Osmansko Carstvo

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="sh">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>shwiki</dbname>
    <base>https://sh.wikipedia.org/wiki/Glavna_stranica</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.22</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Mediji</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Posebno</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Razgovor</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Korisnik</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Razgovor sa korisnikom</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Razgovor o Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Datoteka</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Razgovor o datoteci</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Mediawiki razgovor</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Šablon</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Razgovor o šablonu</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Pomoć</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Razgovor o pomoći</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorija</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Razgovor o kategoriji</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portal</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Razgovor o portalu</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Modul</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Razgovor o modulu</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Spravica</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Razgovor o spravici</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Definicija spravice</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Razgovor o definiciji spravice</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Osmansko Carstvo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3033</id>
    <revision>
      <id>41260916</id>
      <parentid>41260501</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T00:32:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Država */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33572" xml:space="preserve">&lt;table border=&quot;1&quot; cellpadding=&quot;1&quot; cellspacing=&quot;0&quot; align=&quot;right&quot; style=&quot;margin-left:0.5em; border-collapse:collapse;&quot; width=&quot;285px&quot;&gt;
&lt;caption&gt;&lt;font size=&quot;+1&quot;&gt;'''Osmanlı İmparatorluğu'''&lt;br /&gt;'''Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye'''&lt;/font&gt;&lt;/caption&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; colspan=&quot;2&quot;&gt;
&lt;table border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=&quot;center&quot; width=&quot;150px&quot;&gt;
&lt;div class=&quot;floatright&quot;&gt;[[Datoteka:Osmanli-nisani.svg|150px|Ottoman Coat of Arms]] 
&lt;center&gt;[[Grb Osmanskog Carstva]]&lt;/center&gt;&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td align=center colspan=2&gt;&lt;div class=&quot;floatcenter&quot;&gt;[[Datoteka:Ottoman 1683.png|Osmansko carstvo]]
&lt;center&gt;&lt;small&gt;''Osmansko carstvo 1683''&lt;/small&gt;&lt;/center&gt;
&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;

&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;100px&quot;&gt;[[Službeni jezik]] &lt;/td&gt;&lt;td&gt;[[osmanski turski jezik|osmanski turski]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;[[Glavni grad]] &lt;/td&gt;&lt;td width=&quot;50px&quot;&gt;[[Sogut]] (1299-1326) &lt;br&gt; [[Bursa]] (1326-1362) &lt;br&gt; [[Edirne]] (1362-1453) &lt;br&gt; [[Istanbul]] (1453-1922)&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;[[Vladar]]&lt;/td&gt;&lt;td&gt;[[sultan]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;[[Broj stanovnika]] &lt;/td&gt;&lt;td&gt;~40,000.000&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Datum osnutka &lt;/td&gt;&lt;td&gt;[[17. januar]] [[1299]].&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;Datum nestanka &lt;/td&gt;&lt;td&gt;[[1. novembar]] [[1922]].&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;[[Valuta]] &lt;/td&gt;&lt;td&gt;[[akçe]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;[[Zastava Osmanskog Carstva]] &lt;/td&gt;&lt;td ALIGN=center&gt;[[Datoteka:Ottoman Flag.svg|125px|Zastava osmanlija]]&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;

&lt;/table&gt;

'''Osmansko Carstvo''' (na [[osmanski turski jezik|osmanskom turskom]]: دولتِ عَليه عُثمانيه [''Devlet-i Aliye-i Osmaniye''], što znači &quot;Osmanlijska uzvišena država&quot;; na modernom [[turski jezik|turskom]]: ''Osmanlı Devleti'', &quot;Osmanlijska Država&quot;, ili ''Osmanlı Imparatorluğu'', &quot;Osmanlijsko Carstvo&quot;), bilo je [[imperijalizam|imperijalna]] snaga, smještena na obodu [[Sredozemno more|Sredozemnog mora]], trajući od [[1288]]. do [[1922]]. Na vrhuncu moći, tokom [[16. vijek]]a, ovo carstvo je obuhvaćalo [[Anadolija|Anadoliju]], [[Bliski Istok]], dijelove [[Sjeverna Afrika|Sjeverne Afrike]], dobar dio jugoistočne [[Evropa|Evrope]], i na sjever sve do [[Kavkaz]]a. Carstvo je obuhvaćalo oblast od oko 5,2 miliona [[kvadratni kilometar|km²]], mada je dobar dio ovog bio pod indirektnom kontrolom centralne [[vlada|vlade]]. Carstvo je bilo smješteno napola između Istoka i Zapada, tako da je tokom svog 600-godišnjeg postojanja bilo u međusobnom odnosu sa [[Istočna kultura|Istokom]] i sa [[Zapadna kultura|Zapadom]].

Pleme [[Ouzi Turci|Ouz Turaka]] je u zapadnoj [[Anadolija|Anadoliji]] osnovalo ovo carstvo, kojim je vladala osmanlijska (na turskom: ''Osmanlı'') loza, koja je potekla od Oghuz Turaka. Carstvo je osnovao [[Osman I.]] (na [[arapski jezik|arapskom]]: ''ʿUthmān'', عُثمَان, što je u zapadno-evropskim jezicima prilagođeno / iskvareno u ime &quot;Ottoman&quot;, pa otuda i ime castva - Osmanlijsko ili &quot;Otomansko&quot; Carstvo). [[1453]], nakon što su Osmanlije [[Pad Konstantinopolja|osvojile]] Carigrad ([[Konstantinopolj]]) (danas moderni [[İstanbul]]), kao posljednji ostatak [[Bizantsko carstvo|Bizantijskog carstva]], ovaj grad je postao treća osmanlijska [[prestonica]]. U [[16. vijek|16.]] i [[17. vijek]]u, Osmanlijsko carstvo je postalo jedna od svjetskih najmoćnijih političkiha sila, od čijeg su se napredovanja uzduž [[Balkansko poluostrvo|Balkanskog poluostrva]] i južnim obodom [[Poljsko-litvansko kraljvstvo|Poljsko-litvanskog kraljvstva]] evropske zemlje osjećale ugroženim.

Na svom vrhuncu, Carstvo je uključivalo mnoga važna mjesta [[klasična starina|klasične starine]], među kojima su [[Homer]]ov [[Olimp]], [[Zeus]]ova [[Evropa (mitologija)|Evropa]], [[Io (mitologija)|Ijin]] Bosfor, Dijanin hram u [[Efes]]u, [[sarkofag]] [[Aleksandar Veliki|Aleksandra Velikog]], [[Rajski vrtovi]], [[Noj]]eva (Nuhova) [[Gora Ararat]], [[Avram]]ova (Ibrahimova) oaza i izvori, [[Nil]], [[Besjeda na gori]], brijeg [[Golgota]].

Propad Osmanlijskog carstva je bio posljedica [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], tokom kojeg su savezničke sile, uključujući i [[Arapi|Arape]], konačno porazile osmanlijske snage na [[Bliski Istok|Bliskom Istoku]]. Na [[posljedice Prvog svjetskog rata|kraju rata]] osmanlijska vlada se potpuno raspala, dok su carstvo međusobno podijelile pobjedničke snage. Predstojeće dvije godine su okončane proglašvanjem novih [[država]]. Jedna od novih država bila je [[Turska|Republika Turska]]. Članovi osmanske dinastije su protjerani iz [[Anadolija|Anadolije]], gdje su njihovi preci nekad sagradili jedno od najvećih carstava svijeta. [[1999]], turska skupština [parlament] je povratila državljanstvo članovima Osmanlijske porodice, nakon 76 god.

== Istorija ==
{{V. također|Hronologija Osmanskog carstva|Istorija Osmanskog carstva}}
=== Počeci ===
Osmanlijsko carstvo je započelo kao vrsta &quot;pokrajinske [[begovina|begovine]]&quot; (na turskom, ''uç beyliği''), ili &quot;grofovije / marke&quot; (uporedi s [[Marka|markom]]), unutar [[Seldžučka država u Anadoliji|Seldžučke države u Anadoliji]], poznate kao Rumski sultanat iz [[13. vijek]]a, kada je taj sultanat već postao [[umjetna država]] i [[Ilhanat|Ilhansko]] [[vazalstvo]]. Prema predanju, [[Osman I.]] je [[1299]]. proglasio nezavisnot svoje begovine, ''[[beyluk]]a'', postajući pročelnik Osmanlijskog carstva.

=== Uspon (1299–1453) ===
{{glavni|Bizantsko-osmanski ratovi}}
[[Osman I.]] se smatra osnivačem carstva, po kojem je ono i nazvano; Osman je bio prvi ''bej'' (&quot;[[beg]]&quot;) koji je proglasio nezavisnost Osmanlijske države na područu tadašnjeg Bizantskog carstva. Dok su se drugi turski [[beylik|bejlici]], tj. &quot;begovine,&quot; međusobno borili, Osman je prošio granice carstva dalje prema [[Bizantijsko carstvo|Bizantiji]]. Za vrijeme njegove vladavine, najvažniji bizantski osvojeni grad je bio [[Bursa]] u koji Osman smješta prestonicu svoje države. Sljedećih tridesetak godina Otomansko carstvo se postepeno širi osvajajući nakon dugih opsada bizantske gradove u maloj aziji. Početak osvanja u [[Evropa|Evropi]] će biti obilježen za turke sretnim događajem kada veliki potres uništava zidine grada [[Galipolje|Galipolja]] 1354. godine što Orhanov sin iskorištava za brzo osvajanje i stvaranje vojne baze iz koje će se napadati ostatak Balkana.

Tokom vladavine sljedećeg sultana dolazi do osvajanja grada [[Jedrene]] čime je [[Bizant]] prepolovljen na dva dijela i [[Bitka na Kosovu polju|bitke na Kosovo polju]] 1389. godine kada je slomljena moć srpske države. Muratov ratoborni nasljednik Bajazid munja će drastično ubrzati osvajanja, ali mu prvo propada velika opsada Carigrada, a potom život gubi u ratu protiv [[Timur Lenk]]a kojeg je sam objavio. Posljedica ove vojne katastrofe postaje slabljenje države i desetogodišnjeg građanski rat što produžuje život i Bizantu i Srbiji za 50 godina. Novo razdoblje otomanskih osvajanja počinje drugom vladavinom ratobornog [[Mehmed II.|Mehmeda II]] Osvajača koji 1453. godine osvaja [[Carigrad]]a i proglašava sebe Rimskim carem. Ostatak života nakon debakla u opsadi Beograda on će provesti osvajajući ostatke Bizantskog carstva kako bi po svojoj logici Otomansko carstvo postalo legalni nasljednik [[Rimsko Carstvo|Rimskog carstva]].

Osvajanjem Konstantinopolja to jest Carigrada, dovodi do sudbinskih promena Otomanske države koja sada postaje evropska velesila. Jedna od prvih stvari koju su muslimanski Turci učinili je bila promjena imena grada, koji je od sada postao poznat kao &quot;Istanbul&quot; (postoje mnoga nagađanja i teze o tome šta &quot;Istanbul&quot; znači: od &quot;Islambol,&quot; što se na [[turski jezik|turskom]] može protumačiti kao &quot;pun islama,&quot; do grčke intepretacije koja tvrdi da je to iskvareni oblik [[grčki jezik|grčkih]] riječi &quot;istan polos,&quot; tj. &quot;na putu za grad&quot;; osmanlijski [[defter]]i iz tog period često koriste riječ &quot;Konstantiniye&quot;).

[[Datoteka:Portrait of Mehmed II by Gentile Bellini (Cropped).png|thumb|left|thumb|120px|[[Mehmed II.|Mehmed II (Osvajač)]]]]

=== Širenje Osmanlijskog carstva (1453–1683) ===
Jačanje osmanlijske sile može se podijeliti na dva glavna i karakteristična . Prvi period označava stabilna osvajanja i uspon - od zauzimanja [[Carigrad]]a, [[1453]], do smrti [[Sulejman Veličanstveni|Sulejmana Veličanstvenog]], [[1566]]. Bio je to period zapanjujućih postignuća Osmanlijskog carstva. Nakon osvajanja Konstantinopolja, Osmanlije su porazili [[Srbi|Srbe]] u [[Kosovska bitka|Kosovskoj bici]], [[1389]], što je utrlo put daljnjem širenju u Evropu. Sultan [[Selim I.]] Mrgodni ([[1512]]-[[1520]]), proširio je istočne granice carstva, poražavanjem [[Safavidi|safavidske]] [[Persija|Persije]] u [[Bitka kod Čaldirana|Bici kod Čaldirana]], [[1514]], i osnivanjem [[mornarica|mornarice]] na [[Crno more|Crnom moru]]. Selimov nasljednik, Sulejman Veličanstveni će još dalje proširiti carstvo i njegovu moć. Nakon osvajanja [[Beograd]]a, Sulejman osvaja [[Mađarska|Mađarsku]] u [[Bitka kod Mohača|Bici kod Mohača]], marširajući pravo do pred zidine [[Opsada Beča|Beča]], [[1529]]. (Kao što će se kasnije pokazati, bio je ovo krajnji domak Osmanlijskog carstva, nakon kojeg više nije bilo moguće dalje napredovati.) Na Istoku, [[suni]] [[sultan]] i [[halifa]] Sulejman je od iranskih [[šija|šiita]] oduzeo [[Bagdad]], [[1535]], omogućavajući Osmanlijama kontrolu nad Bliskim Istokom.

[[Datoteka:Suleyman I of the Ottoman Empire.jpg|thumb|left|thumb|120px|[[Sulejman I|Sulejman I (Veličanstveni)]]]]

Tokom ovog perioda, vješti [[arhitekt]] i [[inženjer]] bio je čuveni [[Mimar Sinan]], tj. &quot;Arhitekt Sinan,&quot; koji je bio član Selimove inženjerske ekipe. Kasnije je Sinan je unaprijeđen u glavnog arhitektu što mu je dalo privilegiju da dizajnira, razije i nadogradi osvojene gradove, zasnivajući se na gradskom planu.

Svoje [[Osmanlijsko zlatno doba|Zlatno doba]] Osmanlije su dostigle za vrijeme vladavine [[Sulejman Veličanstveni|Sulejmana Veličanstvenog]].

Do okončanja 230 godina fantastičnog uspona doveo je kraj širenja u Evropi. [[Opsada Beča]] nije vodila osmanlijskom širenju u [[Njemačka|Njemačku]]. Turci su stigli do Beča u odgovoru na miješanja [[Austrija|austrijskih]] [[Habsburg]]ovaca u pitanja [[Mađarska|Mađarske]]. No, ovo je neke od osmanlijskih prijatelja pretvorilo u neprijatelje. [[katoličanstvo|Katolički]] [[papa]] je čak zanemario svoje sekularne interese da bi pozvao na opšti [[Krstaški ratovi|Krstaški rat]] protiv Osmanlijskog carstva. Tokom narednih nekoliko desetina godina, Osmanlijsko carstvo je postalo ne samo osvajačka sila, nego i oruđe u evropskoj politici.

=== Stagnacija (1683–1827) ===
Više od vijek i po poslije [[Sulejman I.|Sulejmanove]] [[Opsada Beča|opsade]], u [[Bitka kod Beča|Bici kod Beča]], [[1683]], Osmanlijsko carstvo je izgubilo svoje uporište u Evropi. [[1699]], po prvi put u svojoj istoriji, Osmanlije su priznale da [[Austrija|austrijsko]] carstvo sada može potpisati sporazum s Osmanlijama na ravnoj nozi. Ovome je između ostalog prethodio gubitak zemlje koja je bila u osmanlijskim rukama cijela dva vijeka. Nakon ovih događaja, Osmanlijskim carstvom su vladali sultani koji nisu bili ravni [[Mehmed II.|Mehmedu II]], [[Selim I.|Selimu I]] i [[Sulejman I.|Sulejmanu I]].

Toko Osmanlije su oslabili ratovi, posebno oni protiv [[iran]]skih [[šiiti|šiita]], [[Litvansko-poljska kraljevina|Litvansko-poljske kraljevine]], [[Rusija|Rusije]] i [[Austro-Ugarska|Austro-Ugarske]]. Osmanlije su uspjele da poraze Ruse u Bici kod [[Prut]]a, [[1712]], i Austrijance, [[1736]], ponovo zauzimajući prethodno izgubljene teritorije u Evropi. Kasnije, u [[Krimski rat|Krimskom ratu]], Osmanlije će stupiti u savez sa Britancima i francuzima da bi porazili Ruse.

[[Datoteka:Koceks - Surname-i Vehbi.jpg|thumb|120px|Koćeci (''köçekler'') na vašaru]]

[[Požarevački sporazum]] je dao daha kratkom miru, koji je uslijedio između [[1718]]–[[1730]].

Promjena u osmanlijskoj politici prema Evropi je već davala vidne znakove. Carstvo je počelo da utvrđuje gradove širom [[Balkan]]a, koji će postati bedemi odbrane od ekspanzionističkih namjera Evropljana. Zavedene su dodatne javne mjere poput smanjenja [[porez]]a, poboljšanja javnih odnosa, uspostavljanja konzularnih predstavništava i prvih građanskih investiranja u industriju. Bio je to period poznat pod romantičarskim imenom &quot;[[Doba lala]]&quot; ({{Šablon:Jez-tur|lale devri}}), po čuvenim raskošnim vrtovima [[lala]] u kompleksu [[Topkapi saraj|carigradskog dvora]]. No, naučni napredak Osmanlija pred zemljama Evrope je u međuvremenu znatno opao, što je period tokom kojeg su Evropljani ubrzali svoja naučna dostignuća širom ovog kontinenta. Osmanlijsko carstvo nije bilo u tehnološkom koraku sa svojim evropskim takmacima, što se ubrzo pokazalo poraznim.

Austrija i Rusija su dobile ratove i teritorije, dok su oblasti osmanlijskog carstva kao što je [[Egipat]] postale nezavisne u svemu osim na papiru. Tokom ovog perioda, koji se poklapa s početkom vladavine sultana [[Selim III.|Selima III]] ([[1789]]-[[1807]]), poduzeti su napori ka modernizaciji sistema. No, mnoge od reformi koje je ovaj sultan pokušao da zavede kako bi revitalizirao carstvo, zakočile su konzervatne snage širom Osmanlijskog carstva, bio to religiozni kadar ili pak sada korumpirani [[janičari]], iako su ovi zvanično bili ukinuti i raspušteni kao vojska [[1826]].

=== Propadanje (1828–1908) ===
[[Datoteka:Ottoman-Counsultative-Menagerie.png|thumb|left|thumb||120px|Konsultativna menažerija, januar 1885]] 
Sa propadanjem Carstva poklopili su se procesi reorganizacije i transformacije u svim vidovima života Carevine, dakle ne samo u životu Turaka Osmanlija, nego i ostalih podanika unutar ove ogromne države. Karikatura slijeva je iz tog perioda, vjerno slikajući osjećanja tadašnjih Osmanlija. Na karikaturi, Jusufbeg, u stvari patak, u gro planu, ismijava činovnike u jednom od pravnih ureda unutar osmanlijskog Ministarstva za spoljne poslove. Papagaj, majmun i svinja, koji predstavljaju Britance, Italijane i Nijemce, dakle glavne zastupnike i tumače evropskih sila, očito gnjave Jusufbega, koji ne zna šta će s njima. Rusi su u pozadini, predstavljeni kao medvjedi. Ovaj šaljivi umjetnički i politički komentar, slika je stanja Carevine: s jedne strane, modernizacija i promjena, s druge, nemogućnost ili nevoljnost da se bilo šta uradi.

[[Tanzimat]] je bio period reformi koje su trajale od [[1839]]-[[1876]]. Tokom ovog perioda oformljena je moderna vojska i reformisan bankovni sistem, dok su moderne [[fabrika|fabrike]] zamijenile [[zanatska udruženja]] tipa [[gilda|gilde]]. Ekonomski, Carevina je vodila muku kako da evropskim bankama otplati dugove, dok je vojno imala problema da se odbrani od strane okupacije (Egipat je, na primjer, [[1798]]. okupirala Francuska, dok su Kipar zauzeli Britanci, [[1876]]).

Značajna promjena ovog vremena je sljedeća: Osmanlijsko carstvo je prestalo ulaziti samo u konflikte, a počelo sklapati saveze, kao i evropske zemlje. Sklopljeni su mnogi savezi sa zemljama kao što su [[Francuska]], [[Holandija]], [[Velika Britanija]] i [[Rusija]]. Kao primjer može se navesti [[Krimski rat]], u kojem su se Britanci, Francuzi, Osmanlije i drugi, ujedinji u alijansu, borili protivi carske Rusije.

Od svih ideja koje su Osmanlije usvojili sa zapada, najuticajnija ideologija je bila [[etnički nacionalizam]], ili kako se u to vrijeme zvao, religija modernog svijeta. Nisu Osmanlije imale posla sa etničkim nacionalizmom samo u granicama svog carstva, nego i van njih. Pobune su imale veliki uticaj na mnoge grupe tokom [[19. vijek]]a. Tvrdi se da su ove pobune odredile put kojim su Osmanlije morale krenuti tokom [[20. vijek]]a, ali je retorika o razlogu pobunama u 19. vijeku oštro podjeljena. 
Osmanlije tvrde da se izvor [[etnički konflikt|međuetničkim konfliktima]] treba tražiti u njihovoj dinamici koja je podržavala konflikte sa skrivenim ciljevima. Period pada carstva je postigao mnoga dostignuća, kao što je organizacija ekonomije, vojske, komunikacije itd, ali da je Osmanlijsk država bila jaka i uticajna, pitanje je koliki efekat bi imale etničke pobune.

[[Datoteka:London news c1877 - scanned constantinopole(1996)-Opening of the first parlement.png|thumb|left|thumb|120px|Otvaranje Prvog Parlamenta, 1877.]]
[[Mladi Turci]] su bili grupacija Osmanlija koji su bili obrazovani na zapadnim [[univerzitet]]ima i koji su vjerovali da [[konstitucionalna monarhija]] može ublažiti socijalno nezadovoljstvo u Carstvu. Mesrutiyet Era objašnjava političku i socijalnu dinamiku prvog ustrojstva koje je napisao İttihat ve Terakki Cemiyeti, kao i njegove socijalne i ekonomske posljedice. Kroz [[vojni udar]], İttihat ve Terakki Cemiyeti je prisilio [[sultan]]a [[Abdulaziz]]a da napusti svoj tron u korist [[Murat V.|Murata V]]. Ipak, Murat V se pokazao mentalno bolesnim i morao se skinuti s vlasti nakon nekoliko mjeseci. [[Abdulhamid II.|Princ Abdulhamid]] je pozvan da preuzme vlas pod obećanjem da proglasi konstitucionalnu monarhiju, što je on i učinio [[23. novembar|23. novembra]] [[1876]]. Ustav je nazvan ''Kanun-i Esasi'' na turskom (Osnovni Zakon).

=== Raspad (1908–1922) ===
Raspad je počeo ustoličenjem Druge [[ustavotvorna vlada|ustavotvorne vlade]].

Pred kraj [[19. vijek]]a stvorene su tri nove [[balkan]]ske države, [[Srbija]], [[Bugarska]] i [[Grčka]], koje su, zajedno sa [[Crna Gora|Crnom Gorom]], tražile dodatne teritorije unutar [[Albanija|Albanije]], [[Makedonija|Makedonije]] i [[Trakija|Trakije]], prostranih oblasti pod turskom upravom. Ovo je bio jedan od uzroka [[Balkanski ratovi|Balkanskih ratova]], [[1912]]-[[1913]]. U početku, ove su države, ohrabrene [[Rusija|Rusijom]], potpisale niz sporazuma iz [[1912]]: Srbija i Bugarska, u martu, a Grčka i Bugarska, u maju iste godine. Crna Gora je potom potpisala sporazume sa Srbijom i Bugarskom, u oktobru [[1912]]. Srpsko-bugarski sporazum je izričito zahtijevao podjelu Makedonije, što je dovelo do [[Prvi balkanski rat|Prvog balkanskog rata]]. Ovom je uslijedio [[Drugi balkanski rat]].

[[Datoteka:TreatyOfSevres (corrected).PNG|thumb|250px|Karta nakon [[Sporazum u Sevru|Sporazuma u Sevru]] (Sèvres)]]
U konačnom pokušaju zadržavanja vlasti i povraćaja barem nekih od izguljenih teritorija, osmanlijski [[trijumvirat]], pod vođstvom [[Enver Paša|Enver Paše]], je stavio Osmanlijsko carstvo na stranu [[Centralne sile|Centralnih sila]]. Na početku [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], carstvo je imalo izvijesnog uspjeha. [[Savezničke sile u Prvom svjetskom ratu|Saveznici]], u čijim su redovima bile i [[ANZAK]] snage, su poraženi u [[Bitka kod Galipolja|Bici kod Galipolja]]. Na [[Kavkaz]]u, Osmanlijsko carstvo je poraženo u nizu bitaka, tako da su [[Rusi]] osvojili [[Trabzon]], na [[Crno more|Crnom moru]], i [[Erzurum]] i [[Van]], u sjeveroistočnoj [[Anadolija|Anadoliji]].

Na kraju Prvog svjetskog rata, Saveznici su, udruženi sa [[Arapi]]ma i [[Jermeni]]ma, konačno porazili Osmanlije, nakon čega su osmanlijske teritorije pripojene nonastalim državama i protektoratima. Tajnim sporazumima je uslijedio [[Sporazum u Sevru]] (Sèvres), koji je sa Saveznicima potpisali predstavnici [[sultan]]a [[Mehmed VI.|Mehmeda VI]]. Međutim, sporazum nikad nije stupio na snagu jer ga nisu priznali članovi turskog republikanskog pokreta, na čelu s [[Ataturk|Kemalom Atatürkom]]. Republikanci su iskoristili ovu priliku da proglase punopravnu novu vladu [[Turska|Turske]], time zamjenjujući [[monarhija|monarhiju]], sa sjedištem u [[Istanbul]], sa [[republika|republikom]], premještajući [[vlada|vladu]] i [[glavni grad]] u [[Ankara|Ankaru]], u srednjoj [[Anadolija|Anadoliji]].

== Država ==
Neke od karakteristika osmanlijske države nisu se promijenile bez obzira na njenu viševjekovnu dugotrajnost.

[[Datoteka:JNdelespinassec1787 -scanned from constantinopole (1996) - A public office in istanbul.png|thumb|left|thumb|120px|Državna mašinerija]]

U diplomatskim krugovima, za carstvo se često upotrebljavala riječ [[Divan (Osmanlijska vlada)|Divan]]. Divan je inače bio carski savjet koji se sastajao u dijelu carskog dvora, [[Visoka Porta]], poznatom kao ''Bâb-i-âlî'' (بابِ علی, &quot;velika vrata&quot;) ili ''[[Topkapi Saraj|Topkapı]]'' (&quot;topovska vrata&quot;); ovdje su osmanlijski sultani dočekivali strane izaslanike i ambasodore.

=== Sultani ===
Osmanlijski [[sultan]] je bio jedini upravnik i vladar carstva, barem zvanično.

Mada su prvi osmanlijski vladari nosili naslov [[beg]]a (''bey''), time priznavajući suverenitet [[Seldžuci Turci|Seldžučkog]] [[sultanat]]a, [[Murat I]] je bio prvi Osmanlija koji je ponio naslov ''[[sultan]]a'', tj. &quot;[[car]]a&quot; ili &quot;kralja.&quot; [[Pad Carigrada (1453)|Padom Konstantinopolja]], [[1453]], država je uveliko stala na put postanka moćne carevine, tako da je [[Mehmed II.|Mehmed Osvajač]] zaista postao njen prvi istinski car, odnosno [[padišah]].

Od [[1517]] naovamo, osmanlijski sultan je istovremeno bio i [[halifa]] islama, tako da je Osmanlijsko carstvo od ove godine pa do sve do svog raspada, [[1922]] (odnosno do ukidanja [[hilafet]]a, [[1924]]), u stvari bilo i hilafet, tj. islamska vjerska država.

:Također pogledajte [[Popis sultana Osmanskog carstva|Sultani Osmanlijskog carstva]].

=== Državno uređenje ===
[[Datoteka:Thomas allom, c1840, The Enterance to Divan.png|thumb|left|thumb|120px|Ulaz u [[Divan (Osmanlijska vlada)|Divan]]]]
Iako je osmanlijska država prošla kroz niz uređenja i preuređenja, neke od glavnih struktura su ostale neizmijenjene. Uvijek je postojao neko ko je bio potpuno odgovoran za upravu države, tj. [[sultan]] carevine. Odluke je uvijek razmatrao [[Divan (Osmanlijska vlada)|divanski]] savjet, dok je konačnu riječ uvijek imao sultan. U začecima carstva, ovaj savjet su činili plemenski starci. Kasnije je on promijenjen tako da je uključivao vojne profesionalce i mjesne viđenije ljude (elitu), poput vjerskih i političkih savjetnika visokog staleža. Članovi divana su nazvani [[vezir]]i (ministri), kojima je nešto kasnije počeo da predsjedava [[Veliki vezir]] (premijer), preuzimajući neke od sultanovih odgovornosti.

[[Visoka Porta]] je bio sultanov otvoreni dvor, nazvan po vratima na ulazu u glavne urede Velikog vezira, gdje je sultan primao strane izaslanike. Vremenom, Veliki vezir je postao jednako važan ili čak važniji od samog sultana.

Od [[1908]], država je bila [[konstitutivna monarhija]], u kojoj je sultan izgubio isključivu izvršnu moć, s [[parlament]]om koji su sačinjavali [[predstavnički poslanik|predstavnički poslanici]] iz [[provincija]].


=== Državna uprava Osmanske Imperije (u poslednjem periodu Carstva - od sredine XIX veka) ===
[[Datoteka:Map-of-Ottoman-Empire-in-1900-sr.svg|thumb|250px|Administrativna podela Osmanskog carstva oko 1900.]]
'''Centralna uprava'''
* 1. [[Sultan]] (car).
* 2. [[Visoka Porta]] (Vlada) - Savet ministara, i to za Ministarstva: spoljnih dela, unutrašnjih dela, pravosuđa, finansija, verskih fondacija, trgovine, poljoprivrede i javnih radova.
* 3. [[Šejh-ul-islam]] (najviši verski dostojanstvenik u Carstvu).
* 4. Državni savet.

'''Provincijska uprava'''
* 1. [[Vilajet]], kojim je upravljao [[valija]].
* 2. [[Sandžak]], kojim je upravljao [[mutasarif]].
* 3. [[Kadiluk|Kaza]], kojom je upravljao [[kajmakam]].
* 4. [[Nahija]], kojom je upravljao [[mudir]].

=== Sastavni dijelovi države ===
:''O podjeli Osmanlijsko carstva na njegove sastavne dijelove vidi opširnije u članku [[Sastavni dijelovi Osmanlijskog carstva]].''

=== Državni propusti ===

== Privreda ==
[[Datoteka:Timbre Ottoman 1901 20paras bright.jpg|thumb|100px|Poštanska marka iz 1901.]]
Osmansko carstvo počivalo je na specifičnom poretku [[Feudalizam|feudalnog]] tipa. Taj se poredak nazivao [[timar]]sko-[[Spahija|spahijski]] sistem. [[Timar]] je predstavljao najmanji zemljišni posjed koji je država to jest sultan davao na korištenje [[Spahija|spahiji]] ([[Konjica|konjaniku]]) za ratne zasluge. Veći posjed od timara, a najveći has. Zeameti su dodjeljivani krupnim spahijama, a hasovi visokim državnim službenicima.
Osmanlije su većinu svojih prihoda dobijali od harača. Godišnji prihodi od harača u evropskom dijelu Osmanskog carstva iznosili su 1.469.000 dukata. U isto vrijeme prihodi iz azijskog dijela Osmanskog carstva bili su 331.000 dukata. Sultani su širom svoga Carstva podizali velike građevinske komplekse koji se nazivaju sultanovim zadužbinama. Tako su vrlo bogati prihodi bili zemljišta, hanovi, hamami, dućani, kuće i čaršije u okviru sultanovih zadužbina.

== Sultani Osmanskog carstva ==
&lt;table border=&quot;0&quot;&gt;&lt;tr&gt;&lt;td width=&quot;350px&quot;&gt;
* [[Osman I.]] (Gazi - Ratnik) ([[1281]]-[[1326]])
* [[Orhan]] (Gazi - Ratnik) ([[1326]]-[[1362]]) 
* [[Murat I.]] ([[1362]]-[[1389]]) 
* [[Bajazid I.]] ([[1389]]-[[1402]]) 
* [[Mehmed I.]] ([[1403]]-[[1421]]) 
* [[Murat II.]] ([[1421]]-[[1451]]) 
* [[Mehmed II.]] (Osvajač) ([[1451]]-[[1481]]) 
* [[Bajazid II.]] ([[1481]]-[[1512]]) 
* [[Selim I.]] ([[1512]]-[[1520]]) 
* [[Sulejman I.]] (Veličanstveni) ([[1520]]-[[1566]]) 
* [[Selim II.]](Pijanica) ([[1566]]-[[1574]]) 
* [[Murat III.]] ([[1574]]-[[1595]]) 
* [[Mehmed III.]] ([[1595]]-[[1603]]) 
* [[Ahmed I.]] ([[1603]]-[[1617]]) 
* [[Mustafa I.]] ([[1617]]-[[1618]]) 
* [[Osman II.]] ([[1618]]-[[1622]]) 
* [[Mustafa I.]] ([[1622]]-[[1623]])
* [[Murat IV.]] ([[1623]]-[[1640]])
* [[Ibrahim I.]] ([[1640]]-[[1648]]) 
&lt;/td&gt;&lt;td width=&quot;350px&quot;&gt;
* [[Mehmed IV.]] ([[1648]]-[[1687]]) 
* [[Sulejman II.]] ([[1687]]-[[1691]]) 
* [[Ahmed II.]] ([[1691]]-[[1695]]) 
* [[Mustafa II.]] ([[1695]]-[[1703]]) 
* [[Ahmed III.]] ([[1703]]-[[1730]]) 
* [[Mahmud I.]] ([[1730]]-[[1754]]) 
* [[Osman III.]] ([[1754]]-[[1757]]) 
* [[Mustafa III.]] ([[1757]]-[[1774]]) 
* [[Abdul Hamid I.]] ([[1774]]-[[1789]]) 
* [[Selim III.]] ([[1789]]-[[1807]]) 
* [[Mustafa IV.]] ([[1807]]-[[1808]]) 
* [[Mahmud II.]] ([[1808]]-[[1839]]) 
* [[Abdul Medžid I.]] ([[1839]]-[[1861]]) 
* [[Abdul Aziz]] ([[1861]]-[[1876]]) 
* [[Murat V.]] ([[1876]]) 
* [[Abdul Hamid II.]] ([[1876]]-[[1909]]) 
* [[Mehmed V.]] (Reşad) ([[1909]]-[[1918]]) 
* [[Mehmed VI.]] (Vahidettin) ([[1918]]-[[1922]])
* [[Abdul Medžid II.]] ([[kalif]]) ([[1922]]-[[1924]])
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;

== Vojska ==
U osmanskoj državi za kratko vrijeme i bez većih izdanaka mogla se sakupiti ogromna vojska spremna da se bori do smrti za sultana.

== Kultura ==

== Religija ==
Nakon pada [[Al-Andaluz|islamske Andaluzije]], jedino u Osmanskom carstvu se u to vrijeme tolerisala religija drugačija od oficijelne &quot;državne&quot;. Sprazum zvan &quot;Westfälischer Frieden&quot; iz [[1648]] godine - barem sto se odnosa izmedju katolika i protestanata tiče - donio je neku vrstu tolerancije, tj. stvar se riješila tako što bi podanici preuzeli konfesiju regionalnog vladara (princip: ''cuius regio eius religio''). Iako je u Otomanskom carstvu islam bio povlaštena religija, pripadnici drugih priznatih religija su ipak imali pravo na javno ispovedanje svoje vjere.

== Administrativna podjela ==
* [[Sastavni dijelovi Osmanlijskog carstva]]

==Literatura==
{{refbegin|2}}
* Barbara Jelavich, ''History of the [[Balkan]]s, [[18. vek|Eighteenth]] and [[19. vek|Nineteenth]] Centuries'', Cambridge University Press, [[1983]]. ISBN 0-521-25249-0. See &quot;Balkan Christians under Ottoman Rule&quot;, pages 39–126.
* Colin Imber, ''The Ottoman Empire, [[1300]]–[[1650]]: The Structure of Power'', [[2002]]. ISBN 0-333-61386-4.
* Gülru Necipoglu ''Architecture, Ceremonial, and Power: The Topkapi Palace in the [[15. vek|Fifteenth]] and [[16. vek|Sixteenth]] Centuries'', [[1991]]. ISBN 0-262-14050-0.
* Barkey, Karen. ''Empire of Difference: The Ottomans in Comparative Perspective.'' (2008) 357pp [http://www.amazon.com/Empire-Difference-Ottomans-Comparative-Perspective/dp/0521715334/ref=sr_1_7?ie=UTF8&amp;s=books&amp;qid=1240307430&amp;sr=1-7 Amazon.com], excerpt and text search
* Davison, Roderic H. ''Reform in the Ottoman Empire, 1856–1876'' (New York: Gordian Press, 1973)
* Deringil, Selim. ''The well-protected domains: ideology and the legitimation of power in the Ottoman Empire, 1876–1909'' (London: IB Tauris, 1998)
* Findley, Carter V. ''Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire: The Sublime Porte, 1789–1922'' (Princeton University Press, 1980)
*  Faroqhi, Suraiya N. ''The Cambridge History of Turkey'' (Volume 3, 2006) [http://www.amazon.com/Cambridge-History-Turkey-3/dp/0521620953/  excerpt and text search], essays by scholars
*  Faroqhi, Suraiya N. and Kate Fleet, eds. ''The Cambridge History of Turkey'' (Volume 2 2012) essays by scholars
*Finkel, Caroline. ''Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923''. John Murray, 2005. ISBN 0-7195-5513-2. [http://www.amazon.com/Osmans-Dream-History-Ottoman-Empire/dp/0465023967/ ], excerpt and text search
* Fleet, Kate, ed. '' The Cambridge History of Turkey'' (Volume 1, 2009) [http://www.amazon.com/Cambridge-History-Turkey-1/dp/0521620937/ excerpt and text search], essays by scholars
*Goodwin, Jason. ''Lords of the Horizons: A History of the Ottoman Empire'' (2003) [http://www.amazon.com/Lords-Horizons-History-Ottoman-Empire/dp/0312420668/ excerpt and text search]
*Imber, Colin. ''The Ottoman Empire, 1300–1650: The Structure of Power''. Palgrave Macmillan, 2002. ISBN 0-333-61386-4.
* Halil İnalcık and Quataert, Donald, ed. ''An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300–1914.'' 1995. 1026 pp.
*Imber, Colin. ''The Ottoman Empire, 1300–1650: The Structure of Power'' (Palgrave Macmillan, 2002) ISBN 0-333-61386-4.
* Inalcik, Halil. ''The Ottoman Empire: 1300–1600'' (Hachette UK, 2013)
*Inalcik, Halil, and Quataert, Donald, ed. ''An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300–1914.'' 1995. 1026 pp.
* Itzkowitz, Norman. ''Ottoman Empire and Islamic Tradition, University of Chicago Press, 1980) ISBN 0-226-38806-9
*  Kasaba, Reşat, ed.  ''The Cambridge History of Turkey'' (vol 4 2008) [http://www.amazon.com/Cambridge-History-Turkey-4/dp/0521620961/ excerpt and text search vol 4] comprehensive coverage by scholars of 20th century
* Kinross, Patrick Balfour Baron, and John Patrick Douglas Balfour Kinross. ''The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire'' (Morrow, 1977)
*McCarthy, Justin. ''The Ottoman Turks: An Introductory History to 1923'' 1997 [http://www.questia.com/read/58745078 Questia.com], online edition
* McMeekin, Sean. ''The Berlin-Baghdad Express: The Ottoman Empire and Germany's Bid for World Power'' (2010)
* Nicolle, David. ''Armies of the Ottoman Turks 1300–1774'' (Osprey Publishing, 1983)
* Palmer, Alan.. ''The Decline and Fall of the Ottoman Empire''. (New York: Barnes and Noble, 1992) 306 p., maps. ISBN 0-87131-754-0
*Pamuk, Sevket. ''A Monetary History of the Ottoman Empire.'' 1999. 276 pp.
*Quataert, Donald. ''The Ottoman Empire, 1700–1922'' (2005), standard scholarly survey [http://www.amazon.com/Ottoman-1700-1922-Approaches-European-History/dp/0521547822/ excerpt and text search] ISBN 0-521-54782-2.
*Shaw, Stanford J., and Ezel Kural Shaw. ''History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. Vol. 1,'' 1977.
* Sicker, Martin. ''The Islamic World in Ascendancy: From the Arab Conquests to the Siege of Vienna'' (Praeger Publishers, 2000) [http://www.questia.com/read/28606454/the-islamic-world-in-ascendancy-from-the-arab-conquests online] 
* Sicker, Martin. ''The Islamic World in Decline: From the Treaty of Karlowitz to the Disintegration of the Ottoman Empire'' (Praeger, 2001) [http://www.questia.com/read/101155225/the-islamic-world-in-decline-from-the-treaty-of-karlowitz online]
*Somel, Selcuk Aksin. ''Historical Dictionary of the Ottoman Empire.'' (2003). 399 pp.
*Stone, Norman &quot;Turkey in the Russian Mirror&quot; pages 86–100 from ''Russia War, Peace and Diplomacy'' edited by Mark &amp; Ljubica Erickson, Weidenfeld &amp; Nicolson: London, 2004 ISBN 0-297-84913-1.
*{{Cite book | last1=Uyar | first1=Mesut | last2=Erickson | first2=Edward | title=A Military History of the Ottomans: From Osman to Atatürk | year=2009 | isbn=978-0-275-98876-0 }}
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Ottoman Empire}}
* [http://www.osmanli700.gen.tr/english/engindex.html Ottoman Web Site] – Sadrži detaljnu informaciju o Osmanlijskom carstvu (na engleskom)
* [http://www.4dw.net/royalark/Turkey/turkey.htm Royal Ark: Turkey] – Bogati website s obiljem detalja i informacija (na engleskom)
* [http://www.wsu.edu:8080/~dee/OTTOMAN/OTTOMAN1.HTM World Civilizations: The Ottomans] – Sveobuhvatni website koji pokriva dobar dio države i vlade (na engleskom)
* [http://www.theottomans.org The Ottomans] – Covers various aspects of the Ottoman Empire in detail (na engleskom)
* [http://www.discoverturkey.com/haberler/osmanli-bayrak.html Flags of Ottoman Empire] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080214144301/http://www.discoverturkey.com/haberler/osmanli-bayrak.html |date=2008-02-14 }}
* [http://www.ottomansouvenir.com/Capitals/Capitals_of_Ottoman_Empire.htm Capitals of Ottoman Empire]
* [http://www.osmanlimedeniyeti.com Osmanlijska civilizacija] – Sve o istoriji i kulturi Osmanlijskog carstva i civilizacije (na turskom)
* [http://www.humanities.ualberta.ca/ottoman/module3/lecture2.htm More on the 16 &amp; 1700's] - Nacionalizam u povoju, propast carstva?
{{Kolonijalna carstva}}
[[Kategorija:Osmansko Carstvo| ]]
[[Kategorija:Srednji vijek]]
[[Kategorija:Bivše države u Evropi]]
[[Kategorija:Bivše države u Aziji]]
[[Kategorija:Bivše države u Africi]]
[[Kategorija:Bivše države na Balkanu]]</text>
      <sha1>22bbhxkvwyouebkng1l0sx2vx0e8sd8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mobilni telefon</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4192</id>
    <revision>
      <id>41260921</id>
      <parentid>40997959</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T04:40:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Mashkawat.ahsan</username>
        <id>175748</id>
      </contributor>
      <comment>Fotografija #WPWP</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9686" xml:space="preserve">{{redirect|Mobitel|slovenskog mobilnog operatera|Mobitel (tvrtka)}}

'''Mobilni telefon''' ([[sleng]]: mobitel, mobilni) je prijenosni [[elektronika|elektronički]] uređaj za komuniciranje na veće ili velike udaljenosti. Glavna komunikacijska funkcija je prijenos glasa ([[telefon]]), no u novije vrijeme dodate su funkcije kao: kratke poruke ([[SMS]]), elektronička pošta, [[internet]], te slike i [[video]] ([[MMS]]). Mobilni telefoni se razlikuju od prijenosnih telefona, po tome što imaju veći domet i nisu vezani uz jednu baznu stanicu. Osnovni koncepti iza mobilne telefonije izumljeni su u [[Bell Labs]] [[1947]].

[[File:Mobile phone PHS Japan 1997-2003.jpg|thumb|200px|right|Mobilni telefon]]

== Počeci razvoja ==
U pionirskoj fazi mobilne telefonije (1921 - 1945), dominirale su vojna i policijska primena. Najveća teškoća bila je izgradnja radio-predajnika koji može da funkcioniše pod ograničenjima karakterističnim za automobil u pokretu. U to vreme je mobilni telefon bio znatno većih dimenzija i trošio je mnogo energije, pa se jedino mogao smestiti u automobil, dok je džepni mobilni telefon (danas se, praktično, samo takvi i koriste) bio nezamisliv. Glavni tehnološki proboj u ovoj oblasti je uvođenje frekvencijske modulacije (FM) 1935. godine. Prvi funkcionalni mobilni sistem instaliran je za potrebe policije 1928. u Detroitu. Mada je bio jednosmeran, tj. prenos govora je bio moguć samo od centrale ka telefonu (Calling all cars, poznata je fraza iz policijskih filmova iz tog perioda), znatno je podigao efikasnost lokalne policije i ubrzo je počeo da se koristi i u ostalim velikim gradovima po Americi. Edvin Armstrong je 1935. pronašao FM i izazvao pravu revoluciju u radio-industriji, naročito u radio-difuznim sistemima. Posle toga, FM je ubrzo uveden i u mobilne komunikacije. Mobilni radio-sistemi na bazi FM-a su do 1940. potpuno potisnuli prethodnu generaciju s amplitudskom modulacijom (AM). [[Drugi svjetski rat|Drugi svetski rat]] imao je presudan uticaj na razvoj industrijskih potencijala za masovnu proizvodnju FM radio-uređaja. Veličina, cena i pouzdanost uređaja osetno su popravljeni i od 1946. otvorili su vrata komercijalnoj fazi mobilne telefonije. Među osnovnim karakteristikama svakog telekomunikacionog kanala koji koristi radio-prenos su “centralna frekvencija” i “širina kanala” ([[širina frekvencijskog opsega]]). Kada na skali svog radio-prijemnika birate željenu stanicu, vi zapravo birate određenu centralnu frekvenciju. Širina kanala je, uprošćeno govoreći, razmak između frekvencija na kojima rade pojedine stanice.

== Kao pčelinje saće ==
Šezdesetih godina širina kanala FM sistema ograničena je na jednom od popularnih frekvencijskih opsega (UHF - Ultra High Frecuency) na 25 MHz, i na taj način se došlo do ideje o celularnoj (ćelijskoj) radio-mreži sa dovoljnim brojem kanala u zadatom opsegu. Drugo značajno tehničko dostignuće ovog perioda jeste pronalazak automatskih trunking radio-sistema, u kojima mobilnom radio-primopredajniku nije trajno dodeljen određeni frekvencijski kanal, već se u momentu poziva automatski bira trenutno slobodan kanal iz skupa dozvoljenih. Dalji razvoj mobilne telefonije obeležile su dve revolucionarne ideje: celularna struktura mobilne telefonske mreže i uvođenje digitalnog prenosa. Celularna, tj. ćelijska struktura mobilnih mreža, podrazumeva deljenje teritorije koju mreža pokriva na izvestan broj manjih delova, tzv. ćelija (eng. cell). Termin “ćelija” nastao je asocijacijom na pčelinje saće čije šestougaone ćelije imaju oblik kakav bi u idealnom teorijskom slučaju trebalo da imaju i ćelije mobilne mreže koje u potpunosti pokrivaju neku teritoriju. U svakoj ćeliji postoji radio-uređaj koji komunicira sa mobilnim telefonima koji se u zadatom trenutku nalaze na teritoriji te ćelije. Taj uređaj se obično naziva bazna stanica (Base Transmitter Station) i ima nekoliko radio-primopredajnika koji istovremeno podržavaju komunikaciju sa desetak do tridesetak mobilnih telefona. Sve bazne stanice povezane su žičnom ili radio-vezom sa telefonskim centralama mobilne mreže, a one sa telefonskim centralama klasične javne telefonske mreže, a preko njih i sa celim svetom. Ćelijska struktura omogućava da se isti frekvencijski kanal istovremeno koristi u više ćelija, pod uslovom da su one međusobno dovoljno udaljene (da ne bi dva bliska korisnika na istom frekvencijskom kanalu ometali jedan drugog). U susednim ćelijama obavezno se koriste različiti frekvencijski kanali. Na taj način je omogućeno višestruko iskorišćavanje frekvencijskih kanala, što je od presudnog značaja da broj korisnika koje mreža može da opsluži bude dovoljno veliki da bi mreža bila komercijalno isplativa. Celularnost mobilne mreže olakšava modifikacije mreže i poveđanje kapaciteta mreže u slučaju potrebe (povećanje broja korisnika). Ćelijska struktura nameće i nove tehničke probleme, npr. prelazak mobilnog telefona iz ćelije u ćeliju tokom razgovora mora biti propraćen komandnom procedurom u mreži, koja taj prelazak mora da učini neosetnim za korisnika (tzv. Handover). Prvi celularni sistem ušao je u komercijalnu upotrebu 1983. godine u Čikagu.

== Broj je govor ==
 
Sledeća revolucionarna pojava je uvođenje “digitalnog” prenosa u mobilnu telefoniju, umesto dotadašnjeg “analognog”. Digitalni prenos znači da se govor prvo pretvara u niz brojeva, zatim se ti brojevi radio-signalima prenose između centrale i korisnika, da bi se na kraju ponovo iz brojeva regenerisao govor. (Razliku između analognog i digitalnog pokušaćemo da objasnimo na primeru: zamislite da promene svoje težine svakodnevno pratite i upisujete u svesku na jedan od dva načina: 1. u obliku linije koja ide naviše kad vam težina raste i naniže kad vam težina opada ili 2. u obliku tabele u koju brojčano unosite promene. Ako tu svesku pošaljete svom lekaru, on će na osnovu dobijene linije ili na osnovu brojeva, steći predstavu o promenama vaše telesne težine. Prenos [[informacija]] koji ste na prvi način ostvarili je analogan, a na drugi digitalan.) Digitalne mreže imaju niz prednosti u odnosu na analogne: otpornost na šum (koji čujete svakodnevno i vi na svom radio-prijemniku, ako izaberete stanicu koja je daleko), otpornost na preslušavanja, mogućnost korekcije greške i mogućnost regeneracije signala (što je od izuzetnog značaja za savlađivanje velikih razdaljina). Takođe, inteligencija digitalne mreže omogućava joj da se prilagođava izmenjenim uslovima rada (putem naprednih postupaka, kao što su: ekvalizacija, kontrola eha, monitorisanje uslova u kanalu itd.); fleksibilnost digitalne mreže često omogućava da se nove funkcije ili korekcije starih unesu jednostavnom izmenom softvera. Osim toga, jedino se na digitalne sisteme mogu primeniti moderne, efikasne i izuzetno bezbedne metode šifriranja, što je od neprocenjive važnosti za privatnost komunikacija. Konačno, digitalna mreža je “generička”, ona prenosi binarne simbole - bite (brojeve 0 i 1), bez obzira šta oni predstavljaju. To je preduslov za vezu sa modernom žičnom digitalnom ISDN mrežom (Integrated Service Digital Network), u kojoj se istim prenosnim putevima prenose informacije, bez obzira na njihovu prirodu (govor, slika, podaci...) i ona će, možda, u dogledno vreme zameniti tradicionalnu analognu telefoniju u našim domovima.

== Komercijalni CDMA ==
Sa gledišta strateškog opredeljenja u pogledu izgradnje budućih mobilnih mreža, digitalne mreže su u prednosti u odnosu na analogne. Dilema je na koji način iskoristiti raspoloživi frekvencijski opseg na što veći broj potencijalnih korisnika u digitalnoj mreži (tzv. “način multipleksiranja signala”). Mogućnosti su frekvencijski multipleks (FDMA - Frequency Division Multiple Access), vremenski multipleks – (TDMA- Time Division Multiple Access) i kodni multipleks – (CDMA- Code Division Multiple Access), preuzet iz vojnih sistema sa proširenim spektrom (Spread Spectrum Systems), preciznije iz tehnike sa direktnom sekvencom (Direct Sequence), za poznavaoce vojnih komunikacija. Komercijalni CDMA sistemi do pre nekoliko godina bili su samo u fazi testiranja, međutim danas, naročito u Severnoj Americi, kompanijama su podeljene dozvole za rad za mobilnu telefoniju koje rade na ovom principu i njihova komercijalna primena je u punom zamahu. Ostali digitalni sistemi za mobilnu telefoniju bazirani su na kombinovanom FDMA-TDMA principu i godinama su u komercijalnoj upotrebi. Tipični predstavnici su američki D-AMPS (Digital Advanced Mobile Phone System) i čuveni evropski GSM sistem (Global System for Mobile Communications), koji već nekoliko godina uspešno funkcioniše i u našoj zemlji.

Kule za mobilne telefone evropske mreže koriste frekvenciju od 900 MHz i/ili 1800 MHz. Frekvenciju od 900 MHz podržavaju svi modeli mobilnih telefona, dok obe frekvencije 900 MHz i 1800 MHz podržavaju dual-band mobilni telefoni što je naznačeno u njihovoj tehničkoj specifikaciji. Zemlje Amerike koriste frekvencije od 900 MHz ili 1900 MHz i u tom slučaju je neophodno imati tiple-band telefon koji podržava 900 MHz/1800 MHz/1900 MHz. Frekvencija 1900 MHz najčešće se koristi u zemljama Severne, Centralne i Južne Amerike.

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Mobile phones}}
* [http://www.topmobilni.rs/novosti/kako-izabrati-mobilni-telefon/ Mobilni telefoni kako izabrati], Po čemu izabrati mobilni telefon?
* [http://www.mobilnarevija.com/ Mobilni telefoni], vesti, opisi, testovi, recenzije.

[[Kategorija:Mobilna telefonija| ]]
[[Kategorija:Telekomunikacije]]</text>
      <sha1>th1z0bkumn0spxr0gjqkhmi93p1mji0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Orhan Pamuk</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17043</id>
    <revision>
      <id>41260917</id>
      <parentid>41254926</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T00:37:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11039" xml:space="preserve">{{Infokutija pisac &lt;!-- for more information see [[:Template:Infobox Writer/doc]] --&gt;
|ime = [[Datoteka:Nobel prize medal.svg|22px]] Orhan Pamuk  
|slika = Pamuk.jpg
|datum_rođenja = {{birth date and age|df=yes|1952|6|7}}
|mjesto_rođenja = [[Istanbul]], [[Turska]]
|deathdate =
|deathplace =
|zanimanje = [[romanopisac]]
|nacionalnost =[[Turska|turska]]
|period = 1974 – 
|pokret = [[Postmoderna književnost]]
|znamenita_djela =&lt;div&gt;
* ''Tiha kuća''
* ''Bijeli zamak''
* ''Crna knjiga''
* ''Zovem se Crvena''
* ''Snijeg''
* ''Muzej nevinosti''&lt;/div&gt;
|nagrade = {{awd|[[Nobelova nagrada za književnost]]|2006}}
|uticaj_od = [[Thomas Mann]], [[Jorge Luis Borges]], [[Marcel Proust]], [[William Faulkner]], [[Albert Camus]], [[Lav Tolstoj]], [[Fjodor Dostojevski]], [[Oğuz Atay]], [[Walter Benjamin]], [[Italo Calvino]]
|website = http://www.orhanpamuk.net/
|potpis = Signature_Orhan_Pamuk.svg
}}

'''Orhan Pamuk''' ([[Istanbul]], [[1952]]) je jedan od najpoznatijih [[Turski jezik|turskih]] [[Pisac|pisaca]], scenarist, akademik i dobitnik [[Nobelova nagrada za književnost|Nobelove nagrade za književnost]] 2006. godine. Njegov je rad stekao široku popularnost i van granica zemlje gde su njegove knjige prevedene na šezdeset i tri jezika i prodane u preko 13 miliona primeraka.

Njegovi najpoznatiji naslovi su ''Tiha kuća'', ''Beli zamak'', ''Crna knjiga'', ''Novi život'', ''Moje ime je crvena'', ''Sneg'', ''Muzej nevinosti'', ''Stranac u mojoj glavi'' i ''Žena crvene kose''. Profesor je humanističkih kolegija o veštini pisanja i [[Komparativna književnost|komparativnoj književnosti]] na [[Univerzitet Columbia|Univerzitetu Columbia]], a od 2018. i član Američkog filozofskog društva.

Orhan Pamuk rođen je u Istanbulu u porodici sa [[Čerkezi|čerkeškim]] korenima. Prvi je turski dobitnik Nobelove nagrade u istoriji, a primio je i brojne druge književne nagrade. Pre dodele Nobelove nagrade roman Moje ime je crvena stekla je međunarodnu pažnju i osvojila francusku nagradu ''Prix du Meilleur Livre Étranger'' 2002. godine, italijansku ''Premio Grinzane Cavour'' 2002. godine i ''International Dublin Literary Award'' 2003. godine.

Evropski parlament pisaca nastao je kao rezultat zajedničkog predloga Orhana Pamuka i portugalskog pisca [[José Saramago|Joséa Saramaga]]. Pamukova spremnost da piše knjige o spornim istorijskim i političkim događajima dovela ga je u opasnost od cenzure u vlastitoj domovini. Godine 2005. ultranacionalistički advokat tužio ga je zbog izjave vezane za [[Armenski genocid]] u [[Osmansko Carstvo|Osmanskom Carstvu]].

== Biografija ==
Orhan Pamuk je rođen je [[7. јун|7. juna]] [[1952]]. u [[Истанбул|Istanbulu]].

Pamuk je tesno povezan s [[Postmoderna književnost|postmodernom književnošću]]. Jedan je od najpoznatijih turskih pisaca, čije dela su prevedena na već više od trideset jezika. [[12. октобар|12. oktobra]] [[2006]]. je dobio Nobelovu nagradu. On je prvi dobitnik Nobelove nagrade za književnost iz Turske, a u obrazloženju švedske akademije nauka kaže se: 

{{Citat|[Orhanu Pamuku] koji je, u potrazi za melanholičnim duhom svog rodnog grada, otkrio nove simbole sudara i prožimanja raznih kultura.&lt;ref&gt; {{en}} [to Orhan Pamuk] &quot;who in the quest for the melancholic soul of his native city has discovered new symbols for the clash and interlacing of cultures.&lt;/ref&gt;|[[Stockholm]], [[Švedska akademija]], 12. oktobra 2006.}}

== Sukob sa turskim vlastima ==
Pamuk je zbog svojih izjava da je nad [[Јермени|Jermenima]] u [[Турска|Turskoj]] izvršen pogrom (tzv. [[Геноцид над Јерменима|''Genocid nad Jermenima'']]) i da se slično dešava i sa [[Курди|Kurdima]] danas došao u sukob sa turskom državom.Protiv njega je podignuta optužnica,a nacionalistički i fundamentalistički krugovi su ga optužili za izdaju.Sudski proces je,pod pritiskom svetske javnosti,okončan oslobađajućom presudom.Njegova izjava zbog koje je protiv njega podignuta optužnica glasi:

{{Citat|U ovoj zemlji [Turskoj, ndr] pobijeno je 30.000 Kurda i 1.000.000 Jermena, a niko se, osim mene, ne usuđuje da o tome govori&lt;ref&gt; {{en}} {{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2005/oct/23/books.turkey |title=I stand by my words. And even more, I stand by my right to say them... (interview) |last=Freely |first=Maureen |date=23. 10. 2005 |website= |publisher= |accessdate=07. 06. 2021 |quote=}} : » ''a million Armenians and 30,000 Kurds were killed in this country and I'm the only one who dares to talk about it'' «&lt;/ref&gt;|Orhan Pamuk}}

== Nagrade i odlikovanja ==
Tijekom svoje književne karijere Pamuk je odlikovan sa brojnim nagradama i priznanjima. Najznačajnije su :
* 1995 ''Prix France Culture'' ([[Francuska]]) za roman ''Crna knjiga'' ;
* 2002 ''Prix du Meilleur Livre Etranger'' ([[Francuska]]) za roman ''Zovem se Crvena'' ;
* 2002 ''Premio Grinzane Cavour'' ([[Italija]]) za roman ''Zovem se Crvena'' ;
* 2003 ''International Dublin Literary Award'' ([[Irska]]) za roman ''Zovem se Crvena'' ;
* 2005 ''[[Njemačka književna nagrada za mir|Friedenspreis des Deutschen Buchhandels]]'' ([[Njemačka]]) ;
* 2005 ''Prix Médicis étranger'' ([[Francuska]]) za roman ''Snijeg'' ;
* 2006 ''[[Nobelova nagrada za književnost|Nobel Prize in Literature]]'' ([[Švedska]]) ;
* 2006 [[File:Ordre des Arts et des Lettres Commandeur ribbon.svg|50px]] ''Ordre des Arts et des Lettres'' ([[Francuska]]) ;
* 2012 [[File:Legion Honneur Officier ribbon.svg|50px]] Oficir [[Legije časti]] ([[Francuska]]).

Dodijeljeni su mu brojni doktorati ''honoris causa'' iz akademija diljem svijeta: [[Slobodni univerzitet u Berlinu|Freie Universität Berlin]] (2007), Universiteit van Tilburg (2007), [[Univerzitet Boğaziçi|Boğaziçi Üniversitesi]] (2007), Georgetown University (2007), [[Complutensijanski univerzitet u Madridu|Universidad Complutense de Madrid]] (2007), [[Univerzitet u Firenci|Università di Firenze]] (2008), [[Američki univerzitet u Bejrutu|American University of Beirut]] (2008), Université de Rouen-Normandie (2008), [[Univerzitet u Tirani|Universiteti i Tiranës]] (2010), [[Univerzitet Yale|Yale University]] (2010), [[Univerzitet sv. Kliment Ohridski u Sofiji|Софийски университет Св. Климент Охридски]] (2011), Accademia di belle arti di Brera (2017), [[Санктпетербуршки државни универзитет|Санкт-Петербургский государственный университет]] (2017), Πανεπιστήμιο Κρήτης (2018). Također je počasni član više američkih akademskih ustanova.

== Djela ==

=== Romani ===
* '''''Karanlık ve Işık''''', 1979.
* '''''Cevdet Bey ve Oğulları''''', Istanbul, Karacan Yayınları, 1982. Na srpskom : ''Dževdet-beg i njegovi sinovi'', Beograd, Geopoetika, 2007.
* '''''Sessiz Ev''''', Istanbul, Can Yayınları, 1983. Na engleskom : ''Silent House'', New York, Alfred A. Knopf, 2012.
* '''''Beyaz Kale''''', Istanbul, Can Yayınları, 1985. Prvo englesko izdanje : ''The White Castle'', Manchester (UK), Carcanet Press Ltd, 1990, 1991; ''The White Castle'', New York, George Braziller, 1991. Na hrvatskom : ''Bijeli zamak'', Zagreb, Vuković &amp; Runjić, 2001. Na srpskom : ''Bela tvrđava'', Geopoetika, Beograd 2002.
* '''''Kara Kitap''''', Istanbul, Can Yayınları, 1990. Na engleskom : ''The Black Book'', New York, Farrar, Straus &amp; Giroux, 1994. Na srpskom : ''Crna knjiga'', Geopoetika, Beograd 2008.
* '''''Yeni Hayat''''', Istanbul, İletişim Yayınları, 1994. Na engleskom : ''The New Life'', New York, Farrar, Straus &amp; Giroux, 1997. Na srpskom : ''Novi život'', Geopoetika, Beograd 2004.
* '''''Benim Adım Kırmızı''''', Istanbul, İletişim Yayınları, 1998. Na engleskom : ''My Name Is Red'', New York, Alfred A. Knopf, 2001. Na hrvatskom : ''Zovem se Crvena'', Zagrebm, Vuković &amp; Runjić, 2004.
* '''''Kar''''', Istanbul, İletişim Yayınları, 2002. Na engleskom : ''Snow'', New York, Alfred A. Knopf, 2004. Na hrvatskom : ''Snijeg'', Zagreb, Vuković &amp; Runjić, 2006. Na srpskom : ''Sneg'', Beograd, Geopoetika, 2007.
* '''''Masumiyet Müzesi''''', Istanbul, İletişim Yayınları, 2008. Na engleskom : ''The Museum of Innocence'', New York, Alfred A. Knopf, 2009. Na srpskom : ''Muzej nevinosti'', Beograd, Geopoetika, 2008. Na hrvatskom : ''Muzej nevinosti'', Zagreb, Vuković &amp; Runjić, 2009.
* '''''Kafamda Bir Tuhaflık''''', Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2014. Na engleskom : ''A Strangeness in My Mind'', New York, Alfred A. Knopf, 2015.
* '''''Kırmızı Saçlı Kadın''''', Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2016. Na engleskom : ''The Red-Haired Woman'', New York, Alfred A. Knopf, 2017.
* '''''Veba Geceleri''''', Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2021.

=== Druga djela ===
* '''''Gizli Yüz''''', screenplay, Istanbul: Can Yayınları, 1992. [scenario za film [[Ömer Kavur|Ömera Kavura]]]
* '''''İstanbul: Hatıralar ve Şehir''''', Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2003. Na engleskom : ''Istanbul: Memories and the City'', New York, Alfred A. Knopf, 2005. Na hrvatskom : ''Istanbul'', Zagreb, Vuković &amp; Runjić, 2006. Na srpskom : ''Istanbul'', Beograd, Geopoetika, 2006.
* '''''Babamın Bavulu''''', İstanbul, İletişim Yayınları, 2007. [govor na dodjeli Nobelove nagrade]
* '''''Öteki Renkler''''', Istanbul, İletişim Yayınları, 1999. Na engleskom : ''Other Colors: Essays and a Story'', New York, Alfred A. Knopf, 2007. [eseji]
* '''''Şeylerin Masumiyeti''''', Istanbul, İletişim Yayınları, 2012. [katalog za Muzej nevinosti]
* '''''Saf ve Düşünceli Romancı''''', İstanbul, İletişim Yayınları, 2011. Na engleskom : ''The Naive and Sentimental Novelist'', Cambridge (MA), Harvard University Press, 2010. [eseji i književna kritika]
* '''''Manzaradan Parçalar: Hayat, Sokaklar, Edebiyat''''', Istanbul, İletişim Yayınları, 2010. [eseji]
* '''''Resimli İstanbul - Hatıralar ve Şehir''''', Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2015. [memoari]
* '''''Hatıraların Masumiyeti''''', Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2016.
* '''''Balkon''''', Istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2018.

== Izvori ==
{{reflist}}

== Spoljašne veze ==
{{Commonscat}}
* {{en}} [https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2006/summary/ Stranica nobelprize.org : The Nobel Prize in Literature 2006], pristupljeno 07. 06. 2021.
* {{en}} [https://www.nobelprize.org/prizes/literature/2006/award-video/ Ceremonija dodijele Nobelove nagrade 2006. Orhanu Pamuku (10. decembra 2006.). Video snimak od &lt;nowiki&gt;1h 12' 37''&lt;/nowiki&gt; ], pristupljeno 07. 06. 2021.
* {{en}} [https://www.nobelprize.org/mediaplayer/?id=1487 Govor uoči dodijele Nobelove nagrade 2006. (10. decembra 2006.). Video snimak od &lt;nowiki&gt;04' 51''&lt;/nowiki&gt; ], pristupljeno 27. 07. 2021.

{{Nobelova nagrada za književnost}}
{{Zlatna naranča za najbolji scenario}}

{{Authority control}}

{{Lifetime|1952||Pamuk, Orhan}}

[[Kategorija:Turski pisci|Pamuk, Orhan]]
[[Kategorija:Nobelovci za književnost|Pamuk, Orhan]]</text>
      <sha1>nzj2251tp8l9z2172mkzs77dwy3lk5o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1932</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23743</id>
    <revision>
      <id>41260903</id>
      <parentid>41232065</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T19:06:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rođenja */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="42932" xml:space="preserve">{{godina nav}}
{{godina u drugim kalendarima|1932}}
Godina '''1932''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXXXII]]''') bila je [[prijestupna godina koja počinje u petak]].
__NOTOC__
&lt;center&gt;
{| style=&quot;border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;&quot; align=center class=radius 
| '''1932''': &lt;br /&gt; [[1932#Januar/Siječanj|1]] • [[1932#Februar/Veljača|2]] • [[1932#Mart/Ožujak|3]] • [[1932#April/Travanj|4]] • [[1932#Maj/Svibanj|5]] • [[1932#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1932#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1932#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1932#Septembar/Rujan|9]] • [[1932#Oktobar/Listopad|10]] • [[1932#Novembar/Studeni|11]] • [[1932#Decembar/Prosinac|12]] &lt;br /&gt; [[1932#Rođenja|Rođenja]] • [[1932#Smrti|Smrti]]
|}&lt;/center&gt;

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[3. 1.|3]] - [[4. 1.]] - [[Japanska invazija Mandžurije]]: zauzećem Jinzhoua i Shanhaiguana osigurali su jug [[Mandžurija|Mandžurije]].
* [[5. 1.]] - Događaji u Arnedu, [[Druga Španska Republika|Španija]]: civilni gardisti pucali u radnike, 11 mrtvih - kraj &quot;tragične sedmice&quot; u kojoj su i gardisti bili na meti linča.
* [[7. 1.]] - [[Stimsonova doktrina]] - SAD neće priznavati teritorijalne promene iznuđene silom (odnosi se na Mandžuriju).
* [[9. 1.]] - Sakuradamonski incident: korejski aktivista pokušao da ubije japanskog cara [[Hirohito, car Shōwa|Hirohita]] - kineska štampa ovo odobrava, što još više zaoštrava odnose.
* [[15. 1.]] - U Nemačkoj ima oko šest miliona nezaposlenih.
* [[18. 1.]] - [[Aleksandar I Karađorđević|Kralj Aleksandar]] otvara prestonom besedom zasedanje novoustanovljenih Narodne skupštine i Senata.
* [[21. 1.]] - Potpisan pakt o nenapadanju između SSSR i Finske (srušen 1939); SSSR sklapa slične sporazume sa Poljskom, Letonijom i Estonijom.
* [[22. 1.]] - [[Seljačka buna u El Salvadoru (1932)|Seljačka buna]] na zapadu [[El Salvador]]a, ubrzo brutalno ugušena, uz najmanje 10.000 mrtvih.
* [[24. 1.]] - Mladi pripadnik Hitlerjugenda [[Herbert Norkus]] ubijen od komunista u Berlinu - postaje mučenik i uzor za druge Hitlerove omladince (→ ''[[Hitlerjunge Quex]]'').
* [[26. 1.]] - Potonula britanska podmornica-nosač aviona ''[[HMS M2]]'', 60 mrtvih.
* [[27. 1.]] - Senat i Skupština KJ odobrili proklamaciju od 6. januara [[1929]] (→ [[Šestojanuarska diktatura]]).
* [[28. 1.]] - [[3. 3.]] - [[Šangajski incident]], sukob između Republike Kine i Japana.
* kraj januara - Studentski protesti na Tehničkom fakultetu Beogradskog univerziteta. Takođe i na Zagrebačkom sveučilištu.

=== Februar/Veljača ===
[[Datoteka:Université Ilija Kolarc Belgrade.jpg|mini|180px|[[Zadužbina Ilije M. Kolarca]] u Beogradu]]
* [[1. 2.]] - Objavljen [[Aldous Huxley|Huxleyjev]] roman ''[[Brave New World]]''.
* 1. 2. - U Salvadoru streljan [[Farabundo Martí]].
* [[2. 2.]] - U Ženevi počinje [[Svetska konferencija o razoružanju]].
* 2. 2. - U Španiji omogućen razvod braka, u septembru će biti uveden građanski brak.
* [[4. 2.]] - Otvorena [[Zadužbina Ilije M. Kolarca]] u Beogradu.
* 4. 2. - [[Odbrana Harbina]] se okončava japanskim zauzećem tog kineskog [[Harbin|grada]] - zvanični kineski otpor u Mandžuriji prestaje do kraja meseca, ali gerilski otpor traje do 1941. (→ [[Pacifikacija Mandžukua]]).
* [[4.2.|4]]-[[15. 2.]] - [[Zimska Olimpijada 1932]] u [[Lake Placid, New York]].
* [[9. 2.]] - [[Incident Lige krvi]]: ultranacionalistička civilna grupa ubila biznismena u Japanu.
* 9. 2. - [[23. 3.]] - U njujorškom Muzeju moderne umetnosi (MoMA) održana izložba ''Moderna arhitektura: međunarodna izložba''&lt;ref&gt;[https://www.moma.org/calendar/exhibitions/2044 Modern Architecture: International Exhibition]. moma.org&lt;/ref&gt; - kuratori su [[Henry-Russell Hitchcock]] i [[Philip Johnson]], [[internacionalni stil]] dobija svoj naziv.
[[Datoteka:China-Manchukuo-map.png|mini|240px|Kina, Mandžukuo, Japan]]
* [[18. 2.]] - {{flagicon|Mandžukuo}} Japanci proglasili &quot;nezavisni&quot; [[Mandžukuo]], na čelu sa poslednjim kineskim carem [[Pu Yi]]-em, ustoličenim [[1. 3.]] (traje do [[1945]]).
* [[25. 2.]] - [[Adolf Hitler]] dobio nemačko državljanstvo, tako da može učestvovati na predsedničkim izborima.
* [[27. 2.]] - Finski kranje desni [[Lapuanski pokret]] izveo pobunu u gradu Mäntsälä, što će dovesti do njegovog raspuštanja.
* [[28. 2.]] - Objavljeni rezultati drugog konkursa za [[Palata Sovjeta|Palatu Sovjeta]] u Moskvi: tri projekta dele prvo mesto, nijedan avangardan (Staljin se izjasnio za [[Boris Iofan|Borisa Iofana]]); [[Le Corbusier]] je izgubio, čime se okončava njegova veza sa SSSR (→ [[socijalistički realizam]]).

=== Mart/Ožujak ===
* [[1. 3.]] - [[Otmica Lindberghove bebe]] - 20-mesečni sin avijatičara [[Charles Lindbergh|Charlesa Lindbergha]] otet iz njihove porodične kuće u Nju Džersiju - priča izaziva ogroman publicitet.
* 1. 3. - Ujedinjeno Kraljevstvo uvodi carine, generalno 10%, izuzev na neku hranu, sirovine i proizvode iz Imperije.
* [[6. 3.]] - Novi protesti na Zagrebačkom sveučilištu, isticane (zabranjene) hrvatske zastave.
* [[7. 3.]] - Policija pucala na okupljanje nenaoružanih nezaposlenih automobilskih radnika ispred Fordove fabrike u [[Dearborn, Michigan]] - poginula četiri radnika.
* [[9. 3.]] - [[Éamon de Valera]] izabran za predsednika izvršnog veća [[Irska Slobodna Država|Irske Slobodne Države]], na čelu prve vlade [[Fianna Fáil]]a (šef vlade 1932-48, 1951-54, 1957-59 i šef države 1959-73) - oslobođeni su internirani pripadnici IRA (koja se protivi Slobodnoj Državi).
* [[11. 3.]] - &quot;Incident Lige krvi&quot;: u Japanu razotkrivena krajnje desna organizacija koja je u prošlih mesec dana ubila dvojicu od planiranih 20 političara i biznismena.
* [[12. 3.]] - Švedski &quot;kralj šibica&quot; [[Ivar Kreuger]] izvršio samoubistvo, što će izazvati tzv. Kreugerov krah, pad akcija mnogih firmi širom sveta, a u Švedskoj ostavku premijera Ekmana u avgustu i nove izbore.
* [[19. 3.]] - Otvoren most u [[sidnej]]skoj luci (''[[Sydney Harbour Bridge]]'').
* [[21. 3.|21]] - [[22. 3.]] - Niz tornada ubio preko 330 ljudi na Jugu SAD.
[[Datoteka:Tarzan the Ape Man (1932) Trailer - Johnny Weissmuller.jpg|mini|200px|[[Johnny Weissmuller]] kao [[Tarzan čovek majmun (1932)|Tarzan čovek majmun]]]]
* [[25. 3.]] - Premijera filma &quot;[[Tarzan čovek majmun (1932)|Tarzan čovek majmun]]&quot;, prvenac sa [[Johnny Weissmuller]]-om.

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - Nove studentske demonstracije u Beogradu.
* [[4. 4.]] - Ostavka vlade generala [[Petar Živković|Petra Živkovića]] (postavljen za komandanta [[Kraljeva garda|Kraljeve garde]]); novu vladu obrazuje dr. [[Vojislav Marinković]], bivši [[demokratska stranka (Jugoslavija)|demokrata]] (do jula).
* [[9. 4.]] - Premijera filma ''[[Scarface: the Shame of a Nation|Scarface]]''.
* [[10. 4.]] - Drugi krug nemačkih predsedničkih izbora: predsednik [[Paul von Hindenburg]] reizabran sa 53,1%, Adolf Hitler 36,7%, komunista [[Ernst Thälmann]] 10,1%.
* [[11. 4.]] - Na severu [[Narodna Republika Mongolija|Mongolske NR]] lame pokreću antikomunistički ustanak - brutalnost s obe strane, ugušen do jeseni.
* [[13. 4.]] - Usled uličnog nasilja, u Nemačkoj zabranjene nacističke [[Sturmabteilung]] (SA) i [[Schutzstaffel]] (SS).
* april - Izlivanje reke Save u donjem toku.
* april - [[Kinesko-tibetanski rat]]: Tibetanci šire rat u [[Qinghai]], ali poraženi su i gube toliko teritorije da se Dalaj lama u avgustu obraća Britancima za pomoć.
* [[17. 4.]] - [[Haile Selasije]] objavljuje antirobovlasnički zakon u Etiopiji.
[[Datoteka:Vojislav Marinković.jpg|mini|150px|[[Vojislav Marinković]], premijer KJ april-jul 1932.]]
* [[19. 4.]] - Vlada Kraljevine Jugoslavije donela je Zakon o zaštiti zemljoradnika kojim je proglašen šestomesečni moratorijum na dugove i obustavljena prisilna zaplena imovine. Oko 709.000 seljaka-dužnika dugovalo je sedam milijardi dinara, mahom lihvarima i trgovcima (nezadovoljavajući rezultati).
* 19. 4. - Zemljotres u [[Kačanička klisura|Kačaničkoj klisuri]].
* [[24. 4.]] - Izbori u pet nemačkih pokrajina, nacisti dobili relativnu većinu u četiri.
* [[25. 4.]] - Dvojica [[Ashabi|Družbenika]] proroka Muhameda premešteni iz svojih grobova u Iraku, nakon što je kralj [[Fejsal I Irački|Fejsal]] obavešten u snu o vodi koja nadire u njihove grobove.
* 25. 4. - Zvanični datum osnivanja [[Kim Il-sung]]ove Antijapanske narodne gerilske armije (Dan [[Korejska narodna armija|Korejske narodne armije]]).
* [[29. 4.]] - Šangajski atentat: korejski aktivista Yun Bong-gil aktivirao bombu na japanskoj proslavi carevog rođendana, smrtno ranjen gen. Yoshinori Shirakawa i jedan japanski službenik, još nekoliko teško ranjenih. 

=== Maj/Svibanj ===
* [[1. 5.]] - Proglas o osnivanju [[Jugoslovenska nacionalna stranka|Jugoslovenske radikalne seljačke demokratije]] (režimska partija).
* [[2. 5.]] - Skup levih [[Zemljoradnička stranka (Jugoslavija)|Zemljoradnika]] u Kragujevcu, uhapšen [[Dragoljub Jovanović]] i još 11. Jovanović je početkom oktobra osuđen na godinu dana zatvora.
* [[4. 5.]] - [[Al Capone]] započeo 11-godišnju zatvorsku kaznu zbog utaje poreza (pušten teško bolestan 1939.).
* [[5. 5.]] - [[Turkizacija]]: Turski parlament donosi zakon o raseljavanju Kurda (&quot;Planinskih Turaka&quot;) i naseljavanju Turaka na njihovo mesto.
* 5. 5. - Sporazum o [[šangaj]]skom primirju: Republika Kina mora povući garnizon iz grada.
* [[6. 5.]] - Ruski emigrant smrtno ranio francuskog predsednika [[Paul Doumer|Paula Doumera]].
* [[8. 5.]] - Posvećena Crkva presvetog srca Isusova u Pragu, arhitekte [[Jože Plečnik]]a.
* [[10. 5.]] - Novi francuski predsednik je [[Albert François Lebrun]] - poslednji predsednik [[Francuska Treća republika|Treće republike]] (do [[1940]]).
* [[12. 5.]] - Proslava 60. rođendana [[Anton Korošec|Antona Korošeca]] u Sloveniji se ponegde pretvara u anti-vladine demonstracije.
* 12. 5. - Pronađeno telo otete Lindbergove bebe, nedaleko od kuće iz koje je otet.
* [[13. 5.]] - [[Wilhelm Groener]] daje ostavku na portfelj ministra odbrane Nemačke - rezultat [[Kurt von Schleicher|Schleicherovih]] intriga koji želi saradnju sa nacističkim SA i SS; krajem meseca pada čitava [[Heinrich Brüning|Brüningova]] vlada.
* [[15. 5.]] - [[Incident 15. maja]] - u pokušaju vojnog udara ubijen japanski premijer [[Inukai Tsuyoshi]].
* 15. 5. - U Beogradu osnovan Zavod za radiumterapiju.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1934/12/26?pageIndex=00004 &quot;Vreme&quot;, 26. dec. 1934]&lt;/ref&gt;
* maj - Demonstracije protiv vlade u Crnoj Gori i Bosanskoj Krajini (juriš na magacine s hranom u Prijedoru).
* [[16. 5.]] - Veliki neredi između muslimana i hindusa u [[Bombaj]]u - hiljade mrtvih i ranjenih.
* 16. 5. - Požar na brodu ''Georges Philippar'' u Adenskom zalivu - stradalo 54 ljudi, među kojima i istraživački novinar [[Albert Londres]].
* [[20. 5.]] - [[Engelbert Dollfuss]] novi kancelar Austrije (do [[1934]]).
* 20. 5. - [[Amelija Erhart]] preletela Atlantik.
* [[21. 5.]] - [[Slobodna Država Anhalt|Anhalt]] je prva nemačka pokrajina sa nacistom na čelu vlade, nakon što su prošlog meseca dobili 41.67% glasova.
* [[26. 5.]] - U Domu Lordova presuđeno u slučaju [[Donoghue v Stevenson]] (žena našla puža golaća u boci soka), kojim je u englesko pravo uveden &quot;princip bližnjeg&quot;.
* [[28. 5.]] - U Holandiji završena brana [[Afsluitdijk]] preko [[Zuiderzee]]a, čime će nastatati veštačko jezero [[IJsselmeer]].
* [[29. 5.]] - Nacisti prvi put dobijaju apsolutnu većinu u jednoj pokrajini, [[Slobodna Država Oldenburg|Oldenburgu]] na severozapadu Nemačke.
* 30/[[31. 5.]] - Teroristički napad u Beogradu: &quot;Politika&quot; piše da su eksplodirale dve od četiri &quot;paklene mašine&quot;, na Bataldžamiji (kod nove Skupštine) i u Nemanjinoj - sumnja se na ustaše&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/Novine_i_casopisi/Politika_1904-1941/1932/5/31?pageIndex=00003 &quot;Политика&quot;, 31. maj 1932, str. 3]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} i [http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/Novine_i_casopisi/Politika_1904-1941/1932/5/31?pageIndex=00004 str. 4]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. digitalna.nb.rs (Digitalna narodna biblioteka Srbije)&lt;/ref&gt;. [[Chicago Tribune]] tvrdi da je bilo šest bombi, uključujući jednu bačenu na kraljevsku palatu&lt;ref&gt;[http://archives.chicagotribune.com/1932/05/31/page/1/article/bomb-serbian-capital-city-is-terrified Bomb Serbian Capital, City is Terrified]. Chicago Daily Tribune (Chicago: Chicago Daily Tribune): p. 1. May 31, 1932.&lt;/ref&gt;.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
[[Datoteka:Pavilion of Large Refractor.JPG|mini|220px|Paviljon velikog refraktora [[Astronomska opservatorija u Beogradu|Astronomske opservatorije u Beogradu]]]]
* [[1. 6.]] - [[Franz von Papen]] imenovan za nemačkog kancelara (do novembra), resor odbrane dobija general [[Kurt von Schleicher]] koji je paktirao sa Hitlerom da obori prethodnog kancelara [[Heinrich Brüning|Brüninga]] i zapravo sastavio vladu - kraj parlamentarne demokratije. Prva odluka je da se raspišu vanredni izbori.
* [[4. 6.]] - Mladi socijalisti i neki oficiri izveli puč u [[Čile]]u i proglasili [[Socijalistička Republika Čile|socijalističku republiku]] (okončana u septembru usled nedostatka podrške).
* [[14. 6.]] - U Nemačkoj poništena zabrana [[Schutzstaffel|SS]] i [[Sturmabteilung|SA]].
* jun - Kurdska Pobuna Ahmeda Barzanija u Iraku: Barzani se sklanja u Tursku, gerilske aktivnosti traju do sledeće godine.
* lipanj - [[Kominterna]] raspustila vodstvo KPJ i postavila [[Milan Gorkić|Milana Gorkića]] za rukovodioca Privremenog rukovodstva u kojem su i [[Blagoje Parović]] i [[Vladimir Čopić]].
* [[21. 6.]] - Suđenje oficirima i podoficirima u [[Maribor]]skom garnizonu, kao navodnim komunistima&lt;ref name=&quot;Roth243&quot;&gt;East Central Europe between the two World Wars By Joseph Rothschild, page 243&lt;/ref&gt;: dvojica na smrt, šest na robiju, četiri oslobođeni.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/pravda/1932/06/22#page/3/mode/1up &quot;Pravda&quot;, 22. jun 1932]&lt;/ref&gt;
* [[24. 6.]] - [[Sijamska revolucija 1932.]]: vojni udar koji menja sistem u Sijamu ([[Tajland]]u) iz apsolutne u ustavnu monarhiju.
* [[30. 6.]] - Sastanak proširenog aktiva [[Samostalna demokratska stranka|Samostalne demokratske stranke]] u Zagrebu - zaključeno da je potrebno federativno preuređenje.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
[[Datoteka:Milan Srškić facingright.jpg|mini|180px|[[Milan Srškić]], premijer KJ]]
* [[2. 7.]] - Ostavka vlade Vojislava Marinkovića (izazvao gnev u maju, kada je na konferenciji u Nišu rekao da nacionalno pitanje nije rešeno), novu vladu obrazuje [[Milan Srškić]], tvrdi unitarista (do 1934).
* [[4. 7.]] - Britanskim nametanjem carine od 100% počinje [[Anglo-irski trgovinski rat]] (do [[1938]]), jer je Irska prestala plaćati anuitete za zemlju irskih seljaka.
* [[5. 7.]] - [[António de Oliveira Salazar]] postaje premijer [[Portugal]]a (do [[1968]]), uvešće parafašistički autoritarni sistem [[Estado Novo (Portugal)|Estado Novo]] 1933-74.
* [[7. 7.]] - Francuska podmornica ''[[Prométhée (Q153)|Prométhée]]'' potonula kod Šerbura, poginula 66-orica.
* [[8. 7.]] - [[Dow Jones Industrial Average]] dostiže dno tokom [[Velika ekonomska kriza|Depresije]] od 41.22 poena, skoro 90% manje nego u septembru [[1929]].
* [[9. 7.]] - [[Lozanska konferencija (1932)|Lozanska konferencija]]: zbog krize suspendovana isplata nemačkih ratnih reparacija, preostala suma svedena na tri milijarde maraka (ukupno isplaćeno 53 milijarde).
* 9. 7. - U Brazilu počinje [[Konstitucionalistička revolucija (1932)|Konstitucionalistička revolucija]] - država [[São Paulo (država)|São Paulo]] se pobunila protiv [[Getúlio Vargas|Vargasove]] vladavine dekretima, poraženi početkom oktobra.
* [[12. 7.]] - [[Norveška]] anektirala deo istočnog [[Grenlanda]] ([[Zemlja Erika Crvenog]], morala se povući 1933. zbog presude međunarodnog suda).
* [[17. 7.]] - [[Altonska krvava nedjelja]] - u sukobu komunista i nacista 18 poginulih, slede mnogi ulični okršaji.
* [[18. 7.]] - [[Turska]] postala članica [[Društvo naroda|Društva naroda]].
* [[20. 7.]] - ''[[Preußenschlag]]'': pod izgovorom događaja u Altoni, smenjena socijaldemokratska vlada [[Slobodna Država Pruska|Pruske]], za komesara postavljen rajhskancelar [[Franz von Papen]] - ovo će olakšati Hitlerovo &quot;[[Gleichschaltung|glajhšaltovanje]]&quot; Nemačke sledeće godine (Pruska zauzima oko 62% teritorije i stanovništva cele zemlje).
* [[25. 7.]] - Potpisan [[Sovjetsko-poljski pakt o nenapadanju]] (produžen 1934, propao 1939).
* [[28. 7.]] - Predsednik [[Herbert Hoover|Huver]] naređuje da se iz Vašingtona rasteraju veterani koji su tražili isplatu certifikata za službu (''[[Bonus Army]]''); vojnim snagama komanduje gen. [[Douglas MacArthur]].
* [[29. 7.]] - U Budimpešti pogubljen generalni sekretar KP Mađarske Imre Sallai, kao i još jedan rukovodilac, Sándor Fürst - vlasti iskoristile bombaški napad na voz od prošlog septembra kao opravdanje progona komunista.
* [[30. 7.]] - Disneyjev crtani film ''[[Flowers and Trees]]'' je prvi u [[Technicolor]]u.
* [[30. 7.]] - [[14. 8.]] - [[Olimpijada 1932]] u Los Anđelesu, Jugoslaviju zastupa samo bacač diska [[Veljko Narančić]], koji je sam platio putovanje.
* [[31. 7.]] - Savezni izbori u Nemačkoj - [[nacisti]] prvi put najjača partija, sa relativnom večinom od 230 poslanika (+123), socijaldemokrati 133 (-10), komunisti 89 (+12); zbog antirepublikanske &quot;negativne većine&quot; nacista i komunista nemoguće je da ostali sklope vladu.

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[1. 8.]] - Amerikanac [[Forrest Mars, Sr.]] napravio u Engleskoj [[Mars čokoladica|čokoladicu Mars]].
* 1. 8. - Otkriven [[Edwin Lutyens|Lutyensov]] ''[[Thiepval Memorial]]'' u francuskoj Pikardiji u sećanje na 72.246 nestalih britanskih i južnoafričkih vojnika u Bici na Somi.
* [[2. 8.]] - [[Carl David Anderson]] otkrio [[pozitron]].
* [[6. 8.]] - Prvi [[Venecijanski filmski festival]].
* 6. 8. - Gradonačelnik [[Keln]]a [[Konrad Adenauer]] otvorio put Keln - Bon, koji se smatra prvim [[Autobahn]]om.
* [[7. 8.]] - [[Kolektivizacija u SSSR]] i [[Glad u SSSR (1932—1933)]]: donesen dekret o zaštiti državne imovine, poznat i kao [[Zakon pet klasova]] - zabranjeno pabirčenje nakon žetve, predviđene oštre kazne za krađu javne imovine.
[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 102-13801, Berlin, Reichstag, Eröffnung.jpg|mini|240px|Rajhstag: nacisti su najjača partija]]
* 9/[[10. 8.]] - Ubistvo u Potempi: petorica nacista upala u kuću komunističkog rudara Konrada Pietrzucha i brutalno ga ubila - osuđeni su na smrt kasnije tokom meseca, što je pod pritiskom nacista ubrzo promenjeno u doživotni zatvor (da bi nakon Hitlerovog dolaska na vlast bili pomilovani).
* [[10. 8.]] - ''Sanjurjada'': španski general [[José Sanjurjo]] pokušao pokrenuti pobunu u Sevilji.
* [[13. 8.]] - Papen i Schleicher nude Hitleru vicekancelarsku poziciju, što on s prezirom odbija.
* [[18. 8.]] - Švicarski istraživač [[Auguste Piccard]] dostiže 16.197 m [[balon na vrući zrak|balonom na vrući zrak]].
* 18. 8. - Završena Ekonomska konferencija Britanske imperije u Ottawi: dogovorena imperijalna preferenca tj. niske carine unutar imperijie i visoke prema ostatku sveta, na najmanje pet godina.
* [[23. 8.]] - Papinom bulom ukinuta [[Zadarska nadbiskupija]], jugoslovenskim delom administrira šibenički biskup, a za italijanski je formirana zadarska biskupija&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1932/09/13?pageIndex=00003 Politika, 13. 9. 1932, str. 3]. digitalna.nb.rs&lt;/ref&gt;.
* [[27. 8.]] - [[1. 8.]] - Četvorodnevni rat u [[Ekvador]]u: neuspešna pobuna nakon što je kongres poništio prošlogodišnju pobedu konzervativca Neptalíja Bonifaza na predsedničkim izborima, najmanje 1.000 mrtvih.
* [[30. 8.]] - [[Hermann Göring]] izabran za predsednika Rajhstaga.

=== Septembar/Rujan ===
* [[1. 9.]] - [[Kolumbijsko-peruanski rat]] počinje kada peruanska vojska zauzme dva mesta u spornom području Amazonije - spor se vodi oko amazonske luke [[Leticia (Kolumbija)|Leticia]], rat traje devet meseci, Društvo naroda dodeljuje grad Kolumbiji 1934.
* [[3. 9.]] - Ubijen dečak [[Pavlik Morozov]] čiji će mit biti uzor za sovjetske pionire.
* [[4. 9.]] - [[Osmerac]] splitskog &quot;[[HVK Gusar|Gusara]]&quot; postao evropski šampion na takmičenju u Beogradu.
* 6/[[7. 9.]] - Velebitski ili [[Lički ustanak]]: napad ustaša iz italijanskog Zadra na žandarmerijsku stanicu u Brušanima kod Gospića.
[[Datoteka:Disputed Bolivia Paraguay.jpg|mini|200px|[[Rat za Čako]]: sporni region]]
* [[9. 9.]] - Počinje [[Rat za Čako]] između Bolivije i Paragvaja (do 1935).
* 9. 9. - U Španskoj Republici obnovljene autonomne vlasti [[Katalonija|Katalonije]] (''Generalitat de Catalunya'' - /Ženeralitad de Katalunja/).
* [[10. 9.]] - [[Bảo Đại]], car Anama i Tonkina (Vijetnama) u [[Francuska Indokina|Francuskoj Indokini]], preuzima prestol (car do 1945, šef Države Vijetnam 1949-55).
* [[12. 9.]] - Nemački kancelar Papen planirao raspustiti Rajhstag i zatim vladati putem Hindenburgovih dekreta - ali Göring ga je ignorisao i dopustio komunistički predlog za glasanje o poverenju vladi, koji je ova izgubila 512:42. Novi izbori u novembru.
* [[15. 9.]] - Japansko-mandžurski protokol: Japan potvrđuje priznanje i drži vojsku u Mandžukuu.
* [[16. 9.]] - Japanska vojska izvršila represalije u selu Pingdingshan na jugu Mandžurije, 800 mrtvih (Kinezi tvrde 3.200).
* [[20. 9.]] - [[Mahatma Gandi]] počinje 6-dnevni štrajk glađu u zatvoru u Puni, protestuje zbog britanskih planova da se hinduistički elektorat podeli na gornju i donju kastu, te [[Dalit|Nedodirljive]].
* [[23. 9.]] - [[Datoteka:Saudi Arabia Flag Variant (1932).svg|border|22px|]] [[Saudi Arabija]] nastaje ujedinjenjem Kraljevina [[Hidžaz]] i [[Nadžd]].
* [[24. 9.]] - [[Švedska socijaldemokratska partija|Socijaldemokrata]] [[Per Albin Hansson]] postaje premijer Švedske (do 1946, s kraćom pauzom) - stvara &quot;Švedski model&quot;: neutralnost, država socijalnog staranja, [[socijalni korporativizam]]
* 24. 9. - Pakt iz Pune između Gandija i [[B. R. Ambedkar]]a: rezervisani mandati za Nedodirljive
* [[26. 9.]] - Katastrofalan zemljotres pored [[Sveta Gora|Svete Gore]] ([[Magnituda zemljotresa|M]] 7.0, int. IX-X), potresi se nastavljaju i narednih dana, stradali i manastiri, među kojima i [[Hilandar]].
* 26. 9. - [[27. 10.]] - Nacionalni marš gladi u Velikoj Britaniji, u zemlji ima 2.750.000 nezaposlenih.
* [[27. 9.]] - [[Rjutinova afera]]: sovjetski Politbiro osuđuje platformu [[Martemjan Rjutin|Martemjana Rjutina]] koja traži obaranje Staljina, umerenije pozicije i &quot;novi početak&quot;.
* [[29. 9.]] - Papska bula ''[[Acerba animi]]'' osuđuje progon katoličke crkve u Meksiku, upoređen sa onim u SSSR.
* [[30. 9.]] - Eksplozija u Oficirskom domu u Beogradu (današnji SKC), poginuo je nosač koji ju je doneo, sumnja se na VMRO&lt;ref&gt;''Po svoj prilici atentator je Asen Nikovov''. Politika, 2. okt. 1932, str. 3&lt;/ref&gt;.

=== Oktobar/Listopad ===
[[Datoteka:Bundesarchiv B 145 Bild-F016197-0008, Wasserkraftwerk am Dnjepr.jpg|mini|220px|[[Dnjeparska hidroelektrana]] (foto 1942)]]
* [[1. 10.]] - [[Austrija|Austrijski]] savezni [[kancelar]] [[Engelbert Dollfuss]] primijenio je prvi put zakon o ovlastima iz [[1917]]. koji mu omogućuje izdavanje naredbi u slućaju nužde.
* 1. 10. - Radikalni desničar gen. [[Gyula Gömbös]] postaje premijer Mađarske (do [[1936]]).
* 1. 10. - [[Oswald Mosley]] osnovao [[Britanska unija fašista|Britansku uniju fašista]].
* [[2. 10.]] - Objavljen [[Litonov izveštaj]] komisije Društva naroda, koji optužuje Japan za agresiju u [[Mandžurija|Mandžuriji]].
* [[3. 10.]] - {{flagicon|Irak|1924}} [[Kraljevina Irak]] nezavisna od britanskog mandata, istog dana se priključuje Društvu naroda.
* [[7. 10.]] - Osnovana [[Brazilski integralizam|Brazilska integralistička]] akcija.
* [[9. 10.]] - Posledice Rjutinove afere: [[Grigorij Zinovjev]] i [[Lav Kamenjev]] izbačeni iz Partije (vraćeni u decembru 1933.).
* [[10. 10.]] - Pušteni u pogon prvi generatori [[Dnjeparska hidroelektrana|Dnjeparske hidroelektrane]], najveće u Evropi.
* oktobar - U Beču osnovan &quot;Zagranični biro CK [[KPJ]]&quot;.
* [[19. 10.]] - U Beogradu osnovan [[Kolarčev narodni univerzitet]].
* 19. 10. - Puštena u saobraćaj tzv. Čukarička pruga u Beogradu (tramvaj 13, Knežev spomenik - Čukarica i Gospodarska mehana - Čukarica).
* [[22. 10.]] - Sovjetski Politbiro šalje vanredne komisije u Ukrajinu i severni Kavkaz, na čelu sa Molotovim odn. Kaganovičem, kako bi se ubrzala rekvizicija žita (→ [[Holodomor]]).
* [[28. 10.]] - U Rimu otvorena [[Izložba fašističke revolucije]], jedna sala posvećena Dalmaciji.

* jesen - Novoizgrađena beogradska termoelektrana &quot;Snaga i svetlost&quot; počinje isporuku struje (do 1967-69)&lt;ref&gt;[http://starogradski.com/vesti/reportaze/tuga-cemer-jad-nekada-svetlost-snaga-beograda-danas-ruina-foto/ TUGA, ČEMER I JAD: Nekada – SVETLOST I SNAGA Beograda, danas – RUINA! (FOTO)]. starogradski.com March 15, 2017&lt;/ref&gt;.

=== Novembar/Studeni ===
[[Datoteka:Holodomor Novo-Krasne Odessa 11 1932.png|mini|220px|[[Holodomor]]: oduzimanje povrća od seljaka u oblasti Odese]]
* [[3. 11.|3]] - [[8. 11.]] - Štrajk javnog prevoza u Berlinu u zajedničkoj organizaciji komunista i nacista - ovo je moglo uticati na pad popularnosti nacista na izborima.
* [[6. 11.]] - Savezni izbori u Nemačkoj - [[nacisti]] opet najjači, ali s manje glasova nego u julu - 196 poslanika (-34), socijaldemokrate 121 (-12), komunisti 100 (+11); ovo su poslednji slobodni izbori do [[1949]]. na zapadu odn. do [[1990]]. u celoj Nemačkoj.
* 6. 11. - Liberal [[Juan Bautista Sacasa]] izabran za predsednika Nikaragve (mandat od 1. januara, dan pre odlaska poslednjih američkih marinaca).
* [[7. 11.]] - [[Zagrebačke punktacije]] ([[Seljačko-demokratska koalicija]] + frankovac [[Mile Budak]]) - traži se demokratija i novo državno uređenje. Proglašene protivustavnim, posle njih dolazi niz drugih &quot;punktacija&quot; (slovenačke, muslimanske, pa i vojvođanske).
[[Datoteka:FDR-Campaign-October-24-1932.jpg|mini|240px|[[Franklin Delano Roosevelt|FD Roosevelt]] na kampanji]]
* [[8. 11.]] - [[Franklin Delano Roosevelt]] ubedljivo pobedio predsednika [[Herbert Hoover|Hoovera]], dobio 42 od 48 država. U zemlji je nezaposlenost 20% a Roosevelt obećava ''[[New Deal]]''. Početak Petog partijskog sistema koji traje do polovine 1960-tih.
* [[9. 11.]] - Ženevski masakr: neredi između konzervativaca i socijalista u Švajcarskoj, u sukobu sa vojskom ima 13 mrtvih. (→ [[:fr:Fusillade du 9 novembre 1932 à Genève|fr Wiki]]).
* 9. 11. - Uragan i talasi ubili oko 2.500 ljudi na [[Kuba|Kubi]] - najgora prirodna katastrofa na tom ostrvu.
* 9. 11. - [[Nadežda Alilujeva]], [[Staljin]]ova žena, pronađena mrtva.
* novembar - [[Benito Musolini]] blizu odluke da napadne Jugoslaviju i instalira ustaše u Hrvatskoj&lt;ref&gt;Sabrina Ramet, Tri Jugoslavije... str. 102&lt;/ref&gt;.
* [[16. 11.]] - Otvorena zgrada parlamenta Severne Irske na Stormontu u Belfastu.
* [[17. 11.]] - Počinje treća i poslednja sednica Konferencije Okruglog stola o Indiji: nema većine indijskih predstavnika, uključujući Nacionalni kongres.
* [[18. 11.]] - [[5. dodjela Oscara]], najbolji film ''[[Grand Hotel (film)|Grand Hotel]]''.
* [[25. 11.]] - Posvećena ruska [[Katedrala Svete Sofije u Harbinu]], najveća pravoslavna crkva na Dalekom istoku

=== Decembar/Prosinac ===
* 1 - [[2. 12.]] - [[Trogir]]ski incident: sokoli uništili ili oštetili osam mletačkih lavova u gradu - zahlađenje odnosa sa Italijom.
* [[3. 12.]] - General [[Kurt von Schleicher]] imenovan za nemačkog kancelara (do januara), smenjeni Papen će mu se osvetiti saradnjom sa Hitlerom.
* [[8. 12.]] - [[Gregor Strasser]], kome je Schleicher nudio položaj vicekancelara, dao ostavku na sve funkcije u nacističkoj partiji nakon konfrontacije sa Hitlerom.
* [[11. 12.]] - Načelni sporazum pet Velikih sila o vojnoj ravnopravnosti Nemačke, u smislu da može učestvovati u radu Konferencije za razoružanje (Nemačka dala izjavu da se neće naoružavati).
* decembar - Poljski ''[[Biuro Szyfrów]]'' počinje dekodiranje nemačke [[Enigma (mašina)|Enigme]].
* [[15. 12.]] - U Njujorku prikazan prvi ton-film na srpskohrvatskom jeziku &quot;Ljubav i strast&quot;&lt;ref&gt;[http://www.imdb.com/title/tt0023143/?ref_=nm_flmg_dr_1 Ljubav i strast (1932)]. imdb.com&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1932/11/11?pageIndex=00008 &quot;Политика&quot;, 11. novembar 1932., str. 8]. digitalna.nb.rs&lt;/ref&gt;.
* [[16. 12.]] - Požar u tokijskoj robnoj kući Shirokiya, 14 mrtvih (po urbanoj legendi, Japanke su nakon ovoga počele da nose gaćice u zapadnom stilu).
* [[18. 12.]] - Mussolini inaugurirao novi grad Littoria (kasnije [[Latina]]).
* [[19. 12.]] - [[BBC]] počinje emitovanje Imperijalne službe (današnji [[BBC World Service]]).
* 19. 12. - Voz &quot;Leteći Hamburžanin&quot; sa dizel pogonom ([[DR 877]]) stigao za 142 minuta od Berlina do Hamburga.
* [[24. 12.]] - [[Arturo Alessandri]] je ponovo predsednik [[Čile]]a (do 1938)
* [[25. 12.]] - Zemljotres u kineskoj provinciji [[Kansu]], 70.000 mrtvih.
* 25. 12. - Antibakterijski lek [[Prontosil]] patentiran u Nemačkoj.
* [[26. 12.]] - [[Američka okupacija Nikaragve]]: Bitka kod El Saucea je poslednji veći okršaj [[Augusto César Sandino|Sandinove]] pobune i uspeh Amerikanaca i nikaragvanske vlade.
* [[27. 12.]] - U SSSR ponovo uvedeni [[unutrašnji pasoš|unutrašnji pasoši]] (oni iz carskog perioda su bili ukinuti 1917). 
* [[31. 12.]] - Opozicioni manifest u [[Ljubljana|Ljubljani]] (Slovenska deklaracija) - traži se priznanje regionalne etničke individualnosti i kulturna, finansijska i politička autonomija&lt;ref name=&quot;Roth243&quot;/&gt;.

=== Kroz godinu ===
* Na beogradskom Velikom Vračaru izgrađena zgrada [[Astronomska opservatorija u Beogradu|Astronomske opservatorije u Beogradu]] - kraj će biti nazvan [[Zvezdara]].
* [[Hidroelektrana Fala]] na Dravi kod Maribora dobila sedmi agregat - to je najveća hidrocentrala u zemlji.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1938/02/24?pageIndex=00011 &quot;Politika&quot;, 24. feb. 1938]&lt;/ref&gt;
* 1932-34 - Jugoslaviju obilazi Pokretna poljoprivredna izložba i škola, tzv. Plavi voz sa 22 vagona.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/03/11?pageIndex=00010 &quot;Politika&quot;, 11. mart 1936]&lt;/ref&gt;
* [[James Chadwick]] otkrio [[neutron]].
* U SAD ima 14 miliona nezaposlenih (oko 33%).
* Snimljen film ''[[Das Lied der schwarzen Berge]]'' (&quot;Fantom Durmitora&quot;), jugoslovensko-nemačka koprodukcija. Ove godine u KJ je proizvedeno 61.726 metara filma, narednih godina dolazi do brzog pada usled ukidanja odredbe koja je zahtevala domaću proizvodnju po metraži stranog filma.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1940/03/31#page/12/mode/1up &quot;Vreme&quot;, 31. mart 1940, str. 13]. digitalna.nb.rs&lt;/ref&gt;
* [[Cary Grant]], [[Katharine Hepburn]], [[Ingrid Bergman]] i [[Shirley Temple]] (3) počinju filmske karijere.
* Puštena prva dva agregata [[HE Kraljevac]] na [[Cetina|Cetini]] [http://www.hep.hr/proizvodnja/osnovni/hidroelektrane/jug/kraljevac.aspx] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120831185336/http://www.hep.hr/proizvodnja/osnovni/hidroelektrane/jug/kraljevac.aspx |date=2012-08-31 }} od po 20,8 MW.
* [[Žensko pravo glasa]] u Brazilu, Tajlandu i na Maldivima.
* Osnovana kompanija ''[[Zippo]]''.
* [[Kodak]] predstavio [[8 mm film]], jeftiniji od [[16 mm film|16 mm]].

== 1932. u temama ==
* [[Spisak država po datumu državnosti|Nove države]] (obe su menjale zastavu):
{|
| [[Datoteka:Saudi Arabia Flag Variant (1932).svg|thumb|120px|[[Saudi Arabija]]]]
| [[Datoteka:Flag of Iraq 1924.svg|thumb|120px|[[Irak]]]]
|}

== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1932.}}
=== Januar/Siječanj &amp;ndash; Februar/Veljača ===
* [[1. 1.]] - [[Ivan Lacković Croata]], naivni likovni umjetnik († [[2004]])
* [[3. 1.]] - [[Radoslav Graić]], istoričar umetnosti, pevač, kompozitor, muz. urednik TV Beograd
* [[4. 1.]] - [[Fabijan Šovagović]], hrvatski glumac († [[2001]])
* [[5. 1.]] - [[Umberto Eco]], književnik, filozof († [[2016]])
* [[9. 1.]] - [[Božidar Pavićević]] Longa, glumac († [[2004]])
* [[15. 1.]] - [[Alija Isaković]], književnik († [[1997]])
* [[16. 1.]] - [[Dian Fossey]], primatologinja († [[1985]])
* [[22. 1.]] - [[Piper Laurie]], glumica
* [[27. 1.]] - [[Nevenka Filipović]], hrvatska lutkarica i glumica († [[2007]])
*   27. 1. - [[Milan Vukos]], direktor TV Beograd († [[2016]])
* [[31. 1.]] - [[Tomislav Kaloperović]], srpski fudbaler († [[2002]])

* [[1. 2.]] - [[Vanja Drach]], hrvatski glumac († [[2009]].)
* [[2. 2.]] - [[Bosiljka Boci]], srpska glumica († [[1997]])
* [[5. 2.]] - [[Cesare Maldini]], fudbaler, trener († [[2016]])
* [[6. 2.]] - [[François Truffaut]], filmski režiser († [[1984]])
* [[7. 2.]] - [[Kruno Valentić]], glumac († [[2000]])
* [[9. 2.]] - [[Gerhard Richter]], slikar 
* [[18. 2.]] - [[Miloš Forman]], filmski režiser († [[2018]].)
* [[22. 2.]] - [[Ted Kennedy]], američki političar († [[2009]].)
* [[26. 2.]] - [[Johnny Cash]], američki pjevač i gitarist († [[2003]].)
* [[27. 2.]] - [[Elizabeth Taylor]], američko-britanska glumica († [[2011]].)
* [[28. 3.]] - [[Anica Zubović]], hrvatska pjevačica

=== Mart/Ožujak &amp;ndash; April/Travanj ===
* [[6. 3.]] - [[Dušan Bulajić]], glumac († [[1995]])
* [[12. 3.]] - [[Selma Karlovac]], glumica († [[1994]])
* [[14. 3.]] - [[Miroslav Antić]], srpski pesnik († [[1986]])
* [[16. 3.]] - [[Boro Begović]], glumac († [[1993]])
* [[18. 3.]] - [[John Updike]], američki pisac († [[2009]])
* [[20. 3.]] - [[Branislav Ciga Jerinić]], srpski glumac († [[2006]])

* [[1. 4.]] - [[Debbie Reynolds]], glumica († [[2016]])
* [[4. 4.]] - [[Anthony Perkins]], američki filmski i kazališni glumac († [[1992]])
* 4. 4. - [[Andrej Tarkovski]], filmski režiser († [[1986]])
* [[5. 4.]] - [[Bora Ćosić]], književnik
* [[9. 4.]] - [[Carl Perkins]], pevač († [[1998]])
* [[10. 4.]] - [[Omar Sharif]], glumac († [[2015]])
* [[14. 4.]] - [[Loretta Lynn]], country pevačica
* [[19. 4.]] - [[Fernando Botero]], slikar, kipar
* [[22. 4.]] - [[Isao Tomita]], kompozitor, pionir elektronske muzike († [[2016]])
* [[24. 4.]] - [[Leonid Šejka]], arhitekta, slikar († [[1970]])
* [[27. 4.]] - [[Dušan Janićijević]], srpski glumac († [[2011]])
* 27. 4. - [[Anouk Aimée]], glumica

=== Maj/Svibanj &amp;ndash; Jun/Lipanj ===
* [[1. 5.]] - [[Tamara Miletić]], pozorišna, filmska i TV glumica († [[2014]])
* [[11. 5.]] - [[Valentino Garavani|Valentino]], modni kreator
* [[16. 5.]] - [[Dušan Poček]], glumac († [[2014]])
* [[18. 5.]] - [[Jovan Janićijević Burduš]], glumac († [[1992]])
* [[28. 5.]] - [[Aleksandar Gavrić]], glumac († [[1972]])

* [[9. 6.]] - [[Branko Lustig]], hrvatski filmski producent, dvostruki dobitnik [[Oscar]]a († [[2019]])
* [[18. 6.]] - [[Angel Šurev]], dirigent († [[2004]])
* [[22. 6.]] - [[Soraya Esfandiary-Bakhtiari]], druga supruga M.R. Pahlavija, glumica († [[2001]])
* 22. 6. - [[Prunella Scales]], glumica
* [[28. 6.]] - [[Pat Morita]], glumac († [[2005]])

=== Jul/Srpanj &amp;ndash; Avgust/Kolovoz ===
* [[8. 7.]] - [[Petar Lalović]], filmski reditelj i scenarista († [[2015]])
* [[9. 7.]] - [[Donald Rumsfeld]], američki političar († [[2021]])
* 9. 7. - [[Vojin Dimitrijević]], pravnik, borac za ljudska prava († [[2012]])
* [[16. 7.]] - [[Tripo Simonuti]], violinista i profesor
* [[18. 7.]] - [[Sanda Langerholz]], hrvatska glumica, pjevačica i plesačica
* [[20. 7.]] - [[Vasilije Krestić]], istoričar i akademik

* [[2. 8.]] - [[Peter O'Toole]], glumac († [[2013]])
* [[7. 8.]] - [[Abebe Bikila]], etiopski atletičar († [[1973]])
* [[11. 8.]] - [[Martin Sagner]], glumac († [[2019]])
* [[9. 8.]] - [[Dragiša Kašiković]], srpski emigrant († [[1977]])
* [[23. 8.]] - [[Houari Boumediene]], predsednik Alžira († [[1978]])

=== Septembar/Rujan &amp;ndash; Oktobar/Listopad ===
* [[2. 9.]] - [[Blagoje Adžić]], general-pukovnik JNA, načelnik Generalštaba († [[2012]])
* [[5. 9.]] - [[Miro Glavurtić]], slikar, pisac
* [[8. 9.]] - [[Patsy Cline]], pevačica († [[1963]])
* [[14. 9.]] - [[Žarko Domljan]], prvi predsjednik Sabora RH († [[2020]])
* [[18. 9.]] - [[Josip Vončina]], hrvatski jezikoslovac, književni povjesničar, akademik († [[2010]])
* [[21. 9.]] - [[Ljubomir Kapor]], hrvatski glumac († [[2010]])
* [[26. 9.]] - [[Manmohan Singh]], premijer Indije
* [[28. 9.]] - [[Muhamed Kondžić]], književnik († [[1996]])
* [[30. 9.]] - [[Arsenije Jovanović]], reditelj, dramaturg, kompozitor, stvaralac radiofonije

* [[3. 10.]] - [[Nikola Kavaja]], antikomunista († [[2008]])
* [[7. 10.]] - [[Predrag Matvejević]], pisac († [[2017]])
* [[13. 10.]] - [[Dušan Makavejev]], filmski režiser i scenarista († [[2019]])
* [[19. 10.]] - [[Robert Reed]], američki glumac († [[1992]])
* [[27. 10.]] - [[Sylvia Plath]], književnica († [[1963]])
* [[30. 10.]] - [[Božidar Timotijević]], srpski književnik († [[2001]])
* 30. 10. - [[Louis Malle]], filmski režiser († [[1995]])

=== Novembar/Studeni &amp;ndash; Decembar/Prosinac ===
* [[4. 11.]] - [[Žarko Petrović (kompozitor)|Žarko Petrović]], kompozitor
* 4. 11. - [[Thomas Klestil]], predsednik Austrije († [[2004]])
* [[6. 11.]] - [[Predrag Gojković Cune]], pevač († [[2017]])
* [[10. 11.]] - [[Roy Scheider]], glumac († [[2008]])
* [[15. 11.]] - [[Petula Clark]], pevačica, glumica
* [[17. 11.]] - [[Ante Dulčić]], hrvatski glumac († [[2008]])
* [[22. 11.]] - [[Robert Vaughn]], glumac († [[2016]])
* [[27. 11.]] - [[Benigno Aquino, Jr.]], filipinski političar († [[1983]])
* [[29. 11.]] - [[Jacques Chirac]], predsednik Francuske († [[2019]]).

* [[1. 12.]] - [[Antun Šoljan]], hrvatski književnik († [[1993]])
* [[2. 12.]] - [[Sergio Bonelli]], italijanski strip-scenarist i izdavač († [[2011]])
* [[5. 12.]] - [[Little Richard]], pevač, muzičar († [[2020]])
* [[6. 12.]] - [[Nasiha Kapidžić-Hadžić]], književnica († [[1995]])
* [[20. 12.]] - [[John Hillerman]], glumac († [[2017]])
* [[28. 12.]] - [[Manuel Puig]], argentinski pisac
* 28. 12. - [[Nichelle Nichols]], glumica († [[2022]])

=== Kroz godinu ===
* [[Fehmi Agani]], kosovski političar († [[1999]])
* [[Vene Bogoslavov]], matematičar († [[2015]])
* [[Sreten Božić]] (B. Wongar), pisac, antropolog
* [[Venceslav Glišić]], istoričar

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1932.}}
=== Januar/Siječanj &amp;ndash; Mart/Ožujak ===
* [[7. 1.]] - [[André Maginot]], francuski vojnik i političar (* [[1877]])
* [[23. 1.]] - [[Bernardina Franjka Horvat]], pjesnikinja, pripovjedačica i dramska spisateljica (* [[1899]])
* [[26. 1.]] - [[William Wrigley, Jr.]], industrijalac žvakaće gume (* [[1861]])
* [[28. 1.]] - [[Đorđe Joanović]], dekan Medicinskog fakulteta BU (* [[1871]])

* [[13. 2.]] - [[Olga Pollak-Polna]], pjevačica (* [[1869]])
* [[17. 2.]] - [[Mihailo Rašić]], general i ministar vojni (* [[1858]])
* [[29. 2.]] - [[Vladimir Čerina]], hrvatski književnik (* [[1891]].)

