Wikipedia shwiki https://sh.wikipedia.org/wiki/Glavna_stranica MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Mediji Posebno Razgovor Korisnik Razgovor sa korisnikom Wikipedia Razgovor o Wikipedia Datoteka Razgovor o datoteci MediaWiki Mediawiki razgovor Šablon Razgovor o šablonu Pomoć Razgovor o pomoći Kategorija Razgovor o kategoriji Portal Razgovor o portalu TimedText TimedText talk Modul Razgovor o modulu Spravica Razgovor o spravici Definicija spravice Razgovor o definiciji spravice Obrazovanje 0 880 41260378 41058200 2022-07-28T20:52:09Z SrpskiAnonimac 101643 /* Istorija */ wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Hk protest against implementation of national education 6.jpg|mini|Indoktrinacija u učionici, uvrštavanje političkih sadržaja u nastavni materijal ili nastavnici koji zloupotrebljavaju svoju ulogu u indoktrinaciji učenika suprotstavljaju se ciljevima obrazovanja koje traži slobodu misli i kritičko mišljenje.]] '''Obrazovanje''' uključuje učenje određenih veština ili generalnog znanja, dobrog rezonovanja i mudrosti. Jedan od ciljeva obrazovanja je nastavak kulture. == Istorija == Izraz "škola" je [[grčki jezik|grčka]] riječ. Bukvalno znači "dokolica", "rekreacija". U starim društvima školovanje je bilo dostupno samo malom broju ljudi, onima koji su imali novca ili vremena. Vjerski velikodostojnici, često su bile jedine pismene grupe ljudi, koji su znanje koristili za čitanje i tumačenje religijskih tekstova. Za večinu, odrastanje je značilo učenje na primjerima starijih. Bilo je uobičajeno da djeca veoma rano počnu pomagati u domačim poslovima, u radu na poljima i u zanatskom radu. čitanje nije bilo potrebno a ni korisno. Još jedan razlog ne čitanja je bio to što su se svi tekstovi umnožavali ručno, što je bilo dugotrajno i teško. Štampanje kao pronalazak ušlo je u [[Evropa|Evropu]] iz [[Narodna Republika Kina|Kine]]. Pronalaskom štamparske mašine [[1454]]. godine olakšano je umnožavanje tekstova. To je dovelo do višeg nivoa pismenosti. Obrazovanje u svojoj modernoj formi, što podrazumijeva nastavu u posebno izgrađenim zgradama, počeo je da se razvija postepeno. I pored toga do prije 150 godina djecu imučnih podučavali su privatni učitelji. večina stanovništva nije imala nikakvog obrazovanja do prvih decenija 19. st. kada se u [[Evropa|Evropi]] i [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]] počeo da uvodi sistem osnovnih škola. Proces industrijalizacije i širenje gradova izazvali su potrebu za specijalnim obrazovanjem. Ljudi danas rade u mnogim profesijama i koriste razna stručna znanja, tako da više nije moguće prenošenje znanja sa roditelja na djecu. Sve više dolazi do izražaja apstraktno učenje pojedinih disciplina, a ne kao ranije praktično prenošenje nekih specifičnih vještina. U modernom društvu ljudi treba da savladaju osnovne vještine kao što su: čitanje, pisanje, računanje i steknu opće znanje o svom fizičkom, društvenom i ekonomskom okruženju. U isto vrijeme je važno da znaju kako da uče da bi bili u stanju ovladati novim, i tehnički veoma složenim, oblicima informacija. Moderni obrazovni sistem počeo se oblikovati na zapadu početkom 19.st. Iako je Britanija, za razliku od drugih zemalja, oklijevala da prihvati jedan integrisani sistem na nacionalnom nivou (obavezno školovanje je uvedeno [[1870]]. godine). Kod njih je razvijen i sistem privatnih škola u kome se nastava plaća, naročito na nivoima višim od osnovnog. S tim u vezi i danas se vodi oštra debata o sistemu školstva gdje postoji i školstvo pod okriljem vjerskih zajednica. Školstvo u [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]] polazi od prakse ''disciplinovanja'' djece, u čemu je u 17.st. veliku ulogu igralo uvjerenje da djeca moraju slušati roditelje bez pogovora, što je kao načelo bilo uvedeno i u propise prvih američkih kolonija. Prema jednoj odredbi iz [[1642]]. godine prijetilo se oštrim kaznama roditeljima i odgajateljima ako zanemare obučavanje i rad svoje djece. Pošto ovo nije bilo djelotvorno puritanske vlasti su [[1647]]. godine naredile da same organizuju školovanje. Trebalo je preko 200 godina da se obrazovanje uvede kao sveobuhvatni sistem za brojno pluralno stanovništvo [[Sjedinjene Američke Države|SAD-a]]. Poseban je problem raznorodnost doseljenika koje je trebalo kroz obrazovanje jezički unificirati, a donekle i kulturno anglicizirati. U školama su ispoljavani i američki ideali jednakih mogučnosti za svakoga, što je dovelo do razvoja školstva i do masovnog širenja obrazovanja znatno ranije nego u drugim zemljama. Zajedno sa tim idealom o jednakosti i druge američke vrijednosti i shvatanja nastavile su do danas da se više ili manje eksplicitno predaju u školama. == Društvena uslovljenost obrazovanja == Obrazovanje ima značajnu funkciju u svakom društvu. Zbog važnosti obrazovanja svaka vlast želi odrediti njegovu koncepciju i sadržinu, kako bi preko najsnažnijeg instrumenta društvene percepcije i oblika socijalizacije pojedinci prihvatili vrijednosti i norme sistema. Zato države preuzimaju brigu o finansiranju obrazovanja. Pored toga u sadržajnom smislu pokušavaju kroz obrazovanje utvrditi društvene norme i vrijednosti i izgraditi osječanje pripadnosti svojoj zajednici, društvenoj grupi, [[Religija|religiji]]. Kroz obrazovni sistem takođe se razvijaju i osječanja za vlastitu [[Kultura|kulturu]], poštivanje principa i solidarnost. Preko školovanja se oblikuje svijest i gledište pojedinca, kada su u pitanju procesi u društvu i sistem vlasti. Svi obrazovni sistemi su utemeljeni na historiji znanja i historiji društva. Institucionalizacija obrazovanja pored toga što se zasniva na usvajanju niza pravila i društvenih vrijednosti, ogleda se i kroz znanje i sposobnosti kojima pojedinac ovladava u procesu osposobljavanja. Putem sistema obrazovanja snažno se mijenja struktura društva, porodice i profesija. Po [[Talkot Parsons|Talkotu Parsonsu]] škola je most između porodice i društva kao cjeline. Škola priprema dijete za njegovu ulogu. Obrazovanje je u stvari izraz društvenog sistema. Ono danas znači jednakost šansi koje otvara mogućnost mijenjanja položaja koje pojedinci stiču rođenjem ili nasljedstvom. Ono je osnova emancipacije čovjeka, veoma funkcionalan instrument preko koga se ostvaruje identitet pojedinca. Veoma je važno za društveni ugled, autoritet i moć. Stečena znanja i obrazovne vještine su veoma su veoma primjenljivi i upotrebljivi u privrednom i praktičnom životu. Iako se znanje individualno stiće ono je postalo bogatstvo svih pripadnika zajednice. To je skoro jedina individualna osobenost koja u praksi postaje zajednička vrijednost i korist cijele zajednice. == Sociološke teorije o obrazovanju == Sve teorije o obrazovanju slažu se oko njegove izuzetne važnosti, ali daju različita objašnjenja i prijedloge: === Funkcionalna teorija === Prema ovim predstavnicima socijalizacijska funkcija obrazovanja je najvažnija. Na primjer, [[Emil Dirkem]] smatra da je škola most između pojedinca i društva. Prema njemu moderna su društva heterogena, sa razvijenom podjelom rada i mnoštvom uloga, koje obnašaju vrlo različiti pojedinci. U toj različitosti koju nije moguće spriječiti potrebno je unijeti neku količinu homogenosti, ujednačenosti, kako bi se osigurala integracija društva. [[Škola]] je glavno sredstvo za postizanje ujednačenosti. [[Talkot Parsons]] je takođe smatrao da je škola žarište socijalizacije u modernim društvima. Škola uči djecu o tome kako se društvo ne sastoji od roditelja, rođaka, prijatelja, nego su u razredu uvjeti i mogućnosti jednaki za sve. Škola uči djecu da prihvate razliku između partikularističkih i univerzalističkih normi vrednovanja, a to je važno za uključivanje u svijet odraslih. * Partikularne norme znače vrednovanje pojedinca po onome što je a ne ko je. Roditelji vrednuju dijete kao svoje, kao iznimno, kao posebno, a ne kao ostalu djecu. Ovi su standardi povezani sa pripisanim položajem. * Univerzalističke norme znače da je pojedinac samo jedan od mnogih (jednakih) te da je njegov položaj uvjetovan poređenjem sa drugima, a ne zagarantovan unaprijed. To znači da su njegova dostignuća vrednovana sa stajališta općih mjerila, prihvaćenih u društvu, a ne sa stajališta posebnih mjerila (biti nečijim djetetom ili pripadati rasi, vjeri, naciji i slično). Upravo djete uči tu razliku što je veoma važno za pripremu u budućem životu. Sa stajališta socijalizacije, obrazovanje ne znači samo prenošenje vrijednosti i normi društva, nego je prema [[Talkot Parsons|Parsonsu]] škola društvo u malom- tu se uče najvažnija pravila života. === Manifestna funkcija škole === Manifestna funkcija škole se ogleda u sljedećem: * U prenošenju kulturne tradicije i socijalizaciji * Škola znači funkcionisanje društvenog sistema kao cjeline. Škola je društvena institucija koja služi selekciji i alokaciji na društvene položaje U školi bi trebalo poštivati [[Meritokracija|meritokratska pravila]] - sistem ne pristrasnih, objektivnih mjerila vrednovanja sposobnosti, truda i dostignuća pojedinca (eng. merit-zasluga). Ova načela bi trebala da vrijede u čitavom društvu (ko radi složeniji posao trebao bi biti bolje plaćen), ali su posebno važna u školi. To znači da učenici koji se više trude i imaju bolje sposobnosti, trebali bi dobivati bolje ocijene, što će im omogućiti dalje školovanje i bolje plaćen posao, a samim tim i bolji društveni položaj. Škola bi tako trebala služiti kao društveni mehanizam selekcije- izbor najsposobnijih pojedinaca koji će zauzimati najvažnije položaje u društvu. Istodobno škola je društveni mehanizam alokacije-razmještaj ljudi u određene profesionalne uloge. Ispunjavanjem ove dvije važne funkcije, škola daje doprinos jačanju socijalne integracije. To je posebno važno u rasno i etnički mješovitim društvima. Na primjer, u [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]] se uči šta to znači biti amerikanac različitog rasnog i etničkog porijekla. Mladi tamo usvajaju zajedničko kulturno naslijeđe i pripremaju se da budu odgovorini građani. Naravno, to nije slučaj samo sa amerikancima. Pored manifestnih funkcija škole postoje i latentne funkcije škole (nenamjerne uloge škole) kao to da: * Škole služe kao institucije za čuvanje djece, mjesta gdje će djeca biti na sigurnom * Škola kao "bračno tržište", može se dogoditi da mladi izaberu partnera sličnog društvenog porijekla * U školama se razvijaju društvene vještine komuniciranja, sklapanja prijateljstva * Mogu biti i mjesta nastanka različitih omladinskih subkultura * Formalno obrazovanje drži mlade podalje od tržišta rada, time se smanjuje stopa nezaposlenosti i onemogućuje konkurencija između mladih i odraslih za radna mjesta === Konfliktne teorije o obrazovanju === Ove teorije naglašavaju ulogu škole u reprodukciji i legitimiranju postojećih društvenih odnosa. Školu ne vide kao priliku za izgradnju duhovnih sposobnosti pojedinca i uspon na društvenoj ljestvici već kao društveni mehanizam održavanja sistema društvene stratifikacije. Uglavnom smatraju da je škola najvažniji ideološki aparat države u kapitalizmu. Država održava postojeće društvene odnose (podjela na kapitaliste i radnike). Putem represivnih aparata (policija, sudstvo, vojska) i ideoloških aparata (religija, porodica i drugo). Škola je najvažniji ideološki aparat države, jer se u školi ne uče samo znanje i vještine potrebne na radnom mjestu nego se prenosi i ideologija. Osnovna svrha ideologije u školi je da uvjeri buduće radnike da je njihov položaj prirodan, nepromijenjiv i opravdan. U školi se budući radnici uće da budu tačni, poslušni, disciplinovani kako ne bi ugrozili postojeći sistem proizvodnje i organizaciju društva u cjelini. U konfliktnim teorijama možemo izdvojiti kao bitan princip korespondencije (slaganje). Odnosi u školi su sukladni (korespondentni) sa odnosima na radnom mjestu. U školi se djeca pripremaju za uloge na tržištu rada. Autoritarna struktura u školi slična je birokratskoj strukturi u preduzeću i u obje pozitivno se vrijednuje: marljivost, poslušnost, podložnost. Još je jedna sličnost: U školi se ne uči zbog znanja već zbog ocjena, a odrasli ne rade što vole svoj posao nego su motivirani jedino plaćom. Školski skriveni nastavni program ima za cilj suptilno oblikovanje djece prema zahtjevima vladajućih institucija. Učitelji oblikuju osobine koje su u skladu sa standardima srednje klase (savjesnost, odgovornost, pouzdanost, samokontrola, učinkovitost). Od učenika se traži da budu tačni, tihi, čekaju svoj red, prilagode se zahtjevima grupe. {{Commonscat|Education}} {{Društvene nauke}} [[Kategorija:Obrazovanje| ]] [[Kategorija:Znanje]] [[Kategorija:Kultura]] [[Kategorija:Društvene nauke]] 70iizl85c6320ec709uci4nnq6l75xj 41260379 41260378 2022-07-28T20:53:36Z SrpskiAnonimac 101643 /* Istorija */ wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Hk protest against implementation of national education 6.jpg|mini|Indoktrinacija u učionici, uvrštavanje političkih sadržaja u nastavni materijal ili nastavnici koji zloupotrebljavaju svoju ulogu u indoktrinaciji učenika suprotstavljaju se ciljevima obrazovanja koje traži slobodu misli i kritičko mišljenje.]] '''Obrazovanje''' uključuje učenje određenih veština ili generalnog znanja, dobrog rezonovanja i mudrosti. Jedan od ciljeva obrazovanja je nastavak kulture. == Istorija == Izraz "[[škola]]" je [[grčki jezik|grčka]] riječ. Bukvalno znači "dokolica", "rekreacija". U starim društvima školovanje je bilo dostupno samo malom broju ljudi, onima koji su imali novca ili vremena. Vjerski velikodostojnici, često su bile jedine pismene grupe ljudi, koji su znanje koristili za čitanje i tumačenje religijskih tekstova. Za večinu, odrastanje je značilo učenje na primjerima starijih. Bilo je uobičajeno da djeca veoma rano počnu pomagati u domačim poslovima, u radu na poljima i u zanatskom radu. čitanje nije bilo potrebno a ni korisno. Još jedan razlog ne čitanja je bio to što su se svi tekstovi umnožavali ručno, što je bilo dugotrajno i teško. Štampanje kao pronalazak ušlo je u [[Evropa|Evropu]] iz [[Narodna Republika Kina|Kine]]. Pronalaskom štamparske mašine [[1454]]. godine olakšano je umnožavanje tekstova. To je dovelo do višeg nivoa pismenosti. Obrazovanje u svojoj modernoj formi, što podrazumijeva nastavu u posebno izgrađenim zgradama, počeo je da se razvija postepeno. I pored toga do prije 150 godina djecu imučnih podučavali su privatni učitelji. večina stanovništva nije imala nikakvog obrazovanja do prvih decenija 19. st. kada se u [[Evropa|Evropi]] i [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]] počeo da uvodi sistem osnovnih škola. Proces industrijalizacije i širenje gradova izazvali su potrebu za specijalnim obrazovanjem. Ljudi danas rade u mnogim profesijama i koriste razna stručna znanja, tako da više nije moguće prenošenje znanja sa roditelja na djecu. Sve više dolazi do izražaja apstraktno učenje pojedinih disciplina, a ne kao ranije praktično prenošenje nekih specifičnih vještina. U modernom društvu ljudi treba da savladaju osnovne vještine kao što su: čitanje, pisanje, računanje i steknu opće znanje o svom fizičkom, društvenom i ekonomskom okruženju. U isto vrijeme je važno da znaju kako da uče da bi bili u stanju ovladati novim, i tehnički veoma složenim, oblicima informacija. Moderni obrazovni sistem počeo se oblikovati na zapadu početkom 19.st. Iako je Britanija, za razliku od drugih zemalja, oklijevala da prihvati jedan integrisani sistem na nacionalnom nivou (obavezno školovanje je uvedeno [[1870]]. godine). Kod njih je razvijen i sistem privatnih škola u kome se nastava plaća, naročito na nivoima višim od osnovnog. S tim u vezi i danas se vodi oštra debata o sistemu školstva gdje postoji i školstvo pod okriljem vjerskih zajednica. Školstvo u [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]] polazi od prakse ''disciplinovanja'' djece, u čemu je u 17.st. veliku ulogu igralo uvjerenje da djeca moraju slušati roditelje bez pogovora, što je kao načelo bilo uvedeno i u propise prvih američkih kolonija. Prema jednoj odredbi iz [[1642]]. godine prijetilo se oštrim kaznama roditeljima i odgajateljima ako zanemare obučavanje i rad svoje djece. Pošto ovo nije bilo djelotvorno puritanske vlasti su [[1647]]. godine naredile da same organizuju školovanje. Trebalo je preko 200 godina da se obrazovanje uvede kao sveobuhvatni sistem za brojno pluralno stanovništvo [[Sjedinjene Američke Države|SAD-a]]. Poseban je problem raznorodnost doseljenika koje je trebalo kroz obrazovanje jezički unificirati, a donekle i kulturno anglicizirati. U školama su ispoljavani i američki ideali jednakih mogučnosti za svakoga, što je dovelo do razvoja školstva i do masovnog širenja obrazovanja znatno ranije nego u drugim zemljama. Zajedno sa tim idealom o jednakosti i druge američke vrijednosti i shvatanja nastavile su do danas da se više ili manje eksplicitno predaju u školama. == Društvena uslovljenost obrazovanja == Obrazovanje ima značajnu funkciju u svakom društvu. Zbog važnosti obrazovanja svaka vlast želi odrediti njegovu koncepciju i sadržinu, kako bi preko najsnažnijeg instrumenta društvene percepcije i oblika socijalizacije pojedinci prihvatili vrijednosti i norme sistema. Zato države preuzimaju brigu o finansiranju obrazovanja. Pored toga u sadržajnom smislu pokušavaju kroz obrazovanje utvrditi društvene norme i vrijednosti i izgraditi osječanje pripadnosti svojoj zajednici, društvenoj grupi, [[Religija|religiji]]. Kroz obrazovni sistem takođe se razvijaju i osječanja za vlastitu [[Kultura|kulturu]], poštivanje principa i solidarnost. Preko školovanja se oblikuje svijest i gledište pojedinca, kada su u pitanju procesi u društvu i sistem vlasti. Svi obrazovni sistemi su utemeljeni na historiji znanja i historiji društva. Institucionalizacija obrazovanja pored toga što se zasniva na usvajanju niza pravila i društvenih vrijednosti, ogleda se i kroz znanje i sposobnosti kojima pojedinac ovladava u procesu osposobljavanja. Putem sistema obrazovanja snažno se mijenja struktura društva, porodice i profesija. Po [[Talkot Parsons|Talkotu Parsonsu]] škola je most između porodice i društva kao cjeline. Škola priprema dijete za njegovu ulogu. Obrazovanje je u stvari izraz društvenog sistema. Ono danas znači jednakost šansi koje otvara mogućnost mijenjanja položaja koje pojedinci stiču rođenjem ili nasljedstvom. Ono je osnova emancipacije čovjeka, veoma funkcionalan instrument preko koga se ostvaruje identitet pojedinca. Veoma je važno za društveni ugled, autoritet i moć. Stečena znanja i obrazovne vještine su veoma su veoma primjenljivi i upotrebljivi u privrednom i praktičnom životu. Iako se znanje individualno stiće ono je postalo bogatstvo svih pripadnika zajednice. To je skoro jedina individualna osobenost koja u praksi postaje zajednička vrijednost i korist cijele zajednice. == Sociološke teorije o obrazovanju == Sve teorije o obrazovanju slažu se oko njegove izuzetne važnosti, ali daju različita objašnjenja i prijedloge: === Funkcionalna teorija === Prema ovim predstavnicima socijalizacijska funkcija obrazovanja je najvažnija. Na primjer, [[Emil Dirkem]] smatra da je škola most između pojedinca i društva. Prema njemu moderna su društva heterogena, sa razvijenom podjelom rada i mnoštvom uloga, koje obnašaju vrlo različiti pojedinci. U toj različitosti koju nije moguće spriječiti potrebno je unijeti neku količinu homogenosti, ujednačenosti, kako bi se osigurala integracija društva. [[Škola]] je glavno sredstvo za postizanje ujednačenosti. [[Talkot Parsons]] je takođe smatrao da je škola žarište socijalizacije u modernim društvima. Škola uči djecu o tome kako se društvo ne sastoji od roditelja, rođaka, prijatelja, nego su u razredu uvjeti i mogućnosti jednaki za sve. Škola uči djecu da prihvate razliku između partikularističkih i univerzalističkih normi vrednovanja, a to je važno za uključivanje u svijet odraslih. * Partikularne norme znače vrednovanje pojedinca po onome što je a ne ko je. Roditelji vrednuju dijete kao svoje, kao iznimno, kao posebno, a ne kao ostalu djecu. Ovi su standardi povezani sa pripisanim položajem. * Univerzalističke norme znače da je pojedinac samo jedan od mnogih (jednakih) te da je njegov položaj uvjetovan poređenjem sa drugima, a ne zagarantovan unaprijed. To znači da su njegova dostignuća vrednovana sa stajališta općih mjerila, prihvaćenih u društvu, a ne sa stajališta posebnih mjerila (biti nečijim djetetom ili pripadati rasi, vjeri, naciji i slično). Upravo djete uči tu razliku što je veoma važno za pripremu u budućem životu. Sa stajališta socijalizacije, obrazovanje ne znači samo prenošenje vrijednosti i normi društva, nego je prema [[Talkot Parsons|Parsonsu]] škola društvo u malom- tu se uče najvažnija pravila života. === Manifestna funkcija škole === Manifestna funkcija škole se ogleda u sljedećem: * U prenošenju kulturne tradicije i socijalizaciji * Škola znači funkcionisanje društvenog sistema kao cjeline. Škola je društvena institucija koja služi selekciji i alokaciji na društvene položaje U školi bi trebalo poštivati [[Meritokracija|meritokratska pravila]] - sistem ne pristrasnih, objektivnih mjerila vrednovanja sposobnosti, truda i dostignuća pojedinca (eng. merit-zasluga). Ova načela bi trebala da vrijede u čitavom društvu (ko radi složeniji posao trebao bi biti bolje plaćen), ali su posebno važna u školi. To znači da učenici koji se više trude i imaju bolje sposobnosti, trebali bi dobivati bolje ocijene, što će im omogućiti dalje školovanje i bolje plaćen posao, a samim tim i bolji društveni položaj. Škola bi tako trebala služiti kao društveni mehanizam selekcije- izbor najsposobnijih pojedinaca koji će zauzimati najvažnije položaje u društvu. Istodobno škola je društveni mehanizam alokacije-razmještaj ljudi u određene profesionalne uloge. Ispunjavanjem ove dvije važne funkcije, škola daje doprinos jačanju socijalne integracije. To je posebno važno u rasno i etnički mješovitim društvima. Na primjer, u [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]] se uči šta to znači biti amerikanac različitog rasnog i etničkog porijekla. Mladi tamo usvajaju zajedničko kulturno naslijeđe i pripremaju se da budu odgovorini građani. Naravno, to nije slučaj samo sa amerikancima. Pored manifestnih funkcija škole postoje i latentne funkcije škole (nenamjerne uloge škole) kao to da: * Škole služe kao institucije za čuvanje djece, mjesta gdje će djeca biti na sigurnom * Škola kao "bračno tržište", može se dogoditi da mladi izaberu partnera sličnog društvenog porijekla * U školama se razvijaju društvene vještine komuniciranja, sklapanja prijateljstva * Mogu biti i mjesta nastanka različitih omladinskih subkultura * Formalno obrazovanje drži mlade podalje od tržišta rada, time se smanjuje stopa nezaposlenosti i onemogućuje konkurencija između mladih i odraslih za radna mjesta === Konfliktne teorije o obrazovanju === Ove teorije naglašavaju ulogu škole u reprodukciji i legitimiranju postojećih društvenih odnosa. Školu ne vide kao priliku za izgradnju duhovnih sposobnosti pojedinca i uspon na društvenoj ljestvici već kao društveni mehanizam održavanja sistema društvene stratifikacije. Uglavnom smatraju da je škola najvažniji ideološki aparat države u kapitalizmu. Država održava postojeće društvene odnose (podjela na kapitaliste i radnike). Putem represivnih aparata (policija, sudstvo, vojska) i ideoloških aparata (religija, porodica i drugo). Škola je najvažniji ideološki aparat države, jer se u školi ne uče samo znanje i vještine potrebne na radnom mjestu nego se prenosi i ideologija. Osnovna svrha ideologije u školi je da uvjeri buduće radnike da je njihov položaj prirodan, nepromijenjiv i opravdan. U školi se budući radnici uće da budu tačni, poslušni, disciplinovani kako ne bi ugrozili postojeći sistem proizvodnje i organizaciju društva u cjelini. U konfliktnim teorijama možemo izdvojiti kao bitan princip korespondencije (slaganje). Odnosi u školi su sukladni (korespondentni) sa odnosima na radnom mjestu. U školi se djeca pripremaju za uloge na tržištu rada. Autoritarna struktura u školi slična je birokratskoj strukturi u preduzeću i u obje pozitivno se vrijednuje: marljivost, poslušnost, podložnost. Još je jedna sličnost: U školi se ne uči zbog znanja već zbog ocjena, a odrasli ne rade što vole svoj posao nego su motivirani jedino plaćom. Školski skriveni nastavni program ima za cilj suptilno oblikovanje djece prema zahtjevima vladajućih institucija. Učitelji oblikuju osobine koje su u skladu sa standardima srednje klase (savjesnost, odgovornost, pouzdanost, samokontrola, učinkovitost). Od učenika se traži da budu tačni, tihi, čekaju svoj red, prilagode se zahtjevima grupe. {{Commonscat|Education}} {{Društvene nauke}} [[Kategorija:Obrazovanje| ]] [[Kategorija:Znanje]] [[Kategorija:Kultura]] [[Kategorija:Društvene nauke]] hvwvsyyuu6ublwkn93lae34w48kfjzl 41260380 41260379 2022-07-28T20:54:40Z SrpskiAnonimac 101643 /* Manifestna funkcija škole */ wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Hk protest against implementation of national education 6.jpg|mini|Indoktrinacija u učionici, uvrštavanje političkih sadržaja u nastavni materijal ili nastavnici koji zloupotrebljavaju svoju ulogu u indoktrinaciji učenika suprotstavljaju se ciljevima obrazovanja koje traži slobodu misli i kritičko mišljenje.]] '''Obrazovanje''' uključuje učenje određenih veština ili generalnog znanja, dobrog rezonovanja i mudrosti. Jedan od ciljeva obrazovanja je nastavak kulture. == Istorija == Izraz "[[škola]]" je [[grčki jezik|grčka]] riječ. Bukvalno znači "dokolica", "rekreacija". U starim društvima školovanje je bilo dostupno samo malom broju ljudi, onima koji su imali novca ili vremena. Vjerski velikodostojnici, često su bile jedine pismene grupe ljudi, koji su znanje koristili za čitanje i tumačenje religijskih tekstova. Za večinu, odrastanje je značilo učenje na primjerima starijih. Bilo je uobičajeno da djeca veoma rano počnu pomagati u domačim poslovima, u radu na poljima i u zanatskom radu. čitanje nije bilo potrebno a ni korisno. Još jedan razlog ne čitanja je bio to što su se svi tekstovi umnožavali ručno, što je bilo dugotrajno i teško. Štampanje kao pronalazak ušlo je u [[Evropa|Evropu]] iz [[Narodna Republika Kina|Kine]]. Pronalaskom štamparske mašine [[1454]]. godine olakšano je umnožavanje tekstova. To je dovelo do višeg nivoa pismenosti. Obrazovanje u svojoj modernoj formi, što podrazumijeva nastavu u posebno izgrađenim zgradama, počeo je da se razvija postepeno. I pored toga do prije 150 godina djecu imučnih podučavali su privatni učitelji. večina stanovništva nije imala nikakvog obrazovanja do prvih decenija 19. st. kada se u [[Evropa|Evropi]] i [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]] počeo da uvodi sistem osnovnih škola. Proces industrijalizacije i širenje gradova izazvali su potrebu za specijalnim obrazovanjem. Ljudi danas rade u mnogim profesijama i koriste razna stručna znanja, tako da više nije moguće prenošenje znanja sa roditelja na djecu. Sve više dolazi do izražaja apstraktno učenje pojedinih disciplina, a ne kao ranije praktično prenošenje nekih specifičnih vještina. U modernom društvu ljudi treba da savladaju osnovne vještine kao što su: čitanje, pisanje, računanje i steknu opće znanje o svom fizičkom, društvenom i ekonomskom okruženju. U isto vrijeme je važno da znaju kako da uče da bi bili u stanju ovladati novim, i tehnički veoma složenim, oblicima informacija. Moderni obrazovni sistem počeo se oblikovati na zapadu početkom 19.st. Iako je Britanija, za razliku od drugih zemalja, oklijevala da prihvati jedan integrisani sistem na nacionalnom nivou (obavezno školovanje je uvedeno [[1870]]. godine). Kod njih je razvijen i sistem privatnih škola u kome se nastava plaća, naročito na nivoima višim od osnovnog. S tim u vezi i danas se vodi oštra debata o sistemu školstva gdje postoji i školstvo pod okriljem vjerskih zajednica. Školstvo u [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]] polazi od prakse ''disciplinovanja'' djece, u čemu je u 17.st. veliku ulogu igralo uvjerenje da djeca moraju slušati roditelje bez pogovora, što je kao načelo bilo uvedeno i u propise prvih američkih kolonija. Prema jednoj odredbi iz [[1642]]. godine prijetilo se oštrim kaznama roditeljima i odgajateljima ako zanemare obučavanje i rad svoje djece. Pošto ovo nije bilo djelotvorno puritanske vlasti su [[1647]]. godine naredile da same organizuju školovanje. Trebalo je preko 200 godina da se obrazovanje uvede kao sveobuhvatni sistem za brojno pluralno stanovništvo [[Sjedinjene Američke Države|SAD-a]]. Poseban je problem raznorodnost doseljenika koje je trebalo kroz obrazovanje jezički unificirati, a donekle i kulturno anglicizirati. U školama su ispoljavani i američki ideali jednakih mogučnosti za svakoga, što je dovelo do razvoja školstva i do masovnog širenja obrazovanja znatno ranije nego u drugim zemljama. Zajedno sa tim idealom o jednakosti i druge američke vrijednosti i shvatanja nastavile su do danas da se više ili manje eksplicitno predaju u školama. == Društvena uslovljenost obrazovanja == Obrazovanje ima značajnu funkciju u svakom društvu. Zbog važnosti obrazovanja svaka vlast želi odrediti njegovu koncepciju i sadržinu, kako bi preko najsnažnijeg instrumenta društvene percepcije i oblika socijalizacije pojedinci prihvatili vrijednosti i norme sistema. Zato države preuzimaju brigu o finansiranju obrazovanja. Pored toga u sadržajnom smislu pokušavaju kroz obrazovanje utvrditi društvene norme i vrijednosti i izgraditi osječanje pripadnosti svojoj zajednici, društvenoj grupi, [[Religija|religiji]]. Kroz obrazovni sistem takođe se razvijaju i osječanja za vlastitu [[Kultura|kulturu]], poštivanje principa i solidarnost. Preko školovanja se oblikuje svijest i gledište pojedinca, kada su u pitanju procesi u društvu i sistem vlasti. Svi obrazovni sistemi su utemeljeni na historiji znanja i historiji društva. Institucionalizacija obrazovanja pored toga što se zasniva na usvajanju niza pravila i društvenih vrijednosti, ogleda se i kroz znanje i sposobnosti kojima pojedinac ovladava u procesu osposobljavanja. Putem sistema obrazovanja snažno se mijenja struktura društva, porodice i profesija. Po [[Talkot Parsons|Talkotu Parsonsu]] škola je most između porodice i društva kao cjeline. Škola priprema dijete za njegovu ulogu. Obrazovanje je u stvari izraz društvenog sistema. Ono danas znači jednakost šansi koje otvara mogućnost mijenjanja položaja koje pojedinci stiču rođenjem ili nasljedstvom. Ono je osnova emancipacije čovjeka, veoma funkcionalan instrument preko koga se ostvaruje identitet pojedinca. Veoma je važno za društveni ugled, autoritet i moć. Stečena znanja i obrazovne vještine su veoma su veoma primjenljivi i upotrebljivi u privrednom i praktičnom životu. Iako se znanje individualno stiće ono je postalo bogatstvo svih pripadnika zajednice. To je skoro jedina individualna osobenost koja u praksi postaje zajednička vrijednost i korist cijele zajednice. == Sociološke teorije o obrazovanju == Sve teorije o obrazovanju slažu se oko njegove izuzetne važnosti, ali daju različita objašnjenja i prijedloge: === Funkcionalna teorija === Prema ovim predstavnicima socijalizacijska funkcija obrazovanja je najvažnija. Na primjer, [[Emil Dirkem]] smatra da je škola most između pojedinca i društva. Prema njemu moderna su društva heterogena, sa razvijenom podjelom rada i mnoštvom uloga, koje obnašaju vrlo različiti pojedinci. U toj različitosti koju nije moguće spriječiti potrebno je unijeti neku količinu homogenosti, ujednačenosti, kako bi se osigurala integracija društva. [[Škola]] je glavno sredstvo za postizanje ujednačenosti. [[Talkot Parsons]] je takođe smatrao da je škola žarište socijalizacije u modernim društvima. Škola uči djecu o tome kako se društvo ne sastoji od roditelja, rođaka, prijatelja, nego su u razredu uvjeti i mogućnosti jednaki za sve. Škola uči djecu da prihvate razliku između partikularističkih i univerzalističkih normi vrednovanja, a to je važno za uključivanje u svijet odraslih. * Partikularne norme znače vrednovanje pojedinca po onome što je a ne ko je. Roditelji vrednuju dijete kao svoje, kao iznimno, kao posebno, a ne kao ostalu djecu. Ovi su standardi povezani sa pripisanim položajem. * Univerzalističke norme znače da je pojedinac samo jedan od mnogih (jednakih) te da je njegov položaj uvjetovan poređenjem sa drugima, a ne zagarantovan unaprijed. To znači da su njegova dostignuća vrednovana sa stajališta općih mjerila, prihvaćenih u društvu, a ne sa stajališta posebnih mjerila (biti nečijim djetetom ili pripadati rasi, vjeri, naciji i slično). Upravo djete uči tu razliku što je veoma važno za pripremu u budućem životu. Sa stajališta socijalizacije, obrazovanje ne znači samo prenošenje vrijednosti i normi društva, nego je prema [[Talkot Parsons|Parsonsu]] škola društvo u malom- tu se uče najvažnija pravila života. === Manifestna funkcija škole === Manifestna funkcija škole se ogleda u sljedećem: * U prenošenju kulturne tradicije i socijalizaciji * Škola znači funkcionisanje društvenog sistema kao cjeline. Škola je društvena institucija koja služi selekciji i alokaciji na društvene položaje U školi bi trebalo poštivati [[Meritokracija|meritokratska pravila]] - sistem ne pristrasnih, objektivnih mjerila vrednovanja sposobnosti, truda i dostignuća pojedinca (eng. merit-zasluga). Ova načela bi trebala da vrijede u čitavom društvu (ko radi složeniji posao trebao bi biti bolje plaćen), ali su posebno važna u školi. To znači da učenici koji se više trude i imaju bolje sposobnosti, trebali bi dobivati bolje ocijene, što će im omogućiti dalje školovanje i bolje plaćen posao, a samim tim i bolji društveni položaj. Škola bi tako trebala služiti kao društveni mehanizam selekcije- izbor najsposobnijih pojedinaca koji će zauzimati najvažnije položaje u društvu. Istodobno škola je društveni mehanizam alokacije-razmještaj ljudi u određene profesionalne uloge. Ispunjavanjem ove dvije važne funkcije, škola daje doprinos jačanju socijalne integracije. To je posebno važno u rasno i etnički mješovitim društvima. Na primjer, u [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]-u se uči šta to znači biti amerikanac različitog rasnog i etničkog porijekla. Mladi tamo usvajaju zajedničko kulturno naslijeđe i pripremaju se da budu odgovorini građani. Naravno, to nije slučaj samo sa amerikancima. Pored manifestnih funkcija škole postoje i latentne funkcije škole (nenamjerne uloge škole) kao to da: * Škole služe kao institucije za čuvanje djece, mjesta gdje će djeca biti na sigurnom * Škola kao "bračno tržište", može se dogoditi da mladi izaberu partnera sličnog društvenog porijekla * U školama se razvijaju društvene vještine komuniciranja, sklapanja prijateljstva * Mogu biti i mjesta nastanka različitih omladinskih subkultura * Formalno obrazovanje drži mlade podalje od tržišta rada, time se smanjuje stopa nezaposlenosti i onemogućuje konkurencija između mladih i odraslih za radna mjesta === Konfliktne teorije o obrazovanju === Ove teorije naglašavaju ulogu škole u reprodukciji i legitimiranju postojećih društvenih odnosa. Školu ne vide kao priliku za izgradnju duhovnih sposobnosti pojedinca i uspon na društvenoj ljestvici već kao društveni mehanizam održavanja sistema društvene stratifikacije. Uglavnom smatraju da je škola najvažniji ideološki aparat države u kapitalizmu. Država održava postojeće društvene odnose (podjela na kapitaliste i radnike). Putem represivnih aparata (policija, sudstvo, vojska) i ideoloških aparata (religija, porodica i drugo). Škola je najvažniji ideološki aparat države, jer se u školi ne uče samo znanje i vještine potrebne na radnom mjestu nego se prenosi i ideologija. Osnovna svrha ideologije u školi je da uvjeri buduće radnike da je njihov položaj prirodan, nepromijenjiv i opravdan. U školi se budući radnici uće da budu tačni, poslušni, disciplinovani kako ne bi ugrozili postojeći sistem proizvodnje i organizaciju društva u cjelini. U konfliktnim teorijama možemo izdvojiti kao bitan princip korespondencije (slaganje). Odnosi u školi su sukladni (korespondentni) sa odnosima na radnom mjestu. U školi se djeca pripremaju za uloge na tržištu rada. Autoritarna struktura u školi slična je birokratskoj strukturi u preduzeću i u obje pozitivno se vrijednuje: marljivost, poslušnost, podložnost. Još je jedna sličnost: U školi se ne uči zbog znanja već zbog ocjena, a odrasli ne rade što vole svoj posao nego su motivirani jedino plaćom. Školski skriveni nastavni program ima za cilj suptilno oblikovanje djece prema zahtjevima vladajućih institucija. Učitelji oblikuju osobine koje su u skladu sa standardima srednje klase (savjesnost, odgovornost, pouzdanost, samokontrola, učinkovitost). Od učenika se traži da budu tačni, tihi, čekaju svoj red, prilagode se zahtjevima grupe. {{Commonscat|Education}} {{Društvene nauke}} [[Kategorija:Obrazovanje| ]] [[Kategorija:Znanje]] [[Kategorija:Kultura]] [[Kategorija:Društvene nauke]] 6zsy4wxn9ahrtb3v04ncfpn215deq5n Kreda (period) 0 8973 41260384 40948888 2022-07-28T23:30:23Z CommonsDelinker 806 Bot: Menjam datoteku/fajl Hesperornis_BW.jpg sa Hesperornis_BW_(white_background).jpg. wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Conguillio llaima.jpg|thumb|right|240pc|Mada su tada već postojale širokolisne biljke i trave, krajolikom su još uvijek dominirali četinari]] [[Period (geologija)|Period]] '''krede''' predstavlja jedan od najvažnijih dijelova [[geološka kronologija|geološke kronologije]], koji pokriva vrijeme od kraja [[Jura (period)|jurskog]] perioda, prije 146 miliona godina ([[Megaanum|Ma]]), do početka [[paleocen]]ske [[epoha (geologija)|epohe]] [[tercijar]]skog perioda (65,5 Ma). Kraj krede također definira među između [[Mezozoik|mezozojske]] i [[kenozoik|kenozojske]] [[era (geologija)|ere]]. == Naziv i datiranje == Kao i kod drugih starijih geoloških perioda, naslage stijena koje definiraju kredu su vrlo dobro identificirane, ali točan početak i kraj variraju za nekoliko miliona godina. Nikakvo veliko [[izumiranje]] ili bujanje života nije dijelilo kredu od jur. Međutim, kraj perioda je jasno definiran i smješten u naslage bogate [[iridijum]]om koje se mogu naći svuda u svijetu i koje se povezuju s [[krater Chicxulub|meteorskim kraterom Chicxulub]] na [[Yucatan]]u i u [[Meksički zaljev|Meksičkom zaljevu]]. Ova naslaga je jasno datirana na 65,5 Ma. Sudar [[bolid]]a s Zemljom je vjerojatno odgovoran za veliko i temeljito proučavano [[Kredsko-tercijarsko masovno izumiranje]]. Riječ "kreda" dolazi iz [[latinski jezik|latinskog]] gdje je, slično kao i u srpskohrvatskom označavala naslage ([[kalcijum karbonat]]a nataložene od strane umrlih [[Beskralježnjaci|beskralježnjaka]] pronađenih u naslagama gornje krede u [[UK|Velikoj Britaniji]] i susjednoj kontinentalnoj [[Evropa|Evropi]]. == Podjela == Kreda se obično dijeli na [[epoha (geologija)|epohe]] [[Donja kreda|donje]] i [[Gornja kreda|gornje krede]]. [[Faunalne faza|Faunalni stadiji]] od najmlađeg prema najstarijem su: {| | '''Gornja/kasna kreda''' |- | [[Maastrichtij]] | (70,6 ± 0,6 – 65,5 ± 0,3 [[Megaanum|Ma]]) |- | [[Campanij]] | (83,5 ± 0,7 – 70,6 ± 0,6 Ma) |- | [[Santonij]] | (85,8 ± 0,7 – 83,5 ± 0,7 Ma) |- | [[Coniacij]] | (89,3 ± 1,0 – 85,8 ± 0,7 Ma) |- | [[Turonij]] | (93,5 ± 0,8 – 89,3 ± 1,0 Ma) |- | [[Cenomanij]] | (99,6 ± 0,9 – 93,5 ± 0,8 Ma) |- | &nbsp; |- | '''Donja/rana kreda''' |- | [[Albij]] | (112,0 ± 1,0 – 99,6 ± 0,9 Ma) |- | [[Aptij]] | (125,0 ± 1,0 – 112,0 ± 1,0 Ma) |- | [[Barremij]] | (130,0 ± 1,5 – 125,0 ± 1,0 Ma) |- | [[Hauterivij]] | (136,4 ± 2,0 – 136,4 ± 1,5 Ma) |- | [[Valanginij]] | (140,2 ± 3,0 – 136,4 ± 2,0 Ma) |- | [[Berriasij]] | (145,5 ± 4,0 – 140,2 ± 3,0 Ma) |} == Paleogeografija == Za vrijeme krede, kasni [[paleozoik|paleozojski]] i rani mezozojski [[superkontinent]] [[Pangea]] je dovršio svoj raspad na današnje [[kontinent]]e, iako su njihove pozicije bilo bitno drukčije od današnjih. Kako se [[Atlantski ocean]] proširio a [[Južna Amerika]] pomakla na zapad, [[Gondwana]] se raspala na [[Antarktika|Antarktiku]] i [[Australija|Australiju]] koje su se počele pomicati od [[Afrika|Afrike]] (iako su [[Indija]] i [[Madagaskar]] ostali spojeni s njom). Tako aktivni rasjedi su stvorili velika podmorska gorja, podižući [[morska razina|eustatičku razinu mora]] širom svijeta. Na sjeveru Afrike se [[more Tetis]] nastavilo sužavati. Unutar kontinenta, široko plitko more se nastavilo širiti u [[Sjeverna Amerika|Sjevernoj Americi]] ([[Zapadni unutrašnji morski prolaz]]) a potom počelo povlačiti, ostavljajući debele morske naslage izmiješane s talozima [[ugljen]]a. Ostali važni kredski nalazi se pojavljuju u [[Evropa|Evropi]] i [[Kina|Kini]]. U oblasti današnje Indije, u kasnoj kredi i ranom paleocenu nataložile su se masivne naslage lave zvane [[Deccanske klopke]]. Klima je bila topla, a čak ni polarne regije nisu imale [[led]]a. == Flora == [[Kritosjemenjače]] su se prvi put pojavile, iako nisu postale dominantne sve do ([[Campanij|campanijskog doba]]). Njihovoj evoluciji je pridonijela pojava [[pčela]], a angiosperme i insketi predstavlaju dobar primjer zajedničke evolucije. U kredi su se pojavili su se prvi preci mnogih suvremenih stabala uključujući, [[smokve]], [[Platanus|platane]] i [[magnolija|magnolije]]. U isto vrijeme neke ranije mezozojske [[golosjemenjače]], poput [[crnogorica]]su nastavile bujati dok su neke druge klase, poput [[Bennettitales]] izumrle prije završetka perioda. == Fauna == === Kopnene životinje === Na kopnu su [[sisavci]] bili mali i relativno nevažni sastojak [[Fauna|faune]]. Faunom su dominirali [[arhosaur]]ski [[reptili]], posebno [[dinosaur]]i, koji su se tada najviše razgranali. [[Pterosaur]]i su bili česti početkom i sredinom krede, ali kako se kreda približavala kraju, tako su trpili sve veću konkurenciju zbog [[adaptivna radijacija|adaptivne radijacije]] [[ptica]], te su pred kraj preostale samo dvije visoko specijalizirane [[Porodica (biologija)|porodice]]. Fascinirajući uvid u život rane krede pružaju formacija Chaomidianzi u Kini s izvrsnom očuavnim ostacima velikog broja različitih tipova manjih dinosuara, ptica i sisavaca. [[Celurosaur]]ski dinosauri su tamo predstavljeni kroz dosta tipova iz grupe [[maniraptor]]a, koji predstavljaju tranziciju između dinosaura i ptica, te ističu [[perje]]m nalik na dlaku. Za vrijeme krede [[insekti]] su se počeli granati, te su se pojavili najstariji poznati [[mrav]]i, [[termit]]i i neki [[leptir]]i . [[Aphid]]i, [[skakavci]] i [[gymenoptere]] su se pojavili. Još jedan važan insekt koji je evoluirao u to vrijeme bila [[eusocijalna]] pčela, važna za [[ekologija|ekologiju]] i evoluciju kritosjemenjača. Brojni važni [[insekti]] su pronađeni u [[sibir]]skim [[Lagerstatte|lagerstätteima]] rane krede u [[Baisa|Baisi]]. <center> <gallery> Datoteka:Tyrannosaurus BW.jpg|''[[Tyrannosaurus|Tyrannosaurus rex]]'', jedan od najvećih kopnenih grabežljivaca svih vremena, živio je tijekom kasne krede. Datoteka:Velociraptor dinoguy2.jpg|''[[Velociraptor]]'' je bio dinosaur sa perjem i živio je tijekom kasne krede. Datoteka:Triceratops BW.jpg|''[[Triceratops]]'' je jedan od najprepoznatljivijih rodova krede. Datoteka:Eomaia NT.jpg|Sisavci su činili manji dio kredske faune. Datoteka:Coloborhynchus piscator jconway.jpg|''[[Anhanguera|Anhanguera piscator]]'', [[pterosauri|pterosaur]] </gallery> </center> === Morske životinje === U morima su [[batoidea|raže]], moderni [[morski pas|morski psi]] i [[teleost]]i postali uobičajeni prizor. Morski reptili su uključivali [[ihthiosaur]]e na početku i sredini krede, [[pleziosaur]]e tokom cijelog perioda, te [[mosasaur]]e u kasnoj kredi. [[Baculite]], ravnoljušturna vrsta [[amoniti|amonita]] bujala uje u moru. [[Hesperornithiformes]] su bile morske ptice koje nisu mogle letjeti, ali su zato plivale poput [[gnjurac|gnjurca]]. Globotrunkanidske [[Foraminifera]] su također bujale. Kreda je također vidjela prvu radijaciju [[dijatom]]s u aoceanima (slatkovodni dijatomi se nisu pojavili do [[miocen]]a). <center> <gallery> Datoteka:Kronosaurus hunt1DB.jpg|Scena iz rane krede: ''[[Kronosaurus]]'' napada ''[[Woolungasaurus]]a''. Datoteka:TylosaurusDB2.jpg|''[[Tylosaurus]]'' je bio najveći poznati mosasaur, morski gmaz-mesožder koji se pojavio u kasnoj kredi. Datoteka:Hesperornis BW (white background).jpg|Vodena ptica ''[[Hesperornis]]'' nastanjivala oceane kasne krede. Datoteka:DiscoscaphitesirisCretaceous.jpg|''Discoscaphites iris'', iz formacije Owl Creek. </gallery> </center> === Izumiranje === [[Datoteka:Impact event.jpg|thumb|Udar meteorita je danas općeprihvaćen razlog masovnog K-T izumiranja]] ''Glavni članak: [[K-T izumiranje|Kredsko-tercijarsko masovno izumiranje]]'' Tokom [[masovno izumiranje|masovnog izumiranja]] koje određuje kraj krede veliki broj vrsta (~50%) i poznatih porodica (~25%) je nestao. Biljke su bile gotovo netaknute, dok su morski organizmi najteže pogođeni. To uključuje veliki broj (~95%) tipova [[Foraminifera|planktonskih foraminifera]] (osim [[Globigerinida]]), te još veći broj [[Coccolithophore]]a, kao i sve [[amoniti|amonite]] [[belemniti|belemnitske]] [[glavonošci|glavonošce]], te sve grebenske [[rudists|rudist]] [[mekušci|mekušce]]), kao i sve morske reptile osim [[kornjača]] i [[krokodil]]a. [[Dinosaur]]i su bili najpoznatije žrtve kredskog izumiranja. Dinosauri koji su bili specifični za kraj perioda (kao ''[[Tyrannosaurus rex]]'', ''[[Triceratops]]'', i ''[[Ankylosaurus]]'') su potpuno izbirsani. Posljednji [[pterosaur]]i su izumrli, isto kao ptice iz reda [[Enantiornithes]] i [[Hesperornithiformes]]. Intenzivno izumiranje [[Insekti|insekata]] za vrijeme sredine krede počelo je u [[albij]]u. == Povezano == * [[Formadcija krede]] * [[Gault glina]] * [[Zapadni unutrašnji morski prolaz]] == Literatura == * Neal L. Larson, Steven D. Jorgensen, Robert A. Farrar, Peter L. Larson. ''Ammonites and the other Cephalopods of the Pierre Seaway''. Geoscience Press, 1997. * {{cite book|author=[[Alex Rasnitsyn|Rasnitsyn, A. P.]]; Quicke, D. L. J.|title=History of Insects|year=[[2002]]|publisher=[[Kluwer Academic Publishers]]|id=ISBN 1-4020-0026-X}} — detail coverage of various aspects of the evolutionary history of the insects. * Ovechkina, M. N.; Alekseev, A. S. (2005). Quantitative changes of calcareous nannoflora in the Saratov region (Russian Platform) during the late Maastrichtian warming event. ''Journal of Iberian Geology'' '''31''' (1): 149-165. [http://www.ucm.es/info/estratig/vol31/10ovek.pdf PDF] {{Mesozoic Footer}} {{Cretaceous Footer}} {{Commonscat|Cretaceous}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Kreda| ]] [[Kategorija:Mezozoik]] b03h7shai5vrh8be3qibfrylleg1bm8 Primorsko-goranska županija 0 11316 41260309 41230063 2022-07-28T12:12:22Z SrpskiAnonimac 101643 /* Administrativna podjela i stanovništvo */ wikitext text/x-wiki {{Županija RH| ime = Primorsko-goranska županija| ime_genitiv = Primorsko-goranske | karta = CroatiaPrimorje-GorskiKotar.png| zastava = Flag of Primorje-Gorski Kotar County.png | grb =Primorje-Gorski Kotar County coat of arms.png | sjedište = [[Rijeka]] | broj stanovnika = 305.505 | površina = 3582 km&sup2; | župan = [[Zlatko Komadina]] ([[Socijaldemokratska partija Hrvatske|SDP]]) | }} '''Primorsko-goranska županija''' je [[županija RH|županija]] koja se nalazi se na zapadu [[Hrvatska|Hrvatske]]. Obuhvaća područje grada Rijeke, sjeveroistočni dio [[Istra|istarskog]] poluotoka, [[Kvarner]]ske otoke, [[Hrvatsko primorje]] i [[Gorski kotar]]. Sjedište joj je [[Rijeka]], treći po veličini hrvatski grad. == Administrativna podjela i stanovništvo == Županija je podijeljena na 14 gradova i 21 općinu. * Gradovi: ** Grad [[Rijeka]] ** Grad [[Bakar (grad)|Bakar]] ** Grad [[Cres (grad)|Cres]] ** Grad [[Crikvenica]] ** Grad [[Čabar]] ** Grad [[Delnice]] ** Grad [[Kastav]] ** Grad [[Kraljevica]] ** Grad [[Krk (grad)|Krk]] ** Grad [[Mali Lošinj]] ** Grad [[Novi Vinodolski]] ** Grad [[Opatija (grad)|Opatija]] ** Grad [[Rab (grad)|Rab]] ** Grad [[Vrbovsko]] * Općine: ** Općina [[Baška]] ** Općina [[Brod Moravice]] ** Općina [[Čavle]] ** Općina [[Dobrinj]] ** Općina [[Fužine]] ** Općina [[Jelenje]] ** Općina [[Klana]] ** Općina [[Kostrena]] ** Općina [[Lokve]] ** Općina [[Lopar]] ** Općina [[Lovran]] ** Općina [[Malinska-Dubašnica]] ** Općina [[Matulji]] ** Općina [[Mošćenička Draga]] ** Općina [[Mrkopalj]] ** Općina [[Omišalj]] ** Općina [[Punat]] ** Općina [[Ravna Gora (općina)|Ravna Gora]] ** Općina [[Skrad]] ** Općina [[Vinodolska općina|Vinodolska]] ** Općina [[Viškovo]] ** Općina [[Vrbnik]] === Stanovništvo === [[Datoteka:Primorje-Gorski kotar County Population Pyramid Census 2011 HRV.png|mini|300px|Starosna piramida Primorsko-goranske županije prema popisu stanovništva 2011. g.]] Prema popisu stanovništva iz [[2001]]. županija je imala 305.505 stanovnika (6.9 % ukupnog stanovništva Hrvatske) sa prosječnom gustoćom naseljenosti od 85 stanovnika/km2. Etnički sastav je bio sljedeči: [[Hrvati]] 84.6 %, [[Srbi]] 4.9 %, [[Talijani]] 1.2 %, [[Bošnjaci]] 1 % i drugi. == Županijska uprava == Župan: [[Zlatko Komadina]] ([[Socijaldemokratska partija Hrvatske|SDP]]) Županijska skupština (45 članova): * [[Socijaldemokratska partija Hrvatske]] - SDP (12) * [[Hrvatska demokratska zajednica]] - HDZ (9) * [[Hrvatska narodna stranka]] - HNS (4) * [[Primorsko-goranski savez]] - PGS (4) * [[Hrvatski laburisti - Stranka rada]] (4) * [[Akcija mladih]] - AM (2) * [[Hrvatska seljačka stranka]] - HSS (2) * [[Hrvatska stranka umirovljenika]] - HSU (2) * [[Istarski demokratski sabor]] - IDS (2) * Autonomna regionalna stranka Hrvatskog primorja, Gorskog kotara, otoka i Rijeke - ARS (1) * [[Hrvatska stranka prava dr. Ante Starčević]] - HSP AS (1) * Stranka demokratske akcije Hrvatske - SDA Hrvatske (1) * Zelena stranka - ZS (1) <ref>PGŽ - Skupština [http://www.pgz.hr/Zupanijski_ustroj/Skupstina]</ref> == Zemljopis == == Povijest == == Gospodarstvo == == Kultura == == Znamenitosti == == Reference == {{reflist}} == Vanjske poveznice == {{Commonscat|Primorje-Gorski Kotar County}} * [http://www.pgz.hr/ Službene stranice Županije] * [http://www.rijekadanas.com/ Rijecki internet dnevnik] * [http://www.numero-uno.hr Smještaj na otoku Rabu i Loparu] {{Hrvatske županije}} [[Kategorija:Primorsko-goranska županija| ]] [[Kategorija:Hrvatske županije]] rc7o12ededyous1yj95ynqf6oqh4pjb 1941 0 13067 41260349 41252934 2022-07-28T14:21:59Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{Year dab|1941}} {{otheruses}} {{godina nav}} {{Godina u drugim kalendarima|1941}} Godina '''1941''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXLI]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u srijedu]], po gregorijanskom kalendaru. == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[2. 1.]] - [[Drugi svetski rat]]: Nemačko bombardovanje znatno oštetilo [[Landaf katedrala|Landaf katedralu]], sagrađenu [[1290]]. na obali reke [[Taf (reka)|Taf]] u [[Kardif]]u, [[Vels]]. Istog dana Nemci prvi put bacili bombe na južni kraj Dablina u Republici Irskoj. * 2. 1. - Američka vlada objavila ''[[Liberty ship]]'', program sa ciljem da se napravi 200 tovarnih brodova. Do kraja rata, biće ih sagrađeno preko 2.700. * [[3. 1.]] - U Nemačkoj zabranjena [[gotica]]. * [[3. 1.|3]] - [[5. 1.]] - [[Operacija Kompas]] &mdash; Bitka za Bardiju, Australci zauzimaju [[Bardia|grad]] na krajnjem istoku talijanske Libije. * [[5. 1.]] - Engleska avijatičarka [[Amy Johnson]] poginula na estuaru Temze. * [[6. 1.]] - [[Franklin Delano Roosevelt|FD Roosevelt]] formulisao u govoru o stanju nacije [[Četiri slobode]]: govora, bogosluženja, od nemaštine i od straha. * [[7. 1.]] - Japanski admiral [[Isoroku Yamamoto]] predložio da rat protiv SAD počne razornim udarom, najbolje napadom na flotu u [[Pearl Harbor]]u. * 7. 1. - [[Incident s Novom četvrtom armijom]]: nacionalistički Kinezi napali i razbili korpus komunističkih snaga. * [[9. 1.]] - Prvi let bombardera [[Avro Lancaster]] (u službi od februara 1942). * [[10. 1.]] - U Moskvi zaključen [[Nemačko-sovjetski sporazum o trgovini i granicama (1941)|Nemačko-sovjetski sporazum o trgovini i granicama]]. [[Datoteka:Italo-Grecian War 1940-1941 - political map of operations.gif|mini|250px|[[Grčko-italijanski rat]]]] * 6 - [[11. 1.]] - [[Grčko-italijanski rat]] &mdash; [[Zauzeće Klisure]] je vrhunac grčke protivofanzive u južnoj Albaniji, front se stabilizuje do aprila. * [[14. 1.]] - Bivši ministar [[Victor de Laveleye]] predložio preko BBC-ja Belgijancima da koriste [[Znak V]] kao znak otpora - uspeh vodi kampanji "V kao Viktorija". * januar - Proradio prvi generator u američkoj [[Hidroelektrana Grand Coulee|hidroelektrani Grand Coulee]]. * [[17. 1.]] - [[Franko-tajski rat]] - pomorska [[Bitka kod Ko Changa]] je pobeda višijevskih Francuza. * [[19. 1.]] - Istočnoafrička kampanja: Britanska invazija na italijansku [[Eritreja|Eritreju]]. * [[20. 1.]] - Bugarski kabinet glasa za potpisivanje [[Trojni pakt|Trojnog pakta]]. * [[21. 1.]] - Prikazan film ''[[High Sierra (film)|High Sierra]]'', proboj za [[Humphrey Bogart|Humphreya Bogarta]]. * [[21.1.|21]] - [[23. 1.]] - [[Pobuna legionara i Bukureški pogrom]]: [[Gvozdena garda]] se pobunila protiv [[Jon Antonesku|Antoneskua]] i usput ubila 125 Jevreja - vojska ugušila pobunu, "Nacionalna legionarska država" ukinuta [[15. 2.]]. [[Datoteka:AfricaMap1.jpg|mini|250px|Afričko ratište, sept. 1940 - feb. 1941.]] * [[22. 1.]] - Britanske i australske snage zauzele [[Tobruk]] posle 11 dana opsade, četiri dana kasnije [[Derna|Dernu]]. * 22. 1. - Pukovnik [[Vilijam Džozef Donovan]], specijalni [[Ruzvelt]]ov izaslanik, doputovao u Beograd; na balkanskom putovanju posećuje još i Grčku, Tursku i Bugarsku. * [[25. 1.]] - Japanska [[Politika tri sve]]: u selu Panjiayu, prov. [[Hebei]], ubijeno 1.230 Kineza zbog pomaganja komunistima. * [[29. 1.]] - Umro gen. [[Ioannis Metaxas]], grčki predsednik vlade. * [[29. 1.]] - [[17. 2.]] - [[Bitka na Trebešini]]: Grci uspevaju zauzeti planinske visove, po cenu velikih žrtava. * [[30. 1.]] - Prvi nemački avionski napad na Suecki kanal, koji će veći deo februara biti zatvoren<ref name="Brown2013">{{cite book|author=David Brown|title=The Royal Navy and the Mediterranean: Vol.II: November 1940-December 1941|url=https://books.google.com/books?id=M0YsBgAAQBAJ&pg=PA68|date=11 January 2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-34120-5|pages=68–}}</ref>. * 30. 1. - [[1. 3.]] - [[Bitka u južnom Henanu]]: kineski nacionalisti odbili japanski napad. * [[31. 1.]] - Slobodni Francuzi i Britanci započinju [[Bitka za Kufru|Bitku za Kufru]] u jugoistočnoj Libiji. * 31. 1. - Podmornica ''HMS Rorqual'' potopila italijanski remorker ''Ursus'' između Korčule i Sušca.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1941/02/12?pageIndex=00007 "Politika", 12. feb. 1941]</ref> * 31. 1. - Proosovinski premijer Iraka [[Rashid Ali al-Gaylani]] prinuđen na ostavku - ali vraća se u aprilu. * 31. 1. - Primirje između Višijevske Francuske i Tajlanda, nakon što su Tajlanđani ušli u Kambodžu. === Februar/Veljača === * [[1. 2.]] - General [[Georgij Žukov]] na čelu generalštaba Crvene armije (do jula). * [[4. 2.]] - [[Kraljevina Mađarska (1920–1946)|Mađarski]] parlament ratifikovao sporazum o pristupanju zemlje Trojnom paktu i sporazum o večnom prijateljstvu sa Jugoslavijom. * 4. 2. - Eksplozija pred vratima čitaonice Engleskog kluba u Zagrebu.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1941/02/05?pageIndex=00010 "Politika", 5. feb. 1941]</ref> * [[5. 2.]] - [[Istočnoafrička kampanja]]: počinje [[Bitka za Keren]] - grad u italijanskoj Eritreji će biti osvojen 27. 3. * [[6. 2.]] - [[Operacija Kompas]]: zauzet [[Bengazi]], ubedljiva pobeda Britanaca i ostalih nad italijanskom armijom u zapadnom Egiptu i istočnoj Libiji (Kirenaici). * [[8. 2.]] - Nemačka i [[Kraljevina Bugarska|Bugarska]] potpisuju vojni pakt. * [[9. 2.]] - Operacija Kompas se okončava zauzećem [[El Agheila|El Agheile]]. * 9. 2. - Operacija Grog: britanski brodovi granatiraju đenovsku luku. * [[11. 2.]] - Ulična bitka između holandskih nacista i jevrejske samoodbrane u Amsterdamu. * [[12. 2.]] - [[Operacija Sonnenblume]]: [[Erwin Rommel]] stigao u [[Tripoli]], dva dana kasnije stižu i prve jedinice [[Afrika Korps|Afričkog korpusa]]. * [[14. 2.]] - Hitler i Ribentrop razgovaraju sa Cvetkovićem i Cincar-Markovićem u Berghofu, istog dana Ruzveltova poruka jugoslovenskoj vladi: budući [[Zajam i najam]] će pomoći narodima koji mogu biti žrtve agresije. * [[15. 2.]] - Iberijska oluja, ili ciklon - [[Lisabon]] je direktno pogođen, uz veliku materijalnu štetu ima i preko 130 mrtvih. * [[17. 2.]] - Bugarsko-turska deklaracija o nenapadanju. * [[22. 2.]] - Ruzveltova poruka knezu Pavlu: svet gleda sa simpatijama na zemlje koje pružaju otpor agresivnim silama. [[Datoteka:Yugoslav Hungary Eternal Friendship 1941.png|mini|250px|Ugovor o večnom prijateljstvu Jugoslavije i Mađarske - ratifikacija]] * [[24. 2.]] - Britanci zauzeli Bengazi, Nemci se vraćaju sledećeg meseca. * [[25. 2.]] - Februarski štrajk u okupiranoj Holandiji protiv progona i hapšenja Jevreja. * 25. 2. - Britanske i južnoafričke snage zauzele [[Mogadishu]] u italijanskoj Somaliji. * 25. 2. - Operacija Abstention: britanski komandosi pokušali zauzeti ostrvo [[Kastellorizo]] na krajnjem istoku [[Dodekanez]]a. * ca. 25. 2. - Početak rada Nemačkog naučnog instituta u Beogradu.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1941/02/26?pageIndex=00007 "Politika", 26. feb. 1941]</ref> * [[27. 2.]] - [[13. dodjela Oscara]], prva sa zatvorenim kovertama; najbolji film je ''[[Rebecca]]'', dve nagrade od 11 nominacija, ''[[The Thief of Bagdad (film, 1940)|The Thief of Bagdad]]'' tri od četiri. * 27. 2. - U Budimpešti razmenjene ratifikacije Jugoslovensko-mađarskog sporazuma o večnom prijateljstvu. === Mart/Ožujak === <!-- {|style="float:right; margin: 0 0 1em 1em;" |__TOC__ |} --> * [[1. 3.]] - [[Kraljevina Bugarska|Bugarska]] se pridružuje [[Trojni pakt|Trojnom paktu]], nemačka vojska sutradan ulazi na njenu teritoriju, u pravcu Grčke. * 1. 3. - [[Bitka kod Kufre]]: Italijani u [[Kufra|Kufri]], Libija, predali se Slobodnim Francuzima. Gen. [[Philippe Leclerc de Hauteclocque|Leclerc]] i francuske trupe se sutradan zaklinju da neće položiti oružje dok francuska zastava ne bude na Strasbourškoj katedrali (ispunjeno novembra 1944). * 1. 3. - Senat SAD osnovao Senatski specijalni komitet za ispitivanje nacionalnog odbrambenog programa, poznatiji kao [[Trumanov komitet]], koji će ostvariti uštedu od 10-15 milijardi dolara u vojnoj potrošnji. * 1. 3. - U SAD izašao samizdat [[Theodore N. Kaufman|Theodora N. Kaufmana]] ''[[Germany Must Perish!]]'' u kome predlaže genocid Nemaca putem sterilizacije - nacisti je koriste u svojoj propagandi. * 1. 3. - U Banjaluci odata pošta preminulom bivšem španskom kralju [[Alfonso XIII|Alfonsu XIII]], koji se zauzeo za Srbe osuđene u [[Veleizdajnički proces (1915—1916)|Veleizdajničkom procesu]]. * 1. 3. - Razoran zemljotres pogodio [[Larisa|Larisu]] u Grčkoj. * [[2. 3.]] - Nemac [[Rudi Gering]] skočio 118 metara na [[Planica|Planici]] a Rudolf Finžgar 101 m, što su svetski odn. jugoslovenski rekord. * [[4. 3.]] - Tajni sastanak kneza Pavla i Hitlera u Berghofu - pritisak za pristupanje Trojnom paktu. * 4. 3. - [[Operacija Claymore]] - britanski komandosi uništili fabrike i zalihe [[riblje ulje|ribljeg ulja]] i [[glicerin]]a na [[lofotska ostrva|Lofotskim ostrvima]] i zarobili set rotora za Enigmu. * [[5. 3.]] - Vel. Britanija prekida diplomatske odnose sa Bugarskom; ovih dana počinje [[Operacija Lustre]], iskrcavanje britanskih i komonveltskih trupa u Grčku. * 5. 3. - Rumunija: gen. Jon Antonesku zvanično dobio 99,91% podrške na referendumu. * [[6. 3.]] - Krunski savet Kraljevine Jugoslavije doneo odluku o pristupanju Trojnom paktu, pod uslovima koje će Hitler prihvatiti (potvrđeno 20. 3.). * [[7. 3.]] - Nemački podmornički as [[Günther Prien]] nestao sa podmornicom [[U-47 (1938)|U-47]]. * [[9. 3.|9]] - [[16. 3.]] - Italijanska prolećna ofanziva protiv Grka u Albaniji - neuspeh. * [[11. 3.]] - U [[SAD]] potpisan [[Zakon o zajmu i najmu]] (''Lend-Lease''), na osnovu kojeg će snabdevati Britance i druge saveznike vojnim materijalom. * [[14. 3.]] - [[9. 4.]] - Bitka kod Shanggaoa ili Operacija Kinkō: Kinezi odbili japanski napad u [[Jiangxi]]ju. * [[17. 3.]] - Nemci izgubili dve uspešne podmornice U-99 i U-100. * 17. 3. - Predsednik Roosevelt otvorio zgradu ''[[National Gallery of Art]]''. * [[18. 3.]] - Ruzvelt Beogradu: zemlja koja se pokorno preda uživaće manje naklonosti od one koja se makar i kratko bude odupirala. * 18. 3. - Bivši premijer [[Milan Stojadinović]] proteran u Grčku, odakle ga Britanci odvode na Mauricijus. * [[19. 3.]] - Hitlerov ultimatum knezu Pavlu: pridružite se Trojnom paktu za pet dana ili sledi invazija.<ref>[http://ww2db.com/battle_spec.php?battle_id=84 The Tripartite Pact - World War II Database]. ww2db.com</ref> * [[20. 3.]] - Nakon što je Krunski savet potvrdio odluku o pristupanju Trojnom paktu, za to se izjasnila i vlada Kraljevine Jugoslavije, trojica ministara podnela ostavku. * 20. 3. - Britanske indijske trupe zauzele [[Hargeisa|Hargeisu]] u Somalilandu. * [[23. 3.]] - Gen. [[Dušan Simović]] upozorava kneza Pavla da bi se vazduhoplovstvo moglo pobuniti ako bude potpisan pakt sa Osovinom; [[Čerčil]] premijeru Cvetkoviću: rat će biti samo odložen a ne izbegnut (pristupanjem Trojnom paktu). * [[24. 3.]] - [[Ervin Romel]] počinje prvu nemačku ofanzivu u [[Libija|Libiji]], povraćaju [[El Agheila|El Agheilu]]. * 24. 3. - Tursko-sovjetska deklaracija: ko god da napadne Tursku, SSSR će ostati neutralan. [[Datoteka:Demonstracije u Beogradu 27. marta 1941.jpg|mini|240px|Demonstracije 27. marta u Beogradu]] * [[25. 3.]] - Jugoslavija se u Beču pridružuje [[Trojni pakt|Trojnom paktu]], za šta je obećano: očuvanje integriteta, bez prolaza i prevoza osovinskih snaga, neće biti tražena vojna pomoć od Jugoslavije (povoljnije nego za ostale članice Trojnog pakta) + tajno obećan [[Solun]] posle rata. * 25. 3. - Britanski putnički brod ''[[SS Britannia (1925)|SS Britannia]]'' potopljen kod Siera Leonea, 249 mrtvih. * [[26. 3.]] - Uspešni italijanski [[Napad na zaliv Suda]] na Kritu, trajno izgubljena teška krstarica ''[[HMS York (90)|HMS York]]''. * [[27. mart]] - [[Vojni puč 27. marta 1941.|Vojni puč prethodne noći]], velike demonstracije protiv pristupanja Jugoslavije Trojnom paktu u većem delu [[Jugoslavija|Jugoslavije]], [[Petar II Karađorđević]] proglašen punoletnim, general [[Dušan Simović]] novi predsednik vlade. * 27. 3. - Hitlerova Direktiva 25: napasti Jugoslaviju. Treba je razbiti, računajući na pomoć nezadovoljnih Hrvata i većine suseda; operacija Barbarosa se odlaže za četiri nedelje. * [[28. 3.]] - Sastanak Benita Musolinija i [[Ante Pavelić]]a u Rimu. * 28. 3. - Kralj Petar II položio zakletvu. * 27 - [[29. 3.]] - Pomorska [[bitka kod Matapana]] se okončava velikim italijanskim porazom. * 29. 3. - Josip Broz Tito, generalni sekretar KPJ, stiže avionom iz Zagreba u Beograd. * [[30. 3.]] - Jugoslovenska vlada izdala direktivu o "opštem aktiviranju" (tajna mobilizacija); nemačka Vrhovna komanda izdala direktive u vezi napada na Jugoslaviju ("Poduhvat 25") i Grčku ("Marita"). * [[31. 3.]] - Sastanak "velikog dela" poslanika HSS i zastupnika vlasti u Zagrebu, u Berlin poslan "Memorandum petorice", koji tvrdi da Jugoslavija više ne postoji i traži pomoć i priznanje "slobodne Hrvatske države". [[Joahim fon Ribentrop|Ribentropov]] telegram Mačeku - odvraća ga od saradnje sa beogradskom vladom. * 31. 3. - Predsednik vlade Simović zabranio iseljavanje iz svojih mesta (i da se narod ne povodi za "alarmantnim vestima"). * 31. 3. - 1. 4. - Razgovori vojnih predstavnika Jugoslavije i Velike Britanije u Beogradu. === April/Travanj === [[Datoteka:Maček polaže prisegu, ožujak 1941..jpg|mini|200px|left|[[Vladko Maček|Maček]] polaže prisegu potpredsjednika vlade]] * [[1. 4.]] - Pobeda u [[Bitka kod Kerena|Bici kod Kerena]] doneće saveznicima [[Asmara|Asmaru]] (3. 4.) i [[Masava|Masavu]] (8. 4.) u [[Italijanska Eritreja|Eritreji]]. * 1. 4. - [[Irački puč 1941.|Irački puč]], u izvedbi "Zlatnog kvadrata", četvorice oficira-nacionalista i pristalica Osovine: [[Rashid Ali al-Gaylani]] ponovo dolazi za premijera [[Kraljevina Irak|Iraka]], regent [['Abd al-Ilah]] je juče pobegao iz zemlje. * [[3. 4.]] - Mađarski predsednik vlade grof [[Pal Teleki]] izvršio samoubistvo, ne želeći da učestvuje u invaziji na Jugoslaviju; naslediće ga [[László Bárdossy]] (do 1942) * 3. 4. - Razgovori jugoslovenskih, grčkih i britanskih vojnih predstavnika u [[Florina|Florini]]. * [[4. 4.]] - [[Vlatko Maček]] stigao u Beograd i preuzeo mesto potpredsednika vlade. Beograd, Zagreb i Ljubljana će u slučaju ratnog stanja biti proglašeni za otvorene gradove. * 4. 4. - Osovinske snage zauzele [[Bengazi]] u Libiji. * [[5. 4.]] (u stvari 6. 4. rano ujutru) - Pakt o prijateljstvu i nenapadanju SSSR i Jugoslavije. [[Datoteka:Bomben auf Belgrad Operation Strafgericht 6 April 1941.tif|250px|mini|"[[Bombardovanje Beograda (1941)|Bombe na Beograd]]"]] * [[6. 4.]] - Napadom [[Treći rajh|Njemačke]] na [[Kraljevina Jugoslavija|Jugoslaviju]] počinje '''[[Aprilski rat]]''' - [[Bombardovanje Beograda (1941)|Bombardovanje Beograda]] i vazduhoplovnih instalacija, udar nemačke 12. armije na Makedoniju. * 6. 4. - Njemačka napada i [[Kraljevina Grčka|Grčku]] (Operacija Marita, deo [[Bitka za Grčku|Bitke za Grčku]]). * 6. 4. - Saveznici zauzeli etiopsku prestonicu [[Adis Abeba|Adis Abebu]]. * [[7. 4.]] - Zauzeto [[Skoplje]] - presečena glavna veza Jugoslavije sa Grčkom; takođe uvodni napad 2. nemačke armije na Sloveniju i Hrvatsku. * [[8. 4.]] - Vlatko Maček napustio kraljevsku vladu; udar nemačkih snaga iz Bugarske na Srbiju. * [[9. 4.]] - Nemci kontrolišu Makedoniju, zauzeli su [[Solun]]. * 9. 4. - SAD preuzima protektorat na danskom [[Grenland]]u. * [[10. 4.]] - Nemački prodor u severnu Hrvatsku i Sloveniju dovodi do sloma fronta. * 10. 4. - [[Datoteka:Flag of Independent State of Croatia.svg |30px]] Pre ulaska Nemaca u Zagreb proglašena '''[[Nezavisna Država Hrvatska]]''' ([[Slavko Kvaternik]]); Vlatko Maček pozvao članstvo HSS na lojalnost novoj državi. * 10. 4. - ''Narodni svet za Slovenijo'', na čelu sa dravskim banom [[Marko Natlačen|Natlačenom]], preuzeo vlast u Sloveniji. * 10. 4. - Pošto Jugoslavija "ne postoji", mađarska vlada naredila ulazak u "južne krajeve" ([[Prekomurje]], [[Baranja]], [[Bačka]]), Banat u sporu sa Rumunijom. * 10. 4. - Politbiro CK KPJ u Zagrebu odlučio da se premesti u Beograd i osnuje Vojni komitet radi otpora agresoru. * 10. 4. - Počinje nemačka [[opsada Tobruka]] (do novembra). * [[11. 4.]] - Italijanske snage ulaze u Jugoslaviju. * 11 - [[15. 4.]] - [[Mađarska okupacija Bačke, Baranje, Prekomurja i Međimurja]]. * 11/12. 4. - Posade potopile monitore "Sava", "Vardar" i "Morava" kod Beograda, minirani savski most pao na jedan od čamaca, s velikim žrtvama. * [[12. 4.]] - [[Nemačka]] okupira [[Beograd]]. <gallery> Bundesarchiv Bild 146-1973-035-12, Jugoslawien, zerstörter jugosl. Panzer.jpg |Uništeni jugoslovenski tenk Prihod nemških čet v Zagreb.jpg|Nemci u Zagrebu German soldiers in destroyed Belgrade 1941.jpg |Nemci u Beogradu Podpis brezpogojne kapitulacije jugoslovanske vojske v Beogradu.jpg |Potpisivanje kapitulacije </gallery> * [[13. 4.]] - Potpisan [[Sovjetsko-japanski pakt o neutralnosti]] (Sovjeti ga se odrekli 1945). * [[14. 4.]] - Jugoslovenska Vrhovna komanda traži primirje, Nemci prihvataju samo bezuslovnu kapitulaciju. * [[15. 4.]] - Kralj [[Petar II Karađorđević]] i Vlada napustili zemlju, odletevši iz [[Nikšić]]a; pad Sarajeva, zarobljena Vrhovna komanda Kraljevske vojske. * 15. 4. - Bugarska prekinula diplomatske odnose sa Jugoslavijom. [[Datoteka:500kn ap.jpg|mini|180px|[[Ante Pavelić|Pavelić]] na kovanici od 500 [[Kuna (NDH)|kuna]]]] * 15. 4. - [[Ante Pavelić]] stigao u Zagreb (dva dana ranije se u Karlovcu sastao sa [[Edmund Veesenmayer|Edmundom Vezenmajerom]]). Nemačka i Italija priznali NDH. * 15. 4. - Osovinske snage stigle na libijsko-egipatsku granicu. * 15. 4. - ''Belfast Blitz'': najjači od četiri napada na [[Belfast]], 900 mrtvih. * [[16. 4.]] - Bitka Tarigovog konvoja pored Tunisa, Britanci potopili italijanski konvoj. * [[17. 4.]] - Zaključena bezuslovna kapitulacija [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]] (stupa na snagu sutradan u podne). * 17. 4. - Poručnici [[Milan Spasić]] i [[Sergej Mašera]] potopili [[razarač Zagreb]] u Bokokotorskom zalivu, žrtvujući svoje živote. * [[18. 4.]] - S okupacijom Jugoslavije uvedeno [[letnje računanje vremena]], od 23:00 (traje do 2. novembra [[1942]], zatim sezonski, zaključno sa [[1945]]). * 18. 4. - Bugarski car Boris razgovara sa Hitlerom u Beču. * 18. 4. - Grčki premijer [[Aleksandros Korizis]] izvršio samoubistvo (objavljeno da je umro od srca). * [[19. 4.]] - Bugarska vojska ulazi u delove Jugoslavije i Grčke. * 19. 4. - Premijera [[Bertold Breht|Brehtovog]] komada "[[Majka hrabrost i njena deca]]" u Cirihu. * [[21. 4.]] - General [[Georgios Colakoglu]] potpisao u Larisi predaju Grčke vojske, isključivo Nemcima, protivno naređenjima više komande (23. 4. biće potpisan još jedan dokument u kome se pominje i Italija, Colakoglu će postati prvi kolaborantski premijer). * [[22. 4.]] - Nemački vazduhoplovni gen. [[Helmut Forster]] objavio da preuzima okupacionu upravu u Srbiji (on ostaje do juna). * 22. 4. - Pet pešadijskih bataljona Kosovske divizije prekinulo napade na italijanske položaje severno od [[Skadar|Skadra]], čuvši za kapitulaciju. * 22 - [[24. 4.]] - Na sastanku u Beču određena italijansko-nemačka demarkaciona linija u Jugoslaviji. Bosna dodeljena NDH. * [[23. 4.]] - Grčka potpisuje primirje sa Nemačkom. * 23. 4. - U Njujorku održan prvi masovni miting izolacionističkog Komiteta ''[[America First Committee|America First]]'', glavni govornik [[Charles Lindbergh]]. * [[24. 4.]] - Nakon smrti kralja [[Francuska Kambodža|Kambodže]] [[Sisowath Monivong|Monivonga]], Francuzi postavljaju njegovog unuka [[Norodom Sihanouk|Norodoma Sihanouka]] (1941-55. i 1993-2004). * 24 - 25. 4. - Operacija Demon: britanske i komonveltske snage se povlače iz Grčke * [[25. 4.]] - Počinje s radom nemačka stanica ''[[Vojnički radio Beograd|Sender Belgrad]]''. * [[27. 4.]] - U okupiranoj Sloveniji formirana [[Osvobodilna fronta]]. * 27. 4. - [[Adolf Hitler]] posetio [[Maribor]], naredio raseljavanje Slovenaca iz Štajerske i Koruške. [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-L22515, Griechenland, Parthenon, Deutsche Soldaten.jpg|mini|200px|Partenon i Nemci]] * 27. 4. - Nemci u [[Atina|Atini]]. * 27. 4. - Istočno od Peloponeza potopljen holandski transporter ''Slamat'' i britanski razarači ''Diamond'' i ''Wryneck'', procenjeno 983 mrtvih. * 27 - [[28. 4.]] - U selu [[Gudovac]] kod [[Bjelovar]]a prvi masovni pokolj u NDH - ubijeno 196 Srba. * [[28. 4.]] - Nadbiskup [[Alojzije Stepinac]] uputio okružnicu katoličkom svećenstvu, pozivajući ga da podrži NDH. * [[30. 4.]] - [[Ante Pavelić]] izdao zakonsku odredbu o rasnoj pripadnosti, osnov za progon Srba, Jevreja i Cigana. * 30. 4. - U okupiranoj Srbiji postavljena [[Komesarska uprava Milana Aćimovića]]. * 30. 4. - Nemci dovršili okupaciju kontinentalne Grčke, zarobljeno i 1500 Jugoslovena. === Maj/Svibanj === [[Datoteka:Fascist occupation of yugoslavia.png|thumb|290px|[[Okupacija Jugoslavije u Drugom svetskom ratu|Okupirana Jugoslavija]]]] [[Datoteka:Territorial gains of Hungary 1938-41 en.svg|mini|200px|Mađarska proširenja 1938-41]] [[Datoteka:Map of Bulgaria during WWII.png|mini|200px|Bugarska proširenja]] * [[1. 5.]] - Premijera filma ''[[Citizen Kane]]''. * [[2. 5.|2]] - [[31. 5.]] - [[Anglo-irački rat]]: Britanci porazili premijera Rašid Alija. Jerusalimski muftija [[Muhamed Amin al-Huseini]] beži iz zemlje, najesen stiže u Nemačku. * [[3. 5.]] - Italija anektirala južni deo Slovenije, u vidu [[Ljubljanska pokrajina|Ljubljanske provincije]]. * početkom maja - [[Majsko savetovanje CK KPJ]] u Zagrebu - ne priznaje se komadanje Jugoslavije, odlučeno da sve partijske organizacije formiraju vojne komitete za pripremu ustanka (borba protiv okupatora uz revolucionarnu perspektivu). * [[4. 5.]] - Vlada Kraljevine Jugoslavije objavila rat Mađarskoj i Bugarskoj. * [[5. 5.]] - [[Haile Selasije]] se vratio u oslobođenu [[Adis Abeba|Adis Abebu]], tačno pet godina nakon italijanske okupacije (danas praznik ''Arbegnoch Qen''). * [[6. 5.]] - [[Pokolj u Blagaju 1941.|Pokolj u Blagaju]], prvi veći protiv Srba na Kordunu. * 6. 5. - [[Ustanak u NDH#Đurđevdanska pobuna|Đurđevdanska pobuna]] protiv ustaške vlasti u srpskim selima kod Sanskog Mosta, ugušena za dva dana. * [[7. 5.]] - Orkestar [[Glenn Miller|Glenna Millera]] snimio pesmu ''[[Chattanooga Choo Choo]]'', ploča će do sledećeg februara postati prva zlatna. * 7 - [[27. 5.]] - [[Bitka na jugu Shanxija]] je jedan od najtežih kineskih poraza. * [[9. 5.]] - Zatvorena poslanstva Norveške, Belgije i Jugoslavije u Moskvi (na nemačko traženje). * 9. 5. - Britanci zarobili podmornicu U-110 sa šifarskom knjigom i jednom Enigmom. * 9. 5. - [[Franko-tajski rat]]: u Tokiju potpisan mirovni ugovor, Francuzi prinuđeni predati Tajlandu nekoliko provincija [[Francuska Indokina|Indokine]], 54.000 kv.km zemlje u Laosu i Kambodži. * [[10. 5.]] - [[Rudolf Hess]], Hitlerov zamenik, preleteo u Škotsku, u nadi da će sklopiti mir sa V. Britanijom. * 10. 5. - Poslednji veliki napad na London, ali i jedan od najrazornijih, preko 1.400 mrtvih, oštećen i parlament. ''[[The Blitz]]'' se okončava jer Hitler prebacuje sredstva na istok. * [[12.5.|12]] - [[13. 5.]] - Puk. [[Dragoljub Mihailović]] sa grupom vojnika i oficira počinje organizovanje gerilskog pokreta na [[Ravna gora|Ravnoj gori]]. * 12 - 13. 5. - [[Pokolj u glinskoj crkvi]], ubijeno 300 Srba, zbog čega protestuje kardinal [[Alojzije Stepinac]]. * [[13. 5.]] - Ministar un. poslova NDH [[Andrija Artuković]] propisao "Provedbenu naredbu o ustrojstvu i poslovanju Ravnateljstva za javni red i sigurnost", glavnog sredstva zločinačke politike prema Srbima, Jevrejima i hrvatskim antifašistima. * [[17. 5.]] - Mladi revolucionar [[Vasil Laçi]] pokušao u [[Tirana|Tirani]] da ubije kralja [[Viktor Emanuel III|Viktora Emanuela]] i premijera [[Shefqet Vërlaci|Vërlacija]]. * 17. 5. - Sastanak Ante Pavelića i pape Pija XII. * [[18. 5.]] - Pavelić i [[Benito Musolini|Musolini]] potpisali [[Rimski ugovori između Italije i NDH|Rimske ugovore]]: ** veći deo [[dalmacija|dalmatinske]] obale, [[Gorski kotar|Gorskog kotara]] i otoka pripada Italiji (Zona I). [[Guvernatorat Dalmacija]] u Zadru, sa Zadarskom, Splitskom i Bokokotorskom provincijom. ** italijanski princ Aimone označen hrvatskim kraljem pod imenom [[Tomislav II.]] ali nikad nije vladao. * [[19. 5.]] - U Vijetnamu osnovan pokret za nezavisnost [[Viet Minh]]. * 19. 5. - Okončana [[Bitka kod Amba Alagija (1941)|Bitka kod Amba Alagija]], italijanski komandant u Etiopiji [[Amedeo di Savoia-Aosta (1898-1942)|vojvoda d'Aosta]], inače brat nesuđenog hrvatskog kralja, predao se sa svojim snagama. [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 141-0864, Kreta, Landung von Fallschirmjägern.jpg|mini|250px|[[Bitka za Krit]]]] * [[20.5.|20]] - [[31. 5.]] - [[Bitka za Krit]], Nemci ga osvajaju uz velike žrtve, naročito među padobrancima. Grčki kralj i vlada odlaze u [[Kairo]]. * [[24. 5.]] - [[Bitka u Danskom moreuzu]]: [[Nemački bojni brod Bizmark]] potapa [[HMS Hood (51)|HMS Hood]] - od 1418 članova posade spasila se samo trojica. * 24. 5. - Blizu Sicilije potopljen italijanski transportni brod ''SS Conte Rosso'', 1.300 mrtvih. * [[27. 5.]] - Potopljen bojni brod Bizmark. * 27. 5. - Ruzvelt proglašava vanredno stanje zbog rata u Evropi i Africi. * 27. 5. - Nemci u Srbiji zabranili slušanje stranih radio stanica (sem nemačkih), pod pretnjom smrću. * 27. 5. - Zauzećem [[Gondar]]a u Etiopiji, eliminisana je [[Italijanska Istočna Afrika]]. * [[28. 5.]] - Pariski protokoli: Nemci dobijaju na korišćenje vojna postrojenja u francuskim kolonijama u zamenu za olakšice u okupaciji (nije ratifikovano). * [[30. 5.]] - Tito se uselio u vilu Nenadovića na beogradskom Dedinju. * 30. 5. - Uklanjanje nemačke zastave sa [[kukasti krst|kukastim krstom]] sa [[Akropolj (Atina)|Akropolja]], prvi tamošnji simbolični čin otpora. * 30. 5. - Britanci ušli u Bagdad, čime su ugušili irački ustanak. * maj - Mađarski okupatori prisilno iseljavaju Srbe iz nekih naselja. === Jun/Juni/Lipanj === [[Datoteka:Second World War Europe 05 1941 de.svg|mini|250px|Evropa nakon Balkanske kampanje]] * [[1. 6.|1]] - [[2. 6.]] - ''[[Farhud]]'': tokom anarhije u Bagdadu nakon obaranja Rašid Alija, ubijeno nekoliko stotina Jevreja, zatim i nekoliko stotina učesnika nemira. * početak juna - Raspuštena Hrvatska seljačka zaštita. * [[2. 6.]] - Počeli ustaški pokolji u okolini [[Ljubinje|Ljubinja]] i u selu Drežanj kod [[Nevesinje|Nevesinja]], gde [[3.6.|3. juna]] dolazi do oružanog otpora. * 2. 6. - Iz [[Slovenska Bistrica|Slovenske Bistrice]] krenuo prvi konvoj za Srbiju. * 2. 6. - Počinju nemačke represalije protiv civila na Kritu (masakr u Kondomariju, streljanja u Alikianosu). [[Datoteka:Eksplozija u Smederevu 1941 05.jpg|250px|mini|left|Krater nakon [[Eksplozija u Smederevskoj tvrđavi 1941.|eksplozije u Smederevskoj tvrđavi]]]] * [[4. 6.]] - Dogovor Nemačke i NDH u Zagrebu o iseljavanju oko 200.000 Srba u Srbiju, i istog broja Slovenaca u Hrvatsku. * [[5. 6.]] - [[Ustanak u NDH 1941.]]: oko [[Gacko|Gacka]] u [[Hercegovina|Hercegovini]] počeo spontani ustanak izazvan [[ustaše|ustaškim]] nasiljem. * 5. 6. - [[Eksplozija u Smederevskoj tvrđavi 1941.|Eksplozija u Smederevskoj tvrđavi]] - skoro sve kuće u Smederevu oštećene, veliki broj žrtava. * 5. 6. - Sastanak Ante Pavelića i Hitlera u Berhtesgadenu. * 5. 6. - Tokom jednog od mnogih bombardovanja [[Čunkging]]a, u skloništu se ugušilo 4000 ljudi. * [[6. 6.]] - Apel kralja Petra II papi [[Pio XII.|Piju XII]] i preds. Ruzveltu da se srpski narod spase od istrebljenja. * 6. 6. - [[Komesarsko naređenje]]: u predstojećem ratu protiv SSSR odmah streljati političke komesare i sve boljševizovane zarobljenike. * [[7. 6.]] - [[Ludwig von Schröder]] novi nemački zapovednik u Srbiji. * 7. 6. - Japan priznao NDH. * ca. [[7. 6.]] - Naoružani seljaci gornjeg Gatačkog polja uništili nekoliko žandarmerijskih stanica, prekinuli put Gacko - Bileća. * [[8. 6.]] - [[12. 7.]] - [[Sirijsko-libanska kampanja]] (''Operation Exporter'') - Britanci i Slobodni Francuzi zauzimaju [[Višijevska Francuska|višijevsku]] Siriju i Liban. * [[9. 6.]] - Feldmaršal [[Wilhelm List]] postavljen zapovjednikom oružane sile za Jugoistok, sa sjedištem u Solunu. [[Datoteka:Adolf Hitler meets Ante Pavelić.1941.jpg|mini|240px|Hitler i Pavelić]] * 10 - 12. 6. - Sastanak [[franjevci|franjevačkih]] provincijala u Zagrebu - zabranjeno stupanje franjevaca u Ustaše (neki su već u ustašama), osuđuje se progon Srba. * [[12. 6.]] - U Londonu usvojena Deklaracija o međusavezničkoj pomoći između V. Britanije i devet izbegličkih vlada i predstavnika (među kojima je i Jugoslavija). * [[14. 6.]] - [[Banat u Drugom svjetskom ratu]]: komesarska srpska vlada donela Uredbu o unutrašnjoj upravi u [[Banat]]u - preko podbana, vlast u rukama [[Folksdojčeri|nemačke narodnosti]]. * 14. 6. - Deportacije stanovništva iz baltičkih republika SSSR. * 14. 6. - Zamrznuta sva nemačka i italijanska imovina u SAD. * [[15. 6.]] - N.D. Hrvatska u Veneciji pristupila [[Trojni pakt|Trojnom paktu]]. * 15 - 17. 6. - Operacija Battleaxe: neuspešna britanska ofanziva u Kirenaici, [[Archibald Wavell]] će biti zamenjen [[Claude Auchinleck|Claudeom Auchinleckom]]. * [[18. 6.]] - Tursko-nemački sporazum o prijateljstvu i nenapadanju (ratifikovan [[25. 6.]] u turskoj skupštini). * [[19. 6.]] - [[Operacija Pastorius]]: član nemačke saboterske grupe se predao FBI. * 19/20. 6. - Sovjetski naučnici otvorili [[Timur]]ovu grobnicu u Samarkandu. * [[20. 6.]] - Premijera [[Walt Disney|Diznijevog]] filma "[[Snebivljiva aždaja]]". [[Datoteka:German troops crossing the Soviet border.jpg|thumb|260px|[[Operacija Barbarosa]]]] * [[21. 6.]] - Kralj Petar II i veći deo vlade stigli u London iz Jerusalima. * 21. 6. - Saveznici zauzeli [[Damask]] od višijevskih Francuza. * [[22. 6.]] - '''[[Operacija Barbarossa]]''': napad [[Njemačka|Njemačke]], Italije i Rumunije na [[Sovjetski Savez]]. [[Junski ustanak (Litvanija)|Ustanak u Litvaniji]]. Turska proglašava neutralnost. * 22. 6. - Osnovan [[Sisački narodnooslobodilački partizanski odred]] (što se danas smatra početkom ustanka u [[Hrvatska|Hrvatskoj]]). * 22. 6. - Proglas CK KPJ poziva na ustanak. * [[23. 6.]] - Formiran IV antikomunistički odsek Specijalne policije Uprave grada Beograda, šef je uglavnom [[Božidar Bećarević]] (? nemački plan "Internacionala" za hapšenje komunista u Evropi odmah nakon napada na SSSR). * [[24. 6.]] - Napadom na žandarmerijsku stanicu Lukavac kod Nevesinja počeo [[Ustanak u Hercegovini 1941.|ustanak gornje Hercegovine]]. * 24. 6. - Konferencija katoličkih biskupa u Zagrebu potvrđuje lojalnost prema NDH. * 24. 6. - Bugarski komunisti dižu oružani ustanak. * 24. 6. - Nemci zauzeli [[Kaunas]] i [[Vilnius]] - u Kaunasu dolazi do pogroma nad Jevrejima. * [[25. 6.]] - Finska objavljuje rat SSSR, počinje [[Nastavljeni rat]]. * [[26. 6.]] - Pavelićeva Izvanredna zakonska odredba i zapovjed - Židove u "zbirališta pod vedrim nebom", osobe koje su se "ogrješivale o hrvatske narodne probitke" da u roku od 8 dana napuste državne i druge službe. * 26. 6. - Nepoznati avioni bombardovali mađarski grad Kassa (Košice), što vodi ulasku Mađarske u rat protiv SSSR. * [[27. 6.]] - [[KPJ]] osnovala [[Vrhovni štab NOVJ|Glavni štab Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Jugoslavije]] - komandant Josip Broz Tito. * 27. 6. - Rumunske vlasti izvele [[Pogrom u Iașiju]], ubijeno preko 13.000 Jevreja. * [[28. 6.]] - U [[Srb]]u prvi masovni pokolj Srba u [[Lika|Lici]]. * 28. 6. - Hercegovački ustanici kod [[Gacko]]g oborili domobranski avion. * 28. 6. - [[Bitka za Bjalistok i Minsk]]: Nemci zauzeli [[Minsk]], takođe i [[Rovno]]. U obuhvatnoj operaciji kod Minska biće zarobljeno do 300.000 crvenoarmejaca. * [[29. 6.]] - Musolini prenosi [[Velika Albanija|Velikoj Albaniji]] civilnu vlast na Kosovu, u [[Struga|Strugi]] i [[Debar|Debru]]. * 29. 6. - Okončana herojska [[Obrana Brestske tvrđave]]. * 29. 6. - U SAD uhapšena 33 člana nemačkog [[Duquesneov špijunski krug|Duquesneovog špijunskog kruga]], u januaru osuđeni na 300 godina zatvora. * [[30. 6.]] - Nemci zauzeli [[Lavov]] - [[Organizacija Ukrajinskih Nacionalista]] [[Stepan Bandera|Stepana Bandere]] istog dana proglasila nezavisnu Ukrajinu. * 30. 6. - [[Mostar]]ski biskup fra [[Alojzije Mišić]] osudio ustaške zločine. === Jul/Juli/Srpanj === * [[1. 7.]] - Nemci zauzimaju [[Riga|Rigu]], odmah počinje pogrom nad Jevrejima. * 1. 7. - S emitiranjem započele prve komercijalne TV stanice u SAD, [[WNBC|WNBT]] i [[WCBS-TV|WCBW]]. * [[2. 7.|2]] - [[24. 7.]] - [[Operacija München]]: rumunsko-nemačka ofanziva na Besarabiju i Severnu Bukovinu. * [[3. 7.]] - Nevesinjski ustanici razbili ustaše na pl. Trusini (zahvat puta Stolac - Nevesinje). * [[4. 7.]] - [[Sednica CK KPJ 4. jula 1941.|Sednica CK KPJ]]: doneta odluka da se pređe sa sabotaža na [[Ustanak u okupiranoj Jugoslaviji|opšti ustanak]], objavljen proglas (posle rata praznik [[Dan borca]]). * [[5. 7.]] - Osnovan koncentracioni [[Banjički logor]] u Beogradu. * 5 - [[31. 7.]] - [[Ekvadorsko-peruanski rat]] oko sporne granice (prvi od tri sukoba, spor rešen 1998). * [[7. 7.]] - U [[Srbija|Srbiji]] je počeo [[Ustanak u Srbiji 1941.|ustanak protiv nemačke okupacije]], pod vođstvom komunista u [[Bela Crkva (Krupanj)|Beloj Crkvi]]. * [[8. 7.]] - Nalog za slanje "nepoćudnih osoba... grkoistočnjaka, Židova" i katolika koji su to postali posle 10. 4., u logor u [[Gospić]]u ([[Koncentracijski logor Jadovno|Jadovno]]). * [[9. 7.]] - U [[Zagreb]]u streljano 10 komunista, među kojima [[Božidar Adžija]], [[Otokar Keršovani]], [[Ognjen Prica]] - odmazda za ubistvo ustaškog agenta [[4. 7.]]. * 9. 7. - Poglavari [[SPC]] uručuju memorandum gen. Schroderu (u avg. Dankelmanu) - traže od komandanta Srbije da zamoli vladu Rajha da se zauzme za Srbe u NDH. * [[10. 7.]] - Počela [[Bitka za Smolensk (1941)|Bitka za Smolensk]] (do septembra). * 10. 7. - [[Italijanski ekspedicioni korpus u Rusiji|Italijanski ekspedicioni korpus]] kreće na istočni front. * [[11. 7.]] - Nemačka uredba o kaznama za sabotaže u Srbiji. * [[12. 7.]] - Na [[Cetinje|Cetinju]] održana "[[Petrovdanska skupština]]" na kojoj je proglašena "suverena i nezavisna" [[Kraljevina Crna Gora (1941–1944)|Kraljevina Crna Gora]] pod italijanskim protektoratom. * 12. 7. - V. Britanija i Sovjetski Savez potpisuju sporazum, kojim se dodeljuje pomoć SSSR-u. * [[13. 7.]] - [[Ustanak u Crnoj Gori 1941.|Trinaestojulski ustanak]] u [[Crna Gora|Crnoj Gori]], postiže velike početne uspehe. * [[14. 7.]] - [[Bijeg iz logora Kerestinec 1941.|Bijeg iz logora Kerestinec]] - stotinak robijaša, većina ubrzo pohvatana ili pobijena. * 14. 7. - [[Sirijsko-libanska kampanja]]: potpisivanjem primirja, višijevski Francuzi gube Siriju i Liban. [[Georges Catroux]] je visoki komesar ispred Slobodnih Francuza. * [[15. 7.]] - Počela [[Strelište u Jajincima|streljanja u Jajincima]] kod Beograda (do novembra 1943. streljano 80.000 ljudi). * 15. 7. - Prvi put upotrebljene sovjetske [[kaćuša|kaćuše]]. * [[16. 7.]] - Beogradski ilegalci zapalili nemačke garaže u Mileševskoj i Grobljanskoj. * 16. 7. - Formirana [[369. pojačana pješačka pukovnija]] - dobrovoljci za [[Istočni front (Drugi svjetski rat)|Istočni front]]. * [[17. 7.]] - Vlada SSSR obnovila diplomatske odnose sa Kraljevinom Jugoslavijom (izbegličkom vladom). * 17. 7. - Osnovano [[Rajhsministarstvo za okupirana istočna područja]], na čelu [[Alfred Rosenberg]]. * [[18. 7.]] - SSSR i V. Britanija u potpunosti priznali čehoslovačku izbegličku vladu. * [[19. 7.]] - Britanski premijer [[Vinston Čerčil]] počeo je kampanju pod nazivom "V za pobedu" (V for Victory) u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. * 19. 7. - Sreski odbor za [[Kolašin]] je prvi [[Narodnooslobodilački odbori|NO odbor]], koji će zamenjivati predratne organe vlasti (protivno direktivama [[Kominterna|Kominterne]] o dve etape revolucije). * [[22. 7.]] - Partizanski ustanak u [[Slovenija|Sloveniji]]. * 22. 7. - [[Paljenje stadiona u Zagrebu 1941.|Zapaljen stadion na Maksimiru]]. * [[23. 7.]] - U selu Grabovcu kod [[Petrinja|Petrinje]] ustanici porušili železničku stanicu i ubili 12 ustaša, zbog čega će ovi izvršiti veliku odmazdu. * 23. 7. - Italijansko-srpski razgovori u Benkovcu o priključenju [[knin]]skog i [[gračac|gračačkog]] sreza Italiji. * 23/24. 7. - U Beogradu uhapšeno 198 komunista i simpatizera NOP; Vojni komandant Srbije naredio predaju oružja do [[20. 8.]]. * [[24. 7.]] - Smenjen i isključen iz partije [[Metodije Šatorov]] Šarlo, sekretar PK KPJ za Makedoniju (protivio se ustanku, priključio se bugarskoj radničkoj partiji). [[Datoteka:Rom1942.jpg|mini|180px|Rumunija 1941-44.]] * [[25. 7.]] - Osnovan ''[[Reichskommissariat Ostland]]''. Rumuni povratili Besarabiju i Bukovinu. * [[26. 7.]] - SAD uvode trgovački embargo prema Japanu. * [[27. 7.]] - Počeo masovni ustanak u južnoj [[Lika|Lici]], zauzet [[Srb]] - posle rata [[Dan ustanka naroda Hrvatske]]. * 27. 7. - Gerila i seljaci zauzeli [[Drvar]] i [[Bosansko Grahovo]] - posle rata [[Dan ustanka naroda Bosne i Hercegovine]]. * 27. 7. - Pokolji [[Pokolj u Bosanskom Grahovu|u Bosanskom Grahovu]] i [[Pokolj kod Drvara|kod Drvara]] - napadnuti Hrvati. * 27. 7. - U Beogradu uhapšen [[Aleksandar Ranković]], član Politbiroa CK KPJ, mučen i prebačen u gradsku bolnicu (dan. Očna bolnica), partizani Beograda ga oslobodili dva dana kasnije. * [[28. 7.]] - U odmazdi za požare u nemačkim garažama [[Nemačka|Nemci]] u [[Beograd]]u streljali više od 120 ljudi, mahom Jevreja, komunista i njihovih simpatizera. * 28 - 29. 7. - Počeli ustaški pokolji oko [[Duvno|Duvna]] i [[Livno|Livna]]. * [[29. 7.]] - [[Pokolj u glinskoj crkvi]], u [[Glina (grad)|mestu]] narednih dana ubijeno oko dve hiljade Srba. * 29. 7. - [[Višijevska Francuska]] i [[Japan]] potpisali sporazum o zajedničkom protektoratu nad [[Indokina|Indokinom]] - Francuska nastavila upravljanje Indokinom, a Japan poslao trupe. * [[30. 7.]] - [[Sporazum Sikorski-Majski]]: obnovljeni diplomatski odnosi između sovjetske i poljske vlade. * 30. 7. - (i narednih dana) Ustaše ubijaju preko 1000 Srba u [[Bosanska Krupa|Bosanskoj Krupi]] i okolini. * 30. 7. - Komandant okupirane Srbije naredio da grad Beograd plati 10.000.000 dinara kazne za sabotaže i diverzije prethodnih dana. * [[31. 7.]] - Nemački maršal [[Herman Gering]] dao pismenu direktivu šefu policije [[Reinhard Heydrich|Rajnhardu Hajdrihu]] da sačini nacrt plana za [[Holokaust|istrebljenje evropskih Jevreja]]. * 31. 7. - U Bugarskoj objavljeni dekreti kojim se formiraju [[bitolj]]ska i [[skopje|skopska]] oblast, odn. priključuju [[sofija|sofijskoj]] oblasti delovi okupirane Jugoslavije. === Avgust/August/Kolovoz === [[Datoteka:Invasion1941.jpg|mini|240px|[[Operacija Barbarossa]]: stanje u augustu]] * avgust - Nastavljaju se ustaški masakri ([[Ključ]], [[Glamoč]], [[Prijedor]], [[Cazinska krajina]]...). * [[2. 8.]] - [[Masakr u Sanskom Mostu]], na Šušnjaru: ustaše ubile 2.862 Srba u gradu i okolini. * [[4. 8.]] - Iz zagrebačkog Botaničkog vrta bačene bombe na ustaški univerzitetski bataljon. * [[5. 8.]] - Nakon što su isterani iz sela [[Divoselo]] kod [[Gospić]]a, ustaše vrše zločine nad zbegom iz tog sela. * 5. 8. - Okončana prva bitka kod Smolenska, zarobljeno preko 300.000 Sovjeta. * [[6. 8.]] - Preko 400 žena i dece iz srpskog sela [[Pribilovci]] kod [[Čapljina|Čapljine]] bačeno u jamu u [[Šurmanci]]ma. * [[7. 8.|7]] - [[9. 8.]] - [[Operacija Kosmaj]] (ili ''Baden'') protiv [[Kosmajski partizanski odred|kosmajskih partizana]]. * [[8. 8.]] - Kod [[Bosanski Petrovac|Bos. Petrovca]] razbijena domobranska snabdevačka kolona. * 8. 8. - Završena [[Bitka kod Umana]] u zapadnoj Ukrajini, zarobljeno oko 100.000 Sovjeta. * 8. 8. - [[Datoteka:Defodessa.png|35px|Medalja "Za odbranu Odese"]] Počinje dvomesečna rumunsko-nemačka [[Opsada Odese (1941)|opsada Odese]]. * [[10. 8.]] - Partizani i četnici zauzeli [[Vlasenica|Vlasenicu]] u Bosni (domobrani se vratili 15/16. 8.). * 10. 8. - Italijani povratili Berane (kao i većinu gradova u severnoj Crnoj Gori prethodnih dana). * 10. 8. - GŠ NOP Jugoslavije izdao uputstvo pod nazivom "Zadatak narodnooslobodilačkih partizanskih odreda", konstatovano "da se zanemarivalo pitanje opšteg narodnog ustanka". * 10. 8. - Na I sveslovenskom mitingu u Moskvi istaknuto pravo na samoopredeljenje crnogorskog i makedonskog naroda, što izaziva protest jugoslovenske kraljevske vlade. * [[11. 8.]] - Partizani demolirali rudnik [[Bogovina]] u Srbiji (kasnije represalije). * 11. 8. - Prvi ratni broj "[[Vjesnik]]a". * [[12. 8.]] - Ukazom [[Viktor Emanuel III|italijanskog kralja]] zapadna Makedonija, deo Crne Gore i veći deo Kosmeta priključeni Velikoj Albaniji. * 12. 8. - Predsednik vlade u izbeglištvu Simović se preko BBC-ija protivi preuranjenom ustanku u Jugoslaviji. * [[13. 8.]] - Objavljen "[[Apel srpskom narodu]]" protiv komunističkog ustanka, koji su potpisale mnoge istaknute ličnosti (neki su odbili, ukupno 545 potpisa). [[Datoteka:Atlantic charter.jpeg|mini|250px|[[Atlantska povelja]]]] * [[14. 8.]] - Objavljena [[Atlantska povelja]], zajednička izjava Čerčila i Ruzvelta, definicija ratnih ciljeva, začetak [[UN]]. * 14. 8. - Zakonska odredba o čistoći hrvatskog jezika. * [[14.8.|14]] - [[26. 8.]] - Ustaško-domobransko-nemačka operacija protiv ustanka u Bosanskoj krajini. * [[15. 8.]] - Uvedena građanska mađarska vlast u [[Bačka|Bačkoj]] i [[Baranja|Baranji]]. * sredina avgusta - [[Kosta Pećanac]] sklopio u Pločniku kod Prokuplja sporazum sa Nemcima protiv NOP, 27. 8. uputio proglas protiv ustanka. * ca. [[15. 8.]] - [[Draža Mihailović]] organizovao političko telo [[Centralni nacionalni komitet]] - najvažniji članovi: [[Dragiša Vasić]] i [[Stevan Moljević]]. * [[16. 8.]] - [[Naređenje br. 270]]: zarobljeni crvenoarmejski oficiri će biti smatrani za dezertere. [[Datoteka:Prvo javno vešanje na Terazijama, 1941. godina.jpg|mini|280px|Vešanje na Terazijam]] * [[17. 8.]] - Obešeni taoci na beogradskim Terazijama. * [[18. 8.]] - Svetska premijera pesme ''[[Lili Marleen]]'' na talasima Radio Beograda. * 18. 8. - U [[Koncentracioni logor Buhenvald]] dovedena prva grupa jugoslovenskih zarobljenika. * 18. 8. - Domobrani iz Vlasenice ušli u [[Han Pijesak]]; četnici zauzeli [[Srebrenica|Srebrenicu]]; Husinski rudari izašli na Ozren u partizane, nakon što su na prevaru primili opremu od ustaša. * 18. 8. - Crvena armija u povlačenju digla u vazduh [[Dnjeparska hidroelektrana|Dnjeparsku hidroelektranu]]. * [[19. 8.]] - Ante Pavelić obavestio Musolinija da prihvata zahtev za reokupaciju demilitarizovanih zona II i III. * 19. 8. - Srpska kvislinška vlada raspisala nagradu za ubistvo ili hvatanje pripadnika NOP. * [[20. 8.]] - Osnovan [[Reichskommissariat Ukrajina]]. * [[22. 8.]] - [[Beg iz sremskomitrovačkog zatvora 1941.|Bekstvo 32 zatvorenika]], većinom komunista, iz zatvora u Sremskoj Mitrovici (dočekao ih [[Boško Palkovljević Pinki|Pinki]]). * [[23. 8.]] - Ustanici ušli u [[Doboj]], moraju se povući dva dana kasnije. * 23. 8. - U okupiranoj Srbiji smenjena komesarska uprava [[Milan Aćimović|Milana Aćimovića]]. * 23. 8. - Gen. Jon Antonesku proizveden u maršala, zbog povratka [[Besarabija|Besarabije]] i sev. [[Bukovina|Bukovine]] Rumuniji. * 23. 8. - 26. 9. - [[Datoteka:Defkiev rib.png|35px|Medalja "Za odbranu Kijeva"]] Prva [[Bitka za Kijev (1941)|Bitka za Kijev]] - Hitler je odlučio da se koncentriše na Kijev i Lenjingrad, dok su neki generali želeli pravo na Moskvu. * [[24. 8.]] - Usled protesta javnosti, Hitler prekinuo [[Akcija T4|Akciju T4]], program prisilne eutanazije. * [[25. 8.]] - [[Anglo-sovjetska invazija na Iran]] (''Operation Countenance'') - osiguranje nafte i [[Persijski koridor|Persijskog koridora]]. [[Datoteka:Milan Nedić 1939.jpg|mini|200px|[[Milan Nedić]]]] * 25. 8. - 3. 9. - [[Operacija Gauntlet]]: saveznici uništavaju rudnike uglja na [[Špicberška ostrva|Špicbergenu]] i vrše evakuaciju. * [[26. 8.]] - Kod [[Oštrelj]]a odbijen ustaško-domobranski napad. * [[27. 8.|27]] - [[31. 8.]] - [[Sovjetska evakuacija Talina]] - velike žrtve. * 27 - 28. 8. - [[Masakr u Kamjanjec-Podiljskom]]: [[Einsatzgruppen|Ajnzacgrupe]] ubile 23.600 Jevreja. * [[28. 8.]] - Četnici u Doboju potpisuju primirje sa [[NDH]]. * [[29. 8.]] - [[Vlada narodnog spasa Milana Nedića|Vlada narodnog spasa]] na čelu sa generalom [[Milan Nedić|Milanom Nedićem]] u okupiranoj Srbiji, po mandatu od vojnog komandanta [[Heinrich Dankelmann|Dankelmana]] (formalno prihvaćeni Nedićevi uslovi). * 29. 8. - Ustanici ušli u [[Mrkonjić Grad]]. * [[30. 8.]] - [[8. 9.]] - Sovjetska Jelnjanska ofanziva kod Smolenska - uspešna uz prevelike žrtve. * [[31. 8.]] - [[Bitka za Loznicu 1941.|Bitka za Loznicu]]: četnički oficir [[Veselin Misita]] zauzeo grad. * 31. 8. - Partizani zauzeli [[Banja Koviljača|Banju Koviljaču]]. === Septembar/Rujan === * početkom - Formiran 1. srpski [[Srpski dobrovoljački korpus|dobrovoljački odred]] (Ljotićev). * [[1. 9.]] - Partizansko-četnički sporazum o koordinaciji u istočnoj Bosni. * 1. 9. - Jevrejima u Rajhu propisano nošenje [[žuta zvezda|žute zvezde]]. * [[1.9.|1]] - [[6. 9.]] - Ustaško-domobransko-nemačka ofanziva u Bosanskoj krajini, pali Mrkonjić, Šipovo, Mliništa, počinjeni zločini. * [[2. 9.]] - Deklaracija Nedićeve vlade - sastaviće vojsku kako bi razbio komuniste. * [[3. 9.]] - Valjevski NOP odred i četnici [[Vlada Zečević|Zečevića]] i R. Martinovića zauzeli [[Krupanj]]. * 3. 9. - Službeni datum osnivanja ustaške [[Crna legija|Crne legije]]. * [[4. 9.]] - Podrinski NOP odred zauzeo Loznicu. * [[5. 9.]] - [[Saradnja četnika sa Nedićevom vladom]]: sporazum M. Nedića i predstavnika D. Mihailovića - zajedno protiv komunista, pomaganje stvaranja četničkih jedinica u Bosni i Crnoj Gori. * 5/[[6. 9.]] - Partizani i četnici nakratko zauzeli [[Rogatica|Rogaticu]]. * [[6. 9.]] - Delovi Drvarske brigade zauzeli [[Kulen Vakuf]]. * 6. 9. - Svi Jevreji stariji od šest godina na teritorijama pod nemačkom kontrolom moraju nositi [[Davidova zvezda|Davidovu zvezdu]]. * 6. 9. - [[8. 10.]] - Druga bitka za [[Changsha]], Japanci opet odbijeni od grada. * [[7. 9.]] - Komandant Nedićeve žandarmerije naredio formiranje osam odreda za borbu protiv ustanka. * 7. 9. - Proglas komandanta italijanske 2. armije - preuzima vojnu i civilnu vlast u II i III zoni NDH. * [[8. 9.]] - Počinje [[Opsada Lenjingrada]] (do januara 1944). * [[9. 9.]] - Britanci uspostavili kontakt sa Dražom Mihailovićem. * 9 - 12. 9. - Vučji čopor nemačkih podmornica potopio 16 brodova iz konvoja SC 42. * [[11. 9.]] - Domobrani razbili Majevički odred, četnici pobegli u Srbiju. * 11. 9. - [[Medvjedevski pokolj]]: NKVD kod Orela likvidirao 157 političkih zatvorenika, komunista. * [[12. 9.]] - Partizani zauzeli [[Bajina Bašta|B. Baštu]] od Nemaca, nakon sukoba sa četnicima. * [[14. 9.]] - Oštećena telefonska centrala u zagrebačkoj Glavnoj pošti. * 14. 9. - Partizani ušli u [[Majdanpek]]. * [[15. 9.]] - Nemačka [[342. pešadijska divizija (Nemačka)|342. pešadijska divizija]] poslata iz Francuske u Srbiju. * 15. 9. - Osniva se prvi odred budućeg [[Srpski dobrovoljački korpus|Srpskog dobrovoljačkog korpusa]]. * [[16. 9.]] - [[Adolf Hitler]] naredio gušenje ustanka u Srbiji po svaku cenu. Nemačka uprava u Srbiji naredila streljanje 100 Srba za poginulog i 50 za ranjenog nemačkog vojnika (→ [[Nemački zločini u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu]]). * 16. 9. - Saveznici su pred Teheranom, iranski šah [[Reza-šah Pahlavi|Reza Pahlavi]] prinuđen na abdikaciju u korist sina [[Mohammed Reza Pahlavi|Mohameda Reze]] (do [[1979]]), zemlja je pod anglo-sovjetskom okupacijom do 1946. * [[18. 9.]] - Tito stigao u [[Robaje]] kod Valjeva, nakon dvodnevnog putovanja iz Beograda. * [[19. 9.]] - Nemci [[Bitka za Kijev (1941)|zauzimaju]] [[Kijev]], Sovjeti su imali preko 600.000 mrtvih i zarobljenih. * 19. 9. - Sastanak [[Tito|Tita]] i [[Draža Mihailović|Draže]] u [[Struganik]]u kod Mionice. * 19. 9. - Štab 18. armijskog korpusa prebačen iz Grčke u Beograd, komandant [[Franz Böhme]] ima vojnu i civilnu vlast u Srbiji, dva dana kasnije naređuje čišćenje Mačve. * 21. 9. - Nemci napustili [[Užice]] i [[Užička Požega|Požegu]], partizani uzeli od četnika [[Čajetina|Čajetinu]] i [[Palisad]]. * 21. 9. - Prva nemačka podmornica ušla u Mediteran. * [[22. 9.]] - Četnici nakratko ušli u [[Zvornik]], partizani prethodno u [[Caparde]]. * 22. 9. - Delovi Bosanske domobranske divizije probili partizansko-četničke položaje na Romaniji. * 22. 9. - Počinje trodnevna [[Bitka za Šabac 1941.|Bitka za Šabac]]. * 22 - [[26. 9.]] - [[Japanska invazija Francuske Indokine]]: japanske trupe zauzimaju sever teritorije prema sporazumu postignutom u zadnji čas, ali ipak dolazi do oružanog okršaja. * [[23.9.|23]] - [[26. 9.]] - Neuspeo partizansko-četnički [[Bitka za Kruševac 1941|napad na Kruševac]] (major [[Dragutin Keserović]]). * [[24. 9.]] - Na savezničkoj konferenciji u Londonu potpisana [[Atlantska povelja]], osnova Povelje Ujedinjenih nacija pa i [[NATO]]-a (među potpisnicima i izbeglička vlada Jugoslavije). * 24. 9. - Partizani ušli u [[Užice]], koje će dva meseca biti centar "[[Užička Republika|Užičke Republike]]"; partizani takođe ušli u [[Kosjerić]]. [[Datoteka:Nemacki zarobljenici u Uzicu 1941.JPG|mini|250px|[[Užička republika]]: zarobljeni Nemci]] * [[24.9.|24]] - [[27. 9.]] - Masovna hapšenja i streljanja u [[Šabac|Šapcu]], [[Krvavi marš]] do logora u Jarku. * [[25. 9.]] - Posle 3-dnevnih borbi italijanska [[12. pešadijska divizija Sassari|divizija "Sasari"]] zauzela [[Drvar]] * 25. 9. - Srednjoškolci u [[Split]]u demonstriraju protiv italijanskog jezika u školama. * [[25.9.|25]] - [[29. 9.]] - Koristeći italijanske uspehe, ustaše i domobrani povraćaju [[Kulen Vakuf]] i komunikacije na zapadu Bosanske krajine. * [[26.9.|26]] - [[29. 9.]] - Sukob četnika i partizana kod Kosjerića. * 26. 9. - 10. 10. - Nemačka [[Operacija Mačva]] protiv ustanika. * [[26. 9.]] - Vojno-političko [[Savetovanje u Stolicama]] kod [[Krupanj|Krupnja]]; između ostalog naređeno formiranje glavnih štabova po pokrajinama, gde ih nema (anticipiranje federalizma). * 26. 9. - Proradila fabrika municije u Užicu. * [[27. 9.]] - [[Reinhard Heydrich]] imenovan za v.d. rajhsprotektora [[Protektorat Češka i Moravska|Češke i Moravske]]. * 27. 9. - Slobodni Francuzi proglašavaju nezavisnost Sirijske Države, u okviru mandata, u novembru i Libana. * 27. 9. - Dan flote slobode u SAD: porinuto je 14 brodova iz programa hitne brodogradnje, među njima i prvi [[Liberty (klasa brodova)|transportni brod Liberty]]. * [[28. 9.]] - [[Dramski ustanak]] u grčkoj Makedoniji, brzo ugušen od strane Bugara, praćen masakrima i proterivanjem Grka. * [[29. 9.]] - Prva Moskovska konferencija SSSR, SAD i V. Britanije - dogovorena pomoć SSSR-u. * 29. 9. - '''"[[Prva neprijateljska ofanziva]]"''': početak operacija [[342. pešadijska divizija (Nemačka)|342. pešadijske divizije]] na komunikaciji Šabac - Loznica. * 29. 9. - Veliki gubici Bosanskohercegovačkog NOP odreda kod [[Kalinovik]]a. * 29. 9. - Nacisti masakrirali 33.711 Jevreja u [[Babi Jar]]u kod Kijeva. * [[30. 9.]] - [[4. 12.]] - [[Operacija Višegrad|Višegradska operacija]]: NDH protiv četnika i partizana u istočnoj Bosni. * [[septembar]] - Osnovan logor [[Jasenovac]]. * septembar - Osnovane tri organizacije otpora u Grčkoj: [[EDES]], [[EKKA]] i [[EAM]]. * septembar - U Rumuniji počinje deportacija Jevreja u [[Transnistrija|Transnistriju]], mnogi umiru u lošim uslovima. * septembar - Naziv "partizan" umesto "gerilac". * druga polovina sept. - Konferencije muslimana u gradovima BiH osuđuju ustaške zločine; u [[Ostrožac|Ostrošcu]] kod Duvna muslimani i Hrvati oslobodili Srbe koje su ustaše hteli ubiti. === Oktobar/Listopad === [[Datoteka:Map Operation Typhoon.jpg|mini|250px|Nemačko napredovanje tokom [[Bitka za Moskvu|Bitke za Moskvu]]]] * [[1. 10.]] - Vrhovni štab NOP odreda, u skladu sa odlukama iz Stolica, izdao naredbu o oznakama, zastavama, načinu pozdravljanja itd. * 1. 10. - U [[Drinjača|Drinjači]] postignut sporazum o saradnji partizana i četnika u istočnoj Bosni. * 1. 10. - [[Zakon o zajmu i najmu|Zajam i najam]]: počinje američka pomoć SSSR, do 1945. izručeno 17,5 miliona tona materijala vrednosti 11 milijardi dolara. * [[2. 10.]] - Ubijen 21 nemački vojnik na putu Beograd-Obrenovac, naređeno streljanje odgovarajućeg broja logoraša iz Beograda i Šapca. * 2. 10. - Zakonska odredba u NDH - 10 komunista za jednog ustašu. * 2. 10. - Počinje [[Bitka za Moskvu]]: nemačka glavnina krenula prema gradu, sutradan zauzet [[Orel]]. Ali veći deo ovog meseca su zaglavljeni na blatnjavim putevima. * [[3. 10.]] - Italijani organizovali Guvernatorat Crne Gore. * 3. 10. - Premijera filma ''[[The Maltese Falcon (film, 1941)|The Maltese Falcon]]''. * [[5. 10.]] - Četnici Draže Mihailovića nakon borbe uzeli Už. Požegu od partizana, sukob izglađen sporazumom. * [[7. 10.]] - U borbama za [[Kraljevo]] upotrebljena baterija topova 75mm (zarobljena 1. 10.) - posle rata Dan artiljerije [[JNA]]. * 7. 10. - Po pristanku vlade Rajha srezovi Zemun i Stara Pazova pod "isključivom vlašću" NDH. * [[8. 10.]] - Po pijačnom danu Nemci bombardovali [[Rabrovo]] kod Požarevca, veliki broj civilnih žrtava. * [[11. 10.]] - Drugi partizansko-četnički (D.M.) napad na Kraljevo, nakratko prodrli u grad. * 11. 10. - Napadima na neke objekte u [[Prilep]]u počinje partizanski ustanak u [[Makedonija|Makedoniji]] (→ [[Narodnooslobodilačka borba u Makedoniji]]). * [[12. 10.]] - Na sastanku muslimana u Sarajevu doneta rezolucija kojom se zahteva sigurnost života, časti, imovine i vere svih građana. * [[13. 10.]] - Nemci odbijaju četničke uslove za saradnju u borbi protiv partizana. * [[14. 10.]] - Masovno streljanje civila u [[Kruševac|Kruševcu]] i Dragincu. * [[15. 10.]] - [[Draža Mihailović]] obrazovao Komandu četničkih odreda za Crnu Goru, na čelu sa [[Đorđije Lašić|Đorđijem Lašićem]], u [[Sandžak]]u je [[Pavle Đurišić]]; poslao oficire u BiH, Liku, Gorski Kotar, Kordun. * 15. 10. - Hapšenje preostalih Jevreja Bosne (uključujući i one koji su prešli u katoličanstvo). * [[16. 10.]] - Deo nemačke [[717. divizija (Nemačka)|717. pešadijske]] razara [[Gornji Milanovac]] * 16. 10. - Rumuni i Nemci ušli u [[Odesa|Odesu]]. * 16. 10. - [[Bitka za Moskvu]]: evakuacija, u gradu nekoliko dana vlada panika. * [[17. 10.]] - General [[Hideki Tōjō]] je novi premijer Japana nakon [[Fumimaro Konoe|Konoeove]] ostavke - pobeda opcije rata sa SAD. * 17. 10. - Partizani ušli u [[Žabljak]] i [[Šavnik]]. * 17. 10. - Blizu Islanda torpedovan ''USS Kearny'' uz gubitak 11 mornara (prve američke vojne žrtve II svetskog rata). * [[18. 10.]] - Uništena italijanska auto-kolona kod Jelin duba, na putu Podgorica-Kolašin. * [[19. 10.]] - U Užicu izašla obnovljena [[Borba (novine)|"Borba"]]; u istom mestu bombardovana fabrika oružja, mašine prenete u trezor Narodne banke. * [[18.10.|18]] - [[20. 10.]] - Nemci [[Masakr u Kraljevu|streljaju u Kraljevu]]. * [[20. 10.]] - Opsadno stanje u [[Moskva|Moskvi]], vlada (osim [[Staljin]]a) prešla u [[Kujbišev]]. * 20. 10. - Nakon Loznice i Banje Koviljače, 342. pešadijska zauzela i Krupanj, ubijeni ranjenici i civili. [[Datoteka:German Soldiers arresting in 1941 people in Kragujevac.jpg|mini|250px|[[Masakr u Kragujevcu]]: hapšenje]] * [[21. 10.]] - [[Masakr u Kragujevcu]]. * 21. 10. - Naređeno da se nemačka 113. pešadijska divizija prebaci sa Istočnog fronta u Srbiju. * [[22. 10.]] - Peta domobranska pešadijska divizija napada iz Sarajeva u pravcu Rogatice. * 22. 10. - U Beogradu otvorena [[antimasonska izložba]] (istovremeno i antijevrejska i antikomunistička). * 22 - 24. 10. - Masakr u Odesi, ubijeno 25 do 34.000 Jevreja i 15.000 Roma. * [[23. 10.]] - Partizani i četnici zauzeli Rogaticu. * 23. 10. - Premijera Diznijevog animiranog filma ''[[Dumbo]]''. * [[24. 10.]] - [[Prva bitka za Harkov]], Nemci zauzeli grad. * [[25. 10.]] - Britanski kapetan [[Duane Hudson|Hadson]] i majori [[Zaharije Ostojić|Ostojić]] i [[Mirko Lalatović|Lalatović]] u Dražinom štabu na Ravnoj Gori (Draža Mihailović je priznat od Britanaca kao jedini legitimni komandant snaga otpora). * [[26. 10.]] - [[Sastanak u Brajićima 1941.|Sastanak]] Tita i Draže u [[Brajići]]ma, dogovorena samo podela plena. * [[27. 10.]] - "Brežički marš" 1. štajerskog partizanskog bataljona. * [[29. 10.]] - U [[Ljubljana|Ljubljani]] proslava oslobođenja od Austrougarske [[1918]]. * [[30. 10.]] - Odbijen pokušaj proboja 342. pešadijske prema Užicu i Kosjeriću. * 30. 10. - [[Datoteka:Defsevastopol.png|35px|Medalja "Za odbranu Sevastopolja"]] Počinje [[Opsada Sevastopolja (1941–1942)|Opsada Sevastopolja]] (do jula 1942). * [[31. 10.]] - Nemačka podmornica torpedovala ''USS Reuben James'' - preko 100 poginulih mornara. * oktobar - U tri navrata tokom meseca Draža Mihailović dobija novac od vlade Milana Nedića<ref name="Sab">Sabrina Ramet, Tri Jugoslavije...</ref>. === Novembar/Studeni === * poč. novembra - Izbeglička jugoslovenska vlada preimenovala Komandu četničkih odreda u Komandu [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|Jugoslovenske vojske u otadžbini]] (JVuO) (?). * [[1. 11.]] - Partizani odbili četnički napad na području Užica i Požege. * [[2. 11.]] - [[Napad četnika na Užičku republiku]]: borbe na Trešnjici kod Užica, napadnuta i Ivanjica. * [[3. 11.]] - Partizani preoteli Požegu od četnika DM. Dražin ultimatum partizanima da se povuku odatle. Četnici DM se povukli iz opsade Kraljeva. * [[5. 11.]] - Uhapšeno oko 300 intelektualaca u Beogradu, navodnih komunista, masona i anglofila, i poslati na Banjicu. * 6 - 8. 11. - Masakr Jevreja u šumi Sosenki kod [[Rovno|Rovna]], 15 - 18.000 ubijenih. * [[7. 11.]] - Proslava godišnjice Oktobarske revolucije u Užicu. Odbijen [[Borbe za Čačak 1941.|četnički napad]] (DM) na Čačak. * 7. 11. - Na Crvenom trgu održana tradicionalna parada, vojnici odmarširali pravo na front. * 7. 11. - Blizu Krima potopljen sovjetski transportni brod "[[Armenija (brod, 1928)|Armenija]]", između 5 i 7 hiljada žrtava. * [[8. 11.]] - Osnovana [[Komunistička partija Albanije]], pod pokroviteljstvom [[KPJ]] ([[Miladin Popović]] i [[Dušan Mugoša]]). * [[9. 11.]] - U okolini [[Višegrad]]a četnici zapalili nekoliko muslimanskih sela. * [[10. 11.]] - Odbijen i drugi nemački napad iz Leskovca na [[Lebane]]. * [[11. 11.]] - U [[Ufa|Ufi]], [[SSSR]], počela s radom radio-stanica "[[Slobodna Jugoslavija]]". * 11. 11. - [[Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu|Kolaboracija]]: Gorski štab četničkih odreda istočne Bosne u Višegradu sklopio sa Italijanima sporazum o nenapadanju i borbi protiv partizana. * 11. 11. - [[Sastanak u Divcima 1941.|Sastanak u Divcima]] Draže Mihailovića sa nemačkim predstavnikom - Nemci smatraju Dražu neprijateljem, on hoće borbu protiv komunista a ne Nemaca. * [[12. 11.]] - Zaustavljeno nemačko nadiranje ka Moskvi. * [[13.11.|13]] - [[20. 11.]] - Napadi delova Užičkog NOP odreda na [[Ravna gora|Ravnu goru]] (okončano primirjem). * [[14. 11.]] - Partizani potisnuti iz okoline Sarajeva. * 14. 11. - [[Predaja zarobljenih partizana Nemcima 1941.|Četnici predali]] zarobljene partizane Nemcima u Slovcu. * 14. 11. - Potonuo britanski nosač aviona ''[[HMS Ark Royal (91)|HMS Ark Royal]]'', nakon što je juče torpedovan blizu Gibraltara. * [[16. 11.]] - Počela druga nemačka ofanziva na Moskvu (prethodnog dana se smrzli blatnjavi putevi). * [[17. 11.]] - Četnici osnovali Privremenu upravu istočne Bosne, nakon raskida sporazuma sa partizanima od 1. 10. * 17. 11. - U Splitu uhapšen [[Rade Končar]] Brko. * 17 - [[18. 11.]] - Biskupska konferencija u Zagrebu se bavi prekrštavanjem pravoslavaca: "misionari" mogu dobiti misiju i jurisdikciju samo od mjesnog ordinarijata a ne od svetovnih vlasti, koje takođe ne mogu poništavati ranije prelaze, konverzija bez prinude, s poštovanjem ljudskih prava (u principu se ne protive prekrštavanju, već dogmatskoj neispravnosti). * [[18. 11.]] - [[Operacija Crusader]], druga saveznička ofanziva u severnoj Africi, do kraja decembra - deblokiran [[Tobruk]]. * [[21. 11.|21]] - [[27. 11.]] - [[Bitka za Rostov (1941)|Bitka za Rostov]] je sovjetski uspeh; [[Gerd von Rundstedt]] smenjen jer se povukao protivno Hitlerovom naređenju. * [[22. 11.]] - Eksplozija u užičkoj fabrici oružja i municije, oko 200 mrtvih (moguća diverzija). * 22. 11. - Banjalučki muslimani osuđuju zločine nad Srbima i Jevrejima (navodno ustaše nosile fesove, kako bi skrenuli mržnju na muslimane). * [[23. 11.]] - Amerikanci okupirali [[Surinam]] u dogovoru sa holandskom izbegličkom vladom (izvor aluminijuma). * [[24. 11.]] - Otkrivene pripreme za pobunu 15. pešadijskog domobranskog puka na [[Pale|Palama]], 18 domobrana osuđeno na smrt. [[Datoteka:Kadinjača Memorial Complex, Užice, Serbia. Overview of the center.JPG|thumb|250px|Spomenik na Kadinjači]] * [[25. 11.]] - Počela nemačka ofanziva na [[Užička republika|Užičku republiku]] - napad 342. i delova 704. pešadijske divizije (nemačke), četnika, nedićevaca i ljotićevaca preko Ljubovije i Kosjerića u pravcu Užica. Istog dana partizani iz okoline Kraljeva potisnuti prema Čačku. * ca. 25. 11. - Radio Moskva javila da je Draža Mihailović vođa svih snaga pokreta otpora, na šta Tito reaguje telegramom (vlade Velike Britanije i SSSR se slažu da je potrebno postići pomirenje partizana i četnika, pod vođstvom komandanta JVuO Draže Mihailovića). * 25. 11. - Stari britanski bojni brod ''[[HMS Barham (04)|HMS Barham]]'' potopljen blizu Aleksandrije, 862 mrtvih. * 25. 11. - Proširen [[Antikominternski pakt]], pristupila i NDH. * [[26. 11.]] - Japanske pomorske snage krenule ka [[Pearl Harbor]]u, istog datuma (po Washingtonskom vremenu) uručena [[Hullova nota]], gde se kao preduslov za sporazum sa Japanom traži povlačenje iz Francuske Indokine i Kine, a što je ocenjeno kao ultimatum. * [[27. 11.]] - Završena [[Gondarska bitka]], dokrajčeni Italijani u Etiopiji ([[Italijanska Istočna Afrika]]). * 27. 11. - Osovinska [[Opsada Tobruka]] okončana neuspehom. * [[29. 11.]] - [[Bitka na Kadinjači]], pogibija [[Radnički bataljon|Radničkog bataljona]], poslednje odbrane Užica. Nemci uveče ulaze u Užice i Požegu. Vrhovni štab NOP odreda naređuje [[Povlačenje partizana u Sandžak 1941.|povlačenje glavnine]] iz zapadne Srbije i Šumadije u [[Sandžak]]. Poginuo [[Dragojlo Dudić]], prvi predsednik Glavnog Narodnooslobodilačkog odbora za Srbiju. * [[30. 11.]] - U [[Čajetina|Čajetini]], na Palisadu, i Kraljevim vodama ubijeno nekoliko stotina partizanskih ranjenika. * novembar - U Makedoniji uhapšen [[Lazar Koliševski]] (sekr. PK KPJ), raspušteni vojni štab i Prilepski NOP odred - zakočen ionako slab ustanak. * novembar - U [[Žabalj]]skom ritu formiran Prvi šajkaški NOP odred. === Decembar/Prosinac === [[Datoteka:Soviet machinegunner opened covering fire.jpg|mini|240px|[[Bitka za Moskvu]]]] * [[1. 12.]] - [[Osvobodilna fronta]] obeležava Dan ujedinjenja u Ljubljani. * 1. 12. - XIV armijski korpus 9. italijanske armije preimenovan u Trupe u Crnoj Gori (komandant [[Alessandro Pirzio Biroli]], takođe guverner Crne Gore). * [[1.12.|1]] - [[2. 12.]] - [[Pljevaljska bitka]], neuspeli partizanski napad na [[Pljevlja]] uz velike gubitke. * [[2. 12.]] - Nemci su prišli najbliže Moskvi, do mesta [[Himki]]. * 2. 12. - Italijani iz [[Karlovac|Karlovca]] napali oslobođenu teritoriju na [[Kordun]]u. * [[3.12.|3]] - [[12. 12.]] - Domobransko-ustaška [[Ozrenska operacija]] uz reku Bosnu, neuspešno protiv ustanika. [[Datoteka:USSArizona PearlHarbor 2.jpg|thumb|250px|Perl Harbor]] * [[5. 12.]] - Četnici po sporazumu sa Italijanima zauzeli srezove [[Foča]] i [[Čajniče]], vrše pokolj muslimana. * [[6. 12.]] - [[Datoteka:Ribbon bar for the medal for the Defense of Moscow.png|35px|Medalja "Za odbranu Moskve"]] U [[Bitka za Moskvu|Bici za Moskvu]] počela protivofanziva [[Crvena armija|Crvene armije]], Nemci su do kraja februara [[1942]]. odbačeni sa 25 na 200 kilometara od grada. * [[7. 12.]] - Napad [[Japan]]a na pomorsku bazu [[Sjedinjene Američke Države|Sjedinjenih Američkih Država]] u [[Pearl Harbor]]u na [[Havaji]]ma. Drugi svetski rat postaje globalan. * 7. 12. - Hitlerov dekret Noći i Magle (''[[Nacht und Nebel]]'') - prisilni nestanak političkih aktivista iz pokreta otpora u okupiranoj Evropi. * 7. 12. - [[Operacija Mihailović]]: Nemci razbili štab Draže Mihailovića na Ravnoj Gori. * 7. 12. - Kralj Petar II unapredio pukovnika D. Mihailovića u brigadnog đenerala. * [[8. 12.]] - [[SAD]] objavljuju rat [[Japan]]u. * 8. 12. - [[Japanska invazija Tajlanda]]: borbe traju svega nekoliko sati, dve zemlje već ovog meseca sklapaju vojni savez. Japanci počinju kampanje: [[Malajska kampanja|Malajsku]], [[Bitka za Filipine (1941–42)|Filipinsku]] (počevši od otoka Batan), [[Kampanja za Nizozemsku Istočnu Indiju|za Nizozemsku Istočnu Indiju]], bitke [[Bitka za Guam (1941)|za Guam]] (osvojen 10.), [[Bitka za Otok Wake|za Otok Wake]] (osvojen 23.), [[Bitka za Hong Kong|za Hong Kong]]. * 8. 12. - Osnovan [[Logor Sajmište]] (''Judenlager Semlin'') za jevrejske i romske porodice, čiji su muškarci od letos bili internirani u Topovske šupe, na Autokomandi, i streljani. * 8. 12. - Počela ubijanja u [[Logor smrti Helmno|logoru smrti Helmno]], kamionom [[Dušegupka|dušegupkom]]. * [[9. 12.]] - [[Kina]] u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]] objavila rat [[Japan]]u, [[Nemačka|Nemačkoj]] i [[Italija|Italiji]]. [[Datoteka:Southern Operations December 1941-May 1942.jpg|mini|280px|[[Rat na Pacifiku]]: japanske operacije do maja 1942]] * [[10. 12.]] - Blizu Singapura, Japanski avioni potopili britanske ratne brodove ''Repulse'' i ''Prince of Wales'', na kojima je poginulo oko 800 ljudi. * [[11. 12.]] - Nemačka i Italija objavili rat SAD. * [[12. 12.]] - [[NDH]], Slovačka i Bugarska objavljuju rat SAD i V. Britaniji. * 12. 12. - Adolf Hitler se sastao s najvišim nacističkim zvaničnicima u Rajhskancelariji: pošto je došlo do svetskog rata, Jevreji moraju biti uništeni. * [[13. 12.]] - Konferencija partizanskih i četničkih predstavnika na Kraljevom polju kod [[Han-Pijesak|Han-Pijeska]], povodom eventualnog priključenja istočne Bosne Nedićevoj Srbiji - četnici su formalno protiv. * 13. 12. - Završena okupatorsko-kvislinška ofanziva na zapadu Srbije. * 13. 12. - [[Bitka kod rta Bon]]: Italijani izgubili dve lake krstarice i 817 ljudi kod Tunisa. * 13. 12. - Peruanski grad [[Huaraz]] uništen nakon što je lavina glečera izazvala prelivanje jezera preko brane. * [[15. 12.]] - [[Drinske mučenice]]: četnici ubili pet katoličkih redovnica kod Goražda. * [[16. 12.]] - Na predlog vlade, mađarski parlament doneo odluku: [[Međimurje]], [[Baranja]] i [[Bačka]] pripojeni Mađarskoj. * 16. 12. - Nemačka vrhovna komanda naređuje da se što više snaga iz Jugoslavije prebaci na Istočni front (pre svega 342. i 113. pešadijska divizija). * 16. 12. - Japanci se iskrcavaju na [[Borneo]] i osvajaju ga do kraja marta. * [[17. 12.]] - Nemci i četnici Koste Pećanca ušli u Lebane. * 18 - [[19. 12.]] - Požarevački NOP odred ušao u [[Golubac]] i [[Veliko Gradište]]. * [[19. 12.]] - Pošto je smenio [[Walther von Brauchitsch|von Brauchitscha]], Adolf Hitler sam postaje Vrhovni komandant vojske. * 19. 12. - Italijanski diverzanti onesposobili u Aleksandriji dva britanska bojna broda, ''Queen Elizabeth'' i ''Valiant''. * [[20. 12.]] - Navodna [[Instrukcija Draže Mihailovića Pavlu Đurišiću|Instrukcija Draže Mihailovića]] maj. Dorđiju Lašiću i kap. Pavlu Đurišiću (u Crnoj Gori): cilj je etnički čista [[Velika Srbija]] u Velikoj Jugoslaviji. * [[21. 12.]] - U [[Rudo]]m, na [[Staljin]]ov rođendan, formirana [[Prva proleterska udarna brigada]], od nekih srbijanskih i crnogorskih jedinica, pod direktnom komandom Vrhovnog štaba, kao prva eksteritorijalna jedinica (objavljeno [[22. 12.]], što će biti Dan Armije). * [[22. 12.]] - Italijani i domobrani se probili u blokiranu [[Bileća|Bileću]] (bila odsečena od [[3. 12.]]). * 22. 12. - Neuspešni partizanski napad na [[Sjenica|Sjenicu]]. * 22. 12. - [[Winston Churchill]] stigao u [[Washington, D.C.]], počinje [[konferencija Arcadia]] (ili Prva Washingtonska). * [[24. 12.]] - Nemačka Vrhovna komanda ponudila bugarskom ministarstvu rata da okupira deo Nedićeve Srbije (dogovor postignut tri dana kasnije). * [[25. 12.]] - Japanska armija okupirala [[Hong Kong]] posle 17 dana opsade. * 25. 12. - "Misa za Dalmaciju" i antiitalijanski protesti u Zagrebu<ref name="Sab" /> . * [[26. 12.]] - Suočen s napredovanjem japanskih snaga u Drugom svetskom ratu ka [[Manila|Manili]], američki [[general]] [[Daglas Makartur]] proglasio je filipinsku prestonicu "[[otvoreni grad|otvorenim gradom]]". Uprkos tome u Manili su 1941, [[1942]]. i [[1945]]. vođene teške borbe američkih i japanskih jedinica, tokom kojih su porušeni mnogi delovi grada. * 26. 12. - [[Aung San]] osnovao Armiju burmanske nezavisnosti, u Tajlandu uz pomoć Japanaca (promenio stranu 1944/45). * 26 - [[27. 12.]] - Operacije [[Operacija Archery|Archery]] i [[Operacija Anklet|Anklet]], britanski komandosi deluju u Norveškoj. * [[28. 12.]] - Na četničkoj konferenciji u [[Vlasenica|Vlasenici]] prihvaćeni nemački i Nedićevi uslovi. * decembar '41. - maj '42. - "[[Lijeva skretanja]]" - partizanski progon neistomišljenika u Crnoj Gori. * zima 1941/42 - Vrhunac [[Velika glad (Grčka)|Velike gladi]] u Grčkoj. === Kroz godinu === * U Ljubljani završena zgrada [[Narodna i univerzitetska knjižnica Slovenije|Narodne i univerzitetske knjižnice Slovenije]]. * Završen ''[[Australian War Memorial]]''. * [[Milutin Milanković]] objavio "Kanon osunčavanja Zemlje i njegova primena na problem ledenih doba". * Lyle Goodhue i William Sullivan napravili [[aerosol-boca|aerosol-bocu]] sa insekticidom. * Neki prikazani filmovi: ''[[Citizen Kane]]'', ''[[Dumbo]]'', ''[[The Maltese Falcon (film, 1941)|The Maltese Falcon]]'', ''[[High Sierra (film)|High Sierra]]'', ''[[Sergeant York (film)|Sergeant York]]'' (najgledaniji ove godine), ''[[How Green Was My Valley (film)|How Green Was My Valley]]'' (oskar za najbolji film) (→ [[1941. na filmu]]). == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1941.}} === Januar/Siječanj === * [[1. 1.]] - [[Eva Ras]], glumica, književnica, slikarka * [[6. 1.]] - [[Nedžad Salković]], pjevač * [[8. 1.]] - [[Graham Chapman]], engleski komičar ([[Monty Python]]) († [[1989]].) * [[9. 1.]] - [[Joan Baez]], američka pjevačica folka * [[14. 1.]] - [[Faye Dunaway]], američka glumica * 14. 1. - [[Milan Kučan]], predsednik Slovenije * [[21. 1.]] - [[Plácido Domingo]], španski tenor * [[24. 1.]] - [[Slobodanka Caca Aleksić]], pozorišna rediteljka († [[2019]]) * [[26. 1.]] - [[Scott Glenn]], glumac * [[30. 1.]] - [[Richard Cheney]], potpredsjednik SAD === Februar/Veljača === * [[1. 2.]] - [[László Végel]], književnik * [[8. 2.]] - [[Nick Nolte]], glumac * [[15. 2.]] - [[Ružica Meglaj Rimac]], košarkašica († [[1996]]) * [[16. 2.]] - [[Kim Jong-il]], Vrhovni vođa DNR Koreje († [[2011]]) * [[27. 2.]] - [[Paddy Ashdown]], britanski političar, Visoki predstavnik za BiH († [[2018]]) === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] - [[Zvjezdan Linić]], hrvatski katolički svećenik * [[3. 3.]] - [[Vlado Milunić]], češki arhitekt hrvatskog porijekla * 3. 3. - [[Nedeljko Bilkić]], pevač * [[4. 3.]] - [[Josip Kopjar]], hrvatski katolički svećenik († [[2004]].) * 4. 3. - [[Adrian Lyne]], filmski režiser * [[5. 3.]] - [[Petar Bokun]], neuropsihijatar († [[2011]]) * [[11. 3.]] – [[Tibor Slaven]], Kršćanski političar i hrvatski sudac * [[12. 3.]] - [[Josip Skoblar]], nogometaš * [[16. 3.]] - [[Bernardo Bertolucci]], talijanski filmski redatelj i scenarist († [[2018]]) * [[15. 3.]] - [[Dušan Golumbovski]], srpski glumac († [[2016]]) * [[19. 3.]] - [[Jozo Zovko]], svećenik franjevac * [[22. 3.]] - [[Bruno Ganz]], švicarski glumac († [[2019]]) * [[26. 3.]] - [[Richard Dawkins]], etolog, evolucionarni biolog, pisac * [[27. 3.]] - [[Miki Jevremović]], srpski pevač († [[2017]]) * 27. 3. - [[Ivan Gašparovič]], predsednik Slovačke === April/Travanj === * [[4. 4.]] - [[Petar Kralj]], srpski glumac († [[2011]]) * [[6. 4.]] - [[Gheorghe Zamfir]], frulaš * [[7. 4.]] - [[Gorden Kaye]], glumac († [[2017]]) * [[12. 4.]] - [[Bobby Moore]], fudbaler, trener († [[1993]]) * [[14. 4.]] - [[Julie Christie]], glumica * [[16. 4.]] - [[Neda Spasojević]], srpska glumica († [[1981]]) * [[20. 4.]] - [[Mustafa Hasanagić]], fudbaler i trener * 20. 4. - [[Ryan O'Neal]], glumac * [[24. 4.]] - [[Richard Holbrooke]], američki diplomat, novinski urednik i profesor († [[2010.]]) * [[28. 4.]] - [[Ann-Margret]], glumica, pevačica === Maj/Svibanj === * [[3. 5.]] - [[Nona Gaprindašvili]], šahistkinja, svetska prvakinja * [[6. 5.]] - [[Ivica Osim]], fudbaler, trener († [[2022]]) * [[11. 5.]] - [[Esad Jogić]], bosanskoherceovački novinar i književnik * 11. 5. - [[Tatjana Ljujić-Mijatović]], član Predsjedništva Republike Bosne i Hercegovine * 11. 5. - [[Eric Burdon]], pevač ''Animals''-a * [[13. 5.]] - [[Ritchie Valens]], kantautor († [[1959]]) * 13. 5. - [[Ana Karić]], glumica († [[2014]]) * [[19. 5.]] - [[Nora Ephron]], novinarka, scenaristkinja, književnica († [[2012]]) * 23. 5. - [[Mišo Broz]], hrvatski diplomat, Josipov sin * [[24. 5.]] - [[Bob Dylan]], američki pevač, tekstopisac i muzičar * 24. 5. - [[Vladimir Cvetković]], košarkaš, generalni sekretar FK Crvena Zvezda === Jun/Juni/Lipanj === * [[1. 6.]] - [[Dragoljub Ojdanić]], načelnik Generalštaba VJ, osuđen za ratne zločine († [[2020]]) * [[2. 6.]] - [[Charlie Watts]], bubnjar ''The Rolling Stones'' († [[2021]]) * 2. 6. - [[Stacy Keach]], glumac * [[7. 6.]] - [[Stanislava Pešić]], srpska glumica († [[1997]]) * [[9. 6.]] - [[Jon Lord]], klavijaturista ''Deep Purple'' († [[2012]]) * [[12. 6.]] - [[Chick Corea]], džez pijanista († [[2021]]) * [[19. 6.]] - [[Václav Klaus]], predsednik Češke Republike * [[27. 6.]] - [[Krzysztof Kieślowski]], filmski režiser († [[1996]]) === Jul/Juli/Srpanj === * [[9. 7.]] - [[Helena Buljan]], hrvatska glumica * [[10. 7.]] - [[Stephen Jay Gould]], američki paleontolog, evolucionarni biolog, i povjesničar znanosti († [[2002]].) * [[14. 7.]] - [[Mišo Kovač]], hrvatski pjevač zabavne muzike * [[21. 7.]] - [[Veljko Rogošić]], hrvatski plivač († [[2012]]) * [[23. 7.]] - Miroslav Jokić, reditelj i glodur Dramskog programa RBg. * [[25. 7.]] - [[Timothy John Byford]], režiser, scenarista, glumac († [[2014]]) * [[29. 7.]] - [[Toma Fila]], advokat * 29. 7. - [[David Warner]], glumac († [[2022]]) * [[30. 7.]] - [[Paul Anka]], kantautor * 30. 7. - [[Dragomir Stanojević]] - Bata Kameni, kaskader († [[2017]]) === Avgust/August/Kolovoz === * [[3. 8.]] - [[Martha Stewart]], TV osoba, preduzetnica * 3. 8. - [[Srboljub Srba Milin]], glumac († [[2015]]) * [[10. 8.]] - [[Ilija Zovko]], glumac († [[2009]]) * [[14. 8.]] - [[Vida Ognjenović]], poz. reditelj, književnica * [[20. 8.]] - [[Slobodan Milošević]], predsednik Srbije i SRJ († [[2006]]) * [[27. 8.]] - [[Cesária Évora]], pevačica († [[2011]]) * [[29. 8.]] - [[Boro Drljača]], pevač († [[2020]]) === Septembar/Rujan === * [[8. 9.]] - [[Bernie Sanders]], američki političar * [[9. 9.]] - [[Otis Redding]], kantautor († [[1967]]) * 9. 9. - [[Dennis Ritchie]], tvorac jezika C i ko-kreator Unix-a († [[2011]]) * [[14. 9.]] - [[Bogdan Tirnanić]], novinar, filmski kritičar († [[2009]]) * [[19. 9.]] - [[Mama Cass]], članica grupe ''The Mamas & the Papas'' († [[1974]]) * [[24. 9.]] - [[Linda McCartney]], fotografkinja, muzičarka, Paulova supruga († [[1998]]) === Oktobar/Listopad === * [[3. 10.]] - [[Chubby Checker]], kantautor * [[4. 10.]] - [[Anne Rice]], američka horor-spisateljica († [[2021]]) * [[8. 10.]] - [[Jesse Jackson]], aktivista za ljudska prava * [[10. 10.]] - [[Slobodan Vučetić]], sudija ustavnog suda Srbije * 10. 10. - [[Peter Coyote]], glumac * [[11. 10.]] - [[Dragan Dragojlović]], ekonomista, književnik, ministar vera Srbije * [[13. 10.]] - [[Paul Simon]], kantautor, muzičar * [[23. 10.]] - [[Nesim Tahirović]], bosanski slikar * [[24. 10.]] - [[Stipan Blažetin]], hrvatski književnik († [[2001]].) * [[26. 10.]] - [[Kosta Čavoški]], srpski pravnik, političar === Novembar/Studeni === * [[5. 11.]] - [[Art Garfunkel]], pevač, glumac * [[15. 11.]] - [[Ilija Jorga]], srpski lekar, karatista, svetski šampion * [[20. 11.]] - [[Živko Nikolić]], filmski reditelj i scenarista († [[2001]]) * [[23. 11.]] - [[Franco Nero]], italijanski glumac * 23. 11. - [[Budimir Košutić]], profesor Pravnog fak. u Bg., diplomata * [[26. 11.]] - [[Željko Sabol]], hrvatski književnik († [[1991]].) * [[27. 11.]] (ili 27. 12.?) - [[Dunja Lango]] Figenvald Puletić, spikerka, novinarka († [[2015]]) * [[28. 11.]] - [[Laura Antonelli]], italijanska glumica * [[30. 11.]] - [[Jova Radovanović]], muzičar, jedan od sedmorice mladih (ili rođen 1940?) === Decembar/Studeni === * [[9. 12.]] - [[Beau Bridges]], glumac * [[15. 12.]] - [[Vladan Živković]], glumac († [[2022]]) * [[31. 12.]] - [[Alex Ferguson]], fudbaler, menadžer === Kroz godinu === * [[Mustafa Imamović]], historičar == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1941.}} === Januar/Siječanj === * [[4. 1.]] - [[Henri Bergson]], francuski filozof, nobelovac za književnost (* [[1859]].) * [[5. 1.]] - [[Dragutin Milutinović]], general, profesor (* [[1865]]) * 5. 1. - [[Amy Johnson]], avijatičarka (* [[1903]]) * [[8. 1.]] - [[Robert Baden Powell]], osnivač svjetskog izviđačkog (skautskog) pokreta (* [[1857]].) * [[10. 1.]] - [[Joe Penner]], glumac i komičar (* [[1904]]) * [[11. 1.]] - [[Emanuel Lasker]], matematičar, bivši svetski prvak u šahu (* [[1868]]) * [[13. 1.]] - [[James Joyce]], irski književnik (* [[1882]].) * [[23. 1.]] - [[Franjo Hanaman]], hrvatski izumitelj (* [[1878]].) * [[27. 1.]] - [[István Csáky]], mađarski ministar inozemnih poslova (* [[1894]]) * [[29. 1.]] - [[Ioannis Metaxas]], grčki general i diktator (* [[1871]]) === Februar/Veljača === * [[4. 2.]] - [[Ivo Kozarčanin]], hrvatski književnik (* [[1911]]) * [[7. 2.]] - [[Velimir Deželić stariji]], književnik, leksikograf (* [[1864]]) * [[18. 2.]] - [[Miron Nikolić]], episkop pakrački (* [[1846]]) * [[21. 2.]] - [[Frederick Banting]], kanadski lekar, nobelovac (* [[1891]]) * [[22. 2.]] - [[Đuro Arnold]], hrvatski filozof, pjesnik (* [[1853]]) * [[24. 2.]] - [[Lothar von Arnauld de la Perière]], nemački podmornički as (* [[1886]]) * [[28. 2.]] - [[Alfonso XIII (Španija)|Alfonso XIII]], bivši kralj Španije (* [[1886]]) === Mart/Ožujak === * [[6. 3.]] - [[Gutzon Borglum]], skulptor (* [[1867]]) * 6. 3. - [[Vladimir Šterk]], jugoslavenski arhitekt (* [[1891]]) * [[7. 3.]] - [[Günther Prien]], nemački podmorničar (* [[1908]]) * [[8. 3.]] - [[Sherwood Anderson]], američki književnik (* [[1876]].) * [[11. 3.]] - [[Miloš Savčić]], industrijalac, bivši gradonačelnik Beograda (* [[1865]]) * [[15. 3.]] - [[Alexej von Jawlensky]], njemački slikar ruskog porijekla (* [[1864]]) * [[17. 3.]] - [[Joachim Schepke]], nemački podmorničar (* [[1912]]) * [[28. 3.]] - [[Virginia Woolf]], britanska književnica (* [[1882]].) * [[31. 3.]] - [[Lujo Bakotić]], pravnik, diplomata, prevodilac (* [[1867]]) === April/Travanj === * [[1. 4.]] - [[Simeon Dajbapski]], jeromonah, svetac (* [[1854]]) * [[3. 4.]] - [[Pál Teleki]], premijer Mađarske (* [[1879]]) * [[5. 4.]] - [[Nigel Gresley]], inženjer brzih parnih lokomotiva (* [[1876]]) * [[6. 4.]] - [[Miloš Žunjić]], vojni pilot JKRV (* [[1907]]) * 6. 4. - [[Franc Kulovec]], slovenački političar, novinar, duhovnik (* [[1884]]) * [[7. 4.]] - [[Miho Klavora]], vojni pilot JKRV (* [[1905]]) * [[9. 4.]] - Henrik Fingerhut, spiker Radio Beograda (* [[1910]]) * [[12. 4.]] - [[Vladimir Ćorović]], istoričar, akademik SANU, bivši rektor BU (* [[1885]]) * [[13. 4.]] - [[Annie Jump Cannon]], astronomica (* [[1863]]) * 17. 4. - [[Milan Spasić]], oficir kraljevske mornarice (* [[1909]]) * 17. 4. - [[Sergej Mašera]], oficir kraljevske mornarice (* [[1912]]) * [[18. 4.]] - [[Ivan Hribar]], bivši gradonačelnik Ljubljane (* [[1851]]) * [[30. 4.]] - [[Edwin S. Porter]], američki pronalazač i filmski režiser (* [[1870]].) === Maj/Svibanj === * [[5. 5.]] - [[Platon Banjalučki|Platon]], episkop banjalučki, sveštenomučenik (* [[1874]]) * [[7. 5.]] - [[James George Frazer]], antropolog (* [[1854]]) * [[8. 5.]] - [[Natalija Obrenović]], bivša srpska kraljica (* [[1859]]) * [[18. 5.]] - [[Milka Trnina]], hrvatska operna pjevačica (* [[1863]].) * [[27. 5.]] - [[Günther Lütjens]], nemački admiral (* [[1889]]) * [[30. 5.]] - [[Prajadhipok]], Rama VII, kralj Sijama/Tajlanda (* [[1893]]) === Jun/Juni/Lipanj === * [[1. 6.]] - [[Hugh Walpole]], književnik (* [[1884]]) * [[2. 6.]] - [[Lou Gehrig]], igrač bejzbola (* [[1903]]) * [[4. 6.]] - [[Wilhelm II od Njemačke|Wilhelm II]], bivši njemački car (* [[1859]]) * [[6. 6.]] - [[Louis Chevrolet]], automobilista, osnivač kompanije (* [[1878]]) * [[11. 6.]] - [[Mustafa Golubić]], agent NKVD, heroj SSSR (* [[1889]]) * [[29. 6.]] - [[Ignacy Jan Paderewski]], pijanista, bivši premijer Poljske (* [[1860]]) === Jul/Juli/Srpanj === * [[7. 7.]] - [[Bogdan Lončar]], žandarmerijski narednik (* [[1907]]) * [[9. 7.]] - [[Božidar Adžija]], hrvatski političar i publicist (* [[1890]].), * 9. 7. - [[Otokar Keršovani]], hrvatski publicist (* [[1902]].) * 9. 7. - [[Ognjen Prica]], narodni heroj (* [[1899]]) * [[10. 7.]] - [[Valerijan Pribićević]], vikarni episkop sremski (* [[1870]]) * [[11. 7.]] - [[Arthur Evans]], arheolog (* [[1851]]) * jul - [[Aleksandar Savić]], učesnik NOB (* [[1923]]) * [[17. 7.]] - [[August Cesarec]], hrvatski književnik (* [[1893]].) * 17. 7. - [[Pavle Bihali]], književnik i izdavač (* [[1898]]) * 17. 7. - [[Ivan Krndelj]], član CK KPJ (* [[1888]]) * [[19. 7.]] - [[Spiridon Špiro Bocarić]], slikar (* [[1876]]) * [[31. 7.]] - [[Sonja Marinković]], narodni heroj (* [[1916]]) === Avgust/August/Kolovoz === * [[6. 8.]] - [[Sveti mučenici prebilovački]], žrtve ustaša * [[7. 8.]] - [[Rabindranath Tagore]], indijski pisac i filozof, nobelovac (* [[1861]]) * [[8. 8.]] - [[Branko Krsmanović]], španski borac, narodni heroj (* [[1915]]) * [[10. 8.]] - [[Mićo Radaković]], španski borac, narodni heroj (* [[1915]]) * [[13. 8.]] - [[Pasko Baburica]], čileanski industrijalac i brodovlasnik (* [[1875]]) * [[14. 8.]] - [[Paul Sabatier]], francuski hemičar, nobelovac (* [[1854]]) * 14. 8. - [[Maksimilijan Kolbe]], svetac (* [[1894]]) * [[15. 8.]] - [[Pavle Pap Šilja]], narodni heroj (* [[1914]]) * 15. 8. - [[Matija Vidaković]], španski borac, narodni heroj (* [[1907]]) * kolovoz - [[Pavle Bastajić]], revolucionar (* [[1890]]) * avgust - [[Sava Gornjokarlovački|Sava]], episkop gornjokarlovački, sveštenomučenik (* [[1884]]) * [[19. 8.]] - [[Isidor Baruh]], narodni heroj (* [[1910]]) * [[24. 8.]] - [[Slavko Šlander]], narodni heroj (* [[1909]]) * [[31. 8.]] - [[Veselin Misita]], potpukovnik JVuO (* [[1904]]) * 31. 8. - [[Marina Cvetajeva]], pesnikinja (* [[1892]]) * 31. 8. - [[Željko Selinger]], liječnik, humanist (* [[1903]]) === Septembar/Rujan === * [[5. 9.]] - [[Slavko Munćan]], narodni heroj (* [[1910]]) * [[11. 9.]] - [[Marija Spiridonova]], ruska [[revolucionarka]] (* [[1884]]) * septembar - [[Đuro Strugar]], narodni heroj (* [[1912]]) * septembar - [[Mihalj Servo]], narodni heroj (* [[1900]]) * [[18. 9.]] - [[Fred Karno]], pozorišni impresario (* [[1866]]) * [[19. 9.]] - [[Marijana Gregoran]], narodni heroj (* [[1921]]) * [[25. 9.]] - [[Rade Jovanović (narodni heroj)]] (* [[1904]]) * [[26. 9.]] - [[Živojin Balugdžić]], diplomata (* [[1868]]) * [[28. 9.]] - [[Radojka Lakić]], narodni heroj (* [[1917]]) === Oktobar/Listopad === * [[5. 10.]] - [[Louis Brandeis]], bivši sudija Vrhovnog suda SAD (* [[1856]]) * [[6. 10.]] - [[David Pajić]], narodni heroj (* [[1911]]) * [[14. 10.]] - [[Bajram Šabani]], narodni heroj (* [[1922]]) * [[15. 10.]] - [[August Heler]], austrijski učesnik NOB * okt. - [[Šime Spitzer]], generalni tajnik Saveza jevrejskih opština Jugoslavije (* [[1892]]) * okt. - [[Pavao Wertheim]], jugoslavenski zoolog (* [[1910]]) * okt. - [[Vjećeslav Cvetko]] - Flores, španski borac, narodni heroj (* [[1917]]) * [[17. 10.]] - [[Mahmut Bušatlija]], narodni heroj (* [[1915]]) * [[20. 10.]] - [[Marko Orešković]], španski borac, narodni heroj (* [[1895]]) * 20. 10. - [[Aleksej Jelačić]], istoričar, publicista (* [[1892]]) * 20. 10. - [[Ljubiša Miodragović]], narodni heroj (* [[1913]]) * [[25. 10.]] - [[Robert Delaunay]], slikar (* [[1885]]) * [[29. 10.]] - [[Milan Blagojević]], španski borac, narodni heroj (* [[1905]]) * [[31. 10.]] - [[Herwarth Walden]], umetnik, izdavač (* [[1878]]) === Novembar/Studeni === * [[6. 11.]] - [[Jovan V. Deroko]], kapetan JVuO (* [[1912]]) * novembar - [[Mitar Trifunović]], revolucionar, narodni heroj (* [[1880]]) * [[17. 11.]] - [[Ernst Udet]], nemački letački as iz I sv. rata (* [[1896]]) * [[18. 11.]] - [[Walther Hermann Nernst]], nemački hemičar, nobelovac (* [[1864]]) * 18. 11. - [[Josip Kraš]], narodni heroj (* [[1900]]) * 18. 11. - [[Veljko Dugošević]], narodni heroj (* [[1910]]) * [[22. 11.]] - [[Werner Mölders]], nemački letački as (* [[1913]]) * [[27. 11.]] - [[Nada Purić]], narodni heroj (* [[1903]]) * [[28. 11.]] - [[Mihailo Milovanović]], slikar (* [[1879]]) * [[29. 11.]] - [[Živojin Pavlović (komunista)|Živojin Pavlović]], komunistički disident (* [[1898]]) * 29. 11. - [[Dragojlo Dudić]], predsednik GNOO Srbije, narodni heroj (* [[1887]]) * 29. 11. - [[Dušan Jerković]], narodni heroj (* [[1914]]) === Decembar/Studeni === * [[2. 12.]] - [[Edward Rydz-Śmigły]], maršal Poljske (* [[1886]]) * [[5. 12.]] - [[Amrita Sher-Gil]], indijsko-mađarska slikarica (* [[1913]]) * [[9. 12.]] - [[Eduard von Böhm-Ermolli]], austrougarski i nemački feldmaršal (* [[1856]]) * [[11. 12.]] - [[Ratko Mitrović]], narodni heroj (* [[1913]]) * [[15. 12.]] - [[Drinske mučenice]], pet časnih sestara Družbe kćeri Božje ljubavi, koje su ubili četnici * dec. - [[Roman Filipčev]], jugoslovenski revolucionar, učesnik španskog i Velikog otadžbinskog rata (* [[1895]]) * [[17. 12.]] - [[Miloš Matijević]] Mrša, narodni heroj (* [[1902]]) * 17. 12. - [[Vukica Mitrović]], narodni heroj (* [[1912]]) * 17. 12. - [[Aleksandar Mišić]], major JVuO (* [[1891]]) * [[20. 12.]] - [[Sima Pogačarević]] Simpo, narodni heroj (* [[1908]]) * [[29. 12.]] - [[Rajka Baković]], narodni heroj (* [[1920]]) * [[30. 12.]] - [[El Lissitzky]], sovjetski umetnik, arhitekt (* [[1890]]) === Kroz godinu === * [[Petar Zimonjić]], mitropolit dabrobosanski, sveštenomučenik (* [[1866]]) * [[Geca Kon]], izdavač (* [[1873]]) * [[Teofan Kosanović]], iguman Gomirja (* [[1881]]) * [[Žiga Hirschler]], skladatelj, glazbeni kritičar (* [[1894]]) * [[Ivica Hiršl]], bivši gradonačelnik Koprivnice (* [[1905]]) == Nobelove nagrade == * Nisu dodijeljene nagrade == Vidi takođe: == * [[Kronologija Drugog svjetskog rata u Jugoslaviji]] * [[Spisak osovinskih operacija u Jugoslaviji]] * [[Spisak antipartizanskih operacija u NDH]] * [[Spisak nemačkih operacija protiv četnika u Drugom svetskom ratu]] * [[Hronologija ustaških zločina 1941.]] * [[Hronologija četničkih zločina 1941. godine]] * [[Godišnji kalendar]] == Literatura/Spoljne veze == * Istorijska čitanka 4, Drugi svetski rat [http://www.pescanik.info/content/view/4618/171/] * [http://www.znaci.net/00001/53.htm Hronologija narodnooslobodilačkog rata 1941-1945], događaji 1941, partizanska perspektiva: [http://www.znaci.net/00001/53_1.pdf januar], [http://www.znaci.net/00001/53_2.pdf februar], [http://www.znaci.net/00001/53_3.pdf mart], [http://www.znaci.net/00001/53_4.pdf april], [http://www.znaci.net/00001/53_5.pdf maj], [http://www.znaci.net/00001/53_6.pdf jun], [http://www.znaci.net/00001/53_7.pdf jul], [http://www.znaci.net/00001/53_8.pdf avgust], [http://www.znaci.net/00001/53_9.pdf septembar], [http://www.znaci.net/00001/53_10.pdf oktobar], [http://www.znaci.net/00001/53_11.pdf novembar], [http://www.znaci.net/00001/53_12.pdf decembar] (ima dosta slovnih grešaka). == Reference == {{reference}} {{commonscat|1941}} [[Kategorija:1941]] bf9z0snapgafs6ngfw2xnhea6kcsrdx 1944 0 13256 41260347 41250879 2022-07-28T14:16:40Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{godina nav}} {{Godina u drugim kalendarima|1944}} Godina '''1944''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXLIV]]''') bila je [[prijestupna godina koja počinje u subotu]] po gregorijanskom kalendaru (link pokazuje kalendar). __NOTOC__ <center> {| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius | '''1944''': <br /> [[1944#Januar/Siječanj|1]] • [[1944#Februar/Veljača|2]] • [[1944#Mart/Ožujak|3]] • [[1944#April/Travanj|4]] • [[1944#Maj/Svibanj|5]] • [[1944#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1944#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1944#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1944#Septembar/Rujan|9]] • [[1944#Oktobar/Listopad|10]] • [[1944#Novembar/Studeni|11]] • [[1944#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1944#Rođenja|Rođenja]] • [[1944#Smrti|Smrti]] |}</center> == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[2. 1.]] - Završena tzv. [[Bujanska konferencija]] - osnovan [[Narodnooslobodilački odbori|NOO]] Kosova i Metohije/Dukađina u Đakovičkoj Malesiji, na albanskoj strani, zatraženo ujedinjenje Albanaca (KPJ se protivi postavljanju takvog pitanja). * [[3. 1.]] - Saveznici bombardirali [[Split]]. * 3. 1. - Okončana [[Prva banjalučka operacija]] NOVJ - nakratko su ušli u grad. * [[4.1.|4]] - [[20. 1.]] - [[Operacija Waldrausch]], deo tzv. [[Šesta neprijateljska ofanziva|Šeste neprijateljske ofanzive]]: nemačka ofanziva protiv partizana u zapadnoj Bosni. * [[4. 1.]] - Crvena armija stupila na predratnu poljsku teritoriju, kod [[Sarni]]ja - diplomatski spor sa poljskom izbegličkom vladom, jer je za Sovjete to njihova teritorija od 1939. * [[8. 1.]] - [[Vinston Čerčil|Čerčil]] obaveštava [[NKOJ]] (partizansku vladu) da V. Britanija prestaje da pomaže četnike i da će sva pomoć ići partizanima. * 8. 1. - Crvena armija zauzela Kirovograd ([[Kropivnicki]]). * [[9. 1.]] - [[Bitka za Ivanjicu januara 1944.|Bitka za Ivanjicu]]: partizani nakratko zauzeli mesto, slede borbe sa četnicima, Nemcima i dr. * [[10. 1.]] - [[Veronsko suđenje]]: petorica bivših članova Velikog fašističkog veća, koji su glasali protiv Mussolinija, osuđeni na smrt i sutradan pogubljeni, među njima i [[Galeazzo Ciano]] i maršal [[Emilio De Bono]]. * [[11. 1.]] - U govoru o stanju nacije, predsednik [[Franklin Delano Roosevelt|Roosevelt]] predlaže "[[Druga povelja o slobodama|Drugu povelju o slobodama]]", ekonomsko-socijalnog karaktera. * 11. 1. - [[Francuski protektorat u Maroku|Marokanska]] partija Istiqlal objavila Manifest nezavisnosti, kasnije tokom meseca francuska vojska mora suzbijati demonstracije. * [[14. 1.]] - [[Deset Staljinovih udara]]: [[Lenjingradsko-novgorodska operacija]] prema tim gradovima. * [[15. 1.]] - Zemljotres u San Huanu, [[Argentina]], ubija 10.000 ljudi - najgora katastrofa u istoriji te zemlje. Ministar rada [[Juan Perón]] predvodi kampanju za pomoć, što mu donosi veliku popularnost a upoznaje i glumicu [[Eva Perón|Evu Duarte]]. * [[17. 1.]] - Počinje [[Bitka za Monte Cassino]] u Italiji (do maja). * [[18. 1.|18]] - [[20. 1.]] - Neuspešna [[Druga tuzlanska operacija NOVJ]]. * [[20. 1.]] - Nastavak zračne ofenzive na Berlin - bačeno 2.300 tona bombi. * 20 - 22. 1. - [[Bitka na rijeci Rapido]] (zapravo Gari) kod Monte Cassina - Amerikanci pokušali prijeći rijeku ali imaju 2.100 izbačenih iz stroja. * [[21. 1.]] - [[Operacija Steinbock]] je poslednja nemačka operacija strateškog bombardovanja, usmerena na londonsko područje - prekinuta u maju nakon 329 izgubljenih aviona. [[Datoteka:The British Army in Italy 1944 NA11041.jpg|mini|200px|left|[[Operacija Shingle]]]] * [[22. 1.]] - [[Operacija Shingle]] - iskrcavanje savezničkih snaga kojim počinje [[Bitka za Anzio]] jugoistočno od Rima, iza leđa nemačke linije. * [[26. 1.]] - Usled pritiska SAD, predsednik Argentine gen. [[Pedro Pablo Ramírez]] prekida diplomatske odnose sa Berlinom i Tokijom - sledećeg meseca je prinuđen na ostavku, sledi [[Edelmiro Julián Farrell]] (do 1946). [[Datoteka:Hero-City Obelisk 45.jpg|mini|180px|Obelisk Gradu-heroju Lenjingradu]] * [[27. 1.]] - [[Datoteka:Defleningrad.png|30px|Medalja za odbranu Lenjingrada]] Okončana [[Opsada Lenjingrada]] s ogromnim žrtvama od septembra 1941. * 27. 1. - Završen [[Svetosavski kongres]] u selu [[Ba (selo)|Ba]], [[četnici|četnički]] odgovor na [[Drugo zasedanje AVNOJ-a]]. * 27. 1. - Prva grupa jugoslovenskih izbeglica stigla u egipatski logor [[El Šat]]. [[Datoteka:Bandenkampfabzeichen.jpg|mini|130px|[[Antipartizanska značka]]]] * [[29. 1.]] - U Nemačkoj uvedena [[Antipartizanska značka|Značka za borbu protiv bandi]] tj. partizana. * [[30. 1.]] - [[Brazzavillska konferencija]] Slobodnih Francuza: predviđena veća autonomija za francuske kolonije i veća prava za njihove stanovnike. * [[31. 1.]] - '' California-Arabian Standard Oil Co.'' menja ime u ''Arabian American Oil Co.'' ([[Saudi Aramco|Aramco]]). === Februar/Veljača === * [[1. 2.]] - Zemljotres Bolu–Gerede na severu Turske, stradalo blizu 4.000 ljudi. * 1. 2. - U Varšavi ubijen lokalni lider SS [[Franz Kutschera]] - Nemci sutradan streljaju 300 talaca. * 1/[[2. 2.]] - [[Pokolj u Pomoravlju 1944.|Pokolj u Pomoravlju]], zločini nad osumnjičenim komunistima. * [[2. 2.]] - Nemačka pobeda u bici kod Ćisterne, odbijen napad američkih rendžera kod Ancija - u sutrašnjem protivnapadu Nemci blokiraju mostobran. * 2. 2. - Počinje [[Bitka kod Narve (1944)|Bitka kod Narve]] (do avgusta): Sovjeti ne uspevaju zauzeti Estoniju. Na ukrajinskom sektoru, Crvena armija zauzima [[Luck]] i [[Rovno]]. * [[3. 2.]] - Okončana [[bitka za Kwajalein]] u [[Maršalovi Otoci|Maršalovim Otocima]] - američka pobjeda i prodor u vanjski prsten japanske sfere. Japanci posljednji put koriste odbranu na plaži. * 5 - 23. 2. - Bitka za Admin Box: saveznici na zapadu Burme prvi put porazili japansku taktiku. * [[8. 2.]] - Pored Krita potopljen nemački brod ''SS Petrella'' sa 2.670 italijanskih zarobljenika. * 8. 2. - Blizu Japana potopljen vojni transporter ''SS Lima Maru'' sa oko 2.800 vojnika. * [[12. 2.]] - Brod ''SS Oria'' potonuo u oluji kod [[Sounion|rta Sunion]], stradalo 4.074 ljudi, uglavnom italijanskih zarobljenika sa Dodekaneza. * 12. 2. - Britanski transporter ''SS Khedive Ismail'' potopljen u Maldivima sa 1.297 žrtava. * februar - Elektromehaničko računalo [[Harvard Mark I]] dostavljeno sveučilištu Harvard. * [[15. 2.]] - Teško bombardiranje samostana [[Monte Cassino]]. * 15. 2. - Privode se kraju [[Zimske operacije 1943/1944 u centralnom delu Jugoslavije]]. * [[16. 2.]] - Aca Cvetković i Jovan Tanić se priključili "Centrali za humor"<ref>[http://ubsm.bg.ac.rs/ID/1317/max/1317-0108.jpg "Kolo", 19. feb. 1944]</ref> (streljani posle oslobođenja). * [[17. 2.]] - [[Dnjeparsko-karpatska operacija]]: Crvena armija opkolila nemačke jedinice u Korsunskom džepu u centralnoj Ukrajini. * 17 - 18. 2. - Operacija Hailstone: veliki američki napad na Truk u [[Karolinska ostrva|Karolinskim ostrvima]] izoluje ovaj japanski položaj. * [[18. 2.]] - Nakon što je smenio [[Wilhelm Canaris|Canarisa]], Hitler raspušta vojnu obaveštajnu službu [[Abwehr]]. * 18. 2. - Amerikanci zauzeli atol [[Eniwetok]] u [[Maršalovi Otoci|Maršalovim Otocima]]. * 18. 2. - Operacija Jericho: britansko-komonveltski udar na zatvor u [[Amiens]]u omogućava bekstvo 258 zatvorenika (ali poginulo ih je 102, a većina pobeglih su uhvaćeni). * [[19. 2.]] - Slovenački NOO preimenovan u ''[[Slovenski narodnoosvobodilni svet]]''. * [[20. 2.]] - [[Norveška sabotaža teške vode]]: na jezeru Tinn potopljen feribot ''SF Hydro''. * 20. - 25. 2. - ''[[Big Week]]'' (Operacija Argument): savezničko bombardovanje nemačke avio-industrije. * [[22. 2.]] - Prvo veće savezničko bombardiranje [[Zagreb]]a. * 22. 2. - Crvena armija oslobodila [[Krivi Rog]] u Ukrajini. * 22. 2. - Big Week: Amerikanci greškom bombardovali holandski [[Nijmegen]] umesto nemačkog [[Kleve]]a, stradalo oko 800 civila. * 22/23. 2. - Sovjetska avijacija gađala ciljeve oko Stokholma u neutralnoj Švedskoj - nije jasno da li je bila greška. * [[23. 2.]] - U Jugoslaviju, kod Bosanskog Petrovca, stigla sovjetska vojna misija, generala [[Nikolaj Vasiljevič Kornjejev|Kornjejeva]]. * 23. 2. - Počinje [[Operacija Čečevica]], deportacija Čečena i Inguša (→ [[Masakr u Hajbahu]] 27. 2.), vraćaju se 1957. * [[24. 2.]] - Muslimanski verski učitelj [[Zainal Mustafa]] se pobunio na zapadnoj Javi protiv Japanaca, ali ovi su ga ubrzo zarobili. * [[25. 2.]] - Vinston Čerčil obavestio maršala Tita da je već naređeno povlačenje britanskih oficira iz četničkih štabova i predlaže mu povratak kralja Petra u zemlju. * 25. 2. - Američka podmornica ''USS Rasher'' potopila teretnjake ''Tango Maru'' sa 3.000 [[Rōmusha|radnika]] sa Jave i savezničkih zarobljenika, kao i ''SS Ryūsei Maru'' sa 5.000 japanskih vojnika. * [[26. 2.]] - Po odobrenju maršala Tita, na [[Vis u Narodnooslobodilačkoj borbi|Vis]] stiglo 500 britanskih marinaca. * [[27. 2.]] - [[4. 3.]] - [[Operacija Bura (1944)|Operacija Bura]]: neuspešna četnička ofanziva protiv partizana u Crnoj Gori. * [[28. 2.]] - [[Masakr u Huti Pieniackoj]]: najmanje 500 Poljaka ubijeno u današnjoj Ukrajini. * 28. 2. - Gen. [[Nikolaj Vatutin]] smrtno ranjen u zasedi ukrajinskih nacionalista (umire u aprilu). * [[29. 2.]] - [[Bitka kod Ista]], nedaleko od Zadra: razarači Slobodnih Francuza potopili nemački teretnjak i korvetu. * 29. 2. - 18. 5. - [[Kampanja na Admiralitetskim ostrvima]], severno od Nove Gvineje. === Mart/Ožujak === * [[1. 3.|1]] - [[8. 3.]] - Masovni štrajk u [[Italijanska Socijalna Republika|Italijanskoj Socijalnoj Republici]] * [[2. 3.]] - Voz stao u tunelu kod [[Salerno|Salerna]], Italija - ugušila se 521 osoba. * 2. 3. - [[16. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[Casablanca (film)|Casablanca]]''. * [[5. 3.]] - Umansko-botošanska operacija Crvene armije protiv Armijske grupe Jug, vodi je sve do Rumunije (u aprilu). * [[6. 3.]] - Počinje Plan Transport, strateško bombardovanje ciljeva u Francuskoj u pripremi za iskrcavanje. U toku je i [[Operacija Bodyguard]], prikrivanje lokacije invazije. * [[8. 3.]] - Četnički ilegalci u Beogradu ubili puk. [[Miloš Masalović|Miloša Masalovića]], šefa kabineta predsednika vlade Milana Nedića.<ref>[http://ubsm.bg.ac.rs/ID/1317/mid/1317-0135.jpg "Kolo", 11. mart 1944]</ref><ref>[http://ubsm.bg.ac.rs/ID/2013/mid/2013-0115.jpg "Srpski narod", 11. mart 1944]</ref> Masalović, Ceka Đorđević i dr. su planirali Dražino ubistvo.<ref name="TopalAvg44">[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_5.htm Memorandum Živka Topalovića, avgust 1944]. znaci.net</ref> * 8. 3. - [[Bitka kod Imphala]] (do jula): japanska neuspešna ofanziva prema [[Britanska Indija|Indiji]] predstavlja prekretnicu rata u burmanskom teatru. * [[9. 3.]] - Kralj Petar II i premijer Božidar Purić prešli iz Kaira u London. * [[10. 3.]] - Prokomunistički [[EAM]] u Grčkoj ustanovljuje paralelnu vladu, [[Politički komitet nacionalnog oslobođenja]], poznat i kao "Planinska vlada". * 12. 3. - Nemački pomen palim junacima na Kalemegdanu.<ref>[http://ubsm.bg.ac.rs/ID/1317/mid/1317-0147.jpg "Kolo", 18. mart 1944]</ref> * [[mart]] - Operacije [[Operacija Wegweiser|Wegweiser]] i [[Operacija Sava|Sava]] protiv partizana u Sremu i Semberiji, prve akcije [[Datoteka:13th SS Division Logo.svg|25px]] [[Handžar-divizija|Handžar-divizije]], koja je izvršila [[Pokolj u Rači]] (zatim su u Bosni do leta). * [[15. 3.]] - [[Antipartizanska ofanziva u istočnoj Bosni proljeća 1944]]. * 15. 3. - [[Bitka za Monte Cassino]], treći pokušaj: novo bombardiranje. * [[15. 3.]] - [[20. 5.]] - Neuspešni [[Pokušaj proboja NOVJ u Srbiju proleća 1944.|Pokušaj proboja NOVJ u Srbiju]]. * 17-23. 3. - Erupcija [[Vezuv]]a, poginulo 26 ljudi, uništeno i oštećeno 88 aviona B-25<ref>[https://www.earthmagazine.org/article/benchmarks-march-17-1944-most-recent-eruption-mount-vesuvius Benchmarks: March 17, 1944: The most recent eruption of Mount Vesuvius]. earthmagazine.org</ref>. * [[18. 3.]] - [[Akcija Bura]]: poljska [[Armia Krajowa]] počinje čarke sa Nemcima. * [[19. 3.]] - [[Operacija Margarethe]]: Nemci započinju faktičku okupaciju [[Kraljevina Mađarska (1920–1946)|Mađarske]], usled [[Miklós Horthy|Horthy]]-jevih kontakata sa zapadnim saveznicima (sovjetski prodor u pravcu Karpata počeo 4. marta). * [[20. 3.]] - Crvena armija oslobodila [[Vinica (Ukrajina)|Vinicu]]. * [[22. 3.]] - Pod nemačkim pritiskom, za mađarskog premijera postavljen Döme Sztójay ([[Dimitrije Stojaković]]) - početak [[holokaust|katastrofe]] za Jevreje pod mađarskom vlašću. * 22. 3. - U bombardovanju uništen stari deo [[Frankfurt]]a, oko 1.000 mrtvih. * 23/[[24. 3.]] - Britanski letni narednik [[Nicholas Alkemade]] preživeo pad sa oko 5500 metara - spasli ga borovi i sneg. * [[24. 3.]] - [[Masakr u Ardeatinskim pećinama]] - nakon što je italijanski pokret otpora [[Atentat u Via Raselli|prethodnog dana u Rimu ubio 28 nemačkih policajaca]], Nemci ubijaju 335 Italijana. * 24/25. 3. - "Veliki bijeg": 76 zarobljenika pobjeglo kroz tunel iz [[Stalag Luft III]] (povod za film ''[[The Great Escape (film)|The Great Escape]]'' iz 1963) - skori svi su uhvaćeni, 50 ih je strijeljano (→ [[Kugel-Erlass]]). * 24/25. 3. - RAF bombardovao Berlin sa 811 bombardera, izgubio 72. * [[26. 3.]] - Nemci razbili jedinicu [[Francuski pokret otpora|francuskih gerilaca]] na platou Glières. * [[28. 3.|28]] - 29. 3. - [[Pokolj u potkamešničkim selima]]: divizija "Princ Eugen" ubila 1500-1800 Hrvata u Cetinskoj krajini. * [[29. 3.]] - [[Druga prizrenska liga]] zahteva od Hitlera "militarizaciju Kosova" (regrutaciju i opremanje ljudstva) i ispravku granica prema Crnoj Gori i Srbiji. Ovog meseca je formirana [[Datoteka:21st SS Division Logo.svg|25px]] [[Albanische Nr. 1|SS divizija Skenderbeg]]. * [[30. 3.]] - Drugo savezničko bombardovanje [[Niš]]a, i još jedno 5. aprila. * [[31. 3.]] - [[24. 4.]] - [[Grčka pobuna na Bliskom istoku]]: grčke trupe se pobunile protiv izbegličke vlade u Egiptu ("Prvi čin grčke tragedije"). === April/Travanj === [[Datoteka:April1944.jpg|mini|250px|Istočni front dec. 1943 - april 1944.]] * [[1. 4.]] - Amerikanci greškom bombardirali [[Schaffhausen]] u Švicarskoj - 40 mrtvih. * [[2. 4.]] - Sovjetske trupe prešle rijeku [[Prut]] i ušle u [[Kraljevina Rumunija|Rumuniju]]. * 2. 4. - Oružana pobuna protiv [[salvador]]skog predsednika [[Maximiliano Hernández Martínez|M. H. Martíneza]] ubrzo je ugušena (ipak, prinuđen je na ostavku u maju). * [[4. 4.]] - Počinje [[Bitka kod Kohime]], "Istočni Staljingrad" (do juna): neuspešni japanski pokušaj izolovanja [[Bitka kod Imphala|branitelja Imphala]] predstavlja prekretnicu. * 4. 4. - Prvo od 17 savezničkih bombardovanja Bukurešta za četiri meseca, stradalo je oko 5.500 civila. * [[8. 4.]] - [[6. 6.]] - [[Prva jaško-kišinjevska ofanziva]] Crvene armije prema Rumuniji nije uspešna. * [[9.4.|9]] - [[11. 4.]] - Neuspešni [[Napad NOVJ na Cazin aprila 1944.|napad NOVJ na Cazin]]. * [[9. 4.]] - [[5. 5.]] - "[[Operacija Frühlingserwachen (1944)|Operacija Buđenje proleća]]": neuspešan osovinski napad na partizane u crnogorskom Sandžaku. * [[10. 4.]] - Dnjeparsko-karpatska ofanziva se privodi kraju: oslobođena [[Odesa]]. * [[12. 4.]] - U Moskvu stigla vojna misija NOVJ (gen-lajtnant [[Velimir Terzić]]). * [[13. 4.]] - [[Borba u Lomnici aprila 1944.|Borba u Lomnici]]: partizani razbili nemačko-nedićevske snage blizu Kruševca. * [[14. 4.]] - Bombajska eksplozija: teretnjak ''SS Fort Stikine'', natovaren sa 1.395 tona eksploziva i balama pamuka, eksplodirao u luci [[Bombaj]], stradalo oko 800 ljudi. [[Datoteka:Allied bombardement of Belgrade Apr 17 1944.tif|mini|250px|[[Bombardovanje Beograda 1944.]]]] [[Datoteka:Flying fortress destroyed over nis yards.jpg|mini|180px|Leteća tvrđava iznad Niša]] * [[16. 4.|16]] - [[17. 4.]] - Savezničko [[Bombardovanje Beograda 1944.|bombardovanje Beograda]], na pravoslavni Uskrs (16-tog); velike civilne žrtve, razoreno i porodilište. * [[19. 4.]] - [[Operacija Ichi-Go]] (do decembra): niz bitaka Japanaca sa kineskim nacionalistima. * [[20. 4.]] - Detonacija broda sa eksplozivom u [[bergen]]skoj luci - 158 mrtvih i velika materijalna šteta u istorijskom jezgru. * [[21. 4.]] - Prvi partizanski desant na južnom Jadranu: iskrcavanje na [[Mljet]], što je diverzija za [[Desant NOVJ na Korčulu 1944.|desant na Korčulu]]. * [[22. 4.]] - Diverzantska grupa IX korpusa [[JNA|JA]] digla u vazduh nemački oficirski dom u [[Trst]]u - poginula petorica nemačkih vojnika, obešen 51 talac<ref>[http://www.freeterritorytrieste.com/prologue.html Prologue]. freeterritorytrieste</ref>) * 22. 4. - U [[Libija|Libiji]] formirana [[Prva eskadrila NOVJ]], tj. 352. eskadron RAF, sa 16 aviona ''[[Spitfire]]'' - prva borbena misija 18. avgusta. * 22. 4. - Započinje saveznička kampanja na zapadnoj Novoj Gvineji, ubrzo zauzeta [[Jayapura|Hollandia]]. * [[24. 4.]] - Masakr u Katranici: spaljeno 368 ljudi u Egejskoj Makedoniji. * 24. 4. - Zauzećem [[Madang]]a se okončava [[Kampanja na poluostrvu Huon]] na Novoj Gvineji. * [[26. 4.]] - Prvi napad na japanski [[konvoj Take Ichi]] koji prevozi dve divizije (drugi 6. maja) - ukupno su potopljena četiri transportera sa 4.290 vojnika * [[27. 4.]] - [[Huska Miljković]], kontroverzni komandant[[Huskina vojska|Huskine vojske]], ubijen kod Male Kladuše par meseci nakon što je prešao partizanima. * [[28. 4.]] - Operacija Tigar (''Exercise Tiger'') - vežba za [[Dan-D]], Nemci napali saveznički konvoj, poginulo 946 američkih vojnika. * [[29. 4.]] - Četnički [[masakr u Drugovcu]] kod Smedereva. * [[30. 4.]] - Pokolj u selu [[Lipa (Matulji)|Lipa]] kod Rijeke: selo je spaljeno i ubijeno 269 žitelja. === Maj/Svibanj === * [[1. 5.]] - Nemci streljali 200 komunista u atinskom predgrađu Kesarijani, odmazda za ubistvo generala. * [[2. 5.]] - Prvi transporti mađarskih Jevreja stižu u Auschwitz - do jula stiže preko 400 hiljada, čime taj logor postaje mesto najvećeg masovnog ubistva<ref>[https://www.scrapbookpages.com/AuschwitzScrapbook/History/Articles/HungarianJews.html The Deportation of the Hungarian Jews] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180705171519/http://www.scrapbookpages.com/AuschwitzScrapbook/History/Articles/HungarianJews.html |date=2018-07-05 }}. scrapbookpages.com</ref>. * [[5. 5.]] - Savezničko bombardovanje Podgorice. * [[6. 5.]] - [[Mahatma Gandhi]] pušten iz pritvora posle dve godine, iz zdravstvenih razloga - u međuvremenu, [[Muhammad Ali Jinnah|Jinnina]] [[Muslimanska liga]] je znatno ojačala i zahteva podelu Indije. * [[9. 5.]] - Crvena Armija oslobodila [[Sevastopolj]], tri dana kasnije i ceo [[Krim]]. * 9. 5. - Obnovljen Jugoslovenski Crveni krst. * 9. 5. - U [[Topusko]]m se [[ZAVNOH]] proglašava za najvišu zakonodavnu i izvršnu vlast u Hrvatskoj. * 9. 5. - Salvadorski predsednik [[Maximiliano Hernández Martínez]] prinuđen generalnim štrajkom na ostavku i bekstvo iz zemlje, dolazi [[Andrés Ignacio Menéndez]] (do oktobra). * [[10. 5.]] - Neuspješni partizanski [[Napad NOVJ na Šoltu 1944.|napad na Šoltu]]. * 10. 5. - [[Filadelfijska deklaracija]] reformulira ciljeve [[Međunarodna organizacija rada|Međunarodne organizacije rada]]. [[Datoteka:Cassino (Italy) (3987431019).jpg|mini|250px|[[Bitka za Monte Cassino]]: ruševine]] * [[11. 5.]] - [[4. 6.]] - Operacija Diadem odn. Četvrta [[Bitka za Monte Cassino]], u dolini [[Liri]]ja. * [[13. 5.]] - U [[Drvar]]u osnovana [[OZNA]] (Odeljenje za zaštitu naroda). Ovaj datum će u drugoj Jugoslaviji biti Dan bezbednosti. [[Datoteka:Marshal Tito during the Second World War in Yugoslavia, May 1944.jpg|mini|250px|Tito u Drvaru]] * [[14. 5.]] - Pripadnici divizije Skenderbeg uhapsili 281 Jevrejina u Prištini i predali ih Nemcima. * maj - Ubijen Nedićev državni sekretar Cvetan Ceka Đorđević.<ref>[http://ubsm.bg.ac.rs/ID/2013/mid/2013-0230.jpg "Srpski narod", 27. maj 1944]</ref> * maj - Ugovor u Libanu i sporazum o formiranju koalicione vlade Grčke na čelu sa [[Jorgos Papandreu (stariji)|J. Papandreuom]]. * maj - Deportacija preko 100.000 Jevreja iz severne Transilvanije (pod mađarskom vlašću). * [[18. 5.]] - Nemci se povlače iz [[Monte Kasino|Monte Kasina]] u Italiji - saveznička Pirova pobeda. Povlače se na [[Hitlerova linija|Hitlerovu/Sengerovu liniju]], koja je probijena 24. 5. * 18. 5. - Bombardovanje Beograda (Pašino Brdo, Kotež Neimar) i Niša. * 18. 5. - Osnovan [[Socijalistički savez radnog naroda Hrvatske|JNOF Hrvatske]]. * 18. 5. - [[Deportacija krimskih Tatara]]. * [[22. 5.]] - Emigrantska Vlada Kraljevine Jugoslavije izdala proglas kojim pod pretnjom kazne poziva vojne obveznike i građane da napuste partizane i pristupe snagama ministra i đenerala Mihailovića. * [[24. 5.]] - [[Përmetski kongres]]: albanski komunisti osnivaju zakonodavno telo i privremenu vladu, po ugledu na AVNOJ. [[Datoteka:Desant nemačkih padobranaca na Drvar.jpg|mini|250px|[[Desant na Drvar]]]] * [[25. 5.]] - [[Desant na Drvar]] (operacija "Konjički skok") - neuspeli nemački pokušaj uništenja Vrhovnog štaba [[NOV i POJ]] (poznato i kao "Sedma neprijateljska ofanziva"). * 25. 5. - Izbeglička vlada Božidara Purića podnela ostavku. * 25. 5. - Proboj iz Anzija: saveznici zauzeli [[Cisterna di Latina, Latina|Cisternu]]. * [[28. 5.]] - "Revolucija 28. maja" u [[Ekvador]]u: [[Carlos Arroyo del Río]] odlazi usled narodne pobune a ponovo dolazi [[José María Velasco Ibarra]] (do 1947, drugi od pet mandata). * [[29. 5.]] - [[Operacija Vazdušni most]] (''Halyard''): prva evakuacija iz [[Pranjani|Pranjana]], američkih i britanskih avijatičara spašenih od [[JVuO]]. * [[30. 5.]] - Britanska vlada i zvanično obustavlja pomoć Dražinim [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|četnicima]]. * maj, krajem? - Nedićeva vlada poziva šest godišta u srpske oružane odrede.<ref>[http://ubsm.bg.ac.rs/ID/2013/mid/2013-0239.jpg "Srpski narod", 3. juna 1944]</ref> === Jun/Juni/Lipanj === [[Datoteka:NormandySupply edit.jpg|thumb|280px|Iskrcavanje u Normandiji]] * [[1. 6.]] - Kralj Petar isključio [[Draža Mihailović|Dražu Mihailovića]] iz izbegličke vlade u Londonu, tj. mandat za formiranje vlade dobio ban [[Ivan Šubašić]], koji privremeno zadržava sve resore. * 1. 6. - Nova rojalistička vlada u Bugarskoj ([[Ivan Bagrjanov]]). * [[2. 6.]] - Saveznici probili liniju Caesar C, Hitler naredio da Rim ne treba braniti. * [[3. 6.]] - Saveznici bombardirali [[Split]]. * 3. 6. - [[Charles de Gaulle]] je predsednik [[Privremena vlada Francuske Republike|Privremene vlade Francuske Republike]] (do 1946) - saveznici ga priznaju tek u oktobru. [[Datoteka:Allied Forces in Rome, June 1944 TR1854.jpg|mini|150px|Saveznici u [[Rim]]u]] * [[4. 6.]] - Oslobođen [[Rim]]. * [[5. 6.]] - Italijanski kralj [[Viktor Emanuel III]] predaje preostala ovlašćenja sinu [[Umberto II|Umbertu]]. * 5. 6. - Uveče počinje operacija Tonga, britanski padobranci se iskrcavaju kod Caena. U toku su i operacije mornaričkih obmana kako bi se sugerisao Calais kao mesto iskrcavanja. * 5. 6. - Počinje Operacija Matterhorn, strateško bombardovanje japanskih pozicija - prva misija strateškog bombardera [[Boeing B-29|B-29]], iz Indije na Bangkok. * [[6. 6.]] - Iskrcavanjem u Normandiji (''D-Day''), najvećim amfibijskim napadom u istoriji, počinje [[Bitka za Normandiju]]. * [[7. 6.]] - Tito stigao na [[Vis (otok)|Vis]], preko [[Bari]]ja. * 8/[[9. 6.]] - Prvi put upotrebljena bomba ''[[Tallboy]]'' od 5,1 t - uništen [[Saumur]]ski železnički tunel. * [[10. 6.]] - Zločini SS: uništeno francusko selo [[Oradour-sur-Glane]] sa svih 642 stanovnika; u grčkom selu Distomo ubijeno 214 ljudi. * [[10. 6.]] - [[9. 8.]] - Viborško-petrozavodska operacija Sovjeta protiv Finaca - zauzimaju Viborg i istočnu Kareliju, zatim pat-pozicija. * [[13. 6.]] - Na London lansirana prva leteća bomba [[V-1]]. * [[14. 6.]] - [[6. 8.]] - [[Operacija Žitni cvet]] (''Kornblume'' - različak) - Nemci protiv sremskih partizana, kako bi osigurali prugu Beograd-Vinkovci i žetvu (u četiri etape). [[Datoteka:Peenemünde-V1-090903.JPG|mini|200px|[[V-1]]]] * [[15. 6.]] - Počinje [[Bitka za Saipan]] na Pacifiku. * 15/16. 6. - Bombardiranje Yawate je prvi američki napad na japansko otočje od [[Doolittleov napad|Doolittleovog napada]] 1942 - zrakoplovi [[B-29]] su doletjeli iz Kine. [[Datoteka:Vis tito subasic.jpg|mini|180px|[[Sporazumi Tito-Šubašić]] - na Visu]] * [[16. 6.]] - Prvi (Viški) [[Sporazumi Tito-Šubašić|Sporazum Tito-Šubašić]] odn. između [[NKOJ]]-a i Kraljevske jugoslovenske vlade - priznata privremena uprava [[AVNOJ]]-a i NKOJ-a, poziv na ujedinjenje svih borbenih snaga sa [[NOVJ]], pitanje državnog uređenja neće biti pokretano do kraja rata. * 16. 6. - Sovjetski beskamatni zajam NKOJ-u od milion rubalja. * [[17. 6.]] - {{flag|Island}} postao nezavisna republika, nakon raskida personalne unije sa [[Danska|Danskom]]. * [[18. 6.]] - Bomba V-1 pogodila Gardijsku kapelu u Londonu tokom nedeljne službe - 121 žrtva. Istog dana Britanci zauzeli [[Assisi]] u Italiji. * [[19. 6.]] - Japanci zauzeli [[Changsha]], glavni grad Hunana. * 19 - [[20. 6.]] - [[Bitka u Filipinskom moru]]: odlučna američka pobjeda, Japanci su izgubili tri nosača aviona i oko 600 zrakoplova. * [[20. 6.]] - NOVJ [[Napad NOVJ na Podgorač 1944.|zauzela Podgorač]] kod Našica. * [[21. 6.]] - U nemačkom bombardovanju uništeno 47 američkih aviona [[B-17]] u sovjetskoj bazi Poltava, deo [[Operacija Frantic|Operacije Frantic]] (neuspešni plan "šatl" bombardovanja Nemačke). * [[22. 6.]] - [[Burmanska kampanja]]: odlučujuća saveznička pobeda u [[Bitka kod Kohime|Bici kod Kohime]] "istočnom Staljingradu". * 22. 6. - Trogodišnjica napada na SSSR obeležena u Beogradu paradom srpskih oružanih odreda i otvaranjem izložbe "Crna Gora pod petokrakom zvezdom".<ref>"Srpski narod", 24. juna 1944, [http://ubsm.bg.ac.rs/ID/2013/mid/2013-0267.jpg str. 3] i [http://ubsm.bg.ac.rs/ID/2013/max/2013-0268.jpg 4]</ref> Ovih dana u Beču otvorena izložba "Borbeni prostor Jugoistoka", na kojoj učestvuje i Srbija.<ref>[http://ubsm.bg.ac.rs/ID/2013/mid/2013-0278.jpg "Srpski narod", 1. jula 1944]</ref> * [[22. 6.]]-[[19. 8.]] - [[Operacija Bagration]] - letnja ofanziva Crvene armije proteruje nemačke snage iz Belorusije i istočne Poljske. * [[26. 6.]] - Amerikanci zauzeli [[Cherbourg]] a Crvena armija [[Vitebsk]]. * [[28. 6.]] - Sovjeti zauzimaju [[Mogiljev]], sutradan i [[Bobrujsk]]. * 29. 6. - Transporter ''Toyama Maru'' potopljen blizu Japana sa 5.400 vojnika i članova posade. * jun/jul - [[Operacija Dünkirchen]], ofanziva protiv NOVJ u Žumberku, kao i [[Operacija Floret]] u Gorskom Kotoru; NOVJ 30. 6. [[Napad NOVJ na Bosiljevo 1944.|zauzela Bosiljevo]] između Karlovca i Ogulina. === Jul/Juli/Srpanj === [[Datoteka:BagrationMap2.jpg|mini|280px|[[Operacija Bagration]], jun-avgust 1944.]] * [[1. 7.]] - Predlog odluke o konstituisanju [[ZAVNOBIH]] u najviše zakonodavno i izvršno tijelo u BiH. * 1. 7. - Autoritarni lider [[Gvatemala|Gvatemale]], [[Jorge Ubico]], protestima prinuđen na ostavku. * [[1. 7.|1]]-[[22. 7.]] - Monetarna i finansijska konferencija u [[Bretonvudski sistem|Breton Vudsu]]. * [[3. 7.]] - [[SSSR|Sovjetske]] trupe oslobodile glavni grad [[Beloruska SSR|Belorusije]] [[Minsk]] i zarobile 100.000 nemačkih vojnika. * 3. 7. - [[Bitka kod Imphala]] se završava važnom savezničkom pobedom u Burmanskoj kampanji. * [[5. 7.]] - [[4. 8.]] - [[Topličko-jablanička operacija 1944]] (operacije ''Trumpf'', ''Halali'' i ''Kehraus'') protiv NOVJ. U ovo doba i [[Operacija Sonnenstich]] u istočnoj Hercegovini i [[Andrijevička operacija]] u Crnoj Gori i Sandžaku. * [[6. 7.]] - U požaru koji je u glavnom šatoru [[cirkus]]a „Ringling Brothers and Barnum & Bailey“ izazvao gutač vatre, u američkom gradu [[Hartford, Connecticut]], poginulo je 167 ljudi. * [[8. 7.]] - Ministar rata i rada [[Juan Perón]] postaje potpredsednik Argentine. Ove godine je osnovao Nacionalni institut socijalnog osiguranja. [[Datoteka:US landings saipan.jpg|mini|200px|[[Bitka za Saipan]] (krug) i druga američka iskrcavanja]] * [[9. 7.]] - [[Bitka za Saipan]] na Pacifiku okončana važnom američkom pobedom, mada džepovi ostaju do decembra 1945. Sa ostrva će poletati bombarderi prema Japanu. * [[9. 7.]] - Predsednik izbegličke vlade [[Ivan Šubašić]] obavestio svetsku javnost o sporazumu sklopljenim sa maršalom Titom. * 9. 7. - Britanske i kanadske snage konačno zauzele ostatke [[Caen]]a u Normandiji. * [[10. 7.]] - Pokušaj vojnog udara u [[Kolumbija|Kolumbiji]]: preds. [[Alfonso López Pumarejo]] bio zarobljen jedan dan. * [[11. 7.]] - Nemački teški tenk [[Tiger II]] prvi put u borbi, u Normandiji. * [[13. 7.]] - Počela je sovjetska ofanziva na [[Pribaltik]]: [[Armia Krajowa]] i [[Crvena armija]] zauzimaju [[Vilnius]] u Litvaniji ([[Operacija Ostra Brama]]), Sovjeti zatim rasturaju poljske jedinice. * [[14. 7.]] - ZAVNO Crne Gore i Boke postaje [[Crnogorska antifašistička skupština narodnog oslobođenja]]. * 14. 7. - Kombinovani načelnici štabova odlučuju da se izvede iskrcavanje u južnoj Francuskoj - Churchill se zalagao za iskrcavanje kod Trsta i prodor kroz Ljubljanska vrata prema Austriji i Mađarskoj. * jul - [[Centralni nacionalni komitet]] Kraljevine Jugoslavije (četnici) osudili sporazum Tito-Šubašić i zatražili ostavku vlade. * [[16. 7.]] - Prvi vojnici [[Brazilske ekspedicione snage|Brazilskih ekspedicionih snaga]] stigle u Italiju - prva borba u septembru. * 16 - 27. 8. - Operacija Doppelkopf je nemački pokušaj kontraofanzive u zapadnoj Litvaniji. * [[17. 7.]] - Feldm. [[Erwin Rommel]] ranjen u Francuskoj kada je "spitfajer" mitraljirao njegova kola. * 17. 7. - Katastrofa u Port Chicago blizu San Francisca, u eksploziji municije stradalo 320 ljudi. * [[18. 7.]] - Japanski premijer [[Hideki Tojo]] podnosi ostavku - posledica poraza na Saipanu. * 18. 7. - [[Władysław Anders|Andersovi]] Poljaci zauzeli [[Ankona|Ankonu]] posle jednomesečne bitke. * [[19. 7.]] - Amerikanci zauzimaju [[Livorno]]. [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1972-025-12, Zerstörte Lagerbaracke nach dem 20. Juli 1944.jpg|mini|200px|[[Julska zavjera]]: uništena baraka]] * [[20. 7.]]. - [[Julska zavjera]], na čelu s pukovnikom [[Claus Graf Schenk von Stauffenberg|von Stauffenbergom]], pokušaj je ubojstva [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]] bombom u "[[Vučja jama|Vučjoj jami]]" - lakše je povrijeđen. * [[21. 7.]] - [[10. 8.]] - [[Bitka za Guam]] na Pacifiku. * [[22. 7.]] - Završena [[Bretton Woodska konferencija]], tj. Monetarna i finansijska konferencija Ujedinjenih nacija: delegati iz 44 zemlje dogovorili osnivanje [[Međunarodna banka za obnovu i razvoj|Međunarodne banke za obnovu i razvoj]] i [[Međunarodni monetarni fond|Međunarodnog monetarnog fonda]] (→ [[Bretton Woods]]ki sistem). * 22. 7. - [[Koncentracijski logor Majdanek]] u Lublinu prvi je oslobođeni veći logor. NKVD ga zatim koristi za poljske gerilce lojalne londonskoj vladi. * 22. 7. - Zvanično proglašen [[Poljski komitet narodnog oslobođenja]], poznat i kao Lublinski komitet - sovjetska marionetska privremena vlada. * [[23. 7.]] - Na Lazinama kod [[Danilovgrad]]a četnici streljali 52 omladinca i omladinke. * [[25. 7.]] - [[Operacija Cobra]]: Amerikanci započinju proboj iz [[Normandija|Normandije]], Britanci i Kanađani podržavaju [[Operacija Spring|Operacijom Spring]]. * 25. 7. - 10. 8. - [[Bitka na Tannenberškoj liniji]]: još jedan neuspešan sovjetski pokušaj zauzeća Estonije. [[Datoteka:Messerschmitt Me 262 050606-F-1234P-055.jpg|mini|200px|[[Messerschmitt Me 262]]]] * [[26. 7.]] - Poručniku Alfredu Schreiberu je pripisana prva pobeda sa mlaznim lovcem, [[Messerschmitt Me 262]]. * [[26. 7.]] - [[13. 8.]] - [[Bitka kod Ilomantsija]] je poslednji sovjetski napad na Finsku - neuspeh. * [[27. 7.]] - [[Lavovski ustanak]]: Poljaci oslobađaju grad, da bi ih Sovjeti zatvorili. * 27. 7. - [[Gloster Meteor]], britanski i jedini saveznički mlazni lovac, ulazi u službu. * [[28. 7.]] - Raketni avion [[Messerschmitt Me 163]] u prvoj borbi. * [[29. 7.]] - U Beogradu otkrivena [[Ilegalna štamparija CK KPJ u Krajinskoj ulici|Ilegalna štamparija CK KPJ]], [[Branko Đonović]] i [[Slobodan Jović]] izvršili samoubistvo. * 29. 7. - Sovjetske oklopne divizije u blizini [[Varšava|Varšave]]. * [[31. 7.]] - [[Antoine de Saint-Exupéry]] poleteo na izviđačku misiju sa Korzike i nije se vratio. === Avgust/August/Kolovoz === * [[1. 8.]] - [[Armia Krajowa]] diže [[Varšavski ustanak]] - grad je razoren u dvomesečnoj borbi a ustanak je ugušen u odsustvu sovjetske podrške. * 1. 8. - Sovjeti zauzeli [[Kaunas]]. * 1. 8. - Posljednji datum koji je [[Anna Frank]] unijela u svoj dnevnik - obitelj je uhvaćena tri dana kasnije. * 1. 8. - [[Bitka za Tinijan]] se privodi kraju - [[Tinijan]] postaje važna avio-baza. * 1. 8. - [[Khuang Aphaiwong]] je novi premijer Tajlanda umesto profašiste [[Plaek Phibunsongkhram]]a, tajno pomaže antijapanski pokret otpora Slobodni Thai. [[Datoteka:Delegati na prvoto zasedanie na ASNOM.jpg|mini|200px|Delegati [[ASNOM]]]] * [[2. 8.]] - Prvo plenarno zasedanje [[ASNOM]]-a u [[Prohor Pčinjski|Prohoru Pčinjskom]]. * 2. 8. - [[Lublinsko-brestska]] operacija se završava zauzećem dva mostobrana preko Visle. * 2. 8. - [[Turska]] prekida odnose sa Nemačkom. * [[avgust]] - [[Operacija Hackfleisch]] u istočnoj Bosni i [[Durmitorska operacija]] u Crnoj Gori protiv NOVJ. * avgust - [[Aung San]], ministar rata u japanskoj marionetskoj Državi Burma, formirao sa komunistima i socijalistima Antifašističku organizaciju. * [[4. 8.]] - [[Bitka za Srbiju 1944.|Bitka za Srbiju]]: Operativna grupa divizija NOVJ (tri divizije) u borbi sa Nemcima forsirala [[Ibar]] između Raške i K. Mitrovice. * 4. 8. - Nemci napustili [[Firenca|Firencu]], uništivši sve mostove osim [[Ponte Vecchio|Ponte Vecchia]]. * [[5. 8.]] - Veliko bekstvo zarobljenih Japanaca iz Cowre u Australiji - od 1.100 zarobljenih na kraju ih je stradalo 231, delom od samoubistva ili kolega, ostali su uhvaćeni. * 5 - 12. 8. - [[Masakr u Woli]]: masovno ubistvo 40 - 50.000 Poljaka u Varšavi. * [[6. 8.|6]] - [[10. 8.]] - Okršaj Operativne grupe NOVJ sa četiri četnička korpusa na Kopaoniku - potisnuti su ka Zapadnoj Moravi. * [[7. 8.]] - U SAD predstavljen [[Harvard Mark I]], prvi programabilni računar. * [[8. 8.]] - Deklaracija Šubašićeve vlade - priznaje se privremena uprava AVNOJ i [[NKOJ]], poziva se sav narod da se okupi u jedinstvenom frontu pod vođstvom maršala Tita. * [[10. 8.]] - Povlačenje njemačkih trupa s otoka [[Mljet]]a. * 10. 8. - Prestaje organizovani japanski otpor na [[Guam]]u - Amerikanci su povratili ostrvo. [[Datoteka:Tito-Churchill.jpg|mini|150px|Tito i Čerčil u Napulju]] * [[12. 8.]] - Susret [[Tito|Tita]] i Čerčila u [[Napulj]]u. * 12. 8. - Masakr u [[Sant'Anna, Lucca|Sant'Anna]] di Stazzema u Toskani: u represalijama SS-ovaca i fašista ubijeno 560 seljana, uključujući 130 dece. * 12 - 21. 8. - Bitka za [[Džep kod Falaisea]] - stradalo i zarobljeno 60.000 Nemaca koji su bili okruženi kod [[Falaise (Kalvados)|Falaisea]]. Otvoren put prema Parizu. * 12. 8. - Operacija Pluto - ispod LaManša postavljen prvi podmorski naftovod na svetu. * [[15. 8.]] - [[Operacija Dragoon]]: iskrcavanje saveznika u južnoj Francuskoj. * [[16. 8.]] - Na [[Vis (otok)|Visu]] nastavak pregovora [[NKOJ]]-a i izbegličke jugoslovenske vlade. * [[17. 8.]] - Završena [[Bitka za Biak]] pored Nove Gvineje, poginulo je oko 6.100 Japanaca. [[Datoteka:Spitfires of the No 352 (Y) Squadron RAF, aka Balkan Air Force (18 August 1944).jpg|mini|200px|Avioni [[Prva eskadrila NOVJ|Prve eskadrile NOVJ]]]] * [[19. 8.]] - Ustanak u Parizu. * 19. 8. - Vučiji čopor američkih podmornica napao po tajfunu japanski konvoj i potopio brodove ''Teia Maru'' i ''Tamatsu Maru'' sa 2.665 odn. 4.890 ljudi. * [[20. 8.|20]] - [[29. 8.]] - [[Jaško-kišinjevska operacija]]: nemačke snage potučene a Rumunija menja stranu. * [[21. 8.]] - Počinje [[Konferencija u Dumbarton Oaksu]]: predstavnici SSSR, SAD, V. Britanije i Kine razgovaraju u Dambarton Ouksu o ustanovljenju glavnih organa [[UN|Ujedinjenih nacija]]: Saveta bezbednosti, Generalne skupštine, Međunarodnog suda pravde i stalnih sekretarijata. * [[22. 8.]] - Amerikanci zauzeli [[Grenoble]]. * 22. 8. - Potopljen japanski evakuacioni brod ''Tsushima Maru'' - 1.529 žrtava, od čega 775 školske dece. * 22 - 23. 8. - Akcija Gitter: hapšenje bivših političara s levice i centra u Nemačkoj (među kojima i [[Konrad Adenauer]]). * [[23. 8.]] - Puč u [[Kraljevina Rumunija|Rumuniji]]: smenjen premijer [[Ion Antonescu]], kralj Mihail preuzima vlast, proglašeno jednostrano primirje. Luftwaffe sledeće noći bombarduje Bukurešt. [[Datoteka:The Liberation of Paris, 25 - 26 August 1944 HU66477.jpg|mini|De Gaulle u Parizu]] * [[25. 8.]] - Oslobođenje [[Pariz]]a. Komandant [[Dietrich von Choltitz]] se oglušio o Hitlerovo naređenje da razori grad. * [[26. 8.]] - Bugarska proglašava neutralnost - SSSR ne prihvata. * 26. 8. - ''[[Épuration légale]]'' ("legalna čistka"): francuska skupština usvaja definiciju "povrede nacionalne časti" (''indignité nationale''), što se kažnjava oduzimanjem građanskih prava (''dégradation nationale''). U toku je ''épuration sauvage'' ("divlja čistka"), pogubljenja po kratkom postupku i javno ponižavanje osumnjičenih kolaboranata. * [[28. 8.]] - Oslobođeni [[Marsej]] i [[Nica]]. [[Datoteka:1944-09-01GerWW2BattlefrontAtlas.jpg|mini|250px|Saveznički proboji u avgustu]] * [[29. 8.]] - Jugoslovenski kralj [[Petar II Karađorđević|Petar II]] razrešava [[Draža Mihailović|Dražu Mihailovića]] dužnosti načelnika štaba Vrhovne komande Jugoslavije i priznaje Tita kao vođu otpora u Jugoslaviji. * 29. 8. - Preventivna nemačka okupacija [[Republika Slovačka (1939–1945)|Slovačke]] - počinje [[Slovački nacionalni ustanak|nacionalni ustanak]] sa sedištem u [[Banská Bystrica|Banskoj Bystrici]]. * 29. 8. - Horthy iznudio ostavku [[Döme Sztójay]]a, novi premijer je gen. [[Géza Lakatos]] (do oktobra). * 29/30. 8. - RAF razorio centar [[Königsberg]]a. * [[30. 8.]] - [[Urota Lorković-Vokić]]: [[Ante Pavelić]] sprečava mogući puč i ostaje vjeran Njemačkoj. * 30. 8. - Sovjeti zauzeli rumunska naftna polja u [[Ploešti]]ju. * 30. 8. - Titov poziv domobranima, četnicima i drugima da napuste neprijateljske formacije; svako ko se posle 15. septembra zatekne u istima biće kažnjen najstrožijom kaznom. * [[31. 8.]] - Crvena armija ušla u [[Bukurešt]]. Okončan nemački otpor u Rumuniji. === Septembar/Rujan === [[Datoteka:Oslobođena teritorija septembra 1944.jpg|mini|200px|Oslobođena teritorija, sep. 1944.]] * [[1. 9.]] - [[Draža Mihailović]] naređuje opštu mobilizaciju. * [[1.9.|1]] - [[7. 9.]] - [[Operacija Ratweek]], napadi NOVJ i savezničkog vazduhoplovstva na železničke komunikacije u Jugoslaviji. * [[2. 9.]] - U Bugarskoj imenovana proruska vlada, na čelu sa Konstantinom Muravjevim. * 2. 9. - Finska prekida diplomatske odnose sa Nemačkom. * [[3. 9.]] - Oslobođen [[Brisel]]. Vlada stiže 8. 8. a princ Karlo, grof od Flandrije postaje regent svom bratu Leopoldu III koji je u Nemačkoj (do 1950). * 3. 9. - Formirana nova grčka koaliciona vlada. * [[4. 9.]] - Britanci zauzimaju [[Antverpen]], čija luka sada postaje glavna nemačka meta - saobraćaj konvoja omogućen u novembru. * [[5. 9.]] - SSSR objavio rat Bugarskoj. * septembar - Počinje [[Proboj Armijske grupe E iz Grčke]]. * [[6. 9.]] - Jedinice 3. ukrajinskog fronta Crvene armije (general pa maršal [[Fjodor Tolbuhin]]) izbile na jugoslovensku granicu, kod Turn Severina. * 6. 9. - 12. korpus NOVJ kod Višegrada prešao Drinu i ušao u Srbiju. * 6. 9. - Savezničko bombardovanje [[Leskovac|Leskovca]]. * [[7. 9.]] - [[Bitka za Prijedor 1944.|Oslobođeni Prijedor i Ljubija]]. * 7. 9. - Potopljen brod ''Shinyō Maru'' sa 688 američkih zarobljenika. [[Datoteka:Aggregat4-Schnitt-engl.jpg|mini|180px|Presek [[V-2]]]] * [[8. 9.]] - Crvena armija ulazi u Bugarsku, koja menja stranu i objavljuje rat Nemačkoj. * 8. 9. - Desničari iz VMRO-a proglašavaju [[Nezavisna Država Makedonija|Nezavisnu Državu Makedoniju]]. * 8. 9. - Prva raketa [[V-2]] pada na London. * 8. 9. - Nekadašnji luksuzni italijanski brod ''[[SS Rex|Rex]]'' potopljen od RAF-a u Koparskom zalivu. * [[9. 9.]] - [[Bitka na Jelovoj gori]], odlučujući poraz četnika u Srbiji. * 9. 9. - [[Prevrat u Bugarskoj 1944.|Prevrat u Bugarskoj]]: na vlast dolazi [[Otadžbinski front (Bugarska)|Otadžbinski front]] na čelu sa [[Kimon Georgiev|Kimonom Georgievim]] (do 1946). * [[11. 9.]] - Formirana Jugoslovenska rečna ratna flotila. * [[12. 9.]] - Kralj [[Petar II Karađorđević]] pozvao borce Draže Mihailovića da se priključe partizanskim snagama. * 12. 9. - Rumunija potpisala primirje sa saveznicima, priznaje sovjetska zauzeća iz [[1940]], obezbeđuje 12 divizija za borbu, kao i robu i sirovine za SSSR. Crvena armija danas zauzela [[Temišvar]]. * 12. 9. - [[Roetgen]] je prvo nemačko mesto u rukama zapadnih saveznika. * 12. 9. - Potopljen japanski brod ''Rakuyō Maru'' sa 1.159 britanskih i australskih zarobljenika. * 12 - 16. 9. - Druga kvebečka konferencija (Octagon): tema su okupacione zone u Nemačkoj, [[Morgenthauov plan]] itd. * [[13. 9.]] - NOVJ stupila u kontakt sa Crvenom armijom, u okolini Negotina. * 13. 9. - [[Napad NOVJ na Cazin septembra 1944.|Oslobođen Cazin]]. [[Datoteka:RedArmy19Aug31Dec44.jpg|mini|Istok Evrope avg-dec. 1944.]] * [[15. 9.]] - Operacija Paravane: nemački ''Tirpitz'' je onesposobljen. * [[16. 9.]] - [[Treći ukrajinski front]] stigao u Sofiju. * [[17. 9.]] - [[Bitka za Brač 1944.|Oslobođenje Brača]]. * 17. 9. - Drugo i konačno oslobođenje [[Tuzla|Tuzle]]. [[Datoteka:The vital bridge at Arnhem after the British paratroops had been driven back.jpg|mini|200px|[[Bitka za Arnhem]]: vitalni most]] * [[17. 9.|17]]-[[25. 9.]] - [[Operacija Market Garden]] - najveći vazdužni desant rata s ciljem uspostavljanja mostobrana na [[Rajna|Rajni]], ali Britanci razbijeni [[Bitka za Arnhem|kod Arnhema]]. * [[18. 9.]] - [[Oslobođenje Valjeva septembra 1944.|Oslobođenje Valjeva]]. * 18. 9. - Japanski "pakleni brod" ''Jun'yō Maru'' potopljen pored Sumatre sa 5.620 ljudi, uglavnom javanskih radnika i savezničkih zarobljenika. * [[19. 9.]] - Moskovsko primirje između [[Finska|Finske]] i saveznika (tj. SSSR, čime je okončan [[Nastavljeni rat]]). Finska ima obavezu da protera ili razoruža nemačke trupe (→ [[Laplandski rat]]). * 19. 9. - Amerikanci konačno zauzeli [[Brest, Francuska|Brest]], ali luka je neupotrebljiva. * 19. 9. - Počinje dvomesečna [[Bitka u Hürtgenskoj šumi]], nemački defanzivni uspeh na granici sa Belgijom. * [[20. 9.]] - [[Oslobođenje Aranđelovca septembra 1944.|Oslobođenje Aranđelovca]], ali borbe se nastavljaju do 10. oktobra. * [[21. 9.]] - Tito otputovao u Moskvu na razgovore o koordinaciji Crvene armije i NOVJ (C.a. će formalno zamoliti za ulaz u Jugoslaviju, koju će napustiti odmah po završetku vojnih dejstava). * 21. 9. - [[Bitka za Rimini]]: grčka jedinica zauzela grad. Ovim je formalno probijena [[Gotska linija]], ali [[Albert Kesselring|Kesselringove]] snage se uredno povlače sve do marta/aprila 1945. * [[22. 9.]] - Jedinice 113. divizije Crvene armije prešli Dunav kod Kladova i Brze Palanke. * 22. 9. - Crvena armija zauzima [[Talin]] nakon nekoliko dana delovanja estonske vlade [[Otto Tief]]a. [[Datoteka:Italian-social-republic-and-civil-war.svg|mini|150px|Italija 1944.]] * 27. 9. - Potopljen transportno-bolnički brod ''Ural Maru'', oko 2.000 stradalih. * [[28. 9.]] - Delovi 68. i 75. korpusa Crvene armije iz Rumunije i Bugarske počele prodor u Srbiju. * [[29. 9.]] - [[5. 10.]] - Masakr u [[Marzabotto, Bologna|Marzabottu]] kod Bologne: u nemačkim represalijama ubijeno najmanje 770 civila. * 29. 9. - U službi je njemačka podmornica U-2511, jedna od samo dvije [[podmornica tip XXI|podmornice tipa XXI]] - naći će se u patroli posljednjih dana rata. * [[30. 9.]] - Crvena armija oslobodila [[Negotin]]. * septembar? - Draža Mihailović odlazi u istočnu Bosnu. * septembar - Počinje glad u Holandiji. === Oktobar/Listopad === [[Datoteka:Belgrade Offensive Map.JPG|thumb|160px|[[Bitka za Srbiju]]]] * [[2. 10.]] - Slomljen [[Varšavski ustanak]], stradalo je bar 150.000 civila. * 2. 10. - Prodor kroz Zapadni zid u Nemačku. * [[3. 10.]] - Crvena Armija i partizani oslobodili Petrovgrad ([[Zrenjanin]]). * [[3. 10.]] - Raspušten [[Banjički logor]]. * [[5. 10.]] - Britanci se iskrcavaju u Grčkoj. * 5. 10. - Oslobođeno [[Pančevo]]. * 5. 10. - U Krajovi sporazum NKOJ i bugarske vlade [[Otadžbinski front (Bugarska)|Otadžbinskog fronta]] o vojnoj saradnji. * 5. 10. - Japanci zauzeli kinesku luku [[Fuzhou]]. * [[6. 10.]] - [[Povlačenje kolaboracionista sa Nemcima|Povlačenje kolaboracionista]]: [[Milan Nedić]] pobegao iz Beograda. * 6. 10. - Rusi ušli u [[Mađarska|Mađarsku]], istočno od [[Segedin]]a, počinje [[Debrecinska operacija]] (do 29. 10.). * [[7. 10.]] - [[Aleksandrijski protokol]] predviđa organizaciju arapskih država (→ [[Arapska liga]]). * [[8. 10.]] - Bugarska započinje ratne operacije protiv Nemačke. * [[9. 10.|9]] - [[19. 10.]] - Četvrta [[Moskovska konferencija (1944)|Moskovska konferencija]] (''Tolstoy''). Čerčil i Staljin postižu tajni [[Sporazum o procentima]] (Jugoslavija 50:50). * 9. 10. - Crvena armija izbila na Baltik kod Memela - nemački [[Kurlandski džep]] je odsečen do kraja rata. * 9. 10. - Titovo naređenje 2. udarnom korpusu NOVJ da se ruše komunikacije ka Bosni i Dalmaciji, radi sprečavanja izvlačenja nemačke grupe E iz Grčke. * [[10. 10.]] - Oslobođeno [[Livno]]. * 10. 10. - [[Debrecenska operacija]]: Crvena armija izbila na Tisu u Mađarskoj. * [[10. 10.]] - Oslobođena [[Subotica]]. * [[11. 10.]] - Zauzeti [[Cluj-Napoca|Kluž]] u Rumuniji, [[Segedin]] u Mađarskoj i [[Knjaževac]] u Srbiji. * [[12. 10.]] - Nemci napustili [[Atina|Atinu]] - napuštaju celu Grčku kako ne bi bili odsečeni. Britanci stižu 14. 10. a grčka vlada Jorgosa Papandreua 18-tog. * [[13.10.|13]] - [[17. 10.]] - [[Bitka za Koprivnicu 1944.|Bitka za Koprivnicu]] je neuspjeh NOVJ. * [[14. 10.]] - [[Niš]] je oslobođen od Nemaca. U [[Borbe za Kruševac 1944.|Kruševac prvo ulaze]] [[Dragutin Keserović|Keserovićevi]] četnici pa Crvena armija i partizani. [[Datoteka:Liberation de Belgrade AVERS.jpg|mini|90px|[[Medalja "Za oslobođenje Beograda"]]]] * 14. 10. - Početak borbi za oslobodenje Beograda ([[Beogradska operacija]]). * 14. 10. - [[Erwin Rommel]] koristi opciju samoubistva kako ne bi bio izvođen na sud. * [[15. 10.]] - Počinje [[Kosovska operacija 1944.|Kosovska operacija]], bugarske, jugoslovenske i albanske snage protiv dela [[Armijska grupa E|Armijske grupe E]]. * 15. 10. - [[Operacija Panzerfaust]]: odmah nakon što je mađarski regent [[Miklós Horthy|Horthy]] proglasio primirje sa Saveznicima, Nemci izveli prevrat - postavljen [[Ferenc Szálasi]] iz Partije Strelastog Krsta. * 15. 10. - Sovjeti zauzeli [[Riga|Rigu]]. * oktobar - Italijanska kampanja: saveznici pokušavaju prodor prema Bologni, ali jak nemački otpor, zamor i loše vreme znače da do proleća neće biti značajnijeg napredovanja. * oktobar - Počinje [[Glad u Vijetnamu 1945.|Glad u Vijetnamu]] - do kraja sledeće godine umrlo najmanje 400.000 ljudi, što će imati i političke posledice. * ca. [[16. 10.]] - Tito tražio od maršala Tolbuhina da bugarske snage napuste Srbiju zbog "nelojalnog držanja" (nije prihvaćeno). * [[17. 10.]] - Vojna uprava za Banat, Bačku i Baranju. * 17 - 19. 10. - Kubansko-floridski uragan odnosi 300 žrtava i nanosi veliku štetu (tek će Andrew 1992. biti razorniji). * [[18. 10.]] - Oslobođen [[Dubrovnik]]. * 18. 10. - Prvi broj lista "Glas slobodnog [[Niš]]a" (kasnije Narodne novine) * 18. 10. - Represivne mere protiv Nemaca u Banatu (zabranjen nemački jezik na javnim mestima i izlazak iz sela). * 18. 10. - Hitler naredio osnivanje [[Volkssturm]]-a ("Narodna vojska"). * [[19. 10.]] - "[[Gvatemalska revolucija|Oktobarska revolucija]]" u [[Gvatemala|Gvatemali]]: vojni udar [[Jacobo Árbenz|Jacoba Árbenza]] i drugova protiv [[Juan Federico Ponce Vaides|Vaidesa]], marionete bivšeg diktatora [[Jorge Ubico]]a - sledi "10 godina proleća" do CIA-inog [[Puč u Gvatemali 1954.|puča 1954.]]. * 19 - 24. 10. - Invazija na Aránsku dolinu: komunistička Španska nacionalna unija pokušala upad u Frankovu Španiju. [[Datoteka:Smotra na Trgu Republike, 20. oktobar 1944..jpg|mini|250px|Smotra na Pozorišnom trgu]] * [[20. 10.]] - [[Oslobođenje Beograda]]: [[Crvena armija]] i [[NOVJ]] oslobodile [[Beograd]]. Učitelj Miladin Zarić spasao stari Savski most. * 20. 10. - [[Bitka za Filipine (1944–1945)|Bitka za Filipine]]: general [[Douglas MacArthur]] se vratio na Filipine, počinje Bitka za Lejte (do kraja godine) a kampanja traje do kraja rata. * [[20.10.|20]] - [[22. 10.]] - [[Napad NOVJ na Travnik 1944.]] * [[21. 10.]] - Oslobođen [[Kragujevac]] (tačno tri godine nakon [[masakr u Kragujevcu|streljanja]]). * 21. 10. - Uspostavljen [[Sremski front]] (do aprila). * 21. 10. - [[Aachen]] je prvi nemački grad zauzet od saveznika, ali ne uspevaju preći Rur niti zauzeti brane. * 21. 10. - Tokom neuspešne [[Gumbinnenska operacija|Gumbinnenske operacije]] (Prve pruske ofanzive), Sovjeti počinili [[Masakr u Nemmersdorfu]]. * [[22. 10.]] - Završena Memelska bitka: nemačke snage blokirane u malom mostobranu oko Memela. * [[22. 10.]] - [[13. 11.]] - [[Borbe za Rogaticu 1944.|Borbe za Rogaticu i na Romaniji]]. * [[23. 10.]] - Oslobođen [[Novi Sad]]. * 23. 10. - [[Enver Hodža]] na čelu privremene albanske vlade. [[Datoteka:US Armada moving towards Leyte Island.jpg|mini|230px|[[Bitka u zalivu Leyte]], američka armada]] [[Datoteka:Douglas MacArthur lands Leyte.jpg|mini|200px|[[Douglas MacArthur]] se vraća na Filipine]] * [[23. 10.|23]]-[[26. 10.]] - Pomorska [[Bitka u zalivu Leyte]], [[Filipini]], saveznička pobeda u možda najvećoj pomorskoj bici u istoriji. Prvi napadi [[kamikaza]]. * [[25. 10.]] - Rumuni i Crvena armija oslobađaju Transilvaniju od mađarske vojske. * 25. 10. - [[Kirkenes]] je prvo [[norveška|norveško]] oslobođeno mesto (Crvena armija). * 25. 10. - Američki eskortni nosač aviona ''USS St. Lo'' prvi je veći brod potopljen u napadu kamikaza. * [[25. 10.|25]] - [[27. 10.]] - [[Pokolj na Daksi]] osumnjičenih kolaboranata iz Dubrovnika. * [[26. 10.]] - Vojni sud Prvog korpusa NOVJ u Beogradu počinje da sudi saradnicima okupatora i ratnim zločincima (do 18. 11., osuđeno 105 lica, ali osuđenih [[Zločini partizana u Drugom svetskom ratu|ili likvidiranih je mnogo više]]). * [[27. 10.]] - Crvena armija zauzela [[Užgorod]], centar [[Karpatska Rutenija|Karpatske Rutenije]] (od 1946. [[Zakarpatska oblast]] [[Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika|Ukrajinske SSR]]). * [[28. 10.]] - Primirje između antifašističke koalicije i Bugarske (u roku od dve nedelje moraju evakuisati okupirane jugoslovenske i grčke teritorije). * 28. 10. - Nemci ugušili slovački ustanak, posle dva meseca. Istog dana završena i krvava [[Istočnokarpatska operacija]]. * 28. 10. - Izašao prvi posleratni broj [[Politika (novine)|Politike]]. * [[29. 10.]] - [[Budimpeštanska ofenziva]] (do februara). * [[30. 10.]] - Oslobođen [[Solun]]. === Novembar/Studeni === [[Datoteka:Proboj 21 AK okt dec 1944.png|mini|200px|[[Proboj njemačkog 21. korpusa iz okruženja u Crnoj Gori|Proboj nemačkog 21. korpusa]]]] * [[1. 11.]] - Drugi (beogradski) [[Sporazumi Tito-Šubašić|Sporazum Tito-Šubašić]] - predviđeno osnivanje zajedničke vlade DFJ odgovorne [[AVNOJ]]-u i osnivanje kraljevskog namesništva, koje bi u odsustvu kralja vršilo kraljevsku vlast (ostvareno [[1945]]). * 1. 11. - Akcija od 1. novembra 1944. ili Zaseda kod Paga: Britanci potopili dve nemačke korvete i jedan razarač u Kvarneru. * [[4. 11.]] - Osnovano [[Udruženje likovnih umetnika Srbije]] (ULUS). * [[5. 11.]] - Prvo savezničko bombardovanje [[Singapur]]a, oštećen suvi dok. * [[6. 11.]] - Britanski ministar rezident za Bliski istok [[Walter Guinness]], baron Moyne, ubijen u Kairu od jevrejskih terorista ([[Lehi]], pod vođstvom [[Yitzhak Shamir|Yitzhaka Shamira]]). * [[7. 11.]] - [[Franklin Delano Roosevelt|F.D. Roosevelt]] pobedio [[Thomas E. Dewey|Deweya]] sa 432:99 elektora i dobio četvrti mandat predsednika SAD (ali umire u aprilu). Potpredsednik će biti [[Harry S. Truman]]. * 7. 11. - [[Niški incident]]: američki avioni mitraljirali sovjetsku kolonu a zatim je došlo i do vazdušne borbe - SAD uputile izvinjenje. * 7. 11. - U Beogradu štampan prvi broj lista "Glas", obnovljena prva tramvajska linija (Vukov spomenik - Elektr. centrala, sa 5 kola). * [[8. 11.]] - Završena [[Bitka na Scheldtu]]: saveznici otvorili vodeni put prema luci [[Antwerpen]] - prvi konvoj stiže 29. novembra, nakon deminiranja luke. Kanađani su pretrpeli velike gubitke u borbama, u zemlji dolazi do regrutne krize. * 9-[[12. 11.]] - U Beogradu prvo zasedanje [[Velika antifašistička skupština narodnog oslobođenja Srbije|Velike antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Srbije]]. * [[10. 11.]] - [[Radio Beograd]] obnovio rad. * 10. 11. - Formalna nemačka predaja u Splitu, na palubi broda ''[[HMS Delhi]]''. * 10. 11. - Brod ''USS Mount Hood'' natovaren sa 3.400 tona municije eksplodirao na ostrvu Manus (Papua Nova Gvineja) - 432 poginulih, velika šteta. * [[11. 11.]] - ASNO Srbije osnovao Specijalni sud za suđenje zločina i prestupa protiv srpske nacionalne časti (osim veleizdaje i pomaganja ratnih zločina, radi od sledećeg januara). * 11. 11. - Posle više od dve godine završava se [[Štrajk muzičara u SAD]]: nenamerna posledica je opadanje [[big band]]ova i dolazak vokalista u prvi plan. [[Datoteka:Spomenik Batinske bitke 03.jpg|mini|240px|[[Batinska bitka]] - deo spomenika]] * [[11. 11.|11]] - [[29. 11.]] - [[Batinska bitka]] - oslobođena [[Baranja]]. * [[12. 11.]] - Operacija Catechism: nemački bojni brod ''[[Tirpitz (bojni brod)|Tirpitz]]'' je konačno potopljen, iz devetog pokušaja. * [[13. 11.]] - Oslobođeno [[Skoplje]], [[Napad NOVJ na Cazin novembra 1944.|kao i Cazin]]. * [[14. 11.]] - Nemci osnovali u Pragu [[Komitet oslobođenja naroda Rusije]] na čelu sa [[Andrej Vlasov|Andrejem Vlasovim]]. * [[15. 11.]] - Prvi broj lista "[[Borba (novine)|Borba]]" u Beogradu. * [[17. 11.]] - Oslobođena [[Tirana]]. * 17. 11. - Potopljen japanski nosač desantnih plovila ''Mayasan Maru'', stradalo 3.536 ljudi. * [[17.11.|17]] - [[24. 11.]] - [[Bitka za Našice 1944.|Bitka za Našice]], Nijemci zadržali grad. * [[18. 11.]] - U [[Glina (grad)|Glini]] osnovano Srpsko kulturno društvo "Prosvjeta". * 18. 11. - Amerikanci ušli u [[Metz]]. * [[19. 11.]] - Oslobođenjem Tetova, dovršeno [[Narodnooslobodilačka borba u Makedoniji|oslobođenje vardarske Makedonije]]. * [[20. 11.|20]]-[[23. 11.]] - Jugoslovenska delegacija u Moskvi (dr [[Ivan Šubašić]], predsednik izbegličke vlade i [[Edvard Kardelj]], potpred. [[NKOJ]]). * [[21. 11.]] - Osnovana Vojna akademija kopnene vojske u Beogradu. * 21. 11. - Predsedništvo AVNOJ donelo odluku o prelasku u državnu svojinu celokupne "neprijateljske imovine" (imovina Trećeg Rajha, nemačke nacionalne manjine, ratnih zločinaca i saradnika okupatora) i o sekvestraciji imovine koju su okupatori prisilno oduzeli (objavljeno u februaru?). * 21. 11. - Predsedništvo AVNOJ-a donosi odluku o opštoj amnestiji za one koji nisu počinili zločine. * 21. 11. - Titova saglasnost generalu [[Henry Maitland Wilson, 1st Baron Wilson|Vilsonu]] da se luke Split, Šibenik i Zadar stave na raspolaganje savezničkim pomorskim jedinicama (na ograničen rok, luke pod komandom NOVJ). * [[22. 11.]] - Kraj [[Kosovska operacija 1944.|Kosovske operacije]]: bugarske i jedinice NOVJ oslobodile [[Kosovska Mitrovica|Kosovsku Mitrovicu]], istog dana oslobođen i rudnik [[Trepča]] - to je [[Kosovo i Metohija u Narodnooslobodilačkoj borbi|oslobođenje Kosmeta]]. * [[novembar]] - [[Operacija Zeleni put I]] i [[Operacija Zeleni put II|II]] - izvlačenje [[Armijska grupa E|Armijske grupa E]] od Kosovske Mitrovice do Višegrada i [[Proboj Armijske grupe E kroz istočnu Bosnu|proboj kroz istočnu Bosnu]]. * [[23. 11.]] - Francuske snage oslobodile [[Strasbourg]] - ispunjenje Zaveta iz Kufre (1941). * [[24. 11.]] - Formiran prvi austrijski partizanski bataljon kod [[Črnomelj]]a. * 24. 11. - [[Operacija Ichi-Go]] - [[Bitka kod Guilin–Liuzhoua]]: kineska nacionalna armija potučena od Japanaca u [[Guangxi]]ju. Japanci su povezali svoje posede u Kini i Indokini, ali nemaju dovoljno ljudstva za kontrolu. Eliminisali su američke avio-baze, ali ovi su osvojili baze na pacifičkim ostrvima. * 24. 11. - Američki bombarderi sa Marijanskih ostrva prvi put [[Bombardiranje Tokija u Drugom svjetskom ratu|napadaju Tokio]]. [[Datoteka:Borci 5.bataljona (slovenskega) 1.krajiške brigade grejo iz Beograda na sremski fronto.jpg|mini|250px|Polazak na [[Sremski front]]]] * [[25. 11.]] - Počinje [[Kninska operacija]] u užem smislu. * 25. 11. - Najsmrtonosnija eksplozija [[V-2]]: kod robne kuće u londonskom kraju New Cross poginulo 168 ljudi. * [[26. 11.]] - [[Heinrich Himmler]] naredio uništavanje krematorija u Auschwitzu, kako bi se uništili dokazi, ovog meseca je okončao i ubijanja gasom. * [[27. 11.]] - Eksplozija RAF Fauld - između 3.500 i 4.000 tona bombi i municije eksplodiralo u [[Staffordshire]]-u, najveća eksplozija ikad u Engleskoj. * 27. 11. - Pored Norveške potopljen brod ''Rigel'', stradala je 2.571 osoba, uglavnom ratnih zarobljenika (među njima i jugoslovenskih). * [[29. 11.]] - Padom Skadra, cela [[Narodnooslobodilačka borba Albanije|Albanija je oslobođena od Nemaca]]. * 29. 11. - Rusi zauzeli [[Pečuj]]. * 29. 11. - Amerikanci potopili japanski nosač aviona ''Shinano'', najveći ikad napravljen (ali s greškama). * [[30. 11.]] - Pismo [[Miladin Popović|Miladina Popovića]], sekretara OK KPJ za Kosmet, sa uputstvima za borbu protiv [[balisti|naoružanih bandi]] i pridobijanje naroda. === Decembar/Prosinac === * 30. 11./[[1. 12.]] - [[Masakr u Thiaroyeu]]: ubijeno je najmanje 35 Senegalskih strelaca koji su se pobunili u kampu kod Dakara. * [[2. 12.]] - [[Balisti]] upali u [[Uroševac]], izbačeni sutradan. Ovo se smatra početkom [[Balli Kombëtar#Kosovska pobuna|"kontrarevolucije"]] na Kosovu. * [[3. 12.]] - ''[[Dekemvriana]]'' u [[Atina|Atini]]: krvoproliće na demonstracijama povodom naredbe za razoružanje gerilskih snaga - prethodnica [[Grčki građanski rat|građanskog rata]] između Vlade, koju je podržavala [[Velika Britanija]], i Fronta nacionalnog oslobođenja. Sukobi u Atini traju celog meseca. * [[4. 12.]] - Nakon [[Kninska operacija|jednomjesečnih borbi]], postrojbe partizanskog 8. dalmatinskog korpusa oslobodile [[Knin]], čime je oslobođena i južna Hrvatska. * 4. 12. - RAF-ovo bombardovanje [[Heilbronn]]a odnosi 6.500 žrtava. * [[6. 12.]] - Proradila pruga Beograd - Niš. * [[7. 12.]] - Ustaše na zagrebačkom kolodvoru izvukle iz nemačkog transporta i streljale 39 [[Srpski dobrovoljački korpus|ljotićevaca]] na čelu sa maj. Miloradom Mojićem. * 7. 12. - Čikaškom konvencijom osnovana Međunarodna organizacija civilne avijacija - [[ICAO]] (na snazi od 1947). * 7. 12. - Zemljotres Tōnankai u Japanu, praćen cunamijem i do 10 metara - preko 1.200 mrtvih. * 7/[[8. 12.]] - Desant NOVJ i CA preko Dunava kod Vukovara - poraženi nakon tri dana uz velike žrtve. * [[8. 12.]] - [[28. 12.]] - [[Ofanziva JVuO u istočnoj Bosni 1944.]], s pokušajem zauzimanja Tuzle. * [[10. 12.]] - U New Yorku dodeljene prve Nobelove nagrade od 1939. * 10. 12. - Francuska i SSSR zaključili ugovor o savezu i uzajamnoj pomoći. * [[13. 12.]] - Napad kamikaze na ''USS Nashville'', poginula 133 člana posade. * [[14. 12.]] - Osnovano izdavačko preduzeće "Prosveta". * 14. 12. - ''HMS Aldenham'' je poslednji britanski razarač potopljen u ovom ratu - naleteo je na minu kod [[Pag]]a, stradalo 126 članova posade, kao i dvojica pripadnika NOVJ. * [[15. 12.]] - Avion sa [[Glenn Miller|Glennom Millerom]] nestao po lošem vremenu iznad La Manša. * 15. 12. - Američka invazija filipinskog ostrva [[Mindoro]] - dobijene su važne avio-baze. [[Datoteka:US soldiers take cover under fire in Germany 23-0469M.JPG|mini|240px|[[Ardenska ofanziva]]: američki položaj]] * [[16. 12.]] - Počinje velika nemačka [[Ardenska ofanziva]] ("Poduhvat Straža na Rajni" ili Bitka na izbočini): iznenađenim saveznicima su naneseni veliki početni gubici. * [[17. 12.]] - Saveznici zauzeli [[Faenza|Faenzu]], najbliže što su prišli Bologni pre zime. * 17. 12. - Masakr u Malmedyju: SS-ovci ubili 84 zarobljena Amerikanca - ista jedinica je počinila još nekoliko zločina ovih dana. * [[18. 12.]] - [[Proboj njemačkog 21. korpusa iz okruženja u Crnoj Gori]]. * 18. 12. - Tajfun Cobra: tri američka razarača potonula od oluje u Filipinskom moru, 790 poginulih. * [[19. 12.]] - Oslobođena [[Podgorica]]. * 19. 12. - Prvi broj pariskih novina ''[[Le Monde]]'' (zamenjuje ''Le Temps''). * 19. 12. - Anglo-etiopski sporazum: Britanci se odriču nekih povlastica, pojašnjeno da je Etiopija saveznik a ne okupirano područje. [[Datoteka:1945-01-01GerWW2BattlefrontAtlas.jpg|mini|250px|Frontovi u Evropi krajem godine]] * [[20. 12.]] - Zapovest operativnog štaba NOV i PO KiM za "aktiviziranje" jedinica u čišćenju od raznih bandi na Kosmetu. * [[22. 12.]] - Osnovana [[Vijetnamska narodna armija]], komandant je [[Võ Nguyên Giáp]]. * [[23. 12.]] - Posle uličnih borbi balisti odbijeni od [[Gnjilane|Gnjilana]]. * 23. 12. - Ardenska ofanziva: vreme se popravlja, što omogućava savezničke vazdušne udare. * [[24. 12.]] - U [[Novi Sad|Novom Sadu]] izašao prvi broj dnevnog lista na mađarskom jeziku "Sabad Vajdašag", koji je u septembru [[1945]]. promenio naziv u "[[Mađar so]]". Istog dana u [[Priština|Prištini]] prvi broj lista "Jedinstvo". * 24. 12. - Prva posleratna izložba u beogradskom paviljonu "Cvijeta Zuzorić", prihod namenjen ranjenim oslobodiocima. * 24. 12. - U La Manšu potopljen ''Léopoldville'' sa 819 ljudi, uglavnom američkih vojnika. * [[26. 12.]] - [[Bitka za Budimpeštu]]: sovjetske i rumunske trupe zatvorile obruč - opsada traje do februara. * 26. 12. - Deblokirane američke snage kod [[Bastogne]]-a. * 26 - 28. 12. - Bitka kod Garfagnana ili Operacija Wintergewitter: uspešan osovinski napad na zapadnom delu Gotske linije u Italiji. * [[30. 12.]] - Nemci ispalili na Luksemburg prve granate iz supertopa [[Top V3|V3]]. * [[31. 12.]] - Osnovano [[Udruženje književnika Srbije]]. === Kroz godinu === * [[Glad u Bengalu 1943.]]: posledično povećan mortalitet od bolesti. == 1944. u temama == Rukovodstvo zemlje (vlada u izbeglištvu; Demokratska Federativna Jugoslavija): ** Šef države: Kralj [[Petar II Karađorđević]] (u izbeglištvu, međunarodno priznat). ** Predsednik Vlade: [[Božidar Purić]], od [[8. 7.]] [[Ivan Šubašić]] (u izbeglištvu); u zemlji, na oslobođenim teritorijama, maršal [[Josip Broz Tito]] (generalni sekretar [[KPJ]] i predsednik [[NKOJ]]); drugde kvislinške vlasti i okupaciona uprava. ** Predsednik privremene Narodne skupštine: [[Ivan Ribar]]. * Film: ''[[Double Indemnity]]'', ''[[Gaslight (film, 1944)|Gaslight]]'', ''[[Going My Way]]'', ''[[Arsenic and Old Lace (film)|Arsenic and Old Lace]]'' (→ [[1944. na filmu]]). * Nauka i tehnika: ** U Švedskoj smislili način da mleko pakuju u papir i osnovali kompaniju [[Tetra Pak]]. ** [[Avery–MacLeod–McCartyjev eksperiment]]: [[DNK]] prenosi nasledne crte. ** Donald Griffin i G. W. Pierce ustanovili da šišmiši koriste eholokaciju. ** Računar [[Harvard Mark I]]. ** U okviru [[Projekat Manhattan|projekta Manhattan]] otkriveni [[kirijum]] i [[americijum]]. ** Opisan [[Aspergerov sindrom]]. == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1944.}} === Januar/Siječanj === * [[1. 1.]] - [[Omar al-Bashir]], predsednik Sudana * 1. 1. - [[Đuro Brodarac]], general HV, policajac († [[2011]]) * [[2. 1.]] - [[Norodom Ranariddh]], kambodžanski princ i političar († [[2021]]) * [[9. 1.]] - [[Jimmy Page]], gitarista i lider ''Led Zeppelin'' * [[12. 1.]] - [[Joe Frazier]], bokser († [[2011]]) * [[15. 1.]] - [[Vesna Girardi-Jurkić]], arheologinja, ministrica RH († [[2012]]) * [[16. 1.]] - [[Zdenka Kovačiček]], hrvatska pjevačica * [[18. 1.]] - [[Čedomir Mirković]], književnik, direktor TV Beograd i "Prosvete" († [[2005]]) * [[19. 1.]] - [[Josip Mrzljak]], varaždinski biskup * [[23. 1.]] - [[Rutger Hauer]], glumac († [[2019]]) * 23. 1. - [[Sergej Belov]], košarkaš († [[2013]]) * [[24. 1.]] - [[Klaus Nomi]], nemački pevač, glumac († [[1983]]) * [[26. 1.]] - [[Angela Davis]], politička aktivistkinja i feministkinja * [[27. 1.]] - [[Nick Mason]], engleski bubnjar [[Pink flojd]]. * [[17. 1.]] - [[Françoise Hardy]], francuska pjevačica i glumica * [[29. 1.]] - [[Patrick Lipton Robinson]], sudija, predsednik [[ICTY]] * [[31. 1.]] - [[Connie Booth]], glumica === Februar/Veljača === * [[2. 2.]] - [[Ratko Perić]], mostarsko-duvanjski biskup * [[3. 2.]] - [[Predrag Ćeramilac]], glumac († [[2011]]) * [[8. 2.]] - [[Roger Lloyd-Pack]], glumac († [[2014]]) * [[9. 2.]] - [[Alice Walker]], američka spisateljica * [[11. 2.]] - [[Lordan Zafranović]], režiser * [[13. 2.]] - [[Jerry Springer]], TV ličnost i političar * [[14. 2.]] - [[Faruk Begoli]], glumac († [[2007]]) * 14. 2. - [[Carl Bernstein]], istraživački novinar, glumac * [[22. 2.]] - [[Nikola Špear]], teniser * 22. 2. - [[Jonathan Demme]], režiser († [[2017]]) * [[24. 2.]] - [[Ivica Račan]], hrvatski političar († [[2007]]) * [[28. 2.]] - [[Moma Dimić]], srpski književnik i prevodilac († [[2008]]) * [[29. 2.]] - [[Dennis Farina]], glumac († [[2013]]) === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] - [[Lazar Stojanović]], filmski i pozorišni reditelj, književnik, novinar († [[2017]]) * [[3. 3.]] - [[Radomir Andrić]], književnik i novinar Radio Beograda * [[4. 3.]] - [[Bobby Womack]], kantautor, muzičar († [[2014]]) * [[6. 3.]] - [[Kiri Te Kanawa]], novozelandska sopranistica * [[15. 3.]] - [[Muhidin Šarić]], bosanskohercegovački pjesnik i dramski pisac * 15. 3. - [[Ivan Ćurković]], golman, predsednik Olimpijskog komiteta Srbije * [[19. 3.]] - [[Sirhan Sirhan]], atentator na RFK * [[24. 3.]] - [[Vojislav Koštunica]], predsednik SRJ, premijer Srbije * [[26. 3.]] - [[Diana Ross]], pevačica, glumica * [[28. 3.]] - [[Kićo Slabinac]], pjevač, gitarist, skladatelj († [[2020]]) * [[31. 3.]] - [[Blago Zadro]], časnik HV († [[1991]]) === April/Travanj === * [[4. 4.]] - [[Craig T. Nelson]], glumac * [[7. 4.]] - [[Gerhard Schröder]], kancelar Nemačke * [[11. 4.]] - [[John Milius]], režiser, scenarista, producent * [[12. 4.]] - [[Željko Malnar]], pustolov, TV voditelj († [[2013]]) * [[15. 4.]] - [[Dušica Žegarac]], srpska glumica († [[2019]]) * 15. 4. - [[Jefrem Milutinović]], episkop banjalučki * 15. 4. - [[Rale Ćajić]], pevač, kompozitor († [[2008]]) * 15. 4. - [[Džohar Dudajev]], sovjetski general, čečenski predsednik († [[1996]]) * [[22. 4.]] - [[Steve Fossett]], milioner i avanturista († [[2007]]) * [[30. 4.]] - [[Miroslav Radman]], hrvatski biolog === Svibanj/Maj === * [[5. 5.]] - [[John Rhys-Davies]], glumac * [[8. 5.]] - [[Gary Glitter]], pevač, muzičar * [[10. 5.]] - [[Jim Abrahams]], režiser, scenarista * [[14. 5.]] - [[George Lucas]], američki filmski režiser * [[20. 5.]] - [[Joe Cocker]], pevač († [[2014]]) * [[21. 5.]] - [[Mary Robinson]], predsednica Irske, funkcionerka UN * [[22. 5.]] - [[Momčilo Perišić]], general-pukovnik VJ, načelnik generalštaba, političar * [[25. 5.]] - [[Frank Oz]], američki glumac, redatelj i lutkar * [[28. 5.]] - [[Rudy Giuliani]], biznismen i političar, gradonačelnik NYC * 28. 5. - [[Gladys Knight]], pevačica * 28. 5. - [[Jean-Pierre Léaud]], glumac * [[29. 5.]] - [[Maurice Bishop]], grenadski političar i revolucionar († [[1983]].) === Lipanj/Jun === * [[4. 6.]] - [[Michelle Phillips]], članica ''The Mamas & the Papas'' * [[13. 6.]] - [[Ban Ki-moon]], generalni sekretar UN * [[21. 6.]] - [[Tony Scott]], filmski režiser i producent († [[2012]]) * 21. 6. - [[Krunoslav Šarić]], glumac * [[23. 6.]] - [[Đani Maršan]], pjevač, skladatelj * [[26. 6.]] - [[Genadij Zjuganov]], ruski političar * [[28. 6.]] - [[Aleksandar Ristić]], bosanskohercegovački fudbaler i trener * [[29. 6.]] - [[Gary Busey]], glumac === Jul/Juli/Srpanj === * [[7. 7.]] - [[Slobodan Đurić]], glumac († [[1976]]) * [[11. 7.]] - [[Sali Berisha]], albanski političar i državnik * [[13. 7.]] - [[Ernő Rubik]], pronalazač * [[18. 7.]] - [[Milka Canić]], lektor i supervizor na RTS († [[2016]]) * 18. 7. - [[Jelena Šantić]], primabalerina, aktivistkinja za mir († [[2000]]) * [[24. 7.]] - [[Nikola Petrović (princ)|Nikola Petrović]], praunuk kralja Nikole, glava kuće * [[28. 7.]] - [[Jozo Križanović]], član Predsjedništva BiH († [[2009]]) * [[31. 7.]] - [[Geraldine Chaplin]], glumica === Avgust/August/Kolovoz === * [[4. 8.]] - [[Richard Belzer]], glumac * [[7. 8.]] - [[John Glover]], američki glumac * [[8. 8.]] - [[John C. Holmes]], američki pornografski glumac († [[1988]].) * [[11. 8.]] - [[Ian McDiarmid]], glumac * [[15. 8.]] - [[Yoweri Museveni]], predsednik Ugande * [[20. 8.]] - [[Rajiv Gandhi]], premijer Indije († [[1991]]) * [[21. 8.]] - [[Peter Weir]], režiser === Septembar/Rujan === * [[2. 9.]] - [[Abas Arslanagić]], bosanskohercegovački rukometni golman i trener * [[5. 9.]] - [[Dario Bellezza]], italijanski pesnik i pisac * [[7. 9.]] - [[Bora Milutinović]], fudbaler i trener * [[11. 9.]] - [[Milovan Vitezović]], književnik († [[2022]]) * [[12. 9.]] - [[Barry White]], pevač († [[2003]]) * [[13. 9.]] - [[Jacqueline Bisset]], glumica * [[17. 9.]] - [[Reinhold Messner]], planinar * [[21. 9.]] - [[Milan Jelić (reditelj)|Milan Jelić]], reditelj, glumac, scenarista * 21. 9. - [[Dobrivoje Topalović]], pevač († [[2020]]) * [[25. 9.]] - [[Michael Douglas]], glumac i producent * [[28. 9.]] - [[Miloš Zeman]], predsednik Češke === Oktobar/Listopad === * [[2. 10.]] - [[Abdulah Sidran]], bosanskohercegovački književnik * [[14. 10.]] - [[Udo Kier]], nemački glumac * [[15. 10.]] - [[David Trimble]], severnoirski političar, nobelovac za mir († [[2022]]) * [[18. 10.]] - [[Goran Babić]], književnik, polemičar * [[19. 10.]] - [[Peter Tosh]], reggae muzičar († [[1987]]) * [[28. 10.]] - [[Dennis Franz]], američki glumac === Novembar/Studeni === * [[1. 11.]] - [[Ibrahim Kajan]], bosanskohercegovački književnik * 1. 11. - [[Rafik Hariri]], premijer Libana († [[2005]]) * [[10. 11.]] - [[Askar Akajev]], predsednik Kirgistana * [[17. 11.]] - [[Danny DeVito]], glumac, režiser, producent * 17. 11. - [[Rem Koolhaas]], arhitekta * [[21. 11.]] - [[Harold Ramis]], glumac, režiser († [[2014]]) * [[24. 11.]] - [[Candy Darling]], američka glumica († [[1974]]) * [[26. 11.]] - [[Celestin Sardelić]], hrvatski političar († [[2009]]) === Decembar/Prosinac === * [[2. 12.]] - [[Ibrahim Rugova]], prvi predsednik Kosova († [[2006]]) * [[4. 12.]] - [[Dennis Wilson]], bubnjar ''Beach Boys''-a († [[1983]]) * [[8. 12.]] - [[Ratko Marković]], srpski pravnik i političar († [[2021]]) * [[15. 12.]] - [[Ibrica Jusić]], pjevač * 15. 12. - [[Milan Živadinović]], fudbaler i trener († [[2021]]) * [[19. 12.]] - [[Richard Leakey]], paleoantropolog († [[2022]]) * [[23. 12.]] - [[Wesley Clark]], američki general, komandant NATO === Kroz godinu === * [[Klara Mandić]], srpska političarka († [[2001]]) * [[Vladimir Rubčić]], rock pjevač u "Bijelim strijelama", glumac, advokat († [[2011]]) * [[Slavko Lisica]], general VRS († [[2013]]) * [[Miroslav Lukačić]], suosnivač "Crvenih koralja" († [[2014]]) * [[Milanče Radosavljević]], pevač == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1944.}} === Januar/Siječanj === * [[2. 1.]] - [[Pavle Goranin Ilija]], narodni heroj (* [[1915]]) * [[6. 1.]] - [[Ida Tarbell]], pionirka istraživačkog novinarstva (* [[1857]]) * 6. 1. - [[Mara Janković]], učesnica NOB (* [[1925]]) * [[9. 1.]] - [[Antanas Smetona]], bivši predsednik Litvanije (* [[1874]]) * [[11. 1.]] - [[Galeazzo Ciano]], bivši ministar inostranih poslova Italije (streljan) (* [[1903]]) * [[18. 1.]] - [[Marija Freudenreich]], hrvatska operna pjevačica (* [[1863]].) * [[23. 1.]]- [[Edvard Munch]], norveški slikar (* [[1863]]) * [[31. 1.]] - [[Jean Giraudoux]], književnik (* [[1882]]) === Februar/Veljača === * [[1. 2.]] - [[Piet Mondrian]], slikar (* [[1872]]) * [[7. 2.]] - [[Hristijan Todorovski Karpoš]], učesnik NOB (* [[1921]]) * [[12. 2.]] - [[Jovan Erdeljanović]], etnolog (* [[1874]]) === Mart/Ožujak === * [[9. 3.]] - [[Franjo Sudarević (pčelar)|Franjo Sudarević]], književnik, prosvjetar, pčelar (* [[1861]]) * [[12. 3.]] - [[Artur Gavazzi]], geograf (* [[1861]]) * [[17. 3.]] - [[Milan Jovanović (fotograf)]] (* [[1863]]) * [[18. 3.]] - [[Sofija Ristić]], narodni heroj (* [[1902]]) * [[19. 3.]] - [[Andrija Luburić]], istoričar, sakupljač pesama (* [[1891]]) * [[22. 3.]] - [[Pierre Brossolette]], pripadnik francuskog otpora (* [[1903]]) * [[29. 3.]] - [[Svetko Kačar Kačo]], narodni heroj (* [[1914]]) === April/Travanj === * [[9. 4.]] - [[Jevgenija Rudnjeva]], heroj SSSR (* [[1920]]) * [[15. 4.]] - [[Giovanni Gentile]], profašistički filozof (* [[1875]]) * april - [[Mirko Kesić]], narodni heroj (* [[1923]]) * april - [[Miodrag Milovanović Lune]], narodni heroj (* [[1921]]) * [[17. 4.]] - [[Branislav R. Milosavljević]], oficir kraljevske vojske, pesnik (* [[1879]]) * [[21. 4.]] - [[Hans-Valentin Hube]], nemački general (* [[1890]]) * [[23. 4.]] - [[Branko Surla]], narodni heroj (* [[1922]]) * [[25. 4.]] - [[George Herriman]], crtač stripa ''Krazy Kat'' (* [[1880]]) * [[27. 4.]] - [[Janko Janković]], saradnik NOB (* [[1909]]) * 27. 4. - [[Husein Miljković]] Huska, gerilski komandant (* ca. 1905) * [[29. 4.]] - [[Jože Šuran]], narodni heroj (* [[1890]]) * 29. 4. [[Billy Bitzer]], kamerman, direktor fotografije (* [[1874]]) * [[30. 4.]] - [[Paul Poiret]], modni kreator (* [[1879]]) === Maj/Svibanj === * maj, početkom - [[Savo Jovanović Sirogojno]], narodni heroj (* [[1926]]) * [[5. 5.]] - [[Đorđije Lašić]], četnički komandant (* [[1906]]) * [[14. 5.]] - [[Krsta Smiljanić]], kraljevski general i senator (* [[1868]]) * [[15. 5.]] - [[Patrijarh moskovski Sergije]] (* [[1867]]) * maj - [[Jevrem Simić]], pukovnik JVuO (* ) * [[21. 5.]] - [[Vasilije Đurović Žarki]], narodni heroj (* [[1920]]) * [[23. 5.]] - [[Vera Jocić]], narodni heroj (* [[1923]]) * [[25. 5.]] - [[Milka Bosnić]], narodni heroj (* [[1928]]) * 25. 5. - [[Marko Jokić]], narodni heroj (* ) * 25. 5. - [[Rada Vranješević]], narodni heroj (* [[1918]]) * 25. 5. - [[Kosta Pećanac]], četnički vojvoda (* [[1879]]) * [[28. 5.]] - [[Tihomir Đorđević]], srpski etnolog i folklorist (* [[1868]]) * [[29. 5.]] - [[Ilija Engel]], narodni heroj (* [[1912]]) * [[31. 5.]] - [[Uroš Drenović]], četnički vojvoda (* [[1911]]) === Jun/Juni/Lipanj === * [[1. 6.]] - [[Tina Morpurgo]], slikarica (* [[1907]]) * 1. 6. - [[Vlado Bagat]], narodni heroj (* [[1915]]) * [[2. 6.]] - [[Aleksa Backović]], narodni heroj (* [[1911]]) * 2. 6. - [[Vlada Obradović Kameni]], narodni heroj (* [[1912]]) * [[8. 6.]] - [[Milica Pavlović Dara]], narodni heroj (* [[1915]]) * jun - [[Veljko Lukić Kurjak]], narodni heroj (* [[1917]]) * [[22. 