:Naselja u provinciji Terni]]
[[Kategorija:Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji]]</text>
      <sha1>4h4w0qd5oaozokoybdmxa1d7qb4cn1v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Configni, Terni</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2319248</id>
    <revision>
      <id>41261243</id>
      <parentid>41211784</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T19:49:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LigaDue</username>
        <id>34119</id>
      </contributor>
      <comment>commonscat fx, slika</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2510" xml:space="preserve">{{Naselje u Italiji
| naziv               = Configni
| izvorni_naziv       =
| država              = {{flag|Italija}} [[Italija]]
| regija              = [[Umbria]]
| okrug               = [[Terni (provincija)|Terni]]
| slika               = ConfigniAcquasparta3.jpg
| opis_slike          = 
| grb                 = 
| gradska_zastava     = 
| osnivanje           = 
| stanovništvo        = 89
| godina_stanovništvo = 2011
| aglomeracija        = 
| godina_aglomeracija = 
| gustina             = 
| površina            = 
| vremenska_zona      = 
| poštanski_kod       = 
| pozivni_broj        = 
| registarska_oznaka  = 
| ostalo1l            = 
| ostalo1             = 
| veb-strana          = 
| gradonačelnik       = 
| stranka             = 
| gšir                = 42.6959
| gduž                = 12.53051
| nadmorska_visina    = 378
| geonameid           = 3178191
}}

'''Configni''' je naselje u [[Italija|Italiji]] u provinciji [[Terni (provincija)|Terni]], u regiji [[Umbria]].

Prema proceni iz [[2011]]. u naselju je živelo 89 stanovnika.&lt;ref name=&quot;GeoNames&quot;&gt;{{GeoNames}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Istat&quot;&gt;{{Istat}}&lt;/ref&gt; Naselje se nalazi na [[Nadmorska visina|nadmorskoj visini]] od 378 m.

== Vidi još ==
* [[Italijanski jezik]]
* [[Italijani]]

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* {{MoliternoEncyclopediaOfContemporaryItalianCulture}}
* {{ArmieroNatureAndHistoryInModernItaly}}
* {{GuicciardiniHistoryOfItaly}}
* {{DomenicoRegionsOfItaly}}
* {{AveryNewCenturyItalianRenaissanceEncyclopedia}}
* {{CoppaDictionaryOfModernItalianHistory}}
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Configni (Acquasparta)}}
{{Wikiatlas|Italy}}
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html by the CIA Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170709111211/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/it.html |date=2017-07-09 }}
* [http://www.trenitalia.it/en/index.html Italian Railways]
* [http://www.parks.it/Eindex.html Italian National and Regional Parks]
* [http://eudocs.lib.byu.edu/index.php/History_of_Italy:_Primary_Documents History of Italy: Primary Documents]
* [http://www.fastionline.org/ List and maps of archaeological sites in Italy]
* [http://vlib.iue.it/hist-italy/Index.html WWW-VL: History: Italy] at IUE

{{Italijanska provincija Terni}}
{{Spisak provincija u Italiji}}
{{Naselje-Italija-začetak}}

[[Kategorija:Naselja u provinciji Terni]]
[[Kategorija:Wikiprojekat geografija/Naselja u Italiji]]</text>
      <sha1>jgnmo0mfwyhy5e5ztqrkim7bp9c8ye5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mahnovščina</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4477379</id>
    <revision>
      <id>41261258</id>
      <parentid>20190272</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:24:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Czar</username>
        <id>63822</id>
      </contributor>
      <comment>[[:w:en:Wikipedia talk:WikiProject Anarchism#Free Territory ➤ Makhnovshchina]]: nije poznata kao &quot;Slobodna teritorija&quot; u izvorima; poznatija kao &quot;Mahnovščina&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4172" xml:space="preserve">{{Infokutija bivša zemlja
|konvencionalno_dugo_ime = Mahnovščina
|domaće_ime = Махновщина
|kratko_ime = Mahnovščina
|ime_genitiv = 
|status = [[Popis historijskih nepriznatih država|nepriznata država]]
|kontinent = Evropa
|region = Istočna Evropa
|zemlja = Ukrajina
|p1 = Ukrajinska Narodna Republika
|flag_p1 = Flag of Ukrainian People's Republic 1917.svg
|s1 = Jug Rusije (Denjikin)
|flag_s1 = Flag of Russia.svg
|s2 = Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika
|flag_s2 =Flag_of_the_Ukrainian_SSR_(1919-1929).svg
|slika_zastava = RPAU flag.svg
|flag = Anarhistički simboli#Crna zastava
|državno_geslo = &quot;{{lang|uk|Смерть всім, хто стоїть на перешкоді здобуття вільності трудовому люду!}}&quot;{{nbsp|2}}&lt;small&gt;([[Ukrajinski jezik|ukrajinski]])&lt;br/&gt;&quot;Smrt svima koji stoje na putu sticanju slobode radnog naroda!&quot;&lt;/small&gt;
|national_anthem = 
|slika_karta = Makhnowia.png
|slika_karta_opis = približan opseg Mahnovščina na karti današnje [[Ukrajina|Ukrajine]].
|glavni_grad = Hulijaipolje   bris  3   nespada   u  wikipediju  
|latd=44 |latm=45 |latNS=N |longd=33 |longm=51 |longEW=E
|domaći_jezici = [[Ukrajinski jezik|ukrajinski]]&lt;br/&gt;[[Ruski jezik|ruski]]
|vlast_tip = nema ([[anarho-komunizam]])
|titula_vođa = politički vođa
|godina_vođa1 = 1918&amp;ndash;1921
|legislature = &lt;!--n/a?--&gt;
|era = Ruski građanski rat
|godina_početak = 1918
|godina_kraj = 1921
|stat_year1 = 
|stat_area1 = 
|stat_pop1 = 7 mil.
|currency = 
|footnote_a =
|danas = {{unbulleted list |{{flagcountry|Ukrajina}}&lt;br&gt;{{flagcountry|Novorusija}} (spor)}}
}}

'''Mahnovščina''' ({{jez-ukr|Махновщина}}) je naziv za područja na istoku današnje [[Ukrajina|Ukrajine]] koja su za vrijeme [[Ruski građanski rat|ruskog građanskog rata]] od 1918. do 1921. bila pod kontrolom [[anarhizam|anarhista]], obično organizirana u [[Sovjeti|sovjete]] ili radničko-seljačke [[komuna|komune]]. Nastala su u kaosu nastalom [[Oktobarska revolucija|Oktobarskom revolucijom]] i [[Njemačko Carstvo|njemačkom]] i [[Austro-Ugarska|austro-ugarskom]] okupacijom na kraju [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], odnosno kada je u dijelovima tadašnje Ukrajine počelo pružati otpor okupatorima i [[klijentska država|satelitskom]] režimu [[Ukrajinska Država|Ukrajinske Države]], koji je nastojao rekvirirati hranu i žito za potrebe [[Centralne Sile|Centralnih Sila]]. Među tim [[gerila|gerilskim]] formacijama se najviše istakla [[Revolucionarna ustanička armija Ukrajine]] pod vodstvom anarhista [[Nestor Mahno|Nestora Mahna]] koja je dovoljno ojačala da se pod kontrolom anarhista nađe područje gdje je živjelo oko 7 miliona ljudi. Od 1919. je glavni neprijatelj anarhista bio kontrarevolucionarni [[Bijeli pokret]], pa je Mahnovščina stupila u savez sa [[boljševici]]ma te im pomogla nanijeti kontrarevolucionarima odlučujući poraz 1920. godine kojim je okončan [[ruski građanski rat]]. Mahnovščina je dobila ime po Makhnu i gdje su se nastojale u praksu sprovesti ideje [[Francisco Ferrer|Francisca Ferrera]] i [[Pjotr Kropotkin|Pjotra Kropotkina]] je neko vrijeme tolerirana od strane pobjedničkih boljševika kao svojevrsni eksperiment, ali su se 1921. godine nakon [[Kronštatski ustanak|Kronštatskog ustanka]] shvaćena kao prevelika opasnost po novi režim. Zbog toga su se Sovjeti, koristeći kao izgovor navodnu [[pljačka|pljačku]] i banditizam, pokrenuli operacije kojim je Mahnovščina likvidirana i na njoj zaveden režim [[Ukrajinska SSSR|Ukrajinske SSR]].  

Mahnovščina je u kasnijim decenijama postala predmetom zanimanja kao jedan od dugotrajnijih (i samim time relativno uspješnijih) pokušaja da se anarhističke ideje sprovedu u praksi. U najnovije vrijeme se, pak, izraz &quot;Mahnovščina&quot; koristi u kontekstu [[rat u istočnoj Ukrajini|rata u istočnoj Ukrajini]], odnosno kao pogrdan izraz za paravojne formacije [[Federativna Država Novorusija|proruskih separatista]] i njihovu navodnu sklonost pljački i nedisciplini.

{{Ruski građanski rat - države i režimi}}

[[Kategorija:Nepriznate države]]
[[Kategorija:Anarhizam]]
[[Kategorija:Historija Ukrajine]]</text>
      <sha1>8k9qyll1hxxa1db3ob4khieyweagnsm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261259</id>
      <parentid>41261258</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:25:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Czar</username>
        <id>63822</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Czar je premjestio stranicu [[Slobodna teritorija (Mahno)]] na [[Mahnovščina]] preko preusmjeravanja: [[:w:en:Wikipedia talk:WikiProject Anarchism#Free Territory ➤ Makhnovshchina]]: nije poznata kao &quot;Slobodna teritorija&quot; u izvorima; poznatija kao &quot;Mahnovščina&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4172" xml:space="preserve">{{Infokutija bivša zemlja
|konvencionalno_dugo_ime = Mahnovščina
|domaće_ime = Махновщина
|kratko_ime = Mahnovščina
|ime_genitiv = 
|status = [[Popis historijskih nepriznatih država|nepriznata država]]
|kontinent = Evropa
|region = Istočna Evropa
|zemlja = Ukrajina
|p1 = Ukrajinska Narodna Republika
|flag_p1 = Flag of Ukrainian People's Republic 1917.svg
|s1 = Jug Rusije (Denjikin)
|flag_s1 = Flag of Russia.svg
|s2 = Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika
|flag_s2 =Flag_of_the_Ukrainian_SSR_(1919-1929).svg
|slika_zastava = RPAU flag.svg
|flag = Anarhistički simboli#Crna zastava
|državno_geslo = &quot;{{lang|uk|Смерть всім, хто стоїть на перешкоді здобуття вільності трудовому люду!}}&quot;{{nbsp|2}}&lt;small&gt;([[Ukrajinski jezik|ukrajinski]])&lt;br/&gt;&quot;Smrt svima koji stoje na putu sticanju slobode radnog naroda!&quot;&lt;/small&gt;
|national_anthem = 
|slika_karta = Makhnowia.png
|slika_karta_opis = približan opseg Mahnovščina na karti današnje [[Ukrajina|Ukrajine]].
|glavni_grad = Hulijaipolje   bris  3   nespada   u  wikipediju  
|latd=44 |latm=45 |latNS=N |longd=33 |longm=51 |longEW=E
|domaći_jezici = [[Ukrajinski jezik|ukrajinski]]&lt;br/&gt;[[Ruski jezik|ruski]]
|vlast_tip = nema ([[anarho-komunizam]])
|titula_vođa = politički vođa
|godina_vođa1 = 1918&amp;ndash;1921
|legislature = &lt;!--n/a?--&gt;
|era = Ruski građanski rat
|godina_početak = 1918
|godina_kraj = 1921
|stat_year1 = 
|stat_area1 = 
|stat_pop1 = 7 mil.
|currency = 
|footnote_a =
|danas = {{unbulleted list |{{flagcountry|Ukrajina}}&lt;br&gt;{{flagcountry|Novorusija}} (spor)}}
}}

'''Mahnovščina''' ({{jez-ukr|Махновщина}}) je naziv za područja na istoku današnje [[Ukrajina|Ukrajine]] koja su za vrijeme [[Ruski građanski rat|ruskog građanskog rata]] od 1918. do 1921. bila pod kontrolom [[anarhizam|anarhista]], obično organizirana u [[Sovjeti|sovjete]] ili radničko-seljačke [[komuna|komune]]. Nastala su u kaosu nastalom [[Oktobarska revolucija|Oktobarskom revolucijom]] i [[Njemačko Carstvo|njemačkom]] i [[Austro-Ugarska|austro-ugarskom]] okupacijom na kraju [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], odnosno kada je u dijelovima tadašnje Ukrajine počelo pružati otpor okupatorima i [[klijentska država|satelitskom]] režimu [[Ukrajinska Država|Ukrajinske Države]], koji je nastojao rekvirirati hranu i žito za potrebe [[Centralne Sile|Centralnih Sila]]. Među tim [[gerila|gerilskim]] formacijama se najviše istakla [[Revolucionarna ustanička armija Ukrajine]] pod vodstvom anarhista [[Nestor Mahno|Nestora Mahna]] koja je dovoljno ojačala da se pod kontrolom anarhista nađe područje gdje je živjelo oko 7 miliona ljudi. Od 1919. je glavni neprijatelj anarhista bio kontrarevolucionarni [[Bijeli pokret]], pa je Mahnovščina stupila u savez sa [[boljševici]]ma te im pomogla nanijeti kontrarevolucionarima odlučujući poraz 1920. godine kojim je okončan [[ruski građanski rat]]. Mahnovščina je dobila ime po Makhnu i gdje su se nastojale u praksu sprovesti ideje [[Francisco Ferrer|Francisca Ferrera]] i [[Pjotr Kropotkin|Pjotra Kropotkina]] je neko vrijeme tolerirana od strane pobjedničkih boljševika kao svojevrsni eksperiment, ali su se 1921. godine nakon [[Kronštatski ustanak|Kronštatskog ustanka]] shvaćena kao prevelika opasnost po novi režim. Zbog toga su se Sovjeti, koristeći kao izgovor navodnu [[pljačka|pljačku]] i banditizam, pokrenuli operacije kojim je Mahnovščina likvidirana i na njoj zaveden režim [[Ukrajinska SSSR|Ukrajinske SSR]].  

Mahnovščina je u kasnijim decenijama postala predmetom zanimanja kao jedan od dugotrajnijih (i samim time relativno uspješnijih) pokušaja da se anarhističke ideje sprovedu u praksi. U najnovije vrijeme se, pak, izraz &quot;Mahnovščina&quot; koristi u kontekstu [[rat u istočnoj Ukrajini|rata u istočnoj Ukrajini]], odnosno kao pogrdan izraz za paravojne formacije [[Federativna Država Novorusija|proruskih separatista]] i njihovu navodnu sklonost pljački i nedisciplini.