* [[7. 3.]] - [[Aristide Briand]], bivši francuski premijer, nobelovac za mir (* [[1862]])
* [[14. 3.]] - [[George Eastman]], popularizator i proizvođač filma u rolni (* [[1854]])

=== April/Travanj &amp;ndash; Jun/Lipanj ===
* [[4. 4.]] - [[Wilhelm Ostwald]], hemičar, nobelovac (* [[1853]])
* 4. 4. - [[Ottokar Czernin]], austrougarski diplomata i ministar (* [[1872]])
* [[17. 4.]] - [[Rista Odavić]], srpski književnik, dramaturg, arhivar (* [[1870]])
* [[20. 4.]] - [[Giuseppe Peano]], matematičar (* [[1858]])

* [[7. 5.]] - [[Paul Doumer]], predsednik Francuske (* [[1857]])
* [[14. 5.]] - [[Čedomilj Mijatović]], srpski političar, ekonomista, diplomata, istoričar i pisac (* [[1842]])
* [[25. 5.]] - [[Franz von Hipper]], nemački admiral (* [[1863]])

* [[9. 6.]] - [[Danica Marković]], književnica (* [[1879]])
* [[29. 6.]] - [[Ivan Rendić]], hrvatski kipar (* [[1849]])

=== Jul/Srpanj &amp;ndash; Septembar/Rujan ===
* [[2. 7.]] - [[Dragutin Jovanović Lune]], četnik, vojnik, političar (* [[1892]])
* 2. 7. - [[Manuel II (Portugal)|Manuel II]], bivši i poslednji kralj Portugala (* [[1889]])
* [[4. 7.]] - [[Ljudevit Rossi]], hrvatski botaničar i planinar, domobranski major (* [[1850]])
* [[6. 7.]] - [[Kenneth Grahame]], književnik (* [[1859]])
* [[12. 7.]] - [[Tomáš Baťa]], osnivač obućarske kompanije (* [[1876]])
* [[22. 7.]] - [[Reginald Fessenden]], kanadski izumitelj i radio-pionir (* [[1866]].)
* 22. 7. - [[Jovan Tomić]], istoričar (* [[1869]])
* 22. 7. - [[Florenz Ziegfeld]], brodvejski impresario (* [[1867]])
* 22. 7. - [[Errico Malatesta]], anarhista (* [[1853]])
* [[23. 7.]] - [[Alberto Santos-Dumont]], pionir avijacije (* [[1873]])
* [[27. 7.]] - [[Gisela von Österreich]], kćerka Franje Josipa I. (* [[1856]])

* [[3. 9.]] - [[Pavlik Morozov]], uzor sovjetskog pionira (* [[1918]])
* [[16. 9.]] - [[Ronald Ross]], lekar, entomolog, nobelovac (* [[1857]])
* {{circa}} [[16. 9.]] - [[Peg Entwistle]], glumica (* [[1908]])
* [[20. 9.]] - [[Wovoka]], indijanski verski vizionar (* ca. 1856)
* [[23. 9.]] - [[Jules Chéret]], umetnik postera (* [[1836]])

=== Oktobar/Listopad &amp;ndash; Decembar/Prosinac ===
* [[26. 10.]] - [[Margaret Brown]], preživela sa Titanika (* [[1867]])

* [[2. 11.]] - [[Lazar Tomanović]], bivši premijer Crne Gore (* [[1845]])
* [[4. 11.]] - [[Marko T. Leko]], srpski hemičar (* [[1853]])
* 4. 11. - [[Belle Bennett]], glumica (* [[1891]])
* [[9. 11.]] - [[Nadežda Alilujeva]], Staljinova supruga (* [[1901]])

* [[15. 12.]] - [[Josip Vancaš]], arhitekt (* [[1859]])
* [[18. 12.]] - [[Eduard Bernstein]], nemački političar, socijalista (* [[1850]])

=== Kroz godinu ===
* [[Seid Zenunović]], alhamijado književnik (* 1875)

== Nobelova nagrada za 1932. godinu ==
* [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Werner Heisenberg]] (za stvaranje [[Kvantna mehanika|kvantne mehanike]], čija je primena, među ostalim, dovela do otkrića [[Alotropska modifikacija|alotropskih]] oblika vodonika)
* [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Irving Langmuir]] (otkrića i istraživanje u površinskoj hemiji)
* [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Charles Scott Sherrington]] i [[Edgar Douglas Adrian]] (otkrića u vezi funkcije [[neuron]]a)
* [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[John Galsworthy]] (istaknuta umetnost naracije koja uzima najviši oblik u [[Saga o Forsyteovima|Sagi o Forsyteovima]])
* [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: nije dodijeljena

== Reference ==
{{reference}}

[[Kategorija:1930-e]]
[[Kategorija:20. vijek|32]]
[[Kategorija:Godine]]

[[nv:1901 – 1950]]</text>
      <sha1>6g2lq8bzc42hkffkz1wujuld7xnqv1a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1951</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23753</id>
    <revision>
      <id>41260900</id>
      <parentid>41256878</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:44:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rođenja */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53318" xml:space="preserve">{{Godina}}
{{Godina u drugim kalendarima|1951}}
Godina '''1951''' ('''[[Rimski brojevi|MCMLI]]''') po gregorijanskom kalendaru bila je [[redovna godina koja počinje u ponedjeljak]] (link pokazuje godišnji kalendar).
__NOTOC__

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
[[Datoteka:IDN 1960 MiNr0268 mt B002.jpg|mini|100px|left|Amblem [[UNHCR]]]]
* [[1. 1.]] - U Ženevi počeo s radom [[UNHCR]].
* [[4. 1.]] - [[Korejski rat]] - Treća bitka za Seul: kineske i severnokorejske snage su ponovo ušle u, ispražnjeni, [[Seul]]. Snage UN razmišljale nekoliko dana o evakuaciji.
* [[6. 1.]] - Sporazum vlada [[FNRJ]] i SAD prema Zakonu o hitnoj pomoći - prehrambena pomoć vredna 38 miliona dolara.
* [[7. 1.]] - U Beogradu obnovljen časopis [[NIN]] (ranije je kratko izlazio 1935).
* [[9. 1.]] - Britanska vlada otkazala Plan za gajenje kikirikija u [[Tanganjika|Tanganjici]] - izgubljeno je 36 miliona funti (više od 1,1 milijarde u današnjem novcu).
* [[12. 1.]] - Na snazi je [[Konvencija o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida iz 1948. godine]].
* {{circa}} 13. 1. - Osnovan Savez udruženja dramskih umetnika Jugoslavije. 
* 13 - 17. 1. - [[Prvi indokineski rat]]: Bitka kod Vĩnh Yêna je težak poraz [[Viet Minh]]a - Francuzi povratili inicijativu sledećih pola godine.
* [[14. 1.]] - Dekretom snižene cene hrane i neke druge robe u gradovima FNRJ. Početkom godine je ukinuta administrativna distribu­cija za veliki deo roba, puštene su u slobodnu prodaju sa slobodnim formiranjem cena&lt;ref&gt;Bajec, Dolničar, 1981, str. 165&lt;/ref&gt;. Duvan, šibice, so, ulje poskupeli 100%. (New York Times)
[[Datoteka:1950.11.1 서울시 폐허 (7445971428).jpg|mini|200px|Ruševine Seula]]
* januar - [[Vladimír Clementis]] je uhapšen u Čehoslovačkoj.
* [[17. 1.]] - Jugoslavija izdala dekret kojim je okončano ratno stanje sa [[Austrija|Austrijom]] (diplomatski odnosi obnovljeni [[27. 1.]]).
* [[20. 1.]] - [[Lavina|Lavine]] u [[Alpe|Alpima]] odnele 240 života, tj. tokom zime je bilo 649 lavina sa 265 žrtava.
* ca. 20. 1. - Dvadeset šest mrtvih i 200 bolesnih od nelegalnog pića u Vojvodini. (NYT)
* [[21. 1.]] - Erupcija vulkana Lamington na jugoistoku Papue Nove Gvineje izaziva smrt oko 3.000 ljudi.
* [[25. 1.]] - Tokom svog putovanja Evropom, senator [[John F. Kennedy]] imao sastanak sa Titom u Beogradu&lt;ref&gt;[http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/FRUS/FRUS-idx?type=turn&amp;id=FRUS.FRUS1951v04p2&amp;entity=FRUS.FRUS1951v04p2.p0735&amp;isize=text&amp;q1=kardelj United States Department of State / Foreign relations of the United States, 1951. Europe: political and economic developments (in two parts) (1951). p1701]. digicoll.library.wisc.edu (pristup. 26.1.2016.)&lt;/ref&gt;.
* 25. 1. - Operacija Thunderbolt: snage UN pokreću ofanzivu u Koreji.
[[Datoteka:Operation Ranger 003.jpg|mini|200px|Poligon u Nevadi]]
* [[27. 1.]] - Operacija Ranger: detoniranjem bombe od jednog kilotona počinju nuklearne probe u [[Nevada|Nevadi]] - atmosferski testovi do 1962, podzemni do 1992.
* januar - Manevri u Mađarskoj. Ovog meseca se izveštava o pogibiji po jednog graničara na mađarskoj i albanskoj granici. (NYT)
* [[31. 1.]] - Nemački industrijalac [[Alfried Krupp von Bohlen und Halbach]] je oslobođen po odluci američkog visokog komesara (bio je osuđen na 12 godina 1948) - jedan primer amnestije za bivše saradnike nacizma.

=== Februar/Veljača ===
* [[1. 2.]] - Ukinuta savezna planska komisija, kao i republičke komisije (deo procesa samoupravljanja).
* 1. 2. - Rezolucija 498 Generalne skupštine UN: NR Kina označena kao agresor u Koreji (44 za, 7 protiv, 9 uzdržano, među kojima i FNRJ).
* [[2. 2.]] - [[Petar II Karađorđević]] kaže da može okupiti diviziju antikomunista. (NYT)
* [[3. 2.]] - U FNRJ osuđeno 16 rojalista, optuženih da su pokušavali zbaciti Tita. (NYT)
* [[6. 2.]] - Vlak iskočio iz šina kod [[Woodbridge, New Jersey]], stradalo 82 ljudi.
* 7 - 11. 2. - Tokom operacije čišćenja simpatizera komunista u južnoj Koreji, počinjeni masakri u Geochangu i Sancheong-Hamyangu - stradalo je preko 1.400 ljudi, uglavnom žena i dece.
* [[8. 2.]] - Izbori u [[Zlatna Obala (britanska kolonija)|Zlatnoj Obali]] su prvi u Africi sa univerzalnim pravom glasa: ubjedljivo pobjeđuje [[Stranka narodne konvencije]] zatvorenog lidera [[Kwame Nkrumah|Kwamea Nkrume]] (premijer kolonije sljedeće godine).
* 11 - 15. 2. - Kineska Četvrta faza ofanzive: Bitka kod Hoengsonga je uspeh napadača, stradalo je preko 700 Amerikanaca.
* [[12. 2.]] - Iranski šah [[Mohammed Reza Pahlavi]] se oženio po drugi put, sa [[Soraya Esfandiary-Bakhtiary|Sorayom Esfandiary-Bakhtiary]] - razvode se 1958. zbog njene neplodnosti.
* 12. 2. - Osuđeno devet antititoista. (NYT)
* 13 - 15. 2. - Bitka kod Chipyong-ni: američko-francuske snage su odolele napadima u obruču, i zaustavile kinesku ofanzivu. Komunisti gube i Treću bitku kod Wonjua. Snage UN zatim preduzimaju uspešnu operaciju Killer.
* [[14. 2.]] - Trgovački sporazum sa Austrijom, koja daje i kredit Jugoslaviji.
* 14. 2. - Državni sekretar [[Dean Acheson]]: svaki napad na Jugoslaviju bi ugrozio svetski mir.
[[Datoteka:Territorial changes of Poland 1951.jpg|mini|150px|Granice Poljske i SSSR]]
* [[15. 2.]] - Potpisan [[poljsko-sovjetska razmena teritorija 1951.|poljsko-sovjetski ugovor]] o razmeni teritorija.
* 15. 2. - Obnovljena železnička veza između [[Grčka|Grčke]] i Jugoslavije, prekinuta tokom Drugog svetskog rata.
* [[februar]] - [[Tito]] izjavio da će [[JNA|jugoslovenska armija]] reagovati ako bi Rusi ili njihovi sateliti započeli &quot;neprijateljske akcije&quot; protiv Italije, Grčke ili Nemačke&lt;ref name=&quot;Col&quot;&gt;''Collier's Year Book'' za 1951. (Microsoft Encarta 2004)&lt;/ref&gt;.
* februar - Britanski ''[[Ferranti Mark 1]]'', prvi komercijalni elektronski računar na svetu, izručen [[Mančester]]skom univerzitetu.
* [[25. 2.]] - [[9. 3.]] - Održane prve [[Panameričke igre]].
* [[27. 2.]] - Ratifikovan 22. amandman na [[Ustav SAD]] iz 1947, kojim se predsednici ograničavaju na dva mandata (do [[Franklin Delano Roosevelt|Ruzvelta]] to je bilo tek nepisano pravilo).
* 27. 2. - Donesen novi Krivični zakonik FNRJ, u pokušaju slobodne debate u skupštini. (NYT) Pominju se građanska prava. Hrvatski premijer [[Vladimir Bakarić]] je tokom diskusije tražio da se posveti veća pažnja pravima građana.&lt;ref name=&quot;Col&quot;/&gt;.

=== Mart/Ožujak ===
[[Datoteka:Banja Luka-Doboj 1951.png|mini|200px|Gradnja pruge Banja Luka - Doboj]]
* [[1. 3.]] - Omladinska radna akcija gradi prugu Doboj - Banja Luka (90 km, 34 mosta i tri tunela, nasipi sa dva miliona kubika zemlje i kamena).
* [[2. 3.]] - U Bostonu održana prva [[NBA All-Star utakmica]].
* 4 - 11. 3. - U New Delhiju održane prve [[Azijske igre]].
* 5. 3. - Jugoslavija i Pakistan nastavljaju diplomatske odnose.
* [[6. 3.]] - U SAD počinje suđenje [[Ethel i Julius Rosenberg]], optuženim za nuklearnu špijunažu u korist SSSR.
* 6. 3. - U Jugoslaviju stiže 5 miliona funti (~ 2.200 tona) mleka u prahu od [[Care International|CARE]]-a. (NYT)
* [[7. 3.]] - Ubijen [[iran]]ski premijer gen. [[Haj Ali Razmara]], koji se protivio nacionalizaciji [[Anglo-Persian Oil Company|Anglo-iranske naftne kompanije]] - Medžlis 15. marta glasa za nacionalizaciju nafte, dolazi do krize sa Britanijom i Zapadom.
* 8. 3. - Antiitalijanske demonstracije u [[Slobodni Teritorij Trsta|tršćanskoj Zoni B]]. (NYT)
* 8. 3. - Još petoro osuđeno za &quot;monarhističku zaveru&quot; u FNRJ. (NYT)
[[Datoteka:Julius and Ethel Rosenberg NYWTS.jpg|mini|200px|left|[[Ethel i Julius Rosenberg]]]]
* [[9. 3.]] - Vlada FNRJ objavila Belu knjigu o vojnom pritisku Kominforma i učestalijim incidentima na granici. (NYT)
* [[10. 3.]] - [[Henri Queuille]] je [[Četvrta Francuska Republika|francuski]] premijer nakon [[René Pleven|Renéa Plevena]], koji se vraća u avgustu.
* [[11. 3.]] - [[30. 4.]] - Izložba srednjovjekovne umjetnosti naroda Jugoslavije u Zagrebu (prošle godine u Parizu)&lt;ref&gt;[http://krlezijana.lzmk.hr/clanak.aspx?id=1217 IZLOŽBA SREDNJOVJEKOVNE UMJETNOSTI NARODA JUGOSLAVIJE]. krlezijana.lzmk.hr&lt;/ref&gt;.
* [[12. 3.]] - U američkim novinama debitovao strip &quot;[[Denis napast]]&quot;. Istog dana se pojavio nepovezani &quot;Denis napast&quot; u Britaniji.
* [[14. 3.]] - Korejski rat: [[Operacija Ripper|operacijom ''Ripper'']] snage UN oslobodile Seul (četvrti i poslednji put da je grad promenio upravu od početka rata).
* [[15. 3.]] - [[Jacobo Árbenz]] je novi predsednik [[Gvatemala|Gvatemale]] - nastavlja socijalne reforme, uvodi agrarnu reformu, zbog koje će biti [[Operacija PBSUCCESS|zbačen 1954]].
* 15. 3. - Po dozvoli saveznika, Zapadna Njemačka ima ministarstvo vanjskih poslova - u početku sam kancelar [[Konrad Adenauer]].
* [[24. 3.]] - [[Projekt Huemul]]: argentinski predsjednik [[Juan Perón]] objavio da je austrijski znanstvenik [[Ronald Richter]] postigao [[nuklearna fuzija|termonuklearnu fuziju]] (što je zabluda).
* [[29. 3.]] - [[23. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[All About Eve]]'', ukupno šest nagrada od 14 nominacija, ''[[Sunset Boulevard (film)|Sunset Boulevard]]'' tri od 11.
* 29. 3. - Jedan osuđen na smrt u vezi Kominforma, četvorica na zatvor. Sovjetski konzulati u Zagrebu i Splitu zatvoreni. (NYT)
* [[31. 3.]] - ''[[UNIVAC I]]'', prvi komercijalni računar u [[SAD]], isporučen tamošnjem Popisnom birou.

=== April/Travanj ===
[[Datoteka:UNIVAC-I-BRL61-0977.jpg|mini|250px|[[UNIVAC I]]]]
* 1 - 2. 4. - Operacija Sjever: deportacija sovjetskih [[Jehovini svjedoci|Jehovinih svjedoka]] u Sibir.
* [[2. 4.]] - [[Dwight D. Eisenhower]] je prvi vrhovni saveznički komandant u Evropi (do 1952). [[NATO]] postaje realna vojna sila.
* [[5. 4.]] - Džuliusu i Etel Rosenberg izrečena smrtna kazna zbog špijunaže (pogubljeni [[1953]]).
* [[6. 4.]] - Ukaz o reorganizaciji Vlade [[FNRJ]] - reorganizacija državne uprave u znaku procesa &quot;DDD&quot; (decentralizacija, debirokratizacija i demokratizacija).
* [[7. 4.]] - [[24. 5.]] - Operacija Greenhouse, četiri nuklearne probe na atolu [[Enewetak]], uključujući termonuklearnu spravu, 8. maja, osnovu za prvu hidrogenskku bombu sledeće godine.
* [[9. 4.]] - Potpisan trgovački ugovor FNRJ sa Grčkom.
[[Datoteka:MacArthur parade in Chicago April 26,1951.jpg|mini|200px|left|Parada za MacArthura u Čikagu]]
* [[11. 4.]] - [[Douglas MacArthur]] razrešen komande u Koreji, što izaziva buru protesta. Komandu preuzima [[Matthew Ridgway]] (do 1952).
* 11. 4. - [[Kamen iz Sconea]], odnet iz Westminsterske opatije prošlog decembra, ostavljen je u Arbroathskoj opatiji - vraćen u London a u Škotsku zvanično prenesen 1996.
* [[13. 4.|13]] - [[15. 4.]] - Generalni sekretar UN [[Trygve Lie]] posetio Jugoslaviju.
* [[april]] - Jugoslovenska vlada traži oružje i vojnu opremu od [[SAD]], [[UK|V. Britanije]] i [[Francuska|Francuske]] ([[Harry Truman]] odobrio 29 miliona dolara u sirovinama i opremi)&lt;ref name=&quot;Col&quot;/&gt;. U Londonu se od aprila do juna održava Tripartitna konferencija o pomoći Jugoslaviji.
* april - [[Jack Kerouac]] za 20 dana otkucao prvu verziju ''[[On the Road]]'' na rolni papira od 37 m (objavljen 1957).
* april - Izdata pjesma ''[[Rocket 88]]'', [[rhythm and blues]] a možda i prva [[rock and roll]] pjesma.
[[Datoteka:1951 CECA ECSC.jpg|mini|250px|Potpisi na [[Pariški ugovor (1951)|Pariškom ugovoru]]]]
* [[18. 4.]] - Godinu dana nakon [[Schumanova deklaracija|Schumanove deklaracije]] potpisan je [[Pariški ugovor (1951)|Pariški ugovor]]: osnovana [[Evropska zajednica za ugljen i čelik]] (na snazi od 1952, zajedničko tržište 1953). Ovim je prevaziđena Međunarodna uprava za Rur.
* 18. 4. - Umro predsednik Portugala maršal [[Óscar Carmona]]. Pravu vlast ima [[António de Oliveira Salazar|Salazar]], njegov kandidat gen. Francisco Craveiro Lopes će dobiti izbore bez protivkandidata (do 1958).
* {{circa}} [[19. 4.]] - Tito na [[Bled]]u operisao žuč&lt;ref&gt;[http://foto.mij.rs/site/gallery/350/allphotos Razni momenti posle operacije do Prvog maja]. foto.mij.rs&lt;/ref&gt;; u ovo vreme je &quot;obnarodovana&quot; veza Josipa Broza i [[Jovanka Broz|Jovanke]]&lt;ref&gt;[http://www.vreme.com/cms/view.php?id=451714 Tajna sa Dedinja]. vreme.com 4. maj 2006.&lt;/ref&gt;.
* [[20. 4.]] - Mađarski ministar unutarnjih poslova Sándor Zöld ubio svoju porodicu i sebe dan nakon što ga je na partijskom kongresu kritikovao [[Mátyás Rákosi]] (smenjen je i razrešen partijskih funkcija).
* [[22. 4.]] - Kinezi pokreću veliku prolećnu ofanzivu u Koreji - zauzimaju nešto terena, ali na kraju imaju velike gubitke.
* [[24. 4.]] - Nesreća kod stanice Sakuragichō u Yokohami: 106 putnika stradalo u zapaljenom vagonu.
* 24. 4. - Jugosloveni optužuju rumunsku patrolu da je prešla granicu, ranije tokom meseca ustreljen graničar. (NYT)
* [[27. 4.]] - Sporazum SAD i Danske o odbrani [[Grenland]]a: SAD će imati dosta kontrole na tom ostrvu.
* 27. 4. - Prikazan film ''[[The Thing from Another World]]''.
[[Datoteka:Mossadeghmohammad.jpg|mini|150px|[[Mohammad Mosaddegh]]]]
* [[28. 4.]] - Novi iranski premijer je [[Mohammad Mosaddegh]] (do 1953), zastupnik nacionalizacije naftne industrije. Medžlis 30-tog jednoglasno za nacionalizaciju naftne industrije (→ [[[[Nacionalna iranska naftna kompanija|NINK]]).

=== Maj/Svibanj ===
[[Datoteka:1951 Indochina (30583518180).jpg|mini|120px|Aktivnost [[Viet Minh]]a u Indokini]]
* [[1. 5.]] - [[Jugovinil]] izneo prve proizvode na tržište&lt;ref&gt;Ostojić, Stevo. [http://znaci.net/00003/600.php?broj=167 Naše godine - Nova Jugoslavija s naslovnih strana 1943-1983, str.157]. znaci.net&lt;/ref&gt; (od 1991. [[Adriachem]], zatvoren 2011.).
* 1. 5. - Savet Evrope prima [[Zapadna Njemačka|Zapadnu Njemačku]] u puno članstvo, sutradan i protektorat [[Saarland]].
* [[1. 5.]] - [[1. 6.]] - Izložba slika [[Petar Lubarda|Petra Lubarde]] u Umetničkoj galeriji ULUS-a u Beogradu izaziva protivrečne kritike, burne reakcije i polemike - odlučujući korak u pravcu prevazilaženja dogmatizma u likov­noj umetnosti&lt;ref&gt;Bajec, Dolničar, 1981, str. 210&lt;/ref&gt;.
* [[5. 5.]] - Obrambeni sporazum između SAD i [[Island]]a, Amerikanci se vraćaju u bazu Keflavik (do 2006).
* 5. 5. - Oslobođeno 1.097 simpatizera Kominforma, za &quot;dobrovoljni rad&quot; na pruzi Breza - Vareš. (NYT)
* [[6. 5.]] - Izbori u Boliviji: [[Víctor Paz Estenssoro]] iz opozicionog Revolucionarnog nacionalističkog pokreta neočekivano dobio najviše glasova. Ne priznajući to, predsednik [[Mamerto Urriolagoitía]] 16-og prepušta položaj gen. [[Hugo Ballivián|Hugu Balliviánu]] (samopuč nazvan ''Mamertazo'', Ballivián je oboren sledeće godine u Bolivijskoj nacionalnoj revoluciji).
[[Datoteka:King Farouk and Queen Nariman of Egypt.JPG|mini|180px|Faruk i Nariman]]
* 6. 5. - Egipatski kralj [[Faruk I od Egipta|Faruk]] se oženio sa [[Narriman Sadek]] - nakon raskošnog venčanja dolaze bajoslovna tri medena meseca u Evropi
* ca. 8. 5. - Jugoslavija traži izručenje [[Andrija Artuković|Andrije Artukovića]] iz SAD (uhapšen ca. 29. 8., pušten uz kauciju sledećeg meseca?).
* 15. 5. - Narodni front Jugoslavije traži ujedinjene dve zone Trsta. (NYT)
* [[maj]] - FNRJ: ukinut obavezan otkup mesa, mleka, krompira, pasulja/graha, sena i slame, ostaje za hleb/kruh, žito, pirinač/rižu, mast i vunu&lt;ref name=&quot;Col&quot;/&gt;.
* maj - [[Kuomintang u Burmi|Kuomintang iz Burme]] upada u NR Kinu - prešli su stotinak kilometara pre nego što ih je potukla Narodnooslobodilačka armija. Još jedan neuspešan pokušaj u julu.
* maj - [[Operacija Ezra i Nehemija]]: avionska evakuacija Jevreja iz Iraka u Izrael traje do početka sledeće godine, pospešena je pronalaskom navodnih cionističkih ostava oružja. U Bagdadu će od 100.000 Jevreja ostati 5.000.
* [[18. 5.]] - U švedskom [[Lund]]u je osnovana firma ''[[Tetra Pak]]'' - u početku prave tetraedarska pakovanja, proboj dolazi polovinom '60-tih sa Tetra Brikom.
* [[20. 5.]] - Snage UN uzvraćaju na kinesku prolećnu ofanzivu - poslednja velika operacija traje do kraja juna i poništava kineske dobitke u prolećnoj ofanzivi.
* [[21. 5.]] - [[10. 6.]] - Izložba u Devetoj ulici: početak Njujorške škole [[Apstraktni ekspresionizam|apstraktnog ekspresionizma]] - Njujork preuzima prvenstvo od Pariza.
* 22. 5. - NYT javlja da je uhapšen šef metalskih sindikata, pod optužbom da je povezan sa &quot;podzemnom kominformovskom organizacijom&quot; u Beogradu.
[[Datoteka:Signing the Treaty of Liberation of Tibet.jpg|mini|220px|Potpisivanje sporazuma o Tibetu]]
* [[23. 5.]] - [[Pripajanje Tibeta Kini]]: Predstavnici Dalaj lame potpisali u Pekingu Sporazum od 17 tačaka za mirno oslobođenje [[Tibet]]a.
* 23. 5. - Jugoslavija traži od Argentine izručenje [[Ante Pavelić|Ante Pavelića]] i drugih ustaških lidera. (NYT)
* ca. 25. 5. - Omogućene penzije i zdravstveno osiguranje za sveštenike u FNRJ. (NYT)
* [[28. 5.]] - Prvo izdanje radio-komedije ''[[The Goon Show]]'' na BBC-ju, u početku pod nazivom ''Crazy People'' - emitira se do 1960, ima veliki utjecaj na britanski humor i kulturu.
* [[31. 5.]] - U Zagrebu osnovan Zavod za geofizička istraživanja, kasnija tvrtka [[Geofizika (tvrtka)|Geofizika]].
* 31. 5. - Uhapšeni Vojo Srzentić, supruga [[Dragica Srzentić|Dragica]] i brat Nikola (osuđeni na 15 odn. 10 godina zatvora, pušteni su 1956. odn. '55, Nikola umro u istražnom zatvoru; NYT 12. 6.: Srzentiću je pripisan nestanak finansijskih podataka iz pregovora sa IBRD).

=== Jun/Juni/Lipanj ===
[[Datoteka:1951 Middle East Oil (30583518490).jpg|mini|Nafta na Bliskom istoku]]
* [[3. 6.]] - IV plenum CK [[KPJ]], referat [[Aleksandar Ranković|Aleksandra Rankovića]] &quot;Za dalje jačanje pravosuđa i zakonitosti&quot; - ima &quot;krupnih slabosti i nedostataka&quot; u radu UDB-e i organa unutrašnjih poslova, 47% Udbinih hapšenja [[1949]] bilo neopravdano, organi prekoračivali ovlašćenja; kritikuje se način primene &quot;administrativnih kazni&quot; (u vezi otkupa i kolektivizacije); CK kritikuje rad pravosuđa.
* [[4. 6.]] - ''Dennis v. United States'': Vrhovni sud presudio da generalni sekretar [[KP SAD]] Eugene Dennis nije imao pravo na slobodu govora po Prvom amandmanu ako se radilo o zaveri za rušenje vlade - ''Yates v. United States'' 1957. to sužava na jasnu i neposrednu opasnost a ''Brandenburg v. Ohio'' 1969. praktično obara.
* 5. 6. - Mađarska proteruje jugoslovenskog otpravnika poslova jer je ranije navodno prebijen mađarski diplomata. Sutradan, Bugarska proteruje jugoslovenskog vojnog atašea.
* [[8. 6.]] - U Nemačkoj pogubljena četvorica SS oficira osuđenih na [[Einsatzgruppen suđenje|Einsatzgruppen suđenju]] ([[Paul Blobel|Blobel]], [[Werner Braune|Braune]], [[Otto Ohlendorf|Ohlendorf]] i [[Erich Naumann|Naumann]]), takođe i [[Oswald Pohl]].
* 8. 6. - [[JAT]]-ov [[DC-3]] se prinudno spustio zbog požara u Vitelsbahu u Nemačkoj (među putnicima i mladi sin američkog ambasadora u FNRJ Georgea Allena) - svi su preživeli, čak je spašena i pošta.
* {{circa}} [[9. 6.]] - Željeznička nesreća kod Virovitice&lt;ref&gt;[http://foto.mij.rs/site/gallery/371/allphotos Put za Brione: Na mestu železničke nesreće kod Virovitice]. foto.mij.rs&lt;/ref&gt;.
* [[10. 6.]] - Iranska zastava na sedištu Anglo-iranske naftne kompanije u Khorramshahru - Britanci su se 26. 5. obratili međunarodnom sudu pravde, uvešće embargo na kupovinu iranske nafte.
* ca. 13. - 14. 6. - Jugoslovenski plivači (vaterpolisti) &quot;nestali&quot; u Austriji.
* ca. 13. 6. - Jugoslovenski vojnik ubijen na rumunskoj granici. Radio Beograd 17-og javlja o upadu na bugarskoj granici i &quot;otmici&quot; graničara. (NYT)
[[Datoteka:Korean-War-feb-51-jul-53.png|mini|220px|Koreja]]
* 16. 6. - Osude 16 katoličkih svećenika (?) u FNRJ, uključujući šefa katoličke škole. (NYT)
* [[18. 6.]] - [[Deportacije u Baragan]]: iz [[Socijalistička Republika Rumunija|rumunskog]] Banata proteruju do 45.000 pripadnika nacionalnih manjina i politički nepouzdanih osoba (većina se vraća 1956).
* 18. 6. - [[Prvi indokineski rat]]: završava se Bitka na reci Day, Vietmin je ponovo pretrpeo velike gubitke. Sledi pat-pozicija do 1953.
* 18. 6. - Sporazum između SAD i Saudi Arabije o uzajamnoj obrambenoj pomoći i o zrakoplovnoj bazi u Dhahranu: prodaja oružja i obuka saudijske vojske.
* 18. 6. - Usvojen je prvi amandman na [[Ustav Indije]]: ukinut je [[zamindar]]ski sistem zemljoposednika-feudalaca koji su naplaćivali porez.
* [[21. 6.]] - [[Theodor Körner]] je novi predsednik Austrije, prvi direktno izabran.
* [[22. 6.]] - Gen-puk. [[Koča Popović]], načelnik generalštaba, završio posetu SAD - tražena pomoć u oružju.
* [[29. 6.]] - JAT-ov avion, verzija Ju-52, pao kod Rijeke usljed oluje - 14 mrtvih.
* 29. 6. - Pobuna na &quot;Manhattanu&quot;: tajlandska mornarica zarobila premijera maršala [[Plaek Phibunsongkhram|Phibuna]], ali vojska, avijacija i policija su ostali verni i razbili pokušaj nakon borbi.
* [[30. 6.]] - Gen. Ridgway šalje poruku kineskom i severnokorejskom vođstvu za početak pregovora, što ovi prihvataju. Front se ustalio na liniji Kansas-Wyoming, desetak kilometara od 38. paralele - bez većih promena do potpisivanja [[Korejski sporazum o primirju|primirja 1953]].

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - Počinje djelovanje [[Plan iz Colomba|Plana iz Colomba]] za ekonomsku suradnju u južnoj i jugoistočnoj Aziji.
* [[2. 7.]] - U češkom mestu Babice ubijena trojica članova narodnog odbora, što će pokrenuti niz procesa protiv seljaka i sveštenika.
* [[3. 7.]] - Na kongresu u Frankfurtu obnovljena [[Socijalistička internacionala]].
* [[4. 7.]] - Bell Labs objavljuje otkriće [[tranzistor]]a (''grown-junction transistor'', rad Williama Shockleya 1948.). Iste godine General Electric i RCA razvijaju ''alloy-junction transistor''.
* ca. 4. 7. - Vatikan odbija predlog vlade FNRJ da oslobodi Stepinca ako će napustiti zemlju. (NYT)
[[Datoteka:Fruška gora - spomenik na Iriškom vencu, WWII memorial 03.jpg|mini|180px|[[Spomenik Sloboda]]]]
* [[7. 7.]] - Na Iriškom vencu otkriven [[Spomenik Sloboda]].
* [[10. 7.]] - U Parizu se sastali general Koča Popović i glavni zapovednik [[NATO]]-a [[Dwight D. Eisenhower]].
* 10. 7. - Počeli mirovni pregovori u Koreji, u [[Kaesong]]u, koji traju dve godine, kao i pat-pozicija na ratištu.
* [[13. 7.]] - Vrhunac Velike poplave 1951. u [[Kanzas]]u i [[Missouri]]-ju.
* jul - Nedjeljnik &quot;Srpska riječ&quot; postaje mjesečnik (od 1955. &quot;Prosvjeta&quot;).
* [[16. 7.]] - Počeli pregovori vlade FNRJ sa vladama SAD, Francuske i V. Britanije o ekonomskoj pomoći (usvojeni tzv. Bledski ed-memoari).
* [[16. 7.]] - [[Belgija|Belgijski]] kralj [[Leopold III. od Belgije|Leopold III.]] abdicirao je u korist sina [[Baudoin I.|Baudoina I.]] (do 1993).
* 16. 7. - Objavljen roman &quot;[[Lovac u žitu]]&quot; [[J. D. Salinger]]-a.
* [[17. 7.]] - U Amanu ubijen donedavni libanski premijer [[Riad Al Solh]] - osveta za pogubljenje [[Antoun Saadeh|Antouna Saadeha]], osnivača Sirijske socijalne nacionalističke partije, 1949.
[[Datoteka:King Abdullah I of Jordan visiting the Dome of the Rock in Jerusalem, 1 June 1948.png|mini|Abdulah I posjećuje Kupolu na stijeni 1948.]]
* [[20. 7.]] - [[Jordan]]ski kralj [[Abdulah I]] ubijen u džamiji [[Al Aksa]], zamalo je stradao i unuk [[Hussein I od Jordana|Hussein]]. Nasleđuje ga sin [[Talal Jordanski|Talal]] (prinuđen na abdikaciju sledeće godine u Husseinovu korist).
* [[21. 7.]] - Sovjetski zamenik premijera [[Vjačeslav Molotov]] i maršal [[Georgij Žukov]] u Varšavi - upozoravaju [[Poljska|Poljsku]] protiv &quot;titoističke&quot; politike, Molotov: narodi Jugoslavije će naći put do slobode i likvidacije Titovog fašističkog režima. Tito odgovara oko 28-og da &quot;leševi mnogih nacija leže u Sibiru&quot;. (NYT 29. 7.)
* [[24. 7.]] - Usvojen je privremeni sporazum o [[Europska obrambena zajednica|Europskoj obrambenoj zajednici]] - renaoružavanje zapadne Njemačke, uz zajedničku europsku vojsku. Ugovor je potpisan 1952, ali su ga Francuzi odbili ratificirati 1954 - Z. Njemačka ulazi u NATO 1955.
* [[26. 7.]] - Premijera u Engleskoj Diznijevog crtanog filma &quot;[[Alisa u zemlji čuda]]&quot;.
* [[28. 7.]] - U Ženevi potpisana [[Konvencija o statusu izbeglica]], na snazi od 1954, modifikovana protokolom iz 1967.
* [[30. 7.]] - Prvi [[Bayreuthski festival]] poslije rata.

=== Avgust/August/Kolovoz ===
[[Datoteka:Segvic zgrada-Vukovarska.JPG|mini|200px|[[Neven Šegvić|Šegvićeva]] zgrada u [[Ulica grada Vukovara (Zagreb)|Vukovarskoj]]]]
* [[1. 8.]] - FNRJ: Ukaz o ukidanju ratnog stanja sa Nemačkom.
* [[2. 8.]] - U Poljskoj uhapšen bivši Prvi sekretar Radničke partije [[Władysław Gomułka]] (pušten 1954, ponovo na čelu partije 1956-70)
* 3. 8. - Jugoslavija optužuje Rumuniju i Mađarsku za provokacije na granici. (NYT)
* [[5. 8.]] - Tito se na Brionima sreo sa britanskim političarem [[Aneurin Bevan|Aneurinom Bevanom]].
* 5. 8. - U Istočnom Berlinu otvoren treći [[Svetski festival omladine i studenata]].
* 11. 8. - U FNRJ 11-orica osuđeni kao sovjetski špijuni, jedan oslobođen. (NYT)
* [[13. 8.]] - [[Strumička petorka]]: ubijena petorica studenata bliskih VMRO.
* avgust - Tito u intervjuu: nije isključeno da će u Jugoslaviju biti pozvana američka vojna misija (opasnost od invazije &quot;veća nego ikad&quot;, Tito je na Brionima 9. 8. primio američkog ambasadora [[George V. Allen|Allena]] i delegaciju povodom izvršenja američke pomoći u hrani).
* avgust - Po pisanju NY Timesa seljaci u FNRJ namerno usporavaju vršidbu, a i mašinerija je loša. Lokalni partijski šefovi iznuđuju žito, obavezan otkup se produžuje, advokati upozoreni da više ne sastavljaju peticije za napuštanje zadruga. (NYT, 14, 16, 19, 20, 23, 25, 26. 8.) U avgustu je isporučeno 71% kvote za pšenicu (NYT 14. 9.)
* [[16. 8.]] - U mestu [[Pont-Saint-Esprit]] na jugu Francuske počinje masovno trovanje praćeno psihotičnim epizodama, pretpostavlja se da je uzrok [[ergotizam]] od lošeg brašna.
* 18. 8. - 5. 9. - Bitka za Bloody Ridge: snage UN zauzimaju greben sa koga je navođena artiljerijska vatra.
* 21. 8. - Voz na pruzi Beograd - mađarska granica iskočio iz šina - 10 mrtvih. (NYT)
* [[22. 8.]] - Veliki miting u Buenos Airesu u korist kandidature [[Eva Perón|Eve Perón]] za potpredsednika, ali vojska ne popušta - [[Juan Perón]] dobija novi mandat u novembru, a Eva je ionako smrtno bolesna.
* [[23. 8.]] - Komunisti prekidaju pregovore u Koreji, tvrde da je povređena neutralna zona Kaesonga.
* 23. 8. - FNRJ obaveštava Dunavsku komisiju da će uvesti sopstvena pravila plovidbe. (NYT)
* [[28. 8.]] - Objavljen dogovor SAD, Britanije i Francuske o 50 miliona dolara pomoći Jugoslaviji za nabavku sirovina za ostatak godine&lt;ref name=&quot;Col&quot;/&gt;; u naredne tri godine ukupna vrednost tripartitne pomoći 492,9 mil. dolara (od čega 406,9 od SAD).
* [[31. 8.]] - Završen je Proces generalima u [[Poljska Narodna Republika|Poljskoj NR]]: generali su dobili doživotne kazne a među drugim oficirima je 40 smrtnih kazni, 20 izvršenih.
* 31. 8. - 21. 9. - Bitka za Punchbowl: tokom prekida pregovora, snage UN žele korekciju fronta.

=== Septembar/Rujan ===
* [[1. 9.]] - U San Francisku potpisan ugovor [[ANZUS]] - vojni savez [[Australija|Australije]], [[Novi Zeland|Novog Zelanda]] i [[SAD]].
*   1. 9. - Otvorena livnica čelika u ljubljanskom [[Litostroj]]u. 
* [[4. 9.]] - Smrt književnika [[Louis Adamič|Louisa Adamiča]] u SAD - verovatno samoubistvo, tada se spekulisalo sa mogućim političkim ubistvom.
* [[5. 9.]] - Britanski kompjuter LEO izvršava prvu poslovnu aplikaciju, u novembru je uposlen u firmi.
* [[6. 9.]] - Stogodišnjica Njegoševe smrti.
[[Datoteka:Treaty of peace with japan.jpg|mini|[[Ugovor iz San Franciska]]]]
* [[8. 9.]] - Potpisan [[Ugovor iz San Franciska]], mirovni ugovor sa [[Japan]]om (Indija, Burma i Jugoslavija nisu želele da učestvuju, SSSR i još par nisu potpisali).
* 8. 9. - Potpisan Američko-japanski bezbednosni ugovor, kojim je omogućen ostanak američkih trupa u Japanu i nakon kraja okupacije.
* [[10. 9.]] - [[Abadanska kriza]]: V. Britanija uvela ekonomski bojkot [[Pahlavi (dinastija)|Irana]] zbog nacionalizacije naftne kompanije. Luka [[Abadan]] je blokirana, povučeno je osoblje.
* 10. 9. - ''[[Rashōmon (film)|Rashōmon]]'' je dobio zlatnog lava u Veneciji, što skreće pažnju na japanski film.
* [[11. 9.]] - Čehoslovački voz sa 113 ljudi probio nemačku granicu kod [[Selb]]a.
* [[12. 9.]] - Jugoslavija uložila prvu formalnu žalbu UN zbog incidenata na granicama sa susedima iz Sovjetskog bloka, povodom napada iz [[Albanija|Albanije]] [[2. 9.]] (poginula dvojica graničara).
* 13. 9. - 15. 10. - Bitka za Heartbreak Ridge: nakon teških borbi, snage UN zauzimaju i greben desetak kilometara udaljen od Bloody Ridgea.
* septembar - Novi manevri u Mađarskoj.
* [[18. 9.]] - Premijera filma &quot;[[A Streetcar Named Desire (film, 1951)|Tramvaj zvani želja]]&quot;.
* 18. 9. - Premijera ''[[The Day the Earth Stood Still (film, 1951)|The Day the Earth Stood Still]]''. 
* 18. 9. - Grad Zagreb poklonio konzulatu SAD kompleks na uglu Zrinskog trga 13 i Braće Kavurića 2 (veleposlanstvo od 1992 do 2003).
* [[20. 9.]] - Samit [[NATO]] u Ottawi: upućena pozivnica [[kraljevina Grčka|Grčkoj]] i [[Turska|Turskoj]] (prvo proširenje, [[1952]]).
* 20. 9. - Operacija Jesen: prva tura proterivanja iz [[Litvanska SSR|Litvanske SSR]] u Sibir ljudi koji se protive kolektivizaciji, oko 20.000 osoba.
* [[22. 9.]] - Referendum o zabrani KP Australije: odbijeno sa 50,56% glasova.
* 26. 9. - [[Evropska radiodifuzna unija]] (EBU) prima Jugoslaviju. (NYT, pominje se i 1950)
* [[26.9.|26]] - [[28. 9.]] - U Evropi se vidi plavo Sunce, zbog šumskih požara u Kanadi četiri meseca ranije.
* [[28. 9.]] - Generalni direktor [[UNESCO]]-a [[Jaime Torres Bodet]] posetio Jugoslaviju.
* 28. 9. - U Zapadnoj Nemačkoj, u Karlsruheu, osnovan Ustavni sud.

=== Oktobar/Listopad ===
* [[1. 10.]] - Dnevnik [[Radio Beograd]]a u 19 časova se od sada emituje kao redovna info-emisija.
* 2. 10. - &quot;Borba&quot; izveštava da zemlje Kominforma koriste balone za slanje letaka. (NYT)
* [[6. 10.]] - [[Malaja|Malajsko]] vanredno stanje: komunistička gerila ubila britanskog Visokog komesara u Federaciji Malaja, Sir Henryja Gurneya.
* 5 - 20. 10. - U Aleksandriji održane prve [[Mediteranske igre]], Jugoslavija na 6-tom od 9 mesta sa 15 medalja.
* 6-[[8. 10.]] - Drugi Kongres sindikata Jugoslavije održan u Zagrebu.
* [[10. 10.]] - Američki Zakon o uzajamnoj sigurnosti je zamena za [[Maršalov plan]]. Proizvodnja u zemljama koje su primale pomoć je oko 35% veća nego pred rat, mada nije jasno u kojoj meri zbog plana.
* [[14. 10.]] - Prijem generala [[J. Lawton Collins|Lawtona Collinsa]], načelnika štaba kopnene vojske SAD kod predsednika Tita (inače, Collins je stric astronauta [[Michael Collins (astronaut)|Michaela]]). 
[[Datoteka:I Love Lucy title.svg|mini|150px|''[[I Love Lucy]]'']]
* [[15. 10.]] - Početak originalnog emitiranja ''[[I Love Lucy]]'', jedne od najpopularnijih TV-serija svih vremena - 180 epizoda u šest sezona.
* [[16. 10.]] - Ubijen [[pakistan]]ski premijer [[Liaquat Ali Khan]], nasleđuje ga Bengalac [[Khawaja Nazimuddin]] (do 1953).
* 14 - 19. 10. - Oluje u Italiji: Sicca d' Erba na Sardiniji 16-og dobija 544 mm, poplave su i na Kalabriji i Siciliji, sa 70 mrtvih.
* [[17. 10.]] - Dvojica JAT-ovih pilota sa avionom DC-3 prebegla u Švajcarsku, gde su zatražili azil za sebe i članove porodice, koji su bili u avionu.
* [[20. 10.]] - ''Johnny Bright Incident'' - crni igrač kolečkog [[Američki fudbal|američkog fudbala]] napadnut od belog igrača protivničkog tima.
* [[21. 10.]] - NY Times izveštava da je seljačko usporavanje setve pšenice u Srbiji najštetnije; krajem meseca se pominje &quot;aktivni otpor&quot; setvi u Hrvatskoj. U isto vreme vlada zamrzava plate da bi suzbila inflaciju. Ali seljaci skupo naplaćuju svoje proizvode na pijacama (NYT 9. 11.)
* 21. 10. - Syama Prasad Mukherjee osniva nacionalističku partiju Bharatiya Jana Sangh, koja će 1980. prerasti u [[Bharatiya Janata]].
* [[22. 10.]] - JAT-ov DC-3 pao kod Skoplja - 12 mrtvih.&lt;ref&gt;[https://aviation-safety.net/database/record.php?id=19511022-0 JAT Douglas C-47A-20-DK (DC-3) Skopje 19511022]. aviation-safety.net&lt;/ref&gt;
* [[23. 10.]] - Skup za mir i međunarodnu suradnju u [[Zagreb]]u, jugoslovenski predstavnik Vidmar brani formiranje [[NATO]]-a, kao &quot;opravdanu reakciju zapadnih sila protiv sovjetskog imperijalizma&quot;&lt;ref name=&quot;Col&quot;/&gt;.
* [[24. 10.]] - [[Pripajanje Tibeta Kini]]: tibetanska vlada je navodno prihvatila sporazum sa NR Kinom, čija vojska dva dana kasnije ulazi u Lasu. Dalaj lama će se nakon bekstva 1959. odreći sporazuma.
* 24. 10. - Zvanično okončano ratno stanje između SAD i Nemačke.
* {{circa}} [[25. 10.]] - U FNRJ donesene uredbe o dodacima na decu, o novčanoj naknadi umesto bonova za prehranu, o stipendijama i o cenama zanatskih proizvoda i usluga.
* ca. 25. 10. - &quot;Sudar&quot; u Jugoslaviji &quot;između Beograda i Skoplja&quot; - 12 poginulih, uključujući jednog Amerikanca. (NYT)
* 25. 10. - Vanredni parlamentarni izbori u [[UK]]: povratak [[Winston Churchill|Winstona Churchilla]] na premijersku poziciju nakon šest godina [[Clement Attlee|Clementa Attleea]] (do 1955) - konzervativci dobili 321 mandat (+23), laburisti 295 (-20, mada su dobili više popularnih glasova), liberali 6 (-3).
* 25. 10. - Nastavljeni pregovori u Koreji, sada u selu [[Panmunjom]].
* [[27. 10.]] - Pošto je egipatska wafdistička vlada [[Mostafa El-Nahas|Nahas-paše]] 8-og jednostrana poništila [[Anglo-egipatski ugovor (1936)|Anglo-egipatski ugovor iz 1936.]], kralj [[Faruk]] se proglasio za kralja [[Sudan]]a, što je delimično priznato. Britanske snage u zoni Sueckog kanala se sada smatraju neprijateljskim, dolazi do sukoba sa gerilom.
* [[28. 10.]] - [[Juan Manuel Fangio]] prvi put postaje šampion Formule 1.
* [[31. 10.]] - Prosvjedi studenata u Zagrebu protiv profesora [[Rajko Kušević|Rajka Kuševića]]&lt;ref&gt;T. Jakovina, ''Američki komunistički saveznik'', p. 482&lt;/ref&gt;
* 31. 10. - NYT piše da gen. [[Peko Dapčević|Dapčević]] traži 100 atomskih bombi, objavljuje demanti 2. novembra.

=== Novembar/Studeni ===
* [[1. 11.]] - Operacija Buster–Jangle: atomske probe u Nevadi su praćene i vežbama vojske Desert Rock.
* 6. 11. - Orient Simplon express udario u lokalni voz kod Vinkovaca, 17 mrtvih. (NYT)
* 7. 11. - Predsednik Truman obaveštava Kongres da će Jugoslavija dobiti pomoć po Zakonu o uzajamnoj sigurnosti. (NYT)
* [[8. 11.]] - Prikazan ''[[Quo Vadis (film, 1951)|Quo Vadis]]'', najunosniji film iz ove godine.
* [[10. 11.]] - [[Mingrelijska afera]]: u [[Gruzijska SSR|Gruzijskoj SSR]] počinju hapšenja visokih partijskih ličnosti povezanih sa [[Lavrentij Berija|Berijom]].
* [[11. 11.]] - [[Juan Peron]] reizabran za argentinskog predsednika.
* [[13. 11.]] - Skupština UN u Parizu glasala da sasluša jugoslovenske optužbe o neprijateljskoj aktivnosti [[SSSR]]-a i njenih šest evropskih satelita protiv Jugoslavije (''ad hoc'' Politički komitet započeo razmatranje nacrta rezolucije [[26. 11.]])&lt;ref name=&quot;Col&quot;/&gt;.
* [[14. 11.]] - U Beogradu potpisan Sporazum o vojnoj pomoći između [[SAD]] i Jugoslavije; u Beogradu postavljena američka savetodavna grupa o vojnoj pomoći (na snazi je do 1959.).
* 14. 11. - Rijeka Po plavi [[Polesine]], stradalo je stotinak ljudi.
* 14. 11. - Bitka za Hòa Bình: Francuzi lako ulaze u [[Hòa Bình]], ali Vijetnamci vrše kontraofanzivu tako da će grad biti napušten u februaru.
* novembar - CK KPJ: Uputstvo o putevima socijalističkog preobražaja sela (biće napuštene &quot;administrativne mere&quot; tj. prinuda u kolektivizaciji).
* [[16. 11.]] - Pošto je u [[Nepal]]u zbačena premijerska [[dinastija Rana]], počinje period ustavne monarhije [[dinastija Šah|dinastije Šah]] (do uvođenja republike 2008).
* [[19. 11.]] - Britanski ministar ino. poslova [[Anthony Eden]] u parlamentu daje punu podršku Jugoslaviji.
* 19. 11. - Američki vojni C-47 na letu iz Nemačke u Beograd zalutao u Mađarsku, gde je prinuđen na spuštanje&lt;ref&gt;[https://aviation-safety.net/database/record.php?id=19511119-1&amp;lang=de Flugunfall 19 NOV 1951 einer Douglas C-47A-90-DL (DC-3) 43-16026 - Papa]. aviation-safety.net&lt;/ref&gt; (Sovjeti objavljuju 2. 12.). Američki avion koji je tragao za njim prinuđen na sletanje u Puli, Jugoslavija se izvinjava. (NYT 23. 11.)
* 19. 11. - Britanske snage zauzele Ismailiju u sueckoj zoni, u okršajima ima mrtvih.
* [[23. 11.]] - Uhapšen [[Rudolf Slánský]], zamenik premijera Čehoslovačke i donedavni generalni sekretar partije, kao i još 13 funkcionera, od toga 10 Jevreja (suđenje dogodine).
* 24. 11. - Jugoslavija optužuje zemlje Kominforma za 2.515 graničnih incidenata za četiri godine, Mađarska i Albanija imaju kontraoptužbe. (NYT)
* [[26. 11.]] - Izložena žalba FNRJ političkom komitetu na Generalnoj skupštini OUN na neprijateljsku delatnost istočnih zemalja (SSSR, Bugarska, Mađarska, Rumunija, Albanija, kao i Čehoslovačka i Poljska).
* 26. 11. - Australski Teritorij Papua i Nova Gvineja dobila Zakonodavno vijeće (neovisnost 1975).
* [[27. 11.|27]] - [[30. 11.]] - U Beogradu održana 2. Generalna skupština Međuna­rodne federacije organizacija bivših boraca, menja ime u [[Svetska federacija veterana]].
* [[29. 11.]] - Predsednik Tito odlikovan [[Orden junaka socijalističkog rada|Ordenom junaka socijalističkog rada]]. 
* 29. 11. - General [[Adib Šišakli]] izvodi puč u Siriji, za predsednika i premijera će biti postavljen njegov asistent [[Fawzi Selu]] (do 1953), zavode režim policijske države.
* 29. 11. - Tihi puč na Tajlandu: dva dana pre povratka kralja [[Bhumibol Adulyadej|Bhumibola]], grupa vojnih komandanata vraća ustav iz 1932. i ojačava poziciju vojske u politici. Premijer maršal [[Plaek Phibunsongkhram|Phibun]] se protivi ali na kraju prihvata svršen čin.

=== Decembar/Prosinac ===
[[Datoteka:Krasic187.JPG|mini|[[Krašić]]]]

* [[1. 12.]] - Uz manje amandmane, Politički komitet UN prihvatio jugoslovensku rezoluciju o neprijateljskoj aktivnosti SSSR protiv nje.
* [[5. 12.]] - Nadbiskup [[Alojzije Stepinac]] u [[Krašić]]u, u kućnom pritvoru, nakon odsluženih pet od 16 godina zatvora.
* [[6. 12.]] - Usled nemira, proglašeno vanredno stanje u Egiptu.
* [[7. 12.]] - Raspušten [[UNSCOB]] (Specijalni komitet Ujedinjenih nacija o Balkanu), formiran [[1947]] da bi sprečio pomoć gerili u [[Grčki građanski rat|Grčkom građanskom ratu]].
* 7. 12. - Zagrebačka umjetnička grupa [[EXAT 51]] se oglasila manifestom.
* 8. 12. - Objavljeno da će Jugoslavija i Zapadna Njemačka uspostaviti odnose. (NYT)
* 10. 12. - Objavljeno da će od Nove godine biti obnovljeno tržište za industrijske i rudarske proizvode u FNRJ. (NYT)
* 11. 12. - Prva grupa jugoslovenskih letača na obuci pri USAF. (NYT)
* [[14. 12.]] - Rezolucija 509 (VI) Generalne skupštine UN u vezi jugoslovenske žalbe - zabrinutost, preporuka mirnog rešavanja problema.
* decembar - U NR [[Kina|Kini]] započeta [[Kampanja tri anti]]: protiv korupcije, rasipanja i birokratije, na koju se u januaru nadovezuje Kampanja pet anti.
* [[17. 12.]] - U Švedskoj prikazan film ''[[Hon dansade en sommar|Plesala je jedno leto]]'' - zabranjen u nekoliko zemalja zbog golotinje.
* 17. 12. - Teška krstarica ''Des Moines'', admiralski brod [[Šesta flota|Šeste flote]], u posjeti Rijeci dočekan s 21 plotunom. Komandant flote Matthias B. Gardner se sutradan sastaje s Titom u Beogradu. (NYT)
* [[20. 12.]] - Prošao prvi voz prugom Doboj - Banja Luka.
* 20. 12. - Prošle godine osnovana [[Svetska meteorološka organizacija]] postaje agencija UN.
* 20. 12. - Kod [[Arco, Idaho]] proradio prvi [[Brzi oplodni reaktor|oplodni reaktor]].
* 20. 12. - Zapadni kandidat Grčka je izabrana za nestalnog člana Saveta bezbednosni UN, umesto Belorusije.
[[Datoteka:Medalja 10 godina JNA 2.jpg|mini|150px|10 godina JNA]]
* [[22. 12.]] - Jugoslovenska armija menja ime u [[Jugoslovenska narodna armija]]; jedinicama su predate nove zastave (oklopnim jedinicama predate 1. septembra 1954.).
* [[24. 12.]] - [[Datoteka:Flag of Libya (1951).svg|30px]] [[Kraljevina Libija]] se osamostalila od britansko-francuske uprave pod trustom UN, na čelu sa [[Idris od Libije|Idrisom]] (traje do [[Moamer Gadafi|Gadafijevog]] prevrata [[1969]]).
* 25. 12. - Objavljeno da je FNRJ dobila 61,5 milion dolara završenih proizvoda i sirovina od SAD kao pomoć proizvodnji. (NYT)
* [[26. 12.]] - Prikazan je film ''[[The African Queen (film)|The African Queen]]''.
* 27. 12. - Jugoslavija optužuje Mađarsku da je zauzela ostrvce na granici.
* 28. 12. - Najavljena devalvacija dinara sa 50 na 300 za dolar, radi veće trgovine sa Zapadom. Vlada se nada da će tri zapadne sile pokriti deficit u budžetu od 189 miliona dolara. Ponuđena je amnestija političkim izbeglicama, čiji je broj procenjen na 50.000. (NYT, 29, 30. 12.)
* 30. 12. - &quot;Vjesnik&quot; izvještava da seljaci u Hrvatskoj ponovno ustežu obavezni otkup. (NYT)

=== Kroz godinu ===
* Osnovano Naučno društvo Bosne i Hercegovine, od 1966. [[Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine|Akademija]].
* Osnovan [[Košarkaški klub Bosna]] iz [[Sarajevo|Sarajeva]].
* Fenomenalna gledanost filma &quot;[[Bal na vodi (1944)|Bal na vodi]]&quot; (''Bathing Beauty'') u Beogradu: 330.000 gledalaca među 426.000 stanovnika.
* Izdata &quot;Bela knjiga o agresivnim postupcima vlada SSSR, Poljske, Čehosolovačke, Mađarske, Rumunije, Bugarske i Albanije prema Jugoslaviji&quot;.
* Počela decentralizacija filmske proizvodnje u FNRJ&lt;ref&gt;Bajec, Dolničar, 1981, str. 176&lt;/ref&gt;. Snimljeni su &quot;[[Bakonja fra Brne (film)|Bakonja fra Brne]]&quot; i &quot;[[Kekec (film)|Kekec]]&quot;.
* Nestašica novca i hrane u Jugoslaviji usled suše 1950. i blokade od strane istočnih država (SAD od proleća do avgusta šalju 520.000 tona hrane)&lt;ref name=&quot;Col&quot;/&gt;.
* U drugoj polovini godine dvadesetak ljudi dnevno beži iz Jugoslavije u [[Trst]]&lt;ref&gt;T. Jakovina, p. 405&lt;/ref&gt;.
* Zbog knjige ''Strah in pogum'', pisac [[Edvard Kocbek]] će naredne godine biti izložen napadima.
* [[UNICEF]]-ov [[penicilin]] se koristi u kampanji protiv endemskog [[sifilis]]a u Jugoslaviji, takođe se pomaže modernizacija tamošnje fabrike penicilina&lt;ref&gt;''Collier's Year Book'' za 1951. (Microsoft Encarta 2004), &quot;United Nations&quot;&lt;/ref&gt;.
* [[Šah]]: [[Borislav Ivkov]] svetski juniorski prvak; [[Svetozar Gligorić]] (državni prvak) pobedio na Staunton Memorijalu u Engleskoj.
* Privredni savet odlučio da se izgradi [[pruga Beograd-Bar]], radovi počinju sledeće godine, ali završena je tek [[1976]]&lt;ref&gt;Bajec, Dolničar, 1981, str. 300&lt;/ref&gt;.
* [[Milan Stojadinović]] je u Argentini osnovao novine ''El Economista''.
* [[Salvador Dalí]]: &quot;Krist svetog Ivana od Križa&quot;.
* [[Pablo Picasso]]: &quot;Masakr u Koreji&quot;.

== 1951. u temama ==
* Rukovodstvo [[FNRJ]]:
** Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine: [[Ivan Ribar]]
** Predsednik Vlade: [[Josip Broz Tito]] (takođe i Generalni sekretar [[KPJ]])
** Predsednik Narodne skupštine: [[Vladimir Simić]]

* Neki [[Popis jugoslavenskih filmova|domaći filmovi]]: &quot;[[Bakonja fra Brne (film)|Bakonja fra Brne]]&quot;, &quot;[[Kekec (film)|Kekec]]&quot; (→ [[:Kategorija:Filmovi 1951.]]).

* [[Spisak država po datumu državnosti|Nova država]]:
{|
| [[Datoteka:Flag of Libya (1951).svg|thumb|120px|[[Libija]]]]
|}

== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1951.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[8. 1.]] - [[John McTiernan]], filmski režiser
* [[12. 1.]] - [[Kirstie Alley]], glumica
* 12. 1. - [[Rush Limbaugh]], konzervativni radio-voditelj († [[2021]])
* [[21. 1.]] - [[Petar Luković]], novinar, rok-kritičar
* [[22. 1.]] - [[Predrag Panić]], glumac
* [[30. 1.]] - [[Phil Collins]], engleski glazbenik

=== Februar/Veljača ===
* [[4. 2.]] - [[Dragan Stojkov]], slikar
* [[14. 2.]] - [[Kevin Keegan]], fudbaler, trener
* [[15. 2.]] - [[Jane Seymour (glumica)]]
* [[20. 2.]] - [[Gordon Brown]], britanski političar i premijer

=== Mart/Ožujak ===
* [[4. 3.]] - [[Zoran Žižić]], predsednik vlade SRJ († [[2013]])
* 4. 3. - [[Kenny Dalglish]], fudbaler, trener
* 4. 3. - [[Chris Rea]], muzičar
* [[7. 3.]] - [[Nenad Stekić]], srpski atletičar, rekorder u skoku u dalj († [[2021]])
* [[17. 3.]] - [[Kurt Russell]], američki glumac
* [[24. 3.]] - [[Tommy Hilfiger]], modni kreator
* [[27. 3.]] - [[Aleksandar Sanja Ilić]], srpski kompozitor († [[2021]])

=== April/Travanj ===
* [[4. 4.]] - [[Dragan Paskaš]], načelnik generalštaba VJ
* [[7. 4.]] - [[Sulejman Kupusović]], bosanskohercegovački pozorišni i filmski režiser († [[2014]])
* [[8. 4.]] - [[Sergio Blažić]], hrvatski pjevač i član rock grupe [[Atomsko sklonište]]
* 8. 4. - [[Vasil Tupurkovski]], makedonski političar
* [[20. 4.]] - [[Nada Blam]], glumica
* [[29. 4.]] - [[Dale Earnhardt]], vozač NASCAR († [[2001]])

=== Maj/Svibanj ===
* [[14. 5.]] - [[Robert Zemeckis]], filmski režiser
* [[17. 5.]] - [[Ivan Katalinić]], hrvatski nogometni vratar i trener
* [[19. 5.]] - [[Slavko Brankov]], hrvatski glumac († [[2006]].)
* 19. 5. - [[Joey Ramone]], rok-muzičar († [[2001]])
* [[21. 5.]] - [[Al Franken]], komičar, političar
* [[23. 5.]] - [[Anatolij Karpov]], šahovski velemajstor, svetski šampion
* 23. 5. - [[Andonis Samaras]], ekonomista, premijer Grčke
* [[28. 5.]] - [[Velimir Ilić]], srpski političar
* [[30. 5.]] - [[Zdravko Čolić]], bosanski pjevač zabavne muzike i najveća svejugoslavenska pop-zvijezda
* 30. 5. - [[Fernando Lugo]], biskup, predsjednik Paragvaja

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[5. 6.]] - [[Aleksandar Fotez]], TV reditelj († [[2009]])
* [[8. 6.]] - [[Bonnie Tyler]], pevačica
* 8. 6. - [[Miguel Ángel Moratinos]], španski političar, diplomata
* [[11. 6.]] - [[Marijan Beneš]], bokser († [[2018]])
* [[12. 6.]] - [[Sonja Vukićević]], balerina i koreograf
* [[19. 6.]] - [[Ayman al-Zawahiri]], jedan od lidera Al Kaide († [[2022]])
* [[29. 6.]] - [[Darko Glavan]], povjesničar umjetnosti († [[2009]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[4. 7.]] - [[Slavica Đukić-Dejanović]], predsednica Narodne skupštine Srbije
* [[6. 7.]] - [[Geoffrey Rush]], glumac
* [[8. 7.]] - [[Anjelica Huston]], glumica
* [[18. 7.]] - [[Elio Di Rupo]], premijer Belgije
* [[21. 7.]] - [[Robin Williams]], američki glumac († [[2014]])
* [[28. 7.]] - [[Santiago Calatrava]], španski arhitekt
* [[31. 7.]] - [[Vjekoslav Šutej]], dirigent († [[2009]])

=== Avgust/August/Kolovoz ===
* [[3. 8.]] - [[Željko Rohatinski]], hrvatski ekonomist i guverner NBH
* [[6. 8.]] (ili 6. 5.) - [[Kemal Malovčić]], pjevač
* [[8. 8.]] - [[Randy Shilts]], američki novinar i pisac
* 8. 8. - [[Louis van Gaal]], fudbaler, trener
* 8. 8. - [[Muhamed Morsi]], predsednik Egipta († [[2019]])
* [[20. 8.]] - [[Nura Bazdulj-Hubijar]], bosanskohercegovačka književnica
* [[23. 8.]] - [[Ahmed Kadirov]], predsednik Čečenije († [[2004]])
* 23. 8. - [[Nur od Jordana]], kraljica, Huseinova udovica
* [[25. 8.]] - [[Rob Halford]], britanski [[hevi metal]] vokalista ''Judas Priest''
* [[30. 8.]] - [[Behgjet Pacolli]], biznismen, predsednik Kosova

=== Septembar/Rujan ===
* [[2. 9.]] - [[Jim DeMint]], američki političar
* 2. 9. - [[Mark Harmon]], glumac
* [[3. 9.]] - [[Vojislav Mihailović]], gradonačelnik Beograda
* [[5. 9.]] - [[Michael Keaton]], glumac
* [[6. 9.]] - [[Šaban Šaulić]], pevač († [[2019]])
* [[7. 9.]] - [[Chrissie Hynde]], rok-muzičarka iz ''Pretenders''-a
* [[12. 9.]] - [[Bertie Ahern]], premijer Irske
* [[13. 9.]] - [[Salva Kiir Mayardit]], prvi predsednik nezavisnog Južnog Sudana
* [[18. 9.]] - [[Dee Dee Ramone]], rok-muzičar († [[2002]])
* [[21. 9.]] - [[Aslan Mashadov]], predsednik Čečenije († [[2005]])
* [[22. 9.]] - [[Mladen Pavković]], hrvatski novinar i publicist
* 22. 9. - [[Ljiljana Dragutinović]], srpska glumica
* [[25. 9.]] - [[Mark Hamill]], glumac
* [[26. 9.]] - [[Haris Džinović]], bosanskohercegovački pjevač
* [[28. 9.]] - [[Stojan Župljanin]], optuženik za ratne zločine
* [[29. 9.]] - [[Michelle Bachelet]], predsednica Čilea
* 29. 9. - [[Jovan Radulović]], srpski književnik († [[2018]])
* 29. 9. - [[Šemsa Suljaković]], pjevačica

=== Oktobar/Listopad ===
* [[1. 10.]] - [[Radiša Urošević]], pevač
* [[2. 10.]] - [[Sting]], rok-muzičar, filantrop
* [[5. 10.]] - [[Bob Geldof]], rok-muzičar, aktivista
* [[7. 10.]] - [[Enki Bilal]], strip crtač
* [[23. 10.]] - [[Fatmir Sejdiu]], kosovski političar
* [[30. 10.]] - [[Harry Hamlin]], glumac

=== Novembar/Studeni ===
* [[4. 11.]] - [[Traian Băsescu]], predsednik Rumunije
* [[25. 11.]] - [[Danilo Lazović]], glumac († [[2006]])
* [[26. 11.]] - [[Sulejman Tihić]], član Predsjedništva BiH († [[2014]])
* 26. 11. - [[Ilona Staller]] Cicciolina, glumica
* [[27. 11.]] - [[Dražen Dalipagić]], bosanskohercegovački košarkaš
* 27. 11. - [[Kathryn Bigelow]], filmska redateljka

=== Decembar/Studeni ===
* [[8. 12.]] - [[Bill Bryson]], pisac ne-fikcije
* [[9. 12.]] - [[Dragan Pantelić]], golman († [[2021]])
* [[19. 12.]] - [[Nada Abrus]], hrvatska glumica
* [[22. 12.]] - [[Ivan Šreter]], hrvatski liječnik († [[1991]].)

=== Kroz godinu ===
* [[Radovan Stojičić Badža]], general srpske policije († [[1997]])
* [[Vedran Ivčić]], hrvatski pjevač i skladatelj († [[2003]].)
* [[Olivera Milosavljević]], istoričarka († [[2015]])
* [[Denis Kuljiš]], novinar, publicist († [[2019]])
* [[Amir Bukvić]], hrvatski glumac i dramatičar
* [[Zlatko Manojlović]], gitarista
* [[Nikola Poplašen]], predsednik Republike Srpske
* [[Milorad Roganović]], novinar, TV voditelj

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1951.}}
=== Januar/Siječanj &amp;ndash; Mart/Ožujak ===
* [[10. 1.]] - [[Sinclair Lewis]], književnik, nobelovac (* [[1885]])
* [[13. 1.]] - [[Srpko Medenica]], četnički odmetnik (* [[1924]])
* [[27. 1.]] - [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]], maršal i bivši predsednik Finske (* [[1867]])
* [[30. 1.]] - [[Ferdinand Porsche]], inženjer, osnivač firme (* [[1875]])

* [[3. 2.]] - [[Choudhry Rahmat Ali]], pakistanski nacionalista (* [[1895]])
* 3. 2. - [[Gojko Šurlan]], narodni heroj (* [[1909]])
* [[4. 2.]] - [[Miroslav Spalajković]], srpski diplomata (* [[1869]])
* [[8. 2.]] - [[Fritz Thyssen]], industrijalac (* [[1873]])
* [[19. 2.]] - [[André Gide]], francuski književnik, nobelovac (* [[1869]].)

* [[12. mart]] - [[Alfred Hugenberg]], njemački biznismen i političar

=== April/Travanj &amp;ndash; Jun/Lipanj ===
* [[9. 4.]] - [[Sadeq Hedayat]], iranski književnik
* [[14. 4.]] - [[Ernest Bevin]], britanski političar (* [[1881]])
* [[29. 4.]] - [[Ludwig Wittgenstein]], austrijski filozof (* [[1889]])

* [[6. maj]] - [[Élie Cartan]], francuski matematičar
* [[25. 5.]] - [[Paula Preradović]], pjesnikinja (* [[1887]])
* [[29. 5.]] - [[Fanny Brice]], zabavljačica (* [[1891]])

* [[7. 6.]] - [[Paul Blobel]], SS oficir (* [[1894]])

=== Jul/Srpanj &amp;ndash; Septembar/Rujan ===
* [[3. 7.]] - [[Ljubo Wiesner]], književnik, prevoditelj (* [[1885]])
* [[13. 7.]] - [[Arnold Schoenberg]], kompozitor (* [[1874]])
* [[17. 7.]] - [[Panko Brašnarov]], bivši predsednik NOO fronta Makedonije, informbirovac (* [[1883]])
* [[20. 7.]] - [[Abdulah I (Jordan)|Abdulah I]], kralj Jordana (* [[1882]])
* 20. 7. - [[Wilhelm von Preußen (1882–1951)|Wilhelm]], krunski princ Nemačke (* [[1882]])
* [[23. 7.]] - [[Philippe Pétain]], maršal Francuske, kvisling (* [[1856]])
*   23. 7. - [[Robert J. Flaherty]], filmski režiser, producent (* [[1884]])

* [[1. 8.]] - [[Dragić Joksimović]], bivši advokat Draže Mihailovića (* [[1893]])
* [[4. 8.]] - [[Ernst von Weizsäcker]], nemački oficir i diplomata (* [[1882]])
* [[12. 8.]] - [[Dušan Stefanović]], bivši srpski general i ministar vojni (* [[1870]])
* [[14. 8.]] - [[William Randolph Hearst]], novinski izdavač (* [[1863]])
* [[28. 8.]] - [[Robert Walker (glumac)]] (* [[1918]])

* [[4. 9.]] - [[Louis Adamič]], književnik (* [[1898]])
* [[7. 9.]] - [[Maria Montez]], glumica (* [[1912]])

=== Oktobar/Listopad &amp;ndash; Decembar/Prosinac ===
* [[16. 10.]] - [[Liaquat Ali Khan]], prvi premijer Pakistana (* [[1895]])

* [[30. 11.]] - [[Tomo Jančiković]], hrvatski političar (* [[1899]])

* [[21. 12.]] - [[Marijan Matijević]], &quot;Junak iz Like&quot; (* [[1878]])
* [[31. 12.]] - [[Maksim Litvinov]], bivši ministar inostranih poslova SSSR (* [[1876]])

== Nobelova nagrada za 1951. godinu ==
* [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[John Cockcroft]] i [[Ernest Walton]] (pionirski rad na [[transmutacija|transmutaciji]] atomskih jezgara putem [[Akcelerator čestica|veštački ubrzanih]] atomskih čestica)
* [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Edwin McMillan]] i [[Glenn T. Seaborg]] (otkrića u hemiji [[transuranski elementi|transuranskih elemenata]])
* [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Max Theiler]] (otkrića u vezi [[Žuta groznica|žute groznice]] i kako je suzbijati)
* [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Pär Lagerkvist]] (umetnička energija i stvarna nezavisnost uma kojima u svojoj poeziji stremi da pronađe odgovore na večna pitanja pred čovečanstvom)
* [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Léon Jouhaux]] (rad na socijalnoj jednakosti i franko-nemačkom pomirenju)

== Reference ==
{{reference}}

== Literatura ==
* {{Citiranje knjige|last=Milan Bajec|first=Ivan Dolničar|title=Jugoslavija 1941-1981|year=1981|publisher=Eksport pres|location=Beograd|isbn=|ref=harv}}

[[Kategorija:1951]]</text>
      <sha1>17donz0m3mgi1ci5mzsxfwiwfv66wq4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1928</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23787</id>
    <revision>
      <id>41260901</id>
      <parentid>41236628</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:57:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Rođenja */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45977" xml:space="preserve">{{Godina}}
{{godina u drugim kalendarima|1928}}
Godina '''1928''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXXVIII]]''') bila je [[prijestupna godina koja počinje u nedjelju]].
__NOTOC__
&lt;center&gt;
{| style=&quot;border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;&quot; align=center class=radius 
| '''1928''': &lt;br /&gt; [[1928#Januar/Siječanj|1]] • [[1928#Februar/Veljača|2]] • [[1928#Mart/Ožujak|3]] • [[1928#April/Travanj|4]] • [[1928#Maj/Svibanj|5]] • [[1928#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1928#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1928#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1928#Septembar/Rujan|9]] • [[1928#Oktobar/Listopad|10]] • [[1928#Novembar/Studeni|11]] • [[1928#Decembar/Prosinac|12]] &lt;br /&gt; [[1928#Rođenja|Rođenja]] • [[1928#Smrti|Smrti]]
|}&lt;/center&gt;

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - Prvi broj srpskog [[enigmatika|enigmatskog]] lista &quot;Zagonetka&quot;.
* 1. 1. - [[Američka okupacija Nikaragve]]: američki marinci i nikaragvanska garda porazili [[Augusto César Sandino|sandiniste]] u bitci kod Las Crucesa.
* [[7. 1.]] - Katastrofalna poplava [[Temza|Temze]] u Londonu i nizvodno.
* [[12. 1.]] - [[Ruth Snyder]] pogubljena na električnoj stolici u zatvoru Sing Sing, poznato po nejasnoj fotografiji događaja.
* [[13. 1.]] - U Skoplju izvršen atentat na službenika i bivšeg četnika [[Velimir Prelić|Velimira Prelića]] - i on i atentatorka [[Mara Buneva]] smrtno ranjeni.
* [[15. 1.]] - [[Staljin]]ovo putovanje u [[Sibir]], naređuje mere protiv seljaka koji zadržavaju žito&lt;ref&gt;Lambie, Derek. [http://siberiantimes.com/other/others/features/stalins-epic-secret-train-trip-to-siberia/ Stalin's secret train trip to Siberia]. siberiantimes.com 16 October 2014 (pristup. 13.11.2015)&lt;/ref&gt; (rekvizicija po državnim cenama, → [[Uralsko-sibirski metod]]). Doći će do sukoba sa [[Nikolaj Buharin|Buharinom]] koji se protivi prisilnoj kolektivizaciji.
* januar - Engleski bakteriolog [[Frederick Griffith]] izveštava o rezultatima [[Grifitov eksperiment|svog eksperimenta]] koji ukazuje da bakterije mogu prenositi genetsku informaciju (→ [[DNK]]).
* januar - Pojavio se vulkanski otok [[Krakatoa#Anak Krakatau|Anak Krakatau]] (&quot;Krakatoino dijete&quot;).
* januar - Saudijski [[Ikhwan]]i, u pobuni protiv [[Ibn Saud]]a, upali u [[Kuvajt]].
* [[19. 1.]] - Rođen kraljević [[Tomislav Karađorđević]].
* [[29. 1.]] - Miting [[narodna radikalna stranka|radikala]] kod Kneževog spomenika u Beogradu, tuča sa opozicijom ([[demokratska stranka (Jugoslavija)|demokrate]] i [[Samostalna demokratska stranka|samostalci]]).
* [[30. 1.]] - [[Lav Trocki]] poslat u unutrašnje prognanstvo u [[Alma Ata|Alma Atu]] (prošlog novembra je isključen iz partije).

=== Februar/Veljača ===
* [[1. 2.]] - U Demokratskoj stranci izglasana [[Ljuba Davidović|Davidovićeva]] rezolucija koja poziva na koncentracionu vladu, demokratski ministri daju ostavku - kriza vlade (struja [[Vojislav Marinković|V. Marinkovića]] u DS i muslimani protiv rezolucije).
* [[3. 2.]] - Tuča u parlamentu KSHS, hvatanje za revolver&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/02/04#page/0/mode/1up Politika, 4 februar 1928]. digitalna.nb.rs (pristup. 28.4.2017.)&lt;/ref&gt;.
* 3. 2. - Britanska Simonova komisija, oformljena za proučavanje ustavne reforme u [[Britanska Indija|Indiji]], stiže u Bombaj gde je dočekana protestima, kao i u drugim gradovima; indijske stranke je bojkotuju.
* [[7. 2.]] - Izglasan Zakon o neposrednim porezima (stupa na snagu 1. 1. 1929.) - više reda u poreskom sistemu KSHS.
* [[8. 2.]] - Predsednik vlade [[Velimir Vukićević]] (radikal) dao ostavku.
* [[8.2.|8]] - [[23. 2.]] - Pokušaji formiranja koncentracione ili koalicione vlade, mandate dobijali Vukićević, [[Stjepan Radić]] (HSS), Davidović odbija, [[Ninko Perić]] (radikal), opet Vukićević, zatim V. Marinković (demokrata), Radić predlagao vanparlamentarno lice, npr. nekog generala... na kraju opet Vukićević.
* [[11.2.|11]] - [[19. 2.]] - [[Zimska Olimpijada 1928]] u [[St. Moritz]]u, prve samostalne zimske igre. Norvežanka [[Sonja Henie]] dobila prvu zlatnu medalju.
* [[15. 2.]] - Uspostavljena putnička avio-linija Beograd-Zagreb.
* [[februar]] - Stanje blizu gladi u Crnoj Gori i Hercegovini&lt;ref&gt;[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,880960,00.html YUGOSLAVIA: Cabinet at Last], ''Time'', 5. mart 1928&lt;/ref&gt;.
* februar - U fizici otkriven [[Ramanov efekt]].
* [[18. 2.]] - Nakon što je porušena većnica u [[Eastland, Texas]], otvorena 31 godinu stara vremenska kapsula - navodno pronađen živ rogati gušter nazvan ''Ol' Rip the Horned Toad'' - inspiracija za crtani lik [[Michigan J. Frog]].
* [[20. 2.]] - Prvi izbori sa univerzalnim muškim pravom glasa u Japanu.
* [[23. 2.]] - Druga Vukićevićeva vlada - radikali, demokrate, [[Slovenska ljudska stranka (1892)|klerikalci]] ([[Anton Korošec]], ministar unutr. poslova) i [[Jugoslovenska muslimanska organizacija|muslimani]] ([[Mehmed Spaho]], trgovina).
* 25/[[26. 2.]] - [[Osma zagrebačka mjesna konferencija KPJ]]: pobjeda antifrakcijske struje, [[Josip Broz]] izabran za sekretara mjesne partijske organizacije u Zagrebu.

=== Mart/Ožujak ===
* [[3. 3.]] - Franko-španskim sporazumom Španija dobila uvećana ovlašćenja u [[Tangerska internacionalna zona|Tangerskoj internacionalnoj zoni]].
* 12/[[13. 3.]] - Srušila se [[brana St. Francis]] u Kaliforniji, u poplavi poginulo preko 400 ljudi.
* [[15. 3.]] - [[Incident 15. marta]]: japanska vlada se obračunava sa socijalistima i komunistima.
* 15. 3. - Trupe gospodara rata [[Shi Yousan]]a zapalile [[Shaolinski hram|manastir Shaolin]].
* mart - Počinje probna proizvodnja aviona u zemunskoj fabrici &quot;[[Ikarus (fabrika aviona)|Ikarus]]&quot;, prva serija aviona [[Potez 25]] isporučena u oktobru. 
* mart - Prema sopstvenom opisu, islamski učenjak [[Hassan al-Banna]] je u [[Ismailija|Ismailiji]] sa šestoricom radnika na Sueckom kanalu osnovao [[Muslimansko bratstvo]].
* [[18. 3.]] - [[Komzet]], sovjetski komitet za naseljavanje Židova, dobio zemlju na Amuru, na kojoj će 1934. biti osnovana [[Židovska autonomna oblast]]; nekoliko stotina Jevreja se naseljava već ove godine (selo [[Valdgejm]]).

=== April/Travanj ===
[[Datoteka:Studentski dom kralj Aleksandar I, Beograd 11.jpg|mini|220px|[[Studentski dom kralj Aleksandar I u Beogradu]]]]
* [[1. 4.]] - Otvoren prvi studentski dom u Beogradu &quot;[[Studentski dom kralj Aleksandar I u Beogradu|Kralj Aleksandar Prvi]]&quot; (jedno vreme posle rata &quot;Lola&quot;).
* [[10. 4.]] - ''Pineapple Primary'': unutarpartijski republikanski izbori u Čikagu su vrhunac perioda nasilja (''pineapple'' je eufemizam za ručnu bombu).
* [[12. 4.]] - Podmetnuta bomba u Milanu namenjena kralju i/ili Musoliniju, poginulo 17 građana.
* [[13. 4.]] - Nemački avion [[Junkers W 33]] je prvi koji prelazi Atlantik u smeru istok-zapad, iz Irske u Kanadu.
* 13. 4. - Jaka eksplozija u plesnoj dvorani mesta [[West Plains, Missouri]] - 37 mrtvih a uzrok nikada nije ustanovljen.
* [[14. 4.]] i [[18. 4.]] - Katastrofalni zemljotresi kod bugarskog [[Plovdiv]]a ([[Magnituda zemljotresa|M]] 7.0, int. X), osetili se i u Jugoslaviji.
* april - [[Otvoreno pismo Kominterne članovima KPJ]] - traži se obračun sa [[Sukob leve i desne frakcije u KPJ|frakcijama]], beogradska organizacija u početku ne prihvata.
* april - [[Augusto César Sandino|Sandinovi]] pobunjenici uništili u Nikaragvi dva rudnika zlata u vlasništvu Amerikanaca.
* [[19. 4.]] - Objavljena 125. i poslednja fascikla [[Oxford English Dictionary|Oxfordskog rečnika]], odmah zatim i čitav rečnik u 10 tomova.
* [[22. 4.]] - Zemljotres razara [[Korint]].
[[Datoteka:Antonio Salazar-1.jpg|mini|180px|[[António de Oliveira Salazar|Salazar]]]]
* [[26. 4.]] - Pošto Portugalu preti finansijski kolaps, ugledni profesor ekonomike [[António de Oliveira Salazar]] konačno pristaje postati ministar finansija, pod uslovom da kontroliše potrošnju u svim delovima vlade - postiže uspeh i ostaje na vlasti do 1968. (od 1932. premijer → [[Estado Novo (Portugal)|Estado Novo]]).

=== Maj/Svibanj ===
* [[3. 5.]] - [[Jinanski incident]]: nakon obostranih zverstava, Japanci okupiraju kineski grad [[Jinan]] do sledeće godine.
* [[5. 5.]] - [[Charles Francis Jenkins]] prikazao prenos televizijske slike.
* [[10. 5.]] - Televizija [[WRGB|W2XB]] u [[Skenektadi|Skenektadiju, Nju Jork]], počinje sa prvim redovnim programom (24 linije).
* [[14. 5.]] - Bitka kod La Flora u Nikaragvi: sandinisti uspeli potisnuti američke marince.
* [[15. 5.]] - Premijera [[animirani film|animiranog filma]] ''[[Plane Crazy]]'' u kome se prvi put pojavljuje lik [[Mickey Mouse]]a.
* [[18. 5.]] - [[6. 7.]] - SSSR: [[Šahtinski proces]] u [[Donbas]]u, montirano suđenje 53-ojici inženjera i tehničara pod optužbom za sabotažu i špijunažu.
* [[20. 5.]] - Savezni izbori u [[Vajmarska Republika|Nemačkoj]]: [[Socijaldemokratska partija Njemačke|SDP]] ostaje najveća partija, sa 153 mandata (+22), porasli i [[Komunistička partija Njemačke|komunisti]] sa 45 na 54, nacisti pali sa 14 na 12 mandata.
* [[21. 5.]] - [[Fozgen]] iscureo iz skladišta u [[Hamburg]]u, deset mrtvih.
* [[23. 5.]] - Vlada KSHS odobrila da se Skupštini na ratifikaciju podnesu [[Netunske konvencije]] sa Italijom.
* 23. 5. - Bombaški napad anarhiste [[Severino Di Giovanni|Severina Di Giovannija]] na italijanski konzulat u Buenos Airesu, devet mrtvih.
[[Datoteka:22 Кафана Руски цар, Кнез Михаилова 7.JPG|mini|150px|Kafana &quot;Ruski car&quot; u Beogradu, poprište nereda]]
* [[25. 5.]] - Uveče, posle vesti da su u Zadru zapaljene jugoslovenske zastave, antiitalijanske demonstracije u [[Šibenik]]u, demoliranje italijanskih objekata, oštar sukob sa policijom. Demonstracije i u [[Ljubljana|Ljubljani]].
* 25. 5. - Vazdušni brod ''[[Italia (dirižabl)|Italia]]'' sa generalom [[Umberto Nobile|Nobileom]] se srušio na Arktiku, većina članova ekspedicije spašena posle 48 dana.
* [[26. 5.]] - Antijugoslovenski neredi u italijanskom [[Zadar|Zadru]].
* [[28. 5.]] - Velike demonstracije beogradskih i zagrebačkih studenata protiv ratifikacije [[Netunske konvencije|Netunskih konvencija]] sa [[Italija|Italijom]]. Demoliran restoran &quot;Ruski car&quot; u Beogradu, policija demolirala Studentski dom Kralja Aleksandra.
* 28. 5. - Prvi put istaknuta nova [[Zastava Južnoafričke Republike|zastava]] [[Južnoafrička Unija|Južnoafričke Unije]] ([[Datoteka:Flag of South Africa (1928-1994).svg|30px]]) - traje do ukidanja apartheida 1994.
* [[30. 5.]] - Krvavi oružani okršaj policije i demonstranata ispred &quot;Ruskog cara&quot;; nemiri i u Sarajevu&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/06/01#page/4/mode/1up Politika, 1. jun 1928], str. 5-8. digitalna.nb.rs (pristup. 28.4.2015.)&lt;/ref&gt;.
* [[31. 5.]] - Onemogućeno zasedanje Narodne skupštine jer je opozicija protestovala zbog jučerašnje policijske intervencije&lt;ref&gt;Politika, 1. jun 1928, str. 1-2&lt;/ref&gt;.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[4. 6.]] - [[Huanggutunski incident]]: Japanci digli u vazduh voz sa mandžurskim gospodarem rata [[Zhang Zuolin]]om, dan nakon što je napustio Peking (vest je držana u tajnosti do 21. 6.).
* [[8. 6.]] - [[Kuomintang]]ova [[Severna ekspedicija]] se okončava zauzećem [[Peking]]a od strane [[Nacionalna revolucionarna armija|Nacionalne revolucionarne armije]] - kraj [[Beiyanška vlada|Beiyanške vlade]] (trajala od [[1912]]) i kraj [[Era gospodara rata|Ere gospodara rata]] (od [[1916]]). Peking (''Beijing'') se do 1937. odn. 1949. zove ''Beiping'' (&quot;Severni mir&quot;).
* [[9. 6.]] - [[Charles Kingsford Smith]] sa posadom obavio prvi transpacifički let, od [[Oakland, California|Oaklanda, California]], do [[Brisbane]]a u Australiji, sa stankama na Havajima i Fidžiju.
* 9. 6. - Prvi sastanak Ustavotvorne skupštine u Siriji, u kojoj dominiraju pristalice nezavisnosti od francuskog mandata, traži se jedinstvo Velike Sirije (uključujući Liban, Palestinu i Transjordan), skupština će u avgustu biti raspuštena.
* [[12. 6.]] - Nemački kancelar [[Wilhelm Marx]] daje ostavku.
* jun - U Švajcarskoj osnovan Međunarodni kongres moderne arhitekture (CIAM), [[Le Corbusier]] i dr. (on ove godine počinje gradnju [[Vila Savoye|vile Savoye]] u [[Poissy]]ju).
* [[17. 6.]] - Štrajku duvanskih radnika u Grčkoj se na podsticaj komunista pridružili i električari i železničari, oružani okršaji sa policijom i vojskom.
* [[18. 6.]] - [[Amelia Earhart]] je prva žena koja je, kao putnik, preletela Atlantik.
* 18. 6. - [[Roald Amundsen]] je jedan od nestalih s avionom u spasilačkoj misiji za dirižabl ''Italia''. 
[[Datoteka:Atentat u skupstini.JPG|mini|250px|[[Atentat u Narodnoj skupštini]]]]
* [[19. 6.]] - Govoreći o nedolaženju nekih ministara i poslanika na skupštinske sednice, Stjepan Radić za radikalski klub kaže da &quot;...dolazi na glasanje kao stoka. Hoćete li stoka ostati, ne dolazite slobodno u Parlamenat!&quot;; gušanje radikala i radićevaca, radikal [[Toma Popović]] viče: &quot;Strpljenju mora biti kraj! Pašće mu glava jednoga dana tu! ...&quot;&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/06/20?pageIndex=00002 Politika, 20. jun 1928, str. 2]. digitalna.nb.rs&lt;/ref&gt;. Drugi radikal, [[Puniša Račić]] pismeno zahteva lekarski pregled Radića.
* [[20. 6.]] - '''[[Atentat u Narodnoj skupštini|Atentat u Skupštini]]''' - posle novih verbalnih sukoba, poslanik [[Puniša Račić]] upucao nekoliko poslanika [[Hrvatska pučka seljačka stranka|Hrvatske seljačke stranke]]; na mestu ubijeni [[Pavle Radić]] i dr [[Đuro Basariček]]; ranjeni su [[Stjepan Radić]] (podlegao [[8. 8.]]), dr [[Ivan Pernar]] i [[Ivan Granđa]].
* [[21. 6.]] - Krvave demonstracije u Zagrebu, trojica mrtvih (pogreb 24. 6.).
* 21. 6. - Kod [[Bitolj]]a streljana petorica [[VMRO]]-vaca osuđenih za ubistvo [[Spasoje Hadži Popović|Spasoja Hadži-Popovića]], direktora novina &quot;Južna zvezda&quot; [[1926]]&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/06/22?pageIndex=00011 Politika, 22. jun 1928, str. 11]. digitalna.nb.rs&lt;/ref&gt;, među kojima i [[Vasil Lipitkov]].
* [[23. 6.]] - Sahrana ubijenih poslanika, [[Seljačko-demokratska koalicija]] se neće vraćati u skupštinu, traži se i novi ustav.
* [[28. 6.]] - Kralj otkrio spomenik u čast [[Cerska bitka|Cerske bitke]].
* 28. 6. - Socijaldemokrata [[Hermann Müller]] po drugi put postaje kancelar Nemačke, na čelu koalicione vlade (do [[1930]]).
* [[29. 6.]] - Demokratska partija nominuje [[Al Smith|Ala Smitha]] za predsednika SAD - prvi katolik kandidat.
* [[jun]]-[[jul]]? - Kralj predlaže mirno odvajanje Hrvatske&lt;ref&gt;East Central Europe between the two World Wars By Joseph Rothschild, page 233&lt;/ref&gt; ([[Svetozar Pribićević|Pribićević]] će [[1. 8.]] govoriti o &quot;pretnjama amputacijom&quot; od strane stranaka&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/08/02?pageIndex=00002 Politika, 2. avgust 1928, str. 2]. digitalna.nb.rs&lt;/ref&gt;).

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[2. 7.]] - Žene u Ujedinjenom Kraljevstvu izjednačene u glasačkom pravu sa muškarcima - od 21 godine, bez imovinskih kvalifikacija (ranije od 30 godina sa i.k.).
* 2. 7. - U [[Wheaton, Maryland]] krenula [[Charles Francis Jenkins|Jenkinsova]] televizijska stanica [[W3XK]] ([[mehanička televizija|mehanički sistem]] sa 48 linija).
* 2. 7. - [[Pljačka Istočnog mauzoleja]]: trupe gospodara rata [[Sun Dianying]]a pljačkaju grobnice [[Dinastija Qing|dinastije Qing]].
* [[3. 7.]] - Ostavka [[Velimir Vukićević|Vukićevićeve]] vlade.
* 3. 7. - [[John Logie Baird]] prikazao transmisiju kolor televizije.
* [[4. 7.]] - [[Elefterios Venizelos]] ponovo na čelu grčke vlade (do 1932), na izborima u avgustu dobija apsolutnu većinu u parlamentu.
* 4. 7. - Belgijski finansijer [[Alfred Loewenstein]] ispao iz aviona iznad Lamanša, otvorivši pogrešna vrata (ima i teorija o ubistvu).
* [[5. 7.]] - Radić odbija mandat za sastav vlade, predlaže obrazovanje neutralnog kabineta.
* [[6. 7.]] - Prikazan ''[[Lights of New York]]'', prvi potpuno zvučni dugometražni film.
* [[7. 7.]] - U mestu [[Chillicothe, Missouri]] se prvi put može kupiti hleb isečen na kriške ([[Otto Frederick Rohwedder|Rohwedderova]] tehnologija).
* [[8. 7.]] - Ranjeni poslanici - Radić, Pernar i Granđa - vraćaju se u Zagreb.
* 8. 7. - U [[Sofija|Sofiji]] ubijen gen. [[Aleksandar Protogerov]], jedan od lidera VMRO-a (unutrašnji sukob).
* [[12.7.|12]] - [[23. 7.]] - General [[Stevan Hadžić]] ima mandat za sastavljanje neutralne vlade, ali neuspešno.
* [[13. 7.]] - Pokušaj ubistva Žike Ilića, šefa javne bezbednosti, u njegovoj kancelariji u Ministarstvu unutrašnjih dela (VMRO)&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/07/14?pageIndex=00001 Politika, 14. jul 1928]. digitalna.nb.rs&lt;/ref&gt;.
* jul - Počinje [[Pobuna Kongo-Wara]] u [[Francuska ekvatorijalna Afrika|Francuskoj ekvatorijalnoj Africi]] i [[Francuski Kamerun|Kamerunu]] (poraženo do 1931).
[[Datoteka:Jugoslovanska vlada 1928.jpg|mini|270px|[[Vlada Antona Korošeca]]]]
* [[17. 7.]] - Ubijen izabrani predsednik Meksika [[Álvaro Obregón]], atentator je katolik, protivnik vlade (→ [[Kristeroski rat]]). Odlazeći predsednik [[Plutarco Elías Calles]] će uzeti naslov ''el Jefe Maximo'', sledećih šest godina je poznato kao ''[[Maximato]]''.
* [[17. 7.]] - [[1. 9.]] - Šesti kongres [[Kominterna|Kominterne]], objavljen ulazak u [[Treći period]] (do [[1935]]), vreme ekonomskog kolapsa kapitalizma i radikalizacije radničke klase; socijaldemokratija označena kao glavni neprijatelj komunizma (&quot;[[socijal-fašizam]]&quot;); uglavnom je dovršen proces boljševizacije i uniformizacije pojedinačnih kompartija.
* [[18. 7.]] - Španski kralj i francuski predsednik otvorili grandioznu železničku stanicu u selu Canfranc u Pirinejima.
* [[28. 7.]] - [[Anton Korošec|Korošecova]] vlada (ista četvorna koalicija).
* [[28. 7.]] - [[12. 8.]] - [[Olimpijada 1928]] u Amsterdamu - [[Leon Štukelj]] zlato i bronza, [[Josip Primožič]] srebro, [[Stane Derganc]] i muški tim po bronzu (sve [[gimnastika]]).
* [[29. 7.]] - Neredi na utakmici &quot;Hajduk&quot; - &quot;Jugoslavija&quot;, Beograđani izjavljuju da su splitski nogometaši igrali grubo i nesportski, publika vređala, uletela na teren i napala ih&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/08/01?pageIndex=00009 Politika, 1. avgust 1928, str. 9]. digitalna.nb.rs (pristup. 28.4.2017.)&lt;/ref&gt;.
* [[30. 7.]] - &quot;Politika&quot; objavljuje Radićev intervju jednoj berlinskoj agenciji u kojoj se ovaj zalaže za personalnu uniju samostalne Hrvatske i Srbije&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/07/30?pageIndex=00003 Politika, 30. jul 1928, str. 3]. digitalna.nb.rs (pristup. 28.4.2017.)&lt;/ref&gt;.
* [[31. 7.]] - [[Sporazum crvene linije]] između partnera u Turkish Petroleum Company (dogodine [[Iraq Petroleum Company]]) - stvaranje monopola ili kartela.

=== Avgust/August/Kolovoz ===
[[Datoteka:Josip Broz Tito in prison 1928.jpg|mini|280px|Uhapšeni [[Josip Broz]]]]
* [[1. 8.]] - Zasedanje skupštine u Beogradu, bez kluba SD koalicije koji drži zasedanje u zagrebačkoj Sabornici (predsedava Svetozar Pribićević): ne priznaju skupštinu sazvanu u Beogradu, boriće se za novo uređenje.
* [[2. 8.]] - Potpisan [[Italo-etiopski ugovor (1928)|Italo-etiopski ugovor]] o prijateljstvu i arbitraciji.
* [[4. 8.]] - Josip Broz uhapšen u Zagrebu (&quot;Bombaški proces&quot; u studenom).
* 4/[[5. 8.]] - Na proputovanju kroz Zagreb ubijen Vladimir Ristović, urednik &quot;Jedinstva&quot;, u kome je pozivao na ubistvo Radića i Pribićevića.
* [[6. 8.]] - Talijanski razarač ''Giuseppe Missori'' udario između, tada talijanskih, Brijuna i Rovinja podmornicu F-14 i potopio je - 27 mrtvih.
* [[8. 8.]] - Umro [[Stjepan Radić]] (veliki pogreb [[12. 8.]]).
[[Datoteka:Radic mrtav.jpg|thumb|250px|† [[Stjepan Radić]]]]
* [[13. 8.]] - Krnja Skupština ratifikovala Netunske konvencije sa Italijom.
* 13. 8. - [[Vladko Maček]], novi lider HSS-a, izjavljuje da bi u KSHS trebale biti zajedničke samo granice, carina, diplomatija i možda vojska.
* avgust - Beogradski žandarmerijski kaplar Nikola Dronjak, rodom iz Zrmanje, nasledio 25 miliona dolara (1,4 milijarde dinara) od ujaka iz Amerike&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/08/16?pageIndex=00005 &quot;Politika&quot; od 16. 8., str. 5]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Politika170828-5&quot;&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1928/08/17?pageIndex=00005 Politika, 17. avgusta 1928, str. 5]. digitalna.nb.rs (pristup. 28.4.2017.)&lt;/ref&gt;.
* [[16. 8.]] - Tri železničke nesreće sa smrtnim ishodima: voz između Tabanovca i Preševa, prevrnuta dresina između Skoplja i Velesa i eksplozija na lokomotivi kod Niša&lt;ref name=&quot;Politika170828-5&quot;/&gt; - ovakve nesreće su vrlo česte u ovom periodu.
* [[23. 8.]] - Demokratski kandidat Al Smith prihvatio nominaciju - televizija [[WGY (AM)|WGY]] vrši prvi prenos spoljnjeg događaja.
* [[27. 8.]] - [[Brijan-Kelogov pakt]], kojim se rat želi staviti van zakona, potpisuje 15 zemalja, i još 39 do kraja 1929.
* [[30. 8.]] - Nehruov izveštaj: indijske partije traže status [[dominion]]a; Muslimanska liga uglavnom odbacuje predloge i traži zaseban elektorat.
* 30. 8. - &quot;Orkan&quot; nanosi štetu u Novom Sadu, kao i u Bačkoj i Sremu, naročito urodu hmelja.
* [[31. 8.]] - Praizvedba &quot;[[Opera za tri groša|Opere za tri groša]]&quot; u Berlinu.

=== Septembar/Rujan ===
[[Datoteka:Penicillin bild.png|mini|200px|[[Penicilin]]]]
* [[1. 9.]] - [[Ahmet Zogu]] krunisan za kralja  [[Kraljevina Albanija (1928–1939)|Albanije]] (do [[1939]]).
* [[2. 9.]] - Drugi sabor pravaške omladine u Zagrebu, traži se nezavisnost Hrvatske. Osniva se militantna organizacija Hrvatski domobran ([[Branimir Jelić]]).
* [[3. 9.]] - [[Philo Farnsworth]] prikazao u San Franciscu elektronsku televiziju.
* 3. 9. - Nakon povratka sa letovanja, [[Alexander Fleming]] slučajno, i iznova, otkrio [[penicilin]].
* 13. - 17. 9. - Uragan Okeechobee ubio nekoliko hiljada ljudi na Karibima i Floridi.
* septembar - Pokušaj puča u [[Etiopsko Carstvo|Etiopiji]]: pristalice carice [[Zaudita I|Zaudite]] pokušale da zbace reformističkog krunskog princa [[Haile Selassie|Tafari Makonena]].
* [[17. 9.]] - Na tajnom sastanku u škotskom zamku Achnacarry, postignut tzv. ''As-Is Agreement'' između Standard Oila, Royal Dutch Shella i Anglo-Persian Oil Company u cilju smanjivanja &quot;preteranog nadmetanja&quot;, što će kasnije biti ocenjeno stvaranjem [[kartel]]a.
* [[19. 9.]] - Prikazan ''[[The Singing Fool]]'', nastavak ''[[The Jazz Singer]]'', najunosniji film ove godine.
* [[21. 9.]] - Završeni izbori u Švedskoj, nazvani &quot;kozački&quot; zbog oštrine tona; socijaldemokrati nastupili u koaliciji s komunistima, izgubili su mesta ali ostali najveća stranka.
* [[23. 9.]] - Ugovor o prijateljstvu Italije i Grčke.
* 23. 9. - Požar u madridskom teatru Novedades, 67 mrtvih (prvi izveštaji govorili o stotinama).
* [[24. 9.]] - Sukob na [[Zid plača|Zidu plača]]: muslimani napali jevreje nakon što su ovi postavili [[mehica|mehicu]] (pregradu) tokom molitvi na Jom kipur - rastuće tenzije i provokacije oko ovog mesta kulminiraju [[Palestinski neredi 1929.|neredima sledeće godine]].
* [[25. 9.]] - Braća Galvin osnovala ''Galvin Manufacturing Corporation'' (od 1930. uveden brend [[Motorola]]).
* [[30. 9.]] - [[Nikolaj Buharin]] objavljuje u &quot;Pravdi&quot; članak &quot;Beleške jednog ekonomiste (problem planiranja)&quot; - izlaže poglede &quot;desnog krila&quot;&lt;ref name=&quot;Sorenson2009&quot;&gt;{{cite book|author=Jay B. Sorenson|title=The Life and Death of Trade Unionism in the USSR, 1917-1928|url=http://books.google.com/books?id=ujnHF0Hvcj0C&amp;pg=PA237|date=1 December 2009|publisher=AldineTransaction|isbn=978-1-4128-4531-1|pages=237–}}&lt;/ref&gt;.
* 30. 9. - Otvorena pruga uskog koloseka Beograd-Obrenovac (ukinuta 1968.), čime je Beograd povezan i sa Sarajevom i Dubrovnikom.

=== Oktobar/Listopad ===
[[Datoteka:Serbia, Belgrade, The Victor, 20120813 1.jpg|mini|200px|&quot;[[Pobednik (spomenik)|Vesnik pobede]]&quot;]]
* [[1. 10.]] - [[Prva petoletka (SSSR)|Prva petoletka]] u SSSR - forsirana industrijalizacija i [[Kolektivizacija u SSSR|kolektivizacija]] ([[Nova ekonomska politika]] je prošlost).
* [[2. 10.]] - [[Josemaría Escrivá]] osnovao u Španjolskoj ''[[Opus Dei]]''.
* 2. 10. - Konzervativac [[Arvid Lindman]] formira manjinsku vladu u Švedskoj (do 1930)
* [[7. 10.]] - Ras Tafari ([[Haile Selassie]]) proglašen za ''negus''-a, tj. kralja (od 1930. ''Nəgusä Nägäst'' - kralj kraljeva tj. car).
* [[7.10.|7]] - [[8. 10.]] - Desetogodišnjica [[Proboj Solunskog fronta|proboja Solunskog fronta]], masovne povorke građana u Beogradu, statua [[Pobednik (spomenik)|Pobednik]] postavljena na [[Kalemegdan]]u; sutradan i vojna parada (&quot;revi&quot;) na Banjičkom polju.
* [[8. 10.]] - Ibn Saud sazvao okupljanje plemenskih poglavara u [[Rijad]]u, smenjene pobunjene vođe [[Ikhwan]]a, ali ovi su još uvek odupiru.
* [[10. 10.]] - [[Chiang Kai-shek]] postaje predsednik [[Republika Kina|Republike Kine]].
* [[12. 10.]] - [[Hipólito Yrigoyen]] ponovo predsednik Argentine (do 1930).
* 11 - [[15. 10.]] - Vazdušni brod [[LZ 127 Graf Zeppelin]] preleteo preko Atlantika.
* [[12. 10.]] - U bostonskoj Dečjoj bolnici prvi put upotrebljena [[gvozdena pluća]].
* [[21. 10.]] - Radikalizacija na nemačkoj desnici: medijski magnat [[Alfred Hugenberg]] dolazi na čelo Nemačke nacionalne narodne partije (DNVP) koja ponovo traži rušenje Vajmarske republike.
* [[23. 10.]] - Osnovana filmska kompanija ''[[RKO Pictures]]''.
* [[28. 10.]] - Lokalni izbori u Bosni i Hercegovini. [[JMO]] če u savezu za [[Hrvatska seljačka stranka (1904-1941)|HSS]] prvi put dobiti gradonačelnike u Sarajevu, Banjoj Luci, Mostaru, Tuzli i drugim mjestima s bošnjačkom većinom&lt;ref&gt;[https://sandzakhaber.net/2019/02/100-godina-od-osnivanja-jmo-stranka-koja-je-obiljezila-historiju-bosnjaka-izmedju-svjetskih-ratova/ 100 godina od osnivanja JMO] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200303103312/https://sandzakhaber.net/2019/02/100-godina-od-osnivanja-jmo-stranka-koja-je-obiljezila-historiju-bosnjaka-izmedju-svjetskih-ratova/ |date=2020-03-03 }}. sandzakhaber.net 19. Februara 2019.&lt;/ref&gt;.
* [[30. 10.]] - Batinanje mirnih demonstranata u [[Lahore]]u u vreme posete Simonove komisije - pretučeni lider [[Lala Lajpat Rai]] umire sledećeg meseca.

=== Novembar/Studeni ===
[[Datoteka:Ataturk-September 20, 1928.jpg|mini|180px|[[Kemal Atatürk]] pokazuje [[turski alfabet|novo pismo]]]]
* [[1. 11.]] - [[Atatürkove reforme]]: donesen zakon kojim se [[osmanlijsko tursko pismo]] zamenjuje [[turski alfabet|latinicom]] - na snazi od 1. januara 1929.
* 1. 11. - Prva emisija Radio Rumunije.
* [[4. 11.]] - Liberal [[José María Moncada]] izabran za predsednika Nikaragve (1929-1933).
* [[5.11.|5]] - [[16. 11.]] - [[Drezdenski kongres KPJ|Četvrti kongres KPJ u Drezdenu]] - protiv frakcija i za centralizam u partiji, pod uticajem Kominterne za nezavisne Sloveniju, Hrvatsku i Crnu Goru, nezavisne i ujedinjene Makedoniju i Albaniju, kao i za balkansku federaciju.
* [[6. 11.]] - Predsednički izbori u SAD: republikanac [[Herbert Hoover]] ubedljivo pobedio [[Al Smith|Ala Smitha]], prvog katoličkog kandidata i protivnika prohibicije (40 prema 8 država, 21,4 prema 15 miliona glasova). [[Franklin Delano Roosevelt]] izabran za guvernera države [[New York (savezna država)|New York]].
* 6. 11. - Razorna erupcija [[Etna|Etne]], razoren grad [[Mascali, Catania|Mascali]].
* [[6. 11.|6]] - [[14. 11.]] - Bombaški proces Josipu Brozu i drugovima: &quot;Ne priznajem buržoaski sud, jer se smatram odgovornim samo svojoj komunističkoj partiji!&quot; - osuđen na pet godina.
* [[7. 11.]] - U [[Harkov]]u otvorena [[Konstruktivistička arhitektura|konstruktivistička]] zgrada poznata kao [[Deržprom]], u početku sedište organa [[Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika|Ukrajinske SSR]] (do prelaska u Kijev 1934).
* [[10. 11.]] - Ceremonija ustoličenja japanskog cara [[Hirohito, car Shōwa|Hirohita]], skoro dve godine nakon nasleđenja prestola.
* 10. 11. - [[Iuliu Maniu]] novi premijer [[Kraljevina Rumunjska|Rumunjske]] (tri mandata do 1933).
* 10. 11. - Prvi put se čula rika [[Lav Leo (MGM)|lava]] na špici [[MGM]]-ovog filma (''White Shadows in the South Seas'').
* [[12. 11.]] - Delimično pomračenje Sunca, u KSHS pokriveno 20-30% diska.
* 12. 11. - Putnički brod ''[[SS Vestris]]'' potonuo blizu Virdžinije, 110 - 127 mrtvih.
* novembar - Plenum CK SKP(b) optužuje [[Nikolaj Buharin|Buharina]], [[Aleksej Rikov|Rikova]] i [[Mihail Tomski|Tomskog]] za &quot;[[Desna opozicija (SSSR)|desno skretanje]]&quot;.
* [[18. 11.]] - &quot;[[Parobrod Vili]]&quot; je prvi izdati (treći proizvedeni) i prvi zvučni crtani film sa [[Miki Maus]]om.
* [[22. 11.]] - Premijera Ravelovog ''[[Boléro|Bolera]]'' u Parizu.
* [[24. 11.]] - Osnovana Fabrika avionskih motora a.d. u [[Rakovica (Beograd)|Rakovici]], pravi vazduhoplovne motore u saradnji sa francuskom firmom&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1938/11/23?pageIndex=00007 Vreme, 23. nov. 1938, str. 7]&lt;/ref&gt;.

=== Decembar/Prosinac ===
* [[1. 12.]] - Deseta godišnjica ujedinjenja. Na zagrebačkoj katedrali istaknute crne zastave, demonstranti kliču &quot;slobodnoj Hrvatskoj&quot; i liderima SDK, ima mrtvih i ranjenih.
* 1. 12. - [[Emilio Portes Gil]] je novi predsednik Meksika (do 1930).
* [[3. 12.]] - Intelektualna elita Brazila želela poželeti dobrodošlicu [[Alberto Santos-Dumont|Albertu Santos-Dumontu]], ali hidroavion u kome su se nalazili pao u more - 14 stradalih.
* [[4. 12.]] - Pozivi na štrajk i neredi na Zagrebačkom univerzitetu.
* [[5. 12.]] - Pukovnik Vojin Maksimović postavljen za v. d. zagrebačkog velikog župana - demokrate nisu obaveštene, otvara se kriza vlade.
* 5. 12. - Paragvajska jedinica zauzela bolivijsku ispostavu na spornom [[Gran Chaco|Gran Čaku]] (dve zemlje će voditi [[Rat za Čako]] 1932-35).
* [[6. 12.]] - [[Banana masakr]] u Kolumbiji - poslata vojska da uguši štrajk radnika [[United Fruit Company]], procene broja mrtvih se kreću od 47 do 2.000; fiktivna verzija događaja se nalazi u [[Gabriel García Márquez|Márquezovom]] romanu &quot;[[Sto godina samoće]]&quot;.
[[Datoteka:Paviljon &quot;Cvijeta Zuzorić&quot;.jpg|mini|220px|[[Umetnički paviljon &quot;Cvijeta Zuzorić&quot;]] u Beogradu]]
* [[9. 12.]] - [[Veliko veće fašizma]] postaje vrhovno telo u Italiji.
* [[13. 12.]] - Premijera [[George Gershwin|Gershwinove]] simfonijske poeme &quot;[[Amerikanac u Parizu]]&quot;.
* [[17. 12.]] - Proslavljen 40. [[Aleksandar I Karađorđević|Kraljev]] rođendan.
* 17. 12. - Clarkov memorandum: cilj [[Monroeova doktrina|Monroeove doktrine]] je zaštita latinoameričkih zemalja od evropskih intervencija a ne ugnjetavanje istih, Rooseveltov zaključak nije deo doktrine.
* [[19. 12.]] - Završeni izbori u Rumuniji, ubedljiva pobeda opozicione [[Nacionalna seljačka partija|Nacionalne seljačke partije]].
* [[23. 12.]] - Otvoren [[Umetnički paviljon &quot;Cvijeta Zuzorić&quot;]] u Beogradu; prva Jesenja izložba je otvorena 30. decembra.
* [[28. 12.]] - Osnovana izdavačka kuća &quot;[[Nolit]]&quot;.
* [[29. 12.]] - [[Reunifikacija Kine (1928)|Reunifikacija Kine]]: [[Zhang Xueliang]], vladar severoistoka Kine, naredio da se zastave Beiyanške vlade ([[Datoteka:Flag of the Republic of China (1912-1928).svg|25px]]) zamene zastavama nacionalističke vlade ([[Datoteka:Flag of the Republic of China.svg|25px]]).
* [[30. 12.]] - Premijer Anton Korošec dao ostavku, uvaženo 2. januara.

=== Kroz godinu ===
* Napravljen [[Geigerov brojač|Geiger-Müllerov brojač]]
* Slučajno otkriven sirijski grad [[Ugarit]].
* Objavljena antropološka studija [[Margaret Mead]], &quot;Sazrevanje na Samoi&quot;.

== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1928.}}
=== Januar/Siječanj &amp;ndash; Februar/Veljača ===
* [[1. 1.]] - [[Mensur Dervišević]], slikar († [[1982]])
* [[4. 1.]] - [[Aleksandar Obrenović (pisac)|Aleksandar Obrenović]], književnik, dramaturg († [[2005]])
* [[5. 1.]] - [[Zulfikar Ali Bhutto]], predsednik Afganistana († [[1979]])
* 5. 1. - [[Walter Mondale]], potpredsednik SAD  († [[2021]])
* [[7. 1.]] - [[William Peter Blatty]], pisac, scenarista  († [[2017]])
* [[9. 1.]] - [[Domenico Modugno]], italijanski pjevač († [[1994]].)
* [[17. 1.]] - [[Jean Barraqué]], francuski kompozitor († [[1973]])
* [[19. 1.]] - [[Tomislav Karađorđević]], jugoslovenski princ († [[2000]])
* [[23. 1.]] - [[Jeanne Moreau]], glumica († [[2017]])
* [[25. 1.]] - [[Eduard Ševarnadze]], sovjetski političar, predsednik Gruzije († [[2014]])
* [[26. 1.]] - [[Živojin Milenković]], srpski glumac († [[2008]])
* 26. 1. - [[Roger Vadim]], filmski režiser († [[2000]])
* [[27. 1.]] - [[Hans Modrow]], poslednji premijer DDR
* [[31. 1.]] - [[Dušan Džamonja]], hrvatski vajar († [[2009]])

* [[1. 2.]] - [[Tom Lantos]], američki političar († [[2008]])
* [[3. 2.]] - [[Novak Novak]], srpski pisac i TV-scenarist († [[1995]].)
* [[14. 2.]] - [[Zvonko Lepetić]], glumac († [[1991]])
* [[26. 2.]] - [[Fats Domino]], kantautor, pijanista († [[2017]])
* 26. 2. - [[Ariel Sharon]], izraelski general, premijer († [[2014]])

=== Mart/Ožujak &amp;ndash; April/Travanj ===
* [[3. 3.]] - [[Aleksandar Gec]], košarkaš († [[2008]])
* [[10. 3.]] - [[James Earl Ray]], ubica M.L. Kinga († [[1998]])
* [[12. 3.]] - [[Edward Albee]], američki dramski pisac († [[2016]])
* [[18. 3.]] - [[Fidel V. Ramos]], filipinski general i predsednik († [[2022]])
* [[22. 3.]] - [[Veljko Bulajić]], filmski režiser
* [[25. 3.]] - [[Jim Lovell]], komandant Apolla 13
* [[26. 3.]] - [[Milorad Mišković]], srpski baletski igrač i koreograf († [[2013]])
* [[27. 3.]] - [[Radomir Konstantinović]], srpski književnik i filozof († [[2011]])
* [[28. 3.]] - [[Zbigniew Brzezinski]], američki politiolog i geostrateg († [[2017]])
* [[29. 3.]] - [[Vincent Gigante]], gangster († [[2005]])

* [[2. 4.]] - [[Serge Gainsbourg]], kantautor († [[1991]])
* [[4. 4.]] - [[Estelle Harris]], glumica († [[2022]])
* [[6. 4.]] - [[James Watson]], genetičar, nobelovac
* [[7. 4.]] - [[James Garner]], glumac († [[2014]])
* 7. 4. - [[Alan J. Pakula]], filmski režiser, producent, scenarista († [[1998]])
* [[8. 4.]] - [[Fred Ebb]], američki tekstopisac († [[2004]])
* [[12. 4.]] - [[Hardy Krüger]], glumac († [[2022]])
* [[15. 4.]] - [[Rade Jovanović (kantautor)|Rade Jovanović]], autor sevdalinki († [[1986]])
* [[23. 4.]] - [[Shirley Temple]], glumica, diplomatkinja († [[2014]])
* [[28. 4.]] - [[Yves Klein]], umetnik († [[1962]])
* [[30. 4.]] - [[Peter Carsten]], glumac († [[2012]])

=== Maj/Svibanj &amp;ndash; Jun/Lipanj ===
* [[1. 5.]] - [[Hermina Pipinić]], glumica († [[2020]])
* [[4. 5.]] - [[Hosni Mubarak]], predsednik Egipta († [[2020]])
* [[12. 5.]] - [[Burt Bacharach]], kantautor, kompozitor
* [[19. 5.]] - [[Dragutin Zelenović]], premijer Srbije († [[2020]])
* [[21. 5.]] - [[Vera Đukić]], glumica († [[1968]])

* [[6. 6.]] - [[Ksenija Jovanović]], glumica († [[2012]])
* [[10. 6.]] - [[Branko Mikulić]], predsjednik SIV († [[1994]])
* [[13. 6.]] - [[John Forbes Nash, Jr.]], matematičar, nobelovac za ekonomiju († [[2015]])
* [[14. 6.]] - [[Che Guevara]], argentinsko-kubanski revolucionar († [[1967]])
* [[20. 6.]] - [[Martin Landau]], glumac († [[2017]])
* 20. 6. - [[Jean-Marie Le Pen]], francuski političar
* [[21. 6.]] - [[Branislav Ikonić]], predsednik RIV i Skupštine SR Srbije († [[2002]])
* [[24. 6.]] - [[Ivan Štraus]], arhitekta († [[2018]])
* [[27. 6.]] - [[Đorđe Lebović]], književnik i scenarista († [[2004]])
* [[28. 6.]] - [[Hans Blix]], švedski diplomata
* [[29. 6.]] - [[Nikola Karađorđević (1928—1954)|Nikola Karađorđević]], sin kneza Pavla († [[1954]])

=== Jul/Srpanj &amp;ndash; Avgust/Kolovoz ===
* [[5. 7.]] - [[Stevan Raičković]], srpski književnik i akademik († [[2007]])
* 5. 7. - [[Warren Oates]], glumac († [[1982]])
* [[13. 7.]] - [[Bob Crane]], američki glumac († [[1978]].)
* [[16. 7.]] - [[Robert Sheckley]], SF pisac († [[2005]])
* [[17. 7.]] - [[Dušan Trninić]], baletski igrač i koreograf († [[2004]])
* [[24. 7.]] - [[Branko Horvat]], ekonomist, političar († [[2003]])
* [[26. 7.]] - [[Stanley Kubrick]], američki filmski redatelj († [[1999]].)
* 26. 7. - [[Francesco Cossiga]], premijer, predsednik Italije († [[2010]])
* 26. 7. - [[Joseph Jackson]], otac Michaela Jacksona († [[2018]])
* [[30. 7.]] - [[Mirjana Kodžić]], glumica († [[2004]])

* [[1. 8.]] - [[Zvonimir Berković]], reditelj († [[2009]])
* [[5. 8.]] - [[Bogdan Maglić (fizičar)|Bogdan Maglić]], fizičar († [[2017]])
* [[6. 8.]] - [[Andy Warhol]], američki slikar, dizajner i filmski stvaratelj († [[1987]].)
* [[7. 8.]] - [[James Randi]], mađioničar, skeptik († [[2020]])
* [[14. 8.]] - [[Lina Wertmüller]], italijanska rediteljka († [[2021]])
* [[16. 8.]] - [[Atif Purivatra]], bošnjački intelektulac († [[2001]])
* [[19. 8.]] - [[Danko Popović]], srpski književnik († [[2009]])
* 19. 8. - [[Zdenka Heršak]], glumica († [[2020]])
* [[22. 8.]] - [[Slavko Goldstein]], povjesničar, političar († [[2017]].)
* 22. 8. - [[Karlheinz Stockhausen]], njemački skladatelj († [[2007]].)
* [[26. 8.]] - [[Vladimir Beara]], nogometni vratar († [[2014]])
* [[30. 8.]] - [[Nikolaj Mrđa]], mitropolit dabrobosanski († [[2015]])
* [[31. 8.]] - [[James Coburn]], glumac († [[2002]])

=== Septembar/Rujan &amp;ndash; Oktobar/Listopad ===
* [[1. 9.]] - [[George Maharis]], američki glumac
* [[9. 9.]] - [[Sol LeWitt]], umetnik († [[2007]])
* [[14. 9.]] - [[Zvonimir Šeparović]], pravnik političar, rektor Sveučilišta u Zagrebu († [[2022]])
* [[17. 9.]] - [[Roddy McDowall]], englesko-američki glumac († [[1998]])
* [[19. 9.]] - [[Josip Pupačić]], hrvatski književnik († [[1971]].)
* [[20. 9.]] - [[Neca Jovanov]], srpski sociolog († [[1993]])
* [[26. 9.]] - [[Milan Bulajić]], diplomata i publicista, osnivač Fonda za istraživanje genocida († [[2009]])
* [[27. 9.]] - [[Krsta Petrović]], pevač († [[2001]])
* [[30. 9.]] - [[Elie Wiesel]], preživeli Holokausta, nobelovac za mir († [[2016]])

* [[1. 10.]] - [[George Peppard]], glumac († [[1994]])
* 1. 10. - [[Zhu Rongji]], premijer NR Kine
* [[4. 10.]] - [[Milorad Ekmečić]], istoričar i književnik, akademik († [[2015]])
* [[6. 10.]] - [[Svetozar Samurović]], slikar († [[2001]])
* [[18. 10.]] - [[Milanko Renovica]], predsjednik Predsjedništva CK SKJ († [[2013]])
* [[19. 10.]] - [[Borisav Jović]], predsednik Predsedništva SFRJ († [[2021]])
* [[20. 10.]] - [[Li Peng]], premijer NR Kine († [[2019]])
* [[23. 10.]] - [[Bella Darvi]], poljsko-francuska glumica († [[1971]])
* [[26. 10.]] - [[Slobodan Marković (pesnik)|Slobodan Marković]] - Libero Markoni, pesnik († [[1990]])
* [[27. 10.]] - [[Slavoljub Đukić]], novinar i publicista († [[2019]])
* 27. 10. - [[Milka Babović]], atletičarka, novinarka († [[2020]])
* [[31. 10.]] - [[Miomir Miki Stamenković]], filmski i pozorišni reditelj († [[2011]])

=== Novembar/Studeni &amp;ndash; Decembar/Prosinac ===
* [[6. 11.]] - [[Ivan Đalma Marković]], hrvatski nogometni trener i igrač († [[2006]].)
* [[8. 11.]] - [[Aleksandar Bakočević]], gradonačelnik Beograda († [[2007]])
* [[9. 11.]] - [[Stjepan Radić (pijanist)]], pijanist († [[2010]])
* [[10. 11.]] - [[Ennio Morricone]], kompozitor († [[2020]])
* [[17. 11.]] - [[Miodrag Popović Deba]], glumac († [[2005]])
* 17. 11. - [[Aleksandar Klas]] (Aleksandar Karakušević), srpski karikaturista († [[2002]])
* 17. 11. - [[Arman]], francuski umetnik († [[2005]])
* [[28. 11.]] - [[Miodrag Pavlović]], književnik, prevodilac, srpski akademik († [[2014]])
* [[30. 11.]] - [[Dragan Lukić]], književnik za decu i novinar († [[2006]])

* [[1. 12.]] - [[Jure Pelivan]], prvi predsjednik vlade BiH († [[2014]])
* [[7. 12.]] - [[Noam Chomsky]], američki filozof, jezikoslovac, psiholog i pisac
* [[15. 12.]] - [[Friedensreich Hundertwasser]], arhitekta, umetnik († [[2000]])
* [[16. 12.]] - [[Philip K. Dick]], pisac, filozof († [[1982]])
* [[26. 12.]] - [[Martin Cooper]], pionir mobilnog telefona
* [[29. 12.]] - [[Danica Aćimac]], srpska glumica († [[2009]])
* [[30. 12.]] - [[Bo Diddley]], kantautor, muzičar († [[2008]])

=== Kroz godinu ===
* [[Milka Bosnić]], narodni heroj († [[1944]])
* [[Dragan Kovačević (partizan)]], sinovac Save Kovačevića († [[1943]])
* [[Đorđe Martinović]], Srbin sa Kosova, simbol stradanja († [[2000]])
* [[Munir Mesihović]], predsjednik Predsjedništva SR BiH († [[2016]])

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1928.}}
=== Januar/Siječanj &amp;ndash; Mart/Ožujak ===
* [[11. 1.]] - [[Thomas Hardy]], književnik (* [[1840]])
* [[14. 1.]] - [[Mara Buneva]], pripadnica TMORA (* [[1902]])
* [[17. 1.]] - [[Velimir Prelić]], četnik, oficir, službenik (* [[1883]])
* [[23. 1.]] - [[Vladimir Popović (crnogorski političar)]], scenarista (* [[1884]])
* [[27. 1.]] - [[Aleksa Savić]], lekar, političar (* [[1878]])
* [[28. 1.]] - [[Vicente Blasco Ibáñez]], književnik (* [[1867]])
* [[29. 1.]] - [[Douglas Haig]], britanski feldmaršal (* [[1861]])
* [[30. 1.]] - [[Karl Bleibtreu]], njemački književnik (* [[1859]].)