6.]] - [[Marijan Badel]], narodni heroj (* [[1920]]) * [[26. 6.]] - [[Ivan Werner]], gradonačelnik Zagreba (* [[1887]]) * [[27. 6.]] - [[Milan Hodža]], bivši premijer Čehoslovačke (* [[1878]]) * 27. 6. - [[Milan Ćup]], narodni heroj (* [[1917]]) * [[28. 6.]] - [[Philippe Henriot]], pesnik, novinar, višijevski propagandista (* [[1889]]) === Jul/Juli/Srpanj === * [[1. 7.]] - [[Nikola Miljanović]] Karaula, narodni heroj (* [[1914]]) * [[3. 7.]] - [[Milutin Janković]], četnički vojvoda (* [[1913]]) * [[6. 7.]] - Heroine otpora: ** [[Andrée Borrel]] (* [[1919]]) ** [[Vera Leigh]] (* [[1903]]) ** [[Sonya Olschanezky]] (* [[1923]]) ** [[Diana Rowden]] (* [[1915]]) * [[6. 7.]] - [[Chūichi Nagumo]], japanski admiral (* [[1887]]) * [[7. 7.]] - [[Georges Mandel]], francuski političar, lider pokreta otpora (* [[1885]]) * [[14. 7.]] - [[Miloš Kljajić]], narodni heroj (* [[1916]]) * jul - [[Slobodan Bajić Paja]], narodni heroj (* [[1916]]) * jul - [[Branko Popović (narodni heroj)]] (* [[1917]]) * [[18. 7.]] - [[Mate Martin Bogdanović]], američki industrijalac (* [[1882]]) * [[21. 7.]] - [[Ludwig Beck]], nemački general, deo otpora (* [[1880]]) * 21. 7. - [[Claus von Stauffenberg]], nemački pukovnik, lider otpora (* [[1907]]) * [[26. 7.]] - [[Reza-šah Pahlavi]], šah Irana (* [[1878]]) * 26. 7. - [[Mehmed Handžić]], islamski učenjak, političar (* [[1906]]) * [[29. 7.]] - [[Branko Đonović]], narodni heroj (* [[1916]]) * 29. 7. - [[Slobodan Jović]], narodni heroj (* [[1918]]) * [[30. 7.]] - [[Nikolaj Polikarpov]], konstruktor aviona (* [[1892]]) * [[31. 7.]] - [[Antoine de Saint-Exupéry]], francuski književnik i pilot (* [[1900]]) === Avgust/August/Kolovoz === * [[1. 8.]] - [[Manuel L. Quezon]], predsednik Filipina (* [[1878]]) * [[4. 8.]] - [[Krzysztof Kamil Baczyński]], pesnik, pripadnik otpora (* [[1921]]) * [[9. 8.]] - [[Franjo Šimić]], domobranski general (* [[1900]]) * [[10. 8.]] - [[Nikola Sovilj]] Nina, narodni heroj (* [[1919]]) * [[12. 8.]] - [[Joseph P. Kennedy, Jr.]], stariji brat kasnijeg predsednika (* [[1915]]) * 12. 8. - [[Suzanne Spaak]], heroina otpora (* ca. 1905) * [[19. 8.]] - [[Günther von Kluge]], nemački feldmaršal (* [[1882]]) * [[22. 8.]] - [[Dušan Tomašević Ćirko]], narodni heroj, pesnik (* [[1920]]) * [[23. 8.]] - [[Abdul Medžid II]], poslednji osmanski kalif (* [[1868]]) * [[26. 8.]] - [[Estreja Ovadija]] Mara, narodni heroj (* [[1923]]) * [[27. 8.]] - [[Mafalda Savojska]], italijanska princeza (* [[1902]]) * [[29. 8.]] - [[Vladan Đuranović]], narodni heroj (* [[1924]]) === Septembar/Rujan === * [[4. 9.]] - [[Metodije Šatorov]] Šarlo, makedonsko-bugarski komunista (* [[1897]]) * [[6. 9.]] - [[Nikola Demonja]], narodni heroj (* [[1919]]) * [[7. 9.]] - [[Srbijanka Bukumirović]], narodni heroj (* [[1920]]) * 7. 9. - [[Vera Miletić]], učesnica NOB, majka Mirjane Marković (* [[1920]]) * 7. 9. - [[Marko Došen]], hrvatski političar (* [[1859]].) * [[9. 9.]] - [[Robert Benoist]], auto-trkač, ratni heroj (* [[1895]]) * [[11. 9.]] - [[Bogdan Bolta]], narodni heroj (* [[1922]]) * [[13. 9.]] - Špijunke SOE: ** [[Yolande Beekman]] (* [[1911]]) ** [[Madeleine Damerment]] (* [[1917]]) ** [[Noor Inayat Khan]] (* [[1914]]) * [[13. 9.]] - [[W. Heath Robinson]], karikaturista (* [[1872]]) * [[14. 9.]] - Kanadski ratni heroji: ** [[John Kenneth Macalister]] (* [[1914]]) ** [[Frank Pickersgill]] (* [[1915]]) ** [[Roméo Sabourin]] (* [[1923]]) * [[14. 9.]] - [[Franjo Kluz]], vojni pilot NOVJ, narodni heroj (* [[1913]]) * [[21. 9.]] - [[Milo Bošković]], narodni heroj (* [[1911]]) * 21. 9. - [[Artur Phleps]], general SS (* [[1881]]) * [[22. 9.]] - [[Hajdar Dushi]], narodni heroj (* [[1916]]) * 22. 9. - [[Dara Dragišić]], narodni heroj (* [[1921]]) * [[27. 9.]] - [[Aristide Maillol]], skulptor, slikar (* [[1861]]) * 27. 9. - [[Sergej Prokudin-Gorski]], pionir kolor fotografije (* [[1863]]) === Oktobar/Listopad === * [[1. 10.]] - [[Max Ehrlich]], glumac, komičar (* [[1892]]) * [[2. 10.]] - [[Vlaho Paljetak]], hrvatski šansonijer i skladatelj (* [[1893]].) * [[8. 10.]] - [[Wendell Willkie]], američki političar (* [[1892]]) * [[10. 10.]] - [[Vera Miščević]], narodni heroj (* [[1925]]) * [[14. 10.]] - [[Marko Murat]], slikar (* [[1864]]) * 14. 10. - [[Erwin Rommel]], nemački feldmaršal (* [[1891]]) * oktobar? - [[Puniša Račić]], bivši srpski političar, atentator na hrvatske poslanike (* [[1886]]) * [[17. 10.]] - [[Blažo Popivoda]], narodni heroj (* [[1911]]) * [[18. 10.]] - [[Walter Stettner]], nemački general (* [[1895]]) * [[19. 10.]] - [[Mahmut Ibrahimpašić]], narodni heroj (* [[1922]]) * [[20. 10.]] - [[Josip Mažar Šoša]], narodni heroj (* [[1912]]) * 20. 10. - [[Vlado Ćetković]], španski borac, general NOVJ, narodni heroj (* [[1911]]) * [[21. 10.]] - [[Nell Brinkley]], ilustratorka, crtač stripova (* [[1886]]) * [[22. 10.]] - [[Petar Mećava]], narodni heroj (* [[1914]]) * [[23. 10.]] - [[Charles Glover Barkla]], britanski fizičar, nobelovac (* [[1877]]) * 23. 10. - [[Ivan Milutinović]], general-latnant NOVJ, narodni heroj (* [[1901]]) * [[24. 10.]] - [[Petar Perica]], katolički svećenik (* [[1881]]) * [[25. 10.]] - [[Niko Koprivica]], gradonačelnik Dubrovnika (* [[1899]]) * 25. 10. - [[Marijan Blažić]], franjevac (* [[1897]]) * [[26. 10.]] - [[Princess Beatrice of the United Kingdom|Beatrice]], poslednje dete kraljice Viktorije (* [[1857]]) * oktobar, novembar? - [[Jovan Mikić Spartak]], fudbaler (* [[1914]]) === Novembar/Studeni === * [[1. 11.]] - [[Charles Diehl]], francuski istoričar-vizantolog, dopisni član srpske akademije (* [[1859]]) * [[2. 11.]] - [[Thomas Midgley, Jr.]], supronalazač olovnog benzina i freona (* [[1889]]) * [[3. 11.]] - [[Ravijojla Janković Rava]], narodni heroj (* [[1919]]) * [[7. 11.]] - [[Bogdan Popović]], književni kritičar, akademik (* [[1864]]) * 7. 11. - [[Ranko Šipka]], narodni heroj (* [[1917]]) * 7. 11. - [[Franc Rozman]], španski borac, general-lajtnant NOVJ, narodni heroj (* [[1911]]) * 7. 11. - [[Richard Sorge]], sovjetski obaveštajac (* [[1895]]) * [[8. 11.]] - [[Walter Nowotny]], nemački letački as (* [[1920]]) * [[15. 11.]] - [[Edith Durham]], putnica, spisateljica (* [[1863]]) * novembar - [[Ragib Džindo]], narodni heroj (* [[1923]]) * novembar - [[Svetislav Stefanović (lekar)|Svetislav Stefanović]], književnik, lekar, pristalica fašizma (* [[1877]]) * novembar - [[Miloš Trivunac]], germanista, profesor, ministar u Nedićevoj vladi (* [[1876]]) * [[22. 11.]] - [[Arthur Eddington]], astronom, fizičar, filozof (* [[1882]]) * [[27. 11.]] - [[Branko Popović (slikar)|Branko Popović]], slikar, likovni kritičar (* [[1882]]) * 27. 11. - [[Momčilo Janković]], ministar u Nedićevoj vladi (* [[1883]]) * [[29. 11.]] - [[Boško Dedeić Pop]], narodni heroj (* [[1907]]) === Decembar/Studeni === * [[2. 12.]] - [[Filippo Tommaso Marinetti]], pesnik futurističkog pokreta (* [[1876]]) * [[11. 12.]] - [[Omer Osmić]], vijećnik AVNOJ i ZAVNOBIH (* [[1883]]) * [[13. 12.]] - [[Vasilij Kandinski]], rusko-njemački slikar (* [[1866]]) * [[14. 12.]] - [[Lupe Vélez]], glumica (* [[1908]]) * [[15. 12.]] - [[Glenn Miller]], bendlider, muzičar, aranžer, kompozitor (* [[1904]]) * 15. 12. - [[Predrag Raković]], oficir JVuO (* ) * [[18. 12.]] - [[Tone Žnidaršič]], španski borac, potpukovnik NOVJ, narodni heroj (* [[1913]]) * 19. 12. - [[Mileta Protić]], vojni pilot NOVJ (* [[1913]]) * 19. 12.? - [[Abbas II (Egipat)|Abbas II]], bivši i poslednji kediv Egipta i Sudana (* [[1874]]) * [[24. 12.]] - [[Endre Bajcsy-Zsilinszky]], mađarski političar (* [[1886]]) * [[25. 12.]] - [[Ahmet Fetahagić]], španski borac, učesnik NOB, narodni heroj (* [[1913]]) * [[27. 12.]] - [[Milan Stanivuković]] Oficir, narodni heroj (* [[1912]]) * 27. 12. - [[Petar Danov]], bugarski mistik (* [[1864]]) * [[30. 12.]] - [[Romain Rolland]], francuski romanopisac, dramatičar i muzikolog (* [[1866]]) * 30. 12. - [[Josip Jutriša]], narodni heroj (* [[1920]]) * decembar? - [[Mane Rokvić]], četnički vojvoda (* ) === Kroz godinu === * [[Milica Tomić]], političarka, feministkinja (* [[1859]]) * [[Dragutin Renarić]], slikar i grafičar (* [[1872]]) * [[Jovan Plamenac]], crnogorski političar, kolaborant (* [[1873]]) * [[Edo Miklosz Schreiner]], zagrebački arhitekt (* [[1876]]) * [[Vojislav Ilić mlađi]], pesnik (* [[1877]]) * [[Atanasije Puljo]], pionir stomatologije u Srbiji (* [[1878]]) * [[Emanuel Maša Muanović]], slikar (* [[1880]]) * [[Mihajlo Nedeljković]], kraljevski general (* [[1888]]) * [[Šefkija Selimović]], oficir NOVJ, Mešin brat == Nobelove nagrade == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Isidor Isaac Rabi]] ([[Nuklearna magnetna rezonancija|metod rezonancije]] za beleženje magnetskih svojstava atomskih jezgara) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Otto Hahn]] (otkriće [[fisija|fisije]] teških jezgara) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Joseph Erlanger]] i [[Herbert Spencer Gasser]] (otkrića u vezi visoko diferenciranih funkcija pojedinačnih [[nervno vlakno|nervnih vlakana]]) * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Johannes Vilhelm Jensen]] (retka snaga i plodnost njegove poetske imaginacije s kojima je kombinovana intelektualna znatiželja širokog raspona i smeli, sveže kreativni stil) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Međunarodni odbor Crvenog križa]] (rad u ime ratnih zarobljenika) == Takođe pogledati == * [[Kronologija Drugog svjetskog rata u Jugoslaviji]] * [[Spisak osovinskih operacija u Jugoslaviji]] * [[Spisak antipartizanskih operacija u NDH]] * [[Spisak nemačkih operacija protiv četnika u Drugom svetskom ratu]] * [[Hronologija ustaških zločina 1944.]] * [[Hronologija četničkih zločina 1944. godine]] == Literatura/Spoljne veze == * Istorijska čitanka 4, Drugi svetski rat [http://www.pescanik.info/content/view/4618/171/] * * [http://www.znaci.net/00001/53.htm Hronologija narodnooslobodilačkog rata 1941-1945], događaji 1944, partizanska perspektiva: [http://www.znaci.net/00001/53_37.pdf januar], [http://www.znaci.net/00001/53_38.pdf februar], [http://www.znaci.net/00001/53_39.pdf mart], [http://www.znaci.net/00001/53_40.pdf april], [http://www.znaci.net/00001/53_41.pdf maj], [http://www.znaci.net/00001/53_42.pdf jun], [http://www.znaci.net/00001/53_43.pdf jul], [http://www.znaci.net/00001/53_44.pdf avgust], [http://www.znaci.net/00001/53_45.pdf septembar], [http://www.znaci.net/00001/53_46.pdf oktobar], [http://www.znaci.net/00001/53_47.pdf novembar], [http://www.znaci.net/00001/53_48.pdf decembar] (ima dosta slovnih grešaka). == Vanjske veze == {{Commonscat|1944}} [[Kategorija:1940-e]] [[Kategorija:20. vijek|44]] [[Kategorija:Godine]] 7p003y7f7vimgjheoidpgohz3wjqovm 1946 0 14319 41260346 41260004 2022-07-28T14:14:36Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{godina nav}} {{Godina u drugim kalendarima|1946}} __NOTOC__ Godina '''1946''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXLVI]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u utorak]]. == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[1. 1.]] - Japanski car [[Hirohito, car Shōwa|Hirohito]] objavljuje reskriptom da nije božanskog porekla i da Japanci nisu viša rasa (ili je to zapadno tumačenje dokumenta). * [[2. 1.]] - U nemogućnosti da nastavi svoju vladu nad [[Albanija|Albanijom]] posle [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]], [[Zog od Albanije|Kralj Zog]] je abdicirao, ali je zadržavo svoje pravo na [[Kralj Albanije|tron]]. * [[3. 1.]] - [[Monnetov plan]]: u Francuskoj osnovana Generalna planska komisija na čelu sa [[Jean Monnet|Jeanom Monnetom]] za poticaj ekonomskom oporavku. * [[4. 1.]] - [[Regalije Svetog rimskog carstva]] vraćene u Beč. * [[7. 1.]] - Zapadne sile su priznale [[Austrija|Austriju]] u granicama iz [[1937]]. * [[10. 1.]] - [[Projekat Diana]] - [[radar]]ski zraci odbijeni od [[Mesec]]a nazad na Zemlju, čime je izmerena njihova razdaljina i dokazana mogućnost komunikacije u svemiru. * 10. 1. - U Londonu održano prvo zasedanje [[Generalna skupština Ujedinjenih naroda|Generalne skupštine Ujedinjenih naroda]], sa predstavnicima 51 nacije. Za prvog predsednika izabran [[Paul-Henri Spaak]] (u oktobru prelaze u Njujork). [[Datoteka:State Emblem of the People's Republic of Albania.svg|mini|80px|left|Amblem NR Albanije]] * [[11. 1.]] - Ustavotvorna skupština u [[Tirana|Tirani]] je proglasila [[Narodna Republika Albanija|Narodnu Republiku Albaniju]] (Socijalistička Republika 1976-92), lider je [[Enver Hoxha]], do smrti 1985. * 11. 1. - Vojni udar na [[Haiti]]ju, nakon štrajkova i nemira: mulatski predsednik [[Élie Lescot]] beži iz zemlje, vlast uzima Vojno izvršno veće ([[Franck Lavaud|Lavaud]], [[Dumarsais Estimé|Estimé]], [[Paul Magloire|Magloire]]). * [[12. 1.]] - Sovjeti u Bugarskoj ne uspevaju da ubede [[Nikola Petkov|Nikolu Petkova]] i Kostu Lulčeva da se vrate u vladu [[Otadžbinski front (Bugarska)|Otadžbinskog fronta]]. * [[13. 1.]] - [[Kineski građanski rat]]: postignut sporazum o primirju, ali rat se nastavlja u junu. * [[15. 1.]] - Austrijski alpinisti [[Heinrich Harrer]] i [[Peter Aufschnaiter]] stigli u [[Lhasa|Lhasu]] - Harrer će napisati knjigu "[[Sedam godina na Tibetu]]". * januar - Talas štrajkova u SAD: rad je obustavljalo 174.000 radnika u električnoj industriji, 93.000 u mesnoj, 750.000 u čeličanama. [[Taft-Hartleyjev zakon]] će dogodine ograničiti moć sindikata. * januar - Indijski provincijski izbori su polarizovani između [[Indijski nacionalni kongres|Indijskog nacionalnog kongresa]] i [[Muslimanska liga|Muslimanske lige]], koja je potvrđena kao zastupnik muslimana Britanske Indije (rezultati verifikovani u martu). [[Datoteka:UNITED NATIONS - SECURITY COUNCIL - NARA - 515905.jpg|mini|Prvi [[Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija]]]] * [[17. 1.]] - U Londonu održano prvo zasedanje [[Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija|Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija]] - prvim pitanjem se bavi dva dana kasnije, iranskim protestom zbog odužene sovjetske okupacije iranskog Azerbejdžana. * [[19. 1.]] - Prvi let raketnog eksperimentalnog aviona [[Bell X-1]]. * [[20. 1.]] - Na [[Majevica|Majevici]] likvidiran četnički vojvoda [[Radivoje Kerović]]. * [[20. 1.]] - [[Charles de Gaulle]] daje ostavku na čelu [[Privremena vlada Francuske Republike|Privremene vlade Francuske republike]], nadajući se da će se uskoro vratiti s većom moći - na scenu se vraća tek 1958, biće prvi predsednik [[Peta Francuska Republika|Pete republike]] 1959-69, a u međuvremenu se smenjuju 24 administracije Privremene vlade i [[Četvrta Francuska Republika|Četvrte republike]]. * [[22. 1.]] - [[Iranska kriza 1946.|Iranska kriza]]: u [[kurdi|kurdskom]] delu [[Iran]]a proglašena autonomna [[Mahabadska Republika]] (neće doživeti kraj godine). * [[22. 1.]] - [[Karpatska Rutenija]], pod sovjetskom okupacijom od 1944, i zvanično postaje deo SSSR - [[Zakarpatska oblast]] [[Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika|Ukrajinske SSR]]. * [[24. 1.]] - Prvom rezolucijom Generalne skupštine UN, koju su inicirale [[SAD]], [[Velika Britanija]] i [[Kanada]], osnovana je Komisija za atomsku energiju UN (aktivna do 1949, raspuštena 1952). * [[25. 1.]] - Počinje [[proterivanje Nemaca iz Čehoslovačke]]: do oktobra odlazi preko dva miliona. * [[29. 1.]] - Osnovana Centralna obaveštajna grupa (od [[1947]]. [[CIA]]). * [[31. 1.]] - [[Datoteka:Coat of Arms of SFR Yugoslavia - 1943-1963.svg|35px|Grb FNRJ]] Ustavotvorna skupština je donela [[Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije|Ustav]] [[Federativna Narodna Republika Jugoslavija|Federativne Narodne Republike Jugoslavije]] - po uzoru na [[Ustav Sovjetskog Saveza]], ojačana vlada na račun skupštine. ** Kao vrhovni organ državne vlasti je označena [[Narodna skupština FNRJ]], koja ima [[Savezno vijeće SFRJ|Savezno veće]] i [[Veće naroda]], bira sebi [[Prezidijum Narodne skupštine FNRJ|Prezidijum]] (predsednik [[Ivan Ribar]]), imenuje i razrešava [[Vlada FNRJ|Vladu FNRJ]]. ** Ustav je značajno izmenjen [[Ustavni zakon 1953.|Ustavnim zakonom 1953.]] * 31. 1. - U Mađarskoj je statutom ukinuta monarhija i uvedena republika - ustav [[Narodna Republika Mađarska|narodne republike]] je donesen 1949, nakon komunističkog preuzimanja vlasti (→ [[taktika salame]]). * 31. 1. - [[Eurico Gaspar Dutra]] je novi predsednik Brazila (do 1951) - time [[Vargasova era]] smenjena [[Druga Brazilska Republika|Četvrtom republikom]] (do [[Državni udar u Brazilu 1964.|vojnog udara]] 1964). === Februar/Veljača === [[Datoteka:Tito and Ivan Ribar in 1943.jpg|mini|[[Ivan Ribar]] i Tito 1943 - sada predsednik prezidijuma skupštine i predsednik vlade]] * [[1. 2.]] - [[Josip Broz Tito]] prvi predsednik novoformirane Vlade FNRJ. * 1. 2. - [[Zoltán Tildy]], iz Sitnoposedničke stranke, prvi je predsednik mađarske republike (do 1948), premijer je od 4-og [[Ferenc Nagy]] iz iste stranke (do 1947). * 1. 2. - Tajni sporazum SSSR i Sirije o vojnoj pomoći. [[Datoteka:Trygve Lie.png|mini|left|[[Trygve Lie]]]] * [[2. 2.]] - Norvežanin [[Trygve Lie]] postaje prvi [[Generalni sekretar Ujedinjenih naroda]] (do 1952). * 2. 2. - Od južnog [[Sahalin]]a i [[Kurilski otoci|Kurilskih otoka]], uzetih prošle godine od Japana, osnovana Južnosahalinska oblast - dogodine deo šire [[Sahalinska oblast|Sahalinske oblasti]] [[Ruska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika|Ruske SFSR]]. * [[3. 2.]] - [[Guzenkova afera]]: novinar Drew Pearson objavljuje vest o prebegu sovjetskog šifranta prošlog septembra u Kanadi, sa dokazima o špijunskoj mreži u toj zemlji, SAD i UK - kanadska vlada nekoliko dana kasnije osniva istražnu komisiju. * 3. 2. - Incident u [[Tonghua]]: neuspela pobuna japanskih zarobljenika koje su držali kineski komunisti, u dosluhu sa Kuomintangom, praćena je masakrom. * [[4.2.|4]] - [[5. 2.]] - Američka i britanska vlada priznale [[Kraljevina Rumunija|rumunsku]] vladu, kojom dominiraju komunisti. * [[5. 2.]] - Na snazi je ugovor o poljsko-sovjetskoj granici od prošlog avgusta (još dve izmene 1948. i '51.). * 5. 2. - Američka firma TWA otvara prvu redovnu transatlantsku avionsku liniju, New York City - Paris, avionom [[Lockheed Constellation]]. * [[7. 2.]] - Incident u Beogradu, američki narednik Charles Nicoloff ubio sovjetskog vojnika Ivana Ivanovića Vasiljenka, navodno u samoodbrani (oslobođen u decembru pred vojnim sudom u Napulju)<ref>T. Jakovina, Američki komunistički saveznik, p. 203</ref>. * ca. 7. 2. - Zakon o ovlašćenju Vladi FNRJ za donošenje uredaba po pitanjima iz narodne privrede (jačanje državne intervencije u privredu). * [[8. 2.]] - [[Kim Il-sung]] postaje predsednik Privremenog narodnog komiteta za sever Koreje, uz podršku sovjetskih okupacionih vlasti (gen. [[Terentij Štikov]]). Uskoro se sprovodi redistribucija zemlje, nacionalizacija teške industrije i neke socijalne mere. * [[9. 2.]] - Staljinov govor u Boljšom teatru: kapitalistički razvoj čini ratove neizbežnim (shvaćeno kao pretnja Zapadu), najavljuje nove petogodišnje planove i napore. * [[12. 2.]] - [[Pokret za građanska prava (SAD)]]: crni veteran Isaac Woodard je prebijen i oslepljen u Južnoj Karolini - šerif koji je to učinio je oslobođen. * 13. 2. - [[Datoteka:Flag of SR Bosnia and Herzegovina.svg|30px]] Federalna Država Bosna i Hercegovina postaje [[Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina|Narodna Republika Bosna i Hercegovina]]. * [[14. 2.]] - Memorandum vlade FNRJ o "antijugoslovenskom stavu" poljske emigrantske armije ([[Andersova armija]]). [[Datoteka:Classic shot of the ENIAC.jpg|mini|[[ENIAC]]]] * 14. 2. - Javnosti predstavljen [[ENIAC]], prvi programabilni računar opšte svrhe. * 14. 2. - Laburistička vlada nacionalizovala [[Banka Engleske|Banku Engleske]] - sledi principe [[Kejnzijanizam|kejnzijanizanske]] ekonomike, niske kamate i podrška agregatnoj potražnji. * [[16. 2.]] - Poleteo [[Sikorsky H-5|Sikorsky S-51]], prvi komercijalni helikopter. * 16. 2. - Osnovan francuski [[Saarski protektorat]], odvojen od ostatka Nemačke pod savezničkom okupacijom (priključen Zapadnoj Nemačkoj 1957). * [[18. 2.]] - U [[Bombaj]]u izbija pobuna u Kraljevskoj indijskoj mornarici, zbog loše hrane - proširila se lukama cele Britanske Indije, do gušenja 24-og stradalo je više od 200 ljudi. * 18. 2. - "Velika konzistorija": papa [[Pio XII]] proizveo je 32 kardinala, među kojima je i [[József Mindszenty]] iz Mađarske. * [[19. 2.]] - [[Datoteka:Flag of Serbia (1946–1992).svg|border|30px]] Federalna Država Srbija postaje [[Narodna Republika Srbija]]. * [[20. 2.]] - Eksplozija u rudniku uglja u Bergkamenu na severu Rura, poginulo 405 rudara. * [[22. 2.]] - Uticajni "[[Dugi telegram]]" službenika američke ambasade u Moskvi [[George F. Kennan|Georga F. Kennana]] o načinu na koji [[SSSR]] posmatra svet (sovjetski ambasador u Washingtonu Nikolaj Novikov će u septembru poslati "Novikovljev telegram" o viđenju američkih planova). * [[24. 2.]] - [[Juan Peron]] izabran za predsednika [[argentina|Argentine]] (preuzima u junu pa do 1955. i opet 1973-74). Njegova partija dobija većinu u parlamentu. Deklarisani ciljevi su socijalna pravda i ekonomska nezavisnost. * [[26. 2.]] - [[Datoteka:Flag of the Socialist Republic of Croatia.svg|30px]] Federalna Država Hrvatska postaje [[Narodna Republika Hrvatska]]. * 26. 2. - Početak opažanja "[[Fantomska raketa|fantomskih raketa]]" iznad Skandinavije, što se nastavlja u ostatku godine. * [[28. 2.]] - Prvi broj francuskog sportskog lista ''[[L'Équipe]]''. * 28. 2. - Franko-kineski sporazum o povlačenju kineskih vojnika sa severa Vijetnama (dovršeno u junu) i kraju francuskih koncesija u Kini. [[Hồ Chí Minh]] telegramom poziva Trumana da podrži nezavisnost Vijetnama. * februar-avgust - Povrede jugoslovenskog vazdušnog prostora iznad Slovenije, od strane američkih i britanskih aviona. === Mart/Ožujak === [[Datoteka:Iran oil concession.png|mini|Naftne koncesije/sfere uticaja SSSR i UK u Iranu]] * [[2. 3.]] - [[Anglo-sovjetska invazija na Iran|Britanske trupe]] se povlače iz Irana, Sovjeti to zasada odbijaju. * [[4. 3.]] - [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]] se povlači sa čela Finske, nasleđuje ga premijer [[Juho Kusti Paasikivi]] (do 1956) - sledi politiku demokratije i neutralnosti i dobrih odnosa sa SSSR (→ [[finlandizacija]]). * [[5. 3.]] - [[Winston Churchill|Čerčilov]] govor u [[Fulton, Missouri|Fultonu, Misuri]], o "[[Gvozdena zavesa|Gvozdenoj zavesi]]". * [[6. 3.]] - Kinezi sprečili francusko iskrcavanje u Haiphongu na severu Vijetnama (Tonkinu). Kasnije tokom dana Ho Chi Minh potpisao provizorni sporazum, Ho–Sainteny, o slobodnoj "Republici Vijetnam" u okviru [[Francuska unija|Francuske unije]] i francuskim trupama u Tonkinu. * [[7. 3.]] - [[Iranska kriza 1946.|Iranska kriza]]: pet dana nakon isteka roka, SAD zahtevaju od Sovjeta da se povuku iz Irana. * [[8. 3.]] - [[Bell 47]] je prvi helikopter odobren za civilnu upotrebu u SAD. * [[9. 3.]] - U gomili na stadionu Burnden Park u [[Bolton]]u stradala 33 navijača. Utakmica je nastavljena posle pauze. * [[10. 3.]] - Lavovski sabor: [[Ukrajinska grkokatolička crkva]] se pod pritiskom vlasti priključuje [[Ruska pravoslavna crkva|Ruskoj pravoslavnoj]] (legalizovana 1989). * 10. 3. - Dijamantski jubilej, 60 godina, [[Aga Khan III|Age Khana III]], lidera [[nizariti|nizaritskih]] ismailitskih šiitskih muslimana - njegova težina je u Bombaju odmerena u dijamantima, za socijalne svrhe. * [[11. 3.]] - Uhapšen bivši komandant Auschwitza [[Rudolf Höss]] (pogubljen u aprilu 1947). * [[13. 3.]] - [[Draža Mihailović]] uhvaćen u okolini [[Višegrad]]a. * [[15. 3.]] - Britanski premijer [[Clement Attlee]] objavljuje nameru dati nezavisnost [[Britanska Indija|Indiji]], čim se dogovore oko ustava. * mart - Sovjetsko-iranski naftni sporazum je povoljan za Sovjete, ali iranski Medžlis je sledeće godine odbio ratifikaciju. * [[17. 3.]] - [[18. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[The Lost Weekend]]'', ukupno četiri nagrade. * [[18. 3.]] - Ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći između Poljske i Jugoslavije. * 18. 3. - Vrhovni sovjet SSSR usvojio zakon o Četvrtoj petoletki - obnova i razvitak zemlje. * [[19. 3.]] - [[Francuska Gvajana]], [[Gvadalupa]], [[Martinik]] i [[Reunion]] su postali [[prekomorski departman]]i [[Francuska|Francuske]]. * 19. 3. - Oboleli [[Mihail Kalinjin]] se povlači s položaja titularnog šefa države SSSR, nasleđuje ga [[Nikolaj Švernik]] (do 1953). * [[20. 3.]] - Najgora železnička nesreća u istoriji Brazila: 185 mrtvih kod Arakažua na istoku, nakon iskliznuća iz šina. * 20. 3. - [[Internacija Japanskih Amerikanaca]]: zatvoren je poslednji od deset logora, Tule Lake na severu Kalifornije. * [[22. 3.]] - Londonski ugovor: [[Transjordan]], deo [[Britanski mandat nad Palestinom|Britanskog Mandata Palestine]], postati će Hašemitska Kraljevina Transjordan, nezavisna sa britanskim bazama. * [[23. 3.]] - "Bandung more vatre": indonežanske snage se nakon ultimatuma povlače iz južnog dela [[Bandung]]a sa stotinama hiljada civila i pale sve za sobom (na severu Bandunga su Britanci, koji predaju grad Holanđanima 17. 4.). * [[24. 3.]] - Na Cetinju osnovano Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore. * 24. 3. - U New Delhi stiže tzv. Kabinetska misija: želi nepodeljenu nezavisnu Indiju sa trospratnom strukturom, ali između Indijskog nacionalnog kongresa i Muslimanske lige vlada nepoverenje. * 24. 3. - Umro šahovski prvak [[Aleksandr Aljehin]] - interregnum traje do 1948. i [[Mihail Botvinik|Botvinikove]] pobede na specijalnom turniru. * [[25. 3.]] - Otvoren londonski aerodrom [[Heathrow]], jedan od najvećih na svetu. * 25. 3. - Radio Moskva izjavljuje da će se sovjetske trupe povući iz Irana. * [[30. 3.]] - Nota vlade SAD vladi FNRJ povodom hvatanja Draže Mihailovića - podsećanje da je "vodio snage otpora", oficiri za vezu i spaseni avijatičari bi mogli svedočiti u procesu (vlada FNRJ odbija notu). * [[31. 3.]] - Priv izbori u Grčkoj od 1936: [[Komunistička partija Grčke|KP Grčke]] bojkotuje, navodeći [[Beli teror (Grčka)|Beli teror]]. Uspeh desnih partija, premijer će postati [[Konstantinos Caldaris]]. Noć pred izbore, komunistička grupa je napala policijsku stanicu u selu Litohoro, čime se obnavlja [[Grčki građanski rat]] (do [[1949]]), u kojem FNR Jugoslavija daje najveću podršku grčkim komunistima. === April/Travanj === [[Datoteka:Pruga Samac-Sarajevo.jpg|mini|Pruge Brčko-Banovići i Šamac-Sarajevo (1947)]] * [[1. 4.]] - [[Omladinske radne akcije|Omladinskom radnom akcijom]] (ORA) počela izgradnja željezničke[[Pruga Brčko–Banovići|pruge Brčko-Banovići]]. * 1. 4. - Raspuštena britanska kolonija ''[[Straits Settlements]]'': Penang i Malacca zajedno sa Malajskim državama čine [[Malajska unija|Malajsku uniju]] (Federacija Malaja 1948-63, prošireno u [[Malezija|Maleziju]]); [[Singapur]] je zasebna kolonija (deo Malezije 1963-65, zatim nezavisan). * 1. 4. - Operacija Road's End: Amerikanci uništili 24 zarobljene japanske podmornice. * 1. 4. - Zemljotres pored Aleutskih ostrva, cunami je smrtonosan i na Havajima. * 1. 4. - [[Sarov]] je izabran za lokaciju proizvodnje sovjetskog nuklearnog oružja, Arzamas-16. * [[3. 4.]] - Titov ekspoze o vanjskoj politici u Saveznoj skupštini, izvještava o "prelijetanju savezničkih vojnih i drugih aviona" iznad Jugoslavije. * [[4. 4.]] - [[Iranska kriza 1946.|Iranska kriza]]: Rezolucija 3 Saveta bezbednosti UN: Sovjeti se pozivaju da njihove trupe što pre napuste Iran. * ca. 4. 4. - FNRJ: Zakon o opštoj državnoj kontroli (nadzire državne organe i njima potčinjene ustanove i preduzeća). * [[5. 4.]] - Američki brod ''[[USS Missouri (BB-63)|USS Missouri]]'' stigao pred Istanbul s ostacima preminulog turskog ambasadora (SSSR protestuje); četiri dana kasnije stiže u [[Pirej]]. * 5. 4. - Sovjetske trupe napustile dansko ostrvo [[Bornholm]]. * [[8. 4.]] - Osnovana je firma ''[[Électricité de France]]'' (EDF), nakon nacionalizacije oko 1.700 firmi iz energetske branše (privatizovana 2004. uz većinski vladin udeo, renacionalizacija najavljena 2022). * [[10. 4.]] - Prvi višestranački izbori u Japanu od 1937. i prvi sa ženskim glasanjem - najviše mandata dobila Liberalna partija, ali njenom lideru [[Ichirō Hatoyama|Ichirō Hatoyami]] nije dozvoljeno da povede vladu. * [[11. 4.]] - Na inicijativu [[ Félix Houphouët-Boigny| Félixa Houphouët-Boignyja]], poslanika iz Obale Slonovače, francuska skupština ukida prinudni rad u kolonijama. * [[13. 4.]] - Vlada FNRJ priznala [[Španska republikanska vlada u izbeglištvu|Špansku republikansku vladu u izbeglištvu]]. * 13. 4. - Zakon Marthe Richard ukida [[bordel]]e u Francuskoj. * [[16. 4.]] - Prvo lansiranje rakete [[V-2]] u SAD, na poligonu [[White Sands, New Mexico|White Sands]] u Novom Meksiku. * [[17. 4.]] - Poslednji francuski vojnici napuštaju Siriju (slavi se kao Dan evakuacije). * 17. 4. - Osnovana Narodna tehnika Jugoslavije. * [[18. 4.]] - Vlada SAD uspostavila diplomatske odnose sa FNRJ. * 18. 4. - Zvanično raspušteno [[Društvo naroda]]. Raspušten je i [[Stalni sud međunarodne pravde]], zamenjuje ga [[Međunarodni sud pravde]]. * [[20. 4.]] - Objavljen Izveštaj Anglo-američkog istražnog komiteta o problemima evropskog jevrejstva i Palestine: preporučuje se prijem 100.000 Jevreja žrtava nacifašističkog progona. Kada britanska vlada, s nedovoljnim finansijskim i vojnim sredstvima, to odbije, naći će se na udaru jevrejskih napada. * [[21. 4.]] - Prva prijateljska fudbalska utakmica Crvene Zvezde i Partizana. * 21. 4. - Osnovana [[Socijalistička partija jedinstva Nemačke]] (SED), spajanjem komunističke i socijaldemokratske partije u ruskoj zoni - vladajuća partija [[Istočna Njemačka|Istočne Njemačke]] do 1989. [[Datoteka:Vespa Bachetta 125cc 1948.jpg|mini|Jedna rana [[vespa]]]] * [[23. 4.]] - Italijanska firma [[Piaggio]] je patentirala motocikl-[[skuter]] pod nazivom [[Vespa]]. * 23. 4. - Film ''[[The Outlaw]]'' iz 1943. je redistribuiran, istakla se [[Jane Russell]]. * [[24. 4.]] - Prvi letovi dva sovjetska mlaznjaka, [[MiG-9]] i [[Jak-15]]. * ca. 26. 4. - Sovjeti se povlače sa severoistoka Kine, komunisti preuzimaju [[Harbin]], [[Qiqihar]], [[Changchun]]. * [[29. 4.]] - Počinje [[Tokijski proces]] japanskim ratnim zločincima. * ca. 29. 4. - FNRJ: Uredba o otkupu žitarica u ekonomskoj 1946/1947 godini (obavezni ili prinudni otkup) - cilj je snabdevanje gradova, vojske i nove industrije; nerealne procene i ideološki pristup dovode do nezadovoljstva i ekscesa na selu. * april - Tadao Kashio u Japanu osnovao firmu, budući [[Casio]]; prvi veći proizvod: prsten-držač za cigaretu. === Maj/Svibanj === * [[1. 5.]] - Čuvar ambasade SAD William Wedge službenim džipom pod uticajem alkohola usmrtio oficira JA (u septembru osuđen na osam godina)<ref>Jakovina, p. 207</ref>. * [[2. 5.]] - Prikazan film ''[[The Postman Always Rings Twice (film, 1946)|The Postman Always Rings Twice]]''. * [[3. 5.]] - [[Tokijski proces]]: Međunarodni vojni tribunal za Daleki istok počinje suđenje (do 1948). * [[5. 5.]] - Predlog francuskog ustava, usvojen prošlog meseca, odbijen je na referendumu sa 52,8% glasova - slede novi izbori za Konstituantu 2. juna i novi nacrt u septembru. * 5. 5. - Konzervativac [[Mariano Ospina Pérez]] je izabran za predsednika [[Kolumbija|Kolumbije]] (do 1950), zahvaljujući podeli među liberalima - vrhunac izvoza kafe, gradnja infrastrukture i socijalne mere, ali i porast političkih sukoba, naročito od 1948. (''[[Bogotazo]]'', ''[[La Violencia]]''). * [[7. 5.]] - Kompanija [[Sony]] je osnovana kao Tokijski telekomunikacioni inženjering, sa 20 zaposlenih. * 7. 5. - [[Viktor Abakumov]] je novi ministar državne bezbednosti SSSR umesto [[Vsevolod Merkulov|Vsevoloda Merkulova]] (do 1951) - Staljin želi suziti [[Lavrentij Berija|Berijin]] uticaj u ministarstvima sile, krajem prošle godine ovog je na čelu ministarstva unutrašnjih poslova zamenio [[Sergej Kruglov]] (do 1956, s pauzom 1953). [[Datoteka:Umberto II, 1944.jpg|mini|[[Umberto II]], "majski kralj"]] * [[9. 5.]] - Italijanski kralj [[Vitorio Emanuele III]] abdicirao u korist sina, [[Umberto II|Umberta II]] - referendum o uređenju je za manje od mesec dana. * 9. 5. - Prva utakmica fudbalske reprezentacije nove Jugoslavije: Čehoslovačka - Jugoslavija 0:2 u Pragu<ref name="BajecDolničar1981-99">Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 99</ref>. * 9. 5. - Njujorška[[NBC]]-ijeva stanica WNBT prikazuje ''[[Hour Glass (TV serija)|Hour Glass]]'', prvi redovni TV varijete šou - od novembra u mreži sa stanicama u Filadelfiji i Skenektadiju. * [[10. 5.]] - Na poligonu White Sands u Novom Meksiku lansirana prva raketa [[V-2]]. * [[11.5.|11]] - [[15. 5.]] - Treći kongres [[Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije|USAOJ]] u Zagrebu, ime promenjeno u Narodna omladina Jugoslavije, predsednik [[Ratko Dugonjić]]. * [[13. 5.]] - Ministar naoružanja [[Dmitrij Ustinov]] je zadužen za sovjetski raketni program. * [[15. 5.]] - [[Incident u Krfskom kanalu]] (1. deo): sa albanske obale otvorena vatra na britanske brodove ''HMS Orion'' i ''HMS Superb''. * 15. 5. - [[Sicilija]] dobija autonomiju u Italiji (zastupnici nezavisnosti će dobiti samo 8,8% na izborima). * [[16. 5.]] - Jack Mullin je u San Franciscu pokazao nemački uređaj ''[[Magnetofon|Magnetophon]]''. Prezentaciji prisustvuju inženjeri firme [[Ampex]], koja će, počevši od Modela 200 (1948), biti lider tehnologije audio traka. * maj - Počelo povlačenje sovjetskih trupa iz Irana. * [[18. 5.]] - Potpisan ugovor o predaji Sarawaka iz uprave "Belog radže" Charlesa Vynera Brookea u režim britanske krunske kolonije, nakon što je predlog izglasan sa 19:16 - Brooke nije imao naslednika ni finansijskih sredstava. * [[20. 5.]] - Britanski Donji dom glasao za nacionalizaciju industrije uglja. * [[22. 5.]] - [[Shigeru Yoshida]] je novi japanski premijer (do 1947. i 1948-54). * [[23. 5.]] - Kineski nacionalisti oduzeli [[Changchun]] komunistima (do 1948). * 23. 5. - Štrajk železničara u SAD - dogovor postignut dva dana kasnije pod pretnjom vojne intervencije. * [[21. 5.]] - U FNRJ donesen Opšti zakon o narodnim odborima. * [[25. 5.]] - {{flagicon|Jordan}} Okončanjem [[Britanski mandat za Palestinu|Britanskog mandata]] (mada zvanično 17. juna), nastaje nezavisna Hašemitska Kraljevina Transjordan (od [[1948]]. [[Jordan]]). Emir [[Abdulah I Jordanski]] postaje kralj (do ubistva 1951). * [[26. 5.]] - Izbori u [[Čehoslovačka|Čehoslovačkoj]]: komunisti dobili relativnu većinu od 38% glasova u celoj zemlji; Slovački Demokrati dobili 62% u poluautonomnoj Slovačkoj. Komunistički lider [[Klement Gottwald]] postaje premijer početkom jula (do 1948, zatim predsednik do smrti 1953). * [[28. 5.]] - Blum–Byrnesov sporazum: SAD oprašta ratne dugove Francuskoj i daje kredit u zamenu za otvaranje filmskog tržišta (filmska industrija u Francuskoj je najvažnija posle železnice). * [[28. 5.]] - [[10. 6.]] - Tito u poseti SSSR-u. * [[29. 5.]] - Osnovan [[Minski traktorski zavod]], jedna od najvećih tvornica traktora na svijetu (gusenični traktor od 1950, točkaš od 1953). * [[31. 5.]] - U Novosibirsku osnovan Projektantski zavod [[Antonov]] (premešten u Kijev 1952). * 31. 5. - Varto–Hınıski zemljotres na istoku Turske, između 800 i 1.300 žrtava. === Jun/Juni/Lipanj === * [[1. 6.]] - Pogubljen [[Ion Antonescu]], ratni vođa Rumunije. * 1. 6. - [[Datoteka:Flag of Republic of Cochinchina.svg|30px|Zastava AR Košinkina]] Francuzi priznaju južni kraj Vijetnama za Autononomnu Republiku Košinkina, protivno sporazumu sa Ho Ši Minom - osnova [[Južni Vijetnam|Južniog Vijetnama]] (1955-75). * [[2. 6.]] - [[Italijanski ustavni referendum 1946.|Referendum]] o monarhiji u Italiji: 54,3% za [[Republika Italija|Republiku Italiju]] (na jugu većina za monarhiju). Izabrana je i Ustavotvorna skupština, prvi put su glasale žene. [[Alcide De Gasperi|De Gasperijevi]] demokršćani dobijaju 207 mandata, [[Pietro Nenni|Nennijevi]] socijalisti 115, [[Palmiro Togliatti|Togliattijevi]] komunisti 104... * 2. 6. - Izbori za novu Konstituantu u Francuskoj: Popularni narodni pokret (demokršćani) preuzimaju relativnu većinu od komunista: 166 prema 153 mandata. * ca. 3. 6. - FNRJ: Zakon o opštedržavnom privrednom planu i državnim organima za planiranje (planske komisije na svim nivoima; "najviši izraz administrativne intervencije države"). * [[4. 6.]] - Peron započinje predsednički mandat. * [[6. 6.]] - U Njujorku osnovana Košarkaška asocijacija Amerike (BAA) - Nacionalna košarkaška asocijacija NBA nastaje 1949. spajanjem sa Nacionalnom košarkaškom ligom. [[Datoteka:Juan Peron con banda de presidente.jpg|mini|[[Juan Perón]] je predsednik Argentine]] * [[7. 6.]] - [[BBC]] nastavlja televizijski program prekinut 1939. * [[8. 6.]] - Potpisani sporazumi o ekonomskoj saradnji FNRJ i SSSR, do februara će biti osnovana zajednička preduzeća JUSTA i JUSPAD (civilna avijacija odn. dunavsko parobrodarstvo). * 8. 6. - Velika proslava pobede u Londonu, od saveznika nisu došli SSSR, Jugoslavija i Poljska. * [[9. 6.]] - Ukinute vojne komisije pri partijskim rukovodstvima - centralizacija poslova narodne odbrane, Vojni savet pri CK KPJ, na čelu sa Titom. * 9. 6. - Tajlandski kralj [[Ananda Mahidol]] /Ananta Mahidon/ Rama VIII je pronađen ustreljen u krevetu. Nasleđuje ga brat [[Bhumibol Adulyadej]], /Pumipon Adun'jadet/ Rama IX (do [[2016]], krunisan 1950). [[Datoteka:Draža Mihailović i Dragi Jovanović.jpg|mini|[[Beogradski proces]]: [[Dragoljub Mihailović|Draža Mihailović]] i [[Dragi Jovanović]]]] * [[10. 6.]] - [[Beogradski proces]]: počelo suđenje [[Draža Mihailović|Draži Mihailoviću]] pred Vojnim većem Vrhovnog suda [[FNRJ]], kao i još 23-ici, 10 u odsustvu, od kojih će ukupno 11 biti osuđeno na smrt. * 10. 6. - Proglašena Republika Italija, Umberto II zauvek napušta zemlju tri dana kasnije. * jun - Baruchov plan predlaže međunarodnu organizaciju za regulaciju nuklearne energije: SSSR odbija, odn. predlaže svoj plan nuklearnog razoružanja. * jun - U američkoj zoni Nemačke osnovana Gehlenova organizacija, na čelu sa nacističkim obaveštajcem [[Reinhard Gehlen|Reinhardom Gehlenom]] - prethodnica [[Savezna obavještajna služba|Savezne obavještajne službe]] (1956). * jun - Jedinice feldžandarmerije koje su održavale red u zapadnim zonama, poslednje su nemačke jedinice koje su položile oružje. * 16/[[17. 6.]] - "Noć mostova": jevrejska Haganah uništila devet od ciljanih 11 mostova, veza Mandatne Palestine sa susednim teritorijama, uz to je izvedeno oko 50 diverzionih akcija. * [[17. 6.]] - Osnovana "Jugoslovenska knjiga". * [[25. 6.]] - Gen. Lucius Clay obustavlja demontažu industrije u američkoj zoni Nemačke, dok se ne utvrdi hoće li zemlja biti ekonomska jedinica. * [[26. 6.]] - [[Kineski građanski rat]] se nastavlja punom snagom nakon primirja, nacionalisti pokreću kampanju protiv komunista. * [[27. 6.]] - Donesen je Zakon o kanadskom državljanstvu, kojom je ono od 1. januara odvojeno od britanskog. * [[28. 6.]] - Drugi kontrolni sporazum u Austriji: smanjena dominacija saveznika nad vlastima. Procenjuje se da su Sovjeti za godinu dana poslali na istok industrijsku opremu vrednu pola milijarde dolara. * [[29. 6.]] - Britanci pokrenuli Operaciju Agatha u Palestini: uhapšeno 2.700 Jevreja. * [[30. 6.]] - U [[Poljska|Poljskoj]] referendum o ukidanju Senata, distribuciji zemlje, nacionalizaciji industrije i novim granicama. === Jul/Juli/Srpanj === [[Datoteka:Able nuclear test at Bikini atoll 1946.jpg|mini|Proba na Bikiniju]] * [[1. 7.]] - Američka [[Operacija Crossroads]], test Able na pacifičkom [[atol Bikini|atolu Bikini]]: prva mirnodopska atomska proba i prva detonacija atomske bombe od Japana prošlog avgusta. Isprobavan je efekat na flotu brodova. * 1. 7. - [[Sarawak]] postaje britanska krunska kolonija (deo Malezije od 1963). * [[3. 7.]] - [[Enver Hodža]] završio posetu Beogradu. * [[4. 7.]] - {{flag|Filipini}} postižu samostalnost nakon 47 godina vladavine [[SAD]] i 381 godinu zapadne vlasti. * 4. 7. - [[Pogrom u Kielcu]]: u poljskom mestu [[Kielce]] ubijeno 42 Jevreja povratnika iz konc-logora, nakon antisemitskih kleveta - Jevreji nakon ovoga masovno napuštaju Poljsku. * [[5. 7.]] - U Parizu predstavljen [[bikini]], kreacija [[Louis Réard|Louisa Réarda]]. Pre oko mesec dana, [[Jacques Heim]] je predstavio ''atome'', dvodelni kupaći kostim oskudniji nego '30-tih, ali suzdržaniji od Reardovog, tako da će se u početku bolje prodavati. * [[6. 7.]] - Neredi u Trstu zbog odluke o "internacionalizaciji" grada. * [[7. 7.]] - Komunistička direktiva u Kini pokreće 18 meseci konfiskacije imovine zemljoposednika - mnogi su ubijeni. * [[9. 7.]] - Ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći između Albanije i Jugoslavije. * [[10. 7.]] - Nehru izjavljuje da provincije ne trebaju biti obavezne pridruživati se grupama i da Indijski nacionalni kongres nije obavezan planom Kabinetske misije - nakon ovoga i Muslimanska liga odustaje od plana 29. 7.. * [[14. 7.]] - Objavljena "Zdravoramska knjiga o negovanju bebe i deteta" [[Benjamin Spock|Benjamina Spocka]]. * [[15. 7.]] - Anglo-američki zajam: SAD daju 3,75 milijardi dolara zajma Ujedinjenom Kraljevstvu, i Kanada 1,19 milijardi, s kamatom od 2% - uslov konvertibilnosti sterlinga će izazvati problem sledeće godine (otplaćeno 2006). * [[17. 7.]] - Streljan [[Draža Mihailović]]. * [[18. 7.]] - CK KPJ preko sindikata organizuje demonstracije protiv [[Francisko Franko|Franka]], povodom 10-godišnjice njegovog puča u Španiji (potežu se i pitanja Trsta i Julijske krajine, kritika Zapada). * [[19. 7.]] - Jugoslavija izgubila od švedskog domaćina u finalu evropske zone [[Davis Cup]]-a sa 3:2 (za Jugoslaviju igrali [[Dragutin Mitić]] i [[Josip Palada]]). * [[21. 7.]] - Prvi višestranački izbori u Turskoj, ali neslobodni, sa javnim glasanjem i tajnim brojanjem: velika većina za [[Republikanska narodna stranka|DžHP]]. * 21. 7. - Vrhunac nereda u La Pazu: ne znajući da je predsednik gen. [[Gualberto Villarroel]] podneo ostavku, gomila upada u predsedničku palatu, ubija ga i veša na banderu. * 21. 7. - Prvi put da mlaznjak sleti na nosač aviona, Phantom PH na USS Franklin D. Roosevelt. * [[22. 7.]] - Militantni [[cionizam|cionisti]] iz [[Irgun]]a podmetnuli bombu u jerusalimski hotel "King David", sedište britanskih vlasti u Palestinskom mandatu - 91 žrtva, od čega 28 Britanaca, 41 Arapa i 17 Jevreja. * [[25. 7.]] - [[Dean Martin]] i [[Jerry Lewis]] prvi put nastupili kao tim (partnerstvo traje do 1956). * 25. 7. - Test Baker na Bikiniju: podmorska nuklearna eksplozija. * [[29. 7.]] - U [[Pariz]]u počela mirovna konferencija zemalja-pobednica u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. [[Pariški mirovni ugovor (1947)|Mirovni ugovori]], usaglašeni tokom zasedanja konferencije do [[16. oktobar|16. oktobra]], potpisani [[10. februar]]a [[1947]]. * [[31. 7.]] - Objavljen Morrison–Gradyjev plan ili Plan provincijske autonomije: samoupravne arapske i jevrejske provincije pod britanskim nadzorom, Jerusalim i Negev direktno pod Britancima - svi ga odbijaju. * leto - Velika suša dovodi do loše žetve u SSSR i gladi sa vrhuncem sledećeg proleća - broj mrtvih se procenjuje od nekoliko stotina hiljada do dva miliona. === Avgust/August/Kolovoz === * [[1. 8.]] - Vraćena [[mađarska forinta]], umesto [[Penge|pengova]], čime je okončana hiperinflacija u toj zemlji. Jedna forinta je zamenila 4×10<sup>29</sup> pengova (prošlog meseca je izdata novčanica od 100.000.000.000.000.000 pengova). * 1. 8. - Osnovan ''[[Scandinavian Airlines System]]'', konzorcij avio-kompanija Danske, Norveške i Švedske. * [[7. 8.]] - [[Kriza turskih moreuza]]: SSSR traži preispitivanje režima u Moreuzima i sazivanje nove konferencije - napetost traje do oktobra. Sovjeti imaju i pretenzije na teritorije na severoistoku Turske, koje su nekada pripadale carskoj Rusiji. * [[8. 8.]] - Prvi let šestomotornog elisnog bombardera [[Convair B-36]] Peacemaker - glavni prenosnik nuklearnog oružja 1948-55. * [[9. 8.]] - Kod [[Kranj]]a prisilno spušten američki avion C-47 koji je navodno zalutao usled oluje (povrede vazdušnog prostora traju od februara). * 9. 8. - Rezolucija X plenuma bugarskih komunista o makedonskom pitanju - za ujedinjenje [[Makedonci|Makedonaca]] oko [[SR Makedonija|NR Makedonije]], na osnovu ugovora o savezu Bugarske i Jugoslavije. * 9. 8. - U Lujzijani pronađeno telo linčovanog crnog veterana Johna Cecila Jonesa - slučaj će dobiti nacionalnu pažnju, Truman u decembru osniva Komitet o građanskim pravima. * [[10. 8.]] - U beogradskom [[Žarkovo|Žarkovu]] osnovan [[Vazduhoplovnotehnički institut]]. * [[12. 8.]]. - [[UK|Britanska]] je vlada naredila zaustavljanje useljavanja u [[Palestina|Palestinu]], a preostale [[Židovi|Židove]] koji su željeli imigrirati internirala je na [[Cipar]]. * [[14. 8.]] - Dekret orgbiroa CK SKP(b) "O časopisima 'Zvezda' i 'Lenjingrad'" je početak "[[Ždanovizam|Ždanovizma]]" u sovjetskoj kulturi. * [[15. 8.]] - Prikazan [[Alfred Hitchcock|Hitchcockov]] film ''[[Notorious (film, 1946)|Notorious]]''. * 15. 8. - Redovan program američke TV mreže [[DuMont Television Network|DuMont]] sa dve stanice, u Njujorku i Vašingtonu (mreža ugašena 1956). * [[16. 8.]] - "Dan direktne akcije" u [[Kalkuta|Kalkuti]], početak "Sedmice dugih noževa" u kojoj je poginulo nekoliko hiljada muslimana i hinduista u međusobnim obračunima, nakon što je [[Muhamed Ali Džina]] pozvao na generalni štrajk u podršku osnivanju Pakistana. * 16. 8. - [[Dumarsais Estimé]] je novi predsednik Haitija (do 1950) * [[18. 8.]] - [[Eksplozija na Vergaroli]] u [[Pula|Puli]], pod savezničkom vojnom administracijom, oko 70 mrtvih. * [[19. 8.]] - Kod [[Bled]]a oboren američki transportni avion C-47, pet mrtvih (ovaj i avion od 9. 8. spustili/oborili jugoslovenski lovci Jak-3, letači na godišnjicu 1950. dobili spomenik na Arlingtonu). * [[20. 8.]] - Zvanično raspuštanje [[Wehrmacht]]a - na zapadu će biti osnovan [[Bundeswehr]] (1955), na istoku Nacionalna narodna armija (1956-90). * [[23. 8.]] - U britanskoj zoni Nemačke je osnovana [[Sjeverna Rajna-Vestfalija]], od pruske provincije Vestfalije i severnog dela pruske Rajnske provincije, čemu je dogodine dodata [[Slobodna Država Lippe]]. Pruska provincija [[Schleswig-Holstein]] postaje posebna zemlja. Provincija Hanover postaje država, ali samo do novembra. * 23. 8. - Prikazan film ''[[The Big Sleep (film, 1946)|The Big Sleep]]'' sa [[Humphrey Bogart|Bogartom]] i [[Lauren Bacall|Bacall]]. * [[24. 8.]] - Norma Jean Baker je potpisala ugovor sa 20th Century-Foxom pod novim imenom - [[Marilyn Monroe]] (ipak, prva značajnija uloga je tek u MGM-ovoj "Džungli na asfaltu" 1950). * 24. 8. - Komunistički lider Juan Feleo je otet i ubijen na Filipinima - dolazi do [[Hukbalahapska pobuna|Hukbalahapske pobune]] na ostrvu Luzon (do 1954). * ca. [[26. 8.]] - Poslanik FNRJ Izidor Cankar napušta Grčku. * [[27. 8.]]. - [[Francuski protektorat Laos]]: zaključen je sporazum kojim je Laos postao kraljevina u okviru Francuske unije (nezavisan 1953). * [[30. 8.]] - Protestna nota vlade FNRJ povodom preletanja američkih aviona. * 30. 8. - Završen [[Rupnikov proces]] u Ljubljani: [[Leon Rupnik]] i još dvojica na smrt; tri zatvorske kazne, biskup [[Gregorij Rožman]] i političar [[Miha Krek]] u odsustvu. * 30. 8. - U francuskoj zoni Njemačke osnovana država [[Porajnje-Falačka]]. * [[31. 8.]] - Francuske trupe napuštaju Liban, čime se okončava [[Mandat za Siriju i Liban]]. === Septembar/Rujan === * [[1. 9.]] - Plebiscit u Grčkoj, 68,4% za povratak kralja - podsticaj građanskom ratu. * [[2. 9.]] - Postavljena je privremena vlada Indije, na čelu je [[Jawaharlal Nehru]] kao potpredsednik izvršnog veća (muslimani ipak ulaze u oktobru). * [[3. 9.]] - Predsednik Truman je tajnom direktivom odobrio [[Operacija Spajalica|operaciju Spajalica]] i proširio je na još 1000 osoba. * 3 - 7. 9. - Četiri avionske nesreće u pet dana, kod Kopenhagena (Air France, 22 mrtvih), Pariza (Air France, 20), Elka u Nevadi (Trans-Luxury Airlines, 21 od 22) i kod Bathursta u Gambiji (British South American Airways, 23 od 24). * [[4. 9.]] - Izbija muslimansko-hinduističko ulično nasilje u Bombaju. * [[5. 9.]] - [[Sporazum De Gasperi-Gruber]]: [[Južni Tirol]] ostaje u Italiji, s autonomijom. * [[6. 9.]] - Državni sekretar [[James F. Byrnes]] održao govor u [[Stuttgart]]u "Reformulacija politike o Nemačkoj", nazvan i "Govor nade": odbačen [[Morgenthauov plan]], Nemačka će biti rekonstruisana, naizgled dovedena u pitanje nova granica sa Poljskom. * [[10. 9.]] - Sestra Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, još uvek jugoslovenska državljanka, doživela nadahnuće u Indiji da se posveti siromašnima - [[Majka Tereza]] će osnovati [[Misionarke milosrđa]] 1950. * [[13. 9.]] - "Bierutovi dekreti": osobe nemačke nacionalnosti su isključene iz poljske narodne zajednice. [[Datoteka:Coat of arms of Bulgaria (1948–1968).svg|mini|100px|Amblem NR Bugarske, 1948-67]] * [[15. 9.]] - Na osnovu plebiscita od pre sedam dana, proglašena je [[Narodna Republika Bugarska]]. * [[18. 9.]] - Uhapšen nadbiskup Stepinac. * 18. 9. - [[Farska ostrva]] proglasila nezavisnost od Danske nakon tesnog rezultata na referendumu, ali kralj Kristijan X dva dana kasnije poništava odluku (dobiće samoupravu 1948). * 18. 9. - Brazil je dobio peti ustav: za razliku od [[Getúlio Vargas|Vargasovog]], sužena je moć predsednika (traje do 1967). * [[20. 9.]] - [[5. 10.]] - Ponovo pokrenut [[Kanski filmski festival 1946.|Kanski filmski festival]] (prvi je trebao biti održan u septembru 1939, Zlatna palma uvedena 1955). * [[23. 9.]] - Løgting, skupština [[Farski otoci|Farskih otoka]] glasa 12:11 za neovisnost, na osnovu plebiscita od 15. 9. - ali danski kralj ga raspušta sutradan. Otoci dobivaju široku autonomiju 1948. * [[24. 9.]] - Predsednik Truman dobio tajni Clifford-Elseyjev izveštaj: odnosi i sporazumi sa SSSR i kako ih Sovjeti krše - preporučeno "obuzdavanje i ograničavanje" njihovog uticaja (→ ''[[Containment]]''). * [[25. 9.]] - Bugarski ministar odbrane [[Damjan Velčev]] iz stranke "[[Zveno]]" smenjen pod sumnjom da je imao veze sa Dražom Mihailovićem<ref>Return to Diversity, A Political History of East Central Europe Since World War II - Joseph Rothschild & Nancy M. Wingfield, p. 116</ref>. * [[26. 9.]] - Zatvorena američka čitaonica u Beogradu - opet otvorena u decembru ali uz ograničen opseg informacija. * 26. 9. - Grčki kralj [[Đorđe II Grčki|Đorđe II]] se vratio u zemlju. * [[28. 9.]] - Mirovna konferencija u Parizu: odluka o stvaranju [[Slobodna Teritorija Trsta|Slobodne Teritorije Trsta]] (ili 10. 10.?). * 28. 9. - Grčki kralj [[Jorgos II od Grčke|Đorđe II]] se vratio u zemlju (umire pola godine kasnije). * [[29. 9.]] - Prva utakmica fudbalske reprezentacije Jugoslavije u zemlji: Jugoslavija - Čehoslovačka 4:2 na nedovršenom stadionu JNA u Beogradu<ref name="BajecDolničar1981-99"/>. * [[29. 9.]] - [[29. 10.]] - U Beogradu održana izložba "Slikarstvo i vajarstvo naroda Jugoslavije XIX i XX veka", kasnije i u Zagrebu i Ljubljani, kao i u istočnim zemljama do 1948.<ref>Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981. 114</ref>. === Oktobar/Listopad === * [[1. 10.]] - [[Nürnberški proces]]: izrečene su kazne - 12 smrtnih, jedna u odsustvu, sedam zatvorskih, trojica oslobođena. * 1. 10. - U [[UK]] osnovana [[Mensa International]]. * [[2. 10.]] - ''[[Faraway Hill]]'' je prva [[sapunica]] na TV mreži u SAD, na [[DuMont Television Network|DuMontu]]. * [[3. 10.]] - DC-4 udario u brdo na Njufaundlendu - sa 39 mrtvih, najgora avionska nesreća do tada. * 5/[[6. 10.]] - 11 tačaka u Negevu: Jevreji postavljaju kampove na severu Negeva, koji bi po Morrison–Gradyjevom planu pripao arapskoj provinciji. * [[6. 10.]] - Umro švedski premijer [[Per Albin Hansson]], naslediće ga [[Tage Erlander]] (do 1969). * [[7. 10.]] - Japanski parlament je usvojio novi [[ustav Japana|ustav]] - na snazi od sledeće godine. * [[10. 10.]] - Na međunarodnoj konferenciji o mirovnom sporazumu sa Italijom u Parizu dogovoreno stvaranje [[Slobodni Teritorij Trsta|Slobodnog Teritorija Trsta]] (ugovor potpisan [[1947]]). * 10. 10. - Na jugoistoku današnjeg Bangladeša počinju Noakhaliski neredi, progon hinduista. Gandhi će boraviti u regionu od novembra do marta. * [[11. 10.]] - Nadbiskup [[Alojzije Stepinac]] osuđen na 16 godina zatvora za veleizdaju i ratne zločine; na robiju osuđen i Ivan Šalić, a Erih Lisak na smrt (presuda Stepincu poništena 2016). * [[12. 10.]] - Industrijalizacija Brazila: u [[Volta Redonda|Volta Redondi]] otvorena ''Companhia Siderúrgica Nacional'', prva čeličana u Južnoj Americi (privatizovana 1993). * [[14. 10.]] - Osnovana [[Međunarodna organizacija za standardizaciju]] - ISO. * 14. 10. - Vatikan ekskomunicirao jugoslovenske zvaničnike povezane sa Stepinčevom osudom - nisu navedena imena, pretpostavlja se da je usmereno protiv Tita. * [[15. 10.]] - [[Hermann Göring]] preduhitrio pogubljenje, otrovavši se. * 15. 10. - Posljednji sastanak Mirovne konferencije u Parizu, koji FNRJ bojkotuje. * 15. 10. - Osnovano Narodno pozorište "Toša Jovanović" u [[Zrenjanin]]u. * [[16. 10.]] - Rano ujutru obešena desetorica osuđenih na smrt u [[Nürnberški proces|Nürnberškom procesu]], Göring se ubio prethodne večeri. * 16. 10. - ''[[RMS Queen Elizabeth]]'' je konačno zaplovio kao luksuzni putnički brod, pošto je prevozio trupe tokom rata (plovi do 1969). * [[20. 10.]] - Izbori za državne skupštine u sovjetskoj nemačkoj zoni, najviše mandata dobija Socijalistička partija jedinstva. * 20. 10. - Ukinuta [[Rajnska pokrajina]] Pruske (dogodine i Pruska). * [[21. 10.]] - U Bamaku osnovana antikolonijalna partija Afričko demokratsko okupljanje, na čelu sa [[Félix Houphouët-Boigny|Félixom Houphouët-Boignyjem]]. * [[22. 10.]] - Incident u Krfskom kanalu (2. deo): britanski brodovi ''Saumarez'' i ''Volage'' naleteli na mine, poginula 44 mornara (za polaganje mina osumnjičeni Jugosloveni). * 22. 10. - Operacija Osoaviahim: Sovjeti su prebacili preko 2.200 nemačkih eksperata u SSSR * [[24. 10.]] - Prva fotografija Zemlje iz svemira je snimljena sa rakete V-2 No. 13 lansirane iz [[White Sands, New Mexico|White Sands]]. * 24. 10. - Počinju Biharski neredi u Indiji: hinduisti ciljaju muslimane do 11. 11., što je odgovor na Noakhaliske nerede na jugoistoku današnjeg Bangladeša. * [[27. 10.]] - Nakon što je ranije tokom meseca prihvaćen na plebiscitu od 53% glasača, donesen je novi [[Ustav Francuske (1946)|Ustav Francuske]] koji definira [[Četvrta Francuska Republika|Četvrtu republiku]] (zamenjen 1958). * [[28. 10.]] - [[Grčki građanski rat]]: [[Komunistička partija Grčke|KP Grčke]] osnovala Generalnu partizansku komandu na čelu sa [[Markos Vafiadis|Markosom Vafiadisom]], od decembra pod nazivom [[Demokratska armija Grčke]]. * [[29. 10.]] - [[Lucky Luciano]], koji je prošlog februara proteran iz SAD u Italiju, tajno stiže na Kubu. * [[31. 10.]] - Indonežanski nacionalisti uvode [[Indonezijska rupija|rupiju]] (inače se koristi holandsko-indijski gulden). === Novembar/Studeni === * [[1. 11.]] - Utakmica Toronto Huskies - New York Knickerbockers, prva je Košarkaške asocijacije Amerike, kasnije NBA. * 1. 11. - [[Karol Vojtila]] (26) zaređen je za svećenika u Krakówu. * 1. 11. - Zvanični datum osnivanja [[Donja Saksonija|Donje Saksonije]] u britanskoj zoni Nemačke: Državi Hanover su priključeni Braunschweig, Oldenburg i Schaumburg-Lippe. * [[3. 11.]] - [[Gabriel González Videla]] je novi predsednik Čilea (do 1952); ubrzo raskida sa komunističkim saveznicima, čiju partiju zabranjuje 1948. * [[4. 11.]] - Na snazi je povelja kojom je osnovan [[UNESCO]] - prva generalna konferencija je otvorena kasnije tokom meseca, za prvog direktora će biti izabran [[Julian Huxley]]. * [[5. 11.]] - Izbori za Kongres SAD: Republikanci preuzimaju većinu u oba doma, zbog nepopularnosti predsednika Trumana. Među novim kongresmenima su [[Richard Nixon]], [[John F. Kennedy]] (Dom) i [[Joseph McCarthy]] (Senat). Demokrati će za dve godine povratiti većine. * [[6. 11.]] - Apel masovnim organizacijama u Jugoslaviji za prikupljanje pomoći Albaniji, koju su krajem oktobra pogodile velike poplave. * [[7. 11.]] - Nakon 190 dana završena prva savezna radna akcija omladine na gradnji željezničke pruge [[Brčko-Banovići]], duge 190 km. U akciji učestvovalo oko 70.000 osoba iz cijele zemlje i 2.000 iz inostranstva. * [[9. 11.]] - Sarajevska opera započela svoju umjetničku djelatnost svečanom premijerom "[[Prodana nevjesta]]" [[Bedrich Smetana|Bedricha Smetane]]. * [[10. 11.]] - Izbori za Ustavotvorni sabor NR Hrvatske. * 10. 11. - Prvi izbori za skupštinu francuske četvrte republike: komunisti dobijaju relativnu većinu. * 10. 11. - Zemljotres u peruanskom regionu Ancash odnosi procenjenih 1.400 žrtava. * [[12. 11.]] - U [[Indonezija|Indoneziji]] primirje između nacionalista i holandske armije. * 12. 11. - Prikazan Disneyjev film ''[[Song of the South]]''. * 12-[[13. 11.]] - Incident u Krfskom kanalu (3. deo): Britanci čiste mine u albanskim teritorijalnim vodama. [[Datoteka:Serbia, Belgrade, Pančevo bridge, 11.05.2011.jpg|mini|220px|[[Pančevački most]]]] * [[14. 11.]] - [[Patrijarh srpski Gavrilo]] se vratio u zemlju. * [[15. 11.]] - Sporazum iz Linggadjatija: Holanđani priznaju faktičku indonežansku kontrolu Jave, Sumatre i Madure, predviđeno stvaranje federacije sa ostatkom ostrvlja. * novembar - Beduini pronašli prve [[Svici sa Mrtvog mora|Svitke sa Mrtvog mora]] * [[16. 11.]] - Reforma [[japansko pismo|japanskog pisma]]: ''Tōyō kanji'' je nedefinitivan spisak od 1.850 zvaničnih [[kanji]]ja, umesto 6.000 tradicionalnih. * [[17. 11.]] - Franko-tajski sporazum: Tajland je vratio Francuzima teritorije date nakon rata 1940-41, u zamenu za deblokadu prijema u UN. * [[17. 11.|17]] - [[19. 11.]] - U Beogradu održan Prvi kongres Saveza književnika Jugoslavije - u znaku [[socrealizam|socrealizma]], ali uz uzimanje u obzir domaće tradicije (uvodni referat [[Radovan Zogović]]). Za predsednika Saveza izabran [[Ivo Andrić]], potpredsednici [[Oton Župančič]], [[Miroslav Krleža]], [[Isidora Sekulić]], [[Ra­dovan Zogović]], [[Isak Samokovlija]] i [[Blažo Koneski]], sekretar [[Čedomir Minderović]]<ref>Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 96</ref>. * [[19. 11.]] - Izbori u Rumuniji - zvanično, Nacionalni demokratski front (komunisti i ostali) uzima 348 od 414 mesta. * 19. 11. - Prve nove [[Države članice Ujedinjenih naroda|članice UN]] od osnivanja: [[Kraljevina Afganistan|Afganistan]], Island i Švedska (Tajland u decembru). * [[20. 11.]] - Francuski patrolni čamac zarobio kinesku džunku koja je krijumčarila benzin u luci Haiphong. Gerila Viet Minha zarobila čamac i posadu - Francuzi uputili ultimatum. * [[21. 11.]] - U Njujorku prikazan film ''[[The Best Years of Our Lives]]'', kritički i komercijalni uspeh. * [[23. 11.]] - [[Georgi Dimitrov]] preuzima bugarsku vladu od [[Kimon Georgijev|Kimona Georgijeva]] (do smrti 1949). * 23. 11. - [[Prvi indokineski rat]] počinje francuskim bombardovanjem [[vijetnam]]ske luke [[Hai Phong]], pri čemu ginu hiljade ljudi. * [[19. 11.]]. - [[Afganistan]], [[Island]] i [[Švedska]] pristupaju [[UN|Ujedinjenim Narodima]]. * [[23. 11.]] - Nakon isteka ultimatuma za povlačenje Viet Minha, Francuzi bombarduju Haiphong - ginu hiljade ljudi. * [[29. 11.]] - Krenuo drumski saobraćaj na obnovljenom [[Pančevački most|Pančevačkom mostu]] u Beogradu (prvi voz prošao [[7. 11.]]). * 29. 11. - Čelnik [[Estonska Sovjetska Socijalistička Republika|Estonske SSR]] Johannes Vares izvršio samoubistvo u svojoj rezidenciji. * novembar - mart - Gladna zima u Nemačkoj, najjača u regionu Severnog mora u 20. stoleću. === Decembar/Prosinac === * [[1. 12.]] - [[Miguel Alemán Valdés]] je predsednik Meksika nakon [[Manuel Ávila Camacho|M. A. Camacha]] (do 1952), prvi civil od 1920. Sprovodi program supstitucije uvoza i gradnje infrastrukture (→ [[Meksičko čudo]]), ali raste i korupcija i [[ortački kapitalizam]]. * [[2. 12.]] - Osnovana [[Međunarodna komisija za lov na kitove]]. * [[3. 12.]] - [[Mijo Kerošević]], kasnije proglašen za narodnog heroja, poginuo kod Bijeljine u poteri za četničkim odmetnicima. * [[4. 12.]] - Usvojen novi bugarski ustav. * [[5. 12.]] - U FNRJ donesen Zakon o nacionalizaciji privatnih privrednih preduzeća, i to saveznog i republičkog značaja (mnoga su već pod sekvestrom), celokupno bankarstvo, spoljna trgovina i unutrašnja trgovina na veliko, kao i sva preduzeća saobraćaja i sredstava za vezu. * [[8. 12.]] - Sveslovenski kongres u Beogradu. * [[9. 12.]] - Okupila se Ustavotvorna skupština Indije, nema predstavnika Muslimanske lige. * [[10. 12.]] - Rezolucija 12 Saveta bezbednosti UN, u vezi Grčkog pitanja: predstavnici Grčke i Jugoslavije će biti pozvani da učestvuju u diskusiji, bez prava glasanja; Albanija i Bugarska su pozvane da daju izjave. * [[11. 12.]] - Generalna skupština [[Ujedinjene nacije|Ujedinjenih nacija]] osnovala [[UNICEF]], Međunarodni fond Ujedinjenih nacija za pomoć deci u zemljama razorenim ratom. * [[12. 12.]] - Rezolucijom Generalne skupštine, UN prekidaju odnose sa [[Francisco Franco|Frankovom]] Španijom (zabrana ukinuta 1950). [[Datoteka:Republic of mahabad and iranian azerbaijan 1945 1946.png|mini|200px|Kraj kurdske i azerske secesije u Iranu]] * 12. 12. - Iranske snage ušle u Tabriz, što znači pad secesionističke "[[Autonomna Republika Azerbejdžan|Azerbejdžanske narodne vlade]]". * [[14. 12.]] - Generalna skupština UN određuje osnivanje [[Starateljski savjet Ujedinjenih naroda|Starateljskog savjeta Ujedinjenih naroda]], za teritorije koje su ranije bile mandati Društva naroda. * [[15. 12.]] - Iranske snage ušle u [[Mahabad]], čime je pala [[Republika Mahabad|istoimena kurdska republika]]. * [[16. 12.]] - [[Léon Blum]] je na čelu poslednje privremene francuske vlade - tzv. "silvestrovska vlada", traje do sledećeg meseca. * 16. 12. - Osnovana modna kuća ''[[Dior]]'', sledećeg februara predstavljaju prvu kolekciju, nazvanu ''New Look''. * [[19. 12.]] - [[Prvi indokineski rat]] počinje Bitkom za Hanoj: sukob francuskih i Viet Minhovih snaga u Hanoju, Francuzi će staviti grad pod svoju punu kontrolu za dva meseca. SAD podržavaju Francuze protiv komunista u Viet Minhu. * 19. 12. - [[Grčki građanski rat]]: [[Rezolucija 15 Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija|Rezolucija 15 SB UN]]: ustanovljena Istražna komisija koja će ispitivati povrede grčke granice prema Albaniji, Jugoslaviji i Bugarskoj (Grčka optužuje Jugoslaviju za "agresiju" i pomaganje "revolucionarnih bandi"). * 19. 12. - Britanski premijer Attlee izjavio spremnost za ponudu nezavisnosti Burme. * [[20. 12.]] - Počinje [[Havanska konferencija]] američkih mafijaških bosova. [[Lucky Luciano]] je potvrdio svoje prvenstvo, izneo plan trgovine drogom u SAD, odlučivano je o likvidaciji [[Bugsy Siegel|Bugsyja Siegela]]. * 20. 12. - Prikazan film '[[It's a Wonderful Life]]'' - komercijalno je slabo prošao, postaje božićni klasik od polovine '70-tih. * [[21. 12.]] - Nankaiski zemljotres praćen cunamijem u Japanu, najmanje 1.362 mrtvih. * [[25. 12.]] - U Moskvi proradio nuklearni reaktor [[F-1 (reaktor)|F-1]], prvi u Evropi koji je postigao samoodrživu [[lančana reakcija|lančanu reakciju]]. * [[26. 12.]] - Otvoren [[Flamingo Las Vegas]], prvi luksuzni kazino i hotel u tom gradu - [[Bugsy Siegel]] ga je gradio mafijaškim pozajmicama po četvorostruko većoj ceni od predviđene (ubijen je sledećeg juna). * [[31. 12.]] - [[Datoteka:Flag of Serbia (1947–1992); Flag of Montenegro (1946–1993).svg|border|30px]] Federalna Država Crna Gora donošenjem ustava postaje [[Narodna Republika Crna Gora]]. * 31. 12. - Predsednik [[SAD]] [[Hari Truman]] formalno proglasio kraj [[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]] (''Proclamation 2714''). === Datum nepoznat === * [[Kineski građanski rat]] eskalira. * Osnovano elektrotehničko odeljenje na [[Beogradski univerzitet|Univerzitetu]] u Beogradu. * Osnovan [[Sarajevski balet]]. * Članice [[Arapska liga|Arapske lige]] potpisuju [[Kulturni sporazum]]. * Okončana američka okupacija [[Island]]a. * Jugoslavija ekipni prvak Balkana u [[šah]]u. * [[Milovan Zoričić]] iz Zagreba jedan od sudija [[Međunarodni sud pravde|Međunarodnog suda pravde]]. == 1946. u temama == * Rukovodstvo [[FNRJ]]: ** Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine: [[Ivan Ribar]] ** Predsednik Vlade: [[Josip Broz Tito]] (takođe i Generalni sekretar [[KPJ]]) ** Predsednik Narodne skupštine: [[Vladimir Simić]] * [[Popis jugoslavenskih filmova|Domaći film]]: "[[U planinama Jugoslavije]]" (sovjetska koprodukcija) (→ [[:Kategorija:Filmovi 1946.]]). * [[Spisak država po datumu državnosti|Nove države]]: {| | | [[Datoteka:Flag of Jordan.svg|thumb|120px|[[Jordan|Transjordan]]]] | [[Datoteka:Flag of the Philippines.svg|thumb|120px|[[Filipini]]]] |} == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1946.}} === Januar/Siječanj === * [[5. 1.]] - [[Diane Keaton]], glumica * [[6. 1.]] - [[Syd Barrett]], rok-muzičar iz ''Pink Floyd''-a († [[2006]]) * [[13. 1.]] - [[Sonja Jauković]], glumica * [[15. 1.]] - [[Dragomir Zupanc]], TV reditelj * [[16. 1.]] - [[Kabir Bedi]], glumac * [[19. 1.]] - [[Dolly Parton]], country-muzičarka * [[20. 1.]] - [[David Lynch]], filmski režiser * [[22. 1.]] - [[Malcolm McLaren]], muzičar († [[2010]]) * [[23. 1.]] - [[Zvonko Bušić]], radikalni emigrant († [[2013]]) * [[24. 1.]] - [[Goran Milić]], novinar * 24. 1. - [[Michael Ontkean]], glumac * [[27. 1.]] - [[Andrija Hebrang (sin)|Andrija Hebrang]], hrvatski političar i liječnik * [[30. 1.]] - [[Dick Cheney]], potpredsednik SAD === Februar/Veljača === * [[3. 2.]] - [[Žarko Potočnjak]], hrvatski glumac († [[2021]]) * [[4. 2.]] - [[Usnija Redžepova]], narodna pevačica († [[2015]]) * [[5. 2.]] - [[Charlotte Rampling]], britanska glumica * [[10. 2.]] - [[Velimir Kljaić]], hrvatski rukometni trener († [[2010]]) * [[21. 2.]] - [[Alan Rickman]], britanski glumac († [[2016]]) * [[24. 2.]] - Slobodan Petrović - [[Petar Slaj]], baletski koreograf († [[2013]]) * 24. 2. - [[Ratomir Dujković]], golman i fudbalski trener * [[28. 2.]] - [[Robin Cook]], britanski političar († [[2005]]) === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] - [[Ljubiša Veličković]], gen-puk., komandant RV i PVO VJ († [[1999]]) * [[3. 3.]] - [[Ejup Ganić]], bh. političar * [[6. 3.]] - [[David Gilmour]], rok-muzičar iz ''Pink Floyd'' * [[8. 3.]] - [[Jasna Diklić]], bosanskohercegovačka pozorišna i filmska glumica * [[11. 3.]] - [[Jurij Bajec]], ekonomista * [[12. 3.]] - [[Liza Minnelli]], američka glumica i pjevačica * [[19. 3.]] - [[Bigas Luna]], režiser († [[2013]]) * [[21. 3.]] ('44 ili '46) - [[Timothy Dalton]], glumac * [[31. 3.]] - [[Hašim Kučuk Hoki]], pevač narodne muzike († [[2002]]) * 31. 3. - Leposava [[Lokica Stefanović]], arhitekta, balerina, baletski pedagog === April/Travanj === * [[3. 4.]] - [[Branislav Milićević]], Branko Kockica * [[6. 4.]] - [[Ivan Bekjarev]], srpski glumac († [[2020]]) * [[7. 4.]] - [[Dimitrij Rupel]], slovenački političar * [[10. 4.]] - [[Vladimir Janković]] (Vlada Džet), rok-muzičar, novinar Beograda 202 * 10. 4. - [[Nebojša Pavković]], general, načelnik generalštaba Vojske Jugoslavije * [[13. 4.]] - [[Josif Tatić]], glumac († [[2013]]) * [[25. 4.]] - [[Vladimir Žirinovski]], ruski političar († [[2022]]) * 25. 4. - [[Strobe Talbott]], američki novinar i diplomata * [[30. 4.]] - [[Carl XVI Gustaf]], kralj Švedske === Maj/Svibanj === * [[2. 5.]] - [[David Suchet]], britanski glumac * [[8. 5.]] - [[Borislav Stjepanović]], bosanskohercegovački glumac i režiser * [[9. 5.]] - [[Candice Bergen]], glumica * [[10. 5.]] - [[Marko Nicović]], advokat, funkcioner SUP * 10. 5. - [[Dušan Petričić]], grafičar, ilustrator * [[11. 5.]] - [[Zoran Simjanović]], srpski kompozitor († [[2021]]) * [[19. 5.]] - [[Michele Placido]], glumac * [[20. 5.]] - [[Cher]], pevačica, glumica * [[21. 5.]] - [[Boba Stefanović]], pevač, kompozitor († [[2015]]) * [[22. 5.]] - [[Hrvoje Horvat]], hrvatski rukometaš * [[22. 5.]] - [[Petar Božović]], glumac * 22. 5. - [[George Best]], sjevernoirski fudbaler († [[2005]]) * [[24. 5.]] - [[Tansu Çiller]], premijerka Turske * [[25. 5.]] - [[Miroslav Tuđman]], znanstvenik i političar († [[2021]]) * [[26. 5.]] - [[Miroslav Maksimović (pesnik)|Miroslav Maksimović]], književnik, urednik BIGZ-a * [[27. 5.]] - [[Predrag Vranešević]], član "Laboratorije zvuka" († [[2022]]) * [[30. 5.]] - [[Dragan Džajić]], srpski fudbaler === Jun/Juni/Lipanj === * [[5. 6.]] - [[Branko Baletić]], filmski reditelj i scenarista * [[6. 6.]] - [[Živko Kolega]], hrvatski političar * [[10. 6.]] - [[Antun Tudić]], hrvatski glumac * [[14. 6.]] - [[Donald Trump]], biznismen, predsednik SAD * [[15. 6.]] - [[Demis Rusos]], pevač († [[2015]]) * [[18. 6.]] - [[Fabio Capello]], fudbaler, trener * [[20. 6.]] - [[Xanana Gusmão]], prvi predsednik Istočnog Timora * [[23. 6.]] - [[Gojko Šantić]], glumac * [[24. 6.]] - [[Velimir Milošević]], pjesnik za djecu * [[27. 6.]] - [[Miroljub Lešo]], glumac († [[2019]]) * [[28. 6.]] - [[Slobodan Inić]], sociolog († [[2000]]) === Jul/Juli/Srpanj === * [[1. 7.]] - [[Slobodan Santrač]], fudbaler, trener († [[2016]]) * [[6. 7.]] - [[George W. Bush]], predsjednik SAD * 6. 7. - [[Peter Singer]], australski filozof bioetičar * 6. 7. - [[Sylvester Stallone]], američki glumac * [[9. 7.]] - [[Radomir Putnik (pisac)]] * [[15. 7.]] - [[Predrag Vitas]], novinar TV Beograd († [[1998]]) * [[19. 7.]] - [[Ilie Năstase]], teniser * [[22. 7.]] - [[Mireille Mathieu]], pevačica * 22. 7. - [[Danny Glover]], glumac * [[25. 7.]] - [[Ljupka Dimitrovska]], pevačica († [[2016]]) * [[27. 7.]] - [[Rade Šerbedžija]], filmski, televizijski i pozorišni glumac, pjesnik i muzičar === Avgust/August/Kolovoz === * [[3. 8.]] - [[Jack Straw]], britanski političar * [[4. 8.]] - [[Vladimir Bebić]], hrvatski političar († [[2009]]) * [[8. 8.]] - [[Dragutin Šurbek]], stonoteniser († [[2018]]) * [[10. 8.]] - [[Daša Drndić]], književnica († [[2018]]) * 10. 8. - [[Rifet Bahtijaragić]], bosanskohercegovački književnik * [[11. 8.]] - [[Milan Gutović]] - Lane, glumac († [[2021]]) * 11. 8. - [[Radomir Marković]], načelnik SDB Srbije * [[15. 8.]] - [[Tony Robinson]], glumac, TV voditelj * [[16. 8.]] - [[Pavao Pavličić]], hrvatski književnik i romanopisac * 16. 8. - [[Kaqusha Jashari]], kosovska političarka * [[19. 8.]] - [[Bill Clinton]], američki predsjednik * [[20. 8.]] - [[Connie Chung]], novinarka * [[23. 8.]] - [[Keith Moon]], bubnjar ''The Who'' († [[1978]]) * [[24. 8.]] - [[Goran Marković]], pozorišni i filmski reditelj * [[25. 8.]] - [[Branko Cvejić]], glumac, upravnik JDP († [[2022]]) * [[26. 8.]] - [[Mark Snow]], kompozitor * [[29. 8.]] - [[Bob Beamon]], atletičar * [[30. 8]] - [[Peggy Lipton]], glumica († [[2019]]) === Septembar/Rujan === * [[5. 9.]] - [[Freddie Mercury]], britanski pjevač ([[Queen]]), († [[1991]]) * [[8. 9.]] - [[Beriz Belkić]], bh. političar * [[15. 9.]] - [[Tommy Lee Jones]], glumac * 15. 9. - [[Oliver Stone]], filmski režiser, producent * [[23. 9.]] - [[Davorin Popović]], muzičar († [[2001]]) * [[29. 9.]] - [[Nataša Kandić]], aktivistkinja za ljudska prava === Oktobar/Listopad === * [[4. 10.]]- [[Suzan Sarandon]], američka filmska glumica. * [[8. 10.]] - [[Hanan Ashrawi]], palestinska političarka * [[19. 10.]] - [[Philip Pullman]], književnik * [[20. 10.]] - [[Elfride Jelinek]], dobitnica Nobelove nagrade za književnost. * 20. 10. - [[Marko Nikolić]], srpski glumac († [[2019]]) * [[26. 10.]] - [[Holly Woodlawn]], američka glumica * 26. 10. - [[Tanja Kragujević]], književnica * [[27. 10.]] - [[Ivan Reitman]], filmski režiser, producent († [[2022]]) === Novembar/Studeni === * [[4. 11.]] - [[Robert Mapplethorpe]], fotograf († [[1989]]) * [[6. 11.]] - [[Sally Field]], glumica, režiser * [[8. 11.]] - [[Guus Hiddink]], fudbaler, trener * 8. 11. - [[Stanislav Karasi]], fudbaler * [[11. 11.]] - [[Dimitrije Boarov]], ekonomski novinar * [[16. 11.]] - [[Terrence McKenna]], američki pisac i filozof * 16. 11. - [[Slobodan Šijan]], filmski i TV reditelj, scenarista itd. * [[20. 11.]] - [[Patrijarh ruski Kiril]] * [[24. 11.]] - [[Ted Bundy]], serijski ubica († [[1989]]) * [[27. 11.]] - [[Jakša Fiamengo]], pjesnik i tekstopisac († [[2018]]) * [[29. 11.]] - [[Vuk Drašković]], književnik, novinar, predsednik [[SPO]] * [[30. 11.]] - [[Marina Abramović]], slikarka, multimedijalna i konceptualna umetnica === Decembar/Studeni === * [[1. 12.]] - [[Kemal Kurspahić]], novinar († [[2021]]) * 1. 12. - [[Mladen Naletilić]] Tuta, komandant u HVO, osuđenik za ratne zločine († [[2021]]) * [[2. 12.]] - [[Gianni Versace]], italijanski modni kreator († [[1997]]) * [[5. 12.]] - [[José Carreras]], tenor * [[8. 12.]] - [[Jacques Bourboulon]], fotograf * [[9. 12.]] - [[Sonia Gandhi]], indijska političarka * [[10. 12.]] - [[Fadil Redžić]], bosanskohercegovački muzičar * [[12. 12.]] - [[Emerson Fittipaldi]], auto-trkač * [[13. 12.]] - [[Jovica Aćin]], književnik i prevodilac * [[14. 12.]] - [[Patty Duke]], glumica († [[2016]]) * [[15. 12.]] - [[Miroslav Josić Višnjić]], srpski književnik († [[2015]]) * [[17. 12.]] - [[Aljoša Vučković]], glumac * 17. 12. - [[Ljiljana Lašić]], glumica * [[18. 12.]] - [[Steven Spielberg]], američki redatelj * [[23. 12.]] - [[John Sullivan]], scenarista "Mućki" († [[2011]]) * [[29. 12.]] - [[Slobodan Kovačević|Slobodan "Boda" Kovačević]], bosanskohercegovački gitarista * [[30. 12.]] - [[Berti Vogts]], fudbaler, trener * [[31. 12.]] - [[Diane von Fürstenberg]], modni kreator === Kroz godinu === * [[Mirko Pejanović]], bh. političar == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1946.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[6. 1.]] - [[Dion Fortune]], velška okultistkinja (* [[1890]]) * [[13. 1.]] - [[Radoje Dakić]], narodni heroj (* [[1911]]) * [[19. 1.]] (zvanično) - [[Nikola Kalabić]], četnički komandant (* [[1906]]) * [[20. 1.]] - [[Radivoje Kerović]], četnički vojvoda (* 1913) * [[29. 1.]] - [[Harry Hopkins]], savetnik predsednika FD Roosevelta (* [[1890]]) * [[31. 1.]] - [[Ivo Protulipac]], katolički aktivist, doktor i odvjetnik (* [[1899]]) * [[4. 2.]] - [[Milan Nedić]], general, predsednik kvislinške srpske vlade (* [[1878]]) * [[23. 2.]] - [[Tomoyuki Yamashita]], japanski general, osuđen za ratne zločine (* [[1885]]) * [[14. 3.]] - [[Werner von Blomberg]], predratni glavnokomandujući nemačke vojske (* [[1878]]) * [[24. 3.]] - [[Aleksandar Aljehin]], ruski šahista i svetski šampion u šahu (* [[1892]] === April/Travanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[21. 4.]] - [[John Maynard Keynes]], britanski ekonomista (* [[1883]]) * [[1. 5.]] - [[Davorjanka Paunović]] Zdenka, nevenčana supruga Josipa Broza Tita (* [[1921]]) * 1. 5. - [[Grga Budislav Angjelinović]], političar, publicist (* [[1886]]) * [[16. 5.]] - [[Bruno Tesch]], pronalazač i proizvođač otrova ''Zyklon-B'' (* [[1890]]) * [[1. 6.]] - [[Ion Antonescu]], ratni vođa Rumunije (* [[1882]]) * [[9. 6.]] - [[Ananda Mahidol]], kralj Sijama (* [[1925]]) * [[10. 6.]] - [[Jack Johnson (bokser)]], bivši svetski prvak (* [[1878]]) * [[14. 6.]] - [[John Logie Baird]], pionir televizije (* [[1888]]) * [[16. 6.]] - [[Miloje Milojević]], kompozitor, muzikolog, pedagog (* [[1884]]) * [[20. 6.]] - [[Wanrong (carica)|Wanrong]], poslednja kineska carica (* [[1906]]) === Jul/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[4. 7.]] - Čuvarke konc-logora Stutthof: ** [[Jenny-Wanda Barkmann]] (* ca. [[1922]]) ** [[Elisabeth Becker]] (* [[1923]]) ** [[Wanda Klaff]] (* [[1922]]) ** [[Ewa Paradies]] (* [[1920]]) ** [[Gerda Steinhoff]] (* [[1922]]) * [[8. 7.]] - [[Aleksandar Vasiljevič Aleksandrov]], kompozitor, osnivač ansambla (* [[1883]]) * [[13. 7.]] - [[Alfred Stieglitz]], fotograf (* [[1864]]) * [[17. 7.]] - Osuđeni na Beogradskom procesu: ** [[Dragoljub Mihailović]], komandant JVuO (* ) ** [[Dragomir Jovanović]], šef beogradske policije (* [[1902]]) ** [[Velibor Jonić]], Nedićev ministar prosvete (* [[1892]]) ** [[Tanasije Dinić]], Nedićev ministar unutr. poslova (* [[1891]]) ** [[Kosta Mušicki]], komandant Srpskog dobrovoljačkog korpusa (* [[1897]]) * [[20. 7.]] - [[Edmund Glaise-Horstenau]], njemački vojni izaslanik u NDH (* [[1882]]) * [[27. 7.]] - [[Gertrude Stein]], [[SAD|američka]] [[lezbejka|lezbejska]] spisateljica (* [[1874]]) * [[29. 7.]] - [[Milovan Kovačević]], arhitekt (* [[1905]]) * [[2. 8.]] - [[Andrej Vlasov]], sovjetski general u nemačkoj službi (* [[1901]]) * [[6. 8.]] - [[Veselin Čajkanović]], srpski klasični filolog, istoričar religije, akademik (* [[1881]]) * [[9. 8.]] - [[Léon Gaumont]], pionir filma (* [[1864]]) * [[13. 8.]] - [[H. G. Wells]], književnik (* [[1866]]) * [[4. 9.]] - [[Leon Rupnik]], slovenski kvisling (* [[1880]]) === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[11. 10.]] - [[Ivan Hitrec]], hrvatski nogometaš (* [[1911]].) * [[12. 10.]] - [[Joseph Stilwell]], američki general (* [[1883]]) * [[15. 10.]] - [[Hermann Göring]], njemački rajhsmaršal (* [[1893]]) * [[16. 10.]] - osuđeni u Nirnbergu: ** [[Hans Frank]], nacistički guverner Poljske (* [[1900]]) ** [[Wilhelm Frick]], ministar unutr. poslova (* [[1877]]) ** [[Alfred Jodl]], šef Visoke komande (* [[1890]]) ** [[Ernst Kaltenbrunner]], general policije (* [[1903]]) ** [[Wilhelm Keitel]], generalfeldmaršal (* [[1882]]) ** [[Joachim von Ribbentrop]], ministar ino. poslova (* [[1893]]) ** [[Alfred Rosenberg]], nacistički ideolog (* [[1893]]) ** [[Fritz Sauckel]], opunomoćenik za radnu snagu (* [[1892]]) ** [[Arthur Seyss-Inquart]], nacistički lider u Austriji (* [[1892]]) ** [[Julius Streicher]], izdavač propagande (* [[1885]]) * [[14. 11.]] - [[Manuel de Falla]], kompozitor (* [[1876]]) * [[3. 12.]] - [[Mijo Kerošević]], narodni heroj (* [[1920]]) === Kroz godinu === * [[Miroslav Filipović]] - "fra Sotona", komandant Jasenovca (* [[1915]]) == Nobelove nagrade == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Percy W. Bridgman]] (izum aparature za proizvodnju ekstremno visokog pritiska i za otkrića na polju fizike visokog pritiska) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[James B. Sumner]] (otkriće da se enzimi mogu kristalizovati), [[John Howard Northrop]] i [[Wendell Meredith Stanley]] (preparacija enzima i virusnih proteina u čistom obliku) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Hermann Joseph Muller]] (otkriće proizvodnje mutacija putem iradijacije rendgenskim zracima) * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Hermann Hesse]] (nadahnuto pisanje koje, rastući u smelosti i pronicljivosti, oličava klasične humanitarne ideale i visoke kvalitete stila) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Emily Greene Balch]] (zalaganje protiv rata i za razoružanje) i [[John Raleigh Mott]] (međunarodna verska bratstva i misionarstvo u korist mira) == Reference == {{reference}} == Literatura == * Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). ''Jugoslavija 1941-1981'', Beograd: Eksport pres. [[Kategorija:1940-e]] [[Kategorija:20. vijek|46]] [[Kategorija:Godine]] 4rxxsiyxsqcisfk5vbm8r57vxr8f5hf Svenka Savić 0 18377 41260367 41252813 2022-07-28T18:14:20Z Argo 40546 + kat wikitext text/x-wiki {{Infokutija znanstvenik | ime = prof. emerita dr Svenka Savić | slika = | datum_rođenja = {{bda|1940|6|16|df=y}} | mjesto_rođenja = [[Gospođinci]], [[Kraljevina Jugoslavija]] | radna_institucija = [[Univerzitet u Novom Sadu]] | alma_mater = [[Filozofski fakultet Univerziteta u Novom Sadu]] | polje = [[Lingvistika]] }} '''Svenka Savić''' ([[Gospođinci]], Opština Žabalj, [[Kraljevina Jugoslavija]], [[16.6.]] [[1940]]) [[Srbija|srpska]] lingvistkinja i profesorka emerita [[Univerzitet u Novom Sadu|Univerziteta u Novom Sadu]]. Redovna profesorka Psiholingvistike Filozofskog fakulteta [[Univerzitet u Novom Sadu|Univerziteta u Novom Sadu]], u penziji od 2007. Objavila je velik broj knjiga i naučnih radova o upotrebi jezika u grupama koje u društvu imaju manju moć; uže je usmerena na psiholingvistiku i analizu diskursa.<br /> == Profesionalna karijera == Godine [[1964]]. diplomirala je na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu na Katedri za južnoslovenske jezike. Magistrirala je na istom fakultetu na studijskoj grupi Lingvistika. Njena magistarska teza bila je ''Sintaksičke konstrukcije s pridevima u srpskohrvatskom jeziku''. Doktorat je stekla 1977. na Filozofskom fakultetu [[Univerzitet u Beogradu|Univerziteta u Beogradu]], na Odseku za [[psihologija|psihologiju]] (disertacija ''Razvoj govora kod blizanaca i neblizanaca''). Dobitnica je nagrade ''Laza Kostić'' (1994), nagrade Izvršnog veća AP Vojvodine za razvoj rodne ravnopravnosti (2003) zlatbe medalje ''Jovan Đorđević'' Srpskog narodnog pozorišta (2010) i medalje za kulturu za ukupno stvaralaštvo Zavoda za kulturu Vojvodine (2011).<ref>{{sh}}[http://www.fpn.bg.ac.rs/2011/03/06/zbornik-u-cast-svenki-savic/ Zbornik u čast Svenki Savić], ''Fakultet političkih nauka Univerziteta u Beogradu''</ref> Studijski je boravila na Univerzitetu Berkli u Kaliforniji (SAD), Institutu za psiholingvistiku u Nijmegenu (Holandija), Univerzitetu Bafalo (SAD) i Univerzitetu Novi Meksiko (Meksiko). Predavala kao gostujućа profesorка u Oslu, Berlinu, Gracu, Beču, Kopenhagenu, Zagrebu, Sarajevu, Skoplju, Ljubljani, Nikšiću, Podgorici i Nišu. Na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu predavala je Psiholingvistiku, Uvod u lingvistiku, Analizu diskursa, Rod i jezik, Uvod u romologiju, Uvod u rodne studije, Feminističku teologiju. Senat Univerziteta u Novom Sadu izabrao ju je u zvanje profesora emeritusa 2010. Članica je Izvršnog odbora Evropskog društva lingvista. Učestovala je na oko 100 naučnih skupova u zemlji i inostranstvu. Naročito se zalagala za multidisciplinarnost studija, osnivačica Ženskih studija i istraživanja ''Mileva Marić Ajnštajn'' u Novom Sadu, kao i Centra za rodne studije u Beogradu. Prvi kurs Analize diskursa u Jugoslaviji održala je osamdesetih godina XX veka na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. <br /> == Bibliografija == * How Twins Learn to Talk (predgovor Dejvid Kristal, prevod Vladislava Felbabov). Academic Press, London, 1980, * Kako blizanci uče da govore, Novi Sad : Filozofski fakultet, 1978. * Razvojna psiholingvistika, Novi Sad : Institut za lingvistiku, 1976, 179 str * Narativi kod dece, Filozofski fakultet, Institut za južnoslovenske jezike, Novi Sad, 1985, 144 str<br /> * Strategies Children Use in Answer Questions Posed by Adults: Serbocroatian - Speaking Children from 1 to 3. In: Development of Communication: Social and Pragmatic Factors in Language Acquisition (eds. N. Waterson & C. Snow). London: John Wiley and Sons, 1977, str. 217-225. * Psycholinguistics: Recent Studies. In: Yugoslav General Linguistics (ed. M. Radovanović). Amsterdam : J. Benjamins Publ. Co., 1989, str. 321-344. * Do Grammatical and Communicative Competence Develop in Parallel Fashion During the Process of Language Acquisition by Children. Proceedings of the 12th International Congress of Linguistics, Beč, 1978, str. 716-720<br /> * Diskurs analiza, Novi Sad : Filozofski fakultet, 1993.<br /> * Diskursne osobine izjava saučešća, Zbornik Matica srpske za filologiju i lingvistiku, XL/2 –Novi Sad, 1997, str. 259-266. * Diskursne osobine kratkog perfekta, Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, Novi Sad, 38/1, 1995, str. 99-112. * Istraživanje savremenog gradskog kompleksa: upotreba psovki, Naučni sastanak slavista u Vukove dane, Beograd, 23/2, 1995, str. 161-176. * Istraživanje savremenog gradskog kompleksa: upotreba psovki, Naučni sastanak slavista u Vukove dane, Beograd, 24/1, 1995, str. 131-137. * Pragmatički aspekti vremena u naraciji u srpskohrvatskom standardnom jeziku, Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, Novi Sad, XXXVII, 1994, str. 543-550. * "Nek' božja riječ dođe u naš život": diskursne osobine propovedi, Zbornik Matice srpske za filologiju i lingvistiku, XXXV/2, 1992, str. 133-159, (u suautorstvu sa Tadejom Vojnovićem). * Iz problematike glagolskih oblika: narativni prezent, MSC, Naučni sastanak slavista u Vukove dane, Beograd, 14/2, 1985, str. 87-95. * Pragmatički aspekti nomina agentis, Naučni sastanak slavista u Vukove dane, Beograd, 13/1, 1984, str. 247-258. * Problemi pragmatičke sinonimije u diskursu, Naučni sastanak slavista u Vukove dane, 12, Beograd, 1982, str. 25-31. * Leksičke novotvorine kod predškolske dece, Suvremena lingvistika, Zagreb, 26-27, 1984, str. 53-60. * Diskursne osobine konkurencije jezičkih sredstava: doprinos razgovornoj normi. Naučni sastanak slavista u Vukove dana 29/1, (2000), 257-263.<br /> * T. E. Weeks (1979), Born to Talk, Newbury House Publisher, Rowler, prikaz u: Applied linguistics, Cambridge, 2, 1980. * A. B. Zaporozhetz & M. I. Lisina (eds.), Razvitie obscenija u doskoljnikov: harakteristika osnovnyh form obscenija so vzroslymi u detej ot rozdenija do 7 let (The development of communications in the preschool period: characteristics of the basic forms of communication with adults in children from birth to age 7). Moscow: Pedagogika, 1974, str. 228, prikaz u: Journal of Child Language, Cambridge, 6/1, 1978, str. 28-30. * Jan Baudouin de Courtenay, Spostrzezenia nad jezykiem dziecka, Wybor i opracowanie Maria Chmura-Klektowa, Polska akademia nauk – Komitet jezykoznawstva, Warszawa, Zaklad narodowz imienia ossolinskich, 51214, prikaz u: Journal of Child Language, 2/2, 1975, str. 326-329. * R. Brown (1973), A First Language, The Early Stage, Harvard University Press, prikaz u: Kulonelnyoment a Hngarologia Intezet Tudomanyos Kozlemenyi VI, 18, 1974. * Velika biblijska konkordancija, Južnoslovenski filolog, Beograd, 49, 1993, str. 239-247 * 55 godina Baletske škole u Novom Sadu, Futura publikacije, Novi Sad, 2004, 296. str. * Diskurs telefonskih razgovora, Futura publikacije, Novi Sad, 1998, 102 str. (u koautorstvu sa Veronikom Mitro). * Diskurs viceva, Futura publikacije, Novi Sad, 1998, (u koautorstvu sa Veronikom Mitro). * Govor u prenosu fudbalske utakmice preko radija i televizije: uporedna analiza, Godišnjak Saveza društava za primenjenu lingvistiku Jugoslavije, 2, Novi Sad, 1978, str. 143-154. * Usvajanje drugog jezika u prirodnoj sredini: neke osobine indirektnog input govora, Godišnjak Saveza društava za primenjenu lingvistiku Jugoslavije, 4-5, Zagreb, 1981, str. 151-154. * Žena skrivena jezikom medija: kodeks neseksističke upotrebe jezika, Futura publikacije, Novi Sad, 48, 2004, str. * Tragični andante - Veri Šosberger u spomen, Futura publikacije, Novi Sad, 2000, 28. str. * Neke karakteristike dijaloga blizanaca, Zbornik 6, Institut za pedagoška istraživanja, Beograd, 1973, str. 113-123 (u koautorstvu sa Mirjanom Jocić). * Uporedna analiza diskursa malih oglasa: srpskohrvatski i engleski, R. Šević (ur.). VI kontrastivna jezička istraživanja, Filozofski fakultet, Novi Sad, 1995 (u koautorstvu sa Vladislavom Felbabov). * Kognitivna lingvistika, u: Zbornik radova - IV simpozijum kontrastivna jezička istraživanja, ur. M. Tir, Društvo za primenjenu lingvistiku Vojvodine, Novi Sad, 1990, str. 399-403. * Terminološki problemi u jugoslovenskoj psiholingvistici, Simpozijum Kontrastivna jezička istraživanja, Novi Sad, 10-11.12.1982, Univerzitet u Novom Sadu, Filozofski fakultet, Novi Sad, 1983, str. 139-144. * Osnovni principi deskripcije i selekcije razgovornog jezika: Korpus lingvistika. U: Aktuelni problemi gramatike srpskog jezika, 1999, str. 85-89. * Pisma u upotrebi, Književnost i jezik (1987), str. 183-201. * Ortografija i terminologija u tekstovima o baletu. Jezik danas.4 (1997), str. 10-13. * Tradicionalno i moderno u srpskoj lingvistici. Lingvističke aktuelnosti, 2000, str. 86-93<br /> * Another Example of (Non)Visibility of Women in a Textbook. In: Linguistics with a Human Face: Festschrift für Norman Denison, Grazer Linguistische Monographien, ur. K. Sornig; D. W. Halwachs, Ch. Penzinger, G. Ambrosch, 10, 1995, str. 359-364. * Nove reči u poeziji Momčila Nastasijevića, L. Laškova et al. (ur.), Zbornik radova posvećen Ivanu Lekovu, Univerzitet u Sofiji, 1994. * Standard and nonstandard in institutional dialogues in Serbo-Croatian language, u: Sprachlicher Standard und Substandard in Sudosteuropa und Osteuropa, ur. N. Reiter & U. Hinrichs, Beitrage zur Symposion von 12-16. Oktober 1992, in Berlin, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, 1994, str. 289-303. * New Trends in Educational Policy in the Republic of Serbia, 1990 to Present, D. E. Ager, G. Muskens, S. Wright (eds.), Language Education for International Communication, Multilingual Matters Ltd. Clevedone, 1993, str. 193-202 (u koautorstvu sa Zlatom Jukić). * Intercultural Linguistic Activities with Yugoslav Children Living Abroad: Inadequacy of the Domestic Research, O. Murdževa-Škarić (ed.), Intercultural Education, OMEP, Ohrid, 1987, 169-171. * From Multilingual to Monolingual Vojvodina: The Case of the Gypsies, Grazer Linguistische Studien, Institut fur Sprachwissenschaft der Univerzitat Graz, 43, 1995, str. 95-103. * Grosse Bibelkonkordanc, Zeitrschift fur Balkanologie, Berlin, 1993. * Narrative Ability by Bilingual Migrant Children, Informasjonsseminar om migrasjonspedagogisk forskning, Oslo 16-17 januar 1992, Univerzitet u Oslu (8 str. teksta na engleskom jeziku). * Discourse features of Curses, Zeitschrift fur Balkanologie, 31/1, 1995, str. 128-149. * Language and Sex: Evidence from Serbo-Croatian, European Journal for Semiotic Studies, Vienna, 1/3, 1989, str. 535-556. * Pragmatic Aspects of the Gendre of Occupational Terms in Serbo-Croatian, Arbeispapirer Slavisk Institut Arhus, Univerzitet u Arhusu, 1984, str. 1-13. * Quelque fontions des questions posés par les adultes aux jeunes enfants, u: La genese de la parole, J. P. Bronckart et al., PUF, Paris, 1977, str. 231-240. * The Functioning of Twin Language in Adult-Child Communication: Preliminary Observations on Serbo-Croatian Material, Salzburger Beiträge zur Linguistik, 2, ur. G. Drachman, Tübingen, 1976, str. 303-314. * Another Example of (Non)Visibility of Women in a Textbook, Zeitschrift fur Balkanologie, 32/1, 1996, str. 1-7. * Aspect of Adult Child Communication: The problem of Question Acquisition, Journal of Child Language, 2/2, Cambridge, str. 555-564 (preštampano u Psychologia wychowawcza, 5/1975 i u Predškolsko dete, 2, Beograd, 1975, str. 245-266).<br /> {{refend}} == Izvori == * {{sh}}[http://www.uns.ac.rs/sr/novosti_dogadjaji/emeritus/09/svenkaSavic.pdf Predlog za dodelu zvanja profesora emeritusa], Univerzitet u Novom Sadu, Filozofski fakultet == Reference == {{izvori}} {{Lista potpisnika Deklaracije o zajedničkom jeziku}} {{Normativna kontrola}} {{lifetime|1940||Savić, Svenka}} [[Kategorija:Srpski lingvisti]] [[Kategorija:Slavisti|Savić, Svenka}]] [[Kategorija:Korpusni lingvisti]] [[Kategorija:Analitičari diskursa]] [[Kategorija:Biografije, Novi Sad]] [[Kategorija:Jugoslavenske feministkinje]] hd6fogo8h76f8oyb8i6wdfdf38ulqxw Pitagorina teorema 0 18679 41260374 41254419 2022-07-28T19:08:36Z 109.245.229.180 wikitext text/x-wiki U [[Matematika|matematici]], '''Pitagorina teorema''' izražava vezu koja postoji između tri stranice pravouglog [[Trougao|trougla]] u [[euklidova geometrija|euklidskoj geometriji]]. Ako su ''a'' i ''b'' katete, a ''c'' hipotenuza pravouglog trougla, važi jednakost : <math>a^2 + b^2 = c^2\, </math> odnosno, iskazano rečima: {{citat2|''Površina kvadrata konstruisanog nad hipotenuzom pravouglog trougla jednak je zbiru površina kvadrata konstruisanih nad katetama tog trougla.''}} [[Teorema]] je dobila ime prema [[antička Grčka|starogrčkom]] [[matematika|matematičaru]] [[Pitagora|Pitagori]], za koga se, tradicionalno, smatra da ju je otkrio i dokazao,<ref name="Heath">Heath, ''A History Of Greek Mathematics, volume I'', str. 144</ref> iako je danas izvesno da je bila poznata mnogo pre Pitagore,ovo treba svako da zna. [[Pitagora|Pitagorina]] teorema je jedna od osnovnih i najznačajnijih matematičkih teorema. Prepoznatljiva slika pravouglog trougla sa konstruisanim [[kvadrat]]ima nad sve tri stranice, korišćena za vizuelni prikaz samog tvrđenja, poslužila je kao osnova za generisanje [[fraktal]]a koji se naziva [[Pitagorino drvo]]. == Istorija == [[Datoteka:Chinese pythagoras.jpg|mini|300px|Vizuelni dokaz Pitagorine teoreme za [[trougao]] čije su stranice [[Pitagorina trojka]] (3, 4, 5) iz jednog od najstarijih [[Kina|kineskih]] matematičkih tekstova, 500–200&nbsp;pne.]] Istorijski posmatrano, otkriće i razumevanje Pitagorine teoreme je prošlo kroz nekoliko etapa: * algebarsko istraživanje postojanja [[Pitagorina trojka|Pitagorinih trojki]], * bolje upoznavanje odnosa između stranica pravouglog [[Trougao|trougla]], odnosno odnosa između susednih [[Ugao|uglova]] trougla, koje je posledica sticanja sve većih znanja o ravnima i površima i * nalaženje velikog broja različitih [[dokaz]]a teoreme. === Drevne civilizacije === Veza koja postoji između stranica trougla čije su dužine 3, 4 i 5 bila je poznata još [[Vavilon]]cima, 2000 godina pre [[Hristos|Hrista]],<ref name="andric">{{cite book |title=Pitagorini brojevi |last=Andrić|first=Vojislav |year=1989 |publisher=Arhimedes|location= Beograd |isbn= |pages= str. 1 }}</ref> a može se naći i u čuvenoj [[Kina|kineskoj]] knjizi ''Devet knjiga o matematičkoj veštini'' za koju se pretpostavlja da je napisana oko 1100. godine p. n. e.<ref name="smith">Smith, ''History of Mathematics, volume II'', str. 288</ref> [[Stari Egipat|Stari Egipćani]] su znali za četiri Pitagorine trojke, o čemu svedoči [[papirus]] datiran u vreme vladavine [[Spisak staroegipatskih vladara#XII Dinastija: 1991. – 1782.|XII dinastije]], oko 2000. godine p. n. e, u kome je, između ostalog, moguće naći i relaciju : <math>1^2 + \left(\frac{3}{4}\right)^2 = \left(1\frac{1}{4}\right)^2\, </math>.<ref name=smith/> Ona je ekvivalentna Pitagorinoj trojki (3, 4, 5) ako se izraz proširi da bi se oslobodio od [[razlomak]]a. Pitagorine trojke mogu se naći i u ''Sulvasutrama'', svetim pesmama [[Hindusi|Hindusa]], iz perioda 5 — 4. vek p. n. e, koje govore o načinu dobijanja pravih uglova pomoću užeta sa 3-4-5, odnosno 12-16-20, 15-20-25, 5-12-13, 15-36-39, 8-15-17 i 12-35-37 čvorova vezanih na jednakim rastojanjima. Korišćenje konopca za određivanje pravog ugla imalo je u davna vremena svoju praktičnu primenu u npr. parcelisanju zemljišta, a ljudi koji su se time bavili nazivani su ''zatezačima konopca'' ({{jez-gr|Λρπεδονάπται}}, harpedonaptai).<ref name="strojk">[[Dirk Strojk|Strojk]], ''Kratak pregled istorije matematike'', str. 21</ref> Međutim, prema nekim autorima, malo je verovatno da su Egipćani zaista koristili uže sa 12 čvorova za određivanje pravog ugla, i nema očiglednih dokaza da su znali da je trougao sa stranicama (3, 4, 5) pravougli.<ref name="Maor15">Maor, ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'', str. 15</ref> === Pitagora === Tradicionalno, otkriće teoreme se pripisuje [[Pitagora|Pitagori]], starogrčkom filozofu i naučniku, o kome se danas zna posredno, preko kasnijih izvora. Prema njima, Pitagora je rođen oko 570. godine p. n. e. na ostrvu [[Samos]], verovatno je bio [[Tales iz Mileta|Talesov]] učenik, a jedan deo svog života proveo je putujući [[Stari Egipat|Egiptom]] i [[Ahemenidsko carstvo|Persijom]], da bi se, po povratku na rodni Samos, susreo sa tiranskom vladavinom [[Polikrat]]a, što je, smatra se, bio razlog da se preseli u [[Kroton (grad)|Kroton]] gde je osnovao čuvenu [[Pitagorejci|Pitagorejsku školu]].<ref>Maor, ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'', str. 17.</ref> Pitagorejci su tvrdili da je teoremu otkrio upravo Pitagora, i da je, u znak zahvalnosti, žrtvovao [[bog]]ovima stotinu [[Krava|bikova]].<ref>Strojk, ''Kratak pregled istorije matematike'', str. 52</ref> Problem sa preciznim utvrđivanjem prave istine je posledica činjenice da su Pitagorejci prenosili usmenim putem stečena znanja koja su smatrana svetim i strogo su čuvana. Pored toga, često su se nova otkrića pripisivala velikom učitelju, dok je pravi pronalazač ostajao nepoznat. U prilog tome stoji činjenica da se u iskazu teoreme koji se pojavljuje u [[Euklid]]ovim [[Euklidovi Elementi|''Elementima'']] nigde ne spominje Pitagorino ime.<ref name="Maor42">Maor, ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'', str. 42.</ref> Danas postoji nekoliko hipoteza: * Pitagora je preuzeo [[Teorema|teoremu]] od [[Vavilon]]aca, odnosno samo je bio posrednik između znanja koja su dolazila sa Istoka i [[Antička Grčka|Grka]]. Iako je, prema antičkim izvorima, Pitagora posetio Egipat i Vavilon, te informacije nisu pouzdane. * Pitagora je formulisao i po prvi put [[dokaz]]ao teoremu nezavisno od vavilonskih izvora. Ovaj pristup je bio široko prihvaćen u drevna vremena. * Pitagora je za teoremu čuo na svojim putovanjima, ali je bio prvi čovek koji je i dokazao. Sasvim je jasno da ni Egipćani ni Vavilonci nisu išli dalje od svakodnevne primene teoreme u praktične svrhe. Na primer, u [[Kairo|Kairskom]] [[papirus]]u, otkrivenom [[1938]]. godine, i dešifrovanom [[1962]]. godine, nalazi se 40 matematičkih zadataka od kojih je devet rešeno upotrebom Pitagorine teoreme. Jedan od tih zadataka glasi: :„''Merdevine dugačke 10 lakata naslonjene su na zid tako da je njihovo podnožje udaljeno 6 lakata od ivice zida. Do koje visine se pružaju te merdevine?''“ :Međutim, iako se pri rešavanju problema koristi teorema, nema pokušaja da se ona uopšti, niti da se dokaže.<ref>{{cite book |title=The History of Mathematics - An Introduction |last=Burton|first=David M. |year=2005 |publisher=McGraw-Hill|location= |isbn=978-0-390-63234-1 |pages= str. 81}}</ref> * Pitagora nije učestvovao u otkriću teoreme, već su prvi dokaz našli njegovi učenici.<ref>{{cite web|url=http://plato.stanford.edu/entries/pythagoras/#WasPytMatCos |title=Pythagoras - 5. Was Pythagoras a Mathematician or Cosmologist?|accessdate = 22. 3. 2009}}</ref> Prvo sačuvano delo u kome se Pitagora povezuje sa iskazom teoreme je [[Plutarh]]ov [[Plutarh#Moralija|''Etički zbornik - Moralija'']], napisan krajem [[1. vek|prvog]] ili početkom [[2. vek|drugog veka n. e.]] U njemu se citiraju stihovi iz jednog nesačuvanog [[Apolodor]]ovog dela iz [[2. vek p. n. e.|drugog veka p. n. e.]] Prema Plutarhu, {{citat2|''kada je Pitagora otkrio taj čuveni stav,<br />zbog toga je ponudio sjajnu žrtvu volova.''}} Iste stihove navodi i Atenaj iz Neukratisa, u svom delu ''Gozba učenih'', početkom [[3. vek|trećeg veka n. e.]]<ref>{{cite book |title=Ogledi iz istorije antičke geometrije |last=Lučić |first=Zoran |year=2009 |publisher=Službeni glasnik|location= Beograd |isbn=978-86-519-0117-4 |pages= str. 97}}</ref> === Sledbenici === Prvi pisani dokaz Pitagorine teoreme pojavljuje se tek 150 godina kasnije, u prvoj i šestoj knjizi [[Euklid]]ovih [[Euklidovi Elementi|''Elemenata'']], pri čemu je, prema [[Proklo|Proklu]], dokaz iz šeste knjige jedini originalni Euklidov dokaz u ''Elementima'', dok je dokaz iz prve knjige pripisan [[Eudoks]]u.<ref name=Maor42/> Oko 250. godine p. n. e. [[Arhimed]] aproksimira vrednost broja [[pi]] koristeći Pitagorinu teoremu i upisane i opisane [[mnogougao|poligone]] u [[krug]]. U 2. veku p. n. e, [[Klaudije Ptolemej]] u svom ''[[Almagest]]u'' dokazuje [[Ptolemejeva teorema|teoremu]]: :„''Proizvod [[dijagonala]] [[Tetivni četvorougao|tetivnog četvorougla]] jednak je zbiru proizvoda njegovih naspramnih ivica.''“<ref>{{cite book |title=Geometrija za prvi razred Matematičke gimnazije |last=Mitrović |first=Milan et al. |year=1988 |publisher=Krug|location=Beograd |isbn=86-7136-054-7 |pages= str. 166}}</ref> Odavde se, u specijalnom slučaju kada je tetivni četvorougao u stvari [[pravougaonik]], dobija Pitagorina teorema. [[Heron]] iz [[Aleksandrija|Aleksandrije]] je kasnije<ref>Zbog nedostatka izvora teško je odrediti kada se to tačno desilo. Prema knjizi ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'' u pitanju je period između 100. godine p. n. e. i 100. godine n. e.</ref> dokazao [[Heronova formula|formulu]] kojom se može izračunati površina proizvoljnog [[Trougao|trougla]] preko njegovih stranica korišćenjem proporcija. Danas se ta formula dokazuje korišćenjem Pitagorine teoreme. U 3. veku n. e. [[Papos]] dokazuje proširenu verziju Pitagorine teoreme koja važi za proizvoljan trougao, a šest vekova kasnije, Al Harani daje dokaz još jedne generalizacije koja je primenjiva na proizvoljan trougao. == Formulacija teoreme == [[Datoteka:Pythagorean proof.svg|mini|200px|Vizuelni dokaz Pitagorine teoreme]] Prema teoremi: <blockquote>U bilo kom [[Pravougli trougao|pravouglom trouglu]], površina [[kvadrat]]a konstruisanog nad [[Hipotenuza|hipotenuzom]] (stranicom koja se nalazi nasuprot pravog ugla) je jednaka zbiru površina kvadrata konstruisanih nad katetama (stranicama koje se sustiču u pravom uglu trougla).</blockquote> Ovaj iskaz se obično navodi u sledećem obliku: {{citat2|''Kvadrat nad hipotenuzom jednak je zbiru kvadrata nad katetama.''}} Ukoliko je sa ''c'' označena [[dužina]] hipotenuze, a sa ''a'' i ''b'' dužine preostale dve stranice, teorema se može zapisati pomoću sledeće jednakosti: : <math>a^2 + b^2 = c^2\, </math> ili, ako se odatle izrazi ''c'': : <math> c = \sqrt{a^2 + b^2}. \,</math> Ako je hipotenuza ''c'' poznata, a treba odrediti jednu od kateta, moguće je koristiti neku od sledeće dve jednakosti (koje se dobijaju iz polazne jednakosti, rešavanjem po odgovarajućoj nepoznatoj): : <math>c^2 - a^2 = b^2\, </math> ili : <math>c^2 - b^2 = a^2\, </math> Iz navedenih jednakosti može se primetiti da je veza između stranica pravouglog trougla takva da, u slučaju da je jedna od njih nepoznate dužine, može se odrediti pomoću preostale dve poznate stranice. Generalizacija ove teoreme, poznata kao [[kosinusna teorema]], omogućava izračunavanje dužine treće stranice proizvoljnog trougla, ukoliko su poznate dužine preostale dve stranice i veličina ugla koje one zahvataju, što je jedna od postavki zadatka koji se naziva [[rešavanje trougla]]. Ukoliko poznate stranice određuju prav ugao, kosinusna teorema se svodi na Pitagorinu teoremu. === Neeuklidske geometrije === [[Datoteka:Triangle esfèric.png|mini|130px|Sferni trougao]] {{Vidi još|Neeuklidske geometrije}} U [[Sferna geometrija|sfernoj geometriji]], na [[Jedinična sfera|jediničnoj sferi]], za pravougli [[sferni trougao]] ABC kome su dužine stranica redom a, b i c, Pitagorina teorema ima oblik : <math>\cos a=\cos b\cdot\cos c. </math><ref>{{cite book |title=Trigonometrija |last=Dugošija|first=Đorđe|coauthors=Živorad Ivanović, Lazar Milin|year=1999 |publisher=„Krug“|location=Beograd|isbn=86-7136-058-X|pages= str. 84-86}}</ref> Ukoliko je poluprečnik sfere dužine <math>\scriptstyle R</math>, jednakost postaje :<math>\cos \frac{a}{R}=\cos \frac{b}{R} \cdot\cos \frac{c}{R}.</math><ref>Ova jednakost se dobija kao specijalan slučaj [[Kosinusna teorema (sferna geometrija)|kosinusne teoreme]] za [[sferni trougao]]. Ukoliko se kosinusna funkcija razvije pomoću [[Kolin Makloren|Maklorenovog]] [[Maklorenov red|reda]], moguće je pokazati da će se navedeni oblik Pitagorine teoreme približavati svom euklidskom ekvivalentu kada poluprečnik sfere teži [[beskonačnost]]i.</ref> U [[Hiperbolička geometrija|hiperboličkoj ravni]] predstavljenoj [[Anri Poenkare|Poenkareovim]] modelom diska, ukoliko je trougao ABC pravougli sa katetama a, b i hipotenuzom c, Pitagorina teorema ima oblik :<math>\cosh c=\cosh a\cdot\cosh b, </math><ref>{{cite web|url=http://www.math.uncc.edu/~droyster/math3181/notes/hyprgeom/node70.html|title=Hiperbolička geometrija|accessdate = 24. 2. 2009}}<br />Za dokaz pogledati {{cite web|url=http://www.math.uncc.edu/~ghetyei/courses/old/S06.6118/hypsin.pdf|title=Sines and cosines in the Poincar´e disk model of the hyperbolic plane|accessdate = 24. 2. 2009}}.</ref> pri čemu je [[Kosinus hiperbolični|hiperbolički kosinus]] definisan sa :<math>\cosh x=\frac{e^x + e^{-x}}{2}. </math> === Hilbertovi prostori === {{Vidi još|Hilbertov prostor}} Uobičajena [[Vektor#Intenzitet vektora|norma]] na [[Realan broj|realnom]] [[euklidov prostor|euklidskom prostoru]] <math>\scriptstyle R^{k}</math> se uvodi pomoću [[Skalarni proizvod vektora|skalarnog proizvoda]]. [[Vektorski prostor]] sa normom uvedenom pomoću skalarnog proizvoda se naziva pred-Hilbertovim prostorom. Ako je pred-Hilbertov prostor [[Metrički prostor#Kompletnost|kompletan]] u odnosu na svoju metriku, naziva se [[Hilbertov prostor|Hilbertovim prostorom]]. Ovo je uvek slučaj u [[Dimenzija vektorskog prostora|konačnodimenzionim]] prostorima kakav je <math>\scriptstyle R^{k}</math>, ali beskonačnodimenzioni pred-Hilbertovi prostori ne moraju biti Hilbertovi. Ukoliko je u realnom prostoru <math>\scriptstyle X</math> sa skalarnim proizvodom (pred-Hilbertovom prostoru) uvedena norma vektora sa :<math>\left\|x\right\|=\sqrt{x\cdot x}</math>, uz odgovarajuće osobine<ref>Za osobine pogledati D. Adnađević, Z. Kadelburg,''Matematička analiza II'', str. 268</ref>, onda za [[Ortogonalnost|ortogonalne]] [[vektor]]e <math>\scriptstyle x</math> i <math>\scriptstyle y</math> Pitagorina teorema dobija oblik :<math>\left\|x+y\right\|^2=\left\|x\right\|^2+\left\|y\right\|^2</math>.<ref name="Analiza2">{{cite book |title=Matematička analiza II|last=Kadelburg|first=Zoran|authorlink=Zoran Kadelburg|coauthors=Dušan Adnađević|year=1991 |publisher=Zavod za udžbenike i nastavna sredstva|location= Beograd|isbn=86-17-01783-X |pages= str. 267-273}}</ref> == Dokazi == Pitagorina teorema je vekovima služila kao inspiracija za nove matematičke [[dokaz]]e, koje su pronalazili i ljudi koji nisu bili profesionalni matematičari. U knjizi ''Pitagorino tvrđenje'' ({{jez-engl|The Pythagorean Proposition}}) Iliše Skota Lumisa ({{jez-engl|Elisha Scott Loomis}}), izvorno objavljenoj [[1927]]. godine, koja je dopunjena novim dokazima [[1940]]. godine, moguće je naći sve poznate dokaze do njenog objavljivanja, ukupno njih 371. Između ostalih tu su navedeni [[Pitagora|Pitagorin]] i [[Euklid]]ov dokaz, zatim najkraći i najduži dokaz koji se pripisuju [[Adrijen-Mari Ležandr|Ležandru]], [[Klaudije Ptolemej|Ptolemejev]], [[Leonardo da Vinči|Leonardov]], [[Kristijan Hajgens|Hajgensov]] i [[Gotfrid Vilhelm Lajbnic|Lajbnicov]] dokaz kao i dokaz [[Džejms A. Garfild|Džejmsa Garfilda]], iz vremena pre nego što je postao [[Predsednik Sjedinjenih Američkih Država|predsednik SAD]].<ref name="Maor">Maor, ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'' </ref> === Pitagorin dokaz === Iako postoje materijalni dokazi da je veza između [[kateta]] i [[Hipotenuza|hipotenuze]] pravouglog trougla bila poznata još drevnim civilizacijama, ono što je odlučilo da [[teorema]] ponese Pitagorino ime je činjenica da ju je on prvi [[dokaz]]ao. Međutim, kako u njegovo vreme nije bilo adekvatnog materijala za zapisivanje, stečena znanja su se kod [[Pitagorejci|pitagorejaca]] prenosila usmenim putem, te ne postoji pouzdan izvor na osnovu koga bi sa sigurnošću moglo da se tvrdi kako je izgledao originalni Pitagorin dokaz. [[Euklid]] je u svojim [[Euklidovi Elementi|''Elementima'']] dao dva dokaza teoreme, najpre u prvoj knjizi,<ref>Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID01_T_47.HTML knjiga I, tvrđenje XLVII], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> dokaz koji se u potpunosti zasniva na odnosima površina, a zatim i u šestoj knjizi,<ref name="euklidVI">Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID06_T_31.HTML knjiga VI, tvrđenje XXXI], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> dokaz koji koristi [[Sličnost (geometrija)|sličnost]] i znatno je jednostavniji. S obzirom da [[geometrija]] u vreme Pitagore nije bila dovoljno razvijena, malo je verovatno da je on koristio prvi dokaz, a ako je koristio drugi, onda on nije bio kompletan, pošto je potpunu teoriju srazmernosti dao tek [[Eudoks]], koji je živeo dva veka posle Pitagore. Sa druge strane, vrlo je verovatno da je Pitagora najpre dokazao teoremu u slučaju jednakokrakog pravouglog trougla, pošto je taj dokaz bio poznat još Hindusima, te ga je mogao čuti na svojim putovanjima po [[Sredozemno more|Mediteranu]]. Da li je dokazao i opšti slučaj nije poznato, ali se pretpostavlja da ga je razmatrao. Tradicionalno mu se pripisuje dokaz opšteg slučaja koji je bio poznat još u drevnoj [[Kina|Kini]].<ref name=Maor/> === Euklidovi dokazi === U svojim [[Euklidovi Elementi|''Elementima'']] [[Euklid]] dokazuje Pitagorinu teoremu na dva mesta, najpre u prvoj, a zatim i u šestoj knjizi. Prvi dokaz je prilično zahtevan za praćenje, i prema [[Proklo|Proklu]], pripada Euklidovom prethodniku [[Eudoks]]u, kao i teorija proporcionalnosti izložena u petoj knjizi ''Elemenata''.<ref name=Maor/> Postoje različita tumačenja zašto je Euklid izabrao da u prvoj knjizi teoremu dokaže na teži način, iako su u njegovo vreme bili poznati jednostavniji dokazi. Sa jedne strane, većina tih dokaza je podrazumevala podelu [[Pravougli trougao|pravouglog trougla]] na manje, [[Sličnost (geometrija)|slične]] [[Trougao|trouglove]] i korišćenje osobina proporcionalnosti za izvođenje odgovarajuće jednakosti, ali one su izložene tek u petoj knjizi, dok je sličnost obuhvaćena šestom knjigom. Sa druge strane, kako su stari Grci sve [[Aritmetika|aritmetičke operacije]] interpretirali kroz [[Geometrija|geometriju]], vrlo je verovatno da se Euklidu prvi dokaz prirodno nametnuo – jer je posmatrao Pitagorinu teoremu kao odnos između površina. Prema Proklu, drugi dokaz je u potpunosti Euklidov, štaviše, to je jedini originalni Euklidov dokaz u ''Elementima''.<ref name=Maor/> [[Datoteka:Illustration to Euclid's proof of the Pythagorean theorem.svg|mini|Dokaz iz prve knjige [[Euklid]]ovih [[Euklidovi Elementi|''Elemenata'']]]] Suština prvog dokaza je da, ako su sa ''A'', ''B'' i ''C'' označena temena pravouglog trougla sa pravim uglom kod temena ''A'', i ako se iz tog temena spusti visina na [[Hipotenuza|hipotenuzu]] koja se produži do naspramne stranice [[kvadrat]]a nad hipotenuzom, ona će podeliti taj kvadrat na dva [[pravougaonik]]a, čije će površine biti jednake površinama kvadrata nad bližom [[Kateta|katetom]]. Za formalan dokaz, najpre je potrebno pokazati da važe sledeće elementarne leme: # (SUS stav prema podudarnosti trouglova) Ako su dve stranice jednog trougla jednake sa dve stranice drugog trougla, i ako su uglovi koje zahvataju ti parovi jednakih stranica takođe jednaki, onda su trouglovi podudarni.<ref>Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID01_T_4.HTML knjiga I, tvrđenje IV], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> # Površina trougla je jednaka polovini površine bilo kog paralelograma konstruisanog nad dvema stranicama tog trougla.<ref>Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID01_T_41.HTML knjiga I, tvrđenje XLI], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> # Površina bilo kog pravougaonika jednaka je proizvodu dve susedne stranice. # Površina bilo kog kvadrata jednaka je proizvodu dve njegove stranice (sledi iz prethodne leme). Intuitivna ideja dokaza je da se kvadrati nad katetama transformišu u paralelograme iste površine, koji se zatim novom transformacijom uklapaju u pravougaonike na koje je podeljen kvadrat nad hipotenuzom.<ref>Radi jednostavnijeg praćenja dokaza pogledati sledeći [http://www.sunsite.ubc.ca/DigitalMathArchive/Euclid/bookI/images/bookI-47.html vizuelni dokaz], [http://www.cut-the-knot.org/pythagoras/morey.shtml transformaciju] prikazanu pomoću java-apleta, i [http://www.takayaiwamoto.com/Pythagorean_Theorem/Euclid_47_anim.gif animaciju].</ref> [[Datoteka:Illustration to Euclid's proof of the Pythagorean theorem2.svg|mini|180px|Slika sa ucrtanim novim dužima]] # Neka je ACB pravougli [[trougao]] sa pravim uglom kod temena A. # Na svakoj od stranica BC, AB i CA nacrtani su kvadrati CBDE, BAGF i ACIH respektivno. # Iz tačke A spuštena je normala na stranicu BC koja je produžena do preseka sa stranicom DE i ujedno je paralelna sa BD i CE. Njeni preseci sa stranicama BC i DE su redom označeni sa K i L. # Spajanjem tačaka C i F, odnosno A i D, dobijaju se trouglovi BCF i BDA. # Uglovi CAB i BAG su pravi, pa su tačke C, A, i G [[Kolinearnost|kolinearne]]. Slično se zaključuje za tačke B, A i H. # Uglovi CBD i FBA su pravi, što znači da je ugao ABD jednak uglu FBC, pošto su oba jednaka zbiru pravog ugla i ugla ABC. # Kako je stranica AB jednaka stranici FB, a BD jednaka BC, trougao ABD je podudaran sa trouglom FBC. # Kako su tačke A, K i L kolinearne, [[pravougaonik]] BDLK ima dvostruko veću površinu od trougla ABD. # Kako su tačke C, A i G kolinearne, kvadrat BAGF ima dvostruko veću površinu od trougla FBC. # Iz prethodnog sledi da pravougaonik BDLK ima istu površinu kao kvadrat BAGF, koja je jednaka AB<sup>2</sup>. # Slično, moguće je pokazati da pravougaonik CKLE mora da ima istu površinu kao kvadrat ACIH koja iznosi AC<sup>2</sup>. # Sabiranjem dobijenih jednakosti biće AB<sup>2</sup> + AC<sup>2</sup> = BD × BK + KL × KC # Kako je BD = KL, važi BD* BK + KL × KC = BD(BK + KC) = BD × BC # Odatle je AB<sup>2</sup> + AC<sup>2</sup> = BC<sup>2</sup>, pošto je CBDE kvadrat. [[Datoteka:Pythagoras generalizatoin 1.JPG|mini|levo|150px|Primer generalizacije Pitagorine teoreme]] [[Datoteka:Proof-Pythagorean-Theorem.svg|mini|levo|150px|Dokaz iz šeste knjige [[Euklid]]ovih [[Euklidovi Elementi|''Elemenata'']]]] Moguće je da je [[Euklid]] bio svestan težine ovog dokaza, i da je zbog toga u šestoj knjizi dokazao malo opštiji slučaj Pitagorine teoreme koristeći sličnost. Prema tom tvrđenju, kod pravouglog trougla, geometrijski lik (bez ograničenja da to mora biti [[kvadrat]]) konstruisan nad [[Hipotenuza|hipotenuzom]] jednak je po površini zbiru površina sličnih i slično konstruisanih geometrijskih likova nad [[kateta]]ma.<ref name=euklidVI/> # Neka je ACB pravougli [[trougao]] sa pravim uglom kod temena C. # Analogno prethodnom dokazu, potrebno je spustiti normalu iz temena pravog ugla na hipotenuzu. Podnožje normale označeno je sa H. # Kako je AB normalno na CD i AC normalno na CB, uglovi HAC i HCB su jednaki kao uglovi sa normalnim kracima. # Posledica je da su trouglovi AHC i CHB međusobno slični, i slični polaznom trouglu ACB, pa su njihove odgovarajuće stranice proporcionalne. # Iz jednakosti AB/AC=AC/AD i AB/BC=BC/BD, unakrsnim množenjem dobija se da važi AC<sup>2</sup>=ABxAD i BC<sup>2</sup>=ABxBD. # Sabiranjem dobijenih jednakosti biće AC<sup>2</sup>+BC<sup>2</sup>=ABxAD+ABxBD=ABx(AD+BD) # Kako je AD+BD=AB, važi AC<sup>2</sup>+BC<sup>2</sup>=ABxAB=AB<sup>2</sup>. Pored navedenih tvrđenja, Euklid je u prvoj knjizi ''Elemenata'' dokazao i tvrđenje u suprotnom smeru od Pitagorine teoreme, prema kome je pravougli trougao jedini trougao kod koga važi jednakost a<sup>2</sup>+b<sup>2</sup>=c<sup>2</sup>.<ref>Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID01_T_48.HTML knjiga I, tvrđenje XLVIII], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> === Garfildov dokaz === [[Datoteka:Teorema de Pitágoras.Garfield.svg|mini|150px|Slika uz [[Džejms A. Garfild|Garfildov]] dokaz Pitagorine teoreme]] Još jedan posebno značajan geometrijski dokaz, u kome se ne koriste kvadrati nad stranicama, otkrio je negde oko [[1876]]. godine [[Džejms A. Garfild|Džejms Garfild]], koji je kasnije postao dvadeseti [[Predsednik Sjedinjenih Američkih Država|predsednik SAD]]. Prema Iliši Lumisu, dokaz je bio posledica jedne Garfildove matematičke rasprave sa ostalim članovima Kongresa.<ref name=Maor/> Ideja dokaza je da se na polazni [[trougao]] nadoveže još jedan njemu podudaran, tako da se kraća [[kateta]] prvog i duža kateta drugog nalaze na jednoj pravoj i da polaze iz istog temena. Zatim se spajanjem preostala dva temena trouglova koja pripadaju [[hipotenuza]]ma dobija pravougli [[trapez (geometrija)|trapez]] čije su osnovice dužine ''a'' i ''b'', a visina dužine ''a''+''b''. Sa jedne strane, njegova površina se može dobiti kao proizvod poluzbira osnovica i visine, a sa druge kao zbir površina tri trougla na koje je podeljen, pa važi: :<math> \frac {(a+b)^2} 2 = \frac {{ab}} 2 + \frac {{ab}} 2 + \frac {c^2} 2 \,\, \Rarr \,\, a^2 + b^2 = c^2 </math> === Leonardov dokaz === [[Datoteka:Teorema de Pitágoras.Leonardo da Vinci.svg|mini|200px|[[Leonardo da Vinči|Leonardov]] dokaz Pitagorine teoreme]] [[Datoteka:Pythagoras theorem leonardo da vinci.png|mini|200px|Ideja [[Leonardo da Vinči|Leonardovog]] dokaza Pitagorine teoreme]] Sledeći dokaz se pripisuje čuvenom [[italija]]nskom umetniku i naučniku [[Leonardo da Vinči|Leonardu da Vinčiju]]<ref>{{cite book |title=Matematički vremeplov|last=Petković| coauthors= Petković, Ljiljana|first=Miodrag|year=2006 |publisher=Zmaj|location= Novi Sad|id=ISBN 86-489-0553-2|pages= str. 212}}</ref>, a oslanja se na [[osna simetrija|simetriju]] i [[rotacija|rotaciju]].<ref>Radi jednostavnijeg praćenja dokaza pogledati sledeću [http://www.takayaiwamoto.com/Pythagorean_Theorem/Euclid_47_5_anim.gif animaciju] i [http://www.math.csusb.edu/courses/m129/leo_pyth.html transformaciju] koju je moguće interaktivno napraviti uz podršku java-apleta.</ref> # Neka je ''ABC'' pravougli [[trougao]] sa pravim uglom kod temena ''C''. # Nad svakom od stranica ''CA'', ''BC'' i ''AB'' konstruisani su [[kvadrat]]i ''ACED'', ''BCFG'' i ''ABHJ'' respektivno. # Nad stranicom ''HJ'' konstruisan je trougao ''HJI'' koji je podudaran trouglu ''ABC'', ali je u odnosu na njega zarotiran za 180[[lučni stepen|°]] (stepeni). # [[Šestougao]] ''AJIHBC'' je prepolovljen svojom dijagonalom ''CI''. # Spajanjem tačaka ''E'' i ''F'' dobija se šestougao ''ABGFED'', koji je prepolovljen svojom dijagonalom ''DG''. Trouglovi ''ABC'' i ''ECF'' su simetrični u odnosu na dijagonalu ''DG'', što za posledicu ima da su tačke ''D'', ''C'' i ''G'' [[Kolinearnost|kolinearne]]. # Ako se četvorougao ''DABG'' zarotira oko tačke ''A'' za 90[[lučni stepen|°]] (u smeru kretanja kazaljke na satu na priloženoj slici), poklopiće se sa četvorouglom ''CAJI'', što znači da oni imaju jednake površine. To je posledica činjenice da su uglovi ''DAC'' i ''BAJ'' pravi, što znači da je ugao ''DAB'' jednak uglu ''CAJ'', pošto su oba jednaka zbiru pravog ugla i ugla ''CAB''. Slično, ugao ''AJI'' je jednak uglu ''ABG'', jer su oba jednaka zbiru pravog ugla i ugla ''ABC''. To znači da duž ''AD'' prelazi u ''AC'', duž ''AB'' prelazi u ''AI'', a duž ''BG'' u ''JI''. # Kako četvorouglovi ''DABG'' i ''CAJI'' imaju jednake površine (recimo, ''S''), i šestouglovi ''ABGFED'' i ''AJIHBC'' imaju međusobno jednake površine (2''S''). Ako se iz šestougla ''ABGFED'' izostave podudarni trouglovi ''ABC'' i ''ECF'', njegova površina se smanjuje na zbir površina kvadrata ''ACED'' i ''BCFG''. Sa druge strane, ako se iz površine šestougla ''AJIHBC'' izuzmu površine podudarnih trouglova ''ABC'' i ''HJI'', dobijena površina je jednaka površini kvadrata ''ABHJ'', a odatle neposredno sledi jednakost ''AC''<sup>2</sup>+''BC''<sup>2</sup>=''AB''<sup>2</sup>. === Dokaz Džordža Ejrija === [[Engleska|Engleski]] [[matematika|matematičar]] i [[astronom]], [[Džordž Bidel Ejri]], svoj dokaz je formulisao u stihu koji je bio ispisan na pratećoj slici, i u originalu glasi: {{citat2|''I am, as you can see, <br />a² + b² - ab<br />When two triangles on me stand,<br />Square of hypothenuse is plann'd<br />But if I stand on them instead<br />The squares of both sides are read.''<ref>{{cite web|url=http://web.math.unifi.it/archimede/archimede_NEW_inglese/pitagora/exh_pitagora/scheda3.html#2|title=Još jedan vrlo jednostavan dokaz|accessdate = 22. 11. 2008}}</ref>}} što bi se moglo prevesti na [[srpski jezik]] sa: :„''Ja sam, kao što se vidi, a² + b² - ab. Kada na meni stoje dva trougla, dobija se kvadrat nad hipotenuzom. Ali, ako ja stojim na njima dobijaju se kvadrati nad katetama.''“ Ideja dokaza je da se uoči beli [[petougao]] koji je zajednički element za obe strane jednakosti. Na priloženoj slici on je dobijen tako što su [[kvadrat]] stranice a i kvadrat stranice b postavljeni na istu pravu i naslonjeni jedan na drugi, a zatim su im oduzeta dva plava pravougla [[Trougao|trougla]] čije su katete dužina a i b. Površina tog petougla je upravo a² + b² - ab. Ukoliko se na njega nadovežu dva crvena trougla podudarna sa plavim trouglovima, površina tog drugog lika će biti c² čime je teorema dokazana. == Uopštenja teoreme == === Kosinusna teorema === [[Datoteka:Driehoek-cosinusregel.png|mini|150px|Nejednakostraničan oštrougli trougao]] {{Vidi još|Kosinusna teorema}} Jedna od značajnih generalizacija Pitagorine teoreme je [[kosinusna teorema]], koja, pored pravouglih, važi i za oštrougle i tupougle trouglove, odnosno, može se primeniti na proizvoljan trougao. Ako su temena, stranice i uglovi trougla označeni kao na slici, važe jednakosti: : <math>\ a^2=b^2+c^2-2bc\cos \alpha,</math> : <math>\ b^2=a^2+c^2-2ac\cos \beta,</math> : <math>\ c^2=a^2+b^2-2ab\cos \gamma.</math><ref>{{cite book |title=Trigonometrija |last=Dugošija|first=Đorđe|coauthors=Živorad Ivanović, Lazar Milin|year=1999 |publisher=„Krug“|location=Beograd|id=ISBN 86-7136-058-X|pages= str. 68}}</ref> Sabirak viška se može interpretirati kao dvostruki [[skalarni proizvod vektora]] određenih odgovarajućim stranicama. Kada je <math>\gamma</math> prav ugao, biće <math>\cos\gamma = 0 </math>, pa se tada poslednja jednakost svodi na Pitagorinu teoremu. === Prostorna Pitagorina teorema === [[Datoteka:De gua theorem 2.svg|mini|150px|[[Tetraedar]] ABCO.]] Jedan prostorni analogon Pitagorine teoreme je specijalan slučaj [[Kosinusna teorema|kosinusne teoreme]] za [[tetraedar]], prema kojoj, za površine strana tetraedra ABCO označene sa <math>\scriptstyle S_O</math>, <math>\scriptstyle S_A</math>, <math>\scriptstyle S_B</math> i <math>\scriptstyle S_C</math>, koje su naspramne odgovarajućim temenima u svom indeksu, i za [[diedar|diedarske uglove]] pri ivicama ''OA'' (diedarski ugao ''α''), ''OB'' (''β'') i ''OC'' (''γ''), važi jednakost: : <math>S^{2}_{O} = S^{2}_{A} + S^{2}_{B} + S^{2}_{C} - 2S_{B}S_{C}\cos\alpha - 2S_{C}S_{A}\cos\beta - 2S_{A}S_{B}\cos\gamma. </math><ref>{{cite web|url=http://elib.mi.sanu.ac.rs/files/journals/nm/230/nm513406.pdf|title=Milorad Beljić, ''Kosinusna teorema za tetraedar''|accessdate = 23. 10. 2008}}</ref> Ako su uglovi <math>\scriptstyle \alpha</math>, <math>\scriptstyle \beta</math> i <math>\scriptstyle \gamma</math> pravi, tako da je [[triedar]] pri temenu ''O'' pravougli, prethodna jednakost se svodi na: : <math>S^{2}_{O} = S^{2}_{A} + S^{2}_{B} + S^{2}_{C}, </math> što se može smatrati jednim uopštenjem Pitagorine teoreme u prostoru <math>\scriptstyle R^{3}</math>. Ovu teoremu je [[Francuska|francuski]] matematičar [[Žan-Pol de Gija de Malves]] prezentovao pariskoj Akademiji nauka [[1783]]. godine, zbog čega nosi njegovo ime, iako je bila poznata još [[Rene Dekart|Dekartu]].<ref>{{cite web|url=http://mathworld.wolfram.com/deGuasTheorem.html|title=de Gua's Theorem|accessdate = 23. 10. 2008}}</ref> === Parsevalova jednakost === {{Vidi još|Parsevalova jednakost}} Uopštenje Pitagorine teoreme na beskonačnodimenzionim [[separabilni prostor|separabilnim]] [[Pred-Hilbertov prostor|pred-Hilbertovim prostorima]] je poznato kao [[Mark Antoan Parseval|Parsevalova]] jednakost. Ako je <math>\scriptstyle X</math> jedan takav prostor prostor, a <math>\scriptstyle\left\{e_{1},e_{2},\cdots\right\}</math> jedna njegova [[ortonormalna baza]], tada za svaki vektor <math>\scriptstyle x\in X</math> važi: :<math>\sum_{n=1}^{+\infty}\left(x\cdot e_n\right)^2 = \left\|x\right\|^2</math><ref name=Analiza2/>. == Posledice i upotreba teoreme == === Pitagorine trojke === {{Vidi još|Pitagorina trojka}} Pitagorina trojka je [[Uređeni par#Uređena n-torka|uređena trojka]] [[Prirodan broj|prirodnih brojeva]] x, y i z za koje važi jednakost x<sup>2</sup>+y<sup>2</sup>=z<sup>2</sup>, odnosno, Pitagorinu trojku čine celobrojne dužine stranica pravouglog trougla. [[Vavilonija|Vavilonske]] glinene tablice<ref>Videti [http://it.stlawu.edu/~dmelvill/mesomath/tablets/YBC7289.html YBC 7289] i [http://www.math.ubc.ca/~cass/courses/m446-03/pl322/pl322.html Plimpton 322] </ref> ({{jez-engl|YBC 7289, Plimpton 322}}) koje su datirane u period 1800-1600. godine p. n. e. pokazuju da su takve trojke bile poznate mnogo pre Pitagore. Danas nije najjasnije kakvu su upotrebnu vrednost imala ta znanja. Prema nekim izvorima<ref>{{cite web|url=http://www.maa.org/news/monthly105-120.pdf|title=Eleanor Robson, Words and Pictures: New Light on Plimpton 322|accessdate = 16. 11. 2008}}</ref>, čini se da je u pitanju spisak gotovih rešenja jednog problema koji je omogućavao drevnom predavaču [[Matematika|matematike]] da bez dodatnih izračunavanja odmah proveri tačnost učeničkih radova. Svaka Pitagorina trojka je oblika (''ka'',&nbsp;''kb'',&nbsp;''kc''), gde je ''k'' prirodan broj i (''a'',&nbsp;''b'',&nbsp;''c'') primitivna Pitagorina trojka (odnosno čine je [[uzajamno prosti brojevi]]). Različitih primitivnih Pitagorinih trojki ima beskonačno mnogo i poznata je njihova eksplicitna [[parametarska jednačina|parametrizacija]]. === Geometrijska konstrukcija iracionalnih brojeva === {{glavni|Konstruktibilni brojevi}} [[Datoteka:Square root of 2 triangle.svg|mini|levo|150px|[[Koren iz 2]] je konstruktibilan broj - pravougli trougao sa katetama jedinične dužine ima dijagonalu dužine &nbsp;√2]] Otkriće [[iracionalan broj|iracionalnih brojeva]] se pripisuje [[Pitagorejci]]ma, ali nije precizno poznato da li su do njih došli proučavanjem [[geometrijska sredina|geometrijske sredine]] ili razmatranjem dužine dijagonale kvadrata.<ref>Strojk, ''Kratak pregled istorije matematike'', str. 53</ref> Pored toga što su ustanovili da postoje ''nesamerljivi'' brojevi, pokazali su da se oni mogu konstruisati što je ozbiljno ugrozilo njihovo verovanje da je u osnovi svega ono što se danas naziva [[racionalan broj|racionalnim brojem]], pa je otkriće strogo čuvano. Postoji legenda da je jedan od članova bratstva, koji se drznuo da javno govori o tome, za kaznu utopljen u moru.<ref>Heath, ''A History Of Greek Mathematics, volume I'', str. 154.</ref> Iako se ne mogu izraziti u obliku količnika dva [[ceo broj|cela broja]], neki iracionalni brojevi se mogu [[Konstrukcije lenjirom i šestarom|konstruisati pomoću lenjira i šestara]]. Tako se √2, koji se ponekad naziva i ''Pitagorinom konstantom''<ref>{{cite book |title=Mathematical Constants |last=Finch|first=Steven R.|year=2003 |publisher=Cambridge University Press|location= Cambridge|isbn=0-521-81805-2|pages= str. 1}}</ref>, može dobiti kao [[hipotenuza]] pravouglog trougla kome su obe katete jedinične dužine. Ukoliko su katete dužina 1 i √2, hipotenuza će biti dužine √3 i slično za kvadratni koren proizvoljnog prirodnog broja. Ne mogu se svi pozitivni iracionalni brojevi konstruisati pomoću lenjira i šestara: takvi, [[konstruktibilni brojevi]] čine poseban podskup skupa [[algebarski broj|algebarskih brojeva]] i stoga ih ima [[prebrojiv skupx|prebrojivo mnogo]], dok je ostalih, nekonstruktibilnih realnih brojeva neprebrojivo mnogo; nekonsktruktibilni su, na primer, brojevi <math>\sqrt[3]{2}</math>, cos&nbsp;20°, [[Broj e|''e'']] (Ermit 1871), [[Pi|''π'']] (Lindeman 1882), i mnogi drugi. === Bazelski problem === {{Vidi još|Bazelski problem}} [[Italija]]nski [[matematika|matematičar]] [[Pjetro Mengoli]] je [[1644]]. godine postavio pitanje određivanja zbira recipročnih vrednosti kvadrata svih [[prirodan broj|prirodnih brojeva]]. Iako je postavka problema relativno jednostavna, na rešenje se čekalo skoro čitav vek, jer je tek [[Leonard Ojler|Ojler]] [[1735]]. godine objavio rezultat, za koji je [[1741]]. godine i dokazao da je zaista traženi zbir. Korišćenjem matematičke notacije, Bazelski problem se može zapisati na sledeći način: :<math> \sum_{n=1}^{+\infin} \frac{1}{n^2} = \lim_{n \to +\infty}\left(\frac{1}{1^2} + \frac{1}{2^2} + \cdots + \frac{1}{n^2}\right) = \frac{\pi ^2}{6}, </math> a zbir datog reda se može geometrijski [[Aproksimacija|aproksimirati]] korišćenjem Pitagorine teoreme. Konstrukcijom pravouglog trougla sa [[kateta]]ma dužine 1 i 1/2 dobija se [[hipotenuza]] čija je dužina kvadratni koren zbira prva dva člana datog reda. Ukoliko se zatim nad tom hipotenuzom kao katetom konstruiše novi pravougli trougao kome je druga kateta dužine 1/3, njegova hipotenuza će imati dužinu jednaku kvadratnom korenu iz zbira prva tri člana istog reda. Produžavanjem postupka u [[beskonačnost]] dužina hipotenuze svakog sledećeg [[Trougao|trougla]] je sve bliža vrednosti <math>\frac{\pi}{\sqrt{6}}</math>. === Rastojanje između dve tačke u analitičkoj geometriji === {{Vidi još|Analitička geometrija}} Formula za rastojanje između dve tačke u [[Rene Dekart|Dekartovom]] [[Dekartov koordinatni sistem|pravouglom koordinatnom sistemu]] je izvedena pomoću Pitagorine teoreme. Ako su <math>\scriptstyle A\,=\,(x_a,y_a)</math> i <math>\scriptstyle B\,=\,(x_b,y_b)</math> dve tačke u [[Ravan|ravni]], onda je njihovo [[Euklidska razdaljina|euklidsko rastojanje]]: :<math>\left|AB\right| = \sqrt{(x_a-x_b)^2 + (y_a-y_b)^2}.</math><ref>{{cite book |title=Matematika sa zbirkom zadataka za III razred srednje škole |last=Kečkić|first=Jovan D.|year=1994 |publisher=Zavod za udžbenike i nastavna sredstva|location= Beograd|isbn=86-17-02963-3|pages= str. 111}}</ref> U opštem slučaju, u višedimenzionom [[euklidov prostor|euklidskom prostoru]], rastojanje između tačaka <math>\scriptstyle A\,=\,(a_1,a_2,\dots,a_n)</math> i <math>\scriptstyle B\,=\,(b_1,b_2,\dots,b_n)</math> se određuje formulom: :<math>\sqrt{(a_1-b_1)^2 + (a_2-b_2)^2 + \cdots + (a_n-b_n)^2} = \sqrt{\sum_{i=1}^n (a_i-b_i)^2}.</math> === Fermaova poslednja teorema === {{Vidi još|Poslednja Fermaova teorema}} Poslednja Fermaova teorema je tvrđenje koje je [[Pjer de Ferma|Pjer Ferma]] zapisao bez dokaza na margini [[Diofant]]ove druge knjige ''Aritmetike'', a tiče se pitanja da li postoje prirodni brojevi koji bi zadovoljavali uopštenje jednačine kojom se definišu Pitagorine trojke. Tvrđenje do koga je došao otprilike [[1637]]. godine,<ref>{{cite book |title=Fermaova poslednja teorema |last=Sing|first=Sajmon|year=1999 |publisher=DN centar|location= Beograd|isbn=86-83239-01-2|pages= str. 62}}</ref> da ne postoje prirodni brojevi ''a'', ''b'' i ''c'' za koje važi jednakost : <math>a^n + b^n = c^n\, </math> kad god je ''n'' [[prirodan broj]] veći od 2, bilo je vekovima pretpostavka, a dokazao ga je tek [[Endru Vajls]] [[1995]]. godine. == Obrnuta Pitagorina teorema == Takozvana Obrnuta Pitagorina teorema glasi: ''Ako za dužine stranica trougla a ≤ b < c važi da je a<sup>2</sup> + b<sup>2</sup> = c<sup>2</sup>, tada je dati trougao pravougli''. == Pominjanje Pitagorine teoreme u opštoj kulturi == U knjizi ''Autobiografija'' [[Branislav Nušić]] navodi formulaciju teoreme u stihu: {{citat2|''Kvadrat od hipotenuze,<br />To zna svako dete,<br />Ravan je kvadratima<br />Od obe katete.''<ref>{{cite book |title=Autobiografija |last=Nušić|first=Branislav|authorlink=Branislav Nušić|year=1963 |publisher=Novinsko-izdavačko preduzeće „Jež“|location= Beograd|isbn=|pages= str. 125,127}}</ref>}} [[Nemačka|Nemački]] [[pesnik]] i [[botanika|botaničar]], [[Adelbert fon Šamiso]], posvetio je jednu svoju pesmu otkriću Pitagorine teoreme.<ref>Pogledati originalni tekst na nemačkom, i prevod na engleski Brajana Kola: {{cite web|url=http://colecizj.easyvserver.com/pgchapyt.htm|title=Adalbert von Chamisso, ''Vom Pythagoreischen Lehrsatz''|accessdate = 22. 11. 2008}}</ref> Na jednoj od sedam slika [[Francuska|francuskog]] [[slikar]]a [[Loran de la Er|Lorana de la Era]] ({{jez-fr|Laurent de La Hyre}}) koje predstavljaju [[sedam slobodnih veština]], drevni [[trivijum]] i [[kvadrivijum]], pod nazivom ''Alegorija Geometrije'' prikazana je žena koja u desnoj ruci drži [[pergament]] sa nekoliko geometrijskih slika.<ref>{{cite web|url=http://www.ateg.org/whitfield.phpx|title=Laurent de La Hyre (1601-1666), Allegory of Geometry|accessdate = 16. 11. 2008}}</ref> Prva u nizu je upravo slika koju je [[Euklid]] dao u svom dokazu Pitagorine teoreme u prvoj knjizi [[Euklidovi Elementi|''Elemenata'']].<ref name=Maor/> U filmu [[Viktor Fleming|Viktora Fleminga]] [[Čarobnjak iz Oza (film iz 1939)|„Čarobnjak iz Oza“]], snimljenom prema istoimenoj knjizi [[L. Frenk Baum|L. Frenka Bauma]], postoji scena<ref>{{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=DUCZXn9RZ9s|title=Insert iz filma [[Čarobnjak iz Oza (film iz 1939)|„Čarobnjak iz Oza“]]|accessdate = 15. 11. 2008}}</ref> u kojoj jedan od glavnih junaka, Strašilo, u trenutku kada dobija na poklon od Čarobnjaka diplomu, demonstrira svoje znanje eksplicitno navodeći netačan iskaz teoreme u sledećem obliku: {{citat2|''Zbir kvadratnih korena bilo koje dve stranice jednakokrakog trougla je jednak kvadratnom korenu treće stranice.''<ref>{{cite web|url=http://www.imdb.com/character/ch0004328/quotes|title=Replike Strašila iz filma „Čarobnjak iz Oza“|accessdate=15. 11. 2008|archivedate=2010-09-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100926184601/http://www.imdb.com/character/ch0004328/quotes|deadurl=yes}}</ref>}} Strašilovu formulaciju citira [[Homer Džej Simpson|Homer Simpson]] u desetoj epizodi petog serijala serije „[[Simpsonovi]]“, nakon što upotrebi naočari [[Henri Kisindžer|Henrija Kisindžera]] nađene u toaletu [[Springfildska nuklearna elektrana|springfildske nuklearke]]. Za razliku od Strašilovog iskaza koji ostaje netačan, u [[Crtani film|crtanoj seriji]] se iz pozadine čuje glas koji delimično ispravlja Homera („''U pitanju je pravougli trougao, idiote.''“).<ref>{{cite web|url=http://www.imdb.com/title/tt0701040/quotes|title=Replike Simpsonovih iz epizode „$pringfild“|accessdate = 15. 11. 2008}}</ref> U [[Grčka|Grčkoj]], [[Japan]]u, [[San Marino|San Marinu]], [[Republika Makedonija|Makedoniji]] i [[Surinam]]u su izdate [[Poštanska marka|poštanske marke]] sa karakterističnim vizuelnim prikazom Pitagorine teoreme.<ref>{{cite web|url=http://members.tripod.com/jeff560/stamps.html|title=Images of Mathematicians on Postage Stamps|first=Jeff|last=Miller|date=|accessdate=7. 10. 2008}} <br /> Pogledati poštanske marke izdate u [https://web.archive.org/web/19991006221840/http://members.tripod.com/jeff560/theorem.jpg Grčkoj], [http://members.tripod.com/jeff560/pythagoras7.jpg Japanu], [https://web.archive.org/web/20041222054811/http://members.tripod.com/jeff560/pythag3.jpg San Marinu], [http://members.tripod.com/jeff560/pythagoras6.jpg Makedoniji] i [http://members.tripod.com/jeff560/theorem2.jpg Surinamu].</ref> U [[Uganda|Ugandi]] je [[2000]]. godine pušten u opticaj [[Novac|novčić]] u obliku pravouglog trougla, na čijoj je zadnjoj strani lik Pitagore i algebarski zapis teoreme, uz tekst „Pitagorin milenijum“.<ref>{{cite web|url=http://homepage.sefanet.ch/meylan-sa/saviez-vous1.htm|title=Le Saviez-vous?|accessdate=7. 10. 2008|archivedate=2009-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090921060307/http://homepage.sefanet.ch/meylan-sa/saviez-vous1.htm|deadurl=yes}}</ref> Karakteristična slika koja simboliše Pitagorinu teoremu se može videti i na [[grb]]u [[Švedska|švedskog]] inženjera Kristofera Polhema ({{jez-šv|Christopher Polhem}}).<ref>{{cite web|url=http://www.numericana.com/arms/polhem.htm |title=Christopher Polhem (1661-1751).Swedish engineer, knighted in 1716.|accessdate = 24. 2. 2009}}</ref> U sedamnaestoj i trideset četvrtoj knjizi engleskog izdanja [[strip]]a [[Asteriks]] pojavljuje se lik mladog rimskog [[Arhitekta|arhitekte]] Kvadratnadhioptenuzisa ({{jez-en|Squareonthehypothenus}}), čije je ime inspirisano teoremom.<ref>{{cite web |url=http://www.asterix.com/encyclopedia/characters/squareonthehypothenus.html |title=Squareonthehypothenus |accessdate=20. 2. 2011 |archivedate=2010-11-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101120003750/http://asterix.com/encyclopedia/characters/squareonthehypothenus.html |deadurl=yes }}</ref> == Izvori == {{reflist}} == Vanjske veze == * [http://www.cut-the-knot.org/pythagoras/index.html Nekoliko dokaza Pitagorine teoreme] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080720150513/http://www.cut-the-knot.org/pythagoras/index.html |date=2008-07-20 }} * [http://www.cs.utexas.edu/users/EWD/ewd09xx/EWD975.PDF Dijkstra's generalization] * [http://www.tmeg.com/bab_mat/bab_mat.htm Babilonska ploča kao dokaz poznavanja teoreme] {{Commonscat|Pythagorean theorem}} [[Kategorija:Matematika]] [[Kategorija:Ugao]] ikkg34x9tex4pb0m70vhccuqz8kydwp 41260375 41260374 2022-07-28T20:08:01Z Vipz 151311 Vraćene izmjene [[Special:Contributions/109.245.229.180|109.245.229.180]] ([[User talk:109.245.229.180|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:178.220.94.12|178.220.94.12]] wikitext text/x-wiki U [[Matematika|matematici]], '''Pitagorina teorema''' izražava vezu koja postoji između tri stranice pravouglog [[Trougao|trougla]] u [[euklidova geometrija|euklidskoj geometriji]]. Ako su ''a'' i ''b'' katete, a ''c'' hipotenuza pravouglog trougla, važi jednakost : <math>a^2 + b^2 = c^2\, </math> odnosno, iskazano rečima: {{citat2|''Površina kvadrata konstruisanog nad hipotenuzom pravouglog trougla jednak je zbiru površina kvadrata konstruisanih nad katetama tog trougla.''}} [[Teorema]] je dobila ime prema [[antička Grčka|starogrčkom]] [[matematika|matematičaru]] [[Pitagora|Pitagori]], za koga se, tradicionalno, smatra da ju je otkrio i dokazao,<ref name="Heath">Heath, ''A History Of Greek Mathematics, volume I'', str. 144</ref> iako je danas izvesno da je bila poznata mnogo pre Pitagore. [[Pitagora|Pitagorina]] teorema je jedna od osnovnih i najznačajnijih matematičkih teorema. Prepoznatljiva slika pravouglog trougla sa konstruisanim [[kvadrat]]ima nad sve tri stranice, korišćena za vizuelni prikaz samog tvrđenja, poslužila je kao osnova za generisanje [[fraktal]]a koji se naziva [[Pitagorino drvo]]. == Istorija == [[Datoteka:Chinese pythagoras.jpg|mini|300px|Vizuelni dokaz Pitagorine teoreme za [[trougao]] čije su stranice [[Pitagorina trojka]] (3, 4, 5) iz jednog od najstarijih [[Kina|kineskih]] matematičkih tekstova, 500–200&nbsp;pne.]] Istorijski posmatrano, otkriće i razumevanje Pitagorine teoreme je prošlo kroz nekoliko etapa: * algebarsko istraživanje postojanja [[Pitagorina trojka|Pitagorinih trojki]], * bolje upoznavanje odnosa između stranica pravouglog [[Trougao|trougla]], odnosno odnosa između susednih [[Ugao|uglova]] trougla, koje je posledica sticanja sve većih znanja o ravnima i površima i * nalaženje velikog broja različitih [[dokaz]]a teoreme. === Drevne civilizacije === Veza koja postoji između stranica trougla čije su dužine 3, 4 i 5 bila je poznata još [[Vavilon]]cima, 2000 godina pre [[Hristos|Hrista]],<ref name="andric">{{cite book |title=Pitagorini brojevi |last=Andrić|first=Vojislav |year=1989 |publisher=Arhimedes|location= Beograd |isbn= |pages= str. 1 }}</ref> a može se naći i u čuvenoj [[Kina|kineskoj]] knjizi ''Devet knjiga o matematičkoj veštini'' za koju se pretpostavlja da je napisana oko 1100. godine p. n. e.<ref name="smith">Smith, ''History of Mathematics, volume II'', str. 288</ref> [[Stari Egipat|Stari Egipćani]] su znali za četiri Pitagorine trojke, o čemu svedoči [[papirus]] datiran u vreme vladavine [[Spisak staroegipatskih vladara#XII Dinastija: 1991. – 1782.|XII dinastije]], oko 2000. godine p. n. e, u kome je, između ostalog, moguće naći i relaciju : <math>1^2 + \left(\frac{3}{4}\right)^2 = \left(1\frac{1}{4}\right)^2\, </math>.<ref name=smith/> Ona je ekvivalentna Pitagorinoj trojki (3, 4, 5) ako se izraz proširi da bi se oslobodio od [[razlomak]]a. Pitagorine trojke mogu se naći i u ''Sulvasutrama'', svetim pesmama [[Hindusi|Hindusa]], iz perioda 5 — 4. vek p. n. e, koje govore o načinu dobijanja pravih uglova pomoću užeta sa 3-4-5, odnosno 12-16-20, 15-20-25, 5-12-13, 15-36-39, 8-15-17 i 12-35-37 čvorova vezanih na jednakim rastojanjima. Korišćenje konopca za određivanje pravog ugla imalo je u davna vremena svoju praktičnu primenu u npr. parcelisanju zemljišta, a ljudi koji su se time bavili nazivani su ''zatezačima konopca'' ({{jez-gr|Λρπεδονάπται}}, harpedonaptai).<ref name="strojk">[[Dirk Strojk|Strojk]], ''Kratak pregled istorije matematike'', str. 21</ref> Međutim, prema nekim autorima, malo je verovatno da su Egipćani zaista koristili uže sa 12 čvorova za određivanje pravog ugla, i nema očiglednih dokaza da su znali da je trougao sa stranicama (3, 4, 5) pravougli.<ref name="Maor15">Maor, ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'', str. 15</ref> === Pitagora === Tradicionalno, otkriće teoreme se pripisuje [[Pitagora|Pitagori]], starogrčkom filozofu i naučniku, o kome se danas zna posredno, preko kasnijih izvora. Prema njima, Pitagora je rođen oko 570. godine p. n. e. na ostrvu [[Samos]], verovatno je bio [[Tales iz Mileta|Talesov]] učenik, a jedan deo svog života proveo je putujući [[Stari Egipat|Egiptom]] i [[Ahemenidsko carstvo|Persijom]], da bi se, po povratku na rodni Samos, susreo sa tiranskom vladavinom [[Polikrat]]a, što je, smatra se, bio razlog da se preseli u [[Kroton (grad)|Kroton]] gde je osnovao čuvenu [[Pitagorejci|Pitagorejsku školu]].<ref>Maor, ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'', str. 17.</ref> Pitagorejci su tvrdili da je teoremu otkrio upravo Pitagora, i da je, u znak zahvalnosti, žrtvovao [[bog]]ovima stotinu [[Krava|bikova]].<ref>Strojk, ''Kratak pregled istorije matematike'', str. 52</ref> Problem sa preciznim utvrđivanjem prave istine je posledica činjenice da su Pitagorejci prenosili usmenim putem stečena znanja koja su smatrana svetim i strogo su čuvana. Pored toga, često su se nova otkrića pripisivala velikom učitelju, dok je pravi pronalazač ostajao nepoznat. U prilog tome stoji činjenica da se u iskazu teoreme koji se pojavljuje u [[Euklid]]ovim [[Euklidovi Elementi|''Elementima'']] nigde ne spominje Pitagorino ime.<ref name="Maor42">Maor, ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'', str. 42.</ref> Danas postoji nekoliko hipoteza: * Pitagora je preuzeo [[Teorema|teoremu]] od [[Vavilon]]aca, odnosno samo je bio posrednik između znanja koja su dolazila sa Istoka i [[Antička Grčka|Grka]]. Iako je, prema antičkim izvorima, Pitagora posetio Egipat i Vavilon, te informacije nisu pouzdane. * Pitagora je formulisao i po prvi put [[dokaz]]ao teoremu nezavisno od vavilonskih izvora. Ovaj pristup je bio široko prihvaćen u drevna vremena. * Pitagora je za teoremu čuo na svojim putovanjima, ali je bio prvi čovek koji je i dokazao. Sasvim je jasno da ni Egipćani ni Vavilonci nisu išli dalje od svakodnevne primene teoreme u praktične svrhe. Na primer, u [[Kairo|Kairskom]] [[papirus]]u, otkrivenom [[1938]]. godine, i dešifrovanom [[1962]]. godine, nalazi se 40 matematičkih zadataka od kojih je devet rešeno upotrebom Pitagorine teoreme. Jedan od tih zadataka glasi: :„''Merdevine dugačke 10 lakata naslonjene su na zid tako da je njihovo podnožje udaljeno 6 lakata od ivice zida. Do koje visine se pružaju te merdevine?''“ :Međutim, iako se pri rešavanju problema koristi teorema, nema pokušaja da se ona uopšti, niti da se dokaže.<ref>{{cite book |title=The History of Mathematics - An Introduction |last=Burton|first=David M. |year=2005 |publisher=McGraw-Hill|location= |isbn=978-0-390-63234-1 |pages= str. 81}}</ref> * Pitagora nije učestvovao u otkriću teoreme, već su prvi dokaz našli njegovi učenici.<ref>{{cite web|url=http://plato.stanford.edu/entries/pythagoras/#WasPytMatCos |title=Pythagoras - 5. Was Pythagoras a Mathematician or Cosmologist?|accessdate = 22. 3. 2009}}</ref> Prvo sačuvano delo u kome se Pitagora povezuje sa iskazom teoreme je [[Plutarh]]ov [[Plutarh#Moralija|''Etički zbornik - Moralija'']], napisan krajem [[1. vek|prvog]] ili početkom [[2. vek|drugog veka n. e.]] U njemu se citiraju stihovi iz jednog nesačuvanog [[Apolodor]]ovog dela iz [[2. vek p. n. e.|drugog veka p. n. e.]] Prema Plutarhu, {{citat2|''kada je Pitagora otkrio taj čuveni stav,<br />zbog toga je ponudio sjajnu žrtvu volova.''}} Iste stihove navodi i Atenaj iz Neukratisa, u svom delu ''Gozba učenih'', početkom [[3. vek|trećeg veka n. e.]]<ref>{{cite book |title=Ogledi iz istorije antičke geometrije |last=Lučić |first=Zoran |year=2009 |publisher=Službeni glasnik|location= Beograd |isbn=978-86-519-0117-4 |pages= str. 97}}</ref> === Sledbenici === Prvi pisani dokaz Pitagorine teoreme pojavljuje se tek 150 godina kasnije, u prvoj i šestoj knjizi [[Euklid]]ovih [[Euklidovi Elementi|''Elemenata'']], pri čemu je, prema [[Proklo|Proklu]], dokaz iz šeste knjige jedini originalni Euklidov dokaz u ''Elementima'', dok je dokaz iz prve knjige pripisan [[Eudoks]]u.<ref name=Maor42/> Oko 250. godine p. n. e. [[Arhimed]] aproksimira vrednost broja [[pi]] koristeći Pitagorinu teoremu i upisane i opisane [[mnogougao|poligone]] u [[krug]]. U 2. veku p. n. e, [[Klaudije Ptolemej]] u svom ''[[Almagest]]u'' dokazuje [[Ptolemejeva teorema|teoremu]]: :„''Proizvod [[dijagonala]] [[Tetivni četvorougao|tetivnog četvorougla]] jednak je zbiru proizvoda njegovih naspramnih ivica.''“<ref>{{cite book |title=Geometrija za prvi razred Matematičke gimnazije |last=Mitrović |first=Milan et al. |year=1988 |publisher=Krug|location=Beograd |isbn=86-7136-054-7 |pages= str. 166}}</ref> Odavde se, u specijalnom slučaju kada je tetivni četvorougao u stvari [[pravougaonik]], dobija Pitagorina teorema. [[Heron]] iz [[Aleksandrija|Aleksandrije]] je kasnije<ref>Zbog nedostatka izvora teško je odrediti kada se to tačno desilo. Prema knjizi ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'' u pitanju je period između 100. godine p. n. e. i 100. godine n. e.</ref> dokazao [[Heronova formula|formulu]] kojom se može izračunati površina proizvoljnog [[Trougao|trougla]] preko njegovih stranica korišćenjem proporcija. Danas se ta formula dokazuje korišćenjem Pitagorine teoreme. U 3. veku n. e. [[Papos]] dokazuje proširenu verziju Pitagorine teoreme koja važi za proizvoljan trougao, a šest vekova kasnije, Al Harani daje dokaz još jedne generalizacije koja je primenjiva na proizvoljan trougao. == Formulacija teoreme == [[Datoteka:Pythagorean proof.svg|mini|200px|Vizuelni dokaz Pitagorine teoreme]] Prema teoremi: <blockquote>U bilo kom [[Pravougli trougao|pravouglom trouglu]], površina [[kvadrat]]a konstruisanog nad [[Hipotenuza|hipotenuzom]] (stranicom koja se nalazi nasuprot pravog ugla) je jednaka zbiru površina kvadrata konstruisanih nad katetama (stranicama koje se sustiču u pravom uglu trougla).</blockquote> Ovaj iskaz se obično navodi u sledećem obliku: {{citat2|''Kvadrat nad hipotenuzom jednak je zbiru kvadrata nad katetama.''}} Ukoliko je sa ''c'' označena [[dužina]] hipotenuze, a sa ''a'' i ''b'' dužine preostale dve stranice, teorema se može zapisati pomoću sledeće jednakosti: : <math>a^2 + b^2 = c^2\, </math> ili, ako se odatle izrazi ''c'': : <math> c = \sqrt{a^2 + b^2}. \,</math> Ako je hipotenuza ''c'' poznata, a treba odrediti jednu od kateta, moguće je koristiti neku od sledeće dve jednakosti (koje se dobijaju iz polazne jednakosti, rešavanjem po odgovarajućoj nepoznatoj): : <math>c^2 - a^2 = b^2\, </math> ili : <math>c^2 - b^2 = a^2\, </math> Iz navedenih jednakosti može se primetiti da je veza između stranica pravouglog trougla takva da, u slučaju da je jedna od njih nepoznate dužine, može se odrediti pomoću preostale dve poznate stranice. Generalizacija ove teoreme, poznata kao [[kosinusna teorema]], omogućava izračunavanje dužine treće stranice proizvoljnog trougla, ukoliko su poznate dužine preostale dve stranice i veličina ugla koje one zahvataju, što je jedna od postavki zadatka koji se naziva [[rešavanje trougla]]. Ukoliko poznate stranice određuju prav ugao, kosinusna teorema se svodi na Pitagorinu teoremu. === Neeuklidske geometrije === [[Datoteka:Triangle esfèric.png|mini|130px|Sferni trougao]] {{Vidi još|Neeuklidske geometrije}} U [[Sferna geometrija|sfernoj geometriji]], na [[Jedinična sfera|jediničnoj sferi]], za pravougli [[sferni trougao]] ABC kome su dužine stranica redom a, b i c, Pitagorina teorema ima oblik : <math>\cos a=\cos b\cdot\cos c. </math><ref>{{cite book |title=Trigonometrija |last=Dugošija|first=Đorđe|coauthors=Živorad Ivanović, Lazar Milin|year=1999 |publisher=„Krug“|location=Beograd|isbn=86-7136-058-X|pages= str. 84-86}}</ref> Ukoliko je poluprečnik sfere dužine <math>\scriptstyle R</math>, jednakost postaje :<math>\cos \frac{a}{R}=\cos \frac{b}{R} \cdot\cos \frac{c}{R}.</math><ref>Ova jednakost se dobija kao specijalan slučaj [[Kosinusna teorema (sferna geometrija)|kosinusne teoreme]] za [[sferni trougao]]. Ukoliko se kosinusna funkcija razvije pomoću [[Kolin Makloren|Maklorenovog]] [[Maklorenov red|reda]], moguće je pokazati da će se navedeni oblik Pitagorine teoreme približavati svom euklidskom ekvivalentu kada poluprečnik sfere teži [[beskonačnost]]i.</ref> U [[Hiperbolička geometrija|hiperboličkoj ravni]] predstavljenoj [[Anri Poenkare|Poenkareovim]] modelom diska, ukoliko je trougao ABC pravougli sa katetama a, b i hipotenuzom c, Pitagorina teorema ima oblik :<math>\cosh c=\cosh a\cdot\cosh b, </math><ref>{{cite web|url=http://www.math.uncc.edu/~droyster/math3181/notes/hyprgeom/node70.html|title=Hiperbolička geometrija|accessdate = 24. 2. 2009}}<br />Za dokaz pogledati {{cite web|url=http://www.math.uncc.edu/~ghetyei/courses/old/S06.6118/hypsin.pdf|title=Sines and cosines in the Poincar´e disk model of the hyperbolic plane|accessdate = 24. 2. 2009}}.</ref> pri čemu je [[Kosinus hiperbolični|hiperbolički kosinus]] definisan sa :<math>\cosh x=\frac{e^x + e^{-x}}{2}. </math> === Hilbertovi prostori === {{Vidi još|Hilbertov prostor}} Uobičajena [[Vektor#Intenzitet vektora|norma]] na [[Realan broj|realnom]] [[euklidov prostor|euklidskom prostoru]] <math>\scriptstyle R^{k}</math> se uvodi pomoću [[Skalarni proizvod vektora|skalarnog proizvoda]]. [[Vektorski prostor]] sa normom uvedenom pomoću skalarnog proizvoda se naziva pred-Hilbertovim prostorom. Ako je pred-Hilbertov prostor [[Metrički prostor#Kompletnost|kompletan]] u odnosu na svoju metriku, naziva se [[Hilbertov prostor|Hilbertovim prostorom]]. Ovo je uvek slučaj u [[Dimenzija vektorskog prostora|konačnodimenzionim]] prostorima kakav je <math>\scriptstyle R^{k}</math>, ali beskonačnodimenzioni pred-Hilbertovi prostori ne moraju biti Hilbertovi. Ukoliko je u realnom prostoru <math>\scriptstyle X</math> sa skalarnim proizvodom (pred-Hilbertovom prostoru) uvedena norma vektora sa :<math>\left\|x\right\|=\sqrt{x\cdot x}</math>, uz odgovarajuće osobine<ref>Za osobine pogledati D. Adnađević, Z. Kadelburg,''Matematička analiza II'', str. 268</ref>, onda za [[Ortogonalnost|ortogonalne]] [[vektor]]e <math>\scriptstyle x</math> i <math>\scriptstyle y</math> Pitagorina teorema dobija oblik :<math>\left\|x+y\right\|^2=\left\|x\right\|^2+\left\|y\right\|^2</math>.<ref name="Analiza2">{{cite book |title=Matematička analiza II|last=Kadelburg|first=Zoran|authorlink=Zoran Kadelburg|coauthors=Dušan Adnađević|year=1991 |publisher=Zavod za udžbenike i nastavna sredstva|location= Beograd|isbn=86-17-01783-X |pages= str. 267-273}}</ref> == Dokazi == Pitagorina teorema je vekovima služila kao inspiracija za nove matematičke [[dokaz]]e, koje su pronalazili i ljudi koji nisu bili profesionalni matematičari. U knjizi ''Pitagorino tvrđenje'' ({{jez-engl|The Pythagorean Proposition}}) Iliše Skota Lumisa ({{jez-engl|Elisha Scott Loomis}}), izvorno objavljenoj [[1927]]. godine, koja je dopunjena novim dokazima [[1940]]. godine, moguće je naći sve poznate dokaze do njenog objavljivanja, ukupno njih 371. Između ostalih tu su navedeni [[Pitagora|Pitagorin]] i [[Euklid]]ov dokaz, zatim najkraći i najduži dokaz koji se pripisuju [[Adrijen-Mari Ležandr|Ležandru]], [[Klaudije Ptolemej|Ptolemejev]], [[Leonardo da Vinči|Leonardov]], [[Kristijan Hajgens|Hajgensov]] i [[Gotfrid Vilhelm Lajbnic|Lajbnicov]] dokaz kao i dokaz [[Džejms A. Garfild|Džejmsa Garfilda]], iz vremena pre nego što je postao [[Predsednik Sjedinjenih Američkih Država|predsednik SAD]].<ref name="Maor">Maor, ''The Pythagorean Theorem - A 4000 Year History'' </ref> === Pitagorin dokaz === Iako postoje materijalni dokazi da je veza između [[kateta]] i [[Hipotenuza|hipotenuze]] pravouglog trougla bila poznata još drevnim civilizacijama, ono što je odlučilo da [[teorema]] ponese Pitagorino ime je činjenica da ju je on prvi [[dokaz]]ao. Međutim, kako u njegovo vreme nije bilo adekvatnog materijala za zapisivanje, stečena znanja su se kod [[Pitagorejci|pitagorejaca]] prenosila usmenim putem, te ne postoji pouzdan izvor na osnovu koga bi sa sigurnošću moglo da se tvrdi kako je izgledao originalni Pitagorin dokaz. [[Euklid]] je u svojim [[Euklidovi Elementi|''Elementima'']] dao dva dokaza teoreme, najpre u prvoj knjizi,<ref>Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID01_T_47.HTML knjiga I, tvrđenje XLVII], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> dokaz koji se u potpunosti zasniva na odnosima površina, a zatim i u šestoj knjizi,<ref name="euklidVI">Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID06_T_31.HTML knjiga VI, tvrđenje XXXI], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> dokaz koji koristi [[Sličnost (geometrija)|sličnost]] i znatno je jednostavniji. S obzirom da [[geometrija]] u vreme Pitagore nije bila dovoljno razvijena, malo je verovatno da je on koristio prvi dokaz, a ako je koristio drugi, onda on nije bio kompletan, pošto je potpunu teoriju srazmernosti dao tek [[Eudoks]], koji je živeo dva veka posle Pitagore. Sa druge strane, vrlo je verovatno da je Pitagora najpre dokazao teoremu u slučaju jednakokrakog pravouglog trougla, pošto je taj dokaz bio poznat još Hindusima, te ga je mogao čuti na svojim putovanjima po [[Sredozemno more|Mediteranu]]. Da li je dokazao i opšti slučaj nije poznato, ali se pretpostavlja da ga je razmatrao. Tradicionalno mu se pripisuje dokaz opšteg slučaja koji je bio poznat još u drevnoj [[Kina|Kini]].<ref name=Maor/> === Euklidovi dokazi === U svojim [[Euklidovi Elementi|''Elementima'']] [[Euklid]] dokazuje Pitagorinu teoremu na dva mesta, najpre u prvoj, a zatim i u šestoj knjizi. Prvi dokaz je prilično zahtevan za praćenje, i prema [[Proklo|Proklu]], pripada Euklidovom prethodniku [[Eudoks]]u, kao i teorija proporcionalnosti izložena u petoj knjizi ''Elemenata''.<ref name=Maor/> Postoje različita tumačenja zašto je Euklid izabrao da u prvoj knjizi teoremu dokaže na teži način, iako su u njegovo vreme bili poznati jednostavniji dokazi. Sa jedne strane, većina tih dokaza je podrazumevala podelu [[Pravougli trougao|pravouglog trougla]] na manje, [[Sličnost (geometrija)|slične]] [[Trougao|trouglove]] i korišćenje osobina proporcionalnosti za izvođenje odgovarajuće jednakosti, ali one su izložene tek u petoj knjizi, dok je sličnost obuhvaćena šestom knjigom. Sa druge strane, kako su stari Grci sve [[Aritmetika|aritmetičke operacije]] interpretirali kroz [[Geometrija|geometriju]], vrlo je verovatno da se Euklidu prvi dokaz prirodno nametnuo – jer je posmatrao Pitagorinu teoremu kao odnos između površina. Prema Proklu, drugi dokaz je u potpunosti Euklidov, štaviše, to je jedini originalni Euklidov dokaz u ''Elementima''.<ref name=Maor/> [[Datoteka:Illustration to Euclid's proof of the Pythagorean theorem.svg|mini|Dokaz iz prve knjige [[Euklid]]ovih [[Euklidovi Elementi|''Elemenata'']]]] Suština prvog dokaza je da, ako su sa ''A'', ''B'' i ''C'' označena temena pravouglog trougla sa pravim uglom kod temena ''A'', i ako se iz tog temena spusti visina na [[Hipotenuza|hipotenuzu]] koja se produži do naspramne stranice [[kvadrat]]a nad hipotenuzom, ona će podeliti taj kvadrat na dva [[pravougaonik]]a, čije će površine biti jednake površinama kvadrata nad bližom [[Kateta|katetom]]. Za formalan dokaz, najpre je potrebno pokazati da važe sledeće elementarne leme: # (SUS stav prema podudarnosti trouglova) Ako su dve stranice jednog trougla jednake sa dve stranice drugog trougla, i ako su uglovi koje zahvataju ti parovi jednakih stranica takođe jednaki, onda su trouglovi podudarni.<ref>Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID01_T_4.HTML knjiga I, tvrđenje IV], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> # Površina trougla je jednaka polovini površine bilo kog paralelograma konstruisanog nad dvema stranicama tog trougla.<ref>Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID01_T_41.HTML knjiga I, tvrđenje XLI], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> # Površina bilo kog pravougaonika jednaka je proizvodu dve susedne stranice. # Površina bilo kog kvadrata jednaka je proizvodu dve njegove stranice (sledi iz prethodne leme). Intuitivna ideja dokaza je da se kvadrati nad katetama transformišu u paralelograme iste površine, koji se zatim novom transformacijom uklapaju u pravougaonike na koje je podeljen kvadrat nad hipotenuzom.<ref>Radi jednostavnijeg praćenja dokaza pogledati sledeći [http://www.sunsite.ubc.ca/DigitalMathArchive/Euclid/bookI/images/bookI-47.html vizuelni dokaz], [http://www.cut-the-knot.org/pythagoras/morey.shtml transformaciju] prikazanu pomoću java-apleta, i [http://www.takayaiwamoto.com/Pythagorean_Theorem/Euclid_47_anim.gif animaciju].</ref> [[Datoteka:Illustration to Euclid's proof of the Pythagorean theorem2.svg|mini|180px|Slika sa ucrtanim novim dužima]] # Neka je ACB pravougli [[trougao]] sa pravim uglom kod temena A. # Na svakoj od stranica BC, AB i CA nacrtani su kvadrati CBDE, BAGF i ACIH respektivno. # Iz tačke A spuštena je normala na stranicu BC koja je produžena do preseka sa stranicom DE i ujedno je paralelna sa BD i CE. Njeni preseci sa stranicama BC i DE su redom označeni sa K i L. # Spajanjem tačaka C i F, odnosno A i D, dobijaju se trouglovi BCF i BDA. # Uglovi CAB i BAG su pravi, pa su tačke C, A, i G [[Kolinearnost|kolinearne]]. Slično se zaključuje za tačke B, A i H. # Uglovi CBD i FBA su pravi, što znači da je ugao ABD jednak uglu FBC, pošto su oba jednaka zbiru pravog ugla i ugla ABC. # Kako je stranica AB jednaka stranici FB, a BD jednaka BC, trougao ABD je podudaran sa trouglom FBC. # Kako su tačke A, K i L kolinearne, [[pravougaonik]] BDLK ima dvostruko veću površinu od trougla ABD. # Kako su tačke C, A i G kolinearne, kvadrat BAGF ima dvostruko veću površinu od trougla FBC. # Iz prethodnog sledi da pravougaonik BDLK ima istu površinu kao kvadrat BAGF, koja je jednaka AB<sup>2</sup>. # Slično, moguće je pokazati da pravougaonik CKLE mora da ima istu površinu kao kvadrat ACIH koja iznosi AC<sup>2</sup>. # Sabiranjem dobijenih jednakosti biće AB<sup>2</sup> + AC<sup>2</sup> = BD × BK + KL × KC # Kako je BD = KL, važi BD* BK + KL × KC = BD(BK + KC) = BD × BC # Odatle je AB<sup>2</sup> + AC<sup>2</sup> = BC<sup>2</sup>, pošto je CBDE kvadrat. [[Datoteka:Pythagoras generalizatoin 1.JPG|mini|levo|150px|Primer generalizacije Pitagorine teoreme]] [[Datoteka:Proof-Pythagorean-Theorem.svg|mini|levo|150px|Dokaz iz šeste knjige [[Euklid]]ovih [[Euklidovi Elementi|''Elemenata'']]]] Moguće je da je [[Euklid]] bio svestan težine ovog dokaza, i da je zbog toga u šestoj knjizi dokazao malo opštiji slučaj Pitagorine teoreme koristeći sličnost. Prema tom tvrđenju, kod pravouglog trougla, geometrijski lik (bez ograničenja da to mora biti [[kvadrat]]) konstruisan nad [[Hipotenuza|hipotenuzom]] jednak je po površini zbiru površina sličnih i slično konstruisanih geometrijskih likova nad [[kateta]]ma.<ref name=euklidVI/> # Neka je ACB pravougli [[trougao]] sa pravim uglom kod temena C. # Analogno prethodnom dokazu, potrebno je spustiti normalu iz temena pravog ugla na hipotenuzu. Podnožje normale označeno je sa H. # Kako je AB normalno na CD i AC normalno na CB, uglovi HAC i HCB su jednaki kao uglovi sa normalnim kracima. # Posledica je da su trouglovi AHC i CHB međusobno slični, i slični polaznom trouglu ACB, pa su njihove odgovarajuće stranice proporcionalne. # Iz jednakosti AB/AC=AC/AD i AB/BC=BC/BD, unakrsnim množenjem dobija se da važi AC<sup>2</sup>=ABxAD i BC<sup>2</sup>=ABxBD. # Sabiranjem dobijenih jednakosti biće AC<sup>2</sup>+BC<sup>2</sup>=ABxAD+ABxBD=ABx(AD+BD) # Kako je AD+BD=AB, važi AC<sup>2</sup>+BC<sup>2</sup>=ABxAB=AB<sup>2</sup>. Pored navedenih tvrđenja, Euklid je u prvoj knjizi ''Elemenata'' dokazao i tvrđenje u suprotnom smeru od Pitagorine teoreme, prema kome je pravougli trougao jedini trougao kod koga važi jednakost a<sup>2</sup>+b<sup>2</sup>=c<sup>2</sup>.<ref>Euklid, ''Elementi'', [http://poincare.matf.bg.ac.rs/nastavno/zlucic/EUKLID01_T_48.HTML knjiga I, tvrđenje XLVIII], Pristupljeno 23. 4. 2013.</ref> === Garfildov dokaz === [[Datoteka:Teorema de Pitágoras.Garfield.svg|mini|150px|Slika uz [[Džejms A. Garfild|Garfildov]] dokaz Pitagorine teoreme]] Još jedan posebno značajan geometrijski dokaz, u kome se ne koriste kvadrati nad stranicama, otkrio je negde oko [[1876]]. godine [[Džejms A. Garfild|Džejms Garfild]], koji je kasnije postao dvadeseti [[Predsednik Sjedinjenih Američkih Država|predsednik SAD]]. Prema Iliši Lumisu, dokaz je bio posledica jedne Garfildove matematičke rasprave sa ostalim članovima Kongresa.<ref name=Maor/> Ideja dokaza je da se na polazni [[trougao]] nadoveže još jedan njemu podudaran, tako da se kraća [[kateta]] prvog i duža kateta drugog nalaze na jednoj pravoj i da polaze iz istog temena. Zatim se spajanjem preostala dva temena trouglova koja pripadaju [[hipotenuza]]ma dobija pravougli [[trapez (geometrija)|trapez]] čije su osnovice dužine ''a'' i ''b'', a visina dužine ''a''+''b''. Sa jedne strane, njegova površina se može dobiti kao proizvod poluzbira osnovica i visine, a sa druge kao zbir površina tri trougla na koje je podeljen, pa važi: :<math> \frac {(a+b)^2} 2 = \frac {{ab}} 2 + \frac {{ab}} 2 + \frac {c^2} 2 \,\, \Rarr \,\, a^2 + b^2 = c^2 </math> === Leonardov dokaz === [[Datoteka:Teorema de Pitágoras.Leonardo da Vinci.svg|mini|200px|[[Leonardo da Vinči|Leonardov]] dokaz Pitagorine teoreme]] [[Datoteka:Pythagoras theorem leonardo da vinci.png|mini|200px|Ideja [[Leonardo da Vinči|Leonardovog]] dokaza Pitagorine teoreme]] Sledeći dokaz se pripisuje čuvenom [[italija]]nskom umetniku i naučniku [[Leonardo da Vinči|Leonardu da Vinčiju]]<ref>{{cite book |title=Matematički vremeplov|last=Petković| coauthors= Petković, Ljiljana|first=Miodrag|year=2006 |publisher=Zmaj|location= Novi Sad|id=ISBN 86-489-0553-2|pages= str. 212}}</ref>, a oslanja se na [[osna simetrija|simetriju]] i [[rotacija|rotaciju]].<ref>Radi jednostavnijeg praćenja dokaza pogledati sledeću [http://www.takayaiwamoto.com/Pythagorean_Theorem/Euclid_47_5_anim.gif animaciju] i [http://www.math.csusb.edu/courses/m129/leo_pyth.html transformaciju] koju je moguće interaktivno napraviti uz podršku java-apleta.</ref> # Neka je ''ABC'' pravougli [[trougao]] sa pravim uglom kod temena ''C''. # Nad svakom od stranica ''CA'', ''BC'' i ''AB'' konstruisani su [[kvadrat]]i ''ACED'', ''BCFG'' i ''ABHJ'' respektivno. # Nad stranicom ''HJ'' konstruisan je trougao ''HJI'' koji je podudaran trouglu ''ABC'', ali je u odnosu na njega zarotiran za 180[[lučni stepen|°]] (stepeni). # [[Šestougao]] ''AJIHBC'' je prepolovljen svojom dijagonalom ''CI''. # Spajanjem tačaka ''E'' i ''F'' dobija se šestougao ''ABGFED'', koji je prepolovljen svojom dijagonalom ''DG''. Trouglovi ''ABC'' i ''ECF'' su simetrični u odnosu na dijagonalu ''DG'', što za posledicu ima da su tačke ''D'', ''C'' i ''G'' [[Kolinearnost|kolinearne]]. # Ako se četvorougao ''DABG'' zarotira oko tačke ''A'' za 90[[lučni stepen|°]] (u smeru kretanja kazaljke na satu na priloženoj slici), poklopiće se sa četvorouglom ''CAJI'', što znači da oni imaju jednake površine. To je posledica činjenice da su uglovi ''DAC'' i ''BAJ'' pravi, što znači da je ugao ''DAB'' jednak uglu ''CAJ'', pošto su oba jednaka zbiru pravog ugla i ugla ''CAB''. Slično, ugao ''AJI'' je jednak uglu ''ABG'', jer su oba jednaka zbiru pravog ugla i ugla ''ABC''. To znači da duž ''AD'' prelazi u ''AC'', duž ''AB'' prelazi u ''AI'', a duž ''BG'' u ''JI''. # Kako četvorouglovi ''DABG'' i ''CAJI'' imaju jednake površine (recimo, ''S''), i šestouglovi ''ABGFED'' i ''AJIHBC'' imaju međusobno jednake površine (2''S''). Ako se iz šestougla ''ABGFED'' izostave podudarni trouglovi ''ABC'' i ''ECF'', njegova površina se smanjuje na zbir površina kvadrata ''ACED'' i ''BCFG''. Sa druge strane, ako se iz površine šestougla ''AJIHBC'' izuzmu površine podudarnih trouglova ''ABC'' i ''HJI'', dobijena površina je jednaka površini kvadrata ''ABHJ'', a odatle neposredno sledi jednakost ''AC''<sup>2</sup>+''BC''<sup>2</sup>=''AB''<sup>2</sup>. === Dokaz Džordža Ejrija === [[Engleska|Engleski]] [[matematika|matematičar]] i [[astronom]], [[Džordž Bidel Ejri]], svoj dokaz je formulisao u stihu koji je bio ispisan na pratećoj slici, i u originalu glasi: {{citat2|''I am, as you can see, <br />a² + b² - ab<br />When two triangles on me stand,<br />Square of hypothenuse is plann'd<br />But if I stand on them instead<br />The squares of both sides are read.''<ref>{{cite web|url=http://web.math.unifi.it/archimede/archimede_NEW_inglese/pitagora/exh_pitagora/scheda3.html#2|title=Još jedan vrlo jednostavan dokaz|accessdate = 22. 11. 2008}}</ref>}} što bi se moglo prevesti na [[srpski jezik]] sa: :„''Ja sam, kao što se vidi, a² + b² - ab. Kada na meni stoje dva trougla, dobija se kvadrat nad hipotenuzom. Ali, ako ja stojim na njima dobijaju se kvadrati nad katetama.''“ Ideja dokaza je da se uoči beli [[petougao]] koji je zajednički element za obe strane jednakosti. Na priloženoj slici on je dobijen tako što su [[kvadrat]] stranice a i kvadrat stranice b postavljeni na istu pravu i naslonjeni jedan na drugi, a zatim su im oduzeta dva plava pravougla [[Trougao|trougla]] čije su katete dužina a i b. Površina tog petougla je upravo a² + b² - ab. Ukoliko se na njega nadovežu dva crvena trougla podudarna sa plavim trouglovima, površina tog drugog lika će biti c² čime je teorema dokazana. == Uopštenja teoreme == === Kosinusna teorema === [[Datoteka:Driehoek-cosinusregel.png|mini|150px|Nejednakostraničan oštrougli trougao]] {{Vidi još|Kosinusna teorema}} Jedna od značajnih generalizacija Pitagorine teoreme je [[kosinusna teorema]], koja, pored pravouglih, važi i za oštrougle i tupougle trouglove, odnosno, može se primeniti na proizvoljan trougao. Ako su temena, stranice i uglovi trougla označeni kao na slici, važe jednakosti: : <math>\ a^2=b^2+c^2-2bc\cos \alpha,</math> : <math>\ b^2=a^2+c^2-2ac\cos \beta,</math> : <math>\ c^2=a^2+b^2-2ab\cos \gamma.</math><ref>{{cite book |title=Trigonometrija |last=Dugošija|first=Đorđe|coauthors=Živorad Ivanović, Lazar Milin|year=1999 |publisher=„Krug“|location=Beograd|id=ISBN 86-7136-058-X|pages= str. 68}}</ref> Sabirak viška se može interpretirati kao dvostruki [[skalarni proizvod vektora]] određenih odgovarajućim stranicama. Kada je <math>\gamma</math> prav ugao, biće <math>\cos\gamma = 0 </math>, pa se tada poslednja jednakost svodi na Pitagorinu teoremu. === Prostorna Pitagorina teorema === [[Datoteka:De gua theorem 2.svg|mini|150px|[[Tetraedar]] ABCO.]] Jedan prostorni analogon Pitagorine teoreme je specijalan slučaj [[Kosinusna teorema|kosinusne teoreme]] za [[tetraedar]], prema kojoj, za površine strana tetraedra ABCO označene sa <math>\scriptstyle S_O</math>, <math>\scriptstyle S_A</math>, <math>\scriptstyle S_B</math> i <math>\scriptstyle S_C</math>, koje su naspramne odgovarajućim temenima u svom indeksu, i za [[diedar|diedarske uglove]] pri ivicama ''OA'' (diedarski ugao ''α''), ''OB'' (''β'') i ''OC'' (''γ''), važi jednakost: : <math>S^{2}_{O} = S^{2}_{A} + S^{2}_{B} + S^{2}_{C} - 2S_{B}S_{C}\cos\alpha - 2S_{C}S_{A}\cos\beta - 2S_{A}S_{B}\cos\gamma. </math><ref>{{cite web|url=http://elib.mi.sanu.ac.rs/files/journals/nm/230/nm513406.pdf|title=Milorad Beljić, ''Kosinusna teorema za tetraedar''|accessdate = 23. 10. 2008}}</ref> Ako su uglovi <math>\scriptstyle \alpha</math>, <math>\scriptstyle \beta</math> i <math>\scriptstyle \gamma</math> pravi, tako da je [[triedar]] pri temenu ''O'' pravougli, prethodna jednakost se svodi na: : <math>S^{2}_{O} = S^{2}_{A} + S^{2}_{B} + S^{2}_{C}, </math> što se može smatrati jednim uopštenjem Pitagorine teoreme u prostoru <math>\scriptstyle R^{3}</math>. Ovu teoremu je [[Francuska|francuski]] matematičar [[Žan-Pol de Gija de Malves]] prezentovao pariskoj Akademiji nauka [[1783]]. godine, zbog čega nosi njegovo ime, iako je bila poznata još [[Rene Dekart|Dekartu]].<ref>{{cite web|url=http://mathworld.wolfram.com/deGuasTheorem.html|title=de Gua's Theorem|accessdate = 23. 10. 2008}}</ref> === Parsevalova jednakost === {{Vidi još|Parsevalova jednakost}} Uopštenje Pitagorine teoreme na beskonačnodimenzionim [[separabilni prostor|separabilnim]] [[Pred-Hilbertov prostor|pred-Hilbertovim prostorima]] je poznato kao [[Mark Antoan Parseval|Parsevalova]] jednakost. Ako je <math>\scriptstyle X</math> jedan takav prostor prostor, a <math>\scriptstyle\left\{e_{1},e_{2},\cdots\right\}</math> jedna njegova [[ortonormalna baza]], tada za svaki vektor <math>\scriptstyle x\in X</math> važi: :<math>\sum_{n=1}^{+\infty}\left(x\cdot e_n\right)^2 = \left\|x\right\|^2</math><ref name=Analiza2/>. == Posledice i upotreba teoreme == === Pitagorine trojke === {{Vidi još|Pitagorina trojka}} Pitagorina trojka je [[Uređeni par#Uređena n-torka|uređena trojka]] [[Prirodan broj|prirodnih brojeva]] x, y i z za koje važi jednakost x<sup>2</sup>+y<sup>2</sup>=z<sup>2</sup>, odnosno, Pitagorinu trojku čine celobrojne dužine stranica pravouglog trougla. [[Vavilonija|Vavilonske]] glinene tablice<ref>Videti [http://it.stlawu.edu/~dmelvill/mesomath/tablets/YBC7289.html YBC 7289] i [http://www.math.ubc.ca/~cass/courses/m446-03/pl322/pl322.html Plimpton 322] </ref> ({{jez-engl|YBC 7289, Plimpton 322}}) koje su datirane u period 1800-1600. godine p. n. e. pokazuju da su takve trojke bile poznate mnogo pre Pitagore. Danas nije najjasnije kakvu su upotrebnu vrednost imala ta znanja. Prema nekim izvorima<ref>{{cite web|url=http://www.maa.org/news/monthly105-120.pdf|title=Eleanor Robson, Words and Pictures: New Light on Plimpton 322|accessdate = 16. 11. 2008}}</ref>, čini se da je u pitanju spisak gotovih rešenja jednog problema koji je omogućavao drevnom predavaču [[Matematika|matematike]] da bez dodatnih izračunavanja odmah proveri tačnost učeničkih radova. Svaka Pitagorina trojka je oblika (''ka'',&nbsp;''kb'',&nbsp;''kc''), gde je ''k'' prirodan broj i (''a'',&nbsp;''b'',&nbsp;''c'') primitivna Pitagorina trojka (odnosno čine je [[uzajamno prosti brojevi]]). Različitih primitivnih Pitagorinih trojki ima beskonačno mnogo i poznata je njihova eksplicitna [[parametarska jednačina|parametrizacija]]. === Geometrijska konstrukcija iracionalnih brojeva === {{glavni|Konstruktibilni brojevi}} [[Datoteka:Square root of 2 triangle.svg|mini|levo|150px|[[Koren iz 2]] je konstruktibilan broj - pravougli trougao sa katetama jedinične dužine ima dijagonalu dužine &nbsp;√2]] Otkriće [[iracionalan broj|iracionalnih brojeva]] se pripisuje [[Pitagorejci]]ma, ali nije precizno poznato da li su do njih došli proučavanjem [[geometrijska sredina|geometrijske sredine]] ili razmatranjem dužine dijagonale kvadrata.<ref>Strojk, ''Kratak pregled istorije matematike'', str. 53</ref> Pored toga što su ustanovili da postoje ''nesamerljivi'' brojevi, pokazali su da se oni mogu konstruisati što je ozbiljno ugrozilo njihovo verovanje da je u osnovi svega ono što se danas naziva [[racionalan broj|racionalnim brojem]], pa je otkriće strogo čuvano. Postoji legenda da je jedan od članova bratstva, koji se drznuo da javno govori o tome, za kaznu utopljen u moru.<ref>Heath, ''A History Of Greek Mathematics, volume I'', str. 154.</ref> Iako se ne mogu izraziti u obliku količnika dva [[ceo broj|cela broja]], neki iracionalni brojevi se mogu [[Konstrukcije lenjirom i šestarom|konstruisati pomoću lenjira i šestara]]. Tako se √2, koji se ponekad naziva i ''Pitagorinom konstantom''<ref>{{cite book |title=Mathematical Constants |last=Finch|first=Steven R.|year=2003 |publisher=Cambridge University Press|location= Cambridge|isbn=0-521-81805-2|pages= str. 1}}</ref>, može dobiti kao [[hipotenuza]] pravouglog trougla kome su obe katete jedinične dužine. Ukoliko su katete dužina 1 i √2, hipotenuza će biti dužine √3 i slično za kvadratni koren proizvoljnog prirodnog broja. Ne mogu se svi pozitivni iracionalni brojevi konstruisati pomoću lenjira i šestara: takvi, [[konstruktibilni brojevi]] čine poseban podskup skupa [[algebarski broj|algebarskih brojeva]] i stoga ih ima [[prebrojiv skupx|prebrojivo mnogo]], dok je ostalih, nekonstruktibilnih realnih brojeva neprebrojivo mnogo; nekonsktruktibilni su, na primer, brojevi <math>\sqrt[3]{2}</math>, cos&nbsp;20°, [[Broj e|''e'']] (Ermit 1871), [[Pi|''π'']] (Lindeman 1882), i mnogi drugi. === Bazelski problem === {{Vidi još|Bazelski problem}} [[Italija]]nski [[matematika|matematičar]] [[Pjetro Mengoli]] je [[1644]]. godine postavio pitanje određivanja zbira recipročnih vrednosti kvadrata svih [[prirodan broj|prirodnih brojeva]]. Iako je postavka problema relativno jednostavna, na rešenje se čekalo skoro čitav vek, jer je tek [[Leonard Ojler|Ojler]] [[1735]]. godine objavio rezultat, za koji je [[1741]]. godine i dokazao da je zaista traženi zbir. Korišćenjem matematičke notacije, Bazelski problem se može zapisati na sledeći način: :<math> \sum_{n=1}^{+\infin} \frac{1}{n^2} = \lim_{n \to +\infty}\left(\frac{1}{1^2} + \frac{1}{2^2} + \cdots + \frac{1}{n^2}\right) = \frac{\pi ^2}{6}, </math> a zbir datog reda se može geometrijski [[Aproksimacija|aproksimirati]] korišćenjem Pitagorine teoreme. Konstrukcijom pravouglog trougla sa [[kateta]]ma dužine 1 i 1/2 dobija se [[hipotenuza]] čija je dužina kvadratni koren zbira prva dva člana datog reda. Ukoliko se zatim nad tom hipotenuzom kao katetom konstruiše novi pravougli trougao kome je druga kateta dužine 1/3, njegova hipotenuza će imati dužinu jednaku kvadratnom korenu iz zbira prva tri člana istog reda. Produžavanjem postupka u [[beskonačnost]] dužina hipotenuze svakog sledećeg [[Trougao|trougla]] je sve bliža vrednosti <math>\frac{\pi}{\sqrt{6}}</math>. === Rastojanje između dve tačke u analitičkoj geometriji === {{Vidi još|Analitička geometrija}} Formula za rastojanje između dve tačke u [[Rene Dekart|Dekartovom]] [[Dekartov koordinatni sistem|pravouglom koordinatnom sistemu]] je izvedena pomoću Pitagorine teoreme. Ako su <math>\scriptstyle A\,=\,(x_a,y_a)</math> i <math>\scriptstyle B\,=\,(x_b,y_b)</math> dve tačke u [[Ravan|ravni]], onda je njihovo [[Euklidska razdaljina|euklidsko rastojanje]]: :<math>\left|AB\right| = \sqrt{(x_a-x_b)^2 + (y_a-y_b)^2}.</math><ref>{{cite book |title=Matematika sa zbirkom zadataka za III razred srednje škole |last=Kečkić|first=Jovan D.|year=1994 |publisher=Zavod za udžbenike i nastavna sredstva|location= Beograd|isbn=86-17-02963-3|pages= str. 111}}</ref> U opštem slučaju, u višedimenzionom [[euklidov prostor|euklidskom prostoru]], rastojanje između tačaka <math>\scriptstyle A\,=\,(a_1,a_2,\dots,a_n)</math> i <math>\scriptstyle B\,=\,(b_1,b_2,\dots,b_n)</math> se određuje formulom: :<math>\sqrt{(a_1-b_1)^2 + (a_2-b_2)^2 + \cdots + (a_n-b_n)^2} = \sqrt{\sum_{i=1}^n (a_i-b_i)^2}.</math> === Fermaova poslednja teorema === {{Vidi još|Poslednja Fermaova teorema}} Poslednja Fermaova teorema je tvrđenje koje je [[Pjer de Ferma|Pjer Ferma]] zapisao bez dokaza na margini [[Diofant]]ove druge knjige ''Aritmetike'', a tiče se pitanja da li postoje prirodni brojevi koji bi zadovoljavali uopštenje jednačine kojom se definišu Pitagorine trojke. Tvrđenje do koga je došao otprilike [[1637]]. godine,<ref>{{cite book |title=Fermaova poslednja teorema |last=Sing|first=Sajmon|year=1999 |publisher=DN centar|location= Beograd|isbn=86-83239-01-2|pages= str. 62}}</ref> da ne postoje prirodni brojevi ''a'', ''b'' i ''c'' za koje važi jednakost : <math>a^n + b^n = c^n\, </math> kad god je ''n'' [[prirodan broj]] veći od 2, bilo je vekovima pretpostavka, a dokazao ga je tek [[Endru Vajls]] [[1995]]. godine. == Obrnuta Pitagorina teorema == Takozvana Obrnuta Pitagorina teorema glasi: ''Ako za dužine stranica trougla a ≤ b < c važi da je a<sup>2</sup> + b<sup>2</sup> = c<sup>2</sup>, tada je dati trougao pravougli''. == Pominjanje Pitagorine teoreme u opštoj kulturi == U knjizi ''Autobiografija'' [[Branislav Nušić]] navodi formulaciju teoreme u stihu: {{citat2|''Kvadrat od hipotenuze,<br />To zna svako dete,<br />Ravan je kvadratima<br />Od obe katete.''<ref>{{cite book |title=Autobiografija |last=Nušić|first=Branislav|authorlink=Branislav Nušić|year=1963 |publisher=Novinsko-izdavačko preduzeće „Jež“|location= Beograd|isbn=|pages= str. 125,127}}</ref>}} [[Nemačka|Nemački]] [[pesnik]] i [[botanika|botaničar]], [[Adelbert fon Šamiso]], posvetio je jednu svoju pesmu otkriću Pitagorine teoreme.<ref>Pogledati originalni tekst na nemačkom, i prevod na engleski Brajana Kola: {{cite web|url=http://colecizj.easyvserver.com/pgchapyt.htm|title=Adalbert von Chamisso, ''Vom Pythagoreischen Lehrsatz''|accessdate = 22. 11. 2008}}</ref> Na jednoj od sedam slika [[Francuska|francuskog]] [[slikar]]a [[Loran de la Er|Lorana de la Era]] ({{jez-fr|Laurent de La Hyre}}) koje predstavljaju [[sedam slobodnih veština]], drevni [[trivijum]] i [[kvadrivijum]], pod nazivom ''Alegorija Geometrije'' prikazana je žena koja u desnoj ruci drži [[pergament]] sa nekoliko geometrijskih slika.<ref>{{cite web|url=http://www.ateg.org/whitfield.phpx|title=Laurent de La Hyre (1601-1666), Allegory of Geometry|accessdate = 16. 11. 2008}}</ref> Prva u nizu je upravo slika koju je [[Euklid]] dao u svom dokazu Pitagorine teoreme u prvoj knjizi [[Euklidovi Elementi|''Elemenata'']].<ref name=Maor/> U filmu [[Viktor Fleming|Viktora Fleminga]] [[Čarobnjak iz Oza (film iz 1939)|„Čarobnjak iz Oza“]], snimljenom prema istoimenoj knjizi [[L. Frenk Baum|L. Frenka Bauma]], postoji scena<ref>{{cite web|url=http://www.youtube.com/watch?v=DUCZXn9RZ9s|title=Insert iz filma [[Čarobnjak iz Oza (film iz 1939)|„Čarobnjak iz Oza“]]|accessdate = 15. 11. 2008}}</ref> u kojoj jedan od glavnih junaka, Strašilo, u trenutku kada dobija na poklon od Čarobnjaka diplomu, demonstrira svoje znanje eksplicitno navodeći netačan iskaz teoreme u sledećem obliku: {{citat2|''Zbir kvadratnih korena bilo koje dve stranice jednakokrakog trougla je jednak kvadratnom korenu treće stranice.''<ref>{{cite web|url=http://www.imdb.com/character/ch0004328/quotes|title=Replike Strašila iz filma „Čarobnjak iz Oza“|accessdate=15. 11. 2008|archivedate=2010-09-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100926184601/http://www.imdb.com/character/ch0004328/quotes|deadurl=yes}}</ref>}} Strašilovu formulaciju citira [[Homer Džej Simpson|Homer Simpson]] u desetoj epizodi petog serijala serije „[[Simpsonovi]]“, nakon što upotrebi naočari [[Henri Kisindžer|Henrija Kisindžera]] nađene u toaletu [[Springfildska nuklearna elektrana|springfildske nuklearke]]. Za razliku od Strašilovog iskaza koji ostaje netačan, u [[Crtani film|crtanoj seriji]] se iz pozadine čuje glas koji delimično ispravlja Homera („''U pitanju je pravougli trougao, idiote.''“).<ref>{{cite web|url=http://www.imdb.com/title/tt0701040/quotes|title=Replike Simpsonovih iz epizode „$pringfild“|accessdate = 15. 11. 2008}}</ref> U [[Grčka|Grčkoj]], [[Japan]]u, [[San Marino|San Marinu]], [[Republika Makedonija|Makedoniji]] i [[Surinam]]u su izdate [[Poštanska marka|poštanske marke]] sa karakterističnim vizuelnim prikazom Pitagorine teoreme.<ref>{{cite web|url=http://members.tripod.com/jeff560/stamps.html|title=Images of Mathematicians on Postage Stamps|first=Jeff|last=Miller|date=|accessdate=7. 10. 2008}} <br /> Pogledati poštanske marke izdate u [https://web.archive.org/web/19991006221840/http://members.tripod.com/jeff560/theorem.jpg Grčkoj], [http://members.tripod.com/jeff560/pythagoras7.jpg Japanu], [https://web.archive.org/web/20041222054811/http://members.tripod.com/jeff560/pythag3.jpg San Marinu], [http://members.tripod.com/jeff560/pythagoras6.jpg Makedoniji] i [http://members.tripod.com/jeff560/theorem2.jpg Surinamu].</ref> U [[Uganda|Ugandi]] je [[2000]]. godine pušten u opticaj [[Novac|novčić]] u obliku pravouglog trougla, na čijoj je zadnjoj strani lik Pitagore i algebarski zapis teoreme, uz tekst „Pitagorin milenijum“.<ref>{{cite web|url=http://homepage.sefanet.ch/meylan-sa/saviez-vous1.htm|title=Le Saviez-vous?|accessdate=7. 10. 2008|archivedate=2009-09-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090921060307/http://homepage.sefanet.ch/meylan-sa/saviez-vous1.htm|deadurl=yes}}</ref> Karakteristična slika koja simboliše Pitagorinu teoremu se može videti i na [[grb]]u [[Švedska|švedskog]] inženjera Kristofera Polhema ({{jez-šv|Christopher Polhem}}).<ref>{{cite web|url=http://www.numericana.com/arms/polhem.htm |title=Christopher Polhem (1661-1751).Swedish engineer, knighted in 1716.|accessdate = 24. 2. 2009}}</ref> U sedamnaestoj i trideset četvrtoj knjizi engleskog izdanja [[strip]]a [[Asteriks]] pojavljuje se lik mladog rimskog [[Arhitekta|arhitekte]] Kvadratnadhioptenuzisa ({{jez-en|Squareonthehypothenus}}), čije je ime inspirisano teoremom.<ref>{{cite web |url=http://www.asterix.com/encyclopedia/characters/squareonthehypothenus.html |title=Squareonthehypothenus |accessdate=20. 2. 2011 |archivedate=2010-11-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101120003750/http://asterix.com/encyclopedia/characters/squareonthehypothenus.html |deadurl=yes }}</ref> == Izvori == {{reflist}} == Vanjske veze == * [http://www.cut-the-knot.org/pythagoras/index.html Nekoliko dokaza Pitagorine teoreme] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080720150513/http://www.cut-the-knot.org/pythagoras/index.html |date=2008-07-20 }} * [http://www.cs.utexas.edu/users/EWD/ewd09xx/EWD975.PDF Dijkstra's generalization] * [http://www.tmeg.com/bab_mat/bab_mat.htm Babilonska ploča kao dokaz poznavanja teoreme] {{Commonscat|Pythagorean theorem}} [[Kategorija:Matematika]] [[Kategorija:Ugao]] kowmv6m1qxiobt8ibnqwwg4er8bj5ze 1939 0 19564 41260348 41253049 2022-07-28T14:19:07Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{Year dab|1939}} {{godina nav}} {{Godina u drugim kalendarima|1939}} Godina '''1939''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXXXIX]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u nedjelju]] po gregorijanskom kalendaru. __NOTOC__ <center> {| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius | '''1939''': <br /> [[1939#Januar/Siječanj|1]] • [[1939#Februar/Veljača|2]] • [[1939#Mart/Ožujak|3]] • [[1939#April/Travanj|4]] • [[1939#Maj/Svibanj|5]] • [[1939#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1939#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1939#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1939#Septembar/Rujan|9]] • [[1939#Oktobar/Listopad|10]] • [[1939#Novembar/Studeni|11]] • [[1939#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1939#Rođenja|Rođenja]] • [[1939#Smrti|Smrti]] |}</center> == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[1. 1.]] - U [[Niš]]u otvorena zgrada današnjeg [[Narodno pozorište u Nišu|Narodnog pozorišta]]. * 1. 1. - U garaži u [[Palo Alto, California|Palo Altu]] osnovan [[Hewlett-Packard]]. * [[3. 1.]] - [[Španski građanski rat]]: [[Bitka na Segreu]], niz okršaja od prošlog aprila, okončava se nacionalističkom pobedom. * [[5. 1.]] - [[Tito]] dobio mandat od [[Kominterna|Kominterne]] da formira CK [[KPJ]]. * 5. 1. - Poljski ino. ministar [[Józef Beck]] posetio [[Hitler]]a na [[Berghof]]u: od [[Druga poljska republika|Poljske]] se traži [[Slobodni Grad Danzig|Danzig]] u zamenu za garanciju granica. * [[5. 1.]] - [[4. 2.]] - [[Bitka kod Valsequilla]], republikanska ofanziva na zapadu zemlje, pokušaj diverzije za nacionalističku [[Katalonska ofanziva|Katalonsku ofanzivu]]. * [[6. 1.]] - ''Naturwissenschaften'' objavljuje dokaze da je [[Otto Hahn]] postigao [[nuklearna fisija|nuklearnu fisiju]]. * [[10. 1.]] - Konačni rezultati [[Parlamentarni izbori u Kraljevini Jugoslaviji 1938.|jugoslovenskih izbora]] prošlog meseca: Stojadinovićeva lista 306 mandata, Mačekova 67. * 10. 1. - Otkriven [[asteroid]] [[2348 Michkovitch]] (astronom [[Miodrag B. Protić]]). * 10. 1. - Inaugurirana Nova [[Rajhskancelarija]] u Berlinu. [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1979-105-02, Berlin, Ehrenhof der Neuen Reichskanzlei.jpg|mini|250px|Nova Rajhskancelarija u Berlinu, ulaz iz dvorišta]] * [[11. 1.]] - Susret [[Benito Mussolini|Mussolini]]-[[Neville Chamberlain|Chamberlain]] u Rimu - uzaludna nada da bi Mussolini mogao uticati na Hitlera. * [[13. 1.]] - Prikazan film ''[[Son of Frankenstein]]''. * [[15. 1.]] - Rezolucija Hrvatskog narodnog zastupstva (zastupnici izabrani prošlog meseca): odbija se saradnja sa "prividnim predstavništvom" (zbog izbornog nasilja), ističe se pravo samoopredeljenja hrvatskog naroda, daje se puno poverenje [[Vlatko Maček|Mačeku]] za pregovore. * [[16. 1.]] - Prvi sastanak jugoslovenske skupštine izabrane u decembru - poslanici [[Seljačko-demokratska koalicija|Seljačko-demokratske koalicije]] apstiniraju, a (srbijanska) Udružena opozicija i Jugoslovenska nacionalna stranka učestvuju. * 16. 1. - Pošto je juče objavila rat Velikoj Britaniji, [[IRA]] započinje [[S-Plan]], kampanju podmetanja bombi i sabotaža - 300 eksplozija i sedam mrtvih do marta 1940. * [[19. 1.]] - Italijanski ministar spoljnih poslova [[Galeazzo Ciano]] stigao u posetu Jugoslaviji, [[Milan Stojadinović|Stojadinoviću]] nudi sever Albanije. <!-- (pokušava da pomiri Jugoslaviju i Mađarsku, ali Jugoslavija nema nameru da preda ikakvu teritoriju Mađarskoj). --> * 19. 1. - [[Nemačka ekspedicija na Tibet]] stiže u [[Lhasa|Lhasu]] - ostaju na Tibetu do avgusta. * 19. 1. - Nemačka ekspedicija na čelu sa kapetanom [[Alfred Ritscher|Ritscherom]] stiže do [[Antarktik]]a, istražuju područje koje nazivaju [[Nova Švabija]] a nalazi se unutar [[Zemlja kraljice Maud|Zemlje kraljice Maud]] koju su Norvežani upravo prisvojili. * [[20. 1.]] - [[Hjalmar Schacht]] smenjen s položaja predsednika Rajhsbanke, nakon što je upozorio Hitlera na ogromnu državnu potrošnju, deficit platnog bilansa, iscrpljivanje rezervi i pretnju inflacije nastale usled ubrzanog naoružavanja i pripreme za rat ([[Četvorogodišnji plan]]). Ministar ekonomike [[Walther Funk]] preuzima i ovaj položaj. * [[23. 1.]] - Šef Abwehra [[Wilhelm Canaris]] pustio dezinformaciju da će Nemačka u februaru zauzeti Holandiju, kako bi odatle mogla napadati Britaniju - ovo izaziva promenu britanske politike. * [[24. 1.]] - Jak zemljotres u južno-centralnom [[Čile]]u, oko 28.000 mrtvih. * [[26. 1.]] - [[Španski građanski rat]]: tokom Katalonske ofanzive, Francove trupe uz pomoć Italijana zauzimaju [[Barcelona|Barcelonu]]. * 26. 1. - Počinje snimanje ''[[Gone with the Wind (film)|Gone with the Wind]]'' (do 1. jula). * [[27. 1.]] - [[Adolf Hitler]] naređuje [[Plan Z]] - ekspanzija mornarice. * [[29. 1.]] - Utakmica četvrtfinala Zimskog kupa Građanski - Hajduk u Zagrebu prekinuta zbog velike tuče. * [[30. 1.]] - Hitlerov govor pred Rajhstagom: ako "jevrejski finansijeri izazovu rat protiv Nemačke... rezultat će biti uništenje jevrejske rase u Evropi". === Februar/Veljača === [[Datoteka:Dragiša Cvetković.jpg|mini|140px|[[Dragiša Cvetković]]]] * [[2. 2.]] - [[Kraljevina Mađarska (1920–1946)|Mađarska]] se pridružuje [[Antikominterna pakt]]u (ratifikovano 24-og). * [[3.2.|3]]-[[4. 2.]] - Petorica ministara [[Milan Stojadinović|Stojadinovićevog]] kabineta podnelo ostavke ([[Mehmed Spaho]], [[Džafer Kulenović]], [[Dragiša Cvetković]], [[Miho Krek]] i [[Franc Snoj]]), nakon čega i on daje ostavku. Mandat za novu vladu dobija Dragiša Cvetković. * [[4. 2.]] - ''Retirada'': predsednik Španske republike [[Manuel Azaña]] prešao francusku granicu (dao ostavku 27-og); stotine hiljada republikanaca napušta zemlju. * [[5. 2.]] - [[Dragiša Cvetković]] obrazovao novu vladu. * 5. 2. - Potres na [[Krk]]u, materijalna šteta u [[Omišalj|Omišlju]]. * [[6. 2.]] - Britanski premijer [[Neville Chamberlain]] izjavljuje da će nemački napad na [[Treća Francuska Republika|Francusku]] biti smatran kao napad na Britaniju. * [[7. 2.]] - [[17. 3.]] - Londonska konferencija o Palestini: arapska delegacija ne želi sedeti u istoj sobi kao jevrejska, nema sporazuma, britanska vlada će u maju izdati Belu knjigu. * 7 - [[9. 2.]] - Bitka za Minorku: predao se republikanski garnizon na ostrvu [[Menorka]]. * [[9. 2.]] - Japanci se iskrcavaju na ostrvo [[Hainan]] i ubrzo ga osvajaju. * [[10. 2.]] - Umro papa [[Pio XI.]] * 10. 2. - Okončan Republikanski otpor u [[Katalonija|Kataloniji]]. * [[14. 2.]] - Porinut nemački [[bojni brod Bismarck]] (u službi od avgusta 1940). [[Datoteka:DR 1939 688 Automobilausstellung Volkswagen Käfer.jpg|mini|180px|[[Volkswagen Buba]]]] * [[15. 2.]] - Premijera uticajnog westerna ''[[Stagecoach (film, 1939)|Stagecoach]]''. * 15. 2. - [[Kraljevina Mađarska (1920–1946)|Mađarski]] premijer [[Béla Imrédy]] dao ostavku nakon što su mu protivnici našli jevrejskog pretka, sledi [[Pál Teleki]] (do [[1941]]). * [[17. 2.]] - Hitler otvorio izložbu automobila u Berlinu na kojoj je predstavljena "[[Volkswagen Buba|Buba]]". * [[23. 2.]] - [[11. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[You Can't Take It with You (film)|You Can't Take It with You]]'', ukupno dve nagrade od sedam nominacija, ''[[The Adventures of Robin Hood (film)|The Adventures of Robin Hood]]'' tri od četiri i ''[[Jezebel (film)|Jezebel]]'' dve od pet. * 23. 2. - Prvi let "Letećeg broda" [[Boeing 314 Clipper]] između San Francisca i Hong Konga, redovno od kraja marta - putovanje u jednom pravcu traje šest dana. * [[27. 2.]] - Francuska i Britanija priznale [[Francisco Franco|Frankovu]] vladu, sutradan i Jugoslavija. * [[28. 2.]] - Prvi broj "[[Politikin zabavnik|Politikinog zabavnika]]". === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] - Presuda članovima razbojničke družine Petra Blaževića - Petraka u Šapcu: šest smrtnih kazni, dve doživotne robije, 18 vremenskih kazni i 8 oslobođenih.<ref>"Vreme", 2. mart 1939, str. 6</ref> [[Datoteka:Pope Pius XII in Throne.jpg|mini|120px|Papa [[Pio XII]] (1939-1958)]] * [[2. 3.]] - Kardinal i papin državni sekretar Eugenio Pacelli izabran na trećem glasanju za papu; uzima ime [[Pio XII.]], služiće do [[1958]]. * [[3. 3.]] - [[Mahatma Gandi]] počinje post protiv britanske vlasti u Indiji. * [[4. 3.|4]] - [[7. 3.]] - Španska republika: pobuna nekomunističkih republikanaca u Kartaheni kojoj se pridružuje i nacionalistička peta kolona - ugušena je ali republikanska flota beži u Bizertu u Tunisu. * [[5. 3.]] - Republikanski general [[Segismundo Casado]] izvodi antikoministički puč protiv premijera [[Juan Negrín|Negrína]], vlast preuzima Nacionalni savet odbrane, dolazi do sukoba sa komunistima 7 - 12. 3. u Madridu. * ca. 6. 3. - Ministarstvo fizičkog vaspitanja naroda KJ odlučilo da ne odobri ženski fudbal, jer je "štetan po ženine organe".<ref>"Vreme", 7. mart 1939, str. 10</ref> * [[7. 3.]] - Nakon smrti rumunskog patrijarha i premijera [[Miron Cristea|Mirona]], novi premijer je [[Armand Călinescu]] (do septembra), protivnik Gvozdene garde i pristalica zapadnih demokratija. Za patrijarha će u julu biti izabran [[Nicodim Munteanu]] (do 1948). * [[10. 3.]] - Izjava premijera [[Dragiša Cvetković|Cvetkovića]] povodom hrvatskog pitanja: treba računati sa posebnim narodnim individualiteom "izvesnih krajeva naše domovine". * 10. 3. - Kriza u [[Druga Čehoslovačka Republika|Češko-Slovačkoj]]: savezni predsednik [[Emil Hácha|Hácha]] je smenio slovačkog premijera [[Jozef Tiso|Tisa]], u Bratislavu je poslata vojska - Tiso stiže u Berlin tri dana kasnije. * [[10. 3.|10]] - [[21. 3.]] - [[XVIII kongres SKP(b)]], prvi posle [[Velika čistka|Velike čistke]], potvrđena Treća petoletka, izraženo razočaranje u zapadne demokratije i njihovo neprihvatanje kolektivne sigurnosti (sledeći kongres tek 1952). * mart - Okončana [[Arapska pobuna u Palestini (1936–1939)]]. [[Datoteka:Czechoslovakia 1939 sr.SVG|thumb|250px|Komadanje Čehoslovačke]] * [[14. 3.]] - [[Datoteka:Flag of First Slovak Republic 1939-1945.svg|25px|border]] [[Republika Slovačka (1939–1945)|Slovačka]] uveče proglašava nezavisnost od [[Druga Čehoslovačka Republika|Češko-Slovačke]] - [[Jozef Tiso]] je premijer (od oktobra predsednik, do 1945), koji se o svemu dogovorio sa Hitlerom (alternativa je bila mađarska okupacija). * [[15. 3.]] - Njemačke trupe okupiraju Češku i Moravsku nakon što je predsednik [[Emil Hácha]] rano ujutro prinuđen da potpiše dokument kojim "pouzdano stavlja sudbinu češkog naroda u Firerove ruke". Slovačka Republika "traži" nemački protektorat i dobija ga. * 15. 3. - [[Datoteka:Flag of Ukraine.svg|25px]] [[Karpatska Ukrajina]] proglašava nezavisnost, Mađari odmah ulaze. * 15. 3. - Demonstracije u Beogradu povodom događaja u Čehoslovačkoj ("Branićemo zemlju!"). * [[16. 3.]] - [[Datoteka:Flag of Bohmen und Mahren.svg|25px|border]] Hitler u Pragu proglasio [[Protektorat Češka i Moravska]]. Protektor će biti [[Konstantin von Neurath]] (do 1943). * 16. 3. - [[Mađarska]] anektirala Karpato-Ukrajinu. * mart - Vlatko Maček održava veze sa Italijom (posrednici grof [[Josip Bombelles|Bombelles]] i član HSS Amedeo Carnelutti), pominju se mogućnost ustanka i državnog saveza sa Italijom. * [[17. 3.]] - [[9. 5.]] - [[Bitka za Nanchang]] na jugoistoku Kine, Japanci zauzeli [[Nanchang|grad]] 27. 3.. * [[18. 3.]] - Konstitutivni sastanak CK KPJ u [[Bohinjska Bistrica|Boh. Bistrici]] - Tito generalni sekretar, [[Edvard Kardelj]], [[Franc Leskošek]], [[Miha Marinko]], [[Josip Kraš]], [[Milovan Đilas]], [[Aleksandar Ranković]]. Iz partije isključeni komunisti uhapšeni i optuženi u SSSR ("trockisti"), kao i "frakcionaši" (npr. [[Petko Miletić]]). * 18. 3. - U beogradskom [[Muzej kneza Pavla|Muzeju kneza Pavla]] otvorena izložba "Sto godina francuskog slikarstva". * [[19. 3.]] - Franko poručio novim madridskim vlastima da prihvata samo bezuslovnu predaju. * [[22. 3.]] - [[Litvanija]] nakon [[Nemački ultimatum Litvaniji|ultimatuma]] predala [[Memelska oblast|Memelsku oblast]] Nemačkoj. ** Površina Nemačke iznosi 583.370 kv.km a broj stanovnika, prema popisu iz maja (→ [[:de:Volkszählung im Deutschen Reich 1939|de]]), iznosi 79.375.281 (bez Memela, sa još oko 150.000) - ovome treba dodati češki protektorat (49.363 kv. km i 7,4 mil. stanovnika). [[Drugi Rajh]] je 1910. imao 540.858 kv. km i 64.925.993 stanovnika. [[Datoteka:Deutschesreich1939.png|thumb|300px|Nemačke akvizicije, mart 1938 - mart 1939.]] * [[23. 3.]] - Trgovački sporazum Rumunije i Nemačke - dominacija nad rumunskom privredom, rumunska pšenica i nafta za nemačku vojnu opremu. * [[23.3.|23]] - [[31. 3.]] - [[Slovačko-mađarski rat]] ("Mali rat") - ugovorom iz aprila, Mađari dobijaju 1.697 km² na istoku Slovačke. * [[25. 3.]] - Italijanski ultimatum [[Kraljevina Albanija|Albaniji]]. * [[26. 3.]] - Frankove snage počinju Poslednju ofanzivu građanskog rata. * 26. 3. - Nakon ostatka Bohemije-Moravske i [[Prag]] prelazi na [[vožnja desnom stranom|vožnju desnom stranom]]. * [[28. 3.]] - [[Francisco Franco]] zauzima [[Madrid]], ostaje na vlasti do smrti [[1975]]. * 28. 3. - Američki avanturista [[Richard Halliburton]] se poslednji put javlja sa kineske džunke kojom je želeo preploviti Pacifik. * [[31. 3.]] - Anglo-francuske garancije [[Poljska Republika (1918—1939)|Poljskoj]]. * 31. 3. - Nacionalisti zauzimaju Almeriju, Mursiju i Kartahenu, čime stavljaju pod kontrolu čitavu Španiju. === April/Travanj === * [[1. 4.]] - [[Francisco Franco]] proglašava kraj [[Španski građanski rat|Španskog građanskog rata]]. * 3-[[4. 4.]] - Razgovori Cvetkovića i Mačeka u Zagrebu - postignuta saglasnost. * [[4. 4.]] - Potpisan anglo-poljski ugovor o pomoći. * 4. 4. - "Mali rat" okončan potpisivanjem mira, Mađarska uzela jedan pojas na istoku Slovačke. * 4. 4. - [[Kraljevina Irak|Irački]] kralj [[Ghazi I (Irak)|Ghazi I]] poginuo u prometnoj nesreći (javno mnenje sumnjiči Britance, zbog kraljevih pretenzija prema Kuvajtu i simpatija prema Nemačkoj), na prijestolje stupa trogodišnji [[Fejsal II (Irak)|Fejsal II]], treći i posljednji irački kralj (do [[1958]]); regent je [['Abd al-Ilah]]. * 4. 4. - [[Glenn Miller]] i orkestar snimili ''[[Moonlight Serenade]]'', izdata sledećeg meseca. * [[7. 4.]] (Veliki Petak) - [[Italijanska invazija Albanije]]. [[Datoteka:Italian soldiers passing Albanians, 7 April 1939.png|mini|250px|[[Italijanska invazija Albanije|Italijani u Albaniji]]]] * [[11. 4.]] - Mađarska napušta Društvo naroda. * 11. 4. - Okončana [[Italijanska okupacija Majorke]]. * [[12. 4.]] - {{flagicon|Albanija|1939}} Albanska ustavotvorna skupština proglasila personalnu uniju sa Italijom i [[Viktor Emanuel III|Viktora Emanuela III]] za kralja Albanije), premijer je [[Shefqet Vërlaci]] (sledi pojačanje albanske, pa i bugarske iredente u Jugoslaviji). * [[13. 4.]] - Anglo-francuske garancije [[Kraljevina Rumunija|Rumuniji]] i [[Kraljevina Grčka|Grčkoj]]. * [[14. 4.]] - Ruzveltovo pismo Hitleru, u kome ga, između ostalog, pita da li je voljan garantovati da neće napasti navedene nezavisne zemlje [http://www.ibiblio.org/pha/7-2-188/188-12.html]. * 14. 4. - Objavljen [[John Steinbeck|Steinbeckov]] roman ''[[The Grapes of Wrath]]''. * 14. 4. - Izgorio luksuzni hotel "Plitvice",<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/04/16?pageIndex=00018 "Politika", 16. april 1939]</ref> 11. 5. izgorjelo i kupalište, sumnjalo se na podmetnuti požar. * [[18. 4.]] - Sovjetski Savez predlaže Britaniji i Francuskoj "mirovni front" za otpor agresiji, koji bi garantovao integritet Poljske, London odbija 8. 5.. * 18. 4. - Luksuzni francuski brod ''[[SS Paris (1916)|Paris]]'' zapalio se i potonuo u luci Le Havre (leži do 1947. kada je isečen). * [[19. 4.]] - Jugoslovenski pisac i diplomata [[Ivo Andrić]] predao akreditive u Berlinu. * [[20. 4.]] - [[24. 5.]] - [[Suixian–Zaoyanška bitka]]: japanska ofanziva u [[Hubei]]u poništena kineskim protivnapadima. * [[21. 4.]] - Blizu [[Houston]]a posvećen [[spomenik San Jacinto]], sa 172 m najviši zidani stub na svetu. * [[22. 4.]] - Jugoslovenski ministar spoljnih poslova [[Aleksandar Cincar-Marković]] u Veneciji razgovara sa italijanskom kolegom grofom [[Galeazzo Ciano|Ćanom]]. * [[25.4.|25]]-[[27. 4.]] - Cincar-Marković u poseti Nemačkoj (razgovor sa Hitlerom 26. 4.). * [[26. 4.]] - Britanija uvodi ograničenu vojnu obavezu za starost od 20 i 21 godinu. * [[27. 4.]] - Potvrđena prva verzija Sporazuma između Cvetkovića i Mačeka, ali ga knez Pavle ne prihvata (pominju se plebisciti u [delu] Bosanske krajine i Srema). * [[28. 4.]] - U govoru pred Rajhstagom, Hitler odbacuje [[Anglo-nemački pomorski sporazum]] iz [[1935]]. i [[Nemačko-poljski pakt o nenapadanju]] iz [[1934]]. Traži povraćaj kolonija, [[Slobodni grad Danzig|Danzig]] i vezu sa Istočnom Pruskom. * [[29. 4.]] - Vlada Narodnog fronta u [[Čile]]u osnovala korporaciju [[CORFO]] (Korporacija za razvoj proizvodnje) za rekonstrukciju nakon zemljotresa i industrijalizaciju zemlje. * [[30. 4.]] - [[Johann Keks]] dao ostavku na čelu udruženja nemačke manjine u Jugoslaviji [[Kulturbund]] (povlačenje starog rukovodstva pred pronacističkim "Obnoviteljima"), za naslednika je 6. avgusta izabran [[Sepp Janko]]. * [[30. 4.]] - Otvorena [[Svjetska izložba 1939|Svjetska izložba]] u Njujorku, traje do oktobra 1940; slogan je "Zora novog dana". Televizija [[NBC]] započinje emitovanje prikazujući predsednika Ruzvelta na izložbi. === Maj/Svibanj === [[Datoteka:Zgrada PRIZAD-a (Tanjug), Beograd.JPG|mini|200px|[[Zgrada PRIZAD-a (Tanjug)]]]] * [[1. 5.]] - ''[[Batman]]'' se prvi put pojavljuje u stripu. * [[3. 5.]] - [[Vjačeslav Molotov]] sovjetski inostrani komesar umesto [[Maksim Litvinov|Litvinova]] (1939-49 i 1953-56). * [[8. 5.]] - Hrvatsko narodno zastupstvo preti internacionalizacijom Hrvatskog pitanja. * [[10.5.|10]] - [[15. 5.]] - [[Knez Pavle]] i kneginja Olga u poseti Italiji (kao gosti italijanskog kraljevskog para); 11-og prisustvuju mornaričkim manevrima u Napuljskom zalivu. * [[10. 5.]] - Osvećenje temelja [[Hram Svetog Save|Hrama Svetog Save]] u Beogradu. * [[11. 5.]] - [[15. 9.]] - [[Bitke kod Halkin Gola]] između Sovjeta i Japanaca na granici Mandžurije i Mongolije. * [[13. 5.]] - "Putovanje prokletih": brod ''[[MS St. Louis|St. Louis]]'' kreće iz Hamburga sa 937 jevrejskih izbeglica prema Kubi - neće ih primiti ni tu ni u SAD i Kanadi. * [[14. 5.]] - Petogodišnja Peruanka [[Lina Medina]] rodila dete. * [[15. 5.]] - U Brandenburgu otvoren ženski [[koncentracioni logor Ravensbrück]]. * 15. 5. - U Velikoj Britaniji prikazan film ''[[Goodbye, Mr. Chips (film, 1939)|Goodbye, Mr. Chips]]''. * [[17. 5.]] - Britanska vlada izdaje MacDonaldovu [[Bela knjiga (1939)|Belu knjigu]] - napuštena ideja podele [[Britanski mandat za Palestinu|Palestine]], znatno ograničeno jevrejsko useljavanje. * [[18. 5.]] - Fudbalska utakmica na BSK-ovom stadionu u Beogradu: Jugoslavija - Engleska 2:1. * [[20. 5.]] - Katastrofalna poplava u [[Bela Palanka|Beloj Palanci]], 17 mrtvih. * [[22. 5.]] - U Berlinu potpisan 10-godišnji "[[Čelični pakt]]", vojni savez [[Treći Rajh|Nemačke]] i [[Kraljevina Italija|Italije]] - Italijanima je obećano da rata neće biti još tri godine. * 22. 5. - Kod Vučitrna ubijen vođa razbojničke bande Idriz Azirović.<ref>"Vreme", 24. maj 1939</ref> * [[23. 5.]] - [[Adolf Hitler|Hitler]] saopštio vojnom vrhu da je odlučio da napadne [[Poljska|Poljsku]]. * 23. 5. - Britanski parlament usvojio plan za nezavisnu [[Palestina|Palestinu]] do [[1949]], zajedničku za Jevreje i Arape. * 23. 5. - Potonuće američke podmornice ''Squalus'': stradalo je 26 ljudi, a 33 je spašeno putem McCannove spasilačke komore. * [[26. 5.]] - Dogovor [[Galeaco Ćano|Ćano]] - Karneluti (Mačekov izaslanik) - hrvatska pobuna pračena Mačekovim zahtevom za italijanskom intervencijom bi dovela do nezavisne Hrvatske, sa zajedničkim ministarstvima odbrane i spoljnih poslova sa Italijom i mogućom personalnom unijom (Maček nije potpisao tekst ovog sporazuma). * [[28. 5.]] - Pojavio se jugoslovenski strip "[[Zigomar]]". * 28. 5. - Otvoren jugoslovenski paviljon na njujorškoj izložbi, gradonačelnik [[Fiorello H. La Guardia|La Guardia]] drži govor na srpskohrvatskom<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/06/11?pageIndex=00007 Politika, 11. jun 1939, str. 7]. digitalna.nb.rs (pristup. 21.3.2016.)</ref>. * [[29. 5.]] - Na izborima u Mađarskoj ubedljivo pobedila vladajuća krajnje desna [[Partija mađarskog života]], druga je [[Partija strelastog krsta]]. * maj/jun - Velike poplave u Jugoslaviji, npr. Kupa kod Karlovca 872 cm.<ref>[https://www.kafotka.net/galerije/karlovac-1900-1940/stoljetna-poplava-1939 Stoljetna poplava 1939.]. kafotka.net</ref> === Jun/Juni/Lipanj === * [[1. 6.]] - Britanska podmornica ''[[HMS Thetis (N25)|HMS Thetis]]'' potonula tokom testa sa 99 ljudi (biće izvučena i na kraju potopljena 1943. kao HMS Thunderbolt). * [[1.6.|1]] - [[5. 6.]] - Knez namesnik [[Pavle Karađorđević]] u zvaničnoj poseti [[Berlin]]u; [[2. 6.]] priređena velika vojna parada. * [[7. 6.]] - Nakon Kanade, britanski kraljevski par stigao u posetu SAD. * [[9. 6.]] - [[Olimpijada 1944|Olimpijske igre 1944.]] dodeljene Londonu (biće [[Olimpijada 1948|održane 1948.]]). [[Datoteka:Boeing 314 Yankee Clipper 1939.jpg|mini|250px|[[Boeing 314 Clipper]]]] * 9-[[10. 6.]] - Zemaljsko savetovanje KPJ u Tacenu kod Ljubljane. * [[11. 6.]] - Papa primio u Vatikanu španske falangiste, pozdravio ih kao "drage sinove crkve i branioce civilizacije", podario je blagoslov generalisimu Franku. * [[14. 6.]] - [[Tjencinski incident]] - Japanci blokirali britansku koncesiju u kineskom [[Tianjin]]u povodom spora oko izručenja osumnjičenih ubica, tokom leta dolazi do opasne krize. * [[15. 6.]] - Francuska podmornica ''Phénix'' nije izronila tokom vežbi pored Vijetnama - stradao 71 čovek. * [[17. 6.]] - [[Eugen Weidmann]] je poslednja osoba javno pogubljena u Francuskoj. * [[20. 6.]] - Osnovan [[SS-Heimwehr Danzig]]. * [[23. 6.]] - Sijam (/Sajam/) prvi put menja ime u [[Tajland]] (''Ratcha Anachak Thai'' - "Kraljevina Tajland"). * [[24. 6.]] - Prvo putovanje "Letećeg broda" [[Boeing 314 Clipper]] preko Atlantika, između [[Southampton]]a i [[Port Washington, New York]], sa tri stanice između. * [[28. 6.]] - Proslava 550 godina od Kosovske bitke. [[Datoteka:Mehmed Spaho cropped.jpg|mini|120px|† [[Mehmed Spaho]]]] * [[29. 6.]] - Umro [[Mehmed Spaho]], najistaknutiji muslimanski političar u Jugoslaviji. Na čelu [[JMO]] ga nasljeđuje [[Džafer Kulenović]]. * 29. 6. - Turska anektirala [[Država Hataj|Državu Hataj]] (Aleksandreta), ranije deo Sirije. * 29. 6. - Predstavljen traktor Ford 9N sa Fergusonovim sistemom kačenja u tri tačke, budući standard. * [[30. 6.]] - Stefan Kraft, stari lider nemačke manjine u Jugoslaviji ("[[Kulturbund]]"), smenjen s čela Saveza nemačkih kreditnih i gospodarskih zadruga (pobeda pronacističkih "Obnovitelja"). * 30. 6. - Procenjeni broj stanovnika Kraljevine Jugoslavije iznosi 15.596.000, četiri miliona više nego u vreme ujedinjenja.<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1939/10/26#page/8/mode/1up Vreme, 26. okt. 1939, str. 8]. digitalna.nb.rs</ref> === Jul/Juli/Srpanj === * [[2. 7.]] - [[Bitke kod Halkin Gola]]: Japanci napadaju, bez uspeha. * [[4. 7.]] - [[Lou Gehrig]] se zbog bolesti povlači iz bejzbola (→ [[Amiotrofična lateralna skleroza|ALS]]). * [[6. 7.]] - U Nemačkoj zatvorena poslednja jevrejska preduzeća. * 6. 7. - [[James Smith McDonnell]] osnovao ''[[McDonnell Aircraft]]'' (od 1967. [[McDonnell Douglas]]). * [[14. 7.]] - Na 150. godišnjicu Pada Bastilje u Parizu defiluju i britanski vojnici. * [[19. 7.]] - Štrajk 3.000 rudara u ''Trepča Mines Limited'' jer je odbijen novi kolektivni ugovor.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/07/29?pageIndex=00008 "Politika", 29. jul 1939]</ref> * [[22. 7.]] - Najviša temperatura u Beogradu 38 stepeni, pre pet dana bilo blizu 37, nema dovoljno vode.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1939/07/23?pageIndex=00008 "Vreme", 23. jul 1939]</ref> * [[28. 7.]] - Automobil sa 12 putnika pao u provaliju kod Bjeluha blizu Čakora, petoro putnika poginulo na mestu. * [[30. 7.]] - Jugoslavija je prvak Europe u tenisu, nakon pobjede od 3:2 nad Njemačkom u Zagrebu. * 30. 7. - Glavne svečanosti kongresa Krista Kralja u Ljubljani, služi papin legat kardinal August Hlond. === Avgust/August/Kolovoz === * [[1. 8.]] - Maček je za otcepljenje Hrvatske uz pomoć Nemačke ako Srbi ostanu uporni, makar to "značilo i svetski rat"<ref>AP (August 02, 1939). [http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F60F12FB3D5A177A93C0A91783D85F4D8385F9&action=click&module=Search&region=searchResults%230&version=&url=http%3A%2F%2Fquery.nytimes.com%2Fsearch%2Fsitesearch%2F%23%2FCroatia%2Ffrom19390801to19390831%2Fallresults%2F1%2Fallauthors%2Foldest%2F Matchek Is for Croat Secession With Reich Aid If Serbs Stand Pat; Admits the Move Might Mean 'World War'--Suggests as Alternative That the Reich 'Come' and Establish 'Order']. ''New York Times'' Page 10</ref>. * 1. 8. - [[Glenn Miller]] i orkestar snimili ''[[In the Mood]]''. [[Datoteka:Hero of the USSR Gold Star2.png|mini|60px|[[Heroj Sovjetskog Saveza]]]] * 1. 8. - Ustanovljena medalja "Zlatna zvezda" za [[Heroj Sovjetskog Saveza|Heroje Sovjetskog Saveza]]. * avgust-septembar - [[Veliki ferganski kanal]] u [[Uzbečka Sovjetska Socijalistička Republika|Uzbečkoj SSR]]: kolhoznici grade 270 km za 45 dana.<ref>[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1940-08-18#page/0/mode/1up "Politika", 18. avg. 1940], str. 13</ref> Dogodine produžen do Tadžičke SSR; Severni i Južni ferganski kanal su građeni 1940-41, prinosi [[pamuk]]a su udvostručeni. * [[2. 8.]] - [[Einstein–Szilárdovo pismo]] predsedniku Ruzveltu - nakon što je u Nemačkoj otkrivena nuklerna fisija, SAD bi morale istražiti proizvodnju [[atomska bomba|atomske bombe]] (→ [[Projekat Menhetn]]). * [[5. 8.]] - [[Las Trece Rosas]]: u Madridu streljano 13 mladih žena socijalistkinja (tokom ''saca de agosto'' je streljano i 43 mladića). * 5. 8. - Vežba opasnosti iz vazduha održana u Beogradu, Zemunu i Pančevu.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/08/06?pageIndex=00011 "Politika", 6. avg. 1939]</ref> * [[8. 8.]] - Počinju velike trodnevne vojne vežbe u Britaniji, sa zamračivanjem gradova. * 10. 8. - "Interkozma": razotkrivena prevara lažne pariske firme koja je obećavala lek za ćelavost Jugoslovenima koji pismom pošalju (tri) dlake<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/08/23?pageIndex=00010 Politika, 23. avg. 1939, str. 10]. digitalna.nb.rs</ref><ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1939/08/23?pageIndex=00008 Vreme, 23. avg. 1939, str. 8]. digitalna.nb.rs</ref>. Na čelu firme je jugoslavenski Nijemac [[Wilhelm Heger|Wilhelm Vilko Heger]], inače nećak [[Ivan Andres|Ivana Andresa]] koji ovog mjeseca ulazi u novu vladu. * [[11. 8.]] - Trodnevni sastanak [[Joachim von Ribbentrop|Ribbentrop]] - [[Galeazzo Ciano|Ciano]] u Salzburgu: Italijani iznenađeni odlučnošću Nemačke da napadnu Poljsku. * [[12. 8.]] - Pretpremijera "[[Čarobnjak iz Oza (1939)|Čarobnjaka iz Oza]]" u [[Viskonsin]]u (u Holivudu tri dana kasnije). * [[15. 8.]] - Štrajk u Trepči: londonska direkcija zatvara rudnik.<ref>"Politika", 15. avg. 1939, str. 7</ref> * avgust - [[Aimé Césaire]] objavio u jednom časopisu knjigu-poemu ''[[Cahier d'un retour au pays natal]]'' (→ ''[[Négritude]]''). * [[16. 8.]] - U KJ sukcesivno ulazi u opticaj novi kovani novac, srebrni od 20 i 50 dinara i aluminijum-bronzani od 50 para i 2 dinara.<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/08/06#page/9/mode/1up Politika, 6. avg. 1939, str. 10]</ref> * [[17. 8.]] - Objavljene uredbe o etatizaciji radio stanica Beograd i Zagreb.<ref>[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1939-08-18#page/0/mode/1up "Politika", 18. avg. 1939], str. 6</ref> * [[18. 8.]] - Nemačka i SSSR sklopili trgovački ugovor. * 18. 8. - [[Eutanazija dece u Trećem rajhu]]: cirkular ministarstva unutrašnjih poslova nalaže zdravstvenim radnicima da izveste o rođenjima mentalno i fizički nesposobne dece; prisilna eutanazija će obuhvatiti i psihijatrijske pacijente, → [[Akcija T4]]. * 18. 8. - Proslava 25-godišnjice Cerske bitke: u Beogradu svečano dočekane srpske ratne zastave na putu za Cer. * [[19. 8.]] - Tokom pregovora sa Sovjetima, Hitler naređuje [[Kriegsmarine]]-i da započne operacije ''Fall Weiss''-a, plana invazije na Poljsku. * 19. 8. - [[Navodni Staljinov govor 19. avgusta 1939.|Navodni Staljinov govor]] Politbirou: rat na Zapadu je u sovjetskom interesu. [[Datoteka:Molotov with Ribbentrop.jpg|mini|180px|[[Pakt Ribbentrop-Molotov]]]] * [[20. 8.]] - [[Sovjetsko-japanski pogranični sukobi]], [[Bitke kod Halkin Gola]]: odlučujuća [[Georgij Žukov|Žukovljeva]] sovjetska ofanziva. * [[21. 8.]] - U Moskvi prekinuti pregovori sa anglo-francuskom misijom: pakt je nemoguć ako Poljska ne dopušta prolazak Crvene armije. * [[22. 8.]] - Hitlerov Obersalcberški govor komandantima Vermahta: suština rata na istoku nije samo zauzimanje teritorije već i fizičko uništenje neprijatelja. * 22. 8. - Prvi put snimljena pesma ''[[You Are My Sunshine]]''. * [[23. 8.]] - [[Pakt Ribbentrop-Molotov]] između SSSR-a i Njemačke o nenapadanju, tajni dodatak o podjeli interesnih sfera u [[Istočna Evropa|Istočnoj Evropi]] (Finska, Baltičke države, Poljska, Rumunija)(modifikovan [[28. 9.]]). {{multiple image | footer = | image1 = Dragiša Cvetković (1).jpg | caption1 = [[Dragiša Cvetković]] | width1 = 110 | image2 = Vladko Maček crop.jpg | caption2 = [[Vladko Maček]] | width2 = 120 }} [[Datoteka:Locator map Croatia Banovina in Yugoslavia 1939-1941.svg |thumb|250px|[[Banovina Hrvatska]] u KJ]] * [[24. 8.]] - Na [[Brdo kod Kranja|Brdu kod Kranja]] izdato zvanično saopštenje o sporazumu Cvetković-Maček (nakon čega Cvetković daje ostavku i odmah dobija mandat za sastav nove vlade). * 24. 8. - Vanredno zasedanje britanskog parlamenta: donesen Akt o ratnim ovlašćenjima, [[Britanska kraljevska ratna mornarica|Mornarica]] u ratnoj gotovosti. Istog dana britanskim i francuskim građanima u Nemačkoj rečeno da se vrate kući. * [[25. 8.]] - Hitler odlaže napad na Poljsku za pet dana nakon što su Britanci i Poljaci potpisali ugovor o uzajamnoj pomoći i Musolini poručio da Italija ne može ući u evropski rat (neobaveštene jedinice nakratko počele napad sutradan ujutru, → [[Jabłonkówski incident]]). * 25. 8. - [[IRA]]-in [[S-Plan]]: petoro mrtvih od bombe u centru [[Coventry]]ja. * [[26. 8.]] - [[Sporazum Cvetković-Maček]]: formirana [[Banovina Hrvatska]], od [[Savska banovina|Savske]] i [[Primorska banovina|Primorske banovine]] i još nekoliko [[srez]]ova. Na [[Bled]]u formirana nova vlada čiji je predsednik opet [[Dragiša Cvetković]] a potpredsednik [[Vlatko Maček]] (i još 4 ministra iz HSS), [[Milan Nedić]] ministar vojske i mornarice. Raspušteni su Narodna skupština i Senat i ukinut izborni zakon - povratak demokratije. Protiv Sporazuma su ustaše, desnica HSS, većina srpskih političara, vojska, SPC i muslimani. * [[27. 8.]] - Prvi let [[Heinkel He 178]], prvog [[turbomlazni motor|turbomlaznog]] aviona. * [[28. 8.]] - Ban [[Ivan Šubašić]] položio zakletvu; podban je [[Ivo Krbek]]. Ministri Hrvati su preuzeli resore, a Maček je svečano dočekan od mase u Beogradu. * 28. 