{{Ruski građanski rat - države i režimi}}

[[Kategorija:Nepriznate države]]
[[Kategorija:Anarhizam]]
[[Kategorija:Historija Ukrajine]]</text>
      <sha1>8k9qyll1hxxa1db3ob4khieyweagnsm</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261261</id>
      <parentid>41261259</parentid>
      <timestamp>2022-08-08T02:26:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Czar</username>
        <id>63822</id>
      </contributor>
      <comment>neispravna zastava; vidi [[:w:en:Flags of the Makhnovshchina]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4194" xml:space="preserve">{{Infokutija bivša zemlja
|konvencionalno_dugo_ime = Mahnovščina
|domaće_ime = Махновщина
|kratko_ime = Mahnovščina
|ime_genitiv = 
|status = [[Popis historijskih nepriznatih država|nepriznata država]]
|kontinent = Evropa
|region = Istočna Evropa
|zemlja = Ukrajina
|p1 = Ukrajinska Narodna Republika
|flag_p1 = Flag of Ukrainian People's Republic 1917.svg
|s1 = Jug Rusije (Denjikin)
|flag_s1 = Flag of Russia.svg
|s2 = Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika
|flag_s2 =Flag_of_the_Ukrainian_SSR_(1919-1929).svg
|slika_zastava = Махновское знамя.svg
|flag = Anarhistički simboli#Crna zastava
|državno_geslo = &quot;{{lang|uk|Смерть всім, хто стоїть на перешкоді здобуття вільності трудовому люду!}}&quot;{{nbsp|2}}&lt;small&gt;([[Ukrajinski jezik|ukrajinski]])&lt;br/&gt;&quot;Smrt svima koji stoje na putu sticanju slobode radnog naroda!&quot;&lt;/small&gt;
|national_anthem = 
|slika_karta = Makhnowia.png
|slika_karta_opis = približan opseg Mahnovščina na karti današnje [[Ukrajina|Ukrajine]].
|glavni_grad = Hulijaipolje   bris  3   nespada   u  wikipediju  
|latd=44 |latm=45 |latNS=N |longd=33 |longm=51 |longEW=E
|domaći_jezici = [[Ukrajinski jezik|ukrajinski]]&lt;br/&gt;[[Ruski jezik|ruski]]
|vlast_tip = nema ([[anarho-komunizam]])
|titula_vođa = politički vođa
|godina_vođa1 = 1918&amp;ndash;1921
|legislature = &lt;!--n/a?--&gt;
|era = Ruski građanski rat
|godina_početak = 1918
|godina_kraj = 1921
|stat_year1 = 
|stat_area1 = 
|stat_pop1 = 7 mil.
|currency = 
|footnote_a =
|danas = {{unbulleted list |{{flagcountry|Ukrajina}}&lt;br&gt;{{flagcountry|Novorusija}} (spor)}}
}}

'''Mahnovščina''' ({{jez-ukr|Махновщина}}) je naziv za područja na istoku današnje [[Ukrajina|Ukrajine]] koja su za vrijeme [[Ruski građanski rat|ruskog građanskog rata]] od 1918. do 1921. bila pod kontrolom [[anarhizam|anarhista]], obično organizirana u [[Sovjeti|sovjete]] ili radničko-seljačke [[komuna|komune]]. Nastala su u kaosu nastalom [[Oktobarska revolucija|Oktobarskom revolucijom]] i [[Njemačko Carstvo|njemačkom]] i [[Austro-Ugarska|austro-ugarskom]] okupacijom na kraju [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], odnosno kada je u dijelovima tadašnje Ukrajine počelo pružati otpor okupatorima i [[klijentska država|satelitskom]] režimu [[Ukrajinska Država|Ukrajinske Države]], koji je nastojao rekvirirati hranu i žito za potrebe [[Centralne Sile|Centralnih Sila]]. Među tim [[gerila|gerilskim]] formacijama se najviše istakla [[Revolucionarna ustanička armija Ukrajine]] pod vodstvom anarhista [[Nestor Mahno|Nestora Mahna]] koja je dovoljno ojačala da se pod kontrolom anarhista nađe područje gdje je živjelo oko 7 miliona ljudi. Od 1919. je glavni neprijatelj anarhista bio kontrarevolucionarni [[Bijeli pokret]], pa je Mahnovščina stupila u savez sa [[boljševici]]ma te im pomogla nanijeti kontrarevolucionarima odlučujući poraz 1920. godine kojim je okončan [[ruski građanski rat]]. Mahnovščina je dobila ime po Makhnu i gdje su se nastojale u praksu sprovesti ideje [[Francisco Ferrer|Francisca Ferrera]] i [[Pjotr Kropotkin|Pjotra Kropotkina]] je neko vrijeme tolerirana od strane pobjedničkih boljševika kao svojevrsni eksperiment, ali su se 1921. godine nakon [[Kronštatski ustanak|Kronštatskog ustanka]] shvaćena kao prevelika opasnost po novi režim. Zbog toga su se Sovjeti, koristeći kao izgovor navodnu [[pljačka|pljačku]] i banditizam, pokrenuli operacije kojim je Mahnovščina likvidirana i na njoj zaveden režim [[Ukrajinska SSSR|Ukrajinske SSR]].  

Mahnovščina je u kasnijim decenijama postala predmetom zanimanja kao jedan od dugotrajnijih (i samim time relativno uspješnijih) pokušaja da se anarhističke ideje sprovedu u praksi. U najnovije vrijeme se, pak, izraz &quot;Mahnovščina&quot; koristi u kontekstu [[rat u istočnoj Ukrajini|rata u istočnoj Ukrajini]], odnosno kao pogrdan izraz za paravojne formacije [[Federativna Država Novorusija|proruskih separatista]] i njihovu navodnu sklonost pljački i nedisciplini.

{{Ruski građanski rat - države i režimi}}

[[Kategorija:Nepriznate države]]
[[Kategorija:Anarhizam]]
[[Kategorija:Historija Ukrajine]]</text>
      <sha1>amjf7wujfrc4vksvmcz4tfmsm43aoiw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Todor Pavlov</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4549871</id>
    <revision>
      <id>41261254</id>
      <parentid>20283179</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:28:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Smiroje</username>
        <id>153576</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4743" xml:space="preserve">{{Infokutija Političar 
| ime = Todor Dimitrov Pavlov 
| slika = Todor Pavlov.jpg|220px]]
| opis_slike =
| datum_rođenja = [[14. februar]] [[1890]].
| mesto_rođenja = [[Štip]]
| država_rođenja       = [[Osmansko carstvo]]
| datum_smrti = {{Datum smrti|1977|5|8|1890|2|14}}
| mesto_smrti = [[Sofija]] 
| država_smrti        = [[Narodna Republika Bugarska]]
| državljanstvo = [[Narodna Republika Bugarska]]
| narodnost = [[Bugari|Bugar]]&lt;br&gt;''([[Makedonci|Makedonskog]] porekla)''
| veroispovest = [[Ateizam|ateista]]
| partija = [[Bugarska komunistička partija]]
| supružnik = 
| deca = 
| univerzitet = 
| profesija = 
| funkcija 1 = 
| izbori 1 = 
| početak funkcije 1 = 
| kraj funkcije 1 = 
| prethodnik 1 = 
| naslednik 1 = 
}}
'''Todor Dimitrov Pavlov''' ([[Štip]], [[Osmansko carstvo]], [[14. februar]] [[1890]] — [[Sofija]], [[Narodna Republika Bugarska|NR Bugarska]], [[8. maj]] [[1977]]) je istaknuta ličnost [[Bugarska komunistička partija|Bugarske komunističke partije]], Regent [[Кraljevina Bugarska|Bugarske]] ([[9. septembar|9. septembra]] [[1944]] — [[15. septembar|15. septembra]] [[1946]].).

== Biografija ==
Todor Pavlov je rođen [[14. februar]]a [[1890]]. u [[Štip]]u (tada [[Osmansko carstvo|Otomanska imperija]]) u porodici učitelja Dimitra Pavlova Grozdanofa. [[1914]]. godine diplomirao je na [[Sofijski univerzitet|Univerzitetu u Sofiji]] specijalizovo je filozofiju i pedagogiju, a zatim predavao kao nastavnik.

U [[1919]]. godini, pridružio se [[Bugarska komunistička partija|Bugarskoj komunističkoj partiji]]. Od [[1922]]—[[1923]], bio je urednik pro-komunističkih novine &quot;mladih&quot;. U leto 1923. je bio uhapšen, ali je kasnije pušten. [[1924]]. godine je izabran u rukovodstvu pravno legalne Laburističke partije i Centralnog komiteta Кomunističke partije u ilegali.

Nakon napada na Crkvu &quot;Svete Nedelje&quot; i [[16. april]]a [[1925]]. godine je uhapšen i osuđen na zatvor u trajanju od dvanajst godina. [[1929]]. godine je pomilovan i pušten. Radi u nastavi kao profesor u antiratnoj ligi. [[1932]]. godine je emigrirao u [[Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika|SSSR]] i postao profesor [[Dijalektički materijalizam|dijalektičkog materijalizma]] na Institutu za Crvene profesore u [[Moskva|Moskvi]]. [[1936]]. godine se vratio u [[Кraljevina Bugarska|Bugarsku]] kada se posvećuje novinarskim radom. Između [[1941]]—[[1943]], bio je interniran u koncentracione logore.

Dana [[9. septembar|9. septembra]] [[1944]]. odlukom Nacionalnog komiteta [[Otadžbinski front (Bugarska)|Otačbinskog fronta]] i vladinom uredbom je imenovan za regenta [[Кraljevina Bugarska|Кraljevine Bugarske]]. Кao regent vežbe sva prava zadržana su u Ustavu iz [[Veliko Trnovo|Trnova]], uključujući i pravo da imenuje i razrešava visoku vojnu komandu.

U januaru [[1945]]. godine izabran je počasnog predsednika &quot;makedonskog Naučnog instituta Dimitar Vlahov&quot;. Učestvujte u izradi &quot;makedonske ideje&quot; i štiti probugarske i promakedonske nacionalne ideje.

[[1945]]. godine je izabran za [[akademija|akademika]]. Pavlov je bio profesor na [[Sofijski univerzitet|Univerzitetu u Sofiji]] u periodu [[1946]]—[[1948]], kao i nacionalni predstavnik od [[1946]]. do [[1976]]. godine.

Bio je član Centralnog komiteta [[Bugarska komunistička partija|Кomunističke partije Bugarske]] od [[1957]]. do [[1977]]. član Politbiroa Кomunističke partije od [[1966]]. do [[1976]]. i dva puta član Prezidijuma Narodne skupštine ([[1947]]—[[1954]] i [[1962]]—[[1971]]).

Predsednik Bugarske akademije nauka bio je u periodu [[1947]]—[[1962]], direktor Instituta za filozofiju Akademije nauka ([[1949]]—[[1952]] i [[1960]]—[[1977]]), počasni predsednik Saveza književnika Bugarske. Dva puta je proglašen za &quot;[[Heroj socijalističkog rada]]&quot; ([[1960]]. i [[1965]].) i jednom za &quot;[[Heroj Narodne Republike Bugarske|Heroja Narodne Republike Bugarske]]&quot; ([[1970]]).

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* -{Tašev, T., „Bъlgarskata voйska 1941-1945 - enciklopedičen spravočnik“, Sofiя, 2008, „Voenno izdatelstvo“ EOOD, ISBN 978-954-509-407-1}-
* -{Grebenarov, Aleksandъr. Legalni i taйni organizacii na makedonskite bežanci v Bъlgariя (1918 - 1947), MNI, Sofiя, 2006. pp. 375, 377, 386.}-
* -{„Rečnik na bъlgarskata literatura“, 3 tom, IК na BAN, Sofiя, 1982. pp. 8-9.}-&lt;br /&gt;
* -{&quot;Rečnik na bugarskata literatura&quot;, 3 tom, Izdavačka kuќa na BAN, Sofija, 1982. pp. 8-9.}-
* [-{http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-51636.ln-ru}-]
{{refend}}

== Spoljašnje veze ==
* [http://www.sanu.ac.rs/Clanstvo/IstClan.aspx?arg=1146, Biografija na sajtu SANU]

{{Lifetime|1890|1977|Todor, Pavlov}}

[[Kategorija:Biografije, Štip]]
[[Kategorija:Bugarski komunisti]]</text>
      <sha1>35m2zlxezt7g57dnep88i2wn5d8taqc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261255</id>
      <parentid>41261254</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:30:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Smiroje</username>
        <id>153576</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4747" xml:space="preserve">{{Infokutija Političar 
| ime = Todor Dimitrov Pavlov 
| slika = Todor Pavlov.jpg|220px]]
| opis_slike =
| datum_rođenja = [[14. februar]] [[1890]].
| mesto_rođenja = [[Štip]]
| država_rođenja       = [[Osmansko carstvo]]
| datum_smrti = {{Datum smrti|1977|5|8|1890|2|14}}
| mesto_smrti = [[Sofija]] 
| država_smrti        = [[Narodna Republika Bugarska]]
| državljanstvo = [[Narodna Republika Bugarska]]
| narodnost = [[Bugari|Bugar]]&lt;br&gt;''([[Makedonci|Makedonskog]] porekla)''
| veroispovest = [[Ateizam|ateista]]
| partija = [[Bugarska komunistička partija]]
| supružnik = 
| deca = 
| univerzitet = 
| profesija = 
| funkcija 1 = 
| izbori 1 = 
| početak funkcije 1 = 
| kraj funkcije 1 = 
| prethodnik 1 = 
| naslednik 1 = 
}}
'''Todor Dimitrov Pavlov''' ([[Štip]], [[Osmansko carstvo]], [[14. februar]] [[1890]] — [[Sofija]], [[Narodna Republika Bugarska|NR Bugarska]], [[8. maj]] [[1977]]) je istaknuta ličnost [[Bugarska komunistička partija|Bugarske komunističke partije]], [[regent]] [[Кraljevina Bugarska|Bugarske]] ([[9. septembar|9. septembra]] [[1944]] — [[15. septembar|15. septembra]] [[1946]].).

== Biografija ==
Todor Pavlov je rođen [[14. februar]]a [[1890]]. u [[Štip]]u (tada [[Osmansko carstvo|Otomanska imperija]]) u porodici učitelja Dimitra Pavlova Grozdanofa. [[1914]]. godine diplomirao je na [[Sofijski univerzitet|Univerzitetu u Sofiji]] specijalizovo je filozofiju i pedagogiju, a zatim predavao kao nastavnik.

U [[1919]]. godini, pridružio se [[Bugarska komunistička partija|Bugarskoj komunističkoj partiji]]. Od [[1922]]—[[1923]], bio je urednik pro-komunističkih novine &quot;mladih&quot;. U leto 1923. je bio uhapšen, ali je kasnije pušten. [[1924]]. godine je izabran u rukovodstvu pravno legalne Laburističke partije i Centralnog komiteta Кomunističke partije u ilegali.

Nakon napada na Crkvu &quot;Svete Nedelje&quot; i [[16. april]]a [[1925]]. godine je uhapšen i osuđen na zatvor u trajanju od dvanajst godina. [[1929]]. godine je pomilovan i pušten. Radi u nastavi kao profesor u antiratnoj ligi. [[1932]]. godine je emigrirao u [[Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika|SSSR]] i postao profesor [[Dijalektički materijalizam|dijalektičkog materijalizma]] na Institutu za Crvene profesore u [[Moskva|Moskvi]]. [[1936]]. godine se vratio u [[Кraljevina Bugarska|Bugarsku]] kada se posvećuje novinarskim radom. Između [[1941]]—[[1943]], bio je interniran u koncentracione logore.

Dana [[9. septembar|9. septembra]] [[1944]]. odlukom Nacionalnog komiteta [[Otadžbinski front (Bugarska)|Otačbinskog fronta]] i vladinom uredbom je imenovan za regenta [[Кraljevina Bugarska|Кraljevine Bugarske]]. Кao regent vežbe sva prava zadržana su u Ustavu iz [[Veliko Trnovo|Trnova]], uključujući i pravo da imenuje i razrešava visoku vojnu komandu.

U januaru [[1945]]. godine izabran je počasnog predsednika &quot;makedonskog Naučnog instituta Dimitar Vlahov&quot;. Učestvujte u izradi &quot;makedonske ideje&quot; i štiti probugarske i promakedonske nacionalne ideje.

[[1945]]. godine je izabran za [[akademija|akademika]]. Pavlov je bio profesor na [[Sofijski univerzitet|Univerzitetu u Sofiji]] u periodu [[1946]]—[[1948]], kao i nacionalni predstavnik od [[1946]]. do [[1976]]. godine.

Bio je član Centralnog komiteta [[Bugarska komunistička partija|Кomunističke partije Bugarske]] od [[1957]]. do [[1977]]. član Politbiroa Кomunističke partije od [[1966]]. do [[1976]]. i dva puta član Prezidijuma Narodne skupštine ([[1947]]—[[1954]] i [[1962]]—[[1971]]).

Predsednik Bugarske akademije nauka bio je u periodu [[1947]]—[[1962]], direktor Instituta za filozofiju Akademije nauka ([[1949]]—[[1952]] i [[1960]]—[[1977]]), počasni predsednik Saveza književnika Bugarske. Dva puta je proglašen za &quot;[[Heroj socijalističkog rada]]&quot; ([[1960]]. i [[1965]].) i jednom za &quot;[[Heroj Narodne Republike Bugarske|Heroja Narodne Republike Bugarske]]&quot; ([[1970]]).