* [[4. 2.]] - [[Hendrik Antoon Lorentz]], nizozemski fizičar, nobelovac (* [[1853]].)
* [[10. 2.]] - [[Ljubomir Jovanović]], srpski istoričar i političar (* [[1865]])
* [[15. 2.]] - [[Herbert Henry Asquith]], bivši premijer UK (* [[1852]])
* [[28. 2.]] - [[Armando Diaz]], maršal Italije (* [[1861]])

* [[19. 3.]] - [[Nora Bayes]], američka pevačica, glumica (* [[1880]])
* [[21. 3.]] - [[Edward Walter Maunder]], astronom (* [[1851]])

=== April/Travanj &amp;ndash; Jun/Lipanj ===
* [[19. 4.]] - [[Natalija Cvetković]], slikarka (* [[1888]])
* [[22. 4.]] - [[Frank Currier]], glumac (* [[1857]])
* [[25. 4.]] - [[Pjotr Wrangel]], ruski carski general (* [[1878]])

* [[1. 5.]] - [[Ebenezer Howard]], osnivač koncepta vrtnih gradova (* [[1850]])
* [[10. 5.]] - [[Ivan Merz]], hrvatski blaženik (* [[1896]])
* [[18. 5.]] - [[Bill Haywood]], američki radnički vođa (* [[1869]])
* [[19. 5.]] - [[Max Scheler]], njemački filozof (* [[1874]].)

* [[4. 6.]] - [[Zhang Zuolin]], gospodar rata u Mandžuriji (* [[1875]])
* [[12. 6.]] - [[Milorad Petrović (glumac)]] (* [[1865]])
* [[14. 6.]] - [[Emmeline Pankhurst]], britanska sifražetkinja (* [[1858]])
* [[18. 6.]] - [[Roald Amundsen]], norveški istraživač (* [[1872]].)
* [[20. 6.]] - [[Đuro Basariček]], hrvatski političar (* [[1884]].)
* 20. 6. - [[Pavle Radić]], hrvatski političar (* [[1880]])
* [[28. 6.]] - Ljubomir Srećković, guverner Narodne banke KSHS

=== Jul/Srpanj &amp;ndash; Septembar/Rujan ===
* [[1. 7.]] - [[Vjekoslav Klaić]], povjesničar, bivši rektor ZU (* [[1849]])
* 1. 7. - [[Frankie Yale]], gangster (* [[1893]])
* [[17. 7.]] - [[Svetolik Radovanović]], srpski geolog i akademik (* [[1863]])
* 17. 7. - [[Álvaro Obregón]], bivši predsednik Meksika (* [[1880]])
* 17. 7. - [[Giovanni Giolitti]], bivši premijer Italije (* [[1842]])
* [[26. 7.]] - [[Marko Trifković]], advokat, političar (* [[1864]])
* [[28. 7.]] - [[Lovro Klemenčič]], solunski dobrovoljac, bivši funkcioner KPJ (* [[1891]])
* [[29. 7.]] - [[Gavro Vuković]], bivši crnogorski političar (* [[1852]])

* [[3. 8.]] - [[Jovan Avakumović]], bivši premijer Srbije (* [[1841]])
* [[8. 8.]] - [[Stjepan Radić]], hrvatski političar (* [[1871]].)
* avg. - [[Dimitrije Filipović]], superstogodišnjak (* 1818?)
* [[25. 8.]] - [[Mihailo Šiljak]], episkop raško-prizrenski (* [[1873]])
* [[30. 8.]] - [[Wilhelm Wien]], fizičar, nobelovac (* [[1864]])

* [[13. 9.]] - [[Italo Svevo]], talijanski pisac (* [[1861]].)
* [[25. 9.]]. - [[Richard F. Outcault]], američki crtač i karikaturist, &quot;otac&quot; modernog stripa (* [[1863]].)

=== Oktobar/Listopad &amp;ndash; Decembar/Prosinac ===
* [[8. 10.]] - [[Larry Semon]], glumac, komičar (* [[1889]])
* [[13. 10.]] - [[Marija Fjodorovna (supruga Aleksandra III)]] (* [[1847]])
* [[30. 10.]] - [[Robert Lansing]], bivši državni sekretar SAD (* [[1864]])

* [[6. 11.]] - [[Arnold Rothstein]], biznismen, gangster (* [[1882]])
* [[9. 11.]] - [[Sima Karanović]], sanitetski general (* [[1866]])
* [[10. 11.]] - [[Anita Berber]], nemačka plesačica, model (* [[1899]])
* [[13. 11.]] - [[Enrico Cecchetti]], baletan, pedagog (* [[1850]])
* [[17. 11.]] - [[Lala Lajpat Rai]], indijski nacionalista (* [[1865]])
* [[26. 11.]] - [[Reinhard Scheer]], nemački admiral (* [[1863]])

* [[10. 12.]] - [[Charles Rennie Mackintosh]], arhitekta, slikar (* [[1868]])
* [[25. 12.]] - [[Fred Thomson]], glumac (* [[1890]])

=== Kroz godinu ===
* [[Spiridon Gopčević]], istoričar, pisac, astronom (* [[1855]])
* [[Damjan Popović]], general (* [[1857]])
* [[Pavle Predragović]], slikar (* [[1884]])

== Nobelova nagrada za 1928. godinu ==
* [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Owen Willans Richardson]] (rad na [[termoelektronska emisija|termionskom fenomenu]] i naročito za otkriće zakona nazvanog po njemu)
* [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Adolf Otto Reinhold Windaus]] (istraživanje strukture [[sterol]]a i njihove veze sa vitaminima)
* [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Charles Nicolle]] (rad na [[tifus]]u, otkriće vašaka kao vektora)
* [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Sigrid Undset]] (pre svega za njene moćne opise severnog života tokom Srednjeg veka)
* [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: nije dodijeljena

== Reference ==
{{reference}}

== Spoljne veze ==
* [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,881041,00.html YUGOSLAVIA: Down with Mussolini!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090113155615/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,881041,00.html |date=2009-01-13 }} - izveštavanje ''Time''-a od 11. juna 1928. o demonstracijama protiv Italije.
&lt;!-- internacionalni linkovi --&gt;
{{commonscat|1928}}

[[Kategorija:1920-e]]
[[Kategorija:20. vijek|28]]
[[Kategorija:Godine]]</text>
      <sha1>933tmsv8gf7auesgffi7wh2mpw9gnin</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1922</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23793</id>
    <revision>
      <id>41260882</id>
      <parentid>41260454</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T16:02:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Avgust/August/Kolovoz */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="61700" xml:space="preserve">{{Godina}}
{{godina u drugim kalendarima|1922}}
Godina '''1922''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXXII]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u nedjelju]].
__NOTOC__
&lt;center&gt;
{| style=&quot;border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;&quot; align=center class=radius 
| '''1922''': &lt;br /&gt; [[1922#Januar/Siječanj|1]] • [[1922#Februar/Veljača|2]] • [[1922#Mart/Ožujak|3]] • [[1922#April/Travanj|4]] • [[1922#Maj/Svibanj|5]] • [[1922#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1922#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1922#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1922#Septembar/Rujan|9]] • [[1922#Oktobar/Listopad|10]] • [[1922#Novembar/Studeni|11]] • [[1922#Decembar/Prosinac|12]] &lt;br /&gt; [[1922#Rođenja|Rođenja]] • [[1922#Smrti|Smrti]]
|}&lt;/center&gt;

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* 1. 1.? - Zakon o prinudnoj nagodi (poravnanju) van stečaja proširen sa Hrvatske-Slavonije na Srbiju, kako bi  se izbegao moratorijum na dugove.
* [[3. 1.]] - Obustavljen saobraćaj na više pruga u [[Kraljevina SHS|Kraljevini SHS]] zbog nedostatka uglja. Takođe, većina pragova je dotrajala, treba ih zameniti šest miliona, mnogi mostovi su privremeni, stanice neadekvatne, nedovoljno vagona i lokomotiva.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/01/24?pageIndex=00001 &quot;Politika&quot;, 24. jan. 1922]&lt;/ref&gt; 
* januar - [[Istočnokarelijski ustanak]]: kontranapad [[Crvena armija|Crvene armije]] razbija glavnu grupu finskih i karelskih trupa - sukob Sovjeta i crvenih Finaca sa karelskim ustanicima i finskom vojskom će biti okončan do marta.
* [[6. 1.|6]] - [[13. 1.]] - Konferencija u Kanu: predloženo da se umanje nemačke [[Reparacije Prvog svetskog rata|reparacije]] u zamenu za britanske garancije [[Versajski sporazum|Versajskog ugovora]], što izaziva nezadovoljstvo javnog mnenja u Francuskoj.
* [[7. 1.]] - Skupština [[Irska Republika (1919)|Irske Republike]] podržala [[Anglo-irski ugovor]] sa 64 prema 57 (potvrđeno na formalnom sastanku 14. januara).
* [[8. 1.]] - Izbori u [[Republika Srednja Litva|Republici Srednjoj Litvi]] ([[Vilnius]]ki region) na koje najviše izlaze Poljaci a Litavci ih bojkotiraju.
* [[9. 1.]] - U [[Sinaia, Sinaia|Sinaji]] objavljena veridba kralja SHS [[Aleksandar I Karađorđević|Aleksandra]] i [[Kraljevina Rumunija|rumunske]] princeze [[Marija Karađorđević|Marije]], svečani dočeka kralja u Beogradu 12-og.
* [[11. 1.]] - [[Rifski rat]]: Španci povratili pozicije na marokanskom priobalju, nalaze leševe poginulih prošle godine kod Annuala.
* [[12. 1.]] - Francuski premijer [[Aristide Briand]] odstupa u korist [[Raymond Poincaré|Raymonda Poincaréa]] (do 1924), konferencija u Kanu je raspuštena.
* [[13. 1.]] - Gen. [[Milutin Vučinić]] predsednik crnogorske vlade u egzilu nakon gen. [[Anto Gvozdenović|Anta Gvozdenovića]], ali Gvozdenović se vraća već poslije mjesec dana a vlada je ukinuta u julu.
* [[14. 1.]] - Hrvatski blok usvojio memorandum namenjen Đenovskoj konferenciji.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/02/08#page/2/mode/1up &quot;Politika&quot;, 8. feb. 1922]&lt;/ref&gt;
* januar - Ukinute plemićke titule u Kraljevini SHS?&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/01/14?pageIndex=00001 &quot;Politika&quot;, 14. jan 1922] - &quot;Šta se govori?&quot;&lt;/ref&gt;
* [[16. 1.]] - [[Michael Collins]] postaje predsednik Privremene vlade Irske Slobodne Države (tj. [[Južna Irska|Južne Irske]]) i komandant [[Nacionalna armija (Irska)|Nacionalne armije]].
* 16. 1. - &quot;Gavranova&quot; afera u francuskom mestu [[Tulle]]: kolektivnim diktatom je otkrivena žena koja je od 1917. poslala preko stotinu anonimnih pisama, koja su uzbudila grad i postala nacionalna vest. (→ [[:fr:Affaire du corbeau de Tulle|fr]])
[[File:British Empire 1921.png|mini|250px|[[Britanska imperija]] 1921.]]
* januar - [[Britanska imperija]] u ovo vreme ima najveću rasprostranjenost, pokriva četvrtinu sveta.
* januar - U Torontu prvi put primenjen [[insulin]] za lečenje dijabetesa.
* [[17. 1.]] - [[Ion I. C. Brătianu]] je po četvrti put premijer [[Kraljevina Rumunjska|Rumunjske]] (do 1926), nakon [[Take Ionescu]]a.
* [[22. 1.]]? - [[Ksenija Atanasijević]] je prva žena koja je doktorirala na Beogradskom univerzitetu.
* 22. 1. - Umro papa [[Benedikt XV.]]
* [[25. 1.]] - Počelo suđenje komunistima za pokušaj atentata na tadašnjeg regenta Aleksandra: 15-oro kao izvršioci atentata i 17-oro za pripremanje prevrata.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/01/25#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 25. jan. 1922]&lt;/ref&gt;
* [[26. 1.]] - [[Rekonkvista Libije]]: italijanske snage se iznenada iskrcavaju i zauzimaju [[Misrata|Misratu]], za oko godinu dana zauzimaju celu [[Tripolitanija|Tripolitaniju]].
* [[28. 1.]] - Knickerbockerova oluja: najveća zabeležena mećava u [[Washington, D.C.|Washingtonu, D.C.]] izazvala rušenje krova pozorišta ''Knickerbocker'', 98 mrtvih.
* [[29. 1.]] - Napušten poslednji pokušaj političkog saveza [[Gvatemala|Gvatemale]], [[El Salvador]]a, [[Honduras]]a i [[Kostarika|Kostarike]] (→ [[Savezna Republika Centralne Amerike]]).

=== Februar/Veljača ===
[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 102-01279, Papst Pius XI..jpg|mini|140px|Papa [[Pio XI.]] (1922-39)]]
* [[1. 2.]] - U [[Los Angeles|Los Anđelesu]] ubijen režiser [[William Desmond Taylor]] - medijska senzacija, slučaj ostaje bez rešenja.
* [[2. 2.]] - U [[Pariz|Parizu]] objavljen ceo [[Džejms Džojs|Džojsov]] roman &quot;[[Uliks]]&quot; (ranije feljtoniziran u SAD 1918-20). Smatraju ga jednim od najznačajnijih dela [[Modernizam|modernističke]] književnosti.
* [[5. 2.]] - [[Pokret nesaradnje]] u [[Britanska Indija|Britanskoj Indiji]]: u [[incident u Chauri Chauri|incidentu u Chauri Chauri]] ubijena tri demonstranta i 23 policajca, zbog čega [[Indijski nacionalni kongres]] prekida kampanju.
* 5. 2. - U SAD izlazi prvi broj ''[[Reader's Digest]]''-a.
* 5. 2. - Obnavljaju se diplomatski odnosi Holandije i KSHS, prekinuti prošle godine.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/02/06?pageIndex=00001 &quot;Politika&quot;, 6. feb. 1922]&lt;/ref&gt;
* [[6. 2.]] - Milanski nadbiskup Achille Ratti izabran za papu pod imenom [[Pio XI.]] (do [[1939]]).
* 6. 2. - Novi vaseljenski patrijarh [[Meletios Metaksakis]] stigao u Carigrad - grčka vlada i atinski sinod za sada ne priznaju njegov izbor.
* 6. 2. - U [[Ruska Sovjetska Federalna Socijalistička Republika|sovjetskoj Rusiji]], tajna policija [[ČEKA]] (&quot;Vanredna komisija&quot;) transformisana u [[Državna politička uprava|Državnu političku upravu]] (GPU).
* 6. 2. - Potpisan [[Vašingtonski pomorski sporazum]], ili Sporazum pet sila pobednica u [[Veliki rat|Velikom ratu]] - ograničenje gradnje nekih vrsta brodova (deluje do polovine 1930-tih). 
* 6. 2. - U Vašingtonu potpisan i [[Ugovor devet sila]] o suverenitetu i integritetu [[Republika Kina|Republike Kine]], u smislu [[Politika otvorenih vrata|Politike otvorenih vrata]]. Japan zadržava ekonomsku dominaciju na poluostrvu [[Shandong]].
* [[8. 2.]] - Predsednik [[Warren G. Harding]] instalirao radio u Beloj kući, kasnije tokom godine postaje prvi predsednik koji se obratio preko radio-talasa.
* 8. 2. - &quot;Politika&quot; je objavila memorandum Hrvatskog bloka, namenjen Đenovskoj konferenciji.
* ca. 8. 2. - Zbog velikog snega je zaustavljen železnički saobraćaj u velikom delu KSHS, naročito Bosni.[[Datoteka:AleksandarI-Karadjordjevic.jpg|mini|[[Vlaho Bukovac|Bukovčev]] portret Kralja Aleksandra]]
* 9. 2. - [[Tramvajski promet u Dubrovniku|Tramvaj u Dubrovniku]] iskočio iz šina zbog poledice, stradala 4 učenika i kočničar.&lt;ref&gt;&quot;Politika&quot;, 11. feb. 1922&lt;/ref&gt;
* [[10. 2.|10]] - [[12. 2.]] - [[Ruski građanski rat]] – [[Voločajevska operacija]] je pobeda [[Vasilij Bljuher|Bljuherovih]] Crvenih, koji zatim ulaze u [[Habarovsk]].
* [[12. 2.]] - Osnovan Novosadski [[šah]]ovski klub - najstariji u Jugoslaviji i na Balkanu.
* [[13. 2.]] - Najniža jutarnja temperatura u Beogradu -22 stepena.
* [[14. 2.]] - Zvanično otvoren [[Stalni sud međunarodne pravde]] u Hagu ([[1946]]. zamenjen [[Međunarodni sud pravde|Međunarodnim sudom pravde]]).
* 14. 2. - Švedsko-finski plemić ubio [[Heikki Ritavuori]]ja, finskog ministra unutrašnjih poslova.
* 14. 2. - Počela emitovanje ''[[2MT]]'', prva komercijalna radio stanica u Britaniji.
* februar - Rascep u [[Dadaizam|dadaizmu]], polemika između [[André Breton]]a i [[Tristan Tzara|Tristana Tzare]].
* [[19. 2.]] - U Zagrebu izlazi prvi broj &quot;[[Borba (novine)|Borbe]]&quot;.
* 19. 2. - U Splitu osnovana [[Jadranska straža]].
* [[20. 2.]] - Zvanična veridba kralja Aleksandra i princeze Marije u Bukureštu.
* [[22. 2.]] - Manifestacije protiv memoranduma Hrvatskog bloka u Dubrovniku, došlo do sukoba ispred zgrade hrvatske radničke zadruge. Izdata poternica za potpredsednikom HRSS [[Josip Predavec|Josipom Predavcem]] koji je držao skupove u okolini.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/02/25#page/3/mode/1up &quot;Politika&quot;, 25. feb. 1922]&lt;/ref&gt; Zbor protiv H.B. je održan i u Splitu 26-og.
* [[23. 2.]] - Presuda komunistima za atentat na kralja Aleksandra: [[Spasoje Stejić]] na smrt (preinačeno na robiju, deo [[Beg iz sremskomitrovačkog zatvora|bekstva iz 1941]], poginuo 1943), [[Lajoš Čaki]] 20 godina zatvora (umro 1936). Bivši komunistički poslanici dobili po dve godine za zaveru protiv države.
* 23. 2. - Dekret u sovjetskoj Rusiji naređuje da se predaju crkveni predmeti od dragocenih materijala radi pomoći [[Ruska glad (1921-22)|gladnima]] - seljaci se odupiru tome, izveštava se o 1.400 tuča oko crkava&lt;ref name=&quot;Conquest1987&quot;&gt;{{cite book|author=Robert Conquest|title=The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror-famine|url=http://books.google.com/books?id=Bp31GmfH-6YC&amp;pg=PA201|year=1987|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-505180-3|pages=201–}}&lt;/ref&gt; (→ [[:ru:Изъятие церковных ценностей в России в 1922 году|ru Wiki]]).
** [[Ruska glad (1921-22)]], naročito u područjima oko Volge. [[American Relief Administration|Američka administracija pomoći]] (ARA) hrani u ovom periodu i do 10 miliona ljudi dnevno, postoji i njena medicinska divizija koja pomaže u epidemiji tifusa.
* [[26. 2.]] - Liberal [[Luigi Facta]] je novi talijanski premijer nakon socijaldemokrate [[Ivanoe Bonomi|Bonomija]] - do oktobra, posljednji premijer prije Mussolinijevog perioda.
* [[28. 2.]] - Zakon o zaštiti radnika u [[KSHS]] (radno vreme, rad žena i dece, radničke komore...).
* 28. 2. - [[Datoteka:Flag of Egypt 1922.svg|30px]] Britanska vlada jednostrano okončava protektorat nad [[Kraljevina Egipat|Egiptom]], nominalno je nezavisan s izuzetkom međunarodnih odnosa, komunikacija, vojske i [[Anglo-Egipatski Sudan|Anglo-Egipatskog Sudana]].

=== Mart/Ožujak ===
* [[1. 3.]] - Vlada KSHS zabranjuje uvoz luksuzne robe.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/03/03#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 3. mart 1922], str. 1-2&lt;/ref&gt;
* [[3. 3.]] - Fašistički puč [[Giovanni Giuriati]]ja u [[Slobodna Država Rijeka|Slobodnoj Državi Rijeci]], vlada [[Riccardo Zanella|Riccarda Zanelle]] i 3.000 riječkih autonomaša bježe u [[Kraljevica|Kraljevicu]], KSHS (protestni miting u Beogradu 12. 3.).
* [[4. 3.]] - U Berlinu prikazan film ''[[Nosferatu – Eine Symphonie des Grauens|Nosferatu]]''.
* [[6. 3.|6]] - [[17. 3.]] - [[Randska pobuna]] rudara, sindikalista i komunista u Južnoj Africi, ugušena uz oko 150 mrtvih.
* [[7. 3.]] - Fašistički demonstranti u Zadru napali konzulat KSHS, sutradan je demoliran.
* [[8. 3.]] - U [[Zagreb]]u obešen [[Alija Alijagić]], atentator na ministra [[Milorad Drašković|Milorada Draškovića]] prošle godine; u gradu demonstracije komunista i sukobi sa policijom, u vezi s tim uhapšen [[August Cesarec]].
* [[9. 3.]] - U Beogradu počinje prva konferencija [[Mala Antanta|Male Antante]] (učestvuje i Poljska).
* [[10. 3.]] - [[Mahatma Gandhi|Gandhi]] uhapšen i osuđen 18. marta na šest godina zatvora zbog pobune (pušten u februaru 1924.) - za to vreme [[Indijski nacionalni kongres]] se deli na frakcije, opada saradnja hinduista i muslimana.
* [[12. 3.]] - Pobuna u Albaniji: Kosovari [[Hasan Prishtina]] i [[Bajram Curi|Bajram Curri]] uz pomoć severnjaka i [[Debar|Dibra]]na krenuli na Tiranu. Vlada Xhafera Ypija je napustila grad, izuzev ministra [[Zog od Albanije|Ahmeda Zogua]], koji je nadvladao pobunu uz pomoć britanskog ambasadora, koji je nagovorio jednog dibranskog prvaka da odstupi.&lt;ref&gt;Tasic, Dmitar. ''Paramilitarism in the Balkans: Yugoslavia, Bulgaria, and Albania, 1917-1924'', p. 149&lt;/ref&gt;
* 12. 3. - [[Datoteka:Flag of Transcaucasian SFSR.svg|25px]] Osnovana [[Zakavkaska Socijalistička Federativna Sovjetska Republika]], glavni grad Tbilisi (podeljena [[1936]]. u [[Gruzijska Sovjetska Socijalistička Republika|Gruzijsku]], [[Jermenska Sovjetska Socijalistička Republika|Jermensku]] i [[Azerbejdžanska Sovjetska Socijalistička Republika|Azerbejdžansku SSR]]).
* [[15. 3.]] - Egipatski sultan [[Fuad I (Egipat)|Fuad I]] se proglasio za [[Kralj Egipta|Kralja Egipta]] i Suverena Nubije, Sudana, Kordofana i Darfura (do [[1936]]).
* [[17. 3.]] - Italijanske trupe dolaze u [[Rijeka (grad)|Rijeku]] da &quot;zavedu red&quot;.
* 17. 3. - Varšavski sporazum Poljske, Letonije, Estonije i Finske: defanzivno protiv Sovjetske Rusije, ali finska skupština neće ratifikovati sporazum.
[[Datoteka:Shukhov Tower photo by Sergei Arsenyev 2006.JPG|mini|180px|[[Šuhovljev toranj]] (2006)]]
* [[19. 3.]] - &quot;Politika&quot; javlja da su prve grupe kačaka, ove sezone, prešle albansku granicu, kod [[Babaj Boks]]a.&lt;ref&gt;&quot;Politika&quot;, 21. mart 1922&lt;/ref&gt;
* 19. 3. - Sa novoizgrađenog [[Šuhovljev toranj|Šuhovljevog tornja]] u Moskvi, visine 160 m, počele radio emisije.
* [[20. 3.]] - U službu ulazi ''[[USS Langley (CV-1)|USS Langley]]'', prvi [[nosač aviona]] [[Ratna mornarica SAD|Ratne mornarice SAD]].
* [[21. 3.]] - Finsko-sovjetski sukob okončan potpisivanjem sporazuma o nepovredivosti granica (još jedan sporazum 1. juna).
* 21. 3. - Hrvatski blok je dostavio memorandum stranim vladama.&lt;ref&gt;&quot;Politika&quot;, 23. mart 1922, str. 2&lt;/ref&gt; Memorandum [[Hrvatski blok|Hrvatskog bloka]] ([[Stjepan Radić]]) Međunarodnoj konferenciji u Đenovi - želja za internacionalizacijom hrvatskog pitanja (pominje se i 25. 3.).
* [[22. 3.]] - Poljski Sejm odobrio prošlomesečni zahtev Sejma [[Republika Srednja Litva|Republike Srednje Litve]] ([[Vilnius]]ki region) za priključenje [[Druga poljska republika|Poljskoj]].
* 22. 3. - &quot;Dalmacija pred glađu&quot;: cene namirnica su najviše u državi, a vino je neprodato zbog previda u trgovačkom ugovoru sa Čehoslovačkom i dr.&lt;ref&gt;&quot;Politika&quot;, 22. mart 1922, str. 3&lt;/ref&gt; (u aprilu: &quot;Dalmacija gladuje&quot;&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-04-28#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 28. apr. 1922]&lt;/ref&gt;).
* [[24. 3.]] - Lazarevački zemljotres je jak potres u Srbiji, epicentar kod sela [[Venčane]] ([[Magnituda zemljotresa|M]] 6.0, Int. IX); najjači naknadni udar 1. aprila.
* 24. 3. - Vlada KSHS odlučila da prizna nezavisnost Albanije.
* 24. 3. - Ubistvo McMahonovih u [[Belfast]]u: nepoznati policajci upali u kuću te ubili 6 i ranili dvojicu muškaraca iz katoličke porodice, dan nakon što je IRA ubila dvojicu policajaca.
* [[25. 3.]] - Udruženje bivših austrougarskih oficira, čiji je predsednik odnedavno [[Ivan Salis Seewis|Salis-Sevis]], okupacioni guverner u Beogradu, drži zabavu u zgradi Hrvatskog sokola. Ispred se okupila (jugoslovenska) nacionalistička omladina - dolazi do sukoba i pucnjave.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-03-26#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 26. mart 1922], str. 7&lt;/ref&gt; Blokaška omladina sutradan remeti nacionalistički zbor.&lt;ref&gt;&quot;Politika&quot;, 28. mart 1922&lt;/ref&gt;
* 25. 3. - Osnovana [[Komunistička partija Brazila|Brazilska sekcija Komunističke Internacionale]] (od 1962. KPB).
* [[26. 3.]] - Grupa oficira IRA-e na čelu sa Rory O’Connorom objavljuje da ne priznaje irsku skupštinu ''Dáil'' koja je prihvatila Anglo-irski ugovor.
* 26. 3. - Londonska konferencija, druga faza: saveznici predlažu Turskoj olakšane uslove [[Sporazum u Sèvresu|ugovora iz Sèvresa]], što ova svejedno odbija.
* [[27. 3.]] - [[2. 4.]] - [[XI kongres RKP(b)]], kraj &quot;[[Radnička opozicija|Radničke opozicije]]&quot;.
* [[28. 3.]] - Dvojica ruskih ekstremnih desničara pokušala atentat na [[Pavel Miljukov|Pavela Miljukova]] u Berlinu - ubijen [[Vladimir Dmitrijevič Nabokov]], otac [[Vladimir Nabokov|književnika]].
* [[31. 3.]] - Stupa na snagu [[Anglo-irski ugovor]], potpuno sproveden u decembru.

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - Sinod SPC primio od Vaseljenske patrijaršije kanonsko pismo i tomos o priznanju patrijaršijskog ranga srpske crkve i prisajedinjenju eparhija koje su ranije bile pod jurisdikcijom VP.&lt;ref&gt;[https://pescanik.net/88-godina-od-osnivanja-spc/ 88 godina od osnivanja SPC]. pescanik.net&lt;/ref&gt;)
* 1. 4. - Bivši austrougarski car [[Karlo I. Austrijski|Karlo]] umro na Maderi. Glava doma Habsburga postaje 10-godišnji [[Otto von Habsburg|Otto]] (do 2007), udova [[Zita od Bourbon-Parme|Zita]] ubrzo prelazi u Španiju sa decom.
* 1. 4. - Ubistva u ulici Arnon: policajci ubili šestoricu katolika u Belfastu.
* [[2. 4.]] - Rumunska kraljica [[Marija od Edinburga|Marija]] stigla u posetu Beogradu.
[[Datoteka:Stalin before 1929.jpg|mini|150px|[[Staljin]], generalni sekretar [[RKP(b)]]]]
* [[3. 4.]] - Na Lenjinovu sugestiju, [[Josif Staljin]] postaje generalni sekretar [[RKP(b)|Ruske komunističke partije (boljševika)]].
* [[7. 4.]] - [[Skandal Teapot Dome]]: sekretar unutrašnjih poslova SAD iznajmio privatnicima mornaričke naftne rezerve na mestu ''Teapot dome'', iz čega će se izroditi korupcijski skandal, najveći do Votergejta 1972-[[1974|74]].
* 7. 4. - Prvi sudar dva aviona u vazduhu, dva putnička dvokrilca iznad Francuske.
* [[10. 4.]] - [[19. 5.]] - [[Đenovska konferencija]] o monetarnoj politici, obnovi Evrope i odnosima sa sovjetskom Rusijom.
* [[10. 4.]] - [[18. 6.]] - [[Prvi Zhili–Fengtianski rat]] za kontrolu [[Peking]]a, pobeđuje [[klika Zhili]] ([[Cao Kun]] i [[Wu Peifu]]), dok se [[Zhang Zuolin]]ova [[Fengtianska klika]] povlači u Mandžuriju.
* 13. 3. - [[12. 4.]] - Treće suđenje [[Roscoe Arbuckle]]u se okončava oslobađajućom presudom i pismenim izvinjenjem porote - ali glumčeva karijera i finansije su upropašćeni.
* 12. 4. - Velike poplave oko Ohridskog jezera.
* [[14. 4.]] - Irski republikanci protivni Anglo-irskom ugovoru zauzeli zgradu ''[[Four Courts]]'' u Dablinu.
* [[16. 4.]] - Potpisan [[Rapalski ugovor (1922)|Rapalski ugovor]] između Nemačke i sovjetske Rusije - uspostavljeni diplomatski odnosi, oproštene ratne štete. Kraj potpune izolacije dve sile, izazov versajskom poretku. Več počinje vojna saradnja dve zemlje: fabrike i poligoni u Rusiji za nemačko tehničko znanje.
* 16. 4. - Centralni odbor Jugoslovenske muslimanske organizacije glasao sa 36:13 za struju Mehmeda Spahe, protiv grupe Maglajić-Karamehmedović - povratak autonomističkom programu.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-04-18#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 18. apr. 1922], str. 2&lt;/ref&gt;
* [[18. 4.]] - Niz eksplozija i višednevni požari od nekoliko stotina vagona municije pored železničke stanice u [[Bitolj]]u - 10 poginulih i 12,5 miliona dinara štete.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-05-24#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 24. maj 1922], str. 4&lt;/ref&gt;
[[Datoteka:Podjela Kraljevine SHS na 33 oblasti.jpg|thumb|250px|[[Oblasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca|Oblasti KSHS]]]]
* [[23. 4.]] - Pedesetak vojnika Hrvata pokušalo pobunu u [[Pljevlja|pljevaljskom]] garnizonu, želeći da se vrate u Hrvatsku, jedan poginuo&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/04/27?pageIndex=00004 &quot;Politika&quot;, 27. april 1922, str. 4]. digitalna.nb.rs (pristup. 9.11.2015.)&lt;/ref&gt;.
* [[24. 4.]] - Između Engleske i Egipta uspostavljen prvi deo [[Imperijalni bežični lanac|Imperijalnog bežičnog lanca]], komunikacione mreže između britanskih poseda.
* 24. 4. - Lenjinu iz ramena uklonjen metak koji je [[Fani Kaplan]] ispalila [[1918]].
* 26. - 28. 4. - Dunmanwayska ubistva: na jugu Irske ubijena 13-orica muškaraca i dečaka protestanata.
* [[27. 4.]] - Uredba o podeli Kraljevine SHS na [[Oblasti Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca|33 oblasti]], kojima je na čelu [[veliki župan]], predstavnik vlade (do njihovog organizovanja ostaju okruzi u Srbiji, okružja u BiH i županije u Hrvatskoj i Vojvodini).
* 27. 4. - Proglašena Jakutska ASSR unutar Ruske SFSR (od 1992. JASSR je [[Jakutska|Republika Saha (Jakutija)]] unutar RF). Deo teritorije je pod kontrolom [[Beli|Belih Rusa]] ([[Jakutska pobuna]]).
* 29. 4 - 3. 5. - Sovjetske vlasti šalju oružje, municiju i novac Turskoj.

=== Maj/Svibanj ===
* [[2. 5.]] - [[Ivan Šarić]] postaje [[Vrhbosanska nadbiskupija|vrhbosanski]] nadbiskup (formalno do 1960, faktički do 1945), skoro tri i po godine nakon smrti prethodnika, [[Josip Stadler|Josipa Stadlera]].
* 2. 5. - [[Isadora Duncan]] i [[Sergej Jesenjin]] se venčali u Moskvi.
* 2 - [[10. 5.]] - U Rimu održana Generalna skupština [[Međunarodna astronomska unija|Međunarodne astronomske unije]], određeno 88 zvaničnih [[sazviježđe|sazviježđa]].
* [[5. 5.]] - Uhapšen moskovski patrijarh [[Tihon (moskovski patrijarh)|Tihon]], jer je protestovao zbog konfiskacije crkvene imovine (izolovan u Donskom manastiru).
* [[6. 5.]] - Trojica crnaca linčovana u mestu [[Kirvin, Texas]] - neredi i ubistva se nastavljaju narednih mesec dana, mesto je skoro opustošeno.
* [[8. 5.]] - Osam sveštenika, dva laika i jedna žena osuđeni na smrt u Moskvi zbog protivljenja zapleni crkvene imovine.
* [[14. 5.]] - U KSHS donet Zakon o osiguranju radnika.
[[Datoteka:Lincoln Memorial, early morning.jpg|mini|200px|[[Lincolnov memorijal]]]]
* [[15. 5.]] - U Ženevi potpisan Nemačko-poljski sporazum o [[Gornja Šlezija|Istočnoj Šleziji]] - istočni delovi pripadaju Poljskoj.
* maj - Početak [[Jugoslavenska kraljevska ratna mornarica|Jugoslavenske kraljevske ratne mornarice]]: nakon što su od jesenas osposobljeni u Kotoru, minonosci &quot;Galeb&quot; i &quot;Sokol&quot; plove pored dalmatinske obale, pozdravljeni od stanovništva.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-05-24#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 24. maj 1922]&lt;/ref&gt;
* maj - U Moskvi osnovana [[Asocijacija umetnika revolucionarne Rusije]]: formulira okvir za [[socijalistički realizam]], zamenjena je [[Savez umetnika SSSR|Savezom umetnika SSSR]] 1932.
* [[18. 5.]] - Umetnici [[Sergej Djagiljev]], [[Igor Stravinski]], [[Pablo Picasso]], [[Marcel Proust]], [[James Joyce]], [[Erik Satie]] i [[Clive Bell]] ručali u pariskom hotelu ''Majestic'', njihov jedini zajednički susret.
* [[19. 5.]] - U Sovjetskoj Rusiji osnovana [[Svesavezna pionirska organizacija V. I. Lenjin]].
* 19. 5. - Završava se Đenovska konferencija. Usvojen Standard razmene zlata, američki dolar i britanska funta su rezervne valute.
* [[21. 5.]] - U SAD prikazana preskupa američko-italijanska koprodukcija ''[[Nero (film, 1922)|Nero]]'' (danas izgubljen).
* [[23. 5.]] - Sukobi &quot;radićevaca i nacionalnih omladinaca&quot; u Vodicama.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-05-25#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 25. maj 1922], str. 3&lt;/ref&gt;
* [[25. 5.]] - Osnovana prva [[pulmologija|pulmološka]] škola u Srbiji.
* [[26. 5.]] - [[Lenjin]] doživeo prvi moždani udar, do jeseni se oporavio.
* 26. 5. - U Nemačkoj prikazan [[Fritz Lang|Langov]] film ''[[Dr. Mabuse, der Spieler]]''.
* [[28. 5.]] - Aktivnost bugarskih komita u Makedoniji: pored događaja na granici, napadnuto i selo [[Opština Zelenikovo|Zelenikovo]] blizu Skoplja. Javlja se i da je Sandžak očišćen od bandi koje su pre mesec dana došle iz Albanije.&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/05/31?pageIndex=00002 Politika, 31. 5. 1922, str. 2]. digitalna.nb.rs&lt;/ref&gt; Petorica žandarma poginula u okolini Štipa u zasedi bugarskih pljačkaša.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-05-30#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 30. maj 1922], str. 2&lt;/ref&gt;
* [[29. 5.]] - Britanski poslanik i nekadašnji bogati izdavač [[Horatio Bottomley]] osuđen na sedam godina zbog prevare.
* [[30. 5.]] - U [[Washington, D.C.|Washingtonu, D.C.]] posvećen [[Lincolnov memorijal]].
* maj, krajem - Parafiran sporazum između Italije i KSHS o Rijeci, tj. luci Baroš i Zadru.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-05-31#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 31. maj 1922], str. 3&lt;/ref&gt;

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - Boljševička vojska nanela poraz snagama [[basmačestvo|basmačestva]] pod Ismail [[Enver paša|Enver pašom]].
* 1. 6. - Osnovano [[Royal Ulster Constabulary|Kraljevsko alstersko redarstvo]] (od 2001. [[Policijska služba Severne Irske]]).
* [[3. 6.]] - Prva britanska Bela knjiga o Palestini, nazvana Churchillova: predviđeno ograničenje teritorije jevrejskog nacionalnog doma (Transjordanija će pripasti emiru Abdulahu), kao i useljavanja Jevreja.
* [[5. 6.]] - Ministar finansija KSHS potpisao ugovor o zajmu od 100 miliona dolara sa američkim Blerovim sindikatom banaka, za građenje železnica i pristaništa (100 miliona iz 1922. je ekvivalentno 1,7 milijardi dolara 2022).&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-06-17#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 17. jun 1922]&lt;/ref&gt;
* [[6. 6.]] - U Ruskoj SFSR osnovan [[Glavlit]] (Glavna uprava zaštite državnih tajni u štampi), bavi se cenzurom i sprečavanjem objavljivanja poverljivih informacija (prvi direktor [[Pavel Lebedev-Poljanski]]).
* 6. 6. - Ponovo otvorena zgrada [[Narodno pozorište u Beogradu|Narodnog pozorišta u Beogradu]].
* [[7. 6.]] - Otvorena peta jugoslovenska umetnička izložba: oko 800 radova u prostorijama Druge beogradske gimnazije.
[[Datoteka:AlexanderOfYugoslaviaAndWife34507v.jpg|thumb|270px|[[Aleksandar I Karađorđević|Aleksandar]] i [[Marija Karađorđević|Marija]]]]
* [[8. 6.]] - Venčanje [[Aleksandar I Karađorđević|kralja Aleksandra]] i rumunske princeze [[Marija Karađorđević|Marije]].
* 8. 6. - Povodom kraljevskog venčanja, jugoslovenska fudbalska reprezentacija odigrala prvu međunarodnu utakmicu na svom terenu (FK &quot;Soko&quot;, kasniji [[FK BASK]]), sa Rumunijom (RTS Vremeplov).
* 8. 6. - Sukob između &quot;frankovaca i nacionalističke omladine&quot; u Zagrebu, ima ranjenih iz revolvera. Zatim nemiri i 10. i 11. 6..&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-06-12#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 12. jun 1922], str. 5&lt;/ref&gt;
* 8. 6. - Počinje [[Moskovsko suđenje eserima (1922)|Moskovsko suđenje eserima]], članovima centralnog komiteta [[Eseri|socijalističkih revolucionara]], jedan od prvih montiranih procesa u sovjetskoj Rusiji.
* [[10. 6.]] - Prva italijanska regrutacija u Opatiji, fašisti napadaju Hrvate regrute, takođe i u Voloskom. Zapaljen narodni dom &quot;Zora&quot;.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-06-14#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 14. jun 1922], str. 3&lt;/ref&gt;
* [[11. 6.]] - U SAD prikazan dugometražni dokumentarac ''[[Nanook of the North]]''.
* [[15. 6.]] - Zemaljska skupština [[JMO]]: pobjeda [[Mehmed Spaho|Spahove]] frakcije nad [[Ibrahim Maglajlić|Maglajlićevom]].
* jun - [[Hiperinflacija u Vajmarskoj republici]]: pošto konferencije nemaju rešenja za reparacije, dolazi do hiperinflacije - kurs marke ide od 320 do 7.400 za dolar u decembru, index troškova života raste sa 41 na 685.
* [[20. 6.]] - Poljska vojska ulazi u šleske [[Katowice]], u skladu sa prošlomesečnim sporazumom.
* [[21. 6.]] - Novi izborni zakon u KSHS favorizuje jače stranke.
* 21. 6. - Herrinski masakr: u sukobima između rudara štrajkača i štrajhbrehera u [[Herrin, Illinois]] gine 23 ljudi.
* [[22. 6.]] - Agenti [[IRA]]-e ubili u Londonu feldmaršala i poslanika [[Henry Hughes Wilson|Henryja Wilsona]].
* [[24. 6.]] - Ubijen nemački ministar inostranih poslova [[Walther Rathenau]], počinitelji su iz ultranacionalističke [[Organizacija Consul|Organizacije Consul]]. Oni su ranije tokom meseca pokušali ubiti i socijaldemokratskog političara [[Philipp Scheidemann|Philippa Scheidemanna]], jedan njihov član je i Hans Ulrich Klintzsch, komandant [[Sturmabteilung|SA]].
* 24. 6. - [[Japanska intervencija u Sibiru]]: pod pritiskom domaćeg mnenja i velikih troškova, Japan objavljuje da će se povući iz Sibira, sem [[Sahalin]]a (Vladivostok napuštaju 15. oktobra).
* 24. 6. - [[Hitler]] započeo jednomesečnu zatvorsku kaznu zbog prošlogodišnjeg napada na bavarskog secesionistu [[Otto Ballerstedt|Otta Ballerstedta]].
* [[26. 6.]] - Presuda na suđenju bugarskim komitima i pomagačima u Skoplju: pet smrtnih presuda, 84 robije od čega sedam na 20 godina, 83 oslobođeni. Komitske čete su aktivne ovih dana i beleži se više ubistava.&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-07-09#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 9. jul 1922], str. 4&lt;/ref&gt;
* [[27. 6.]] - [[Louis II (Monako)|Louis II]] je novi knez [[Monako|Monaka]] (do [[1949]]).
* [[28. 6.]] - [[Irski građanski rat]] između pristalica i protivnika sporazuma sa Britancima o Irskoj Slobodnoj Državi počinje [[Dablinska bitka|Dablinskom bitkom]], napadom Privremene vlade na zgradu Four Courts.
* 28. 6. - [[Francuski mandat u Siriji i Libanu]]: udruživanjem država Damask, Alep i Latakija (Alavitska) formirana Sirijska federacija, sa glavnim gradom u Homsu. Država Druza ostaje zasebna do 1936.
* [[30. 6.]] - Stupio na snagu novi Dunavski statut, koji reguliše transport na [[Dunav]]u.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[1. 7.]] - Počeo veliki štrajk železničarskih radnika u SAD - slomljen do septembra nakon nasilja i oštrih mera.
* [[3. 7.]] - Uveče pokušano izazivanje iskliznuća voza Beograd - Zagreb, kod Kuzmina.&lt;ref&gt;&quot;Politika&quot;, 6. jul 1922, str. 4&lt;/ref&gt;
* [[3.7.|3]] - [[17. 7.]] - [[Prva zemaljska konferencija KPJ]] u Beču - rasprava o uzrocima poraza nakon [[Obznana|Obznane]].
* [[5. 7.]] - Na Međuvladinoj konferenciji o certifikatima identiteta za ruske izbeglice u Ženevi odlučeno da se izdaju tzv. [[Nansenov pasoš|Nansenovi pasoši]] - narednih par decenija oko 450.000 apatrida dobilo ove dokumente.
* 5. 7. - Prvi izbori sa univerzalnim pravom glasa u Holandiji, uključujući žene.
* [[5. 7.|5]] - [[6. 7.]] - Tzv. Pobuna 18-orice u tvrđavi Kopakabana, prvi čin [[tenentizam|tenentizma]], pokreta mlađih oficira u [[Prva Brazilska Republika|Brazilu]].
* [[6. 7.]] - Fašisti [[Roberto Farinacci|Roberta Farinaccija]] okupirali [[Kremona|Kremonu]].
* 6. 7. - Kraljevim ukazom, [[Spasoje Stejić|Spasoju Stejiću]] je smrtna kazna zamenjena sa 20 godina u teškom okovu.
* [[9. 7.]] - [[Johnny Weissmuller]] je prvi čovek koji je preplivao 100 metara za manje od minuta.
* [[13. 7.]] - Ukinuta crnogorska vlada u egzilu.
* [[14. 7.]] - Anarhista pucao na povorku francuskog predsednika Milleranda, ali na potpuno pogrešna kola.
* [[19. 7.]] - Pad Factine vlade u Italiji, ali pošto niko ne može sastaviti novu, novi Factin kabinet je ustoličen 1. avgusta.
* [[20. 7.]] - Bivši nemački [[Togoland]] i formalno podeljen na [[Britanski Togoland|Britanski]] i [[Francuski Togoland]], prema mandatu Društva naroda (Britanski je od 1957. deo [[Gana|Gane]] a Francuski je od 1960. nezavisni [[Togo]]).
* [[21. 7.]] - Reagujući na Rathenauovo ubistvo, u Nemačkoj donesen Zakon za zaštitu republike.
* [[22. 7.]] - Narodna skupština KSHS je usvojila Blerov zajam - opozicija nije učestvovala u glasanju, radikalski disidenti su tvrdili da im je nuđen novac za glasanje (ugovor je potpisan 10. avgusta).
* [[24. 7.]] - Društvo naroda ratifikovalo mandate za Palestinu i za Siriju. Na istom zasedanju, savet je utvrdio miroljubive namere bugarskih suseda, nakon što je Bugarska tražila komisiju za ispitivanje prilika na granicama.
* 26 - 27. 7. - Fašista [[Italo Balbo]] je zauzeo Ravenu povodom ubistva jednog fašiste - dolazi do krvavih nereda, zapaljen je hotel, sedište socijalista.
* [[27. 7.]] - U RSFSR osnovana [[Adigejska autonomna oblast|Čerkeska (Adigejska) autonomna oblast]] (od 1991-92. Republika [[Adigeja]] unutar [[Ruska federacija|RF]]).
* [[28. 7.]] - [[Republika Tripolitanija|Tripolitanske]] plemenske vođe ponudile vlast [[Emirat Kirenaika|kirenaičkom]] emiru [[Idris (Libija)|Idrisu al Sanusiju]] - ovaj se premišlja jer će time izazvati neprijateljstvo Italije, pristaje u novembru, ali ubrzo odlazi u Egipat. 
* [[30. 7.]] - Dodatak Programu [[HRSS]]: suverena Hrvatska u konfederaciji sa Srbijom.
* [[31. 7.]] - [[7. 8.]] - Savez rada organizovao u Italiji generalni štrajk protiv fašističkog nasilja ali je suzbijen.

=== Avgust/August/Kolovoz ===
[[Datoteka:Bust of Michael Collins at Merrion Square Park, Dublin, Ireland..JPG|mini|180px|† [[Michael Collins]]]]
* [[2. 8.]] - ''Swatow''-ski tajfun pogodio kineski grad [[Shantou]] u provinciji [[Guangdong]], najmanje 50.000 mrtvih.
* [[3. 8.]] - Sukobi između fašista i socijalista u [[Milano|Milanu]], zapaljena zgrada socijalističkih novina ''[[Avanti!]]''.
* [[4. 8.]] - Crvena konjica ubila Enver-pašu blizu [[Dušanbe]]a.
[[Datoteka:10-Dinara-1920.jpg|mini|left|Novčanica od 10 dinara]]
* [[6. 8.]] - U opticaju novčanice od 10 dinara, izrađene u SAD (povučene 1928, vrede do 1935).
* [[7. 8.]] - Dvanaest esera osuđeno na smrt u Moskvi, kazna ukinuta pod uslovom da SRP ne deluje protiv sovjetskog režima (preživeli će biti likvidirani u čistki 1936).
* [[5. 8.]] - U Los Angelesu prikazan film ''[[Blood and Sand (film, 1922)|Blood and Sand]]'' sa [[Rudolph Valentino|Rudolphom Valentinom]].
* [[13. 8.]] - Prvi Jugoslovenski svesokolski slet u Ljubljani.
* [[15. 8.]] - [[Ikhwan]]i iz Saudi Arabije na čelu sa [[Eqab bin Mohaya|Eqab bin Mohayom]] upali u Transjordaniju, Britanci ih odbili uz pomoć bornih kola.
* 15. 8. - Najtopliji dan leta u Beogradu: 39,3 stepena.
* [[17. 8.]] - Sovjetska tajna policija hapsi 160 intelektualaca u Moskvi, Petrogradu, Odesi i Harkovu da bi bili deportovani iz zemlje.
* 20 - [[22. 8.]] - Na Rožniku kod Ljubljane održana Prva konferencija [[SKOJ]].
* [[22. 8.]] - Irski građanski rat: u zasedi ubijen [[Michael Collins]].
* [[26. 8.]] - [[Grčko-turski rat (1919–1922)]]: posle 11 meseci neaktivnosti, [[Bitka kod Dumlupınara|Bitkom kod Dumlupınara]] počinje turska [[Velika ofanziva (Turska)|Velika ofanziva]] protiv [[Kraljevina Grčka|grčkih]] snaga u [[Anadolija|Anadoliji]].
* 26. 8. - Japanska [[zaštićena krstarica]] ''Niitaka'' se nasukala i prevrnula na obali Kamčatke, 284 poginulih.
* [[27. 8.]] - Referendum u [[Švedska|Švedskoj]] odbacuje sa 51% prohibiciju alkohola. 
[[Datoteka:Guerre Gréco-Turque 1922.jpg|mini|260px|Front u Turskoj avgusta 1922. (plavo)]]
* [[28. 8.]] - Čileanski parobrod ''Itata'' potonuo u oluji, preko 400 mrtvih.
* 30. 8. - Grci potučeni u Bici kod Dumlupinara, beže 400 km do [[Izmir|Smirne]], možda polovina vojnika u [[Anadolija|Anadoliji]] će biti izbačena iz stroja.
* [[31. 8.]] - [[Čehoslovačka]] i [[Kraljevina SHS]] obnovili savez iz 1920. - osnova [[Mala Antanta|Male Antante]].

=== Septembar/Rujan ===
* [[5. 9.]] - U Kaliforniji umrla [[Sarah Winchester]], čime posle 38 godina prestaje gradnja ''[[Winchester Mystery House]]''-a.
* [[9. 9.]] - Turci ušli u Smirnu/[[Izmir]], čime je grčko-turski rat praktično okončan.
* [[9. 9.|9]] - [[28. 9.]] - Finansijski komitet Društva naroda zadužen za ekonomski spas Austrije. (→ [[:fr:Sauvetage économique de l'Autriche par la Société des Nations|fr]])
* [[10. 9.]] - Kongres javnih radnika u Zagrebu - za Jugoslaviju, traži se revizija ustava. Pošto je prisutan i [[Ljuba Davidović]], dolazi do sukoba sa [[Svetozar Pribićević|Pribićevićevom]] strujom u Demokratskoj stranci.
* [[11. 9.]] - U Jerevanu ratifikovan [[Karski ugovor]] - Turska dobija [[Kars]]ku oblast, koju većinom već drži pod kontrolom.
* [[13. 9.]] - Počinje [[Veliki požar u Smirni]], početak [[Etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] i [[Genocid|genocida]] u Turskoj.
* 13. 9. - U El Aziziji, Libija, izmereno 58&amp;nbsp;°C u hladu.
* [[15. 9.]] - [[Çanakkaleska kriza]]: neki britanski političari razmišljaju o ratu sa Turcima koji se približavaju neutralnoj zoni u [[Çanakkale]]u i Carigradu - nemaju podršku, čak ni od Kanade.
* [[16. 9.]] - Društvo naroda odlučilo da će [[Transjordanija]] imati administraciju nezavisnu od Palestine, na čelu sa [[Abdulah I (Jordan)|Abdulahom I]].
* [[18. 9.]] - [[Kraljevina Mađarska (1920–1946)|Mađarska]] ušla u [[Društvo naroda]] (povukla se 1939).
* [[19. 9.]] - [[Dragoljub Milovanović]], sekretar Centralne uprave SKOJ-a, ubijen prilikom pokušaja povratka iz Austrije u Jugoslaviju.
* [[22. 9.]] - U SAD usvojena Fordney–McCumberova carina, koja povišava stope na mnoge industrijske i poljoprivredne proizvode.
* [[24. 9.]] (11. 9. po j.k.) - Pokret 11. septembra u Grčkoj: vojna pobuna protiv kralja.
* [[27. 9.]] - Grčki kralj [[Konstantin I (Grčka)|Konstantin I]] abdicirao i napustio zemlju, za novog kralja proglašen njegov sin [[Đorđe II (Grčka)|Đorđe II]] (vl. 1922-24. i 1935-47.).
* 29. - [[30. 9.]] - [[Filozofski brod]]: prvi prevoz nepoćudnih intelektualaca iz SSSR u Nemačku - s još jednim brodom u novembru 160 ljudi, a ukupno ove godine proterano 225 intelektulaca (egzil umesto [[Tagancevljeva zavera|egzekucije]] - Lenjinova ideja).

=== Oktobar/Listopad ===
[[Datoteka:Coburger Ehrenzeichen.jpg|mini|120px|[[Koburška značka]]]]
* [[1. 10.]] - Sukob na kongresu [[Italijanska socijalistička partija|Italijanske socijalističke partije]]: izbačeni osnivaju [[Ujedinjena socijalistička partija (Italija)|Ujedinjenu socijalističku partiju]], na čelu su [[Filippo Turati]] i [[Giacomo Matteotti]], tu su i [[Giuseppe Saragat]] i [[Sandro Pertini]].
* [[8. 10.|8]] - [[9. 10.]] - [[Spaska operacija]] (''Šturm Spasska'') je uspeh Crvenih na Dalekom istoku.
* [[10. 10.]] - [[Britanski mandat nad Mezopotamijom]], sklopljen Anglo-irački ugovor: Britanci imaju kontrolu nad inostranim i vojnim poslovima (Iračani ratifikovali tek 1924, prevaziđen ugovorom iz 1930).
* [[11. 10.]] - Potpisano [[Mudanysko primirje]]: grčke trupe moraju napustiti [[Jedrene]] i [[Istočna Trakija|istočnu Trakiju]] do Marice, počinje egzodus Grka i Jermena.
* [[14. 10.]] - [[Adolf Hitler]] vodi nekoliko stotina [[Sturmabteilung|jurišnika]] u grad [[Coburg]] gde se tuku sa levičarima (učesnicima će kasnije biti izdata [[Koburška značka]]).
* oktobar - [[Hrvatski blok]] (HRSS, HZ i HSP-F) pregovara sa Demokratskom strankom o rušenju vlade Pašić-Pribićević.
* oktobar - [[Todor Aleksandrov]] iz VMRO pokrenuo napad na [[Nevrokop]] u Bugarskoj, uporište sandanista, federalista i [[Todor Panica|Todora Panice]]&lt;ref name=&quot;Rossos2013&quot;&gt;{{cite book|author=Andrew Rossos|title=Macedonia and the Macedonians: A History|url=http://books.google.com/books?id=NeGoAAAAQBAJ&amp;pg=PA161|date=1 September 2013|publisher=Hoover Press|isbn=978-0-8179-4883-2|pages=161–}}&lt;/ref&gt;.
* [[18. 10.]] - Prikazan film ''[[Robin Hood (film, 1922)|Robin Hood]]'' sa [[Douglas Fairbanks|Douglasom Fairbanksom]], jedan od najskupljih holivudskih filmova 1920-tih. 
[[Datoteka:March on Rome.jpg|mini|250px|[[Benito Musolini]] nakon [[Marš na Rim|Marša na Rim]]]]
* [[19. 10.]] - Britanski premijer [[David Lloyd George]] dao ostavku nakon što su konzervativci odlučili da raskinu koaliciju (posledica Čanakkaleske krize).
* [[20. 10.]] - [[Harold R. Harris]] je prvi pilot koji se spasao padobranom iz aviona.
* [[21. 10.]] - [[Američka okupacija Dominikanske Republike (1916–24)]]: [[Juan Bautista Vicini Burgos]] postaje privremeni predsednik, prema sporazumu Hughes-Peynado od prošlog juna - služi do organizovanja izbora 1924.
* [[23. 10.]] - Konzervativac [[Bonar Law]] je novi britanski premijer (do sledećeg maja).
* 23. 10. - Popis u [[Mandatna Palestina|Mandatnoj Palestini]]: 757.182 stanovnika, 78% muslimana, 11% jevreja, 10% hrišćana.
* [[25. 10.]] - Donesen Ustav [[Irska Slobodna Država|Irske Slobodne Države]] (do [[1937]]).
* 25. 10. - Nakon povlačenja Japanaca, Crvena armija zauzima [[Vladivostok]], pad [[Privremena priamurska vlada|Privremene priamurske vlade]] - zvaničan kraj [[Ruski građanski rat|Ruskog građanskog rata]] ([[Jakutska pobuna]] traje do sledećeg juna).
* [[28. 10.]] - Fašistički [[Marš na Rim]]: italijanski kralj odbija premijerov zahtev da se proglasi ratno stanje, jer se sumnja u poslušnost vojnika, kralj poziva Mussolinija na razgovore.
* [[29. 10.]] - [[Benito Musolini]] dobija mandat za vladu [[Kraljevina Italija|Italije]], prvih godina je i ministar unutrašnjih i spoljnih poslova.
* 29. 10. - Fašisti demolirali i zapalili socijalistički dom u [[Rijeka (grad)|Rijeci]] ([[Slobodna Država Rijeka|Slobodna Država]]), sutradan grupe fašista upadaju u [[Sušak]] i [[Bakar (grad)|Bakar]] (KSHS)&lt;ref&gt;[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1922/10/31?pageIndex=00004 &quot;Politika&quot;, 31. oktobar 1922, str. 4]. digitalna.nb.rs (pristup. 11.11.2015.)&lt;/ref&gt;.

=== Novembar/Studeni ===
[[Datoteka:Burger TutankamonovaGrobnica.jpg|mini|260px|Ulaz u Tutankamonovu grobnicu ([[KV62]])]]
* [[1. 11.]] - Velika nacionalna skupština Turske [[Ukidanje osmanskog sultanata|ukinula sultanat]], poslednji sultan [[Mehmed VI.]] odlazi u progonstvo 17. novembra.
* 1. 11. - Stupa na snagu Stevensonov plan: ograničenje britanske proizvodnje [[kaučuk]]a na Cejlonu i u Malaji radi podizanja cena - Holanđani će uvećati proizvodnju u Indoneziji i preuzeti većinu američkog tržišta.
* [[4. 11.]] - Otkriven ulaz u [[Tutankhamon]]ovu grobnicu ([[Howard Carter]], Lord Carnarvon i dr. ušli unutra [[26. 11.]]).
* [[11. 11.]] - Razorni Vallenarski zemljotres u Čileu, cunami opažen širom Pacifika, nekoliko stotina mrtvih.
* [[14. 11.]] - Komercijalna ''British Broadcasting Company'' počinje emitovanje (od 1926. to je ''[[British Broadcasting Corporation]]'' sa kraljevskom poveljom).
* novembar - Vrhunac [[Gruzijska afera (1922)|Gruzijske afere]], sukoba između lokalnih i moskovskih gruzinskih boljševika.
* novembar - Pripadnici nacističkog ''[[Sturmabteilung]]''a prvi put dobijaju uniforme - još uvek nisu smeđe, košulje te boje su uvedene 1924.
* [[15. 11.]] - [[Dalekoistočna Republika]] priključena [[Ruska Sovjetska Federalna Socijalistička Republika|Ruskoj SFSR]].
* 15. 11. - Izbori u Ujedinjenom Kraljevstvu, prvi nakon odlaska Irske: većina za konzervativce, veliki napredak laburista.
* 15. 11. - [[Arthur Bernardes]] je novi predsednik [[Prva Brazilska Republika|Brazila]] (do 1926), mandat u senci revolucionarnih pretnji.
* [[18. 11.]] - [[HSP]]-F (frankovci) prekidaju pregovore sa demokratama.
* 18. 11. - [[Datoteka:Flag of Kingdom of Kurdistan (1922-1924).svg|25px]] [[Mahmud Barzanji]] proglasio [[Kraljevina Kurdistan|Kraljevinu Kurdistan]] oko Sulejmanije u Iraku, Britanci ga porazili 1924.
* [[19. 11.]] - [[Abdul Medžid II.]] izabran za [[kalif]]a (položaj ukinut 1924.).
* [[21. 11.]] - Prvi zvanični sastanak [[Lozanska konferencija|Lozanske konferencije]] o zameni sporazuma iz Sevra sa Turskom.
* [[24. 11.]] - Zemljotres kod [[Osijek]]a ([[Magnituda zemljotresa|M]] 5.3, Int. VII-VIII).
* 24. 11. - Književnik i protivnik Anglo-irskog ugovora [[Robert Erskine Childers]] streljan u Dablinu zbog posedovanja oružja.
* [[25. 11.]] - Frankovci izbačeni iz Hrvatskog bloka, Radić ih optužuje da su veleizdajnici koji su želeli priključiti Hrvatsku Mađarskoj.
* 25. 11. - Italijanski parlament dao Musolinijevoj vladi vanredna ovlašćenja za finansijsku i administrativnu reorganizaciju do kraja 1923.
* [[28. 11.]] - [[Suđenje šestorici (Grčka)|Suđenje šestorici]] za veleizdaju u [[Grčka|Grčkoj]]: petorica visokih političara i jedan general osuđeni i odmah streljani.
* [[29. 11.]] - [[Ljuba Davidović]] prihvata uslove Hrvatskog bloka, ako ovi prekinu bojkot skupštine (ali oni to još ne žele).

=== Decembar/Prosinac ===
* [[1. 12.]] - U sovjetskoj Rusiji stupio na snagu Zemljišni zakon, žene na papiru dobile jednaka prava.
* [[2. 12.]] - Pad koalicione [[narodna radikalna stranka|radikalno]]-[[demokratska stranka (Jugoslavija)|demokratske]] vlade KSHS, s obrazloženjem da su demokrate vodili pregovore sa [[Hrvatski blok|Hrvatskim blokom]].
[[Datoteka:(Map showing neutral zones between Saudi Arabia and Iraq and between Saudi Arabia and Kuwait). LOC 91682276.jpg|mini|Neutralne zone na iračkoj i kuvajtskoj granici sa Saudijom]]
* 2. 12. - [[Uqairski protokol|Uqairskim protokolom]] povučene granice britanskih Iraka i Kuvajta sa [[Ibn Saud]]ovim [[Sultanat Nadžd|Sultanatom Nadžd]], ustanovljene dve neutralne zone (saudijsko-kuvajtska zona podeljena 1970, a saudijsko-iračka 1982).
* [[4. 12.]] - [[VMRO]] pod [[Todor Aleksandrov|Todorom Aleksandrovim]] digao ustanak oko [[Ćustendil]]a u Bugarskoj.
* [[6. 12.]] - [[Datoteka:Flag of Ireland.svg|35px]] Ratifikacijom [[Anglo-irski sporazum|Anglo-irskog sporazuma]] i stupanjem na snagu irskog ustava okončana Irska Republika, a ustanovljena [[Irska Slobodna Država]] ([[dominion]] pod britanskim suverenom, do [[1937]]).
* [[7. 12.]] - [[Podela Irske]]: [[Severna Irska]] glasala za izuzeće iz Irske Slobodne Države.
* [[15. 12.]] - [[Lenjin]] doživeo drugi moždani udar zbog koga se povlači iz aktivne politike; sastavlja &quot;[[Lenjinov testament|testament]]&quot;.
* [[16. 12.]] - [[Nikola Pašić]] formirao homogenu, manjinsku, radikalnu vladu, bez [[Svetozar Pribićević|Pribićević]]evih demokrata - negativan odjek (prvi put ministar: [[Milan Stojadinović]], finansije); raspisani izbori za 18. mart.
* 16. 12. - Prvi predsednik Poljske republike [[Gabriel Narutowicz]] ubijen samo pet dana nakon stupanja na položaj, počinitelj je desničarski slikar [[Eligiusz Niewiadomski]].
* decembar - Emir Kirenaike Idris odlazi u Egipat, otpor Italijanima na čelu sa [[Omar al-Mokhtar|Omarom al-Mokhtarom]] traje do 1931. (Idris će biti kralj Libije 1951-69).
* [[18. 12.]] - [[Torinski masakr (1922)|Torinski masakr]]: fašisti zapalili sedište sindikata u [[Torino|Torinu]], ubili 11 komunista i sindikalaca.
* [[26. 12.]] - Nemačke reparacije: nakon mnogih drugih propuštenih isporuka, nije isporučena kvota drveta, saveznici se slažu da je to bilo u lošoj veri. Ovo vodi franko-belgijskoj [[Okupacija Rura|Okupaciji Rura]] sledećeg meseca.
* [[27. 12.]] - Stupio u službu prvi namenski građeni nosač aviona, japanski ''[[Hōshō (nosač aviona)|Hōshō]]'',
* [[30. 12.]] - [[Datoteka:Flag of the Soviet Union (1923-1955).svg|40px|SSSR]] Potpisan [[Ugovor o obrazovanju SSSR]], prve članice su [[Ruska Sovjetska Federalna Socijalistička Republika|Ruska SFSR]], [[Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika|Ukrajinska SSR]], [[Beloruska Sovjetska Socijalistička Republika|Beloruska SSR]] i [[Zakavkaska Socijalistička Federativna Sovjetska Republika|Zakavkaska SFSR]]. Lenjin je prvi predsednik Saveta narodnih komesara (premijer).
&lt;gallery&gt;
Soviet Union 1922.svg|Četiri republike SSSR + 2 narodne republike
USSR 1922 ua.png|SSSR sa nekom podelom
SovietCentralAsia1922.svg|Sovjetska Centralna Azija 1922
&lt;/gallery&gt;

=== Kroz godinu ===
* KSHS zaklučila Blerov zajam od 100 miliona dolara na američkom finansijskom tržištu za gradnju Jadranske železnice i popunu kase - iskorišćeno 46 miliona, od pruge se odustalo&lt;ref&gt;Gnjatović, Dragana. [https://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/1820-3159/2016/1820-31591603021G.pdf DUŽNIČKI TERET KRALJEVINE JUGOSLAVIJE U VREME VELIKE SVETSKE EKONOMSKE KRIZE] scindeks-clanci.ceon.rs&lt;/ref&gt; (pruga je trebala da ide trasom Beograd-Višegrad-Kotor, što je izmenjeno 1924&lt;ref&gt;[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/12/21?pageIndex=00006 &quot;Politika&quot;, 21. dec. 1939]&lt;/ref&gt;).
* Osnovane ekstremističke organizacije SRNAO i HANAO (Srpska odn. Hrvatska nacionalna omladina), obe su protivteza [[ORJUNA|ORJUNI]] (i jedna drugoj).
* U Zagrebu osnovana Tvornica olovnih proizvoda.
* Domaći film &quot;[[Tragedija naše dece]]&quot;. 
* Hiperinflacija u Nemačkoj, pri kraju godine 7.000 maraka za dolar.
* U Australiji izmišljen namaz ''[[vegemite]]''.
* &quot;[[Argonauti zapadnog Pacifika]]&quot;, etnološka studija [[Bronisław Malinowski|Bronisława Malinowskog]].
* ''The Dual Mandate in British Tropical Africa'' britanskog kolonijalnog administratora [[Frederick Lugard|Fredericka Lugarda]] izlaže princip [[Indirektna vladavina|Indirektne vladavine]] nad kolonijama.

== Rođenja ==
{{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1922.}}
=== Januar/Siječanj &amp;ndash; Februar/Veljača ===
* [[1. 1.]] - [[Kolj Široka]], društveno-politički radnik SAP Kosovo, SR Srbije i SFRJ († [[1994]])
* [[9. 1.]] - [[Ahmed Sékou Touré]], prvi predsednik Gvineje († [[1984]])
* 17. 1. - [[Betty White]], glumica, komičarka († [[2021]])
* [[21. 1.]] - [[Predrag Vranicki]], hrvatski i jugoslavenski filozof († [[2002]])
* 21. 1. - [[Telly Savalas]], glumac, pevač († [[1994]])
* 21. 1. - [[Paul Scofield]], glumac († [[2008]])
* [[26. 1.]] - [[Đuro Pulitika]], slikar († [[2006]])
* [[28. 1.]] - [[Dobrila Matić]], glumica († [[1993]])

* [[1. 2.]] - [[Soja Jovanović]], prva žena režiser u Jugoslaviji († [[2002]])
* 1. 2. - [[Renata Tebaldi]], operska pevačica, sopran († [[2004]])
* [[10. 2.]] - [[Árpád Göncz]], predsednik Mađarske († [[2015]])
* [[12. 2.]] - [[Salih Behmen]], &quot;Mladi Musliman&quot; († [[1990]])
* [[20. 2.]] - [[Milijan Neoričić]], gradonačelnik Beograda († [[2014]])
* [[22. 2.]] - [[Cvijeta Grospić]], hrvatska književnica († [[2015]])
* [[24. 2.]] - [[Richard Hamilton (slikar)|Richard Hamilton]], slikar († [[2011]])

=== Mart/Ožujak &amp;ndash; April/Travanj ===
* [[1. 3.]] - [[Yitzhak Rabin]], izrealski general, premijer, nobelovac za mir († [[1995]])
* [[2. 3.]] - [[Branko Pavićević]], predsjednik CANU († [[2012]])
* [[5. 3.]] - [[Pier Paolo Pasolini]], filmski režiser, umetnik, novinar († [[1975]])
* [[8. 3.]] - [[Ralph H. Baer]], &quot;otac video igara&quot; († [[2014]])
* [[12. 3.]] - [[Jack Kerouac]], američki književnik († [[1969]])
* [[14. 3.]] - [[Voja Carić]], književnik, novinar, ured. Radio Beograda († [[1992]])
* [[20. 3.]] - [[Carl Reiner]], glumac, režiser, producent, pisac († [[2020]])
* [[21. 3.]] - [[Russ Meyer]], filmski režiser, producent... († [[2004]])
* [[31. 3.]] - [[Slavoljub Slava Bogojević]], srpski slikar († [[1978]])

* [[1. 4.]] - [[Neda Depolo]], dramaturg Radio Beograda († [[1996]])
* [[3. 4.]] - [[Doris Day]], glumica, pevačica († [[2019]])
* [[4. 4.]] - [[Vasa Pantelić]], glumac i spiker Radio Beograda († [[2008]])
* [[10. 4.]] - [[Vesna Parun]], hrvatska pjesnikinja († [[2010]])
* [[13. 4.]] - [[Julius Nyerere]], predsednik Tanzanije († [[1999]])
* [[16. 4.]] - [[Kingsley Amis]], književnik († [[1995]])
* [[19. 4.]] - [[Erich Hartmann]], letački as iz II svetskog rata († [[1993]])
* [[22. 4.]] - [[Nada Naumović]], narodni heroj († [[1941]])
* [[23. 4.]] - [[Fadil Hadžić]], satiričar i sineast († [[2011]])

=== Maj/Svibanj &amp;ndash; Jun/Lipanj ===
* [[5. 5.]] - [[Arif Heralić]], rudar, lik sa novčanice († [[1971]])
* [[10. 5.]] - [[Miodrag B. Protić]], slikar, osnivač i prvi upravnik Muzeja savremene umetnosti u Beogradu († [[2014]])
* [[14. 5.]] - [[Franjo Tuđman]], general JNA, povjesničar, disident, prvi predsjednik Republike Hrvatske († [[1999]].)
* 14. 5. - [[Sinan Hasani]], predsednik Predsedništva SFRJ († [[2010]])
* [[15. 5.]] - [[Enrico Berlinguer]], italijanski političar, KPI († [[1984]])
* [[20. 5.]] - [[Krešo Golik]], hrvatski filmski i TV redatelj († [[1996]].)
* [[22. 5.]] - [[Mirjana Gross]], povjesničarka († [[2012]])
* [[27. 5.]] - [[Christopher Lee]], glumac († [[2015]])
* 27. 5. - [[Otto Carius]], nemački tenkovski as († [[2015]])
* [[29. 5.]] - [[Iannis Xenakis]], kompozitor († [[2001]])
* [[31. 5.]] - [[Denholm Elliott]], glumac († [[1992]])

* [[10. 6.]] - [[Judy Garland]], glumica, pevačica († [[1969]])
* [[18. 6.]] - [[Nela Eržišnik]], glumica, komičarka († [[2007]])
* [[26. 6.]] - [[Eleanor Parker]], glumica († [[2013]])
* [[29. 6.]] - [[Vasko Popa]], srpski pisac i akademik († [[1991]])

=== Jul/Srpanj &amp;ndash; Avgust/Kolovoz ===
* [[2. 7.]] - [[Pierre Cardin]], modni kreator († [[2020]])
* [[7. 7.]] - [[Dejan Medaković]], srpski istoriograf i književnik, predsednik SANU († [[2008]])
* [[9. 7.]] - [[Dragutin Dobričanin]], srpski glumac († [[1988]])
* [[10. 7.]] - [[Jake LaMotta]] - &quot;Razjareni bik&quot;, bokser († [[2017]])
* [[18. 7.]] - [[Ico Voljevica]], slikar, karikaturista, humorista († [[2008]])
* [[26. 7.]] - [[Blake Edwards]], američki režiser († [[2010]])

* [[4. 8.]] - [[Janez Stanovnik]], društveno-politički radnik SR Slovenije i SFRJ († [[2020]])
* [[9. 8.]] - [[Predrag Tasovac]], glumac († [[2010]])
* [[12. 8.]] - [[Vojislav Nanović]], filmski reditelj († [[1983]])
* [[13. 8.]] - [[Mirko Tepavac]], društveno-politički radnik SR Srbije i SFRJ († [[2014]])
* [[19. 8.]] - Predrag Knežević-Kneža, bard sportskog novinarstva († [[2008]])
* [[20. 8.]] - [[Bogdan Bogdanović]], arhitekta, gradonačelnik Beograda († [[2010]])
* [[21. 8.]] - [[Mel Fisher]], lovac na podvodno blago († [[1998]])
* [[29. 8.]] - [[Arsenije Stefanović]], novinar, filmski kritičar, idejni tvorac Štafete mladosti († [[2000]])
* 29. 8. - [[Mate Relja]], filmski reditelj († [[2006]])

=== Septembar/Rujan &amp;ndash; Oktobar/Listopad ===
* [[1. 9.]] - [[Mihajlo Mitrović]], srpski arhitekta († [[2018]])
* 1. 9. - [[Yvonne De Carlo]], glumica, pevačica, plesačica († [[2007]])
* 1. 9. - [[Vittorio Gassman]], glumac, režiser († [[2000]])
* [[8. 9.]] - [[Sid Caesar]], glumac, komičar († [[2014]])
* [[9. 9.]] - [[Manolis Glezos]], grčki pripadnik otpora, političar († [[2020]])
* [[10. 9.]] - [[Draga Jonaš]], spiker Radio Beograda († [[2007]])
* [[12. 9.]] - [[Jure Bilić]], društveno-politički radnik SR Hrvatske i SFRJ († [[2006]])
* [[15. 9.]] - [[Voja Čolanović]], književnik i prevodilac († [[2014]])
* 15. 9. - [[Jackie Cooper]], glumac, režiser († [[2011]])
* [[17. 9.]] - [[Agostinho Neto]], prvi predsednik Angole († [[1979]])
* [[19. 9.]] - [[Emil Zatopek]], atletičar († [[2000]])
* [[21. 9.]] - [[Vladimir Ruždjak]], operni pjevač, bariton († [[1987]])
* [[29. 9.]] - [[Olga Jevrić]], vajar, akademik († [[2014]])
* 29. 9. - [[Lizabeth Scott]], glumica († [[2015]])

* [[1. 10.]] - [[Branko Pešić]], gradonačelnik Beograda († [[1986]])
* [[17. 10.]] - [[Borislav Mihajlović Mihiz]], književnik i scenarista († [[1997]])
* [[22. 10.]] - [[Radovan Samardžić]], istoričar († [[1994]])
* [[25. 10.]] - [[Abdurahman Šalja]], glumac († [[1994]])
* [[31. 10.]] - [[Norodom Sihanouk]], kralj Kambodže († [[2012]])
* 31. 10. - [[Barbara Bel Geddes]], glumica, spisateljica († [[2005]])

=== Novembar/Studeni &amp;ndash; Decembar/Prosinac ===
* [[8. 11.]] - [[Christiaan Barnard]], kardiohirurg († [[2001]])
* [[9. 11.]] - [[Dorothy Dandridge]], glumica († [[1965]])
* [[11. 11.]] - [[Kurt Vonnegut]], američki književnik († [[2007]])
* 11. 11. - [[George Blake]], dvostruki agent († [[2020]])
* [[14. 11.]] - [[Veronica Lake]], američka glumica († [[1973]].)
* 14. 11. - [[Boutros Boutros-Ghali]], generalni sekretar UN († [[2016]])
* [[15. 11.]] - [[Francesco Rosi]], filmski režiser († [[2015]])
* [[16. 11.]] - [[José Saramago]], književnik, nobelovac († [[2010]])
* [[19. 11.]] - [[Rajko Mitić]], fudbaler († [[2008]])
* 19. 11. - [[Jurij Knorozov]], lingvista, epigraf († [[1999]])
* [[20. 11.]] - [[Ana Krasojević]], glumica († [[2010]])
* [[26. 11.]] - [[Charles M. Schulz]], crtač stripa († [[2000]])
* [[29. 11.]] - [[Duško Radović]], književnik, scenarista, novinar, urednik († [[1984]])

* [[8. 12.]] - [[Lucian Freud]], slikar († [[2011]])
* [[18. 12.]] - [[Josip Bobi Marotti]], hrvatski glumac († [[2011]])
* [[24. 12.]] - [[Ava Gardner]], američka filmska glumica († [[1990]])
* [[28. 12.]] - [[Stan Lee]], crtač stripa († [[2018]])
* [[30. 12.]] - [[Ljubiša Bačić]], glumac, pesnik († [[1999]])

=== Kroz godinu ===
* [[Blagoje Jovović]], pripadnik JVuO († [[1999]])

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1922.}}
=== Januar/Siječanj &amp;ndash; Mart/Ožujak ===
* [[5. 1.]] - [[Ernest Shackleton]], polarni istraživač (* [[1874]])
* [[14. 1.]] - [[Pavle Jurišić Šturm]], srpski general (* [[1848]])
* 14. 1. - [[Miloš Božanović]], srpski general (* [[1863]])
* [[22. 1.]] - [[Benedikt XV.]], papa (* [[1854]])
* 22. 1. - [[Camille Jordan]], matematičar (* [[1838]])
* [[27. 1.]] - [[Nellie Bly]], istraživačka novinarka (* [[1864]])

* [[1. 2.]] - [[Yamagata Aritomo]], japanski feldmaršal, bivši premijer (* [[1838]])
* 1. 2. - [[William Desmond Taylor]], glumac i režiser (* [[1872]])
* [[5. 2.]] - [[Eduard Slavoljub Penkala]], hrvatski izumitelj (* [[1871]].)
* [[25. 2.]] - [[Henri Désiré Landru]], serijski ubica (* [[1869]])

* [[3. 3.]] - [[Vladimir Jovanović]], srpski liberalni političar, ekonomista (* [[1833]])
* [[4. 3.]] - [[Bert Williams]], vodviljski zabavljač (* [[1874]])
* [[8. 3.]] - [[Alija Alijagić]], član KPJ, atentator (* [[1896]])

=== April/Travanj &amp;ndash; Jun/Lipanj ===
* [[1. 4.]] - [[Karlo I. Austrijski|Karlo I.]], posljednji austrougarski car (* [[1887]])
* 1. 4. - [[Hermann Rorschach]], švajcarski psiholog (* [[1884]])
* [[8. 4.]] - [[Erich von Falkenhayn]], nemački general (* [[1861]])
* [[18. 4.]] - [[Svetomir Nikolajević]], srpski pisac i političar (* [[1844]])
* [[23. 4.]] - [[Vlaho Bukovac]], hrvatski slikar (* [[1855]].)

* [[16. 5.]] - [[Rudolf Montecuccoli]], bivši komandant austrougarske mornarice (* [[1843]])
* [[25. 5.]] - [[Andrija Bakić]], ruski beli general (* [[1878]])
* [[26. 5.]] - [[Ernest Solvay]], belgijski hemičar, industrijalac (* [[1838]])

* [[6. 6.]] - [[Lillian Russell]], glumica, pevačica (* [[1860]])
* [[9. 6.]] - [[Julije Deutsch]], arhitekt (* [[1859]])
* [[18. 6.]] - [[Jacobus Kapteyn]], astronom (* [[1851]])
* [[22. 6.]] - [[Henry Hughes Wilson]], britanski feldmaršal, političar (* [[1864]])
* [[26. 6.]] - [[Albert I, knez od Monaka|Albert I]], knez Monaka (* [[1848]])
* [[28. 6.]] - [[Velimir Hlebnjikov]], ruski književnik (* [[1885]])

=== Jul/Srpanj &amp;ndash; Septembar/Rujan ===
* [[4. 7.]] - [[Lothar von Richthofen]], nemački letački as (* [[1894]])
* [[5. 7.]] - [[Bobby Connelly]], glumac (* [[1909]])
* [[20. 7.]] - [[Andrej Markov]], ruski matematičar (* [[1856]])
* [[21. 7.]] - [[Džemal-paša]], osmanski general i lider (* [[1872]])

* [[2. 8.]] - [[Alexander Graham Bell]], američki fizičar i izumitelj škotskog porijekla (* [[1847]].)
* [[3. 8.]] - [[Stojan Ribarac]], srpski političar (* [[1855]])
* [[4. 8.]] - [[Enver-paša]], osmanski general i državnik (* [[1881]])
* [[12. 8.]] - [[Arthur Griffith]], potpredsednik IRA, predsednik skupštine (* [[1872]])
* [[14. 8.]] - [[Alfred Harmsworth, 1st Viscount Northcliffe|Viscount Northcliffe]], britanski novinski magnat (* [[1865]])
* [[22. 8.]] - [[Michael Collins]], predsednik privremene irske vlade (* [[1890]])
* [[29. 8.]] - [[Georges Sorel]], filozof, teoretičar revolucionarnog sindikalizma (* [[1847]])
* [[31. 8.]] - [[Milutin Vučinić]], crnogorski general i političar (* [[1869]])

* [[5. 9.]] - [[Sarah Winchester]], graditeljka &quot;Tajanstvene kuće&quot; (* [[1840]])
* [[19. 9.]] - [[Dragoljub Milovanović]], sekretar Centralne uprave SKOJ (* [[1902]])
* [[29. 9.]] - [[Marija Krucifiksa Kozulić]], časna sestra (* [[1852]])

=== Oktobar/Listopad &amp;ndash; Decembar/Prosinac ===
* [[22. 10.]] - [[Jaša Tomić]], novinar, političar, književnik (* [[1856]])

* [[18. 11.]] - [[Marcel Proust]], francuski književnik (* [[1871]].)
* [[24. 11.]] - [[Robert Erskine Childers]], irski književnik i političar (* [[1870]])

* [[16. 12.]] - [[Gabriel Narutowicz]], predsednik Poljske (* [[1865]])

== Nobelova nagrada za 1922. godinu ==
* [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Niels Bohr]] (za usluge u ispitivanju strukture atoma i radijacije koja potiče iz njih, → [[Bohrov model atoma|Bohrov model]], [[princip korespondencije]])
* [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Francis William Aston]] (otkriće [[izotop]]a u velikom broju neradioaktivnih elemenata i [[pravilo cijelog broja]])
* [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Archibald Vivian Hill]] (otkriće u vezi proizvodnje toplote u mišićima) i [[Otto Fritz Meyerhof]] (otkriće fiksnog odnosa između potrošnje kiseonika i metabolizma mlečne kiseline u mišićima)
* [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Jacinto Benavente]] (srećan manir u kojem je nastavio čuvene tradicije španske drame)
* [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Fridtjof Nansen]] (&quot;Nansenovi pasoši&quot; za izbeglice)

== Reference ==
{{reference|2}}

;Literatura
* [http://www.indiana.edu/~league/1922.htm Chronology 1922], Indiana University
* [http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1923/01/12#page/0/mode/1up &quot;Politika&quot;, 12. januar 1923. str.1-2]. digitalna.nb.rs (pristup. 27.10.2015.)

&lt;!-- internacionalni linkovi --&gt;
{{commonscat|1922}}

[[Kategorija:1920-e]]
[[Kategorija:20. vijek|22]]
[[Kategorija:Godine]]</text>
      <sha1>58dwdb8cknej1v09l0gira2ciqb6c84</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Satanizam</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29635</id>
    <revision>
      <id>41260904</id>
      <parentid>41230155</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T19:44:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gjergj333</username>
        <id>155148</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Poništena izmjena 41230155 [[Special:Contributions/Edgar Allan Poe|korisnika Edgar Allan Poe]] ([[User talk:Edgar Allan Poe|razgovor]]) Da li je wikipedia sajt za reklamiranje ili INFORMISANJE? Srpska i Hrvatska Vikipedija ne samo da imaju Radost Satane pomenutu u clanku o Satanizmu, nego imaju i poseban clanak o Radosti Satane. I to nisu jedine vikipedije sa ovim clancima.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13462" xml:space="preserve">'''Satanizam''' ('''sotonizam''') je religijski, polureligijski i/ili filozofski pokret čiji sledbenici identifikuju [[Satana|Satanu]] (Sotonu) sa arhetipom, prekosmičkom silom, istinskim živim bićem, ili nekim aspektom ljudske prirode. Iako je dobio ime po Satani, koji se povezuje prvenstveno sa zlom i iskušenjem, sledbenici satanizma ga pre označavaju kao duhovni put koji se suprotstavlja uobičajenom, i to najpre po tome što za glavnu maksimu duhovnog obogaćenja uzima poboljšanje samoga sebe, a ne povinovanje nečem višem (uglavnom [[Bog]]u). Satanisti mahom tvrde da se uopšte ne klanjaju Satani niti bilo kom drugom [[božanstvo|božanstvu]] kao i da ne prate princip zla. Neki sledbenici tvrde da se umesto poštovanja božanskih zakona ili prirodnih principa, i potčinjavanja nekom božanstvu ili moralu, oni uglavnom usredsređuju na materijalno ili fizičko napredovanje pod vođstvom viših bića ili principa. Iz ovog razloga, mnogi savremeni Satanisti odbacuju tradicionalna religijska verovanja i stavove u korist egoističnijih pogleda na svet i prirodne zakone. Nasuprot tome, veoma je rasprostranjeno verovanje da se svi sledbenici satanizma klanjaju Satani i vrše njegovu volju prinoseći obilno žrtve i izvršavajući samoubistva. Okvirno, satanizam bi se mogao podeliti na filozofski i religijski satanizam.

== Moderne satanističke grupe ==

Kod današnjih satanističkih grupa mogu se uočiti dva glavna pravca, to su ″teistički″ i ″ateistički″ satanizam. Sledbenici teističkog satanizma se prema Satani odnose sa strahopoštovanjem jer veruju da je on vrhovno božanstvo. Suprotno njima ateistički satanisti sebe smatraju [[ateizam|ateistima]] i Satana za njih predstavlja simbol raznih ljudskih osobina. &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.vesti-online.com/Vesti/Tema-dana/31794/Satanizam--najbrzi-put-do-pakla|title= Satanizam, najbrži put do pakla  |accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Satanizam, najbrži put do pakla - vesti-online.com |date=}}&lt;/ref&gt;

== Teistički satanizam ==

[[Datoteka:Baphomet.png|mini|levo|Prikaz Bafometa, slika Elifasa Levija]]

Ovaj pravac satanizma poznat je i kao tradicionalni ili spiritualni satanizam. Potraga za znanjem je prema ovim satanistima veoma važna jer im pomaže da udovolje Satani. Zmija, personifikacija Satane, je nagovorila [[Adam i Eva|Adama i Evu]] da probaju jabuku i tako im podarila znanje koje je od njih krio [[Bog]].&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.znanje.org/i/i25/05iv10/05iv1024/RELIGIJA%20I%20SATANIZAM.htm|title= Religija i satanizam  |accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Religija i satanizam - znanje.org |date=}}&lt;/ref&gt; Satana se ovde javlja u vidu [[Bafomet]]a. Pripadnici ovog kulta smatraju da je [[Jahve]] tvorac sveta ali da je Satana iznad njega ili da je Satana stvorio Jahvea. Satana predstavlja slobodu i protivi se svim načelima i pravilima koje zastupa [[hrišćanstvo]]. Dakle, teistički satanisti teže da se oslobode svega što bi moglo da ih kontroliše ili sputava i pod tim se uglavnom podrazumeva sistem koji nameće moderno društvo i hrišćanske norme i vrednosti.
[[Datoteka:Sigil of Baphomet (Cuneiform).gif|mini|Jedan od najkorišćenijih simbola &quot;Radosti Satane&quot;]]
Postoje i grupacije teističkih satanista koji ne veruju u gore navedene stvari.&lt;ref&gt;https://josbosnia.wordpress.com/&lt;/ref&gt; Grupacija &quot;Radost Satane&quot; veruje da je Satana stvorio ljude, a da su jahve, anđeli i ostala abrahamistička stvorenja u stvari vanzemaljci koji rade na uništenju čovečanstva.&lt;ref&gt;https://satanisgod.org/www.angelfire.com/empire/serpentis666/CREATION.html&lt;/ref&gt; Pristalice &quot;Radosti Satane&quot; praktikuju rituale &quot;za ubijanje jevrejskih vradžbina&quot; i slično.&lt;ref&gt;https://satanslibrary.org/Rtrs/RTR_English.html&lt;/ref&gt; 
 
'''[[Luciferijanizam]]''' kao grupa u okviru teističkog satanizma ima dve struje, jednu koja Lucifera i Satanu izjednačuje i drugu koja smatra da je Lucifer predstavlja prosvetljeniju verziju Satane, ova frakcija je u svojim verovanjima inspirisana [[mit]]ovima [[drevni Egipat|drevnog Egipta]], [[Rim]]a i [[stara Grčka|stare Grčke]]. Luciferijanci se prvi put pominju u [[papa|papinom]] dokumentu ″Gesta Treverorum″ iz [[1231]]. godine, papa [[Grgur IX]] u njemu žene i muškarce koji veruju da je Lucifer nepravedno izbačen iz raja naziva [[jeretici]]ma.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://tieba.baidu.com/p/900789806|title=Luciferianism|accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Luciferianism-baidu.com |date=}}&lt;/ref&gt; U [[SAD]]-u postoji [[Luciferska crkva]] koja se bavi proučavanjem antičkih naroda.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.meetup.com/Satanists-NYC/|title=NYC Satanists, Luciferians, Dark Pagans, and LHP Occultists|accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=NYC Satanists, Luciferians, Dark Pagans, and LHP Occultists-meetup.com|date=}}&lt;/ref&gt;

== Ateistički satanizam ==

[[Datoteka:Baphosimb.gif|mini|desno|Simbol [[Satanistička crkva|Satanističke crkve]] ]]

Nastao je [[1966]]. godine kada je [[Anton Šandor Levej]] osnovao [[Satanistička crkva|Satanističku crkvu]] u [[San Francisko|San Francisku]] u SAD-u. Za razliku od spiritualnog Levejov satanizam ne podrazmeva obožavanje Satane u smislu božanstva već kao simbol telesnosti i zemaljskih vrednosti.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.churchofsatan.com/home.html|title=Official Church of Satan|accessdate=12. 12. 2011..|work=|publisher=Official Church of Satan-churchofsatan.com|date=|archivedate=2012-07-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120701104244/http://www.churchofsatan.com/home.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; Levej je Satanizam digao na nivo [[religija|religije]] i [[1969]]. je napisao [[Satanistička biblija|Satanističku bibliju]]. Da bi neko postao satanista,tj pripadnik ove crke potrebno je da uplati 200.[[dolar]]a a nivo koji će posvećenik dostići zavisi od njegovog ličnog zalaganja i učestovanja u ritualima, sama crkva nikada nije objavila podatke o tačnom broju svojih sledbenika ali veruje da ih širom sveta ima na desetine hiljada. Posle smrti Leveja crkvu je preuzeo Blanš Barten a iz te organizacije su polako počele da se izdvajaju i rađaju nove satanističke sekte, jedna od novih je i [[Prva satanistička crkva]] koju je [[1999]]. osnovala Karla Lavej, Antonova ćerka.

'''[[Hram Seta]]''' je okultno udruženje koje je [[1975]].godine osnovao Majkl Akvino, neki članovi i sveštenstvo Satanističke crkve. Svoju filozofiju nazivaju prosvećenim individualizmom a inspiraciju pronalaze u bogu [[Set]]u i svoj sistem verovanja nazivaju ″[[Seatizam]]″ &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.xeper.org/|title= Temple Of Set |accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Temple Of Set – xeper.org|date=}}&lt;/ref&gt; Bog Set je navodno tamni Gospod i njegovo obožavanje se vrši kroz ritual ″ Crnog plamena″. Kontroverze vezane za ovu crkvu su navodne veze između Akvina i nekih [[neonacizam|neonacističkih]] organizacija kao i njegovo verovanje da je [[Antihrist]].

'''[[Red devet anđela]]''' je nastao u [[Velika Britanija|Velikoj Britaniji]] 60- ih godina. Red doživljava satanizam kao potpuno inividualnu potragu kojom se prevazilaze fizičke i mentalne granice čoveka.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.o9a.org/2010/08/information/|title=Order Of Nine Angels |accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Order Of Nine Angels - o9a.org|date=}}&lt;/ref&gt; Rituali inicijacije se sastoje od testa izdržljivosti, to podrazumeva usamljenost i zabranu komuniciranja sa drugim ljudima kao i teške fizičke poslove sa ciljem razvijanja jakih ličnosti, tj vođa.

== Moderni satanizam ==

Početkom [[20. stoljeće|dvadesetog stoljeća]] slijedi nova era sotonizma koja se utjelovila u liku Aleistera Crowleya, poznatog kao oca modernog sotonizma. Iako je u njegovim učenjima očito obožavanje demona, posebno Sotone, on sebe nikad nije smatrao sotonistom, vec se deklarirao kao čarobnjak i okultist.

Najveći sotonistički pokret modernog doba zapoceo je [[1960ih|šezdesetih]] godina dvadesetog stoljeća pod vodstvom Antona Szandora LaVeya (rođen [[1930]]. u [[Chicago|Chicagu]]) koji je [[1966]]. osnovao Sotonističku crkvu u [[San Francisco|San Franciscu]] i čije je djelovanje privuklo veliku pažnju javnosti. U mladosti je radio u cirkusu kao krotitelj [[lav]]ova, a to ga je iskustvo kako je kasnije i sam tvrdio, poučilo o postojanju unutrašnjih moći i magije. Sljedeće zanimanje mu je bilo to što se pridružio putujućoj skupini u kojoj je radio kao pomoćnik mađioničara. Radio je zatim i kao [[fotograf]] za [[policija|policiju]], ali je uznemiren nasiljem koje je vidio napustio taj poziv i počeo svirati [[glasovir|pianino]] po raznim noćnim klubovima. U to vrijeme počinje pohađati razne tečajeve o okultnom u kojima će naučiti mnogo o obredima koje su održavali [[templari]], članovi ''Hellfire kluba'', ''hermetisti'', članovi ''Zlatne zore'' i ''Aleister Crowley''; obredi su se LaVeyu izuzetno svidjeli pa ih je i sam počeo prakticirati. Ubrzo razvija vlastitu sotonističku [[Filozofija|filozofiju]], prihvaćajuci demona kao prirodnu silu i pravu ljudsku prirodu koja je požudna, sklona pretjeranom ponosu, [[Hedonizam|hedonizmu]] i svojeglavosti, atributima zgog kojih se društvo razvija. Smatrao je da ne treba nijekati tjelesne potrebe, vec ih slaviti, a sve one koji se protive takvom poretku treba prokleti. Na ''Valpurginu noc'', [[30. travnja]] 1966. g. LaVey je obrijao glavu i proglasio se osnivačem Sotonističke crkve koja je vrlo brzo dobila veliki broj članova (na vrhuncu svog djelovanja čak 25.000), a njegova žena Dianne postala je visokom svećenicom Crkve. S vremenom je odbacio crne mise vjerujuci da su zastarjele, reorganizirajući metode i koristeći za rituale ''enokijanski magični jezik'' koji je usvojio od Crowleya. Krajem šezdesetih i početkom [[1970ih|sedamdesetih]] godina, LaVey se više-manje povlači iz vodstva crkve i počinje pisati, objavivši tako “''The Satanic Bible''” 1966. g., “''The satanic Rituals''” [[1972]]., a treća je “''The Complete Witch''”, prva knjiga ove vrste objavljena u [[Europa|Europi]].

Sredinom sedamdesetih, Crkva gubi veliki broj članova koji osnivaju novi sotonistički ogranak, ''Setov hram''. LaVeyova crkva doživljava svoj novi procvat u [[1980ih|osamdesetim]], ali tada LaVey više nije bio aktivni član. Setov hram osnovan je takodjer u San Franciscu, a štovali su [[Egipat|egipatskog]] boga [[Set]]a koga nisu smatrali demonom već samo prototipom po kojem je ošmisljen lik Sotone. Prema njihovom vjerovanju, Set kroz stotine generacija pokušava pripremiti ljude za novi stupanj razvoja, a vrijeme za to je upravo stiglo. Prethodila su mu tri najvažnija događaja: prvi se dogodio [[1904]]. kad je Crowley primio “''Knjigu zakona''”, drugi kad je 1966. osnovana Sotonistička crkva i treći, posljednji, zbio se [[1975]]. osnivanjem Setovog hrama. Po njima samo su članovi Setovog hrama trebali preživjeti tu promjenu poretka.

== Satanistički rituali ==

Osnova satanističkih rituala je [[spiritualizam]], tokom rituala se koriste sveće određenih boja, takođe vreme u koje se oni odigravaju može biti unapred određeno, u smislu datuma, dakle kao i u slavljenju hrišćanskih praznika. Neki od rituala koji se praktikuju u satanizmu su:
* ″[[Satanistički standarni ritual]]″
* ″[[Satanističko jačanje i posvećivanje ritualnih alata]]″
* ″[[Satanistički ritual uništenja]]″
* ″[[Satanistički terajući ritual]]″&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://exyujos.110mb.com/Satanisticki-Rituali/Rituali.html|title=Joy Of Satan|accessdate=12. 12. 2011..|work=|publisher=Joy Of Satan - exyujos.110mb.com|date=|archivedate=2011-09-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110910110220/http://exyujos.110mb.com/Satanisticki-Rituali/Rituali.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; 
Kod određenih satanističkih organizacija rituali su prelazili okvire zakona i dovodili do ubistava ili samoubistava. Ponekad se za potrebe rituala žrtvuju životinje a za samo obavljanje se uglavnom koriste napuštene i udaljene kuće. Ove rituale može obeležiti i [[vandalizam]] u vidu skrnavljenja groblja i verskih građevina. Optužbe na račun satanista dolazili su iz različitih izvora kao što su policija, borci za prava dece, bivših članova. Neki od njih su rituale povezivali sa seksualnim zlostavljanjem, prisilnim gutanjem [[krv]]i i fekalija, [[orgija]]ma, žrtvenim [[abortus]]ima kao i žrtovanjem ljudi.


== Reference ==
{{izvori}}

== Vanjske poveznice ==
* [http://www.traditional-satanism.com/ Traditional Satanism] (na [[engleski|engleskom]])
* [http://www.vesti-online.com/Vesti/Tema-dana/31794/Satanizam--najbrzi-put-do-pakla Vesti online]
* [http://www.znanje.org/i/i25/05iv10/05iv1024/RELIGIJA%20I%20SATANIZAM.htm Религија и Сатанизам]
* [http://www.churchofsatan.com/home.html/ Church of Satan]
* [http://www.xeper.org/ Temple of Set]
* [http://www.detoxorcist.com/gnostic-luciferianism.html#gnosticluciferianism Gnostic Luciferianism]
* [http://theisticsatanism.com/CoAz/ Churc of Azazel]
* [http://www.meetup.com/Satanists-NYC/ NYC Satanists]
* [http://www.o9a.org/ ORDER OF NINE ANGLES]
* [http://exyujos.110mb.com/index.html Joy of Satan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110909010140/http://exyujos.110mb.com/index.html |date=2011-09-09 }}

== Vidi još ==
* [[Satana]]
* [[Lucifer]]

{{Commonscat|Satanism}}

[[Kategorija:Novi religiozni pokreti]]
[[Kategorija:Ezoterija]]</text>
      <sha1>06qmldod7vcd4g5ujm06tkn16p4adiz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260909</id>
      <parentid>41260904</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T23:27:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/Gjergj333|Gjergj333]] ([[User talk:Gjergj333|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12817" xml:space="preserve">'''Satanizam''' ('''sotonizam''') je religijski, polureligijski i/ili filozofski pokret čiji sledbenici identifikuju [[Satana|Satanu]] (Sotonu) sa arhetipom, prekosmičkom silom, istinskim živim bićem, ili nekim aspektom ljudske prirode. Iako je dobio ime po Satani, koji se povezuje prvenstveno sa zlom i iskušenjem, sledbenici satanizma ga pre označavaju kao duhovni put koji se suprotstavlja uobičajenom, i to najpre po tome što za glavnu maksimu duhovnog obogaćenja uzima poboljšanje samoga sebe, a ne povinovanje nečem višem (uglavnom [[Bog]]u). Satanisti mahom tvrde da se uopšte ne klanjaju Satani niti bilo kom drugom [[božanstvo|božanstvu]] kao i da ne prate princip zla. Neki sledbenici tvrde da se umesto poštovanja božanskih zakona ili prirodnih principa, i potčinjavanja nekom božanstvu ili moralu, oni uglavnom usredsređuju na materijalno ili fizičko napredovanje pod vođstvom viših bića ili principa. Iz ovog razloga, mnogi savremeni Satanisti odbacuju tradicionalna religijska verovanja i stavove u korist egoističnijih pogleda na svet i prirodne zakone. Nasuprot tome, veoma je rasprostranjeno verovanje da se svi sledbenici satanizma klanjaju Satani i vrše njegovu volju prinoseći obilno žrtve i izvršavajući samoubistva. Okvirno, satanizam bi se mogao podeliti na filozofski i religijski satanizam.

== Moderne satanističke grupe ==

Kod današnjih satanističkih grupa mogu se uočiti dva glavna pravca, to su ″teistički″ i ″ateistički″ satanizam. Sledbenici teističkog satanizma se prema Satani odnose sa strahopoštovanjem jer veruju da je on vrhovno božanstvo. Suprotno njima ateistički satanisti sebe smatraju [[ateizam|ateistima]] i Satana za njih predstavlja simbol raznih ljudskih osobina. &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.vesti-online.com/Vesti/Tema-dana/31794/Satanizam--najbrzi-put-do-pakla|title= Satanizam, najbrži put do pakla  |accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Satanizam, najbrži put do pakla - vesti-online.com |date=}}&lt;/ref&gt;

== Teistički satanizam ==

[[Datoteka:Baphomet.png|mini|levo|Prikaz Bafometa, slika Elifasa Levija]]

Ovaj pravac satanizma poznat je i kao tradicionalni ili spiritualni satanizam. Potraga za znanjem je prema ovim satanistima veoma važna jer im pomaže da udovolje Satani. Zmija, personifikacija Satane, je nagovorila [[Adam i Eva|Adama i Evu]] da probaju jabuku i tako im podarila znanje koje je od njih krio [[Bog]].&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.znanje.org/i/i25/05iv10/05iv1024/RELIGIJA%20I%20SATANIZAM.htm|title= Religija i satanizam  |accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Religija i satanizam - znanje.org |date=}}&lt;/ref&gt; Satana se ovde javlja u vidu [[Bafomet]]a. Pripadnici ovog kulta smatraju da je [[Jahve]] tvorac sveta ali da je Satana iznad njega ili da je Satana stvorio Jahvea. Satana predstavlja slobodu i protivi se svim načelima i pravilima koje zastupa [[hrišćanstvo]]. Dakle, teistički satanisti teže da se oslobode svega što bi moglo da ih kontroliše ili sputava i pod tim se uglavnom podrazumeva sistem koji nameće moderno društvo i hrišćanske norme i vrednosti.
 
'''[[Luciferijanizam]]''' kao grupa u okviru teističkog satanizma ima dve struje, jednu koja Lucifera i Satanu izjednačuje i drugu koja smatra da je Lucifer predstavlja prosvetljeniju verziju Satane, ova frakcija je u svojim verovanjima inspirisana [[mit]]ovima [[drevni Egipat|drevnog Egipta]], [[Rim]]a i [[stara Grčka|stare Grčke]]. Luciferijanci se prvi put pominju u [[papa|papinom]] dokumentu ″Gesta Treverorum″ iz [[1231]]. godine, papa [[Grgur IX]] u njemu žene i muškarce koji veruju da je Lucifer nepravedno izbačen iz raja naziva [[jeretici]]ma.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://tieba.baidu.com/p/900789806|title=Luciferianism|accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Luciferianism-baidu.com |date=}}&lt;/ref&gt; U [[SAD]]-u postoji [[Luciferska crkva]] koja se bavi proučavanjem antičkih naroda.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.meetup.com/Satanists-NYC/|title=NYC Satanists, Luciferians, Dark Pagans, and LHP Occultists|accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=NYC Satanists, Luciferians, Dark Pagans, and LHP Occultists-meetup.com|date=}}&lt;/ref&gt;

== Ateistički satanizam ==

[[Datoteka:Baphosimb.gif|mini|desno|Simbol [[Satanistička crkva|Satanističke crkve]] ]]

Nastao je [[1966]]. godine kada je [[Anton Šandor Levej]] osnovao [[Satanistička crkva|Satanističku crkvu]] u [[San Francisko|San Francisku]] u SAD-u. Za razliku od spiritualnog Levejov satanizam ne podrazmeva obožavanje Satane u smislu božanstva već kao simbol telesnosti i zemaljskih vrednosti.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.churchofsatan.com/home.html|title=Official Church of Satan|accessdate=12. 12. 2011..|work=|publisher=Official Church of Satan-churchofsatan.com|date=|archivedate=2012-07-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120701104244/http://www.churchofsatan.com/home.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; Levej je Satanizam digao na nivo [[religija|religije]] i [[1969]]. je napisao [[Satanistička biblija|Satanističku bibliju]]. Da bi neko postao satanista,tj pripadnik ove crke potrebno je da uplati 200.[[dolar]]a a nivo koji će posvećenik dostići zavisi od njegovog ličnog zalaganja i učestovanja u ritualima, sama crkva nikada nije objavila podatke o tačnom broju svojih sledbenika ali veruje da ih širom sveta ima na desetine hiljada. Posle smrti Leveja crkvu je preuzeo Blanš Barten a iz te organizacije su polako počele da se izdvajaju i rađaju nove satanističke sekte, jedna od novih je i [[Prva satanistička crkva]] koju je [[1999]]. osnovala Karla Lavej, Antonova ćerka.

'''[[Hram Seta]]''' je okultno udruženje koje je [[1975]].godine osnovao Majkl Akvino, neki članovi i sveštenstvo Satanističke crkve. Svoju filozofiju nazivaju prosvećenim individualizmom a inspiraciju pronalaze u bogu [[Set]]u i svoj sistem verovanja nazivaju ″[[Seatizam]]″ &lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.xeper.org/|title= Temple Of Set |accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Temple Of Set – xeper.org|date=}}&lt;/ref&gt; Bog Set je navodno tamni Gospod i njegovo obožavanje se vrši kroz ritual ″ Crnog plamena″. Kontroverze vezane za ovu crkvu su navodne veze između Akvina i nekih [[neonacizam|neonacističkih]] organizacija kao i njegovo verovanje da je [[Antihrist]].

'''[[Red devet anđela]]''' je nastao u [[Velika Britanija|Velikoj Britaniji]] 60- ih godina. Red doživljava satanizam kao potpuno inividualnu potragu kojom se prevazilaze fizičke i mentalne granice čoveka.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.o9a.org/2010/08/information/|title=Order Of Nine Angels |accessdate=12. 12. 2011.. |work= |publisher=Order Of Nine Angels - o9a.org|date=}}&lt;/ref&gt; Rituali inicijacije se sastoje od testa izdržljivosti, to podrazumeva usamljenost i zabranu komuniciranja sa drugim ljudima kao i teške fizičke poslove sa ciljem razvijanja jakih ličnosti, tj vođa.

== Moderni satanizam ==

Početkom [[20. stoljeće|dvadesetog stoljeća]] slijedi nova era sotonizma koja se utjelovila u liku Aleistera Crowleya, poznatog kao oca modernog sotonizma. Iako je u njegovim učenjima očito obožavanje demona, posebno Sotone, on sebe nikad nije smatrao sotonistom, vec se deklarirao kao čarobnjak i okultist.

Najveći sotonistički pokret modernog doba zapoceo je [[1960ih|šezdesetih]] godina dvadesetog stoljeća pod vodstvom Antona Szandora LaVeya (rođen [[1930]]. u [[Chicago|Chicagu]]) koji je [[1966]]. osnovao Sotonističku crkvu u [[San Francisco|San Franciscu]] i čije je djelovanje privuklo veliku pažnju javnosti. U mladosti je radio u cirkusu kao krotitelj [[lav]]ova, a to ga je iskustvo kako je kasnije i sam tvrdio, poučilo o postojanju unutrašnjih moći i magije. Sljedeće zanimanje mu je bilo to što se pridružio putujućoj skupini u kojoj je radio kao pomoćnik mađioničara. Radio je zatim i kao [[fotograf]] za [[policija|policiju]], ali je uznemiren nasiljem koje je vidio napustio taj poziv i počeo svirati [[glasovir|pianino]] po raznim noćnim klubovima. U to vrijeme počinje pohađati razne tečajeve o okultnom u kojima će naučiti mnogo o obredima koje su održavali [[templari]], članovi ''Hellfire kluba'', ''hermetisti'', članovi ''Zlatne zore'' i ''Aleister Crowley''; obredi su se LaVeyu izuzetno svidjeli pa ih je i sam počeo prakticirati. Ubrzo razvija vlastitu sotonističku [[Filozofija|filozofiju]], prihvaćajuci demona kao prirodnu silu i pravu ljudsku prirodu koja je požudna, sklona pretjeranom ponosu, [[Hedonizam|hedonizmu]] i svojeglavosti, atributima zgog kojih se društvo razvija. Smatrao je da ne treba nijekati tjelesne potrebe, vec ih slaviti, a sve one koji se protive takvom poretku treba prokleti. Na ''Valpurginu noc'', [[30. travnja]] 1966. g. LaVey je obrijao glavu i proglasio se osnivačem Sotonističke crkve koja je vrlo brzo dobila veliki broj članova (na vrhuncu svog djelovanja čak 25.000), a njegova žena Dianne postala je visokom svećenicom Crkve. S vremenom je odbacio crne mise vjerujuci da su zastarjele, reorganizirajući metode i koristeći za rituale ''enokijanski magični jezik'' koji je usvojio od Crowleya. Krajem šezdesetih i početkom [[1970ih|sedamdesetih]] godina, LaVey se više-manje povlači iz vodstva crkve i počinje pisati, objavivši tako “''The Satanic Bible''” 1966. g., “''The satanic Rituals''” [[1972]]., a treća je “''The Complete Witch''”, prva knjiga ove vrste objavljena u [[Europa|Europi]].

Sredinom sedamdesetih, Crkva gubi veliki broj članova koji osnivaju novi sotonistički ogranak, ''Setov hram''. LaVeyova crkva doživljava svoj novi procvat u [[1980ih|osamdesetim]], ali tada LaVey više nije bio aktivni član. Setov hram osnovan je takodjer u San Franciscu, a štovali su [[Egipat|egipatskog]] boga [[Set]]a koga nisu smatrali demonom već samo prototipom po kojem je ošmisljen lik Sotone. Prema njihovom vjerovanju, Set kroz stotine generacija pokušava pripremiti ljude za novi stupanj razvoja, a vrijeme za to je upravo stiglo. Prethodila su mu tri najvažnija događaja: prvi se dogodio [[1904]]. kad je Crowley primio “''Knjigu zakona''”, drugi kad je 1966. osnovana Sotonistička crkva i treći, posljednji, zbio se [[1975]]. osnivanjem Setovog hrama. Po njima samo su članovi Setovog hrama trebali preživjeti tu promjenu poretka.

== Satanistički rituali ==

Osnova satanističkih rituala je [[spiritualizam]], tokom rituala se koriste sveće određenih boja, takođe vreme u koje se oni odigravaju može biti unapred određeno, u smislu datuma, dakle kao i u slavljenju hrišćanskih praznika. Neki od rituala koji se praktikuju u satanizmu su:
* ″[[Satanistički standarni ritual]]″
* ″[[Satanističko jačanje i posvećivanje ritualnih alata]]″
* ″[[Satanistički ritual uništenja]]″
* ″[[Satanistički terajući ritual]]″&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://exyujos.110mb.com/Satanisticki-Rituali/Rituali.html|title=Joy Of Satan|accessdate=12. 12. 2011..|work=|publisher=Joy Of Satan - exyujos.110mb.com|date=|archivedate=2011-09-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110910110220/http://exyujos.110mb.com/Satanisticki-Rituali/Rituali.html|deadurl=yes}}&lt;/ref&gt; 
Kod određenih satanističkih organizacija rituali su prelazili okvire zakona i dovodili do ubistava ili samoubistava. Ponekad se za potrebe rituala žrtvuju životinje a za samo obavljanje se uglavnom koriste napuštene i udaljene kuće. Ove rituale može obeležiti i [[vandalizam]] u vidu skrnavljenja groblja i verskih građevina. Optužbe na račun satanista dolazili su iz različitih izvora kao što su policija, borci za prava dece, bivših članova. Neki od njih su rituale povezivali sa seksualnim zlostavljanjem, prisilnim gutanjem [[krv]]i i fekalija, [[orgija]]ma, žrtvenim [[abortus]]ima kao i žrtovanjem ljudi.


== Reference ==
{{izvori}}

== Vanjske poveznice ==
* [http://www.traditional-satanism.com/ Traditional Satanism] (na [[engleski|engleskom]])
* [http://www.vesti-online.com/Vesti/Tema-dana/31794/Satanizam--najbrzi-put-do-pakla Vesti online]
* [http://www.znanje.org/i/i25/05iv10/05iv1024/RELIGIJA%20I%20SATANIZAM.htm Религија и Сатанизам]
* [http://www.churchofsatan.com/home.html/ Church of Satan]
* [http://www.xeper.org/ Temple of Set]
* [http://www.detoxorcist.com/gnostic-luciferianism.html#gnosticluciferianism Gnostic Luciferianism]
* [http://theisticsatanism.com/CoAz/ Churc of Azazel]
* [http://www.meetup.com/Satanists-NYC/ NYC Satanists]
* [http://www.o9a.org/ ORDER OF NINE ANGLES]
* [http://exyujos.110mb.com/index.html Joy of Satan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110909010140/http://exyujos.110mb.com/index.html |date=2011-09-09 }}

== Vidi još ==
* [[Satana]]
* [[Lucifer]]

{{Commonscat|Satanism}}

[[Kategorija:Novi religiozni pokreti]]
[[Kategorija:Ezoterija]]</text>
      <sha1>daqbo8676l5ebltl09l0s0g680cwaru</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Čepin</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36060</id>
    <revision>
      <id>41260879</id>
      <parentid>40897083</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T15:33:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.178.194.104</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Slavni ljudi */Ispravak netočnog navoda</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6364" xml:space="preserve">{{Općina RH
| ime = Čepin
| slika = 
| opis_slike = 
| zastava = 
| grb = 
| grb= sin escudo.svg
| županija = [[Osječko-baranjska županija|Osječko-baranjska]] 
| broj stanovnika = 12.901
| površina = 106
| naselja = Beketinci, Čepin, Čepinski Martinci, Čokadinci, Livana, Ovčara 
| načelnik = Dražen Arnold
| poštanski broj = 31431 Čepin
| pozivni broj = 
| registarska oznaka = 
| z. širina = 45.52
| z. dužina = 18.56
}}

'''Čepin''' je naselje i sjedište istoimene općina u [[Hrvatska|Hrvatskoj]]. Nalazi se u [[Osječko-baranjska županija|Osječko-baranjskoj županiji]].