8 - Bombaški napad na [[Tarnów]]skom kolodvoru u Poljskoj: od bombe nemačkog agenta gine 20 ljudi. * [[29. 8.]] - Vlatko Maček na sednici Hrvatskog narodnog zastupstva: granice i kompetencije Banovine Hrvatske nisu definitivne. * [[31. 8.]] - Nemci lažiraju [[incident u Glajvicu]], što im služi kao povod da napadnu Poljsku. === Septembar/Rujan === [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 146-1979-056-18A, Polen, Schlagbaum, deutsche Soldaten.jpg|mini|250px|[[Invazija Poljske]]]] * [[1. 9.]] - Nemačka [[invazija Poljske]] počinje u 04:45 kada bojni brod ''Schleswig-Holstein'' otvori vatru na domaćine u poljskoj bazi ''Westerplatte'' kod Danciga (→ [[Bitka za Westerplatte]]), nemačka kopnena vojska prelazi granicu (→ [[Granična bitka]]) - ovo se smatra početkom '''[[Drugi svetski rat|Drugog svetskog rata]]'''. * 1. 9. - Istovremeno počinje i [[Slovačka invazija Poljske]], zauzimaju sporne teritorije. * 1. 9. - Uveče, Nemačkoj uručeni britanski i francuski ultimatum. * [[3. 9.]] - [[Velika Britanija]] i [[Treća Francuska Republika|Francuska]] objavljuju rat Nemačkoj. * 3. 9. - Auto-trka na kružnoj stazi oko [[Kalemegdan]]a za Kraljev pehar - prvi je Italijan [[Tazio Nuvolari]], drugi Nemac [[Manfred von Brauchitsch]] (sinovac generala [[Walther von Brauchitsch|Waltera]]), četvrti [[Boško Milenković]]. Procenjeno 75.000 gledalaca. * 3. 9. - ''[[SS Athenia]]'' je prvi britanski putnički brod potopljen u ratu, 128 mrtvih (→ [[Druga bitka za Atlantik|Bitka za Atlantik]]). * [[4. 9.]] - Britanci bombarduju nemačke brodove u Wilhelmshavenu i Brunsbüttelu, oštećena krstarica Emden, oboreno sedam bombardera. * [[5. 9.]] - [[SAD]] proglasile svoju neutralnost u ratu. Njujorška berza skočila 10% u očekivanju potražnje industrijske robe u Evropi. * 5. 9. - [[Jan Smuts]] novi premijer [[Južnoafrička Unija|Južnoafričke Unije]] (do [[1948]]), nakon što je [[J. B. M. Hertzog]] smenjen zbog zagovaranja neutralnosti. * [[6. 9.]] - Ban Vardarske banovine Vladimir Hajdukveljković ubijen u Skoplju od strane otpuštenog policijskog stražara. * [[7. 9.]] - [[Rumunija]] proglašava neutralnost. * [[7. 9.|7]] - [[16. 9.]] - [[Saarska ofanziva]]: kratki francuski upad u Nemačku. Nakon ovoga sledi "[[Lažni rat]]" do aprila 1940. * [[8. 9.]] - Nemačke prethodnice stigle u okolinu Varšave (→ [[Opsada Varšave (1939)|Opsada Varšave]]). * [[11. 9.]] - Objavljena Uredba o ustrojstvu banske vlasti Banovine Hrvatske: Ban je na čelu Banske Vlasti sa 11 odjela. Banovinski odbor [[Jugoslovenska radikalna zajednica|JRZ]] u Ljubljani ([[Anton Korošec]]), traži da se Uredba o Banovini Hrvatskoj proširi i na druge banovine. * [[13. 9.]] - Eksplozija francuskog minopolagača ''Pluton'' u Kazablanci prilikom istovara živih mina, 186 mrtvih. * [[15. 9.]] - [[Bugarska]] proglašava neutralnost. * 15. 9. - Porinut brod "Kozara", najstarije plovilo rečne flotile Vojske Srbije. * 15. 9. - Kreću emisije jugoslovenske redakcije [[BBC]]-ja. * [[16. 9.]] - Primirje u sukobu između Sovjeta (i mongolskih saveznika) i Japanaca. [[Datoteka:Second world war europe 1939 map de.png|thumb|250px|Evropa, jesen 1939.]] * [[17. 9.]] - [[Sovjetska invazija Poljske]]; poljsko vođstvo prelazi rumunsku granicu. * 17. 9. - Britanci izgubili prvi ratni brod: torpedovan nosač aviona ''[[HMS Courageous (50)|HMS Courageous]]'' - 519 mrtvih. * 17. 9. - Puštena u saobraćaj pruga uskog kolosijeka [[Ustiprača]] - [[Foča]], duga 42 km (radi do 1977). * 17. 9. - [[Bitka za Changsha (1939)|Bitka za Changsha]]: prvi japanski pokušaj da zauzmu ovaj [[Changsha|grad]] u Hunanu. * [[21. 9.]] - Članovi [[Gvozdena garda|Gvozdene garde]] ubili rumunskog premijera [[Armand Călinescu|Kalineskua]] - sledi progon gardista. * [[22. 9.]] - [[Lavov]] se predao Sovjetima, NKVD odmah počinje hapšenje poljskih oficira, protivno uslovima predaje. Istog dana u [[Brest (Bjelorusija)|Brest-Litovsku]] na demarkacionoj liniji održana [[Njemačko-sovjetska parada u Brestu|zajednička parada]] [[Wehrmacht]]a i [[Crvena armija|Crvene armije]]. * [[23. 9.]] - U Banovini Hrvatskoj zabranjene javne manifestacije i zborovi, nakon "par težih incidenata", od strane lica pokrivenih "lažnim nacionalizmom".<ref>Vreme, 24. sept. 1939, str. 7</ref> * [[24. 9.]] - Nakon [[Orzełov incident|Orzełovog incidenta]] (bekstvo poljske podmornice iz talinske luke 18. 9.), SSSR daje ultimatum Estoniji da dopusti sovjetske baze na svojoj teritoriji, što ova [[Sovjetsko-estonski ugovor o uzajamnoj pomoći|prihvata 28. 9.]] (ugovori potpisani i sa Letonijom 5. 10. i Litvanijom 10. 10.). * 24. 9. - Jako bombardovanje Varšave. [[Datoteka:Banovina Palace, Novi Sad, Vojvodina, Serbia - 20050516.jpg|mini|250px|"Banovina" u Novom Sadu]] * 24. 9. - Osvećena palata Banske uprave u Novom Sadu. * 24. 9. - Sudar vozova kod stanice Ivanjska, na pruzi Banja Luka-Dobrljin - stradalo devet ljudi i 57 konja<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/12/19?pageIndex=00017 Politika, 12. dec. 1939, str 17]. digitalna.nb.rs</ref>. * [[26. 9.]] - Zabranjena [[Francuska komunistička partija]]. * [[28. 9.]] - Pad Varšave (Hitler doleteo 5. 10. i održao paradu). * 28. 9. - Potpisan Nemačko-sovjetski ugovor o prijateljstvu, saradnji i demarkaciji: Nemcima ostaje deo Poljske koji su osvojili preko crte, dobijaju i [[Suwałki]]; Litvanija zauzvrat prebačena u sovjetsku sferu. * septembar, krajem - Italija počinje vojne pripreme protiv Jugoslavije, određeno da se artiljerija postavi u strogoj tajnosti do aprila.<ref name="Knox1986">{{cite book|author=MacGregor Knox|title=Mussolini Unleashed, 1939-1941: Politics and Strategy in Fascist Italy's Last War|url=https://books.google.com/books?id=FNjxX7uZYQEC&pg=PA53|date=27 June 1986|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-33835-6|pages=53–}}</ref> === Oktobar/Listopad === * [[1. 10.]] - Prvi lord Admiraliteta [[Winston Churchill]] se obraća preko radija, Rusiju naziva "zagonetka obavijena misterijom unutar enigme"<ref>[http://www.churchill-society-london.org.uk/RusnEnig.html The Russian Enigma - Broadcast 1st October 1939]. churchill-society-london.org.uk</ref>. * 1. 10. - Redovan rad nove kratkotalasne radio stanice Beograd - odašiljač u Zemunu. * 1. 10. - Reorganizacija Jugoslovenskog nogometnog saveza: Vrhovni n. s. KJ sa Srpskim loptačkim savezom, te hrvatskim i slovenačkim nogometnim savezima. Sarajevo i Subotica imaju po dva kluba u dva saveza, Bata iz Borova je u srpskoj ligi, a Bosanci razmišljaju o svom savezu. * [[6. 10.]] - Kraj otpora redovne poljske vojske. * 6. 10. - Prikazan film ''[[Ninotchka]]''. * [[8. 10.]] - Hitlerov dekret o aneksiji zapadnih poljskih krajeva (→ [[Reichsgau Wartheland]] i [[Danzig-Westpreußen]]), ostatak teritorija pod nemačkom kontrolom organizovan 12. 10. u [[Generalno gubernatorstvo]] (guverner [[Hans Frank]]). Nemačka sada ima 816.695 kv. km i 104 miliona stanovnika, gustina stanovništva je veća samo u Belgiji, Holandiji i Engleskoj<ref>Vreme, 18. nov. 1939, str. 2</ref> * 8. 10. - U Poljskoj osnovan prvi geto za Jevreje, Piotrków Trybunalski. * [[11. 10.]] - [[SAD|Američki]] predsjednik [[Roosevelt]] odobrio početak [[Projekt Manhattan|projekta Manhattan]], projekt izrade [[Atomska bomba|atomske bombe]]. * [[14. 10.]] - Nemačka podmornica U-47 potopila zastareli bojni brod [[HMS Royal Oak (08)|HMS Royal Oak]] na sidrištu u Scapa Flow, 833 mrtvih. * 14. 10. - [[Vladko Maček|Mačekov]] proglas osuđuje ubistva koja su se u Zagrebu dogodila poslednjih nedelja, uključujući policajaca, osoba za koja se drži da su "pod bivšim režimima... počinila nedela".<ref>Vreme, 15. okt. 1939, str. 7</ref><ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1939/12/17#page/6/mode/1up ''Izveštaj... o političkim ubistvima...'' Vreme, 17. dec. 1939, str. 7]. digitalna.nb.rs</ref> "Elementi" u Beogradu šire glasine o antisrpskom nasilju.<ref>Vreme, 22. okt. 1939, str. 6</ref> * [[15. 10.]] - ''[[Heim ins Reich]]'' ("Doma u Rajh"): nemačko-estonski sporazum o preseljenju [[Baltički Nemci|Baltičkih Nemaca]], sličan sporazum postignut i s Letonijom (naseljavaju ih u bivšu Poljsku). * oktobar - U uvali Tiha kod Cavtata nasukano mladunče kita.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/12/20?pageIndex=00011 "Politika", 20. dec. 1939]</ref> * [[17. 10.]] - Premijera filma ''[[Mr. Smith Goes to Washington]]''. * [[19. 10.]] - [[Turska]], Francuska i V. Britanija potpisali sporazum u [[Ankara|Ankari]] o uzajamnoj pomoći ukoliko ih neka evropska sila napadne na [[Mediteran]]u. * 19. 10. - Glavni generalštab JKV predlaže formiranje koncentracionih logora za komuniste i njihove pomagače. [[Datoteka:Beograd 080920089995 albania palace ck626.jpg|mini|180px|[[Palata Albanija]]]] * [[20. 10.]] - Završena gradnja [[Palata Albanija|Palate Albanije]], najviše zgrade u Beogradu. * 20. 10. - ''[[Summi Pontificatus]]'', prva veća [[enciklika]] pape Pija XII, osuđuje rasizam, totalitarizam, traži obnovu Poljske (smatra se napadom na nacistički režim). * [[21. 10.]] - [[Sporazum o opciji u Južnom Tirolu]]: etnički Nemci mogu ostati u [[Južni Tirol|Južnom Tirolu]] bez manjinskih prava ili optirati za preseljenje u Nemačku - do 1943. odlazi ih 75.000. * [[22. 10.]] - Sovjetski izbori u Zapadnoj Ukrajini i Zapadnoj Belorusiji. * 22. 10. - [[Indijski nacionalni kongres]] pozvao na ostavku provincijske vlade, pošto su Britanci jednostrano uveli Indiju u rat. * [[23. 10.]] - Prikazan film ''[[The Roaring Twenties]]''. * [[24. 10.]] - Tuča levih i desnih studenata na Zagrebačkom sveučilištu.<ref>''"Hrvatski dnevnik" o tuči na Zagrebačkom univerzitetu'', Vreme, 26. okt. 1939, str. 6</ref><ref>''Oštar napad "Hrvatske straže" na "Jutarnji list" povodom krvavog sukoba na Zagrebačkom univerzitetu, Vreme, 27. okt. 1939, str. 7</ref> * [[28. 10.]] - SSSR prepustio [[Vilnius]] Litvaniji. U redovima za hleb narednih dana dolazi do nereda i antijevrejskih pogroma. * [[25. 10.]] - Naredba ministarstva vojske i mornarice KJ o suzbijanju komunističke aktivnosti u vojsci. * oktobar - Završena poslednja deonica na međunarodnom putu Horgoš-Beograd, a dalje postoji do [[Čumić]]a blizu Kragujevca.<ref>Vreme, 27. okt. 1939, str. 8</ref> * [[31. 10.]] - [[Vjačeslav Molotov|Molotov]] objavio sovjetske zahteve od Finske: razmena teritorije i najam baze (pregovori traju do 13. novembra). === Novembar/Studeni === [[Datoteka:Sitzkrieg.jpg|mini|220px|"[[Lažni rat]]" na zapadu]] * [[1. 11.]] - Kinezi pokreću [[Zimska ofanziva (1939-40)|Zimsku ofanzivu]] na više frontova - traje do kraja marta, uglavnom ne uspevaju da postignu ciljeve, ali Japanci uzdrmani. * 1-[[2. 11.]] - SSSR odgovorio pozitivno na zahtev novoizabranih skupština u bivšoj istočnoj Poljskoj za prijem u savez. * [[5. 11.]] - Kod Siska ubijen Ivan Radić, narodni poslanik [[1931]]-35, rođak [[Stjepan Radić|Stjepana]] i Pavla. * 5. 11. - SAD usvojile politiku ''Cash and carry'': zemlje u ratu mogu kupovati ratni materijal pod uslovom da same organizuju prevoz i odmah plate. * [[6. 11.]] - Ministar [[Džafer Kulenović]] izjavio da bi BiH trebala biti četvrta banovina (pored hrvatske i pretpostavljene slovenačke i srpske). Srpska društva Sarajeva i Banjaluke se 12-og izjašnjavaju protiv te ideje. * 6. 11. - Prvi [[semafor]] u Beogradu, na raskrsnici Kralja Aleksandra sa Takovskom i Kralja Ferdinanda (deo Kneza Miloša). * 6. 11. - ''Sonderaktion Krakau'', deo ''Intelligenzaktion'': uhapšena 184 profesora [[Jagelonski univerzitet|Jagelonskog univerziteta]] u Krakovu, uglavnom poslati u konc-logor Sachsenhausen. * 6. 11. - Holivudska trač-novinarka [[Hedda Hopper]] započela svoju radio emisiju (konkurencija [[Louella Parsons|Louelli Parsons]]). * [[8. 11.]] - Bezuspješni pokušaj [[Johann Georg Elser|Georga Elsera]] da bombom ubije [[Adolf Hitler|Hitlera]] u minhenskoj pivnici. * [[9. 11.]] - [[Incident u Venlou]]: nemački obaveštajci oteli dvojicu britanskih kolega u Holandiji, blizu nemačke granice. * [[11. 11.]] - "Hrvatski skaut" menja ime u "Domobran" - Maček upozorava da Domobranu, kao frankovačkoj organizaciji, ne mogu pripadati članovi HSS.<ref>Vreme, 1. dec. 1939, str. 7</ref> * [[12. 11.]] - [[Izbori za Senat Kraljevine Jugoslavije 1939.|Izbor 47 senatora]] u Kraljevini Jugoslaviji (među njima i [[Nurija Pozderac]], [[Jovan Radonić]], [[Sava Kosanović (političar)|Sava Kosanović]], [[Marko Vujačić]], [[Ivan Pernar (jugoslavenski političar)|Ivan Pernar]]...): 29 senatora iz [[Jugoslovenska radikalna zajednica|JRZ]], [[Hrvatska seljačka stranka (1904-1941)|HSS]] 11, [[Zemljoradnička stranka (Jugoslavija)|Zemljoradnička]] 4 i [[Samostalna demokratska stranka|SDS]] 3. * [[13. 11.]] - Na zapadu Venecuele izgoreo grad Lagunillas de Agua, preko 200 mrtvih. * 13 - 14. 11. - Nadbiskupi [[Alojzije Stepinac|Stepinac]] i [[Ivan Šarić|Šarić]] i šestorica biskupa na hodočašću u Rimu: molba za kanonizaciju [[Nikola Tavelić|Nikole Tavelića]]. * [[17. 11.]] - Odgovarajući na demonstracije čeških studenata i srednjoškolaca protiv okupacije, Nemci streljali 9 studenata bez suđenja, 1200 poslato u konc-logore, zatvoreni univerziteti (danas Međunarodni dan studenata i srednjoškolaca). [[Datoteka:Soviet invade Finland-1939-11-30.jpg|mini|250px|[[Zimski rat]]]] * [[18. 11.]] - Teretni brod "Carica Milica" udario u minu kod engleske obale i potonuo, posada spasena (minu postavila nemačka podmornica [[U-19 (1936)|U-19]]). Istog dana, holandski putnički brod "Simon Bolivar" naleteo na minu u Severnom moru - 120 mrtvih. * [[23. 11.]] - Otvoren put Beograd - Subotica - mađ. granica, deo međunarodnog puta London - Carigrad. * [[24. 11.]] - Sastanak muslimanskih organizacija u Sarajevu - traži se autonomna BiH u historijskim granicama. * [[26. 11.]] - [[Bombardiranje Mainile]]: Sovjeti lažirali granatiranje svog sela kako bi opravdali napad na Finsku. * 26. 11. - Veliki zbor Alijanse ženskih pokreta u Inženjerskom domu u Beogradu - traži se aktivno i pasivno pravo glasa (pre četiri dana i na univerzitetu<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1939/11/23?pageIndex=00009 "Vreme", 23. nov. 1939]</ref>). * [[27. 11.]] - Objavljena zabrana saobraćaja vozilima na benzinski pogon vikendom u KJ. * [[30. 11.]] - [[SSSR|Sovjetskim]] napadom na [[Finska|Finsku]] počinje "[[Zimski rat]]". Na okupiranoj teritoriji će biti uspostavljena "[[Finska Demokratska Republika]]", ali u zemlji preovlađuje složni [[Duh Zimskog rata]]. * 30. 11. - Tuča na beogradskom pravnom fakultetu, nakon što je juče ometana komemoracija admiralu Gepratu od strane "antiratnih" studenata - Univerzitet zatvoren nekoliko dana i odložene sve priredbe narednog meseca.<ref>Vreme, 5. dec. 1939, str. 7</ref> === Decembar/Prosinac === {{multiple image | align = right | direction = vertical | width = 200 | image1 = Željeznički most Zagreb.jpg | caption1 = <center>Novi željeznički most u Zagrebu</center> | image2 = Savski most 1939.jpg | caption2 = <center>Otvaranje mosta</center> }} * [[2. 12.]] - Otvoren Njujorški gradski aerodrom, kasnije ''[[LaGuardia Airport]]''. * [[2. 12.|2]] - [[3. 12.]] - Pušteni u promet Novi kolni i Novi željeznički (zeleni) [[Zagrebački savski mostovi|most u Zagrebu]]. * decembar, početkom - U Beogradu otkrivena banda koja je krijumčarila [[opijum]] iz Carigrada u Pariz.<ref>Vreme, 12. dec. 1939, str. 7</ref> * 3. i 10. 12. - KPJ organizira demonstracije u Zagrebu, 10-og dolazi do sukoba sa policijom i Hrvatskom građanskom zaštitom. * [[4. 12.]] - Blokada Nemačke: Britanci sprečavaju i nemački izvoz, kao odgovor na gubitke zbog nemačkih magnetnih mina. * 4. 12. - U Beogradu otkriven lanac krijumčara opijuma iz Carigrada do Pariza.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/12/12?pageIndex=00011 "Politika", 12. dec. 1939]</ref> * [[6. 12.]] - JAZU odlučuje promeniti ime u [[HAZU]] (odluku treba potvrditi Sabor odn. ban). S promenom se ne slažu svi, npr. Ivan Meštrović.<ref>Vreme, 14. dec. 1939, str 6</ref> * [[8. 12.]] - Na arhijerejskom saboru SPC su izabrani vikarni episkopi [[Valerijan Pribićević|Pribićević]] (umro 1941), [[Arsenije Bradvarević|Bradvarević]] (na robiji 1954-58) i [[Joanikije Lipovac|Lipovac]] (ubijen 1945). U poseti je bio i [[Gorazd Praški]] (ubijen 1942). * [[10. 12.]] - Kod Merdara, na pruzi Niš - Peć, probijen kružni tunel, dužine 788 m u krivini radijusa 300 m.<ref>Vreme, 16. dec. 1939, str. 7</ref> * [[12. 12.]] - [[Bitka na Tolvajärviju]]: Finci u protivnapadu uništili jednu sovjetsku diviziju. * [[13. 12.]] - [[Bitka kod La Plate]], prva pomorska bitka rata: Britanci nadjačali Nemce kod Urugvaja. * 13. 12. - Sovjetski zatvorski brod Indigirka se nasukao pored Hokaida - stradalo je 742 ljudi. * [[14. 12.]] - [[Revolucionarni studentski pokret na Beogradskom univerzitetu]]: velike radničko-studentske demonstracije u Beogradu, policija puca, ima mrtvih. * 14. 12. - U "Srpskom glasu", glasilu [[Srpski kulturni klub|Srpskog kulturnog kluba]], objavljen članak "Gde god je Srba - tu je Srbija". * 14. 12. - Sovjetski Savez isključen iz [[Društvo naroda|Društva naroda]] zbog napada na Finsku; Jugoslavija se uzdržala. * [[15. 12.]] - Premijera filma "[[Gone with the Wind (film)|Prohujalo s vihorom]]" u Atlanti, Džordžija. * 15. 12. - Vlada KJ donosi Uredbu koja omogućuje osnivanje logora za komuniste (→ [[logor Bileća|Bileća]], [[Logor Lepoglava|Lepoglava]]). * 15. 12. - "Vidovdan", brod Jugoslavenskog Lloyda, nepopravljivo se nasukao u Japanu. * 15/16. 12. - Petorica ribara iz Kalija na [[Ugljan (otok)|Ugljanu]] stradala u oluji kod [[Vir (otok)|Vira]].<ref>Vreme, 23. dec. 1939, str. 9</ref> * decembar - Talas štrajkova u Hrvatskoj u organizaciji prokomunističkog [[Ujedinjeni radnički sindikalni savez Jugoslavije|URS]], protive se [[Hrvatski radnički savez|Hrvatskom radničkom savezu]]<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/12/23?pageIndex=00004 Politika, 23. dec. 1939, str. 4]. digitalna.nb.rs (pristup. 27.3.2016.)</ref>. * decembar - "Sukob na književnoj ljevici": [[Miroslav Krleža]] objavio "Dijalektički antibarbarus" u časopisu "Pečat"<ref>[http://digitalna.nb.rs/wb/NBS/casopisi_pretrazivi_po_datumu/P_0469/1939/b008-9#page/0/mode/1up Pečat 8-9, decembar 1939]. digitalna.nb.rs (pristup. 17.3.2016.)</ref>. * [[16. 12.|16]] - [[22. 12.]] - Prva [[Bitka kod Summe]]: Finci odvratili sovjetski napad na [[Mannerheimova linija|Mannerheimovu liniju]]. * [[17. 12.]] - Njemački džepni bojni brod ''[[Admiral Graf Spee]]'' samopotopljen ispred luke [[Montevideo]], Urugvaj. * 17. 12. - Sukob policije sa demonstrantima u Splitu, stradao Vicko Buljanović - sutradan proglašen generalni štrajk u Splitu, Solinu i Omišu<ref>[http://www.forum.tm/vijesti/otpor-antifasisticke-dalmacije-sjecanja-splitskog-skojevca-4277 Otpor antifašističke Dalmacije - sjećanja splitskog skojevca]. forum.tm</ref>. HSS tvrdi da "pokušaji demonstracija" žele da "ruše ono što je hrvatski narod stvorio"<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1939/12/19?pageIndex=00008 Politika, 19. 12. 1939, str. 8]. digitalna.nb.rs</ref>. * [[18. 12.]] - Bitka nad Heligolandskim zalivom: Luftwaffe odbila napad RAF-a. * 18. 12. - Počinje Bitka za prevoj Kunlun, Japanci pokušavaju zauzeti ovu stratešku poziciju u provinciji [[Guangxi]]. * 18. 12. - U Beogradu ubijen generalni direktor PRIZAD-a Edo Marković - zabuna prilikom pretresa stana njegove kćerke, vršenog u vezi sa demonstracijama od pre četiri dana<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1939/12/19#page/6/mode/1up Vreme, 19. dec. 1939, str. 7]. digitalna.nb.rs</ref> (agent oslobođen 7. dec. 1940. jer je ustanovljena nužna odbrana). Istog dana PRIZAD je trebao povesti razgovore o preusmerenju izvoza poljoprivrednih proizvoda u Englesku i Francusku.<ref name="Kolar-Dimitrijević-SKBH">Mira Kolar-Dimitrijević, [https://hrcak.srce.hr/file/158260 Strani kapital i Banovina Hrvatska]. hrcak.srce.hr</ref> * [[22. 12.]] - Prikazan crtani film "[[Guliverova putovanja (1939)|Guliverova putovanja]]", odgovor Paramounta na "Snežanu i sedam patuljaka". * 22. 12. - Sudar vozova u nemačkoj stanici [[Genthin]], 186 mrtvih. * 22. 12. - [[Sveindijska muslimanska liga]] organizovala proslavu Dana spasa od Indijskog nacionalnog kongresa, povodom ostavke njihovih provincijskih vlada. * 25 - [[27. 12.]] - [[Bitka kod Kelje]]: Finci odbili sovjetski napad. * [[27. 12.]] - Erzindžanski zemljotres u istočnoj Anadoliji - 30.000 mrtvih (→ [[Severnoanadolska raselina]]). Turska je zatim pogođena i velikim poplavama. * 27. 12. - U Banovini Hrvatskoj objavljena Uredba za suzbijanje skupoće. * 28. 12. - U centru Zagrebu -12 stupnjeva, u Borongaju -23, i 30 cm snijega.<ref>Vreme, 29. dec. 1939, str. 9</ref> * [[29. 12.]] - Prvi let teškog bombardera [[Consolidated B-24]] Liberator (u službi od 1941). * [[31. 12.]] - Održan prvi [[Bečki novogodišnji koncert]] - prvi i poslednji put 31. 12. umesto 1. 1.. === Kroz godinu === [[Datoteka:Spomenik knezu Mihailu.jpg|mini|250px|Pozorišni trg u Beogradu]] * [[Semjon Kirlijan]] izmislio [[Kirlijanova fotografija|Kirlijanovu fotografiju]]. * U Engleskoj pronađena brodska grobnica u [[Sutton Hoo]] sa bogatim anglo-saksonskim artefaktima. * [[Marguerite Perey]] otkrila [[francijum]]. * Smatra se da je klasični Hollywood na vrhuncu (→ [[1939. na filmu]]). == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1939.}} === Januar/Siječanj === * [[6. 1.]] - [[Valerij Lobanovski]], fudbaler, trener († [[2002]]) * [[8. 1.]] - [[Mile Bogović]], gospićko-senjski biskup * 8. 1. - [[Milan Lojanica]], arhitekta, urbanista * [[10. 1.]] - [[Sal Mineo]], američki glumac († [[1976]]) * [[19. 1.]] - Phil [[The Everly Brothers|Everly]], muzičar, pevač († [[2014]]) * [[26. 1.]] - [[Đelo Jusić]], skladatelj, gitarist († [[2019]]) * [[29. 1.]] - [[Germaine Greer]], australijska akademičarka, spisateljica i voditeljica === Februar/Veljača === * [[2. 2.]] - [[Emir Dragulj]], akademski slikar, grafičar († [[2002]]) * 2. 2. - [[Boris Cavazza]], glumac * [[3. 2.]] - [[Michael Cimino]], režiser, scenarista († [[2016]]) * [[8. 2.]] - [[Bisera Alikadić]], bosanskohercegovačka književnica * [[9. 2.]] - [[Vatroslav Frkin]], hrvatski katolički svećenik * 9. 2. - [[Bogomil Đuzel]], makedonski književnik * [[13. 2.]] - [[Jugoslav Kostić]], član Predsedništva SFRJ * [[22. 2.]] - [[Svetozar Stijović]], srpski lingvista († [[2000]]) === Mart/Ožujak === * [[13. 3.]] - [[Neil Sedaka]], kantautor, producent * [[17. 3.]] - [[Giovanni Trapattoni]], fudbaler, trener * [[20. 3.]] - [[Brian Mulroney]], premijer Kanade * [[25. 3.]] - [[Milisav Milić]], novinar, dopisnik RTB iz Prištine... († [[2006]]) * [[27. 3.]] - [[Beba Selimović]], pjevačica († [[2020]]) * [[31. 3.]] - [[Zvijad Gamsahurdija]], sovjetski disident, predsednik Gruzije († [[1993]]) === April/Travanj === * [[1. 4.]] - [[Dejan Đurković (reditelj)|Dejan Đurković]], reditelj i scenarista († [[2003]]) * 1. 4. - [[Ali MacGraw]], glumica, model * [[2. 4.]] - [[Zoran Bečić]], bosanskohercegovački glumac († [[2006]]) * 2. 4. - [[Jovan Ristić (reditelj)|Jovan Ristić]], pozorišni, filmski i TV reditelj († [[2013]]) * 2. 4. - [[Živan Saramandić]], srpski operski pevač († [[2012]]) * 2. 4. - [[Marvin Gaye]], kantautor, muzičar († [[1984]]) * [[5. 4.]] - [[Leka Zogu]], krunski princ Albanije († [[2011]]) * [[7. 4.]] - [[Francis Ford Coppola]], američki režiser, scenarist i producent * 7. 4. - [[David Frost]], novinar, TV voditelj († [[2013]]) * [[13. 4.]] - [[Paul Sorvino]], glumac († [[2022]]) * [[14. 4.]] - [[Slobodan Novaković]], dramaturg, reditelj, književnik, potpredsednik FK Partizan († [[2007]]) * [[16. 4.]] - [[Boris Dvornik]], hrvatski i jugoslovenski glumac († [[2008]]) * 16. 4. - [[Dusty Springfield]], pevačica († [[1999]]) * [[20. 4.]] - [[Gro Harlem Brundtland]], premijerka Norveške, generalni direktor WHO === Maj/Svibanj === * [[1. 5.]] - [[Mladen Crnobrnja]], hrvatski glumac († [[2000]].) * [[4. 5.]] - [[Amos Oz]], izraelski književnik i novinar († [[2018]]) * 4. 5. - [[Paul Gleason]], glumac * 4. 5. - [[Zvonimir Kamenar]], kipar * [[5. 5.]] - [[Jovan Zebić]], srpski političar i ekonomista. († [[2007]]) * [[7. 5.]] - [[Ruud Lubbers]], premijer Holandije († [[2018]]) * [[9. 5.]] - [[Đoko Vještica]], novinar i urednik Studija B († [[2008]]) * 9. 5. - [[Ion Ţiriac]], teniser, menadžer * [[10. 5.]] - [[Ivica Vidović]], hrvatski glumac († [[2011]]) * [[13. 5.]] - [[Harvey Keitel]], američki glumac * [[14. 5.]] - [[Sava Andrić]], episkop braničevski († [[1993]]) * [[18. 5.]] - [[Silvana Armenulić]], pevačica narodne muzike († [[1976]]) * 18. 5. - [[Giovanni Falcone]], antimafijaški sudija († [[1992]]) * [[25. 5.]] - [[Ian McKellen]], engleski glumac * 25. 5. - [[Tibor Varadi]], pravnik, ekspert za međunarodno pravo * [[28. 5.]] - [[Vida Jerman]], glumica († [[2011]]) === Jun/Juni/Lipanj === * [[9. 6.]] - [[Nikola Rackov]], srpski pijanista i profesor * [[11. 6.]] - [[Jackie Stewart]], trkač F1 * [[20. 6.]] - [[Hrizostom Stolić]], episkop žički († [[2012]]) === Jul/Juli/Srpanj === * [[3. 7.]] - [[Ljubivoje Ršumović]], srpski književnik * 3. 7. - [[Dušan Maravić]], fudbalski reprezentativac * [[7. 7.]] - [[Đorđe Bobić]], srpski arhitekta * [[9. 7.]] - [[Slobodan Stanišić]], književnik i novinar * [[14. 7.]] - [[Ljubiša Beara]], pukovnik VRS, haški osuđenik († [[2017]]) * [[15. 7.]] - [[Aníbal Cavaco Silva]], predsednik Portugala * [[17. 7.]] - [[Ali Khamenei]], vrhovni lider Irana * [[26. 7.]] - [[John Howard]], premijer Australije * [[27. 7.]] - [[William Eggleston]], fotograf * [[30. 7.]] - [[Peter Bogdanovich]], američki glumac, reditelj, scenarista († [[2022]]) === Avgust/August/Kolovoz === * [[2. 8.]] - [[Wes Craven]], filmski režiser († [[2015]]) * [[7. 8.]] - [[Mirza Idrizović]], režiser, scenarista († [[1998]]) * [[9. 8.]] - [[Romano Prodi]], premijer Italije, predsednik Evropske komisije * [[11. 8.]] - [[James Mancham]], prvi predsednik Sejšela († [[2017]]) * [[12. 8.]] - [[George Hamilton]], glumac * [[23. 8.]] - [[Milan Vlajčić]], novinar, književni kritičar († [[2022]]) * [[27. 8.]] - [[Nikola Pilić]], teniser i trener * [[28. 8.]] - [[Branko Kostić]], v.d. predsednika Predsedništva SFRJ († [[2020]]) * [[29. 8.]] - [[Joel Schumacher]], američki režiser, scenarist i filmski producent († [[2020]]) * [[30. 8.]] - [[John Peel]], disk džokej († [[2004]]) === Septembar/Rujan === * [[1. 9.]] - [[Lily Tomlin]], američka glumica i komičarka * [[3. 9.]] - [[Slobodan Mašić]], arhitekta, grafički dizajner († [[2016]]) * [[5. 9.]] - [[George Lazenby]], glumac * [[13. 9.]] - [[Radoslav Lazić]], pozorišni reditelj * 13. 9. - [[Borislav Mikelić]], privrednik, premijer RSK († [[2018]]) * [[18. 9.]] - [[Jorge Sampaio]], predsednik Portugala († [[2021]]) * [[20. 9.]] - [[Nebojša Popov]], sociolog, antiratni aktivista († [[2016]]) * [[29. 9.]] - [[Fikret Abdić]], bosanskohercegovački privrednik i političar === Oktobar/Listopad === * [[2. 10.]] - [[Mirjana Bohanec-Vidović]], hrvatska sopranistica, glumica i diplomatkinja * [[6. 10.]] - [[Bruno Bušić]], hrvatski politički emigrant († [[1978]]) * [[8. 10.]] - [[Paul Hogan]], glumac * [[12. 10.]] - [[Franjo Gregurić]], premijer Hrvatske * [[14. 10.]] - [[Ralph Lauren]], modni kreator * [[16. 10.]] - Eva Hristić, spiker RTB * [[18. 10.]] - [[Lee Harvey Oswald]], američki atentator († [[1963]]) * [[27. 10.]] - [[John Cleese]], britanski glumac, komičar i redatelj * [[28. 10.]] - [[Miroslav Cerar]], gimnastičar * 28. 10. - [[Jane Alexander]], glumica * [[30. 10.]] - [[Grace Slick]], pevačica ''Jefferson Airplane'' * [[31. 10.]] - [[Ron Riffkin]], američki glumac * 31. 10. - [[Boris Mutić]], hrvatski sportski novinar († [[2009]].) * 31. 10. - [[Ali Farka Touré]], muzičar († [[2006]]) === Novembar/Studeni === * [[1. 11.]] - [[Bernard Kouchner]], francuski lekar i političar, šef civilne misije UNMIK * [[3. 11.]] - [[Terrence McNally]], američki dramski pisac * [[12. 11.]] - [[Mani Gotovac]], teatrologinja, dramaturginja († [[2019]]) * [[15. 11.]] - [[Yaphet Kotto]], glumac († [[2021]]) * [[16. 11.]] - [[Miloš Žutić]], glumac († [[1993]]) * [[18. 11.]] - [[Margaret Atwood]], kanadska spisateljica * [[20. 11.]] - [[Igor Mandić]], književnik i književni kritičar († [[2022]]) * [[21. 11.]] - [[Aleksa Buha]], filozof, političar u RS * [[26. 11.]] - [[Tina Turner]], američka pjevačica, plesačica i glumica * [[27. 11.]] - [[Laurent-Désiré Kabila]], predsednik DR Kongo († [[2001]]) * [[29. 11.]] - [[Matija Bećković]], književnik, srpski akademik * [[30. 11.]] - [[Kemal Hanjalić]], fizičar, gradonačelnik Sarajeva === Decembar/Prosinac === * [[1. 12.]] - Aleksandar Živanović, srpski pedagog, višestrani umetnik * [[8. 12.]] - [[Fahrudin Jusufi]], fudbaler († [[2019]]) * [[19. 12.]] - [[Stjepan Kljuić]], član Predsjedništva BiH * [[21. 12.]] - [[Zoran Milosavljević]], glumac († [[1983]]) * [[26. 12.]] - [[Phil Spector]], muzički producent († [[2021]]) * [[31. 12.]] - [[Ivan Prenđa]], zadarski nadbiskup === Kroz godinu === * [[Dušan Đurić (glumac)|Dušan Đurić]], glumac († [[1969]]) * [[Radovan Brankov]], novinar († [[2014]]) * [[Jovan Bulj]], elegantni saobraćajac († [[2010]]) * [[Radmila Karaklajić]], pevačica * [[Konstantin Obradović]], aktivista za ljudska prava († [[2000]]) * [[Muhamed Kreševljaković]], historičar, gradonačelnik Sarajeva († [[2001]]) == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1939.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[2. 1.]] - [[Roman Dmowski]], poljski političar (* [[1864]]) * [[7. 1.]] - [[Dušan Cekić]], bivši član CK KPJ (* [[1879]]) * [[18. 1.]] - [[Dragiša Mišović]], lekar, član KPJ (* [[1898]]) * [[23. 1.]] - [[Matthias Sindelar]], austrijski fudbaler (* [[1903]]) * [[24. 1.]] - [[Maximilian Bircher-Benner]], švajcarski nutricionista (* [[1867]]) * [[28. 1.]] - [[William Butler Yeats]], irski pesnik (* [[1865]]) * [[4. 2.]] - [[Stevo Čuturilo]], pedagog, pisac (* [[1846]]) * [[10. 2.]] - [[Pio XI.]], rimski papa (* [[1857]]) * [[12. 2.]] - [[S. P. L. Sørensen]], hemičar (* [[1868]]) * [[22. 2.]] - [[Antonio Machado]], pesnik (* [[1875]]) * [[27. 2.]] - [[Nadežda Krupskaja]], [[revolucionarka]], Lenjinova udovica (* [[1869]]) * [[2. 3.]] - [[Howard Carter]], britanski arheolog, egiptolog (* [[1874]]) * [[5. 3.]] - [[Herbert Mundin]], glumac (* [[1898]]) * mart - [[Gojko Samardžić]], član KPJ, žrtva čistke (* [[1897]]) === April/Travanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[1. 4.]] - [[Anton Makarenko]], pedagog (* [[1888]]) * [[4. 4.]] - [[Ghazi I (Irak)|Ghazi I]], kralj Iraka (* [[1912]]) * [[7. 4.]] - [[Milan Vapa]], srpski fabrikant (* [[1875]]) * [[12. 4.]] - [[Ljubomir Kosier]], ekonomist (* [[1890]]) * [[19. 4.]] - Rukovodioci KPJ, žrtve čistke: ** [[Sima Marković]], matematičar i filozof, suosnivač KPJ (* [[1888]]) ** [[Vladimir Ćopić]], španski borac, rukovodilac KPJ, žrtva čistke (* [[1891]]) ** [[Janko Jovanović]], španski borac, rukovodilac KPJ, žrtva čistke (* [[1901]]) ** [[Vilim Horvaj]] (* [[1901]]) ** [[Akif Šeremet]] (* 1899) ** ? [[Jovan Mališić]], španski borac (* [[1902]]) ** ? [[Kosta Novaković]], suosnivač KPJ (* ca. 1886) * [[9. 5.]] - [[Josip Šilović]], bivši rektor SuZ i ban Savske banovine (* [[1858]]) * [[22. 5.]] - [[Ernst Toller]], njemački dramski pisac (* [[1893]]) * [[4. 6.]] - [[Pavle Popović]], srpski književni kritičar i istoričar (* [[1868]]) * [[20. 6.]] - [[Jovan M. Jovanović Pižon]], srpski pisac i političar (* [[1869]]) * [[26. 6.]] - [[Ford Madox Ford]], engleski književnik (* [[1873]]) * [[29. 6.]] - [[Mehmed Spaho]], bosanski muslimanski političar (* [[1883]]) === Jul/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[4. 7.]] - [[Oton Iveković]], hrvatski slikar (* [[1869.]]) * [[14. 7.]] - [[Alfons Mucha]], češki slikar i dekorativni umetnik (* [[1860]].) * [[16. 7.]] - [[Dragoslav Jovanović]], rektor BU (* [[1886]]) * [[27. 7.]] - [[Milica Janković]], srpska književnica (* [[1881]]) * [[2. 8.]] - [[Harvey Spencer Lewis]], okultista (* [[1883]]) * [[7. 8.]] - Srbobran Stanojević, pukovnik vazduhoplovstva KJ (* [[1895]]) * [[14. 8.]] - [[Dragiša Lapčević]], političar i publicista (* [[1867]]) * [[18. 8.]] - [[Vikentije Vujić]], episkop banatski (* [[1874]]) * [[21. 8.]] - [[Branislav Dešković]], hrvatski kipar (* [[1883]]) * [[23. 8.]] - [[Sidney Howard]], dramski pisac, scenarista (* [[1891]]) * [[22. 9.]] - [[Werner von Fritsch]], nemački general (* [[1880]]) * [[23. 9.]] - [[Sigmund Freud]], austrijski neurolog i osnivač psihoanalize (* [[1856]]) * [[24. 9.]] - [[Carl Laemmle]], pionir filmske industrije, osnivač ''Universal''-a (* [[1867]]) * 24. 9. - [[Danilo Petrović (princ)|Danilo Petrović]], bivši krunski princ Crne Gore (* [[1871]]) * [[25. 9.]] - [[Kosta Glavinić]], srpski inženjer, javni radnik (* [[1858]]) * [[29. 9.]] - [[Božidar Terzić]], armijski general (* [[1867]]) === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[7. 10.]] - [[Harvey Cushing]], pionir neurohirurgije (* [[1869]]) * [[16. 10.]] - [[Stjepan Sarkotić]], austrougarski general (* [[1858]]) * [[23. 10.]] - [[Zane Grey]], pisac westerna (* [[1872]]) * [[17. 11.]] - [[Mateja Šumenković]], sveštenik i bivši četnik (* [[1864]]) * [[20. 11.]] - Tihomir Tikan Pavlović, bokser * [[21. 11.]] - [[Émile Guépratte]], francuski admiral (* [[1856]]) * [[28. 11.]] - [[James Naismith]], kanadsko-američki izumitelj košarke (* [[1861]]) * [[29. 11.]] - [[Philipp Scheidemann]], bivši kancelar Nemačke (* [[1865]]) * [[4. 12.]] - [[Branimir Šenoa]], slikar (* [[1879]]) * [[8. 12.]] - [[Nikolaj Krasnov]], rusko-srpski arhitekta, akademik (* [[1864]]) * [[12. 12.]] - [[Douglas Fairbanks]], glumac (* [[1883]]) * [[13. 12.]] - [[Nikola Colović]], general (* [[1874]]) * [[19. 12.]] - [[Ivo Frank]], hrvatski političar (* [[1877]]) * [[23. 12.]] - [[Anthony Fokker]], pionir avijacije, proizvođač aviona (* [[1890]]) === Kroz godinu === * [[Franjo Poljak]], gospodarski stručnjak, političar, pjesnik (* [[1877]]) == Nobelova nagrada za 1939. godinu == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Ernest Orlando Lawrence]] (pronalazak i razvoj [[ciklotron]]a i s njim dobijeni rezultati, naročito u vezi veštačkih radioaktivnih elemenata [npr. [[fosfor-32]]]) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Adolf Butenandt]] (rad na [[Seksualni steroid|seksualnim hormonima]], → [[estron]]) i [[Lavoslav Ružička]] (rad na [[polietilen|polimetilenima]] i višim [[terpen]]ima) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Gerhard Domagk]] (otkriće antibakterijskih svojstava [[prontosil]]a) * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Frans Eemil Sillanpää]] (duboko razumevanje seljaštva svoje zemlje i izuzetna umetnost s kojom je predstavio njihov način života i njihovu vezu s prirodom) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: nije dodijeljena Nijedna nagrada neće biti dodeljena tri godine, 1940-42. == Reference == {{reference}} ; Literatura == Spoljne veze == * [http://www.indiana.edu/~league/1939.htm Chronology 1939], University of Indiana * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,760734,00.html Miscellany: Husband] ("Arc"), TIME Magazine, Monday, Jan. 30, 1939 (izvesni Dragutin Milović napravio Nojev kovčeg) * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,761218,00.html YUGOSLAVIA: After Czecho-Slovakia], TIME Magazin, Monday, May. 08, 1939 (nagoveštaj Sporazuma) * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762384,00.html GERMANY: Spider and Fly], TIME Magazine, Monday, Jun. 12, 1939 (o poseti kneza Pavla Nemačkoj) * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,771662,00.html YUGOSLAVIA: Visits], TIME Magazine, Monday, Jul. 24, 1939 * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,761904,00.html YUGOSLAVIA: Spororum] (sic), TIME Magazine, Monday, Aug. 28, 1939 (o Sporazumu) * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,763019,00.html THE BALKANS: Southern Relatives], TIME Magazine, Monday, Dec. 11, 1939 (pominju se neke studentske demonstracije u Beogradu, priznaju se neki stari dugovi Nemačkoj) <!-- internacionalni linkovi --> {{commonscat|1939}} [[Kategorija:1930-e]] [[Kategorija:20. vijek|39]] [[Kategorija:Godine]] [[nv:1901 – 1950]] m7co7d56iw4u2n13ays3axkb3em6luu Šablon:HNL sezone 10 21506 41260387 40833190 2022-07-29T06:50:15Z 59.149.54.213 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = HNL sezone | title = Sezone [[Prva hrvatska nogometna liga|1. HNL]] | list1 = <div> [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1992.|1992.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1992./93.|1992./1993.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1993./94.|1993./1994.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1994./95.|1994./1995.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1995./96.|1995./1996.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1996./97.|1996./1997.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1997./98.|1997./1998.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1998./99.|1998./1999.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1999./00.|1999./2000.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2000./01.|2000./2001.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2001./02.|2001./2002.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2002./03.|2002./2003.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2003./04.|2003./2004.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2004./05.|2004./2005.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2005./06.|2005./2006.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2006./07.|2006./2007]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2007./08.|2007./2008.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2008./09.|2008./2009.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2009./10.|2009./2010.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2010./11.|2010./2011.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2011./12.|2011./2012.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2012./13.|2012./2013.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2013./14.|2013./2014.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2014./15.|2014./2015.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2015./16.|2015./2016.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2016./17.|2016./2017.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2017./18.|2017./2018.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2018./19.|2018./2019.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2019./20.|2019./2020.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2020./21.|2020./2021.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2021./22.|2021./2022.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2022./23.|2022./2023.]] </div> }}<noinclude> {{tl-sort}} [[Kategorija:Fudbalski ili nogometni šabloni|Hrvatska]] [[Kategorija:Hrvatski šabloni]] </noinclude> 8wm6m9rw1tryvw27fay04k804wm5yv8 41260391 41260387 2022-07-29T10:05:53Z Vipz 151311 hlist wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = HNL sezone | title = Sezone [[Prva hrvatska nogometna liga|1. HNL]] | list1 = [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1992.|1992.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1992./93.|1992./1993.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1993./94.|1993./1994.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1994./95.|1994./1995.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1995./96.|1995./1996.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1996./97.|1996./1997.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1997./98.|1997./1998.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1998./99.|1998./1999.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 1999./00.|1999./2000.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2000./01.|2000./2001.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2001./02.|2001./2002.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2002./03.|2002./2003.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2003./04.|2003./2004.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2004./05.|2004./2005.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2005./06.|2005./2006.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2006./07.|2006./2007]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2007./08.|2007./2008.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2008./09.|2008./2009.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2009./10.|2009./2010.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2010./11.|2010./2011.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2011./12.|2011./2012.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2012./13.|2012./2013.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2013./14.|2013./2014.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2014./15.|2014./2015.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2015./16.|2015./2016.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2016./17.|2016./2017.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2017./18.|2017./2018.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2018./19.|2018./2019.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2019./20.|2019./2020.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2020./21.|2020./2021.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2021./22.|2021./2022.]] • [[Hrvatska nogometna liga - sezona 2022./23.|2022./2023.]] | listclass = hlist }}<noinclude> {{tl-sort}} [[Kategorija:Fudbalski ili nogometni šabloni|Hrvatska]] [[Kategorija:Hrvatski šabloni]] </noinclude> m9yuqzgqmvhkzlozkitqg7p13usnwe2 1936 0 23731 41260353 41242799 2022-07-28T14:47:52Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{Godina nav|1936}} {{otheruses}} {{Godina u drugim kalendarima|1936}} Godina '''1936''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXXXVI]]''') bila je [[prijestupna godina koja počinje u srijedu]], po gregorijanskom kalendaru. __NOTOC__ <center> {| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius | '''1936''': <br /> [[1936#Januar/Siječanj|1]] • [[1936#Februar/Veljača|2]] • [[1936#Mart/Ožujak|3]] • [[1936#April/Travanj|4]] • [[1936#Maj/Svibanj|5]] • [[1936#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1936#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1936#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1936#Septembar/Rujan|9]] • [[1936#Oktobar/Listopad|10]] • [[1936#Novembar/Studeni|11]] • [[1936#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1936#Rođenja|Rođenja]] • [[1936#Smrti|Smrti]] |}</center> == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[5. 1.]] - Uvedeni motorno-električni vozovi na kratkim linijama iz Beograda.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1936/01/03?pageIndex=00004 "Vreme", 3. jan. 1936]</ref> * [[7. 1.]] - U [[Pahlavi (dinastija)|Iranu]] zabranjeno pokrivanje žena, kasnije će ovaj datum u zemlji biti Dan žena (nakon Islamske revolucije prozvan "dan sramote")<ref name="Milani1992">{{cite book|author=Farzaneh Milani|title=Veils and Words: The Emerging Voices of Iranian Women Writers|url=http://books.google.com/books?id=bOMwi_XXlsYC&pg=PA34|year=1992|publisher=Syracuse University Press|isbn=978-0-8156-2557-5|pages=34–}}</ref>. * [[7. 1.|7]] - [[8. 1.]] - Generalni štrajk u [[Buenos Aires]]u, pet mrtvih u sukobima (dogovor postignut 25. 1.). * [[14. 1.]] - Prva izložba karikatura [[Ošišani jež|Ošišanog ježa]] u paviljonu "Cvijeta Zuzorić". * [[17. 1.]] - [[Venijamin I]] izabran za vaseljenskog patrijarha (do [[1946]]). * [[18. 1.]] - Otvoren za javnost [[Muzej kneza Pavla]] u Beogradu. * [[19. 1.]] - Otvorena pruga Veles-Prilep, od ranije postoji prema Bitolju. * [[20. 1.]] - Umro britanski kralj [[George V]], nasleđuje ga sin [[Edvard VIII]] (do decembra); sahrana 28. 1.. * 20. 1. - [[Drugi italijansko-abesinski rat]]: etiopska Božićna ofanziva okončana taktičkim etiopskim uspehom, Italijani privremeno zaustavljeni na severu. Ali istog dana na jugu okončana [[Bitka na Ganale Doriji]] u kojoj su etiopske snage potučene. * 20. 1. - Počinje 50-dnevni generalni štrajk u [[Francuski mandat za Siriju i Liban|Siriji]] protiv francuske politike. * [[22. 1.]] - U Beogradu izmereno 19,3 stepena, najtoplije u januaru od 1900.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/01/26?pageIndex=00011 "Politika", 26. jan. 1936]</ref> * [[26. 1.]] - Izbori u Grčkoj: venizelisti i monarhisti približno izjednačeni, jezičak na vagi je Narodni front na čelu sa komunistima. === Februar/Veljača === * [[4. 2.]] - [[David Frankfurter]], Jevrejin rođen u [[Daruvar]]u, ubio [[Wilhelm Gustloff|Wilhelma Gustloffa]], šefa [[NSDAP|nacističke]] stranke u [[Švajcarska|Švajcarskoj]]. * [[5. 2.]] - Premijera [[Charlie Chaplin|Chaplinovog]] filma ''[[Modern Times]]''. * [[6.2.|6]]-[[16. 2.]] - [[Zimska Olimpijada 1936]] u [[Garmisch-Partenkirchen]]u ([[Njemačka]]). * [[12. 2.]] - U Francuskoj izrečena presuda učesnicima [[Marsejski atentat|Marsejskog atentata]]: [[Zvonimir Pospišil]], [[Ivan Rajić]] i [[Mijo Kralj]] osuđeni na doživotni zatvor a [[Eugen Kvaternik]], [[Ante Pavelić]] i [[Ivan Perčević]] na smrt u odsustvu. * [[13. 2.]] - Sahrana monarhističkog istoričara [[Jacques Bainville|Jacquesa Bainvillea]] u Parizu, pripadnici ''[[Camelots du Roi]]'', omladinske formacije ''[[Action Française]]'', napali kola sa socijalističkim političarem [[Léon Blum|Léonom Blumom]] i teško ga povredili; vlada sledeće večeri zabranjuje AF. * februar - Objavljena knjiga "Opšta teorija zaposlenosti, kamate i novca" [[John Maynard Keynes|Johna Maynarda Keynesa]]. * februar - Francuska vlada ratifikovala [[Franko-sovjetski pakt o uzajamnoj pomoći]] (ratifikacije razmenjene 27. marta u Moskvi). * [[16. 2.]] - Levičarski [[Narodni front (Španija)|Narodni front]] pobedio malom razlikom na izborima u [[Druga Španska Republika|Španiji]] (poslednji izbori do [[1977]]). Nakon ovoga u zemlji počinje talas nasilja, zauzimanja zemlje, pljačkanja i paljenja crkava. * [[17. 2.]] - U američkim novinama se pojavljuje strip [[Fantom (strip)|Fantom]] (prvi superheroj sa pripijenim kostimom i maskom). * 17. 2. - Umro Wilhelm Berliner, direktor austrijskog osiguravajućeg koncerna ''Phönix'', jednog od najvećih u Evropi - ali sledećeg meseca dolazi do pada zbog ogromnih dugova. Skandal je udarac [[Kurt Schuschnigg|Schuschniggovom]] režimu i austrijskoj državi. * 10 - [[19. 2.]] - [[Bitka kod Amba Aradama]]: Italijani uz pomoć avijacije i bojnih otrova uništili etiopsko desno krilo na severu. * 20. - 21. 2. - Španija: levičarske demonstracije za amnestiju i neredi, militanti napadaju crkve i manastire; vlada amnestira 34.000 političkih zatvorenika. * [[23. 2.]] - Načelnik španskog Generalštaba [[Francisco Franco]] imenovan za vojnog komandanta na Kanarskim ostrvima. * [[26. 2.]] - "[[Incident 26. februara]]" u Japanu, Frakcija Carskog puta pokušala puč, nekoliko političara ubijeno (kraj frakcije). * 26. 2. - Obnovljen [[Generalitat de Catalunya|Generalitet Katalonija]]. * februar - Kampanja zanatlijskih radnika protiv fabričke obuće, naročite "Batine" gumene obuće, koja je znatno jeftinija - ali seljaci se s tim ne slažu.<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1936/02/26?pageIndex=00004 ''Grupa seljaka i narodnih poslanika traži od nadležnih ministara da se omogući rad firmi "Bata"''. Vreme, 26. feb. 1936, str. 6]. digitalna.nb.rs</ref> * [[27. 2.]] - Vlada KJ usvaja uredbu kojom se sedište reis-ul-uleme vraća u Sarajevo.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/03/01?pageIndex=00006 "Politika", 1. mart 1936]</ref> * 27 - [[29. 2.]] - [[Druga Tembienska bitka]]: uništena etiopska armija centra. === Mart/Ožujak === [[Datoteka:Hoover dam from air.jpg|mini|260px|[[Hooverova brana]]]] * [[1. 3.]] - Završena [[Huverova brana]]. * 1. 3. - [[Videofon]]: nemački ministar pošte inaugurirao sistem ''Gegensehn-Fernsprechanlagen'', prva veza između Berlina i Lajpciga. * [[4. 3.]] - Prvi let dirižabla ''[[LZ 129 Hindenburg]]''. * [[5. 3.]] - Prvi let aviona ''[[Supermarine Spitfire]]''. * 5. 3. - [[8. dodjela Oscara]]: statuete se prvi put nazivaju "oskari", najbolji film je ''[[Mutiny on the Bounty (film, 1935)|Mutiny on the Bounty]]'', četiri nagrade za ''[[The Informer (film, 1935)|The Informer]]'', dve za ''[[A Midsummer Night's Dream (film, 1935)|A Midsummer Night's Dream]]''. * [[6. 3.]] - Poslanik Damnjan Arnautović pucao u skupštini na predsednika vlade [[Milan Stojadinović|Milana Stojadinovića]] i promašio. * [[7. 3.]] - [[Remilitarizacija Rajnlanda]]: protivno [[Versajski sporazum|Versajskom sporazumu]] i [[Ugovori iz Lokarna|Ugovorima iz Lokarna]] a uz izgovor Franko-sovjetskog pakta, nemačka vojska zaposeda teritoriju na levoj obali [[Rajna|Rajne]]. Hitler istog dana zvanično odbacuje Ugovore iz Lokarna i raspisuje izbore za 29. mart. * 7. 3. - Rekonstrukcija Stojadinovićeve vlade: gen. [[Petar Živković]] je na mestu ministra vojske i mornarice zamenjen gen. [[Ljubomir Marić|Ljubomirom Marićem]]. [[Datoteka:Versailler Vertrag.png|mini|270px|Nemačka nakon Versajskog sporazuma, označene granice demilitarizovanog Rajnlanda]] * [[8. 3.]] - Osnovana Radio Jugoslavija, danas Međunarodni Radio Srbija. * [[9. 3.]] - [[Pogrom u Przytyku]], sukob Jevreja i Poljaka s troje mrtvih (u novije vreme se opovrgava da se radilo o pogromu). * mart - Počela reklamna prodaja u nedovršenoj robnoj kući "Tata" - "panika" među beogradskim trgovcima.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/03/13?pageIndex=00010 "Politika", 13. mart 1936]</ref> * [[12. 3.]] - [[Falanga (Španija)|Falangisti]] pucali na socijalističkog potpredsednika Kortesa [[Luis Jiménez de Asúa]], ubijen njegov pratilac; demonstranti sutradan zapalili još dve crkve u Madridu. * [[14. 3.]] - Zabranjena španska Falanga, njen lider [[José Antonio Primo de Rivera]] uhapšen. * [[15. 3.]] - Austrijanac [[Josef Bradl]] ostvario na [[Planica|Planici]] prvi skijaški skok preko 100 m. * 17 - [[18. 3.]] - Velike poplave na istoku SAD, naročito u [[Pittsburgh, Pennsylvania|Pittsburghu]], gde je bilo 69 mrtvih. * [[19. 3.]] - Savet Društva naroda osudio Nemačku zbog gaženja Versajskog i Lokarnskog ugovora. * [[23. 3.]] - Italija, Austrija i Mađarska dopunile [[Rimski protokoli (1934)|Rimske protokole]] iz 1934. * [[24. 3.]] - Prva modna revija u Beogradu, u Domu inženjera i tehničara. * [[25. 3.]] - Potpisan [[Drugi Londonski pomorski ugovor]]. * [[27. 3.]] - [[Stipe Javor]] umro u Srijemskoj Mitrovici - nakon njegovog sprovoda u Zagrebu će doći do nereda. * [[29. 3.]] - Jednopartijski izbori u Nemačkoj i referendum o okupaciji Rajnlanda: 98,8% za, uz odziv od 99%. * [[31. 3.]] - [[Bitka kod Maychewa]]: uništenje etiopskih snaga na severu. === April/Travanj === [[Datoteka:Žarko Marinović.jpg|mini|120px|[[Žarko Marinović]]]] * {{circa}} april - Jugoslavija napušta politiku slobodne trgovine i pristupa kontroli i dirigovanju uvoza i izvoza.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/04/10?pageIndex=00005 "Politika", 10. april 1936]</ref> * [[1. 4.]] - U Austriji uvedena vojna obaveza, protivno Senžermenskom ugovoru. * 1. 4. - U Kraljevini Jugoslaviji, međugradski telefonski pozivi se mogu obavljati sa svakog telefona.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/03/06?pageIndex=00004 "Politika", 6. mart 1936]</ref> * [[3. 4.]] - Pogubljen [[Bruno Hauptmann]], osuđen za otmicu i ubistvo [[Charles Lindbergh|Lindbergovog]] deteta. * [[4. 4.]] - Počeo generalni štrajk studenata u Beogradu, Zagrebu, Ljubljani, Skoplju i Subotici. U sukobu "Ornasovaca" (Organizacija nacionalnih studenata) i levičarskih studenata, koji su tražili štrajk na Beogradskom univerzitetu protiv visokih školarina i dr., ubijen levičar [[Žarko Marinović]] i teže povređen Jovan Šćepanović (ovaj datum će posle rata postati Dan studenata). * 5 - 6. 4. - Jaki uragani pogađaju mesta u državama Misisipi i Džordžija. * [[7. 4.]] - Španski parlament smenio predsednika [[Niceto Alcalá-Zamora|Alcalá-Zamoru]]. * [[9. 4.]] - U Trnovcu kod Gospića ubijen narodni poslanik iz HSS [[Karlo Brkljačić]]. [[Datoteka:Ioannis Metaxas 1937 cropped.jpg|mini|160px|[[Ioannis Metaksas]], diktator Grčke 1936-41.]] * [[13. 4.]] - Umro [[Kraljevina Grčka|grčki]] premijer [[Konstantinos Demercis]], nasleđuje ga [[Ioannis Metaksas]] (do [[1941]]). * 13. 4. - Otkriven [[asteroid]] [[1605 Milankovitch]] (astronom [[Petar Đurković]]). * [[14. 4.]] - Na proslavi Republike u Madridu bačene petarde pred tribinu, došlo do meteža sa povređenima. * [[15. 4.]] - Počinje [[Arapska pobuna u Palestini (1936–1939)]], nazvana i Veliki arapski ustanak, protiv [[Britanski mandat nad Palestinom|britanske vlasti]] i masovnog [[Aliyah|doseljavanja Jevreja]]; generalni štrajk Arapa traje od 20. aprila do oktobra. * april - Počela gradnja [[Unska pruga|Unske pruge]].<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1936/10/04?pageIndex=00008 "Vreme", 4. okt. 1936]</ref> * april - [[Aprilski plenum CK KPJ (1936)|Aprilski plenum CK KPJ]] u Beču: međusobni sukobi, Kominterna će raspustiti CK. * april - Biskupi sa Jadrana osuđuje "nemoral i golotinju" na plažama.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/04/16?pageIndex=00009 "Politika", 16. april 1936]</ref> * [[16. 4.]] - Seljačka rulja ubila šestoricu omladinaca [[Jugoslovenska radikalna zajednica|JRZ]]-e u [[Kerestinec|Kerestincu]], ubeđena da se radi o četnicima; povređen bivši hrvatski ban [[Antun Mihalović]]; doseljenik Jovan Buta, predsednik "Četničkog udruženja" u [[Samobor]]u, ubijen sa ženom i kčerkom u Rakitju; još jedno ubistvo u Plešivici<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/04/18#page/0/mode/1up Politika, 18. april 1936, str. 1-3]. digitalna.nb.rs (pristup. 8.2.2016.)</ref>. * 14 - [[25. 4.]] - [[Ogadenska bitka]]: poražene etiopske trupe na jugu, ali ne i uništene. * [[25. 4.]] - U Palestini osnovan [[Arapski visoki komitet]] na čelu sa muftijom [[Muhamed Amin al-Huseini|al-Huseinijem]] (zabranjen 1937). * [[26. 4.]] - Italijanski maršal [[Pietro Badoglio]] pokreće "[[Marš gvozdene volje]]" iz [[Dese]]a prema [[Adis Abeba|Adis Abebi]]. * [[28. 4.]] - Umro [[Kraljevina Egipat|egipatski]] kralj [[Fuad I (Egipat)|Fuad I]], nasleđuje ga [[Faruk I (Egipat)|Faruk I]] (do [[1952]]). === Maj/Svibanj === [[Datoteka:Italian East Africa (1938–1941).svg|thumb|220px|[[Italijanska Istočna Afrika]] 1936-40]] * [[2. 5.]] - Premijera kompozicije "[[Petar i vuk]]" u Moskvi. * [[3. 5.]] - Drugi krug izbora u Francuskoj, pobedio [[Narodni front (Francuska)|Narodni front]] [[Léon Blum|Léona Bluma]], koalicija različitih socijalista i komunista (poslednji izbori u Francuskoj do [[1945]]). Radnici započinju štrajkove i nadaju se revoluciji. * 3. 5. - Otvorene vazdušne linije Beograd-Borovo-Zagreb i Beograd-Niš-Skoplje (od 1. juna Beograd-Sarajevo-Dubrovnik).<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/05/04?pageIndex=00012 "Politika", 4. maj 1936]</ref> * [[5. 5.]] - Italijanske snage ušle u [[Adis Abeba|Adis Abebu]], u kojoj vladaju neredi (Haile Selasije napustio grad tri dana ranije). Musolini proglasio kraj [[Drugi italijansko-abesinski rat|Drugog italijansko-abesinskog rata]]. * x. 5. - U Beogradu otvorena robna kuća Ta-Ta, nekoliko dana kasnije jedan trgovački pomoćnik razbio izloge, iz "protesta prema stranom kapitalu"<ref>Vreme, 10. maj 1936, str. 9</ref> (osuđen na globu 1940<ref>Vreme, 14. feb. 1940, str. 11</ref>). Uprava grada je zabranila rad kuće 10. juna, na osnovu zabrane osnivanja trgovačkih radnji velikog obima iz 1934. * 6. - 7. 5. - Konferencija [[Mala Antanta|Male Antante]] i Balkanskog sporazuma u Beogradu. * [[9. 5.]] - Formirana [[Italijanska Istočna Afrika]], od Eritreje, Italijanske Somalije i tek anektirane Etiopije. * 9. 5. - Generalni štrajk i demonstracije u [[Solun]]u, vojska i žandarmerija pucale u masu, 12 mrtvih. * [[10. 5.]] - Španski premijer [[Manuel Azaña]] izabran za predsednika (do 1939) * [[12. 5.]] - Arapski visoki komitet odlučuje da se od 15. maja u Palestini neće plaćati porezi i pribeći će se oružanom otporu ako Britanci ne zaustave useljavanje Jevreja, prodaju imanja i ako ne osnuju zakonodavno telo. * 12. 5. - Prvo putovanje linije ''[[Super Chief]]'' od Čikaga do Los Anđelesa - prvi voz sa dizel vučom i svim vagonima Pullmanovim spavaćim kolima. [[Datoteka:Queen Mary New York.jpg|mini|240px|''[[RMS Queen Mary]]'' (foto 1960)]] * 12. 5. - [[Datoteka:Menjiang Flag (1936).svg|25px]] Japanci proglasili formalno nezavisnu Mongolsku vojnu vladu u kineskoj Unutrašnjoj Mongoliji (→ [[Mengjiang]]). * [[maj]] - Jugoslavija, koja trpi štetu zbog međunarodnih sankcija Italiji, zaključila [[barter]] sporazum sa Nemačkom. * [[14. 5.]] - Počeo štrajk u Trepči, završen sporazumom 1. juna. * [[19. 5.]] - Inauguracija [[Telavivska luka|Telavivske luke]], pred oduševljenim narodom se istovaruje cement sa jugoslovenskog broda "Četvrti"<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/05/31?pageIndex=00008 "Politika", 31. maj 1936]</ref> - izgrađena je za manje od dve godine, kao alternativa za arapsku luku u [[Jafa|Jafi]]. * [[25. 5.]] - Počeo je dugi štrajk u američkoj firmi [[Remington Rand]] tokom kojeg će nastati tzv. [[Formula Mohawk Valley]] za razbijanje štrajkova. * [[26. 5.]] - Tragedija u češkom mestu Rakvice, na školskom izletu se utopilo 31 dete. * [[27. 5.]] - [[1. 6.]] - Prvo putovanje luksuznog broda ''[[RMS Queen Mary]]'' (preko Atlantika joj treba 42 minuta duže nego "[[SS Normandie|Normandiji]]", ali u avgustu će osvojiti [[Plava traka|Plavu traku]]). * [[28. 5.]] - [[Alan Turing]] predao rad u kome je uveden pojam [[Turingov stroj|Turingovog stroja]]. * [[29. 5.]] - U španskom gradu [[Yeste]] došlo do sukoba između seljaka i [[Civilna garda (Španija)|Civilne garde]] - 18 mrtvih, od čega 17 seljaka. * 29. 5. - Prikazan ''[[Fury (film, 1936)|Fury]]'', prvi holivudski film [[Fritz Lang|Fritza Langa]]. * 29. 5. - Sporazum o okončanju štrajka građevinskih radnika u Beogradu, u sukobu štrajkača sa žandarmima na Pašinom brdu poginuo jedan radnik. * [[31. 5.]] - U beogradskom Košutnjaku otvoreno golf-igralište (proteže se "od nemačkog ratničkog groblja prema Rakovici")<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/06/03?pageIndex=00005 "Politika", 3. jun 1936., str. 5]. digitalna.nb.rs (pristup. 27.1.2016.)</ref>. === Jun/Juni/Lipanj === [[Datoteka:Léon-Blum-micro1936.jpg|mini|250px|[[Léon Blum]]]] * [[2. 6.]] - Početak štrajka lučkih radnika u [[Antverpen]]u i šireg socijalnog pokreta u Belgiji, koji vodi sporazumu sa vladom (minimalna plata, šest dana plaćenog odsustva, 40-satna nedelja, sloboda sindikata). * [[3. 6.]] - U [[Kraljevina Mađarska (1920–1946)|Mađarskoj]] zabranjena [[Mađarska nacionalsocijalistička partija|nacionalsocijalistička partija]], uhapšeno više stotina ljudi. * [[4. 6.]] - [[Léon Blum]] je francuski premijer, na čelu vlade Narodnog fronta (prvi socijalista i Jevrejin premijer, 1936-37 i 1938). * 7/[[8. 6.]] - Generalni štrajk u Francuskoj: potpisani [[Matinjonski sporazumi (1936)|Matinjonski sporazumi]] kojim se daju izvesna prava radnicima. * [[8. 6.]] - Velika svečanost u [[Bukurešt]]u povodom godišnjice vlasti kralja [[Karol II (Rumunija)|Karola II]]; došlo je do pada tribine, veliki broj mrtvih. * [[9. 6.]] - Mussolinijev zet [[Galeazzo Ciano]] (33) postaje talijanski ministar inozemnih poslova (do [[1943]]). * 9. 6. - Šef [[nikaragva]]nske Nacionalne garde [[Anastasio Somoza García]] prinudio na ostavku predsednika [[Juan Bautista Sacasa|Sacasu]] - sa i bez predsedničke titule vlada zemljom do [[1956]]. * [[10. 6.]] - Objavljen roman ''[[Gone with the Wind (roman)|Gone with the Wind]]'' [[Margaret Mitchell]]. * [[11. 6.]] - [[4. 7.]] - Održana [[Međunarodna nadrealistička izložba (London)|Međunarodna nadrealistička izložba]] u Londonu. [[Salvador Dalí]] držao predavanje 1. jula u ronilačkom odelu i zamalo se ugušio. Inače, ranije ove godine je uradio sliku "Meka konstrukcija s kuvanim pasuljem (Slutnja Građanskog rata)". * [[13. 6.]] - Presude komunistima: Đuro Halabarec osuđen na smrt za ubistvo policajca u Zagrebu 17. januara. * [[15. 6.]] - U Estoniji eksplodirala vojna laboratorija, 60 poginulih. * 15. 6. - Prvi let bombardera ''[[Vickers Wellington]]''. * 15. 6. - Polufinale Davis Cupa u Beču: Austrija - Jugoslavija 1:4, igrači sutradan oduševljeno dočekani u Zagrebu. * jun - Afera Aleksandra Bodija, jugoslovenskog diplomate koji je švercovao persijske tepihe u zemlju<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1936/06/18?pageIndex=00003 Vreme, 18. jun 1936, str. 5]. digitalna.nb.rs</ref><ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1939/10/28#page/9/mode/1up Vreme, 28. okt. 1939, str. 10]. digitalna.nb.rs</ref> (okrivljeni kažnjeni u oktobru sa blizu 33 miliona dinara<ref>"Vreme", 18. okt. 1936</ref>). * [[16. 6.]] - Kod Budimpešte se prevrnuo splav sa pijanim tramvajdžijama - 17 mrtvih. * [[17. 6.]] - Ujedinjene sve policijske snage u Trećem rajhu, na njihovo čelo postavljen [[Heinrich Himmler]] (→ ''[[Ordnungspolizei]]'', ''[[Sicherheitspolizei]]'', ''[[Kriminalpolizei (Treći Rajh)|Kriminalpolizei]]''). * 17. 6. - [[André Gide]] stiže u Moskvu<ref name="Sheridan1999">{{cite book|author=Alan Sheridan|title=André Gide: A Life in the Present|url=https://books.google.com/books?id=mZGxs0PCwzEC&pg=PA441|year=1999|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-03527-0|pages=492–}}</ref> - putovanje SSSR-om vodi njegovom odbacivanju komunizma u knjizi ''Retour de l'U.R.S.S.'', objavljenoj u novembru. * [[19. 6.]] - [[Max Schmeling]] nokautirao u Njujorku [[Joe Luis]]a u 12. rundi (dogodine će imati revanš). * 19. 6. - Totalno [[pomračenje Sunca]], u Jugoslaviji prekriveno od 75% diska u Sloveniji do preko 90% u Makedoniji<ref>[http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsearch/SEsearchmap.php?Ecl=19360619 Total Solar Eclipse of 1936 June 19], ''NASA''</ref>. * [[26. 6.]] - Belvederske demonstracije na [[Cetinje|Cetinju]], protest zbog ubistva beogradskih studenata i komunista, u okršaju sa žandarmerijom ima i mrtvih.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/06/28?pageIndex=00004 "Politika", 28. jun 1936]</ref> * 26. 6. - "[[Ornas]]ovac" Slobodan Nedeljković osuđen na pet godina i mesec dana za ubistvo Žarka Marinovića i ranjavanje još dvojice studenata 4. aprila. * 26. 6. - Prvi let ''[[Focke-Wulf Fw 61]]'', prvog funkcionalnog helikoptera. Istog dana ''[[Douglas DC-3]]'' ima prvi komercijalni let. * [[27. 6.]] - Nesreća autobusa kod [[Vršac|Vršca]], izgorelo šest putnika. * [[30. 6.]] - Etiopski car [[Haile Selasije]] govori pred [[Društvo naroda|Društvom naroda]]: "Danas smo mi, sutra ćete biti vi". Italijanski novinari zviždali tokom govora. * 30. 6. - Poplava u Zagrebu: nakon provale oblaka i tuče, nadošli potoci sa Zagrebačke gore. * jun - U Bistričkom Podgorju ([[Marija Bistrica]]) seljaci okupili "Hrvatsku vojsku" (HSS je ranije tokom godine osnovao [[Hrvatska seljačka zaštita|Hrvatsku seljačku zaštitu]])<ref name="Ramet2006">{{cite book|author=Sabrina P. Ramet|title=The Three Yugoslavias: State-building and Legitimation, 1918-2005|url=http://books.google.com/books?id=FTw3lEqi2-oC|year=2006|publisher=Indiana University Press|isbn=0-253-34656-8|page=101}}</ref>. === Jul/Juli/Srpanj === [[Datoteka:Bizon u beogradskom ZOO vrtu.jpg|mini|180px|Bizon u [[Beogradski zoološki vrt|Beogradskom zoološkom vrtu]]]] * [[3. 7.]] - Čehoslovački Jevrejin i novinar [[Stefan Lux]] se ubio u generalnoj skupštini Društva naroda kako bi privukao pažnju na antisemitizam i militarizam u Nemačkoj. * [[4. 7.]] - Skupština [[Društvo naroda|Društva naroda]] izglasala okončanje sankcija Italiji, nakon što je ova dovršila okupaciju Etiopije (Jugoslavija okončala sankcije 15. jula). * [[6. 7.]] - Uvođenje pešačkih prelaza u Beogradu: uveče probno obeležen prelaz u Kneza Mihaila kod "Ruskog cara" - dve linije s obe strane prelaza.<ref>"Vreme", 7. jul 1936</ref> * [[11. 7.]] - Austrijsko-nemački sporazum: Nemačka priznaje suverenitet Austrije, nema mešanja u unutrašnje poslove, Austrija će u svojoj politici imati na umu da je nemačka država. * [[12. 7.]] - Otvoren [[Beogradski zoološki vrt]]. * 12. 7. - Otvorena pruga Kosovo Polje - Peć. * 12. 7. - Pripadnici španske [[Falanga (stranka)|Falange]] ubili socijalistu i poručnika policijske Napadačke garde [[José del Castillo Sáenz de Tejada|Joséa del Castilla]]. * 12. 7. - Počinje gradnja [[Koncentracioni logor Sachsenhauen|Koncentracionog logora Sachsenhausen]]. * 12. 7. - Finale evropske zone [[Davis Cup]]a u Zagrebu: Jugoslavija-Nemačka 2:3 (Nemci zadnjeg dana predali dva meča zbog kiše). * [[13. 7.]] - Pripadnici Napadačke garde i socijalistički aktivisti ubili španskog konzervativnog političara [[José Calvo Sotelo|Joséa Calva Sotela]]. * 13 - [[14. 7.]] - Vrhunac najjačeg toplotnog talasa u modernoj istoriji Severne Amerike, koji će ubiti hiljade ljudi; u severnom Mičigenu temperatura ide do 45&nbsp;°C. * [[15. 7.]] - Pri poletanju iz [[Ljubljana|Ljubljane]] pao putnički avion marke Spartan - sedam mrtvih. * [[16. 7.]] - "Čišćenje" Berlina pred Olimpijadu: Romi poslati u [[koncentracioni logor Berlin-Marzahn]]. * [[17. 7.|17]] - [[18. 7.]] - '''[[Španski građanski rat]]''' počinje: španska Afrička armija se pobunila u Melilji; protiv levičarske vlade u metropoli pokrenut puč ali ne uspevaju staviti celu zemlju pod kontrolu. * 18. ili [[19. 7.]] - [[Dolores Ibárruri]] zaključuje govor preko radija rečima ''[[No pasaran]]''. * 19. 7. - Španski premijer [[José Giral]] naređuje da se narodu podeli oružje, traži pomoć od Francuske (ova na to pristaje prvih meseci, dok ne ustukne zbog nesklonosti Britanije i pritiska unutrašnjeg javnog mnenja). * 19. 7. - Komandant Baleara [[Manuel Goded]] pokušava izvesti pobunu i u Barceloni, ali je zarobljen (streljan u augustu). * 19. 7. - Na vrućini od oko 38 stepeni, Beograd ostao bez vode (cev u Makišu opravljena sutradan).<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/07/21#page/8/mode/1up "Politika", 21. jul 1936]</ref> * 18 - [[20. 7.]] - Opsada Cuartel de la Montañe u Madridu, poraženi pobunjenici. * [[20. 7.]] - Potpisana Konvencija iz Montrea o režimu u Moreuzima: Turska dobija punu kontrolu nad Bosforom i Dardanelima, uključujući militarizaciju; slobodan prolaz trgovačkim brodovima u mirno doba, ograničen prolaz ratnim brodovima necrnomorskih država. [[Datoteka:Spanis Civil War 1936.svg|thumb|260px|[[Španski građanski rat]], stanje avgust - septembar '36.]] * 20. 7. - General [[José Sanjurjo]], jedan od lidera nacionalističkog puča, gine u avionskom udesu. * [[21. 7.]] - Počinje dvomesečna republikanska [[Opsada Alcázara]] u Toledu. * [[23. 7.]] - Nacionalisti zauzimaju [[Granada|Granadu]] i ubijaju osumnjičene republikance (→ [[Beli teror (Španija)|Beli teror]]). * [[24. 7.]] - Poslanik Damjan Arnautović osuđen na 15 godina robije zbog pokušaja atentata na premijera Stojadinovića (s njim osuđena još trojica). * 24. 7. - Bitka na Guadarrami: republikanci sprečili iznenadni napad na Madrid. * [[26. 7.]] - Osvećen kamen-temeljac nove "rafinerije bakra" u [[Bor]]u. * [[26.7.|26]] - [[27. 7.]] - [[Olimpijska baklja]] prošla kroz Jugoslaviju, od [[Dimitrovgrad|Caribroda]] do [[Horgoš]]a. Na beogradskim Terazijama za ovu priliku postavljen "žrtvenik". * [[29. 7.]] - U Beogradu izmereno 39,4°C u hladu. * [[30. 7.]] - [[Olimpijada 1940|Olimpijske igre 1940.]] dodeljene Tokiju (kasnije Helsinkiju, na kraju nisu održane). * 30. 7. - Dva do 12 italijanskih bombardera upućenih španskim nacionalistima se spustila u Francuskom Maroku, što je objavljeno širom sveta (još jedan avion pao u more). * leto - Završena gradnja Hitlerove rezidencije [[Berghof]] (prošireno prethodno zdanje). === Avgust/August/Kolovoz === [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-G00630, Sommerolympiade, Siegerehrung Weitsprung.jpg|mini|200px|[[Jesse Owens]]]] * [[1.8.|1]] - [[16. 8.]] - [[Datoteka:Olympic rings.svg|45px]] [[Olimpijada 1936|Olimpijske igre]] u [[Berlin]]u. [[Jesse Owens]] osvojio četiri zlatne medalje. [[Leon Štukelj]] osvojio srebrnu medalju u gimnastici za Jugoslaviju. Prve igre koje se prenose preko televizije. * leto - Tokom Olimpijade je testiran novi kolor film [[Agfacolor]]. Takođe ove godine, [[Kodachrome]] je predstavio film 8 mm, kao i 35 mm za fotografije. * [[4. 8.]] - Kraj [[Našička afera|Našičke afere]]: većina osuđenih prošle godine oslobođena ili im kazna znatno smanjena. * 4. 8. - [[Režim 4. avgusta]] u Grčkoj: povodom generalnog štrajka, Metaksasova vlada raspustila parlament i objavila opsadno stanje (režim traje do 1941). * [[5. 8.]] - ''Convoy de la victoria'', nacionalistički konvoj uspeo preći iz Afrike u Španiju. * ca. 8. 8. - Donesena uredba o uređenju Oceanografskog instituta Kraljevine Jugoslavije, u Splitu. * [[9. 8.]] - Britanski kralj Edvard VIII stigao u Jugoslaviju (vozom u Jesenice), radi krstarenja dalmatinskom obalom na jahti ''Nahlin'', sutradan stižu u [[Šibenik]]. * 1 - [[14. 8.]] - Nacionalistička Extremadurska kampanja se okončava Bitkom za Badahos i zauzećem grada, čime je spojena njihova južna i severna zona; sledi Badahoski masakr, ubistvo najmanje 573 pristalice Republike. * avgust - Otvara se afera sa zloupotrebama u duševnoj bolnici u Kovinu.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1936/08/20?pageIndex=00008 "Vreme", 20. avg. 1936]</ref> * 17 - 31. 8. - Bitka u Sierra Guadalupe: Nacionalisti prelaze rijeku [[Tajo]] u napredovanju prema Madridu, navodno im je zrakoplov [[André Malraux|Andréa Malrauxa]] nanio gubitke. [[Datoteka:Zinoviev and Kamenev.PNG|mini|220px|[[Grigorij Zinovjev|Zinovjev]] i [[Lev Kamenjev|Kamenjev]] (starija slika)]] * 19 - [[24. 8.]] - [[Velika čistka]] &mdash; [[Prvi moskovski proces]], "Šesnaestorici", od kojih su glavni [[Grigorij Zinovjev]] i [[Lev Kamenjev]] (streljani sutradan). Tokom procesa je optužen i bivši član CK [[Mihail Tomski]] (izvršio samoubistvo 22.). * [[24. 8.]] - Vojni rok u Nemačkoj produžen sa jedne na dve godine. * [[26. 8.]] - Potpisan [[Anglo-egipatski ugovor (1936)|Anglo-egipatski ugovor]] - britanska vojska ostaje samo u zoni [[Suecki kanal|Sueckog kanala]], vojna pomoć [[Kraljevina Egipat|Egiptu]] u slučaju rata; nacionalisti nezadovoljni. === Septembar/Rujan === * [[3. 9.]] - Bitka za Talaveru de la Reina je skupa pobeda nacionalista, koji su se primakli Madridu. * [[4. 9.]] - [[Francisco Largo Caballero]] je novi španski premijer i ministar rata (do maja 1937). * 4 - [[5. 9.]] - [[Beryl Markham]] je prva žena koja je preletela Atlantik sa istoka na zapad. * [[5. 9.]] - Tokom bitke kod Cerro Muriana, [[Robert Capa]] navodno snimio fotografiju "Pali vojnik" (osporena autentičnost). * 5. 9. - Nacionalisti zauzeli [[Irun]] u Baskiji, čime su republikanci u severnim provincijama odsečeni od Francuske. * [[6. 9.]] - Zemljotres kod [[Senta|Sente]]. * 6. 9. - Prikazan film ''[[My Man Godfrey]]''. * [[7. 9.]] - Uginuo poslednji [[tasmanijski tigar]]. * [[8. 9.]] - U lisabonskoj luci se pobunile posade dva ratna broda protiv [[António de Oliveira Salazar|Salazarove]] diktature i za špansku republiku, onesposobljeni granatiranjem. * 8 - 14. 9. - Osmi partijski miting nacista u Nirnbergu, "Miting časti", jer je Nemačkoj "vraćena čast" [[Remilitarizacija Rajnlanda|Remilitarizacijom Rajnlanda]]; kao sledeći ciljevi se ističu povratak kolonija i [[Četvorogodišnji plan]] (naoružavanje i samodovoljnost). * [[9. 9.]] - Jalovi Franko-[[Francuski mandat za Siriju i Liban|sirijski]] ugovor o nezavisnosti za tri godine (Francuzi ga nisu ratifikovali). * 9. 9. - U Londonu osnovan Komitet neintervencije u Španiji (bez efekta). * [[12. 9.]] - Okončana Bitka za Majorku - republikanci bačeni nazad u more, počinje [[Italijanska okupacija Majorke]] (do 1939). * [[14. 9.]] - "[[Moskovsko zlato]]": počinje izvlačenje 510 tona zlata, 72,6% rezervi Banke Španije, koje će biti poslano u Sovjetski Savez (brodovi iz Kartahene krenuli 25. 10. za Odesu). * [[18. 9.]] - Jugoslovensko-rumunska konvencija o gradnji mosta između Kladova i Turn Severina i odgovarajuće pruge od Kučeva.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/09/26?pageIndex=00010 "Politika", 26. sept. 1936]</ref> * [[21. 9.]] - Nacionalisti zauzeli [[Maqueda|Maquedu]], 80 km od Madrida i 45 od Toleda. * [[22. 9.]] - Golman BSK [[Franjo Glaser]] osuđen na dve godine strogog zatvora, jer je levog beka podmlatka, koji nije znao plivati, gurnuo u vodu na savskom kupalištu. * [[23. 9.]] - Narodni poslanik sreza župskog Bogdan Milinčić ustreljen kod Aleksandrovca - umire sutradan. * [[25. 9.]] - Uredba o likvidaciji zemljoradničkih dugova u Jugoslaviji - seljacima oproštena polovina dugova od pre aprila 1932. (kada je donesen Zakon o zaštiti zemljoradnika), a ostatak da se vrati tokom 12 godina. * 25. 9. - Francuska vlada devalvira franak za 25 do 33%, što narednih dana povlači devalvacije i nekih drugih evropskih valuta. * [[26. 9.]] - [[Nikolaj Ježov]] novi narodni komesar unutrašnjih dela SSSR, umesto [[Genrih Jagoda|Jagode]] (do 1938, → [[Ježovščina]]). * [[27. 9.]] - [[Opsada Alcázara]] u Toledu okončana dolaskom nacionalističkih snaga - odnose važnu simboličnu pobedu, ali su skrenuli od Madrida. * [[29. 9.]] - Bitka kod rta Espartel je odlučujuća pomorska pobeda španskih nacionalista, kojim je probijena republikanska blokada u Gibraltarskom moreuzu. * [[30. 9.]] - Otvoreni ''[[Pinewood Studios]]'' u Engleskoj. * 30. 9. - Vlak upao u snijeg kod [[Malovan]]a na pruzi Zagreb-Split, na Jadranu je oluja. * septembar/oktobar - [[Robert William Seton-Watson|Siton-Votsonov]] memorandum o ustavnom, ekonomskom i nacionalnom problemu Jugoslavije<ref>[http://www.znaci.net/00001/138_29.pdf (iz Tematske zbirke dokumenata)], pdf str. 5</ref>. === Oktobar/Listopad === [[Datoteka:Francisco Franco 1940 (cropped).jpg|mini|130px|[[Francisco Franco]]]] * [[1. 10.]] - [[Francisco Franco]] proglašen u Burgosu za ''[[generalissimo]]''-a Nacionalne armije i šefa države (do smrti [[1975]], takođe i šef vlade 1938-73). * 1. 10. - Španski republikanski Kortes se sastaje u Valensiji, izglasana samouprava za Baskiju. * [[3. 10.]] - ''[[Kriegsmarine]]'': u Hitlerovom prisustvu porinut [[bojni brod Scharnhorst]] (u službi 1939-43), u decembru i [[bojni brod Gneisenau|Gneisenau]]. * [[4. 10.]] - [[Dolores Ibárruri]] u novinskom članku koristi izraz "[[peta kolona]]", pripisan nacionalističkom generalu [[Emilio Mola|Emiliju Moli]] (u smislu da prema Madridu napreduju četiri kolone, a peta su pristalice u gradu). * [[4. 10.]] - [[Bitka u Cable Street]]: antifašisti se sukobili sa policijom kako bi sprečili crnokošuljaše iz [[Britanska unija fašista|Britanske unije fašista]] da promarširaju kroz jevrejski kraj Londona (inače, lider BUF [[Oswald Mosley]] se dva dana kasnije u Berlinu tajno venčao sa [[Diana Mitford|Dianom Mitford]], u kući [[Joseph Goebbels|Josepha Goebbelsa]] a gost je bio i Hitler). * [[6. 10.]] - Umro mađarski premijer [[Gyula Gömbös]], nasleđuje ga [[Kálmán Darányi]] (do 1938). [[Datoteka:Kafana "Albanija".jpg|mini|180px|left|Kafana "Albanija" je srušena]] * [[9. 10.]] - U Parizu otkriven spomenik kralju Petru i kralju Aleksandru.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1936/10/11?pageIndex=00001 "Vreme", 11. okt. 1936] (foto)</ref> * [[10. 10.]] - U Nemačkoj osnovana [[Reichszentrale zur Bekämpfung der Homosexualität und Abtreibung|Centrala Rajha za borbu protiv homoseksualnosti i abortusa]]. * 10. 10. - Austrijski ''[[Heimwehr]]'' ukinut i pripojen [[Otadžbinski front (Austrija)|Otadžbinskom frontu]]. * [[12. 10.]] - Konfrontacija filozofa [[Miguel de Unamuno|Miguela de Unamuna]] i generala [[José Millán Astray|Astraya]] na Univerzitetu Salamanca, Unamuno pred falangistima kritikuje "nekrofilnu parolu" ''¡Viva la Muerte!'' ("Živela smrt!"). * [[14. 10.]] - [[Wallis Simpson]] pokrenula brakorazvodnu parnicu od drugog muža (dobija razvod 27. 10.) - o vesti se opširno izveštava u SAD i Francuskoj, a britanska štampa sprovodi samocenzuru. * oktobar - Završen put Zemun - Stara Pazova, prva deonica državnog puta Beograd-Novi Sad-Subotica.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1936/10/18?pageIndex=00005 "Vreme", 18. okt. 1936]</ref> * [[15. 10.]] - Otkriven [[asteroid]] nazvan [[1564 Srbija]] (astronom [[Milorad B. Protić]]). * [[16. 10.]] - Opsada nacionalističkog garnizona u Oviedu okončana deblokadom. * [[17. 10.]] - U Beogradu srušena kafana "Albanija" da bi na istom mestu bila podignuta [[Palata Albanija]]. * 17. 10. - [[Albacete]] postaje sedište [[Internacionalne brigade|Internacionalnih brigada]], stranih dobrovoljaca za Špansku republiku. * [[18. 10.]] - [[Hermann Göring]] imenovan opunomoćenikom za [[Četvorogodišnji plan]]: ubrzava se naoružavanje i priprema ekonomije za rat, bez obzira na ogromnu potrošnju, deficit i pretnju inflacije na šta upozorava [[Hjalmar Schacht|Schacht]]. * [[19. 10.]] - Prva sednica Narodne skupštine KJ u novoj zgradi<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/10/20#page/4/mode/1up Politika] i [http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1936/10/20?pageIndex=00005 Vreme]. 20. oktobar 1936. digitalna.nb.rs (pristup. 24.2.2016.)</ref> (posle rata poznatoj kao Savezna skupština), čija je gradnja počela još [[1907]]. [[Datoteka:Narodna skupština, Beograd.jpg|mini|250px|Skupština]] * 19. 10. - Američki novinar H.R. Ekins pobedio u trci oko sveta komercijalnim letovima, vreme: 18,5 dana. * [[23. 10.]] - Počinje rušenje dela rimskog reona Borgo, kako bi se izgradila ''[[Via della Conciliazione]]'' između trga Svetog Petra i Kastel Sant'Anđela. * [[24. 10.]] - Politički zatvorenici, komunisti, u Sremskoj Mitrovici i Mariboru štrajkuju glađu zbog pooštrenja zatvorskog režima prošlog avgusta - četiri dana kasnije, ministarstvo potvrđuje prošlogodišnju, tolerantniju, "Miškulinovu odredbu". * 24-[[25. 10.]] - Tokom posete grofa [[Galeazzo Ciano|Ciana]] postignut sporazum Italije i Nemačke - '''[[Sile Osovine|Osovina]]''' (Mussolini objavio 1. novembra u Milanu); u vezi Jugoslavije, Hitler kaže Čanu da joj da uveravanja, kako bi je odvojio od francuskog uticaja i omeo "britansku antiitalijansku aktivnost u Beogradu"<ref name="Boone2008">{{cite book|author=J.C. Boone|title=HITLER AT THE OBERSALZBERG: With Perceptions|url=http://books.google.com/books?id=U03SRBquJbEC|date=27 September 2008|publisher=Xlibris Corporation|isbn=978-1-4628-1353-7|page=90}}</ref>. * 25. 10. - U Beogradu u parku na Topličinom vencu otkriven spomenik [[Vojin Popović|Vojvodi Vuku]]. * [[26. 10.]] - [[Joachim von Ribbentrop]] stiže u London kao novi nemački ambasador (do 1938), bezuspešno pokušava da dogovori anglo-nemački savez. * [[28. 10.]] - Sastanak [[Kemal Atatürk|Atatürk]] - [[Milan Stojadinović|Stojadinović]] u Ankari, potisani ugovori o trgovini, kliringu i nastanjivanju. * [[29. 10.]] - Neuspešni republikanski napad na [[Seseña|Seseñu]], 30 km od Madrida, mada su upotrebili sovjetske [[T-26]]. * 29. 10. - [[Irački puč (1936)|Irački puč]]: general [[Bakr Sidqi]] oborio premijera - ovo je prvi vojni udar u Iraku i arapskom svetu. * [[30. 10.]] - Nesreća na [[Šipad]]ovoj željeznici kod Drvara, poginula četiri kočničara. === Novembar/Studeni === * [[2. 11.]] - [[BBC]] započinje s emitiranjem redovitog [[TV|televizijskog]] programa (ubrzo preovlađuje elektronski sistem od [[405 linija]]). * [[3. 11.]] - Američki predsednik [[Franklin Delano Roosevelt]] ubedljivo reizabran, pobedio je republikanca [[Alf Landon|Alfa Landona]] sa 523 prema 8 elektorskih glasova. * 3. 11. - Jugoslovenski premijer Stojadinović se sastao sa bugarskim carem [[Boris III (Bugarska)|Borisom III]]. * [[4. 11.]] - Anarhistička [[Nacionalna konfederacija rada]] (CNT) dobija četiri mesta u španskoj vladi, među kojima je i prva žena ministar, [[Federica Montseny]]. Istog dana, nacionalisti zauzeli [[Getafe]] kod Madrida, lokaciju avio-baze. * 4. 11. - Odobrena nacionalizacija industrije aeroplanskih motora Rakovica.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1936/11/05?pageIndex=00004 "Vreme", 5. nov. 1936]</ref> * [[6. 11.]] - Usled nadiranja nacionalističkih snaga, republikanska vlada beži iz Madrida u Valensiju; u Madridu je sutradan osnovan Savet odbrane na čelu sa generalom [[José Miaja|Miajom]]. * [[7. 11.]] - U Madridu počinju [[Paracuelloski masakri]], republikanci za mesec dana ubijaju 2-3 hiljade nacionalista. * [[8. 11.]] - Sastanak [[Knez Pavle|Kneza Pavla]] i [[Vladko Maček|Vladka Mačeka]] na Brdu kod Kranja - ništa konkretno. * 8. 11. - General [[Emilio Mola]] pokreće napad na [[Madrid]], počinje [[Opsada Madrida]] (do marta 1939); uveče na front stižu prve Inter-brigade. * [[9. 11.]] - [[Kostaq Kota]] novi premijer [[Kraljevina Albanija|Albanije]] nakon [[Mehdi Frashëri]]ja (do [[1939]]). * [[11. 11.]] - Osvećena Spomen-kosturnica srpskih ratnika u Zejtinliku kod Soluna. * 11. 11. - [[Durrutijeva kolona]], anarhistička vojna jedinica, stiže u Madrid. * 11. 11. - Britanska krunska [[Peelova komisija]] stiže u Palestinu da ispita uzroke tamošnjeg revolta. * [[12. 11.]] - Otvoren [[San Francisco–Oakland Bay Bridge]]. * [[14. 11.]] - [[Treći Rajh|Nemačka]] se odrekla [[Versajski ugovor|Versajskih]] obaveza po pitanju rečnih vodenih puteva; samo Francuska, Čehoslovačka i Jugoslavija osuđuju ovaj jednostrani čin. * 14. 11. - [[Suiyuanska kampanja]]: sukob kineske vojske i japanskih marioneta u Unutrašnjoj Mongoliji. [[Datoteka:Anti-Comintern Pact signing 1936.jpg|mini|190px|Potpisivanje [[Antikominternski pakt|Antikominternskog pakta]]]] * [[16. 11.]] - [[Abdikacijska kriza]]: kralj [[Edward VIII od Ujedinjenog Kraljevstva|Edward VIII]] obavestio premijera [[Stanley Baldwin|Baldwina]] da se namerava oženiti sa [[Wallis Simpson]]. * [[18. 11.]] - Francuski ministar unutarnjih poslova Roger Salengro izvršio samoubojstvo - bio je na meti klevetničke kampanje krajnje desnice. * [[20. 11.]] - Osnivač Falange [[José Antonio Primo de Rivera]] je streljan ranu ujutro; anarhista [[Buenaventura Durruti]] umire od rana istog dana. * [[21. 11.]] - [[Pierre Gemayel]] osnovao [[Libanska falanga|Libansku falangu]] ([[Partija Kataib]]), okuplja uglavnom [[Maronitska crkva|Maronite]]. * 15 - [[23. 11.]] - Bitka u Univerzitetskom gradu je strateška republikanska pobeda u Madridu, zaustavljeno brzo nadiranje nacionalista. * [[25. 11.]] - Nemačka i Japan sklopili [[Antikominterna pakt]] (Italija se pridružuje sledeće godine). * [[29. 11.]] - Počinje Prva Bitka na Korunjskom drumu, nacionalisti pokušali da odseku Madrid sa zapadne strane. * [[30. 11.]] - Izgorela londonska [[Kristalna palata]]. * 30. 11. - Baskijci započinju neuspešnu Villarrealsku ofanzivu protiv nacionalista (do 24. 12.). === Decembar/Prosinac === [[Datoteka:Hitlerjugend.svg|50px|left|Značka HJ]] * [[1. 12.]] - Članstvo u [[Hitlerjugend]]u obavezno za Nemce-arijevce od 10 do 18 godina starosti. * decembar, početkom - Do sada su održani lokalni izbori u KJ, po banovinama: JRZ je sveukupno uzela 2.626 opština od 3.762, bivši HSS 507 i Udružena opozicija 318.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/12/09?pageIndex=00004 "Politika", 9. dec. 1936]</ref> [[Datoteka:Soviet Union change 1936-12-05.png|mini|250px|Promene u sastavu SSSR]] * [[2. 12.]] odn. [[5. 12.]] - [[Država Džebel Druz]], na jugu, i [[Alavitska Država]], na primorju, vraćeni u sastav [[Francuski mandat za Siriju i Liban|francuske Sirije]]. * [[5. 12.]] - Donesen novi [[Ustav SSSR (1936)|Ustav SSSR]], poznat i kao Staljinov ustav. Uvedeni dvodomni [[Vrhovni sovjet Sovjetskog Saveza]], formalno univerzalno direktno pravo glasa, ekonomska prava, prava na rad, odmor, razonodu, zdravstvo, obrazovanje, itd. (kritičari ga smatraju propagandnim dokumentom). * 5. 12. - [[Nacionalno razgraničenje u SSSR]]: ** [[Zakavkaska Socijalistička Federativna Sovjetska Republika]] podeljena u [[Datoteka:Flag of Georgian SSR (1937-1951).svg|25px]] [[Gruzijska Sovjetska Socijalistička Republika|Gruzijsku]], [[Datoteka:Flag of Armenian SSR (1937-1940).svg|25px]] [[Jermenska Sovjetska Socijalistička Republika|Jermensku]] i [[Datoteka:Flag of Azerbaijan SSR (1937-1940).svg|25px]] [[Azerbejdžanska Sovjetska Socijalistička Republika|Azerbejdžansku SSR]]. ** [[Datoteka:Flag of Kazakh SSR (1937-1940).svg|25px]] Kazačka ASSR, deo [[Ruska Sovjetska Federalna Socijalistička Republika|Ruske SFSR]], postaje zasebna [[Kazaška Sovjetska Socijalistička Republika]]. ** [[Datoteka:Flag of Kyrgyz SSR before 1952.svg|25px]] Kirgiska ASSR, deo [[Ruska Sovjetska Federalna Socijalistička Republika|Ruske SFSR]], postaje zasebna [[Kirgiska Sovjetska Socijalistička Republika]]. ** [[Karakalpakstan|Karakalpačka ASSR]] prelazi iz RSFSR u sastav [[Uzbečka Sovjetska Socijalistička Republika|Uzbečke SSR]]. * [[6. 12.]] - Pošto Norveška uskraćuje gostoprimstvo [[Lav Trocki|Lavu Trockom]], meksički predsednik [[Lazaro Cardenas]] objavljuje da može doći u Meksiko (stiže sledećeg meseca). * [[9. 12.]] - Putnički avion [[Douglas DC-2]] pao po poletanju sa croydonskog aerodroma, 15 poginulih, među kojima i [[Juan de la Cierva]], izumitelj [[autožir]]a i bivši švedski premijer [[Arvid Lindman]]. [[Datoteka:Vincenzo Laviosa - Duke and Duchess of Windsor - Google Art Project.jpg|mini|170px|[[Edward VIII|Edward]] od Windsora i [[Wallis Simpson]]]] * [[10. 12.]] - Britanski kralj [[Edward VIII]] potpisuje instrument abdikacije. Sutradan se obraća naciji a novi kralj postaje njegov brat [[George VI od Ujedinjenog Kraljevstva|George VI]], raniji vojvoda od Yorka (do [[1952]]). * 10. 12. - Na dodeli Nobelovih nagrada u Stokholmu nema [[Carl von Ossietzky|Carla von Ossietzkog]], dobitnika nagrade za mir iz Nemačke. * 10. 12. - Samoubistvo "jedne od najlepših beogradskih devojaka" Mile Dimitrijević zbog nesrećne ljubavi sa inž. Batom Stojanovićem - njen otac je 17-og ustrelio Stojanovića sa nekoliko hitaca (preživeo je) i izvršio samoubistvo (veliki publicitet, pet strana u "Politici"<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/12/18#page/4/mode/1up "Politika", 18. dec. 1936]</ref>). * [[11. 12.]] - [[Irska Slobodna Država]] koristi abdikacionu krizu u V. Britaniji da skoro u potpunosti eliminira britanskog vladara kao ustavnog činioca. * [[12. 12.]] - [[Xi'anski incident]] - [[Chiang Kai-shek]] otet od strane "Mladog maršala" [[Zhang Xueliang]]-a, što će dovesti do obnove saveza sa komunistima (Chiang pušten 25. 12.). * 12. 12. - Prikazan film ''[[Camille (film, 1936)|Camille]]'' sa [[Greta Garbo|Gretom Garbo]] i [[Robert Taylor|Robertom Taylorom]]. * [[14. 12.]] - [[David Frankfurter]] osuđen na 18 godina za ubistvo Gustloffa (pušten 1945). * [[21. 12.]] - Prvi let bombardera ''[[Junkers Ju 88]]''. * 21. 12. - [[Hashim al-Atassi]] prvi put postaje predsednik Sirije (1936-39, 1949-51. i 1954-55.) * [[23. 12.]] - Beograd proglašen turističkim mestom. * [[26. 12.]] - Eric Blair ([[George Orwell]]) stigao u Barcelonu (ostaje u Španiji pola godine). * 27 - 29. 12. - XIV internacionalna brigada poražena u bici kod Lopere, poginuli engleski pesnici [[John Cornford]] (praunuk Charlesa Darwina) i [[Ralph Winston Fox]]. * decembar - Posle jakog toplotnog talasa letos, počinje jak hladni talas u Severnoj Americi. === Kroz godinu === * Odlična žetva u Kraljevini Jugoslaviji.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/10/29?pageIndex=00005 "Politika", 29. okt. 1936]</ref> * [[Kolonizacija Kosova|Kolonizacija]]: od 1919. u "Južnoj Srbiji" je naseljeno 34.528 kolonista, koji su dobili 177.454 ha zemlje; ove godine oko Đakovice i u Podrimlju naseljeno 6.000 agrarnih interesenata na 48.744 ha.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1937/04/27?pageIndex=00007 "Politika", 27. april 1937]</ref> Za naseljavanje je potrošeno oko 860 miliona dinara, što je po naseljeniku "neznatno" u poređenju sa drugim zemljama.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1937/05/21?pageIndex=00011 "Politika", 21. maj 1937]</ref> * Mala pijanistkinja Nada Branković pobedila na festivalu u Beču.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1937/02/24?pageIndex=00008 "Politika", 24. feb. 1937]</ref> * Glad u zapadnoj Kini odnosi milione ljudi. * [[Gvatemala]], [[Honduras]] i [[Nikaragva]] su ove godine napustili [[Društvo naroda]]. * [[Sarajevo]] ima 80.000 stanovnika, od čega samo 4.500 poreskih obveznika.<ref>"Vreme", 2. jan. 1937, str. 5</ref> * [[Beograd]] ima 310.000 stanovnika i 125 tramvaja, koji prevoze 82% putnika; ima oko 8.000 motornih vozila svih vrsta<ref>"Vreme", 2. jan. 1937, str. 9</ref> Izvršeno je 20 ubistava.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1937/02/10#page/11/mode/1up "Vreme", 10. feb. 1937, str. 12]. digitalna.nb.rs</ref> == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1936.}} === Januar/Siječanj === * [[1. 1.]] - [[Lazo Goluža]], urednik TVZ († [[2020]]) * [[5. 1.]] - [[Petar Kriste]], hrvatski političar * [[6. 1.]] - [[Safet Isović]], pjevač († [[2007]]) * [[8. 1.]] - [[Božidar Šujica]], jugoslavenski i srpski pjesnik * [[9. 1.]] - [[Marko Veselica]], ekonomist, političar († [[2017]]) * [[10. 1.]] - [[Robert Woodrow Wilson]], astronom, nobelovac * [[11. 1.]] - [[Eva Hesse]], umetnica († [[1970]]) * [[19. 1.]] - [[Mahmut Bakali]], političar († [[2006]]) * [[22. 1.]] - [[Predrag Živković Tozovac]], pevač († [[2021]]) * [[27. 1.]] - [[Lavrentije Trifunović]], episkop šabački * [[28. 1.]] - [[Ismail Kadare]], albanski književnik * 28. 1. - [[Alan Alda]], glumac, autor * [[29. 1.]] - [[Patrick Caulfield]], slikar († [[2005]]) === Februar/Veljača === * [[10. 2.]] - [[Velimir Lukić]], književnik, upravnik Narodnog pozorišta, direktor TV Beograd († [[1997]]) * [[11. 2.]] - [[Burt Reynolds]], glumac († [[2018]]) * [[12. 2.]] - [[Đoko Stojičić]], književnik, diplomata, ministar * [[14. 2.]] - [[Uglješa Kojadinović]], glumac († [[1982]]) * [[17. 2.]] - [[Stipe Šuvar]], hrvatski političar († [[2004.]]) * [[26. 2.]] - [[Adem Demaçi]], kosovski pisac i političar († [[2018]]) === Mart/Ožujak === * [[5. 3.]] - [[Dean Stockwell]], glumac († [[2021]]) * [[10. 3.]] - [[Sepp Blatter]], predsjednik [[FIFA]] * [[11. 3.]] - [[Antonin Scalia]], sudac Vrhovnog suda SAD († [[2016]]) * [[18. 3.]] - [[F. W. de Klerk]], predsednik Južne Afrike († [[2021]]) * [[19. 3.]] - [[Ursula Andress]], glumica * [[28. 3.]] - [[Mario Vargas Llosa]], književnik, nobelovac === April/Travanj === * [[2. 4.]] - [[Milka Lukić]], glumica († [[2009]]) * [[7. 4.]] - [[Jelisaveta Karađorđević]], jugoslovenska princeza * [[9. 4.]] - [[Ljubomir Ćipranić]], glumac († [[2010]]) * [[12. 4.]] - [[Charles Napier (glumac)|Charles Napier]], glumac († [[2011]]) * [[15. 4.]] - [[Ljubomir Denković]], srpski vajar * [[16. 4.]] - [[Šaban Bajramović]], romski pevač († [[2008]]) * [[20. 4.]] - [[Ljubica Jović]], hrvatska glumica * [[21. 4.]] - [[Vasilija Radojčić]], pevačica († [[2011]]) * [[23. 4.]] - [[Roy Orbison]], kantautor, muzičar († [[1988]]) * [[24. 4.]] - [[Jill Ireland]], glumica († [[1990]]) * [[29. 4.]] - [[Zubin Mehta]], dirigent === Maj/Svibanj === * [[2. 5.]] - [[Engelbert Humperdinck]], pevač * [[7. 5.]] - [[Ivan Jagodić]], glumac († [[2010]]) * [[9. 5.]] - [[Glenda Jackson]], glumica, političarka * 9. 5. - [[Albert Finney]], glumac * [[12. 5.]] - [[Frank Stella]], slikar * [[13. 5.]] - [[Davor Rodin]], hrvatski filozof i politolog * 13. 5. - [[Ivo Štivičić]], dramaturg, scenarist († [[2021.]]) * [[14. 5.]] - [[Bobby Darin]], pevač, glumac († [[1973]]) * [[17. 5.]] - [[Dennis Hopper]], američki glumac († [[2010.]]) * [[27. 5.]] - [[Ivo Brešan]], hrvatski književnik i scenarist († [[2017]]) * 27. 5. - [[Senka Veletanlić]], pevačica, glumica * 27. 5. - [[Zlatko Crnković (glumac)|Zlatko Crnković]], glumac († [[2012]]) === Jun/Juni/Lipanj === * [[1. 6.]] - [[Bekim Fehmiu]], glumac († [[2010]].) * [[9. 6.]] - [[Nikola Koljević]], književnik i političar († [[1997]].) * [[17. 6.]] - [[Ken Loach]], režiser * [[20. 6.]] - [[Ivan Grubišić]], svećenik, političar († [[2017]]) * [[22. 6.]] - [[Kris Kristofferson]], glumac, pevač * [[23. 6.]] - [[Richard Bach]], književnik, avijatičar === Jul/Juli/Srpanj === * [[8. 7.]] - [[Gabi Novak]], pjevačica * [[9. 7.]] - [[Richard Wilson (škotski glumac)|Richard Wilson]], glumac * [[15. 7.]] - [[George Voinovich]], američki političar († [[2016]]) === Avgust/August/Kolovoz === * [[1. 8.]] - [[Yves Saint Laurent]], modni kreator († [[2008]]) * [[3. 8.]] - [[Vice Vukov]], hrvatski estradni umjetnik, publicist i političar († [[2008.]]) * [[4. 8.]] - [[Milenko Maticki]], književnik, urednik "Politike" († [[2001]]) * [[6. 8.]] - [[Dražan Jerković]], hrvatski nogometaš, reprezentativac, trener, sportski direktor i izbornik († [[2008]].) * [[15. 8.]] - [[Vera Svoboda]], hrvatska pjevačica * [[18. 8.]] - [[Robert Redford]], glumac * [[20. 8.]] - [[Alice i Ellen Kessler]], njemačke zabavljačice * [[21. 8.]] - [[Wilt Chamberlain]], košarkaš († [[1999]]) * [[22. 8.]] - [[Dobrica Erić]], srpski pesnik († [[2019]]) * [[29. 8.]] - [[John McCain]], američki republikanski političar († [[2018]]) === Septembar/Rujan === * [[3. 9.]] - [[Zine El Abidine Ben Ali]], predsednik Tunisa († [[2019]]) * [[5. 9.]] - [[Jerko Ješa Denegri]], istoričar umetnosti, kritičar * [[7. 9.]] - [[Buddy Holly]], američki muzičar († [[1959]]) * [[12. 9.]] - [[Tahir Kulenović]], flautista († ) * [[13. 9.]] - [[Nedeljko Dragić]], animator "Zagrebačke škole" * [[14. 9.]] - [[Walter Koenig]], glumac * [[21. 9.]] - [[Jurij Luškov]], gradonačelnik Moskve († [[2019]]) * [[25. 9.]] - [[Moussa Traoré]], predsednik Malija († [[2020]]) * [[29. 9.]] - [[Silvio Berlusconi]], poduzetnik, premijer Italije === Oktobar/Listopad === * [[5. 10.]] - [[Václav Havel]], književnik, predsednik Čehoslovačke i Češke († [[2011]]) * [[6. 10.]] - [[Beti Jurković]], hrvatska pjevačica * [[9. 10.]] - [[Brian Blessed]], glumac * [[14. 10.]] - [[Božidar Vučurević]], gradonačelnik Trebinja * [[17. 10.]] - [[Đurđa Ivezić]], glumica * [[22. 10.]] - [[Jovan Pavlović]], mitropolit zagrebačko-ljubljanski († [[2014]]) * [[27. 10.]] - [[Zdenka Anušić]], glumica († [[2012]]) === Novembar/Studeni === * [[5. 11.]] - [[Ivan Stambolić]], predsednik Predsedništva SR Srbije († [[2000]]) * [[8. 11.]] - [[Virna Lisi]], glumica († [[2014]]) * [[9. 11.]] - [[Mihail Talj]], šahista († [[1992]]) * [[19. 11.]] - [[Ljubiša Samardžić]], glumac († [[2017]]) * [[20. 11.]] - [[Stevan Gardinovački]], glumac († [[2011]]) * [[22. 11.]] - [[Vladimir Kranjčević]], dirigent, pijanista * [[23. 11.]] - [[Dragoslav Lazić]], filmski i TV reditelj === Decembar/Studeni === * [[1. 12.]] - [[Franjo Jurčec]], hrvatski glumac * [[6. 12.]] - [[Božo Bunjevac]], glumac († [[2008]]) * [[8. 12.]] - [[David Carradine]], glumac († [[2009]]) * [[10. 12.]] - [[Radomir Damnjanović]]-Damnjan, slikar * [[15. 12.]] - [[Irena Prosen]], glumica * [[16. 12.]] - [[Nikola Kovač]], romanista, akademik († [[2007]]) * [[17. 12.]] - [[Jorge Mario Bergoglio]], papa Franjo * 17. 12. - [[Klaus Kinkel]], njemački političar († [[2019]]) * [[22. 12.]] - [[Héctor Elizondo]], glumac * [[29. 12.]] - [[Mary Tyler Moore]], glumica († [[2017]]) * [[31. 12.]] - [[Mirjana Isaković]], vajar === Kroz godinu === * [[Dragan Tomić (političar)]] († [[2022]]) * [[Mirko Čanadanović]], političar == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1936.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[6. 1.]] - [[Louise Bryant]], novinarka (* [[1885]]) * [[9. 1.]] - [[John Gilbert]], glumac (* [[1897]]) * [[18. 1.]] - [[Rudyard Kipling]], engleski književnik (* [[1865]].) * [[20. 1.]] - [[George V od Ujedinjenog Kraljevstva|George V]], kralj Ujedinjenog Kraljevstva (* [[1865]]) * [[23. 1.]] - [[Teodor Taranovski]], rusko-jugoslovenski pravnik i istoričar (* [[1875]]) * [[2. 2.]] - [[Bosiljka Janić]] rođ. Cincar-Janković, dobrotvorka (* [[1869]]) * [[4. 2.]] - [[Wilhelm Gustloff]], švajcarski nacista (* [[1895]]) * [[19. 2.]] - [[Billy Mitchell]], američki general, pionir vojne avijacije (* [[1879]]) * [[20. 2.]] - [[Max Schreck]], glumac (* [[1879]]) * [[25. 2.]] - [[Maksimilijan Hajdin]], episkop gornjokarlovački (* [[1879]]) * [[27. 2.]] - [[Ivan Pavlov]], ruski fiziolog (* [[1849]].) * [[11. 3.]] - [[David Beatty]], britanski admiral (* [[1871]]) * [[16. 3.]] - [[Marguerite Durand]], novinarka, glumica, sifražetkinja (* [[1864]]) * 16. 3. - [[Josip Bogner]], književnik kritičar (* [[1906]]) * [[18. 3.]] - [[Elefterios Venizelos]], grčki državnik (* [[1864]]) * [[27. 3.]] - [[Stipe Javor]], hrvatski političar (* [[1877]]) === April/Travanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[4. 4.]] - [[Žarko Marinović]], student prava i član KPJ (* [[1911]]) * [[7. 4.]] - [[Marilyn Miller]], glumica, plesačica (* [[1898]]) * [[20. 4.]] - [[Wladimir Giesl von Gieslingen]], bivši austrougarski poslanik u Beogradu (* [[1860]]) * [[23. 4.]] - Blanka Kezer, operska pevačica<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/04/24?pageIndex=00007 "Politika", 24. april 1936]</ref> * [[28. 4.]] - [[Ignjat Job]], hrvatski slikar (* [[1895]].) * 28. 4. - [[Fuad I (Egipat)|Fuad I]], kralj Egipta (* [[1868]]) * [[8. 5.]] - [[Oswald Spengler]], istoričar, filozof (* [[1880]]) * [[14. 5.]] - [[Edmund Allenby]], britanski general i administrator (* [[1861]]) * [[3. 6.]] - [[Walther Wever]], nemački general, komandant Luftwaffe (* [[1887]]) * [[11. 6.]] - [[Robert E. Howard]], pisac fantazije (* [[1906]]) * [[12. 6.]] - [[Karl Kraus]], austrijski prozaist, publicist i dramatik (* [[1874]].) * [[14. 6.]] - [[Gilbert Keith Chesterton]], književnik, filozof, laički teolog (* [[1874]]) * jun - [[Lajoš Čaki]], revolucionar i politički zatvorenik (* [[1869]]) * [[18. 6.]] - [[Maksim Gorki]], ruski književnik (* [[1868]].) * [[22. 6.]] - [[Moritz Schlick]], fizičar, filozof (* [[1882]]) === Jul/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[7. 7.]] - [[Georgij Čičerin]], sovjetski političar (* [[1872]]) * [[8. 7.]] - [[Thomas Meighan]], glumac (* [[1879]]) * 8. 7. - [[Rudolf Koppitz]], fotograf (* [[1884]]) * [[15. 7.]] - [[Mihailo Jarošenko]], pilot A.D. Aeroput (* [[1893]]) * [[19. 7.]] - [[Jovan Žujović]], srpski geolog i političar (* [[1856]]) * [[1. 8.]] - [[Louis Blériot]], pionir avijacije (* [[1872]]) * [[10. 8.]] - [[Antonije Hrapovicki]], osnivač Ruske zagranične crkve (* [[1863]]) * [[15. 8.]] - [[Grazia Deledda]], talijanska književnica, nobelovka (* [[1871]].) * [[19. 8.]] - [[Federico García Lorca]], španski pesnik (* [[1898]]) * [[25. 8.]] - [[Lev Kamenjev]], revolucionar i sovjetski političar, žrtva čistke (* [[1883]]) * 25. 8. - [[Grigorij Zinovjev]], revolucionar i sovjetski političar, žrtva čistke (* [[1883]]) * [[14. 9.]] - [[Irving Thalberg]], filmski producent (* [[1899]]) * [[15. 9.]] - [[Svetozar Pribićević]], srpski političar iz Hrvatske (* [[1875]]) * [[16. 9.]] - [[Ibrahim Maglajlić]], bivši reis-ul-ulema (* [[1861]]) * [[17. 9.]] - [[Henry Louis Le Châtelier]], hemičar (* [[1850]]) * [[21. 9.]] - [[Hugo Ehrlich]], arhitekt (* [[1879]]) * [[29. 9.]] - [[Lazar Mijušković]], bivši crnogorski premijer (* [[1867]]) === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[6. 10.]] - [[Gyula Gömbös]], premijer Mađarske (* [[1886]]) * [[19. 10.]] - [[Arsen Karađorđević]], brat Petra I, otac Pavla (* [[1859]]) * 19. 10. - [[Lu Xun]], književnik (* [[1881]]) * [[3. 11.]] - [[Vojislav Vujović]], revolucionar, žrtva čistke (* [[1897]]) * 3. 11. - [[Deže Kostolanji]], književnik, novinar, prevodilac (* [[1885]]) * [[6. 11.]] - [[Ivša Lebović]], hrvatski političar i odvjetnik (* [[1874]].) * [[15. 11.]] - [[Eugen Viktor Feller]], farmaceut, industrijalac (* [[1871]]) * [[18. 11.]] - [[Gančo Hadžipanzov]], pesnik, član KPJ, španski borac (* [[1900]]) * [[20. 11.]] - [[Buenaventura Durruti]], anarhista (* [[1896]]) * 20. 11. - [[José Antonio Primo de Rivera]], osnivač Falange (* [[1903]]) * [[2. 12.]] - [[Miloš Bogunović (četnički komandant)]] (* [[1854]]) * [[9. 12.]] - [[Lottie Pickford]], glumica (* [[1893]]) * [[10. 12.]] - [[Luigi Pirandello]], talijanski književnik, nobelovac (* [[1867]].) * [[18. 12.]] - [[Andrija Mohorovičić]], hrvatski geofizičar (* [[1857]].) * [[20. 12.]] - [[Elsa Einstein]], druga Albertova supruga (* [[1876]]) * [[22. 12.]] - [[Dragutin Gorjanović Kramberger]], hrvatski paleontolog, paleontropolog i geolog (* [[1856]].) * 22. 12. - [[Nikolaj Ostrovski]], književnik socrealizma (* [[1904]]) * [[27. 12.]] - [[Hans von Seeckt]], nemački general (* [[1866]]) * [[28. 12.]] - [[Zorka Todosić]], srpska glumica (* [[1864]]) * [[31. 12.]] - [[Miguel de Unamuno]], književnik, filozof, profesor (* [[1864]]) === Kroz godinu === * [[Mihailo Golubović]], boem, pripovedač (* [[1872]]) * [[Đorđe Stratimirović (arheolog)]] (* [[1858]]) == Nobelova nagrada za 1936. godinu == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Victor Franz Hess]] (otkriće [[Kosmička radijacija|kosmičke radijacije]]) i [[Carl David Anderson]] (otkriće [[pozitron]]a) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Peter Debye]] (doprinos poznavanju molekularne strukture putem istraživanja [[Dipolni moment|dipolnog momenta]] i difrakcije rentgenskih zraka i elektrona u gasovima) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Henry Hallett Dale]] i [[Otto Loewi]] (otkrića u vezi hemijske [[Neurotransmisija|transmisije]] nervnih impulsa) * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Eugene O'Neill]] (za snagu, poštenje i duboke emocije njegovih dramskih dela, koje otelovljuju originalni koncept tragedije) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Carlos Saavedra Lamas]] (posredovanje u [[Rat za Čako|Ratu za Čako]] između Bolivije i Paragvaja, iniciranje ugovora o nenapadanju između južnoameričkih zemalja) == Reference == {{reference}} == Spoljne veze == * [http://www.indiana.edu/~league/1936.htm Chronology 1936], University of Indiana * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,847716-1,00.html Foreign News: Pigs in Policy], magazin ''Time'', 2. mart 1936. (uvećanje britanske kvote za svinje iz Jugoslavije, radi pridržavanja sankcija protiv Italije) * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,770264,00.html YUGOSLOVIA: Peter Passes], magazin ''Time'', 6. jul 1936. (o Petru i Tomislavu) * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,848641,00.html Miscellany, Oct. 12, 1936], ''Time'' * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,757122,00.html Miscellany: Yugoslavia], ''Time'' Dec. 07 <!-- internacionalni linkovi --> [[Kategorija:1930-e]] [[Kategorija:20. vijek|36]] [[Kategorija:Godine]] 8sy4g3bzrt58tnys5lwaw2hsl5g1re2 1931 0 23746 41260363 41240756 2022-07-28T15:08:34Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{godina nav}} {{godina u drugim kalendarima|1931}} Godina '''1931''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXXXI]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u četvrtak]]. __NOTOC__ <center> {| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius | '''1931''': <br /> [[1931#Januar/Siječanj|1]] • [[1931#Februar/Veljača|2]] • [[1931#Mart/Ožujak|3]] • [[1931#April/Travanj|4]] • [[1931#Maj/Svibanj|5]] • [[1931#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1931#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1931#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1931#Septembar/Rujan|9]] • [[1931#Oktobar/Listopad|10]] • [[1931#Novembar/Studeni|11]] • [[1931#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1931#Rođenja|Rođenja]] • [[1931#Smrti|Smrti]] |}</center> == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[2. 1.]] - [[Ernest Lawrence]] pustio u rad prvu varijantu [[ciklotron]]a. * [[5. 1.]] - [[Ernst Röhm]] se vratio iz Bolivije na Hitlerov poziv, ponovo je na čelu [[Sturmabteilung|SA]] - u Berlinu su u toku previranja poznata kao [[Stennesova pobuna]]. * [[9. 1.]] - Prikazan film "[[Mali Cezar]]". * [[11. 1.]] - Osnovana [[Biblioteka grada Beograda]]. * [[30. 1.]] - Prikazan [[Charlie Chaplin|Chaplinov]] film ''[[City Lights]]''. === Februar/Veljača === * [[3. 2.]] - Zemljotres u zalivu Hawke's je najgora prirodna katastrofa na [[Novi Zeland|Novom Zelandu]], razoreni grad [[Napier (Novi Zeland)|Napier]] će biti obnovljen u stilu ''[[Art Deco]]''. * [[8. 2.]] - Eksplozija u rudniku u Fušunu, Mandžurija, izveštava se o 3.000 poginulih<ref name="Lennox2008">{{cite book|author=Doug Lennox|title=Now You Know Disasters: The Little Book of Answers|url=http://books.google.com/books?id=H-ExfumVpmwC&pg=PA39|date=24 March 2008|publisher=Dundurn|isbn=978-1-55002-807-2|pages=39–}}</ref>. * [[11. 2.]] - MacDonaldovo pismo ("Crno pismo"): britanski premijer "pojašnjava" prošlogodišnju [[Passfieldova bela knjiga|Passfieldovu belu knjigu]] tako što reafirmira jevrejsko useljavanje i kupovinu zemlje. * [[12. 2.]] - Prva emisija [[Radio Vatikan]]a. * [[13. 2.]] - Inauguracija [[New Delhi]]ja kao nove prestonice [[Britanska Indija|Britanske Indije]]. * [[14. 2.]] - Originalna verzija "[[Drakula (film, 1931)|Drakule]]" sa [[Béla Lugosi|Belom Lugošijem]]. * 14. 2. - General [[Jorge Ubico]], "Centralnoamerički Napoleon", uzima vlast u [[Gvatemala|Gvatemali]] (do 1944) - diktatorski u korist kompanije United Fruit i bogatih zemljoposednika. * [[18. 2.]] - Ubistvo [[Milan Šufflay|Milana Šufflaya]] u Zagrebu, koje će izazvati protest Alberta Ajnštajna i Hajnriha Mana ispred Međunarodne lige za prava čoveka. * [[20. 2.]] - Albanski emigranti [[Aziz Çami]] i [[Ndok Gjeloshi]] pokušali ubiti kralja [[Zog od Albanije|Zoga]] u Beču - umesto njega ubijen telohranitelj a [[Eqrem Libohova]] ranjen. * [[28. 2.]] - [[Oswald Mosley]] napušta laburiste i osniva Novu partiju, a sledeće godine [[Britanska unija fašista|Britansku uniju fašista]]. === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] - [[Gabriel Terra]] novi predsednik [[Urugvaj]]a (do 1938, uvodi diktaturu 1933). * [[3. 3.]] - ''[[The Star-Spangled Banner]]'' zvanično postaje američka himna. * 3. 3. - [[Cab Calloway]] snimio jazz-pesmu ''[[Minnie the Moocher]]''. * [[4. 3.]] - Gandhi–Irwinov pakt: građanski neposluh prestaje a zauzvrat amnestija zatvorenicima, dozvola ljudima na obali da prave sopstvenu sol i nova runda Okruglog stola o Indiji. * [[5. 3.]] - [[Daniel Salamanca Urey]] novi predsednik [[Bolivija|Bolivije]] (do 1934): program štednje, suzbijanje opozicije, pojačano neprijateljstvo sa Paragvajem ([[Rat za Čako]] izbija sledeće godine). * [[7. 3.|7]] - [[8. 3.]] - Katastrofalni zemljotres kod [[Valandovo|Valandova]] u jugoistočnoj Makedoniji ([[Magnituda zemljotresa|M]] 6.0, int. IX-X). * [[7. 3.]] - Sudar putničkih brodova "Zagreb" i "Franše Depere" na Dunavu kod Beograda, kod Ade Krnjače tj. Huje<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/Novine_i_casopisi/Politika_1904-1941/1931/3/8?pageIndex=00007 "Политика", 8. mart 1931, str. 7]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} i [http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/Novine_i_casopisi/Politika_1904-1941/1931/3/8?pageIndex=00008 str. 8]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. digitalna.nb.rs (Digitalna narodna biblioteka Srbije)</ref> - ima utopljenih (presuda kapetanima izrečena 27. 6.). * [[9. 3.]] - [[Menjševičko suđenje (1931)|Menjševičko suđenje]] u Moskvi: osuđeno 14 bivših [[Menjševici|menjševika]] optuženih da su želeli obnoviti stranku. * [[11. 3.]] - U [[SSSR]] počinje program "Spreman za rad i odbranu SSSR-a" (''Готов к труду и обороне СССР'', skraćeno GTO, tj. ГTO), program fizičke kulture za stanovništvo. * [[17. 3.]] - Tri manje podmetnute eksplozije u beogradskoj ulici Nemanjinoj, major Leonid Rekalov smrtno ranjen prilikom ispitivanja jedne naprave. * 17. 3. - [[Nevada]] legalizuje [[kockanje]]. * 17. 3. - Martovski incident u Japanu: osujećen pokušaj državnog udara od strane vojnih (''[[Sakurakai]]'') i civilnih ultranacionalista. * [[19. 3.]] - [[Vajmarska Republika|Nemačka]] i [[Austrija]] dogovorile uspostavljanje carinske unije - Francuska se protivi, Međunarodni sud pravde sprečava kasnije tokom godine. * [[23. 3.]] - Britanska vlada obesila trojicu istaknutih boraca za nezavisnost Indije, među kojima je i [[Bhagat Singh]]. * [[25. 3.]] - [[Scottsboro Boys]]: devetorica crnih tinejdžera uhapšeni pod optužbom da su silovali dve belkinje u Alabami - početak duge pravne bitke. * [[28. 3.]] - Nemački predsednik [[Paul von Hindenburg|Hindenburg]] doneo Ukaz za suzbijanje političkih izgreda kojim je suspendovana većina ustavnih prava građana. * [[31. 3.]] - Pad putničkog aviona na [[Let TWA 599|letu TWA 599]] u [[Kansas]]u prilikom čega gine popularni trener američkog fudbala [[Knute Rockne]]; nesreća će kasnije potaći nove mere za jačanje bezbednosti vazdušnog saobraćaja. * 31. 3. - Jak zemljotres razorio [[Managua|Managvu]], 2.000 mrtvih. === April/Travanj === * 31. 3./[[1. 4.]] - [[Stennesova pobuna]]: berlinski lider SA zauzeo tamošnju kancelariju nacističke stranke i redakciju [[Joseph Goebbels|Goebellsovog]] lista ''[[Der Angriff]]'' - izbačen iz partije, a desnica uverena u Hitlerov "legalizam". * [[1. 4.]] - [[31. 5.]] - Druga kampanja opkoljavanja [[Komunistička partija Kine|komunističkog]] Sovjeta u [[Jiangxi]]ju od strane [[Kuomintang]]ove vlade. * [[6. 4.]] - Portugalska vlada proglasila vanredno stanje na [[Madeira|Maderi]] i [[Azori]]ma, usled pokušaja vojnog prevrata. [[Datoteka:Empirestatebuildingfrombrooklynnewyork.jpg|thumb|220px|[[Empire State Building]]]] * [[9. 4.]] - Probijen Ivanski tunel (3223m) - delimično rešen problem zupčanica na bosanskoj južnoj pruzi (Sarajevo-more). * [[12. 4.]] - Na lokalnim izborima u Španiji pobedile republikanske stranke, što se smatra neformalnim referendumom o monarhiji. * [[14. 4.]] - {{flagicon|Španija|1931}} Proglašena [[Druga španjolska republika]] (potrajaće do [[1939]]), kralj [[Alfonso XIII (Španija)|Alfonso XIII]] beži iz zemlje. * [[15. 4.]] - Ubistvom [[Joe Masseria|Džoa Maserije]] okončan [[mafija]]ški [[Kastelamarski rat]] (''Castellammarese War'') - [[Salvatore Maranzano]] će nepunih pet meseci biti ''capo di tutti i capi'' američke mafije. * 15. 4. - Britanska kolonija [[Cejlon]] dobija ustavni dokument, tzv. Donoughmorov ustav: univerzalno pravo glasa, komitetski sistem vlade, sa predstavnicima svih etničkih zajednica (važi do 1947). * [[17. 4.]] - Posle više od 200 godina obnovljena katalonska autonomija, ''[[Generalitat de Catalunya]]'', tri dana nakon što je [[Francesc Macià i Llussà]] proglašavao [[Katalonska Republika|Katalonsku Republiku]]. * [[18. 4.]] - Istoričar [[Nicolae Iorga]] premijer [[Kraljevina Rumunjska|Rumunjske]] (do 1932). * [[23. 4.]] - Prikazan film ''[[The Public Enemy]]'' sa [[James Cagney|Jamesom Cagneyjem]]. * [[25. 4.]] - [[Ferdinand Porsche]] osnovao firmu ''[[Porsche]]'' u [[Stuttgart]]u. * [[27. 4.]] - Zangezurski zemljotres pogodio južnu Jermeniju i Nahičevan, možda 2.000 mrtvih. === Maj/Svibanj === * [[1. 5.]] - U Njujorku otvoren [[Empire State Building]], najviša zgrada na svetu do [[1971]]. * [[6. 5.]] - Otvorena [[Pariska kolonijalna izložba]]. * [[8. 5.]] - Počela gradnja [[Crkva Svetog Marka u Beogradu|crkve Svetog Marka u Beogradu]] (do [[1940]], osveštana [[1948]]). * 8. 5. - Kraljevina Jugoslavija sklopila sa francuskim sindikatom banaka zajam u iznosu od 1.205 miliona francuskih franaka - priprema se zakonska stabilizacija dinara, ili "zlatni dinar" (zakon usvojen 11. maja). [[Datoteka:Ba ca.jpg|mini|220px|Sedište banke ''[[Creditanstalt]]'']] * [[10.5.|10.]] - [[13. 5.]] - [[Paljenje samostana u Španjolskoj 1931.]] - nakon jedne rojalističke uvrede, anarhisti i radikalni socijalisti zapalili i demolirali 12 crkava u Madridu, nakon čega je došlo do sličnih napada u drugim gradovima, uglavnom na jugu. * [[11. 5.]] - Bankrotirala bečka banka [[Creditanstalt]] - započinje kolaps bankarstva u srednjoj Evropi (uključujući Nemačku), sa globalnim posledicama. * 11. 5. - U Berlinu prikazan [[Fritz Lang|Langov]] film ''[[M (film, 1931)|M]]''. * [[13. 5.]] - [[Olimpijske igre 1936]] dodeljene Berlinu. * [[14. 5.]] - Pucnjava u Ådalenu: vojska ubila petoricu štrajkača u Švedskoj. * 14. 5. - Dirigent [[Arturo Toscanini]] napadnut na koncertu u Bolonji jer nije želeo svirati fašističku himnu ''[[Giovinezza]]''. * [[15. 5.]] - [[Pio XI.|Papina]] enciklika ''[[Quadragesimo anno]]'': kritika neobuzdanog kapitalizma i totalitarnog komunizma, zalaže se za [[tripartizam|tripartistički]] [[korporativizam]]. * [[31. 5.]] - U [[Bahrein]]u pronađena [[nafta]], prva u Persijskom zalivu van Irana. === Jun/Juni/Lipanj === [[Datoteka:50-Dinara-1931.jpg|mini|250px|Lice novčanice od 50 dinara - valuta je nakratko konvertibilna sa zlatnom podlogom]] * [[3. 6.]] - U Parizu prvi put izložena [[Salvador Dalí|Dalijeva]] slika "[[Postojanost sećanja]]". * [[14. 6.]] - Izletnički brod ''Saint-Philibert'' potonuo na ušću Loare, preko 450 mrtvih. * [[20. 6.]] - "[[Huverov moratorijum]]" - usled bankarskog kolapsa u Centralnoj Evropi, američki predsednik [[Herbert Hoover|Huver]] zatražio da se na godinu dana prekine s isplatama nemačkih reparacija Francuskoj i savezničkih dugova SAD (Kongres odobrio u decembru, ali ekonomski pad u Evropi nije sprečen). * [[21. 6.]] - Izbori u Bugarskoj, pobeda Narodnog bloka (poslednji slobodni izbori u zemlji do [[1990]]). * [[23. 6.]] - Staljinov govor na okupljanju industrijskih upravnika: odbacuje ideju jednakih plata za sve i napade na specijaliste: * [[23. 6.]] - [[1. 7.]] - [[Wiley Post]] i [[Harold Gatty]] prvi obleću svet jednomotornim avionom, za manje od devet dana. * [[28. 6.]] - Stupio na snagu Zakon o novcu Kraljevine Jugoslavije - uveden je dinar sa zlatnom podlogom (0,0265 gr zlata za jedan dinar, ili 9,12778 švajcarskih franaka za 100 dinara), treća po veličini jedinica merena u zlatu, ali konvertibilnost traje samo 102 dana<ref name="Boarov22012009">Boarov, Dimitrije [http://www.vreme.com/cms/view.php?id=804774 Kako je ekonomska kriza stigla u Kraljevinu Jugoslaviju i šta je bilo posle]. vreme.com 22. januar 2009.</ref>. * 28. 6. - Izbori u Španiji, najviše glasova za socijaliste. * [[29. 6.]] - Papa [[Pio XI.]] izdaje antifašističku encikliku ''[[Non abbiamo bisogno]]'' nakon što je Musolini zatvorio neke katoličke organizacije. * [[30. 6.]] - Pripadnici pravaške mladeži [[Marko Hranilović]] i [[Matija Soldin]] osuđeni na smrt u Zagrebu za ubistvo gen. direktora Jugoštampe Tonija Schlegla [[1929]], još 16-oro dobilo zatvorske kazne. === Jul/Juli/Srpanj === [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 102-12023, Berlin, Bankenkrach, Andrang bei der Sparkasse.jpg|mini|250px|Juriš na banke u Nemačkoj 13. jula 1931.]] * [[1. 7.]] - [[Nakamurin incident]]: kineski vojnici streljali japanskog kapetana Nakamuru i još trojicu iz grupe na špijunskoj misiji u Mandžuriji; istog dana se dogodio i [[Wanpaoshanski incident]], manji sukob kineskih i korejskih seljaka, koji je senzacionalizovan u Koreji i Japanu (koji vlada Korejom). * [[5. 7.]] - Antikineski neredi u Pjongjangu, zatim dolazi do antikorejskih nereda u Kini. * [[10. 7.]] - [[Zemlja Erika Crvenog]] (Istočni [[Grenland]]) proglašena za norvešku teritoriju - Stalni sud međunarodne pravde presudio u korist Danske 1933. * [[13. 7.]] - U [[Vajmarska Republika|Nemačkoj]] bankrotirala ''[[Darmstädter und Nationalbank]]'' (Danat-Bank), što ruši poverenje u ceo bankarski sistem i izaziva finansijsku krizu. * srpanj - [[John Haven Emerson]] usavršio u SAD [[željezna pluća]] (ventilator negativnog pritiska). * [[16. 7.]] - Car [[Haile Selassie]] proglasio prvi [[ustav Etiopije]]. * [[26. 7.]] - Milenarski [[Pokret proučavatelja Biblije]] promjenio ime u [[Jehovini svjedoci]]. * 26. 7. - Suočen sa nemirima usled bankrotsva zemlje, čileanski predsednik [[Carlos Ibáñez del Campo]] napušta zemlju (imaće drugi mandat 1952-58) - nestabilnost traje do [[Arturo Alessandri|Alessandrijevog]] povratka u decembru 1932, uključujući pobunu u mornarici krajem ovog meseca i pokušaj Socijalističke republike (jun-septembar 1932). * [[31. 7.]] - Mayov izveštaj: parlamentarni komitet preporučuje kresanje državne potrošnje u V. Britaniji, što izaziva podelu među vladajućim laburistima. * jul-avgust - [[Kineske poplave (1931)|Kineske poplave]]: poplave [[Jangce]]a, "23 miliona bez doma". Velike poplave u Kini na raznim rekama ove godine, procene broja mrtvih se kreću od 145.000 do čak 4 miliona. * ljeto - [[Gustav Perčec]] uzeo u zakup imanje [[Janka-puszta]] gdje će biti organiziran ustaški centar. === Avgust/August/Kolovoz === * 2 - 3. 8. - Eksplozija u vagonu kod Zemuna, dvoje poginulih, pronađen eksploziv u kolima zaustavljenim kod Jesenica.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1931/08/04?pageIndex=00003 "Vreme", 4. avg. 1931]</ref> * [[6. 8.]] - Oblasni odbor Saveza železničara u Zagrebu osuđuje učestale "atentate" na železničke objekte u zemlji<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/Novine_i_casopisi/Politika_1904-1941/1931/8/10?pageIndex=00003 Politika, 10. avgust 1931, str. 3]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. digitalna.nb.rs</ref>. * [[9. 8.]] - Neuspeli referendum za raspuštanje landtaga u [[Slobodna Država Pruska|Pruskoj]] - nacisti, narodnjaci i komunisti su želeli srušiti socijaldemokratsku vladu; komunistički neredi u Berlinu. * [[10. 8.]] - Fuyunski zemljotres u Kini, na severu [[Xinjiang]]a, 10.000 mrtvih. * [[11. 8.]] - Juriš na britansku funtu, ekonomska i politička kriza u V. Britaniji. * avgust - ''Lady, Play Your Mandolin!'' je prvi crtani film serijala ''[[Merrie Melodies]]''. * [[19. 8.]] - [[István Bethlen]] objavio da se povlači posle deset godina na čelu [[Kraljevina Mađarska (1920–1946)|mađarske]] vlade - sledi [[Gyula Károlyi]] (do 1932), zemlja je u agrarnoj i kreditnoj krizi. * [[24. 8.]] - Britanska laburistička vlada [[Ramsay MacDonald]]a daje ostavku usled teške ekonomske situacije - nasleđuje je Nacionalna vlada, s ministrima iz svih partija, pod istim premijerom (zbog čega je isključen iz partije). === Septembar/Rujan === * [[2. 9.]] - Uvažene ostavke ministara [[Dimitrije Ljotić|Ljotića]] (pravda) i [[Dušan Sernec|Serneca]] (građevine). * [[3. 9.]] - [[Datoteka:Coat of arms of the Kingdom of Yugoslavia.svg|35px]] Kralj [[Aleksandar I od Jugoslavije|Aleksandar]] oktroira novi [[Ustav Jugoslavije 1931|Ustav Jugoslavije]] ("Oktroirani" ili "Septembarski ustav") kojim se okončava [[Šestojanuarska diktatura]] tj. kraljeva lična vladavina. Uveden dvodomni parlament ("Narodno Pretstavništvo") sa Senatom i Narodnom skupštinom. * [[5. 9.]] - Golman Seltika, Džon Tompson, poginuo u sudaru sa igračem Rendžersa. * [[6. 9.]] - U Beogradu puštena u rad automatska [[telefon]]ska centrala (danas je [[Petar II Karađorđević|Prestolonaslednikov]] rođendan). * [[7. 9.]] - Počela druga runda Okruglog stola o Indiji u Londonu, sada učestvuje i [[Gandhi]] ispred Nacionalnog kongresa. * [[10. 9.]] - Novi Zakon o izboru narodnih poslanika za Narodnu skupštinu KJ - sistem zemaljske izborne liste, koja mora imati kandidata u svakoj izbornoj jedinici. * 10. 9. - Ubijen [[Salvatore Maranzano]], šef šefova američke mafije, od strane ljudi [[Lucky Luciano]]-a, koji će vođstvo [[Cosa Nostra]]-e organizovati u vidu Komisije ([[Pet porodica]]). * 10. 9. - Uragan u [[Britanski Honduras|Britanskom Hondurasu]] ([[Belize]]), oko 2.500 mrtvih. [[Datoteka:IJA troops invading Shenyang.jpg|mini|260px|[[Mukdenski incident]]: japanske trupe pred [[Shenyang]]om]] * [[13. 9.]] - Železnička nesreća usled eksplozije na vijaduktu kod [[Biatorbágy]]a u Mađarskoj - 22 mrtvih; za ovo su bili okrivljeni komunisti, ali se zapravo radilo o mentalno poremećenom [[Szilveszter Matuska|Szilveszteru Matuski]]. * 15 - [[16. 9.]] - [[Invergordonska pobuna]] (ili štrajk) nekoliko brodova Britanske atlantske flote u Škotskoj zbog kresanja plata. * [[16. 9.]] - Obešen [[Omar Mukhtar]], borac protiv kolonijalizma u [[Italijanska Libija|Italijanskoj Libiji]]. Italijani ovog meseca završili ogradu od bodljikave žice od [[Bardia|Bardije]] na moru do [[Jaghbub]]a, 270 km u unutrašnjosti. * [[18. 9.]] - [[Mukdenski incident]] (ili Mandžurski incident): uveče, vrlo mala eksplozija pored Južnomandžurske železnice, postavljena od japanskog oficira, izgovor je za [[japanska invazija Mandžurije|Japansku invaziju Mandžurije]] sledećeg jutra. Po novijim shvatanjima u Kini, to je početak [[Drugi kinesko-japanski rat|Drugog kinesko-japanskog rata]], tj. Četrnaestogodišnjeg rata otpora. * 18. 9. - [[Geli Raubal]], [[Adolf Hitler|Hitlerova]] polunećaka, izvršila samoubistvo u njegovom stanu. * [[21. 9.]] - [[Britanska funta]] napustila [[zlatni standard]] nakon što se zemlja našla na ivici bankrota. * [[25. 9.]] - U Zagrebu obješeni Marko Hranilović i Matija Soldin. === Oktobar/Listopad === [[Datoteka:Zerstörer Dubrovnik.jpg|mini|250px|[[Dubrovnik (razarač)|Razarač Dubrovnik]]]] * [[1. 10.]] - Otvorena nova zgrada hotela ''[[Waldorf Astoria New York]]'' - najveći hotel na svetu. * [[4. 10.]] - Prvi put se pojavio junak iz stripa ''[[Dick Tracy]]''. * [[7. 10.]] - Faktički kraj konvertibilnog dinara, novi propisi uvode devizne restrikcije; u međuvremenu je povučeno 2.100 miliona dinara štednje, a u inostranstvo prebačeno 300 miliona dinara deviznih sredstava<ref name="Boarov22012009"></ref>. * [[11. 10.]] - U Glasgowu porinut [[Dubrovnik (razarač)|razarač Dubrovnik]] (u službi od 1932). * 11. 10. - U Nemačkoj formiran [[Harzburški front]], savez [[Nemačka nacionalna narodna partija|narodnjaka]], [[Nacisti|nacista]] i drugih desničarskih grupa protiv vlade [[Heinrich Brüning|Heinricha Brüninga]] (kratkog daha). [[Datoteka:Corcovado statue01 2005-03-14.jpg|mini|200px|[[Kip Krista Iskupitelja]]]] * [[12. 10.]] - Posvjećen [[Kip Krista Iskupitelja]] u Rio de Janeiru. * [[15. 10.]] - Pri pokušaju hapšenja u Zagrebu, ubijeni sekretari SKOJ [[Josip Debeljak]] i [[Josip Adamić]] (Debeljak se ubraja u [[Sedam sekretara SKOJ-a]]). * [[17. 10.]] - [[Al Capone]] osuđen u Chicagu na 11 godina zatvora zbog utaje poreza. * [[21. 10.]] - Povodom pogreba [[Thomas Edison|Thomasa Edisona]], svetla u SAD ugašena na jedan minut u deset uveče EST. * 21. 10. - Oktobarski incident ili Incident carskih boja: tajno društvo ''[[Sakurakai]]'' ponovo pokušava izvesti puč u Japanu - raspušteno je ali su vinovnici samo lako kažnjeni. * [[24. 10.]] - U Njujorku posvećen ''[[George Washington Bridge]]'', viseći most raspona 1.450 m, najduži na svetu do završetka [[Golden Gate (most)|Golden Gatea]] 1937. * [[27. 10.]] - Izbori u Ujedinjenom Kraljevstvu: velika pobeda Nacionalne vlade, odn. [[Stanley Baldwin|Baldwinovih]] konzervativaca (470 poslanika, +210) i težak poraz opozicionih laburista (52 poslanika, -225); nacionalni laburista [[Ramsay MacDonald]] ostaje na čelu vlade. === Novembar/Studeni === * [[2. 11.]] - ''[[DuPont]]'' objavio otkriće nove sintetičke gume "DuPren" ([[neopren]]). * [[5.11.|5]] - [[7. 11.]] - Studenti u Beogradu protestuju protiv nedemokratskih izbora (među njima i [[Milovan Đilas]]) - cela školska 1931/32. će biti u znaku protesta i obustava rada, prvo na Beogradskom, pa na Zagrebačkom i Ljubljanskom univerzitetu. * [[7. 11.]] - [[Datoteka:National Flag of Chinese Soviet Republic.svg|25px]] [[Mao Cetung]] proglasio [[Kineska Sovjetska Republika|Kinesku Sovjetsku Republiku]] u provinciji [[Jiangxi]] (formalno raspuštena [[1937]]). * [[8. 11.]] - [[Parlamentarni izbori u Kraljevini Jugoslaviji 1931.|Parlamentarni izbori u Kraljevini Jugoslaviji]]: opozicija bojkotuje pa učestvuje samo vladina izborna lista [[Petar Živković|Petra Živkovića]] i dobija svih 305 mandata. * [[10. 11.]] - [[Tjencinski incident (1932)|Tjencinski incident]]: pod okriljem nereda u [[Tjencin]]u, bivši kineski car [[Pu Yi]] napušta grad i prelazi na japansku teritoriju u Mandžuriji (→ [[Mandžukuo]]). * novembar - Funkcioner KPJ [[Božo Vidas Vuk]] ubijen kod Maribora. * [[21. 11.]] - Premijera filma ''[[Frankenstein (film, 1931)|Frankenstein]]'' u Njujorku. * [[25. 11.]] - [[Harold Urey]] otkrio [[deuterijum]]. * 25. 11. - U Nemačkoj otkriveni "Boxheimski dokumenti", nezvanični planovi SA za represiju ako bi komunisti pokušali puč. === Decembar/Prosinac === [[Datoteka:1000-dinara-1931.jpg|mini|200px|1000 dinara, lice]] [[Datoteka:50-Dinara-1931-back.jpg|mini|200px|50 dinara, naličje]] * [[1. 12.]] - Datum izdanja novčanica od 50 i 1000 dinara u Kraljevini Jugoslaviji. * [[5. 12.]] - Kraljevim ukazom penzionisan [[Anton Korošec]], ministar na raspoloženju. * 5. 12. - Zakon o uređenju prometa filmova u KJ propisuje da se na svakih 1000 metara stranog filma prikaže 100 metara domaćeg a svaki uvoznik da proizvede 70 metara - ali odgovarajući član je izbrisan 1933.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1940/03/31#page/12/mode/1up "Vreme", 31. mart 1940, str. 13]. digitalna.nb.rs</ref> [[Datoteka:Christ saviour explosion.jpg|mini|Srušen [[Hram Hrista Spasitelja u Moskvi]]]] * 5. 12. - [[Hram Hrista Spasitelja u Moskvi]] srušen po [[Josif Staljin|Staljinovom]] nalogu (planirana je gradnja [[Palata Sovjeta|Palate Sovjeta]], Bazen Moskva stoji 1960-94, crkva obnovljena 1995-2000). * [[7. 12.]] - Prvi sastanak Narodne skupštine (donji dom Narodnog predstavništva); levičarski studenti demonstriraju. * 7 - 17. 12. - Svetski islamski kongres u Jerusalimu, sa 130 delegata iz 22 zemlje, sazvan na inicijativu velikog muftije [[Mohammed Amin al-Husseini|al-Husseinija]] - osuda cionizma. * [[8. 12.]] - Vanredni dekret u Nemačkoj, ekonomske mere protiv krize i političke protiv nasilja, zabranjeno nošenje partijskih uniformi. * [[9. 12.]] - Odobren Ustav Španske republike - žensko pravo glasa, građanski brak, razvod, ograničenja za katoličku crkvu, pravo na autonomiju regiona. * [[10. 12.]] - [[Društvo naroda]] šalje delegaciju da ispita japansko-kineski konflikt u [[Mandžurija|Mandžuriji]] - dogodine objavljen [[Lyttonov izveštaj]]. * [[11. 12.]] - [[Britanski parlament]] doneo [[Westminsterski statut]], kojim samoupravni dominioni [[Britanska imperija|Britanske imperije]] dobijaju zakonodavnu nezavisnost - osnov za [[Komonvelt nacija]] (trenutni [[dominion]]i su Kanada, Njufaundlend, Irska, Južna Afrika, Australija i Novi Zeland). * 11. 12. - [[Niceto Alcalá-Zamora]] je prvi predsednik Druge španske republike (do [[1936]]). * [[15. 12.]] - Beograd i zvanično dobio [[Grb Beograda|grb]]. * [[16. 12.]] - Socijaldemokrati i savjeznici u Njemačkoj formirali [[Željezni front]]. === Kroz godinu === * Kod [[Borovo|Borova]] otvorena fabrika "[[Bata]]". * Industrijska kriza u Jugoslaviji (u kontekstu [[Velika ekonomska kriza|globalne depresije]]). * Izgrađena pruga [[Kraljevo]] - [[Kosovska Mitrovica]]. * Snimljen domaći nemi film "[[Sa verom u Boga]]". * Kod Pariza izgrađena modernistička ''[[Villa Savoye]]'', po projektu [[Le Corbusier]]a i [[Pierre Jeanneret|Jeannereta]]. * Francuski astronom [[Bernard Lyot]] predstavio [[koronagraf]] za proučavanje [[Korona (astronomija)|korone]] Sunca. * [[Adolf Windaus]] opisao vitamin D2. * SSSR: ** Nastavlja se prisilna [[kolektivizacija]] i [[raskulačivanje]]; što dovodi do egzodusa seljaka i loše žetve. ** Okončava se "kulturna revolucija". == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1931.}} === Januar/Siječanj &ndash; Februar/Veljača === * [[2. 1.]] - [[Toshiki Kaifu]], premijer Japana († [[2022]]) * [[3. 1.]] - [[Tode Čolak]], književnik, kritičar i prevodilac, beogradski profesor († [[1990]]) * [[5. 1.]] - [[Robert Duvall]], glumac * [[7. 1.]] - [[Bahrudin Čengić]] - Bato, filmski reditelj († [[2007]]) * [[10. 1.]] - [[Will McBride]], fotograf († [[2015]]) * [[12. 1.]] - [[Vlado Štefančić]], glumac, TV voditelj († [[2017]]) * [[13. 1.]] - [[Ljubomir Ubavkić Pendula]], glumac († [[2017]]) * [[16. 1.]] - [[Johannes Rau]], 8. [[Njemačka|njemački]] predsjednik († [[2006]].) * [[17. 1.]] - [[James Earl Jones]], glumac * 17. 1. - [[Peđa Ristić]], arhitekta († [[2019]]) * [[20. 1.]] - [[Zdravko Sančević]], hrvatski diplomat († [[2021]]) * [[28. 1.]] - Radislav Majo Đurović, književnik, osnivač Malog pozorišta "Duško Radović" u Beogradu († [[2006]]) * [[1. 2.]] - [[Boris Jeljcin]], predsednik Rusije († [[2007]]) * [[4. 2.]] - [[Isabel Peron]], predsjednica Argentine * [[6. 2.]] - [[Mamie Van Doren]], glumica, model * [[8. 2.]] - [[James Dean]], američki filmski glumac († [[1955]].) === Mart/Ožujak &ndash; April/Travanj === * [[2. 3.]] - [[Mihail Gorbačov]], posljednji predsjednik [[SSSR]] * 2. 3. - [[Tom Wolfe]], pisac, novinar († [[2018]]) * [[4. 3.]] - [[Zoran Čalić]], režiser, scenarista († [[2014]]) * [[6. 3.]] - [[Chun Doo-hwan]], južnokorejski general i predsednik († [[2021]]) * [[8. 3.]] - [[Vladimir Bulatović Vib]], srpski književnik i novinar († [[1994]]) * [[11. 3.]] - [[Rupert Murdoch]], medijski magnat * [[22. 3.]] - [[William Shatner]], kanadski glumac, pisac i režiser * [[23. 3.]] - [[Viktor Korčnoj]], šahovski velemajstor († [[2016]]) * [[26. 3.]] - [[Leonard Nimoy]], američki glumac († [[2015]]) * [[1. 4.]] - [[Dragoljub Ješa Ivkov]], filmski scenograf, reditelj, scenarista († [[2007]]) * [[4. 4.]] - [[Nada Iveljić]], hrvatska dječja književnica († [[2009]].) * [[6. 4.]] - [[Cvetko Lainović]], slikar i književnik († [[2006]]) * [[10. 4.]] - [[Vasilije Kalezić]], književnik, kritičar, prevodilac († [[2018]]) * [[20. 4.]] - [[Branislav Ciga Milenković]], srpski glumac († [[2005]]) === Maj/Svibanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[10. 5.]] - [[Olja Ivanjicki]], slikarka († [[2009]]) * [[13. 5.]] - [[Jim Jones]], lider kulta Narodni hram († [[1978]]) * [[16. 5.]] - [[Vujadin Boškov]], srpski fudbaler i trener († [[2014]]) * [[17. 5.]] - [[Marshall Applewhite]], lider kulta Nebeska kapija († [[1997]]) * [[24. 5.]] - [[Michael Lonsdale]], glumac († [[2020]]) * [[2. 6.]] - [[Husein Tahmiščić]], bh. pjesnik, prozni pisac i književni kritičar († [[1999]]) * [[3. 6.]] - [[Raul Castro]], predsednik Kube * [[4. 6.]] - [[Antun Vrdoljak]], hrvatski glumac, redatelj i producent * [[8. 6.]] - [[Ivan V. Lalić]], srpski pesnik i prevodilac († [[1996]]) * [[10. 6.]] - [[Stojan Dečermić]], glumac († [[1992]]) * [[14. 6.]] - [[Vasko Lipovac]], hrvatski akademski slikar i kipar († [[2006]].) * [[16. 6.]] - [[Pavle Minčić]], srpski glumac († [[2015]]) * [[20. 6.]] - [[Olympia Dukakis]], glumica († [[2021]]) * [[21. 6.]] - [[Zlatko Grgić]], hrvatski autor crtanih filmova i karikatura († [[1988]]) === Jul/Srpanj &ndash; Avgust/Kolovoz === * [[1. 7.]] - [[Leslie Caron]], glumica * [[4. 7.]] - [[Stephen Boyd]], glumac († [[1977]]) * [[8. 7.]] - [[Thorvald Stoltenberg]], norveški političar, specijalni predstavnik u ex-YU († [[2018]]) * [[11. 7.]] - [[Tab Hunter]], američki glumac i pevač († [[2018]]) * [[17. 7.]] - [[Nikola Popović]], filmski reditelj i producent († [[2003]]) * [[18. 7.]] - [[Saša Zalepugin]], hrvatski i jugoslavenski TV-voditelj * [[31. 7.]] - [[Nick Bollettieri]], teniski trener * [[15. 8.]] - [[Oto Logo]], srpski vajar († [[2016]]) * [[20. 8.]] - [[Don King]], bokserski promoter * [[23. 8.]] - [[Barbara Eden]], glumica * [[26. 8.]] - [[Bekir Misirlić]], bosanskohercegovački slikar i skulptor († [[2001]]) * [[27. 8.]] - [[Sri Chinmoy]], duhovni učitelj († [[2007]]) * [[30. 8.]] - [[Jack Swigert]], astronaut († [[1982]]) * 30. 8. - [[Jovan Ćirilov]], teatrolog, dramaturg († [[2014]]) === Septembar/Rujan &ndash; Oktobar/Listopad === * [[4. 9.]] - [[Mitzi Gaynor]], glumica, pevačica, plesačica * [[7. 9.]] - [[Ljiljana Kontić]], glumica († [[2005]]) * [[10. 9.]] - [[Philip Baker Hall]], glumac († [[2022]]) * [[12. 9.]] - [[Ian Holm]], glumac († [[2020]]) * [[17. 9.]] - [[Anne Bancroft]], glumica († [[2005]]) * [[21. 9.]] - [[Larry Hagman]], američki glumac († [[2012]]) * 21. 9. - [[Vojislav Voki Kostić]], kompozitor († [[2010]]) * 21. 9. - [[Ivan Toplak]], fudbaler, trener († [[2021]]) * [[26. 9.]] - [[Slavka Jerinić]], glumica († [[1997]]) * [[29. 9.]] - [[Anita Ekberg]], glumica († [[2015]]) * [[30. 9.]] - [[Angie Dickinson]], glumica * [[7. 10.]] - [[Desmond Tutu]], anglikanski biskup, aktivista († [[2021]]) * 7. 10. - [[Milan Šipka]], lingvista († [[2011]]) * [[8. 10.]] - [[Dragoslav Srejović]], arheolog i akademik († [[1996]]) * [[10. 10.]] - [[Milena Jovović]], književnica († [[2021]]) * [[11. 10.]] - [[Nada Subotić]], hrvatska glumica († [[2016]]) * [[15. 10.]] - [[Svetislav Ličina]], arhitekta, vajar * [[18. 10.]] - [[Sveta Lukić]], srpski književnik i kritičar († [[1997]]) * 18. 10. - [[Svetozar Stojanović]], filozof († [[2010]]) * [[19. 10.]] - [[John le Carré]], pisac († [[2020]]) * [[20. 10.]] - [[Mickey Mantle]], igrač bejzbola († [[1995]]) * [[21. 10.]] - [[Stjepan Džalto]], bosanski pisac († [[2008]]) * [[23. 10.]] - [[Diana Dors]], glumica († [[1984]]) * [[25. 10.]] - [[Annie Girardot]], glumica († [[2011]]) * [[30. 10.]] - [[Đorđe Marjanović]], pevač i kompozitor († [[2021]]) * [[31. 10.]] - [[Božena Ruk-Fočić]], hrvatska operna soprano pjevačica († [[2010]].) * 31. 10. - [[Dan Rather]], TV novinar i voditelj === Novembar/Studeni &ndash; Decembar/Prosinac === * [[3. 11.]] - [[Monica Vitti]], glumica († [[2022]]) * [[5. 11.]] - [[Ike Turner]], muzičar, kantautor, producent († [[2007]]) * [[6. 11.]] - [[Mike Nichols]], režiser, glumac († [[2014]]) * [[9. 11.]] - [[Petar Volk]], pozorišni i filmski kritičar († [[2021]]) * [[22. 11.]] - [[Anton Tus]], general JNA i HV, prvi načelnik Glavnog stožera OSRH * [[1. 12.]] - [[Rajko Kuzmanović]], predsjednik RS, ANURS * [[11. 12.]] - [[Rita Moreno]], glumica * 11. 12. - [[Sunčana Škrinjarić]], književnica († [[2004]]) * [[19. 12.]] - [[Dušan Prašelj]], hrvatski dirigent, kompozitor i zborovođa († [[2019]]) * [[23. 12.]] - [[Srba Mitrović]], književnik i prevodilac († [[2007]]) * [[31. 12.]] - [[Božidar Boki Milošević]], klarinetista, pedagog († [[2018]]) * 31. 12. - [[Salman od Saudijske Arabije]], kralj === Kroz godinu === * [[Radivoje Pešić]], srpski lingvista († [[1993]]) * [[Milan Rašić]], srpski naivni umetnik († [[2018]]) * [[Gordana Bonetti]], hrvatska televizijska i radijska voditeljica († [[1972]].) == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1931.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[1. 1.]] - [[Ilarion Zeremski]], episkop gornjokarlovački (* [[1865]]) * [[3. 1.]] - [[Joseph Joffre]], francuski general (* [[1852]]) * [[21. 1.]] - [[Alma Rubens]], američka glumica (* [[1897]]) * [[23. 1.]] - [[Ana Pavlova]], ruska balerina (* [[1881]]) * [[28. 1.]] - [[Vojislav Veljković]], srpski političar (* [[1865]]) * [[31. 1.]] - [[Slavko Cuvaj]], bivši hrvatski ban i političar (* [[1851.]]) * [[3. 2.]] - [[Mihailo Šuškalović]], nacionalni radnik u Makedoniji (* [[1861]]) * [[11. 2.]] - [[Bela Čikoš Sesija]], slikar, pedagog (* [[1864]]) * 11. 2. - [[Charles Algernon Parsons]], pronalazač složene parne turbine (* [[1854]]) * [[16. 2.]] - [[Wilhelm von Gloeden]], fotograf (* [[1856]]) * [[19. 2.]] - [[Milan Šufflay]], povjesničar, političar, albanolog, SF književnik (* [[1879]]) * [[23. 2.]] - [[Nellie Melba]], australska sopranistica (* [[1861]]) * [[26. 2.]] - [[Otto Wallach]], hemičar, nobelovac (* [[1847]]) * [[7. 3.]] - [[Theo van Doesburg]], umetnik (* [[1883]]) * [[11. 3.]] - [[F. W. Murnau]], filmski režiser (* [[1888]]) * [[23. 3.]] - [[Bhagat Singh]], indijski aktivista (* [[1907]]) * [[27. 3.]] - [[Arnold Bennett]], književnik (* [[1867]]) === April/Travanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[7. 4.]] - [[Milutin Cihlar Nehajev]], književnik i novinar (* [[1880]].) * [[10. 4.]] - [[Halil Džubran]], libanonski i američki pjesnik (* [[1883]].) * [[15. 4.]] - [[Joe Masseria]], gangster (* [[1886]]) * [[23. 4.]] - [[Stevan Hadžić]], general, ministar vojske i mornarice (* [[1868]]) * [[26. 4.]] - [[Milorad Gavrilović]], srpski glumac i reditelj (* [[1861]]) * 26. 4. - [[George Herbert Mead]], filozof, sociolog, psiholog (* [[1863]]) * [[28. 4.]] - [[Sara Karađorđević]], kćerka kapetan-Miše Anastasijevića (* [[1836]]) * [[2. 5.]] - [[Teodor Andrejević]], kompozitor, dirigent, profesor (* [[1852]]) * [[9. 5.]] - [[Albert Abraham Michelson]], fizičar, nobelovac (* [[1852]]) * [[13. 5.]] - [[Josif Marinković]], srpski kompozitor, horovođa, akademik (* [[1851]]) * [[16. 5.]] - [[Antonio Vučetić]], istoričar (* [[1845]]) * [[4. 6.]] - [[Husein ibn Ali al-Hašimi]], bivši šarif Meke i kralj Hedžaza (* [[1854]]) === Jul/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[4. 7.]] - [[Emanuele Filiberto di Savoia-Aosta]], maršal Italije (* [[1869]]) * [[24. 7.]] - [[Kirilo Mitrović]], episkop bokokotorski (* [[1867]]) * [[14. 8.]] - [[Zlatko Šnajder]], politički sekretar CK SKOJ (* [[1903]]) * [[20. 8.]] - [[Dimitrije Mita Teokarević]], začetnik tekstilne industrije u Leskovcu (* [[1850]]) * [[27. 8.]] - [[Radisav Stanojlović]], general, bivši komandant vazduhoplovstva Kraljevine SHS/Jugoslavije (* [[1873]]) * [[10. 9.]] - [[Salvatore Maranzano]], gangster (* [[1886]]) * [[16. 9.]] - [[Omar Mukhtar]], vođa libijskog otpora Italiji (* [[1862]]) * [[25. 9.]] - [[Marko Hranilović]], hrvatski nacionalista (* [[1908]]) * 25. 9. - [[Matija Soldin]], hrvatski nacionalista === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[15. 10.]] - [[Josip Debeljak]], sekretar CK SKOJ (* [[1902]]) * 15. 10. - [[Josip Adamić]], sekretar zagrebačkog SKOJ-a (* [[1907]]) * [[18. 10.]] - [[Thomas Alva Edison]], američki izumitelj (* [[1847]].) * [[21. 10.]] - [[Arthur Schnitzler]], austrijski književnik (* [[1862]].) * [[11. 11.]] - [[Shibusawa Eiichi]], industrijalac (* [[1840]]) * novembar - [[Božo Vidas Vuk]], član CK KPJ (* [[1894]]) * [[27. 11.]] - [[Lya De Putti]], glumica (* [[1897]]) * [[30. 11.]] - [[Irma Polak]], glumica, pjevačica (* [[1875]]) * [[5. 12.]] - [[Todor Švrakić]], slikar (* [[1882]]) * [[16. 12.]] - [[Dimitrije Ruvarac]], istoričar i sveštenik (* [[1842]]) * [[18. 12.]] - [[Legs Diamond]], kriminalac (* [[1897]]) * [[23. 12.]] - [[Tyrone Power, Sr.|Tyrone Power, stariji]], glumac (* [[1869]]) * [[24. 12.]] - [[Milan Prelog (1879.)|Milan Prelog]], povjesničar (* [[1879]]) * [[26. 12.]] - [[Melvil Dewey]], bibliotekar, izumitelj sistema klasifikacije (* [[1851]]) * [[29. 12.]] - [[Oton Kučera]], hrvatski znanstvenik i astronom (* [[1856]].) * [[31. 12.]] - [[Gustave Le Bon]], socijalni psiholog (* [[1841]]) == Nobelova nagrada za 1931. godinu == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: nije dodijeljena * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Carl Bosch]] i [[Friedrich Bergius]] (doprinos izumu i razvoju hemijskih metoda visokog pritiska, → [[Haber-Boschov proces]], [[Bergiusov proces]]) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Otto Heinrich Warburg]] (otkriće prirode i načina delovanja respiratornog enzima, → [[Warburgova hipoteza]]) * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Erik Axel Karlfeldt]] (posthumno, za poeziju) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Jane Addams]] (suosnivač Ženske međunarodne lige za mir i slobodu, kao i Hull House) i [[Nicholas Murray Butler]] (promocija [[Briand-Kelloggov pakt|Briand-Kelloggovog pakta]]) == Spoljne veze == * [http://www.indiana.edu/~league/1931.htm Chronology 1931], University of Indiana <!-- internacionalni linkovi --> [[Kategorija:1930-e]] [[Kategorija:20. vijek|31]] [[Kategorija:Godine]] ddyecy2fjplrmkzl5lkgd4pypmw1u09 1919 0 23755 41260345 41249606 2022-07-28T14:12:36Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{Godina}} {{godina u drugim kalendarima|1919}} Godina '''1919''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXIX]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u srijedu]] po gregorijanskom, odn. [[redovna godina koja počinje u utorak]] po 13 dana zaostajućem julijanskom kalendaru. __NOTOC__ <center> {| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius | '''1919''': <br /> [[1919#Januar/Siječanj|1]] • [[1919#Februar/Veljača|2]] • [[1919#Mart/Ožujak|3]] • [[1919#April/Travanj|4]] • [[1919#Maj/Svibanj|5]] • [[1919#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1919#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1919#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1919#Septembar/Rujan|9]] • [[1919#Oktobar/Listopad|10]] • [[1919#Novembar/Studeni|11]] • [[1919#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1919#Rođenja|Rođenja]] • [[1919#Smrti|Smrti]] |}</center> == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[1. 1.]] - Završen osnivački kongres [[Komunistička partija Nemačke|Komunističke partije Nemačke]] (ranija [[Spartakistička liga]]). * 1. 1. - Čehoslovačke trupe zauzele pretežno nemačko-mađarski grad Požun (''Pressburg'', ''Pozsony'', ubrzo [[Bratislava]]). * 1. 1. - Jahta ''[[HMY Iolaire]]'' potonula pored Škotske, najmanje 205 mrtvih. * 1. 1. - [[Datoteka:Flag of Byelorussian SSR (1919-1927).svg|25px]] Proglašena [[Sovjetska Socijalistička Republika Belorusija]]. * [[3. 1.]] - Potpisan efemerni [[Faisal–Weizmannov sporazum]]: masovno useljavanje Jevreja u Palestinu i cionistička pomoć za veliku arapsku državu. * [[5. 1.]] - U Minhenu osnovana [[Nemačka radnička partija]], ujedinjenjem grupa [[Anton Drexler|Antona Drexlera]] i [[Karl Harrer|Karla Harrera]]. * [[5. siječnja|5.]] - [[14. 1.]] - [[Spartakistički ustanak]] u Berlinu: generalni štrajk i pobuna krajnje levice, socijaldemokratska vlada guši uz pomoć [[frajkori|frajkora]]. * [[6. 1.]] - [[Božićna pobuna]] u [[Crna Gora|Crnoj Gori]] (pristalice [[Dinastija Petrović-Njegoš|dinastije Petrović]] uz italijansku podršku). * 6. 1. - Manifest regenta [[Aleksandar I Karađorđević|Aleksandra]] (program vlade): sazivanje narodnog predstavništva, ustavno-parlamentarna vladavina, proširenja prava i sloboda iz srpskog ustava na celu KSHS, agrarno pitanje, utvrđivanje granica. * [[7. 1.]] - Otvoren prvi vrtić u Beogradu. * 7. 1. - [[Estonski rat za nezavisnost]]: nakon što su zaustavili [[Sovjetska zapadna ofanziva (1918–19)|sovjetsku ofanzivu]], Estonici prelaze u kontranapad (do polovine februara). * 7. 1. - Počinje "[[Tragični tjedan (Argentina)|Tragični tjedan]]" u [[Buenos Aires]]u, niz nereda i masakara sa anarhistima, komunistima i desničarima, najmanje 100 mrtvih. * [[9. 1.]] - Narodna skupština u [[Čakovec|Čakovcu]] donosi Rezoluciju o odcjepljenju [[Međimurje|Međimurja]] od mađarske države (spomendan u Republici Hrvatskoj). * [[10. 1.]] - Proglašena [[Slobodna Država Grlić]] (''Freistaat Flaschenhals''), kvazi-država nastala u praznini između američkog i francuskog mostobrana na istočnoj strani Rajne (traje do [[1923]]). * [[11. 1.]] - Dekretom [[Sovnarkom]]a uvedena [[Prodrazvjorstka]] ("preraspodela proizvoda") u Sovjetskoj Rusiji, sistem uzimanja hrane od seljaka za prehranu Crvene armije i urbane populacije. * [[15. 1.]] - [[Bostonska poplava melase]]: 21 osoba poginula kada je pukao rezervoar [[melasa|melase]] u [[Boston]]u. * 15. 1. - Frajkori ugušili Spartakistički ustanak, [[Rosa Luxemburg]] i [[Karl Liebknecht]] pretučeni i ubijeni (u borbama poginulo 156 civila i 17 frajkora). * [[16. 1.]] - Ratifikovan [[Osamnaesti amandman na Ustav SAD]] o [[prohibicija|zabrani alkoholnih pića]], stupa na snagu za godinu dana (→ [[Prohibicija u SAD]]). * [[17. 1.]] - U [[Adorjan]]u kod Stare Kanjiže ubijena trojica srpskih vojnika.<ref>[https://digitalna.nb.rs/view/URN:NB:RS:SD_2F6F6602455A67B1B521D786232CBF4A-1922-04-13#page/0/mode/1up "Politika", 13. apr. 1922], str. 5</ref> * [[18. 1.]] - Početak [[Versajska mirovna konferencija|Versajske mirovne konferencije]]. * 18. 1. - Estonci zauzeli [[Narva|Narvu]]. * 18. 1. - Slavni pijanista [[Ignacy Jan Paderewski]] postaje premijer i ministar inostranih poslova [[Druga poljska republika|Poljske]] (do novembra). * [[19. 1.]] - Izbori u [[Njemačka|Njemačkoj]], prvi sa ženskim pravom glasa i prvi sa proporcionalnim sistemom, bez favorizovanja seoskih krajeva - najviše glasova za [[Socijaldemokratska partija Njemačke|SPD]]. * 19. 1. - Kontraofanziva Crvene armije na istočnom frontu, prema [[Perm]]u i [[Kungur]]u, zasada nedovršena. * 19. 1. - [[Severna monarhija (Portugal)|Severna monarhija]] u Portugalu: u [[Porto|Portu]] proglašena restauracija monarhije, republika povratila kontrolu sledećeg meseca. * 20/21. 1. - Kriminalac pokrenuo pobunu u jedinici narodne garde u Našicama, u zamku Pejačevića, ubijeni kapetan i narednik.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1938/01/04?pageIndex=00007 "Politika", 4. jan. 1938]</ref> * [[21. 1.]] - U Dablinu se sastao prvi ''Dáil Éireann'' (Irska skupština), sastavljena od članova [[Sinn Féin]] izabranih na izborima u Ujedinjenom Kraljevstvu, koji ne žele preuzeti mesta u Londonu - usvojena Deklaracija nezavisnosti. * 21. 1. - Zaseda u Soloheadbegu je prvi okršaj [[Irski rat za nezavisnost|Irskog rata za nezavisnost]]: ubijena dva policajca u pratnji transporta praskavog želatina. * [[22. 1.]] - [[Akt Zluki]]: sporazum o ujedinjenju [[Ukrajinska Narodna Republika|Ukrajinske]] i [[Zapadno-ukrajinska Narodna Republika|Zapadnoukrajinske Narodne Republike]] (simboličan čin, danas je to Dan jedinstva Ukrajine). * [[23. 1.]] - [[Poljsko-ukrajinski rat]]: poljska vojska zauzela [[Komanjčanska republika|Komanjčansku republiku]] koja se nameravala priključiti Zapadnoukrajinskoj NR. * [[23. 1.|23]] - [[30. 1.]] - [[Poljsko-čehoslovački rat]] oko [[Tešinska Šlezija|Tešinske Šlezije]] - pat-pozicija, Čehoslovačka anektira [[Zaolzje]]. * 23. 1. - [[Hotinski ustanak]] Ukrajinaca u severnoj Besarabiji protiv rumunske vlasti, ugušen do 1. februara. * [[25. 1.]] - Na Pariskoj konferenciji odobren predlog za osnivanje [[Društvo naroda|Društva naroda]] (Povelja stupa na snagu sledećeg januara). * [[27. 1.]] - [[Mariborska krvava nedelja]] - Slovenci ubili desetak austrijskih (nemačkih) demonstranata. * [[28. 1.]] - U predratnoj [[Kraljevina Srbija|Srbiji]] i [[Kraljevina Crna Gora|Crnoj Gori]] uveden [[gregorijanski kalendar]], tako što je posle Savindana 14. januara (po julijanskom) došao 28. januar (po gregorijanskom) - time je izjednačen kalendar u [[Kraljevina SHS|Kraljevini SHS]]. * [[31. 1.]] - Završeno žigosanje [[jugoslovenska kruna|jugoslovenskih kruna]] (ima ih 5,323 milijarde). * 31. 1. - [[Bitka na George Square]]: sukob štrajkujućih radnika i britanskih snaga reda u [[Glasgow]]u. * [[januar]] - [[Ruski građanski rat]]: Ofanziva Crvenih u istočnoj Rusiji i Belih u Transkavkaziji. === Februar/Veljača === * [[3. 2.]] - Vanredna skupština [[HRSS|Hrvatske pučke seljačke stranke]] - osuđeno sprovođenje centralizacije u Hrvatskoj. * 3. 2. - Crvena armija zauzela [[Kijev]] od [[Ukrajinska Narodna Republika|Ukrajinske NR]]. * [[5. 2.]] - Vodeće ličnosti Holivuda osnovale filmski studio ''[[United Artists]]''. * 5. 2. - ''Huelga de La Canadiense'': u Barseloni počinje generalni štrajk koji će trajati 44 dana, predvođen [[Anarhosindikalizam|anarhosindikalistima]] iz CNT - ispunjeni radnički zahtevi, Španija je prva zemlja gde je uveden osmočasovni radni dan. * [[6. 2.]] - U [[Vajmar]]u se sastala [[Vajmarska nacionalna skupština|nemačka skupština]] (→ [[Vajmarska Republika]]). * [[10. 2.]] - [[SAD]] priznale Kraljevinu SHS (prvo međunarodno priznanje). * [[11. veljače]] - [[Friedrich Ebert]] izabran za predsjednika republike u Njemačkoj (do 1925), dva dana kasnije [[Philipp Scheidemann]] postaje kancelar (do juna). * [[12. 2.]] - Protest Mađara i Nemaca protiv čehoslovačke vlasti u Požunu, vojska otvara vatru. * ca. [[14. 2.]] - Počinje [[Poljsko-sovjetski rat]]. * [[15. 2.]] - Nova vlada [[Hrvatska-Slavonija|Hrvatske-Slavonije]], s manjim brojem ministarstava i ovlašćenja. * [[februar]] - U Sarajevu osnovana [[Demokratska stranka (Jugoslavija)|Demokratska stranka]], od nekoliko liberalnih stranaka i grupa. * februar - Osnovana [[Jugoslovenska muslimanska organizacija]]. * [[19. 2.]] - Anarhista [[Émile Cottin]] pucao na [[Georges Clemenceau|Clemenceaua]] i ranio ga. * [[20. 2.]] - Ubijen emir [[Emirat Afganistan|Afganistana]] [[Habibullah Khan]], za naslednika priznat njegov brat [[Nasrullah Khan]]. * [[21. 12.]] - Ubijen levičarski bavarski premijer [[Kurt Eisner]]. * [[25. 2.]] - Prethodne odredbe za pripremu [[agrarna reforma|agrarne reforme]] u [[KSHS]]: dekretom ukinuti čivčijski ([[kmetstvo|kmetski]]) i [[kolonat]]ski odnosi, predviđena razdeoba velikih imanja <ref>East Central Europe between the two World Wars, By Joseph Rothschild, page 210</ref>. * [[26. 2.]] - Osnovan nacionalni park [[Grand Canyon (nacionalni park)|Grand Canyon]] u SAD. * [[27. 2.]] - [[Datoteka:Flag of the Lithuanian-Byelorussian SSR.svg|25px]] [[Sovjetska Socijalistička Republika Belorusija|SSR Belorusija]] i [[Litvanska Socijalistička Sovjetska Republika|Litvanska SSR]] udružene u [[Litvansko-Beloruska Sovjetska Socijalistička Republika|Litvansko-Belorusku SSR]] (Litbel, ugašena već u julu). * [[28. 2.]] - [[Amanullah Khan]] zbacio strica Nasrullaha, ostaje emir Afganistana do [[1929]]. === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] - Okupilo se Privremeno narodno predstavništvo Kraljevine SHS (296 poslanika delegiranih iz skupština i sabora; [[HPSS]], sa 2 poslanika, odbila učešće). * 1. 3. - [[Pokret 1. marta]] u Koreji protiv japanske vlasti (Dan pokreta nezavisnosti u današnjoj Južnoj Koreji). * 1. 3. - U Africi osnovana kolonija [[Francuska Gornja Volta]] (1919-32. i 1947-58, danas [[Burkina Faso]]). * [[2.3.|2]] - [[6. 3.]] - [[Prvi kongres Komunističke internacionale]] u [[Moskva|Moskvi]] - osnivački kongres Treće internacionale ([[Kominterna]]); delegat iz Jugoslavije [[Ilija Milkić]]. * [[3. 3.]] - Berlinski radnici izglasali generalni štrajk i političke zahteve - odmah proglašeno vanredno stanje u gradu i pozvani frajkori - sukobi traju desetak dana. * 3. 3. - [[Vrhovni sud SAD]] presudio u slučaju ''[[Schenck v. United States]]'': ostao čuven pasaž iz objašnjenja presude, da sloboda govora ne štiti čoveka koji lažno vikne "Vatra!" u pozorištu. * 4 - [[5. 3.]] - Neredi u Kinmel Parku u severnom Velsu: pobuna kanadskih vojnika zbog spore repatrijacije, poginula petorica. * [[4. 3.]] - Počinje Kolčakova Prolećna ofanziva (do aprila), probijaju se u centru. U istom periodu dolazi do velikog seljačkog Čapanskog ("kaftanskog") ustanka u delovima [[Simbirsk]]e i [[Samara|Samarske]] gubernije protiv Crvenih zbog velikih rekvizicija žita. * [[8. 3.]] - Rezolucija HPSS - ne priznaju monarhiju ni legitimitet Privremenog predstavništva. * [[9. 3.]] - Gomila studenata demolirala knjižaru Stjepana Radića u Zagrebu. * 9. 3. - [[Osnivački kongres Pelagićevaca]]: na Fruškoj gori osnovan tajni [[Jugoslovenski komunistički revolucionarni savez Pelagić]]. * 9. 3. - [[Odesko-nikolajevska operacija]]: crvenoarmejske trupe [[Nikifor Grigorjev|Nikifora Grigorjeva]] (koji je u januaru prešao iz ukrajinske u boljševičku službu) zauzele [[Herson]]. * 9. 3. - [[Datoteka:Revolution flag of Egypt 1919.svg|25px]] [[Egipatska revolucija 1919.|Egipatska revolucija]]: pobuna protiv britanske okupacije Egipta i Sudana, izbila nakon hapšenja i proterivanja [[Saad Zaghloul]]a i drugih članova [[Partija Wafd|partije Wafd]] (Britanci će [[1922]]. jednostrano priznati nezavisnost Egipta, s ograničenjima). * [[10. 3.]] - [[Datoteka:Flag of Ukrainian SSR (1919-1929).svg|25px]] Proglašena [[Ukrajinska SSR]]. * [[11. 3.]] - Carinska tarifa Srbije proširena na celu KSHS (želi se zaštita industrije). * [[12. 3.]] - [[Austrija|Austrijska]] Konstituanta usvojila novi ustav i glasala za uniju sa Nemačkom. [[Datoteka:ApproxPositionsWWI-1919.png|mini|270px|[[Ruski građanski rat]]: približne pozicije u martu]] * mart - Relaksirana [[Blokada Nemačke]] - stižu prve pošiljke hrane (blokada sasvim ukinuta u julu). * [[16. 3.]] - Prestonom besedom regenta Aleksandra formalno počeo rad Privremenog narodnog predstavništva. * 16. 3. - Umro [[Jakov Sverdlov]], visoki partijski i državni funkcioner sovjetske Rusije. * [[18. 3.|18]] - [[23. 3.]] - [[VIII kongres RKP(b)]]: novi partijski program, osnovan Organizacioni biro ([[Orgbiro]], postoji do 1952.), ponovo osnovan [[Politbiro CK KPSS|Politbiro]] (pet punih članova: [[Lenjin]], [[Staljin]], [[Trocki]], [[Lav Kamenjev|Kamenjev]], [[Nikolaj Krestinski|Krestinski]], neglasački [[Zinovjev]], [[Buharin]] i [[Mihail Kalinjin|Kalinjin]]); nastala opoziciona [[Grupa demokratskog centralizma]] koja kritikuje preteranu centralizaciju i kontrolu u partiji, administraciji i industriji. * [[20. 3.]] - Viksova nota: Francuzi traže dodatno povlačenje mađarske vojske - ovo sutradan dovodi do ostavki premijera [[Dénes Berinkey|Berinkeya]] i predsednika [[Mihály Károlyi|Károlyija]] i pada [[Mađarska Demokratska Republika|Mađarske Demokratske Republike]]. * [[21. 3.]] - [[Datoteka:Socialist red flag.svg|25px]] Proglašena [[Mađarska Sovjetska Republika]], lider je [[Béla Kun]], traje do avgusta. * [[22. 3.]] - Jugoslovenska demokratska liga u Parizu predlaže jedinstvenu (unitarnu) Jugoslaviju sa upravnom decentralizacijom. * [[23. 3.]] - [[Benito Mussolini|Mussolinijev]] ''Fasci d'Azione Rivoluzionaria'' menja ime u ''[[Fasci Italiani di Combattimento]]'' (od 1921. [[Nacionalna fašistička partija]]). * 23. 3. - Osnovana [[Baškirska Autonomna Sovjetska Socijalistička Republika|Baškirska ASSR]] unutar [[RSFSR|Ruske SFSR]] (od 1992. Republika [[Baškortostan]] unutar RF). * [[24. 3.]] - [[Karlo I. Austrijski|Karlo I.]] napustio Austriju * [[25. 3.]] - [[Stjepan Radić]] uhapšen (u zatvoru do [[27. 2.]] [[1920]]). * [[27. 3.]] - Požun (''Pressburg'', ''Pozsony'', slovački Prešporok, češki Prešpurk) zvanično menja ime u [[Bratislava]]. * [[28. 3.]] - Mađarska SR objavila rat [[Čehoslovačka|Čehoslovačkoj]]. * 28. 3. - Osnovan [[Poljoprivredni fakultet Univerziteta u Beogradu]]. * [[29. 3.]] - Italijani se iskrcali u [[Antalija|Antaliji]], kreću se prema [[Smirna|Smirni]]. * [[30. 3.]] - [[Mihail Kalinjin]] postaje nominalni šef države sovjetske Rusije/Sovjetskog Saveza (do smrti [[1946]]). * mart-april - [[Ruski građanski rat]]: uspešna [[Kolčakova ofanziva]] na istoku, ali Crveni odgovaraju kontraofanzivom. * proleće - Mestimični napadi na vlastelinska imanja i samovlasna podela zemlje u KSHS. === April/Travanj === * [[3. 4.]] - U [[Njemačka Austrija|Austriji]] donesen "[[Habsburški zakon]]": zbačena dinastija [[Habsburg]]-Lorena, proterani su, oduzeta im je imovina (Habsburzi su vladali u Austriji od [[1282]]). * [[6. travnja]] - [[Datoteka:Socialist red flag.svg|25px]] U [[München]]u proglašena [[Bavarska Sovjetska Republika]], komunisti na čelu sa [[Eugen Leviné|Eugenom Levinéom]] preuzimaju kontrolu 12. 4.. * [[8. 4.]] - Crveni zauzeli [[Odesa|Odesu]], nakon [[Evakuacija iz Odese (1919)|evakuacije]] francusko-grčkih snaga. * [[10. 4.]] - [[Meksička revolucija]]: [[Emiliano Zapata]] ubijen na prevaru. * [[13. 4.]] - Osnovan Fudbalski savez Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. * 13. 4. - [[Masakr u Amritsaru]], britanski vojnici ubili u [[Pendžab]]u najmanje 379 Sika koji su se okupili na verskoj proslavi. * [[15. 4.]] - [[Mađarsko-rumunski rat (1919)|Mađarsko-rumunski rat]] počinje preventivnim ali neuspešnim mađarskim napadom, nakon koga rumunska vojska započinje uspešnu ofanzivu. * 19/[[20. 4.]] - [[Pobuna u francuskoj crnomorskoj floti]] poslatoj protiv boljševika, lideri [[André Marty]] i [[Charles Tillon]]. * [[20. 4.]] - Rumuni zauzeli [[Oradea|Oradeu]], nakon čega nastavljaju prema Tisi, suprotno savezničkim planovima. [[Datoteka:Delegati Prvog kongresa SRPJ(k).JPG|mini|230px|Delegati [[Kongres ujedinjenja|Kongresa ujedinjenja]]]] * [[20. travnja|20.]] - [[23. travnja]] - U [[Beograd]]u održan [[Prvi osnivački kongres SRPJ(k)|Kongres ujedinjenja socijal-demokratskih stranaka]] jugoslovenskog prostora (osim slovenačke Jugoslovenske socijaldemokratske stranke), kao i Kongres sindikalnog ujedinjenja. ** Osnovana ''[[Socijalistička radnička partija Jugoslavije (komunista)]]'' - SRPJ(k) - zalaže se za socijalnu revoluciju, doneta odluka o pristupanju [[Komunistička internacionala|Komunističkoj internacionali]] (na [[Vukovarski kongres|Vukovarskom kongresu]] [[1920]]. transformisana u Komunističku partiju Jugoslavije - [[KPJ]]). * [[21. 4.]] - [[Vilnenska ofanziva (1919)|Vilnenska ofanziva]]: Poljaci zauzeli [[Vilnius]] od boljševićkih vlasti Lit-Bela. [[Józef Piłsudski]] sutradan izdaje dvojezičnu proklamaciju "Stanovnicima bivšeg Velikog vojvodstva Litvanije" u kojoj obećava slobodne izbore (→ [[Međumorje]]). * [[23. 4.]] - Italijani napustili mirovnu konferenciju nakon što je [[Vudro Vilson]] odbacio njihov zahtev za [[Rijeka (grad)|Rijekom]]. * [[25. 4.]] - U Vajmaru osnovan arhitekturni pokret [[Bauhaus]] (deluje do 1933.). * 25. 4. - Prikazan ''[[J'accuse (1919 film)|J'accuse]]'', antiratni film [[Abel Gance|Abela Ganca]]. * [[28. 4.]] - Počinje crvena Kontraofanziva na istočnom frontu (do juna), Kolčakova Ruska armija je potisnuta. * [[29. travnja]] - Prihvaćen Pakt od 26 točaka, Temeljni propis [[Liga naroda|Lige naroda]]. * 29. 4. - [[Boj za severnu među]]: jugoslovenske jedinice napale austrijske položaje u [[Koruška (regija)|Koruškoj]], ubrzo dolazi do uspešnog koruškog kontranapada. * [[30. 4.]] - Komunističke vlasti u Minhenu pogubile sedam pripadnika desničarskog [[Društvo Thule|Društva Thule]]. * april/maj - [[Anton Denjikin|Denjikinove]] Oružane snage Južne Rusije napadaju boljševike od Dnjepra do Volge. * april - jun - [[Anarhistički napadi u SAD (1919)|Anarhistički napadi u SAD]]: anarhisti sledbenici [[Luigi Galleani|Luigija Galleanija]] podmeću bombe, što vodi [[Prva crvena panika|Prvoj crvenoj panici]]. === Maj/Svibanj === [[Datoteka:Hungarian Soviet Republic 1919 RO.svg|mini|220px|[[Mađarska Sovjetska Republika]]]] * [[1. 5.]] - Rumunska vojska kontroliše čitavu istočnu obalu [[Tisa|Tise]]. * [[3. 5.]] - Vojska i frajkori porazili minhenske komuniste u uličnim borbama, kraj Bavarske sovjetske republike. * 3. 5. - [[Treći Anglo-afganski rat]] (do avgusta), [[Amanullah Khan]] napada Britansku Indiju kako bi skrenuo pažnju sa spornog nasledstva. * [[4. 5.]] - [[Pokret 4. maj]]: studenti protestuju u Pekingu jer Japan dobija bivše nemačke koncesije - politizacija i radikalizacija masa u Kini. * [[6. 5.]] - Poginuo [[Franjo Malgaj]], slovenački borac u Koruškoj. * [[7. 5.]] - [[Nikifor Grigorjev]] se otcepio od boljševika (poražen je, u julu odlazi [[Mahnovščina|Mahnovim anarhistima]] gde je ubijen). * [[8. 5.|8]] - [[27. 5.]] - Američki oficir [[Albert Cushing Read]] preleteo letećim čamcem ''[[Curtiss NC-4]]'' preko Atlantika. * [[10. 5.]] - Prva grupa ruskih izbeglica stigla u Beograd, na čelu sa bivšim moskovskim gradonačelnikom Mihailom Čelnokovim.<ref>Vreme, 29. okt. 1939, str. 12</ref> * [[12. 5.]] - Odlučeno da se održi plebiscit u [[Celovec|Celovečkoj]] kotlini, podeljenoj na Zone A i B. * [[15. 5.]] - [[Grčko iskrcavanje u Smirni]], počinje [[Okupacija Smirne|trogodišnja okupacija]]. * [[maj]] - [[Stjepan Radić]] sakupio 167.667 potpisa u pozivu Zapadnim silama da obnove nezavisnost Hrvatske<ref>Rothschild p. 206</ref>. * [[18. 5.]] - Sovjeti objavili rat Rumuniji (zbog [[Besarabija|Besarabije]] i pomoći Mađarskoj SR). * [[19. 5.]] - Počinje [[Turski rat za nezavisnost]]: [[Ataturk|Mustafa Kemal]] se iskrcao u [[Samsun]]u na Crnom moru (kasnije Dan turske mladosti). * 19. 5. - Erupcija vulkana [[Kelud]] na [[Java|Javi]] ubija 5 do 10.000 ljudi. * [[20. 5.]] - Snage Mađarske SR ulaze u Slovačku, narednih nedelja osvajaju jug te zemlje. * [[23. 5.]] - Nemci iz [[Baltische Landeswehr|Baltičkog Landeswehra]] zauzimaju [[Riga|Rigu]] - u junu nastupaju protiv Estonaca na severu, pri čemu su poraženi. * 23. 5. - Osnovan ''[[University of California, Los Angeles]]'', pod imenom ''University of California Southern Branch''. * [[24. 5.]] - Okončava se [[Konflikt za Soči]] između [[Demokratska Republika Gruzija|DR Gruzije]] i ruskih Belih - [[Soči]] ostaje u Rusiji. * [[26. 5.]] - [[6. 6.]] - Nova jugoslovenska ofanziva u Koruškoj, zauzet Celovec ([[Klagenfurt]]) - pod pritiskom Sila trupe će delimično biti povučene u zonu A. * [[29. 5.]] - Osmatranje tokom pomračenja Sunca potvrđuje [[Opća teorija relativnosti|Opću teoriju relativnosti]] (opaženo povijanje svetlosti). * 29. 5. - [[Datoteka:Flag of the Slovene Nation.svg|25px|border]] Proglašena kratkotrajna [[Republika Prekmurje]]. * [[30. 5.]] - Francuski predlog za slobodni grad [[Rijeka|Rijeku]] - delegacija SHS odbija. * 30. 5. - [[Belgija]] dobija mandat [[Ruanda-Urundi]] (ranije deo [[Nemačka Istočna Afrika|Nemačke Istočne Afrike]], od [[1962]]. [[Ruanda]] odn. [[Burundi]]). * 30. 5. - [[Gyula Károlyi]] formira kontrarevolucionarnu mađarsku vladu u [[Segedin]]u (gde je prešao iz Arada, zbog rumunskog zauzeća); admiral [[Miklós Horthy]] stiže 6. juna i privremeno postaje ministar rata. === Jun/Juni/Lipanj === * 6. 6. - Mađarska Crvena armija zauzela Prekmurje. * [[7. 6.]] - ''[[Sette Giugno]]'': nakon nereda na [[Malta|Malti]], britanska vojska pucala na masu i ubila četvoro (danas je to jedan od nacionalnih dana). * [[9. 6.]] - Crveni zauzeli [[Ufa|Ufu]], Kolčakovci započinju opšte povlačenje sedmicu kasnije. * [[12. 6.]] - Antanta indirektno priznala režim [[Aleksandar Kolčak|Aleksandra Kolčaka]] za vladu sve Rusije<ref name="Hovannisian1971">{{cite book|author=Richard G. Hovannisian|title=The Republic of Armenia: The first year, 1918-1919|url=http://books.google.com/books?id=WSl4JW5hQewC&pg=PA377|year=1971|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-01805-1|pages=377–}}</ref>. * 14 - 15. 6. - Britanski oficiri [[Transatlantski let Alcocka i Browna|Alcock i Brown]] izveli na avionu [[Vickers Vimy]] prvi non-stop let preko Atlantika, od Newfoundlanda do Irske. * [[15. 6.]] - [[Pancho Villa]] napao [[Ciudad Juárez]], američke snage ga oterale nakon što su meci leteli i preko granice (ovo je poslednja veća Villina akcija). [[Datoteka:Signing of the Treaty of Versailles, by John Christen Johansen.jpg|mini|250px|Potpisan [[Versajski sporazum]]]] * jun - Otvorena Središnja berza rada u Beogradu. * [[16. 6.]] - [[Datoteka:Red flag.svg|25px]] U [[Prešov]]u na jugoistoku Slovačke proglašena [[Slovačka Sovjetska Republika]] (marioneta Mađarske SR, traje manje od mesec dana). * [[20. 6.]] - Scheidemannova nemačka vlada odstupa jer ne želi prihvatiti ultimativni zahtev za sklapanje mirovnog ugovora - koaliciona vlada [[Gustav Bauer|Gustava Bauera]] postavljena sutradan da prihvati ''Diktat''. * [[21. 6.]] - U Parizu donesena odluka o podeli [[Banat]]a između Kraljevine SHS i Rumunije (ili 13. 6.?). * 21. 6. - Nemci [[Samopotapanje nemačke Okeanske flote u Skapa Flou|potopili 52 od 74 svoja broda]] internirana u britansku bazu [[Scapa Flow]]. * 21. 6. - Generalni štrajk u Winnipegu, policija ubila dvojicu nezaposlenih veterana. * 19 - [[23. 6.]] - [[Bitka kod Cēsisa (1919)|Bitka kod Cēsisa]] (Wendena) je odlučujuća estonsko-letonska pobeda nad Baltičkim Landesverom (Dan pobede u današnjoj Estoniji). * [[24. 6.]] - Socijaldemokratski pokušaj puča u Mađarskoj SR, sledi [[Crveni teror (Mađarska)|Crveni teror]]. * [[28. lipnja]] - Saveznici i Njemačka potpisali '''[[Versajski sporazum]]'''. ** Nemačka izgubila 10% teritorije, delovi pod okupacijom predviđenog trajanja 15 godina; proglašena krivom za rat uz obavezu plaćanja reparacija; vojska ograničena na 100.000, bez regrutacije. ** faktičko kolektivno međunarodno priznanje Kraljevine SHS (V. Britanija i Francuska to učinile početkom meseca). ** Kina odbila potpis. ** → [[Versajski mirovni sistem]] * 28. 6. - Osnovana [[Međunarodna organizacija rada]] kao agencija Društva naroda (kasnije i Ujedinjenih nacija). * [[30. 6.]] - [[Bitka za Caricin]], Beli privremeno zauzeli grad (današnji [[Volgograd]], crveni se vratili sledećeg januara). * jun-avgust - [[Ruski građanski rat]] - Ofanzivne operacije Crvene armije na istoku: zauzeli [[Perm]] (1. 7.), [[Jekaterinburg]] (15. 7.), [[Čeljabinsk]] (24. 7.). === Jul/Juli/Srpanj === [[Datoteka:Karta över Tyskland år 1919 enligt Versaillesfreden (ur Nordisk familjebok).jpg|mini|250px|Izgubljeni i okupirani delovi Nemačke]] * [[2. 7.]] - Sirijski nacionalni kongres u Damasku: zalažu se za jedinstvo [[Velika Sirija|Velike Sirije]]. * [[3. 7.]] - Belogardejski general [[Anton Denjikin]] izdaje u Caricinu Moskovsku direktivu - počinje [[Pohod na Moskvu (1919)|Pohod na Moskvu]]. * 3. 7. - Baltički landesver zaključio mir sa Estoncima i Letoncima, ovi drugi ulaze u [[Riga|Rigu]] 8. jula. * [[6. 7.]] - Britanski [[dirižabl]] R-34 je prva letelica koja je prešla Atlantik sa istoka na zapad. * 7 - 16. 7. - Denjikinova ofanziva: Beli zauzimaju [[Harkov]] (7), [[Jekaterinoslav]] (10), [[Caricin]] ([[Petar Vrangel]], 13), [[Poltava]] (16). * jul - Poljska vojska zauzela veći deo teritorije [[Zapadno-ukrajinska Narodna Republika|Zapadno-ukrajinske Narodne Republike]]. * [[17. 7.]] - Osnovana [[Hrvatska zajednica]] ([[Starčevićeva stranka prava|Starčevićevci]] i [[Napredna demokratska stranka]]). * 17. 7. - [[Mađarsko-rumunski rat (1919)|Mađarsko-rumunski rat]]: mađarske snage počinju bombardovanje na Tisi, tri dana kasnije pešadijski napad. * [[19. 7.]] - Neredi u [[Luton]]u, Engleska, nezadovoljni veterani zapalili gradsku većnicu. * [[20.7.|20]] - [[21. 7.]] - Generalni štrajk radnika na teritoriji Kraljevine SHS, u znak solidarnosti sa revolucijama u Sovjetskoj Rusiji i [[Mađarska Sovjetska Republika|Mađarskoj]]. Vlada to koristi kao izgovor da ne ide u intervenciju protiv Mađarske. [[Datoteka:Guèrra civila russa.png|mini|230px|[[Ruski građanski rat]], leto 1919.]] * 20. - 21. 7. - [[Biennio Rosso]] u Italiji: generalni štrajk u simpatiji sa Sovjetima. * [[21. 7.]] - Dirižabl ''Wingfoot Air Express'' se zapalio iznad Čikaga i udario u zgradu banke, ukupno 13 mrtvih. * [[23. 7.]] - Potpisan Zakon o [[Univerzitet u Ljubljani|Univerzitetu Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca u Ljubljani]] - predavanja od decembra. * [[24. 7.]] - Rumunska kontraofanziva u Mađarskoj, ponovo izbijaju na Tisu i prelaze je 29/30. jula. * [[27. 7.]] - [[3. 8.]] - Rasni neredi u Čikagu odnose 38 mrtvih, većinom crnaca - slični neredi se ovoga leta dešavaju u desetinama američkih gradova (→ "[[Crveno leto (1919)|Crveno leto]]"): . * [[28. 7.]] - U Briselu osnovana [[Međunarodna astronomska unija]]. * jul, krajem - Pobuna u jedinicama Crvene armije na Krimu, mnogi se priključuju [[Nestor Mahno|Mahnovoj]] anarhističkoj [[Crna armija|Crnoj armiji]]. * srpanj - kolovoz - [[Afera Diamantstein]]: 65 jugoslovenskih komunista optuženo za pripremu revolucije. === Avgust/August/Kolovoz === * [[1. 8.]] - Dao ostavku premijer KSHS [[Stojan Protić]], radikal na čelu koalicionog kabineta. * [[3. 8.]] - Prve rumunske snage ulaze u [[Budimpešta|Budimpeštu]], sutradan i glavnina - kraj Mađarske sovjetske republike, sledi [[Beli teror (Mađarska)|Beli teror]] protiv levičara i Jevreja. * 3. 8. - Rumunske trupe ušle u [[Temišvar]], ranije pod francusko-srpskom administracijom. [[Datoteka:Ljubimir davidovic.jpg|mini|180px|[[Ljubomir Davidović]], premijer KSHS, avgust 1919 - februar 1920.]] * [[8. 8.]] - Poljske snage zauzele [[Minsk]]. * [[8. 8.]] - [[Datoteka:Flag of Afghanistan (1919-1928).svg|30px]] [[Mir iz Ravalpindija]]: Britanci priznaju nezavisnost [[Emirat Afganistan|Afganistana]], potvrđena, blago modifikovana, [[Durandova linija]] kao granica. * [[11. 8.]] - Stupio na snagu [[Vajmarski ustav]] u Nemačkoj. * [[12. 8.]] - Uredba o zabrani otuđivanja i opterećivanja velikih poseda u KSHS. * [[16. 8.]] - Demokrata [[Ljuba Davidović]] prvi put na čelu vlade, čiji će učinak biti 8-časovno radno vreme i osiguranje radnika. * [[16. 8.|16]] - [[26. 8.]] - Prvi od tri [[Šleski ustanci|Šleska ustanka]] - Poljaci u [[Gornja Šlezija|Gornjoj Šleziji]] se bune protiv Nemačke. * [[23. 8.]] - Beli zauzimaju [[Odesa|Odesu]] uz pomoć antiboljševičke pobune u gradu. * [[31. 8.]] - Beli zauzeli [[Kijev]], samo dan nakon što su ga povratili [[Simon Petljura|Petljurini]] nacionalisti. === Septembar/Rujan === * [[1. 9.]] - [[20. 10.]] - [[Tobolska operacija]] je poslednja ofanziva Belih na istočnom frontu, prodiru do reke [[Tobol]]. * [[5. 9.]] - U današnjem zapadnom Kazahstanu poginuo [[Vasilij Čapajev]], čuveni komandant Crvene armije. * [[10. 9.]] - Potpisan [[Mirovni sporazum u Saint-Germain-en-Layeu]] između sila Antante i Austrije: formalno raspuštanje [[Austrougarska|Austrougarske]] i priznanje novonastalih država, među kojima i Kraljevine SHS ("Srpsko-hrvatsko-slovenačka država"); delegacija KSHS potpisuje tek [[5. 12.]] zbog pitanja manjina i reparacija. * 10-15. 9. - Uragan ubio 772 ljudi na [[Florida Keys]] i u Texasu. [[Datoteka:Stamp Fiume 1920 25c Annunzio.jpg|mini|150px|Markica s [[Gabriele d'Annunzio|d'Annunzijevim]] likom (1920)]] * [[12. 9.]] - [[Gabriele d'Annunzio]] sa svojim dobrovoljcima zauzeo [[Rijeka|Rijeku]], njegova [[Italijanska uprava Kvarnera]] traje do pred kraj 1920. * 12. 9. - [[Adolf Hitler]] prvi put prisustvuje sastanku Nemačke radničke partije, po vojno-obaveštajnom zadatku. * [[15. 9.]] - Osnovano udruženje glumaca Kraljevine SHS. * septembar - Ovlašćeno osnivanje [[Ženotdel]]a, ženskog odeljenja Sekretarijata CK [[RKP(b)]], za koordinaciju partijskog rada među ženama - prva direktorka [[Inessa Armand]] (do 1920). * [[20. 9.]] - Beli zauzeli [[Kursk]]. * septembar - Uredba o uvođenju opšteg osmočasovnog radnog vremena u KSHS. * [[25. 9.]] - Anarhistička Crna armija napada Denjikinove snage u Ukrajini i nanosi im poraz kod Peregonovke - za par nedelja zauzimaju južnu Ukrajinu, što je poremetilo Denjikinovu severnu ofanzivu. * [[27. 9.]] - Britanski vojnici napustili [[Arhangelsk]]. * [[30. 9.]] - Masakr u [[Elaine, Arkansas]]: ubijeno preko 100 crnaca, jer su belci pomislili da spremaju pobunu. === Oktobar/Listopad === * [[1. 10.]] - Osnovana gimnazija "Jan Kolar" u [[Bački Petrovac|Bačkom Petrovcu]], dugo vremena jedina [[slovaci|slovačka]] gimnazija van matice. * [[2. 10.]] - Američki predsednik [[Woodrow Wilson]] doživeo jak [[moždani udar]] nakon kampanje za Versajski sporazum i pristupanje Društvu naroda. * [[6. 10.]] - [[Aleksandar Stambolijski]] iz [[Bugarski zemljoradnički narodni savez|zemljoradničkog saveza]] novi je premijer Bugarske (do [[1923]]). * 6. 10. - Beli zauzeli [[Voronjež]]. * [[7. 10.]] - Osnovana holandska avio-kompanija [[KLM]] (prvi let sledećeg maja). * 8 - [[10. 10.]] - Počinje [[Severozapadna ruska ofanziva (1919)|Severozapadna ruska ofanziva]]: [[Nikolaj Judenič]] pokušava uz pomoć Estonaca i Britanaca zauzeti Petrograd, postiže početni uspeh (→ [[Odbrana Petrograda]]). * [[9. 10.]] - [[Skandal Black Sox]]: [[Chicago White Sox]] je izgubio finale bejzbola od [[Cincinnati Reds]]a - osmorica igrača su kasnije optužena da su prodali utakmicu. [[Datoteka:Petrograd1919.JPG|mini|250px|[[Odbrana Petrograda]]]] * [[10. 10.]] - U Zagrebu obrazovan [[Savez komunističke omladine Jugoslavije]] (SKOJ). * [[13. 10.]] - Denjikinovi Beli zauzeli [[Orel]], prete [[Tula|Tuli]] - vreme najvećeg uspeha Bele armije na južnom frontu u Rusiji, ali sledi kontraofanziva Crvene armije, pomognuta [[Nestor Mahno|Mahnovim]] anarhistima. * [[14. 10.]] - Počinje kontraofanziva Crvene armije u Sibiru, Beli se od sada samo povlače (→ [[Veliki sibirski ledeni marš]]). * oktobar - Osnovana [[Zemljoradnička stranka (Jugoslavija)|Zemljoradnička stranka]] (ili Zemljoradnički savez). * [[16. 10.]] - Prvo javno okupljanje Nemačke radničke partije (buduća [[Nacistička partija]]) i prvi Hitlerov govor - nekoliko dana kasnije postaje član partije (s brojem 555, počevši od 501). * [[17. 10.]] - Zaštićena krstarica ''[[SMS Kaiser Franz Joseph I.]]'', u francuskim rukama od 1918, potonula kod [[Kumbor]]a. * [[20. 10.]] - [[Nikolaj Judenič|Judeničova]] Severozapadna armija stiže na Pulkovske visove iznad Petrograda, međutim [[Crvena armija]], organizovana od [[Lav Trocki|Lava Trockog]], počinje trijumfalni kontranapad. * [[24. 10.]] - Crveni zauzeli [[Voronjež]]. * [[28. 10.]] - Uprkos predsedničkom vetu, u SAD donesen [[Volsteadov akt]] kojim je konkretizovan Osamnaesti amandman o [[Prohibicija|prohibiciji]]. === Novembar/Studeni === [[Datoteka:Arabia1919.jpg|mini|150px|Arabija 1919.]] * [[1. 11.]] - Počinje štrajk rudara uglja u SAD - optuženi su za "boljševičku revoluciju", protiv njih je upotrebljen jedan ratni zakon. * [[6. 11.]] - [[Vatikan]] priznao Kraljevinu SHS. * [[7. 11.]] - [[Crvena panika]]: prva od [[Palmerove racije|Palmerovih racija]] u [[SAD]]. * [[9. 11.]] - Pojavio se crtani junak [[Mačak Feliks]] (Srećko) - prvi popularni crtani lik. * [[11. 11.]] - Prvi Dan sećanja u Britanskoj imperiji i Dvominutna tišina u 11:00. * 11. 11. - Masakr u [[Centralia, Washington]], šestorica poginulih u sukobu između Američke legije i radnika. * [[14. 11.]] - Sovjetska ofanziva u [[Sibir]]u: Crveni zauzimaju [[Omsk]], sedište vlade generala Kolčaka, nakon velike evakuacije vojnika i izbeglica; Kolčak pokušava stići do [[Irkutsk]]a ali ga ometa Čehoslovačka legija. [[Datoteka:Map of Bulgaria after Treaty of Neuilly-sur-Seinе-en.svg|mini|200px|Bugarski gubici po [[Nejski mirovni sporazum|Nejskom sporazumu]]]] * [[16. 11.]] - [[Miklós Horthy]] ulazi na čelu Nacionalne armije u Budimpeštu, dva dana nakon odlaska rumunske vojske (konačna rumunska evakuacija Mađarske sledećeg februara). * 16. 11. - Pripadnici bele Severozapadne armije prelaze u Estoniju, gde ih razoružavaju. * [[19. 11.]] - Senat SAD ne ratifikuje Versajski ugovor (niti će ikad). * [[22. 11.]] - Kineska vlada objavila ukidanje autonomije [[Mongolija (1911–24)|Mongolije]]. * [[26. 11.]] - Počelo markiranje ranije žigosanih [[jugoslovenska kruna|jugoslovenskih kruna]], kako bi se sprečile zloupotrebe (do [[11.1.]] sledeće godine). * [[27. studenog]] - Potpisan [[Nejski mirovni sporazum]] Saveznika i Bugarske: dobici Kraljevine SHS: [[Strumica]], [[Bosilegrad]], [[Caribrod]] (traženi i Vidin, Trn, Ćustendil...), stupa na snagu 9. avgusta 1920. * [[29. 11.]] - Upad Mađara u [[Općina Lendava|Lendavu]] odmah odbijen. * [[30. 11.]] - Drugi krug parlamentarnih izbora u Francuskoj, pobeda [[Nacionalni blok (Francuska)|Nacionalnog bloka]] - najveća pobeda desnice do [[1968]]. === Decembar/Prosinac === * [[5. 12.]] - Kraljevina SHS potpisala mirovne ugovore sa Austrijom i Bugarskom. * [[12. 12.]] - Crveni zauzimaju [[Harkov]]. * [[14. 12.]] - U Zagrebu osnovan Jugoslovenski olimpijski odbor (od [[1927]]. [[Jugoslovenski olimpijski komitet]] sa sedištem u Beogradu). * 14. 12. - Crveni zauzeli Novonikolajevsk ([[Novosibirsk]]), šest dana kasnije [[Tomsk]]. * [[16. 12.]] - [[Ruski građanski rat]]: Sovjetska kontra-ofanziva u Ukrajini, zauzet [[Kijev]]. * [[21. 12.]] - Brod ''[[USAT Buford]]'', nazvan "Sovjetska- " ili "Crvena arka" odvozi 249 političkih radikala i nepoželjnih stranaca iz SAD u sovjetsku Rusiju. * [[23. 12.]] - Upad Albanaca i crnogorskih pristalica stare dinastije prema Podgorici, uz italijansku podršku<ref>http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1920/01/01?pageIndex=00002 "Politika", 1. 1. 1920, str. 2]. digitalna.nb.rs (pristup. 27.11.2015.)</ref> (poginuli [[Živorad Ilić]] odlikovan [[Karađorđeva zvezda|Karađorđevom zvezdom]] sa mačevima). === Tokom godine === * U toku je [[Španska groznica]]. * U službu SAD ulazi mitraljez [[M1919 Browning]]. == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1919.}} === Januar/Siječanj &ndash; Februar/Veljača === * [[1. 1.]] - [[J. D. Salinger]], američki pisac († [[2010]]) * 1. 1. - [[Rocky Graziano]], bokser († [[1990]]) * [[10. 1.]] - [[Janko Bobetko]], general JNA, disident, general HV († [[2003]]) * [[13. 1.]] - [[Robert Stack]], glumac († [[2003]]) * [[14. 1.]] - [[Giulio Andreotti]], premijer Italije († [[2013]]) * [[15. 1.]] - [[Mladen Delić]], sportski komentator TV Zagreb († [[2005]]) * [[31. 1.]] - [[Jackie Robinson]], igrač bejzbola († [[1972]]) * [[5. 2.]] - [[Andreas Papandreu]], premijer Grčke († [[1996]]) * [[18. 2.]] - [[Jack Palance]], glumac († [[2006]]) * [[25. 2.]] - [[Ljubo Miloš]], ustaški oficir († [[1948]]) * [[27. 2.]] - [[Zaga Malivuk]], narodni heroj († [[1942]]) === Mart/Ožujak &ndash; April/Travanj === * [[2. 3.]] - [[Jennifer Jones]], glumica († [[2009]]) * [[4. 3.]] - [[Branko Ružić (skulptor)|Branko Ružić]], skulptor († [[1997]]) * [[6. 3.]] - [[Hakija Pozderac]], društveno-politički radnik SR BiH i SFRJ († [[1994]]) * [[14. 3.]] - [[Danko Mitrov]], španski borac, učesnik NOB, narodni heroj († [[1942]]) * [[17. 3.]] - [[Nat King Cole]], pevač, jazz pijanista († [[1965]]) * [[2. 4.]] - [[Velimir Škorpik]], zapovjednik Mornarice NOVJ, narodni heroj († [[1943]]) * [[6. 4.]] - [[Albert Kinert]], hrvatski slikar i grafičar († [[1987]].) * [[8. 4.]] - [[Ian Smith]], premijer Rodezije († [[2007]]) * [[15. 4.]] - [[Franjo Kuharić]], hrvatski kardinal († [[2002]].) * [[23. 4.]] - [[Oleg Penkovski]], pukovnik GRU, špijun za UK i SAD († [[1963]]) * [[24. 4.]] - [[Glafkos Kleridis]], predsednik Kipra († [[2013]]) * [[27. 4.]] - [[Stane Potočar]], narodni heroj, general-pukovnik JNA, načelnik Generalštaba († [[1997]]) === Maj/Svibanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[3. 5.]] - [[Pete Seeger]], folk pevač, aktivista († [[2014]]) * [[5. 5.]] - [[Jorgos Papadopulos]], grčki pukovnik i predsednik († [[1999]]) * [[7. 5.]] - [[Eva Perón]], prva dama Argentine († [[1952]]) * [[16. 5.]] - [[Liberace]], pijanista, zabavljač († [[1987]]) * [[18. 5.]] - [[Margot Fonteyn]], balerina († [[1991]]) * [[19. 5.]] - [[Mitja Ribičič]], predsednik SIV, predsednik Predsedništva CK SKJ († [[2013]]) * [[30. 5.]] - [[René Barrientos]], predsednik Bolivije († [[1969]]) * [[6. 6.]] - [[Peter Carington]], 6. baron Carrington, britanski političar, posrednik u ex-Yu († [[2018]]) * [[12. 6.]] - [[Mihailo Švabić]], društveno-politički radnik SRSr i SFRJ († [[2002]]) * [[29. 6.]] - [[Slim Pickens]], glumac († [[1983]]) === Jul/Srpanj &ndash; Avgust/Kolovoz === * [[8. 7.]] - [[Walter Scheel]], predsednik SR Nemačke († [[2016]]) * [[14. 7.]] - [[Lino Ventura]], italijanski glumac († [[1987]].) * [[20. 7.]] - [[Edmund Hillary]], novozelandski planinar († [[2008]]) * [[26. 7.]] - [[James Lovelock]], ekologista, futurista († [[2022]]) * [[28. 7.]] - [[Milan Horvat]], glazbenik, dirigent, pijanist i pedagog († [[2014]]) * [[31. 7.]] - [[Primo Levi]], hemičar, pisac († [[1987]]) * [[1. 8.]] - [[Franjo Šoštarić]], nogometni vratar († [[1975]]) * [[6. 8.]] - [[Dragoslav Đorđević Goša]], narodni heroj († [[1949]]) * [[8. 8.]] - [[Dino De Laurentiis]], filmski producent († [[2010]]) * [[25. 8.]] - [[Mirko Vujačić]], književnik († [[1988]]) * 25. 8. - [[George Wallace]], guverner Alabame († [[1998]]) === Septembar/Rujan &ndash; Oktobar/Listopad === * [[1. 9.]] - [[Antun Masle]], hrvatski slikar († [[1967]].) * [[2. 9.]] - [[Jovo Kapičić]], društveno-politički radnik Crne Gore i Jugoslavije († [[2013]]) * [[6. 9.]] - [[Zećir Musić]], narodni heroj, pukovnik milicije († [[1987]]) * [[11. 9.]] - [[Milutin Čolić]], novinar, osnivač FEST-a († [[2009]]) * [[12. 9.]] - [[Ali Šukrija]], društveno-politički radnik SAP Kosovo, SRSr i SFRJ († [[2005]]) * [[21. 9.]] - [[Mirko Božić]], hrvatski književnik († [[1995]].) * [[23. 9.]] - [[Vladimir Pogačić]], filmski reditelj, profesor († [[1999]]) * [[26. 9.]] - [[Stevan Doronjski]], predsednik Predsedništva SKJ († [[1981]]) * [[5. 10.]] - [[Donald Pleasence]], glumac († [[1995]]) * [[6. 10.]] - [[Siad Barre]], predsednik Somalije († [[1995]]) * [[14. 10.]] - [[Dragoslav Avramović]], srpski ekonomista, guverner Narodne banke († [[2001]]) * [[17. 10.]] - [[Zhao Ziyang]], generalni sekretar CK KPK, premijer NR Kine († [[2005]]) * [[18. 10.]] - [[Pierre Trudeau]], premijer Kanade († [[2000]]) * [[20. 10.]] - [[Slobodan Berberski]], književnik, predsednik Svetskog kongresa Roma († [[1989]]) * [[22. 10.]] - [[Doris Lessing]], književnica, nobelovka († [[2013]]) * [[25. 10.]] - [[Beate Uhse]], nemački pilot, poslovna žena († [[2001]]) * [[26. 10.]] - [[Mohammed Reza Pahlavi]], perzijski šah († [[1980]].) * [[28. 10.]] - [[Dragica Pravica]], narodni heroj († [[1942]]) * [[31. 10.]] - [[Ljiljana Krstić]], srpska glumica († [[2001]]) * 31. 10. - [[Antonije Abramović]], prvi poglavar samoproglašene CPC († [[1996]]) === Novembar/Studeni &ndash; Decembar/Prosinac === * [[6. 11.]] - [[Christoph Probst]], pripadnik Bele ruže († [[1943]]) * [[7. 11.]] - [[Kapitalina Erić]], glumica († [[2009]]) * [[10. 11.]] - [[Mihail Kalašnjikov]], konstruktor AK-47 († [[2013]]) * [[11. 11.]] - [[Slavka Morić]], lekarka, osnivač Instituta za mentalno zdravlje u Bg. († [[1998]]) * [[18. 11.]] - [[Andrée Borrel]], heroina II sv. rata († [[1944]]) * [[1. 12.]] - [[Dušan Dragosavac]], predsednik Predsedništva CK SKJ († [[2014]]) * [[4. 12.]] - [[Vojin Lukić]], savezni sekretar za unutrašnje poslove († [[1997]]) * [[8. 12.]] - [[Marijan Oblak]], nadbiskup zadarski († [[2008]]) * [[9. 12.]] - [[Slobodan Glumac]], novinar, osnivač "Večernjih novosti" († [[1990]]) * [[10. 12.]] - [[Vukašin Mićunović]], političar, književnik, publicista, direktor "Borbe" i Tanjuga († [[2005]]) * [[13. 12.]] - [[Hans-Joachim Marseille]], nemački letački as († [[1942]]) * [[18. 12.]] - [[Jure Kaštelan]], hrvatski pjesnik († [[1990]].) === Kroz godinu === * [[Ante Bilobrk]], narodni heroj († [[1943]]) * [[Vladimir Perić Valter]], narodni heroj († [[1945]]) * [[Obren Pjevović]], kompozitor, tekstopisac narodnih pesama († [[1991]]) * [[Todo Kurtović]], društveno-politički radnik SR BiH i SFRJ († [[1997]]) * [[Olga Humo]] rođ. Ninčić, učesnica NOB, profesorka († [[2013]]) == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1919.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[6. 1.]] - [[Theodore Roosevelt]], bivši predsednik SAD (* [[1858]].) * 6. 1. - [[Max Heindel]], hrišćanski okultista (* [[1865]]) * 6. 1. - [[Jacques Vaché]], književnik (* [[1895]]) * [[15. 1.]] - [[Rosa Luxemburg]], njemačka političarka (* [[1871]]) * 15. 1. - [[Karl Liebknecht]], nemački političar (* [[1871]]) * [[18. 1.]] - [[Princ John od Ujedinjenog Kraljevstva]] (* [[1905]]) * [[21. 1.]] - [[Gojong]], bivši car Koreje (* [[1852]]) * [[24. 1.]] - [[Ismail Qemali]], prvi predsednik i premijer Albanije (* [[1844]]) * [[27. 1.]] - [[Endre Ady]], mađarski pjesnik (* [[1877]].) * [[10. 2.]] - [[Antun Radić]], hrvatski političar (* [[1868]].) * [[16. 2.]] - [[Vera Holodnaja]], glumica (* [[1893]]) * [[19. 2.]] - [[Julija Hunjadi]], bivša supruga kneza Mihaila Obrenovića (* [[1831]]) * [[20. 2.]] - [[Habibullah Khan]], emir Afganistana (* [[1872]]) * [[21. 2.]] - [[Kurt Eisner]], bavarski premijer, revolucionar, novinar (* [[1867]]) * [[2. 3.]] - [[Melchora Aquino]], filipinska [[revolucionarka]] (* [[1812]]) * [[5. 3.]] - [[Ernest von Koerber]], bivši premijer austrijskog dela Austrougarske (* [[1850]]) * [[16. 3.]] - [[Jakov Sverdlov]], predsednik Sekretarijata RKP(b) (* [[1885]]) === April/Travanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[4. 4.]] - [[William Crookes]], fizičar, hemičar, pronalazač (* [[1832]]) * 4. 4. - [[Francisco Marto]], katolički blaženik, svjedok iz Fátime (* [[1908]].) * [[8. 4.]] - [[Frank Winfield Woolworth]], američki biznismen u trgovini (* [[1852]]) * [[10. 4.]] - [[Emiliano Zapata]], meksički revolucionar (* [[1879]].) * [[17. 4.]] - [[Svetozar Ćorović]], srpski pisac i publicista (* [[1875]]) * [[21. 4.]] - [[Jules Védrines]], avijatičar (* [[1881]]) * [[4. 5.]] - [[Milan Rastislav Štefánik]], čehoslovački astronom, vojnik, političar (* [[1880]]) * [[6. 5.]] - [[L. Frank Baum]], književnik (* [[1856]]) * 6. 5. - [[Franjo Malgaj]], oficir KSHS (* [[1894]]) * 6. 5. - [[Filip Deutsch]], turopoljski industrijalac (* [[1828]]) * [[9. 5.]] - [[James Reese Europe]], ragtime i jazz glazbenik (* [[1881]]) * [[26. 5.]] - [[Milan Amruš]], hrvatski liječnik i političar (* [[1848]].) * [[28. 5.]] - [[Hermann von Spaun]], austrougarski admiral (* [[1833]]) * [[5. 6.]] - [[Eugen Leviné]], bavarski revolucionar (* [[1883]]) * [[19. 6.]] - [[Branko Vukosavljević]], prvi komandant ratnog vazduhoplovstva KSHS (* [[1887]]) * [[26. 6.]] - [[Mihail Cvjet]], botaničar, izumitelj adsorpcione hromatografije (* [[1872]]) * [[30. 6.]] - [[John William Strutt Rayleigh]], fizičar, nobelovac (* [[1842]]) === Jul/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[15. 7.]] - [[Hermann Emil Fischer]], hemičar, nobelovac (* [[1852]]) * [[18. 7.]] - [[Raymonde de Laroche]], avijatičarka (* [[1882]]) * [[9. 8.]] - [[Ruggiero Leoncavallo]], talijanski skladatelj (* [[1857]].) * 9. 8. - [[Ernst Haeckel]], biolog, filozof (* [[1834]]) * [[11. 8.]] - [[Andrew Carnegie]], američki industrijalac i filantrop (* [[1835]]) * [[16. 8.]] - [[Aleksandar Izvoljski]], ruski carski diplomata (* [[1856]]) * [[27. 8.]] - [[Louis Botha]], prvi premijer Južnoafričke unije (* [[1862]]) * [[30. 8.]] - [[Nikolaj Ščors]], zapovednik u Crvenoj armiji (* [[1895]]) * [[5. 9.]] - [[Vasilij Čapajev]], zapovednik u Crvenoj armiji (* [[1887]]) * [[18. 9.]] - [[Đorđe Mihajlović]], slikar (* [[1875]]) * [[27. 9.]] - [[Adelina Patti]], operska pevačica, sopran (* [[1843]]) === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[2. 10.]] - [[Petar-Pjer Marinović]], francuski pilot, praunuk kapetan Miše (* [[1898]]) * [[18. 10.]] - [[William Waldorf Astor]], novinski izdavač (* [[1848]]) * [[15. 11.]] - [[Alfred Werner]], hemičar, nobelovac (* [[1866]]) * [[2. 12.]] - [[Henry Clay Frick]], industrijalac čelika i železnice (* [[1849]]) * 2. 12. - [[Evelyn Wood]], britanski feldmaršal (* [[1838]]) * [[3. 12.]] - [[Pierre-Auguste Renoir]], francuski slikar (* [[1841]].) * [[23. 12.]] - [[Živorad Ilić]], vojnik KSHS (* [[1898]]) * [[28. 12.]] - [[Johannes Rydberg]], fizičar (* [[1854]]) === Kroz godinu === * [[Pero Tunguz]], stari ratnik (* 1840) * [[Emanuel Cvjetićanin]], austrougarski feldmaršal-lajtnant (* [[1833]]) == Nobelova nagrada za 1919. godinu == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Johannes Stark]] (otkriće [[Doplerov efekat|Dopplerovog efekta]] u [[kanalne zrake|kanalnim zracima]] i [[Starkov efekt|cepanje spektralnih linija u električnim poljima]]) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: nije dodijeljena * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Jules Bordet]] (otkrića u vezi imuniteta, → [[sistem komplementa]]) * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Carl Spitteler]] (naročito priznanje njegovom epu "Olimpijsko proleće") * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Woodrow Wilson|Thomas Woodrow Wilson]] (arhitekta [[Društvo naroda|Društva naroda]]) == Reference == {{reference}} == Literatura == * [http://www.indiana.edu/~league/1919.htm Chronology 1919 - League of Nations] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100731090550/http://www.indiana.edu/~league/1919.htm |date=2010-07-31 }}, Indiana University {{commonscat|1919}} [[Kategorija:1910-e]] [[Kategorija:20. vijek|19]] nx9o3ofoui85piwm2mwj7lr5cuudr4t 1956 0 23770 41260364 41256533 2022-07-28T15:10:43Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{Godina}} {{Godina u drugim kalendarima|1956}} Godina '''1956.''' je bila [[prijestupna godina koja počinje u nedjelju|prijestupna godina koja je počela u nedjelju]]. __NOTOC__ == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[decembar]] [[1955]] – [[januar]] 1956 – Desilo se [[Tito]]vo putovanje u [[Etiopija|Etiopiju]] i [[Egipat]]. * januar – [[FNRJ]] je preuzela mjesto nestalnog člana [[Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija|Savjeta bezbjednosti UN]]. * [[1. 1.]] – [[Sudan]] se osamostalio od [[Anglo-egipatski Sudan|anglo-egipatske uprave]]. * 1. 1. – U gomili u japanskom hramu Yahiko stradale su 124 osobe. * 1. 1. – Službeni kurs od 300 [[Jugoslavenski dinar|dinara]] za dolar uvećao se koeficijentom od 1,33 za turizam, iseljeničke doznake i dr. * [[2. 1.]] – Održani su prijevremeni izbori u Francuskoj, posljednji za parlament [[Četvrta Republika|Četvrte Republike]]: [[Komunistička partija Francuske|komunisti]] su bili najveća pojedinačna stranka, ali nije ih bilo u koalicionoj vladi socijaliste [[Guy Mollet|Guya Molleta]]. * [[3. 1.]] – Potpisan je sporazum u Moskvi o gradnji eksperimentalnog [[nuklearni reaktor|nuklearnog reaktora]] u Jugoslaviji.<ref name="Col">''Collier's Year Book'' za 1956 (Microsoft Encarta 2004)</ref> * [[7. 1.]] – [[Tito]] je osudio [[Bagdadski pakt]], zbog čega je protestovalo Ujedinjeno Kraljevstvo. * [[8. 1.]] – Petoricu američkih misionara ubili su plemenski ratnici [[Huaorani]] u [[ekvador]]skoj džungli. * [[10. 1.]] – [[6. 2.]] – [[Projekt Genetrix|Projekat Genetriks]] (ili WS-119L): Amerikanci su poslali 516 balona za snimanje komunističkih zemalja, a sa upotrebljivim filmom se vratio 31. Na proljeće, u operaciji "Homerun", koristili su avione B-47 za izviđanja sa Arktika. * [[12. 1.]] – U Beogradu je potpisan sporazum između SSSR i FNRJ o sovjetskom kreditu od 110 miliona dolara za gradnju dvije fabrike gnojiva i jedne elektrane te rekonstrukciju tri rudnika.<ref name="300-8-3-9642">[http://hdl.handle.net/10891/osa:cbfd2f02-e3d9-4988-92cb-6ab68f10c72d "Soviet-Yugoslav Talks on Industrial Cooperation"], 21 March 1963. HU OSA 300-8-3-9642</ref><ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:acbdb266-677d-446c-aeb6-2a51425bbd16 "Soviet Economic Reprisal against Yugoslavia"], 29 May 1958. HU OSA 300-8-3-9247</ref> Nakon pogoršanja odnosa, Azotara "Pančevo" je napravljena napravljena uz pomoć SAD-a.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:1fc537fe-776d-41ec-ad9f-65be8b30b3e2 "Background Story to New Yugoslav Fertilizer Plant"], 14 November 1962. HU OSA 300-8-3-9562</ref> * 12. 1. – Neuobičajeno jak zemljotres pogodio je Budimpeštu: bilo je dvoje poginulih. * januar – [[Carl Perkins]] je objavio singl ''[[Blue Suede Shoes]]''. * 19. 1. – Jugoslavija je dobila još američkih viškova (73 miliona dolara), po Programu uzajamne sigurnosti; beogradski zvaničnici su se žalili na kašnjenja. * [[20. 1.]] – Desila se prva smotra [[Bundeswehr]]a; uvedena je regrutacija. * [[26. 1.]] – Sovjeti su vratili [[Finska|Finskoj]] poluostrvo [[Porkkala]] u [[Finski zaliv|Finskom zalivu]] (v. ''[[finlandizacija]]''). * [[26. 1.]] – [[5. 2.]] – Održan je [[Zimska Olimpijada 1956|ZOI 1956]] u italijanskom mjestu Cortina d'Ampezzo. * [[27. 1.]] – [[Elvis Presley]] je izdao singl ''[[Heartbreak Hotel]]''; do aprila je postao broj jedan, a sutradan prvi put prikazan na nacionalnoj televiziji. * [[30. 1.]] – Uspostavljeni su diplomatski odnosi FNRJ i [[Ekvador]]a. * [[31. 1.]] – [[Juscelino Kubitschek]] je postao novi predsjednik Brazila (do 1961); plan je bila gradnja [[Brasília|Brazilije]] i industrija, ali po cijenu uvećanih dugova. === Februar/Veljača === * [[2. 2.]] – Praizvedba "[[Dugo putovanje u noć|Dugog putovanja u noć]]" [[Eugene O'Neill|Eugena O'Neilla]] desila se u Stokholmu. * 2. 2. – Dogovoren je sovjetski zajam FNRJ. * [[3. 2.]] – U Evropi, s izuzetkom najjužnijih zemalja, ukinuta je prva klasa na željeznici, a druga/treća postale su prva/druga. * [[5. 2.]] – Incident na toridi u Bogoti: agenti diktatora [[Gustavo Rojas Pinilla|Pinille]] premlaćivali su protivnike režima. * [[8. 2.]] – Šest od osam RAF-ovih [[Hawker Hunter]]a koji su učestvovali u vježbi, palo je usljed loše vidljivosti i nestanka goriva. * 8. 2. – Potpisan je Londonski ugovor, na osnovu kojeg je [[Malajska federacija]] dobila nezavisnost. * [[11. 2.]] – Špijuni [[Guy Burgess]] i [[Donald Maclean]] održali su konferenciju za štampu u Moskvi, pet godina nakon bjekstva iz Ujedinjenog Kraljevstva. * 11–12. 2. – Referendumom na [[Malta|Malti]] prihvaćena je integracija u UK (77% za; odziv 59%). Osamostaljenje je bilo 1964. godine. * [[12. 2.]] – Snježna lavina je zatrpala gradilište hidroelektrane "[[Mavrovo]]", okolna sela i [[karaula|karaulu]] Žužnja na granici sa Albanijom; bilo je najmanje 55 mrtvih osoba. [[Datoteka:20th CPSU Congress.jpg|mini|[[XX kongres KPSS]]]] * [[14. 2.|14]]–[[25. 2.|25.]] [[februar|2.]] – Održan je [[Dvadeseti kongres KPSS]], na kojem je istaknut princip [[miroljubiva koegzistencija|miroljubive koegzistencije]]. * februar – Oštra zima u Evropi (naročito zapadnoj) i Magrebu je odnijela stotine žrtava. * [[17. 2.]] – FNRJ i NR Kina potpisali su sporazume o trgovini, plaćanjima i naučno-tehničkoj saradnji. * [[18. 2.]] – U padu aviona na Malti poginulo je 50 osoba, uglavnom pripadnika RAF-a na povratku iz Sueckog kanala. * [[19. 2.]] – Održani su prvi parlamentarni izbori u [[Kraljevina Grčka|Grčkoj]] sa ženskim pravom glasa, a nedavno postavljeni premijer [[Konstantinos Karamanlis]] izgubio je mandate sa novom partijom (Nacionalna radikalna unija) zadrživši većinu. * [[25. 2.]] – Na kraju XX kongresa KPSS, gdje je već kritikovan kult ličnosti i istaknute greške u Staljinovoj politici, [[Nikita Hruščov]] je pročitao "Tajni govor" ('[[O kultu ličnosti i njegovim posledicama]]'), oštru kritiku [[Staljin]]ove vladavine (v. [[Hruščovljevo otapanje]]). Izvještaj je u martu predstavljen na partijskim sastancima širom države. === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] – U Istočnoj Njemačkoj, iz ranije Kasarnske narodne policije, osnovana je [[Nacionalna narodna armija]] (NVA); regrutacija se sprovodila od 1962. godine. * 1. 3. – Jordanski kralj [[Hussein I od Jordana|Husejn]] smijenio je (pod pritiskom nereda, podstaknutih iz Kaira) Britanca [[John Bagot Glubb|Johna Bagota Glubba]] sa čela Vojske Jordana. * [[2. 3.]] – [[Maroko]] je postao nezavisan od [[Francuski protektorat u Maroku|francuskog protektorata]]. * [[3. 3.]] – Autobus je sletio sa zaleđenog puta u rijeku kod Priboja; bilo je 14 mrtvih. * [[4. 3.]] – U [[Južni Vijetnam|Južnom Vijetnamu]] održani su izbori za ustavotvornu skupštinu; nije dozvoljeno učešće opozicije, da bi se spriječio ulazak komunista. * 4. 3. – U [[Gruzijska SSR|Gruzijskoj SSR]] izbili su nemiri, a osuda Staljina je povrijedila nacionalni ponos pa je armija krvavo ugušila 9. marta. * [[7. 3.]] – Potpisan je sporazum SR Njemačke i FNR Jugoslavije o odšteti/otplati jugoslavenskog duga od 48 miliona dolara do 1968. godine. * [[9. 3.]] – Pošto razgovori o budućnosti ostrva [[Kipar]] nisu uspjeli, Britanci su uhapsili arhiepiskopa [[Makarios III|Makariosa]] koji je živio tu i deportovali ga na [[Sejšeli|Sejšele]]. * [[12. 3.]] – [[Bolesław Bierut]], staljinistički partijski lider u [[Poljska Narodna Republika|Poljskoj NR]], umro je u Moskvi. * 12. 3. – Poljoprivrednicima u FNR Jugoslaviji podignut je porez sa 7,5% na 11,2%. * [[13. 3.]] – Desio se šesti plenum [[Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije|CK SKJ]] u Beogradu. * [[16. 3.]] – Razorni zemljotres u centralno-zapadnom Libanu usmrtio je 136 osoba. * 16. 3. – U [[Južnoafrička Unija|Južnoafričkoj Uniji]] zabranjena su okupljanja na otvorenom. * 18–20. 3. – Od zimske oluje ''nor'easter'' stradale su 162 osobe u SAD-u. [[Datoteka:Bourguiba Lamine Bey Ben Ammar.jpg|mini|Tuniski kralj i [[Habib Burgiba]]]] * [[20. 3.]] – [[Tunis]] je postao nezavisan od [[Francuski protektorat u Tunisu|francuskog protektorata u Tunisu]]. [[Muhamed VIII el Amin]] je dobio titulu kralja, ali je zbačen već sljedeće godine. * [[21. 3.]] – Održana je [[28. dodjela Oscara]], a za najbolji film izabran je film ''[[Marty (film)|Marty]]'' (ukupno 4 nagrade od 8 nominacija). * [[22. 3.]] – [[Carl Perkins]] je povrijeđen u saobraćajnoj nesreći, a ''Blue Suede Shoes'' našao se na prvom mjestu liste ritam i bluz hitova. * [[23. 3.]] – ''[[Dominion Pakistan]]'' je postao ''Islamska Republika [[Pakistan]]''. * [[24. 3.]] – Savezna skupština usvojila je zakon kojim se formiralo 12 sekretarijata u SIV-u, kako bi se povećala efikasnost i smanjila birokratija. * [[26. 3.]] – U Saveznoj skupštini je izložen ekonomski plan za godinu: 17% manje ulaganja u industriju, 19% više u poljoprivredu. * [[29. 3.]] – Lider mađarske partije [[Mátyás Rákosi]] priznao je da su [[László Rajk]] i drugi nepravedno osuđeni 1949. godine; priznao je i druge greške, uključujući napade na Titu. * [[30. 3.]] – Vulkan [[Bezimjani]] na Kamčatki izgubio je vrh u katastrofalnoj erupciji. === April/Travanj === * [[1. 4.]] – Osnovana je zapadnonjemačka obavještajna služba ''[[Bundesnachrichtendienst]]'' (BND); prvi šef je bio [[Reinhard Gehlen]] (do 1968), čija je [[Organizacija Gehlen|organizacija]] jezgro nove službe. * [[5. 4.]] – Iz odmazde za ubistvo trojice izraelskih vojnika, Izraelci su granatirali grad Gaza i usmrtili 58 civila. * [[2. 4.|2]]–[[6. 4.]] – Aprilski plenum CK Bugarske KP: [[Todor Živkov]] ostao je jedini lider partije. * [[6. 4.]] – U Poljskoj je objavljeno da je [[Władysław Gomułka]], bivši generalni sekretar, rehabilitovan i pušten iz zatvora – kao i još izvestan broj političkih zatvorenika. [[Datoteka:Mapa del Magreb (1956)-ast.svg|mini|Maroko i Španska Sahara (1956)]] * [[7. 4.]] – [[Maroko]] je postao nezavisan i od [[Španjolski protektorat u Maroku|španskog protektorata u Maroku]] dobio je sjevernu teritoriju. * [[10. 4.]] – [[Ku Klux Klan|Kju kluks]] je napao [[Nat King Cole|Nata Kinga Colea]] tokom koncerta u Birminghamu (Alabama). * [[11. 4.]] – [[Habib Bourguiba]] postao je premijer Tunisa. * 11. 4. – Kongres SAD-a je odobrio Zakon o akumulaciji rijeke [[Kolorado (reka)|Kolorado]] ({{jez-en|Colorado River Storage Project}}); izgradili su velike brane na gornjem slivu Kolorada (za hidroelektričnu energiju, zaštitu od poplava i akumulaciju vode, uz značajne ekološke posljedice). * [[12. 4.]] – [[Solomon Bandaranaike]] je postao premijer [[Cejlon]]a (sprovodio je ljevičarske reforme; ubijen je 1959. godine). * [[13. 4.]] – U Južnom Vijetnamu je uhvaćen [[Ba Cụt]], komandant sekte [[Hòa Hảo]]. * [[14. 4.]] – Predstavljena je magnetna videotraka [[Quadruplex]] (televizijski standard do polovine 1980-ih). * [[15. 4.]] – U Novom Sadu počelo je prvo [[Sterijino pozorje]]. * april – U [[Hollywood]]u je izgrađena okrugla zgrada ''[[Capitol Records Building|Capitol Records]]''. * [[16. 4.]] – Sovjetska štampa je objavila da je ukinut [[Kominform]] (na Titino traženje).<ref name="Col"/> * [[17. 4.]] – Bugarski premijer [[Vlko Červenkov]] je smijenjen kao bivši staljinista (u parlamentu je bio prisutan i [[Moše Pijade]]).<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:c446982b-91c7-4fc1-b402-866d4700963d "Bulgarian Attack Marks Crescendo in the Anti-Yugoslav Campaign"], 16 May 1958. HU OSA 300-8-3-9260</ref> * [[19. 4.]] – Crkveno vjenčanje glumice [[Grace Kelly]] i [[Ranier III|Raniera III]] (kneza [[Monako|Monaka]]). * [[21. 4.]] – U ''[[Operacija Gold|Operaciji Gold]]'' Sovjeti su razotkrili tunel kojim su SAD i UK 11 mjeseci prisluškivali komunikacione veze u istočnom Berlinu. * 21. 4. – Nastao je Pakt iz Džide: vojni savez Egipta, Saudijske Arabije i (sjevernog) Jemena. * [[26. 4.]] – Desilo se prvo putovanje prvog komercijalno uspješnog [[kontejnerski brod|kontejnerskog broda]] ''[[SS Ideal X]]''; prevezeno je 58 kontejnera od [[Newark, New Jersey|Newarka]] do [[Houston]]a. * [[27. 4.]] – [[Rocky Marciano]] je prestao da se bavi boksom, bez ijednog izgubljenog/remisiranog profesionalnog meča. * [[28. 4.]] – Posljednji francuski vojnik napustio je Južni Vijetnam. * [[29. 4.]] – Na [[Kanski filmski festival|Kanskom filmskom festivalu]] je prikazan film ''[[The Man Who Knew Too Much (film, 1956)|The Man Who Knew Too Much]]'', poznat po pjesmi ''Que Sera, Sera''. === Maj/Svibanj === * [[1. 5.]] – U Izraelu je odobreno osnivanje [[Ašdod]]a, blizu lokacije antičkog naselja. * [[8. 5.]] – Prikazan je [[John Osborne|Osborneov]] komad ''[[Look Back in Anger]]''; mladi pisci su označeni kao ''[[Angry young men]]'' (v. ''[[Kitchen sink realism]]''). * 8. 5. – [[Indonezija]] se povukla iz konfederalne unije sa Holandijom. * [[7. 5.|7]]–[[12. 5.]] – Tito je posjetio [[Francuska|Francusku]]. * [[11. 5.]] – Francuska jedinica je u masakru usmrtila 79 seljana Beni Oudjehanea. * [[13. 5.]] – Egipat je priznao [[NR Kina|NR Kinu]]. * [[15. 5.]] – Započelo je emitovanje [[RTV Zagreb|Televizije Zagreb]], prve [[Televizija|TV]] stanice u [[Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija|SFR Jugoslaviji]] (u početku se prenosio inostrani program). * 15. 5. – Vojni mlaznjak pao je na samostan u Orleansu, Ontario – stradalo je 15 osoba. * [[18. 5.]] – Desila se zasjeda kod Palestra u Alžiru: stradalo je 20 francuskih vojnika (jedan je preživio). * [[20. 5.]] – Amerikanci su u operaciji Redwing (test Cherokee na [[Bikini (atol)|Bikiniju]]) prvi put bacili termonuklearnu bombu iz aviona. * [[24. 5.]] – Prvi put je održano takmičenje [[Eurosong 1956.|Eurosong]]; predstavnici sedam država otpjevali su po dvije pjesme u [[Lugano|Luganu]]. * 29–30. 5. – Na konferenciji u Veneciji o Spaakovom izvješću je odlučeno da se organizuje [[Međuvladina konferencija o zajedničkom tržištu i Euratomu]]. * maj–jun – U Beogradu, Zagrebu i Ljubljani gostovao je Moskovski hudožestveni Akademski teatar s predstavom "Tri sestre". === Juni/Lipanj === * [[1. 6.]] – [[Vjačeslav Molotov]] je smijenjen s položaja ministra inostranih djela SSSR. * [[1. 6.|1]]–[[23. 6.]] [[juni|6.]] – Jugoslavenska državno-partijska delegacija na čelu sa Titom bila je u posjeti [[SSSR|SSSR-u]]. Potvrđena je Beogradska deklaracija iz 1955. godine i izdata je Moskovska – saradnja partija na osnovu ravnopravnosti. * 5. 6. – ''The New York Times'' je objavio jednu verziju Hruščovljevog "Tajnog govora". * [[8. 6.]] – Potonuo je bangladeški brod ''Badora'' sa 202 putnika. * [[9. 6.]] – General [[Juan José Valle]] je izveo neuspješnu properonističku pobunu protiv argentinskog diktatora [[Pedro Eugenio Aramburu|Aramburua]]. * [[13. 6.]] – [[Interpol]] je dobio ime i usvojio ustav. * juni – U [[Kham]]u i [[Amdo]]u, istočno od Tibeta, došlo je do pobune zbog kolektivizacije. * [[16. 6.]] – Sovjetski ministar Šepilov posjetio je Kairo. * [[18. 6.]] – Posljednje britanske trupe zvanično su napustile Egipat (bazu u Ismailiji 14. aprila). * [[19. 6.]] – Dvojica FLN-ovaca su giljotinirana u Francuskoj. * [[20. 6.]] – Na letu 253 Linea Aeropostal Venezolane avion se zapalio i pao u more blizu Nju Džersija; stradale su 74 osobe i to je najgora nesreća putničkog aviona do tada. * [[21. 6.]] – Donesena je [[Moskovska deklaracija]] o odnosima [[SKJ]] i [[KPSS]], kada je priznato pravo na različite puteve u socijalizam. * [[23. 6.]] – Referendum u [[Egipat|Egiptu]] potvrdio je sa zvaničnih 99,9% novi ustav i [[Gamal Abdel Nasser|Gamala Abd el Nassera]] kao predsjednika države. * 23. 6. – U Francuskoj je usvojen Defferreov Okvirni zakon. * [[26. 6.]] – U Briselu je započeo rad Međuvladine konferencije o zajedničkom tržištu i Euratomu. * [[26. 6.]] – [[Josip Broz]] i [[Chivu Stoica]] potpisali su u Bukureštu sporazum o jugoslovensko-rumunskim odnosima.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:b8471a71-fc9c-4eed-8a19-bcb0cba4104c "Yugoslav-Romanian Relations: Ironic Celebration of an Anniversary"], 27 June 1961. HU OSA 300-8-3-14459</ref> * [[27. 6.]] – Međunarodna komisija odlučila je da se jedinica [[elektromagnetska indukcija|magnetne indukcije]] nazove tesla (T). * [[28. 6.]] – [[Senat SAD]] će ubuduće tražiti od predsednika da opravda svaku dalju pomoć Jugoslaviji.<ref name="Col"/> * 28. 6. – Prikazan film ''[[The King and I (film, 1956)|The King and I]]''. * 28. 6. – Četrdeset devet komunističkih lidera u Egiptu osuđeno je na duge zatvorske kazne. [[Datoteka:Poznan 1956.jpg|mini|[[Protesti u Poznanju 1956.|Protesti u Poznanju]] (1956)]] * [[28. 6.|28]]–[[30. 6.|30.]] [[6.]] – [[Protesti u Poznanju 1956.|Pobuna radnika]] u [[Poznanj]]u desila se zbog lošeg životnog standarda, a ugušena je uz mnogo mrtvih. * [[29. 6.]] – Predsjednik SAD-a Ajzenhauer potpisao je Zakon o federalnoj pomoći auto-putevima, kojim je odobreno 25 milijardi dolara za gradnju 66.000 km [[Interstate Highway System|Sistema međudržavnih puteva]]. * [[30. 6.]] – Sudar dva putnička aviona iznad [[Veliki kanjon Kolorada|Velikog kanjona]], uz gubitak 128 života, doveo je do velikih promjena u sistemima [[kontrola leta|kontrole leta]] u SAD-u. === Juli/Srpanj === * [[4. 7.]] – Špijunski avion ''[[Lockheed U-2]]'' prvi put je letio iznad [[SSSR|SSSR-a]], a ubrzo je zaključeno da nema '[[bombarderski jaz|bombarderskog jaza]]' između SAD-a i SSSR-a. * [[7. 7.]] – [[6. 8.]] – U Beogradu je održana putujuća izložba "Savremena umjetnost u SAD-u", u organizaciji [[MoMA|Muzeja moderne umjetnosti u Njujorku]].<ref>[https://www.danas.rs/svet/misaona-okretljivost-americkih-umetnika/ Misaona okretljivost američkih umetnika]. danas.rs 31. avgusta 2018</ref> * [[8. 7.]] – Povodom proslave stogodišnjice od rođenja [[Nikola Tesla|Nikole Tesle]], desio se prvi javni bežični TV prijenos u Beogradu. * [[9. 7.]] – Zemljotres i cunami pogodili su grčka ostrva [[Amorgos]] i [[Santorini]]; bilo je 53 mrtvih. * [[11. 7.]] – Generalni sekretar OUN [[Dag Hammarskjöld]] je posjetio Jugoslaviju. * [[14. 7.|14]]–[[25. 7.|25.]] [[juli|7.]] – Održan je 3. [[Filmski festival u Puli]]; [[Velika zlatna arena za najbolji film]] nije dodijeljena, a [[Branko Bauer]] je dobio zlatnu medalju za režiju ''[[Ne okreći se, sine]]''.<ref>[http://arhiv.pulafilmfestival.hr/3-pulski-filmski-festival/index.html 3. Pulski filmski festival]. arhiv.pulafilmfestival.hr</ref> * [[16. 7.]] – [[Karelo-Finska Sovjetska Socijalistička Republika]] je vraćena u status autonomne SSR u sastavu [[Ruska Sovjetska Federalna Socijalistička Republika|Ruske Sovjetske Federalne SR]]. * [[18. 7.]] – [[Mátyás Rákosi]] je prinuđen na povlačenje s čela [[Mađarska radnička partija|Mađarske radničke partije]]. * 18. 7. – Britanske trupe su se povukle iz zone Sueckog kanala. * [[18. 7.|18]]–[[19. 7.|19.]] [[juli|7.]] – Josip Broz Tito, [[Džavaharlal Nehru]] i Gamal Abd el Nasser, lideri Jugoslavije, Indije i Egipta,<ref>[http://foto.mij.rs/site/gallery/2341/allphotos Potpisivanje zajedničke izjave o razgovorima sa predsednikom Naserom i premijerom Nehruom]. foto.mij.rs</ref> potpisali su [[Brionska deklaracija (1956)|deklaraciju na Brijunima]]. [[Datoteka:Nationalization of Suez canal 26-7-1956.jpg|mini|150px|Markica u čast nacionalizacije Sueckog kanala]] * [[26. 7.]] – El Nasser je nacionalizovao [[Suecki kanal]] kako bi finansirao gradnju Asuanske brane, što su UK i Francuska smatrali neprijateljskim činom; kanal je zatvoren za izraelske brodove. * [[28. 7.]] – [[Manuel Prado Ugarteche]] je ponovo postao predsjednik Perua (do 1962). * [[30. 7.]] – ''[[In God We Trust]]'' je postala nacionalna [[krilatica]] SAD-a, umjesto manje-više nezvanične ''[[E Pluribus Unum]]''. * [[31. 7.]] – Otvoren je Centralni Lenjinov stadion (danas [[stadion Lužnjiki]]). === Avgust/Kolovoz === * [[1. 8.]] – U Moskvi je potpisan trostrani sporazum SSSR–FNRJ–[[Istočna Njemačka|DDR]]: 175 miliona dolara dato je za gradnju aluminijumskog kombinata u Crnoj Gori<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:3c34da1a-bb48-4866-8cfc-cc4210c2a55c "Yugoslav Construction of Aluminum Combine Aided by Russia and East Germany"], 12 October 1956. HU OSA 300-8-3-8903</ref> (stopirano 1958).<ref name="300-8-3-9642"></ref><ref name="300-8-3-8796">[http://hdl.handle.net/10891/osa:2f4fbe24-4d7a-4dd0-a8df-578c584b6c99 "Yugoslav-GDR-Soviet Agreement"], 5 August 1956. HU OSA 300-8-3-8796</ref> * 1–6. 8. – Na [[Bledsko jezero|Bledu]] je održano Evropsko prvenstvo u veslanju. * [[2. 8.]] – Potpisan je sporazum SAD–FNRJ o nastavku korištenja fondova u iznosu od 375 miliona dolara.<ref name="300-8-3-8796"></ref> * [[7. 8.]] – Od eksplozije dinamita u vojnom transportu u [[Cali|Kaliju]] (Kolumbija) stradalo je preko 1.300 ljudi. [[Datoteka:Distinctive emblem for cultural property.svg|mini|90px|Amblem kulturnog dobra]] * 7. 8. – Počela je primjena [[Haška Konvencija za zaštitu kulturnih dobara u slučaju oružanog sukoba|Haške konvencije]]. * [[8. 8.]] – Od požara i dima u belgijskom rudniku Bois du Cazier stradala su 262 rudara. * [[10. 8.]] – Bombom franko-alžirskog udruženja ubijena su 73 muslimana u Alžiru. [[Nacionalni oslobodilački front (Alžir)|FLN-ovom]] Soummamskom konferencijom od 20. avgusta odlučeno je da neće biti primirja dok Francuska ne prizna nezavisnost. * [[11. 8.]] – Slikar [[Jackson Pollock]] je poginuo u saobraćajnoj nesreći. * avgust – Mađarski premijer András Hegedüs objavio je da su uklonjene prepreke sa jugoslavenske granice; najavljeno je isto i za austrijsku. * [[17. 8.]] – U [[Zapadna Nemačka|Zapadnoj Nemačkoj]] je zabranjena [[Komunistička partija Nemačke]] usljed agresivnih metoda. * 17. 8. – [[Ho Ši Min]] se izvinio za greške u agrarnoj reformi, u kojoj je ubijeno nekoliko hiljada ljudi; oko 12.000 zatvorenih je oslobođeno. * ca. 18. 8. – Trinaestero Jugoslavena je primoralo kapetana ribarskog broda da ih prebaci u Italiju; četiri mornara su pobjegla sa broda blizu [[Trst]]a. Veći broj izbjeglica se našao i u Austriji. * [[23. 8.]] – Američki špijunski avion Martin P4M-1Q Mercator je oboren blizu obale NR Kine; stradalo je 16 <!--?-->č.p. * ca. 24. 8. – Četvero Jugoslavena je uhapšeno u [[Udine]]u pod optužbom za špijunažu. * [[25. 8.|25]]–[[26. 8.]] – Milion Poljaka hodočastilo je u manastir Jasna Gora u [[Čenstohova|Čenstohovi]]. * [[27. 8.]] – Srednja škola u [[Clinton, Tennessee|Klintonu]] (Tenesi) primila je 12 učenika-crnaca, što je prva desegregacija na jugoistoku SAD-a; kako god, naredne sedmice pokrenuti su nemiri. * 27. 8. – U [[Sellafield|Selafildu]] nuklearna elektrana Calder Hall priključena je na mrežu (kraljica je zvanično otvorila 17. oktobra). * [[30. 8.]] – Avgustovski frakcionaški incident desio se kada su pripadnici prokineske i prosovjetske frakcije pokušali oboriti [[Kim Il-sung|Il-sunga]] na plenumu Radničke partije Koreje. * 30. 8. – Gomila predvođena gradonačelnikom i šefom policije sprečila je desegregaciju škole u [[Mansfield, Texas|Mensfildu]] (Teksas), u čemu ih je podržao i guverner federalne države. * [[31. 8.]] – Prikazan je film ''[[Bus Stop]]''; gluma [[Marilyn Monroe]] se pozitivno izdvojila. === Septembar/Rujan === * [[2. 9.]] – Člankom u listu ''New York Times Book Review'' skrenuta je pažnja na [[Allen Ginsberg|Ginsbergovu]] poemu ''[[Howl]]''; zbirka je objavljena u novembru, a zatim zabranjena. * [[3. 9.]] – U studiju Zagreb je izveden prvi domaći TV program (dnevnik, dokumentarac, zabavni dio).<ref>Bajec, Dolničar, 1981, str. 207</ref> * [[7. 9.]] – Prvi prenos uživo TV Zagreb pratilo je gala-otvorenje Zagrebačkog velesajma. * [[9. 9.]] – [[Elvis Presley]] se prvi put pojavio u emisiji ''[[The Ed Sullivan Show]]'', uz rekordnu gledanost. [[Datoteka:Serbia, Belgrade, Branko's Bridge side view right riverside 20111127.jpg|mini|[[Brankov most]]]] * [[10. 9.]] – Na mjestu bivšeg [[Most kralja Aleksandra|Mosta kralja Aleksandra]] u Beogradu podignut je Most bratstva i jedinstva (poznatiji kao [[Brankov most]]); glavni raspon je 261 m, što je tadašnji rekord. * [[14. 9.]] – Predstavljen je [[IBM 305 RAMAC]], prvi računar sa [[hard disk]]om. * [[15. 9.]] – Prvi sovjetski putnički mlaznjak [[Tupoljev Tu-104]] ušao je u upotrebu; bio je jedini putnički mlaznjak na svijetu do 1958. * 15. 9. – El Naser je odbio ideju međunarodnog nadzora nad Sueckim kanalom. * septembar – Počeli su radovi na označavanju granice sa Bugarskom i Mađarskom: na Muri i Dravi prema Trijanonskom ugovoru iz 1920, bez obzira na promjene toka.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:17c82880-2a40-4007-892b-63244105d1be "Yugoslavia Settles Frontiers with Neighbour"], 8 October 1956. HU OSA 300-8-3-8862</ref> * septembar – Epidemija [[Poliomijelitis|polija]] podstakla je kampanju za higijenu u FNR Jugoslaviji. * [[19. 9.]] – Sovjetski lider [[Nikita Hruščov]] bio je u posjeti FNR Jugoslaviji.<ref name="Col"/> * [[21. 9.]] – Diktator [[Nikaragva|Nikaragve]] [[Anastasio Somoza García]] smrtno je ranjen u atentatu koji je počinio pjesnik [[Rigoberto López Pérez|R. L. Pérez]]. * [[23. 9.]] – U incidentu kod [[Ramat Rachel]]a jordanski legionari su ubili četvoricu izraelskih arheologa. * [[24. 9.]] – U Moskvi je završena [[Šahovska Olimpijada 1956.|XII šahovska olimpijada]]. * [[25. 9.]] – Između Škotske i Njufaundlenda inauguriran je [[TAT-1]], prvi podmorski telefonski kabal (35 istovremenih telefonskih veza i 22 telegrafske linije). * [[27. 9.]] – Broz i Hruščov su otišli na [[Jalta|Jaltu]]<ref name="Col"/> (do [[4. 10.]]); zvanično, radilo se o lovu, ali zapravo su se vodili politički razgovori u vezi Mađarske.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:c174c0ec-afeb-4e07-b567-1f8e4a2905e0 "Khrushchev and Tito – Summer 1958"], 16 July 1958. HU OSA 300-8-3-14174</ref> * 27. 9. – Zapadnonemački Bundestag je izglasao zajam od 60 miliona dolara FNR Jugoslaviji.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:fe8810f8-b65b-466a-9b3f-dc2592676e5d "Yugoslav-West German Economic Agreement"], 25 September 1956. HU OSA 300-8-3-8833</ref> * 27. 9. – Američki [[Bell X-2]] letio je brže od Mach-a 3, ali pilot je izgubio kontrolu i poginuo. * [[30. 9.]] – U [[Alžirski rat za nezavisnost|Alžirskom ratu]] počela je [[Bitka za Alžir|Bitka za grad Alžir]]. === Oktobar/Listopad === [[Datoteka:Veliki Crljeni termoelektrana Kolubara3.jpg|mini|TE Kolubara (foto 2011)]] * [[4. 10.]] – U dva napada palestinskih fedajina iz Jordana ubijeno je petero Izraelaca u Negevu i dvojica u Šaronskoj ravnici. * [[6. 