== Literatura ==
{{refbegin|2}}
* -{Tašev, T., „Bъlgarskata voйska 1941-1945 - enciklopedičen spravočnik“, Sofiя, 2008, „Voenno izdatelstvo“ EOOD, ISBN 978-954-509-407-1}-
* -{Grebenarov, Aleksandъr. Legalni i taйni organizacii na makedonskite bežanci v Bъlgariя (1918 - 1947), MNI, Sofiя, 2006. pp. 375, 377, 386.}-
* -{„Rečnik na bъlgarskata literatura“, 3 tom, IК na BAN, Sofiя, 1982. pp. 8-9.}-&lt;br /&gt;
* -{&quot;Rečnik na bugarskata literatura&quot;, 3 tom, Izdavačka kuќa na BAN, Sofija, 1982. pp. 8-9.}-
* [-{http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-51636.ln-ru}-]
{{refend}}

== Spoljašnje veze ==
* [http://www.sanu.ac.rs/Clanstvo/IstClan.aspx?arg=1146, Biografija na sajtu SANU]

{{Lifetime|1890|1977|Todor, Pavlov}}

[[Kategorija:Biografije, Štip]]
[[Kategorija:Bugarski komunisti]]</text>
      <sha1>mo8273bzv04bvedr6i2n6to9asvfnkq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Veljko Mandić</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4554825</id>
    <revision>
      <id>41261244</id>
      <parentid>40942420</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:11:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>141.136.160.129</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Uloge */Veljko Mandic je igrao ulogu cetnika u filmu Bitka na Neretvi i partizana Veljka u filmu Vrhovi Zelengore</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4430" xml:space="preserve">{{Kutijica za glumce
| ime            = Veljko Mandić
| opis_slike     = 
| puno_ime       = 
| nadimak        = 
| datum_rođenja = {{Birth date|1924|10|10|df=y}}
| mesto_rođenja   = [[Nikšić]]
| država_rođenja  = [[Datoteka:Flag of Yugoslavia (1918–1943).svg|20px|border]] [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevina SHS]]
| datum_smrti = {{Dda|1988|11|19|1924|10|10|df=y}}
| mesto_smrti    = [[Nikšić]]
| država_smrti   = {{flagcountry|SFRJ}}
| awards         = 
| imdb           = 0541809
}}

'''Veljko Mandić''' ([[Nikšić]], [[10. oktobar]] [[1924]]. — [[Nikšić]], [[19. novembar]] [[1988]].) je bio [[Crna Gora|crnogorski]] [[film]]ski [[glumac]].

== Uloge ==
{{Filmografija-domaći|glumca=Veljka Mandića}}
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1950.-te
|-
| 1956. || [[Zle pare]] || Sinovac
|-
| 1956. || [[U mreži]] || Žandar
|-
| 1958. || [[Četiri kilometra na sat]] || Narednik 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1960.-te
|-
| 1968. || [[Lelejska gora]] || Jakša
|-
| 1969. || [[Sramno leto]] || 
|-
| 1969. || [[Nizvodno od sunca]] || Jovan
|-
| 1969. || [[Horoskop (film)|Horoskop]] || 
|-
  1969 Bitka na Neretvi, Cetnik
| 1969. || [[Most (film)|Most]] || Nemački stražar na mostu
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1970.-te
|-
| 1972. || [[Tišine]] (kratak film) || 
|-
| 1973. || [[Bombaši (film)|Bombaši]] || Milicajac u vozu
|-
| 1974. || [[Uprkos svemu (TV drama)|Uprkos svemu]] || Bogdan 
|-
| 1974. || [[Derviš i smrt (film)|Derviš i smrt]] || Karazaim 
|-
| 1975. || [[Svadba (film)|Svadba]] || Četnički major
|-
| 1975. || [[Pesma (serija)|Pesma]] (serija) || 
|-
| 1975. || [[Doktor Mladen]] || Crkvenjak
 1976 Vrhovi Zelengore , Veljko partizanski  mitraljezac
|-
| 1977. || [[Šta se dogodilo sa Filipom preradovićem]] (TV) || 
|-
| 1977. || [[Salajko]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Marija (srpska serija)|Marija]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Jakov grli trnje]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Hajka (film)|Hajka]] || Dušan
|-
| 1977. || [[Nikola Tesla (TV serija)|Nikola Tesla]] (serija) || Sluga kod Teslinih
|-
| 1978. || [[Tamo i natrag]] || [[Gastarbajter]] Raka
|-
| 1978. || [[Kvar (film)|Kvar]] || 
|-
| 1978. || [[Okovani šoferi]] || Kosta 
|-
| 1978. || [[Ljubav i bijes (film)|Ljubav i bijes]] || 
|-
| 1978. || [[Vaskrsenje zmaja]] (TV) || 
|-
| 1979. || [[Vrhovi Zelengore]] || Veljko
|-
| 1979. || [[Čovjek koga treba ubiti]] || 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1980.-te
|-
| 1980. || [[Petrijin venac (film)|Petrijin venac]] || Kamenče
|-
| 1980. || [[Hajduk (film)|Hajduk]] || Kondićev Kum
|-
| 1980. || [[Prkosna delta]] || 
|-
| 1980. || [[Sudbine]] || 
|-
| 1981. || [[Dvoboj za južnu prugu]] || Banetov otac
|-
| 1981. || [[Pusta zemlja]] (TV) || 
|-
| 1981. || [[Svetozar Marković (serija)|Svetozar Marković]] (serija) || 
|-
| 1981. || [[Dorotej (film)|Dorotej]] || Nikanor 
|-
| 1981. || [[Imamo nastup]] (TV) || 
|-
| 1982. || [[13. jul (film)|13. jul]] || Đed
|-
| 1982. || [[Maratonci trče počasni krug]] || Rajkovićev brat
|-
| 1982. || [[Dečak je išao za suncem]] || 
|-
| 1982. || [[Progon (film)|Progon]] || 	Ciganin sa tamburicom
|-
| 1983. || [[Kako sam sistematski uništen od idiota]] || Recepcioner
|-
| 1983. || [[Dani AVNOJ-a]] (mini-serija) || 
|-
| 1984. || [[Čudo neviđeno]] || Željov otac
|-
| 1984. || [[Opasni trag]] ||
|-
| 1985. || [[Šest dana juna]] || Kondukter u vozu
|-
| 1985. || [[Ukazivanje Gospe u selu Grabovica]] (TV) ||
|-
| 1986. || [[Otac i sin]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Lovac protiv topa]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Misija majora Atertona]] (serija) || Starac
|-
| 1987. || [[Strategija svrake]] || 
|-
| 1987. || [[Vuk Karadžić (TV serija)|Vuk Karadžić]] (serija) || 
|-
| 1987. || [[Zaljubljeni]] || Stari Ivo 
|-
| 1987. || [[U ime naroda]] || Milun 
|-
| 1988. || [[Lepota poroka]] || Miladin muž 
|-
| 1988. || [[Svetlosna garda]] || 
|-
| 1988. || [[Đekna još nije umrla, a ka' će ne znamo]] (serija) ||Miladin
|}

== Spoljašnje veze ==
{{portal|Biografija}}
* {{IMDb ime|id=0541809|name=Veljko Mandić}}

{{Lifetime|1924|1988|Mandić, Veljko}}
[[Kategorija:Jugoslavenski filmski glumci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski filmski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Biografije, Nikšić]]</text>
      <sha1>3spto0yut9nus13yt9yh5d7jff3n0mc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261245</id>
      <parentid>41261244</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:12:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>141.136.160.129</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Uloge */Dopuna</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4431" xml:space="preserve">{{Kutijica za glumce
| ime            = Veljko Mandić
| opis_slike     = 
| puno_ime       = 
| nadimak        = 
| datum_rođenja = {{Birth date|1924|10|10|df=y}}
| mesto_rođenja   = [[Nikšić]]
| država_rođenja  = [[Datoteka:Flag of Yugoslavia (1918–1943).svg|20px|border]] [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevina SHS]]
| datum_smrti = {{Dda|1988|11|19|1924|10|10|df=y}}
| mesto_smrti    = [[Nikšić]]
| država_smrti   = {{flagcountry|SFRJ}}
| awards         = 
| imdb           = 0541809
}}

'''Veljko Mandić''' ([[Nikšić]], [[10. oktobar]] [[1924]]. — [[Nikšić]], [[19. novembar]] [[1988]].) je bio [[Crna Gora|crnogorski]] [[film]]ski [[glumac]].

== Uloge ==
{{Filmografija-domaći|glumca=Veljka Mandića}}
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1950.-te
|-
| 1956. || [[Zle pare]] || Sinovac
|-
| 1956. || [[U mreži]] || Žandar
|-
| 1958. || [[Četiri kilometra na sat]] || Narednik 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1960.-te
|-
| 1968. || [[Lelejska gora]] || Jakša
|-
| 1969. || [[Sramno leto]] || 
|-
| 1969. || [[Nizvodno od sunca]] || Jovan
|-
| 1969. || [[Horoskop (film)|Horoskop]] || 
|-
  1969 Bitka na Neretvi, Cetnik
| 1969. || [[Most (film)|Most]] || Nemački stražar na mostu
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1970.-te
|-
| 1972. || [[Tišine]] (kratak film) || 
|-
| 1973. || [[Bombaši (film)|Bombaši]] || Milicajac u vozu
|-
| 1974. || [[Uprkos svemu (TV drama)|Uprkos svemu]] || Bogdan 
|-
| 1974. || [[Derviš i smrt (film)|Derviš i smrt]] || Karazaim 
|-
| 1975. || [[Svadba (film)|Svadba]] || Četnički major
|-
| 1975. || [[Pesma (serija)|Pesma]] (serija) || 
|-
| 1975. || [[Doktor Mladen]] || Crkvenjak
 
1976 Vrhovi Zelengore , Veljko partizanski  mitraljezac
|-
| 1977. || [[Šta se dogodilo sa Filipom preradovićem]] (TV) || 
|-
| 1977. || [[Salajko]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Marija (srpska serija)|Marija]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Jakov grli trnje]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Hajka (film)|Hajka]] || Dušan
|-
| 1977. || [[Nikola Tesla (TV serija)|Nikola Tesla]] (serija) || Sluga kod Teslinih
|-
| 1978. || [[Tamo i natrag]] || [[Gastarbajter]] Raka
|-
| 1978. || [[Kvar (film)|Kvar]] || 
|-
| 1978. || [[Okovani šoferi]] || Kosta 
|-
| 1978. || [[Ljubav i bijes (film)|Ljubav i bijes]] || 
|-
| 1978. || [[Vaskrsenje zmaja]] (TV) || 
|-
| 1979. || [[Vrhovi Zelengore]] || Veljko
|-
| 1979. || [[Čovjek koga treba ubiti]] || 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1980.-te
|-
| 1980. || [[Petrijin venac (film)|Petrijin venac]] || Kamenče
|-
| 1980. || [[Hajduk (film)|Hajduk]] || Kondićev Kum
|-
| 1980. || [[Prkosna delta]] || 
|-
| 1980. || [[Sudbine]] || 
|-
| 1981. || [[Dvoboj za južnu prugu]] || Banetov otac
|-
| 1981. || [[Pusta zemlja]] (TV) || 
|-
| 1981. || [[Svetozar Marković (serija)|Svetozar Marković]] (serija) || 
|-
| 1981. || [[Dorotej (film)|Dorotej]] || Nikanor 
|-
| 1981. || [[Imamo nastup]] (TV) || 
|-
| 1982. || [[13. jul (film)|13. jul]] || Đed
|-
| 1982. || [[Maratonci trče počasni krug]] || Rajkovićev brat
|-
| 1982. || [[Dečak je išao za suncem]] || 
|-
| 1982. || [[Progon (film)|Progon]] || 	Ciganin sa tamburicom
|-
| 1983. || [[Kako sam sistematski uništen od idiota]] || Recepcioner
|-
| 1983. || [[Dani AVNOJ-a]] (mini-serija) || 
|-
| 1984. || [[Čudo neviđeno]] || Željov otac
|-
| 1984. || [[Opasni trag]] ||
|-
| 1985. || [[Šest dana juna]] || Kondukter u vozu
|-
| 1985. || [[Ukazivanje Gospe u selu Grabovica]] (TV) ||
|-
| 1986. || [[Otac i sin]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Lovac protiv topa]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Misija majora Atertona]] (serija) || Starac
|-
| 1987. || [[Strategija svrake]] || 
|-
| 1987. || [[Vuk Karadžić (TV serija)|Vuk Karadžić]] (serija) || 
|-
| 1987. || [[Zaljubljeni]] || Stari Ivo 
|-
| 1987. || [[U ime naroda]] || Milun 
|-
| 1988. || [[Lepota poroka]] || Miladin muž 
|-
| 1988. || [[Svetlosna garda]] || 
|-
| 1988. || [[Đekna još nije umrla, a ka' će ne znamo]] (serija) ||Miladin
|}

== Spoljašnje veze ==
{{portal|Biografija}}
* {{IMDb ime|id=0541809|name=Veljko Mandić}}

{{Lifetime|1924|1988|Mandić, Veljko}}
[[Kategorija:Jugoslavenski filmski glumci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski filmski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Biografije, Nikšić]]</text>
      <sha1>m9vlhyd1n5wmqo8fmm64kl7oq9nh43x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261246</id>
      <parentid>41261245</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:13:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>141.136.160.129</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Uloge */Dopuna</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4433" xml:space="preserve">{{Kutijica za glumce
| ime            = Veljko Mandić
| opis_slike     = 
| puno_ime       = 
| nadimak        = 
| datum_rođenja = {{Birth date|1924|10|10|df=y}}
| mesto_rođenja   = [[Nikšić]]
| država_rođenja  = [[Datoteka:Flag of Yugoslavia (1918–1943).svg|20px|border]] [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevina SHS]]
| datum_smrti = {{Dda|1988|11|19|1924|10|10|df=y}}
| mesto_smrti    = [[Nikšić]]
| država_smrti   = {{flagcountry|SFRJ}}
| awards         = 
| imdb           = 0541809
}}

'''Veljko Mandić''' ([[Nikšić]], [[10. oktobar]] [[1924]]. — [[Nikšić]], [[19. novembar]] [[1988]].) je bio [[Crna Gora|crnogorski]] [[film]]ski [[glumac]].