== Zemljopis ==
Čepin se nalazi 9 km jugozapadno od [[Osijek]]a.
* Površina: 106 km&amp;sup2;
* Poljoprivredne površine: 8.453 [[ha]]
* Šumske površine: 1.045 ha
* Naselja: Beketinci, Bentež, Čepin, Čepinski Martinci, Čokadinci, Livana i Ovčara.

== Stanovništvo ==
* Broj stanovnika (popis 2001.): 12.901
* Broj kućanstava: 3.915

Po posljednjem popisu stanovništva iz [[2001.]] godine, općina Čepin imala je 12.901 stanovnika, raspoređenih u 6 naselja:
* [[Beketinci]] - 700
* [[Čepin]] - 9.502
* [[Čepinski Martinci]] - 700
* [[Čokadinci]] - 183
* [[Livana]] - 750
* [[Ovčara (Čepin)|Ovčara]] - 1.066

=== Nacionalni sastav, [[2001.]] ===
* [[Hrvati]] - 11.910 (92,32)
* [[Srbi]] - 625 (4,84)
* [[Mađari]] - 31 (0,24)
* [[Nijemci]] - 25 (0,19)
* [[Slovaci]] - 24 (0,19)
* [[Crnogorci]] - 10 (0,08)
* [[Bošnjaci]] - 7 (0,05)
* [[Makedonci]] - 5 (0,04)
* [[Rusini]] - 5 (0,04)
* [[Slovenci]] - 4
* [[Albanci]] - 1
* [[Česi]] - 1
* [[Rumunji]] - 1
* [[Turci]] - 1
* [[Ukrajinci]] - 1
* ostali - 16 (0,12)
* neopredijeljeni - 208 (1,61)
* nepoznato - 26 (0,20)

== Uprava ==
* Načelnik: Dražen Tonkovac
* Predsjednik Općinskog vijeća: Robert Periša

== Povijest ==
Čepin se prvi put spominje [[1258]]. pod imenom vila de Chapa. [[1290]]. u Čepinu obitelj Korođ gradi kružni dvorac u močvari poznatiji pod imenom Kolođvar.
U Čepinu su pronađeni mnogobrojni predmeti iz [[Rimsko Carstvo|rimskog doba]]. U parku se nalazi jednokatni klasicistički dvor Adamovića Čepinskih izgrađen oko [[1800]]. U baroknoj župnoj crkvi Sv. Trojstva ([[1769]].) je signirana oltarna slika Judite s Holofernom: «Josepho Jacobi pinxit Vienna 1773»; klupe su iz [[1770]].
Čepin je ravničarsko selo desetak kilometara jugozapadno od [[Osijek]]a, na cesti prema [[Đakovo|Đakovu]]. Do početka [[18. stoljeće|18. stoljeća]] koristio se [[Mađarski jezik|mađarski]] naziv Csapa, a od tada u uporabi je ime Čepin. Iz njegove duge povijesti sačuvana su dva vrijedna kulturno-povijesna spomenika: barokna župna crkva sv. Trojstva, građena 1769.-1771. godine, i manji dvorac, zapravo kurija, koja je nekoć bila sjedište velikoga vlastelinstva plemićke obitelji Adamovich Čepinski (Adamovich de Csepin). 
U [[Srednji vijek|srednjem vijeku]] Čepin se spominje od [[13. stoljeće|13. stoljeća]]. Prije [[Osmansko Carstvo|Turaka]] bio je neutvrđeno središte velikoga posjeda Vukovske županije. Ugarsko-hrvatski kralj [[Bela IV.]] darovao je Čepin [[1258]]. plemićima Kružic (Korogh), koji su ga posjedovali do izumrća [[1472]]. godine. Nakon toga, vlasnici su se mijenjali sve do [[1526]]. kada su ga osvojili Turci. Čepin je tada izgubio položaj trgovačko-obrtničkoga mjesta, ali ne i starosjedilačko hrvatsko i mađarsko pučanstvo.

== Gospodarstvo ==
Ovaj dio županije je jedan od većih proizvođača poljoprivrednih proizvoda u Hrvatskoj: [[suncokret]]a, [[kukuruz]]a i [[pšenica|pšenice]]. Tvornica [[ulje|ulja]] je jedan od većih poslodavaca.

Osnovna djelatnost tvornice ulja je proizvodnja sirovih i rafiniranih ulja te je u toj djelatnosti najveći proizvođač u Hrvatskoj.

Tvornica ulja Čepin počela je s radom [[1942]]. godine. Tada je imala instalirani kapacitet prešaone 5.000t godišnje prerade suncokreta te instalirani kapacitet rafinerije od 1.250t na godinu.
Do [[1945]]. godine nalazi se u privatnom vlasništvu, a od te godine prelazi u društveno vlasništvo i posluje u sastavu PIK-a Čepin.
[[1961]]. godine se uključuje u sastav IPK Osijek u čijem se vlasništvu nalazi i danas.

== Slavni ljudi ==
* [[Siniša Ergotić]] (atletičar)
* Obitelj Kostelić je jedno vrijeme živjela u Čepinu. [[Ante Kostelić]] trenirao je rukomet u Čepinu.
* [[Branko Lustig]] (filmaš) Za vrijeme drugog svjetskog rata prebjegao SAD.
* [[Jelena Dokić]] (tenisačica) Ubrzo nakon rođenja otišla u Srbiju.
* [[Slobodanka Čolović]] (atletičarka) Neposredno prije Domovinskog rata otišla iz mjesta Livana.

== Spomenici i znamenitosti ==
* Spomenik Ignji Batrneku Malom
* Porušeni spomenik iz [[NOB]]-a
* Zvonik u Bari(kod ipk uljara čepin)
== Obrazovanje ==
Osnovna škola &quot;Vladimir Nazor&quot; nalazi se u Kalničkoj ulici br. 17. Škola se sastoji se od tri škole: matične škole, PŠ Briješće i PŠ Čepinski Martinci. Izgrađena je [[1984]]. godine, zauzima 21470 kvadrata, od čega je 3571 sama zgrada, a 17899 igralište i park oko škole. 
Jedna je od najvećih škola po broju učenika u županiji. Ima 833 učenika, od čega je u PŠ Briješće 176 učenika (od 1.-4. razreda) i u PŠ Č. Martinci 33 učenika (1.-4. razreda).
Učenici 5.-8. razreda Briješća, Č. Martinaca, Livane i dijela Osijeka dolaze u školu organizirano autobusima. U školi je zaposleno 66 djelatnika. Ravnatelj škole je prof. Ilija Pavić, a pedagog Marija Marinović. U blizini škole nalaze se pekara, trgovina, ribarnica i kafić. U školi se često priređuju razne priredbe i manifestacije za učenike, ali i stanovnike okoline. Škola je [[2004]]. dobila status međunarodne eko škole.
* Osnovna škola &quot;Miroslav Krleža&quot;

== Kultura ==
* Centar za kulturu Čepin - Knjižnica
* Kulturno umjetničko društvo &quot;Ivan Kapistran Adamović&quot; Čepin

== Sport ==
* NK Čepin (3. [[HNL]] istok)
Navijači nogometnog kluba Čepin zovu se Sioux-i,a utemeljila ih je 1994. godine grupa mladića iz novog Čepina. Nakon 11 godina Sioux-i se ponovo okupljaju sada mlađem sastavu.
 Ok Čepin(Odbojkaški klub Čepin) koji je poznat po svojim brojnim uspjesima

== Vanjske veze ==
*[http://www.cepin.hr Općina Čepin]
*[http://www.cepinonline.com CepinOnline.com]

{{geog-stub}} 
{{Osječko-baranjska županija}}

[[Kategorija:Općine u Osječko-baranjskoj županiji]]
[[Kategorija:Naselja u Osječko-baranjskoj županiji]]</text>
      <sha1>ngtaug12jwjy4yyxjgh2xxffj1k9hjx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Misao</title>
    <ns>0</ns>
    <id>66944</id>
    <revision>
      <id>41260868</id>
      <parentid>41260863</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T12:03:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/5.43.86.137|5.43.86.137]] ([[User talk:5.43.86.137|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:5.43.73.49|5.43.73.49]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13733" xml:space="preserve">[[Datoteka:A woman thinking.jpg|mini|Kip žene mislioca]]

'''Mišljenje''' je [[um]]na sposobnost koja nam omogućuje da putem misaonih operacija određujemo svojstva [[pojava]] i otkrivamo odnose među njima.&lt;ref name=&quot;Filozofijski rečnik&quot;&gt;Misao, Filozofijski rečnik, Matica Hrvatska, Zagreb 1984.&lt;/ref&gt; 

Mišljenje je mentalni proces koji se odlikuje rasuđivanjem i zaključivanjem, odnosno shvatanjem [[uzročnost|uzročno-posledičnih]] veza između različitih pojmova.&lt;ref name=&quot;Rečnik socijalnog rada&quot;&gt;Ivan Vidanović, „Rečnik socijalnog rada“&lt;/ref&gt; Mišljenje zahvata beskonačni [[svemir|univerzum]] fenomena i procesa, uključujući i sam proces mišljenja. '''Misao''', odnosno sadržaj mišljenja, se očitava u nekom sudu ili tvrdnji.&lt;ref name=&quot;Filozofijski rečnik&quot;/&gt; Misao, koja uključuje i [[opažanje|opažajne]] podatke, ne proizlazi samo iz [[stvarnost]]i, nego i na nju deluje. Mišljenje je sled misli upravljenih na pronicanje stvarnosti, a samimi tim i na njeno menjanje.&lt;ref name=&quot;Filozofski leksikon&quot;/&gt;

U filozofiji se obično pretpostavlja da su ljudi okarakterisani racionalnošću, a najočiglednije ispoljavanje racionalnosti je sposobnost mišljenja.&lt;ref name=&quot;Oksfordski filozofski rečnik&quot;&gt;''mišljenje'', Oksfordski filozofski rečnik, Sajmon Blekburn, Svetovi, Novi Sad. {{page| year = 1999| isbn = 978-86-7047-303-4| pages = }}&lt;/ref&gt; Zbog složenosti i uslovljenosti emocionalnim i drugim faktorima razlikujemo: konkretno i apstraktno, logično i nelogično, [[magijsko mišljenje|magijsko]] i arhaično mišljenje.&lt;ref name=&quot;Rečnik socijalnog rada&quot;/&gt; Nije svako mišljenje jezičko, npr. mišljenje šahiste, kompozitora i slikara.&lt;ref name=&quot;Oksfordski filozofski rečnik&quot;/&gt; 

Nauka o principima i pravilima mišljenja naziva se [[logika]]. [[Filozofija uma]] izučava prirodu [[um]]a, [[svest]]i, mentalnih funkcija i njihov odnos sa telom, a posebno mozgom. [[Odnos uma i tela]] se smatra centralnim pitanjem filozofije uma.&lt;ref name=&quot;Kim1&quot;/&gt; Takođe je pitanje da li samo čovek misli ili i druga živa bića i mašine (vidi [[veštačka inteligencija]]).

U [[Budizam|budizmu]] se misli smatraju mentalnim pojavama koje [[Um (budizam)|um]] registruje, i koje ne podrazumevaju postojanje mislećeg subjekta.{{sfn|Kovačević|2014|pp=205}} 

== Misaone operacije ==

Misaone operacije su:
* [[analiza]]
* [[sinteza]]
* [[apstrakcija]]
* [[konkretizacija]]

== Mišljenje u filozofiji ==
[[Datoteka:Jardin du Musee Rodin Paris Le Penseur 20050402 (02).jpg|mini|[[Ogist Roden]], ''Mislilac'']]

=== Antička ===

Starogrčki filozof [[Parmenid]] proces mišljenja vezuje za [[biće]], tvrdeći da &quot;misliti i biti je isto.&quot;&lt;ref&gt;Herman Diels, Predsokratovci I (odeljak Parmenid), Zagreb 1983.&lt;/ref&gt;

=== Novovekovna ===

Prema Hobsu, izvor svih misli su [[čula]], jer ne postoji zamisao u ljudskoj svesti koja, u celosti ili u delovima, nije najpre začeta putem organa čula.&lt;ref&gt;Thomas Hobbes, Levijatan (str. 15), Zagreb, 2004.&lt;/ref&gt; On sled misli naziva misaonim govorom, i primećuje da šta god čovek pomišlja, naredna misao nikad nije slučajna, kako se to čini. Hobs razlikuje nenavođen i uređen niz misli.&lt;ref&gt;Thomas Hobbes, Levijatan (str. 22-23), Zagreb, 2004.&lt;/ref&gt;

U 17. veku francuski filozof [[René Descartes]] je došao do svog čuvenog zaključka „[[Mislim, dakle jesam]]“. Dekart je ovaj osnovni stav svoje metafizike najpre formulisao u delu „Rasprava o metodi“ [[1637]]. godine. Njegovo stajalište pretpostavlja sumnju u sve, osim u subjekt koji misli, odnosno sumnja. Tako u mišljenju [[svest]] spoznaje samu sebe kao svest i jedina izvesnost [[biće|bića]] potiče iz svesnog mišljenja. 

Za [[Spinoza|Spinozu]], &quot;mišljenje je božji atribut, ili bog je stvar koja misli.&quot;&lt;ref&gt;Spinoza, Etika (str. 47), Beograd, 1983.&lt;/ref&gt;

Za Kanta, [[razum]] je moć mišljenja, a misliti znači [[Saznanje|saznavati]] pomoću pojmova.&lt;ref&gt;Kant, Kritika čistog uma (str. 100), Beograd 1970.&lt;/ref&gt;

{{quote|Unutar logike se raspravlja o njenom predmetu, to jest o mišljenju, tačnije pojmovnom mišljenju; njegov pojam se stvara u njenom proticanju i prema tome ne može se postaviti unapred.&lt;ref&gt;Hegel, Nauka logike (str. 46), Beograd, 1976.&lt;/ref&gt;|[[Hegel]]}}

Za [[Hegel]]a, um je jedinstvo mišljenja i [[biće|bića]].&lt;ref name=&quot;enciklopedija.hr&quot;&gt;[http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=63134 um] (Hrvatska enciklopedija)&lt;/ref&gt; Prema Hegelu, [[logika]] se bavi mišljenjem kao svojim predmetom, a sam pojam mišljenja stvara se u toku izučavanja.&lt;ref&gt;Hegel, Nauka logike (str. 46), Beograd, 1976.&lt;/ref&gt; Logika je misao koja se bavi samom sobom.

[[Fridrih fon Šeling|Šeling]] je tvrdio da je misao »nezavisna moć koja za sebe dalje deluje«, i da je »stvorena od duše«.&lt;ref name=&quot;Filozofski leksikon&quot;&gt;Misao, Filozofija, Enciklopedijski leksikon, Mozaik znanja, Beograd 1973.&lt;/ref&gt; Fender, logičar fenomenološke orijeritacije, svoju osnovnu koncepciju zasniva na razlikovanju misli (predmet logike) i mišljenja (predmet psihologije).&lt;ref name=&quot;Filozofski leksikon&quot;/&gt;

=== Savremena ===

Hrišćanski filozof [[Jovan Kronštatski]] smatra da ljudska misao neograničeno teče zahvaljujući tome što postoji neograničeni misleći duh.

{{quote|Mi možemo da mislimo zato što postoji bezgranična misao kao što i dišemo zato što postoji bezgranično prostranstvo vazdušno.|Jovan Kronštatski&lt;ref&gt;Jovan Kronštatski, Gospode ime ti je ljubav. str. 126, Beograd, 1998.&lt;/ref&gt;}}

Savremeni indijski filozof [[Krišnamurti]] smatra da ne postoji sopstvo koji misli, već samo misao koja stvara subjekta, odnosno &quot;uspostavlja deo sebe kao mislioca&quot;, kao entitet koji posmatra i sudi. Dakle, mislioca je stvorila misao.&lt;ref&gt;Đidu Krišnamurti, Zemlja bez staza, Beograd, 2003.&lt;/ref&gt; On dalje nalazi da je misao stvorila sav sadržaj naše svesti, uključujući boga, religiju, strah, bol, mržnju, ljubav i zamisao o sopstvu, i taj sadržaj čini naš [[ego]]. Krišnamurti zaključuje: &quot;Ja postoji dokle misao postoji&quot;.&lt;ref&gt;Đidu Krišnamurti, Zemlja bez staza, Beograd, 2003.&lt;/ref&gt; Po njemu, misao je [[tvar]] jednako kao pod, zid, telefon, jer energija delujući po obrascu postaje tvar.&lt;ref&gt;Krishnamurti, Freedom from the Known, 101&lt;/ref&gt; 

Krišnamurti tvrdi da sveto možemo naći samo slobodni od buke misli. Stoga, nužno je osloboditi svih iluzija i verovanja koje je stvorila misao, da bi videli istinski sveto.&lt;ref&gt;[https://alexanthorn.okultopedija.com/arhiva/strane/magica/ma20.htm Intervju sa Bernardom Levinom]&lt;/ref&gt; To se postiže [[Motrenje (budizam)|motrenjem]] bez riječi, i bez misli, što je jedna od najčudnovatijih pojava.&lt;ref name=&quot;izraz zena&quot;&gt;[http://srednjiput.rs/tumacenja/cedomil-veljacic/haiku-izraz-zena/ Čedomil Veljačić, Haiku - izraz zena]&lt;/ref&gt;

== Mišljenje u biologiji ==
{{Main|Neuron}}

Neuron (isto tako poznat kao nervna ćelija) je izvršna [[ćelija (biologija)|ćelija]] u [[nervni sistem|nervnom sistemu]] koja obrađuje i transmituje informacije putem elektrohemijske [[Ćelijska komunikacija|signalizacije]]. Neuroni su sržne komponente [[Human brain|mozga]], [[Kičmenjaci|kičmenjačke]] [[Kičmena moždina|kičmene moždine]], [[Beskičmenjaci|beskičmenjačke]] [[ventral nerve cord|verntralne nervne niti]] i perifernih nerva. Postoje brojni specijalizovani tipovi neurona: senzorni neuroni odgovaraju na dodir, zvuk, svetlo i brojne druge stimuluse koji utiču na ćelije [[Ljudska čula|senzornih organa]] koje zatim šalju signale do kičmene moždinei mozga. Motorni neuroni primaju signale od mozga i kičmene moždine koji uzrokuju [[muscle contraction|mišićne kontrakcije]] i utiču na [[Žlezda|žlezde]]. [[Interneuron]]i povezuju neuronesa drugim neuronima unutar mozga i kičmene moždine. Neuroni odgovoraju na [[stimulus]]e, i komuniciraju prisustvo stimulusa do centralno nervnog sistema, koji obrađuje te informacije i šalje odgovore do drugih delova tela za akciju. Neuroni ne prolaze kroz [[mitoza|mitozu]] i obično se ne mogu zameniti nakon što su uništeni, mada je uočeno da [[astrocit]]i mogu da se preobraze u neurone, pošto su oni ponekad [[Cell potency|pluripotentni]].

== Mišljenje u psihologiji ==
[[Datoteka:SeatedBuddha.jpg|mini|Prema [[Buda|Budi]], cilj je [[Motrenje (budizam)|motriti]] misli i na taj način dostići smirenje.]]

Psihologija proučava mentalni proces mišljenja, kao i poremećaje do kojih dolazi u tom procesu. Postoje [[poremećaj]]i mišljenja koji su karakteristični za pojedine [[osoba|osobe]] ali i za vrstu psiholoških poremećaja koju imaju.&lt;ref name=&quot;Rečnik socijalnog rada&quot;/&gt;

U psihologiji, [[prisilna misao]] odnosi se na veliku grupu prisilnih fenomena kao što su prisilne radnje, impulsi, nagoni ili predstave. Sadržaj prisilnih misli je u tesnoj vezi sa vrstom fobija pri čemu se kao propratna pojava javlja [[strah]], uznemirenost, sumnjičavost isl.&lt;ref name=&quot;Rečnik socijalnog rada&quot;/&gt;

== Mišljenje u sociologiji ==
{{Main|Socijalna psihologija}}

Socijalna psihologija je studija načina na koji ljudi i grupe interaguju. Naučnici u ovoj [[Interdisciplinarnost|interdisciplinarnoj]] oblasti obično su [[psihologija|psiholozi]] ili [[Sociologija|sociolozi]], iako svi socijalni psiholozi koriste [[Individua|individue]] i [[Društvena grupa|grupe]] kao njihove [[jedinica analize|analitičke jedinice]].&lt;ref&gt;{{cite book| last = Myers| first = David G.| title = Social psychology| url = https://books.google.com/books?id=hrydA45eCk0C| year = 1993| publisher = McGraw-Hill| isbn = 978-0-07-044292-4| pages = }}&lt;/ref&gt;

Uprkos njihove sličnosti, psihološki i sociološki istraživači imaju tendenciju da se razlikuju u pogledu njihovih ciljeva, pristupa, metoda i terminologije. Oni takođe favorizuju različite [[Naučni časopis|naučne časopise]] i [[profesionalno udruženje|stručna udruženja]]. Najznačajniji period saradnje između sociologa i psihologa bio je tokom godina neposredno nakon [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]].&lt;ref&gt;Sewell, W.H. . Some reflections on the golden age of interdisciplinary social psychology. ''Annual Review of Sociology'', Vol. 15.&lt;/ref&gt; Mada je nastala sve veća izolacija i specijalizacija zadnjih godina, izvesni stepen preklapanja i uticaja preostaje između dve discipline.&lt;ref&gt;{{cite book| last = Flick| first = Uwe| title = The Psychology of the Social| url = https://books.google.com/books?id=Nvz5Y8e1N84C| date = 20. 8. 1998.| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-0-521-58851-5| pages = }}&lt;/ref&gt;

[[Kolektivno nesvesno]], ponekad i kolektivna podsvest, je termin [[Analitička psihologija|analitičke psihologije]], koji je [[Neologizam|skovao]] [[Karl Gustav Jung|Karl Jung]]. To je deo [[Nesvesno|nesvestnog uma]], zajedničkog za [[društvo]], ljude, ili celokupno čovečanstvo, u međusobno povezanom sistemu koji je proizvod svih zajedničkih iskustava i sadrži pojmove kao što su [[nauka]], [[religija]], i [[moralnost]]. Dok [[Sigmund Frojd|Frojd]] nije pravio razliku između „individualne psihologije” i „kolektivne psihologije”, Jung je razlikovao kolektivno nesvesno od [[Lično nesvesno|lične]] [[Nesvesno|podsvesti]], osobene svakom ljudskom biću. Kolektivno nesvesno poznato je i kao „rezervoar iskustava naše vrste”.&lt;ref&gt;Jensen, Peter S., Mrazek, David, Knapp, Penelope K., [[Laurence Steinberg|Steinberg, Laurence]], Pfeffer, Cynthia, Schowalter, John, &amp; Shapiro, Theodore. (Dec 1997) &quot;Evolution and revolution in child psychiatry: ADHD as a disorder of adaptation. (attention-deficit hyperactivity syndrome)&quot;. ''Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry''. 36. str. 1672. (10). July 14, 2007.&lt;/ref&gt;

== Odnos uma i tela ==
{{Main|Odnos uma i tela}}

Problem [[odnos uma i mozga|odnosa uma i mozga]] se tiče objašnjavanja odnosa koji postoji između [[um]]nih procesa i telesnih stanja ili procesa.&lt;ref name=&quot;Kim1&quot;&gt;{{cite book | last = Kim | first = J. | editor = Honderich, Ted | title = Problems in the Philosophy of Mind. Oxford Companion to Philosophy | year = 1995 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford}}&lt;/ref&gt; Cilj filozofa jeste da se utvrdi priroda uma i mentalnih procesa, te kako na um utiče telo i obratno. Pitanje je kako je moguće da svesna iskustva proističu iz gomile sive materije obdarene ničim drugim osim elektrohemijskih svojstava. Srodan problem je da se objasni kako nečiji [[propositional attitude|propozicioni statovi]] (e.g. verovanja ili želje) mogu da uzrokuju aktivaciju individualnih [[neuron]]a i kontrakcije mišića na precizno korektan način. Sa ovim problemima se suočavaju [[Epistemologija|epistemolozi]] i filozofi uma još od vremena [[Rene Dekart]]a.&lt;ref&gt;''Companion to Metaphysics'', By Jaegwon Kim, Gary S. Rosenkrantz, Ernest Sosa, Contributor Jaegwon Kim, 2nd edition, Wiley-Blackwell, 2009, {{ISBN|978-1-4051-5298-3}}&lt;/ref&gt;

== Vidi još ==
* [[Um]]
* [[Razum]]
* [[Filozofija uma]]
* [[Psihopatologija mišljenja]]

== Izvori ==
{{reflist|30em}}

== Literatura ==
* Filozofija, Enciklopedijski leksikon, Mozaik znanja, Beograd 1973.
* Filozofijski rečnik, Matica Hrvatska, Zagreb 1984.
* Oksfordski filozofski rečnik, Sajmon Blekburn, Svetovi, Novi Sad, 1999.
* {{Cite book |ref= harv|last=Kovačević|first=Branislav|title=Ovako sam čuo: Budino učenje na osnovu izvora u Pali kanonu|year=2014|url= |publisher= |location=Novi Sad–Beograd|id=}}

== Spoljašnje veze ==
{{Commonscat|Thinking}}
* [https://web.archive.org/web/20081023135202/http://www.mingl.org/zbubanje/index.php/2008/08/15/kriticko-misljenje.html Kritičko mišljenje]

{{filozofija}}

[[Kategorija:Misao| ]]
[[Kategorija:Mozak]]
[[Kategorija:Psihologija]]
[[Kategorija:Filozofska terminologija]]
[[Kategorija:Etika]]</text>
      <sha1>n6nylzcr86ywicf5bjm7g36qoe6cs5a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260869</id>
      <parentid>41260868</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T12:04:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Edgar Allan Poe</username>
        <id>29250</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13710" xml:space="preserve">[[Datoteka:A woman thinking.jpg|mini|Kip žene mislioca]]

'''Mišljenje''' je [[um]]na sposobnost koja nam omogućuje da putem misaonih operacija određujemo svojstva [[pojava]] i otkrivamo odnose među njima.&lt;ref name=&quot;Filozofijski rečnik&quot;&gt;Misao, Filozofijski rečnik, Matica Hrvatska, Zagreb 1984.&lt;/ref&gt; 

Mišljenje je mentalni proces koji se odlikuje rasuđivanjem i zaključivanjem, odnosno shvatanjem [[uzročnost|uzročno-posledičnih]] veza između različitih pojmova.&lt;ref name=&quot;Rečnik socijalnog rada&quot;&gt;Ivan Vidanović, „Rečnik socijalnog rada“&lt;/ref&gt; Mišljenje zahvata beskonačni [[svemir|univerzum]] fenomena i procesa, uključujući i sam proces mišljenja. '''Misao''', odnosno sadržaj mišljenja, se očitava u nekom sudu ili tvrdnji.&lt;ref name=&quot;Filozofijski rečnik&quot;/&gt; Misao, koja uključuje i [[opažanje|opažajne]] podatke, ne proizlazi samo iz [[stvarnost]]i, nego i na nju deluje. Mišljenje je sled misli upravljenih na pronicanje stvarnosti, a samimi tim i na njeno menjanje.&lt;ref name=&quot;Filozofski leksikon&quot;/&gt;

U filozofiji se obično pretpostavlja da su ljudi okarakterisani racionalnošću, a najočiglednije ispoljavanje racionalnosti je sposobnost mišljenja.&lt;ref name=&quot;Oksfordski filozofski rečnik&quot;&gt;''mišljenje'', Oksfordski filozofski rečnik, Sajmon Blekburn, Svetovi, Novi Sad. {{page| year = 1999| isbn = 978-86-7047-303-4| pages = }}&lt;/ref&gt; Zbog složenosti i uslovljenosti emocionalnim i drugim faktorima razlikujemo: konkretno i apstraktno, logično i nelogično, [[magijsko mišljenje|magijsko]] i arhaično mišljenje.&lt;ref name=&quot;Rečnik socijalnog rada&quot;/&gt; Nije svako mišljenje jezičko, npr. mišljenje šahiste, kompozitora i slikara.&lt;ref name=&quot;Oksfordski filozofski rečnik&quot;/&gt; 

Nauka o principima i pravilima mišljenja naziva se [[logika]]. [[Filozofija uma]] izučava prirodu [[um]]a, [[svest]]i, mentalnih funkcija i njihov odnos sa telom, a posebno mozgom. [[Odnos uma i tela]] se smatra centralnim pitanjem filozofije uma.&lt;ref name=&quot;Kim1&quot;/&gt; Takođe je pitanje da li samo čovek misli ili i druga živa bića i mašine (vidi [[veštačka inteligencija]]).

U [[Budizam|budizmu]] se misli smatraju mentalnim pojavama koje [[Um (budizam)|um]] registruje, i koje ne podrazumevaju postojanje mislećeg subjekta.{{sfn|Kovačević|2014|pp=205}} 

== Misaone operacije ==

Misaone operacije su:
* [[analiza]]
* [[sinteza]]
* [[apstrakcija]]
* [[konkretizacija]]

== Mišljenje u filozofiji ==
[[Datoteka:Jardin du Musee Rodin Paris Le Penseur 20050402 (02).jpg|mini|[[Ogist Roden]], ''Mislilac'']]

=== Antička ===

Starogrčki filozof [[Parmenid]] proces mišljenja vezuje za [[biće]], tvrdeći da &quot;misliti i biti je isto.&quot;&lt;ref&gt;Herman Diels, Predsokratovci I (odeljak Parmenid), Zagreb 1983.&lt;/ref&gt;

=== Novovekovna ===

Prema Hobsu, izvor svih misli su [[čula]], jer ne postoji zamisao u ljudskoj svesti koja, u celosti ili u delovima, nije najpre začeta putem organa čula.&lt;ref&gt;Thomas Hobbes, Levijatan (str. 15), Zagreb, 2004.&lt;/ref&gt; On sled misli naziva misaonim govorom, i primećuje da šta god čovek pomišlja, naredna misao nikad nije slučajna, kako se to čini. Hobs razlikuje nenavođen i uređen niz misli.&lt;ref&gt;Thomas Hobbes, Levijatan (str. 22-23), Zagreb, 2004.&lt;/ref&gt;

U 17. veku francuski filozof [[René Descartes]] je došao do svog čuvenog zaključka „[[Mislim, dakle jesam]]“. Dekart je ovaj osnovni stav svoje metafizike najpre formulisao u delu „Rasprava o metodi“ [[1637]]. godine. Njegovo stajalište pretpostavlja sumnju u sve, osim u subjekt koji misli, odnosno sumnja. Tako u mišljenju [[svest]] spoznaje samu sebe kao svest i jedina izvesnost [[biće|bića]] potiče iz svesnog mišljenja. 

Za [[Spinoza|Spinozu]], &quot;mišljenje je božji atribut, ili bog je stvar koja misli.&quot;&lt;ref&gt;Spinoza, Etika (str. 47), Beograd, 1983.&lt;/ref&gt;

Za Kanta, [[razum]] je moć mišljenja, a misliti znači [[Saznanje|saznavati]] pomoću pojmova.&lt;ref&gt;Kant, Kritika čistog uma (str. 100), Beograd 1970.&lt;/ref&gt;

{{quote|Unutar logike se raspravlja o njenom predmetu, to jest o mišljenju, tačnije pojmovnom mišljenju; njegov pojam se stvara u njenom proticanju i prema tome ne može se postaviti unapred.&lt;ref&gt;Hegel, Nauka logike (str. 46), Beograd, 1976.&lt;/ref&gt;|[[Hegel]]}}

Za [[Hegel]]a, um je jedinstvo mišljenja i [[biće|bića]].&lt;ref name=&quot;enciklopedija.hr&quot;&gt;[http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=63134 um] (Hrvatska enciklopedija)&lt;/ref&gt; Prema Hegelu, [[logika]] se bavi mišljenjem kao svojim predmetom, a sam pojam mišljenja stvara se u toku izučavanja.&lt;ref&gt;Hegel, Nauka logike (str. 46), Beograd, 1976.&lt;/ref&gt; Logika je misao koja se bavi samom sobom.

[[Fridrih fon Šeling|Šeling]] je tvrdio da je misao »nezavisna moć koja za sebe dalje deluje«, i da je »stvorena od duše«.&lt;ref name=&quot;Filozofski leksikon&quot;&gt;Misao, Filozofija, Enciklopedijski leksikon, Mozaik znanja, Beograd 1973.&lt;/ref&gt; Fender, logičar fenomenološke orijeritacije, svoju osnovnu koncepciju zasniva na razlikovanju misli (predmet logike) i mišljenja (predmet psihologije).&lt;ref name=&quot;Filozofski leksikon&quot;/&gt;

=== Savremena ===

Hrišćanski filozof [[Jovan Kronštatski]] smatra da ljudska misao neograničeno teče zahvaljujući tome što postoji neograničeni misleći duh.

{{quote|Mi možemo da mislimo zato što postoji bezgranična misao kao što i dišemo zato što postoji bezgranično prostranstvo vazdušno.|Jovan Kronštatski&lt;ref&gt;Jovan Kronštatski, Gospode ime ti je ljubav. str. 126, Beograd, 1998.&lt;/ref&gt;}}

Savremeni indijski filozof [[Krišnamurti]] smatra da ne postoji sopstvo koji misli, već samo misao koja stvara subjekta, odnosno &quot;uspostavlja deo sebe kao mislioca&quot;, kao entitet koji posmatra i sudi. Dakle, mislioca je stvorila misao.&lt;ref&gt;Đidu Krišnamurti, Zemlja bez staza, Beograd, 2003.&lt;/ref&gt; On dalje nalazi da je misao stvorila sav sadržaj naše svesti, uključujući boga, religiju, strah, bol, mržnju, ljubav i zamisao o sopstvu, i taj sadržaj čini naš [[ego]]. Krišnamurti zaključuje: &quot;Ja postoji dokle misao postoji&quot;.&lt;ref&gt;Đidu Krišnamurti, Zemlja bez staza, Beograd, 2003.&lt;/ref&gt; Po njemu, misao je [[tvar]] jednako kao pod, zid, telefon, jer energija delujući po obrascu postaje tvar.&lt;ref&gt;Krishnamurti, Freedom from the Known, 101&lt;/ref&gt; 

Krišnamurti tvrdi da sveto možemo naći samo slobodni od buke misli. Stoga, nužno je osloboditi svih iluzija i verovanja koje je stvorila misao, da bi videli istinski sveto.&lt;ref&gt;[https://alexanthorn.okultopedija.com/arhiva/strane/magica/ma20.htm Intervju sa Bernardom Levinom]&lt;/ref&gt; To se postiže [[Motrenje (budizam)|motrenjem]] bez riječi, i bez misli, što je jedna od najčudnovatijih pojava.&lt;ref name=&quot;izraz zena&quot;&gt;[http://srednjiput.rs/tumacenja/cedomil-veljacic/haiku-izraz-zena/ Čedomil Veljačić, Haiku - izraz zena]&lt;/ref&gt;

== Mišljenje u biologiji ==
{{Main|Neuron}}

Neuron (isto tako poznat kao nervna ćelija) je izvršna [[ćelija (biologija)|ćelija]] u [[nervni sistem|nervnom sistemu]] koja obrađuje i transmituje informacije putem elektrohemijske [[Ćelijska komunikacija|signalizacije]]. Neuroni su sržne komponente [[Human brain|mozga]], [[Kičmenjaci|kičmenjačke]] [[Kičmena moždina|kičmene moždine]], [[Beskičmenjaci|beskičmenjačke]] [[ventral nerve cord|verntralne nervne niti]] i perifernih nerva. Postoje brojni specijalizovani tipovi neurona: senzorni neuroni odgovaraju na dodir, zvuk, svetlo i brojne druge stimuluse koji utiču na ćelije [[Ljudska čula|senzornih organa]] koje zatim šalju signale do kičmene moždinei mozga. Motorni neuroni primaju signale od mozga i kičmene moždine koji uzrokuju [[muscle contraction|mišićne kontrakcije]] i utiču na [[Žlezda|žlezde]]. [[Interneuron]]i povezuju neuronesa drugim neuronima unutar mozga i kičmene moždine. Neuroni odgovoraju na [[stimulus]]e, i komuniciraju prisustvo stimulusa do centralno nervnog sistema, koji obrađuje te informacije i šalje odgovore do drugih delova tela za akciju. Neuroni ne prolaze kroz [[mitoza|mitozu]] i obično se ne mogu zameniti nakon što su uništeni, mada je uočeno da [[astrocit]]i mogu da se preobraze u neurone, pošto su oni ponekad [[Cell potency|pluripotentni]].

== Mišljenje u psihologiji ==
[[Datoteka:SeatedBuddha.jpg|mini|Prema [[Buda|Budi]], cilj je [[Motrenje (budizam)|motriti]] misli i na taj način dostići smirenje.]]

Psihologija proučava mentalni proces mišljenja, kao i poremećaje do kojih dolazi u tom procesu. Postoje [[poremećaj]]i mišljenja koji su karakteristični za pojedine [[osoba|osobe]] ali i za vrstu psiholoških poremećaja koju imaju.&lt;ref name=&quot;Rečnik socijalnog rada&quot;/&gt;

U psihologiji, [[prisilna misao]] odnosi se na veliku grupu prisilnih fenomena kao što su prisilne radnje, impulsi, nagoni ili predstave. Sadržaj prisilnih misli je u tesnoj vezi sa vrstom fobija pri čemu se kao propratna pojava javlja [[strah]], uznemirenost, sumnjičavost isl.&lt;ref name=&quot;Rečnik socijalnog rada&quot;/&gt;

== Mišljenje u sociologiji ==
{{Main|Socijalna psihologija}}

Socijalna psihologija je studija načina na koji ljudi i grupe interaguju. Naučnici u ovoj [[Interdisciplinarnost|interdisciplinarnoj]] oblasti obično su [[psihologija|psiholozi]] ili [[Sociologija|sociolozi]], iako svi socijalni psiholozi koriste [[Individua|individue]] i [[Društvena grupa|grupe]] kao njihove [[jedinica analize|analitičke jedinice]].&lt;ref&gt;{{cite book| last = Myers| first = David G.| title = Social psychology| url = https://books.google.com/books?id=hrydA45eCk0C| year = 1993| publisher = McGraw-Hill| isbn = 978-0-07-044292-4| pages = }}&lt;/ref&gt;

Uprkos njihove sličnosti, psihološki i sociološki istraživači imaju tendenciju da se razlikuju u pogledu njihovih ciljeva, pristupa, metoda i terminologije. Oni takođe favorizuju različite [[Naučni časopis|naučne časopise]] i [[profesionalno udruženje|stručna udruženja]]. Najznačajniji period saradnje između sociologa i psihologa bio je tokom godina neposredno nakon [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]].&lt;ref&gt;Sewell, W.H. . Some reflections on the golden age of interdisciplinary social psychology. ''Annual Review of Sociology'', Vol. 15.&lt;/ref&gt; Mada je nastala sve veća izolacija i specijalizacija zadnjih godina, izvesni stepen preklapanja i uticaja preostaje između dve discipline.&lt;ref&gt;{{cite book| last = Flick| first = Uwe| title = The Psychology of the Social| url = https://books.google.com/books?id=Nvz5Y8e1N84C| date = 20. 8. 1998.| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-0-521-58851-5| pages = }}&lt;/ref&gt;

[[Kolektivno nesvesno]], ponekad i kolektivna podsvest, je termin [[Analitička psihologija|analitičke psihologije]], koji je [[Neologizam|skovao]] [[Karl Gustav Jung|Karl Jung]]. To je deo [[Nesvesno|nesvestnog uma]], zajedničkog za [[društvo]], ljude, ili celokupno čovečanstvo, u međusobno povezanom sistemu koji je proizvod svih zajedničkih iskustava i sadrži pojmove kao što su [[nauka]], [[religija]], i [[moralnost]]. Dok [[Sigmund Frojd|Frojd]] nije pravio razliku između „individualne psihologije” i „kolektivne psihologije”, Jung je razlikovao kolektivno nesvesno od [[Lično nesvesno|lične]] [[Nesvesno|podsvesti]], osobene svakom ljudskom biću. Kolektivno nesvesno poznato je i kao „rezervoar iskustava naše vrste”.&lt;ref&gt;Jensen, Peter S., Mrazek, David, Knapp, Penelope K., [[Laurence Steinberg|Steinberg, Laurence]], Pfeffer, Cynthia, Schowalter, John, &amp; Shapiro, Theodore. (Dec 1997) &quot;Evolution and revolution in child psychiatry: ADHD as a disorder of adaptation. (attention-deficit hyperactivity syndrome)&quot;. ''Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry''. 36. str. 1672. (10). July 14, 2007.&lt;/ref&gt;

== Odnos uma i tela ==
{{Main|Odnos uma i tela}}

Problem [[odnos uma i mozga|odnosa uma i mozga]] se tiče objašnjavanja odnosa koji postoji između [[um]]nih procesa i telesnih stanja ili procesa.&lt;ref name=&quot;Kim1&quot;&gt;{{cite book | last = Kim | first = J. | editor = Honderich, Ted | title = Problems in the Philosophy of Mind. Oxford Companion to Philosophy | year = 1995 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford}}&lt;/ref&gt; Cilj filozofa jeste da se utvrdi priroda uma i mentalnih procesa, te kako na um utiče telo i obratno. Pitanje je kako je moguće da svesna iskustva proističu iz gomile sive materije obdarene ničim drugim osim elektrohemijskih svojstava. Srodan problem je da se objasni kako nečiji [[propositional attitude|propozicioni statovi]] (e.g. verovanja ili želje) mogu da uzrokuju aktivaciju individualnih [[neuron]]a i kontrakcije mišića na precizno korektan način. Sa ovim problemima se suočavaju [[Epistemologija|epistemolozi]] i filozofi uma još od vremena [[Rene Dekart]]a.&lt;ref&gt;''Companion to Metaphysics'', By Jaegwon Kim, Gary S. Rosenkrantz, Ernest Sosa, Contributor Jaegwon Kim, 2nd edition, Wiley-Blackwell, 2009, {{ISBN|978-1-4051-5298-3}}&lt;/ref&gt;

== Literatura ==
* Filozofija, Enciklopedijski leksikon, Mozaik znanja, Beograd 1973.
* Filozofijski rečnik, Matica Hrvatska, Zagreb 1984.
* Oksfordski filozofski rečnik, Sajmon Blekburn, Svetovi, Novi Sad, 1999.
* {{Cite book |ref= harv|last=Kovačević|first=Branislav|title=Ovako sam čuo: Budino učenje na osnovu izvora u Pali kanonu|year=2014|url= |publisher= |location=Novi Sad–Beograd|id=}}

== Izvori ==
{{reflist|30em}}

== Vidi još ==
* [[Um]]
* [[Razum]]
* [[Filozofija uma]]
* [[Psihopatologija mišljenja]]

== Spoljašnje veze ==
{{Commonscat|Thinking}}
* [https://web.archive.org/web/20081023135202/http://www.mingl.org/zbubanje/index.php/2008/08/15/kriticko-misljenje.html Kritičko mišljenje]

{{Filozofija}}

[[Kategorija:Misao]]
[[Kategorija:Mozak]]
[[Kategorija:Psihologija]]
[[Kategorija:Filozofska terminologija]]</text>
      <sha1>5dm682vym4hydl4owgos6fnpkc285i8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pokolj muslimana Sandžaka i istočne Bosne 1943.</title>
    <ns>0</ns>
    <id>72867</id>
    <revision>
      <id>41260891</id>
      <parentid>41237079</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:59:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A06:5B01:13FA:B400:813C:D9BB:A447:B171</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53291" xml:space="preserve">[[Datoteka:Djurisic report.jpg|thumb|Izveštaj četničkog komandanta [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]] o izvršenom pokolju stanovništva u oblasti [[Čajniče|Čajniča]], [[Pljevlja|Pljevalja]] i [[Foča|Foče]].]]

'''Pokolj muslimana Raske oblasti i istocne Bosne 1943.''' je bio najmasovniji [[ratni zločin]] koji je počinila [[Jugoslovenska vojska u otadžbini]] tokom [[drugi svetski rat|drugog svetskog rata]]. 

Pokolj je izvršen na teritoriji [[Bijelo Polje|Bijelog Bolja]], [[Pljevlja|Pljevalja]], [[Priboj]]a, [[Čajniče|Čajniča]] i [[Foča|Foče]] (današnje [[Crna Gora]], [[Srbija]] i [[BiH]]). Ovom operacijom [[etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] je rukovodio Vrhovni zapovednik JVuO [[Dragoljub Mihailović]], čiji se štab tada nalazio u blizini zone dejstava, preko svojih komandanata [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], [[Vojislav Lukačević|Vojislava Lukačevića]] i [[Petar Baćović|Petra Baćovića]].&lt;ref name=&quot;Milovanović&quot;/&gt; 

Tokom ove operacije, ubijeno je više hiljada žitelja opština [[Pljevlja]], [[Priboj]], [[Foča]] i [[Čajniče]]. Prema Đurišićevom izveštaju koji je falsifikovan, ubijeno je oko 9.200 [[musliman]]a, od čega oko 1.200 muškaraca i do 8.000 žena, staraca i dece. Prema posleratnim popisima, stradalo je preko 4.000 civilnih žrtava, među kojima je izrazito visok udeo dece najmlađeg uzrasta (vidi [[#Broj i struktura žrtava|struktura žrtava]]). Preko četvrtine ubijenih (oko 26 %) su deca do četvrte godine života, a preko polovine ubijene dece devojčice.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/drustvo/72046-etniki-pokolji-pljevaljskom-kraju.html Četnički pokolji u pljevaljskom kraju]&lt;/ref&gt;

Februarski pokolj bio je motivisan prvenstveno etnič­kom mržnjom, odnosno [[Četnička ideologija|ideologijom]], naročito kada je reč o organizatorima zločina, dok su neposredni izvršioci bili podjednako motivisani željom za pljačkom.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;&gt;[http://www.elektrobeton.net/beton-plus/belina-u-srpskoj-istoriografiji/ Milan Radanović, Masovni pokolj muslimanskog stanovništva u Pribojskom srezu 5.-11. februara 1943.]&lt;/ref&gt; Isto tako, ratni zločini su motivisani osvetom za pokolje i genocid nad srpskim stanovništvom koje su vršile Ustaše.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/teme/2019/5/18/muslimani-su-partizane-1941-dozivljavali-kao-srpsku-vojsku|title=Muslimani su partizane 1941. doživljavali kao ‘srpsku vojsku’|last=Agić|first=Jasmin|website=balkans.aljazeera.net|language=bs|access-date=2022-01-08}}&lt;/ref&gt;

== Pozadina ==
=== Ideološka pozadina ===
{{main|Četnička ideologija|Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću}}
[[Četnička ideologija|Ravnogorski ideolozi]] predvideli su etničko čišćenje određenih oblasti radi [[Homogena Srbija|etničkog homogenizovanja]] [[Velika Srbija|Velike Srbije]] kao temelja buduće Jugoslavije. [[Draža Mihailović|Mihailović]] je u depeši izbegličkoj vladi u Londonu septembra 1941. izložio svoj program koji uključuje [[etničko čišćenje]]: 

{{citiranje|
b: omeđiti »de fakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;
&lt;br /&gt;
d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi.&lt;ref&gt; [http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm knjiga 1], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 6&lt;/ref&gt;|Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.}}

Jedan od brojnih dokumenata koji svedoče o ovoj nameri je Mihailovićeva strogo poverljiva [[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|instrukcija]] [[Pavle Đurišić|Pavlu Đurišiću]] od 20. decembra [[1941]]. godine, u kojoj se kaže&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Instrukcija D. Mihailovića Pavlu Đurišiću od 20.12.1941. |url=http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%94._%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%83_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D1%83_%D0%BE%D0%B4_20.12.1941. |access-date=2010-02-07 |archivedate=2009-03-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090314070401/http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%94._%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%83_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D1%83_%D0%BE%D0%B4_20.12.1941. |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;:

{{citiranje|Ciljevi naših odreda jesu:

#Borba za slobodu celokupnog našeg naroda pod [[skiptar|skiptrom]] Njegovog Veličanstva [[Petar II Karađorđević|Kralja Petra II]].
#Stvoriti veliku Jugoslaviju i u njoj veliku Srbiju, etnički čistu u granicama Srbije — Crne Gore — Bosne i Hercegovine — Srema — Banata i Bačke.
#Borba za uključenje u naš državni život i svih još neoslobođenih, slovenačkih teritorija pod Italijanima i Nemcima ([[Trst]] — [[Gorica]] — [[Istra]] i [[Koruška]]) kao i Bugarske, severne Albanije sa Skadrom.
#Čišćenje državne teritorije od svih narodnih manjina i nenacionalnih elemenata.
#Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa...|Mihailovićeva instrukcija Đurišiću od 20. decembra 1941.}}

Neposredno uoči pokolja u bjelopoljskom srezu, u [[Šahovići]]ma kod [[Bijelo Polje|Bijelog Polja]] (20-ak kilometara od Mihailovićevog štaba u Lipovu) je 1. decembra [[1942]]. održana &quot;Konferencija četničke intelektualne omladine Crne Gore, Boke i Sandžaka&quot; o posleratnom uređenju države. Na konferenciji je, između ostalog, zaključeno: 
{{citiranje|Na teritoriji buduće države živeti će Samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm ZAKLJUČCI KONFERENCIJE ČETNIČKE OMLADINE CRNE GORE, BOKE KOTORSKE I SANDŽAKA OD 2. DECEMBRA 1942. O POSLERATNOM DRŽAVNOM I DRUŠTVENOM UREĐENJU JUGOSLAVIJE]&lt;/ref&gt;}}

=== Operativne okolnosti ===
{{main|MVAC|Operacija Weiss}}
[[Datoteka:144 Draza Mihajlovic.jpg|minijatura|Četnički vođa [[Draža Mihailović]].]]
U saradnji sa Italijanima, [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićeve]] snage su tokom proleća i početkom leta [[1942]]. izbacile partizane iz ove oblasti. [[Četnici]] su se Italijanima nametnuli kao dragocena [[Antikomunistička dobrovoljačka milicija|antipartizanska snaga]] čije se pomoći ne mogu lišiti. Ovaj svoj vojni značaj za Italijane oni su koristili za povremene akcije zaposedanja delova teritorije i čišćenja nepoželjnog stanovništva uprkos italijanskim protestima (vidi [[Napad na Foču avgusta 1942|masakr u Foči avgusta 1942.]])

Decembra 1942. godine četnici su prikupili znatne snage da bi učestvovali u osovinskoj [[operacija Vajs|operaciji Vajs]] protiv partizanske Bihaćke republike. Četnici Pavla Đurišića su mobilisani i naoružani od fašističke Italije krenuli iz Crne Gore preko Sandžaka za Bosnu. 23. decembra četnički vođa Draža Mihailović je naložio rukovodiocu operacija Zahariju Ostojiću da za sad prema muslimanima budu mirni, ali spremni za napad:

{{citat|23-eg decembra Lukačević bio kod mene. Za sada prema Turcima bićemo mirni sem ako oni ne napadnu u kome slučaju Voja će ih po našem običaju napasti sa četiri strane i to od Čelebića, od Priboja, od Šehovića i od pravca zapadno od Ćajniče. Pavle je istog mišljenja.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_217.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 25. decembra 1942.}}

Događaj koji je posebno aktuelizovao ovaj plan napada sa četiri strane, bilo je naoružavanje Muslimana u decembru [[1942]]. Neki njihovi lideri postigli su sporazum po kome bi [[Italijani]] naoružali muslimansku [[milicija|miliciju]] i priznali je za „[[Dobrovoljačka antikomunistička milicija|Dobrovoljačku antikomunističku miliciju]]&quot;, kao što su prethodno četnike. U svom naređenju za akciju, [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] ih spominje kao „ustaško-muslimanske razbojničke bande, u vidu italijanske milicije&quot;&lt;ref name=autogenerated2&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_2.htm Zapovest Draže Mihailovića od 3. januara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 2&lt;/ref&gt;

Pored opštih ideoloških smernica i instrukcija, Mihailović je neposredno uoči pokolja, [[2. januar]]a [[1943]]. godine uputio depešu [[Petar Baćović|Baćoviću]] u kojoj govori o pripremama povodom &quot;projekta za raščišćavanje Turske u oblasti Čajniča&quot;.
{{citat|Povodom projekta za raščišćavanje Turske u oblasti Čajniča naredio sam Pavlu da sa Vojom izvrši potrebne pripreme za polovinu januara... Voji sam naredio da uhvati direktnu vezu sa Vama.&lt;ref name=&quot;Milovanović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/11_31.htm Nikola Milovanović - DRAŽA MIHAILOVIĆ, PRIPREME ZA KONAČNI OBRAČUN]&lt;/ref&gt;|Depeša generala Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 2. januara 1943.}}

[[3. januar]]a 1943. godine Draža Mihailović izdaje zapovest komandantima Mileševskog i Drinskog korpusa i Durmitorske brigade za &quot;čišćenje Čajničkog sreza od ustaško-muslimanskih organizacija&quot;.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33235&amp;vrsta=2 Zapovest Draže Mihailovića od 3. januara 1943. komandantima Mileševskog i Drinskog korpusa i Durmitorske brigade za uništenje Muslimana i pripadnika narodnooslobodilačkog pokreta u čajničkom srezu]&lt;/ref&gt; Na navedenoj teritoriji, planirano je angažovanje 5.400 boraca. Pretpostavlja se da su četnici za protivnika imali do 2.000 pripadnika Muslimanske milicije koji su bili slabije naoružani od napadača.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; Vojni cilj operacije bio je izbijanje na reku Drinu.

Mihailović je 3. januara naredio pojedinim komandantima JVuO izvođenje operacije, upravo onim komandantima čije jedinice su bile angažovane 5-11. februara, ali tada nije došlo do realizacije jer nisu bile obezbeđene snage za tako ambiciozno zamišljen poduhvat. Stoga se odlučilo da se najpre napadnu uporišta Muslimanske milicije u Bjelopoljskom srezu.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; U zapovesti od 3. januara Mihailović ističe: 

{{citat|U toku izvođenja akcije komandanti će preduzeti najstrožije mere da se svaka pljačka zabrani, ubijanje nevinih ljudi, žena i dece spreči i zavede najveći red i disciplina kod svojih jedinica kako bi se ugled JVuO očuvao na dostojnoj visini.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/2, Beograd, 1983, str. 26.&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

== Operacija etničkog čišćenja ==
=== Pokolj u Bjelopoljskom srezu ===
{{main|Pokolj u bjelopoljskom srezu 1943.}}
[[Zaharije Ostojić]] u depeši Draži Mihailoviću nekoliko dana uoči pokolja u Bjelopoljskom srezu isti­če: 
{{citat|Pitanje muslimana moramo rešavati na razne načine u raznim krajevima. Sandžaklije se moraju klati, jer ako mi nećemo njih, oni će pokušati nas, dok ih još štiti okupator.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}} 

[[Pavle Đurišić]] je nakon izvršenog pokolja u okolini [[Bijelo Polje|Bijelog Polja]] 10. januara 1943. podneo [[Dragoljub Mihailović|Mihailoviću]] izveštaj u kome kaže: 

{{citat|Akcija na desnoj obali Lima u srezu Bjelopoljskom završena je. Ista je izvedena tačno po utvrđenom planu. Rezultat ove borbe je:

1) Potpuno su uništena sledeća muslimanska sela (Sekcije: Plevlje, Sjenica, Peć i Kolašin): Voljevac, Gubovača, Radijelja, Ušanovići, Presečenik, Batuiiće, Donji Vlah (sekcija Plevlje), Mirovići, Solja, Radojeva Glava, Mediše, Pobretiće, Donja Kostenica, Stablo, Vrh, Zminjac, Sipovice, Negobratina, Osmanbegovo selo, Dupljaci, Jasen, Koštice, Kaševar, Ivanje, Godijevo, Žilići, Gornja Crnca, Gornji Radulići, Vrba, Crhalja, Kradenik, Sipanje, Ličine (Sekcija Sjenica—Peć) ''Ukupno 33 sela''.

2) Žrtve: Muslimana boraca oko 400 (stotine) Žena i dece oko 1000.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_8.htm Izveštaj komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 10. januara 1943. Draži Mihailoviću o rezultatima akcije u bjelopoljskom srezu], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 34&lt;/ref&gt;|Izveštaj Pavla Đurišića Draži Mihailoviću od 10. januara 1943. o rezultatima akcije u bjelopoljskom srezu}}

=== Pripreme za nastavak &quot;čišćenja&quot; ===

U to vreme, januara [[1943]]. je počelo izvođenje [[Četvrta neprijateljska ofanziva|četvrte neprijateljske ofanzive]] u kojoj bi, uz pomoć Italijana, [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićeve]] snage uništile „[[Bihaćka republika|crvenu republiku]]&quot; partizana u [[Bosna|Bosni]], što bi bio ključni korak ka njihovom potpunom uništenju.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_1.htm Direktiva br. 1 Draže Mihailovića od 2. januara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 1&lt;/ref&gt; Međutim, na intervenciju Nemaca, Italijanske vlasti su obustavile organizovan transport crnogorskih četnika na teritoriju [[NDH]]. Uprkos tome, [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] je naredio [[Pavle Đurišić|Đurišiću]] da prebaci svoje snage peške za [[Bosna|Bosnu]], i da se uključi u operacije pod neposrednim rukovodstvom „Istaknutog odeljenja štaba vrhovne komande“ majora [[Zaharije Ostojić|Zaharija Ostojića]]. Takođe mu je naredio da uz put likvidira muslimansko prisustvo u ovoj vitalno važnoj oblasti. [[Pavle Đurišić]] je, shodno [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevom]] naređenju, naredio formiranje jedinica za operacije u Bosni.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_18.htm Naređenje komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 22. januara 1943. potčinjenim komandantima za formiranje i upućivanje jedinica u zapadnu Bosnu radi borbe protiv NOVJ], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 18&lt;/ref&gt;

[[Etničko čišćenje]] u istočnoj [[Bosna|Bosni]] i [[Sandžak]]u četnici su nastojali da prikažu kao zasluženu odmazdu.&lt;ref&gt;[http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&amp;pg=PA123&amp;dq=dra%C5%BEa+mihailovi%C4%87&amp;as_brr=3&amp;client=firefox-a&amp;cd=2#v=onepage&amp;q=massacre&amp;f=false Jozo Tomasevich, The Chetniks: war and revolution in Yugoslavia, 1941-1945 (str. 259)]&lt;/ref&gt; U neposrednoj zapovesti komandanda limsko-sandžačkih četničkih odreda Pavla Đurišića svojim trupama 29. januara 1943. kaže se da su &quot;zverstva Muslimana, komunista i ustaša u Čajničkom, Fočanskom i Pljevljanskom srezu prema srpskom življu prešla sve granice&quot;, pa će zarad spasa srpskog življa od &quot;narodnih izroda i izdajica&quot; biti preduzete &quot;akcije za njihovo uništenje&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_24.htm ZAPOVEST KOMANDANTA LIMSKO-SANDŽAČKIH ČETNIČKIH ODREDA OD 29. JANUARA 1943. KOMANDANTIMA ODREDA ZA UNIŠTENJE MUSLIMANSKOG ŽIVLJA U FOČANSKOM, ČAJNICKOM I PLJEVALJSKOM SREZU]&lt;/ref&gt;

=== Pokolj u oblasti Priboja, Pljevalja, Čajniča i Foče ===

{{citiranje|Italijane ne napadati. Sve borce Muslimane, ustaše i komuniste ubijati. Žene i decu ne ubijati... Bukovicu spaliti. Ostala sela ne paliti ukoliko to taktički obziri ne nalažu.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/2, Beograd, 1983, str. 121-127.&lt;/ref&gt;|Naređenje Pavla Đurišića}}

[[Datoteka:NezavisnaDrzavaHrvatskaDistricts.png|thumb|Kotari [[Foča]] i [[Čajniče]] su na samom istoku [[Bosna|Bosne]] (tada u [[NDH]]), a [[Pljevlja]] na severu [[Crna Gora|Crne Gore]] (oblast [[Sandžak]]).]]

{{Quote box
 | citat = »Pošto su sva sela spaljena od Metaljke do Priboja, a naše selo je ostalo i tu se sklonio zbjeg od 50 duša. Mahom su to bili starci, žene i djeca. Snijeg je bio preko metra, a hladnoća da je drvo pucalo. Prenoćio sam u šumi Bregovi sa još četiri rođaka. Tog dana oko 9 sati (7. februar 1943, nap. aut.) naišle su četničke brigade tjerajući opljačkanu stoku. Jedna brigada je blokirala selo, a druga vršila pretres po kućama. Naišli su na dvije kuće u kojima je bio zbjeg. Čula se strašna vriska žena, plač djece i vika staraca. Iako smo bili u blizini nas četvorica nismo smjeli ništa da preduzimamo. Sve je to trajalo oko tri sata, onda su spalili svo selo osim te dvije kuće. Prvi prizor na koji smo naišli bila je Hadžira od Hadžića, zaklana sa ranjenim djetetom od dvije godine u rukama. Posljedice stradanja su bile stravične, ali nijedna ne može da se poredi sa onom u kući Memiša Ašćerića gdje su četnici poklali i starce i žene i djecu i sve nabacali po sobama. Imalo je još živih koji su zapomagali, a krv se slivala podom. Niko od njih nije preživio. «&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;
 | izvor = svedočenje Nuradina Ašćerića iz pribojskog sela Zaostro
 | width = 40%
 | align = right}}

[[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevo]] naređenje o napadnim odredima&lt;ref name=autogenerated2 /&gt; [[Pavle Đurišić|Đurišić]] je na terenu donekle revidirao, u skladu sa raspoloživim snagama. Četničke snage su podeljene u četiri odreda, sa po dve napadne kolone u prva tri. 
* Prvim odredom je komandovao kapetan [[Vojislav Lukačević]] (komandanti kolona bili su poručnici [[Vuk Kalajitović]] i [[Aleksandar Šoškić]]), - ukupno 1.800 boraca
* drugim odredom je komandovao major [[Andrija Vesković]], (komandanti kolona kapetan [[Miloš Pavićević]] i poručnik [[Jovan Jelovac]]) - ukupno 1.650 boraca
* trećim odredom je komandovao major [[Zdravko Kasalović]] (komandanti kolona kapetani [[Nikola Bojović]] i [[Ivan Ružić]]) - ukupno 1.050 boraca
* Četvrti odred bio je iz sastava Drinskog korpusa (komandant [[Bajo Nikić]]) jačine 500 boraca
* Ukupno u sva četiri odreda: 5.000 boraca.&lt;ref name=autogenerated1&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_24.htm Zapovest komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 29. januara 1943. komandantima odreda za napad na muslimane u fočanskom, čajničkom i bjelopoljskom srezu], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 24&lt;/ref&gt;

Nakon prikupljanja snaga Limsko-sandžačkih četničkih odreda (Mileševskog, Limskog, Durmitorskog i Drinskog korpusa), napad je počeo prema planu [[5. februar]]a ujutro, pod komandom majora [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]]. 

Otpor stanovništva je bio veoma slab. Oko sela su se nalazile samo naoružane seoske straže koje nisu pružile značajan otpor. Jedini veći otpor bio je na Trebeškom brdu, koji je trajao 4 časa, ali je nakon toga savladan. Budući da napadači nisu naišli na organizovanu vojnu silu, bez ometanja je vršeno uništavanje stanovništva, zaplena pokretne imovine i uništavanje naselja. Do [[10. februar]]a operacija je okončana. Sva sela u zahvatu operacije su opljačkana i do temelja spaljena. Sve stanovništvo koje nije uspelo da se skloni je ubijeno, &quot;bez obzira na pol i godine starosti&quot;.

Za vreme ove akcije [[Dragoljub Mihailović]] se nalazio u svom štabu u [[Gornje Lipovo|Gornjem Lipovu]] kod [[Kolašin]]a, nekih 70-100 kilometara od mesta operacija. Putem radio veze bio je redovno obaveštavan o toku operacije i pažljivo je pratio njeno odvijanje, o čemu je obaveštavao svoje potčinjene komandante u zoni budućih dejstava, majora [[Zaharije Ostojić|Ostojića]] (šifra „čika Branko&quot;) i majora [[Petar Baćović|Baćovića]] (šifra „Ištvan&quot;), koji se u to vreme nalazio sa odredom na [[Dinara|Dinari]] gde su ga prevezli Italijani.
{{citat|
1. februar: Pavle krenuo u pravcu Branka i usput čisti sve pred sobom. Naša akcija ima zamah čišćenja cele Bosne.

2. februar: Preko Ostojića upućene su snage koje moraju sada preko Sandžaka. One usput čiste teren i idu ka Ostojiću. Naravno čisteći turke u Sandžaku moraju ići ilegalno a ne kako smo predviđali. Stićiće na vreme za definitivno čišćenje Bosne od komunista.

8. februar: Što se tiče Turaka Pavle izveštava da Turci skoro nedaju nikakav otpor. Tetkići [Talijani] mole i preklinju da se prestane.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm Knjiga poslatih depeša Draže Mihailovića od 1. do 19. februara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 42&lt;/ref&gt;|Depeše Draže Mihailovića iz februara 1943.}}

Đurišić je takođe pomno pratio tok operacije i masovno ubijanje civila. Tokom operacije njegov štab nalazio se na planini Kovač na tromeđi Bosne, Crne Gore i Srbije. On naređuje komandantima jedinica da mu šalju izveštaje tri puta dnevno.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; U naređenju Pavla Đurišića [[Nikola Bojović|Nikoli Bojoviću]], komandantu Durmitorske brigade, od 8. februara piše: 

{{citat|Skrenuti pažnju starešinama na obezbeđenje od r. Drine, a izdati pored toga naređenje pojedinim odeljenjima da prokrstare okolni teren i unište sav muslimanski živalj na koji naiđu.&lt;ref name=&quot;Пајовић&quot;/&gt;|Pavle Đurišić}}

[[10. februar]]a komandant Pljevaljske brigade Jovan Jelovac upozorava svog komandanta bataljona: 
{{citat|Sve ubijajte, to je nare­ đenje naših najviših starešina i to moramo izvršavati.&lt;ref name=&quot;Пајовић&quot;&gt;Радоје Пајовић, Контрареволуција у Црној Гори: четнички и федералистички покрет 1941-1945, Цетиње, 1977, стр. 314-315.&lt;/ref&gt;|Jovan Jelovac}}

== Četnički izveštaji ==
=== Đurišićev izveštaj ===
{{main|Pavle Đurišić}}
Kao i prilikom prethodnog pokolja u bijelopoljskom srezu, o rezultatima operacije [[Pavle Đurišić]] je [[13. februar]]a uredno raportirao četničkom vođi [[Draža Mihailović|Draži Mihailoviću]]:

[[Datoteka:Pavle Đurišić i Pirzio Biroli.jpg|mini|[[Pavle Đurišić]], naoružan od fašističke Italije, bio je glavni izvršilac operacije etničkog čišćenja.]]
{{citat|Akcija u [[Pljevlja|Pljevaljskom]], [[Čajniče|Čajničkom]] i [[Foča]]nskom srezu protivu muslimana izvršena je.

''Operacije su izvedene tačno po naređenju i izdatoj zapovesti. Napad je počeo u određeno vreme. Svi komandanti i jedinice izvršili su dobijene zadatke na opšte zadovoljstvo.''  

''Sva muslimanska sela u tri pomenuta sreza su potpuno spaljena da nijedan njihov dom nije ostao čitav. Sva imovina je uništena sem stoke, žita i sena.''

''Za vreme operacija se pristupilo potpunom uništavanju muslimanskog življa bez obzira na pol i godine starosti.''

''Žrtve. — Naše ukupne žrtve su bile 22 mrtva od kojih 2 nesrećnim slučajem i 32 ranjena.
Kod muslimana oko 1.200 boraca i do 8.000 ostalih žrtava: žena, staraca i dece.''

''Za vreme početnih operacija, muslimani su se dali u bekstvo ka Metaljci, [[Čajniče|Čajniču]] i reci [[Drina|Drini]]. Na Metaljci je našao sklonište mali deo stanovništva. U Čajniču se računa da ima do 2.000 izbeglica, a jedan deo je uspeo da umakne preko Drine pre nego što su određene jedinice izvršile presecanje mogućih otstupnih pravaca na tom sektoru. Sve ostalo stanovništvo je uništeno.''

''Moral: kod naših jedinica bio je u svakom pogledu izvrstan i na veoma visokom stupnju. Herojski poduhvati svakog pojedinca i čitavih jedinica sa svojim starešinama su u svakoj situaciji dokazali vidnog izražaja i zaslužuju svaku pohvalu. Moral kod muslimana bio je takoreći srušen. Zavladala je epidemija straha od naših četnika, tako da su bili prosto izgubljeni''.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B0_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%83_%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%B0_%D0%92%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B5_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5_%D0%BE%D0%B4_13._%D1%84%D0%B5%D0%B1%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%80%D0%B0_1943. Izveštaj Pavla Đurišića načelniku štaba Vrhovne komande od 13. februara 1943.]&lt;/ref&gt;|[[Pavle Đurišić]]}}

=== Mihailovićeve depeše ===

Nakon obavljene operacije general Mihailović upućuje majoru [[Radoslav Đurić|Radoslavu Đuriću]] depešu 18. februara 1943. godine u kojoj čišćenje muslimana prikazuje kao zasluženu kaznu, a ujedno dovodi u vezu sa strateškim povezivanjem Srbije i Crne Gore i čišćenjem oblasti Foče prošlog leta:

{{citat|Muslimani po nagovoru Italijana i sa njihovim oružjem vršili su napade na srpska sela. Tako su pred nosem Italijana južno od Sjenice napali na selo Buđevo. Zbog ovoga im je uništeno 33 sela na desnoj obali Lima. To je bilo na Božić. U oblasti Čajniča Muslimani kao talijanski milicioneri vršili su dug teror. Sad su to platili vrlo skupo. Oblast Čajniče je očišćeno od njih. Veza Srbije i Crne Gore preko Sandžaka sada je osigurana jer je i oblast Foče još prošlog leta očišćena.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm&lt;/ref&gt;|[[Draža Mihailović]]}}

Marta 1943. godine, Mihailović je obavestio kapetana Boru Mitranovića, delegata Vrhovne komande za zapadnu Bosnu, o ishodu operacije u zapadnom Sandžaku: 

{{citat|U Sandžaku smo sve Turke po selima likvidirali sem po varošicama...&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Draža Mihailović]]}}

=== Ostojićeva depeša ===

Četničke vođe su nakon ovog pokolja naredile svojim vojnicima da ne diraju muslimane u zoni borbi sa [[partizani]]ma (vidi [[Bitka za Konjic 1943.|Bitka za Konjic]]). [[15. februar]]a Ostojić u depeši Mihailoviću poručuje: 
{{citat|Neka Pavle najstrožije zabrani zemljacima [crnogorskim četnicima] ubijanje i pljačku muslimana pri prolazu do Konjica.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

Međutim, [[21. februar]]a 1943. godine Zaharije Ostojić šalje Draži Mihailoviću depešu u kojoj pokoj u Čajniču navodi kao primer kako će proći i neka druga muslimanska mesta kada se četnicima ukaže prilika:

{{citat|Fazlagića Kulu zavaravamo pregovorima dok se ovo završi, a posle ćemo joj prirediti sudbinu Čajniča.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/zb/4.php?broj=242&amp;vol=14&amp;bk=2 Izvod iz knjige primljenih depeša Štaba Draže Mihailovića u vremenu od 7. do 24. februara 1943. godine]&lt;/ref&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

== Posledice ==

=== Poraz četnika na Neretvi ===
{{main|Bitka na Neretvi}}

[[Datoteka:Partizani u Prozoru.jpg|minijatura|Partizani su u [[Bitka na Neretvi|bici na Neretvi]] razbili najveću dotadašnju koncentraciju četnika u drugom svetskom ratu.]]

Iako je Mihailović zamišljao da će Đurišićevi četnici ići peške do zapadne Bosne, usput čisteći sve pred sobom („naša akcija ima zamah čišćenja cele Bosne“), uskoro je ova operaciji uništenja morala biti obustavljena. 15/16. februara [[partizan]]ske snage su izbile na [[Neretva|Neretvu]] goneći razbijene delove italijanske [[divizija Murđe|divizije Murđe]], što je zahtevalo hitnu upotrebu četnika. Tada su Italijani vozovima prebacili crnogorske četnike iz [[Nikšić]]a u [[Mostar]], radi zaustavljanja [[NOVJ]]. Istovremeno, [[Pavle Đurišić|Đurišićevo]] ljudstvo se velikim delom razišlo da bi odnelo opljačkane stvari kućama, pa [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] o toj nepredviđenoj promeni plana izveštava [[Petar Baćović|Baćovića]]:
{{citat|18. februar: Ja sam Pavlu bio naredio da posle Čajniča odmah produži ka Vama. Izgleda da su zemljaci morali da odnesu stvari kući, i da u tome leži izgovor za jedan kratak odmor kućama.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm Knjiga poslatih depeša Draže Mihailovića od 1. do 19. februara 1943], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 42&lt;/ref&gt;|Depeša Draže Mihailovića od 18. februara 1943.}} 

[[19. februar]]a [[Zaharije Ostojić]], komandant četničkih snaga na Neretvi, upozorava Dražu Mihailovića da “lakomisleno vraćanje ljudi kućama radi odnošenja plena, može dovesti do vrlo teških potresa”. Već sutradan, [[20. februar]]a major Ostojić upućuje generalu Mihailoviću dramatičnu depešu u kojoj zaključuje da je odnošenje pljačke kućama, umesto dolazak pravo na front, katastrofalna greška:

{{citat|Po žestini napada sigurno je da imamo posla sa njihovim proleterskim brigadama odlično naoružanim... Italijani neaktivni i kao jagnjad idu mirno pod nož. Očigledno da će sva pojačanja iz Crne Gore stići dockan za održanje sadašnjih položaja, a Vi znate kako pada moral ljudi pri povlačenju. Bojim se da odlazak Crnogoraca iz Čajniča kući umesto kod mene, ne bude katastrofalna greška po sve ove krajeve. Ne usuđujem se ni da kažem ljudima da će pojačanja stići tek za sedam do deset dana... '''Dok sam živ neću zaboraviti da se u ovakav kritičan položaj došlo zbog odnošenja pljačke...''' Pavle i njegovi komandanti nisu shvatili da se na Neretvi brani Crna Gora.&lt;ref name=&quot;Depeše7-24-II-43&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_48.htm IZVOD IZ KNJIGE PRIMLJENIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7—24. FEBRUARA 1943. GODINE]&lt;/ref&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

=== Osnivanje Handžar divizije ===
{{main|13. SS oružana brdska divizija Handžar}}

[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1978-070-04A, Amin al Husseini bei bosnischen SS-Freiwilligen.jpg|mini|Nijemci su nakon četničkog pokolja, radi &quot;zaštite domova i obitelji&quot;, od istočno-bosanskih muslimana formirali [[Handžar divizija|Handžar diviziju]].]]

[[Nemci]] su smatrali da je &quot;ubilačko-paljevinska (''mordbrennereien'') kampanja DM-četnika protiv muslimana u dolini Drine podržana od Italijana&quot;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00002/T78_332/357_786.htm Izveštaj komande jugoistoka vrhovnoj komandi Vermahta od 1. aprila 1943], Nacionalna arhiva Vašington, T78, rolna 332, frejmovi 6290035-72, [http://znaci.net/00002/T78_332/357_809.htm strana 24]:{{citat|Die Muselmanische Frage bedarf einer Lösung. Die Mordbrennereien der DM-Cetniks gegenüber den Muselmanen im Sandschak und im Drinatal werden von den Italienern begünstigt.}}&lt;/ref&gt; i da bi tolerisanje ove prakse progona muslimana moglo dovesti do gubljenja poverenja muslimana u Vermaht i komplikacija sa Turskom.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00002/T78_332/357_786.htm Izveštaj komande jugoistoka vrhovnoj komandi Vermahta od 1. aprila 1943], Nacionalna arhiva Vašington, T78, rolna 332, frejmovi 6290035-72, [http://znaci.net/00002/T78_332/357_819.htm strana 34]&lt;/ref&gt;

[[9. mart]]a 1943. godine Nijemci su od muslimana [[istočna Bosna|istočne Bosne]] formirali [[13. SS oružana brdska divizija Handžar|Handžar diviziju]], koristeći se raspoloženjem stanovništva koje je od njemačkih vlasti tražilo oružje i zaštitu. Nijemci su navodili da je osnovna namjena Handžar divizije &quot;zaštita domova i obitelji&quot;.&lt;ref name=&quot;Malcolm&quot;&gt;[http://utickibosnjaci.com/video/media/document/393.pdf Povijest Bosne - Noel Malcolm]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Kasnije je ova kvislinška jedinica, formirana radi zaštite od pokolja, postala zloglasna po zločinima nad srpskim stanovništvom.

=== Savezničko napuštanje Mihailovića ===
{{main|Saveznici i Jugoslavija}}

Vesti o četničkim pokoljima muslimana su veoma brzo dospele u inostranstvo. Već [[12. februar]]a 1943. godine predsednik izbegličke jugoslovenske vlade [[Slobodan Jovanović]] je iz [[London]]a pisao ambasadi u [[Vašington]]u da odlučno demantuju takve tvrdnje:

{{citat|Molim demantujte vesti da Đeneral Mihailović dirigira pokolje Hrvata i Muslimana. On naprotiv pokušava da organizuje saradnju svih Jugoslovena u borbi protiv osovine.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33443&amp;vrsta=2 Zahtev Predsedništva vlade Kraljevine Jugoslavije od 12. februara 1943. ambasadi u Vašingtonu da demantuje vesti o to me kako Draža Mihailović rukovodi pokoljima Hrvata i Muslimana]&lt;/ref&gt;|[[Slobodan Jovanović]]}}

I pored zvaničnih demantija, u svet se probijalo sve više izveštaja o zločinima i kolaboraciji četnika. Zbog toga, predsednik britanske vlade [[Vinston Čerčil]] uputio je 28. marta 1943. oštru notu predsedniku jugoslovenske vlade Slobodanu Jovanoviću navodeći da &quot;ukoliko general Mihailović nije spreman izmeniti svoju politiku prema italijanskom neprijatelju i prema svojim jugoslovenskim sugrađanima, za vladu Njegovog veličanstva zaista biti potrebno da revidira svoju sadanju politiku podupiranja generala Mihailovića...&quot;&lt;ref&gt;AVII, arhivski fond D. M., VK—Y— 456/1&lt;/ref&gt; U duhu Čerčilove note, predsednik vlade Slobodan Jovanović je 5. aprila 1943. upozorio Mihailovića:

{{citat|Nemci i Italijani koji su rasparčali Jugoslaviju i oduzeli našem narodu slobodu jesu naši prvi i glavni neprijatelji. Protiv njih valja udružiti sve borbene snage Jugoslavije ostavljajući na stranu naše unutrašnje razmirice. Svaki građanski rat koji se vodi za vreme neprijateljske okupacije koristi samo neprijatelju i nikom više.&lt;ref&gt;Zbornik NOR, tom XIV, knjiga 2, dok. 212.&lt;/ref&gt;|[[Slobodan Jovanović]]}}

Poričući pokolje, Draža odgovara predsedniku Jugoslovenske vlade Slobodanu Jovanoviću, 16. aprila 1943. godine:
{{citat|Muslimani su uništavani kao italijanska milicija, dok su muslimani pod vođstvom majora Fehima Musakadića sa nama.&lt;ref&gt;R. i Ž. Knežević, Sloboda ili smrt, 823.&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

3. maja 1943. predsednik Slobodan Jovanović obaveštava Dražu Mihailovića da &quot;iz verodostojnih izvora&quot; stižu nove vesti o pokolju i progonima, što on prima sa najvećom rezervom. Istovremeno nalaže ministru Mihailoviću da nastavi &quot;pomirljivu politiku prema Muslimanima&quot; i demantuje glasine:

{{citat|Ja se čvrsto nadam da ćete vi ostati i dalje pri vašoj dosadašnjoj pomirljivoj politici prema Muslimanima i da ćete naći načina da demantujete glasine koje se šire u suprotnom smislu.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33447&amp;vrsta=2 Obaveštenje predsednika jugoslovenske izbegličke vlade od 3. maja 1943. Draži Mihailoviću o stavu vlade u odnosu na Dražinu politiku prema Muslimanima]&lt;/ref&gt;|Slobodan Jovanović}}

Međutim, uprkos naporima Mihailovića, zločin ovakvih razmera se nije mogao zataškati. Već sutradan, [[4. maj]]a, šef britanske misije mu je doneo brzojav iz Kaira, da je turska vlada uznemirena glasovima koji stižu u [[Carigrad]], o pokoljima bosanskih muslimana koje navodno izvodi Mihailovićeva vojska.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33457&amp;vrsta=2 Obaveštenje šefa britanske Vojne misije od 4. maja 1943. Draži Mihailoviću o stavu vlade Velike Britanije i Turske u vezi sa pokoljem muslimanskog življa u Sandžaku i istočnoj Bosni od strane četnika]&lt;/ref&gt;

=== Nemačko hapšenje četnika ===
{{main|Operacija Weiss}}

[[14. maj]]a 1943. godine, Nemci su u sklopu [[operacija Švarc|operacije Švarc]] razoružali i pohapsili Đurišićeve četnike.

=== Sporazum Nemaca i četnika ===
{{main|Ugovori o saradnji četnika i Wehrmachta}}

Nakon [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] u [[rujan|rujnu]], Nemci su uspostavili novu politiku izaslanika [[Herman Nojbaher|Nojbahera]], koja je predviđala zajedničku borbu svih antikomunističkih snaga pod nemačkim okriljem. Provodeći je, Nemci su formirali u [[Sandžak]]u muslimansku legiju Krempler, a sa četničkim snagama su potpisali ugovor [[19. novembar|19. novembra]] [[1943]]. Da bi ujedinili sve [[kvisling]]e u borbi protiv [[NOVJ|partizana]], i sprečili rasipanje snaga u međusobnim sukobima, Nemci su ugovorom izričito zabranili pokolje stanovništva i odmazde.
{{citat|Obaveza majora Lukačevića da ne preduzima ništa protiv Muslimana, uz obavezu sa nemačke strane da sprečava muslimanske postupke protiv srpskog stanovništva i Lukačevićevih ravnanja. U slučaju sukoba uslediće zajednička istraga i poravnanje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_3_260.htm Sporazum Između Komandanta Jugoistoka i majora Vojislava Lukačevića od 19. novembra 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_3.htm knjiga 3], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 260&lt;/ref&gt;|Sporazum između Komandanta Jugoistoka i majora Vojislava Lukačevića od 19. novembra 1943.}}

[[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] je [[1944]]. [[Pavle Đurišić|Đurišića]] unapredio u čin potpukovnika.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/281.htm Radoje Pajović - Dušan Željeznov - Branislav Božović: PAVLE ĐURIŠIĆ - LOVRO HACIN - JURAJ ŠPILER], strane 11 i 76&lt;/ref&gt; [[1945]]. godine čitavo ovo područje konačno oslobađaju jedinice [[NOVJ]].

== Broj i struktura žrtava ==

Nakon Drugog svetskog rata Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača Bosne i Hercegovine i Crne Gore, kao i Državna komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača FNRJ, načinile su popise žrtava četničkih pokolja tokom Drugog svetskog rata sa teritorije opština Pljevlja, Priboj, Foča i Čajniče. Ovi popisi obuhvataju i poimenična navođenja žrtava četničkih pokolja na području ovih opština u februaru 1942.

U opštini (srezu) '''Pljevlja''' popisano je 1.380 žrtava ovog pokolja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Spisak žrtava tri najteže pogođene seoske zajednice (Bukovica, Boljanići i Meljak)], Prilog u krvi, Pljevlja 1969.&lt;/ref&gt; U [[Boljanići]]ma je ubijeno najmanje 384 stanovnika, u [[Bukovica|Bukovici]] (mikroregion od desetak sela i zaselaka neposredno uz granicu sa Bosnom) ubijeno je najmanje 556 stanovnika, a na području nekadašnje seoske opštine [[Meljak]] ubijeno je 500 stanovnika.

Za opštinu (srez) '''Foča''' publikovan je popis od ukupno 3.525 muslimanskih žrtava ubijenih od strane četnika i 57 stradalih od neustanovljenih počinilaca. Ovaj spisak odnosi se na stradanje muslimanskog stanovništva fočanske opštine tokom čitavog Drugog svetskog rata, uključujući i masovne četničke zločine 1941-1942.&lt;ref&gt;Vladimir Dedijer, Antun Miletić, Genocid nad Muslimanima 1941-1945. Zbornik dokumenata i svjedočenja, Sarajevo 1990, str. 633-694.&lt;/ref&gt; Vredi naglasiti da su ovo rezultati popisa Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača Bosne i Hercegovine.
Međutim, ovo nisu potpuni podaci kada je reč o ljudskim gubicima opštine Foča u Drugom svetskom ratu, uključujući gubitke muslimanskog i srpskog stanovništva. Savezni popis &quot;Žrtve rata 1941-1945.&quot; iz 1964. i revizija ovog popisa koju su uradili saradnici Muzeja žrtava genocida iz Beograda, daju potpunije podatke o ljudskim gubicima opštine Foča 1941-1945. Ovo uključuje i potpunije podatke za stradale Muslimane (Bošnjake) sa područja ove opštine. Prema rezultatima saveznog popisa iz 1964. i njihovoj delimičnoj reviziji, na teritoriji opštine Foča tokom Drugog svetskog rata stradalo je 6.030 stanovnika, što ovu opštinu čini najstradalnijom u istočnoj Bosni.
Od ovog broja na stradale Muslimane (Bošnjake) otpada 4.924 (81,66%), a na Srbe 1.046 (17,35%). Ogromna većina Muslimana sa teritorije opštine Foča ubijena je od strane četnika. Za 1943. zabeleženo je stradanje '''1.043''' Muslimana (Bošnjaka), dok je najveće stradanje muslimanskog stanovništva ove opštine zabeleženo 1942. kada je ubijeno 2.508 Muslimana, dok je 1941. ubijeno 1.145 Muslimana. U poslednje dve ratne godine stradao je mnogo manji broj Muslimana: 228. Ovi podaci nam sugerišu da je najveći broj stradalih Muslimana opštine Foča izgubio život u prve dve ratne godine, od čega je 1942. stradala polovina (50,93%). Kada je reč o rodnoj (polnoj) strukturi stradalih Muslimana, 3.447 su muškarci, a 1.477 ili 30% su žene. Ovo je samo dodatni dokaz da je većina ubijenih Muslimana na ovom području pripadala civilnom, neboračkom stanovništvu. Takođe, ovo potvrđuje i podatak da je samo 4,54% (274) stradala stanovnika opštine Foča tokom rata pripadalo nekoj vojnoj formaciji, tj. da su 95,46% stradalih bili civili.&lt;ref&gt;Драган Цветковић, &quot;Босна и Херцеговина - нумеричко одређивање људских губитака у Другом светском рату&quot;, Прилози истраживању злочина геноцида и ратних злочина, (ур. Јован Мирковић), Београд, 2009, стр. 114-117.&lt;/ref&gt;

Za opštinu '''Čajniče''' ustanovljeno je 598 muslimanskih žrtava, takođe većinom u drugim pokoljima&lt;ref&gt;Vladimir Dedijer, Antun Miletić, Genocid nad Muslimanima 1941-1945. Zbornik dokumenata i svjedočenja, Sarajevo 1990, str. 723-734.&lt;/ref&gt;. Treba imati na umu i neizbežnu nekompletnost ovih popisa.

Na teritoriji opštine '''Priboj''' četnici su februara 1943. ubili najmanje 1.547 Muslimana (Bošnjaka), koliko je 1946. poimenice popisano od strane Državne komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača FNRJ. Ovaj registar pohranjen je u Arhivu Jugoslavije u Beogradu i publikovan je 1996.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_2.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - prema spisku u Arhivu Jugoslavije (AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00003/446.htm Smail Čekić, Genocid nad Bošnjacima u Drugom svjetskom ratu. Dokumenti, Sarajevo, 1996.], str. 605-656.&lt;/ref&gt;
Ovo su najmasovnija ubistva na tlu Srbije koja su počinili pripadnici neke domaće vojne formacije u kratkom vremenskom intervalu, tokom 1941-1945. U mnogim selima pobijeno je i preko 100 stanovnika, a desetkovane su čitave porodice, uključujući velik broj žena i dece. U selu [[Zagradina]] ubijeno je 304 lica, u [[Plašće|Plašću]] 163, u [[Kasidol]]u 139, u [[Penezići]]ma 137, u [[Sočice|Sočicama]] 129, u [[Potoci]]ma 122, u [[Zastijenje|Zastijenju]] 112, u [[Goleši]]ma 84, itd.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_5.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - po mestu rođenja (Arhiv Jugoslavije: AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;

Karakteristično je da su među žrtvama zastupljene sve starosne i obe polne grupe, sa izrazito velikim procentualnim učešćem dece najmlađeg uzrasta.

Na području opštine/sreza '''Pljevlja''' od ukupno 1.380 muslimanskih žrtava februarskog pokolja 1943, '''581''' su bili deca do 10 godina starosti, odnosno '''42%''', a ako uračunamo i decu zaključno sa 14. godinom onda ukupan broj stradale dece ispod 15 godina starosti iznosi 698, odnosno '''50,5%''', što čini preko polovine žrtava.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Popis žrtava februarskog pokolja 1943. na teritoriji Bukovice, Boljanića i Meljaka], Prilog u krvi, Pljevlja 1969.&lt;/ref&gt;. 

Na području opštine/sreza '''Priboj''' od ukupno 1.547 žrtava februarskog pokolja 1943, 665 su bili deca do 15 godina starosti, odnosno '''42,9%'''. Kada je reč o najmlađoj deci, odnosno o deci do 10 godina starosti, na teritoriji opštine Priboj za samo nekoliko dana početkom februara 1943. četnici Draže Mihailovića ubili su 553 dece ovog uzrasta ili 35,7%.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_4.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - prema godinama starost (Arhiv Jugoslavije: AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;
Ako u procenat stradalih uračunamo decu. žene i starce, nije teško zaključiti da je na području Pljevalja i Priboja preko 70% stradalih pripadalo jednoj od ove tri kategorije stanovništva.

U [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevom]] i [[Pavle Đurišić|Đurišićevom]] naređenju za akciju kao povod su navedeni zločini prema srpskom stanovništvu. Ovih zločina je u tim krajevima bilo, ali njihova brojnost nije samerljiva sa odmazdom. Na primer, u pljevaljskoj opštini, na teritoriji mesne zajednice Bukovica, bilo je tokom rata 11 civilnih žrtava pravoslavne vere i 563 žrtve islamske vere, na teritoriji mesne zajednice Boljanići 33/389, a na teritoriji mesne zajednice Meljak, gde je pravoslavno i muslimansko stanovništvo bilo podjednako brojno, bilo je 12 pravoslavnih civilnih žrtava i 486 muslimanskih.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Prilog u krvi, Pljevlja 1969 - spisak žrtava tri najteže pogođene seoske zajednice (Bukovica, Boljanići i Meljak)]&lt;/ref&gt;

== Posleratna suđenja ==

=== Suđenje Lukačeviću ===

Uoči oslobođenja zemlje, [[Vojislav Lukačević]] septembra [[1944]]. sa grupom sandžačkih i hercegovačkih četnika beži ka [[Dubrovnik]]u, gde su se isrcale engleske jedinice. Lukačević je pokušao da se preda i pođe s njima, međutim, Englezi su ga razoružali, uhapsili i sproveli ka [[Nikšić]]u, gde je predat partizanima. 

Početkom [[avgust]]a [[1945]]. u amfiteatru Pravnog fakultetu u [[Beograd]]u pred Vojnim sudom 1. Armije organizovano je prvo javno posleratno suđenje protiv Lukačevića i drugih ratnih zločinaca. Javni tužilac, [[Miloš Minić]], je optužio Lukačevića da je kao komandant četničkih snaga u Bosni organizovao pokolj u Foči, da je učestvovao u istrebljenju [[musliman]]skog stanovništva, da je sarađivao sa okupatorom u četvrtoj i petoj neprijateljskoj ofanzivi, da je vršio zločine nad pripadnicima [[NOP]]-a i da je sarađivao sa kvinsliškom vladom generala [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Osuđen je na [[smrt]] i streljan krajem avgusta 1945. 

=== Suđenje Mihailoviću ===
{{main|Beogradski proces}}

[[Dragoljub Mihailović]] je uhvaćen [[13. mart]]a [[1946]]. On je po komandnoj odgovornosti optužen, između ostalog, i za ovu operaciju etničkog čišćenja. Mihailović se branio relativizovanjem zločina, prebacivanjem odgovornosti na svoje potčinjene, pa i na čitav narod &quot;vasojevićkog kraja&quot;:

[[Datoteka:Draža pred sudom.jpg|thumb|Optuženi [[Dragoljub Mihailović]] pred Vrhovnim sudom u Beogradu 1946.]]

:Pretsednik: Ali, objasnite vi ovu situaciju, ovaj izveštaj Pavla Đurišića koji ste vi primili. Jeste li vi primili od Pavla izveštaj o njegovoj „akciji&quot; protiv muslimanskih sela. 
:Optuženi: Jesam.
:Pretsednik: Evo šta Pavle kaže i šta radi (pretsednik čita izveštaj). Dakle, optuženi Mihailoviću, jeste li čuli?
:Optuženi: To su bile drvene kuće i moglo je za vreme same borbe da se to i desi. 
:Pretsednik: Ama, ne radi se ovde o drvenim kućama. Ovde se radi o ubijanju hiljade žena i dece. 
:Optuženi: Prvo, smatram da je izveštaj preteran. Drugo, smatram da je masa njih poginulo usled nemanja zaklona. Treće, smatram da je u ovim borbama učestvovao narod iz celog vasojevićkog kraja... &lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

Optuženi Mihailović je potom pokušao da predstavi kako su svi ubijeni žitelji kolektivno krivi:

:Pretsednik: Da li su muslimani iz ova 33 sela sa oduševljenjem na zboru glasali da ih četnici pokolju i popale? 
:Optuženi: Oni su se borili. Sva su ta sela bila u italijanskoj službi kao italijanski milicionari. 

Mihailović je kao opravdanje pokolja naveo da &quot;sva srpska sela na desnoj obali Lima su popaljena od muslimana&quot;, da &quot;Vasojevići su teški kad naiđu na ta sela,&quot; te da &quot;mržnja Crnogoraca prema muslimanima poznata je.&quot; On se pravdao kako mu je Pavle rekao &quot;da će usput da raščisti sa Bukovicom, koja je pravila velike smetnje kao italijanska milicija&quot;, ali &quot;nije mislio da će on na taj način raščistiti&quot;.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Sud je utvrdio da je pokolj u srezovima čajničkom, fočanskom i pljevaljskom, jedan od ratnih zločina za koje je general Mihailović direktno odgovoran:

{{citiranje|Sud se uverio da su zločini izvršeni od Mihailovićevih četnika u selima Vraniću, Drugovcu i Boleču, zatim u srezovima bjelopoljskom, čajničkom, fočanskom i pljevaljskom, koji su na pretresu potpuno rasvetljeni pismenim dokumentima i iskazima preživelih svedoka, izvršeni pod neposrednim Mihailovićevim naređenjima.&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_3_34.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Presuda Dragoljubu Mihailoviću i ostalima]&lt;/ref&gt;|Presuda Dragoljubu Mihailoviću}}

Sud je utvrdio da je kriv po 8 tačaka optužnice, uključujući [[Zločin protiv čovečnosti|zločine protiv čovečnosti]] i veleizdaju. Proglašen je krivim i osuđen na smrt streljanjem [[15. jul]]a. Pogubljen je zajedno sa devet drugih oficira [[18. jul]]a 1946. u Lisičijem potoku. Danas se u Srbiji vodi kampanja za [[Proces rehabilitacije Dragoljuba Mihailovića|njegovu rehabilitaciju]].

=== Sudbine ostalih počinilaca ===

[[Pavle Đurišić]] i [[Zaharije Ostojić]] su krajem rata pokušali da se domognu [[Italija|Italije]], ali su ih na teritoriji [[NDH]] zarobile i krajem aprila 1945. streljale [[ustaše|ustaške]] jedinice.

[[Nikola Bojović]] je uspeo da pobegne iz Jugoslavije i izbegne odgovornost za učešće u pokolju nejači. Umro je u [[2004]]. godine u [[London]]u, u 97. godini života. Sahranjen je u [[Beograd]]u, uz [[SPC|crkvene]] počasti, kao „vitez duha, obraza i vjere“.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140517093458/http://pravoslavlje.spc.rs/broj/901/tekst/vitez-duha-obraza-i-vere/ Vitez duha, obraza i vere] &lt;small&gt;(arhivirani zapis od 17.5.2014)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
* [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]], tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd
* [http://www.znaci.net/00001/40.htm Jozo Tomasevich: ČETNICI U DRUGOM SVJETSKOM RATU 1941-1945], Sveučilišna naklada Liber, Zagreb 1975.
* [http://www.znaci.net/00001/109.htm Grupa autora: PRILOG U KRVI - PLjEVLjA 1941-1945], Savez udruženja boraca i Skupština opštine, Pljevlja 1969.
* Vladimir Dedijer, Antun Miletić: GENOCID NAD MUSLIMANIMA 1941-1945, Svjetlost, Sarajevo 1990.
* [http://www.znaci.net/00001/281.htm Radoje Pajović - Dušan Željeznov - Branislav Božović: PAVLE ĐURIŠIĆ - LOVRO HACIN - JURAJ ŠPILER], Centar za informacije i publicitet, Zagreb 1987.

== Povezano ==
* [[Pokolj u bjelopoljskom srezu]]
* [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi]]
* [[Zločini četnika u Drugom svetskom ratu]]
* [[Etničko čišćenje]]
* [[Masakri u Foči]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.elektrobeton.net/beton-plus/belina-u-srpskoj-istoriografiji/ Milan Radanović, Masovni pokolj muslimanskog stanovništva u Pribojskom srezu 5.-11. februara 1943.]
* [http://www.e-novine.com/drustvo/72046-etniki-pokolji-pljevaljskom-kraju.html Damjan Pavlica, Četnički pokolji u pljevaljskom kraju]
* [http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Spisak žrtva pokolja u opštini Pljevlja, poređanih po starosti]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%91%D0%BE%D1%99%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%9B%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Boljanićima kod Pljevalja]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%91%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%86%D0%B8_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Bukovici kod Pljevalja]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%9C%D0%B5%D1%99%D0%B0%D0%BA%D1%83_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Meljaku kod Pljevalja]

{{Muslimanska milicija Sandžaka}}

{{Drugi svjetski rat u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:Opština Pljevlja]]
[[Kategorija:Čajniče]]
[[Kategorija:Foča]]
[[Kategorija:Zločini četnika u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Bosna i Hercegovina u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Crna Gora u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Velikosrpska ideologija]]
[[Kategorija:Etničko čišćenje]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]
[[Kategorija:Bitka na Neretvi]]</text>
      <sha1>cyf374madhxtjfcfqxhidm1yd6kelav</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260892</id>
      <parentid>41260891</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:10:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/2A06:5B01:13FA:B400:813C:D9BB:A447:B171|2A06:5B01:13FA:B400:813C:D9BB:A447:B171]] ([[User talk:2A06:5B01:13FA:B400:813C:D9BB:A447:B171|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53288" xml:space="preserve">[[Datoteka:Djurisic report.jpg|thumb|Izveštaj četničkog komandanta [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]] o izvršenom pokolju stanovništva u oblasti [[Čajniče|Čajniča]], [[Pljevlja|Pljevalja]] i [[Foča|Foče]].]]

'''Pokolj muslimana Sandžaka i istočne Bosne 1943.''' je bio najmasovniji [[ratni zločin]] koji je počinila [[Jugoslovenska vojska u otadžbini]] tokom [[drugi svetski rat|drugog svetskog rata]]. 

Pokolj je izvršen na teritoriji [[Bijelo Polje|Bijelog Bolja]], [[Pljevlja|Pljevalja]], [[Priboj]]a, [[Čajniče|Čajniča]] i [[Foča|Foče]] (današnje [[Crna Gora]], [[Srbija]] i [[BiH]]). Ovom operacijom [[etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] je rukovodio Vrhovni zapovednik JVuO [[Dragoljub Mihailović]], čiji se štab tada nalazio u blizini zone dejstava, preko svojih komandanata [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], [[Vojislav Lukačević|Vojislava Lukačevića]] i [[Petar Baćović|Petra Baćovića]].&lt;ref name=&quot;Milovanović&quot;/&gt; 

Tokom ove operacije, ubijeno je više hiljada žitelja opština [[Pljevlja]], [[Priboj]], [[Foča]] i [[Čajniče]]. Prema Đurišićevom izveštaju koji je falsifikovan, ubijeno je oko 9.200 [[musliman]]a, od čega oko 1.200 muškaraca i do 8.000 žena, staraca i dece. Prema posleratnim popisima, stradalo je preko 4.000 civilnih žrtava, među kojima je izrazito visok udeo dece najmlađeg uzrasta (vidi [[#Broj i struktura žrtava|struktura žrtava]]). Preko četvrtine ubijenih (oko 26 %) su deca do četvrte godine života, a preko polovine ubijene dece devojčice.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/drustvo/72046-etniki-pokolji-pljevaljskom-kraju.html Četnički pokolji u pljevaljskom kraju]&lt;/ref&gt;

Februarski pokolj bio je motivisan prvenstveno etnič­kom mržnjom, odnosno [[Četnička ideologija|ideologijom]], naročito kada je reč o organizatorima zločina, dok su neposredni izvršioci bili podjednako motivisani željom za pljačkom.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;&gt;[http://www.elektrobeton.net/beton-plus/belina-u-srpskoj-istoriografiji/ Milan Radanović, Masovni pokolj muslimanskog stanovništva u Pribojskom srezu 5.-11. februara 1943.]&lt;/ref&gt; Isto tako, ratni zločini su motivisani osvetom za pokolje i genocid nad srpskim stanovništvom koje su vršile Ustaše.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/teme/2019/5/18/muslimani-su-partizane-1941-dozivljavali-kao-srpsku-vojsku|title=Muslimani su partizane 1941. doživljavali kao ‘srpsku vojsku’|last=Agić|first=Jasmin|website=balkans.aljazeera.net|language=bs|access-date=2022-01-08}}&lt;/ref&gt;

== Pozadina ==
=== Ideološka pozadina ===
{{main|Četnička ideologija|Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću}}
[[Četnička ideologija|Ravnogorski ideolozi]] predvideli su etničko čišćenje određenih oblasti radi [[Homogena Srbija|etničkog homogenizovanja]] [[Velika Srbija|Velike Srbije]] kao temelja buduće Jugoslavije. [[Draža Mihailović|Mihailović]] je u depeši izbegličkoj vladi u Londonu septembra 1941. izložio svoj program koji uključuje [[etničko čišćenje]]: 

{{citiranje|
b: omeđiti »de fakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;
&lt;br /&gt;
d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi.&lt;ref&gt; [http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm knjiga 1], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 6&lt;/ref&gt;|Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.}}

Jedan od brojnih dokumenata koji svedoče o ovoj nameri je Mihailovićeva strogo poverljiva [[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|instrukcija]] [[Pavle Đurišić|Pavlu Đurišiću]] od 20. decembra [[1941]]. godine, u kojoj se kaže&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Instrukcija D. Mihailovića Pavlu Đurišiću od 20.12.1941. |url=http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%94._%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%83_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D1%83_%D0%BE%D0%B4_20.12.1941. |access-date=2010-02-07 |archivedate=2009-03-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090314070401/http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%94._%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%83_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D1%83_%D0%BE%D0%B4_20.12.1941. |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;:

{{citiranje|Ciljevi naših odreda jesu:

#Borba za slobodu celokupnog našeg naroda pod [[skiptar|skiptrom]] Njegovog Veličanstva [[Petar II Karađorđević|Kralja Petra II]].
#Stvoriti veliku Jugoslaviju i u njoj veliku Srbiju, etnički čistu u granicama Srbije — Crne Gore — Bosne i Hercegovine — Srema — Banata i Bačke.
#Borba za uključenje u naš državni život i svih još neoslobođenih, slovenačkih teritorija pod Italijanima i Nemcima ([[Trst]] — [[Gorica]] — [[Istra]] i [[Koruška]]) kao i Bugarske, severne Albanije sa Skadrom.
#Čišćenje državne teritorije od svih narodnih manjina i nenacionalnih elemenata.
#Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa...|Mihailovićeva instrukcija Đurišiću od 20. decembra 1941.}}

Neposredno uoči pokolja u bjelopoljskom srezu, u [[Šahovići]]ma kod [[Bijelo Polje|Bijelog Polja]] (20-ak kilometara od Mihailovićevog štaba u Lipovu) je 1. decembra [[1942]]. održana &quot;Konferencija četničke intelektualne omladine Crne Gore, Boke i Sandžaka&quot; o posleratnom uređenju države. Na konferenciji je, između ostalog, zaključeno: 
{{citiranje|Na teritoriji buduće države živeti će Samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm ZAKLJUČCI KONFERENCIJE ČETNIČKE OMLADINE CRNE GORE, BOKE KOTORSKE I SANDŽAKA OD 2. DECEMBRA 1942. O POSLERATNOM DRŽAVNOM I DRUŠTVENOM UREĐENJU JUGOSLAVIJE]&lt;/ref&gt;}}

=== Operativne okolnosti ===
{{main|MVAC|Operacija Weiss}}
[[Datoteka:144 Draza Mihajlovic.jpg|minijatura|Četnički vođa [[Draža Mihailović]].]]
U saradnji sa Italijanima, [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićeve]] snage su tokom proleća i početkom leta [[1942]]. izbacile partizane iz ove oblasti. [[Četnici]] su se Italijanima nametnuli kao dragocena [[Antikomunistička dobrovoljačka milicija|antipartizanska snaga]] čije se pomoći ne mogu lišiti. Ovaj svoj vojni značaj za Italijane oni su koristili za povremene akcije zaposedanja delova teritorije i čišćenja nepoželjnog stanovništva uprkos italijanskim protestima (vidi [[Napad na Foču avgusta 1942|masakr u Foči avgusta 1942.]])

Decembra 1942. godine četnici su prikupili znatne snage da bi učestvovali u osovinskoj [[operacija Vajs|operaciji Vajs]] protiv partizanske Bihaćke republike. Četnici Pavla Đurišića su mobilisani i naoružani od fašističke Italije krenuli iz Crne Gore preko Sandžaka za Bosnu. 23. decembra četnički vođa Draža Mihailović je naložio rukovodiocu operacija Zahariju Ostojiću da za sad prema muslimanima budu mirni, ali spremni za napad:

{{citat|23-eg decembra Lukačević bio kod mene. Za sada prema Turcima bićemo mirni sem ako oni ne napadnu u kome slučaju Voja će ih po našem običaju napasti sa četiri strane i to od Čelebića, od Priboja, od Šehovića i od pravca zapadno od Ćajniče. Pavle je istog mišljenja.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_217.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 25. decembra 1942.}}

Događaj koji je posebno aktuelizovao ovaj plan napada sa četiri strane, bilo je naoružavanje Muslimana u decembru [[1942]]. Neki njihovi lideri postigli su sporazum po kome bi [[Italijani]] naoružali muslimansku [[milicija|miliciju]] i priznali je za „[[Dobrovoljačka antikomunistička milicija|Dobrovoljačku antikomunističku miliciju]]&quot;, kao što su prethodno četnike. U svom naređenju za akciju, [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] ih spominje kao „ustaško-muslimanske razbojničke bande, u vidu italijanske milicije&quot;&lt;ref name=autogenerated2&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_2.htm Zapovest Draže Mihailovića od 3. januara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 2&lt;/ref&gt;

Pored opštih ideoloških smernica i instrukcija, Mihailović je neposredno uoči pokolja, [[2. januar]]a [[1943]]. godine uputio depešu [[Petar Baćović|Baćoviću]] u kojoj govori o pripremama povodom &quot;projekta za raščišćavanje Turske u oblasti Čajniča&quot;.
{{citat|Povodom projekta za raščišćavanje Turske u oblasti Čajniča naredio sam Pavlu da sa Vojom izvrši potrebne pripreme za polovinu januara... Voji sam naredio da uhvati direktnu vezu sa Vama.&lt;ref name=&quot;Milovanović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/11_31.htm Nikola Milovanović - DRAŽA MIHAILOVIĆ, PRIPREME ZA KONAČNI OBRAČUN]&lt;/ref&gt;|Depeša generala Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 2. januara 1943.}}

[[3. januar]]a 1943. godine Draža Mihailović izdaje zapovest komandantima Mileševskog i Drinskog korpusa i Durmitorske brigade za &quot;čišćenje Čajničkog sreza od ustaško-muslimanskih organizacija&quot;.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33235&amp;vrsta=2 Zapovest Draže Mihailovića od 3. januara 1943. komandantima Mileševskog i Drinskog korpusa i Durmitorske brigade za uništenje Muslimana i pripadnika narodnooslobodilačkog pokreta u čajničkom srezu]&lt;/ref&gt; Na navedenoj teritoriji, planirano je angažovanje 5.400 boraca. Pretpostavlja se da su četnici za protivnika imali do 2.000 pripadnika Muslimanske milicije koji su bili slabije naoružani od napadača.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; Vojni cilj operacije bio je izbijanje na reku Drinu.

Mihailović je 3. januara naredio pojedinim komandantima JVuO izvođenje operacije, upravo onim komandantima čije jedinice su bile angažovane 5-11. februara, ali tada nije došlo do realizacije jer nisu bile obezbeđene snage za tako ambiciozno zamišljen poduhvat. Stoga se odlučilo da se najpre napadnu uporišta Muslimanske milicije u Bjelopoljskom srezu.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; U zapovesti od 3. januara Mihailović ističe: 

{{citat|U toku izvođenja akcije komandanti će preduzeti najstrožije mere da se svaka pljačka zabrani, ubijanje nevinih ljudi, žena i dece spreči i zavede najveći red i disciplina kod svojih jedinica kako bi se ugled JVuO očuvao na dostojnoj visini.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/2, Beograd, 1983, str. 26.&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

== Operacija etničkog čišćenja ==
=== Pokolj u Bjelopoljskom srezu ===
{{main|Pokolj u bjelopoljskom srezu 1943.}}
[[Zaharije Ostojić]] u depeši Draži Mihailoviću nekoliko dana uoči pokolja u Bjelopoljskom srezu isti­če: 
{{citat|Pitanje muslimana moramo rešavati na razne načine u raznim krajevima. Sandžaklije se moraju klati, jer ako mi nećemo njih, oni će pokušati nas, dok ih još štiti okupator.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}} 

[[Pavle Đurišić]] je nakon izvršenog pokolja u okolini [[Bijelo Polje|Bijelog Polja]] 10. januara 1943. podneo [[Dragoljub Mihailović|Mihailoviću]] izveštaj u kome kaže: 

{{citat|Akcija na desnoj obali Lima u srezu Bjelopoljskom završena je. Ista je izvedena tačno po utvrđenom planu. Rezultat ove borbe je:

1) Potpuno su uništena sledeća muslimanska sela (Sekcije: Plevlje, Sjenica, Peć i Kolašin): Voljevac, Gubovača, Radijelja, Ušanovići, Presečenik, Batuiiće, Donji Vlah (sekcija Plevlje), Mirovići, Solja, Radojeva Glava, Mediše, Pobretiće, Donja Kostenica, Stablo, Vrh, Zminjac, Sipovice, Negobratina, Osmanbegovo selo, Dupljaci, Jasen, Koštice, Kaševar, Ivanje, Godijevo, Žilići, Gornja Crnca, Gornji Radulići, Vrba, Crhalja, Kradenik, Sipanje, Ličine (Sekcija Sjenica—Peć) ''Ukupno 33 sela''.

2) Žrtve: Muslimana boraca oko 400 (stotine) Žena i dece oko 1000.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_8.htm Izveštaj komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 10. januara 1943. Draži Mihailoviću o rezultatima akcije u bjelopoljskom srezu], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 34&lt;/ref&gt;|Izveštaj Pavla Đurišića Draži Mihailoviću od 10. januara 1943. o rezultatima akcije u bjelopoljskom srezu}}

=== Pripreme za nastavak &quot;čišćenja&quot; ===

U to vreme, januara [[1943]]. je počelo izvođenje [[Četvrta neprijateljska ofanziva|četvrte neprijateljske ofanzive]] u kojoj bi, uz pomoć Italijana, [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićeve]] snage uništile „[[Bihaćka republika|crvenu republiku]]&quot; partizana u [[Bosna|Bosni]], što bi bio ključni korak ka njihovom potpunom uništenju.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_1.htm Direktiva br. 1 Draže Mihailovića od 2. januara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 1&lt;/ref&gt; Međutim, na intervenciju Nemaca, Italijanske vlasti su obustavile organizovan transport crnogorskih četnika na teritoriju [[NDH]]. Uprkos tome, [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] je naredio [[Pavle Đurišić|Đurišiću]] da prebaci svoje snage peške za [[Bosna|Bosnu]], i da se uključi u operacije pod neposrednim rukovodstvom „Istaknutog odeljenja štaba vrhovne komande“ majora [[Zaharije Ostojić|Zaharija Ostojića]]. Takođe mu je naredio da uz put likvidira muslimansko prisustvo u ovoj vitalno važnoj oblasti. [[Pavle Đurišić]] je, shodno [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevom]] naređenju, naredio formiranje jedinica za operacije u Bosni.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_18.htm Naređenje komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 22. januara 1943. potčinjenim komandantima za formiranje i upućivanje jedinica u zapadnu Bosnu radi borbe protiv NOVJ], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 18&lt;/ref&gt;

[[Etničko čišćenje]] u istočnoj [[Bosna|Bosni]] i [[Sandžak]]u četnici su nastojali da prikažu kao zasluženu odmazdu.&lt;ref&gt;[http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&amp;pg=PA123&amp;dq=dra%C5%BEa+mihailovi%C4%87&amp;as_brr=3&amp;client=firefox-a&amp;cd=2#v=onepage&amp;q=massacre&amp;f=false Jozo Tomasevich, The Chetniks: war and revolution in Yugoslavia, 1941-1945 (str. 259)]&lt;/ref&gt; U neposrednoj zapovesti komandanda limsko-sandžačkih četničkih odreda Pavla Đurišića svojim trupama 29. januara 1943. kaže se da su &quot;zverstva Muslimana, komunista i ustaša u Čajničkom, Fočanskom i Pljevljanskom srezu prema srpskom življu prešla sve granice&quot;, pa će zarad spasa srpskog življa od &quot;narodnih izroda i izdajica&quot; biti preduzete &quot;akcije za njihovo uništenje&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_24.htm ZAPOVEST KOMANDANTA LIMSKO-SANDŽAČKIH ČETNIČKIH ODREDA OD 29. JANUARA 1943. KOMANDANTIMA ODREDA ZA UNIŠTENJE MUSLIMANSKOG ŽIVLJA U FOČANSKOM, ČAJNICKOM I PLJEVALJSKOM SREZU]&lt;/ref&gt;

=== Pokolj u oblasti Priboja, Pljevalja, Čajniča i Foče ===

{{citiranje|Italijane ne napadati. Sve borce Muslimane, ustaše i komuniste ubijati. Žene i decu ne ubijati... Bukovicu spaliti. Ostala sela ne paliti ukoliko to taktički obziri ne nalažu.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/2, Beograd, 1983, str. 121-127.&lt;/ref&gt;|Naređenje Pavla Đurišića}}

[[Datoteka:NezavisnaDrzavaHrvatskaDistricts.png|thumb|Kotari [[Foča]] i [[Čajniče]] su na samom istoku [[Bosna|Bosne]] (tada u [[NDH]]), a [[Pljevlja]] na severu [[Crna Gora|Crne Gore]] (oblast [[Sandžak]]).]]

{{Quote box
 | citat = »Pošto su sva sela spaljena od Metaljke do Priboja, a naše selo je ostalo i tu se sklonio zbjeg od 50 duša. Mahom su to bili starci, žene i djeca. Snijeg je bio preko metra, a hladnoća da je drvo pucalo. Prenoćio sam u šumi Bregovi sa još četiri rođaka. Tog dana oko 9 sati (7. februar 1943, nap. aut.) naišle su četničke brigade tjerajući opljačkanu stoku. Jedna brigada je blokirala selo, a druga vršila pretres po kućama. Naišli su na dvije kuće u kojima je bio zbjeg. Čula se strašna vriska žena, plač djece i vika staraca. Iako smo bili u blizini nas četvorica nismo smjeli ništa da preduzimamo. Sve je to trajalo oko tri sata, onda su spalili svo selo osim te dvije kuće. Prvi prizor na koji smo naišli bila je Hadžira od Hadžića, zaklana sa ranjenim djetetom od dvije godine u rukama. Posljedice stradanja su bile stravične, ali nijedna ne može da se poredi sa onom u kući Memiša Ašćerića gdje su četnici poklali i starce i žene i djecu i sve nabacali po sobama. Imalo je još živih koji su zapomagali, a krv se slivala podom. Niko od njih nije preživio. «&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;
 | izvor = svedočenje Nuradina Ašćerića iz pribojskog sela Zaostro
 | width = 40%
 | align = right}}

[[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevo]] naređenje o napadnim odredima&lt;ref name=autogenerated2 /&gt; [[Pavle Đurišić|Đurišić]] je na terenu donekle revidirao, u skladu sa raspoloživim snagama. Četničke snage su podeljene u četiri odreda, sa po dve napadne kolone u prva tri. 
* Prvim odredom je komandovao kapetan [[Vojislav Lukačević]] (komandanti kolona bili su poručnici [[Vuk Kalajitović]] i [[Aleksandar Šoškić]]), - ukupno 1.800 boraca
* drugim odredom je komandovao major [[Andrija Vesković]], (komandanti kolona kapetan [[Miloš Pavićević]] i poručnik [[Jovan Jelovac]]) - ukupno 1.650 boraca
* trećim odredom je komandovao major [[Zdravko Kasalović]] (komandanti kolona kapetani [[Nikola Bojović]] i [[Ivan Ružić]]) - ukupno 1.050 boraca
* Četvrti odred bio je iz sastava Drinskog korpusa (komandant [[Bajo Nikić]]) jačine 500 boraca
* Ukupno u sva četiri odreda: 5.000 boraca.&lt;ref name=autogenerated1&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_24.htm Zapovest komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 29. januara 1943. komandantima odreda za napad na muslimane u fočanskom, čajničkom i bjelopoljskom srezu], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 24&lt;/ref&gt;

Nakon prikupljanja snaga Limsko-sandžačkih četničkih odreda (Mileševskog, Limskog, Durmitorskog i Drinskog korpusa), napad je počeo prema planu [[5. februar]]a ujutro, pod komandom majora [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]]. 

Otpor stanovništva je bio veoma slab. Oko sela su se nalazile samo naoružane seoske straže koje nisu pružile značajan otpor. Jedini veći otpor bio je na Trebeškom brdu, koji je trajao 4 časa, ali je nakon toga savladan. Budući da napadači nisu naišli na organizovanu vojnu silu, bez ometanja je vršeno uništavanje stanovništva, zaplena pokretne imovine i uništavanje naselja. Do [[10. februar]]a operacija je okončana. Sva sela u zahvatu operacije su opljačkana i do temelja spaljena. Sve stanovništvo koje nije uspelo da se skloni je ubijeno, &quot;bez obzira na pol i godine starosti&quot;.

Za vreme ove akcije [[Dragoljub Mihailović]] se nalazio u svom štabu u [[Gornje Lipovo|Gornjem Lipovu]] kod [[Kolašin]]a, nekih 70-100 kilometara od mesta operacija. Putem radio veze bio je redovno obaveštavan o toku operacije i pažljivo je pratio njeno odvijanje, o čemu je obaveštavao svoje potčinjene komandante u zoni budućih dejstava, majora [[Zaharije Ostojić|Ostojića]] (šifra „čika Branko&quot;) i majora [[Petar Baćović|Baćovića]] (šifra „Ištvan&quot;), koji se u to vreme nalazio sa odredom na [[Dinara|Dinari]] gde su ga prevezli Italijani.
{{citat|
1. februar: Pavle krenuo u pravcu Branka i usput čisti sve pred sobom. Naša akcija ima zamah čišćenja cele Bosne.

2. februar: Preko Ostojića upućene su snage koje moraju sada preko Sandžaka. One usput čiste teren i idu ka Ostojiću. Naravno čisteći turke u Sandžaku moraju ići ilegalno a ne kako smo predviđali. Stićiće na vreme za definitivno čišćenje Bosne od komunista.