10.]] – [[László Rajk]] je sahranjen. * [[8. 10.]] – U [[Edina, Minnesota|Edini]] (Minesota) otvoren je ''Southdale Center'', prvi zatvoreni, klimatizirani [[prodajni centar]] (''shopping mall'') u SAD-u, arhitekte [[Victor Gruen|Victora Gruena]]. * [[10. 10.]] – U operaciji Samarija Izraelci su napali i uništili jordansko policijsko utvrđenje u [[Qalqilya|Qalqilyi]]; stradalo je 18 Izraelaca i 88 Jordanaca. * 10. 10. – U britanskom [[Hong Kong]]u izbili su krvavi nemiri između pristalica kineskih nacionalista i komunista. * 10. 10. – Prikazan je ''[[Giant (film)|Giant]]'', posljednji film [[James Dean|Jamesa Deana]]. * [[11. 10.]] – [[Kolo (Beograd)|Ansambl "Kolo"]] nastupio je u [[Carnegie Hall]]u; [[Zagrebački solisti]] sutradan u njujorškoj Gradskoj vijećnici; [[Miroslav Čangalović]] 21. u Carnegieju. * [[13. 10.]] – Rezlucija SBUN 118 bila je rješenje za Suecki kanal koji je trebao da omogući slobodan prolaz i poštivanje egipatskog suvereniteta. * 13. 10. – Šesnaest vojnih kadeta se vratilo u Jugoslaviju; bili su zadržani u SSSR-u od 1948. godine. * 13. 10. – ''New York Times'' se prvi put našao u prodaji u Beogradu, Zagrebu i Ljubljani. * [[14. 10.]] – Dr. [[B. R. Ambedkar]], lider indijskih [[dalit]]a ([[Dalitski budistički pokret|"nedodirljivih"]]) prešao je u [[budizam]] sa 385.000 sljedbenika. * [[15. 10.]] – Eisenhower je odlučio da se nastavi ekonomska pomoć za FNRJ, uz "konstantnu reviziju" i privremeno bez oružja. * [[17. 10.]] – U [[Partija stoleća|Partiji vijeka]] [[Bobby Fischer]] (13) pobijedio je velemajstora Donalda Byrnea. * 17. 10. – Prikazan je film ''[[Around the World in 80 Days (film, 1956)|Around the World in 80 Days]]'' (Put oko svijeta za 80 dana). * [[18. 10.]] – Desila se agitacija studenata u Segedinu, protiv učenja ruskog jezika i marksizma. * [[19. 10.]] – Sovjetsko-japanska deklaracija označila je kraj ratnog stanja; ostao je spor oko južnih [[Kurilski otoci|Kurilskih otoka]]. * [[20. 10.]] – [[TE Kolubara]] u [[Veliki Crljeni|Velikim Crljenima]], prva posljeratna termoelektrana u Srbiji, priključena je na mrežu (prva sinhronizacija). [[Datoteka:Gomulka speech.jpg|mini|200px|[[Władysław Gomułka]] se obraća masi]] * [[21. 10.]] – U "[[Poljski oktobar|Poljskom oktobru]]" rehabilitovani [[Władysław Gomułka]] postao je prvi sekretar vladajuće partije u Poljskoj (do 1970). * 22. 10. – Francuzi su presreli avion i uhapsili nekoliko alžirskih nacionalističkih lidera, među kojima je [[Ahmed Ben Bella]] (na koga je te godine već dva puta pokušan atentat); pušteni su 1962. godine. * 22–24. 10. – [[Sèvreski protokol|Sevreskim protokolom]] održan je tajni sastanak i sporazum predstavnika UK-a, Francuske i Izraela za intervenciju protiv Egipta. * [[22. 10.]] – Grupa mađarskih studenata je pokušala ući u zgradu radija kako bi pročitala 16 zahtjeva; pritvoreni su. * [[23. 10.]] – Izbila je [[Mađarska revolucija 1956.|Mađarska revolucija]] protiv komunističkog režima: pucano je na okupljenu masu, bacani su Molotovljevi kokteli na tenkove. * [[24. 10.]] – [[Imre Nagy]] je ponovo postao premijer [[Mađarska Narodna Republika|Mađarske]], kako bi se umirili demonstranti. Sutradan, [[János Kádár]] je postavljen za generalnog sekretara Mađarske radničke partije, umjesto [[Ernő Gerő|Gerőa]] (do 1988). Borbe su se odvijale u nekoliko gradova, a u narednih par dana se proširile na cijelu državu. * [[27. 10.]] – Luksemburškim ugovorom, [[Saarland]], danas francuski protektorat, odlučeno je da se od Nove godine vrati (Zapadnoj) Njemačkoj. Dogovoreno je i proširivanje [[Mosel]]a. * [[28. 10.]] – Primirje u Mađarskoj desilo se jer su se Sovjeti povukli iz Budimpešte. * [[29. 10.]] – [[Suecka kriza]] je nastala usljed izraelskog napada na [[Sinaj]] ("Operacija Kadeš"); egipatske snage za nekoliko dana potisnute su do blizu kanala. * 29. 10. – [[Tangerska internacionalna zona]] zvanično je vraćena [[Maroko|Maroku]] (finansijska reintegracija i povlačenje stranih trupa trajali su do 1960). * 29. 10. – Manifestom 101 italijanskog komunističkog intelektualca osuđena je sovjetska intervencija u Mađarskoj: neki su se povukli pod pritiskom KPI-a, a drugi prekinuli veze. * [[30. 10.]] – U opsadi budimpeštanskog sjedišta mađarske vladajuće partije, ubijeno je 20-ak pripadnika tajne policije; smrtno je ranjen šef partijskog komiteta. [[Datoteka:Protesters with body of AVH personnel.jpg|mini|left|Mađarska revolucija (pripadnik tajne policije)]] * [[31. 10.]] – Mađarska trudbenička partija reorganizovana je u [[Mađarska socijalistička radnička partija|Mađarsku socijalističku radničku partiju]]. Nagy je objavio da je spreman za napuštanje Varšavskog pakta; pozvao je na pregovore za povlačenje sovjetskih trupa. [[Datoteka:Port Said from air.jpg|thumb|220px|[[Suecka kriza]]]] * 31. 10. – U operaciji Musketeer počela su anglo-francuska dejstva u zoni Sueckog kanala; Egipćani su potopili 47 brodova da blokiraju Suec. * 31. 10. – U [[Operacija Deep Freeze|operaciji Deep Freeze]] američka ekipa se spustila avionom na Južni pol. === Novembar/Studeni === * [[1. 11.]] – Na prijedlog Jugoslavije sazvano je vanredno zasjedanje [[Generalna skupština Ujedinjenih naroda|Generalne skupštine UN-a]] (primjena formule "Ujedinjeni za mir", kojom se predmeti mogu prenijeti iz Savjeta bezbjednosti u skupštinu).<ref>Bajec, Dolničar, 1981, str. 182</ref><ref name="Rubinstein2015">{{cite book|author=Alvin Z. Rubinstein|title=Yugoslavia and the Nonaligned World|url=http://books.google.com/books?id=UZZ9BgAAQBAJ&pg=PA142|date=8 March 2015|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-7095-0|pages=143–}}</ref> * 1. 11. – Zakonom o reorganizaciji država, u Indiji su promijenjena imena i granice nekih saveznih država (po lingvističkim linijama). Nove su [[Andhra Pradesh]], [[Kerala]] i Mysore ([[Karnataka]]), a neke su priključene drugima. * [[2. 11.]] – Desio se tajni sastanak Broza i [[Nikita Hruščov|Hruščova]] na Brionima; Tito se složio da se u Mađarskoj mora intervenisati ako je došlo do kontrarevolucije.<ref>[http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/118-1-194.shtml YUGOSLAV DIPLOMAT WHO DEFIED SOVIET LEADERS DIES] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110728062657/http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/118-1-194.shtml |date=2011-07-28 }}, Slobodan Stanković, OSA – Radio Free Europe</ref> * 2. 11. – U [[Severni Vijetnam|sjevernovijetnamskom]] okrugu Quỳnh Lưu izbila je pobuna zbog ekscesa agrarne reforme; ubrzo su poraženi, uz velike gubitke. * [[3. 11.]] – U [[Zagreb]]u je otvoren prvi Jugoslavenski sajam knjiga. * 3. 11. – ''[[The Wizard of Oz (film, 1939)|The Wizard of Oz]]'' je postao prvi film prikazan bez skraćivanja na televiziji u SAD-u. * 3. i 11. 11. – Desili su se masakri u Khan Yunisu i Rafahu (11): izraelski vojnici su u potrazi za fedajinima ubili 275 od. 111 Palestinaca u naseljima i izbjegličkom kampu. [[Datoteka:Budapest VI., Andrássy út a Munkácsy Mihály utca felé nézve. Jobbról balra, típus szerint- egy ISZ-3 nehéz, egy T-34-85 közepes és egy PT-76 úszó harckocsi látható a képen. Fortepan 24349.jpg|mini|left|Sovjetski tenkovi u Budimpešti]] * [[4. 11.]] – Drugom sovjetskom intervencijom u Mađarskoj napadnuta je Budimpešta. Radio Moskva javio je da je [[János Kádár]] sastavio novu vladu. Blizu četvrt miliona Mađara pobjeglo je iz države.<ref>New York Times, January 5, 1958</ref> * 4. 11. – Broz je podržao Kadara, s tim da je žalio zbog upotrebe sovjetskih trupa. * [[5. 11.|5]]–[[6.]] [[novembar|11.]] – Planom Teleskop izvedeno je britansko-francusko spuštanje u Port Saidu; u uličnim borbama im se suprotstavila lokalna milicija (bilo je najmanje 750 stradalih). * 6. 11. – [[Dwight D. Eisenhower]] je reizabran za predsednika SAD-a; opet je pobijedio [[Adlai Stevenson II|Adlaia Stevensona]]. * [[7. 11.]] – Generalna skupština UN-a izglasala je rezoluciju kojom je naloženo [[Ujedinjeno Kraljevstvo|UK-u]], [[Francuska|Francuskoj]] i [[Izrael]]u da povuku trupe iz [[Egipat|Egipta]]; ustanovljen [[UNEF]], snage UN-a za čuvanje mira.<ref name="Rubinstein2015"/> * [[8. 11.]] – Prikazan je film ''[[The Ten Commandments (film, 1956)|The Ten Commandments]]'', do tada najskuplji i popularan film. * [[9. 11.]] – [[Jean-Paul Sartre]], francuski filozof i književnik, odrekao se komunizma nakon upada Sovjeta u [[Mađarska|Mađarsku]]. * ca. 9. 11. – "Pravda" je prenijela članak Envera Hoxhe u kojem se kritikuje Tito (kampanja da bude okrivljen za događaje u Bloku). * [[10. 11.]] – Ugušen je posljednji otpor u Mađarskoj.<!--?--> * [[11. 11.]] – Tito je održao govor u [[Pula|Puli]].<ref>[http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/30-2-179.shtml Seven Days in Budapest] (samo uvod od s.s.), OSA-RFE</ref> * [[12. 11.]] – Osnovano je beogradsko pozorište [[Atelje 212]]; prvih godina radilo je u adaptiranoj sali stare "Borbe". * [[13. 11.]] – [[Vrhovni sud SAD|Sud SAD-a]] podržao je presudu federalnog okružnog suda iz juna, po kojoj je segregacija u autobusima u [[Alabama|Alabami]] neustavna (kraj Bojkota autobusa u Montgomeriju). * 13. 11. – Maršal [[Konstantin Rokosovski]] smijenjen je s položaja ministra odbrane Poljske. * [[15. 11.]] – Snage UNEF-a stigle su na Sinaj. * novembar – Počeo je egzodus i protjerivanje zapadnjaka, Jevreja i drugih manjina iz Egipta. * [[18. 11.]] – Na prijemu u Varšavi, Hruščov je rekao zapadnim ambasadorima: 'Sahranićemo vas!' (''My vas pokhoronim!''). * [[19. 11.]] – [[Milovan Đilas]] je uhapšen nakon što je u članku u ''New Leaderu'' predvidio kraj komunističkog sistema.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:763778b4-53d4-470d-ac97-90c9ba449184 "Milovan Djilas [Đilas]"], 20 November 1956. HU OSA 300-8-3-8922</ref><ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:8a9c7b71-2143-4508-b808-5e3f9db97800 "Tito and the Stalinists"], 28 November 1956. HU OSA 300-8-3-5959</ref> * [[22. 11.]] – [[Imre Nagy]] je uhapšen po izlasku iz jugoslavenske ambasade, uprkos garancijama, i odveden u Rumuniju (Jugoslavija protestuje Mađarskoj i SSSR 24. novembra). * [[22. 11.]] – [[8. 12.]] – Održane su OI 1956 u [[Melburn]]u, [[Australija]].<ref name="Col"/> * [[25. 11.]] – Novinar "Borbe" pri UN-u Jaša Levi napustio je list i [[SKJ]] nakon Đilasovog hapšenja (zatražio je potom azil u SAD-u).<ref>[http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text_da/29-3-39.shtml The Rebellious Journalists: Fryer, Peet and Levi], OSA-RFE</ref><ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:7bd276a5-a94b-4b94-84fb-266c09fdf7c4 "Levi's Letter to Djilas"], 29 May 1962. HU OSA 300-8-3-9521</ref> * [[28. 11.]] – Premijera filma "[[I Bog stvori ženu (1956.)|I Bog stvori ženu]]" (''Et Dieu… créa la femme'') desila se u Francuskoj; [[Brigitte Bardot]] se proslavila svojom ulogom. * [[29. 11.]] – [[TV Zagreb]] počeo je redovno emitovanie. * 29. 11. – Jugoslavenske trupe su se iskrcale u Port Saidu. * [[30. 11.]] – [[Floyd Patterson]] (21) postao je najmlađi bokserski prvak u teškoj kategoriji (1956–59. i 1960–62). * 30. 11. – Grčki premijer Karamanlis kaže da je [[Balkanski pakt (1953)|Balkanski pakt]] 'mrtvo slovo' zbog odnosa Turske prema Kipru. === Decembar/Prosinac === [[Datoteka:Granma-route-mine-20.png|mini|Putovanje jahte "[[Granma (jahta)|Granma]]"]] * [[2. 12.]] – [[Fidel Castro]], [[Raúl Castro]], [[Che Guevara]], [[Camilo Cienfuegos]] i još 78 pripadnika ''[[Movimiento 26 de Julio]]'', iskrcali su se, nakon sedam dana putovanja iz Meksika, sa jahte "[[Granma (jahta)|Granma]]" na jugu Kube; napadnuti su ubrzo po dolasku, a većina je stradala (v. [[Kubanska revolucija]]). * ca. 3. 12. – Oko 20 djece umrlo je u Skoplju, usljed nestručnog rukovanja lijekom. (NYT) * [[4. 12.]] – ''[[Million Dollar Quartet]]'': [[Elvis Presley]], [[Jerry Lee Lewis]], [[Carl Perkins]] i [[Johnny Cash]], svirali su u [[Sun Studio|Sun Studiju]] u Memfisu. * [[4. 12.|4]]–[[8. 12.|8.]] [[decembar|12.]] – Premijer Grčke [[Konstantinos Karamanlis]] bio je u poseti FNR Jugoslaviji. * [[6. 12.]] – "[[Krv u vodi (Melburn)|Krv u vodi]]" je bilo polufinale olimpijskog turnira u [[vaterpolo|vaterpolu]]; Mađarska protiv Sovjetskog Saveza odigralaje 4:0 (Mađari su pobijedili i Jugoslaviju u finalu). * [[12. 12.]] – [[Milovan Đilas]] je osuđen na tri godine zatvora (u januaru 1955. bio je osuđen uslovno), zbog kritike jugoslavenske neutralnosti tj. podrške prema sovjetskoj intervenciji u Mađarskoj.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:e0580c6e-1c47-4210-b3c3-7211d790d77e "Additional Information on Djilas [Đilas] Trial"], 17 December 1956. HU OSA 300-8-3-8943</ref> * 12. 12. – [[Moša Pijade]] u grčkim novinama navodno je oštro osudio "moskovske staljiniste", koji 'nemaju nimalo mozga', i intervenciju u Mađarskoj ("Borba" demantuje mjesec dana kasnije).<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:d37ccb1a-4426-4dac-8fb3-63a238d58cb0 "Mosha Pijade Says "Stalinists Have No Brains Whatsoever""], 9 January 1957. HU OSA 300-8-3-9004</ref> * 12. 12. – [[IRA]] je započela [[Granična kampanja (IRA)|Graničnu kampanju]] u Sjevernoj Irskoj (neuspjeh, zvanično prekinuta 1962). * [[13. 12.]] – [[Britanski Togoland]] ([[trust UN]] pod britanskom upravom) priključen je britanskoj koloniji [[Zlatna Obala (britanska kolonija)|Zlatna Obala]] (sljedeće godine nezavisna [[Gana]]). * 14–16. 12. – Trećim proširenim plenumom Centralnog vijeća [[Savez sindikata Jugoslavije|Saveza sindikata Jugoslavije]] ponovljeno je nedavno Brozovo i Kardeljevo zalaganje za podizanje životnog standarda, kao i za veću produktivnost.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:b25d50b8-1b14-49e4-8a49-7a2ad88fd0a5 "Trade Unions in Yugoslavia"], 3 January 1957. HU OSA 300-8-3-9006</ref> * [[17. 12.]] – Desila se premijera "[[Čekajući Godoa]]" u [[Atelje 212|Ateljeu 212]]; glumili su [[Rade Marković]] i [[Mića Tomić]]. * [[18. 12.]] – [[Japan]] je primljen u UN. * [[22. 12.]] - JAT-ov Convair zakačio zemlju pre sletanja u Minhenu, stradalo je troje od 30 ljudi u avionu.<ref>[https://aviation-safety.net/database/record.php?id=19561222-0 A Convair CV-340-58 passenger plane, registered YU-ADA, was damaged ...]. aviation-safety.net</ref> * [[23. 12.]] – Britanske i francuske trupe napustile su zonu Sueckog kanala. * [[29. 12.]] – Kineski [[Ženmin žibao]] žestoko je napao Titu; NR Kina neočekivano je stala na stranu SSSR-a i Albanije u napadima na rukovodstvo FNRJ.<ref>[http://hdl.handle.net/10891/osa:2627031e-26af-4585-9ee9-2f27cf67ea7f "Red China and Yugoslavia"], 23 November 1962. HU OSA 300-8-3-1050</ref> === Kroz godinu === * 1955–56. – Vođena je akcija sakupljanja oružja na Kosovu i Metohiji (stavljeno na teret Rankoviću [[1966]]). * Počela su sa radom tri najjača agregata [[HE na Krki]],<ref>[http://www.hep.hr/proizvodnja/osnovni/hidroelektrane/jug/nakrki.aspx]</ref> svaki po 6,4 MW; tkđ.: dva [[parba turbina|parnoturbinska]] agregata u [[KTE Jertovec]] ([[Konjščina]]), od po 10,5 MW. * Jugoslaviju sy posjetili generalni sekretar UN-a [[Dag Hammarskjöld]] i ambasador UNICEF-a [[Danny Kaye]]. * U Jugoslaviji je gostovala [[Pekinška opera]].<ref>Bajec, Dolničar, 1981, str. 195</ref> == 1956. u temama == * Rukovodstvo [[FNRJ]]: ** Predsednik Republike i Predsednik Saveznog izvršnog veća: [[Josip Broz Tito]] ** Predsednik Savezne skupštine: [[Moša Pijade]] * Neki [[Popis jugoslavenskih filmova|domaći filmovi]]: "[[Ne okreći se, sine]]", "[[Veliki i mali]]", [[Cipelice na asfaltu]]" (→ [[:Kategorija:Filmovi 1956.]]). * [[Spisak država po datumu državnosti|Nove države]] (Sudan je menjao zastavu, u manjoj meri i Tunis): {| | [[Datoteka:Flag of Sudan (1956-1970).svg|thumb|x50px|[[Sudan]]]] | [[Datoteka:Flag of Morocco.svg|thumb|x50px|[[Maroko]]]] | [[Datoteka:Flag of Tunisia (1959–1999).svg|thumb|x50px|[[Tunis]]]] |} == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1956.}} === Januar/Siječanj === * [[1. 1.]] – [[Christine Lagarde]], direkorka MMF * [[3. 1.]] – [[Mel Gibson]], američko-australijski glumac, režiser i producent * [[5. 1.]] – [[Tadija Kačar]], bokser * [[7. 1.]] – [[David Caruso]], glumac * 7. 1. – [[Milomir Marić]], novinar, publicista * [[8. 1.]] – [[Sanda Rašković Ivić]], psihijatar, srpska političarka i diplomata * [[17. 1.]] – [[Radovan Bigović]], teolog († [[2012]]) * [[18. 1.]] – [[Olivera Baljak]], hrvatska glumica * [[20. 1.]] – [[Bill Maher]], glumac, komičar, komentator * [[21. 1.]] – [[Geena Davis]], američka glumica * [[23. 1.]] – [[Laza Ristovski]], muzičar († [[2007]]) * [[30. 1.]] – [[Darko Rundek]], hrvatski pjevač * [[31. 1.]] – [[John Lydon]] alias Johnny Rotten, britanski punk muzičar === Februar/Veljača === * [[3. 2.]] – [[Nathan Lane]], američki glumac * [[5. 2.]] – [[Zlatko Kramarić]], hrvatski političar, diplomat, filolog * [[6. 2.]] – [[Mirela Brekalo]], hrvatska glumica * [[12. 2.]] – [[Velimir Zajec]], hrvatski nogometaš i nogometni trener * [[16. 2.]] – [[Ksenija Zečević]], pijanistkinja i kompozitor († [[2006]]) * [[20. 2.]] – [[Božidar Delić]], srpski general, političar * 20. 2. – [[Ljubodrag Dimić]], istoričar * [[24. 2.]] – [[Judith Butler]], američka filozofkinja * 24. 2. – [[Paula Zahn]], TV novinar * [[26. 2.]] – [[Milan Babić]], predsednik, premijer RS Krajine, osuđen za ratne zločine († [[2006]]) * [[29. 2.]] – [[Aileen Wuornos]], serijska ubica († [[2002]]) === Mart/Ožujak === * [[3. 3.]] – [[Gojko Baletić]], glumac * 3. 3. – [[Zbigniew Boniek]], fudbaler * [[4. 3.]] – [[Dragutin Lesar]], hrvatski sindikalist, političar * [[11. 3.]] – [[Zoran Krasić]], srpski političar († [[2018]]) * [[18. 3.]] – [[Ingemar Stenmark]], švedski skijaš * [[19. 3.]] – [[Jegor Gajdar]], ruski ekonomista i političar († [[2009]]) * [[20. 3.]] – [[Catherine Ashton]], potpredsednica Evropske komisije * [[23. 3.]] – [[José Manuel Barroso]], premijer Portugala, predsednik Evropske komisije * [[24. 3.]] – [[Steve Ballmer]], direktor Microsofta * [[26. 3.]] – [[Milan Jelić]], predsednik Republike Srpske († [[2007]]) === April/Travanj === * [[3. 4.]] – [[Boris Miljković]], TV i pozorišni režiser * [[4. 4.]] – [[David E. Kelley]], TV producent, scenarista * [[5. 4.]] – [[Gordana Pop Lazić]], srpska političarka * [[12. 4.]] – [[Andy García]], glumac * 12. 4. – [[Rajko Kojić]], rok gitarista († [[1997]]) * [[14. 4.]] – [[Boris Šprem]], predsjednik Hrvatskog sabora († [[2012]]) * [[28. 4.]] – [[Hanka Paldum]], pjevačica * [[30. 4.]] – [[Lars von Trier]], danski režiser, scenarista === Maj/Svibanj === * [[7. 5.]] – [[Jan Peter Balkenende]], premijer Holandije * [[8. 5.]] – [[Zvonko Milenković]], muzičar iz "Rokera s Moravu" († [[2008]]) * [[9. 5.]] – [[Duško Gruborović]], hrvatski glumac i pjesnik († [[2006]].) * [[13. 5.]] – [[Vjekoslav Bevanda]], predsjedavajući Savjeta ministara BiH * [[14. 5.]] – [[Refik Memišević]], rvač * [[17. 5.]] – [[Sugar Ray Leonard]], bokser * 17. 5. – [[Bob Saget]], glumac († [[2022]]) * [[23. 5.]] – [[Ursula Plassnik]], austrijska političarka * [[26. 5.]] – [[Nenad Stojković]], fudbaler * [[30. 5.]] – [[David Sassoli]], italijanski novinar i političar, predsjednik EP († [[2022]].) === Juni/Lipanj === * [[6. 6.]] – [[Björn Borg]], teniser * [[19. 6.]] – [[Milan Karadžić]], pozorišni i televizijski reditelj * [[25. 6.]] – [[Anthony Bourdain]], kuvar, TV osoba († [[2018]]) * 25. 6. – [[Boris Trajkovski]], predsednik Makedonije († [[2004]]) * [[26. 6.]] – [[Davorko Vidović]], hrvatski političar * 26. 6. – [[Chris Isaak]], muzičar * [[28. 6.]] – [[Bakir Izetbegović]], član Predsjedništva BiH * [[30. 6.]] – [[Petar Janjatović]], muzički novinar, rok kritičar === Juli/Srpanj === * [[2. 7.]] – [[Jerry Hall]], manekenka, glumica * [[5. 7.]] – [[Asja Jovanović]], hrvatska glumica * [[9. 7.]] – [[Tom Hanks]], američki glumac * [[16. 7.]] – [[Tony Kushner]], američki dramski pisac * [[20. 7.]] – [[Mima Jaušovec]], teniserka * [[23. 7.]] – [[Zoltan Dani]], oficir VJ === Avgust/Kolovoz === * [[3. 8.]] – [[Nebojša Bradić]], pozorišni reditelj, ministar * [[8. 8.]] – [[Miloš Šestić]], fudbaler * [[11. 8.]] – [[Zoran Dašić]], srpski muzičar ("Legende") * [[13. 8.]] – [[Nenad Lj. Stefanović]], novinar, glodur info-programa RTS * [[19. 8.]] – [[Adam Arkin]], glumac * [[20. 8.]] – [[István Pásztor]], političar u Srbiji * 20. 8. – [[Dragan Čović]], član Predsjedništva BiH * [[21. 8.]] – [[Kim Cattrall]], glumica * [[30. 8.]] – [[Dubravko Lovrenović]], bosanskohercegovački historičar († [[2017]]) === Septembar/Rujan === * [[4. 9.]] – [[Nikola Špirić]], predsjedavajući Savjeta ministara BiH * [[12. 9.]] – [[Leslie Cheung]], hongkonški glumac i pevač * [[14. 9.]] – [[Kostas Karamanlis]], premijer Grčke * [[16. 9.]] – [[David Copperfield (iluzionist)]] * 16. 9. – [[Mirko Šarović]], predsjednik Republike Srpske * [[20. 9.]] – [[Gary Cole]], glumac * [[21. 9.]] – [[Momir Bulatović]], predsednik Crne Gore, premijer SRJ († [[2019]]) * [[23. 9.]] – [[Paolo Rossi]], fudbaler († [[2020]]) * 23. 9. – [[Branimir Glavaš]], hrvatski političar, osuđen za ratne zločine * [[25. 9.]] – [[Jamie Hyneman]], TV voditelj * [[26. 9.]] – [[Linda Hamilton]], glumica * [[29. 9.]] – [[Sebastian Coe]], atletičar === Oktobar/Listopad === * [[1. 10.]] – [[Theresa May]], premijerka UK * [[5. 10.]] – [[Ron Nyswaner]], američki scenarista i reditelj * [[11. 10.]] – [[Stephen Spinella]], američki glumac * [[13. 10.]] – [[Sinan Sakić]], pevač († [[2018]]) * [[18. 10.]] – [[Martina Navrátilová]], američka tenisačica češkog porijekla * [[20. 10.]] – [[Danny Boyle]], filmski režiser * [[21. 10.]] – [[Carrie Fisher]], glumica († [[2016]]) * 21. 10. – [[Andro Knego]], košarkaš * [[25. 10.]] – [[Zoran Ostojić]], srpski novinar, političar * [[28. 10.]] – [[Mahmud Ahmadinežad]], iranski predsjednik === Novembar/Studeni === * [[8. 11.]] – [[Richard Curtis]], scenarista, producent, režiser * [[20. 11.]] – [[Bo Derek]], glumica, model * [[22. 11.]] – [[Suzana Mančić]], TV voditelj, glumica, pevačica * 22. 11. – [[Borislav Pelević]], srpski političar, jedan od komandanata SDG († [[2018]]) * [[25. 11.]] – [[Slobodan Ninković]] Boda, glumac === Decembar/Studeni === * [[1. 12.]] - [[Julee Cruise]], američka kantautorka († [[2022]]) * [[6. 12.]] – [[Tea Benčić Rimay]], pjesnikinja, teoretičarka († [[2009]]) * [[7. 12.]] – [[Larry Bird]], košarkaš * [[10. 12.]] – [[Rod Blagojevich]], američki političar srpskog porekla * [[15. 12.]] – [[Zlatko Kranjčar]], nogometaš, trener († [[2021]]) * [[23. 12.]] – [[Michele Alboreto]], auto-trkač († [[2001]]) * [[26. 12.]] – [[Noel Malcolm]], povjesničar * [[28. 12.]] – [[Nigel Kennedy]], violinista === Kroz godinu === * [[Ružica Đamić]], hrvatska glumica († [[2006]]) * [[Miladin Šobić]], muzičar * [[Slađana Milošević]], muzičarka * [[Boško Perošević]], predsednik Izvršnog veća Vojvodine († [[2000]]) == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1956.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[22. 1.]] – [[Renato Ricci]], fašistički političar (* [[1896]]) * [[23. 1.]] – [[Alexander Korda]], filmski režiser (* [[1893]]) * 23. 1. – [[Daniel Swarovski]], brusač stakla, osnivač firme (* [[1862]]) * [[29. 1.]] – [[H. L. Mencken]], novinar, esejista, satiričar (* [[1880]]) * [[31. 1.]] – [[A. A. Milne]], književnik za decu (* [[1882]]) * [[2. 2.]] – [[Frano Alfirević]], hrvatski pjesnik, esejist i putopisac (* [[1903]].) * [[3. 2.]] – [[Petar Skok]], hrvatski jezikoslovac (* [[1881]].) * [[6. 2.]] – [[Fran Bubanović]], hrvatski kemičar (* [[1883]].) * [[14. 2.]] – [[Vladimir Rajić]], episkop raško-prizrenski (* [[1882]]) * [[12. 3.]] – [[Bolesław Bierut]], bivši predsednik NR Poljske (* [[1892]]) * [[17. 3.]] – [[Irène Joliot-Curie]], francuska hemičarka i dobitnica [[Nobelova nagrada|nobelovka]] (* [[1897]]) * [[18. 3.]] – [[Nikolaj Velimirović]], srpski pravoslavni teolog i svetac (* [[1881]].) * [[25. 3.]] – [[Robert Newton]], glumac (* [[1905]]) === April/Travanj &ndash; Juni/Lipanj === * [[10. 4.]] – [[Božidar Širola]], skladatelj, muzikolog (* [[1889]]) * [[13. 4.]] – [[Emil Nolde]], slikar (* [[1867]]) * [[29. 4.]] – [[Wilhelm Ritter von Leeb]], nemački feldmaršal (* [[1876]]) * [[13. 5.]] – [[Aleksandar Fadejev]], književnik (* [[1901]]) * [[14. 5.]] – [[Jovan Bandur]], kompozitor i dirigent (* [[1899]]) * [[31. 5.]] – [[Josip Smodlaka]], bivši političar (* [[1869]]) === Juli/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[7. 7.]] – [[Gottfried Benn]], pesnik, esejista (* [[1886]]) * [[3. 8.]] – [[Vladimir Bojadžijev]], bivši član VMRO (* [[1869]]) * [[9. 8.]] – [[Ante Cettineo]], hrvatski književnik (* [[1898]].) * [[11. 8.]] – [[Jackson Pollock]], američki slikar (* [[1912]].) * [[14. 8.]] – [[Bertold Brecht]], njemački književnik (* [[1898]].) * 14. 8. – [[Konstantin von Neurath]], bivši nemački diplomata osuđen za ratne zločine (* [[1873]]) * [[16. 8.]] – [[Bela Lugosi]], glumac (* [[1882]]) * [[25. 8.]] – [[Alfred Kinsey]], američki biolog i seksolog (* [[1894]]) * [[6. 9.]] – [[Michael Ventris]], filolog, paleograf (* [[1922]]) * [[14. 9.]] – [[Sava Kosanović (političar)|Sava Kosanović]], političar, diplomata (* [[1894]]) * [[22. 9.]] – [[Frederick Soddy]], radiohemičar, nobelovac (* [[1877]]) * [[29. 9.]] – [[Anastasio Somoza García]], predsednik Nikaragve (* [[1896]]) * [[30. 9.]] – [[Vladimir Dvorniković]], filozof, etnopsiholog (* [[1888]]) === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[3. 10.]] – [[Džafer Kulenović]], bivši potpredsednik NDH (* [[1891]]) * [[14. 10.]] – [[Ivo Politeo]], odvjetnik (* [[1887]]) * [[16. 10.]] – [[Jules Rimet]], bivši predsednik FIFA (* [[1873]]) * [[1. 11.]] – [[Pietro Badoglio]], general, bivši premijer Italije (* [[1871]]) * [[4. 11.]] – [[Miloje Vasić]], arheolog, profesor, akademik (* [[1869]]) * [[5. 11.]] – [[Art Tatum]], džez pijanista (* [[1909]]) * [[18. 11.]] – [[Dobrica Milutinović]], srpski glumac (* [[1880]]) * [[23. 11.]] – [[André Marty]], francuski komunista (* [[1886]]) * [[24. 11.]] – [[Flora Sandes]], žena dobrovoljac u srpskoj vojsci I sv. rata (* [[1876]]) * [[25. 11.]] – [[Jovan Radonić]], istoričar (* [[1873]]) * [[26. 11.]] – [[Tommy Dorsey]], trombonista, bendlider (* [[1905]]) * [[5. 12.]] – [[Radenko Stanković]], bivši kraljevski namesnik (* [[1880]]) * [[6. 12.]] – [[B. R. Ambedkar]], arhitekta ustava Indije, lider dalita (* [[1891]]) * ? – [[Lotte Herrlich]], fotografkinja (* [[1883]]) == Nobelova nagrada za 1956. godinu == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[William Shockley]], [[John Bardeen]] i [[Walter Houser Brattain|Walter Brattain]] (istraživanje [[poluprovodnik]]a i otkriće [[Tranzistor sa efektom polja|tranzistorskog efekta]]) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Cyril Norman Hinshelwood]] i [[Nikolaj Nikolajevič Semjonov]] (istraživanje mehanizma hemijske reakcije) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[André Frédéric Cournand]], [[Werner Forssmann]] i [[Dickinson W. Richards]] (otkrića u vezi [[kateterizacija srca|kateterizacije srca]] i patoloških promena u cirkulatornom sistemu) * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Juan Ramón Jiménez]] (za lirsku poeziju, koja na španskom jeziku čini primer visokog duha i umetničke čistote) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: nije dodijeljena == Reference == {{reference|2}} == Spoljašnje veze == {{Commonscat|1956}} ; na engleskom * [https://catalog.osaarchivum.org/catalog?utf8=%E2%9C%93&f%5Bdigital_collection%5D%5B%5D=RFE%2FRL+Background+Reports&f%5Bsubject_geo_facet%5D%5B%5D=Yugoslavia&page=7&range%5Bdate_created_facet%5D%5Bbegin%5D=1956&range%5Bdate_created_facet%5D%5Bend%5D=1956&search_field=dummy_range&range%5Bdate_created_facet%5D%5Bbegin%5D=1956&range%5Bdate_created_facet%5D%5Bend%5D=1956&commit=Apply Osa Archivum Catalog]. HU OSA; Records of Radio Free Europe/Radio Liberty Research Institute: Publications Department: Background Reports; Open Society Archives at Central European University, Budapest. * {{Citiranje knjige|last=Milan Bajec|first=Ivan Dolničar|title=Jugoslavija 1941-1981|year=1981|publisher=Eksport pres|location=Beograd|isbn=|ref=harv}} ----- * [http://hdl.handle.net/10891/osa:ba329384-7add-4b6a-858d-c5b76c509697 "The Yugoslav Economic System"], 20 September 1956. HU OSA 300-8-3-8841 * [http://hdl.handle.net/10891/osa:9e0a5b9a-bbc3-4bd3-a7a2-4904596cff8a "The "Socialist Market Economy" in Yugoslavia"], 18 October 1956. HU OSA 300-8-3-8890 * [http://hdl.handle.net/10891/osa:444a9bf1-b260-4545-b955-1a0608730877 "Economic Planning in Yugoslavia"], 27 November 1956. HU OSA 300-8-3-8911 ----- * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/36-4-93.shtml Yugoslav Journalist Recalls Imre Nagy's Abduction in 1956], Stanković, OSA-RFE (1979) * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/35-1-101.shtml Vukmanovic on Polish and Hungarian Events of 1956], Slobodan Stanković, OSA-RFE (1971) [[Kategorija:1956| ]] sohxbj089dgj4gfxzcn3f604wa0anxh 1969 0 23773 41260350 41027959 2022-07-28T14:24:00Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{Godina nav|1969}} {{otheruses}} {{Godina u drugim kalendarima|1969}} __NOTOC__ Godina '''1969''' ('''[[Rimski brojevi|MCMLXIX]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u srijedu]]. <center> {| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius | '''1969''': <br /> [[1969#Januar/Siječanj|1]] • [[1969#Februar/Veljača|2]] • [[1969#Mart/Ožujak|3]] • [[1969#April/Travanj|4]] • [[1969#Maj/Svibanj|5]] • [[1969#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1969#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1969#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1969#Septembar/Rujan|9]] • [[1969#Oktobar/Listopad|10]] • [[1969#Novembar/Studeni|11]] • [[1969#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1969#Rođenja|Rođenja]] • [[1969#Smrti|Smrti]] |}</center> == Događaji == === Januar/Siječanj === * decembar-januar - Vrhunac pandemije [[hongkonški grip|hongkonškog gripa]] (kategorija 2, smrtnost manja od 0,5%), vratiće se i sledeće zime. * [[1. 1.]] - Stupio na snagu Ustavni zakon o [[Čehoslovačka Socijalistička Republika|čehoslovačkoj]] federaciji - formirane dve socijalističke republike, Češka SR i Slovačka SR (federacija traje do kraja 1992). * 1 - 4. 1. - Organizacija Narodna demokratija maršira od [[Belfast]]a do [[Derry]]ja, pri čemu ih unionisti napadaju. * [[2. 1.]] - Australski medijski tajkun [[Rupert Murdoch]] kupio najveći britanski tabloid [[News of the World]] (izlazi do 2011). * [[4. 1.]] - Stupila na snagu [[Međunarodna konvencija o eliminaciji svih oblika rasne diskriminacije]]. * [[9.1.|9]] - [[11. 1.]] - V kongres CK SK BiH - i formalno podržana jednakost Muslimana<ref>Sabrina Ramet, Tri Jugoslavije...</ref>. * [[12. 1.]] - Prvi studijski, [[Led Zeppelin (album)|istoimeni]], album [[Led Zeppelin]]a. * [[14. 1.]] - Požar na nosaču aviona ''USS Enterprise'' - 27 poginulih mornara i 15 uništenih aviona. [[Datoteka:RichardNixoncrop.jpg|thumb|150px|left|[[Richard Nixon]]]] * [[15. 1.]] - Lansiran sovjetski [[Sojuz 5]], sutradan se spaja sa [[Sojuz 4|Sojuzom 4]], posade razmenjuju mesta, što je prvi takav poduhvat. * januar - Otopljavanje odnosa između SFRJ i NR Kine, zaleđenih 1958: jugoslovenska trgovačka delegacija u Pekingu<ref>[http://www.nytimes.com/1970/07/16/archives/belgrades-ties-with-peking-improve.html Belgrade's Ties With Peking Improve]. nytimes.com JULY 16, 1970</ref>. * [[16. 1.]] - U [[Prag]]u se zapalio [[Jan Palach]], umire tri dana kasnije (→ [[Invazija Varšavskog pakta na Čehoslovačku|Invazija na Čehoslovačku]] 1968). * 19/20. 1. - Napadnuto skladište oružja u zapadnonemačkom mestu [[Lebach]], ubijena četiri vojnika i ukradeno nešto municije i oružja - dvojica homoseksualaca želela oružja radi vršenja iznude. * [[20. 1.]] - [[Ričard Nikson]] ulazi nakon [[Lindon Džonson|Lindona Džonsona]] u [[Bela kuća|Belu kuću]] kao 37. predsednik (do [[1974]]). * [[22. 1.]] - Dezerter Viktor Iljin pucao na povorku automobila sa Brežnjevom i kosmonautima sa dva Sojuza - stradao jedan vozač. * 23. 1. - Čovek u Jugoslaviji se zapalio po ugledu na Palacha?<ref name="NYtimessrc10">[http://query.nytimes.com/search/sitesearch//#/yugoslavia/from19690101to19691231/allresults/10/ NY Times Search 1969 - Relevance - 10]</ref>. * [[25. 1.]] - U [[Francova diktatura|Španiji]] proglašeno vanredno stanje usled studentskih i drugih protesta. * [[27. 1.]] - Javno vešanje 14 navodnih špijuna u Bagdadu, od čega 9 Jevreja - [[Baas]]ov režim ubio ukupno 51 Jevrejina do avgusta. * [[28. 1.]] - Veliki izliv nafte iz morske platforme kod kalifornijske [[Santa Barbara (Kalifornija)|Santa Barbari]] - inspiracija za prvi [[Dan Zemlje]] 1970. * [[30. 1.]] - Nakon snimanja albuma ''[[Let It Be]]'', [[Beatles]]i sviraju na krovu ''[[Apple Records]]''-a - poslednji javni koncert, koji rastura policija. Ranije tokom meseca su objavili album ''Yellow Submarine''. * [[31. 1.]] - Puštena u rad [[TE Morava]] kod [[Svilajnac|Svilajnca]] (108 MW). === Februar/Veljača === {{Annotated image | image = Nasser and Arafat, 1970.jpg | image-width = 205 | image-left = -80 | image-top = | width = 110 | height = 237 | float = right | annotations = | caption = [[Jaser Arafat]] }} * [[3. 2.]] - U Tanzaniji ubijen [[Eduardo Mondlane]], lider Mozambičkog oslobodilačkog fronta [[FRELIMO]]. Naslediće ga [[Samora Machel]] (prvi predsednik [[Mozambik]]a 1975-86). * [[2.2.|2]] - [[3. 2.]] - Tito kod [[Nikolae Čaušesku|Čaušeskua]] u [[Temišvar]]u - odbacuju mešanja u suverenitet drugih zemalja. * [[4. 2.]] - [[Jaser Arafat]] postaje lider [[PLO]]-a. * [[6. 2.]] - Predsednik Tito i Jovanka posetili beogradsku "[[Politika (novine)|Politiku]]"<ref>[http://www.stevankragujevic.com/pages/dogadjaji.htm#titoupolitici Stevan Kragujević - Tito u "Politici", 5. februar 1969.] stevankragujevic.com</ref> povodom puštanja pogona u Krnjači. * [[8. 2.]] - U severnom Meksiku pao meteorit [[Allende (meteorit)|Allende]] - s ukupnom težinom ostataka od dve tone, to je najveći [[ugljenični hondrit]]. * [[9. 2.]] - Prvi let aviona [[Boeing 747]], u saobraćaju od sledeće godine. * [[10. 2.]] - U Bonnu potpisan sporazum o saradnji SFRJ i Zapadne Nemačke<ref name="NYtimessrc4">[http://query.nytimes.com/search/sitesearch//#/yugoslavia/from19690101to19691231/allresults/4/ NY Times Search 1969 - 4]</ref>. * [[11. 2.]] - U SFRJ usvojen novi Zakon o narodnoj odbrani, uvodi se [[Teritorijalna odbrana]] (→ [[ONO i DSZ]]); u sledeće dve godine odgovarajuće zakone donose i republike i pokrajine. Kasnije tokom meseca izveštava se da su jedinice već formirane, s oružjem i opremom vrednim 32,5 miliona dolara<ref name="NYtimessrc3">[http://query.nytimes.com/search/sitesearch//#/yugoslavia/from19690101to19691231/allresults/3/ NY Times Search 1969 - 3]</ref>. * [[13. 2.]] - [[Fronta za oslobođenje Québeca]] detonirala bombu na Montrealskoj burzi, uz veliku materijalnu štetu. * [[14. 2.]] - ''[[Mysterii Paschalis]]'' iznosi reformu [[Liturgijska godina|liturgijske godine]] rimskog obreda: papa [[Pavao VI.]] uklonio imena mnogih svetaca. [[Datoteka:JTO-logo.svg|mini|100px|[[Teritorijalna odbrana]]]] * februar - Sastanak [[SK Srbije]] - odbacuju se zahtevi za "Republiku Kosovo". * februar - U [[Gvineja|Gvineji]] otkrivena vojna zavera, predsednik [[Sékou Touré]] će narediti pogubljenje 13 osoba, među kojima umetnika i političara [[Fodéba Keïta|Fodéba Keïte]] (u maju). * [[14.2.|14]] - [[20. 2.]] - Niz članaka [[Miloš Žanko|Miloša Žanka]] u "[[Borba (novine)|Borbi]]" osuđuje "Hrvatski književni list" zbog nacionalizma. * [[21. 2.]] - III plenum CK SK Hrvatske osudio "[[Hrvatski književni list]]". * [[22. 2.]] - Pakistanska vlada povukla nakon nereda optužbu za pobunu protiv [[Sheikh Mujibur Rahman]]a, sutradan se vraća u Istočni Pakistan uz masovni doček. * [[23. 2.]] - Trgovačka delegacija iz SFRJ otputovala u NR Kinu, nakon 10 godina prekida odnosa<ref name="NYtimessrc10"></ref>. * [[24. 2.]] - [[9. 3.]] - Svetski šampionat u hokeju na ledu: timovi grupe B igraju u Ljubljani (28. 2. - 9. 3.) a grupe C u Skoplju (24. 2. - 2. 3.). * [[25. 2.]] - Student [[Jan Zajíc]] se zapalio u Pragu na 21. godišnjicu komunističke vlasti. * 25 - 28. 2. - Borba za vlast u Siriji: ministar obrane [[Hafez al-Assad]], sa bratom Rifatom, nadigrao lidera zemlje [[Salah Jadid|Salaha Jadida]] i šefa obaveštajne službe [[Abd al-Karim al-Jundi]]ja (Jundi se ubio 2. 3.) - Assad će biti na čelu zemlje 1970-2000. * [[26. 2.]] - Umro izraelski premijer [[Levi Eškol]]. * 26. 2. - U Francuskoj prikazan ''[[Z (film)|Z]]'', film [[Costa-Gavras]]a, osuda [[Diktatura pukovnika|Diktature pukovnika]] u Grčkoj. * [[27. 2.]] - U SFRJ povezuju bugarsku kampanju povodom Makedonije sa sovjetskom doktrinom ograničenog suvereniteta<ref name="NYtimessrc15">[http://query.nytimes.com/search/sitesearch//#/yugoslavia/from19690101to19691231/allresults/15/ NY Times Search 1969 - Relevance - 15]</ref>. * [[28. 2.]] - Podmorski zemljotres pogađa Portugal i Maroko, praćen cunamijem (1,2 m u Kazablanci). === Mart/Ožujak === * [[2. 3.]] - Počinje [[Kinesko-sovjetski granični sukob]], naročito oko ade [[Zhenbao]]/Damanski na reci [[Usuri]]. * 2. 3. - Prvi test let [[Concorde]]-a u francuskom Tuluzu. * [[3. 3.]] - Lansiran [[Apollo 9]], testira se [[lunarni modul]]. [[Datoteka:IX Kongres SKJ, Beograd 1969.jpg|mini|250px|[[Deveti kongres SKJ]]]] * 4. 3. - Urušavanje u nekom jugoslovenskom rudniku, 2 mrtvih, mnogi zarobljeni<ref name="NYtimessrc4"></ref>. * [[8. 3.]] - [[Rat iscrpljivanja]]: Egipćani počinju granatiranje izraelskih pozicija na Sueckom kanalu. * [[10. 3.]] - U Parizu pronađen mrtav četnički emigrant Andrija Lončarić, suosnivač militantnog Srpskog oslobodilačkog pokreta Otadžbina<ref name="Lopušina2014">{{cite book|author=Marko Lopušina|title=Ubice u ime države|url=https://books.google.com/books?id=3rc1CwAAQBAJ&pg=PT128|date=6 November 2014|publisher=Agencija TEA BOOKS|isbn=978-86-6329-189-8|pages=128–}}</ref>. * 10. 3. - Objavljen roman "[[Kum (roman)|Kum]]". * [[11.3.|11]] - [[15. 3.]] - [[Deveti kongres SKJ]] u Beogradu. Partije iz istočnog bloka bojkotuju sastanak. U predsedništvu CK [[SKJ]] jednak broj članova iz republika i odgovarajući iz pokrajina, članove biraju republički/pokrajinski kongresi - ''"federalizacija SKJ"''. Usvojen Titov stav da komunisti i svi radni ljudi treba odlučnije da ulaze u direktne obračune s nacio­nalistima svih vrsta i boja, pre svega u vlastitoj sredini<ref>Bajec, Dolničar, 1981, str. 239</ref>. * [[14. 3.]] - Preko 5.000 demonstranata u šetnji do jugoslovenske ambasade u Pragu - podržavaju Tita i kongres SKJ, kojeg partije iz istočnog bloka bojkotuju<ref name="NYtimessrc9">[http://query.nytimes.com/search/sitesearch//#/yugoslavia/from19690101to19691231/allresults/9/ NY Times Search 1969 - 9]</ref> * [[16. 3.]] - Viasa Flight 742: avion pao u [[Maracaibo]], Venezuela, 84 mrtvih u avionu i 71 na zemlji, dosada najgora avionska nesreća. [[Datoteka:GoldaMeir.jpg|mini|180px|[[Golda Meir]]]] * [[17. 3.]] - [[Golda Meir]] premijer [[Izrael]]a (do [[1974]]). * 17. 3. - [[Bosanskohercegovačka radio-televizija|TV Sarajevo]] počinje emitovanje samostalnog programa. * [[18. 3.]] - Počinje ''[[Operacija Breakfast]]'', deo [[Operacija Menu|Operacije Menu]] - tajno američko bombardovanje komunističkih baza u neutralnoj [[Kambodža|Kambodži]] ([[Norodom Sihanouk]] se nedavno, pod pritiskom, udaljio od komunista). * 18. 3. - Samozvana [[Republika Angvila]] okončana mirnim iskrcavanjem britanskih padobranaca - teritorija nije želela biti podređena [[Sveti Kristofor i Nevis|Sv. Kristoforu i Nevisu]]. * [[20. 3.]] - Rezolucija Saveta bezbednosti UN 264 traži povlačenje južnoafričkih trupa iz [[Namibija|Namibije]] - na teritoriji je u toku [[Južnoafrički granični rat]] sa [[SWAPO]]-om. * 20. 3. - [[John Lennon]] i [[Yoko Ono]] se venčali, on u septembru napušta [[Beatles]]e, o čemu nije obavestio medije, po dogovoru sa ostalima. * 21. i 28. 3. - Pobede Čehoslovačke nad SSSR u hokeju izazivaju spontane demonstracije u Čehoslovačkoj. * [[22. 3.]] - [[Mirko Čanadanović]] izabran za predsednika Pokrajinskog komiteta SK Vojvodine. * [[23. 3.]] - [[Manfred Wolf]] iz [[DDR]]-a skočio 165 metara na [[Planica|Planici]] - svetski rekord. * 23. 3. - Sedam Albanaca osuđeno u Skoplju zbog "raspirivanja nacionalne mržnje". * [[25. 3.]] - Vojni predsednik [[Pakistan]]a [[Muhammad Ayub Khan|Ayub Khan]] odstupa usled nemira širom zemlje i pobune u Bengalu, dolazi [[Yahya Khan]] (do 1971). * [[29. 3.]] - U [[Madrid]]u održano [[Eurosong 1969|natjecanje za pjesmu Eurovizije]] na kome četiri zemlje osvajaju najveći broj bodova te su organizatori prisiljeni proglasiti četiri umjesto jednog pobjednika. Jugoslovenski predstavnik [[Ivan & 3M]] je 13-ti. === April/Travanj === [[Datoteka:1967-01 1966年毛泽东与林彪2.jpg|mini|200px|[[Mao Ze Dong]] i [[Lin Biao]]]] * [[1. 4.|1]] - [[24. 4.]] - IX nacionalni kongres [[KP Kine]]: formalni kraj [[Kulturna revolucija|Kulturne revolucije]], potvrđena čistka [[Liu Shaoqi]]ja i [[Deng Xiaoping]]a, Maova ideologija "neprekidne revolucije" upisana u partijski ustav, glavni izveštaj podneo maršal [[Lin Biao]], označen za Maovog naslednika (povećanje uticaja vojske). * [[4. 4.]] - Dr [[Denton Cooley]] ugradio prvo [[veštačko srce]], pacijent živeo četiri dana. * [[5. 4.]] - [[Jovanka Broz]] otvorila bolnicu za miopatična i reumatična oboljenja u [[Fojnica|Fojnici]]. * [[9. 4.]] - Potpukovnik [[Alexandre Banza]] osujećen u pokušaju puča protiv [[Centralnoafrička Republika|centralnoafričkog]] predsednika [[Jean-Bédel Bokassa|Bokasse]] - streljan tri dana kasnije, nakon što ga je Bokassa mučio. * [[13. 4.]] - Izbori u SFRJ. * [[14. 4.]] - [[41. dodjela Oscara]]: najbolji film je ''[[Oliver!]]'', ukupno šest nagrada od 11 nominacija, najbolji strani film je sovjetski "[[Rat i mir (film, 1966)|Rat i mir]]". * [[15. 4.]] - Severni Korejci oborili američki izviđački avion ''Lockheed EC-121M Warning Star'' iznad Japanskog mora, poginuo 31 Amerikanac. * april - Vrhunac američkog učešća u Vijetnamskom ratu: 543.000 vojnika. * april - Smenjeni generali [[Ivan Gošnjak]] i [[Rade Hamović]] zbog "nespremnosti [[JNA]] za moguću sovjetsku invaziju". * travanj - [[Matica hrvatska]] izdaje "[[Hrvatski tjednik]]", radikalniji od "Hrvatskog književnog lista". * [[17. 4.]] - [[Aleksander Dubček]] dao ostavku na položaj šefa KP [[Čehoslovačka|Čehoslovačke]], zamenjuje ga [[Gustav Husak]] (Prvi sekretar KP Čehoslovačke do 1987, predsednik zemlje 1975-89) koji pokreće [[Normalizacija (Čehoslovačka)|Normalizaciju]]. * 17 - 27. 4. - U Minhenu održan svetski šampionat u stonom tenisu: bronza za jugoslovenski muški tim. * 18 - 21. 4. - Predsednik Tito u poseti SAP Vojvodini. * [[19. 4.]] - Masovni miting u Beogradu povodom 50 godina KPJ/SKJ. * 19. 4. - [[Pahlavi (dinastija)|Iran]]ci napuštaju ugovor o [[Šat al-Arab]]u iz 1937, zatim 22 - 25. 4. sprovode Udruženu operaciju Arvand: teretni brod prolazi praćen ratnim plovilima, bez iračke reakcije - napetost traje do 1975. [[Datoteka:Plomin2.JPG|mini|250px|[[Termoelektrana Plomin]]]] * [[20. 4.]] - U Španiji ubijen ustaški zločinac [[Vjekoslav Luburić|Vjekoslav Maks Luburić]]. * 20. 4. - U [[Severna Irska|Severnu Irsku]] stiže britanska vojska kao pojačanje policiji. * [[22. 4.]] - ''Sunday Times Golden Globe Race'': [[Robin Knox-Johnston]] je prvi čovek koji je sam i bez zaustavljanja oplovio svet, za 312 dana. * [[25. 4.]] - [[Mirko Tepavac]] novi savezni sekretar za inostrane poslove (do 1972). * [[26. 4.]] - Predsednik Tito otvorio [[Hidroelektrana Zlatoličje|Hidroelektranu Zlatoličje]] na Dravi, prvu kanalsku u Jugoslaviji. * [[27. 4.]] - Predsednik [[Bolivija|Bolivije]] [[René Barrientos]] stradao u helikopterskom udesu. Potpredsednik [[Luis Adolfo Siles Salinas]] ostaje do septembra * ca. 27. 4. - Albanske novine Zeri i Popullit obećavaju podršku Jugoslaviji i Rumuniji u slučaju sovjetske agresije<ref name="NYtimessrc3"></ref>. * [[28. 4.]] - [[Charles de Gaulle]] daje ostavku na mjesto predsjednika Francuske, dan nakon poraza na referendumu o decentralizaciji. Izborna kampanja bivšeg premijera [[Georges Pompidou|Pompidoua]] napadnuta putem [[Afera Marković|afere Marković]]. === Maj/Svibanj === * [[1. 5.]] - U 14 zapadnoevropskih zemalja pokrenut sistem [[Eurocheque]] - čekovi prihvatani i preko granica, u različitim valutama. * [[10. 5.|10]] - [[20. 5.]] - [[Vijetnamski rat]] &mdash; [[Bitka za Hamburger Hill]]: Amerikanci i Južnovijetnamci zauzimaju fortifikovani položaj, da bi ga napustili već sledećeg meseca - kontroverzno u vojsci i javnosti. * [[11. 5.]] - Predsednik Tito upozorava SSSR da Jugoslavija nikada neće priznati "ograničeni suverenitet" (→ [[Brežnjevljeva doktrina]]). * 11. 5. - ''Zip to Zap'': okupljanje u [[Zap, North Dakota]] se pretvorilo u nerede koje je morala rasturiti Nacionalna garda. * [[13. 5.]] - Incident 13. maja - rasni nemiri u [[Kuala Lumpur]]u između [[Malajci|Malajaca]] i [[Kinezi|Kineza]] sa stotinama mrtvih vode uvođenju vanrednog stanja. * [[15. 5.]] - Američki tinejdžer Robert Rayford umro u [[Misuri]]ju od čudnog medicinskog stanja, koje će [[1984]] biti identifikovano kao [[HIV/AIDS]] (prvi slučaj u Severnoj Americi). * 15. 5. - "Krvavi četvrtak": kalifornijski guverner [[Ronald Reagan]] poslao policiju da zauzme tzv. Narodni park u [[Berkeley, California|Berkeleyju]], u sukobu je jedan poginuo, preko 100 ranjeno. * [[maj]] - 57 % jugoslovenskih preduzeća ne može izmirivati finansijske obaveze zbog neefikasnosti, viška zaposlenih i inflacije<ref name="Col">''Collier's Year Book'' 1969 (Microsoft Encarta 2004)</ref>. * maj - Neredi u argentinskim gradovima Rosario (21.) i Cordoba (29.), nakon ubistva učenika u prvom gradu. * [[16.5.|16]] - [[17. 5.]] - Sovjetske sonde [[Venera 5]] i [[Venera 6]] stigle na [[Venera (planeta)|Veneru]], preciznije merenje atmosfere nego Venera 4. [[Datoteka:Mitja Ribičič.jpg|mini|150px|[[Mitja Ribičič]]]] * [[18. 5.]] - [[Mitja Ribičič]] je novi predsednik [[Savezno izvršno vijeće|Saveznog izvršnog vijeća]] (do 1971). * 18. 5. - Lansiran [[Apollo 10]], generalna proba za Apollo 11. * [[23. 5.]] - Premijera predstave "[[Kosa (pozorišna predstava)|Kosa]]" u beogradskom [[Atelje 212|Ateljeu 212]]. * 23. 5. - Potpisana [[Bečka konvencija o pravu međunarodnih ugovora]] (na snazi od 1980). * [[24. 5.]] - Na havajskom vulkanu [[Kilauea]] počinje erupcija koja će do 1974. stvoriti kupu [[Mauna Ulu]]. * [[25. 5.]] - Premijera filma ''[[Midnight Cowboy]]'' (s [[X rejting|oznakom X]]). * 25. 5. - Vojni udar u [[Sudan]]u: zbačen [[Ismail al-Azhari]], dolazi [[Gaafar Nimeiry]] (do 1985), u početku socijalista, naserista, pred kraj islamista. * [[26. 5.]] - Ustanovljen [[Andeanska zajednica|Andeanski pakt]]. * [[26. 5.]] - [[2. 6.]] - ''Bed-In for Peace'': [[Džon Lenon]] i [[Joko Ono]] ne napuštaju krevet u [[Montreal]]u, u ime mira. Tom prilikom je snimljena pesma ''[[Give Peace a Chance]]''. * [[29. 5.]] - III sednica predsedništva [[SKJ]] - izrečene kritike nacionalizma u publikacijama Matice hrvatske ([[Mijalko Todorović]]), kao i ekonomskog nacionalizma SR Hrvatske ([[Krste Crvenkovski]]). * 29. 5. - ''Cordobazo'': nakon Rosaria 21-og, nemiri protiv argentinskog vojnog diktatora [[Juan Carlos Onganía|Onganíje]] izbijaju i u [[Córdoba (Argentina)|Córdobi]]. * [[30. 5.]] - Nakon štrajka dolazi do nemira na [[Curaçao]]u za prava Afrokaribljana. === Jun/Juni/Lipanj === * [[3. 6.]] - U sudaru sa australskim nosačem aviona ''HMAS Melbourne'' u Južnom kineskom moru prepolovljen američki razarač ''USS Frank E. Evans'', poginulo 74 američkih pomoraca. * [[5. 6.]] - Prvi supersonični let putničkog aviona [[Tupoljev Tu-144]]. * [[5.6.|5]] - [[17. 6.]] - Međunarodni sastanak komunističkih i radničkih partija u Moskvi (bez [[SKJ]]). * [[8. 6.]] - [[Vijetnamizacija]]: u susretu sa južnovijetnamskim predsednikom [[Nguyen Van Thieu]]-om na ostrvu Midway, američki predsednik Nixon objavljuje da će do septembra biti povučeno 25.000 američkih vojnika. * 8. 6. - [[Datoteka:FNL Flag.svg|25px]] [[Viet Cong]] proglasio Privremenu revolucionarnu vladu Republike Južni Vijetnam. * 8. 6. - Bomba oštetila jugoslovenski konzulat u Sidneyu (ambasadu u Canberri?). * 8. 6. - Nakon što je [[Gibraltar]] 30. 5. proglasio Ustav kojim se garantuje britanski suverenitet, Franco naredio zatvaranje granične kapije (granica otvorena za pešake 1982 a vozila 1985). * [[13. 6.]] - Pobuna u tibetanskom okrugu Nyêmo na čelu sa monahinjom Trinley Chödrön. * [[lipanj]] - Štrajkuju lučki radnici u Rijeci<ref name="Col"/>. * [[18. 6.]] - Prikazan ''[[The Wild Bunch]]''. [[Datoteka:Georges Pompidou (cropped 2).jpg|mini|200px|[[Georges Pompidou]]]] * [[20. 6.]] - [[Georges Pompidou]] novi predsednik Francuske (do [[1974]]). * 20. 6. - Afera Zelenih beretki: oficiri iz Projekta GAMMA ubili vijetnamskog dvostrukog agenta - slučaj izaziva pažnju, ali nema suđenja jer CIA odbija svedočenje. * 20. 6. - Ustavni referendum u [[Rodezija|Rodeziji]] (dan. Zimbabve) podržava republiku (proglašena 1970) i novi ustav. * [[22. 6.]] - Kolaps nacionalne konvencije [[Studenti za demokratsko društvo|Studenata za demokratsko društvo]] u Čikagu, kontrolu preuzima frakcija ''[[Weather Underground|Weatherman]]''. * 22. 6. - [[Sophia Loren]] i [[Carlo Ponti]] posetili Tita na Brionima. * 22. 6. - Reka Cuyahoga u Ohaju je toliko zagađena da se zapalila - podsticaj za osnivanje [[Agencija za zaštitu životne sredine Sjedinjenih Država|Agencije za zaštitu životne sredine SAD]] dogodine. * [[24. 6.]] - Neuspešan atentat na predsednika Gvineje Sékou Touréa. * 24. 6. - Glavni urednik Tanjuga M. Pudar dao ostavku nakon što je agencija kritikovala Sovjete<ref name="NYtimessrc6">[http://query.nytimes.com/search/sitesearch//#/yugoslavia/from19690101to19691231/allresults/6/ NY Times Search 1969 - 6]</ref>. * [[27. 6.]] - Početak emitovanja radio programa [[Beograd 202]]. * 27. 6. - Magazin ''Life'' objavljuje fotografije 242 Amerikanca poginulih u jednoj sedmici Vijetnamskog rata. * [[28. 6.]] - [[Stounvolska revolucija]] - pobuna [[lezbejke|lezbejki]], [[gej]]eva, [[biseksualnost|biseksualnih]] i [[transrodnost|transrodnih]] ([[LGBT]]) osoba protiv policijske racije u klubu [[Stonewall Inn]] u [[Greenwich Village]]-u, [[New York]]. Događaj označava prekretnicu u [[LGBT zajednica|LGBT zajednici]] i početak savremenog [[LGBT pokret]]a. * [[30. 6.]] - Hrvatski ekstremista Drago Đolo ranio [[Anton Kolendić|Antona Kolendića]], šefa jugoslovenske misije u Zapadnom Berlinu, koji ga je zatim savladao. * 30. 6. - [[Nigerijski građanski rat]]: Nigerija zaustavila pomoć Crvenog krsta [[Bijafra|Bijafri]] - pomoć se može dopremati samo avionom, vlada glad. * 30. 6. - Španija vratila [[Maroko|Maroku]] eksklavu [[Ifni]] na jugu te zemlje. === Jul/Juli/Srpanj === * [[1. 7.]] - Početak Radio Avale, prve nezavisne stanice u Istočnoj Evropi (prethodnica [[Studio B|Studija B]]). * 1. 7. - Investitura [[Charles, princ od Walesa|Charlesa, princ od Walesa]] u [[zamak Caernarfon|zamku Caernarfon]]. * [[3. 7.]] - [[Brian Jones]], donedavni član ''[[The Rolling Stones]]''-a, pronađen mrtav u svom bazenu. * [[5. 7.]] - Kenijski ministar pravde [[Tom Mboya]] ubijen u Najrobiju. * [[6. 7.]] - Završen [[19. berlinski filmski festival]], Zlatnog medveda dobio jugoslovenski film "[[Rani radovi (film)|Rani radovi]]". * [[8. 7.]] - Prvo povlačenje američkih trupa iz [[Vijetnam]]a. * 8 - [[12. 7.]] - Konsultativni sastanak predstavnika [[pokret nesvrstanih|nesvrstanih]] zemalja u Beogradu - bez rezultata. * [[10. 7.]] - Pronađen napušten trimaran [[Donald Crowhurst|Donalda Crowhursta]], za koga se mislilo da vodi u trci oko sveta - ali to je bila prevara. * 11. 7. - Protest privatnih kamiondžija u Ljubljani rešen kompromisom<ref name="NYtimessrc5">[http://query.nytimes.com/search/sitesearch//#/yugoslavia/from19690101to19691231/allresults/5/ NY Times Search 1969 - 5]</ref>. * [[14. 7.]] - Prikazan ''[[Easy Rider]]''. * [[14. 7.|14]] - [[18. 7.]] - "[[Fudbalski rat]]" ili Stosatni rat između [[El Salvador]]a i [[Honduras]]a - vrhunac napetosti oko statusa Salvadoraca u Hondurasu i nasilja oko fudbalskih utakmica dve zemlje. * jul - Premijerka Indije [[Indira Gandhi]] nacionalizovala 14 najvećih banaka. Ona je u sukobu sa starom gardom Indijskog nacionalnog kongresa ("Sindikat") oko izbora novog predsednika zemlje. * [[18. 7.]] - [[Incident u Čapakvidiku]] okončava predsedničke nade [[Ted Kennedy|Teda Kenedija]]: saobraćajni udes u kome gine devojka koja se vozila s njim. * 18. 7. - [[Thor Heyerdahl]] napustio sa posadom brod ''Ra'' blizu Barbadosa, nakon 56 dana putovanja iz Maroka, zbog loše konstrukcije (zamisao je ostvarena brodom ''Ra II'' 1970). * [[19. 7.]] - [[Rat iscrpljivanja]], Operacija Bulmus 6: izraelski komandosi uništili egipatsku radarsku stanicu na Zelenom ostrvu u Sueckom zalivu, što narednih dana omogućuje Operaciju Boxer, dejstva izraelskog vazduhoplovstva duž Sueckog kanala. * 19. 7. - [[John Fairfax]] sam preveslao Atlantik za 180 dana. [[Datoteka:Apollo AS11-40-5868.jpg|thumb|240px|[[Apollo 11]]: [[Buzz Aldrin]]]] * [[20. 7.]] - Posada [[Apollo 11|Apolla 11]]: [[Neil Armstrong]], [[Buzz Aldrin]] i [[Michael Collins]], posle 4 dana putovanja, izvela prvo spuštanje na [[Mjesec]] (Armstrong, kao prvi čovjek uopće na nekom drugom tlu osim zemaljskog; i Aldrin, dok je Collins upravljao lunarnim modulom u mjesečevoj orbiti; vidi i [[Program Apolo]]). * [[21. 7.]] - Sovjetska [[Luna 15]] se srušila na Mesec. * [[22. 7.]] - Počela seoba [[Trajanova tabla|Trajanove table]] na 20 metara viši nivo, kako ne bi bila potopljena [[Đerdap]]skim jezerom. * 22. 7. - Španski Kortes ratifikovao [[Francisco Franco|Francovo]] označenje [[Juan Carlos I od Španjolske|Juan Carlosa]] za princa Španije i prestolonaslednika (kralj 1975-2014); njegov otac Juan, sin Alfonsa XIII, preskočen je kao "liberalan"). * [[23. 7.]] - U Španiji izbija skandal Matesa: firma za tekstilnu mašineriju je uzela 200 miliona dolara kredita za, uglavnom izmišljen, izvoz. Franco u oktobru vrši rekonstrukciju vlade, u korist ljudi iz [[Opus Dei]] a protiv [[Falanga (Španija)|Falange]]. * [[25. 7.]] - [[Niksonova doktrina]]: prepuštanje odbrane azijskim saveznicima. * [[26. 7.]] - Yangjiangski zemljotres na jugu Kine, 3.000 mrtvih. * [[26. 7.]] - [[2. 8.]] - 16. [[Filmski festival u Puli]], [[Velika zlatna arena za najbolji film|Velika zlatna arena]] za film "[[Nizvodno od sunca]]"<ref>[http://arhiv.pulafilmfestival.hr/16-pulski-filmski-festival/index.html 16. Pulski filmski festival]. arhiv.pulafilmfestival.hr</ref>. * [[28. 7.]] - Jugoslavija i SR Nemačka potpisali sporazume o programu razmene naučnika, umetnika, tehnologa i studenata. * [[jul]] - Jugoslavija u [[UN]]-ovoj konferenciji o razoružanju<ref name="Col"/>. * [[31. 7.]] - "[[Cestna afera]]" - Republičko izvršno veće [[SR Slovenija|SR Slovenije]] ([[Stane Kavčič]]) osudilo odluku SIV-a da se odustane od gradnje nekih cesta u Sloveniji, a nakon što je Svetska banka dala kredite za infrastrukturu (prvi put da neka republika protestuje zbog savezne odluke). * 31. 7. - Železnička nesreća u "južnoj Jugoslaviji" sa 29 mrtvih - voz udario u cisterne<ref name="NYtimessrc3"></ref> * 31. 7. i 5. 8. - Američke sonde [[Mariner 6 i 7]] prilaze najbliže Marsu. * jul-avgust - Predstavnici [[Zapadna Nova Gvineja|Zapadne Nove Gvineje]] se navodno izjašnjavanju za priključenje [[Indonezija|Indoneziji]]. [[Pokret za slobodnu Papuu]] je i danas aktivan === Avgust/August/Kolovoz === [[Datoteka:Hotel Jugoslavija - panoramio.jpg|mini|250px|[[Hotel Jugoslavija]]]] * [[2. 8.]] - Nixon u poseti [[Socijalistička Republika Rumunija|Rumuniji]]. * [[4. 8.]] - U Parizu počeli tajni pregovori između SAD i Severnog Vijetnama - ubrzo prekinuti. * [[8. 8.]] - Snimljena fotografija ''[[Beatles]]''-a koji prelaze zebru - omot albuma ''[[Abbey Road (album)|Abbey Road]]'', izlazi u septembru. * [[9. 8.]] - Pripadnici [[Mansonova porodica|kulta]] [[Charles Manson|Charlesa Mansona]] [[Tateina ubistva|ubili petoro ljudi]], među kojima glumicu [[Sharon Tate]]. Sutradan ubili i jedan bogati bračni par. * [[11. 8.]] - Nacionalizovani rudnici bakra u [[Zambija|Zambiji]] (preko 50% nacionalnih prihoda). * [[12. 8.|12]] - [[14. 8.]] - [[Sjevernoirski sukob]]: ''Battle of the Bogside'' - veliki okršaj katoličke Odbrambene asocijacije građana Derryja i Kraljevskog alsterskog redarstva koji dovodi do raspoređivanja britanske vojske (irski premijer tražio plave šlemove). * [[13. 8.]] - [[Kinesko-sovjetski pogranični konflikt]] na zapadnom sektoru, između Xinjianga i Kazahstana. * [[14. 8.]] - [[Lon Nol]] ponovo premijer Kambodže (do 1972, predsednik do 1975). * avgust - Otvoren [[Hotel Jugoslavija]], najveći i najmoderniji u Jugoslaviji i jedan od najboljih u istočnoj Evropi - dvokrevetna soba 20 dolara dnevno, apartman 36-52 dolara<ref name="RushToBelgr">[http://www.nytimes.com/1970/03/01/archives/the-rush-to-belgradeand-beyond.html The Rush to Belgrade—And Beyond]. nytimes.com MARCH 1, 1970</ref> (dolar iz 1969. jednak 6,6 dolara iz 2017). [[Datoteka:Woodstock redmond stage.JPG|mini|left|250px|[[Woodstock]]]] * [[15.8.|15]] - [[18. 8.]] - [[Woodstock]] festival. * [[16. 8.]] - [[V. V. Giri]] izabran za predsednika Indije, što je pobeda premijerke Indire Gandhi. * [[17. 8.]] - Uragan ''Camille'' kategorije 5 razara američku državu Misisipi, 248 mrtvih. * 18. i 20. 8. - Atlantski uragan Debbie je meta projekta Stormfury - [[srebro jodid]] naizgled smanjuje brzinu vetra. * 19 - 21. 8. - Demonstracije povodom godišnjice invazije na Čehoslovačku, najviše u Pragu i Brnu - petoro mrtvih u sukobu s milicijom i vojskom<ref name="Navrátil1998">{{cite book|author=Jaromír Navrátil|title=The Prague Spring 1968: A National Security Archive Documents Reader|url=https://books.google.com/books?id=Ayky5eit0DIC&pg=PR39|year=1998|publisher=Central European University Press|isbn=978-963-9116-15-3|pages=39–}}</ref>. * [[21. 8.]] - Ludi Australac pokušao da zapali džamiju [[Al Aksa]]. * [[29. 8.]] - Otmica TWA Flight 840: let Rim - Tel Aviv skrenut u Damask, Palestinci, među njima i [[Leila Khaled]], mislili su da je u avionu [[Yitzhak Rabin]], tada ambasador u SAD. * [[31. 8.]] - [[Vojna diktatura u Brazilu]]: zamenjen oboleli gen. [[Artur da Costa e Silva]], privremeno tročlanom huntom. === Septembar/Rujan === * [[1. 9.]] - Državni udar u [[Libija|Libiji]]: zbačen je kralj [[Idriz I (Libija)|Idriz]], [[Moamer Gadafi]] dolazi na vlast (vladaće do pobune i smrti [[2011]]). * [[2. 9.]] - Umro [[Ho Ši Min]], prvi predsednik DR Vijetnam. * [[2. 9.|2]] - [[6. 9.]] - Sovjetski inostrani ministar [[Andrej Gromiko]] u poseti Jugoslaviji - prvi razgovori na visokom nivou od invazije na Čehoslovačku. * [[5. 9.]] - [[Masakr u Mi Laju]]: poručnik William Calley optužen po šest tačaka za ubistvo sa predumišljajem. * [[9. 9.]] - [[Operacija Raviv]]: Izraelci prerušeni u Egipćane uništavaju egipatske instalacije s druge strane Sueckog kanala, Nasser dobio infarkt kada je čuo to. * [[10. 9.]] - Prijateljska utakmica Crvena Zvezda - brazilski Santos (sa [[Pele]]om) 3:3. * [[11. 9.]] - Sastanak premijerâ NR Kine i SSSR, [[Zhou Enlai]]a i [[Aleksej Kosigin|Alekseja Kosigina]] na pekinškom aerodromu: dogovoreni pregovori, popuštanje napetosti. * [[13. 9.]] - Emitovana prva epizoda ''[[Scooby-Doo, Where Are You!]]''. * 16 - 21. 9. - Evropski atletski šampionat u Atini: [[Vera Nikolić]] osvojila bronzu na 800 m. * [[20. 9.]] - Poslednji crtać iz serije [[Looney Tunes]] (Warner Bros.): Injun Trouble, nije prikazivan. * [[22. 9.]] - Predsednik Tito pustio u pogon novu elektrolizu bakra [[Rudarsko-topioničarski basen Bor|u Boru]]. * [[23. 9.|23]] - 28. 9. - [[Mediteranski uragan]] izaziva jake poplave na Malti, u Tunisu i Alžiru sa blizu 600 žrtava. * [[24. 9.]] - Počelo suđenje [[Čikaška sedmorica|Čikaškoj sedmorici]] (na početku ih je osam) u vezi nereda oko Demokratske konvencije 1968. * [[25. 9.]] - Osnovana [[Organizacija islamske konferencije]]. * [[26. 9.]] - Album ''The Beatles''-a [[Abbey Road]]. * 26. 9. - Prva epizoda ''[[The Brady Bunch]]'' (117 epizoda u pet sezona). * 26. 9. - Gen. [[Alfredo Ovando Candía]] izvodi vojni udar u Boliviji, pre nego što bi na izborima mogao biti izabran popularni gradonačelnik La Paza (ostaje do 1970). * [[28. 9.]] - Izbori u [[Zapadna Nemačka|Zapadnoj Nemačkoj]]: relativna većina za CDU/CSU, [[Socijaldemokratska partija Njemačke|SDP]] povećao broj mesta. * [[29. 9.]] - [[30. 11.]] - Izložba ''Yugoslavia: A Report'' u njujorškom [[MoMA]]. === Oktobar/Listopad === [[Datoteka:Kelet-Berlin, TV torony az Alexanderstrasse felől nézve. Fortepan 93573.jpg|mini|150px|[[Berlinski televizijski toranj]]]] * [[1. 10.]] - Prvi [[Concorde]]ov supersonični let. * [[2. 10.]] - Operacija Mandrel, test Milrow: na aleutskom ostrvu [[Amčitka]] detonirana bomba od 1 Mt. * [[3. 10.]] - U Istočnom Berlinu završen [[Berlinski televizijski toranj|televizijski toranj]] ukupne visine 368 metara. * 3. 10. - [[MMF]] uveo [[posebna prava vučenja]] usled nestašice zlata i američkih dolara * [[5. 10.]] - Premijera [[Leteći cirkus Montija Pajtona|Letećeg cirkusa Montija Pajtona]] na [[BBC]] One. * 5. 10. - Autobus sleteo s puta kod Vranja, najmanje 10 mrtvih. * [[6. 10.]] - Praizvedba drame "Kad su cvetale tikve" [[Dragoslav Mihailović|Dragoslava Mihailovića]] u [[Beogradsko dramsko pozorište|BDP]] - skinuta sa repertoara posle pet izvođenja intervencijom Josipa Broza Tita<ref>[http://bdp.rs/?predstave=kad-su-cvetale-tikve Kad su cvetale tikve], bdp.rs (pristup. 23.5.2014.)</ref>. * 6. 10. - U Jusićima kod Zvornika, trudnica ubijena i iz rasporenog trbuha joj uzeto dete - [[Šefka Hodžić]] osuđena sledeće godine na smrt (smanjeno na 20 godina). * [[8. 10.]] - Urugvajski [[Tupamaros]]i zauzeli nekoliko objekata u gradu [[Pando (Urugvaj)|Pando]], pred dvogodišnjicu [[Che Guevara|Che Guevarine]] smrti. * [[8.10.|8]] - [[11. 10.]] - Frakcija Weatherman organizuje rušilačke Dane gneva u Čikagu, pozvana Nacionalna garda. * [[10. 10.]] - U SFRJ se ova godine proslavlja 50-godišnjica [[SKJ]], [[SKOJ]] i revolucionarnih sindikata, centralna proslava u Zagrebu gde Tito na Trgu revolucije govori pred 300.000 ljudi<ref>Bajec, Dolničar, 1981, str. 247</ref> (?). * 10. 10. - Tito izjavio da su se SFRJ i SSSR složili da razreše razlike<ref name="NYtimessrc9"></ref>. * [[10. 10.|10]] - [[30. 10.]] - [[Operacija Giant Lance]], deo Nixonove [[Madman theory|teorije ludaka]]: tajna uzbuna u američkim nuklearnim snagama, bombarderi lete blizu sovjetskih granica. * [[12. 10.]] - Predsednici Jugoslavije i Austrije, Tito i [[Franz Jonas]], otvorili "Most prijateljstva" preko [[Mura|Mure]] u [[Gornja Radgona|Gornjoj Radgoni]]. * [[14. 10.]] - [[Olof Palme]] prvi put postaje premijer Švedske (1969-76. i 1982-86.). * [[15. 10.]] - ''Moratorium to End the War in Vietnam'': masovne demonstracije protiv Vijetnamskog rata širom SAD. * 15. 10. - [[Somalija|Somalski]] predsednik [[Abdirashid Ali Shermarke]] ubijen od svog telohranitelja, šest dana kasnije vlast pučem preuzima gen. [[Siad Barre]] (do [[1991]]). * [[17. 10.]] - Otkriven [[CCD senzor]], koji će kasnije biti korišten u digitalnim kamerama. * 17. 10. - Čehoslovačka vlada izjavljuje da SFRJ pripada "dolarskom području", pa se zabrana putovanja na zapad odnosi i na nju<ref name="NYtimessrc9"></ref>. * [[18. 10.]] - Članovi posade [[Apolo 11|Apola 11]] u poseti [[Beograd]]u. [[Datoteka:Bundesarchiv B 145 Bild-F026242-0018, Luxemburg, Treffen von Exilanten.jpg|mini|240px|[[Willy Brandt]]]] * [[21. 10.]] - [[Willy Brandt]] postaje kancelar Zapadne Nemačke na čelu socijalnodemokratsko-liberalne koalicije (raskinuo Veliku koaliciju sa konzervativcima). Tjedan kasnije predlaže "promjenu putem pomirenja", početak [[Ostpolitik]]e, normalizacije odnosa sa istočnim zemljama, naročito [[Istočna Njemačka|Istočnom Njemačkom]]. * [[22. 10.]] - Album ''[[Led Zeppelin II]]''. * [[24. 10.]] - Prikazan [[Butch Cassidy i Sundance Kid]], najgledaniji film ove godine. * [[25. 10.]] - Savezni izbori u Australiji: znatno smanjena većina liberalnog premijera [[John Gorton|Gortona]], napredak laburiste [[Gough Whitlam|Whitlama]]. * [[27. 10.]] - Razoran [[Zemljotres u Banjaluci 1969.|zemljotres u Banjaluci]], 20 mrtvih. Problematično je i curenje hemikalija iz fabrike celuloze<ref name="NYtimessrc14"></ref>. * [[28. 10.]] - Pisac [[Zoran Gluščević]] osuđen na šest meseci zatvora zbog članka "uvredljivog za SSSR" - u februaru izmenjeno u tri meseca uslovno. * [[29. 10.]] - Poslata prva poruka preko [[ARPANET]]-a, prethodnika [[Internet]]a. * 29. 10. - Na suđenju Čikaškoj osmorci, Crni panter [[Bobby Seale]] vezan za stolicu, sa zapušenim ustima (nekoliko dana kasnije osuđen na četiri godine zatvora zbog nepoštovanja suda). * [[30. 10.]] - [[Emílio Garrastazu Médici]] je novi vojni predsednik Brazila (do 1974) - vrhunac [[Vojna diktatura u Brazilu|vojne diktature u Brazilu]] ali i [[Brazilsko ekonomsko čudo]] (uglavnom za bogate). === Novembar/Studeni === [[Datoteka:Neboder Tresnjevka02.JPG|mini|200px|[[Trešnjevačka ljepotica]]]] * [[2. 11.]] - [[Kairski sporazum (1969)|Kairski sporazum]]: [[liban]]ska vlada prihvata aktivnost palestinske gerile na jugu zemlje, PLO će u izbegličkim kampovima izgraditi "državu u državi". * [[3. 11.]] - Predsednik Nikson poziva "[[tiha većina|tihu većinu]]" da mu se pridruži u solidarnosti sa naporima u Vijetnamskom ratu; potpredsednik [[Spiro T. Agnew]] vređa predsednikove kritičare. * [[9. 11.]] - Levičarska nemačka organizacija ''Tupamaros West-Berlin'' postavila neispravnu bombu u centar jevrejske zajednice u Zapadnom Berlinu. * [[10. 11.]] - Premijera [[Ulica Sezam|Ulice Sezam]]. * [[12. 11.]] - Nezavisni istraživački novinar Seymour Hersh objavljuje priču o [[masakr u Mi Laju|masakru u Mi Laju]] prošle godine u Vijetnamu - sledećeg meseca priču objavljuje i ''Life''. * [[14. 11.|14]] - [[24. 11.]] - Misija [[Apollo 12]], [[Charles Conrad]] i [[Alan Bean]] se iskrcali na Mesec 19. 11.. * [[15. 11.]] - "Marš protiv smrti": stotine hiljada demonstrira u Vašingtonu. * [[novembar]] - [[Dobrica Ćosić]] postaje predsednik [[Srpska književna zadruga|Srpske književne zadruge]]. * novembar - Novi niz [[Miloš Žanko|Žankovih]] članaka u "Borbi" koji iznose tezu o porastu hrvatskog nacionalizma ("Matica hrvatska" i dr.). * studeni - Zabranjen [[Hrvatski književni list]]. [[Datoteka:Stamps of Germany (DDR) 1983, MiNr Block 074.jpg|mini|280px|[[Skenderija]] na markici 1983.]] * [[17. 11.]] - U Helsinkiju počinju razgovori o ograničenju strateškog oružja između SAD i SSSR - [[SALT]] I postignut 1972. * [[18. 11.]] - Osnovan [[Univerzitet u Prištini]]. * 18. 11. - Alien Compliance Order: [[Kofi Abrefa Busia|Busijina]] nova vlada [[Gana|Gane]] naređuje da stranci bez dozvole boravka napuste zemlju u roku od 14 dana - odlazi možda 200.000 ljudi, većinom Nigerijaca. * [[19. 11.]] - [[Pelé]] postigao 1000. gol. * [[20. 11.]] - Grupa indijanskih aktivista zauzela napušteno ostrvo [[Alcatraz]] (do juna 1971). * [[21. 11.]] - Uspostavljen prvi trajni [[ARPANET]]-ov link, između univerziteta UCLA i Stanford. * 21. 11. - Nixon i japanski premijer [[Eisaku Satō]] dogovorili povratak [[Okinawa|Okinawe]] u japanski suverenitet, uz ostanak američkih baza (1972). * [[25. 11.]] - [[John Lennon]] vratio Medalju Britanske imperije. [[Datoteka:S.Kragujevic, Sylva Koscina, Ljubisa Samardzic, Milena Dravic, Bata Zivojinovic, Bitka na Neretvi, premijera.jpg|mini|220px|Sa premijere "[[Bitka na Neretvi (film)|Bitke na Neretvi]]"]] * [[29. 11.]] - Premijera filma "[[Bitka na Neretvi (film)|Bitka na Neretvi]]" u sarajevskoj [[Skenderija|Skenderiji]], što je i otvaranje tog kulturno-sportskog centra. * [[30. 11.]] - Ministri ino. poslova Italije i Austrije, [[Aldo Moro]] i [[Kurt Waldheim]], razgovaraju u Kopenhagenu o Paketu mera u korist stanovnika [[Južni Tirol|Južnog Tirola]]/Alto Adigea - narednog meseca ratifikovan u parlamentima<ref name="Peterlini1997">{{cite book|author=Oskar Peterlini|title=Autonomy and the Protection of Ethnic Minorities in Trentino-South Tyrol: An Overview of the History, Law and Politics|url=https://books.google.com/books?id=cLrAExsU3aIC&pg=PA100|year=1997|publisher=Oskar Peterlini|isbn=978-88-900077-2-9|pages=100–}}</ref>. === Decembar/Prosinac === * [[1. 12.]] - Regrutacija lutrijom u SAD, prva od Drugog svetskog rata, za godišta 1944-50. * 1 - 2. 12. - Haški samit Evropske zajednice: ''dovršenje'' Zajedničkog tržišta (uspostavljanje sistema dugoročnog finansiranja Zajedničke poljoprivredne politike); ''produbljenje'' putem ekonomske i monetarne saradnje (preporuka uspostavljanja e. i m. unije) kao i političke saradnje; ''proširenje'' prijemom četiri zemlje kandidata (Irska, Ujedinjeno Kraljevstvo, Danska, kao i Norveška koja će odbiti na referendumu) uz uslov prihvatanja ugovora<ref>[https://www.cvce.eu/en/education/unit-content/-/unit/d1cfaf4d-8b5c-4334-ac1d-0438f4a0d617/01b8a864-db8b-422c-915e-a47d5e86593e The Hague Summit (1–2 December 1969): completion, enlargement, deepening]. cvce.eu</ref>. * [[4. 12.]] - Policija ubila na spavanju [[Fred Hampton|Freda Hamptona]], šefa ilinojskih Crnih pantera, i Marka Clarka. * [[6. 12.]] - [[Altamontski besplatni koncert]] u Kaliforniji, zamišljen kao "zapadni Vudstok", zapamćen zbog nasilja, smatra se krajem [[Hipici|hipijevske]] ere. * [[8. 12.]] - Ministar ino. poslova Bugarske [[Ivan Bašev]] u poseti SFRJ - odnosi ostaju zategnuti zbog Makedonije. * [[9. 12.]] - Amerikanci predložili [[Rogersov plan]] za mir između Egipta i Izraela, obe strane ga odbijaju. * [[10. 12.]] - Predsednik [[Republika Dahomej|Dahomeja]] (Benina) [[Émile Derlin Zinsou]] zbačen u vojnom udaru, sledi oficir [[Maurice Kouandété]] pa [[Paul-Émile de Souza]]. * 10. 12. - Prikazan ''[[They Shoot Horses, Don't They? (film)|They Shoot Horses, Don't They?]]''. * [[12. 12.]] - Bomba na Piazzi Fontana u [[Milano|Milanu]], poginulo 17 osoba; još tri bombe eksplodirale u Rimu i Milanu - počinitelji su iz krajnje desnice. * 12. 12. - Grčka se povlači iz [[Savjet Evrope|Savjeta Evrope]], gde je od grupe zemalja tužena pred Komisijom za ljudska prava. * 12. 12. - [[Diners Club International|Diners Club]] ušao na jugoslavensko tržište. * [[15. 12.]] - Dvojica saradnika [[Omar Torrijos|Omara Torrijosa]], vojnog lidera Paname, pokušala puč. * [[17. 12.]] - Obilježava se 300. godišnjica postojanja [[Zagrebačko sveučilište|Zagrebačkog sveučilišta]]. Predsjednik Tito promoviran za počasnog doktora znanosti u Hrvatskom narodnom kazalištu. * [[24. 12.]] - Operacija Noa ili Cherbourški projekt: Izraelci pobegli iz francuske luke [[Cherbourg]] sa pet plaćenih nenaoružanih raketnih čamaca, neizručenih zbog embarga - stižu 31. 12. u Izrael. * 24. 12. - [[Nigerijski građanski rat]]: Nigerijci definitivno zauzeli [[bijafra]]nski glavni grad [[Umuahia]], poslednja prestonica je [[Owerri]] (Bijafra se predaje sledećeg meseca). * [[25. 12.]] - Od epidemije gripa u Jugoslaviji obolelo 40.000 ljudi, umrlo 190<ref name="NYtimessrc14">[http://query.nytimes.com/search/sitesearch//#/yugoslavia/from19690101to19691231/allresults/14/ NY Times Search 1969 - Relevance - 14]</ref>. * [[29. 12.]] - Vojska ušla na univerzitet u Adis Abebi, gde se okupio veliki broj studenata nakon jučerašnjeg ubistva njihovog lidera Kilahuna Gizawa, ima i mrtvih. * [[31. 12.]] - Proglašena [[Narodna Republika Kongo]] (od 1991. opet [[Republika Kongo]]). === Kroz godinu === [[Datoteka:Olivetti-Valentine.jpg|mini|220px|[[Olivetti Valentine]]]] * Izgrađena [[Termoelektrana Plomin]] 1 - dimnjak od 340 m je najviša građevina u Hrvatskoj. * Privreda SFRJ: proizvodnja raste 12-14%, izvoz +20%, 300 miliona dolara od turizma (4,5 miliona turista<ref name="RushToBelgr"></ref>), 250 miliona od gastarbajterskih pošiljki, najbolja žetva u 10 godina; s druge strane nema dovoljno gotovine, kriza nelikvidnosti u industriji, mreža dugova između preduzeća, koja kasne s platama<ref>[http://www.nytimes.com/1970/01/16/archives/healthy-yugoslavia-finds-cash-sparse.html Healthy Yugoslavia Finds Cash Sparse]. nytimes.com JAN. 16, 1970</ref>. * U inostranstvo je poslan 1.541 građanin SFRJ radi specijalizovane obuke, a u SFRJ je došlo 868 stranih eksperata i 1.687 studenata iz Trećeg sveta. Od 1.379 jugo-eksperata u inozemstvu, 214 radi u UN i specijaliziranim agencijama, po čemu je SFRJ četvrta na svijetu, iza V. Britanije, Francuske i SAD<ref>[http://www.nytimes.com/1970/11/29/archives/yugoslavia-is-gaining-the-trust-of-the-developing-nations-through.html Yugoslavia Is Gaining the Trust of the Developing Nations Through Her Policy of Noncommitment]. nytimes.com NOV. 29, 1970</ref>. * Izašla knjiga ''[[Filosofija palanke]]''. * [[Meša Selimović]] dobio [[Njegoševa nagrada|Njegoševu nagradu]] za "[[Derviš i smrt]]". * Oživljavanje verske aktivnosti u SFRJ, naročito katoličke<ref name="NYtimessrc7">[http://query.nytimes.com/search/sitesearch//#/yugoslavia/from19690101to19691231/allresults/7/ NY Times Search 1969 - 7]</ref> [[Datoteka:Ostra 01.jpg|mini|150px|Spomenik "Hrabrima", [[Ostra]] kod Čačka]] * Izmišljen [[Unix]]. * U SAD objavljena knjiga [[Everything You Always Wanted to Know About Sex* (*But Were Afraid to Ask) (knjiga)|Everything You Always Wanted to Know About Sex* (*But Were Afraid to Ask)]] doktora Davida Reubena. * [[Petar Šegedin]], preds. Društva književnika Hrvatske, tvrdi u "Kolu" da su hrvatski interesi sistematski podređeni srpskim. * Knjiga "Srbi u prošlosti" Jovana Potkozarca tvrdi da su Dalmatinci i Bosanci Srbi (zabranjena 1970). * Vincenzo Balestrieri pobedio u jugoslovenskoj trci glisera (Split)<ref name="Col"/>. * Uspostavljeni diplomatski odnosi Jugoslavije i Perua<ref name="Col"/>. * Zvanično odobreno isticanje [[albanska zastava|albanske zastave]] u SFRJ (praktično od '67). * U Čikagu završen ''[[John Hancock Center]]'', sa 100 spratova i 343 m arhitekturne visine druga najviša zgrada na svetu. U San Franciscu završen ''Bank of America Center'', tada najviša zgrada u SAD zapadno od Misisipija. * [[George Soros]] osnovao svoj prvi [[hedž fond]]. <gallery> Doček Tita na aerodromu El Beida.jpg|Tito u Alžiru Edi Šelhaus - Josip Broz-Tito je Planico obiskal tudi leta 1969.jpg|Tito na Planici Predsednik Tito v Planici 1969.jpg|Tito na Planici 2 V imenu organizatorja je visokega gosta Planice pozdravil predsednik planiškega komiteja tovariš Niko Belopavlovič.jpg|Tito na Planici 3 Portile de Fier 36642X2X5.jpg|Tito na Đerdapu Predsednik Tito u poseti NIP "Politika".jpg|Tito u "Politici" Predsednik Tito za vreme odmora.jpg|Tito u Karađorđevu Prijem Pečara i Vede Zagorac kod Tita.jpg|Prijem Pečara i Vede Zagorac Tito polaže venac na iriškom vencu.jpg|Tito na Iriškom vencu Tito polaže venac na spomeniku Partizanu-borcu.jpg|Tito polaže venac na spomeniku Partizanu-borcu </gallery> == 1969. u temama == * [[Televizija]]. TV serije: "Muzikanti", "Rađanje radnog naroda", "Samci 2", "Sačulatac" (1968-69), "Zaobilazni Arčibald" (snim. 1968?), "Zigmund Brabender, lovac i ser", "Baksuz" (snim. 1968), "Hajde da rastemo", "Kad sam bio vojnik", "Kako da ti kažem", "Ljubav na starinski način", "Mladići i devojke 2", "Kultura je čovek", "Neobavezno" (TV Beograd); "Pod novim krovovima", "Sumorna jesen" (TV Zagreb); "Karađoz" (TV Sarajevo). * Neki [[Popis jugoslavenskih filmova|domaći filmovi]]: "[[Zaseda (film)|Zaseda]]", "[[Rani radovi (film)|Rani radovi]]", "[[Bog je umro uzalud]]", "[[Krvava bajka (film)|Krvava bajka]]", "[[Ubistvo na svirep i podmukao način i iz niskih pobuda]]", "[[Vrane (film)|Vrane]]", "[[Bitka na Neretvi (film)|Bitka na Neretvi]]", "[[Most (film)|Most]]" (→ [[:Kategorija:Filmovi 1969.]]). == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1969.}} === Januar/Siječanj === * [[2. 1.]] - [[Christy Turlington]], model * [[3. 1.]] - [[Michael Schumacher]], njemački automobilist ([[Formula 1]]) * [[5. 1.]] - [[Marilyn Manson]], rok-muzičar * [[12. 1.]] - [[Robert Prosinečki]], nogometaš, trener * [[13. 1.]] - [[Stephen Hendry]], igrač snukera * [[14. 1.]] - [[Dave Grohl]], rok-muzičar * [[17. 1.]] - [[Tiësto]], DJ, producent * [[19. 1.]] - [[Predrag Mijatović]], fudbaler * [[29. 1.]] - [[Saša Obradović]], košarkaš, trener === Februar/Veljača === * [[1. 2.]] - [[Gabriel Batistuta]], fudbaler * [[5. 2.]] - [[Bobby Brown]], pevač, muzičar * [[11. 2.]] - [[Jennifer Aniston]], američka glumica * [[12. 2.]] - [[Darren Aronofsky]], režiser * [[13. 2.]] - [[Dževad Alihodžić]], košarkaš * [[17. 2.]] - [[Željko Mavrović]], hrvatski boksač * [[20. 2.]] - [[Danis Tanović]], bosanskohercegovački režiser * 20. 2. - [[Siniša Mihajlović]], srpski fudbaler i trener * [[22. 2.]] - [[Brian Laudrup]], fudbaler === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] - [[Javier Bardem]], glumac * 1. 3. - [[Nikola Radmanović]], fudbaler, trener († [[2022]]) * [[4. 3.]] - [[Pierluigi Casiraghi]], fudbaler, trener * [[5. 3.]] - [[MC Solaar]], hip-hop muzičar * [[6. 3.]] - [[Milenko Topić]], košarkaš * [[15. 3.]] - [[Elvir Laković Laka]], pjevač * [[17. 3.]] - [[Alexander McQueen]], modni kreator († [[2010]]) * [[19. 3.]] - [[Goran Šušljik]], glumac * [[24. 3.]] - [[Ilir Meta]], premijer Albanije === April/Travanj === * [[6. 4.]] - [[Paul Rudd]], glumac * [[19. 4.]] - [[Zsuzsa Polgár]], šahistkinja * [[20. 4.]] - [[Felix Baumgartner]], ekstremni sportista, rekorderski skakač * [[25. 4.]] - [[Renée Zellweger]], glumica === Maj/Svibanj === * [[7. 5.]] - [[Eagle-Eye Cherry]], muzičar * 7. 5. - [[Aleksandar Antić]], srpski političar * [[10. 5.]] - [[Dennis Bergkamp]], fudbaler, trener * [[14. 5.]] - [[Cate Blanchett]], glumica * [[18. 5.]] - [[Martika]], pevačica * [[21. 5.]] - [[Georgij Gongadze]], novinar († [[2000]]) * 21. 5. - [[Vinko Štefanac]], glumac * [[27. 5.]] - [[Đani Stipaničev]], hrvatski pjevač * [[28. 5.]] - [[Rob Ford]], gradonačelnik Toronta († [[2016]]) * [[31. 5.]] - [[Tony Cetinski]], hrvatski muzičar i pjevač === Jun/Juni/Lipanj === * [[11. 6.]] - [[Peter Dinklage]], glumac * [[14. 6.]] - [[Steffi Graf]], njemačka teniserka * [[15. 6.]] - [[Oliver Kahn]], njemački nogometaš * 15. 6. - [[Ice Cube]], reper, producent, glumac * [[17. 6.]] - [[Paul Tergat]], atletičar * [[18. 6.]] - [[Milka Forcan]], poslovna žena * [[25. 6.]] - [[Tanja Banjanin]], pevačica * [[27. 6.]] - [[Gala Videnović]], glumica === Jul/Juli/Srpanj === * [[6. 7.]] - [[Dino Mustafić]], bosanskohercegovački režiser * [[14. 7.]] - [[Billy Herrington]], američki porno glumac * [[22. 7.]] - [[Danira Nakić]], košarkašica * [[24. 7.]] - [[Jennifer Lopez]], pevačica, glumica * [[31. 7.]] - [[Vedran Mlikota]], hrvatski glumac === Avgust/August/Kolovoz === * [[12. 8.]] - [[Tanita Tikaram]], kantautorka * [[18. 8.]] - [[Christian Slater]], glumac * [[19. 8.]] - [[Matthew Perry]], glumac * [[20. 8.]] - [[Dragan Jaćimović]], planinar, osvajač Mont Everesta * [[28. 8.]] - [[Jack Black]], glumac, komičar * [[30. 8.]] - [[Vladimir Jugović]], fudbaler * 30. 8. - [[Nebojša Glogovac]], glumac († [[2018]]) * [[31. 8.]] - [[Andrew Cunanan]], američki ubica === Septembar/Rujan === * [[3. 9.]] - [[Senad Brkić]], bosanskohercegovački nogometaš * [[14. 9.]] - [[Bong Joon-ho]], filmski režiser * [[17. 9.]] - [[Keith Flint]], frontmen Prodigyja († [[2019]]) * [[19. 9.]] - [[Candy Dulfer]], saksofonistkinja * [[20. 9.]] - [[Davor Dujmović]], glumac († [[1999]]) * [[24. 9.]] - [[Shamim Sarif]], britanska spisateljica i rediteljka * [[25. 9.]] - [[Catherine Zeta-Jones]], velška glumica === Oktobar/Listopad === * [[1. 10.]] - [[Zach Galifianakis]], glumac, komičar * [[2. 10.]] - [[Dejan Govedarica]], srpski fudbaler * [[3. 10.]] - [[Gwen Stefani]], pevačica * [[6. 10.]] - [[Mevludin Halilović]], bosanskohercegovački političar * [[9. 10.]] - [[PJ Harvey]], kantautorka * [[10. 10.]] - [[Brett Favre]], igrač američkog fudbala * [[13. 10.]] - [[Nancy Kerrigan]], klizačica * [[16. 10.]] - [[Robert Kolar]], hrvatski operni pjevač * 16. 10. -[[Nela Mihajlović]], glumica * [[17. 10.]] - [[Wyclef Jean]], reper * [[31. 10.]] - [[Željko Šašić]], pevač === Novembar/Studeni === * [[3. 11.]] - [[Robert Miles]], muzičar, producent († [[2017]]) * [[4. 11.]] - [[Matthew McConaughey]], glumac * [[10. 11.]] - [[Faustino Asprilla]], fudbaler * 10. 11. - [[Jens Lehmann]], golman * [[16. 11.]] - [[Ivana Banfić]], pjevačica * [[18. 11.]] - [[Davor Janjić]], glumac * [[26. 11.]] - [[Krunoslav Jurčić]], hrvatski nogometaš * [[28. 11.]] - [[Lexington Steele]], glumac, producent * [[30. 11.]] - [[Kristijan Golubović]], kriminalac === Decembar/Studeni === * [[4. 12.]] - [[Jay Z]], reper * [[11. 12.]] - [[Višvanatan Anand]], šahista * [[12. 12.]] - [[Sophie Kinsella]], književnica * [[13. 12.]] - [[Velibor Džomić]], podgorički paroh * [[19. 12.]] - [[Richard Hammond]], TV voditelj * [[24. 12.]] - [[Ed Miliband]], britanski političar * [[28. 12.]] - [[Linus Torvalds]], kreator [[Linux]] [[kernel]]-a * [[30. 12.]] - [[Jay Kay]], frontman benda [[Jamiroquai]] === Kroz godinu === * [[Snježana Babić-Višnjić]], hrvatska književnica * [[Vera Dedović]], srpska glumica * [[Snežana Dakić Mikić]], TV voditeljka == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1969.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[5. 1.]] - [[Čedomir Simić]], lekar, parazitolog (* [[1896]]) * [[19. 1.]] - [[Jan Palach]], čehoslovački student (* [[1948]]) * [[29. 1.]] - [[Allen Dulles]], bivši šef CIA (* [[1893]]) * [[30. 1.]] - [[Dominique Pire]], monah, nobelovac za mir (* [[1910]]) * [[31. 1.]] - [[Meher Baba]], duhovni učitelj (* [[1894]]) * [[2. 2.]] - [[Boris Karloff]], američki glumac britanskog porekla (* [[1887]]) * [[3. 2.]] - [[Eduardo Mondlane]], vođa mozambičkog pokreta FRELIMO (* [[1920]]) * [[18. 2.]] - [[Dragiša Cvetković]], predsednik vlade KJ (* [[1893]]) * [[23. 2.]] - [[Saud bin Abdulaziz Al Saud]], bivši kralj Saudi Arabije (* [[1902]]) * [[26. 2.]] - [[Karl Jaspers]], njemački filozof i psihijatar (* [[1883]].) * 26. 2. - [[Levi Eshkol]], premijer Izraela (* [[1895]]) * [[4. 3.]] - [[Nicholas Schenck]], pionir filmske industrije (* [[1881]]) * [[11. 3.]] - [[John Wyndham]], SF pisac (* [[1903]]) * [[14. 3.]] - [[Artur Dubravčić]], nogometaš, sportski novinar (* [[1894]]) * [[24. 3.]] - [[Joseph Kasavubu]], prvi predsednik DR Konga (* 1910-17) * [[28. 3.]] - [[Dwight D. Eisenhower]], general armije SAD, bivši predsednik (* [[1890]].) === April/Travanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[7. 4.]] - [[Rista Marjanović]], fotograf (* [[1885]]) * [[14. 4.]] - [[Petar Kolendić]], istoričar književnosti, akademik (* [[1882]]) * [[17. 4.]] - [[Momir Korunović]], arhitekta (* [[1883]]) * [[20. 4.]] - [[Vjekoslav Luburić]], ustaša (* [[1914]]) * [[22. 4.]] - [[Milenko S. Filipović]], etnolog, etnograf (* [[1902]]) * [[25. 4.]] - [[Ante Ercegović]], biolog, svećenik, oceanolog (* [[1895]]) * [[26. 4.]] - [[Morihei Ueshiba]], izumitelj aikida (* [[1883]]) * [[27. 4.]] - [[René Barrientos]], predsednik Bolivije (* [[1919]]) * [[2. 5.]] - [[Franz von Papen]], bivši kancelar Nemačke (* [[1879]]) * [[3. 5.]] - [[Karl Freund]], direktor fotografije (* [[1890]]) * [[5. 5.]] - [[Slavko Ježić]], hrvatski književnik, književni povjesničar i prevoditelj (* [[1895]].) * [[10. 5.]] - [[Toma Smiljanić-Bradina]], etnograf, filolog (* [[1888]]) * [[15. 5.]] - [[Živan Milovanović Ćata]], društveno-politički radnik, narodni heroj (* [[1919]]) * [[16. 5.]] - [[Robert Rayford]], prva poznata osoba sa HIV/AIDS u Severnoj Americi (* [[1953]]) * [[19. 5.]] - [[Eberhard von Mackensen]], nemački general (* [[1889]]) * [[2. 6.]] - [[Radivoj Korać]] - Žuća, košarkaš (* [[1938]]) * [[8. 6.]] - [[Robert Taylor (glumac)|Robert Taylor]], glumac (* [[1911]]) * [[12. 6.]] - [[Vojislav Kokan Rakonjac]], filmski reditelj (* [[1935]]) * [[16. 6.]] - [[Harold Alexander]], britanski feldmaršal (* [[1891]]) * [[22. 6.]] - [[Judy Garland]], amer. filmska glumica (* [[1922]]) * 22. 6. - [[Mirko Jelusich]], austrijski pisac (* [[1886]]) * [[29. 6.]] - [[Moise Tshombe]], kongoanski političar (* [[1919]]) * [[30. 6.]] - [[Miodrag Grbić]], arheolog (* [[1901]]) === Jul/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[3. 7.]] - [[Brian Jones]], član ''Rolling Stones''-a (* [[1942]]) * [[5. 7.]] - [[Walter Gropius]], njemački arhitekt i teoretičar arhitekture (* [[1883]].) * 5. 7. - [[Leo McCarey]], filmski režiser, scenarista (* [[1898]]) * [[7. 7.]] - [[Pero Kosorić]], narodni heroj, general-pukovnik JNA (* [[1918]]) * [[9. 7.]] - [[Emerik Feješ]], slikar naivac (* [[1904]]) * [[18. 7.]] - [[Božidar Maksimović]], predratni političar (* [[1886]]) * [[24. 7.]] - [[Witold Gombrowicz]], književnik (* [[1904]]) * [[25. 7.]] - [[Otto Dix]], slikar (* [[1891]]) * [[6. 8.]] - [[Theodor Adorno]], sociolog, filozof (* [[1903]]) * [[9. 8.]] - [[Sharon Tate]], glumica, model (* [[1943]]) * [[10. 8.]] - [[Tone Seliškar]], književnik (* [[1900]]) * [[17. 8.]] - [[Ludwig Mies van der Rohe]], arhitekta (* [[1886]]) * [[21. 8.]] - [[Borivoje Mirković]], vazduhoplovni general KJ (* [[1884]]) * [[27. 8.]] - [[Erika Mann]], nemačka spisateljica i glumica * [[31. 8.]] - [[Rocky Marciano]], bokser (* [[1923]]) * [[2. 9.]] - [[Ho Chi Minh]], predsednik Severnog Vijetnama (* [[1890]]) * [[28. 9.]] - [[Kimon Georgijev]], bugarski general, bivši premijer (* [[1882]]) === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[1. 10.]] - [[Jozo Kljaković]], hrvatski slikar (* [[1889]].) * [[4. 10.]] - [[Jorjo Tadić]], istoričar, akademik SANU (* [[1899]]) * [[7. 10.]] - [[Damaskin Grdanički]], mitropolit zagrebački (* [[1892]]) * [[12. 10.]] - [[Sonja Henie]], klizačica (* [[1912]]) * [[15. 10.]] - [[Abdirashid Ali Shermarke]], predsednik Somalije (* [[1919]]) * [[21. 10.]] - [[Jack Kerouac]], književnik (* [[1922]]) * 21. 10. - [[Wacław Sierpiński]], matematičar (* [[1882]]) * [[12. 11.]] - [[Liu Shaoqi]], bivši predsednik NR Kine (* [[1898]]) * [[13. 11.]] - [[Iskander Mirza]], prvi predsednik Pakistana (* [[1899]]) * [[18. 11.]] - [[Joseph P. Kennedy, Sr.]], patrijarh porodice Kennedy (* [[1888]]) * [[2. 12.]] - [[Kliment Vorošilov]], maršal SSSR, partijski i državni funkcioner (* [[1881]]) * [[4. 12.]] - [[Fred Hampton]], pripadnik Crnih pantera (* [[1948]]) * [[5. 12.]] - [[Claude Dornier]], nemački konstruktor aviona (* [[1884]]) * 5. 12. - [[Alice od Battenberga]], svekrva Elizabete II (* [[1885]]) * [[13. 12.]] - [[Raymond A. Spruance]], admiral SAD, diplomata (* [[1886]]) * [[22. 12.]] - [[Josef von Sternberg]], filmski režiser (* [[1894]]) * [[31. 12.]] - [[Joseph Yablonski]], američki sindikalista (* [[1910]]) === Kroz godinu === * [[Stjepan Musulin]], lingvista (* 1885) * [[Nikola Tanurdžić]], trgovac, zadužbinar (* [[1887]]) * [[Julka Hlapec Đorđević]], književnica, feministkinja (* [[1882]]) == Nobelova nagrada za 1969. godinu == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Murray Gell-Mann]] (doprinos i otkrića u vezi klasifikacije elementarnih čestica i njihovih interakcija, → [[kvark]]) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Derek H. R. Barton]] i [[Odd Hassel]] (doprinos razvoju koncepta [[Konformacioni izomerizam|konformacije]] i njegove primene u hemiji) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Max Delbrück]], [[Alfred Day Hershey]] i [[Salvador Edward Luria]] (otkrića u vezi mehanizma replikacije i genetske strukture virusa, npr. [[Luria–Delbrückov eksperiment]]) * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Samuel Beckett]] (pisanje koje - u novim oblicima romana i drama - stiče svoju uzvišenost u nemaštini modernog čoveka) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Međunarodna organizacija rada]] (ILO) * [[Nobelova nagrada za ekonomiju|'''Ekonomija''']]: [[Ragnar Anton Kittil Frisch|Ragnar Frisch]] i [[Jan Tinbergen]] (razvoj i primena dinamičkih modela za analizu ekonomskih procesa) == Reference == {{reference}} ; Literatura * Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). Jugoslavija 1941-1981, Beograd: Eksport pres. == Spoljne veze == * [http://www.youtube.com/watch?v=Bg3s-54vyk4 Grlom u Jagode 1969], YouTube * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/2-7-182.shtml Belgrade Position Vis-A-Vis Albanians Hardened], Open Society Archives - Radio Free Europe * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-3-227.shtml On the Eve of the Ninth Congress of the Yugoslav Party], Slobodan Stanković, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-3-193.shtml Yugoslav Party Congress Round up], S.Stanković, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-3-216.shtml The Ninth Congress of the Yugoslav Party: Big Brother's Fourth Boycott], S.Stanković, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-3-263.shtml Yugoslav Youth Insist on Further Reforms and Democratization], Zdenko Antić, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-3-349.shtml After the Bosnian Party Congress], S.Stanković, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-3-184.shtml Yugoslav on Comecon's Future], Harry Trend, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-3-4.shtml Yugoslav Weekly Voices Sharp Criticism of the Federal Administration], Z.Antić, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/78-4-102.shtml Twenty Years After: Second Cominform Resolution Called Tito a "Fascist Murderer"], S.Stanković, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text_da/34-3-296.shtml Yugoslav Delegate Reports on Budapest Students Meeting], S.Stanković, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/65-3-136.shtml Vladimir Dedijer's New Anti-Soviet Book], S.Stanković, OSA-RFE * [http://www.osaarchivum.org/files/holdings/300/8/3/text/112-2-104.shtml Yugoslav Press Criticizes East Berlin and Moscow for Alleged Anti-Yugoslav Campaign], S.Stanković, OSA-RFE <!-- internacionalni linkovi --> {{commonscat|1969}} [[Kategorija:Godine]] 91ou9rggj7oxgrcgyk22v0gsafmaq2a 1930 0 23786 41260356 41237117 2022-07-28T14:58:39Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{godina nav}} {{godina u drugim kalendarima|1930}} Godina '''1930''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXXX]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u srijedu]]. __NOTOC__ <center> {| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius | '''1930''': <br /> [[1930#Januar/Siječanj|1]] • [[1930#Februar/Veljača|2]] • [[1930#Mart/Ožujak|3]] • [[1930#April/Travanj|4]] • [[1930#Maj/Svibanj|5]] • [[1930#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1930#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1930#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1930#Septembar/Rujan|9]] • [[1930#Oktobar/Listopad|10]] • [[1930#Novembar/Studeni|11]] • [[1930#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1930#Rođenja|Rođenja]] • [[1930#Smrti|Smrti]] |}</center> == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[5. 1.]] - [[Kolektivizacija u SSSR]]: Politbiro usvojio rezoluciju koja poziva na dovršenje kolektivizacije i ukidanje [[kulak]]a - u prva dva meseca godine procenat kolektivizovanih farmi skače sa 15 na 60%. * 5. 1. - U SSSR ukinut [[Ženotdel]], žensko odeljenje CK [[SKP(b)]]. * [[10. 1.]] - U Arabiji okončana [[Ikhwanska pobuna]] (verska milicija [[Ikhwan]] bila u sukobu sa [[Ibn Saud]]om, kome su pomagali Britanci). * [[14. 1.]] - Nacistički aktivista i pesnik [[Horst Wessel]] fatalno ranjen u Berlinu, umro 23. februara. * 14. 1. - U [[Treća Francuska Republika|Francuskoj]] potpisan zakon o gradnji fortifikacione "[[Maginotova linija|Maginotove linije]]" (radovi počinju u februaru). * [[25. 1.]] - [[August Košutić]] i [[Juraj Krnjević]], funkcioneri [[HSS]] u emigraciji, uputili Memorandum [[Društvo naroda|Društvu naroda]] - žale se na diktaturu i uskraćena prava Hrvatima. [[Datoteka:1931 Flag of India.svg|mini|150px|left|Zastava [[Indijski nacionalni kongres|Indijskog nacionalnog kongresa]]]] * [[26. 1.]] - ''[[Purna Swaraj]]'': [[Indijski nacionalni kongres]] je proglasio današnji dan za Dan nezavisnosti (Danas Dan republike u Indiji, proglašene 1950). * 26. 1. - Teretnjak "[[P/B Daksa]]" Dubrovačke parobrodarske plovidbe potonuo u Atlantiku blizu španjolske obale, poginulo je svih 38 članova posade.<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/vreme/1940/01/27?pageIndex=00010 ''Borba i propast parobroda Daksa', Vreme, 27. jan. 1940, str. 10]. digitalna.nb.rs</ref> * 26. 1. - [[OGPU]]-ovi agenti kidnapovali u Parizu gen. [[Aleksandar Kutepov|Aleksandra Kutepova]], lidera [[Ruski opšte-vojni savez|Ruskog opšte-vojnog saveza]] - dalja sudbina nejasna. * [[28. 1.]] - Diktator Španije, general [[Miguel Primo de Rivera]] daje ostavku nakon što je ostao bez podrške vojske; novi premijer je [[Dámaso Berenguer]] čiji režim je prvi s oznakom ''[[dictablanda]]'' ("meka diktatura"). * 28. 1. - [[Julius Edgar Lilienfeld]] patentirao u SAD spravu nalik na [[tranzistor sa efektom polja]] (FET-tranzistor). * [[30. 1.]] - Druga Haška konferencija - i formalno prihvaćen [[Youngov plan]] za nemačke reparacije; u maju osnovana [[Banka za međunarodna poravnanja]] za njihovo olakšavanje. * 30. 1. - [[Pavel Molčanov]] pustio blizu Lenjingrada prvu [[Radiosonda|radiosondu]]. * [[31. 1.]] - Novi Zakon o islamskoj verskoj zajednici, kojem se reis [[Džemaludin Čaušević]] protivi. * 31. 1. - Američka firma ''3M'' počinje prodavati adhezivnu traku ''[[Scotch Tape]]''. === Februar/Veljača === [[Datoteka:Kladovuju raskulachennogo krestjanina donetska oblast kulak 1930.jpg|mini|220px|[[Raskulačenje]]: odvoženje [[kulak|kulačkog]] ambara]] * [[3. 2.]] - Osnovana [[Komunistička partija Vijetnama]], na traženje Kominterne u oktobru transformisana u KP Indokine (do 1945) * [[10. 2.]] - Slovenačka organizacija [[TIGR]] postavila bombu u redakciji tršćanskih novina ''Il Popolo di Trieste'', gine urednik Guido Neri. * 10. 2. - [[Pobuna u Yên Bái]] vijetnamskih vojnika u francuskoj kolonijalnoj vojsci, odmah ugušena. * februar - [[Mao Tse-tung]] osniva Provincijsku sovjetsku vladu jugozapadnog Jiangxija (→ [[Kineska Sovjetska Republika]]). * [[18. 2.]] - Otkriven [[Pluton (astronomija)|Pluton]], do 2006. smatran za najudaljeniju planetu (objavljeno [[13. 3.|13. marta]]). * [[28. 2.]] - [[Dominikanska Republika]]: zavera političara [[Rafael Estrella Ureña|Rafaela Ureñe]] i komandanta armije [[Rafael Trujillo|Rafaela Trujilla]] obara predsednika [[Horacio Vásquez|Vásqueza]] - Trujillo će diktatorski vladati zemljom do [[1961]]. === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] - [[Predsjednički izbori u Brazilu 1930.|Predsjednički izbori u Brazilu]]: paulista [[Júlio Prestes]] pobjeđuje kandidata Liberalne alijanse [[Getúlio Vargas|Getúlia Vargasa]]. * [[2. 3.]] - U "Pravdi" objavljen Staljinov članak "Vrtoglavica od uspeha", upozorava na prebrzu i nasilnu kolektivizaciju - pritisak privremeno popušta. * [[5. 3.]] - Danski slikar Einar Wegener započinje proceduru hirurške [[Terapija korekcije pola|promene pola]] - postaje [[Lili Elbe]], ali umire od komplikacija sledeće godine (inspiracija za roman i film ''[[The Danish Girl]]''). * [[6. 3.]] - Kompanija ''Birds Eye'', koju je osnovao [[Clarence Birdseye]], počinje probnu prodaju [[smrznuta hrana|smrznute hrane]]. * 6. 3. - Komunisti izveli međunarodni dan protesta protiv gladi i nezaposlenosti, sukobi sa policijom u Berlinu, Njujorku, Londonu, Parizu, Vašingtonu i dr. * [[9. 3.]] - [[19. 4.]] - [[Proces Savezu oslobođenja Ukrajine]] u Harkovu: montirano suđenje izmišljenoj organizaciji sa 45 optuženih. [[Datoteka:Marche sel.jpg|mini|250px|[[Mahatma Gandi]] na [[Marš soli|Maršu soli]]]] * [[12. 3.]] - [[5. 4.]] - [[Marš soli]]: [[Mahatma Gandi]] sa pristalicama na pohodu od 390 km do mora, kako bi protestovao zbog britanskog monopola na [[sol]]. * mart - [[Corneliu Zelea Codreanu]] osnovao [[Gvozdena garda|Gvozdenu gardu]] kao paravojni ogranak Legije arhanđela Mihajla - kasnije će i Legija biti nazivana Gvozdenom gardom. * mart - Prethodnica američke [[Good Neighbor policy|Politike dobrog suseda]]: objavljen Clarkov memorandum iz 1928, da je cilj [[Monroeova doktrina|Monroeove doktrine]] zaštita latinoameričkih zemalja od evropskih intervencija a ne ugnjetavanje istih. * [[19. 3.]] - Prvo putovanje nemačkog putničkog broda ''[[SS Europa (1928)|Europa]]'', osvaja [[Plava vrpca|Plavu vrpcu]] za najbrži prelaz Atlantika (4 d, 17 č, 6 m). * [[27. 3.]] - Nemački kancelar, socijaldemokrata [[Hermann Müller]] dao ostavku jer se Velika koalicija raspala a predsednik [[Paul von Hindenburg|von Hindenburg]] mu nije hteo dati vanredna ovlašćenja - parlamentarni sistem ulazi u period turbulencije. * [[28. 3.]] - Turska vlada traži od međunarodne zajednice da se Konstantinopolj i Angora nazivaju [[Istanbul]] odn. [[Ankara]] itd. * [[30. 3.]] - [[Heinrich Brüning]] iz Partije Centra je novi kancelar Nemačke (do [[1932]]). * [[31. 3.]] - Prihvaćen Kodeks proizvodnje filmova ([[Haysov kodeks]]) koji daje stroge smernice za tretman seksa, nasilja, religije i kriminala u američkim filmovima (na snazi od [[1934]]. do [[1968]]). * 31. 3. - Bitka kod Debre Zebita na ravnici Anchem u Etiopiji: snage [[Haile Selassie|Tafari Makonnena]] odnose pobedu nad snagama naklonjenim carici Zauditi, poginuo [[Gugsa Welle]] koji je digao pobunu prošlog januara. * 31. 3. - Objavljen izveštaj Shawove komisije o prošlogodišnjim nemirima u Palestini - kao glavni uzrok se vidi arapski strah od jevrejskog useljavanja. === April/Travanj === [[Datoteka:CropSelassie.jpg|mini|180px|[[Haile Selassie]], regent Etiopije 1916-30, car 1930-74]] * [[1. 4.]] - Premijera filma "[[Der blaue Engel|Plavi anđeo]]" u Berlinu, [[Marlene Dietrich]] postaje zvezda. * [[2. 4.]] - Umrla etiopska carica [[Zaudita I]], nasleđuje je ''Ras'' [[Haile Selassie|Tafari]] - Haile Selassie, do tada regent (vlada do [[1974]]). * [[3. 4.]] - Žene u Turskoj dobile pravo glasa na lokalnim izborima (od 1934. univerzalno pravo glasa). * 3. 4. - [[2. dodjela Oscara]]: ''[[The Broadway Melody]]'' je najbolji film. * [[5. 4.]] - Gandijev čin [[Građanski neposluh|građanskog neposluha]]: pravi sol na obali mora, usprkos britanskim zakonima. * [[6. 4.]] - Umro [[patrijarh srpski Dimitrije]]. * 6. 4. - [[Lav Trocki]] osnovao u Parizu Međunarodnu [[Leva opozicija (Sovjetski Savez)|Levu opoziciju]]. [[Datoteka:BASA 1318K-1-5896 Serbian patriarch Varnava-Belgrade,14Dec1932.jpg|mini|left|150px|[[patrijarh srpski Varnava|Patrijarh Varnava]] (1930-37)]] * [[12. 4.]] - Izabran [[patrijarh srpski Varnava]] (do [[1937]]). * [[14. 4.]] - [[Vladimir Majakovski]] se ubio, velika sahrana tri dana kasnije. * april ? - Na Cetinju prilikom pokušaja hapšenja ubijen [[Marko Mašanović]], član Politbiroa CK ilegalne KPJ. * [[17. 4.]] - [[Dow Jones Industrial Average|Dow Jones]] dostigao 294.07 poena, vrhunac privremenog oporavka od [[Krah Njujorške berze (1929)|kraha od pre pola godine]] - sledi silazni trend do krajnjeg dna u julu 1932<ref>[http://www.sniper.at/stock-market-crash-1929.htm Stock market crash - Black Thursday / Black Tuesday - October 1929]. sniper.at (pristup. 8. 9. 2015.)</ref>. Kriza postaje globalna i izaziva i politička previranja u mnogim zemljama; nezaposlenost u Nemačkoj dostiže 15% ove godine. * 17. 4. - [[DuPont]]ovi naučnici izmislili sintetičku gumu [[neopren]]. * 17. 4. - Umire prvo od preko 70 dece, od oko 250 koliko se u [[Lübeck]]u vakcinisalo [[BCG]] vakcinom protiv tuberkoloze, kontaminiranom živim virusom. * [[18. 4.]] - Izbija pobuna u [[Čitagong]]u, Britanska Indija. Istog dana radio BBC javlja da "nema vesti". * 18. 4. - Požar na Veliki petak u drvenoj crkvi u rumunskom gradiću [[Opština Costești, Argeș|Costești]], poginulo 118 ljudi, uglavnom đaka. * [[19. 4.]] - ''Sinkin' in the Bathtub'' je prvi crtani film iz serijala ''[[Looney Tunes]]'' (traje do [[1969]]). * [[21. 4.]] - Požar u državnom zatvoru u [[Ohajo|Ohaju]], poginula 322 zatvorenika. * 21. 4. - Završena Sibirsko-turkestanska železnica ([[Turksib]]). * 21. 4. - Prvo prikazivanje filma ''[[All Quiet on the Western Front]]'' u Los Anđelesu. * [[22. 4.]] - U Beograd stigle delegacije seljaka iz savske, primorske, vrbaske i drinske [[Banovine Kraljevine Jugoslavije|banovine]]. Prethodne noći, ustaše spremale atentat na prugu između Striživojne-Vrpolje i Mikanovaca (suđenje počelo 28. aprila 1931). * [[22. 4.]] - Potpisan [[Londonski pomorski ugovor]], sporazum UK, SAD i Japana o podmorničkom ratovanju i ograničenju brodogradnje. * [[25. 4.]] - U SSSR osnovan ''[[Gulag]]'', Glavna uprava logora. * proljeće - Masovna uhićenja pripadnika organizacije [[TIGR]] u Julijskoj krajini, Italija. === Maj/Svibanj === [[Datoteka:Chrysler building- top.jpg|mini|200px|Kruna [[Chrysler Building|Chryslerove zgrade]]]] * [[5. 5.]] - [[Mahatma Gandhi]] uhapšen, što vodi neredima sa desetinama ljudskih žrtava. * [[6. 5.]] - Salmaski zemljotres u krajištu Persije i Turske, do 3.000 mrtvih. * [[11. 5.]] - U Kini izbija [[Rat na centralnim ravnicama]], koalicija komandanata [[Yan Xishan]]a, [[Feng Yuxiang]]a i [[Li Zongren]]a protiv [[Chiang Kai-shek]]a. * [[12. 5.]] - Osnovano Privilegovano akcionarsko društvo za izvoz zemaljskih proizvoda Kraljevine Jugoslavije (PRIZAD, [[Zgrada PRIZAD-a (Tanjug)|zgradu]] su dobili 1939, posle rata CENTROPROM)<ref>[http://www.centroprom.rs/onama.html O nama :: Centroprom]. centroprom.rs</ref>. * 12 - [[13. 5.]] - [[Jean Mermoz]] sa još dvojicom članova posade preleteo bez stajanja između Senegala i Brazila. * [[14. 5.]] - [[Francuski Mandat za Siriju i Liban]]: Država Sirija postaje Sirijska Republika; Alavitska Država postaje zasebna Latakijska Vlada, da bi se 1936/37 ponovo spojila sa Sirijom. * [[15. 5.]] - Let od [[Oakland, California|Oaklanda]] do [[Chicago|Chicaga]] ima prvu stjuardesu, [[Ellen Church]]. * maj - Objavljen almanah ''Nemoguće - L'Impossible'', glasilo beogradskih [[Srpski nadrealisti|nadrealista]] sa manifestom koji je potpisalo 13 osnivača pokreta<ref name="onrnus">[http://nadrealizam.rs/rs/o-nadrealizmu/o-nadrealizmu-razvoj-nadrealizma-u-srbiji O nadrealizmu: Razvoj nadrealizma u Srbiji]. nadrealizam.rs (prist. 5.2.2017)</ref>. * [[16. 5.]] - Berberski dahir (dekret): [[Francuski Maroko|Francuzi u Maroku]] adaptiraju sekularne berberske zakone, s ciljem preuzimanja njihove imovine - dolazi do reakcije nacionalista i islamista i peticije u avgustu. * [[17. 5.]] - [[Aristide Briand]] predstavio Memorandum o organizaciji režima federalnog evropskog saveza. [[Datoteka:Type 1 Order of Lenin replica.jpg|mini|100px|[[Orden Lenjina]] (I tip)]] * [[23. 5.]] - Novine "[[Komsomolska pravda]]" prvi je dobitnik [[Orden Lenjina|Ordena Lenjina]]. * [[27. 5.]] - ''[[Chrysler Building]]'' u Njujorku otvorena za javnost - najviša zgrada na svetu do sledeće godine. * [[28. 5.]] - Bolivijski predsednik [[Hernando Siles Reyes]] podnosi ostavku, suočen s pretnjama puča nakon što je pokušao produžiti mandat; gen. [[Carlos Blanco Galindo]] obara ostatak kabineta mesec dana kasnije. * maj &ndash; oktobar - [[Sergej Ejzenštajn]] u Holivudu. === Jun/Juni/Lipanj === * [[3. 6.]] - Učenik pucao na profesora u kruševačkoj gimnaziji i ranio ga, kasnije presekao sebi vene ali preživeo<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1930/06/05?pageIndex=00007 "Politika", 5. jun 1930, str. 7]. digitalna.nb.rs</ref>. [[Datoteka:Carol II pe 1000 lei 1.png|mini|120px|[[Carol II (Rumunija)|Carol II]]]] * [[7. 6.]] - Bivši [[Kraljevina Rumunjska|rumunski]] kralj [[Carol II (Rumunija)|Carol II]] se vraća u zemlju pet godina nakon što se odrekao prestola u korist maloletnog sina [[Mihai I (Rumunija)|Mihaia]] (ostaje do [[1940]]). * [[14. 6.]] - Presuda Državnog suda za zaštitu države: 14 Hrvata osuđeno na kazne od 6 meseci do 15 godina (poziv na ubistva fukncionera, namera dizanja železničke pruge u vazduh...); oslobođena desetorica, među kojima i lider [[HSS]] [[Vladko Maček]], uhapšen prošlog decembra. Sud je našao da nije postojala teroristička organizacija. * jun - Spor oko granice i poseda nad manastirima Nyarong i Dhargyä se pretvara u [[Kinesko-tibetanski rat]] (do 1932). * [[17. 6.]] - U SAD potpisan Zakon o carinama (''[[Smoot–Hawley Tariff Act]]''), s rekordno visokim stopama - izaziva uzvratne mere ostalih zemalja, smatra se da je ovim pogoršana [[Velika Depresija]]. * [[26. 6.]] - [[13. 7.]] - XVI kongres [[Svesavezna komunistička partija (boljševika)|Svesavezne komunističke partije (boljševika)]], pod potpunom Staljinovom kontrolom, traži se ispunjenje Prve petoletke (1928-32) za četiri godine. * [[27.6.|27]] - [[29. 6.]] - Veliki slovenski [[sokoli|sokolski]] slet u Beogradu. * [[27. 6.]] - Statut [[Mala Antanta|Male Antante]] (regulisan način rada i odlučivanja). * [[28. 6.]] - U Ženevi usvojena Konvencija o prinudnom radu (na snazi od 1932). * [[30. 6.]] - [[Okupacija Rajnlanda]] okončana povlačenjem Francuza. * 30. 6. - Potpisan Anglo-irački ugovor koji predviđa okončanje [[Britanski mandat nad Mezopotamijom|Britanskog mandata nad Mezopotamijom]] za dve godine, u zamenu za ostanak britanskih snaga i zadržavanje velikog uticaja. === Jul/Juli/Srpanj === * [[4. 7.]] - Nakon izbacivanja iz nacističke stranke, [[Otto Strasser]] osnovao Borbenu zajednicu revolucionarnih nacionalsocijalista, [[Crni front]]. * 4. 7. - Iz propovedi [[Wallace Fard Muhammad]]a u [[Detroit]]u nastaje [[Nacija Islama]]. * [[7. 7.]] - "Seljački marš" u Helsinki: desničarski [[pokret Lapua]] dovodi preko 12.000 ljudi u grad, vlada pod pritiskom zabranjuje komunističke novine. * [[8. 7.]] - [[Portugalska imperija]]: donesen je Kolonijalni zakon kojim su kolonije vezane direktno za metropolu, cilj je asimilacija afričkih poseda ([[António de Oliveira Salazar|Salazar]] je trenutno ministar finansija i kolonija). [[Datoteka:Yugoslavia nationalteam 1930.jpg|mini|240px|Jugoslovenski fudbalski tim na [[FIFA Svjetsko prvenstvo 1930.|svetskom prvenstvu u Urugvaju]]]] * [[13.7.|13]] - [[30. 7.]] - U [[Urugvaj]]u održano [[FIFA Svjetsko prvenstvo 1930.|prvo Svetsko prvenstvo u fudbalu]], koje osvaja domaćin; Jugoslavija, po [[FIFA]]-i, osvojila četvrto mesto (u Jugoslaviji tj. Srbiji se smatra da je bila treća). * [[19. 7.]] - U romanu [[Georges Simenon|Georgesa Simenona]] se prvi put javlja detektivski lik [[Jules Maigret]]. * [[21. 7.]] - Umesto [[Georgij Čičerin|Georgija Čičerina]], novi narodni komesar za inostrane poslove Sovjetskog Saveza je [[Maksim Litvinov]] (do [[1939]]). * [[22. 7.]] - Na proslavi oslobođenja od saveznika u [[Koblenz]]u poginulo 38 ljudi prilikom rušenja mosta. * [[23. 7.]] - Irpinijski zemljotres na jugu Italije, preko 1.400 mrtvih. * [[24. 7.]] - [[Montello, Treviso|Montello]] u italijanskom regionu Veneto pogođen najjačim poznatim tornadom u Evropi<ref>[http://www.severe-weather.eu/event-analysis/the-most-violent-tornado-in-europe-on-record-july-24-1930-montello-northeastern-italy-f5-tornado/ The most violent tornado in Europe on record: July 24, 1930 Montello, northeastern Italy F5 tornado]. severe-weather.eu 08/05/2017</ref>. * [[26. 7.]] - Ubijen [[João Pessoa Cavalcanti de Albuquerque]], guverner brazilske države [[Paraíba]] i Vargasov potpredsednički kandidat. * [[30. 7.]] - U Portugalu osnovana [[Nacionalna unija (Portugal)|Nacionalna unija]], praktično jedina partija u zemlji [[Revolucija karanfila|do 1974]]. === Avgust/August/Kolovoz === * [[5. 8.]] - Pronađeni ostaci neuspele [[Salomon August Andrée| Andréeove]] balonske ekspedicije na Severni pol - trojica Šveđana su umrli 1897. na ostrvu [[Kvitøya]] u [[Svalbard]]skom arhipelagu. [[Datoteka:Villa Tugendhat-20070429.jpeg|mini|250px|[[Vila Tugendhat]] u Brnu]] * 5. 8. - [[Ludwig Mies van der Rohe]] na čelu škole [[Bauhaus]]. * [[7. 8.]] - Liberal [[Enrique Olaya Herrera]] je novi predsednik Kolumbije (do 1934), nakon 30 godina konzervativaca na vlasti. * 7. 8. - U [[Marion, Indiana|Marionu, Indiana]] linčovana dvojica crnaca, Thomas Shipp i Abram Smith. * [[9. 8.]] - Prvi put se pojavljuje crtani lik [[Betty Boop]]. * [[13. 8.]] - [[Događaj na rijeci Curuçá (1930)|Događaj na rijeci Curuçá]]: meteorska eksplozija iznad severozapadnog Brazila. * [[14. 8.]] - U sukobu sa policijom u Zagrebu poginuli [[Pero Popović Aga]] i [[Josip Kolumbo]], dvojica od [[Sedam sekretara SKOJ-a]]. U Zagrebu je ovog meseca uhapšen i član Politbiroa [[Risto Samardžić]], koji će umreti u oktobru nakon mučenja. * 14. 8. - [[Crkva Engleske]] odobrila [[Kontrola rađanja|kontrolu rađanja]], uz strogu kontrolu reklame i prodaje. * [[17. 8.]] - Španski republikanci sklopili [[Pakt iz San Sebastiána]] - za 15. decembar zakazan vojni udar nakon koga bi se proglasila republika. * [[22. 8.]] - Predsednik Perua [[Augusto Leguía]] zbačen u vojnom udaru, sledi puk. [[Luis Miguel Sánchez Cerro]] (do 1933). === Septembar/Rujan === * [[3. 9.]] - Glavni grad Dominikane [[Santo Domingo]] je pogođen uraganom; gine do 8.000 ljudi, što ga čini petim najsmrtonosnijim atlantskim uraganom u istoriji. * [[5. 9.]] - U [[Leavenworth, Kansas|Leavenworthu]] obešen serijski ubica i sodomista [[Carl Panzram]] ("Želeo bih da čitava ljudska rasa ima jedan vrat i da ja imam svoje ruke oko njega"). * [[6. 9.]] - Dan nakon osude streljana četvorica pripadnika [[TIGR]] - [[Ferdo Bidovec]], [[Fran Marušič]], [[Zvonimir Miloš]] i [[Alojz Valenčič]] - vest o ovome je cenzurirana u Jugoslaviji, ali ipak stiže do Ljubljane, gde studenti demonstriraju. * 6. 9. - Vojni udar u [[Argentina|Argentini]], desničarski general [[José Félix Uriburu]] zbacio predsednika [[Hipólito Yrigoyen|Yrigoyena]] - početak [[Neslavno desetljeće|Neslavnog desetljeća]]. * 9 - 10. 9. - U Poljskoj uhapšeni mnogi lideri opozicije, pod optužbom za spremanje puča (→ [[Brestovski proces]]). * [[14. 9.]] - Izbori u Nemačkoj, veliki skok nacista, koji postaju druga stranka po snazi: [[Socijaldemokratska partija Njemačke|SDP]] 143 poslanika (-10), [[Nacionalsocijalistička njemačka radnička partija|Nacisti]] 107 (+95 !), Komunisti 77 (+23) itd. * septembar - Turska vojska porazila [[Kurdska Republika Ararat|Kurdsku Republiku Ararat]] na istoku zemlje i povratila je u sastav zemlje. * septembar - [[Ljubinka Bobić]] snima u Parizu jugoslovensku verziju filma ''[[Paramount on Parade]]'', što bi bio prvi "domaći" ton-film<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1930/10/03?pageIndex=00007 ''G-ca Bobić na bioskopskom platnu'', Politika, 3. okt. 1930, str. 7]. digitalna.nb.rs</ref>. * [[27. 9.]] - U Argentini osnovan veliki sindikat CGT (''Confederación General del Trabajo''). === Oktobar/Listopad === * [[1. 10.]] - U [[London]]u je otvorena sedma Imperijalna konferencija. Središnja tema bila je težnja za užim povezivanjem zemalja [[Britanska Imperija|Imperije]]. * [[5. 10.]] - U [[Atena (grad)|Ateni]] je počeo ''prvi Balkanski kongres'' koji je trebao pridonijeti gospodarskoj suradnji balkanskih naroda i rješavanju pitanja manjina (učestvuju [[Bugarska]], [[Grčka]], [[Rumunija]], [[Turska]] i [[Jugoslavija]], začetak [[Balkanski pakt|Balkanskog pakta]]). * 5. 10. - Britanski kruti vazdušni brod [[R101]] se ruši u Francuskoj na svom prvom putovanju, gine 48 ljudi. * [[12. 10.]] - U Beču zvanično otvoren [[Karl-Marx-Hof]], najduža stambena zgrada na svetu. * [[14. 10.]] - Pripadnici pokreta Lapua kidnapovali bivšeg predsednika [[Kaarlo Juho Ståhlberg|Ståhlberga]] i njegovu suprugu - podrška za pokret slabi, napuštaju ga umereni pa kontrolu uzimaju ekstremisti. [[Datoteka:Getúlio nomeando os Ministros 03-11-1930.jpg|200px|mini|[[Getúlio Vargas]] imenuje ministre]] * [[20. 10.]] - [[Passfieldova bela knjiga]] - ograničeno useljavanje Jevreja u [[Britanski mandat nad Palestinom|mandatnu Palestinu]], usled [[Neredi u Palestini (1929)|prošlogodišnjih nereda]]; ali već sledećeg februara, [[Ramsay MacDonald|MacDonaldovim]] pismom praktično opovrgnuta. * [[22. 10.]] - U [[Kraljevina Egipat|Egiptu]] donesen novi ustav kojim je povećana vlast kralja i vlade na račun parlamenta, u kome dominira [[partija Wafd]] (stari ustav, iz 1923, vraćen 1935). * [[24. 10.]] - [[Brazilska revolucija 1930.|Brazilska revolucija]] označava kraj [[Prva Brazilska Republika|Prve Brazilske Republike]], obeležene [[Koronelizam|koronelizmom]] i [[Politika café com leite|politikom café com leite]]. Predsednik [[Washington Luís]] zbačen od [[Getúlio Vargas|Vargasovih]] pristalica, sprečena inauguracija izabranog [[Júlio Prestes|Júlia Prestesa]], zakazana za 15. novembar. * [[25. 10.]] - Venčanje bugarskog cara [[Boris III (Bugarska)|Borisa III]] i italijanske princeze [[Đovana Savojska|Đovane]] u Assisiju - približavanje [[Italija|Italije]] i [[Bugarska|Bugarske]] (pojačanje antijugoslovenskog prstena u kome su već [[Kraljevina Albanija|Albanija]] i [[Kraljevina Mađarska (1920–1946)|Mađarska]]<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,787646,00.html ITALY-BULGARIA: Royal Nuptials], ''Time'' magazin, 27. oktobar 1930.</ref>). * [[30. 10.]] - [[Senigallia|Senigallijski]] zemljotres u centralnoj Italiji: razoran, ali ne više od 18 žrtava, zahvaljujući prethodnom slabijem udaru; osetio se i u Istri. * [[31. 10.]] - U Beogradu ustoličen [[Ibrahim Maglajlić]], čime je sedište reis-ul-uleme premešteno iz Sarajeva. * oktobar - U [[Salcburg]]u se sastali [[Vlatko Maček]], [[Ante Pavelić]], Košutić i Krnjević. === Novembar/Studeni === [[Datoteka:A la France, Kalemegdan - Belgrade.jpg|mini|150px|[[Spomenik zahvalnosti Francuskoj]]]] * [[1. 11.]] - Prikazan rani zvučni film na širokom ekranu ''[[The Big Trail]]'', prva glavna uloga [[John Wayne|Johna Wayna]] - finansijski neuspeh zbog Velike depresije. * [[2. 11.]] - [[Haile Selasije]] krunisan za cara. * [[3. 11.]] - [[Getúlio Vargas]] postaje predsednik Brazila (diktator do 1945, demokratski izabran 1951-54). * [[4. 11.]] - [[Rat na centralnim ravnicama]] u Kini se završava [[Chiang Kai-shek]]ovom pobedom - ali oko 300.000 vojnika je izbačeno iz stroja, vlada je blizu bankrota, Mandžurija je oslabljena, kao i kampanja protiv komunista. * [[5. 11.]] - [[3. dodjela Oscara]]: najbolji film i režija ''[[All Quiet on the Western Front]]''. * [[7. 11.]] - Otvoren novi [[Lenjinov mauzolej]]. * [[11. 11.]] - Svečano otkriven [[Spomenik zahvalnosti Francuskoj]] na beogradskom [[Kalemegdan]]u. * [[12. 11.]] - Otvorena prva Konferencija okruglog stola o Indiji u Londonu, Indijski nacionalni kongres i poslovni lideri je bojkotuju. * [[14. 11.]] - Ultranacionalista upucao i teško ranio japanskog premijera [[Osachi Hamaguchi|Hamaguchija]]. * [[15. 11.]] - Prikazan film ''[[Hell's Angels (film)|Hell's Angels]]'', prva veća uloga [[Jean Harlow]]. * novembar - Prva kampanja opkoljavanja protiv sovjeta u južnom [[Jiangxi]]ju - kineski nacionalisti pokušavaju da unište komuniste ali ovi odnose pobedu u januaru; Maova supruga [[Yang Kaihui]] je pogubljena 14-og, kao i njegova sestra. * [[23. 11.]] - Patrijarh SPC osvetio [[Crkva Svetog Aleksandra Nevskog|Crkvu Svetog Aleksandra Nevskog]] u Beogradu, u prisustvu kralja Aleksandra. [[Datoteka:Crkva Aleksandra Nevskog.jpg|mini|190px|[[Crkva Svetog Aleksandra Nevskog]]]] * 23. 11. - U Poljskoj održani izbori, nazvani Brestovski, jer su u Brestovskoj tvrđavi zatvoreni mnogi opozicionari. * [[25. 11.]] - Prvo poznato izlećenje [[penicilin]]om: Cecil George Paine u Sheffieldu izlečio očnu infekciju kod odojčeta. * [[25. 11.]] - [[7. 12.]] - [[Suđenje Industrijskoj partiji]] ("Prompartiji") - montirani proces nekim ekonomistima i inženjerima u SSSR - pet smrtnih presuda, pretvorene u robiju. * [[29. 11.]] - Premijera [[Luis Buñuel|Buñuelovog]] filma ''[[L'Âge d'or]]'' - film zabranjen nakon desničarskih ispada u Francuskoj. === Decembar/Prosinac === * [[7. 12.]] - [[Boston]]ska televizijska stanica [[W1WX]] prenosi sliku CBS radio orkestra, emisija uključuje i prvu TV reklamu. * [[4. 12.]] - U Nemačkoj prikazan film "[[Na zapadu ništa novo (film, 1930)|Na zapadu ništa novo]]" - zabranjen 10. 12. nakon što su nacisti ometali prikazivanje<ref name="Rollins2008">{{cite book|author=Peter Rollins|title=Why We Fought: America's Wars in Film and History|url=http://books.google.com/books?id=1cJgAI219usC&pg=PA187|date=25 July 2008|publisher=University Press of Kentucky|isbn=0-8131-7297-7|pages=187–}}</ref>. * [[12. 12.]] - Pobuna u Jaci (Haci): pokušaj prorepublikanskog vojnog udara u Španiji, tri dana ranije nego što je bilo predviđeno - kapetani Fermín Galán Rodríguez i Ángel García Hernández streljani dva dana kasnije. * [[15. 12.]] - [[Ramón Franco]] pokušao da u Madridu pokrene republikansku revoluciju. [[Datoteka:Grant Wood - American Gothic - Google Art Project.jpg|mini|[[Grant Wood]]: "[[Američka gotika]]"]] * [[19. 12.]] - Erupcija [[Merapi]]ja na Javi, stradalo 13 sela i 1.400 ljudi. * 19. 12. - [[Vjačeslav Molotov]] je novi predsednik Saveta narodnih komesara SSSR (do [[1941]]), umesto [[Aleksej Rikov|Alekseja Rikova]], koji je dva dana kasnije izbačen iz Politbiroa (tu ga zamenjuje [[Grigorij Ordžonikidze|Sergo Ordžonikidze]]). * [[22. 12.]] - Izbija pobuna u [[Britanska Burma|Britanskoj Burmi]], pod uticajem bivšeg monaha [[Saya San]]a koji se u oktobru krunisao za kralja. * [[28. 12.]] - Mahatma Gandi odlazi u Veliku Britaniju na pregovore. * [[29. 12.]] - [[Muhammad Iqbal]] uvodi [[Teorija dve nacije|Teoriju dve nacije]] u Britanskoj Indiji, ocrtavajući viziju [[Pakistan]]a. * [[31. 12.]] - Papska enciklika ''[[Casti connubii]]'': naglašava se svetost braka, zabranjuje kontracepcija i reafirmira zabrana abortusa. === Kroz godinu === * [[Velika ekonomska kriza]] zahvatila i Jugoslaviju, prvo u vidu poljoprivredne krize ("slom trgovine žitom"). * Neka carina na gramofonske ploče u Jugoslaviji, zajedno sa uvođenjem radija, dovodi do velikog pada njihove prodaje.<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1936/05/01?pageIndex=00009 "Politika", 1. maj 1936]</ref> * [[Prohibicija]] u SAD: desetine hiljada ljudi zahvatila paraliza od kontaminiranog đumbirnog ekstrakta. == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1930.}} === Januar/Siječanj &ndash; Februar/Veljača === * [[4. 1.]] - [[Joža Vlahović (novinar)|Joža Vlahović]], novinar i pokretač tjednika "Danas" († [[2004]]) * [[11. 1.]] - [[Rod Taylor]], glumac († [[2015]]) * [[20. 1.]] - [[Buzz Aldrin]], astronaut, drugi čovek na Mesecu * [[30. 1.]] - [[Gene Hackman]], glumac * [[1. 2.]] - [[Ante Pažanin]], filozof, politolog († [[2015]]) * [[4. 2.]] - [[Borislav Pekić]], srpski književnik († [[1992]]) * [[5. 2.]] - [[Mihail Ostrovidov]], filmski i TV snimatelj († [[2016]]) * [[8. 2.]] - [[Petar Banićević]], glumac i profesor († [[2006]]) * [[10. 2.]] - [[Robert Wagner]], glumac * [[14. 2.]] - [[Relja Bašić]], glumac i redatelj († [[2017]]) * [[19. 2.]] - [[Milenko Stefanović]], klarinetista * [[20. 2.]] - [[Miodrag Bulatović]], književnik († [[1991]]) * [[24. 2.]] - [[The Big Bopper]], rock & roll zvezda († [[1959]]) * [[27. 2.]] - [[Jovan Krkobabić]], srpski političar († [[2014]]) === Mart/Ožujak &ndash; April/Travanj === * [[3. 3.]] - [[Ion Iliescu]], predsednik Rumunije * [[4. 3.]] - [[Mile Lojpur]], pionir rokenrola († [[2005]]) * [[8. 3.]] - [[Zagorka Golubović]], antropolog, sociolog († [[2019]]) * [[14. 3.]] - [[Jagoda Buić]], scenograf i kostimograf * [[16. 3.]] - [[Izet Sarajlić]], bosanskohercegovački književnik († [[2002]].) * [[22. 3.]] - [[Stephen Sondheim]], kompozitor, tekstopisac († [[2021]]) * [[24. 3.]] - [[Steve McQueen]], glumac († [[1980]]) * 24. 3. - [[David Dacko]], prvi predsednik Centrafričke Republike († [[2003]]) * [[26. 3.]] - [[Sandra Day O'Connor]], prva žena u Vrhovnom sudu SAD * [[27. 3.]] - [[Ernest Ačkun]], klarinetista († [[2001]]) * [[29. 3.]] - [[Vanča Kljaković]], glumac, pisac, redatelj († [[2010]]) * [[31. 3.]] - [[Berislav Kosier]], srpski književnik († [[2002]]) * [[3. 4.]] - [[Helmut Kohl]], kancelar Nemačke († [[2017]]) * [[11. 4.]] - [[Anton LaVey]], osnivač Crkve Satane († [[1997]]) * [[13. 4.]] - [[Sava Vuković]], episkop šumadijski († [[2001]]) * [[24. 4.]] - [[Richard Donner]], filmski režiser († [[2021]]) * [[28. 4.]] - [[Theodor Meron]], predsednik ICTY === Maj/Svibanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[4. 5.]] - [[Miljan Miljanić]], fudbaler, trener, funkcioner († [[2012]]) * [[8. 5.]] - [[Olga Stanisavljević]], glumica († [[1987]]) * [[11. 5.]] - [[Dejan Despić]], kompozitor, muzički teoretičar, akademik * [[14. 5.]] - [[Stane Brovet]], admiral JNA († [[2007]]) * [[15. 5.]] - [[Jasper Johns]], slikar, grafičar * [[19. 5.]] - [[Nikica Kalogjera]], skladatelj i dirigent († [[2006]]) * [[22. 5.]] - [[Harvey Milk]], američki političar († [[1978]]) * [[23. 5.]] - [[Aleksandar Matanović]], šahovski velemajstor * [[25. 5.]] - [[Sonia Rykiel]], modna kreatorka († [[2016]]) * [[30. 5.]] - [[Živorad Kovačević]], gradonačelnik Beograda, diplomata († [[2011]]) * [[31. 5.]] - [[Clint Eastwood]], glumac, režiser, producent, političar * [[2. 6.]] - [[Pete Conrad]], astronaut, treći čovek na Mesecu († [[1999]]) * [[10. 6.]] - [[Branimir Živojinović]], srpski prevodilac i književnik († [[2007]]) * [[12. 6.]] - [[Stole Aranđelović]], glumac († [[1993]]) * [[14. 6.]] - [[Predrag Palavestra]], srpski književnik i istoričar književnosti, akademik († [[2014]]) * 14. 6. - [[Bora Kostić (fudbaler)]] († [[2011]]) * [[17. 6.]] - [[Vojislav Lubarda]], književnik, akademik ANURS († [[2013]]) * [[19. 6.]] - [[Gena Rowlands]], glumica * [[24. 6.]] - [[Claude Chabrol]], filmski režiser († [[2010]]) * [[27. 6.]] - [[Ross Perot]], američki biznismen i političar († [[2019]]) === Jul/Srpanj &ndash; Avgust/Kolovoz === * [[2. 7.]] - [[Carlos Menem]], predsednik Argentine († [[2021]]) * [[7. 7.]] - [[Biljana Plavšić]], predsjednica RS, haški osuđenik * [[14. 7.]] - [[Dragoljub Mićunović]], profesor, predsednik Skupštine SCG * [[15. 7.]] - [[Jacques Derrida]], filozof († [[2004]]) * [[18. 7.]] - [[Burt Kwouk]], glumac († [[2016]]) * [[24. 7.]] - [[Predrag Ivanović]], džez muzičar i kompozitor († [[2010]]) * [[28. 7.]] - [[Gvozden Radičević]], pevač († [[2019]]) * [[1. 8.]] - [[Pierre Bourdieu]], sociolog, antropolog, filozof († [[2002]]) * 1. 8. - [[Lawrence Eagleburger]], državni sekretar SAD († [[2011]]) * [[5. 8.]] - [[Neil Armstrong]], astronaut, prvi čovek na Mesecu († [[2012]]) * [[7. 8.]] - [[Josip Gabrić]], stolnotenisač, političar († [[2014]]) * [[8. 8.]] - [[Božidar Kovaček]], istoričar književnosti, teatrolog, pred. Matice srpske († [[2007]]) * [[11. 8.]] - [[Bratislav Grbić]], glumac († [[2005]]) * [[12. 8.]] - [[George Soros]], investitor, autor, filantrop * [[13. 8.]] - [[Lena Politeo]], glumica * [[14. 8.]] - [[Miladin Životić]], filozof, profesor († [[1997]]) * [[21. 8.]] - [[Princess Margaret, Countess of Snowdon]], mlađa sestra Elisabeth II († [[2002]]) * [[22. 8.]] - [[Boris Magaš]], arhitekt († [[2013]]) * [[25. 8.]] - [[Sean Connery]], glumac († [[2020]]) * [[28. 8.]] - [[Patrijarh srpski Irinej]], poglavar SPC († [[2020]]) * 28. 8. - [[Ben Gazzara]], glumac († [[2012]]) * [[30. 8.]] - [[Warren Buffett]], investitor, milijarder === Septembar/Rujan &ndash; Oktobar/Listopad === * [[2. 9.]] - [[Milena Dapčević]], glumica († [[2018]]) * [[7. 9.]] - [[Baudouin (Belgija)|Baudouin]], kralj Belgijanaca († [[1993]]) * [[14. 9.]] - [[Zvonimir Torjanac]], glumac († [[2014]]) * [[17. 9.]] - [[Edgar Mitchell]], astronaut, šesti čovek na Mesecu († [[2016]]) * [[18. 9.]] - [[Vlado Gotovac]], hrvatski pisac, filozof, političar († [[2000]]) * [[21. 9.]] - [[Mirko Bulović]], glumac († [[2009]]) * [[23. 9.]] - [[Ray Charles]], kantautor, muzičar, kompozitor († [[2004]]) * [[25. 9.]] - [[Nino Cerruti]], modni kreator († [[2022]]) * [[27. 9.]] - [[Miroslava Mira Čohadžić]], kostimograf († [[2002]]) * [[28. 9.]] - [[Dejan Kosanović]], filmski i TV reditelj († [[2013]]) * 28. 9. - [[Boris Festini]], glumac († [[2013]]) * 28. 9. - [[Marko Orlandić]], predsjednik Predsjedništva SR Crne Gore († [[2019]]) * [[30. 9.]] - [[Ivan Aralica]], hrvatski književnik * [[1. 10.]] - [[Philippe Noiret]], glumac († [[2006]]) * 1. 10. - [[Richard Harris]], glumac († [[2002]]) * [[3. 10.]] - [[Krsto Cviić]], hrvatski novinar († [[2010]].) * [[5. 10.]] - [[Pavel Popovič]], kosmonaut († [[2009]]) * [[6. 10.]] - [[Hafez al-Assad]], general, predsednik Sirije († [[2000]]) * [[10. 10.]] - [[Harold Pinter]], britanski pisac i nobelovac († [[2008]]) * [[11. 10.]] - [[Zdravko Velimirović]], filmski reditelj i scenarista († [[2005]]) * 11. 10. - [[Dimitrije Bogdanović]], istoričar i akademik († [[1986]]) * [[14. 10.]] - [[Mobutu Sese Seko]], predsednik Zaira († [[1997]]) * [[17. 10.]] - [[Dragoslav Antonijević]], etnolog i akademik († [[2001]]) * 17. 10. - [[Robert Atkins]], nutricionista († [[2003]]) * [[18. 10.]] - [[Tomo Kuruzović]], glumac († [[2017]]) * [[22. 10.]] - [[Todor Veselinović]], fudbaler, trener († [[2017]]) * [[25. 10.]] - [[Mića Milošević]], filmski i TV reditelj († [[2020]]) * [[28. 10.]] - [[Bernie Ecclestone]], šef Formule 1 * [[31. 10.]] - [[Michael Collins (astronaut)|Michael Collins]], astronaut na Apollu 11 († [[2021]]) === Novembar/Studeni &ndash; Decembar/Prosinac === * [[16. 11.]] - [[Salvatore Riina]], sicilijanski mafijaš († [[2017]]) * [[17. 11.]] - [[Dragoslav Mihailović]], književnik i srpski akademik * [[19. 11.]] - [[Žiža Stojanović]], glumica * 19. 11. - [[Christian Schwarz-Schilling]], nemački političar, visoki predstavnik za BiH * [[1. 12.]] - [[Milutin Butković]], glumac († [[1997]]) * [[2. 12.]] - [[Vlatko Pavletić]], književnik i političar, hrvatski akademik († [[2007]]) * [[3. 12.]] - [[Jean-Luc Godard]], filmski režiser, scenarista * [[7. 12.]] - [[Breda Kalef]], operska pevačica * [[8. 12.]] - [[Maximilian Schell]], glumac († [[2014]]) * [[11. 12.]] - [[Jean-Louis Trintignant]], glumac († [[2022]]) * [[17. 12.]] - [[Bob Guccione]], osnivač "Penthouse"-a († [[2010]]) * [[26. 12.]] - [[Wilferd Madelung]], nemački orijentalista === Kroz godinu === * [[Radoslav Stojanović]], pravnik, političar († [[2011]]) == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1930.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[18. 1.]] - [[Žarko Savić]], operski pevač, bas (* [[1861]]) * [[24. 1.]] - [[Mitrofan Rajić]], episkop braničevski (* [[1873]]) * [[3. 2.]] - [[Michele Bianchi]], fašistički lider (* [[1883]]) * [[4. 2.]] - [[Milenko Vukomanović]], istoričar (* [[1867]]) * [[15. 2.]] - [[Giulio Douhet]], teoretičar vazdušnog rata (* [[1869]]) * [[21. 2.]] - [[Ahmed-šah Kadžar]], bivši i poslednji kadžarski šah Persije (* [[1898]]) * [[23. 2.]] - [[Mabel Normand]], glumica (* [[1892]]) * 23. 2. - [[Horst Wessel]], pripadnik SA, pisac reči nacističke himne (* [[1907]]) * [[2. 3.]] - [[D. H. Lawrence]], engleski pisac (* [[1885]]) * [[6. 3.]] - [[Alfred von Tirpitz]], nemački admiral i administrator (* [[1849]]) * [[16. 3.]] - [[Miguel Primo de Rivera]], španski general, bivši diktator (* [[1870]]) * [[8. 3.]] - [[William Howard Taft]], bivši predsednik SAD, predsednik Vrhovnog suda (* [[1857]]) * [[18. 3.]] - [[Matko Laginja]], hrvatski pravnik i političar (* [[1852]].) * [[19. 3.]] - [[Arthur Balfour]], bivši premijer UK (* [[1848]]) * 19. 3. - [[Wilfrid Voynich]], revolucionar, antikvar, bibliofil (* [[1865]]) === April/Travanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[2. 4.]] - [[Zaudita I]], carica Etiopije (* [[1876]]) * [[6. 4.]] - [[Patrijarh srpski Dimitrije]], poglavar SPC (* [[1846]]) * [[14. 4.]] - [[Vladimir Majakovski]], pesnik (* [[1893]].) * april - [[Marko Mašanović]], član Politbiroa CK KPJ (* [[1894]]) * [[28. 4.]] - [[Mihailo Živković]] - Gvozdeni, srpski general (* [[1856]]) * [[11. 5.]] - [[Bogdan Medaković]], advokat, bivši predsjednik Hrvatskog sabora (* [[1854]]) * [[13. 5.]] - [[Fridtjof Nansen]], norveški istraživač (* [[1861]]) * [[5. 6.]] - [[Paskin]], slikar iz Bugarske (* [[1885]]) * [[16. 6.]] - [[Ljubomir Stojanović]], srpski političar i filolog (* [[1860]]) === Jul/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[1. 7.]] - [[Maximilian Njegovan]], austro-ugarski admiral (* [[1858]].) * [[7. 7.]] - [[Arthur Conan Doyle]], engleski književnik (* [[1859]].) * [[23. 7.]] - [[Glenn Curtiss]], pionir avijacije i avio-industrije (* [[1878]]) * [[6. 8.]] - [[Čiča Ilija Stanojević]], srpski glumac (* [[1859]]) * [[14. 8.]] - [[Pero Popović Aga]], sekretar SKOJ-a (* [[1905]]) * 14. 8. - [[Josip Kolumbo]], sekretar SKOJ-a (* [[1905]]) * [[19. 8.]] - [[Juraj Plančić]], slikar (* [[1899]]) * [[26. 8.]] - [[Lon Chaney Senior]], glumac (* [[1883]]) * [[31. 8.]] - [[Vladan Đorđević]], srpski lekar, političar, diplomata (* [[1844]]) * [[14. 9.]] - [[Sava Urošević]], mineralog, rektor BU, akademik (* [[1863]]) * [[21. 9.]] - [[John Thompson Dorrance]], hemičar, tvorac kondenzovane supe (* [[1873]]) * [[28. 9.]] - [[Dušan Mitrović (planinar)]] (* [[1875]]) * [[29. 9.]] - [[Ilja Rjepin]], slikar (* [[1844]]) === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[15. 10.]] - [[Herbert Henry Dow]], osnivač firme ''Dow Chemical'' (* [[1866]]) * 15. 10. - [[Risto Samardžić]], član Politbiroa CK KPJ (* [[1895]]) * [[9. 11.]] - [[Menci Klement Crnčić]], hrvatski slikar i grafičar (* [[1865]].) * novembar - [[Alfred Wegener]], geofizičar, meteorolog (* [[1880]]) * [[27. 11.]] - [[Velimir Vukićević]], bivši predsednik vlade KJ (* [[1871]]) * [[30. 11.]] - [[Mary Harris]] - ''Mother Jones'', borac za radnička prava, organizatorka (* [[1837]]) * [[13. 12.]] - [[Fritz Pregl]], hemičar, nobelovac (* [[1869]]) == Nobelova nagrada za 1930. godinu == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Čandrasekara Venkata Raman]] (rad na rasejanju svetlosti i za otkriće [[Ramanov efekt|efekta nazvanog po njemu]]) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Hans Fischer]] (istraživanje strukture [[hem]]a i [[hlorofil]]a a naročito za sintezu hema) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Karl Landsteiner]] (otkriće ljudskih [[Krvna grupa|krvnih grupa]]) * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Sinclair Lewis]] (energična i slikovita veština opisa i sposobnost da, dovitljivošću i humorom, stvori nove tipove likova) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Nathan Söderblom]] (lider u ekumenskom pokretu) == Reference == {{reference}} == Spoljne veze == * {{en}} [http://www.indiana.edu/~league/1930.htm Chronology 1930], University of Indiana * {{en}} [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,738672,00.html Yugoslavia: Leak], ''Time'' magazin, 17. februar 1930. (o navodnom prikrivanju postavljanja spomen ploče Gavrilu Principu) {{commonscat|1930}} [[Kategorija:1930]] [[nv:1901 – 1950]] s9zzodfqdbd5avm87sjs45xjdon9cer 1927 0 23788 41260352 41249619 2022-07-28T14:39:18Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{Godina}} {{godina u drugim kalendarima|1927}} Godina '''1927''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXXVII]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u subotu]]. __NOTOC__ <center> {| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius | '''1927''': <br /> [[1927#Januar/Siječanj|1]] • [[1927#Februar/Veljača|2]] • [[1927#Mart/Ožujak|3]] • [[1927#April/Travanj|4]] • [[1927#Maj/Svibanj|5]] • [[1927#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1927#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1927#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1927#Septembar/Rujan|9]] • [[1927#Oktobar/Listopad|10]] • [[1927#Novembar/Studeni|11]] • [[1927#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1927#Rođenja|Rođenja]] • [[1927#Smrti|Smrti]] |}</center> == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[1. 1.]] - Kraljevskom poveljom osnovan [[BBC]] (''British Broadcasting Corporation'') kao javno finansirana korporacija (umesto komercijalne ''British Broadcasting Company'' osnovane 1922.). * 1. 1. - U [[Kraljevina Mađarska (1920–1946)|Mađarskoj]] uvedna nova valuta [[penge]] ili pengov (''pengő '' - "zvonki", kao što srebro zvoni) - traje do hiperinflacije 1945-46. * 1. 1. - [[Wang Jingwei]] u saradnji sa komunistima uspostavio vladu u [[Wuhan]]u - Wangova frakcija [[Kuomintang]]a je u rivalitetu sa [[Chiang Kai-shek]]ovom. * [[2. 1.]] - U Meksiku počinje [[Kristeroski rat]] - katolici digli pobunu protiv izrazito antiklerikalne vlade. * 3 -6. 1. - Kineski nacionalisti zauzimaju britanske koncesije [[Hankou]] i [[Jiujiang]] (ili u februaru?). * [[7. 1.]] - Prvi transatlantski [[telefon]]ski poziv Njujork-London, putem radio talasa. * [[9. 1.]] - [[Požar u Lauriel Palaceu]]: 78-oro dece stradalo u montrealskom bioskopu. * [[10. 1.]] - Premijera filma "[[Metropolis (film)|Metropolis]]" u Berlinu. * [[23. 1.]] - Oblasni izbori u Kraljevini SHS<ref>"Politika" od 3. dec 1926 i kasnije je davala neke izborne okruge</ref>, radikali ometaju HSS, naročito u Vojvodini i Bosni. * [[25. 1.]] - Fuzijom firmi ''Remington Typewriter Company'' i ''Rand Kardex Bureau'' nastaje proizvođač poslovnih mašina [[Remington Rand]]. * [[28. 1.]] - [[HSS]]-ovci govore o izbornom teroru, na osnovu dobrih rezultata traže peto ministarstvo, glasaju sa opozicijom. Ostavka pete vlade [[Nikola Uzunović|Nikole Uzunovića]]. * [[29. 1.]] - [[Ibn Saud]] uzdigao [[Sultanat Nadžd]] u kraljevinu (od decembra 1925. vlada i nad [[Kraljevina Hidžaz|Kraljevinom Hidžaz]]). * [[30. 1.]] - Austrija: sukob desničarskih veterana i socijaldemokratskog [[Republikanischer Schutzbund|Schutzbunda]] sa dvoje mrtvih u [[Schattendorf]]u. * [[31. 1.]] - Zatvorena [[Međusaveznička vojna kontrolna komisija]] u Berlinu. * januar - mart ? - Velika epidemija gripa u Britaniji i Evropi. (?) === Februar/Veljača === [[Datoteka:Sava Šumanović - Luncheon on the Grass.jpg|mini|200px|[[Sava Šumanović]]: "Doručak na travi"]] [[Datoteka:Sava Šumanović - Pijana lađa.jpg|mini|200px|[[Sava Šumanović]]: "Pijana lađa"]] * [[1. 2.]] - Šesta vlada [[Nikola Uzunović|Nikole Uzunovića]] - koalicija dve struje [[narodna radikalna stranka|radikala]] i [[Slovenska ljudska stranka (1892)|klerikalaca]] (bez [[Hrvatska pučka seljačka stranka|radićevaca]]). * [[3. 2.]] - Pobuna protiv portugalske vlade u Portu, traje šest dana, stradalo je 120 ljudi. * [[6. 2.|6]] - [[18. 2.]] - [[Nikaragvanski građanski rat (1926–27)]]: Bitka za Chinandegu je najkrvaviji okršaj rata, stotine mrtvih i razrušena [[Chinandega]]. * [[8. 2.]] - Sahranjen japanski [[Joshihito, car Taishō]] (umro u decembru). * [[10. 2.]] - Antiimperijalistički kongres u Briselu, osnovana [[Liga protiv imperijalizma]] s jakim uticajem Kominterne. * [[12. 2.]] - Britanski vojnici se iskrcavaju u [[Šangaj]]u (Kinezi štrajkuju zbog toga nedelju dana kasnije). * [[14. 2.]] - Jak zemljotres kod [[Ljubinje|Ljubinja]] u Hercegovini ([[Magnituda zemljotresa|M]] 6.0, int. VIII) - 100 mrtvih. * februar - ''[[Tenentismo]]'': posle skoro dve i po godine okončana lutanja [[Luís Carlos Prestes|Prestesove]] kolone po unutrašnjosti Brazila (levičarski mlađi oficiri pobunjeni protiv vlade). * [[18. 2.]] - [[Kanada]] uspostavila diplomatske odnose sa [[SAD]] (ranije preko Londona). * [[19. 2.]] - Film ''[[It (film, 1927)|It]]'' ulazi u masovno prikazivanje u SAD, [[Clara Bow]] postaje zvezda. * 19. 2. - Radio stanica [[CFRB]] u Torontu je prva na svetu koja radi na naizmeničnu struju, umesto jednosmernu iz baterije. * [[23. 2.]] - [[Werner Heisenberg]] formulisao [[Relacije neodređenosti|princip neodređenosti]]. * 23. 2. - Sastaju se oblasne skupštine u KSHS i biraju svoje organe. * [[24. 2.]] - Tokom odgovora ministra unutrašnjih poslova [[Božidar Maksimović|Bože Maksimovića]] (zvani "Boža Kundak") na optužbe za policijsku brutalnost, opozicija uvela u skupštinu i ogolela pretučenog čoveka<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/Novine_i_casopisi/Politika_1904-1941/1927/2/25?pageIndex=00002 Politika, 25. februar 1927. str. 2]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. digitalna.nb.rs (pristup. 25.9.2015.)</ref>. * [[26. 2.]] - [[Đuro Basariček]] tvrdi da Maksimović nije kriv za krizu već "tajne sile" protivne parlamentarizmu<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/Novine_i_casopisi/Politika_1904-1941/1927/2/27?pageIndex=00002 Politika, 27. februar 1927. str. 2]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. digitalna.nb.rs (pristup. 25.9.2015.)</ref> (pretpostavlja se Kralj i [[Bela ruka|belorukaški]] oficiri<ref>East Central Europe between the two World Wars, By Joseph Rothschild, page 227</ref>) - Radić se ograđuje. * [[27. 2.]] - U Šangaj stižu i američki marinci iz 4. regimente. === Mart/Ožujak === * [[2. 3.]] - Rešen granični spor između [[Kvebek]]a i [[Newfoundland i Labrador|Newfoundlanda]] na [[Labrador (poluotok)|Labradoru]] (tj. između dominionâ Kanada i Newfoundland). * [[3. 3.]] - Ciklon pogodio [[Madagaskar]], stotine mrtvih. * [[4. 3.]] - Zagrepčanka [[Štefica Vidačić]] u Berlinu izabrana za mis Evrope; doček u [[Zagreb]]u [[6. 3.]]<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/Novine_i_casopisi/Politika_1904-1941/1927/3/8?pageIndex=00003 Politika, 8. mart 1927. str. 3]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. digitalna.nb.rs (pristup. 25.9.2015.)</ref>. * [[7. 3.]] - Zemljotres pogađa zapadni [[Honšu]] u Japanu - blizu 3.000 mrtvih. * [[10. 3.]] - Mobilizacija u Albaniji usled zategnutosti sa Kraljevinom SHS. * 10. 3. - Italija ratifikovala Pariski ugovor iz 1920, kojim je Besarabija priznata kao deo Rumunije (pošto ga Japan nije ratifikovao, nije stupio na snagu)<ref>{{cite book|title=Multinational Operations, Alliances, and International Military Cooperation Past and Future|url=https://books.google.com/books?id=I6n97Zl9tqsC&pg=PA66|publisher=Government Printing Office|isbn=978-0-16-087242-6|pages=66–}}</ref>. * [[15. 3.]] - Finansijska kriza Shōwa u Japanu, krah više banaka. * [[19. 3.]] - Italijanska vlada tvrdi da Jugoslavija namerava da upadne u Albaniju, što ona, zbog ugovora sa Tiranom, "ne može trpeti" - kriza sa Italijom. * [[21. 3.]] - Komunisti na čelu sa [[Zhou Enlai]]em i [[Chen Duxiu]]om digli ustanak u Šangaju, podržavajući napredovanje [[Chiang Kai-shek]]a. * [[24. 3.]] - [[Nankinški incident]]: Kuomintangove trupe ulaze u [[Nanking]], u kome su neredi i napadi na zapadnjake, na šta ovi odgovaraju bombardovanjem grada. * [[26. 3.]] - Chiang Kai-shek stigao u Šangaj. === April/Travanj === [[Datoteka:Velimir vukicevic.jpg|mini|150px|[[Velimir Vukićević|Velja Vukićević]], premijer KSHS 1927-28]] * [[5. 4.]] - Italija i Mađarska potpisale Ugovor o prijateljstvu, pomirenju i arbitraciji. * [[7. 4.]] - Bell System preneo živu TV sliku sekretara trgovine SAD [[Herbert Hoover|Herberta Hoovera]] iz Washingtona na Manhattan - prva javna demonstracija dalekometne televizije (elektromehanički sistem, neonska lampa kao "ekran")<ref>[http://www.corp.att.com/attlabs/reputation/timeline/27tv.html 1927: Long Distance TV Transmission] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150629100508/http://www.corp.att.com/attlabs/reputation/timeline/27tv.html |date=2015-06-29 }}. corp.att.com (pristup. 20.9.2015.)</ref>. * 7. 4. - U Parizu prikazan ''[[Napoléon (1927 film)|Napoléon]]'', film [[Abel Gance|Abela Ganca]] sa mnogim inovativnim tehnikama. * [[9. 4.]] - [[Sacco i Vanzetti]] osuđeni na smrt na drugom suđenju za dva ubistva tokom pljačke 1920. - protesti širom sveta. * 9. 4. - U Pekingu uhapšen suosnivač KPK [[Li Dazhao]], pogubljen kasnije tokom meseca. * [[11. 4.]] - Počeo [[Vizantologija|vizantološki]] kongres u Beogradu. * [[12. 4.]] - [[Šangajski masakr 1927.]] - kineski [[Kuomintang]] se okrenuo protiv dojučerašnjih saveznika [[Komunistička partija Kine|komunista]] - raskid KMT sa KPK i Sovjetskim Savezom, ali i između levog i desnog krila KMT. [[Kineski građanski rat]] traje s prekidima do 1949-50. * 12. 4. - Zakon o kraljevskoj i parlamentarnoj titulaturi menja ime [[Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske|Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske]] u Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Severne Irske. * [[14. 4.]] - Zvanični datum prvog proizvedenog švedskog automobila [[Volvo]]. * [[16. 4.]] - Ostavka Uzunovićeve vlade. * [[17. 4.]] - Novi premijer KSHS je [[Velimir Vukićević|Velja Vukićević]], vlada je koalicija radikala, [[Vojislav Marinković|Marinkovićeve]] struje [[demokratska stranka (Jugoslavija)|demokrata]] i [[Mehmed Spaho|Mehmeda Spahe]]. * [[19. 4.]] - [[Mae West]] osuđena na deset dana zatvora zbog "opscenosti" u komadu ''Sex''. * [[22. 4.]] - [[5. 5.]] - [[Velika poplava Misisipija (1927)|Velika poplava Misisipija]], najrazornija rečna poplava u istoriji SAD. === Maj/Svibanj === [[Datoteka:Volvo ÖV4 1927.jpg|mini|200px|[[Volvo ÖV 4]], prvi model firme]] * [[4. 5.]] - Mir iz Tipitape (Espino Negro) uz američko posredovanje okončava građanski rat u Nikaragvi, ali neki liberali, naročito [[Augusto César Sandino]] ga ne priznaju. * [[6. 5.]] - Prikazan film ''[[7th Heaven (film, 1927)|7th Heaven]]''. * [[8. 5.]] - Avijatičari [[Tadija Sondermajer]] i [[Leonid Bajdak]] svečano dočekani u Beogradu nakon etapno preletenog puta Pariz - Bombaj - Beograd (podsticaj za novo preduzeće u osnivanju, [[Aeroput]]). * 8. 5. - [[Charles Nungesser]] i [[François Coli]] poleteli sa "Belom pticom" (''[[L'Oiseau Blanc]]'') iz Pariza prema Njujorku, moguće da su se srušili na američko kopno. * [[9. 5.]] - Australski parlament prvi put zaseda u [[Canberra|Canberri]] (ranije u [[Melbourne|Melbournu]]). Parlament je otvorio [[George VI od Ujedinjenog Kraljevstva|vojvoda od Yorka]], budući kralj George VI, kome je to bila prva veća proba posle terapije govora sa [[Lionel Logue|Lionelom Logueom]]. * [[10. 5.]] - [[Konkordat]] između Kraljevine Rumunije i Svete stolice. * [[11. 5.]] - U SAD osnovana Akademija filmskih umetnosti i nauka (''[[Academy of Motion Picture Arts and Sciences]]''). * [[12. 5.]] - Racija na sovjetsko trgovačko poslanstvo u Londonu, pronađeni dokazi o špijunaži. * [[15. 5.]] - Katastrofalni "[[Rudnik|Rudnički]] zemljotres" u Šumadiji ([[Magnituda zemljotresa|M]] 5.9, int. IX). * [[16. 5.]] - Bitka u La Paz Centru, okršaj otpadničkih liberala i američkih marinaca u Nikaragvi. * maj? - Ida Kravanja, najlepša Slovenka i buduća glumica [[Ita Rina]], otišla krišom od majke u Berlin, ubrzo snima prvi film<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1927/05/30?pageIndex=00007 ''"Kako deca varaju svoje roditelje"''. Politika, 30. 5. 1927, str 7]. digitalna.nb.rs</ref>. * [[18. 5.]] - Katastrofa u školi u [[Bath, Michigan]] - član školskog odbora, pritisnut porezima i hipotekom, digao školu u vazduh - poginulo ukupno 45 osoba, od toga 38 dece. * [[20. 5.]] - Ugovorom iz Džede Velika Britanija priznaje [[Ibn Saud]]ov suverenitet nad [[Kraljevina Hidžaz i Nadžd|Kraljevinom Hidžaz i Nadžd]] (od 1932. [[Saudi Arabija]]). [[Datoteka:Lindbergh takes off from Roosevelt Field.jpg|mini|280px|[[Charles Lindbergh|Lindberghov]] ''[[Spirit of St. Louis]]'' uzleće]] * [[20.5.|20]]-[[21. 5.]] - '''[[Charles Lindbergh]]''' sam preleteo preko Atlantika, od Njujorka do Pariza, čime je osvojio [[Orteigova nagrada|Orteigovu nagradu]]. * [[22. 5.]] - Od zemljotresa kod grada [[Xining]] u centralnoj Kini stradalo 200.000 ljudi. * 22. 5. - [[Carlos Ibáñez del Campo]] dobija sumnjivih 98% glasova na [[čile]]anskim predsedničkim izborima - diktatorska vlast s velikim javnim radovima i potrošnjom na osnovu zajmova (predsednik 1927-31. i 1952-58). * [[25. 5.]] - [[Clärenore Stinnes]] krenula iz Berlina sa [[Carl-Axel Söderström|Carl-Axelom Söderströmom]] na putovanje oko sveta automobilom (do juna 1929). * [[27. 5.]] - V. Britanija prekinula diplomatske odnose sa SSSR zbog špijunaže i podzemne agitacije. * [[31. 5.]] - Proizveden poslednji [[Ford Model T]] (15.007.033 komada za 19 godina). === Jun/Juni/Lipanj === * [[4. 6.]] - KSHS prekinula diplomatske odnose sa Albanijom nakon što je uhapšen jedan službenik poslanstva u Tirani i zbog prošlomesečnih graničnih incidenata; odnosi obnovljeni sledećeg meseca uz posredovanje evropskih sila<ref name="Indi"/> * [[7. 6.]] - Ruski emigrant u Varšavi ubio sovjetskog ambasadora [[Pjotr Vojkov|Pjotra Vojkova]]. * [[9. 6.]] - U SSSR pogubljeno 20 "monarhista" zbog navodnih ubistava, zavere i špijunaže. * [[12. 6.]] - Sastanak inostranih ministara Društva naroda u Ženevi povodom zategnutosti između Albanije i Kraljevine SHS. * [[14. 6.]] - Kralj potpisao ukaz o [[veliki župan|velikim županima]] (poglavari oblasti u KSHS). * [[15. 6.]] - Raspuštena Skupština KSHS, izbori [[11. 9.]]; rekonstrukcija vlade. * [[17. 6.]] - Osnovano preduzeće "[[Aeroput]]", prva jugoslovenska avio-kompanija, preteča [[JAT]]-a (prva linija otvorena [[14. 2.]] [[1928]]). * [[18. 6.]] - Mandžurski gospodar rata [[Zhang Zuolin]] zavladao [[Beiyanška vlada|pekinškom (beiyanškom) vladom]], protiv kuomintangovaca i komunista (ostaje nepunih godinu dana). * [[19. 6.]] - Makedonci iz Bugarske nastavili upade<ref name="Indi">[http://www.indiana.edu/~league/1927.htm Chronology 1927] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100102174021/http://www.indiana.edu/~league/1927.htm |date=2010-01-02 }}, Univ. of Indiana</ref>. * [[24. 6.]] - [[Corneliu Zelea Codreanu]] osnovao u Rumuniji Legiju arhanđela Mihajla, kasnije poznatu kao [[Željezna garda]]. * [[28. 6.]] - [[Tragedija u Steglitzu]], dvojica srednjoškolaca osnovala klub samoubojica, jedan od njih počinio ubojstvo treće osobe i samoubojstvo. * [[29. 6.]] - Totalno pomračenje Sunca, u KSHS pokriveno 60 - 80% diska, više na severozapadu. === Jul/Juli/Srpanj === [[Datoteka:Sacvan.jpg|mini|210px|[[Sacco i Vanzetti]]]] * [[1. 7.]] - [[Richard E. Byrd]] sa posadom leti od Njujorka do Pariza, ali se zbog magle vraća na obalu Normandije gde se prinudno spuštaju. * [[4. 7.]] - Mladi inženjer [[Sukarno]] osnovao [[Indonežanska nacionalna partija|Indonežansku nacionalnu partiju]] u [[Nizozemska Istočna Indija|Nizozemskoj Istočnoj Indiji]]. * 4. 7. - Prvi put poletela [[Lockheed Vega]], prvi [[Lockheed]]ov avion. * [[9. 7.]] - Poplava Elbe u Nemačkoj, stradalo mesto [[Bad Gottleuba-Berggießhübel|Berggießhübel]]. * [[10. 7.]] - Sporazum [[Anton Korošec|Korošca]] i premijera Vukićevića na Bledu - [[Slovenska ljudska vlada (1892)|SLS]] bi ušla u vladu, ali posle izbora. * 10. 7. - [[IRA]] ubila [[Kevin O'Higgins|Kevina O'Higginsa]], potpredsednika Izvršnog veća [[Irska Slobodna Država|Irske Slobodne Države]]. * [[11. 7.]] - [[Jerihonski zemljotres (1927)|Jerihonski zemljotres]] u [[Britanski mandat nad Palestinom|mandatnoj Palestini]] i [[Emirat Transjordanija|Transjordaniji]], velika razaranja u Nablusu i Jerusalimu, najmanje 500 mrtvih. * [[15. 7.]] - [[Julska pobuna 1927.|Julska pobuna]] ili Bečka paljevina Palate pravde - u sukobu levičarskih demonstranata i policije gine 85 demonstranata i pet policajaca. * 15. 7. - U Grčkoj zabranjen makedonski jezik. * jul - Uhapšen [[Radomir Vujović]], član Politbiroa KPJ (u zatvoru do 1932). * [[17. 7.]] - [[Prvi radio prijenos nogometne utakmice u Hrvatskoj]]/Jugoslaviji - Vilim Brkić prenosio utakmicu [[Građanski]] - [[HAŠK Zagreb]]. * [[20. 7.]] - Umro rumunski kralj [[Ferdinand I (Rumunija)|Ferdinand I]], nasleđuje ga petogodišnji unuk [[Mihai I (Rumunija)|Mihai I]] (1927-30. i 1940-47; dečakov otac [[Carol II (Rumunija)|Carol II]] se vratio u zemlju 1930-40). * [[26. 7.]] - Nakon što je ranije tokom meseca osudio liberalnog vođu [[José María Moncada|Moncadu]] kao izdajnika i objavio rat SAD, [[Augusto César Sandino]] neuspešno [[Bitka za Ocotal|napada Ocotal]] (Amerikanci su upotrebili avione dvokrilce) - počinje šestogodišnja pobuna. * 26. 7. - Osnovana [[Iberijska anarhistička federacija]] (FAI). * [[29. 7.]] - [[Patrijarh moskovski Sergije]] objavio apsolutnu lojalnost Crkve sovjetskoj državi - mnogi jerarsi se odvajaju. * 29. 7. - ''Trade Disputes and Trade Unions Act'' u Ujedinjenom Kraljevstvu: zabranjeni solidarni štrajkovi i oni koji bi vršili pritisak na vladu, učešće u nezakonitom štrajku je krivično delo (zakon povučen 1946, solidarni štrajkovi opet zabranjeni 1990). === Avgust/August/Kolovoz === [[Datoteka:中國工農紅軍軍旗.svg|mini|150px|Zastava kineske Radničke i seljačke crvene armije]] * [[1. 8.]] - [[Ustanak u Nančangu]] u jugoistočnoj Kini - prvi veći sukob Kuomintanga i [[Komunistička partija Kine|KP Kine]] nakon raskida u aprilu. Ovo se smatra datumom osnivanja [[Narodnooslobodilačka armija (Kina)|Narodnooslobodilačke armije]]. * [[2. 8.]] - [[Harold Stephen Black]] izmislio [[pojačavač sa negativnom povratnom spregom]] (patent dobio tek 1937.). * 2. 8. - Predsednik SAD [[Calvin Coolidge]] objavio da neće tražiti drugi puni mandat 1928. * [[9. 8.]] - [[Sisowath Monivong]] je novi kralj [[Francuski protektorat u Kambodži|francuskog protektorata Kambodže]] (do 1941). * [[12. 8.]] - Prikazan američki film ''[[Wings (film)|Wings]]'', neke kopije imaju sinhronizovane zvučne efekte i muziku. * 14 - 28. 8. - Prvo izdanje fudbalskog [[Mitropa kup 1927.|Mitropa kupa]]: u četvrtfinalu ubedljivo poraženi jugoslovenski učesnici, Hajduk i BSK. * [[17. 8.]] - Trgovački sporazum između Francuske i Nemačke. * 19 - 21. 8. - [[Nirnberški miting]]: 3. partijski kongres [[NSDAP]] pod sloganom "Dan buđenja", snimljen prvi dokumentarac ''Eine Symphonie des Kampfwillens''. * [[23. 8.]] - [[Sako i Vanceti]] pogubljeni u SAD, uprkos međunarodnim protestima. * [[24. 8.]] - Uragan pogodio atlantske provincije Kanade, naročito Novu Skotiju - 184 mrtvih, uglavnom na moru. * [[27. 8.]] - Jugoslovenski avijatičari potpukovnik Petrović i poručnik Pajević stradali na glečeru u Tirolu<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/Novine_i_casopisi/Vreme/1927/09/04?pageIndex=00003 "Vreme", 4. septembar 1927, str. 3]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. digitalna.nb.rs (pristup. 25.9.2015.)</ref>. === Septembar/Rujan === * [[3. 9.]] - Tokom zbora na sarajevskom Vratniku pucano u pravcu [[Mehmed Spaho|Mehmeda Spahe]] (musliman SRNAO-vac?). * [[7. 9.]] - [[Philo Farnsworth]] preneo u svojoj laboratoriji prvu TV sliku elektronskog tipa. * 7. 9. - Komunisti na čelu sa [[Mao Ze Dong|Mao Zedongom]] dižu neuspešni [[Ustanak jesenje žetve]] u provincijama [[Hunan]] i [[Jiangxi]]. * [[8. 9.]] - [[Clyde Cessna]] i Victor Roos osnovali proizvođača aviona [[Cessna]]. * [[11. 9.]] - [[Parlamentarni izbori u Kraljevini SHS 1927.|Parlamentarni izbori]]: [[Narodna radikalna stranka]] 112 mesta (-30), [[Hrvatska pučka seljačka stranka|Narodna seljačka stranka]] (Radić) 61 (-6), [[Demokratska stranka (Jugoslavija)|Demokratska stranka]] 61 mesto (+25) itd. * 11. 9. - [[Krimski zemljotresi (1927)|Krimski zemljotresi]]: jak potres pogađa Krim, sutradan ujutru opaženi veliki plamenovi na moru. * [[16. 9.]] - [[Niels Bohr]] izneo [[princip komplementarnosti]] na kongresu u Italiji. * [[18. 9.]] - Osnovana mreža radio-stanica Columbia Phonographic Broadcasting System - kasniji [[CBS]]. * [[22. 9.]] - "Meč dugog odbrojavanja": bivši šampion [[Jack Dempsey]] je oborio [[Gene Tunney|Genea Tunneya]], ali pošto nije odmah otišao u neutralni kut, Tunneyu je duže odbrojavano, na kraju je i pobedio. * [[23. 9.]] - Prikazan nagrađivani film ''[[Sunrise: A Song of Two Humans]]'', prvi dugometražni sa sistemom ''[[Movietone]]'' (muzika i zvučni efekti). * jesen - Seljaci u SSSR počinju smanjivati prodaju žita državi. === Oktobar/Listopad === * [[2. 10.]] - Na beogradskom Jevrejskom groblju otkriven spomenik palim ratnicima 1912-18. * 2. 10. - Ženska stranka održala prvi zbor u Beogradu - traže žensko pravo glasa. * [[4. 10.]] - Počinje rad na kolosalnim likovima američkih predsednika na [[Maunt Rašmor]]u (do [[1941]]). * [[5. 10.]] - U [[Štip]]u ubijen gen. [[Mihailo Kovačević]] - počinioci iz [[VMRO]]-a. * [[6. 10.]] - Kasno uveče komitski napad na selo Klisuru kod [[Bosilegrad]]a. [[Datoteka:Al Jolson Jazz Singer.JPG|mini|220px|''[[The Jazz Singer]]'']] * 6. 10. - Premijera filma "[[The Jazz Singer|Džez pevač]]", prvog (delimično) ton-filma sa [[Al Jolson]]om - postiže veliki uspeh. * [[10. 10.]] - Španski diktator [[Miguel Primo de Rivera]] otvorio Nacionalnu skupštinu - ima samo savetodavnu ulogu, zadatak joj je da napravi novi ustav. * [[14. 10.]] - U Pragu ubijen albanski poslanik Cena-beg ([[Ceno Bey Kryeziu]]), pretpostavlja se po nalogu [[Ahmed Zogu|Ahmeda Zogua]]. * [[15. 10.]] - Pronađena nafta u [[Baba Gurgur]]u na severu Iraka. * oktobar - Peta [[Solvayska konferencija]] o [[Kvantna mehanika|kvantnoj mehanici]] (→ [[Debate Bohr–Einstein]], [[Kopenhagenska interpretacija]]). * [[19. 10.]] - Prvi let kompanije ''[[Pan American World Airways]]'' (bakrotirala [[1991]]). * [[20. 10.]] - Početak proizvodnje [[Ford Model A (1927–31)|Forda Model A]], zamene za [[Ford Model T|Model T]], (u prodaji od decembra) - do marta 1932. proizvedeno 4.858.644 komada u različitim stilovima. * [[22. 10.]] - HSS, [[Samostalna demokratska stranka|samostalci]] i [[Zemljoradnička stranka (Jugoslavija)|zemljoradnici]] pozvali [[Demokratska stranka (Jugoslavija)|demokrate]] i [[JMO]] u blok (Seljačko-demokratski savez), ali oni zasad ostaju u vladi. * [[23. 10.]] - Poslednji članovi [[Leva opozicija|Leve opozicije]], [[Lav Trocki]] i [[Grigorij Zinovjev]] izbačeni iz Centralnog komiteta [[SKP(b)]]. * [[25. 10.]] - Italijanski putnički brod ''[[SS Principessa Mafalda]]'' potonuo pored Brazila, 314 mrtvih. * [[26. 10.]] - HSS pred Skupštinom optužuje vladu za izborni teror u septembru. * [[28. 10.]] - [[Datoteka:Kurdish flag (1932).png|25px]] Na istoku [[Turska|Turske]] proglašena [[Kurdska Republika Ararat]] (Turci je povratili [[1930]]). * [[30. 10.]] - Grčki predsednik [[Pavlos Kunduriotis]] preživeo atentat. * [[31. 10.]] - Japanski ribarski brod ''Ryo Yei Maru'' pronađen pored države Washington sa 12 tela - brod je plutao od prošlog decembra, poslednji član posade je umro u maju. === Novembar/Studeni === [[Datoteka:Radic govori na skupstini.jpg|mini|240px|[[Seljačko-demokratska koalicija]]]] * [[5. 11.]] - U Arabiji počinje [[Ikhwanska pobuna]]: prkoseći [[Ibn Saud]]u, elementi verske milicije [[Ikhwan]] upadaju u [[Britanski mandat nad Mezopotamijom|mandatni Irak]]. * [[6. 11.]] - Osvećenje temelja [[Umetnički paviljon "Cvijeta Zuzorić"|umetničkog paviljona "Cvijeta Zuzorić"]] u Beogradu. * [[7. 11.]] - Desetogodišnjica [[Oktobarska revolucija|Oktobarske revolucije]]: unutarpartijska opozicija je u Moskvi pokušala organizovati nezavisne demonstracije ali su rasterani silom. * [[8. 11.]] - Imenovana Simonova komisija za ispitivanje ustavne reforme u Britanskoj Indiji. * [[10. 11.]] - Osnovana [[Seljačko-demokratska koalicija]] ([[Stjepan Radić]] iz HSS i [[Svetozar Pribićević]] iz [[Samostalna demokratska stranka|samostalaca]]). * [[11. 11.]] - U [[Parizu]] potpisan ugovor između Francuske i Kraljevine SHS ("Pariski pakt"), kao protivteža italijanskom napredovanju na Balkanu. * [[14. 11.]] - Trocki i Zinovjev izbačeni iz partije. * [[17. 11.]] - Novi sultan [[Maroko|Maroka]] je [[Muhamed V (Maroko)|Muhamed V]] (vl. 1927-53 i 1955-61, od 1957. kao kralj). * [[22. 11.]] - Drugi Tiranski ugovor - praktično italijanski protektorat nad [[Albanija|Albanijom]]. * [[27. 11.]] - ''Columbine Mine massacre'': policija pucala na štrajkujuće rudare u [[Lafayette, Colorado]], petorica ubijena. === Decembar/Prosinac === [[Datoteka:Ford A dutch licence registration EE-94-90-.JPG|mini|180px|[[Ford Model A (1927–31)]]]] * [[2. 12.|2]] - [[19. 12.]] - [[XV kongres SKP(b)]]: izbačeni pripadnici Leve opozicije i trockisti tj. 75 aktivnih članova "trockističko-zinovjevskog bloka" (npr. [[Lev Kamenjev]], [[Hristijan Rakovski]], [[Karl Radek]]) i 23 iz grupe [[Timofej Sapronov|Timofeja Sapronova]]; ojačana [[Staljin]]ova vlast. Direktiva za Petogodišnji plan ekonomskog razvoja i plan za dobrovoljnu kolektivizaciju. * [[3. 12.]] - ''Putting Pants on Philip'' je zvanično prvi film sa dvojcem [[Stanlio i Olio]]. * [[5. 12.]] - U Skoplju počinje suđenje dvadesetorici studenata iz omladinske VMRO, savetnik odbrane je advokat i poslanik [[Ante Pavelić]]. * [[11. 12.]] - [[Kantonski ustanak (1927)|Kantonski ustanak]]: komunisti stavili Kanton ([[Guangzhou]]) pod kontrolu, ali ustanak ugušen u roku od dva dana, uz pogibiju hiljada komunista. * [[15. 12.]] - U Los Angelesu oteta 12-godišnja devojčica Marion Parker - raskomadano telo je pronađeno 19. 12. a osumnjičeni je uhvaćen tri dana kasnije. * [[17. 12.]] - Američka podmornica [[USS S-4 (SS-109)]] potonula nakon sudara kod obale Masačusetsa, stradalo svih 40 članova posade, uprkos operaciji spasavanja. * [[30. 12.]] - Otvorena prva linija [[Tokijski metro|Tokijskog metroa]] (Ginza), najstarija u Aziji. === Kroz godinu === * [[Svjetsko stanovništvo]] dostiže 2 milijarde. * Nastali domaći filmovi "[[Kralj Čarlstona]]" i "[[Grešnica bez greha]]". * Na univerzitetu u [[Brisbane|Brisbanu]] započeo [[eksperiment s kapi katrana]] - potrebno je desetak godina da iz levka kapne jedna kap. * Početak [[Kvantna hemija|kvantne hemije]]: Walter Heitler i Fritz London objavili rad o vezi u molekulu vodonika. * [[Davisson–Germerov eksperiment]]: dokazana talasna svojstva elektrona i de Brogliejeva hipoteza. == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1927.}} === Januar/Siječanj &ndash; Februar/Veljača === * [[2. 1.]] - [[Rejhan Demirdžić]], glumac († [[1988]]) * [[6. 1.]] - [[Aleksandar Despić]], fizikohemičar, predsednik SANU († [[2005]]) * [[9. 1.]] - [[Nada Mamula]], pevačica († [[2001]]) * [[11. 1.]] - [[Mato Ergović]], glumac († [[2013]]) * 11. 1. - [[Bogumil Hrabak]], istoričar († [[2010]]) * [[17. 1.]] - [[Slavko Vukosavljević]], književnik i novinar († [[2004]]) * 17. 1. - [[Eartha Kitt]], pevačica, glumica († [[2008]]) * [[18. 1.]] - [[Lea Deutsch]], glumica, žrtva Holokausta († [[1943]]) * [[30. 1.]] - [[Olof Palme]], premijer Švedske († [[1986]]) * [[6. 2.]] - Kosta Carina, književnik, filmski radnik, prevodilac († [[2007]]) * [[7. 2.]] - [[Juliette Gréco]], francuska šansonijerka i glumica († [[2020]]) * 7. 2. - [[Dušan Vukotić]], animator, oskarovac († [[1998]]) * [[10. 2.]] - [[Konstantin Babić]], srpski kompozitor († [[2009]]) * 10. 2. - [[Pero Gotovac]], skladatelj, dirigent († [[2017]]) * [[14. 2.]] - [[Lois Maxwell]], glumica († [[2007]]) * [[15. 2.]] - [[Harvey Korman]], glumac († [[2008]]) * [[19. 2.]] - [[Zvonimir Golob]], hrvatski pjesnik († [[1997]].) * [[20. 2.]] - [[Sidney Poitier]], glumac († [[2022]]) * 20. 2. - [[Hubert de Givenchy]], modni kreator († [[2018]]) * 20. 2. - [[Roy Cohn]], saradnik senatora McCarthyja († [[1986]]) * [[24. 2.]] - [[Emmanuelle Riva]], glumica († [[2017]]) === Mart/Ožujak &ndash; April/Travanj === * [[1. 3.]] - [[Harry Belafonte]], kantautor, glumac * [[2. 3.]] - [[Adem Čejvan]], glumac († [[1989]]) * [[4. 3.]] - [[Pero Kvrgić]], glumac († [[2020]]) * [[6. 3.]] - [[Gordon Cooper]], astronaut († [[2004]]) * 6. 3. - [[Gabriel García Márquez]], književnik, nobelovac († [[2014]]) * [[11. 3.]] - [[Himzo Polovina]], pjevač († [[1986]]) * [[12. 3.]] - [[Raúl Alfonsín]], predsednik Argentine († [[2009]]) * 12. 3. - [[Gajo Petrović]], filozof praxisovac († [[1993]]) * [[15. 3.]] - [[Iljaz Kurteši]], predsednik Narodne skupštine SAP Kosovo († [[2016]]) * [[16. 3.]] - [[Vladimir Komarov]], kosmonaut († [[1967]]) * [[21. 3.]] - [[Hans-Dietrich Genscher]], nemački političar († [[2016]]) * [[23. 3.]] - [[Mato Damjanović]], šahovski velemajstor († [[2011]]) * 23. 3. - [[Sonja Hlebš]], glumica († [[2005]]) * [[27. 3.]] - [[Mstislav Rostropovič]], čelista († [[2007]]) * [[31. 3.]] - [[Cesar Chavez]], radnički lider u SAD († [[1993]]) * [[2. 4.]] - [[Ferenc Puskás]], fudbaler († [[2006]]) * [[16. 4.]] - [[Benedikt XVI|Joseph Aloisius Ratzinger]], papa Benedikt XVI. * [[18. 4.]] - [[Samuel P. Huntington]], američki politikolog († [[2008]]) * 18. 4. - [[Tadeusz Mazowiecki]], autor, premijer Poljske, izvestilac o ljudskim pravima u ex Yu († [[2013]]) * [[25. 4.]] - [[Albert Uderzo]], kokreator Asteriksa († [[2020]]) === Maj/Svibanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[1. 5.]] - [[Bernard Vukas]], hrvatski nogometaš († [[1983]]) * [[13. 5.]] - [[Danilo Krstić]], episkop budimski († [[2002]]) * [[25. 5.]] - [[Robert Ludlum]], pisac trilera († [[2001]]) * [[4. 6.]] - [[Geoffrey Palmer]], glumac († [[2020]]) * [[5. 6.]] - [[Dušan Jakšić]], glumac i pevač († [[2009]]) * [[8. 6.]] - [[Jerry Stiller]], glumac, komičar († [[2020]]) * [[10. 6.]] - [[Vidoje Žarković]], član Predsjedništva SFRJ, predsjednik Predsjedništva CK SKJ († [[2000]]) * [[15. 6.]] - [[Hugo Pratt]], crtač stripa ''Corto Maltese'' († [[1995]]) * [[18. 6.]] - [[Paul Eddington]], glumac († [[1995]]) * [[29. 6.]] - [[Slavoljub Stefanović Ravasi]], TV i pozorišni reditelj († [[1996]]) === Jul/Srpanj &ndash; Avgust/Kolovoz === * [[3. 7.]] - [[Ken Russell]], britanski filmski režiser († [[2011]]) * [[4. 7.]] - [[Gina Lollobrigida]], glumica * [[5. 7.]] - [[Pero Pirker]], gradonačelnik Zagreba († [[1972]]) * [[6. 7.]] - [[Janet Leigh]], glumica († [[2004]]) * [[7. 7.]] - [[Enzo Bettiza]], novinar, književnik, političar († [[2017]]) * [[14. 7.]] - [[Petar Otoranov]], fotoreporter († [[1997]]) * [[28. 7.]] - [[Dalibor Brozović]], lingvist i političar († [[2009]]) * [[29. 7.]] - [[Harry Mulisch]], nizozemski pisac († [[2010]]) * [[30. 7.]] - [[Miodrag Zdravković]], spiker RTV Beograd († [[2017]]) * 30. 7. - [[Victor Wong]], glumac († [[2001]]) * [[7. 8.]] - [[Miroslav Belović]], pozorišni reditelj i književnik († [[2005]]) * 7. 8. - [[Dušan Čkrebić]], predsednik Predsedništva SR Srbije († [[2022]]) * [[9. 8.]] - [[Marvin Minsky]], istraživač veštačke inteligencije († [[2016]]) * [[22. 8.]] - [[Aleksandar Obradović (kompozitor)|Aleksandar Obradović]], kompozitor († [[2001]]) === Septembar/Rujan &ndash; Oktobar/Listopad === * [[15. 9.]] - [[Margaret Keane]], slikarka († [[2022]]) * [[16. 9.]] - [[Peter Falk]], američki glumac († [[2011]]) * 16. 9. - [[Sadako Ogata]], šefica UNHCR († [[2019]]) * [[27. 9.]] - [[Milo Đukanović (reditelj)|Milo Đukanović]], filmski reditelj († [[1989]]) * [[1. 10.]] - [[Tom Bosley]], američki glumac († [[2010]]) * [[6. 10.]] - [[Ante Babaja]], filmski režiser i scenarista († [[2010]]) * [[13. 10.]] - [[Turgut Özal]], premijer, predsednik Turske († [[1993]]) * [[14. 10.]] - [[Roger Moore]], glumac († [[2017]]) * [[16. 10.]] - [[Günter Grass]], njemački književnik, nobelovac († [[2015]]) * [[18. 10.]] - [[George C. Scott]], glumac († [[1999]]) * [[23. 10.]] - [[Leszek Kołakowski]], filozof, istoričar ideja († [[2009]]) * [[24. 10.]] - [[Gilbert Bécaud]], pevač, glumac († [[2001]]) * [[27. 10.]] - [[Stevan Mirković]], general-pukovnik JNA, načelnik Generalštaba († [[2015]]) * [[31. 10.]] - [[Branko Petranović]], istoričar, pravnik († [[1994]]) === Novembar/Studeni &ndash; Decembar/Prosinac === * [[2. 11.]] - [[Steve Ditko]], kokreator ''Spider-Man''-a († [[2018]]) * [[8. 11.]] - [[Mitar Pešikan]], lingvista, akademik († [[1996]]) * 8. 11. - [[Patti Page]], pevačica († [[2013]]) * [[11. 11.]] - [[Martin Špegelj]], general JNA i HV, ministar obrane RH († [[2014]]) * [[30. 11.]] - [[Nikola Majdak]], filmski reditelj i scenarista, prof. FDU u Bg. († [[2013]]) * [[3. 12.]] - [[Andy Williams]], pevač († [[2012]]) * [[5. 12.]] - [[Bhumibol Adulyadej]], kralj Tajlanda († [[2016]]) * [[7. 12.]] - [[Vlastimir Peričić]], kompozitor i muzikolog († [[2000]]) * [[18. 12.]] - [[Nikola Pantić]], geolog († [[2002]]) * [[25. 12.]] - [[Ram Narayan]], indijski glazbenik * [[26. 12.]] - [[Ognjenka Milićević]], pozorišni, radio i TV reditelj, teatrolog, pedagog... († [[2008]]) * [[27. 12.]] - [[Šime Đodan]], hrvatski političar, ekonomist († [[2007]]) === Kroz godinu === * [[Vladimir Delač]], karikaturist, crtač stripova († [[1968]]) * [[Ibe Palikuća]], učesnica NOB, narodni heroj († [[1944]]) == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1927.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[2. 1.]] - [[Danilo Pantelić]], episkop dalmatinski (* [[1865]]) * [[3. 1.]] - [[Carl Runge]], matematičar (* [[1856]]) * [[9. 1.]] - [[Houston Stewart Chamberlain]], rasistički autor, mentor nacizma (* [[1855]]) * [[16. 1.]] - [[Jovan Cvijić]], srpski geograf (* [[1865]]) * [[19. 1.]] - [[Carlota od Meksika]], bivša carica (* [[1840]]) * [[21. 1.]] - [[Charles Warren]], britanski vojnik i arheolog (* [[1840]]) * [[3. 2.]] - [[Isidor Kršnjavi]], hrvatski slikar, kulturni i javni djelatnik (* [[1845]].) * [[4. 2.]] - [[Janko Vukotić]], vojskovođa crnogorske i SHS vojske (* [[1866]]) * [[13. 2.]] - [[Brooks Adams]], američki istoričar (* [[1848]]) * febr. - [[Krste Ljondev]] (Кръсте Льондев), atentator iz VMRO * [[27. 2.]] - [[Stjepan Bojničić]], glumac (* [[1884]]) * [[4. 3.]] - [[Ira Remsen]], hemičar, pronalazač saharina (* [[1846]]) * 4. 3. - [[Max Théon]], kabalista, okultista (* [[1848]]) * [[5. 3.]] - [[Kosta Hristić]], srpski diplomata, prevodilac (* [[1852]]) * [[14. 3.]] - [[Jānis Čakste]], prvi predsednik Latvije (* [[1859]]) * [[15. 3.]] - [[Gligorije Jeftanović]], trgovac i političar (* [[1840]]) * [[17. 3.]] - [[Charles Emmett Mack]], glumac (* [[1900]]) * [[21. 3.]] - [[Gajo Bulat (prevoditelj)|Gajo Bulat]], bivši načelnik splitske općine, prevoditelj (* [[1867]]) === April/Travanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[15. 4.]] - [[Gaston Leroux]], pisac, novinar (* [[1868]]) * [[20. 4.]] - [[Enrique Simonet]], slikar (* [[1866]]) * [[25. 4.]] - [[Earle Williams]], glumac (* [[1880]]) * {{circa}} [[8. 5.]] - [[Charles Nungesser]], avijatičar, avanturista (* [[1892]]) * [[11. 5.]] - [[Juan Gris]], slikar (* [[1887]]) * [[22. 5.]] - [[Nikola Kašiković]], publicista (* [[1861]]) * [[1. 6.]] - [[Lizzie Borden]], osumnjičena za ubistvo roditelja (* [[1860]]) * 1. 6. - [[J. B. Bury]], istoričar (* [[1861]]) * [[4. 6.]] - [[Robert McKim]], glumac (* [[1886]]) * [[9. 6.]] - [[Victoria Woodhull]], sifražetkinja, spiritualistkinja (* [[1838]]) === Jul/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[5. 7.]] - [[Albrecht Kossel]], pionir genetike, nobelovac (* [[1853]]) * [[8. 7.]] - [[Max Hoffmann]], nemački general (* [[1869]]) * [[10. 7.]] - [[Louise Abbéma]], francuska slikarka (* [[1853]].) * [[20. 7.]] - [[Ferdinand I (Rumunija)|Ferdinand I]], kralj Rumunije (* [[1865]]) * [[26. 7.]] - [[June Mathis]], scenaristkinja (* [[1889]]) * [[23. 8.]] - [[Sacco i Vanzetti]], italijanski anarhisti, centar pravne kontroverze (* [[1891]] odn. [[1888]]) * 23. 8. - [[Saad Zaghloul]], bivši premijer Egipta (* 1859) * [[31. 8.]] - [[Andranik Ozanijan]], jermenski vojnik i državnik (* [[1865]]) * [[1. 9.]] - [[Ferdo Kovačević]], hrvatski slikar (* [[1870]].) * [[5. 9.]] - [[Marcus Loew]], pionir filmske industrije, osnivač MGM (* [[1870]]) * [[14. 9.]] - [[Isadora Duncan]], američka plesačica (* [[1878]].) * 14. 9. - [[Hugo Ball]], književnik, dadaista (* [[1886]]) * [[15. 9.]] - [[Ljubomir Jezdić]], bivši četnički vojvoda (* [[1884]]) * [[29. 9.]] - [[Willem Einthoven]], pronalazač praktičnog EKG, nobelovac (* [[1860]]) === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[2. 10.]] - [[Svante Arrhenius]], hemičar, nobelovac (* [[1859]]) * [[5. 10.]] - [[Sam Warner]], suosnivač ''Warner Bros.'' (* [[1887]]) * oktobar - [[Milan Ciganović]], jedan od učesnika Sarajevskog atentata (* [[1888]]) * [[22. 10.]] - [[Borisav Stanković|Bora Stanković]], književnik (* [[1876]].) * [[31. 10.]] - [[Vjera Petrović Njegoš]], kćerka kralja Nikole (* [[1887]]) * [[1. 11.]] - [[Florence Mills]], pevačica, igračica, komičarka (* [[1895]]) * [[4. 11.]] - [[Valli Valli]], englesko-nemačka glumica (* [[1882]]) * [[17. 11.]] - [[Adolf Jofe]], sovjetski političar i diplomata (* [[1883]]) * [[23. 11.]] - [[Alfred III. zu Windisch-Grätz]], bivši premijer Austrije (Cislajtanije) (* [[1851]]) * [[13. 12.]] - [[Ellen Stone]], misionarka (* [[1846]]) * [[27. 12.]] - [[Sulejman Šarac]], bivši reis-ul-ulema (* 1850) * [[31. 12.]] - [[Josip Papić]], glumac (* [[1881]]) === Kroz godinu === * [[Šota Galica]], kačakinja (* [[1895]]) == Nobelova nagrada za 1927. godinu == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[Arthur Holly Compton]] (otkriće [[Komptonov efekat|efekta nazvanog po njemu]]) i [[Charles Thomson Rees Wilson]] (metod vizuelizacije putanja naelektrisanih čestica putem kondenzacije pare, → [[maglena komora]]) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Heinrich Otto Wieland]] (ispitivanje sastava [[Žučne kiseline|žučnih kiselina]] i povezanih supstanci) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: [[Julius Wagner-Jauregg]] (otkriće terapeutske vrednosti cepljenja protiv malarije u lečenju ''dementia paralytica'') * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[Henri Bergson]] (bogate i životvorne ideje i briljantne veštine s kojima su predstavljene) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Ferdinand Buisson]] (zalaganje za pomirenje Francuske i Nemačke) i [[Ludwig Quidde]] (mirovni pokret) == Reference == {{reference}} <!-- internacionalni linkovi --> {{commonscat|1927}} [[Kategorija:1920-e]] [[Kategorija:20. vijek|27]] [[Kategorija:Godine]] [[nv:1901 – 1950]] 2gh8khcoimxk0lx1ehy4qrra7rd45s9 1925 0 23790 41260351 41185527 2022-07-28T14:34:10Z Alekol 2231 /* Rođenja */ wikitext text/x-wiki {{Godina}} {{godina u drugim kalendarima|1925}} Godina '''1925''' ('''[[Rimski brojevi|MCMXXV]]''') bila je [[redovna godina koja počinje u četvrtak]]. __NOTOC__ <center> {| style="border:1px solid silver;background-color:white;padding:5px;" align=center class=radius | '''1925''': <br /> [[1925#Januar/Siječanj|1]] • [[1925#Februar/Veljača|2]] • [[1925#Mart/Ožujak|3]] • [[1925#April/Travanj|4]] • [[1925#Maj/Svibanj|5]] • [[1925#Jun/Juni/Lipanj|6]] • [[1925#Jul/Juli/Srpanj|7]] • [[1925#Avgust/August/Kolovoz|8]] • [[1925#Septembar/Rujan|9]] • [[1925#Oktobar/Listopad|10]] • [[1925#Novembar/Studeni|11]] • [[1925#Decembar/Prosinac|12]] <br /> [[1925#Rođenja|Rođenja]] • [[1925#Smrti|Smrti]] |}</center> == Događaji == === Januar/Siječanj === * [[1. 1.]] - [[Edvin Habl]] predao rad Američkom astronomskom društvu u kome obrazlaže da je [[Messier 31|maglina Andromeda]] u stvari zasebna [[galaksija]] (fundamentalno otkriće). * 1. 1. - Glavni grad [[Norveška|Norveške]] Kristijanija se ponovo zove [[Oslo]]. * 1. 1. - [[Francuski mandat za Siriju i Liban]]: države Alep i Damask se ujedinile u Državu Siriju, [[Alavitska država]] i Liban nisu uključeni. * [[2. 1.]] - Objavljena Obznana o rasturanju [[Hrvatska pučka seljačka stranka|HRSS]] i hapšenju njenog vođstva, na osnovu Zakona o zaštiti države. Već uhapšeni [[Vladko Maček]], [[Josip Predavec]], [[Juraj Krnjević]], [[August Košutić]] i [[Stjepan Košutić]]. * 2. 1. - Osnovana Gornjo-badahšanska autonomna oblast u okviru [[Tadžička Sovjetska Socijalistička Republika|Tadžičke ASSR]]. * [[3. 1.]] - Prkosan [[Benito Mussolini|Mussolinijev]] govor u Parlamentu: preuzima odgovornost za nasilje [[crnokošuljaši|crnokošuljaša]], čika protivnike da ga zbace - odbacuje demokratsku fasadu i počinje diktatorsku vladavinu. * [[5. 1.]] - U [[Zagreb]]u uhapšen [[Stjepan Radić]], kao i još preko 2000 lica u narednih nekoliko dana. * [[12. 1.]] - Zagrebački Sudbeni stol pustio optužene HRSS-ovce, osim Radića, procenjujući da [[seljačka internacionala|Seljačka]] i [[Komunistička internacionala]] nisu isto - ali odmah ponovo uhapšeni. * [[15. 1.]] - Pod pritiskom trojke [[Staljin]]-[[Zinovjev]]-[[Lav Kamenjev|Kamenjev]], [[Lav Trocki]] smenjen s mesta narodnog komesara za vojna i pomorska dela SSSR (zamenjuje ga [[Mihail Frunze]]). * [[20. 1.]] - [[Pekinški ugovor (1925)|Pekinški ugovor]] (Sovjetsko-japanska osnovna konvencija): Japan priznaje SSSR, povući će trupe sa severnog [[Sahalin]]a. * [[23. 1.]] - Još jedan vojni udar u [[Čile]]u, zbačena Septembarska hunta, četiri dana kasnije dolazi Januarska koja poziva bivšeg predsednika [[Arturo Alessandri|Alessandrija]] da se vrati u zemlju (stiže u martu). * [[25. 1.]] - Prošao prvi voz između [[Užice|Užica]] i [[Vardište|Vardišta]], preko [[Šarganska osmica|Šarganske osmice]] (veza prema [[Višegrad]]u i [[Sarajevo|Sarajevu]])<ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1925/01/26?pageIndex=00004 "Politika", 26. januar 1925, str. 4]. digitalna.nb.rs (pristup. 8.10.2015)</ref>, ova pruga [[uski kolosek|uskog koloseka]] traje do [[1974]]. * [[27. 1.]] - [[1. 2.]] - [[Trka sa serumom do Noma (1925)|Trka sa serumom do Noma]]: antitoksin za [[difterija|difteriju]] prenet psećim sankama preko Aljaske. * [[30. 1.]] - Turske vlasti proterale vaseljenskog patrijarha [[Konstantin VI (vaseljenski patrijarh)|Konstantina VI]] u Grčku. === Februar/Veljača === [[Datoteka:King Zog.jpg|mini|180px|[[Zog I od Albanije|Ahmet Zogu]], na čelu Albanije 1925-39]] * [[1. 2.]] - [[Datoteka:Flag of Albania (1926-1928).svg|25px]] [[Zog I od Albanije|Ahmet Zogu]] je predsednik novoproglašene [[Albanska Republika|Albanske Republike]] (do 1928, zatim kralj de fakto do 1939). * [[2. 2.]] - Danica Androlić osuđena na tri godine robije za špijunažu (?, † 1935<ref>[https://digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1935/02/06?pageIndex=00010 "Politika", 6. feb. 1935]</ref>). * 2. 2. - Prikazana avanturistička fantazija ''[[The Lost World (film, 1925)|The Lost World]]'' sa animiranim dinosaurima. * ca. 2. 2. - Varcar-Vakuf preimenovan u [[Mrkonjić Grad|Mrkonjićev Grad]]. * [[7. 2.]] - Objavljeno otkriće [[Dete iz Taunga|Deteta iz Taunga]], fosila [[Australopithecus africanus]]a iz Južne Afrike. * 7. 2. - [[Barmatov skandal]]: bivši nemački kancelar, socijaldemokrata [[Gustav Bauer]] daje ostavku na mesto u Rajhstagu (skandal je podsticaj desnici i antisemitizmu). * [[8. 2.]] - [[Parlamentarni izbori u Kraljevini SHS 1925.|Parlamentarni izbori u KSHS]], tri najjače stranke: [[Narodna radikalna stranka]] 143 poslanika (+35), [[Hrvatska pučka seljačka stranka|HRSS]] 67 (-3) i [[Demokratska stranka (Jugoslavija)|Demokratska stranka]] 37 poslanika (-14). Izbori održani u atmosferi prinude <ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,927632,00.html YUGO-SLAVIA: Balkanized Election] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080612155333/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,927632,00.html |date=2008-06-12 }} ''Time'' magazin, 19. jan. 1925.</ref><ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,719894,00.html Yugoslavia: Elections] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090113155405/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,719894,00.html |date=2009-01-13 }} ''Time'' magazin, 23. feb. 1925.</ref>. * 8. 2. - U jugoistočnoj Turskoj izbija [[Ustanak šeika Saida]] u ime obnove kalifata - ugušen u martu. * [[11. 2.]] - Eksplozija u rudniku kod [[Dortmund]]a, 136 mrtvih. * [[19. 2.]] - U Ženevi potpisana revidirana [[Međunarodna opijumska konvencija]]. * [[25. 2.]] - Pobuna naroda [[Cuna|Kuna]] u [[Panama|Panami]], osnova autonomije provincije [[Guna Yala]] na severoistoku zemlje. * [[27. 2.]] - U [[Osijek]]u pogubljeni odmetnici [[Jovo Stanisavljević Čaruga]] i Pavao Prpić Veliki. * 27. 2. - U prepunoj minhenskoj pivnici, [[Hitler]] drži prvi govor nakon puštanja iz zatvora prošlog decembra - u martu su mu ponovo zabranjeni javni nastupi. * [[28. 2.]] - Umro predsednik Nemačke [[Friedrich Ebert]]. * 28. 12. - Zemljotres Charlevoix–Kamouraska: jak potres pogodio severoistok Severne Amerike. === Mart/Ožujak === * [[1. 3.]] - Izdat [[austrijski šiling]], jedan za 10.000 [[austrougarska kruna|austrougarskih kruna]]. * [[4. 3.]] - Tzv. Hrvatsko narodno zastupstvo donosi zaključak o ulasku HRSS u Blok narodnog sporazuma i seljačke demokracije ([[Demokratska stranka (Jugoslavija)|Demokratska stranka]], [[Slovenska ljudska stranka]] i [[Jugoslovenska muslimanska organizacija]]). * 4. 3. - Predsednik SAD [[Calvin Coolidge]] inauguriran u sopstveni mandat (bio je potpredsednik [[Warren G. Harding|Warrenu G. Hardingu]] koji je umro 1923); ovo je prva inauguracija prenošena preko radija. * [[6. 3.]] - Posle šest godina privremene belgijske administracije, bivši nemački okruzi [[Eupen-Malmedy]] potpuno integrirani u [[Belgija|Belgiju]]. * [[9. 3.]] - [[1. 5.]] - [[Pinkov rat]]: britansko vazduhoplovstvo bombarduje pleme Mahsud u [[Južni Vaziristan|Južnom Vaziristanu]] (Britanska Indija, danas Pakistan). * [[10. 3.]] - Mladi nacista smrtno ranio austrijskog pisca [[Hugo Bettauer|Huga Bettauera]] jer je ovaj satirizovao antisemitizam. * [[12. 3.]] - Umro [[Sun Yat-sen]], kontrolu nad [[Kuomintang]]om će preuzeti [[Chiang Kai-shek]], koji je pri tome istisnuo [[Wang Jingwei]]ja. * 12. 3. - Vanredni izbori u [[Kraljevina Egipat|Egiptu]]: uprkos velikih gubitaka, [[partija Wafd]] je i dalje najveća u parlamentu, nakon što je za predsednika istog izabran [[Saad Zaghloul]], kralj ga raspušta. * [[14. 3.]] - Tzv. ''Turkish Petroleum Company'' dobila koncesiju za istraživanje i eksploataciju nafte u [[Kraljevina Irak|Iraku]] (pronalazi je 1927, menja ime u ''[[Iraq Petroleum Company]]'' '29, monopol do '61, nacionalizovana '72). * mart - Marusijski masakr: [[čile]]anska vojska ugušila štrajk rudara šalitre na severu zemlje uz nekoliko stotina mrtvih. * [[18. 3.]] - [[Tri-State tornado]] je najsmrtonosniji koji je ikad pogodio SAD, 695 mrtvih u Ilinoju, Misuriju i Indijani. * [[20. 3.]] - [[Miguel Primo de Rivera|Primo da Riverina]] diktatura raspušta i zabranjuje Katalonsku zajednicu (''Mancomunitat de Catalunya''). * [[21. 3.]] - Guverner Tenesija potpisao [[Butlerov zakon]] kojim se zabranjuje predavanje [[evolucija|evolucije]] i poricanje biblijskog opisa nastanka čoveka u državnim školama (ukinut [[1967]]). * [[22. 3.]] - Zasedanje parlamenta: [[Ljuba Davidović]] izlaže program Bloka narodnog sporazuma i seljačke (ljudske) demokratije - monarhija engleskog tipa i samouprava na svim nivoima. Kasnije u skupštini izbija tuča između radikala i opozicije (radićevci i demokrati), počela kada je hrvatski poslanik Albert Bazala udaren tašnom po glavi, nakon što je upotrebio reč "zastupnici" umesto "poslanici" i insinuirao da su neki od kolega "vladini poslanici".<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,720153,00.html YUGOSLAVIA: The Opposition] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080620003240/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,720153,00.html |date=2008-06-20 }} ''Time'' magazin, 6. apr. 1925.</ref><ref>[http://www.digitalna.nb.rs/wb/NBS/novine/politika/1925/03/23#page/0/mode/1up "Politika", 23. mart 1925]. digital.nb.rs, program Bloka na 2. str., tuča na 4-toj (pristup. 8.10.2015.)</ref>. * [[25. 3.]] - [[John Logie Baird]] prikazuje TV sliku sa pokretnim siluetama u londonskoj robnoj kući Selfridges. * [[27. 3.]] - Govor [[Pavle Radić|Pavla Radića]] u skupštini, '''HRSS priznaje Ustav i monarhiju Karađorđevića'''. Zauzvrat, vlada poništila samo mandate uhapšenog vođstva HRSS (Radić, St. Košutić, A. Košutić, Krnjević, Maček, Predavec). * [[29. 3.]] - Prvi krug predsedničkih izbora u Nemačkoj, najviše glasova za [[Karl Jarres|Karla Jarresa]] iz Narodne partije, u drugom krugu će ustupiti mesto generalu Hindenburgu. * 29. 3. - [[Bajram Curi]] opkoljen na severu Albanije, radije se ubio nego da se preda. * [[31. 3.]] - Nesreća prilikom prelaska reke [[Weser]] kod Veltheima u Nemačkoj, utopio se 81 vojnik. === April/Travanj === [[Datoteka:Bauhaus Dessau,Gropiusallee.jpg|mini|[[Bauhaus]] u Dessau]] * [[1. 4.]] - Zvanično otvorenje [[Hebrejski univerzitet u Jeruzalemu|Hebrejskog univerziteta u Jeruzalemu]]. * [[4. 4.]] - U okviru ''[[Sturmabteilung]]''-a osnovan ''[[Schutzstaffel]]'' (SS), jedinica za ličnu zaštitu Adolfa Hitlera i drugih partijskih lidera (zvanični datum osnivanja 9. novembar). * [[7. 4.]] - [[Lazar Kaganovič]] postaje Prvi sekretar ukrajinske komunističke partije sa zadatkom sprovođenja [[ukrajinizacija|ukrajinizacije]], tj. izgradnje lokalnih kadrova (→ [[korenizacija]]). * [[10. 4.]] - Objavljen [[F. Scott Fitzgerald|Fitzgeraldov]] roman ''[[The Great Gatsby]]''. * 10. 4. - Sovjetskom gradu Caricin promenjeno ime u [[Staljingrad]]. * [[12. 4.]] - Sahrana ruskog patrijarha [[Tihon (patrijarh moskovski)|Tihona]] je valjda poslednji javni verski događaj u Rusiji za sledećih šest decenija. * [[13. 4.]] - [[Rifski rat]] stiže i do [[Francuski protektorat u Maroku|Francuskog Maroka]]: počinje Bitka na Uargi (do jula), [[Abd el-Krim]]ove snage napale francuske položaje i nanele im velike gubitke. * [[14. 4.]] - Anarhisti pucali na automobil bugarskog cara [[Boris III (Bugarska)|Borisa III]] u [[Botevgradski prevoj|Botevgradskom prevoju]] (Arabakonak). * april - [[Aprilska događanja u Bugarskoj (1925)|Aprilska događanja u Bugarskoj]]: Cankovljeva vlada primenjuje silu protiv levičara i opozicije. * april? - Umetnička škola [[Bauhaus]] prelazi iz [[Weimar]]a u [[Dessau]] [[Datoteka:St Nedelya Church assault Sofia 1925 PD version2.jpg|mini|200px|[[Crkva Svete Nedelje u Sofiji]] posle [[Napad u Crkvi Svete nedelje|napada]]]] * [[16. 4.]] - [[Napad u Crkvi Svete nedelje]] - od komunističke bombe gine 150 ljudi, uglavnom iz vojne i političke elite [[Bugarska|Bugarske]]; proglašeno ratno stanje, sledi represija. * [[17. 4.]] - U tajnosti osnovana [[Komunistička partija Koreje]] (zemlja je pod japanskom vlašću). * [[18. 4.]] - Neuspela vojna pobuna u [[Portugal]]u - pokušaće još nekoliko puta, do uspeha u maju 1926. * [[20. 4.]] - Persijski premijer [[Reza-šah Pahlavi|Reza Khan]] uhapsio šeika [[Khaz'al al-Ka'bi]]ja, lidera prošlogodišnje arapske pobune u [[Huzestan]]u. * [[24. 4.]] - Poljsko-čehoslovački ugovor pomirenja i arbitraže - potvrđene granice, uzajamna pomoć u slučaju nemačke agresije. [[Datoteka:Bundesarchiv Bild 183-C06886, Paul v. Hindenburg.jpg|mini|150px|[[Paul von Hindenburg]]]] * [[26. 4.]] - Drugi krug predsedničkih izbora u [[Vajmarska Republika|Nemačkoj]]: nezavisni [[Paul von Hindenburg]] 48,3%, [[Wilhelm Marx]] iz katoličkog Centruma 45,3%, komunista [[Ernst Thälmann]] 6,4%. * [[27. 4.|27]] - [[29. 4.]] - XIV konferencija [[SKP(b)]]: Staljinov koncept [[Socijalizam u jednoj zemlji|socijalizma u jednoj zemlji]] umesto [[Permanentna revolucija|svetske revolucije]], s čim se ne slažu Zinovjev i Kamenjev ("Nova opozicija", kojoj se pridružuju [[Nadežda Krupskaja]] i [[Grigorij Sokoljnikov]], dok je Staljin u savezu sa [[Buharin]]om i [[Aleksej Rikov|Rikovim]]). * [[28. 4.]] - Kancelar eksčekera [[Winston Churchill]] predstavlja vladin budžet i objavljuje povratak Velike Britanije na [[zlatni standard]] prema predratnom paritetu (kontroverzna odluka). * [[28. 4.]] - [[28. 10.]] - ''[[Exposition internationale des Arts décoratifs et industriels modernes]]'' - međunarodna izložba u Parizu po kojoj će biti nazvan ''[[Art Deco]]''. * [[30. 4.]] - Rekonstrukcija Pašićeve vlade (privremeno). [[Datoteka:LEI0060 186 Leica I Sn.5193 1927 Originalzustand Front top view-FS 5644-Bearbeitet.jpg|mini|[[Leica]] I]] * proleće - Na sajmu u Leipzigu predstavljena kamera ''[[Leica]]'', koja će popularizovati [[film 35 mm]]. === Maj/Svibanj === * [[1. 5.]] - [[Kipar]] proglašen za britansku krunsku koloniju (do [[1960]]). * 1. 5. - U italijanskim novinama ''Il Mondo'' objavljen [[Manifest antifašističkih intelektualaca]], odgovor na [[Manifest fašističkih intelektualaca]] od 21. aprila. * [[2. 5.]] - Kraljeviću [[Đorđe Karađorđević|Đorđu]] "određeno mesto stanovanja" i lekar. * [[5. 5.]] - Nastavnik biologije u Tenesiju [[John T. Scopes]] uhapšen zbog predavanja evolucionizma. * 5. 5. - Pravo glasa u Japanu prošireno na sve muškarce starije od 25. * [[6. 5.]] - Pucnjava u [[Vilnius|vilnenskoj]] gimnaziji, tada u [[Druga poljska republika|Poljskoj]] - dvojica učenika pucala i bacala bombe, pet mrtvih uključujuči napadače. * [[8. 5.]] - U [[beč]]kom Burg-teatru ubijen bugarsko-makedonski vojvoda [[Todor Panica]]. Ubica je [[Menča Krničeva]], supruga [[Vančo Mihajlov|Vanča Mihajlova]]. * [[10. 5.]] - Na [[Banjica|Banjici]] poleteo prvi avion izrađen u Beogradu, u fabrici [[Rogožarski]]. * [[12. 5.]] - [[Paul von Hindenburg]] položio zakletvu za predsednika Nemačke (do [[1934]]). * 12. 5. - U Japanu donesen zakon o očuvanju javne sigurnosti kojim su zabranjene asocijacije za promenu sistema vlasti ili privatne imovine - usmereno protiv komunista i socijalista. * [[18. 5.]] (ili 15. 5.) - U Španiji ukinuto vanredno stanje uvedeno 1923. * [[20. 5.]] - [[Gerardo Machado]] postaje predsednik [[Kuba|Kube]] (do [[1934]]). * [[24. 5.]] - Prvi broj "[[Komsomolskaja pravda|Komsomolskaje pravde]]". * [[29. 5.]] - Presuda povodom ilegalne komunističke štamparije otkrivene februara u Beogradu: [[Moša Pijade]] na 20 godina zatvora, kao i još petoro na zatvorske kazne - Pijade izlazi 1939. * 29. 5. - Poslednja komunikacija od istraživača [[Percy Fawcett|Percyja Fawcetta]], koji je tražio izgubljeni grad u Amazoniji. * [[30. 5.]] - [[Pokret 30. maja]] u Kini - počinje kada [[šangaj]]ska policija otvori vatru na demonstracije protiv imperijalizma. === Jun/Juni/Lipanj === [[Datoteka:Terazije1925.jpg|mini|[[Terazije]] u Beogradu]] * [[6. 6.]] - [[Walter Chrysler]] osnovao korporaciju [[Chrysler]]. * [[13. 6.]] - [[Charles Francis Jenkins]] prikazao u SAD prvi sinhronizovani prenos slike i zvuka, što on zove radiovizija (slika se prenosi [[mehanička televizija|mehaničkim sistemom]] sa 48 linija). * [[14. 6.]] - [[18. 9.]] - Izložba slikarstva pokreta [[Nova stvarnost]] u [[Mannheim]]u. * [[15. 6.]] - Kirgiska ASSR promenila ime u Kazačka ASSR (od 1936. [[Kazaška Sovjetska Socijalistička Republika]]; ne mešati sa [[Kirgiska Sovjetska Socijalistička Republika|Kirgiskom SSR]] koja se trenutno zove Kara-Kirgiska autonomna oblast). * 15. 6. - Dve posade ekspedicije [[Roald Amundsen|Roalda Amundsena]] na Severni pol se zbile u jedan avion i uspele da polete s leda i vrate se u civilizaciju. * [[17. 6.]] - Potpisan [[Ženevski protokol]] kojim su zabranjena hemijska i biološka oružja. * [[23. 6.]] - Pod uticajem Pokreta 30. maja dolazi do nereda u [[Guangzhou|Kantonu]] i krvoprolića kad britanske trupe pucaju sa ostrva [[Shamian]] - počinje [[Kantonsko-hongkonški štrajk]] (do oktobra 1926). * 25. 6. - [[Teodoros Pangalos]] izveo vojni udar u Grčkoj, postavljen za premijera (zbačen u avgustu 1926). * [[26. 6.]] - Prikazan [[Čaplin]]ov film "[[The Gold Rush|Zlatna groznica]]". * [[29. 6.]] - Zemljotres razara grad [[Santa Barbara, Kalifornija]]. * 29. 6. - U Beogradskom baletu prvi put izvedeno "[[Labudovo jezero]]". === Jul/Juli/Srpanj === * [[9. 7.]] - Zbačen [[ekvador]]ski predsednik Gonzalo Córdova, vlast uzima Savez mladih oficira. * [[10. 7.]] - Indijski duhovni učitelj [[Meher Baba]] zaćutao do kraja života. * [[14. 7.]] - Sporazum [[Narodna radikalna stranka|Narodne radikalne]] i Hrvatske seljačke stranke. Hrvatska zajednica napušta klub HSS. * [[17. 7.]] - [[Svalbardski zakon]] ustanovljuje [[norveška|norveški]] suverenitet na [[Svalbard]]u i sprovođenje norveškog krivičnog, građanskog i procesnog prava. [[Datoteka:Pavle Radic.jpg|mini|180px|[[Pavle Radić]] (HSS), ministar u koalicionoj vladi]] * [[18. 7.]] - Položila zakletvu koaliciona vlada radikala i [[Hrvatska seljačka stranka|Hrvatske seljačke stranke]] (raniji HRSS); [[Pavle Radić]] je ministar agrarne reforme. Kralj je istog dana abolirao [[Stjepan Radić|Stjepana Radića]], koji je odmah pušten i primljen u audijenciju dva dana kasnije na [[Bled]]u. * 18. 7. - Objavljen prvi deo ''[[Mein Kampf]]''-a, [[Hitler]]ove autobiografije sa političkim mišljenjima. * [[20. 7.]] - Posle višemesečnih pregovora, potpisane [[Netunske konvencije]] KSHS i Italije (saobraćaj sa [[Rijeka|Rijekom]], [[optanti]], ribolov i dr. - u KSHS ratifikovan tek [[1928]]). * 20. 7. - U Italiji teško pretučen protivnik fašizma [[Giovanni Amendola]]. * [[21. 7.]] - [[Scopesovo suđenje]] - u Tenesiju nađen krivim nastavnik biologije John T. Scopes , jer je prekršio zakon kojim se zabranjuje podučavanje evolucije (oglobljen $100, presuda kasnije poništena). * 21. 7. - Bitkom kod al-Kafra počinje [[Sirijska revolucija (1925)|Sirijski ustanak]] (revolucija) protiv francuske vlasti u [[Francuski mandat za Siriju i Liban|Siriji i Libanu]], ugušen 1927. * [[25. 7.]] - Izgradnjom dionice [[Gračac]]-[[Knin]] završena [[Lička pruga]] ([[Knin]]-[[Ogulin]] tj. [[Oštarije]]). * 25. 7. - Osnovana Telegrafska agencija Sovjetskog Saveza ([[TASS]]). * 25. 7. - Španija i Francuska odlučile na Madridskoj konferenciji da će zajednički ugušiti Rifsku pobunu u Maroku. * [[28. 7.]] - Albanske ([[Zog od Albanije|Ahmed Zogu]]) i jugoslovenske vlasti se dogovorile da [[Manastir Sveti Naum]] pređe iz albanske pod vlast KSHS, u zamenu za selo Peškopi (pominje se prelazak [[Vrmoš]]a pod Jugoslaviju, ali to se nije dogodilo). * [[31. 7.]] - "Crveni petak": britanska vlada izbegla rudarski štrajk davanjem subvencije s trajanjem od devet meseci (štrajk će izbiti sledećeg maja). === Avgust/August/Kolovoz === * 2 - [[3. 8.]] - Bitka kod al-Mazraa: Druzi i Beduini porazili Francuze na jugu Sirije. * [[6. 8.]] - U [[Dallas, Texas|Dallasu]] otvoren prvi hotel iz lanca ''[[Hilton Hotels & Resorts|Hilton]]''. * [[8. 8.]] - Blizu 40.000 pripadnika [[Ku Klux Klan]]a paradira u Vašingtonu. * [[9. 8.]] - Hindustanska republikanska asocijacija organizovala pljačku voza kod Kakorija, četvorica će zbog toga biti obešena 1927. * [[14. 8.]] - Prema ugovoru iz 1920, arhipelag [[Svalbard]] postaje deo [[Norveška|Norveške]] (ranije poznat kao [[Špicbergen]], po najvećem ostrvu). * 14 - 16. 8. - III. hrvatski svesokolski slet, jedna od brojnih manifestacija održanih povodom obilježavanja tisućugodišnjice Hrvatskog kraljevstva - [[Sokolska mogila u Maksimiru]] formirana 15-og. U Zagrebu su i kralj i vlada. * [[17. 8.]] - U Beču otvoren Četrnaesti [[Svetski cionistički kongres]], fašisti priredili nasilne demonstracije. * [[18. 8.]] - Francuski maršal [[Philippe Pétain]] u Maroku, preduzima kontraofanzivu protiv rifskih pobunjenika. * 19 - [[30. 8.]] - Svetska konferencija crkava u Stokholmu okuplja protestantske i pravoslavne predstavnike. * [[23. 8.]] - Lider Druza [[Sultan al-Atrash]] objavljuje revoluciju protiv francuske vlasti u Siriji. * [[25. 8.]] - Završava se francuska [[Okupacija Rura]]. * [[30. 8.]] - Plebiscitom odobren novi Ustav Čilea, pojačana predsednička ovlašćenja (na snazi do 1973). === Septembar/Rujan === * [[1. 9.]] - Američki oficir John Rodgers se spustio sa posadom na Tihi okean u pokušaju da preleti od Kalifornije do Havaja - od platnenih delova aviona su napravili jedro i nastavili put. * [[6. 9.]] - Osnovan Planinarski savez Jugoslavije. * [[8. 9.]] - Rifski rat: [[Iskrcavanje u Alhucemasu]] španskih i francuskih snaga, na čelu španskih snaga je [[Miguel Primo de Rivera]], istakao se mladi pukovnik [[Francisco Franco]]. [[Datoteka:Ловчен. Мавзолей Петра II Негоша - panoramio.jpg|mini|240px|[[Lovćen]]]] * [[17. 9.]] - [[Frida Kahlo]] (18) teško povređena u saobraćajnoj nesreći, tokom tromesečnog ležanja u gipsanom koritu počinje da crta. * [[18. 9.]] - Hajdelberški program nemačkih socijaldemokrata se zalaže za Sjedinjene Evropske Države. * [[20. 9.]] - [[Aleksandar I Karađorđević|Kralj Aleksandar]] stigao na rodno [[Cetinje]], gde je trijumfalno dočekan (nemoć crnogorskog nacionalizma<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,721230,00.html Yugoslavia: Montenegro Reconciled?] ''Time'' magazin, 5. okt. 1925.</ref>). * [[21. 9.]] - [[Njegoš]]eve kosti vraćene na [[Lovćen]]. * [[22. 9.]] - Neredi u [[Aligarh]]u između muslimana i hinduista, najgori od ukupno 16 ove godine u [[Britanska Indija|Britanskoj Indiji]]. * [[23. 9.]] - Osnovan [[Tehnološko-metalurški fakultet u Beogradu]]. * [[27. 9.]] - Osnovana hinduistička nacionalistička organizacija [[Rashtriya Swayamsevak Sangh]] ("Nacionalna dobrovoljačka/patriotska organizacija") === Oktobar/Listopad === [[Datoteka:Josephine Baker 4.jpg|mini|180px|left|[[Josephine Baker]]]] * [[2. 10.]] - [[Josephine Baker]] debituje u produkciji ''La Revue Nègre'' u Parizu i ubrzo postaje zvezda. * 2. 10. - [[John Logie Baird]] preneo u svojoj laboratoriji prvu sliku sa nijansama (30 linija, pet slika u sekundi). * [[4. 10.]] - Sirijski ustanak: arapski nacionalista [[Fawzi al-Qawuqji]] diže pobunu u [[Hama|Hami]], ali Francuzi je suzbijaju već sutradan, nakon jakog bombardovanja. * 4. 10. - Posle 11 godina ukinuta [[Antialkoholne kampanje u SSSR|delimična prohibicija u SSSR]] (uvedena od carskih vlasti na početku Velikog rata). * [[11. 10.]] - U Zagrebu osnovana kulturno-prosvetna organizacija "[[Seljačka sloga]]". * [[12. 10.]] - Komunisti u Parizu protestuju i traže štrajk zbog Rifskog rata, 2 mrtvih. * [[16. 10.]] - [[Ugovori iz Locarna]]: garantovane granice [[Vajmarska Republika|Nemačke]] sa zapadnim zemljama (potpisani u Londonu 1. decembra, stupaju na snagu u septembru 1926); Francuska će sklopiti separatne ugovore sa Poljskom i Čehoslovačkom. [[Datoteka:Tutankhamun's mask, Burton photograph P0744, 1922.jpg|mini|200px|[[Tutankhamon]]ova maska ''in situ'']] * listopad - [[Stjepan Buć]] i još četvorica disidenata iz HSS osnovali Hrvatski seljački republikanski savez (napustili stranku nezadovoljni sporazumom sa radikalima). * [[19. 10.|19]] - [[29. 10.]] - [[Petrički incident]] ("Rat zalutalog psa"), granični incident između Bugarske i Grčke. * [[31. 10.]] - Iranski Medžlis zvanično zbacio [[Ahmed-šah Kadžar|Ahmed-šaha]], poslednjeg [[Kadžarska Monarhija|kadžarskog]] vladara Persije. * 31. 10. - Narodni komesar [[Mihail Frunze]] umro na operacionom stolu, pristalice Trockog sumnjiče Staljina. * 31. 10. - Princ Albert, kasniji kralj [[George VI od Ujedinjenog Kraljevstva|George VI]], jedva održao govor na [[British Empire Exhibition|Britanskoj imperijalnoj izložbi]] - izraženo mucanje ga primorava na terapiju. === Novembar/Studeni === * [[3. 11.]] - Načelnik [[ohrid]]skog okruga Blažić, prota Milošević i njihov šofer oslobođeni od [[kačaci|kačaka]] posle deset dana. * [[4. 11.]] - Socijalistički poslanik [[Tito Zaniboni]] planirao da snajperom ubije Mussolinija, ali ga je policija osujetila. * [[5. 11.]] - [[Operacija Trest]]: blizu Moskve egzekutiran [[Sidney Reilly]], "špijunski as". * 5. 11. - Prikazan antiratni film ''[[The Big Parade]]''. * [[6. 11.]] - Posle neuspelog atentata na [[Benito Musolini|Musolinija]], anti[[masoni|masonski]] neredi u [[Italija|Italiji]], ali i demolirane prostorije slovenskog lista "Edinstvo" u [[Trst]]u. [[Datoteka:Stjepan Radić (2).jpg|mini|180px|[[Stjepan Radić]], za 10 meseci od državnog neprijatelja do ministra]] * 6. 11. - [[Kliment Vorošilov]] je novi narodni komesar za vojne poslove SSSR (do [[1940]]). * [[8. 11.]] - Antifašističke demonstracije u Kraljevini SHS, u [[Zagreb]]u polupani prozori na italijanskom konzulatu, u [[Split]]u izlozi na nekim radnjama. * [[11. 11.]] - [[Howard Carter]] sa timom započinje osmodnevno odmotavanje [[Tutankhamon]]ove mumije. * [[12. 11.]] - Britanska podmornica ''HMS M1'' potonula sa 69 članova posade u La Manšu, nakon što ju je udario švedski brod ''SS Vidar''. * [[14. 11.|14]] - [[26. 11.]] - ''La peinture surréaliste'', prva [[Nadrealizam|nadrealistička]] izložba u Parizu. * novembar - U Kini počinje [[Anti-Fengtianski rat]], frakcija [[Guominjun]] protiv [[Fengtianska klika|Fengtianske]] i [[Zhili klika|Zhili klike]]. * [[18. 11.]] - [[Stjepan Radić]], lider [[HSS]], postao ministar prosvete (prethodni ministar [[Velimir Vukićević|V. Vukićević]] dao ostavku [[12. 11.]]). * [[25. 11.]] - [[Atatürkove reforme]]: zakonom određeno da se u Turskoj nosi šešir umesto fesa. * 25. 11. - [[Prajadhipok]] je novi kralj Sijama/[[Tajland]]a (do abdikacije [[1935]]). * [[28. 11.]] - Iz Nešvila, pod imenom ''WSM Barn Dance'', emitovan prvi radio-program kantri muzike ''[[Grand Ole Opry]]'' koji će postati institucija. * [[30. 11.]] - U Turskoj zabranjene tekije i derviške lože. === Decembar/Prosinac === [[Datoteka:Antoin Sevruguin 48 12 SI.jpg|mini|[[Reza-šah Pahlavi]]]] * [[1. 12.]] - Počeo s emitovanjom [[Mađarski radio]]. * [[3. 12.]] - Sporazum o granici [[Severna Irska|Severne Irske]]: granica ostaje ista, a Republici Irskoj je oprošten njen deo imperijalnog duga. * [[4. 12.]] - Španski diktator [[Miguel Primo de Rivera]] zamenjuje Vojni direktorijum Civilnim. * [[5. 12.]] - U Portugalu otkrivena prevara [[Alves dos Reis]]a koji je dao odštampati veliku količinu novčanica od 500 eskudosa i time srušio poverenje u portugalsku ekonomiju i vladu, što je doprinelo [[Portugalska revolucija (1925)|vojnom prevratu]] sledećeg maja. * [[6. 12.]] - Sporazumom Milner-Schialoja, [[Jaghbub]] postaje deo Libije ([[Italijanska Severna Afrika]]) umesto Egipta. * [[11. 12.]] - Papska bula ''[[Quas primas]]'' ustanovljuje [[Svetkovina Krista Kralja|svetkovinu Krista Kralja]] kao odgovor na nacionalizam i sekularizam (prvi put 31. listopada 1926.). * 11. 12. - Portugalski predsednik [[Manuel Teixeira Gomes]] daje ostavku usled kampanje koju je protiv njega pokrenuo premijer [[António Maria da Silva]], zamenjuje ga [[Bernardino Machado]] (do maja). * [[12. 12.]] - [[Saudijsko osvajanje Hidžaza]]: [[Ibn Saud]]ove snage zauzimaju [[Medina|Medinu]], kasnije tokom meseca se predaju [[Jeddah]] (17.) i [[Yanbu]] (24.). * 12. 12. - U [[San Luis Obispo, California]] otvoren prvi [[motel]]. * [[15. 12.]] - [[Reza-šah Pahlavi]] postao [[šah (titula)|šah]] Persije (do [[1941]]). * 15. 12. - [[Mosulsko pitanje]]: komisija Društva naroda dodeljuje područje [[Mosul]]a [[Britanski mandat nad Mezopotamijom|Iraku]], a ne Turskoj. * [[18. 12.|18]] - [[31. 12.]] - [[XIV kongres SKP(b)]], nazvan "kongres industrijalizacije": poražena Nova opozicija Zinovjeva i Kamenjeva, pobeda "centrističke" pozicije Staljina i Buharina. * [[19. 12.]] - Pošto su Saudove snage pregazile [[Kraljevina Hidžaz|Hidžaz]], kralj i [[šerif Meke]] [[Ali bin Hussein]] abdicira i beži preko Crvenog mora u Irak, kod brata [[Fejsal I (Irak)|Fejsala]]. * [[21. 12.]] - U SSSR prikazan film "[[Oklopnjača Potemkin]]". * [[25. 12.]] - Fuzijom šest kompanija u Nemačkoj nastaje ''[[IG Farben]]''. * [[28. 12.]] - Rumunski krunski princ [[Carol II (Rumunija)|Carol]] se odriče prava na nasledstvo zbog skandalozne veze sa [[Magda Lupescu|Magdom Lupescu]] - njegovu poziciju će preuzeti njegov mali sin [[Mihai I (Rumunija)|Mihai]], ali Carol će se ipak vratiti i vladati 1930-40. === Kroz godinu === * Izrađena pružna trijangla kod [[Inđija|Inđije]] - olakšane veze Beograda sa Novim Sadom i Zagrebom. == Rođenja == {{glavni članak|:Kategorija:Rođeni 1925.}} === Januar/Siječanj &ndash; Februar/Veljača === * [[1. 1.]] - [[Kosara Bokšan]]-Omčikus, slikarka († [[2009]]) * [[6. 1.]] - [[John DeLorean]], auto industrijalac († [[2005]]) * [[9. 1.]] - [[Lee Van Cleef]], glumac († [[1989]]) * [[11. 1.]] - [[Vojislav Manojlović]], narodni heroj († [[1944]]) * [[14. 1.]] - [[Yukio Mishima]], književnik († [[1970]]) * [[26. 1.]] - [[Paul Newman]], glumac, režiser († [[2008]]) * 26. 1. - [[Joan Leslie]], glumica, plesačica († [[2015]]) * [[30. 1.]] - [[Douglas Engelbart]], pionir računarstva i interneta († [[2013]]) * [[5. 2.]] - [[Zuzana Halupova]], slikarka-naivka († [[2001]]) * [[6. 2.]] - Žika Živulović Serafim, srpski novinar i književnik († [[2001]]) * [[8. 2.]] - [[Jack Lemmon]], američki filmski glumac († [[2001]].) * [[11. 2.]] - [[Virginia E. Johnson]], seksolog († [[2013]]) * [[16. 2.]] - [[Stojan Ćelić]], slikar († [[1992]]) * [[17. 2.]] - [[Hal Holbrook]], glumac († [[2021]]) * [[18. 2.]] - [[George Kennedy]], glumac († [[2016]]) * 18. 2. - [[Vanja Sutlić]], filozof († [[1989]]) * [[20. 2.]] - [[Robert Altman]], američki redatelj, scenarist i producent († [[2006]].) * [[21. 2.]] - [[Sam Peckinpah]], filmski režiser († [[1984]]) * 21. 2. - [[Ivo Kalina]], hrvatski slikar († [[1995]].) * 21. 2. - [[Zvonimir Ferenčić]], glumac († [[1998]]) === Mart/Ožujak &ndash; April/Travanj === * [[10. 3.]] - [[Mate Blažina]], narodni heroj († [[1945]]) * [[15. 3.]] - [[Riza Sapunxhiu]], društveno-politički radnik SAPK, SRSr i SFRJ († [[2008]]) * [[21. 3.]] - [[Peter Brook]], kazališni redatelj († [[2022]]) * [[29. 3.]] - [[Sava Stojkov]], slikar-naivac († [[2014]]) * [[3. 4.]] - [[Tony Benn]], britanski političar († [[2014]]) * [[4. 4.]] - Branislav Surutka, spiker RTV Beograd († [[1979]]) * [[6. 4.]] - [[Stole Janković]], filmski režiser († [[1987]]) * [[7. 4.]] - [[Vera Miščević]], narodni heroj († [[1944]]) * [[8. 4.]] - Radivoj Vlah, ortoped, sportski lekar, jedan od osnivača FK Crvena Zvezda († [[2010]]) * [[14. 4.]] - [[Rod Steiger]], glumac († [[2002]]) * [[18. 4.]] - [[Sven Lasta]], hrvatski glumac († [[1996]].) * [[19. 4.]] - [[Iwao Takamoto]], animator, kreator lika Scooby-Doo († [[2007]].) === Maj/Svibanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[1. 5.]] - [[Scott Carpenter]], astronaut († [[2013]]) * [[3. 5.]] - [[Olivera Marković]], srpska glumica († [[2011]]) * [[5. 5.]] - [[Željko Čajkovski]], nogometaš († [[2016]]) * [[14. 5.]] - [[Branko V. Radičević]], srpski književnik († [[2001]]) * 14. 5. - [[Ljubomir Tadić]], filozof, akademik SANU († [[2013]]) * [[17. 5.]] - [[Veselin Đuranović]], predsjednik Predsjedništva SFRJ († [[1997]]) * [[19. 5.]] - [[Malcolm X]], borac za prava američkih crnaca († [[1965]].) * 19. 5. - [[Pol Pot]], lider Crvenih kmera († [[1998]]) * [[3. 6.]] - [[Tony Curtis]], glumac († [[2010]]) * 3. 6. - [[Derviš Sušić]], književnik, novinar († [[1990]]) * [[8. 6.]] - [[Barbara Bush]], prva dama SAD († [[2018]]) * [[20. 6.]] - [[Vladeta Urošević]], srpski fizičar († [[2005]]) * [[21. 6.]] - [[Maureen Stapleton]], glumica († [[2006]]) * [[25. 6.]] - [[June Lockhart]], američka glumica * [[29. 6.]] - [[Giorgio Napolitano]], predsednik Italije === Jul/Srpanj &ndash; Avgust/Kolovoz === * [[2. 7.]] - [[Patrice Lumumba]], prvi premijer Kongo-Leopoldvila († [[1961]]) * 2. 7. - [[Medgar Evers]], aktivista za ljudska prava u SAD († [[1963]]) * [[6. 7.]] - [[Bill Haley]], rock muzičar († [[1981]]) * [[9. 7.]] - [[Borislav Stanković]], košarkaš, trener, predsednik FIBA († [[2020]]) * [[10. 7.]] - [[Mahathir Mohamad]], premijer Malezije * [[19. 7.]] - [[Bora Roković]], džez muzičar († [[2006]]) * [[20. 7.]] - [[Jacques Delors]], predsednik Evropske komisije * [[25. 7.]] - [[Zorko Čanadi]], general-pukovnik JNA, načelnik Generalštaba († [[2003]]) * [[29. 7.]] - [[Mikis Theodorakis]], grčki skladatelj († [[2021]]) * [[2. 8.]] - [[Dragoljub Dragan Nedeljković]], književnik, slavista († [[2015]]) * [[8. 8.]] - [[Alija Izetbegović]], predsjednik BiH († [[2003]]) * [[22. 8.]] - [[Milivoj Jugin]], inženjer, novinar, publicista († [[2013]]) * 22. 8. - [[Mihailo Đurić]], filozof, sociolog († [[2011]]) * [[28. 8.]] - [[Donald O'Connor]], glumac, plesač († [[2003]]) === Septembar/Rujan &ndash; Oktobar/Listopad === * [[8. 9.]] - [[Peter Sellers]], glumac, komičar († [[1980]]) * [[9. 9.]] - [[Veljko Guberina]], srpski advokat i političar († [[2016]]) * [[13. 9.]] - [[Mel Tormé]], američki džez muzičar († [[1999]]) * [[16. 9.]] - [[Đokica Milaković]], glumac († [[2001]]) * 16. 9. - [[B.B. King]], bluz kantautor, gitarista († [[2015]]) * [[17. 9.]] - [[Miljenko Prohaska]], skladatelj, aranžer, dirigent († [[2014]]) * [[28. 9.]] - [[Mileta Andrejević]], slikar († [[1989]]) * 28. 9. - [[Seymour Cray]], arhitekta superkompjutera († [[1996]]) * [[3. 10.]] - [[Gore Vidal]], američki pisac († [[2012]]) * [[5. 10.]] - [[Ines Fančović]], glumica († [[2011]]) * [[11. 10.]] - [[Elmore Leonard]], američki književnik i filmski scenarist († [[2013]]) * [[13. 10.]] - [[Margaret Thatcher]], premijerka UK († [[2013]]) * 13. 10. - [[Lenny Bruce]], komičar († [[1966]]) * [[16. 10.]] - [[Angela Lansbury]], glumica * [[18. 10.]] - [[Ramiz Alia]], posljednji komunistički vođa Albanije († [[2011]].) * [[20. 10.]] - [[Art Buchwald]], satiričar, komnentator († [[2007]]) * [[22. 10.]] - [[Robert Rauschenberg]], američki slikar († [[2008]]) * [[23. 10.]] - [[Johnny Carson]], TV voditelj, komičar († [[2005]]) * [[26. 10.]] - [[Vuka Dunđerović]], glumica († [[1999]]) * [[27. 10.]] - [[Warren Christopher]], državni sekretar SAD († [[2011]]) === Novembar/Studeni &ndash; Decembar/Prosinac === * [[4. 11.]] - [[Doris Roberts]], glumica († [[2016]]) * [[6. 11.]] - [[Đorđe Jelisić]], glumac († [[2016]]) * [[10. 11.]] - [[Richard Burton]], britanski filmski glumac († [[1984]].) * [[16. 11.]] - [[Stane Dolanc]], društveno-politički radnik SRSl i SFRJ († [[1999]]) * [[17. 11.]] - [[Rock Hudson]], američki glumac († [[1985]]) * [[20. 11.]] - [[Robert F. Kennedy]], američki političar, brat JFK († [[1968]]) * 20. 11. - [[Maja Pliseckaja]], balerina († [[2015]]) * [[21. 11.]] - [[Veljko Kadijević]], general armije JNA, savezni sekretar za narodnu odbranu († [[2014]]) * [[22. 11.]] - [[Irena Kolesar]], hrvatska glumica († [[2002]].) * [[27. 11.]] - [[Claude Lanzmann]], francuski režiser († [[2018]].) * [[29. 11.]] - [[Stjepan Babić]], hrvatski jezikoslovac († [[2021]].) * 29. 11. - [[Mladen Srbinović]], slikar († [[2009]]) * [[2. 12.]] - [[Julie Harris]], glumica († [[2013]]) * [[3. 12.]] - [[Kim Dae-jung]], predsednik Južne Koreje, nobelovac za mir († [[2009]]) * [[8. 12.]] - [[Sammy Davis Jr.]], plesač, pevač, glumac († [[1990]]) * [[9. 12.]] - [[Radomir Šaper]], srpski košarkaš i sportski radnik († [[1998]]) * 9. 12. - [[Irma Flis]], novinar i filmski kritičar Radio Beograda († [[2005]]) * [[13. 12.]] - [[Dick Van Dyke]], glumac, komičar * [[19. 12.]] - [[Lepa Radić]], narodni heroj († [[1943]]) * [[23. 12.]] - [[Janika Balaž]], tamburaš († [[1988]]) * [[27. 12.]] - [[Michel Piccoli]], francuski glumac († [[2020]]) * [[28. 12.]] - [[Hildegard Knef]], njemačka glumica, pjevačica, pjesnikinja i književnica († [[2002]].) * 28. 12. - [[Milton Obote]], predsednik Ugande († [[2005]]) == Smrti == {{glavni članak|:Kategorija:Umrli 1925.}} === Januar/Siječanj &ndash; Mart/Ožujak === * [[8. 1.]] - [[George Bellows]], američki slikar (* [[1882]]) * [[16. 1.]] - [[Aleksej Kuropatkin]], ruski carski general (* [[1848]]) * [[25. 1.]] - [[Ivan Vučetić|Juan Vucetich]], pionir daktiloskopije (* [[1858]]) * [[3. 2.]] - [[Oliver Heaviside]], matematičar, fizičar, elektroinženjer (* [[1850]]) * [[4. 2.]] - [[Robert Koldewey]], nemački arheolog (* [[1855]]) * [[7. 2.]] - [[Josip Kašman]], operni pjevač, bariton (* [[1850]]) * [[24. 2.]] - [[Hjalmar Branting]], prvi socijaldemokratski premijer Švedske, nobelovac za mir (* [[1860]]) * [[27. 2.]] - [[Jovo Stanisavljević Čaruga]], razbojnik (* [[1897]]) * [[28. 2.]] - [[Friedrich Ebert]], predsednik Nemačke (* [[1871]]) * [[2. 3.]] - [[Luigj Gurakuqi]], albanski pisac i političar (* [[1879]]) * [[7. 3.]] - [[Georgij Lavov]], bivši premijer Rusije (* [[1861]]) * [[12. 3.]] - [[Sun Jat-sen]], "otac kineske nacije", lider Kuomintanga (* [[1866]]) * [[13. 3.]] - [[Lucille Ricksen]], glumica (* [[1910]]) * [[20. 3.]] - [[George Nathaniel Curzon]], bivši vicekralj Indije i britanski sekretar za inostrane poslove (* [[1859]]) * [[26. 3.]] - [[Hugo Bettauer]], austrijski pisac (* [[1872]]) * [[28. 3.]] - [[Henry Rawlinson, 1st Baron Rawlinson|Henry Rawlinson]], britanski general (* [[1864]]) * [[29. 3.]] - [[Bajram Curi]], vođa kačaka (* 1862, 66) * [[30. 3.]] - [[Rudolf Steiner]], filozof, ezoterik (* [[1861]]) === April/Travanj &ndash; Jun/Lipanj === * [[5. 4.]] - [[Muhamed Ali-šah Kadžar]], bivši šah Persije (* [[1872]]) * [[7. 4.]] - [[Tihon (patrijarh moskovski)]], svetac (* [[1865]]) * [[13. 4.]] - [[Elwood Haynes]], metalurg, pionir automobilske industrije (* [[1857]]) * [[14. 4.]] - [[John Singer Sargent]], američki slikar (* [[1856]]) * [[25. 4.]] - Žiga Kopajtić-Bakarski, predsjednik Jadranske plovidbe d.d. (* [[1853]]) * [[2. 5.]] - [[Johann Palisa]], austrijski astronom (* [[1848]].) * [[2. 5.]] - [[Antun Branko Šimić]], hrvatski pjesnik i esejist (* [[1898]].) * [[6. 5.]] - [[Mujaga Komadina]], bivši gradonačelnik Mostara (* 1839) * [[12. 5.]] - [[Charles Mangin]], francuski general (* [[1866]]) * [[15. 5.]] - [[Nelson A. Miles]], američki general (* [[1839]]) * [[22. 5.]] - [[Stevan Todorović (slikar)|Stevan Todorović]], slikar (* [[1832]]) * 22. 5. - [[John French]], britanski feldmaršal (* [[1852]]) * [[3. 6.]] - [[Camille Flammarion]], astronom, pisac (* [[1842]]) * [[6. 6.]] - [[Pierre Louÿs]], pisac (* [[1870]]) * [[16. 6.]] - [[Emmett Hardy]], džez muzičar (* [[1903]]) * [[22. 6.]] - [[Felix Klein]], matematičar (* [[1849]]) === Jul/Srpanj &ndash; Septembar/Rujan === * [[1. 7.]] - [[Erik Satie]], francuski kompozitor (* [[1866]]) * [[2. 7.]] - [[Nikolaj Golicin]], poslednji carski premijer Rusije (* [[1850]]) * [[7. 7.]] - [[Clarence Hudson White]], fotograf (* [[1871]]) * [[11. 7.]] - [[Pavle Marinković]], srpski političar, diplomata, publicista (* [[1866]]) * [[15. 7.]] - [[Todor Stanković]], srpski konzul i nacionalni radnik (* [[1852]]) * [[17. 7.]] - [[Lovis Corinth]], nemački slikar (* [[1858]]) * [[26. 7.]] - [[Gottlob Frege]], njemački matematičar i fizičar (* [[1848]].) * 26. 7. - [[Antonio Ascari]], auto-trkač (* [[1888]]) * 26. 7. - [[William Jennings Bryan]], američki političar (* [[1860]]) * [[15. 8.]] - [[Mihailo Ristić]], srpski diplomata (* [[1864]]) * [[25. 8.]] - [[Franz Conrad von Hötzendorf]], bivši austrougarski načelnik Generalštaba (* [[1852]]) * [[29. 8.]] - [[Ida Verona]], književnica iz Boke (* 1863) * [[7. 9.]] - [[René Viviani]], bivši premijer Francuske (* [[1863]]) * [[16. 9.]] - [[Aleksandar Fridman]], sovjetski fizičar i matematičar (* [[1888]]) * [[29. 9.]] - [[Léon Bourgeois]], bivši premijer Francuske i predsednik skupštine Društva naroda, nobelovac za mir (* [[1851]]) === Oktobar/Listopad &ndash; Decembar/Prosinac === * [[8. 10.]] - [[Mihajlo Kosovljanin]], vlasnik jagodinske pivare (* [[1862]]) * 8. 10. - [[Vincenzo Peruggia]], kradljivac "Mona Lize" (* [[1881]]) * [[14. 10.]] - [[Eugen Sandow]], "otac modernog bodibildinga" (* [[1867]]) * [[31. 10.]] - [[Mihail Frunze]], narodni komesar vojnih i pomorskih dela SSSR (* [[1885]]) * 31. 10. - [[Max Linder]], francuski glumac, komičar, režiser (* [[1883]]) * [[6. 11.]] - [[Khải Định]], car Vijetnama (* [[1885]]) * [[17. 11.]] - [[Eleodoro Damianovich]], argentinski general saniteta (* [[1843]]) * [[20. 11.]] - [[Aleksandra od Danske|Aleksandra]], kraljica-majka Velike Britanije (* [[1844]]) * [[25. 11.]] - [[Vajiravudh]], kralj Sijama/Tajlanda (* [[1880]]) * [[5. 12.]] - [[Josip Pazman]], svećenik, teolog, političar (* [[1863]]) * [[8. 12.]] - [[Marguerite Marsh]], glumica (* [[1888]]) * [[9. 12.]] - [[Pablo Iglesias Posse]], osnivač španske socijalističke stranke (* [[1850]]) * [[15. 12.]] - [[Battling Siki]], bokser (* [[1897]]) * [[25. 12.]] - [[Karl Abraham]], psihoanalitičar (* [[1877]]) * [[28. 12.]] - [[Sergej Jesenjin]], ruski pjesnik (* [[1895]].) * [[29. 12.]] - [[Félix Vallotton]], slikar (* [[1865]]) === Kroz godinu === * [[Paško Vučetić]], slikar (* 1871) == Nobelova nagrada za 1925. godinu == * [[Nobelova nagrada za fiziku|'''Fizika''']]: [[James Franck]] i [[Gustav Ludwig Hertz]] (otkriće zakona koji upravljaju sudarom elektrona i atoma, → [[Franck–Hertzov eksperiment]]) * [[Nobelova nagrada za kemiju|'''Kemija''']]: [[Richard Adolf Zsigmondy]] (demonstracija heterogene prirode [[Koloidni sustav|koloidnih]] rastvora i za metode koje je upotrebio, → [[ultramikroskop]]) * [[Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu|'''Fiziologija i medicina''']]: nije dodijeljena * [[Nobelova nagrada za književnost|'''Književnost''']]: [[George Bernard Shaw]] (rad koji je označen idealizmom i humanošću, stimulativna satira često napojena jedinstvenom poetskom lepotom) * [[Nobelova nagrada za mir|'''Mir''']]: [[Austen Chamberlain]] (doprinos [[Ugovori iz Locarna|Ugovorima iz Locarna]]) i [[Charles Gates Dawes]] ([[Dawesov plan]] za problem ratnih reparacija) == Reference == {{reference}} {{commonscat|1925}} [[Kategorija:1925]] 3slvkg79yj87j0n13jxuuc3pu5pjer7 Šablon:Primorsko-goranska županija 10 41737 41260319 4748650 2022-07-28T12:20:15Z SrpskiAnonimac 101643 wikitext text/x-wiki {|align=center id="toc" cellspacing="0" style="margin-bottom:0.5em;width:100%;border:1px solid #AAAAAA;padding:3px;" |-bgcolor="#C8D8FF" |align="center"|'''[[Primorsko-goranska županija|Gradovi i općine Primorsko-goranske županije]]''' |-align="center" style="font-size:90%;" |'''Gradovi''' ---- [[Bakar (grad)|Bakar]]&nbsp;&#124; [[Cres (grad)|Cres]]&nbsp;&#124; [[Crikvenica]]&nbsp;&#124; [[Čabar]]&nbsp;&#124; [[Delnice]]&nbsp;&#124; [[Kastav]]&nbsp;&#124; [[Kraljevica]]&nbsp;&#124; [[Krk (grad)|Krk]]&nbsp;&#124; [[Mali Lošinj]]&nbsp;&#124; [[Novi Vinodolski]]&nbsp;&#124; [[Opatija (Hrvatska)|Opatija]]&nbsp;&#124; [[Rab (grad)|Rab]]&nbsp;&#124; [[Rijeka (grad)|Rijeka]]&nbsp;&#124; [[Vrbovsko]] ---- '''Općine''' ---- [[Baška]]&nbsp;&#124; [[Brod Moravice]]&nbsp;&#124; [[Čavle]]&nbsp;&#124; [[Dobrinj]]&nbsp;&#124; [[Fužine]]&nbsp;&#124; [[Jelenje]]&nbsp;&#124; [[Klana]]&nbsp;&#124; [[Kostrena]]&nbsp;&#124; [[Lokve]]&nbsp;&#124; [[Lopar]]&nbsp;&#124; [[Lovran]]&nbsp;&#124; [[Malinska-Dubašnica]]&nbsp;&#124; [[Matulji]]&nbsp;&#124; [[Mošćenička Draga]]&nbsp;&#124; [[Mrkopalj]]&nbsp;&#124; [[Omišalj]]&nbsp;&#124; [[Punat]]&nbsp;&#124; [[Ravna Gora (općina)|Ravna Gora]]&nbsp;&#124; [[Skrad]]&nbsp;&#124; [[Vinodolska općina]]&nbsp;&#124; [[Viškovo]]&nbsp;&#124; [[Vrbnik]] |- {{GiO SVE}} |}<noinclude> [[Kategorija:Šabloni gradova i općina po hrvatskim županijama|PGŽ]] </noinclude> mdpdfjyyml49amqyjzvj44delsdp21l Ravna Gora (općina) 0 41780 41260314 41251959 2022-07-28T12:18:19Z SrpskiAnonimac 101643 SrpskiAnonimac je premjestio stranicu [[Ravna Gora (Hrvatska)]] na [[Ravna Gora (općina)]] wikitext text/x-wiki {{dablink|Za druga značenja vidi [[Ravna Gora]].