== Uloge ==
{{Filmografija-domaći|glumca=Veljka Mandića}}
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1950.-te
|-
| 1956. || [[Zle pare]] || Sinovac
|-
| 1956. || [[U mreži]] || Žandar
|-
| 1958. || [[Četiri kilometra na sat]] || Narednik 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1960.-te
|-
| 1968. || [[Lelejska gora]] || Jakša
|-
| 1969. || [[Sramno leto]] || 
|-
| 1969. || [[Nizvodno od sunca]] || Jovan
|-
| 1969. || [[Horoskop (film)|Horoskop]] || 
|-
  
1969 Bitka na Neretvi, Cetnik

| 1969. || [[Most (film)|Most]] || Nemački stražar na mostu
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1970.-te
|-
| 1972. || [[Tišine]] (kratak film) || 
|-
| 1973. || [[Bombaši (film)|Bombaši]] || Milicajac u vozu
|-
| 1974. || [[Uprkos svemu (TV drama)|Uprkos svemu]] || Bogdan 
|-
| 1974. || [[Derviš i smrt (film)|Derviš i smrt]] || Karazaim 
|-
| 1975. || [[Svadba (film)|Svadba]] || Četnički major
|-
| 1975. || [[Pesma (serija)|Pesma]] (serija) || 
|-
| 1975. || [[Doktor Mladen]] || Crkvenjak
 
1976 Vrhovi Zelengore , Veljko partizanski  mitraljezac
|-
| 1977. || [[Šta se dogodilo sa Filipom preradovićem]] (TV) || 
|-
| 1977. || [[Salajko]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Marija (srpska serija)|Marija]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Jakov grli trnje]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Hajka (film)|Hajka]] || Dušan
|-
| 1977. || [[Nikola Tesla (TV serija)|Nikola Tesla]] (serija) || Sluga kod Teslinih
|-
| 1978. || [[Tamo i natrag]] || [[Gastarbajter]] Raka
|-
| 1978. || [[Kvar (film)|Kvar]] || 
|-
| 1978. || [[Okovani šoferi]] || Kosta 
|-
| 1978. || [[Ljubav i bijes (film)|Ljubav i bijes]] || 
|-
| 1978. || [[Vaskrsenje zmaja]] (TV) || 
|-
| 1979. || [[Vrhovi Zelengore]] || Veljko
|-
| 1979. || [[Čovjek koga treba ubiti]] || 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1980.-te
|-
| 1980. || [[Petrijin venac (film)|Petrijin venac]] || Kamenče
|-
| 1980. || [[Hajduk (film)|Hajduk]] || Kondićev Kum
|-
| 1980. || [[Prkosna delta]] || 
|-
| 1980. || [[Sudbine]] || 
|-
| 1981. || [[Dvoboj za južnu prugu]] || Banetov otac
|-
| 1981. || [[Pusta zemlja]] (TV) || 
|-
| 1981. || [[Svetozar Marković (serija)|Svetozar Marković]] (serija) || 
|-
| 1981. || [[Dorotej (film)|Dorotej]] || Nikanor 
|-
| 1981. || [[Imamo nastup]] (TV) || 
|-
| 1982. || [[13. jul (film)|13. jul]] || Đed
|-
| 1982. || [[Maratonci trče počasni krug]] || Rajkovićev brat
|-
| 1982. || [[Dečak je išao za suncem]] || 
|-
| 1982. || [[Progon (film)|Progon]] || 	Ciganin sa tamburicom
|-
| 1983. || [[Kako sam sistematski uništen od idiota]] || Recepcioner
|-
| 1983. || [[Dani AVNOJ-a]] (mini-serija) || 
|-
| 1984. || [[Čudo neviđeno]] || Željov otac
|-
| 1984. || [[Opasni trag]] ||
|-
| 1985. || [[Šest dana juna]] || Kondukter u vozu
|-
| 1985. || [[Ukazivanje Gospe u selu Grabovica]] (TV) ||
|-
| 1986. || [[Otac i sin]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Lovac protiv topa]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Misija majora Atertona]] (serija) || Starac
|-
| 1987. || [[Strategija svrake]] || 
|-
| 1987. || [[Vuk Karadžić (TV serija)|Vuk Karadžić]] (serija) || 
|-
| 1987. || [[Zaljubljeni]] || Stari Ivo 
|-
| 1987. || [[U ime naroda]] || Milun 
|-
| 1988. || [[Lepota poroka]] || Miladin muž 
|-
| 1988. || [[Svetlosna garda]] || 
|-
| 1988. || [[Đekna još nije umrla, a ka' će ne znamo]] (serija) ||Miladin
|}

== Spoljašnje veze ==
{{portal|Biografija}}
* {{IMDb ime|id=0541809|name=Veljko Mandić}}

{{Lifetime|1924|1988|Mandić, Veljko}}
[[Kategorija:Jugoslavenski filmski glumci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski filmski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Biografije, Nikšić]]</text>
      <sha1>4vald1izy1kd4yj245fgqgwa25380ti</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261247</id>
      <parentid>41261246</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:14:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>141.136.160.129</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Uloge */Dopuna</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4434" xml:space="preserve">{{Kutijica za glumce
| ime            = Veljko Mandić
| opis_slike     = 
| puno_ime       = 
| nadimak        = 
| datum_rođenja = {{Birth date|1924|10|10|df=y}}
| mesto_rođenja   = [[Nikšić]]
| država_rođenja  = [[Datoteka:Flag of Yugoslavia (1918–1943).svg|20px|border]] [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevina SHS]]
| datum_smrti = {{Dda|1988|11|19|1924|10|10|df=y}}
| mesto_smrti    = [[Nikšić]]
| država_smrti   = {{flagcountry|SFRJ}}
| awards         = 
| imdb           = 0541809
}}

'''Veljko Mandić''' ([[Nikšić]], [[10. oktobar]] [[1924]]. — [[Nikšić]], [[19. novembar]] [[1988]].) je bio [[Crna Gora|crnogorski]] [[film]]ski [[glumac]].

== Uloge ==
{{Filmografija-domaći|glumca=Veljka Mandića}}
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1950.-te
|-
| 1956. || [[Zle pare]] || Sinovac
|-
| 1956. || [[U mreži]] || Žandar
|-
| 1958. || [[Četiri kilometra na sat]] || Narednik 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1960.-te
|-
| 1968. || [[Lelejska gora]] || Jakša
|-
| 1969. || [[Sramno leto]] || 
|-
| 1969. || [[Nizvodno od sunca]] || Jovan
|-
| 1969. || [[Horoskop (film)|Horoskop]] || 
|-
  
1969 Bitka na Neretvi, Cetnik

| 1969. || [[Most (film)|Most]] || Nemački stražar na mostu
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1970.-te
|-
| 1972. || [[Tišine]] (kratak film) || 
|-
| 1973. || [[Bombaši (film)|Bombaši]] || Milicajac u vozu
|-
| 1974. || [[Uprkos svemu (TV drama)|Uprkos svemu]] || Bogdan 
|-
| 1974. || [[Derviš i smrt (film)|Derviš i smrt]] || Karazaim 
|-
| 1975. || [[Svadba (film)|Svadba]] || Četnički major
|-
| 1975. || [[Pesma (serija)|Pesma]] (serija) || 
|-
| 1975. || [[Doktor Mladen]] || Crkvenjak

|-1976 Vrhovi Zelengore , Veljko partizanski  mitraljezac
|-
| 1977. || [[Šta se dogodilo sa Filipom preradovićem]] (TV) || 
|-
| 1977. || [[Salajko]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Marija (srpska serija)|Marija]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Jakov grli trnje]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Hajka (film)|Hajka]] || Dušan
|-
| 1977. || [[Nikola Tesla (TV serija)|Nikola Tesla]] (serija) || Sluga kod Teslinih
|-
| 1978. || [[Tamo i natrag]] || [[Gastarbajter]] Raka
|-
| 1978. || [[Kvar (film)|Kvar]] || 
|-
| 1978. || [[Okovani šoferi]] || Kosta 
|-
| 1978. || [[Ljubav i bijes (film)|Ljubav i bijes]] || 
|-
| 1978. || [[Vaskrsenje zmaja]] (TV) || 
|-
| 1979. || [[Vrhovi Zelengore]] || Veljko
|-
| 1979. || [[Čovjek koga treba ubiti]] || 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1980.-te
|-
| 1980. || [[Petrijin venac (film)|Petrijin venac]] || Kamenče
|-
| 1980. || [[Hajduk (film)|Hajduk]] || Kondićev Kum
|-
| 1980. || [[Prkosna delta]] || 
|-
| 1980. || [[Sudbine]] || 
|-
| 1981. || [[Dvoboj za južnu prugu]] || Banetov otac
|-
| 1981. || [[Pusta zemlja]] (TV) || 
|-
| 1981. || [[Svetozar Marković (serija)|Svetozar Marković]] (serija) || 
|-
| 1981. || [[Dorotej (film)|Dorotej]] || Nikanor 
|-
| 1981. || [[Imamo nastup]] (TV) || 
|-
| 1982. || [[13. jul (film)|13. jul]] || Đed
|-
| 1982. || [[Maratonci trče počasni krug]] || Rajkovićev brat
|-
| 1982. || [[Dečak je išao za suncem]] || 
|-
| 1982. || [[Progon (film)|Progon]] || 	Ciganin sa tamburicom
|-
| 1983. || [[Kako sam sistematski uništen od idiota]] || Recepcioner
|-
| 1983. || [[Dani AVNOJ-a]] (mini-serija) || 
|-
| 1984. || [[Čudo neviđeno]] || Željov otac
|-
| 1984. || [[Opasni trag]] ||
|-
| 1985. || [[Šest dana juna]] || Kondukter u vozu
|-
| 1985. || [[Ukazivanje Gospe u selu Grabovica]] (TV) ||
|-
| 1986. || [[Otac i sin]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Lovac protiv topa]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Misija majora Atertona]] (serija) || Starac
|-
| 1987. || [[Strategija svrake]] || 
|-
| 1987. || [[Vuk Karadžić (TV serija)|Vuk Karadžić]] (serija) || 
|-
| 1987. || [[Zaljubljeni]] || Stari Ivo 
|-
| 1987. || [[U ime naroda]] || Milun 
|-
| 1988. || [[Lepota poroka]] || Miladin muž 
|-
| 1988. || [[Svetlosna garda]] || 
|-
| 1988. || [[Đekna još nije umrla, a ka' će ne znamo]] (serija) ||Miladin
|}

== Spoljašnje veze ==
{{portal|Biografija}}
* {{IMDb ime|id=0541809|name=Veljko Mandić}}

{{Lifetime|1924|1988|Mandić, Veljko}}
[[Kategorija:Jugoslavenski filmski glumci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski filmski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Biografije, Nikšić]]</text>
      <sha1>9afhvp2c8gmsb15hfnilovqd5kquwrz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261248</id>
      <parentid>41261247</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T20:15:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>141.136.160.129</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Uloge */Dopuna</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4431" xml:space="preserve">{{Kutijica za glumce
| ime            = Veljko Mandić
| opis_slike     = 
| puno_ime       = 
| nadimak        = 
| datum_rođenja = {{Birth date|1924|10|10|df=y}}
| mesto_rođenja   = [[Nikšić]]
| država_rođenja  = [[Datoteka:Flag of Yugoslavia (1918–1943).svg|20px|border]] [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevina SHS]]
| datum_smrti = {{Dda|1988|11|19|1924|10|10|df=y}}
| mesto_smrti    = [[Nikšić]]
| država_smrti   = {{flagcountry|SFRJ}}
| awards         = 
| imdb           = 0541809
}}

'''Veljko Mandić''' ([[Nikšić]], [[10. oktobar]] [[1924]]. — [[Nikšić]], [[19. novembar]] [[1988]].) je bio [[Crna Gora|crnogorski]] [[film]]ski [[glumac]].

== Uloge ==
{{Filmografija-domaći|glumca=Veljka Mandića}}
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1950.-te
|-
| 1956. || [[Zle pare]] || Sinovac
|-
| 1956. || [[U mreži]] || Žandar
|-
| 1958. || [[Četiri kilometra na sat]] || Narednik 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1960.-te
|-
| 1968. || [[Lelejska gora]] || Jakša
|-
| 1969. || [[Sramno leto]] || 
|-
| 1969. || [[Nizvodno od sunca]] || Jovan
|-
| 1969. || [[Horoskop (film)|Horoskop]] || 
|-
  
1969 Bitka na Neretvi, Cetnik

| 1969. || [[Most (film)|Most]] || Nemački stražar na mostu
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1970.-te
|-
| 1972. || [[Tišine]] (kratak film) || 
|-
| 1973. || [[Bombaši (film)|Bombaši]] || Milicajac u vozu
|-
| 1974. || [[Uprkos svemu (TV drama)|Uprkos svemu]] || Bogdan 
|-
| 1974. || [[Derviš i smrt (film)|Derviš i smrt]] || Karazaim 
|-
| 1975. || [[Svadba (film)|Svadba]] || Četnički major
|-
| 1975. || [[Pesma (serija)|Pesma]] (serija) || 
|-
| 1975. || [[Doktor Mladen]] || Crkvenjak
1976 Vrhovi Zelengore , Veljko partizanski  mitraljezac
|-
| 1977. || [[Šta se dogodilo sa Filipom preradovićem]] (TV) || 
|-
| 1977. || [[Salajko]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Marija (srpska serija)|Marija]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Jakov grli trnje]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Hajka (film)|Hajka]] || Dušan
|-
| 1977. || [[Nikola Tesla (TV serija)|Nikola Tesla]] (serija) || Sluga kod Teslinih
|-
| 1978. || [[Tamo i natrag]] || [[Gastarbajter]] Raka
|-
| 1978. || [[Kvar (film)|Kvar]] || 
|-
| 1978. || [[Okovani šoferi]] || Kosta 
|-
| 1978. || [[Ljubav i bijes (film)|Ljubav i bijes]] || 
|-
| 1978. || [[Vaskrsenje zmaja]] (TV) || 
|-
| 1979. || [[Vrhovi Zelengore]] || Veljko
|-
| 1979. || [[Čovjek koga treba ubiti]] || 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1980.-te
|-
| 1980. || [[Petrijin venac (film)|Petrijin venac]] || Kamenče
|-
| 1980. || [[Hajduk (film)|Hajduk]] || Kondićev Kum
|-
| 1980. || [[Prkosna delta]] || 
|-
| 1980. || [[Sudbine]] || 
|-
| 1981. || [[Dvoboj za južnu prugu]] || Banetov otac
|-
| 1981. || [[Pusta zemlja]] (TV) || 
|-
| 1981. || [[Svetozar Marković (serija)|Svetozar Marković]] (serija) || 
|-
| 1981. || [[Dorotej (film)|Dorotej]] || Nikanor 
|-
| 1981. || [[Imamo nastup]] (TV) || 
|-
| 1982. || [[13. jul (film)|13. jul]] || Đed
|-
| 1982. || [[Maratonci trče počasni krug]] || Rajkovićev brat
|-
| 1982. || [[Dečak je išao za suncem]] || 
|-
| 1982. || [[Progon (film)|Progon]] || 	Ciganin sa tamburicom
|-
| 1983. || [[Kako sam sistematski uništen od idiota]] || Recepcioner
|-
| 1983. || [[Dani AVNOJ-a]] (mini-serija) || 
|-
| 1984. || [[Čudo neviđeno]] || Željov otac
|-
| 1984. || [[Opasni trag]] ||
|-
| 1985. || [[Šest dana juna]] || Kondukter u vozu
|-
| 1985. || [[Ukazivanje Gospe u selu Grabovica]] (TV) ||
|-
| 1986. || [[Otac i sin]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Lovac protiv topa]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Misija majora Atertona]] (serija) || Starac
|-
| 1987. || [[Strategija svrake]] || 
|-
| 1987. || [[Vuk Karadžić (TV serija)|Vuk Karadžić]] (serija) || 
|-
| 1987. || [[Zaljubljeni]] || Stari Ivo 
|-
| 1987. || [[U ime naroda]] || Milun 
|-
| 1988. || [[Lepota poroka]] || Miladin muž 
|-
| 1988. || [[Svetlosna garda]] || 
|-
| 1988. || [[Đekna još nije umrla, a ka' će ne znamo]] (serija) ||Miladin
|}

== Spoljašnje veze ==
{{portal|Biografija}}
* {{IMDb ime|id=0541809|name=Veljko Mandić}}

{{Lifetime|1924|1988|Mandić, Veljko}}
[[Kategorija:Jugoslavenski filmski glumci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski filmski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Biografije, Nikšić]]</text>
      <sha1>3hs5ao112bnky0lij7ewd10ylhkm6rb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261257</id>
      <parentid>41261248</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T22:38:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <comment>Ne mogu pronaći dokaz da je glumio u filmu [[Bitka na Neretvi (film)]], nema ga na spisku glumaca.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4411" xml:space="preserve">{{Kutijica za glumce
| ime            = Veljko Mandić
| opis_slike     = 
| puno_ime       = 
| nadimak        = 
| datum_rođenja = {{Birth date|1924|10|10|df=y}}
| mesto_rođenja   = [[Nikšić]]
| država_rođenja  = [[Datoteka:Flag of Yugoslavia (1918–1943).svg|20px|border]] [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevina SHS]]
| datum_smrti = {{Dda|1988|11|19|1924|10|10|df=y}}
| mesto_smrti    = [[Nikšić]]
| država_smrti   = {{flagcountry|SFRJ}}
| awards         = 
| imdb           = 0541809
}}

'''Veljko Mandić''' ([[Nikšić]], [[10. oktobar]] [[1924]]. — [[Nikšić]], [[19. novembar]] [[1988]].) je bio [[Crna Gora|crnogorski]] [[film]]ski [[glumac]].