8. februar: Što se tiče Turaka Pavle izveštava da Turci skoro nedaju nikakav otpor. Tetkići [Talijani] mole i preklinju da se prestane.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm Knjiga poslatih depeša Draže Mihailovića od 1. do 19. februara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 42&lt;/ref&gt;|Depeše Draže Mihailovića iz februara 1943.}}

Đurišić je takođe pomno pratio tok operacije i masovno ubijanje civila. Tokom operacije njegov štab nalazio se na planini Kovač na tromeđi Bosne, Crne Gore i Srbije. On naređuje komandantima jedinica da mu šalju izveštaje tri puta dnevno.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; U naređenju Pavla Đurišića [[Nikola Bojović|Nikoli Bojoviću]], komandantu Durmitorske brigade, od 8. februara piše: 

{{citat|Skrenuti pažnju starešinama na obezbeđenje od r. Drine, a izdati pored toga naređenje pojedinim odeljenjima da prokrstare okolni teren i unište sav muslimanski živalj na koji naiđu.&lt;ref name=&quot;Пајовић&quot;/&gt;|Pavle Đurišić}}

[[10. februar]]a komandant Pljevaljske brigade Jovan Jelovac upozorava svog komandanta bataljona: 
{{citat|Sve ubijajte, to je nare­ đenje naših najviših starešina i to moramo izvršavati.&lt;ref name=&quot;Пајовић&quot;&gt;Радоје Пајовић, Контрареволуција у Црној Гори: четнички и федералистички покрет 1941-1945, Цетиње, 1977, стр. 314-315.&lt;/ref&gt;|Jovan Jelovac}}

== Četnički izveštaji ==
=== Đurišićev izveštaj ===
{{main|Pavle Đurišić}}
Kao i prilikom prethodnog pokolja u bijelopoljskom srezu, o rezultatima operacije [[Pavle Đurišić]] je [[13. februar]]a uredno raportirao četničkom vođi [[Draža Mihailović|Draži Mihailoviću]]:

[[Datoteka:Pavle Đurišić i Pirzio Biroli.jpg|mini|[[Pavle Đurišić]], naoružan od fašističke Italije, bio je glavni izvršilac operacije etničkog čišćenja.]]
{{citat|Akcija u [[Pljevlja|Pljevaljskom]], [[Čajniče|Čajničkom]] i [[Foča]]nskom srezu protivu muslimana izvršena je.

''Operacije su izvedene tačno po naređenju i izdatoj zapovesti. Napad je počeo u određeno vreme. Svi komandanti i jedinice izvršili su dobijene zadatke na opšte zadovoljstvo.''  

''Sva muslimanska sela u tri pomenuta sreza su potpuno spaljena da nijedan njihov dom nije ostao čitav. Sva imovina je uništena sem stoke, žita i sena.''

''Za vreme operacija se pristupilo potpunom uništavanju muslimanskog življa bez obzira na pol i godine starosti.''

''Žrtve. — Naše ukupne žrtve su bile 22 mrtva od kojih 2 nesrećnim slučajem i 32 ranjena.
Kod muslimana oko 1.200 boraca i do 8.000 ostalih žrtava: žena, staraca i dece.''

''Za vreme početnih operacija, muslimani su se dali u bekstvo ka Metaljci, [[Čajniče|Čajniču]] i reci [[Drina|Drini]]. Na Metaljci je našao sklonište mali deo stanovništva. U Čajniču se računa da ima do 2.000 izbeglica, a jedan deo je uspeo da umakne preko Drine pre nego što su određene jedinice izvršile presecanje mogućih otstupnih pravaca na tom sektoru. Sve ostalo stanovništvo je uništeno.''

''Moral: kod naših jedinica bio je u svakom pogledu izvrstan i na veoma visokom stupnju. Herojski poduhvati svakog pojedinca i čitavih jedinica sa svojim starešinama su u svakoj situaciji dokazali vidnog izražaja i zaslužuju svaku pohvalu. Moral kod muslimana bio je takoreći srušen. Zavladala je epidemija straha od naših četnika, tako da su bili prosto izgubljeni''.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B0_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%83_%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%B0_%D0%92%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B5_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5_%D0%BE%D0%B4_13._%D1%84%D0%B5%D0%B1%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%80%D0%B0_1943. Izveštaj Pavla Đurišića načelniku štaba Vrhovne komande od 13. februara 1943.]&lt;/ref&gt;|[[Pavle Đurišić]]}}

=== Mihailovićeve depeše ===

Nakon obavljene operacije general Mihailović upućuje majoru [[Radoslav Đurić|Radoslavu Đuriću]] depešu 18. februara 1943. godine u kojoj čišćenje muslimana prikazuje kao zasluženu kaznu, a ujedno dovodi u vezu sa strateškim povezivanjem Srbije i Crne Gore i čišćenjem oblasti Foče prošlog leta:

{{citat|Muslimani po nagovoru Italijana i sa njihovim oružjem vršili su napade na srpska sela. Tako su pred nosem Italijana južno od Sjenice napali na selo Buđevo. Zbog ovoga im je uništeno 33 sela na desnoj obali Lima. To je bilo na Božić. U oblasti Čajniča Muslimani kao talijanski milicioneri vršili su dug teror. Sad su to platili vrlo skupo. Oblast Čajniče je očišćeno od njih. Veza Srbije i Crne Gore preko Sandžaka sada je osigurana jer je i oblast Foče još prošlog leta očišćena.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm&lt;/ref&gt;|[[Draža Mihailović]]}}

Marta 1943. godine, Mihailović je obavestio kapetana Boru Mitranovića, delegata Vrhovne komande za zapadnu Bosnu, o ishodu operacije u zapadnom Sandžaku: 

{{citat|U Sandžaku smo sve Turke po selima likvidirali sem po varošicama...&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Draža Mihailović]]}}

=== Ostojićeva depeša ===

Četničke vođe su nakon ovog pokolja naredile svojim vojnicima da ne diraju muslimane u zoni borbi sa [[partizani]]ma (vidi [[Bitka za Konjic 1943.|Bitka za Konjic]]). [[15. februar]]a Ostojić u depeši Mihailoviću poručuje: 
{{citat|Neka Pavle najstrožije zabrani zemljacima [crnogorskim četnicima] ubijanje i pljačku muslimana pri prolazu do Konjica.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

Međutim, [[21. februar]]a 1943. godine Zaharije Ostojić šalje Draži Mihailoviću depešu u kojoj pokoj u Čajniču navodi kao primer kako će proći i neka druga muslimanska mesta kada se četnicima ukaže prilika:

{{citat|Fazlagića Kulu zavaravamo pregovorima dok se ovo završi, a posle ćemo joj prirediti sudbinu Čajniča.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/zb/4.php?broj=242&amp;vol=14&amp;bk=2 Izvod iz knjige primljenih depeša Štaba Draže Mihailovića u vremenu od 7. do 24. februara 1943. godine]&lt;/ref&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

== Posledice ==

=== Poraz četnika na Neretvi ===
{{main|Bitka na Neretvi}}

[[Datoteka:Partizani u Prozoru.jpg|minijatura|Partizani su u [[Bitka na Neretvi|bici na Neretvi]] razbili najveću dotadašnju koncentraciju četnika u drugom svetskom ratu.]]

Iako je Mihailović zamišljao da će Đurišićevi četnici ići peške do zapadne Bosne, usput čisteći sve pred sobom („naša akcija ima zamah čišćenja cele Bosne“), uskoro je ova operaciji uništenja morala biti obustavljena. 15/16. februara [[partizan]]ske snage su izbile na [[Neretva|Neretvu]] goneći razbijene delove italijanske [[divizija Murđe|divizije Murđe]], što je zahtevalo hitnu upotrebu četnika. Tada su Italijani vozovima prebacili crnogorske četnike iz [[Nikšić]]a u [[Mostar]], radi zaustavljanja [[NOVJ]]. Istovremeno, [[Pavle Đurišić|Đurišićevo]] ljudstvo se velikim delom razišlo da bi odnelo opljačkane stvari kućama, pa [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] o toj nepredviđenoj promeni plana izveštava [[Petar Baćović|Baćovića]]:
{{citat|18. februar: Ja sam Pavlu bio naredio da posle Čajniča odmah produži ka Vama. Izgleda da su zemljaci morali da odnesu stvari kući, i da u tome leži izgovor za jedan kratak odmor kućama.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm Knjiga poslatih depeša Draže Mihailovića od 1. do 19. februara 1943], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 42&lt;/ref&gt;|Depeša Draže Mihailovića od 18. februara 1943.}} 

[[19. februar]]a [[Zaharije Ostojić]], komandant četničkih snaga na Neretvi, upozorava Dražu Mihailovića da “lakomisleno vraćanje ljudi kućama radi odnošenja plena, može dovesti do vrlo teških potresa”. Već sutradan, [[20. februar]]a major Ostojić upućuje generalu Mihailoviću dramatičnu depešu u kojoj zaključuje da je odnošenje pljačke kućama, umesto dolazak pravo na front, katastrofalna greška:

{{citat|Po žestini napada sigurno je da imamo posla sa njihovim proleterskim brigadama odlično naoružanim... Italijani neaktivni i kao jagnjad idu mirno pod nož. Očigledno da će sva pojačanja iz Crne Gore stići dockan za održanje sadašnjih položaja, a Vi znate kako pada moral ljudi pri povlačenju. Bojim se da odlazak Crnogoraca iz Čajniča kući umesto kod mene, ne bude katastrofalna greška po sve ove krajeve. Ne usuđujem se ni da kažem ljudima da će pojačanja stići tek za sedam do deset dana... '''Dok sam živ neću zaboraviti da se u ovakav kritičan položaj došlo zbog odnošenja pljačke...''' Pavle i njegovi komandanti nisu shvatili da se na Neretvi brani Crna Gora.&lt;ref name=&quot;Depeše7-24-II-43&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_48.htm IZVOD IZ KNJIGE PRIMLJENIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7—24. FEBRUARA 1943. GODINE]&lt;/ref&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

=== Osnivanje Handžar divizije ===
{{main|13. SS oružana brdska divizija Handžar}}

[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1978-070-04A, Amin al Husseini bei bosnischen SS-Freiwilligen.jpg|mini|Nijemci su nakon četničkog pokolja, radi &quot;zaštite domova i obitelji&quot;, od istočno-bosanskih muslimana formirali [[Handžar divizija|Handžar diviziju]].]]

[[Nemci]] su smatrali da je &quot;ubilačko-paljevinska (''mordbrennereien'') kampanja DM-četnika protiv muslimana u dolini Drine podržana od Italijana&quot;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00002/T78_332/357_786.htm Izveštaj komande jugoistoka vrhovnoj komandi Vermahta od 1. aprila 1943], Nacionalna arhiva Vašington, T78, rolna 332, frejmovi 6290035-72, [http://znaci.net/00002/T78_332/357_809.htm strana 24]:{{citat|Die Muselmanische Frage bedarf einer Lösung. Die Mordbrennereien der DM-Cetniks gegenüber den Muselmanen im Sandschak und im Drinatal werden von den Italienern begünstigt.}}&lt;/ref&gt; i da bi tolerisanje ove prakse progona muslimana moglo dovesti do gubljenja poverenja muslimana u Vermaht i komplikacija sa Turskom.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00002/T78_332/357_786.htm Izveštaj komande jugoistoka vrhovnoj komandi Vermahta od 1. aprila 1943], Nacionalna arhiva Vašington, T78, rolna 332, frejmovi 6290035-72, [http://znaci.net/00002/T78_332/357_819.htm strana 34]&lt;/ref&gt;

[[9. mart]]a 1943. godine Nijemci su od muslimana [[istočna Bosna|istočne Bosne]] formirali [[13. SS oružana brdska divizija Handžar|Handžar diviziju]], koristeći se raspoloženjem stanovništva koje je od njemačkih vlasti tražilo oružje i zaštitu. Nijemci su navodili da je osnovna namjena Handžar divizije &quot;zaštita domova i obitelji&quot;.&lt;ref name=&quot;Malcolm&quot;&gt;[http://utickibosnjaci.com/video/media/document/393.pdf Povijest Bosne - Noel Malcolm]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Kasnije je ova kvislinška jedinica, formirana radi zaštite od pokolja, postala zloglasna po zločinima nad srpskim stanovništvom.

=== Savezničko napuštanje Mihailovića ===
{{main|Saveznici i Jugoslavija}}

Vesti o četničkim pokoljima muslimana su veoma brzo dospele u inostranstvo. Već [[12. februar]]a 1943. godine predsednik izbegličke jugoslovenske vlade [[Slobodan Jovanović]] je iz [[London]]a pisao ambasadi u [[Vašington]]u da odlučno demantuju takve tvrdnje:

{{citat|Molim demantujte vesti da Đeneral Mihailović dirigira pokolje Hrvata i Muslimana. On naprotiv pokušava da organizuje saradnju svih Jugoslovena u borbi protiv osovine.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33443&amp;vrsta=2 Zahtev Predsedništva vlade Kraljevine Jugoslavije od 12. februara 1943. ambasadi u Vašingtonu da demantuje vesti o to me kako Draža Mihailović rukovodi pokoljima Hrvata i Muslimana]&lt;/ref&gt;|[[Slobodan Jovanović]]}}

I pored zvaničnih demantija, u svet se probijalo sve više izveštaja o zločinima i kolaboraciji četnika. Zbog toga, predsednik britanske vlade [[Vinston Čerčil]] uputio je 28. marta 1943. oštru notu predsedniku jugoslovenske vlade Slobodanu Jovanoviću navodeći da &quot;ukoliko general Mihailović nije spreman izmeniti svoju politiku prema italijanskom neprijatelju i prema svojim jugoslovenskim sugrađanima, za vladu Njegovog veličanstva zaista biti potrebno da revidira svoju sadanju politiku podupiranja generala Mihailovića...&quot;&lt;ref&gt;AVII, arhivski fond D. M., VK—Y— 456/1&lt;/ref&gt; U duhu Čerčilove note, predsednik vlade Slobodan Jovanović je 5. aprila 1943. upozorio Mihailovića:

{{citat|Nemci i Italijani koji su rasparčali Jugoslaviju i oduzeli našem narodu slobodu jesu naši prvi i glavni neprijatelji. Protiv njih valja udružiti sve borbene snage Jugoslavije ostavljajući na stranu naše unutrašnje razmirice. Svaki građanski rat koji se vodi za vreme neprijateljske okupacije koristi samo neprijatelju i nikom više.&lt;ref&gt;Zbornik NOR, tom XIV, knjiga 2, dok. 212.&lt;/ref&gt;|[[Slobodan Jovanović]]}}

Poričući pokolje, Draža odgovara predsedniku Jugoslovenske vlade Slobodanu Jovanoviću, 16. aprila 1943. godine:
{{citat|Muslimani su uništavani kao italijanska milicija, dok su muslimani pod vođstvom majora Fehima Musakadića sa nama.&lt;ref&gt;R. i Ž. Knežević, Sloboda ili smrt, 823.&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

3. maja 1943. predsednik Slobodan Jovanović obaveštava Dražu Mihailovića da &quot;iz verodostojnih izvora&quot; stižu nove vesti o pokolju i progonima, što on prima sa najvećom rezervom. Istovremeno nalaže ministru Mihailoviću da nastavi &quot;pomirljivu politiku prema Muslimanima&quot; i demantuje glasine:

{{citat|Ja se čvrsto nadam da ćete vi ostati i dalje pri vašoj dosadašnjoj pomirljivoj politici prema Muslimanima i da ćete naći načina da demantujete glasine koje se šire u suprotnom smislu.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33447&amp;vrsta=2 Obaveštenje predsednika jugoslovenske izbegličke vlade od 3. maja 1943. Draži Mihailoviću o stavu vlade u odnosu na Dražinu politiku prema Muslimanima]&lt;/ref&gt;|Slobodan Jovanović}}

Međutim, uprkos naporima Mihailovića, zločin ovakvih razmera se nije mogao zataškati. Već sutradan, [[4. maj]]a, šef britanske misije mu je doneo brzojav iz Kaira, da je turska vlada uznemirena glasovima koji stižu u [[Carigrad]], o pokoljima bosanskih muslimana koje navodno izvodi Mihailovićeva vojska.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33457&amp;vrsta=2 Obaveštenje šefa britanske Vojne misije od 4. maja 1943. Draži Mihailoviću o stavu vlade Velike Britanije i Turske u vezi sa pokoljem muslimanskog življa u Sandžaku i istočnoj Bosni od strane četnika]&lt;/ref&gt;

=== Nemačko hapšenje četnika ===
{{main|Operacija Weiss}}

[[14. maj]]a 1943. godine, Nemci su u sklopu [[operacija Švarc|operacije Švarc]] razoružali i pohapsili Đurišićeve četnike.

=== Sporazum Nemaca i četnika ===
{{main|Ugovori o saradnji četnika i Wehrmachta}}

Nakon [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] u [[rujan|rujnu]], Nemci su uspostavili novu politiku izaslanika [[Herman Nojbaher|Nojbahera]], koja je predviđala zajedničku borbu svih antikomunističkih snaga pod nemačkim okriljem. Provodeći je, Nemci su formirali u [[Sandžak]]u muslimansku legiju Krempler, a sa četničkim snagama su potpisali ugovor [[19. novembar|19. novembra]] [[1943]]. Da bi ujedinili sve [[kvisling]]e u borbi protiv [[NOVJ|partizana]], i sprečili rasipanje snaga u međusobnim sukobima, Nemci su ugovorom izričito zabranili pokolje stanovništva i odmazde.
{{citat|Obaveza majora Lukačevića da ne preduzima ništa protiv Muslimana, uz obavezu sa nemačke strane da sprečava muslimanske postupke protiv srpskog stanovništva i Lukačevićevih ravnanja. U slučaju sukoba uslediće zajednička istraga i poravnanje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_3_260.htm Sporazum Između Komandanta Jugoistoka i majora Vojislava Lukačevića od 19. novembra 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_3.htm knjiga 3], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 260&lt;/ref&gt;|Sporazum između Komandanta Jugoistoka i majora Vojislava Lukačevića od 19. novembra 1943.}}

[[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] je [[1944]]. [[Pavle Đurišić|Đurišića]] unapredio u čin potpukovnika.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/281.htm Radoje Pajović - Dušan Željeznov - Branislav Božović: PAVLE ĐURIŠIĆ - LOVRO HACIN - JURAJ ŠPILER], strane 11 i 76&lt;/ref&gt; [[1945]]. godine čitavo ovo područje konačno oslobađaju jedinice [[NOVJ]].

== Broj i struktura žrtava ==

Nakon Drugog svetskog rata Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača Bosne i Hercegovine i Crne Gore, kao i Državna komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača FNRJ, načinile su popise žrtava četničkih pokolja tokom Drugog svetskog rata sa teritorije opština Pljevlja, Priboj, Foča i Čajniče. Ovi popisi obuhvataju i poimenična navođenja žrtava četničkih pokolja na području ovih opština u februaru 1942.

U opštini (srezu) '''Pljevlja''' popisano je 1.380 žrtava ovog pokolja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Spisak žrtava tri najteže pogođene seoske zajednice (Bukovica, Boljanići i Meljak)], Prilog u krvi, Pljevlja 1969.&lt;/ref&gt; U [[Boljanići]]ma je ubijeno najmanje 384 stanovnika, u [[Bukovica|Bukovici]] (mikroregion od desetak sela i zaselaka neposredno uz granicu sa Bosnom) ubijeno je najmanje 556 stanovnika, a na području nekadašnje seoske opštine [[Meljak]] ubijeno je 500 stanovnika.

Za opštinu (srez) '''Foča''' publikovan je popis od ukupno 3.525 muslimanskih žrtava ubijenih od strane četnika i 57 stradalih od neustanovljenih počinilaca. Ovaj spisak odnosi se na stradanje muslimanskog stanovništva fočanske opštine tokom čitavog Drugog svetskog rata, uključujući i masovne četničke zločine 1941-1942.&lt;ref&gt;Vladimir Dedijer, Antun Miletić, Genocid nad Muslimanima 1941-1945. Zbornik dokumenata i svjedočenja, Sarajevo 1990, str. 633-694.&lt;/ref&gt; Vredi naglasiti da su ovo rezultati popisa Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača Bosne i Hercegovine.
Međutim, ovo nisu potpuni podaci kada je reč o ljudskim gubicima opštine Foča u Drugom svetskom ratu, uključujući gubitke muslimanskog i srpskog stanovništva. Savezni popis &quot;Žrtve rata 1941-1945.&quot; iz 1964. i revizija ovog popisa koju su uradili saradnici Muzeja žrtava genocida iz Beograda, daju potpunije podatke o ljudskim gubicima opštine Foča 1941-1945. Ovo uključuje i potpunije podatke za stradale Muslimane (Bošnjake) sa područja ove opštine. Prema rezultatima saveznog popisa iz 1964. i njihovoj delimičnoj reviziji, na teritoriji opštine Foča tokom Drugog svetskog rata stradalo je 6.030 stanovnika, što ovu opštinu čini najstradalnijom u istočnoj Bosni.
Od ovog broja na stradale Muslimane (Bošnjake) otpada 4.924 (81,66%), a na Srbe 1.046 (17,35%). Ogromna većina Muslimana sa teritorije opštine Foča ubijena je od strane četnika. Za 1943. zabeleženo je stradanje '''1.043''' Muslimana (Bošnjaka), dok je najveće stradanje muslimanskog stanovništva ove opštine zabeleženo 1942. kada je ubijeno 2.508 Muslimana, dok je 1941. ubijeno 1.145 Muslimana. U poslednje dve ratne godine stradao je mnogo manji broj Muslimana: 228. Ovi podaci nam sugerišu da je najveći broj stradalih Muslimana opštine Foča izgubio život u prve dve ratne godine, od čega je 1942. stradala polovina (50,93%). Kada je reč o rodnoj (polnoj) strukturi stradalih Muslimana, 3.447 su muškarci, a 1.477 ili 30% su žene. Ovo je samo dodatni dokaz da je većina ubijenih Muslimana na ovom području pripadala civilnom, neboračkom stanovništvu. Takođe, ovo potvrđuje i podatak da je samo 4,54% (274) stradala stanovnika opštine Foča tokom rata pripadalo nekoj vojnoj formaciji, tj. da su 95,46% stradalih bili civili.&lt;ref&gt;Драган Цветковић, &quot;Босна и Херцеговина - нумеричко одређивање људских губитака у Другом светском рату&quot;, Прилози истраживању злочина геноцида и ратних злочина, (ур. Јован Мирковић), Београд, 2009, стр. 114-117.&lt;/ref&gt;

Za opštinu '''Čajniče''' ustanovljeno je 598 muslimanskih žrtava, takođe većinom u drugim pokoljima&lt;ref&gt;Vladimir Dedijer, Antun Miletić, Genocid nad Muslimanima 1941-1945. Zbornik dokumenata i svjedočenja, Sarajevo 1990, str. 723-734.&lt;/ref&gt;. Treba imati na umu i neizbežnu nekompletnost ovih popisa.

Na teritoriji opštine '''Priboj''' četnici su februara 1943. ubili najmanje 1.547 Muslimana (Bošnjaka), koliko je 1946. poimenice popisano od strane Državne komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača FNRJ. Ovaj registar pohranjen je u Arhivu Jugoslavije u Beogradu i publikovan je 1996.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_2.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - prema spisku u Arhivu Jugoslavije (AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00003/446.htm Smail Čekić, Genocid nad Bošnjacima u Drugom svjetskom ratu. Dokumenti, Sarajevo, 1996.], str. 605-656.&lt;/ref&gt;
Ovo su najmasovnija ubistva na tlu Srbije koja su počinili pripadnici neke domaće vojne formacije u kratkom vremenskom intervalu, tokom 1941-1945. U mnogim selima pobijeno je i preko 100 stanovnika, a desetkovane su čitave porodice, uključujući velik broj žena i dece. U selu [[Zagradina]] ubijeno je 304 lica, u [[Plašće|Plašću]] 163, u [[Kasidol]]u 139, u [[Penezići]]ma 137, u [[Sočice|Sočicama]] 129, u [[Potoci]]ma 122, u [[Zastijenje|Zastijenju]] 112, u [[Goleši]]ma 84, itd.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_5.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - po mestu rođenja (Arhiv Jugoslavije: AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;

Karakteristično je da su među žrtvama zastupljene sve starosne i obe polne grupe, sa izrazito velikim procentualnim učešćem dece najmlađeg uzrasta.

Na području opštine/sreza '''Pljevlja''' od ukupno 1.380 muslimanskih žrtava februarskog pokolja 1943, '''581''' su bili deca do 10 godina starosti, odnosno '''42%''', a ako uračunamo i decu zaključno sa 14. godinom onda ukupan broj stradale dece ispod 15 godina starosti iznosi 698, odnosno '''50,5%''', što čini preko polovine žrtava.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Popis žrtava februarskog pokolja 1943. na teritoriji Bukovice, Boljanića i Meljaka], Prilog u krvi, Pljevlja 1969.&lt;/ref&gt;. 

Na području opštine/sreza '''Priboj''' od ukupno 1.547 žrtava februarskog pokolja 1943, 665 su bili deca do 15 godina starosti, odnosno '''42,9%'''. Kada je reč o najmlađoj deci, odnosno o deci do 10 godina starosti, na teritoriji opštine Priboj za samo nekoliko dana početkom februara 1943. četnici Draže Mihailovića ubili su 553 dece ovog uzrasta ili 35,7%.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_4.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - prema godinama starost (Arhiv Jugoslavije: AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;
Ako u procenat stradalih uračunamo decu. žene i starce, nije teško zaključiti da je na području Pljevalja i Priboja preko 70% stradalih pripadalo jednoj od ove tri kategorije stanovništva.

U [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevom]] i [[Pavle Đurišić|Đurišićevom]] naređenju za akciju kao povod su navedeni zločini prema srpskom stanovništvu. Ovih zločina je u tim krajevima bilo, ali njihova brojnost nije samerljiva sa odmazdom. Na primer, u pljevaljskoj opštini, na teritoriji mesne zajednice Bukovica, bilo je tokom rata 11 civilnih žrtava pravoslavne vere i 563 žrtve islamske vere, na teritoriji mesne zajednice Boljanići 33/389, a na teritoriji mesne zajednice Meljak, gde je pravoslavno i muslimansko stanovništvo bilo podjednako brojno, bilo je 12 pravoslavnih civilnih žrtava i 486 muslimanskih.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Prilog u krvi, Pljevlja 1969 - spisak žrtava tri najteže pogođene seoske zajednice (Bukovica, Boljanići i Meljak)]&lt;/ref&gt;

== Posleratna suđenja ==

=== Suđenje Lukačeviću ===

Uoči oslobođenja zemlje, [[Vojislav Lukačević]] septembra [[1944]]. sa grupom sandžačkih i hercegovačkih četnika beži ka [[Dubrovnik]]u, gde su se isrcale engleske jedinice. Lukačević je pokušao da se preda i pođe s njima, međutim, Englezi su ga razoružali, uhapsili i sproveli ka [[Nikšić]]u, gde je predat partizanima. 

Početkom [[avgust]]a [[1945]]. u amfiteatru Pravnog fakultetu u [[Beograd]]u pred Vojnim sudom 1. Armije organizovano je prvo javno posleratno suđenje protiv Lukačevića i drugih ratnih zločinaca. Javni tužilac, [[Miloš Minić]], je optužio Lukačevića da je kao komandant četničkih snaga u Bosni organizovao pokolj u Foči, da je učestvovao u istrebljenju [[musliman]]skog stanovništva, da je sarađivao sa okupatorom u četvrtoj i petoj neprijateljskoj ofanzivi, da je vršio zločine nad pripadnicima [[NOP]]-a i da je sarađivao sa kvinsliškom vladom generala [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Osuđen je na [[smrt]] i streljan krajem avgusta 1945. 

=== Suđenje Mihailoviću ===
{{main|Beogradski proces}}

[[Dragoljub Mihailović]] je uhvaćen [[13. mart]]a [[1946]]. On je po komandnoj odgovornosti optužen, između ostalog, i za ovu operaciju etničkog čišćenja. Mihailović se branio relativizovanjem zločina, prebacivanjem odgovornosti na svoje potčinjene, pa i na čitav narod &quot;vasojevićkog kraja&quot;:

[[Datoteka:Draža pred sudom.jpg|thumb|Optuženi [[Dragoljub Mihailović]] pred Vrhovnim sudom u Beogradu 1946.]]

:Pretsednik: Ali, objasnite vi ovu situaciju, ovaj izveštaj Pavla Đurišića koji ste vi primili. Jeste li vi primili od Pavla izveštaj o njegovoj „akciji&quot; protiv muslimanskih sela. 
:Optuženi: Jesam.
:Pretsednik: Evo šta Pavle kaže i šta radi (pretsednik čita izveštaj). Dakle, optuženi Mihailoviću, jeste li čuli?
:Optuženi: To su bile drvene kuće i moglo je za vreme same borbe da se to i desi. 
:Pretsednik: Ama, ne radi se ovde o drvenim kućama. Ovde se radi o ubijanju hiljade žena i dece. 
:Optuženi: Prvo, smatram da je izveštaj preteran. Drugo, smatram da je masa njih poginulo usled nemanja zaklona. Treće, smatram da je u ovim borbama učestvovao narod iz celog vasojevićkog kraja... &lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

Optuženi Mihailović je potom pokušao da predstavi kako su svi ubijeni žitelji kolektivno krivi:

:Pretsednik: Da li su muslimani iz ova 33 sela sa oduševljenjem na zboru glasali da ih četnici pokolju i popale? 
:Optuženi: Oni su se borili. Sva su ta sela bila u italijanskoj službi kao italijanski milicionari. 

Mihailović je kao opravdanje pokolja naveo da &quot;sva srpska sela na desnoj obali Lima su popaljena od muslimana&quot;, da &quot;Vasojevići su teški kad naiđu na ta sela,&quot; te da &quot;mržnja Crnogoraca prema muslimanima poznata je.&quot; On se pravdao kako mu je Pavle rekao &quot;da će usput da raščisti sa Bukovicom, koja je pravila velike smetnje kao italijanska milicija&quot;, ali &quot;nije mislio da će on na taj način raščistiti&quot;.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Sud je utvrdio da je pokolj u srezovima čajničkom, fočanskom i pljevaljskom, jedan od ratnih zločina za koje je general Mihailović direktno odgovoran:

{{citiranje|Sud se uverio da su zločini izvršeni od Mihailovićevih četnika u selima Vraniću, Drugovcu i Boleču, zatim u srezovima bjelopoljskom, čajničkom, fočanskom i pljevaljskom, koji su na pretresu potpuno rasvetljeni pismenim dokumentima i iskazima preživelih svedoka, izvršeni pod neposrednim Mihailovićevim naređenjima.&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_3_34.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Presuda Dragoljubu Mihailoviću i ostalima]&lt;/ref&gt;|Presuda Dragoljubu Mihailoviću}}

Sud je utvrdio da je kriv po 8 tačaka optužnice, uključujući [[Zločin protiv čovečnosti|zločine protiv čovečnosti]] i veleizdaju. Proglašen je krivim i osuđen na smrt streljanjem [[15. jul]]a. Pogubljen je zajedno sa devet drugih oficira [[18. jul]]a 1946. u Lisičijem potoku. Danas se u Srbiji vodi kampanja za [[Proces rehabilitacije Dragoljuba Mihailovića|njegovu rehabilitaciju]].

=== Sudbine ostalih počinilaca ===

[[Pavle Đurišić]] i [[Zaharije Ostojić]] su krajem rata pokušali da se domognu [[Italija|Italije]], ali su ih na teritoriji [[NDH]] zarobile i krajem aprila 1945. streljale [[ustaše|ustaške]] jedinice.

[[Nikola Bojović]] je uspeo da pobegne iz Jugoslavije i izbegne odgovornost za učešće u pokolju nejači. Umro je u [[2004]]. godine u [[London]]u, u 97. godini života. Sahranjen je u [[Beograd]]u, uz [[SPC|crkvene]] počasti, kao „vitez duha, obraza i vjere“.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140517093458/http://pravoslavlje.spc.rs/broj/901/tekst/vitez-duha-obraza-i-vere/ Vitez duha, obraza i vere] &lt;small&gt;(arhivirani zapis od 17.5.2014)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
* [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]], tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd
* [http://www.znaci.net/00001/40.htm Jozo Tomasevich: ČETNICI U DRUGOM SVJETSKOM RATU 1941-1945], Sveučilišna naklada Liber, Zagreb 1975.
* [http://www.znaci.net/00001/109.htm Grupa autora: PRILOG U KRVI - PLjEVLjA 1941-1945], Savez udruženja boraca i Skupština opštine, Pljevlja 1969.
* Vladimir Dedijer, Antun Miletić: GENOCID NAD MUSLIMANIMA 1941-1945, Svjetlost, Sarajevo 1990.
* [http://www.znaci.net/00001/281.htm Radoje Pajović - Dušan Željeznov - Branislav Božović: PAVLE ĐURIŠIĆ - LOVRO HACIN - JURAJ ŠPILER], Centar za informacije i publicitet, Zagreb 1987.

== Povezano ==
* [[Pokolj u bjelopoljskom srezu]]
* [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi]]
* [[Zločini četnika u Drugom svetskom ratu]]
* [[Etničko čišćenje]]
* [[Masakri u Foči]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.elektrobeton.net/beton-plus/belina-u-srpskoj-istoriografiji/ Milan Radanović, Masovni pokolj muslimanskog stanovništva u Pribojskom srezu 5.-11. februara 1943.]
* [http://www.e-novine.com/drustvo/72046-etniki-pokolji-pljevaljskom-kraju.html Damjan Pavlica, Četnički pokolji u pljevaljskom kraju]
* [http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Spisak žrtva pokolja u opštini Pljevlja, poređanih po starosti]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%91%D0%BE%D1%99%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%9B%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Boljanićima kod Pljevalja]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%91%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%86%D0%B8_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Bukovici kod Pljevalja]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%9C%D0%B5%D1%99%D0%B0%D0%BA%D1%83_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Meljaku kod Pljevalja]

{{Muslimanska milicija Sandžaka}}

{{Drugi svjetski rat u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:Opština Pljevlja]]
[[Kategorija:Čajniče]]
[[Kategorija:Foča]]
[[Kategorija:Zločini četnika u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Bosna i Hercegovina u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Crna Gora u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Velikosrpska ideologija]]
[[Kategorija:Etničko čišćenje]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]
[[Kategorija:Bitka na Neretvi]]</text>
      <sha1>0w46odmz5gz7acw6ko2mmulimsyt4mf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260893</id>
      <parentid>41260892</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:16:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2A06:5B01:13FA:B400:813C:D9BB:A447:B171</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53294" xml:space="preserve">[[Datoteka:Djurisic report.jpg|thumb|Izveštaj četničkog komandanta [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]] o izvršenom pokolju stanovništva u oblasti [[Čajniče|Čajniča]], [[Pljevlja|Pljevalja]] i [[Foča|Foče]].]]

'''Pokolj muslimana iz Raske oblasti i istocne bosne 1943.''' je bio najmasovniji [[ratni zločin]] koji je počinila [[Jugoslovenska vojska u otadžbini]] tokom [[drugi svetski rat|drugog svetskog rata]]. 

Pokolj je izvršen na teritoriji [[Bijelo Polje|Bijelog Bolja]], [[Pljevlja|Pljevalja]], [[Priboj]]a, [[Čajniče|Čajniča]] i [[Foča|Foče]] (današnje [[Crna Gora]], [[Srbija]] i [[BiH]]). Ovom operacijom [[etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] je rukovodio Vrhovni zapovednik JVuO [[Dragoljub Mihailović]], čiji se štab tada nalazio u blizini zone dejstava, preko svojih komandanata [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], [[Vojislav Lukačević|Vojislava Lukačevića]] i [[Petar Baćović|Petra Baćovića]].&lt;ref name=&quot;Milovanović&quot;/&gt; 

Tokom ove operacije, ubijeno je više hiljada žitelja opština [[Pljevlja]], [[Priboj]], [[Foča]] i [[Čajniče]]. Prema Đurišićevom izveštaju koji je falsifikovan, ubijeno je oko 9.200 [[musliman]]a, od čega oko 1.200 muškaraca i do 8.000 žena, staraca i dece. Prema posleratnim popisima, stradalo je preko 4.000 civilnih žrtava, među kojima je izrazito visok udeo dece najmlađeg uzrasta (vidi [[#Broj i struktura žrtava|struktura žrtava]]). Preko četvrtine ubijenih (oko 26 %) su deca do četvrte godine života, a preko polovine ubijene dece devojčice.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/drustvo/72046-etniki-pokolji-pljevaljskom-kraju.html Četnički pokolji u pljevaljskom kraju]&lt;/ref&gt;

Februarski pokolj bio je motivisan prvenstveno etnič­kom mržnjom, odnosno [[Četnička ideologija|ideologijom]], naročito kada je reč o organizatorima zločina, dok su neposredni izvršioci bili podjednako motivisani željom za pljačkom.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;&gt;[http://www.elektrobeton.net/beton-plus/belina-u-srpskoj-istoriografiji/ Milan Radanović, Masovni pokolj muslimanskog stanovništva u Pribojskom srezu 5.-11. februara 1943.]&lt;/ref&gt; Isto tako, ratni zločini su motivisani osvetom za pokolje i genocid nad srpskim stanovništvom koje su vršile Ustaše.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/teme/2019/5/18/muslimani-su-partizane-1941-dozivljavali-kao-srpsku-vojsku|title=Muslimani su partizane 1941. doživljavali kao ‘srpsku vojsku’|last=Agić|first=Jasmin|website=balkans.aljazeera.net|language=bs|access-date=2022-01-08}}&lt;/ref&gt;

== Pozadina ==
=== Ideološka pozadina ===
{{main|Četnička ideologija|Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću}}
[[Četnička ideologija|Ravnogorski ideolozi]] predvideli su etničko čišćenje određenih oblasti radi [[Homogena Srbija|etničkog homogenizovanja]] [[Velika Srbija|Velike Srbije]] kao temelja buduće Jugoslavije. [[Draža Mihailović|Mihailović]] je u depeši izbegličkoj vladi u Londonu septembra 1941. izložio svoj program koji uključuje [[etničko čišćenje]]: 

{{citiranje|
b: omeđiti »de fakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;
&lt;br /&gt;
d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi.&lt;ref&gt; [http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm knjiga 1], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 6&lt;/ref&gt;|Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.}}

Jedan od brojnih dokumenata koji svedoče o ovoj nameri je Mihailovićeva strogo poverljiva [[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|instrukcija]] [[Pavle Đurišić|Pavlu Đurišiću]] od 20. decembra [[1941]]. godine, u kojoj se kaže&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Instrukcija D. Mihailovića Pavlu Đurišiću od 20.12.1941. |url=http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%94._%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%83_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D1%83_%D0%BE%D0%B4_20.12.1941. |access-date=2010-02-07 |archivedate=2009-03-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090314070401/http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%94._%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%83_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D1%83_%D0%BE%D0%B4_20.12.1941. |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;:

{{citiranje|Ciljevi naših odreda jesu:

#Borba za slobodu celokupnog našeg naroda pod [[skiptar|skiptrom]] Njegovog Veličanstva [[Petar II Karađorđević|Kralja Petra II]].
#Stvoriti veliku Jugoslaviju i u njoj veliku Srbiju, etnički čistu u granicama Srbije — Crne Gore — Bosne i Hercegovine — Srema — Banata i Bačke.
#Borba za uključenje u naš državni život i svih još neoslobođenih, slovenačkih teritorija pod Italijanima i Nemcima ([[Trst]] — [[Gorica]] — [[Istra]] i [[Koruška]]) kao i Bugarske, severne Albanije sa Skadrom.
#Čišćenje državne teritorije od svih narodnih manjina i nenacionalnih elemenata.
#Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa...|Mihailovićeva instrukcija Đurišiću od 20. decembra 1941.}}

Neposredno uoči pokolja u bjelopoljskom srezu, u [[Šahovići]]ma kod [[Bijelo Polje|Bijelog Polja]] (20-ak kilometara od Mihailovićevog štaba u Lipovu) je 1. decembra [[1942]]. održana &quot;Konferencija četničke intelektualne omladine Crne Gore, Boke i Sandžaka&quot; o posleratnom uređenju države. Na konferenciji je, između ostalog, zaključeno: 
{{citiranje|Na teritoriji buduće države živeti će Samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm ZAKLJUČCI KONFERENCIJE ČETNIČKE OMLADINE CRNE GORE, BOKE KOTORSKE I SANDŽAKA OD 2. DECEMBRA 1942. O POSLERATNOM DRŽAVNOM I DRUŠTVENOM UREĐENJU JUGOSLAVIJE]&lt;/ref&gt;}}

=== Operativne okolnosti ===
{{main|MVAC|Operacija Weiss}}
[[Datoteka:144 Draza Mihajlovic.jpg|minijatura|Četnički vođa [[Draža Mihailović]].]]
U saradnji sa Italijanima, [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićeve]] snage su tokom proleća i početkom leta [[1942]]. izbacile partizane iz ove oblasti. [[Četnici]] su se Italijanima nametnuli kao dragocena [[Antikomunistička dobrovoljačka milicija|antipartizanska snaga]] čije se pomoći ne mogu lišiti. Ovaj svoj vojni značaj za Italijane oni su koristili za povremene akcije zaposedanja delova teritorije i čišćenja nepoželjnog stanovništva uprkos italijanskim protestima (vidi [[Napad na Foču avgusta 1942|masakr u Foči avgusta 1942.]])

Decembra 1942. godine četnici su prikupili znatne snage da bi učestvovali u osovinskoj [[operacija Vajs|operaciji Vajs]] protiv partizanske Bihaćke republike. Četnici Pavla Đurišića su mobilisani i naoružani od fašističke Italije krenuli iz Crne Gore preko Sandžaka za Bosnu. 23. decembra četnički vođa Draža Mihailović je naložio rukovodiocu operacija Zahariju Ostojiću da za sad prema muslimanima budu mirni, ali spremni za napad:

{{citat|23-eg decembra Lukačević bio kod mene. Za sada prema Turcima bićemo mirni sem ako oni ne napadnu u kome slučaju Voja će ih po našem običaju napasti sa četiri strane i to od Čelebića, od Priboja, od Šehovića i od pravca zapadno od Ćajniče. Pavle je istog mišljenja.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_217.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 25. decembra 1942.}}

Događaj koji je posebno aktuelizovao ovaj plan napada sa četiri strane, bilo je naoružavanje Muslimana u decembru [[1942]]. Neki njihovi lideri postigli su sporazum po kome bi [[Italijani]] naoružali muslimansku [[milicija|miliciju]] i priznali je za „[[Dobrovoljačka antikomunistička milicija|Dobrovoljačku antikomunističku miliciju]]&quot;, kao što su prethodno četnike. U svom naređenju za akciju, [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] ih spominje kao „ustaško-muslimanske razbojničke bande, u vidu italijanske milicije&quot;&lt;ref name=autogenerated2&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_2.htm Zapovest Draže Mihailovića od 3. januara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 2&lt;/ref&gt;

Pored opštih ideoloških smernica i instrukcija, Mihailović je neposredno uoči pokolja, [[2. januar]]a [[1943]]. godine uputio depešu [[Petar Baćović|Baćoviću]] u kojoj govori o pripremama povodom &quot;projekta za raščišćavanje Turske u oblasti Čajniča&quot;.
{{citat|Povodom projekta za raščišćavanje Turske u oblasti Čajniča naredio sam Pavlu da sa Vojom izvrši potrebne pripreme za polovinu januara... Voji sam naredio da uhvati direktnu vezu sa Vama.&lt;ref name=&quot;Milovanović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/11_31.htm Nikola Milovanović - DRAŽA MIHAILOVIĆ, PRIPREME ZA KONAČNI OBRAČUN]&lt;/ref&gt;|Depeša generala Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 2. januara 1943.}}

[[3. januar]]a 1943. godine Draža Mihailović izdaje zapovest komandantima Mileševskog i Drinskog korpusa i Durmitorske brigade za &quot;čišćenje Čajničkog sreza od ustaško-muslimanskih organizacija&quot;.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33235&amp;vrsta=2 Zapovest Draže Mihailovića od 3. januara 1943. komandantima Mileševskog i Drinskog korpusa i Durmitorske brigade za uništenje Muslimana i pripadnika narodnooslobodilačkog pokreta u čajničkom srezu]&lt;/ref&gt; Na navedenoj teritoriji, planirano je angažovanje 5.400 boraca. Pretpostavlja se da su četnici za protivnika imali do 2.000 pripadnika Muslimanske milicije koji su bili slabije naoružani od napadača.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; Vojni cilj operacije bio je izbijanje na reku Drinu.

Mihailović je 3. januara naredio pojedinim komandantima JVuO izvođenje operacije, upravo onim komandantima čije jedinice su bile angažovane 5-11. februara, ali tada nije došlo do realizacije jer nisu bile obezbeđene snage za tako ambiciozno zamišljen poduhvat. Stoga se odlučilo da se najpre napadnu uporišta Muslimanske milicije u Bjelopoljskom srezu.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; U zapovesti od 3. januara Mihailović ističe: 

{{citat|U toku izvođenja akcije komandanti će preduzeti najstrožije mere da se svaka pljačka zabrani, ubijanje nevinih ljudi, žena i dece spreči i zavede najveći red i disciplina kod svojih jedinica kako bi se ugled JVuO očuvao na dostojnoj visini.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/2, Beograd, 1983, str. 26.&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

== Operacija etničkog čišćenja ==
=== Pokolj u Bjelopoljskom srezu ===
{{main|Pokolj u bjelopoljskom srezu 1943.}}
[[Zaharije Ostojić]] u depeši Draži Mihailoviću nekoliko dana uoči pokolja u Bjelopoljskom srezu isti­če: 
{{citat|Pitanje muslimana moramo rešavati na razne načine u raznim krajevima. Sandžaklije se moraju klati, jer ako mi nećemo njih, oni će pokušati nas, dok ih još štiti okupator.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}} 

[[Pavle Đurišić]] je nakon izvršenog pokolja u okolini [[Bijelo Polje|Bijelog Polja]] 10. januara 1943. podneo [[Dragoljub Mihailović|Mihailoviću]] izveštaj u kome kaže: 

{{citat|Akcija na desnoj obali Lima u srezu Bjelopoljskom završena je. Ista je izvedena tačno po utvrđenom planu. Rezultat ove borbe je:

1) Potpuno su uništena sledeća muslimanska sela (Sekcije: Plevlje, Sjenica, Peć i Kolašin): Voljevac, Gubovača, Radijelja, Ušanovići, Presečenik, Batuiiće, Donji Vlah (sekcija Plevlje), Mirovići, Solja, Radojeva Glava, Mediše, Pobretiće, Donja Kostenica, Stablo, Vrh, Zminjac, Sipovice, Negobratina, Osmanbegovo selo, Dupljaci, Jasen, Koštice, Kaševar, Ivanje, Godijevo, Žilići, Gornja Crnca, Gornji Radulići, Vrba, Crhalja, Kradenik, Sipanje, Ličine (Sekcija Sjenica—Peć) ''Ukupno 33 sela''.

2) Žrtve: Muslimana boraca oko 400 (stotine) Žena i dece oko 1000.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_8.htm Izveštaj komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 10. januara 1943. Draži Mihailoviću o rezultatima akcije u bjelopoljskom srezu], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 34&lt;/ref&gt;|Izveštaj Pavla Đurišića Draži Mihailoviću od 10. januara 1943. o rezultatima akcije u bjelopoljskom srezu}}

=== Pripreme za nastavak &quot;čišćenja&quot; ===

U to vreme, januara [[1943]]. je počelo izvođenje [[Četvrta neprijateljska ofanziva|četvrte neprijateljske ofanzive]] u kojoj bi, uz pomoć Italijana, [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićeve]] snage uništile „[[Bihaćka republika|crvenu republiku]]&quot; partizana u [[Bosna|Bosni]], što bi bio ključni korak ka njihovom potpunom uništenju.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_1.htm Direktiva br. 1 Draže Mihailovića od 2. januara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 1&lt;/ref&gt; Međutim, na intervenciju Nemaca, Italijanske vlasti su obustavile organizovan transport crnogorskih četnika na teritoriju [[NDH]]. Uprkos tome, [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] je naredio [[Pavle Đurišić|Đurišiću]] da prebaci svoje snage peške za [[Bosna|Bosnu]], i da se uključi u operacije pod neposrednim rukovodstvom „Istaknutog odeljenja štaba vrhovne komande“ majora [[Zaharije Ostojić|Zaharija Ostojića]]. Takođe mu je naredio da uz put likvidira muslimansko prisustvo u ovoj vitalno važnoj oblasti. [[Pavle Đurišić]] je, shodno [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevom]] naređenju, naredio formiranje jedinica za operacije u Bosni.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_18.htm Naređenje komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 22. januara 1943. potčinjenim komandantima za formiranje i upućivanje jedinica u zapadnu Bosnu radi borbe protiv NOVJ], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 18&lt;/ref&gt;

[[Etničko čišćenje]] u istočnoj [[Bosna|Bosni]] i [[Sandžak]]u četnici su nastojali da prikažu kao zasluženu odmazdu.&lt;ref&gt;[http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&amp;pg=PA123&amp;dq=dra%C5%BEa+mihailovi%C4%87&amp;as_brr=3&amp;client=firefox-a&amp;cd=2#v=onepage&amp;q=massacre&amp;f=false Jozo Tomasevich, The Chetniks: war and revolution in Yugoslavia, 1941-1945 (str. 259)]&lt;/ref&gt; U neposrednoj zapovesti komandanda limsko-sandžačkih četničkih odreda Pavla Đurišića svojim trupama 29. januara 1943. kaže se da su &quot;zverstva Muslimana, komunista i ustaša u Čajničkom, Fočanskom i Pljevljanskom srezu prema srpskom življu prešla sve granice&quot;, pa će zarad spasa srpskog življa od &quot;narodnih izroda i izdajica&quot; biti preduzete &quot;akcije za njihovo uništenje&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_24.htm ZAPOVEST KOMANDANTA LIMSKO-SANDŽAČKIH ČETNIČKIH ODREDA OD 29. JANUARA 1943. KOMANDANTIMA ODREDA ZA UNIŠTENJE MUSLIMANSKOG ŽIVLJA U FOČANSKOM, ČAJNICKOM I PLJEVALJSKOM SREZU]&lt;/ref&gt;

=== Pokolj u oblasti Priboja, Pljevalja, Čajniča i Foče ===

{{citiranje|Italijane ne napadati. Sve borce Muslimane, ustaše i komuniste ubijati. Žene i decu ne ubijati... Bukovicu spaliti. Ostala sela ne paliti ukoliko to taktički obziri ne nalažu.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/2, Beograd, 1983, str. 121-127.&lt;/ref&gt;|Naređenje Pavla Đurišića}}

[[Datoteka:NezavisnaDrzavaHrvatskaDistricts.png|thumb|Kotari [[Foča]] i [[Čajniče]] su na samom istoku [[Bosna|Bosne]] (tada u [[NDH]]), a [[Pljevlja]] na severu [[Crna Gora|Crne Gore]] (oblast [[Sandžak]]).]]

{{Quote box
 | citat = »Pošto su sva sela spaljena od Metaljke do Priboja, a naše selo je ostalo i tu se sklonio zbjeg od 50 duša. Mahom su to bili starci, žene i djeca. Snijeg je bio preko metra, a hladnoća da je drvo pucalo. Prenoćio sam u šumi Bregovi sa još četiri rođaka. Tog dana oko 9 sati (7. februar 1943, nap. aut.) naišle su četničke brigade tjerajući opljačkanu stoku. Jedna brigada je blokirala selo, a druga vršila pretres po kućama. Naišli su na dvije kuće u kojima je bio zbjeg. Čula se strašna vriska žena, plač djece i vika staraca. Iako smo bili u blizini nas četvorica nismo smjeli ništa da preduzimamo. Sve je to trajalo oko tri sata, onda su spalili svo selo osim te dvije kuće. Prvi prizor na koji smo naišli bila je Hadžira od Hadžića, zaklana sa ranjenim djetetom od dvije godine u rukama. Posljedice stradanja su bile stravične, ali nijedna ne može da se poredi sa onom u kući Memiša Ašćerića gdje su četnici poklali i starce i žene i djecu i sve nabacali po sobama. Imalo je još živih koji su zapomagali, a krv se slivala podom. Niko od njih nije preživio. «&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;
 | izvor = svedočenje Nuradina Ašćerića iz pribojskog sela Zaostro
 | width = 40%
 | align = right}}

[[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevo]] naređenje o napadnim odredima&lt;ref name=autogenerated2 /&gt; [[Pavle Đurišić|Đurišić]] je na terenu donekle revidirao, u skladu sa raspoloživim snagama. Četničke snage su podeljene u četiri odreda, sa po dve napadne kolone u prva tri. 
* Prvim odredom je komandovao kapetan [[Vojislav Lukačević]] (komandanti kolona bili su poručnici [[Vuk Kalajitović]] i [[Aleksandar Šoškić]]), - ukupno 1.800 boraca
* drugim odredom je komandovao major [[Andrija Vesković]], (komandanti kolona kapetan [[Miloš Pavićević]] i poručnik [[Jovan Jelovac]]) - ukupno 1.650 boraca
* trećim odredom je komandovao major [[Zdravko Kasalović]] (komandanti kolona kapetani [[Nikola Bojović]] i [[Ivan Ružić]]) - ukupno 1.050 boraca
* Četvrti odred bio je iz sastava Drinskog korpusa (komandant [[Bajo Nikić]]) jačine 500 boraca
* Ukupno u sva četiri odreda: 5.000 boraca.&lt;ref name=autogenerated1&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_24.htm Zapovest komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 29. januara 1943. komandantima odreda za napad na muslimane u fočanskom, čajničkom i bjelopoljskom srezu], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 24&lt;/ref&gt;

Nakon prikupljanja snaga Limsko-sandžačkih četničkih odreda (Mileševskog, Limskog, Durmitorskog i Drinskog korpusa), napad je počeo prema planu [[5. februar]]a ujutro, pod komandom majora [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]]. 

Otpor stanovništva je bio veoma slab. Oko sela su se nalazile samo naoružane seoske straže koje nisu pružile značajan otpor. Jedini veći otpor bio je na Trebeškom brdu, koji je trajao 4 časa, ali je nakon toga savladan. Budući da napadači nisu naišli na organizovanu vojnu silu, bez ometanja je vršeno uništavanje stanovništva, zaplena pokretne imovine i uništavanje naselja. Do [[10. februar]]a operacija je okončana. Sva sela u zahvatu operacije su opljačkana i do temelja spaljena. Sve stanovništvo koje nije uspelo da se skloni je ubijeno, &quot;bez obzira na pol i godine starosti&quot;.

Za vreme ove akcije [[Dragoljub Mihailović]] se nalazio u svom štabu u [[Gornje Lipovo|Gornjem Lipovu]] kod [[Kolašin]]a, nekih 70-100 kilometara od mesta operacija. Putem radio veze bio je redovno obaveštavan o toku operacije i pažljivo je pratio njeno odvijanje, o čemu je obaveštavao svoje potčinjene komandante u zoni budućih dejstava, majora [[Zaharije Ostojić|Ostojića]] (šifra „čika Branko&quot;) i majora [[Petar Baćović|Baćovića]] (šifra „Ištvan&quot;), koji se u to vreme nalazio sa odredom na [[Dinara|Dinari]] gde su ga prevezli Italijani.
{{citat|
1. februar: Pavle krenuo u pravcu Branka i usput čisti sve pred sobom. Naša akcija ima zamah čišćenja cele Bosne.

2. februar: Preko Ostojića upućene su snage koje moraju sada preko Sandžaka. One usput čiste teren i idu ka Ostojiću. Naravno čisteći turke u Sandžaku moraju ići ilegalno a ne kako smo predviđali. Stićiće na vreme za definitivno čišćenje Bosne od komunista.

8. februar: Što se tiče Turaka Pavle izveštava da Turci skoro nedaju nikakav otpor. Tetkići [Talijani] mole i preklinju da se prestane.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm Knjiga poslatih depeša Draže Mihailovića od 1. do 19. februara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 42&lt;/ref&gt;|Depeše Draže Mihailovića iz februara 1943.}}

Đurišić je takođe pomno pratio tok operacije i masovno ubijanje civila. Tokom operacije njegov štab nalazio se na planini Kovač na tromeđi Bosne, Crne Gore i Srbije. On naređuje komandantima jedinica da mu šalju izveštaje tri puta dnevno.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; U naređenju Pavla Đurišića [[Nikola Bojović|Nikoli Bojoviću]], komandantu Durmitorske brigade, od 8. februara piše: 

{{citat|Skrenuti pažnju starešinama na obezbeđenje od r. Drine, a izdati pored toga naređenje pojedinim odeljenjima da prokrstare okolni teren i unište sav muslimanski živalj na koji naiđu.&lt;ref name=&quot;Пајовић&quot;/&gt;|Pavle Đurišić}}

[[10. februar]]a komandant Pljevaljske brigade Jovan Jelovac upozorava svog komandanta bataljona: 
{{citat|Sve ubijajte, to je nare­ đenje naših najviših starešina i to moramo izvršavati.&lt;ref name=&quot;Пајовић&quot;&gt;Радоје Пајовић, Контрареволуција у Црној Гори: четнички и федералистички покрет 1941-1945, Цетиње, 1977, стр. 314-315.&lt;/ref&gt;|Jovan Jelovac}}

== Četnički izveštaji ==
=== Đurišićev izveštaj ===
{{main|Pavle Đurišić}}
Kao i prilikom prethodnog pokolja u bijelopoljskom srezu, o rezultatima operacije [[Pavle Đurišić]] je [[13. februar]]a uredno raportirao četničkom vođi [[Draža Mihailović|Draži Mihailoviću]]:

[[Datoteka:Pavle Đurišić i Pirzio Biroli.jpg|mini|[[Pavle Đurišić]], naoružan od fašističke Italije, bio je glavni izvršilac operacije etničkog čišćenja.]]
{{citat|Akcija u [[Pljevlja|Pljevaljskom]], [[Čajniče|Čajničkom]] i [[Foča]]nskom srezu protivu muslimana izvršena je.

''Operacije su izvedene tačno po naređenju i izdatoj zapovesti. Napad je počeo u određeno vreme. Svi komandanti i jedinice izvršili su dobijene zadatke na opšte zadovoljstvo.''  

''Sva muslimanska sela u tri pomenuta sreza su potpuno spaljena da nijedan njihov dom nije ostao čitav. Sva imovina je uništena sem stoke, žita i sena.''

''Za vreme operacija se pristupilo potpunom uništavanju muslimanskog življa bez obzira na pol i godine starosti.''

''Žrtve. — Naše ukupne žrtve su bile 22 mrtva od kojih 2 nesrećnim slučajem i 32 ranjena.
Kod muslimana oko 1.200 boraca i do 8.000 ostalih žrtava: žena, staraca i dece.''

''Za vreme početnih operacija, muslimani su se dali u bekstvo ka Metaljci, [[Čajniče|Čajniču]] i reci [[Drina|Drini]]. Na Metaljci je našao sklonište mali deo stanovništva. U Čajniču se računa da ima do 2.000 izbeglica, a jedan deo je uspeo da umakne preko Drine pre nego što su određene jedinice izvršile presecanje mogućih otstupnih pravaca na tom sektoru. Sve ostalo stanovništvo je uništeno.''

''Moral: kod naših jedinica bio je u svakom pogledu izvrstan i na veoma visokom stupnju. Herojski poduhvati svakog pojedinca i čitavih jedinica sa svojim starešinama su u svakoj situaciji dokazali vidnog izražaja i zaslužuju svaku pohvalu. Moral kod muslimana bio je takoreći srušen. Zavladala je epidemija straha od naših četnika, tako da su bili prosto izgubljeni''.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B0_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%83_%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%B0_%D0%92%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B5_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5_%D0%BE%D0%B4_13._%D1%84%D0%B5%D0%B1%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%80%D0%B0_1943. Izveštaj Pavla Đurišića načelniku štaba Vrhovne komande od 13. februara 1943.]&lt;/ref&gt;|[[Pavle Đurišić]]}}

=== Mihailovićeve depeše ===

Nakon obavljene operacije general Mihailović upućuje majoru [[Radoslav Đurić|Radoslavu Đuriću]] depešu 18. februara 1943. godine u kojoj čišćenje muslimana prikazuje kao zasluženu kaznu, a ujedno dovodi u vezu sa strateškim povezivanjem Srbije i Crne Gore i čišćenjem oblasti Foče prošlog leta:

{{citat|Muslimani po nagovoru Italijana i sa njihovim oružjem vršili su napade na srpska sela. Tako su pred nosem Italijana južno od Sjenice napali na selo Buđevo. Zbog ovoga im je uništeno 33 sela na desnoj obali Lima. To je bilo na Božić. U oblasti Čajniča Muslimani kao talijanski milicioneri vršili su dug teror. Sad su to platili vrlo skupo. Oblast Čajniče je očišćeno od njih. Veza Srbije i Crne Gore preko Sandžaka sada je osigurana jer je i oblast Foče još prošlog leta očišćena.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm&lt;/ref&gt;|[[Draža Mihailović]]}}

Marta 1943. godine, Mihailović je obavestio kapetana Boru Mitranovića, delegata Vrhovne komande za zapadnu Bosnu, o ishodu operacije u zapadnom Sandžaku: 

{{citat|U Sandžaku smo sve Turke po selima likvidirali sem po varošicama...&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Draža Mihailović]]}}

=== Ostojićeva depeša ===

Četničke vođe su nakon ovog pokolja naredile svojim vojnicima da ne diraju muslimane u zoni borbi sa [[partizani]]ma (vidi [[Bitka za Konjic 1943.|Bitka za Konjic]]). [[15. februar]]a Ostojić u depeši Mihailoviću poručuje: 
{{citat|Neka Pavle najstrožije zabrani zemljacima [crnogorskim četnicima] ubijanje i pljačku muslimana pri prolazu do Konjica.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

Međutim, [[21. februar]]a 1943. godine Zaharije Ostojić šalje Draži Mihailoviću depešu u kojoj pokoj u Čajniču navodi kao primer kako će proći i neka druga muslimanska mesta kada se četnicima ukaže prilika:

{{citat|Fazlagića Kulu zavaravamo pregovorima dok se ovo završi, a posle ćemo joj prirediti sudbinu Čajniča.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/zb/4.php?broj=242&amp;vol=14&amp;bk=2 Izvod iz knjige primljenih depeša Štaba Draže Mihailovića u vremenu od 7. do 24. februara 1943. godine]&lt;/ref&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

== Posledice ==

=== Poraz četnika na Neretvi ===
{{main|Bitka na Neretvi}}

[[Datoteka:Partizani u Prozoru.jpg|minijatura|Partizani su u [[Bitka na Neretvi|bici na Neretvi]] razbili najveću dotadašnju koncentraciju četnika u drugom svetskom ratu.]]

Iako je Mihailović zamišljao da će Đurišićevi četnici ići peške do zapadne Bosne, usput čisteći sve pred sobom („naša akcija ima zamah čišćenja cele Bosne“), uskoro je ova operaciji uništenja morala biti obustavljena. 15/16. februara [[partizan]]ske snage su izbile na [[Neretva|Neretvu]] goneći razbijene delove italijanske [[divizija Murđe|divizije Murđe]], što je zahtevalo hitnu upotrebu četnika. Tada su Italijani vozovima prebacili crnogorske četnike iz [[Nikšić]]a u [[Mostar]], radi zaustavljanja [[NOVJ]]. Istovremeno, [[Pavle Đurišić|Đurišićevo]] ljudstvo se velikim delom razišlo da bi odnelo opljačkane stvari kućama, pa [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] o toj nepredviđenoj promeni plana izveštava [[Petar Baćović|Baćovića]]:
{{citat|18. februar: Ja sam Pavlu bio naredio da posle Čajniča odmah produži ka Vama. Izgleda da su zemljaci morali da odnesu stvari kući, i da u tome leži izgovor za jedan kratak odmor kućama.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm Knjiga poslatih depeša Draže Mihailovića od 1. do 19. februara 1943], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 42&lt;/ref&gt;|Depeša Draže Mihailovića od 18. februara 1943.}} 

[[19. februar]]a [[Zaharije Ostojić]], komandant četničkih snaga na Neretvi, upozorava Dražu Mihailovića da “lakomisleno vraćanje ljudi kućama radi odnošenja plena, može dovesti do vrlo teških potresa”. Već sutradan, [[20. februar]]a major Ostojić upućuje generalu Mihailoviću dramatičnu depešu u kojoj zaključuje da je odnošenje pljačke kućama, umesto dolazak pravo na front, katastrofalna greška:

{{citat|Po žestini napada sigurno je da imamo posla sa njihovim proleterskim brigadama odlično naoružanim... Italijani neaktivni i kao jagnjad idu mirno pod nož. Očigledno da će sva pojačanja iz Crne Gore stići dockan za održanje sadašnjih položaja, a Vi znate kako pada moral ljudi pri povlačenju. Bojim se da odlazak Crnogoraca iz Čajniča kući umesto kod mene, ne bude katastrofalna greška po sve ove krajeve. Ne usuđujem se ni da kažem ljudima da će pojačanja stići tek za sedam do deset dana... '''Dok sam živ neću zaboraviti da se u ovakav kritičan položaj došlo zbog odnošenja pljačke...''' Pavle i njegovi komandanti nisu shvatili da se na Neretvi brani Crna Gora.&lt;ref name=&quot;Depeše7-24-II-43&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_48.htm IZVOD IZ KNJIGE PRIMLJENIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7—24. FEBRUARA 1943. GODINE]&lt;/ref&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

=== Osnivanje Handžar divizije ===
{{main|13. SS oružana brdska divizija Handžar}}

[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1978-070-04A, Amin al Husseini bei bosnischen SS-Freiwilligen.jpg|mini|Nijemci su nakon četničkog pokolja, radi &quot;zaštite domova i obitelji&quot;, od istočno-bosanskih muslimana formirali [[Handžar divizija|Handžar diviziju]].]]

[[Nemci]] su smatrali da je &quot;ubilačko-paljevinska (''mordbrennereien'') kampanja DM-četnika protiv muslimana u dolini Drine podržana od Italijana&quot;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00002/T78_332/357_786.htm Izveštaj komande jugoistoka vrhovnoj komandi Vermahta od 1. aprila 1943], Nacionalna arhiva Vašington, T78, rolna 332, frejmovi 6290035-72, [http://znaci.net/00002/T78_332/357_809.htm strana 24]:{{citat|Die Muselmanische Frage bedarf einer Lösung. Die Mordbrennereien der DM-Cetniks gegenüber den Muselmanen im Sandschak und im Drinatal werden von den Italienern begünstigt.}}&lt;/ref&gt; i da bi tolerisanje ove prakse progona muslimana moglo dovesti do gubljenja poverenja muslimana u Vermaht i komplikacija sa Turskom.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00002/T78_332/357_786.htm Izveštaj komande jugoistoka vrhovnoj komandi Vermahta od 1. aprila 1943], Nacionalna arhiva Vašington, T78, rolna 332, frejmovi 6290035-72, [http://znaci.net/00002/T78_332/357_819.htm strana 34]&lt;/ref&gt;

[[9. mart]]a 1943. godine Nijemci su od muslimana [[istočna Bosna|istočne Bosne]] formirali [[13. SS oružana brdska divizija Handžar|Handžar diviziju]], koristeći se raspoloženjem stanovništva koje je od njemačkih vlasti tražilo oružje i zaštitu. Nijemci su navodili da je osnovna namjena Handžar divizije &quot;zaštita domova i obitelji&quot;.&lt;ref name=&quot;Malcolm&quot;&gt;[http://utickibosnjaci.com/video/media/document/393.pdf Povijest Bosne - Noel Malcolm]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Kasnije je ova kvislinška jedinica, formirana radi zaštite od pokolja, postala zloglasna po zločinima nad srpskim stanovništvom.

=== Savezničko napuštanje Mihailovića ===
{{main|Saveznici i Jugoslavija}}

Vesti o četničkim pokoljima muslimana su veoma brzo dospele u inostranstvo. Već [[12. februar]]a 1943. godine predsednik izbegličke jugoslovenske vlade [[Slobodan Jovanović]] je iz [[London]]a pisao ambasadi u [[Vašington]]u da odlučno demantuju takve tvrdnje:

{{citat|Molim demantujte vesti da Đeneral Mihailović dirigira pokolje Hrvata i Muslimana. On naprotiv pokušava da organizuje saradnju svih Jugoslovena u borbi protiv osovine.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33443&amp;vrsta=2 Zahtev Predsedništva vlade Kraljevine Jugoslavije od 12. februara 1943. ambasadi u Vašingtonu da demantuje vesti o to me kako Draža Mihailović rukovodi pokoljima Hrvata i Muslimana]&lt;/ref&gt;|[[Slobodan Jovanović]]}}

I pored zvaničnih demantija, u svet se probijalo sve više izveštaja o zločinima i kolaboraciji četnika. Zbog toga, predsednik britanske vlade [[Vinston Čerčil]] uputio je 28. marta 1943. oštru notu predsedniku jugoslovenske vlade Slobodanu Jovanoviću navodeći da &quot;ukoliko general Mihailović nije spreman izmeniti svoju politiku prema italijanskom neprijatelju i prema svojim jugoslovenskim sugrađanima, za vladu Njegovog veličanstva zaista biti potrebno da revidira svoju sadanju politiku podupiranja generala Mihailovića...&quot;&lt;ref&gt;AVII, arhivski fond D. M., VK—Y— 456/1&lt;/ref&gt; U duhu Čerčilove note, predsednik vlade Slobodan Jovanović je 5. aprila 1943. upozorio Mihailovića:

{{citat|Nemci i Italijani koji su rasparčali Jugoslaviju i oduzeli našem narodu slobodu jesu naši prvi i glavni neprijatelji. Protiv njih valja udružiti sve borbene snage Jugoslavije ostavljajući na stranu naše unutrašnje razmirice. Svaki građanski rat koji se vodi za vreme neprijateljske okupacije koristi samo neprijatelju i nikom više.&lt;ref&gt;Zbornik NOR, tom XIV, knjiga 2, dok. 212.&lt;/ref&gt;|[[Slobodan Jovanović]]}}

Poričući pokolje, Draža odgovara predsedniku Jugoslovenske vlade Slobodanu Jovanoviću, 16. aprila 1943. godine:
{{citat|Muslimani su uništavani kao italijanska milicija, dok su muslimani pod vođstvom majora Fehima Musakadića sa nama.&lt;ref&gt;R. i Ž. Knežević, Sloboda ili smrt, 823.&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

3. maja 1943. predsednik Slobodan Jovanović obaveštava Dražu Mihailovića da &quot;iz verodostojnih izvora&quot; stižu nove vesti o pokolju i progonima, što on prima sa najvećom rezervom. Istovremeno nalaže ministru Mihailoviću da nastavi &quot;pomirljivu politiku prema Muslimanima&quot; i demantuje glasine:

{{citat|Ja se čvrsto nadam da ćete vi ostati i dalje pri vašoj dosadašnjoj pomirljivoj politici prema Muslimanima i da ćete naći načina da demantujete glasine koje se šire u suprotnom smislu.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33447&amp;vrsta=2 Obaveštenje predsednika jugoslovenske izbegličke vlade od 3. maja 1943. Draži Mihailoviću o stavu vlade u odnosu na Dražinu politiku prema Muslimanima]&lt;/ref&gt;|Slobodan Jovanović}}

Međutim, uprkos naporima Mihailovića, zločin ovakvih razmera se nije mogao zataškati. Već sutradan, [[4. maj]]a, šef britanske misije mu je doneo brzojav iz Kaira, da je turska vlada uznemirena glasovima koji stižu u [[Carigrad]], o pokoljima bosanskih muslimana koje navodno izvodi Mihailovićeva vojska.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33457&amp;vrsta=2 Obaveštenje šefa britanske Vojne misije od 4. maja 1943. Draži Mihailoviću o stavu vlade Velike Britanije i Turske u vezi sa pokoljem muslimanskog življa u Sandžaku i istočnoj Bosni od strane četnika]&lt;/ref&gt;

=== Nemačko hapšenje četnika ===
{{main|Operacija Weiss}}

[[14. maj]]a 1943. godine, Nemci su u sklopu [[operacija Švarc|operacije Švarc]] razoružali i pohapsili Đurišićeve četnike.

=== Sporazum Nemaca i četnika ===
{{main|Ugovori o saradnji četnika i Wehrmachta}}

Nakon [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] u [[rujan|rujnu]], Nemci su uspostavili novu politiku izaslanika [[Herman Nojbaher|Nojbahera]], koja je predviđala zajedničku borbu svih antikomunističkih snaga pod nemačkim okriljem. Provodeći je, Nemci su formirali u [[Sandžak]]u muslimansku legiju Krempler, a sa četničkim snagama su potpisali ugovor [[19. novembar|19. novembra]] [[1943]]. Da bi ujedinili sve [[kvisling]]e u borbi protiv [[NOVJ|partizana]], i sprečili rasipanje snaga u međusobnim sukobima, Nemci su ugovorom izričito zabranili pokolje stanovništva i odmazde.
{{citat|Obaveza majora Lukačevića da ne preduzima ništa protiv Muslimana, uz obavezu sa nemačke strane da sprečava muslimanske postupke protiv srpskog stanovništva i Lukačevićevih ravnanja. U slučaju sukoba uslediće zajednička istraga i poravnanje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_3_260.htm Sporazum Između Komandanta Jugoistoka i majora Vojislava Lukačevića od 19. novembra 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_3.htm knjiga 3], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 260&lt;/ref&gt;|Sporazum između Komandanta Jugoistoka i majora Vojislava Lukačevića od 19. novembra 1943.}}

[[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] je [[1944]]. [[Pavle Đurišić|Đurišića]] unapredio u čin potpukovnika.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/281.htm Radoje Pajović - Dušan Željeznov - Branislav Božović: PAVLE ĐURIŠIĆ - LOVRO HACIN - JURAJ ŠPILER], strane 11 i 76&lt;/ref&gt; [[1945]]. godine čitavo ovo područje konačno oslobađaju jedinice [[NOVJ]].

== Broj i struktura žrtava ==

Nakon Drugog svetskog rata Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača Bosne i Hercegovine i Crne Gore, kao i Državna komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača FNRJ, načinile su popise žrtava četničkih pokolja tokom Drugog svetskog rata sa teritorije opština Pljevlja, Priboj, Foča i Čajniče. Ovi popisi obuhvataju i poimenična navođenja žrtava četničkih pokolja na području ovih opština u februaru 1942.

U opštini (srezu) '''Pljevlja''' popisano je 1.380 žrtava ovog pokolja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Spisak žrtava tri najteže pogođene seoske zajednice (Bukovica, Boljanići i Meljak)], Prilog u krvi, Pljevlja 1969.&lt;/ref&gt; U [[Boljanići]]ma je ubijeno najmanje 384 stanovnika, u [[Bukovica|Bukovici]] (mikroregion od desetak sela i zaselaka neposredno uz granicu sa Bosnom) ubijeno je najmanje 556 stanovnika, a na području nekadašnje seoske opštine [[Meljak]] ubijeno je 500 stanovnika.

Za opštinu (srez) '''Foča''' publikovan je popis od ukupno 3.525 muslimanskih žrtava ubijenih od strane četnika i 57 stradalih od neustanovljenih počinilaca. Ovaj spisak odnosi se na stradanje muslimanskog stanovništva fočanske opštine tokom čitavog Drugog svetskog rata, uključujući i masovne četničke zločine 1941-1942.&lt;ref&gt;Vladimir Dedijer, Antun Miletić, Genocid nad Muslimanima 1941-1945. Zbornik dokumenata i svjedočenja, Sarajevo 1990, str. 633-694.&lt;/ref&gt; Vredi naglasiti da su ovo rezultati popisa Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača Bosne i Hercegovine.
Međutim, ovo nisu potpuni podaci kada je reč o ljudskim gubicima opštine Foča u Drugom svetskom ratu, uključujući gubitke muslimanskog i srpskog stanovništva. Savezni popis &quot;Žrtve rata 1941-1945.&quot; iz 1964. i revizija ovog popisa koju su uradili saradnici Muzeja žrtava genocida iz Beograda, daju potpunije podatke o ljudskim gubicima opštine Foča 1941-1945. Ovo uključuje i potpunije podatke za stradale Muslimane (Bošnjake) sa područja ove opštine. Prema rezultatima saveznog popisa iz 1964. i njihovoj delimičnoj reviziji, na teritoriji opštine Foča tokom Drugog svetskog rata stradalo je 6.030 stanovnika, što ovu opštinu čini najstradalnijom u istočnoj Bosni.
Od ovog broja na stradale Muslimane (Bošnjake) otpada 4.924 (81,66%), a na Srbe 1.046 (17,35%). Ogromna većina Muslimana sa teritorije opštine Foča ubijena je od strane četnika. Za 1943. zabeleženo je stradanje '''1.043''' Muslimana (Bošnjaka), dok je najveće stradanje muslimanskog stanovništva ove opštine zabeleženo 1942. kada je ubijeno 2.508 Muslimana, dok je 1941. ubijeno 1.145 Muslimana. U poslednje dve ratne godine stradao je mnogo manji broj Muslimana: 228. Ovi podaci nam sugerišu da je najveći broj stradalih Muslimana opštine Foča izgubio život u prve dve ratne godine, od čega je 1942. stradala polovina (50,93%). Kada je reč o rodnoj (polnoj) strukturi stradalih Muslimana, 3.447 su muškarci, a 1.477 ili 30% su žene. Ovo je samo dodatni dokaz da je većina ubijenih Muslimana na ovom području pripadala civilnom, neboračkom stanovništvu. Takođe, ovo potvrđuje i podatak da je samo 4,54% (274) stradala stanovnika opštine Foča tokom rata pripadalo nekoj vojnoj formaciji, tj. da su 95,46% stradalih bili civili.&lt;ref&gt;Драган Цветковић, &quot;Босна и Херцеговина - нумеричко одређивање људских губитака у Другом светском рату&quot;, Прилози истраживању злочина геноцида и ратних злочина, (ур. Јован Мирковић), Београд, 2009, стр. 114-117.&lt;/ref&gt;

Za opštinu '''Čajniče''' ustanovljeno je 598 muslimanskih žrtava, takođe većinom u drugim pokoljima&lt;ref&gt;Vladimir Dedijer, Antun Miletić, Genocid nad Muslimanima 1941-1945. Zbornik dokumenata i svjedočenja, Sarajevo 1990, str. 723-734.&lt;/ref&gt;. Treba imati na umu i neizbežnu nekompletnost ovih popisa.

Na teritoriji opštine '''Priboj''' četnici su februara 1943. ubili najmanje 1.547 Muslimana (Bošnjaka), koliko je 1946. poimenice popisano od strane Državne komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača FNRJ. Ovaj registar pohranjen je u Arhivu Jugoslavije u Beogradu i publikovan je 1996.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_2.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - prema spisku u Arhivu Jugoslavije (AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00003/446.htm Smail Čekić, Genocid nad Bošnjacima u Drugom svjetskom ratu. Dokumenti, Sarajevo, 1996.], str. 605-656.&lt;/ref&gt;
Ovo su najmasovnija ubistva na tlu Srbije koja su počinili pripadnici neke domaće vojne formacije u kratkom vremenskom intervalu, tokom 1941-1945. U mnogim selima pobijeno je i preko 100 stanovnika, a desetkovane su čitave porodice, uključujući velik broj žena i dece. U selu [[Zagradina]] ubijeno je 304 lica, u [[Plašće|Plašću]] 163, u [[Kasidol]]u 139, u [[Penezići]]ma 137, u [[Sočice|Sočicama]] 129, u [[Potoci]]ma 122, u [[Zastijenje|Zastijenju]] 112, u [[Goleši]]ma 84, itd.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_5.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - po mestu rođenja (Arhiv Jugoslavije: AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;

Karakteristično je da su među žrtvama zastupljene sve starosne i obe polne grupe, sa izrazito velikim procentualnim učešćem dece najmlađeg uzrasta.

Na području opštine/sreza '''Pljevlja''' od ukupno 1.380 muslimanskih žrtava februarskog pokolja 1943, '''581''' su bili deca do 10 godina starosti, odnosno '''42%''', a ako uračunamo i decu zaključno sa 14. godinom onda ukupan broj stradale dece ispod 15 godina starosti iznosi 698, odnosno '''50,5%''', što čini preko polovine žrtava.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Popis žrtava februarskog pokolja 1943. na teritoriji Bukovice, Boljanića i Meljaka], Prilog u krvi, Pljevlja 1969.&lt;/ref&gt;. 

Na području opštine/sreza '''Priboj''' od ukupno 1.547 žrtava februarskog pokolja 1943, 665 su bili deca do 15 godina starosti, odnosno '''42,9%'''. Kada je reč o najmlađoj deci, odnosno o deci do 10 godina starosti, na teritoriji opštine Priboj za samo nekoliko dana početkom februara 1943. četnici Draže Mihailovića ubili su 553 dece ovog uzrasta ili 35,7%.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_4.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - prema godinama starost (Arhiv Jugoslavije: AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;
Ako u procenat stradalih uračunamo decu. žene i starce, nije teško zaključiti da je na području Pljevalja i Priboja preko 70% stradalih pripadalo jednoj od ove tri kategorije stanovništva.

U [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevom]] i [[Pavle Đurišić|Đurišićevom]] naređenju za akciju kao povod su navedeni zločini prema srpskom stanovništvu. Ovih zločina je u tim krajevima bilo, ali njihova brojnost nije samerljiva sa odmazdom. Na primer, u pljevaljskoj opštini, na teritoriji mesne zajednice Bukovica, bilo je tokom rata 11 civilnih žrtava pravoslavne vere i 563 žrtve islamske vere, na teritoriji mesne zajednice Boljanići 33/389, a na teritoriji mesne zajednice Meljak, gde je pravoslavno i muslimansko stanovništvo bilo podjednako brojno, bilo je 12 pravoslavnih civilnih žrtava i 486 muslimanskih.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Prilog u krvi, Pljevlja 1969 - spisak žrtava tri najteže pogođene seoske zajednice (Bukovica, Boljanići i Meljak)]&lt;/ref&gt;

== Posleratna suđenja ==

=== Suđenje Lukačeviću ===

Uoči oslobođenja zemlje, [[Vojislav Lukačević]] septembra [[1944]]. sa grupom sandžačkih i hercegovačkih četnika beži ka [[Dubrovnik]]u, gde su se isrcale engleske jedinice. Lukačević je pokušao da se preda i pođe s njima, međutim, Englezi su ga razoružali, uhapsili i sproveli ka [[Nikšić]]u, gde je predat partizanima. 

Početkom [[avgust]]a [[1945]]. u amfiteatru Pravnog fakultetu u [[Beograd]]u pred Vojnim sudom 1. Armije organizovano je prvo javno posleratno suđenje protiv Lukačevića i drugih ratnih zločinaca. Javni tužilac, [[Miloš Minić]], je optužio Lukačevića da je kao komandant četničkih snaga u Bosni organizovao pokolj u Foči, da je učestvovao u istrebljenju [[musliman]]skog stanovništva, da je sarađivao sa okupatorom u četvrtoj i petoj neprijateljskoj ofanzivi, da je vršio zločine nad pripadnicima [[NOP]]-a i da je sarađivao sa kvinsliškom vladom generala [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Osuđen je na [[smrt]] i streljan krajem avgusta 1945. 

=== Suđenje Mihailoviću ===
{{main|Beogradski proces}}

[[Dragoljub Mihailović]] je uhvaćen [[13. mart]]a [[1946]]. On je po komandnoj odgovornosti optužen, između ostalog, i za ovu operaciju etničkog čišćenja. Mihailović se branio relativizovanjem zločina, prebacivanjem odgovornosti na svoje potčinjene, pa i na čitav narod &quot;vasojevićkog kraja&quot;:

[[Datoteka:Draža pred sudom.jpg|thumb|Optuženi [[Dragoljub Mihailović]] pred Vrhovnim sudom u Beogradu 1946.]]

:Pretsednik: Ali, objasnite vi ovu situaciju, ovaj izveštaj Pavla Đurišića koji ste vi primili. Jeste li vi primili od Pavla izveštaj o njegovoj „akciji&quot; protiv muslimanskih sela. 
:Optuženi: Jesam.
:Pretsednik: Evo šta Pavle kaže i šta radi (pretsednik čita izveštaj). Dakle, optuženi Mihailoviću, jeste li čuli?
:Optuženi: To su bile drvene kuće i moglo je za vreme same borbe da se to i desi. 
:Pretsednik: Ama, ne radi se ovde o drvenim kućama. Ovde se radi o ubijanju hiljade žena i dece. 
:Optuženi: Prvo, smatram da je izveštaj preteran. Drugo, smatram da je masa njih poginulo usled nemanja zaklona. Treće, smatram da je u ovim borbama učestvovao narod iz celog vasojevićkog kraja... &lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

Optuženi Mihailović je potom pokušao da predstavi kako su svi ubijeni žitelji kolektivno krivi:

:Pretsednik: Da li su muslimani iz ova 33 sela sa oduševljenjem na zboru glasali da ih četnici pokolju i popale? 
:Optuženi: Oni su se borili. Sva su ta sela bila u italijanskoj službi kao italijanski milicionari. 

Mihailović je kao opravdanje pokolja naveo da &quot;sva srpska sela na desnoj obali Lima su popaljena od muslimana&quot;, da &quot;Vasojevići su teški kad naiđu na ta sela,&quot; te da &quot;mržnja Crnogoraca prema muslimanima poznata je.&quot; On se pravdao kako mu je Pavle rekao &quot;da će usput da raščisti sa Bukovicom, koja je pravila velike smetnje kao italijanska milicija&quot;, ali &quot;nije mislio da će on na taj način raščistiti&quot;.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Sud je utvrdio da je pokolj u srezovima čajničkom, fočanskom i pljevaljskom, jedan od ratnih zločina za koje je general Mihailović direktno odgovoran:

{{citiranje|Sud se uverio da su zločini izvršeni od Mihailovićevih četnika u selima Vraniću, Drugovcu i Boleču, zatim u srezovima bjelopoljskom, čajničkom, fočanskom i pljevaljskom, koji su na pretresu potpuno rasvetljeni pismenim dokumentima i iskazima preživelih svedoka, izvršeni pod neposrednim Mihailovićevim naređenjima.&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_3_34.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Presuda Dragoljubu Mihailoviću i ostalima]&lt;/ref&gt;|Presuda Dragoljubu Mihailoviću}}

Sud je utvrdio da je kriv po 8 tačaka optužnice, uključujući [[Zločin protiv čovečnosti|zločine protiv čovečnosti]] i veleizdaju. Proglašen je krivim i osuđen na smrt streljanjem [[15. jul]]a. Pogubljen je zajedno sa devet drugih oficira [[18. jul]]a 1946. u Lisičijem potoku. Danas se u Srbiji vodi kampanja za [[Proces rehabilitacije Dragoljuba Mihailovića|njegovu rehabilitaciju]].

=== Sudbine ostalih počinilaca ===

[[Pavle Đurišić]] i [[Zaharije Ostojić]] su krajem rata pokušali da se domognu [[Italija|Italije]], ali su ih na teritoriji [[NDH]] zarobile i krajem aprila 1945. streljale [[ustaše|ustaške]] jedinice.

[[Nikola Bojović]] je uspeo da pobegne iz Jugoslavije i izbegne odgovornost za učešće u pokolju nejači. Umro je u [[2004]]. godine u [[London]]u, u 97. godini života. Sahranjen je u [[Beograd]]u, uz [[SPC|crkvene]] počasti, kao „vitez duha, obraza i vjere“.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140517093458/http://pravoslavlje.spc.rs/broj/901/tekst/vitez-duha-obraza-i-vere/ Vitez duha, obraza i vere] &lt;small&gt;(arhivirani zapis od 17.5.2014)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
* [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]], tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd
* [http://www.znaci.net/00001/40.htm Jozo Tomasevich: ČETNICI U DRUGOM SVJETSKOM RATU 1941-1945], Sveučilišna naklada Liber, Zagreb 1975.
* [http://www.znaci.net/00001/109.htm Grupa autora: PRILOG U KRVI - PLjEVLjA 1941-1945], Savez udruženja boraca i Skupština opštine, Pljevlja 1969.
* Vladimir Dedijer, Antun Miletić: GENOCID NAD MUSLIMANIMA 1941-1945, Svjetlost, Sarajevo 1990.
* [http://www.znaci.net/00001/281.htm Radoje Pajović - Dušan Željeznov - Branislav Božović: PAVLE ĐURIŠIĆ - LOVRO HACIN - JURAJ ŠPILER], Centar za informacije i publicitet, Zagreb 1987.

== Povezano ==
* [[Pokolj u bjelopoljskom srezu]]
* [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi]]
* [[Zločini četnika u Drugom svetskom ratu]]
* [[Etničko čišćenje]]
* [[Masakri u Foči]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.elektrobeton.net/beton-plus/belina-u-srpskoj-istoriografiji/ Milan Radanović, Masovni pokolj muslimanskog stanovništva u Pribojskom srezu 5.-11. februara 1943.]
* [http://www.e-novine.com/drustvo/72046-etniki-pokolji-pljevaljskom-kraju.html Damjan Pavlica, Četnički pokolji u pljevaljskom kraju]
* [http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Spisak žrtva pokolja u opštini Pljevlja, poređanih po starosti]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%91%D0%BE%D1%99%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%9B%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Boljanićima kod Pljevalja]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%91%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%86%D0%B8_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Bukovici kod Pljevalja]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%9C%D0%B5%D1%99%D0%B0%D0%BA%D1%83_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Meljaku kod Pljevalja]

{{Muslimanska milicija Sandžaka}}

{{Drugi svjetski rat u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:Opština Pljevlja]]
[[Kategorija:Čajniče]]
[[Kategorija:Foča]]
[[Kategorija:Zločini četnika u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Bosna i Hercegovina u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Crna Gora u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Velikosrpska ideologija]]
[[Kategorija:Etničko čišćenje]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]
[[Kategorija:Bitka na Neretvi]]</text>
      <sha1>0nv6b1weck33pcngtq4gu5bc8mawum5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260910</id>
      <parentid>41260893</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T23:51:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/2A06:5B01:13FA:B400:813C:D9BB:A447:B171|2A06:5B01:13FA:B400:813C:D9BB:A447:B171]] ([[User talk:2A06:5B01:13FA:B400:813C:D9BB:A447:B171|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="53288" xml:space="preserve">[[Datoteka:Djurisic report.jpg|thumb|Izveštaj četničkog komandanta [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]] o izvršenom pokolju stanovništva u oblasti [[Čajniče|Čajniča]], [[Pljevlja|Pljevalja]] i [[Foča|Foče]].]]

'''Pokolj muslimana Sandžaka i istočne Bosne 1943.''' je bio najmasovniji [[ratni zločin]] koji je počinila [[Jugoslovenska vojska u otadžbini]] tokom [[drugi svetski rat|drugog svetskog rata]]. 

Pokolj je izvršen na teritoriji [[Bijelo Polje|Bijelog Bolja]], [[Pljevlja|Pljevalja]], [[Priboj]]a, [[Čajniče|Čajniča]] i [[Foča|Foče]] (današnje [[Crna Gora]], [[Srbija]] i [[BiH]]). Ovom operacijom [[etničko čišćenje|etničkog čišćenja]] je rukovodio Vrhovni zapovednik JVuO [[Dragoljub Mihailović]], čiji se štab tada nalazio u blizini zone dejstava, preko svojih komandanata [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]], [[Vojislav Lukačević|Vojislava Lukačevića]] i [[Petar Baćović|Petra Baćovića]].&lt;ref name=&quot;Milovanović&quot;/&gt; 

Tokom ove operacije, ubijeno je više hiljada žitelja opština [[Pljevlja]], [[Priboj]], [[Foča]] i [[Čajniče]]. Prema Đurišićevom izveštaju koji je falsifikovan, ubijeno je oko 9.200 [[musliman]]a, od čega oko 1.200 muškaraca i do 8.000 žena, staraca i dece. Prema posleratnim popisima, stradalo je preko 4.000 civilnih žrtava, među kojima je izrazito visok udeo dece najmlađeg uzrasta (vidi [[#Broj i struktura žrtava|struktura žrtava]]). Preko četvrtine ubijenih (oko 26 %) su deca do četvrte godine života, a preko polovine ubijene dece devojčice.&lt;ref&gt;[http://www.e-novine.com/drustvo/72046-etniki-pokolji-pljevaljskom-kraju.html Četnički pokolji u pljevaljskom kraju]&lt;/ref&gt;

Februarski pokolj bio je motivisan prvenstveno etnič­kom mržnjom, odnosno [[Četnička ideologija|ideologijom]], naročito kada je reč o organizatorima zločina, dok su neposredni izvršioci bili podjednako motivisani željom za pljačkom.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;&gt;[http://www.elektrobeton.net/beton-plus/belina-u-srpskoj-istoriografiji/ Milan Radanović, Masovni pokolj muslimanskog stanovništva u Pribojskom srezu 5.-11. februara 1943.]&lt;/ref&gt; Isto tako, ratni zločini su motivisani osvetom za pokolje i genocid nad srpskim stanovništvom koje su vršile Ustaše.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://balkans.aljazeera.net/teme/2019/5/18/muslimani-su-partizane-1941-dozivljavali-kao-srpsku-vojsku|title=Muslimani su partizane 1941. doživljavali kao ‘srpsku vojsku’|last=Agić|first=Jasmin|website=balkans.aljazeera.net|language=bs|access-date=2022-01-08}}&lt;/ref&gt;

== Pozadina ==
=== Ideološka pozadina ===
{{main|Četnička ideologija|Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću}}
[[Četnička ideologija|Ravnogorski ideolozi]] predvideli su etničko čišćenje određenih oblasti radi [[Homogena Srbija|etničkog homogenizovanja]] [[Velika Srbija|Velike Srbije]] kao temelja buduće Jugoslavije. [[Draža Mihailović|Mihailović]] je u depeši izbegličkoj vladi u Londonu septembra 1941. izložio svoj program koji uključuje [[etničko čišćenje]]: 

{{citiranje|
b: omeđiti »de fakto« srpske zemlje i učiniti da u njima ostane samo srpski živalj;
&lt;br /&gt;
d: u srpskoj jedinici kao naročito težak problem uzeti pitanje muslimana i po mogućnosti rešiti ga u ovoj fazi.&lt;ref&gt; [http://www.znaci.net/00001/4_14_1_6.htm Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_1.htm knjiga 1], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 6&lt;/ref&gt;|Mihailovićev program izložen u depeši vladi u Londonu septembra 1941.}}

Jedan od brojnih dokumenata koji svedoče o ovoj nameri je Mihailovićeva strogo poverljiva [[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|instrukcija]] [[Pavle Đurišić|Pavlu Đurišiću]] od 20. decembra [[1941]]. godine, u kojoj se kaže&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Instrukcija D. Mihailovića Pavlu Đurišiću od 20.12.1941. |url=http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%94._%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%83_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D1%83_%D0%BE%D0%B4_20.12.1941. |access-date=2010-02-07 |archivedate=2009-03-14 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090314070401/http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%94._%D0%9C%D0%B8%D1%85%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D1%83_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D1%83_%D0%BE%D0%B4_20.12.1941. |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;:

{{citiranje|Ciljevi naših odreda jesu:

#Borba za slobodu celokupnog našeg naroda pod [[skiptar|skiptrom]] Njegovog Veličanstva [[Petar II Karađorđević|Kralja Petra II]].
#Stvoriti veliku Jugoslaviju i u njoj veliku Srbiju, etnički čistu u granicama Srbije — Crne Gore — Bosne i Hercegovine — Srema — Banata i Bačke.
#Borba za uključenje u naš državni život i svih još neoslobođenih, slovenačkih teritorija pod Italijanima i Nemcima ([[Trst]] — [[Gorica]] — [[Istra]] i [[Koruška]]) kao i Bugarske, severne Albanije sa Skadrom.
#Čišćenje državne teritorije od svih narodnih manjina i nenacionalnih elemenata.
#Stvoriti neposredne zajedničke granice između Srbije i Crne Gore, kao i Srbije i Slovenačke čišćenjem Sandžaka od Muslimanskog življa i Bosne od Muslimanskog i Hrvatskog življa...|Mihailovićeva instrukcija Đurišiću od 20. decembra 1941.}}

Neposredno uoči pokolja u bjelopoljskom srezu, u [[Šahovići]]ma kod [[Bijelo Polje|Bijelog Polja]] (20-ak kilometara od Mihailovićevog štaba u Lipovu) je 1. decembra [[1942]]. održana &quot;Konferencija četničke intelektualne omladine Crne Gore, Boke i Sandžaka&quot; o posleratnom uređenju države. Na konferenciji je, između ostalog, zaključeno: 
{{citiranje|Na teritoriji buduće države živeti će Samo Srbi, Hrvati i Slovenci. Nacionalnih manjina ne može biti.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00001/4_14_1_200.htm ZAKLJUČCI KONFERENCIJE ČETNIČKE OMLADINE CRNE GORE, BOKE KOTORSKE I SANDŽAKA OD 2. DECEMBRA 1942. O POSLERATNOM DRŽAVNOM I DRUŠTVENOM UREĐENJU JUGOSLAVIJE]&lt;/ref&gt;}}

=== Operativne okolnosti ===
{{main|MVAC|Operacija Weiss}}
[[Datoteka:144 Draza Mihajlovic.jpg|minijatura|Četnički vođa [[Draža Mihailović]].]]
U saradnji sa Italijanima, [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićeve]] snage su tokom proleća i početkom leta [[1942]]. izbacile partizane iz ove oblasti. [[Četnici]] su se Italijanima nametnuli kao dragocena [[Antikomunistička dobrovoljačka milicija|antipartizanska snaga]] čije se pomoći ne mogu lišiti. Ovaj svoj vojni značaj za Italijane oni su koristili za povremene akcije zaposedanja delova teritorije i čišćenja nepoželjnog stanovništva uprkos italijanskim protestima (vidi [[Napad na Foču avgusta 1942|masakr u Foči avgusta 1942.]])

Decembra 1942. godine četnici su prikupili znatne snage da bi učestvovali u osovinskoj [[operacija Vajs|operaciji Vajs]] protiv partizanske Bihaćke republike. Četnici Pavla Đurišića su mobilisani i naoružani od fašističke Italije krenuli iz Crne Gore preko Sandžaka za Bosnu. 23. decembra četnički vođa Draža Mihailović je naložio rukovodiocu operacija Zahariju Ostojiću da za sad prema muslimanima budu mirni, ali spremni za napad:

{{citat|23-eg decembra Lukačević bio kod mene. Za sada prema Turcima bićemo mirni sem ako oni ne napadnu u kome slučaju Voja će ih po našem običaju napasti sa četiri strane i to od Čelebića, od Priboja, od Šehovića i od pravca zapadno od Ćajniče. Pavle je istog mišljenja.&lt;ref&gt;http://znaci.net/00001/4_14_1_217.htm&lt;/ref&gt;|Depeša generala Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 25. decembra 1942.}}

Događaj koji je posebno aktuelizovao ovaj plan napada sa četiri strane, bilo je naoružavanje Muslimana u decembru [[1942]]. Neki njihovi lideri postigli su sporazum po kome bi [[Italijani]] naoružali muslimansku [[milicija|miliciju]] i priznali je za „[[Dobrovoljačka antikomunistička milicija|Dobrovoljačku antikomunističku miliciju]]&quot;, kao što su prethodno četnike. U svom naređenju za akciju, [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] ih spominje kao „ustaško-muslimanske razbojničke bande, u vidu italijanske milicije&quot;&lt;ref name=autogenerated2&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_2.htm Zapovest Draže Mihailovića od 3. januara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 2&lt;/ref&gt;

Pored opštih ideoloških smernica i instrukcija, Mihailović je neposredno uoči pokolja, [[2. januar]]a [[1943]]. godine uputio depešu [[Petar Baćović|Baćoviću]] u kojoj govori o pripremama povodom &quot;projekta za raščišćavanje Turske u oblasti Čajniča&quot;.
{{citat|Povodom projekta za raščišćavanje Turske u oblasti Čajniča naredio sam Pavlu da sa Vojom izvrši potrebne pripreme za polovinu januara... Voji sam naredio da uhvati direktnu vezu sa Vama.&lt;ref name=&quot;Milovanović&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/11_31.htm Nikola Milovanović - DRAŽA MIHAILOVIĆ, PRIPREME ZA KONAČNI OBRAČUN]&lt;/ref&gt;|Depeša generala Draže Mihailovića majoru Petru Baćoviću od 2. januara 1943.}}

[[3. januar]]a 1943. godine Draža Mihailović izdaje zapovest komandantima Mileševskog i Drinskog korpusa i Durmitorske brigade za &quot;čišćenje Čajničkog sreza od ustaško-muslimanskih organizacija&quot;.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33235&amp;vrsta=2 Zapovest Draže Mihailovića od 3. januara 1943. komandantima Mileševskog i Drinskog korpusa i Durmitorske brigade za uništenje Muslimana i pripadnika narodnooslobodilačkog pokreta u čajničkom srezu]&lt;/ref&gt; Na navedenoj teritoriji, planirano je angažovanje 5.400 boraca. Pretpostavlja se da su četnici za protivnika imali do 2.000 pripadnika Muslimanske milicije koji su bili slabije naoružani od napadača.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; Vojni cilj operacije bio je izbijanje na reku Drinu.

Mihailović je 3. januara naredio pojedinim komandantima JVuO izvođenje operacije, upravo onim komandantima čije jedinice su bile angažovane 5-11. februara, ali tada nije došlo do realizacije jer nisu bile obezbeđene snage za tako ambiciozno zamišljen poduhvat. Stoga se odlučilo da se najpre napadnu uporišta Muslimanske milicije u Bjelopoljskom srezu.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; U zapovesti od 3. januara Mihailović ističe: 

{{citat|U toku izvođenja akcije komandanti će preduzeti najstrožije mere da se svaka pljačka zabrani, ubijanje nevinih ljudi, žena i dece spreči i zavede najveći red i disciplina kod svojih jedinica kako bi se ugled JVuO očuvao na dostojnoj visini.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/2, Beograd, 1983, str. 26.&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

== Operacija etničkog čišćenja ==
=== Pokolj u Bjelopoljskom srezu ===
{{main|Pokolj u bjelopoljskom srezu 1943.}}
[[Zaharije Ostojić]] u depeši Draži Mihailoviću nekoliko dana uoči pokolja u Bjelopoljskom srezu isti­če: 
{{citat|Pitanje muslimana moramo rešavati na razne načine u raznim krajevima. Sandžaklije se moraju klati, jer ako mi nećemo njih, oni će pokušati nas, dok ih još štiti okupator.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}} 

[[Pavle Đurišić]] je nakon izvršenog pokolja u okolini [[Bijelo Polje|Bijelog Polja]] 10. januara 1943. podneo [[Dragoljub Mihailović|Mihailoviću]] izveštaj u kome kaže: 

{{citat|Akcija na desnoj obali Lima u srezu Bjelopoljskom završena je. Ista je izvedena tačno po utvrđenom planu. Rezultat ove borbe je:

1) Potpuno su uništena sledeća muslimanska sela (Sekcije: Plevlje, Sjenica, Peć i Kolašin): Voljevac, Gubovača, Radijelja, Ušanovići, Presečenik, Batuiiće, Donji Vlah (sekcija Plevlje), Mirovići, Solja, Radojeva Glava, Mediše, Pobretiće, Donja Kostenica, Stablo, Vrh, Zminjac, Sipovice, Negobratina, Osmanbegovo selo, Dupljaci, Jasen, Koštice, Kaševar, Ivanje, Godijevo, Žilići, Gornja Crnca, Gornji Radulići, Vrba, Crhalja, Kradenik, Sipanje, Ličine (Sekcija Sjenica—Peć) ''Ukupno 33 sela''.

2) Žrtve: Muslimana boraca oko 400 (stotine) Žena i dece oko 1000.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_8.htm Izveštaj komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 10. januara 1943. Draži Mihailoviću o rezultatima akcije u bjelopoljskom srezu], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 34&lt;/ref&gt;|Izveštaj Pavla Đurišića Draži Mihailoviću od 10. januara 1943. o rezultatima akcije u bjelopoljskom srezu}}

=== Pripreme za nastavak &quot;čišćenja&quot; ===

U to vreme, januara [[1943]]. je počelo izvođenje [[Četvrta neprijateljska ofanziva|četvrte neprijateljske ofanzive]] u kojoj bi, uz pomoć Italijana, [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićeve]] snage uništile „[[Bihaćka republika|crvenu republiku]]&quot; partizana u [[Bosna|Bosni]], što bi bio ključni korak ka njihovom potpunom uništenju.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_1.htm Direktiva br. 1 Draže Mihailovića od 2. januara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 1&lt;/ref&gt; Međutim, na intervenciju Nemaca, Italijanske vlasti su obustavile organizovan transport crnogorskih četnika na teritoriju [[NDH]]. Uprkos tome, [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] je naredio [[Pavle Đurišić|Đurišiću]] da prebaci svoje snage peške za [[Bosna|Bosnu]], i da se uključi u operacije pod neposrednim rukovodstvom „Istaknutog odeljenja štaba vrhovne komande“ majora [[Zaharije Ostojić|Zaharija Ostojića]]. Takođe mu je naredio da uz put likvidira muslimansko prisustvo u ovoj vitalno važnoj oblasti. [[Pavle Đurišić]] je, shodno [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevom]] naređenju, naredio formiranje jedinica za operacije u Bosni.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_18.htm Naređenje komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 22. januara 1943. potčinjenim komandantima za formiranje i upućivanje jedinica u zapadnu Bosnu radi borbe protiv NOVJ], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 18&lt;/ref&gt;

[[Etničko čišćenje]] u istočnoj [[Bosna|Bosni]] i [[Sandžak]]u četnici su nastojali da prikažu kao zasluženu odmazdu.&lt;ref&gt;[http://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ&amp;pg=PA123&amp;dq=dra%C5%BEa+mihailovi%C4%87&amp;as_brr=3&amp;client=firefox-a&amp;cd=2#v=onepage&amp;q=massacre&amp;f=false Jozo Tomasevich, The Chetniks: war and revolution in Yugoslavia, 1941-1945 (str. 259)]&lt;/ref&gt; U neposrednoj zapovesti komandanda limsko-sandžačkih četničkih odreda Pavla Đurišića svojim trupama 29. januara 1943. kaže se da su &quot;zverstva Muslimana, komunista i ustaša u Čajničkom, Fočanskom i Pljevljanskom srezu prema srpskom življu prešla sve granice&quot;, pa će zarad spasa srpskog življa od &quot;narodnih izroda i izdajica&quot; biti preduzete &quot;akcije za njihovo uništenje&quot;.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_24.htm ZAPOVEST KOMANDANTA LIMSKO-SANDŽAČKIH ČETNIČKIH ODREDA OD 29. JANUARA 1943. KOMANDANTIMA ODREDA ZA UNIŠTENJE MUSLIMANSKOG ŽIVLJA U FOČANSKOM, ČAJNICKOM I PLJEVALJSKOM SREZU]&lt;/ref&gt;

=== Pokolj u oblasti Priboja, Pljevalja, Čajniča i Foče ===

{{citiranje|Italijane ne napadati. Sve borce Muslimane, ustaše i komuniste ubijati. Žene i decu ne ubijati... Bukovicu spaliti. Ostala sela ne paliti ukoliko to taktički obziri ne nalažu.&lt;ref&gt;Zbornik NOR-a, XIV/2, Beograd, 1983, str. 121-127.&lt;/ref&gt;|Naređenje Pavla Đurišića}}

[[Datoteka:NezavisnaDrzavaHrvatskaDistricts.png|thumb|Kotari [[Foča]] i [[Čajniče]] su na samom istoku [[Bosna|Bosne]] (tada u [[NDH]]), a [[Pljevlja]] na severu [[Crna Gora|Crne Gore]] (oblast [[Sandžak]]).]]

{{Quote box
 | citat = »Pošto su sva sela spaljena od Metaljke do Priboja, a naše selo je ostalo i tu se sklonio zbjeg od 50 duša. Mahom su to bili starci, žene i djeca. Snijeg je bio preko metra, a hladnoća da je drvo pucalo. Prenoćio sam u šumi Bregovi sa još četiri rođaka. Tog dana oko 9 sati (7. februar 1943, nap. aut.) naišle su četničke brigade tjerajući opljačkanu stoku. Jedna brigada je blokirala selo, a druga vršila pretres po kućama. Naišli su na dvije kuće u kojima je bio zbjeg. Čula se strašna vriska žena, plač djece i vika staraca. Iako smo bili u blizini nas četvorica nismo smjeli ništa da preduzimamo. Sve je to trajalo oko tri sata, onda su spalili svo selo osim te dvije kuće. Prvi prizor na koji smo naišli bila je Hadžira od Hadžića, zaklana sa ranjenim djetetom od dvije godine u rukama. Posljedice stradanja su bile stravične, ali nijedna ne može da se poredi sa onom u kući Memiša Ašćerića gdje su četnici poklali i starce i žene i djecu i sve nabacali po sobama. Imalo je još živih koji su zapomagali, a krv se slivala podom. Niko od njih nije preživio. «&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;
 | izvor = svedočenje Nuradina Ašćerića iz pribojskog sela Zaostro
 | width = 40%
 | align = right}}

[[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevo]] naređenje o napadnim odredima&lt;ref name=autogenerated2 /&gt; [[Pavle Đurišić|Đurišić]] je na terenu donekle revidirao, u skladu sa raspoloživim snagama. Četničke snage su podeljene u četiri odreda, sa po dve napadne kolone u prva tri. 
* Prvim odredom je komandovao kapetan [[Vojislav Lukačević]] (komandanti kolona bili su poručnici [[Vuk Kalajitović]] i [[Aleksandar Šoškić]]), - ukupno 1.800 boraca
* drugim odredom je komandovao major [[Andrija Vesković]], (komandanti kolona kapetan [[Miloš Pavićević]] i poručnik [[Jovan Jelovac]]) - ukupno 1.650 boraca
* trećim odredom je komandovao major [[Zdravko Kasalović]] (komandanti kolona kapetani [[Nikola Bojović]] i [[Ivan Ružić]]) - ukupno 1.050 boraca
* Četvrti odred bio je iz sastava Drinskog korpusa (komandant [[Bajo Nikić]]) jačine 500 boraca
* Ukupno u sva četiri odreda: 5.000 boraca.&lt;ref name=autogenerated1&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_24.htm Zapovest komandanta Limsko-sandžačkih četničkih odreda od 29. januara 1943. komandantima odreda za napad na muslimane u fočanskom, čajničkom i bjelopoljskom srezu], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 24&lt;/ref&gt;

Nakon prikupljanja snaga Limsko-sandžačkih četničkih odreda (Mileševskog, Limskog, Durmitorskog i Drinskog korpusa), napad je počeo prema planu [[5. februar]]a ujutro, pod komandom majora [[Pavle Đurišić|Pavla Đurišića]]. 

Otpor stanovništva je bio veoma slab. Oko sela su se nalazile samo naoružane seoske straže koje nisu pružile značajan otpor. Jedini veći otpor bio je na Trebeškom brdu, koji je trajao 4 časa, ali je nakon toga savladan. Budući da napadači nisu naišli na organizovanu vojnu silu, bez ometanja je vršeno uništavanje stanovništva, zaplena pokretne imovine i uništavanje naselja. Do [[10. februar]]a operacija je okončana. Sva sela u zahvatu operacije su opljačkana i do temelja spaljena. Sve stanovništvo koje nije uspelo da se skloni je ubijeno, &quot;bez obzira na pol i godine starosti&quot;.

Za vreme ove akcije [[Dragoljub Mihailović]] se nalazio u svom štabu u [[Gornje Lipovo|Gornjem Lipovu]] kod [[Kolašin]]a, nekih 70-100 kilometara od mesta operacija. Putem radio veze bio je redovno obaveštavan o toku operacije i pažljivo je pratio njeno odvijanje, o čemu je obaveštavao svoje potčinjene komandante u zoni budućih dejstava, majora [[Zaharije Ostojić|Ostojića]] (šifra „čika Branko&quot;) i majora [[Petar Baćović|Baćovića]] (šifra „Ištvan&quot;), koji se u to vreme nalazio sa odredom na [[Dinara|Dinari]] gde su ga prevezli Italijani.
{{citat|
1. februar: Pavle krenuo u pravcu Branka i usput čisti sve pred sobom. Naša akcija ima zamah čišćenja cele Bosne.

2. februar: Preko Ostojića upućene su snage koje moraju sada preko Sandžaka. One usput čiste teren i idu ka Ostojiću. Naravno čisteći turke u Sandžaku moraju ići ilegalno a ne kako smo predviđali. Stićiće na vreme za definitivno čišćenje Bosne od komunista.

8. februar: Što se tiče Turaka Pavle izveštava da Turci skoro nedaju nikakav otpor. Tetkići [Talijani] mole i preklinju da se prestane.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm Knjiga poslatih depeša Draže Mihailovića od 1. do 19. februara 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 42&lt;/ref&gt;|Depeše Draže Mihailovića iz februara 1943.}}

Đurišić je takođe pomno pratio tok operacije i masovno ubijanje civila. Tokom operacije njegov štab nalazio se na planini Kovač na tromeđi Bosne, Crne Gore i Srbije. On naređuje komandantima jedinica da mu šalju izveštaje tri puta dnevno.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt; U naređenju Pavla Đurišića [[Nikola Bojović|Nikoli Bojoviću]], komandantu Durmitorske brigade, od 8. februara piše: 

{{citat|Skrenuti pažnju starešinama na obezbeđenje od r. Drine, a izdati pored toga naređenje pojedinim odeljenjima da prokrstare okolni teren i unište sav muslimanski živalj na koji naiđu.&lt;ref name=&quot;Пајовић&quot;/&gt;|Pavle Đurišić}}

[[10. februar]]a komandant Pljevaljske brigade Jovan Jelovac upozorava svog komandanta bataljona: 
{{citat|Sve ubijajte, to je nare­ đenje naših najviših starešina i to moramo izvršavati.&lt;ref name=&quot;Пајовић&quot;&gt;Радоје Пајовић, Контрареволуција у Црној Гори: четнички и федералистички покрет 1941-1945, Цетиње, 1977, стр. 314-315.&lt;/ref&gt;|Jovan Jelovac}}

== Četnički izveštaji ==
=== Đurišićev izveštaj ===
{{main|Pavle Đurišić}}
Kao i prilikom prethodnog pokolja u bijelopoljskom srezu, o rezultatima operacije [[Pavle Đurišić]] je [[13. februar]]a uredno raportirao četničkom vođi [[Draža Mihailović|Draži Mihailoviću]]:

[[Datoteka:Pavle Đurišić i Pirzio Biroli.jpg|mini|[[Pavle Đurišić]], naoružan od fašističke Italije, bio je glavni izvršilac operacije etničkog čišćenja.]]
{{citat|Akcija u [[Pljevlja|Pljevaljskom]], [[Čajniče|Čajničkom]] i [[Foča]]nskom srezu protivu muslimana izvršena je.

''Operacije su izvedene tačno po naređenju i izdatoj zapovesti. Napad je počeo u određeno vreme. Svi komandanti i jedinice izvršili su dobijene zadatke na opšte zadovoljstvo.''  

''Sva muslimanska sela u tri pomenuta sreza su potpuno spaljena da nijedan njihov dom nije ostao čitav. Sva imovina je uništena sem stoke, žita i sena.''

''Za vreme operacija se pristupilo potpunom uništavanju muslimanskog življa bez obzira na pol i godine starosti.''

''Žrtve. — Naše ukupne žrtve su bile 22 mrtva od kojih 2 nesrećnim slučajem i 32 ranjena.
Kod muslimana oko 1.200 boraca i do 8.000 ostalih žrtava: žena, staraca i dece.''

''Za vreme početnih operacija, muslimani su se dali u bekstvo ka Metaljci, [[Čajniče|Čajniču]] i reci [[Drina|Drini]]. Na Metaljci je našao sklonište mali deo stanovništva. U Čajniču se računa da ima do 2.000 izbeglica, a jedan deo je uspeo da umakne preko Drine pre nego što su određene jedinice izvršile presecanje mogućih otstupnih pravaca na tom sektoru. Sve ostalo stanovništvo je uništeno.''

''Moral: kod naših jedinica bio je u svakom pogledu izvrstan i na veoma visokom stupnju. Herojski poduhvati svakog pojedinca i čitavih jedinica sa svojim starešinama su u svakoj situaciji dokazali vidnog izražaja i zaslužuju svaku pohvalu. Moral kod muslimana bio je takoreći srušen. Zavladala je epidemija straha od naših četnika, tako da su bili prosto izgubljeni''.&lt;ref&gt;[http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%98%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%98_%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B0_%D0%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%88%D0%B8%D1%9B%D0%B0_%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D1%83_%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%B1%D0%B0_%D0%92%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B5_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5_%D0%BE%D0%B4_13._%D1%84%D0%B5%D0%B1%D1%80%D1%83%D0%B0%D1%80%D0%B0_1943. Izveštaj Pavla Đurišića načelniku štaba Vrhovne komande od 13. februara 1943.]&lt;/ref&gt;|[[Pavle Đurišić]]}}

=== Mihailovićeve depeše ===

Nakon obavljene operacije general Mihailović upućuje majoru [[Radoslav Đurić|Radoslavu Đuriću]] depešu 18. februara 1943. godine u kojoj čišćenje muslimana prikazuje kao zasluženu kaznu, a ujedno dovodi u vezu sa strateškim povezivanjem Srbije i Crne Gore i čišćenjem oblasti Foče prošlog leta:

{{citat|Muslimani po nagovoru Italijana i sa njihovim oružjem vršili su napade na srpska sela. Tako su pred nosem Italijana južno od Sjenice napali na selo Buđevo. Zbog ovoga im je uništeno 33 sela na desnoj obali Lima. To je bilo na Božić. U oblasti Čajniča Muslimani kao talijanski milicioneri vršili su dug teror. Sad su to platili vrlo skupo. Oblast Čajniče je očišćeno od njih. Veza Srbije i Crne Gore preko Sandžaka sada je osigurana jer je i oblast Foče još prošlog leta očišćena.&lt;ref&gt;http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm&lt;/ref&gt;|[[Draža Mihailović]]}}

Marta 1943. godine, Mihailović je obavestio kapetana Boru Mitranovića, delegata Vrhovne komande za zapadnu Bosnu, o ishodu operacije u zapadnom Sandžaku: 

{{citat|U Sandžaku smo sve Turke po selima likvidirali sem po varošicama...&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Draža Mihailović]]}}

=== Ostojićeva depeša ===

Četničke vođe su nakon ovog pokolja naredile svojim vojnicima da ne diraju muslimane u zoni borbi sa [[partizani]]ma (vidi [[Bitka za Konjic 1943.|Bitka za Konjic]]). [[15. februar]]a Ostojić u depeši Mihailoviću poručuje: 
{{citat|Neka Pavle najstrožije zabrani zemljacima [crnogorskim četnicima] ubijanje i pljačku muslimana pri prolazu do Konjica.&lt;ref name=&quot;Radanović&quot;/&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

Međutim, [[21. februar]]a 1943. godine Zaharije Ostojić šalje Draži Mihailoviću depešu u kojoj pokoj u Čajniču navodi kao primer kako će proći i neka druga muslimanska mesta kada se četnicima ukaže prilika:

{{citat|Fazlagića Kulu zavaravamo pregovorima dok se ovo završi, a posle ćemo joj prirediti sudbinu Čajniča.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/zb/4.php?broj=242&amp;vol=14&amp;bk=2 Izvod iz knjige primljenih depeša Štaba Draže Mihailovića u vremenu od 7. do 24. februara 1943. godine]&lt;/ref&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

== Posledice ==

=== Poraz četnika na Neretvi ===
{{main|Bitka na Neretvi}}

[[Datoteka:Partizani u Prozoru.jpg|minijatura|Partizani su u [[Bitka na Neretvi|bici na Neretvi]] razbili najveću dotadašnju koncentraciju četnika u drugom svetskom ratu.]]

Iako je Mihailović zamišljao da će Đurišićevi četnici ići peške do zapadne Bosne, usput čisteći sve pred sobom („naša akcija ima zamah čišćenja cele Bosne“), uskoro je ova operaciji uništenja morala biti obustavljena. 15/16. februara [[partizan]]ske snage su izbile na [[Neretva|Neretvu]] goneći razbijene delove italijanske [[divizija Murđe|divizije Murđe]], što je zahtevalo hitnu upotrebu četnika. Tada su Italijani vozovima prebacili crnogorske četnike iz [[Nikšić]]a u [[Mostar]], radi zaustavljanja [[NOVJ]]. Istovremeno, [[Pavle Đurišić|Đurišićevo]] ljudstvo se velikim delom razišlo da bi odnelo opljačkane stvari kućama, pa [[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] o toj nepredviđenoj promeni plana izveštava [[Petar Baćović|Baćovića]]:
{{citat|18. februar: Ja sam Pavlu bio naredio da posle Čajniča odmah produži ka Vama. Izgleda da su zemljaci morali da odnesu stvari kući, i da u tome leži izgovor za jedan kratak odmor kućama.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_42.htm Knjiga poslatih depeša Draže Mihailovića od 1. do 19. februara 1943], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 42&lt;/ref&gt;|Depeša Draže Mihailovića od 18. februara 1943.}} 

[[19. februar]]a [[Zaharije Ostojić]], komandant četničkih snaga na Neretvi, upozorava Dražu Mihailovića da “lakomisleno vraćanje ljudi kućama radi odnošenja plena, može dovesti do vrlo teških potresa”. Već sutradan, [[20. februar]]a major Ostojić upućuje generalu Mihailoviću dramatičnu depešu u kojoj zaključuje da je odnošenje pljačke kućama, umesto dolazak pravo na front, katastrofalna greška:

{{citat|Po žestini napada sigurno je da imamo posla sa njihovim proleterskim brigadama odlično naoružanim... Italijani neaktivni i kao jagnjad idu mirno pod nož. Očigledno da će sva pojačanja iz Crne Gore stići dockan za održanje sadašnjih položaja, a Vi znate kako pada moral ljudi pri povlačenju. Bojim se da odlazak Crnogoraca iz Čajniča kući umesto kod mene, ne bude katastrofalna greška po sve ove krajeve. Ne usuđujem se ni da kažem ljudima da će pojačanja stići tek za sedam do deset dana... '''Dok sam živ neću zaboraviti da se u ovakav kritičan položaj došlo zbog odnošenja pljačke...''' Pavle i njegovi komandanti nisu shvatili da se na Neretvi brani Crna Gora.&lt;ref name=&quot;Depeše7-24-II-43&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_2_48.htm IZVOD IZ KNJIGE PRIMLJENIH DEPEŠA ŠTABA DRAŽE MIHAILOVIĆA U VREMENU OD 7—24. FEBRUARA 1943. GODINE]&lt;/ref&gt;|[[Zaharije Ostojić]]}}

=== Osnivanje Handžar divizije ===
{{main|13. SS oružana brdska divizija Handžar}}

[[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1978-070-04A, Amin al Husseini bei bosnischen SS-Freiwilligen.jpg|mini|Nijemci su nakon četničkog pokolja, radi &quot;zaštite domova i obitelji&quot;, od istočno-bosanskih muslimana formirali [[Handžar divizija|Handžar diviziju]].]]