}} {{Općina RH | ime = Ravna Gora | slika = Pogled na Ravnu Goru.jpg | opis_slike = | zastava = | grb = Grb Ravne Gore.svg | županija = [[Primorsko-goranska županija|Primorsko-goranska]] | broj stanovnika = 2.724 | površina = 82 | naselja = Kupjak, Leskova Draga, Ravna Gora, Stara Sušica, Stari Laz, Šije | načelnik = Miroslav Svetličić | poštanski broj = 51314 Ravna Gora | pozivni broj = | registarska oznaka = | z. širina = 45.37 | z. dužina = 14.93 }} '''Ravna Gora''' (lokalno '''Rauna Gara'''), naselje i sjedište istoimene općine u [[Hrvatska|Hrvatskoj]]. Nalazi se u [[Primorsko-goranska županija|Primorsko-goranskoj županiji]]. == Zemljopis == Ravna Gora se smjestila u središnjem dijelu Gorskog kotara na visoravni prosječne nadmorske visine od 700-900 m. Okružena je brežuljcima - s jedne strane Bjelolasicom, Višnjevicom i Suhim Vrhom, a s druge strane Javorovom Kosom i Kosicom. Površina Općine Ravna Gora iznosi 82,06 ha. == Stanovništvo == Općina Ravna Gora ima oko 3000 stanovnika, a u sastavu općine još su i mjesta: Kupjak, Leskova Draga, Stari Laz, Stara Sušica i Šije. == Uprava == == Povijest == == Gospodarstvo == == Slavni ljudi == * Dr. [[Branimir Marković]] == Spomenici i znamenitosti == * Crkva Sv. Terezije Avilske * Frankopanski dvorac u Staroj Sušici * Kapelica sv. Antuna Padovanskog u Staroj Sušici * Božji studenac == Obrazovanje == Današnja osmogodišnja škola "Dr. Branimir Marković" [http://www.tz-ravnagora.hr/skola.htm] sastoji se od 10 razrednih odjeljenja, 8 u matičnoj školi i 2 u područnim školama u Staroj Sušici i Starom Lazu. == Kultura == * KUD "Sloga" * KUD "Gora" * Mješoviti pjevački zbor "GIMPL" * Dječji pjevački zbor "Brezice" Udruga Mladih Mataferčk == Sport == * [[NK Goranka]] * [[TSK Ravnogorac]] * [[Šahovski klub Goranka]] == Vanjske veze == {{Commonscat|Ravna Gora, Croatia}} * [http://www.ravnagora.hr Službene web stranice Općine Ravna Gora] * [http://www.tz-ravnagora.hr Web stranice Turističke zajednice općine Ravna Gora] {{geog-stub}} {{Primorsko-goranska županija}} [[Kategorija:Općine u Primorsko-goranskoj županiji]] eu2v0wqud9obsr6mhbdbi3jn6ftsv80 Ravna Gora 0 41787 41260304 41260302 2022-07-28T11:59:56Z SrpskiAnonimac 101643 wikitext text/x-wiki '''Ravna Gora''', ili '''Ravna gora''' ima više značenja: {{TOC right}} == Geografija == === Bosna i Hercegovina === * [[Ravna gora (planina u Bosni)]], planina u regiji [[Bosna|Bosni]] === Bugarska === * [[Ravna gora (Burgas)]], pokrajina Burgasa * [[Ravna gora (Varna)]], pokrajina Varne * [[Ravna gora (Haskovo)]], pokrajina Haskova === Crna Gora === * [[Ravna gora (Crna Gora)]], visoravan u [[Crna Gora|Crnoj Gori]] === Hrvatska === * [[Ravna Gora (Hrvatska)]], općina u [[Primorsko-goranska županija|Primorsko-goranskoj županiji]] * [[Ravna gora (planina u Hrvatskoj)]], planina u [[Slavonija|Slavoniji]] * [[Ravna gora (planina u Hrvatskom zagorju)]], planina u [[Hrvatsko zagorje|Hrvatskom zagorju]] === Srbija === * [[Ravna Gora (Vlasotince)]], naselje u [[opština Vlasotince|opštini Vlasotince]] u [[Jablanički okrug|Jablaničkom okrugu]] * [[Ravna Gora (Ivanjica)]], naselje u [[opština Ivanjica|opštini Ivanjica]] u [[Moravički okrug|Moravičkom okrugu]] * [[Ravna gora (Srbija)]], planinska visoravan u Srbiji == Mediji == * [[Ravna gora (TV serija)|''Ravna gora'' (TV serija)]], srpska TV serija prikazana 2013/2014. == Vidi još == * [[Javorska Ravna Gora]], naselje u [[opština Ivanjica|opštini Ivanjica]] u [[Moravički okrug|Moravičkom okrugu]], Srbija {{razvrstavanje}} geus59lpne0u4dv3ohikcmmlmn76ydl 41260305 41260304 2022-07-28T12:02:54Z SrpskiAnonimac 101643 wikitext text/x-wiki '''Ravna Gora''', ili '''Ravna gora''' ima više značenja: {{TOC right}} == Geografija == === Bosna i Hercegovina === * [[Ravna gora (planina u Bosni)]], planina u Bosni === Bugarska === * [[Ravna gora (Burgas)]], pokrajina Burgasa * [[Ravna gora (Varna)]], pokrajina Varne * [[Ravna gora (Haskovo)]], pokrajina Haskova === Crna Gora === * [[Ravna gora (Crna Gora)]], visoravan === Hrvatska === * [[Ravna Gora (Hrvatska)]], općina u Primorsko-goranskoj županiji * [[Ravna gora (planina u Hrvatskoj)]], planina u [[Slavonija|Slavoniji]] * [[Ravna gora (planina u Hrvatskom zagorju)]], planina u [[Hrvatsko zagorje|Hrvatskom zagorju]] === Srbija === * [[Ravna Gora (Vlasotince)]], naselje u opštini Vlasotince * [[Ravna Gora (Ivanjica)]], naselje u opštini Ivanjica * [[Ravna gora (Srbija)]], visoravan == Mediji == * [[Ravna gora (TV serija)|''Ravna gora'' (TV serija)]], srpska TV serija prikazana 2013/2014. == Vidi još == * [[Javorska Ravna Gora]], naselje u opštini Ivanjica, Srbija {{razvrstavanje}} d4tng9l2u9re57whrof5spyyqj3ea4t 41260306 41260305 2022-07-28T12:07:04Z SrpskiAnonimac 101643 wikitext text/x-wiki '''Ravna Gora''', ili '''Ravna gora''' ima više značenja: {{TOC right}} == Geografija == === Bosna i Hercegovina === * [[Ravna gora (Bosna i Hercegovina)]], planina u Bosni === Bugarska === * [[Ravna gora (Burgas)]], pokrajina Burgasa * [[Ravna gora (Varna)]], pokrajina Varne * [[Ravna gora (Haskovo)]], pokrajina Haskova === Crna Gora === * [[Ravna gora (Crna Gora)]], visoravan === Hrvatska === * [[Ravna Gora (Hrvatska)]], općina u Primorsko-goranskoj županiji * [[Ravna gora (Slavonija)]], planina u Slavoniji * [[Ravna gora (Hrvatsko zagorje)]], planina u Hrvatskom zagorju === Srbija === * [[Ravna Gora (Vlasotince)]], naselje u opštini Vlasotince * [[Ravna Gora (Ivanjica)]], naselje u opštini Ivanjica * [[Ravna gora (Srbija)]], visoravan == Mediji == * [[Ravna gora (TV serija)|''Ravna gora'' (TV serija)]], srpska TV serija prikazana 2013/2014. == Vidi još == * [[Javorska Ravna Gora]], naselje u opštini Ivanjica, Srbija {{razvrstavanje}} k5yy9kqcwm2qdlcjajpatykvdlmdaaf 41260329 41260306 2022-07-28T12:27:12Z SrpskiAnonimac 101643 /* Hrvatska */ wikitext text/x-wiki '''Ravna Gora''', ili '''Ravna gora''' ima više značenja: {{TOC right}} == Geografija == === Bosna i Hercegovina === * [[Ravna gora (Bosna i Hercegovina)]], planina u Bosni === Bugarska === * [[Ravna gora (Burgas)]], pokrajina Burgasa * [[Ravna gora (Varna)]], pokrajina Varne * [[Ravna gora (Haskovo)]], pokrajina Haskova === Crna Gora === * [[Ravna gora (Crna Gora)]], visoravan === Hrvatska === * [[Ravna Gora (općina)]], općina u Primorsko-goranskoj županiji * [[Ravna gora (Slavonija)]], planina u Slavoniji * [[Ravna gora (Hrvatsko zagorje)]], planina u Hrvatskom zagorju === Srbija === * [[Ravna Gora (Vlasotince)]], naselje u opštini Vlasotince * [[Ravna Gora (Ivanjica)]], naselje u opštini Ivanjica * [[Ravna gora (Srbija)]], visoravan == Mediji == * [[Ravna gora (TV serija)|''Ravna gora'' (TV serija)]], srpska TV serija prikazana 2013/2014. == Vidi još == * [[Javorska Ravna Gora]], naselje u opštini Ivanjica, Srbija {{razvrstavanje}} l53ssne4dknts6e4rihjxoq22p12p0l Đakovačko-osječka nadbiskupija 0 52770 41260354 41259849 2022-07-28T14:57:42Z 89.201.138.20 wikitext text/x-wiki {{Infookvir biskupija| ime = Đakovačko-osječka nadbiskupija | slika = | latinski naziv = ''Archidioecesis Diacovensis-Osijekensis'' | status = nadbiskupija | datum uspostave = [[9. VII.]] [[1773.]] kao Bosanska i Srijemska biskupija | datum uzdignuća = 18. VI. 2008. | datum promjene statusa = [[9. VII,]] [[1773.]] <br /> spajanje Bosanske i Srijemske biskupije <br /> 18. VI. 2008. odjeljivanje Đakovačko-srijemske biskupije na [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|Đakovačko-osječku nadbiskupiju]] i [[Srijemska biskupija|Srijemsku biskupiju]] | pripadnost nadbiskupiji = nema | obred = rimski | države = [[Hrvatska]] | broj katolika = oko 800.000| površina = ? | biskup = [[nadbiskup]] [[Marin Srakić]] | podjedinice = [[Srijemska biskupija]] br>/ [[Požeška biskupija]] br>/ [[Đakovačko-kuzmička eparhija]] | službene stranice = http://djos.hr/ | stanje od = [[18. VI.]] [[2008.]] | }} '''Đakovačko-osječka nadbiskupija''', do [[18. VI.]] [[2008.]] '''Đakovačka i Srijemska biskupija''' (punog imena '''Đakovačka ili Bosanska i Srijemska biskupija''') [[nadbiskupija]] u [[istočna Hrvatska|istočnoj Hrvatskoj]]. == Geografski smještaj == Uokviruju je rijeke [[Sava]], [[Drava]] i [[Dunav]], bez dijela koji pripada [[Vojvodina|Vojvodini]] i [[Srbija|Srbiji]]. Na zapadu, granica je crta koja ide od posavskih mjesta [[Šumeće|Šumeća]] i [[Slobodnica|Slobodnice]] (kod [[Slavonski Brod|Slavonskog Broda]]), mjestâ koja su uz Savu, do, uključivo, [[Viljevo|Viljeva]] (mjesto nedaleko od obale rijeke Drave i grada [[Donji Miholjac|Donjeg Miholjca]]). Područje hrvatske [[Baranja|Baranje]] također pripada ovoj nadbiskupiji. Do [[18. VI]] [[2008.]] Đakovačkoj i Srijemskoj biskupiji pripradao je cijeli [[Srijem]], što znači i [[župa|župe]] izvan autonomne pokrajine [[Vojvodina|Vojvodine]]: [[Zemun]] i [[Novi Beograd]]. Grad [[Petrovaradin]] pripadao je ovoj biskupiji, za razliku od [[Novi Sad|Novog Sada]], koji pripada [[Subotička biskupija|Subotičkoj biskupiji]]. == Historija == Nastala je sjedinjenjem starih biskupija: [[Bosanska biskupija|Bosanske]] i [[Srijemska biskupija|Srijemske]]. To je učinjeno [[bula|bulom]] pape [[Klement XIV., papa|Klementa XIV.]] "[[Universi orbis Ecclesiis]]" od [[9. VII.]] [[1773.]], i otad je nosila ime Srijemska biskupija. [[18. XI.]] [[1963.]] je promijenjeno ime, i nosi ime "Đakovačka ili Bosanska i Srijemska biskupija", često skraćeno nazivana "Đakovačka i Srijemska" ili "Đakovačko-srijemskom biskupijom". [[18. VI.]] [[2008.]] odlukom [[Papa|pape]] [[Benedikt XVI.|Benedikta XVI.]] ponovno je uspostavljena [[Srijemska biskupija]],<ref>[http://www.suboticadanas.info/html/index.php?module=Pagesetter&func=viewpub&tid=3&pid=2772 Radio-Subotica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308121226/http://www.suboticadanas.info/html/index.php?func=viewpub&module=pagesetter&pid=2772&tid=3 |date=2016-03-08 }} Ponovno uspostavljena Srijemska biskupija, 19. VI.2008.</ref>, a ostali dio Đakovačke i Srijemske biskupije podignut je na razinu nadbiskupije i preimenovan u Đakovačko-osječku nadbiskupiju. Nadbiskupija je ujedno i [[Metropolija]] đakovačko-osječka, a [[sufragan]]ske su mu biskupije [[Požeška biskupija|Požeška]] i [[Srijemska biskupija|Srijemska]]. == [[Dekanat]]i (16) == : Opširnije: [[Dekanati Đakovačko-osječke nadbiskupije]] {{Multicol}} * [[Baranjski dekanat]] * [[Čepinski dekanat]] * [[Donjomiholjački dekanat]] * [[Drenovački dekanat]] * [[Đakovački dekanat]] * [[Garčinski dekanat]] * [[Osječki istočni dekanat]] * [[Osječki zapadni dekanat]] {{Multicol-break}} * [[Otočki dekanat]] * [[Sibinjski dekanat]] * [[Slavonskobrodski dekanat]] * [[Valpovački dekanat]] * [[Velikokopanički dekanat]] * [[Vinkovački dekanat]] * [[Vukovarski dekanat]] * [[Županjski dekanat]] {{Multicol-end}} == Poznati svećenici == Poznati svećenici koji su djelovali u ovoj biskupiji, bilo po svom svećenićkom radu, bilo po drugim područjima ljudskog djelovanja (znanost, prosvjeta, politika...). * [[Josip Juraj Strossmayer]], biskup, mecena * [[Miroljub Ante Evetović]], narodni preporoditelj bačkih Hrvata * [[Josip Gunčević]], profesor teologije, ubijen 1945. * [[Emerik Gašić]], povjesničar * [[Jeronim Andrić]], pisac prve knjige pastoralne teologije u Hrvata * [[Pero Ivanišić Crnkovački]], crkveni glazbenik i skladatelj * [[Stjepan Lovrić]], crkveni glazbenik i skladatelj * [[Ilija Okrugić]], pjesnik * [[Mitar Dragutinac]], pjesnik == Bilješke == {{reflist}} == Vidi još == * [https://djos.hr Popis đakovačko-osječkih nadbiskupa] * [https://pozeška-biskupija.hr Popis požeških biskupa] * [https://srijemska-biskupija.rs Popis srijemskih biskupa] == Vanjske veze == {{Commonscat|Roman Catholic Archdiocese of Đakovo-Osijek}} * [http://www.djos.hr Đakovačko-osječka nadbiskupija] {{Baranjski leksikon}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Katolička upravna podjela Republike Hrvatske]] [[Kategorija:Nadbiskupije]] [[Kategorija:Đakovo]] [[Kategorija:Religija u Osijeku|Nadbiskupija]] lq8l4scaa7zzd08xurdm2myr3d077sk 41260361 41260354 2022-07-28T15:03:11Z Edgar Allan Poe 29250 Vraćene izmjene [[Special:Contributions/89.201.138.20|89.201.138.20]] ([[User talk:89.201.138.20|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:5.43.169.124|5.43.169.124]] wikitext text/x-wiki {{Infookvir biskupija| ime = Đakovačko-osječka nadbiskupija | slika = | latinski naziv = ''Archidioecesis Diacovensis-Osijekensis'' | status = nadbiskupija | datum uspostave = [[9. VII.]] [[1773.]] kao Bosanska i Srijemska biskupija | datum uzdignuća = 18. VI. 2008. | datum promjene statusa = [[9. VII,]] [[1773.]] <br /> spajanje Bosanske i Srijemske biskupije <br /> 18. VI. 2008. odjeljivanje Đakovačko-srijemske biskupije na [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|Đakovačko-osječku nadbiskupiju]] i [[Srijemska biskupija|Srijemsku biskupiju]] | pripadnost nadbiskupiji = nema | obred = rimski | države = [[Hrvatska]] | broj katolika = oko 800.000| površina = ? | biskup = [[nadbiskup]] [[Marin Srakić]] | podjedinice = [[Srijemska biskupija]]<br /> [[Požeška biskupija]]<br /> | službene stranice = http://djos.hr/ | stanje od = [[18. VI.]] [[2008.]] | }} '''Đakovačko-osječka nadbiskupija''', do [[18. VI.]] [[2008.]] '''Đakovačka i Srijemska biskupija''' (punog imena '''Đakovačka ili Bosanska i Srijemska biskupija''') [[nadbiskupija]] u [[istočna Hrvatska|istočnoj Hrvatskoj]]. == Geografski smještaj == Uokviruju je rijeke [[Sava]], [[Drava]] i [[Dunav]], bez dijela koji pripada [[Vojvodina|Vojvodini]] i [[Srbija|Srbiji]]. Na zapadu, granica je crta koja ide od posavskih mjesta [[Šumeće|Šumeća]] i [[Slobodnica|Slobodnice]] (kod [[Slavonski Brod|Slavonskog Broda]]), mjestâ koja su uz Savu, do, uključivo, [[Viljevo|Viljeva]] (mjesto nedaleko od obale rijeke Drave i grada [[Donji Miholjac|Donjeg Miholjca]]). Područje hrvatske [[Baranja|Baranje]] također pripada ovoj nadbiskupiji. Do [[18. VI]] [[2008.]] Đakovačkoj i Srijemskoj biskupiji pripradao je cijeli [[Srijem]], što znači i [[župa|župe]] izvan autonomne pokrajine [[Vojvodina|Vojvodine]]: [[Zemun]] i [[Novi Beograd]]. Grad [[Petrovaradin]] pripadao je ovoj biskupiji, za razliku od [[Novi Sad|Novog Sada]], koji pripada [[Subotička biskupija|Subotičkoj biskupiji]]. == Historija == Nastala je sjedinjenjem starih biskupija: [[Bosanska biskupija|Bosanske]] i [[Srijemska biskupija|Srijemske]]. To je učinjeno [[bula|bulom]] pape [[Klement XIV., papa|Klementa XIV.]] "[[Universi orbis Ecclesiis]]" od [[9. VII.]] [[1773.]], i otad je nosila ime Srijemska biskupija. [[18. XI.]] [[1963.]] je promijenjeno ime, i nosi ime "Đakovačka ili Bosanska i Srijemska biskupija", često skraćeno nazivana "Đakovačka i Srijemska" ili "Đakovačko-srijemskom biskupijom". [[18. VI.]] [[2008.]] odlukom [[Papa|pape]] [[Benedikt XVI.|Benedikta XVI.]] ponovno je uspostavljena [[Srijemska biskupija]],<ref>[http://www.suboticadanas.info/html/index.php?module=Pagesetter&func=viewpub&tid=3&pid=2772 Radio-Subotica] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308121226/http://www.suboticadanas.info/html/index.php?func=viewpub&module=pagesetter&pid=2772&tid=3 |date=2016-03-08 }} Ponovno uspostavljena Srijemska biskupija, 19. VI.2008.</ref>, a ostali dio Đakovačke i Srijemske biskupije podignut je na razinu nadbiskupije i preimenovan u Đakovačko-osječku nadbiskupiju. Nadbiskupija je ujedno i [[Metropolija]] đakovačko-osječka, a [[sufragan]]ske su mu biskupije [[Požeška biskupija|Požeška]] i [[Srijemska biskupija|Srijemska]]. == [[Dekanat]]i (16) == : Opširnije: [[Dekanati Đakovačko-osječke nadbiskupije]] {{Multicol}} * [[Baranjski dekanat]] * [[Čepinski dekanat]] * [[Donjomiholjački dekanat]] * [[Drenovački dekanat]] * [[Đakovački dekanat]] * [[Garčinski dekanat]] * [[Osječki istočni dekanat]] * [[Osječki zapadni dekanat]] {{Multicol-break}} * [[Otočki dekanat]] * [[Sibinjski dekanat]] * [[Slavonskobrodski dekanat]] * [[Valpovački dekanat]] * [[Velikokopanički dekanat]] * [[Vinkovački dekanat]] * [[Vukovarski dekanat]] * [[Županjski dekanat]] {{Multicol-end}} == Poznati svećenici == Poznati svećenici koji su djelovali u ovoj biskupiji, bilo po svom svećenićkom radu, bilo po drugim područjima ljudskog djelovanja (znanost, prosvjeta, politika...). * [[Josip Juraj Strossmayer]], biskup, mecena * [[Miroljub Ante Evetović]], narodni preporoditelj bačkih Hrvata * [[Josip Gunčević]], profesor teologije, ubijen 1945. * [[Emerik Gašić]], povjesničar * [[Jeronim Andrić]], pisac prve knjige pastoralne teologije u Hrvata * [[Pero Ivanišić Crnkovački]], crkveni glazbenik i skladatelj * [[Stjepan Lovrić]], crkveni glazbenik i skladatelj * [[Ilija Okrugić]], pjesnik * [[Mitar Dragutinac]], pjesnik == Bilješke == {{reflist}} == Vidi još == * [https://djos.hr Popis đakovačko-osječkih nadbiskupa] * [https://pozeška-biskupija.hr Popis požeških biskupa] * [https://srijemska-biskupija.rs Popis srijemskih biskupa] == Vanjske veze == {{Commonscat|Roman Catholic Archdiocese of Đakovo-Osijek}} * [http://www.djos.hr Đakovačko-osječka nadbiskupija] {{Baranjski leksikon}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Katolička upravna podjela Republike Hrvatske]] [[Kategorija:Nadbiskupije]] [[Kategorija:Đakovo]] [[Kategorija:Religija u Osijeku|Nadbiskupija]] 684086zywp3dqgbeqfvoj112qjokjpv Tony Dow 0 65735 41260330 4917411 2022-07-28T13:05:17Z Vipz 151311 wikitext text/x-wiki {{Infobox actor | name = Tony Dow | image = Leave It to Beaver Tony Dow 1961.jpg | caption = Tony Dow 1961. godine | birthname = Tony Lee Dow | birthdate = {{birth date|1945|4|13|df=y}} | birthplace = [[Hollywood]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] | deathdate = {{death date and age|2022|7|27|1945|4|13}} | deathplace = [[Topanga, Kalifornija]], SAD | spouse = Shulkind, Lauren C. (1980-) <br /> Marlow, Carol M. (1969-1978) (razveden), 1 dijete | occupation = glumac, režiser, producent, vajar | yearsactive = 1949 – 2003 }} '''Tony Lee Dow''' ([[13. 4.|13. april]] [[1945]].–[[27. 7.|27. jul]] [[2022]].) bio je [[sjedinjene Američke Države|američki]] [[film]]ski [[filmski producent|producent]], [[filmski reditelj|režiser]], [[televizija|televizijski]] [[glumci|glumac]], najpoznatiji po ulozi [[Wally Cleaver|Wallacea "Wallyja" Cleavera]], starijeg brata u popularnom [[sitcom]]u ''[[Leave It to Beaver]]'', koji se emitirao od 1957. do 1963. == Filmografija == === Glumac === * ''NBC Children's Theatre'' (1 epizoda, 1949) * ''[[Leave It to Beaver]]'' (234 epizode, 1957-1963) * ''[[The Eleventh Hour (1962 TV serija)|The Eleventh Hour]]'' kao Bob Quincy u "Four Feet in the Morning" (1963) * ''[[Dr. Kildare]]'' (1 epizoda, 1963) * ''The Greatest Show on Earth'' (1 epizoda, 1964) * ''[[My Three Sons]]'' (1 epizoda, 1964) * ''[[Mr. Novak]]'' (5 epizoda, 1963-1965) * ''[[Never Too Young]]'' (nepoznate epizode, 1965) * ''[[Adam-12]]'' (1 epizoda, 1970) * ''[[Love, American Style]]'' (1 epizoda, 1971) * ''[[The Mod Squad]]'' (1 epizoda, 1971) * ''[[Emergency!]]'' (1 epizoda, 1972) * ''A Great American Tragedy'' (1972) * ''Death Scream'' (1975) * ''[[General Hospital]]'' (nepoznat broj epizoda, 1975) * ''[[The Kentucky Fried Movie]]'' (1977) * ''[[The Hardy Boys/Nancy Drew Mysteries]]'' (1 epizoda, 1977) * ''The Ordeal of Bill Carney'' (1981) * ''[[Square Pegs]]'' (2 epizode, 1982) * ''Still the Beaver'' (1983) * ''[[Quincy M.E.]]'' (1 epizoda, 1983) * ''[[Knight Rider (1982 TV serija)|Knight Rider]]'' (1 epizoda, 1983) * ''[[High School U.S.A.]]'' (1983) * ''[[Murder, She Wrote]]'' (1 epizoda, 1987) * ''[[Back to the Beach]]'' (1987) * ''[[The New Leave It to Beaver]]'' aka ''Still the Beaver'' (1985-1989) * ''[[Charles in Charge]]'' (1 epizoda, 1989) * ''[[Freddy's Nightmares]]'' aka ''Freddy's Nightmares: A Nightmare on Elm Street The Series'' (2 epizode, 1990) * ''[[The Adventures of Captain Zoom in Outer Space]]'' (1995) * ''Playing Patti'' (1998) * ''[[The Nutty Professor]]'' * ''[[Beyond Belief: Fact or Fiction]]'' (1 epizoda, 1998) * ''[[Diagnosis: Murder]]'' (2 epizode, 1999) * ''[[Dickie Roberts: Former Child Star]]'' (2003) === Vizualni efekti === * ''[[Babylon 5]]'' (nepoznat broj epizoda) * ''[[The Adventures of Captain Zoom in Outer Space]]'' (1995) * ''[[Doctor Who]]'' (1996) === Producebt === * ''[[The Adventures of Captain Zoom in Outer Space]]'' (1995) * ''It Came from Outer Space II'' (1996) === Scenario === * ''[[The New Leave It to Beaver]]'' (1 epizoda, 1986) === Scenograf === * ''[[Terry and June]]'' (1979) == Reference == {{reflist|2}} == Eksterni linkovi == * {{imdb|0235638}} * {{memoryalpha}} * {{Tv.com show|id=13667|title=Tony Dow}} * [http://www.tonydowsculpture.com ''Tony Dow's Sculpture Website''] {{Lifetime|1945|2022|Dow, Tony}} [[Kategorija:Američki televizijski glumci]] 7g3kyw2ctzq92qzia56z6wvt7c5t860 Joanikije Lipovac 0 121052 41260366 41260291 2022-07-28T16:40:24Z 87.116.162.124 wikitext text/x-wiki {{Infokutija svetac | slika = Иоанникий (Липовац).jpg | opis = | ime = Joanikije | titula = sveštenomučenik | datum_rođenja = {{birth date|1890|2|16|df=y}} | datum_smrti = {{dda|1945|6|18|1880|2|16|df=y}} | mjesto_rođenja = Stoliv, [[Austro-Ugarska]] (danas [[Crna Gora]]) | mjesto_smrti = okolica [[Aranđelovac|Aranđelovca]], [[DFJ]] | štovanje_u = [[Srpska pravoslavna crkva]] | datum_kanonizacije = 1999 | kanonizirao = [[Srpska pravoslavna crkva]] }} '''Joanikije Lipovac''' ([[Stoliv]], [[16. 2.|16. februar]] [[1890]] — [[Aranđelovac]], jun [[1945]]) je bio [[mitropolit]] crnogorsko-primorski [[Srpska pravoslavna crkva|SPC]] od [[1940]]. do [[1945]]. godine. Tokom rata je [[Kolaboracija|sarađivao]] sa italijanskim i njemačkim [[ratna okupacija|okupatorom]], aktivno podržavao [[četnici|četnički pokret]] i borio se protiv [[narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizana]] u Crnoj Gori.<ref>''Istorijski leksikon Crne Gore'', tom 4, K - Per, grupa autora, Podgorica 2006.</ref> Po završetku rata je uhvaćen i ubijen od strane jedinica [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]]. [[Srpska pravoslavna crkva]] ga slavi kao [[svetac|sveca]] i sveštenomučenika. == Biografija == Rođen je [[16. 2.|16. februara]] [[1890]]. godine u [[Stoliv]]u u [[Boka Kotorska|Boki kotorskoj]] od roditelja Špira Lipovca i Marije Damjanović. Osnovnu školu završio je u [[Prčanj|Prčnju]], klasičnu gimnaziju sa maturom u [[Kotor]]u, Pravoslavni bogoslovski zavod u [[Zadar|Zadru]] i [[Filozofski fakultet]] u [[Beograd]]u. Rukopoložen je u čin [[đakon]]a i čin [[prezbiter|prezvitera]] dana [[8. 11.|8.]] i [[10. 11.|10. novembra]] [[1912]]. godine od episkopa bokokotorskog i dubrovačkog [[Vladimir Boberić|Vladimira Boberića]]. Od [[1912]]. do [[1918]]. godine bio je protski kapelan u [[Kotor]]u, a potom paroh u [[Lastva (Trebinje)|Lastvi]]. Od februara [[1916]]. do novembra [[1918]]. služio je kao rezervni vojni sveštenik. Od [[1919]]. do [[1925]]. godine bio je suplent gimnazije na [[Cetinje|Cetinju]], nižoj ženskoj školi, ženskoj učiteljskoj školi i [[Cetinjska bogoslovija|Cetinjskoj bogosloviji]]. Od [[1925]]. do [[1940]]. godine bio je profesor [[Prva muška gimnazija u Beogradu|Prve muške gimnazije u Beogradu]]. Kao udov protojerej izabran je za [[vikarni episkop budimljanski|vikarnog episkopa budimljanskog]] dana [[8. 12.|8. decembra]] [[1939]]. godine. Zamonašen je u manastiru [[manastir Rakovica|Rakovici]] od [[Josif Cvijović|mitropolita skopskog Josifa]] i proizveden u čin [[iguman]]a. Hirotonisan je za [[episkopos|episkopa]] u [[Saborna crkva u Beogradu|beogradskoj Sabornoj crkvi]] dana [[11. 2.|11. februara]] [[1940]]. godine od [[patrijarh srpski Gavrilo (Dožić)|patrijarha srpskog Gavrila]], mitropolita skopskog Josifa i [[Nektarije Krulj|episkopa zvorničko-tuzlanskog Nektarija]]. Iste godine 10. decembra na vanrednom zasjedanju [[Sveti arhijerejski sabor|Svetog arhijerejskog sabora]], izabran je za [[Mitropolija crnogorsko-primorska|mitropolita crnogorsko-primorskog]].<ref>Jovan Markuš u ''Pravoslavlje u Crnoj Gori'', Mitropolija crnogorsko primorska, Cetinje 2006, str. 79</ref> === Drugi svjetski rat === {{main|Srpska pravoslavna crkva u Drugom svetskom ratu|Proboj 21. brdskog korpusa iz okruženja}} [[Datoteka:Bajo Stanišić, Pirzio Biroli and Joanikije Lipovac.jpg|thumb|desno|Četnički pukovnik [[Bajo Stanišić]], italijanski komandant Crne Gore [[Pirzio Biroli]] i episkop Joanikije Lipovac.]] Mitropolit Joanikije je upravljao Crnogorsko-primorskom [[Eparhija|eparhijom]] za vrijeme [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]]. Istorijske prilike bile su veoma složene gdje se sa jedne strane nalazio okupator, u prvom redu [[Njemci]], koji je SPC smatrao za antiosovinski faktor;<ref>http://www.cpi.hr/download/links/hr/7950.pdf{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} strana 552</ref> režim Sekule Drljevića koji je Mitropoliju doživljavao kao prosrpski element s druge strane, kao i partizani koji su, u zavisnosti od perioda, bili u manjem ili većem sukobu sa Mitropolijom, tj. SPC, najprije zbog njenog [[antikomunizam|antikomunizma]], privrženosti [[monarhija|monarhiji]], te ideološke bliskosti sa [[Jugoslovenska vojska u otadžbini|četnicima]]. Mitropolit Joanikije Lipovac je, prilikom ulaska okupacionih trupa aprila 1941. na Cetinje, dočekao i pozdravio pripadnike italijanske vojske.<ref>https://www.antenam.net/istorija/151664-slucaj-mitropolita-joanikija-lipovca</ref> Lipovac se zbližio s Italijanima, naročito nakon posjete italijanskog kralja Emanuela Vitorija Trećeg (oženjenog ćerkom kralja [[Nikola I. Petrović Njegoš|Nikole I Petrovića]]) u maju [[1941]]. godine kada je posjetio i [[Cetinjski manastir]]. Kralj je izrazio želju da prisustvuje liturgiji, pa je bio dočekan od strane mitropolita Joanikija zajedno sa sveštenstvom. Tada je protojerej-stavrofor Nikola Marković odbio da se obuče u odežde, što je bio jasan znak da se on protivi dočeku italijanskog kralja. Nakon toga je i protojerej-stavrofor Ilija Popović, podstaknut ovim činom u oltaru pred svima skinuo odeždu i otkazao poslušnost mitropolitu. Nakon posete, mitropolit je pokrenuo protiv obojice disciplinski postupak, a kasnije i kaznio ukorom i opomenom.<ref>http://www.mitropolija.co.me/istbibl/golgota_joanikija/dzomic-golgota_komentari_l.html{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Mitropolit Joanikije je, kao počasni gost, prisustvovao i [[Petrovdanski sabor|Petrovdanskom saboru]] na Cetinju 12. jula 1941. godine, kada je proglašena marionetska [[Kraljevina Crna Gora (1941-1944)|nezavisna država Crna Gora]] pod italijanskim protektoratom.<ref>https://montenegrina.net/najave-reportaze-izvjestaji/petrovdanski-sabor-1941/</ref><ref>https://www.portalanalitika.me/clanak/236178--adzic-petrovdanski-sabor-12-jula-1941-godine</ref><ref>https://www.antenam.net/istorija/206579-joanikije-i-sekula-drljevic-zivjela-slobodna-i-nezavisna-kraljevina-crna-gora</ref> Godine [[1942]]. izdao je proglas u kome je zabranio rad sveštenicima koji su bili u [[narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|partizanima]].<ref>http://www.mitropolija.co.me/istbibl/golgota_joanikija/dzomic-golgota_1942_l.html#b42_8{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> U njegovim dopisima delovanje partizana se karakterisalo kao „''komunistički teror''“,<ref>http://www.mitropolija.co.me/istbibl/golgota_joanikija/dzomic-golgota_1942_l.html#b42_15{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> a komunizam kao pošast kojoj se treba odupreti.<ref>http://www.mitropolija.co.me/istbibl/golgota_joanikija/dzomic-golgota_1942_l.html#b42_16{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Partizane je smatrao najvećim zlom koje je zadesilo Crnu Goru, a odnos italijanskog okupatora je ocijenio "''bratskim i hrišćanskim''". Uz mitropolita Joanikija, naklonost okupatoru i kolaboracionističkim snagama pokazivali su i mnogi sveštenici mitropolije Crnogorsko-primorske, ali je ipak njih nešto više od trideset (od skoro 250), pristupilo partizanima.<ref>Dr Živko Andrijašević, Istorija Crne Gore, Vukotić media, Beograd, 2016, str. 305</ref> Od svih pet bogoslovija SPC, [[Cetinjska bogoslovija]] je bila jedina kojoj je bio dozvoljen rad tokom okupacije Jugoslavije u Drugom svjetskom ratu. Lipovčevu privrženost okupacionim vlastima potvrđuje i njegova čestitka upućena vojnicima njemačkoga Vermahta povodom Nove godine po [[Julijanski kalendar|julijanskom kalendaru]] i objavljena u kvislinškom listu "Crnogorski vjesnik": „''Vojnicima velikog njemačkog Rajha: Naročitu mi čast čini da mogu najslavnijoj vojsci svijeta iz svih vremena čestitati Novu godinu u ime svoje vlade i svoga naroda. Sretna vam Nova 1944. godina''.“<ref>https://www.antenam.net/istorija/151664-slucaj-mitropolita-joanikija-lipovca</ref> Kada je novembra 1944. [[Pavle Đurišić]], četnički zapovjednik u Crnoj Gori, oformio ''Nacionalni komitet za Crnu Goru i Stari Ras'', mitropolit Joanikije je postao počasni predsjednik ovog političkog tijela.<ref>Radoje Pajović, Kontrarevolucija u Crnoj Gori, Obod, Cetinje, 1977, str. 518</ref> Pred kraj rata, Lipovac je, sa nekoliko desetina sveštenika i brojnim crnogorskim četnicima i civilima, pokušao da izbjegne zajedno sa njemačkim snagama s Balkana, koje su odstupale iz pravca [[Grčka]] - [[Albanija]] - [[Podgorica]] ka sjeveroistoku.<ref>[http://www.montenegrina.net/pages/pages1/istorija/cg_u_2_svj_ratu/od_vezirovog_do_zidanog_mosta_v_koprivica.html Veseljko Koprivica: OD VEZIROVOG DO ZIDANOG MOSTA]</ref> Koncem [[1944|1944.]] oko 8700 crnogorskih četnika, pod Đurišićevim zapovjedništvom, sa približno oko 3000 članova njihovih obitelji i drugih civila, evakuirali su se s postrojbama [[Wehrmacht]]a preko teritorija [[Nezavisna Država Hrvatska|NDH]] u teškim uvjetima hladnoće, [[glad]]i i [[trbušni tifus|tifusa]]. Oni su se povlačili preko Bosne ka Sloveniji i Austriji. Početkom decembra su pošli preko [[Sandžak]]a za Bosnu.<ref name="rastko">[http://www.rastko.rs/istorija/spc_dsvr.html Српска Црква у Другом светском рату]</ref> Njihova kolona je desetkovana nakon [[Bitka na Lijevča polju|Bitke na Lijevča polju]], a mitropolit Joanikije je zarobljen zajedno sa grupom četnika i sveštenika 9. maja 1945. godine u blizni [[Celje|Celja]]. Njegova dalja sudbina je nepoznata, a prema nekim izvorima, Joanikije Lipovac i [[Savo Vuletić]] ([[2020]]. su otkrivene fotografije iz maja 1945. na kojima su snimljeni u [[Zagreb]]u nakon zarobljavanja<ref>https://www.politika.rs/scc/clanak/449562/%D0%94%D1%80%D1%83%D1%88%D1%82%D0%B2%D0%BE/%D0%9F%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D1%9A%D0%B8-%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D1%86%D0%B8-%D1%83%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D0%B3-%D1%86%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3-%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B0-%D0%88%D0%BE%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%98%D0%B0</ref>) odvedeni su iz Celja za Beograd i poslije saslušanja u Beogradu „posljednji put su viđeni na željezničkoj stanici u Mladenovcu".<ref>[http://www.montenegrina.net/pages/pages1/istorija/cg_u_2_svj_ratu/od_vezirovog_do_zidanog_mosta_v_koprivica.html Veseljko Koprivica: OD VEZIROVOG DO ZIDANOG MOSTA]</ref> Ubijen je, najvjerovatnije u [[Aranđelovac|Aranđelovcu]], juna [[1945]]. godine. Grob mu je do danas ostao nepoznat. == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Velibor Džomić, Golgota mitropolita crnogorsko-primorskog Joanikija, Svetigora, Cetinje 1996. * Jovan Markuš, ''Pravoslavlje u Crnoj Gori'', Mitropolija Crnogorsko primorska, Cetinje 2006. * ''Istorijski leksikon Crne Gore'', tom 4, K - Per, grupa autora, Podgorica 2006. * Dr Radoje Pajović, Kontrarevolucija u Crnoj Gori, Četnički i federalistički pokret 1941-1945, Obod, Cetinje 1977. * Dr Živko Andrijašević, Istorija Crne Gore, Vukotić media, Beograd, 2016 == Vidi još == * [[Srpska pravoslavna crkva u Drugom svetskom ratu]] {{Lifetime|1890|1945|Lipovac, Joanikije}} [[Kategorija:Srpski sveci]] [[Kategorija:Mitropoliti crnogorsko-primorski]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] 95ogbwjhvt7ez2fkcb39umabo220o08 Yoshihiko Noda 0 123675 41260388 41241581 2022-07-29T09:12:11Z TKsdik8900 143884 Portret je promijenjen u izvornu verziju koja se koristi na službenoj web stranici premijera Japana wikitext text/x-wiki {{Politički vođa |ime=Yoshihiko Noda<br />野田 佳彦 |datum rođenja=[[20. 5.|20. svibnja]] [[1957|1957.]] |mjesto rođenja={{flagicon|JAP}} [[Funabashi]] |datum smrti= |mjesto smrti= |malaslika= |opis male slike= |slika=Yoshihiko Noda 20110902 (original).jpg |veličina= |opis slike= |podpredsjednik= |podpremijer= |zamjenik= |stranka=[[Nihon Shintō]] <small>(1992-1994)</small><br />[[Demokratska partija Japana|Minshutō]] <small>(1998 - )</small> |potpis= |supruga=Hitomi Noda |zanimanje= |fusnote= |položaj = 95. [[premijer Japana]] |mandat_start = [[2. 9.|2. rujna]] [[2011|2011.]] |mandat_kraj = [[26. 12.|26. prosinca]] [[2012|2012.]] |podpredsjednik = |podpremijer = |zamjenik = |premijer1 = |predsjednik1 = |prethodnik = [[Naoto Kan]] |nasljednik = [[Shinzō Abe]] |čin2 = [[Ministarstvo financija (Japan)|Ministar financija]] |mandat_start2 = [[8. 6.|8. lipnja]] [[2010|2010.]] |mandat_kraj2 = [[2. 9.|2. rujna]] [[2011|2011.]] |podpredsjednik2 = |podpremijer2 = |zamjenik2 = |premijer2 = [[Naoto Kan]] |predsjednik = |prethodnik2 = [[Naoto Kan]] |nasljednik2 = [[Jun Azumi]] |čin3 = |mandat_start3 = |mandat_kraj3 = |podpredsjednik3 = |podpremijer3 = |zamjenik3 = |premijer3 = |predsjednik3 = |prethodnik3 = |nasljednik3 = |čin4 = |mandat_start4 = |mandat_kraj4 = |podpredsjednik4 = |podpremijer4 = |zamjenik4 = |premijer4 = |predsjednik4 = |nasljednik4 = |prethodnik4 = |čin5 = |mandat_start5 = |mandat_kraj5 = |podpredsjednik5 = |podpremijer5 = |zamjenik5 = |premijer5 = |predsjednik5 = |prethodnik5 = |nasljednik5 = |vjera= }} {{nihongo|'''Yoshihiko Noda'''|野田 佳彦|Noda Yoshihiko|extra=[[Funabashi]], [[20. 5.|20. svibnja]] [[1957|1957.]]}}, [[japan]]ski političar koji je tokom [[2011|2011.]] i [[2012|2012.]] godine obnašao dužnost 95. [[premijer Japana|premijera Japana]]. Funkciju premijera osvojio je nakon što je [[drugi krug izbora|u drugom krugu]] izbora pobijedio [[Banri Kaieda|Banri Kaiedu]] za predsjednika svoje stranke.<ref name='LeadershipBBC'>[http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-14705394 Yoshihiko Noda wins Japan leadership race], [[BBC]], 29 August 2011.</ref> [[Akihito, car Heisei|Car Akihito]] ga je službeno imenovao premijerom [[2. 9.|2. rujna]] [[2011|2011.]] godine. Nakon teškog poraza DPJ-a na općim izborima u prosincu [[2012|2012.]], Noda je priznao poraz i odstupio s čelništva stranke. Na mjestu premijera, naslijedio ga je [[Shinzō Abe]], kojemu je to drugi mandat. == Reference == {{reflist}} * {{cite web |url=http://www.senkyo.janjan.jp/diet/profile/0000/00000098.html |title=政治家情報 〜野田 佳彦〜 |work=ザ･選挙 |work=[[JANJAN]] |accessdate = 10. 10. 2007. |language=japanski}} == Vanjske veze == {{Commonscat}} * {{Official website|http://www.nodayoshi.gr.jp}} na japanskom {{s-start}} {{s-par|jp-lwr}} {{s-bef|before=[[Ken'ichi Ueno]]<br />[[Hideo Usui]]<br />[[Kazuo Eguchi]]<br />[[Kazuo Torii]]<br />[[Masayuki Okajima]]}} {{s-ttl|title=Član Predstavničkog doma za<br />[[1. distrikt Chibe (1947–1993)|1. distrikt Chibe]] (višečlani)|alongside=[[Masayuki Okajima]], [[Kazuo Torii]], [[Hideo Usui]], [[Kazuo Shii]]| years=1993–1996}} {{s-non|reason=izborna jedinica ukinuta}} |- {{s-bef|before=[[Shōichi Tanaka (LDP)|Shōichi Tanaka]]}} {{s-ttl|title=član Predstavničkog doma za<br />[[4. distrikt Chibe]]| years=2000–}} {{s-inc}} |- {{s-ppo}} {{s-bef|before=[[Takao Satō]]}} {{s-ttl|title=Šef poslova Dijete za [[Demokratska partija Japana|Demokratsku partiju]]|years=2002–2004}} {{s-aft|after=[[Tatsuo Kawabata]]}} |- {{s-bef|before=[[Yoshio Hachiro]]}} {{s-ttl|title=Šef poslova Dijete za [[Demokratska partija Japana|Demokratsku partiju]]|years=2005–2006}} {{s-aft|after=[[Kōzō Watanabe]]}} |- {{s-bef|before=[[Naoto Kan]]}} {{s-ttl|title=Predsjednik [[Demokratska partija Japana|Demokratske partije]]|years=2011–2012}} {{s-aft|after=[[Banri Kaieda]]}} |- {{s-off}} {{s-bef|before=[[Wataru Takeshita]]<br />[[Masatoshi Ishida]]}} {{s-ttl|title=[[Ministar financija (Japan)|viši zamjenik ministra financija]]|alongside=[[Naoki Minezaki]]|years=2009–2010}} {{s-aft|after=[[Motohisa Ikeda]]<br />[[Naoki Minezaki]]}} |- {{s-bef|rows=2|before=[[Naoto Kan]]}} {{s-ttl|title=[[ministar financija (Japan)|ministar financija]]|years=2010–2011}} {{s-aft|after=[[Jun Azumi]]}} |- {{s-ttl|title=[[premijer Japana]]|years=2011–2012}} {{s-aft|after=[[Shinzō Abe]]}} {{s-end}} {{Premijeri Japana}} {{Lifetime|1957||Noda, Yoshihiko}} [[Kategorija:Premijeri Japana]] i24mf183c2ksn1jeedhv1t8g4btddw6 Hesperornis 0 130546 41260385 41128495 2022-07-28T23:30:34Z CommonsDelinker 806 Bot: Menjam datoteku/fajl Hesperornis_BW.jpg sa Hesperornis_BW_(white_background).jpg. wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:''Hesperornis''}} {{Taksokvir | boja = pink | naziv = ''Hesperornis'' | status = izumrli | raspon_fosila = Kasna kreda | slika = Hesperornis regalis.jpg | slika_širina = 250px | slika_opis = Skelet vrste ''H. regalis''; obratiti pažnju na stopala okrenuta ustranu | regnum = [[životinje|Animalia]] | phylum = [[svitkovci|Chordata]] | classis = [[ptice|Aves]] | ordo = †[[Hesperornithiformes]] | familia = †[[Hesperornithidae]] | genus= †'''''Hesperornis''''' | genus_autorstvo = [[Othniel Charles Marsh|Marsh]], [[1872]]. | razdioba_stupanj = Vrste | razdioba = * ''H. regalis'' <small>Marsh, 1872. (tip)</small> * ''H. crassipes'' <small>(Marsh, [[1876]].) [isprva ''Lestornis'']</small> * ''H. gracilis'' <small>Marsh, 1876.</small> * ''H. altus'' <small>(Marsh, [[1893]].) [isprva ''Coniornis'']</small> * ''H. montana'' <small>Schufeldt, [[1915]].</small> * ''H. rossicus'' <small>Nesov & Yarkov, [[1993]].</small> * ''H. bairdi'' <small>Martin & Lim, [[2002]].</small> * ''H. chowi'' <small>Martin & Lim, 2002.</small> * ''H. macdonaldi'' <small>Martin & Lim, 2002.</small> * ''H. mengeli'' <small>Martin & Lim, 2002.</small> | sinonimi = * ''Lestornis'' <small>Marsh, 1876.</small> * ''Coniornis'' <small>Marsh, 1893.</small> * ''Hargeria'' <small>[[Frederic Augustus Lucas|Lucas]], [[1903]].</small> }} '''''Hesperornis ''''' ("zapadna ptica") je rod vodenih [[ptice neletačice|ptica neletačica]] koje su živjele tijekom perioda kasne [[kreda (period)|krede]], između 83,5–78 milijuna godina pne. Jedno od manje poznatih otkrića [[paleontologija|paleontologa]] [[Othniel Charles Marsh|O. C. Marsha]] tijekom kasnog 19. stoljeća za vrijeme tzv. Ratova kostiju, poslije je postala vrlo važno otkriće što se tiče povijesti ptičje paleontologije. Poznate lokacije na kojima su pronađeni fosili ''Hesperornisa'' su kasnokredski krečnjak iz [[Kansas]]a i morski škriljac u [[Kanada|Kanadi]]. Priznato je devet vrsta, od kojih je osam otkriveno u [[Sjeverna Amerika|Sjevernoj Americi]] i jedna u [[Rusija|Rusiji]]. == Opis == [[Datoteka:Hesperornis BW (white background).jpg|thumb|left|Restauracija vrste ''H. regalis'']] [[Datoteka:Hesperornis.jpeg|thumb|left|Lubanja]] ''Hesperornis'' je bila velika ptica koja je dostizala dužinu od 1,5 m. Gotovo da i nije imala [[krilo|krila]], a u vodi je plivala pomoću svojih snažnih zadnjih nogu. Fosilni ostaci pokazuju da je vjerojatno imala zadebljanja na prstima, a ne kožicu između njih. Kao i druge [[Mezozoik|mezozojske]] ptice kao što su ''[[Ichthyornis]]'', i ''Hesperornis'' je imala zube u [[kljun]]u, kojim je držala plijen. U liniji hesperornitiforma bili su drugačije raspoređeni nego kod ikoje druge poznate ptice; [[zub]]i su se nalazili u longitudinalnoj brazdi, a ne u induvidualnim udubinama. To je jedan od primjera konvergentne evolucije, u ovom slučaju sa [[mosasauri]]ma.<ref>Discussed in detail by Marsh (1880) and Gregory (1952).</ref> Zubi ''Hesperornisa'' nalazili su se gotovo u cijeloj [[donja čeljust|donjoj čeljusti]] i u stražnjem dijelu [[gornja čeljust|gornje čeljusti]]. Prednji dio gornje čeljusti i vrh donje nisu imali zube: vjerojatno su umjesto toga formirali kljun. Istraživanja površine kosti pokazala su da se barem na vrhu čeljusti nalazio čvrst kljun od [[keratin]]a, sličan onome kod današnjih ptica.<ref name=heironymus2010>Heironymus, T.L. and Witmer, L.M. (2010). "Homology and evolution of avian compound rhamphothecae." ''The Auk'', '''127'''(3): 590-604.</ref> Na nepcu su se nalazile malene duplje u koje su se zubi donje čeljusti uklapali kada bi ptica zatvorila kljun.<ref name=elzanowski1991>Elzanowski, A. (1991). "New observations on the skull of ''Hesperornis'' with reconstructions of the bony palate and otic region." ''Postilla'', '''207''': 1-20.</ref> == Povijest == [[Datoteka:Hesperornis Regalis - Project Gutenberg eText 16474.jpg|thumb|right|Marshova zastarjela rekonstrukcija vrste ''H. regalis'', [[1880]].]] Prvi primjerak ''Hesperornisa'' opisao je [[Othniel Charles Marsh]] [[1871]]. godine. Marsh je vodio svoju drugu ekspediciju na zapad, zajedno sa deset studenata.<ref>Thomson, 191.</ref> Tim je krenuo prema [[Kansas]]u gdje je Marsh već i prije tražio fosile. Osim što je pronašao još kostiju letećeg gmaza ''[[Pteranodon]]a'', Marsh je otkrio skelet "velike fosilne ptice, visoke barem pet stopa". Primjerak je bio velik, nije imao [[krilo|krila]] i imao je snažne noge, pa je Marsh pretpostavio da je u pitanju bila životinja koja je običavala roniti. Tom primjerku je, međutim, nedostajala [[glava]].<ref>Thomson, 193.</ref> Marsh je nazvao tu pticu ''Hesperornis regalis'', odnosno "carska zapadna ptica".<ref name="Holtz2008">Holtz, Thomas R. Jr. (2011) ''Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages,'' [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2010.pdf Winter 2010 Appendix.]</ref> Marsh se sljedeće godine vratio na zapad sa manjom grupom i otkrio je još jedan skelet ''Hesperornisa''. Taj primjerak je imao dovoljno netaknutu glavu da Marsh primijeti [[zub]]e u kljunu.<ref name="wallace-86">Wallace, 86.</ref> Marsh je vidio važne evolutivne implikacije svog fosila sa ''[[Ichthyornis]]om'' ([[ptice|pticom]] koja je također imala zube), kojeg je otkrio [[Benjamin Mudge]].<ref>Thomson, 226.</ref> U jednom članku iz [[1873]]. godine Marsh je objavio da "otkriće ovih interesantnih fosila mnogo pomaže u razlaganju starih distinkcija između ptica i gmazova".<ref name="wallace-86"/> Za to vrijeme se Marshov odnos sa njegovim rivalom [[Edward Drinker Cope|Edwardom Drinkerom Copeom]] dodatno zagorčao kada je Cope slučajno dobio nekoliko kutija fosila, zajedno sa pticama sa zubima, koje su bile namijenjene Marshu. Cope je za ptice rekao da su "jednostavno prelijepe", ali ga je Marsh optužio da je ukrao kosti.<ref>Wallace, 87.</ref> Do 1873. godine njihove su se nesuglasice pretvorile u otvoreno neprijateljstvo, što je izazvalo tzv, "Ratove kostiju". Mada je Marsh rijetko odlazio na ekspedicije nakon 1873. godine, skupljači koje je on plaćao slali su mu veliki broj fosila. Na kraju je imao dijelove 50 primjeraka ''Hesperornisa'', što mu je omogućilo da napravi mnogo snažniju demonstraciju evolutivne veze između [[gmazovi|gmazova]] i ptica nego što je to prije bilo moguće.<ref>Wallace, 132.</ref> == Klasifikacija i vrste == Za ovaj rod je opisano mnogo vrsta, ali su neke poznate od vrlo malog broja [[kost]]iju, ili čak iz samo jedne kosti, pa se ne mogu pravilno usporediti sa češćim (ali također nepotpunim) ostacima drugih taksona slične veličine. U mnogim su slučajevima vrsta razdvojene po sedimentima u kojima su nađene, zato što oni potiču iz različitih perioda i lokacija; također se određuju prema veličini tijela. Prva opisana vrsta, odnosno tipična vrsta, je ''Hesperornis regalis''. ''H. regalis'' je također najbolje poznata vrsta zato što su pronađeni deseci primjeraka (od fragmenata do potpunijih skeleta) u formaciji Niobrara (prije 83,5 - 80,5 milijuna godina).<ref name=carpenter2003>Carpenter, K. (2003). "Vertebrate Biostratigraphy of the Smoky Hill Chalk (Niobrara Formation) and the Sharon Springs Member (Pierre Shale)." ''High-Resolution Approaches in Stratigraphic Paleontology'', '''21''': 421-437. {{doi|10.1007/978-1-4020-9053-0}}</ref> To je jedina vrsta ovog roda za koju je pronađena gotovo potpuna [[lubanja]]. Vrsti ''Hesperornis crassipes'' naziv je [[1876]]. godine dao Marsh, koji ju je isprva svrstao u drugi rod kao ''Lestornis crassipes''. ''H. crassipes'' je bila veća od ''H. regalis'', imala je pet [[rebara]], a ne četiri, i drugačije aspekte što se tiče izgleda [[prsna kost|prsne kosti]] i donje kosti noge. ''H. crassipes'' je poznat iz istog perioda i prostora kao i ''H. regalis''. Poznat je jedan nepotpun skelet, koji se sastoji od zuba i dijelova lubanje.<ref name=marsh1876>Marsh, O.C. (1876). "Notice of new Odontornithes." ''The American Journal of Science and Arts'', '''11''': 509-511.</ref> Marsh je izričito nazvao svoju drugu vrstu roda ''Hesperornis'' 1876. godine prema nepotpunim ostacima kostiju donožja otkrivenih u istim slojevima Niobararske formacije u kojima je otkriven ''H. regalis''. Nazvao je tu vrstu ''H. gracilis'' i ona je poslije imala udjela u izrazito zbunjujućoj taksonomiji jednog primjerka koji će na kraju postati osnova novog roda i vrste ''[[Parahesperornis alexi]]''. Za tipičnog primjerka vrste ''P. alexi'' smatralo se da pripada istoj jedinki kao i ostaci ''H. gracilis'', tako da kada je Lucas ([[1903]].) dokazao da je prvi primjerak predstavljao vrstu drugog roda, slučajno je iskoristio onaj posljednji primjerak kako bi učvrstio taj novi rod; tako je nastao naziv ''Hargeria gracilis''. Drugi autori su poslije ispravili tu grešku i vratili rod ''Hargeria'' nazad u ''Hesperornis'' i preimenovali primjerak drugačijeg izgleda u ''Parahesperornis''.<ref name=bellparahesp>Bell, A. and Everhart, M.J. (2009). "A new specimen of ''Parahesperornis'' (Aves: Hesperornithiformes) from the Smoky Hill Chalk (Early Campanian) of Western Kansas." ''Transactions of the Kansas Academy of Science'', '''112'''(1/2): 7-14.</ref> [[Datoteka: Coniornis.jpg|thumb|right|Tipični primjerak vrste ''H. altus'']] Prva vrsta koja nije pronađena u škriljcu formacije Niobarara, ''Hesperornis altus'', živjela je prije oko 78 milijuna godina u [[Montana|Montani]], a poznata je iz nepotpunog donjeg dijela noge; pronađena je u formaciji Judith River. Mada ju je Marsh isprva svrstao u novi rod ''Coniornis'', to se desilo zbog njegovog mišljenja da je ''Hesperornis'' postojao samo u [[Kansas]]u, pa bi po toj logici bilo koja vrsta iz Montane trebala biti svrstana u drugi rod. Većina kasnijih istraživača nije se složila sa ovime, pa su svrstali ''Coniornis altus'' u isti rod kao i ''Hesperornis'', i to kao ''H. altus''.<ref name=1915b>Shufeldt, R.W. (1915b). "Fossil birds in the Marsh Collection of Yale University." ''Transactions of the Connecticut Academy of Arts and Sciences'', '''19''': 1-110.</ref><ref name = martin1984>Martin, L.D. (1984). "A new hesperornithid and the relationships of the Mesozoic birds." ''Transactions of the Kansas Academy of Science'', '''87'''(3/4): 141-150.</ref> U Claggett Shaleu u Montani je pronađena još jedna vrsta. Vrsti ''H. montana'' je naziv [[1915]]. godine dao Shufeldt, i mada se njen jedini poznati ostatak (jedan leđni [[kralješnica|kralježak]]) ne može direktno usporediti sa ''H. altus'', Shufeldt i ostali smatraju je odvojenom vrstom zato što je manja.<ref name=1915a>Shufeldt, R.W. (1915a). "The fossil remains of a species of ''Hesperornis'' found in Montana." ''The Auk'', '''32'''(3): 290-284. </ref> Nessov i Yarkov su [[1993]]. godine prve ostatke roda ''Hesperornis'' pronađene izvan Sjeverne Amerike priznali kao novu vrstu. Dali su joj naziv ''Hesperornis rossicus''; skelet je bio nepotpun i pronađen je u [[rusija|Rusiji]] blizu [[Volgograd]]a. Iz istih naslaga je pronađeno još nekoliko primjeraka koji su priključeni ovoj vrsti. Dug oko 1,4 m, ''H. rossicus'' je bio najveća vrsta u rodu ''Hesperornis'' i među najvećim hesperornitima, neznatno manji od kanadskog roda ''[[Canadaga]]''.<ref name="Holtz2008">Holtz, Thomas R. Jr. (2011) ''Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages,'' [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2010.pdf Winter 2010 Appendix.]</ref> Osim po veličini i geografskom položaju na kojem je pronađen, ''H. rossicus'' se od drugih vrsta roda ''Hesperornis'' razlikuje po nekoliko osobina donjeg dijela noge i stopala, uključujući i vrlo ravne [[kosti donožja]].<ref name=ageofdinorussia>Kurochkin, (2000). "Mesozoic birds of Mongolia and the former USSR." Pp. 533-559 in Benton, Shishkin, Unwin and Kurochkin (eds.). ''The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia.''</ref> Martin i Lim su [[2002]]. godine formalno priznali nekoliko novih vrsta na osnovu ostataka koji prije nisu bili istraženi ili su bez razmatranja priključani kao ostaci nekih hesperornitiforma iz Sjeverne Amerike. U nove vrste spadali su vrlo maleni ''H. mengeli'' i ''H. macdonaldi'', malo veći ''H. bairdi'' i vrlo veliki ''H. chowi''; svi su pronađeni u formaciji Pierre Shale u [[Južna Dakota|Južnoj Dakoti]] i [[Alberta|Alberti]], u stijenama koje su nastale prije 80,5 milijuna godina.<ref name=martinlim2002>Martin, L. and Lim, (2002). "New information on the hesperornithiform radiation." Pp. 113-124 in Zhou and Zhang (eds.), ''Proceedings of the 5th Symposium of the Society of Avian Paleontology and Evolution, Beijing''.</ref> Uz to postoje neki nesvrstani ostaci, kao što su SGU 3442 Ve02 i LO 9067t i kosti neke neodređene vrste pronađene blizu [[Rostov]]a. Prva dva ostatka vjerojatno pripadaju vrsti ''H. rossicus''; neki ostaci priključeni tom rodu su se, opet, pokazali kao ostaci nekog prije neodređenog taksona.<ref name=ReesLindgren /> Vrsta isprva nazvana ''H. gracilis'' poslije je premještena u monotipični rod ''Hargeria'', a ne kraju je svrstana u ''[[Parahesperornis]]''.<ref>Mortimer (2004)</ref> == Paleobiologija == [[Datoteka:Hesperornis Heinrich Harder.jpg|thumb|right||Restauracija, Heinrich Harder]] [[Datoteka:Hesperornis regalis (1).jpg|thumb|right|Restauracija skeleta vrste ''H. regalis'']] ''Hesperornis'' je bila pretežno morska ptica i nastanjivala je plitka mora Zapadnog unutrašnjeg morskog puta, Turgajskog tjesnaca i pretpovijesnog [[Sjeverno more|Sjevernog mora]],<ref name=ReesLindgren/><ref name=Hills99 /> čije su vode u to vrijeme bile suptropske i tropske, mnogo toplije nego danas. Međutim, neki od najmlađih primjeraka ''Hesperornisa'' su pronađeni u kontinentalnim slatkovodnim naslagama formacije Foremost, što znači da su se neke vrste ''Hesperornisa'' možda, barem jednim dijelom, odmaknule od morskih staništa. Uz to, vrsta ''H. altus'' je pronađena u slatkovodnim naslagama formacije Judith River.<ref name=fox1974>Fox, R.C. (1974). "A middle Campanian, nonmarine occurrence of the Cretaceous toothed bird ''Hesperornis'' Marsh." ''Canadian Journal of Earth Sciences'', '''11''': 1335-1338.</ref> ''Hesperornis'' se tradicionalno prikazuje sa hodom kao kod [[plijenori|plijenora]] ili [[gnjurci|gnjuraca]], a jedno istraživanje porporcija njihovih udova i strukture njihovog kukovlja potvrđuje tu usporedbu. Po pitanju dužine udova, oblika kostiju kukovlja i pozicije utora za [[bedrena kost|bedrenu kost]], ''Hesperornis'' je naročito sličan [[Veliki plijenor|velikom plijenoru]] (''Gavia immer''), pa se vjerojatno kretao vrlo slično i na kopnu i u vodi. Kao i plijenori, ''Hesperornis'' je vjerojatno odlično ronio, ali je na kopnu bio pomalo nespretan.<ref name=hesperornisdivingbirds /> Mlade jedinke ovog roda su rasle brzo i kontinuirano, što je slučaj kod današnjih ptica, ali ne i pripadnika [[Enantiornithes]].<ref name=Chinsamy98 /> Vjerojatno se hranio ribama, školjkama i belemnitima. == U popularnoj kulturi == ''Hesperornis'' se pojavio u ZF televizijskoj seriji [[Primeval]]. Također se pojavljuje u BBC-jevoj seriji Morska čudovišta (''Sea Monsters'') u kojoj je plijen raznim velikim grabežljivcima. Na kraju, pojavljuje se i u filmu Morska čudovišta [[National Geographic Society]]-a. Prikazana je u TV seriji ''Vlak dinosaura''. == Bilješke == {{Reflist|3|refs= <ref name=ReesLindgren>Rees and Lindgren (2005).</ref> <ref name=Hills99>Hills, et al. (1999).</ref> <ref name=hesperornisdivingbirds>Reynaud (2006).</ref> <ref name=Chinsamy98>Chinsamy, et al. (1998).</ref> }} == Izvori ==<!-- Zool.J.Linn.Soc.131:123;131:169 --> * {{aut|Chinsamy A, Martin, Larry D. & Dobson, P.}} (1998): Bone microstructure of the diving ''Hesperornis'' and the volant ''Ichthyornis'' from the Niobrara Chalk of western Kansas. ''Cretaceous Research'' '''19'''(2): 225-235. <small>{{DOI|10.1006/cres.1997.0102}}</small> (HTML abstract) * {{aut|Everhart, Mike}} (2007): [[Oceans of Kansas]]: [http://www.oceansofkansas.com/hesper.html ''Hesperornis regalis'' Marsh 1872 - Toothed marine birds of the Late Cretaceous seas]. Version of 2006-DEC-12. Retrieved 2007-AUG-23. * {{aut|Gregory, Joseph T.}} (1952): The Jaws of the Cretaceous Toothed Birds, ''Ichthyornis'' and ''Hesperornis''. ''[[Condor (journal)|Condor]]'' '''54'''(2): 73-88. [http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v054n02/p0073-p0088.pdf PDF fulltext] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110606091200/http://elibrary.unm.edu/sora/Condor/files/issues/v054n02/p0073-p0088.pdf |date=2011-06-06 }} * {{aut|Hills, L. V.; Nicholls, E. L.; Núñez-Betelu, L. "Koldo" M. & McIntyre, D. J.}} (1999): ''Hesperornis'' (Aves) from Ellesmere Island and palynological correlation of known Canadian localities. ''Canadian Journal of Earth Sciences'' '''36'''(9): 1583-1588. [http://pubs.nrc-cnrc.gc.ca/cgi-bin/rp/rp2_abst_e?cjes_e99-060_36_ns_nf_cjes HTML abstract] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311131402/http://pubs.nrc-cnrc.gc.ca/cgi-bin/rp/rp2_abst_e?cjes_e99-060_36_ns_nf_cjes |date=2007-03-11 }} * {{aut|Marsh, Othniel Charles}} (1880): ''Odontornithes, a Monograph on the Extinct Toothed Birds of North America''. Government Printing Office, Washington DC. * {{aut|Mortimer, Michael}} (2004): The Theropod Database: [https://archive.is/20120630212337/home.comcast.net/~eoraptor/Phylogeny%20of%20Taxa.html Phylogeny of taxa]. Retrieved 2008-AUG-14. * {{aut|Rees, Jan & Lindgren, Johan}} (2005): Aquatic birds from the Upper Cretaceous (Lower Campanian) of Sweden and the biology and distribution of hesperornithiforms. ''[[Palaeontology]]'' '''48'''(6): 1321–1329. <small>{{doi|10.1111/j.1475-4983.2005.00507.x}} * Reynaud, F. (2006). "Hind limb and pelvis proportions of ''Hesperornis regalis'': A comparison with extant diving birds." ''Journal of Vertebrate Paleontology'', '''26'''(3): 115A. * {{Cite book|author=Thomson, Keith Stewart|year=2008|title=The Legacy of the Mastodon: The Golden Age of Fossils in America|publisher=Yale University Press|isbn=0-300-11704-3|ref=harv}} * {{Cite book|author=Wallace, David Rains|year=1999|title=The Bonehunters' Revenge: Dinosaurs, Greed, and the Greatest Scientific Feud of the Gilded Age|publisher=Houghton Mifflin Books|isbn=0-618-08240-9|ref=harv}} == Eksterni linkovi == * [[Eastern Kentucky University]]: [http://people.eku.edu/ritchisong/554images/hesperornis_skull.jpg Closeup of ''Hesperornis'' skull]. Retrieved 2007-NOV-04. * savageancientseas.com: [http://www.savageancientseas.com/images/hesperornis.jpg Forward view of ''H. regalis'' skeleton in diving pose]. Note relalistic position of legs and toe rotation. Retrieved 2007-NOV-04. * [[UC Davis]]: [http://3dmuseum.geology.ucdavis.edu/frame.html?3DVB0003_MAIN.htm~mainFrame Moveable 3D rendering of patella (kneecap) of ''Hesperornis'' sp.]. Digitized from KUVP PU17193. Requires Java, IFC or 3DC plugin. Retrieved 2007-NOV-04. {{Commonscat}} [[Kategorija:Praistorijske ptice]] 6nyvvlvqrznqko3i4w193kj9187wld5 Al Jazeera Balkans 0 133954 41260368 41259090 2022-07-28T18:32:33Z 185.84.145.161 /* Novinari */ wikitext text/x-wiki '''Al Jazeera Balkans''' (AJB) je međunarodni [[informativni televizijski program|informativni]] televizijski kanal sa sjedištem u [[Sarajevo|Sarajevu]] koji 6 sati dnevno emitira vijesti na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom jeziku]], a 18 sati prenosi program [[Al Jazeera English]]. Sa emitiranjem je započeo 11. novembra 2011 u 18:00 sati po lokalnom vremenu. Predstavlja drugi po redu ne-[[Arapski jezik|arapski]] TV-kanal koji pripada mreži [[Al Jazeera]]. == Emitiranje == Program se emitira preko sistema kablovskih operatora, kao i preko satelita EUTELSAT W3C na poziciji 16 stepeni istočno. Al Jazeera Balkans je dostupna u HD rezoluciji: * Satelit: Eutelsat 16A 16'''°'''E * Frekvencija: 11,303 GHz * Polarizacija: Horizontalna * SR: 30.000 * FEC: 2/3 * Norma: DVB-S2/8PSK == Novinari == * Milan Bošković * Mirna Brekalo * Tomislav Cvitković * Anne-Marie Alves-Ćurčić * Saša Ćeramilac * Emir Delić * Saša Delić * Maja Blaževska Evrosimoska * Boris Gagić * Dalija Hasanbegović-Konaković * Jasmina Kos * Zoran Kosanović * Irena Kuldija * Nadina Maličbegović * Lejla Mazlić * [[Goran Milić]] * Jelena Milutinović * Marina Mitrović * Ibrahim Muratović * Tanja Novak * Marina Pelemiš-Riđić * Adnan Rondić * Nihad Sadiković * Emir Skenderagić * Marina Barukčić-Stričević * Ognjen Zorić == Izvori == * [http://www.resiveri.net/index.php?option=com_content&view=article&id=6427:zvanino-krenuo-program-al-jazeere-balkan&catid=34:satelitske-vijesti&Itemid=27 Resiveri.Net]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ==Vanjske veze== *{{official|http://balkans.aljazeera.net/}} *{{Twitter|AJBalkans}} [[Kategorija:Al Jazeera]] [[Kategorija:TV-stanice u Bosni i Hercegovini]] 0baw8ikl5i4ybl6cqtolcda7cidi2lj 41260369 41260368 2022-07-28T18:38:28Z 185.84.145.161 /* Novinari */ wikitext text/x-wiki '''Al Jazeera Balkans''' (AJB) je međunarodni [[informativni televizijski program|informativni]] televizijski kanal sa sjedištem u [[Sarajevo|Sarajevu]] koji 6 sati dnevno emitira vijesti na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom jeziku]], a 18 sati prenosi program [[Al Jazeera English]]. Sa emitiranjem je započeo 11. novembra 2011 u 18:00 sati po lokalnom vremenu. Predstavlja drugi po redu ne-[[Arapski jezik|arapski]] TV-kanal koji pripada mreži [[Al Jazeera]]. == Emitiranje == Program se emitira preko sistema kablovskih operatora, kao i preko satelita EUTELSAT W3C na poziciji 16 stepeni istočno. Al Jazeera Balkans je dostupna u HD rezoluciji: * Satelit: Eutelsat 16A 16'''°'''E * Frekvencija: 11,303 GHz * Polarizacija: Horizontalna * SR: 30.000 * FEC: 2/3 * Norma: DVB-S2/8PSK == Novinari == * Milan Bošković * Mirna Brekalo * Tomislav Cvitković * Anne-Marie Alves-Ćurčić * Saša Ćeramilac * Emir Delić * Saša Delić * Maja Blaževska Evrosimoska * Boris Gagić * Dalija Hasanbegović-Konaković * Jasmina Kos * Zoran Kosanović * Irena Kuldija * Nadina Maličbegović * Lejla Mazlić * [[Goran Milić]] * Jelena Milutinović * Marina Mitrović * Ibrahim Muratović * Tanja Novak * Marina Pelemiš-Riđić * Adnan Rondić * Nihad Sadiković * Emir Skenderagić * Ljiljana Smiljanić * Marina Barukčić-Stričević * Ognjen Zorić == Izvori == * [http://www.resiveri.net/index.php?option=com_content&view=article&id=6427:zvanino-krenuo-program-al-jazeere-balkan&catid=34:satelitske-vijesti&Itemid=27 Resiveri.Net]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ==Vanjske veze== *{{official|http://balkans.aljazeera.net/}} *{{Twitter|AJBalkans}} [[Kategorija:Al Jazeera]] [[Kategorija:TV-stanice u Bosni i Hercegovini]] cu8jpsl89qqfdgisi2dcyzx93z844p9 41260371 41260369 2022-07-28T18:47:11Z 185.84.145.161 /* Novinari */ wikitext text/x-wiki '''Al Jazeera Balkans''' (AJB) je međunarodni [[informativni televizijski program|informativni]] televizijski kanal sa sjedištem u [[Sarajevo|Sarajevu]] koji 6 sati dnevno emitira vijesti na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom jeziku]], a 18 sati prenosi program [[Al Jazeera English]]. Sa emitiranjem je započeo 11. novembra 2011 u 18:00 sati po lokalnom vremenu. Predstavlja drugi po redu ne-[[Arapski jezik|arapski]] TV-kanal koji pripada mreži [[Al Jazeera]]. == Emitiranje == Program se emitira preko sistema kablovskih operatora, kao i preko satelita EUTELSAT W3C na poziciji 16 stepeni istočno. Al Jazeera Balkans je dostupna u HD rezoluciji: * Satelit: Eutelsat 16A 16'''°'''E * Frekvencija: 11,303 GHz * Polarizacija: Horizontalna * SR: 30.000 * FEC: 2/3 * Norma: DVB-S2/8PSK == Novinari == * Milan Bošković * Mirna Brekalo * Tomislav Cvitković * Anne-Marie Alves-Ćurčić * Saša Ćeramilac * Emir Delić * Saša Delić * Maja Blaževska Evrosimoska * Boris Gagić * Amina Gvozden * Dalija Hasanbegović-Konaković * Jasmina Kos * Zoran Kosanović * Irena Kuldija * Nadina Maličbegović * Lejla Mazlić * [[Goran Milić]] * Jelena Milutinović * Marina Mitrović * Ibrahim Muratović * Tanja Novak * Marina Pelemiš-Riđić * Adnan Rondić * Nihad Sadiković * Emir Skenderagić * Ljiljana Smiljanić * Marina Barukčić-Stričević * Ognjen Zorić == Izvori == * [http://www.resiveri.net/index.php?option=com_content&view=article&id=6427:zvanino-krenuo-program-al-jazeere-balkan&catid=34:satelitske-vijesti&Itemid=27 Resiveri.Net]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ==Vanjske veze== *{{official|http://balkans.aljazeera.net/}} *{{Twitter|AJBalkans}} [[Kategorija:Al Jazeera]] [[Kategorija:TV-stanice u Bosni i Hercegovini]] g709wgthazb8606osad2t75ineppppm 41260372 41260371 2022-07-28T18:52:39Z 185.84.145.161 /* Novinari */ wikitext text/x-wiki '''Al Jazeera Balkans''' (AJB) je međunarodni [[informativni televizijski program|informativni]] televizijski kanal sa sjedištem u [[Sarajevo|Sarajevu]] koji 6 sati dnevno emitira vijesti na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom jeziku]], a 18 sati prenosi program [[Al Jazeera English]]. Sa emitiranjem je započeo 11. novembra 2011 u 18:00 sati po lokalnom vremenu. Predstavlja drugi po redu ne-[[Arapski jezik|arapski]] TV-kanal koji pripada mreži [[Al Jazeera]]. == Emitiranje == Program se emitira preko sistema kablovskih operatora, kao i preko satelita EUTELSAT W3C na poziciji 16 stepeni istočno. Al Jazeera Balkans je dostupna u HD rezoluciji: * Satelit: Eutelsat 16A 16'''°'''E * Frekvencija: 11,303 GHz * Polarizacija: Horizontalna * SR: 30.000 * FEC: 2/3 * Norma: DVB-S2/8PSK == Novinari == * Milan Bošković * Mirna Brekalo * Tomislav Cvitković * Anne-Marie Alves-Ćurčić * Saša Ćeramilac * Emir Delić * Saša Delić * Maja Blaževska Evrosimoska * Boris Gagić * Amina Gvozden * Dalija Hasanbegović-Konaković * Jasmina Kos * Zoran Kosanović * Irena Kuldija * Nadina Maličbegović * Lejla Mazlić * [[Goran Milić]] * Jelena Milutinović * Marina Mitrović * Ibrahim Muratović * Tanja Novak * Mustafa Radončić * Marina Pelemiš-Riđić * Adnan Rondić * Nihad Sadiković * Emir Skenderagić * Ljiljana Smiljanić * Marina Barukčić-Stričević * Ognjen Zorić == Izvori == * [http://www.resiveri.net/index.php?option=com_content&view=article&id=6427:zvanino-krenuo-program-al-jazeere-balkan&catid=34:satelitske-vijesti&Itemid=27 Resiveri.Net]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ==Vanjske veze== *{{official|http://balkans.aljazeera.net/}} *{{Twitter|AJBalkans}} [[Kategorija:Al Jazeera]] [[Kategorija:TV-stanice u Bosni i Hercegovini]] m0pls42x2a2249vtmy59rg3w6m8r2di 41260373 41260372 2022-07-28T19:07:37Z 185.84.145.161 /* Novinari */ wikitext text/x-wiki '''Al Jazeera Balkans''' (AJB) je međunarodni [[informativni televizijski program|informativni]] televizijski kanal sa sjedištem u [[Sarajevo|Sarajevu]] koji 6 sati dnevno emitira vijesti na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom jeziku]], a 18 sati prenosi program [[Al Jazeera English]]. Sa emitiranjem je započeo 11. novembra 2011 u 18:00 sati po lokalnom vremenu. Predstavlja drugi po redu ne-[[Arapski jezik|arapski]] TV-kanal koji pripada mreži [[Al Jazeera]]. == Emitiranje == Program se emitira preko sistema kablovskih operatora, kao i preko satelita EUTELSAT W3C na poziciji 16 stepeni istočno. Al Jazeera Balkans je dostupna u HD rezoluciji: * Satelit: Eutelsat 16A 16'''°'''E * Frekvencija: 11,303 GHz * Polarizacija: Horizontalna * SR: 30.000 * FEC: 2/3 * Norma: DVB-S2/8PSK == Novinari == * Milan Bošković * Mirna Brekalo * Tomislav Cvitković * Anne-Marie Alves-Ćurčić * Saša Ćeramilac * Emir Delić * Saša Delić * Maja Blaževska Evrosimoska * Boris Gagić * Amina Gvozden * Dalija Hasanbegović-Konaković * Jasmina Kos * Zoran Kosanović * Irena Kuldija * Nadina Maličbegović * Lejla Mazlić * [[Goran Milić]] * Jelena Milutinović * Marina Mitrović * Ibrahim Muratović * Tanja Novak * Ivica Puljić * Mustafa Radončić * Marina Pelemiš-Riđić * Adnan Rondić * Nihad Sadiković * Emir Skenderagić * Ljiljana Smiljanić * Marina Barukčić-Stričević * Ognjen Zorić == Izvori == * [http://www.resiveri.net/index.php?option=com_content&view=article&id=6427:zvanino-krenuo-program-al-jazeere-balkan&catid=34:satelitske-vijesti&Itemid=27 Resiveri.Net]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ==Vanjske veze== *{{official|http://balkans.aljazeera.net/}} *{{Twitter|AJBalkans}} [[Kategorija:Al Jazeera]] [[Kategorija:TV-stanice u Bosni i Hercegovini]] 7tg78y8080o499acx2clo4mwgd29cc6 Šablon:2. HNL sezone 10 138957 41260386 40855936 2022-07-29T06:48:16Z 59.149.54.213 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = 2. HNL sezone | title = [[Druga hrvatska nogometna liga|Sezone Druge HNL]] | list1 = <div> {{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}[[2. HNL 1992.|1992.]] • [[2. HNL 1992./93.|1992./93.]] • [[2. HNL 1993./94.|1993./94.]] • [[2. HNL 1994./95.|1994./95.]] • ''[[2. HNL 1995./96.|1995./96.]]''* • ''[[2. HNL 1996./97.|1996./97.]]''* • [[2. HNL 1997./98.|1997./98.]] • [[2. HNL 1998./99.|1998./99.]]<br /> [[2. HNL 1999./00.|1999./00.]] • [[2. HNL 2000./01.|2000./01.]] • [[2. HNL 2001./02.|2001./02.]] • [[2. HNL 2002./03.|2002./03.]] • [[2. HNL 2003./04.|2003./04.]] • [[2. HNL 2004./05.|2004./05.]] • [[2. HNL 2005./06.|2005./06.]] • [[2. HNL 2006./07.|2006./07.]] • [[2. HNL 2007./08.|2007./08.]] • [[2. HNL 2008./09.|2008./09.]]<br /> [[2. HNL 2009./10.|2009./10.]] • [[2. HNL 2010./11.|2010./11.]] • [[2. HNL 2011./12.|2011./12.]] • [[2. HNL 2012./13.|2012./13.]] • [[2. HNL 2013./14.|2013./14.]] • [[2. HNL 2014./15.|2014./15.]] • [[2. HNL 2015./16.|2015./16.]] • [[2. HNL 2016./17.|2016./17.]] • [[2. HNL 2017./18.|2017./18.]] • [[2. HNL 2018./19.|2018./19.]]<br /> [[2. HNL 2019./20.|2019./20.]] • [[2. HNL 2020./21.|2020./21.]] • [[2. HNL 2021./22.|2021./22.]] • [[2. HNL 2022./23.|2022./23.]] {{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}}{{0}} </div> | below = <nowiki> * </nowiki> ''treći rang lige'' }}<noinclude> [[Kategorija:Fudbalski ili nogometni navigacijski šabloni]] [[Kategorija:Hrvatski sportski šabloni]] </noinclude> ml57cdb8r7ejm50mun9zjbefx56q81n 41260389 41260386 2022-07-29T10:03:54Z Vipz 151311 Ne vidim za čega služe ove nule. wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = 2. HNL sezone | title = [[Druga hrvatska nogometna liga|Sezone Druge HNL]] | list1 = [[2. HNL 1992.|1992.]] • [[2. HNL 1992./93.|1992./93.]] • [[2. HNL 1993./94.|1993./94.]] • [[2. HNL 1994./95.|1994./95.]] • ''[[2. HNL 1995./96.|1995./96.]]''* • ''[[2. HNL 1996./97.|1996./97.]]''* • [[2. HNL 1997./98.|1997./98.]] • [[2. HNL 1998./99.|1998./99.]]<br /> [[2. HNL 1999./00.|1999./00.]] • [[2. HNL 2000./01.|2000./01.]] • [[2. HNL 2001./02.|2001./02.]] • [[2. HNL 2002./03.|2002./03.]] • [[2. HNL 2003./04.|2003./04.]] • [[2. HNL 2004./05.|2004./05.]] • [[2. HNL 2005./06.|2005./06.]] • [[2. HNL 2006./07.|2006./07.]] • [[2. HNL 2007./08.|2007./08.]] • [[2. HNL 2008./09.|2008./09.]]<br /> [[2. HNL 2009./10.|2009./10.]] • [[2. HNL 2010./11.|2010./11.]] • [[2. HNL 2011./12.|2011./12.]] • [[2. HNL 2012./13.|2012./13.]] • [[2. HNL 2013./14.|2013./14.]] • [[2. HNL 2014./15.|2014./15.]] • [[2. HNL 2015./16.|2015./16.]] • [[2. HNL 2016./17.|2016./17.]] • [[2. HNL 2017./18.|2017./18.]] • [[2. HNL 2018./19.|2018./19.]]<br /> [[2. HNL 2019./20.|2019./20.]] • [[2. HNL 2020./21.|2020./21.]] • [[2. HNL 2021./22.|2021./22.]] • [[2. HNL 2022./23.|2022./23.]] | below = <nowiki> * </nowiki> ''treći rang lige'' }}<noinclude> [[Kategorija:Fudbalski ili nogometni navigacijski šabloni]] [[Kategorija:Hrvatski sportski šabloni]] </noinclude> 4ysikkewoctn6g8v9bu8g671u5h60qa 41260390 41260389 2022-07-29T10:04:59Z Vipz 151311 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = 2. HNL sezone | title = [[Druga hrvatska nogometna liga|Sezone Druge HNL]] | list1 = [[2. HNL 1992.|1992.]] • [[2. HNL 1992./93.|1992./93.]] • [[2. HNL 1993./94.|1993./94.]] • [[2. HNL 1994./95.|1994./95.]] • ''[[2. HNL 1995./96.|1995./96.]]''* • ''[[2. HNL 1996./97.|1996./97.]]''* • [[2. HNL 1997./98.|1997./98.]] • [[2. HNL 1998./99.|1998./99.]]<br /> [[2. HNL 1999./00.|1999./00.]] • [[2. HNL 2000./01.|2000./01.]] • [[2. HNL 2001./02.|2001./02.]] • [[2. HNL 2002./03.|2002./03.]] • [[2. HNL 2003./04.|2003./04.]] • [[2. HNL 2004./05.|2004./05.]] • [[2. HNL 2005./06.|2005./06.]] • [[2. HNL 2006./07.|2006./07.]] • [[2. HNL 2007./08.|2007./08.]] • [[2. HNL 2008./09.|2008./09.]]<br /> [[2. HNL 2009./10.|2009./10.]] • [[2. HNL 2010./11.|2010./11.]] • [[2. HNL 2011./12.|2011./12.]] • [[2. HNL 2012./13.|2012./13.]] • [[2. HNL 2013./14.|2013./14.]] • [[2. HNL 2014./15.|2014./15.]] • [[2. HNL 2015./16.|2015./16.]] • [[2. HNL 2016./17.|2016./17.]] • [[2. HNL 2017./18.|2017./18.]] • [[2. HNL 2018./19.|2018./19.]]<br /> [[2. HNL 2019./20.|2019./20.]] • [[2. HNL 2020./21.|2020./21.]] • [[2. HNL 2021./22.|2021./22.]] • [[2. HNL 2022./23.|2022./23.]] | below = <nowiki> * </nowiki> ''treći rang lige'' | listclass = hlist }}<noinclude> [[Kategorija:Fudbalski ili nogometni navigacijski šabloni]] [[Kategorija:Hrvatski sportski šabloni]] </noinclude> n049nyb17gn3mnn2kacjav1cna0kde9 Marin Barišić 0 143374 41260333 41260066 2022-07-28T13:17:03Z 89.201.138.20 wikitext text/x-wiki {{Infookvir biskup| |ime_biskupa = Marin Barišić |datum_rođenja=24. Ožujka 1947.|mjesto_rođenja=Vidonje|zaređen_za_svećenika=1972.}} Mons. '''Marin Barišić''' ([[Vidonje]], Hrvatska, [[24. 3.|24. ožujka]] [[1947|1947.]]<ref>[http://www.hbk.hr/novi/hbk/main.php?IDdiocesan=4 HBK]</ref>), [[Hrvatska|hrvatski]] [[katoličanstvo|rimokatolički]] [[nadbiskup]] i [[metropolit]] [[splitsko-makarska nadbiskupija|splitsko-makarski]] u miru. Srednju školu je pohađao u [[Dubrovnik]]u i [[Split]]u. Studij teologije započeo je u Splitu, a nastavio u [[Rim]]u na Papinskom lateranskom sveučilištu gdje je diplomirao. Nakon diplome iz teologije upisao je poslijediplomski studij na istom sveučilištu, a dovršio ga je doktoratom iz biblijske teologije na [[Biblijski institut|Biblijskom institutu]] Papinskoga sveučilišta [[Gregorijana]] u Rimu. Za svećenika je zaređen [[14. 7.|14. srpnja]] 1974. u Vidonjama. Vrativši se sa studija, od 1978. do 1979. obavljao je službu prefekta u [[Nadbiskupsko sjemenište u Splitu|Nadbiskupskom sjemeništu]] u Splitu. Od 1979. do 1993. bio je župnik župe Pohođenja BDM Špinut u Splitu. Od 1981. uz župničku službu bio je i profesor na [[Katoličko-bogoslovni fakultet u Splitu|Teologiji]] u Splitu gdje je predavao [[biblija|svetopisamske]] predmete. Za pomoćnoga biskupa Splitsko-makarske nadbiskupije imenovan je [[3. 8.|3. kolovoza]] 1993., a zaređen je [[17. 10.|17. listopada]] iste godine. Sveti otac [[Ivan Pavao II.]] imenovao ga je splitsko-makarskim nadbiskupom [[21. 6.|21. lipnja]] 2000. godine, a svečanost ustoličenja slavljena je [[26. 8.|26. kolovoza]] 2000. u splitskoj konkatedrali sv. Petra. Umirovljen je 13. svibnja 2022. Službe u [[Hrvatska biskupska konferencija|HBK]]: * potpredsjednik HBK * član Stalnoga vijeća HBK * predsjednik Vijeća HBK za nauk vjere; * predsjednik Biskupske komisije HBK za dijalog sa SPC * predsjednik Hrvatskoga papinskog biblijskog djela == Izvori == {{reflist}} {{Šablon:(Nad)biskupi salonitanski, splitski, makarski i splitsko-makarski}} {{Lifetime|1947||Barišić, Marin}} [[Kategorija:Hrvatski biskupi]] [[Kategorija:Splitsko-makarska nadbiskupija]] [[Kategorija:Authority control]] 146aazxchyo70wb9f14epqu9r68gj47 41260359 41260333 2022-07-28T15:03:08Z Edgar Allan Poe 29250 Vraćene izmjene [[Special:Contributions/89.201.138.20|89.201.138.20]] ([[User talk:89.201.138.20|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]] wikitext text/x-wiki {{Infookvir biskup| |ime_biskupa = Marin Barišić }} Mons. '''Marin Barišić''' ([[Vidonje]], Hrvatska, [[24. 3.|24. ožujka]] [[1947|1947.]]<ref>[http://www.hbk.hr/novi/hbk/main.php?IDdiocesan=4 HBK]</ref>), [[Hrvatska|hrvatski]] [[katoličanstvo|rimokatolički]] [[nadbiskup]] i [[metropolit]] [[splitsko-makarska nadbiskupija|splitsko-makarski]] u miru. Srednju školu je pohađao u [[Dubrovnik]]u i [[Split]]u. Studij teologije započeo je u Splitu, a nastavio u [[Rim]]u na Papinskom lateranskom sveučilištu gdje je diplomirao. Nakon diplome iz teologije upisao je poslijediplomski studij na istom sveučilištu, a dovršio ga je doktoratom iz biblijske teologije na [[Biblijski institut|Biblijskom institutu]] Papinskoga sveučilišta [[Gregorijana]] u Rimu. Za svećenika je zaređen [[14. 7.|14. srpnja]] 1974. u Vidonjama. Vrativši se sa studija, od 1978. do 1979. obavljao je službu prefekta u [[Nadbiskupsko sjemenište u Splitu|Nadbiskupskom sjemeništu]] u Splitu. Od 1979. do 1993. bio je župnik župe Pohođenja BDM Špinut u Splitu. Od 1981. uz župničku službu bio je i profesor na [[Katoličko-bogoslovni fakultet u Splitu|Teologiji]] u Splitu gdje je predavao [[biblija|svetopisamske]] predmete. Za pomoćnoga biskupa Splitsko-makarske nadbiskupije imenovan je [[3. 8.|3. kolovoza]] 1993., a zaređen je [[17. 10.|17. listopada]] iste godine. Sveti otac [[Ivan Pavao II.]] imenovao ga je splitsko-makarskim nadbiskupom [[21. 6.|21. lipnja]] 2000. godine, a svečanost ustoličenja slavljena je [[26. 8.|26. kolovoza]] 2000. u splitskoj konkatedrali sv. Petra. Umirovljen je 13. svibnja 2022. Službe u [[Hrvatska biskupska konferencija|HBK]]: * potpredsjednik HBK * član Stalnoga vijeća HBK * predsjednik Vijeća HBK za nauk vjere; * predsjednik Biskupske komisije HBK za dijalog sa SPC * predsjednik Hrvatskoga papinskog biblijskog djela == Izvori == {{reflist}} {{Šablon:(Nad)biskupi salonitanski, splitski, makarski i splitsko-makarski}} {{Lifetime|1947||Barišić, Marin}} [[Kategorija:Hrvatski biskupi]] [[Kategorija:Splitsko-makarska nadbiskupija]] [[Kategorija:Authority control]] 3if95w6iz76yjoaxs0wk8e7vuql3f1g Milo Milunović 0 147747 41260382 41224236 2022-07-28T21:53:25Z 77.222.27.88 Ne znam po kojim parametrima je bila određena prethodna pripadnost, ali je MM mogao biti samo jugoslovenski, ili eventualno crnogorski slikar. wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Milo Milunović | slika = Milo Milunović 1999 Yugoslavia stamp.jpg | širina_slike = | opis = | ime_po_rođenju = | datum_rođenja = {{Birth date|1897|8|18|df=y}} | mjesto_rođenja = | datum_smrti = {{Death date and age|1967|2|11|1897|8|18|df=y}} | mjesto_smrti = | prebivalište = | državljanstvo = | zanimanje = | roditelji = }} '''Milo Milunović''' ([[Cetinje]], 6/[[18. 8.]] [[1897]]. — [[Beograd]], [[11. 2.]] [[1967]]) bio je jugoslovenski slikar, [[Likovni kritičari|likovni kritičar]], jedan od osnivača i prvih nastavnika [[Univerzitet umetnosti u Beogradu|Akademije likovnih umetnosti u Beogradu]] ([[1937]]). == Biografija == Školovao se na [[Cetinje|Cetinju]], [[Monca|Monci]] ([[1906]]) i [[Skadar|Skadru]], ([[1911]]), a umetnost je učio u [[Firenca|Firenci]] ([[1914]] — [[1916]]) i [[Pariz]]u ([[1919]] — [[1922]]) kada se upoznaje sa delima [[Paul Cézanne|Pola Sezana]]. U [[Zagreb]]u živi i slika od [[1924]]. do [[1926]]. Ponovo odlazi u [[Pariz]] [[1926]]. i ostaje do [[1932]]. godine gde slika i izlaže na samostalnim i grupnim izložbama. Doseljava se u [[Beograd]] [[1932]]. u kome živi do [[1946]]. Od [[1937]]. do [[1946]]. radi kao profesor [[Akademija likovnih umetnosti|Akademije likovnih umetnosti]]. Posle [[Drugi svjetski rat|Drugog svetskog rata]] od [[1946]]. do [[1948]]. živi na [[Cetinje|Cetinju]] gde sa [[Petar Lubarda|Petrom Lubardom]] osniva Umjetničku školu u kojoj je i predavač. Konačno se doseljava u [[Beograd]] [[1948]]. gde ostaje do kraja života. Iste godine mu se dodeljuje zvanje majstora-likara da bi upravljao „Državnom majstorskom radionicom likovne umetnosti“ u kojoj je održavao tečajeve za slikare postdiplomce. Od [[1952]]. do kraja života bio je redovni profesor [[Akademija likovnih umetnosti|Akademije likovnih umetnosti]]. Bio je od [[1950|1950.]] dopisni a od [[1958|1958.]] redovni član [[Srpska akademija nauka i umetnosti|Srpske akademije nauka i umetnosti]], a za dopisnog člana [[Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti|Jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti]] u [[Zagreb]]u izabran je [[1966]]. godine. Prvi put je samostalno izlagao [[1918]]. godine u [[Osijek]]u i [[Cetinje|Cetinju]], a od [[1919]]. izlagao je na mnogobrojnim kolektivnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Bio je član grupa „Dvanaestorica“ ([[1937]] — [[1938]]) i „Samostalni“ ([[1951]] — [[1955]]). Od [[1939]]. do [[1964]]. godine pisao je i likovnu kritiku u „Politici“, „Umetničkom pregledu“, „Književnim novinama“ i dr. == Slikarstvo == Glavno obeležije slikarstva Mila Milunovića je precizna kompozicija i prefinjen kolorit. Iako je tokom ukupnog opusa ostao privržen figurativnom slikarstvu, pokatkad se približavao asocijativnoj apstrakciji, ali nikada nije potpuno zakoračio u bezpredmetnu plastičku predstavu. Krajem četvrte decenije Milunović je ušao u interpertiranje forme na impresionistički način, sa dosta svetla i hromatskih rešenja baziranih na valerskim vrednostima prelivenih po površini platna. Poslednji period bio je karakterističan po pojavi ekspresionističkih elemenata, ali ponovo ne striktnih već pre kao jedna nova ideja koja mu je nadalje otvarala nove puteve meditativnog slikarskog kretanja. To su teme donete iz osunčanog mediteranskog područja, pune svetla i kolorita, kompoziciono uravnotežene i precizno definisane kao jasni autorski rukopis koji je Milu Milunoviću definitivno odredio jedno od najznačajnijih mesta u srpskom slikarstvu tog perioda. == Samostalne izložbe (izbor) == * [[1918]] Bioskop „Uranija“, [[Osijek]], [[Cetinje]] * [[1922]] Novi univerzitet, [[Beograd]] * [[1928]] Galerija Kardo (Galerie Cardo), [[Pariz]] * [[1929]] Galerija Kardo, [[Pariz]] * [[1932]] Galerija Kardo, [[Pariz]], Ratnički dom, [[Beograd]] * [[1954]] Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“, [[Beograd]] * [[1955]] Galerija Grafički kolektiv, [[Beograd]] * [[1958]] Tribina mladih, [[Novi Sad]], Muzej primenjene umetnosi, [[Beograd]] * [[1959]] Muzej primenjene umetnosti, [[Beograd]] * [[1960]] — [[1961]] Sala Saveza likovnih umetnika Sovjetskog Saveza, [[Moskva]] * [[1961]] Umjetnički paviljon, [[Podgorica|Titograd]], Galerija Doma JNA, [[Beograd]] * [[1962]] Hol Doma JNA, [[Niš]] * [[1963]] Foaje Oblasnog narodnog pozorišta, [[Priština]], Gradska loža, [[Zadar]], Moderna galerija, [[Rijeka]] * [[1963]] — [[1964]] Glerija Kulturnog centra, [[Beograd]] '''Posthumne''' * [[1964]] Rabotnički dom, [[Skoplje]] * [[1965]] Galerija umjetnina, Split, Fiskulturna sala Osnovne škole, [[Budva]] * [[1965]] — [[1966]] Salon Muzeja savremene umetnosti, [[Beograd]] * [[1967]] Galerija Kulturnog centra, retrospektiva, [[Beograd]] * [[1970]] Likovni salon Centra za kulturu i umetnost Narodnog sveučilišta „Božidar Maslarić“, [[Osijek]], Likovni salon, [[Vrbas]] * [[1979]] Narodno pozorište [[Zemun]] * [[1981]] — [[1982]] Galerija Gradske većnive, [[Prag]], Dom kulture, [[Bratislava]] * [[1983]] Narodni muzej - Kabinet grafike, [[Beograd]] * [[1986]] Narodno pozorište, [[Tuzla]], Galerija „Josip Bepo Benković“, [[Herceg Novi]] * [[1986]] — [[1987]] Narodni muzej, retrospektiva, [[Beograd]] * [[1990]] Galerija „Josip Bepo Benković“, [[Herceg Novi]] * [[1991]] Galerija ULUS, [[Beograd]] * [[1993]] JP Kulturni centar - Zavičajni muzej, [[Bar (Crna Gora)|Bar]] * [[1995]] Atelje Pavlović, [[Budva]] * [[1997]] Umjetnički paviljon, [[Podgorica]], Galerija Gams, [[Cetinje]], Galerija Cepter, [[Beograd]] * [[1997]] — [[1998]] Galerija SANU, retrospektiva, [[Beograd]], Plavi dvorac, [[Cetinje]] == Bibliografija == '''Monografije i enciklopedije''' * [[1950]] [[Miodrag B. Protić]], Milo Milunović, Slikari i vajari, II kolo, ''Prosveta'', [[Beograd]] * [[1964]] Enciklopedija likovnih umjetnosti, knj. 3, s. 472-473, ''Jugoslavenski leksikografski zavod'', [[Zagreb]] * [[1987]] Likovna enciklopedija Jugoslavije, knj. 2, s. 340-344, ''Jugoslavenski leksikografski zavod „Miroslav Krleža“'', [[Zagreb]] * [[1997]] [[Ivana Simeonović Ćelić]], Milo Milunović. Nepresušna težnja suštini slikarske materije i boje, ''SANU'', [[Beograd]] '''Predgovori kataloga (izbor)''' * [[1961]] [[Miodrag B. Protić]], Umjetnički paviljon, [[Podgorica|Titograd]] * [[1961]] [[Lazar Trifunović]], Galerija Doma JNA, [[Beograd]] * [[1963]] — [[1964]] [[Miodrag B. Protić]], Galerija Kulturnog centra, [[Beograd]], Savremena srpska umjetnost (posleratni pariod), Moderna galerija JAZU, [[Zagreb]] * [[1965]] [[Pavle Vasić]], Angažovana umetnost, Kulturni centar, [[Beograd]] * [[1965]] — [[1966]] [[Miodrag Kolarić]], Slon Muzeja savremene umetnosti, [[Beograd]] * [[1967]] [[Miodrag B. Protić]], Treća decenija - Konstruktivno slikarstvo, Jugoslovenska umetnost HH veka, Muzej savremene umetnosti, [[Beograd]] * [[1967]] [[Aleksa Čelebonović]], Galerija Kulturnog centra, [[Beograd]] * [[1969]] [[Dragoslav Đorđević]], Socijalistički realizam 1945-1950, u Nadrealizam, Socijalna umetnost, Jugoslovenska umetnost HH veka, Muzej savremene umetnosti, [[Beograd]] * [[1969]] [[Lazar Trifunović]], Angažovana umetnost u Jugoslaviji 1919-1969, Umetnička galerija, [[Slovenj Gradec]] * [[1975]] [[Miodrag B. Protić]], Srpski umetnici akademici, Galerija SANU, [[Beograd]] * [[1980]] [[Miodrag B. Protić]], Slikarstvo šeste decenije u Srbiji, Jugoslovensko slikarstvo šeste decenije, Jugoslovenska umetnost HH veka, Muzej savremene umetnosti, [[Beograd]] * [[1980]] [[Olga Perović]], Slikarstvo šeste decenije u Crnoj Gori, Jugoslovensko slikarstvo šeste decenije, Jugoslovenska umetnost HH veka, Muzej savremene umetnosti, [[Beograd]] * [[1982]] [[Lazar Trifunović]], Enformel u Beogradu, Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“, [[Beograd]] * [[1989]] [[Sreto Bošnjak]], Socijalistički realizam u Srbiji 1945-1950, Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“, [[Beograd]] * [[1991]] [[Ivana Simeonović]], Galerija ULUS, [[Beograd]] '''Studijski tekstovi i kritike (izbor)''' * [[1919]] [[Petar Dobrović]], Povodom izložbe jugoslovenskih umetnika u Parizu, ''Dan'', 1. avgist, [[Beograd]] * [[1921]] [[Rastko Petrović]]. Izložbe u Parizu, ''Zenit'', br. 3, s. 7-8, [[Zagreb]]-[[Beograd]] * [[1922]] [[Petar Dobrović]], Dve izložbe, ''Politika'', 5. novembar, [[Beograd]] * [[1922]] [[Jovan Dučić]], Dva nova umetnika, ''Poltika'', 6. novmbar, [[Beograd]] * [[1922]] [[Gustav Krklec]], Dva mlada, ''Riječ'', br. 260, s. 2, [[Beograd]] * [[1927]] [[Sreten Stojanović]], Uspeh Mila Milunovića, ''Misao'', knj. XXV, sv. 1-2, s. 109-111, [[Beograd]] * [[1927]] [[Milan Kašanin]], Šesta jugoslovenska umetnička izložba, ''Srpski književni glasnik'', knj. XXI, s. 530-534, [[Beograd]] * [[1930]] [[Milan Kašanin]], Izložba jugoslovenske umetnosti u Londonu, ''Srpski književni glasnik'', knj. HHH, br. 7, s. 538-541. [[Beograd]] * [[1932]] [[Petar Dobrović]], U odbranu naše likovne umetnosti, ''Vreme'', 24. oktobar, [[Beograd]] * [[1935]] [[Branko Popović]], Osma jesenja izložba u Beogradu, ''Srpski književni glasnik'', br. 7, 1. decembar, s. 551-555, [[Beograd]] * [[1937]] — [[1938]] [[Sreten Stojanović]], izložba savremene jugoslovenske umetnosti u Rimu, ''Umetnički pregled'', br. 1, s. 26, [[Beograd]] * [[1937]] [[Pjer Križanić]], Izložba Dvanaestorice, ''Politika'', 16. oktobar, [[Beograd]] * [[1938]] [[Milan Kašanin]], Druga izložba Dvanaestorice, ''Umetnički pregled'', br. 12, novembar, s. 376-379, [[Beograd]] * [[1942]] [[Todor Manojlović]], Uspela smotra likovne umetnosti, ''Srpski narod'', 5. februar, [[Beograd]] * [[1945]] [[Oto Bihalji Merin]], Izložba likovnih umeetnika Srbije, ''Borba'', 22. juli, [[Beograd]] * [[1950]] [[Rodoljub Čolaković]], Nagrađenim umetnicima, ''Umetnost'', br. 2, s. 3-10, [[Beograd]] * [[1951]] [[Miodrag B. Protić]], Deset godina Udruženja likovnih umetnika Srbije, ''Lik'', br. 2, [[Beograd]] * [[1952]] [[Sreten Stojanović]], O umetnosti i umetnicima, ''Prosveta'', [[Beograd]] * [[1952]] [[Momčilo Stevanović]], Put srpskog slikarstva, ''Jugoslavija'', sv. 6, s. 79-86, [[Beograd]] * [[1952]] [[Aleksa Čelebonović]], Izložba „Samostalnih“, ''Borba'', 29. jun, [[Beograd]] * [[1953]] [[Milan Kašanin]], Savremeni beogradski umetnici, ''Prosveta'', [[Beograd]] * [[1954]] [[Stanislav Vinaver]], Pola veka jugoslovenskog slikarstva, ''Umetnost i kritika'', 1. januar, [[Beograd]] * [[1954]] [[Aleksa Čelebonović]], Monumentalnost Milunovićevih slika, ''Borba'', 20. juni, [[Beograd]] * [[1955]] [[Miodrag B. Protić]], Savremenici I, ''Nolit'', [[Beograd]] * [[1955]] [[Miodrag B. Protić]], Crteži i skice Mila Milunovića, ''NIN'', 20. novembar, [[Beograd]] * [[1956]] [[Pavle Vasić]], Jubilarna izložba crnogorskih umetnika, ''Politika'', 28. septembar, [[Beograd]] * [[1957]] [[Miodrag B. Protić]], Od kubizma do apstrakcije, ''Jugoslavija'', br. 14, [[Beograd]] * [[1956]] [[Lazar Trifunović]],''Delo'', br. 5-6, [[Beograd]] * [[1958]] [[Katarina Ambrozić]], Milova izložba, ''Književne novine'', 6. jun, [[Beograd]] * [[1958]] [[Danilo Kiš]], Slikarski svet Mila Milunovića, ''Mladost'', 29. oktobar, [[Beograd]] * [[1961]] [[Lazar Trifunović]], Povodom prvog trijenala likovnih umetnosti, ''NIN'', 11. jun, [[Beograd]] * [[1961]] [[Dragoslav Đorđević]], Milo Milunović, ''Borba'', 23. jun, [[Beograd]] * [[1962]] [[Živojin Turinski]], Diskusija. O slikarskoj materiji, ''Danas'', 19. decembar, [[Beograd]] * [[1965]] [[Aleksa Čelebonović]], Savremeno slikarstvo u Jugoslaviji, ''Jugoslavija'', [[Beograd]] * [[1966]] [[Pavle Vasić]], Umetnost Mila Milunovića, ''Politika'', 4. januar, [[Beograd]] * [[1966]] [[Marija Pušić]], Milo Milunović. Upečatljiva umjetnička vizija. Salon Muzeja savremene umjetnosti, ''Oslobođenje'', 16. januar, [[Sarajevo]] * [[1967]] [[Lazar Trifunović]], Srpska likovna kritika, ''Srpska književna zadruga'', [[Beograd]] * [[1967]] [[Rodoljub Čolaković]], Milo Milunović (1897-1967), ''Književne novine'', 18. februar, [[Beograd]] * [[1968]] [[Milan Kašanin]], Umetnička kritika, ''Kultura'', [[Beograd]] * [[1970]] [[Miodrag B. Protić]], Srpsko slikarstvo HH veka, ''Nolit'', [[Beograd]] * [[1973]] [[Lazar Trifunović]], Srpsko slikarstvo 1900-1950, ''Nolit'', [[Beograd]] * [[1973]] [[Miodrag B. Protić]], Jugoslovensko slikarstvo 1900-1950, ''BIGZ'', [[Beograd]] * [[1982]] [[Sava Stepanov]], Slikar mediteranske svetlosti, ''Misao'', 35. januar, [[Beograd]] * [[1983]] [[Vladimir Rozić]], Likovna kritika u Beogradu između dva svetska rata, ''Jugoslavija'', [[Beograd]] * [[1983]] [[Dragutin Tošić]], Jugoslovenske izložbe 1904-1927, ''Filozofski fakultet u Beogradu'' - ''Institut za istoriju umetnosti'', [[Beograd]] * [[1987]] [[Aleksa Čelebonović]], Iza oblika, ''Nolit'', [[Beograd]] * [[1992]] [[Miodrag B. Protić]], Nojeva barka I, ''Srpska književna zadruga'', [[Beograd]] * [[1991]] [[Zoran Markuš]], Upotreba umetnosti. Oktobarski salon: slike Mila Milunovića, ''Politika'', 21. novembar, [[Beograd]] * [[1996]] [[Miodrag B. Protić]], Nojeva barka II, ''Srpska književna zadruga'', [[Beograd]] == Literatura == * [[1939]] U čast [[Sezan]]a, ''Umetnički pregled'', br.2 s. 33-37, [[Beograd]] * [[1939]] Nekoliko reči o [[Predrag Peđa Milosavljević|Predragu Milosavljeviću]], ''Politika'', februar, [[Beograd]] * [[1940]] O pokretu i drugim važnim činjenicama u likovnoj umetnosti, ''Umetnički pregled'', br. 3, s. 65-71, [[Beograd]] * [[1941]] Razmišljanja o slikarstvu, ''Umetnički pregled'', br. 1, s. 1-3, [[Beograd]] * [[1946]] Povodom prve izložbe crnogorskih likovnih umjetnika, ''Pobjeda'', 13. juli, s. 11, [[Cetinje]] * [[1946]] Naša likovna umjetnost juče i danas, ''Pobjeda'', 15. decembar, s. 5, [[Cetinje]] * [[1946]] Uslovi za razvitak naše likovne umjetnosti, ''Stvarnost'', br. 2-3, s. 158-159, [[Cetinje]] * [[1950]] Dve tri reči o umetnosti, ''Umetnost'', br. 2, s. 41-43, [[Beograd]] * [[1952]] Izložba [[Petar Lubarda|Petra Lubarde]] u [[Pariz]]u, ''Stvarnost'', br. 7-8, s. 485, [[Cetinje]] * [[1952]] Povodom izložbe [[Marko Čelebonović|Marka Čelebonovića]], ''Svedočanstva'', 31. maj, [[Beograd]] * [[1959]] Eksperimenti u tanjiru, ''Ilustrovana politika'', 17. novembar, [[Beograd]] * [[1960]] Dobra umjetnička dela nose u sebi duboku istinu, ''Pobjeda'', 13. novembar, s. 8, [[Podgorica|Titograd]] * [[1962]] O slikarskoj materiji, ''Književne novine'', 30. novembar, [[Beograd]] * [[1964]] Uslovi za razvitak naše likovne umjetnosti, ''Stvaranje'', br. 2-3, s. 158, [[Cetinje]] == Nagrade i odlikovanja == * [[1913]] Spomenica za rat 1913, [[Cetinje]] * [[1930]] Diploma i orden Sv. Save 5. reda, [[Beograd]] * [[1936]] Prva nagrada za skicu freske Postanak Jugoslavije u Narodnoj skupštini, [[Beograd]] * [[1937]] Grand Prix za mozaik i slikarstvo na Međunarodnoj izložbi, [[Pariz]] * [[1939]] Orden legije časti, [[Pariz]] * [[1939]] Deveta nagrada na Izložbi savremene umetnosti, [[San Francisco|San Francisko]] * [[1948]] Nagrada Vlade NR Crne Gore, [[Podgorica|Titograd]] * [[1950]] Državna nagrada Vlade FNR Jugoslavije, [[Beograd]] * [[1958]] Oktobarska nagrada grada Beograda, [[Beograd]] * [[1958]] Orden rada I reda, [[Beograd]] * [[1960]] Nagrada za slikarstvo na I oktobarskom salonu, [[Beograd]] * [[1961]] Sedmojulska nagrada za životno delo, [[Beograd]] * [[1964]] Zlatna medalja na II trijenalu jugoslovenske likovne umetnosti, [[Beograd]] * [[1964]] I nagrada na Plavom salonu, [[Zadar]] == Izvori == * Dokumentacija Muzeja savremene umetnosti, [[Beograd]] * Arhiva SANU, [[Beograd]] * Milo Milunović, monografija, SANU, [[1997]], [[Beograd]] == Vidi još == * [[Toma Rosandić]], * [[Ljuba Ivanović]], * [[Sreten Stojanović]], * [[Zora Petrović]], * [[Petar Lubarda]], * [[Ivan Tabaković]], * [[Marko Čelebonović]], * [[Nedeljko Gvozdenović]], * [[Ljubica Sokić]], * [[Đorđe Andrejević Kun]], * [[Stojan Ćelić]], * [[Mladen Srbinović]], * [[Radomir Reljić]] i * [[Nikola Janković]] == Vanjske veze == * [http://www.sanu.ac.rs/Clanstvo/IstClan.aspx?arg=1094, Biografija na sajtu SANU] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305012221/http://www.sanu.ac.rs/Clanstvo/IstClan.aspx?arg=1094, |date=2016-03-05 }} * [http://www.arte.rs/sr/umetnici/milo_milunovic-74/opus/ Milo Milunović, radovi] * [http://www.madeinmontenegro.com/vbforum/showthread.php?p=778041 Milo Milunović, dela] * [https://web.archive.org/web/20080423071547/http://www.heritage.cg.yu/muzealije/milo.htm Milo Milunović] {{sr}} {{Lifetime|1897|1967|Milunović, Milo}} [[Kategorija:Rođeni 1897.]] [[Kategorija:Umrli 1967.]] [[Kategorija:Srpski slikari]] [[Kategorija:Crnogorski slikari]] [[Kategorija:Srpski likovni kritičari]] [[Kategorija:Akademici SANU]] [[Kategorija:Biografije, Cetinje]] [[Kategorija:Authority control]] kbxw88urnv9g6pl2lyjiyim8aiyni82 Razgovor sa korisnikom:Orijentolog 3 152190 41260343 41248218 2022-07-28T13:55:11Z Edgar Allan Poe 29250 /* Nova država */ nova sekcija wikitext text/x-wiki {{Arhiva| [[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog/1|'''1''' {{small|(2.4.2012. – 30.9.2014.)}}]]<br /> [[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog/2|'''2''' {{small|(1.10.2014. – 13.10.2018.)}}]] }} == Srpstvo == Budi ljubazan pa navedi na kojoj stranici pomenute reference se nalazi tekst da je za Njegoša srpstvo prvenstveno religiozna kategorija. Ili ja to ne pronalazim ili ti lažno referenciraš stvari.--[[Korisnik:Orion1964|Orion1964]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orion1964|razgovor]]) 13:13, 16 novembar 2018 (CET) :Kome snaga leži u topuzu tragovi mu smrde nečoviještvom. P. P. Njegoš--[[Korisnik:Orion1964|Orion1964]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orion1964|razgovor]]) 22:17, 16 novembar 2018 (CET) ::Imaš li ti kakvo objašnjenje za to što uklanjaš referenciran sadržaj i šta bi to smelo da se napiše, a da ti to ne ukloniš? Kakav vi problem imate sa pojmom koji je vekovima za porobljene Srbe bio jako važan. Možda je za vas to nacionalistički trip, ali za Srbe on to nije ni danas, a pogotovo to nekada nije bio.--[[Korisnik:Orion1964|Orion1964]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orion1964|razgovor]]) 13:58, 18 januar 2019 (CET) ::Topuzino, vidim da ti se vratio frend :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:53, 18 januar 2019 (CET) :::Mah, ja sam naivan. Trebao sam to uraditi odavno, al' nadao sam se da će se nešto smisleno pojaviti u tim doprinosima :/ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 18:28, 21 januar 2019 (CET) == kan – kanat == Zar '''''[[kan (titula)|kan]]''''' ne upravlja '''''kanat'''om'', a '''''[[kagan]]''''' – '''''kaganat'''om''? --[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 22:06, 4 april 2019 (CEST) :{{ping|SrpskiAnonimac}} gotovo dođe na isto jer se obje titule i administrativne jedinice rabe kao sinonimi. Nije problem bio u dodavanju ''kanata'' u članak o kanu nego mijenjanje interlinkova. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 08:09, 6 april 2019 (CEST) ::Kako će da se zove članak ''[[:en:khanate|en:'''khanate''']]'' na sh.wiki, na kojem će da preusmerava '''''[[kaganat]]''''', kao što je na en.wiki – ''[[:en:khaganate|en:'''khaganate''']]'' preusmerava na ''[[:en:khanate|en:'''khanate''']]''...na sr.wiki članak '''''[[kanat]]''''' se zove ''[[:sr:kanat (navodnavanje)|sr:'''kanat (navodnavanje)''']]'', ''[[:sr:kanat|sr:'''kanat''']]'' je ostavljeno za članak ''[[:en:khanate|en:'''khanate''']]'' (kada bude napravljen), na kojem će da preusmerava ''[[:sr:kaganat|sr:'''kaganat''']]''? --[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 18:32, 6 april 2019 (CEST) :::{{ping|SrpskiAnonimac}} nisam najsigurniji hoće li takav uopće postojati jer ne pronalazim ekvivalent u npr. ''[[Encyclopaedia of Islam|EI]]'', ''[[Encyclopædia Iranica|EIr]]'' ili ''[[Encyclopaedia Islamica|EIs]]'', a [https://www.wikidata.org/wiki/Q331644#sitelinks-wikipedia ovo] su uglavnom liste. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 09:36, 7 april 2019 (CEST) == Šablon == Jel možeš da prepraviš šablon: {{Other uses|Forma}} da bude isti kao šablon: {{Drugo značenje2|Forma}} da se u prvom šablonu (''[[Šablon:Other uses]]'') doda zarez (zapeta) između "značenja" i "v." i slika, kao što je u drugom šablonu --[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 20:18, 8 april 2019 (CEST) :{{ping|SrpskiAnonimac}} obavljeno. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 15:57, 9 april 2019 (CEST) == Bosanske piramide == Poštovani Orijentolog, interesujem se za istraživanja brda u mestu Visoko u BIH u svojstvu piramidalnih građevina. Hteo bih doprineti sa novim dodatcima na postojećoj stranici o Bosanskim piramidama. Sve dosadašnje dopune su bile izbrisane sa tvoje strane. Poslednje dopune su vrlo brzo bile obrisane iako vreme za analizu priloženih veza iziskivalo duže vreme. Kako sam nov na Wikipediji značio bi mi svaki komentra u smislu gde sam pravio greške tj. na šta konkretno da obratim pažnju. Srdačan pozdrav.--[[Korisnik:FFliktoris|FFliktoris]] ([[Razgovor sa korisnikom:FFliktoris|razgovor]]) 22:38, 11 april 2019 (CEST) == mensura jahic == pozdrav, mozete li mi obrazloziti zasto niste dozvolili promjene koje sam napravila na clanku Mensura Jahic, nisam mjenjala cinjenice, niti reference, niti tekst u cjelosti, samo sitnice i azuriranje cinjenica. vise nije 2016 godina, od tada se promijenilo par stvari i sve sto sam promijenila je legitimno. hvala. == Prijava == Ma što te meni netko ne prijavi, jeboga ja, da imam osnovu da te maknem :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 01:54, 3 juli 2019 (CEST) :Odlično! :) Hvala ti :) Super posao :) (ako ti ovo zvuči usiljeno, ne brini - jest :P) Inače, tražena si roba po Discordu, X-Chatu i sličnim mjestima... počinjem se bojati da zapravo nisi Vuco. Traže te ljudi naveliko x'D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:22, 7 juli 2019 (CEST) ::HJP po pitanju izraza kotar navodi da je N množine kotarevi. Ja sam isto čuo potonji izraz češće u uporabi, a sad jebiga, što splitska gradska uprava smišlja nove nominative množine koji ne odgovaraju pravopisu... xD --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 11:55, 27 juli 2019 (CEST) ---- Gde ćemo u [[Wikipedia:Wikiprojekt države|Okeaniju]]? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 17:57, 3 august 2019 (CEST) == Arheologija == [https://sh.wikipedia.org/wiki/Kategorija:Arheologija_u_Bangladešu] Sta mislis da se arheologija kategorise po kontinentima? --[[Korisnik:Kolega2357|Kolega2357]] ([[Razgovor sa korisnikom:Kolega2357|razgovor]]) 03:43, 10 august 2019 (CEST) == Tsunami == E jebiga, vidim da si već krenuo s kategorijama, ali... s obzirom na pravila za dalekoistočne jezike, uputnije bi bilo koristiti izraz "tsunami" nego "cunami" :/ Nadam se da ti sad nisam previše zajebao ovo s kategorijama --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 23:22, 11 august 2019 (CEST) == Pozivnica za pridruživanje diskord servisu Srpskohrvatske Wikipedije == <div style="margin:1em; border:1px silver solid; background:#414244; padding:0.6em;" > {| style="background:#414244" |- | [[File:Discord Color Text Logo (2015-2021).svg|120px]] | align="center"|<span style="color:#ffffff;">Zdravo, Orijentolog!<br>Pozivam te da se pridružiš diskord servisu sh.wikija. On služi da omogući lakšu komunikaciju i saradnju među korisnicima, a ima i sadržaje za zabavu.<br/>Da bi se pridružio, klikni <span style="color:#0047AB;"><span class="plainlinks">[https://discord.gg/ecx5jpr <span style="color:silver;">ovdje</span>]</span></span>. Za više informacija, pogledaj <span style="color:#0047AB;">[[Wikipedia:Discord|<span style="color:silver;">Wikipedia:Diskord</span>]]</span>.<br> Hvala na razumijevanju. Lijepi pozdrav! -- [[user: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">Несмир Кудилович</span>]] [[user talk: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">(разговор)</span>]] <span style="color:silver;">12,56; понедељак, 12. августа 2019 (СЕВ)</span></span> |}</div> == CFORK u članku Orkan == Zdravo, Orijentolog, nadam se da nećeš ovo moje pismo doživjeti iako drukčije nego u duhu saradnje, wikienciklopedizma i poboljšanja. Vidio sam tvoj nedavni doprinos u članku [[Orkan]] na sh.wiki, te vidim da bi možda bilo dobro da pročitaš ovo: * [[m:w:hr:Wikipedija:Zahtjevi za komentar#Gomilanje sadržaja u člancima (posebice životopisnima) pri čemu se isti sadržaj već nalazi u drugim samostalnim člancima]]. Mislim da znaš koliko je teško da u situaciji kad dvojica misle različito, da im priskoči u pomoć treći ''neutralni'' korisnik. Ja sam imao takvu sreću, uz sva svoja ograničenja, dobiti takav treći komentar. Bez obzira što je cijela situacija na hr.wiki, no ti si preuzeo sadržaj upravo sa hr.wiki (što je uz pravilnu [[m:Attribution|atribuciju]] potpuno opravdano). Takvo gomilanje sadržaja nije opravdano ni po uzusima en.wiki. Da članak [[special:permalink/5041532|Oluja]] bude manji od "sažetka" koji se contentforka na <span class="plainlinks">[https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Orkan&oldid=40912566#Oluja odlomak Oluja članka Orkan]</span>. Da se nepotrebno dupla sadržaj o Beaufortovoj skali (posve tehničke prirode). Ako mi vjeruješ, nije ni meni ugodno da nekog podsjećam na [[m:w:en:WP:CFORK|WP:CFORK]]. Nadam se da ćemo moći surađivati, očekujem da možemo surađivati. Hvala ti na razumijevanju i na uloženom trudu. Lijepi pozdrav, -- [[user: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">Несмир Кудилович</span>]] [[user talk: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">(разговор)</span>]] <span style="color:silver;">15,48; уторак, 13. августа 2019 (СЕВ)</span> == Muzika == Bend bi onda bio zasebna potkategorija? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:01, 19 august 2019 (CEST) == Slike nedelje == Zdravo, Orijentolog, ako imaš volje, slobodno pomozi, jer ne znam ni ja kako ću sam. Nisam došao do preopterećenja, nego si mislim, bolje pokušati spriječiti preopterećenje. Prethodne izabrane slike su zaista impresivne, tako da mi je gotovo pa neugodno kako ću se snaći po tom pitanju. Ne znam tko je dežurni fotograf na sr.wiki, ja svakako nisam. Unaprijed zahvaljujem na odgovoru ili savjetu. Srdačno tvoj, -- [[user: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">Несмир Кудилович</span>]] [[user talk: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">(разговор)</span>]] <span style="color:silver;">16,52; понедељак, 19. августа 2019 (СЕВ)</span> == Baranja - kategorije, lista ulica i sl. == Poštovani Orijentolože (!), Predlažem da pričekaš dok se vratim s godišnjeg pa da se onda dogovorimo kako ćemo dalje. Ovako neće biti baš dobro. Apatin, Belišće, Valpovo i Osijek nisu baranjski gradovi, dok Mohač jeste. Jedini grad u našoj Baranji jeste Beli Manastir. Ti gradovi su ranije bili u kategoriji Baranjska geografija (ili kako se već zvala) jer su geografski i na druge načine vezani uz Baranju, ali ako se kategorija zove Gradovi u Baranji, onda njima nema mjesta u toj kategoriji. Također nema svrhe da Sport u Osijeku bude u kategoriji Sport u Baranji. Kao što sam napisao Edgaru, Baranja o kojoj ja pišem jasno je definisana: sve između Drave, Dunava i mađarske granice. Ono što je preko Drave je Slavonija, a ono što je preko Dunava je Bačka. Preko granice je mađarska Baranja. Cijela takva Baranja spada u Osječko-baranjsku županiju. Pozdrav! [[Korisnik:Belirac|Belirac]] ([[Razgovor sa korisnikom:Belirac|razgovor]]) 17:03, 21 august 2019 (CEST) == Demokracija == Što se nijesmo bili dogovorili da - države i savezne države idu sa zaredom, a ostale administrativne jedinice sa zagradom? Koliko ja znam, tako je išlo. Sada, možda sam ja zajebao, ali koliko se sjećam bilo je tako. Dakle, ako nakon mjesta ide država ili savezna država (specifično za SAD i slične federalne tvorecine), onda ide zarez, a ako ide neka druga administrativna jedinica (regija, županija, općina) ili pak dio grada - onda zagrada? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:37, 22 august 2019 (CEST) :Ma dobro, ja to ne radim sustavno, nego ovako kako naletim. Čini mi se kao dobar kompromis ovo, al' treba se dogovoriti. Neću petljati puno, ako naletim, naletim ili ako bude u sklopu projekta :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:56, 22 august 2019 (CEST) ---- Jel bi [[Mauzolej Hodže Ahmeda Jasavija|hodža]] trebao biti malim slovom? Mislim, ne znam ima li neko posebno značenje to u sklopu islamske terminologije, ali sve titule načelno idu malim početnim slovom, osim ako nisu prvo slovo u nazivu; nisam htio ništa mijenjati prije nego provjerim s tobom :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 11:45, 23 august 2019 (CEST) == mensura jahic == postovani, ne znam kome i kako treba da se obratim u vezi clanka Mensura Jahic, izbrisana je slika naslovna sa clanka, sliku sam dobila od same mensure jahic, dobila sam je na upotrebu i stajala je tu najmanje godinu dana, ne znam zasto i ko je obrisao sliku i ne znam kako da objavim novu. molim vas da mi pomognete. hvala {{BP|AmraAB|12:51, 29 septembar 2019 (CEST)}} == Mail == Molim te, pošalji mi mail na službeni Wiki mail, pišem nešto vezano uz šerijat (poglavito iransko pravo) pa bi mi trebao to netko prekontrolirati, čisto da mogu biti siguran da je dobro, jer će to možda ići u publikaciju. Nema tu puno teksta - par stranica s fusnotama koje bi ti poslao mailom - a bio bih ti vječno zahvalan ako bi samo mogao pročešljati kroz to i eventualno ispraviti neke stvari, iako sam napravio istraživanje. Ne ulazi tekst previše u dubinu, tako da će mi trebati samo osnovne potvrde. Unaprijed hvala! :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 04:50, 19 novembar 2019 (CET) :Pa, nije sad ubij bože hitno, ali što prije - to bolje. Kažem ti nema tu puno teksta, ali provjera tih podataka (jer ne vjerujem baš online prijevodima) bila bi stvarno zlata vrijedna. Mail mi, mislim, ne vidiš jer ti nemaš mail u sustavu. Hoćeš ti dodati svoj u sustav ili da ja ovdje napišem svoj pa pobrišem? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:09, 23 novembar 2019 (CET) == Šablon == Onaj šablon nema veze sa Vikicitatom. Stoga sam vratio neutralnu, opštu sličicu. --[[Korisnik:Obsuser|Obsuser]] ([[Razgovor sa korisnikom:Obsuser|razgovor]]) 01:53, 3 decembar 2019 (CET) == Članci povezani sa New Yorkom == Sada u [[:Kategorija:Gradski okruzi New Yorka]] ispada da je [[Staten Island]] okrug, a nije, već je četvrt...zašto postoji članak [[Richmond County, New York]] koji je okrug, a ne nalazi se u toj kategoriji? Zar članci: [[Richmond County, New York]], [[Kings County, New York]], [[New York County, New York]] ne bi trebalo da budu preusmerenja, a da nazivi okruga u člancima gde bi preusmeravali budu podebljana kao što je na en.wiki? --[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 13:54, 3 decembar 2019 (CET) Mislim da kategorija ''[[:Kategorija:Gradski okruzi New Yorka|Gradski okruzi New Yorka]]'' treba da se zove ''Gradske četvrti New Yorka'' ili samo ''Četvrti New Yorka''{{-}}U članku ''[[Borough]]'' na sh.wiki u uvodnom delu piše: :"... a to može biti naselje, grad :ili samo '''kvart''' nekog grada, ..." takođe u tom članku u delu za Sjedinjene Države piše: :"Vlasti New Yorka primjenile :su 1897. termin borough kad: :su tako nazvale pet velikih : urbanih cjelina ('''kvartove'''); :Manhattan, Brooklyn, Queens, :Bronx, i Staten Island, :koji formiraju New York." '''''[[kvart]]''''' i '''''[[četvrt]]''''' je jedno te isto{{-}}--[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 18:14, 3 decembar 2019 (CET) == Jezici == Slušaj, što ću s jezicima? Naime, [[Fidžijski jezik|ovaj]] ovdje nam je specifičan jer imamo i krovnu kategoriju ([[:Kategorija:Austronezijski jezici|ovo]]), ali i onu najnižu ([[:Kategorija:Istočnofidžijski-polinezijski jezici|ovu]]), što znači da imamo i sve one između. E sada, moje pitanje je - kako i gdje sve kategorizirati? Ako ima samo glavna ili neka "krovnija", onda nije problem, ali ako imamo ove potkategorija - da li ga kategorizirati u svaku od potkategorija, samo u najnižu ili u najnižu i u krovnu? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:26, 11 decembar 2019 (CET) == Svaziland == Bok, Orijentolog, mislim da se <span class="plainlinks">[https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Kategorija:Svazilend&curid=42731&diff=40932889&oldid=9059210&diffmode=source ovako]</span> ne treba predlagati brisanje povijesti izmjena kategorije Svazilend. Netko je ipak doprinosio, te nije riječ o vandalizmu ili sličnom, što bi zahtijevalo brisanje. Kategorije se može premještati, te poslije predložiti preusmjeravanje za brisanje. Hvala na razumijevanju. Lijepi pozdrav, -- [[user:Nesmir Kudilovic|<span style="color:cornflowerblue;">Несмир Кудилович</span>]] ([[user talk:Nesmir Kudilovic|<span style="color:royalblue;">разговор</span>]]) 10,50; недеља, 22. децембра 2019. (СЕВ) == Sveti Toma i Princip == Bok, Orijentolog, evo što sam dosad iskopao: Sjećam se da sam tu državu zamijetio kao problematičnu, te su se mijenjala i standardna rješenja za njeno ime. Da je naziv San Tome i Prinsipe, to bi se moralo deklinirati San Tomea i Prinsipea (što sam jednom davno vidio da voli jedan Francuz). Meni to nema smisla. Puno je bolje rješenje iz novijih izdanja pravopisa, Sveti Toma i Princip. [[:hr:Rječnik hrvatskoga jezika|Rječnik hrvatskoga jezika (hr)]], za koji se navodi da je standardološki, ima Saun Tome i Prinsipe (s. 1104), provjerio sam dvaput. No, pod nazivom glavnog grada piše San Tome i Prinsipe. Mislim da je u Rješenju o Jedinstvenoj metodologiji statističkog istraživanja „Istraživanje prometa robe s inozemstvom”, »Službeni list SFRJ«, br. 57/90, poč. na str. 1813) navedeno: Sao Tome i Principe, Kokosovi (Kiling) Otoci, Kukovi Otoci, Makao, Martinik, Maršalski Otoci, Midvejski Otoci, Menzerat i sl. Iz tog se vidi da se dosta preferiralo fonetiziranje, iako opet ne i u slučaju Svetog Tome i Principa. Postoji i donekle potkrjepljeni izraz Sveti Toma i Prinsipe. Ako su na wikipediji na bosanskom jeziku zaključili da je i kod njih naziv <span class="plainlinks">[https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Sveti_Toma_i_Princip&offset=&limit=500&action=history Sveti Toma i Princip]</span>, što još treba provjeriti u pravopisima bosanskog jezika, onda postoji neka osnova da se upotrijebi naziv koji je prošireniji i jednostavniji za upotrebu. Dopuna članku u: Ivona Ajanović-Malinar i dr. ur., Josip Šentija, gl. ur., ''Opća enciklopedija Jugoslavenskog leksikografskog zavoda •&thinsp;Miroslav Krleža&thinsp;•'', III. izd., [9.] – dopunski svezak: A – Ž, Jugoslavenski leksikografski zavod »Miroslav Krleža«, Zagreb, travnja 1988., ISBN 86-7053-012-0, str. 573. i 574. ima San Tome i Prinsipe. Tako i telefonski imenici gdje je jezičnu redakciju obavio T. Ladan. HOL ima <span class="plainlinks">[http://hol.lzmk.hr/clanak.aspx?id=38404 Sveti Toma i Princip]</span>, a isto ga je uredio Ladan. Enciklopedija Jugoslavije obično nema takve podatke, barem ne kao samostalne natuknice. Moglo bi se pronaći po nekim člancima, kako se i tada pisalo različito u istoj publikaciji. Lijepo te pozdravljam, -- [[user:Nesmir Kudilovic|<span style="color:cornflowerblue;">Несмир Кудилович</span>]] ([[user talk:Nesmir Kudilovic|<span style="color:royalblue;">разговор</span>]]) 12,27; недеља, 22. децембра 2019. (СЕВ) :Bok, Orijentolog, :São Tomé '''i''' Príncipe može značiti: :* glavni grad i najveći otok manje provincije :* glavni otok i manja provincija :* neka druga kombinacija. Općenito se nazivi država fonetiziraju odnosno pišu po uobičajenom nazivu, tako i poznati nazivi provincija, gradova, otoka i slično. Netko je previše čitao knjige i gledao filmove, pa voli originalne nazive [[file:718smiley-jonathan.svg|20px]] ([[file:Twemoji 1f438.svg|20px]]). Lijepi pozdrav, -- [[user:Nesmir Kudilovic|<span style="color:cornflowerblue;">Несмир Кудилович</span>]] ([[user talk:Nesmir Kudilovic|<span style="color:royalblue;">разговор</span>]]) 23,01; уторак, 24. децембра 2019. (СЕВ) == članak Iranski jezici == Bok, Orijentolog, što da se radi s ovim uređivanjima? * [https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Ирански_језици&diff=prev&oldid=40930490&diffmode=source Ирански језици] * [https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Iranski_jezici&diff=40930491&oldid=40804430&diffmode=source Iranski jezici] Koliko sam upoznat, dopuštene su dvije inačice članaka, na ta dva pisma. Unaprijed zahvaljujem na odgovoru. Lijepo te pozdravljam, -- [[user:Nesmir Kudilovic|<span style="color:cornflowerblue;">Несмир Кудилович</span>]] ([[user talk:Nesmir Kudilovic|<span style="color:royalblue;">разговор</span>]]) 12,35; понедељак, 23. децембра 2019. (СЕВ) == Afrika == Lijep poklon ^^ Hvala :) Brinut ću se o njoj kako spada :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:29, 25 decembar 2019 (CET) == Otoci, zaljevi, rijeke, planine i ostale ine gluposti == Mislim da je [[Cape Breton (otok)|ovo]] ispravniji naziv za imenovanje u ovim slučajevima? Nije mi prirodno našem jeziku stavljati opću imenicu prije naziva u samom naslovu pisanog teksta; govor to prihvaća, ali ovako mi djeluje neprirodno. Možemo li se složiti da se ova praksa primjenjuje i za sve slične situacije (rijeke, jezera, planine, poluotoke i sl.), osim onih specifičnih slučajeva gdje je opća imenica dio imena (Kaspijsko jezero, Crno more, ...)? Isto vrijedi i za povijesna imena postojećih država - tipa [[Fidži (kolonija)]], a ne [[Kolonija Fidži]] - s tim da bi tu išla preusmjeravanja; za povijesne entitete - tipa [[Kolonija Virginia]] - možemo zadržati administrativni naziv. Komentari? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:14, 27 decembar 2019 (CET) :Okej, super što se tiče geografskih elemenata, to i meni djeluje prirodnije. Što se tiče ovih kolonija, provincija i dominiona, super - onda ćemo prebaciti i to (naime, radim šablon za Britanski Imperij pa mi je palo napamet da to usuglasimo), to ću postepeno ispravljati kako budem nailazio. :Nego, što ćemo s primjerima tipa [[Otok Ascension]], gdje se istovremeno radi i o otoku, ali i o nekom tipu administrativne jedinice koja u svom nazivu ima riječ otok? Man je isto dobar primjer, kao i Wight. Hoćemo li tu zadržati administrativni naziv ili se voditi pravilima geografske nomenklature? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:14, 27 decembar 2019 (CET) ::I što s [[Kolonija Zaljeva Massachusetts|ovim]]? Ovo je isto jedan baš specifičan slučaj :/ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:22, 27 decembar 2019 (CET) ::Sorry što pilam, ali isto ćemo primijeniti i na [[Kolonija Rhode Islanda i plantaža Providencea|ovo]] --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:23, 27 decembar 2019 (CET) :::Okej, dogovoreno. Popravit ću gdje mi je ostalo još. :::Što se tiče fonetskog oblika kod pridjeva, tu sam našao vrlo različitu praksu. Ne znam kako su točno propisivali srpskohrvatski pravopisi u Jugi, ali što se tiče suvremenih pravopisa koje koriste etimologijsko nauštrb fonetskog pisanja, u pravilu se kod pridjeva koji su posvojni, a odnose se na vlastita strana imena koristi - zanimljivo - etimologijiski oblik (tako da bi pravilno, osim ako se ne radi o iznimci, bilo Massachusettski, a ne Masačusetski zaljev), dok se za sve priloge i odnosne pridjeve, dakle koji su sami po sebi opće imenice i ne referiraju na vlastito ime ''per se'' nego postaju opća imenica (najčešće odnosno-deskriptivna referenca) koristi fonetsko (tu bi, dakle, bio, primjerice, masačusetski krajolik/način života/nešto treće, a ne massachusettski). O tome sam našao i [https://www.academia.edu/1626936/O_pisanju_izvedenica_od_stranih_vlastitih_imena_u_hrvatskome ovaj rad], čiji je autor profesor, ujedno i lektor, za čiju kvalitetu mogu jamčiti jer sam surađivao s njim. Dakle, ipak bi onda bila Vichyjevska, a ne Višijevska (ili Višijska, kako god) Francuska. :::E sada, to je stanje u suvremenim pravopisima Hrvatske, ali i nekih drugih slavenskih zemalja. S obzirom da mi kod stranih imena preferiramo etimologijsko pisanje, valjalo bi koristiti njih kao referentnu točku. Sada, možda {{u|Conquistador}} i {{u|Nesmir Kudilovic}} znaju nešto više o tome što su jugoslavenski pravopisi koji su preferirali etimologijsku varijantu nalagali kod pisanja posvojnih i odnosnih pridjeva (prilozi, načelno, nisu nigdje sporni) pa bi to trebalo provjeriti, ali dotad bi ja zadržao etimologijsku formu kod posvojnih, a fonetsku kod odnosnih pridjeva i, naravno, priloga pa ćemo vidjeti. Ja sada neću ništa mijenjati od onoga što imamo, neka to stoji dok se ne postigne konsenzus, ali ću zasad ostaviti Massachusetts u spornom slučaju pa ćemo lako promijeniti. Isto ćemo onda primijeniti na sve ostale slučajeve i polagano usklađivati, jer ovo je dosta bitno pitanje da riješimo. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:55, 28 decembar 2019 (CET) :::P.S. [[Otoci Gilbert i Ellice|Ovo]] sam ostavio ovako iz prostog razloga što se teritorij baš tako zvao, to mu je bio službeni administrativno naziv --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:12, 28 decembar 2019 (CET) :::Uzgredno - {{u|Conquistador}} i {{u|Nesmir Kudilovic}} - ako netko može prokopati po nekim starim izdanjima iz tog doba, kako se navodio Nyasaland? Naime, ova domaća online izdanja nisu usklađena (HE koristi Njasaland, a opet jezero naziva Nyasa, dok Proleksis preferira Nyasaland i isto tako za jezero, a HJP pak govori o Njasi) pa da ne lupam bezveze nego da prebacim na jednu od varijanti; osobno sam skloniji Nyasalandu, međutim činjenica je da su ti britanski nazivi država u pravilu fonetizirani (Kenija, Boscvana, Svaziland, Bečuanaland, Rodezija), dok nazivi gradova nisu, jer se zbog Britanaca mahom koristi latinično pismo pa nije bilo potrebe... tako da nisam pametan što s tim (jer, afrički se jezici u pravilu ne fonetiziraju) pa bi neki autentični izvor bio koristan --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:33, 28 decembar 2019 (CET) ::::Engleski horonim ''Nyasaland'' prevodi se u srpskohrvatskome kao »Njasa« (usp. engl. ''Bechuanaland'': Bečuana, ''Swaziland'': Svazi), dok se engleski horonimi ''Malawi'' i ''Botswana'' samo fonetiziraju u »Malavi« i »Bocvana«. Međutim, engleski limnonim ''Nyasa'' ne prevodi se i ne fonetizira se. Ako bih pak morao sastaviti leksikografski članak o zaljevu pred Bostonom, pisao bih odnosni pridjev fonetizirano, tj. Masačusetski zaljev. Isto bih sugerirao autoru članka ako bi me zapala uloga redaktora. Što se tiče citiranoga rada, čudno da su autoru bliži za komparaciju inojezični standardni dijalekti od istojezičnih standardnih varijeteta; moglo bi se reći da autor obilazi oko standardnoga štokavskoga kao kiša oko Kragujevca. :) No da ne prijeđem u kritiku članka, radije ću kritizirati prevelik broj postavljenih pitanja. Razlog tomu je zasigurno nekonvencionalan način koji je odabran za izradu jedne enciklopedije. Kako je to složen problem, fermaovski ću dometnuti da »margina nažalost nije dovoljno velika da ga ovdje zapišem«. --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 12:40, 29. decembra 2019. (CET) ::::Njasa i ostali aspekti su već riješeni. Što se pisanja tiče, uspio sam iskopati još jedan [https://repozitorij.ffos.hr/islandora/object/ffos%3A2518/datastream/PDF/view diplomski] na tu temu (znam, nije jednako relevantan, ali je koristan jer daje dobar pregled), gdje se, u suštini, navodi da pravila jasnog nema, ali mi se iz svih onih primjera čini da je fonetski oblik ipak bilo prirodniji, bilo praktičniji, tako da bismo se - smatram - trebali držati njega. Ukoliko još netko nešto nađe, slobodno, ali zasad ću primjenjivati fonetski oblik. Hvala! :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:31, 29 decembar 2019 (CET) ---- Evo mene opet, ali kad već sređujem te stvari - da to riješimo jebemu. Za [[Belorusija|Belorusiju]] smo se dogovorili da ide ekavski oblik pa sam promijenio, isto kao što smo se dogovorili da idu [[Armenija]], [[Švicarska]] i [[Španija]]. Ali, što ćemo s [[Cipar|Ciprom]]? Dal' da ostavimo Cipar ili koristimo [[Kipar]]? Mislim, meni je Cipar prirodniji, jasno, ali s obzirom da je u pitanju grčki jezik, a na grčkom je Κύπρος, odnosno počinje s k; isto je i na turskom, koji je drugi jezik na otoku pa sam nekako skloniji, s obzirom na prirodu projekta, da naziv članka i svega ostalog bude - Kipar. Čekam mišljenje --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:30, 28 decembar 2019 (CET) Novo: Dodatak na prethodno je - sada vidim - [[Azerbejdžan]], odnosno [[Azerbajdžan]]. Ja znam da je kod nas inicijalno bio Azerbejdžan (čak sam ga i ja tako učio), međutim u posljednje vrijeme se masovno koristi Azerbajdžan, a to je, koliko vidim, sukladno i samom azerskom jeziku (pišu ga s a), ali i ruskom, gdje također koriste varijantu s a. Međutim, s obzirom da si blizak tom području, iako nisu ni Arapi, ni Perzijci, možda znaš nešto više o tome kako bi trebalo pa javi da ostavljam ili da mijenjam. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:15, 29 decembar 2019 (CET) :Iiiiiiiiiiiii... naravno [[:Kategorija:Country data templates|ovo]] bi trebalo preimenovati, da bude neka varijanta na našem jeziku. Ja mogu odraditi prekategorizaciju i promjene naslova šablona, a ti vidi koji ćemo termin koristiti. Sorry na pustim porukama, ali rekoh, kad sam se već uhvatio da se dogovorimo oko ovih nekih detalja. :Uzgred: Misliš da bi bilo dobro da određene skupine iz ove kategorije prekategoriziramo u potkategorije? Tipa savezne države i federalne jedinice (imamo ih dosta), organizacije, nedržavne entitete i historijske države? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:28, 28 decembar 2019 (CET) ::{{ping|Edgar Allan Poe}}, ''Kipar'' je definitivno bolje rješenje (2 vs. 1), iz istog razloga i ''[[Azerbejdžan]]'', iako je ''Azerbajdžan'' bliži lokalnom izgovoru. Potonje nipošto ne bi trebalo biti presudno za imena država, npr. kao da ''Rusiju'' sad mijenjamo u ''Rosiju'' (Россия). Dobro da si se sjetio slovničara [[Korisnik:Conquistador|Conquistadora]] i [[Korisnik:Nesmir Kudilovic|Nesmira]] oko tih pitanja, ipak njihova lingvistička erudicija prevazilazi naše vlaške okvire. Privremenih kategorija sa stranim nazivima [[:Kategorija:Privremene kategorije sa stranim nazivima|imamo stotinjak]] i nije hitno da se sada bavimo time, valjalo bi srediti u paketu s lokacijskim kartama koje su isto većinom na stranom jeziku. Također, pamtim da si jednom nešto mijenjao u šablonu o zastavi SFRJ pa je puno članaka i kategorija bilo deformirano, a nije baš lako na sve pripaziti kad se mijenja [[:Kategorija:Country data templates|kategorija s oko 600 komada]]. Bez obzira, favorizirao bi da bude u skladu sa bs.wiki i sr.wiki, odnosno "Podaci o zastavi". I da, naravno da je poželjno odvojiti države od nesamostalnih teritorija i podnacionalnih entiteta, isto sam i ja uradio kod ''{{kat:|Geografija po državama}}'' i ''{{kat:|Geografija po nesamostalnim teritorijima}}'' jer ranije je sve bilo ugurano u prvu. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 14:02, 29 decembar 2019 (CET) :::{{ping|Orijentolog}}, okej, onda ćemo tako i napraviti. I naletio sam sada - [[Litva]] ili [[Litvanija]]? U ovom sam slučaju skloniji prvom rješenju iz prostog razloga što mi se ono čini bliže izvorniku, a litvanski je ipak balto'''slavenski''' jezik; ovo Litvanija mi djeluje kao neka čudna tvorenica, poput Letonije, i naprosto mi ne djeluje prirodno. Ako naletim na još nešto, javim. :::Što se tiče kategorizacije i promjene imena - okej, imamo načelni dogovor pa kad budeš odlučio zahvatiti to, javi se. Ja možda sredim ove administrativne jedinice, barem na razini šablona, ali o tom po tom. Svakako, kad se odlučiš - javi se pa ću pomoći --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:31, 29 decembar 2019 (CET) ::::{{ping|Edgar Allan Poe}} ako već bs i sr imaju ''Litvaniju'' onda bolje da se zadrži. S druge strane, bs i hr imaju ''Latviju'', a pošto je taj oblik također bliži domaćem, onda bi se to moglo mijenjati. Uz pristanak ostalih korisnika. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 15:49, 30 decembar 2019 (CET) :{{ping|Nesmir Kudilovic}}, {{ping|Conquistador}}, {{ping|OC Ripper}}, {{ping|Vitek}} (ako sam nekog izostavio, žao mi je) - [[Litva]] ili [[Litvanija]]; [[Latvija]] ili [[Letonija]]? Mišljenja :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:51, 30 decembar 2019 (CET) ::Pokušavam proniknuti u smisao ovih križaljki, ali mislim da svaka logika gubi osnovu kada se ovaj wiki nastoji dovesti u korelaciju s varijetetskim wikijima (bs, hr, sr). Istina, nije da ove posljednje čitam (kamoli da ih konzultiram), no nisam siguran da se nešto bitno promijenilo u kvaliteti navedenih »enciklopedija« otkako sam ih posljednji put čitao. Nego, momci, što o ovome kažu izvori, što kaže literatura? Naravno, u obzir dolazi samo srpskohrvatska literatura i srpskohrvatski izvori jer pitanje se tiče ''ovoga'' jezika, a ne tamo nekog istočnobaltičkoga. :) --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 00:46, 31. decembra 2019. (CET) :::Smisao, dragi kolega? :D Ovako, formalnopravno, rekao bih da je čisto praktičan (kad već imamo kaos, hajmo ga barem ublažiti, jer u samom tekstu se ionako može pisati kako se hoće), a neformalno - smisao je valjda u nekoj kerolovskoj ili carrollovskoj (ovisno o pravopisu :P) igri. Naravno da su rješenja struke dobrodošla, ali da budu poput onih o Njasi i Basutu i Bečuaniji i sličnim afričkim rukotvorinama, a ne da nakon struke opet ne znamo hoće nam se članci i kategorije zvati latvijskim, letonskim ili tkoznakakvim :D I što to fali baltoslavenskim jezicima? :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 01:18, 31 decembar 2019 (CET) ::::Kratko i jasno: »Latvija«, »latvijski«, »Latvijac«, »Latvijka« (i »Letonija«, »letonski«, »Letonac«, »Letonka«); »Litva«, »litavski«, »Litavac«, »Litavka«. Usput, baltoslavenskim jezicima ništa ne fali; ta upravo pišemo jednim iz te grane indoevropske jezične porodice. O (ne)redu i (be)smislu možda drugom prilikom. :) --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 05:19, 31. decembra 2019. (CET) :::::{{ping|Conquistador}} tražili smo stručno mišljenje i rješenje, ne da nam spočitavaš da smo nenačitana seljačija. To već znamo sami. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 08:48, 31 decembar 2019 (CET) ::::::Ako se napusti stav da je ovaj wiki puka unija, presjek ili koja već operacija nad varijetetskim srpskohrvatskim wikijima (bs, hr, sr) i ako se pogled uperi malo dalje od tih wikija, onda će vjerojatno biti i manje kritika s moje strane. :) Nije valjda da na srpskohrvatskome nisu nikada bila napisana (stvarna, predmetna) leksikografska djela. Ako ćemo pak posve široko, posljednjih godina objavljuje se sve više mrežnih izdanja enciklopedija na raznim jezicima, a ovdje je doseg leksikografskog rada to što se piše po bswikiju, hrwikiju ili srwikiju. Momci, znam da možete bolje od toga. Nenačitani niste. :) --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 19:03, 31. decembra 2019. (CET) ::::::::Pa zato imamo dežurne stručnjake ^^ Ja sam, sirota, 'em nenačitana seljačija, 'em premlad za pronalazak srpskohrvatske literature iz onog doba! {{u|Orijentolog}}, on je samo nenačitana seljačina :P Ali vrlo rado bih proučio tu literaturu, ako je dostupna online pa bi, situacija, vjerujem, bila svima lakša (ks, ks) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 11:44, 1 januar 2020 (CET) == Paženo! == Hoćeš vjerovati da sam inače išao za tim kod ovih s puno varijanti, ali ovo mi je očito promaklo. Krenuo sam sad ponovo od slova A... ako slučajno naletiš na još nešto, slobodno javi. Našao sam način kako to korigirati, a da se, de facto, ne vidi - ubaciš u šablon taj alias, ali ga ne dodaješ dolje u popis varijanti, pa ne izgleda blesavo u tablici, a funkcionira u praksi. Budem pazio, hvala, a ponavljam, ako slučajno naletiš na još nešto - zvoni :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:39, 3 januar 2020 (CET) == Pozz == Poz Orijentolože. Imam jedno pitanjce, a možda i malu molbu impliciranu :) Jel ti možda slučajno u planu da napišeš članak o -[https://en.wikipedia.org/wiki/Dua dovi]-? Pošto znam da pišeš članke o islamu, a jedan od glavnih pojmova nema ni na jednoj inačici vikipedija na ovdašnjem jeziku. Pretpostavljam da imaš literature iz tog faha, jer sam ja tu, glede tih bazičnih enciklopedija, prilično tanak :/ Tako, ako budeš imao vremena, uzmi bar napiši neku klicu :) Pošto ja pišem članak o jednoj našoj poznatoj džamiji trenutno, pa rekoh da „oplavim“ sve te crvene vikiveze. Inače, srećna nova vikipedijanska godina! Da bude bolja od prošle. --[[Korisnik:Ivan VA|Ivan VA]] ([[Razgovor sa korisnikom:Ivan VA|razgovor]]) 22:36, 8 januar 2020 (CET) == Zastavice == Kako je rasprava, čini mi se, prošla svoj rok trajanja, a ti se jedini nisi konkretno iznio svoje mišljenje pa ti se javljam ovdje da vidimo što ćemo, odnosno da nastavim raditi. Dakle, čini mi se da ljudi načelno nisu protiv brisanja troslovnih šablona (čak je i Obsuser jasno rekao da su nepotrebni), a kako su stvarno u pitanju duplikati, njih ću po uklanjanju iz članaka brisati. Sada, što se tiče inovarijanti kod preusmjeravanja, slažeš li se s mojim kompromisnim prijedlogom? Naime, znaš i sam da ja nisam protiv praktičnih rješenja, ali isto tako znaš kakva smo zajednica i koliki je kaos stvoren našom linijom manjeg otpora. Dio tog kaosa, svatko u svojoj domeni, popravljamo sada ti i ja, tako da ti ne trebam prepričavati detalje. Ali, kada smo se već uhvatili rješavanja ove gluposti, onda mi se čini pametnim da to riješimo na način da domaće varijante budu pravilo, a ne iznimka, što nije nužno slučaj. Mislim da se tu možemo složiti; sukladno tomu, čini mi se da je moj kompromisni prijedlog dobar i pokazat će, zapravo, trebaju li nam te varijante ili ne. Jer, ako će zbog linije manjeg otpora inovarijante i dalje imati prednost pa će se u člancima rokati Belgiumi i sl., onda te inovarijante za ovaj projekt nemaju smisla. Međutim, ako će to biti nekih korisnih 5%, onda neka tako bude i imat će moj blagoslov :) (oko postotka možemo pregovarati :D) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 03:08, 20 januar 2020 (CET) :Hoćemo onda do 1. lipnja 2021.? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:31, 20 januar 2020 (CET) :Samo ako dodaš kilo i po' oriđiđi kave, šverceru --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:58, 20 januar 2020 (CET) == Litva i Latvija == Hej, po onome što je [[Korisnik:Conquistador|Španski okupator]] napisao, trebali bismo ići sa solucijama Litva (ne Litvanija) i litavski (ne litvanski), odnosno Latvija (a ne Letonija) pa ću ja tako srediti i šablone, a ti baci oko da su kategorije okej. Članke ću prebaciti kad dođem do njih --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:08, 26 januar 2020 (CET) :''Kratko i jasno: »Latvija«, »latvijski«, »Latvijac«, »Latvijka« (i »Letonija«, »letonski«, »Letonac«, »Letonka«); »Litva«, »litavski«, »Litavac«, »Litavka«.'' Ja se s ovom varijantom apsolutno slažem; ako bute problem, odradit ću ja prekategorizaciju automatski preko AWB-a, samo javi --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:34, 26 januar 2020 (CET) ::Mislim da se kolega vodio time da je Litva naprosto ispravnija po inicijalnom, srpskohrvatskom pravopisu, ali predložio bih da se kolega {{ping|Conquistador}} još jednom, ako nije teško, konkretnije i argumentiranije izjasni oko pitanja Litve prije nego išta mijenjamo u odnosu na ''status quo'' :) Pa ćemo onda vidjeti na čemu smo i zašto bi trebalo nešto biti; što se susjeda njihovih tiče, predlažem da Latvija bude dogovoreni oblik --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 16:12, 26 januar 2020 (CET) :::Ma nije to prijedlog koji je došao iznebuha, nego sam vidio da sređuješ Litvu suprotno Conquistadorovom prijedlogu pa sam te podsjetio. Mislim, čovjek kog smo pitali je rekao jedno, a ja vidim drugo pa mi je samo bilo čudno. Kažem, neka Conquistador objasni svoje stajalište pa ćemo vidjeti; lako je riješiti kategorije preko AWB-a --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 18:20, 26 januar 2020 (CET) ::::Da, kužim; a gle, ja Litvu zasad neću dirati kad budem rješavao šablone. Za Latviju smo se dogovorili, ona će biti Latvija. Za Litvu bi ja stvarno pričekao da čujem Konkvijeve argumente, a dotad neću ništa dirati. Ako prema njima postoji varijanta da bude Litvanija, onda će tako i biti. Što se tiče ostalih spornih elemenata, da to odmah unaprijed riješimo: ::::U skladu s onim što sam malo iznad napisao o odnosu ove – je l' – enciklopedije prema sumi svega ljudskog znanja, a ne tek prema standardnovarijetetskim wikijima (vidi [[Special:Diff/40936407]]), više bih volio vidjeti sučeljavanje nevikipedijskih izvora kao onoga što je mjerodavno za enciklopedijski sadržaj, kako god on bio formatiran (papir, digitalno, mrežno, wiki itd.). Stoga evo nešto o ovoj leksikološkoj temi [https://hrcak.srce.hr/180368 ovdje]. Ovo dakako nije jedini izvor koji o ovome govori, ali i kada bi bio jedini bio bi bolji od ovako sročene križaljke ([[Special:Diff/40942704]]). Neka suurednik Orijentolog ne zamjeri na ovoj kritici jer bih i ja mogao njemu zamjeriti što moje pisanje uspoređuje s nekim wikijima s kojima radije ne bih da me se uspoređuje. :) Da ne dužim, shwiki odgovore valja tražiti izvan Wikipedije, a ne u njoj samoj. --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 09:13, 28. januara 2020. (CET) #[[Obala Bjelokosti]] ili [[Obala Slonovače]]? Osobno preferiram prvu, al' kužim gdje bi mogao biti problem... mislim da ostale varijante ne dolaze u obzir. #Što ćemo s onim crnim [[Kapverdski Otoci|Kapverdskim Otocima]]? Ja ih znam kao Kapverdske Otoke, međutim kasnije se pojavilo ime Zelenortski Otoci, dok je službeni ustavni naziv Republika Cabo Verde, što znači da imamo sljedeće moguće varijante, po nekoj logici - [[Kapverdska Republika]], [[Zelenortska Republika]], [[Cabo Verde]], [[Republika Cabo Verde]]. Varijante s "otocima" bih izjegavao zbog ustavnog naziva zemlje. Što ti se čini kao najbolja solucija? #[[São Tomé i Príncipe]] ili neka od varijanti? Osobno preferiram ovu prvu varijantu jer sam ju najčešće čuo, najneutralnija je i reflektira samu državu, a čini mi se da lokalne varijante nisu jednako ustaljene kao u slučaju karipskih republika. Čini mi se da je netko o tome negdje nedavno raspravljao pa ako ste postigli dogovor, samo mi to prenesi. #[[Srednjoafrička Republika]] ili [[Centralnoafrička Republika]]? #[[Osmansko Carstvo]] ili [[Otomansko Carstvo]]? ::::Mislim da je to to što se spornih imena tiče pa čekam mišljenja ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 20:40, 26 januar 2020 (CET) :Dodatak! Što s američkim saveznim državama? [[Kalifornija]] ili [[California]], [[Teksas]] ili [[Texas]], [[South Carolina]] ili [[Južna Karolina]] ili [[Južna Carolina]], [[South Dakota]] ili [[Južna Dakota]], [[Havaji]] ili [[Hawaii]], itd.? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:22, 27 januar 2020 (CET) ---- Jesi bacio oko na tekst, vezano uz Litvu? Ako jesi, zanima me mišljenje ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 16:24, 31 januar 2020 (CET) == O čobanima i ljudima == Oko Litve te opet ništa nisam skontao hahaha xD Što se drugog pitanja tiče - ne. Novela je na engleskom [[w:en:Novella]] i imaš kategoriju [[w:en:Category:Novellas by writer]], koja bi najviše odgovarala onome što ti tražiš, međutim nije potpuno istovjerna; engleska Wiki nema kategoriju za noveliste. S druge strane, [[w:en:Short story]] je ono što se kod nas naziva pripovijetka ili kratka priča, a što je potpuno drugačija literarna forma; iako pripovijetka i novela spadaju u kraće književne forme, značajne su razlike među njima, a jedna od njih je i u duljini (novele znaju biti i poduže, čak postoji vrlo fluidna granica između duže novele i kratkog romana, tipa ''Starac i more'' ili ''Stranac'', dok su pripovijetke u pravilu kraće) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:12, 1 februar 2020 (CET) == Poslić == Hej, malo sam ti napunio [[:Kategorija:Ne-prazne preusmjerene kategorije Wikipedije|ovo]] s nekim stvarima koje treba prekategorizirati pa baci oko. Isto tako, konačno sam riješio pitanje [[Tajvan]]a, pa vidi ima li kakvih grešaka kod kategorija :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:44, 5 februar 2020 (CET) :Ma, uglavnom sam ti ostavio stvari koje su gramatički neispravne (tipa Kajmanski Otoci u Kajmanski otoci, jer nisu država pa se otoci pišu malim slovom) i nešto dvojbenih solucija, baš za otoke. Što se tiče Tajvana - [[Tajvan]] je sada postao država, na koju vodi [[Republika Kina]] (tako je i na većini drugih projekata), dok je otok kao takav dobio [[Tajvan (otok)|zaseban članak]]. Dosad smo i državu i otok stavljali pod jedno, a ja sam to sada rekategorizirao, tako da [[:Kategorija:Tajvan]] sada govori samo o državi, a ne i o otoku, sukladno čemu su sve kategorije koje su se odnosile na otok uklonjene i prebačene na [[Tajvan (otok)]], ali prekontroliraj za svaki slučaj :) :Da, vidio sam da se baviš književnošću; ima tu more posla, a moram se još vratiti i muzičarima jednom. Mislim da nam je tu najveće sranje, da prostiš. I hvala ti na pomoći ^^ Primijetio sam, kako ih brišem, da je njihov broj proporcionalno manji, tako da super ^^ A brzo sam i gotov s ovim zastavicama, evo me na R već :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:01, 5 februar 2020 (CET) ::Ma zašto Falklandi? :D Od svih Wikipedija, samo njih par koristi termin "Falklandi" (i to su češka i poljska Wiki, a sjeti se - njima se tvoja generacija rugala :P), a ni HE, ni Proleksis ne poznaju taj termin. Mislim, kužim ja da je naziv neutralniji, ali čini mi se da muzemo malo s tom novotvorenicom, pogotovo jer su sve druge otočne države otoci i dogovorili smo se da će se koristiti termin "otoci"; međutim, ako pronađeš negdje da se stvarno taj termin koristi, pogotovo ako se koristio u jugoslavenskoj literaturi, onda neka ostane, u suprotnom ću vratiti na Falklandske otoke jer mi ovaj termin nema smisla s obzirom na sve ostale :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:26, 6 februar 2020 (CET) :::Ma jasno, al' to "Falklandi" stvarno nisam nigdje ni vidio, ni susreo u literaturi, samo u kolokvijalnom govoru, zato sam pitao. Nije netočno, al' stvarno nisam siguran koliko je česta upotreba - primjerice, Google za "Falklandi" daje samo 256k rezultata, a za "Falklandski otoci" skoro milijun (995k). S "Kanarima" nije tako, njih je 1,870,000 pod tim imenom, dok je "Kanarskih otoka" tek 782k... tako da mislim da u slučaju Falklandskih otoka ovo s otocima ipak predstavlja uvrježeniji naziv u struci i literaturi --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:28, 6 februar 2020 (CET) == Mišljenje == Gledam malo - imamo 100 milijuna milijardi šablona za gradove, sela, naselja, kvartove, zgrade, etažne udjele i sl. - a to bi, dakako, trebalo riješiti. Razmišljajući i gledajući kako to funkcionira drugdje, ali i kod nas, čini mi se da ne bi bilo zgorega da se naprave varijante po uzoru na [[Šablon:Infokutija zemlja|ovaj šablon]], a da za gradove izgledaju kao [[w:en:Pyongyang|ovdje]], s tim da bi dodali i neku traku za administrativne jedinice ili nešto, dogovorili bismo se. Naravno, ovdje bi isto bilo dosta posla, jer šabloni trebaju biti prilično precizni, al' ako se slažeš s ovakvom varijantom (koja odlično funkcionira i kod povijesnih i kod aktualnih država), uhvatio bi se toga pa ga u dogledno vrijeme napravio, a onda bismo vidjeli što i kako uskladiti, da se malo očisti stanje - da nemamo šablone za grad, naselje, neseljeno mjesto i još uz to 7 nekorištenih varijanti na ćirilici. Čekam --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:52, 17 februar 2020 (CET) :Zemlje, nažalost, sređujem kako radim projekte. S Wikidatom još uvijek nisam na "ti" u tom segmentu, tako da ne znam kako se te stvari ubacuju (ako znaš ti ili znaš gdje bi mogao naći ja, slobodno me uputi pa ću srediti). Ja bi, u svakom slučaju, napravio taj šablon, mislim da će nam to dugoročno olakšati stvari enormno. Tebi, s jedne strane, jer ćeš imati neki izvor temeljem kog ćeš raditi pa će ti biti lakše srediti to da bude ljepuškasto, meni jer ću moći raditi s time na projektima, a cijeloj zajednici jer ćemo prema njemu moći uskladiti sve i svašta. Usklađivanje će, nažalost, ići zadnje jer je to enorman zahvat, ali ja bi, za prvu ruku, barem izradio šablon. Ako bi mi još mogao riješiti ovo s Wikidata, to bi bilo odlično. Zanimalo me slažeš li se da ti šabloni izgledaju kao i ovaj za zemlju, s obzirom da se meni pokazao najboljim i najpraktičnijim --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:12, 17 februar 2020 (CET) ::Odlično, tu se onda slažemo. Meni su engleski isto, u pravilu, vrlo bezvezni, a favoriti su mi vcard, ali oni nešto širi, kao [[Šablon:Infobox vcard|ovdje]], ne ona druga varijanta. Ja ću onda, u doglednom vremenu, napraviti šablone za gradove/naselja i administrativne jedinice pa ćemo se onda u hodu dogovarati za sljedeće poteze, kad budemo imali neku jezgru samog šablona. ''Et merci pour Paris'' --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:46, 17 februar 2020 (CET) :::Apsolutno se slažem, izgleda sada odlično i krajnje pregledno. Sjećam se da se, svojedobno, u to trpalo sve što se stiglo i što se nije stiglo pa je bilo nepregledno. Za administrativne jedinice si u pravu - promjenjive su i nema smisla da svako toliko mijenjamo, kako se netko sjeti nešto izmijeniti :) Čujemo se još oko Wikidate ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 16:58, 17 februar 2020 (CET) == Gradovi == Zašto kategoriziramo ljude po gradovima, ali ne samo gradovima u kojima su rođeni (i eventualno umrli, ali i to mi je sporno) nego i po drugim gradovima? Naime, vidio sam sad za Boccherinija pa mi nije jasno zašto ide u Beč, primjerice. Mislim, okej, kužim da je tamo i boravio i da je dao neki doprinos, ali koji je konkretni kriteriji da neki nebečlija završi u Beču? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:46, 6 mart 2020 (CET) :A koliko dugo dejstvo? :P Što je sa sportašima? Jel' [[Mauricio Pinilla|ovaj lumen]] ide u sve ove gradove u kojima je igrao i u sve države u kojima je igrao? Pitam, jer ima tu dosta pitanja na koja treba odgovoriti. Lako je za Boccherinija, taj je tulio na točno određenim lokacijama, al' što je sa sportašima, menadžerima i bizmismenima, koji se stalno seljakaju i rade na drugim lokacijama na kraće periode, a ''de facto'' su tamo radili? Što je s filmašima koji imaju više adresa ili sa sportašima koji su formalno prijavljeni u poreznim oazama? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:04, 6 mart 2020 (CET) ::E jebiga, nisam uspio... pripremljen si na sve. Idem se posuti pepelom svojih doprinosa ovom projektu. Ali, kad smo već kod klubova (košarku sam ja tek načeo, tamo je kaos; nogomet je koliko toliko okej, i rukomet, al' riješit ćemo i to), ja sam za da se dosadašnja dihotomija fudbaleri ili nogometaši ukloni i zamijeni samo s fudbalerima. To je onda bilo dobro rješenje, prijelazno, al' sad mi djeluje malo komično, ispada da nemamo pojma šta radimo --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:50, 6 mart 2020 (CET) :::Evo sam ti malo pomogao s Francuzima. Sad ti je kategorija kompozitora fino puno. Što se tiče igrača, s time se slažem, ali - imamo jedan problemčić tu. Naime, nekoliko velikih europskih klubova (i cijela serija sveučilišnih klubova u SAD) imaju ista imena za sve sportske filijale (napamet mi padaju Real Madrid, Barcelona, Fener, Galatasaray, Olimpijakos, Panatinaikos, ...), tako da se jednako zovu i košarkaški i nogometni i rukometni i ini klubovi. I sad, kad bismo imali igrači Barcelone, ne bi se znalo na koji se sport odnosi jer su imena - ista. Ako uspiješ iznači rješenje, onda ću tako primijeniti i na košarkaše, ako ne - onda će trebati riješiti livadare pa ići dalje, jer oni su jedini problem. Međutim, valjda je to tvojoj finoj beduinskoj guzici sada preprofano, s obzirom da si otkrio civilizaciju pa sad k'o ona {{color|#0055A4|'''ž'''}}{{color|silver|'''ab'''}}{{color|#EF4135|'''a'''}} iz poslovice dižeš krake da se i ti civiliziraš :P al vjerujem da ćeš iznaći vremena da mi javiš pa će AWB odraditi svoje :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:33, 6 mart 2020 (CET) :::P.S. Jesmo mi dogovorili spisak ili listu? :S Sjećam se da je bilo govora o tome - meni je spisak nešto prirodniji, al' ne znam što je najusklađenije s ostalim projektima - al' se ne sjećam solucije, a kako sad ima ovdje spisaka i listi s NBA klubovima, da to uskladim --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:34, 6 mart 2020 (CET) ::::Što se crkava tiče, nisam ti najpametniji - prvo, bježim od vjere kao vrag od tamjana, a drugo - mislim da bi podjela po biskupijama, s obzirom koliko su se katolički administratori potrudili da se razgranaju, bila prilično sizifovski posao, jer bi onda morao i ostale zemlje tako, a vjerujem da anticipiraš sranje koje će biti s ovom našom dičnom katodžamahirijom. Svaki kvart je biskupija, maltene :D Dobro, malo pretjerujem, ali mislim da bi uvođenje biskupija kao ključa otvorilo Pandorinu kutiju za brojne druge kategorije, barem zasad. Tako da, mislim da je možda neka veća kategorija zasad bolje rješenja, a lako se poslije vratiti. Što se lista tiče - hvala ^^, a što se livadara tiče, javi kad promisliš pa ću se ja uhvatiti toga. I ne zaboravi mi ubacivanje s Wikidate, automatsko :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:58, 6 mart 2020 (CET) ---- Šta ti je skupno brisanje :D Gotovo :D Moguće da je ovo netko od naših starih prijatelja, imali smo ovakve c/p gluposti već prije --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:55, 11 mart 2020 (CET) ---- Što se kategorije tiče, s obzirom na to koliko ih imamo... odnosno koliko bismo ih mogli potencijalno imati, to nije uopće loše. Praktično je, a ostavlja mogućnost za potencijalne promjene. Mislim, ti je stvarno toliko da bi imali kategorije ravne američkim okruzima, a njih ima bezbroj xD Što se kutijice tiče, ona je dosta različita od one engleske i trebao bih vidjeti kako izgleda kod (mada, s obzirom kako su Sladoledari reagirali na koronu...), ali jesi li siguran da nam treba tolika razlika u odnosu na države? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:26, 12 mart 2020 (CET) :Što se gradova tiče, vidjet ću kako bi se neka rješenja dala uklopiti. Što se država tiče, talijanska verzija mi je loša jer - preglomazna je. Engleska verzija, koliko god suhoparna bila, toliko je praktična i sadržajna da gazi talijansku u svakom pogledu. Bogatija je informacijama, a ne izgleda tako glomazno. Uostalom, ja sam se svojedobno ubio da se ta engleska varijanta uskladi i prilagodi, tako da sam i sentimentalno vezan za tu varijantu. Mislim, možemo razmišljati o dodavanju nekih boja i nekim sitnim promjenama, ali kompletni redizajn s dodavanjem onih sivih polja bi poremetio strukturu, bilo bi preglomazno (jer ta polja ne funkcioniraju na onako sitnom fontu) i onda bi, kao što to izgleda i na it.wiki, bilo prelamanja, previše prebacivanja teksta u nove retke (što bi povećalo šablon) i naprosto ne bi bilo jednako praktično kao što je sada tako da ja doista taj šablon ne bi dirao; plus, da ne govorim o uklađenosti s historijskim zemljama, što je šablon koji je izrazito kompleksan i koji funkcionira perfektno, tako da bi svaka intervencija stvorila potencijalni kaos u njemu, a radi na istom principu kao i onaj za aktualne države --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:55, 14 mart 2020 (CET) :Hm, hajde, vjerovat ću ti na riječ dok ne vidim što će biti. Kad budeš se uhvatio toga, napravi neki test predložak u korisničkom prostoru pa me obavijesti pa ćemo vidjeti. Poanta je da bude jednako praktična varijanta, da ne bude glomazna (bilo da se to postigne smanjenjem teksta, bilo ukidanjem prelamanja) i da bude, otprilike, isti raspored kao i sada jer ona mapa na dnu, zajedno s himnom koja u onom "desnom stupcu" strši kao kakav monstrum - to mi izgleda grozomornije od priča o kulturnom napretku kod beduina :DDD --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:29, 14 mart 2020 (CET) ::Znači, bez je muška, a ženska je - ženska? Okej. Za ovo "iz" nisam siguran jer... bez tog prijedloga mi nije u duhu jezika. To je reprezentacija iz 1992., toliko je speficično da je potrebna nekakva jasna distinkcije, jer nije naziv kao takav (tipa "FIFA Svjetsko prvenstvo 2018."), nego baš - fraza --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:33, 22 mart 2020 (CET) :::Je, vidio sam da si mijenjao epidemiju, al' okej - to je konkretni povijesni događaj. Ovo... baš i nije službeni naziv :/ Ovo je naprosto fraza kojim se opisuje jedna selekcija iz te godine :/ Nisam pametan oko te solucije... zagrade još i nekako, ali bez zagrada ne bih nikako --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 03:12, 22 mart 2020 (CET) ::::Onda ćemo o problemu pričati ako se pojave i druge selekcije? Okej. Neka bude Dream Team ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 11:46, 22 mart 2020 (CET) == Malo o kategorijama == U pitanju je SAD. Mislim, ima ih još par s tim kraticama, ali BiH ne bi trebala biti problem, kao ni SSSR, kojeg bi trebalo pisati jednostavno kao Sovjetski Savez. Za one socijalističke državice iz povijesti budemo rješavali ako bude potrebe. E sada, da se vratim. Naime, kratica SAD i padežni oblici su apsolutno neenciklopedijski i iako je to ovdje praksa - ona je grozna i treba ju mijenjati jer moramo ipak biti ozbiljni, a ovo je vrlo neozbiljno. E sada, problem je - dal' svugdje forsirati puni oblik (Sjedinjene Američke Države) ili, kao što to rade englezi, koristiti uobičajenu skraćenu varijantu (Sjedinjene Države). Ja sam za to da se glavna kategorija zove "Sjedinjene Američke Države", ali da svaka potkategorija bude "Sjedinjene Države" itd. Je, ja sam sad klubove stavio za puni oblik, al' to je bilo ''ad hoc'' rješenje i sada kada rješavam "Košarka u SAD-u" skloniji sam soliciji "Košarka u Sjedinjenim Državama". Čekam --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:05, 31 mart 2020 (CEST) :Čvrst sam u svom naumu da treba istrijebiti sve kratice, jer su one ostaci vremena davno zaboravljenih, prisjećanje na koja ne može biti ništa doli veliki korak unatrag! :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:43, 31 mart 2020 (CEST) ---- Slušaj, tulipane, bacio sam oko i na [[:w:en:Category:UEFA European Championship winners|ovo]]. Dakle, kod nas je to zasad sve jedna kategorija, međutim činjenica je da to kod nas ima potencijal postati superkategorija. E sada, nije mi problem ovo razgranati, ali ne znam uopće kako bih nazvao te kategorije, s obzirom na naše stadarde, jer ovakve sintagme kao na en.wiki mi baš nemamo, a da nisu nezgrapne (Treneri osvajači UEFA Eura ili Treneri, prvaci? :S). Pada mi napamet solucija - Evropski prvaci u fudbalu (igrači), međutim nisam htio ništa raditi jer mi baš nemamo praksu tih zagrada, za razliku od Švaba, gdje su te zagrade normalne. Slušam :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:29, 1 april 2020 (CEST) :To nije, rekao bih, u duhu našeg jezika. Sintagma kao takva je gramatički ispravna, ali zvuči mi jako nezgrapno :/ Mi obično kažemo "Igrači koju su osvojili...", ali to bi bio predug naziv za kategoriju. Ja sam, iskreno, skloniji zagradama jer su praktičnije, više su u duhu jezika i nisu nezgrapne :/ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:37, 2 april 2020 (CEST) ::S ovim potonjim se slažem, to treba istrijebiti (E.A.P.). Ja bi, onda, zagrade, s obzirom da zareze imamo već u nekim drugim kategorijama, koje etimološki nisu slične ovom problemu --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:46, 2 april 2020 (CEST) ---- A gle sad ovo! Kongoanski sportaši. Imamo dva Konga. Kako ćemo znati koji je Kongo, odnosno(!) kako riješiti dilemu. Eto, igrom slučaja, [[Serge Ibaka]] je Kongoanac pa mi je iskočilo. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:27, 4 april 2020 (CEST) :Eto, zato ja tebe imam ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 01:07, 5 april 2020 (CEST) Pa ja ih vidim. Mislim, za ova dva članka koja si naveo - ne, ali na drugim člancima ih vidim :/ [[Anglo-egipatski rat]] nije imao iw, međutim ispostavilo se da nije bio povezan preko Wikidate i sad kad sam spojio - vidim normalno. Pogledaj vidiš li ti tu iw --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:20, 7 april 2020 (CEST) :Ma ne vjerujem da je duplikat, jer bi mi dalo vijest da je već povezan, odnosno ne bi mi dalo da ponovo povežem. E sad, tko je što petljao, to ne znam :/ Al' na stranici [[Nemanja Bjelica]], recimo, rade normalno --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:30, 7 april 2020 (CEST) ::Tko zna što ti radiš s tim :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 03:08, 7 april 2020 (CEST) ---- Ajde da te još pitam. Što ćemo s tri Jugoslavije i kategorije? Naime, trenutno imamo kategorije [[:Kategorija:Jugoslavenski košarkaši]] i [[:Kategorija:Jugoslavenski olimpijci]], ali vjerujem da je to svugdje tako. Sada, ja sam to shvaćao da se primarno odnosi na [[SFRJ]], međutim imamo onda [[Kraljevina Jugoslavija|kraljevinu]] i [[SR Jugoslavija|SRJ]] (koja je kasnije postala [[Srbija i Crna Gora|SiCG]]) pa sam te htio pitati što s tim kategorijama. Što ako je netko igrao za SRJ, ali nije za SFRJ, a nije ni za SiCG, ili još gore - je samo za SiCG, a nije za SRJ; i što je s Kraljevinom? Čekam :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:06, 8 april 2020 (CEST) :I dodatak - jel' slučajeve poput [[Radivoj Korać|Radivoja Koraća]], dakle koji su živili i umrli u SFRJ, treba duplo kategorizirati po suvremenim državama? Dakle, jel' Korać ide samo pod jugoslavenske ili ide i pod srpske košarkaše? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:23, 8 april 2020 (CEST) :Ma ranije sam ja tu ubacivao doista svašta, bez neke logike. Sada, kada sam se uhvatio toga, vidim da to možda i nije najsretnija solucija. Okej, odnda će biti posebne kategorije za Kraljevinu odnosno SRJ/SiCG, s tim da mi samo reci preferiraš li da kategorija bude "... SR Jugoslavije" ili "... Srbije i Crne Gore". Što se tiče ovih čisto jugoslavenskih, sovjetskih, češkoslovačkih i inih, jasno da se to ne odnosi ni na kakvu nacionalnost u tom slučaju, već na državu, baš zato sam i pitao. Znači, zaključak je da ih ubacimo u obje kategorije, odnosno Koraća i u jugoslavenske i u srpske košarkaše, ili samo u ovo prvo? Moram priznati da taj komentar nisam najbolje shvatio :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:18, 11 april 2020 (CEST) :Čekaj, sad si me opet izgubio xD Dakle, kratko i jasno: # Jel se ljudi koji su bili u tri Juge kategoriziraju kao - ljudi iz Kraljevine Jugoslavije, ljudi iz SFR Jugoslavije i ljudi iz SR Jugoslavije - ili sve ide u kategoriju ljudi iz Jugoslavije? # Jel' situacije ljudi koji su rođeni i umrli u bivšim državama - tipa Čehoslovačka, SFRJ, SSSR - kategoriziramo samo po toj bivšoj državi ili prema njihovom modernom ekvivalentu? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:16, 12 april 2020 (CEST) Eto :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:16, 12 april 2020 (CEST) :Međunarodni ugovori ili sporazumi, razlika je više terminološke nego stvarne prirode. Ja preferiram soluciju s ugovorima. S tim da pazi, imaš i ''treaties'' koji nisu međunarodni, tako da pazi da ti se ne poklope kategorije. U pravilu su to međunarodni, al' se sam termin potkrade i za neke nacionalne, regionalne i sl. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:39, 12 april 2020 (CEST) ---- Hej, de samo pripazi na "SAD", kako smo se dogovirli. Vidio sam sad ovu novu... dakle, nemoj stavljati "SAD" nego "Sjedinjene Države", a ostalo ću ja, kako smo se dogovorili, rješavati u hodu --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:31, 13 april 2020 (CEST) :Ma promijenit ću ja to :D Samo da sada krenemo s novim :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:47, 13 april 2020 (CEST) ---- A šta ćeš ti, jadan, zato sam ja tu da ti objasnim :P Ovako, što se konkretne izmjene tiče - nju je napravio AWB, a on ima neki svoj sistem pa on voli tako neke gluposti ubacivati i izbacivati. Ja osobno preferiram zbijeni sustav, gdje {{tl|Životni vijek}} stavim na dno skupine, nakon {{tl|Authority control}}. Tehnički nema neke razlike, sve to bude isto na kraju, tako da - malecki :P - možeš kako god ti odgovara. Mislim, ja ju nisam uočio ako je i ima, a susretao sam različite oblike tako da sumnjam da će činiti razliku sam raspored. Meći, bogati, kako 'oš :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:53, 16 april 2020 (CEST) == Opet ovi naši == [[:Kategorija:Izbornici košarkaške reprezentacije SR Jugoslavije/Srbije i Crne Gore|Aj vid' ovo]] pa mi reci šta da radim. Ja sam stavio ovako (nezgrapno je k'o ona stvar, al' šta ću, bogati), al' vidim da John Bull koristi samo SiCG, bez SRJ pa sam htio pitati tebe 'oćemol mi SRJ, SiCG ili SRJ/SiCG --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:21, 4 maj 2020 (CEST) :Dodatak. [[:Kategorija:Košarka]] je, po meni, gotova. Sredio sam sve potkategorije, uredio, pobacao, pobrisao, ne znam ni ja više što sam radio, božemiprosti. Ajde baci oko - s obzirom da si ti meštar - pa mi javi jel' ovo dobar način kategorizacije za sport, da ga postepeno primjenjujemo i na ostale sportove --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:56, 5 maj 2020 (CEST) == Japanci == Dakle, što se tiče orijentalnih jezika - lingvistička su pravila jasna: ide se prema službenom transliteracijskom/transkripcijskom pravilu te zemlje. Za neke druge jezike se ide prema jeziku posredniku (tipa armenski, gruzijski, srednjoazijski ćirilični jezici - u ovom je slučaju to ruski) pa se može govoriti o fonetskom obliku, međutim kod orijentalnih jezika su pravila jasna - ide se morfološki, odnosno prema službenim pravilima. Praktički sve zemlje imaju taj službeni sustav (obje Koreje, Japan, Kina, Tajland, ...) i njega se naprosto treba pridržavati. Te argumente čiji je veći (olitiga tko je stariji) treba odbaciti. Za njih se svojedobno zalagao Rječina kada su u pitanju vladari, međutim meni je i tada, a i sada bilo suludo da pišem Đuro umjesto George samo zato što je ovaj nesretnik imao tu nesreću da je upao u kalendarski nezgodnijem trenutku od aktualnog velikog vojvode Luksemburga, čije ćemo ime pisati kako ga pišu u Luksemburgu. Dosta sam se bavio tim pravilima, posebno za dalekoistočne jezike, tako da ponavljam opet - nema smisla bazirati se i na čemu osim na aktualnim lingvističkim pravilima. Srpski jezik tu nije baš relevantan jer ima fonetski oblik za sva strana imena, dok je hrvatska praksa opet toliko konfuzna (čak i aktualni pravopis dozvoljava fonetski i morfološki oblik) da ju je teško pravilno konzultirati. Jedino o čemu bismo mogli pričati je da se držimo japanskog sustava imenovanja iz tog doba pa da prvo navodimo prezime pa ime, al' to je meni opet malo zbunjola zbog činjenice da će sigurno biti more onih iz prijelaznog perioda (jer praksa pisanja imena prije prezimena je relativno nova u Japanu) koje nećemo znati kako svrstati pa se bolje odlučiti za aktualnu praksu i to je to, s obzirom da je učinak isti. Occamova britva :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:46, 6 maj 2020 (CEST) :E vidiš, tu brkaš dvije različite stvari. Naime, kada govorimo o osmanskim sultanima ili narodnim nazivima određenih gradova (ili otim tvojim pašnjacima), tu govorimo o praksi udomaćenog imena, koja je lingvistički potpuno opravdana kao iznimka od pravila transkripcije ili transliteracije. Iz istog je razloga Viktorija, odnosno Elizabeta, a ne Victoria ili Elizabeth; to su naprosto udomaćeni narodni nazivi koji su se toliko ukorijenili u jezičnoj praksi da se ne trebaju podvrgavati općim pravilima. Zato Beč. Zato Peking (Šangaj čak i može u obje varijante, jer to nije narodni naziv, već način pisanja). Zato Murat (iako je osmanski turski koristio arapsko pismo pa nije baš najreferentniji primjer, al' dobro). Zato Elizabeta. To su imena koja su u našem jeziku kao takva prisutna vjekovima i dio su jezičnog korpusa upravo kao takva. S Georgeom to nije tako jer su se koristile varijante tipa Đuro ili Juraj pa nema prakse, slično tako i s vladarima drugih zapadnoeuropskih zemalja. Što se tiče nekih drugih slučajeva (tipa Wilhelm, Francois, Juan, Carlos i sl.), tu smo se jasno dogovorili da ćemo ići s pravilom izvornika, osim u slučaju udomaćenog naziva poput Viktorije ili Elizabete. Potonje su dogovorene iznimke. :Sada, što se tiče Orijenta, situacija nije niti približno ista. Ta imena - osim možda nekih kineskih vladara o kojima je pisao Marko Polo, al' to je već nategnuto - ni na koji način nisu bila dio našeg jezičkog korpusa dok u određenom povijesnom trenutku (pretpostavljam negdje od 19. st. nadalje, kad se Japan lagano otvarao) nisu stigla u naš jezik preko stranih posrednika; tu pogotovo spada japanski samuraj i monah iz 17. stoljeća. Za njega prajugoslaveni sigurno nisu znali :D Dakle, to je ime u naš jezik došlo u određenom trenutku i adaptirano je prema jezičnim pravilima. Dakle, ono je u trenutku ulaska u jezik automatski preneseno ne "po nekakvom novom kineskom pravilu preslovljavanja", već po pravilima transkripcije/transliteracije u tom trenutku. Tako da taj argument ne stoji. U tom su se trenutku primjenjivala pravila lingvistike, tako da se i danas trebaju primjenjivati pravila lingvistike, a današnja pravila lingvistike nalažu ono što sam rekao. Tako da, iako je Tsunetomo Metuzalem, za naš je jezik relativno nov i na njega se primjenjuju pravila lingvistike kakva su na snazi :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 17:49, 8 maj 2020 (CEST) ::Ne, ne, naravno da će postojati jer postoje dvije varijante pisanja - fonetski i morfološki. Hrvatski pravopis, primjerice, dozvoljava obje, dok srpski favorizira fonetsku. Ne znam za sve ostale. Tako da, jasno da će biti obje varijane prisutne. Al' to su sve moderni prijenosi. Nećeš japanska imena naći u našim tekstovima iz 17. ili 18., a vjerojatno ni 19. stoljeća. S druge strane, osmanske sultane i egipatske faraone - hoćeš :D E sada, zašto je kod dalekoistočnih jezika bolje koristiti njihova službena pravila? Naprosto zato što je to lingvistička praksa. Ako postoji službeni propis, valja ga se držati. Ako ne postoji, treba se vidjeti je li jezik u naš jezik došao preko posrednika (kao što su armenski i gruzijski došli preko ruskog, pa se pišu fonetski) ili pak na drugi način, kao što su slučajevi povijesnog prodiranja jezika (tipa arapski, grčki, turski i sl., koji su povijesno "upadali" u druge jezike). Drugi argument za morfološki oblik je taj da on bolje prikazuje glasovnu strukturu samog jezika. Ja uvijek koristim primjer da Kurosawe. Da, možemo mi napisati Kurosava, ali to je kroatizirani oblik, jer ovo naše v je tek aproksimacija japanskog glasa kojeg bi pravilnije bilo prenijeti kao w, jer bolje odgovara glasovnoj strukturi samog jezika. Toliko o Orijentu. ::Što se arapskih i sličnih jezika, tu je stvar nešto jednostavnija jer uglavnom idu po fonetskom obliku. Perzijski i "opštearapski" nisu problem, al' koliko sam vidio kod egipatskog arapskog, nema nekih velikih, drastičnih razlika. Najvažnija koju sam ja uočio je ta da se pri transkripciji ne gube dupli suglasnici, kao što je to praksa u drugim oblicima arapskog jezika (zato Nasser, a ne Naser). Ti ćeš znati za ostale specifičnosti. Ali(!) tu se slažem s tobom, što se tiče tih imena - pravila se trebaju primjenjivati na moderne primjere, a ne na srednjovjekovna i antička imena. Zašto? Ti su jezici prošli kroz velike promjene u tom periodu i stari su nazivi već dugo udomaćeni u našoj literaturi, stoljećima čak (a ne godinama, kao neki primjeri) i tu nema potrebe prilagođavati to novim pravilima, kad se radi o udomaćenoj varijanti. Zato će biti Murat, a ne Murad :) I svi ti tvoji sandniggeri :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 18:37, 8 maj 2020 (CEST) == He-Man i Bat-Man i Spider-Man i ostali Manovi == Evo ovako, da te pitam (iako ni sam ne znam zašto, nebitan si :P)... vidio si da rješavam stripove pa sad imam jedno pitanjce. Evo, recimo [[He-Man]] (to mi djeluje kao tvoj tip muškarca... on, ili princ Valiant :P), no se prvi put pojavio [[1982.]] u stripu i kao igračka, ali već je dogodine došao an TV. Realno je za presumirati kako je He-Man globalno popularniji kao televizijski i filmski, nego kao stripovski lik, iako je u suštini potekao iz stripova. E sada, nema sumnje da ćemo ga staviti među stripovske likove, ali treba li ga staviti i u likove iz TV-serija i filmske likove? Nisam pametan što tu uraditi, jer ako je tako - a pogotovo s obzirom na navalu aktualne industrije - svaki fiktivni lik će nam praktički biti u svim kategorijama (primjeri DC-jevi i Marvelovi superheroji, Ninja kornjače, Transformeri, tvoja omiljena Hello Kitty), što mi ne djeluje kao smisleno i praktično rješenje, međutim volio bih tvoj input. Po mom skromnom mišljenju, mislim da bismo trebali pratiti odakle je lik potekao, tako da će He-Man i Batman i Spider-Man biti među stripovskim likovima, jer su otud potekli. Ne treba ih trpati u derivirane materijale. Eventualno ako bismo ubacili posebne članke o likovima iz serije ili filma (poput planiranoog [[Bruce Wayne (Gotham)]]), onda bi oni išli u te kategorije, a ne u stripovske likove. Mislim da je to najpreciznija, ali i najtočnija kategorizacija. Bit će i iznimki, a jedina na koju sam dosad naišao je [[Buck Rogers]], koji je praktički istovremeno doletio kao književni i stripovski lik, iako je ovo prvo stiglo nešto ranije nego ovo potonje. Ja sam ga zasad duplo kategorizirao, ali misliš li da trebam ukloniti stripovske likove ili ostaviti? Čujemo se --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:50, 22 maj 2020 (CEST) :Jesi, ali moram biti đavolji advokat da vidimo ima li tvoj pristup rupa. Batman je, primjerice, i književni lik. Postoje relativno opskurni službeni i neslužbeni romani i priče o Batmanu. Za njih ljudi uglavnom ne znaju i popularnost im je na razini Biblije u Saudijskoj Arabiji. Jel' onda Batman istovremeno i stripovski, i filmski, i televizijski, i književni, i lik iz video igara? To će ti stvoriti dosta velike kategorije, gdje će ti netko upasti i pitati se zašto je to Batman stripovski lik? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:53, 22 maj 2020 (CEST) :Još jedno i onda sam gotov. Pazi što ćeš odgovoriti, sigurno ćeš pogriješiti :D [https://en.wikipedia.org/wiki/Indiana_Jones#Graphic_novels Nu'der ovo], jel Indy i stripovski lik onda zbog jednog grafičkog romana? :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:22, 26 maj 2020 (CEST) ---- Pala mi je napamet ideja, vezano za ovo. Dakle - Betmen je primarno stripovski lik, jel' tako? Isto kao što je Kirk primarno teve lik. E sada, neovisno jel' imamo likove iz serije ili serijala, ako se radi o "primarnom izvoru" lika, onda nema potrebe duplati tu kategoriju u individualnim člancima, zar ne? Nisam siguran koliko je ovo jasno napisano, možda ni meni ne bi bilo da ne znam o čemu se radi pa ćemo ovako: : Članak [[Broj Jedan (Star Trek)]], primjerice, ide primarno u kategoriju "Likovi iz serijala Star Trek", s obzirom da otud potječe. Kako je ST započeo kao serija, više-manje svi relevantni likovi prošli su kroz serije, a onda se posredno javljali u deriviranim medijima. To bi značilo da u tim člancima - kako je TV-serija primarni izvor - ne treba stavljati i kategoriju "Likovi iz TV-serija", već samo one derivirane materijale u kojima se lik pojavljivao. Tako je za Harryja Pottera i književnost, Batmana i strip, Star Wars i film, etc., a mislim da će mi olakšati kad se uhvatim animea i mangi. Isto tako bih glavne kategorije uklonio... tipa "Likovi iz Harryja Pottera" bi se tako nalazili samo u "Književni likovi", dok bi se individualni likovi nalazili u ostalim materijalima. Čekam mišljenje ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:04, 25 juni 2020 (CEST) :Je*ote šta si brz, prepao sam se :D ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:09, 25 juni 2020 (CEST) == Pitanje == Kako si ti dežurni ukalupljivač termina i rušitelj slobodne volje na projektu, htio sam te pitati - dal' da uskladimo pokus i eksperiment, ili je to tebi svejedno? Mislim, ja sam za to da se dogovori na razini projekta koji će termin ići u naslov, a koji kao preusmjeravanje, i skloniji sam terminu "eksperiment", ali ako misliš - kao i Mladifilozof - kako to nije potrebno, onda neka ide kako je :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:24, 23 august 2020 (CEST) ==Molba== Osim što ideš glasati ''protiv'' da bi glasao ''za'' (btw. tipični bizantinizam orijentalnog tipa), da li bi, molim te, mogao pogledati članak [[Katalog žena]]: tu su nekada na kraju članka postojale napomene, na koje su u samome tekstu - koliko se sećam - vodila mala slova grčkog alfabeta. Takva je poveznica postojala već u prvom retku članka, ali sada umesto ''α'' piše u tekstu ''"[lower-alpha 1]"'' (i još sledi neka duga donja crta), a beleški na kraju članka nema - tj. od njih je ostao samo naslov "Bilješke". Zahvalan unapred. :) --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 20:25, 5 decembar 2020 (CET) :Video. Hvala mnogo! --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 20:46, 5 decembar 2020 (CET) ::Opet ja. Članak [[Reformacija]], koji je započeo [[Korisnik:Wolmar|Wolmar]] a ja netom dovršio (mada, treba još da ujednačim stil i terminologiju). No, molim te, kad stigneš baci pogled dole na kategorije ("CS1 Slovenian-language sources (sl)", "Sakrivene kategorije", "CS1 održavanje: Engleski jezik je specificiran", "Stranice sadrže cite šablone sa zastarelim parametrima", "Stranice sa čarobnim vezama za ISBN"...). Takođe, ima neki "Šablon:DjVulink" koji ne radi. Hajde, do your magic. :) --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 21:33, 17 decembar 2020 (CET) Poludećeš od mene, ali tamo ionako nema Božića, pa valjda imaš vremena za pomoći opet. ;) Zašto se u infobxu na početku članka ''[[Devedeset pet teza]]'' ne prikazuje slika, iako se nalazi na Commonsu (https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Luther_95_Thesen.png)? --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 18:54, 23 decembar 2020 (CET) :Hvala mnogo! :) --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 08:38, 26 decembar 2020 (CET) == Molbica == Ajde da i ti budeš od neke koristi ove godine. [https://en.wikipedia.org/wiki/Borg_El_Arab Ovaj] dični grad... kako se to izgovara? Je li: Bordž el-Arab, Burdž el-Arab, Bordž al-Arab, Burdž al-Arab ili je varijanta sa ž? Sve isto samo je Borž ili Burž? Arapski ne čitam, ali po onome što znam o transkripciji trebalo bi biti Bordž el-Arab, al' rek'o bolje da provjerim :) (Jer, ako je Nadžib Mahfuz, odnosno Muhammad Nadžib... onda bi i ovo trebalo biti Bordž, al... čekam) Hvala! :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:16, 1 januar 2021 (CET) :A je, vidiš, piše se isto kao i ono čudo u UAE :D Ma ne znam na to, ove zdravoseljačke geopolitike me ne zanimaju previše, to prepuštam plebejcima, kako u staroj, tako i novoj godini :P Plus, ovo je da se ne bi slučajno pokušao civilizirati u ovoj godini :P Moje želje su, kao što znaš, potpuno iste ^^ (I eto ti potpis, **b'o te potpis :D) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:16, 1 januar 2021 (CET) ::Čovječe, pa [https://hr.wikipedia.org/wiki/Kategorija:Popis_potvrđenih_čarapaka_(suradnik_Kubura) ovaj delegat] može slobodno muzej otvoriti... ili kakav zoološki vrt, mislim da je potonje prikladnije :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 01:39, 5 januar 2021 (CET) ==Sparta== Pomozi mi da raščivijam, molim te. Članak [[Sparta]] je preuzet sa sr.wiki, ne? Članak [[Antička Sparta]], koji sam nekad davno započeo, preusmeren je na taj preuzet sa sr.wiki, je li dobro zaključujem? Njega sam pisao iz skripti s predavanja, bez referenci, tako da je to sve OK, nego samo pokušavam ustanoviti gde je "ponikao" ovaj sadašnji članalk [[Sparta]]. ''Grazie mille'', --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 16:56, 8 januar 2021 (CET) ==Šablon za alpiniste== Glede [https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Razgovor_sa_korisnikom%3AZavi%C4%8Dajac&type=revision&diff=41037285&oldid=41037241 molbe Zavičajca], možeš li ti možda, kad uhvatiš vremena, napraviti šablon za alpiniste? Ja sam bacio pogled na [[en:Template:Infobox climber]], ali sam se uplašio koliko je komplikovan. :D --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 17:21, 15 januar 2021 (CET) :Ne budi sitničav. Umrežavam ja sad kad stignem i dodajem kategorije. --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 18:13, 28 januar 2021 (CET) ==Budi ljubazan, pa...== baci pogled na arapsko-berbersku terminologiju u [[Afrički romanski jezik]], jer o tome slabo šta znam, pa mi se možda potkrala neka greška. شكرا جزيلا لك --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 21:17, 12 februar 2021 (CET) :Haha, hvalisaću se kad budem svoj članak pisao, ovaj je od početka do kraja samo prevod sa en.wiki. :) --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 19:53, 14 februar 2021 (CET) == oko; bacit; molba == Zdravo! Ako bi bio ljubazan da mi nakratko recenziraš ovaj edit, cenio bih to ([https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Srbi&type=revision&diff=41043645&oldid=41043444 diff]) [[Korisnik:Alalch Emis|Alalch Emis]] ([[Razgovor sa korisnikom:Alalch Emis|razgovor]]) 19:15, 17 februar 2021 (CET) == Šabloni... == Molim te, popravi ovo: [[Šablon:Infobox medical condition-lat]]‎. Ne izlazi dobro u [[Prolaps rektuma]]. --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 20:41, 18 februar 2021 (CET) ==Albanski jezik‎== Napisao sam, tj. preveo sa en.wiki, članak [[Albanski jezik]], a da ne govorim ni reč albanskog. Što dosta govori o wikipediji. No, pitanje: zašto se u tamošnjem inicijalnom šablonu "Infokutija jezik" ne prikazuje jezična porodica (treba da piše "Indoevropski"). Imaš neku ideju? Grazie, --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 21:03, 27 mart 2021 (CET) :Iđe li kako? Baci pls. pogled na članak [[Kraljevina Albanija (1272–1368)]]; u početnom šablonu "Infokutija bivša zemlja" ne prikazuju mi se svi podaci koje sam upisao. schmrtz ;( --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 21:20, 5 april 2021 (CEST) ::{{ping|Igor Windsor}} joj meni, zar nisi mogao naći neki primjer bivše države gdje željeni parametri rade? Imamo više tih infokutija, neke su uredne, neke katrastrofa. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 22:34, 21 april 2021 (CEST) ==...== Naravno, od svih revnih korisnika, eto meni tebe... najviše problema, s tobom. Budi sretan da sam ja ovako dobar, divan i krasan jer zbog ovih diletantskih rabota bih te trebao blokirati. Ali neću, I'll be the bigger man. A sad ozbiljno, tu ću ti izlistati tvoje fotke koje su, kako nam je nedavno dano do znanja, licencirane pod zastarjelom i neprikladnom GFDL licencom pa ih treba relicencirati, ili pod neki Creative Commons, ili pod neko JD, nešto... kako god ti najviše paše. Hvala! --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:37, 19 april 2021 (CEST) *[[:Datoteka:Anti-American mural and St. Sarkis Cathedral, Tehran.jpg]] *[[:Datoteka:Arash statue in Tehran.JPG]] *[[:Datoteka:Hasan Hajdar Diab.jpg]] *[[:Datoteka:Karun3Bijan.jpg]] *[[:Datoteka:Markazi bank Tehran.jpg]] *[[:Datoteka:Mural in Tehran1.JPG]] *[[:Datoteka:Mural in Tehran2.JPG]] *[[:Datoteka:Mural in Tehran3.JPG]] *[[:Datoteka:Mural stairs in Tehran1.jpg]] *[[:Datoteka:Mural stairs in Tehran2.JPG]] *[[:Datoteka:Parlament Irana.JPG]] *[[:Datoteka:Saint Sarkis Cathedral & Imam Khomeini, Tehran.JPG]] *[[:Datoteka:Tehran architecture 60's.JPG]] *[[:Datoteka:Toranj Azadi.JPG]] *<s>[[:Datoteka:Prototip V-8.png]]</s> *<s>[[:Datoteka:Redne projekcije Mi-8.png]]</s> {{ping|Edgar Allan Poe}} misusovo sveto, pa daj prvo pokaži tu direktivu da vidim koja licenca "nije zastarjela". Uostalom, postojeće kažu "GNU-a, verzija 1.2 ili kasnija" pa seljačkom logikom ide neka nova GNU. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 22:30, 21 april 2021 (CEST) :A mekni, mećimo, {{tl|CC-by-sa-3.0}}, tako ispada da može. Kao, GFDL je za softver, a ova CC klinac je za plebs, valjda. Ako ti treba, iskopat ću ti, al' tako sam ukratko ja vidio na onome. Možeš zalijepit i javno dobro, što se mene tiče, al' ne znam što je s tim panoramama u Iranu, bogati. Mislim, ako je u Iranu dozvoljeno to slikat, onda je i kod nas, može i bilo koji JD, jer si ti vlasnik slike, pa možeš i {{tl|JD-ja}} --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 23:07, 21 april 2021 (CEST) == Hvala:) == Puno hvala za pčelicu, strašno mi je drago!--[[Korisnik:Inokosni organ|Inokosni organ]] ([[Razgovor sa korisnikom:Inokosni organ|razgovor]]) 23:17, 1 maj 2021 (CEST) == Slike == Oš ti više riš't uone điefdiel slike šta san ti reka da rišiš? [[:Kategorija:GFDL slike|Nu]], sve tvoje! --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:53, 21 juni 2021 (CEST) :{{ping|Edgar Allan Poe}} bi li ti sredio jedan primjer da ja napokon skužim o čemu se radi i što trebam? Pravničke stvari, zakonodavstva, licence i ino nisu moje područje, jedino poznajem (i priznajem) dinaridsko običajno pravo. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 11:30, 23 juni 2021 (CEST) :Ja sam ti sredio ona dva zrakomlata ([[:Datoteka:Redne projekcije Mi-8.png|nu]]), međutim što se tiče ovih ostalih beduinskih slika, to ti moraš skužiti o čemu se radi. Dakle, pitanje je - što je sa statusom autorskih prava arhitektonskih djela u Iranu? Postoji li ''freedom of panorama'' ili su te zgrade zaštićene? Ukoliko su te zgrade zaštićene, dakle ne možeš ih javno fotkati osim za osobnu uporabu, onda sve slike moraju ići pod {{tl|Poštena upotreba u}}, uz adekvatno objašnjenje zašto se koriste na ovoj Wiki i ime članka u kojem se koristi. Ukoliko zgrade nisu zaštićene, onda mogu ići ili pod {{tl|Cc-by-sa-3.0,2.5,2.0,1.0}} ili pod {{tl|JD-ja}}, ovisi što je tebi kao autoru draže. Jedino ne znam što ćeš s onim čičom koji liči na Dežulovića za siromašne... ako si ti autor, to bi valjda moglo i na Commons? Ili opet stavi pod {{tl|JD-ja}}, ako bi njima tamo moglo biti nešto sporno. Ima tamo i nekih murala pa vidi i s njima jesu zaštićeni ili slobodni. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:31, 23 juni 2021 (CEST) ::Okej, ove sedmice to sredim sigurno. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 14:07, 9 juli 2021 (CEST) ::{{ping|Edgar Allan Poe}} stavio sam {{tl|JD-ja}} za sve. Glede poštene upotrebe, postoji ono pravilo neslobode panorame (kao u Francuskoj, Italiji i sličnim "beduinskim" zemljama), ALI: (1) često se teško može naći autor i godina izgradnje, budući da većina toga gore nije nešto spektakularno nego se radi o običnim zdanjima iz običnih ulica, (2) arhitektonska rješenja koja nisu nešto originalna zapravo ne spadaju u zaštićena djela, (3) postoji pravilo ''de minimis'' (npr. [[:Datoteka:Saint Sarkis Cathedral & Imam Khomeini, Tehran.JPG|ovaj mural]]) za ono što je sporedno na slici i nije u fokusu. Zato ovdje ne bi trebalo biti problema, dok se na Commonsu ponekad pojavi prijavljitelj s argumentom "možda je zaštićeno" i onda bude brisano, ali ne uvijek. Zato bolje da se ne prebacuje na Commons. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 18:54, 1 august 2021 (CEST) :::Ta poslovična orijentalna točnost! :P Hvala ti svakako! :) Kužim ovo sto želiš reći i slažem se, tu kod nas neće biti problema s time i neka slike stoje ovdje! :) —[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 19:28, 1 august 2021 (CEST) == [[Korisnik:Aca/O jeziku i jezikovanju]] == Zdravo, Orijentolože! Budući da si aktivan korisnik Wikipedije na srpskohrvatskom jeziku, pozivam te da se izjasniš o predlozima na navedenoj stranici. Ideja je uspostaviti nove i unaprediti postojeće jezičke modele, a većina predloga su tehničke prirode. Hvala unapred! – [[Korisnik:Aca|Aca]] ([[Razgovor sa korisnikom:Aca|razgovor]]) 16:17, 3 august 2021 (CEST) == Bolest == Još sam živ i čekam operaciju, nakon nje ću vjerojatno opet biti sposoban sjesti za komjuter i pomoći... O boleštinama nevolim pričati, ali nije korona (cijepio sam se dosad dva puta) nego ona koju seljački zovemo - rak, ali zasad nije maligni, i kako sam u dobrim rukama nadam se da će mi ga uspješno odstraniti... --[[Korisnik:Vitek|Vitek]] ([[Razgovor sa korisnikom:Vitek|razgovor]]) 09:01, 14 novembar 2021 (CET) == Vandali == Na kog točno misliš? Ovog s besnom ćirilicom ili na one Fijumane? :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 17:42, 6 april 2022 (CEST) :Mislim da tvoj prijatelj ovoga puta nije odgovoran! :D Jedan je neki pobešneli Srbin koji ima problema s adminima na sr.wiki, mislim da će ti {{ping|Sadko}} moći više reći tko se krije iza toga. To je ovaj s besnom ćirilicom. A drugi je onaj "Armando Fiume"... alias Ornela, alias Ivan, alias Paula, alias Hrvoje, alias cijela serija IP adresa koje su se svako toliko potpisivale s drugim imenima. Nekao sam skeptičan da ih je toliko, možda ih je 2-3 maksimalno, al' moguće je i da je jedan samo pa da ima viška vremena. Ti se zalažu za stolitnu Istru (i Rijeku i Sloveniju, al' sve je to inako Istra) pod Hedervarijem, bogati! :D Mo'š mislit koji su tu opijati u pitanju! :D A tek kad krenu u politiku i filozofiju... pazi, Mate Kapović kao izvor... meni je bilo neugodno, a nisam to pisao. :D Pokušali su proširiti pipke i na neke dalmatinske gradove, vidio sam da su prpali po Zadru i čini mi se Šibeniku, al' brzo su odustali. I tako... jave se povremeno ovako neki mulci koji s informatike u školi se prave važni pred frendovima i curama, tu i tamo neki random bolesnik s nekim komentarima i to je to. Jedini ozbiljni problemi na razini Velikog Učitelja su ovaj pobešnjeli Maksimilijan i ova Prva riječkokrpička vojna... al' snalazimo se nekako :D Inače, ovi iz Rijeke ti misle da smo Aca, Igor i ja jedna te ista osoba s 3 različita računa tako da se pazi, mogli bi i tebe asimilirati kao dobra ekipa iz kompanije Borg, za usluge :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 17:58, 6 april 2022 (CEST) ::Poslovično precizan, kao i uvijek :D -- [[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:24, 6 april 2022 (CEST) == Nova država == Estonija će biti pri kraju... uskoro... s obzirom na to da sada ide Južna Amerika, a to si dosad (nažalost) birao ti, rek'o da te opet pitam gdje nas seliš nakon Venzuele, tamo si nas prošli put otjerao. -- [[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:55, 28 juli 2022 (CEST) qwu05dbhp8lf6b4zskf9mhrnw5yz5dr 41260344 41260343 2022-07-28T14:05:09Z Orijentolog 9392 /* Nova država */ wikitext text/x-wiki {{Arhiva| [[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog/1|'''1''' {{small|(2.4.2012. – 30.9.2014.)}}]]<br /> [[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog/2|'''2''' {{small|(1.10.2014. – 13.10.2018.)}}]] }} == Srpstvo == Budi ljubazan pa navedi na kojoj stranici pomenute reference se nalazi tekst da je za Njegoša srpstvo prvenstveno religiozna kategorija. Ili ja to ne pronalazim ili ti lažno referenciraš stvari.--[[Korisnik:Orion1964|Orion1964]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orion1964|razgovor]]) 13:13, 16 novembar 2018 (CET) :Kome snaga leži u topuzu tragovi mu smrde nečoviještvom. P. P. Njegoš--[[Korisnik:Orion1964|Orion1964]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orion1964|razgovor]]) 22:17, 16 novembar 2018 (CET) ::Imaš li ti kakvo objašnjenje za to što uklanjaš referenciran sadržaj i šta bi to smelo da se napiše, a da ti to ne ukloniš? Kakav vi problem imate sa pojmom koji je vekovima za porobljene Srbe bio jako važan. Možda je za vas to nacionalistički trip, ali za Srbe on to nije ni danas, a pogotovo to nekada nije bio.--[[Korisnik:Orion1964|Orion1964]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orion1964|razgovor]]) 13:58, 18 januar 2019 (CET) ::Topuzino, vidim da ti se vratio frend :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:53, 18 januar 2019 (CET) :::Mah, ja sam naivan. Trebao sam to uraditi odavno, al' nadao sam se da će se nešto smisleno pojaviti u tim doprinosima :/ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 18:28, 21 januar 2019 (CET) == kan – kanat == Zar '''''[[kan (titula)|kan]]''''' ne upravlja '''''kanat'''om'', a '''''[[kagan]]''''' – '''''kaganat'''om''? --[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 22:06, 4 april 2019 (CEST) :{{ping|SrpskiAnonimac}} gotovo dođe na isto jer se obje titule i administrativne jedinice rabe kao sinonimi. Nije problem bio u dodavanju ''kanata'' u članak o kanu nego mijenjanje interlinkova. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 08:09, 6 april 2019 (CEST) ::Kako će da se zove članak ''[[:en:khanate|en:'''khanate''']]'' na sh.wiki, na kojem će da preusmerava '''''[[kaganat]]''''', kao što je na en.wiki – ''[[:en:khaganate|en:'''khaganate''']]'' preusmerava na ''[[:en:khanate|en:'''khanate''']]''...na sr.wiki članak '''''[[kanat]]''''' se zove ''[[:sr:kanat (navodnavanje)|sr:'''kanat (navodnavanje)''']]'', ''[[:sr:kanat|sr:'''kanat''']]'' je ostavljeno za članak ''[[:en:khanate|en:'''khanate''']]'' (kada bude napravljen), na kojem će da preusmerava ''[[:sr:kaganat|sr:'''kaganat''']]''? --[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 18:32, 6 april 2019 (CEST) :::{{ping|SrpskiAnonimac}} nisam najsigurniji hoće li takav uopće postojati jer ne pronalazim ekvivalent u npr. ''[[Encyclopaedia of Islam|EI]]'', ''[[Encyclopædia Iranica|EIr]]'' ili ''[[Encyclopaedia Islamica|EIs]]'', a [https://www.wikidata.org/wiki/Q331644#sitelinks-wikipedia ovo] su uglavnom liste. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 09:36, 7 april 2019 (CEST) == Šablon == Jel možeš da prepraviš šablon: {{Other uses|Forma}} da bude isti kao šablon: {{Drugo značenje2|Forma}} da se u prvom šablonu (''[[Šablon:Other uses]]'') doda zarez (zapeta) između "značenja" i "v." i slika, kao što je u drugom šablonu --[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 20:18, 8 april 2019 (CEST) :{{ping|SrpskiAnonimac}} obavljeno. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 15:57, 9 april 2019 (CEST) == Bosanske piramide == Poštovani Orijentolog, interesujem se za istraživanja brda u mestu Visoko u BIH u svojstvu piramidalnih građevina. Hteo bih doprineti sa novim dodatcima na postojećoj stranici o Bosanskim piramidama. Sve dosadašnje dopune su bile izbrisane sa tvoje strane. Poslednje dopune su vrlo brzo bile obrisane iako vreme za analizu priloženih veza iziskivalo duže vreme. Kako sam nov na Wikipediji značio bi mi svaki komentra u smislu gde sam pravio greške tj. na šta konkretno da obratim pažnju. Srdačan pozdrav.--[[Korisnik:FFliktoris|FFliktoris]] ([[Razgovor sa korisnikom:FFliktoris|razgovor]]) 22:38, 11 april 2019 (CEST) == mensura jahic == pozdrav, mozete li mi obrazloziti zasto niste dozvolili promjene koje sam napravila na clanku Mensura Jahic, nisam mjenjala cinjenice, niti reference, niti tekst u cjelosti, samo sitnice i azuriranje cinjenica. vise nije 2016 godina, od tada se promijenilo par stvari i sve sto sam promijenila je legitimno. hvala. == Prijava == Ma što te meni netko ne prijavi, jeboga ja, da imam osnovu da te maknem :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 01:54, 3 juli 2019 (CEST) :Odlično! :) Hvala ti :) Super posao :) (ako ti ovo zvuči usiljeno, ne brini - jest :P) Inače, tražena si roba po Discordu, X-Chatu i sličnim mjestima... počinjem se bojati da zapravo nisi Vuco. Traže te ljudi naveliko x'D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:22, 7 juli 2019 (CEST) ::HJP po pitanju izraza kotar navodi da je N množine kotarevi. Ja sam isto čuo potonji izraz češće u uporabi, a sad jebiga, što splitska gradska uprava smišlja nove nominative množine koji ne odgovaraju pravopisu... xD --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 11:55, 27 juli 2019 (CEST) ---- Gde ćemo u [[Wikipedia:Wikiprojekt države|Okeaniju]]? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 17:57, 3 august 2019 (CEST) == Arheologija == [https://sh.wikipedia.org/wiki/Kategorija:Arheologija_u_Bangladešu] Sta mislis da se arheologija kategorise po kontinentima? --[[Korisnik:Kolega2357|Kolega2357]] ([[Razgovor sa korisnikom:Kolega2357|razgovor]]) 03:43, 10 august 2019 (CEST) == Tsunami == E jebiga, vidim da si već krenuo s kategorijama, ali... s obzirom na pravila za dalekoistočne jezike, uputnije bi bilo koristiti izraz "tsunami" nego "cunami" :/ Nadam se da ti sad nisam previše zajebao ovo s kategorijama --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 23:22, 11 august 2019 (CEST) == Pozivnica za pridruživanje diskord servisu Srpskohrvatske Wikipedije == <div style="margin:1em; border:1px silver solid; background:#414244; padding:0.6em;" > {| style="background:#414244" |- | [[File:Discord Color Text Logo (2015-2021).svg|120px]] | align="center"|<span style="color:#ffffff;">Zdravo, Orijentolog!<br>Pozivam te da se pridružiš diskord servisu sh.wikija. On služi da omogući lakšu komunikaciju i saradnju među korisnicima, a ima i sadržaje za zabavu.<br/>Da bi se pridružio, klikni <span style="color:#0047AB;"><span class="plainlinks">[https://discord.gg/ecx5jpr <span style="color:silver;">ovdje</span>]</span></span>. Za više informacija, pogledaj <span style="color:#0047AB;">[[Wikipedia:Discord|<span style="color:silver;">Wikipedia:Diskord</span>]]</span>.<br> Hvala na razumijevanju. Lijepi pozdrav! -- [[user: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">Несмир Кудилович</span>]] [[user talk: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">(разговор)</span>]] <span style="color:silver;">12,56; понедељак, 12. августа 2019 (СЕВ)</span></span> |}</div> == CFORK u članku Orkan == Zdravo, Orijentolog, nadam se da nećeš ovo moje pismo doživjeti iako drukčije nego u duhu saradnje, wikienciklopedizma i poboljšanja. Vidio sam tvoj nedavni doprinos u članku [[Orkan]] na sh.wiki, te vidim da bi možda bilo dobro da pročitaš ovo: * [[m:w:hr:Wikipedija:Zahtjevi za komentar#Gomilanje sadržaja u člancima (posebice životopisnima) pri čemu se isti sadržaj već nalazi u drugim samostalnim člancima]]. Mislim da znaš koliko je teško da u situaciji kad dvojica misle različito, da im priskoči u pomoć treći ''neutralni'' korisnik. Ja sam imao takvu sreću, uz sva svoja ograničenja, dobiti takav treći komentar. Bez obzira što je cijela situacija na hr.wiki, no ti si preuzeo sadržaj upravo sa hr.wiki (što je uz pravilnu [[m:Attribution|atribuciju]] potpuno opravdano). Takvo gomilanje sadržaja nije opravdano ni po uzusima en.wiki. Da članak [[special:permalink/5041532|Oluja]] bude manji od "sažetka" koji se contentforka na <span class="plainlinks">[https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Orkan&oldid=40912566#Oluja odlomak Oluja članka Orkan]</span>. Da se nepotrebno dupla sadržaj o Beaufortovoj skali (posve tehničke prirode). Ako mi vjeruješ, nije ni meni ugodno da nekog podsjećam na [[m:w:en:WP:CFORK|WP:CFORK]]. Nadam se da ćemo moći surađivati, očekujem da možemo surađivati. Hvala ti na razumijevanju i na uloženom trudu. Lijepi pozdrav, -- [[user: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">Несмир Кудилович</span>]] [[user talk: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">(разговор)</span>]] <span style="color:silver;">15,48; уторак, 13. августа 2019 (СЕВ)</span> == Muzika == Bend bi onda bio zasebna potkategorija? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:01, 19 august 2019 (CEST) == Slike nedelje == Zdravo, Orijentolog, ako imaš volje, slobodno pomozi, jer ne znam ni ja kako ću sam. Nisam došao do preopterećenja, nego si mislim, bolje pokušati spriječiti preopterećenje. Prethodne izabrane slike su zaista impresivne, tako da mi je gotovo pa neugodno kako ću se snaći po tom pitanju. Ne znam tko je dežurni fotograf na sr.wiki, ja svakako nisam. Unaprijed zahvaljujem na odgovoru ili savjetu. Srdačno tvoj, -- [[user: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">Несмир Кудилович</span>]] [[user talk: Nesmir Kudilovic|<span style="color:silver;">(разговор)</span>]] <span style="color:silver;">16,52; понедељак, 19. августа 2019 (СЕВ)</span> == Baranja - kategorije, lista ulica i sl. == Poštovani Orijentolože (!), Predlažem da pričekaš dok se vratim s godišnjeg pa da se onda dogovorimo kako ćemo dalje. Ovako neće biti baš dobro. Apatin, Belišće, Valpovo i Osijek nisu baranjski gradovi, dok Mohač jeste. Jedini grad u našoj Baranji jeste Beli Manastir. Ti gradovi su ranije bili u kategoriji Baranjska geografija (ili kako se već zvala) jer su geografski i na druge načine vezani uz Baranju, ali ako se kategorija zove Gradovi u Baranji, onda njima nema mjesta u toj kategoriji. Također nema svrhe da Sport u Osijeku bude u kategoriji Sport u Baranji. Kao što sam napisao Edgaru, Baranja o kojoj ja pišem jasno je definisana: sve između Drave, Dunava i mađarske granice. Ono što je preko Drave je Slavonija, a ono što je preko Dunava je Bačka. Preko granice je mađarska Baranja. Cijela takva Baranja spada u Osječko-baranjsku županiju. Pozdrav! [[Korisnik:Belirac|Belirac]] ([[Razgovor sa korisnikom:Belirac|razgovor]]) 17:03, 21 august 2019 (CEST) == Demokracija == Što se nijesmo bili dogovorili da - države i savezne države idu sa zaredom, a ostale administrativne jedinice sa zagradom? Koliko ja znam, tako je išlo. Sada, možda sam ja zajebao, ali koliko se sjećam bilo je tako. Dakle, ako nakon mjesta ide država ili savezna država (specifično za SAD i slične federalne tvorecine), onda ide zarez, a ako ide neka druga administrativna jedinica (regija, županija, općina) ili pak dio grada - onda zagrada? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:37, 22 august 2019 (CEST) :Ma dobro, ja to ne radim sustavno, nego ovako kako naletim. Čini mi se kao dobar kompromis ovo, al' treba se dogovoriti. Neću petljati puno, ako naletim, naletim ili ako bude u sklopu projekta :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:56, 22 august 2019 (CEST) ---- Jel bi [[Mauzolej Hodže Ahmeda Jasavija|hodža]] trebao biti malim slovom? Mislim, ne znam ima li neko posebno značenje to u sklopu islamske terminologije, ali sve titule načelno idu malim početnim slovom, osim ako nisu prvo slovo u nazivu; nisam htio ništa mijenjati prije nego provjerim s tobom :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 11:45, 23 august 2019 (CEST) == mensura jahic == postovani, ne znam kome i kako treba da se obratim u vezi clanka Mensura Jahic, izbrisana je slika naslovna sa clanka, sliku sam dobila od same mensure jahic, dobila sam je na upotrebu i stajala je tu najmanje godinu dana, ne znam zasto i ko je obrisao sliku i ne znam kako da objavim novu. molim vas da mi pomognete. hvala {{BP|AmraAB|12:51, 29 septembar 2019 (CEST)}} == Mail == Molim te, pošalji mi mail na službeni Wiki mail, pišem nešto vezano uz šerijat (poglavito iransko pravo) pa bi mi trebao to netko prekontrolirati, čisto da mogu biti siguran da je dobro, jer će to možda ići u publikaciju. Nema tu puno teksta - par stranica s fusnotama koje bi ti poslao mailom - a bio bih ti vječno zahvalan ako bi samo mogao pročešljati kroz to i eventualno ispraviti neke stvari, iako sam napravio istraživanje. Ne ulazi tekst previše u dubinu, tako da će mi trebati samo osnovne potvrde. Unaprijed hvala! :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 04:50, 19 novembar 2019 (CET) :Pa, nije sad ubij bože hitno, ali što prije - to bolje. Kažem ti nema tu puno teksta, ali provjera tih podataka (jer ne vjerujem baš online prijevodima) bila bi stvarno zlata vrijedna. Mail mi, mislim, ne vidiš jer ti nemaš mail u sustavu. Hoćeš ti dodati svoj u sustav ili da ja ovdje napišem svoj pa pobrišem? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:09, 23 novembar 2019 (CET) == Šablon == Onaj šablon nema veze sa Vikicitatom. Stoga sam vratio neutralnu, opštu sličicu. --[[Korisnik:Obsuser|Obsuser]] ([[Razgovor sa korisnikom:Obsuser|razgovor]]) 01:53, 3 decembar 2019 (CET) == Članci povezani sa New Yorkom == Sada u [[:Kategorija:Gradski okruzi New Yorka]] ispada da je [[Staten Island]] okrug, a nije, već je četvrt...zašto postoji članak [[Richmond County, New York]] koji je okrug, a ne nalazi se u toj kategoriji? Zar članci: [[Richmond County, New York]], [[Kings County, New York]], [[New York County, New York]] ne bi trebalo da budu preusmerenja, a da nazivi okruga u člancima gde bi preusmeravali budu podebljana kao što je na en.wiki? --[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 13:54, 3 decembar 2019 (CET) Mislim da kategorija ''[[:Kategorija:Gradski okruzi New Yorka|Gradski okruzi New Yorka]]'' treba da se zove ''Gradske četvrti New Yorka'' ili samo ''Četvrti New Yorka''{{-}}U članku ''[[Borough]]'' na sh.wiki u uvodnom delu piše: :"... a to može biti naselje, grad :ili samo '''kvart''' nekog grada, ..." takođe u tom članku u delu za Sjedinjene Države piše: :"Vlasti New Yorka primjenile :su 1897. termin borough kad: :su tako nazvale pet velikih : urbanih cjelina ('''kvartove'''); :Manhattan, Brooklyn, Queens, :Bronx, i Staten Island, :koji formiraju New York." '''''[[kvart]]''''' i '''''[[četvrt]]''''' je jedno te isto{{-}}--[[Korisnik:SrpskiAnonimac|SrpskiAnonimac]] ([[Razgovor sa korisnikom:SrpskiAnonimac|razgovor]]) 18:14, 3 decembar 2019 (CET) == Jezici == Slušaj, što ću s jezicima? Naime, [[Fidžijski jezik|ovaj]] ovdje nam je specifičan jer imamo i krovnu kategoriju ([[:Kategorija:Austronezijski jezici|ovo]]), ali i onu najnižu ([[:Kategorija:Istočnofidžijski-polinezijski jezici|ovu]]), što znači da imamo i sve one između. E sada, moje pitanje je - kako i gdje sve kategorizirati? Ako ima samo glavna ili neka "krovnija", onda nije problem, ali ako imamo ove potkategorija - da li ga kategorizirati u svaku od potkategorija, samo u najnižu ili u najnižu i u krovnu? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:26, 11 decembar 2019 (CET) == Svaziland == Bok, Orijentolog, mislim da se <span class="plainlinks">[https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Kategorija:Svazilend&curid=42731&diff=40932889&oldid=9059210&diffmode=source ovako]</span> ne treba predlagati brisanje povijesti izmjena kategorije Svazilend. Netko je ipak doprinosio, te nije riječ o vandalizmu ili sličnom, što bi zahtijevalo brisanje. Kategorije se može premještati, te poslije predložiti preusmjeravanje za brisanje. Hvala na razumijevanju. Lijepi pozdrav, -- [[user:Nesmir Kudilovic|<span style="color:cornflowerblue;">Несмир Кудилович</span>]] ([[user talk:Nesmir Kudilovic|<span style="color:royalblue;">разговор</span>]]) 10,50; недеља, 22. децембра 2019. (СЕВ) == Sveti Toma i Princip == Bok, Orijentolog, evo što sam dosad iskopao: Sjećam se da sam tu državu zamijetio kao problematičnu, te su se mijenjala i standardna rješenja za njeno ime. Da je naziv San Tome i Prinsipe, to bi se moralo deklinirati San Tomea i Prinsipea (što sam jednom davno vidio da voli jedan Francuz). Meni to nema smisla. Puno je bolje rješenje iz novijih izdanja pravopisa, Sveti Toma i Princip. [[:hr:Rječnik hrvatskoga jezika|Rječnik hrvatskoga jezika (hr)]], za koji se navodi da je standardološki, ima Saun Tome i Prinsipe (s. 1104), provjerio sam dvaput. No, pod nazivom glavnog grada piše San Tome i Prinsipe. Mislim da je u Rješenju o Jedinstvenoj metodologiji statističkog istraživanja „Istraživanje prometa robe s inozemstvom”, »Službeni list SFRJ«, br. 57/90, poč. na str. 1813) navedeno: Sao Tome i Principe, Kokosovi (Kiling) Otoci, Kukovi Otoci, Makao, Martinik, Maršalski Otoci, Midvejski Otoci, Menzerat i sl. Iz tog se vidi da se dosta preferiralo fonetiziranje, iako opet ne i u slučaju Svetog Tome i Principa. Postoji i donekle potkrjepljeni izraz Sveti Toma i Prinsipe. Ako su na wikipediji na bosanskom jeziku zaključili da je i kod njih naziv <span class="plainlinks">[https://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Sveti_Toma_i_Princip&offset=&limit=500&action=history Sveti Toma i Princip]</span>, što još treba provjeriti u pravopisima bosanskog jezika, onda postoji neka osnova da se upotrijebi naziv koji je prošireniji i jednostavniji za upotrebu. Dopuna članku u: Ivona Ajanović-Malinar i dr. ur., Josip Šentija, gl. ur., ''Opća enciklopedija Jugoslavenskog leksikografskog zavoda •&thinsp;Miroslav Krleža&thinsp;•'', III. izd., [9.] – dopunski svezak: A – Ž, Jugoslavenski leksikografski zavod »Miroslav Krleža«, Zagreb, travnja 1988., ISBN 86-7053-012-0, str. 573. i 574. ima San Tome i Prinsipe. Tako i telefonski imenici gdje je jezičnu redakciju obavio T. Ladan. HOL ima <span class="plainlinks">[http://hol.lzmk.hr/clanak.aspx?id=38404 Sveti Toma i Princip]</span>, a isto ga je uredio Ladan. Enciklopedija Jugoslavije obično nema takve podatke, barem ne kao samostalne natuknice. Moglo bi se pronaći po nekim člancima, kako se i tada pisalo različito u istoj publikaciji. Lijepo te pozdravljam, -- [[user:Nesmir Kudilovic|<span style="color:cornflowerblue;">Несмир Кудилович</span>]] ([[user talk:Nesmir Kudilovic|<span style="color:royalblue;">разговор</span>]]) 12,27; недеља, 22. децембра 2019. (СЕВ) :Bok, Orijentolog, :São Tomé '''i''' Príncipe može značiti: :* glavni grad i najveći otok manje provincije :* glavni otok i manja provincija :* neka druga kombinacija. Općenito se nazivi država fonetiziraju odnosno pišu po uobičajenom nazivu, tako i poznati nazivi provincija, gradova, otoka i slično. Netko je previše čitao knjige i gledao filmove, pa voli originalne nazive [[file:718smiley-jonathan.svg|20px]] ([[file:Twemoji 1f438.svg|20px]]). Lijepi pozdrav, -- [[user:Nesmir Kudilovic|<span style="color:cornflowerblue;">Несмир Кудилович</span>]] ([[user talk:Nesmir Kudilovic|<span style="color:royalblue;">разговор</span>]]) 23,01; уторак, 24. децембра 2019. (СЕВ) == članak Iranski jezici == Bok, Orijentolog, što da se radi s ovim uređivanjima? * [https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Ирански_језици&diff=prev&oldid=40930490&diffmode=source Ирански језици] * [https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Iranski_jezici&diff=40930491&oldid=40804430&diffmode=source Iranski jezici] Koliko sam upoznat, dopuštene su dvije inačice članaka, na ta dva pisma. Unaprijed zahvaljujem na odgovoru. Lijepo te pozdravljam, -- [[user:Nesmir Kudilovic|<span style="color:cornflowerblue;">Несмир Кудилович</span>]] ([[user talk:Nesmir Kudilovic|<span style="color:royalblue;">разговор</span>]]) 12,35; понедељак, 23. децембра 2019. (СЕВ) == Afrika == Lijep poklon ^^ Hvala :) Brinut ću se o njoj kako spada :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:29, 25 decembar 2019 (CET) == Otoci, zaljevi, rijeke, planine i ostale ine gluposti == Mislim da je [[Cape Breton (otok)|ovo]] ispravniji naziv za imenovanje u ovim slučajevima? Nije mi prirodno našem jeziku stavljati opću imenicu prije naziva u samom naslovu pisanog teksta; govor to prihvaća, ali ovako mi djeluje neprirodno. Možemo li se složiti da se ova praksa primjenjuje i za sve slične situacije (rijeke, jezera, planine, poluotoke i sl.), osim onih specifičnih slučajeva gdje je opća imenica dio imena (Kaspijsko jezero, Crno more, ...)? Isto vrijedi i za povijesna imena postojećih država - tipa [[Fidži (kolonija)]], a ne [[Kolonija Fidži]] - s tim da bi tu išla preusmjeravanja; za povijesne entitete - tipa [[Kolonija Virginia]] - možemo zadržati administrativni naziv. Komentari? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:14, 27 decembar 2019 (CET) :Okej, super što se tiče geografskih elemenata, to i meni djeluje prirodnije. Što se tiče ovih kolonija, provincija i dominiona, super - onda ćemo prebaciti i to (naime, radim šablon za Britanski Imperij pa mi je palo napamet da to usuglasimo), to ću postepeno ispravljati kako budem nailazio. :Nego, što ćemo s primjerima tipa [[Otok Ascension]], gdje se istovremeno radi i o otoku, ali i o nekom tipu administrativne jedinice koja u svom nazivu ima riječ otok? Man je isto dobar primjer, kao i Wight. Hoćemo li tu zadržati administrativni naziv ili se voditi pravilima geografske nomenklature? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:14, 27 decembar 2019 (CET) ::I što s [[Kolonija Zaljeva Massachusetts|ovim]]? Ovo je isto jedan baš specifičan slučaj :/ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:22, 27 decembar 2019 (CET) ::Sorry što pilam, ali isto ćemo primijeniti i na [[Kolonija Rhode Islanda i plantaža Providencea|ovo]] --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:23, 27 decembar 2019 (CET) :::Okej, dogovoreno. Popravit ću gdje mi je ostalo još. :::Što se tiče fonetskog oblika kod pridjeva, tu sam našao vrlo različitu praksu. Ne znam kako su točno propisivali srpskohrvatski pravopisi u Jugi, ali što se tiče suvremenih pravopisa koje koriste etimologijsko nauštrb fonetskog pisanja, u pravilu se kod pridjeva koji su posvojni, a odnose se na vlastita strana imena koristi - zanimljivo - etimologijiski oblik (tako da bi pravilno, osim ako se ne radi o iznimci, bilo Massachusettski, a ne Masačusetski zaljev), dok se za sve priloge i odnosne pridjeve, dakle koji su sami po sebi opće imenice i ne referiraju na vlastito ime ''per se'' nego postaju opća imenica (najčešće odnosno-deskriptivna referenca) koristi fonetsko (tu bi, dakle, bio, primjerice, masačusetski krajolik/način života/nešto treće, a ne massachusettski). O tome sam našao i [https://www.academia.edu/1626936/O_pisanju_izvedenica_od_stranih_vlastitih_imena_u_hrvatskome ovaj rad], čiji je autor profesor, ujedno i lektor, za čiju kvalitetu mogu jamčiti jer sam surađivao s njim. Dakle, ipak bi onda bila Vichyjevska, a ne Višijevska (ili Višijska, kako god) Francuska. :::E sada, to je stanje u suvremenim pravopisima Hrvatske, ali i nekih drugih slavenskih zemalja. S obzirom da mi kod stranih imena preferiramo etimologijsko pisanje, valjalo bi koristiti njih kao referentnu točku. Sada, možda {{u|Conquistador}} i {{u|Nesmir Kudilovic}} znaju nešto više o tome što su jugoslavenski pravopisi koji su preferirali etimologijsku varijantu nalagali kod pisanja posvojnih i odnosnih pridjeva (prilozi, načelno, nisu nigdje sporni) pa bi to trebalo provjeriti, ali dotad bi ja zadržao etimologijsku formu kod posvojnih, a fonetsku kod odnosnih pridjeva i, naravno, priloga pa ćemo vidjeti. Ja sada neću ništa mijenjati od onoga što imamo, neka to stoji dok se ne postigne konsenzus, ali ću zasad ostaviti Massachusetts u spornom slučaju pa ćemo lako promijeniti. Isto ćemo onda primijeniti na sve ostale slučajeve i polagano usklađivati, jer ovo je dosta bitno pitanje da riješimo. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:55, 28 decembar 2019 (CET) :::P.S. [[Otoci Gilbert i Ellice|Ovo]] sam ostavio ovako iz prostog razloga što se teritorij baš tako zvao, to mu je bio službeni administrativno naziv --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:12, 28 decembar 2019 (CET) :::Uzgredno - {{u|Conquistador}} i {{u|Nesmir Kudilovic}} - ako netko može prokopati po nekim starim izdanjima iz tog doba, kako se navodio Nyasaland? Naime, ova domaća online izdanja nisu usklađena (HE koristi Njasaland, a opet jezero naziva Nyasa, dok Proleksis preferira Nyasaland i isto tako za jezero, a HJP pak govori o Njasi) pa da ne lupam bezveze nego da prebacim na jednu od varijanti; osobno sam skloniji Nyasalandu, međutim činjenica je da su ti britanski nazivi država u pravilu fonetizirani (Kenija, Boscvana, Svaziland, Bečuanaland, Rodezija), dok nazivi gradova nisu, jer se zbog Britanaca mahom koristi latinično pismo pa nije bilo potrebe... tako da nisam pametan što s tim (jer, afrički se jezici u pravilu ne fonetiziraju) pa bi neki autentični izvor bio koristan --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:33, 28 decembar 2019 (CET) ::::Engleski horonim ''Nyasaland'' prevodi se u srpskohrvatskome kao »Njasa« (usp. engl. ''Bechuanaland'': Bečuana, ''Swaziland'': Svazi), dok se engleski horonimi ''Malawi'' i ''Botswana'' samo fonetiziraju u »Malavi« i »Bocvana«. Međutim, engleski limnonim ''Nyasa'' ne prevodi se i ne fonetizira se. Ako bih pak morao sastaviti leksikografski članak o zaljevu pred Bostonom, pisao bih odnosni pridjev fonetizirano, tj. Masačusetski zaljev. Isto bih sugerirao autoru članka ako bi me zapala uloga redaktora. Što se tiče citiranoga rada, čudno da su autoru bliži za komparaciju inojezični standardni dijalekti od istojezičnih standardnih varijeteta; moglo bi se reći da autor obilazi oko standardnoga štokavskoga kao kiša oko Kragujevca. :) No da ne prijeđem u kritiku članka, radije ću kritizirati prevelik broj postavljenih pitanja. Razlog tomu je zasigurno nekonvencionalan način koji je odabran za izradu jedne enciklopedije. Kako je to složen problem, fermaovski ću dometnuti da »margina nažalost nije dovoljno velika da ga ovdje zapišem«. --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 12:40, 29. decembra 2019. (CET) ::::Njasa i ostali aspekti su već riješeni. Što se pisanja tiče, uspio sam iskopati još jedan [https://repozitorij.ffos.hr/islandora/object/ffos%3A2518/datastream/PDF/view diplomski] na tu temu (znam, nije jednako relevantan, ali je koristan jer daje dobar pregled), gdje se, u suštini, navodi da pravila jasnog nema, ali mi se iz svih onih primjera čini da je fonetski oblik ipak bilo prirodniji, bilo praktičniji, tako da bismo se - smatram - trebali držati njega. Ukoliko još netko nešto nađe, slobodno, ali zasad ću primjenjivati fonetski oblik. Hvala! :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:31, 29 decembar 2019 (CET) ---- Evo mene opet, ali kad već sređujem te stvari - da to riješimo jebemu. Za [[Belorusija|Belorusiju]] smo se dogovorili da ide ekavski oblik pa sam promijenio, isto kao što smo se dogovorili da idu [[Armenija]], [[Švicarska]] i [[Španija]]. Ali, što ćemo s [[Cipar|Ciprom]]? Dal' da ostavimo Cipar ili koristimo [[Kipar]]? Mislim, meni je Cipar prirodniji, jasno, ali s obzirom da je u pitanju grčki jezik, a na grčkom je Κύπρος, odnosno počinje s k; isto je i na turskom, koji je drugi jezik na otoku pa sam nekako skloniji, s obzirom na prirodu projekta, da naziv članka i svega ostalog bude - Kipar. Čekam mišljenje --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:30, 28 decembar 2019 (CET) Novo: Dodatak na prethodno je - sada vidim - [[Azerbejdžan]], odnosno [[Azerbajdžan]]. Ja znam da je kod nas inicijalno bio Azerbejdžan (čak sam ga i ja tako učio), međutim u posljednje vrijeme se masovno koristi Azerbajdžan, a to je, koliko vidim, sukladno i samom azerskom jeziku (pišu ga s a), ali i ruskom, gdje također koriste varijantu s a. Međutim, s obzirom da si blizak tom području, iako nisu ni Arapi, ni Perzijci, možda znaš nešto više o tome kako bi trebalo pa javi da ostavljam ili da mijenjam. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:15, 29 decembar 2019 (CET) :Iiiiiiiiiiiii... naravno [[:Kategorija:Country data templates|ovo]] bi trebalo preimenovati, da bude neka varijanta na našem jeziku. Ja mogu odraditi prekategorizaciju i promjene naslova šablona, a ti vidi koji ćemo termin koristiti. Sorry na pustim porukama, ali rekoh, kad sam se već uhvatio da se dogovorimo oko ovih nekih detalja. :Uzgred: Misliš da bi bilo dobro da određene skupine iz ove kategorije prekategoriziramo u potkategorije? Tipa savezne države i federalne jedinice (imamo ih dosta), organizacije, nedržavne entitete i historijske države? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:28, 28 decembar 2019 (CET) ::{{ping|Edgar Allan Poe}}, ''Kipar'' je definitivno bolje rješenje (2 vs. 1), iz istog razloga i ''[[Azerbejdžan]]'', iako je ''Azerbajdžan'' bliži lokalnom izgovoru. Potonje nipošto ne bi trebalo biti presudno za imena država, npr. kao da ''Rusiju'' sad mijenjamo u ''Rosiju'' (Россия). Dobro da si se sjetio slovničara [[Korisnik:Conquistador|Conquistadora]] i [[Korisnik:Nesmir Kudilovic|Nesmira]] oko tih pitanja, ipak njihova lingvistička erudicija prevazilazi naše vlaške okvire. Privremenih kategorija sa stranim nazivima [[:Kategorija:Privremene kategorije sa stranim nazivima|imamo stotinjak]] i nije hitno da se sada bavimo time, valjalo bi srediti u paketu s lokacijskim kartama koje su isto većinom na stranom jeziku. Također, pamtim da si jednom nešto mijenjao u šablonu o zastavi SFRJ pa je puno članaka i kategorija bilo deformirano, a nije baš lako na sve pripaziti kad se mijenja [[:Kategorija:Country data templates|kategorija s oko 600 komada]]. Bez obzira, favorizirao bi da bude u skladu sa bs.wiki i sr.wiki, odnosno "Podaci o zastavi". I da, naravno da je poželjno odvojiti države od nesamostalnih teritorija i podnacionalnih entiteta, isto sam i ja uradio kod ''{{kat:|Geografija po državama}}'' i ''{{kat:|Geografija po nesamostalnim teritorijima}}'' jer ranije je sve bilo ugurano u prvu. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 14:02, 29 decembar 2019 (CET) :::{{ping|Orijentolog}}, okej, onda ćemo tako i napraviti. I naletio sam sada - [[Litva]] ili [[Litvanija]]? U ovom sam slučaju skloniji prvom rješenju iz prostog razloga što mi se ono čini bliže izvorniku, a litvanski je ipak balto'''slavenski''' jezik; ovo Litvanija mi djeluje kao neka čudna tvorenica, poput Letonije, i naprosto mi ne djeluje prirodno. Ako naletim na još nešto, javim. :::Što se tiče kategorizacije i promjene imena - okej, imamo načelni dogovor pa kad budeš odlučio zahvatiti to, javi se. Ja možda sredim ove administrativne jedinice, barem na razini šablona, ali o tom po tom. Svakako, kad se odlučiš - javi se pa ću pomoći --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:31, 29 decembar 2019 (CET) ::::{{ping|Edgar Allan Poe}} ako već bs i sr imaju ''Litvaniju'' onda bolje da se zadrži. S druge strane, bs i hr imaju ''Latviju'', a pošto je taj oblik također bliži domaćem, onda bi se to moglo mijenjati. Uz pristanak ostalih korisnika. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 15:49, 30 decembar 2019 (CET) :{{ping|Nesmir Kudilovic}}, {{ping|Conquistador}}, {{ping|OC Ripper}}, {{ping|Vitek}} (ako sam nekog izostavio, žao mi je) - [[Litva]] ili [[Litvanija]]; [[Latvija]] ili [[Letonija]]? Mišljenja :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:51, 30 decembar 2019 (CET) ::Pokušavam proniknuti u smisao ovih križaljki, ali mislim da svaka logika gubi osnovu kada se ovaj wiki nastoji dovesti u korelaciju s varijetetskim wikijima (bs, hr, sr). Istina, nije da ove posljednje čitam (kamoli da ih konzultiram), no nisam siguran da se nešto bitno promijenilo u kvaliteti navedenih »enciklopedija« otkako sam ih posljednji put čitao. Nego, momci, što o ovome kažu izvori, što kaže literatura? Naravno, u obzir dolazi samo srpskohrvatska literatura i srpskohrvatski izvori jer pitanje se tiče ''ovoga'' jezika, a ne tamo nekog istočnobaltičkoga. :) --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 00:46, 31. decembra 2019. (CET) :::Smisao, dragi kolega? :D Ovako, formalnopravno, rekao bih da je čisto praktičan (kad već imamo kaos, hajmo ga barem ublažiti, jer u samom tekstu se ionako može pisati kako se hoće), a neformalno - smisao je valjda u nekoj kerolovskoj ili carrollovskoj (ovisno o pravopisu :P) igri. Naravno da su rješenja struke dobrodošla, ali da budu poput onih o Njasi i Basutu i Bečuaniji i sličnim afričkim rukotvorinama, a ne da nakon struke opet ne znamo hoće nam se članci i kategorije zvati latvijskim, letonskim ili tkoznakakvim :D I što to fali baltoslavenskim jezicima? :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 01:18, 31 decembar 2019 (CET) ::::Kratko i jasno: »Latvija«, »latvijski«, »Latvijac«, »Latvijka« (i »Letonija«, »letonski«, »Letonac«, »Letonka«); »Litva«, »litavski«, »Litavac«, »Litavka«. Usput, baltoslavenskim jezicima ništa ne fali; ta upravo pišemo jednim iz te grane indoevropske jezične porodice. O (ne)redu i (be)smislu možda drugom prilikom. :) --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 05:19, 31. decembra 2019. (CET) :::::{{ping|Conquistador}} tražili smo stručno mišljenje i rješenje, ne da nam spočitavaš da smo nenačitana seljačija. To već znamo sami. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 08:48, 31 decembar 2019 (CET) ::::::Ako se napusti stav da je ovaj wiki puka unija, presjek ili koja već operacija nad varijetetskim srpskohrvatskim wikijima (bs, hr, sr) i ako se pogled uperi malo dalje od tih wikija, onda će vjerojatno biti i manje kritika s moje strane. :) Nije valjda da na srpskohrvatskome nisu nikada bila napisana (stvarna, predmetna) leksikografska djela. Ako ćemo pak posve široko, posljednjih godina objavljuje se sve više mrežnih izdanja enciklopedija na raznim jezicima, a ovdje je doseg leksikografskog rada to što se piše po bswikiju, hrwikiju ili srwikiju. Momci, znam da možete bolje od toga. Nenačitani niste. :) --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 19:03, 31. decembra 2019. (CET) ::::::::Pa zato imamo dežurne stručnjake ^^ Ja sam, sirota, 'em nenačitana seljačija, 'em premlad za pronalazak srpskohrvatske literature iz onog doba! {{u|Orijentolog}}, on je samo nenačitana seljačina :P Ali vrlo rado bih proučio tu literaturu, ako je dostupna online pa bi, situacija, vjerujem, bila svima lakša (ks, ks) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 11:44, 1 januar 2020 (CET) == Paženo! == Hoćeš vjerovati da sam inače išao za tim kod ovih s puno varijanti, ali ovo mi je očito promaklo. Krenuo sam sad ponovo od slova A... ako slučajno naletiš na još nešto, slobodno javi. Našao sam način kako to korigirati, a da se, de facto, ne vidi - ubaciš u šablon taj alias, ali ga ne dodaješ dolje u popis varijanti, pa ne izgleda blesavo u tablici, a funkcionira u praksi. Budem pazio, hvala, a ponavljam, ako slučajno naletiš na još nešto - zvoni :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:39, 3 januar 2020 (CET) == Pozz == Poz Orijentolože. Imam jedno pitanjce, a možda i malu molbu impliciranu :) Jel ti možda slučajno u planu da napišeš članak o -[https://en.wikipedia.org/wiki/Dua dovi]-? Pošto znam da pišeš članke o islamu, a jedan od glavnih pojmova nema ni na jednoj inačici vikipedija na ovdašnjem jeziku. Pretpostavljam da imaš literature iz tog faha, jer sam ja tu, glede tih bazičnih enciklopedija, prilično tanak :/ Tako, ako budeš imao vremena, uzmi bar napiši neku klicu :) Pošto ja pišem članak o jednoj našoj poznatoj džamiji trenutno, pa rekoh da „oplavim“ sve te crvene vikiveze. Inače, srećna nova vikipedijanska godina! Da bude bolja od prošle. --[[Korisnik:Ivan VA|Ivan VA]] ([[Razgovor sa korisnikom:Ivan VA|razgovor]]) 22:36, 8 januar 2020 (CET) == Zastavice == Kako je rasprava, čini mi se, prošla svoj rok trajanja, a ti se jedini nisi konkretno iznio svoje mišljenje pa ti se javljam ovdje da vidimo što ćemo, odnosno da nastavim raditi. Dakle, čini mi se da ljudi načelno nisu protiv brisanja troslovnih šablona (čak je i Obsuser jasno rekao da su nepotrebni), a kako su stvarno u pitanju duplikati, njih ću po uklanjanju iz članaka brisati. Sada, što se tiče inovarijanti kod preusmjeravanja, slažeš li se s mojim kompromisnim prijedlogom? Naime, znaš i sam da ja nisam protiv praktičnih rješenja, ali isto tako znaš kakva smo zajednica i koliki je kaos stvoren našom linijom manjeg otpora. Dio tog kaosa, svatko u svojoj domeni, popravljamo sada ti i ja, tako da ti ne trebam prepričavati detalje. Ali, kada smo se već uhvatili rješavanja ove gluposti, onda mi se čini pametnim da to riješimo na način da domaće varijante budu pravilo, a ne iznimka, što nije nužno slučaj. Mislim da se tu možemo složiti; sukladno tomu, čini mi se da je moj kompromisni prijedlog dobar i pokazat će, zapravo, trebaju li nam te varijante ili ne. Jer, ako će zbog linije manjeg otpora inovarijante i dalje imati prednost pa će se u člancima rokati Belgiumi i sl., onda te inovarijante za ovaj projekt nemaju smisla. Međutim, ako će to biti nekih korisnih 5%, onda neka tako bude i imat će moj blagoslov :) (oko postotka možemo pregovarati :D) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 03:08, 20 januar 2020 (CET) :Hoćemo onda do 1. lipnja 2021.? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:31, 20 januar 2020 (CET) :Samo ako dodaš kilo i po' oriđiđi kave, šverceru --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:58, 20 januar 2020 (CET) == Litva i Latvija == Hej, po onome što je [[Korisnik:Conquistador|Španski okupator]] napisao, trebali bismo ići sa solucijama Litva (ne Litvanija) i litavski (ne litvanski), odnosno Latvija (a ne Letonija) pa ću ja tako srediti i šablone, a ti baci oko da su kategorije okej. Članke ću prebaciti kad dođem do njih --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:08, 26 januar 2020 (CET) :''Kratko i jasno: »Latvija«, »latvijski«, »Latvijac«, »Latvijka« (i »Letonija«, »letonski«, »Letonac«, »Letonka«); »Litva«, »litavski«, »Litavac«, »Litavka«.'' Ja se s ovom varijantom apsolutno slažem; ako bute problem, odradit ću ja prekategorizaciju automatski preko AWB-a, samo javi --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:34, 26 januar 2020 (CET) ::Mislim da se kolega vodio time da je Litva naprosto ispravnija po inicijalnom, srpskohrvatskom pravopisu, ali predložio bih da se kolega {{ping|Conquistador}} još jednom, ako nije teško, konkretnije i argumentiranije izjasni oko pitanja Litve prije nego išta mijenjamo u odnosu na ''status quo'' :) Pa ćemo onda vidjeti na čemu smo i zašto bi trebalo nešto biti; što se susjeda njihovih tiče, predlažem da Latvija bude dogovoreni oblik --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 16:12, 26 januar 2020 (CET) :::Ma nije to prijedlog koji je došao iznebuha, nego sam vidio da sređuješ Litvu suprotno Conquistadorovom prijedlogu pa sam te podsjetio. Mislim, čovjek kog smo pitali je rekao jedno, a ja vidim drugo pa mi je samo bilo čudno. Kažem, neka Conquistador objasni svoje stajalište pa ćemo vidjeti; lako je riješiti kategorije preko AWB-a --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 18:20, 26 januar 2020 (CET) ::::Da, kužim; a gle, ja Litvu zasad neću dirati kad budem rješavao šablone. Za Latviju smo se dogovorili, ona će biti Latvija. Za Litvu bi ja stvarno pričekao da čujem Konkvijeve argumente, a dotad neću ništa dirati. Ako prema njima postoji varijanta da bude Litvanija, onda će tako i biti. Što se tiče ostalih spornih elemenata, da to odmah unaprijed riješimo: ::::U skladu s onim što sam malo iznad napisao o odnosu ove – je l' – enciklopedije prema sumi svega ljudskog znanja, a ne tek prema standardnovarijetetskim wikijima (vidi [[Special:Diff/40936407]]), više bih volio vidjeti sučeljavanje nevikipedijskih izvora kao onoga što je mjerodavno za enciklopedijski sadržaj, kako god on bio formatiran (papir, digitalno, mrežno, wiki itd.). Stoga evo nešto o ovoj leksikološkoj temi [https://hrcak.srce.hr/180368 ovdje]. Ovo dakako nije jedini izvor koji o ovome govori, ali i kada bi bio jedini bio bi bolji od ovako sročene križaljke ([[Special:Diff/40942704]]). Neka suurednik Orijentolog ne zamjeri na ovoj kritici jer bih i ja mogao njemu zamjeriti što moje pisanje uspoređuje s nekim wikijima s kojima radije ne bih da me se uspoređuje. :) Da ne dužim, shwiki odgovore valja tražiti izvan Wikipedije, a ne u njoj samoj. --[[Korisnik:Conquistador|Conquistador]] ([[Razgovor sa korisnikom:Conquistador|razgovor]]) 09:13, 28. januara 2020. (CET) #[[Obala Bjelokosti]] ili [[Obala Slonovače]]? Osobno preferiram prvu, al' kužim gdje bi mogao biti problem... mislim da ostale varijante ne dolaze u obzir. #Što ćemo s onim crnim [[Kapverdski Otoci|Kapverdskim Otocima]]? Ja ih znam kao Kapverdske Otoke, međutim kasnije se pojavilo ime Zelenortski Otoci, dok je službeni ustavni naziv Republika Cabo Verde, što znači da imamo sljedeće moguće varijante, po nekoj logici - [[Kapverdska Republika]], [[Zelenortska Republika]], [[Cabo Verde]], [[Republika Cabo Verde]]. Varijante s "otocima" bih izjegavao zbog ustavnog naziva zemlje. Što ti se čini kao najbolja solucija? #[[São Tomé i Príncipe]] ili neka od varijanti? Osobno preferiram ovu prvu varijantu jer sam ju najčešće čuo, najneutralnija je i reflektira samu državu, a čini mi se da lokalne varijante nisu jednako ustaljene kao u slučaju karipskih republika. Čini mi se da je netko o tome negdje nedavno raspravljao pa ako ste postigli dogovor, samo mi to prenesi. #[[Srednjoafrička Republika]] ili [[Centralnoafrička Republika]]? #[[Osmansko Carstvo]] ili [[Otomansko Carstvo]]? ::::Mislim da je to to što se spornih imena tiče pa čekam mišljenja ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 20:40, 26 januar 2020 (CET) :Dodatak! Što s američkim saveznim državama? [[Kalifornija]] ili [[California]], [[Teksas]] ili [[Texas]], [[South Carolina]] ili [[Južna Karolina]] ili [[Južna Carolina]], [[South Dakota]] ili [[Južna Dakota]], [[Havaji]] ili [[Hawaii]], itd.? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:22, 27 januar 2020 (CET) ---- Jesi bacio oko na tekst, vezano uz Litvu? Ako jesi, zanima me mišljenje ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 16:24, 31 januar 2020 (CET) == O čobanima i ljudima == Oko Litve te opet ništa nisam skontao hahaha xD Što se drugog pitanja tiče - ne. Novela je na engleskom [[w:en:Novella]] i imaš kategoriju [[w:en:Category:Novellas by writer]], koja bi najviše odgovarala onome što ti tražiš, međutim nije potpuno istovjerna; engleska Wiki nema kategoriju za noveliste. S druge strane, [[w:en:Short story]] je ono što se kod nas naziva pripovijetka ili kratka priča, a što je potpuno drugačija literarna forma; iako pripovijetka i novela spadaju u kraće književne forme, značajne su razlike među njima, a jedna od njih je i u duljini (novele znaju biti i poduže, čak postoji vrlo fluidna granica između duže novele i kratkog romana, tipa ''Starac i more'' ili ''Stranac'', dok su pripovijetke u pravilu kraće) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:12, 1 februar 2020 (CET) == Poslić == Hej, malo sam ti napunio [[:Kategorija:Ne-prazne preusmjerene kategorije Wikipedije|ovo]] s nekim stvarima koje treba prekategorizirati pa baci oko. Isto tako, konačno sam riješio pitanje [[Tajvan]]a, pa vidi ima li kakvih grešaka kod kategorija :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:44, 5 februar 2020 (CET) :Ma, uglavnom sam ti ostavio stvari koje su gramatički neispravne (tipa Kajmanski Otoci u Kajmanski otoci, jer nisu država pa se otoci pišu malim slovom) i nešto dvojbenih solucija, baš za otoke. Što se tiče Tajvana - [[Tajvan]] je sada postao država, na koju vodi [[Republika Kina]] (tako je i na većini drugih projekata), dok je otok kao takav dobio [[Tajvan (otok)|zaseban članak]]. Dosad smo i državu i otok stavljali pod jedno, a ja sam to sada rekategorizirao, tako da [[:Kategorija:Tajvan]] sada govori samo o državi, a ne i o otoku, sukladno čemu su sve kategorije koje su se odnosile na otok uklonjene i prebačene na [[Tajvan (otok)]], ali prekontroliraj za svaki slučaj :) :Da, vidio sam da se baviš književnošću; ima tu more posla, a moram se još vratiti i muzičarima jednom. Mislim da nam je tu najveće sranje, da prostiš. I hvala ti na pomoći ^^ Primijetio sam, kako ih brišem, da je njihov broj proporcionalno manji, tako da super ^^ A brzo sam i gotov s ovim zastavicama, evo me na R već :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:01, 5 februar 2020 (CET) ::Ma zašto Falklandi? :D Od svih Wikipedija, samo njih par koristi termin "Falklandi" (i to su češka i poljska Wiki, a sjeti se - njima se tvoja generacija rugala :P), a ni HE, ni Proleksis ne poznaju taj termin. Mislim, kužim ja da je naziv neutralniji, ali čini mi se da muzemo malo s tom novotvorenicom, pogotovo jer su sve druge otočne države otoci i dogovorili smo se da će se koristiti termin "otoci"; međutim, ako pronađeš negdje da se stvarno taj termin koristi, pogotovo ako se koristio u jugoslavenskoj literaturi, onda neka ostane, u suprotnom ću vratiti na Falklandske otoke jer mi ovaj termin nema smisla s obzirom na sve ostale :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:26, 6 februar 2020 (CET) :::Ma jasno, al' to "Falklandi" stvarno nisam nigdje ni vidio, ni susreo u literaturi, samo u kolokvijalnom govoru, zato sam pitao. Nije netočno, al' stvarno nisam siguran koliko je česta upotreba - primjerice, Google za "Falklandi" daje samo 256k rezultata, a za "Falklandski otoci" skoro milijun (995k). S "Kanarima" nije tako, njih je 1,870,000 pod tim imenom, dok je "Kanarskih otoka" tek 782k... tako da mislim da u slučaju Falklandskih otoka ovo s otocima ipak predstavlja uvrježeniji naziv u struci i literaturi --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:28, 6 februar 2020 (CET) == Mišljenje == Gledam malo - imamo 100 milijuna milijardi šablona za gradove, sela, naselja, kvartove, zgrade, etažne udjele i sl. - a to bi, dakako, trebalo riješiti. Razmišljajući i gledajući kako to funkcionira drugdje, ali i kod nas, čini mi se da ne bi bilo zgorega da se naprave varijante po uzoru na [[Šablon:Infokutija zemlja|ovaj šablon]], a da za gradove izgledaju kao [[w:en:Pyongyang|ovdje]], s tim da bi dodali i neku traku za administrativne jedinice ili nešto, dogovorili bismo se. Naravno, ovdje bi isto bilo dosta posla, jer šabloni trebaju biti prilično precizni, al' ako se slažeš s ovakvom varijantom (koja odlično funkcionira i kod povijesnih i kod aktualnih država), uhvatio bi se toga pa ga u dogledno vrijeme napravio, a onda bismo vidjeli što i kako uskladiti, da se malo očisti stanje - da nemamo šablone za grad, naselje, neseljeno mjesto i još uz to 7 nekorištenih varijanti na ćirilici. Čekam --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:52, 17 februar 2020 (CET) :Zemlje, nažalost, sređujem kako radim projekte. S Wikidatom još uvijek nisam na "ti" u tom segmentu, tako da ne znam kako se te stvari ubacuju (ako znaš ti ili znaš gdje bi mogao naći ja, slobodno me uputi pa ću srediti). Ja bi, u svakom slučaju, napravio taj šablon, mislim da će nam to dugoročno olakšati stvari enormno. Tebi, s jedne strane, jer ćeš imati neki izvor temeljem kog ćeš raditi pa će ti biti lakše srediti to da bude ljepuškasto, meni jer ću moći raditi s time na projektima, a cijeloj zajednici jer ćemo prema njemu moći uskladiti sve i svašta. Usklađivanje će, nažalost, ići zadnje jer je to enorman zahvat, ali ja bi, za prvu ruku, barem izradio šablon. Ako bi mi još mogao riješiti ovo s Wikidata, to bi bilo odlično. Zanimalo me slažeš li se da ti šabloni izgledaju kao i ovaj za zemlju, s obzirom da se meni pokazao najboljim i najpraktičnijim --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:12, 17 februar 2020 (CET) ::Odlično, tu se onda slažemo. Meni su engleski isto, u pravilu, vrlo bezvezni, a favoriti su mi vcard, ali oni nešto širi, kao [[Šablon:Infobox vcard|ovdje]], ne ona druga varijanta. Ja ću onda, u doglednom vremenu, napraviti šablone za gradove/naselja i administrativne jedinice pa ćemo se onda u hodu dogovarati za sljedeće poteze, kad budemo imali neku jezgru samog šablona. ''Et merci pour Paris'' --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:46, 17 februar 2020 (CET) :::Apsolutno se slažem, izgleda sada odlično i krajnje pregledno. Sjećam se da se, svojedobno, u to trpalo sve što se stiglo i što se nije stiglo pa je bilo nepregledno. Za administrativne jedinice si u pravu - promjenjive su i nema smisla da svako toliko mijenjamo, kako se netko sjeti nešto izmijeniti :) Čujemo se još oko Wikidate ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 16:58, 17 februar 2020 (CET) == Gradovi == Zašto kategoriziramo ljude po gradovima, ali ne samo gradovima u kojima su rođeni (i eventualno umrli, ali i to mi je sporno) nego i po drugim gradovima? Naime, vidio sam sad za Boccherinija pa mi nije jasno zašto ide u Beč, primjerice. Mislim, okej, kužim da je tamo i boravio i da je dao neki doprinos, ali koji je konkretni kriteriji da neki nebečlija završi u Beču? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:46, 6 mart 2020 (CET) :A koliko dugo dejstvo? :P Što je sa sportašima? Jel' [[Mauricio Pinilla|ovaj lumen]] ide u sve ove gradove u kojima je igrao i u sve države u kojima je igrao? Pitam, jer ima tu dosta pitanja na koja treba odgovoriti. Lako je za Boccherinija, taj je tulio na točno određenim lokacijama, al' što je sa sportašima, menadžerima i bizmismenima, koji se stalno seljakaju i rade na drugim lokacijama na kraće periode, a ''de facto'' su tamo radili? Što je s filmašima koji imaju više adresa ili sa sportašima koji su formalno prijavljeni u poreznim oazama? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:04, 6 mart 2020 (CET) ::E jebiga, nisam uspio... pripremljen si na sve. Idem se posuti pepelom svojih doprinosa ovom projektu. Ali, kad smo već kod klubova (košarku sam ja tek načeo, tamo je kaos; nogomet je koliko toliko okej, i rukomet, al' riješit ćemo i to), ja sam za da se dosadašnja dihotomija fudbaleri ili nogometaši ukloni i zamijeni samo s fudbalerima. To je onda bilo dobro rješenje, prijelazno, al' sad mi djeluje malo komično, ispada da nemamo pojma šta radimo --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:50, 6 mart 2020 (CET) :::Evo sam ti malo pomogao s Francuzima. Sad ti je kategorija kompozitora fino puno. Što se tiče igrača, s time se slažem, ali - imamo jedan problemčić tu. Naime, nekoliko velikih europskih klubova (i cijela serija sveučilišnih klubova u SAD) imaju ista imena za sve sportske filijale (napamet mi padaju Real Madrid, Barcelona, Fener, Galatasaray, Olimpijakos, Panatinaikos, ...), tako da se jednako zovu i košarkaški i nogometni i rukometni i ini klubovi. I sad, kad bismo imali igrači Barcelone, ne bi se znalo na koji se sport odnosi jer su imena - ista. Ako uspiješ iznači rješenje, onda ću tako primijeniti i na košarkaše, ako ne - onda će trebati riješiti livadare pa ići dalje, jer oni su jedini problem. Međutim, valjda je to tvojoj finoj beduinskoj guzici sada preprofano, s obzirom da si otkrio civilizaciju pa sad k'o ona {{color|#0055A4|'''ž'''}}{{color|silver|'''ab'''}}{{color|#EF4135|'''a'''}} iz poslovice dižeš krake da se i ti civiliziraš :P al vjerujem da ćeš iznaći vremena da mi javiš pa će AWB odraditi svoje :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:33, 6 mart 2020 (CET) :::P.S. Jesmo mi dogovorili spisak ili listu? :S Sjećam se da je bilo govora o tome - meni je spisak nešto prirodniji, al' ne znam što je najusklađenije s ostalim projektima - al' se ne sjećam solucije, a kako sad ima ovdje spisaka i listi s NBA klubovima, da to uskladim --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:34, 6 mart 2020 (CET) ::::Što se crkava tiče, nisam ti najpametniji - prvo, bježim od vjere kao vrag od tamjana, a drugo - mislim da bi podjela po biskupijama, s obzirom koliko su se katolički administratori potrudili da se razgranaju, bila prilično sizifovski posao, jer bi onda morao i ostale zemlje tako, a vjerujem da anticipiraš sranje koje će biti s ovom našom dičnom katodžamahirijom. Svaki kvart je biskupija, maltene :D Dobro, malo pretjerujem, ali mislim da bi uvođenje biskupija kao ključa otvorilo Pandorinu kutiju za brojne druge kategorije, barem zasad. Tako da, mislim da je možda neka veća kategorija zasad bolje rješenja, a lako se poslije vratiti. Što se lista tiče - hvala ^^, a što se livadara tiče, javi kad promisliš pa ću se ja uhvatiti toga. I ne zaboravi mi ubacivanje s Wikidate, automatsko :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:58, 6 mart 2020 (CET) ---- Šta ti je skupno brisanje :D Gotovo :D Moguće da je ovo netko od naših starih prijatelja, imali smo ovakve c/p gluposti već prije --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:55, 11 mart 2020 (CET) ---- Što se kategorije tiče, s obzirom na to koliko ih imamo... odnosno koliko bismo ih mogli potencijalno imati, to nije uopće loše. Praktično je, a ostavlja mogućnost za potencijalne promjene. Mislim, ti je stvarno toliko da bi imali kategorije ravne američkim okruzima, a njih ima bezbroj xD Što se kutijice tiče, ona je dosta različita od one engleske i trebao bih vidjeti kako izgleda kod (mada, s obzirom kako su Sladoledari reagirali na koronu...), ali jesi li siguran da nam treba tolika razlika u odnosu na države? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:26, 12 mart 2020 (CET) :Što se gradova tiče, vidjet ću kako bi se neka rješenja dala uklopiti. Što se država tiče, talijanska verzija mi je loša jer - preglomazna je. Engleska verzija, koliko god suhoparna bila, toliko je praktična i sadržajna da gazi talijansku u svakom pogledu. Bogatija je informacijama, a ne izgleda tako glomazno. Uostalom, ja sam se svojedobno ubio da se ta engleska varijanta uskladi i prilagodi, tako da sam i sentimentalno vezan za tu varijantu. Mislim, možemo razmišljati o dodavanju nekih boja i nekim sitnim promjenama, ali kompletni redizajn s dodavanjem onih sivih polja bi poremetio strukturu, bilo bi preglomazno (jer ta polja ne funkcioniraju na onako sitnom fontu) i onda bi, kao što to izgleda i na it.wiki, bilo prelamanja, previše prebacivanja teksta u nove retke (što bi povećalo šablon) i naprosto ne bi bilo jednako praktično kao što je sada tako da ja doista taj šablon ne bi dirao; plus, da ne govorim o uklađenosti s historijskim zemljama, što je šablon koji je izrazito kompleksan i koji funkcionira perfektno, tako da bi svaka intervencija stvorila potencijalni kaos u njemu, a radi na istom principu kao i onaj za aktualne države --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:55, 14 mart 2020 (CET) :Hm, hajde, vjerovat ću ti na riječ dok ne vidim što će biti. Kad budeš se uhvatio toga, napravi neki test predložak u korisničkom prostoru pa me obavijesti pa ćemo vidjeti. Poanta je da bude jednako praktična varijanta, da ne bude glomazna (bilo da se to postigne smanjenjem teksta, bilo ukidanjem prelamanja) i da bude, otprilike, isti raspored kao i sada jer ona mapa na dnu, zajedno s himnom koja u onom "desnom stupcu" strši kao kakav monstrum - to mi izgleda grozomornije od priča o kulturnom napretku kod beduina :DDD --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:29, 14 mart 2020 (CET) ::Znači, bez je muška, a ženska je - ženska? Okej. Za ovo "iz" nisam siguran jer... bez tog prijedloga mi nije u duhu jezika. To je reprezentacija iz 1992., toliko je speficično da je potrebna nekakva jasna distinkcije, jer nije naziv kao takav (tipa "FIFA Svjetsko prvenstvo 2018."), nego baš - fraza --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:33, 22 mart 2020 (CET) :::Je, vidio sam da si mijenjao epidemiju, al' okej - to je konkretni povijesni događaj. Ovo... baš i nije službeni naziv :/ Ovo je naprosto fraza kojim se opisuje jedna selekcija iz te godine :/ Nisam pametan oko te solucije... zagrade još i nekako, ali bez zagrada ne bih nikako --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 03:12, 22 mart 2020 (CET) ::::Onda ćemo o problemu pričati ako se pojave i druge selekcije? Okej. Neka bude Dream Team ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 11:46, 22 mart 2020 (CET) == Malo o kategorijama == U pitanju je SAD. Mislim, ima ih još par s tim kraticama, ali BiH ne bi trebala biti problem, kao ni SSSR, kojeg bi trebalo pisati jednostavno kao Sovjetski Savez. Za one socijalističke državice iz povijesti budemo rješavali ako bude potrebe. E sada, da se vratim. Naime, kratica SAD i padežni oblici su apsolutno neenciklopedijski i iako je to ovdje praksa - ona je grozna i treba ju mijenjati jer moramo ipak biti ozbiljni, a ovo je vrlo neozbiljno. E sada, problem je - dal' svugdje forsirati puni oblik (Sjedinjene Američke Države) ili, kao što to rade englezi, koristiti uobičajenu skraćenu varijantu (Sjedinjene Države). Ja sam za to da se glavna kategorija zove "Sjedinjene Američke Države", ali da svaka potkategorija bude "Sjedinjene Države" itd. Je, ja sam sad klubove stavio za puni oblik, al' to je bilo ''ad hoc'' rješenje i sada kada rješavam "Košarka u SAD-u" skloniji sam soliciji "Košarka u Sjedinjenim Državama". Čekam --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:05, 31 mart 2020 (CEST) :Čvrst sam u svom naumu da treba istrijebiti sve kratice, jer su one ostaci vremena davno zaboravljenih, prisjećanje na koja ne može biti ništa doli veliki korak unatrag! :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 21:43, 31 mart 2020 (CEST) ---- Slušaj, tulipane, bacio sam oko i na [[:w:en:Category:UEFA European Championship winners|ovo]]. Dakle, kod nas je to zasad sve jedna kategorija, međutim činjenica je da to kod nas ima potencijal postati superkategorija. E sada, nije mi problem ovo razgranati, ali ne znam uopće kako bih nazvao te kategorije, s obzirom na naše stadarde, jer ovakve sintagme kao na en.wiki mi baš nemamo, a da nisu nezgrapne (Treneri osvajači UEFA Eura ili Treneri, prvaci? :S). Pada mi napamet solucija - Evropski prvaci u fudbalu (igrači), međutim nisam htio ništa raditi jer mi baš nemamo praksu tih zagrada, za razliku od Švaba, gdje su te zagrade normalne. Slušam :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:29, 1 april 2020 (CEST) :To nije, rekao bih, u duhu našeg jezika. Sintagma kao takva je gramatički ispravna, ali zvuči mi jako nezgrapno :/ Mi obično kažemo "Igrači koju su osvojili...", ali to bi bio predug naziv za kategoriju. Ja sam, iskreno, skloniji zagradama jer su praktičnije, više su u duhu jezika i nisu nezgrapne :/ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:37, 2 april 2020 (CEST) ::S ovim potonjim se slažem, to treba istrijebiti (E.A.P.). Ja bi, onda, zagrade, s obzirom da zareze imamo već u nekim drugim kategorijama, koje etimološki nisu slične ovom problemu --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:46, 2 april 2020 (CEST) ---- A gle sad ovo! Kongoanski sportaši. Imamo dva Konga. Kako ćemo znati koji je Kongo, odnosno(!) kako riješiti dilemu. Eto, igrom slučaja, [[Serge Ibaka]] je Kongoanac pa mi je iskočilo. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:27, 4 april 2020 (CEST) :Eto, zato ja tebe imam ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 01:07, 5 april 2020 (CEST) Pa ja ih vidim. Mislim, za ova dva članka koja si naveo - ne, ali na drugim člancima ih vidim :/ [[Anglo-egipatski rat]] nije imao iw, međutim ispostavilo se da nije bio povezan preko Wikidate i sad kad sam spojio - vidim normalno. Pogledaj vidiš li ti tu iw --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:20, 7 april 2020 (CEST) :Ma ne vjerujem da je duplikat, jer bi mi dalo vijest da je već povezan, odnosno ne bi mi dalo da ponovo povežem. E sad, tko je što petljao, to ne znam :/ Al' na stranici [[Nemanja Bjelica]], recimo, rade normalno --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:30, 7 april 2020 (CEST) ::Tko zna što ti radiš s tim :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 03:08, 7 april 2020 (CEST) ---- Ajde da te još pitam. Što ćemo s tri Jugoslavije i kategorije? Naime, trenutno imamo kategorije [[:Kategorija:Jugoslavenski košarkaši]] i [[:Kategorija:Jugoslavenski olimpijci]], ali vjerujem da je to svugdje tako. Sada, ja sam to shvaćao da se primarno odnosi na [[SFRJ]], međutim imamo onda [[Kraljevina Jugoslavija|kraljevinu]] i [[SR Jugoslavija|SRJ]] (koja je kasnije postala [[Srbija i Crna Gora|SiCG]]) pa sam te htio pitati što s tim kategorijama. Što ako je netko igrao za SRJ, ali nije za SFRJ, a nije ni za SiCG, ili još gore - je samo za SiCG, a nije za SRJ; i što je s Kraljevinom? Čekam :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:06, 8 april 2020 (CEST) :I dodatak - jel' slučajeve poput [[Radivoj Korać|Radivoja Koraća]], dakle koji su živili i umrli u SFRJ, treba duplo kategorizirati po suvremenim državama? Dakle, jel' Korać ide samo pod jugoslavenske ili ide i pod srpske košarkaše? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:23, 8 april 2020 (CEST) :Ma ranije sam ja tu ubacivao doista svašta, bez neke logike. Sada, kada sam se uhvatio toga, vidim da to možda i nije najsretnija solucija. Okej, odnda će biti posebne kategorije za Kraljevinu odnosno SRJ/SiCG, s tim da mi samo reci preferiraš li da kategorija bude "... SR Jugoslavije" ili "... Srbije i Crne Gore". Što se tiče ovih čisto jugoslavenskih, sovjetskih, češkoslovačkih i inih, jasno da se to ne odnosi ni na kakvu nacionalnost u tom slučaju, već na državu, baš zato sam i pitao. Znači, zaključak je da ih ubacimo u obje kategorije, odnosno Koraća i u jugoslavenske i u srpske košarkaše, ili samo u ovo prvo? Moram priznati da taj komentar nisam najbolje shvatio :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:18, 11 april 2020 (CEST) :Čekaj, sad si me opet izgubio xD Dakle, kratko i jasno: # Jel se ljudi koji su bili u tri Juge kategoriziraju kao - ljudi iz Kraljevine Jugoslavije, ljudi iz SFR Jugoslavije i ljudi iz SR Jugoslavije - ili sve ide u kategoriju ljudi iz Jugoslavije? # Jel' situacije ljudi koji su rođeni i umrli u bivšim državama - tipa Čehoslovačka, SFRJ, SSSR - kategoriziramo samo po toj bivšoj državi ili prema njihovom modernom ekvivalentu? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:16, 12 april 2020 (CEST) Eto :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:16, 12 april 2020 (CEST) :Međunarodni ugovori ili sporazumi, razlika je više terminološke nego stvarne prirode. Ja preferiram soluciju s ugovorima. S tim da pazi, imaš i ''treaties'' koji nisu međunarodni, tako da pazi da ti se ne poklope kategorije. U pravilu su to međunarodni, al' se sam termin potkrade i za neke nacionalne, regionalne i sl. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 00:39, 12 april 2020 (CEST) ---- Hej, de samo pripazi na "SAD", kako smo se dogovirli. Vidio sam sad ovu novu... dakle, nemoj stavljati "SAD" nego "Sjedinjene Države", a ostalo ću ja, kako smo se dogovorili, rješavati u hodu --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:31, 13 april 2020 (CEST) :Ma promijenit ću ja to :D Samo da sada krenemo s novim :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 02:47, 13 april 2020 (CEST) ---- A šta ćeš ti, jadan, zato sam ja tu da ti objasnim :P Ovako, što se konkretne izmjene tiče - nju je napravio AWB, a on ima neki svoj sistem pa on voli tako neke gluposti ubacivati i izbacivati. Ja osobno preferiram zbijeni sustav, gdje {{tl|Životni vijek}} stavim na dno skupine, nakon {{tl|Authority control}}. Tehnički nema neke razlike, sve to bude isto na kraju, tako da - malecki :P - možeš kako god ti odgovara. Mislim, ja ju nisam uočio ako je i ima, a susretao sam različite oblike tako da sumnjam da će činiti razliku sam raspored. Meći, bogati, kako 'oš :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:53, 16 april 2020 (CEST) == Opet ovi naši == [[:Kategorija:Izbornici košarkaške reprezentacije SR Jugoslavije/Srbije i Crne Gore|Aj vid' ovo]] pa mi reci šta da radim. Ja sam stavio ovako (nezgrapno je k'o ona stvar, al' šta ću, bogati), al' vidim da John Bull koristi samo SiCG, bez SRJ pa sam htio pitati tebe 'oćemol mi SRJ, SiCG ili SRJ/SiCG --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:21, 4 maj 2020 (CEST) :Dodatak. [[:Kategorija:Košarka]] je, po meni, gotova. Sredio sam sve potkategorije, uredio, pobacao, pobrisao, ne znam ni ja više što sam radio, božemiprosti. Ajde baci oko - s obzirom da si ti meštar - pa mi javi jel' ovo dobar način kategorizacije za sport, da ga postepeno primjenjujemo i na ostale sportove --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:56, 5 maj 2020 (CEST) == Japanci == Dakle, što se tiče orijentalnih jezika - lingvistička su pravila jasna: ide se prema službenom transliteracijskom/transkripcijskom pravilu te zemlje. Za neke druge jezike se ide prema jeziku posredniku (tipa armenski, gruzijski, srednjoazijski ćirilični jezici - u ovom je slučaju to ruski) pa se može govoriti o fonetskom obliku, međutim kod orijentalnih jezika su pravila jasna - ide se morfološki, odnosno prema službenim pravilima. Praktički sve zemlje imaju taj službeni sustav (obje Koreje, Japan, Kina, Tajland, ...) i njega se naprosto treba pridržavati. Te argumente čiji je veći (olitiga tko je stariji) treba odbaciti. Za njih se svojedobno zalagao Rječina kada su u pitanju vladari, međutim meni je i tada, a i sada bilo suludo da pišem Đuro umjesto George samo zato što je ovaj nesretnik imao tu nesreću da je upao u kalendarski nezgodnijem trenutku od aktualnog velikog vojvode Luksemburga, čije ćemo ime pisati kako ga pišu u Luksemburgu. Dosta sam se bavio tim pravilima, posebno za dalekoistočne jezike, tako da ponavljam opet - nema smisla bazirati se i na čemu osim na aktualnim lingvističkim pravilima. Srpski jezik tu nije baš relevantan jer ima fonetski oblik za sva strana imena, dok je hrvatska praksa opet toliko konfuzna (čak i aktualni pravopis dozvoljava fonetski i morfološki oblik) da ju je teško pravilno konzultirati. Jedino o čemu bismo mogli pričati je da se držimo japanskog sustava imenovanja iz tog doba pa da prvo navodimo prezime pa ime, al' to je meni opet malo zbunjola zbog činjenice da će sigurno biti more onih iz prijelaznog perioda (jer praksa pisanja imena prije prezimena je relativno nova u Japanu) koje nećemo znati kako svrstati pa se bolje odlučiti za aktualnu praksu i to je to, s obzirom da je učinak isti. Occamova britva :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:46, 6 maj 2020 (CEST) :E vidiš, tu brkaš dvije različite stvari. Naime, kada govorimo o osmanskim sultanima ili narodnim nazivima određenih gradova (ili otim tvojim pašnjacima), tu govorimo o praksi udomaćenog imena, koja je lingvistički potpuno opravdana kao iznimka od pravila transkripcije ili transliteracije. Iz istog je razloga Viktorija, odnosno Elizabeta, a ne Victoria ili Elizabeth; to su naprosto udomaćeni narodni nazivi koji su se toliko ukorijenili u jezičnoj praksi da se ne trebaju podvrgavati općim pravilima. Zato Beč. Zato Peking (Šangaj čak i može u obje varijante, jer to nije narodni naziv, već način pisanja). Zato Murat (iako je osmanski turski koristio arapsko pismo pa nije baš najreferentniji primjer, al' dobro). Zato Elizabeta. To su imena koja su u našem jeziku kao takva prisutna vjekovima i dio su jezičnog korpusa upravo kao takva. S Georgeom to nije tako jer su se koristile varijante tipa Đuro ili Juraj pa nema prakse, slično tako i s vladarima drugih zapadnoeuropskih zemalja. Što se tiče nekih drugih slučajeva (tipa Wilhelm, Francois, Juan, Carlos i sl.), tu smo se jasno dogovorili da ćemo ići s pravilom izvornika, osim u slučaju udomaćenog naziva poput Viktorije ili Elizabete. Potonje su dogovorene iznimke. :Sada, što se tiče Orijenta, situacija nije niti približno ista. Ta imena - osim možda nekih kineskih vladara o kojima je pisao Marko Polo, al' to je već nategnuto - ni na koji način nisu bila dio našeg jezičkog korpusa dok u određenom povijesnom trenutku (pretpostavljam negdje od 19. st. nadalje, kad se Japan lagano otvarao) nisu stigla u naš jezik preko stranih posrednika; tu pogotovo spada japanski samuraj i monah iz 17. stoljeća. Za njega prajugoslaveni sigurno nisu znali :D Dakle, to je ime u naš jezik došlo u određenom trenutku i adaptirano je prema jezičnim pravilima. Dakle, ono je u trenutku ulaska u jezik automatski preneseno ne "po nekakvom novom kineskom pravilu preslovljavanja", već po pravilima transkripcije/transliteracije u tom trenutku. Tako da taj argument ne stoji. U tom su se trenutku primjenjivala pravila lingvistike, tako da se i danas trebaju primjenjivati pravila lingvistike, a današnja pravila lingvistike nalažu ono što sam rekao. Tako da, iako je Tsunetomo Metuzalem, za naš je jezik relativno nov i na njega se primjenjuju pravila lingvistike kakva su na snazi :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 17:49, 8 maj 2020 (CEST) ::Ne, ne, naravno da će postojati jer postoje dvije varijante pisanja - fonetski i morfološki. Hrvatski pravopis, primjerice, dozvoljava obje, dok srpski favorizira fonetsku. Ne znam za sve ostale. Tako da, jasno da će biti obje varijane prisutne. Al' to su sve moderni prijenosi. Nećeš japanska imena naći u našim tekstovima iz 17. ili 18., a vjerojatno ni 19. stoljeća. S druge strane, osmanske sultane i egipatske faraone - hoćeš :D E sada, zašto je kod dalekoistočnih jezika bolje koristiti njihova službena pravila? Naprosto zato što je to lingvistička praksa. Ako postoji službeni propis, valja ga se držati. Ako ne postoji, treba se vidjeti je li jezik u naš jezik došao preko posrednika (kao što su armenski i gruzijski došli preko ruskog, pa se pišu fonetski) ili pak na drugi način, kao što su slučajevi povijesnog prodiranja jezika (tipa arapski, grčki, turski i sl., koji su povijesno "upadali" u druge jezike). Drugi argument za morfološki oblik je taj da on bolje prikazuje glasovnu strukturu samog jezika. Ja uvijek koristim primjer da Kurosawe. Da, možemo mi napisati Kurosava, ali to je kroatizirani oblik, jer ovo naše v je tek aproksimacija japanskog glasa kojeg bi pravilnije bilo prenijeti kao w, jer bolje odgovara glasovnoj strukturi samog jezika. Toliko o Orijentu. ::Što se arapskih i sličnih jezika, tu je stvar nešto jednostavnija jer uglavnom idu po fonetskom obliku. Perzijski i "opštearapski" nisu problem, al' koliko sam vidio kod egipatskog arapskog, nema nekih velikih, drastičnih razlika. Najvažnija koju sam ja uočio je ta da se pri transkripciji ne gube dupli suglasnici, kao što je to praksa u drugim oblicima arapskog jezika (zato Nasser, a ne Naser). Ti ćeš znati za ostale specifičnosti. Ali(!) tu se slažem s tobom, što se tiče tih imena - pravila se trebaju primjenjivati na moderne primjere, a ne na srednjovjekovna i antička imena. Zašto? Ti su jezici prošli kroz velike promjene u tom periodu i stari su nazivi već dugo udomaćeni u našoj literaturi, stoljećima čak (a ne godinama, kao neki primjeri) i tu nema potrebe prilagođavati to novim pravilima, kad se radi o udomaćenoj varijanti. Zato će biti Murat, a ne Murad :) I svi ti tvoji sandniggeri :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 18:37, 8 maj 2020 (CEST) == He-Man i Bat-Man i Spider-Man i ostali Manovi == Evo ovako, da te pitam (iako ni sam ne znam zašto, nebitan si :P)... vidio si da rješavam stripove pa sad imam jedno pitanjce. Evo, recimo [[He-Man]] (to mi djeluje kao tvoj tip muškarca... on, ili princ Valiant :P), no se prvi put pojavio [[1982.]] u stripu i kao igračka, ali već je dogodine došao an TV. Realno je za presumirati kako je He-Man globalno popularniji kao televizijski i filmski, nego kao stripovski lik, iako je u suštini potekao iz stripova. E sada, nema sumnje da ćemo ga staviti među stripovske likove, ali treba li ga staviti i u likove iz TV-serija i filmske likove? Nisam pametan što tu uraditi, jer ako je tako - a pogotovo s obzirom na navalu aktualne industrije - svaki fiktivni lik će nam praktički biti u svim kategorijama (primjeri DC-jevi i Marvelovi superheroji, Ninja kornjače, Transformeri, tvoja omiljena Hello Kitty), što mi ne djeluje kao smisleno i praktično rješenje, međutim volio bih tvoj input. Po mom skromnom mišljenju, mislim da bismo trebali pratiti odakle je lik potekao, tako da će He-Man i Batman i Spider-Man biti među stripovskim likovima, jer su otud potekli. Ne treba ih trpati u derivirane materijale. Eventualno ako bismo ubacili posebne članke o likovima iz serije ili filma (poput planiranoog [[Bruce Wayne (Gotham)]]), onda bi oni išli u te kategorije, a ne u stripovske likove. Mislim da je to najpreciznija, ali i najtočnija kategorizacija. Bit će i iznimki, a jedina na koju sam dosad naišao je [[Buck Rogers]], koji je praktički istovremeno doletio kao književni i stripovski lik, iako je ovo prvo stiglo nešto ranije nego ovo potonje. Ja sam ga zasad duplo kategorizirao, ali misliš li da trebam ukloniti stripovske likove ili ostaviti? Čujemo se --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:50, 22 maj 2020 (CEST) :Jesi, ali moram biti đavolji advokat da vidimo ima li tvoj pristup rupa. Batman je, primjerice, i književni lik. Postoje relativno opskurni službeni i neslužbeni romani i priče o Batmanu. Za njih ljudi uglavnom ne znaju i popularnost im je na razini Biblije u Saudijskoj Arabiji. Jel' onda Batman istovremeno i stripovski, i filmski, i televizijski, i književni, i lik iz video igara? To će ti stvoriti dosta velike kategorije, gdje će ti netko upasti i pitati se zašto je to Batman stripovski lik? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:53, 22 maj 2020 (CEST) :Još jedno i onda sam gotov. Pazi što ćeš odgovoriti, sigurno ćeš pogriješiti :D [https://en.wikipedia.org/wiki/Indiana_Jones#Graphic_novels Nu'der ovo], jel Indy i stripovski lik onda zbog jednog grafičkog romana? :P --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:22, 26 maj 2020 (CEST) ---- Pala mi je napamet ideja, vezano za ovo. Dakle - Betmen je primarno stripovski lik, jel' tako? Isto kao što je Kirk primarno teve lik. E sada, neovisno jel' imamo likove iz serije ili serijala, ako se radi o "primarnom izvoru" lika, onda nema potrebe duplati tu kategoriju u individualnim člancima, zar ne? Nisam siguran koliko je ovo jasno napisano, možda ni meni ne bi bilo da ne znam o čemu se radi pa ćemo ovako: : Članak [[Broj Jedan (Star Trek)]], primjerice, ide primarno u kategoriju "Likovi iz serijala Star Trek", s obzirom da otud potječe. Kako je ST započeo kao serija, više-manje svi relevantni likovi prošli su kroz serije, a onda se posredno javljali u deriviranim medijima. To bi značilo da u tim člancima - kako je TV-serija primarni izvor - ne treba stavljati i kategoriju "Likovi iz TV-serija", već samo one derivirane materijale u kojima se lik pojavljivao. Tako je za Harryja Pottera i književnost, Batmana i strip, Star Wars i film, etc., a mislim da će mi olakšati kad se uhvatim animea i mangi. Isto tako bih glavne kategorije uklonio... tipa "Likovi iz Harryja Pottera" bi se tako nalazili samo u "Književni likovi", dok bi se individualni likovi nalazili u ostalim materijalima. Čekam mišljenje ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:04, 25 juni 2020 (CEST) :Je*ote šta si brz, prepao sam se :D ^^ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 14:09, 25 juni 2020 (CEST) == Pitanje == Kako si ti dežurni ukalupljivač termina i rušitelj slobodne volje na projektu, htio sam te pitati - dal' da uskladimo pokus i eksperiment, ili je to tebi svejedno? Mislim, ja sam za to da se dogovori na razini projekta koji će termin ići u naslov, a koji kao preusmjeravanje, i skloniji sam terminu "eksperiment", ali ako misliš - kao i Mladifilozof - kako to nije potrebno, onda neka ide kako je :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 12:24, 23 august 2020 (CEST) ==Molba== Osim što ideš glasati ''protiv'' da bi glasao ''za'' (btw. tipični bizantinizam orijentalnog tipa), da li bi, molim te, mogao pogledati članak [[Katalog žena]]: tu su nekada na kraju članka postojale napomene, na koje su u samome tekstu - koliko se sećam - vodila mala slova grčkog alfabeta. Takva je poveznica postojala već u prvom retku članka, ali sada umesto ''α'' piše u tekstu ''"[lower-alpha 1]"'' (i još sledi neka duga donja crta), a beleški na kraju članka nema - tj. od njih je ostao samo naslov "Bilješke". Zahvalan unapred. :) --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 20:25, 5 decembar 2020 (CET) :Video. Hvala mnogo! --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 20:46, 5 decembar 2020 (CET) ::Opet ja. Članak [[Reformacija]], koji je započeo [[Korisnik:Wolmar|Wolmar]] a ja netom dovršio (mada, treba još da ujednačim stil i terminologiju). No, molim te, kad stigneš baci pogled dole na kategorije ("CS1 Slovenian-language sources (sl)", "Sakrivene kategorije", "CS1 održavanje: Engleski jezik je specificiran", "Stranice sadrže cite šablone sa zastarelim parametrima", "Stranice sa čarobnim vezama za ISBN"...). Takođe, ima neki "Šablon:DjVulink" koji ne radi. Hajde, do your magic. :) --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 21:33, 17 decembar 2020 (CET) Poludećeš od mene, ali tamo ionako nema Božića, pa valjda imaš vremena za pomoći opet. ;) Zašto se u infobxu na početku članka ''[[Devedeset pet teza]]'' ne prikazuje slika, iako se nalazi na Commonsu (https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Luther_95_Thesen.png)? --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 18:54, 23 decembar 2020 (CET) :Hvala mnogo! :) --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 08:38, 26 decembar 2020 (CET) == Molbica == Ajde da i ti budeš od neke koristi ove godine. [https://en.wikipedia.org/wiki/Borg_El_Arab Ovaj] dični grad... kako se to izgovara? Je li: Bordž el-Arab, Burdž el-Arab, Bordž al-Arab, Burdž al-Arab ili je varijanta sa ž? Sve isto samo je Borž ili Burž? Arapski ne čitam, ali po onome što znam o transkripciji trebalo bi biti Bordž el-Arab, al' rek'o bolje da provjerim :) (Jer, ako je Nadžib Mahfuz, odnosno Muhammad Nadžib... onda bi i ovo trebalo biti Bordž, al... čekam) Hvala! :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:16, 1 januar 2021 (CET) :A je, vidiš, piše se isto kao i ono čudo u UAE :D Ma ne znam na to, ove zdravoseljačke geopolitike me ne zanimaju previše, to prepuštam plebejcima, kako u staroj, tako i novoj godini :P Plus, ovo je da se ne bi slučajno pokušao civilizirati u ovoj godini :P Moje želje su, kao što znaš, potpuno iste ^^ (I eto ti potpis, **b'o te potpis :D) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:16, 1 januar 2021 (CET) ::Čovječe, pa [https://hr.wikipedia.org/wiki/Kategorija:Popis_potvrđenih_čarapaka_(suradnik_Kubura) ovaj delegat] može slobodno muzej otvoriti... ili kakav zoološki vrt, mislim da je potonje prikladnije :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 01:39, 5 januar 2021 (CET) ==Sparta== Pomozi mi da raščivijam, molim te. Članak [[Sparta]] je preuzet sa sr.wiki, ne? Članak [[Antička Sparta]], koji sam nekad davno započeo, preusmeren je na taj preuzet sa sr.wiki, je li dobro zaključujem? Njega sam pisao iz skripti s predavanja, bez referenci, tako da je to sve OK, nego samo pokušavam ustanoviti gde je "ponikao" ovaj sadašnji članalk [[Sparta]]. ''Grazie mille'', --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 16:56, 8 januar 2021 (CET) ==Šablon za alpiniste== Glede [https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Razgovor_sa_korisnikom%3AZavi%C4%8Dajac&type=revision&diff=41037285&oldid=41037241 molbe Zavičajca], možeš li ti možda, kad uhvatiš vremena, napraviti šablon za alpiniste? Ja sam bacio pogled na [[en:Template:Infobox climber]], ali sam se uplašio koliko je komplikovan. :D --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 17:21, 15 januar 2021 (CET) :Ne budi sitničav. Umrežavam ja sad kad stignem i dodajem kategorije. --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 18:13, 28 januar 2021 (CET) ==Budi ljubazan, pa...== baci pogled na arapsko-berbersku terminologiju u [[Afrički romanski jezik]], jer o tome slabo šta znam, pa mi se možda potkrala neka greška. شكرا جزيلا لك --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 21:17, 12 februar 2021 (CET) :Haha, hvalisaću se kad budem svoj članak pisao, ovaj je od početka do kraja samo prevod sa en.wiki. :) --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 19:53, 14 februar 2021 (CET) == oko; bacit; molba == Zdravo! Ako bi bio ljubazan da mi nakratko recenziraš ovaj edit, cenio bih to ([https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Srbi&type=revision&diff=41043645&oldid=41043444 diff]) [[Korisnik:Alalch Emis|Alalch Emis]] ([[Razgovor sa korisnikom:Alalch Emis|razgovor]]) 19:15, 17 februar 2021 (CET) == Šabloni... == Molim te, popravi ovo: [[Šablon:Infobox medical condition-lat]]‎. Ne izlazi dobro u [[Prolaps rektuma]]. --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 20:41, 18 februar 2021 (CET) ==Albanski jezik‎== Napisao sam, tj. preveo sa en.wiki, članak [[Albanski jezik]], a da ne govorim ni reč albanskog. Što dosta govori o wikipediji. No, pitanje: zašto se u tamošnjem inicijalnom šablonu "Infokutija jezik" ne prikazuje jezična porodica (treba da piše "Indoevropski"). Imaš neku ideju? Grazie, --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 21:03, 27 mart 2021 (CET) :Iđe li kako? Baci pls. pogled na članak [[Kraljevina Albanija (1272–1368)]]; u početnom šablonu "Infokutija bivša zemlja" ne prikazuju mi se svi podaci koje sam upisao. schmrtz ;( --[[Korisnik:Igor Windsor|Igor Windsor]] ([[Razgovor sa korisnikom:Igor Windsor|razgovor]]) 21:20, 5 april 2021 (CEST) ::{{ping|Igor Windsor}} joj meni, zar nisi mogao naći neki primjer bivše države gdje željeni parametri rade? Imamo više tih infokutija, neke su uredne, neke katrastrofa. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 22:34, 21 april 2021 (CEST) ==...== Naravno, od svih revnih korisnika, eto meni tebe... najviše problema, s tobom. Budi sretan da sam ja ovako dobar, divan i krasan jer zbog ovih diletantskih rabota bih te trebao blokirati. Ali neću, I'll be the bigger man. A sad ozbiljno, tu ću ti izlistati tvoje fotke koje su, kako nam je nedavno dano do znanja, licencirane pod zastarjelom i neprikladnom GFDL licencom pa ih treba relicencirati, ili pod neki Creative Commons, ili pod neko JD, nešto... kako god ti najviše paše. Hvala! --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:37, 19 april 2021 (CEST) *[[:Datoteka:Anti-American mural and St. Sarkis Cathedral, Tehran.jpg]] *[[:Datoteka:Arash statue in Tehran.JPG]] *[[:Datoteka:Hasan Hajdar Diab.jpg]] *[[:Datoteka:Karun3Bijan.jpg]] *[[:Datoteka:Markazi bank Tehran.jpg]] *[[:Datoteka:Mural in Tehran1.JPG]] *[[:Datoteka:Mural in Tehran2.JPG]] *[[:Datoteka:Mural in Tehran3.JPG]] *[[:Datoteka:Mural stairs in Tehran1.jpg]] *[[:Datoteka:Mural stairs in Tehran2.JPG]] *[[:Datoteka:Parlament Irana.JPG]] *[[:Datoteka:Saint Sarkis Cathedral & Imam Khomeini, Tehran.JPG]] *[[:Datoteka:Tehran architecture 60's.JPG]] *[[:Datoteka:Toranj Azadi.JPG]] *<s>[[:Datoteka:Prototip V-8.png]]</s> *<s>[[:Datoteka:Redne projekcije Mi-8.png]]</s> {{ping|Edgar Allan Poe}} misusovo sveto, pa daj prvo pokaži tu direktivu da vidim koja licenca "nije zastarjela". Uostalom, postojeće kažu "GNU-a, verzija 1.2 ili kasnija" pa seljačkom logikom ide neka nova GNU. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 22:30, 21 april 2021 (CEST) :A mekni, mećimo, {{tl|CC-by-sa-3.0}}, tako ispada da može. Kao, GFDL je za softver, a ova CC klinac je za plebs, valjda. Ako ti treba, iskopat ću ti, al' tako sam ukratko ja vidio na onome. Možeš zalijepit i javno dobro, što se mene tiče, al' ne znam što je s tim panoramama u Iranu, bogati. Mislim, ako je u Iranu dozvoljeno to slikat, onda je i kod nas, može i bilo koji JD, jer si ti vlasnik slike, pa možeš i {{tl|JD-ja}} --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 23:07, 21 april 2021 (CEST) == Hvala:) == Puno hvala za pčelicu, strašno mi je drago!--[[Korisnik:Inokosni organ|Inokosni organ]] ([[Razgovor sa korisnikom:Inokosni organ|razgovor]]) 23:17, 1 maj 2021 (CEST) == Slike == Oš ti više riš't uone điefdiel slike šta san ti reka da rišiš? [[:Kategorija:GFDL slike|Nu]], sve tvoje! --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:53, 21 juni 2021 (CEST) :{{ping|Edgar Allan Poe}} bi li ti sredio jedan primjer da ja napokon skužim o čemu se radi i što trebam? Pravničke stvari, zakonodavstva, licence i ino nisu moje područje, jedino poznajem (i priznajem) dinaridsko običajno pravo. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 11:30, 23 juni 2021 (CEST) :Ja sam ti sredio ona dva zrakomlata ([[:Datoteka:Redne projekcije Mi-8.png|nu]]), međutim što se tiče ovih ostalih beduinskih slika, to ti moraš skužiti o čemu se radi. Dakle, pitanje je - što je sa statusom autorskih prava arhitektonskih djela u Iranu? Postoji li ''freedom of panorama'' ili su te zgrade zaštićene? Ukoliko su te zgrade zaštićene, dakle ne možeš ih javno fotkati osim za osobnu uporabu, onda sve slike moraju ići pod {{tl|Poštena upotreba u}}, uz adekvatno objašnjenje zašto se koriste na ovoj Wiki i ime članka u kojem se koristi. Ukoliko zgrade nisu zaštićene, onda mogu ići ili pod {{tl|Cc-by-sa-3.0,2.5,2.0,1.0}} ili pod {{tl|JD-ja}}, ovisi što je tebi kao autoru draže. Jedino ne znam što ćeš s onim čičom koji liči na Dežulovića za siromašne... ako si ti autor, to bi valjda moglo i na Commons? Ili opet stavi pod {{tl|JD-ja}}, ako bi njima tamo moglo biti nešto sporno. Ima tamo i nekih murala pa vidi i s njima jesu zaštićeni ili slobodni. --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 13:31, 23 juni 2021 (CEST) ::Okej, ove sedmice to sredim sigurno. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 14:07, 9 juli 2021 (CEST) ::{{ping|Edgar Allan Poe}} stavio sam {{tl|JD-ja}} za sve. Glede poštene upotrebe, postoji ono pravilo neslobode panorame (kao u Francuskoj, Italiji i sličnim "beduinskim" zemljama), ALI: (1) često se teško može naći autor i godina izgradnje, budući da većina toga gore nije nešto spektakularno nego se radi o običnim zdanjima iz običnih ulica, (2) arhitektonska rješenja koja nisu nešto originalna zapravo ne spadaju u zaštićena djela, (3) postoji pravilo ''de minimis'' (npr. [[:Datoteka:Saint Sarkis Cathedral & Imam Khomeini, Tehran.JPG|ovaj mural]]) za ono što je sporedno na slici i nije u fokusu. Zato ovdje ne bi trebalo biti problema, dok se na Commonsu ponekad pojavi prijavljitelj s argumentom "možda je zaštićeno" i onda bude brisano, ali ne uvijek. Zato bolje da se ne prebacuje na Commons. --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 18:54, 1 august 2021 (CEST) :::Ta poslovična orijentalna točnost! :P Hvala ti svakako! :) Kužim ovo sto želiš reći i slažem se, tu kod nas neće biti problema s time i neka slike stoje ovdje! :) —[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 19:28, 1 august 2021 (CEST) == [[Korisnik:Aca/O jeziku i jezikovanju]] == Zdravo, Orijentolože! Budući da si aktivan korisnik Wikipedije na srpskohrvatskom jeziku, pozivam te da se izjasniš o predlozima na navedenoj stranici. Ideja je uspostaviti nove i unaprediti postojeće jezičke modele, a većina predloga su tehničke prirode. Hvala unapred! – [[Korisnik:Aca|Aca]] ([[Razgovor sa korisnikom:Aca|razgovor]]) 16:17, 3 august 2021 (CEST) == Bolest == Još sam živ i čekam operaciju, nakon nje ću vjerojatno opet biti sposoban sjesti za komjuter i pomoći... O boleštinama nevolim pričati, ali nije korona (cijepio sam se dosad dva puta) nego ona koju seljački zovemo - rak, ali zasad nije maligni, i kako sam u dobrim rukama nadam se da će mi ga uspješno odstraniti... --[[Korisnik:Vitek|Vitek]] ([[Razgovor sa korisnikom:Vitek|razgovor]]) 09:01, 14 novembar 2021 (CET) == Vandali == Na kog točno misliš? Ovog s besnom ćirilicom ili na one Fijumane? :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 17:42, 6 april 2022 (CEST) :Mislim da tvoj prijatelj ovoga puta nije odgovoran! :D Jedan je neki pobešneli Srbin koji ima problema s adminima na sr.wiki, mislim da će ti {{ping|Sadko}} moći više reći tko se krije iza toga. To je ovaj s besnom ćirilicom. A drugi je onaj "Armando Fiume"... alias Ornela, alias Ivan, alias Paula, alias Hrvoje, alias cijela serija IP adresa koje su se svako toliko potpisivale s drugim imenima. Nekao sam skeptičan da ih je toliko, možda ih je 2-3 maksimalno, al' moguće je i da je jedan samo pa da ima viška vremena. Ti se zalažu za stolitnu Istru (i Rijeku i Sloveniju, al' sve je to inako Istra) pod Hedervarijem, bogati! :D Mo'š mislit koji su tu opijati u pitanju! :D A tek kad krenu u politiku i filozofiju... pazi, Mate Kapović kao izvor... meni je bilo neugodno, a nisam to pisao. :D Pokušali su proširiti pipke i na neke dalmatinske gradove, vidio sam da su prpali po Zadru i čini mi se Šibeniku, al' brzo su odustali. I tako... jave se povremeno ovako neki mulci koji s informatike u školi se prave važni pred frendovima i curama, tu i tamo neki random bolesnik s nekim komentarima i to je to. Jedini ozbiljni problemi na razini Velikog Učitelja su ovaj pobešnjeli Maksimilijan i ova Prva riječkokrpička vojna... al' snalazimo se nekako :D Inače, ovi iz Rijeke ti misle da smo Aca, Igor i ja jedna te ista osoba s 3 različita računa tako da se pazi, mogli bi i tebe asimilirati kao dobra ekipa iz kompanije Borg, za usluge :D --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 17:58, 6 april 2022 (CEST) ::Poslovično precizan, kao i uvijek :D -- [[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 22:24, 6 april 2022 (CEST) == Nova država == Estonija će biti pri kraju... uskoro... s obzirom na to da sada ide Južna Amerika, a to si dosad (nažalost) birao ti, rek'o da te opet pitam gdje nas seliš nakon Venzuele, tamo si nas prošli put otjerao. -- [[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:55, 28 juli 2022 (CEST) :{{ping|Edgar Allan Poe}} predlažem [[Surinam]], ima malo članaka (ali i [[.sr|veoma lep domen]]). --[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] ([[Razgovor sa korisnikom:Orijentolog|razgovor]]) 16:05, 28 juli 2022 (CEST) hq6j1n3zytfhiy3xegybo3bpdm61ery Šablon:Glavni gradovi Evrope 10 157066 41260342 40961539 2022-07-28T13:52:06Z Edgar Allan Poe 29250 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Glavni gradovi Evrope |title = [[Glavni grad]]ovi i administrativni centri država i teritorija [[Europa|Evrope]] |listclass = hlist |above = [[Šablon:Glavni gradovi Afrike|Afrika]] • [[Šablon:Glavni gradovi Azije|Azija]] • [[Šablon:Glavni gradovi Južne Amerike|Južna Amerika]] • [[Šablon:Glavni gradovi Oceanije|Oceanija]] • [[Šablon:Glavni gradovi Sjeverne Amerike|Sjeverna Amerika]] |group1 = [[Popis država|Samostalne države]] |list1 = * '''[[Tirana]]''', {{small|[[Albanija|{{color|grey|Albanija}}]]}} * '''[[Andorra la Vella]]''', {{small|[[Andora|{{color|grey|Andora}}]]}} * '''[[Erevan]]''', {{small|[[Armenija|{{color|grey|Armenija}}]]{{color|grey|{{sup|2}}}}}} * '''[[Beč]]''', {{small|[[Austrija|{{color|grey|Austrija}}]]}} * '''[[Baku]]''', {{small|[[Azerbejdžan|{{color|grey|Azerbejdžan}}]]{{color|grey|{{sup|1}}}}}} * '''[[Bruxelles]]''', {{small|[[Belgija|{{color|grey|Belgija}}]]}} * '''[[Minsk]]''', {{small|[[Belorusija|{{color|grey|Belorusija}}]]}} * '''[[Sarajevo]]''', {{small|[[Bosna i Hercegovina|{{color|grey|Bosna i Hercegovina}}]]}} * '''[[Sofija]]''', {{small|[[Bugarska|{{color|grey|Bugarska}}]]}} * '''[[Podgorica]]''', {{small|[[Crna Gora|{{color|grey|Crna Gora}}]]}} * '''[[Prag]]''', {{small|[[Češka|{{color|grey|Češka}}]]}} * '''[[Kopenhagen]]''', {{small|[[Danska|{{color|grey|Danska}}]]{{color|grey|{{sup|3}}}}}} * '''[[Tallinn]]''', {{small|[[Estonija|{{color|grey|Estonija}}]]}} * '''[[Helsinki]]''', {{small|[[Finska|{{color|grey|Finska}}]]}} * '''[[Pariz]]''', {{small|[[Francuska|{{color|grey|Francuska}}]]{{color|grey|{{sup|3}}}}}} * '''[[Atena]]''', {{small|[[Grčka|{{color|grey|Grčka}}]]}} * '''[[Tbilisi]]''', {{small|[[Gruzija|{{color|grey|Gruzija}}]]{{color|grey|{{sup|1}}}}}} * '''[[Zagreb]]''', {{small|[[Hrvatska|{{color|grey|Hrvatska}}]]}} * '''[[Dublin]]''', {{small|[[Irska|{{color|grey|Irska}}]]}} * '''[[Reykjavík]]''', {{small|[[Island|{{color|grey|Island}}]]}} * '''[[Rim]]''', {{small|[[Italija|{{color|grey|Italija}}]]}} * '''[[Nursultan]]''', {{small|[[Kazahstan|{{color|grey|Kazahstan}}]]{{color|grey|{{sup|1}}}}}} * '''[[Nikozija]]''', {{small|[[Kipar|{{color|grey|Kipar}}]]{{color|grey|{{sup|2}}}}}} * '''[[Riga]]''', {{small|[[Latvija|{{color|grey|Latvija}}]]}} * '''[[Vaduz]]''', {{small|[[Lihtenštajn|{{color|grey|Lihtenštajn}}]]}} * '''[[Vilnius]]''', {{small|[[Litvanija|{{color|grey|Litvanija}}]]}} * '''[[Luxembourg]]''', {{small|[[Luksemburg|{{color|grey|Luksemburg}}]]}} * '''[[Budimpešta]]''', {{small|[[Mađarska|{{color|grey|Mađarska}}]]}} * '''[[Valletta]]''', {{small|[[Malta|{{color|grey|Malta}}]]}} * '''[[Kišinjev]]''', {{small|[[Moldavija|{{color|grey|Moldavija}}]]}} * '''[[Monako]]''', {{small|[[Monako|{{color|grey|Monako}}]]{{color|grey|{{sup|4}}}}}} * '''[[Amsterdam]]''', {{small|[[Nizozemska|{{color|grey|Nizozemska}}]]{{color|grey|{{sup|3}}}}}} * '''[[Oslo]]''', {{small|[[Norveška|{{color|grey|Norveška}}]]{{color|grey|{{sup|3}}}}}} * '''[[Berlin]]''', {{small|[[Njemačka|{{color|grey|Njemačka}}]]}} * '''[[Varšava]]''', {{small|[[Poljska|{{color|grey|Poljska}}]]}} * '''[[Lisabon]]''', {{small|[[Portugal|{{color|grey|Portugal}}]]{{color|grey|{{sup|3}}}}}} * '''[[Bukurešt]]''', {{small|[[Rumunija|{{color|grey|Rumunija}}]]}} * '''[[Moskva]]''', {{small|[[Rusija|{{color|grey|Rusija}}]]{{color|grey|{{sup|1}}}}}} * '''[[San Marino (grad)|San Marino]]''', {{small|[[San Marino|{{color|grey|San Marino}}]]}} * '''[[Skoplje]]''', {{small|[[Severna Makedonija|{{color|grey|Severna Makedonija}}]]}} * '''[[Bratislava]]''', {{small|[[Slovačka|{{color|grey|Slovačka}}]]}} * '''[[Ljubljana]]''', {{small|[[Slovenija|{{color|grey|Slovenija}}]]}} * '''[[Beograd]]''', {{small|[[Srbija|{{color|grey|Srbija}}]]}} * '''[[Madrid]]''', {{small|[[Španija|{{color|grey|Španija}}]]{{color|grey|{{sup|3}}}}}} * '''[[Stockholm]]''', {{small|[[Švedska|{{color|grey|Švedska}}]]}} * '''[[Bern]]''', {{small|[[Švicarska|{{color|grey|Švicarska}}]]}} * '''[[Ankara]]''', {{small|[[Turska|{{color|grey|Turska}}]]{{color|grey|{{sup|1}}}}}} * '''[[London]]''', {{small|[[Ujedinjeno Kraljevstvo|{{color|grey|Ujedinjeno Kraljevstvo}}]]{{color|grey|{{sup|3}}}}}} * '''[[Kijev]]''', {{small|[[Ukrajina|{{color|grey|Ukrajina}}]]}} * '''[[Vatikan]]''', {{small|[[Vatikan|{{color|grey|Vatikan}}]]{{color|grey|{{sup|4}}}}}} |group3 = [[Popis zavisnih teritorija|Zavisni teritoriji]] |list3 = {{navbox subgroup| |groupstyle = text-align:left; | group1 = [[Danska]] | list1 = * '''[[Tórshavn]]''', {{small|[[Farski otoci|{{color|grey|Farski otoci}}]]}} | group2 = [[Finska]] | list2 = * '''[[Mariehamn]]''', {{small|[[Åland|{{color|grey|Åland}}]]}} | group3 = [[Ujedinjeno Kraljevstvo]] | list3 = * '''[[Episkopi (kantonman)|Episkopi]]''', {{small|[[Akrotiri i Dhekelia|{{color|grey|Akrotiri i Dhekelia}}]]}} * '''[[Gibraltar]]''', {{small|[[Gibraltar|{{color|grey|Gibraltar}}]]}} * '''[[Saint Peter Port]]''', {{small|[[Guernsey|{{color|grey|Guernsey}}]]}} * '''[[Saint Helier]]''', {{small|[[Jersey (otok)|{{color|grey|Jersey}}]]}} * '''[[Douglas (otok Man)|Douglas]]''', {{small|[[Man (otok)|{{color|grey|otok Man}}]]}} }} |group2 = [[Popis nepriznatih država|Nepriznate ili<br>djelomično priznate države]] |list2 = * '''[[Suhumi]]''', {{small|[[Abhazija|{{color|grey|Abhazija}}]]}} * '''[[Donjeck]]''', {{small|[[Donjecka Narodna Republika|{{color|grey|Donjecka Narodna Republika}}]]}} * '''[[Chinvali]]''', {{small|[[Južna Osetija|{{color|grey|Južna Osetija}}]]}} * '''[[Priština]]''', {{small|[[Kosovo|{{color|grey|Kosovo}}]]}} * '''[[Lugansk]]''', {{small|[[Luganska Narodna Republika|{{color|grey|Luganska Narodna Republika}}]]}} * '''[[Tiraspol]]''', {{small|[[Pridnjestrovlje|{{color|grey|Pridnjestrovlje}}]]}} * '''[[Stepanakert]]''', {{small|[[Republika Arcah|{{color|grey|Republika Arcah}}]]{{color|grey|{{sup|2}}}}}} * '''[[Sjeverna Nikozija]]''', {{small|[[Turska Republika Sjeverni Kipar|{{color|grey|Sjeverni Kipar}}]]{{color|grey|{{sup|2}}}}}} |below= <sup>1</sup>&nbsp;Značajan dio teritorija se nalazi u [[Azija|Aziji]]. • <sup>2</sup>&nbsp;U potpunosti u Aziji, ali ima društvene i političke veze s Evropom. • <sup>3</sup>&nbsp;Posjeduje zavisne ili slične teritorije izvan Evrope. • <sup>4</sup>&nbsp;U pitanju je [[grad-država]]. }}<noinclude> [[Kategorija:Evropski šabloni]] [[Kategorija:Navigacijske kutije za gradove‎]] </noinclude> 4sw0i2lltwkpd8jhkxbeijg4stf90x5 Napad NOVJ na Bosiljevo 1944. 0 162084 41260327 5036359 2022-07-28T12:25:14Z SrpskiAnonimac 101643 /* Operacija Floret */ wikitext text/x-wiki {{Infokutija vojni sukob |sukob= <span style="font-size: medium;">'''Napad NOVJ na Bosiljevo juna 1944.''' |deo= [[Drugi svjetski rat|Drugog svetskog rata]] |slika= Borbe za Bosiljevo 1944.jpg |opis_slike = ''Artiljerija Cankareve brigade tokom borbi za Bosiljevo''. |datum = [[30. 6.|30. jun]]-[[5. 7.|5. juli]] [[1944]]. |mesto= [[Bosiljevo]], komunikacije između Karlovca i Ogulina, [[Žumberak]] |uzrok= |teritorija= |rezultat = Pobeda [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]] [[Datoteka:Flag of SFR Yugoslavia.svg|40px]] |strana1 = [[Datoteka:Flag of SFR Yugoslavia.svg|40px]] [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije]] |strana2 = [[Datoteka:Flag of Croatia Ustasa.svg|40px]] Snage NDH<br />[[Datoteka:Flag of Germany 1933.svg|40px]] Nemački [[Wehrmacht|Vermaht]] |jedinice1 = [[Trinaesta primorsko-goranska divizija NOVJ|13. divizija]]<br />[[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizija]]<br />[[Četvrti hrvatski korpus NOVJ|Četvrti korpus]] |jedinice2 = Delovi [[392. legionarska divizija|392. legionarske divizije]]<br />Delovi [[1. kozačka divizija (Nemačka)|1. kozačke konjičke divizije]]<br />[[1. rezervni lovački puk]] <br /> Delovi [[3. ustaški zdrug|3. ustaškog zdruga]] <br /> Delovi [[4. ustaški zdrug|4. ustaškog zdruga]] |zapovednik1 = |zapovednik2= |snaga1=oko 1.000 u napadu na Bosiljevo, oko 2.000 u izolaciji napada |snaga2 = oko 250 u odbrani garnizona, oko 10.000 u okolnim garnizonima<ref>Petar Kleut: JEDANAESTI KORPUS NOVJ, strana 200</ref> |gubici1 = Bosiljevo: <br />11 poginulih, 8 teže i 16 lakše ranjenih<ref name="ReferenceA">Lado Ambrožič Novljan: PETNAESTA SLOVENAČKA DIVIZIJA, strana 267</ref> |gubici2 = Bosiljevo: <br />- 212 mrtvih, 16 ranjenih, 49 zarobljenih (partizanski izvori) <br />- 64 mrtvih (od toga 45 Nemaca), 27 ranjenih, 9 nestalih (nemački izvori)<ref name="ReferenceA"/> |gubici3 = |}} [[30. 6.|30. juna]] [[1944]]. jedinice [[Trinaesta primorsko-goranska divizija NOVJ|13.]] i [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizije NOVJ]] zajedničkim snagama izvele su uspešan napad na [[Bosiljevo]], posadno mesto na komunikaciji između Karlovca i Ogulina. Na samo uporište napadale su dve brigade [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizije]], dok su dve brigade [[Trinaesta primorsko-goranska divizija NOVJ|13. divizije]] štitile napad od pokušaja intervencije iz [[Ogulin]]a i [[Generalski Stol|Generalskog Stola]]. Nakon 18 sati borbe, otpor nemačko-ustaških snaga u uporištu je slomljen, a posada najvećim delom likvidirana. Ovaj napad izveden je u koordinaciji sa intenzivnim borbama koje su snage [[Četvrti hrvatski korpus NOVJ|Četvrtog korpusa]] u tom periodu vodile na [[Žumberak|Žumberku]] ([[operacija Dünkirchen|operacije Dinkirhen I i II]]). Na ovaj napad osovinske snage reagovale su koncentrisanjem snaga i organizovanjem protivudara [[3. 7.|3. jula]] [[1944]]. ([[Operacija Floret]]). U energičnom napadu, [[Bosiljevo]] je [[4. 7.|4. jula]] ponovo zauzeto. [[Trinaesta primorsko-goranska divizija NOVJ|13. primorsko-goranska divizija]] odgovorila je protivakcijama i oslobođenjem [[Drežnica (Ogulin)|Drežnice]] [[12. 7.|12. jula]]. == Prethodne okolnosti == Nakon [[operacija Morgenstern|operacija Morgenštern]] i [[Desant na Drvar|Reselšprung]], tokom juna [[1944]], jedinice NOVJ povećale su pritisak na garnizone i komunikacije, kako bi preuzeli inicijativu. [[Četvrti hrvatski korpus NOVJ|Četvrti korpus NOVJ]] usmerio je [[Sedma banijska divizija NOVJ|Sedmu diviziju]] i Unsku operativnu grupu na dolinu [[Una|Une]] a [[Osma kordunaška divizija NOVJ|Osmu]] i [[34. hrvatska divizija NOVJ|34. diviziju]] na komunikacije severno od Karlovca. [[Trinaesta primorsko-goranska divizija NOVJ|13. primorsko-goranska divizija]] izvela je [[Napad NOVJ na Crikvenicu juna 1944.|napad na Crikvenicu]]. Na inicijativu Glavnog štaba Slovenije, za akcije u pograničnoj oblasti Slovenije i Hrvatske, formirana je privremena za tu operaciju formirana je zajednička borbena grupacija, u koju je uključena i [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|Petnaesta slovenačka divizija]]. Prema planu operacije, trebalo je zauzeti niz nemačko-ustaških otpornih tačaka, među kojima [[Ozalj]] i [[Krašić]]. Međutim, osovinske snage reagovale su vrlo energično na dejstva [[Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije|NOVJ]] severno od [[Karlovac|Karlovca]]. [[22. 6.|22. juna]] pokrenuta je operacija protiv tih snaga NOVJ, a [[27. 6.|27. juna]] još jedna, znatno jačim snagama. U takvoj situaciji, u koordinaciji štabova NOVJ doneta je odluka da se, umesto na [[Žumberak|Žumberku]], izvede napad na [[Bosiljevo]]. Time je iskorišćeno slabljenje osovinskih posada, između ostalog i u Bosiljevu, u cilju napada na Žumberku. Za napad na samo uporište određene su dve Cankareva i Dvanaesta brigada [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizije]]. U garnizonima oko Bosiljeva ([[Ogulin]], [[Oštarije]], [[Generalski Stol]], Toplice, Lešće, Zvečaj, [[Duga Resa]], [[Karlovac]]) bile su prisutne snage od oko 10.000 ustaša i Nemaca. Za zaštitu napada od intervencije ovih snaga određene su dve brigade [[Trinaesta primorsko-goranska divizija NOVJ|13. divizije]], koje su štitile napad od pokušaja intervencije iz [[Ogulin]]a i [[Generalski Stol|Generalskog Stola]]. Za ovaj napad formiran je zajednički operativni štab [[Trinaesta primorsko-goranska divizija NOVJ|13.]] i [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizije]]. Dve divizije [[Četvrti hrvatski korpus NOVJ|Četvrtog korpusa]] ostale su da vezuju u borbama osovinske snage na Žumberku. == Tok borbi == Preostalu posadu Bosiljeva nakon upućivanja dela u akcije na Žumberku, sačinjavalo je oko 200 vojnika iz nemačkog 1. lovačkog rezervnog puka i 10. ustaške bojne. Prema oceni štaba [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizije]], Bosiljevo nije bilo teško utvrđeno, i "bilo (je) slabije utvrđeno naselje od neprijateljskih uporišta u Sloveniji"<ref name="ReferenceB">Lado Ambrožič Novljan: PETNAESTA SLOVENAČKA DIVIZIJA, strana 264</ref>. Zamisao odbrana zasnivala se na iznenadim ispadima u pozadinu napadača i na komunikaciju sa obližnjim garnizonima. Za napad na uporište je određena [[Četvrta slovenačka udarna brigada Matija Gubec|Gupčeva brigada]] i jedan bataljon [[Dvanaesta slovenačka brigada NOVJ|12. brigade]]. Odnos snaga bio je preko tri prema jedan u korist napadača, a u pogledu vatrene moći bio je još povoljniji<ref name="ReferenceB"/>. Snagama za napad su, uz protivkolski top Gupčeve brigade, pridodate dve haubice 13. divizije, jer je divizion [[Artiljerijska brigada Sedmog korpusa NOVJ|Prve artiljerijske brigade Slovenije]] pridodat snagama [[Četvrti hrvatski korpus NOVJ|Četvrtog korpusa]] na Žumberku. Napadom je neposredno rukovodio komandant [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizije]] [[Franc Kočevar Ciril]]. Napad je počeo u dva sata po ponoći, [[30. 6.|30. juna]]. Uprkos uspešnom privlačenju uporištu, zauzimanje na juriš nije uspelo, pa su se bataljoni napadne grupe povukli iz zone dejstva vatre branilaca. Nakon što su oko 11 časova aktivirane pristigle haubice, nakon artiljerijske pripreme usledio je novi juriš. Ni ovaj juriš nije doneo odluku. Najveći uspeh postigao je 4. bataljon [[Četvrta slovenačka udarna brigada Matija Gubec|Gupčeve brigade]], koji je zauzeo prve zgrade u Bosiljevu. Komandant [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizije]] ocenio je da je nastupio prelomni trenutak, pa je u napad ubacio još jedan bataljon 12. brigade i naredio svim snagama da se primaknu uporištu i neposredno uništavaju otporne tačke. Za to vreme brigade 13. divizije vodile su oštre borbe sa borbenim grupama koje su nastojale da se po svaku cenu probiju u Bosiljevo. [[Šesta primorsko-goranska brigada|Prva brigada]] kontrolisala je pravce od [[Ogulin]]a, izvodeći jednim bataljonom demonstrativni napad na [[Ogulin]]. Ona je odbila sve pokušaje delovi 33. ustaške bojne i 846. puka [[392. legionarska divizija|392. divizije]] iz [[Ogulin]]a prema Bosiljevu. Ova grupa se zatim opredelila da širokim obuhvatom zaobiđe brigadu, prodrevši u Vrbovsko, gde joj se zadržavajućom odbranom suprotstavio bataljon Primorsko-goranskog odreda. [[Četrnaesta primorsko-goranska brigada|Druga brigada]] imala je mnogo problema sa nadmoćnom i agresivnom grupom iz Generalskog Stola, koja je neprekidno pokušavala da izmanevriše delove brigade. Na kraju je ovu grupu Druga brigada jurišom razbila pred samim Bosiljevom, tako da su se samo manje grupice probile u mesto<ref>Petar Kleut: JEDANAESTI KORPUS NOVJ, strane 200-201</ref>. Ukupno oko pedesetak vojnika uspelo je da se probije kroz položaje 2. brigade 13. divizije u Bosiljevo. Međutim, to nije poremetilo sistematsko napredovanje slovenačkih bataljona. Mitraljeska gnezda, bunkeri u utvrđene zgrade sistematski su uništavana neposrednim gađanjem iz topova, bacača i protivtenkovskih pušaka. Oko 17. časova, kad je ocenio da je odbrana dovoljno narušena, komandant [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizije]] ponovo je naredio juriš. Do 20 časova uništene su poslednje tačke otpora. Cela posada je uništena ili zarobljena, osim manjih grupica koje su uspele da bekstvom izbegnu zarobljavanje. Zaplenjeno je 14 puškomitraljeza, 60 pušaka, 9 automata, jedan laki minobacač i 2 topa<ref name="ReferenceA"/>. == Borbe Četvrtog korpusa na Žumberku == U istom periodu štab nemačkog 69. korpusa preduzimao je uzastopne operacije protiv dve divizije [[Četvrti hrvatski korpus NOVJ|Četvrtog korpusa]] na Žumberku, sa namerom da obezbeci komunikaciju [[Zagreb]] - [[Karlovac]] i [[Karlovac]] - [[Metlika]]. U napadima je učestvovao Prvi lovački rezervni puk, delovi [[1. kozačka divizija (Nemačka)|1. kozačke konjičke divizije]] i 3. ustaški zdrug. Tokom operacije započete [[22. 6.|22. juna]] oštre borbe vodila je [[brigada Franjo Ogulinac Seljo]]. U tim borbama poginuo je politički komesar brigade, narodni heroj [[Marijan Badel]]<ref>Dušan Baić: ČETVRTI KORPUS NOV JUGOSLAVIJE, strana 293</ref>. [[27. 6.|27. juna]] počela je nova operacija [[69. rezervi armijski korpus (Nemačka)|69. nemačkog korpusa]] znatno ojačanim snagama pod nazivom Denkerk II ({{jez-nem|Dunkirchen II}}). Tokom četvorodnevnih osštir borbi između ostalih poginuli su i komandant [[Karlovačka brigada NOVJ|Karlovačke brigade]] [[34. hrvatska divizija NOVJ|34. divizije]] [[Franjo Molek]] i načelnik Štaba 1. brigade 8. divizije Dušan Kosanović<ref>Dušan Baić: ČETVRTI KORPUS NOV JUGOSLAVIJE, strana 294</ref>. Operacije su okončane bez rezultata. Umešnom odbranom uz upotrebu manevra i česte protivnapade, [[Četvrti hrvatski korpus NOVJ|Četvrti korpus NOVJ]] uspeo je da odbaci napadne grupe u polazne garnizone. Sledeću operaciju sa još većim snagama 69. korpus vodio je u prvoj polovini jula. Ova operacija zahvatila je Žumberak i [[Bela Krajina|Belu krajinu]] u [[Slovenija|Sloveniji]]. Snagama NOVJ rukovodio je zajednički slovenačko-hrvatski operativni štab, a u borbama su učestvovale i delovi [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|15. divizije]] (4. i 5. brigada). I ova operacija okončana je neuspehom napadača. Odbranjena je slobodna teritorija u [[Bela Krajina|Beloj Krajini]] sa centrom u [[Metlika|Metliki]]. == Operacija Floret == {{main|Operacija Floret}} Nemačka Komanda Jugoistoka naredila je koncentrisanje snaga i napad na grupaciju NOVJ u oblasti jugozapadno od [[Karlovac|Karlovca]]. [[15. brdski armijski korpus (Nemačka)|15. brdski korpus]] za ovu akciju prikupio je 846. puk 392. divizije i 33. ustašku bojnu. Napad je dobio kodni naziv "[[Operacija Floret|Poduhvat Floret]]". Istovremeno, štab [[Jedanaesti korpus NOVJ|Jedanaestog korpusa NOVJ]] planirao je svoje napadne aktivnosti. Prema planovima, [[Trinaesta primorsko-goranska divizija NOVJ|Trinaesta divizija]] trebalo je da zadrži inicijativu, i da nakon Bosiljeva likvidira posade u [[Vrbovsko]]m, [[Ravna Gora (općina)|Ravnoj Gori]] i [[Delnice|Delnicama]]. 35. divizija za to vreme imala je u planu napade na Perušić. Široku Kulu i Lički Osik. Već [[1. 7.|1. jula]] brigade su bile u pokretu. U blizini Vrhovina došlo je do iznenadnog susreta marševskih kolona Prve brigade Trinaeste divizije i ustaške 33. bojne. Došlo je do oštre susretne borbe, u kojoj je 33. bojna pretrpela velike gubitke. U toj borbi poginuo je komandant 1. brigade, Srđan Uzelac, narodni heroj<ref>Petar Kleut: JEDANAESTI KORPUS NOVJ, strana 225</ref>. Nastupajuće osovinske snage u oblasti Bosiljeva naišle su na zaštitne delove brigada [[Petnaesta slovenačka divizija NOVJ|Petnaeste divizije NOVJ]]. Osovinski napad ocenjen je u monografiji kao "dobro organizovana i dobro zamišljena akcija" pri čemu su se "na nekim sektorima slovenačke brigade našle u nevolji", ali "u tim borbama 15. divizija nije doživela neki ozbiljniji poraz"<ref>Lado Ambrožič Novljan: PETNAESTA SLOVENAČKA DIVIZIJA, strana 268</ref>. S druge strane, prema sećanjima nemačkih učesnika, bila je to značajna pobeda za njih. {{citat|3. jula borbena grupa protiv jakog neprijatelja zauzela je Vrbovsko i udarila prema Bosiljevu, gde su iz Ogulina stremili i ustaški 33. bataljon i III bataljon 846. puka. Ona je uspela, delom istog dana, da napadom prema severu odseče neprijatelju koji se povlačio izlaz na Kupu, nametne mu borbu i nanese mu značajne gubitke. On je izgubio 106 izbrojanih mrtvih i 31 zarobljenog, 1 Pak, veći broj mitraljeza i pušaka, i 20 konja. Dostavni put za Generalski Stol bio je opet slobodan, a 13. partizanska divizija naterana da se povuče bliže granici Slovenije.<ref>Franz Schraml: KRIEGSSCHAUPLATZ KROATIEN, strana 255. ({{jez-nem|Am 3. 7. nahm die Kampfgruppe gegen starken Feind Vrbovsko und stieß am 4. 7. in den Raum Bosiljevo vor, während gleichzeitig das Ust.-Batl. 33 und das III./846 von Ogulin nach Bosiljevo antraten. Es gelang, Teile des beim Wirksamwerden des Angriffs nach Norden über die Kupa fliehenden Feindes abzuschneiden, zum Kampf zu stellen und ihm erhebliche Verluste beizubringen. Er verlor 106 gezählte Tote und 31 Gefangene, 1 Pak, zahlreiche MG und Gewehre und 20 Pferde. Die Nachschub Straße bei Generalski Stol war wieder frei und die 13. Part.-Div. gezwungen, sich näher an die slowenische Grenze zu verlegen.}})</ref>}} Uprkos osovinskim nastojanjima, [[Jedanaesti korpus NOVJ]] nije ispustio inicijativu iz ruku. [[12. 7.|12. jula]] Prva brigada Trinaeste divizije uspešnim napadom [[Napad NOVJ na Delnice jula 1944.|zauzela je Delnice]], a [[9. 7.|9. jula]] počeo je napad [[35. lička divizija NOVJ|35. divizije NOVJ]] na liniju [[Perušić]] - [[Široka Kula]] - [[Lički Osik]], čime je započet niz obostranih julskih operacija u [[Lika|Lici]]. == Literatura == * Lado Ambrožič Novljan: PETNAESTA SLOVENAČKA DIVIZIJA - Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1987 * [http://www.znaci.net/00001/157.htm Petar Kleut: JEDANAESTI KORPUS NOVJ], Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd, 1987. * [http://www.znaci.net/00001/82.htm Dušan Baić: ČETVRTI KORPUS NOV JUGOSLAVIJE], Vojnoizdavački i novinski centar Beograd, 1990. * [http://www.znaci.net/00001/180.htm Franz Schraml: KRIEGSSCHAUPLATZ KROATIEN], Kurt Vowinckel Verlag, Neckargemünd 1962. {{de}} == Reference == {{izvori|2}} {{Drugi svjetski rat u Jugoslaviji}} [[Kategorija:Borbe između NOVJ i Nemaca]] [[Kategorija:Borbe između NOVJ i snaga NDH]] [[Kategorija:Napadi na garnizone NDH]] [[Kategorija:NOB u 1944.]] dwhg98bqtnlv016fipo02na8o2sqji6 Hermann Neubacher 0 169235 41260307 41259275 2022-07-28T12:10:23Z 87.116.163.30 wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka... Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref>}}<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] qs82lou903cjq02vgvr24hfpyxftnl2 41260308 41260307 2022-07-28T12:10:51Z 87.116.163.30 wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka... Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] 93073arq7b2kwnmrtlsjsa5fzvhifja 41260310 41260308 2022-07-28T12:13:40Z 87.116.163.30 wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić;[...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] 2cfgzm2qaktsta2at6u9awypjw5pril 41260311 41260310 2022-07-28T12:14:19Z 87.116.163.30 /* Nojbaherova "Velikosrpska federacija" */ wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić; [...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] 48d1xq71rti1ct3iw8xg65j148228tm 41260316 41260311 2022-07-28T12:18:57Z 87.116.164.51 wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić; [...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2005. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] 1nlht80ianj88n4j8qcjjr5icbqem77 41260317 41260316 2022-07-28T12:19:21Z 87.116.164.51 wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić; [...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2005. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2004. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] 5hakazxtk0970tc07ri1qpb73oqf8v6 41260318 41260317 2022-07-28T12:20:09Z 87.116.164.51 /* O odnosu Nedića i Mihailovića */ wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić; [...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2005. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] 79t1ay0ermw6roakk0c8puoduh3z6xm 41260320 41260318 2022-07-28T12:20:39Z 87.116.164.51 wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić; [...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] kt6f6xd7gbvl8r80njihnvqq48qjw7s 41260321 41260320 2022-07-28T12:20:58Z 87.116.164.51 wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić; [...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] n28ljz24mlfrm0falbmqmjlrtl1joua 41260322 41260321 2022-07-28T12:21:33Z 87.116.164.51 /* Nojbaherova "Velikosrpska federacija" */ wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić; [...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN - Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] 7kal7ps44lsnliae9ku5s687n7ocfb6 41260323 41260322 2022-07-28T12:21:54Z 87.116.164.51 /* O Milanu Nediću */ wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić; [...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN - Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN - Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] pehwb8qwng8k0vit98t2o8xsgsg0t3y 41260324 41260323 2022-07-28T12:22:12Z 87.116.164.51 /* O odnosu Nedića i Mihailovića */ wikitext text/x-wiki {{Infokutija biografija | ime = Herman Nojbaher | slika = | širina_slike = 250px | opis = ''Nacistički gradonačelnik Beča Hermann Neubacher 1938. godine.'' | datum_rođenja = [[24. jun]] [[1893]] | mjesto_rođenja = [[Vels (Austrija)|Vels]], [[Austrougarska]] | datum_smrti = {{dda|1960|7|1|1893|6|24|df=y}} | mjesto_smrti = [[Beč]],. [[Austrija]] | zanimanje = političar, diplomata | stranka = [[NSDAP]] }} '''Herman Nojbaher''' ({{jez-nem|Hermann Neubacher}}; [[Vels (Austrija)|Vels]] [[24. jun]] [[1893]]. - [[Beč]] [[1. jul]] [[1960]].) je bio austrijski [[nacista]] i specijalni nemački izaslanik za Balkan u drugom svetskom ratu. Nojbaher je na [[Balkan]]u uopšte, a u Srbiji posebno, radio na jačanju i objedinjavanju onih snaga koje su radile u interesu nacističke Nemačke. Nakon rata je u [[Beograd]]u osuđen za ratne zločine. == Biografija == Neubacher je od [[1935]]. godine član austrijske [[NSDAP|Nacionalsocijalističke partije]]. Bio je pristalica [[anšlus]]a Austrije Nemačkoj [[1938]]. godine. Pod nacistima je postavljen za gradonačelnika [[Beč]]a. === Drugi svetski rat === Nojbaher je kao diplomata Trećeg Rajha proveo od [[1940]]. do [[1945]]. na [[Balkan]]u - [[Bukurešt]], [[Sofija]], [[Tirana]], [[Podgorica]], [[Beograd]]. Kao visoki činovnik Ministarstva inostranih poslova [[Treći rajh|Trećeg rajha]] bio je u neposrednim kontaktima sa ministrom [[Ribentrop]]om, pa i samim [[Hitler]]om. Nojbaher je u [[Rumunija|Rumuniji]] uspešno rešio snabdevanje Trećeg rajha [[nafta|naftom]] („oružje za naftu"), u [[Bugarska|Bugarskoj]] opskrbljivanje namirnicama nemačkih trupa u [[Grčka|Grčkoj]], u Grčkoj je sredio privredne nevolje i održao nemački ratni front, u [[Albanija|Albaniji]] formirao nemački front posle [[kapitulacija Italije|kapitulacije Italije]] [[1943]]. U Srbiji je posebno radio na privlačenju četnika Draže Mihailovića nemačkom Vermahtu. Nakon reorganizacije nemačkog prisustva na [[Balkan]]u u avgustu 1943, Nojbaher je postavljen za najvišeg civilnog činovnika, kao izaslanik Ministranstva inostranih poslova Nemačke za Balkan. On je vodio vrlo pragmatičnu politiku, i smatrao je da nemačka vojska na Jugoistoku može izvući značajne koristi iz saradnje sa [[Dragoljub Mihailović|Mihailovićem]] na bazi zajedničkog neprijateljstva prema [[partizani]]ma. {{citiranje|Nojbaher je primio sledeće smernice: u okviru svog zadatka na Balkanu, da sa političkim vođama vodi akciju protiv komunista. U tu svrhu on treba da ujedini nacionalne, antikomunističke snage na jugoistoku Evrope. Nojbaher je dobio posebnu punomoć, da, recimo, sme da vodi pregovore sa nacionalnim banditima, ako se za to pruži mogućnost, a to se pre svega odnosi na bande Draže Mihailovića, koje je Tito potisnuo u Srbiju.<ref name="Živković">[http://www.scribd.com/doc/34075047/Srbi-u-Dokumentima-Vermahta Nikola Živković, Srbi u Ratnom dnevniku Vrhovne komande Vermahta]</ref>|Ratni dnevnik Vrhovne komande Vermahta od 30. oktobra 1943.}} Specijalni izaslanik Herman Nojbaher, ovlašten da pregovara sa Dražom Mihailovićem, ponudio je četnicima ugovore o uzajamnom nenapadanju i savezništvu u borbi protiv partizana. 19. novembra 1943. četnički komandant Starog Rasa [[Vojislav Lukačević]] prvi je potpisao sporazum sa Vermahtom. Ugovor je predviđao zajedničku borbu protiv komunista, obavezu četnika da neće pomagati pripadnike snaga koje su u ratu sa Nemačkom (tj. Britance), prepuštanje ugovorenih područja četnicima “radi samostalnog vođenja borbe, koju vodi i nemački Vermaht”, uključivanje četnika pod nemačko zapovedništvo prilikom većih operacija, redovnu isporuku municije i razmenu štabova za vezu. Uskoru su i drugi ovlašćeni Mihailovićevi komandanti potpisali [[Ugovori o saradnji četnika i Vermahta|sporazume sa Nemcima]] u Srbiji. Kada je i sam [[Dragoljub Mihailović]] [[avgust]]a [[1944]]. godine ponudio Nemcima saradnju u borbu protiv jugoslovenskih partizana, Nojbaher je ovo njegovo "prosjačenje kod okupatora" ocenio kao ozbiljnu ponudu: {{citiranje|Draža Mihajlović je neosporno dokazao: <br /> 1. da želi da održava primirje s okupacionim silama i <br /> 2. da je on toliko antikomunista, da je usprkos engleskim ponudama dao prednost prosjačenju kod okupatora pred slogom s crvenom stranom. <br /> Obećanja Draže Mihajlovića u pogledu lojalnog držanja treba uzeti ozbiljno, pošto je Draža Mihajlović u pitanju antikomunizma uvek zauzimao dosledno držanje.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_229.htm ZABELEŠKA OBAVEŠTAJNOG ODELJENJA KOMANDE JUGOISTOKA OD 18. AVGUSTA 1944. POVODOM PONUDE DRAŽE MIHAILOVICA ZA SARADNJU U BORBI PROTIV JEDINICA NOVJ]</ref>|Zabeleška obaveštajnog odeljenja komandanta Jugoistoka od 18. avgusta 1944. povodom ponude Draže Mihailovića za saradnju u borbi protiv NOVJ}} Nojbaher je 30. avgusta 1944. ocenio da Draža Mihajlović, poput Milana Nedića, verno služi nemačkim interesima, i da se "do danas trudio da ne zauzme neprijateljsko držanje prema okupatoru". To isto smatra i za ostale "vodeće Srbe", čija je parola »dajte nam oružje — onda pripadamo Vama«.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_231.htm Zabeleška obaveštajne grupe nemačkih komandi na Jugoistoku od 30. avgusta 1944. sa savetovanja u štabu komande Jugoistoka o aktuelnim pitanjima saradnje sa Dražom Mihailovićem i razvoju celokupne situacije na području Jugoistoka]</ref> Početkom 1945. godine, u skladu s nemačkim planom o objedinjavanju svih kvislinških snaga za borbu protiv stvaranja [[DFJ|nove Jugoslavije]], Nojbaher je uporno nastojao da ostvari i saradnju između kvislinga Nedića i [[Ante Pavelić|Pavelića]]. Zbog toga je u nekoliko navrata odlazio u [[Zagreb]] i vodio razgovore s ustaškim vrhovima. Nakon toga, Pavelić je rekao "da sa Srbima ipak treba naći neki modus vivendi i da je to njegova želja odavna".<ref name="Milovanović">[http://www.znaci.net/00001/11_77.htm Nikola Milovanović: PLAN KOMANDE LOVAČKIH GRUPA JUGOISTOK]</ref> Ali za realizaciju takvih planova bilo je i suviše kasno. [[29. 4.]] je došlo do kapitulacija nemačkih snaga u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj. === Posleratni period === Kada je započeo [[beogradski proces]] protiv Mihailovića, Herman Nojbaher, koji je tada bio u američkom zarobljeništvu, javio se da svedoči u korist četničkog vođe.<ref name="Živković"/> Jugoslovenski sud, premda je dao garancije, nije ga više pustio da se vrati u američko zarobljeništvo, nego ga je osudio prvo na [[smrt]], a onda na dugogodišnju robiju. Nojbaher je bio u [[beograd]]skom zatvoru do novembra [[1952]]. godine, kada je pomilovan. Umro u Beču 1. jula [[1960]].<ref name="Živković"/> == Nojbaherova "Velikosrpska federacija" == {{main|Nedićeva Velika Srbija}} Usled jačanja [[Narodnooslobodilačka borba|partizanskog otpora u Jugoslaviji]], nemački [[Firer]] je 29. oktobra 1943. naredio da se uspostavi "borbeno jedinstvo protiv komunizma na Jugoistoku". Na osnovu [[Hitler]]ovih uputa, specijalni opunomoćenik Nojbaher je od nemačke komande Jugoistoka zamolio opštu punomoć "za političku mobilizaciju nacionalnog srpstva" i bezodložnu pomoć u naoružanju.<ref>[http://www.znaci.net/00001/4_14_4_230.htm OBAVEŠTENJE GENERALŠTABA VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA OD 25. AVGUSTA 1944. MINISTARSTVU INOSTRANIH POSLOVA O RAZGOVORIMA MILANA NEDlĆA SA KOMANDANTOM JUGOISTOKA O SARADNJI DRAŽE MIHAILOVIĆA SA NEMCIMA U BORBI PROTIV NOVJ]</ref> Pokušavajući da pridobije Srbe za borbu protiv komunizma, Nojbaher je igrao na nacionalističku kartu. On je sa [[Milan Nedić|Nedićem]] pravio dogovor da od Srbije, [[Crna Gora|Crne Gore]] i delova BiH (tada u [[NDH]]) stvori [[Velika Srbija|veliku srpsku državu]], doduše u skraćenom formatu. Nojbaher o tome kaže: {{citat|U oktobru 1943. ministru spoljnih poslova Ribentropu predao sam svoje prve predloge u vezi s promenama naše politike prema Srbiji. Srž mojih predloga bila je sadržana u sledećem: Srbe bi trebalo ohrabriti, a položaj Nedića mora da se ojača. U tom smislu sam predložio čitav niz mera: 1) stvaranje Velikosrpske federacije, koja bi se sastojala iz Srbije, Crne Gore i Sandžaka...; 2) predsednik ove federacije biće general-pukovnik Nedić; [...] Nadao sam se da će od moje nove politike Nemačka imati koristi, a to znači da će se srpski etnički prostor u najvećoj meri „umiriti", odnosno, da će na toj teritoriji gotovo u potpunosti prestati aktivnosti neregularnih vojnih snaga. Takođe sam od ove nove politike očekivao da ću iz Crne Gore moći da istisnem Titove partizane i to uglavnom uz pomoć nacionalističkih, četničkih jedinica...<ref name="znaci.net">http://www.znaci.net/00001/172_7.pdf</ref><ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN - Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 151.</ref>}} [[Hitler]] je njegov predlog odbio. Usled sve izvesnije pobede [[partizan]]a, pitanje saradnje srpskih i hrvatskih kolaboracionista je aktuelizovano. Tako Neubacher 26. novembra 1944. godine kaže: {{citat|„Novi tonovi“ kod Pavelića, koji smatra da je potrebna nagodba sa Srbima. U tom smislu je spreman i na teritorijalne ustupke (Istočna Bosna).<ref>NAW, T-311, Roll 194, 001136-7: Zabilješka sa razgovora glavnkomandujućeg Jugoistoka i izaslanika Neubachera od 26. novembra 1944 (27. novembar 1944.).</ref>}} == Memoari Hermana Nojbahera == Memoari Hermana Nojbahera predstavljaju dragoceno svedočenje za povest Jugoslavije u [[Drugi svetski rat|Drugom svetskom ratu]]. Preuzevši na sebe teret odgovornosti „za veliko zlo", rekao je u predgovoru: „Nikoga ne mrzim. Život uvek počinje ujutro." On u njima iznosi svoje utiske o Balkanu: {{citat|„Nastojim da pružim čitaocima sliku, utisak o balkanskom svetu, koji ima mnogo lica, koji može da bude i srdačan i užasno okrutan."}} Tri su opšta balkanska problema kojima se pozabavio: [[krvna osveta]], [[gostoprimstvo]] i [[korupcija]]. Središte Nojbaherovog kazivanja čini prvi problem. Nojbaher kaže za [[Zagreb]] da mu je majka [[Beč]], tetka [[Budimpešta]], a sestre [[Grac]] i [[Ljubljana]]. [[Habzburzi]] su stvorili „organizaciono majstorsko delo" [[Vojna krajina|Vojnu krajinu]] i tako zapadni deo [[Jugoslavija|Jugoslavije]] pretvorili u svoj latinski, dok je Srbija, odnosno istočni deo Jugoslavije ostao u [[Vizantija|vizantijskom]] krugu. Opisujući narode služi se stereotipima: državotvorni [[Srbi]], osvetoljubivi [[Hrvati]], neuništivi [[Albanci]], mekani [[Rumuni]] i prevrtljivi [[Bugari]]. === O progonima Srba === U njegovim memoarima u odeljku o Srbima postoji poglavlje „Represalije", gde kaže: 1) „Srbi su postali divljač za odstrel, svako je mogao da ih nekažnjeno progoni i ubija". 2) „Nakon što se Jugoslavija raspala, usledio je hrvatski osvetnički pohod uništavanja pravoslavnih Srba. Ovaj događaj spada u najužasnija masovna ubistva tokom cele svetske istorije" 3) „Recept za pravoslavne, koji je primio ustaški vođa i poglavnik, predsednik [[NDH|Nezavisne Države Hrvatske]], [[Ante Pavelić]], podseća na najkrvavije religiozne ratove: 'Jedna trećina mora da postane katolička, jedna trećina mora da napusti zemlju, a jedna trećina mora da umre.' Poslednja tačka programa bila je i sprovedena u delo. Kada ustaške vođe pričaju o tome da su zaklali milion pravoslavnih Srba - uključujući bebe, decu, žene i starce to je onda, po meni, preterivanje i samohvalisanje. Na osnovu izveštaja koji su stigli do mene, procenjujem da broj nevinih, nenaoružanih, zaklanih Srba iznosi oko 750 hiljada. Kada sam, po ko zna koji put, u Glavnom štabu stavio na dnevni red izveštaje o istinski užasnim stvarima koje se odvijaju u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], Hitler mi je ovako odgovorio: „I ja sam poglavniku kazao da nije moguće samo tako iskoreniti tu manjinu, jer je ona, jednostavno, prevelika. - Da, kada bi čovek tačno znao gde je granica uništavanja jednog naroda“! 4) „U pravcu Srbije kretala se nepregledna kolona srpskih izbeglica, koji su bežali iz NDH". 6) „Najjače tkivo, najsnažniji narod na okupiranom Balkanu je srpski, a on je najgore prošao". 7) „Hitler je pripadao onoj vrsti [[Austrijanci|Austrijanaca]] koja polako izumire, a koja od godine [[1914]]. ima anti-srpski kompleks i to zbog ubistva prestolonaslednika u [[Sarajevo|Sarajevu]] i izbijanja [[Prvi svetski rat|Prvog svetskog rata]]". Verovao je da titula „Prusi Balkana" ne pripada Bugarima već Srbima, dodavši: „Za ovu titulu, međutim, trenutno se niko ne takmiči" (1953). Srbi nisu spremni na [[kompromis]]e bez kojih je život nemoguć, pa je iz toga Nojbaher izvukao zaključak da nisu u „dovoljnoj meri politički obdaren narod", budući da je [[pravda]] moralna, dok je [[interes]] državna kategorija. === O Titu === Nojbaher govori o tome kako je Tito postao ratna sila i preuzeo vlast u Jugoslaviji: {{citat|Za ovu pobedu on se borio ogorčeno i beskompromisno od 1941. godine. Niko mu je nije poklonio. Njegovi partizani borili su se fanatično i u borbama su pokazili spremnost da se žrtvuju i ginu. U brojnim borbama imali su velike i krvave gubitke, te su podneli nečuvene napore. Najveći deo boraca koji su 1941. godine započeli sa Titom borbu, nije bio među živima, jer su poginuli u borbama. I Tito se poslužio poznatom komunističkom tehnikom, vodeći politiku narodnog fronta. Ovu tehniku je primenio kada je stvarao Narodnooslobodilačku armiju u šumi, a takođe i nakon prestanka borbi, kada se Komunistička partija dočepala vlasti u Jugoslaviji. Kada prosuđujemo tok događaja u posleratnoj Jugoslaviji, odlučujuća je činjenica, koju uvek valja da imamo pred očima: Tito je - vodeći višegodišnje krvave borbe, sa svojom partizanskom armijom, koju su predvodili komunisti - postao ratna sila. Svešću o tome i ponosom bili su ispunjeni i on, a i njegove pristalice.<ref name="znaci.net"/>}} On potom ocenjuje Titovu posleratnu poziciju: {{citat|Kada Moskva govori da je Tito postao saveznik kapitalističkom Zapadu, to ne odgovara istini, već je to propaganda. Kada Zapad predstavlja Tita kao saveznika, onda je tu reč o iluziji. Sve ovo govori o tome da Tito poseduje priličnu meru državničkog dara, kada mu je uspelo da zauzme tako važno mesto, a da to bude veoma korisno za njegovu zemlju. Ovo Titu polazi za rukom od 1948. godine do danas. Tito je preživeo rat, građanski rat i krize koje su potresle njegovu zemlju. Do današnjeg dana Tito nosi na svojim grudima jedinu zaštitnu, pancir košulju, koja, kao revolucionara, može da ga sačuva od besa i nezadovoljstva njegovih savremenika: ova zaštita se zove - uspeh.<ref name="znaci.net"/>}} === O Draži Mihailoviću === Nojbaher je održavao kontakt sa Mihailovićem, a njegov "poverljiv čovek čak je tri puta bio u Dražinom glavnom štabu."<ref name="znaci.net"/> On piše o politici Draže Mihailovića, i objašnjava njegovu saradnju sa nacistima, uz istovremeno zadržavanje odnosa pritajenog neprijateljstva prema njima: {{citat|Dovoljno sam čuo od pouzdanih izvora, koji su me obavestili o Dražinom stavu prema Rajhu. On je ostao neprijatelj okupatoru, koji je, zbog Titovog uspona, postao njegov neprijatelj broj dva. Saveznici su Dražu ostavili na cedilu, pa je zato pokušao da od Nemaca - koji su za njega sada bili samo neprijatelj broj dva - dobije što je moguće više oružja. Namera četničkog vode bila je ova: da se, kada započne nemačko povlačenje, bez borbe dokopa nemačkih strateških pozicija i da se na njima utvrdi. On se spremao za konačan obračun sa Titom, koji je trebalo da se vodi beskompromisno, na život ili smrt, a u pitanju je bila budućnost Jugoslavije.}} Nojbaher ocenjuje da je saradnja sa Nemcima uz istovremenu antinemačku propagandu štetila Mihailovićevom pokretu i slabila ga: {{citat|Dok su, dakle, Dražini podređeni komandanti tu i tamo sarađivali sa Nemcima, on je sam nastavio da i dalje vodi propagandu protiv Nemaca. Ova politika bila je sasvim jasna i logična, što se same teorije tiče. U praksi, u svakodnevnom životu, međutim, ovako podvojeno držanje moralo je da šteti njegovom pokretu i da ga slabi, jer takva politika ne može lako da se razume i propagira.<ref name="znaci.net"/>}} Prema Nojbaheru, Draža je krajem 1944. mislio samo na jednu stvar: "kako da se bez borbe dokopa strateški ključnih mesta u zemlji, koja su se još nalazila u nemačkim rukama."<ref name="znaci.net"/> === O Milanu Nediću === Hermann Neubacher, u skladu sa interesima Berlina, pravda glavnog nemačkog kolaboranta [[Milan Nedić|Milana Nedića]]. Nojbaher bezlično govori o "uništavanju Srba i streljanju talaca", kao da nacistička Nemačka nema veze sa tim: {{citat|Položaj Srba bio je sledeći: u Hrvatskoj smo bili svedoci uništavanja Srba; u srpskim krajevima koji su bili okupirani, imali smo streljanja talaca i paljenje sela; na Kosovu i Metohiji na dnevnom redu bila su proterivanja Srba; u delovima Srbije koje su okupirale bugarske trupe, svakodnevno su ubijali i silovali Srbe, a ubijanja Srba događala su se i u krajevima koji su pripali Mađarskoj. Šta je u toj situaciji mogao da uradi Nedić? Godine 1941, kada je buknuo komunistički ustanak, Nedić je po nagovoru svojih prijatelja i Nemaca, pristao da postane predsednik srpske vlade i bio prisiljen da krene mučnim putem kolaboracije. U tom pokušaju da spase srpski narod, Nedić je neprestano doživljavao razočarenja i gubitak ugleda.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN - Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O odnosu Nedića i Mihailovića === Nojbaher je pokušavao da ojača položaj predsednika kvislinške vlade Nedića, i zbliži Mihailovića sa [[Milan Nedić|Nedićem]] u borbi protiv komunizma.<ref name="znaci.net"/> Nojbaher piše da je Nedić u početku bio ljubomoran na njegovo zbližavanje s Dražom: {{citat|Nedić je moje dosadašnje kontakte sa Glavnim štabom Draže Mihailovića pratio sa ljubomorom i nepoverenjem. On se bojao da se Nemačka sprema da zaigra na četničku kartu, a oni su bili njegovi protivnici. Kada je Nedić uvideo da nema ništa od toga da se ojača njegov položaj time što bi zabeležio uspehe na unutrašnjem i spoljnopolitičkom planu, kako sam ja predlagao, onda je i sam počeo da traži kontakte sa četnicima. U vladu je uveo jednog Dražinog pristalicu, koji je došao na mesto ubijenog državnog sekretara Đorđevića. Na ovaj način su uspostavljene službene veze sa Glavnim štabom Draže Mihailovića. O tim stvarima sam bio obavešten. Najzad, ja sam i sam nameravao da dođe do toga i to tako što bih ojačao položaj Nedića.<ref>Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN - Službeni list SCG, Beograd 2005. str. 158.</ref>}} === O sukobu partizana i četnika === Nojbaher ovako vidi sukob četnika i partizana i razloge četničke "nevoljne" kolaboracije: {{citat|Partizani su tačno znali šta im je cilj: da pod plaštom i zastavom nacionalnooslobodilačke borbe protiv okupatora utabaju put koji će im doneti vlast. Na tom putu pobili su onoliko nacionalističkih boraca, koliko je to bilo moguće. Jer za komuniste, sadašnji i budući neprijatelj broj jedan bili su nacionalisti. Nacionalisti su na taj način bili gurani u ruke okupatora, protiv koga su godine 1941. digli ustanak i otišli u šumu. Tako je okupator za nacionaliste postao neprijatelj broj dva. Plan nacionalista bio je sledeći: dokle god su nemački i italijanski okupatori u zemlji, da se od njih na ovaj ili onaj način dobije što je moguće više oružja. To je bio jedini razlog zbog koga su četnici, povremeno, sarađivali sa okupatorom. Niko od nacionalista nije imao nikakve simpatije za ratne ciljeve okupatora i niko od četnika nije bio spreman da se bori za ratne ciljeve Nemačke ili Italije.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji četnika sa Nemcima === Nojbaher svedoči o nemačkoj saradnji sa četnicima na terenu, koju je [[Hitler]] zabranjivao: {{citat|Već i pre mog dolaska se dešavalo da su se neke četničke jedinice u Srbiji, Bosni i Hercegovini, u Crnoj Gori i Dalmaciji, povremeno zajedno sa italijanskim i nemačkim trupama borile protiv partizanskih snaga. Ova saradnja, kojom su se naročito Italijani mnogo koristili, bila je Nemačkom glavnom štabu nepoželjna, a zapravo i zabranjena. Pa ipak, i pored zabrane Hitlera, Nemci i četnici su i dalje, s vremena na vreme, saradivali. Balkanski klanci i gudure su mračne a Glavni štab je bio daleko. Dešavalo se da se usamljeni komandant neke manje nemačke vojne formacije našao u teškoj situaciji i, odjednom, stigla mu je neočekivana i dobrodošla pomoć od neke četničke jedinice; on ju je, razume se, prihvatio. Komunisti su bili zajednički neprijatelji i četnicima i Nemcima.<ref name="znaci.net"/>}} Nojbaher naglašava koliko je bila bitna uloga Mihailovićevih četnika u borbi protiv partizana i pacifikaciji Srbije: {{citat|Ništa bolje ne može da opiše stanje u Srbiji od činjenice da je krajem avgusta 1944. bila stacionirana samo jedna nemačka borbena jedinica i to jedan policijski bataljon, koji i nije bio kompletan u odnosu na brojno stanje.<ref name="znaci.net"/>}} === O saradnji partizana sa Nemcima === Nojbaher također kaže da su partizani "možda iz taktičkih razloga sklapali dogovore" sa Nemcima: {{citat|Od kraja 1943. postojao je na prostoru Hrvatske stalni kontakt između Štaba nemačkog generala u Hrvatskoj Glaize-Horstenau (Glaise-Horstenau) i hrvatskog štaba Titovih partizana. Praktičan rezultat tih razgovora bila je razmena zarobljenika, a posebno ranjenika. Do razmene je došlo u više navrata. Godine 1944. bilo je trenutaka kada je partizanima izgledalo da im je okupator daleko manje opasan nego Saveznici, koji bi se, ako se iskrcaju na Balkan, verovatno teško pomirili sa tim da komunisti odnesu potpunu pobedu. Partizani su tada vodili borbe na nekoliko odlučujućih frontova i našli su se u nezavidnoj situaciji. Možda su iz taktičkih razloga sklapali dogovore sa Nemcima, kako bi, pre svega, dobili na vremenu, ali pri tom nisu nikada gubili iz vida svoj glavni cilj - osvajanje potpune vlasti u Jugoslaviji. Isto tako, nema govora o tome da je Tito ozbiljno shvatao sklapanje ugovora sa Nemcima. Ta saradnja mu je služila samo taktički, u određenom trenutku. Dugoročno, on je razmišljao o svojoj istorijskoj ulozi i legendi i pazio je, kada je sarađivao sa Nemcima, da se ne kompromituje.<ref name="znaci.net"/>}} == Izvori == {{Izvori|2}} == Literatura == * Herman Nojbaher, Specijalni zadatak Balkan - ''Službeni list SCG 2004.'' * [[Radoš Ljušić]], Leteći diplomata o najvećem zločinu na Balkanu ([[NIN]], 15.9.05; [http://www.nin.co.rs/ zvanična internet strana]) == Vanjske veze == * [http://www.aeiou.at/aeiou.encyclop.n/n309523.htm Hermann Neubacher bei www.aeiou.at] * [http://www.znaci.net/00001/172.htm Herman Nojbaher: SPECIJALNI ZADATAK BALKAN] {{Lifetime|1893|1960|Nojbaher, Herman}} [[Kategorija:Austrijski političari]] [[Kategorija:Gradonačelnici Beča]] [[Kategorija:Austrijski diplomati]] [[Kategorija:Nacisti]] [[Kategorija:Saradnja četnika sa snagama Osovine u Drugom svetskom ratu]] [[Kategorija:Bitka za Srbiju 1944.]] [[Kategorija:Članovi NSDAP-a]] [[Kategorija:Authority control]] kgg2wzr8lh3qmj7c0yaic8h708mtp61 Rukomet na Olimpijskim igrama 0 176285 41260370 41240018 2022-07-28T18:46:05Z CommonsDelinker 806 Datoteka/fajl Russian_Olympic_Committee_flag.svg je uklonjen/a jer ga/ju je na [[:commons:|Ostavi]] obrisao Ellywa sa razlogom: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Russian Olympic Committee flag.svg|]] wikitext text/x-wiki [[File:Handball pictogram.svg|220px|right]] '''[[Rukomet]]''' se na '''[[Olimpijske igre|Olimpijskim igrama]]''' prvi put pojavio [[1936.]] godine u [[Berlin]]u i to u formi [[veliki rukomet|velikog rukometa]], koji se igrao na otvorenom. Nakon berlinske Olimpijade, [[rukomet]] nije bio dio olimpijskog programa sve do [[1972.]] godine, kada je [[dvoranski rukomet]] postao službeni olimpijski sport za muškarce, odnosno [[1976.]] godine, kada je rukomet dobio i natjecanje u ženskoj konkurenciji. Od tog trenutka, rukomet je standardni sport na [[Olimpijada|ljetnim Olimpijskim igrama]]. ==Turnir za muškarce== {{Infokutija Sportsko natjecanje | ime = Rukometni turnir na<br>Olimpijskim igrama za muškarce | izvorni naziv = | logo = | veličina = | opis = | utemeljeno = [[1936.]] {{small|([[veliki rukomet]])}}<br>[[1972.]] {{small|([[dvoranski rukomet]])}} | ukinuto = | regija = | momčadi = 12 | aktualni prvak = {{RukRep|FRA}} {{small|(treći naslov)}} | najuspješnija momčad = {{RukRep|FRA}} {{small|(tri naslova)}} | geslo = }} '''[[Rukomet]]ni turnir na [[Olimpijada|Olimpijskim igrama]] za muškarce''' igra se svake četiri godine u sklopu [[Olimpijske igre|Olimpijskih igara]]. Muški turnir je, u formi [[veliki rukomet|velikog rukometa]], prvi put odigran na [[Olimpijada 1936|Olimpijskim igrama 1936.]] godine u [[Berlin]]u, ali je onda ukinut i nije igran sve do [[Olimpijada 1972|Olimpijskih igara 1972.]] godine u [[München]]u. Od [[1972.]] godine, turnir se igra na svim Olimpijskim igrama. Trenutno na glavnom turniru sudjeluje 12 reprezentacija sa svih kontinenata osim [[Oceanija|Oceanije]],<ref name="Oceanija">Reprezentacije iz Oceanije mogu nastup ostvariti samo domaćinstvom, jer [[IHF]] ne priznaje [[OHF]] kao punopravnu kontinentalnu federaciju.</ref> a aktualni prvak je [[Francuska rukometna reprezentacija|Francuska]], kojoj je to rekordni treći naslov. Nakon Francuske, po dva naslova imaju [[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]], [[Rukometna reprezenetacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]], [[Rukometna reprezentacija Hrvatske|Hrvatska]] i [[Rukometna reprezentacija Rusije|Rusija]], s tim da je potonja svoj prvi naslov osvojila kao Ujedinjeni tim. ===Historija=== Unatoč njegovoj globalnoj popularnosti u suvremenom svijetu sporta, [[rukomet]] je relativno kasno uveden u službeni program [[Olimpijada|Olimpijskih igara]]. Prva pojava ovog sporta bila je u sklopu [[Olimpijada 1936|Olimpijskih igara 1936.]] godine u [[Treći Reich|Trećem Reichu]], ali u formi [[veliki rukomet|velikog rukometa]], koji se danas više ne igra. Na turniru je sudjelovalo ukupno šest reprezentacija ([[Rukometna reprezentacija Sjedinjenih Američkih Država|Sjedinjene Države]] kao jedina neeuropska reprezentacija), a igralo se u grupnom sustavu u kojeme je, na kraju, slavio domaćin - [[Rukometna reprezentacija Njemačke|Treći Reich]]. Zbog [[Drugi svjetski rat|Drugog svjetskog rata]], [[Olimpijske igre]] nisu ponovno organizirane sve do [[1948.]] godine, međutim rukomet nije uvršten kao sport na tim igrama. Na [[Olimpijada 1952|Olimpijadi 1952.]] u [[Helsinki]]ju, [[veliki rukomet]] je uvršten kao demonstracijski sport, a jedinu utakmicu odigrale su [[Rukometna reprezentacija Švedske|Švedska]] i [[Rukometna reprezentacija Danske|Danska]], međutim isti se nikada nije formalno vratio na Olimpijske igre. Iako je [[1954.]] godine došlo do obnove [[IHF Svjetsko prvenstvo u rukometu|Svjetskog prvenstva]] u dvoranskom rukometu, isti se na Olimpijadi nije pojavio sve do [[Olimpijada 1972|Igara 1972.]] godine u [[München]]u. Te je godine organiziran samo muški turnir, na kojemu je sudjelovalo ukupno 16 reprezentacija sa četiri kontinenta; prvak je bila [[Rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]], koja je u finalu svladala [[Rukometna reprezentacija Čehoslovačke|Čehoslovačku]] 21:16. Od minhenske Olimpijade, rukomet je postao standardni dio olimpijskog programa te se kontinuirano igra na svim Olimpijadama. Na [[Olimpijada 1976|Olimpijadi 1976.]] sudjelovalo je 11 ekipa, dok je od [[Olimpijada 1980|Olimpijade 1980.]] godine u [[Moskva|Moskvi]] ustaljen broj od ukupno 12 sudionika završnog turnira. Olimpijskim turnirima u vrijeme [[Hladni rat|Hladnoga rata]] mahom su dominirale zemlje [[Istočni blok|Istočnog bloka]]. Tako je [[SFR Jugoslavija]] na turniru u [[Los Angeles]]u [[1984.]] godine osvojila svoje drugo zlato, dok je [[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]] osvajao titule [[1976.]] i [[1988.]] godine; olimpijski turnir u [[Moskva|Moskvi]] osvojila je [[Rukometna reprezentacija Istočne Njemačke|Istočna Njemačka]], kojoj je to bio jedini osvojeni međunarodni turnir. Na Olimpijskom turniru [[1992.]] pobjedu je odnio [[Ujedinjeni tim na Olimpijadi 1992.|Ujedinjeni tim]], koji je predstavljao 12 od 15 zemalja bivšeg [[SSSR|Sovjetskog Saveza]] (Baltičke zemlje nastupale su samostalno); danas se ta medalja pripisuje [[Rukometna reprezentacija Rusije|Rusiji]], koja je zlato osvojila i [[2000.]] godine. [[File:Handball podium08.jpg|320px|thumb|left|[[Francuska rukometna reprezentacija]] je [[2012.]] godine postala prva i jedina muška reprezentacija koja je uspješno obranila olimpijsko zlato.]] [[Rukomet na Olimpijadi 1996. - muškarci|Olimpijski turnir 1996.]] godine u [[Atlanta|Atlanti]] osvojila je [[Rukometna reprezentacija Hrvatske|Hrvatska]], koja je, vođena [[Velimir Kljaić|izbornikom Kljaićem]], tako osvojila svoje prvo zlato. Drugi put će postati prvaci [[2004.]] godine pod vodstvom [[Lino Červar|izbornika Červara]]. Kada je [[Claude Onesta|Onestina]] [[Francuska rukometna reprezentacija|Francuska]] [[2008.]] i [[2012.]] osvojila zlatnu medalju, postala je prva muška reprezentacija u historiji koja je obranila olimpijsko zlato. Zanimljivo je primijetiti kako [[Švedska rukometna reprezentacija|Švedska]], koja je 90-ih godina dominirala svjetskim rukometom, nikada nije bila olimpijski prvak; čak su četiri puta igrali u finalu (tri puta uzastopno od [[1992.]] do [[2000.]] te [[2012.]]), međutim svaki puta su osvajali srebrnu medalju. Na [[Rukomet na Olimpijadi 2016. - muškarci|turniru u Riju de Janeiru]], Francuska reprezentacija je ulaskom u finale dobila priliku da postane prva muška reprezentacija koja će tri puta za redom osvojiti olimpijsko zlato. Međutim, u finalu su izgubili od [[Danska rukometna reprezentacija|Danske]], kojoj je to bilo prvo olimpijsko finale i prva medalja na tom turniru. Francuska je, ipak, postala prva reprezentacija koja je osvojila tri olimpijska zlata u muškom rukometu [[2021.]], kada je u [[Rukomet na Olimpijadi 2020. – Muškarci|finalu Igara 2020.]] godine pobijedila Dansku 25:23, postavivši tako novi rekord. ===Format=== Uz izuzetak [[Olimpijada|Igara]] [[1936.]] i [[1972.]] godine, format natjecanja na Olimpijskim igrama je u potpunosti ujednačen. Na [[Olimpijada 1936|Olimpijskim igrama 1936.]] godine igrao se [[veliki rukomet]] i sudjelovalo je samo šest reprezentacija, koje su dobile pozivnice. Momčadi su bile raspoređene u dvije grupe po tri reprezentacije, a dvije prvoplasirane momčadi iz obaju grupa su prolazile u završnu grupu, gdje su igrale međusobno; pobjednik turnira bila je momčad s najviše bodova u drugoj grupnoj fazi, a posljednje momčadi iz prve grupne faze su međusobno igrale za peto i šesto mjesto. Što se tiče turnira [[1972.]] godine, na njemu je sudjelovalo ukupno 16 reprezentacija. Reprezentacije su bile raspodjeljene u četiri grupe po četiri ekipe, a u drugu fazu su prolazile dvije najbolje plasirane momčadi iz svake skupine; ostale momčadi međusobno su igrale za plasman. Druga faza sastojala se također od grupa, točnije dvije grupe po četiri ekipe. Pobjednici grupa odlazili su u finale, a drugoplasirani u utakmicu za broncu, dok su treća i četvrta momčad igrale utakmice za plasman. Od [[1976.]] godine, olimpijski turnir je sveden na 12 reprezentacija i tako se zadržalo i do danas. Momčadi su se kvalificirale preko [[IHF Svjetsko prvenstvo u rukometu|Svjetskog prvenstva]] i kvalifikacijskih turnira, a kasnije je omogućena kvalifikacija i preko kontinentalnih prvenstava. Dvanaest reprezentacija raspoređeno je u dvije grupe po šest, s tim da je kroz godine variralo koliko reprezentacija ide dalje. Tako do [[1992.]] godine nije bilo faze na izbacivanje već su prvoplasirane momčadi iz grupa igrale u finalu, a drugoplasirane su se borile za broncu; ostale reprezentacije igrale su za plasman. Na turnirima [[1992.]] i [[1996.]] uvedeno je polufinale za dvije najbolje plasirane momčadi iz dvaju grupa, dok od [[2000.]] godine iz grupne faze prolaze ukupno četiri reprezentacije koje igraju četvrtfinale, polufinale i finale; druga faza je, tako, faza na izbacivanje. ===Rezultati=== ====Pregled dosadašnjih turnira==== {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align: center; width: 100%;" |- !rowspan="2" width="5%"|Godina !rowspan="2" width="12%"|Domaćin !colspan="3"|Finale !colspan="3"|Utakmica za 3. mjesto |- !width="15%" bgcolor="#ffd700"|Zlatni !width="10%"|Rezultat !width="15%" bgcolor="#c0c0c0"|Srebrni !width="15%" bgcolor="#cc9966"|Brončani !width="10%"|Rezultat !width="15%"|Četvrtoplasirani |- |[[Rukomet na Olimpijadi 1936.|1936.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|Treći Reich}} [[Berlin]], [[Treći Reich]]}} |'''[[Datoteka:Flag of German Reich (1935–1945).svg|30px|border]]<br />[[Njemačka rukometna reprezentacija|Treći Reich]]''' | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of Austria.svg|border|30px]]<br />[[Austrijska rukometna reprezentacija|Austrija]] |[[Datoteka:Flag of Switzerland.svg|20px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Švicarske|Švicarska]] | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Mađarska rukometna reprezentacija|Mađarska]] |- style="background: #D0E6FF;" |colspan="8"| ''Rukomet se od [[1948.]] do [[1968.]] nije igrao na Olimpijskim igrama'' |- |[[Rukomet na Olimpijadi 1972.|1972.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|Zapadna Njemačka}} [[München]], [[Zapadna Njemačka]]}} |'''[[Datoteka:Flag of SFR Yugoslavia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]]''' |'''21:16''' |[[Datoteka:Flag of Czechoslovakia.svg|border|30px]]<br />[[Čehoslovačka rukometna reprezentacija|Čehoslovačka]] |[[Datoteka:Flag of Romania (1965-1989).svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Rumunjske|SR Rumunjska]] |'''19:16''' |[[Datoteka:Flag of East Germany.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Istočne Njemačke|Istočna Njemačka]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 1976. - muškarci|1976.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|KAN}} [[Montreal]], [[Kanada]]}} |'''[[Datoteka:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]]''' |'''19:15''' |[[Datoteka:Flag of Romania (1965-1989).svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Rumunjske|SR Rumunjska]] |[[Datoteka:Flag of Poland (1928-1980).svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Poljske|Poljska]] |'''21:18''' |[[Datoteka:Flag of Germany.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Zapadne Njemačke|Zapadna Njemačka]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 1980. - muškarci|1980.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|SSSR}} [[Moskva]], [[Sovjetski Savez]]}} |'''[[Datoteka:Flag of East Germany.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Istočne Njemačke|Istočna Njemačka]]''' |'''23:22'''<br>(produžeci) |[[Datoteka:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]] |[[Datoteka:Flag of Romania (1965-1989).svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Rumunjske|SR Rumunjska]] |'''20:18''' |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Mađarska rukometna reprezentacija|Mađarska]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 1984. - muškarci|1984.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|SAD}} [[Los Angeles]], [[Sjedinjene Države]]}} |'''[[Datoteka:Flag of SFR Yugoslavia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]]''' |'''18:17''' |[[Datoteka:Flag of Germany.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Zapadne Njemačke|Zapadna Njemačka]] |[[Datoteka:Flag of Romania (1965-1989).svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Rumunjske|SR Rumunjska]] |'''23:19''' |[[Datoteka:Flag of Denmark.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Danske|Danska]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 1988. - muškarci|1988.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|JKO}} [[Seoul]], [[Južna Koreja]]}} |'''[[Datoteka:Flag of the Soviet Union.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]]''' |'''32:25''' |[[Datoteka:Flag of South Korea.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |[[Datoteka:Flag of SFR Yugoslavia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]] |'''27:23''' |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Mađarska rukometna reprezentacija|Mađarska]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 1992. - muškarci|1992.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|ŠPA}} [[Barcelona]], [[Španjolska]]}} |'''[[Datoteka:Olympic flag.svg|30px|border]]<br />[[Ujedinjeni tim na Olimpijadi 1992.|Ujedinjeni tim]]''' |'''22:20''' |[[Datoteka:Flag of Sweden.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Švedske|Švedska]] |[[Datoteka:Flag of France.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] |'''24:20''' |[[Datoteka:Flag of Iceland.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Islanda|Island]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 1996. - muškarci|1996.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|SAD}} [[Atlanta]], [[Sjedinjene Države]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Croatia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Hrvatske|Hrvatska]]''' |'''27:26''' |[[Datoteka:Flag of Sweden.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Švedske|Švedska]] |[[Datoteka:Flag of Spain.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Španjolske|Španjolska]] |'''27:25''' |[[Datoteka:Flag of France.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 2000. - muškarci|2000.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|AUS}} [[Sydney]], [[Australija]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Russia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Rusije|Rusija]]''' |'''28:26''' |[[Datoteka:Flag of Sweden.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Švedske|Švedska]] |[[Datoteka:Flag of Spain.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Španjolske|Španjolska]] |'''26:22''' |[[Datoteka:Flag of FR Yugoslavia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija SR Jugoslavije|SR Jugoslavija]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 2004. - muškarci|2004.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|GRČ}} [[Atena]], [[Grčka]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Croatia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Hrvatske|Hrvatska]]''' |'''26:24''' |[[Datoteka:Flag of Germany.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Njemačke|Njemačka]] |[[Datoteka:Flag of Russia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Rusije|Rusija]] |'''28:26''' |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Mađarska rukometna reprezentacija|Mađarska]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 2008. - muškarci|2008.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|KIN}} [[Peking]], [[Kina]]}} |'''[[Datoteka:Flag of France.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]]''' |'''28:23''' |[[Datoteka:Flag of Iceland.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Islanda|Island]] |[[Datoteka:Flag of Spain.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Španjolske|Španjolska]] |'''35:29''' |[[Datoteka:Flag of Croatia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Hrvatske|Hrvatska]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 2012. - muškarci|2012.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|UK}} [[London]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo]]}} |'''[[Datoteka:Flag of France.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]]''' |'''22:21''' |[[Datoteka:Flag of Sweden.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Švedske|Švedska]] |[[Datoteka:Flag of Croatia.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Hrvatske|Hrvatska]] |'''33:26''' |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Mađarska rukometna reprezentacija|Mađarska]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 2016. - muškarci|2016.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|BRA}} [[Rio de Janeiro]], [[Brazil]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Denmark.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Danske|Danska]]''' |'''28:26''' |[[Datoteka:Flag of France.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] |[[Datoteka:Flag of Germany.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Njemačke|Njemačka]] |'''31:25''' |[[Datoteka:Flag of Poland.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Poljske|Poljska]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 2020. - muškarci|2020.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|JAP}} [[Tokyo]], [[Japan]]}} |{{flagicon|FRA|size=30px}}<br />'''[[Rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]]''' |'''25:23''' |[[Datoteka:Flag of Denmark.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Danske|Danska]] |[[Datoteka:Flag of Spain.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Španjolske|Španjolska]] |'''33:31''' |[[Datoteka:Flag of Egypt.svg|30px|border]]<br />[[Rukometna reprezentacija Egipta|Egipat]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 2024. – Muškarci|2024.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|FRA}} [[Pariz]], [[Francuska]]}} | |''':''' | | |''':''' | |} ====Uspješne reprezentacije==== Uključujući i zemlje koje danas više ne postoje, ukupno 39 zemalja je sudjelovalo u završnom olimpijskom turniru za muškarce. Od tih 39 zemalja, njih je trinaest igralo u finalu (ne računajući turnir iz [[1936.]], kada se igrala samo grupna faza), dok je ukupno osam zemalja osvojilo zlatnu medalju. Od osam osvajača zlatne medalje, samo je [[Rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] osvajala zlato tri puta, dok su četiri reprezentacije to ostvarile dva puta. [[Rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]] je prva momčad koja je postala dvostruki olimpijski prvak ([[1972.]] i [[1984.]]), a to su još uspjele i reprezentacije [[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetskog Saveza]] ([[1976.]] i [[1988.]]), [[Rukometna reprezentacija Hrvatske|Hrvatske]] ([[1996.]] i [[2004.]]) i [[Rukometna reprezentacija Rusije|Rusije]] ([[1992.]], kao [[Ujedinjeni tim na Olimpijadi 1992.|Ujedinjeni tim]], i [[2000.]]); Francuska je jedina muška reprezentacija koja je uspješno obranila naslov olimpijskog prvaka, dok je treći naslov osvojen kasnije. Po jedno zlatno odličje imaju [[Rukometna reprezentacija Njemačke|Njemačka]] ([[1936.]] kao [[Treći Reich]]), [[Rukometna reprezentacija Istočne Njemačke|Istočna Njemačka]] ([[1980.]]) i [[Rukometna reprezentacija Danske|Danska]] ([[2016.]]). Francuska ujedno ima i pet osvojenih medalja ukupno, što je rekord olimpijskog turnira. S druge strane, reprezentacije [[Rukometna reprezentacija Švedska|Švedske]], [[Rukometna reprezentacija Rumunjske|Rumunjske]] i [[Španjolska rukometna reprezentacija|Španjolske]] imaju najviše osvojenih medalja, bez da su ikada osvajale zlatno odličje; Švedska je četiri puta bila srebrna, Rumunjska je osvojila jedno srebro i tri brončane medalje, dok je Španjolska čak četiri puta bila brončana. Četiri medalje ima još i Njemačka, međutim ta je reprezenetacija bila olimpijski prvak. Sve reprezentacije koje su se našle među četiri najbolje bile su iz Europe, osim [[Rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južne Koreje]], koja je [[1988.]] godine osvojila srebrnu medalju, i [[Rukometna reprezentacija Egipta|Egipta]], koji je na Igrama [[2020.]] godine osvojio četvrto mjesto. {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable plainrowheaders}} |- |- |1||align="left" width=300|{{RukRep|FRA}} |3||1||1||'''5''' |- |2||align="left" width=300|''{{flagicon|SSSR}} [[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]]'' |2||1||0||'''3''' |- |rowspan="3"|3||align="left" width=300|''{{flagicon|SFRJ}} [[Rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]]'' |2||0||1||'''3''' |- |align="left" width=300|{{RukRep|RUS}}* |2||0||1||'''3''' |- |align="left" width=300|{{RukRep|HRV}} |2||0||1||'''3''' |- |4||align="left" width=300|{{RukRep|NJE}}{{sup|1}} |1||2||1||'''4''' |- |5||align="left" width=300|{{RukRep|DAN}} |1||1||0||'''2''' |- |6||align="left" width=300|''{{RukRep|DDR}}'' |1||0||0||'''1''' |- |6||align="left" width=300|{{RukRep|ŠVE}} |0||4||0||'''4''' |- |7||align="left" width=300|{{RukRep|RUM}} |0||1||3||'''4''' |- |rowspan="4"|8||align="left" width=300|{{RukRep|AUT}} |0||1||0||'''1''' |- |align="left" width=300|''{{RukRep|ČSSR}}'' |0||1||0||'''1''' |- |align="left" width=300|{{RukRep|JKO}} |0||1||0||'''1''' |- |align="left" width=300|{{RukRep|ISL}} |0||1||0||'''1''' |- |9||align="left" width=300|{{RukRep|ŠPA}} |0||0||4||'''4''' |- |rowspan="2"|10||align="left" width=300|{{flagicon|ŠVI|size=16px}} [[Rukometna reprezentacija Švicarske|Švicarska]] |0||0||1||'''1''' |- |align="left" width=300|{{RukRep|POLJ}} |0||0||1||'''1''' |- !colspan=2| '''Ukupno''' || '''14''' || '''14''' || '''14''' || '''42''' |} {{small| :'''Napomena:''' Reprezentacije u italiku označavaju one zemlje koje su se u međuvremenu raspale ili spojile s drugim zemljama. :<nowiki>*</nowiki> Zlatna medalja koju je [[Ujedinjeni tim na Olimpijadi 1992.|Ujedinjeni tim]] osvojio [[1992.]] danas se pripisuje Rusiji. :{{sup|1}} Uključuje i odličja koja je osvojila [[Rukometna reprezentacija Zapadne Njemačke|Zapadna Njemačka]]. }} ===Nagrade=== {| class=wikitable |- ! rowspan="2"|Olimpijada ! colspan="5"|Najbolji strijelac ! rowspan="18"| ! rowspan="2"|Najbolji golman ! rowspan="18"| ! width="150" rowspan="2"|Najbolji igrač |- ! Igrač ! Gol. ! Uda. ! % ! Uta. |- |{{flagicon|NJE|Nazi}} [[Rukomet na Olimpijadi 1936.|1936.]] |{{flagicon|NJE|Nazi}} [[Hans Theilig]] |{{center|22}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|5}} |rowspan="7" {{N/A}} |rowspan="13" {{N/A}} |- |{{flagicon|NJE}} [[Rukomet na Olimpijadi 1972.|1972.]] |{{flagicon|RUM|1965}} [[Gheorghe Gruia]] |{{center|37}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|7}} |- |rowspan="2"|{{flagicon|KAN}} [[Rukomet na Olimpijadi 1976. - muškarci|1976.]] |{{flagicon|RUM|1965}} [[Ștefan Birtalan]] |{{center|32}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|5}} |- |{{flagicon|DAN}} [[Bent Larsen]] |{{center|32}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|6}} |- |{{flagicon|SSSR}} [[Rukomet na Olimpijadi 1980. - muškarci|1980.]] |{{flagicon image|Flag of Poland (1928-1980).svg}} [[Jerzy Klempel]] |{{center|44}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|6}} |- |{{flagicon|SAD}} [[Rukomet na Olimpijadi 1984. - muškarci|1984.]] |{{flagicon|ŠVE}} [[Björn Jilsén]] |{{center|50}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|6}} |- |{{flagicon|JKO}} [[Rukomet na Olimpijadi 1988. - muškarci|1988.]] |{{flagicon|JKO}} [[Gang Jae-won]] |{{center|49}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|6}} |- |{{flagicon|ŠPA}} [[Rukomet na Olimpijadi 1992. - muškarci|1992.]] |width=150|{{flagicon image|Olympic flag.svg}} [[Talant Dujšebajev]] |{{center|47}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|7}} |width=150|{{flagicon image|Olympic flag.svg}} [[Andrej Lavrov]] |- |{{flagicon|SAD}} [[Rukomet na Olimpijadi 1996. - muškarci|1996.]] |{{flagicon|HRV}} [[Patrik Ćavar]] |{{center|43}} |{{center|60}} |{{center|72%}} |{{center|6}} |{{flagicon|ŠVE}} [[Mats Olsson]] |- |{{flagicon|AUS}} [[Rukomet na Olimpijadi 2000. - muškarci|2000.]] |{{flagicon|ŠVE}} [[Stefan Lövgren]] |{{center|51}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|8}} |{{flagicon|ŠVE}} [[Peter Gentzel]] |- |{{flagicon|GRČ}} [[Rukomet na Olimpijadi 2004. - muškarci|2004.]] |{{flagicon|JKO}} [[Yun Gyeong-shin]] |{{center|58}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|8}} |{{flagicon|NJE}} [[Henning Fritz]] |- |{{flagicon|KIN}} [[Rukomet na Olimpijadi 2008. - muškarci|2008.]] |{{flagicon|ŠPA}} [[Juanín García]] |{{center|49}} |{{center|65}} |{{center|75%}} |{{center|8}} |{{flagicon|FRA|1976}} [[Thierry Omeyer]] |- |{{flagicon|UK}} [[Rukomet na Olimpijadi 2012. - muškarci|2012.]] |{{flagicon|ŠVE}} [[Niclas Ekberg]] |{{center|50}} |{{center|74}} |{{center|68%}} |{{center|8}} |{{flagicon|FRA|1976}} [[Thierry Omeyer]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2016. - muškarci|2016.]] |{{flagicon|POLJ}} [[Karol Bielecki]] |{{center|55}} |{{center|87}} |{{center|63%}} |{{center|8}} |{{flagicon|DAN}} [[Niklas Landin]] |{{flagicon|DAN}} [[Mikkel Hansen]] |- |{{flagicon|JAP}} [[Rukomet na Olimpijadi 2020. - muškarci|2020.]] |{{flagicon|DAN}} [[Mikkel Hansen]] |{{center|61}} |{{center|100}} |{{center|61%}} |{{center|8}} |{{flagicon|FRA}} [[Vincent Gérard]] |{{flagicon|DAN}} [[Mathias Gidsel]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2024. – Muškarci|2024.]] | |{{center|}} |{{center|}} |{{center|}} |{{center|}} | | |} ====Najbolja momčad==== {| class="wikitable" style="font-size: 90%; width: 90%;" |- !width="15%"|Olimpijada !width="15%"|Golmani !width="15%"| Krila !width="15%"| Pivoti !width="15%"| Vanjski igrači |- |{{flagicon|NJE|Nazi}} [[Rukomet na Olimpijadi 1936.|Berlin 1936.]] | colspan="4" rowspan="6" {{N/A}} |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|NJE}} [[Rukomet na Olimpijadi 1972.|München 1972.]] |- |{{flagicon|KAN}} [[Rukomet na Olimpijadi 1976. - muškarci|Montreal 1976.]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|SSSR}} [[Rukomet na Olimpijadi 1980. - muškarci|Moskva 1980.]] |- |{{flagicon|SAD}} [[Rukomet na Olimpijadi 1984. - muškarci|Los Angeles 1984.]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|JKO}} [[Rukomet na Olimpijadi 1988. - muškarci|Seoul 1988.]] |- |{{flagicon|ŠPA}} [[Rukomet na Olimpijadi 1992. - muškarci|Barcelona 1992.]] |{{flagicon image|Olympic flag.svg}} [[Andrej Lavrov]] |{{flagicon image|Olympic flag.svg}} [[Valerij Gopin]]<br>{{flagicon|JKO}} [[Jo Chi-hyo]] |{{flagicon|ŠVE}} [[Per Carlén]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Denis Lathoud]]<br>{{flagicon image|Olympic flag.svg}} [[Talant Dujšebajev]]<br>{{flagicon|ŠVE}} [[Pierre Thorsson]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|SAD}} [[Rukomet na Olimpijadi 1996. - muškarci|Atlanta 1996.]] |{{flagicon|ŠVE}} [[Mats Olsson]] |{{flagicon|HRV}} [[Patrik Ćavar]]<br>{{flagicon|HRV}} [[Irfan Smajlagić]] |{{flagicon|RUS}} [[Dmitrij Torgovanov]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Frédéric Volle]]<br>{{flagicon|ŠVE}} [[Magnus Andersson (rukometaš)|Magnus Andersson]]<br>{{flagicon|FRA|1976}} [[Stéphane Stoecklin]] |- |{{flagicon|AUS}} [[Rukomet na Olimpijadi 2000. - muškarci|Sydney 2000.]] |{{flagicon|ŠVE}} [[Peter Gentzel]] |{{flagicon|JKO}} [[Baek Won-cheol]]<br>{{flagicon|RUS}} [[Lav Voronjin]] |{{flagicon|SRJ}} [[Dragan Škrbić]] |{{flagicon|ŠPA}} [[Rafael Guijosa]]<br>{{flagicon|ŠPA}} [[Talant Dujšebajev]]<br>{{flagicon|ŠVE}} [[Stefan Lövgren]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|GRČ}} [[Rukomet na Olimpijadi 2004. - muškarci|Atena 2004.]] |{{flagicon|NJE}} [[Henning Fritz]] |{{flagicon|ŠPA}} [[Juanín García]]<br>{{flagicon|HRV}} [[Mirza Džomba]] |{{flagicon|NJE}} [[Christian Schwarzer]] |{{flagicon|MAĐ}} [[Carlos Pérez (rukometaš)|Carlos Pérez]]<br>{{flagicon|HRV}} [[Ivano Balić]]<br>{{flagicon|ISL}} [[Ólafur Stefánsson]] |- |{{flagicon|KIN}} [[Rukomet na Olimpijadi 2008. - muškarci|Peking 2008.]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Thierry Omeyer]] |{{flagicon|ISL}} [[Guðjón Valur Sigurðsson]]<br>{{flagicon|ŠPA}} [[Albert Rocas]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Bertrand Gille]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Daniel Narcisse]]<br>{{flagicon|ISL}} [[Snorri Steinn Guðjónsson]]<br>{{flagicon|ISL}} [[Ólafur Stefánsson]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|UK}} [[Rukomet na Olimpijadi 2012. - muškarci|London 2012.]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Thierry Omeyer]] |{{flagicon|ŠVE}} [[Jonas Källman]]<br>{{flagicon|HRV}} [[Ivan Čupić]] |{{flagicon|ŠPA}} [[Julen Aguinagalde]] |{{flagicon|ISL}} [[Aron Pálmarsson]]<br>{{flagicon|FRA|1976}} [[Nikola Karabatić]]<br>{{flagicon|ŠVE}} [[Kim Andersson]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2016. - muškarci|Rio de Janeiro 2016.]] |{{flagicon|DAN}} [[Niklas Landin]] |{{flagicon|NJE}} [[Uwe Gensheimer]]<br>{{flagicon|DAN}} [[Lasse Svan Hansen]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Cédric Sorhaindo]] |{{flagicon|DAN}} [[Mikkel Hansen]]<br>{{flagicon|FRA|1976}} [[Nikola Karabatić]]<br>{{flagicon|FRA|1976}} [[Valentin Porte]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|JAP}} [[Rukomet na Olimpijadi 2020. - muškarci|Tokyo 2020.]] |{{flagicon|FRA}} [[Vincent Gérard]] |{{flagicon|FRA}} [[Hugo Descat]]<br>{{flagicon|ŠPA}} [[Aleix Gómez]] |{{flagicon|FRA}} [[Ludovic Fabregas]] |{{flagicon|DAN}} [[Mikkel Hansen]]<br>{{flagicon|FRA}} [[Nedim Remili]]<br>{{flagicon|EGI}} [[Jahia Omar]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2024. – Muškarci|Pariz 2024.]] | | | | |} ===Rekordi i statistike=== ====Kapetani i izbornici reprezentacija olimpijskih prvaka==== {| class="wikitable" width="65%" |- ! width="5%"| Igre ! width="15%"| Kapetan ! width="15%"| Izbornik ! width="15%"| Reprezentacija |- |{{center|{{flagicon|NJE|Nazi}} [[1936.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|NJE|Nazi}} [[Otto Günther Kaundinya]] | {{flagicon|NJE|Nazi}} [[Rukometna reprezentacija Njemačke|Treći Reich]] |- |{{center|{{flagicon|Zapadna Njemačka}} [[1972.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|SFRJ}} [[Vlado Štencl]] | {{flagicon|SFRJ}} [[Rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]] |- |{{center|{{flagicon|KAN}} [[1976.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|SSSR}} [[Anatolij Jevtušenko]] | {{flagicon|SSSR}} [[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]] |- |{{center|{{flagicon|SSSR}} [[1980.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|DDR}} [[Paul Tiedemann]] | {{RukRep|DDR}} |- |{{center|{{flagicon|SAD}} [[1984.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|SFRJ}} [[Branislav Pokrajac]] | {{flagicon|SFRJ}} [[Rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]] |- |{{center|{{flagicon|JKO}} [[1988.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|SSSR}} [[Anatolij Jevtušenko]] | {{flagicon|SSSR}} [[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]] |- |{{center|{{flagicon|ŠPA}} [[1992.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|RUS|1991}} [[Spartak Mironovič]] | {{flagicon image|Olympic flag.svg}} [[Ujedinjeni tim na Olimpijadi 1992.|Ujedinjeni tim]] |- |{{center|{{flagicon|SAD}} [[1996.]]}} | [[Goran Perkovac]] | {{flagicon|HRV}} [[Velimir Kljaić]] | {{RukRep|HRV}} |- |{{center|{{flagicon|AUS}} [[2000.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|RUS}} [[Vladimir Maksimov (rukometaš)|Vladimir Maksimov]] | {{RukRep|RUS}} |- |{{center|{{flagicon|GRČ}} [[2004.]]}} | [[Slavko Goluža]] | {{flagicon|HRV}} [[Lino Červar]] | {{RukRep|HRV}} |- |{{center|{{flagicon|KIN}} [[2008.]]}} | [[Olivier Girault]] | {{flagicon|FRA|1976}} [[Claude Onesta]] | {{flagicon|FRA|1976}} [[Rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] |- |{{center|{{flagicon|UK}} [[2012.]]}} | [[Jérôme Fernandez]] | {{flagicon|FRA|1976}} [[Claude Onesta]] | {{flagicon|FRA|1976}} [[Rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] |- |{{center|{{flagicon|BRA}} [[2016.]]}} |[[Niklas Landin]] |{{flagicon|ISL}} [[Guðmundur Guðmundsson]] |{{RukRep|DAN}} |- |{{center|{{flagicon|JAP}} [[2020.]]}} | [[Michaël Guigou]] | {{flagicon|FRA}} [[Guillaume Gille]] | {{RukRep|FRA}} |- |{{center|{{flagicon|FRA}} [[2024.]]}} | | | |} ====Nastupi kroz historiju==== {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" |-valign=bottom |'''Momčad''' ||'''{{flagicon|NJE|Nazi}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1936.|1936]]''' ||'''{{flagicon|Zapadna Njemačka}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1972.|1972]]''' ||'''{{flagicon|KAN}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1976. - muškarci|1976]]''' ||'''{{flagicon|SSSR}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1980. - muškarci|1980]]''' ||'''{{flagicon|SAD}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1984. - muškarci|1984]]''' ||'''{{flagicon|JKO}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1988. - muškarci|1988]]''' ||'''{{flagicon|ŠPA}}<br/>[[Rukomet na Olimpijadi 1992. - muškarci|1992]]''' ||'''{{flagicon|SAD}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1996. - muškarci|1996]]''' ||'''{{flagicon|AUS}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2000. - muškarci|2000]]''' ||'''{{flagicon|GRČ}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2004. - muškarci|2004]]''' ||'''{{flagicon|KIN}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2008. - muškarci|2008]]''' ||'''{{flagicon|UK}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2012. - muškarci|2012]]''' ||'''{{flagicon|BRA}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2016. - muškarci|2016]]''' ||'''{{flagicon|JAP}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2020. - muškarci|2020]]''' ||'''{{flagicon|FRA}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2024. – Muškarci|2024]]''' ||'''Ukupno''' |- |align=left|{{RukRep|ALŽ}}||X||•||•||10.||12.||10.||•||10.||•||•||•||•||•||•||•||'''4''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|ARG}}||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||10.||10.||12.||•||'''3''' |- |align=left|{{RukRep|AUS}}||•||•||•||•||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|12.||•||•||•||•||•||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|AUT}}||bgcolor=silver|2.||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||'''1''' |- |align=left|{{RukRep|BHR}}||X||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||8.||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|BRA}}||•||•||•||•||•||•||12.||11.||•||10.||11.||•||style="border:3px solid red"|7.||10.||•||'''6''' |- |align=left|''{{RukRep|ČSSR}}''||•||bgcolor=silver|2.||7.||•||•||6.||9.||X||X||X||X||X||X||X||X||'''4''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|DAN}}||•||13.||8.||9.||4.||•||•||•||•||•||7.||6.||bgcolor=gold|1.||bgcolor=silver|2.||•||'''8''' |- |align=left|{{RukRep|EGI}}||•||•||•||•||•||•||11.||6.||7.||12.||10.||•||9.||4.||•||'''7''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|FRA}}||•||•||•||•||•||•||bgcolor=#cc9966|3.||4.||6.||5.||bgcolor=gold|1.||bgcolor=gold|1.||bgcolor=silver|2.||bgcolor=gold|1.||style="border:3px solid red"|Q||'''9''' |- |align=left|{{RukRep|GRČ}}||•||•||•||•||•||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|6.||•||•||•||•||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|HRV}}||colspan="6"|''Vidi {{flag|SFR Jugoslavija}}''||•||bgcolor=gold|1.||•||bgcolor=gold|1.||4.||bgcolor=#cc9966|3.||5.||•||•||'''5''' |- |align=left|{{RukRep|ISL}}||•||12.||•||•||6.||8.||4.||•||•||9.||bgcolor=silver|2.||5.||•||•||•||'''7''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|''{{RukRep|DDR}}''||X||4.||•||bgcolor=gold|1.||•||7.||X||X||X||X||X||X||X||X||X||'''3''' |- |align=left|{{RukRep|JAP}}||•||11.||9.||•||10.||11.||•||•||•||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|11.||•||'''5''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|JKO}}||X||•||•||•||11.||style="border:3px solid red" bgcolor=silver|2.||6.||•||9.||8.||8.||11.||•||•||•||'''7''' |- |align=left|{{RukRep|KAN}}||•||•||style="border:3px solid red"|11.||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|KAT}}||X||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||8.||•||•||'''1''' |- |align=left|{{RukRep|KIN}}||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|12.||•||•||•||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|KUB}}||•||•||•||11.||•||•||•||•||11.||•||•||•||•||•||•||'''2''' |- |align=left|{{RukRep|KUV}}||•||•||•||12.||•||•||•||12.||•||•||•||•||•||•||•||'''2''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|MAĐ}}||4.||8.||6.||4.||•||4.||7.||•||•||4.||•||4.||•||•||•||'''8''' |- |align=left|{{RukRep|NOR}}||•||9.||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||7.||•||'''2''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|NJE}}||style="border:3px solid red" bgcolor=gold|1.||colspan="5"|''Vidi {{flag|Zapadna Njemačka}}''||10.||7.||5.||bgcolor=silver|2.||9.||•||bgcolor=#cc9966|3.||6.||•||'''7''' |- |align=left|{{RukRep|POLJ}}||•||10.||bgcolor=#cc9966|3.||7.||•||•||•||•||•||•||5.||•||4.||•||•||'''5''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|POR}}||X||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||9.||•||'''1''' |- |align=left|{{RukRep|RUM}}||5.||bgcolor=#cc9966|3.||bgcolor=silver|2.||bgcolor=#cc9966|3.||bgcolor=#cc9966|3.||•||8.||•||•||•||•||•||•||•||•||'''6''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|RUS}}||colspan="6"|''Vidi {{flag|Sovjetski Savez}}''||bgcolor=gold|1.||5.||bgcolor=gold|1.||bgcolor=#cc9966|3.||6.||•||•||•||•||'''5''' |- |align=left|{{flagicon|SAD}} [[Rukometna reprezentacija Sjedinjenih Američkih Država|Sjedinjene Države]]||6.||14.||10.||•||style="border:3px solid red"|9.||12.||•||style="border:3px solid red"|9.||•||•||•||•||•||•||•||'''6''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|SLO}}||colspan="6"|''Vidi {{flag|SFR Jugoslavija}}''||•||•||8.||11.||•||•||6.||•||•||'''3''' |- |align=left|''{{flagicon|SFRJ}} [[Rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]]''||X||bgcolor=gold|1.||5.||6.||bgcolor=gold|1.||bgcolor=#cc9966|3.||X||X||X||X||X||X||X||X||X||'''5''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|''{{flagicon|SSSR}} [[Rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]]''||•||5.||bgcolor=gold|1.||style="border:3px solid red" bgcolor=silver|2.||•||bgcolor=gold|1.||X||X||X||X||X||X||X||X||X||'''4''' |- |align=left|{{RukRep|SRB}}||colspan="6"|''Vidi {{flag|SFR Jugoslavija}}''||•||•||•||•||•||9.||•||•||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{RukRep|ŠPA}}||•||15.||•||5.||8.||9.||style="border:3px solid red"|5.||bgcolor=#cc9966|3.||bgcolor=#cc9966|3.||7.||bgcolor=#cc9966|3.||7.||•||bgcolor=#cc9966|3.||•||'''11''' |- |align=left|{{RukRep|ŠVE}}||•||7.||•||•||5.||5.||bgcolor=silver|2.||bgcolor=silver|2.||bgcolor=silver|2.||•||•||bgcolor=silver|2.||11.||5.||•||'''9''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|ŠVI|size=16px}} [[Rukometna reprezentacija Švicarske|Švicarska]]||bgcolor=#cc9966|3.||•||•||8.||7.||•||•||8.||•||•||•||•||•||•||•||'''4''' |- |align=left|{{RukRep|TUN}}||X||16.||bgcolor=red|{{color|white|•}}||•||•||•||•||•||10.||•||•||8.||12.||•||•||'''5''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|UK}} [[Rukometna reprezentacija Velike Britanije|Velika Britanija]]||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|12.||•||•||•||'''1''' |- |align=left|''{{flagicon|Zapadna Njemačka}} [[Rukometna reprezentacija Zapadne Njemačke|Zapadna Njemačka]]''||X||style="border:3px solid red"|6.||4.||•||bgcolor=silver|2.||•||X||X||X||X||X||X||X||X||X||'''3''' |} ==Turnir za žene== {{Infokutija Sportsko natjecanje | ime = Rukometni turnir na<br>Olimpijskim igrama za žene | izvorni naziv = | logo = | veličina = | opis = | utemeljeno = [[1976.]] | ukinuto = | regija = | momčadi = 12 | aktualni prvak = {{flagicon|FRA}} [[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] {{small|(prvi naslov)}} | najuspješnija momčad = {{flagicon|DAN}} [[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]] {{small|(tri naslova)}} | geslo = }} '''[[Rukomet]]ni turnir na [[Olimpijada|Olimpijskim igrama]] za žene''' igra se svake četiri godine u sklopu [[Olimpijske igre|Olimpijskih igara]]. Ženski turnir je prvi puta uveden na [[Olimpijada 1976|Olimpijskim igrama 1976.]] godine u [[Montreal]]u, četiri godine nakon što je odigran prvi muški turnir u [[rukomet|dvoranskom rukometu]]. Od [[1976.]] godine, turnir se igra na svim Olimpijskim igrama. Trenutno na glavnom turniru sudjeluje 12 reprezentacija sa svih kontinenata osim [[Oceanija|Oceanije]],<ref name="Oceanija"/> a aktualni prvak je [[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]], kojoj je to prvi naslov. Najuspješnija reprezentacija u historiji je [[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]], koja je od [[1996.]] do [[2004.]] godine tri puta uzastopno osvajala olimpijsko zlato. ===Historija=== Ženski rukomet prvi put je na [[Olimpijada|Olimpijsim igrama]] uveden u [[Montreal]]u [[1976.]] godine, kada je sudjelovalo ukupno šest reprezentacija. Natjecanje se igralo kroz jednu grupu u kojoj je svaka reprezentacija igrala međusobno, a medalje su se dijelile sukladno plasmanu u grupi. Prvu zlatnu medalju odnijela je [[Ženska rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|reprezentacija Sovjetskog Saveza]], koja je uspješno obranila titulu i na [[Olimpijada 1980|Igrama 1980.]] godine u [[Moskva|Moskvi]]. Sovjetske reprezentativke nisu mogle obraniti naslov [[1984.]] godine zbog bojkota tako da je zlato otišlo u ruke [[Ženska rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavije]], koja je u finalu porazila [[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južnu Koreju]]. Koreanke su u [[Seoul]]u [[1988.]] uspjele, na domaćem terenu, osvojiti zlatnu medalju, koju su i obranile [[1992.]] godine u [[Barcelona|Barceloni]]. Nakon toga je uslijedila dominacija [[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Dankinja]], koje su osvajile tri uzastopna zlata na igrama [[1996.]], [[2000.]] i [[2004.]] godine. Danska dominacija prekinuta je [[2008.]] godine, kada su zlato odnijele [[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norvežanke]], koje su ga uspješno obranile u [[London]]u [[2012.]] godine. Na turniru u [[Rio de Janeiro|Riju de Janeiru]], zlato su odnijele reprezentativke [[Ženska rukometna reprezentacija Rusije|Rusije]], koje su u finalu svladale [[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuskinje]]. Francuskinje su ipak osvojile svoj prvi naslov na Igrama [[2020.]] godine u [[Tokyo|Tokyu]]; kako je muška reprezentacija te godine također osvojila zlato, Francuska je postala prva zemlja nakon SFR Jugoslavije [[1984.]] godine koja je iste godine osvojila zlato i u muškom i u ženskom rukometu. ===Format=== Zbog čestih promjena u broju reprezentacija koje su sudjelovale u završnom turniru, format ženskog rukometnog turnira na [[Olimpijada|Olimpijskim igrama]] mijenjao se nekoliko puta prije nego se [[2008.]] godine uskladio s formatom muškog turnira. Od [[1976.]] do [[1984.]] godine, na turniru je sudjelovalo samo šest reprezentacija, koje su međusobno igrale u jednoj grupi po jednu utakmicu. Nakon pet odigranih kola, medalje su se dodjeljivale ovisno o plasmanu u grupi. Godine [[1988.]], broj reprezentacija povećan je na osam, a iste su bile raspoređene u dvije grupe po četiri ekipe. Dvije najbolje momčadi iz svake grupe išle su u drugu grupnu fazu, gdje su međusobno igrale po jednu utakmicu, a medalje su se dodjeljivale ovisno o plasmanu u grupi u drugoj fazi; treća i četvrta reprezentacija iz prve grupne faze išle su u drugu grupu, gdje su igrale za plasman od petog do osmog mjesta. Isti broj reprezentacija natjecao se i [[1992.]], međutim uz promijenjen format. Prve dvije reprezentacije iz grupne faze odlazile su u polufinale, dok su treće i četvrte reprezentacije iz grupne faze igrale utakmice za plasman. Isti format zadržan je i u [[Atlanta|Atlanti]] [[1996.]] godine. U [[Sydney]]ju [[2000.]] godine ponovo dolazi do povećanja sudionica, s osam na deset, što ujedno donosi i promjenu formata. Reprezentacije su raspoređene u dvije grupe po pet ekipa, četiri koje su išle u četvrtfinale. Gubitnici iz četvrtfinala međusobno bi razigravali za plasman, dok bi pobjednici išli u polufinale, odnosno utakmicu za broncu i finale. Nakon što je [[2004.]] godine format ostao nepromijenjen, godine [[2008.]] je došlo do povećanja broja sudionica na 12, mada je format ostao nepromijenjen i isti kao na muškom turniru; jedina razlika je što se grupna faza sastojala od dvije grupe po šest (ne više pet) reprezentacija, što znači da su dvije reprezentacije ispadale već u prvoj fazi. ===Rezultati=== ====Pregled dosadašnjih turnira==== {| class="wikitable" style="font-size: 90%; text-align: center; width: 100%;" |- !rowspan="2" width="5%"|Godina !rowspan="2" width="12%"|Domaćin !colspan="3"|Finale !colspan="3"|Utakmica za 3. mjesto |- !width="15%" bgcolor="#ffd700"|Zlatne !width="10%"|Rezultat !width="15%" bgcolor="#c0c0c0"|Srebrne !width="15%" bgcolor="#cc9966"|Brončane !width="10%"|Rezultat !width="15%"|Četvrtoplasirane |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 1976. - žene|1976.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|KAN}} [[Montreal]], [[Kanada]]}} |'''[[Datoteka:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]]''' | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of East Germany.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Istočne Njemačke|Istočna Njemačka]] |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Mađarske|Mađarska]] | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of Romania (1965-1989).svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Rumunjske|SR Rumunjska]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 1980. - žene|1980.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|SSSR}} [[Moskva]], [[Sovjetski Savez]]}} |'''[[Datoteka:Flag of the Soviet Union (1955-1980).svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]]''' | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of SFR Yugoslavia.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]] |[[Datoteka:Flag of East Germany.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Istočne Njemačke|Istočna Njemačka]] | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Mađarske|Mađarska]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 1984. - žene|1984.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|SAD}} [[Los Angeles]], [[Sjedinjene Države]]}} |'''[[Datoteka:Flag of SFR Yugoslavia.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]]''' | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of South Korea.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |[[Datoteka:Flag of China.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Kine|Kina]] | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of Germany.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Zapadne Njemačke|Zapadna Njemačka]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 1988. - žene|1988.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|JKO}} [[Seoul]], [[Južna Koreja]]}} |'''[[Datoteka:Flag of South Korea.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]]''' | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of Norway.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]] |[[Datoteka:Flag of the Soviet Union.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]] | <span style="color:#A0A0A0;">Grupni sustav</span> |[[Datoteka:Flag of SFR Yugoslavia.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 1992. - žene|1992.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|ŠPA}} [[Barcelona]], [[Španjolska]]}} |'''[[Datoteka:Flag of South Korea.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]]''' |'''28:21''' |[[Datoteka:Flag of Norway.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]] |[[Datoteka:Olympic flag.svg|30px|border]]<br />[[Ujedinjeni tim na Olimpijadi 1992.|Ujedinjeni tim]] |'''24:20''' |[[Datoteka:Flag of Germany.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Njemačke|Njemačka]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 1996. - žene|1996.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|SAD}} [[Atlanta]], [[Sjedinjene Države]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Denmark.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]]''' |'''37:33'''<br>(produžeci) |[[Datoteka:Flag of South Korea.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Mađarske|Mađarska]] |'''20:18''' |[[Datoteka:Flag of Norway.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 2000. - žene|2000.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|AUS}} [[Sydney]], [[Australija]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Denmark.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]]''' |'''31:27''' |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Mađarske|Mađarska]] |[[Datoteka:Flag of Norway.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]] |'''22:21''' |[[Datoteka:Flag of South Korea.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 2004. - žene|2004.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|GRČ}} [[Atena]], [[Grčka]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Denmark.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]]''' |'''34:34''' (pr.)<br>(4:2 - 7m) |[[Datoteka:Flag of South Korea.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |[[Datoteka:Flag of Ukraine.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Ukrajine|Ukrajina]] |'''21:18''' |[[Datoteka:Flag of France.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 2008. - žene|2008.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|KIN}} [[Peking]], [[Kina]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Norway.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]]''' |'''34:27''' |[[Datoteka:Flag of Russia.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Rusije|Rusija]] |[[Datoteka:Flag of South Korea.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |'''33:28''' |[[Datoteka:Flag of Hungary.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Mađarske|Mađarska]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 2012. - žene|2012.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|UK}} [[London]], [[Ujedinjeno Kraljevstvo]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Norway.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]]''' |'''26:23''' |[[Datoteka:Flag of Montenegro.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Crne Gore|Crna Gora]] |[[Datoteka:Flag of Spain.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Španjolske|Španjolska]] |'''31:29''' |[[Datoteka:Flag of South Korea.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 2016. - žene|2016.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|BRA}} [[Rio de Janeiro]], [[Brazil]]}} |'''[[Datoteka:Flag of Russia.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Rusije|Rusija]]''' |'''22:19''' |[[Datoteka:Flag of France.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] |[[Datoteka:Flag of Norway.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]] |'''36:26''' |[[Datoteka:Flag of the Netherlands.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Nizozemske|Nizozemska]] |- |[[Rukomet na Olimpijadi 2020. - žene|2020.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|JAP}} [[Tokyo]], [[Japan]]}} |{{flagicon|FRA|size=30px}}<br />'''[[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]]''' |'''30:25''' | <br>[[Ženska rukometna reprezentacija Rusije|ROO]] |[[Datoteka:Flag of Norway.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]] |'''36:19''' |[[Datoteka:Flag of Sweden.svg|30px|border]]<br />[[Ženska rukometna reprezentacija Švedske|Švedska]] |- style="background: #D0E6FF;" |[[Rukomet na Olimpijadi 2024. - žene|2024.]] | style="text-align:left;" |{{nowrap|{{flagicon|FRA}} [[Pariz]], [[Francuska]]}} | |''':''' | | |''':''' | |} ====Uspješne reprezentacije==== Od uvođenja ženskog rukometnog turnira [[1976.]] godine, ukupno su 34 ženske reprezentacije sudjelovale na završnom turniru; među njima su i neke zemlje koje danas više ne postoje. Među njima, samo se sedam reprezentacija ovjenčalo olimpijskim zlatom - tri otkako je uveden sustav na izbacivanje te četiri dok se igrao grupni sustav. Najuspješnija ženska reprezentacija je ona [[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danske]], koja je tri puta uzastopno ([[1996.]], [[2000.]] i [[2004.]]) osvajala olimpijsko zlato, s tim da ni prije ni poslije te serije više nije igrala u polufinalu i tako došla u šansu osvojiti medalju. Po dva zlata, sva osvojena uzastopno, imaju i reprezentacije [[Ženska rukometna reprezentacija Sovjetskaog Saveza|Sovjetskog Saveza]] ([[1976.]] i [[1980.]]), [[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južne Koreje]] ([[1988.]] i [[1992.]]) te [[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveške]] ([[2008.]] i [[2012.]]), dok [[Ženska rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]], [[Ženska rukometna reprezentacija Rusije|Rusija]] i [[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] imaju po jedno zlato, osvojeno [[1984.]], [[2016.]], odnosno [[2020.]] godine. Kao i u muškom rukometu, sve osvajačice medalja su iz Europe, uz izuzetak reprezentacije Južne Koreje. Najviše osvojenih medalja, njih sedam, ima Norveška. {| {{RankedMedalTable|class=wikitable sortable plainrowheaders}} |- |1||align="left" width=300|{{flagicon|DAN}} [[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]] |3||0||0||'''3''' |- |2||align="left" width=300|{{flagicon|JKO}} [[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |2||3||1||'''6''' |- |3||align="left" width=300|{{flagicon|NOR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]] |2||2||3||'''7''' |- |4||align="left" width=300|''{{flagicon|SSSR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]]'' |2||0||1||'''3''' |- |5||align="left" width=300|{{flagicon|RUS}} [[Ženska rukometna reprezentacija Rusije|Rusija]]* |1||2||1||'''4''' |- |rowspan=2|6||align="left" width=300|''{{flagicon|SFRJ}} [[Ženska rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]]'' |1||1||0||'''2''' |- |align="left" width=300|{{flagicon|FRA}} [[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] |1||1||0||'''2''' |- |7||align="left" width=300|{{flagicon|MAĐ}} [[Ženska rukometna reprezentacija Mađarske|Mađarska]] |0||1||2||'''3''' |- |8||align="left" width=300|''{{flagicon|DDR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Istočne Njemačke|Istočna Njemačka]]'' |0||1||1||'''2''' |- |- |9||align="left" width=300|{{flagicon|CG}} [[Ženska rukometna reprezentacija Crne Gore|Crna Gora]] |0||1||0||'''1''' |- |rowspan="3"|10||align="left" width=300|{{flagicon|KIN}} [[Ženska rukometna reprezentacija Kine|Kina]] |0||0||1||'''1''' |- |align="left" width=300|{{flagicon|UKR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Ukrajine|Ukrajina]] |0||0||1||'''1''' |- |align="left" width=300|{{flagicon|ŠPA}} [[Ženska rukometna reprezentacija Španjolske|Španjolska]] |0||0||1||'''1''' |- !colspan=2| '''Ukupno''' || '''12''' || '''12''' || '''12''' || '''36''' |} {{small| :'''Napomena:''' Reprezentacije u italiku označavaju one zemlje koje su se u međuvremenu raspale ili spojile s drugim zemljama. :<nowiki>*</nowiki> Brončana medalja koju je [[Ujedinjeni tim na Olimpijadi 1992.|Ujedinjeni tim]] osvojio [[1992.]] danas se pripisuje Rusiji. }} ===Nagrade=== {| class=wikitable |- ! rowspan="2"|Olimpijada ! colspan="5"|Najbolji strijelac ! rowspan="15"| ! rowspan="2"|Najbolja vratarka ! rowspan="15"| ! width="150" rowspan="2"|Najbolja igračica |- ! Igrač ! Gol. ! Uda. ! % ! Uta. |- |{{flagicon|KAN}} [[Rukomet na Olimpijadi 1976. - žene|1976.]] |colspan="5" rowspan="4" {{N/A}} |rowspan="4" {{N/A}} |rowspan="10" {{N/A}} |- |{{flagicon|SSSR}} [[Rukomet na Olimpijadi 1980. - žene|1980.]] |- |{{flagicon|SAD}} [[Rukomet na Olimpijadi 1984. - žene|1984.]] |- |{{flagicon|JKO}} [[Rukomet na Olimpijadi 1988. - žene|1988.]] |- |{{flagicon|ŠPA}} [[Rukomet na Olimpijadi 1992. - muškarci|1992.]] |width=160|{{flagicon image|Olympic flag.svg}} [[Natalija Morskova]] |{{center|41}} |{{center|61}} |{{center|67%}} |{{center|5}} |width=175|{{flagicon|AUT}} [[Marianna Racz]] |- |{{flagicon|SAD}} [[Rukomet na Olimpijadi 1996. - žene|1996.]] |{{flagicon|JKO}} [[Im O-gyeong]] |{{center|41}} |{{center|58}} |{{center|71%}} |{{center|5}} |{{flagicon|DAN}} [[Susanne Lauritsen]] |- |{{flagicon|AUS}} [[Rukomet na Olimpijadi 2000. - žene|2000.]] |{{flagicon|NOR}} [[Kjersti Grini]] |{{center|61}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|7}} |{{flagicon|NOR}} [[Heidi Tjugum]] |- |{{flagicon|GRČ}} [[Rukomet na Olimpijadi 2004. - žene|2004.]] |{{flagicon|MAĐ}} [[Bojana Radulovics]] |{{center|54}} |{{N/A}} |{{N/A}} |{{center|7}} |{{flagicon|DAN}} [[Rikke Schmidt]] |- |{{flagicon|KIN}} [[Rukomet na Olimpijadi 2008. - žene|2008.]] |{{flagicon|RUM}} [[Ramona Maier]] |{{center|56}} |{{center|78}} |{{center|72%}} |{{center|8}} |{{flagicon|NOR}} [[Katrine Lunde Haraldsen]] |- |{{flagicon|UK}} [[Rukomet na Olimpijadi 2012. - žene|2012.]] |{{flagicon|CG}} [[Katarina Bulatović]] |{{center|53}} |{{center|93}} |{{center|57%}} |{{center|8}} |{{flagicon|NOR}} [[Kari Aalvik Grimsbø]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2016. - žene|2016.]] |{{flagicon|NOR}} [[Nora Mørk]] |{{center|62}} |{{center|96}} |{{center|65%}} |{{center|8}} |{{flagicon|NOR}} [[Kari Aalvik Grimsbø]] |{{flagicon|RUS}} [[Ana Vjahireva]] |- |{{flagicon|JAP}} [[Rukomet na Olimpijadi 2020. - žene|2020.]] |{{flagicon|NOR}} [[Nora Mørk]] |{{center|52}} |{{center|72}} |{{center|72%}} |{{center|8}} |{{flagicon|NOR}} [[Katrine Lunde]] |{{flagicon image|Russian Olympic Committee flag.svg}} [[Ana Vjahireva]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2024. - žene|2024.]] | |{{center|}} |{{center|}} |{{center|}} |{{center|}} | | |} ====Najbolja ekipa==== {| class="wikitable" style="font-size: 90%; width: 90%;" |- !width="15%"|Olimpijada !width="15%"|Golmani !width="15%"| Krila !width="15%"| Pivoti !width="15%"| Vanjski igrači |- |{{flagicon|KAN}} [[Rukomet na Olimpijadi 1976. - žene|Montreal 1976.]] | colspan="4" rowspan="4" {{N/A}} |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|SSSR}} [[Rukomet na Olimpijadi 1980. - žene|Moskva 1980.]] |- |{{flagicon|SAD}} [[Rukomet na Olimpijadi 1984. - žene|Los Angeles 1984.]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|JKO}} [[Rukomet na Olimpijadi 1988. - žene|Seoul 1988.]] |- |{{flagicon|ŠPA}} [[Rukomet na Olimpijadi 1992. - žene|Barcelona 1992.]] |{{flagicon|AUT}} [[Marianna Racz]] |{{flagicon|JKO}} [[I Mi Yeong]]<br>{{flagicon image|Olympic flag.svg}} [[Marina Bažanova]] |{{flagicon|NOR}} [[Heidi Sundal]] |{{flagicon image|Olympic flag.svg}} [[Natalija Morskova]]<br>{{flagicon|JKO}} [[Im O-gyeong]]<br>{{flagicon|NJE}} [[Silvia Schmitt]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|SAD}} [[Rukomet na Olimpijadi 1996. - žene|Atlanta 1996.]] |{{flagicon|DAN}} [[Susanne Lauritsen]] |{{flagicon|JKO}} [[Kim Eun-mi]]<br>{{flagicon|JKO}} [[Hong Jeong-ho]] |{{flagicon|MAĐ}} [[Erzsébet Kocsis]] |{{flagicon|DAN}} [[Anja Andersen]]<br>{{flagicon|JKO}} [[Im O-gyeong]]<br>{{flagicon|NOR}} [[Kjersti Grini]] |- |{{flagicon|AUS}} [[Rukomet na Olimpijadi 2000. - žene|Sydney 2000.]] |{{flagicon|NOR}} [[Heidi Tjugum]] |{{flagicon|DAN}} [[Anette Hoffmann]]<br>{{flagicon|DAN}} [[Janne Kolling]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Véronique Pecqueux-Rolland]] |{{flagicon|JKO}} [[O Seong-ok]]<br>{{flagicon|MAĐ}} [[Bojana Radulovics]]<br>{{flagicon|NOR}} [[Kjersti Grini]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|GRČ}} [[Rukomet na Olimpijadi 2004. - žene|Atena 2004.]] |{{flagicon|DAN}} [[Rikke Schmidt]] |{{flagicon|DAN}} [[Line Daugaard]]<br>{{flagicon|JKO}} [[U Seon-hui]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Véronique Pecqueux-Rolland]] |{{flagicon|DAN}} [[Katrine Fruelund]]<br>{{flagicon|JKO}} [[I Sang-eun]]<br>{{flagicon|UKR}} [[Marina Vergeljuk]] |- |{{flagicon|KIN}} [[Rukomet na Olimpijadi 2008. - žene|Peking 2008.]] |{{flagicon|NOR}} [[Katrine Lunde Haraldsen]] |{{flagicon|MAĐ}} [[Orsolya Vérten]]<br>{{flagicon|RUM}} [[Ramona Maier]] |{{nowrap|{{flagicon|NOR}} [[Else-Marthe Sørlie Lybekk]]}} |{{flagicon|RUS}} [[Ljudmila Postnova]]<br>{{flagicon|JKO}} [[O Seong-ok]]<br>{{flagicon|RUS}} [[Irina Bliznova]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|UK}} [[Rukomet na Olimpijadi 2012. - žene|London 2012.]] |{{flagicon|NOR}} [[Kari Aalvik Grimsbø]] |{{flagicon|JKO}} [[Jo Hyo-bi]]<br>{{flagicon|BRA}} [[Alexandra do Nascimento]] |{{flagicon|NOR}} [[Heidi Løke]] |{{flagicon|CG}} [[Bojana Popović]]<br>{{flagicon|ŠPA}} [[Marta Mangué]]<br>{{flagicon|CG}} [[Katarina Bulatović]] |- |{{flagicon|BRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2016. - žene|Rio de Janeiro 2016.]] |{{flagicon|NOR}} [[Kari Aalvik Grimsbø]] |{{flagicon|RUS}} [[Polina Kuznjecova]]<br>{{flagicon|ŠVE}} [[Nathalie Hagman]] |{{flagicon|NOR}} [[Heidi Løke]] |{{flagicon|FRA|1976}} [[Allison Pineau]]<br>{{flagicon|RUS}} [[Darja Dmitrijeva]]<br>{{flagicon|FRA|1976}} [[Alexandra Lacrabère]] |-style="background: #D0E6FF;" |{{flagicon|JAP}} [[Rukomet na Olimpijadi 2020. - žene|Tokyo 2020.]] |{{flagicon|NOR}} [[Katrine Lunde]] |{{flagicon image|Russian Olympic Committee flag.svg}} [[Polina Kuznjecova]]<br>{{flagicon|FRA}} [[Laura Flippes]] |{{flagicon|FRA}} [[Pauletta Foppa]] |{{flagicon|ŠVE}} [[Jamina Roberts]]<br>{{flagicon|FRA}} [[Grâce Zaadi]]<br>{{flagicon image|Russian Olympic Committee flag.svg}} [[Ana Vjahireva]] |- |{{flagicon|FRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2024. - žene|Pariz 2024.]] | | | | |} ===Rekordi i statistike=== ====Kapetanice i izbornici reprezentacija olimpijskih prvakinja==== {| class="wikitable" width="65%" |- ! width="5%"| Igre ! width="15%"| Kapetanica ! width="15%"| Izbornik ! width="15%"| Reprezentacija |- |{{center|{{flagicon|KAN}} [[1976.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|SSSR}} [[Igor Turčin (rukometaš)|Igor Turčin]] | {{flagicon|SSSR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]] |- |{{center|{{flagicon|SSSR}} [[1980.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|SSSR}} [[Igor Turčin (rukometaš)|Igor Turčin]] | {{flagicon|SSSR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]] |- |{{center|{{flagicon|SAD}} [[1984.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|SFRJ}} [[Josip Samaržija]] | {{flagicon|SFRJ}} [[Ženska rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]] |- |{{center|{{flagicon|JKO}} [[1988.]]}} | {{N/A}} | {{N/A}} | {{flagicon|JKO}} [[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |- |{{center|{{flagicon|ŠPA}} [[1992.]]}} | {{N/A}} | {{flagicon|JKO}} [[Chung Hyung-kyun]] | {{flagicon|JKO}} [[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] |- |{{center|{{flagicon|SAD}} [[1996.]]}} | [[Janne Kolling]] | {{flagicon|DAN}} [[Ulrik Wilbek]] | {{flagicon|DAN}} [[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]] |- |{{center|{{flagicon|AUS}} [[2000.]]}} | [[Janne Kolling]] | {{flagicon|DAN}} [[Jan Pytlick]] | {{flagicon|DAN}} [[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]] |- |{{center|{{flagicon|GRČ}} [[2004.]]}} | [[Karen Brødsgaard]] | {{flagicon|DAN}} [[Jan Pytlick]] | {{flagicon|DAN}} [[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]] |- |{{center|{{flagicon|KIN}} [[2008.]]}} | [[Gro Hammerseng-Edin|Gro Hammerseng]] | {{flagicon|NOR}} [[Marit Breivik]] | {{flagicon|NOR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]] |- |{{center|{{flagicon|UK}} [[2012.]]}} | [[Marit Malm Frafjord]] | {{flagicon|ISL}} [[Þórir Hergeirsson]] | {{flagicon|NOR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]] |- |{{center|{{flagicon|BRA}} [[2016.]]}} | [[Irina Bliznova]] | {{flagicon|RUS}} [[Jevgenij Trefilov]] | {{flagicon|RUS}} [[Ženska rukometna reprezentacija Rusije|Rusija]] |- |{{center|{{flagicon|JAP}} [[2020.]]}} | [[Coralie Lassource]] | {{flagicon|FRA}} [[Olivier Krumbholz]] | {{flagicon|FRA}} [[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]] |- |{{center|{{flagicon|FRA}} [[2024.]]}} | | | |} ====Nastupi kroz historiju==== {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%" |-valign=bottom |'''Momčad''' ||'''{{flagicon|KAN}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1976. - žene|1976]]''' ||'''{{flagicon|SSSR}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1980. - žene|1980]]''' ||'''{{flagicon|SAD}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1984. - žene|1984]]''' ||'''{{flagicon|JKO}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1988. - žene|1988]]''' ||'''{{flagicon|ŠPA}}<br/>[[Rukomet na Olimpijadi 1992. - žene|1992]]''' ||'''{{flagicon|SAD}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 1996. - žene|1996]]''' ||'''{{flagicon|AUS}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2000. - žene|2000]]''' ||'''{{flagicon|GRČ}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2004. - žene|2004]]''' ||'''{{flagicon|KIN}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2008. - žene|2008]]''' ||'''{{flagicon|UK}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2012. - žene|2012]]''' ||'''{{flagicon|BRA}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2016. - žene|2016]]''' ||'''{{flagicon|JAP}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2020. - žene|2020]]''' ||'''{{flagicon|FRA}}<br />[[Rukomet na Olimpijadi 2024. - žene|2024]]''' ||'''Ukupno''' |- |align=left|{{flagicon|ANG}} [[Ženska rukometna reprezentacija Angole|Angola]]||•||•||•||•||•||7.||9.||9.||12.||10.||8.||10.||•||'''7''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|ARG}} [[Ženska rukometna reprezentacija Argentine|Argentina]]||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||12.||•||•||'''1''' |- |align=left|{{flagicon|AUS}} [[Ženska rukometna reprezentacija Australije|Australija]]||•||•||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|10.||•||•||•||•||•||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|AUT}} [[Ženska rukometna reprezentacija Austrije|Austrija]]||•||•||6.||•||5.||•||5.||•||•||•||•||•||•||'''3''' |- |align=left|{{flagicon|BRA}} [[Ženska rukometna reprezentacija Brazila|Brazil]]|||•|||•|||•|||•|||•||•||8.||7.||9.||6.||style="border:3px solid red"|5.|||11.||•||'''6''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|CG}} [[Ženska rukometna reprezentacija Crne Gore|Crna Gora]]||colspan=4|''Vidi {{flag|SFR Jugoslavija}}''||•||•||•||•||•||bgcolor=silver|2.||11.||6.||•||'''3''' |- |align=left|''{{flagicon|ČSSR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Čehoslovačke|Čehoslovačka]]''||•||5.||•||5.||•||X||X||X||X||X||X||X||X||'''2''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|DAN}} [[Ženska rukometna reprezentacija Danske|Danska]]||•||•||•||•||•||bgcolor=gold|1.||bgcolor=gold|1.||bgcolor=gold|1.||•||9.||•||•||•||'''4''' |- |align=left|{{flagicon|FRA}} [[Ženska rukometna reprezentacija Francuske|Francuska]]||•||•||•||•||•||•||6.||4.||5.||5.||bgcolor=silver|2.||bgcolor=gold|1.||style="border:3px solid red"|Q||'''7''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|GRČ}} [[Ženska rukometna reprezentacija Grčke|Grčka]]||•||•||•||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|10.||•||•||•||•||•||'''1''' |- |align=left|{{flagicon|HRV}} [[Ženska rukometna reprezentacija Hrvatske|Hrvatska]]||colspan=4|''Vidi {{flag|SFR Jugoslavija}}''||•||•||•||•||•||7.||•||•||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|''{{flagicon|DDR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Istočne Njemačke|Istočna Njemačka]]''||bgcolor=silver|2.||bgcolor=#cc9966|3.||•||•||X||X||X||X||X||X||X||X||X||'''2''' |- |align=left|{{flagicon|JAP}} [[Ženska rukometna reprezentacija Japana|Japan]]||5.||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|12.||•||'''2''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|JKO}} [[Ženska rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]]||•||•||bgcolor=silver|2.||style="border:3px solid red" bgcolor=gold|1.||bgcolor=gold|1.||bgcolor=silver|2.||4.||bgcolor=silver|2.||bgcolor=#cc9966|3.||4.||10.||8.||•||'''10''' |- |align=left|{{flagicon|KAN}} [[Ženska rukometna reprezentacija Kanade|Kanada]]||style="border:3px solid red"|6.||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|KAZ}} [[Ženska rukometna reprezentacija Kazahstana|Kazahstan]]||colspan=4|''Vidi {{flag|Sovjetski Savez}}''||•||•||•||•||10.||•||•||•||•||'''1''' |- |align=left|{{flagicon|KIN}} [[Ženska rukometna reprezentacija Kine|Kina]]||•||•||bgcolor=#cc9966|3.||6.||•||5.||•||8.||style="border:3px solid red"|6.||•||•||•||•||'''5''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|KON}} [[Ženska rukometna reprezentacija Republike Konga|Kongo]]||•||6.||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||'''1''' |- |align=left|{{flagicon|MAĐ}} [[Ženska rukometna reprezentacija Mađarske|Mađarska]]||bgcolor=#cc9966|3.||4.||•||•||•||bgcolor=#cc9966|3.||bgcolor=silver|2.||5.||4.||•||•||7.||•||'''7''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|NGR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Nigerije|Nigerija]]||•||•||•||•||8.||•||•||•||•||•||•||•||•||'''1''' |- |align=left|{{flagicon|NIZ}} [[Ženska rukometna reprezentacija Nizozemske|Nizozemska]]||•||•||•||•||•||•||•||•||•||•||4.||5.||•||'''2''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|NOR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Norveške|Norveška]]||•||•||•||bgcolor=silver|2.||bgcolor=silver|2.||4.||bgcolor=#cc9966|3.||•||bgcolor=gold|1.||bgcolor=gold|1.||bgcolor=#cc9966|3.||bgcolor=#cc9966|3.||•||'''8''' |- |align=left|{{flagicon|NJE}} [[Ženska rukometna reprezentacija Njemačke|Njemačka]]||colspan=4|''Vidi {{flag|Zapadna Njemačka}}''||4.||6.||•||•||11.||•||•||•||•||'''3''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|CIV}} [[Ženska rukometna reprezentacija Obale Bjelokosti|Obala Bjelokosti]]||•||•||•||8.||•||•||•||•||•||•||•||•||•||'''1''' |- |align=left|{{flagicon|RUM}} [[Ženska rukometna reprezentacija Rumunjske|Rumunjska]]||4.||•||•||•||•||•||7.||•||7.||•||9.||•||•||'''4''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|RUS}} [[Ženska rukometna reprezentacija Rusije|Rusija]]||colspan=4|''Vidi {{flag|Sovjetski Savez}}''||bgcolor=#cc9966|3.||•||•||•||bgcolor=silver|2.||8.||bgcolor=gold|1.||bgcolor=silver|2.||•||'''4''' |- |align=left|{{flagicon|SAD}} [[Ženska rukometna reprezentacija Sjedinjenih Američkih Država|Sjedinjene Države]]||•||•||style="border:3px solid red" |5.||7.||6.||style="border:3px solid red" |8.||•||•||•||•||•||•||•||'''4''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|''{{flagicon|SFRJ}} [[Ženska rukometna reprezentacija SFR Jugoslavije|SFR Jugoslavija]]''||•||bgcolor=silver|2.||bgcolor=gold|1.||4.||X||X||X||X||X||X||X||X||X||'''3''' |- |align=left|''{{flagicon|SSSR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Sovjetskog Saveza|Sovjetski Savez]]''||bgcolor=gold|1.||style="border:3px solid red" bgcolor=gold|1.||•||bgcolor=#cc9966|3.||X||X||X||X||X||X||X||X||X||'''4''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|ŠPA}} [[Ženska rukometna reprezentacija Španjolske|Španjolska]]||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|7.||•||•||6.||•||bgcolor=#cc9966|3.||6.||9.||•||'''5''' |- |align=left|{{flagicon|ŠVE}} [[Ženska rukometna reprezentacija Švedske|Švedska]]||•||•||•||•||•||•||•||•||8.||11.||7.||4.||•||'''4''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|{{flagicon|UKR}} [[Ženska rukometna reprezentacija Ukrajine|Ukrajina]]||colspan=4|''Vidi {{flag|Sovjetski Savez}}''||•||•||•||bgcolor=#cc9966|3.||•||•||•||•||•||'''1''' |- |align=left|{{flagicon|UK}} [[Ženska rukometna reprezentacija Velike Britanije|Velika Britanija]]||•||•||•||•||•||•||•||•||•||style="border:3px solid red"|12.||•||•||•||'''1''' |- bgcolor=#D0E6FF |align=left|''{{flagicon|Zapadna Njemačka}} [[Ženska rukometna reprezentacija Zapadne Njemačke|Zapadna Njemačka]]''||•||•||4.||•||X||X||X||X||X||X||X||X||X||'''1''' |} ==Reference== {{reflist}} ==Vanjske poveznice== * [http://www.ihf.info/IHFCompetitions/OlympicGames/OlympicGamesRio2016 Olimpijske igre na stranici IHF-a] {{Olimpijski prvaci u rukometu}} [[Kategorija:Rukomet na Olimpijskim igrama| *]] afz7lc7bcbmc0bq3wknyo9y74ahw4t2 Rezolucija Vijeća Europe 1481/2006 0 177765 41260365 40994130 2022-07-28T15:54:49Z Vipz 151311 wikitext text/x-wiki '''Rezolucija Vijeća Europe 1481 (2006) o potrebi međunarodne osude zločina totalitarnih komunističkih režima''' ([[Engleski jezik|engl.]] ''Resolution 1481 (2006) Need for international condemnation of crimes of totalitarian communist regimes'') izdana 25. 1. 2006. u [[Strasbourg]]u od parlamentarne skupštine u [[Vijeće Europe|Vijeća Europe]] snažno osuđuje zločine [[totalitarizam|totalitarnih]] [[komunizam|komunističkih]] režima. Malen broj prisutnih zastupnika su osudili zločine, ali su odbacili preporuke vladama kako to učiniti. == Tekst rezolucije == U svekupno 14 točaka rezolucije ona govori o totalitanim komunističkim državama koje su kršila ljudska prava i žaljenju što [[komunizam|komunistički]] lideri nisu odgovarali na sudu kao što su to odgovarali [[nacizam|nacisti]] 1945. godine. Također parlament u rezoluciji žali što su na vlasti u nekim evropskim državama još uvek komunističke stranke koje nisu izrazile žaljenje zbog svojih zločina i također po rečima rezolucije žali što stanovnici bivših komunističkih država nisu svesni komunističkih zločina. == Rezultati glasanja za rezoluciju == U skladu s takvom definicijom rezolucije i vremenom kada je ona dana na glasovanje samom glasovanju nije pristupilo niti 50 % zastupnika u parlamentu. Rezultat glasovanja je bio sledeći: * 99 zastupnika je glasovalo u korist rezolucije 1481 * 42 zastupnika su glasovala protiv rezolucije 1481 * 12 zastupnika se suzdržalo od glasovanja. * 164 zastupnika nisu pristupila glasovanju. == Vidi == * [[Komunizam]] * [[Nacizam]] * [[Savjet Evrope]] == Vanjski linkovi == * [http://assembly.coe.int/main.asp?Link=/documents/adoptedtext/ta06/eres1481.htm Resolution 1481 (2006) Need for international condemnation of crimes of totalitarian communist regimes] [[Kategorija:Komunizam]] [[Kategorija:Nacizam]] [[Kategorija:Savjet Evrope]] 6kkfd42lwwl38o3hvf25p0s4894fnh1 Marin Srakić 0 185588 41260335 41260045 2022-07-28T13:18:20Z 89.201.138.20 wikitext text/x-wiki {{Infookvir kardinal | ime_kardinala = Marin Srakić | slika = MarinSrakic.jpg | slika_širina = 200px | slika_opis = Nadbiskup Marin Srakić prigodom proglašenja [[Bjelovarsko-križevačka biskupija|Bjelovarsko-križevačke biskupije]] | datum_rođenja = [[6. srpnja]] [[1937]]. | mjesto_rođenja = [[Ivanovci (Valpovo)|Ivanovci]] | datum_smrti = | mjesto_smrti = | zaređen_za_svećenika = [[6. ožujka]] [[1960]]. | zaređen_za_biskupa = [[24. ožujka]] [[1990.]] | nadbiskup = [[18. lipnja]] [[2008.]] | kardinal = [[21. listopada]] [[2003.]] | titula = [[nadbiskup]] [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|đakovačko-osječki u miru]] | služba = | počasti_u_njegovo_ime = |grb=|geslo=SPE ET LABORE}} [[Kardinal|Kard.]] '''Marin Srakić''' ([[Ivanovci (Valpovo)|Ivanovci]], [[6. 7.|6. srpnja]] [[1937]]) <ref>[http://www.hbk.hr/?type=diocesan&ID=20 HBK: Mons. Marin Srakić]</ref>, [[nadbiskup]] [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|đakovačko-osječki u miru]]. == Školovanje == Pohađao je Nadbiskupsku klasičnu gimnaziju na [[Šalata|Šalati]] u [[Zagreb]]u, a [[ispit zrelosti]] položio na [[licej]]u Visoke bogoslovne škole u [[Đakovo|Đakovu]]. Studij [[teologija|teologije]] upisao je na Visokoj bogoslovnoj školi u Đakovu i nastavio na [[Katolički bogoslovni fakultet u Zagrebu|Katoličkom bogoslovnom fakultetu u Zagrebu]], gdje je i diplomirao. Nakon poslijediplomskoga studija postigao je [[licencijat]] iz teologije na Katoličkom bogoslovnom fakultetu u Zagrebu, a na Papinskom lateranskom sveučilištu u [[Rim]]u postigao je [[doktorat]] iz [[moralna teologija|moralne teologije]]. == Svećeničke i nastavničke službe == Za [[svećenik]]a je zaređen 6. ožujka 1960. godine. Vršio je sljedeće službe: * od 1960. do 1961. bio je duhovni pomoćnik u [[Slavonski Brod|Slavonskom Brodu]]; * od 1961. do 1965. upravitelj župe [[Podravski Podgajci]]; * od 1965. do 1967. te od 1970. do 1973. [[odgojitelj]] u Bogoslovnom sjemeništu u [[Đakovo|Đakovu]]; * od 1977. do 1989. [[rektor]] Bogoslovnoga sjemeništa u Đakovu; * od 1966. do 1967. te od 1970. do 1999. [[profesor]] moralne teologije na Visokoj bogoslovnoj školi u Đakovu, kasnije Teologiji u Đakovu, područnoga studija Katoličkoga bogoslovnog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu. == Biskupska služba == Sveti otac [[Ivan Pavao II.]] imenovao ga je pomoćnim biskupom Đakovačke i srijemske biskupije 2. veljače 1990. godine. Za biskupa je zaređen 24. ožujka iste godine. Obavljao je službu generalnoga [[vikar]]a i [[prepošt]]a Stolnoga kaptola đakovačkog i srijemskog. Imenovan je [[biskup koadjuktor|biskupom koadjutorom]] Biskupije đakovačke i srijemske 10. veljače 1996. godine, a službu đakovačkoga i srijemskoga biskupa preuzeo je 6. veljače 1997. godine. Na zasjedanju Hrvatske biskupske konferencije (HBK) u [[Gospić]]u 18. listopada 2007. godine izabran je za predsjednika HBK. 2008. papa Benedikt XVI. uzdigao je tadašnju biskupiju Đakovačku i srijemsku ili Bosansku u rang nadbiskupije i metropolitanskog sjedišta, a Marin Srakić je imenovan nadbiskupom i metropolitom. Papa Franjo prihvatio je njegovo odreknuće od službe dana 18. travnja 2013. zbog navršene kanonske dobi te je novim nadbiskupom/metropolitom imenovan mons. dr. Đuro Hranić dotadašnji nadbiskup koadjutor. == Službe u [[Hrvatska biskupska konferencija|HBK]] == * predsjednik HBK * predsjednik Stalnoga vijeća HBK * predsjednik Pravne komisije HBK * predsjednik Vijeća HBK za sjemeništa i duhovna zvanja == Izvori == {{izvori}} {{Normativna kontrola}} {{Lifetime|1937||Srakić, Marin}} [[Kategorija:Hrvatski nadbiskupi]] [[Kategorija:Hrvatski biskupi]] [[Kategorija:Hrvatski katolički svećenici]] [[Kategorija:Biografije, Valpovo]] [[Katolička crkva|Titule u Katoličkoj crkvi]] {{Redoslijed |gl_članak_funkcija = [[Đakovačko-osiječka nadbiskupija]] 1997.-2013. |prethodnik=[[Ćiril Kos]]|nasljednik=[[Đuro Hranić]]}} {{Redoslijed |prethodnik = [[Josip Bozanić|Josip Bozanić 1997.-2002.]] |gl_članak_funkcija = predsjednik HBK 2002.-2007. i 2007.-2012. |naslijednik = [[Želimir Puljić|Želimir Puljić 2012.-trenutno]] }} 5ijjcgkv7qvsrk9ti27d9m9q6m01737 41260360 41260335 2022-07-28T15:03:09Z Edgar Allan Poe 29250 Vraćene izmjene [[Special:Contributions/89.201.138.20|89.201.138.20]] ([[User talk:89.201.138.20|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]] wikitext text/x-wiki {{Infookvir kardinal | ime_kardinala = Marin Srakić | slika = MarinSrakic.jpg | slika_širina = 200px | slika_opis = Nadbiskup Marin Srakić prigodom proglašenja [[Bjelovarsko-križevačka biskupija|Bjelovarsko-križevačke biskupije]] | datum_rođenja = [[6. srpnja]] [[1937]]. | mjesto_rođenja = [[Ivanovci (Valpovo)|Ivanovci]] | datum_smrti = | mjesto_smrti = | zaređen_za_svećenika = [[6. ožujka]] [[1960]]. | zaređen_za_biskupa = [[24. ožujka]] [[1990.]] | nadbiskup = [[18. lipnja]] [[2008.]] | kardinal = [[21. listopada]] [[2003.]] | titula = [[nadbiskup]] [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|đakovačko-osječki u miru]] | služba = | počasti_u_njegovo_ime = }} [[Kardinal|Kard.]] '''Marin Srakić''' ([[Ivanovci (Valpovo)|Ivanovci]], [[6. 7.|6. srpnja]] [[1937]]) <ref>[http://www.hbk.hr/?type=diocesan&ID=20 HBK: Mons. Marin Srakić]</ref>, [[nadbiskup]] [[Đakovačko-osječka nadbiskupija|đakovačko-osječki u miru]]. == Školovanje == Pohađao je Nadbiskupsku klasičnu gimnaziju na [[Šalata|Šalati]] u [[Zagreb]]u, a [[ispit zrelosti]] položio na [[licej]]u Visoke bogoslovne škole u [[Đakovo|Đakovu]]. Studij [[teologija|teologije]] upisao je na Visokoj bogoslovnoj školi u Đakovu i nastavio na [[Katolički bogoslovni fakultet u Zagrebu|Katoličkom bogoslovnom fakultetu u Zagrebu]], gdje je i diplomirao. Nakon poslijediplomskoga studija postigao je [[licencijat]] iz teologije na Katoličkom bogoslovnom fakultetu u Zagrebu, a na Papinskom lateranskom sveučilištu u [[Rim]]u postigao je [[doktorat]] iz [[moralna teologija|moralne teologije]]. == Svećeničke i nastavničke službe == Za [[svećenik]]a je zaređen 6. ožujka 1960. godine. Vršio je sljedeće službe: * od 1960. do 1961. bio je duhovni pomoćnik u [[Slavonski Brod|Slavonskom Brodu]]; * od 1961. do 1965. upravitelj župe [[Podravski Podgajci]]; * od 1965. do 1967. te od 1970. do 1973. [[odgojitelj]] u Bogoslovnom sjemeništu u [[Đakovo|Đakovu]]; * od 1977. do 1989. [[rektor]] Bogoslovnoga sjemeništa u Đakovu; * od 1966. do 1967. te od 1970. do 1999. [[profesor]] moralne teologije na Visokoj bogoslovnoj školi u Đakovu, kasnije Teologiji u Đakovu, područnoga studija Katoličkoga bogoslovnog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu. == Biskupska služba == Sveti otac [[Ivan Pavao II.]] imenovao ga je pomoćnim biskupom Đakovačke i srijemske biskupije 2. veljače 1990. godine. Za biskupa je zaređen 24. ožujka iste godine. Obavljao je službu generalnoga [[vikar]]a i [[prepošt]]a Stolnoga kaptola đakovačkog i srijemskog. Imenovan je [[biskup koadjuktor|biskupom koadjutorom]] Biskupije đakovačke i srijemske 10. veljače 1996. godine, a službu đakovačkoga i srijemskoga biskupa preuzeo je 6. veljače 1997. godine. Na zasjedanju Hrvatske biskupske konferencije (HBK) u [[Gospić]]u 18. listopada 2007. godine izabran je za predsjednika HBK. 2008. papa Benedikt XVI. uzdigao je tadašnju biskupiju Đakovačku i srijemsku ili Bosansku u rang nadbiskupije i metropolitanskog sjedišta, a Marin Srakić je imenovan nadbiskupom i metropolitom. Papa Franjo prihvatio je njegovo odreknuće od službe dana 18. travnja 2013. zbog navršene kanonske dobi te je novim nadbiskupom/metropolitom imenovan mons. dr. Đuro Hranić dotadašnji nadbiskup koadjutor. == Službe u [[Hrvatska biskupska konferencija|HBK]] == * predsjednik HBK * predsjednik Stalnoga vijeća HBK * predsjednik Pravne komisije HBK * predsjednik Vijeća HBK za sjemeništa i duhovna zvanja == Izvori == {{izvori}} {{Normativna kontrola}} {{Lifetime|1937||Srakić, Marin}} [[Kategorija:Hrvatski nadbiskupi]] [[Kategorija:Hrvatski biskupi]] [[Kategorija:Hrvatski katolički svećenici]] [[Kategorija:Biografije, Valpovo]] [[Katolička crkva|Titule u Katoličkoj crkvi]] {{Redoslijed |gl_članak_funkcija = [[Đakovačko-osiječka nadbiskupija]] 1997.-2013. |prethodnik=[[Ćiril Kos]]|nasljednik=[[Đuro Hranić]]}} {{Redoslijed |prethodnik = [[Josip Bozanić|Josip Bozanić 1997.-2002.]] |gl_članak_funkcija = predsjednik HBK 2002.-2007. i 2007.-2012. |naslijednik = [[Želimir Puljić|Želimir Puljić 2012.-trenutno]] }} 9wms29xeppbsi2tsgfnh60ir4vp5yqp Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi 2 205351 41260340 41260272 2022-07-28T13:40:34Z Edgar Allan Poe 29250 /* Teorija i terminologija u glazbi */ wikitext text/x-wiki <center> <div style="font-family: Optima, Trebuchet MS, sans-serif"> <div style="background:white; border:thin solid blue; padding:;.1em; margin: 0em 1em 1em 1em"> <div style="border: thick solid #DDDDCC;thin solid yellow"> <div style="border: thin solid blue; padding-top:.6em"> {| style="font-family:Optima, Trebuchet MS, sans-serif;" | <center>[[File:Edgar Allan Poe 2.jpg|96px|link=Korisnik:Edgar Allan Poe]]</center> | <center>[[File:Louis-Michel van Loo 001.jpg|96px|link=Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe]]</center> | <center>[[File:Piet Mondrian and Pétro van Doesburg.jpg|x120px|link=Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi]]</center> | <center>[[File:Benedetto da maiano, incoronazione di ferdinando I d'aragona e sei musici, 1490 ca., 01.JPG|x120px|link=Korisnik:Edgar Allan Poe/Nagrade]]</center> |- | style="margin-top:-.5em" | <center>[[Korisnik:Edgar Allan Poe|Korisnička stranica]]</center> | <center>[[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|Razgovor]]</center> | <center>[[Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi|Doprinosi]]</center> | <center>[[Korisnik:Edgar Allan Poe/Nagrade|Nagrade]]</center> |- | colspan=7 | <hr> |- | colspan=7 style="padding:.3em; font-family:Helvetica, Arial, Verdana, sans-serif" | <center>'''Poruku mi možete ostaviti [https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Razgovor_sa_korisnikom:Edgar_Allan_Poe&action=edit&section=new ovdje]'''</center> |} </div> </div> </div> </div> </center> Ovdje se nalazi '''popis članaka koje sam napisao ili nadopunio''' tokom svog rada na ovoj Wikipediji, poredan tematski. ==Književnost== {| style="border-spacing: 2px; border: 1px solid darkgray;" width="100%" |- ! style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" colspan="5" | '''Književnost''' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" width="15%"| '''Općenito''' | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="4"| {{small|1.}} [[Ekspresionizam]] • {{small|2.}} [[Gotička fikcija]] • {{small|3.}} [[Humanizam]] • {{small|4.}} [[Klasicizam]] • {{small|5.}} [[Galgenhumor]] • {{small|6.}} ''[[Nouveau roman]]'' • {{small|7.}} [[Južnjačka gotika]] • {{small|8.}} [[Struja svijesti (književnost)|Struja svijesti]] • {{small|9.}} [[Izgubljeni grad (fikcija)]] |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" width="15%"| '''Književne nagrade''' | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="4"| {{small|1.}} [[Nagrada Agatha]] • {{small|2.}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Nobelova nagrada za književnost]] • {{small|3.}} [[NIN-ova nagrada]] • {{small|4.}} [[Velika nagrada za teatar Francuske akademije]] |- ! style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" colspan="5" | '''Nacionalne književnosti''' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" width="15%"| '''Općenito''' | style="font-size:smaller; text-align: left"colspan="4"| {{small|1.}} [[Kostarikanska književnost]] |- ! style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" colspan="5" | {{flagicon|ENG}} '''Engleska književnost''' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="15%"| '''Autori''' | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="4"| {{small|1.}} [[Douglas Adams]] • {{small|2.}} [[Jane Austen]] • {{small|3.}} [[George Bellairs]] • {{small|4.}} [[Anne Brontë]] • {{small|5.}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Lewis Carroll]] • {{small|6.}} [[Geoffrey Chaucer]] • {{small|7.}} [[Gilbert Keith Chesterton]] • {{small|8.}} [[Agatha Christie]] • {{small|9.}} [[Daniel Defoe]] • {{small|10.}} [[Adrian Conan Doyle]] • {{small|11.}} [[Arthur Conan Doyle]] • {{small|12.}} [[Gervase od Tilburyja]] • {{small|13.}} [[John le Carré]] • {{small|14.}} [[Karoline Leach]] • {{small|15.}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Bertrand Russell]] • {{small|16.}} [[Edgar Wallace]] |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" colspan="5"| '''Djela''' |- | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="2" rowspan="2" | # ''[[Titus Andronicus]]'' # ''[[A Christmas Carol]]'' # ''[[Through the Looking-Glass]]'' ("[[The Walrus and the Carpenter]]" • "[[Haddocks' Eyes]]") # ''[[Euclid and his Modern Rivals]]'' # ''[[The Nursery "Alice"]]'' # [[:kategorija:Djela Agathe Christie|djela Agathe Christie]] ([[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Ten Little Niggers]]'') # ''[[The Floating Admiral]]'' # ''[[Animal Farm]]'' # ''[[Our Story (knjiga)|Our Story]]'' # ''[[Born Fighter]]'' # ''[[My Story (Ronnie Kray)|My Story]]'' # ''[[In the Shadow of the Dreamchild]]'' # ''[[A Way of Life: Over Thirty Years of Blood, Sweat and Tears]]'' # ''[[The Constant Gardener]]'' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" colspan="3"| '''Sherlock Holmes''' |- | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="3" | "[[How Watson Learned the Trick]]" • ''[[The Adventures of Sherlock Holmes]]'' ("[[A Scandal in Bohemia]]" • "[[The Adventure of the Red-Headed League|The Red-Headed League]]" • "[[The Man with the Twisted Lip]]" • "[[The Adventure of the Copper Beeches|The Copper Beeches]]" • "[[The Adventure of the Blue Carbuncle|The Blue Carbuncle]]" • "[[The Adventure of the Speckled Band|The Speckled Band]]" • "[[The Adventure of the Noble Bachelor|The Noble Bachelor]]" • "[[The Boscombe Valley Mystery]]" • "[[A Case of Identity]]" • "[[The Adventure of the Beryl Coronet|The Beryl Coronet]]" • "[[The Adventure of the Engineer's Thumb|The Engineer's Thumb]]" • "[[The Five Orange Pips]]") • ''[[The Memoirs of Sherlock Holmes]]'' ("[[Silver Blaze]]" • "[[The Adventure of the Cardboard Box|The Cardboard Box]]" • "[[The Adventure of the Yellow Face|The Yellow Face]]" • "[[The Adventure of the Stockbroker's Clerk|The Stockbroker's Clerk]]" • "[[The Adventure of the Gloria Scott|The ''Gloria Scott'']]" • "[[The Adventure of the Reigate Squire|The Reigate Squire]]" • "[[The Adventure of the Musgrave Ritual|The Musgrave Ritual]]" • "[[The Adventure of the Crooked Man|The Crooked Man]]" • "[[The Adventure of the Resident Patient|The Resident Patient]]" • "[[The Adventure of the Greek Interpreter|The Greek Interpreter]]" • "[[The Adventure of the Naval Treaty|The Naval Treaty]]" • "[[The Final Problem]]") • ''[[The Return of Sherlock Holmes]]'' ("[[The Adventure of the Empty House|The Empty House]]" • "[[The Adventure of the Norwood Builder|The Norwood Builder]]" • "[[The Adventure of the Dancing Men|The Dancing Men]]" • "[[The Adventure of the Solitary Cyclist|The Solitary Cyclist]]" • "[[The Adventure of the Priory School|The Priory School]]" • "[[The Adventure of Black Peter|Black Peter]]" • "[[The Adventure of Charles Augustus Milverton|Charles Augustus Milverton]]" • "[[The Adventure of the Six Napoleons|The Six Napoleons]]" • "[[The Adventure of the Three Students|The Three Students]]" • "[[The Adventure of the Golden Pince-Nez|The Golden Pince-Nez]]" • "[[The Adventure of the Missing Three-Quarter|The Missing Three-Quarter]]" • "[[The Adventure of the Abbey Grange|The Abbey Grange]]" • "[[The Adventure of the Second Stain|The Second Stain]]") • ''[[His Last Bow]]'' ("[[The Adventure of Wisteria Lodge|Wisteria Lodge]]" • "[[The Adventure of the Red Circle|The Red Circle]]" • "[[The Adventure of the Bruce-Partington Plans|The Bruce-Partington Plans]]" • "[[The Adventure of the Dying Detective|The Dying Detective]]" • "[[The Disappearance of Lady Frances Carfax|Lady Frances Carfax]]" • "[[The Adventure of the Devil's Foot|The Devil's Foot]]" • "[[His Last Bow (priča)|His Last Bow]]") • ''[[The Case-Book of Sherlock Holmes]]'' ("[[The Adventure of the Mazarin Stone|The Mazarin Stone]]" • "[[The Problem of Thor Bridge|Thor Bridge]]" • "[[The Adventure of the Creeping Man|The Creeping Man]]" • "[[The Adventure of the Sussex Vampire|The Sussex Vampire]]" • "[[The Adventure of the Three Garridebs|The Three Garridebs]]" • "[[The Adventure of the Illustrious Client|The Illustrious Client]]" • "[[The Adventure of the Three Gables|The Three Gables]]" • "[[The Adventure of the Blanched Soldier|The Blanched Soldier]]" • "[[The Adventure of the Lion's Mane|The Lion's Mane]]" • "[[The Adventure of the Retired Colourman|The Retired Colourman]]" • "[[The Adventure of the Veiled Lodger|The Veiled Lodger]]" • "[[The Adventure of Shoscombe Old Place|Shoscombe Old Place]]") • ''[[The Valley of Fear]]'' • ''[[A Study in Scarlet]]'' • ''[[The Sign of the Four]]'' • ''[[The Hound of the Baskervilles]]'' ---- {{small|1.}} ''[[The Exploits of Sherlock Holmes]]'' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" colspan="5"| '''Likovi i franšize''' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''Sherlock Holmes''' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''Agatha Christie''' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''''Harry Potter''''' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''Carrollova ''Alice''''' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''Ostalo''' |- style="font-size:smaller; text-align: left" | | # [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Sherlock Holmes]] # [[Dr. Watson]] # [[Sebastian Moran]] # [[Inspektor Lestrade]] # [[Mycroft Holmes]] # [[Profesor Moriarty]] # [[Irene Adler]] # [[Mary Morstan]] ---- # [[Klub Diogenes]] | # [[Hercule Poirot]] # [[Miss Marple]] # [[Tommy i Tuppence]] # [[Viši inspektor Japp]] # [[Arthur Hastings]] # [[Parker Pyne]] # [[Ariadne Oliver]] # [[Gospođica Lemon]] | # [[Sirius Black]] # [[Remus Lupin]] # [[Severus Snape]] # [[Armando Dippet]] # [[Gabrielle Delacour]] # [[Alastor Moody]] # [[Barty Crouch]] # [[Phineas Nigellus Black]] | # [[Jubjub]] # [[Bijeli Skakač (Through the Looking-Glass)|Bijeli Skakač]] # [[Ovca (Through the Looking-Glass)|Ovca]] # [[Crveni Kralj (Through the Looking-Glass)|Crveni Kralj]] # [[Grifon (Alice's Adventures in Wonderland)|Grifon]] # [[Alice (Alice's Adventures in Wonderland)|Alice]] # [[Ludi Šeširdžija]] # [[Gusjenica (Alice's Adventures in Wonderland)|Gusjenica]] | # [[James Bond (lik)]] |} ===Engleska književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja engleske književnosti |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |belowstyle= text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |above= |group1 = Pisci |list1= [[Gervase Tilburyski]] • [[Geoffrey Chaucer]] • [[Daniel Defoe]] • [[Jane Austen]] • [[Anne Brontë]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Lewis Carroll]] • [[Arthur Conan Doyle]] • [[Gilbert Keith Chesterton]] • [[Edgar Wallace]] • [[Adrian Conan Doyle]] • [[Agatha Christie]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Bertrand Russell]] • [[George Bellairs]] • [[Douglas Adams]] • [[John le Carré]] • [[Karoline Leach]] |group2 = Djela |list2= ''[[A Christmas Carol]] • [[Through the Looking-Glass]] ''("[[The Walrus and the Carpenter]]" • "[[Haddocks' Eyes]]")'' • [[Euclid and his Modern Rivals]] • [[The Nursery "Alice"]] • [[A Study in Scarlet]] • [[The Sign of the Four]] • [[The Hound of the Baskervilles]] • [[The Floating Admiral]] • ''[[:kategorija:Djela Agathe Christie|Djela Agathe Christie]] ([[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Ten Little Niggers]]'')'' • [[Animal Farm]] • [[The Exploits of Sherlock Holmes]] • [[Our Story (knjiga)|Our Story]] • [[Born Fighter]] • [[A Way of Life: Over Thirty Years of Blood, Sweat and Tears]] • [[My Story (Ronnie Kray)|My Story]] • [[In the Shadow of the Dreamchild]] • [[The Constant Gardener]]'' • "[[How Watson Learned the Trick]]" • ''[[The Adventures of Sherlock Holmes]]'' ("[[A Scandal in Bohemia]]" • "[[The Adventure of the Red-Headed League|The Red-Headed League]]" • "[[The Man with the Twisted Lip]]" • "[[The Adventure of the Copper Beeches|The Copper Beeches]]" • "[[The Adventure of the Blue Carbuncle|The Blue Carbuncle]]" • "[[The Adventure of the Speckled Band|The Speckled Band]]" • "[[The Adventure of the Noble Bachelor|The Noble Bachelor]]" • "[[The Boscombe Valley Mystery]]" • "[[A Case of Identity]]" • "[[The Adventure of the Beryl Coronet|The Beryl Coronet]]" • "[[The Adventure of the Engineer's Thumb|The Engineer's Thumb]]" • "[[The Five Orange Pips]]") • ''[[The Memoirs of Sherlock Holmes]]'' ("[[Silver Blaze]]" • "[[The Adventure of the Cardboard Box|The Cardboard Box]]" • "[[The Adventure of the Yellow Face|The Yellow Face]]" • "[[The Adventure of the Stockbroker's Clerk|The Stockbroker's Clerk]]" • "[[The Adventure of the Gloria Scott|The ''Gloria Scott'']]" • "[[The Adventure of the Reigate Squire|The Reigate Squire]]" • "[[The Adventure of the Musgrave Ritual|The Musgrave Ritual]]" • "[[The Adventure of the Crooked Man|The Crooked Man]]" • "[[The Adventure of the Resident Patient|The Resident Patient]]" • "[[The Adventure of the Greek Interpreter|The Greek Interpreter]]" • "[[The Adventure of the Naval Treaty|The Naval Treaty]]" • "[[The Final Problem]]") • ''[[The Return of Sherlock Holmes]]'' ("[[The Adventure of the Empty House|The Empty House]]" • "[[The Adventure of the Norwood Builder|The Norwood Builder]]" • "[[The Adventure of the Dancing Men|The Dancing Men]]" • "[[The Adventure of the Solitary Cyclist|The Solitary Cyclist]]" • "[[The Adventure of the Priory School|The Priory School]]" • "[[The Adventure of Black Peter|Black Peter]]" • "[[The Adventure of Charles Augustus Milverton|Charles Augustus Milverton]]" • "[[The Adventure of the Six Napoleons|The Six Napoleons]]" • "[[The Adventure of the Three Students|The Three Students]]" • "[[The Adventure of the Golden Pince-Nez|The Golden Pince-Nez]]" • "[[The Adventure of the Missing Three-Quarter|The Missing Three-Quarter]]" • "[[The Adventure of the Abbey Grange|The Abbey Grange]]" • "[[The Adventure of the Second Stain|The Second Stain]]") • ''[[His Last Bow]]'' ("[[The Adventure of Wisteria Lodge|Wisteria Lodge]]" • "[[The Adventure of the Red Circle|The Red Circle]]" • "[[The Adventure of the Bruce-Partington Plans|The Bruce-Partington Plans]]" • "[[The Adventure of the Dying Detective|The Dying Detective]]" • "[[The Disappearance of Lady Frances Carfax|Lady Frances Carfax]]" • "[[The Adventure of the Devil's Foot|The Devil's Foot]]" • "[[His Last Bow (priča)|His Last Bow]]") • ''[[The Case-Book of Sherlock Holmes]]'' ("[[The Adventure of the Mazarin Stone|The Mazarin Stone]]" • "[[The Problem of Thor Bridge|Thor Bridge]]" • "[[The Adventure of the Creeping Man|The Creeping Man]]" • "[[The Adventure of the Sussex Vampire|The Sussex Vampire]]" • "[[The Adventure of the Three Garridebs|The Three Garridebs]]" • "[[The Adventure of the Illustrious Client|The Illustrious Client]]" • "[[The Adventure of the Three Gables|The Three Gables]]" • "[[The Adventure of the Blanched Soldier|The Blanched Soldier]]" • "[[The Adventure of the Lion's Mane|The Lion's Mane]]" • "[[The Adventure of the Retired Colourman|The Retired Colourman]]" • "[[The Adventure of the Veiled Lodger|The Veiled Lodger]]" • "[[The Adventure of Shoscombe Old Place|Shoscombe Old Place]]") • ''[[The Valley of Fear]]'' • ''[[Titus Andronicus]]'' |group3 = Likovi |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |group1 = Holmes |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Sherlock Holmes]] • [[Dr. Watson]] • [[Sebastian Moran]] • [[Inspektor Lestrade]] • [[Mycroft Holmes]] • [[Profesor Moriarty]] • [[Irene Adler]] • [[Mary Morstan]] |group2 = ''Harry Potter'' |list2= [[Sirius Black]] • [[Remus Lupin]] • [[Severus Snape]] • [[Armando Dippet]] • [[Gabrielle Delacour]] • [[Alastor Moody]] • [[Barty Crouch]] • [[Phineas Nigellus Black]] |group3 = ''Alice'' |list3= [[Jubjub]] • [[Bijeli Skakač (Through the Looking-Glass)|Bijeli Skakač]] • [[Ovca (Through the Looking-Glass)|Ovca]] • [[Crveni Kralj (Through the Looking-Glass)|Crveni Kralj]] • [[Grifon (Alice's Adventures in Wonderland)|Grifon]] • [[Alice (Alice's Adventures in Wonderland)|Alice]] • [[Ludi Šeširdžija]] • [[Gusjenica (Alice's Adventures in Wonderland)|Gusjenica]] |group4 = Christie |list4= [[Hercule Poirot]] • [[Miss Marple]] • [[Tommy i Tuppence]] • [[Viši inspektor Japp]] • [[Arthur Hastings]] • [[Parker Pyne]] • [[Ariadne Oliver]] • [[Gospođica Lemon]] }} |group4=Ostalo |list4= [[Klub Diogenes]] |below= }} ===Francuska književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja francuske književnosti |groupstyle = text-align:center; color:#FFFFFF; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#FFFFFF;background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |belowstyle= text-align:center; color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |groupstyle = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |above= [[Francuska književnost|<span style="color:white">Francuska književnost</span>]] |group1 = Pisci |list1= ''[[La Pléiade]]'' ([[Pierre de Ronsard]] • [[Joachim du Bellay]]) • [[Margarita od Navarre]] • [[Clément Marot]] • [[Théodore-Agrippa d'Aubigné]] • [[Jean de La Fontaine]] • [[Molière]] • [[Alphonse de Lamartine]] • [[Alexandre Dumas (sin)|Alexandre Dumas, ''fils'']] • [[Alexandre Dumas (otac)|Alexandre Dumas, ''père'']] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Victor Hugo]] • [[Sully Prudhomme]] • [[Frédéric Mistral]] • [[Louis Aragon]] • [[Roger Martin du Gard]] • [[Eugène Ionesco]] • [[Jean-Paul Sartre]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Albert Camus]] • [[Jacques Prévert]] • [[François Villon]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[André Malraux]] • [[Jean Genet]] • [[Max Jacob]] • [[François-René de Chateaubriand]] • [[Pierre-Augustin Caron de Beaumarchais]] • [[George Sand]] • [[Paul Claudel]] • [[François Mauriac]] • [[Patrick Modiano]] • [[Romain Rolland]] • [[Claude Simon]] • [[Saint-John Perse]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Jean Anouilh]] |group2 = Djela |list2= ''[[La Chanson de Roland]] • [[Roman de la Rose]] • [[L'Avare ou l'École du mensonge]] • [[Bug-Jargal]] • [[Le Rhin]] • [[Torquemada (drama)|Torquemada]] • [[L'Éducation sentimentale]] • [[Madame Bovary]] • [[Les Rougon-Macquart, Histoire naturelle et sociale d'une famille sous le Second Empire]] ''(''[[Germinal]] • [[Nana (roman)|Nana]]'')'' • [[La Nausée]] • ''[[:Kategorija:Djela Eugènea Ionescoa|djela Eugènea Ionescoa]]'' • [[En attendant Godot]]'' • ''[[À l'échelle humaine]]'' • [[:Kategorija:Djela Andréa Malrauxa|djela Andréa Malrauxa]] • ''[[Le Barbier de Séville]]'' • ''[[Le Mariage de Figaro]]'' • ''[[La Mère coupable]]'' • ''[[Hernani (drama)|Hernani]]'' • "[[Le Bateau ivre]]" • ''[[Les Fleurs du mal]]'' • [[:Kategorija:Djela Jeana Anouilha|djela Jeana Anouilha]] (osim ''Becketa''; [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Antigone]]'') |below= [[Emma Bovary|<span style="color:white">Emma Bovary</span>]] • [[Bérenger|<span style="color:white">Bérenger</span>]] }} ===Ruska književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja ruske književnosti |abovestyle=text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |belowstyle= text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |groupstyle = text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |above= [[Ruska književnost|<span style="color:white">Ruska književnost</span>]] (nedovršeno) |group1 = Pisci |list1= [[Ivan Krilov]] • [[Ivan Gončarov]] • [[Aleksandar Blok]] • [[Isak Babelj]] • [[Andrej Platonov]] • [[Danil Harms]] • [[Mihail Šolohov]] • [[Vladimir Dudincev]] • [[Eduard Limonov]] |group2 = Djela |list2= ''[[Šinelj]] • [[Zločin i kazna]] • [[Tri sestre]]'' |below= }} ===Američka književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja američke književnosti |abovestyle=text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |belowstyle= text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |groupstyle = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |above= |group1 = Pisci |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Edgar Allan Poe]] ([[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Smrt Edgara Allana Poea|smrt]] • [[Bibliografija Edgara Allana Poea|bibliografija]]) • [[Emily Dickinson]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[William Faulkner]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[H. P. Lovecraft]] ([[:Kategorija:H. P. Lovecraft|kategorija]]) |group2 = Djela |list2= ''[[The Raven]] • [[The Murders in the Rue Morgue]] • [[The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket]] • [[Adventures of Huckleberry Finn]] • [[The Da Vinci Code]] • [[Franz Kafka: The Office Writings]]'' • [[:Kategorija:Djela Williama Faulknera|djela Williama Faulknera]] |below= [[Auguste Dupin|<span style="color:white">C. Auguste Dupin</span>]] • [[Yoknapatawpha|<span style="color:white">Yoknapatawpha</span>]] • [[Obitelj Compson|<span style="color:white">Obitelj Compson</span>]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Ono (lik)|{{color|white|Ono}}]] }} ===Japanska književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja japanske književnosti |abovestyle=text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |belowstyle= text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |above= |group1 = Pisci |list1= [[Chikamatsu Monzaemon]] • [[Edogawa Ranpo]] • [[Shūji Terayama]] • [[Project Itō]] • [[Sanjūgo Naoki]] |group2 = Djela |list2= "[[Ningen Isu]]" • "[[Rashōmon]]" • ''[[Noruwei no Mori]]'' • ''[[Nihon Ōdai Ichiran]]'' |below= [[Kogorō Akechi|{{color|red|Kogorō Akechi}}]] }} ===Ostalo=== {{Navbox generic |titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Ostali doprinosi s područja književnosti |abovestyle= |belowstyle= |groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |above= |group1 = Afrika |list1= {{Navbox subgroup |group1 = {{nowrap|{{flagicon|ANG}} Angola}} |group1style = background-color:#d81e05; color:yellow; text-align:center; border:1px solid black; |list1=[[José Luandino Vieira]] • [[Pepetela]] |group2 = {{flagicon|GAN}} Gana |group2style = text-align:center; background:yellow; color:black; border: 1px solid black; |list2=[[J. E. Casely Hayford]] |group3 = {{flagicon|TOG}} Togo |group3style = text-align:center; background:#FFCE00; color:#006A4E; border: 1px solid #006A4E; |list3=[[Félix Couchoro]] }} |group2 = Amerike |group2style = |list2= {{Navbox subgroup |group1 = {{nowrap|{{flagicon|BRA}} Brazil}} |group1style = background-color:#FFCC29; color:#3E4095; text-align:center; border:1px solid #00A859; |list1=[[Machado de Assis]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|KUB}} Kuba}} |group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid red; |list2=[[Nicolás Guillén]] |group3 = {{nowrap|{{flagicon|VEN}} Venezuela}} |group3style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #FCD116; |list3=[[Rufino Blanco-Fombona]] |group4 = {{nowrap|{{flagicon|HON}} Honduras}} |group4style = background-color:#0073CF; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list4=[[Argentina Díaz Lozano]] • [[Froylán Turcios]] • [[Lucila Gamero de Medina]] }} |group3 = Azija |group3style = |list3= {{Navbox subgroup |group1 = {{flagicon|IZR}} Izrael |group1style = text-align:center; color:blue; background:white; border:1px solid blue; |list1= [[Shmuel Yosef Agnon]] |group2 = {{flagicon|KIN}} Kina |group2style = text-align:center; background:#DD0000; color:gold; border: 1px solid silver; |list2= [[Gao Xingjian]] • [[Mo Yan]] |group3 = {{flagicon|SJKOR}} Sjeverna Koreja |group3style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid #0073CF; |list3=''[[Segi wa tŏburŏ]]'' |group4 = {{flagicon|Kambodža}} Kambodža |group4style = text-align:center; background:blue; color: white; border:1px solid red; |list4=''[[Reamker]]'' • [[Preah Ko i Preah Keo]] • [[Kmerski teatar sjena]] }} |group4 = Europa |group4style = |list4= {{Navbox subgroup |group1 = {{flagicon|AUT}} Austrija |group1style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid silver; |list1= [[Karl Bruckner]] |group2 = {{flagicon|ČEŠ}} Češka |group2style = text-align:center; color:white; background:#DD0000; border:1px solid #000080; |list2= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background:#DD0000; border:1px solid #000080; |group1 = Pisci |list1= [[Karel Čapek]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Franz Kafka]] • [[Max Brod]] |group2 = Djela |list2= ''[[Der Process]] • ''"[[Vor dem Gesetz]]"'' • ''"[[Die Verwandlung]]"''''}} |group3 = {{flagicon|DAN}} Danska |group3style = text-align:center; background:#D21034; color:white; border: 1px solid silver; |list3=[[Johannes Vilhelm Jensen]] |group4 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group4style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list4= ''[[U registraturi]]'' |group5 = {{flagicon|IRS}} Irska |group5style = text-align:center; color:white; background:green; border:1px solid silver; |list5= [[Oscar Wilde]] • [[Bram Stoker]] |group6 = {{flagicon|MAĐ}} Mađarska |group6style = color:#FFFFFF;background:#009246; border:1px solid #EF4135; |list6= [[Ferenc Molnár]] |group7 = {{flagicon|NOR}} Norveška |group7style = text-align:center; background:#EF2B2D; color:white; border: 1px solid #002868; |list7= [[Bjørnstjerne Bjørnson]] |group8 = {{flagicon|ŠVE}} Švedska |group8style = text-align:center; color:yellow; background:blue; border:1px solid yellow; |list8= [[Carl Gustaf Verner von Heidenstam]] |group9 = {{flagicon|ITA}} Italija |group9style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#009246; border:1px solid #EF4135; |list9= [[Giacomo Casanova]] • [[Luigi Pirandello]] • [[Dario Fo]] |group10 = {{flagicon|NJE}} Njemačka |group10style = text-align:center; color:#000000; background:#FFCC00; border:1px solid #FF0000; |list10= [[Ernst Theodor Amadeus Hoffmann]] • [[Herta Müller]] |group11 = {{flagicon|EST}} Estonija |group11style = text-align:center; color:white; background:#0072CE; border:1px solid black; |list11= {{Navbox subgroup | groupstyle = ttext-align:center; color:white; background:#0072CE; border:1px solid black; |group1 = Pisci |list1= [[Carl Robert Jakobson]] • [[Johann Voldemar Jannsen]] • [[Friedrich Reinhold Kreutzwald]] |group2 = Djela |list2= ''[[Kalevipoeg]]''}} }} |group5 = Oceanija |group5style = |list5={{Navbox subgroup |group1 = {{nowrap|{{flagicon|AUS}} Australija}} |group1style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list1= [[Banjo Paterson]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|FIJ}} Fidži}} |group2style = background-color:#68BFE5; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list2= [[Vilsoni Hereniko]] }} |group6 = {{nowrap|Antički Rim}} |group6style = text-align:center; color:#E4D96F; background:white; border:1px solid #E4D96F; |list6 = [[Vergilije]] • [[Tit Makcije Plaut]] |below= }} ==Glazba== ===Teorija i terminologija u glazbi=== {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | title = Doprinosi s područja teorije i glazbene terminologije | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | image = | imageleft = | bodyclass = hlist | list1 = ''[[Ballets Russes]]'' • [[Muzička nagrada Léonie Sonning]] • ''[[Musique concrète]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Novi val]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Synthpop]] • [[Novi romantizam]] • ''[[Laulupidu]]'' |list2={{Navbox subgroup |abovestyle=background-color:#EBF5FF; color:black; text-align:center |above= '''Eurosong''' |list1={{flagicon|ŠVI}} [[Pjesma Eurovizije 1989.