== Uloge ==
{{Filmografija-domaći|glumca=Veljka Mandića}}
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1950.-te
|-
| 1956. || [[Zle pare]] || Sinovac
|-
| 1956. || [[U mreži]] || Žandar
|-
| 1958. || [[Četiri kilometra na sat]] || Narednik 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1960.-te
|-
| 1968. || [[Lelejska gora]] || Jakša
|-
| 1969. || [[Sramno leto]] || 
|-
| 1969. || [[Nizvodno od sunca]] || Jovan
|-
| 1969. || [[Horoskop (film)|Horoskop]] || 
|-
| 1969. || [[Most (film)|Most]] || Nemački stražar na mostu
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1970.-te
|-
| 1972. || [[Tišine]] (kratak film) || 
|-
| 1973. || [[Bombaši (film)|Bombaši]] || Milicajac u vozu
|-
| 1974. || [[Uprkos svemu (TV drama)|Uprkos svemu]] || Bogdan 
|-
| 1974. || [[Derviš i smrt (film)|Derviš i smrt]] || Karazaim 
|-
| 1975. || [[Svadba (film)|Svadba]] || Četnički major
|-
| 1975. || [[Pesma (serija)|Pesma]] (serija) || 
|-
| 1975. || [[Doktor Mladen]] || Crkvenjak
|-
| 1976. || [[Vrhovi Zelengore]] || Veljko, partizanski mitraljezac
|-
| 1977. || [[Šta se dogodilo sa Filipom preradovićem]] (TV) || 
|-
| 1977. || [[Salajko]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Marija (srpska serija)|Marija]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Jakov grli trnje]] (serija) || 
|-
| 1977. || [[Hajka (film)|Hajka]] || Dušan
|-
| 1977. || [[Nikola Tesla (TV serija)|Nikola Tesla]] (serija) || Sluga kod Teslinih
|-
| 1978. || [[Tamo i natrag]] || [[Gastarbajter]] Raka
|-
| 1978. || [[Kvar (film)|Kvar]] || 
|-
| 1978. || [[Okovani šoferi]] || Kosta 
|-
| 1978. || [[Ljubav i bijes (film)|Ljubav i bijes]] || 
|-
| 1978. || [[Vaskrsenje zmaja]] (TV) || 
|-
| 1979. || [[Vrhovi Zelengore]] || Veljko
|-
| 1979. || [[Čovjek koga treba ubiti]] || 
|- style=&quot;background:Lavender; text-align:center;&quot;
| colspan=&quot;4&quot; | 1980.-te
|-
| 1980. || [[Petrijin venac (film)|Petrijin venac]] || Kamenče
|-
| 1980. || [[Hajduk (film)|Hajduk]] || Kondićev Kum
|-
| 1980. || [[Prkosna delta]] || 
|-
| 1980. || [[Sudbine]] || 
|-
| 1981. || [[Dvoboj za južnu prugu]] || Banetov otac
|-
| 1981. || [[Pusta zemlja]] (TV) || 
|-
| 1981. || [[Svetozar Marković (serija)|Svetozar Marković]] (serija) || 
|-
| 1981. || [[Dorotej (film)|Dorotej]] || Nikanor 
|-
| 1981. || [[Imamo nastup]] (TV) || 
|-
| 1982. || [[13. jul (film)|13. jul]] || Đed
|-
| 1982. || [[Maratonci trče počasni krug]] || Rajkovićev brat
|-
| 1982. || [[Dečak je išao za suncem]] || 
|-
| 1982. || [[Progon (film)|Progon]] || 	Ciganin sa tamburicom
|-
| 1983. || [[Kako sam sistematski uništen od idiota]] || Recepcioner
|-
| 1983. || [[Dani AVNOJ-a]] (mini-serija) || 
|-
| 1984. || [[Čudo neviđeno]] || Željov otac
|-
| 1984. || [[Opasni trag]] ||
|-
| 1985. || [[Šest dana juna]] || Kondukter u vozu
|-
| 1985. || [[Ukazivanje Gospe u selu Grabovica]] (TV) ||
|-
| 1986. || [[Otac i sin]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Lovac protiv topa]] (TV) || 
|-
| 1986. || [[Misija majora Atertona]] (serija) || Starac
|-
| 1987. || [[Strategija svrake]] || 
|-
| 1987. || [[Vuk Karadžić (TV serija)|Vuk Karadžić]] (serija) || 
|-
| 1987. || [[Zaljubljeni]] || Stari Ivo 
|-
| 1987. || [[U ime naroda]] || Milun 
|-
| 1988. || [[Lepota poroka]] || Miladin muž 
|-
| 1988. || [[Svetlosna garda]] || 
|-
| 1988. || [[Đekna još nije umrla, a ka' će ne znamo]] (serija) ||Miladin
|}

== Spoljašnje veze ==
{{portal|Biografija}}
* {{IMDb ime|id=0541809|name=Veljko Mandić}}

{{Lifetime|1924|1988|Mandić, Veljko}}
[[Kategorija:Jugoslavenski filmski glumci]]
[[Kategorija:Jugoslavenski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski filmski glumci]]
[[Kategorija:Crnogorski televizijski glumci]]
[[Kategorija:Biografije, Nikšić]]</text>
      <sha1>mcqmaq1mheygd9rcc07i8no7m0jz6c8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Stephan Lichtsteiner</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4565386</id>
    <revision>
      <id>41261224</id>
      <parentid>41010707</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T14:12:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5680" xml:space="preserve">{{Infokutija nogometaš
| imenogometaša             = Stephan Lichtsteiner
| slika                     = [[File:AUT vs. SUI 2015-11-17 - Stephan Lichtsteiner (2).jpg|220px]]
| punoime                   = 
| nadimak                   = 
| datumrođenja              = [[16. siječnja]] [[1984.]]
| rodnigrad                 = {{flagicon|ŠVI}} [[Adligenswil]]
| rodnadržava               = [[Švicarska]]
| datumsmrti                = 
| gradsmrti                 = 
| državasmrti               = 
| nacionalnost              = 
| državljanstvo             = {{flagicon|ŠVI}} [[Švicarska|švicarsko]]
| visina                    = 1.82 m

| pozicija                  = desni bek, desno krilo
| trenutniklub              = 
| brojnadresu               = 

| datumimjestodebija        =
| omladinskegodine          = 
| omladinskipogoni          = 

| godine1                    = 2001 – 2005
| klubovi1                   = {{nowrap|{{flagicon|ŠVI|size=17px}} [[Grasshopper Club Zürich|Grasshopper Zürich]]}}
| nastupi(golovi)1           = 79 (4)
| godine2                    = 2005 – 2008
| klubovi2                   = {{flagicon|FRA|1976}} [[Lille OSC|Lille]]
| nastupi(golovi)2           = 89 (5)
| godine3                    = 2008 – 2011
| klubovi3                   = {{flagicon|ITA}} [[S.S. Lazio|Lazio]]
| nastupi(golovi)3           = 100 (3)
| godine4                    = 2011 – 2018
| klubovi4                   = {{flagicon|ITA}} [[Juventus F.C.|Juventus]]
| nastupi(golovi)4           = 201 (12)
| godine5                    = 2018 – 2019
| klubovi5                   = {{flagicon|ENG}} [[Arsenal FC|Arsenal]]
| nastupi(golovi)5           = 14 (0)
| godine6                    = 2019 – 2020
| klubovi6                   = {{flagicon|NJE}} [[FC Augsburg|Augsburg]]
| nastupi(golovi)6           = 20 (0)
| godine7                    = 
| klubovi7                   = 
| nastupi(golovi)7           = 
| godine8                    = 
| klubovi8                   = 
| nastupi(golovi)8           = 
| godine9                    = 
| klubovi9                   = 
| nastupi(golovi)9           = 
| godine10                   = 
| klubovi10                  = 
| nastupi(golovi)10          = 
| godine11                   = 
| klubovi11                  = 
| nastupi(golovi)11          = 
| godine12                   = 
| klubovi12                  = 
| nastupi(golovi)12          = 
| godine13                   = 
| klubovi13                  = 
| nastupi(golovi)13          = 
| godine14                   = 
| klubovi14                  = 
| nastupi(golovi)14          = 
| godine15                   = 
| klubovi15                  = 
| nastupi(golovi)15          = 
| godine16                   = 
| klubovi16                  = 
| nastupi(golovi)16          = 
| godine17                   = 
| klubovi17                  = 
| nastupi(golovi)17          = 
| godine18                   = 
| klubovi18                  = 
| nastupi(golovi)18          = 
| godine19                   = 
| klubovi19                  = 
| nastupi(golovi)19          = 
| godine20                   = 
| klubovi20                  = 
| nastupi(golovi)20          = 

| reprezentacija             =
| nacionalnegodine1          = 2006 – 2019
| nacionalneekipe1           = {{flagicon|ŠVI|size=16px}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Švicarske|Švicarska]]
| nacionalninastupi(golovi)1 = 108 (8)
| nacionalnegodine2          = 
| nacionalneekipe2           = 
| nacionalninastupi(golovi)2 = 
| nacionalnegodine3          = 
| nacionalneekipe3           = 
| nacionalninastupi(golovi)3 = 
| nacionalnegodine4          = 
| nacionalneekipe4           = 
| nacionalninastupi(golovi)4 = 

| trenergodine               =
| trenerklubovi              =

| zadnjiuređaj               = 14.8.2020
}}
'''Stephan Lichtsteiner''' ([[Adligenswil]], [[16. siječnja]] [[1984.]]) je umirovljeni [[Švicarska|švicarski]] nogometaš i reprezentativac koji je igrao kao desni bek ili desno krilo. Ofenzivno nastrojeni desni bek, Lichtsteiner je poznat po energičnim trkovima po desnoj strani, ali i po izdržljivosti i atletskim sposobnostima, zbog čega je dobio nadimke &quot;[[Forrest Gump]]&quot; i &quot;Švicarski Express&quot;. 

Profesionalnu karijeru započeo je u [[Grasshopper Club Zürich|Grasshopperu iz Züricha]], s kojim je [[2003.]] postao švicarski prvak, da bi [[2005.]] godine preselio u [[Lille OSC|Lille]], s kojim je u prvoj sezoni izborio nastup u [[UEFA Liga prvaka|Ligi prvaka]]. Godine [[2008.]] potpisao je za [[S.S. Lazio|Lazio]], s kojim je naredne godine osvojio [[Coppa Italia|Talijanski kup]] i [[Supercoppa Italiana|superkup]]. Otkako se [[2011.]] godine pridružio [[Juventus F.C.|Juventusu]], Lichtsteiner je osvojio deset odličja, među kojima je i pet uzastopnih naslova [[Serie A|prvaka Italije]]. Za Arsenal je potpisao [[2018.]] godine, ali je napustio klub već naredne sezone kao slobodan igrač. Nakon jedne sezone u [[FC Augsburg|Augsburgu]], Lichtsteiner se [[2020.]] umirovio.

Lichtsteiner je [[2006.]] godine debitirao za [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Švicarske|Švicarsku]] te je trenutno treći po broju nastupa za reprezentaciju. Nastupio je na dva [[UEFA Euro|Europska]] i tri [[FIFA Svjetsko prvenstvo|Svjetska prvenstva]]. 

{{Sastav Švicarska 2008 EP}}
{{Sastav Švicarska 2010 SP}}
{{Sastav Švicarska 2014 SP}}
{{Sastav Švicarska 2016 EP}}
{{Sastav Švicarska 2018 SP}}
{{Životni vijek|1984||Lichtsteiner, Stephan}}

[[Kategorija:Švicarski fudbaleri ili nogometaši]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Lazija]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Juventusa]]
[[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Arsenala]]</text>
      <sha1>5840qe4ornnfzsej4ohc51g3q3m3bh0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Legalizovani četnici</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4669505</id>
    <revision>
      <id>41261236</id>
      <parentid>41260468</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:44:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.161.158</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42950" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=376}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1041-1042}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=381}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi ističu da odred pod Đurovićevom komadom predstavlja &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje u [[Valjevo|Valjevu]],  27. marta 1942.]] 
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (u januaru 1942. unaprijeđen u čin potpukovnika) Manojlo Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane [[Gestapo]]a u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, Korać daje bilans svojih aktivnosti iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U memoarskom spisu objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, Korać je fenomenu legalizacije četničkih odreda posvetio posebnu pažnju.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom [[Željezni križ|Gvozdenog krsta]].

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su nemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>h887ou58pvflyro661hj7trlua89wpg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261237</id>
      <parentid>41261236</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:46:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.161.158</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42951" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=376}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1041-1042}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=381}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi ističu da odred pod Đurovićevom komandom predstavlja &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje u [[Valjevo|Valjevu]],  27. marta 1942.]] 
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (u januaru 1942. unaprijeđen u čin potpukovnika) Manojlo Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane [[Gestapo]]a u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, Korać daje bilans svojih aktivnosti iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U memoarskom spisu objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, Korać je fenomenu legalizacije četničkih odreda posvetio posebnu pažnju.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom [[Željezni križ|Gvozdenog krsta]].

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su nemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>29mxekkk9x4xdwufjsdgw8u5ymn34gd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261238</id>
      <parentid>41261237</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:49:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.161.158</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42940" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=376}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1041-1042}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u Valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=381}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi ističu da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje u [[Valjevo|Valjevu]],  27. marta 1942.]] 
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (u januaru 1942. unaprijeđen u čin potpukovnika) Manojlo Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane [[Gestapo]]a u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, Korać daje bilans svojih aktivnosti iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U memoarskom spisu objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, Korać je fenomenu legalizacije četničkih odreda posvetio posebnu pažnju.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom [[Željezni križ|Gvozdenog krsta]].

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su nemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>qpldt9yjb8umjhit68v7faytxqftu1j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41261239</id>
      <parentid>41261238</parentid>
      <timestamp>2022-08-07T18:49:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>87.116.161.158</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42940" xml:space="preserve">:''Ovaj članak se odnosi na oružane formacije u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|JVuO]] kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Za ostale četničke formacije i širi kontekst v. [[Četnici]]''
{{Infookvir vojna postrojba
|naziv= Legalizovani četnici
|slika= [[File:Legalizovani četnici u Srbiji 1942.jpg|250px]]
|opis slike= Legalizovani četnici u Srbiji 1942.
|osnovana datum= novembar i decembar 1941.
|ukinuta datum= mart 1943.
|period= 
|država= {{flagicon|Kraljevina Jugoslavija}} [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Kraljevina Jugoslavija pod okupacijom Sila Osovine]]
|odanost= {{flagicon image|Flag of the Government of National Salvation 2.png}} [[Nedićeva Srbija]]
|grana= [[Srpska državna straža]]
|vrsta=
|uloga=
|specijalizacija=
|veličina= 20 odreda
|zapovjedna struktura=
|vojarna oznaka=
|sjedište=
|nadimak=
|zaštitnik=
|geslo=
|boje=
|marš=
|maskota=
|obljetnica=
|oprema=
|oprema oznaka=
|bitke= Proterivanje [[partizan]]a iz Srbije u decembru 1941.
|bitke oznaka=
|odlikovanja=
|raspuštena= mart 1943.
|zapovjednik= 
|istaknuti zapovjednici= [[Predrag Raković]] &lt;br&gt; [[Miloje Mojsilović]] &lt;br&gt; [[Miloš Glišić]] &lt;br&gt; [[Manojlo Korać]] &lt;br&gt;[[Božidar Ćosović]] &lt;br&gt; [[Mašan Đurović]] &lt;br&gt; Mirko Tomašević &lt;br&gt; Todor Dobrić
|simbol raspoznavanja=
|simbol raspoznavanja oznaka=
|simbol raspoznavanja 2=
|simbol raspoznavanja 2 oznaka=
|simbol raspoznavanja 3=
|simbol raspoznavanja 3 oznaka=
|simbol raspoznavanja 4=
|simbol raspoznavanja 4 oznaka=
|zrakoplov lovac=
|zrakoplov bombarder=
|zrakoplov ostali=
|zrakoplov borbeni=
|zrakoplov helikopter=
|zrakoplov presretač=
|zrakoplov izviđački=
|zrakoplov patrolni=
|zrakoplov školski=
|zrakoplov transportni=
}}
'''Legalizovani četnici''' je naziv oružanih formacija u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] koje su nastale legalizovanjem nekadašnjih pripadnika četničkih odreda - [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) kod marionetske [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Nedićeve vlade u Srbiji]] u okupiranoj Kraljevini [[Drugi svjetski rat u Jugoslaviji|Jugoslaviji tokom drugog svetskog rata]]. Formiranje ovih formacija je počelo u novembru i decembru 1941. godine, a poslednja dva odreda legalizovanih četnika su raspuštena u martu 1943.