[[Nemci]] su smatrali da je &quot;ubilačko-paljevinska (''mordbrennereien'') kampanja DM-četnika protiv muslimana u dolini Drine podržana od Italijana&quot;&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00002/T78_332/357_786.htm Izveštaj komande jugoistoka vrhovnoj komandi Vermahta od 1. aprila 1943], Nacionalna arhiva Vašington, T78, rolna 332, frejmovi 6290035-72, [http://znaci.net/00002/T78_332/357_809.htm strana 24]:{{citat|Die Muselmanische Frage bedarf einer Lösung. Die Mordbrennereien der DM-Cetniks gegenüber den Muselmanen im Sandschak und im Drinatal werden von den Italienern begünstigt.}}&lt;/ref&gt; i da bi tolerisanje ove prakse progona muslimana moglo dovesti do gubljenja poverenja muslimana u Vermaht i komplikacija sa Turskom.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/00002/T78_332/357_786.htm Izveštaj komande jugoistoka vrhovnoj komandi Vermahta od 1. aprila 1943], Nacionalna arhiva Vašington, T78, rolna 332, frejmovi 6290035-72, [http://znaci.net/00002/T78_332/357_819.htm strana 34]&lt;/ref&gt;

[[9. mart]]a 1943. godine Nijemci su od muslimana [[istočna Bosna|istočne Bosne]] formirali [[13. SS oružana brdska divizija Handžar|Handžar diviziju]], koristeći se raspoloženjem stanovništva koje je od njemačkih vlasti tražilo oružje i zaštitu. Nijemci su navodili da je osnovna namjena Handžar divizije &quot;zaštita domova i obitelji&quot;.&lt;ref name=&quot;Malcolm&quot;&gt;[http://utickibosnjaci.com/video/media/document/393.pdf Povijest Bosne - Noel Malcolm]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Kasnije je ova kvislinška jedinica, formirana radi zaštite od pokolja, postala zloglasna po zločinima nad srpskim stanovništvom.

=== Savezničko napuštanje Mihailovića ===
{{main|Saveznici i Jugoslavija}}

Vesti o četničkim pokoljima muslimana su veoma brzo dospele u inostranstvo. Već [[12. februar]]a 1943. godine predsednik izbegličke jugoslovenske vlade [[Slobodan Jovanović]] je iz [[London]]a pisao ambasadi u [[Vašington]]u da odlučno demantuju takve tvrdnje:

{{citat|Molim demantujte vesti da Đeneral Mihailović dirigira pokolje Hrvata i Muslimana. On naprotiv pokušava da organizuje saradnju svih Jugoslovena u borbi protiv osovine.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33443&amp;vrsta=2 Zahtev Predsedništva vlade Kraljevine Jugoslavije od 12. februara 1943. ambasadi u Vašingtonu da demantuje vesti o to me kako Draža Mihailović rukovodi pokoljima Hrvata i Muslimana]&lt;/ref&gt;|[[Slobodan Jovanović]]}}

I pored zvaničnih demantija, u svet se probijalo sve više izveštaja o zločinima i kolaboraciji četnika. Zbog toga, predsednik britanske vlade [[Vinston Čerčil]] uputio je 28. marta 1943. oštru notu predsedniku jugoslovenske vlade Slobodanu Jovanoviću navodeći da &quot;ukoliko general Mihailović nije spreman izmeniti svoju politiku prema italijanskom neprijatelju i prema svojim jugoslovenskim sugrađanima, za vladu Njegovog veličanstva zaista biti potrebno da revidira svoju sadanju politiku podupiranja generala Mihailovića...&quot;&lt;ref&gt;AVII, arhivski fond D. M., VK—Y— 456/1&lt;/ref&gt; U duhu Čerčilove note, predsednik vlade Slobodan Jovanović je 5. aprila 1943. upozorio Mihailovića:

{{citat|Nemci i Italijani koji su rasparčali Jugoslaviju i oduzeli našem narodu slobodu jesu naši prvi i glavni neprijatelji. Protiv njih valja udružiti sve borbene snage Jugoslavije ostavljajući na stranu naše unutrašnje razmirice. Svaki građanski rat koji se vodi za vreme neprijateljske okupacije koristi samo neprijatelju i nikom više.&lt;ref&gt;Zbornik NOR, tom XIV, knjiga 2, dok. 212.&lt;/ref&gt;|[[Slobodan Jovanović]]}}

Poričući pokolje, Draža odgovara predsedniku Jugoslovenske vlade Slobodanu Jovanoviću, 16. aprila 1943. godine:
{{citat|Muslimani su uništavani kao italijanska milicija, dok su muslimani pod vođstvom majora Fehima Musakadića sa nama.&lt;ref&gt;R. i Ž. Knežević, Sloboda ili smrt, 823.&lt;/ref&gt;|Draža Mihailović}}

3. maja 1943. predsednik Slobodan Jovanović obaveštava Dražu Mihailovića da &quot;iz verodostojnih izvora&quot; stižu nove vesti o pokolju i progonima, što on prima sa najvećom rezervom. Istovremeno nalaže ministru Mihailoviću da nastavi &quot;pomirljivu politiku prema Muslimanima&quot; i demantuje glasine:

{{citat|Ja se čvrsto nadam da ćete vi ostati i dalje pri vašoj dosadašnjoj pomirljivoj politici prema Muslimanima i da ćete naći načina da demantujete glasine koje se šire u suprotnom smislu.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33447&amp;vrsta=2 Obaveštenje predsednika jugoslovenske izbegličke vlade od 3. maja 1943. Draži Mihailoviću o stavu vlade u odnosu na Dražinu politiku prema Muslimanima]&lt;/ref&gt;|Slobodan Jovanović}}

Međutim, uprkos naporima Mihailovića, zločin ovakvih razmera se nije mogao zataškati. Već sutradan, [[4. maj]]a, šef britanske misije mu je doneo brzojav iz Kaira, da je turska vlada uznemirena glasovima koji stižu u [[Carigrad]], o pokoljima bosanskih muslimana koje navodno izvodi Mihailovićeva vojska.&lt;ref&gt;[http://znaci.net/damjan/izvor.php?br=33457&amp;vrsta=2 Obaveštenje šefa britanske Vojne misije od 4. maja 1943. Draži Mihailoviću o stavu vlade Velike Britanije i Turske u vezi sa pokoljem muslimanskog življa u Sandžaku i istočnoj Bosni od strane četnika]&lt;/ref&gt;

=== Nemačko hapšenje četnika ===
{{main|Operacija Weiss}}

[[14. maj]]a 1943. godine, Nemci su u sklopu [[operacija Švarc|operacije Švarc]] razoružali i pohapsili Đurišićeve četnike.

=== Sporazum Nemaca i četnika ===
{{main|Ugovori o saradnji četnika i Wehrmachta}}

Nakon [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] u [[rujan|rujnu]], Nemci su uspostavili novu politiku izaslanika [[Herman Nojbaher|Nojbahera]], koja je predviđala zajedničku borbu svih antikomunističkih snaga pod nemačkim okriljem. Provodeći je, Nemci su formirali u [[Sandžak]]u muslimansku legiju Krempler, a sa četničkim snagama su potpisali ugovor [[19. novembar|19. novembra]] [[1943]]. Da bi ujedinili sve [[kvisling]]e u borbi protiv [[NOVJ|partizana]], i sprečili rasipanje snaga u međusobnim sukobima, Nemci su ugovorom izričito zabranili pokolje stanovništva i odmazde.
{{citat|Obaveza majora Lukačevića da ne preduzima ništa protiv Muslimana, uz obavezu sa nemačke strane da sprečava muslimanske postupke protiv srpskog stanovništva i Lukačevićevih ravnanja. U slučaju sukoba uslediće zajednička istraga i poravnanje.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/4_14_3_260.htm Sporazum Između Komandanta Jugoistoka i majora Vojislava Lukačevića od 19. novembra 1943.], [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]] tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_3.htm knjiga 3], Vojnoistorijski institut, Beograd - dokument 260&lt;/ref&gt;|Sporazum između Komandanta Jugoistoka i majora Vojislava Lukačevića od 19. novembra 1943.}}

[[Dragoljub Mihailović|Mihailović]] je [[1944]]. [[Pavle Đurišić|Đurišića]] unapredio u čin potpukovnika.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/281.htm Radoje Pajović - Dušan Željeznov - Branislav Božović: PAVLE ĐURIŠIĆ - LOVRO HACIN - JURAJ ŠPILER], strane 11 i 76&lt;/ref&gt; [[1945]]. godine čitavo ovo područje konačno oslobađaju jedinice [[NOVJ]].

== Broj i struktura žrtava ==

Nakon Drugog svetskog rata Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača Bosne i Hercegovine i Crne Gore, kao i Državna komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača FNRJ, načinile su popise žrtava četničkih pokolja tokom Drugog svetskog rata sa teritorije opština Pljevlja, Priboj, Foča i Čajniče. Ovi popisi obuhvataju i poimenična navođenja žrtava četničkih pokolja na području ovih opština u februaru 1942.

U opštini (srezu) '''Pljevlja''' popisano je 1.380 žrtava ovog pokolja.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Spisak žrtava tri najteže pogođene seoske zajednice (Bukovica, Boljanići i Meljak)], Prilog u krvi, Pljevlja 1969.&lt;/ref&gt; U [[Boljanići]]ma je ubijeno najmanje 384 stanovnika, u [[Bukovica|Bukovici]] (mikroregion od desetak sela i zaselaka neposredno uz granicu sa Bosnom) ubijeno je najmanje 556 stanovnika, a na području nekadašnje seoske opštine [[Meljak]] ubijeno je 500 stanovnika.

Za opštinu (srez) '''Foča''' publikovan je popis od ukupno 3.525 muslimanskih žrtava ubijenih od strane četnika i 57 stradalih od neustanovljenih počinilaca. Ovaj spisak odnosi se na stradanje muslimanskog stanovništva fočanske opštine tokom čitavog Drugog svetskog rata, uključujući i masovne četničke zločine 1941-1942.&lt;ref&gt;Vladimir Dedijer, Antun Miletić, Genocid nad Muslimanima 1941-1945. Zbornik dokumenata i svjedočenja, Sarajevo 1990, str. 633-694.&lt;/ref&gt; Vredi naglasiti da su ovo rezultati popisa Zemaljske komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača Bosne i Hercegovine.
Međutim, ovo nisu potpuni podaci kada je reč o ljudskim gubicima opštine Foča u Drugom svetskom ratu, uključujući gubitke muslimanskog i srpskog stanovništva. Savezni popis &quot;Žrtve rata 1941-1945.&quot; iz 1964. i revizija ovog popisa koju su uradili saradnici Muzeja žrtava genocida iz Beograda, daju potpunije podatke o ljudskim gubicima opštine Foča 1941-1945. Ovo uključuje i potpunije podatke za stradale Muslimane (Bošnjake) sa područja ove opštine. Prema rezultatima saveznog popisa iz 1964. i njihovoj delimičnoj reviziji, na teritoriji opštine Foča tokom Drugog svetskog rata stradalo je 6.030 stanovnika, što ovu opštinu čini najstradalnijom u istočnoj Bosni.
Od ovog broja na stradale Muslimane (Bošnjake) otpada 4.924 (81,66%), a na Srbe 1.046 (17,35%). Ogromna većina Muslimana sa teritorije opštine Foča ubijena je od strane četnika. Za 1943. zabeleženo je stradanje '''1.043''' Muslimana (Bošnjaka), dok je najveće stradanje muslimanskog stanovništva ove opštine zabeleženo 1942. kada je ubijeno 2.508 Muslimana, dok je 1941. ubijeno 1.145 Muslimana. U poslednje dve ratne godine stradao je mnogo manji broj Muslimana: 228. Ovi podaci nam sugerišu da je najveći broj stradalih Muslimana opštine Foča izgubio život u prve dve ratne godine, od čega je 1942. stradala polovina (50,93%). Kada je reč o rodnoj (polnoj) strukturi stradalih Muslimana, 3.447 su muškarci, a 1.477 ili 30% su žene. Ovo je samo dodatni dokaz da je većina ubijenih Muslimana na ovom području pripadala civilnom, neboračkom stanovništvu. Takođe, ovo potvrđuje i podatak da je samo 4,54% (274) stradala stanovnika opštine Foča tokom rata pripadalo nekoj vojnoj formaciji, tj. da su 95,46% stradalih bili civili.&lt;ref&gt;Драган Цветковић, &quot;Босна и Херцеговина - нумеричко одређивање људских губитака у Другом светском рату&quot;, Прилози истраживању злочина геноцида и ратних злочина, (ур. Јован Мирковић), Београд, 2009, стр. 114-117.&lt;/ref&gt;

Za opštinu '''Čajniče''' ustanovljeno je 598 muslimanskih žrtava, takođe većinom u drugim pokoljima&lt;ref&gt;Vladimir Dedijer, Antun Miletić, Genocid nad Muslimanima 1941-1945. Zbornik dokumenata i svjedočenja, Sarajevo 1990, str. 723-734.&lt;/ref&gt;. Treba imati na umu i neizbežnu nekompletnost ovih popisa.

Na teritoriji opštine '''Priboj''' četnici su februara 1943. ubili najmanje 1.547 Muslimana (Bošnjaka), koliko je 1946. poimenice popisano od strane Državne komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača FNRJ. Ovaj registar pohranjen je u Arhivu Jugoslavije u Beogradu i publikovan je 1996.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_2.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - prema spisku u Arhivu Jugoslavije (AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00003/446.htm Smail Čekić, Genocid nad Bošnjacima u Drugom svjetskom ratu. Dokumenti, Sarajevo, 1996.], str. 605-656.&lt;/ref&gt;
Ovo su najmasovnija ubistva na tlu Srbije koja su počinili pripadnici neke domaće vojne formacije u kratkom vremenskom intervalu, tokom 1941-1945. U mnogim selima pobijeno je i preko 100 stanovnika, a desetkovane su čitave porodice, uključujući velik broj žena i dece. U selu [[Zagradina]] ubijeno je 304 lica, u [[Plašće|Plašću]] 163, u [[Kasidol]]u 139, u [[Penezići]]ma 137, u [[Sočice|Sočicama]] 129, u [[Potoci]]ma 122, u [[Zastijenje|Zastijenju]] 112, u [[Goleši]]ma 84, itd.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_5.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - po mestu rođenja (Arhiv Jugoslavije: AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;

Karakteristično je da su među žrtvama zastupljene sve starosne i obe polne grupe, sa izrazito velikim procentualnim učešćem dece najmlađeg uzrasta.

Na području opštine/sreza '''Pljevlja''' od ukupno 1.380 muslimanskih žrtava februarskog pokolja 1943, '''581''' su bili deca do 10 godina starosti, odnosno '''42%''', a ako uračunamo i decu zaključno sa 14. godinom onda ukupan broj stradale dece ispod 15 godina starosti iznosi 698, odnosno '''50,5%''', što čini preko polovine žrtava.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Popis žrtava februarskog pokolja 1943. na teritoriji Bukovice, Boljanića i Meljaka], Prilog u krvi, Pljevlja 1969.&lt;/ref&gt;. 

Na području opštine/sreza '''Priboj''' od ukupno 1.547 žrtava februarskog pokolja 1943, 665 su bili deca do 15 godina starosti, odnosno '''42,9%'''. Kada je reč o najmlađoj deci, odnosno o deci do 10 godina starosti, na teritoriji opštine Priboj za samo nekoliko dana početkom februara 1943. četnici Draže Mihailovića ubili su 553 dece ovog uzrasta ili 35,7%.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_4.htm Spisak žrtava februarskog pokolja 1943. - žrtve u opštini Priboj - prema godinama starost (Arhiv Jugoslavije: AJ, 110, 46-93, str. 261-272)]&lt;/ref&gt;
Ako u procenat stradalih uračunamo decu. žene i starce, nije teško zaključiti da je na području Pljevalja i Priboja preko 70% stradalih pripadalo jednoj od ove tri kategorije stanovništva.

U [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićevom]] i [[Pavle Đurišić|Đurišićevom]] naređenju za akciju kao povod su navedeni zločini prema srpskom stanovništvu. Ovih zločina je u tim krajevima bilo, ali njihova brojnost nije samerljiva sa odmazdom. Na primer, u pljevaljskoj opštini, na teritoriji mesne zajednice Bukovica, bilo je tokom rata 11 civilnih žrtava pravoslavne vere i 563 žrtve islamske vere, na teritoriji mesne zajednice Boljanići 33/389, a na teritoriji mesne zajednice Meljak, gde je pravoslavno i muslimansko stanovništvo bilo podjednako brojno, bilo je 12 pravoslavnih civilnih žrtava i 486 muslimanskih.&lt;ref&gt;[http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Prilog u krvi, Pljevlja 1969 - spisak žrtava tri najteže pogođene seoske zajednice (Bukovica, Boljanići i Meljak)]&lt;/ref&gt;

== Posleratna suđenja ==

=== Suđenje Lukačeviću ===

Uoči oslobođenja zemlje, [[Vojislav Lukačević]] septembra [[1944]]. sa grupom sandžačkih i hercegovačkih četnika beži ka [[Dubrovnik]]u, gde su se isrcale engleske jedinice. Lukačević je pokušao da se preda i pođe s njima, međutim, Englezi su ga razoružali, uhapsili i sproveli ka [[Nikšić]]u, gde je predat partizanima. 

Početkom [[avgust]]a [[1945]]. u amfiteatru Pravnog fakultetu u [[Beograd]]u pred Vojnim sudom 1. Armije organizovano je prvo javno posleratno suđenje protiv Lukačevića i drugih ratnih zločinaca. Javni tužilac, [[Miloš Minić]], je optužio Lukačevića da je kao komandant četničkih snaga u Bosni organizovao pokolj u Foči, da je učestvovao u istrebljenju [[musliman]]skog stanovništva, da je sarađivao sa okupatorom u četvrtoj i petoj neprijateljskoj ofanzivi, da je vršio zločine nad pripadnicima [[NOP]]-a i da je sarađivao sa kvinsliškom vladom generala [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Osuđen je na [[smrt]] i streljan krajem avgusta 1945. 

=== Suđenje Mihailoviću ===
{{main|Beogradski proces}}

[[Dragoljub Mihailović]] je uhvaćen [[13. mart]]a [[1946]]. On je po komandnoj odgovornosti optužen, između ostalog, i za ovu operaciju etničkog čišćenja. Mihailović se branio relativizovanjem zločina, prebacivanjem odgovornosti na svoje potčinjene, pa i na čitav narod &quot;vasojevićkog kraja&quot;:

[[Datoteka:Draža pred sudom.jpg|thumb|Optuženi [[Dragoljub Mihailović]] pred Vrhovnim sudom u Beogradu 1946.]]

:Pretsednik: Ali, objasnite vi ovu situaciju, ovaj izveštaj Pavla Đurišića koji ste vi primili. Jeste li vi primili od Pavla izveštaj o njegovoj „akciji&quot; protiv muslimanskih sela. 
:Optuženi: Jesam.
:Pretsednik: Evo šta Pavle kaže i šta radi (pretsednik čita izveštaj). Dakle, optuženi Mihailoviću, jeste li čuli?
:Optuženi: To su bile drvene kuće i moglo je za vreme same borbe da se to i desi. 
:Pretsednik: Ama, ne radi se ovde o drvenim kućama. Ovde se radi o ubijanju hiljade žena i dece. 
:Optuženi: Prvo, smatram da je izveštaj preteran. Drugo, smatram da je masa njih poginulo usled nemanja zaklona. Treće, smatram da je u ovim borbama učestvovao narod iz celog vasojevićkog kraja... &lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_1_6.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Saslušanje optuženih]&lt;/ref&gt;

Optuženi Mihailović je potom pokušao da predstavi kako su svi ubijeni žitelji kolektivno krivi:

:Pretsednik: Da li su muslimani iz ova 33 sela sa oduševljenjem na zboru glasali da ih četnici pokolju i popale? 
:Optuženi: Oni su se borili. Sva su ta sela bila u italijanskoj službi kao italijanski milicionari. 

Mihailović je kao opravdanje pokolja naveo da &quot;sva srpska sela na desnoj obali Lima su popaljena od muslimana&quot;, da &quot;Vasojevići su teški kad naiđu na ta sela,&quot; te da &quot;mržnja Crnogoraca prema muslimanima poznata je.&quot; On se pravdao kako mu je Pavle rekao &quot;da će usput da raščisti sa Bukovicom, koja je pravila velike smetnje kao italijanska milicija&quot;, ali &quot;nije mislio da će on na taj način raščistiti&quot;.&lt;ref name=&quot;Saslušanje&quot;/&gt;

Sud je utvrdio da je pokolj u srezovima čajničkom, fočanskom i pljevaljskom, jedan od ratnih zločina za koje je general Mihailović direktno odgovoran:

{{citiranje|Sud se uverio da su zločini izvršeni od Mihailovićevih četnika u selima Vraniću, Drugovcu i Boleču, zatim u srezovima bjelopoljskom, čajničkom, fočanskom i pljevaljskom, koji su na pretresu potpuno rasvetljeni pismenim dokumentima i iskazima preživelih svedoka, izvršeni pod neposrednim Mihailovićevim naređenjima.&lt;ref name=&quot;Presuda&quot;&gt;[http://www.znaci.net/00001/60_3_34.pdf Miodrag Zečević: DOKUMENTA SA SUĐENjA DRAŽI MIHAILOVIĆU, Beograd 2001: Presuda Dragoljubu Mihailoviću i ostalima]&lt;/ref&gt;|Presuda Dragoljubu Mihailoviću}}

Sud je utvrdio da je kriv po 8 tačaka optužnice, uključujući [[Zločin protiv čovečnosti|zločine protiv čovečnosti]] i veleizdaju. Proglašen je krivim i osuđen na smrt streljanjem [[15. jul]]a. Pogubljen je zajedno sa devet drugih oficira [[18. jul]]a 1946. u Lisičijem potoku. Danas se u Srbiji vodi kampanja za [[Proces rehabilitacije Dragoljuba Mihailovića|njegovu rehabilitaciju]].

=== Sudbine ostalih počinilaca ===

[[Pavle Đurišić]] i [[Zaharije Ostojić]] su krajem rata pokušali da se domognu [[Italija|Italije]], ali su ih na teritoriji [[NDH]] zarobile i krajem aprila 1945. streljale [[ustaše|ustaške]] jedinice.

[[Nikola Bojović]] je uspeo da pobegne iz Jugoslavije i izbegne odgovornost za učešće u pokolju nejači. Umro je u [[2004]]. godine u [[London]]u, u 97. godini života. Sahranjen je u [[Beograd]]u, uz [[SPC|crkvene]] počasti, kao „vitez duha, obraza i vjere“.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20140517093458/http://pravoslavlje.spc.rs/broj/901/tekst/vitez-duha-obraza-i-vere/ Vitez duha, obraza i vere] &lt;small&gt;(arhivirani zapis od 17.5.2014)&lt;/small&gt;&lt;/ref&gt;

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
* [[Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda|Zbornik NOR-a]], tom XIV - četnički dokumenti, [http://www.znaci.net/00001/4_14_2.htm knjiga 2], Vojnoistorijski institut, Beograd
* [http://www.znaci.net/00001/40.htm Jozo Tomasevich: ČETNICI U DRUGOM SVJETSKOM RATU 1941-1945], Sveučilišna naklada Liber, Zagreb 1975.
* [http://www.znaci.net/00001/109.htm Grupa autora: PRILOG U KRVI - PLjEVLjA 1941-1945], Savez udruženja boraca i Skupština opštine, Pljevlja 1969.
* Vladimir Dedijer, Antun Miletić: GENOCID NAD MUSLIMANIMA 1941-1945, Svjetlost, Sarajevo 1990.
* [http://www.znaci.net/00001/281.htm Radoje Pajović - Dušan Željeznov - Branislav Božović: PAVLE ĐURIŠIĆ - LOVRO HACIN - JURAJ ŠPILER], Centar za informacije i publicitet, Zagreb 1987.

== Povezano ==
* [[Pokolj u bjelopoljskom srezu]]
* [[Foča u Narodnooslobodilačkoj borbi]]
* [[Zločini četnika u Drugom svetskom ratu]]
* [[Etničko čišćenje]]
* [[Masakri u Foči]]

== Vanjske veze ==
* [http://www.elektrobeton.net/beton-plus/belina-u-srpskoj-istoriografiji/ Milan Radanović, Masovni pokolj muslimanskog stanovništva u Pribojskom srezu 5.-11. februara 1943.]
* [http://www.e-novine.com/drustvo/72046-etniki-pokolji-pljevaljskom-kraju.html Damjan Pavlica, Četnički pokolji u pljevaljskom kraju]
* [http://www.znaci.net/00001/35_1.htm Spisak žrtva pokolja u opštini Pljevlja, poređanih po starosti]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%91%D0%BE%D1%99%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%9B%D0%B8%D0%BC%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Boljanićima kod Pljevalja]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%91%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%86%D0%B8_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Bukovici kod Pljevalja]
* [http://sr.wikisource.org/sr-el/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BA_%D1%86%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%B6%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D1%83_%D0%9C%D0%B5%D1%99%D0%B0%D0%BA%D1%83_%D0%BA%D0%BE%D0%B4_%D0%9F%D1%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%99%D0%B0 Spisak civilnih žrtava u Meljaku kod Pljevalja]

{{Muslimanska milicija Sandžaka}}

{{Drugi svjetski rat u Jugoslaviji}}

[[Kategorija:Opština Pljevlja]]
[[Kategorija:Čajniče]]
[[Kategorija:Foča]]
[[Kategorija:Zločini četnika u Drugom svetskom ratu]]
[[Kategorija:Bosna i Hercegovina u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Crna Gora u Drugom svjetskom ratu]]
[[Kategorija:Velikosrpska ideologija]]
[[Kategorija:Etničko čišćenje]]
[[Kategorija:Dragoljub Mihailović]]
[[Kategorija:Bitka na Neretvi]]</text>
      <sha1>0w46odmz5gz7acw6ko2mmulimsyt4mf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Aradac</title>
    <ns>0</ns>
    <id>79062</id>
    <revision>
      <id>41260878</id>
      <parentid>41238296</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T15:15:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.94.114.27</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Demografija */Netačne informacije sam pretvorila u tačne</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6016" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Srbiji
|mesto=Aradac
|slika=Aradac,_Evangelical_Church.jpg
|opis_slike=Slovačka Evangelistička crkva u selu.
|pokrajina=Vojvodina
|okrug=Srednjobanatski
|grad=Zrenjanin
|nadm visina=84
|populacija=3461
|površina=89,8
|gustina=39
|poštanski kod=23207 
|pozivni broj=023
|registarska oznaka= ZR
|gšir=45.3765
|gduž=20.300833
}}
'''Aradac''' je naselje [[grad Zrenjanin|grada Zrenjanina]] u [[Srednjobanatski okrug|Srednjobanatskom okrugu]]. Prema popisu iz [[Popis stanovništva 2002. u Srbiji|2002.]] bilo je 3461 stanovnika (prema popisu iz [[Popis stanovništva 1991. u SFRJ|1991.]] bilo je 3573 stanovnika).

'''&lt;u&gt;&lt;big&gt;Poznate ličnosti&lt;/big&gt;&lt;/u&gt;'''

• '''Cvetana Vujin''' - pravoslavna ikona

• '''Dejan Dankulov''' - seoski neurotik

• '''Radojica &quot;Revolveraš&quot;'''

• '''Pablo Eksobar''' - poljuprivredni influenser

== Demografija ==
U naselju Aradac živi 2847 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,1 godina (39,1 kod muškaraca i 43,0 kod žena). U naselju ima 1211 domaćinstava u tim domaćinstvima žive pretežno veštice ,ku*ve i prostakuše i uglavnom se drogiraju, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,86.

Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

{| width=&quot;50%&quot; style=&quot;background:transparent; &quot;
| valign=&quot;top&quot; width=&quot;50%&quot; style=&quot;border:1px solid gray; &quot; |
&lt;!-- =============================================================================================
                                       POČETAK GRAFIKA
===============================================================================================--&gt;
&lt;center&gt;
:''Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka''
{|  
| style=&quot;padding: 0;&quot; | 

&lt;timeline&gt;
ImageSize  = width:250 height:200
PlotArea   = left:40 right:10 top:10 bottom:20
TimeAxis   = orientation:horizontal
AlignBars  = justify
Colors = 
  id:gray1 value:gray(0.9)

DateFormat = yyyy
Period     = from:1940 till:2010
ScaleMajor = unit:year increment:10 start:1940

PlotData = 
  bar:4801 color:gray1 width:1
  from:start till:end
  bar:3200 color:gray1
  from:start till:end
  bar:1600 color:gray1
  from:start till:end
  bar:0 color:gray1

LineData = 
  layer:front
  points:(62,157)(77,160) color:blue  width:2 
  points:(77,160)(100,161) color:blue  width:2
  points:(100,161)(128,155) color:blue  width:2
  points:(128,155)(157,155) color:blue  width:2
  points:(157,155)(185,146) color:blue  width:2
  points:(185,146)(217,142) color:blue  width:2

&lt;/timeline&gt;
|}
&lt;/center&gt;
&lt;!-- =============================================================================================
                                       KRAJ GRAFIKA
===============================================================================================--&gt;
| valign=&quot;down&quot; width=&quot;50%&quot; |
{{Popis
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 9}}&lt;/ref&gt;
|p1948=3897
|p1953=3978
|p1961=4001
|p1971=3824
|p1981=3825
|p1991=3573
|p1991n=3492
|p2002s=3623
|p2002=3461
}}
|}

{{Grafikon postoci
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 1}}&lt;/ref&gt;
|širina=300px
|naslov=Etnički sastav prema popisu iz [[Popis stanovništva 2002. u Srbiji|2002.]]
|pozadina=#ddd
|pozicija=left
|šipke=
{{Vrsta sa postotkom|[[Srbi]]|yellow|1650|47.67}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Slovaci]]|blue|1376|39.75}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Romi]]|red|96|2.77}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Mađari]]|green|94|2.71}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Jugosloveni]]|orange|49|1.41}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Makedonci]]|cyan|19|0.54}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Hrvati]]|magenta|17|0.49}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Slovenci]]|black|9|0.26}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Rumuni]]|gray|9|0.26}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Albanci]]|pink|7|0.20}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Crnogorci]]|navy|3|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Nemci]]|silver|3|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Muslimani]]|purple|3|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Bugari]]|yellow|3|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Česi]]|blue|2|0.05}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Ukrajinci]]|red|1|0.02}}
{{Vrsta sa postotkom|nepoznato|green|60|1.73}}
}}

{{Grafikon piramida
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 2}}&lt;/ref&gt;
|širina=300px
|naslov=
|pozadina=#eee
|levo2=m
|desno2=ž
|šipke levo desno=
{{Vrsta levo desno|?|gray|2|1.06|1.59|3}}
{{Vrsta levo desno|80+|gray|28|14.89|21.80|41}}
{{Vrsta levo desno|75-79|gray|32|17.02|43.08|81}}
{{Vrsta levo desno|70-74|gray|67|35.63|57.97|109}}
{{Vrsta levo desno|65-69|gray|96|51.06|65.95|124}}
{{Vrsta levo desno|60-64|gray|106|56.38|54.78|103}}
{{Vrsta levo desno|55-59|gray|98|52.12|56.91|107}}
{{Vrsta levo desno|50-54|gray|141|75.0|83.51|157}}
{{Vrsta levo desno|45-49|gray|156|82.97|77.12|145}}
{{Vrsta levo desno|40-44|gray|115|61.17|64.36|121}}
{{Vrsta levo desno|35-39|gray|105|55.85|55.31|104}}
{{Vrsta levo desno|30-34|gray|129|68.61|50.0|94}}
{{Vrsta levo desno|25-29|gray|142|75.53|58.51|110}}
{{Vrsta levo desno|20-24|gray|138|73.40|63.82|120}}
{{Vrsta levo desno|15-19|gray|89|47.34|50.0|94}}
{{Vrsta levo desno|10-14|gray|102|54.25|44.68|84}}
{{Vrsta levo desno|5-9|gray|86|45.74|40.95|77}}
{{Vrsta levo desno|0-4|gray|83|44.14|38.29|72}}
|prosekm=39.1
|prosekž=43.0
}}

{{DomaćinstvaNaseljaSrbija|1065|1139|1220|1276|1362|1307|1211|253|320|238|229|100|61|9|-|1|-|2.86}}

{{BrakNaseljaSrbija|1444|419|888|86|49|2|1513|246|887|319|58|3}}

{{ZanimanjaNaseljaSrbija|786|293|1|7|179|7|93|72|16|37|493|167|2|-|108|1|1|78|10|6|1279|460|3|7|287|8|94|150|26|43|3|4|18|14|11|27|1|-|3|6|3|7|34|43|12|11|-|4|9|7|25|48|54|39|12|-|7}}

== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{portal|Srbija}}
{{Commonscat|Aradac}}
* [http://www.fallingrain.com/world/RI/00/Aradac.html Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija]
* [http://wikimapia.org/maps?ll=45.3765,20.300833&amp;spn=0.3,0.3 Satelitska mapa]
* [http://www.maplandia.com/serbia-and-montenegro/vojvodina/aradac/ Gugl satelitska mapa]
* [http://www.mapquest.com/maps/map.adp?latlongtype=decimal&amp;latitude=45.3765&amp;longitude=20.300833&amp;zoom=8 Plan naselja na mapi]

{{Grad Zrenjanin}}

[[Kategorija:Zrenjanin]]
[[Kategorija:Naselja u Vojvodini]]</text>
      <sha1>hkiosrloicv42rk08o3t0f6eus9w8gf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260884</id>
      <parentid>41260878</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T16:34:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/109.94.114.27|109.94.114.27]] ([[User talk:109.94.114.27|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:109.245.227.21|109.245.227.21]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5925" xml:space="preserve">{{Naseljeno mesto u Srbiji
|mesto=Aradac
|slika=Aradac,_Evangelical_Church.jpg
|opis_slike=Slovačka Evangelistička crkva u selu.
|pokrajina=Vojvodina
|okrug=Srednjobanatski
|grad=Zrenjanin
|nadm visina=84
|populacija=3461
|površina=89,8
|gustina=39
|poštanski kod=23207 
|pozivni broj=023
|registarska oznaka= ZR
|gšir=45.3765
|gduž=20.300833
}}
'''Aradac''' je naselje [[grad Zrenjanin|grada Zrenjanina]] u [[Srednjobanatski okrug|Srednjobanatskom okrugu]]. Prema popisu iz [[Popis stanovništva 2002. u Srbiji|2002.]] bilo je 3461 stanovnika (prema popisu iz [[Popis stanovništva 1991. u SFRJ|1991.]] bilo je 3573 stanovnika).

'''&lt;u&gt;&lt;big&gt;Poznate ličnosti&lt;/big&gt;&lt;/u&gt;'''

• '''Cvetana Vujin''' - pravoslavna ikona

• '''Dejan Dankulov''' - seoski neurotik

• '''Radojica &quot;Revolveraš&quot;'''

• '''Pablo Eksobar''' - poljuprivredni influenser

== Demografija ==
U naselju Aradac živi 2847 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,1 godina (39,1 kod muškaraca i 43,0 kod žena). U naselju ima 1211 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,86.

Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

{| width=&quot;50%&quot; style=&quot;background:transparent; &quot;
| valign=&quot;top&quot; width=&quot;50%&quot; style=&quot;border:1px solid gray; &quot; |
&lt;!-- =============================================================================================
                                       POČETAK GRAFIKA
===============================================================================================--&gt;
&lt;center&gt;
:''Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka''
{|  
| style=&quot;padding: 0;&quot; | 

&lt;timeline&gt;
ImageSize  = width:250 height:200
PlotArea   = left:40 right:10 top:10 bottom:20
TimeAxis   = orientation:horizontal
AlignBars  = justify
Colors = 
  id:gray1 value:gray(0.9)

DateFormat = yyyy
Period     = from:1940 till:2010
ScaleMajor = unit:year increment:10 start:1940

PlotData = 
  bar:4801 color:gray1 width:1
  from:start till:end
  bar:3200 color:gray1
  from:start till:end
  bar:1600 color:gray1
  from:start till:end
  bar:0 color:gray1

LineData = 
  layer:front
  points:(62,157)(77,160) color:blue  width:2 
  points:(77,160)(100,161) color:blue  width:2
  points:(100,161)(128,155) color:blue  width:2
  points:(128,155)(157,155) color:blue  width:2
  points:(157,155)(185,146) color:blue  width:2
  points:(185,146)(217,142) color:blue  width:2

&lt;/timeline&gt;
|}
&lt;/center&gt;
&lt;!-- =============================================================================================
                                       KRAJ GRAFIKA
===============================================================================================--&gt;
| valign=&quot;down&quot; width=&quot;50%&quot; |
{{Popis
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 9}}&lt;/ref&gt;
|p1948=3897
|p1953=3978
|p1961=4001
|p1971=3824
|p1981=3825
|p1991=3573
|p1991n=3492
|p2002s=3623
|p2002=3461
}}
|}

{{Grafikon postoci
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 1}}&lt;/ref&gt;
|širina=300px
|naslov=Etnički sastav prema popisu iz [[Popis stanovništva 2002. u Srbiji|2002.]]
|pozadina=#ddd
|pozicija=left
|šipke=
{{Vrsta sa postotkom|[[Srbi]]|yellow|1650|47.67}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Slovaci]]|blue|1376|39.75}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Romi]]|red|96|2.77}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Mađari]]|green|94|2.71}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Jugosloveni]]|orange|49|1.41}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Makedonci]]|cyan|19|0.54}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Hrvati]]|magenta|17|0.49}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Slovenci]]|black|9|0.26}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Rumuni]]|gray|9|0.26}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Albanci]]|pink|7|0.20}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Crnogorci]]|navy|3|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Nemci]]|silver|3|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Muslimani]]|purple|3|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Bugari]]|yellow|3|0.08}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Česi]]|blue|2|0.05}}
{{Vrsta sa postotkom|[[Ukrajinci]]|red|1|0.02}}
{{Vrsta sa postotkom|nepoznato|green|60|1.73}}
}}

{{Grafikon piramida
|izvor=&lt;ref&gt;{{Stat Knjiga 2}}&lt;/ref&gt;
|širina=300px
|naslov=
|pozadina=#eee
|levo2=m
|desno2=ž
|šipke levo desno=
{{Vrsta levo desno|?|gray|2|1.06|1.59|3}}
{{Vrsta levo desno|80+|gray|28|14.89|21.80|41}}
{{Vrsta levo desno|75-79|gray|32|17.02|43.08|81}}
{{Vrsta levo desno|70-74|gray|67|35.63|57.97|109}}
{{Vrsta levo desno|65-69|gray|96|51.06|65.95|124}}
{{Vrsta levo desno|60-64|gray|106|56.38|54.78|103}}
{{Vrsta levo desno|55-59|gray|98|52.12|56.91|107}}
{{Vrsta levo desno|50-54|gray|141|75.0|83.51|157}}
{{Vrsta levo desno|45-49|gray|156|82.97|77.12|145}}
{{Vrsta levo desno|40-44|gray|115|61.17|64.36|121}}
{{Vrsta levo desno|35-39|gray|105|55.85|55.31|104}}
{{Vrsta levo desno|30-34|gray|129|68.61|50.0|94}}
{{Vrsta levo desno|25-29|gray|142|75.53|58.51|110}}
{{Vrsta levo desno|20-24|gray|138|73.40|63.82|120}}
{{Vrsta levo desno|15-19|gray|89|47.34|50.0|94}}
{{Vrsta levo desno|10-14|gray|102|54.25|44.68|84}}
{{Vrsta levo desno|5-9|gray|86|45.74|40.95|77}}
{{Vrsta levo desno|0-4|gray|83|44.14|38.29|72}}
|prosekm=39.1
|prosekž=43.0
}}

{{DomaćinstvaNaseljaSrbija|1065|1139|1220|1276|1362|1307|1211|253|320|238|229|100|61|9|-|1|-|2.86}}

{{BrakNaseljaSrbija|1444|419|888|86|49|2|1513|246|887|319|58|3}}

{{ZanimanjaNaseljaSrbija|786|293|1|7|179|7|93|72|16|37|493|167|2|-|108|1|1|78|10|6|1279|460|3|7|287|8|94|150|26|43|3|4|18|14|11|27|1|-|3|6|3|7|34|43|12|11|-|4|9|7|25|48|54|39|12|-|7}}

== Reference ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{portal|Srbija}}
{{Commonscat|Aradac}}
* [http://www.fallingrain.com/world/RI/00/Aradac.html Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija]
* [http://wikimapia.org/maps?ll=45.3765,20.300833&amp;spn=0.3,0.3 Satelitska mapa]
* [http://www.maplandia.com/serbia-and-montenegro/vojvodina/aradac/ Gugl satelitska mapa]
* [http://www.mapquest.com/maps/map.adp?latlongtype=decimal&amp;latitude=45.3765&amp;longitude=20.300833&amp;zoom=8 Plan naselja na mapi]

{{Grad Zrenjanin}}

[[Kategorija:Zrenjanin]]
[[Kategorija:Naselja u Vojvodini]]</text>
      <sha1>27indlj261omqlhqw70cezklr4dmrd0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dželaludin Rumi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82575</id>
    <revision>
      <id>41260931</id>
      <parentid>41242570</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T11:23:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Izvori */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6528" xml:space="preserve">{{Filozofi
| region          = Perzijska filozofija
| era             = srednjovjekovna
| color           = #B0C4DE
| naziv_slike     = Mevlana Statue, Buca.jpg
| širina_slike    = 
| ime             = Mevlana Dželaludin Rumi
| rođenje         = [[1207]], [[Balh]], [[Veliki Horasan]], [[Perzijska Monarhija|Perzijsko carstvo]] 
| smrt            = [[1273]], [[Konya]], [[Rumski sultanat]], [[Seldžučko carstvo]] 
| škola           = [[Sufizam|Tasavuf]] 
| interesovanja   = [[teologija]], [[filozofija]], [[poezija]], [[muzika]] 
| centralne_ideje = 
| uticaj od       = 
| uticaj na       = 
| potpis          = 
}}
'''Mevlana Dželaludin Rumi''' ([[perzijski jezik|perz.]]: مولانا جلال الدین محمد رومی) je bio [[Perzijanci|perzijski]] [[islam]]ski filozof, teolog, pravnik, pjesnik i [[sufizam|sufijski]] mistik iz [[13. vijek]]a. Smatra se jednim od najvećih mističkih pjesnika islama, koji je pisao na [[Perzijski jezik|perzijskom jeziku]].&lt;ref name=&quot;Enciklopedija živih religija&quot;&gt;Enciklopedija živih religija, Nolit, Beograd, 2004. ISBN 86-19-02360-8&lt;/ref&gt;

Ime Rumi dobio je zbog toga što je život proveo u Rumu ([[Rumski sultanat]]), današnja srednja [[Mala Azija|Anadolija]], a Mevlana na perzijskom znači &quot;naš vodič&quot; ili &quot;naš gospodar&quot;.

== Život ==
Rođen je [[30. septembra]] [[1207]]. godine u gradu [[Balh]]u u regiji [[Baktrija|Baktriji]], tada u sastavu [[Perzijska Monarhija|Perzijske Monarhije]] (današnji [[Afganistan]])&lt;ref name=&quot;Dželaludin Rumi&quot;&gt;[http://www.liber.org.yu/arhiva/liber04/rumi.html Dejan Spasojević, Dželaludin Rumi]&lt;/ref&gt;. Potječe iz ugledne porodice, a njegov otac Bahaudin Velad je bio veliki učenjak. Pred najezdom [[Mongolsko Carstvo|Mongola]]&lt;ref name=&quot;Dželaludin Rumi&quot;/&gt;, ili zbog dvorskih intriga kojima je njegov otac Bahaedin postao izložen&lt;ref name=&quot;Enciklopedija živih religija&quot;/&gt;, njegova porodica napušta Balh između [[1213]]. i [[1217]]. godine. Prema predanju, u gradu [[Nišapur]]u sreću čuvenog mistika Atara, koji je, videvši Bahaudina i Dželaludina, uzviknuo: „Gle čuda! Dolazi nam rijeka koja vodi moćni ocean!“. Tada je čuveni sufija malom Dželaludinu poklonio svoju Knjigu tajni (''Esrarname'').&lt;ref name=&quot;Dželaludin Rumi&quot;/&gt;

Nakon nekoliko godina putovanja kroz razne oblasti Istoka, porodica se najzad nastanjuje u gradu [[Konya|Konyi]], gdje je Bahaedin [[1227]]. godine uspio dobiti položaj profesora teologije. Konya se nalazila u istočnoj Anadoliji, u oblasti koja se nazivala Rum (prema [[Rumski Sultanat|Rumskom Sultanatu]], tj. ranijem Istočnom Rimskom Carstvu), po čemu je budući pjesnik dobio svoj nadimak Rumi.

Nakon smrti oca [[1231]]. godine, Dželaludin putuje u [[Sirija|Siriju]] i provodi sedam godina u [[Damask]]u i [[Alepo|Alepu]], nakon čega se vraća u Konyu, gdje nasleđuje očevo mjesto i predaje teološke nauke. Rumi nije bio ni najmanje vjerski isključiv - imao je puno prijatelja hrišćana, posjećivao je kršćanska svetišta, a u njegovim djelima ima i metafora koje vode porijeklo iz [[Evanđelje|Evanđelja]] i kršćanskog predanja&lt;ref name=&quot;Dželaludin Rumi&quot;/&gt;.

{{citat2|Tražiti put do ljubavi razumom, isto je što i tražiti svjetiljkom sunce.}}
[[Datoteka:JALAL AL–DIN MUHAMMAD RUMI MATHNAVI-I MA’NAVI1.jpg|thumb|Poema [[Mesnevija]] na perzijskom iz [[1479]].]]

Godine [[1244]]. godine Rumi je doživeo susret sa lutajućim dervišem Šemsedinom Tebrizijem, koji je izmenio dalji tok njegovog života.&lt;ref name=&quot;Enciklopedija živih religija&quot;/&gt; Šemsedin je prešao u Rumijevu kuću, a Džalaludin se od naučnika i pravnika preobražava u mistika i pjesnika, koji je većinu svojih djela iz tog vremena pisao pod pseudonimom Šemsedin.&lt;ref name=&quot;Enciklopedija živih religija&quot;/&gt; Nakon nekog vremena, Šemsedin je nestao iz Rumijevog života isto onako misteriozno kao što je i došao. Međutim, Rumi nastavlja da piše inspirisan &quot;božanskim&quot; ljudima. Pod utiskom ličnosti Salahudina Zarkuba, jednostavnog, nepismenog čovjeka čiste duše, piše oko 70 gazala.&lt;ref name=&quot;Dželaludin Rumi&quot;/&gt; Nakon Salahudinove smrti, njegov učenik Husamedin Čelebi, isto tako slavni sufija, mu služi kao inspiracija da napiše svoju najpoznatiju poemu [[Masnevija|Masneviju]], koja spada u najviše uzlete ljudske misli&lt;ref name=&quot;Dželaludin Rumi&quot;/&gt;.

Rumi umire u Konyi (današnja [[Turska]]) [[17. decembra]] [[1273]]. godine. Njegovoj sahrani je prisustvovalo na hiljade stanovnika grada, bilo da su [[muslimani]], [[kršćani]] ili [[Jevreji]]. On sam je ostavio amanet da mu na sahrani svira muzika.&lt;ref name=&quot;Dželaludin Rumi&quot;/&gt; Ta noć ostaje poznata kao Noć vjenčanja (''Šabe Arus''), i od tada svake godine dolazi reka njegovih poštovalaca iz cijeloga svijeta na njegovo [[turbe]].

== Djela ==
Rumijeva najpoznatija poema je [[Mesnevija]], koja se sastoji od šest knjiga i bavi se raznim temama, često u obliku parabola ili anegdota napisanih u slikovitom stihu. Među muslimanskim misticima je poznata kao »Kuran na [[Perzijski jezik|perzijskom]]«.&lt;ref name=&quot;Enciklopedija živih religija&quot;/&gt;

== Ostavština ==
[[Datoteka:Mevlana Konya.jpg|thumb|[[mevlevije|Vrteći derviši]] na Rumijevom grobu u Konyi, Turska.]]
Rumi je inspirisao stvaranje nezavisnog sufijskog bratstva [[mevlevije|mevlevija]], nazvanih prema počasnoj tituli koju su učenici dodjeljivali svom učitelju (''mevlana'' − naš učitelj). Ovaj red je postao poznat u Evropi kao »vrteći derviši« prema važnoj ulozi ritualnog plesa u obaveznom sedmičnom obredu nazvanom [[sema]].&lt;ref name=&quot;Enciklopedija živih religija&quot;/&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Bibliografija ==

== Vanjske veze ==
* {{Commonscat-inline|Rumi}}
* [http://www.liber.org.yu/arhiva/liber04/rumi.html Dželaludin Rumi]
* [http://ibn-sina.net/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=49&amp;Itemid=41&amp;limit=1&amp;limitstart=13 Čovjek sa stanovišta Dželaluddina Rumija]
* [http://ibn-sina.net/index.php?option=com_content&amp;task=view&amp;id=55&amp;Itemid=41&amp;limit=1&amp;limitstart=9 Filozofija u Rumijevoj poeziji] (Lamija Hadžiosmanović)

{{hanefijski učenjaci}}

{{Normativna kontrola}}

{{Lifetime|1207|1273|Rumi, Dželaludin}}
[[Kategorija:Perzijski pjesnici]]
[[Kategorija:Perzijski filozofi]]
[[Kategorija:Islamski filozofi]]
[[Kategorija:Sufizam]]
[[Kategorija:Hanefije]]
[[Kategorija:Biografije, Horezmijska Monarhija]]
[[Kategorija:Biografije, Seldžučka Monarhija]]
[[Kategorija:Rumski Sultanat]]
[[Kategorija:Turski pisci]]
[[Kategorija:Četveroslovnik-R|UMI, Dželaludin]]</text>
      <sha1>spks9xfyk877xme5dd3po1rwbd720d1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>E</title>
    <ns>0</ns>
    <id>82746</id>
    <revision>
      <id>41260877</id>
      <parentid>41249373</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T14:33:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>93.87.234.23</ip>
      </contributor>
      <comment>blokiraj</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="854" xml:space="preserve">blokiraj

== Historija ==
{| align=&quot;center&quot; border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot;
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:Proto-semiticE-01.png|Proto-semitsko E]]
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:PhoenicianE-01.png|Feničko he]]
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:Epsilon uc lc.svg|64px|Grčko epsilon]]
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:Alfabeto camuno-e.svg|Etrušćansko E]]
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:RomanE-01.png|Rimsko E]]
|-
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |Proto-semitsko E
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |[[Feničansko pismo|Feničko]] he
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |[[Grčki alfabet|Grčko]] epsilon
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |Etrušćansko E
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |Rimsko E
|}
{{Commonscat}}

[[Kategorija:Abeceda]]
[[Kategorija:Jednoslovnik-E]]</text>
      <sha1>tbnmzierxlm84qgwpsj3kcnh25tzc5z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260885</id>
      <parentid>41260877</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T16:45:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/93.87.234.23|93.87.234.23]] ([[User talk:93.87.234.23|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1300" xml:space="preserve">{{Srpskohrvatska abeceda}}
'''E''' je 9. slovo [[latinica|srpskohrvatske abecede]]. Označava prednji srednje visoki samoglasnik. Može značiti i:
* u [[muzika|muzici]] [[ton]] e
* u matematici konstantu [[Broj_e|e]], osnovu prirodnog [[Logaritam|logaritma]]
* u [[fizika|fizici]] znak za [[energija|energiju]] (E=mc&amp;sup2;) i [[elektron]]
* u [[SI]] sistemuu prefiks eksa (E, 10&lt;sup&gt;18&lt;/sup&gt;)
* međunarodnu automobilsku oznaku za [[Španija|Španiju]]


== Historija ==
{| align=&quot;center&quot; border=&quot;0&quot; cellpadding=&quot;5&quot;
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:Proto-semiticE-01.png|Proto-semitsko E]]
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:PhoenicianE-01.png|Feničko he]]
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:Epsilon uc lc.svg|64px|Grčko epsilon]]
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:Alfabeto camuno-e.svg|Etrušćansko E]]
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; |[[Datoteka:RomanE-01.png|Rimsko E]]
|-
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |Proto-semitsko E
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |[[Feničansko pismo|Feničko]] he
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |[[Grčki alfabet|Grčko]] epsilon
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |Etrušćansko E
| width=&quot;130&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; |Rimsko E
|}
{{Commonscat}}

[[Kategorija:Abeceda]]
[[Kategorija:Jednoslovnik-E]]</text>
      <sha1>gu9cj8z7doslnhsv63fqhpxmp6ao36i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Evliya Çelebi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>108656</id>
    <revision>
      <id>41260872</id>
      <parentid>41217806</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T12:57:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2683" xml:space="preserve">{{Infokutija pisac
| ime = Evliya Çelebi &lt;br/&gt;
اوليا چلبی
| slika = 
| širina_slike  = 280px
| opis = 
| datum_rođenja = 1611
| mjesto_rođenja = [[Istanbul]]
| datum_smrti = 1682
| mjesto_smrti = [[Istanbul]]
| zanimanje =
| jezik = [[turski jezik|turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = ''[[Seyahatname]]''
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}
'''Evlija Čelebija''' ([[Istanbul]], 1611. – [[Istanbul]], 1679.) je bio turski putopisac.
[[File:Evlija Cselebi.jpg|thumb|right|350px]]

Kako on sam sebe naziva, »Evlija Muhamed Zilli sin Dervišev« (''sejjahi alem''). Rodio je se 10. muharema 1020. [[hidžretska  godina|hidžretske  godine]]

U toku od četrdeset godina (1631.-1670.) poduzeo je više velikih putovanja po tadašnjem [[Osmansko carstvo|Osmanskom carstvu]] i izvan njega, a učestvovao je i u ratovima na [[Krit|Kretu]], [[Hrvatska|Hrvatsku]], [[Mađarska|Mađarsku]], [[Austrija|Austriju]] i drugo pod [[sultan]]ima [[Ibrahim I|Ibrahimom]] i [[Mehmed IV|Mehmedom IV]]. 

O svima svojim opažanjima i doživljajima u miru i ratu napisao je opsežno djelo u deset knjiga pod imenom ''[[Seyahatname|Sejahatnama]]'' (u prijevodu ''Putopis'') ili ''Tarihi sejjah''.

Putopisi Evlije Čelebije imaju velikog značaja za [[historiografija|historiografiju]]. On u svojim putopisima opisuje [[Gradovi|gradove]], [[Historija|historiju]], građevine, običaje i [[Tradicija|tradiciju]], kao i značajne ličnosti iz zemalja koje je posjetio. U njegovim putopisima ima interesantnih opisa [[Balkan|balkanskih]] zemalja iz [[17. vijek|17. vijeka]]. Ostavio je i brojne zabilješke o [[Bosna i Hercegovina|Bosni i Hercegovini]] i [[Sarajevo|Sarajevu]].&lt;ref&gt;http://www.historija.ba/d/762-roden-evlija-celebija/&lt;/ref&gt;

Umro [[1679]]. godine. 

== Prilike u Turskoj u doba Evlije Čelebije ==
{{Proširiti sekciju}}

== Život Evlije Čelebije ==
{{Proširiti sekciju}}

==''Sejahatnama''==
Putopis Evlije Čelebije
{{Proširiti sekciju}}

== Otkrivanje lika i djela Evlije Čelebije ==
{{Proširiti sekciju}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Reference ==
{{reference}}

== Bibliografija ==

== Također pogledajte ==
* [[Turska književnost]]
* [[Osmanlijsko carstvo]]
* [[Istraživanja]]
* [[Partenon]]
* [[Stari most]]

== Spoljašne veze ==
* [http://www.scribd.com/doc/18345823/Evlija-Celebi-Putopisi Evlija Celebi Putopisi] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131204210340/http://www.scribd.com/doc/18345823/Evlija-Celebi-Putopisi |date=2013-12-04 }}

{{Commonscat|Evliya Çelebi}}

[[Kategorija:Putopisci]]
[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]
[[Kategorija:Turski pisci|Evliya Çelebi]]
[[Kategorija:Turski istraživači]]</text>
      <sha1>rpiq1zol8nx9u49rrqucbng2eky8i5e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Woluwe-Saint-Pierre</title>
    <ns>0</ns>
    <id>114837</id>
    <revision>
      <id>41260894</id>
      <parentid>41260866</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:17:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>46.188.178.55</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3264" xml:space="preserve">{{Naselje
| ime = Woluwe-Saint-Pierre
| ime_genitiv =Woluwe-Saint-Pierrea
| izvorno_ime =Sint-Pieters-Woluwe
|slika_panorama =Mais.Comm.W-S-P.01.JPG
| veličina_slike =280px
| opis_slike=[[Gradska vijećnica]]
| širina-stupnjevi =50
| širina-minute =50
| širina-oznaka =N
| dužina-stupnjevi =04
| dužina-minute =28
| dužina-oznaka =E

| lokacija_ime = [[Popis država|Država]]
| lokacija_info = [[Belgija]]
| lokacija1_ime = [[Belgijske regije|Regija]]
| lokacija1_info = [[Regija glavnoga grada Bruxellesa]]
| lokacija2_ime = [[Belgijske zajednice]]
| lokacija2_info =[[Francuska zajednica u Belgiji|Francuska zajednica]]&lt;br /&gt;[[Flamanska zajednica]]

| vrsta_vlasti =
| vlast_bilješke =
| titula_vođe = [[Gradonačelnik]]
| ime_vođe = Willem Draps
| stranka_vođe = 
| titula_vođe1 =
| ime_vođe1 =
| titula_vođe2 =
| ime_vođe2 =
| titula_vođe3 =
| ime_vođe3 =
| titula_vođe4 =
| ime_vođe4 =

| površina_bilješke =
| površina_ukupna = 8,85 km²
| površina_kopna =
| površina_vode =
| postotak_vode =
| površina_uža =
| površina_šira =
| površina_prazno1_ime =
| površina_prazno1 =
| površina_prazno2_ime =
| površina_prazno2 =
| visina = 
| visina_izvor =
| visina_max =
| visina_min =

| stanovništvo_godina = 2008.
| stanovništvo_bilješke =
| stanovništvo = 38.651
| stanovništvo_gustoća = 4367 
| stanovništvo_uže =
| stanovništvo_uže_gustoća =
| stanovništvo_šire = 
| stanovništvo_šire_gustoća =
| stanovništvo_prazno1_ime =
| stanovništvo_prazno1 =
| stanovništvo_gustoća_prazno1 =
| stanovništvo_prazno2_ime =
| stanovništvo_prazno2 =
| stanovništvo_gustoća_prazno2 =

| vremenska_zona = 
| utc_pomak = 
| vremenska_zona_DST = 
| utc_pomak_DST = 
| poštanski_broj =1150
| pozivni_broj = 02
| gradovi_prijatelji =
| države_gradova_prijatelja =
| web_stranica = [http://www.woluwe1150.be www.woluwe1150.be]
| slika_lokacijska_karta_država =Belgija
| bilješke =
}}

'''Woluwe-Saint-Pierre''' ([[francuski|fr.]]) ili '''Sint-Pieters-Woluwe''' ([[nizozemski|niz.]]) je jedna od 19 dvojezičnih općina u [[Regija glavnoga grada Bruxellesa|Regiji glavnoga grada Bruxellesa]] u [[Belgija|Belgiji]].

Graniči s briselskim općinama [[Auderghem]], [[Etterbeek]] i [[Woluwe-Saint-Lambert]], te s flandrijskim općinama [[Kraainem]] i [[Tervuren]].

To je [[rezidencija|rezidencijalni]] dio [[Bruxelles]]a [[kvart]] koji se smatra se jednim od najzelenijih u Bruxellesu. Njenim teritorijem prolaze dvije vrlo važne prometnice: Avenija Tervuren koja je sagrađena za Svjetsku izložbu 1897. i Bulevar Woluwe.

Od spomenika kulture važno je spomenuti Palaču Stoclet koja se nalazi na [[UNESCO]]-vom popisu Svjetske baštine. U tom kvartu se nalaze brojne [[ambasada|ambasade]]. Države koje imaju svoje ambasade u toj općini su: [[Kina]], [[Iran]], [[Indonezija]], [[Malezija]], [[Tunis]], [[Poljska]], [[Litva]], [[Gruzija]], [[Sveta Stolica]], [[Bocvana]], [[Uganda]], [[Etiopija]], [[Namibija]], [[Nigerija]], [[Madagaskar]], [[Peru]], [[El Salvador]], [[Togo]], [[Sijera Leone]] i dr.

== Vanjske veze ==

* {{fr icon}} {{nl icon}} {{en icon}} [http://www.woluwe1200.be Službena stranica općine]

{{Općine Briselske regije}}
{{Commonscat}}

[[Kategorija:Gradovi u Belgiji]]
[[Kategorija:Bruxelles]]</text>
      <sha1>o5va09836cnh67qmmzhh86hahc5suk7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mahmud-paša Anđelović</title>
    <ns>0</ns>
    <id>123127</id>
    <revision>
      <id>41260930</id>
      <parentid>41179361</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T11:22:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Izvori */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5141" xml:space="preserve">{{vojna osoba
|ime=| ime = Veli Mahmud Paša&lt;br /&gt;Mahmud-paša Anđelović
|slika= Mahmud_Pasha.png
|opis= 
|datum rođenja= vjerovatno [[1420]]
|mjesto rođenja= [[Novo Brdo]], [[Srpska Despotovina]]
|datum smrti= vjerovatno [[18. 8.|18. august]] [[1474]]
|mjesto smrti=[[Istanbul]], [[Otomansko Carstvo|Otomansko carstvo]]
|nacionalnost=
| supruga = Selçuk Hatun, kćer sultana [[Zaganos-paša|Zaganos-paše]]
||titule=[[Veliki vezir]]
|služba= od [[1456]] do [[1474]]
|ratovi= [[Pad Carigrada (1453)|opsada Carigrada]] (1453) [[Opsada Beograda (1456)|opsada Beograda]] (1456), Srbije i [[Stjepan Tomašević #Pad Bosne|Bosne]], [[opsada Trabzona]] (1461)
|vojska=[[Datoteka:Ottoman Flag.svg|23px]] [[Otomanska vojska]]
|rod= [[Mihailo Anđelović]]
|nagrade=
}}
[[Datoteka: Signature_of_Mahmud_Pasha.png|right|thumb|200px|Potpis Mahmud-paše]]

'''Mahmud-paša Anđelović''' ({{lang-tr|Mahmud Paşa}}; [[Novo Brdo]], cca. 1420 – [[Istanbul|Carigrad]], [[18. 8.|18. VIII.]] [[1474]]) je bio [[otomansko Carstvo|osmanlijski]] državnik, pjesnik i mecena. Poznat i pod imenima Adni, Abogović ili Opuković. Uz ime mu je dodan počasni naziv ''Veli'' (svetac) koji se daje samo velikim [[šeik|šeicima]]. Bio je [[veliki vezir]] i bliski suradnik sultana [[Mehmed II|Mehmeda II.]]

== Biografija ==

Rođen je u [[hrišćanstvo|kršćanskoj]] porodici na području današnje [[Srbija|Srbije]], a prema raznim izvorima je bio [[Hrvati|hrvatskog]], [[Bošnjaci|bosanskog]], [[Srbi|srpskog]] ili [[Grci|grčkog]] porijekla&lt;ref&gt;Inače prvi turski biografi nisu točno razlikovali podrijetla, nego su imali opći pojam : čovjek ne-musliman i/ili kršćanin iz [[Rumelija|Rumelije]] negdje prema Hrvatskoj, Bosni, Srbiji, itd. Kasnije su ta obilježja postala preciznija.&lt;/ref&gt;. Moguće mjesto rođenja je [[Novo Brdo]] na [[Kosovo|Kosovu]] ili možda neko selo u blizini [[Kruševac|Kruševca]]. Kao dječak je zarobljen od Turaka i preobraćen na islam ([[Danak u krvi|devşirme]]). Na osmanskom dvoru je se obrazovao zajedno s princom [[Mehmed II|Mehmedom]] (ili u [[Edirne|Jedrenu]]&lt;ref name=&quot;yazici&quot;/&gt;), koji ga je veoma volio i cijenio i radi čega ga je uzeo u svoju pratnju. Mahmud je pak brzo je napredovao.

Sudjelovao je u [[Pad Carigrada (1453)|osvajanju Carigrada]] (maj 1453.), Srbije i [[Stjepan Tomašević #Pad Bosne|Bosne]]. 

Služio je kao [[Rumelija|rumelijski]] [[beglerbeg]], a od 1456. do 1468. te od 1472. je služio kao [[veliki vezir]] (1455–66, 1472–73). 

Sagradio je [[džamija|džamije]] i [[medresa|medrese]] u [[Istanbul]]u (''[[Mahmudpašina džamija|Mahmutpaşa Camii]]'' 1464.), [[Sofija|Sofiji]] i [[Haskovo|Haskovu]].

Pao je u nemilost 1468. godine u dvorskoj spletki vezanoj za dinastiju [[Karamanidi|Karamanida]]. Smaknut je urotom i zatočen u tamnici [[Jedikule]] gdje je po nekim izvorima počinio samoubojstvo a po drugim udavljen od dželata princa [[Şehzade Mustafa (1450–1474)|Mustafe]].

Pokopan je kod svoje džamije ([[Mahmudpašina džamija]]) u posebnome [[Turbe (grobnica)|turbetu]].

== Književni rad ==
Mahmud-paša je napisao nekoliko književnih djela na [[perzijski jezik|perzijskom]] i [[turski jezik|turskom jeziku]]&lt;ref name=&quot;yazici&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=https://iranicaonline.org/articles/adni-mahmud-pasa-879-1474-ottoman-vizier-and-poet-better-known-in-turkish-literature-by-his-pen-name-adni |title=Encyclopædia Iranica, I/5, p. 470 : ʿADNĪ, MAḤMŪD PĀŠĀ |last=Yazici |first=Tahsin |date=1983 |website= |publisher= |accessdate= 06. 06. 2021}} &lt;/ref&gt; sa [[Književni pseudonim|književnim pseudonimom]] » Adni « što u prijevodu znači [[dženet]]ski ili [[raj]]ski ({{Šablon:Jez-tur|Aden bahçesi}} tj. Edenski vrt). Njegov [[Divan (književnost)|Divan]] uključuje 45 [[gazal]]a i 21 [[mofrad]]a na perzijskom&lt;ref name=&quot;yazici&quot;/&gt;, neka prilično uspješna prizora na gazalima [[Zahir Faryabi|Zahira Faryabija]] i [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiza]]&lt;ref name=&quot;yazici&quot;/&gt;. Također je napisao niz službenih pisama na perzijskom jeziku&lt;ref name=&quot;yazici&quot;/&gt;.

== Bibliografija ==
* {{Cite book| last=Finkel | first=Caroline | title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire 1300–1923 | publisher=John Murray | location=London | year=2006 | isbn=978-0-7195-6112-2|ref=harv}}
* {{Cite book | last=Stavrides | first=Théoharis | title=The Sultan of vezirs: the life and times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelovic (1453–1474) | publisher=Brill | location= | year=2001 | language= | isbn=9789004121065|ref=harv}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske poveznice ==
* [http://www.camo.ch/mahmudpasa.htm Mahmud Paša Abogović] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100604081817/http://www.camo.ch/mahmudpasa.htm |date=2010-06-04 }}

{{s-start}}
{{succession box|title=[[Veliki vezir]]|before=[[Zağanos Pasha]]|after=[[Rum Mehmed Pasha]]|years=1456–1468}}
{{succession box|title=[[Veliki vezir]]|before=[[Ishak Pasha]]|after=[[Gedik Ahmed Pasha]]|years=1472–1474}}
{{s-end}}


{{Lifetime|1420|1474|Abogović, Mahmud Paša}}

[[Kategorija:Veliki veziri]]
[[Kategorija:Turski pjesnici|Mahmud-paša]]
[[Kategorija:Authority control]]</text>
      <sha1>hdjd3xj5ff2t1o6zf0pw245va5a501a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Milica Babić-Jovanović</title>
    <ns>0</ns>
    <id>147251</id>
    <revision>
      <id>41260886</id>
      <parentid>41260856</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T16:48:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Poništena izmjena 41260856 [[Special:Contributions/MladenSimeunovic|korisnika MladenSimeunovic]] ([[User talk:MladenSimeunovic|razgovor]]) https://www.geni.com/people/Zorka-Babić/6000000015738019734</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5217" xml:space="preserve">{{Infokutija biografija
| ime             = Milica Babić-Jovanović
| slika           = 
| širina_slike    = 250px
| opis            = 
| ime_po_rođenju  = Milica Babić
| datum_rođenja   = {{Birth date|1909|09|2|df=y}} 
| mjesto_rođenja  = [[Šamac|Bosanski Šamac]]
| datum_smrti     = {{Death date and age|1968|03|24|1909|09|02|df=y}} 
| mjesto_smrti    = [[Herceg Novi]]
| prebivalište    = 
| državljanstvo   = 
| zanimanje       = kostimograf &lt;br /&gt; profesor na [[Факултет драмских уметности|FDU]]
| roditelji       = Stevan Babić &lt;br /&gt; Zorka rođ. Bisarević
| supružnik       = Nenad Jovanović (1932-1957) &lt;br /&gt; [[Ivo Andrić]] (1958 - 1968?)
| nagrade         = [[Orden junaka socijalističkog rada|Orden rada]] sa zlatnim vencem (1949) &lt;br /&gt;  [[Sterijina nagrada]] za kostim (1949) &lt;br /&gt; Plaketa grada Beograda (1964)
| počivalište     = [[Aleja zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu|Aleja zaslužnih građana]], Beograd
}}
'''Milica Babić-Jovanović''' ([[Šamac|Bosanski Šamac]], [[Austro-Ugarska|Austrougarska]], [[2. 9.]] [[1909]] — [[Herceg Novi]], [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFRJ]], [[24. 3.]] [[1968]]) je bila srpski kostimograf i univerzitetski profesor.

== Biografija ==
Rođena je u trgovačkoj porodici kao ćerka Stevana i Zorke Babić (1887-1974) rođene Bisarević, 2. septembra 1909. u Bosanskom Šamcu.&lt;ref&gt;Simo C. Ćirković: Ko je ko u Nedićevoj Srbiji 1941-1944, str. 31, izd. Prosveta, Beograd 2009.{{COBISS|ID=170123788}}&lt;/ref&gt; 

Školovala se u [[Beč]]u [[1925]]—[[1929|29]] na Školi za primenjenu umetnost. Praksu je završila u [[Pariz]]u, u fabrici tkanina ''Rodie'' ({{jez-fr|Rodié}}). Od 1930. do 1931. predavala je na Višoj ženskoj zanatskoj školi u [[Beograd]]u. Od 1. februara [[1931]]. sa prekidima do [[1964]]. je bila kostimograf u [[Narodno pozorište u Beogradu|Narodnom pozorištu u Beogradu]] kao prvi školovani kostimograf u srpskom pozorištu&lt;ref&gt;Srpski biografski rečnik, tom 1, Matica srpska, Novi Sad 2004. godine, str. 335, ISBN 86-83651-49-5&lt;/ref&gt;, za to vreme opremila je oko tri stotine dramskih, operskih i baletskih predstava. Radila je najviše sa rediteljima [[Branko Gavela|Brankom Gavelom]], [[Josip Kulundžić|Josipom Kulundžićem]], [[Hugo Klajn|Hugom Klajnom]], [[Raša Plaović|Rašom Plaovićem]], scenografima [[Vladimir Žedrinski|Vladimirom Žedrinskim]], [[Stanislav Beložanski|Stanislavom Beložanskim]], [[Ananije Verbicki|Ananijem Verbickim]] i M. Denićem.

Bila je na umetničkom usavršavanju u Berlinu od juna 1939. do maja 1941, tada je bila i modni dopisnik „[[Politika (novine)|Politike]]“. Od 1934. predavala je na Glumačkoj školi beogradskog Narodnog pozorišta, a posle Drugog svetskog rata bila je profesor kostimografije na [[Akademija primenjenih umetnosti]] i [[Fakultet dramskih umetnosti u Beogradu|Pozorišnoj akademiji u Beogradu]] (od 1950).

Sarađivala je sa pozorištima u [[Novi Sad|Novom Sadu]], [[Niš]]u, [[Šabac|Šapcu]], [[Zagreb]]u, [[Sarajevo|Sarajevu]], [[Banja Luka|Banjaluci]], [[Skoplje|Skoplju]], [[Dubrovnik]]u i [[Ljubljana|Ljubljani]]. Na prvoj izložbi pozorišne scenografije 1938. godine u [[paviljon Cvijeta Zuzorić|paviljonu „Cvijeta Zuzorić“]] izlagala je nacrte za 17 scensko-muzičkih dela.

Kostimima je opremila filmove [[Živjeće ovaj narod]] (1947), [[Svi na more]] (1952), [[Njih dvojica]] (1955), [[Gospođa ministarka (film Žorža Skrigina)|Gospođa ministarka]] (1958), [[Mis Ston]] (1958).

Za rad na polju kostimografije dobila je [[Orden junaka socijalističkog rada|Orden rada]] sa zlatnim vencem (1949), [[Sterijina nagrada|Sterijinu nagradu]] za kostim (1949) i plaketu grada Beograda (1964).

Bila je prvo udata 1932. za novinara, diplomatu i prevodioca Nenada Jovanovića (1907-1957), a posle njegove smrti udala se 27. septembra 1958. za književnika [[Ivo Andrić|Ivu Andrića]].&lt;ref&gt;[[100 ličnosti, ljudi koji su promenili svet]], broj 93. „Ivo Andrić“, izdat 19. januara 2011, str. 18, ISSN 1791-6127&lt;/ref&gt;

Sahranjena je u [[Aleja zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu|Aleji zaslužnih građana]] na [[Novo groblje (Beograd)|Novom groblju]] u [[Beograd]]u.

== Reference ==
{{reflist}}

== Literatura ==
* O. Milanović, P. Vasić i A. Slijepčević: ''Milica Babić, umetnik scenskog kostima'' (monografija), Beograd 1973.
* [[Srpski biografski rečnik]], tom 1, Matica srpska, Novi Sad 2004. godine, odrednica „Babić-Jovanović, Milica“, str. 335, ISBN 86-83651-49-5
* Simo C. Ćirković: Ko je ko u Nedićevoj Srbiji 1941-1944, izd. Prosveta, Beograd 2009, odrednica „Babić, Milica S.“ str. 31,{{COBISS|ID=170123788}}

== Vanjske veze ==
* {{imdb name|id=0044937|name=Milica Babić-Andrić}}
* [http://scindeks.nb.rs/article.aspx?artid=0436-11059946195K Dnevnik Milice Babić-Andrić]{{Dead link|date=October 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/feljtoni.120.html?item_id=531 Sve žene Ive Andrića - feljton („Večernje novosti“, 17-30. septembar 2006)]


{{Lifetime|1909|1968|Babić-Jovanović, Milica}}

[[Kategorija:Biografije, Bosanski Šamac]]
[[Kategorija:Kostimografi]]</text>
      <sha1>6w9rftf39pqod7fk0aobo7uis91mfci</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jon Dough</title>
    <ns>0</ns>
    <id>156907</id>
    <revision>
      <id>41260875</id>
      <parentid>5006571</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T13:37:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>FMSky</username>
        <id>160067</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3543" xml:space="preserve">{{Infokutija porno glumac
| ime            = Jon Dough
| slika= Jon Dough 2005 AVN Expo.jpg
| opis         = Jon Dough, 2005.
| ime_po_rođenju      = Chester Anuszak
| datum_rođenja      = {{birth date|1962|11|12|df=yes}}
| mjesto_rođenja     = [[Lancaster (Pennsylvania)|Lancaster]], [[Pennsylvania|Pensilvanija]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]
| datum_smrti      = {{death date and age|2006|8|27|1962|11|12|df=y}}
| mjesto_smrti     = [[Chatsworth (Los Angeles)|Chatsworth]], [[Kalifornija]], SAD
| supružnik          = [[Monique DeMoan]]
| visina          = {{height|ft=6|in=4}}
| težina          = 
| oči       = plave
| kosa      = smeđa
| etnicitet       = bijelac
| alias           = Chuck Long, John Doe, Chad Sanders, Jan Sanders, Rock Taylor, Chet Sanders, Chet Anuszek, John Doc, Jon Doc, Sam Snatch
| br_filmova = 1,000+
| website        = 
| spelling        = US
}}

'''Jon Dough''' je bilo umjetničko ime koje je koristio '''Chester Anuszak''' (12. novembar 1962 – 27. august 2006), [[sjedinjene Američke Države|američki]] [[pornografski glumci i glumice|pornografski glumac]]. Odrastao je u relativno situiranoj porodici i diplomirao [[biologija|biologiju]] na [[Allbright College]]u. Godine 1985. je otpočeo karijeru u porno-filmovima koja je trajala sve do njegovog samoubistva 2006. Snimio je preko 1000 filmova.

Bio je oženjen dva puta, i to oba puta za porno-glumice. Prva supruga mu je bila [[Deidre Holland]], od koje se razveo. Druga supruga je bila [[Monique DeMoan]] s kojom se ostao do smrti. S njom je imao kćerku. 

== Nagrade ==
* '''1991''' [[XRCO]] Best Actor for ''Brandy &amp; Alexander''&lt;ref name='rame'&gt;{{cite news | title=rame awards list | url =http://www.rame.net/library/lists/best.html | accessdate = 2007-12-27 | language = }}&lt;/ref&gt;
* '''1992''' [[AVN Award|AVN]] Best Supporting Actor - Film for ''Brandy &amp; Alexander''&lt;ref name='AVN'&gt;{{cite news | title=Past AVN Award Winners | url =http://www.avnawards.com/index.php?content=pastwinners | accessdate = 2007-12-28 }}&lt;/ref&gt;
* '''1993''' XRCO Best Actor (Single Performance) for ''New Wave Hookers 3''&lt;ref name='XRCO'&gt;{{cite news|title=XRCO past winners | url =http://www.bwdl.net/XRCO-2/oldies.html| accessdate = 2007-12-28 }}&lt;/ref&gt;
* '''1994''' XRCO Male Performer of the Year&lt;ref name='XRCO'/&gt;
* '''1995''' AVN Male Performer of the Year&lt;ref name='AVN'/&gt;
* '''1995''' AVN Best Supporting Actor - Film for Sex&lt;ref name='AVN'/&gt;
* '''1995''' XRCO Best Actor (Single Performance) for Latex&lt;ref name='XRCO'/&gt;
* '''1996''' AVN Best Actor - Video for Latex&lt;ref name='AVN'/&gt;
* '''1997''' AVN Best Actor - Video for Shock&lt;ref name='AVN'/&gt;
* [[AVN Hall of Fame]]&lt;ref name='AVN HOF'&gt;{{cite news | title=AVN Hall of Fame |  url =http://www.avnawards.com/index.php?content=halloffame | accessdate = 2007-12-28 }}&lt;/ref&gt;
* [[XRCO Hall of Fame]]&lt;ref name='XRCOHOF'&gt;{{cite news|title=XRCO Hall of Fame | url =http://www.bwdl.net/XRCO-2/hall.htm| accessdate = 2007-12-28 }}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{izvori}}

== Vanjske veze ==
* {{IMDb name|id=0234809|name=Jon Dough}}
* {{iafd name|id=JDough|gender=male|name=Jon Dough}}
* {{afdb name|id=1727|gender=male|name=Jon Dough}}
* [http://www.avn.com/index.php?Primary_Navigation=Articles&amp;Action=View_Article&amp;Content_ID=274602 AVN Article on Jon Dough]
* [http://www.rogreviews.com/interviews/Jon_Dough.asp Interview at RogReviews.com]
* [http://www.lukeisback.com/stars/stars/stars/male/jon_dough.html Biography at LukeIsBack.com]

{{Lifetime|1962|2006|Dough, Jon}}

[[Kategorija:Američki porno glumci]]</text>
      <sha1>1tnuw2m21mzdg1qgs8ly0pwkxkf0q7h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Galatasaray SK</title>
    <ns>0</ns>
    <id>207447</id>
    <revision>
      <id>41260871</id>
      <parentid>40998094</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T12:29:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Stadion */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10312" xml:space="preserve">{{Fudbalski klub |
  ime = Galatasaraj|
  slika    = |
  puno ime = Galatasaray Spor Kulübü |
  nadimak = ''Cim Bom''&lt;br /&gt;''Aslanlar'' (Lavovi)&lt;br /&gt;''Gala'' (Najčešće korišćen u Evropi)|
  osnovan  = [[20. 10.|20. oktobar]] [[1905]]. |
  stadion   = (''stari'') [[Stadion Ali Sami Yen|Ali Sami Yen]], [[İstanbul]]&lt;br /&gt;(Kapacitet: 26.750)&lt;br /&gt;(''novi'') [[Türk Telekom Arena]], [[Istanbul]]&lt;br /&gt;(Kapacitet: 52.695) |
  kapacitet = | 
  direktor = {{ZD|TUR}} [[Mustafa Cengiz]] |
  menadžer  = {{ZD|TUR}} [[Fatih Terim]] |
  liga   = [[Superliga Turske u fudbalu|Superliga Turske]] |
  sezona   = 2011/12. |
  pozicija = 1. |
| pattern_la1 = _gal0910h
| pattern_b1  = _gal0910h
| pattern_ra1 = _gal0910h
| pattern_so1 = _Galatasaray0809 Home
| leftarm1     = ffffff
| body1        = ffffff
| rightarm1    = ffffff
| shorts1      = ffffff
| socks1       = A52A2A
| pattern_la2 = _gal0910a
| pattern_b2  = _gal0910a
| pattern_ra2 = _gal0910a
| pattern_so2 = _gal0910a
| leftarm2     = ffffff
| body2        = ffffff
| rightarm2    = ffffff
| shorts2      = ffffff
| socks2       = ffffff
| pattern_la3 = _gal1011t
| pattern_b3  = _gal1011t
| pattern_ra3 = _gal1011t
| pattern_sh3 = _gal1011t
| pattern_so3 = _gal1011t
| leftarm3    = 0F0F11
| body3       = 0F0F11
| rightarm3   = 0F0F11
| shorts3     = 0F0F11
| socks3      = 0F0F11
| |}}
'''FK Galatasaraj''' ({{jez-tur|Galatasaray Spor Kulübü}}) je [[turska|turski]] [[fudbal]]ski klub iz [[İstanbul]]a. Klub je osnovan [[1905]]. godine i igra na stadionu [[Türk Telekom Arena]], kapaciteta 52.695 mesta. 

Galatasaraj je prvi fudbalski klub iz [[Turska|Turske]] koji je osvojio neko evropsko takmičenje, tačnije u sezoni 1990/00. osvojili su [[UEFA kup]] pobedivši [[Arsenal F.C.|Arsenal]] u finalu.

== Uspesi ==
=== Međunarodni ===
* '''[[UEFA kup]]'''
** '''Pobednik (1):''' [[UEFA kup 1999/00.|1999/00.]]

* '''[[UEFA superkup]]'''
** '''Pobednik (1):''' 2000.

* '''[[UEFA Liga prvaka|Evropski kup]]'''
** '''Polufinale (1):''' [[Liga šampiona 1988/89.|1988/89.]]

=== Nacionalni ===
* '''[[Superliga Turske u fudbalu|Superliga Turske]]:''' 
** '''Šampioni (19):''' 1961/62, 1962/63, 1968/69, 1970/71, 1971/72, 1972/73, 1986/87, 1987/88, 1992/93, 1993/94, 1996/97, 1997/98, 1998/99, 1999/00, 2001/02, 2005/06, 2007/08, 2011/12, 2012/13
** '''Drugoplasirani (10):''' 1959, 1960-61, 1965-66, 1974-75, 1978-79, 1985-86, 1990-91, 2000-01, 2002-03, 2013-14 

* '''[[Kup Turske u fudbalu|Kup Turske]]:''' (rekordan broj puta)
** '''Pobednik (15):''' 1963, 1964, 1965, 1966, 1973, 1976, 1982, 1985, 1991, 1993, 1996, 1999, 2000, 2005, 2014
** '''Finalisti (5):''' 1969, 1980, 1994, 1995, 1998 

* '''[[Superkup Turske u fudbalu|Superkup Turske]]''':''' (rekord)
** '''Šampioni (13):''' 1966, 1969, 1972, 1982, 1987, 1988, 1991, 1993, 1996, 1997, 2008, 2012, 2013

== Stadion ==
&lt;table style=&quot;float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; width: 160px; border: #99B3FF solid 1px&quot;&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;div style=&quot;position: relative;&quot;&gt;
[[Datoteka:Soccer.Field Transparant.png|200px]]
{{Image label|x=0.23|y=0.05|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;Black&quot;&gt;[[Cláudio Taffarel|'''Taffarel'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.06|y=0.15|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;Maroon&quot;&gt;[[Capone|'''Capone'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.19|y=0.15|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;Maroon&quot;&gt;[[Bülent Korkmaz|'''Bülent'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.32|y=0.15|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;Maroon&quot;&gt;[[Gheorghe Popescu|''' Popescu'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.45|y=0.15|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;Maroon&quot;&gt;[[Ergün Penbe|'''Ergün'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.11|y=0.38|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;Navy&quot;&gt;[[Okan Buruk|'''Okan'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.27|y=0.38|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;Navy&quot;&gt;[[Suat Kaya|'''Suat'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.43|y=0.38|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;Navy&quot;&gt;[[Ümit Davala|'''Ümit'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.27|y=0.55|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;White&quot;&gt;[[Gheorghe Hagi|'''Hagi'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.13|y=0.60|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;White&quot;&gt;[[Hakan Şükür|'''Hakan'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
{{Image label|x=0.38|y=0.60|scale=350|text=&lt;font size=1 color=&quot;White&quot;&gt;[[Arif Erdem|'''Arif'''&lt;br /&gt;]]&lt;/font&gt;}}
&lt;/div&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;tr&gt;&lt;td&gt;&lt;small&gt;Startna postava Galatasaraja u finalu Kupa Uefa 2000.&lt;/small&gt;&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;
&lt;/table&gt;
{{Glavni|Türk Telekom Arena}}
Galatasaraj domaće utakmice igra na stadionu [[Türk Telekom Arena]] koji je otvoren [[15. 1.|15. januara]] [[2011|2011.]], i ima kapacitet od 52.695 mesta.

=== Ali Sami Jen ===
Stadion je otvoren [[20. 12.|20. decembra]] [[1964|1964.]] godine, a naziv je dobio po osnivaču Galatasaraja [[Ali Sami Yen]]u. Te godine stadion je mogao da primi više od 35.000 gledalaca, ali je kasnije kapacitet stadiona zbog postavljenih sedišta smanjen na 24.990 mesta. Stadion je bio jako važan za Galtasaraj, jer je na njemu uspeo da savlada ekipe kao što su [[F.C. Barcelona|Barcelona]], [[A.C. Milan|Milan]] i [[Real Madrid CF|Real Madrid]]. Proslavljeni [[Fudbalski sudija|sudija]] [[Pierluigi Collina]] je za ovaj stadion zbog neverovatne atmosfere izjavio: „Obožavam ovaj pakao“. Poslednju utakmicu na ovom stadionu Galatasaraj je odigrao [[12. januara]] [[2011|2011.]] godine.

== Sastav tima u sezoni 2011/12. ==
{{Ft početak (SR)}}
{{f igrač (SR)|broj=1|nac=TUR|ime=[[Aykut Erçetin]]|poz=GK}}
{{f igrač (SR)|broj=3|nac=TUR|ime=[[Çağlar Birinci]]|poz=DF}}
{{f igrač (SR)|broj=5|nac=TUR|ime=[[Gökhan Zan]]|poz=DF}}
{{f igrač (SR)|broj=6|nac=TUR|ime=[[Ceyhun Gülselam]]|poz=MF}}
{{f igrač (SR)|broj=7|nac=TUR|ime=[[Aydın Yılmaz]]|poz=MF}}
{{f igrač (SR)|broj=8|nac=TUR|ime=[[Selçuk İnan]]|poz=MF}}
{{f igrač (SR)|broj=9|nac=ŠVE|ime=[[Johan Elmander]]|poz=FW}}
{{f igrač (SR)|broj=10|nac=BRA|ime=[[Felipe Melo]]|poz=MF}}
{{f igrač (SR)|broj=11|nac=ŠPA|ime=[[Albert Riera]]|poz=MF|}}
{{f igrač (SR)|broj=15|nac=ČEŠ|ime=[[Milan Baroš]]|poz=FW}}
{{f igrač (SR)|broj=17|nac=ČEŠ|ime=[[Tomáš Ujfaluši]]|poz=DF}}
{{f igrač (SR)|broj=18|nac=TUR|ime=[[Ayhan Akman]]|poz=MF}}
{{f igrač (SR)|broj=19|nac=TUR|ime=[[Mehmet Batdal]]|poz=FW}}
{{f igrač (SR)|broj=20|nac=TUR|ime=[[Serkan Kurtuluş]]|poz=DF}}
{{Ft sredina}}
{{f igrač (SR)|broj=21|nac=TUR|ime=[[Yiğit Gökoğlan]]|poz=MF}}
{{f igrač (SR)|broj=22|nac=TUR|ime=[[Hakan Balta]]|poz=DF}}
{{f igrač (SR)|broj=25|nac=URU|ime=[[Fernando Muslera]]|poz=GK}} 
{{f igrač (SR)|broj=26|nac=TUR|ime=[[Semih Kaya]]|poz=DF}}
{{f igrač (SR)|broj=27|nac=OBS|ime=[[Emmanuel Eboué]]|poz=DF}}
{{f igrač (SR)|broj=35|nac=TUR|ime=[[Yekta Kurtuluş]]|poz=MF}}
{{f igrač (SR)|broj=50|nac=TUR|ime=[[Engin Baytar]]|poz=MF}}
{{f igrač (SR)|broj=52|nac=TUR|ime=[[Emre Çolak]]|poz=MF}}
{{f igrač (SR)|broj=55|nac=TUR|ime=[[Sabri Sarıoğlu]]|poz=DF}} (K)
{{f igrač (SR)|broj=76|nac=TUR|ime=[[Servet Çetin]]|poz=DF}}
{{f igrač (SR)|broj=77|nac=TUR|ime=[[Necati Ateş]]|poz=FW}}
{{f igrač (SR)|broj=86|nac=TUR|ime=[[Ufuk Ceylan]]|poz=GK}}
{{f igrač (SR)|broj=90|nac=TUR|ime=[[Sercan Yıldırım]]|poz=FW}}
{{Ft kraj (SR)}}

== Poznati igrači ==
* {{ZD|HOL}} [[Franciscus &quot;Frank&quot; de Boer|Frank de Boer]]
* {{ZD|MEKS}} [[Giovani dos Santos Ramírez|Giovani dos Santos]]
* {{ZD|BRA}} [[Elano Blumer|Elano]]
* {{ZD|ARG}} [[Leonardo &quot;Leo&quot; Neoren Franco|Leo Franco]]
* {{ZD|SAD}} [[Bradley Howard Friedel|Brad Friedel]]
* {{ZD|RUM}} [[Gheorghe Hagi]]
* {{ZD|SRB}} [[Saša Ilić]]
* {{ZD|ARG}} [[Emiliano Adrián Insúa Zapata|Emiliano Insúa]]
* {{ZD|RUM}} [[Gheorghe Popescu]]
* {{ZD|ALB}} {{ZD|SRB}} [[Xhevat Prekazi|Dževad Prekazi]]
* {{ZD|FRA}} [[Franck Henry Pierre Ribéry|Franck Ribéry ]]
* {{ZD|BRA}} [[Mário Jardel de Almeida Ribeiro|Mário Jardel]]
* {{ZD|CG}} [[Zoran Simović]]
* {{ZD|FRA}} [[Didier Six]]
* {{ZD|TUR}} [[Hakan Şükür]]
* {{ZD|BRA}} [[Cláudio André Mergen Taffarel|Cláudio Taffarel]]
* {{ZD|ČEŠ}} [[Milan Baroš]]
* {{ZD|POR}} [[Abel Xavier]]
* {{ZD|HRV}} [[Robert Špehar]]
* {{ZD|HRV}} [[Stjepan Tomas]]
* {{ZD|TUR}} {{ZD|ŠVI}} [[Hakan Yakın]] 
* {{ZD|TUR}} [[Fatih Terim]]
* {{ZD|TUR}} [[Burak Yılmaz]]
* {{ZD|TUR}} [[Sabri Sarıoğlu]]
* {{ZD|TUR}} [[Ümit Davala]]
* {{ZD|TUR}} [[Ergün Penbe]]
* {{ZD|BRA}} [[Felipe Melo Vicente de Carvalho|Felipe Melo]]
* {{ZD|URU}} [[Néstor Fernando Muslera Micol|Fernando Muslera]]
* {{ZD|ČEŠ}} [[Tomáš Ujfaluši]]
* {{ZD|CIV}} [[Emmanuel Eboué]]
* {{ZD|NIZ}} [[Wesley Benjamin Sneijder|Wesley Sneijder]]
* {{ZD|CIV}} [[Didier Yves Drogba Tébily|Didier Drogba]]
* {{ZD|TUR}} [[Bülent Korkmaz]]
* {{ZD|BRA}} [[Cláudio André Mergen Taffarel|Cláudio Taffarel]]
* {{ZD|AUS}} [[Harold &quot;Harry&quot; Kewell|Harry Kewell]]
* {{ZD|ČEŠ}} [[Milan Baroš]]
* {{ZD|TUR}} [[Arda Turan]]
* {{ZD|TUR}} [[Hasan Gökhan Şaş|Hasan Şaş]]
* {{ZD|TUR}} [[Emre Belözoğlu]]
* {{ZD|TUR}} [[Okan Buruk]]
* {{ZD|TUR}} [[Ümit Karan]]
* {{ZD|BRA}} [[Mário Jardel de Almeida Ribeiro|Mário Jardel]]
* {{ZD|BRA}} [[Carlos Alberto de Oliveira|Capone]]
* {{ZD|TUR}} [[Suat Kaya]]
* {{ZD|TUR}} [[Arif Erdem]]
* {{ZD|BIH}} [[Mersed Kovačević]]
* {{ZD|ALB}} {{ZD|SRB}} [[Xhevat Prekazi|Dževad Prekazi]]
* {{ZD|BIH}} [[Elvir Bolić]]
* {{ZD|BIH}} [[Elvir Baljić]]
* {{ZD|BIH}} [[Zvjezdan Misimović]]
* {{ZD|KOL}} [[Faryd Camilo Mondragón Alí|Faryd Mondragón]]
* {{ZD|KAM}} [[Rigobert Song Bahanag|Rigobert Song]]
* {{ZD|ARG}} [[Juan Emmanuel Culio|Emmanuel Culio]]
* {{ZD|BRA}} [[Lincoln Cássio de Souza Soares|Lincoln]]
* {{ZD|SRB}} [[Fahrettin Durak|Fahrudin Durak]]
* {{ZD|BIH}} [[Tarik Hodžić]]
* {{ZD|BIH}} [[Mirsad Sejdić]]
* {{ZD|JUG}} [[Ahmet Ćelović]]
* {{ZD|JUG}} [[Feriz Ćelović]]
* {{ZD|ŠVE}} [[Johan Elmander]]
* {{ZD|TUR}} [[Gökhan Zan]]
* {{ZD|TUR}} [[Selçuk İnan]]
* {{ZD|TUR}} [[Ayhan Akman]]
* {{ZD|TUR}} [[Yiğit İsmail Gökoğlan|Yiğit Gökoğlan]]
* {{ZD|TUR}} [[Semih Kaya]]
* {{ZD|TUR}} [[Servet Çetin]]
* {{ZD|TUR}} [[Emre Çolak]]
* {{ZD|BRA}} [[Carlos Alberto de Oliveira|Capone]]

== Spoljašnje veze ==
* {{en icon}} [http://www.galatasaray.org/ Zvanični sajt]
;Ostali projekti
{{Drugi projekti
| commonscat = Galatasaray S.K.
}}

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Nastanci 1905.]]
[[Kategorija:Fudbalski ili nogometni klubovi u Turskoj]]
[[Kategorija:Sport u Istanbulu]]</text>
      <sha1>74ps078m5x3v4dihaxhebnffpjki9s2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2022</title>
    <ns>0</ns>
    <id>257492</id>
    <revision>
      <id>41260883</id>
      <parentid>41260694</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T16:15:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Jul/Juli/Srpanj */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30575" xml:space="preserve">{{Godina nav|2022}}
{{Godina u drugim kalendarima|2022}}
Godina '''2022''' ('''[[Rimski brojevi|MMXXII]]''') je [[redovna godina koja počinje u subotu]].

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - Na snazi je Regionalno sveobuhvatno ekonomsko partnerstvo 15 zemalja Azije i Pacifika, najveći trgovinski blok na svetu.
* [[4. 1.]] - Cijena plina skočila preko 30% u Europi (peterostruko u godinu dana); u plinovodu Yamal tok plina je obrnut već 15 dana.
* 4. 1. - Kosovo zabranjuje rudarenje kriptovaluta zbog nestašice struje.
* 4. 1. - Nagli porast broja registrovanih sa koronom u regionu.
* [[5. 1.]] - Protesti u [[Kazahstan]]u povodom poskupljenja goriva prerastaju u nerede. Vlada je podnela ostavku, kao i predsednik Saveta bezbednosti, bivši predsednik Nazarbajev - red se uspostavlja uz pomoć ruskih trupa.
* 5. 1. - Ministarstvo finansija SAD uvelo sankcije Miloradu Dodiku i banjalučkoj ATV zbog &quot;koruptivnih aktivnosti&quot; i pretnje stabilnosti i teritorijalnoj celovitosti BiH.
* 5. 1. - [[Novak Đoković]] stigao u Melbourne nakon što je, kontroverzno, dobio medicinsko izuzeće od obavezne vakcinisanosti - viza mu je poništena, što je oboreno na sudu 10-og, u međuvremenu je u pritvoru za imigrante.
* 5. 1. - Severna Koreja testirala hipersoničnu raketu - izvodi još šest različitih testova ovog meseca.
* [[6. 1.]] - Ruski vojnici došli u nedavno napuštenu francusku bazu u [[Timbuktu]]u.
* [[10. 1.]] - Američko-ruski razgovori u Ženevi: teme su ruske trupe na ukrajinskoj granici i ruski zahtevi NATO-u.
* [[11. 1.]] - Zaplijenjeno pola tone kokaina u tovaru banana namijenjenom crnogorskom trgovačkom lancu &quot;Voli&quot;.
* [[14. 1.]] - Odlukom ministra za imigraciju, Đokoviću je ponovo oduzeta australska viza - federalni sud odbija žalbu, deportovan je 16-og.
* [[15. 1.]] - Erupcija podvodnog vulkana Hunga Tonga - manji cunami i pepeo na [[Tonga|Tongi]].
* 16. 1. - Referendum o promeni Ustava Srbije, u delu o pravosuđu: 60,3% je &quot;za&quot;, izlaznost 30,1%. Deo opozicije tvrdi da je bilo prevara.
* [[19. 1.]] - Vladajuća koalicija &quot;Crno na bijelo&quot;, Građanskog pokreta URA i Saveza građana Civis, podnijela je Skupštini Crne Gore Inicijativu 31 poslanika, uključujući iz DPS, za izglasavanje nepovjerenja Vladi premijera Zdravka Krivokapića.
* [[20. 1.]] - Vlada Srbije povukla rudarske dozvole Rio Tintu.
* 20. 1. - Bitka u al-Hasaki na istoku Sirije: istovremeni napad Islamske Države na zatvor i pobuna zatvorenika - slede višednevne borbe sa kurdskim SDF, zatvor je uništen a 2 - 3 hiljade zatvorenika je pobeglo ili nestalo.
* [[21. 1.]] - Rusija traži povlačenje NATO trupa iz Bugarske i Rumunije, u okviru vraćanja na situaciju iz 1997.
* 21. 1. - MUP Srbije objavljuje da se sprema atentat na predsednika Vučića, od strane grupe Radoja Zvicera.
* [[24. 1.]] - Vojni udar u Burkini Faso - u zemlji je sigurnosna kriza od 2015. usled napada islamističkih militanata.
* [[27. 1.]] - SAD odbijaju ruski zahtev da Ukrajina ne bude nikada primljena u NATO.
* [[29. 1.]] - Talijanski predsjednik [[Sergio Mattarella]] je reizabran, pošto je umoljen da pristane na to radi stabilnosti.
* [[30. 1.]] - Završen ''Australian Open'': [[Rafael Nadal]] je osvojio rekordnu 21. titulu, mešovite dublove su dobili [[Kristina Mladenovic]] i [[Ivan Dodig]], [[Petra Marčinko]] među juniorkama.

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - Vrhunac omikronovog talasa u Srbiji: 7-dnevni prosek registrovanih slučajeva 19.288 (vrhunac hospitalizacija 14. 2., 7-dnevni prosek 4.513).
* [[3. 2.]] - Racija američkih specijalaca u Atmehu na severozapadu Sirije: lider ID Abu Ibrahim al-Qurayshi se digao u vazduh sa svojom porodicom.
* [[4. 2.]] - Izglasano nepovjerenje crnogorskoj vladi [[Zdravko Krivokapić|Zdravka Krivokapića]], glasovima &quot;Crno na bijelo&quot; i opozicije. Tri dana kasnije i predsjedniku Skupštine Aleksi Bečiću.
* 4. 2. - NATO zaključio &quot;aktivnost budnosti&quot; ''Neptune Strike 2022'' u Jadranu, u kojoj je učestvovao i nosač aviona '' USS Harry S. Truman''&lt;ref&gt;[https://sfn.nato.int/newsroom/news-archive/2022/nato-concludes-vigilance-activity-neptune-strike-2022 NATO Concludes Vigilance Activity Neptune Strike 2022]. sfn.nato.int Feb 5 2022&lt;/ref&gt; (u posjeti Splitu od 11-og).
* 4. 2. - Predstavljen izgled [[Hrvatska i euro|hrvatskih kovanica eura]], sporni prijedlog rješenja sa kunom ubrzo povučen.
* 4. 2. - Sastanak [[Xi Jinping|Xi]] - Putin u Pekingu: kritikuju &quot;negativan uticaj&quot; SAD u Evropi i Azijsko-pacifičkom regionu, Kina podržava Rusiju u ukrajinskoj krizi.
* [[4. 2.|4]] - [[20. 2.]] - Zimske olimpijske igre u Pekingu.
* [[5. 2.]] - [[Argentina]] pristupa kineskoj inicijativi [[Pojas i put]].
* [[6. 2.]] - Platinski jubilej, 70 godina vladavine britanske kraljice [[Elizabeta II|Elizabete II]].
* 6. 2. - ''Freedom Convoy'': proglašeno vanredno stanje u gradu [[Ottawa]], gde su kamioni i pešaci okupljeni od 29. 1., u protestu zbog obaveznog vakcinisanja, uz neprekidne sirene, izgrede i saobraćajni kolaps.
* 6 - 7. 2. - Ruska klizačica Kamila Valijeva (15) izvela četvorostruki skok, ali ceremonija dodele medalja je otkazana zbog nedozvoljene supstance.
* [[10. 2.]] - Započinju rusko-beloruske vojne vežbe u Belorusiji.
* [[15. 2.]] - Kiša od 258 mm izaziva klizišta u brazilskom gradu [[Petrópolis]], 217+ stradalih.
* [[17. 2.]] - Francuska i evropski saveznici najavljuju povlačenje trupa iz [[Mali]]ja.
* [[18. 2.]] - U [[Donjecka Narodna Republika|Donjeckoj]] i [[Luganska Narodna Republika|Luganskoj]] separatističkoj republici objavili evakuaciju civila u Rusiju, jer Ukrajina navodno planira ofanzivu. Prethodnih dana su pojačana granatiranja, danas se izveštava o eksplozijama automobila u Donjecku i gasovoda kod Luganska. Sutradan proglašavaju mobilizaciju.
* 18. 2. - Engleska i Vels pogođeni olujom Eunice, najjačom od 1987, pogađa i druge zemlje oko Severnog mora i Baltika.
* [[19. 2.]] - Uhićen ministar graditeljstva Darko Horvat.
* [[20. 2.]] - Velika brana etiopskog preporoda: elektrana je proizvela prvu struju.
* [[21. 2.]] - Putin objavio priznanje Donjecke i Luganske republike. Predviđeno je slanje ruske vojske kao mirovnjaka na te teritorije.
* [[23. 2.]] - Ukrajina je izglasala uvođenje vanrednog stanja, a lideri donbaskih republika su zatražili pomoć od Rusije u &quot;odbijanju agresije&quot;.
[[Datoteka:UK-MOD-Ukraine-2022-02-28.jpg|mini|250px|[[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|Ruska invazija na Ukrajinu]]: ruski prodori do kraja februara]]
* [[24. 2.]] - Rusija započela [[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|&quot;specijalnu vojnu operaciju&quot; za &quot;demilitarizaciju i denacifikaciju Ukrajine&quot;]]. Putin preti &quot;posledicama većim nego ikad u istoriji&quot; onima koji bi se umešali. Nakon udara po vojnoj infrastrukturi došlo je do prodora sa severa, severoistoka i juga. Zauzeto je [[Zmijsko ostrvo]] blizu ušća Dunava, nakon široko publikovanog prkosa ukrajinskog garnizona.
* [[25. 2.]] - Ruske trupe na severnoj periferiji Kijeva, vodi se borba za aerodrom Hostomel. Putin poziva ukrajinsku vojsku da zbaci &quot;narkomansku neonacističku&quot; vlast.
* [[27. 2.]] - Putin povisio gotovost strateških snaga zbog sankcija i &quot;pretećih izjava&quot; lidera NATO zemalja; EU će plaćati kupovinu i dostavu oružja Ukrajini, zatvoren je vazdušni prostor za ruske avione.
* [[28. 2.]] - Prvi pregovori na granici Ukrajine i Belorusije, raketni napad na Harkov, Turska zatvara Moreuze, u skladu sa Konvencijom iz Montreauxa.

=== Mart/Ožujak ===
* [[2. 3.]] - Ruske snage su zauzele [[Herson]] i okružile [[Mariupolj]], priznaju 498 mrtvih od početka invazije. Generalna skupština UN osudila rusku invaziju na Ukrajinu sa 141-im glasom za (uključujući Srbiju), pet protiv (Belorusija, S. Koreja, Eritreja i Sirija) i 35 uzdržanih. Niz zemalja je prijavio Međunarodnom krivičnom sudu zločine u Ukrajini. 
* [[4. 3.]] - Ruske snage su zauzele nuklearnu elektranu Zaporožje, kod Energodara; bilo je vatre u zgradi za obuku (najveća NE u Evropi, nominalni kapacitet 5.700 MW).
* [[7. 3.]] - Misija EUFOR Althea saopštila da je u BiH raspoređeno dodatnih 500 pripadnika.
* [[8. 3.]] - SAD i UK zabranjuju uvoz ruske nafte - cena barela je preko 120 dolara. Cena [[nikl]]a je udvostručena od početka rata, kao i cena prirodnog gasa; cena pšenice je veća oko 50%. UNHCR kaže da je Ukrajinu napustilo dva miliona ljudi.
* [[9. 3.]] - Bolnica za majku i dete u [[Mariupolj]]u teško oštećena u ruskom napadu - grad je granatiran više dana, što sprečava evakuaciju civila.
* 9. 3. - Na Korzici izbijaju neredi sedam dana pošto je nacionalista Yvan Colonna izboden u zatvoru (umire 21. 3.)
* 9. 3. - Konzervativac [[Yoon Suk-yeol]] izabran za predsednika Južne Koreje. 
* [[10. 3.]] - Dron iz pravca Ukrajine pao na zagrebački Jarun u 23 sata.
* [[11. 3.]] - [[Gabriel Boric]] je novi predsjednik [[Čile]]a.
* [[14. 3.]] - Raketni napad na bazu Javorov, zapadno od Lavova.
* 14. 3. - Iranska revolucionarna garda raketirala okolinu američkog konzulata u iračkom Irbilu, navodni izraelski centar, iz odmazde za udar u Siriji u kome su stradali njeni članovi.
* 14. 3. - Kineski južni grad Shenzhen je u lokdaunu, ograničen je pristup Šangaju, veliki porast i na severoistoku, mada su cifre relativno male. Ozbiljnija je situacija u Hong Kongu.
* [[15. 3.]] - Rusija objavila napuštanje [[Savjet Evrope|Savjeta Evrope]], pre nego što je ovo telo to izglasalo.
* [[16. 3.]] - Pogođeno pozorište u Mariupolju, u čijem skloništu se nalazio jedan broj ljudi.
* [[18. 3.]] - U Turskoj otvoren [[Most Çanakkale 1915]] ili Dardanelski most, kod mesta [[Lapseki]] - to je sa 2.023 m najduži [[viseći most]] na svetu.
* 18 - [[20. 3.]] - U Beogradu održano Svetsko prvenstvo u dvoranskoj atletici. [[Ivana Španović|Ivana Vuleta]] (ex Španović) osvojila zlato u skoku u dalj.
* [[19. 3.]] - Puštena u saobraćaj brza pruga Beograd - Novi Sad, deo pruge do Budimpešte.
* [[21. 3.]] - China Eastern Airlines Flight 5735: avion se srušio kod [[Wuzhou]]a - 132 mrtvih.
* [[22. 3.]] - Ukrajinske snage povratile Makarov kod Kijeva i potisnule ruske snage.
* [[24. 3.]] - Severna Koreja testirala do sada najveću interkontinentalnu raketu, Hwasong-17.
* 24. 3. - NATO objavljuje da će postaviti četiri nove borbene grupe, od 40.000 ljudi u Slovačkoj, Mađarskoj, Rumuniji i Bugarskoj.
* [[25. 3.]] - Rusko ministarstvo odbrane izjavljuje da će preneti fokus na Donbas.
* [[27. 3.]] - [[94. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[CODA (film)|CODA]]'', uz još dve nagrade; &quot;[[Dina (2021.)|Dina]]&quot; 6 nagrada od 10 nominacija; ''[[The Power of the Dog (film)|The Power of the Dog]]'' jedna od 12; ''[[Belfast (film)|Belfast]]'' i ''[[West Side Story (2021)|West Side Story]]'' po jedna od 7. [[Will Smith]] ošamario [[Chris Rock|Chrisa Rocka]].
* [[29. 3.]] - U padu helikoptera misije MONUSCO u DR Kongu ima osam poginulih, uključujući potpukovnika Dejana Stanojevića iz Srbije.
* mart - Počeo toplotni talas u Indiji, mesec je najtopliji od 1900.

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - Nesreća u rudniku &quot;Soko&quot;, kod [[Sokobanjska Moravica|Sokobanje]], osam rudara stradalo u gušenju metanom.
* 1. 4. - Rusija od danas traži isplatu gasa rubljama za zemlje koje ne smatra prijateljskim.
* 1. 4. - Ukrajinske snage su povratile [[Buča|Buču]] kod Kijeva, narednih dana se izveštava o ubistvu stotina ljudi za vreme ruske okupacije.
* [[3. 4.]] - Predsednički i vanredni parlamentarni izbori u Srbiji i lokalni izbori. [[Aleksandar Vučić]] reizabran sa 58,54 % (+2,5 procentna poena u odnosu na 2017). [[Srpska napredna stranka|SNS]] 120 mandata (-68), Ujedinjena Srbija 38 (novi), SPS-JS 32 (=)... Izjednačeno u beogradskoj skupštini.
* 3. 4. - Izbori u Mađarskoj: [[Viktor Orbán|Orbánov]] [[Fidesz]] pojačao većinu za dva mandata.
* 3. 4. - Pakistanska ustavna kriza: po savetu premijera [[Imran Khan|Imrana Khana]] je raspušten parlament u kome se pripremao njegov opoziv - Ustavni sud to ocenjuje neustavnim i Khanu je izglasano nepoverenje 10-og.
* [[8. 4.]] - Železnička stanica u [[Kramatorsk]]u pogođena raketama - 50 mrtvih.
* 8. 4. - Počinju poplave u Južnoj Africi, naročito oko [[Durban]]a - preko 440 mrtvih.
* [[12. 4.]] - Visoki predstavnik Šmit suspendovao Zakon o nepokretnoj imovini Republike Srpske.
* [[14. 4.]] - Potonula krstarica &quot;Moskva&quot;, zastavni brod ruske Crnomorske flote.
* [[17. 4.]] - Uhapšena bivša predsednica Vrhovnog suda Crne Gore Vesna Medenica - sumnja na stvaranje kriminalne organizacije i protivzakonit uticaj.
* [[18. 4.]] - Ukrajina javlja da je počela ruska ofanziva u Donbasu. Ruske snage su većim delom zauzele Mariupolj, s izuzetkom kompleksa čeličane Azovstal.
* [[19. 4.]] - Objavljeno da je potpisan sigurnosni sporazum između Kine i [[Solomonski Otoci|Solomonskih Otoka]].
* [[20. 4.]] - Pet miliona izbeglica iz Ukrajine i 7,1 milion raseljenih, od 44 miliona stanovnika.
* [[22. 4.]] - Zemljotres uveče kod [[Berkovići|Berkovića]], jedna osoba poginula u [[Stolac|Stocu]].
[[Datoteka:Dritan Abazovic, December 2020.jpg|mini|120px|[[Dritan Abazović]]]]
* [[24. 4.]] - Predsednički izbori u Francuskoj: [[Emmanuel Macron|Macron]] dobija reizbor u drugom krugu, pobedom nad [[Marine Le Pen|Le Pen]] sa 58,5% glasova.
* 24. 4. - Izbori u Sloveniji: najviše mandata dobija zeleno-liberalni Pokret Svoboda biznismena [[Robert Golob|Roberta Goloba]].
* [[25. 4.]] - [[Elon Musk]] dogovorio kupovinu [[Twitter]]a za 44 milijarde dolara.
* 25 - 26. 4. - Eksplozije u otcepljenom moldavskom regionu [[Pridnjestrovlje]]: srušen radio predajnik, pucano na ministarstvo državne sigurnosti.
* [[27. 4.]] - [[Gazprom]] prekinuo isporuke gasa Poljskoj i Bugarskoj, zbog neplaćanja rubljama.
* [[28. 4.]] - [[Dritan Abazović]] je novi premijer Crne Gore.

=== Maj/Svibanj ===
* [[4. 5.]] - Federalna rezerva SAD diže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena kako bi suzbila inflaciju.
* [[5. 5.]] - Lokalni izbori u UK: Konzervativci izgubili dosta mesta; [[Sinn Féin]] je najveća stranka u Severnoj Irskoj, ali unionisti imaju 37 mandata prema 36 za nacionaliste, od 90.
* [[6. 5.]] - Havanski hotel &quot;Saratoga&quot; teško oštećen u eksploziji gasa, 32 mrtvih.
* [[9. 5.]] - Masovni protesti na Šri Lanci zbog teške ekonomske situacije: ostavku daje premijer Mahinda Rajapaksa, inače brat predsednika.
* 9. 5. - Predsednički izbori na Filipinima: Ferdinand [[Bongbong Marcos]], sin [[Ferdinand Marcos|nekadašnjeg diktatora]], odnosi ubedljivu pobedu nad potpredsednicom Leni Robredo; za novu potpredsednicu je izabrana [[Sara Duterte]], kćerka [[Rodrigo Duterte|odlazećeg predsednika]].
* 9. 5. - Biden potpisao Zakon o najmu i zajmu za vojnu pomoć Ukrajini.
* [[11. 5.]] - Krah [[stablecoin]]a ''terra'': vrednost je pala na 35 američkih centi sa jednog dolara, pošto je novac povlačen brže od automatskog stabilizatora. Krah kriptovaluta do kraja juna obara vrednost tržišta sa tri na jedan bilion dolara.
* [[13. 5.]] - Umro predsednik [[Ujedinjeni Arapski Emirati|Ujedinjenih Arapskih Emirata]] i emir Abu Dhabija [[Khalifa bin Zayed Al Nahyan]], nasleđuje ga polubrat [[Mohamed bin Zayed Al Nahyan|Mohamed]] (faktički još od 2014).
* 13. 5. - Severna Koreja potvrdila prvu smrt od kovida, već kroz nekoliko dana se govori o milion ljudi sa &quot;groznicom&quot;.
* 10 - 14. 5. - Pesma Evrovizije u Torinu: pobedila je ukrajinska numera, a [[Konstrakta]] je peta.
* maj - Niz zemalja registruje slučajeve [[Majmunske boginje|majmunskih boginja]].
* 16. 5. - Bitka za Harkov: Ukrajina javlja da su njene trupe stigle do ruske granice (deset dana kasnije se izveštava o granatiranju grada).
* 16. 5. - Talas vrućine u Indiji: temperature u New Delhiju i do 49 stepeni. Indijska vlada je zabranila izvoz pšenice.
* 16 - 17. 5. - Nove lažne dojave o bombama u Srbiji: škole, studentski domovi, tržni centri, mostovi...
* [[17. 5.]] - Prekinut otpor u mariupoljskoj čeličani Azovstal, 264 ranjenih vojnika je evakuisano/zarobljeno (poslednja grupa 20-og, ukupno 2.439 boraca). Fokus borbi je na [[Severodonjeck]]u.
* [[18. 5.]] - Finska i Švedska aplicirale za članstvo u NATO, turski predsednik Erdoğan postavlja uslove.
* [[21. 5.]] - Izbori u Australiji: konzervativna koalicija [[Scott Morrison|Scotta Morrisona]] gubi većinu, novi premijer je laburist [[Anthony Albanese]].
* [[22. 5.]] - Sukob policije i Torcide na autocesti kod Zagreba, policija otvarala vatru.
* [[24. 5.]] - Srpska pravoslavna crkva priznaje autokefalnost [[Makedonska pravoslavna crkva – Ohridska arhiepiskopija|Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije]], objavio patrijarh Porfirije na zajedničkoj liturgiji u Skoplju.
* 24. 5. - U školi u [[Uvalde, Texas]] ubijeno 19 đaka i dve učiteljice.
* [[29. 5.]] - Telefonski razgovor Vučić - Putin, dogovoreno snabdevanje gasom uz povoljnu cenu.
* [[31. 5.]] - EU dogovorila embargo na rusku naftu koja se prevozi morem, 2/3 uvoza.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - Europska komisija odobrila pristupanje Hrvatske eurozoni.
* 1. 6. - ''Depp v. Heard'': porota u Virdžiniji presudila da je [[Amber Heard]] defamirala [[Johnny Depp|Johnnyja Deppa]]
* [[6. 6.]] - Otkazana poseta ruskog ino. ministra Sergeja Lavrova Srbiji, pošto susedne zemlje nisu dozvolile prelet.
* [[10. 6.]] - Poseta kancelara [[Olaf Scholz|Olafa Scholza]] Beogradu, tokom balkanske turneje.
* [[13. 6.]] - Pad berzi širom sveta nakon veće od očekivane majske inflacije u SAD, pale su i kriptovalute a dolar jača (očekuje se povećanje kamatne stope).
* 13. 6. - Konflikt u Kivuu, na istoku DR Kongo: pokret M23 je zauzeo grad Bunagana, kongoanske vlasti optužuju [[Ruanda|Ruandu]] za podršku.
* [[14. 6.]] - Uništene skoro sve ploče na [[Partizansko groblje u Mostaru|Partizanskom groblju u Mostaru]].
* 14. 6. - [[Otok Hans]] između danskog Grenlanda i Kanade podijeljen napola, čime je završen &quot;Whisky rat&quot;.
* [[17. 6.]] - U Srbiji registrovan prvi slučaj &quot;majmunskih boginja&quot;.
* [[19. 6.]] - Parlamentarni izbori u Francuskoj, drugi krug: preds. Macron izgubio većinu.
* 19. 6. - [[Gustavo Petro]] je prvi levičar izabran za predsednika [[Kolumbija|Kolumbije]].
* [[22. 6.]] - Zemljotres u afganskoj provinciji Paktika sa velikim brojem žrtava.
* [[23. 6.]] - Ukrajina i Moldova dobijaju status kandidata za EU.
* [[24. 6.]] - ''Dobbs v. Jackson Women's Health Organization'': Vrhovni sud SAD presudio da ustav ne garantuje pravo na abortus i da savezne države mogu uvesti restrikcije - oborena presuda u ''[[Roe vs. Wade]]'' iz 1973.
* 24. 6. - Ukrajina povlači poslednje trupe iz [[Sjeverodonjeck]]a.
* 25. 6. - 5. 7. - [[Mediteranske igre]] u Oranu, Alžir
* 28 - 30. 6. - Samit NATO u Madridu: Švedska i Finska pozvane u članstvo, nakon sporazuma sa Turskom; usvojen novi strateški koncept.
* [[30. 6.]] - Ruske snage se povukle sa [[Zmijsko ostrvo|Zmijskog ostrva]].
* jun - jul - Toplinski val u regiji: u Kninu 28. 6. izmjereno 40,4 stupnjeva, lipanjski rekord.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
[[Datoteka:Webb's First Deep Field.tif|mini|Webbovo Prvo duboko polje]]
* [[3. 7.]] - Ukrajinske snage se povukle iz [[Lisičansk]]a, tako da je cela [[Luganska oblast]] pod ruskom kontrolom - [[Luganska Narodna Republika|Luganska NR]]. 
* [[4. 7.]] - Izvanredno stanje zbog suše u pet sjevernih talijanskih regiona; rijeka [[Po]] je skoro presušila.
* [[5. 7.]] - Ministar financija [[Zdravko Marić]] podnio ostavku.
* 5. 7. - Protesti u Skoplju protiv francuskog predloga za rešenje makedonsko-bugarskog spora postaju nasilni, povređeno je 47 policajaca.
* [[7. 7.]] - Britanski premijer [[Boris Johnson]] podneo ostavku, nakon niza skandala koji su doveli do ostavke velikog broja članova vlade.
* [[8. 7.]] - Ubijen bivši japanski premijer [[Shinzō Abe]].
* 8. 7. - Denver Nuggetsi produžili ugovor sa [[Nikola Jokić|Nikolom Jokićem]] za 264 miliona dolara.
* 8 - 17. 7. - U sukobu bandi u haićanskom glavnom gradu [[Port-au-Prince]]u, četvrt [[Cité Soleil]], ubijeno 209 ljudi 
* [[9. 7.]] - Ekonomska kriza na Šri Lanci: gomila upala u predsedničku palatu i zapalila premijerovu kuću - obojica najavljuju ostavke. Premijer [[Ranil Wickremesinghe]] je 20-og izabran za novog predsednika.
[[Datoteka:Bridge Moracica, Montenegro 06.jpg|mini|Most Moračica na autuputu u Crnoj Gori]]
* [[12. 7.]] - Objavljene prve slike dobijene sa [[Svemirski teleskop James Webb|svemirskog teleskopa James Webb]].
* 12. 7. - Dolar i euro oko pariteta: povećane kamate u SAD su potakle rast dolara, dok se u eurozoni očekuje recesija zbog energetske krize.
* [[13. 7.]] - Otvorena prva dionica prvog autoputa u Crnoj Gori: Smokovac kod Podgorice – Mateševo kod Kolašina, 41 km.
* 13. 7. - Veliki požar između Vodica i Šibenika, na preko 3.000 ha.
* 15 - 24. 7. - Svetski šampionat u atletici u [[Eugene, Oregon]]. [[Sandra Perković]] osvojila srebro.
* [[16. 7.]] - Ukrajinski avion sa oružjem iz Srbije za Bangladeš pao kod Kavale u Grčkoj.
* [[17. 7.]] - Situacija sa nedopuštenom Vučićevom posetom Jasenovcu.
* [[19. 7.]] - Talas vrućine u zapadnoj Evropi: rekordnih 40 C u Engleskoj.
** Požari u južnoj Evropi, u gašenju na slovenskom Krasu učestvuju i ekipe iz susednih zemalja, npr. hrvatski kanader. Gorelo je na Čvrsnici u parku Blidinje.
* 19. 7. - Počinju pristupni pregovori [[Pristupanje Albanije Europskoj uniji|Albanije]] i [[Pristupanje Sjeverne Makedonije Europskoj uniji|S. Makedonije]] sa [[Europska unija|EU]].
[[Datoteka:Pelješac bridge - Most Pelješac - Croatia - 2022-06-16.jpg|mini|[[Pelješki most]]]]
* [[21. 7.]] - Talijanski premijer [[Mario Draghi]] je podnio ostavku nakon što je u koaliciji izgubio potporu [[Pokret pet zvijezda|M5S]], kao i [[Severna liga (Italija)|Lige]] i [[Naprijed Italija|Forza Italia]] (izvanredni izbori u rujnu). Državni dug zemlje iznosi preko 2.700 milijardi eura, preko 150% GDP
* 21. 7. - Europska centralna banka podiže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena - kraj osam godina negativnih stopa, inflacija u eurozoni je 8,6%.
* [[22. 7.]] - U Istanbulu potpisan ukrajinsko-ruski sporazum o izvozu žita preko Crnog mora - prvi brod isplovljava 1. 8..
* [[23. 7.]] - WHO objavljuje širenje majmunskih boginja međunarodnom vanrednom situacijom.
* [[26. 7.]] - Otvoren [[Pelješki most]]: dugačak je 2.404 metra, dva centralna pilona, visine 222 m iznad morskog dna obuhvataju plovidbeni kanal od 200 × 55 m.
* [[27. 7.]] - Visoki predstavnik Christian Schmidt nametnuo je tehničke izmjene Izbornog zakona BiH.
* 27. 7. - Isporuka ruskog gasa preko Severnog toka je prepolovljena na 20% kapaciteta.
* [[31. 7.]] - Sirene i barikade na severu Kosova pred sutrašnju primenu odluke o preregistraciji vozila i ličnim kartama - primena odložena za mesec dana.
* 31. 7. - Lider Al-Kaide [[Ayman al-Zawahiri]] ubijen u Kabulu u napadu američkog drona.