|1989.]] • {{flagicon|SFRJ}} [[Pjesma Eurovizije 1990.|1990.]] • {{flagicon|TUR}} [[Pjesma Eurovizije 2004.|2004.]] • {{flagicon|GRČ}} [[Pjesma Eurovizije 2006|2006.]] • {{flagicon|FIN}} [[Pjesma Eurovizije 2007|2007.]] • {{flagicon|SRB}} [[Pjesma Eurovizije 2008.|2008.]] • {{flagicon|NOR}} [[Pjesma Eurovizije 2010.|2010.]] • {{flagicon|NJE}} [[Eurosong 2011|2011.]] • {{flagicon|AZE}} [[Eurosong 2012|2012.]] • {{flagicon|DAN}} [[Eurosong 2014|2014.]]}} }} ===Biografije=== {{Navbox generic |titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o skladateljima (po razdobljima) |abovestyle= |belowstyle= |groupstyle = |above= |group1 = Barok |group1style = text-align:center; background:#bfb1a3; color:white; border:1px solid silver; |list1= [[Georg Friedrich Händel]] |group2 = Klasicizam |group2style = background:#6495ED; color:white; border:1px solid silver; |list2= [[Jan Václav Stamic]] |group3 = Romantizam |group3style = text-align:center; background:#9955BB; color:white; border:1px solid silver; |list3= [[Vincenzo Bellini]] • [[Johann Strauss mlađi]] • [[Giacomo Meyerbeer]] • [[Cezar Antonovič Kjui]] • [[Davorin Jenko]] • [[Charles-François Gounod]] • [[Gabriel Fauré]] |group4 = XX. stoljeće |group4style = text-align:center; color:black; background:red; border:1px solid black; |list4= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:red; border:1px solid black; |group1 = Impresionizam |list1= [[Maurice Ravel]] |group3 = Avangarda |list3= [[Pierre Schaeffer]] • [[Olivier Messiaen]] • [[Pierre Boulez]] |group2 = Modernizam |list2= [[Benjamin Britten]] • [[Umberto Giordano]] • [[Erik Satie]] • ''[[Les Six]]'' ([[Georges Auric|Auric]] • [[Louis Durey|Durey]] • [[Arthur Honegger|Honegger]] • [[Darius Milhaud|Milhaud]] • [[Francis Poulenc|Poulenc]] • [[Germaine Tailleferre|Tailleferre]]) • [[Ernesto Nazareth]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:red; border:1px solid black; |group1 = Neoklasicizam |list1= [[Dmitrij Šostakovič]] • [[Igor Stravinski]] |group2 = Ekspresionizam |list2= [[Arnold Schönberg]] • [[Anton Webern]] • [[Alban Berg]] }} |group5 = Ostalo |list5= [[Władysław Szpilman]] • [[Alfi Kabiljo]] }} |below= }} {{Navbox generic |titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o pop izvođačima |abovestyle= |belowstyle= |groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |above= |group1 = Solisti |list1= [[Ringo Starr]] • [[Jem]] • [[Mark Hollis]] • [[Rob Thomas]] • [[Gloria Estefan]] • [[Celia Cruz]] • [[Hajrudin Varešanović]] • [[Marija Šestić]] • [[Sandra Nurmsalu]] • [[Ott Lepland]] • [[Kurt Calleja]] • [[Petar Nalič]] • [[Dima Bilan]] • [[Aleksej Vorobjov]] • [[Kōji Wada]] • [[Ajumi Mijazaki]] • [[Ai Maeda (pjevačica)|Ai Maeda]] • [[Hitomi Shimatani]] • [[Akiko Shikata]] • [[Yūgo Kanno]] • [[Tōru Kitajima]] ([[:Kategorija:TK from 凛として時雨|diskografija]]) • [[Jelena Tomašević]] • [[Milan Stanković]] • [[Harel Skaat]] • [[K'naan]] • [[Jessy Matador]] • [[Amaury Vassili]] • [[Stereo Mike]] • [[Loukas Giorkas]] • [[Lena Meyer-Landrut]] • [[Frank Schindel]] • [[Andy Knote]] • [[Stefan Raab]] • [[Milli Vanilli]] • [[Gréta Salóme Stefánsdóttir]] • [[Jón Jósep Snæbjörnsson]] • [[Olia Tira]] • [[Ivi Adamou]] • [[Emmelie de Forest]] • [[Daniel Jones]] • [[Darren Hayes]] • [[Knez (pjevač)|Knez]] • [[Hayley Westenra]] • [[Lorde]] • [[Kimbra]] • [[Sinn Sisamouth]] • [[Ros Serey Sothea]] • [[Angélique Kidjo]] |group2 = Bendovi |list2= [[Blue]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Talk Talk]] • [[The Beach Boys]] • [[The Byrds]] • [[Toto (sastav)|Toto]] • [[Regina (bend)|Regina]] • [[Urban Symphony]] • [[maNga]] • [[Glazbena družina Petra Naliča]] • [[A Friend In London]] • [[Aqua Timez]] • [[Ling Tosite Sigure]] • [[EGOIST]] • [[Nothing's Carved in Stone]] • [[Savage Garden]] • [[Nick Cave and the Bad Seeds]] • [[Quasarr]] • [[Moranbong Band]] • [[OMC (bend)|OMC]] • [[U pol’ 9 kod Sabe]] }} === Opus === {{Navbox generic |titlestyle = color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz kompozicije |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:white;background:#E34234; border:1px solid silver; |belowstyle= text-align:center; color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |groupstyle = text-align:center; color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |above= |group1 = Opere |list1= ''[[Trubadur (opera)|Il trovatore]]'' • [[Korejska revolucionarna opera]] (''[[Kkot panŭn ch'ŏnyŏ]]'' • ''[[P'ibada]]'') |group2 = Baleti |list2= ''[[Žar-ptica]] • [[Posvećenje proljeća]] • [[Petruška]]'' |group3 = Instrumentalna djela |list3= ''[[Islamej]] • [[Boléro]]'' |group4 = Himne |list4= "[[Kimigayo]]" • "[[Noble patria, tu hermosa bandera]]" • "[[God Bless Our Homeland Ghana]]" • "[[Advance Australia Fair]]" • "[[Hino Nacional Brasileiro]]" • "[[Aegukka]]" • "[[La Bayamesa]]" • "[[Angola Avante]]" • "[[God Defend New Zealand]]" • "[[Gloria al Bravo Pueblo]]" • "[[Nokor Reach]]" • "[[Pjesma Kmerske Republike]]" • "[[Dap Prampi Mesa Chokchey]]" • "[[Himna Narodne Republike Kampućije]]" • "[[Državna himna Hondurasa]] • "[[L'Aube Nouvelle]]" • "[[God Bless Fiji]]" • "[[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]" • "[[Himna Estonske Sovjetske Socijalističke Republike]]" |below= }} {{Navbox generic |titlestyle = color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz pop skladbe |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:white;background:#E34234; border:1px solid silver; |belowstyle= text-align:center; color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |groupstyle = text-align:center; color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |above= |group1 = Albumi |list1= ''[[Vrijeme je]] • [[Kad poludimo]] • [[Kad pogledaš me preko ramena]] • [[Sreća (Hari Mata Hari)|Sreća]] • [[Umineko no Naku Koro ni (EP)|Umineko no Naku Koro ni]]'' • ''[[Hotel Nacional (album)|Hotel Nacional]]'' • ''[[Girl You Know It's True (album)|Girl You Know It's True]]'' • [[:Kategorija:Albumi benda Ling tosite sigure|albumi benda Ling tosite sigure]] • [[:Kategorija:Albumi benda Talk Talk|albumi benda Talk Talk]] |group2 = Pjesme |list2= "[[Russians]]" • "[[Wavin' Flag]]" • "[[Manijači]]" • "[[Molitva (pjesma)|Molitva]]" • "[[Rijeka bez imena]]" • "[[Vjerujem u ljubav]]" • "[[I love you mi vida]]" • "[[Lejla]]" • "[[Oro (pjesma)|Oro]]" • "[[Bistra voda]]" • "[[Rändajad]]" • "[[Lane moje]]" • "[[La La Love]]" • "[[Never Forget]]" • "[[Satellite (pjesma Lene Meyer-Landrut)|Satellite]]" • "[[Lost and Forgotten]]" • "[[Ovo je Balkan]]" • "[[Milim]]" • "[[What's Another Year?]]" • "[[Rock me]]" • "[[Lako je sve (pjesma)|Lako je sve]]" • "[[Zauvijek moja]]" • "[[Wadde hadde dudde da?]]" • "[[Love in Rewind]]" • "[[Hold Me Now]]" • "[[We Could Be the Same]]" • "[[Allez Ola]]" • "[[Everybody (pjesma)|Everybody]]" • "[[Refrain]]" • "[[Munja i grom]]" • "[[Korake ti znam]]" • "[[Party for Everybody]]" • "[[Crno i belo]]" • "[[Kuula (pjesma)|Kuula]]" • "[[This is the Night (pjesma Kurta Calleje)|This is the Night]]" • "[[Only Teardrops]]" • "[[Tomorrow (pjesma Gianluce Bezzine)|Tomorrow]]" • "[[Moja ljubavi]]" • "[[Svadbarskim sokakom]]" • [[:Kategorija:Pjesme benda Ling tosite sigure|pjesme benda Ling tosite sigure]] • [[:Kategorija:Pjesme benda Talk Talk|pjesme benda Talk Talk]] • "[[Adio (pjesma)|Adio]]" • "[[How Bizarre (pjesma)|How Bizzare]]" • "[[Cambodia (pjesma)|Cambodia]]" |group4 = Instrumentalna djela |list4= |group3 = OST |list3= "[[Butter-Fly]]" • "[[brave heart]]" • "[[keep On]]" • "[[I wish]]" • "[[Katayoku no Tori]]" • "[[VII (pjesma)|VII]]" |below= }} ==Likovna umjetnost== ===Umjetnici=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#702963; background: #DF73FF; border:1px solid #702963; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz umjetnike |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Slikari<br>Ilustratori/Crtači |group1style = text-align:center; color:#882D17; background:#CC7722; border:1px solid #882D17; |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Salvador Dalí]] • [[Egon Schiele]] • [[Gustav Klimt]] • [[Kazimir Maljevič]] • [[Vasilij Kandinski]] • [[Georges Braque]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Piet Mondrian]] • [[Georges Seurat]] • [[John Tenniel]] • [[Isaak Brodskij]] • [[Dmitrij Vrubelj]] • [[Sidney Paget]] • [[Gonzalo Morales Sáurez]] • [[Albert Namatjira]] • [[Paul Signac]] • [[Pedro Américo]] • [[Akira Amano]] • [[Arturo Michelena]] • [[Martín Tovar y Tovar]] |group2 = Kipari<br>Dizajneri |group2style = text-align:center; color:#C04000; background:#FF7E00; border:1px solid #C04000; |list2= [[Auguste Rodin]] • [[Gustav Fabergé]] • [[Petar Karl Fabergé]] • [[Leonid Sherwood]] • [[Yves Saint Laurent]] • [[Jesús Rafael Soto]] |group3 = Arhitekti |group3style = text-align:center; color:#555555; background:#E5E4E2; border:1px solid #555555; |list3= [[Frank Lloyd Wright]] • [[Ibo Bonilla]] • [[Carlos Raúl Villanueva]] |group4 = Fotografi |group4style = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |list4= [[Félix Nadar]] • [[Alberto Korda]] |below= }} ===Umjetnost=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#702963; background: #DF73FF; border:1px solid #702963; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz umjetnost |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Slikarstvo |group1style = text-align:center; color:#882D17; background:#CC7722; border:1px solid #882D17; |list1= ''[[Krik]] • [[Nedjeljno poslijepodne na otoku La Grande Jatte]] • [[Kupači kod Asnièresa]] • [[Izbij Bijele Crvenim klinom]] • [[Bijelo na bijelom]] • [[Gospode! Pomozi mi preživjeti ovu smrtonosnu ljubav]] • [[Veliki val kod Kanagawe]] • [[Posvećenje Napoleona I (David)|Posvećenje Napoleona I]] • [[Napoleon I na carskom tronu]] • [[Napoleon u svojoj studiji]] • [[Nedovršeni portret generala Bonapartea]]'' |group2 = Kiparstvo<br>Dizajn |group2style = text-align:center; color:#C04000; background:#FF7E00; border:1px solid #C04000; |list2= ''[[Telefon sa slušalicom od jastoga]] • [[Sofa u obliku usta Mae West]]'' • [[Koh-i-Noor]] • ''[[Senbazuru]]'' • ''[[Gandhijeva tri majmuna]]'' • [[Toranj Juche|Toranj ''Juche'']] • [[Veliki spomenik na brdu Mansu]] |group3 = Arhitektura |group3style = text-align:center; color:#555555; background:#E5E4E2; border:1px solid #555555; |list3= [[Guggenheimov muzej u Bilbau]] • [[Opatija Westminster]] • [[Dvorac Osu]] • [[Dvorac Cape Coast]] • [[Dvorac Elmina]] • [[Elizejska palača]] • ''[[Palais Bourbon]]'' • ''[[Palais Luxembourg]]'' • ''[[Les Invalides]]'' • [[Palača Tuileries]] • [[Rowan Oak]] • [[Trg Kim Il-sunga]] • [[Kongresna dvorana Mansudae]] • [[Međunarodni aerodrom José Martí]] • [[Presidio Modelo]] • [[Aerodrom Quatro de Fevereiro]] • [[Međunarodni aerodrom Simón Bolívar (Venezuela)]] • [[Univerzitetski grad u Caracasu]] • [[Museo de Bellas Artes (Caracas)]] • [[Muzej moderne umjetnosti Jesús Soto]] • [[Kizuna (most)]] • [[Međunarodni aerodrom u Phnom Penhu]] • [[Muzej genocida Tuol Sleng]] • [[El Cajón (brana)]] • [[Vrata bez povratka (Ouidah)]] • [[Musée Honmè]] • [[Međunarodni aerodrom u Nadiju]] • [[Međunarodni aerodrom u Nausoriju]] |group4 = Općenito |group4style = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |list4= [[De Stijl]] • [[Camp (stil)|Camp]] • [[Salon (Pariz)|Salon]] |below= }} ==Filmska umjetnost== ===Opći pojmovi=== {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | title = Doprinosi s područja filmografije | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | image = | imageleft = | bodyclass = hlist | list1 = [[Ekranizacija]] • [[Production I.G]] • [[noitaminA]] |list2= }} ===Biografije=== {{Navbox generic |titlestyle = color:black; background:white; border:1px solid black; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o filmašima |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |belowstyle= text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |above= |group1 = Glumci |list1= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= [[Dean Winters]] • [[Tobin Bell]] • [[Ed O'Neill]] • [[Mariska Hargitay]] • [[Tamara Tunie]] • [[Sam Waterston]] • [[Diane Neal]] • [[B.D. Wong]] • [[Robert Sean Leonard]] • [[Peter Jacobson]] • [[Matt Damon]] • [[Andy García]] • [[Billy Dee Williams]] • [[Robert Forster]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo}} | group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #CC0000; |list2= [[Ian Hart]] • [[Emma Watson]] • [[Hugh Fraser]] • [[Philip Jackson]] • [[David Suchet]] • [[Pauline Moran]] • [[Alan Rickman]] • [[David Thewlis]] • [[Linus Roache]] • [[Albert Finney]] • [[Phil Davis]] • [[Rupert Penry-Jones]] • [[Steve Pemberton]] • [[Sam Stockman]] • [[George Rossi]] • [[Hannah Walters]] • [[Johnny Harris]] • [[Ben Bishop]] • [[Christopher Fulford]] • [[Claire Rushbrook]] • [[Alex Jennings]] • [[Eille Norwood]] • [[Arthur Wontner]] • [[Clive Brook]] |group3 = {{nowrap|{{flagicon|AUS}} Australija}} | group3style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list3= [[Costas Mandylor]] • [[Chris Hemsworth]] • [[Liam Hemsworth]] • [[Luke Hemsworth]] • [[Mia Wasikowska]] • [[Jesse Spencer]] |group4 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group4style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list4= [[Duško Gruborović]] |group5 = {{flagicon|RUS}} Rusija |group5style = color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |list5= [[Vasilij Livanov]] • [[Igor Petrenko]] • [[Andrej Panjin]] • [[Stanislav Govoruhin]] |group6 = {{flagicon|FRA}} Francuska |group6style = color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |list6 = [[Irène Jacob]] |group7 = {{flagicon|JAP}} Japan |group7style = text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |list7= [[Kazuhiro Yamaji]] • [[Ryōhei Kimura]] |group8 = {{nowrap|{{flagicon|KAN}} Kanada}} | group8style = background-color:white; color:red; text-align:center; border-top: 1px solid #FF0000; border-bottom: 1px solid #FF0000; border-left: 1px solid white; border-right: 1px solid white; |list8= [[Matt Frewer]] |group9 = {{nowrap|{{flagicon|VEN}} Venezuela}} | group9style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #FCD116; |list9= [[Édgar Ramírez]] }} |group2 = Režiseri |list2= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= [[Bryan Singer]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo}} | group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #CC0000; |list2= [[Alfred Hitchcock]] |group3 = {{nowrap|{{flagicon|ITA}} Italija}} | group3style = text-align:center; color:#FFFFFF;background:#009246; border:1px solid #EF4135; |list3= [[Federico Fellini]] |group4 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group4style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list4= [[Branko Ivanda]] |group5 = {{flagicon|JAP}} Japan |group5style = text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |list5= [[Hirojuki Kakudō]] • [[Itsurô Kawasaki]] • [[Naoyoshi Shiotani]] • [[Katsuyuki Motohiro]] • [[Kiyotaka Suzuki]] |group6 = {{nowrap|{{flagicon|AUS}} Australija}} | group6style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list6= [[Peter Weir]] |group7 = {{nowrap|{{flagicon|NZL}} Novi Zeland}} | group7style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list7= [[Martin Campbell]] • [[Niki Caro]] }} |group3 = Scenaristi<br>Producenti |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= [[Peter Blake]] • [[Katie Jacobs]] • [[Paul Attanasio]] • [[Lawrence Kaplow]] |group2 = {{flagicon|JAP}} Japan |group2style = text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |list2= [[Akijoshi Hongo]] • [[Reiko Joshida]] • [[Satoru Nishizono]] • [[Jōji Wada]] • [[Makoto Fukami]] • [[Kōji Yamamoto]] • [[Tō Ubukata]] • [[Jun Kumagai]] |group3 = {{flagicon|KAN}} Kanada |group3style = text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |list3= [[David Shore]] }} |below= }} ===Filmovi i serije=== {{Navbox generic |titlestyle = color:black; background:white; border:1px solid black; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o filmovima |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |belowstyle= text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |above= |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= ''[[Psycho]]'' • ''[[The Birds]]'' • ''[[Vertigo]]'' • ''[[Frenzy]]'' • ''[[Marnie]]'' • ''[[Rear Window]]'' • ''[[Rebecca]]'' • ''[[Mr. & Mrs. Smith (1941)|Mr. & Mrs. Smith]]'' • [[The Man Who Knew Too Much (1956)|''The Man Who Knew Too Much'' (1956)]] • ''[[Topaz (1969)|Topaz]]'' • [[Saw (2003)|''Saw'' (2003)]] • ''[[Saw (2004)|Saw]]'' • ''[[Saw II]]'' • ''[[Saw III]]'' • ''[[Saw IV]]'' • ''[[Saw V]]'' • ''[[From Hell (2001)|From Hell]]'' • [[The Count of Monte Cristo (2002)|''The Count of Monte Cristo'' (2002)]] • ''[[Notorious (1946)|Notorious]]'' • [[Sherlock Holmes (film, 1922)|''Sherlock Holmes'' (1922)]] • [[The Return of Sherlock Holmes (film, 1929)|''The Return of Sherlock Holmes'' (1929)]] • [[Sherlock Holmes (film, 1932)|''Sherlock Holmes'' (1932)]] • [[A Study in Scarlet (film, 1933)|''A Study in Scarlet'' (1933)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[It (film, 2017)|''It'' (2017)]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo}} | group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #CC0000; |list2= ''[[Sherlock Holmes and the Case of the Silk Stocking]]'' • [[The Hound of the Baskervilles (film, 2002)|''The Hound of the Baskervilles'' (2002)]] • ''[[Harry Potter and the Philosopher's Stone (2001)|Harry Potter and the Philosopher's Stone]]'' • ''[[Harry Potter and the Chamber of Secrets (2002)|Harry Potter and the Chamber of Secrets]]'' • ''[[Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (2004)|Harry Potter and the Prisoner of Azkaban]]'' • ''[[Harry Potter and the Goblet of Fire (2005)|Harry Potter and the Goblet of Fire]]'' • ''[[Harry Potter and the Order of the Phoenix (2007)|Harry Potter and the Order of the Phoenix]]'' • ''[[Harry Potter and the Half-Blood Prince (2009)|Harry Potter and the Half-Blood Prince]]'' • ''[[Harry Potter and the Deathly Hallows - Part 1]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Harry Potter and the Deathly Hallows - Part 2]]'' • ''[[Agatha]]'' • ''[[The Krays]]'' • [[The Trial (1993)|''The Trial'' (1993)]] • ''[[Borat: Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Murder on the Orient Express (1974)|''Murder on the Orient Express'' (1974)]] • ''[[Murder, She Said]]'' • ''[[Murder Most Foul]]'' • ''[[Murder Ahoy!]]'' • ''[[Murder at the Gallop]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Sherlock Holmes (2009)|''Sherlock Holmes'' (2009)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Sherlock Holmes: A Game of Shadows]]'' • [[The Valley of Fear (film, 1916)|''The Valley of Fear'' (1916)]] • [[A Study in Scarlet (film, 1914)|''A Study in Scarlet'' (1914)]] • [[The Hound of the Baskervilles (film, 1921)|''The Hound of the Baskervilles'' (1921)]] • [[The Sign of Four (film, 1923)|''The Sign of Four'' (1923)]] • ''[[The Sleeping Cardinal]]'' • ''[[The Missing Rembrandt]]'' • ''[[The Triumph of Sherlock Holmes]]'' • [[The Sign of Four (film, 1932)|''The Sign of Four'' (1932)]] • [[Silver Blaze (film, 1937)|''Silver Blaze'' (1937)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Naked (film, 1993)|Naked]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[The Killing Fields (film)|The Killing Fields]]'' |group3 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group3style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list3= ''[[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Lea i Darija]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Svećenikova djeca]]'' |group4 = {{flagicon|JAP}} Japan |group4style = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |list4 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Digimon Adventure (film)|''Digimon Adventure'' (film)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Psycho-Pass: The Movie]]'' • ''[[Saraba hakobune]]'' • ''[[Issun-bōshi (film)|Issun-bōshi]]'' |group5 = {{flagicon|NJE}} Njemačka |group5style = text-align:center; color:#000000; background:#FFCC00; border:1px solid #FF0000; |list5 = [[Der Hund von Baskerville (film, 1914)|''Der Hund von Baskerville'' (1914)]] • [[Der Hund von Baskerville (film, 1929)|''Der Hund von Baskerville'' (1929)]] |group6 = {{flagicon|SSSR}} Sovjetski Savez |group6style = text-align:center; color:#FFD700; background:red; border:1px solid #FFD700; |list6 = ''[[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona]]'' (''[[Šerlok Holms i doktor Vatson]]'' • [[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona (film)|''Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona'' (film)]] • ''[[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona: Sobaka Baskervilej|Sobaka Baskervilej]]'' • ''[[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona: Sokroviša Agri|Sokroviša Agri]]'' • ''[[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona: Dvadcatij vek načinajecja|Dvadcatij vek načinajecja]]'') • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Desjat negritjat]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |group1 = {{flagicon|RUS}} Rusija | group1style =text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |list1 =''[[Savva. Serdce voina]]'' }} |group7 = {{flagicon|FRA}} Francuska |group7style = color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |list7 = ''[[Espoir, sierra de Teruel]]'' • ''[[Un chant d'amour]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Z (film)|Z]]'' |group8 = {{nowrap|{{flagicon|NZL}} Novi Zeland}} | group8style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border: 1px solid silver |list8= ''[[Whale Rider]]'' |group9 = {{nowrap|{{flagicon|KAN}} Kanada}} | group9style = background-color:white; color:red; text-align:center; border-top: 1px solid #FF0000; border-bottom: 1px solid #FF0000; border-left: 1px solid white; border-right: 1px solid white; |list9= ''[[The Hound of the Baskervilles (film, 2000)|The Hound of the Baskervilles]]'' • ''[[The Sign of Four (film, 2001)|The Sign of Four]]'' • ''[[The Royal Scandal]]'' • ''[[The Case of the Whitechapel Vampire]]'' |group10 = {{nowrap|{{flagicon|VEN}} Venezuela}} | group10style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #FCD116; |list10= ''[[Punto y raya]]'' |group11 = {{nowrap|{{flagicon|HON}} Honduras}} | group11style = background-color:#0073CF; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list11= ''[[Morazán (film)|Morazán]]'' |group12 = {{nowrap|{{flagicon|FIJ}} Fidži}} | group12style = background-color:#68BFE5; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list12= ''[[The Land Has Eyes]]'' |group13= Likovi |list13 = [[King Kong]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border: 1px solid black; |group1 = ''Star Wars'' |list1 = [[Darth Sidious]] • [[Yoda]] • [[Darth Vader]] • [[Qui-Gon Jinn]] • [[General Grievous]] |group2 = ''Saw'' |list2 = [[Mark Hoffman]] }} }} {{Navbox generic |titlestyle = color:black; background:white; border:1px solid black; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o serijama |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |belowstyle= text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |above= |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= ''[[Law & Order: Special Victims Unit]] ''([[:Kategorija:Zakon i red: Odjel za žrtve|kategorija]])'' • [[Law & Order: Criminal Intent]] ''([[:Kategorija:Zakon i red: Zločinačke nakane|kategorija]])'' • [[Law & Order]] ''([[:Kategorija:Zakon i red|kategorija]])'' • [[House, M.D.]] ''([[:Kategorija:Dr. House|kategorija]])'' • [[Toro i Pončo]] '' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[It (miniserija)|''It'' (miniserija)]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo}} | group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #CC0000; |list2= ''[[Agatha Christie's Poirot]] • [[The Adventures of Sherlock Holmes (televizijska serija)|The Adventures of Sherlock Holmes]] • [['Allo 'Allo!]] • [[Blackadder]] • [[Whitechapel (serija)|Whitechapel]] ''([[:Kategorija:Whitechapel|kategorija]])'' '' |group3 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group3style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list3= ''[[Nad lipom 35]]'' |group4 = {{flagicon|JAP}} Japan |group4style = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |list4 = ''[[Digimon Adventure]] ''([[:Kategorija:Digimon Adventure|kategorija]] • [[Popis epizoda Digimon Adventurea|popis epizoda]])'' '' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Psycho-Pass]]'' ([[:Kategorija:Psycho-Pass|kategorija]] • [[:Kategorija:Epizode animea Psycho-Pass|Epizode - sezona 1]] [ [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] "[[Perfect World]]" • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] "[[Saint's Supper]]" • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] "[[The Gates of Judgment]]" ] / [[:Kategorija:Epizode animea Psycho-Pass 2|2]]) |group5 = {{flagicon|RUS}} Rusija |group5style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |list5= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Šerlok Holms (TV serija)|Šerlok Holms]]'' |group6= Likovi |list6 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |group1 = ''SVU'' |list1 = [[Donald Cragen]] • [[Melinda Warner]] • [[Casey Novak]] • [[Dani Beck]] • [[Chester Lake]] • [[Elizabeth Donnelly]] • [[Brian Cassidy]] • [[Monique Jeffries]] • [[Kim Greylek]] • [[George Huang]] |group2 = ''L&O'' |list2 = [[Michael Cutter]] • [[Cyrus Lupo]] • [[Connie Rubirosa]] • [[Abbie Carmichael]] • [[Emil Skoda]] • [[Rey Curtis]] • [[Kevin Bernard]] • [[Jack McCoy]] |group3 = ''CI'' |list3 = [[Nola Falacci]] • [[Danny Ross]] • [[Zach Nichols]] |group4 = ''House'' |list4 = [[Gregory House]] • [[James Wilson]] • [[Robert Chase]] • [[Chris Taub]] • [[Lucas Douglas]] • [[Henry Dobson]] • [[John i Blythe House]] • [[Darryl Nolan]] |group5 = ''Whitechapel'' |list5 = [[Emerson Kent]] • [[Finlay Mansell]] • [[Megan Riley]] |group6 = ''[[Digimon]]''<br><small>([[Popis Digimona]])</small> |list6 = [[Taichi Jagami]] • [[Gospodari tame]] ([[Machinedramon]] • [[Piedmon]] • [[Puppetmon]] • [[MetalSeadramon]]) • [[Izzy Izumi]] • [[Devimon]] • [[Whamon]] • [[Phantomon]] • [[Apocalymon]] • [[Andromon]] • [[Datamon]] • [[Bakemon]] • [[Etemon]] • [[Monzaemon]] • [[Digitamamon]] • [[Meramon]] • [[MetalEtemon]] • [[Seadramon]] • [[Myotismon]] • [[VenomMyotismon]] • [[Centarumon]] • [[Piximon]] • [[Ogremon]] • [[Wizardmon]] • [[Shellmon]] • [[Elecmon]] • [[Frigimon]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Leomon]] • [[SaberLeomon]] • [[DemiDevimon]] • [[LadyDevimon]] }} }} ==Strip== {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | title = Doprinosi s područja stripa | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | image = | imageleft = | bodyclass = hlist | list1 = [[Stripovska smrt]] |list2= }} ===Batman=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title=Batman |groupstyle = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |abovestyle= text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |belowstyle= text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |groupstyle = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |above= |group1 = Likovi |group1style = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Batman]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Joker (strip)|Joker]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Penguin]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Riddler]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Mr. Freeze]] • [[Robin]] • [[Catwoman]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Two-Face]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Mad Hatter (DC comics)|Mad Hatter]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Calendar Man]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Scarecrow]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Professor Pyg]] • [[Dollotroni]] • [[Son of Pyg]] • [[Hugo Strange]] |group2 = Autori | group2style = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |list2= [[Bob Kane]] • [[Bill Finger]] • [[Jerry Robinson]] <!-- |group3 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group3style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list3= ''[[Nad lipom 35]]'' |group4 = {{flagicon|JAP}} Japan |group4style = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |list4 = ''[[Digimon Adventure]] ''([[:Kategorija:Digimon Adventure|kategorija]] • [[Popis epizoda Digimon Adventurea|popis epizoda]])'' '' |group5= Likovi |list5 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |group1 = ''SVU'' |list1 = [[Donald Cragen]] • [[Melinda Warner]] • [[Casey Novak]] • [[Dani Beck]] • [[Chester Lake]] • [[Elizabeth Donnelly]] • [[Brian Cassidy]] • [[Monique Jeffries]] • [[Kim Greylek]] • [[George Huang]] |group2 = ''L&O'' |list2 = [[Michael Cutter]] • [[Cyrus Lupo]] • [[Connie Rubirosa]] • [[Abbie Carmichael]] • [[Emil Skoda]] • [[Rey Curtis]] • [[Kevin Bernard]] • [[Jack McCoy]] |group3 = ''CI'' |list3 = [[Nola Falacci]] • [[Danny Ross]] • [[Zach Nichols]] |group4 = ''House'' |list4 = [[Gregory House]] • [[James Wilson]] • [[Robert Chase]] • [[Chris Taub]] • [[Lucas Douglas]] • [[Henry Dobson]] • [[John i Blythe House]] • [[Darryl Nolan]] |group5 = ''Whitechapel'' |list5 = [[Emerson Kent]] • [[Finlay Mansell]] • [[Megan Riley]] |group6 = ''[[Digimon]]''<br><small>([[Popis Digimona]])</small> |list6 = [[Taiči Jagami]] • [[Gospodari tame]] ([[Machinedramon]] • [[Piedmon]] • [[Puppetmon]] • [[MetalSeadramon]]) • [[Izzy Izumi]] • [[Devimon]] • [[Whamon]] • [[Phantomon]] • [[Apocalymon]] • [[Andromon]] • [[Datamon]] • [[Bakemon]] • [[Etemon]] • [[Monzaemon]] • [[Digitamamon]] • [[Meramon]] • [[MetalEtemon]] • [[Seadramon]] • [[Myotismon]] • [[VenomMyotismon]] • [[Centarumon]] • [[Piximon]] • [[Ogremon]] • [[Wizardmon]] • [[Shellmon]] • [[Elecmon]] • [[Frigimon]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Leomon]] • [[SaberLeomon]] • [[DemiDevimon]] • [[LadyDevimon]] }}--> }} ==Prirodne znanosti== ===Općenito=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz znanost |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Fizika |group1style = text-align:center; color:#6699CC; background:#73C2FB; border:1px solid #6699CC; |list1= [[Čvor (mjerna jedinica)]] • [[Veber]] • [[Kirchhoffovi zakoni spektroskopije]] • [[Kirchhoffovi zakoni]] • [[Paulijeva jednadžba]] • [[RIKEN]] • [[Laplaceov demon]] |group2 = Kemija |group2style = text-align:center; color:#800080; background:#C9A0DC; border:1px solid #800080; |list2= [[Eksploziv]] • [[Mendeljejevovi predviđeni elementi]] • [[Primordijski elementi]] • [[Arsenatna kiselina]] • [[Orsinijeva bomba]] |group3 = Biologija<br>Medicina |group3style = text-align:center; color:#01796F; background: #50C878; border:1px solid #01796F; |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#01796F; background: #50C878; border:1px solid #01796F; |group1=Biologija |list1= [[Gušter]] • ''[[Bufo periglenes]]'' • ''[[Doryanthes excelsa]]'' • ''[[Varanus giganteus]]'' • ''[[Phyllopteryx]]'' • ''[[Callocephalon fimbriatum]]'' • ''[[Lycalopex vetulus]]'' • ''[[Bothrops insularis]]'' • ''[[Bletilla striata]]'' • [[Divovska sabljasta antilopa]] • ''[[Laniarius brauni]]'' • [[Pelorus Jack]] • [[Snareski pingvin]] • ''[[Agathis australis]]'' • ''[[Leiopelmatidae]]'' • [[Haastov orao]] • [[Srebrna paprat]] • [[Novozelandski dugorepi šišmiš]] • [[Sisavac iz Saint Bathansa]] • ''[[Icterus icterus]]'' • ''[[Cattleya mossiae]]'' • [[Kuprej]] • ''[[Sphaerocoryne affinis]]'' • [[Ruatanski aguti]] • ''[[Brachylophus]]'' |group2=Medicina |list2= [[Guillain-Barréov sindrom]] }} |group4 = Tehnologija |group4style = text-align:center; color:#B8860B; background:#DAA520; border:1px solid #B8860B; |list4= [[Metalurgija]] • [[Vatreno oružje]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#B8860B; background:#DAA520; border:1px solid #B8860B; |group1=Računalna tehnologija |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Apple Inc.]] ([[Korisnik:Rjecina2|suradnja]]) • ''[[Crash Twinsanity]] • [[Sly 3: Honor Among Thieves]] • [[The Da Vinci Code (igra)|The Da Vinci Code]]'' • [[HOLMES2]] • [[Japanese Movie Database]] • [[Red Star OS]] }} |group5 = Geografija |group5style = text-align:center; color:#964B00; background:#E1A95F; border:1px solid #964B00; |list5= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#964B00; background:#E1A95F; border:1px solid #964B00; |group1=Država |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Benin}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Estonija}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Fidži}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Francuska}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Honduras}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Kambodža}} • {{flag|Škotska}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Venezuela}} |group2=Gradovi |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|ANG}} [[Benguela]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Cabinda (grad)|Cabinda]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Cambambe]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Cuito]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Huambo]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Lobito]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Lubango]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Lucapa]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Malanje]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Namibe]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Klosterneuburg]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Waterloo (Belgija)|Waterloo]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Parakou]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Djougou]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Bohicon]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Allada]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Kandi, Benin|Kandi]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Ouidah]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Abomey-Calavi]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Ganvié]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Vratislavice]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Labasa]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Nadi]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Nausori]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Sigatoka]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Besançon]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Colombey-les-Deux-Églises]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Jœuf]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Mérignac]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Vichy]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Ho, Gana|Ho]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Kumasi]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Sekondi-Takoradi]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Tema, Gana|Tema]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Trujillo, Honduras|Trujillo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Caprese Michelangelo]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Nabari]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Satoshō]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Kampong Cham]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Sihanoukville]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Battambang]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Siem Reap]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Poipet]]{{•w}} {{flagicon|CRC}} [[San José, Kostarika|San José]]{{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Ujarrás]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Baracoa]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Bayamo]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Cienfuegos]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Guantánamo]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Las Tunas (grad)|Las Tunas]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Manzanillo, Kuba|Manzanillo]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Pinar del Río]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Puerto Padre]] {{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Santa Clara, Kuba|Santa Clara]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Voorhout]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Dunedin]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Nelson, Novi Zeland|Nelson]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Waitangi, Northland|Waitangi]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Oranienbaum]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Ch'ŏngjin]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Hamhŭng]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Namp'o]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[P'anmunjŏm]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Rasŏn]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Sinŭiju]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Wŏnsan]] {{nowrap end}} |group3=Ostalo |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#964B00; background:#E1A95F; border:1px solid #964B00; |group1 = Administracija |list1 = [[Uljanovska oblast]] • [[Provincije Kostarike]] • [[Regioni Francuske]] • [[:Kategorija:Provincije Sjeverne Koreje|Provincije Sjeverne Koreje]] • [[Cabinda (provincija)]] • [[Rossov zavisni teritorij]] • [[Kraljevstvo Novi Zeland]] • [[Regije Novog Zelanda]] ([[Tasman (distrikt)|Tasman]] • [[Otago (regija)|Otago]] • [[Marlborough (regija)|Marlborough]] • [[Southland (regija)|Southland]] • [[Canterbury (regija, Novi Zeland)|Canterbury]] • [[West Coast (regija)|West Coast]]) • [[Scottova baza]] • [[Savezni teritoriji Venezuele]] • [[Obala komaraca]] • [[Departmani Benina]] |group2 = Otoci<br>Poluotoci |list2 = [[Iwo Jima]] • [[Ilha da Queimada Grande]] • [[Isla de la Juventud]] • [[Kermadecovi otoci]] • [[Los Roques (arhipelag)]] • [[Margaritin otok]] • [[Koh Kong (otok)|Koh Kong]] • [[Baia dos Tigres]] • [[Tigrov otok]] • [[Labuđi otoci]] • [[Viti Levu]] • [[Vanua Levu]] • [[Ceva-I-Ra]] • [[Koro (otok)|Koro]] • [[Kadavu]] • [[Taveuni]] • [[Rotuma]] • [[Uea]] • [[Bau (otok)|Bau]] • [[Naissaar]] |group3 = Hidrologija |list3 = [[Arenal]] • [[Crvena Volta (rijeka)|Crvena Volta]] • [[Jezero Bosumtwi|Bosumtwi]] • [[Cascade de Gavarnie]] • [[Parnaíba (rijeka)|Parnaíba]] • [[Taedong]] • [[Korejski zaljev]] • [[Istočnokorejski zaljev]] • [[Tumen (rijeka)|Tumen]] • [[Rajsko jezero]] • [[Laguna de Leche]] • [[Zaljev Guantánamo]] • [[Cookov prolaz]] • [[Slapovi Calandula]] • [[Waikato (rijeka)|Waikato]] • [[Rotorua (jezero)|Rotorua]] • [[Tonlé Sap]] • [[Kwanza]] • [[Cunene]] • [[Lucala]] • [[Sangkae]] • [[Río Coco]] • [[Honduraški zaljev]] • [[Aguán]] • [[Ouémé (rijeka)|Ouémé]] • [[Oti (rijeka)|Oti]] • [[Beninski zaljev]] • [[Couffo (rijeka)|Couffo]] • [[Zou (rijeka)|Zou]] • [[Rewa (rijeka)|Rewa]] • [[Sigatoka (rijeka)|Sigatoka]] • [[Bligh Water]] • [[Valaste (vodopad)]] |group4 = Geologija |list4 = [[Mount Afadjato]] • [[Irazú]] • [[Pico da Neblina]] • [[Sierra Maestra]] • [[Serra da Chela]] • [[Mount Earnslaw]] • [[Južne Alpe]] • [[Pico Bolívar]] • [[Pico Humboldt]] • [[Pico Bonpland]] • [[Roraima (tepui)|Roraima]] • [[Kukenán (tepui)|Kukenán]] • [[Phnom Aural]] • [[Kardamonske planine]] • [[Slonovske planine]] • [[Phnom Kulen]] • [[Morro do Moco]] • [[Cerro Las Minas]] • [[Atakora (planinski lanac)|Atakora]] • [[Mont Sokbaro]] • [[Mont Agou]] • [[Mount Tomanivi]] |group5 = Ostalo |list5 = [[Park Ueno]] • ''[[Outback]]'' • [[Skijalište Masikryong]] • [[Pjongjanško vrijeme]] • [[Močvara Zapata]] • [[Park Johna Lennona]] • ''[[Lluvia de peces]]'' • [[Koraljna obala (Fidži)]] • [[Vanalinn]] }} }} |below= }} ===Znanstvenici=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz znanstvenike |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Fizičari |group1style = text-align:center; color:#6699CC; background:#73C2FB; border:1px solid #6699CC; |list1= [[Antoine Henri Becquerel]] • [[Heinrich Rudolf Hertz]] • [[Carl Hellmuth Hertz]] • [[Gustav Ludwig Hertz]] • [[Michael Faraday]] • [[Wilhelm Conrad Röntgen]] • [[Gerardus 't Hooft]] • [[Max Born]] • [[Edward Teller]] • [[Charles-Augustin de Coulomb]] • [[Joseph Henry]] • [[Wilhelm Eduard Weber]] • [[Lise Meitner]] • [[Gustav Robert Kirchhoff]] • [[Igor Kurčatov]] • [[Evangelista Torricelli]] • [[Erwin Schrödinger]] • [[Albert Einstein]] • [[Louis de Broglie]] • [[Wolfgang Pauli]] • [[Jean Baptiste Perrin]] • [[Arthur Holly Compton]] • [[Owen Willans Richardson]] • [[Čandrasekara Venkata Raman]] • [[Charles Thomson Rees Wilson]] • [[Carl David Anderson]] • [[George Paget Thomson]] • [[Victor Franz Hess]] • [[Isidor Isaac Rabi]] • [[Clinton Joseph Davisson]] • [[Aleksandar Prohorov]] • [[Henri Poincaré]] • [[Hideki Yukawa]] • [[Shin'ichirō Tomonaga]] • [[Joshio Nishina]] • [[William Lawrence Bragg]] • [[Brian Schmidt]] • [[William Henry Bragg]] • [[Mark Oliphant]] • [[Jean d'Alembert]] • [[Abdus Salam]] |group2 = Kemičari |group2style = text-align:center; color:#800080; background:#C9A0DC; border:1px solid #800080; |list2= [[Dmitrij Mendeljejev]] • [[Pierre Curie]] • [[Henry Cavendish]] • [[William Ramsay]] • [[Francis William Aston]] • [[Adolf von Baeyer]] • [[Eduard Buchner]] • [[Jacobus Henricus van 't Hoff]] • [[Henri Moissan]] • [[John Warcup Cornforth]] • [[Alan MacDiarmid]] • [[Glenn T. Seaborg]] |group3 = Liječnici |group3style = text-align:center; color:#01796F; background: #50C878; border:1px solid #01796F; |list3= [[Alexander Fleming]] • [[Hakaru Hashimoto]] • [[Tomisaku Kawasaki]] • [[Mikito Takajasu]] • [[Hidejo Noguchi]] • [[Kitasato Shibasaburō]] • [[Howard Florey]] • [[Robin Warren]] • [[Barry J. Marshall]] • [[Elizabeth Blackburn]] • [[Peter C. Doherty]] • [[Frank Macfarlane Burnet]] • [[John Carew Eccles]] • [[Dominique-Jean Larrey]] • [[Carlos Chagas]] • [[Sergej Korsakov]] • [[Arístides Agramonte]] • [[Carlos Finlay]] • [[John Marshall Macdonald]] • [[Baruj Benacerraf]] • [[Jacinto Convit]] • [[Salvador Moncada]] • [[Friedrich Robert Faehlmann]] |group4 = Izumitelji |group4style = text-align:center; color:#B8860B; background:#DAA520; border:1px solid #B8860B; |list4= [[Ferdinand Porsche]] • [[André Citroën]] • [[Gottlieb Daimler]] • [[Eli Whitney]] • [[Humberto Fernández-Morán]] |group5 = Geografi |group5style = text-align:center; color:#964B00; background:#E1A95F; border:1px solid #964B00; |list5= [[Vladimir Tagancev]] |below= }} ==Društvene znanosti== ===Općenito=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz društvene znanosti |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Povijest |group1style = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |list1= [[Povijest Europe]] (nedovršeno) {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |group1 = pre-XX vijek. |list1 = [[Banket kestenja]] • [[Osmanski interegnum]] • [[Šogunat Tokugawa]] • [[Kultura Diquis]] • [[Zlatna Obala (danska kolonija)]] • [[Zlatna Obala (portugalska kolonija)]] • [[Zlatna Obala (švedska kolonija)]] • [[Zlatna Obala (nizozemska kolonija)]] • [[Bushrangeri]] • [[Plesna epidemija iz 1518.]] • [[Edikt iz Nantesa]] • [[Edikt iz Fontainebleaua]] • [[Kolonijalni Brazil]] • [[Generalna kapetanija Kuba]] • [[Guvernorat Kuba]] • [[Loango-Angola]] • [[Provincija Venezuela]] • ''[[Klein-Venedig]]'' • [[Funan]] • [[Mračno doba (Kambodža)]] • [[Longvek]] • [[Generalna kapetanija Gvatemala]] • [[Podzemni grad Agongointo-Zoungoudo]] • [[Obala robova]] • [[Kraljevstvo Dahomej]] • [[Carstvo Oyo]] • [[Kralj Dahomeja]] • [[Dahomejski godišnji običaji]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |group1 = XVIII. vijek |list1 = [[Savjet drevnih]] • [[Prva Francuska Republika]] • [[Konzulat (Francuska)]] • [[Direktorij (Francuska)]] • [[Komitet javnog spasa]] • [[Jakobinska diktatura]] • [[Termidorska reakcija]] • [[Puč 18. brumairea]] • [[Žirondinci]] • [[Septembarski masakri]] • [[Bijeg u Varennes]] • [[Žirondinski ustavni projekt]] • [[Kraljevstvo Francuska (1791-1792)]] • [[Prva industrijska revolucija]] • [[Vicekraljevstvo Nova Granada]] • [[Generalna kapetanija Venezuela]] • ''[[Kambodžanske kraljevske kronike]]'' |group2 = XIX. vijek |list2 = [[Posvećenje Napoleona I]] • [[Kraljevina Holandija]] • [[Kraljevina Vestfalija]] • [[Burbonska restauracija]] • [[Druga industrijska revolucija]] • [[Monroeova doktrina]] • [[Zlatna Obala (britanska kolonija)]] • [[Pobuna u Eureki]] • [[Julska Monarhija]] • [[Francuska revolucija 1848.]] • [[Druga Francuska Republika]] • [[Dani lipnja]] • [[Predsjednički izbori u Francuskoj 1848.]] • [[Francuski ustavni referendum 1851.]] • [[Referendum o Drugom Francuskom Carstvu 1852.]] • [[Pariški sporazum (1856)]] • [[Pariški kongres (1856)]] • [[Orsinijev atentat]] • [[Bitka kod Sedana (1870)]] • [[Treća Francuska Republika]] • [[Suđenje tridesetorici]] • [[Kriza 16. svibnja 1877.]] • [[Panamski skandali]] • [[Tonkinska afera]] • [[Protektorat Annam]] • [[Kočinkina]] • [[Zastupnički dom (Francuska)]] • [[Predstavnički dom (Francuska)]] • [[Incident u Fashodi]] • [[Predsjednički izbori u Brazilu 1891.]] • [[Ujedinjeno Kraljevstvo Portugala, Brazila i Algarva]] • [[Kraljevina Brazil]] • [[Nezavisnost Brazila]] • [[Brazilsko Carstvo]] • [[Brazilski rat za nezavisnost]] • [[Prva Brazilska Republika]] • [[Desetogodišnji rat]] • [[Mali rat (Kuba)]] • [[Kubanski rat za nezavisnost]] • [[Američka vojna uprava na Kubi]] • [[Tellerov amandman]] • [[Pariški sporazum (1898)]] • [[Novi Zeland (kolonija)]] • [[Ratovi mušketa]] • [[Novozelandski ratovi]] • [[Sewellovo ministarstvo (1856.)]] • [[Vrhovna hunta]] • [[Prva Venezuelanska Republika]] • [[Venezuelanski rat za nezavisnost]] ([[Bitka na jezeru Maracaibo]]) • [[Druga Venezuelanska Republika]] • [[Manifest iz Cartagene]] • [[Divna kampanja]] • [[Dekret o ratu do smrti]] • [[Treća Venezuelanska Republika]] • [[Kongres u Angosturi]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Velika Kolumbija]] • [[Država Venezuela]] • [[Savezni rat]] • [[Sjedinjene Države Venezuele]] • [[Venezuelanska kriza (1895)]] • [[Francuski protektorat u Kambodži]] • [[Tonkin (francuski protektorat)]] • [[Comayagua (provincija)]] • [[Državni udar u Hondurasu 1827.]] • [[Prvi francusko-dahomejski rat]] • [[Drugi francusko-dahomejski rat]] • [[Francuski Dahomej]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Francuska Zapadna Afrika]] • [[Kraljevstvo Fidži]] • [[Fidži (kolonija)]] • ''[[Ärkamisaeg]]'' |group3 = XX. vijek<br>(do 1914.) |list3 = [[Plattov amandman]] • [[Republika Kuba (1902–1959)]] • [[Pacifikacija Kube]] • [[Novi Zeland (dominion)]] • [[Venezuelanska kriza (1902–1903)]] • [[Nizozemsko-venezuelanski rat]] }} |group2 = Prvi svjetski rat<br>(1914. - 1918.) |list2 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |group1 = Općenito |list1 = [[Prvi svjetski rat]] • [[Središnje sile]] |group2 = Bitke |list2 = [[Bitka kod Tannenberga (1914.)|Bitka kod Tannenberga]] • [[Cerska bitka]] • [[Kolubarska bitka]] • [[Ofenziva od 100 dana]] • [[Druga bitka na Marni]] • [[Ofenziva Meuse-Argonne]] • [[Bitka na granicama]] • [[Nivelleova ofenziva]] • [[Bitka kod grebena Vimy]] |group3 = Ostalo |list3 = [[Sarajevski atentat]] • [[Oktobarska revolucija]] • [[Mir u Brest-Litovsku]] • [[Ruska revolucija (1917.)|Ruska revolucija 1917.]] • [[Britanski Togoland]] • ''[[Entente Cordiale]]'' • [[Francusko-ruska alijansa]] • [[Anglo-ruska antanta]] • [[Sovjetska Republika Naissaar]] • [[Manifest narodā Estonije]] • [[Njemačka okupacija Estonije u Prvom svjetskom ratu]] }} |group3 = Međuratno razdoblje<br>(1918. - 1939.) |list3 = [[Pariška mirovna konferencija 1919.]] • [[Münchenski sporazum]] • [[Abdikacijska kriza]] • [[Ugovori iz Locarna]] • [[Briand-Cerettijev sporazum]] • [[Briand-Kelloggov pakt]] • [[Kriza 6. veljače 1934.]] • [[Predsjednički izbori u Brazilu 1930.]] • [[Brazilska revolucija 1930.]] • [[Privremena vojna junta (1930)]] • [[Vargasova era]] • [[Pentarhija iz 1933.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Estonski rat za nezavisnost]] • [[Estonska radnička komuna]] • [[Rusko-estonski sporazum iz Tartua]] • [[Vaps (pokret)]] • [[Pokušaj državnog udara u Estoniji 1924.]] • [[Suđenje 149-orki]] • [[Baltička antanta]] • [[Doba šutnje]] |group4 = Drugi svjetski rat<br>(1939. - 1945.) |list4 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |group1 = Općenito |list1 = [[Drugi svjetski rat]] • [[Uzroci Drugog svjetskog rata]] • [[Saveznici]] • [[Sile Osovine]] • [[Posljedice Drugog svjetskog rata]] |group2 = Bitke |list2 = [[Operacija Bagration]] • [[Bitka za Francusku]] • [[Bitka kod La Plate]] • [[Saveznička invazija Sicilije]] • [[Operacija Anton|Operacija ''Anton'']] • [[Operacija Dragoon|Operacija ''Dragoon'']] • [[Praški ustanak]] • [[Ljetni rat]] |group3 = Ostalo |list3 = [[Schindlerovi židovi]] • [[Hitlerov pozdrav]] • [[Operacija Valkira]] • [[Vichyevska Francuska]] • [[Republika Slovačka (1939. - 1945.)]] • [[Riomski proces]] • [[Glasovanje o delegaciji punih ustavnih ovlasti Philippeu Pétainu]] • [[Njemačka vojna uprava u Belgiji i sjevernoj Francuskoj]] • [[Njemačka vojna uprava u okupiranoj Francuskoj]] • ''[[Militärverwaltung]]'' • [[Slobodna Francuska]] • [[Apel 18. juna]] • [[Privremena vlada Francuske Republike]] • [[Čehoslovačka vlada u egzilu]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Benešovi dekreti]] • [[Japanska okupacija Kambodže]] • [[Njemačka okupacija Estonije u Drugom svjetskom ratu]] • ''[[Generalbezirk Estland]]'' • [[Estonska samouprava]] • [[Reichskommissariat Ostland|''Reichskommissariat'' Ostland]] • [[Bijeg podmornice Orzeł|Bijeg podmornice ''Orzeł'']] }} |group5 = Hladni rat<br>(1945. - 1991.) |list5 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Hladni rat]] • [[Elizejski ugovor]] • [[Nixonov posjet Kini 1972.]] • [[Angolski građanski rat]] • [[Trumanova doktrina]] • [[Socijalistička Republika Rumunjska]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Demokratska Kampućija]] • [[Zapadna Njemačka]] • [[Kostarikanski građanski rat]] • [[Gana (krunska zemlja)]] • [[Neredi u Accri 1948.]] • [[Velika šestorica (Gana)]] • [[Politika bijele Australije]] • [[Ustavna kriza u Australiji 1975.]] • [[Četvrta Francuska Republika]] • [[Peta Francuska Republika]] • [[Maj 1968]] • [[Druga Brazilska Republika]] • [[Državni udar u Brazilu 1964.]] • [[Vojna diktatura u Brazilu]] • [[Brazilska vojna hunta (1969)]] • [[Narodna Republika Koreja]] • [[Sovjetska civilna uprava]] • [[Privremeni narodni komitet za Sjevernu Koreju]] • [[Korejska demilitarizirana zona]] • [[Bitka za Incheon]] • [[Operacija Pokpoong]] • [[Podjela Koreje]] • [[Korejski sporazum o primirju]] • [[Bombaški napad u Rangoonu]] • [[Ubojstva sjekirom u P'anmunjŏmu]] • [[Kasarne Moncada]] • [[Operacija Mongoose]] • [[Operacija Northwoods]] • [[Cubana de Aviación let 455]] • [[Narodna Republika Angola]] • [[Demokratska Narodna Republika Angola]] • [[Republika Cabinda]] • [[Angolski rat za nezavisnost]] • [[Alvorski sporazum]] • [[Češka i Slovačka Federativna Republika]] • [[ANZUS]] • [[Paktomanija]] • ''[[El Trienio Adeco]]'' • [[Četvrta Venezuelanska Republika]] • [[Pakt iz Puntofija]] • [[Državni udar u Venezueli 1958.]] • [[Državni udar u Venezueli 1945.]] • [[Francuska unija]] • [[Francuska zajednica]] • [[Kraljevina Kambodža (1953–1970)]] • [[Bangkoška zavjera]] • [[Operacija Menu]] • [[Operacija Freedom Deal]] • [[Državni udar u Kambodži 1970.]] • [[Kmerska Republika]] • [[Predsjednički izbori u Kambodži 1972.]] • [[Predstavnička skupština kampućijskog naroda]] • [[Santebal]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Kambodžanski genocid]] ([[Kambodžanska polja smrti]] • [[Drvo smrti]] • [[Choeung Ek]] • [[Masakr u Ba Chúcu]]) • [[Narodna Republika Kampućija]] • [[Plan K5]] • [[Država Kambodža]] • [[Kambodžansko-vijetnamski rat]] • [[Koalicijska vlada Demokratske Kampućije]] • [[Pariški mirovni sporazum (1991)]] • [[Državni udar u Hondurasu 1963.]] • [[Državni udar u Hondurasu 1975.]] • [[Honduraška vojna hunta (1956–1957)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Fudbalski rat]] • [[Sahelsko-beninska unija]] • [[Republika Dahomej]] • [[Državni udar u Dahomeju 1963.]] • [[Predsjedničko vijeće (Dahomej)]] • [[Predsjednički izbori u Dahomeju 1970.]] • [[Državni udar u Dahomeju 1972.]] • [[Narodna Republika Benin]] • [[Pokušaj državnog udara u Beninu 1977.]] • [[Fidži (dominion)]] • [[Državni udari na Fidžiju 1987.]] • [[Operacija Morris Dance]] • [[Estonska vlada u egzilu]] • [[Deklaracija suvereniteta Estonske SSR]] • [[Raspjevana revolucija]] • [[Fosforitni rat]] |group6 = 1990-e<br>XXI. vijek |list6 = [[Crno proljeće (Kuba)]] • [[Opći izbori u Angoli 1992.]] • [[Masakr na Noć vještica]] • [[Pokušaji državnih udara u Venezuel 1992.]] • [[Bolivarska revolucija]] • [[Pokušaj državnog udara u Venezueli 2002.]] • [[Prijelazna uprava Ujedinjenih nacija u Kambodži|UNTAC]] • [[Privremena vlada nacionalnog jedinstva i nacionalnog spasa Kambodže]] • [[Ustavna kriza u Hondurasu 2009.]] • [[Državni udar u Hondurasu 2009.]] • [[UTAGE let 141]] • [[Državni udar na Fidžiju 2000.]] • [[Državni udar na Fidžiju 2006.]] }} |group2 = Pravo<br>Kriminologija |group2style = text-align:center; color:black; background:silver; border:1px solid black; |list2= [[Scotland Yard]] • [[Old Bailey]] • ''[[Volksgerichtshof]]'' • [[Vrhovni sud Kostarike]] • [[Vrhovni sud Gane]] • [[Ustav Australije]] • [[Ustav Gane]] • [[Ustav Francuske (1791)]] • [[Ustav Francuske (1793)]] • [[Ustav Francuske (1795)]] • [[Ustav Francuske (1799)]] • [[Ustav Francuske (1802)]] • [[Ustav Francuske (1804)]] • [[Povelja iz 1814.]] • [[Dopunski akt ustavima Prvog Carstva]] • [[Povelja iz 1830.]] • [[Ustav Francuske (1848)]] • [[Ustav Francuske (1852)]] • [[Francuski ustavni zakoni (1875)]] • [[Ferryjevi zakoni]] • [[Francuski ustavni zakon (1940)]] • [[Francuski ustavni zakon (1945)]] • [[Ustav Francuske (1946)]] • [[Ustav Francuske]] • [[Ustav Brazila]] • [[Ustav Sjeverne Koreje]] • [[Ustav Kube]] • [[Bustamanteov kodeks]] • [[Ustav Angole]] • [[Ustavni sud (Češka)]] • [[Macdonaldova trijada]] • [[Vrhovni sud Novog Zelanda]] • [[Ustav Novog Zelanda]] • [[Panoptikon]] • [[Deklaracija nezavisnosti Novog Zelanda]] • [[Sporazum iz Waitangija]] • [[Vrhovni sud pravde (Venezuela)]] • [[Ustav Venezuele]] • [[Deklaracija nezavisnosti (Venezuela)]] • [[Ustav Kambodže]] • [[Kambodžanski tribunal]] • [[Ustav Hondurasa]] • [[Vrhovni sud pravde (Honduras)]] • [[Ustav Benina]] • [[Kvazisud]] • ''[[modus operandi]]'' • [[Ustav Fidžija]] • [[Zakon o pomirbi, toleranciji i jedinstvu]] • [[Ustav Estonije]] |group3 = Politika |group3style = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = Općenito |list1 = [[Nacizam]] • ''[[Révolution nationale]]'' • [[Koronelizam]] • ''[[Juche]]'' • ''[[Songun]]'' • ''[[Songbun]]'' • [[Neutralna država]] • [[Čavizam]] • [[Nulta godina (Kambodža)|Nulta godina]] • ''[[Françafrique]]'' |group2 = Posebno |list2 = [[Popis njemačkih ministara obrane]] • [[Premijer Ujedinjenog Kraljevstva]] • [[Hitlerov kabinet]] • [[Premijer Japana]] • ''[[Kokkai]]'' • [[Nacionalna stranka oslobođenja (Kostarika)|PLN]] • [[Stranka građanske akcije|PAC]] • [[Libertarijanski pokret|ML]] • [[Predsjednik Kostarike]] • [[Zakonodavna skupština (Kostarika)]] • [[Predsjednik Gane]] • [[Premijer Gane]] • [[Stranka narodne konvencije|CPP]] • [[Parlament Gane]] • [[Državni savjet (Gana)]] • [[Premijer Australije]] • [[Parlament Australije]] • [[Generalni guverner Australije]] • [[Premijer Francuske]] • [[Predsjednik Francuske]] • [[Francuski parlament]] • [[Senat (Francuska)]] • [[Narodna skupština (Francuska)]] • [[Kongres Francuskog parlamenta]] • [[Predsjednik Brazila]] • ''[[Congresso Nacional]]'' • ''[[Senado Federal]]'' • ''[[Câmara dos Deputados]]'' • [[Premijer Brazila]] • [[Vječni predsjednik republike]] • [[Vrhovna narodna skupština]] • [[Premijer Sjeverne Koreje]] • [[Administrativna podjela Sjeverne Koreje]] • [[Spisak vrhovnih vođa Sjeverne Koreje]] • [[Spisak državnih poglavara Sjeverne Koreje]] • ''[[Ch'ŏndogyo Ch'ŏngudang]]'' • [[Predsjednik Kube]] • [[Premijer Kube]] • [[Nacionalna skupština narodne sile]] • [[Predsjednik Angole]] • [[Potpredsjednik Angole]] • [[Premijer Angole]] • [[Narodna skupština (Angola)]] • [[Generalni guverner Novog Zelanda]] • [[Premijer Novog Zelanda]] • [[Parlament Novog Zelanda]] • [[Predstavnički dom (Novi Zeland)]] • [[Zakonodavno vijeće (Novi Zeland)]] • [[Laburistička stranka Novog Zelanda]] • [[Zelena stranka Aotearoe Novog Zelanda]] • [[Prvo Novi Zeland]] • [[Kolonijalni tajnik Novog Zelanda]] • [[Predsjednik Venezuele]] • [[Narodna skupština (Venezuela)]] • [[Demokratska akcija (Venezuela)]] • [[Parlament Kambodže]] • [[Senat (Kambodža)]] • [[Narodna skupština (Kambodža)]] • [[Kralj Kambodže]] • [[Premijer Kambodže]] • [[Liberalna stranka (Kambodža)]] • [[Demokratska stranka (Kambodža)]] • [[Sangkum]] • [[Komunistička partija Kampućije]] • [[Nacionalni kongres (Honduras)]] • [[Predsjednik Hondurasa]] • [[Narodna skupština (Benin)]] • [[Predsjednik Benina]] • [[Premijer Benina]] • [[Conseil de l'Entente]] • [[Partija narodne revolucije Benina]] • [[Predsjednik Fidžija]] • [[Premijer Fidžija]] • [[Parlament Fidžija]] • [[Senat (Fidži)]] • [[Predstavnički dom (Fidži)]] • [[Veliko vijeće poglavica]] • [[Guverner Fidžija]] • [[Generalni guverner Fidžija]] • [[Administrativna podjela Fidžija]] • [[Premijer Kraljevstva Fidži]] • [[Ratu]] • [[Glavni ministar Fidžija]] • [[Zakonodavno vijeće (Fidži)]] • ''[[Riigikogu]]'' • [[Premijer Estonije]] • ''[[Riigihoidja]]'' • [[Komunistička partija Estonije]] }} |group4 = Vojna znanost |group4style = text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |list4= [[Regia Marina]] • [[Royal Navy]] • [[Vojska Kostarike]] • ''[[Maréchal de France]]'' • ''[[École spéciale militaire de Saint-Cyr]]'' • [[Korejska narodna armija]] • [[USS Pueblo (AGER-2)]] • ''[[Movimiento 26 de Julio]]'' • [[Oružane snage Angole]] • [[Kubanske revolucionarne oružane snage]] • ''[[Generalissimus]]'' • [[Khmer Issarak]] • [[Dahomejske Amazonke]] • [[Oružane snage Republike Fidži]] |group5 = Lingvistika |group5style = text-align:center; color:black; background: white; border:1px solid black; |list5 = [[Joruba jezik]] • [[Fon jezik]] • [[Fidžijski jezik]] • [[Fidžijski hindski jezik]] • [[Rotumanski jezik]] |group6 = Ostalo |group6style = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |list6= [[Kultura Sovjetskoga Saveza]] • [[Centar za obiteljske evidencije]] • [[Stair House]] • [[David Livingstone Centre]] • [[Psihijatrijska bolnica Broadmoor]] • [[The Blind Beggar]] • [[Oni (folklor)]] • ''[[Hanami]]'' • [[Tri mudra majmuna]] • ''[[The Strand Magazine]]'' • [[221B Baker Street]] • [[Museo Nacional de Costa Rica]] • [[Mekatelyu]] • [[Nacionalni park Tortuguero]] • [[Nacionalni park Poás]] • [[Waakye]] • [[Ganci]] • [[Sveučilište u Adelaideu]] • [[Sveučilište u Melbourneu]] • [[Marianne]] • [[Čudovište iz Rajskog jezera]] • ''[[Rodong Sinmun]]'' • [[Korejska centralna novinska agencija]] • [[Festival Arirang]] • [[Vargaška tragedija]] • [[Kambodžanski riel]] • [[Novi ljudi]] • [[Nacionalni autonomni univerzitet Hondurasa]] • [[Naša Gospa od Suyape]] • [[Zapadnoafrički CFA franak]] • [[Srednjoafrički CFA franak]] • [[Chupa Chups]] • [[Univerzitet na Fidžiju]] • [[Fidžijski dolar]] • [[Nacionalni park Sigatoka Sand Dunes]] • ''[[Cibi]]'' • [[Estonska marka]] • ''[[Postimees]]'' • [[Zastava Estonske Sovjetske Socijalističke Republike]] |below= }} ===Biografije=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz društvene znanosti |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Povijest |group1style = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |list1= [[Slavko Goldstein]] |group2 = Pravo<br>Kriminologija |group2style = text-align:center; color:black; background:silver; border:1px solid black; |list2= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:silver; border:1px solid black; |group1 = Pravo |list1 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Roland Freisler]] • [[Clarence Darrow]] • [[Moisés Vieites]] • [[Antonio Sánchez de Bustamante y Sirvén]] |group2 = Kriminologija |list2 = [[Vlado Černozemski]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Braća Kray]] • [[George Cornell]] • [[Jack McVitie]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Leopold i Loeb]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Jack Trbosjek]] ([[:Kategorija:Jack Trbosjek|kategorija /uz izuzetke/]]) • [[Igor Guzenko]] • [[Issei Sagawa]] • [[Charles Augustus Howell]] • [[Charlotte Corday]] • [[Charles-Henri Sanson]] • [[Felice Orsini]] • [[Sante Geronimo Caserio]] • [[Leonard Read]] }} |group3 = Politika |group3style = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = Amerike |list1 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |list1 =[[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Harry S. Truman]] • [[William H. Seward]] • [[William Jennings Bryan]] • [[Harvey Milk]] • [[Dan White]] • [[George Moscone]] • [[Frank B. Kellogg]] • [[Fiorello H. La Guardia]] |group2 = {{flagicon|KAN}} Kanada |list2= [[Lester B. Pearson]] • [[Pierre Trudeau]] |group3 = {{flagicon|Kostarika}} Kostarika |list3= [[Juan Mora Fernández]] • [[José María Castro Madriz]] • [[Federico Tinoco Granados]] • [[Otilio Ulate Blanco]] • [[José Figueres Ferrer]] • [[Rafael Ángel Calderón Guardia]] • [[Laura Chinchilla]] • [[Óscar Arias]] |group4 = {{flagicon|Brazil}} Brazil |list4= [[Deodoro da Fonseca]] • [[Pedro I od Brazila]] • [[Pedro II od Brazila]] • [[Arthur Bernardes]] • [[Venceslau Brás]] • [[Washington Luís]] • [[Júlio Prestes]] • [[Getúlio Vargas]] • [[Plínio Salgado]] • [[João Goulart]] • [[Humberto Castelo Branco]] • [[Artur da Costa e Silva]] • [[Ernesto Geisel]] |group5 = {{flagicon|Kuba}} Kuba |list5= [[Carlos Saladrigas Zayas]] • [[Ramón Zaydín]] • [[Anselmo Alliegro y Milá]] • [[Félix Lancís Sánchez]] • [[Tomás Estrada Palma]] • [[Ramón Grau]] • [[Gerardo Machado]] • [[Camilo Cienfuegos]] |group6 = {{flagicon|Venezuela}} Venezuela |list6= [[José Antonio Páez]] • [[Cristóbal Mendoza]] • [[Francisco de Miranda]] • [[Rómulo Gallegos]] • [[Rafael Urdaneta]] • [[Juan Vicente Gómez]] • [[Cipriano Castro]] • [[Rafael Caldera]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Rómulo Betancourt]] |group7 = {{flagicon|HON}} Honduras |list7= [[Juan Orlando Hernández]] • [[Dionisio de Herrera]] • [[Francisco Morazán]] • [[José Francisco Zelaya]] • [[Francisco Ferrera]] • [[Ramón Villeda Morales]] • [[Julio Lozano Díaz]] • [[Oswaldo López Arellano]] • [[Juan Alberto Melgar]] • [[Manuel Zelaya]] • [[Roberto Micheletti]] }} |group2 = Europa |list2= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1={{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo |list1=[[Edward VIII.]] • [[George VI.]] • [[Herbert Henry Asquith]] • [[Clement Attlee]] • [[Tom Driberg]] • [[Robert Boothby, baron Boothby]] • [[Arnold Wienholt Hodson]] • [[Spencer Perceval]] |group2 = {{flagicon|SSSR}} Sovjetski Savez |list2 = [[Nikita Hruščov]] • [[Jurij Andropov]] • [[Konstantin Černjenko]] • [[Andrej Gromijko]] • [[Vjačeslav Molotov]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = {{flagicon|RUS}} Rusija |list1 = [[Boris Jeljcin]] |group2 = {{flagicon|GRU}} Gruzija |list2 = [[Eduard Ševarnadze]] |group3 = {{flagicon|EST}} Estonija |list3 = [[Jaan Anvelt]] • [[Karl Kark]] • [[Konstantin Päts]] • [[Jaan Tõnisson]] • [[Kaarel Eenpalu]] • [[Jüri Uluots]] • [[Hjalmar Mäe]] • [[Johannes Vares]] • [[Jüri Ratas]] • [[Alar Karis]] }} |group3 = {{flagicon|FRA}} Francuska |list3 = [[Charles de Gaulle]] • [[Philippe de Gaulle]] • [[Pierre Laval]] • [[Adolphe Thiers]] • [[Louis Barthou]] • [[Jean Monnet]] • [[Philippe d'Orléans, grof od Pariza|Philippe d'Orléans]] • [[Emmanuel Joseph Sieyès]] • [[Roger Ducos]] • [[Jean-Paul Marat]] • [[Louis Antoine de Saint-Just]] • [[Camille Desmoulins]] • [[Joséphine de Beauharnais]] • [[Joseph Fouché]] • [[Lucien Bonaparte]] • [[Élisa Bonaparte]] • [[Louis Bonaparte]] • [[Napoléon Louis Bonaparte]] • [[Jérôme Bonaparte]] • [[François Guizot]] • [[Lazare Carnot]] • [[Louis-Mathieu Molé]] • [[Victor de Broglie (1785–1870)|Victor de Broglie]] • [[Louis Blanc]] • [[Alexis de Tocqueville]] • [[Louis Eugène Cavaignac]] • [[Eugénie de Montijo]] • [[Napoléon Eugène Louis Bonaparte]] • [[Louis Jules Trochu]] • [[Patrice de Mac Mahon]] • [[Louis Auguste Blanqui]] • [[Léon Gambetta]] • [[Marie François Sadi Carnot]] • [[Jules Grévy]] • [[Albert de Broglie]] • [[Jules Armand Dufaure]] • [[William Henry Waddington]] • [[Jules Ferry]] • [[Jean Casimir-Perier]] • [[Charles Dupuy]] • [[Félix Faure]] • [[Émile Loubet]] • [[Raymond Poincaré]] • [[Aristide Briand]] • [[Paul Deschanel]] • [[Alexandre Millerand]] • [[Gaston Doumergue]] • [[Paul Doumer]] • [[Édouard Herriot]] • [[Pierre-Étienne Flandin]] • [[André Tardieu]] • [[Édouard Daladier]] • [[Albert Lebrun]] • [[André Maginot]] • [[Léon Blum]] • [[Vincent Auriol]] • [[René Coty]] • [[Alain Poher]] • [[Valéry Giscard d'Estaing]] |group4 = {{flagicon|NJE}} Njemačka |list4 = [[Konrad Adenauer]] (suradnja) {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = {{flagicon|NJE|empire}} Njemačko Carstvo |list1 = |group2 = {{flagicon|NJE}} Weimarska Republika |list2 = [[Wilhelm Cuno]] • [[Gustav Stresemann]] • [[Wilhelm Marx]] • [[Joseph Wirth]] • [[Philipp Scheidemann]] • [[Gustav Bauer]] • [[Konstantin Fehrenbach]] • [[Hans Luther]] • [[Hugo Haase]] • [[Kurt von Schleicher]] |group3 = {{flagicon|NJE|Nazi}} Treći Reich |list3 = [[Heinrich Himmler]] • [[Lutz Graf Schwerin von Krosigk]] • [[Martin Bormann]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Joseph Goebbels]] • [[Edmund Veesenmayer]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Hermann Göring]] • [[Walther Funk]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Reinhard Heydrich]] • [[Karl-Siegmund Litzmann]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Alfred Rosenberg]] |group4 = {{flagicon|DDR}} Istočna Njemačka |list4 = [[Walter Ulbricht]] }} |group5 = {{flagicon|ITA}} Italija |list5 = [[Giovanni Giolitti]] |group6 = {{flagicon|ŠPA}} Španjolska |list6 = [[Francisco Franco]] |group7 = {{flagicon|POLJ}} Poljska |list7 = [[Wojciech Jaruzelski]] • [[Bronisław Komorowski]] |group8 = {{flagicon|ŠVE}} Švedska |list8 = [[Olof Palme]] |group9 = {{flagicon|AUT}} Austrija |list9 = [[Karl Renner]] |group10 = {{flagicon|GRČ}} Grčka |list10 = [[Ioannis Metaxas]] |group12 = {{flagicon|Austro-Ugarska}} Austro-Ugarska |list12 = [[Marija Terezija|Maria Theresia]] • [[Josip II., car Svetog Rimskog Carstva|Joseph II.]] • [[Leopold II., car Svetog Rimskog Carstva|Leopold II.]] • [[Karlo VI., car Svetog Rimskog Carstva|Karl VI.]] • [[Franjo I., car Svetog Rimskog Carstva|Franz I.]] • [[Franjo II., car Svetog Rimskog Carstva|Franz II.]] • [[Ferdinand I. Austrijski|Ferdinand I.]] • [[Franjo Josip I.|Franz Joseph I.]] (dopuna) • [[Aleksandar Drašković]] • [[Sofija Chotek]] • [[Marie-Louise od Austrije]] |group13 = {{flagicon|SRB}} Srbija |list13 = [[Ilija Garašanin]] • [[Milan Nedić]] • [[Aleksandar I. Karađorđević]] |group14 = {{flagicon|MAĐ}} Mađarska |list14 = [[Lajos Kossuth]] • [[Károly Khuen-Héderváry]] • [[Miklós Horthy]] |group15 = {{flagicon|FIN}} Finska |list15 = [[Jaana Pelkonen]] • [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]] |group16 = {{flagicon|RUM}} Rumunjska |list16 = [[Ion Antonescu]] • [[Nicolae Ceauşescu]] |group17 = {{flagicon|ČEŠ}} Češka |list17 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Edvard Beneš]] }} |group3= Azija i<br>Oceanija |list3= [[Kir Mlađi]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = {{flagicon|JAP}} Japan |list1 = [[Hirohito]] • [[Itō Hirobumi]] • [[Hideki Tōjō]] • [[Hara Takashi]] • [[Tsuyoshi Inukai]] • [[Keisuke Okada]] • [[Fumio Gotō]] • [[Yasuo Fukuda]] • [[Eisaku Satō]] • [[Car Taishō]] • [[Minamoto no Yoritomo]] • [[Yasuhiro Nakasone]] |group2 = {{flagicon|Kina}} Kina |list2 = [[Pu Yi]] |group3 = {{flagicon|VIJ}} Vijetnam |list3 = [[Hồ Chí Minh]] |group4 = {{flagicon|Tajvan}} Republika Kina/Tajvan |list4 = [[Sun Jat-sen]] • [[Chiang Kai-shek]] |group5 = {{flagicon|Indija}} Indija |list5 = [[Jawaharlal Nehru]] |group6 = [[File:Flag of Korea 1882.svg|22px|border]] Koreja |list6 = [[Sunjong od Koreje]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1= {{flagicon|Sjeverna Koreja}} Sjeverna Koreja |list1 = [[Kim Il-sung]] • [[Kim Jong-il]] • [[Kim Yŏng-nam]] • [[Kim Il (političar)|Kim Il]] |group2 = {{flagicon|Južna Koreja}} Južna Koreja |list2 = }} |group7 = {{flagicon|IZR}} Izrael |list7 = [[Menahem Begin]] |group8 = {{flagicon|Kambodža}} Kambodža |list8 = [[Norodom Sihanouk]] • [[Norodom Sihamoni]] • [[Ponhea Yat]] • [[Ang Duong]] • [[Norodom od Kambodže]] • [[Sisowath od Kambodže]] • [[Sisowath Monivong]] • [[Sơn Ngọc Thành]] • [[Penn Nouth]] • [[Nuon Chea]] • [[Ieng Sary]] • [[Pol Pot]] • [[Khieu Samphan]] • [[Kang Kek Iew]] • [[Hun Sen]] |group9 = {{flagicon|Jordan}} Jordan |list9 = [[Hussein I., kralj Jordana|Hussein I.]] |group12 = {{flagicon|AUS}} Australija |list12 = [[Edmund Barton]] • [[Ben Chifley]] • [[Harold Holt]] • [[John Curtin]] • [[Robert Menzies]] • [[Gough Whitlam]] • [[John Kerr]] • [[Malcolm Fraser]] • [[Stanley Bruce]] |group11 = {{flagicon|NZL}} Novi Zeland |list11 = [[Patsy Reddy]] • [[William Hobson]] • [[James Busby]] • [[Henry Sewell]] • [[Alfred Domett]] • [[John Ballance]] • [[Richard Seddon]] • [[Michael Joseph Savage]] • [[Peter Fraser (novozelandski političar)|Peter Fraser]] |group10 = {{flagicon|Mjanmar}} Mjanmar |list10 = [[U Thant]] |group13 = {{flagicon|FIJ}} Fidži |list13 = [[Seru Epenisa Cakobau]] • [[Kamisese Mara]] • [[Sitiveni Rabuka]] • [[Timoci Bavadra]] • [[Penaia Ganilau]] • [[Josefa Iloilo]] • [[Frank Bainimarama]] • [[Jioji Konrote]] • [[Epeli Nailatikau]] }} |group4= Afrika |list4= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1= {{flagicon|EGI}} Egipat |list1= [[Gamal Abdel Nasser]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Anwar Sadat]] • [[Hosni Mubarak]] |group2= {{flagicon|ANG}} Angola |list2= [[Agostinho Neto]] • [[Lopo do Nascimento]] • [[Fernando José de França Dias Van-Dúnem]] • [[José Eduardo dos Santos]] • [[Jonas Savimbi]] • [[João Lourenço]] |group3= {{flagicon|SOM}} Somalija |list3= [[Mohamed Siad Barre]] |group4= {{flagicon|ZIM}} Zimbabve |list4= [[Robert Mugabe]] |group5={{flagicon|TOG}} Togo |list5= [[Faure Gnassingbé]] |group6={{flagicon|CIV}} Obala Bjelokosti |list6=[[Félix Houphouët-Boigny]] |group7={{flagicon|Gvineja}} Gvineja |list7= [[Ahmed Sékou Touré]] |group8={{flagicon|GAN}} Gana |list8= [[Samia Nkrumah]] • [[John Dramani Mahama]] • [[John Atta Mills]] • [[John Agyekum Kufuor]] • [[Jerry Rawlings]] • [[Hilla Limann]] • [[Fred Akuffo]] • [[Ignatius Kutu Acheampong]] • [[Edward Akufo-Addo]] • [[Nii Amaa Ollennu]] • [[Akwasi Afrifa]] • [[Joseph Arthur Ankrah]] • [[Kofi Abrefa Busia]] • [[Nana Akufo-Addo]] |group9={{flagicon|BEN}} Benin |list9= [[Gangnihessou]] • [[Dakodonou]] • [[Houegbadja]] • [[Hangbè]] • [[Agaja]] • [[Ghézo]] • [[Béhanzin]] • [[Agoli-Agbo]] • [[Toffa I]] • [[Sourou-Migan Apithy]] • [[Hubert Maga]] • [[Justin Ahomadégbé-Tomêtin]] • [[Christophe Soglo]] • [[Émile Derlin Zinsou]] • [[Mathieu Kérékou]] • [[Thomas Boni Yayi]] • [[Patrice Talon]] }} }} |group4 = Vojna znanost |group4style = text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |list4= {{Navbox subgroup | groupstyle =text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |group1= {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |list1= [[Douglas MacArthur]] • [[Omar Bradley]] |group2= {{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo |list2= [[Andrew Cunningham]] • [[Harold Alexander]] • [[Jean Conan Doyle]] • [[John Jellicoe]] • [[Bernard Freyberg]] |group3= {{flagicon|FRA}} Francuska |list3= [[Philippe Pétain]] • [[Louis Franchet d'Esperey]] • [[Joseph Jacques Césaire Joffre]] • [[Ferdinand Foch]] • [[Gilbert du Motier, markiz de La Fayette]] • [[Joachim Murat]] • [[Michel Ney]] • [[Pierre-Charles Villeneuve]] • [[Georges Ernest Boulanger]] • [[Robert Nivelle]] • [[François Darlan]] • [[Henri Giraud]] • [[Maxime Weygand]] • [[Maurice Gamelin]] • [[Bob Denard]] |group4= {{flagicon|ITA}} Italija |list4= [[Alfredo Guzzoni]] • [[Angelo Iachino]] |group5= {{flagicon|POLJ}} Poljska |list5= [[Edward Rydz-Śmigły]] |group6= {{flagicon|VIJ}} Vijetnam |list6= [[Võ Nguyên Giáp]] |group7= {{flagicon|NJE}} Njemačka |list7= {{Navbox subgroup | groupstyle =text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |group1={{flagicon|NJE|empire}} Njemačko Carstvo |list1= [[Alfred von Schlieffen]] • [[Erich Ludendorff]] • [[Erich von Falkenhayn]] • [[August von Mackensen]] • [[Reinhard Scheer]] • [[Franz von Hipper]] • [[Colmar Freiherr von der Goltz]] • [[Alfred von Tirpitz]] • [[Adolf von Seckendorff]] |group2={{flagicon|NJE|Nazi}} Treći Reich |list2= [[Karl Dönitz]] • [[Wilm Hosenfeld]] • [[Friedrich Paulus]] • [[Erich von Manstein]] • [[Wilhelm Keitel]] }} |group8= {{flagicon|Austro-Ugarska}} Austro-Ugarska |list8= [[Oskar Potiorek]] • [[Conrad von Hötzendorf]] • [[Alois Hitler]] |group9= {{flagicon|JAP}} Japan |list9= [[Isoroku Jamamoto]] • [[Princ Akihito Komatsu]] • [[Takamori Saigō]] |group10= {{flagicon|SRB}} Srbija |list10= [[Pavle Jurišić Šturm]] |group11= {{flagicon|RUS}} Rusija |list11={{Navbox subgroup | groupstyle =text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |group1={{flagicon|RUS}} Rusko Carstvo |list1= [[Aleksej Brusilov]] • [[Pjotr Wrangel]] • [[Nikolaj Judenič]] |group2={{flagicon|SSSR}} Sovjetski Savez |list2= [[Georgij Žukov]] • [[Konstantin Rokosovski]] • [[Nikolaj Kuznjecov]] }} |group12= {{flagicon|SJKOR}} Sjeverna Koreja |list12= [[Nam Il]] |group13= {{flagicon|EST}} Estonija |list13 = [[Johan Laidoner]] • [[Ain-Ervin Mere]] }} |group5 = Filozofi |group5style = text-align:center; color:#6699CC; background:#73C2FB; border:1px solid #6699CC; |list5= [[Baruch de Spinoza]] • [[Émile Durkheim]] • [[Jean-François Lyotard]] • [[Jacques Derrida]] • [[Louis Althusser]] • [[José Ortega y Gasset]] • [[Jeremy Bentham]] |group6 = Ostalo |group6style = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |list6= [[David Livingstone]] • [[Oskar Schindler]] • [[Emilie Schindler]] • [[Wallis Simpson]] • [[Alice Pleasance Liddell]] • [[Ottla Kafka]] • [[Sadako Sasaki]] • [[Peter Turkson]] • [[Theodosia Okoh]] • [[Joan Sutherland]] • [[Maria Letizia Ramolino]] • [[Jan Palach]] • [[Pedro Álvares Cabral]] • [[Bernhard Schwarz]] • [[Michel Wieviorka]] • [[Carlos Manuel de Céspedes]] • [[Elián González]] • [[Diogo Cão]] • [[Paulo Dias de Novais]] • [[Irene Sáez]] • [[Anthelme Mangin]] • [[Dith Pran]] • [[Sydney Schanberg]] • [[Charles Delaunay]] • [[Poe Toaster]] • [[Virginia Eliza Clemm Poe]] • [[Lempira (vođa Lenka)|Lempira]] • [[Udre Udre]] • [[Aleksandar Langfang]] |below= }} ==Sport== {{Navbox generic |titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Općenito o sportu (po sportovima) |groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |belowstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = [[File:Football pictogram.svg|20px]] Nogomet |list1= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Reprezentacije |list1= {{nowrap begin}} {{flagicon|ANG}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Angole|Angola]] {{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Australije|Australija]] {{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Benina|Benin]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Francuske|Francuska]] {{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Gane|Gana]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|HON}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Hondurasa|Honduras]] {{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Kambodže|Kambodža]] {{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Kostarike|Kostarika]] {{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Kube|Kuba]] {{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Poljske|Poljska]] {{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Ukrajine|Ukrajina]] {{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Venezuele|Venezuela]] {{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Fidžija|Fidži]] {{nowrap end}} |group2 = Klubovi |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|ENG}} [[Arsenal FC]] {{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Fulham FC]] {{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[4.25]] {{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Pyongyang City SC]] {{nowrap end}} |group3 = Lige |list3= {{nowrap begin}} {{flagicon|FRA}} [[Ligue 1]] {{nowrap end}} |group4 = Prvenstva |list4= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[FIFA Svjetsko prvenstvo|Svjetsko prvenstvo]] |list1= {{nowrap begin}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA|1830}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 1938|1938.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|BRA|1889a}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 1950|1950.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 1998|1998.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|BRA}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 2014|2014.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|RUS}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 2018.|2018.]] {{nowrap end}} {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Finala |list1= {{nowrap begin}} [[Nizozemska - Zapadna Njemačka (finale Svjetskog prvenstva u nogometu 1974.)|1974.]] {{•w}} [[Brazil - Francuska (finale FIFA Svjetskog prvenstva 1998)|1998.]] {{•w}} [[Italija - Francuska (finale Svjetskog prvenstva u nogometu 2006.)|2006.]] {{•w}} [[Francuska – Hrvatska (finale FIFA Svjetskog prvenstva 2018.)|2018.]] {{nowrap end}} }} |group2 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[UEFA Euro|Europsko prvenstvo]] |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|POLJ}} / {{flagicon|UKR}} [[UEFA Euro 2012|2012.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[UEFA Euro 2016.|2016.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|EU}} [[UEFA Euro 2020.|2020.]] {{nowrap end}} |group3 = Olimpijske igre |list3= |group4 = Kup nacija |list4 = {{nowrap begin}} {{flagicon|GAN}} [[Afrički kup nacija 1963.|1963.]] {{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Afrički kup nacija 1978.|1978.]] {{•w}} {{flagicon|GAN}} / {{flagicon|Nigerija}} [[Afrički kup nacija 2000.|2000.]] {{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Afrički kup nacija 2008.|2008.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|ANG}} [[Afrički kup nacija 2010.|2010.]] {{nowrap end}} |group5 = [[AFC Azijski kup|Azijski kup]] |list5 = {{nowrap begin}} &nbsp; {{nowrap end}} }} |group5 = Ostalo |list5= {{nowrap begin}} [[FIFA 100]] {{•w}} [[Australija - Američka Samoa (kvalifikacijska utakmica za FIFA Svjetsko prvenstvo 2002)|Australija 31:0 Američka Samoa]] {{•w}} [[Nagrade FIFA Svjetskog prvenstva]] {{•w}} [[Trofej Artemio Franchi]] {{•w}} [[Urugvaj - Brazil (finalna runda FIFA Svjetskog prvenstva 1950)|''Maracanaço'']] {{•w}} ''[[Brazil - Njemačka (polufinale FIFA Svjetskog prvenstva 2014)|Mineiraço]]'' {{•w}} [[Portugal - Sjeverna Koreja (četvrtfinale FIFA Svjetskog prvenstva 1966)|Portugal 5:3 Sjeverna Koreja]] {{•w}} [[Maskote FIFA Svjetskih prvenstava]] {{nowrap end}} {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Suci |list1= {{nowrap begin}} {{flagicon|ARG}} [[Néstor Pitana]] {{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Frank De Bleeckere]] {{•w}} {{flagicon|UZB}} [[Ravšan Irmatov]] {{nowrap end}} |group2 = Stadioni |list2 = {{nowrap begin}} [[Estadio Nacional de Costa Rica (2011)]] {{•w}} [[Stadion Ohene Djan|Ohene Djan]] {{•w}} [[Stadion Baba Yara|Baba Yara]] {{•w}} [[Stade de France]] {{•w}} [[Estádio 11 de Novembro]] {{•w}} [[Stade de l'Amitié]] {{nowrap end}} }} }} |group2 = [[File:Ice hockey pictogram.svg|20px]] Hokej na ledu |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|KAN}} [[Hokej na ledu na ZOI 2010. - muškarci]] {{nowrap end}} |group3 = [[File:Handball pictogram.svg|20px]] Rukomet |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Reprezentacije |list1= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = EHF |list1= {{nowrap begin}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[Francuska rukometna reprezentacija|Francuska]] {{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Srpska rukometna reprezentacija|Srbija]] {{•w}} {{flagicon|UK}} [[Rukometna reprezentacija Ujedinjenog Kraljevstva|Ujedinjeno Kraljevstvo]] {{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Rukometna reprezentacija Mađarske|Mađarska]] {{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Rukometna reprezentacija Španjolske|Španjolska]] {{•w}} {{flagicon|FIN}} [[Rukometna reprezentacija Finske|Finska]] {{•w}} {{flagicon|BJE}} [[Rukometna reprezentacija Bjelorusije|Bjelorusija]] {{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Rukometna reprezentacija Makedonije|Makedonija]] {{•w}} {{flagicon|CG}} [[Rukometna reprezentacija Crne Gore|Crna Gora]] {{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Rukometna reprezentacija Slovenije|Slovenija]] {{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Rukometna reprezentacija Austrije|Austrija]] {{•w}} {{flagicon|BIH}} [[Rukometna reprezentacija Bosne i Hercegovine|Bosna i Hercegovina]] {{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Rukometna reprezentacija Islanda|Island]] {{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Rukometna reprezentacija Češke|Češka]] {{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Rukometna reprezentacija Slovačke|Slovačka]] {{nowrap end}} |group2 = AHF |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|JKO}} [[Rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] {{•w}} {{flagicon|KAT}} [[Rukometna reprezentacija Katara|Katar]] {{•w}} {{flagicon|SAU}} [[Rukometna reprezentacija Saudijske Arabije|Saudijska Arabija]] {{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Rukometna reprezentacija Japana|Japan]] {{•w}} {{flagicon|UAE}} [[Rukometna reprezentacija Ujedinjenih Arapskih Emirata|Ujedinjeni Arapski Emirati]] {{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Rukometna reprezentacija Sjeverne Koreje|Sjeverna Koreja]] {{nowrap end}} |group3 = CAHB |list3= {{nowrap begin}} {{flagicon|TUN}} [[Rukometna reprezentacija Tunisa|Tunis]] {{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Rukometna reprezentacija Egipta|Egipat]] {{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Rukometna reprezentacija Alžira|Alžir]] {{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Rukometna reprezentacija Angole|Angola]] {{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Rukometna reprezentacija Benina|Benin]] {{•w}} {{flagicon|COD}} [[Rukometna reprezentacija Demokratske Republike Kongo|DR Kongo]] {{nowrap end}} |group4 = OCHF |list4= {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Rukometna reprezentacija Australije|Australija]] {{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Rukometna reprezentacija Novog Zelanda|Novi Zeland]] {{•w}} {{flagicon|Cookovi Otoci}} [[Rukometna reprezentacija Cookovog Otočja|Cookovi Otoci]] {{•w}} {{flagicon|Nova Kaledonija}} [[Rukometna reprezentacija Nove Kaledonije|Nova Kaledonija]] {{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Rukometna reprezentacija Fidžija|Fidži]] {{nowrap end}} |group5 = PATHF |list5= {{nowrap begin}} {{flagicon|ČIL}} [[Čileanska rukometna reprezentacija|Čile]] {{•w}} {{flagicon|ARG}} [[Rukometna reprezentacija Argentine|Argentina]] {{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Rukometna reprezentacija Brazila|Brazil]] {{•w}} {{flagicon|HON}} [[Rukometna reprezentacija Hondurasa|Honduras]] {{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Rukometna reprezentacija Kostarike|Kostarika]] {{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Rukometna reprezentacija Kube|Kuba]] {{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Rukometna reprezentacija Venezuele|Venezuela]] {{nowrap end}} }} |group2 = Klubovi |list2= {{flagicon|FRA}} [[Montpellier HB]] |group3 = Prvenstva |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Svjetsko prvenstvo u rukometu za muškarce|Svjetsko prvenstvo]] |list1= {{flagicon|NJE|Nazi}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Njemačka 1938.|1938.]] • {{flagicon|ŠVE}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Švedska 1954.|1954.]] • {{flagicon|FRA}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Francuska 1970.|1970.]] • {{flagicon|FRA}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Francuska 2001.|2001.]] • {{flagicon|HRV}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Hrvatska 2009.|2009.]] <small>(osim dvorana)</small> • {{flagicon|ŠVE}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Švedska 2011.|2011.]] • {{flagicon|ŠPA}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Španjolska 2013.|2013.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|Katar}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Katar 2015.|2015.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Francuska 2017.|2017.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|DAN}} / {{flagicon|NJE}} [[IHF Svjetsko prvenstvo 2019.|2019.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|EGI}} [[IHF Svjetsko prvenstvo 2021.|2021.]] |group2 = [[Europsko prvenstvo u rukometu|Europsko prvenstvo]] |list2= {{flagicon|POR}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Portugal 1994.|1994.]] • {{flagicon|AUT}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Austrija 2010.|2010.]] • {{flagicon|SRB}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Srbija 2012.|2012.]] • {{flagicon|DAN}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Danska 2014.|2014.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|POLJ}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Poljska 2016.|2016.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|HRV}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Hrvatska 2018.|2018.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|AUT}}{{flagicon|NOR}}{{flagicon|ŠVE}} [[EHF Euro 2020.|2020.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|MAĐ}}{{flagicon|SLK}} [[EHF Euro 2022.|2022.]] |group3 = [[Rukomet na Olimpijskim igrama|Olimpijske igre]] |list3= {{flagicon|SAD}} [[Rukomet na OI 1996. - muškarci|1996. (M)]] • {{flagicon|KIN}} [[Rukomet na OI 2008. - muškarci|2008. (M)]] • {{flagicon|UK}} [[Rukomet na Olimpijadi 2012. - muškarci|2012. (M)]] • {{flagicon|BRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2016. - muškarci|2016. (M)]] • {{flagicon|JAP}} [[Rukomet na Olimpijadi 2020. – Muškarci|2020. (M)]] |group4 = [[Oceanijski kup nacija (rukomet)|Oceanijsko prvenstvo]] |list4= {{flagicon|NZL}} [[Oceanijski kup nacija - Novi Zeland 2010.|2010.]] • {{flagicon|AUS}} [[Oceanijski kup nacija 2012 (rukomet)|2012.]] |group5 = [[Afrički rukometni kup nacija|Afričko prvenstvo]] |list5= {{flagicon|ANG}} [[Afrički rukometni kup nacija - Angola 2008.|2008.]] }} |group4 = Ostalo |list4= [[Rivalstvo Francuske i Hrvatske u rukometu]] • [[IHF-ov igrač godine]] • [[IHF]] }} |group4 = [[File:Tennis pictogram.svg|20px]] Tenis |list4= {{flagicon|UK}} [[Wimbledon 2009.]] • {{flagicon|UK}} [[Wimbledon 2011.]] |group5 = [[File:Basketball pictogram.svg|20px]] Košarka |list5= [[FIBA EuroBasket]] • "[[Havlicek je ukrao loptu!]]" • [[FIBA Kuća slavnih]] ([[Lista članova FIBA Kuće slavnih|članovi]]) {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Reprezentacije |list1 = {{flagicon|BEN}} [[Košarkaška reprezentacija Benina|Benin]] • {{flagicon|HON}} [[Košarkaška reprezentacija Hondurasa|Honduras]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|SAD}} "[[Muška olimpijska košarkaška reprezentacija Sjedinjenih Američkih Država iz 1992.|Dream Team]]" |group2 = Klubovi |list2 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|SAD}} [[Boston Celtics]] ([[Spisak igrača Boston Celticsa|igrači]]) }} | group6 = [[File:Rugby union pictogram.svg|20px]] Ragbi | list6 = {{nowrap begin}} {{flagicon|NZL}} [[Ragbi reprezentacija Novog Zelanda|Novi Zeland]] • {{flagicon|FIJ}} [[Ragbi reprezentacija Fidžija|Fidži]] ([[Ragbi sedam reprezentacija Fidžija|ragbi sedam]]) {{nowrap end}} |below = {{flagicon|SRB}} [[Srbija na OI 2008.]] }} ===Sportaši=== {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | title = Doprinosi o sportašima | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | image = | imageleft = | bodyclass = hlist | group1 = [[File:Athletics pictogram.svg|20px]] Atletika | list1 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ANG}} [[João N'Tyamba]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Jack Metcalfe]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Roman Šebrle]]{{•w}} {{flagicon|JAM}} [[Usain Bolt]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Dayron Robles]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Peter Snell]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Andrej Silnov]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Primož Kozmus]] {{nowrap end}} | group2 = [[File:Boxing pictogram.svg|20px]] Boks | list2 = {{nowrap begin}} {{flagicon|GAN}} [[Clement Quartey]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Eddie Blay]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Prince Amartey]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Teófilo Stevenson]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Francisco Rodríguez (boksač, rođen 1945.)|Francisco Rodríguez]] {{nowrap end}} | group3 = [[File:F1 pictogram.svg|20px]] Formula 1 | list3 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Jack Brabham]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Alan Jones]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Nelson Piquet]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Alain Prost]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Denny Hulme]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Bruce McLaren]] {{nowrap end}} | group4 = [[File:Basketball pictogram.svg|20px]] Košarka | list4 = {{nowrap begin}} {{flagicon|BRA}} [[Nenê]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Leandro Barbosa]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Oscar Schmidt]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Anderson Varejão]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Tiago Splitter]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Jan Veselý]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Tony Parker]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Joakim Noah]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Boris Diaw]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Nicolas Batum]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Pape Sy]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Sean Marks]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Steven Adams]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Danny Ainge]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Red Auerbach]]{{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|SAD}} [[Larry Bird]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Chuck Cooper (košarkaš)|Chuck Cooper]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Bob Cousy]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[John Havlicek]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Tom Heinsohn]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Dennis Johnson]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[K. C. Jones]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Sam Jones (košarkaš)|Sam Jones]]{{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|SAD}} [[Kevin McHale (košarkaš)|Kevin McHale]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Robert Parish]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Greivis Vásquez]] {{nowrap end}} | group5 = [[File:Fencing pictogram.svg|20px]] Mačevanje | list5 = {{nowrap begin}} {{flagicon|KUB}} [[Ramón Fonst]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Rubén Limardo]] {{nowrap end}} | group6 = [[File:Swimming pictogram.svg|20px]] Plivanje | list6 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Ian Thorpe]]{{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Claudia Poll]]{{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Silvia Poll]] {{nowrap end}} | group7 = [[File:Rugby union pictogram.svg|20px]] Ragbi | list7 = {{nowrap begin}} {{flagicon|NZL}} [[Jonah Lomu]] {{nowrap end}} | group8 = [[File:Alpine skiing pictogram.svg|20px]] Skijanje | list8 = {{nowrap begin}} {{flagicon|GAN}} [[Kwame Nkrumah-Acheampong]] {{nowrap end}} | group9 = [[File:Tennis pictogram.svg|20px]] Tenis | list9 = {{nowrap begin}} {{flagicon|FRA}} [[Yannick Noah]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[René Lacoste]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Marion Bartoli]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Richard Gasquet]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Anthony Wilding]] {{nowrap end}} }} {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | title = Doprinosi o rukometašima | listclass = hlist | group1 = Europa | list1 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUT}} [[Thomas Bauer]]{{•w}} {{flagicon|BJE}} [[Sjargej Rutenka]]{{•w}} {{flagicon|BJE}} [[Jurij Šaucou]]{{•w}} {{flagicon|BJE}} [[Mihail Jakimovič]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Veselin Vujović]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Žarko Marković]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Rade Mijatović]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Miloš Vujović]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Filip Jícha]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Jan Filip (rukometaš)|Jan Filip]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Ondřej Zdráhala]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Daniel Kubeš]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[David Juříček]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Flemming Ladefoged Hansen|Flemming Hansen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Søren Stryger]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Kasper Hvidt]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Jan Eiberg Jørgensen|Jan Jørgensen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Lasse Svan Hansen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Michael Damgaard]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Allan Damgaard]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Rasmus Lauge Schmidt]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Nikolaj Jacobsen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Magnus Landin]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Mathias Gidsel]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Anders Eggert]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Marko Mamić]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Igor Karačić]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Zlatko Saračević]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Alvaro Načinović]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Ivan Martinović]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Guðjón Valur Sigurðsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Þórir Ólafsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Ólafur Stefánsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Aron Pálmarsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Alexander Petersson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Dagur Sigurðsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Snorri Steinn Guðjónsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Guðmundur Guðmundsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Kristján Andrésson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Ómar Ingi Magnússon]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Viktor Gísli Hallgrímsson]]{{•w}} {{flagicon|LAT}} [[Dainis Krištopāns]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[László Nagy]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Gábor Császár]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Máté Lékai]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Timuzsin Schuch]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Bence Bánhidi]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[József Éles]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Filip Lazarov]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Naumče Mojsovski]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Dejan Manaskov]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Stojanče Stoilov]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Kay Smits]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Luc Steins]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Christian Berge]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Sander Sagosen]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Frank Løke]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Kent Robin Tønnesen]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Torbjørn Bergerud]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Christian O'Sullivan]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Bjarte Myrhol]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Kristian Bjørnsen]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Magnus Abelvik Rød]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Magnus Jøndal]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Håvard Tvedten]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Hans Theilig]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Henning Fritz]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Daniel Stephan]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Uwe Gensheimer]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Andreas Wolff]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Tobias Reichmann]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Thomas Knorr]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Volker Zerbe]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Christian Sprenger]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Florian Kehrmann]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Stefan Kretzschmar]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Fabian Wiede]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Timo Kastening]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Hendrik Pekeler]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Christian Schwarzer]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Michael Kraus (rukometaš)|Michael Kraus]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Johannes Golla]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Sławomir Szmal]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Krzysztof Lijewski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Marcin Lijewski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Bartosz Jurecki]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Michał Jurecki]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Mariusz Jurkiewicz]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Mariusz Jurasik]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Carlos Resende]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Alfredo Quintana]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Dmitrij Kovaljev]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Konstantin Igropulo]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Timur Dibirov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Dmitrij Torgovanov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Eduard Kokšarov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Vasilij Kudinov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Denis Krivošljikov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Sergej Pogorelov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Dmitrij Žitnjikov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Valerij Gopin]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Sergej Kosorotov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Vladimir Maksimov (rukometaš)|Vladimir Maksimov]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Dragan Gajić]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Uroš Zorman]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Vid Kavtičnik]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Jure Dolenec]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Aleš Pajovič]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Blaž Janc]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Tettey Banfro]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Momir Ilić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Dragan Škrbić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Mladen Bojinović]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Jovica Cvetković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Žarko Šešum]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Arpad Šterbik]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Darko Stanić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Rastko Stojković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Ivan Nikčević]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Petar Nenadić]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Alberto Entrerríos]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Raúl Entrerríos]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Julen Aguinagalde]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Rafael Guijosa]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Viran Morros]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Talant Dujšebajev]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Andrei Xepkin]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Iker Romero]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jaume Fort Mauri]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[David Barrufet]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Alex Dujšebajev]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Daniel Dujšebajev]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jordi Ribera]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Ferrán Solé]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jorge Maqueda]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Roberto García Parrondo]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Gonzalo Pérez de Vargas]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Mateo Garralda]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Enric Masip]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Aleix Gómez]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Gedeón Guardiola]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Stefan Lövgren]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Magnus Wislander]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Ola Lindgren]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Staffan Olsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Ljubomir Vranješ]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Peter Gentzel]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Magnus Andersson (rukometaš)|Magnus Andersson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Johan Jakobsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Tomas Svensson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Tobias Karlsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Kim Andersson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Johan Petersson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Erik Hajas]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Pierre Thorsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Jerry Tollbring]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Niclas Ekberg]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Albin Lagergren]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Jesper Nielsen]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Jim Gottfridsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Hampus Wanne]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Andreas Palicka]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Yngve Lamberg]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Dalibor Doder]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Per Carlén]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Oscar Bergendahl]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI|size=16px}} [[Andy Schmid]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI|size=16px}} [[Marc Baumgartner]]{{•w}} {{flagicon|UK}} [[Steven Larsson]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Oleg Velikij]] {{nowrap end}} {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | listclass = hlist |group1 = {{flagicon|FRA}} Francuska |list1= {{nowrap begin}} [[Thierry Omeyer]]{{•w}} [[Nikola Karabatić]]{{•w}} [[Daniel Narcisse]]{{•w}} [[Didier Dinart]]{{•w}} [[Jérôme Fernandez]]{{•w}} [[Luc Abalo]]{{•w}} [[Claude Onesta]]{{•w}} [[Guillaume Gille]]{{•w}} [[Joël Abati]]{{•w}} [[Guillaume Joli]]{{•w}} [[William Accambray]]{{•w}} [[Bruno Martini (rukometaš)|Bruno Martini]]{{•w}} [[Grégory Anquetil]]{{•w}} [[Jackson Richardson]]{{•w}} [[Olivier Girault]]{{•w}} [[Andrej Golić]]{{•w}} [[Patrick Cazal]]{{•w}} [[Stéphane Stoecklin]]{{•w}} [[Bertrand Gille]]{{•w}} [[Michaël Guigou]]{{•w}} [[Cédric Sorhaindo]]{{•w}} [[Sébastien Bosquet]]{{•w}} [[Xavier Barachet]]{{•w}} [[Mathieu Grébille]]{{•w}} [[Cyril Dumoulin]]{{•w}} [[Kentin Mahé]]{{•w}} [[Cédric Burdet]]{{•w}} [[Franck Junillon]]{{•w}} [[Laurent Puigségur]]{{•w}} [[Daouda Karaboué]]{{•w}} [[Samuel Honrubia]]{{•w}} [[Frédéric Volle]]{{•w}} [[Kevynn Nyokas]]{{•w}} [[Grégoire Detrez]]{{•w}} [[Arnaud Bingo]]{{•w}} [[Bertrand Roiné]]{{•w}} [[Sébastien Ostertag]]{{•w}} [[Alain Portes]]{{•w}} [[Daniel Costantini]]{{•w}} [[Denis Lathoud]]{{•w}} [[Stéphane Plantin]]{{•w}} [[Christian Gaudin]]{{•w}} [[Philippe Gardent]]{{•w}} [[Patrice Canayer]]{{•w}} [[Pascal Mahé]]{{•w}} [[Cédric Paty]]{{•w}} [[Sylvain Nouet]]{{•w}} [[Thimothey N'Guessan]]{{•w}} [[Valentin Porte]]{{•w}} [[Igor Anić]]{{•w}} [[Vincent Gérard]]{{•w}} [[Olivier Nyokas]]{{•w}} [[Ludovic Fabregas]]{{•w}} [[Benoît Kounkoud]]{{•w}} [[Théo Derot]]{{•w}} [[Nedim Remili]]{{•w}} [[Adrien Dipanda]]{{•w}} [[Dika Mem]]{{•w}} [[Raphaël Caucheteux]]{{•w}} [[Melvyn Richardson]]{{•w}} [[Hugo Descat]]{{•w}} [[Guéric Kervadec]]{{•w}} [[Philippe Debureau]]{{•w}} [[Nicolas Tournat]]{{•w}} [[Yann Genty]]{{•w}} [[Romain Lagarde]]{{•w}} [[Dylan Nahi]]{{•w}} [[Aymeric Minne]] {{nowrap end}} }} | group2 = Afrika | list2 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ALŽ}} [[Salah Bouchekriou]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Salim Nedjel Hammou]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Messaoud Berkous]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Hassan Mustafa]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Husein Zaki]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Ahmed al-Ahmar]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Jahia Omar]]{{•w}} {{flagicon|COD}} [[Gauthier Mvumbi]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Wael Jallouz]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Issam Tej]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Wissem Hmam]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Amine Bannour]] {{nowrap end}} | group3 = Azija i Oceanija | list3 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Bevan Calvert]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Ognjen Matić]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Taip Ramadani]]{{•w}} {{flagicon|BHR}} [[Husein al-Sajad]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Kyung-Shin Yoon]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Jae-Won Kang]] {{nowrap end}} | group4 = Amerike | list4 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ARG}} [[Eduardo Gallardo]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Rodrigo Salinas Muñoz]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Rafael Capote]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Rolando Uríos]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Carlos Pérez (rukometaš)|Carlos Pérez]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Roberto Julián Duranona]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Julio Fis]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Frankis Marzo]] {{nowrap end}} }} {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | title = Doprinosi o nogometašima | groupstyle = background-color:#AAD0FF; text-align:center; border:1px solid silver; | listclass = hlist | group1 = Europa | list1 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ALB}} [[Lorik Cana]]{{•w}} {{flagicon|ALB}} [[Armando Sadiku]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Alessandro Schöpf]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Aleksandar Dragović]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Stefan Lainer]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Michael Gregoritsch]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Christoph Baumgartner]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Saša Kalajdžić]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Kevin De Bruyne]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Marouane Fellaini]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Romelu Lukaku]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Dries Mertens]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Divock Origi]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Jan Vertonghen]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Axel Witsel]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Radja Nainggolan]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Toby Alderweireld]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Michy Batshuayi]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Yannick Carrasco]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Eden Hazard]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Adnan Januzaj]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Nacer Chadli]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Thomas Meunier]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Thibaut Courtois]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Thorgan Hazard]]{{•w}} {{flagicon|BUG}} [[Dimitar Berbatov]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Mirko Vučinić]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Predrag Mijatović]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Boban Bajković]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Dragoslav Jevrić]]{{•w}} {{flagicon|ČSSR}} [[Oldřich Nejedlý]]{{•w}} {{flagicon|ČSSR}} [[Antonín Panenka]]{{•w}} {{flagicon|ČSSR}} [[Josef Masopust]]{{•w}} {{flagicon|ČSSR}} [[Ivo Viktor]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Václav Pilař]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Petr Jiráček]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Jan Laštůvka]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Tomáš Hübschman]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Petr Čech]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Tomáš Rosický]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Jan Koller]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Karel Poborský]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Tomáš Necid]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Milan Škoda]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Patrik Schick]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Tomáš Holeš]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Nicklas Bendtner]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Michael Krohn-Dehli]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Yussuf Poulsen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Christian Eriksen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Simon Kjær]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Mathias Jørgensen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Nicolai Jørgensen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Lasse Schöne]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Pierre-Emile Højbjerg]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Mikkel Damsgaard]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Andreas Christensen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Joakim Mæhle]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Kasper Dolberg]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Martin Braithwaite]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Thomas Delaney]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Bobby Charlton]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Kevin Keegan]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Paul Ince]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Gary Lineker]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Geoff Hurst]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Gordon Banks]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Peter Shilton]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[David Seaman]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Glen Johnson]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Danny Welbeck]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Theo Walcott]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[John Terry]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Steven Gerrard]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Gary Neville]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Owen Hargreaves]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Ashley Young]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Ashley Cole]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Joleon Lescott]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Wayne Rooney]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Sol Campbell]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Daniel Sturridge]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Raheem Sterling]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Luke Shaw]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Eric Dier]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Jamie Vardy]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Marcus Rashford]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Harry Kane]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Jesse Lingard]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Kieran Trippier]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Jordan Henderson]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Harry Maguire]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Dele Alli]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Jude Bellingham]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Bukayo Saka]]{{•w}} {{flagicon|FIN}} [[Joel Pohjanpalo]]{{•w}} {{flagicon|FIN}} [[Lukáš Hrádecký]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Fabien Barthez]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Lilian Thuram]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Marcus Thuram]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Patrick Vieira]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Thierry Henry]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Alou Diarra]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Claude Makélélé]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Florent Malouda]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Vikash Dhorasoo]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Alain Giresse]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Didier Deschamps]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Raymond Kopa]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Marius Trésor]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Marcel Desailly]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Luis Fernández]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Aimé Jacquet]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Nicolas Anelka]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Bixente Lizarazu]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Youri Djorkaeff]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Jean Vincent (fudbaler)|Jean Vincent]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Sylvain Wiltord]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Hugo Lloris]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Manuel Amoros]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Robert Pirès]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Franck Ribéry]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[David Trézéguet]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Raymond Domenech]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Samir Nasri]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Jérémy Ménez]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Yohan Cabaye]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Laurent Blanc]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Éric Abidal]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Olivier Giroud]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Blaise Matuidi]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Paul Pogba]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Moussa Sissoko]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Mathieu Valbuena]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Dimitri Payet]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Kingsley Coman]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Patrice Evra]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Antoine Griezmann]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Kylian Mbappé]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Benjamin Pavard]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Raphaël Varane]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Samuel Umtiti]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Presnel Kimpembe]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Sokratis Papastatopulos]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Jorgos Karagunis]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Kostas Fortunis]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Teofanis Gekas]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Andreas Samaris]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Konstantinos Mitroglu]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Lazaros Hristodulopulos]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[José Holebas]]{{•w}} {{flagicon|IRS}} [[Sean St Ledger]]{{•w}} {{flagicon|IRS}} [[Ciaran Clark]]{{•w}} {{flagicon|IRS}} [[Wes Hoolahan]]{{•w}} {{flagicon|IRS}} [[Robbie Brady]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Gylfi Sigurðsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Birkir Bjarnason]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Birkir Már Sævarsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Jón Daði Böðvarsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Arnór Ingvi Traustason]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Kolbeinn Sigþórsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Ragnar Sigurðsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Alfreð Finnbogason]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Gianluigi Buffon]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Antonio Cassano]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Mario Balotelli]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Riccardo Montolivo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Antonio Nocerino]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Alessandro Diamanti]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Roberto Di Matteo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Antonio Di Natale]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Andrea Pirlo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Claudio Marchisio]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Graziano Pellè]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Emanuele Giaccherini]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Éder (italijanski fudbaler)|Éder]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Giorgio Chiellini]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Leonardo Bonucci]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Andrea Barzagli]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Marco Parolo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Lorenzo Insigne]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Mattia De Sciglio]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Simone Zaza]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Matteo Darmian]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Manuel Locatelli]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Matteo Pessina]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Federico Chiesa]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Andrea Belotti]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Jorge Luiz Frello Filho|Jorginho]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Federico Bernardeschi]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Domenico Berardi]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Gianluigi Donnarumma]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Leonardo Spinazzola]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Gábor Király]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Zoltán Stieber]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Ádám Szalai]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Balázs Dzsudzsák]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Zoltán Gera]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Attila Fiola]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[András Schäfer]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Ivan Tričkovski]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Edwin van der Sar]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Dirk Kuijt]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Ruud van Nistelrooij]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Marco van Basten]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Wesley Sneijder]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Giovanni van Bronckhorst]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Robin van Persie]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Bert van Marwijk]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Jetro Willems]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Arjen Robben]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Stefan de Vrij]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Jasper Cillessen]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Memphis Depay]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Leroy Fer]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Klaas-Jan Huntelaar]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Ron Vlaar]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Daley Blind]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Georginio Wijnaldum]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Patrick Kluivert]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Maarten Stekelenburg]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Wout Weghorst]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Denzel Dumfries]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Miroslav Klose]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Jens Lehmann]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Michael Ballack]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Sami Khedira]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Marco Reus]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Arne Friedrich]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Philipp Lahm]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Marko Marin]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Lukas Podolski]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Jürgen Klopp]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Mario Gómez]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Manuel Neuer]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} {{nowrap|[[Bastian Schweinsteiger]]}}{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Thomas Müller]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Mats Hummels]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[André Schürrle]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Joachim Löw]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Shkodran Mustafi]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Jérôme Boateng]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Julian Draxler]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Joshua Kimmich]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Jonas Hector]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Robin Gosens]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Leon Goretzka]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Bartosz Bosacki]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Łukasz Fabiański]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Artur Boruc]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Tomasz Kuszczak]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Mariusz Lewandowski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Piotr Giza]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Ireneusz Jeleń]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Jakub Błaszczykowski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Włodzimierz Smolarek]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Robert Lewandowski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Arkadiusz Milik]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Kamil Glik]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Grzegorz Krychowiak]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Thiago Cionek]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Jan Bednarek]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Karol Linetty]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Kacper Kozłowski (fudbaler)|Kacper Kozłowski]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Képler Laveran Lima Ferreira|Pepe]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[José Mourinho]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Luís Figo]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Cristiano Ronaldo]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Silvestre Varela]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Hélder Postiga]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[João Moutinho]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Bruno Alves]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Renato Sanches]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Ricardo Quaresma]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Éder (portugalski fudbaler)|Éder]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Rui Patrício]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Raphaël Guerreiro]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Diogo Jota]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Mircea Lucescu]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Răzvan Raţ]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Ciprian Marica]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Bogdan Stancu]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Vlad Chiricheș]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Roman Pavljučenko]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Konstantin Zirjanov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Andrej Aršavin]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Dmitri Torbinski]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Alan Dzagojev]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Roman Širokov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Aleksandar Kokorin]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Aleksandar Keržakov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Vasilij Berezucki]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Aleksej Berezucki]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Sergej Ignaševič]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Denis Glušakov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Denis Čerišev]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Artem Dzjuba]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Fjodor Smolov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Mário Fernandes (fudbaler)|Mário Fernandes]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Daler Kuzjajev]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Aleksej Mirančuk]]{{•w}} {{flagicon|SJI}} [[Gareth McAuley]]{{•w}} {{flagicon|SJI}} [[Niall McGinn]]{{•w}} {{flagicon|SMK}} [[Ezđan Alioski]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Ondrej Duda]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Vladimír Weiss (fudbaler rođen 1989.)|Vladimír Weiss III]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Marek Hamšík]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Martin Dúbravka]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Juraj Kucka]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Milan Jovanović]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Marko Pantelić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Miloš Krasić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Zdravko Kuzmanović]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Vladan Lukić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Ilija Petković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Filip Kasalica]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Dragan Stojković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Branislav Ivanović]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Boško Janković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Vlada Avramov]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Aleksandar Mitrović (fudbaler)|Aleksandar Mitrović]]{{•w}} {{flagicon|ŠKO}} [[Callum McGregor]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Juan Gutiérrez Moreno|Juanito]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[David de Gea]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Cesc Fàbregas]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Javier Clemente]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[David Silva]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jesús Navas]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Xabi Alonso]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Gerard Piqué]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Sergio Ramos]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jordi Alba]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Álvaro Morata]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Nolito]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Nacho (fudbaler rođen 1990.)|Nacho]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Diego Costa]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Iago Aspas]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Isco]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Koke (fudbaler rođen 1992.)|Koke]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[José Antonio Reyes]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Gerard Moreno (fudbaler)|Gerard Moreno]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Aymeric Laporte]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Pablo Sarabia]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Ferran Torres]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Pedri]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Mikel Oyarzabal]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Rodri (fudbaler, rođen 1996.)|Rodri]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Viktor Claesson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Andreas Isaksson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Olof Mellberg]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Sebastian Larsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Zlatan Ibrahimović]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Andreas Granqvist]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Ola Toivonen]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Ludwig Augustinsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Emil Forsberg]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Blerim Džemaili]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Ludovic Magnin]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Admir Mehmedi]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Haris Seferović]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Granit Xhaka]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Xherdan Shaqiri]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Breel Embolo]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Fabian Schär]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Stephan Lichtsteiner]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Ricardo Rodríguez (fudbaler)|Ricardo Rodríguez]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Steven Zuber]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Josip Drmić]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Yann Sommer]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Manuel Akanji]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Ruben Vargas]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Denis Zakaria]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Nihat Kahveci]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Semih Şentürk]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Volkan Demirel]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Uğur Boral]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Hamit Altıntop]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Emre Mor]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Ozan Tufan]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Burak Yılmaz]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Merih Demiral]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Çağlar Söyüncü]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Ahmet Yılmaz Çalık]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Halil Dervişoğlu]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[İrfan Kahveci]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Andrij Ševčenko]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Andrij Pjatov]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Oleksandr Šovkovski]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Bohdan Šust]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Andrij Vorobjej]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Anatolij Timoščuk]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Oleh Husjev]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Maksim Kalinjičenko]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Oleksij Bjelik]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Vjačeslav Ševčuk]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Andrij Jarmolenko]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Roman Jaremčuk]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Ruslan Malinovskij]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Artem Dovbik]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Hal Robson-Kanu]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Neil Taylor (fudbaler)|Neil Taylor]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Ashley Williams (fudbaler)|Ashley Williams]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Sam Vokes]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Joe Allen (fudbaler rođen 1990.)|Joe Allen]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Kieffer Moore]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Connor Roberts (fudbaler, rođen 1995.)|Connor Roberts]] {{nowrap end}} | group2 = Afrika | list2 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ANG}} [[Luís Oliveira Gonçalves]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Flávio da Silva Amado|Flávio]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Akwá]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Manucho]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Nando Rafael]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Rui Marques]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Gilberto (angolski fudbaler)|Gilberto]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Abdelmoumene Djabou]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Islam Slimani]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Yacine Brahimi]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Sofiane Feghouli]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Rafik Halliche]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Stéphane Sessègnon]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Moussa Latoundji]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Oumar Tchomogo]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Mohamed Salah]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Ahmed Fathi]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Essam al-Hadari]]{{•w}} {{flagicon|Zlatna Obala}} [[Arthur Wharton]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Sammy Adjei]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Samuel Kuffour]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Stephen Appiah]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Kevin-Prince Boateng]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Emmanuel Frimpong]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Tony Yeboah]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Abedi Pele]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Asamoah Gyan]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Sulley Muntari]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Richard Kingson]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[André Ayew]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[John Boye]]{{•w}} {{flagicon|CMR}} [[Joël Matip]]{{•w}} {{flagicon|CMR}} [[Roger Milla]]{{•w}} {{flagicon|MAR}} [[Aziz Bouhaddouz]]{{•w}} {{flagicon|MAR}} [[Khalid Boutaïb]]{{•w}} {{flagicon|MAR}} [[Youssef En-Nesyri]]{{•w}} {{flagicon|Nigerija}} [[Joseph Yobo]]{{•w}} {{flagicon|Nigerija}} [[Ahmed Musa]]{{•w}} {{flagicon|Nigerija}} [[Victor Moses]]{{•w}} {{flagicon|NGA}} [[Oghenekaro Etebo]]{{•w}} {{flagicon|CIV}} [[Didier Drogba]]{{•w}} {{flagicon|CIV}} [[Wilfried Bony]]{{•w}} {{flagicon|CIV}} [[Gervinho]]{{•w}} {{flagicon|SEN}} [[Ibrahima Gueye]]{{•w}} {{flagicon|SEN}} [[M'Baye Niang]]{{•w}} {{flagicon|SEN}} [[Sadio Mané]]{{•w}} {{flagicon|SEN}} [[Moussa Wagué]]{{•w}} {{flagicon|TOG}} [[Kossi Agassa]]{{•w}} {{flagicon|TOG}} [[Alaixys Romao]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Ferjani Sassi]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Yassine Meriah]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Wahbi Khazri]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Dylan Bronn]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Fakhreddine Ben Youssef]] {{nowrap end}} | group3 = Azija i Oceanija | list3 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Tim Cahill]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Mark Schwarzer]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Archie Thompson]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Harry Kewell]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Mile Jedinak]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Mark Bresciano]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Aziz Behich]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Daniel Arzani]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Roy Krishna]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Esala Masi]]{{•w}} {{flagicon|IRN}} [[Reza Gučan-Nežad]]{{•w}} {{flagicon|IRN}} [[Karim Ansarifard]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Hidetoshi Nakata]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Keisuke Honda]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Shinji Okazaki]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Koo Ja-cheol]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Lee Keun-ho]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Son Heung-min]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Hong Myeong-bo]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Kim Young-gwon]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Shane Smeltz]]{{•w}} {{flagicon|SAU}} [[Salman Al-Faradž]]{{•w}} {{flagicon|SAU}} [[Fahad Al-Muvallad]]{{•w}} {{flagicon|SAU}} [[Salem Al-Davsari]]{{•w}} {{flagicon|Sjeverna Koreja}} [[Ji Yun-Nam]]{{•w}} {{flagicon|Sjeverna Koreja}} [[Pak Sŭng-jin]]{{•w}} {{flagicon|Sjeverna Koreja}} [[Ri Dong-un]]{{•w}} {{flagicon|Sjeverna Koreja}} [[Yang Sŭng-kuk]] {{nowrap end}} | group4 = Amerike | list4 = {{nowrap begin}} {{flagicon|HON}} [[Noel Valladares]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Carlo Costly]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Maynor Figueroa]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[José Cardona]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Porfirio Armando Betancourt]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Gilberto Yearwood]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Wilson Palacios]] {{•w}} {{flagicon|HON}} [[Milton Palacios]] {{•w}} {{flagicon|HON}} [[Jerry Palacios]] {{•w}} {{flagicon|HON}} [[Johnny Palacios]] {{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Paulo Wanchope]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Joel Campbell]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Walter Centeno]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Rolando Fonseca]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Óscar Duarte]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Marco Ureña]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Bryan Ruiz]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Celso Borges]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Giancarlo González]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Christian Bolaños]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Michael Umaña]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Kendall Waston]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Tomás Fernández]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[José Magriñá]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Héctor Socorro]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Oribe Peralta]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Rafael Márquez]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Andrés Guardado]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Javier Hernández Balcázar|Javier Hernández]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Giovani dos Santos]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Hirving Lozano]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Edson Álvarez]]{{•w}} {{flagicon|PAN}} [[Felipe Baloy]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Clint Dempsey]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[John Anthony Brooks|John Brooks]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Jermaine Jones]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Julian Green]]{{•w}} {{flagicon|TIT}} [[Dwight Yorke]] {{flagicon|ARG}} [[Diego Maradona]]{{•w}} {{flagicon|ARG}} [[Marcos Rojo]]{{•w}} {{flagicon|ARG}} [[Ezequiel Garay]]{{•w}} {{flagicon|ARG}} [[Gabriel Mercado]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Dida]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Adriano]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Kaká]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Pelé]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Marcelo]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Oscar (fudbaler rođen 1991)|Oscar]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[David Luiz]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Fernandinho (fudbaler)|Fernandinho]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Thiago Silva]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Willian Borges da Silva|Willian]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Hulk (fudbaler)|Hulk]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Zico]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Leônidas da Silva]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Leovegildo Lins da Gama Júnior|Júnior]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Philippe Coutinho]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Paulinho]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Renato Augusto]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Alexis Sánchez]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Jean Beausejour]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Jorge Valdívia]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Charles Aránguiz]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Mauricio Pinilla]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Gonzalo Jara]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Marcelo Díaz]]{{•w}} {{flagicon|EKV}} [[Enner Valencia]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Mario Yepes]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Pablo Armero]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Teófilo Gutiérrez]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[James Rodríguez]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Juan Guillermo Cuadrado|Juan Cuadrado]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Jackson Martínez]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Juan Fernando Quintero|Juan Quintero]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Carlos Sánchez Moreno|Carlos Sánchez]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Faryd Mondragón]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Yerry Mina]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Carlos Bacca]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Mateus Uribe]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Luis Muriel]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Radamel Falcao]]{{•w}} {{flagicon|PAR}} [[José Luis Chilavert]]{{•w}} {{flagicon|PER}} [[Christian Cueva]]{{•w}} {{flagicon|PER}} [[André Carrillo]]{{•w}} {{flagicon|PER}} [[Paolo Guerrero]]{{•w}} {{flagicon|PER}} [[Teófilo Cubillas]]{{•w}} {{flagicon|URU}} [[Maximiliano Pereira|Maxi Pereira]]{{•w}} {{flagicon|URU}} [[José Giménez]]{{•w}} {{flagicon|URU}} [[Pedro Rocha]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Juan Arango]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Rafael Dudamel]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Salomón Rondón]] {{nowrap end}} }} lmzmsvlis7qejyyj0hqy547y6naqij7 41260400 41260340 2022-07-29T11:24:31Z Edgar Allan Poe 29250 /* Općenito */ wikitext text/x-wiki <center> <div style="font-family: Optima, Trebuchet MS, sans-serif"> <div style="background:white; border:thin solid blue; padding:;.1em; margin: 0em 1em 1em 1em"> <div style="border: thick solid #DDDDCC;thin solid yellow"> <div style="border: thin solid blue; padding-top:.6em"> {| style="font-family:Optima, Trebuchet MS, sans-serif;" | <center>[[File:Edgar Allan Poe 2.jpg|96px|link=Korisnik:Edgar Allan Poe]]</center> | <center>[[File:Louis-Michel van Loo 001.jpg|96px|link=Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe]]</center> | <center>[[File:Piet Mondrian and Pétro van Doesburg.jpg|x120px|link=Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi]]</center> | <center>[[File:Benedetto da maiano, incoronazione di ferdinando I d'aragona e sei musici, 1490 ca., 01.JPG|x120px|link=Korisnik:Edgar Allan Poe/Nagrade]]</center> |- | style="margin-top:-.5em" | <center>[[Korisnik:Edgar Allan Poe|Korisnička stranica]]</center> | <center>[[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|Razgovor]]</center> | <center>[[Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi|Doprinosi]]</center> | <center>[[Korisnik:Edgar Allan Poe/Nagrade|Nagrade]]</center> |- | colspan=7 | <hr> |- | colspan=7 style="padding:.3em; font-family:Helvetica, Arial, Verdana, sans-serif" | <center>'''Poruku mi možete ostaviti [https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Razgovor_sa_korisnikom:Edgar_Allan_Poe&action=edit&section=new ovdje]'''</center> |} </div> </div> </div> </div> </center> Ovdje se nalazi '''popis članaka koje sam napisao ili nadopunio''' tokom svog rada na ovoj Wikipediji, poredan tematski. ==Književnost== {| style="border-spacing: 2px; border: 1px solid darkgray;" width="100%" |- ! style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" colspan="5" | '''Književnost''' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" width="15%"| '''Općenito''' | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="4"| {{small|1.}} [[Ekspresionizam]] • {{small|2.}} [[Gotička fikcija]] • {{small|3.}} [[Humanizam]] • {{small|4.}} [[Klasicizam]] • {{small|5.}} [[Galgenhumor]] • {{small|6.}} ''[[Nouveau roman]]'' • {{small|7.}} [[Južnjačka gotika]] • {{small|8.}} [[Struja svijesti (književnost)|Struja svijesti]] • {{small|9.}} [[Izgubljeni grad (fikcija)]] |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" width="15%"| '''Književne nagrade''' | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="4"| {{small|1.}} [[Nagrada Agatha]] • {{small|2.}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Nobelova nagrada za književnost]] • {{small|3.}} [[NIN-ova nagrada]] • {{small|4.}} [[Velika nagrada za teatar Francuske akademije]] |- ! style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" colspan="5" | '''Nacionalne književnosti''' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid silver; background-color:#AAD0FF;" width="15%"| '''Općenito''' | style="font-size:smaller; text-align: left"colspan="4"| {{small|1.}} [[Kostarikanska književnost]] |- ! style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" colspan="5" | {{flagicon|ENG}} '''Engleska književnost''' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="15%"| '''Autori''' | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="4"| {{small|1.}} [[Douglas Adams]] • {{small|2.}} [[Jane Austen]] • {{small|3.}} [[George Bellairs]] • {{small|4.}} [[Anne Brontë]] • {{small|5.}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Lewis Carroll]] • {{small|6.}} [[Geoffrey Chaucer]] • {{small|7.}} [[Gilbert Keith Chesterton]] • {{small|8.}} [[Agatha Christie]] • {{small|9.}} [[Daniel Defoe]] • {{small|10.}} [[Adrian Conan Doyle]] • {{small|11.}} [[Arthur Conan Doyle]] • {{small|12.}} [[Gervase od Tilburyja]] • {{small|13.}} [[John le Carré]] • {{small|14.}} [[Karoline Leach]] • {{small|15.}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Bertrand Russell]] • {{small|16.}} [[Edgar Wallace]] |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" colspan="5"| '''Djela''' |- | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="2" rowspan="2" | # ''[[Titus Andronicus]]'' # ''[[A Christmas Carol]]'' # ''[[Through the Looking-Glass]]'' ("[[The Walrus and the Carpenter]]" • "[[Haddocks' Eyes]]") # ''[[Euclid and his Modern Rivals]]'' # ''[[The Nursery "Alice"]]'' # [[:kategorija:Djela Agathe Christie|djela Agathe Christie]] ([[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Ten Little Niggers]]'') # ''[[The Floating Admiral]]'' # ''[[Animal Farm]]'' # ''[[Our Story (knjiga)|Our Story]]'' # ''[[Born Fighter]]'' # ''[[My Story (Ronnie Kray)|My Story]]'' # ''[[In the Shadow of the Dreamchild]]'' # ''[[A Way of Life: Over Thirty Years of Blood, Sweat and Tears]]'' # ''[[The Constant Gardener]]'' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" colspan="3"| '''Sherlock Holmes''' |- | style="font-size:smaller; text-align: left" colspan="3" | "[[How Watson Learned the Trick]]" • ''[[The Adventures of Sherlock Holmes]]'' ("[[A Scandal in Bohemia]]" • "[[The Adventure of the Red-Headed League|The Red-Headed League]]" • "[[The Man with the Twisted Lip]]" • "[[The Adventure of the Copper Beeches|The Copper Beeches]]" • "[[The Adventure of the Blue Carbuncle|The Blue Carbuncle]]" • "[[The Adventure of the Speckled Band|The Speckled Band]]" • "[[The Adventure of the Noble Bachelor|The Noble Bachelor]]" • "[[The Boscombe Valley Mystery]]" • "[[A Case of Identity]]" • "[[The Adventure of the Beryl Coronet|The Beryl Coronet]]" • "[[The Adventure of the Engineer's Thumb|The Engineer's Thumb]]" • "[[The Five Orange Pips]]") • ''[[The Memoirs of Sherlock Holmes]]'' ("[[Silver Blaze]]" • "[[The Adventure of the Cardboard Box|The Cardboard Box]]" • "[[The Adventure of the Yellow Face|The Yellow Face]]" • "[[The Adventure of the Stockbroker's Clerk|The Stockbroker's Clerk]]" • "[[The Adventure of the Gloria Scott|The ''Gloria Scott'']]" • "[[The Adventure of the Reigate Squire|The Reigate Squire]]" • "[[The Adventure of the Musgrave Ritual|The Musgrave Ritual]]" • "[[The Adventure of the Crooked Man|The Crooked Man]]" • "[[The Adventure of the Resident Patient|The Resident Patient]]" • "[[The Adventure of the Greek Interpreter|The Greek Interpreter]]" • "[[The Adventure of the Naval Treaty|The Naval Treaty]]" • "[[The Final Problem]]") • ''[[The Return of Sherlock Holmes]]'' ("[[The Adventure of the Empty House|The Empty House]]" • "[[The Adventure of the Norwood Builder|The Norwood Builder]]" • "[[The Adventure of the Dancing Men|The Dancing Men]]" • "[[The Adventure of the Solitary Cyclist|The Solitary Cyclist]]" • "[[The Adventure of the Priory School|The Priory School]]" • "[[The Adventure of Black Peter|Black Peter]]" • "[[The Adventure of Charles Augustus Milverton|Charles Augustus Milverton]]" • "[[The Adventure of the Six Napoleons|The Six Napoleons]]" • "[[The Adventure of the Three Students|The Three Students]]" • "[[The Adventure of the Golden Pince-Nez|The Golden Pince-Nez]]" • "[[The Adventure of the Missing Three-Quarter|The Missing Three-Quarter]]" • "[[The Adventure of the Abbey Grange|The Abbey Grange]]" • "[[The Adventure of the Second Stain|The Second Stain]]") • ''[[His Last Bow]]'' ("[[The Adventure of Wisteria Lodge|Wisteria Lodge]]" • "[[The Adventure of the Red Circle|The Red Circle]]" • "[[The Adventure of the Bruce-Partington Plans|The Bruce-Partington Plans]]" • "[[The Adventure of the Dying Detective|The Dying Detective]]" • "[[The Disappearance of Lady Frances Carfax|Lady Frances Carfax]]" • "[[The Adventure of the Devil's Foot|The Devil's Foot]]" • "[[His Last Bow (priča)|His Last Bow]]") • ''[[The Case-Book of Sherlock Holmes]]'' ("[[The Adventure of the Mazarin Stone|The Mazarin Stone]]" • "[[The Problem of Thor Bridge|Thor Bridge]]" • "[[The Adventure of the Creeping Man|The Creeping Man]]" • "[[The Adventure of the Sussex Vampire|The Sussex Vampire]]" • "[[The Adventure of the Three Garridebs|The Three Garridebs]]" • "[[The Adventure of the Illustrious Client|The Illustrious Client]]" • "[[The Adventure of the Three Gables|The Three Gables]]" • "[[The Adventure of the Blanched Soldier|The Blanched Soldier]]" • "[[The Adventure of the Lion's Mane|The Lion's Mane]]" • "[[The Adventure of the Retired Colourman|The Retired Colourman]]" • "[[The Adventure of the Veiled Lodger|The Veiled Lodger]]" • "[[The Adventure of Shoscombe Old Place|Shoscombe Old Place]]") • ''[[The Valley of Fear]]'' • ''[[A Study in Scarlet]]'' • ''[[The Sign of the Four]]'' • ''[[The Hound of the Baskervilles]]'' ---- {{small|1.}} ''[[The Exploits of Sherlock Holmes]]'' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" colspan="5"| '''Likovi i franšize''' |- style="text-align: center;" | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''Sherlock Holmes''' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''Agatha Christie''' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''''Harry Potter''''' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''Carrollova ''Alice''''' | style="border: 1px solid #C8102E; background-color:white; color:#C8102E;" width="20%"| '''Ostalo''' |- style="font-size:smaller; text-align: left" | | # [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Sherlock Holmes]] # [[Dr. Watson]] # [[Sebastian Moran]] # [[Inspektor Lestrade]] # [[Mycroft Holmes]] # [[Profesor Moriarty]] # [[Irene Adler]] # [[Mary Morstan]] ---- # [[Klub Diogenes]] | # [[Hercule Poirot]] # [[Miss Marple]] # [[Tommy i Tuppence]] # [[Viši inspektor Japp]] # [[Arthur Hastings]] # [[Parker Pyne]] # [[Ariadne Oliver]] # [[Gospođica Lemon]] | # [[Sirius Black]] # [[Remus Lupin]] # [[Severus Snape]] # [[Armando Dippet]] # [[Gabrielle Delacour]] # [[Alastor Moody]] # [[Barty Crouch]] # [[Phineas Nigellus Black]] | # [[Jubjub]] # [[Bijeli Skakač (Through the Looking-Glass)|Bijeli Skakač]] # [[Ovca (Through the Looking-Glass)|Ovca]] # [[Crveni Kralj (Through the Looking-Glass)|Crveni Kralj]] # [[Grifon (Alice's Adventures in Wonderland)|Grifon]] # [[Alice (Alice's Adventures in Wonderland)|Alice]] # [[Ludi Šeširdžija]] # [[Gusjenica (Alice's Adventures in Wonderland)|Gusjenica]] | # [[James Bond (lik)]] |} ===Engleska književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja engleske književnosti |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |belowstyle= text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |above= |group1 = Pisci |list1= [[Gervase Tilburyski]] • [[Geoffrey Chaucer]] • [[Daniel Defoe]] • [[Jane Austen]] • [[Anne Brontë]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Lewis Carroll]] • [[Arthur Conan Doyle]] • [[Gilbert Keith Chesterton]] • [[Edgar Wallace]] • [[Adrian Conan Doyle]] • [[Agatha Christie]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Bertrand Russell]] • [[George Bellairs]] • [[Douglas Adams]] • [[John le Carré]] • [[Karoline Leach]] |group2 = Djela |list2= ''[[A Christmas Carol]] • [[Through the Looking-Glass]] ''("[[The Walrus and the Carpenter]]" • "[[Haddocks' Eyes]]")'' • [[Euclid and his Modern Rivals]] • [[The Nursery "Alice"]] • [[A Study in Scarlet]] • [[The Sign of the Four]] • [[The Hound of the Baskervilles]] • [[The Floating Admiral]] • ''[[:kategorija:Djela Agathe Christie|Djela Agathe Christie]] ([[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Ten Little Niggers]]'')'' • [[Animal Farm]] • [[The Exploits of Sherlock Holmes]] • [[Our Story (knjiga)|Our Story]] • [[Born Fighter]] • [[A Way of Life: Over Thirty Years of Blood, Sweat and Tears]] • [[My Story (Ronnie Kray)|My Story]] • [[In the Shadow of the Dreamchild]] • [[The Constant Gardener]]'' • "[[How Watson Learned the Trick]]" • ''[[The Adventures of Sherlock Holmes]]'' ("[[A Scandal in Bohemia]]" • "[[The Adventure of the Red-Headed League|The Red-Headed League]]" • "[[The Man with the Twisted Lip]]" • "[[The Adventure of the Copper Beeches|The Copper Beeches]]" • "[[The Adventure of the Blue Carbuncle|The Blue Carbuncle]]" • "[[The Adventure of the Speckled Band|The Speckled Band]]" • "[[The Adventure of the Noble Bachelor|The Noble Bachelor]]" • "[[The Boscombe Valley Mystery]]" • "[[A Case of Identity]]" • "[[The Adventure of the Beryl Coronet|The Beryl Coronet]]" • "[[The Adventure of the Engineer's Thumb|The Engineer's Thumb]]" • "[[The Five Orange Pips]]") • ''[[The Memoirs of Sherlock Holmes]]'' ("[[Silver Blaze]]" • "[[The Adventure of the Cardboard Box|The Cardboard Box]]" • "[[The Adventure of the Yellow Face|The Yellow Face]]" • "[[The Adventure of the Stockbroker's Clerk|The Stockbroker's Clerk]]" • "[[The Adventure of the Gloria Scott|The ''Gloria Scott'']]" • "[[The Adventure of the Reigate Squire|The Reigate Squire]]" • "[[The Adventure of the Musgrave Ritual|The Musgrave Ritual]]" • "[[The Adventure of the Crooked Man|The Crooked Man]]" • "[[The Adventure of the Resident Patient|The Resident Patient]]" • "[[The Adventure of the Greek Interpreter|The Greek Interpreter]]" • "[[The Adventure of the Naval Treaty|The Naval Treaty]]" • "[[The Final Problem]]") • ''[[The Return of Sherlock Holmes]]'' ("[[The Adventure of the Empty House|The Empty House]]" • "[[The Adventure of the Norwood Builder|The Norwood Builder]]" • "[[The Adventure of the Dancing Men|The Dancing Men]]" • "[[The Adventure of the Solitary Cyclist|The Solitary Cyclist]]" • "[[The Adventure of the Priory School|The Priory School]]" • "[[The Adventure of Black Peter|Black Peter]]" • "[[The Adventure of Charles Augustus Milverton|Charles Augustus Milverton]]" • "[[The Adventure of the Six Napoleons|The Six Napoleons]]" • "[[The Adventure of the Three Students|The Three Students]]" • "[[The Adventure of the Golden Pince-Nez|The Golden Pince-Nez]]" • "[[The Adventure of the Missing Three-Quarter|The Missing Three-Quarter]]" • "[[The Adventure of the Abbey Grange|The Abbey Grange]]" • "[[The Adventure of the Second Stain|The Second Stain]]") • ''[[His Last Bow]]'' ("[[The Adventure of Wisteria Lodge|Wisteria Lodge]]" • "[[The Adventure of the Red Circle|The Red Circle]]" • "[[The Adventure of the Bruce-Partington Plans|The Bruce-Partington Plans]]" • "[[The Adventure of the Dying Detective|The Dying Detective]]" • "[[The Disappearance of Lady Frances Carfax|Lady Frances Carfax]]" • "[[The Adventure of the Devil's Foot|The Devil's Foot]]" • "[[His Last Bow (priča)|His Last Bow]]") • ''[[The Case-Book of Sherlock Holmes]]'' ("[[The Adventure of the Mazarin Stone|The Mazarin Stone]]" • "[[The Problem of Thor Bridge|Thor Bridge]]" • "[[The Adventure of the Creeping Man|The Creeping Man]]" • "[[The Adventure of the Sussex Vampire|The Sussex Vampire]]" • "[[The Adventure of the Three Garridebs|The Three Garridebs]]" • "[[The Adventure of the Illustrious Client|The Illustrious Client]]" • "[[The Adventure of the Three Gables|The Three Gables]]" • "[[The Adventure of the Blanched Soldier|The Blanched Soldier]]" • "[[The Adventure of the Lion's Mane|The Lion's Mane]]" • "[[The Adventure of the Retired Colourman|The Retired Colourman]]" • "[[The Adventure of the Veiled Lodger|The Veiled Lodger]]" • "[[The Adventure of Shoscombe Old Place|Shoscombe Old Place]]") • ''[[The Valley of Fear]]'' • ''[[Titus Andronicus]]'' |group3 = Likovi |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |group1 = Holmes |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Sherlock Holmes]] • [[Dr. Watson]] • [[Sebastian Moran]] • [[Inspektor Lestrade]] • [[Mycroft Holmes]] • [[Profesor Moriarty]] • [[Irene Adler]] • [[Mary Morstan]] |group2 = ''Harry Potter'' |list2= [[Sirius Black]] • [[Remus Lupin]] • [[Severus Snape]] • [[Armando Dippet]] • [[Gabrielle Delacour]] • [[Alastor Moody]] • [[Barty Crouch]] • [[Phineas Nigellus Black]] |group3 = ''Alice'' |list3= [[Jubjub]] • [[Bijeli Skakač (Through the Looking-Glass)|Bijeli Skakač]] • [[Ovca (Through the Looking-Glass)|Ovca]] • [[Crveni Kralj (Through the Looking-Glass)|Crveni Kralj]] • [[Grifon (Alice's Adventures in Wonderland)|Grifon]] • [[Alice (Alice's Adventures in Wonderland)|Alice]] • [[Ludi Šeširdžija]] • [[Gusjenica (Alice's Adventures in Wonderland)|Gusjenica]] |group4 = Christie |list4= [[Hercule Poirot]] • [[Miss Marple]] • [[Tommy i Tuppence]] • [[Viši inspektor Japp]] • [[Arthur Hastings]] • [[Parker Pyne]] • [[Ariadne Oliver]] • [[Gospođica Lemon]] }} |group4=Ostalo |list4= [[Klub Diogenes]] |below= }} ===Francuska književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja francuske književnosti |groupstyle = text-align:center; color:#FFFFFF; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#FFFFFF;background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |belowstyle= text-align:center; color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |groupstyle = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |above= [[Francuska književnost|<span style="color:white">Francuska književnost</span>]] |group1 = Pisci |list1= ''[[La Pléiade]]'' ([[Pierre de Ronsard]] • [[Joachim du Bellay]]) • [[Margarita od Navarre]] • [[Clément Marot]] • [[Théodore-Agrippa d'Aubigné]] • [[Jean de La Fontaine]] • [[Molière]] • [[Alphonse de Lamartine]] • [[Alexandre Dumas (sin)|Alexandre Dumas, ''fils'']] • [[Alexandre Dumas (otac)|Alexandre Dumas, ''père'']] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Victor Hugo]] • [[Sully Prudhomme]] • [[Frédéric Mistral]] • [[Louis Aragon]] • [[Roger Martin du Gard]] • [[Eugène Ionesco]] • [[Jean-Paul Sartre]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Albert Camus]] • [[Jacques Prévert]] • [[François Villon]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[André Malraux]] • [[Jean Genet]] • [[Max Jacob]] • [[François-René de Chateaubriand]] • [[Pierre-Augustin Caron de Beaumarchais]] • [[George Sand]] • [[Paul Claudel]] • [[François Mauriac]] • [[Patrick Modiano]] • [[Romain Rolland]] • [[Claude Simon]] • [[Saint-John Perse]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Jean Anouilh]] |group2 = Djela |list2= ''[[La Chanson de Roland]] • [[Roman de la Rose]] • [[L'Avare ou l'École du mensonge]] • [[Bug-Jargal]] • [[Le Rhin]] • [[Torquemada (drama)|Torquemada]] • [[L'Éducation sentimentale]] • [[Madame Bovary]] • [[Les Rougon-Macquart, Histoire naturelle et sociale d'une famille sous le Second Empire]] ''(''[[Germinal]] • [[Nana (roman)|Nana]]'')'' • [[La Nausée]] • ''[[:Kategorija:Djela Eugènea Ionescoa|djela Eugènea Ionescoa]]'' • [[En attendant Godot]]'' • ''[[À l'échelle humaine]]'' • [[:Kategorija:Djela Andréa Malrauxa|djela Andréa Malrauxa]] • ''[[Le Barbier de Séville]]'' • ''[[Le Mariage de Figaro]]'' • ''[[La Mère coupable]]'' • ''[[Hernani (drama)|Hernani]]'' • "[[Le Bateau ivre]]" • ''[[Les Fleurs du mal]]'' • [[:Kategorija:Djela Jeana Anouilha|djela Jeana Anouilha]] (osim ''Becketa''; [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Antigone]]'') |below= [[Emma Bovary|<span style="color:white">Emma Bovary</span>]] • [[Bérenger|<span style="color:white">Bérenger</span>]] }} ===Ruska književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja ruske književnosti |abovestyle=text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |belowstyle= text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |groupstyle = text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |above= [[Ruska književnost|<span style="color:white">Ruska književnost</span>]] (nedovršeno) |group1 = Pisci |list1= [[Ivan Krilov]] • [[Ivan Gončarov]] • [[Aleksandar Blok]] • [[Isak Babelj]] • [[Andrej Platonov]] • [[Danil Harms]] • [[Mihail Šolohov]] • [[Vladimir Dudincev]] • [[Eduard Limonov]] |group2 = Djela |list2= ''[[Šinelj]] • [[Zločin i kazna]] • [[Tri sestre]]'' |below= }} ===Američka književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja američke književnosti |abovestyle=text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |belowstyle= text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |groupstyle = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |above= |group1 = Pisci |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Edgar Allan Poe]] ([[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Smrt Edgara Allana Poea|smrt]] • [[Bibliografija Edgara Allana Poea|bibliografija]]) • [[Emily Dickinson]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[William Faulkner]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[H. P. Lovecraft]] ([[:Kategorija:H. P. Lovecraft|kategorija]]) |group2 = Djela |list2= ''[[The Raven]] • [[The Murders in the Rue Morgue]] • [[The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket]] • [[Adventures of Huckleberry Finn]] • [[The Da Vinci Code]] • [[Franz Kafka: The Office Writings]]'' • [[:Kategorija:Djela Williama Faulknera|djela Williama Faulknera]] |below= [[Auguste Dupin|<span style="color:white">C. Auguste Dupin</span>]] • [[Yoknapatawpha|<span style="color:white">Yoknapatawpha</span>]] • [[Obitelj Compson|<span style="color:white">Obitelj Compson</span>]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Ono (lik)|{{color|white|Ono}}]] }} ===Japanska književnost=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi s područja japanske književnosti |abovestyle=text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |belowstyle= text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |above= |group1 = Pisci |list1= [[Chikamatsu Monzaemon]] • [[Edogawa Ranpo]] • [[Shūji Terayama]] • [[Project Itō]] • [[Sanjūgo Naoki]] |group2 = Djela |list2= "[[Ningen Isu]]" • "[[Rashōmon]]" • ''[[Noruwei no Mori]]'' • ''[[Nihon Ōdai Ichiran]]'' |below= [[Kogorō Akechi|{{color|red|Kogorō Akechi}}]] }} ===Ostalo=== {{Navbox generic |titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Ostali doprinosi s područja književnosti |abovestyle= |belowstyle= |groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |above= |group1 = Afrika |list1= {{Navbox subgroup |group1 = {{nowrap|{{flagicon|ANG}} Angola}} |group1style = background-color:#d81e05; color:yellow; text-align:center; border:1px solid black; |list1=[[José Luandino Vieira]] • [[Pepetela]] |group2 = {{flagicon|GAN}} Gana |group2style = text-align:center; background:yellow; color:black; border: 1px solid black; |list2=[[J. E. Casely Hayford]] |group3 = {{flagicon|TOG}} Togo |group3style = text-align:center; background:#FFCE00; color:#006A4E; border: 1px solid #006A4E; |list3=[[Félix Couchoro]] }} |group2 = Amerike |group2style = |list2= {{Navbox subgroup |group1 = {{nowrap|{{flagicon|BRA}} Brazil}} |group1style = background-color:#FFCC29; color:#3E4095; text-align:center; border:1px solid #00A859; |list1=[[Machado de Assis]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|KUB}} Kuba}} |group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid red; |list2=[[Nicolás Guillén]] |group3 = {{nowrap|{{flagicon|VEN}} Venezuela}} |group3style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #FCD116; |list3=[[Rufino Blanco-Fombona]] |group4 = {{nowrap|{{flagicon|HON}} Honduras}} |group4style = background-color:#0073CF; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list4=[[Argentina Díaz Lozano]] • [[Froylán Turcios]] • [[Lucila Gamero de Medina]] }} |group3 = Azija |group3style = |list3= {{Navbox subgroup |group1 = {{flagicon|IZR}} Izrael |group1style = text-align:center; color:blue; background:white; border:1px solid blue; |list1= [[Shmuel Yosef Agnon]] |group2 = {{flagicon|KIN}} Kina |group2style = text-align:center; background:#DD0000; color:gold; border: 1px solid silver; |list2= [[Gao Xingjian]] • [[Mo Yan]] |group3 = {{flagicon|SJKOR}} Sjeverna Koreja |group3style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid #0073CF; |list3=''[[Segi wa tŏburŏ]]'' |group4 = {{flagicon|Kambodža}} Kambodža |group4style = text-align:center; background:blue; color: white; border:1px solid red; |list4=''[[Reamker]]'' • [[Preah Ko i Preah Keo]] • [[Kmerski teatar sjena]] }} |group4 = Europa |group4style = |list4= {{Navbox subgroup |group1 = {{flagicon|AUT}} Austrija |group1style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid silver; |list1= [[Karl Bruckner]] |group2 = {{flagicon|ČEŠ}} Češka |group2style = text-align:center; color:white; background:#DD0000; border:1px solid #000080; |list2= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background:#DD0000; border:1px solid #000080; |group1 = Pisci |list1= [[Karel Čapek]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Franz Kafka]] • [[Max Brod]] |group2 = Djela |list2= ''[[Der Process]] • ''"[[Vor dem Gesetz]]"'' • ''"[[Die Verwandlung]]"''''}} |group3 = {{flagicon|DAN}} Danska |group3style = text-align:center; background:#D21034; color:white; border: 1px solid silver; |list3=[[Johannes Vilhelm Jensen]] |group4 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group4style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list4= ''[[U registraturi]]'' |group5 = {{flagicon|IRS}} Irska |group5style = text-align:center; color:white; background:green; border:1px solid silver; |list5= [[Oscar Wilde]] • [[Bram Stoker]] |group6 = {{flagicon|MAĐ}} Mađarska |group6style = color:#FFFFFF;background:#009246; border:1px solid #EF4135; |list6= [[Ferenc Molnár]] |group7 = {{flagicon|NOR}} Norveška |group7style = text-align:center; background:#EF2B2D; color:white; border: 1px solid #002868; |list7= [[Bjørnstjerne Bjørnson]] |group8 = {{flagicon|ŠVE}} Švedska |group8style = text-align:center; color:yellow; background:blue; border:1px solid yellow; |list8= [[Carl Gustaf Verner von Heidenstam]] |group9 = {{flagicon|ITA}} Italija |group9style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#009246; border:1px solid #EF4135; |list9= [[Giacomo Casanova]] • [[Luigi Pirandello]] • [[Dario Fo]] |group10 = {{flagicon|NJE}} Njemačka |group10style = text-align:center; color:#000000; background:#FFCC00; border:1px solid #FF0000; |list10= [[Ernst Theodor Amadeus Hoffmann]] • [[Herta Müller]] |group11 = {{flagicon|EST}} Estonija |group11style = text-align:center; color:white; background:#0072CE; border:1px solid black; |list11= {{Navbox subgroup | groupstyle = ttext-align:center; color:white; background:#0072CE; border:1px solid black; |group1 = Pisci |list1= [[Carl Robert Jakobson]] • [[Johann Voldemar Jannsen]] • [[Friedrich Reinhold Kreutzwald]] |group2 = Djela |list2= ''[[Kalevipoeg]]''}} }} |group5 = Oceanija |group5style = |list5={{Navbox subgroup |group1 = {{nowrap|{{flagicon|AUS}} Australija}} |group1style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list1= [[Banjo Paterson]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|FIJ}} Fidži}} |group2style = background-color:#68BFE5; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list2= [[Vilsoni Hereniko]] }} |group6 = {{nowrap|Antički Rim}} |group6style = text-align:center; color:#E4D96F; background:white; border:1px solid #E4D96F; |list6 = [[Vergilije]] • [[Tit Makcije Plaut]] |below= }} ==Glazba== ===Teorija i terminologija u glazbi=== {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | title = Doprinosi s područja teorije i glazbene terminologije | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | image = | imageleft = | bodyclass = hlist | list1 = ''[[Ballets Russes]]'' • [[Muzička nagrada Léonie Sonning]] • ''[[Musique concrète]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Novi val]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Synthpop]] • [[Novi romantizam]] • ''[[Laulupidu]]'' |list2={{Navbox subgroup |abovestyle=background-color:#EBF5FF; color:black; text-align:center |above= '''Eurosong''' |list1={{flagicon|ŠVI}} [[Pjesma Eurovizije 1989.|1989.]] • {{flagicon|SFRJ}} [[Pjesma Eurovizije 1990.|1990.]] • {{flagicon|TUR}} [[Pjesma Eurovizije 2004.|2004.]] • {{flagicon|GRČ}} [[Pjesma Eurovizije 2006|2006.]] • {{flagicon|FIN}} [[Pjesma Eurovizije 2007|2007.]] • {{flagicon|SRB}} [[Pjesma Eurovizije 2008.|2008.]] • {{flagicon|NOR}} [[Pjesma Eurovizije 2010.|2010.]] • {{flagicon|NJE}} [[Eurosong 2011|2011.]] • {{flagicon|AZE}} [[Eurosong 2012|2012.]] • {{flagicon|DAN}} [[Eurosong 2014|2014.]]}} }} ===Biografije=== {{Navbox generic |titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o skladateljima (po razdobljima) |abovestyle= |belowstyle= |groupstyle = |above= |group1 = Barok |group1style = text-align:center; background:#bfb1a3; color:white; border:1px solid silver; |list1= [[Georg Friedrich Händel]] |group2 = Klasicizam |group2style = background:#6495ED; color:white; border:1px solid silver; |list2= [[Jan Václav Stamic]] |group3 = Romantizam |group3style = text-align:center; background:#9955BB; color:white; border:1px solid silver; |list3= [[Vincenzo Bellini]] • [[Johann Strauss mlađi]] • [[Giacomo Meyerbeer]] • [[Cezar Antonovič Kjui]] • [[Davorin Jenko]] • [[Charles-François Gounod]] • [[Gabriel Fauré]] |group4 = XX. stoljeće |group4style = text-align:center; color:black; background:red; border:1px solid black; |list4= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:red; border:1px solid black; |group1 = Impresionizam |list1= [[Maurice Ravel]] |group3 = Avangarda |list3= [[Pierre Schaeffer]] • [[Olivier Messiaen]] • [[Pierre Boulez]] |group2 = Modernizam |list2= [[Benjamin Britten]] • [[Umberto Giordano]] • [[Erik Satie]] • ''[[Les Six]]'' ([[Georges Auric|Auric]] • [[Louis Durey|Durey]] • [[Arthur Honegger|Honegger]] • [[Darius Milhaud|Milhaud]] • [[Francis Poulenc|Poulenc]] • [[Germaine Tailleferre|Tailleferre]]) • [[Ernesto Nazareth]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:red; border:1px solid black; |group1 = Neoklasicizam |list1= [[Dmitrij Šostakovič]] • [[Igor Stravinski]] |group2 = Ekspresionizam |list2= [[Arnold Schönberg]] • [[Anton Webern]] • [[Alban Berg]] }} |group5 = Ostalo |list5= [[Władysław Szpilman]] • [[Alfi Kabiljo]] }} |below= }} {{Navbox generic |titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o pop izvođačima |abovestyle= |belowstyle= |groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |above= |group1 = Solisti |list1= [[Ringo Starr]] • [[Jem]] • [[Mark Hollis]] • [[Rob Thomas]] • [[Gloria Estefan]] • [[Celia Cruz]] • [[Hajrudin Varešanović]] • [[Marija Šestić]] • [[Sandra Nurmsalu]] • [[Ott Lepland]] • [[Kurt Calleja]] • [[Petar Nalič]] • [[Dima Bilan]] • [[Aleksej Vorobjov]] • [[Kōji Wada]] • [[Ajumi Mijazaki]] • [[Ai Maeda (pjevačica)|Ai Maeda]] • [[Hitomi Shimatani]] • [[Akiko Shikata]] • [[Yūgo Kanno]] • [[Tōru Kitajima]] ([[:Kategorija:TK from 凛として時雨|diskografija]]) • [[Jelena Tomašević]] • [[Milan Stanković]] • [[Harel Skaat]] • [[K'naan]] • [[Jessy Matador]] • [[Amaury Vassili]] • [[Stereo Mike]] • [[Loukas Giorkas]] • [[Lena Meyer-Landrut]] • [[Frank Schindel]] • [[Andy Knote]] • [[Stefan Raab]] • [[Milli Vanilli]] • [[Gréta Salóme Stefánsdóttir]] • [[Jón Jósep Snæbjörnsson]] • [[Olia Tira]] • [[Ivi Adamou]] • [[Emmelie de Forest]] • [[Daniel Jones]] • [[Darren Hayes]] • [[Knez (pjevač)|Knez]] • [[Hayley Westenra]] • [[Lorde]] • [[Kimbra]] • [[Sinn Sisamouth]] • [[Ros Serey Sothea]] • [[Angélique Kidjo]] |group2 = Bendovi |list2= [[Blue]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Talk Talk]] • [[The Beach Boys]] • [[The Byrds]] • [[Toto (sastav)|Toto]] • [[Regina (bend)|Regina]] • [[Urban Symphony]] • [[maNga]] • [[Glazbena družina Petra Naliča]] • [[A Friend In London]] • [[Aqua Timez]] • [[Ling Tosite Sigure]] • [[EGOIST]] • [[Nothing's Carved in Stone]] • [[Savage Garden]] • [[Nick Cave and the Bad Seeds]] • [[Quasarr]] • [[Moranbong Band]] • [[OMC (bend)|OMC]] • [[U pol’ 9 kod Sabe]] }} === Opus === {{Navbox generic |titlestyle = color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz kompozicije |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:white;background:#E34234; border:1px solid silver; |belowstyle= text-align:center; color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |groupstyle = text-align:center; color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |above= |group1 = Opere |list1= ''[[Trubadur (opera)|Il trovatore]]'' • [[Korejska revolucionarna opera]] (''[[Kkot panŭn ch'ŏnyŏ]]'' • ''[[P'ibada]]'') |group2 = Baleti |list2= ''[[Žar-ptica]] • [[Posvećenje proljeća]] • [[Petruška]]'' |group3 = Instrumentalna djela |list3= ''[[Islamej]] • [[Boléro]]'' |group4 = Himne |list4= "[[Kimigayo]]" • "[[Noble patria, tu hermosa bandera]]" • "[[God Bless Our Homeland Ghana]]" • "[[Advance Australia Fair]]" • "[[Hino Nacional Brasileiro]]" • "[[Aegukka]]" • "[[La Bayamesa]]" • "[[Angola Avante]]" • "[[God Defend New Zealand]]" • "[[Gloria al Bravo Pueblo]]" • "[[Nokor Reach]]" • "[[Pjesma Kmerske Republike]]" • "[[Dap Prampi Mesa Chokchey]]" • "[[Himna Narodne Republike Kampućije]]" • "[[Državna himna Hondurasa]] • "[[L'Aube Nouvelle]]" • "[[God Bless Fiji]]" • "[[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]" • "[[Himna Estonske Sovjetske Socijalističke Republike]]" |below= }} {{Navbox generic |titlestyle = color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz pop skladbe |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:white;background:#E34234; border:1px solid silver; |belowstyle= text-align:center; color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |groupstyle = text-align:center; color:white; background:#E34234; border:1px solid silver; |above= |group1 = Albumi |list1= ''[[Vrijeme je]] • [[Kad poludimo]] • [[Kad pogledaš me preko ramena]] • [[Sreća (Hari Mata Hari)|Sreća]] • [[Umineko no Naku Koro ni (EP)|Umineko no Naku Koro ni]]'' • ''[[Hotel Nacional (album)|Hotel Nacional]]'' • ''[[Girl You Know It's True (album)|Girl You Know It's True]]'' • [[:Kategorija:Albumi benda Ling tosite sigure|albumi benda Ling tosite sigure]] • [[:Kategorija:Albumi benda Talk Talk|albumi benda Talk Talk]] |group2 = Pjesme |list2= "[[Russians]]" • "[[Wavin' Flag]]" • "[[Manijači]]" • "[[Molitva (pjesma)|Molitva]]" • "[[Rijeka bez imena]]" • "[[Vjerujem u ljubav]]" • "[[I love you mi vida]]" • "[[Lejla]]" • "[[Oro (pjesma)|Oro]]" • "[[Bistra voda]]" • "[[Rändajad]]" • "[[Lane moje]]" • "[[La La Love]]" • "[[Never Forget]]" • "[[Satellite (pjesma Lene Meyer-Landrut)|Satellite]]" • "[[Lost and Forgotten]]" • "[[Ovo je Balkan]]" • "[[Milim]]" • "[[What's Another Year?]]" • "[[Rock me]]" • "[[Lako je sve (pjesma)|Lako je sve]]" • "[[Zauvijek moja]]" • "[[Wadde hadde dudde da?]]" • "[[Love in Rewind]]" • "[[Hold Me Now]]" • "[[We Could Be the Same]]" • "[[Allez Ola]]" • "[[Everybody (pjesma)|Everybody]]" • "[[Refrain]]" • "[[Munja i grom]]" • "[[Korake ti znam]]" • "[[Party for Everybody]]" • "[[Crno i belo]]" • "[[Kuula (pjesma)|Kuula]]" • "[[This is the Night (pjesma Kurta Calleje)|This is the Night]]" • "[[Only Teardrops]]" • "[[Tomorrow (pjesma Gianluce Bezzine)|Tomorrow]]" • "[[Moja ljubavi]]" • "[[Svadbarskim sokakom]]" • [[:Kategorija:Pjesme benda Ling tosite sigure|pjesme benda Ling tosite sigure]] • [[:Kategorija:Pjesme benda Talk Talk|pjesme benda Talk Talk]] • "[[Adio (pjesma)|Adio]]" • "[[How Bizarre (pjesma)|How Bizzare]]" • "[[Cambodia (pjesma)|Cambodia]]" |group4 = Instrumentalna djela |list4= |group3 = OST |list3= "[[Butter-Fly]]" • "[[brave heart]]" • "[[keep On]]" • "[[I wish]]" • "[[Katayoku no Tori]]" • "[[VII (pjesma)|VII]]" |below= }} ==Likovna umjetnost== ===Umjetnici=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#702963; background: #DF73FF; border:1px solid #702963; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz umjetnike |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Slikari<br>Ilustratori/Crtači |group1style = text-align:center; color:#882D17; background:#CC7722; border:1px solid #882D17; |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Salvador Dalí]] • [[Egon Schiele]] • [[Gustav Klimt]] • [[Kazimir Maljevič]] • [[Vasilij Kandinski]] • [[Georges Braque]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Piet Mondrian]] • [[Georges Seurat]] • [[John Tenniel]] • [[Isaak Brodskij]] • [[Dmitrij Vrubelj]] • [[Sidney Paget]] • [[Gonzalo Morales Sáurez]] • [[Albert Namatjira]] • [[Paul Signac]] • [[Pedro Américo]] • [[Akira Amano]] • [[Arturo Michelena]] • [[Martín Tovar y Tovar]] |group2 = Kipari<br>Dizajneri |group2style = text-align:center; color:#C04000; background:#FF7E00; border:1px solid #C04000; |list2= [[Auguste Rodin]] • [[Gustav Fabergé]] • [[Petar Karl Fabergé]] • [[Leonid Sherwood]] • [[Yves Saint Laurent]] • [[Jesús Rafael Soto]] |group3 = Arhitekti |group3style = text-align:center; color:#555555; background:#E5E4E2; border:1px solid #555555; |list3= [[Frank Lloyd Wright]] • [[Ibo Bonilla]] • [[Carlos Raúl Villanueva]] |group4 = Fotografi |group4style = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |list4= [[Félix Nadar]] • [[Alberto Korda]] |below= }} ===Umjetnost=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#702963; background: #DF73FF; border:1px solid #702963; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz umjetnost |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Slikarstvo |group1style = text-align:center; color:#882D17; background:#CC7722; border:1px solid #882D17; |list1= ''[[Krik]] • [[Nedjeljno poslijepodne na otoku La Grande Jatte]] • [[Kupači kod Asnièresa]] • [[Izbij Bijele Crvenim klinom]] • [[Bijelo na bijelom]] • [[Gospode! Pomozi mi preživjeti ovu smrtonosnu ljubav]] • [[Veliki val kod Kanagawe]] • [[Posvećenje Napoleona I (David)|Posvećenje Napoleona I]] • [[Napoleon I na carskom tronu]] • [[Napoleon u svojoj studiji]] • [[Nedovršeni portret generala Bonapartea]]'' |group2 = Kiparstvo<br>Dizajn |group2style = text-align:center; color:#C04000; background:#FF7E00; border:1px solid #C04000; |list2= ''[[Telefon sa slušalicom od jastoga]] • [[Sofa u obliku usta Mae West]]'' • [[Koh-i-Noor]] • ''[[Senbazuru]]'' • ''[[Gandhijeva tri majmuna]]'' • [[Toranj Juche|Toranj ''Juche'']] • [[Veliki spomenik na brdu Mansu]] |group3 = Arhitektura |group3style = text-align:center; color:#555555; background:#E5E4E2; border:1px solid #555555; |list3= [[Guggenheimov muzej u Bilbau]] • [[Opatija Westminster]] • [[Dvorac Osu]] • [[Dvorac Cape Coast]] • [[Dvorac Elmina]] • [[Elizejska palača]] • ''[[Palais Bourbon]]'' • ''[[Palais Luxembourg]]'' • ''[[Les Invalides]]'' • [[Palača Tuileries]] • [[Rowan Oak]] • [[Trg Kim Il-sunga]] • [[Kongresna dvorana Mansudae]] • [[Međunarodni aerodrom José Martí]] • [[Presidio Modelo]] • [[Aerodrom Quatro de Fevereiro]] • [[Međunarodni aerodrom Simón Bolívar (Venezuela)]] • [[Univerzitetski grad u Caracasu]] • [[Museo de Bellas Artes (Caracas)]] • [[Muzej moderne umjetnosti Jesús Soto]] • [[Kizuna (most)]] • [[Međunarodni aerodrom u Phnom Penhu]] • [[Muzej genocida Tuol Sleng]] • [[El Cajón (brana)]] • [[Vrata bez povratka (Ouidah)]] • [[Musée Honmè]] • [[Međunarodni aerodrom u Nadiju]] • [[Međunarodni aerodrom u Nausoriju]] |group4 = Općenito |group4style = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |list4= [[De Stijl]] • [[Camp (stil)|Camp]] • [[Salon (Pariz)|Salon]] |below= }} ==Filmska umjetnost== ===Opći pojmovi=== {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | title = Doprinosi s područja filmografije | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | image = | imageleft = | bodyclass = hlist | list1 = [[Ekranizacija]] • [[Production I.G]] • [[noitaminA]] |list2= }} ===Biografije=== {{Navbox generic |titlestyle = color:black; background:white; border:1px solid black; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o filmašima |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |belowstyle= text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |above= |group1 = Glumci |list1= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= [[Dean Winters]] • [[Tobin Bell]] • [[Ed O'Neill]] • [[Mariska Hargitay]] • [[Tamara Tunie]] • [[Sam Waterston]] • [[Diane Neal]] • [[B.D. Wong]] • [[Robert Sean Leonard]] • [[Peter Jacobson]] • [[Matt Damon]] • [[Andy García]] • [[Billy Dee Williams]] • [[Robert Forster]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo}} | group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #CC0000; |list2= [[Ian Hart]] • [[Emma Watson]] • [[Hugh Fraser]] • [[Philip Jackson]] • [[David Suchet]] • [[Pauline Moran]] • [[Alan Rickman]] • [[David Thewlis]] • [[Linus Roache]] • [[Albert Finney]] • [[Phil Davis]] • [[Rupert Penry-Jones]] • [[Steve Pemberton]] • [[Sam Stockman]] • [[George Rossi]] • [[Hannah Walters]] • [[Johnny Harris]] • [[Ben Bishop]] • [[Christopher Fulford]] • [[Claire Rushbrook]] • [[Alex Jennings]] • [[Eille Norwood]] • [[Arthur Wontner]] • [[Clive Brook]] |group3 = {{nowrap|{{flagicon|AUS}} Australija}} | group3style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list3= [[Costas Mandylor]] • [[Chris Hemsworth]] • [[Liam Hemsworth]] • [[Luke Hemsworth]] • [[Mia Wasikowska]] • [[Jesse Spencer]] |group4 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group4style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list4= [[Duško Gruborović]] |group5 = {{flagicon|RUS}} Rusija |group5style = color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |list5= [[Vasilij Livanov]] • [[Igor Petrenko]] • [[Andrej Panjin]] • [[Stanislav Govoruhin]] |group6 = {{flagicon|FRA}} Francuska |group6style = color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |list6 = [[Irène Jacob]] |group7 = {{flagicon|JAP}} Japan |group7style = text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |list7= [[Kazuhiro Yamaji]] • [[Ryōhei Kimura]] |group8 = {{nowrap|{{flagicon|KAN}} Kanada}} | group8style = background-color:white; color:red; text-align:center; border-top: 1px solid #FF0000; border-bottom: 1px solid #FF0000; border-left: 1px solid white; border-right: 1px solid white; |list8= [[Matt Frewer]] |group9 = {{nowrap|{{flagicon|VEN}} Venezuela}} | group9style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #FCD116; |list9= [[Édgar Ramírez]] }} |group2 = Režiseri |list2= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= [[Bryan Singer]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo}} | group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #CC0000; |list2= [[Alfred Hitchcock]] |group3 = {{nowrap|{{flagicon|ITA}} Italija}} | group3style = text-align:center; color:#FFFFFF;background:#009246; border:1px solid #EF4135; |list3= [[Federico Fellini]] |group4 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group4style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list4= [[Branko Ivanda]] |group5 = {{flagicon|JAP}} Japan |group5style = text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |list5= [[Hirojuki Kakudō]] • [[Itsurô Kawasaki]] • [[Naoyoshi Shiotani]] • [[Katsuyuki Motohiro]] • [[Kiyotaka Suzuki]] |group6 = {{nowrap|{{flagicon|AUS}} Australija}} | group6style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list6= [[Peter Weir]] |group7 = {{nowrap|{{flagicon|NZL}} Novi Zeland}} | group7style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list7= [[Martin Campbell]] • [[Niki Caro]] }} |group3 = Scenaristi<br>Producenti |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid #EF4135; |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= [[Peter Blake]] • [[Katie Jacobs]] • [[Paul Attanasio]] • [[Lawrence Kaplow]] |group2 = {{flagicon|JAP}} Japan |group2style = text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |list2= [[Akijoshi Hongo]] • [[Reiko Joshida]] • [[Satoru Nishizono]] • [[Jōji Wada]] • [[Makoto Fukami]] • [[Kōji Yamamoto]] • [[Tō Ubukata]] • [[Jun Kumagai]] |group3 = {{flagicon|KAN}} Kanada |group3style = text-align:center; color:red;background:white; border:1px solid #EF4135; |list3= [[David Shore]] }} |below= }} ===Filmovi i serije=== {{Navbox generic |titlestyle = color:black; background:white; border:1px solid black; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o filmovima |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |belowstyle= text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |above= |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= ''[[Psycho]]'' • ''[[The Birds]]'' • ''[[Vertigo]]'' • ''[[Frenzy]]'' • ''[[Marnie]]'' • ''[[Rear Window]]'' • ''[[Rebecca]]'' • ''[[Mr. & Mrs. Smith (1941)|Mr. & Mrs. Smith]]'' • [[The Man Who Knew Too Much (1956)|''The Man Who Knew Too Much'' (1956)]] • ''[[Topaz (1969)|Topaz]]'' • [[Saw (2003)|''Saw'' (2003)]] • ''[[Saw (2004)|Saw]]'' • ''[[Saw II]]'' • ''[[Saw III]]'' • ''[[Saw IV]]'' • ''[[Saw V]]'' • ''[[From Hell (2001)|From Hell]]'' • [[The Count of Monte Cristo (2002)|''The Count of Monte Cristo'' (2002)]] • ''[[Notorious (1946)|Notorious]]'' • [[Sherlock Holmes (film, 1922)|''Sherlock Holmes'' (1922)]] • [[The Return of Sherlock Holmes (film, 1929)|''The Return of Sherlock Holmes'' (1929)]] • [[Sherlock Holmes (film, 1932)|''Sherlock Holmes'' (1932)]] • [[A Study in Scarlet (film, 1933)|''A Study in Scarlet'' (1933)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[It (film, 2017)|''It'' (2017)]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo}} | group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #CC0000; |list2= ''[[Sherlock Holmes and the Case of the Silk Stocking]]'' • [[The Hound of the Baskervilles (film, 2002)|''The Hound of the Baskervilles'' (2002)]] • ''[[Harry Potter and the Philosopher's Stone (2001)|Harry Potter and the Philosopher's Stone]]'' • ''[[Harry Potter and the Chamber of Secrets (2002)|Harry Potter and the Chamber of Secrets]]'' • ''[[Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (2004)|Harry Potter and the Prisoner of Azkaban]]'' • ''[[Harry Potter and the Goblet of Fire (2005)|Harry Potter and the Goblet of Fire]]'' • ''[[Harry Potter and the Order of the Phoenix (2007)|Harry Potter and the Order of the Phoenix]]'' • ''[[Harry Potter and the Half-Blood Prince (2009)|Harry Potter and the Half-Blood Prince]]'' • ''[[Harry Potter and the Deathly Hallows - Part 1]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Harry Potter and the Deathly Hallows - Part 2]]'' • ''[[Agatha]]'' • ''[[The Krays]]'' • [[The Trial (1993)|''The Trial'' (1993)]] • ''[[Borat: Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Murder on the Orient Express (1974)|''Murder on the Orient Express'' (1974)]] • ''[[Murder, She Said]]'' • ''[[Murder Most Foul]]'' • ''[[Murder Ahoy!]]'' • ''[[Murder at the Gallop]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Sherlock Holmes (2009)|''Sherlock Holmes'' (2009)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Sherlock Holmes: A Game of Shadows]]'' • [[The Valley of Fear (film, 1916)|''The Valley of Fear'' (1916)]] • [[A Study in Scarlet (film, 1914)|''A Study in Scarlet'' (1914)]] • [[The Hound of the Baskervilles (film, 1921)|''The Hound of the Baskervilles'' (1921)]] • [[The Sign of Four (film, 1923)|''The Sign of Four'' (1923)]] • ''[[The Sleeping Cardinal]]'' • ''[[The Missing Rembrandt]]'' • ''[[The Triumph of Sherlock Holmes]]'' • [[The Sign of Four (film, 1932)|''The Sign of Four'' (1932)]] • [[Silver Blaze (film, 1937)|''Silver Blaze'' (1937)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Naked (film, 1993)|Naked]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[The Killing Fields (film)|The Killing Fields]]'' |group3 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group3style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list3= ''[[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Lea i Darija]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Svećenikova djeca]]'' |group4 = {{flagicon|JAP}} Japan |group4style = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |list4 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Digimon Adventure (film)|''Digimon Adventure'' (film)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Psycho-Pass: The Movie]]'' • ''[[Saraba hakobune]]'' • ''[[Issun-bōshi (film)|Issun-bōshi]]'' |group5 = {{flagicon|NJE}} Njemačka |group5style = text-align:center; color:#000000; background:#FFCC00; border:1px solid #FF0000; |list5 = [[Der Hund von Baskerville (film, 1914)|''Der Hund von Baskerville'' (1914)]] • [[Der Hund von Baskerville (film, 1929)|''Der Hund von Baskerville'' (1929)]] |group6 = {{flagicon|SSSR}} Sovjetski Savez |group6style = text-align:center; color:#FFD700; background:red; border:1px solid #FFD700; |list6 = ''[[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona]]'' (''[[Šerlok Holms i doktor Vatson]]'' • [[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona (film)|''Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona'' (film)]] • ''[[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona: Sobaka Baskervilej|Sobaka Baskervilej]]'' • ''[[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona: Sokroviša Agri|Sokroviša Agri]]'' • ''[[Priključenja Šerloka Holmsa i doktora Vatsona: Dvadcatij vek načinajecja|Dvadcatij vek načinajecja]]'') • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Desjat negritjat]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |group1 = {{flagicon|RUS}} Rusija | group1style =text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |list1 =''[[Savva. Serdce voina]]'' }} |group7 = {{flagicon|FRA}} Francuska |group7style = color:#FFFFFF; background:#0055A4; border:1px solid #EF4135; |list7 = ''[[Espoir, sierra de Teruel]]'' • ''[[Un chant d'amour]]'' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Z (film)|Z]]'' |group8 = {{nowrap|{{flagicon|NZL}} Novi Zeland}} | group8style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border: 1px solid silver |list8= ''[[Whale Rider]]'' |group9 = {{nowrap|{{flagicon|KAN}} Kanada}} | group9style = background-color:white; color:red; text-align:center; border-top: 1px solid #FF0000; border-bottom: 1px solid #FF0000; border-left: 1px solid white; border-right: 1px solid white; |list9= ''[[The Hound of the Baskervilles (film, 2000)|The Hound of the Baskervilles]]'' • ''[[The Sign of Four (film, 2001)|The Sign of Four]]'' • ''[[The Royal Scandal]]'' • ''[[The Case of the Whitechapel Vampire]]'' |group10 = {{nowrap|{{flagicon|VEN}} Venezuela}} | group10style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #FCD116; |list10= ''[[Punto y raya]]'' |group11 = {{nowrap|{{flagicon|HON}} Honduras}} | group11style = background-color:#0073CF; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list11= ''[[Morazán (film)|Morazán]]'' |group12 = {{nowrap|{{flagicon|FIJ}} Fidži}} | group12style = background-color:#68BFE5; color:white; text-align:center; border:1px solid silver; |list12= ''[[The Land Has Eyes]]'' |group13= Likovi |list13 = [[King Kong]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border: 1px solid black; |group1 = ''Star Wars'' |list1 = [[Darth Sidious]] • [[Yoda]] • [[Darth Vader]] • [[Qui-Gon Jinn]] • [[General Grievous]] |group2 = ''Saw'' |list2 = [[Mark Hoffman]] }} }} {{Navbox generic |titlestyle = color:black; background:white; border:1px solid black; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi o serijama |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |belowstyle= text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |above= |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |group1style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:#B22234; border:1px solid #3C3B6E; |list1= ''[[Law & Order: Special Victims Unit]] ''([[:Kategorija:Zakon i red: Odjel za žrtve|kategorija]])'' • [[Law & Order: Criminal Intent]] ''([[:Kategorija:Zakon i red: Zločinačke nakane|kategorija]])'' • [[Law & Order]] ''([[:Kategorija:Zakon i red|kategorija]])'' • [[House, M.D.]] ''([[:Kategorija:Dr. House|kategorija]])'' • [[Toro i Pončo]] '' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[It (miniserija)|''It'' (miniserija)]] |group2 = {{nowrap|{{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo}} | group2style = background-color:#1C2D8C; color:white; text-align:center; border:1px solid #CC0000; |list2= ''[[Agatha Christie's Poirot]] • [[The Adventures of Sherlock Holmes (televizijska serija)|The Adventures of Sherlock Holmes]] • [['Allo 'Allo!]] • [[Blackadder]] • [[Whitechapel (serija)|Whitechapel]] ''([[:Kategorija:Whitechapel|kategorija]])'' '' |group3 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group3style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list3= ''[[Nad lipom 35]]'' |group4 = {{flagicon|JAP}} Japan |group4style = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |list4 = ''[[Digimon Adventure]] ''([[:Kategorija:Digimon Adventure|kategorija]] • [[Popis epizoda Digimon Adventurea|popis epizoda]])'' '' • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Psycho-Pass]]'' ([[:Kategorija:Psycho-Pass|kategorija]] • [[:Kategorija:Epizode animea Psycho-Pass|Epizode - sezona 1]] [ [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] "[[Perfect World]]" • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] "[[Saint's Supper]]" • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] "[[The Gates of Judgment]]" ] / [[:Kategorija:Epizode animea Psycho-Pass 2|2]]) |group5 = {{flagicon|RUS}} Rusija |group5style = text-align:center; color:#FFFFFF; background:red; border:1px solid #0039A6; |list5= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] ''[[Šerlok Holms (TV serija)|Šerlok Holms]]'' |group6= Likovi |list6 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |group1 = ''SVU'' |list1 = [[Donald Cragen]] • [[Melinda Warner]] • [[Casey Novak]] • [[Dani Beck]] • [[Chester Lake]] • [[Elizabeth Donnelly]] • [[Brian Cassidy]] • [[Monique Jeffries]] • [[Kim Greylek]] • [[George Huang]] |group2 = ''L&O'' |list2 = [[Michael Cutter]] • [[Cyrus Lupo]] • [[Connie Rubirosa]] • [[Abbie Carmichael]] • [[Emil Skoda]] • [[Rey Curtis]] • [[Kevin Bernard]] • [[Jack McCoy]] |group3 = ''CI'' |list3 = [[Nola Falacci]] • [[Danny Ross]] • [[Zach Nichols]] |group4 = ''House'' |list4 = [[Gregory House]] • [[James Wilson]] • [[Robert Chase]] • [[Chris Taub]] • [[Lucas Douglas]] • [[Henry Dobson]] • [[John i Blythe House]] • [[Darryl Nolan]] |group5 = ''Whitechapel'' |list5 = [[Emerson Kent]] • [[Finlay Mansell]] • [[Megan Riley]] |group6 = ''[[Digimon]]''<br><small>([[Popis Digimona]])</small> |list6 = [[Taichi Jagami]] • [[Gospodari tame]] ([[Machinedramon]] • [[Piedmon]] • [[Puppetmon]] • [[MetalSeadramon]]) • [[Izzy Izumi]] • [[Devimon]] • [[Whamon]] • [[Phantomon]] • [[Apocalymon]] • [[Andromon]] • [[Datamon]] • [[Bakemon]] • [[Etemon]] • [[Monzaemon]] • [[Digitamamon]] • [[Meramon]] • [[MetalEtemon]] • [[Seadramon]] • [[Myotismon]] • [[VenomMyotismon]] • [[Centarumon]] • [[Piximon]] • [[Ogremon]] • [[Wizardmon]] • [[Shellmon]] • [[Elecmon]] • [[Frigimon]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Leomon]] • [[SaberLeomon]] • [[DemiDevimon]] • [[LadyDevimon]] }} }} ==Strip== {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | title = Doprinosi s područja stripa | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | image = | imageleft = | bodyclass = hlist | list1 = [[Stripovska smrt]] |list2= }} ===Batman=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title=Batman |groupstyle = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |abovestyle= text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |belowstyle= text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |groupstyle = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |above= |group1 = Likovi |group1style = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Batman]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Joker (strip)|Joker]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Penguin]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Riddler]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Mr. Freeze]] • [[Robin]] • [[Catwoman]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Two-Face]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Mad Hatter (DC comics)|Mad Hatter]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Calendar Man]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Scarecrow]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Professor Pyg]] • [[Dollotroni]] • [[Son of Pyg]] • [[Hugo Strange]] |group2 = Autori | group2style = text-align:center; color:yellow; background:black; border:1px solid yellow; |list2= [[Bob Kane]] • [[Bill Finger]] • [[Jerry Robinson]] <!