Kada je došlo do konačnog sloma ustanka u Srbiji, u dva talasa, prvom tokom novembra i decembra 1941. i drugom početkom 1942. godine, najveći broj pripadnika četničkih jedinica, tj. JVuO (ukupno oko 20 četničkih odreda) legalizovao se kod Vlade Nacionalnog Spasa Milana Nedića, formalno u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]]. Na taj način je deo JVuO uspešno izbegao uništenje tokom ofanzive nemačkih trupa na ustanike za razliku od komunističkih formacija (partizana) koje su bile razbijene i proterane iz Srbije. Legalizacija je imala pozitivne strane u tome što je doprinela da se sačuva ljudstvo i naoružanje dela ustanika, ali je imala i negativne posledice u opadanju borbenog duha i discipline i potpunog odbijanja naređenja dobijenih od strane JVuO za koju su praktično postali neupotrebljivi.

Nakon sloma ustanka došlo je do odmazde za događaje u ustanku koja je u najvećoj meri bila usmerena na partizane i njihove simpatizere. U njihovim surovim progonima su u decembru 1941. aktivno učešće uzeli i odredi legalizovanih četnika koji su hvatali na terenu pripadnike komunističkih formacija i najčešće ih predavali Nemcima koji su ih streljali. Partizanska propaganda je uporno zanemarivala činjenicu da su u pitanju bili legalizovani četnici i neprestano krivila četnike Draže Mihailovića za stradanje partizana i njihovih simpatizera u Srbiji u decembru 1941. Tokom 1942. legalizovani četnici su se sukobljavali i sa ljotićevcima i sa četnicima Draže Mihailovića.

Legalizovani četnici su na osnovu početnih izveštaja o kolaboracionizmu inicijalno bili kritikovani od strane saveznika, ali su kritike uskoro bile potisnute posle izveštaja o aktivnostima ovih jedinica usmerenih protiv formacija sila osovine i ljotićevaca. Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.

== Legalizacija kod Vlade Nacionalnog Spasa u Srbiji ==
=== Prvi talas legalizacije u novembru i decembru 1941. ===
{{citiranje|U početku još u decembru  [1941. godine] video sam jasno ovo: Ljotićevci naslanjajući se na Nemce imaju za cilj da najpre sa nama sarađuju dok se unište komunisti, pa posle pomoću Nemaca da likvidiraju i našu organizaciju i naše odrede. Uništenje komunista bilo je potrebno i meni i Nemcima i Ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali »saveznici«.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm Извештај Раковића Михаиловићу од децембра 1942, - [[Зборник докумената и података о народноослободилачком рату југословенских народа]], том XIV (четнички документи), књига 1, Војноиздавачки завод, Београд] {{Wayback|url=http://www.znaci.net/00001/4_14_1_209.htm |date=20120307190850 }}, Приступљено 24. 4. 2013.&lt;/ref&gt;|Izvještaj [[Predrag Raković|Predraga Rakovića]] [[Dragoljub Mihailović|Draži Mihailoviću]] iz decembra 1942.}}

{{citiranje|Ovom akcijom je [[Milan Nedić|Nedić]] uspeo da spase sve Mihailovićeve četničke odrede na terenu gde je imala da otpočne velika nemačka vojna akcija i koji su se ovako bili pretvorili u pomoćne trupe srpske vlade. Nedić je smatrao da je potrebno da ostane na terenu živa srpska nacionalna snaga, bez obzira da li su to njegove stvarne pristalice ili pripadnici pokreta otpora Mihailovića. Za pretsednika vlade su to sve bili Srbi koji se bore za opstanak srpskog naroda.&lt;ref&gt;Станислав Краков, Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа, Минхен, Штампарија Искра, 1963, стр. 281&lt;/ref&gt;| [[Stanislav Krakov]] o legalizaciji Mihailovićevih četnika}}

Nakon sloma ustanka u Srbiji krajem 1941. dolazi do legalizacije najvećeg dela jedinica četnika pod komandom Draže Mihailovića koja je bila sprovođena u dva talasa. Prvi talas je bio u periodu novembar/decembar 1941. kada su sljedeće četničke jedinice prihvatile legalizaciju kod srpske marionetske vlade:
* Ljubićki odred pod komandom [[Predrag Raković|Rakovića]]
*Požeški odred pod komandom [[Miloš Glišić|Glišića]] i [[Vučko Ignjatović|Ignjatovića]]
*Užičko-požeški odred pod komandom Manojla Koraća
*Crnogorski odred pod komandom Nikole Mladenovića
*Odredi pod komandom Vojislava Pantelića u Loznici, odred kapetana Radovana Stojanovića, odred [[Živojin Lazović|Živana Lazovića]] u beogradskom okrugu, odred kapetana Borivoja Rajkovića u [[Kosjerić]]u, [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]] i drugi&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=270}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Prvi talas legalizacije snaga pod Mihailovićevom komandom uslijedio je nakon sastanka održanog na [[Ravna gora|Ravnoj gori]], 30. novembra 1941. godine, kome su, pored samog Mihailovića, prisustvovali komandanti odredâ, uglavnom onih sa područja [[Zapadna Srbija|zapadne Srbije]]. Činjenica da zapisnik sa samog sastanka nije pronađen i gotovo je izvjesno da nije ni vođen, upućuje na zaključak da je Mihailović instrukciju, tj. naredbu o legalizaciji svojim komandantima prenio usmenim putem. Za sastanak se naknadno saznalo iz sekundarnih izvora, tj. iz svjedočenja prisutnih oficira ili iz depeša upućenih Mihailoviću. Tako je [[Miloš Glišić]] (major vojske Kraljevine Jugoslavije,
načelnik štaba Požeškog četničkog odreda, kao ratni zločinac
osuđen na smrt), na suđenju u vezi sa sastankom četničkih
komandanata od 30. novembra, izjavio sljedeće: &quot;Na Ravnoj gori
sa Dražom je održano savetovanje komandanata odreda. Na ovom savetovanju
Draža je naredio da se stupa u vezu sa Nedićevim odredima,
radi popravljanja situacije. Rekao je da odredi i dalje ostaju pod njegovom
komandom i da je ovo samo privremeno rešenje.&quot;&lt;ref&gt;Izdajnik i ratni zločinac Draža Mihailović pred sudom, Stenografske
beleške, Beograd, 1946, str. 68&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Borković|1979a|p=267}}&lt;/ref&gt; Takođe, iz opširnog pisma koje je decembra 1942. kapetan Raković poslao Mihailoviću, može se zaključiti da je sastanak održan krajem novembra 1941.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, Beograd, 1981, str. 766-767&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=61}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani Mihailovićevi četnički odredi postali su dio Nedićevih pomoćnih trupa, sa statusom sličnim onom [[Četnici Koste Pećanca|četničkih odreda Koste Pećanca]], koji su se krajem avgusta 1941. 
pridružili snagama Nedićeve vlade. Jednom naredbom generala Badera, datiranom 10. aprila 
1942, svi odredi [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljaca]], kao i svi Pećančevi i legalizirani Mihailovićevi četnici stavljeni su 
pod komandu njemačkih posadnih divizija na raznim područjima. Dati su im specijalni 
brojevi (D-1 do D-19 dobrovoljačkim jedinicama, C-20 do C-38 »samostalnim četnicima«, tj. 
legaliziranim Mihailovićevim četnicima i C-39 do C-101 četničkim odredima Koste Pećanca) 
i njihovu je aktivnost trebalo strogo kontrolirati: dodijeljena su im posebna područja s kojih ne smiju pokrenuti bez njemačkog naređenja; sve operacije ovih jedinica, još uvijek pod 
Nedićevom komandom, trebalo je unaprijed prijaviti njemačkim oblasnim ili okružnim komandama na čijem su području stacionirane; svi ti odredi moraju prilikom operacija imati 
njemačkog oficira za vezu; svi zahtjevi za municiju, koji su Nijemcima stizali preko 
srpske vlade, trebalo je od tada podnositi izravno njemačkoj oblasnoj ili okružnoj komandi kod koje 
je odred lociran.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=183-184}}&lt;/ref&gt; 

Major [[Manojlo Korać]], bivši Pećančev oficir, inače zapovjednik jedne od četničkih kolona za [[Napad četnika na Užičku republiku|napad na partizanske snage u Užicu]], 31. oktobra 1941, nakon legalizacije je postao okružni načelnik u Užicu, a istovremeno je bio komandant Grupe užičko-požeških odreda. U toj, po karakteru i suštini, kvislinškoj formaciji, proljeća 1942. će boraviti i sam Draža Mihailović, kada je odlučio da napusti Srbiju, da bi se uputio za [[Crna Gora|Crnu Goru]], gdje će se, pod zaštitom [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], nalaziti sve do maja 1943. Britanski kapetan [[Bil Hadson]], koga je Mihailović &quot;''ostavio na cedilu''&quot; prilikom [[Operacija Mihailović|njemačkog udara na Ravnu goru]], javlja svojoj centrali u [[Kairo|Kairu]] da &quot;''kada je Mihailović krenuo u Crnu Goru rano iduće godine, njegov štab je mogao da nastavi put bez velike teškoće, legalizujući se kao deo Požeškog korpusa''.&quot;&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 55&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124}}&lt;/ref&gt;

Pored navedenih četničkih odreda, legalizovao se i odred pod komandom majora [[Ljubomir Jovanović Patak|Ljube Jovanovića Patka]], kasnijeg komandanta Timočkog korpusa. Jovanović je postao komandant Srpske državne straže u [[Zaječar]]u, gdje su, kao legalni, raspoređeni brojni Mihailovićevi oficiri. Među njima su bili kapetan Vladimir Komarčević (kasnije komandant Kolubarskog korpusa), zatim [[Neško Nedić]], budući komandant Valjevskog korpusa, te poručnik Miloš Radosavljević. Poručnik Toma Aleksić je raspoređen na službu u [[Zlot (Bor)|Zlot]], kapetan Mirić u [[Žagubica|Žagubicu]], dok je kapetan Toma Obradović dobio raspored u [[Knjaževac]]. U [[Valjevo|Valjevu]] su na službi u vojnim formacijama Nedićevog režima bili major Ljubomir Vojteh, komandant Valjevskog četničkog odreda i kapetan Selimir Popović.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/1, str. 232&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=124-125}}&lt;/ref&gt;

Krajem 1941. [[Božidar Ćosović]] je legalizovao njegov ''Javorski četnički odred'' koji je bio preimenovan u ''Javorski samostalni četnički odred'' kodnog naziva C-37.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt; Pošto Ćosović nije izvršavao naređenja nadležne njemačke komande, njegov je odred rasformiran jula 1942. godine, ali je Ćosović zadržao oružje, postao ponovo ilegalan i imao brojne oružane sukobe sa okupatorskim snagama, kao i sa [[Muslimanska milicija Sandžaka|Sandžačkom muslimanskom milicijom.]] Ponašanje pripadnika odreda pod Ćosovićevom komandom je bilo ispod svake kritike, obzirom da je lokalno stanovništvo bilo pljačkano, premlaćivano i ubijano. U nemilosti su  bili čak i oficiri [[Srpska državna straža|SDS]]-a delegirani u njegovu štabu.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=376}}&lt;/ref&gt; Vrhovna komanda JVuO će Ćosovića (kao i Mašana Đurovića, ali i mnoge druge), zbog progona Mihailovićevih četnika za račun okupatora, samovolje i brojnih drugih prestupa, staviti pod [[Crne trojke|slovo &quot;Z&quot;]] i sredinom 1943. godine će obojica biti likvidirani od strane ravnogorskih četnika. Božidar Ćosović-Javorski je, barem zvanično, pripadao odredima generala Mihailovića znatno duže od Mašana Đurovića.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=1041-1042}}&lt;/ref&gt;

Jeličko-moravički četnički odred kojim je komandovao Miloje Mojsilović se legalizovao 9. novembra 1941. i od tada nad ovim odredom Draža Mihailović nije imao komandu, a okupaciona vlast je preko svoje štampe navodila ovaj odred kao prvi primer propasti vojske pod Mihailovićevom organizacijom.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=413}}

Kroz legalizaciju dijela četničkih odreda kod Nedićeve vlade, Mihailovićev pokret je uspješno izbjegao uništenje tokom njemačke ofanzive protiv ustanika, za razliku od komunističkih snaga koje su bile potpuno razbijene i uništene ili protjerane iz Srbije.&lt;ref&gt;{{harv|Dear|Foot|1995|p=1299}}: &quot;By partially 'legalizing' itself with the Nedic regime, it had managed to escape destruction in the German offensive which chased the Partisans out of Serbia&quot;&lt;/ref&gt; S jedne strane, Nedić je 
dobijao nove snage za borbu protiv pripadnika narodnooslobodilačkog 
pokreta, a s druge strane, Mihailović je spasavao svoje odrede od uništenja u jeku zime, 
progona i nemačkih represalija. Udruženim snagama mogli su zavesti 
četničku strahovladu i iskorenjivanje zaostalih grupa partizana, pojedinaca i njihovih simpatizera i jataka.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1992|p=271}}&lt;/ref&gt; U proljeće 1942. sjedište JVuO i njihove glavne aktivnosti su bili prenijeti u Crnu Goru i Bosnu, dok je u Srbiji ostalo oko 20 legalizovanih četničkih odreda u službi Nedićeve vlade.&lt;ref&gt;{{cite book|title=Tokovi revolucije|url=https://books.google.com/books?id=BhjjAAAAMAAJ|year=1986|publisher=Institut za istoriju radničkog pokreta Srbije|page=294|quote=У пролеће 1942. седиште четничке организације и деловања пребачено је у Црну Гору и Босну. У Србији је остало око 20 легализованих четничких одреда у служби Недићеве владе.}}&lt;/ref&gt; Pored legalizovanih četnika, na terenu su i dalje postojali i ilegalni četnički odredi pod komandom [[Dragoslav Račić|Račića]], [[Dragutin Keserović|Keserovića]], [[Velimir Piletić|Piletića]] i drugih a koje su Nemci progonili.&lt;ref&gt;{{harv|Petranović|1997|p=231}}: &quot;... илегални четнички одреди које су Немци прогонили (Рачића, Кесеровића, Пилетића и других).&quot;&lt;/ref&gt;

=== Drugi talas legalizacije početkom 1942. ===
[[Datoteka:Smotra četnika.jpg|minijatura|Nemački okupator za vreme vršenja smotre legalnih četnika u Srbiji.]]
Tokom drugog talasa legalizacije koji se desio početkom 1942. marionetska vlada u Srbiji je čak osnivala nove četničke odrede kao već legalizovane, kao ''Ribnički odred'' u valjevskom kraju.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=121}}&lt;/ref&gt;

Najveći broj četničkih odreda legalizovanih u drugom talasu je prvo bio ilegalan i pod komandom Draže Mihailovića, a zatim legalizovan.