=== Avgust/August/Kolovoz ===

== Predviđeni događaji ==
* 15 - 21. 8. - Evropski šampionat u atletici u Minhenu
* 1 - 18. 9. - EuroBasket 2022 u Nemačkoj, Češkoj, Italiji i Gruziji.
* 5. 9. - Cijene u Hrvatskoj označene u kunama i eurima.
* 12 - 18. 9. - [[EuroPride]] u Beogradu
* [[25. 9.]] - Vanredni izbori u Italiji.
* [[2. 10.]] - Generalni izbori u Brazilu.
* oktobar? - Izbori u BiH.
* oktobar - Popis stanovništva u Srbiji.
* [[8. 11.]] - Sredomandatni izbori u SAD.
* novembar? - XX Nacionalni kongres [[KP Kine]].
* [[21. 11.]] - [[18. 12.]] - U Kataru se održava Svetsko prvenstvo u fudbalu.

=== Nepoznati datumi ===
* Popis stanovništva na Kosovu.
* Planirano gašenje nuklearne energije u Nemačkoj.
* Referendum o nezavisnosti [[Federalne Države Mikronezije|mikronezijske]] države [[Chuuk (savezna država)|Chuuk]]?

== Rođenja ==

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 2022.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[2. 1.]] - [[Richard Leakey]], kenijski antropolog, političar (* [[1944]])
* [[3. 1.]] - [[Vladan Živković]], glumac (* [[1941]])
* [[6. 1.]] - [[Peter Bogdanovich]], filmski režiser (* [[1939]])
* 6. 1. - [[Sidney Poitier]], glumac (* [[1927]])
* [[7. 1.]] - [[Anatolij Kvašnjin]], bivši ruski načelnik generalštaba (* [[1946]])
* [[9. 1.]] - [[Toshiki Kaifu]], bivši japanski premijer (* [[1931]])
* 9. 1. - [[Bob Saget]], glumac, komičar (* [[1956]])
* [[11. 1.]] – [[David Sassoli]], italijanski novinar i političar, predsjednik EP (* [[1956]].)
* [[12. 1.]] - [[Stjepan Lamza]], nogometaš (* [[1940]])
* 12. 1. - [[Ronnie Spector]], pjevačica ''The Ronettes'' (* [[1943]])
* &lt; 14. 1. - [[Petar Đorđević]], slikar (* [[1943]])
* [[14. 1.]] - [[Nikša Bareza]], dirigent (* [[1936]])
* [[15. 1.]] - [[Nino Cerruti]], modni kreator (* [[1930]])
* [[16. 1.]] - [[Ibrahim Boubacar Keïta]], bivši predsednik Malija (* [[1945]])
* [[19. 1.]] - [[Hardy Krüger]], glumac (* [[1928]])
* 19. 1. - [[Radovan Beli Marković]], književnik (* [[1947]])
* [[20. 1.]] - [[Meat Loaf]], pevač, glumac (* [[1947]])
* [[22. 1.]] - [[Aki Rahimovski]], pjevač &quot;Parnog valjka&quot; (* [[1955]])
* 22. 1. - [[Željko Mavrović (glumac)|Željko Mavrović]], glumac (* [[1947]])
* [[23. 1.]] - [[Lavrentije Trifunović]], episkop šabački (* [[1935]])
* [[24. 1.]] - [[Greta Ferušić]], bosanska arhitektica, preživjela Auschwitz (* [[1924]])
* [[25. 1.]] - [[Stevan K. Pavlović]], istoričar (* [[1933]])
* [[27. 1.]] - [[Nedjeljko Mihanović]], hrvatski književnik i političar, član suradnik HAZU (* [[1930]])
* 27. 1. - [[Svetozar Livada]], filozof, sociolog (* [[1928]])
* [[29. 1.]] - [[Srećko Lorger]], književnik, novinar (* [[1944]])
* 29. 1. - Ksenija Vučić, novinarka, prva supruga AV (* [[1968]])
* [[30. 1.]] - [[Zvonimir Šeparović]], hrvatski pravnik i političar (* [[1928]])
* [[31. 1.]] - [[Daniel Rukavina]], imunolog, član HAZU (* [[1937]])
* 31. 1. - Petar Tutavac, keksar &quot;Domaćice&quot; i &quot;Plazme&quot; (* [[1934]])

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - [[Monica Vitti]], glumica (* [[1931]])
* 2. 2. - [[Velja Pavlović]], novinar, TV voditelj na Studio B (* [[1953]])
* [[4. 2.]] - [[Vesna Malohodžić]], glumica (* [[1948]])
* [[5. 2.]] - [[Ana Došen-Dobud]], spisateljica, pedagoginja (* [[1920]])
* [[6. 2.]] - [[Predrag Vranešević]], član &quot;Laboratorije zvuka&quot; (* [[1946]])
* [[7. 2.]] - [[Douglas Trumbull]], režiser, supervizor specijalnih efekata (* [[1942]])
* [[8. 2.]] - [[Borivoj Dovniković]], filmski redatelj, animator (* [[1930]])
* 8. 2. - [[Luc Montagnier]], virolog, nobelovac (* [[1932]])
* [[9. 2.]] - [[Milan Vlajčić]], novinar, filmski kritičar (* [[1939]])
* 9. 2. - [[Snežana Pantić]], karatistkinja (* [[1978]])
* [[10. 2.]] - [[Eduard Kukan]], slovački diplomata, izaslanik za Balkan (* [[1939]])
* [[10. 2.]] - [[Luc Montagnier]], francuski virolog, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju i medicinu (* 1932)
* [[12. 2.]] - [[Ivan Reitman]], filmski režiser (* [[1946]])
* 12. 2. - [[Stevan Tontić]], pesnik (* [[1946]])
* [[14. 2.]] - [[Bora Ivkov]], šahovski velemajstor (* [[1933]])
* [[18. 2.]] - [[Oliver Antić]], srpski pravnik i političar (* [[1950]])
* [[19. 2.]] - [[Gary Brooker]], frontmen Procol Haruma (* [[1945]])

=== Mart/Ožujak ===
* [[13. 3.]] - [[Igor Mandić]], književnik kritičar, novinar (* [[1939]])
* [[15. 3.]] - [[Nikola Štedul]], hrvatski emigrant (* [[1937]])
* [[21. 3.]] - [[Vesna Bosanac]], ratna ravnateljica vukovarske bolnice (* [[1949]])
* [[22. 3.]] - [[Milovan Vitezović]], književnik (* [[1944]])
* [[23. 3.]] - [[Madeleine Albright]], bivši državni sekretar SAD (* [[1937]])
* [[26. 3.]] - [[Milivoj Karakašević]], stonoteniser (* [[1948]])

=== April/Travanj ===

* [[2. 4.]] - [[Estelle Harris]], glumica (* [[1928]])
* 2. 4. - [[Mirjana Majurec]], glumica (* [[1952]])
* [[3. 4.]] - [[Snežana Nikšić]], glumica (* [[1943]])
* [[4. 4.]] - [[Petar Skansi]], košarkaš i trener (* [[1943]])
* [[5. 4.]] - [[Dejan Mijač]], pozorišni reditelj, akademik SANU (* [[1934]])
* [[6. 4.]] - [[Vladimir Žirinovski]], ruski političar (* [[1946]])
* [[7. 4.]] - [[Dušan Čkrebić]], društveno-politički radnik SR Srbije (* [[1927]])
* [[12. 4.]] - [[Zvonimir Janko]], matematičar, član HAZU (* [[1932]])
* [[13. 4.]] - [[Michel Bouquet]], glumac (* [[1925]])
* [[15. 4.]] - [[Liz Sheridan]], glumica (* [[1929]])
* [[19. 4.]] - [[Kane Tanaka]], japanska superstogodišnjakinja (* [[1903]])
* [[21. 4.]] - [[Mwai Kibaki]], bivši predsednik Kenije (* [[1931]])
* [[23. 4.]] - [[Orrin Hatch]], američki političar (* [[1934]])

=== Maj/Svibanj ===
* [[1. 5.]] - [[Ivica Osim]], fudbaler, trener (* [[1941]])
* [[2. 5.]] - [[Đuro Seder]], slikar, akademik HAZU (* [[1927]])
* [[3. 5.]] - [[Stanislav Šuškevič]], prvi predsednik Belorusije (* [[1934]])
* [[8. 5.]] - [[Fred Ward]], glumac (* [[1942]])
* [[10. 5.]] - [[Leonid Kravčuk]], prvi predsednik Ukrajine (* [[1934]])
* [[17. 5.]] - [[Vangelis]], kompozitor, muzičar (* [[1943]])
* 17. 5. - [[Igor Starović]], pevač &quot;Divljeg kestena&quot; (* [[1964]])
* [[26. 5.]] - [[Ray Liotta]], glumac (* [[1954]])
* [[27. 5.]] - [[Angelo Sodano]], bivši državni tajnik Vatikana i dekan kolegija kardinala (* [[1927]]))
* [[28. 5.]] - [[Bujar Nishani]], bivši predsednik Albanije (* [[1966]])

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[9. 6.]] - [[Julee Cruise]], američka kantautorka (* [[1956]])
* [[12. 6.]] - [[Philip Baker Hall]], glumac (* [[1931]])
* [[17. 6.]] - [[Jean-Louis Trintignant]], glumac (* [[1930]])
* [[21. 6.]] - [[Dragan Tomić (političar)|Dragan Tomić]], bivši srpski političar (* [[1936]])
* [[26. 6.]] - [[Margaret Keane]], američka slikarka (* [[1927]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[2. 7.]] - [[Peter Brook]], kazališni redatelj (* [[1925]])
* [[6. 7.]] - [[James Caan]], glumac (* [[1940]])
* [[8. 7.]] - [[Shinzō Abe]], bivši japanski premijer (* [[1954]])
* [[14. 7.]] - [[Ivana Trump]], bivša Donaldova supruga (* [[1949]])
* [[20. 7.]] - [[Viktor Žmegač]], književni teoretičar, muzikolog, akademik HAZU (* [[1929]])
* [[21. 7.]] - [[Nikola Radmanović]], fudbaler, trener (* [[1969]])
* [[24. 7.]] - [[David Warner]], glumac (* [[1941]])
* [[25. 7.]] - [[Paul Sorvino]], glumac (* [[1939]])
* 25. 7. - [[David Trimble]], severnoirski političar, nobelovac za mir (* [[1944]])
* [[26. 7.]] - [[Branko Cvejić]], glumac (* [[1946]])
* 26. 7. - [[James Lovelock]], ekologist (* [[1919]])
* [[30. 7.]] - [[Nichelle Nichols]], glumica (* [[1932]])
* [[31. 7.]] - [[Fidel V. Ramos]], filipinski general i bivši predsednik (* [[1928]])

=== Avgust/August/Kolovoz ===

== Nobelove nagrade ==

=== Veze ===
[[Godišnji kalendar]]

== Reference ==
{{izvori}}

{{Commonscat}}

[[Kategorija:2022| ]]</text>
      <sha1>a2cypzjmk629mddtp56h4zisg865y39</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260899</id>
      <parentid>41260883</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:43:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Alekol</username>
        <id>2231</id>
      </contributor>
      <comment>/* Jul/Juli/Srpanj */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30636" xml:space="preserve">{{Godina nav|2022}}
{{Godina u drugim kalendarima|2022}}
Godina '''2022''' ('''[[Rimski brojevi|MMXXII]]''') je [[redovna godina koja počinje u subotu]].

== Događaji ==
=== Januar/Siječanj ===
* [[1. 1.]] - Na snazi je Regionalno sveobuhvatno ekonomsko partnerstvo 15 zemalja Azije i Pacifika, najveći trgovinski blok na svetu.
* [[4. 1.]] - Cijena plina skočila preko 30% u Europi (peterostruko u godinu dana); u plinovodu Yamal tok plina je obrnut već 15 dana.
* 4. 1. - Kosovo zabranjuje rudarenje kriptovaluta zbog nestašice struje.
* 4. 1. - Nagli porast broja registrovanih sa koronom u regionu.
* [[5. 1.]] - Protesti u [[Kazahstan]]u povodom poskupljenja goriva prerastaju u nerede. Vlada je podnela ostavku, kao i predsednik Saveta bezbednosti, bivši predsednik Nazarbajev - red se uspostavlja uz pomoć ruskih trupa.
* 5. 1. - Ministarstvo finansija SAD uvelo sankcije Miloradu Dodiku i banjalučkoj ATV zbog &quot;koruptivnih aktivnosti&quot; i pretnje stabilnosti i teritorijalnoj celovitosti BiH.
* 5. 1. - [[Novak Đoković]] stigao u Melbourne nakon što je, kontroverzno, dobio medicinsko izuzeće od obavezne vakcinisanosti - viza mu je poništena, što je oboreno na sudu 10-og, u međuvremenu je u pritvoru za imigrante.
* 5. 1. - Severna Koreja testirala hipersoničnu raketu - izvodi još šest različitih testova ovog meseca.
* [[6. 1.]] - Ruski vojnici došli u nedavno napuštenu francusku bazu u [[Timbuktu]]u.
* [[10. 1.]] - Američko-ruski razgovori u Ženevi: teme su ruske trupe na ukrajinskoj granici i ruski zahtevi NATO-u.
* [[11. 1.]] - Zaplijenjeno pola tone kokaina u tovaru banana namijenjenom crnogorskom trgovačkom lancu &quot;Voli&quot;.
* [[14. 1.]] - Odlukom ministra za imigraciju, Đokoviću je ponovo oduzeta australska viza - federalni sud odbija žalbu, deportovan je 16-og.
* [[15. 1.]] - Erupcija podvodnog vulkana Hunga Tonga - manji cunami i pepeo na [[Tonga|Tongi]].
* 16. 1. - Referendum o promeni Ustava Srbije, u delu o pravosuđu: 60,3% je &quot;za&quot;, izlaznost 30,1%. Deo opozicije tvrdi da je bilo prevara.
* [[19. 1.]] - Vladajuća koalicija &quot;Crno na bijelo&quot;, Građanskog pokreta URA i Saveza građana Civis, podnijela je Skupštini Crne Gore Inicijativu 31 poslanika, uključujući iz DPS, za izglasavanje nepovjerenja Vladi premijera Zdravka Krivokapića.
* [[20. 1.]] - Vlada Srbije povukla rudarske dozvole Rio Tintu.
* 20. 1. - Bitka u al-Hasaki na istoku Sirije: istovremeni napad Islamske Države na zatvor i pobuna zatvorenika - slede višednevne borbe sa kurdskim SDF, zatvor je uništen a 2 - 3 hiljade zatvorenika je pobeglo ili nestalo.
* [[21. 1.]] - Rusija traži povlačenje NATO trupa iz Bugarske i Rumunije, u okviru vraćanja na situaciju iz 1997.
* 21. 1. - MUP Srbije objavljuje da se sprema atentat na predsednika Vučića, od strane grupe Radoja Zvicera.
* [[24. 1.]] - Vojni udar u Burkini Faso - u zemlji je sigurnosna kriza od 2015. usled napada islamističkih militanata.
* [[27. 1.]] - SAD odbijaju ruski zahtev da Ukrajina ne bude nikada primljena u NATO.
* [[29. 1.]] - Talijanski predsjednik [[Sergio Mattarella]] je reizabran, pošto je umoljen da pristane na to radi stabilnosti.
* [[30. 1.]] - Završen ''Australian Open'': [[Rafael Nadal]] je osvojio rekordnu 21. titulu, mešovite dublove su dobili [[Kristina Mladenovic]] i [[Ivan Dodig]], [[Petra Marčinko]] među juniorkama.

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - Vrhunac omikronovog talasa u Srbiji: 7-dnevni prosek registrovanih slučajeva 19.288 (vrhunac hospitalizacija 14. 2., 7-dnevni prosek 4.513).
* [[3. 2.]] - Racija američkih specijalaca u Atmehu na severozapadu Sirije: lider ID Abu Ibrahim al-Qurayshi se digao u vazduh sa svojom porodicom.
* [[4. 2.]] - Izglasano nepovjerenje crnogorskoj vladi [[Zdravko Krivokapić|Zdravka Krivokapića]], glasovima &quot;Crno na bijelo&quot; i opozicije. Tri dana kasnije i predsjedniku Skupštine Aleksi Bečiću.
* 4. 2. - NATO zaključio &quot;aktivnost budnosti&quot; ''Neptune Strike 2022'' u Jadranu, u kojoj je učestvovao i nosač aviona '' USS Harry S. Truman''&lt;ref&gt;[https://sfn.nato.int/newsroom/news-archive/2022/nato-concludes-vigilance-activity-neptune-strike-2022 NATO Concludes Vigilance Activity Neptune Strike 2022]. sfn.nato.int Feb 5 2022&lt;/ref&gt; (u posjeti Splitu od 11-og).
* 4. 2. - Predstavljen izgled [[Hrvatska i euro|hrvatskih kovanica eura]], sporni prijedlog rješenja sa kunom ubrzo povučen.
* 4. 2. - Sastanak [[Xi Jinping|Xi]] - Putin u Pekingu: kritikuju &quot;negativan uticaj&quot; SAD u Evropi i Azijsko-pacifičkom regionu, Kina podržava Rusiju u ukrajinskoj krizi.
* [[4. 2.|4]] - [[20. 2.]] - Zimske olimpijske igre u Pekingu.
* [[5. 2.]] - [[Argentina]] pristupa kineskoj inicijativi [[Pojas i put]].
* [[6. 2.]] - Platinski jubilej, 70 godina vladavine britanske kraljice [[Elizabeta II|Elizabete II]].
* 6. 2. - ''Freedom Convoy'': proglašeno vanredno stanje u gradu [[Ottawa]], gde su kamioni i pešaci okupljeni od 29. 1., u protestu zbog obaveznog vakcinisanja, uz neprekidne sirene, izgrede i saobraćajni kolaps.
* 6 - 7. 2. - Ruska klizačica Kamila Valijeva (15) izvela četvorostruki skok, ali ceremonija dodele medalja je otkazana zbog nedozvoljene supstance.
* [[10. 2.]] - Započinju rusko-beloruske vojne vežbe u Belorusiji.
* [[15. 2.]] - Kiša od 258 mm izaziva klizišta u brazilskom gradu [[Petrópolis]], 217+ stradalih.
* [[17. 2.]] - Francuska i evropski saveznici najavljuju povlačenje trupa iz [[Mali]]ja.
* [[18. 2.]] - U [[Donjecka Narodna Republika|Donjeckoj]] i [[Luganska Narodna Republika|Luganskoj]] separatističkoj republici objavili evakuaciju civila u Rusiju, jer Ukrajina navodno planira ofanzivu. Prethodnih dana su pojačana granatiranja, danas se izveštava o eksplozijama automobila u Donjecku i gasovoda kod Luganska. Sutradan proglašavaju mobilizaciju.
* 18. 2. - Engleska i Vels pogođeni olujom Eunice, najjačom od 1987, pogađa i druge zemlje oko Severnog mora i Baltika.
* [[19. 2.]] - Uhićen ministar graditeljstva Darko Horvat.
* [[20. 2.]] - Velika brana etiopskog preporoda: elektrana je proizvela prvu struju.
* [[21. 2.]] - Putin objavio priznanje Donjecke i Luganske republike. Predviđeno je slanje ruske vojske kao mirovnjaka na te teritorije.
* [[23. 2.]] - Ukrajina je izglasala uvođenje vanrednog stanja, a lideri donbaskih republika su zatražili pomoć od Rusije u &quot;odbijanju agresije&quot;.
[[Datoteka:UK-MOD-Ukraine-2022-02-28.jpg|mini|250px|[[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|Ruska invazija na Ukrajinu]]: ruski prodori do kraja februara]]
* [[24. 2.]] - Rusija započela [[Ruska invazija na Ukrajinu 2022.|&quot;specijalnu vojnu operaciju&quot; za &quot;demilitarizaciju i denacifikaciju Ukrajine&quot;]]. Putin preti &quot;posledicama većim nego ikad u istoriji&quot; onima koji bi se umešali. Nakon udara po vojnoj infrastrukturi došlo je do prodora sa severa, severoistoka i juga. Zauzeto je [[Zmijsko ostrvo]] blizu ušća Dunava, nakon široko publikovanog prkosa ukrajinskog garnizona.
* [[25. 2.]] - Ruske trupe na severnoj periferiji Kijeva, vodi se borba za aerodrom Hostomel. Putin poziva ukrajinsku vojsku da zbaci &quot;narkomansku neonacističku&quot; vlast.
* [[27. 2.]] - Putin povisio gotovost strateških snaga zbog sankcija i &quot;pretećih izjava&quot; lidera NATO zemalja; EU će plaćati kupovinu i dostavu oružja Ukrajini, zatvoren je vazdušni prostor za ruske avione.
* [[28. 2.]] - Prvi pregovori na granici Ukrajine i Belorusije, raketni napad na Harkov, Turska zatvara Moreuze, u skladu sa Konvencijom iz Montreauxa.

=== Mart/Ožujak ===
* [[2. 3.]] - Ruske snage su zauzele [[Herson]] i okružile [[Mariupolj]], priznaju 498 mrtvih od početka invazije. Generalna skupština UN osudila rusku invaziju na Ukrajinu sa 141-im glasom za (uključujući Srbiju), pet protiv (Belorusija, S. Koreja, Eritreja i Sirija) i 35 uzdržanih. Niz zemalja je prijavio Međunarodnom krivičnom sudu zločine u Ukrajini. 
* [[4. 3.]] - Ruske snage su zauzele nuklearnu elektranu Zaporožje, kod Energodara; bilo je vatre u zgradi za obuku (najveća NE u Evropi, nominalni kapacitet 5.700 MW).
* [[7. 3.]] - Misija EUFOR Althea saopštila da je u BiH raspoređeno dodatnih 500 pripadnika.
* [[8. 3.]] - SAD i UK zabranjuju uvoz ruske nafte - cena barela je preko 120 dolara. Cena [[nikl]]a je udvostručena od početka rata, kao i cena prirodnog gasa; cena pšenice je veća oko 50%. UNHCR kaže da je Ukrajinu napustilo dva miliona ljudi.
* [[9. 3.]] - Bolnica za majku i dete u [[Mariupolj]]u teško oštećena u ruskom napadu - grad je granatiran više dana, što sprečava evakuaciju civila.
* 9. 3. - Na Korzici izbijaju neredi sedam dana pošto je nacionalista Yvan Colonna izboden u zatvoru (umire 21. 3.)
* 9. 3. - Konzervativac [[Yoon Suk-yeol]] izabran za predsednika Južne Koreje. 
* [[10. 3.]] - Dron iz pravca Ukrajine pao na zagrebački Jarun u 23 sata.
* [[11. 3.]] - [[Gabriel Boric]] je novi predsjednik [[Čile]]a.
* [[14. 3.]] - Raketni napad na bazu Javorov, zapadno od Lavova.
* 14. 3. - Iranska revolucionarna garda raketirala okolinu američkog konzulata u iračkom Irbilu, navodni izraelski centar, iz odmazde za udar u Siriji u kome su stradali njeni članovi.
* 14. 3. - Kineski južni grad Shenzhen je u lokdaunu, ograničen je pristup Šangaju, veliki porast i na severoistoku, mada su cifre relativno male. Ozbiljnija je situacija u Hong Kongu.
* [[15. 3.]] - Rusija objavila napuštanje [[Savjet Evrope|Savjeta Evrope]], pre nego što je ovo telo to izglasalo.
* [[16. 3.]] - Pogođeno pozorište u Mariupolju, u čijem skloništu se nalazio jedan broj ljudi.
* [[18. 3.]] - U Turskoj otvoren [[Most Çanakkale 1915]] ili Dardanelski most, kod mesta [[Lapseki]] - to je sa 2.023 m najduži [[viseći most]] na svetu.
* 18 - [[20. 3.]] - U Beogradu održano Svetsko prvenstvo u dvoranskoj atletici. [[Ivana Španović|Ivana Vuleta]] (ex Španović) osvojila zlato u skoku u dalj.
* [[19. 3.]] - Puštena u saobraćaj brza pruga Beograd - Novi Sad, deo pruge do Budimpešte.
* [[21. 3.]] - China Eastern Airlines Flight 5735: avion se srušio kod [[Wuzhou]]a - 132 mrtvih.
* [[22. 3.]] - Ukrajinske snage povratile Makarov kod Kijeva i potisnule ruske snage.
* [[24. 3.]] - Severna Koreja testirala do sada najveću interkontinentalnu raketu, Hwasong-17.
* 24. 3. - NATO objavljuje da će postaviti četiri nove borbene grupe, od 40.000 ljudi u Slovačkoj, Mađarskoj, Rumuniji i Bugarskoj.
* [[25. 3.]] - Rusko ministarstvo odbrane izjavljuje da će preneti fokus na Donbas.
* [[27. 3.]] - [[94. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[CODA (film)|CODA]]'', uz još dve nagrade; &quot;[[Dina (2021.)|Dina]]&quot; 6 nagrada od 10 nominacija; ''[[The Power of the Dog (film)|The Power of the Dog]]'' jedna od 12; ''[[Belfast (film)|Belfast]]'' i ''[[West Side Story (2021)|West Side Story]]'' po jedna od 7. [[Will Smith]] ošamario [[Chris Rock|Chrisa Rocka]].
* [[29. 3.]] - U padu helikoptera misije MONUSCO u DR Kongu ima osam poginulih, uključujući potpukovnika Dejana Stanojevića iz Srbije.
* mart - Počeo toplotni talas u Indiji, mesec je najtopliji od 1900.

=== April/Travanj ===
* [[1. 4.]] - Nesreća u rudniku &quot;Soko&quot;, kod [[Sokobanjska Moravica|Sokobanje]], osam rudara stradalo u gušenju metanom.
* 1. 4. - Rusija od danas traži isplatu gasa rubljama za zemlje koje ne smatra prijateljskim.
* 1. 4. - Ukrajinske snage su povratile [[Buča|Buču]] kod Kijeva, narednih dana se izveštava o ubistvu stotina ljudi za vreme ruske okupacije.
* [[3. 4.]] - Predsednički i vanredni parlamentarni izbori u Srbiji i lokalni izbori. [[Aleksandar Vučić]] reizabran sa 58,54 % (+2,5 procentna poena u odnosu na 2017). [[Srpska napredna stranka|SNS]] 120 mandata (-68), Ujedinjena Srbija 38 (novi), SPS-JS 32 (=)... Izjednačeno u beogradskoj skupštini.
* 3. 4. - Izbori u Mađarskoj: [[Viktor Orbán|Orbánov]] [[Fidesz]] pojačao većinu za dva mandata.
* 3. 4. - Pakistanska ustavna kriza: po savetu premijera [[Imran Khan|Imrana Khana]] je raspušten parlament u kome se pripremao njegov opoziv - Ustavni sud to ocenjuje neustavnim i Khanu je izglasano nepoverenje 10-og.
* [[8. 4.]] - Železnička stanica u [[Kramatorsk]]u pogođena raketama - 50 mrtvih.
* 8. 4. - Počinju poplave u Južnoj Africi, naročito oko [[Durban]]a - preko 440 mrtvih.
* [[12. 4.]] - Visoki predstavnik Šmit suspendovao Zakon o nepokretnoj imovini Republike Srpske.
* [[14. 4.]] - Potonula krstarica &quot;Moskva&quot;, zastavni brod ruske Crnomorske flote.
* [[17. 4.]] - Uhapšena bivša predsednica Vrhovnog suda Crne Gore Vesna Medenica - sumnja na stvaranje kriminalne organizacije i protivzakonit uticaj.
* [[18. 4.]] - Ukrajina javlja da je počela ruska ofanziva u Donbasu. Ruske snage su većim delom zauzele Mariupolj, s izuzetkom kompleksa čeličane Azovstal.
* [[19. 4.]] - Objavljeno da je potpisan sigurnosni sporazum između Kine i [[Solomonski Otoci|Solomonskih Otoka]].
* [[20. 4.]] - Pet miliona izbeglica iz Ukrajine i 7,1 milion raseljenih, od 44 miliona stanovnika.
* [[22. 4.]] - Zemljotres uveče kod [[Berkovići|Berkovića]], jedna osoba poginula u [[Stolac|Stocu]].
[[Datoteka:Dritan Abazovic, December 2020.jpg|mini|120px|[[Dritan Abazović]]]]
* [[24. 4.]] - Predsednički izbori u Francuskoj: [[Emmanuel Macron|Macron]] dobija reizbor u drugom krugu, pobedom nad [[Marine Le Pen|Le Pen]] sa 58,5% glasova.
* 24. 4. - Izbori u Sloveniji: najviše mandata dobija zeleno-liberalni Pokret Svoboda biznismena [[Robert Golob|Roberta Goloba]].
* [[25. 4.]] - [[Elon Musk]] dogovorio kupovinu [[Twitter]]a za 44 milijarde dolara.
* 25 - 26. 4. - Eksplozije u otcepljenom moldavskom regionu [[Pridnjestrovlje]]: srušen radio predajnik, pucano na ministarstvo državne sigurnosti.
* [[27. 4.]] - [[Gazprom]] prekinuo isporuke gasa Poljskoj i Bugarskoj, zbog neplaćanja rubljama.
* [[28. 4.]] - [[Dritan Abazović]] je novi premijer Crne Gore.

=== Maj/Svibanj ===
* [[4. 5.]] - Federalna rezerva SAD diže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena kako bi suzbila inflaciju.
* [[5. 5.]] - Lokalni izbori u UK: Konzervativci izgubili dosta mesta; [[Sinn Féin]] je najveća stranka u Severnoj Irskoj, ali unionisti imaju 37 mandata prema 36 za nacionaliste, od 90.
* [[6. 5.]] - Havanski hotel &quot;Saratoga&quot; teško oštećen u eksploziji gasa, 32 mrtvih.
* [[9. 5.]] - Masovni protesti na Šri Lanci zbog teške ekonomske situacije: ostavku daje premijer Mahinda Rajapaksa, inače brat predsednika.
* 9. 5. - Predsednički izbori na Filipinima: Ferdinand [[Bongbong Marcos]], sin [[Ferdinand Marcos|nekadašnjeg diktatora]], odnosi ubedljivu pobedu nad potpredsednicom Leni Robredo; za novu potpredsednicu je izabrana [[Sara Duterte]], kćerka [[Rodrigo Duterte|odlazećeg predsednika]].
* 9. 5. - Biden potpisao Zakon o najmu i zajmu za vojnu pomoć Ukrajini.
* [[11. 5.]] - Krah [[stablecoin]]a ''terra'': vrednost je pala na 35 američkih centi sa jednog dolara, pošto je novac povlačen brže od automatskog stabilizatora. Krah kriptovaluta do kraja juna obara vrednost tržišta sa tri na jedan bilion dolara.
* [[13. 5.]] - Umro predsednik [[Ujedinjeni Arapski Emirati|Ujedinjenih Arapskih Emirata]] i emir Abu Dhabija [[Khalifa bin Zayed Al Nahyan]], nasleđuje ga polubrat [[Mohamed bin Zayed Al Nahyan|Mohamed]] (faktički još od 2014).
* 13. 5. - Severna Koreja potvrdila prvu smrt od kovida, već kroz nekoliko dana se govori o milion ljudi sa &quot;groznicom&quot;.
* 10 - 14. 5. - Pesma Evrovizije u Torinu: pobedila je ukrajinska numera, a [[Konstrakta]] je peta.
* maj - Niz zemalja registruje slučajeve [[Majmunske boginje|majmunskih boginja]].
* 16. 5. - Bitka za Harkov: Ukrajina javlja da su njene trupe stigle do ruske granice (deset dana kasnije se izveštava o granatiranju grada).
* 16. 5. - Talas vrućine u Indiji: temperature u New Delhiju i do 49 stepeni. Indijska vlada je zabranila izvoz pšenice.
* 16 - 17. 5. - Nove lažne dojave o bombama u Srbiji: škole, studentski domovi, tržni centri, mostovi...
* [[17. 5.]] - Prekinut otpor u mariupoljskoj čeličani Azovstal, 264 ranjenih vojnika je evakuisano/zarobljeno (poslednja grupa 20-og, ukupno 2.439 boraca). Fokus borbi je na [[Severodonjeck]]u.
* [[18. 5.]] - Finska i Švedska aplicirale za članstvo u NATO, turski predsednik Erdoğan postavlja uslove.
* [[21. 5.]] - Izbori u Australiji: konzervativna koalicija [[Scott Morrison|Scotta Morrisona]] gubi većinu, novi premijer je laburist [[Anthony Albanese]].
* [[22. 5.]] - Sukob policije i Torcide na autocesti kod Zagreba, policija otvarala vatru.
* [[24. 5.]] - Srpska pravoslavna crkva priznaje autokefalnost [[Makedonska pravoslavna crkva – Ohridska arhiepiskopija|Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije]], objavio patrijarh Porfirije na zajedničkoj liturgiji u Skoplju.
* 24. 5. - U školi u [[Uvalde, Texas]] ubijeno 19 đaka i dve učiteljice.
* [[29. 5.]] - Telefonski razgovor Vučić - Putin, dogovoreno snabdevanje gasom uz povoljnu cenu.
* [[31. 5.]] - EU dogovorila embargo na rusku naftu koja se prevozi morem, 2/3 uvoza.

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[1. 6.]] - Europska komisija odobrila pristupanje Hrvatske eurozoni.
* 1. 6. - ''Depp v. Heard'': porota u Virdžiniji presudila da je [[Amber Heard]] defamirala [[Johnny Depp|Johnnyja Deppa]]
* [[6. 6.]] - Otkazana poseta ruskog ino. ministra Sergeja Lavrova Srbiji, pošto susedne zemlje nisu dozvolile prelet.
* [[10. 6.]] - Poseta kancelara [[Olaf Scholz|Olafa Scholza]] Beogradu, tokom balkanske turneje.
* [[13. 6.]] - Pad berzi širom sveta nakon veće od očekivane majske inflacije u SAD, pale su i kriptovalute a dolar jača (očekuje se povećanje kamatne stope).
* 13. 6. - Konflikt u Kivuu, na istoku DR Kongo: pokret M23 je zauzeo grad Bunagana, kongoanske vlasti optužuju [[Ruanda|Ruandu]] za podršku.
* [[14. 6.]] - Uništene skoro sve ploče na [[Partizansko groblje u Mostaru|Partizanskom groblju u Mostaru]].
* 14. 6. - [[Otok Hans]] između danskog Grenlanda i Kanade podijeljen napola, čime je završen &quot;Whisky rat&quot;.
* [[17. 6.]] - U Srbiji registrovan prvi slučaj &quot;majmunskih boginja&quot;.
* [[19. 6.]] - Parlamentarni izbori u Francuskoj, drugi krug: preds. Macron izgubio većinu.
* 19. 6. - [[Gustavo Petro]] je prvi levičar izabran za predsednika [[Kolumbija|Kolumbije]].
* [[22. 6.]] - Zemljotres u afganskoj provinciji Paktika sa velikim brojem žrtava.
* [[23. 6.]] - Ukrajina i Moldova dobijaju status kandidata za EU.
* [[24. 6.]] - ''Dobbs v. Jackson Women's Health Organization'': Vrhovni sud SAD presudio da ustav ne garantuje pravo na abortus i da savezne države mogu uvesti restrikcije - oborena presuda u ''[[Roe vs. Wade]]'' iz 1973.
* 24. 6. - Ukrajina povlači poslednje trupe iz [[Sjeverodonjeck]]a.
* 25. 6. - 5. 7. - [[Mediteranske igre]] u Oranu, Alžir
* 28 - 30. 6. - Samit NATO u Madridu: Švedska i Finska pozvane u članstvo, nakon sporazuma sa Turskom; usvojen novi strateški koncept.
* [[30. 6.]] - Ruske snage se povukle sa [[Zmijsko ostrvo|Zmijskog ostrva]].
* jun - jul - Toplinski val u regiji: u Kninu 28. 6. izmjereno 40,4 stupnjeva, lipanjski rekord.

=== Jul/Juli/Srpanj ===
[[Datoteka:Webb's First Deep Field.tif|mini|Webbovo Prvo duboko polje]]
* [[3. 7.]] - Ukrajinske snage se povukle iz [[Lisičansk]]a, tako da je cela [[Luganska oblast]] pod ruskom kontrolom - [[Luganska Narodna Republika|Luganska NR]]. 
* [[4. 7.]] - Izvanredno stanje zbog suše u pet sjevernih talijanskih regiona; rijeka [[Po]] je skoro presušila.
* [[5. 7.]] - Ministar financija [[Zdravko Marić]] podnio ostavku.
* 5. 7. - Protesti u Skoplju protiv francuskog predloga za rešenje makedonsko-bugarskog spora postaju nasilni, povređeno je 47 policajaca.
* [[7. 7.]] - Britanski premijer [[Boris Johnson]] podneo ostavku, nakon niza skandala koji su doveli do ostavke velikog broja članova vlade.
* [[8. 7.]] - Ubijen bivši japanski premijer [[Shinzō Abe]].
* 8. 7. - Denver Nuggetsi produžili ugovor sa [[Nikola Jokić|Nikolom Jokićem]] za 264 miliona dolara.
* 8 - 17. 7. - U sukobu bandi u haićanskom glavnom gradu [[Port-au-Prince]]u, četvrt [[Cité Soleil]], ubijeno 209 ljudi 
* [[9. 7.]] - Ekonomska kriza na Šri Lanci: gomila upala u predsedničku palatu i zapalila premijerovu kuću - obojica najavljuju ostavke. Premijer [[Ranil Wickremesinghe]] je 20-og izabran za novog predsednika.
[[Datoteka:Bridge Moracica, Montenegro 06.jpg|mini|Most Moračica na autuputu u Crnoj Gori]]
* [[12. 7.]] - Objavljene prve slike dobijene sa [[Svemirski teleskop James Webb|svemirskog teleskopa James Webb]].
* 12. 7. - Dolar i euro oko pariteta: povećane kamate u SAD su potakle rast dolara, dok se u eurozoni očekuje recesija zbog energetske krize.
* [[13. 7.]] - Otvorena prva dionica prvog autoputa u Crnoj Gori: Smokovac kod Podgorice – Mateševo kod Kolašina, 41 km.
* 13. 7. - Veliki požar između Vodica i Šibenika, na preko 3.000 ha.
* 15 - 24. 7. - Svetski šampionat u atletici u [[Eugene, Oregon]]. [[Sandra Perković]] osvojila srebro.
* [[16. 7.]] - Ukrajinski avion sa oružjem iz Srbije za Bangladeš pao kod Kavale u Grčkoj.
* [[17. 7.]] - Situacija sa nedopuštenom Vučićevom posetom Jasenovcu.
* [[19. 7.]] - Talas vrućine u zapadnoj Evropi: rekordnih 40 C u Engleskoj.
** Požari u južnoj Evropi, u gašenju na slovenskom Krasu učestvuju i ekipe iz susednih zemalja, npr. hrvatski kanader. Gorelo je na Čvrsnici u parku Blidinje.
* 19. 7. - Počinju pristupni pregovori [[Pristupanje Albanije Europskoj uniji|Albanije]] i [[Pristupanje Sjeverne Makedonije Europskoj uniji|S. Makedonije]] sa [[Europska unija|EU]].
[[Datoteka:Pelješac bridge - Most Pelješac - Croatia - 2022-06-16.jpg|mini|[[Pelješki most]]]]
* [[21. 7.]] - Talijanski premijer [[Mario Draghi]] je podnio ostavku nakon što je u koaliciji izgubio potporu [[Pokret pet zvijezda|M5S]], kao i [[Severna liga (Italija)|Lige]] i [[Naprijed Italija|Forza Italia]] (izvanredni izbori u rujnu). Državni dug zemlje iznosi preko 2.700 milijardi eura, preko 150% GDP
* 21. 7. - Europska centralna banka podiže kamatnu stopu za 0,5 procentna poena - kraj osam godina negativnih stopa, inflacija u eurozoni je 8,6%.
* [[22. 7.]] - U Istanbulu potpisan ukrajinsko-ruski sporazum o izvozu žita preko Crnog mora - prvi brod isplovljava 1. 8..
* [[23. 7.]] - WHO objavljuje širenje majmunskih boginja međunarodnom vanrednom situacijom.
* [[26. 7.]] - Otvoren [[Pelješki most]]: dugačak je 2.404 metra, dva centralna pilona, visine 222 m iznad morskog dna obuhvataju plovidbeni kanal od 200 × 55 m.
* [[27. 7.]] - Visoki predstavnik Christian Schmidt nametnuo je tehničke izmjene Izbornog zakona BiH.
* 27. 7. - Isporuka ruskog gasa preko Severnog toka je prepolovljena na 20% kapaciteta.
* [[31. 7.]] - Sirene i barikade na severu Kosova pred sutrašnju primenu odluke o preregistraciji vozila i ličnim kartama - primena odložena za mesec dana.
* 31. 7. - Lider Al-Kaide [[Ayman al-Zawahiri]] ubijen u Kabulu u napadu američkog drona.

=== Avgust/August/Kolovoz ===

== Predviđeni događaji ==
* 15 - 21. 8. - Evropski šampionat u atletici u Minhenu
* 1 - 18. 9. - EuroBasket 2022 u Nemačkoj, Češkoj, Italiji i Gruziji.
* 5. 9. - Cijene u Hrvatskoj označene u kunama i eurima.
* 12 - 18. 9. - [[EuroPride]] u Beogradu
* [[25. 9.]] - Vanredni izbori u Italiji.
* [[2. 10.]] - Generalni izbori u Brazilu.
* oktobar? - Izbori u BiH.
* oktobar - Popis stanovništva u Srbiji.
* [[8. 11.]] - Sredomandatni izbori u SAD.
* novembar? - XX Nacionalni kongres [[KP Kine]].
* [[21. 11.]] - [[18. 12.]] - U Kataru se održava Svetsko prvenstvo u fudbalu.

=== Nepoznati datumi ===
* Popis stanovništva na Kosovu.
* Planirano gašenje nuklearne energije u Nemačkoj.
* Referendum o nezavisnosti [[Federalne Države Mikronezije|mikronezijske]] države [[Chuuk (savezna država)|Chuuk]]?

== Rođenja ==

== Smrti ==
{{glavni članak|:Kategorija:Umrli 2022.}}
=== Januar/Siječanj ===
* [[2. 1.]] - [[Richard Leakey]], kenijski antropolog, političar (* [[1944]])
* [[3. 1.]] - [[Vladan Živković]], glumac (* [[1941]])
* [[6. 1.]] - [[Peter Bogdanovich]], filmski režiser (* [[1939]])
* 6. 1. - [[Sidney Poitier]], glumac (* [[1927]])
* [[7. 1.]] - [[Anatolij Kvašnjin]], bivši ruski načelnik generalštaba (* [[1946]])
* [[9. 1.]] - [[Toshiki Kaifu]], bivši japanski premijer (* [[1931]])
* 9. 1. - [[Bob Saget]], glumac, komičar (* [[1956]])
* [[11. 1.]] – [[David Sassoli]], italijanski novinar i političar, predsjednik EP (* [[1956]].)
* [[12. 1.]] - [[Stjepan Lamza]], nogometaš (* [[1940]])
* 12. 1. - [[Ronnie Spector]], pjevačica ''The Ronettes'' (* [[1943]])
* &lt; 14. 1. - [[Petar Đorđević]], slikar (* [[1943]])
* [[14. 1.]] - [[Nikša Bareza]], dirigent (* [[1936]])
* [[15. 1.]] - [[Nino Cerruti]], modni kreator (* [[1930]])
* [[16. 1.]] - [[Ibrahim Boubacar Keïta]], bivši predsednik Malija (* [[1945]])
* [[19. 1.]] - [[Hardy Krüger]], glumac (* [[1928]])
* 19. 1. - [[Radovan Beli Marković]], književnik (* [[1947]])
* [[20. 1.]] - [[Meat Loaf]], pevač, glumac (* [[1947]])
* [[22. 1.]] - [[Aki Rahimovski]], pjevač &quot;Parnog valjka&quot; (* [[1955]])
* 22. 1. - [[Željko Mavrović (glumac)|Željko Mavrović]], glumac (* [[1947]])
* [[23. 1.]] - [[Lavrentije Trifunović]], episkop šabački (* [[1935]])
* [[24. 1.]] - [[Greta Ferušić]], bosanska arhitektica, preživjela Auschwitz (* [[1924]])
* [[25. 1.]] - [[Stevan K. Pavlović]], istoričar (* [[1933]])
* [[27. 1.]] - [[Nedjeljko Mihanović]], hrvatski književnik i političar, član suradnik HAZU (* [[1930]])
* 27. 1. - [[Svetozar Livada]], filozof, sociolog (* [[1928]])
* [[29. 1.]] - [[Srećko Lorger]], književnik, novinar (* [[1944]])
* 29. 1. - Ksenija Vučić, novinarka, prva supruga AV (* [[1968]])
* [[30. 1.]] - [[Zvonimir Šeparović]], hrvatski pravnik i političar (* [[1928]])
* [[31. 1.]] - [[Daniel Rukavina]], imunolog, član HAZU (* [[1937]])
* 31. 1. - Petar Tutavac, keksar &quot;Domaćice&quot; i &quot;Plazme&quot; (* [[1934]])

=== Februar/Veljača ===
* [[2. 2.]] - [[Monica Vitti]], glumica (* [[1931]])
* 2. 2. - [[Velja Pavlović]], novinar, TV voditelj na Studio B (* [[1953]])
* [[4. 2.]] - [[Vesna Malohodžić]], glumica (* [[1948]])
* [[5. 2.]] - [[Ana Došen-Dobud]], spisateljica, pedagoginja (* [[1920]])
* [[6. 2.]] - [[Predrag Vranešević]], član &quot;Laboratorije zvuka&quot; (* [[1946]])
* [[7. 2.]] - [[Douglas Trumbull]], režiser, supervizor specijalnih efekata (* [[1942]])
* [[8. 2.]] - [[Borivoj Dovniković]], filmski redatelj, animator (* [[1930]])
* 8. 2. - [[Luc Montagnier]], virolog, nobelovac (* [[1932]])
* [[9. 2.]] - [[Milan Vlajčić]], novinar, filmski kritičar (* [[1939]])
* 9. 2. - [[Snežana Pantić]], karatistkinja (* [[1978]])
* [[10. 2.]] - [[Eduard Kukan]], slovački diplomata, izaslanik za Balkan (* [[1939]])
* [[10. 2.]] - [[Luc Montagnier]], francuski virolog, dobitnik Nobelove nagrade za fiziologiju i medicinu (* 1932)
* [[12. 2.]] - [[Ivan Reitman]], filmski režiser (* [[1946]])
* 12. 2. - [[Stevan Tontić]], pesnik (* [[1946]])
* [[14. 2.]] - [[Bora Ivkov]], šahovski velemajstor (* [[1933]])
* [[18. 2.]] - [[Oliver Antić]], srpski pravnik i političar (* [[1950]])
* [[19. 2.]] - [[Gary Brooker]], frontmen Procol Haruma (* [[1945]])

=== Mart/Ožujak ===
* [[13. 3.]] - [[Igor Mandić]], književnik kritičar, novinar (* [[1939]])
* [[15. 3.]] - [[Nikola Štedul]], hrvatski emigrant (* [[1937]])
* [[21. 3.]] - [[Vesna Bosanac]], ratna ravnateljica vukovarske bolnice (* [[1949]])
* [[22. 3.]] - [[Milovan Vitezović]], književnik (* [[1944]])
* [[23. 3.]] - [[Madeleine Albright]], bivši državni sekretar SAD (* [[1937]])
* [[26. 3.]] - [[Milivoj Karakašević]], stonoteniser (* [[1948]])

=== April/Travanj ===

* [[2. 4.]] - [[Estelle Harris]], glumica (* [[1928]])
* 2. 4. - [[Mirjana Majurec]], glumica (* [[1952]])
* [[3. 4.]] - [[Snežana Nikšić]], glumica (* [[1943]])
* [[4. 4.]] - [[Petar Skansi]], košarkaš i trener (* [[1943]])
* [[5. 4.]] - [[Dejan Mijač]], pozorišni reditelj, akademik SANU (* [[1934]])
* [[6. 4.]] - [[Vladimir Žirinovski]], ruski političar (* [[1946]])
* [[7. 4.]] - [[Dušan Čkrebić]], društveno-politički radnik SR Srbije (* [[1927]])
* [[12. 4.]] - [[Zvonimir Janko]], matematičar, član HAZU (* [[1932]])
* [[13. 4.]] - [[Michel Bouquet]], glumac (* [[1925]])
* [[15. 4.]] - [[Liz Sheridan]], glumica (* [[1929]])
* [[19. 4.]] - [[Kane Tanaka]], japanska superstogodišnjakinja (* [[1903]])
* [[21. 4.]] - [[Mwai Kibaki]], bivši predsednik Kenije (* [[1931]])
* [[23. 4.]] - [[Orrin Hatch]], američki političar (* [[1934]])

=== Maj/Svibanj ===
* [[1. 5.]] - [[Ivica Osim]], fudbaler, trener (* [[1941]])
* [[2. 5.]] - [[Đuro Seder]], slikar, akademik HAZU (* [[1927]])
* [[3. 5.]] - [[Stanislav Šuškevič]], prvi predsednik Belorusije (* [[1934]])
* [[8. 5.]] - [[Fred Ward]], glumac (* [[1942]])
* [[10. 5.]] - [[Leonid Kravčuk]], prvi predsednik Ukrajine (* [[1934]])
* [[17. 5.]] - [[Vangelis]], kompozitor, muzičar (* [[1943]])
* 17. 5. - [[Igor Starović]], pevač &quot;Divljeg kestena&quot; (* [[1964]])
* [[26. 5.]] - [[Ray Liotta]], glumac (* [[1954]])
* [[27. 5.]] - [[Angelo Sodano]], bivši državni tajnik Vatikana i dekan kolegija kardinala (* [[1927]]))
* [[28. 5.]] - [[Bujar Nishani]], bivši predsednik Albanije (* [[1966]])

=== Jun/Juni/Lipanj ===
* [[9. 6.]] - [[Julee Cruise]], američka kantautorka (* [[1956]])
* [[12. 6.]] - [[Philip Baker Hall]], glumac (* [[1931]])
* [[17. 6.]] - [[Jean-Louis Trintignant]], glumac (* [[1930]])
* [[21. 6.]] - [[Dragan Tomić (političar)|Dragan Tomić]], bivši srpski političar (* [[1936]])
* [[26. 6.]] - [[Margaret Keane]], američka slikarka (* [[1927]])

=== Jul/Juli/Srpanj ===
* [[2. 7.]] - [[Peter Brook]], kazališni redatelj (* [[1925]])
* [[6. 7.]] - [[James Caan]], glumac (* [[1940]])
* [[8. 7.]] - [[Shinzō Abe]], bivši japanski premijer (* [[1954]])
* [[14. 7.]] - [[Ivana Trump]], bivša Donaldova supruga (* [[1949]])
* [[20. 7.]] - [[Viktor Žmegač]], književni teoretičar, muzikolog, akademik HAZU (* [[1929]])
* [[21. 7.]] - [[Nikola Radmanović]], fudbaler, trener (* [[1969]])
* [[24. 7.]] - [[David Warner]], glumac (* [[1941]])
* [[25. 7.]] - [[Paul Sorvino]], glumac (* [[1939]])
* 25. 7. - [[David Trimble]], severnoirski političar, nobelovac za mir (* [[1944]])
* [[26. 7.]] - [[Branko Cvejić]], glumac (* [[1946]])
* 26. 7. - [[James Lovelock]], ekologist (* [[1919]])
* [[30. 7.]] - [[Nichelle Nichols]], glumica (* [[1932]])
* [[31. 7.]] - [[Fidel V. Ramos]], filipinski general i bivši predsednik (* [[1928]])
* 31. 7. - [[Ayman al-Zawahiri]], lide Al-Kaide (* [[1951]])

=== Avgust/August/Kolovoz ===

== Nobelove nagrade ==

=== Veze ===
[[Godišnji kalendar]]

== Reference ==
{{izvori}}

{{Commonscat}}

[[Kategorija:2022| ]]</text>
      <sha1>fxrz4fqrvd5po0hjcaafdltoilsbbrh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dinoseb</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1268293</id>
    <revision>
      <id>41260874</id>
      <parentid>40762723</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T13:19:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>806</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Menjam datoteku/fajl Dinoseb_Grundstruktur_V1-Seite001.svg sa Dinoseb_Grundstruktur_V1.svg.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4843" xml:space="preserve">{{Chembox-lat
|  Watchedfields = 
|  verifiedrevid = 
|  Name = Dinoseb
|  ImageFile = Dinoseb Grundstruktur V1.svg
|   ImageSize = 
|   ImageAlt = 
|   ImageCaption = 
|  ImageFile1 = 
|   ImageSize1 = 
|   ImageAlt1 = 
|   ImageCaption1 = 
|  ImageFile2 = 
|   ImageSize2 = 
|   ImageAlt2 = 
|   ImageCaption2 = 
|  ImageFile3 = 
|   ImageSize3 = 
|   ImageAlt3 = 
|   ImageCaption3 = 
|  ImageFile4 = 
|   ImageSize4 = 
|   ImageAlt4 = 
|   ImageCaption4 = 
|  ImageFileL1 = 
|   ImageFileL1_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeL1 = 
|   ImageAltL1 = 
|   ImageCaptionL1 = 
|  ImageFileR1 = 
|   ImageFileR1_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeR1 = 
|   ImageAltR1 = 
|   ImageCaptionR1 = 
|  ImageFileL2 = 
|   ImageFileL2_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeL2 = 
|   ImageAltL2 = 
|   ImageCaptionL2 = 
|  ImageFileR2 = 
|   ImageFileR2_Ref = {{chemboximage|correct|}}
|   ImageSizeR2 = 
|   ImageAltR2 = 
|   ImageCaptionR2 = 
|  IUPACName = 
|  IUPACName_hidden = yes
|  SystematicName = 
|  OtherNames = 
| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat
|  Abbreviations = 
|  CASNo = 88-85-7
|  CASNo_Comment = 
|  CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
|  CASNos = 
|  CASOther = 
|  PubChem = 6950
|  PubChem_Ref = {{Pubchemcite|correct|Pubchem}}
|  PubChem_Comment = 
|  PubChem5 = 
|  PubChem5_Comment = 
|  PubChemOther = 
|  ChemSpiderID = 6684
|  ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
|  ChemSpiderID_Comment = 
|  ChemSpiderID5 = 
|  ChemSpiderIDOther = 
|  EINECS = 
|  EC-number = 
|  EINECSCASNO = 
|  UNNumber = 
|  UNII = YD44ZEM22M
|  UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
|  DrugBank = 
|  KEGG = C14302
|  KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
|  MeSHName = 
|  ChEBI = 
|  ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
|  ChEMBL = 
|  ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
|  RTECS = 
|  ATCvet = 
|  ATCCode_prefix = 
|  ATCCode_suffix = 
|  ATC_Supplemental = 
|  SMILES = CCC(C)c1cc(cc(c1O)[N+](=O)[O-])[N+](=O)[O-]
|  InChI = 1/C10H12N2O5/c1-3-6(2)8-4-7(11(14)15)5-9(10(8)13)12(16)17/h4-6,13H,3H2,1-2H3
|  StdInChI = 1S/C10H12N2O5/c1-3-6(2)8-4-7(11(14)15)5-9(10(8)13)12(16)17/h4-6,13H,3H2,1-2H3
|  StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  StdInChIKey = OWZPCEFYPSAJFR-UHFFFAOYSA-N 
|  StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  Beilstein = 
|  Gmelin = 
|  3DMet = 
  }}
| Section2 = {{Chembox Properties-lat
|C=10 |H=12 |N=2 |O=5 
|  MolarMass = 240,213
|  Appearance = 
|  Density = 
|  MeltingPt = 
|  Melting_notes = 
|  BoilingPt = 
|  Boiling_notes = 
|  LogP = 
|  VaporPressure = 
|  HenryConstant = 
|  AtmosphericOHRateConstant = 
|  pKa = 
|  pKb = 
|  Solubility = 
|  SolubleOther = 
|  Solvent = 
|  Sheet Resistance = 
|  Methacrylate Equiv Wt = 
|  Bulk Conductivity = 
  }}
| Section3 = {{Chembox Structure-lat
|  CrystalStruct = 
|  Coordination = 
|  MolShape = 
  }}
| Section4 = {{Chembox Thermochemistry-lat
|  DeltaHc = 
|  DeltaHf = 
|  Entropy = 
|  HeatCapacity = 
  }}
| Section5 = {{Chembox Pharmacology-lat
|  AdminRoutes =  
|  Bioavail = 
|  Metabolism = 
|  HalfLife =  
|  ProteinBound = 
|  Excretion =  
|  Legal_status = 
|  Legal_US = 
|  Legal_UK = 
|  Legal_AU = 
|  Legal_CA = 
|  PregCat = 
|  PregCat_AU = 
|  PregCat_US = 
  }}
| Section6 = {{Chembox Explosive-lat
|  ShockSens = 
|  FrictionSens = 
|  ExplosiveV = 
|  REFactor = 
  }}
| Section7 = {{Chembox Hazards-lat
|  ExternalMSDS = 
|  EUClass = 
|  EUIndex = 
|  MainHazards = 
|  NFPA-H = 
|  NFPA-F = 
|  NFPA-R = 
|  NFPA-O = 
|  RPhrases = 
|  SPhrases = 
|  RSPhrases = 
|  FlashPt = 
|  Autoignition = 
|  ExploLimits = 
|  LD50 = 
|  PEL = 
  }}
| Section8 = {{Chembox Related-lat
|  OtherAnions = 
|  OtherCations = 
|  OtherFunctn = 
|  Function = 
|  OtherCpds = 
  }}
}}

'''Dinoseb''' je [[organsko jedinjenje]], koje sadrži 10 [[atom]]a [[ugljenik]]a i ima [[Molekulska masa|molekulsku masu]] od 240,213 [[Jedinica atomske mase|''Da'']].
		
== Osobine ==

{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
|-
! Osobina !! Vrednost
|-
| [[Vodonična veza|Broj akceptora vodonika]] || 5
|-
| [[Vodonična veza|Broj donora vodonika]] || 1
|-
| [[Geometrija molekula|Broj rotacionih veza]] || 4
|-
| [[Particioni koeficijent]]&lt;ref&gt;{{cite doi/10.1021/jp980230o|noedit}}&lt;/ref&gt; (''ALogP'') || 3,0
|-
| [[Rastvorljivost]]&lt;ref&gt;{{cite pmid|11749573|noedit}}&lt;/ref&gt; (''logS'', log(''mol/L'')) || -3,7
|-
| [[Polarna površina molekula|Polarna površina]]&lt;ref&gt;{{cite pmid|11020286|noedit}}&lt;/ref&gt; (''PSA'', [[Ангстрем (јединица)|''Å''&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;]]) || 111,9 
|}

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Literatura ==
{{refbegin}}
* {{Clayden1st}}
* {{March6th}}
* {{Katritzky2nd}}
{{refend}}

== Spoljašnje veze ==
{{Portal-lat|Hemija}}
{{Commonscat-lat|Dinoseb}}
* {{PubChemInCheKey|OWZPCEFYPSAJFR-UHFFFAOYSA-N|Dinoseb}}

[[Kategorija:Fenoli]]
[[Kategorija:Nitrobenzeni]]</text>
      <sha1>nipssqf2rioo7b6se90m94ru106gxgc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Neşri</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1374817</id>
    <revision>
      <id>41260926</id>
      <parentid>41241360</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T11:17:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Nešri]] na [[Neşri]]: točnije : Neşri</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1979" xml:space="preserve">{{klica-književnost}}
{{klica-biografija}}


{{Infokutija pisac
| ime = Mehmed Neşrî
| slika = 
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = oko 1450.
| mjesto_rođenja = 
| datum_smrti = 1520. (?)
| mjesto_smrti = 
| zanimanje =
| jezik = [[turski jezik|turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
* ''Cihan-Nümâ''
&lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}

'''Nešri''' ({{Šablon:Jez-tur|Neşri}}; druga pol. XV veka - umro [[1520]]), u nekim izvorima '''Mehmed Nešri'''.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Neşri|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/409779/Nesri|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|accessdate=23 February 2013}}&lt;/ref&gt;, je bio otomanski istoričar, istaknuti predstavnik rane otomanske istoriografije.

Nešri je živeo za vrijeme vlade sultana [[Bajazit II|Bajazita II]] (1481-1512). Autor je više istorijskih spisa. Njegova knjiga &quot;Nešrijeva istorija&quot; (&quot;Nešri tarihi&quot;) objavljena je tek [[1949]]. godine u [[Ankara|Angori]].&lt;ref&gt;[http://istorijanisa.wikidot.com/mehmed-nesri Mehmed Nesri]&lt;/ref&gt;

Između ostalog, Nešri piše o nadiranju [[Murat I|Murata]] na Balkan, odnosno o prvom susretu Srba sa Osmanovim Turcima [[Bitka na Marici|na Marici]] (1371), o zauzeću [[Niš]]a (1386) i o [[Bitka na Kosovu|boju na Kosovu]] (1389). Nema podataka kako je Nešri, koji nije bio savremenik događaja, došao do materijala.&lt;ref&gt;[http://istorijanisa.wikidot.com/mehmed-nesri Mehmed Nesri]&lt;/ref&gt; Njegova &quot;Pripovest o osvajanju Niša&quot;, sadrži izvesna preterivanja. U poređenju sa Muratovim pismom o padu Niša (1386), može se primetiti koliko Nešri preteruje kad govori o obavezama koje je na sebe preuzeo [[Lazar Hrebeljanović|Lazar]]. O njima u toj meri, nema u drugim relevantnijim izvorima.&lt;ref&gt;[http://istorijanisa.wikidot.com/mehmed-nesri Mehmed Nesri]&lt;/ref&gt;

== Djela ==
* ''Cihânnümâ''

== Izvori ==
{{Izvori|2}}

== Bibliografija ==

[[Kategorija:Turski historičari]]
[[Kategorija:Turski pisci]]</text>
      <sha1>lkfk873710zq8s41s76pchiwt7bjprx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260928</id>
      <parentid>41260926</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T11:19:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2044" xml:space="preserve">{{klica-književnost}}
{{klica-biografija}}


{{Infokutija pisac
| ime = Mehmed Neşrî
| slika = 
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = oko 1450.
| mjesto_rođenja = 
| datum_smrti = 1520. (?)
| mjesto_smrti = 
| zanimanje =
| jezik = [[turski jezik|turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
* ''Cihan-Nümâ''
&lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}

'''Nešri''' ({{Šablon:Jez-tur|Neşri}}; druga pol. XV veka - umro [[1520]]), u nekim izvorima '''Mehmed Nešri'''.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Neşri|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/409779/Nesri|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|accessdate=23 February 2013}}&lt;/ref&gt;, je bio otomanski istoričar, istaknuti predstavnik rane otomanske istoriografije.

== Život ==
Nešri je živeo za vrijeme vlade sultana [[Bajazit II|Bajazita II]] (1481-1512). Autor je više istorijskih spisa. Njegova knjiga &quot;Nešrijeva istorija&quot; (&quot;Nešri tarihi&quot;) objavljena je tek [[1949]]. godine u [[Ankara|Angori]].&lt;ref&gt;[http://istorijanisa.wikidot.com/mehmed-nesri Mehmed Nesri]&lt;/ref&gt;

Između ostalog, Nešri piše o nadiranju [[Murat I|Murata]] na Balkan, odnosno o prvom susretu Srba sa Osmanovim Turcima [[Bitka na Marici|na Marici]] (1371), o zauzeću [[Niš]]a (1386) i o [[Bitka na Kosovu|boju na Kosovu]] (1389). Nema podataka kako je Nešri, koji nije bio savremenik događaja, došao do materijala.&lt;ref&gt;[http://istorijanisa.wikidot.com/mehmed-nesri Mehmed Nesri]&lt;/ref&gt; Njegova &quot;Pripovest o osvajanju Niša&quot;, sadrži izvesna preterivanja. U poređenju sa Muratovim pismom o padu Niša (1386), može se primetiti koliko Nešri preteruje kad govori o obavezama koje je na sebe preuzeo [[Lazar Hrebeljanović|Lazar]]. O njima u toj meri, nema u drugim relevantnijim izvorima.&lt;ref&gt;[http://istorijanisa.wikidot.com/mehmed-nesri Mehmed Nesri]&lt;/ref&gt;

== Djela ==
* ''Cihânnümâ''

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==

[[Kategorija:Turski historičari]]
[[Kategorija:Turski pisci]]</text>
      <sha1>3511ogfceamxuz22nt0lxo09drz2w27</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260929</id>
      <parentid>41260928</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T11:21:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2053" xml:space="preserve">{{klica-književnost}}
{{klica-biografija}}


{{Infokutija pisac
| ime = Mehmed Neşrî
| slika = 
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = oko 1450.
| mjesto_rođenja = 
| datum_smrti = 1520. (?)
| mjesto_smrti = 
| zanimanje =
| jezik = [[turski jezik|turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
* ''Cihan-Nümâ''
&lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}

'''Nešri''' ({{Šablon:Jez-tur|Neşri}}; druga polovina [[15. vek]]a - umro [[1520]]), u nekim izvorima '''Mehmed Nešri'''.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Neşri|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/409779/Nesri|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc|accessdate=23 February 2013}}&lt;/ref&gt;, je bio otomanski istoričar, istaknuti predstavnik rane otomanske istoriografije.

== Život ==
Nešri je živeo za vrijeme vlade sultana [[Bajazit II|Bajazita II]] (1481-1512). Autor je više istorijskih spisa. Njegova knjiga &quot;Nešrijeva istorija&quot; (&quot;Nešri tarihi&quot;) objavljena je tek [[1949]]. godine u [[Ankara|Angori]].&lt;ref&gt;[http://istorijanisa.wikidot.com/mehmed-nesri Mehmed Nesri]&lt;/ref&gt;

Između ostalog, Nešri piše o nadiranju [[Murat I|Murata]] na Balkan, odnosno o prvom susretu Srba sa Osmanovim Turcima [[Bitka na Marici|na Marici]] (1371), o zauzeću [[Niš]]a (1386) i o [[Bitka na Kosovu|boju na Kosovu]] (1389). Nema podataka kako je Nešri, koji nije bio savremenik događaja, došao do materijala.&lt;ref&gt;[http://istorijanisa.wikidot.com/mehmed-nesri Mehmed Nesri]&lt;/ref&gt; Njegova &quot;Pripovest o osvajanju Niša&quot;, sadrži izvesna preterivanja. U poređenju sa Muratovim pismom o padu Niša (1386), može se primetiti koliko Nešri preteruje kad govori o obavezama koje je na sebe preuzeo [[Lazar Hrebeljanović|Lazar]]. O njima u toj meri, nema u drugim relevantnijim izvorima.&lt;ref&gt;[http://istorijanisa.wikidot.com/mehmed-nesri Mehmed Nesri]&lt;/ref&gt;

== Djela ==
* ''Cihânnümâ''

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==

[[Kategorija:Turski historičari]]
[[Kategorija:Turski pisci]]</text>
      <sha1>gmb6v59pb6syc9g8rphw4d62p9s22xl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kartaške igre</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4497824</id>
    <revision>
      <id>41260888</id>
      <parentid>41236114</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:21:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>95.178.248.198</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Vanjske veze */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1081" xml:space="preserve">[[Datoteka:Royal straight flush.jpg|thumb|Kraljeva ljestvica u [[poker|pokeru]] ]]
'''Kartaška igra''' ili '''kartanje''' je društvena igra u kojoj igrači koriste [[igraće karte]] različitih tipova (obične igraće karte ili  [[tarot]] karte, kartice za briškolo, itd ...). 

Postoje kartaške igre za jednog igrača (kao primjerice [[pasijans]] ili polaganje karti) ili za više igrača. U igri za četiri igrača (ili više) mogu biti timovi s dva igrača. Naučiti ove igre obično je vrlo jednostavno, ali stvaranje nivoa umeća da biste zaista ovladali igrama može malo da potraje. Srećom, obično postoji puno različitih nivoa umeća, tako da će čak i novi igrači moći da pronađu igru u kojoj će uživati.&lt;ref&gt;[https://playsolitaire.io/sr &quot;Pasijans,Naučiti ove igre obično je vrlo jednostavno, ali stvaranje nivoa umeća da biste zaista ovladali igrama može malo da potraje&quot;] ''playsolitaire.io''.&lt;/ref&gt;

== Reference ==
{{izvori}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Playing cards}}[https://igre.games/bela-online/ Belot Online]
[[Kategorija: Kartaške igre]]</text>
      <sha1>f3xb6pjjx5g51gt9wfk6pd2ec5e07cy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260889</id>
      <parentid>41260888</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:33:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Vraćene izmjene [[Special:Contributions/95.178.248.198|95.178.248.198]] ([[User talk:95.178.248.198|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:NguoiDungKhongDinhDanh|NguoiDungKhongDinhDanh]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1036" xml:space="preserve">[[Datoteka:Royal straight flush.jpg|thumb|Kraljeva ljestvica u [[poker|pokeru]] ]]
'''Kartaška igra''' ili '''kartanje''' je društvena igra u kojoj igrači koriste [[igraće karte]] različitih tipova (obične igraće karte ili  [[tarot]] karte, kartice za briškolo, itd ...). 

Postoje kartaške igre za jednog igrača (kao primjerice [[pasijans]] ili polaganje karti) ili za više igrača. U igri za četiri igrača (ili više) mogu biti timovi s dva igrača. Naučiti ove igre obično je vrlo jednostavno, ali stvaranje nivoa umeća da biste zaista ovladali igrama može malo da potraje. Srećom, obično postoji puno različitih nivoa umeća, tako da će čak i novi igrači moći da pronađu igru u kojoj će uživati.&lt;ref&gt;[https://playsolitaire.io/sr &quot;Pasijans,Naučiti ove igre obično je vrlo jednostavno, ali stvaranje nivoa umeća da biste zaista ovladali igrama može malo da potraje&quot;] ''playsolitaire.io''.&lt;/ref&gt;

== Reference ==
{{izvori}}

== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Playing cards}}

[[Kategorija: Kartaške igre]]</text>
      <sha1>rsm83p6stekh0pkyda3xte9bc78ppuy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ivka Rutić</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4600245</id>
    <revision>
      <id>41260925</id>
      <parentid>40804297</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T10:06:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>24.135.2.184</ip>
      </contributor>
      <comment>dodata kcerka i unuci</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1959" xml:space="preserve">{{Infokutija glumac
| ime            = Ivka Rutić
| datum_rođenja   = {{birthdate|1913|5|15|df=y}}
| mjesto_rođenja   = [[Virovitica]], [[Austrougarska]]
| datum_smrti    = {{dda|1988|10|1|1913|5|15|df=y}}
| mjesto_smrti    = [[Beograd]], [[SR Srbija]], [[SFRJ]]
| supružnik   = [[Joža Rutić]]
| djeca = [[Dina Rutić]] Noemi Vlaho
|rodbina=unuci:
 Vladimir Vlaho
 Braslav Vlaho
 Ana Radmilovic}}

'''Ivka Rutić''' ([[Virovitica]], [[15. maj]] [[1913]] — [[Beograd]], [[1. oktobar]] [[1988]]) je bila jugoslovenska [[film]]ska i [[pozorište|pozorišna]] [[glumica]].

Bio je udata za glumca [[Joža Rutić|Jožu Rutića]], sa kojom je zajedno bila u partizanima. U toku [[Bitka na Sutjesci|bitke na Sutjesci]], juna 1943. godine, rodila se njihova ćerka [[Dina Rutić]], koja je takođe bila glumica i supruga glumca [[Zoran Radmilović|Zorana Radmilovića]].

&lt;div  id=&quot;filmKategorija&quot;&gt;&lt;/div&gt;
==Filmografija==
[[#Glumica|Glumica]]  |  
{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;text-align:center;margin-top:17pt;width:26em;&quot;   
! style=&quot;width:auto;&quot; |&lt;div id=&quot;Glumica&quot; style=&quot;font-size:1.4em;&quot; &gt;Glumica&lt;/div&gt;
! style=&quot;font-size:16px;&quot; |[[#filmKategorija|&amp;nbsp;&amp;#9650;]]
|}

&lt;div id=&quot;GlumicaDugometražni_film&quot;&gt;&lt;/div&gt;
:{| class=&quot;wikitable&quot;  style=&quot;text-align:left;&quot;
|+Dugometražni film
! style=&quot;width: 3em;&quot; |
! style=&quot;width: 21em;&quot; |Naziv
!  style=&quot;width: 16em;&quot; |Uloga
|-
! 1947
| [[Slavica (film)|Slavica]]
| Marija
|-
! colspan = &quot;3&quot; style = &quot;text-align:center;&quot; |
1950-te [[#Glumica|&amp;nbsp;&amp;#9650;]]
|-
! 1950
| [[Jezero (film)|Jezero]]
| /
|-
! colspan = &quot;3&quot; style = &quot;text-align:center;&quot; |
1960-te [[#Glumica|&amp;nbsp;&amp;#9650;]]
|-
! 1960
| [[Partizanske priče|Partizanske priče]]
| /segment „Povratak&quot;
|}

== Spoljašnje veze ==
* {{IMDb ime|id=0752022|name=Ivka Rutić}}

{{Lifetime|1913|1988|Rutić, Ivka}}
[[Kategorija:Hrvatske glumice]]
[[Kategorija:Jugoslavenske glumice]]
[[Kategorija:Jugoslavenski partizani]]
[[Kategorija:Biografije, Virovitica]]</text>
      <sha1>mmprchqlesotckaxxlv8x70y999sd7o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Basshunter</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4622918</id>
    <revision>
      <id>41260876</id>
      <parentid>41259290</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T13:42:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Eurohunter</username>
        <id>23571</id>
      </contributor>
      <comment>/* Diskografija */ +[[Diskografija Basshuntera]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2752" xml:space="preserve">{{Infookvir glazbenik
| Ime                  = Basshunter
| Img                  = Basshunter, 20 april 2008 in Halmstad.jpg
| Img_capt             = Basshunter na koncertu u [[Halmstad]] (2008)
| Img_size             =
| Landscape            =
| Background           = vanjski_suradnik
| Rodno_ime            = Jonas Erik Altberg
| Pseudonim            = 
| Rođenje              = [[22. 12.|22 decembra]] [[1984.]]
| Smrt                 = 
| Instrument           =
| Žanr                 = [[eurodance]]
| Zanimanje            = [[kantautor]], [[muzički producent]], [[DJ]]
| Djelatno_razdoblje   =
| Producentska_kuća    = [[Extensive Music]], [[Warner Music Sweden]], [[Ultra Records]], [[Broma 16]], [[Warner Music Japan]], [[3 Beat Records]], [[Dance Nation]], Warner Music Germany, Alex Music
| Angažman             = Patrik och Lillen, [[Mental Theo|DJ Mental Theo]], [[Stunt]], [[Lauren Dyson]], [[Big Brother]], [[Sandra Gee|Sandra]], [[Dulce María]]
| URL                  = [http://basshunter.se basshunter.se]
| nagrade              =
| Značajni instrumenti =
}}
'''Basshunter''' ({{Jez-engl|Jonas Erik Altberg}}; [[Halmstad]], [[22. 12.|22 decembra]] [[1984.]]), je [[Šveđani|švedski]] [[kantautor]], [[muzički producent]] i [[disk džokej|DJ]].

== Diskografija ==
{{Main|Diskografija Basshuntera}}

=== Studijski albumi ===
* ''[[The Bassmachine]]'' (2004.)
* ''[[LOL (^^,)|LOL &lt;(^^,)&gt;]]'' (2006.)
* ''[[Now You're Gone – The Album]]'' (2008.)
* ''[[Bass Generation]]'' (2009.)
* ''[[Calling Time]]'' (2013.)

=== Kompilacijski albumi ===
* ''[[The Old Shit]]'' (2006.)
* ''[[The Early Bedroom Sessions]]'' (2012)

=== Singlovi ===
* &quot;The Big Show&quot; (2004)
* &quot;[[Welcome to Rainbow]]&quot; (2006)
* &quot;[[Boten Anna]]&quot; (2006)
* &quot;[[Vi sitter i Ventrilo och spelar DotA]]&quot; (2006)
* &quot;[[Jingle Bells]]&quot; (2006)
* &quot;[[Vifta med händerna]]&quot; (2006)
* &quot;[[Now You're Gone]]&quot; (2007)
* &quot;[[Please Don't Go]]&quot; (2008)
* &quot;[[All I Ever Wanted]]&quot; (2008)
* &quot;[[Angel in the Night]]&quot; (2008)
* &quot;Russia Privjet (Hardlanger Remix)&quot; (2008)
* &quot;[[I Miss You]]&quot; (2008)
* &quot;[[Walk on Water]]&quot; (2009)
* &quot;Al final&quot; (2009)
* &quot;[[Every Morning]]&quot; (2009)
* &quot;[[I Promised Myself]]&quot; (2009)
* &quot;[[Saturday]]&quot; (2010)
* &quot;[[Fest i hela huset]]&quot; (2011)
* &quot;[[Northern Light]]&quot; (2012)
* &quot;[[Dream on the Dancefloor]]&quot; (2012)
* &quot;[[Crash &amp; Burn]]&quot; (2013)
* &quot;Calling Time&quot; (2013)
* &quot;Elinor&quot; (2013)
* &quot;Masterpiece&quot; (2018)
* &quot;Home&quot; (2019)
* &quot;Angels Ain't Listening&quot; (2020)
* &quot;Life Speaks to Me&quot; (2021)

== Vanjske veze ==
{{Commonscat}}
* [http://basshunter.se Službena stranica]

{{Lifetime|1984||}}
{{Authority control}}

[[Kategorija:Švedski pjevači]]
[[Kategorija:Muzički producenti]]
[[Kategorija:Švedski tekstopisci]]
[[Kategorija:Švedski DJ-evi]]
[[Kategorija:Pseudonimi]]</text>
      <sha1>acrh4rkdp0a5i691mjruig5pq1fbf8d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Reyer Venezia Mestre</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4638934</id>
    <revision>
      <id>41260887</id>
      <parentid>40980870</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T17:20:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>62.18.0.203</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3414" xml:space="preserve">{{Košarkaški klub2
| ime        = КК Rejer Venecija Mestre
| slika      = Logo-REYER-UMANA2022.png
| nadimak    =
| liga       = [[Serija A Italije u košarci|Serija A Italije]]&lt;br /&gt;[[FIBA Liga šampiona]]
| osnovan    = [[1872]].
| dvorana    = [[Palasport Giuseppe Taliercio|Palasport Taliercio]]&lt;br /&gt;(kapacitet: 3509)
| lokacija   = [[Venecija]], [[Italija]]
| boje       = {{color box|maroon}} {{color box|gold}}
| predsednik = [[Federico Casarin]]
| trener     = [[Walter De Raffaele]]
| titule     = (1) [[FIBA Кup Evrope]]&lt;br /&gt;(4) [[Serija A Italije u košarci|Prvenstvo Italije]]
| veb sajt   = [http://www.reyer.it www.reyer.it]
| h_body      = 800000
| h_pattern_b = _thingoldsides
| h_shorts    = 800000
| h_pattern_s = _goldsides
| a_body      = FFFFFF
| a_pattern_b = _whitesides
| a_shorts    = FFFFFF
| a_pattern_s = _whitesides
}}
'''КК Rejer Venecija Mestre''' ({{jez-ita|Reyer Venezia Mestre}}) je [[italija]]nski [[košarka]]ški klub iz [[Venecija|Venecije]]. Iz sponzorskih razloga pun naziv kluba trenutno glasa Umana Rejer Venecija (''Umana Reyer Venezia''). U sezoni 2018/19. takmičio se u [[Serija A Italije u košarci|Seriji A Italije]] i u [[FIBA Liga šampiona|FIBA Ligi šampiona]].

== Uspesi ==
=== Nacionalni ===
* '''[[Serija A Italije u košarci|Prvenstvo Italije]]:'''
** '''Prvak (4):''' 1942, 1943, 2017, 2019.

* '''[[Superkup Italije u košarci|Superkup Italije]]:'''
** '''Finalista (1):''' 2017.

=== Međunarodni ===
* '''[[Кup Radivoja Кoraća]]:'''
** '''Finalista (1):''' 1981.

* '''[[FIBA Кup Evrope]]:'''
** '''Pobednik (1):''' 2018.

== Učinak u prethodnim sezonama ==
{|  class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:85%&quot;
!Sez.
!width=&quot;160&quot; | [[Serija A Italije u košarci|Prvenstvo Italije]]
!width=&quot;160&quot; | [[Кup Italije u košarci|Кup Italije]]
!width=&quot;240&quot; colspan=2|Evropsko takmičenje
|-
| '''2011/12.'''
| Četvrtfinale PO
| —
| —
|-
| '''2012/13.'''
| Četvrtfinale PO
| —
| —
|-
| '''2013/14.'''
| 11. mesto
| —
| —
|-
| '''2014/15.'''
| Polufinale PO
| Četvrtfinale
| —
|-
| '''2015/16.'''
| Polufinale PO
| Četvrtfinale
| [[ULEB Evrokup 2015/16.|Evrokup]] — Top 32
|-
| '''2016/17.'''
| style=&quot;background:gold&quot; | '''Prvak'''
| Četvrtfinale
| [[FIBA Liga šampiona 2016/17.|FIBA Liga šampiona]] — 4. mesto
|-
| rowspan=2 | '''2017/18.'''
| rowspan=2 | Polufinale PO
| rowspan=2 | Četvrtfinale
| [[FIBA Liga šampiona 2017/18.|FIBA Liga šampiona]] — Grupna faza
|-
| style=&quot;background:gold&quot;  | [[FIBA Кup Evrope]] — '''Pobednik'''
|-
| '''2018/19.'''
| style=&quot;background:gold&quot; | '''Prvak'''
| Četvrtfinale
| [[FIBA Liga šampiona 2018/19.|FIBA Liga šampiona]] — Osmina finala
|}

== Istaknuti igrači ==
* {{zas|ITA}} [[Pjetro Aradori]]
* {{zas|URU}} [[Esteban Batista]]
* {{zas|GRČ}} [[Majkl Bramos]]
* {{zas|SLO}} [[Saša Vujačić]]
* {{zas|SRB}} [[Dražen Dalipagić]]
* {{zas|SRB}} [[Ivan Zoroski]]
* {{zas|ITA}} [[Denis Markonato]]
* {{zas|SAD}} [[Džeremi Pargo]]
* {{zas|SRB}} [[Ratko Radovanović]]
* {{zas|SRB}} [[Trajko Rajković]]
* {{zas|CG}} [[Boris Savović]]

== Istaknuti treneri ==
* {{zas|SRB}} [[Aleksandar Nikolić]]
* {{zas|HRV}} [[Petar Skansi]]

== Eksterni linkovi ==
{{Commonscat|Pallacanestro Reyer Venezia}}
* [http://www.reyer.it Zvaničan sajt kluba]

{{Normativna kontrola}}

[[Kategorija:Nastanci 1872.]]
[[Kategorija:Košarkaški klubovi u Italiji]]
[[Kategorija:Sport u Veneciji]]</text>
      <sha1>a0ejzi15emvfzl0t8wnw2zx9pmt4tm7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Korisnik:Inokosni organ</title>
    <ns>2</ns>
    <id>4665760</id>
    <revision>
      <id>41260896</id>
      <parentid>41260835</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:28:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21015" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271)
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474)
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564)
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600)
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590)
* [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970)
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Zati]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Mihri Hatun]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>iwaa9sgon76h4q79ormom22ip6hk78a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260897</id>
      <parentid>41260896</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:39:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Šablon:Turska književnost */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20999" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271)
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474)
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564)
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600)
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590)
* [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970)
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Zati]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Mihri Hatun]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>psh63c2lf74e8c8se5ir6dmit83l2ed</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260898</id>
      <parentid>41260897</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:41:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Turska književnost */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21015" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271)
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474)
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564)
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600)
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590)
* [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970)
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Zati]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Mihri Hatun]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>2i70pscs6gfot7ekm569xor0buuyj8i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260902</id>
      <parentid>41260898</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T19:03:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Šablon:Turska književnost */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21632" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271)
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474)
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564)
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600)
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590)
* [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970)
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Aşıkpaşazade]]
* [[Latifi]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Taşlıcalı Yahya]]
* [[Zati]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Mihri Hatun]]
* [[Baki (pisac)|Bâkî]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Katip Çelebi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
* [[Ibrahim Şinasi]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Reşat Nuri Güntekin]]
* [[Ömer Seyfettin]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Peyami Safa]]
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Kemal Tahir]]
* [[Orhan Veli]]
* [[Oktay Rifat]]
* [[Melih Cevdet]]
* [[Irfan Orga]]
* [[Nazım Hikmet]]
* [[Sait Faik Abasıyanık|Sait Faik]]
* [[Attila İlhan]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Orhan Kemal]]
* [[Tevfik Fikret]]
* [[Yaşar Kemal]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Nazlı Eray]]
* [[Feride Çiçekoğlu]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Murathan Mungan]]
* [[Suzan Samancı]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>5reclzdcoqj2phouzydz74806nfpcff</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260906</id>
      <parentid>41260902</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T22:23:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Turska književnost (nastavak) */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21651" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271)
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474)
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564)
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600)
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590)
* [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Aşıkpaşazade]]
* [[Latifi]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Taşlıcalı Yahya]]
* [[Zati]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Mihri Hatun]]
* [[Baki (pisac)|Bâkî]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Katip Çelebi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
* [[Ibrahim Şinasi]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Reşat Nuri Güntekin]]
* [[Ömer Seyfettin]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Peyami Safa]]
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Kemal Tahir]]
* [[Orhan Veli]]
* [[Oktay Rifat]]
* [[Melih Cevdet]]
* [[Irfan Orga]]
* [[Nazım Hikmet]]
* [[Sait Faik Abasıyanık|Sait Faik]]
* [[Attila İlhan]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Orhan Kemal]]
* [[Tevfik Fikret]]
* [[Yaşar Kemal]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Nazlı Eray]]
* [[Feride Çiçekoğlu]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Murathan Mungan]]
* [[Suzan Samancı]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>ef2zy2y7f7jt4dfmqg3xy288ahj0klr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260907</id>
      <parentid>41260906</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T22:39:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21716" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
::: 11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271)
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474)
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564)
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600)
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590)
* [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Aşıkpaşazade]]
* [[Latifi]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Taşlıcalı Yahya]]
* [[Zati]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Mihri Hatun]]
* [[Baki (pisac)|Bâkî]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Katip Çelebi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
* [[Ibrahim Şinasi]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Reşat Nuri Güntekin]]
* [[Ömer Seyfettin]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Peyami Safa]]
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Kemal Tahir]]
* [[Orhan Veli]]
* [[Oktay Rifat]]
* [[Melih Cevdet]]
* [[Irfan Orga]]
* [[Nazım Hikmet]]
* [[Sait Faik Abasıyanık|Sait Faik]]
* [[Attila İlhan]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Orhan Kemal]]
* [[Tevfik Fikret]]
* [[Yaşar Kemal]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Nazlı Eray]]
* [[Feride Çiçekoğlu]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Murathan Mungan]]
* [[Burhan Sönmez]]
* [[Suzan Samancı]]
* [[Çiler İlhan]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Birgül Oğuz]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>e39v1l9lzm3qell6v7oxhlz9dw3eiue</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260908</id>
      <parentid>41260907</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T22:52:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Turska književnost (nastavak) */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21834" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
::: 11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271)
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474)
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564)
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600)
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590)
* [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Attila İlhan]] (1925-2005)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Nazlı Eray]] (1945)
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Feride Çiçekoğlu]] (1951)
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Suzan Samancı]] (1962)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Aşıkpaşazade]]
* [[Latifi]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Taşlıcalı Yahya]]
* [[Zati]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Mihri Hatun]]
* [[Baki (pisac)|Bâkî]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Katip Çelebi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
* [[Ibrahim Şinasi]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Reşat Nuri Güntekin]]
* [[Ömer Seyfettin]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Peyami Safa]]
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Kemal Tahir]]
* [[Orhan Veli]]
* [[Oktay Rifat]]
* [[Melih Cevdet]]
* [[Irfan Orga]]
* [[Nazım Hikmet]]
* [[Sait Faik Abasıyanık|Sait Faik]]
* [[Attila İlhan]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Orhan Kemal]]
* [[Tevfik Fikret]]
* [[Yaşar Kemal]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Nazlı Eray]]
* [[Feride Çiçekoğlu]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Murathan Mungan]]
* [[Burhan Sönmez]]
* [[Suzan Samancı]]
* [[Çiler İlhan]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Birgül Oğuz]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>nxqizefulz0k7b8pkbdnqnj5ds4luix</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260912</id>
      <parentid>41260908</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T00:18:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21950" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
::: 11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271)
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564)
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* [[Hubbi Hatun|Ayşe Hubbî Hatun]] (+1590)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600)
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590)
* [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Fıtnat Hanım]] (1725-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Attila İlhan]] (1925-2005)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Nazlı Eray]] (1945)
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Feride Çiçekoğlu]] (1951)
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Suzan Samancı]] (1962)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Aşıkpaşazade]]
* [[Latifi]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Zeynep Hatun]]
* [[Mihri Hatun]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Taşlıcalı Yahya]]
* [[Zati]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Baki (pisac)|Bâkî]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Katip Çelebi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
* [[Ibrahim Şinasi]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Reşat Nuri Güntekin]]
* [[Ömer Seyfettin]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Peyami Safa]]
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Kemal Tahir]]
* [[Orhan Veli]]
* [[Oktay Rifat]]
* [[Melih Cevdet]]
* [[Irfan Orga]]
* [[Nazım Hikmet]]
* [[Sait Faik Abasıyanık|Sait Faik]]
* [[Attila İlhan]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Orhan Kemal]]
* [[Tevfik Fikret]]
* [[Yaşar Kemal]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Nazlı Eray]]
* [[Feride Çiçekoğlu]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Murathan Mungan]]
* [[Burhan Sönmez]]
* [[Suzan Samancı]]
* [[Çiler İlhan]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Birgül Oğuz]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>4oxm6vftbi0oxcrm8z13b3z8zfoe4zo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260918</id>
      <parentid>41260912</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T00:54:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>/* Turska književnost (nastavak) */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="21983" xml:space="preserve">


Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki &lt;del&gt;357 (tj. 0,07%)&lt;/del&gt; 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]].
&lt;br/&gt;
::: 11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. 
&lt;br/&gt;

==Rabota==
&lt;small&gt;
* ''[[Zapadno-istočni Divan]]''
* [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]]
* [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]]
* [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}}
* [[Smederevo|Semendire]]
* [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]]
* [[Giacomo Leopardi]] {{za}}
* [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]]
* [[Turski jezik]]
* [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] | [[Administrativna podjela Osmanskog Carstva]]
&lt;/small&gt;

==Turska književnost==

&lt;small&gt;
* '''[[Turska književnost]]'''
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turska književnost]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pisci]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Turski pjesnici]]&lt;/nowiki&gt;

* [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]]
::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] {{za}} | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] | [[Ibn Arabi]]

* [[Religija]] : [[Sufizam]]
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;/small&gt;
___________________________________
&lt;small&gt;
* [[Lütfi Paşa]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Mehmet Köprülü]]
* [[Junus-paša]]
* [[Safija Sultanija]]
&lt;/small&gt;
___________________________________

&lt;small&gt;
* sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774)
* sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807)
* sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640)
* sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) 
* sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617)
* sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566)
* sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520)
* sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512)
&lt;/small&gt;
___________________________________

==Turska književnost (nastavak)==

&lt;small&gt;
* [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}}
* [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}}
* [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}}
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.)
* proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]]
* ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije)
* '''[[Rumi]]''' 
* [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271)
* '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}}
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333)
* [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmedi|Ahmedî]] (1334-1413)
* [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417)
* [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466)
* [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484)
* [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}}
* [[Ahmed Paşa]] (1426-1497)
* [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ali Şir Nevai]] (1441-1501) {{za}}
* [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}}
* [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}}
* ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati)
* [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica)
* [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512){{za}} (proširiti)
* [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće)
* [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica)
* [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]]
* [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...)
* [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}}
* [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...)
* [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}}
* [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509)
* [[Lütfi Paşa]] (1488-1564)
* '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) {{za}}
* [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582)
* [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) {{za}} (nedostaje: izvori, slike / vr / pr)
* [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela)
* [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti)
* [[Ali Çelebi]] (1510-1572)
* [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515)
* '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572)
* [[Hubbi Hatun|Ayşe Hubbî Hatun]] (+1590)
* '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600)
* [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600)
* [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590)
* [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556)
* [[Nefi]] (1572-1636) {{za}}
* [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti)
* '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}}
* [[Katip Çelebi]] (1609-1657)
* [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716)
* [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717)
* [[Neşati]] (+1674)
* [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732)
* [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}}
* [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725)
* [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'')
* ''[[Nasredin hodža]]''
* ''[[Keloğlan]]'' {{za}}
* [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]])
* [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780)
* [[Fıtnat Hanım]] (1725-1780)
* [[Aziz Efendi]] (1749-1798)
* '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori)
* [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870)
* [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895)
* [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871)
* [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) 
* [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman
* [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora)
* [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913)
* [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925)
* [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945)
* [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933)
* [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920)
* [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966)
* [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954)
* [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913)
* [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}}
* [[Ziya Gökalp]] (1876-1924)
* [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964)
* [[Yahya Kemal Beyatlı]] (1884–1958)
* [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956)
* [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973)
* [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963)
* [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965)
* [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956)
* '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Faruk Çamlıbel]] (1898–1973)
* [[Peyami Safa]] (1899–1961)
* [[Ruşen Eşref Ünaydın]] (1892–1959) 
* [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971)
* [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]]
* '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963)
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962)
* '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954)
* [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}}
* [[Irfan Orga]] (1908-1970) {{za}} {{tick|13}}
* [[Ahmet Muhip Dıranas]] (1909–1980)
* [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973)
* '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970)
* [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008)
* ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002)
* '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915)
* [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989)
* [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005)
* '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015)
* [[Attila İlhan]] (1925-2005)
* [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999)
* [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020)
* [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}}
* [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak)
* [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977)
* [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}}
* [[Nazlı Eray]] (1945)
* [[Zeynep Oral]] (1946)
* [[Zülfü Livaneli]] (1946)
* [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}}
* [[Fethiye Cetin]] (1950) {{za}}
* [[Feride Çiçekoğlu]] (1951)
* [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952)
* [[Tarık Günersel]] (1953)
* [[Murathan Mungan]] (1955)
* [[Latife Tekin]] (1957)
* [[Ayşe Sarısayın]] (1957)
* [[Hasan Ali Toptaş]] (1958)
* [[İhsan Oktay Anar]] (1960)
* [[Dikmen Gürün]] (1961)
* [[Suzan Samancı]] (1962)
* [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...)
* [[Mehmet Murat İldan]] (1965)
* [[Burhan Sönmez]] (1965)
* [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta)
* [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...)
* [[Murat Uyurkulak]] (1972)
* [[Çiler İlhan]] (1972)
* [[Birgül Oğuz]] (1981)
* [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}}

&lt;/small&gt;

==Osmanska povijest==
&lt;small&gt; 
* [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | 
* [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...)
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]&lt;/nowiki&gt;
* [[Hronologija Osmanskog carstva]] | 
* [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | 
* [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | 
* [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | 
* [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | 
* [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
&lt;br/&gt;
[[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | &lt;br/&gt;
[[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | &lt;br/&gt;
[[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | &lt;br/&gt;
[[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]]
&lt;/small&gt;

==Geografija i ostalo==
&lt;small&gt;
[[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].&lt;br/&gt;
[[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')&lt;br/&gt;
[[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | &lt;br/&gt;
[[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | &lt;br/&gt;
[[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| '''[[Beyoğlu]]''' {{za}} | [[Zelena grobnica]]  | &lt;br/&gt;
'''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}}
&lt;/small&gt;

==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:==
&lt;small&gt; '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | &lt;br/&gt;
[[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | &lt;br/&gt;
'''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | &lt;br/&gt;
[[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | &lt;br/&gt;
[[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | 
&lt;/small&gt;

==[[Stil]]==
&lt;small&gt; 
[[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] |
&lt;/small&gt;

== Šablon:Turska književnost ==
Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : &lt;br/&gt;

{{Navbox
| basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}}
| name  = Turska književnost
| title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]]
| image = &lt;!-- [[Datoteka:*]] --&gt;
| bodyclass = hlist
| state = &lt;includeonly&gt;{{{state|collapsed}}}&lt;/includeonly&gt;

| group1 = Turkijsko doba
| list1  =
* [[Mahmud al-Kašgari]] 
* [[Jusuf Has Hadžib]]
* ''[[Kutadgu Bilig]]''
* ''[[Dede Korkut]]''

|group2 = Osmanska književnost
|list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap

| group1 = Rano–osmansko doba
| list1  =
* [[Šeik Edebali]]
* [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]]
* [[Darir]]
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Rumi]]
* [[Imadadin Nasimi|Nasīmī]]
* [[Sultan Valad]]
* [[Ašik-paša|Aşık Paşa]]
* [[Yunus Emre]]

| group2 = Zlatno doba
| list2  =
* [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]]
* [[Ali Şir Nevai]]
* [[Sultan Cem]]
* [[Aşıkpaşazade]]
* [[Latifi]]
* [[Aşık Çelebi]]
* [[Nešri|Neşrî]]
* [[Kemalpaşazade]]
* [[Priştineli Mesihi|Mesihi]]
* [[Zeynep Hatun]]
* [[Mihri Hatun]]
* [[Suzi Çelebi]]
* [[Uzun Firdevsi]]
* [[Guvahi|Güvahî]]
* [[Revani]]
* [[Fuzuli]]
* [[Hayâlî]]
* [[Taşlıcalı Yahya]]
* [[Zati]]
* [[Seydi Ali Reis]]
* [[Baki (pisac)|Bâkî]]

| group3 = Suton
| list3  =
* [[Nefi]]
* [[Abdullah Bosnevi]]
* [[Katip Çelebi]]
* [[Evliya Çelebi]]
* [[Seyyid Vehbi]]
* [[Mehmed Raşid]]
* [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]]

| group4 = Opadanje
| list4  =
* [[Ibrahim Muteferika]]
* [[Şeyh Galip]]
* [[Sami Frashëri]]
* [[Namık Kemal]]
* [[Ibrahim Şinasi]]
}}

| group3 = Republikansko doba
| list3  =
* [[Reşat Nuri Güntekin]]
* [[Ömer Seyfettin]]
* [[Mehmet Fuad Köprülü]]
* [[Peyami Safa]]
* [[Selma Rıza]]
* [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]
* [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]
* [[Sabahattin Ali]]
* [[Kemal Tahir]]
* [[Orhan Veli]]
* [[Oktay Rifat]]
* [[Melih Cevdet]]
* [[Irfan Orga]]
* [[Nazım Hikmet]]
* [[Sait Faik Abasıyanık|Sait Faik]]
* [[Attila İlhan]]
* [[Bilge Karasu]]
* [[Orhan Kemal]]
* [[Tevfik Fikret]]
* [[Yaşar Kemal]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Füruzan]]
* [[Mehmet Eroğlu]]
* [[Fethiye Cetin]]
* [[Nazlı Eray]]
* [[Feride Çiçekoğlu]]
* [[Orhan Pamuk]]
* [[Murathan Mungan]]
* [[Burhan Sönmez]]
* [[Suzan Samancı]]
* [[Çiler İlhan]]
* [[Elif Şafak]]
* [[Duran Çetin]]
* [[Sine Ergün]]
* [[Birgül Oğuz]]
* [[Seyhan Kurt]]

}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorija:Književni šabloni]]

&lt;noinclude&gt;

==Alati==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|- style=&quot;background:*ccf;&quot;
|-
|
&lt;small&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Filozofski romani]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Šabloni po strukama]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[Kategorija:Jezični šabloni]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]&lt;/nowiki&gt;
* &lt;nowiki&gt;[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]&lt;/nowiki&gt;

&lt;nowiki&gt;{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} &lt;/ref&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;{{cite book|last= |first= |year= |title=  |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;nowiki&gt;&lt;ref name=&quot;abc&quot;/&gt;&lt;/nowiki&gt;&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}

* [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons]

== Nagrade ==
{| style=&quot;float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em&quot;
|-
|{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}}
| &lt;gallery&gt;Image:Wiki_medal.jpg|&lt;center&gt;'''Wiki medalja'''&lt;/br&gt;Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]&lt;/center&gt;&lt;/gallery&gt;
|{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}}
|}
{{clear}}
&lt;div style=&quot;float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9&quot;&gt;
{{Currentdate}}
Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''&lt;div id=&quot;articlecount&quot; style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;'''

==&lt;big&gt;'''''Reference'''''&lt;/big&gt; (pa da!)==
* [[Izvori]]
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
* [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod]

как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P

[[Kategorija:User sh]]</text>
      <sha1>354j6qd9l5iv2rvujcp5yhd3cvceha3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Şeyh Edebali</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4667844</id>
    <revision>
      <id>41260932</id>
      <parentid>41059523</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T11:24:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Šeik Edebali]] na [[Şeyh Edebali]]: točnije</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5760" xml:space="preserve">'''Šeik Edebali''' ({{Šablon:Jez-tur|Şeyh Edebali}}) je bio vjerski učenjak iz [[13. vek|13. stoljeća]]. Poznajemo ga najbolje kao fiktivna ličnost u [[mit]]u ''[[Osmanov san|Osmanovog sna]]''.

{{Infokutija biografija
| ime               = Şeyh Edebali
| slika             = Şeyh_edebali_türbesi.jpg
| širina_slike      = 300px
| alt               = 
| opis              = [[Turbe (grobnica)|turbe]] Šeik Edebalija
| ime_po_rođenju    = İmâdüddin Mustafa bin İbrâhim bin İnac el-Kırşehrî&lt;ref name=&quot;akgunduz&quot;&gt; {{en}} {{cite book |title=Ottoman History : Misperceptions and Truths |date= 2011 |location=Istanbul |isbn=978-975-7268-28-4 |page=45 |url=https://books.google.com/books?id=WKfIAgAAQBAJ&amp;pg=PA45 |accessdate= 06. 06. 2021 |last1=Akgündüz |first1=Ahmed |last2=Öztürk |first2=Said }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;bilecik&quot;&gt;{{en}} {{cite web |url=http://bilecik.edu.tr/en/Icerik/5314 |title= Who is Şeyh Edebali? |last= |first= |date= |website= |publisher=Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi |accessdate=06. 06. 2021 |quote=}} &lt;/ref&gt;
| datum_rođenja     = [[1206]].
| mjesto_rođenja    = [[Merv]] ([[Horezmijska Monarhija|Horezmijski sultanat]]) ili [[Karaman]] ([[Rumski Sultanat]])
| datum_smrti       = [[1326]].
| mjesto_smrti      = [[Bilecik]] ([[Osmansko carstvo|Osmanska kraljevina]])
| tijelo_otkriveno  = 
| uzrok_smrti       = 
| počivalište       = 
| počivalište_koordinate = &lt;!-- {{coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --&gt;
| rezidencija       = 
| nacionalnost      = 
| etnicitet         = [[Arapi|Arapin]] iz plemena [[Banu Tamim]]
| državljanstvo     = 
| ostala_imena      = 
| poznat_po         = 
| obrazovanje       = 
| alma_mater        = 
| poslodavac        = 
| zanimanje         = vjerski učenjak
| godine_aktivnosti = 
| mjesto_porijekla  = 
| plata             = 
| neto_vrijednost   = 
| visina            = 
| težina            = 
| titula            = 
| mandat            = 
| prethodnik        = 
| nasljednik        = 
| partija           = 
| suparnici         = 
| odbori            = 
| religija          = [[islam]]
| otac 		    = İbrâhim bin İnac el-Kırşehrî	 
| supružnik         = 
| partner           = 
| djeca             = 
| roditelji         = 
| rodbina           = 
| pozivni_znak      = 
| nagrade           = 
| potpis            = 
| website           = 
| fusnote           = 
| širina_kutije     = 
}}

== Biografija ==

Vjerovatno je rođen u [[Merv]]u&lt;ref name=&quot;bilecik&quot;/&gt; ili u [[Karaman]]u&lt;ref name=&quot;islamansiklopedisi&quot;&gt; {{tr icon}} {{cite web |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/edebali |title= EDEBÂLİ : İlk Osmanlı kadısı ve mutasavvıf |last= |first= |date= |website= |publisher= |accessdate=06. 06. 2021 |quote=}} &lt;/ref&gt;. Neki tvrde da je u Karamanu dobio prvo obrazovanje.

Studirao je islamsko pravo (''[[fikh]]'' فقه) pod [[Hanefijski mezheb|hanefijom]] [[Najmuddin el-Zahidi|el-Zahidijom]]&lt;ref name=&quot;akgunduz&quot;/&gt; a pritom je otputovao u [[Damask]] gdje je okončao studije&lt;ref name=&quot;akgunduz&quot;/&gt;. Nakon toga, vratio je se u svog gradić [[Bilecik|Biledžik]] gdje je otvorio [[Zavija (institucija)|zaviju]] u selu İtburnu kod [[Eskişehir]]a, predavao [[sufizam]]&lt;ref name=&quot;bilecik&quot;/&gt; i preobraćivao narod&lt;ref name=&quot;akgunduz&quot;/&gt;. 

U poznim godinama je vjerovatno susreo vojvodu [[Osman I|Osmana]], koji je se dragocjeno družio sa učenjacima duhovnnosti. Osman je višekrat gostovao u njegovoj zaviji, pa ga je Edebali posavjetovao o ratnom postupku i o načinu vladanja. Međutim priča o njihovom susretu se kreće između povjesti i [[mit]]a, jer glavni izvor tome je ustvari ''[[Osmanov san]]''.

Šeik Edebali je bio član sufijskog reda ''vefahija'' (''[[Tarikat|tariqa]]'' ''vefa'iyye'') i predvodnik pobratimstva [[Ahî|Ahija]]&lt;ref name=&quot;akgunduz&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;bilecik&quot;/&gt;, što bez velike greške bi nam dozvolilo da u njemu vidimo neki vid velikana u tadašnjem islamskom društvu.

Edebali je bitan zbog više razloga. Kroz priču ''[[Osmanov san|Osmanovog sna]]'' on biva duhovni otac rane [[Osmansko carstvo|Osmanske kraljevine]] odnosno mudrac savjetnik Osmana. Zatim, smatra se kao prvi [[kadija]] islamske države&lt;ref name=&quot;akgunduz&quot;/&gt;. Treće, imao je veliku ulogu u razvitku islamskih studija i u širenju [[Sufizam|sufizma]] u [[Anatolija|Anatoliji]] pa je značajan njegov uticaj na intelektualce i pisce svoga vremena ([[Dželaludin Rumi|Rumi]], [[Sadrudin Kunavi|Kunavi]], [[Dursun Fakih]], [[Suleyman Çelebi]])&lt;ref name=&quot;bilecik&quot;/&gt;.

Imao je više djece ali postoji nedoumica oko ličnosti Edebalijeve kćeri. Osoba koja se pojavlja u mitu, je Osmanova žena i Edebalijeva kćeri. Neki tu osobu svode na djevojku s imenom &lt;u&gt;''Malhun Hatun''&lt;/u&gt; ili ''Mal Hatun'' a neki pod imenom &lt;u&gt;''Râbi'a Bala Hâtun''&lt;/u&gt;. Pritom se dodaje nedoumica o Osmanovom nasljedniku, jer ako su Malhun Hatun i Rabija Hatun dvije različite osobe, pitanje je koja od njih je [[Orhan]]ova majka. Po nekim izvorima, to je Edebalijeva kćeri a po nekim drugim Orhanova majka je Malhun Hatun, kćeri nekog Ömer–bega, dok je Rabija druga osoba ili možda samo književni lik.

Umro je vrlo star u [[Bilecik|Biledžiku]] 1326. &lt;ref name=&quot;bilecik&quot;/&gt; i pokopan je u sobi koja je služila kao [[mesdžid]] (''mescit'')&lt;ref&gt; [[mesdžid|mescit]] (مَسْجِد‎ masjid) : soba koja služi za molitvu, ponekad u obliku malog izolovanog utočišta. Katkad mesdžidi su pretvoreni u [[džamija|džamije]].&lt;/ref&gt;.

Grob Šeik Edebalija je jedno od glavnih kulturnih dobrara u [[Bilecik|Biledžiku]]. Spomenik je najvjerovatnije podignut za vrijeme sultanata [[Orhan|Orhan Gazija]]&lt;ref name=&quot;bilecik&quot;/&gt;.

== Vidi još ==
* ''[[Osmanov san]]''
* [[Turska književnost]]

== Izvori ==
{{reflist}}

[[Kategorija:Historija Turske]]
[[Kategorija: Sufizam]]</text>
      <sha1>dq6cx87kdhqffupkz5g2nam01siefjz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hayâlî</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4668850</id>
    <revision>
      <id>41260914</id>
      <parentid>41124836</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T00:21:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5301" xml:space="preserve">{{Infokutija pisac
| ime = Mehmed Hayâlî &lt;br/&gt;(محمد خيالى)
| slika = Hayalisair.jpg
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = oko [[1500.]]
| mjesto_rođenja = [[Janica|Vardar Yenice]]
| datum_smrti = [[1557.]]
| mjesto_smrti = [[Edirne]]
| zanimanje = pjesnik
| jezik = [[turski jezik|turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = 
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}

'''Hayali''' ([[Janica]], [[1500]] – [[Edirne|Jedrene]], [[1557]]) je bio turski pjesnik za vrijeme [[Sulejman I|sultana Sulejmana]] čije djelo nastavlja crtu pjesničke tradicije [[Divan (književnost)|dīwāna]].

== Život ==
Malo je preciznih podataka o njegovom životu. Poznato je da je rođen u mjestu [[Janica|Vardar Yenice]] u grčkoj [[Makedonija (region)|Makedoniji]]. Zvao je se Mehmet a pretpostavlja se da je rođen negdje oko 1500. godine ili krajem 15. stoljeća odnosno za vrijeme [[Bajazid II|sultana Bayezîda II]]. U turskoj povijesti je ostao zapamćen kao Hayali, što znači »Maštoviti«. Po turskom pravopisu se piše Hayâlî (خيالى), a također je poznat kao Hayâlî Bey. &lt;br/&gt;
Pozanimao je se za poeziju u ranoj mladosti. Priča koju nam prenosi [[Aşık Çelebi]] govori da je kao mladić čitao ''Bôstân'' (Voćnjak) i ''Gülistân'' (Ružičnjak) perzijskog pjesnika [[Sadi|Sa'dija]]. U svojim putovanjima [[sufizam|sufijski]] [[derviš]] Baba 'Alî Mest-i' Ajem (&quot;otac 'Alî, pijanac iz Perzije&quot;) je stigao u [[Janica|Janicu]] sa svojim učenicima, a Mehmeda je skup derviša dovoljno privukao da napusti kuću i da se pridruži grupi na putu prema [[Istanbul]]u, sultanove prijestolnice. To je ga zbližilo poeziji i sufiskoj misli.&lt;br/&gt;
U Istanbulu je ga zapazio jedan od glavnih gradskih sudaca, Sarı Gürz Nûreddîn Efendi. Procijenivši da neprikladno za mladića da se druži bezbrižnim dervišima, uklonio ga je od njih i povjerio ga jednom načelniku gradske milicije. Potom, Mehmed je nastavio školovanje u Istanbulu i vrlo rano počeo privlačiti pažnju kao pjesnik, pišući pod imenom ''Hayâlî'' (Maštoviti).&lt;br/&gt;
Preobrat u njegovoj sudbini dešava se kada je se za njega pozanimao [[Veliki vezir|sadrazam]] [[Ibrahim-paša Pargalija|Ibrahim-paša]] a preko njega glas je stigao i do [[Sulejman I|Sulejmana Veličanstvenog]]. Postao je jedan od sultanovih omiljenih pjesnika, Sulejman ga je podržavao dvorskim pokroviteljstvom. &lt;br/&gt;
Mehmed je bio pratilac sultanovih snaga u [[Opsada Rodosa (1522)|opsadi Rodosa]]&lt;ref&gt;Opsada otoka Rodosa, od 26. juna do 22. decembra 1522. Osmanske snage, zajedno sa sultanom, je vodio [[Lala Mustafa-paša]].&lt;/ref&gt; 1522. godine i [[Osvajanje Baghdada (1534)|osvajanju Bagdada]] od perzijskog [[Safavidska Monarhija|Safavidskog carstva]] u decembru 1534. godine. Tijekom potonje kampanje, priča se da je Hayâlî upoznao velikog azerbajdžanskog pjesnika [[Fuzuli|Fuzûlîja]].&lt;br/&gt;
Zbog njegove pjesničke nadarenost Hayâlî je dobio niz neformalnih naslova: ''Melik-üş-şuarâ'' (Knez svih pjesnika), ''Diyâr-ı Rûm'un Sultân-ı Şuarâsı'' (Sultan pjesnika zapadnih zemalja) i ''Hayâlî-i meşhûr'' (Slavni Maštoviti). Hayâlîjeva popularnost kod velikog vezira i sultana također mu je donijela mnoge neprijatelje među drugim pjesnicima, a često je bio i predmet napada.&lt;br/&gt;
Hayâlîjev je život postao teži nakon pada i pogubljenja [[Ibrahim-paša Pargalija|Ibrahim-paše]] &lt;ref&gt;[[Ibrahim-paša Pargalija|Ibrahim-paša]] je ubijen na [[Topkapi Saraj|Topkapi]]ju 14. marta 1536. Glavni uzrok tome je bilo neprijateljstvo sultanije [[Rokselana|Rokselane]]. Naime, Ibrahim-paša je bio Sulejmanov prijatelj iz djetinstva i nepokorni pratitelj i savjetnik. Kroz vrijeme stekao je veliku moć i uglednost na dvorcu, postajući drugi čovjek do sultana, što se nije dopalo ambicioznoj Rokselani. Nakon sukoba sa dvorskim savjetnikom finansija [[İskender Çelebi]]jom, potonji je pogubljen u martu 1535. ali prije nego što će umrijeti izjavio je kako Ibrahim-paša kroji urotu protiv sultana. Tu tezu je podržala sultanija i ubijedila Sulejmana o njezinoj vjerodostojnosti. Ogorčen i bijesan, Sulejman je pozvao Ibrahim-pašu na sastanak. Poslije večere, veliki vezir je ubijen od [[eunuh]]a iz [[harem]]a. No, neko vrijeme poslije toga, isti Sulejman je naredio da se na pravi [[Turbe (grobnica)|turbe]] za svog starog prijatelja. Ipak, nestanak Ibrahim-paše je ogomućio uspon Rokselane na dvoru, naspram drugih žena u haremu kako i općenito nad podanicima. Zapravo Rokselana je prva žena koja djeluje na Topkapiju nalik na europsku [[Kraljica|kraljicu]].&lt;/ref&gt; (1536.), njegovog glavnog zaštitnika, te usponom na mjesto velikog vezira [[Rustem-paša Opuković|Rustem-paše Opuković]] (novembar 1544.), koji je slabo podnosio [[Dekadencija|dekadentni]] načinu života i navike na dvoru. Stoga je zatražio i dobio položaj [[Sandžak-beg|sancakbeya]] – tj. upravitelja provincijskog okruga – izvan Istanbula, nebi li se udaljio od sve gušćih dvoračkih borbi. Kao sandžakbeg u okrugu Edirnea, dobio je naslov [[beg]]a, po čemu je pamćen kao ''Hayâlî bey''.&lt;br/&gt;
Umro je u svom sandžaku u [[Edirne|Jedrenu]] 1557. godine.

== Djela ==

== Spoljašne poveznice ==

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==

[[Kategorija:Turski pjesnici]]</text>
      <sha1>t4f67sglo989wbxj86303mrr0445v9f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Beyoğlu</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673285</id>
    <revision>
      <id>41260870</id>
      <parentid>41260837</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T12:28:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9536" xml:space="preserve">{{Gradska četvrt
| naziv = Beyoğlu
| slika = Beyoğlu-Istanbul - panoramio.jpg
| opis_slike = 
| grad = [[Istanbul]]
| opština = Beyoğlu Belediyesi
| površina = 8,76 km²
| stanovništvo = 226.396
| stanovništvo_godina = 2022
| gustina = 25.844 st./km²
| mapa = 
| gšir = 41.028611
| gduž = 28.974722
}}
'''Beyoğlu''' je jedan administrativni kotar (''ilçe'') i opština (''belediye'') grada [[Istanbul]]a, nalazi se na europskoj strani. Beyoğlu sakuplja 45 administrativne gradske četvrti (''[[Mahala|mahalle]]'') i 21 opštine (''semt'').&lt;br/&gt;
Imenom ''Beyoğlu'' ([[Osmanski turski jezik|osm. turk.]] بك‌اوغلی) se na [[Turski jezik|turskom]] označava '''''[[Beyoğlu#Pera|Pera]]''''', stara gradska četvrt unutar današnjeg okruga koja je bila mala [[Republika Genova|đenovljanska]] trgovačka kolonija nastanjena na sjeveru u okolici [[Kula Galata|kule Galata]]. '''''[[Beyoğlu#Galata|Karaköy]]''''' (''crno selo'') je manji dio Beyoğlua, odnosno južni rt prema [[Most Galata|mostu Galata]] (''Galata Köprüsü''). Danas sastoji jednu opštinu (''semt'') u administrativnom kotru, dok je '''''[[Beyoğlu#Galata|Galata]]''''' njegovo staro historijsko ime.&lt;br/&gt;
Kroz historiju, [[Topografija|topografija]] današnjeg [[Istanbul]]a je poznavala pojam [[Konstantinopolj]]a/[[Bizantijum]]a, carske prijestolnice što je danas uski centar metropole pod nazivom [[Fatih]], preko [[Zlatni rog|Zlatnog roga]] (''Haliç'') su bile Pera i Galata i preko [[Bosfor]]a je se nalazio stari [[Halkedon|Kalcedon]], danas [[Kadıköy]]. U [[Historija Osmanskog Carstva|historiji Osmanskog Carstva]], Galata i Pera su bile gradska naselja nastanjena [[Rum (historija)|rumima]], odnosno kršćanima, europljanima i ne–muslimanima uopće. Centar pravoslavne manjine (''[[Fanarioti]]'') je bio preko Zlatnog roga na carigradskoj strani ([[Fener]], vidi: [[Vaseljenska patrijaršija|Carigradska patrijarhija]]) dok su Galata i Pera imale više trgovačku i [[Kozmopolitizam|kozmopolitsku]] prirodu, što će ostaviti trag i napraviti od ove strane grada živahni međunarodni dio današnje metropole.

==Topografija==
Beyoğlu se nalazi na [[Brdo|bregu]] od 58 metara [[Nadmorska visina|n. v.]] Najviša točka je [[kula Galata]] na čijem krovu se dostiže visina od 150 mt. [[Nadmorska visina|n. v.]] Okrug graniči na jugu sa [[Zlatni rog|Zlanim rogom]] i sa [[Bosfor]]om, na sjeveru sa okruzima [[Şişli]] i [[Kağıthane]], na sjeveroistoku sa okrugom [[Beşiktaş]]. Dva mosta vežu Beyoğlu sa starim gradom (''[[Fatih]]''): [[Most Galata|most Galata]] i [[Most Atatürk|most Atatürk]]. Između njih ima jedan treći most kojim se isključivo služi mreža [[Istanbulski metro|Istranbulskog metroa]], takozvani [[Most Zlatnog roga|most Zlatnog roga]] (''Haliç Metro Köprüsü''). Na istočnoj obali Zlatnog roga postoji više terminala trajekta, najznačajniji su terminal Kasımpaşa i dva terminala Karaköy u blizini mosta Galata kojima se služi operator Turyol.&lt;br/&gt;
Glavna ulica je [[Bulevar İstiklal|bulevar İstiklal]] koji izvire iz velikog [[Trg Taksim|trga Taksim]] i presijeca četvrt da bi nestao između Tünel Meydanı i Galip Dede Caddesi. U bulevaru İstiklal se nalazi veliki školski kompleks čuvene [[Gimnazija Galatasaray|gimnazije Galatasaray]] (''Galatasaray Lisesi''), nekada poznate kao Sultanska škola (''Mekteb-i Sultânî''), jedna od najstarijih školskih ustanova u Istanbulu, osnovao ju je sultan [[Bajazid II]] godine [[1481.]] brinući se o razvoju društva u gradu koji je se tada punio od novog vala [[Imigracija|imigranata]]. Godine [[1868.]] gimnaziju je obnovio sultan [[Abdul Aziz|Abdulaziz]] po uzorku francuskog sistema obrazovanja tog vremena. Usporedno bulevara İstiklal teče široki dvosmjerni bulevar pod nazivom Tarlabaşı Caddesi, koji je izgrađen u [[1980-e|1980-im]] godinama i nosi većinu prometa kroz područje okruga. U ulicama s obje strane te ceste se nalaze mnoge historijske zgrade i crkve. Jedna od tih je [[Bazilika Svetog Ante (Beyoğlu)|bazilika Sv. Ante]], sagrađena između [[1906.]] i [[1912]] u venecijanskom [[Neogotika|neogotskom]] stilu. Stoga, nekoć kozmopolitska područja koja okružuju te ceste su pala u propast.&lt;br/&gt;
Glavni trg je [[Trg Taksim|trg Taksim]] (''Taksim Meydanı'') sa nastavkom šetališta [[Gezi Park|Gezi Parka]], gdje nalazimo Kulturni centar Ataturk i Spomenik Republike (''Cumhuriyet Anıtı''). Trg Taksim je sagrađen na jednom djelu [[Armenci|jermenskog]] [[Armensko groblje Pangaltı|groblja Pangaltı]], a na zapadnoj strani trga se nalazi [[džamija Taksim]], završena između [[2017.]] i [[2021.]], dok nešto južnije se može vidjeti pravoslavna [[Crkva Svete Trojice (Beyoğlu)|crkva Svete Trojice]]. Srce stare gradske četvrti je okolo [[Kula Galata|kule Galata]], 300 metara južno od bulevara İstiklal, s kojeg gledišta se nudi pogled na [[Zlatni rog]] i stari [[Carigrad]]. Nastavljajući južno počinju uski sokaci starog [[Beyoğlu#Galata|Karaköya]]. Jugozapadno prema Zlatnom rogu nalazi se [[Arapska džamija]], a u neposrednoj blizini mosta Atatürk se prolazi pored [[džamija Mehmed-paše Sokolovića (Beyoğlu)|džamije Mehmed-paše Sokolovića]] i česme sultanije Salihe.&lt;br/&gt;
U četvrti [[Kasımpaşa (Beyoğlu)|Kasımpaşa]], nedaleko od Zlatnog roga, se nalazi [[Stadion Recep Tayyip Erdoğan|stadion Erdoğan]] (Tepebaşi Caddesi, Kasımpaşa) gdje igra i ima svoje sjedište fudbalski klub [[Kasımpaşa S.K.]], osnovan [[1921.]], nastupa u [[Superliga Turske u fudbalu|Prvoj turskoj lizi]]. Iz Beyoğlua je i jedan od najjačih turskih klubova, [[Galatasaray SK]], osnovan [[1905.]] od studenata gimnazije Galatasaray. Klub igra u [[Türk Telekom Arena|stadionu Türk Telekoma]] u [[Sarıyer]]u mada su u Beyoğlu ostali neki uredi.&lt;br/&gt;
Mnogi su muzeji u ovoj strani grada: muzej suvremene umjetnosti [[İstanbul Modern]], Muzej Pere u kojem se nalaze mnoga remek-djela iz Osmanskog doba, Muzej Doğançay koji je osnovao umjetnik [[Burhan Doğançay]] [[2004.]]
U blizini bulevara İstiklal se nalazi Pera Palace Hotel, sagrađen po nacrtu [[Alexander Vallaury|Aleksandra Vallauryja]] i otvoren [[1895.]] [[Agatha Christie]] ga spominje u ''[[Murder on the Orient Express|Ubojstvu u Orijent-Ekspresu]]'' ([[1934]]) i hotel danas djelom služi muzeju. U Kabataşu, četvrt Beyoğlua, se nalazi [[Muzej nevinosti (muzej)|Muzej nevinosti]] (Çukurcuma Caddesi), otvoren 2012. po uzorku istoimenog romana od [[Orhan Pamuk|Orhana Pamuka]] objavljenog 2008. godine.

==Pera==
Naziv ''Pera'' potiče od imenice Πέρα, što na [[Grčki jezik|grčkom]] znači «preko». 

==Galata==

==Historija==

==Mahale i opštine Beyoğlua==
===Mahale===
{{Div col|colwidth=10em}}
* Arapcami
* Asmalı Mescit
* Bedrettin 
* Bereketzade 
* Bostan 
* Bülbül 
* Camiikebir 
* Cihangir 
* Çatma Mescit 
* Çukur 
* Emekyemez 
* Evliya Çelebi 
* Fetihtepe 
* Firuzağa 
* Gümüşsuyu 
* Hacıahmet 
* Hacımimi 
* Halıcıoğlu 
* Hüseyinağa 
* İstiklal 
* Kadımehmet Efendi 
* Kalyoncu Kulluğu 
* Kamer Hatun 
* Kaptanpaşa 
* Katip Mustafa Çelebi 
* Keçecipiri 
* Kemankeş Karamustafapaşa 
* Kılıçalipaşa 
* Kocatepe 
* Kulaksız 
* Kuloğlu 
* Küçükpiyale 
* Müeyyetzade 
* Ömeravni 
* Örnektepe 
* Piripaşa 
* Piyalepaşa 
* Pürtelaş Hasan Efendi 
* Sururi Mehmet Efendi 
* Sütlüce 
* Şahkulu 
* Şehitmuhtar 
* Tomtom 
* Yahya Kâhya 
* Yenişehir
{{div col end}}

===Opštine===
{{Div col|colwidth=20em}}
* Ayaspaşa 
* Azapkapı 
* Çıksalın 
* Çukurcuma 
* Dolapdere 
* Fındıklı 
* Galata 
* Galatasaray 
* Hacıhüsrev 
* Hasköy 
* Kabataş 
* Karaköy 
* Kasımpaşa 
* Kuledibi 
* Şişhane 
* Taksim 
* Talimhane 
* Tarlabaşı 
* Tepebaşı 
* Tophane 
* Tünel
{{div col end}}

== Galerija slika ==
&lt;gallery&gt;
File:Matrakçı_Nasuh_-_İstanbul_(cropped-Galata).jpg|Karta Pere iz 16. vijeka
File:Pervititch-Maps of Istanbul-Beyoğlu-60A.jpg|Karta Beyoğlua iz augusta 1944.
File:Турция (Türkiye), провинция Стамбул (il İstanbul), Стамбул (İstanbul) (ilçe Beyoğlu, Şahkulu, Hacımimi), с Галатской башни, 12-48 16.09.2008 - panoramio.jpg|Panorama četvrti iz 2015.
File:Taksim_Square.jpg|Trg Taksim
File:Recep Tayyip Erdoğan Stadium in 2013.jpg|Stadion Kasımpaşa
File:Istanbul Istiklal cad. tram - Galatasaray Lisesi.JPG|Tramvaji u Beyoğlu
File:Galata Tower after the 2020 restoration.jpg|[[Kula Galata]]
File:Istiklal busy afternoon.JPG|Bulevar İstiklal
File:Istiklal_str._Istanbul_-_panoramio.jpg|Bulevar İstiklal
File:Le_Lycée_Galatasaray.png|Gimnazija Galatasaray
File:2019-07-28 Galata Bridge 2.jpg|Most Galata
File:Galata Bridge From Tower.JPG|Most Galata
File:Galatadan Atatürk Köprüsü - panoramio.jpg|Most Atatürk
File:Restored house in Gumussuyu, Beyoglu, Inonu Caddesi, November 22 2017.jpg|Zgrada u Beyoğlu
File:Agia_Triada_Greek_Orthodox_Churchi_İstanbul-3.jpg|[[Crkva Svete Trojice (Beyoğlu)|Crkva Svete Trojice]]
File:Saliha Sultan Fountain, İstanbul (13080114393).jpg|Česma [[Saliha Sultan|sultanije Salihe]]
File:Arap Mosque - Beyoğlu.jpg|[[Arapska džamija]]
File:Yeraltı Cami.jpg|Podzemna džamija (''Yeraltı Camii'')
&lt;/gallery&gt;
{{Commonscat|Beyoğlu}}

== Bilješke ==
{{notelist|2|}}

== Izvori ==
{{reflist|2|}}

== Bibliografija ==

== Spoljašnje veze ==
* {{tr icon}} [https://beyoglu.bel.tr Stranica opštine Beyoğlu]. Pristupljeno 01. 08. 2022.

[[Kategorija:Istanbul]] [[Kategorija:Geografija Istanbula]] [[Kategorija:Gradske četvrti Istanbula]]</text>
      <sha1>rx9cv211jeuvr78yrrh3onnidp8e03w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Korobejniki</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673287</id>
    <revision>
      <id>41260880</id>
      <parentid>41260855</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T15:49:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Tekst */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9944" xml:space="preserve">[[Datoteka:Коробейники.jpg|thumb|upright=1.3|Ilustracija za [[Nikolaj Nekrasov|Nekrasovljevu]] pjesmu &quot;Korobejniki&quot; iz 1902. godine, [[litografija]]]]
'''&quot;Korobejniki&quot;''' ({{lang-ru|Коробе́йники}}, lit. &quot;trgovac manufakturom, galanterijom, prodajom knjiga&quot;, &quot;torbar&quot;) je [[Rusija|ruska]] [[Narodna muzika|narodna pjesma]] iz 19. vijeka koja priča o mladom trgovcu i seljanki, opisujući njihovo cjenkanje oko robe kao metaforu za udvaranje. Tekst pjesme je odlomak iz [[poema|poeme]] [[Nikolaj Nekrasov|Nikolaja Nekrasova]] iz 1861. godine, a najpopularniju je melodiju za nju skladao [[Jakov Fjodorovič Prigoži]] 1898. godine.

Izvan Rusije, ova je pjesma postala poznata kao glavna melodija [[Game Boy]] videoigre ''[[Tetris]]'' iz 1989. godine, od kada je postala sinonimna sa istoimenom franšizom. Otkako ju je popularizirao ''[[Tetris]]'', počela se pojavljivati u raznim zapadnjačkim filmovima i videoigrama. Vjerodostojnije se pojavljuje u televizijskim i filmskim prikazima [[Rusi|Rusa]] i ruske dijaspore, kao što je ''[[The Deer Hunter]]'' iz 1978. godine.

==Tekst==
Nekrasovljeva poema, mnogo duža od odlomka korištenog u pjesmi, govori o mladom trgovcu koji jedne noći u polju [[raž]]i zavodi seljanku po imenu Katja. On joj nudi neke od svojih proizvoda kao darove u zamjenu za poljubac i, kako se implicira, seksualne usluge. Ona odbija sve osim jednog od njegovih darova, tirkiznog prstena, s obrazloženjem da bi bilo nepodnošljivo imati njegovu robu bez da ima i njega. Sljedećeg jutra zaklinje se da će je oženiti kad se vrati s prodaje svoje robe na tržnici. Ovdje završava narativ pjesme; međutim, poema završava tako da trgovca pljačka i ubija šumar kojeg je pitao za upute dok se vraćao kući sa zaradom ostvarenom tijekom svog uspješnog dana na tržnici.

Komični su stihovi pjesme izazvali čitav val preobradi kroz [[1900-e]] i [[1910-e]]. Poznato je nekoliko satiričnih i propagandnih alteracija ove pjesme iz predrevolucionarnih godina i sovjetske ere, uključujući parodiju &quot;Korobuška&quot; ({{lang-ru|Коробушка}}, lit. &quot;kutija&quot;) od [[Mihajlo Savojarov|Mihajla Savojarova]] iz 1914. godine. Svakakvi su stihovi izmišljeni: &quot;Joj, puna, puna kutija, tu su [[Eseri|Eseri i Es-De]]...&quot;, &quot;Joj, puna, puna kutija za svakog bogataša, A bijedni radnik nema ni udjela ni okućnice...&quot;, &quot;Joj, puna, puna kutija, tu su ''[[Bezbožnik (novine)|Bezbožnik]]'', ''[[Krokodil (novine)|Krokodil]]''...&quot;, &quot;Joj, kutija mi je puna, u njoj je [[Trinitrotoluen|tol]], a ima i osigurač...“ Ubrzani tempo i povezani plesni stil odlike su Korobejniki koje su je vrlo brzo učinile dijelom narodne ruske muzike.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|- cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;5&quot;
! !! ruski tekst !! transliteracija !! srpskohrvatski prijevod
|- valign=&quot;top&quot;
|1
|{{lang|ru|Ой полным полна моя коробушка&lt;br /&gt;Есть и ситец, и парча.&lt;br /&gt;Пожалей, душа-зазнобушка,&lt;br /&gt;Молодецкого плеча.}}
|Oj polnim polna moja korobuška&lt;br /&gt;Jest' i sitec i parča.&lt;br /&gt;Požalej, duša-zaznobuška,&lt;br /&gt;Molodeckogo pleča.
|Joj, puna, puna moja je kutija&lt;br /&gt;Imam i [[kaliko]] i [[brokat]].&lt;br /&gt;Pomiluj, dušo moja,&lt;br /&gt;Ramena ovog mladića.
|- valign=&quot;top&quot;
|2
|{{lang|ru|Выйду, выйду в рожь высокую,&lt;br /&gt;Там до ночки погожу,&lt;br /&gt;Как завижу черноокую,&lt;br /&gt;Все товары разложу.}}
|Vidu, vidu v rož' visokuju,&lt;br /&gt;Tam do nočki pogožu,&lt;br /&gt;Kak zavižu černookuju,&lt;br /&gt;Vse tovari razložu.
|Idem, idem u raž visoku,&lt;br /&gt;Ostat ću tamo do noći,&lt;br /&gt;Kad zapazim crnooku,&lt;br /&gt;Svu ću robu izložiti.
|- valign=&quot;top&quot;
|3
|{{lang|ru|Цены сам платил немалые,&lt;br /&gt;Не торгуйся, не скупись,&lt;br /&gt;Подставляй-ка губки алые,&lt;br /&gt;Ближе к молодцу садись.}}
|Ceni sam platil nemalie,&lt;br /&gt;Ne torgujsja, ne skupis',&lt;br /&gt;Podstavljaj-ka gubki alie,&lt;br /&gt;Bliže k molodcu sadis'.
|Nemalu sam cijenu platio,&lt;br /&gt;Ne cjenkaj se, ne škrti,&lt;br /&gt;Razmijeni grimizne usne,&lt;br /&gt;Bliže mladiću sjedi.
|- valign=&quot;top&quot;
|4
|{{lang|ru|Вот уж пала ночь туманная,&lt;br /&gt;Ждёт удалый молодец...&lt;br /&gt;Чу, идёт! – пришла желанная,&lt;br /&gt;Продаёт товар купец.}}
|Vot už pala noč' tumannaja,&lt;br /&gt;Ždjot udalji molodec.&lt;br /&gt;Ču, idjot! – prišla želannaja,&lt;br /&gt;Prodajot tovar kupec.
|Sada je pala maglovita noć,&lt;br /&gt;Smion mladić čeka.&lt;br /&gt;Ššš, ide! – pridošla je željena,&lt;br /&gt;Trgovac joj prodaje robu.
|- valign=&quot;top&quot;
|5
|{{lang|ru|Катя бережно торгуется,&lt;br /&gt;Всё боится передать,&lt;br /&gt;Парень с де́вицей целуется,&lt;br /&gt;Просит цены набавлять.}}
|Katja berežno torgujecja&lt;br /&gt;Vsjo boicja peredat',&lt;br /&gt;Paren' s devicej celujecja,&lt;br /&gt;Prosit ceni nabavljat'.
|Katja pažljivo trguje&lt;br /&gt;Plaši se da previše plati,&lt;br /&gt;Momak poljubi djevojku,&lt;br /&gt;Traži povećanje cijene.
|- valign=&quot;top&quot;
|6
|{{lang|ru|Знает только ночь глубокая,&lt;br /&gt;Как поладили они.&lt;br /&gt;Распрямись ты, рожь высокая,&lt;br /&gt;Тайну свято сохрани!}}
|Znajet tol'ko noč' glubokaja,&lt;br /&gt;Kak poladili oni.&lt;br /&gt;Rasprjamis' ti, rož' visokaja,&lt;br /&gt;Tajnu svjato sokhrani!
|Samo duboka noć zna,&lt;br /&gt;Kako su se oni snašli.&lt;br /&gt;Uspravi se, raži visoka,&lt;br /&gt;Čuvaj tajnu kao svetinju!
|- valign=&quot;top&quot;
|7
|{{lang|ru|Ой, легка, легка коробушка,&lt;br /&gt;Плеч не режет ремешок!&lt;br /&gt;А всего взяла зазнобушка&lt;br /&gt;Бирюзовый перстенёк.}}
|Oj legka, legka korobuška&lt;br /&gt;Pleč ne režet remešok&lt;br /&gt;A vsego vzjala zaznobuška&lt;br /&gt;Birjuzovi perstenjok.
|Joj, laka, laka je kutija&lt;br /&gt;Rame ne reže mi više remen&lt;br /&gt;A sve što je draga uzela&lt;br /&gt;Tirkizni je prsten.
|- valign=&quot;top&quot;
|8
|{{lang|ru|Дал ей ситцу штуку целую,&lt;br /&gt;Ленту алую для кос,&lt;br /&gt;Поясок – рубашку белую&lt;br /&gt;Подпоясать в сенокос...}}
|Dal jej sitcu štuku celuju,&lt;br /&gt;Lentu aluju dlja kos,&lt;br /&gt;Pojasok – rubašku beluju&lt;br /&gt;Podpojasat' v senokos...
|Dao joj cijeli komad kalikona,&lt;br /&gt;Vrpcu grimiznu za pletenice,&lt;br /&gt;Pojas – košulju bijelu&lt;br /&gt;Za opasati u sjenokoši...
|- valign=&quot;top&quot;
|9
|{{lang|ru|Все поклала ненаглядная&lt;br /&gt;В короб, кроме перстенька:&lt;br /&gt;«Не хочу ходить нарядная&lt;br /&gt;Без сердечного дружка!»}}
|Vse poklala nenagljadnaja&lt;br /&gt;V korob, krome persten'ka:&lt;br /&gt;«Ne hoču hodit' narjadnaja&lt;br /&gt;Bez serdečnogo družka!»
|Sve je vratila voljena&lt;br /&gt;U kutiju, osim prstena:&lt;br /&gt;«Neću hodati nagizdana&lt;br /&gt;Bez svog zaručnika!»
|- valign=&quot;top&quot;
|10
|{{lang|ru|То-то, дуры вы, молодочки!&lt;br /&gt;Не сама ли принесла&lt;br /&gt;Полуштофик сладкой водочки?&lt;br /&gt;А подарков не взяла!}}
|To-to, duri vi, molodočki!&lt;br /&gt;Ne sama li prinesla&lt;br /&gt;Poluštofik sladkoj vodočki?&lt;br /&gt;A podarkov ne vzjala!
|Joj, budalaste mladenke!&lt;br /&gt;Nije li sama prinesla&lt;br /&gt;Pola boce slatke votke?&lt;br /&gt;A darove nije uzela!
|- valign=&quot;top&quot;
|11
|{{lang|ru|Так постой же! Нерушимое&lt;br /&gt;Обещаньице даю:&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Опорожнится коробушка,&lt;br /&gt;На Покров домой приду&lt;br /&gt;И тебя, душа-зазнобушка,&lt;br /&gt;В божью церковь поведу!}}
|Tak postoj že! Nerušimoe&lt;br /&gt;Obeščanʹice daju:&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Oporožnicja korobuška,&lt;br /&gt;Na Pokrov domoj pridu&lt;br /&gt;I tebja, duša-zaznobuška,&lt;br /&gt;V božʹju cerkovʹ povedu!
|Pa čekaj! Nepovredivo&lt;br /&gt;Obećanje dajem:&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Kutija kad se isprazni,&lt;br /&gt;Na [[Pokrov Presvete Bogorodice|Pokrov]] dolazim doma&lt;br /&gt;I tebe, dušo moja,&lt;br /&gt;U božju crkvu vodim!
|- valign=&quot;top&quot;
|12
|{{lang|ru|Вплоть до вечера дождливого&lt;br /&gt;Молодец бежит бегом&lt;br /&gt;И товарища ворчливого&lt;br /&gt;Нагоняет под селом.}}
|Vplotʹ do večera doždlivogo&lt;br /&gt;Molodec bežit begom&lt;br /&gt;I tovarišča vorčlivogo&lt;br /&gt;Nagonjaet pod selom.
|Sve do večeri kišne&lt;br /&gt;Mladić bježi bijegom&lt;br /&gt;I druga mrzovoljnog&lt;br /&gt;sustiže pod selom.
|- valign=&quot;top&quot;
|13
|{{lang|ru|Старый Тихоныч ругается:&lt;br /&gt;«Я уж думал, ты пропал!&quot;&lt;br /&gt;Ванька только ухмыляется&lt;br /&gt;«Я-де ситцы продавал!»}}
|Stari Tihonič rugaecja:&lt;br /&gt;«Ja už dumal, ti propal!»&lt;br /&gt;Van'ka tol'ko uhmiljaecja&lt;br /&gt;Ja-de sitci prodaval!»
|Stari Tihonič se kune:&lt;br /&gt;«Mislio sam da te nema!»&lt;br /&gt;Vanka se toliko smiješi&lt;br /&gt;«Kaliko sam prodavao!»
|}

==Melodija==
Uvodna i glavna melodija pjesme Korobejniki zvuči ovako:
&lt;score sound=&quot;1&quot;&gt;
 \relative a' {
 \time 4/4 
    e4. gis8 b4 gis8 e8    a4. c8 e4 d8 c8    b4. c8 d4 e4    c4 a4 a2
    \repeat volta 2 { 
    f'4. g8 a4 g8 f8    e4. f8 e4 d8 c8   b4. c8 d4 e4    c4 a4 a2 }
} 
&lt;/score&gt;

[[Datoteka:Korobeiniki.mid|thumb|Klavirska izvedba verzije pjesme Korobejniki iz videoigre ''Tetris'']]
Najranije verzije videoigre ''[[Tetris]]'' nisu imale pozadinsku muziku. Korobejniki se prvi puta pojavljuje u verziji ''Tetris''a za [[Apple IIGS|Apple IIgs]] i [[Macintosh]] 1988. godine od kompanije [[Spectrum HoloByte]]. Jednu godinu kasnije, rearanžira ju Hirokazu Tanaka za [[Nintendo]]vo [[Game Boy]] izdanje ''Tetris''a 1989. godine, od kada je na Zapadu sama pjesma Korobejniki usko asocirana sa videoigrom ''Tetris''. The Tetris Company koja stoji iza franšize ''Tetris'' igara posjeduje žig (''trademark'') na svojim varijantama melodije.

[[Kategorija:Ruske narodne pjesme]]</text>
      <sha1>7hp5b8w7f5urkn67euzvlktv8g43dir</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260881</id>
      <parentid>41260880</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T15:53:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vipz</username>
        <id>151311</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Tekst */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9944" xml:space="preserve">[[Datoteka:Коробейники.jpg|thumb|upright=1.3|Ilustracija za [[Nikolaj Nekrasov|Nekrasovljevu]] pjesmu &quot;Korobejniki&quot; iz 1902. godine, [[litografija]]]]
'''&quot;Korobejniki&quot;''' ({{lang-ru|Коробе́йники}}, lit. &quot;trgovac manufakturom, galanterijom, prodajom knjiga&quot;, &quot;torbar&quot;) je [[Rusija|ruska]] [[Narodna muzika|narodna pjesma]] iz 19. vijeka koja priča o mladom trgovcu i seljanki, opisujući njihovo cjenkanje oko robe kao metaforu za udvaranje. Tekst pjesme je odlomak iz [[poema|poeme]] [[Nikolaj Nekrasov|Nikolaja Nekrasova]] iz 1861. godine, a najpopularniju je melodiju za nju skladao [[Jakov Fjodorovič Prigoži]] 1898. godine.

Izvan Rusije, ova je pjesma postala poznata kao glavna melodija [[Game Boy]] videoigre ''[[Tetris]]'' iz 1989. godine, od kada je postala sinonimna sa istoimenom franšizom. Otkako ju je popularizirao ''[[Tetris]]'', počela se pojavljivati u raznim zapadnjačkim filmovima i videoigrama. Vjerodostojnije se pojavljuje u televizijskim i filmskim prikazima [[Rusi|Rusa]] i ruske dijaspore, kao što je ''[[The Deer Hunter]]'' iz 1978. godine.

==Tekst==
Nekrasovljeva poema, mnogo duža od odlomka korištenog u pjesmi, govori o mladom trgovcu koji jedne noći u polju [[raž]]i zavodi seljanku po imenu Katja. On joj nudi neke od svojih proizvoda kao darove u zamjenu za poljubac i, kako se implicira, seksualne usluge. Ona odbija sve osim jednog od njegovih darova, tirkiznog prstena, s obrazloženjem da bi bilo nepodnošljivo imati njegovu robu bez da ima i njega. Sljedećeg jutra zaklinje se da će je oženiti kad se vrati s prodaje svoje robe na tržnici. Ovdje završava narativ pjesme; međutim, poema završava tako da trgovca pljačka i ubija šumar kojeg je pitao za upute dok se vraćao kući sa zaradom ostvarenom tijekom svog uspješnog dana na tržnici.

Komični su stihovi pjesme izazvali čitav val preobradi kroz [[1900-e]] i [[1910-e]]. Poznato je nekoliko satiričnih i propagandnih alteracija ove pjesme iz predrevolucionarnih godina i sovjetske ere, uključujući parodiju &quot;Korobuška&quot; ({{lang-ru|Коробушка}}, lit. &quot;kutija&quot;) od [[Mihajlo Savojarov|Mihajla Savojarova]] iz 1914. godine. Svakakvi su stihovi izmišljeni: &quot;Joj, puna, puna kutija, tu su [[Eseri|Eseri i Es-De]]...&quot;, &quot;Joj, puna, puna kutija za svakog bogataša, A bijedni radnik nema ni udjela ni okućnice...&quot;, &quot;Joj, puna, puna kutija, tu su ''[[Bezbožnik (novine)|Bezbožnik]]'', ''[[Krokodil (novine)|Krokodil]]''...&quot;, &quot;Joj, kutija mi je puna, u njoj je [[Trinitrotoluen|tol]], a ima i osigurač...“ Ubrzani tempo i povezani plesni stil odlike su Korobejniki koje su je vrlo brzo učinile dijelom narodne ruske muzike.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|- cellpadding=&quot;5&quot; cellspacing=&quot;5&quot;
! !! ruski tekst !! transliteracija !! srpskohrvatski prijevod
|- valign=&quot;top&quot;
|1
|{{lang|ru|Ой полным полна моя коробушка&lt;br /&gt;Есть и ситец, и парча.&lt;br /&gt;Пожалей, душа-зазнобушка,&lt;br /&gt;Молодецкого плеча.}}
|Oj polnim polna moja korobuška&lt;br /&gt;Jest' i sitec i parča.&lt;br /&gt;Požalej, duša-zaznobuška,&lt;br /&gt;Molodeckogo pleča.
|Joj, puna, puna moja je kutija&lt;br /&gt;Imam i [[kaliko]] i [[brokat]].&lt;br /&gt;Pomiluj, dušo moja,&lt;br /&gt;Ramena ovog mladića.
|- valign=&quot;top&quot;
|2
|{{lang|ru|Выйду, выйду в рожь высокую,&lt;br /&gt;Там до ночки погожу,&lt;br /&gt;Как завижу черноокую,&lt;br /&gt;Все товары разложу.}}
|Vidu, vidu v rož' visokuju,&lt;br /&gt;Tam do nočki pogožu,&lt;br /&gt;Kak zavižu černookuju,&lt;br /&gt;Vse tovari razložu.
|Idem, idem u raž visoku,&lt;br /&gt;Ostat ću tamo do noći,&lt;br /&gt;Kad zapazim crnooku,&lt;br /&gt;Svu ću robu izložiti.
|- valign=&quot;top&quot;
|3
|{{lang|ru|Цены сам платил немалые,&lt;br /&gt;Не торгуйся, не скупись,&lt;br /&gt;Подставляй-ка губки алые,&lt;br /&gt;Ближе к молодцу садись.}}
|Ceni sam platil nemalie,&lt;br /&gt;Ne torgujsja, ne skupis',&lt;br /&gt;Podstavljaj-ka gubki alie,&lt;br /&gt;Bliže k molodcu sadis'.
|Nemalu sam cijenu platio,&lt;br /&gt;Ne cjenkaj se, ne škrti,&lt;br /&gt;Razmijeni grimizne usne,&lt;br /&gt;Bliže mladiću sjedi.
|- valign=&quot;top&quot;
|4
|{{lang|ru|Вот уж пала ночь туманная,&lt;br /&gt;Ждёт удалый молодец...&lt;br /&gt;Чу, идёт! – пришла желанная,&lt;br /&gt;Продаёт товар купец.}}
|Vot už pala noč' tumannaja,&lt;br /&gt;Ždjot udalji molodec.&lt;br /&gt;Ču, idjot! – prišla želannaja,&lt;br /&gt;Prodajot tovar kupec.
|Sada je pala maglovita noć,&lt;br /&gt;Smion mladić čeka.&lt;br /&gt;Ššš, ide! – pridošla je željena,&lt;br /&gt;Trgovac joj prodaje robu.
|- valign=&quot;top&quot;
|5
|{{lang|ru|Катя бережно торгуется,&lt;br /&gt;Всё боится передать,&lt;br /&gt;Парень с де́вицей целуется,&lt;br /&gt;Просит цены набавлять.}}
|Katja berežno torgujecja&lt;br /&gt;Vsjo boicja peredat',&lt;br /&gt;Paren' s devicej celujecja,&lt;br /&gt;Prosit ceni nabavljat'.
|Katja pažljivo trguje&lt;br /&gt;Plaši se da previše plati,&lt;br /&gt;Momak poljubi djevojku,&lt;br /&gt;Traži povećanje cijene.
|- valign=&quot;top&quot;
|6
|{{lang|ru|Знает только ночь глубокая,&lt;br /&gt;Как поладили они.&lt;br /&gt;Распрямись ты, рожь высокая,&lt;br /&gt;Тайну свято сохрани!}}
|Znajet tol'ko noč' glubokaja,&lt;br /&gt;Kak poladili oni.&lt;br /&gt;Rasprjamis' ti, rož' visokaja,&lt;br /&gt;Tajnu svjato sokhrani!
|Samo duboka noć zna,&lt;br /&gt;Kako su se oni snašli.&lt;br /&gt;Uspravi se, raži visoka,&lt;br /&gt;Čuvaj tajnu kao svetinju!
|- valign=&quot;top&quot;
|7
|{{lang|ru|Ой, легка, легка коробушка,&lt;br /&gt;Плеч не режет ремешок!&lt;br /&gt;А всего взяла зазнобушка&lt;br /&gt;Бирюзовый перстенёк.}}
|Oj legka, legka korobuška&lt;br /&gt;Pleč ne režet remešok&lt;br /&gt;A vsego vzjala zaznobuška&lt;br /&gt;Birjuzovi perstenjok.
|Joj, laka, laka je kutija&lt;br /&gt;Rame ne reže mi više remen&lt;br /&gt;A sve što je draga uzela&lt;br /&gt;Tirkizni je prsten.
|- valign=&quot;top&quot;
|8
|{{lang|ru|Дал ей ситцу штуку целую,&lt;br /&gt;Ленту алую для кос,&lt;br /&gt;Поясок – рубашку белую&lt;br /&gt;Подпоясать в сенокос...}}
|Dal jej sitcu štuku celuju,&lt;br /&gt;Lentu aluju dlja kos,&lt;br /&gt;Pojasok – rubašku beluju&lt;br /&gt;Podpojasat' v senokos...
|Dao joj cijeli komad kalikona,&lt;br /&gt;Vrpcu grimiznu za pletenice,&lt;br /&gt;Pojas – košulju bijelu&lt;br /&gt;Za opasati u sjenokoši...
|- valign=&quot;top&quot;
|9
|{{lang|ru|Все поклала ненаглядная&lt;br /&gt;В короб, кроме перстенька:&lt;br /&gt;«Не хочу ходить нарядная&lt;br /&gt;Без сердечного дружка!»}}
|Vse poklala nenagljadnaja&lt;br /&gt;V korob, krome persten'ka:&lt;br /&gt;«Ne hoču hodit' narjadnaja&lt;br /&gt;Bez serdečnogo družka!»
|Sve je vratila voljena&lt;br /&gt;U kutiju, osim prstena:&lt;br /&gt;«Neću hodati nagizdana&lt;br /&gt;Bez svog zaručnika!»
|- valign=&quot;top&quot;
|10
|{{lang|ru|То-то, дуры вы, молодочки!&lt;br /&gt;Не сама ли принесла&lt;br /&gt;Полуштофик сладкой водочки?&lt;br /&gt;А подарков не взяла!}}
|To-to, duri vi, molodočki!&lt;br /&gt;Ne sama li prinesla&lt;br /&gt;Poluštofik sladkoj vodočki?&lt;br /&gt;A podarkov ne vzjala!
|Joj, budalaste mladenke!&lt;br /&gt;Nije li sama prinesla&lt;br /&gt;Pola boce slatke votke?&lt;br /&gt;A darove nije uzela!
|- valign=&quot;top&quot;
|11
|{{lang|ru|Так постой же! Нерушимое&lt;br /&gt;Обещаньице даю:&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Опорожнится коробушка,&lt;br /&gt;На Покров домой приду&lt;br /&gt;И тебя, душа-зазнобушка,&lt;br /&gt;В божью церковь поведу!}}
|Tak postoj že! Nerušimoe&lt;br /&gt;Obeščanʹice daju:&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Oporožnicja korobuška,&lt;br /&gt;Na Pokrov domoj pridu&lt;br /&gt;I tebja, duša-zaznobuška,&lt;br /&gt;V božʹju cerkovʹ povedu!
|Pa čekaj! Nepovredivo&lt;br /&gt;Obećanje dajem:&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;Kutija kad se isprazni,&lt;br /&gt;Na [[Pokrov Presvete Bogorodice|Pokrov]] dolazim doma&lt;br /&gt;I tebe, dušo moja,&lt;br /&gt;U božju crkvu vodim!
|- valign=&quot;top&quot;
|12
|{{lang|ru|Вплоть до вечера дождливого&lt;br /&gt;Молодец бежит бегом&lt;br /&gt;И товарища ворчливого&lt;br /&gt;Нагоняет под селом.}}
|Vplotʹ do večera doždlivogo&lt;br /&gt;Molodec bežit begom&lt;br /&gt;I tovarišča vorčlivogo&lt;br /&gt;Nagonjaet pod selom.
|Sve do večeri kišne&lt;br /&gt;Mladić bježi bijegom&lt;br /&gt;I druga mrzovoljnog&lt;br /&gt;Sustiže pod selom.
|- valign=&quot;top&quot;
|13
|{{lang|ru|Старый Тихоныч ругается:&lt;br /&gt;«Я уж думал, ты пропал!&quot;&lt;br /&gt;Ванька только ухмыляется&lt;br /&gt;«Я-де ситцы продавал!»}}
|Stari Tihonič rugaecja:&lt;br /&gt;«Ja už dumal, ti propal!»&lt;br /&gt;Van'ka tol'ko uhmiljaecja&lt;br /&gt;Ja-de sitci prodaval!»
|Stari Tihonič se kune:&lt;br /&gt;«Mislio sam da te nema!»&lt;br /&gt;Vanka se toliko smiješi&lt;br /&gt;«Kaliko sam prodavao!»
|}

==Melodija==
Uvodna i glavna melodija pjesme Korobejniki zvuči ovako:
&lt;score sound=&quot;1&quot;&gt;
 \relative a' {
 \time 4/4 
    e4. gis8 b4 gis8 e8    a4. c8 e4 d8 c8    b4. c8 d4 e4    c4 a4 a2
    \repeat volta 2 { 
    f'4. g8 a4 g8 f8    e4. f8 e4 d8 c8   b4. c8 d4 e4    c4 a4 a2 }
} 
&lt;/score&gt;

[[Datoteka:Korobeiniki.mid|thumb|Klavirska izvedba verzije pjesme Korobejniki iz videoigre ''Tetris'']]
Najranije verzije videoigre ''[[Tetris]]'' nisu imale pozadinsku muziku. Korobejniki se prvi puta pojavljuje u verziji ''Tetris''a za [[Apple IIGS|Apple IIgs]] i [[Macintosh]] 1988. godine od kompanije [[Spectrum HoloByte]]. Jednu godinu kasnije, rearanžira ju Hirokazu Tanaka za [[Nintendo]]vo [[Game Boy]] izdanje ''Tetris''a 1989. godine, od kada je na Zapadu sama pjesma Korobejniki usko asocirana sa videoigrom ''Tetris''. The Tetris Company koja stoji iza franšize ''Tetris'' igara posjeduje žig (''trademark'') na svojim varijantama melodije.

[[Kategorija:Ruske narodne pjesme]]</text>
      <sha1>2mjosdxz99mejur0tyc0gwaf5bbnmbi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorija:Turski istraživači</title>
    <ns>14</ns>
    <id>4673293</id>
    <revision>
      <id>41260873</id>
      <timestamp>2022-08-02T12:58:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: [[Kategorija:Istraživači po nacionalnosti]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="45" xml:space="preserve">[[Kategorija:Istraživači po nacionalnosti]]</text>
      <sha1>3481u4aluogmn3705j41i58we9nsr78</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Seydi Ali Reis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673294</id>
    <revision>
      <id>41260890</id>
      <timestamp>2022-08-02T17:43:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: {{Vojno lice | ime =Seydi Ali Reis | slika = Seydi Ali reis.jpg | opis_slike =  | nadimak =   | datum_rođenja = [[1498.]] | mesto_rođenja = [[Beyoğlu|Galata]] | država_rođenja = [[Osmansko Carstvo]] | datum_smrti = [[28. 12.|28. decembra]] [[1562.]] | mesto_smrti = [[İstanbul]]  | država_smrti = [[Osmansko Carstvo]] |vojska=[[Osmanska ratna mornarica|Osmanska mornarica]]  |godine_služenja= |čin= [[Admiral]] |jedinica= |bitke= [[Opsada Rodosa (1522)|Opsada Rodosa]]&lt;br…</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13942" xml:space="preserve">{{Vojno lice
| ime =Seydi Ali Reis
| slika = Seydi Ali reis.jpg
| opis_slike = 
| nadimak =  
| datum_rođenja = [[1498.]]
| mesto_rođenja = [[Beyoğlu|Galata]]
| država_rođenja = [[Osmansko Carstvo]]
| datum_smrti = [[28. 12.|28. decembra]] [[1562.]]
| mesto_smrti = [[İstanbul]] 
| država_smrti = [[Osmansko Carstvo]]
|vojska=[[Osmanska ratna mornarica|Osmanska mornarica]] 
|godine_služenja=
|čin= [[Admiral]]
|jedinica=
|bitke= [[Opsada Rodosa (1522)|Opsada Rodosa]]&lt;br/&gt;[[Bitka kod Preveze]]
|nagrade= 
|kasniji_rad=
|potpis=
}}
'''Seydi Ali Reis''' ([[Beyoğlu|Galata]], [[1498]] – [[İstanbul]], [[1562]]) bio je slavni moreplovac i [[admiral]] [[Osmansko Carstvo|Osmanskog Carstva]]. Proučavao je [[Geografija|geografiju]], [[Matematika|matematiku]], [[Astronomija|astronomiju]] i bio je [[Divan (književnost)|divanski]] [[pjesnik]] i [[književnik]].

== Život ==
Rođen je u [[Beyoğlu|Galati]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;&gt;{{tr icon}} {{cite web |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/seydi-ali-reis|title=TDV İslâm Ansiklopedisi: Seydi Ali Reis|last=Ak |first=Mahmut |date= |website= |publisher= |accessdate=02. 08. 2022 |quote=}} &lt;/ref&gt; u [[Istanbul]]u kao sin turske porodice [[pomorac]]a&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt; koja je vodila podrijetlo u [[Sinop]]u na [[Crno more|crnomorskoj]] obali Turske. Njegov djed je bio zapovjednik Osmanskog carskog pomorskog arsenala za vrijeme sultana [[Mehmed II|Mehmeda II.]], dok je njegov otac bio morski zapovjednik u [[Beyoğlu|Galati]], što je imalo važan utjecaj na budućnost mladića, koji je vrlo rano počeo raditi u arsenalu. Osim tog interesovanja, stekao je pristojno obrazovanje iz znanosti kao što su [[matematika]], [[astronomija]] i [[geografija]], i usticao je se u [[književnost]]i i u [[Teologija|teologiji]]. Vremenom je postao visoki časnik u pomorskom arsenalu i unapređen je u čin ''[[Reis (čin)|reisa]]''.&lt;br/&gt;
Počevši od [[Opsada Rodosa (1522)|opsade Rodosa]] (1522), sudjelovao je u svim velikim pomorskim kampanjama Osmanske mornarice u [[Sredozemno more|Sredozemnom moru]]. Komandovao je lijevim krilom osmanske flote [[Hajrudin Barbarosa|Hajrudina Barbarose]] koja je porazila [[Sveta liga (1538)|Svetu ligu]] [[Karlo V., car Svetog Rimskog Carstva|Karla V.]] pod komandom [[Andrea Doria|Andreje Dorije]] u [[Bitka kod Preveze|bitci kod Preveze]] ([[1538]]). Također je komandovao nekoliko brodova flote [[Sinan-paša (admiral)|Sinan-paše]] i [[Dragut|Turguta Reisa]] koji su osvojili [[Tripoli]] u [[Tripolitanija|Tripolitaniji]] od [[Kruna Kastilje|Španije]] i [[Malteški red|Malteških vitezova]] [[1551.]] Kasnije je učestvovao u osmanskim pomorskim pohodima na zapadne obale [[Sredozemno more|Sredozemnog mora]].&lt;br/&gt;
Zatim je bio unapređen u komandanta Osmanskog ratne mornarice{{efn|Seydi Ali Reis je dobio činove ''Azeplera Katibija'', ''Tersane Kethudası'' (komandant Otomanskog carskog pomorskog arsenala) i ''Hassa Donanma Reisi'' (komandant Osmanske centralne flote)}} i dok je sultan [[Sulejman I|Sulejman Veličanstveni]] bio u svom zimskom boravištu u [[Alep]]u krajem [[1552.]] godine, imenovao je ga za novog komandanta osmanske flote na [[Indijski ocean|Indijskom oceanu]] sa sjedištem u [[Suez|Suecu]] ([[Ejalet Egipat|Egipat]]), sa drugim matičnim lukama u [[Aden]]u ([[Jemen]]) i u [[Basra|Basri]] ([[Irak]]). Njegovi prethodnici u ovom rangu su bili poznati osmanski admiral i [[Kartografija|kartograf]] [[Piri Reis]] i admiral [[Koča Murat Reis]], koji su također učestvovali u bitci kod Preveze. Seydi Ali Reis je otišao iz [[Alep]]a 7. decembra [[1553.]] i, nakon posjeta brojnim vjerskim gradnjama i važnim gradovima u oblasti, konačno je stigao u [[Basra|Basru]] u [[Perzijski zaljev|perzijskom zaljevu]] početkom februara [[1554.]] Njegov zadatak je bio da preuzme petnaest osmanskih galija usidrenih tamo, koje su ranije bile pod komandom Pirija Reisa, do glavne matične luke u [[Suez|Suecu]] na [[Crveno more|Crvenom moru]]. Većina od petnaest galija je oštećena u prethodnim sukobima sa [[Portugalsko kolonijalno carstvo|portugalskom]] flotom u Indijskom oceanu. Seydi Ali Reis je ih popravio i opremio novim topovima, koristeći ograničenu količinu resursa i zaliha koji su bili dostupni u [[Basra|Basri]] u to vreme. Napokon je ukrcao trupe i petnaest galija je krenulo k Egiptu. Na putu za [[Ormuz]], zastao je u lukama Arabije i Persije kao što su [[Bahrein]], [[Dezful]], [[Šuštar]], [[Bušeher]], [[Katif]], [[Kiš]] i [[Barhata]]. Zatim je flota krenula duž obalama [[Arapsko more|Arapskog mora]] i četrdeset dana nakon njegovog odlaska iz [[Basra|Basre]] iznenada je naišao na [[Portugalsko kolonijalno carstvo|portugalsku]] flotu iz [[Goa|Goe]] koja se sastojala od 4 velika broda, 3 [[galeon]]a, 6 stražarskih brodova i 12 [[Galija (brod)|galija]] - ukupno 25 plovila. Ogorčene borbe koje su izazvale ozbiljnu štetu na obe strane, okončale su kada je portugalski komandant naredio povlačenje prema [[Hormuški tjesnac|Ormuskom moreuzu]]. Osmanska flota je nastavila put prema [[Oman]]u ([[Sohar]]), pa zatim u [[Muscat|Muskat]], [[Kalhat]] i istočno do obale Djaša, u provinciji [[Kerman]]a ([[Iran]]). Iz Irana je Seydi Ali Reis napustio luku [[Gwadar|Gwadra]] i ponovo se uputio k [[Jemen]]u kada je flotu zatekla neprestana oluja koja je trajala deset dana (''Slonov [[tajfun]]''). Kada je se nevrijeme smirilo, brodovi su se usmjerili prema [[Somnath|Somnatu]], pa prema [[Diu (Indija)|Diu]], gdje nisu zastajali iz straha da budu napadnutiali iz straha da ga ne napadnu idolopoklonici koji su tamo živeli, ali je pritom ih zahvatila nova ooluja. Poslije iscrpljujućeg putovanja, flota je stigla u [[Gudžarat]]a na obali [[Mogulsko Carstvo|mogulske]] [[Indija|Indije]], gdje ih je zatekla nova nesreća iz koje su se na kraju izbavili. Neko vrijeme su proveli u Gudžaratu, Seydi Ali Reis je posjetio [[Daman i Diu|Daman]] da bi zatim otplovio u [[Surat]]. Tu je uspostavio dobre odnose sa sultanom [[Ahmad Šah III|Ahmad–šahom III.]], 12-godišnjim novim vladarom Gudžarata čije je uspon na tron osporio plemić po imenu Nasir-ul-Mulk koji se istovremeno proglasio za novog sultana u Buruđu. U međuvremenu, Nasir-ul-Mulk je [[Portugalska Indija|Portugalcima]] ponudio priobalne luke Gudžarata u zamjenu za njihovu podršku protiv mladog sultana Ahmada III. koji je odmah prikupio vojsku za marš na Buruđ. Kada je sultan obaviješten o dolasku osmanske flote, uzeo je 200 [[Artiljerija|topnika]] i drugih ljudi iz njihovih trupa i krenuo ka Buruđu. Seydijeva mornarica je se dakle našla u ratnom sukobu za nasljedstvo Gudžarata. U bitci je uzurpator Nasir-ul-Mulk ranjen a sultan Ahmad III je ponovo stupio na svoj presto, uspostavljajući ponovo u Gudžaratu. Portugalci su odgovorili da [[Surat]] ne smeta toliko, koliko im je smeta osmanski admiral i tražili su da im se preda Seydi Ali Reis, što je šah odbio. Jedinice Seydija Alija Reisa su počele pokazivati nezadovoljstvo zbog izgubljene nade u povratak, unatoč tome što ih je Khudavend Khan iz [[Surat]]a plaćao od 50 do 60 para dnevno, a u Buruđu je to činio Adil Khan. Nakon što je se oprostio od Khudavend Kana, Seydi Ali Reis je krenuo na kopneno putovanje prema [[Ahmedabad]]a krajem novembra [[1554.]] godine zajedno sa oko 50 ljudi. Nekoliko dana ih je odvelo od Buruđa do Belodre, a odatle su krenuli u [[Šampanir]]. Poslije mnogih poteškoća i dugog putovanja stigli u [[Mahmudabad]] i zatim [[Ahmedabad]], glavni grad [[Gudžarat]]a. Tamo je Seydi Ali Reis posjetio sultana (koji je bio štovatelj [[Sulejman I|Sulejmana]]), njegovog velikog vezira Imad-ul-Mulka i druge dostojanstvenike i tu je ljubazno ugošten. Sultan Ahmad je potom ponudio Seydi Ali Reisu nadležnost nad pokrajinom Buruđa sa veoma velikim prihodima, ali je on odbio ponudu. Osmanski admiral je sa njegovim nekoliko preostalim ljudima krenuo prema [[Lahore]]u, prije nego što je došao ​​u [[Delhi]], gdje je dobio dozvolu da prođe kroz zemlje [[Timuridska dinastija|timuridskog]] [[Mogulsko Carstvo|mogulskog sultana]] [[Humajun]]a, koji ih je također rado ugostio. U februaru [[1556.]] Seydi Ali Reis je otišao za [[Kabul]], odakle je prvo krenuo u [[Samarkand]], a kasnije u [[Buhara|Buharu]], gdje je njegove ljude napala grupa [[Uzbeci|Uzbeka]]. Uprkos ovom početnom neprijateljstvu širom [[Transoksijana|Transoksijane]], vladar Buhare, Seid Burhan, je srdačno dočekao Seydi Alija Reisa i njegove ljude, koji su kasnije krenuli u [[Horezm]], [[Veliki Horasan|Horasan]], [[Irak]] i [[Anadolija|Anadoliju]], da bi konačno stigao do [[Istanbul]]a nakon dvije godine i tri mjeseca putovanja od njihovog odlaska iz [[Surat]]a u Indiji.&lt;br/&gt;
Jednom stigli u [[Istanbul]], Seydi Ali Reis je želio razgovarati sa sultanom [[Sulejman I|Sulejmanom]] ali saznavši da je sultan u [[Edirne|Jedrenu]], uputio je se tamo i predstavio pisma koja su Sulejmanu poslala 18 sultana i vladara zemalja kroz koje je prošao tokom svog dugog i teškog povratka. Sultan Sulejman je ga sa razumevanjem i saosećanjem primio i nagradio činom i sa dnevnom plaćom od 80 [[Akča|akči]]. Također je naredio da se isplati i četvorogodišnja plaća ({{Šablon:Jez-tur|ulufe}}) na koju je Seydi Ali Reis imao pravo tokom svog odsustva. Godine [[1560.]] [[Rustem-paša Opuković|Rustem-paša]] je tražio da Sejdi Ali Reis bude ponovo imenovan za admirala flote [[Indijski ocean|Indijskog oceana]], ali je namjesnik Egipta Sofu Hadim Ali-paša blokirao taj potez. Umjesto toga, Sefer Reis je unapređen u vrhovnu komandu cjelokupne flote Otomanskog carstva u Indijskom oceanu.&lt;br/&gt;
Seydi Ali Reis je preminuo je u [[Istanbul]]u u januaru [[1563.]]

==Književnik==
Admiral Seydi Ali je raznih pjesama pod nadimkom ''Katib-i Rumi'' (knjigovođa Anadolije). [[Latifi]] kaže da je bio jedan od vodećih naučnika svog vijeka i da je njegovo poznavanje pomorstva izazivalo divljenje&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. [[Katip Çelebi|Katibu Čelebiju]] spominje njegov divan i isto kaže da je bio odličan mornar&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. [[Humaiun Sah]] je cijenio njegove pesme i pohvalio ga upoređujući ga sa [[Ali Şir Nevai|Ališir Nevajom]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. Međutim, njegov divan nije pronađen, mada je Ali Nihad Tarlan objavio neke njegove pjesme u raznim časopisima i Kemal Eraslan [[gazel]]e pisane na čagatajskom turskom&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. [[Katip Çelebi]] i Bursalı Mehmed Tahir navode da je napisao ''Mir’ât-ı Kâinât''. U pjesmama je zajedno sa [[Osmanski turski jezik|turskim]] koristio i [[Čagatajski jezik|čagatajski jezik]], koji je naučio dok je bio u [[Indija|Indiji]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;.&lt;br/&gt;
Danas je poznat po svojim [[putopis]]ima, prvenstveno po knjizi &lt;u&gt;''Ogledalo zemalja''&lt;/u&gt; ({{Šablon:Jez-tur|Mir'atu'l-mamalik}}), koju je započeo u [[Bagdad]]u na ustrajanju svojih prijatelja da se vrati u Indiju i završio u Istanbulu u januaru [[1557.]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt; To je jedan je od prvih putopisa u turskoj književnosti&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. U njemu autor govori u književnom stilu o događajima tijekom putovanja u [[Gudžarat]] i [[Indija|Indiju]], opisuje zemlje koje je vidio i vladare koje je upozna. Pored njegovih osobnih pjesama, knjiga sadrži i [[dvostih]]e drugih pjesnika&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;.
Djelo je također prevedeno na [[Njemački jezik|njemački]] ([[Friedrich Christian Diez|Diez]], 1815), djelomično na [[Franzuski jezik|francuski]] (M. Morris, 1826.), na [[Engleski jezik|engleski]] ([[Ármin Vámbéry|Vámbéry]], 1899) i na [[Ruski jezik|ruski]] (Ş. Zumnunab, 1963).&lt;br/&gt;
Traktat &lt;u&gt;''Ogledalo univerzuma''&lt;/u&gt; ({{Šablon:Jez-tur|Mir'at-ı Kainat}}) je napisao na uporni zahtev [[Humajun|Humajun–šaha]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt; i u njemu govori o gradnji [[astrolab]]a i o načinu njegove uporabe, o visini Sunca i o udaljenosti zvezda, određivanju [[Kibla|kible]] i podneva i o mnogim drugim bitnim stvarima u [[Astronomija|astronomiji]]. Treća knjiga o pomorstvu je &lt;u&gt;''Knjiga lokalnih mora i znanosti o astronomiji i pomorstvu''&lt;/u&gt; {{Šablon:Jez-tur|Kitab ul Muhit}}), napisana [[1554.]]] u [[Ahmedabad]]u&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;, djelo pripremljeno da omogući kapetanima i mornarima da plove [[Indijski ocean|indijskim morima]] bez vodiča i u kojem je Seydi Ali sažeo svoje pomorsko znanje uz mnoga tehnička opažanja i opisima luka, priobalnih naselja i otoka. Zahvaljujući podacima koje je dobio od portugalskih mornara, u knjizi spominje i [[Novi svijet]], govoreći o otkrićima portugalskih putnika na zapadu [[Kanarski otoci|Kanarskih otoka]] i o njihovom prolasku kroz [[Magellanov tjesnac|Magelanov moreuz]], koji se naziva «mračna zemlja»&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. Po [[Katip Çelebi|Katipu Çelebiji]], spominjao je i [[Java (otok)|Javu]], [[Sumatra|Sumatru]], [[Šri Lanka|Cejlon]] i okolne otoke&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;.&lt;br/&gt;
Među ostalim, ostaju nam rani rad pod naslovom ''Hulâsatü’l-hey’e'', što je trebao biti neizravan prijevod knjige ''er-Risâletü’l-fethiyye'' (1473) [[Timuridska Monarhija|timuridskog]] astronoma [[Ali Kuşçu|Alije Kuşçua]] koji je on obogatio dodacima iz raznih drugih knjiga i autora.&lt;br/&gt;
Jako zanimljiv je i pamflet ''Risale-i Zatu'l-Kursi'' u kojem vodi raspravu o sredstvima i alatima znanosti i zagovara korišćenje [[Turski jezik|turskog jezika]] u stručnim tekstovima jer su većina njih na [[Arapski jezik|arapskom]] i [[Perzijski jezik|perzijskom]], jezici učenjaka, što ih udaljava od onih kojima su ti tekstovi potrebni.

=== Književna Djela ===
* ''Kitab ul Muhit: El Muhit fi Ilmi'l Eflak ve'l Buhur'' (1554)
* ''Hulâsatü’l-hey’e''
* ''Mir’ât-ı Kâinât''
* ''Mir'at Ül' Memalik'' (1557)
* ''Risâle-i Zâtü’l-Kürsî''

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist|2|}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==

[[Kategorija:Osmanski admirali]]
[[Kategorija:Turski pisci]]
[[Kategorija:Turski pjesnici]]
[[Kategorija:Turski istraživači]]
[[Kategorija:Putopisci]]
[[Kategorija:Biografije, Istanbul]]</text>
      <sha1>9ukllougy9rgwt2vm6aw1x8qmke0jjs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260895</id>
      <parentid>41260890</parentid>
      <timestamp>2022-08-02T18:26:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14051" xml:space="preserve">{{Vojno lice
| ime =Seydi Ali Reis
| slika = Seydi Ali reis.jpg
| opis_slike = 
| nadimak =  
| datum_rođenja = [[1498.]]
| mesto_rođenja = [[Beyoğlu|Galata]]
| država_rođenja = [[Osmansko Carstvo]]
| datum_smrti = [[28. 12.|28. decembra]] [[1562.]]
| mesto_smrti = [[İstanbul]] 
| država_smrti = [[Osmansko Carstvo]]
|vojska=[[Osmanska ratna mornarica|Osmanska mornarica]] 
|godine_služenja=
|čin= [[Admiral]]
|jedinica=
|bitke= [[Opsada Rodosa (1522)|Opsada Rodosa]]&lt;br/&gt;[[Bitka kod Preveze]]
|nagrade= 
|kasniji_rad=
|potpis=
}}
'''Seydi Ali Reis''' ([[Beyoğlu|Galata]], [[1498]] – [[İstanbul]], [[1562]]) bio je slavni moreplovac i [[admiral]] [[Osmansko Carstvo|Osmanskog Carstva]]. Proučavao je [[Geografija|geografiju]], [[Matematika|matematiku]], [[Astronomija|astronomiju]] i bio je [[Divan (književnost)|divanski]] [[pjesnik]] i [[književnik]].

== Život ==
Rođen je u [[Beyoğlu|Galati]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;&gt;{{tr icon}} {{cite web |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/seydi-ali-reis|title=TDV İslâm Ansiklopedisi: Seydi Ali Reis|last=Ak |first=Mahmut |date= |website= |publisher= |accessdate=02. 08. 2022 |quote=}} &lt;/ref&gt; u [[Istanbul]]u kao sin turske porodice [[pomorac]]a&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt; koja je vodila podrijetlo u [[Sinop]]u na [[Crno more|crnomorskoj]] obali Turske. Njegov djed je bio zapovjednik Osmanskog carskog pomorskog [[arsenal]]a za vrijeme sultana [[Mehmed II|Mehmeda II.]], dok je njegov otac bio morski zapovjednik u [[Beyoğlu|Galati]], što je imalo važan utjecaj na budućnost mladića, koji je vrlo rano počeo raditi u arsenalu. Osim tog interesovanja, stekao je pristojno obrazovanje iz znanosti kao što su [[matematika]], [[astronomija]] i [[geografija]], i usticao je se u [[književnost]]i i u [[Teologija|teologiji]]. Vremenom je postao visoki časnik u pomorskom arsenalu i unapređen je u čin ''[[Reis (čin)|reisa]]''.&lt;br/&gt;
Počevši od [[Opsada Rodosa (1522)|opsade Rodosa]] (1522), sudjelovao je u svim velikim pomorskim kampanjama Osmanske mornarice u [[Sredozemno more|Sredozemnom moru]]. Komandovao je lijevim krilom osmanske flote [[Hajrudin Barbarosa|Hajrudina Barbarose]] koja je porazila [[Sveta liga (1538)|Svetu ligu]] [[Karlo V., car Svetog Rimskog Carstva|Karla V.]] pod komandom [[Andrea Doria|Andreje Dorije]] u [[Bitka kod Preveze|bitci kod Preveze]] ([[1538]]). Također je komandovao nekoliko brodova flote [[Sinan-paša (admiral)|Sinan-paše]] i [[Dragut|Turguta Reisa]] koji su osvojili [[Tripoli]] i [[Tripolitanija|Tripolitaniju]] od [[Kruna Kastilje|Španije]] i [[Malteški red|Malteških vitezova]] [[1551.]] Kasnije je učestvovao u osmanskim pomorskim pohodima na zapadne obale [[Sredozemno more|Sredozemnog mora]].&lt;br/&gt;
Zatim je bio unapređen u komandanta Osmanskog ratne mornarice{{efn|Seydi Ali Reis je dobio činove ''Azeplera Katibija'', ''Tersane Kethudası'' (komandant Otomanskog carskog pomorskog arsenala) i ''Hassa Donanma Reisi'' (komandant Osmanske centralne flote)}} i dok je sultan [[Sulejman I|Sulejman Veličanstveni]] bio u svom zimskom boravištu u [[Alep]]u krajem [[1552.]] godine, imenovao je ga za novog komandanta osmanske flote na [[Indijski ocean|Indijskom oceanu]] sa sjedištem u [[Suez|Suecu]] ([[Ejalet Egipat|Egipat]]), sa drugim matičnim lukama u [[Aden]]u ([[Jemen]]) i u [[Basra|Basri]] ([[Irak]]). Njegovi prethodnici u ovom rangu su bili poznati osmanski admiral i [[Kartografija|kartograf]] [[Piri Reis]] i admiral [[Koča Murat Reis]], koji su također učestvovali u bitci kod Preveze. Seydi Ali Reis je otišao iz [[Alep]]a 7. decembra [[1553.]] i, nakon posjeta brojnim vjerskim gradnjama i važnim gradovima u oblasti, stigao je u [[Basra|Basru]] u [[Perzijski zaljev|perzijskom zaljevu]] početkom februara [[1554.]] Njegov zadatak je bio da preuzme petnaest osmanskih galija usidrenih tamo, koje su ranije bile pod komandom Pirija Reisa, do glavne matične luke u [[Suez|Suecu]] na [[Crveno more|Crvenom moru]]. Većina od petnaest galija je oštećena u prethodnim sukobima sa [[Portugalsko kolonijalno carstvo|portugalskom]] flotom u Indijskom oceanu. Seydi Ali Reis je ih popravio i opremio novim topovima, koristeći ograničene resurse i zalihe dostupne u [[Basra|Basri]]. Napokon je ukrcao trupe i petnaest galija je krenulo k Egiptu. Na putu za [[Ormuz]], zastao je u lukama Arabije i Persije kao što su [[Bahrein]], [[Dezful]], [[Šuštar]], [[Bušeher]], [[Katif]], [[Kiš]] i [[Barhata]]. Flota je krenula duž obalama [[Arapsko more|Arapskog mora]] i četrdeset dana nakon njegovog odlaska iz [[Basra|Basre]] iznenada je naišao na [[Portugalsko kolonijalno carstvo|portugalsku]] flotu iz [[Goa|Goe]] koja se sastojala od 4 velika broda, 3 [[galeon]]a, 6 stražarskih brodova i 12 [[Galija (brod)|galija]] - ukupno 25 plovila. Ogorčene borbe koje su izazvale ozbiljnu štetu na obe strane, okončale su kada je portugalski komandant naredio povlačenje prema [[Hormuški tjesnac|Ormuskom moreuzu]]. Osmanska flota je nastavila put prema [[Oman]]u ([[Sohar]]), pa zatim u [[Muscat|Muskat]], [[Kalhat]] i istočno do obale Djaša, u provinciji [[Kerman]]a ([[Iran]]). Iz Irana je Seydi Ali Reis napustio luku [[Gwadar|Gwadra]] i ponovo se uputio k [[Jemen]]u kada je flotu zatekla neprestana oluja koja je trajala deset dana (''Slonov [[tajfun]]''). Kada je se nevrijeme smirilo, brodovi su se usmjerili prema [[Somnath|Somnatu]], pa prema [[Diu (Indija)|Diu]], gdje nisu zastajali iz straha da budu napadnuti, ali ih je pritom zahvatila nova oluja. Poslije iscrpljujućeg putovanja, flota je stigla u [[Gudžarat]]a na obali [[Mogulsko Carstvo|mogulske]] [[Indija|Indije]], gdje ih je zatekla nova nesreća iz koje su se na kraju izbavili. Neko vrijeme su proveli u Gudžaratu, Seydi Ali Reis je posjetio [[Daman i Diu|Daman]] da bi zatim otplovio u [[Surat]]. Tu je uspostavio dobre odnose sa sultanom [[Ahmad Šah III|Ahmad–šahom III.]], 12-godišnjim novim vladarom Gudžarata čiji je uspon na tron osporio plemić po imenu Nasir-ul-Mulk koji se istovremeno proglasio za novog sultana u Buruđu. U međuvremenu, Nasir-ul-Mulk je [[Portugalska Indija|Portugalcima]] ponudio priobalne luke Gudžarata u zamjenu za njihovu podršku protiv mladog sultana Ahmada III. Kada je mladi sultan obaviješten o dolasku osmanske flote, uzeo je 200 [[Artiljerija|topnika]] i drugih ljudi iz njihovih trupa i krenuo ka Buruđu. Seydijeva mornarica je se dakle našla u ratnom sukobu za nasljedstvo Gudžarata. U bitci je uzurpator Nasir-ul-Mulk ranjen a sultan Ahmad III je ponovo stupio na svoje prijestolje, uspostavljajući ponovo mir u Gudžaratu. Portugalci su na to odgovorili da [[Surat]] im ne smeta toliko, koliko im smeta osmanski admiral i tražili su da im se preda Seydi Ali Reis, što je šah odbio. Jedinice Seydija Alija Reisa su počele pokazivati nezadovoljstvo zbog izgubljene nade u povratak, unatoč tome što ih je Khudavend Khan iz [[Surat]]a plaćao od 50 do 60 para dnevno, a u Buruđu je to činio Adil Khan. Nakon što je se oprostio od Khudavend Kana, Seydi Ali Reis je krenuo na kopneno putovanje prema [[Ahmedabad]] krajem novembra [[1554.]] godine zajedno sa oko 50 ljudi. Nekoliko dana ih je odvelo od Buruđa do Belodre, a odatle su krenuli u [[Šampanir]]. Poslije mnogih poteškoća i dugog putovanja stigli u [[Mahmudabad]] i zatim u [[Ahmedabad]], glavni grad [[Gudžarat]]a. Tamo je Seydi Ali Reis posjetio sultana (koji je bio štovatelj [[Sulejman I|Sulejmana]]), njegovog velikog vezira Imad-ul-Mulka i druge dostojanstvenike i tu je ljubazno ugošten. Sultan Ahmad je potom ponudio Seydi Ali Reisu nadležnost nad pokrajinom Buruđa sa veoma velikim prihodima, ali je on odbio ponudu. Osmanski admiral je sa njegovim nekoliko preostalim ljudima krenuo prema [[Lahore]]u, prije nego što je došao ​​u [[Delhi]], gdje je dobio dozvolu da prođe kroz zemlje [[Timuridska dinastija|timuridskog]] [[Mogulsko Carstvo|mogulskog sultana]] [[Humajun]]a, koji ih je također rado ugostio. U februaru [[1556.]] Seydi Ali Reis je otišao za [[Kabul]], odakle je prvo krenuo u [[Samarkand]], a kasnije u [[Buhara|Buharu]], gdje je njegove ljude napala grupa [[Uzbeci|Uzbeka]]. Uprkos ovom početnom neprijateljstvu u [[Transoksijana|Transoksijani]], vladar Buhare, Seid Burhan, je srdačno dočekao Seydi Alija Reisa i njegove ljude, koji su kasnije krenuli u [[Horezm]], [[Veliki Horasan|Horasan]], [[Irak]] i [[Anadolija|Anadoliju]], da bi konačno stigli do [[Istanbul]]a nakon dvije godine i tri mjeseca putovanja od njihovog odlaska iz [[Surat]]a u Indiji.&lt;br/&gt;
Jednom stigli u [[Istanbul]], Seydi Ali Reis je želio razgovarati sa sultanom [[Sulejman I|Sulejmanom]] ali saznavši da je sultan u [[Edirne|Jedrenu]], uputio je se tamo i predočio mu pisma koja su Sulejmanu poslala 18 sultana i vladara zemalja kroz koje je prošao tokom svog dugog i teškog povratka. Sultan Sulejman je ga sa razumevanjem i saosećanjem primio i nagradio činom i sa dnevnom plaćom od 80 [[Akča|akči]]. Također je naredio da se isplati i četvorogodišnja plaća ({{Šablon:Jez-tur|ulufe}}) na koju je Seydi Ali Reis imao pravo tokom svog odsustva. &lt;br/&gt;
Godine [[1560.]] [[Rustem-paša Opuković|Rustem-paša]] je tražio da Seydi Ali Reis bude ponovo imenovan za admirala flote [[Indijski ocean|Indijskog oceana]], ali je namjesnik Egipta Sofu Hadim Ali-paša blokirao taj potez. Umjesto toga, Sefer Reis je unapređen u vrhovnu komandu cjelokupne flote Otomanskog carstva na Indijskom oceanu.&lt;br/&gt;
Seydi Ali Reis je preminuo je u [[Istanbul]]u u januaru [[1563.]]

==Književnik==
Admiral Seydi Ali je autor raznih pjesama pod nadimkom ''Katib-i Rumi'' (knjigovođa Anadolije). [[Latifi]] kaže da je bio jedan od vodećih naučnika svog vijeka i da je njegovo poznavanje pomorstva izazivalo divljenje&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. [[Katip Çelebi]] spominje njegov [[Divan (književnost)|divan]] i isto kaže da je bio odličan mornar&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. [[Humajun|Humajun–šah]] je cijenio njegove pjesme i pohvalio ga upoređujući ga sa [[Ali Şir Nevai|Ališir Nevajom]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. Međutim, njegov divan nije pronađen, mada je Ali Nihad Tarlan objavio neke njegove pjesme u raznim časopisima i Kemal Eraslan [[gazel]]e pisane na čagatajskom turskom&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. U pjesmama je zajedno sa [[Osmanski turski jezik|turskim]] koristio i [[Čagatajski jezik|čagatajski jezik]], koji je naučio dok je bio u [[Indija|Indiji]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;.&lt;br/&gt;
Danas je poznat po svojim [[putopis]]ima, prvenstveno po knjizi &lt;u&gt;''Ogledalo zemalja''&lt;/u&gt; ({{Šablon:Jez-tur|Mir'atu'l-mamalik}}), koju je započeo u [[Bagdad]]u na ustrajanju svojih prijatelja da se vrati u [[Indija|Indiju]], i završio je to djelo u Istanbulu u januaru [[1557.]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt; To je jedan je od prvih putopisa u turskoj književnosti&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. U njemu autor govori u književnom stilu o događajima tijekom putovanja u [[Gudžarat]] i [[Indija|Indiju]], opisuje zemlje koje je vidio i vladare koje je upoznao. Pored njegovih osobnih pjesama, knjiga sadrži i [[dvostih]]e drugih pjesnika&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;.
Djelo je također prevedeno na [[Njemački jezik|njemačkom]] ([[Friedrich Christian Diez|Diez]], 1815), djelomično na [[Francuski jezik|francuskom]] (M. Morris, 1826.), na [[Engleski jezik|engleskom]] ([[Ármin Vámbéry|Vámbéry]], 1899) i na [[Ruski jezik|ruskom]] (Ş. Zumnunab, 1963).&lt;br/&gt;
Traktat &lt;u&gt;''Ogledalo univerzuma''&lt;/u&gt; ({{Šablon:Jez-tur|Mir'at-ı Kainat}}) je napisao na uporni zahtev [[Humajun|Humajun–šaha]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt; i u njemu govori o gradnji [[astrolab]]a i o načinu njegove uporabe, o visini [[sunce|sunca]] i o udaljenosti zvezda, određivanju [[Kibla|kible]] i podneva i o mnogim drugim bitnim stvarima u [[Astronomija|astronomiji]]. Treća knjiga o pomorstvu je &lt;u&gt;''Knjiga lokalnih mora i znanosti o astronomiji i pomorstvu''&lt;/u&gt; ({{Šablon:Jez-tur|Kitab ul Muhit}}), napisana [[1554.]] u [[Ahmedabad]]u&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;, djelo pripremljeno da omogući kapetanima i mornarima da plove [[Indijski ocean|indijskim morima]] bez vodiča i u kojem je Seydi Ali sažeo svoje pomorsko znanje uz mnoga tehnička opažanja i s opisima luka, priobalnih naselja i otoka. Zahvaljujući podacima koje je dobio od portugalskih mornara, u knjizi spominje i [[Novi svijet]], govoreći o otkrićima portugalskih putnika na zapadu [[Kanarski otoci|Kanarskih otoka]] te o njihovom prolasku kroz [[Magellanov tjesnac|Magelanov moreuz]], koji naziva «mračna zemlja»&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;. Po [[Katip Çelebi|Katipu Çelebiji]], znao je i za [[Java (otok)|Javu]], [[Sumatra|Sumatru]], [[Šri Lanka|Cejlon]] i okolne otoke&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;.&lt;br/&gt;
Među ostalim, ostaju nam rani rad pod naslovom ''Hulâsatü’l-hey’e'', što je trebao biti neizravan prijevod knjige ''er-Risâletü’l-fethiyye'' (1473) [[Timuridska Monarhija|timuridskog]] astronoma [[Ali Kuşçu|Alije Kuşçua]], ali je tekst Seydi Ali obogatio sa dodacima iz raznih drugih knjiga i autora. Jako zanimljiv je i pamflet ''Risale-i Zatu'l-Kursi'' u kojem vodi raspravu o sredstvima i o alatima znanosti i zagovara korišćenje [[Turski jezik|turskog jezika]] u stručnim tekstovima jer su većina njih na [[Arapski jezik|arapskom]] i [[Perzijski jezik|perzijskom]], jezici učenjaka, što ih udaljava od onih kojima su ti tekstovi potrebni.

=== Književna Djela ===
* ''Kitab ul Muhit: El Muhit fi Ilmi'l Eflak ve'l Buhur'' (1554)
* ''Hulâsatü’l-hey’e''
* ''Mir’ât-ı Kâinât''
* ''Mir'at Ül' Memalik'' (1557)
* ''Risâle-i Zâtü’l-Kürsî''

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==
* {{tr icon}} {{cite book|last=|first=|year=1988–2013|title=TDV İslâm Ansiklopedisi|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/|location= |publisher= Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi|pages=|ref =}} [[s. v.]] Ak Mahmut, ''Seydi Ali Reis''

[[Kategorija:Osmanski admirali]]
[[Kategorija:Turski pisci]]
[[Kategorija:Turski pjesnici]]
[[Kategorija:Turski istraživači]]
[[Kategorija:Putopisci]]
[[Kategorija:Biografije, Istanbul]]</text>
      <sha1>6tfcjvwrj5k0ra35o4yp07bqs4x14l0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Irfan Orga</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673295</id>
    <revision>
      <id>41260905</id>
      <timestamp>2022-08-02T22:22:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: '''İrfan Orga''' ([[Istanbul]], [[1908]] – [[1970]]) bio je turski književnik i borbeni pilot. {{Infokutija pisac | ime = İrfan Orga | slika =  | širina_slike  =  | opis =  | datum_rođenja = {{Birth date and age|1908|10|31|df=y}} | mjesto_rođenja = [[Datoteka:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882–1922).svg|22px|border]] [[Istanbul]] | datum_smrti = {{death date and age|1970|11|29|1908|10|31|df=y}} | mjesto_smrti = Datoteka:Flag_of_the_United_Kingdom.svg|22px|bo…</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6207" xml:space="preserve">'''İrfan Orga''' ([[Istanbul]], [[1908]] – [[1970]]) bio je turski književnik i borbeni pilot.
{{Infokutija pisac
| ime = İrfan Orga
| slika = 
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = {{Birth date and age|1908|10|31|df=y}}
| mjesto_rođenja = [[Datoteka:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882–1922).svg|22px|border]] [[Istanbul]]
| datum_smrti = {{death date and age|1970|11|29|1908|10|31|df=y}}
| mjesto_smrti = [[Datoteka:Flag_of_the_United_Kingdom.svg|22px|border]] [[Wadhurst]]
| zanimanje = [[Književnik|književnik]], [[Borbeni pilot|borbeni pilot]]
| jezik = [[turski jezik|turski]], [[Engleski jezik|engleski]]
| nacionalnost = [[Turci|turčin]]
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
* ''Portrait of a Turkish Family'' (1950)
*
* &lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}

== Život ==
Rođen je [[1908.]] u [[Istanbul]]u u bogatoj građanskoj porodici, majka mu je bila Şevkiye (1895–1940), Turkinja sa Balkana, a otac Hüsnü Orga istanbulski poduzetnik. Zbivanja [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] su ostavila dubok trag u njegovom djetinjstvu, naime mu je otac umro na putu za [[Galipoljska operacija|Dardanele]], stric Ahmet u [[Sirija|Siriji]], a on je bio svjedok savezničkoj okupaciji Istanbula, [[Historija Osmanskog Carstva|kraju Otomanskog Carstva]] i rađanju nove [[Turski rat za nezavisnost|turske republike]]. Porodica Orga je se strašno osiromašila i propatila teškoće rata.&lt;br/&gt; 
Poslije rata je upisao vojnu gimnaziju Kuleli zajedno sa bratom Mehmedom, tu se obrazovao i nastavio na vojnoj akademiji u [[Harbiye (Şişli)|Harbiyama]] i na zrakoplovnoj akademiji u [[Eskişehir]]u od [[1919.]] i [[1933.]] Mehmed će postati [[ljekar]] a Irfan [[borbeni pilot]].&lt;br/&gt;
Godine [[1942]]/[[1943.]], dok je bio u [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenom Kraljevstvu]] na trogodišnjoj diplomatskoj dužnosti turskog ratnog zrakoplovstva, upoznao je mladu i udanu Margaretu Gainsboro{{efn|Margaret Veronica Gainsboro née D'Arcy-Wright (1914/19–1974)}}. Početkom [[1947.]] godine je dao ostavku na dužnost jer je tada suživot sa strancima predstavljao vojni prekršaj za oficire u [[Turska|Republici Turskoj]], i napustio je zemlju da bi odselio u [[London]] oko [[božić]]a [[1947.]] Nikada se nije više vratio u Tursku. Nakon što je Margaretin razvod okončan u januaru [[1948.]], vjenčali su se. Međuvremeno je ga u septembru [[1949.]] sud u [[Ankara|Ankari]] osudio u odsutnosti za gore navedeni prekršaj i kaznio ga novčano. &lt;br/&gt;
U [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Engleskoj]] je počeo novi život. Sa Margaretom je imao sina{{efn|Ateş Orga, pisac i akademik.}} te je porodica često se preseljavala. Margaret je naporno krenula putem karijere u svijetu izdavaštva, Irfan je radio nekoliko skromnih «muških» poslova, prije nego što će oko [[1949.]] dati se pisanju i sljedeće godine objaviti svoj prvi roman (''Portrait of a Turkish Family'', 1950). Potom je započeo spisateljsku karijeru sa knjigama o različitim područjima turskog života, objavljujući, pored romana, i dvije knjige za djecu, tri knjige o turskoj kuhinji, dvije knjige o historiji suvremene Turske. Margaret je se [[1957.]] pridružila nakladi Secker&amp;Warburg, a početkom [[1960-e|1960-ih]] je postala urednica u naklade W. H. Allen &amp; Co.{{efn|William H. Allen and Company, osnovana [[1835.]] u [[London]]u.}} Irfan je mnogo putovao i pisao o svojim iskustvima.&lt;br/&gt;
Preminuo je [[1970.]] u [[Wadhurst]]u ([[Sussex]]).

== Djela ==
* ''Portrait of a Turkish Family'' (1950)
* ''Cooking With Yogurt'' (1956)
* ''The Young Traveller in Turkey'' (1957)
* ''The Caravan Moves On London'' (1958)
* ''The Land and People of Turkey London'' (1958)
* '' Phoenix Ascendant : the Rise of Modern Turkey'' (1958)
* ''Turkish Cooking'' (1958)
* ''Atatürk'' (1962)
* ''Cooking the Middle East Way'' (1962)
* ''Dark Journey: the Legend of Kamelya and Murat'' (2014)
Cijelo Orgino stvaralaštvo se razvija u [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Engleskoj]] kao [[Imigracija|imigrant]] u [[Egzil|izgnanstvu]], daleko od domovine, mada je ipak duševna veza sa [[Turska|Turskom]] svakako ostala, što je vidljivo iz mnogih knjiga.&lt;br/&gt;
''Portrait of a Turkish Family'' je remek-djelo moderne turske proze, fokusirano na životu u [[Istanbul]]u između početka [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] i početka [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. Roman je objavljen [[1950.]] u [[London]]u na [[Engleski jezik|engleskom]] i dobro dočekan od engleske književne kritike. Govori, u suhom i jasnom stilu, o životu jedne dobrostojeće stambolitanske porodice koja će se naći osiromašena i shrvana ratom.&lt;br/&gt;
''The Caravan Moves On London'' (1958) je još jedan izrazito autobiografski roman. Otvara se u [[Izmir]]u gdje protagonist Irfan dolazi u posjet bratu, ali uskoro ga uhvati dosada u gradu koji je tada talasao sivilom ekonomskog razvoja kasnih [[1960-e|1950-ih]]. Stoga kreće na putovanje u [[Anadolija|Anadoliju]], gdje u [[Konya|Konyi]] susreće starog prijatelja i odatle ga znatiželja vodi u iznenađujuće otkriće života i svakidašnjice nomadskog naroda [[Yörük]]a na planinama [[Taurus (planine)|Taurusa]]. Roman teče u znaku skromnog [[Realizam (književnost)|realizma]], ponegdje prošaranog laganom [[Ironija|ironijom]] da bi se tu i tamo otvorio prema očaravajućem i čarobnom aspektu koji obilježava [[Antropologija|antrologiju]] naroda usidrenog u arhaizmu, potpuno odsječenog od procesa modernizacije.&lt;br/&gt;
Godine [[1962.]] je objelodanio djelo pod naslovom ''Atatürk'', biografiju [[Kemal Atatürk|Mustafe Kemala]] koju je napisao sa svojom suprugom Margaretom. Knjiga je izašla u [[London]]u i ubrzo je postala u inozemstvu vrlo popularna protučinjenična biografija turskog demiurga. No, odlukom turskog Vijeća ministara u aprilu [[1962.]] knjiga je zabranjena u Turskoj.&lt;br/&gt;
[[2014.]] je posmrtno objavljen u [[London]]u ''Dark Journey'', uznemirujući roman o životu jedne mlade djevojke i njezinom sklizanju u moralno uništenje u godinama kada je nastajala [[Turska|Turska Republika]].

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==

[[Kategorija:Turski pisci]]</text>
      <sha1>6yd8l4bimq5nqu8pz0ny42a505k0a4u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260915</id>
      <parentid>41260905</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T00:24:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6219" xml:space="preserve">'''İrfan Orga''' ([[Istanbul]], [[1908]] – [[Sussex]], [[1970]]) bio je turski književnik i borbeni pilot.
{{Infokutija pisac
| ime = İrfan Orga
| slika = 
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = {{Birth date and age|1908|10|31|df=y}}
| mjesto_rođenja = [[Datoteka:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882–1922).svg|22px|border]] [[Istanbul]]
| datum_smrti = {{death date and age|1970|11|29|1908|10|31|df=y}}
| mjesto_smrti = [[Datoteka:Flag_of_the_United_Kingdom.svg|22px|border]] [[Wadhurst]]
| zanimanje = [[Književnik|književnik]], [[Borbeni pilot|borbeni pilot]]
| jezik = [[turski jezik|turski]], [[Engleski jezik|engleski]]
| nacionalnost = [[Turci|turčin]]
| žanr = 
| pokret = 
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
* ''Portrait of a Turkish Family'' (1950)
*
* &lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}

== Život ==
Rođen je [[1908.]] u [[Istanbul]]u u bogatoj građanskoj porodici, majka mu je bila Şevkiye (1895–1940), Turkinja sa Balkana, a otac Hüsnü Orga istanbulski poduzetnik. Zbivanja [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] su ostavila dubok trag u njegovom djetinjstvu, naime mu je otac umro na putu za [[Galipoljska operacija|Dardanele]], stric Ahmet u [[Sirija|Siriji]], a on je bio svjedok savezničkoj okupaciji Istanbula, [[Historija Osmanskog Carstva|kraju Otomanskog Carstva]] i rađanju nove [[Turski rat za nezavisnost|turske republike]]. Porodica Orga je se strašno osiromašila i propatila teškoće rata.&lt;br/&gt; 
Poslije rata je upisao vojnu gimnaziju Kuleli zajedno sa bratom Mehmedom, tu se obrazovao i nastavio na vojnoj akademiji u [[Harbiye (Şişli)|Harbiyama]] i na zrakoplovnoj akademiji u [[Eskişehir]]u od [[1919.]] i [[1933.]] Mehmed će postati [[ljekar]] a Irfan [[borbeni pilot]].&lt;br/&gt;
Godine [[1942]]/[[1943.]], dok je bio u [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Ujedinjenom Kraljevstvu]] na trogodišnjoj diplomatskoj dužnosti turskog ratnog zrakoplovstva, upoznao je mladu i udanu Margaretu Gainsboro{{efn|Margaret Veronica Gainsboro née D'Arcy-Wright (1914/19–1974)}}. Početkom [[1947.]] godine je dao ostavku na dužnost jer je tada suživot sa strancima predstavljao vojni prekršaj za oficire u [[Turska|Republici Turskoj]], i napustio je zemlju da bi odselio u [[London]] oko [[božić]]a [[1947.]] Nikada se nije više vratio u Tursku. Nakon što je Margaretin razvod okončan u januaru [[1948.]], vjenčali su se. Međuvremeno je ga u septembru [[1949.]] sud u [[Ankara|Ankari]] osudio u odsutnosti za gore navedeni prekršaj i kaznio ga novčano. &lt;br/&gt;
U [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Engleskoj]] je počeo novi život. Sa Margaretom je imao sina{{efn|Ateş Orga, pisac i akademik.}} te je porodica često se preseljavala. Margaret je naporno krenula putem karijere u svijetu izdavaštva, Irfan je radio nekoliko skromnih «muških» poslova, prije nego što će oko [[1949.]] dati se pisanju i sljedeće godine objaviti svoj prvi roman (''Portrait of a Turkish Family'', 1950). Potom je započeo spisateljsku karijeru sa knjigama o različitim područjima turskog života, objavljujući, pored romana, i dvije knjige za djecu, tri knjige o turskoj kuhinji, dvije knjige o historiji suvremene Turske. Margaret je se [[1957.]] pridružila nakladi Secker&amp;Warburg, a početkom [[1960-e|1960-ih]] je postala urednica u naklade W. H. Allen &amp; Co.{{efn|William H. Allen and Company, osnovana [[1835.]] u [[London]]u.}} Irfan je mnogo putovao i pisao o svojim iskustvima.&lt;br/&gt;
Preminuo je [[1970.]] u [[Wadhurst]]u ([[Sussex]]).

== Djela ==
* ''Portrait of a Turkish Family'' (1950)
* ''Cooking With Yogurt'' (1956)
* ''The Young Traveller in Turkey'' (1957)
* ''The Caravan Moves On London'' (1958)
* ''The Land and People of Turkey London'' (1958)
* '' Phoenix Ascendant : the Rise of Modern Turkey'' (1958)
* ''Turkish Cooking'' (1958)
* ''Atatürk'' (1962)
* ''Cooking the Middle East Way'' (1962)
* ''Dark Journey: the Legend of Kamelya and Murat'' (2014)
Cijelo Orgino stvaralaštvo se razvija u [[Ujedinjeno Kraljevstvo|Engleskoj]] kao [[Imigracija|imigrant]] u [[Egzil|izgnanstvu]], daleko od domovine, mada je ipak duševna veza sa [[Turska|Turskom]] svakako ostala, što je vidljivo iz mnogih knjiga.&lt;br/&gt;
''Portrait of a Turkish Family'' je remek-djelo moderne turske proze, fokusirano na životu u [[Istanbul]]u između početka [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]] i početka [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. Roman je objavljen [[1950.]] u [[London]]u na [[Engleski jezik|engleskom]] i dobro dočekan od engleske književne kritike. Govori, u suhom i jasnom stilu, o životu jedne dobrostojeće stambolitanske porodice koja će se naći osiromašena i shrvana ratom.&lt;br/&gt;
''The Caravan Moves On London'' (1958) je još jedan izrazito autobiografski roman. Otvara se u [[Izmir]]u gdje protagonist Irfan dolazi u posjet bratu, ali uskoro ga uhvati dosada u gradu koji je tada talasao sivilom ekonomskog razvoja kasnih [[1960-e|1950-ih]]. Stoga kreće na putovanje u [[Anadolija|Anadoliju]], gdje u [[Konya|Konyi]] susreće starog prijatelja i odatle ga znatiželja vodi u iznenađujuće otkriće života i svakidašnjice nomadskog naroda [[Yörük]]a na planinama [[Taurus (planine)|Taurusa]]. Roman teče u znaku skromnog [[Realizam (književnost)|realizma]], ponegdje prošaranog laganom [[Ironija|ironijom]] da bi se tu i tamo otvorio prema očaravajućem i čarobnom aspektu koji obilježava [[Antropologija|antrologiju]] naroda usidrenog u arhaizmu, potpuno odsječenog od procesa modernizacije.&lt;br/&gt;
Godine [[1962.]] je objelodanio djelo pod naslovom ''Atatürk'', biografiju [[Kemal Atatürk|Mustafe Kemala]] koju je napisao sa svojom suprugom Margaretom. Knjiga je izašla u [[London]]u i ubrzo je postala u inozemstvu vrlo popularna protučinjenična biografija turskog demiurga. No, odlukom turskog Vijeća ministara u aprilu [[1962.]] knjiga je zabranjena u Turskoj.&lt;br/&gt;
[[2014.]] je posmrtno objavljen u [[London]]u ''Dark Journey'', uznemirujući roman o životu jedne mlade djevojke i njezinom sklizanju u moralno uništenje u godinama kada je nastajala [[Turska|Turska Republika]].

== Spoljašne veze ==

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==

[[Kategorija:Turski pisci]]</text>
      <sha1>sl73lt02lvvfpuiid1nran3ukt1qk5v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Zeynep Hatun</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673296</id>
    <revision>
      <id>41260911</id>
      <timestamp>2022-08-03T00:13:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Nova stranica: Zeynep Hatun ([[Amasya]], oko [[1420]] – [[1474.]]) bila je turska pjesnikinja.  {{Infokutija pisac | ime = Zeynep Hatun | slika =  | širina_slike  =  | opis =  | datum_rođenja = oko [[1420.]] | mjesto_rođenja = [[Datoteka:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882–1922).svg|22px|border]] [[Amasya]] | datum_smrti = [[1474.]] | mjesto_smrti = [[Datoteka:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882–1922).svg|22px|border]] [[Amasya]] | zanimanje = | jezik = Osmanski turski…</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4135" xml:space="preserve">Zeynep Hatun ([[Amasya]], oko [[1420]] – [[1474.]]) bila je turska pjesnikinja.

{{Infokutija pisac
| ime = Zeynep Hatun
| slika = 
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = oko [[1420.]]
| mjesto_rođenja = [[Datoteka:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882–1922).svg|22px|border]] [[Amasya]]
| datum_smrti = [[1474.]]
| mjesto_smrti = [[Datoteka:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882–1922).svg|22px|border]] [[Amasya]]
| zanimanje =
| jezik = [[Osmanski turski jezik|Osmanski turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = [[Divan (književnost)|divanska književnost]]
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
*
*
* &lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}

== Život ==
Rođena je u [[Amasya|Amasyji]], kao kćer [[Kadija|kadije]] uz kojeg je dobila dobro obrazovanje&lt;ref name=&quot;tdv&quot;&gt;{{tr icon}} {{cite web |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/zeyneb-hatun|title=TDV İslâm Ansiklopedisi: Zeyneb Hatun|last=Aksoy |first=Hakan |date= |website= |publisher= |accessdate=03. 06. 2021 |quote=}} &lt;/ref&gt;. Njeno pravo ime je vjerojatno bilo Zeynü'n Nisa&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;&gt;{{tr icon}} {{cite web|url=https://www.biyografya.com/biyografi/3825|title=www.biyografya.com: Zeynep Hatun|date=|accessdate =03. 06. 2021}}&lt;/ref&gt;. Poznavala je [[Arapski jezik|arapski]] i [[Perzijski jezik|perzijski]] jezik, zanimala je se muzikom i skladala je pjesme. Živjela je u isto vrijeme kada je [[Mihri Hatun]] bila u službi [[Princ Ahmed|şehzade Ahmeda]], sin [[Bajazid II|sultana Bajazida]] i princ Amasyje, te su zajedno pisale [[Oda|ode]] i hvalospjeve. Njezino ime se kod mnogih autora veže uz Mihri Hatun i postoje šale i razgovori o poeziji između njih dviju. [[Aşık Çelebi]] kaže da je Zeyneb poslije udaje ([[Kadija|kadiji]] İshak Fehmi Efendiji&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;) prestala nastupati u pjesničkim skupovima&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;, i u posljednjem periodu svog života napustila poeziju i usamila se&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;, te da je Mihrî, koja se nije udavala, nastavila te književne nastupe. Međutim [[Latifi]] tvrdi da se ni Zejneb Hatun nije udavala. Njezine pjesme su bile poznate suvremenicima i često pohvaljene. U skoro svim biografijama o njoj se nalazi [[gazel]] ''Keşf it nikaabunı yiri göğü münevver it''. Napisala je jedan [[Divan (književnost)|divan]] koji je poklonila [[Mehmed II|sultanu Mehmedu II.]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;&lt;br/&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;float:right; margin-right: 10px;&quot;
|&lt;center&gt;'''Gazel'''&lt;/center&gt;
&lt;small&gt;
''Keşf it nikaabunı yiri göğü münevver it''&lt;br/&gt;
''Bu alem-i anasırı firdevs-i enver it''&lt;br/&gt;
''Depret lebüni cüşa getür havz-ı Kevser-i''&lt;br/&gt;
''Anber saçunı çöz bu cihanı mıattar it''&lt;br/&gt;
''Hattun berat yazdı sabaya didi ki tiz''&lt;br/&gt;
''Var milket-i Hıta ile Çin’i müsahhar it''&lt;br/&gt;
''Ab-ı hayat olmayacak kısmet iy gönül''&lt;br/&gt;
''Bin yıl gerekse Hızr ile seyr-i Skender it''&lt;br/&gt;
''Zeyneb ko meyli ziynet-i dünyaya zen gibi''&lt;br/&gt;
''Merdane var sade dil ol terk-i ziver it''&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}
Biografska tradicija prenosi da je umrla [[1474.]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt; godine u [[Amasya|Amasyji]].

== Djela ==
Njezino pjesništvo se pridržava motivu [[Divan (književnost)|divanske poezije]] te sa jednostavnim i iskrenim izrazom nastavlja ljubavna shvaćanja koja su do tada izražavali samo muški pjesnici&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;. U nekim pjesmama ona ističe kako želi da njene želje budu časne i da bude mudra poput skromnog čovjeka, jer će samo tako biti prihvaćena kao pjesnikinja&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;. Ona smatra da su želje većine žena pohlepne, specifične ženske vrijednosti (mekoća, suosjećanje) vidi kao slabost i duhovni nedostatak i stoga želi se riješiti poniznog ženskog položaja&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;. 

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==
* {{tr icon}} {{cite book|last=|first=|year=1988–2013|title=TDV İslâm Ansiklopedisi|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/|location= |publisher= Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi|pages=|ref =}} [[s. v.]] Hakan Aksoy, ''Zeyneb Hatun''

[[Kategorija:Turski pjesnici]]</text>
      <sha1>a58pf42ejj991r54b6h3ukh8vu1ab1j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260913</id>
      <parentid>41260911</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T00:19:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4168" xml:space="preserve">'''Gospa Zeynep''' ili '''Zeynep [[Hatun]]''' ([[Amasya]], oko [[1420]] – [[1474.]]) bila je turska pjesnikinja.

{{Infokutija pisac
| ime = Zeynep Hatun
| slika = 
| širina_slike  = 
| opis = 
| datum_rođenja = oko [[1420.]]
| mjesto_rođenja = [[Datoteka:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882–1922).svg|22px|border]] [[Amasya]]
| datum_smrti = [[1474.]]
| mjesto_smrti = [[Datoteka:Coat_of_arms_of_the_Ottoman_Empire_(1882–1922).svg|22px|border]] [[Amasya]]
| zanimanje =
| jezik = [[Osmanski turski jezik|Osmanski turski]]
| nacionalnost = 
| žanr = 
| pokret = [[Divan (književnost)|divanska književnost]]
| znamenita_djela = &lt;div&gt;
*
*
* &lt;/div&gt;
| uticaj_od=
| uticaj_na = 
| potpis= 
}}

== Život ==
Rođena je u [[Amasya|Amasyji]], kao kćer [[Kadija|kadije]] uz kojeg je dobila dobro obrazovanje&lt;ref name=&quot;tdv&quot;&gt;{{tr icon}} {{cite web |url=https://islamansiklopedisi.org.tr/zeyneb-hatun|title=TDV İslâm Ansiklopedisi: Zeyneb Hatun|last=Aksoy |first=Hakan |date= |website= |publisher= |accessdate=03. 06. 2021 |quote=}} &lt;/ref&gt;. Njeno pravo ime je vjerojatno bilo Zeynü'n Nisa&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;&gt;{{tr icon}} {{cite web|url=https://www.biyografya.com/biyografi/3825|title=www.biyografya.com: Zeynep Hatun|date=|accessdate =03. 06. 2021}}&lt;/ref&gt;. Poznavala je [[Arapski jezik|arapski]] i [[Perzijski jezik|perzijski]] jezik, zanimala je se muzikom i skladala je pjesme. Živjela je u isto vrijeme kada je [[Mihri Hatun]] bila u službi [[Princ Ahmed|şehzade Ahmeda]], sin [[Bajazid II|sultana Bajazida]] i princ Amasyje, te su zajedno pisale [[Oda|ode]] i hvalospjeve. Njezino ime se kod mnogih autora veže uz Mihri Hatun i postoje šale i razgovori o poeziji između njih dviju. [[Aşık Çelebi]] kaže da je Zeyneb poslije udaje ([[Kadija|kadiji]] İshak Fehmi Efendiji&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;) prestala nastupati u pjesničkim skupovima&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;, i u posljednjem periodu svog života napustila poeziju i usamila se&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;, te da je Mihrî, koja se nije udavala, nastavila te književne nastupe. Međutim [[Latifi]] tvrdi da se ni Zejneb Hatun nije udavala. Njezine pjesme su bile poznate suvremenicima i često pohvaljene. U skoro svim biografijama o njoj se nalazi [[gazel]] ''Keşf it nikaabunı yiri göğü münevver it''. Napisala je jedan [[Divan (književnost)|divan]] koji je poklonila [[Mehmed II|sultanu Mehmedu II.]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;&lt;br/&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;float:right; margin-right: 10px;&quot;
|&lt;center&gt;'''Gazel'''&lt;/center&gt;
&lt;small&gt;
''Keşf it nikaabunı yiri göğü münevver it''&lt;br/&gt;
''Bu alem-i anasırı firdevs-i enver it''&lt;br/&gt;
''Depret lebüni cüşa getür havz-ı Kevser-i''&lt;br/&gt;
''Anber saçunı çöz bu cihanı mıattar it''&lt;br/&gt;
''Hattun berat yazdı sabaya didi ki tiz''&lt;br/&gt;
''Var milket-i Hıta ile Çin’i müsahhar it''&lt;br/&gt;
''Ab-ı hayat olmayacak kısmet iy gönül''&lt;br/&gt;
''Bin yıl gerekse Hızr ile seyr-i Skender it''&lt;br/&gt;
''Zeyneb ko meyli ziynet-i dünyaya zen gibi''&lt;br/&gt;
''Merdane var sade dil ol terk-i ziver it''&lt;br/&gt;
&lt;/small&gt;
|}
Biografska tradicija prenosi da je umrla [[1474.]]&lt;ref name=&quot;tdv&quot;/&gt; godine u [[Amasya|Amasyji]].

== Djela ==
Njezino pjesništvo se pridržava motivu [[Divan (književnost)|divanske poezije]] te sa jednostavnim i iskrenim izrazom nastavlja ljubavna shvaćanja koja su do tada izražavali samo muški pjesnici&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;. U nekim pjesmama ona ističe kako želi da njene želje budu časne i da bude mudra poput skromnog čovjeka, jer će samo tako biti prihvaćena kao pjesnikinja&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;. Ona smatra da su želje većine žena pohlepne, specifične ženske vrijednosti (mekoća, suosjećanje) vidi kao slabost i duhovni nedostatak i stoga želi se riješiti poniznog ženskog položaja&lt;ref name=&quot;biyografya&quot;/&gt;. 

== Bilješke ==
{{notelist}}

== Izvori ==
{{reflist}}

== Bibliografija ==
* {{tr icon}} {{cite book|last=|first=|year=1988–2013|title=TDV İslâm Ansiklopedisi|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/|location= |publisher= Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi|pages=|ref =}} [[s. v.]] Hakan Aksoy, ''Zeyneb Hatun''

[[Kategorija:Turski pjesnici]]</text>
      <sha1>h40perz17yuj7y3wtfxbqq02khz7v2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Woluwe</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673298</id>
    <revision>
      <id>41260922</id>
      <timestamp>2022-08-03T07:39:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vitek</username>
        <id>4676</id>
      </contributor>
      <comment>n/č</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2048" xml:space="preserve">{{Infokutija vodotok
| ime=Woluwe
| drugo_ime =
| slika =Woluwe_01.JPG
| slika_širina = 260px
| slika_opis=
| kontinenti= [[Evropa]]
| regije =
| države  ={{flag|Belgija}}
| pokrajine =[[Flamanski Brabant]]
| gradovi =[[Bruxelles]], [[Auderghem]], [[Watermael-Boitsfort]], [[Woluwe-Saint-Pierre]], [[Woluwe-Saint-Lambert]], [[Kraainem]], [[Viroinval]]
| izvor =[[šuma]] Soignes ([[jugoistok|jugoistočno]] od [[Bruxelles]]a)
| izvor_visina =
| izvor_koord  =
| ušće =[[Zenne]] kod [[Viroinval]]a
| ušće_visina  =
| ušće_koord  =
| ušće_vrsta=
| dužina =21&lt;ref name=brit/&gt; 
| pritoke=Kleine Maalbeek
| vodopadi=
| ade= 
| protok_sred  =
| protok_min   =
| protok_maks  =
| sliv = [[Sjeverno more|sjevernomorski]]
| površina =
| ulijeva_se_u =[[Zenne]]
| broj_vrsta   = 
| zaš_područja = 
| mostovi      = 
| brane  = 
| akumulacije  =
| plovnost     = 
| luke         = 
| kol_robe = 
| karta=
| karta_širina =
| karta_opis =
}}
'''Woluwe''' je [[rijeka|riječica]] u sredini [[Belgija|Belgiji]], duga 21 [[km]], desna [[pritoka]] rijeke [[Zenne]].&lt;ref name=brit/&gt;

== Hidrologija==
Woluwe se formira sutokom tri [[potok]]a; Zwanewijdebeek, Vuylbeek i Karregatbeek u [[šuma|šumi]] Soignes, [[jugoistok|jugoistočno]] od [[Bruxelles]]a.
Od tamo teče prema [[sjever]]u peko [[Bruxelles]]a u dužini od nekih 10 [[km]] u [[dolina|dolini]] prošaranoj brojnim [[park]]ovima i [[jezero|jezercima]].
Nakon tog protiče preko [[Auderghem]]a, [[Watermael-Boitsfort]]a, [[Woluwe-Saint-Pierre|Woluwe-Saint-Pierra]], [[Woluwe-Saint-Lambert]]a, [[Kraainem]]a do [[Viroinval]]a, gdje 
ima [[ušće]] u rijeku [[Zenne]].&lt;ref name=brit&gt;{{cite web
   |url=https://www.routeyou.com/fr-be/location/view/51778546/la-woluwe
   |title = ''La Woluwe''
   |publisher=Annuaire Mairie
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{reflist}}
== Vanjske veze ==
{{Commonscat|Woluwe (river)}}
* [https://www.coordinationsenne.be/mailer/JournaldelaSenne_24/JdlS24_T1.htm ''La Woluwe''] {{fr icon}}
[[Kategorija:Rijeke u Belgiji]]</text>
      <sha1>j4s5l6ot2us0ct2hjjd600jz7fcmext</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kraainem</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673299</id>
    <revision>
      <id>41260923</id>
      <timestamp>2022-08-03T07:41:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vitek</username>
        <id>4676</id>
      </contributor>
      <comment>n/č</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5255" xml:space="preserve">{{Naselje
| ime =Kraainem
| ime_genitiv =Kraainema
| izvorno_ime =
| translit_jezik1 =

| slika_panorama =Kraainem_Langestraat_77_85_-_134031_-_onroerenderfgoed.jpg
| veličina_slike =280px
| opis_slike=

| slika_zastava=
| slika_zastava_veličina=
| slika_pečat=
| slika_pečat_veličina=
| slika_grb  =
| slika_grb_veličina =
| slika_amblem_prazno          =
| slika_amblem_prazno_veličina =
| slika_amblem_prazno_opis     =

| slika_karta     =
| veličina_karte  =
| opis_karte      =
| slika_karta1    =
| veličina_karte1 =
| opis_karte1     =

| slika_lokacijska_karta_država =Belgija
| slika_lokacijska_karta_opis   =

| nadimak =
| geslo   =

| širina-stupnjevi =50
| širina-minute    =52
| širina-oznaka    =N
| dužina-stupnjevi =04
| dužina-minute    =28
| dužina-oznaka    =E

| lokacija_ime   =[[Popis država|Država]]
| lokacija_info  ={{flag|Belgija}}
| lokacija1_ime  =[[Belgijske regije|Regija]]
| lokacija1_info =[[Flandrija]] 
| lokacija2_ime  =[[Belgijske zajednice|Zajednica]]
| lokacija2_info =[[Flamanska zajednica|Flamanska]]
| lokacija3_ime  =[[Belgijske provincije|Provincija]]
| lokacija3_info =[[Flamanski Brabant]]
| lokacija4_ime  =[[Belgijski arondismani|Arondisman]]
| lokacija4_info =[[Halle-Vilvoorde (arondisman)|Halle-Vilvoorde]]

| vrsta_vlasti   =
| vlast_bilješke =
| titula_vođe    =[[Gradonačelnik]]
| ime_vođe=Bertrand Waucquez

| površina_bilješke =
| površina_ukupna   =5.8 [[km²]]&lt;ref name=city/&gt; 
| površina_kopna    =
| površina_vode     =
| postotak_vode     =
| površina_uža      =
| površina_šira     =
| površina_prazno1_ime =
| površina_prazno1     =
| površina_prazno2_ime =
| površina_prazno2     =
| visina=
| visina_izvor      =
| visina_max        =
| visina_min        =

| stanovništvo_godina =[[2022]].
| stanovništvo_bilješke     =
| stanovništvo =13,928&lt;ref name=city/&gt;
| stanovništvo_gustoća =2,401 [[stanovništvo|stan.]] / [[km²]]&lt;ref name=city/&gt;
| stanovništvo_uže =
| stanovništvo_uže_gustoća  =
| stanovništvo_šire=
| stanovništvo_šire_gustoća =
| stanovništvo_prazno1_ime  =
| stanovništvo_prazno1      =
| stanovništvo_gustoća_prazno1 =
| stanovništvo_prazno2_ime     =
| stanovništvo_prazno2         =
| stanovništvo_gustoća_prazno2 =

| vremenska_zona     = [[CET]]
| utc_pomak= +1
| vremenska_zona_DST = 
| utc_pomak_DST      = 
| poštanski_broj  =1950&lt;ref name=city/&gt;
| pozivni_broj= 02&lt;ref name=city/&gt;
| gradovi_prijatelji =

| web_stranica =
| bilješke =
}}
'''Kraainem''' je [[grad]] i [[općina]] od 13,928 [[stanovništvo|stanovnika]].&lt;ref name=city&gt;{{cite web
 | url =https://www.citypopulation.de/en/belgium/cities/
 | title =''Belgium: Major Cities and Municipalities''
 | accessdate =02.08.2022
 | language=engleski
 | publisher=City population}}&lt;/ref&gt;, u sredini [[Belgija|Belgije]] u [[Flamanski Brabant|Provinciji Flamanski Brabant]].

== Geografske karakteristike ==

Kraainem se prostire duž desne [[obala|obale]] [[rijeka|riječice]] [[Woluwe]], udaljen 8 [[km]] [[istok|istočno]] od centra [[Bruxelles]]a, tako da je danas samo jedan od satelitskih [[grad]]ova spavaonica te 
[[metropola|metropole]].

== Historija ==

Lokalitet je prvi put [[dokument]]iran u [[11. vijek]]u pod [[ime]]  -''Crayenhem''&lt;ref name=his&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/240/invasions-normandes-et-la-naissance-de-kraainem
   |title =Invasions normandes et la naissance de Kraainem
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt;

[[Selo]] Kraainem prvi put je [[dokument]]irano u [[12. vijek]]u kao mjesto od osamdesetak [[kuća]], zbog [[rat]]ova i [[glad]]i njihov broj je u [[15. vijek]]u spao na 22.&lt;ref name=hist&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/241/du-xxiie-siecle-au-xviie-siecle
   |title =Du XXIIe siècle au XVIIe siècle
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt; Stanje se postepeno popravilo tako da je 1786. imao 552 stanovnika&lt;ref name=histo&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/242/fin-du-xviie-siecle-jusquau-xviiie-siecle
   |title =Fin du XVIIe siècle jusqu'au XVIIIe siècle
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt;
   
Prvi [[popis stanovništva]] obavljen je [[1846]]. tad je u njemu živjelo 688 stanovnika.&lt;ref name=histor/&gt; 
U to vrijeme osnovana je [[tvornica]] [[papir]]a, pa je mjesto [[1892]]. povezano [[tramvaj]]em sa [[Bruxelles]]om.&lt;ref name=histor&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/243/le-xixe-siecle
   |title =Le XIXe siècle
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt;
Nakon tog počinje [[urbanizacija]] i porast broja stanovnika, od 2.800 [[1940]]. na 3.254 [[1945]]. - 5.190 [[1954]]. do 11.050 [[1967]].&lt;ref name=histori&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/245/lurbanisation-de-la-commune
   |title =L'urbanisation de la commune
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Kraainem}}
*[https://www.kraainem.be/ ''Kraainem'' (Službene stranice općine)] {{nl icon}}

[[Kategorija:Opštine u Belgiji]]
[[Kategorija:Flandrija]]</text>
      <sha1>1p7x98r32xugjirwdg631rd3nzlhrnh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>41260924</id>
      <parentid>41260923</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T07:55:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vitek</username>
        <id>4676</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>moj brzopleti zez</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5245" xml:space="preserve">{{Naselje
| ime =Kraainem
| ime_genitiv =Kraainema
| izvorno_ime =
| translit_jezik1 =

| slika_panorama =Kraainem_Langestraat_77_85_-_134031_-_onroerenderfgoed.jpg
| veličina_slike =280px
| opis_slike=

| slika_zastava=
| slika_zastava_veličina=
| slika_pečat=
| slika_pečat_veličina=
| slika_grb  =
| slika_grb_veličina =
| slika_amblem_prazno          =
| slika_amblem_prazno_veličina =
| slika_amblem_prazno_opis     =

| slika_karta     =
| veličina_karte  =
| opis_karte      =
| slika_karta1    =
| veličina_karte1 =
| opis_karte1     =

| slika_lokacijska_karta_država =Belgija
| slika_lokacijska_karta_opis   =

| nadimak =
| geslo   =

| širina-stupnjevi =50
| širina-minute    =52
| širina-oznaka    =N
| dužina-stupnjevi =04
| dužina-minute    =28
| dužina-oznaka    =E

| lokacija_ime   =[[Popis država|Država]]
| lokacija_info  ={{flag|Belgija}}
| lokacija1_ime  =[[Belgijske regije|Regija]]
| lokacija1_info =[[Flandrija]] 
| lokacija2_ime  =[[Belgijske zajednice|Zajednica]]
| lokacija2_info =[[Flamanska zajednica|Flamanska]]
| lokacija3_ime  =[[Belgijske provincije|Provincija]]
| lokacija3_info =[[Flamanski Brabant]]
| lokacija4_ime  =[[Belgijski arondismani|Arondisman]]
| lokacija4_info =[[Halle-Vilvoorde (arondisman)|Halle-Vilvoorde]]

| vrsta_vlasti   =
| vlast_bilješke =
| titula_vođe    =[[Gradonačelnik]]
| ime_vođe=Bertrand Waucquez

| površina_bilješke =
| površina_ukupna   =5.8 [[km²]]&lt;ref name=city/&gt; 
| površina_kopna    =
| površina_vode     =
| postotak_vode     =
| površina_uža      =
| površina_šira     =
| površina_prazno1_ime =
| površina_prazno1     =
| površina_prazno2_ime =
| površina_prazno2     =
| visina=
| visina_izvor      =
| visina_max        =
| visina_min        =

| stanovništvo_godina =[[2022]].
| stanovništvo_bilješke     =
| stanovništvo =13,928&lt;ref name=city/&gt;
| stanovništvo_gustoća =2,401 [[stanovništvo|stan.]] / [[km²]]&lt;ref name=city/&gt;
| stanovništvo_uže =
| stanovništvo_uže_gustoća  =
| stanovništvo_šire=
| stanovništvo_šire_gustoća =
| stanovništvo_prazno1_ime  =
| stanovništvo_prazno1      =
| stanovništvo_gustoća_prazno1 =
| stanovništvo_prazno2_ime     =
| stanovništvo_prazno2         =
| stanovništvo_gustoća_prazno2 =

| vremenska_zona     = [[CET]]
| utc_pomak= +1
| vremenska_zona_DST = 
| utc_pomak_DST      = 
| poštanski_broj  =1950&lt;ref name=city/&gt;
| pozivni_broj= 02&lt;ref name=city/&gt;
| gradovi_prijatelji =

| web_stranica =
| bilješke =
}}
'''Kraainem''' je [[grad]] i [[općina]] od 13,928 [[stanovništvo|stanovnika]].&lt;ref name=city&gt;{{cite web
 | url =https://www.citypopulation.de/en/belgium/vlaamsbrabant/
 | title =''Belgium: Vlaams-Brabant''
 | accessdate =02.08.2022
 | language=engleski
 | publisher=City population}}&lt;/ref&gt;, u sredini [[Belgija|Belgije]] u [[Flamanski Brabant|Provinciji Flamanski Brabant]].

== Geografske karakteristike ==

Kraainem se prostire duž desne [[obala|obale]] [[rijeka|riječice]] [[Woluwe]], udaljen 8 [[km]] [[istok|istočno]] od centra [[Bruxelles]]a, tako da je danas samo jedan od satelitskih [[grad]]ova spavaonica te 
[[metropola|metropole]].

== Historija ==

Lokalitet je prvi put [[dokument]]iran u [[11. vijek]]u pod [[ime]]  -''Crayenhem''&lt;ref name=his&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/240/invasions-normandes-et-la-naissance-de-kraainem
   |title =Invasions normandes et la naissance de Kraainem
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt;

[[Selo]] Kraainem prvi put je [[dokument]]irano u [[12. vijek]]u kao mjesto od osamdesetak [[kuća]], zbog [[rat]]ova i [[glad]]i njihov broj je u [[15. vijek]]u spao na 22.&lt;ref name=hist&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/241/du-xxiie-siecle-au-xviie-siecle
   |title =Du XXIIe siècle au XVIIe siècle
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt; Stanje se postepeno popravilo tako da je 1786. imao 552 stanovnika&lt;ref name=histo&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/242/fin-du-xviie-siecle-jusquau-xviiie-siecle
   |title =Fin du XVIIe siècle jusqu'au XVIIIe siècle
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt;
   
Prvi [[popis stanovništva]] obavljen je [[1846]]. tad je u njemu živjelo 688 stanovnika.&lt;ref name=histor/&gt; 
U to vrijeme osnovana je [[tvornica]] [[papir]]a, pa je mjesto [[1892]]. povezano [[tramvaj]]em sa [[Bruxelles]]om.&lt;ref name=histor&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/243/le-xixe-siecle
   |title =Le XIXe siècle
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt;
Nakon tog počinje [[urbanizacija]] i porast broja stanovnika, od 2.800 [[1940]]. na 3.254 [[1945]]. - 5.190 [[1954]]. do 11.050 [[1967]].&lt;ref name=histori&gt; {{cite web
   |url=https://www.kraainem.be/fr/product/245/lurbanisation-de-la-commune
   |title =L'urbanisation de la commune
   |publisher =Kraainem
   |language =francuski
   |accessdate =02.08.2022.}}&lt;/ref&gt;

== Izvori ==
{{reflist}}

== Vanjske veze ==
{{commonscat|Kraainem}}
*[https://www.kraainem.be/ ''Kraainem'' (Službene stranice općine)] {{nl icon}}

[[Kategorija:Opštine u Belgiji]]
[[Kategorija:Flandrija]]</text>
      <sha1>ivcx2ob3d1tmv7gdfc0gd9tgw56voru</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Nešri</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673300</id>
    <redirect title="Neşri" />
    <revision>
      <id>41260927</id>
      <timestamp>2022-08-03T11:17:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Nešri]] na [[Neşri]]: točnije : Neşri</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Neşri]]</text>
      <sha1>tai9j6yi36w9id7pjj4r4mry0tdnmx4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Šeik Edebali</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4673301</id>
    <redirect title="Şeyh Edebali" />
    <revision>
      <id>41260933</id>
      <timestamp>2022-08-03T11:24:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Inokosni organ</username>
        <id>160059</id>
      </contributor>
      <comment>Inokosni organ je premjestio stranicu [[Šeik Edebali]] na [[Şeyh Edebali]]: točnije</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" xml:space="preserve">#PREUSMJERI [[Şeyh Edebali]]</text>
      <sha1>9xkzw60iot4jfb4gg1fxuw3nppe8u7u</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>