''Požeški četnički odred'' pod komandom majora [[Miloš Glišić|Miloša Glišića]] je bio preimenovan u ''Sandžački vojni četnički odred'' kada je bio legalizovan kod Vlade nacionalnog spasa.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=XXV}}: &quot;...  Додајмо и да се легализовани четнички одред мајора Глишића, при влади Mилана Недића, такође звао „Санџачки војни четнички одред“ &quot;&lt;/ref&gt;  

Ilegalni ''Suvoplaninski četnički odred'' pod komandom Mašana Đurovića sa 520 vojnika je bio legalizovan i preimenovan u ''Ibarski četnički odred'' kodnog naziva C-54 i bio je sastavljen od nekoliko bataljona čije je sedište bilo prvo u [[Raška (grad)|Raškoj]], a zatim u [[Јошаничка Бања|Jošaničkoj Banji]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|pp=260, 371}}&lt;/ref&gt; Broj vojnika koji su pripadali ovom odredu je narastao na više od 1.200 vojnika i oficira do početka 1942.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; Tokom februara i marta 1942. godine, Draža Mihailović je sa Đurovićem vodio veoma žustru prepisku.&lt;ref&gt;https://www.rastko.rs/istorija/delo/13229&lt;/ref&gt; Pri štabu vojvode Đurovića u Raškoj, angažovan je bio i artiljerijski poručnik (kasnije kapetan) Dragor Pavlović, komandant Deževske brigade JVuO, koji se u Ibarskom četničkom odredu legalizovao krajem 1941.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=381}}&lt;/ref&gt; Đurović je, 1. juna 1942. godine, uhvatio britanskog kapetana Kristija Lorensa (Christie Lawrence), četničkog poručnika Dimitrija Cvetkovića i još nekolicinu četnika, odveo ih za [[Beograd]], te predao Njemcima.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, 
XIV, knj. 1, str. 438&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=274}}&lt;/ref&gt; Do avgusta 1942, Njemci su u potpunosti ustrojili Ibarski četnički odred, koji je tada brojao tačno 1000 ljudi - 90 oficira i 910 podoficira i boraca. Njemački bezbjedonosni organi ističu da Đurović pod svojom komandom ima &quot;''najveću naoružanu jedinicu u srpskom prostoru''&quot;, tj. u [[Područje Vojnog zapovednika Srbije|okupiranoj Srbiji]].&lt;ref&gt;Istorijski arhiv Beograda, BDS, Đ-334, Mašan Đurović, 41–42.&lt;/ref&gt; Odred je pokrivao prostor studeničkog, deževskog i kosovskomitrovačkog sreza.

''Golijsko-Sjenički četnički odred'' pod komandom poručnika Mirka Tomaševića je bio legalizovan i pripojen Ibarskom četničkom odredu kao njegov Peti bataljon.&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=371}}&lt;/ref&gt; 

Takođe, legalizovan je bio i ''Kolašinski četnički odred'' pod komandom vojvode Todora Dobrića, sastavljen od izbeglica iz [[Ibarski Kolašin|Ibarskog Kolašina]].&lt;ref&gt;{{harv|Живковић|2017|p=374}}&lt;/ref&gt;

Iz izvještaja kvislinške administracije može se nazrijeti obim legalizacije četničkih odreda. Naime, žandarmerijski major [[Milan Kalabić]], načelnik Okruga kragujevačkog 14. februara 1942, navodi da se u oružanim odredima Vlade narodnog spasa na području Šumadije „''nalazi poglavito ono ljudstvo koje je bilo ili naklonjeno pukovniku Mihailoviću, ili je aktivno učestvovalo u njegovim odredima. Naročito je velik broj oficira. Postoje i čitavi odredi koji su kompletni prešli iz organizacije Draže Mihailovića u Srpsku oružanu silu''“. Ističe se kako Mihailovićevi četnici imaju ličnu mržnju protiv partizana, te da &quot;''stupaju u borbu protiv komunista sa naročitom strašću''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 213-215&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

Uvidom u još jedan dopis upućen iz načelstva kragujevačkog okruga (ovoga puta iz juna 1942. godine), postaje jasno do kog stupnja su ravnogorski četnici, nakon legalizacije, bili integrisani u [[Kolaboracija|kolaboracionističke]] oružane formacije. Naime, u dokumentu se navode podaci o štabu koji je bio smješten u manastiru Voljavči, a koji je oformio Nikola Kalabić sa nekolicinom oficira iz [[Šumadija|Šumadije]]: &quot;''U jednoj kolibi nalazi se radio-stanica; tu se nalaze oficiri - major Palošević, kapetan Dušan Smiljanić, kapetan Marko Muzikravić, potporučnik Živadin Pavlović i Nikola Kalabić. Sa sobom imaju oko 30 vojnika koji vrše kurirsku službu, brinu se za bezbednost i nabavku namirnica; na dan 14. juna održan je u pomenutoj kolibi sastanak, konferencija delegata iz svih okolnih odreda Srpske državne straže (SDS) koji su uglavnom bili ranije u sastavu odmetničkog odreda D. Mihailovića''&quot;.&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 220&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Томанић|2017|p=112}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici su formalno bili u sastavu [[Srpska državna straža|Srpske državne straže]] sve do decembra 1942.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{harv|Seton-Watson|1961|p=126}}:&quot;...and operated with the title of 'legal Chetniks' until December 1942, when they were formally incorporated into Nedic's own armed forces.&quot;&lt;/ref&gt; Naredbom generala [[Paul Bader|Paula Badera]], nemačkog opunomoćenog komandanta u Srbiji, izdatom 10. aprila 1942. legalizovani četnici su stavljeni pod komandu nemačkih posadnih divizija na pojedinim područjima, a prilikom svake operacije su bili u obavezi da imaju nemačke oficire za vezu dok su municiju dobijali direktno od Nemaca, a ne od Nedića.&lt;ref&gt;Србија у кризи, Михајло Марковић, Пешић и Синови, 2010, str. 250&lt;/ref&gt; Konačno, u Baderovoj izjavi od 7. decembra 1942. se navodi: &quot;''Oko 10.000 četnika se borilo na našoj strani''&quot;.&lt;ref&gt;Arhiv VII, NAW-N-T-312, r. 468, s. 8057753-56&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Stupar|2015|p=126}}&lt;/ref&gt;

=== Legalizacija partizana ===
Izvestan broj partizana je po slomu ustanka takođe bio legalizovan u odredima Milana Nedića, a najviše u odredima Dimitrija Ljotića zbog čega će se kasnije dodatno rasplamsati građanski rat.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Pojedini pripadnici partizanskih jedinica su se stavili i u direktnu službu Nemaca sa kojima su učestvovali u akcijama otkrivanja ilegalnih četnika Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; Broj četnika i civila koji su na ovaj način izgubili život nije nikada konačno utvrđen. Samo u Takovu je aktivnostima ove grupe Nemcima predato 300 i u smrt oterano preko 300 pristalica Draže Mihailovića.&lt;ref&gt;[https://www.cacakmuzej.org.rs/files/nmcacak_zbornik_35.pdf ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА], ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt; 

=== Borbeno angažovanje legalizovanih četnika ===
==== Progon i hvatanje partizana i njihovih simpatizera ====
{{Main|Zločini četnika nad partizanima u Srbiji 1941.}}
[[File:Legalni četnici sprovode Stevana Borotu i Josipa Majera na pogubljenje.jpg|thumb|desno|200px|Legalizovani četnici [[Budimir Bosiljčić|Budimira Bosiljčića]] sprovode [[Stevan Borota|Stevana Borotu]] i [[Josif Majer|Josifa Majera]] na pogubljenje u [[Valjevo|Valjevu]],  27. marta 1942.]] 
Legalizovani četnici su tokom decembra 1941. surovo progonili partizanske formacije iz Srbije.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=13}} Legalizovani četnici su zarobili [[Momčilo Mole Radosavljević|Momčila Radosavljevića]], prvog komandanta Čačanskog partizanskog odreda i [[Ratko Mitrović|Ratka Mitrovića]], političkog komesara tog odreda i predali su ih okupatorima koji su ih streljali, dok su Radoslava Azanjca, sekretara okružnog komiteta [[SKOJ]]-a za [[Čačak]], legalizovani četnici zarobili i streljali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|pp=34, 55, 67}} Miroljuba Matijevića koji je takođe bio sekretar OK SKOJ-a za Čačak su legalizovani četnici zarobili i predali Nemcima koji su ga streljali u [[Banjički logor|logoru na Banjici]].{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=70}} Legalizovani četnici su zarobili i Milana Batu Jankovića, istaknutog čačanskog komunistu koji je bio predsednik Odbora za borbu protiv pete kolone u Čačku 1941. godine, da bi ga zatim usmrtili.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=156}} Legalizovani četnici su predali okupatorima 449 zarobljenih partizana i njihovih pristalica iz čačanskog kraja, koje su ovi nakon toga likvidirali.{{sfn|Давидовић|Тимотијевић|2006|p=436}}&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/38_26.htm Радисав С. Недовић, Пантелија М. Васовић, Затамњена истина, Чачак, 2006.], стр. 124-151.&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici Požeškog četničkog odreda pod komandom Manojla Koraća su 18. i 19. decembra 1941. godine uhvatili 30 poimenice poznatih boraca Ariljskog bataljona i predali ih Nemcima, koji su zarobljenike streljali u Užicu 28. decembra iste godine.&lt;ref&gt;Arhiv Jugoslavije, DK, 110, f. 411, s. 691-922&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt; Žandarmerijski major (u januaru 1942. unaprijeđen u čin potpukovnika) Manojlo Korać, čovjek od Mihailovićevog povjerenja, čiju će komandu priznavati sve do hapšenja od strane [[Gestapo]]a u decembru 1942. godine,&lt;ref&gt;Sima Begović, Logor 
Banjica 1941-1944, knjiga II, Institut za savremenu istoriju, Beograd, 1989, str. 8&lt;/ref&gt; istovremeno je bio i Pećančev okružni vojvoda. U izvještaju koji je uputio Nedićevoj vladi 23. novembra iste godine, Korać daje bilans svojih aktivnosti iz prethodnih deset mjeseci, otkako je na čelu okruga Užičkog: &quot;''Od kada sam 5. januara 1942. godine Pećančevim dekretom postavljen za okružnog komandanta četničkih odreda uhapšeno je 1195 političkih krivaca, od toga streljano 92, predato Nemcima radi streljanja u Beogradu 50 lica, upućeno u koncentracioni logor u Beogradu 414 lica''.&quot;&lt;ref&gt;http://istorijanisa.wikidot.com/rame-uz-rame-sa-nemackim-oruzanim-odredima&lt;/ref&gt; U memoarskom spisu objavljenom 2015. godine pod nazivom &quot;''Između Draže i Nedića''&quot;, Korać je fenomenu legalizacije četničkih odreda posvetio posebnu pažnju.&lt;ref&gt;https://www.pogledi.rs/pretplata-na-knjigu-potpukovnik-manojlo-korac-izmedju-draze-i%E2%80%88nedica.html&lt;/ref&gt;

Četnici vojvode Budimira Bosiljčića, koji je priznavao komandu [[Kosta Pećanac|Koste Pećanca]], uhvatili su krajem 1941. i početkom 1942. godine veći broj partizana u Tamnavi i predali ih Nemcima. Poznata su imena 19 partizana, stanovnika tamnavskih sela, koji su ubijeni u nemačkim logorima u [[Norveška|Norveškoj]], koje su uhvatili Bosiljčićevi četnici. Najveći broj (5) bili su stanovnici [[Banjani (Ub)|Banjana]], sela u kome je živeo Bosiljčić. Bosiljčićevi četnici su marta 1943. u selu Brgulama kod [[Ub]]a uhvatili šestočlanu [[Jevreji|jevrejsku]] porodicu koja je pobegla iz Beograda kako bi izbegla odvođenje u logor. Uhapšeni Jevreji su predati Nemcima. Bosiljčić je 1943. pristupio JVuO i imenovan je za oficira pri štabu Valjevskog korpusa.&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66}}&lt;/ref&gt;

Legalizovani četnici na području [[Kraljevo|Kraljeva]], [[Ушће (Краљево)|Ušća]] i [[Raška (grad)|Raške]] početkom decembra 1941. započeli su hvatanje boraca [[Kraljevački partizanski odred|Kraljevačkog]] i Kopaoničkog partizanskog odreda. Zarobljeni partizani su predavani Pećančevom vojvodi Mašanu Đuroviću koji je organizovao dva sprovođenja zarobljenika i njihovu predaju Nemcima u [[Niš]]u. Prva grupa brojala je 24 zarobljenika i sprovedena je 15. decembra, dok je druga grupa brojala 48 zarobljenika i sprovedena je 19. decembra. Zarobljeni partizani postali su zatočenici nemačkog [[Logor Crveni krst|logora na Crvenom krstu]] u Nišu. Većina je stradala tokom 1942. godine, dok je manji deo uspeo da preživi proboj iz logora 12. februara 1942.&lt;ref&gt;Miroslav M. Milovanović, Nemački koncentracioni logor na Crvenom krstu u Nišu i streljanja na Bubnju, Beograd-Niš, 1983, str. 102-103&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Radanović|2015|p=66-67}}&lt;/ref&gt;

Sve u svemu, od kraja novembra 1941. do proljeća 1942, širom zapadne, sjeverozapadne i [[Centralna Srbija|centralne Srbije]], legalizovani ravnogorski četnici su učestvovali, samostalno ili u saradnji sa četničkim odredima i grupama koje su prethodnih mjeseci prihvatile ingerenciju kvislinške vlade, u pravom lovu na partizane, kao i na njihove pomagače i simpatizere. Na ovaj način uhvaćeno je nekoliko hiljada ljudi. Ubrzo po zarobljavanju, četnici su strijeljali više stotina partizana, dok su većinu predali njemačkom okupatoru.&lt;ref&gt;http://www.yuhistorija.com/serbian/drugi_sr_txt01c4.html&lt;/ref&gt;

==== Sukobi sa ljotićevcima ====
Ubrzo po legalizaciji započeli su sukobi između ilegalnih četnika sa legalizovanim četnicima i ljotićevcima. Krajem maja 1942. u blizini Čačka, [[Predrag Raković]] je organizovao napad na Budimira Nikića i njegovu pratnju, kojom prilikom je Nikić ranjen, dok su četvorica njegovih saradnika ubijeni.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Krajem juna 1942. još jedan pripadnik ljotićevaca, sveštenik Dragutin Bulić je bio napadnut i ubijen od strane četnika pod Rakovićevom komandom na pijaci u Čačku.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt;

U isto vrijeme, u [[Gornji Milanovac|Gornjem Milanovcu]] se desio sličan događaj. Poslije odlaska majora [[Milan Kalabić|Milana Kalabića]] (koji je bio dio ilegalne strukture JVuO, ali istovremeno i načelnik okruga, tj. pod ingerencijom Nedićeve vlade; otac [[Nikola Kalabić|Nikole Kalabića]]) sa oko 200 ljudi pod svojom komandom u [[Požarevac]], u grad je došao kapetan Rajko Terzić. Počev od aprila 1942, Terzić je hapsio pripadnike i simpatizere ilegalnih četnika i prosljeđivao ih Njemcima koji su ih ubijali ili slali u koncentracione logore u Njemačkoj. Ilegalni četnici su se ubrzo osvetili i ubili Terzića u njegovoj kancelariji.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=167}}&lt;/ref&gt; Prema nekim nepotvrđenim navodima, Terzić će posthumno od strane Njemaca biti odlikovan ordenom [[Željezni križ|Gvozdenog krsta]].

== Raspuštanje ==
Nemačke vojne i obaveštajne strukture su uspele da shvate suštinu procesa legalizacije dok je [[Abwehr]] uključio proces legalizacije u njegovu analizu situacije u Srbiji objavljenu u decembru 1941. Već 20. decembra 1941. u Abwehru shvataju i primećuju da ostaci poraženih Mihailovićevih četničkih grupacija pokušavaju da se pridruže Pećančevim četnicima pa zato insistiraju da &quot;sve Mihailovićeve pristalice treba tretirati kao pobunjenike i nikako drugačije&quot;.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=122}}&lt;/ref&gt;

Nemački general August Majsner je bio sumnjičav prema legalizovanim četnicima još od kada je došao u Srbiju početkom 1942. Mnogi legalizovani četnički odredi su se u suštini ponašali kao ilegalni četnici, a neki su čak i pripojili sebi novoosnovane legalne četničke odrede.&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=192}}&lt;/ref&gt; Pošto su Nemci očekivali da bi Saveznici mogli da organizuju invaziju svojih trupa na jugoslovensku obalu Jadranskog mora, odlučili su da u drugoj polovini 1942. godine razoružaju legalizovane četnike, kako one Mihailovićeve, tako i Pećančeve.&lt;ref&gt;{{harv|Đuković|1982|p=54}}: &quot;Кад су у другој половини 1942. године разоружани четници Косте Пећанца и легализовани четници Драже Михаиловића, ...&quot;&lt;/ref&gt;

Zbog toga su nemačke okupacione vlasti organizovale njihovo razoružavanje, zarobljavanje ili ponovno naoružavanje drugačijim oružjem. Ponovno naoružavanje je bilo organizovano tako da su Nemci oduzimali četnicima njihovo oružje koje je koristilo standardnu municiju i zamenjivali ga oružjem sa nestandardnom municijom koja kada se potroši jedino može da se nabavi od Nemaca. Neke četničke jedinice su bile jednostavno razoružane i raspuštene, a neke razoružane i odvedene u [[Logor Staro sajmište|koncentracioni logor na Starom Sajmištu]] ili u [[Koncentracioni logor Mauthauzen|Mathauzuen]].&lt;ref&gt;{{harv|Dimitrijević|2020|p=193}}&lt;/ref&gt;

Posljednja dva legalizovana četnička odreda (Pećančev kojim je komandovao Mašan Đurović i Mihailovićev pod komandom potpukovnika Momčila Matića) bila su raspuštena sredinom marta 1943. godine.&lt;ref&gt;{{harv|Tomasevich|1979|p=184}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{harv|Kazimirović|1995|p=994}}: &quot;Последња два легализована Михаиловићева одреда распуштена су у марту 1943. године.&quot;&lt;/ref&gt; Ukupno je oko 12.000 legaliziranih Pećančevih i Mihailovićevih četnika bilo raspušteno, mnogo njihovih oficira uhapšeno, te poslano u zarobljeničke logore u Njemačkoj.

== Tumačenja ==
Posleratna propaganda je uporno isticala da su za stradanje partizana u decembru 1941. krivi četnici Draže Mihailovića, uprkos činjenici da odgovornost leži na komandantima i jedinicama koje su se legalizovale kod Milana Nedića, ili grupe koje su bile nezavisne od Mihailovića poput one pod komandom Bože Javorca.&lt;ref&gt;ДРУГИ СВЕТСКИ РАТ У ЧАЧАНСКОМ КРАЈУ - СУПРОТСТАВЉЕНА ТУМАЧЕЊА, ЗБОРНИК РАДОВА НАРОДНОГ МУЗЕЈА XXXV, Горан ДАВИДОВИЋ, Милош ТИМОТИЈЕВИЋ, 2005, 199 - 249 str&lt;/ref&gt;

[[Stanislav Krakov]] u emigraciji piše: „Nedić je po svaku cenu hteo da spase Mihailovićeve odrede u Zapadnoj Srbiji od uništenja prilikom nemačke ofanzive. Već i ranije, on je bio u kontaktu 
s većinom baš tih četničkih komandanata u Zapadnoj Srbiji, jer ih je snabdevao oružjem 
i municijom u njihovoj borbi protiv komunista, te je tu vrlo brzo i efikasno bio postignut 
sporazum između Nedićevih i Mihailovićevih oficira. Svi četnički odredi na ugroženom 
terenu imali su da se u roku od nekoliko dana pre početka nemačke akcije «legalizuju», tj. 
da se stave Nediću na raspoloženje, stvarno ili fiktivno, te da se vode kao njegove jedinice; 
da budu snabdevene njegovim objavama i da, isto kao i ljudstvo oružanih odreda, odnosno 
dobrovoljci, primaju sve potrebe u municiji, hrani i novcu od predsednika srpske vlade.“&lt;ref&gt;{{harv|Краков|1963|p=280}}&lt;/ref&gt; 

U početku su izveštaji o kolaboracionizmu &quot;legalizovanih&quot; četnika izazvali kritike koje su ubrzo potisnute posle aktivnosti ovih jedinica usmerenih protiv formacija [[Sile Osovine|sila Osovine]] i dobrovoljaca [[Dimitrije Ljotić|Dimitrija Ljotića]].&lt;ref&gt;{{harv|Đuretić|1993|p=304}}: &quot;The reports about the collaborationism in Serbia were through the &quot;legalized&quot; units (with Nedic) received, at the beginning, with criticism, to be soon suppressed by the anti-fascist &quot;assertion&quot; of these forces fighting against Ljotic's volunteers.&quot;&lt;/ref&gt; Na suđenju, Mihailović je isticao da je odobrio legalizaciju nekih četničkih jedinica kao najbolji način da se infiltriraju u snage Sila osovine.&lt;ref&gt;{{harv|Heilbrunn|1956|p=117}}: &quot;.. Mihailovitch pointed out that he approved of legalization as the best means for infiltration&quot;&lt;/ref&gt; Britanci su u suštini smatrali &quot;legalizaciju&quot; uspešnom obmanom.&lt;ref&gt;{{harv|Wheeler|1980|p=282}}: &quot;As is apparent from the admiring tone of Hudson's despatch, he - and the British in general - tended to regard &quot;legalization&quot; as a good ruse.&quot;&lt;/ref&gt;

U septembru 1942. [[Zaharije Ostojić]] referiše Mihailoviću i obrazlaže pozitivne i negativne posledice legalizacije ističući da je sa jedne strane legalizacijom spašeno ljudstvo i oružje, ali sa druge strane je do značajnog opadanja borbenog duha i discipline legalizovanih jedinica koje uopšte ne izvršavaju naređenja organa JVuO za koju su &quot;potpuno izgubljeni&quot;.&lt;ref&gt;Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu naroda Jugoslavija, Vojnoistorijski institut, 1981, str 601&lt;/ref&gt; Naime, prema Ostojićevim navodima, došlo je do toga da je &quot;''borbeni duh opao, disciplina takođe. Plate su donele kocku i pijančenja, starešinama su se osladili Nedićevi činovi''&quot;, a nisu bili retki ni &quot;''prijateljstva ni lumperaj sa okupatorom''.&quot;&lt;ref&gt;Kosta Nikolić, Istorija ravnogorskog pokreta (knjiga I), Beograd 1999., str. 222.&lt;/ref&gt;

== Reference ==

{{Reflist|30em}}

== Izvori ==

{{refbegin|3}}
* {{cite book|ref=harv|last=Dimitrijević|first=Bojan B.|title= Vojska Nedićeve Srbije oružane snage srpske vlade 1941-1945|edition=3.|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/nedic_-_copy |year=2020|publisher=Službeni glasnik|isbn=978-86-519-1811-0}}
* {{cite book|ref=harv|last=Давидовић|first=Горан|editor=Драган Драшковић|others=Радомир Ристић|title=Kraljevo oktobra 1941. - zbornik radova|year=2003|publisher=Народни Музеј Краљево, Историјски Архив Краљево|chapter=Чачани на опсади Краљева октобра 1941}}
* {{cite book|ref=harv|last=Jončić|first=Koča|title=Narodni ustanak i borbe za Kraljevo 1941. godine: zbornik radova naučnog skupa|url=https://books.google.com/books?id=aUsrAAAAMAAJ|year=1985|publisher=Narodna knj.}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seton-Watson|first=Hugh|title=The East European Revolution|url=https://books.google.com/books?id=ConiAAAAMAAJ|year=1961|publisher=Praeger}}
* {{cite book|ref=harv|last=Heilbrunn|first=Otto|title=The Soviet secret services|url=https://books.google.com/books?id=6xc-AQAAIAAJ|year=1956|publisher=Frederick A. Praeger}} 
* {{cite book|ref=harv|last=Wheeler|first=Mark C.|title=Britain and the war for Yugoslavia, 1940-1943|url=https://books.google.com/books?id=3aB4AAAAIAAJ|year=1980|publisher=East European Monographs &amp;#91;sic&amp;#93;|isbn=978-0-914710-57-8}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Dear|first1=Ian|last2=Foot|first2=Michael Richard Daniell|title=The Oxford companion to World War II|url=https://books.google.com/books?id=nj0OAQAAMAAJ|year=1995|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-866225-9}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuretić|first=Veselin|title=Demolition of Serbs in the 20th Century: Background of the Currentdram in Dismembered Yogoslavia|url=https://books.google.com/books?id=uI1pAAAAMAAJ|year=1993|publisher=Great Lakes Graphics}}
* {{cite book|ref=harv|last=Краков|first=Станислав|title=Генерал Милан Недић, Књига прва: На оштрици ножа|url=https://issuu.com/novo-videlo/docs/stanislav-krakov-general-milan-nedi
|year=1963|publisher=Штампарија Искра|location=Минхен|id=}}
* {{Cite book| ref=harv| last=Borković| first = Milan|authorlink = Милан Борковић| title = Kontrarevolucija u Srbiji. Kvislinška uprava u Srbiji 1941—1944 (knjiga 1)|year=1979a| url = http://znaci.net/00001/154.htm| publisher = | location = Beograd|id=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Đuković|first=Isidor|title=Prva šumadijska brigada|url=https://books.google.com/books?id=4Nd5AAAAIAAJ|year=1982|publisher=Narodna knjiga}}
*  {{Cite book| ref=harv| last=Petranović| first = Branko|authorlink = Бранко Петрановић| title = Srbija u Drugom svetskom ratu 1939—1945|year=1992| url = http://znaci.net/00001/92.htm| publisher = Vojnoizdavački i novinski centar| location = Beograd|id=}}
* {{cite book | ref=harv |last=Petranović |first=Branko |author-link= |date=1997 |title= Istoričar i njegova epoha |location= |publisher=Универзитет Црне Горе |isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Kazimirović|first=Vasa|title=Srbija i Jugoslavija: 1914-1945|url=https://books.google.com/books?id=onlpAAAAMAAJ|year=1995|publisher=Prizma}}
* {{cite book|ref=harv|last=Живковић|first=Милутин Д.|title=Санџак 1941–1943|url=|year=2017|publisher=Филозофски Факултет, Универзитет у Београду|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Radanović|first=Milan|title=Kazna i zločin: Snage kolaboracije u Srbiji|year=2015|url= https://www.academia.edu/45434289/KAZNA_i_ZLO%C4%8CIN_Snage_kolaboracije_u_Srbiji_Drugo_dopunjeno_izdanje|publisher=Rosa Luxemburg Stiftung|location=Beograd|isbn=978-86-88745-15-4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Tomasevich|first=Jozo|title=Četnici u Drugom svjetskom ratu 1941-1945|url=https://books.google.rs/books/about/%C4%8Cetnici_u_drugom_svjetskom_ratu_1941_19.html?id=GvUCAAAAMAAJ&amp;redir_esc=y|year=1979|publisher=Sveučilišna naklada Liber|location=Zagreb|isbn=}}
* {{cite book|ref=harv|last=Stupar|first=Dušan|title=Draža - Istina o četnicima, Ravnogorsko četništvo 1941–1945|url=|year=2015|publisher=Vukotić media|isbn=}}
* {{cite journal|last=Томанић|first=Борис|date=2017.|title=Горска гарда Њ. в. краља Петра Другог у орашачком срезу. Формација, борбе, злочини|url=http://www.isi.mod.gov.rs/multimedia/dodaci/vig_1_2017_1554881807.pdf |journal=Војноисторијски гласник|publisher=Институт за стратегијска истраживања - Одељење за војну историју Министарства одбране Републике Србије|volume=1|pages=112}}
* {{cite book|ref=harv|last1=Давидовић|first1=Горан|last2=Тимотијевић|first2= Милош |author-link= |date= 2006 |title= ОСВЕТЉАВАЊЕ ИСТИНЕ ДОКУМЕНТА ЗА ПОЛИТИЧКУ И ВОЈНУ ИСТОРИЈУ ЧАЧКА 1938-1941 КЊИГА ПРВА |url=https://arhivcacak.org.rs/wp-content/uploads/doc/osvetljavanje-istine.pdf |location=Чачак-Краљево |publisher=Народни музеј Чачак, Историјски архив Чачак, Народни музеј Краљево |page= |isbn=}}
{{refend}}

{{DEFAULTSORT:Legalizovani cetnici}}
[[Kategorija:Četnici| ]]
[[Kategorija:Historija Jugoslavije]]
[[Kategorija:Istorija Srbije]]</text>
      <sha1>mg3ti1kw8rvq67lf7bqoowh3b016saz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hrabkov</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673330</id>
    <revision>
      <id>41261233</id>
      <timestamp>2022-08-07T15:53:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Akul59</username>
        <id>131397</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1468" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Slovačkoj
|mesto              = Hrabkov
|originalni_naziv   = Hrabkov
|slika              = Slovakia Sariska highlands 122.jpg
|opis_slike         = 
|grb                = Erb obce Hrabkov.png
|kraj               = [[Prešovski kraj|Prešovski]]
|okrug              = [[Okrug Prešov|Prešov]]
|populacija         = 698&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;
|nadm visina        = 446
|poštanski_kod      = 082 33
|pozivni_broj       = (+421) 51
|registarska_oznaka = PO
|gšir               = 48.9593
|gduž               = 21.0181
|popis              = 1.1.2021
}}
'''Hrabkov''' ({{jez-svk|Hrabkov}}) je naseljeno mjesto u [[okrug Prešov|okrugu Prešov]], u [[Prešovski kraj|Prešovskom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]].

== Stanovništvo ==
Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 698 stanovnika.&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;

== Reference ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;populacija&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0417/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|accessdate=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;
}}

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline|Hrabkov}}
* {{Zvanični veb-sajt}} {{sk}}
* [http://www.e-obce.sk/okres/presov.html Naselja okruga Prešov] {{sk}}

{{klica-selo-Slovačka}}
{{Okrug Prešov}}

[[Kategorija:Okrug Prešov]]
[[Kategorija:Prešovski kraj]]</text>
      <sha1>4v6inb0yo1w7cej7dv5un0lwsm7ch2r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Slobodna teritorija (Mahno)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673331</id>
    <redirect title="Mahnovščina" />
    <revision>
      <id>41261260</id>
      <timestamp>2022-08-08T02:25:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Czar</username>
        <id>63822</id>
      </contributor>
      <comment>Czar je premjestio stranicu [[Slobodna teritorija (Mahno)]] na [[Mahnovščina]] preko preusmjeravanja: [[:w:en:Wikipedia talk:WikiProject Anarchism#Free Territory ➤ Makhnovshchina]]: nije poznata kao &quot;Slobodna teritorija&quot; u izvorima; poznatija kao &quot;Mahnovščina&quot;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Mahnovščina]]</text>
      <sha1>n1z442zhn5nexfxhs2xw497ii3awdki</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Chmeljov</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673332</id>
    <revision>
      <id>41261268</id>
      <timestamp>2022-08-08T05:57:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Akul59</username>
        <id>131397</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1441" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Slovačkoj
|mesto              = Chmeljov
|originalni_naziv   = Chmeľov
|slika              = Villages14Slovakia175.JPG
|opis_slike         = Evangelička crkva
|kraj               = [[Prešovski kraj|Prešovski]]
|okrug              = [[Okrug Prešov|Prešov]]
|populacija         = 1066&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;
|nadm visina        = 358
|poštanski_kod      = 082 15
|pozivni_broj       = (+421) 51
|registarska_oznaka = PO
|gšir               = 49.0719
|gduž               = 21.4366
|popis              = 1.1.2021
}}
'''Chmeljov''' ({{jez-svk|Chmeľov}}) je naseljeno mjesto u [[okrug Prešov|okrugu Prešov]], u [[Prešovski kraj|Prešovskom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]].

== Stanovništvo ==
Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 1066 stanovnika.&lt;ref name=&quot;populacija&quot; /&gt;

== Reference ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;populacija&quot;&gt;{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0417/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|accessdate=2022-07-22}}&lt;/ref&gt;
}}

== Spoljašnje veze ==
* {{Commons category-inline|Chmeľov}}
* {{Zvanični veb-sajt}} {{sk}}
* [http://www.e-obce.sk/okres/presov.html Naselja okruga Prešov] {{sk}}

{{klica-selo-Slovačka}}
{{Okrug Prešov}}

[[Kategorija:Okrug Prešov]]
[[Kategorija:Prešovski kraj]]</text>
      <sha1>nzza35z8hn3w9ppqmixiv1yv4w5u3pz</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>