-- |group3 = {{flagicon|HRV}} Hrvatska |group3style = text-align:center; color:white; background:red; border:1px solid blue; |list3= ''[[Nad lipom 35]]'' |group4 = {{flagicon|JAP}} Japan |group4style = text-align:center; color:red; background:white; border:1px solid red; |list4 = ''[[Digimon Adventure]] ''([[:Kategorija:Digimon Adventure|kategorija]] • [[Popis epizoda Digimon Adventurea|popis epizoda]])'' '' |group5= Likovi |list5 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:white; border:1px solid black; |group1 = ''SVU'' |list1 = [[Donald Cragen]] • [[Melinda Warner]] • [[Casey Novak]] • [[Dani Beck]] • [[Chester Lake]] • [[Elizabeth Donnelly]] • [[Brian Cassidy]] • [[Monique Jeffries]] • [[Kim Greylek]] • [[George Huang]] |group2 = ''L&O'' |list2 = [[Michael Cutter]] • [[Cyrus Lupo]] • [[Connie Rubirosa]] • [[Abbie Carmichael]] • [[Emil Skoda]] • [[Rey Curtis]] • [[Kevin Bernard]] • [[Jack McCoy]] |group3 = ''CI'' |list3 = [[Nola Falacci]] • [[Danny Ross]] • [[Zach Nichols]] |group4 = ''House'' |list4 = [[Gregory House]] • [[James Wilson]] • [[Robert Chase]] • [[Chris Taub]] • [[Lucas Douglas]] • [[Henry Dobson]] • [[John i Blythe House]] • [[Darryl Nolan]] |group5 = ''Whitechapel'' |list5 = [[Emerson Kent]] • [[Finlay Mansell]] • [[Megan Riley]] |group6 = ''[[Digimon]]''<br><small>([[Popis Digimona]])</small> |list6 = [[Taiči Jagami]] • [[Gospodari tame]] ([[Machinedramon]] • [[Piedmon]] • [[Puppetmon]] • [[MetalSeadramon]]) • [[Izzy Izumi]] • [[Devimon]] • [[Whamon]] • [[Phantomon]] • [[Apocalymon]] • [[Andromon]] • [[Datamon]] • [[Bakemon]] • [[Etemon]] • [[Monzaemon]] • [[Digitamamon]] • [[Meramon]] • [[MetalEtemon]] • [[Seadramon]] • [[Myotismon]] • [[VenomMyotismon]] • [[Centarumon]] • [[Piximon]] • [[Ogremon]] • [[Wizardmon]] • [[Shellmon]] • [[Elecmon]] • [[Frigimon]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Leomon]] • [[SaberLeomon]] • [[DemiDevimon]] • [[LadyDevimon]] }}--> }} ==Prirodne znanosti== ===Općenito=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz znanost |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Fizika |group1style = text-align:center; color:#6699CC; background:#73C2FB; border:1px solid #6699CC; |list1= [[Čvor (mjerna jedinica)]] • [[Veber]] • [[Kirchhoffovi zakoni spektroskopije]] • [[Kirchhoffovi zakoni]] • [[Paulijeva jednadžba]] • [[RIKEN]] • [[Laplaceov demon]] |group2 = Kemija |group2style = text-align:center; color:#800080; background:#C9A0DC; border:1px solid #800080; |list2= [[Eksploziv]] • [[Mendeljejevovi predviđeni elementi]] • [[Primordijski elementi]] • [[Arsenatna kiselina]] • [[Orsinijeva bomba]] |group3 = Biologija<br>Medicina |group3style = text-align:center; color:#01796F; background: #50C878; border:1px solid #01796F; |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#01796F; background: #50C878; border:1px solid #01796F; |group1=Biologija |list1= [[Gušter]] • ''[[Bufo periglenes]]'' • ''[[Doryanthes excelsa]]'' • ''[[Varanus giganteus]]'' • ''[[Phyllopteryx]]'' • ''[[Callocephalon fimbriatum]]'' • ''[[Lycalopex vetulus]]'' • ''[[Bothrops insularis]]'' • ''[[Bletilla striata]]'' • [[Divovska sabljasta antilopa]] • ''[[Laniarius brauni]]'' • [[Pelorus Jack]] • [[Snareski pingvin]] • ''[[Agathis australis]]'' • ''[[Leiopelmatidae]]'' • [[Haastov orao]] • [[Srebrna paprat]] • [[Novozelandski dugorepi šišmiš]] • [[Sisavac iz Saint Bathansa]] • ''[[Icterus icterus]]'' • ''[[Cattleya mossiae]]'' • [[Kuprej]] • ''[[Sphaerocoryne affinis]]'' • [[Ruatanski aguti]] • ''[[Brachylophus]]'' |group2=Medicina |list2= [[Guillain-Barréov sindrom]] }} |group4 = Tehnologija |group4style = text-align:center; color:#B8860B; background:#DAA520; border:1px solid #B8860B; |list4= [[Metalurgija]] • [[Vatreno oružje]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#B8860B; background:#DAA520; border:1px solid #B8860B; |group1=Računalna tehnologija |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Apple Inc.]] ([[Korisnik:Rjecina2|suradnja]]) • ''[[Crash Twinsanity]] • [[Sly 3: Honor Among Thieves]] • [[The Da Vinci Code (igra)|The Da Vinci Code]]'' • [[HOLMES2]] • [[Japanese Movie Database]] • [[Red Star OS]] }} |group5 = Geografija |group5style = text-align:center; color:#964B00; background:#E1A95F; border:1px solid #964B00; |list5= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#964B00; background:#E1A95F; border:1px solid #964B00; |group1=Država |list1= [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Benin}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Estonija}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Fidži}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Francuska}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Honduras}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Kambodža}} • {{flag|Škotska}} • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flag|Venezuela}} |group2=Gradovi |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|ANG}} [[Benguela]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Cabinda (grad)|Cabinda]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Cambambe]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Cuito]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Huambo]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Lobito]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Lubango]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Lucapa]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Malanje]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Namibe]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Klosterneuburg]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Waterloo (Belgija)|Waterloo]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Parakou]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Djougou]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Bohicon]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Allada]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Kandi, Benin|Kandi]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Ouidah]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Abomey-Calavi]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Ganvié]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Vratislavice]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Labasa]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Nadi]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Nausori]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Sigatoka]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Besançon]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Colombey-les-Deux-Églises]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Jœuf]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Mérignac]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Vichy]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Ho, Gana|Ho]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Kumasi]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Sekondi-Takoradi]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Tema, Gana|Tema]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Trujillo, Honduras|Trujillo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Caprese Michelangelo]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Nabari]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Satoshō]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Kampong Cham]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Sihanoukville]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Battambang]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Siem Reap]]{{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Poipet]]{{•w}} {{flagicon|CRC}} [[San José, Kostarika|San José]]{{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Ujarrás]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Baracoa]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Bayamo]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Cienfuegos]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Guantánamo]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Las Tunas (grad)|Las Tunas]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Manzanillo, Kuba|Manzanillo]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Pinar del Río]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Puerto Padre]] {{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Santa Clara, Kuba|Santa Clara]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Voorhout]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Dunedin]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Nelson, Novi Zeland|Nelson]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Waitangi, Northland|Waitangi]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Oranienbaum]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Ch'ŏngjin]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Hamhŭng]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Namp'o]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[P'anmunjŏm]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Rasŏn]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Sinŭiju]]{{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Wŏnsan]] {{nowrap end}} |group3=Ostalo |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#964B00; background:#E1A95F; border:1px solid #964B00; |group1 = Administracija |list1 = [[Uljanovska oblast]] • [[Provincije Kostarike]] • [[Regioni Francuske]] • [[:Kategorija:Provincije Sjeverne Koreje|Provincije Sjeverne Koreje]] • [[Cabinda (provincija)]] • [[Rossov zavisni teritorij]] • [[Kraljevstvo Novi Zeland]] • [[Regije Novog Zelanda]] ([[Tasman (distrikt)|Tasman]] • [[Otago (regija)|Otago]] • [[Marlborough (regija)|Marlborough]] • [[Southland (regija)|Southland]] • [[Canterbury (regija, Novi Zeland)|Canterbury]] • [[West Coast (regija)|West Coast]]) • [[Scottova baza]] • [[Savezni teritoriji Venezuele]] • [[Obala komaraca]] • [[Departmani Benina]] |group2 = Otoci<br>Poluotoci |list2 = [[Iwo Jima]] • [[Ilha da Queimada Grande]] • [[Isla de la Juventud]] • [[Kermadecovi otoci]] • [[Los Roques (arhipelag)]] • [[Margaritin otok]] • [[Koh Kong (otok)|Koh Kong]] • [[Baia dos Tigres]] • [[Tigrov otok]] • [[Labuđi otoci]] • [[Viti Levu]] • [[Vanua Levu]] • [[Ceva-I-Ra]] • [[Koro (otok)|Koro]] • [[Kadavu]] • [[Taveuni]] • [[Rotuma]] • [[Uea]] • [[Bau (otok)|Bau]] • [[Naissaar]] |group3 = Hidrologija |list3 = [[Arenal]] • [[Crvena Volta (rijeka)|Crvena Volta]] • [[Jezero Bosumtwi|Bosumtwi]] • [[Cascade de Gavarnie]] • [[Parnaíba (rijeka)|Parnaíba]] • [[Taedong]] • [[Korejski zaljev]] • [[Istočnokorejski zaljev]] • [[Tumen (rijeka)|Tumen]] • [[Rajsko jezero]] • [[Laguna de Leche]] • [[Zaljev Guantánamo]] • [[Cookov prolaz]] • [[Slapovi Calandula]] • [[Waikato (rijeka)|Waikato]] • [[Rotorua (jezero)|Rotorua]] • [[Tonlé Sap]] • [[Kwanza]] • [[Cunene]] • [[Lucala]] • [[Sangkae]] • [[Río Coco]] • [[Honduraški zaljev]] • [[Aguán]] • [[Ouémé (rijeka)|Ouémé]] • [[Oti (rijeka)|Oti]] • [[Beninski zaljev]] • [[Couffo (rijeka)|Couffo]] • [[Zou (rijeka)|Zou]] • [[Rewa (rijeka)|Rewa]] • [[Sigatoka (rijeka)|Sigatoka]] • [[Bligh Water]] • [[Valaste (vodopad)]] |group4 = Geologija |list4 = [[Mount Afadjato]] • [[Irazú]] • [[Pico da Neblina]] • [[Sierra Maestra]] • [[Serra da Chela]] • [[Mount Earnslaw]] • [[Južne Alpe]] • [[Pico Bolívar]] • [[Pico Humboldt]] • [[Pico Bonpland]] • [[Roraima (tepui)|Roraima]] • [[Kukenán (tepui)|Kukenán]] • [[Phnom Aural]] • [[Kardamonske planine]] • [[Slonovske planine]] • [[Phnom Kulen]] • [[Morro do Moco]] • [[Cerro Las Minas]] • [[Atakora (planinski lanac)|Atakora]] • [[Mont Sokbaro]] • [[Mont Agou]] • [[Mount Tomanivi]] |group5 = Ostalo |list5 = [[Park Ueno]] • ''[[Outback]]'' • [[Skijalište Masikryong]] • [[Pjongjanško vrijeme]] • [[Močvara Zapata]] • [[Park Johna Lennona]] • ''[[Lluvia de peces]]'' • [[Koraljna obala (Fidži)]] • [[Vanalinn]] }} }} |below= }} ===Znanstvenici=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz znanstvenike |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Fizičari |group1style = text-align:center; color:#6699CC; background:#73C2FB; border:1px solid #6699CC; |list1= [[Antoine Henri Becquerel]] • [[Heinrich Rudolf Hertz]] • [[Carl Hellmuth Hertz]] • [[Gustav Ludwig Hertz]] • [[Michael Faraday]] • [[Wilhelm Conrad Röntgen]] • [[Gerardus 't Hooft]] • [[Max Born]] • [[Edward Teller]] • [[Charles-Augustin de Coulomb]] • [[Joseph Henry]] • [[Wilhelm Eduard Weber]] • [[Lise Meitner]] • [[Gustav Robert Kirchhoff]] • [[Igor Kurčatov]] • [[Evangelista Torricelli]] • [[Erwin Schrödinger]] • [[Albert Einstein]] • [[Louis de Broglie]] • [[Wolfgang Pauli]] • [[Jean Baptiste Perrin]] • [[Arthur Holly Compton]] • [[Owen Willans Richardson]] • [[Čandrasekara Venkata Raman]] • [[Charles Thomson Rees Wilson]] • [[Carl David Anderson]] • [[George Paget Thomson]] • [[Victor Franz Hess]] • [[Isidor Isaac Rabi]] • [[Clinton Joseph Davisson]] • [[Aleksandar Prohorov]] • [[Henri Poincaré]] • [[Hideki Yukawa]] • [[Shin'ichirō Tomonaga]] • [[Joshio Nishina]] • [[William Lawrence Bragg]] • [[Brian Schmidt]] • [[William Henry Bragg]] • [[Mark Oliphant]] • [[Jean d'Alembert]] • [[Abdus Salam]] |group2 = Kemičari |group2style = text-align:center; color:#800080; background:#C9A0DC; border:1px solid #800080; |list2= [[Dmitrij Mendeljejev]] • [[Pierre Curie]] • [[Henry Cavendish]] • [[William Ramsay]] • [[Francis William Aston]] • [[Adolf von Baeyer]] • [[Eduard Buchner]] • [[Jacobus Henricus van 't Hoff]] • [[Henri Moissan]] • [[John Warcup Cornforth]] • [[Alan MacDiarmid]] • [[Glenn T. Seaborg]] |group3 = Liječnici |group3style = text-align:center; color:#01796F; background: #50C878; border:1px solid #01796F; |list3= [[Alexander Fleming]] • [[Hakaru Hashimoto]] • [[Tomisaku Kawasaki]] • [[Mikito Takajasu]] • [[Hidejo Noguchi]] • [[Kitasato Shibasaburō]] • [[Howard Florey]] • [[Robin Warren]] • [[Barry J. Marshall]] • [[Elizabeth Blackburn]] • [[Peter C. Doherty]] • [[Frank Macfarlane Burnet]] • [[John Carew Eccles]] • [[Dominique-Jean Larrey]] • [[Carlos Chagas]] • [[Sergej Korsakov]] • [[Arístides Agramonte]] • [[Carlos Finlay]] • [[John Marshall Macdonald]] • [[Baruj Benacerraf]] • [[Jacinto Convit]] • [[Salvador Moncada]] • [[Friedrich Robert Faehlmann]] |group4 = Izumitelji |group4style = text-align:center; color:#B8860B; background:#DAA520; border:1px solid #B8860B; |list4= [[Ferdinand Porsche]] • [[André Citroën]] • [[Gottlieb Daimler]] • [[Eli Whitney]] • [[Humberto Fernández-Morán]] |group5 = Geografi |group5style = text-align:center; color:#964B00; background:#E1A95F; border:1px solid #964B00; |list5= [[Vladimir Tagancev]] |below= }} ==Društvene znanosti== ===Općenito=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz društvene znanosti |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Povijest |group1style = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |list1= [[Povijest Europe]] (nedovršeno) {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |group1 = pre-XX vijek. |list1 = [[Banket kestenja]] • [[Osmanski interegnum]] • [[Šogunat Tokugawa]] • [[Kultura Diquis]] • [[Zlatna Obala (danska kolonija)]] • [[Zlatna Obala (portugalska kolonija)]] • [[Zlatna Obala (švedska kolonija)]] • [[Zlatna Obala (nizozemska kolonija)]] • [[Bushrangeri]] • [[Plesna epidemija iz 1518.]] • [[Edikt iz Nantesa]] • [[Edikt iz Fontainebleaua]] • [[Kolonijalni Brazil]] • [[Generalna kapetanija Kuba]] • [[Guvernorat Kuba]] • [[Loango-Angola]] • [[Provincija Venezuela]] • ''[[Klein-Venedig]]'' • [[Funan]] • [[Mračno doba (Kambodža)]] • [[Longvek]] • [[Generalna kapetanija Gvatemala]] • [[Podzemni grad Agongointo-Zoungoudo]] • [[Obala robova]] • [[Kraljevstvo Dahomej]] • [[Carstvo Oyo]] • [[Kralj Dahomeja]] • [[Dahomejski godišnji običaji]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |group1 = XVIII. vijek |list1 = [[Savjet drevnih]] • [[Prva Francuska Republika]] • [[Konzulat (Francuska)]] • [[Direktorij (Francuska)]] • [[Komitet javnog spasa]] • [[Jakobinska diktatura]] • [[Termidorska reakcija]] • [[Puč 18. brumairea]] • [[Žirondinci]] • [[Septembarski masakri]] • [[Bijeg u Varennes]] • [[Žirondinski ustavni projekt]] • [[Kraljevstvo Francuska (1791-1792)]] • [[Prva industrijska revolucija]] • [[Vicekraljevstvo Nova Granada]] • [[Generalna kapetanija Venezuela]] • ''[[Kambodžanske kraljevske kronike]]'' |group2 = XIX. vijek |list2 = [[Posvećenje Napoleona I]] • [[Kraljevina Holandija]] • [[Kraljevina Vestfalija]] • [[Burbonska restauracija]] • [[Druga industrijska revolucija]] • [[Monroeova doktrina]] • [[Zlatna Obala (britanska kolonija)]] • [[Pobuna u Eureki]] • [[Julska Monarhija]] • [[Francuska revolucija 1848.]] • [[Druga Francuska Republika]] • [[Dani lipnja]] • [[Predsjednički izbori u Francuskoj 1848.]] • [[Francuski ustavni referendum 1851.]] • [[Referendum o Drugom Francuskom Carstvu 1852.]] • [[Pariški sporazum (1856)]] • [[Pariški kongres (1856)]] • [[Orsinijev atentat]] • [[Bitka kod Sedana (1870)]] • [[Treća Francuska Republika]] • [[Suđenje tridesetorici]] • [[Kriza 16. svibnja 1877.]] • [[Panamski skandali]] • [[Tonkinska afera]] • [[Protektorat Annam]] • [[Kočinkina]] • [[Zastupnički dom (Francuska)]] • [[Predstavnički dom (Francuska)]] • [[Incident u Fashodi]] • [[Predsjednički izbori u Brazilu 1891.]] • [[Ujedinjeno Kraljevstvo Portugala, Brazila i Algarva]] • [[Kraljevina Brazil]] • [[Nezavisnost Brazila]] • [[Brazilsko Carstvo]] • [[Brazilski rat za nezavisnost]] • [[Prva Brazilska Republika]] • [[Desetogodišnji rat]] • [[Mali rat (Kuba)]] • [[Kubanski rat za nezavisnost]] • [[Američka vojna uprava na Kubi]] • [[Tellerov amandman]] • [[Pariški sporazum (1898)]] • [[Novi Zeland (kolonija)]] • [[Ratovi mušketa]] • [[Novozelandski ratovi]] • [[Sewellovo ministarstvo (1856.)]] • [[Vrhovna hunta]] • [[Prva Venezuelanska Republika]] • [[Venezuelanski rat za nezavisnost]] ([[Bitka na jezeru Maracaibo]]) • [[Druga Venezuelanska Republika]] • [[Manifest iz Cartagene]] • [[Divna kampanja]] • [[Dekret o ratu do smrti]] • [[Treća Venezuelanska Republika]] • [[Kongres u Angosturi]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Velika Kolumbija]] • [[Država Venezuela]] • [[Savezni rat]] • [[Sjedinjene Države Venezuele]] • [[Venezuelanska kriza (1895)]] • [[Francuski protektorat u Kambodži]] • [[Tonkin (francuski protektorat)]] • [[Comayagua (provincija)]] • [[Državni udar u Hondurasu 1827.]] • [[Prvi francusko-dahomejski rat]] • [[Drugi francusko-dahomejski rat]] • [[Francuski Dahomej]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Francuska Zapadna Afrika]] • [[Kraljevstvo Fidži]] • [[Fidži (kolonija)]] • ''[[Ärkamisaeg]]'' |group3 = XX. vijek<br>(do 1914.) |list3 = [[Plattov amandman]] • [[Republika Kuba (1902–1959)]] • [[Pacifikacija Kube]] • [[Novi Zeland (dominion)]] • [[Venezuelanska kriza (1902–1903)]] • [[Nizozemsko-venezuelanski rat]] }} |group2 = Prvi svjetski rat<br>(1914. - 1918.) |list2 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |group1 = Općenito |list1 = [[Prvi svjetski rat]] • [[Središnje sile]] |group2 = Bitke |list2 = [[Bitka kod Tannenberga (1914.)|Bitka kod Tannenberga]] • [[Cerska bitka]] • [[Kolubarska bitka]] • [[Ofenziva od 100 dana]] • [[Druga bitka na Marni]] • [[Ofenziva Meuse-Argonne]] • [[Bitka na granicama]] • [[Nivelleova ofenziva]] • [[Bitka kod grebena Vimy]] |group3 = Ostalo |list3 = [[Sarajevski atentat]] • [[Oktobarska revolucija]] • [[Mir u Brest-Litovsku]] • [[Ruska revolucija (1917.)|Ruska revolucija 1917.]] • [[Britanski Togoland]] • ''[[Entente Cordiale]]'' • [[Francusko-ruska alijansa]] • [[Anglo-ruska antanta]] • [[Sovjetska Republika Naissaar]] • [[Manifest narodā Estonije]] • [[Njemačka okupacija Estonije u Prvom svjetskom ratu]] }} |group3 = Međuratno razdoblje<br>(1918. - 1939.) |list3 = [[Pariška mirovna konferencija 1919.]] • [[Münchenski sporazum]] • [[Abdikacijska kriza]] • [[Ugovori iz Locarna]] • [[Briand-Cerettijev sporazum]] • [[Briand-Kelloggov pakt]] • [[Kriza 6. veljače 1934.]] • [[Predsjednički izbori u Brazilu 1930.]] • [[Brazilska revolucija 1930.]] • [[Privremena vojna junta (1930)]] • [[Vargasova era]] • [[Pentarhija iz 1933.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Estonski rat za nezavisnost]] • [[Estonska radnička komuna]] • [[Rusko-estonski sporazum iz Tartua]] • [[Vaps (pokret)]] • [[Pokušaj državnog udara u Estoniji 1924.]] • [[Suđenje 149-orki]] • [[Baltička antanta]] • [[Doba šutnje]] |group4 = Drugi svjetski rat<br>(1939. - 1945.) |list4 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |group1 = Općenito |list1 = [[Drugi svjetski rat]] • [[Uzroci Drugog svjetskog rata]] • [[Saveznici]] • [[Sile Osovine]] • [[Posljedice Drugog svjetskog rata]] |group2 = Bitke |list2 = [[Operacija Bagration]] • [[Bitka za Francusku]] • [[Bitka kod La Plate]] • [[Saveznička invazija Sicilije]] • [[Operacija Anton|Operacija ''Anton'']] • [[Operacija Dragoon|Operacija ''Dragoon'']] • [[Praški ustanak]] • [[Ljetni rat]] |group3 = Ostalo |list3 = [[Schindlerovi židovi]] • [[Hitlerov pozdrav]] • [[Operacija Valkira]] • [[Vichyevska Francuska]] • [[Republika Slovačka (1939. - 1945.)]] • [[Riomski proces]] • [[Glasovanje o delegaciji punih ustavnih ovlasti Philippeu Pétainu]] • [[Njemačka vojna uprava u Belgiji i sjevernoj Francuskoj]] • [[Njemačka vojna uprava u okupiranoj Francuskoj]] • ''[[Militärverwaltung]]'' • [[Slobodna Francuska]] • [[Apel 18. juna]] • [[Privremena vlada Francuske Republike]] • [[Čehoslovačka vlada u egzilu]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Benešovi dekreti]] • [[Japanska okupacija Kambodže]] • [[Njemačka okupacija Estonije u Drugom svjetskom ratu]] • ''[[Generalbezirk Estland]]'' • [[Estonska samouprava]] • [[Reichskommissariat Ostland|''Reichskommissariat'' Ostland]] • [[Bijeg podmornice Orzeł|Bijeg podmornice ''Orzeł'']] }} |group5 = Hladni rat<br>(1945. - 1991.) |list5 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Hladni rat]] • [[Elizejski ugovor]] • [[Nixonov posjet Kini 1972.]] • [[Angolski građanski rat]] • [[Trumanova doktrina]] • [[Socijalistička Republika Rumunjska]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Demokratska Kampućija]] • [[Zapadna Njemačka]] • [[Kostarikanski građanski rat]] • [[Gana (krunska zemlja)]] • [[Neredi u Accri 1948.]] • [[Velika šestorica (Gana)]] • [[Politika bijele Australije]] • [[Ustavna kriza u Australiji 1975.]] • [[Četvrta Francuska Republika]] • [[Peta Francuska Republika]] • [[Maj 1968]] • [[Druga Brazilska Republika]] • [[Državni udar u Brazilu 1964.]] • [[Vojna diktatura u Brazilu]] • [[Brazilska vojna hunta (1969)]] • [[Narodna Republika Koreja]] • [[Sovjetska civilna uprava]] • [[Privremeni narodni komitet za Sjevernu Koreju]] • [[Korejska demilitarizirana zona]] • [[Bitka za Incheon]] • [[Operacija Pokpoong]] • [[Podjela Koreje]] • [[Korejski sporazum o primirju]] • [[Bombaški napad u Rangoonu]] • [[Ubojstva sjekirom u P'anmunjŏmu]] • [[Kasarne Moncada]] • [[Operacija Mongoose]] • [[Operacija Northwoods]] • [[Cubana de Aviación let 455]] • [[Narodna Republika Angola]] • [[Demokratska Narodna Republika Angola]] • [[Republika Cabinda]] • [[Angolski rat za nezavisnost]] • [[Alvorski sporazum]] • [[Češka i Slovačka Federativna Republika]] • [[ANZUS]] • [[Paktomanija]] • ''[[El Trienio Adeco]]'' • [[Četvrta Venezuelanska Republika]] • [[Pakt iz Puntofija]] • [[Državni udar u Venezueli 1958.]] • [[Državni udar u Venezueli 1945.]] • [[Francuska unija]] • [[Francuska zajednica]] • [[Kraljevina Kambodža (1953–1970)]] • [[Bangkoška zavjera]] • [[Operacija Menu]] • [[Operacija Freedom Deal]] • [[Državni udar u Kambodži 1970.]] • [[Kmerska Republika]] • [[Predsjednički izbori u Kambodži 1972.]] • [[Predstavnička skupština kampućijskog naroda]] • [[Santebal]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Kambodžanski genocid]] ([[Kambodžanska polja smrti]] • [[Drvo smrti]] • [[Choeung Ek]] • [[Masakr u Ba Chúcu]]) • [[Narodna Republika Kampućija]] • [[Plan K5]] • [[Država Kambodža]] • [[Kambodžansko-vijetnamski rat]] • [[Koalicijska vlada Demokratske Kampućije]] • [[Pariški mirovni sporazum (1991)]] • [[Državni udar u Hondurasu 1963.]] • [[Državni udar u Hondurasu 1975.]] • [[Honduraška vojna hunta (1956–1957)]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Fudbalski rat]] • [[Sahelsko-beninska unija]] • [[Republika Dahomej]] • [[Državni udar u Dahomeju 1963.]] • [[Predsjedničko vijeće (Dahomej)]] • [[Predsjednički izbori u Dahomeju 1970.]] • [[Državni udar u Dahomeju 1972.]] • [[Narodna Republika Benin]] • [[Pokušaj državnog udara u Beninu 1977.]] • [[Fidži (dominion)]] • [[Državni udari na Fidžiju 1987.]] • [[Operacija Morris Dance]] • [[Estonska vlada u egzilu]] • [[Deklaracija suvereniteta Estonske SSR]] • [[Raspjevana revolucija]] • [[Fosforitni rat]] • [[Pismo četrdesetorice]] |group6 = 1990-e<br>XXI. vijek |list6 = [[Crno proljeće (Kuba)]] • [[Opći izbori u Angoli 1992.]] • [[Masakr na Noć vještica]] • [[Pokušaji državnih udara u Venezuel 1992.]] • [[Bolivarska revolucija]] • [[Pokušaj državnog udara u Venezueli 2002.]] • [[Prijelazna uprava Ujedinjenih nacija u Kambodži|UNTAC]] • [[Privremena vlada nacionalnog jedinstva i nacionalnog spasa Kambodže]] • [[Ustavna kriza u Hondurasu 2009.]] • [[Državni udar u Hondurasu 2009.]] • [[UTAGE let 141]] • [[Državni udar na Fidžiju 2000.]] • [[Državni udar na Fidžiju 2006.]] }} |group2 = Pravo<br>Kriminologija |group2style = text-align:center; color:black; background:silver; border:1px solid black; |list2= [[Scotland Yard]] • [[Old Bailey]] • ''[[Volksgerichtshof]]'' • [[Vrhovni sud Kostarike]] • [[Vrhovni sud Gane]] • [[Ustav Australije]] • [[Ustav Gane]] • [[Ustav Francuske (1791)]] • [[Ustav Francuske (1793)]] • [[Ustav Francuske (1795)]] • [[Ustav Francuske (1799)]] • [[Ustav Francuske (1802)]] • [[Ustav Francuske (1804)]] • [[Povelja iz 1814.]] • [[Dopunski akt ustavima Prvog Carstva]] • [[Povelja iz 1830.]] • [[Ustav Francuske (1848)]] • [[Ustav Francuske (1852)]] • [[Francuski ustavni zakoni (1875)]] • [[Ferryjevi zakoni]] • [[Francuski ustavni zakon (1940)]] • [[Francuski ustavni zakon (1945)]] • [[Ustav Francuske (1946)]] • [[Ustav Francuske]] • [[Ustav Brazila]] • [[Ustav Sjeverne Koreje]] • [[Ustav Kube]] • [[Bustamanteov kodeks]] • [[Ustav Angole]] • [[Ustavni sud (Češka)]] • [[Macdonaldova trijada]] • [[Vrhovni sud Novog Zelanda]] • [[Ustav Novog Zelanda]] • [[Panoptikon]] • [[Deklaracija nezavisnosti Novog Zelanda]] • [[Sporazum iz Waitangija]] • [[Vrhovni sud pravde (Venezuela)]] • [[Ustav Venezuele]] • [[Deklaracija nezavisnosti (Venezuela)]] • [[Ustav Kambodže]] • [[Kambodžanski tribunal]] • [[Ustav Hondurasa]] • [[Vrhovni sud pravde (Honduras)]] • [[Ustav Benina]] • [[Kvazisud]] • ''[[modus operandi]]'' • [[Ustav Fidžija]] • [[Zakon o pomirbi, toleranciji i jedinstvu]] • [[Ustav Estonije]] |group3 = Politika |group3style = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = Općenito |list1 = [[Nacizam]] • ''[[Révolution nationale]]'' • [[Koronelizam]] • ''[[Juche]]'' • ''[[Songun]]'' • ''[[Songbun]]'' • [[Neutralna država]] • [[Čavizam]] • [[Nulta godina (Kambodža)|Nulta godina]] • ''[[Françafrique]]'' |group2 = Posebno |list2 = [[Popis njemačkih ministara obrane]] • [[Premijer Ujedinjenog Kraljevstva]] • [[Hitlerov kabinet]] • [[Premijer Japana]] • ''[[Kokkai]]'' • [[Nacionalna stranka oslobođenja (Kostarika)|PLN]] • [[Stranka građanske akcije|PAC]] • [[Libertarijanski pokret|ML]] • [[Predsjednik Kostarike]] • [[Zakonodavna skupština (Kostarika)]] • [[Predsjednik Gane]] • [[Premijer Gane]] • [[Stranka narodne konvencije|CPP]] • [[Parlament Gane]] • [[Državni savjet (Gana)]] • [[Premijer Australije]] • [[Parlament Australije]] • [[Generalni guverner Australije]] • [[Premijer Francuske]] • [[Predsjednik Francuske]] • [[Francuski parlament]] • [[Senat (Francuska)]] • [[Narodna skupština (Francuska)]] • [[Kongres Francuskog parlamenta]] • [[Predsjednik Brazila]] • ''[[Congresso Nacional]]'' • ''[[Senado Federal]]'' • ''[[Câmara dos Deputados]]'' • [[Premijer Brazila]] • [[Vječni predsjednik republike]] • [[Vrhovna narodna skupština]] • [[Premijer Sjeverne Koreje]] • [[Administrativna podjela Sjeverne Koreje]] • [[Spisak vrhovnih vođa Sjeverne Koreje]] • [[Spisak državnih poglavara Sjeverne Koreje]] • ''[[Ch'ŏndogyo Ch'ŏngudang]]'' • [[Predsjednik Kube]] • [[Premijer Kube]] • [[Nacionalna skupština narodne sile]] • [[Predsjednik Angole]] • [[Potpredsjednik Angole]] • [[Premijer Angole]] • [[Narodna skupština (Angola)]] • [[Generalni guverner Novog Zelanda]] • [[Premijer Novog Zelanda]] • [[Parlament Novog Zelanda]] • [[Predstavnički dom (Novi Zeland)]] • [[Zakonodavno vijeće (Novi Zeland)]] • [[Laburistička stranka Novog Zelanda]] • [[Zelena stranka Aotearoe Novog Zelanda]] • [[Prvo Novi Zeland]] • [[Kolonijalni tajnik Novog Zelanda]] • [[Predsjednik Venezuele]] • [[Narodna skupština (Venezuela)]] • [[Demokratska akcija (Venezuela)]] • [[Parlament Kambodže]] • [[Senat (Kambodža)]] • [[Narodna skupština (Kambodža)]] • [[Kralj Kambodže]] • [[Premijer Kambodže]] • [[Liberalna stranka (Kambodža)]] • [[Demokratska stranka (Kambodža)]] • [[Sangkum]] • [[Komunistička partija Kampućije]] • [[Nacionalni kongres (Honduras)]] • [[Predsjednik Hondurasa]] • [[Narodna skupština (Benin)]] • [[Predsjednik Benina]] • [[Premijer Benina]] • [[Conseil de l'Entente]] • [[Partija narodne revolucije Benina]] • [[Predsjednik Fidžija]] • [[Premijer Fidžija]] • [[Parlament Fidžija]] • [[Senat (Fidži)]] • [[Predstavnički dom (Fidži)]] • [[Veliko vijeće poglavica]] • [[Guverner Fidžija]] • [[Generalni guverner Fidžija]] • [[Administrativna podjela Fidžija]] • [[Premijer Kraljevstva Fidži]] • [[Ratu]] • [[Glavni ministar Fidžija]] • [[Zakonodavno vijeće (Fidži)]] • ''[[Riigikogu]]'' • [[Premijer Estonije]] • ''[[Riigihoidja]]'' • [[Komunistička partija Estonije]] }} |group4 = Vojna znanost |group4style = text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |list4= [[Regia Marina]] • [[Royal Navy]] • [[Vojska Kostarike]] • ''[[Maréchal de France]]'' • ''[[École spéciale militaire de Saint-Cyr]]'' • [[Korejska narodna armija]] • [[USS Pueblo (AGER-2)]] • ''[[Movimiento 26 de Julio]]'' • [[Oružane snage Angole]] • [[Kubanske revolucionarne oružane snage]] • ''[[Generalissimus]]'' • [[Khmer Issarak]] • [[Dahomejske Amazonke]] • [[Oružane snage Republike Fidži]] |group5 = Lingvistika |group5style = text-align:center; color:black; background: white; border:1px solid black; |list5 = [[Joruba jezik]] • [[Fon jezik]] • [[Fidžijski jezik]] • [[Fidžijski hindski jezik]] • [[Rotumanski jezik]] |group6 = Ostalo |group6style = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |list6= [[Kultura Sovjetskoga Saveza]] • [[Centar za obiteljske evidencije]] • [[Stair House]] • [[David Livingstone Centre]] • [[Psihijatrijska bolnica Broadmoor]] • [[The Blind Beggar]] • [[Oni (folklor)]] • ''[[Hanami]]'' • [[Tri mudra majmuna]] • ''[[The Strand Magazine]]'' • [[221B Baker Street]] • [[Museo Nacional de Costa Rica]] • [[Mekatelyu]] • [[Nacionalni park Tortuguero]] • [[Nacionalni park Poás]] • [[Waakye]] • [[Ganci]] • [[Sveučilište u Adelaideu]] • [[Sveučilište u Melbourneu]] • [[Marianne]] • [[Čudovište iz Rajskog jezera]] • ''[[Rodong Sinmun]]'' • [[Korejska centralna novinska agencija]] • [[Festival Arirang]] • [[Vargaška tragedija]] • [[Kambodžanski riel]] • [[Novi ljudi]] • [[Nacionalni autonomni univerzitet Hondurasa]] • [[Naša Gospa od Suyape]] • [[Zapadnoafrički CFA franak]] • [[Srednjoafrički CFA franak]] • [[Chupa Chups]] • [[Univerzitet na Fidžiju]] • [[Fidžijski dolar]] • [[Nacionalni park Sigatoka Sand Dunes]] • ''[[Cibi]]'' • [[Estonska marka]] • ''[[Postimees]]'' • [[Zastava Estonske Sovjetske Socijalističke Republike]] |below= }} ===Biografije=== {{Navbox generic |titlestyle = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Doprinosi vezani uz društvene znanosti |groupstyle = text-align:center; color:red; border:1px solid silver; |abovestyle=text-align:center; color:#702963;background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |belowstyle= text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |groupstyle = text-align:center; color:#702963; background:#DF73FF; border:1px solid #702963; |above= |group1 = Povijest |group1style = text-align:center; color:#800000; background:#C19A6B; border:1px solid #800000; |list1= [[Slavko Goldstein]] |group2 = Pravo<br>Kriminologija |group2style = text-align:center; color:black; background:silver; border:1px solid black; |list2= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:black; background:silver; border:1px solid black; |group1 = Pravo |list1 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Roland Freisler]] • [[Clarence Darrow]] • [[Moisés Vieites]] • [[Antonio Sánchez de Bustamante y Sirvén]] |group2 = Kriminologija |list2 = [[Vlado Černozemski]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Braća Kray]] • [[George Cornell]] • [[Jack McVitie]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Leopold i Loeb]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Jack Trbosjek]] ([[:Kategorija:Jack Trbosjek|kategorija /uz izuzetke/]]) • [[Igor Guzenko]] • [[Issei Sagawa]] • [[Charles Augustus Howell]] • [[Charlotte Corday]] • [[Charles-Henri Sanson]] • [[Felice Orsini]] • [[Sante Geronimo Caserio]] • [[Leonard Read]] }} |group3 = Politika |group3style = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = Amerike |list1 = {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |list1 =[[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Harry S. Truman]] • [[William H. Seward]] • [[William Jennings Bryan]] • [[Harvey Milk]] • [[Dan White]] • [[George Moscone]] • [[Frank B. Kellogg]] • [[Fiorello H. La Guardia]] |group2 = {{flagicon|KAN}} Kanada |list2= [[Lester B. Pearson]] • [[Pierre Trudeau]] |group3 = {{flagicon|Kostarika}} Kostarika |list3= [[Juan Mora Fernández]] • [[José María Castro Madriz]] • [[Federico Tinoco Granados]] • [[Otilio Ulate Blanco]] • [[José Figueres Ferrer]] • [[Rafael Ángel Calderón Guardia]] • [[Laura Chinchilla]] • [[Óscar Arias]] |group4 = {{flagicon|Brazil}} Brazil |list4= [[Deodoro da Fonseca]] • [[Pedro I od Brazila]] • [[Pedro II od Brazila]] • [[Arthur Bernardes]] • [[Venceslau Brás]] • [[Washington Luís]] • [[Júlio Prestes]] • [[Getúlio Vargas]] • [[Plínio Salgado]] • [[João Goulart]] • [[Humberto Castelo Branco]] • [[Artur da Costa e Silva]] • [[Ernesto Geisel]] |group5 = {{flagicon|Kuba}} Kuba |list5= [[Carlos Saladrigas Zayas]] • [[Ramón Zaydín]] • [[Anselmo Alliegro y Milá]] • [[Félix Lancís Sánchez]] • [[Tomás Estrada Palma]] • [[Ramón Grau]] • [[Gerardo Machado]] • [[Camilo Cienfuegos]] |group6 = {{flagicon|Venezuela}} Venezuela |list6= [[José Antonio Páez]] • [[Cristóbal Mendoza]] • [[Francisco de Miranda]] • [[Rómulo Gallegos]] • [[Rafael Urdaneta]] • [[Juan Vicente Gómez]] • [[Cipriano Castro]] • [[Rafael Caldera]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Rómulo Betancourt]] |group7 = {{flagicon|HON}} Honduras |list7= [[Juan Orlando Hernández]] • [[Dionisio de Herrera]] • [[Francisco Morazán]] • [[José Francisco Zelaya]] • [[Francisco Ferrera]] • [[Ramón Villeda Morales]] • [[Julio Lozano Díaz]] • [[Oswaldo López Arellano]] • [[Juan Alberto Melgar]] • [[Manuel Zelaya]] • [[Roberto Micheletti]] }} |group2 = Europa |list2= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1={{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo |list1=[[Edward VIII.]] • [[George VI.]] • [[Herbert Henry Asquith]] • [[Clement Attlee]] • [[Tom Driberg]] • [[Robert Boothby, baron Boothby]] • [[Arnold Wienholt Hodson]] • [[Spencer Perceval]] |group2 = {{flagicon|SSSR}} Sovjetski Savez |list2 = [[Nikita Hruščov]] • [[Jurij Andropov]] • [[Konstantin Černjenko]] • [[Andrej Gromijko]] • [[Vjačeslav Molotov]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = {{flagicon|RUS}} Rusija |list1 = [[Boris Jeljcin]] |group2 = {{flagicon|GRU}} Gruzija |list2 = [[Eduard Ševarnadze]] |group3 = {{flagicon|EST}} Estonija |list3 = [[Jaan Anvelt]] • [[Karl Kark]] • [[Konstantin Päts]] • [[Jaan Tõnisson]] • [[Kaarel Eenpalu]] • [[Jüri Uluots]] • [[Hjalmar Mäe]] • [[Johannes Vares]] • [[Jüri Ratas]] • [[Alar Karis]] }} |group3 = {{flagicon|FRA}} Francuska |list3 = [[Charles de Gaulle]] • [[Philippe de Gaulle]] • [[Pierre Laval]] • [[Adolphe Thiers]] • [[Louis Barthou]] • [[Jean Monnet]] • [[Philippe d'Orléans, grof od Pariza|Philippe d'Orléans]] • [[Emmanuel Joseph Sieyès]] • [[Roger Ducos]] • [[Jean-Paul Marat]] • [[Louis Antoine de Saint-Just]] • [[Camille Desmoulins]] • [[Joséphine de Beauharnais]] • [[Joseph Fouché]] • [[Lucien Bonaparte]] • [[Élisa Bonaparte]] • [[Louis Bonaparte]] • [[Napoléon Louis Bonaparte]] • [[Jérôme Bonaparte]] • [[François Guizot]] • [[Lazare Carnot]] • [[Louis-Mathieu Molé]] • [[Victor de Broglie (1785–1870)|Victor de Broglie]] • [[Louis Blanc]] • [[Alexis de Tocqueville]] • [[Louis Eugène Cavaignac]] • [[Eugénie de Montijo]] • [[Napoléon Eugène Louis Bonaparte]] • [[Louis Jules Trochu]] • [[Patrice de Mac Mahon]] • [[Louis Auguste Blanqui]] • [[Léon Gambetta]] • [[Marie François Sadi Carnot]] • [[Jules Grévy]] • [[Albert de Broglie]] • [[Jules Armand Dufaure]] • [[William Henry Waddington]] • [[Jules Ferry]] • [[Jean Casimir-Perier]] • [[Charles Dupuy]] • [[Félix Faure]] • [[Émile Loubet]] • [[Raymond Poincaré]] • [[Aristide Briand]] • [[Paul Deschanel]] • [[Alexandre Millerand]] • [[Gaston Doumergue]] • [[Paul Doumer]] • [[Édouard Herriot]] • [[Pierre-Étienne Flandin]] • [[André Tardieu]] • [[Édouard Daladier]] • [[Albert Lebrun]] • [[André Maginot]] • [[Léon Blum]] • [[Vincent Auriol]] • [[René Coty]] • [[Alain Poher]] • [[Valéry Giscard d'Estaing]] |group4 = {{flagicon|NJE}} Njemačka |list4 = [[Konrad Adenauer]] (suradnja) {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = {{flagicon|NJE|empire}} Njemačko Carstvo |list1 = |group2 = {{flagicon|NJE}} Weimarska Republika |list2 = [[Wilhelm Cuno]] • [[Gustav Stresemann]] • [[Wilhelm Marx]] • [[Joseph Wirth]] • [[Philipp Scheidemann]] • [[Gustav Bauer]] • [[Konstantin Fehrenbach]] • [[Hans Luther]] • [[Hugo Haase]] • [[Kurt von Schleicher]] |group3 = {{flagicon|NJE|Nazi}} Treći Reich |list3 = [[Heinrich Himmler]] • [[Lutz Graf Schwerin von Krosigk]] • [[Martin Bormann]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Joseph Goebbels]] • [[Edmund Veesenmayer]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Hermann Göring]] • [[Walther Funk]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Reinhard Heydrich]] • [[Karl-Siegmund Litzmann]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Alfred Rosenberg]] |group4 = {{flagicon|DDR}} Istočna Njemačka |list4 = [[Walter Ulbricht]] }} |group5 = {{flagicon|ITA}} Italija |list5 = [[Giovanni Giolitti]] |group6 = {{flagicon|ŠPA}} Španjolska |list6 = [[Francisco Franco]] |group7 = {{flagicon|POLJ}} Poljska |list7 = [[Wojciech Jaruzelski]] • [[Bronisław Komorowski]] |group8 = {{flagicon|ŠVE}} Švedska |list8 = [[Olof Palme]] |group9 = {{flagicon|AUT}} Austrija |list9 = [[Karl Renner]] |group10 = {{flagicon|GRČ}} Grčka |list10 = [[Ioannis Metaxas]] |group12 = {{flagicon|Austro-Ugarska}} Austro-Ugarska |list12 = [[Marija Terezija|Maria Theresia]] • [[Josip II., car Svetog Rimskog Carstva|Joseph II.]] • [[Leopold II., car Svetog Rimskog Carstva|Leopold II.]] • [[Karlo VI., car Svetog Rimskog Carstva|Karl VI.]] • [[Franjo I., car Svetog Rimskog Carstva|Franz I.]] • [[Franjo II., car Svetog Rimskog Carstva|Franz II.]] • [[Ferdinand I. Austrijski|Ferdinand I.]] • [[Franjo Josip I.|Franz Joseph I.]] (dopuna) • [[Aleksandar Drašković]] • [[Sofija Chotek]] • [[Marie-Louise od Austrije]] |group13 = {{flagicon|SRB}} Srbija |list13 = [[Ilija Garašanin]] • [[Milan Nedić]] • [[Aleksandar I. Karađorđević]] |group14 = {{flagicon|MAĐ}} Mađarska |list14 = [[Lajos Kossuth]] • [[Károly Khuen-Héderváry]] • [[Miklós Horthy]] |group15 = {{flagicon|FIN}} Finska |list15 = [[Jaana Pelkonen]] • [[Carl Gustaf Emil Mannerheim]] |group16 = {{flagicon|RUM}} Rumunjska |list16 = [[Ion Antonescu]] • [[Nicolae Ceauşescu]] |group17 = {{flagicon|ČEŠ}} Češka |list17 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Edvard Beneš]] }} |group3= Azija i<br>Oceanija |list3= [[Kir Mlađi]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1 = {{flagicon|JAP}} Japan |list1 = [[Hirohito]] • [[Itō Hirobumi]] • [[Hideki Tōjō]] • [[Hara Takashi]] • [[Tsuyoshi Inukai]] • [[Keisuke Okada]] • [[Fumio Gotō]] • [[Yasuo Fukuda]] • [[Eisaku Satō]] • [[Car Taishō]] • [[Minamoto no Yoritomo]] • [[Yasuhiro Nakasone]] |group2 = {{flagicon|Kina}} Kina |list2 = [[Pu Yi]] |group3 = {{flagicon|VIJ}} Vijetnam |list3 = [[Hồ Chí Minh]] |group4 = {{flagicon|Tajvan}} Republika Kina/Tajvan |list4 = [[Sun Jat-sen]] • [[Chiang Kai-shek]] |group5 = {{flagicon|Indija}} Indija |list5 = [[Jawaharlal Nehru]] |group6 = [[File:Flag of Korea 1882.svg|22px|border]] Koreja |list6 = [[Sunjong od Koreje]] {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1= {{flagicon|Sjeverna Koreja}} Sjeverna Koreja |list1 = [[Kim Il-sung]] • [[Kim Jong-il]] • [[Kim Yŏng-nam]] • [[Kim Il (političar)|Kim Il]] |group2 = {{flagicon|Južna Koreja}} Južna Koreja |list2 = }} |group7 = {{flagicon|IZR}} Izrael |list7 = [[Menahem Begin]] |group8 = {{flagicon|Kambodža}} Kambodža |list8 = [[Norodom Sihanouk]] • [[Norodom Sihamoni]] • [[Ponhea Yat]] • [[Ang Duong]] • [[Norodom od Kambodže]] • [[Sisowath od Kambodže]] • [[Sisowath Monivong]] • [[Sơn Ngọc Thành]] • [[Penn Nouth]] • [[Nuon Chea]] • [[Ieng Sary]] • [[Pol Pot]] • [[Khieu Samphan]] • [[Kang Kek Iew]] • [[Hun Sen]] |group9 = {{flagicon|Jordan}} Jordan |list9 = [[Hussein I., kralj Jordana|Hussein I.]] |group12 = {{flagicon|AUS}} Australija |list12 = [[Edmund Barton]] • [[Ben Chifley]] • [[Harold Holt]] • [[John Curtin]] • [[Robert Menzies]] • [[Gough Whitlam]] • [[John Kerr]] • [[Malcolm Fraser]] • [[Stanley Bruce]] |group11 = {{flagicon|NZL}} Novi Zeland |list11 = [[Patsy Reddy]] • [[William Hobson]] • [[James Busby]] • [[Henry Sewell]] • [[Alfred Domett]] • [[John Ballance]] • [[Richard Seddon]] • [[Michael Joseph Savage]] • [[Peter Fraser (novozelandski političar)|Peter Fraser]] |group10 = {{flagicon|Mjanmar}} Mjanmar |list10 = [[U Thant]] |group13 = {{flagicon|FIJ}} Fidži |list13 = [[Seru Epenisa Cakobau]] • [[Kamisese Mara]] • [[Sitiveni Rabuka]] • [[Timoci Bavadra]] • [[Penaia Ganilau]] • [[Josefa Iloilo]] • [[Frank Bainimarama]] • [[Jioji Konrote]] • [[Epeli Nailatikau]] }} |group4= Afrika |list4= {{Navbox subgroup | groupstyle = text-align:center; color:white; background: black; border:1px solid silver; |group1= {{flagicon|EGI}} Egipat |list1= [[Gamal Abdel Nasser]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Anwar Sadat]] • [[Hosni Mubarak]] |group2= {{flagicon|ANG}} Angola |list2= [[Agostinho Neto]] • [[Lopo do Nascimento]] • [[Fernando José de França Dias Van-Dúnem]] • [[José Eduardo dos Santos]] • [[Jonas Savimbi]] • [[João Lourenço]] |group3= {{flagicon|SOM}} Somalija |list3= [[Mohamed Siad Barre]] |group4= {{flagicon|ZIM}} Zimbabve |list4= [[Robert Mugabe]] |group5={{flagicon|TOG}} Togo |list5= [[Faure Gnassingbé]] |group6={{flagicon|CIV}} Obala Bjelokosti |list6=[[Félix Houphouët-Boigny]] |group7={{flagicon|Gvineja}} Gvineja |list7= [[Ahmed Sékou Touré]] |group8={{flagicon|GAN}} Gana |list8= [[Samia Nkrumah]] • [[John Dramani Mahama]] • [[John Atta Mills]] • [[John Agyekum Kufuor]] • [[Jerry Rawlings]] • [[Hilla Limann]] • [[Fred Akuffo]] • [[Ignatius Kutu Acheampong]] • [[Edward Akufo-Addo]] • [[Nii Amaa Ollennu]] • [[Akwasi Afrifa]] • [[Joseph Arthur Ankrah]] • [[Kofi Abrefa Busia]] • [[Nana Akufo-Addo]] |group9={{flagicon|BEN}} Benin |list9= [[Gangnihessou]] • [[Dakodonou]] • [[Houegbadja]] • [[Hangbè]] • [[Agaja]] • [[Ghézo]] • [[Béhanzin]] • [[Agoli-Agbo]] • [[Toffa I]] • [[Sourou-Migan Apithy]] • [[Hubert Maga]] • [[Justin Ahomadégbé-Tomêtin]] • [[Christophe Soglo]] • [[Émile Derlin Zinsou]] • [[Mathieu Kérékou]] • [[Thomas Boni Yayi]] • [[Patrice Talon]] }} }} |group4 = Vojna znanost |group4style = text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |list4= {{Navbox subgroup | groupstyle =text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |group1= {{flagicon|SAD}} Sjedinjene Države |list1= [[Douglas MacArthur]] • [[Omar Bradley]] |group2= {{flagicon|UK}} Ujedinjeno Kraljevstvo |list2= [[Andrew Cunningham]] • [[Harold Alexander]] • [[Jean Conan Doyle]] • [[John Jellicoe]] • [[Bernard Freyberg]] |group3= {{flagicon|FRA}} Francuska |list3= [[Philippe Pétain]] • [[Louis Franchet d'Esperey]] • [[Joseph Jacques Césaire Joffre]] • [[Ferdinand Foch]] • [[Gilbert du Motier, markiz de La Fayette]] • [[Joachim Murat]] • [[Michel Ney]] • [[Pierre-Charles Villeneuve]] • [[Georges Ernest Boulanger]] • [[Robert Nivelle]] • [[François Darlan]] • [[Henri Giraud]] • [[Maxime Weygand]] • [[Maurice Gamelin]] • [[Bob Denard]] |group4= {{flagicon|ITA}} Italija |list4= [[Alfredo Guzzoni]] • [[Angelo Iachino]] |group5= {{flagicon|POLJ}} Poljska |list5= [[Edward Rydz-Śmigły]] |group6= {{flagicon|VIJ}} Vijetnam |list6= [[Võ Nguyên Giáp]] |group7= {{flagicon|NJE}} Njemačka |list7= {{Navbox subgroup | groupstyle =text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |group1={{flagicon|NJE|empire}} Njemačko Carstvo |list1= [[Alfred von Schlieffen]] • [[Erich Ludendorff]] • [[Erich von Falkenhayn]] • [[August von Mackensen]] • [[Reinhard Scheer]] • [[Franz von Hipper]] • [[Colmar Freiherr von der Goltz]] • [[Alfred von Tirpitz]] • [[Adolf von Seckendorff]] |group2={{flagicon|NJE|Nazi}} Treći Reich |list2= [[Karl Dönitz]] • [[Wilm Hosenfeld]] • [[Friedrich Paulus]] • [[Erich von Manstein]] • [[Wilhelm Keitel]] }} |group8= {{flagicon|Austro-Ugarska}} Austro-Ugarska |list8= [[Oskar Potiorek]] • [[Conrad von Hötzendorf]] • [[Alois Hitler]] |group9= {{flagicon|JAP}} Japan |list9= [[Isoroku Jamamoto]] • [[Princ Akihito Komatsu]] • [[Takamori Saigō]] |group10= {{flagicon|SRB}} Srbija |list10= [[Pavle Jurišić Šturm]] |group11= {{flagicon|RUS}} Rusija |list11={{Navbox subgroup | groupstyle =text-align:center; color:#556B2F; background:#6B8E23; border:1px solid #556B2F; |group1={{flagicon|RUS}} Rusko Carstvo |list1= [[Aleksej Brusilov]] • [[Pjotr Wrangel]] • [[Nikolaj Judenič]] |group2={{flagicon|SSSR}} Sovjetski Savez |list2= [[Georgij Žukov]] • [[Konstantin Rokosovski]] • [[Nikolaj Kuznjecov]] }} |group12= {{flagicon|SJKOR}} Sjeverna Koreja |list12= [[Nam Il]] |group13= {{flagicon|EST}} Estonija |list13 = [[Johan Laidoner]] • [[Ain-Ervin Mere]] }} |group5 = Filozofi |group5style = text-align:center; color:#6699CC; background:#73C2FB; border:1px solid #6699CC; |list5= [[Baruch de Spinoza]] • [[Émile Durkheim]] • [[Jean-François Lyotard]] • [[Jacques Derrida]] • [[Louis Althusser]] • [[José Ortega y Gasset]] • [[Jeremy Bentham]] |group6 = Ostalo |group6style = text-align:center; color:#808080; background: #DCDCDC; border:1px solid #808080; |list6= [[David Livingstone]] • [[Oskar Schindler]] • [[Emilie Schindler]] • [[Wallis Simpson]] • [[Alice Pleasance Liddell]] • [[Ottla Kafka]] • [[Sadako Sasaki]] • [[Peter Turkson]] • [[Theodosia Okoh]] • [[Joan Sutherland]] • [[Maria Letizia Ramolino]] • [[Jan Palach]] • [[Pedro Álvares Cabral]] • [[Bernhard Schwarz]] • [[Michel Wieviorka]] • [[Carlos Manuel de Céspedes]] • [[Elián González]] • [[Diogo Cão]] • [[Paulo Dias de Novais]] • [[Irene Sáez]] • [[Anthelme Mangin]] • [[Dith Pran]] • [[Sydney Schanberg]] • [[Charles Delaunay]] • [[Poe Toaster]] • [[Virginia Eliza Clemm Poe]] • [[Lempira (vođa Lenka)|Lempira]] • [[Udre Udre]] • [[Aleksandar Langfang]] |below= }} ==Sport== {{Navbox generic |titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi |title= Općenito o sportu (po sportovima) |groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |belowstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = [[File:Football pictogram.svg|20px]] Nogomet |list1= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Reprezentacije |list1= {{nowrap begin}} {{flagicon|ANG}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Angole|Angola]] {{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Australije|Australija]] {{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Benina|Benin]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Francuske|Francuska]] {{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Gane|Gana]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|HON}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Hondurasa|Honduras]] {{•w}} {{flagicon|Kambodža}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Kambodže|Kambodža]] {{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Kostarike|Kostarika]] {{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Kube|Kuba]] {{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Poljske|Poljska]] {{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Ukrajine|Ukrajina]] {{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Venezuele|Venezuela]] {{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Fidžija|Fidži]] {{nowrap end}} |group2 = Klubovi |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|ENG}} [[Arsenal FC]] {{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Fulham FC]] {{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[4.25]] {{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Pyongyang City SC]] {{nowrap end}} |group3 = Lige |list3= {{nowrap begin}} {{flagicon|FRA}} [[Ligue 1]] {{nowrap end}} |group4 = Prvenstva |list4= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[FIFA Svjetsko prvenstvo|Svjetsko prvenstvo]] |list1= {{nowrap begin}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA|1830}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 1938|1938.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|BRA|1889a}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 1950|1950.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 1998|1998.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|BRA}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 2014|2014.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|RUS}} [[FIFA Svjetsko prvenstvo 2018.|2018.]] {{nowrap end}} {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Finala |list1= {{nowrap begin}} [[Nizozemska - Zapadna Njemačka (finale Svjetskog prvenstva u nogometu 1974.)|1974.]] {{•w}} [[Brazil - Francuska (finale FIFA Svjetskog prvenstva 1998)|1998.]] {{•w}} [[Italija - Francuska (finale Svjetskog prvenstva u nogometu 2006.)|2006.]] {{•w}} [[Francuska – Hrvatska (finale FIFA Svjetskog prvenstva 2018.)|2018.]] {{nowrap end}} }} |group2 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[UEFA Euro|Europsko prvenstvo]] |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|POLJ}} / {{flagicon|UKR}} [[UEFA Euro 2012|2012.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[UEFA Euro 2016.|2016.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|EU}} [[UEFA Euro 2020.|2020.]] {{nowrap end}} |group3 = Olimpijske igre |list3= |group4 = Kup nacija |list4 = {{nowrap begin}} {{flagicon|GAN}} [[Afrički kup nacija 1963.|1963.]] {{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Afrički kup nacija 1978.|1978.]] {{•w}} {{flagicon|GAN}} / {{flagicon|Nigerija}} [[Afrički kup nacija 2000.|2000.]] {{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Afrički kup nacija 2008.|2008.]] {{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|ANG}} [[Afrički kup nacija 2010.|2010.]] {{nowrap end}} |group5 = [[AFC Azijski kup|Azijski kup]] |list5 = {{nowrap begin}} &nbsp; {{nowrap end}} }} |group5 = Ostalo |list5= {{nowrap begin}} [[FIFA 100]] {{•w}} [[Australija - Američka Samoa (kvalifikacijska utakmica za FIFA Svjetsko prvenstvo 2002)|Australija 31:0 Američka Samoa]] {{•w}} [[Nagrade FIFA Svjetskog prvenstva]] {{•w}} [[Trofej Artemio Franchi]] {{•w}} [[Urugvaj - Brazil (finalna runda FIFA Svjetskog prvenstva 1950)|''Maracanaço'']] {{•w}} ''[[Brazil - Njemačka (polufinale FIFA Svjetskog prvenstva 2014)|Mineiraço]]'' {{•w}} [[Portugal - Sjeverna Koreja (četvrtfinale FIFA Svjetskog prvenstva 1966)|Portugal 5:3 Sjeverna Koreja]] {{•w}} [[Maskote FIFA Svjetskih prvenstava]] {{nowrap end}} {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Suci |list1= {{nowrap begin}} {{flagicon|ARG}} [[Néstor Pitana]] {{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Frank De Bleeckere]] {{•w}} {{flagicon|UZB}} [[Ravšan Irmatov]] {{nowrap end}} |group2 = Stadioni |list2 = {{nowrap begin}} [[Estadio Nacional de Costa Rica (2011)]] {{•w}} [[Stadion Ohene Djan|Ohene Djan]] {{•w}} [[Stadion Baba Yara|Baba Yara]] {{•w}} [[Stade de France]] {{•w}} [[Estádio 11 de Novembro]] {{•w}} [[Stade de l'Amitié]] {{nowrap end}} }} }} |group2 = [[File:Ice hockey pictogram.svg|20px]] Hokej na ledu |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|KAN}} [[Hokej na ledu na ZOI 2010. - muškarci]] {{nowrap end}} |group3 = [[File:Handball pictogram.svg|20px]] Rukomet |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Reprezentacije |list1= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = EHF |list1= {{nowrap begin}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[Francuska rukometna reprezentacija|Francuska]] {{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Srpska rukometna reprezentacija|Srbija]] {{•w}} {{flagicon|UK}} [[Rukometna reprezentacija Ujedinjenog Kraljevstva|Ujedinjeno Kraljevstvo]] {{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Rukometna reprezentacija Mađarske|Mađarska]] {{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Rukometna reprezentacija Španjolske|Španjolska]] {{•w}} {{flagicon|FIN}} [[Rukometna reprezentacija Finske|Finska]] {{•w}} {{flagicon|BJE}} [[Rukometna reprezentacija Bjelorusije|Bjelorusija]] {{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Rukometna reprezentacija Makedonije|Makedonija]] {{•w}} {{flagicon|CG}} [[Rukometna reprezentacija Crne Gore|Crna Gora]] {{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Rukometna reprezentacija Slovenije|Slovenija]] {{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Rukometna reprezentacija Austrije|Austrija]] {{•w}} {{flagicon|BIH}} [[Rukometna reprezentacija Bosne i Hercegovine|Bosna i Hercegovina]] {{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Rukometna reprezentacija Islanda|Island]] {{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Rukometna reprezentacija Češke|Češka]] {{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Rukometna reprezentacija Slovačke|Slovačka]] {{nowrap end}} |group2 = AHF |list2= {{nowrap begin}} {{flagicon|JKO}} [[Rukometna reprezentacija Južne Koreje|Južna Koreja]] {{•w}} {{flagicon|KAT}} [[Rukometna reprezentacija Katara|Katar]] {{•w}} {{flagicon|SAU}} [[Rukometna reprezentacija Saudijske Arabije|Saudijska Arabija]] {{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Rukometna reprezentacija Japana|Japan]] {{•w}} {{flagicon|UAE}} [[Rukometna reprezentacija Ujedinjenih Arapskih Emirata|Ujedinjeni Arapski Emirati]] {{•w}} {{flagicon|SJKOR}} [[Rukometna reprezentacija Sjeverne Koreje|Sjeverna Koreja]] {{nowrap end}} |group3 = CAHB |list3= {{nowrap begin}} {{flagicon|TUN}} [[Rukometna reprezentacija Tunisa|Tunis]] {{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Rukometna reprezentacija Egipta|Egipat]] {{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Rukometna reprezentacija Alžira|Alžir]] {{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Rukometna reprezentacija Angole|Angola]] {{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Rukometna reprezentacija Benina|Benin]] {{•w}} {{flagicon|COD}} [[Rukometna reprezentacija Demokratske Republike Kongo|DR Kongo]] {{nowrap end}} |group4 = OCHF |list4= {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Rukometna reprezentacija Australije|Australija]] {{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Rukometna reprezentacija Novog Zelanda|Novi Zeland]] {{•w}} {{flagicon|Cookovi Otoci}} [[Rukometna reprezentacija Cookovog Otočja|Cookovi Otoci]] {{•w}} {{flagicon|Nova Kaledonija}} [[Rukometna reprezentacija Nove Kaledonije|Nova Kaledonija]] {{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Rukometna reprezentacija Fidžija|Fidži]] {{nowrap end}} |group5 = PATHF |list5= {{nowrap begin}} {{flagicon|ČIL}} [[Čileanska rukometna reprezentacija|Čile]] {{•w}} {{flagicon|ARG}} [[Rukometna reprezentacija Argentine|Argentina]] {{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Rukometna reprezentacija Brazila|Brazil]] {{•w}} {{flagicon|HON}} [[Rukometna reprezentacija Hondurasa|Honduras]] {{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Rukometna reprezentacija Kostarike|Kostarika]] {{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Rukometna reprezentacija Kube|Kuba]] {{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Rukometna reprezentacija Venezuele|Venezuela]] {{nowrap end}} }} |group2 = Klubovi |list2= {{flagicon|FRA}} [[Montpellier HB]] |group3 = Prvenstva |list3= {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] [[Svjetsko prvenstvo u rukometu za muškarce|Svjetsko prvenstvo]] |list1= {{flagicon|NJE|Nazi}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Njemačka 1938.|1938.]] • {{flagicon|ŠVE}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Švedska 1954.|1954.]] • {{flagicon|FRA}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Francuska 1970.|1970.]] • {{flagicon|FRA}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Francuska 2001.|2001.]] • {{flagicon|HRV}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Hrvatska 2009.|2009.]] <small>(osim dvorana)</small> • {{flagicon|ŠVE}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Švedska 2011.|2011.]] • {{flagicon|ŠPA}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Španjolska 2013.|2013.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|Katar}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Katar 2015.|2015.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|FRA}} [[Svjetsko prvenstvo u rukometu - Francuska 2017.|2017.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|DAN}} / {{flagicon|NJE}} [[IHF Svjetsko prvenstvo 2019.|2019.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|EGI}} [[IHF Svjetsko prvenstvo 2021.|2021.]] |group2 = [[Europsko prvenstvo u rukometu|Europsko prvenstvo]] |list2= {{flagicon|POR}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Portugal 1994.|1994.]] • {{flagicon|AUT}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Austrija 2010.|2010.]] • {{flagicon|SRB}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Srbija 2012.|2012.]] • {{flagicon|DAN}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Danska 2014.|2014.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|POLJ}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Poljska 2016.|2016.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|HRV}} [[Europsko prvenstvo u rukometu - Hrvatska 2018.|2018.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|AUT}}{{flagicon|NOR}}{{flagicon|ŠVE}} [[EHF Euro 2020.|2020.]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|MAĐ}}{{flagicon|SLK}} [[EHF Euro 2022.|2022.]] |group3 = [[Rukomet na Olimpijskim igrama|Olimpijske igre]] |list3= {{flagicon|SAD}} [[Rukomet na OI 1996. - muškarci|1996. (M)]] • {{flagicon|KIN}} [[Rukomet na OI 2008. - muškarci|2008. (M)]] • {{flagicon|UK}} [[Rukomet na Olimpijadi 2012. - muškarci|2012. (M)]] • {{flagicon|BRA}} [[Rukomet na Olimpijadi 2016. - muškarci|2016. (M)]] • {{flagicon|JAP}} [[Rukomet na Olimpijadi 2020. – Muškarci|2020. (M)]] |group4 = [[Oceanijski kup nacija (rukomet)|Oceanijsko prvenstvo]] |list4= {{flagicon|NZL}} [[Oceanijski kup nacija - Novi Zeland 2010.|2010.]] • {{flagicon|AUS}} [[Oceanijski kup nacija 2012 (rukomet)|2012.]] |group5 = [[Afrički rukometni kup nacija|Afričko prvenstvo]] |list5= {{flagicon|ANG}} [[Afrički rukometni kup nacija - Angola 2008.|2008.]] }} |group4 = Ostalo |list4= [[Rivalstvo Francuske i Hrvatske u rukometu]] • [[IHF-ov igrač godine]] • [[IHF]] }} |group4 = [[File:Tennis pictogram.svg|20px]] Tenis |list4= {{flagicon|UK}} [[Wimbledon 2009.]] • {{flagicon|UK}} [[Wimbledon 2011.]] |group5 = [[File:Basketball pictogram.svg|20px]] Košarka |list5= [[FIBA EuroBasket]] • "[[Havlicek je ukrao loptu!]]" • [[FIBA Kuća slavnih]] ([[Lista članova FIBA Kuće slavnih|članovi]]) {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; |group1 = Reprezentacije |list1 = {{flagicon|BEN}} [[Košarkaška reprezentacija Benina|Benin]] • {{flagicon|HON}} [[Košarkaška reprezentacija Hondurasa|Honduras]] • [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|SAD}} "[[Muška olimpijska košarkaška reprezentacija Sjedinjenih Američkih Država iz 1992.|Dream Team]]" |group2 = Klubovi |list2 = [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|SAD}} [[Boston Celtics]] ([[Spisak igrača Boston Celticsa|igrači]]) }} | group6 = [[File:Rugby union pictogram.svg|20px]] Ragbi | list6 = {{nowrap begin}} {{flagicon|NZL}} [[Ragbi reprezentacija Novog Zelanda|Novi Zeland]] • {{flagicon|FIJ}} [[Ragbi reprezentacija Fidžija|Fidži]] ([[Ragbi sedam reprezentacija Fidžija|ragbi sedam]]) {{nowrap end}} |below = {{flagicon|SRB}} [[Srbija na OI 2008.]] }} ===Sportaši=== {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | title = Doprinosi o sportašima | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | image = | imageleft = | bodyclass = hlist | group1 = [[File:Athletics pictogram.svg|20px]] Atletika | list1 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ANG}} [[João N'Tyamba]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Jack Metcalfe]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Roman Šebrle]]{{•w}} {{flagicon|JAM}} [[Usain Bolt]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Dayron Robles]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Peter Snell]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Andrej Silnov]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Primož Kozmus]] {{nowrap end}} | group2 = [[File:Boxing pictogram.svg|20px]] Boks | list2 = {{nowrap begin}} {{flagicon|GAN}} [[Clement Quartey]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Eddie Blay]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Prince Amartey]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Teófilo Stevenson]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Francisco Rodríguez (boksač, rođen 1945.)|Francisco Rodríguez]] {{nowrap end}} | group3 = [[File:F1 pictogram.svg|20px]] Formula 1 | list3 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Jack Brabham]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Alan Jones]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Nelson Piquet]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Alain Prost]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Denny Hulme]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Bruce McLaren]] {{nowrap end}} | group4 = [[File:Basketball pictogram.svg|20px]] Košarka | list4 = {{nowrap begin}} {{flagicon|BRA}} [[Nenê]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Leandro Barbosa]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Oscar Schmidt]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Anderson Varejão]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Tiago Splitter]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Jan Veselý]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Tony Parker]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Joakim Noah]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Boris Diaw]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Nicolas Batum]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Pape Sy]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Sean Marks]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Steven Adams]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Danny Ainge]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Red Auerbach]]{{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|SAD}} [[Larry Bird]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Chuck Cooper (košarkaš)|Chuck Cooper]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Bob Cousy]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[John Havlicek]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Tom Heinsohn]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Dennis Johnson]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[K. C. Jones]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Sam Jones (košarkaš)|Sam Jones]]{{•w}} [[Datoteka:LinkFA-star.png|14px]] {{flagicon|SAD}} [[Kevin McHale (košarkaš)|Kevin McHale]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Robert Parish]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Greivis Vásquez]] {{nowrap end}} | group5 = [[File:Fencing pictogram.svg|20px]] Mačevanje | list5 = {{nowrap begin}} {{flagicon|KUB}} [[Ramón Fonst]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Rubén Limardo]] {{nowrap end}} | group6 = [[File:Swimming pictogram.svg|20px]] Plivanje | list6 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Ian Thorpe]]{{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Claudia Poll]]{{•w}} {{flagicon|CRC}} [[Silvia Poll]] {{nowrap end}} | group7 = [[File:Rugby union pictogram.svg|20px]] Ragbi | list7 = {{nowrap begin}} {{flagicon|NZL}} [[Jonah Lomu]] {{nowrap end}} | group8 = [[File:Alpine skiing pictogram.svg|20px]] Skijanje | list8 = {{nowrap begin}} {{flagicon|GAN}} [[Kwame Nkrumah-Acheampong]] {{nowrap end}} | group9 = [[File:Tennis pictogram.svg|20px]] Tenis | list9 = {{nowrap begin}} {{flagicon|FRA}} [[Yannick Noah]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[René Lacoste]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Marion Bartoli]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Richard Gasquet]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Anthony Wilding]] {{nowrap end}} }} {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | title = Doprinosi o rukometašima | listclass = hlist | group1 = Europa | list1 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUT}} [[Thomas Bauer]]{{•w}} {{flagicon|BJE}} [[Sjargej Rutenka]]{{•w}} {{flagicon|BJE}} [[Jurij Šaucou]]{{•w}} {{flagicon|BJE}} [[Mihail Jakimovič]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Veselin Vujović]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Žarko Marković]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Rade Mijatović]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Miloš Vujović]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Filip Jícha]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Jan Filip (rukometaš)|Jan Filip]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Ondřej Zdráhala]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Daniel Kubeš]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[David Juříček]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Flemming Ladefoged Hansen|Flemming Hansen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Søren Stryger]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Kasper Hvidt]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Jan Eiberg Jørgensen|Jan Jørgensen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Lasse Svan Hansen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Michael Damgaard]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Allan Damgaard]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Rasmus Lauge Schmidt]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Nikolaj Jacobsen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Magnus Landin]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Mathias Gidsel]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Anders Eggert]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Marko Mamić]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Igor Karačić]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Zlatko Saračević]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Alvaro Načinović]]{{•w}} {{flagicon|HRV}} [[Ivan Martinović]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Guðjón Valur Sigurðsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Þórir Ólafsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Ólafur Stefánsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Aron Pálmarsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Alexander Petersson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Dagur Sigurðsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Snorri Steinn Guðjónsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Guðmundur Guðmundsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Kristján Andrésson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Ómar Ingi Magnússon]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Viktor Gísli Hallgrímsson]]{{•w}} {{flagicon|LAT}} [[Dainis Krištopāns]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[László Nagy]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Gábor Császár]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Máté Lékai]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Timuzsin Schuch]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Bence Bánhidi]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[József Éles]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Filip Lazarov]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Naumče Mojsovski]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Dejan Manaskov]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Stojanče Stoilov]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Kay Smits]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Luc Steins]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Christian Berge]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Sander Sagosen]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Frank Løke]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Kent Robin Tønnesen]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Torbjørn Bergerud]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Christian O'Sullivan]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Bjarte Myrhol]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Kristian Bjørnsen]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Magnus Abelvik Rød]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Magnus Jøndal]]{{•w}} {{flagicon|NOR}} [[Håvard Tvedten]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Hans Theilig]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Henning Fritz]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Daniel Stephan]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Uwe Gensheimer]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Andreas Wolff]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Tobias Reichmann]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Thomas Knorr]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Volker Zerbe]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Christian Sprenger]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Florian Kehrmann]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Stefan Kretzschmar]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Fabian Wiede]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Timo Kastening]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Hendrik Pekeler]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Christian Schwarzer]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Michael Kraus (rukometaš)|Michael Kraus]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Johannes Golla]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Sławomir Szmal]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Krzysztof Lijewski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Marcin Lijewski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Bartosz Jurecki]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Michał Jurecki]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Mariusz Jurkiewicz]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Mariusz Jurasik]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Carlos Resende]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Alfredo Quintana]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Dmitrij Kovaljev]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Konstantin Igropulo]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Timur Dibirov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Dmitrij Torgovanov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Eduard Kokšarov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Vasilij Kudinov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Denis Krivošljikov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Sergej Pogorelov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Dmitrij Žitnjikov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Valerij Gopin]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Sergej Kosorotov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Vladimir Maksimov (rukometaš)|Vladimir Maksimov]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Dragan Gajić]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Uroš Zorman]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Vid Kavtičnik]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Jure Dolenec]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Aleš Pajovič]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Blaž Janc]]{{•w}} {{flagicon|SLO}} [[Tettey Banfro]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Momir Ilić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Dragan Škrbić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Mladen Bojinović]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Jovica Cvetković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Žarko Šešum]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Arpad Šterbik]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Darko Stanić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Rastko Stojković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Ivan Nikčević]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Petar Nenadić]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Alberto Entrerríos]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Raúl Entrerríos]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Julen Aguinagalde]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Rafael Guijosa]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Viran Morros]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Talant Dujšebajev]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Andrei Xepkin]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Iker Romero]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jaume Fort Mauri]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[David Barrufet]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Alex Dujšebajev]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Daniel Dujšebajev]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jordi Ribera]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Ferrán Solé]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jorge Maqueda]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Roberto García Parrondo]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Gonzalo Pérez de Vargas]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Mateo Garralda]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Enric Masip]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Aleix Gómez]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Gedeón Guardiola]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Stefan Lövgren]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Magnus Wislander]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Ola Lindgren]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Staffan Olsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Ljubomir Vranješ]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Peter Gentzel]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Magnus Andersson (rukometaš)|Magnus Andersson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Johan Jakobsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Tomas Svensson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Tobias Karlsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Kim Andersson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Johan Petersson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Erik Hajas]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Pierre Thorsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Jerry Tollbring]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Niclas Ekberg]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Albin Lagergren]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Jesper Nielsen]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Jim Gottfridsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Hampus Wanne]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Andreas Palicka]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Yngve Lamberg]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Dalibor Doder]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Per Carlén]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Oscar Bergendahl]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI|size=16px}} [[Andy Schmid]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI|size=16px}} [[Marc Baumgartner]]{{•w}} {{flagicon|UK}} [[Steven Larsson]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Oleg Velikij]] {{nowrap end}} {{Navbox subgroup | groupstyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | listclass = hlist |group1 = {{flagicon|FRA}} Francuska |list1= {{nowrap begin}} [[Thierry Omeyer]]{{•w}} [[Nikola Karabatić]]{{•w}} [[Daniel Narcisse]]{{•w}} [[Didier Dinart]]{{•w}} [[Jérôme Fernandez]]{{•w}} [[Luc Abalo]]{{•w}} [[Claude Onesta]]{{•w}} [[Guillaume Gille]]{{•w}} [[Joël Abati]]{{•w}} [[Guillaume Joli]]{{•w}} [[William Accambray]]{{•w}} [[Bruno Martini (rukometaš)|Bruno Martini]]{{•w}} [[Grégory Anquetil]]{{•w}} [[Jackson Richardson]]{{•w}} [[Olivier Girault]]{{•w}} [[Andrej Golić]]{{•w}} [[Patrick Cazal]]{{•w}} [[Stéphane Stoecklin]]{{•w}} [[Bertrand Gille]]{{•w}} [[Michaël Guigou]]{{•w}} [[Cédric Sorhaindo]]{{•w}} [[Sébastien Bosquet]]{{•w}} [[Xavier Barachet]]{{•w}} [[Mathieu Grébille]]{{•w}} [[Cyril Dumoulin]]{{•w}} [[Kentin Mahé]]{{•w}} [[Cédric Burdet]]{{•w}} [[Franck Junillon]]{{•w}} [[Laurent Puigségur]]{{•w}} [[Daouda Karaboué]]{{•w}} [[Samuel Honrubia]]{{•w}} [[Frédéric Volle]]{{•w}} [[Kevynn Nyokas]]{{•w}} [[Grégoire Detrez]]{{•w}} [[Arnaud Bingo]]{{•w}} [[Bertrand Roiné]]{{•w}} [[Sébastien Ostertag]]{{•w}} [[Alain Portes]]{{•w}} [[Daniel Costantini]]{{•w}} [[Denis Lathoud]]{{•w}} [[Stéphane Plantin]]{{•w}} [[Christian Gaudin]]{{•w}} [[Philippe Gardent]]{{•w}} [[Patrice Canayer]]{{•w}} [[Pascal Mahé]]{{•w}} [[Cédric Paty]]{{•w}} [[Sylvain Nouet]]{{•w}} [[Thimothey N'Guessan]]{{•w}} [[Valentin Porte]]{{•w}} [[Igor Anić]]{{•w}} [[Vincent Gérard]]{{•w}} [[Olivier Nyokas]]{{•w}} [[Ludovic Fabregas]]{{•w}} [[Benoît Kounkoud]]{{•w}} [[Théo Derot]]{{•w}} [[Nedim Remili]]{{•w}} [[Adrien Dipanda]]{{•w}} [[Dika Mem]]{{•w}} [[Raphaël Caucheteux]]{{•w}} [[Melvyn Richardson]]{{•w}} [[Hugo Descat]]{{•w}} [[Guéric Kervadec]]{{•w}} [[Philippe Debureau]]{{•w}} [[Nicolas Tournat]]{{•w}} [[Yann Genty]]{{•w}} [[Romain Lagarde]]{{•w}} [[Dylan Nahi]]{{•w}} [[Aymeric Minne]] {{nowrap end}} }} | group2 = Afrika | list2 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ALŽ}} [[Salah Bouchekriou]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Salim Nedjel Hammou]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Messaoud Berkous]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Hassan Mustafa]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Husein Zaki]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Ahmed al-Ahmar]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Jahia Omar]]{{•w}} {{flagicon|COD}} [[Gauthier Mvumbi]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Wael Jallouz]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Issam Tej]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Wissem Hmam]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Amine Bannour]] {{nowrap end}} | group3 = Azija i Oceanija | list3 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Bevan Calvert]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Ognjen Matić]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Taip Ramadani]]{{•w}} {{flagicon|BHR}} [[Husein al-Sajad]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Kyung-Shin Yoon]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Jae-Won Kang]] {{nowrap end}} | group4 = Amerike | list4 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ARG}} [[Eduardo Gallardo]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Rodrigo Salinas Muñoz]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Rafael Capote]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Rolando Uríos]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Carlos Pérez (rukometaš)|Carlos Pérez]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Roberto Julián Duranona]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Julio Fis]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Frankis Marzo]] {{nowrap end}} }} {{Navbox | name = Korisnik:Edgar Allan Poe/Doprinosi | titlestyle = background-color:#AAD0FF; color:black; text-align:center; border:1px solid silver; | title = Doprinosi o nogometašima | groupstyle = background-color:#AAD0FF; text-align:center; border:1px solid silver; | listclass = hlist | group1 = Europa | list1 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ALB}} [[Lorik Cana]]{{•w}} {{flagicon|ALB}} [[Armando Sadiku]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Alessandro Schöpf]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Aleksandar Dragović]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Stefan Lainer]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Michael Gregoritsch]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Christoph Baumgartner]]{{•w}} {{flagicon|AUT}} [[Saša Kalajdžić]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Kevin De Bruyne]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Marouane Fellaini]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Romelu Lukaku]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Dries Mertens]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Divock Origi]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Jan Vertonghen]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Axel Witsel]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Radja Nainggolan]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Toby Alderweireld]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Michy Batshuayi]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Yannick Carrasco]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Eden Hazard]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Adnan Januzaj]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Nacer Chadli]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Thomas Meunier]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Thibaut Courtois]]{{•w}} {{flagicon|BEL}} [[Thorgan Hazard]]{{•w}} {{flagicon|BUG}} [[Dimitar Berbatov]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Mirko Vučinić]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Predrag Mijatović]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Boban Bajković]]{{•w}} {{flagicon|CG}} [[Dragoslav Jevrić]]{{•w}} {{flagicon|ČSSR}} [[Oldřich Nejedlý]]{{•w}} {{flagicon|ČSSR}} [[Antonín Panenka]]{{•w}} {{flagicon|ČSSR}} [[Josef Masopust]]{{•w}} {{flagicon|ČSSR}} [[Ivo Viktor]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Václav Pilař]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Petr Jiráček]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Jan Laštůvka]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Tomáš Hübschman]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Petr Čech]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Tomáš Rosický]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Jan Koller]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Karel Poborský]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Tomáš Necid]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Milan Škoda]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Patrik Schick]]{{•w}} {{flagicon|ČEŠ}} [[Tomáš Holeš]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Nicklas Bendtner]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Michael Krohn-Dehli]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Yussuf Poulsen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Christian Eriksen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Simon Kjær]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Mathias Jørgensen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Nicolai Jørgensen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Lasse Schöne]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Pierre-Emile Højbjerg]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Mikkel Damsgaard]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Andreas Christensen]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Joakim Mæhle]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Kasper Dolberg]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Martin Braithwaite]]{{•w}} {{flagicon|DAN}} [[Thomas Delaney]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Bobby Charlton]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Kevin Keegan]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Paul Ince]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Gary Lineker]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Geoff Hurst]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Gordon Banks]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Peter Shilton]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[David Seaman]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Glen Johnson]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Danny Welbeck]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Theo Walcott]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[John Terry]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Steven Gerrard]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Gary Neville]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Owen Hargreaves]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Ashley Young]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Ashley Cole]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Joleon Lescott]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Wayne Rooney]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Sol Campbell]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Daniel Sturridge]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Raheem Sterling]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Luke Shaw]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Eric Dier]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Jamie Vardy]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Marcus Rashford]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Harry Kane]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Jesse Lingard]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Kieran Trippier]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Jordan Henderson]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Harry Maguire]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Dele Alli]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Jude Bellingham]]{{•w}} {{flagicon|ENG}} [[Bukayo Saka]]{{•w}} {{flagicon|FIN}} [[Joel Pohjanpalo]]{{•w}} {{flagicon|FIN}} [[Lukáš Hrádecký]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Fabien Barthez]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Lilian Thuram]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Marcus Thuram]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Patrick Vieira]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Thierry Henry]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Alou Diarra]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Claude Makélélé]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Florent Malouda]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Vikash Dhorasoo]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Alain Giresse]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Didier Deschamps]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Raymond Kopa]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Marius Trésor]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Marcel Desailly]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Luis Fernández]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Aimé Jacquet]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Nicolas Anelka]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Bixente Lizarazu]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Youri Djorkaeff]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Jean Vincent (fudbaler)|Jean Vincent]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Sylvain Wiltord]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Hugo Lloris]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Manuel Amoros]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Robert Pirès]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Franck Ribéry]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[David Trézéguet]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Raymond Domenech]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Samir Nasri]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Jérémy Ménez]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Yohan Cabaye]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Laurent Blanc]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Éric Abidal]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Olivier Giroud]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Blaise Matuidi]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Paul Pogba]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Moussa Sissoko]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Mathieu Valbuena]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Dimitri Payet]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Kingsley Coman]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Patrice Evra]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Antoine Griezmann]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Kylian Mbappé]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Benjamin Pavard]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Raphaël Varane]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Samuel Umtiti]]{{•w}} {{flagicon|FRA}} [[Presnel Kimpembe]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Sokratis Papastatopulos]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Jorgos Karagunis]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Kostas Fortunis]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Teofanis Gekas]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Andreas Samaris]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Konstantinos Mitroglu]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[Lazaros Hristodulopulos]]{{•w}} {{flagicon|GRČ}} [[José Holebas]]{{•w}} {{flagicon|IRS}} [[Sean St Ledger]]{{•w}} {{flagicon|IRS}} [[Ciaran Clark]]{{•w}} {{flagicon|IRS}} [[Wes Hoolahan]]{{•w}} {{flagicon|IRS}} [[Robbie Brady]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Gylfi Sigurðsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Birkir Bjarnason]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Birkir Már Sævarsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Jón Daði Böðvarsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Arnór Ingvi Traustason]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Kolbeinn Sigþórsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Ragnar Sigurðsson]]{{•w}} {{flagicon|ISL}} [[Alfreð Finnbogason]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Gianluigi Buffon]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Antonio Cassano]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Mario Balotelli]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Riccardo Montolivo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Antonio Nocerino]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Alessandro Diamanti]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Roberto Di Matteo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Antonio Di Natale]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Andrea Pirlo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Claudio Marchisio]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Graziano Pellè]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Emanuele Giaccherini]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Éder (italijanski fudbaler)|Éder]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Giorgio Chiellini]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Leonardo Bonucci]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Andrea Barzagli]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Marco Parolo]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Lorenzo Insigne]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Mattia De Sciglio]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Simone Zaza]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Matteo Darmian]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Manuel Locatelli]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Matteo Pessina]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Federico Chiesa]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Andrea Belotti]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Jorge Luiz Frello Filho|Jorginho]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Federico Bernardeschi]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Domenico Berardi]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Gianluigi Donnarumma]]{{•w}} {{flagicon|ITA}} [[Leonardo Spinazzola]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Gábor Király]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Zoltán Stieber]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Ádám Szalai]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Balázs Dzsudzsák]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Zoltán Gera]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[Attila Fiola]]{{•w}} {{flagicon|MAĐ}} [[András Schäfer]]{{•w}} {{flagicon|MAK}} [[Ivan Tričkovski]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Edwin van der Sar]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Dirk Kuijt]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Ruud van Nistelrooij]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Marco van Basten]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Wesley Sneijder]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Giovanni van Bronckhorst]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Robin van Persie]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Bert van Marwijk]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Jetro Willems]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Arjen Robben]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Stefan de Vrij]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Jasper Cillessen]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Memphis Depay]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Leroy Fer]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Klaas-Jan Huntelaar]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Ron Vlaar]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Daley Blind]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Georginio Wijnaldum]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Patrick Kluivert]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Maarten Stekelenburg]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Wout Weghorst]]{{•w}} {{flagicon|NIZ}} [[Denzel Dumfries]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Miroslav Klose]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Jens Lehmann]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Michael Ballack]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Sami Khedira]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Marco Reus]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Arne Friedrich]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Philipp Lahm]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Marko Marin]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Lukas Podolski]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Jürgen Klopp]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Mario Gómez]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Manuel Neuer]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} {{nowrap|[[Bastian Schweinsteiger]]}}{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Thomas Müller]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Mats Hummels]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[André Schürrle]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Joachim Löw]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Shkodran Mustafi]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Jérôme Boateng]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Julian Draxler]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Joshua Kimmich]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Jonas Hector]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Robin Gosens]]{{•w}} {{flagicon|NJE}} [[Leon Goretzka]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Bartosz Bosacki]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Łukasz Fabiański]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Artur Boruc]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Tomasz Kuszczak]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Mariusz Lewandowski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Piotr Giza]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Ireneusz Jeleń]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Jakub Błaszczykowski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Włodzimierz Smolarek]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Robert Lewandowski]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Arkadiusz Milik]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Kamil Glik]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Grzegorz Krychowiak]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Thiago Cionek]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Jan Bednarek]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Karol Linetty]]{{•w}} {{flagicon|POLJ}} [[Kacper Kozłowski (fudbaler)|Kacper Kozłowski]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Képler Laveran Lima Ferreira|Pepe]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[José Mourinho]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Luís Figo]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Cristiano Ronaldo]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Silvestre Varela]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Hélder Postiga]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[João Moutinho]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Bruno Alves]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Renato Sanches]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Ricardo Quaresma]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Éder (portugalski fudbaler)|Éder]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Rui Patrício]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Raphaël Guerreiro]]{{•w}} {{flagicon|POR}} [[Diogo Jota]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Mircea Lucescu]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Răzvan Raţ]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Ciprian Marica]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Bogdan Stancu]]{{•w}} {{flagicon|RUM}} [[Vlad Chiricheș]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Roman Pavljučenko]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Konstantin Zirjanov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Andrej Aršavin]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Dmitri Torbinski]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Alan Dzagojev]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Roman Širokov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Aleksandar Kokorin]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Aleksandar Keržakov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Vasilij Berezucki]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Aleksej Berezucki]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Sergej Ignaševič]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Denis Glušakov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Denis Čerišev]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Artem Dzjuba]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Fjodor Smolov]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Mário Fernandes (fudbaler)|Mário Fernandes]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Daler Kuzjajev]]{{•w}} {{flagicon|RUS}} [[Aleksej Mirančuk]]{{•w}} {{flagicon|SJI}} [[Gareth McAuley]]{{•w}} {{flagicon|SJI}} [[Niall McGinn]]{{•w}} {{flagicon|SMK}} [[Ezđan Alioski]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Ondrej Duda]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Vladimír Weiss (fudbaler rođen 1989.)|Vladimír Weiss III]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Marek Hamšík]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Martin Dúbravka]]{{•w}} {{flagicon|SLK}} [[Juraj Kucka]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Milan Jovanović]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Marko Pantelić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Miloš Krasić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Zdravko Kuzmanović]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Vladan Lukić]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Ilija Petković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Filip Kasalica]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Dragan Stojković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Branislav Ivanović]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Boško Janković]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Vlada Avramov]]{{•w}} {{flagicon|SRB}} [[Aleksandar Mitrović (fudbaler)|Aleksandar Mitrović]]{{•w}} {{flagicon|ŠKO}} [[Callum McGregor]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Juan Gutiérrez Moreno|Juanito]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[David de Gea]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Cesc Fàbregas]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Javier Clemente]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[David Silva]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jesús Navas]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Xabi Alonso]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Gerard Piqué]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Sergio Ramos]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Jordi Alba]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Álvaro Morata]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Nolito]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Nacho (fudbaler rođen 1990.)|Nacho]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Diego Costa]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Iago Aspas]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Isco]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Koke (fudbaler rođen 1992.)|Koke]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[José Antonio Reyes]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Gerard Moreno (fudbaler)|Gerard Moreno]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Aymeric Laporte]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Pablo Sarabia]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Ferran Torres]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Pedri]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Mikel Oyarzabal]]{{•w}} {{flagicon|ŠPA}} [[Rodri (fudbaler, rođen 1996.)|Rodri]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Viktor Claesson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Andreas Isaksson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Olof Mellberg]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Sebastian Larsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Zlatan Ibrahimović]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Andreas Granqvist]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Ola Toivonen]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Ludwig Augustinsson]]{{•w}} {{flagicon|ŠVE}} [[Emil Forsberg]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Blerim Džemaili]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Ludovic Magnin]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Admir Mehmedi]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Haris Seferović]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Granit Xhaka]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Xherdan Shaqiri]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Breel Embolo]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Fabian Schär]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Stephan Lichtsteiner]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Ricardo Rodríguez (fudbaler)|Ricardo Rodríguez]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Steven Zuber]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Josip Drmić]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Yann Sommer]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Manuel Akanji]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Ruben Vargas]]{{•w}} {{flagicon|ŠVI}} [[Denis Zakaria]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Nihat Kahveci]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Semih Şentürk]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Volkan Demirel]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Uğur Boral]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Hamit Altıntop]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Emre Mor]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Ozan Tufan]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Burak Yılmaz]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Merih Demiral]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Çağlar Söyüncü]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Ahmet Yılmaz Çalık]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[Halil Dervişoğlu]]{{•w}} {{flagicon|TUR}} [[İrfan Kahveci]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Andrij Ševčenko]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Andrij Pjatov]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Oleksandr Šovkovski]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Bohdan Šust]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Andrij Vorobjej]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Anatolij Timoščuk]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Oleh Husjev]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Maksim Kalinjičenko]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Oleksij Bjelik]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Vjačeslav Ševčuk]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Andrij Jarmolenko]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Roman Jaremčuk]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Ruslan Malinovskij]]{{•w}} {{flagicon|UKR}} [[Artem Dovbik]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Hal Robson-Kanu]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Neil Taylor (fudbaler)|Neil Taylor]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Ashley Williams (fudbaler)|Ashley Williams]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Sam Vokes]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Joe Allen (fudbaler rođen 1990.)|Joe Allen]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Kieffer Moore]]{{•w}} {{flagicon|WAL}} [[Connor Roberts (fudbaler, rođen 1995.)|Connor Roberts]] {{nowrap end}} | group2 = Afrika | list2 = {{nowrap begin}} {{flagicon|ANG}} [[Luís Oliveira Gonçalves]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Flávio da Silva Amado|Flávio]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Akwá]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Manucho]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Nando Rafael]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Rui Marques]]{{•w}} {{flagicon|ANG}} [[Gilberto (angolski fudbaler)|Gilberto]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Abdelmoumene Djabou]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Islam Slimani]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Yacine Brahimi]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Sofiane Feghouli]]{{•w}} {{flagicon|ALŽ}} [[Rafik Halliche]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Stéphane Sessègnon]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Moussa Latoundji]]{{•w}} {{flagicon|BEN}} [[Oumar Tchomogo]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Mohamed Salah]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Ahmed Fathi]]{{•w}} {{flagicon|EGI}} [[Essam al-Hadari]]{{•w}} {{flagicon|Zlatna Obala}} [[Arthur Wharton]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Sammy Adjei]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Samuel Kuffour]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Stephen Appiah]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Kevin-Prince Boateng]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Emmanuel Frimpong]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Tony Yeboah]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Abedi Pele]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Asamoah Gyan]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Sulley Muntari]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[Richard Kingson]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[André Ayew]]{{•w}} {{flagicon|GAN}} [[John Boye]]{{•w}} {{flagicon|CMR}} [[Joël Matip]]{{•w}} {{flagicon|CMR}} [[Roger Milla]]{{•w}} {{flagicon|MAR}} [[Aziz Bouhaddouz]]{{•w}} {{flagicon|MAR}} [[Khalid Boutaïb]]{{•w}} {{flagicon|MAR}} [[Youssef En-Nesyri]]{{•w}} {{flagicon|Nigerija}} [[Joseph Yobo]]{{•w}} {{flagicon|Nigerija}} [[Ahmed Musa]]{{•w}} {{flagicon|Nigerija}} [[Victor Moses]]{{•w}} {{flagicon|NGA}} [[Oghenekaro Etebo]]{{•w}} {{flagicon|CIV}} [[Didier Drogba]]{{•w}} {{flagicon|CIV}} [[Wilfried Bony]]{{•w}} {{flagicon|CIV}} [[Gervinho]]{{•w}} {{flagicon|SEN}} [[Ibrahima Gueye]]{{•w}} {{flagicon|SEN}} [[M'Baye Niang]]{{•w}} {{flagicon|SEN}} [[Sadio Mané]]{{•w}} {{flagicon|SEN}} [[Moussa Wagué]]{{•w}} {{flagicon|TOG}} [[Kossi Agassa]]{{•w}} {{flagicon|TOG}} [[Alaixys Romao]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Ferjani Sassi]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Yassine Meriah]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Wahbi Khazri]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Dylan Bronn]]{{•w}} {{flagicon|TUN}} [[Fakhreddine Ben Youssef]] {{nowrap end}} | group3 = Azija i Oceanija | list3 = {{nowrap begin}} {{flagicon|AUS}} [[Tim Cahill]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Mark Schwarzer]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Archie Thompson]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Harry Kewell]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Mile Jedinak]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Mark Bresciano]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Aziz Behich]]{{•w}} {{flagicon|AUS}} [[Daniel Arzani]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Roy Krishna]]{{•w}} {{flagicon|FIJ}} [[Esala Masi]]{{•w}} {{flagicon|IRN}} [[Reza Gučan-Nežad]]{{•w}} {{flagicon|IRN}} [[Karim Ansarifard]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Hidetoshi Nakata]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Keisuke Honda]]{{•w}} {{flagicon|JAP}} [[Shinji Okazaki]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Koo Ja-cheol]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Lee Keun-ho]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Son Heung-min]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Hong Myeong-bo]]{{•w}} {{flagicon|JKO}} [[Kim Young-gwon]]{{•w}} {{flagicon|NZL}} [[Shane Smeltz]]{{•w}} {{flagicon|SAU}} [[Salman Al-Faradž]]{{•w}} {{flagicon|SAU}} [[Fahad Al-Muvallad]]{{•w}} {{flagicon|SAU}} [[Salem Al-Davsari]]{{•w}} {{flagicon|Sjeverna Koreja}} [[Ji Yun-Nam]]{{•w}} {{flagicon|Sjeverna Koreja}} [[Pak Sŭng-jin]]{{•w}} {{flagicon|Sjeverna Koreja}} [[Ri Dong-un]]{{•w}} {{flagicon|Sjeverna Koreja}} [[Yang Sŭng-kuk]] {{nowrap end}} | group4 = Amerike | list4 = {{nowrap begin}} {{flagicon|HON}} [[Noel Valladares]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Carlo Costly]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Maynor Figueroa]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[José Cardona]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Porfirio Armando Betancourt]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Gilberto Yearwood]]{{•w}} {{flagicon|HON}} [[Wilson Palacios]] {{•w}} {{flagicon|HON}} [[Milton Palacios]] {{•w}} {{flagicon|HON}} [[Jerry Palacios]] {{•w}} {{flagicon|HON}} [[Johnny Palacios]] {{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Paulo Wanchope]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Joel Campbell]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Walter Centeno]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Rolando Fonseca]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Óscar Duarte]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Marco Ureña]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Bryan Ruiz]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Celso Borges]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Giancarlo González]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Christian Bolaños]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Michael Umaña]]{{•w}} {{flagicon|Kostarika}} [[Kendall Waston]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Tomás Fernández]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[José Magriñá]]{{•w}} {{flagicon|KUB}} [[Héctor Socorro]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Oribe Peralta]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Rafael Márquez]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Andrés Guardado]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Javier Hernández Balcázar|Javier Hernández]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Giovani dos Santos]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Hirving Lozano]]{{•w}} {{flagicon|MEX}} [[Edson Álvarez]]{{•w}} {{flagicon|PAN}} [[Felipe Baloy]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Clint Dempsey]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[John Anthony Brooks|John Brooks]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Jermaine Jones]]{{•w}} {{flagicon|SAD}} [[Julian Green]]{{•w}} {{flagicon|TIT}} [[Dwight Yorke]] {{flagicon|ARG}} [[Diego Maradona]]{{•w}} {{flagicon|ARG}} [[Marcos Rojo]]{{•w}} {{flagicon|ARG}} [[Ezequiel Garay]]{{•w}} {{flagicon|ARG}} [[Gabriel Mercado]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Dida]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Adriano]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Kaká]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Pelé]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Marcelo]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Oscar (fudbaler rođen 1991)|Oscar]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[David Luiz]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Fernandinho (fudbaler)|Fernandinho]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Thiago Silva]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Willian Borges da Silva|Willian]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Hulk (fudbaler)|Hulk]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Zico]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Leônidas da Silva]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Leovegildo Lins da Gama Júnior|Júnior]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Philippe Coutinho]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Paulinho]]{{•w}} {{flagicon|BRA}} [[Renato Augusto]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Alexis Sánchez]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Jean Beausejour]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Jorge Valdívia]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Charles Aránguiz]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Mauricio Pinilla]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Gonzalo Jara]]{{•w}} {{flagicon|ČIL}} [[Marcelo Díaz]]{{•w}} {{flagicon|EKV}} [[Enner Valencia]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Mario Yepes]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Pablo Armero]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Teófilo Gutiérrez]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[James Rodríguez]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Juan Guillermo Cuadrado|Juan Cuadrado]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Jackson Martínez]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Juan Fernando Quintero|Juan Quintero]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Carlos Sánchez Moreno|Carlos Sánchez]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Faryd Mondragón]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Yerry Mina]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Carlos Bacca]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Mateus Uribe]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Luis Muriel]]{{•w}} {{flagicon|KOL}} [[Radamel Falcao]]{{•w}} {{flagicon|PAR}} [[José Luis Chilavert]]{{•w}} {{flagicon|PER}} [[Christian Cueva]]{{•w}} {{flagicon|PER}} [[André Carrillo]]{{•w}} {{flagicon|PER}} [[Paolo Guerrero]]{{•w}} {{flagicon|PER}} [[Teófilo Cubillas]]{{•w}} {{flagicon|URU}} [[Maximiliano Pereira|Maxi Pereira]]{{•w}} {{flagicon|URU}} [[José Giménez]]{{•w}} {{flagicon|URU}} [[Pedro Rocha]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Juan Arango]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Rafael Dudamel]]{{•w}} {{flagicon|VEN}} [[Salomón Rondón]] {{nowrap end}} }} gny8jah0ktuhisfwf8e5834bdput86w Wikipedia:Wikiprojekt države 4 216670 41260358 41258843 2022-07-28T15:02:31Z Edgar Allan Poe 29250 /* Države */ wikitext text/x-wiki {| width=75% valign="top" style="background:lightblue; border-right-width:2px; border-bottom-width:2px; border: Solid Black 1px; text-align: center; font-size: 160%; margin: 0 auto" | Dobrodošli na '''Wikiprojekt Države'''! |} [[File:Wikipedia World Developer Champion.png|180px|right]] Ovaj [[Wikiprojekt]], nastao prema sličnim na drugim Wikipedijama, predstavlja nastojanje da se napišu i razviju stranice vezane uz pojedine [[suverena država|države]] (svih tipova), odnosno "stanardiziraju" sve tipske stranice i članci vezani uz specifične zemlje. To npr. uključuje specifične setove potkategorija kao što su [[:Kategorija:Kultura po državama]], [[:Kategorija:Pisci po nacionalnosti]] i sl. O tome kako bi ovaj projekt trebao izgledati i funkcionirati se može raspravljati na [[Razgovor o Wikipedia:Wikiprojekt države|stranici za razgovor]]. ==Učesnici== {| class="wikitable plainrowheaders sortable" style="text-align: left; margin-right: 0; width: 40%" |- ! scope="col" | # ! scope="col" | Korisnik ! scope="col" | Datum ! scope="col" | Aktivnost |- |Style="text-align:center"|1. |[[Korisnik:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]] |[[15. travnja]] [[2013.]] |style="background:<!--#E32636-->#32CD32"| |- |Style="text-align:center"|2. |[[Korisnik:BokicaK|BokicaK]] |[[17. travnja]] [[2013.]] |style="background:#E32636"| |- |Style="text-align:center"|3. |[[Korisnik:Vitek|Vitek]] |[[22. travnja]] [[2013.]] |style="background:#32CD32"| |- |Style="text-align:center"|4. |[[Korisnik:OC Ripper|OC Ripper]] |[[1. srpnja]] [[2013.]] |style="background:<!--#E32636-->#32CD32"| |- |Style="text-align:center"|5. |[[Korisnik:Kolega2357|Kolega2357]] |[[2. srpnja]] [[2013.]] |style="background:<!--#E32636-->#32CD32"| |- |Style="text-align:center"|6. |[[Korisnik:Orijentolog|Orijentolog]] |''povremeno'' |style="background:<!--#E32636-->#32CD32"| |- |Style="text-align:center"|7. |[[Korisnik:Wolmar|Wolmar]] |[[9. marta]] [[2016.]] |style="background:<!--#E32636-->#E32636"| |} == Kako pomoći? == * Možete napisati novi članak o državi koja je aktualna tema projekta. * Možete nadopuniti glavni članak o državi. * Možete predložiti članke vezane uz državu koje bi trebalo napisati. * Možete sudjelovati u predlaganju država o kojima će se pisati. * Možete nadopuniti kraće članke vezane uz državu koju sređujemo. * Možete pomoći u standarizaciji i usklađivanju, kao i ubacivanju potrebnih šablona u stranice. * Možete pomoći pri sređivanju Wikidata podataka za određene članke. * Možete pomoći u kategorizaciji članaka. ==Pravila rada== '''Napomena: ''Ovdje će biti iznesen radni prijedlog pravila rada ovog Wikiprojekta koji može biti podložan promjenama sukladno dogovoru aktivnih članova projekta.''''' # Wikiprojekt države predstavlja nastojanje da se napišu i razviju stranice vezane uz pojedine države (svih tipova), odnosno "stanardiziraju" sve tipske stranice i članci vezani uz specifične zemlje. # U radu projekta dobrodošli su svi suradnici i svi suradnici mogu u njemu sudjelovati bez posebne prijave. # Teme i poslovi u Wikiprojektu temeljit će se na okvirnim smjernicima iznesenim u prethodnom poglavlju. # Izbor države vodit će se po principu suradničke autonomije. To znači da će se suradnici koji sudjeluju u projektu izmjenjivati u izboru država o kojima će se pisati. # Redoslijed suradnika temeljit će se na datumu pristupanja projektu. # Suradnik koji je na redu može izabrati bilo koju državu koja do sada nije obrađena. # Prilikom odabira države valjalo bi, ali nije nužno, voditi računa o dosadašnjoj obrađenosti tema i pojmova vezanih uz istu na način da bi države koje su slabije sređene trebale dobiti prednost pred onima koje su kvalitetnije sređene. # Nakon određivanja države, određuje se podjela poslova. U podjelu poslova ulaze pisanje članaka, sređivanje već postojenih članaka, njihovo nadopunjavanje, sređivanje šablona i slike te kategorizacija članaka. # Prilikom određivanja novih članaka koji trebaju biti napisani valja se voditi kriterijem traženosti (prema Wikipedijinim statistikama) i opće kulture. # Podjela poslova svakako bi bila poželjna, ali nije obvezna, tako da svaki suradnik može doprinositi na način koji želi i smatra svrsishodnim kao i pisati članke koje želi. # Prilikom pisanja novih članaka, suradnici se nisu obvezni držati isključivo ponuđenog popisa te su slobodni pisati i druge članke o državi. Za te članke postojat će poseban prostor gdje će ih korisnici koji su ih napisali moći unijeti. # Sređivanje i obrada jedne države zaključena je kad se odrade svi tekući poslovi vezani za tu državu. # Zaključenje projekta završava zaključavanjem stranice o projektu i stavljanjem obavijesti (<nowiki>{{Wikiprojekt države/Zaključeno}}</nowiki>) o zaključenju projekta. # Nakon zaključivanja jedne, pristupa se izboru i sređivanju nove države. # Rokovi i kvote za sređivanje ne postoje. # Dozvoljeno je prenošenje članaka s drugih Wikipedija, ali se ono ne potiče, osim u slučaju kombiniranog prebacivanja s nekoliko Wikipedija (primjerice, članak se prenosi kombiniranjem tekstova s bh., sr. i hr. Wiki). # Prilikom prenošenja nužno se držati pravila ove Wikipedije da se članci o nacionalnoj povijesti zemalja ne smiju prenositi s matičnih Wikipedija, što znači da, primjerice, članak o povijesti Srbije ne smijete prebacivati sa srpske Wikipedije. Time se želi postići maksimalno moguća objektivnost. # Sve dopune i izmjene pravila o radu dogovarat će se među članovima i zainteresiranima na stranici za razgovor ovog projekta. ==Države== {|class="wikitable sortable" width ="100%" |- bgcolor=lightblue | <div align="center"><small>'''Broj'''</small></div> || <div align="center">'''Država'''</div> || <div align="center">Početak sređivanja</div> || <div align="center">Kraj sređivanja</div> || <div align="center">Glavni članak<br>(u b)</div> || <div align="center">Razlika<br>(u b)</div> || <div align="center">'''Napisanih članaka'''</div> || <div align="center">'''Dopunjenih članaka'''</div> || <div align="center">Projekt</div> |- | <div align="center">'''1.'''</div> || '''{{flag|Japan}} '''|| <div align="center">[[6. svibnja]] [[2013.]]</div> || <div align="center">[[30. lipnja]] [[2013.]]</div> || <div align="center">29,205</div> || <div align="center">{{steady}}</div> || <div align="center">{{increase}} 65</div> || <div align="center">{{steady}}</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Japan|Poveznica]] |- | <div align="center">'''2.'''</div> || '''{{flag|Kostarika}} '''|| <div align="center">[[2. srpnja]] [[2013.]]</div> || <div align="center">[[8. listopada]] [[2013.]]</div> || <div align="center">3,613</div> || <div align="center">{{increase}} 29,041</div> || <div align="center">{{increase}} 66</div> || <div align="center">{{increase}} 1</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Kostarika|Poveznica]] |- | <div align="center">'''3.'''</div> || '''{{flag|Gana}} '''|| <div align="center">[[9. listopada]] [[2013.]]</div> || <div align="center">[[2. siječnja]] [[2014.]]</div> || <div align="center">6,269</div> || <div align="center">{{steady}}</div> || <div align="center">{{increase}} 70</div> || <div align="center">{{increase}} 2</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Gana|Poveznica]] |- | <div align="center">'''4.'''</div> || '''{{flag|Australija}} '''|| <div align="center">[[4. siječnja]] [[2014.]]</div> || <div align="center">[[4. svibnja]] [[2014.]]</div> || <div align="center">7,810</div> || <div align="center">{{increase}} 37,965</div> || <div align="center">{{increase}} 75</div> || <div align="center">{{increase}} 1</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Australija|Poveznica]] |- | <div align="center">'''5.'''</div> || '''{{flag|Francuska}} '''|| <div align="center">[[5. svibnja]] [[2014.]]</div> || <div align="center">[[11. ožujka]] [[2015.]]</div> || <div align="center">47,280</div> || <div align="center">{{increase}} 107,709</div> || <div align="center">{{increase}} 500</div> || <div align="center">{{increase}} 2</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Francuska|Poveznica]] |- | <div align="center">'''6.'''</div> || '''{{flag|Brazil}} '''|| <div align="center">[[11. ožujka]] [[2015.]]</div> || <div align="center">[[27. lipnja]] [[2015.]]</div> || <div align="center">23,648</div> || <div align="center">{{increase}} 122,589</div> || <div align="center">{{increase}} 75</div> || <div align="center">{{increase}} 1</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Brazil|Poveznica]] |- | <div align="center">'''7.'''</div> || '''{{flag|Sjeverna Koreja}} '''|| <div align="center">[[27. lipnja]] [[2015.]]</div> || <div align="center">[[17. rujna]] [[2015.]]</div> || <div align="center">16,781</div> || <div align="center">{{increase}} 26,714</div> || <div align="center">{{increase}} 75</div> || <div align="center">{{increase}} 1</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Sjeverna Koreja|Poveznica]] |- | <div align="center">'''8.'''</div> || '''{{flag|Kuba}} '''|| <div align="center">[[17. rujna]] [[2015.]]</div> || <div align="center">[[6. veljače]] [[2016.]]</div> || <div align="center">37,706</div> || <div align="center">{{increase}} 21,787</div> || <div align="center">{{increase}} 85</div> || <div align="center">{{increase}} 1</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Kuba|Poveznica]] |- | <div align="center">'''9.'''</div> || '''{{flag|Angola}} '''|| <div align="center">[[6. veljače]] [[2016.]]</div> || <div align="center">[[23. travnja]] [[2016.]]</div> || <div align="center">2,285</div> || <div align="center">{{increase}} 29,802</div> || <div align="center">{{increase}} 65</div> || <div align="center">{{increase}} 2</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Angola|Poveznica]] |- | <div align="center">'''10.'''</div> || '''{{flag|Češka}} '''|| <div align="center">[[6. veljače]] [[2016.]]</div> || <div align="center">[[20. svibnja]] [[2016.]]</div> || <div align="center">12,681</div> || <div align="center">{{increase}} 29,753</div> || <div align="center">{{increase}} 160</div> || <div align="center">{{increase}} 3</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Češka|Poveznica]] |- | <div align="center">'''11.'''</div> || '''{{flag|Novi Zeland}} '''|| <div align="center">[[20. svibnja]] [[2016.]]</div> || <div align="center">[[20. listopada]] [[2016.]]</div> || <div align="center">144,998</div> || <div align="center">{{decrease}} 2,728</div> || <div align="center">{{increase}} 100</div> || <div align="center">{{increase}} 1</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Novi Zeland|Poveznica]] |- | <div align="center">'''12.'''</div> || '''{{flag|Venezuela}} '''|| <div align="center">[[20. listopada]] [[2016.]]</div> || <div align="center">[[18. listopada]] [[2017.]]</div> || <div align="center">31,834</div> || <div align="center">{{increase}} 32,918</div> || <div align="center">{{increase}} 125</div> || <div align="center">{{increase}} 6</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Venezuela|Poveznica]] |- | <div align="center">'''13.'''</div> || '''{{flag|Kambodža}}''' || <div align="center">[[18. listopada]] [[2017.]]</div> || <div align="center">[[2. lipnja]] [[2018.]]</div> || <div align="center">22,712</div> || <div align="center">{{increase}} 50,238</div> || <div align="center">{{increase}} 90</div> || <div align="center">{{increase}} 11</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Kambodža|Poveznica]] |- | <div align="center">'''14.'''</div> || '''{{flag|Honduras}}''' || <div align="center">[[2. lipnja]] [[2018.]]</div> || <div align="center">[[14. travnja]] [[2019.]]</div> || <div align="center">3,877</div> || <div align="center">{{increase}} 47,976</div> || <div align="center">{{increase}} 120</div> || <div align="center">{{increase}} 2</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Honduras|Poveznica]] |- | <div align="center">'''15.'''</div> || '''{{flag|Benin}}''' || <div align="center">[[14. travnja]] [[2019.]]</div> || <div align="center">[[4. kolovoza]] [[2019.]]</div> || <div align="center">3,970</div> || <div align="center">{{increase}} 56,272</div> || <div align="center">{{increase}} 75</div> || <div align="center">{{increase}} 1</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Benin|Poveznica]] |- | <div align="center">'''16.'''</div> || '''{{flag|Fidži}}''' || <div align="center">[[4. kolovoza]] [[2019.]]</div> || <div align="center">[[18. veljače]] [[2020.]]</div> || <div align="center">2,959</div> || <div align="center">{{increase}} 62,839</div> || <div align="center">{{increase}} 75</div> || <div align="center">{{increase}} 1</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Fidži|Poveznica]] |- | <div align="center">'''17.'''</div> || '''{{flag|Estonija}}''' || <div align="center">[[18. veljače]] [[2020.]]</div> || <div align="center">-</div> || <div align="center">13,089</div> || <div align="center">-</div> || <div align="center">-</div> || <div align="center">-</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Estonija|Poveznica]] |- | <div align="center">'''18.'''</div> || '''{{flag|Surinam}}''' || <div align="center">-</div> || <div align="center">-</div> || <div align="center">5,650</div> || <div align="center">-</div> || <div align="center">-</div> || <div align="center">-</div> || [[Wikipedia:Wikiprojekt države/Surinam|Poveznica]] |} {{Wikiprojekti}} [[Kategorija:Wikiprojekt države| ]] [[Kategorija:Wikiprojekti|Države]] b2gcjtmb9ffh8vm5h4w8zpf0r1nm5mi Razgovor o Wikipedia:Wikiprojekt države 5 216709 41260341 41259808 2022-07-28T13:46:53Z Edgar Allan Poe 29250 /* Domaći teren */ odgovor wikitext text/x-wiki Ne smatram se bas prijavljenim, ali hajde. Samo bih uveo amandman u odnosu na hr.wiki. Da se ne pravi spisak, vec da se uzme jedna drzava i prebace svi (samo geografski?) clanci koje postoje na sr, hr i bs (a mozda i nesto prevede), pa da se prijavljuje ovde, a ne da se zadaju zadaci. A predlozio bih da se provo krene od Vardara pa do Triglava. --[[Korisnik:BokicaK|BokicaK]] ([[Razgovor sa korisnikom:BokicaK|razgovor]]) 15:18, 23 april-травањ 2013 (CEST) :A dobro, stavio sam... mislim, nije fiksno, svatko se može ukloniti s popisa xD Što se prijedloga tiče... ne razumijem baš? Mislim, prvo ne vidim zašto bi se ograničavali samo na geografiju, drugo, zašto bi se ograničavali samo na članke i treće, zašto bi sve morali prebacivati... dio se, naravno, može... može se i kombinirati, ali neke se stvari mogu i prevesti, zar ne? Mislim, nije nikakav napad ili ništa, samo kažem... nisam, barem ja, ovo zamislio tako da se ograničavamo, nego da se širimo. Isto tako, nije mi jasno što se prijavljivanja tiče... prijavljivanje bi značilo? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 15:52, 23 april-травањ 2013 (CEST) Bojim se POV-a sa tih vikipedija. Pa ono da se dryimo geografije, objekata, kulture, ustanova. Prijavljivanje bi ynacilo da se ne napise unapred spisak, vec da savko sam napise u spisak sta je vec napisao. --[[Korisnik:BokicaK|BokicaK]] ([[Razgovor sa korisnikom:BokicaK|razgovor]]) 19:39, 23 april-травањ 2013 (CEST) :Zato sam i rekao da bi bilo svrsishodno prevoditi ili, eventualno, kombinirati prilikom prebacivanja. Naravno nda članak o, ne znam, glavnom gradu Čada, teško da će biti POV, ali neke stvari su vrlo ''liable'' da to budu tako da tu treba biti oprezniji. :Tematski, ja sam mislio ići na principu - geografija, kultura i umjetnost, sport i povijest. Naravno, tu bi upadale i određene biografije, ali ne vidim razloga zašto, recimo, ako radimo... Senegal, ne bi imali članak o Senghoru (primjerice), a nužno je da ga imamo. :Dobro, to može imati i dobrih i loših strana. Nekakvo kompromisno rješenje bio bi... okvirni spisak (recimo, ako radimo Novi Zeland, apsolutno je nužno da imamo članak o Wellingtonu prije nego, ne znam, o šestom premijeru Novog Zelanda) s onim člancima koji su od krucijalne važnosti i njih bi valjalo napisati (ne moralo, ali valjalo) što, naravno, nikoga ne ograničava da piše o nečemu drugome i da te doprinose ne prijavi. Dakle, nekakva kombinacija modela? --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 19:49, 23 april-травањ 2013 (CEST) Birajte neke egzotične države o kojima nema mnogo članaka. Ako krenete odmah sa zemljama bivše SFRJ, vrlo brzo ćete se iscrpiti, posebno ako budete pisali članke o svakom selu od Vardara do Triglava. Članci o selima se mogu unijeti i botovski.--''<font face="bold">[[User:Wikiwind|<span style="background:#633B7E;color:#FFD550;padding:0 4px">W i k i</span>]][[User talk:Wikiwind|<span style="background:#FFD666;padding:0 4px;color:#0000;">R</span>]]</font> 20:23, 23 april-травањ 2013 (CEST) :Ja sam isto za to da se počne s nekom zemljom na kojoj bi imalo posla, a opet bi se nešto postiglo --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 20:29, 23 april-травањ 2013 (CEST) ::Ako je poanta prebacivanja tekstova izgraditi kopiju hr wiki onda je to nepoželjno jer ta wiki već postoji. Ako je poanta kombinirati najbolje tekstove s bo, hr i sr wiki onda je to odlična ideja. ::Postoji administratorski konsenzus ili ako treba biti precizniji konsenzus administratora s 30+ godina da se mora pristupati diplomatski govoreći "vrlo pažljivo" s povijesnim tekstovima na hr wiki--[[Korisnik:Rjecina2|Rjecina2]] ([[Razgovor sa korisnikom:Rjecina2|razgovor]]) 13:26, 25 april-травањ 2013 (CEST) :::Ja nisam bio za to da se kopira. Neke se stvari i mogu, ali to moraju biti kraći članci i oni od manjeg značaja. Moj inicijalni plan bio je da se članci pišu (kao na drugim Wikipedijama), ali trostruko kombiniranje također dolazi u obzir --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 17:10, 25 april-травањ 2013 (CEST) == Glavni gradovi Oceanije == Poštovani kolege ja sam počeo sa [[Wellington]]om (na koji je upozorio kolega Edgar Allan Poe da nam nedostaje, i s pravom rekao da je to sramota) pa sam onda vidio da imamo i jadno obrađene Glavne gradovi Oceanije - i jedan po jedan ih listim i smanjujem broj crvenih na svom šablonu {{Glavni gradovi Oceanije}} i to je to.<br> --[[Korisnik:Vitek|Vitek]] ([[Razgovor sa korisnikom:Vitek|razgovor]]) 11:38, 25 april-травањ 2013 (CEST) :Zahvaljujem kolegi :) Zbog takvih nekih stvari sam i inicirao ovaj projekt, ali sada treba dogovoriti nekakvu metodu rada i odrediti tko bi sve bio voljan doprinositi... nije da nisam za priču, ali valjalo bi konkretizirati :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 17:10, 25 april-травањ 2013 (CEST) :Dečki malo previše filozofirate, i natežete se oko priprema - a nada djelat... --[[Korisnik:Vitek|Vitek]] ([[Razgovor sa korisnikom:Vitek|razgovor]]) 16:02, 30 april-травањ 2013 (CEST) :O pa no, ja sam bio prvi za to da se radi. Treba samo dogovoriti pravila izbora i to je to... mislim :/ --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 16:38, 30 april-травањ 2013 (CEST) :Evo, ja sam napisao okvirni pravilnik rada što je meni, ''ad hoc'', palo napamet. Prijedlozi i promjene su dobrodošli pa da možemo početi s radom nakon što pročitate i pregledate sve što je napisano :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 19:33, 30 april-травањ 2013 (CEST) == Prijedlozi za nove projekte (s argumentima za i protiv) == * [[Pakistan]] ** pro: mnogoljudna zemlja, nuklearna sila, s obzirom na engleski kao službeni jezik manje poteškoće s prijevodom i traženjem izvora; ** contra: dvije azijske zemlje zaredom * [[Europska unija]] ** pro: aktualnost, mnoštvo svježe prevedenog i dostupnog materijala, s obzirom na pristup Hrvatske ** contra: recentizam, potencijalni POV ratovi i troliranje * [[Kostarika]] ** pro: relativno mala zemlja koju je lako pokriti ** contra: nedostatak izvora u odnosu na prethodni projekt ---- Ovdje, lično sam za Kostariku. Naime, uvjeren sam da bi Pakistan bio jako inspirativna tema i da bi dobili veliku pomoć od kolege Orijentologa, ali bih ga odgodio za drugu priliku upravo zato što smo imali već jednu Azijsku zemlju. Nikako ga ne zanemariti, ali odgoditi za jedan kasniji period. EU mi nije nešto posebno inspirativna tema, a mogli bi se pojaviti brojni problemi u slučaju nekih većih i kontroverznijih zahvata na određenim temama. Moj izbor, tako, pada na Kostariku, koja, mada nema izbora, može ponuditi jedan lijep projekt (mislim da je on čak i prošao na hr.wiki?) i mislim da će biti dobro unijeti jedan takav dašak egzotike. Ukoliko se nitko ne javi, ja bi tokom večeras ili sutra postavio stranicu projekta za Kostariku pa da ju postepeno popunjavao --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 11:31, 1 srpanj-јул 2013 (CEST) == Brazil == Predlazem da sledeci projetat o drzavama bude o Brazilu. --[[Korisnik:Kolega2357|<font style="background: black" face="Courier" color="red">''' Kolega2357 '''</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Kolega2357|<font style="background: green" face="Courier" color="red">''' Razgovor '''</font>]] 17:51, 8 oktobar-листопад 2013 (CEST) :S obzirom da smo maloprije bili u Latinskoj Americi, a Brazil bi spadao u tu regiju, mislim da je prijedlog Afrike znasno suvisliji. Kratki pregled kategorija i stanja u njima ponukao me da se ipak odlučim, sukladno Ripperovom prijedlogu, za [[Gana|Ganu]] --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 13:40, 9 oktobar-листопад 2013 (CEST) == Aljaska == Moj prijedlog je '''[[Aljaska]]''', jer zasad imamo samo jedan jedini grad [[Juneau]]. --[[Korisnik:Vitek|Vitek]] ([[Razgovor sa korisnikom:Vitek|razgovor]]) 23:11, 9 oktobar-листопад 2013 (CEST) Dobro, Aljaska tehnički nije država pa bi to valjalo malo drugačije formulirati, ali, zajedno s Brazilom, stoju u košarici za izbor nakon Gane :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 23:13, 9 oktobar-листопад 2013 (CEST) == Novi Zeland ili Australija == Ja predlažem da se radi Wiki projekat Novi Zeland ili Australija. --[[Korisnik:Kolega2357|<font style="background: black" face="Courier" color="yellow">'''Kolega2357'''</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Kolega2357|<font style="background: black" face="Courier" color="yellow">''' Razgovor'''</font>]] 17:40, 2 siječanj-јануар 2014 (CET) :Mada sam, možda, malo skloniji Europi za ovaj put, ni ovo nije loš prijedlog (ni jedna ni druga). Vidjet ćemo što Ripper kaže, ako se složi s NZ ili AUS, idem s tim, a ako ne, onda ćemo negdje u Europu, nakon čega idu NZ ili AUS --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 21:22, 2 siječanj-јануар 2014 (CET) Ja imam predlog za Evropu da se radi na projektu za Nemačku mislim da to nebi bilo loše. [[File:Face-smile.svg|20px]] --[[Korisnik:Kolega2357|<font style="background: black" face="Courier" color="yellow">'''Kolega2357'''</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Kolega2357|<font style="background: black" face="Courier" color="yellow">''' Razgovor'''</font>]] 21:25, 2 siječanj-јануар 2014 (CET) :S obzirom da se Ripper nije oglasio, uzet ćemo da se slaže s prvim prijedlogom pa ćemo sada obraditi Australiju --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 11:30, 4 siječanj-јануар 2014 (CET) ==Iduća zemlja== Azija je ponovo na redu, a kako dugo nisam birao ja, dao sam si za slobodu preseliti nas malo u najzatvoreniju zemlju na svijetu pa da vidimo što se tu da napraviti :) --[[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Biljezim se sa štovanjem</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">,Poe</font>]] 16:35, 27 jun-липањ 2015 (CEST) ==Domaći teren== Mislim da bi nam najviše čitetelja bilo zainteresirano čitati o domaćim zemljama, a tu ima dosta posla za obaviti. -[[Korisnik:Vipz|Vipz]] ([[Razgovor sa korisnikom:Vipz|razgovor]]) 05:55, 21 juli 2022 (CEST) :Mislim da to ne spada pod ''scope'' ovog projekta. Ne da ne možemo pisati o Srbiji ili Hrvatskoj, nego naprosto - cilj ovog projekta je proširenje fundusa članaka o određenoj zemlji. "Popravci" idu dakako, ali usputno. Zato biramo zemlje koje ''actually'' treba nadopuniti :) -- [[Korisnik:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">E.A.</font>]][[Razgovor sa korisnikom:Edgar Allan Poe|<font face="Freestyle Script" color="black" size="4px">Poe</font>]] 15:46, 28 juli 2022 (CEST) froo63my4ugmjqsb6qf8hz0zcfszfrb Befiradol 0 1234026 41260334 4964166 2022-07-28T13:17:34Z Marbletan 159118 Befiradol.svg wikitext text/x-wiki {{Drugbox-lat | Verifiedfields = | Watchedfields = | verifiedrevid = 461088268 | IUPAC_name = 3-​hloro-​4-​fluorofenil-​[4-​fluoro-​4-​([(5-​metilpiridin-​2-il)metilamino]metil)piperidin-​1-​il]metanon | image = Befiradol.svg | width = | image2 = | width2 = <!--Clinical data--> | tradename = | pregnancy_category = | legal_status = Nije kontrolisan | routes_of_administration = <!--Pharmacokinetic data--> | bioavailability = | protein_bound = | metabolism = | elimination_half-life = | excretion = <!--Identifiers--> | CAS_number_Ref = {{cascite|correct|}} | CAS_number = 208110-64-9 | ATC_prefix = none | ATC_suffix = | ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEMBL = 45305 | DrugBank_Ref = | DrugBank = | PubChem = 9865384 | IUPHAR_ligand = | UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}} | UNII = RAT9OHA1YH | ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}} | ChEMBL = 45305 | DrugBank_Ref = | DrugBank = | PubChem = 9865384 | IUPHAR_ligand = | ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}} | ChemSpiderID = 8041076 | smiles = FC2(CCN(C(=O)c1ccc(F)c(Cl)c1)CC2)CNCc3ncc(cc3)C | InChI = 1/C20H22ClF2N3O/c1-14-2-4-16(25-11-14)12-24-13-20(23)6-8-26(9-7-20)19(27)15-3-5-18(22)17(21)10-15/h2-5,10-11,24H,6-9,12-13H2,1H3 | InChIKey = PKZXLMVXBZICTF-UHFFFAOYAP | StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChI = 1S/C20H22ClF2N3O/c1-14-2-4-16(25-11-14)12-24-13-20(23)6-8-26(9-7-20)19(27)15-3-5-18(22)17(21)10-15/h2-5,10-11,24H,6-9,12-13H2,1H3 | StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}} | StdInChIKey = PKZXLMVXBZICTF-UHFFFAOYSA-N <!--Chemical data--> | C=20 | H=22 | Cl=1 | F=2 | N=3 | O=1 | molecular_weight = 393.857 g/mol | smiles = n2cc(C)ccc2CNCC(F)(CC3)CCN3C(=O)c(cc1Cl)ccc1F }} '''Befiradol''' (''F-13,640'') je veoma [[Potentnost (farmakologija)|potentan]] i visoko [[selektivnost vezivanja|selektivan]] [[agonist (farmakologija)|pun agonist]] [[5-HT1A receptor|5-HT<sub>1A</sub> receptora]]. On ima veoma moćno [[analgetik|analgetsko]] i [[Alodinija|antialodinsko]] dejstvo koje je uporedivo sa visokim dozama [[opioid]]nih [[Analgetik|lekova protiv bolova]], ali sa malobrojnijim i manje izraženim nuspojavama, kao i zanemarljivim razvojem [[tolerancija leka|tolerancije]] pri dužoj upotrebi.<ref name="pmid12595749">{{cite journal |author=Bardin L, Tarayre JP, Malfetes N, Koek W, Colpaert FC |title=Profound, non-opioid analgesia produced by the high-efficacy 5-HT(1A) agonist F 13640 in the formalin model of tonic nociceptive pain |journal=Pharmacology |volume=67 |issue=4 |pages=182–94 |year=2003 |month=April |pmid=12595749 |doi=10.1159/000068404 |url=}}</ref><ref name="pmid12694810">{{cite journal |author=Bruins Slot LA, Koek W, Tarayre JP, Colpaert FC |title=Tolerance and inverse tolerance to the hyperalgesic and analgesic actions, respectively, of the novel analgesic, F 13640 |journal=European Journal of Pharmacology |volume=466 |issue=3 |pages=271–9 |year=2003 |month=April |pmid=12694810 |doi= 10.1016/S0014-2999(03)01566-8|url=}}</ref><ref name="pmid15528450">{{cite journal |author=Bardin L, Assié MB, Pélissou M, Royer-Urios I, Newman-Tancredi A, Ribet JP, Sautel F, Koek W, Colpaert FC |title=Dual, hyperalgesic, and analgesic effects of the high-efficacy 5-hydroxytryptamine 1A (5-HT1A) agonist F 13640 [(3-chloro-4-fluoro-phenyl)-[4-fluoro-4[(5-methyl-pyridin-2-ylmethyl)-amino]-methyl}piperidin-1-yl]methanone, fumaric acid salt]: relationship with 5-HT1A receptor occupancy and kinetic parameters |journal=The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics |volume=312 |issue=3 |pages=1034–42 |year=2005 |month=March |pmid=15528450 |doi=10.1124/jpet.104.077669 |url=}}</ref><ref name="pmid16254131">{{cite journal |author=Colpaert FC, Deseure K, Stinus L, Adriaensen H |title=High-efficacy 5-hydroxytryptamine 1A receptor activation counteracts opioid hyperallodynia and affective conditioning |journal=The Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics |volume=316 |issue=2 |pages=892–9 |year=2006 |month=February |pmid=16254131 |doi=10.1124/jpet.105.095109 |url=}}</ref><ref name="pmid17512927">{{cite journal |author=Deseure K, Bréand S, Colpaert FC |title=Curative-like analgesia in a neuropathic pain model: parametric analysis of the dose and the duration of treatment with a high-efficacy 5-HT(1A) receptor agonist |journal=European Journal of Pharmacology |volume=568 |issue=1–3 |pages=134–41 |year=2007 |month=July |pmid=17512927 |doi=10.1016/j.ejphar.2007.04.022 |url=}}</ref><ref>[http://www.google.com/patents/about?id=C1UEAAAAEBAJ&dq=6020345 Bernard Vacher, Bernard Bonnaud, Wouter Koek. Pyridin-2-yl-methylamine derivatives, method of preparing and application as medicine. US Patent 6020345, May 21, 1999.]</ref> Jedna SAR studija je pokazala da zamena dihalofenil grupe sa 3-[[benzotiofen]]ilom povećava maksimalnu efikasnost od 84% na 124% (Ki=2.7 nM)<ref>{{cite journal | doi = 10.1021/jm100835q | pmid = 20860381 | volume=53 | issue=19 | title=Novel pyridylmethylamines as highly selective 5-HT(1A) superagonists | year=2010 | month=October | journal=J. Med. Chem. | pages=7167–79 | author=Bollinger S, H&uuml;bner H, Heinemann FW, Meyer K, Gmeiner P}}</ref> == Reference == {{Reflist|2}} == Vidi još == * [[Eptapiron]] * [[Flesinoksan]] == Spoljašnje veze == {{Portal|Medicina|Hemija}} {{-}} {{Antidepresivi-lat}} {{Serotonergici-lat}} [[Kategorija:Analgetici]] [[Kategorija:Piridini]] [[Kategorija:Amini]] [[Kategorija:Organofluoridi]] [[Kategorija:Piperidini]] [[Kategorija:Amidi]] [[Kategorija:Organohloridi]] skxeekjruo08195h9lsxbf3o9bbfb5z Ustanak u Srbu 0 1467339 41260383 41232938 2022-07-28T22:15:04Z DobarSkroz 56704 /* Četnici */ wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Spomenik_ustanku_naroda_Hrvatske-Srb.JPG|minijatura|Spomenik ustanku]] '''Ustanak u Srbu''' je oružana pobuna protiv [[Hronologija ustaških zločina 1941.|ustaških zločina]] nad [[Srbi u Hrvatskoj|Srbima]] u [[Lika|Lici]] koji je započeo napadom na [[Žandarmerija|žandarmeriju]] u [[Srb]]u 27. VII.1941. Radilo se o masovnom ustanku [[Gerila|gerilskih]] jedinica i naroda kotara [[Donji Lapac|Donjeg Lapca]] pokrenutog od strane [[Komunistička partija Hrvatske|Komunističke partije Hrvatske]]. Početak tog ustanka se slavio od 1945. do 1990. kao republički praznik [[Dan ustanka naroda Hrvatske]] a obilježava se i danas proslavom u Srbu. ==Uzroci== Ono što je zasigurno imalo veliki utjecaj na ustanak su [[Ustaški zločini u Drugom svetskom ratu|ustaški zločini]]. Ti zločini su bili planirani, organizirani i koliko je to moguće pažljivo izvedeni. Odmah po uspostavi [[NDH]] srpsko stanovništvo stavljeno je van zakona i izloženo ustaškom teroru. Ličkim je [[Srbi u Hrvatskoj|Srbima]] njihov zemljak [[Mile Budak]] javno poručivao “''Ili se pokloni ili se ukloni!''” i još direktnije “''Bjež’te psine preko [[Drina|Drine]]!''”, a iz susjedne [[Bosanska Krajina|Bosanske krajine]] Viktor Gutić pjesnički im je dočaravao planiranu budućnost: “''Poželjet će drumovi Srbalja, al’ Srbalja nigdje biti neće!''”. U [[Srb]]u i u drugim općinama kotara [[Donji Lapac]] uspostavljene su male [[Ustaška vojnica|ustaške]] posade, sa sjedištem i najjačom posadom u Boričevcu, u kojoj su pretežno ustaše iz Gospića i drugih ličkih krajeva, i samo dvoje domaćih ljudi.<ref name="SABH" /> [[Hrvati|Hrvatsko]] stanovništvo Boričevca, okruženo srpskim selima, živi u strahu od osvete i tiho negoduje. Ima ih koji poručuju srpskim znancima iz susjednih sela neka ne dolaze u Boričevac, “''jer ustaše nikome ne misle dobro''”. A lokalna oružnička postaja u izvješću upozorava da "''ustaški postupci prema Srbima prijete eksplozijom''".<ref name="NOVOSTI" /> ===Logori=== Već tijekom V. i VI. mjeseca [[ustaše]] odvode poznate i utjecajne muškarce [[Srbi|srpske]] nacionalnosti i [[Komunistička partija Hrvatske|komuniste]] u internaciju po raznim [[Logori u NDH|logorima diljem NDH]]. Većina tih ljudi svoj će kraj dočekati u [[Logor Jadovno|logoru Jadovno]] koji je osnovan u Lici krajem VI. mjeseca. U nešto manje od dva mjeseca funkcioniranja, logor Jadovno, kao i njegove okolne jame, postat će poprištem zločina nevjerojatnih razmjera. U ta je dva mjeseca ubijeno otprilike 13 000 ljudi, od ukupno 24 000 ljudi koliko je ubijeno u logorskom sustavu [[Gospić]] – [[Velebit]] – [[Pag]] kojeg je Jadovno bio dio.<ref name="GOLD">[[Slavko Goldstein]], 1941.: godina koja se vraća, Historiae, knj. 8 (Zagreb: Novi Liber, 2007), 240.</ref> S obzirom na mahnitost ovog zločina točan broj nikad neće biti utvrđen pa neki istraživači dolaze i do broja od 40 123 ubijene osobe u 132 dana u tom logorskom sustavu, od čega 38 012 Srba i 1 998 Židova.<ref name="TVRTKO">prof. dr. sc. [[Tvrtko Jakovina]] [http://www.jutarnji.hr/ustanak-u-srbu--sto-se-dogodilo-27--srpnja-1941--/850034/ Ustanak u Srbu: što se dogodilo 27. srpnja 1941.?] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151222090445/http://www.jutarnji.hr/ustanak-u-srbu--sto-se-dogodilo-27--srpnja-1941--/850034/ |date=2015-12-22 }}, [[Jutarnji list]], 27.07.2010.</ref> Ubojstvo 13 000 ljudi u nešto manje od dva mjeseca je zločin takve magnitude da je morao odjeknuti krajem u kojem se dogodio. Čak ni izolacija zbog nepristupačnog terena velebitskog kraja oko Jadovna nije mogla ušutkati zločin koji se tamo odvijao najvećim intenzitetom tijekom tih turbulentnih ljetnih dana 1941. A i 140 Srba iz [[Donji Lapac|donjolapačkog]] kotara su odvedeni u Jadovno između 14. i 29. VI. 1941.<ref name="SABH" /> ===Pokolji=== Jednako okrutne bile su ustaške akcije čišćenja po [[Banija u Narodnooslobodilačkoj borbi|Baniji]], [[Kordun u Narodnooslobodilačkoj borbi|Kordunu]] i [[Lika|Lici]]. One su isprva ciljale odrasle muškarce srpske nacionalnosti. Budući da [[Vjekoslav Luburić|Maksovi]] mesari nisu uvijek u ličkim selima uspjevali pronaći muškarce jer su ovi na svaku dojavu o pojavi ustaša bježali u šumu, cilj tih akcija čišćenja vrlo je brzo postalo svo srpsko stanovništvo neovisno o dobi i spolu. [[Genocid u NDH|Genocid]] u kotaru Donji Lapac krenuo je 1.VII. sa selom Suvaja (općina [[Srb]]) gdje je u jednom danu ubijena 161 osoba, a od toga je djece do 15 godina starosti bilo čak 70. Sljedećeg dana ustaše su se okomile na selo Osredci gdje su u dva dana, 2. i 3. VII., ubili 32 osobe. 3. VII. u selu Bubanj prema ustaškom izvještaju poklane su 152 osobe, a prema popisu su utvrđene 83 žrtve. Također, tog istog krvavog srpanjskog dana [[Vjekoslav Luburić|Luburićev]] odred premješta 53 osobe iz sela Nebljusi u Boričevac koje potom likvidira nad jamom. To znači da je 4,5 posto stanovništva Donjeg Lapca bilo likvidirano u svega par mjeseci a sela su uglavnom spaljena!<ref name="SABH" /> Osim tih zločina, valja pridodati i masovna premlaćivanja i zatvaranja te mnoga pojedinačna ubojstva koja se kontinuirano događaju od osnivanja NDH. Sve iluzije o pravednoj „ustaškoj državnosti“ su pale u vodu i više nitko nije imao povjerenja u novu vlast. Uz ta zlodjela valja navesti i pokušaje prekrštavanja te masovna iseljavanja od kojih je najveće bilo iz općine Plitvička Jezera 29. VI. 1941. kad su jake ustaške snage iz [[Bihać]]a iselile 1.200 ljudi.<ref name="SABH">Domagoj Delač, [https://app.box.com/s/0lw0n4ivnsg53l7jbprk Dan ustanka naroda Hrvatske] Savez antifašističkih boraca i antifašista Republike Hrvatske, Zagreb / Srb 2012.</ref> Sve ove akcije vodio je [[Vjekoslav Luburić|Vjekoslav Maks Luburić]] prema vlastitom svjedočenju u jednoj raspravi pred Ustaškim stegovnim i kaznenim sudom 5. XI. 1941. (dosje HDA, USIKS, 337/41), on je bio upućen “''s posebnom misijom da provede akciju čišćenja''” te je imao sa sobom “''opći nalog da na teritoriju Velike Župe Krbave i Psat sve vlasti, pa tako i vojničke, imaju se staviti na raspolaganje i podrediti meni tako dugo, dok nije završena akcija čišćenja koja je zamišljena''”. S obzirom na otvoreno javnu i svirepu narav tih zločinačkih čišćenja u kojima su ubijani žene, djeca i starci usred bijela dana tom Luburićevom ‘akcijom čišćenja’ put prema općem ustanku u općini [[Srb]] i u kotaru [[Donji Lapac]] bio je nepovratno trasiran.<ref name="NOVOSTI">[[Slavko Goldstein]], [http://www.novossti.com/2011/07/ratovanje-na-pravoj-strani-s-izrazitim-antifasistickim-karakterom/ Ratovanje na pravoj strani], Novosti broj 605. 24.07.2011.</ref> [[Nacistička Nemačka|Njemački]] general u [[Zagreb u Narodnooslobodilačkoj borbi|Zagrebu]] Gleise von Horstenau, znajući da [[Treći Reich|Trećem Reichu]] treba mir na Jugoistoku, osuđivao je ponašanje "[[Ustaše|divljih ustaša']]", koji su “''posljednjih tjedana besmisleno divljali po gradovima i selima i pridonijeli da se ionako, po raspoloženju ljudi, ne posebno široka platforma vlade znatno smanji''”. Von Horstenau je 27. 7. 1941. [[Berlin]] izvijestio kako su na prostoru od [[Banja Luka|Banja Luke]] do [[Obrovac|Obrovca]] izbili nemiri, posebno oko [[Donji Lapac|Donjeg Lapca]] i [[Gračac]]a. ''S crvenim barjakom oko 500 je ljudi, svi naoružani, ubili su oružnike, finance, ustaše''.<ref name="TVRTKO" /> ==Komunisti== 1934. nastale su povezane i trajno organizirane grupe komunista u [[Donji Lapac|Donjem Lapcu]], [[Divoselo|Divoselu]], Oraovcu i [[Doljani]]ma. Prva partijska organizacija u kotaru nastala je 1938. u Donjem Lapcu prvenstveno jer nije postojala potrebna veza s [[Gospić]]em koji je bio zadužen za formiranje partijskih organizacija na području Like. Do kraha [[Kraljevina Jugoslavija|Kraljevine Jugoslavije]] komunisti su organizirali [[Antifašizam|antifašističke]] demonstracije na kojima je sudjelovalo između 200 i 300 ljudi, radili u mnogim kulturnim (Seljačko kolo) i sportskim (NK Ozeblin) društvima, obilježavali [[Prvi maj]] i godišnjice [[Oktobarska revolucija|Oktobra]] te sustavno radili na širenju organizacije i ideja. Na općinskim izborima 1939. komunisti su postavili svog kandidata za načelnika općine, Mihajla Majstorovića iz Doljana, kandidata [[KPJ]], koji je pobijedio kandidata [[Jugoslavenska radikalna zajednica|Jugoslavenske radikalne zajednice]]. Uz to, na njegovoj je listi bilo i 12 odbornika, vezanih uz Partiju, koji su ušli u općinski odbor.<ref name="SABH" /> [[Datoteka:MarkoOreskovicKrntija.jpg|minijatura|Marko Orešković Krntija]] 22. VI. 1941., [[Marko Orešković]], član Centralnih komiteta [[KPJ]] i [[KPH]], prenio je ličkim komunistima partijsku direktivu da pokrenu pobunu protiv ustaških i okupatorskih vlasti. U to vrijeme u Lici je bilo 240 evidentiranih članova KP i vjerojatno dvostruko više aktivnih suradnika i članova [[SKOJ|SKOJ-a]]. U kotaru Donji Lapac članova KP i aktivnih suradnika nije bilo više od tridesetak, ali opće raspoloženje za otpor i pobunu, obzirom na opisane okolnosti, u tom je kraju bilo najzrelije. Malobrojni komunisti brzo su pridobivali brojne pristaše i aktivne sljedbenike s kojima su formirali borbene odrede po selima i zbjegovima. Po uputstvima Marka Oreškovića, zasnovanima na njegovu iskustvu iz [[Internacionalne brigade|Internacionalnih brigada]] u [[Španjolski građanski rat|Španjolskom građanskom ratu]], u četama i odredima odmah je uspostavljena institucija [[Politički komesar|političkog komesara]]. Komandiri su bili ljudi s nešto vojničkog iskustvom, a njima ravnopravni politički komesari bili su isključivo komunisti ili njihovi pouzdani sljedbenici. Uoči ustanka odredi su već brojali oko 300 naoružanih i još više nenaoružanih boraca, a višestruko su narasli već u toku prva dva-tri ustanička dana. Komandant združenog Štaba gerilskih odreda za Donji Lapac i okolinu bio je Gojko Polovina, odvjetnički pripravnik iz [[Gračac]]a, vrlo istaknuti lokalni komunist, odličan organizator, predratni sekretar Kotarskog komiteta [[KPH]] za kotar Gračac on je postao: “stvarni rukovodilac ustanka, komandant, komesar i predstavnik vlasti”. Članovi štaba u Donjem Lapcu i u Srbu bili su članovi KP Nikola Vidaković, Dušan Mileusnić, Đoko Jovanić i Milan Šijan, te bivši jugoslavenski oficir Stojan Matić koji je također ubrzo postao komunist. [[Marko Orešković]] već je u fazi priprema povezao gerilske štabove u Srbu i Donjem Lapcu s partijskim i vojničkim vodstvom u [[Bosanska Krajina|Bosanskoj krajini]], pa je organizacija pripremanog ustanka i sam ustanak s obje strane [[Una|Une]] bio koordiniran.<ref name="NOVOSTI" /> ==Četnici== Za vrijeme samog ustanka u Srbu nitko od lokalni političara [[Velikosrpska politika|velikosrpske]] i [[Četnička ideologija|četničke]] orijentacije u tome nije sudjelovao. Stevo Rađenović, Miloš Torbica i Jovo Keča su za to vrijeme bili u [[Split]]u jer su već bili osuđeni na smrt od ustaša dok je, Pajica Omčikus odbio da bude komandant čete gerilskih odreda za [[Srb]] svjestan da je njegov utjecaj u narodu minoran prema onome komunista. Svježa sjećanja ustanika na pokolje njihovih obitelji ovi elementi ustanka su pokušali ići s propagandom da su svi Hrvati i [[Bošnjaci|Muslimani]] ustaše i da svi moraju platiti zbog [[Ustaški zločini u Drugom svetskom ratu|ustaških zločina]]. Dok su [[Talijani|talijanske]] okupatore, a ujedno i mecene koji su im pružili zaštitu u Dalmaciji, predstavljali kao zaštitnike Srba.<ref name="SABH" /> ==Ustanak== Ustanak je bio pobuna, borba za samoodržanje, osveta. Jugoslavenska [[historiografija]] je u njemu kasnije vidjela ustanak komunista i borbu za bolji svijet, jer je takva opcija na kraju prevladala. Većina naroda reagirala je baš kako se stoljećima na graničnom i ratnom području [[Vojna krajina|Vojne krajine]] reagiralo.<ref name="TVRTKO" /> Ustanak u [[Srb]]u je počeo 27. VII. 1941. prema prethodnom planu, koordinirano s istovremenim [[Drvar u Narodnooslobodilačkoj borbi|ustankom u Drvaru]] i u [[Bosanska Krajina|Bosanskoj krajini]]. Štab gerilskih odreda za Srb i okolinu i formira 10 odreda koji se taktički postavljaju na razne kote oko Srba da bi što manje toga pošlo po zlu. Nekoliko [[Žandarmerija|žandara]] i par ustaša su se razbježali pred oko 150 ustanika i ustanici tako izvršavaju prvi zacrtani cilj, a odredi van Srba tuku još ustaška pojačanja kod Srbskog klanca i u Tiškovcu. Već istoga dana ustanak se proširio po selima Neteka, Suvaja, Dobroselu prema sjeveru i Gornji Srb, Osredak, Kunovac i Zavlaka prema jugu. U selu Neteka oko podneva došlo je do prve borbe. Ustanici iz Dugopolja i Zavlake rastjerali su oružnike i srušili željezničku prugu u Kaldrmi. Toga dana poginulo je svega nekoliko oružnika i ustaša i samo jedan ustanik. Drugoga dana iz Gračaca i [[Kulen Vakuf]]a [[Domobranstvo|domobranske]] i ustaške postrojbe već su kretale smiriti ustaničko područje, ali ih ustanici dočekuju u vješto postavljenim zasjedama, suzbijaju ih i nanose im osjetne gubitke. U tim okršajima, drugoga dana, poginula su svega dva ustanika. Trećega dana ustanak se poput bujice već proširio po cijelom kotaru [[Donji Lapac]]. Posada iz Donjega Lapca povukla se uvečer 29. VII. u Boričevac i kotarsko središte je od 30. VII. već u ustaničkim rukama. U 3 sata ujutro 31. srpnja ustaška posada povlači se i iz Boričevca i gotovo svi žitelji tog mjesta, zajedno s hrvatskim izbjeglicama iz drugih sela, ukupno njih oko 2.000, povlači se s vojskom u Kulen Vakuf.<ref name="NOVOSTI" /> Komunističko vodstvo odlučilo je da se čak po štetu ustanka, koji se morao munjevito odviti ako je htio postići maksimalni uspjeh, odgodi napad na Boričevac za dva ili tri dana kako bi hrvatsko civilno stanovništvo moglo pobjeći te da se na taj način izbjegne još veća tragedija. 2. VIII. ustanici ulaze i u Boričevac<ref name="SABH" /> a selo je usprkos svom naporu komunističkog komandanta Gojka Polovine opljačkano i spaljeno.<ref name="JOSIP" /> Na izbijanje ustanka ustaše su odgovorile jedino kako su znale – novim akcijama čišćenja. Velika akcija čišćenja koja je pokrenuta u Lici susjednim krajevima, na području [[Banija u Narodnooslobodilačkoj borbi|Banije]] i [[Kordun u Narodnooslobodilačkoj borbi|Korduna]], uspjela je samo ondje razgranati ustanak. Srpsko stanovništvo se tjeralo u kut iz kojeg je jedini izlaz bio ustanak, odnosno oružana pobuna protiv fašističke države čiji je jedini cilj bio njihovo fizičko uništenje. Akcija čišćenja po Kordunu i Lici koja je trajala od 29. VII. do 8. VIII. i u to vrijeme je pobijeno preko 4.500 pravoslavnih civila.<ref name="JOSIP">Josip Jagić, [http://www.bilten.org/?p=1863#footnote_5_1863 Tko je ustao 27. jula 1941. i protiv koga?], Bilten, 25.07.2014.</ref> ==Zločini ustanika== Već prvog dana ustanka ubijeno je 37 članova hrvatske obitelji Ivezić u Brotinji. Iveziće su ubili muškaraci iz Suvaje na temelju indicija da su dva člana te porodice sudjelovala u akciji čišćenja tijekom koje su pobijene njihove obitelji, a selo zapaljeno. S obzirom na slučaj u Brotinji, ususret napadu na pretežno hrvatsko selo Boričevac, ustaškom uporištu u kotaru Donji Lapac, pokušalo se na par dana zaustaviti ustanike i pričekati da se oko 2000 civila iseli. Gojko Polovina u svojim memoarima iskreno opisuje sav očaj i nemoć koje je osjećao u namjeri da spriječi zločine tih prvih dana ustanka.<ref name="JOSIP" /> Za Boričevac, autori Dizdar i Sobolevski navode podatake prema kojima je u tom selu ubijeno 55 Hrvata koji se nisu povukli iz sela. No s obzirom da se radi o publikaciji koja ustanike već proglašava četnicima i koristi ustaške izvore taj podatak treba uzeti s rezervom, no žrtava je zasigurno i tamo bilo.<ref>Zdravko DIZDAR, Mihael SOBOLEVSKI, Prešućivani četnički zločini u Hrvatskoj i u Bosni i Hercegovini 1941.-1945., Zagreb 1999., 116.-117.</ref> ==Povijesne revizije== Marko Jareb u radu "''Prilog raspravi o karakteru ustanka od 27. srpnja 1941. godine''" otvara pitanje prisutnosti četničke ideologije i organizacije u samom ustanku.<ref name="JAREB">Marko Jareb, [http://hrcak.srce.hr/76759?lang=en Prilog raspravi o karakteru ustanka od 27. srpnja 1941. godine], Hrvatski institut za povijest, Zagreb, VII.2011.</ref> I dok je neosporno da je određenih četničkih elemenata kod samih ustanika i u samom ustaničkom vodstvu bilo, nisu ponuđeni nikakvi konkretni i čvrsti dokazi koji bi implicirali da je njihova uloga u ustanku bila veća od marginalne kako se dosad smatralo.<ref name="JOSIP" /> [[Ivo Goldstein]] navodi: "''da je dio priča koje su se pojavile u desničarskim revizionističkim istupima o četničkim zločinima 1941. ili je predimenzioniran ili je puka laž. Te su laži konstruirane nakon 27. VII. 1941. jer je ustašama trebalo opravdanje pred vlastitom javnošću: ustanak se nije mogao tajiti čak ni u totalitarnoj državi kakva je bila NDH. Još više, to im je bilo potrebno zbog Talijana i Nijemaca, koji su pobjesnili zbog ustaškog terora i izbijanja ustanka jer, umjesto da NDH ispomaže njihove ratne napore, ona im postaje teret.''"<ref name="IVO">Ivo Goldstein, [http://www.jutarnji.hr/tko-kaze-da-je-27--srpnja-datum-cetnicke-pobune--ustasoidno-bulazni/873560/ Tko kaže da je 27. srpnja datum četničke pobune, ustašoidno bulazni], [[Jutarnji list]],31.07.2010.</ref> ==Reference== {{reference}} [[Kategorija:Ustanak u NDH 1941.]] [[Kategorija:Hrvatska u Drugom svjetskom ratu]] 1zo3mqf9bwca7tebcmxmaduse125p3z Šablon:Ravna Gora 10 1498531 41260313 40818186 2022-07-28T12:16:06Z SrpskiAnonimac 101643 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Ravna Gora | title = [[Ravna Gora (općina)|Naselja u sastavu Općine Ravna Gora]] | image = | state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> | list1 = [[Kupjak]] • [[Leskova Draga]] • [[Ravna Gora (Ravna Gora)|Ravna Gora]] • [[Stara Sušica]] • [[Stari Laz]] • [[Šije (Ravna Gora)|Šije]] }}<noinclude> [[Kategorija:Grupni šabloni administrativne podjele Primorsko-goranske županije]] </noinclude> 2s17tu6t39129tgxf12f810378a04eb Hronologija Osmanskog carstva 0 4545244 41260394 41260281 2022-07-29T10:20:55Z Inokosni organ 160059 wikitext text/x-wiki {{TOC right}} {{Glavni članak|Osmansko Carstvo|Istorija Osmanskog carstva}} Ovo je '''Hronologija Osmanskog carstva''' odnosno lista glavnih događaja u istoriji [[Osmansko carstvo|Osmanskog carstva]]. <br/> Ono se po običaju stvara [[1299]]. s [[Osman I|Osman–begom]] i postepenim osvajanjem [[Bizantsko carstvo|Bizantskog carstva]] a nestaje [[1922]]. kada [[Kemal Atatürk|Mustafa Kemal]] stvara [[Turska|Republiku Tursku]].<br/> Ovaj članak je dopuna glavnih članaka [[Osmansko carstvo]] i [[Istorija Osmanskog carstva]]. Za jasniji pogled na stvaranju Osmanove dinastije i carstva valja također proširiti pogled na članke: [[Bizantsko carstvo]], [[Turkijski narodi]], [[Oguzi]], [[Seldžuci]], [[Rumski Sultanat]], [[Križarski ratovi]], [[Mamelučki Sultanat (Kairo)|Mamelučki sultanat]]. ==Turkijsko doba (1071–1299)== *[[1071]]. [[Bitka kod Mancikerta]] (26. augusta): [[Seldžučka Monarhija|Seldžuci]] pod vodstvom [[Alp-Arslan]]a iznenada pobijaju [[Bizantsko Carstvo|vizantisku vojsku]]{{efn|Turci su bili vrlo sposobni [[Konjica|konjušari]], služili su se [[Sulica|džilitom]] a nadasve su bili opasni [[Luk (oružje)|strijelci]]. S time su u ta doba napredovali u brzini i u taktiktici na bojišnici protiv armija koje su se još uvijek temeljile na [[Pješadija|pješadiju]] (po uzoru [[Rimska vojska|rimske vojske]] na primjer). Na početku (za vrijeme [[Seldžuci|Seldžuka]]) su turski napadi često upotrebljavali tekniku ''[[Gazi|ghāze]]'' (ista riječ znači i «sveti rat» kao [[Džihad]]), to jeste strategiju kratkog napada sa lakom konjicom da bi uništili strateške točke kod neprijatelja (zgrade ili skladišta, vojnu opremu, konje, prehranu, izviđače...), potom su se povlačili da bi nešto kasnije i iznenada opet napali na isti način, sve do konačnog direktnog sukoba i prodora. Kasnije će funkciju ghāze preuzeti jedinica [[Akindžije|akindžija]]. Stoga u [[Hronologija Osmanskog carstva#Zlatno doba (1453–1566)|zlatnom dobu carstva]] će se osmanska vojna strategija preoblikovati. Taktika ghāze će ostati, ali će veliki napadi imati češće oblik opsade i pohoda u kojim se kreće jedan naoružani grad. Na pohodu je išao i sultan, koji je bio prvi vojvoda odmah ispred [[Veliki vezir|velikog vezira]]. Taj običaj će trajati do 16. stoljeća ([[Mehmet II]], [[Selim I|Selim]], [[Sulejman I|Sulejman]]) pa i nešto kasnije ([[Murat IV]]) mada od 17. stoljeća sultani sve češće stanuju na [[Topkapi Saraj|dvoru]] i bave se dvorskim i stambolskim doživljajima.}}. Turci (Seldžuci) ulaze u [[Anadolija|Anadoliju]]. Grčki [[Konya|Ikonion]] je novi glavni grad seldžučke Anadolije. *[[1092]]. Seldžučko carstvo pod [[Malik-šah I|Malik-šah]]om dostiže vrhunac svog teritorijalnog proširenja. *[[1095]] – [[1111]]. U seldžučkoj Perziji ([[Tus (Iran)|Tus]]) književnik [[Al-Gazali|al-Ghazāli]] razvija pravac [[Sufizam|tasavuf]]a, što će kasnije bit prvobitna crta turskog [[Sunizam|sunizma]]. *[[1171]]. Dolazak prvih [[Republika Genova|đenovljanskih]] trgovaca na [[Beyoğlu|Peru]]. *[[1204]]. [[Četvrti križarski rat]]. [[Mletačka Republika|Venecijanski]] trgovci se nastanjuju na [[Beyoğlu|Peru]], jako bitna trgovačka postaja prema Istoku{{efn|[[Križarski ratovi]] će stvoriti nepoverenje i otvoreno neprijateljstvo između Latina i [[Bizantsko Carstvo|Grka]]. To stanje je se pogoršalo kada je Francusko-Venecijanska koalicija napala [[Konstantinopolj|Carigrad]] (1204) koji je držao uzurpator [[Aleksije III Anđeo]] i stvorila [[Latinsko Carstvo]], okupirajući dio Trakije i Makedonije i stvarajući u Grčkoj razne feudalne države. Vizantinci su se podjelili na tri države: [[Trapezuntsko Carstvo|Trapezundsko carstvo]], [[Epirska Despotovina|Epirsku kneževinu]] i [[Nikejsko carstvo]]. Ovo poslednje je predstavljalo nastavak carske vizantinske tradicije. Godine 1261. godine [[Mihajlo VIII Paleolog]] je ponovo zauzeo Carigrad ali obnovljena imperija više nije imala nikakav karakter univerzalnosti. U 13. stoljeću [[Bizantsko Carstvo|Bizantinsko carstvo]] je država puna pukotina koja pokušava se braniti napada sa svih strana.}}. [[Mletačka Republika]] počijne prva teritorijalna osvajanja na [[Egejsko more|Egejskom moru]]<ref>{{cite book|last1=Davies|first1=Siriol|last2=Davis|first2=Jack L.|year=2007|title=Between Venice and Istanbul : colonial landscapes in early modern Greece|url=https://www.google.fr/books/edition/Between_Venice_and_Istanbul/YoZlbnrH2SEC?hl=fr&gbpv=1&dq=venetian+colony+in+istanbul&pg=PA151&printsec=frontcover|location=Princeton|publisher= American School of Classical Studies at Athens|pages=260|ref = SiriolDavies}}</ref>. [[Datoteka:Turkish bow Boeheim.jpg|thumb|right|190px|Turski luk.]] *[[1220]] – [[1340]]: [[Mongolsko Carstvo|Mongolski]] napadi na istočnu i jugoistočnu Europu, na Kavkaz, [[Kijevska Rusija|Rusiju]] i [[Horezmijska Monarhija|Perziju]]. *[[1274]]. [[Mongolsko Carstvo|Mongolski]] napad na [[Drugo Bugarsko Carstvo|Bugarsku]]. *[[1277]]. [[Bitka kod Elbistana]] blizu [[Kahramanmaraş|Maraša]] (15. aprila), između mongolskog [[Ilhanidska Monarhija|Ilkanat]]a ([[Pervane]]) i [[Mamelučki Sultanat (Kairo)|Mamelučkog sultanata]]. Mamelučka pobjeda. *Oko [[1280.]]/[[1281]]. Smrt [[Erthogrul|Erthogrul-bega]], njegov sin [[Osman I|Osman]] postaje [[beg]] [[Domaniç]]a i [[Söğüt]]a i [[vazal]] [[Rumski Sultanat|Rumskog sultanata]]{{efn|Poslije smrti [[Erthogrul|Erthogrul-bega]], dolazi na vlast njegov sin [[Osman I|Osman]] i postaje [[beg]] ili [[emir]] [[Domaniç]]a i [[Söğüt]]a i još uvijek [[vazal]] [[Rumski Sultanat|Rumskog sultanata]] na formalnoj razini. [[Turci]] su tada već bili [[Muhamed]]ske [[Vjera|vjeroispovjesti]] jer su prešli u [[Islam]] za vrijeme [[Seldžuci|Seldžuka]] ([[10. vijek|10. stoljeće]])}}. *[[1285]]. Drugi [[Mongolsko Carstvo|mongolski]] napad na [[Drugo Bugarsko Carstvo|Kraljevinu Bugarsku]]. *[[1288]]. Osman–beg osvaja [[Tvrđava Karadžahisar|tvrđavu Karadžahisar]] ({{Šablon:Jez-tur|Karacahisar Kalesi}}) kod [[Eskişehir]]a. **Prijateljstvo sa [[Šeik Edebali|šeikom Edebalijem]] (''[[Osmanov san]]''). **Potom Osman napada İnegöl (Ἀγγελόκωμις), [[Bilecik]] (Βηλοκώμα) i Yarhisar. ==Hronologija== [[Datoteka:Anatolia1300.png|thumb|left|thumb|250px|Stanje Anadoije 1300.]] *'''[[1299]]'''. [[Osman I|Osman ''Gazi'']] osniva [[Osmansko carstvo]], postaje [[sultan]]. Te godine je zapravo proglašen za [[Kan (titula)|khan]]a plemena [[Pleme Kaji|Kayı]]. Glavni grad je [[Söğüt]]. *[[1302]]. [[Bitka kod Bafeona]] (27. jun 1302.) teški poraz bizantinske vojske protiv osmanovih Turaka. Prvi događaj potkrijepljen dokazima o životu Osmana<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref>. *[[1304]]. Katalonski plaćenici pod imenom [[Almogaveri]] se bore protiv [[Osmanlije|Osmanlija]] u službi [[Bizantsko Carstvo|Vizantije]] ([[Roger de Flor]]{{efn|[[Roger de Flor]] ([[Brindisi]], oko 1267 – [[Edirne|Adrianopolis]], 1305), [[Templari|vitez templar]] i plaćenik u službi kraljeva [[Kruna Aragona|Aragone]].}}). ** Osman zauzima [[Osmaneli|Lefke]], Akhisar, Koçhisar, Marmaracık i [[Yenişehir (Bursa)|Yenişehir]] (sjeverozapadna Anadolija). *[[1307]]. Nakon smrti rumskog sultana [[Mesud II|Mesuda II.]] (ubijen od [[Mongolsko Carstvo|Mongola]]), nestaje [[Rumski Sultanat]]. [[Datoteka:Orhan I area map.png|thumb|right|190px|<center>Orhanove zemlje</center>]] *[[1317]]. Osman–beg opseda [[Bursa|Prusu]] (Προύσα). Napadi u više navrata (''[[Gazi|ghaza]]''). *[[1320]] – [[1331]]: za vrijeme vezirata [[Alaeddin–beg|Alaeddin–bega]] pojavljuje se vojna jedinica [[Janjičari|Janjičara]] («novi vojnici»). *[[1324]]. [[Uzbeg Khan]]{{efn|[[Uzbeg Khan]] (1282–1341), khan [[Zlatna Horda|Zlatne Horde]].}} napada [[Trakija|Trakiju]]. *[[1326]]. Osmanlije zauzimaju [[Bursa|Prusu]]<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref> (6. april), koja postaje novi glavni grad osmanske države. ** Smrt [[Osman I|Osmana]] i [[Orhan I|Orhanovo]] ustoličenje. *[[1327]]. Prvi [[Orhan I|Orhanov]] novac iskovan u Bursi<ref>{{cite book|last=Şevket|first=Pamuk|year=2000|title= A Monetary History of the Ottoman Empire|url=https://books.google.fr/books?id=Htk3Wn789EQC&printsec=frontcover&hl=fr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|location= Cambridge|publisher= Cambridge University Press|pages=276|ref = Şevket Pamuk|loc=str. 21}}</ref> (srebrena [[Akča]]). Do 1477. Osmanlije se služe srebrenom kovanicom, koja će bit dosta stabilno sredstvo u trgovini prvog carstva<ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=20}}</ref>. *[[1331]]. Osmanlije zauzimaju staru bizantinsku [[İznik|Nikeju]] (Νίκαια) koja postaje novi turski glavni grad<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref>. *[[1334]] – [[1335]]. Turci osvajaju Kareški Begluk{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Karesi Beyliği}} u okolici [[Balıkesir]]a.}}<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref>. *[[1337]]. Drugi napad [[Uzbeg Khan|Uzbega khana]] na [[Trakija|Trakiju]]. **Osmanlije zauzimaju [[Nikomedija|Nikomediju]] (Νικομήδεια, [[İzmit]])<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref>. *[[1346]]. [[Orhan I|Orhan]] se ženi [[Teodora Kantakouzene|Teodorom]], kći [[Jovan VI Kantakuzin|Jovana Kantakuzina]], i s njom dobija sina [[Princ Halil|Halila]]. * [[1346]] – [[1353]]: [[Crna smrt]]{{efn|U roku desetak godina zbog zaraze umrlo je 26–30% od svjetskog stanovništva, a u nekim krajevima čak 70% ([[Venecija]], [[Toskana]], [[Bremen (grad)|Bremen]]). Demografsko opadanje stanovništva će prouzrokovati između 14. i 15. stoljeća velike promjene na društveno–političkoj razini i na polju kulture i vjere. Na strani Anadolije i Balkana, imamo isto snažno opadanje stanovništva, no glavna posljedica kuge će bit slabljenje ideologije [[Križarski ratovi|Križarskih ratova]], čemu slijedi slabljenje feudalnog sistema, i rast građanske klase u Europi. Zaključno: Osmanlije lakše napreduju u ratovima, dok u Europi niču filozofsko–kulturalni smijerovi i tehnološke inovacije koje će unaprijediti Europu u 18. i 19. stoljeću.}}. Zaraza stiže u [[Konstantinopolj]] i na [[Beyoğlu|Peru]] (jesen 1347). *[[1352]]. Orhan daje trgovačke povlastice [[Republika Genova|Đenovljanima]]. [[Sulejman-paša (Orhanov sin)|Sulejman-paša]], Orhanov najstariji sin, zauzima tvrđavu Cippe ({{Šablon:Jez-tur|Çimpe Kalesi}}{{efn|''Çimpe Kalesi'': 40°29'44.9"N 26°44'04.5"E}}). Dakle, <u>Osmanlije prelaze [[Dardaneli|Dardanele]]</u> i početak Osmanskog osvajanja [[Trakija|Trakije]]. *[[1354]]. Osmanlije zauzimaju [[Ankara|Ankaru]] i [[Galipolje]]. *[[1357]]. Prestolonaslednik [[Sulejman-paša (Orhanov sin)|Sulejman-paša]] umire. Početak mira sa [[Vizantija|Viznatijom]]. *[[1359]]. Princ [[Murat I|Murat]] napada [[Trakija|Trakiju]]. * oko [[1360]]. Murad stvara ''[[Kapikulu]]'', profesionalni vojni odjel sastavljen od robova uzvišene porte. Vjerojatno isti Murad je stvaralac sistema ''[[Danak u krvi|devširma]]''<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=64}}</ref>. *[[1361]]. Princ Murat zauzima [[Jedrene]]. *[[1362]]. Smrt [[Orhan I|Orhana]] i ustoličenje [[Murat I|sultana Murata]]. Stvaranje [[Janjičari|Janjičara]], što omogućuje karijere strancima u [[Osmanska vojska|Osmanskoj vojsci]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=8}}</ref>. Glavni grad carstva postaje [[Edirne|Jedrene]]. **[[1362.]]/[[1365]]. Nastaje [[Rumelijski pašaluk]]{{efn|[[Rumelijski pašaluk]] se na turskom zove ''Rumeli Eyaleti'' (Ejalet Rumelije) ili ''Rumeli Beylerbeyliği'' (Beglerbegluk Rumelije). To je bila velika pokrajina turskog carstva u Europi. Osmanlije su ju nazvale ''[[Rumelija|Rumeli]]'' (zemlja Rûma) gdje riječ «Rûm» obilježava «narode Rima». Glavni grad pokrajine je bio u [[Edirne|Jedrenama]] (1362–1530), [[Sofija|Sofiji]] (1530–1836) i u [[Bitola|Manastiru]] (1836–1867).}} ili {{Šablon:Jez-tur|Rumeli Eyaleti}}, što je ime cjelokupne pokrajine Osmanskog carstva u jugoistočnoj Europi. * [[1364]]. [[Čandarli Halil Hajredin-paša|Čandarli Halil-paša]] postaje [[Veliki vezir]] (1364–1387) sultana Murata: uspon [[Porodica Čandarli|porodice Čandarli]], titula Velikog vezira se jedno vrijeme nasljeđuje<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=8}}</ref>. [[Datoteka:Yenceri 4.jpg|thumb|right|190px|<center>[[Janjičari]]</center>]] *[[1367]]. Turci osvajaju bugarsku tvrđavu [[Burgas]]{{efn|{{Šablon:Jez-lat|Develtum}}, {{Šablon:Jez-gr|Pirgos}}}}. Nešto kasnije će u Burgasu sagraditi tvrđavu koja će se zvati ''Boğaz kale''. *[[1371]]. Muratova pobeda u [[Bitka na Marici|Maričkoj bici]]. Cijela [[Makedonija (region)|Makedonija]] i djelovi [[Peloponez]]a padaju pod tursku vlast. *[[1373]]. Osmanlije osvajaju bugarski grad [[Jambol]]. Jedna mala otporna strana grada će ostati naoružana i samostalna. *[[1375]]-[[1380]]. Osmanlije prisajedinjuju delove Germijane{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Germiyanoğulları Beyliği}} okolica [[Kütahya|Kütahye]].}} i Hamidilije{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Hamitoğulları Beyliği}} okolica [[Antalya|Antalye]] i Korkutelija.}}. *[[1382]]. Turci osvajaju [[Bitola|Monastir]]. *[[1383]]. Turci osvajaju [[Ser]] u grčkoj Makedoniji. *[[1385]]. [[Osmanlije]] zauzimaju [[Sofija|Sofiju]]. ** U osvojenom bugarskom [[Blagoevgrad]]u{{efn|{{Šablon:Jez-gr|Σκαπτοπάρα}}, {{Šablon:Jez-bg|Gorna Džumaja}}, {{Šablon:Jez-tur|Cuma-i Bâlâ}}}} većina stanovništva prelazi u islam. ** [[1386]]. Osmanlije zauzimaju [[Niš]] nakon opsade koja je trajala 25 dana. *[[1386]]. [[Bitka kod Pločnika]] kod [[Prokuplje|Prokuplja]] ([[Lazar Hrebeljanović]]). Prvi poraz Turaka na Balkanu. Suvremenici proslavljuju Srbe. *[[1387]]. Osmanlije osvajaju [[Kavala|Kavalu]]. *[[1388]]. [[Bitka kod Bileće]] (27 august). Drugi poraz Turaka ovaj put od strane [[Kraljevina Bosna|Bosanaca]] ([[Vlatko Vuković]]). **Turci osvajaju okolicu male bugarske utvrde [[Ruse]]. *[[1389]]. [[Bitka na Kosovu]]. Smrt sultana [[Murat I|Murata]] ([[Miloš Obilić]]?) i ustoličenje [[Bajazit I|sultana Bajazita]]. ** Osmanlije osvajaju bugarsku luku [[Varna|Varnu]]. *[[1389]]-[[1390]]. Bajazit osvaja zapadnu Anadoliju i kneževine Menteše{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Menteşeoğulları Beyliği}} u okolici [[Milas]]a.}}, [[Aydın]], Saruhan{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Saruhanoğulları Beyliği}}, okolica [[Manisa|Manise]].}}, Germijanu, i Hamidiliju. *[[1391]]. Prvi turski napad na [[Konstantinopolj]]. Bez uspjeha. *[[1392]]. Turci osvajaju [[Skoplje]] ({{Šablon:Jez-tur|Üsküb}}). *[[1393]]. Turci osvajaju bugarsko [[Veliko Tarnovo]]. *[[1394]]-[[1402]]. Bajazitova [[Opsada Carigrada (1394–1402)|opsada Konstantinopolja]] ([[Manojlo II Paleolog]], [[Jovan VII Paleolog]], [[Jean II Le Meingre]]). Bez uspjeha. [[Datoteka:Tamerlan2.jpg|thumb|right|190px|<center>[[Timur]]</center>]] *[[1395]]. Bajazitov pohod na [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarsku]] i [[Vlaška|Vlašku]]. [[Bitka na Rovinama]] ([[17. maj]]a), pobjeda vlaškog vojvode [[Mirča I Stariji|Mirče Velikog]] nad Turcima. *[[1396]]. <u>[[Bitka kod Nikopolja]]</u> (25. septembra). Osmanska pobeda i pad [[Drugo Bugarsko Carstvo|Bugarskog carstva]]. **Turci osvajaju [[Vidin]] i uspostavljaju [[Vidinski sandžak]]. **Bugarski car [[Jovan Stracimir]] je uhićen nakon bitke i zatočen u [[Bursa|Bursi]], gdje su ga zadavili. ** Turci osvajaju bugarski [[Silistra|Drastar]] (1396/1400). *[[1397]]. [[Konstantin II Stratimirović]] pruža otpor i nastavlja carstvo kao vojvoda [[Vidinska Bugarska|Vidinskog carstva]] zadnji ostatak [[Drugo Bugarsko Carstvo|Bugarskog carstva]]. * [[1402]]. [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Agore]] protiv Tatara ([[28. jul]]a). [[Bajazit I|Bajazit]] pada u zarobljeništvo. [[Timur]] stvara [[Timuridska Monarhija|Tatarsko carstvo]]{{efn|Sa Tamerlanom se stvara velika država u centralnoj Aziji. Na strani jugo–istočne Europe, najbitnije posljedice su usporavanje turskih ratova i Turske imperije, a na dugoročnoj razini opadaju ostaci srednjovjekovnih država, tako da će Osmanslijama bit lakše kada budu krenule u nove napade. [[Bizantsko Carstvo|država Bizantija]] ostaje vrlo krhka.}}. ** Padom Osmanskog carstva pod Tatarima, Balkanske države su pod manjem pritisku, stoga se stvara [[Srpska Despotovina]] pod [[Stefan Lazarević|Stefanom Lazarevićem]]. ** [[Konstantin II Stratimirović]] stupa u savezništvo u protuosmansku svrhu zajedno sa srpskim despotom [[Stefan Lazarević|Stefanom Lazarevićem]] i sa [[Mirča I Stariji|Mirčom]] knezom [[Vlaška|Vlaške]]. * [[Građanski rat u Osmanskom carstvu|Građanski rat u Anadoliji]] (1402–1413) *[[1403]]. [[Bajazid I|Bajazit]] izvršio samoubistvo u Akšehiru blizu [[Konya|Konye]] ([[8. mart]]a)<ref>[[Konstantin Mihailović]], ''Janičarove uspomene ili Turska hronika'', [1490—1501]. Prvo izdanje: 1865; Beograd, SANU, 1959.</ref>. ** U [[Kneževina Albanija|Kneževini Albaniji]] dolazi na vlast [[Nikita Topija]], zadnji vladar [[Kroja|Kroje]]. Krojsko plemstvo masovno prihvaća [[Mletačka Republika|mletačku vlast]]. *[[1403]]-[[1413]]: doba tzv. [[Osmanski interegnum|Osmanskog interegnuma]], rat između Bajazitovih sinova: [[Isa Čelebija]], [[Sulejman Čelebija]], [[Musa Čelebija]], [[Mehmed I|Mehmed Čelebija]]. **Sulejman Čelebija u [[Edirne|Jedrenu]] vlada nad Bugarskom i Trakijom, njegov saveznik je [[Vuk Lazarević]]; **Isa Čelebija je samostalni knez u [[Bursa|Bursi]]; **Mehmed stvara novu kneževinu u [[Amasya|Amasiji]], njegov saveznik je [[Stefan Lazarević]] pa Stefanov sin [[Đurađ Branković|Đurađ]]; **Musa, Bajazitov sin zarobljen zajedno sa ocem, biva oslođen i vraća se u osvajanje carstva, njegov saveznik je [[Mirča I Stariji|Mirča I]]. *[[1404]]. U [[Kraljevina Bosna|Kraljevini Bosni]] unutarnja borba između [[Tvrtko II|Tvrtka II.]] i pro–ugarskog [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]]. *[[1405]]. Smrt [[Timur]]a u dalekom mjestu Otrar, današnji južni [[Kazahstan]] (8. februara, bolest). Njegov nasljednik je unuk [[Halil Sultan|khan Halil]], međutim [[Timuridska Monarhija|Tatarsko carstvo]] brzo ulazi u razdoblje stagnacije i nestabilnost. **[[Prvi skadarski rat]] (1405–1412). [[Mletačka republika]] napada [[Zeta|Zetu]] [[Balšići|Balšića]]. Rat ostaje neriješen, ali Venecija počinje se širiti po [[Jadransko more|Jadranu]]. *[[1406]]. [[Čandarli Ali Paša]] umire. Sulejman Čelebija bez najpovjerenijeg suradnika. Postaje sve više politički usamljen. **Mehmetove pristaše usmrćuju Isu Čelebiju u jednom [[hamam]]u u [[Eskişehir]]u. *[[1408]]. [[Žigmund Luksemburški]] osniva [[Zmajski red]] za borbu protiv Turaka. **Osmanlije osvajaju [[Sivas]] u Anadoliji. *[[1410]]. [[Bitka kod Kosmidiona]] (15. juna). Pobeda Sulejmana nad Musom. **Osmanlije osvajaju [[Manisa|Manisu]]. *[[1411]]. Ubojstvo Sulejmana Čelebije (17. februara). **[[Žigmund Luksemburški]] postaje «Rex Romanorum» (21. jula){{efn|[[Žigmund Luksemburški]], kralj [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarske, Hrvatske i Dalmacje]], postaje «Rex Romanorum» (21. jula) tj. [[Rimsko-njemački kralj]] ili kralj njemačkih feudalnih država. Počinje kratko razdoblje (1411–1437) u kojem je [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarska]] centar moći u Europi. Žigmund vodi aktivnu politiku u Hrvatskoj i u Bosni, pa i na jugu Balkana. Naročito protiv Turaka.}}. *[[1413]]. [[Bitka kod sela Čamorlu]] (5. jula). [[Mehmed I|Princ Mehmed]] (zajedno sa [[Stefan Lazarević|Stefanom Lazarevićem]] i [[Đurađ Branković|Đurđom Brankovićem]]) pobeđuje [[Musa Čelebija|Musu]] kod Sofije. Ujedinjuje osmanske teritorije. Musa je ozlijeđen i potom ubijen u borbi. Počinje [[Mehmed I|Mehmedov]] sultanat. *[[1415]]. [[Mehmed I|Princ Mehmed]] na čelu vojnog pohoda odlazi u Anadoliju. Sukob sa [[Mletačka Republika|Venecijom]]. **Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. *[[1416]]. [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka di Galipolja]]. Venecijanska pobjeda i venecijanska nadmoć nad Egejskom moru. **Pobuna [[Šeik Bedreddin|Šeika Bedredina]] u [[Anadolija|Anadoliji]] i [[Rumelija|Rumeliji]] protiv stari carskih ustanova, uključujući protiv sultanata (ljeto/jesen)<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=8}}</ref>. *[[1418]]. Pohod [[Mehmed I|princa Mehmeda]] na Džanik ({{Šablon:Jez-tur|Canik}}, [[Samsun]]). *[[1419]]. Turci osvajaju [[Constanța|Constanțu]]. *[[1420]]. Osmanlije osvajaju [[Konya|Ikonion]] u Anadoliji. *[[1421]]. Smrt Mehmeda. Ustoličenje 17–godišnjeg [[Murat II|Murata II]] u [[Bursa|Bursi]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=3}}</ref>. *[[1422]]. Konačni pad [[Drugo Bugarsko Carstvo|Bugarskog carstva]] ([[Konstantin II Bugarski|Konstantin II.]]) *[[1423]]. Osmanlije osvajaju [[Volos]] u Grčkoj. *[[1424]]. Mirovni ugovor Murata II sa [[Mletačka Republika|Venecijom]]. **Osmanlije osvajaju [[Fethiye|Makre]] ([[Poluotok Teke|Teke]], jugozapadna Anadolija). *[[1425]]. Osmanlije osvajaju [[Aydın]]. *[[1426]]. Turci osvajaju [[Izmir]]. *[[1428]]. Mirovni ugovor sa [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarskom]]. **Osmanlije osvajaju [[Kütahya|Kotyaion]] u [[Frigija|Frigiji]]. *[[1430]]. Turci osvajaju [[Solun]]. U napadu na grad upotrebljavaju topove, stoga prvi tragovi vatrenog oružija kod Turaka (ili možda nešto ranije, u 1420–im godinama). **Osmanlije osvajaju [[Janjina|Janjinu]] u grčkom [[Epir (region)|Epiru]]. * [[1435]]. [[Srpska Despotovina|Srpski despot]] [[Đurađ Branković]], nadajući se u savezništvo sa Osmanlijama, vijenča 16–godišnju kćeri [[Mara Branković|Maru]] (''Despina Hatun'') za sultana [[Murat II|Murata II]] (4. septembra)<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=16}}</ref> *[[1438]]. Pohod Murata na [[Transilvanija|Erdelj]]: prolaz kroz [[Đerdapska klisura|Gvozdena vrata]], napadi na [[Sibiu]], [[Sighișoara|Sighișoaru]], [[Mediaș, Mediaș|Mediaș]] i [[Brašov]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=16}}</ref>. Preko 70.000<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=16}}</ref> osoba je [[Ropstvo|zarobljeno]]. Prvi put se spominje ''[[Danak u krvi|devširme]]''. *[[1439]]. Murat osvaja [[Smederevo]]; prvi pad [[Srpska Despotovina|Srbije]]. *[[1441]] – [[1442]]. Sa zapovjedništva u [[Beogradska tvrđava|Beogradu]] [[Janoš Hunjadi|János Hunyadi]] napada [[Smederevski sandžak]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=20}}</ref>. ** [[Šahbedin|Šehabettin–paša]], [[beglerbeg]] [[Rumelija|Rumelije]], gradi utvrdu na [[Avala|Avali]] ([[Žrnov|Žrnovan]])<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=20}}</ref>. ** [[Janoš Hunjadi|János Hunyadi]] odnosi pobedu nad Osmanlijama u [[Transilvanija|Erdelju]]. *[[1444]]. [[Murat II]] [[Abdikacija|abdicira]] u korist mladog sina [[Mehmed II|Mehmeda]]. Pokušaj mirnog prelaza vlasti s oca na sina. No Mehmed II je još vrlo mlad (12 godina). **[[Bitka kod Varne]] (10. novembar). Velika bitka, puno žrtava. Smrt [[Vladislav I.|Vladislava Jagelovića]], viteza i [[Kraljevina Poljska (1385–1569)|kralja Poljske]] na bojišnici. Osmanska pobjeda. Propast [[Varninski križarski rat|Varninskog savezništva]] i odlučujuća pobjeda Osmanlija. [[Bizantsko Carstvo|Bizantija]] je pri kraju. [[Datoteka:Empèri Otoman - Expansion territòriala de 1307 a 1683.png|thumb|center|450px|<center>Širenje Osmanskog carstva od 1307. do 1683.</center>]] *[[1446]]. [[Murat II]] po drugi put na prestolu umjesto sina Mehmeda. *[[1448]]. [[Kosovska bitka (1448)|Druga kosovska bitka]] (17–20. oktobra): poraz [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Mađara]] ([[Janoš Hunjadi]])<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=37}}</ref>. *[[1450]]. [[Opsada Kroje]]: [[Opsada Kroje (1450)|Prva opsada Kroje]]. Pobjeda Lješke lige ([[Skenderbeg]]). ** Murat II izgrađuje [[Jedrenski saraj]] ({{Šablon:Jez-tur|Edirne Sarayı}}). *[[1451]]. Smrt [[Murat II|Murata II]] ([[3. februar]], bolest); ustoličenje [[Mehmed II|Mehmeda II]] ([[18. februar]]a) *[[1453]]. [[Mehmed II|Mehmed]] [[Pad Carigrada (1453)|opseda Carigrad]] ([[6. april]]-[[29. maj]]). Pad [[Karaköy|Pere]]. **Velika seoba Bizantinaca na Zapad{{efn|Bizantinska diaspora: [[Firentinsko Vojvodstvo|Toskana]], [[Mletačka Republika|Venecija]], [[Papinska Država|Rim]]. Među ostalim broje se [[Pleton]], [[Teodor Gaza]], [[Juraj Trapezuntski]], [[Visarion]], [[Jovan Argiropul]], [[Andronik Kalist]], [[Konstantin Laskaris]], što su ključne figure [[Humanizam|humanističke revolucije]].}}. **''Byzantion'' (Βυζάντιον) odnosno ''Nova Roma'' odnosno ''Constantinopolis'' postaje osmanski grad (''Kostantiniyye'') i novo središte osmanskog dvora. **Mehmed II naređuje da [[Čandarli Halil–paša]] bude uhićen i pogubljen (10. jula): prvi veliki vezir likvidiran od strane jednog sultana. Pad porodice [[Čandarli]]. **Od tada sultanovi službenici su sve više zarobljenici iz [[Danak u krvi|devširma]]. **Centralizacija odluka pod Mehmedom II. [[Datoteka:Siege constantinople bnf fr2691.jpg|thumb|right|270px|<center>[[Pad Carigrada (1453)|Opsada Konstantinopolja]]</center>]] **Pokolj i nasilje nad stanovništvom Carigrada{{efn|U osvojenom Carigradu preživjeli Bizantinci bivaju zarobljeni (sluge, devširme, harem...). Većina starog Carigrada je srušena ([[Crkva Svetih apostola (Carigrad)|Crkva Svetih apostola]], [[Džamija Ðul|Hagia Theodosia]], [[Hipodrom u Carigradu|Hipodrom]], [[Palača Blaherne]]). Glavne crkve postaju džamije ([[Aja Sofija]], [[Arapska Džamija]], [[Džamija Eski Imaret]], [[Crkva Hora|Džamija Karije]], [[Džamija Kalenderhane]] i dr.).}} **''[[Kapitolacije Osmanskog carstva|Kapitolacija]]'' odnosno ugovor sa Genovom i Venecijom. *[[1458]]. Turci osvajaju [[Atena|Atenu]] (august 1458){{efn|Zadnji vojvoda Atene (Francesco II Acciaiuoli) se predaje sultanu. Ulazak Mehmeda II u Atenu (august 1458).}}<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=160}}</ref>, grčki grad ulazi u dugo razdoblje propadanja. **U Istanbulu sultan Mehmed II sagrađuje [[Ejup Sultan Džamija|Ejup Sultan Džamiju]] na mjesto gdje je po običaju oko 669. godine poginuo u borbi [[Abu Ajub al-Ansari|Ejup]], suputnik [[Muhamed]]a. U džamiji se čuvao [[Osmanov mač]] i obavljalo ustoličenje sultana. Nešto kasnije Ejup Sultan Džamija će postati jedno od svetih mjesta islama. **[[Dubrovačka Republika]] sklapa ugovor s Osmanskim carstvom o plaćanju danka. Dubrovnik je faktički samostalna republika ali plaća godišnji danak sultanu (do 1808.). *[[1459]]. Predaja [[Smederevo|Smedereva]] (jun). Pad srednjovekovne [[Despotovina Srbija|Despotovine Srbije]]. *[[1461]]. Osmanlije osvajaju [[Trabzon]]. Pad [[Trapezuntsko Carstvo|Trapezuntskog carstva]] ([[Mahmud-paša Anđelović]]; 15. august) i konačni kraj carstva [[Dinastija Komnina|dinastije Komnina]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=195}}</ref>. *[[1462]]. [[Mehmed II|Sultan Mehmed]] pokorava [[Vlaška|Vlašku]] (leto). **Napad na [[Opština Târgoviște, Dâmbovița|Târgoviște]] (jun 1462): [[Vlad Țepeș]] bezuspješno pokušava ubiti [[Mehmed II|Mehmeda II]]. **[[Isa-beg Isaković]] počinje izgradnju [[Sarajevo|Saraybosne]]. *[[1463]]. Pad srednjovekovne [[Kraljevina Bosna|Kraljevine Bosne]] pod tursku vlast. Smrt [[Stjepan Tomašević|Stjepana Tomaševića]]. **Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]] (1463/1469). *[[1464]]. Opadanje zdravlja [[Mehmed II|Mehmeta II]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=233}}</ref>. *[[1466]]. [[Opsada Kroje (1466–1467)|Druga opsada Kroje]]. Pobjeda Lješko-venecijanske koalicije ([[Skenderbeg]]). **Turci izgrađuju tvrđavu [[Elbasan]]. *[[1467]]. [[Opsada Kroje (1467)|Treća opsada Kroje]]. Pobjeda [[Skenderbeg]]a. *[[1468]]. Turci osvajaju [[Mostar]]. *[[1472]]. Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. ** [[Nikola Iločki|Miklós Újlaki]] postaje kralj Bosne<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=232}}</ref> po nalogu ugarskog kralja [[Matija Korvin|Matyaša Hunyadija]]. Privremena obnova [[Kraljevina Bosna|Kraljevine Bosne]] sa centrom u [[Jajce|Jajcu]]. ** Česti osmanski napadi [[Jajce]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=232}}</ref>. *[[1473]]. Osmanlije osvajaju [[Mersin]] *[[1475]]. Turci osvajaju [[Feodosija|Feodosiju]] na [[Krim]]u. ** Turski upad u [[Azov]]. *[[1477]]. Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. [[Datoteka:Gentile Bellini 003.jpg|thumb|right|120px|<center>[[Mehmed II|Mehmed II Osvajač (''Fatih'')]]</center>]] ** Prve zlatne turske kovanice<ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=20}}</ref>. Turska trgovina se služi zlatnim, srebrnim i bakrenim novcem<ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=20}}</ref> mada često za zlatnu kovanicu se upotrebljavao venecijanski [[Zecchino|dukat]]{{efn|Tzv. ''Zecchino'' ili ''ducato d'oro''.}}<ref>{{en}}{{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/coin/Ottoman-Empire|title=Britannica: Ottoman Empire, Coin.|date=|accessdate = 29. 03. 2022}}</ref><ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=60; 90}}</ref>. *[[1478]]. Umire [[Uzun Hasan]] {{efn|Uzun Hasan (1423–1478), vladar [[Ak Kojunlu|Ak Kojunla]].}}, zadnji vladar Saveza [[Ak Kojunlu|Ak Kojunla]]. Otvara se prostor za proširenje [[Safavidska Monarhija|Safavida]] u Perziji i Osmanlija u Anadoliji. **Mehmed II [[Opsada Skadra (1478)|opseda Skadar]] u Albaniji. Turska pobjeda. **Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]] (1478/1479). **[[Opsada Kroje (1478)|Četvrta opsada Kruje]]. Osmanska pobjeda i konačni pad Albanije. *[[1480]]. [[Osmanska invazija Otranta|Napad na Otranto]], u južnoj Italiji. '''<<<''' *[[1481]]. [[Mehmed II|Mehmed]] umire (3. maja), vjerovatno otrovan od sina Bajazita{{sfn|Encyclopedia|2009|loc=str. 368}}. **[[Bajazit II]], sin Mehmeda II i [[Gülbahar (žena Mehmeda II.)|Gülbahar Hatun]], stupa na presto (20. maja) **Borba između braće za presto. [[Bajazit II|Sultan Bazajit]] pobjeđuje nad [[Sultan Cem|sultanom Džemom]], koji bježi na Zapad. *Osmanlije osvajaju [[Kalamata|Kalamatu]] u Grčkoj. * [[1483]]. Osmanlije osvajaju poslednje ostatke zemlje hercega od sv. Save ([[Hercegovina]]). * [[1484]]-[[1491]]. [[Osmansko–mamelučki rat (1485–1491)|Rat sa egipatskim Mamelucima]] između Anadolije i Sirije. Na kraju stanje ostaje neriješeno, ali [[Mamelučki Sultanat (Kairo)|Mamelučka država]] slabi. * [[1492]]. Sultan Bajazit II prima i priziva španjolske Jevreje ([[Sefardi]]) u Osmansko carstvo, nakon što su ih katolički kraljevi prognali iz [[Kraljevina Kastilja|Kraljevine Kastilje]] i [[Kraljevina Aragon|Kraljevine Aragone]] ([[Alhambrijski ukaz]], 31. marta 1492.)<ref name="Jewish Encyclopedia">{{en}} {{cite web|last1=Jacobs|first1=Joseph|last2=Montgomery|first2=Mary W.|year=|title= Jewish Encyclopedia: Turkey|url=https://jewishencyclopedia.com/articles/14546-turkey|date=|accessdate = 15. 03. 2022}}</ref>. Iste godine šalje admirala Kemala Reisa {{efn|Kemāl Reʾīs (1451–1511), osmanski admiral.}} da bi brodom doveo Sefarde u Osmansko carstvo. Jevreji će postati među glavnim trgovcima carstva{{efn|Turci su bili sjajni ratnici, ali slabiji trgovci. Potom je sultanska politika težila da se drugim narodima prepuste djelatnosti u kojim su odlikovali. Trgovinom su se većinom bavili [[Jevreji]]<ref name="Jewish Encyclopedia"/>, [[Armenci]] i [[Grci]].}}. **Turci osvajaju [[Amasya|Amasiju]]. * [[1493]]. [[Sefardi]] uvode prvi [[Tiskarstvo|tiskarski stroj]] u Istanbulu. Tiskaju knjige na latinskom, grčkom, talijanskom, sirijskom i jevrejskom jeziku, dok im je bilo zabranjeno tiskati na arapskom i na turskom<ref name="Jewish Encyclopedia"/>. **[[Krbavska bitka]]. Napad [[Akindžije|Akindžija]] i turska brza pobjeda. * [[1497]]-[[1499]]. [[Poljsko–otomanski rat (1485–1503)|Rat sa Poljskom]]. Turksa pobjeda, [[Bukovina]] i [[Moldavija]] postaju turski vazali. * [[1499]]. Osmanlije osvajaju Crnu Goru odnosno [[Zeta (država)|Zetu]] ([[Đurađ Crnojević]]). ** Turci osvajaju okolicu [[Makarska|Makarske]]. ** Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. * [[1499]]-[[1503]]. [[Mletačko-osmanski rat (1499–1503)|Rat sa Venecijom]]. Osmanska pobjeda, Turci osvajaju [[Koroni]] i [[Metoni]] na jugu Grčke. * [[1500]] – [[1545]]. Godine službe [[Hajrudin Barbarosa|Hajrudina Barbarose]]: Osmanlije postaju sila na [[Sredozemno more|Sredozemnom moru]]. [[Datoteka:Uppsala Mecca painting.jpg|thumb|right|200px|<center>[[Meka]]</center>]] *[[1501]]. Turci osvajaju [[Drač]] u Albaniji. *[[1503]]. Zadnji turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. *[[1512]]. [[Selim I]] (42 godine) prisiljava svog oca [[Bajazit II|sultana Bajazita II]] da abdicira (24. aprila). Počinje sultanat Selima I. *[[1514]]. Selim nanosi poraz [[Ismail I|šahu Ismailu]] u [[Bitka kod Čaldirana|bitci kod Čaldirana]]. Turska pobjeda i proširenje prema istoku. Osmanlije osvajaju [[Erzurum]] u istočnoj Anadoliji. *[[1515]]. Osmanlije osvajaju [[Kayseri|Kajsareju]] u Anadoliji. *[[1516]]. [[Osmansko–mamelučki rat (1516–1517)|Drugi osmansko–mamelučki rat]]. Pad [[Mamelučki Sultanat (Kairo)|Mamelučkog sultanata]]. Turci osvajaju [[Antiohija|Antiohiju]], [[Homs]], [[Alep|Halab]], [[Damask|Dimašk]], [[Beirut]]. **[[Hajrudin Barbarosa]] i [[Oruk Barbarosa]] osvajaju [[Alžir (grad)|Alžir]] (najdalja turska granica na zapadu). *[[1517]]. Turci osvajaju [[Jeruzalem]]. **Turci osvajaju [[Kairo]] i [[Egipat]]. **Turci osvajaju [[Meka|Meku]] i [[Medina|Medinu]]. Sultan [[Selim I|Selim]] postaje [[halifa]]. Rađanje Osmanskog kalifata (1517–1924). *[[1520]]. Smrt [[Selim I|sultana Selima]] (21. septembram, vjerojatno zbog zaraze); 26–godišnji [[Sulejman I|šehzade Sulejman]], sin [[Ajše Hafsa Sultan|Hafse]] i Selima, stupa na presto (30. septembra) [[Datoteka:EmperorSuleiman.jpg|thumb|right|120px|<center>[[Sulejman I|Sulejman Veličanstveni]]</center>]] **Robinja [[Rokselana|Aleksandra]], poklon od [[Ibrahim-paša Pargalija|Ibrahim-paše Pargalije]], postaje konkubina sultana Sulejmana. *[[1521]]. Ugarski [[Pad Beograda (1521|Beograd osvojen]] (29. augusta). *[[1526]]. <u>[[Mohačka bitka|Bitka kod Mohača]]</u> (29. avgusta). Nestanak [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarske]] i [[Hrvatska u personalnoj uniji s Mađarskom|Hrvatske]], Osmansko carstvo zauzima [[Panonija|Panoniju]]. *[[1527]]. Turci zauzimaju [[Benkovac]], zadnja granica na sjevero-zapadu [[Rumelija|Rumelije]]. **[[Austrijsko–turški rat (1527-1528)|Austrijsko–turški rat]]. Početak izravnih ratnih sukoba između Beča i Istanbula. Austrijska pobjeda ([[Jovan Nenad]]). ** [[Mletačko-osmanski rat (1537–1540)|Mletačko-osmanski rat]], teški sukobi mornarica po [[Egejsko more|Egejskom]], [[Jonsko more|Jonskom]] i [[jadransko more|Jadranskom moru]] ([[Andrea Doria]], [[Hajrudin Barbarosa]]). *[[1529]]. [[Sulejman I|Sulejman]] zauzima [[Budim]] (8. septembra). **[[Opsada Beča 1529.|Opsada Beča]] (26. septembra-16. oktobra). Austrijska pobjeda i povlačenje Osmanlija. **Turci zauzimaju [[Odesa|Odesu]]. *[[1530]]. Turci osvajaju grad Diu u [[Gujarat]]u, u zapadnoj Indiji ([[Mustafa Bayram]]). *[[1532]]. Novi ratni pohod Sulejmana na Austriju. **[[Osmansko-persijski rat (1532–1555)|Osmansko-persijski rat]] (1532–1555) *[[1534]]. Turci osvajaju [[Bagdad]]. *[[1535]]. Turci osvajaju [[Basra|Basru]]. ** [[Osvajanje Tunisa (1535)|Osvajanje Tunisa]]. [[Špansko Carstvo|Špansko]]–[[Habsburg|habsburška]] mornarica osvaja grad Tunis u borbi protiv [[Hajrudin Barbarosa|Hajrudina]]. *[[1537]]. Rat sa Venecijom. **Sulejman u Albaniji. [[Opsada Krfa (1537)|Opsada Krfa]], turski pokušaj propada. **Osmanlije upadaju u [[Apulija|Apuliju]] (jula). **[[Bitka kod Klisa 1537.|Bitka kod Klisa]]. Turska pobjeda i pad [[Klis]]a ([[Petar Kružić]])<ref>{{hr}}{{cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=34295|title=Hrvatska Enciklopedija (Leksikografski zavod Miroslav Krleža): Kružić, Petar|date=|accessdate = 29. 03. 2022}}</ref>. *[[1538]]. Turci osvajaju [[Aden]] i [[Sana (Jemen)|Sanu]] na jugu [[Arabija|Arapskog poluotoka]]. **Turci osvajaju [[Kišinjev]] i [[Bender, Moldavija|Bender]]. **Osmanlije osvajaju [[Mosul]]. *[[1539]]. Osvajanje [[Herceg-Novi|Herceg-Novog]] (10. avgusta). *[[1540]]. [[Mletačka Republika|Venecija]] je poražena na moru ([[Mletačko-osmanski rat (1537–1540)|Mletačko-osmanski rat]]), gubi brojne otoke na [[Dalmacija|Jadranskoj obali]], na [[Jonsko more|Jonskom]] i [[Egejsko more|Egejskom moru]]. ** Özdemir–paša{{efn|Özdemir–paša, [[Mameluci|Mameluk]] [[Čerkezi|čerkeškog]] podrijetla, namjesnik [[Jemen|Jemenskog Ejaleta]].}} uvodi piće [[Kava|kavu]] na turskim prostorima. *[[1541]]. Ratni pohod Sulejmana na [[Ferdinand I., car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinanda]], pripajanje Ugarske. ** [[Habsburg|Habsburški]] napad na [[Budimska palača|Budimsku tvrđavu]] ([[Wilhelmom von Roggendorfom]], 4. maja). Turska obrana i dolazak u pomoć sa juga sultana [[Sulejman I|Sulejmana]] sa vojskom. Osmanlije konačno zauzimaju [[Budim]] i sultan stvara [[Budimski vilajet]]<ref>{{hu}} {{cite web |url=https://hu.dbpedia.org/page/Buda_ostroma_(1541)|title=Buda ostroma (1541)|last=|first=|date= |website= |publisher= |accessdate=26. 07. 2022 |quote=}} </ref>. **[[1541]] – [[1579]]: godine službe [[Mehmed-paša Sokolović|Sokollu Mehmed–paše]] i [[Lala Mustafa-paša|Lala Mustafa-paše]]. Vrhunac osmanske vojne sile i zlatno doba osmanske države. [[Datoteka:1566-The Funeral of Sultan Suleyman the Magnificent-right.jpg|thumb|right|150px|<center>Pogrebna povorka sultana Sulejmana 1566.</center>]] *[[1543]]. [[Mimar Sinan]] izgrađuje [[Džamija Šehzade|Džamiju Šehzade]] (1543–1548) u [[Istanbul]]u. *[[1544]]. Turski upad u [[Miskolc]]. *[[1545]]. Primirje između Sulejmana i [[Ferdinand I., car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinanda]]. *[[1548]]. Ratni pohod Sulejmana na Iran, pad [[Van, Turska|Vana]] (25. avgusta). *[[1550]]. [[Mimar Sinan]] izgrađuje [[Sulejmanije džamija|Sulejmanije džamiju]] (1550–1557) u [[Istanbul]]u. *[[1551]]. Turci osvajaju otok [[Gozo]] i grad [[Tripoli|Trablus]] u Libiji. *[[1557]]. Turci osvajaju [[Massava|Massavu]] na obali istočne Afrike. *[[1558]]. Smrt [[Rokselana|sultanije Hurem]], najdraže sultanu Sulejmanu. *[[1559]]. Građanski rat između Sulejmanovih sinova [[Selim II|Selima]] i [[Šehzade Bajezid|Bajazita]]. *[[1562]]. Mir sa carem [[Ferdinand I., car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinandom]] (1. jula). *[[1566]]. [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] (5. august-7. septembar). [[Nikola Šubić Zrinski|Nikola Zrinski]] brani Siget (2.500 protiv 90.000)<ref>{{hr}}{{cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=67474|title=Hrvatska Enciklopedija (Leksikografski zavod Miroslav Krleža): Zrinski, Nikola IV.|date=|accessdate = 29. 03. 2022}}</ref>. **Smrt [[Sulejman I|sultana Sulejmana]] (5/6. septembar; bolest). Turski časnici prikrivaju smrt sultana za četrdeset i dva dana i njegovo tijelo je potajno zakopano u [[Szigetvar]]u<ref>[[Turski jezik|tur]]. {{cite web|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/suleyman-i|title=TDV İslâm Ansiklopedisi: SÜLEYMAN I|date=|accessdate = 29. 03. 2022}}</ref>. **Ustoličenje [[Selim II|Selima II.]] (24. septembra), sin Sulejmana i [[Rokselana|Hürreme]]. **Turci zauzimaju otok [[Hios]] od [[Republika Genova|Republike Genove]]. * [[1566]] – [[1656]]: ''[[Sultanat žena]]'' ({{Šablon:Jez-tur|Kadınlar saltanatı}}) ** [[1566]] – [[1603]]: godine [[Sultanija Safije|sultanije Safije]], strašno mudra i moćna žena na [[Topkapi Saraj|Osmanskom dvoru]]. Bila je žena [[Murat III|Murata III.]] [[Datoteka:Ottoman Empire Detailed.png|thumb|right|350px|<center>Osmansko carstvo 1593.</center>]] *[[1568]]. [[Mimar Sinan]] izgrađuje [[Selimija|Selimiju džamiju]] (1568–1574) u [[Edirne|Jedrenu]]. **[[Habsburg|Habsburzi]] plaćaju godišnji danak Osmanlijama. * [[1569]]. Pohod Osmanlija protiv [[Rusko Carstvo|Rusa]]; plan kanal Don-Volga i opsada [[Astrahan]]a. ** Veliki požar u [[Istanbul]]u. * [[1570]]. [[Kneževina Transilvanija]] je vazal Osmanskog carstva. Najsjevernija točka Osmanskog prostora su [[Košice]]. * [[1570]] – [[1573]]. [[Ciparski rat]] između Osmanskog carstva i [[Mletačka Republika|Republike Venecije]]. ** [[Opsada Famaguste]] (1570/1571) na [[Kipar|Kipru]]. [[Lala Mustafa-paša]] osvaja tvrđavu, pokolj stanovništva i ubojstvo generala [[Marco Antonio Bragadin|Bragadina]] (17. augusta 1571.)<ref>{{harvnb|Zorzi|2020|p=351}}</ref>. * [[1571]]. Stvaranje [[Sveta liga (1571)|Svete lige]] protiv Osmanlija. ** [[Bitka kod Lepanta]]{{efn|[[Naupakt|Ναύπακτος]], ''Lepanto'', ''İnebahtı''.}} (7. oktobra). Teški poraz Turaka. * [[1574]]. [[Osvajanje Tunisa (1574)|Osvajanje Tunisa]]. Turci oduzimaju grad Tunis [[Špansko Carstvo|Španskom carstvu]] ([[Uludž Ali]] i [[Džigalazade Jusuf Sinan-paša|Jusuf Sinan-paša]]). ** Smrt [[Selim II|Selima II.]] (udes) i dolazak na vlast [[Murat III|Murata III.]], sin [[Sultanija Nurbanu|Nurbane]] i Selima II. Carstvo se suočava sa prvim finansijskim poteškoćama i sa rastom nezadovoljstva u društvu (1574–1595). * [[1577]]. Turci osvajaju [[Džibuti]]. ** [[Osmansko–safavidski rat (1578–1590)|Osmansko–perzijski rat]]. *[[1579]]. [[Mehmed-paša Sokolović]] je usmrćen (11. oktobra) od strane jednog vojnika ([[Janjičari|Janjičara]]?) u još nejasnim okolnostima. U njegovoj spomen ostaje [[Džamija Mehmed-paše Sokolovića]] (sagr. 1571/1572, [[Mimar Sinan]]) i još mnogo čega {{efn|[[Mehmed-paša Sokolović]] je bio vrstan vojnik i vojvoda, sultanov savjetnik, upravnik i mecena. Vjerom musliman, oženio je [[Esmehan Sultan]] (1545–1585), kćer sultana [[Selim II|Selima II.]] i sultanije [[Sultanija Nurbanu|Nurbanu]]. Imali su dvoje djece: Sultanzade Ibrahim Han i Safiye Hanim-Sultan.}}. Kraj sjajnog doba Sultana Sulejmana. * [[1580]]. [[Kodža Sinan-paša|Sinan-paša]] imenovan za velikog vezira. * [[1581]]. [[Felipe II od Španije|Filip II od Španjolske]] priznaje regentstvo [[Tunis]]a, [[Alžir]]a, [[Kirenaika|Kirenaike]] i [[Tripolitanija|Tripolitanije]] kao tursko vlasništvo, tzv. «barbarske oblasti» za kršćane. * [[1583]]. Smrt [[Sultanija Nurbanu|sultanije Nurbanu]], jedna od najpoštovanijih žena svog vremena. * [[1585]]. Turci osvajaju [[Kars]] i [[Tabriz]]. ** Počinje monetarna nestabilnost Osmanskog carstva, glavni uzroci su fiskalne, ekonomske i političke poteškoće dok se istovremeno svijetska tržišta proširavaju i ubrzavaju (usp. Europski [[kolonijalizam]]). To monetarno slabljenje traje do 1690. [[Akča]] postepeno nestaje s tržišta dok sve više ini novac kruži po Osmanskom carstvu<ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=20}}</ref>. * [[1588]]. Osmanlije zauzimaju Karadağ ([[Arasbaran]], na granici sa [[Iran]]om). * [[1589]]. Ustanak [[Janjičari|janičara]] u Carigradu (3. aprila) ({{Šablon:Jez-tur|Beylerbeyi Vakası}}). * [[1590]]. Kraj [[Osmansko–safavidski rat (1578–1590)|Osmansko–perzijskog rata]]. Turska pobjeda. [[Istanbulski ugovor (1590)|Istanbulski ugovor]]. Turci osvajaju veći dio [[Kavkaz]]a i neke djelove sjeverozapadne [[Perzija|Perzije]] ([[Gruzija]], [[Azerbejdžan]], [[Luristan|Luristān]], [[Dagestan]], [[Kurdistan]], [[Huzestan|Khūzestān]], [[Kirkuk|Šahrizor]]...) * [[1593]]. Pobuna [[Spahija]] i [[Segban]]a u Istanbulu (27. januara). [[Pobuna Dželalija]] ({{Šablon:Jez-tur|Celalî ayaklanmaları}}). [[Datoteka:Mosque of Sultan Achmet.jpg|thumb|right|230px|<center>[[Džamija sultana Ahmeta]]</center>]] **[[1593]] – [[1606]]: [[Dugi rat]] između [[Habsburg]]a i Osmanlija; ** [[Kodža Sinan-paša|Sinan-paša]] opet imenovan za velikog vezira; ** [[Bitka kod Siska]] (22. juna 1593): austrijska pobjeda protiv Turaka. * [[1595]]. Prirodna smrt [[Murat III|Murata III.]] na [[Topkapi Saraj|Topkapiju]]. Ustoličenje 29–godišnjeg [[Mehmed III|Mehmeda III.]], sin [[Sultanija Safija|Safije]] i Murata III. * [[1603]]. [[Spahija|Spahijska]] buna. Smrt [[Mehmed III|Mehmeda III]] (22. decembra); [[Ahmed I]] stupa na presto (23. decembra). * [[1604]]. [[Sultanija Safija]] (baka sultana Ahmeda) je otjerana sa dvora. * [[1605]] – [[1651]]: godine [[Sultanija Kosem|sultanije Kosem]], podrijetlom [[Grci|Grkinja]], jako moćna žena na [[Topkapi Saray|Osmanskom dvoru]]. Bila je žena [[Ahmed I|Ahmeda I.]] Rodila je mnogo djece, među kojim i dva sultana: [[Murat IV]] i [[Ibrahim I|Ibrahim ''Ludi'']]. * [[1606]]. [[Žitvanski mir]]. Pravo katolika da grade crkve u Osmanskom carstvu. Tursko teritorijalno proširenje u [[Panonija|Panoniji]]. Ukidanje godišnjeg danka koje su Habsburzi plaćali Osmanlijama. [[Krimski Kanat]] postaje turski vazal. * [[1609]]. Izgrađivanje [[Džamija sultana Ahmeta|Džamije sultana Ahmeta]] (1609–1616) * [[1617]]. Smrt [[Ahmed I|Ahmeda I]] (bolest) * [[1617]]-[[1623]]. Kriza Sultanata. Unutrašnji nemiri: vladavina sultana [[Mustafa I|Mustafe]], psihološki nestabilna osoba. ** [[Mustafa I]] (sin [[Halime Sultan|Halime]] i Ahmeda I.) je prvi sultan koji faktički ne izlazi iz [[Topkapi Saraj|carskog dvorca]] te većinu vremena provodi u [[kafes]]u. *[[Moldavski rat magnata]]. Osmansko carstvo podržava [[Kneževina Moldavija|Kneževinu Moldaviju]] protiv [[Poljsko-Litvanska Unija|Poljsko-Litvanska Unije]]. *[[1618]]. Sultan Mustafa je odložen, na presto stupa njegov unuk mladi [[Osman II]], sin [[Mahfiruz Sultan|Mahfiruze]] i Ahmeda I. * [[1622]]. Ubojstvo 18–godišnjeg sultana [[Osman II|Osmana II.]] (pobuna Janjičara). Povratak na vlast [[Mustafa I|Mustafe]]. Međutim Mustafa je manje važna pojava na dvorcu. Stvarnu moć drže veliki vezir [[Kara Davut-paša]] i [[Sultanija Halime]]. **[[Pobuna Abaza Mehmed–paše]]. * [[1623]]. Na vlast [[Murat IV|sultan Murat IV]] (rexit 1623–1640), sin [[Sultanija Kosem|Sultanije Kosem]] i Ahmeda I. **[[Osmansko–safavidski rat (1623–1639)|Osmansko–safavidski rat]] (1623–1639) na istoku. **[[Pobuna Abaza Mehmed–paše|Druga pobuna Abaza Mehmed–paše]]. * [[1630]] – [[1672]]: Putovanja [[Evliya Çelebi|Evlije Čelebije]] ([[Hrvatska]], [[Hercegovina]], [[Kosovo]], [[Albanija]], [[Atena]], [[Holandija (regija)|Holandija]], [[Beč]], [[Krit]], [[Baku]], [[Krimski Kanat]], [[Sirija]], [[Palestina]], [[Čerkezija]]). * [[1638]]. [[Murat IV|Murat IV]] ponovo osvaja [[Bagdad]] (novembar/decembar) * [[1640]] – [[1648]]. Vladavina [[Ibrahim I|sultana Ibrahima]], psihopatološki slučaj. Najdublja turska politička kriza u 17. stoljeću. Najmoćnija osoba na [[Topkapi Saraj|Topkapiju]] je zapravo Ibrahimova majka, [[Sultanija Kosem|sultanija Kösem]]. ** Sultan [[Ibrahim I|Ibrahim]] faktički ne izlazi iz [[Topkapi Saraj|Topkapija]] i većinu vremena provodi u [[harem]]u. Priča se o 280 konkubina<ref>{{en}} {{cite web|last=Dash|first=Mike|url=https://www.smithsonianmag.com/history/the-ottoman-empires-life-or-death-race-164064882/|title=The Ottoman Empire’s Life-or-Death Race|date=22. 03. 2012|accessdate = 15. 03. 2022}}</ref><ref>{{harvnb|Rank|2020}}</ref>. Sultan je od njih dobio mnogo djece. * [[1645]]-[[1669]]. [[Kandijski rat]] protiv [[Mletačka Republika|Venecije]]: Osmanlije osvajaju otok [[Krit]], Venecija učvršćuje položaj u [[Dalmacija|Dalmaciji]]. * [[1648]]. Velika narodna pobuna protiv vlasti, u [[Istanbul]]u i u Osmanskom carstvu pod vodstvom [[Janjičari|Janjičara]] i [[Ulema]]. Veliki vezir [[Hezarpare Ahmed–paša]] je pogubljen (8. augusta, zadavljen i rastrgan u parčad od naroda) a potom i sultan [[Ibrahim I|Ibrahim]] (18. augusta, zadavljen). * [[1648]]. Na presto stupa [[Mehmed IV|Mehmed IV ''Lovac'']], sin Ibrahima I. * [[1651]]. Prva pobuna [[Abaza Hasan–paša|Abaze Hasan–paše]]. * [[1656]]. Veliki vezir postaje [[Mehmed-paša Ćuprilić]] (vezirat 1656–1661). Preokrenuo Kandijski rat. Privremeni oporavak i stabilizacija carstva. **[[1656]]-[[1683]]. Doba [[Ćuprilići|Ćuprilića]]. * [[1657]]-[[1658]]. Druga pobuna [[Abaza Hasan–paša|Abaze Hasan–paše]] (†1659) * [[1660]]. [[Kneževina Transilvanija]] privremeno pada pod izravnu Osmansku vlast. Osmansko carstvo u centru Europe. * [[1661]]. [[Kuga]] * [[Veliki turski rat]] (1662–1699) ** [[Habsburško-turski rat (1663–1664)|Habsburško-turski rat]] ([[Nikola VII. Zrinski|Nikola VII. Zrinski]]) * [[1668]]. Turci ponovo osvajaju [[Basra|Basru]]. [[Datoteka:Turkish siege of Vienna - 1683.png|thumb|right|280px|<center>[[Opsada Beča 1683.|Opsada Beča]]</center>]] * [[1682]]. Pohod Mehmeda na Beograd. * [[1683]]. [[Opsada Beča (1683)|Druga opsada Beča]]. Nakon dva mjeseca, vojne snage [[Sveta liga|Svete lige]] pod vodstvom [[Jan III. Sobjeski|Jana Sobjeskog]] odbija napad Turske armije (po procjeni: 200.000 ljudi<ref>{{de}} {{cite web|year=|title= Wien Geschichte Wiki: Zweite Türkenbelagerung (1683)|url=https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Zweite_T%C3%BCrkenbelagerung_(1683)|date=|accessdate = 15. 03. 2022}}</ref>) na [[Kahlenberg]]u. Bit će to zapravo zadnji turski napad na centralnu Europu. ** Veliki vezir [[Kara Mustafa-paša]] biva pogubljen u [[Beograd]]u po izravnom naredbom sultana Mehmeda IV ([[25.12.|25. 12.]] [[1683]]). * 1683 – 1687: godine vladavine [[Gülnuş Sultan|sultanije Gülnuš]], podrijetlo [[Grci|Grkinja]] sa venecijanskog [[Krit]]a, vrlo moćna žena na dvoru i mecena. Bila je žena [[Mehmed IV|Mehmeda IV.]] i rodila je šestoro djece od kojih su dva postala sultani ([[Mustafa II]] i [[Ahmed III]]). ** [[Osmansko carstvo]] dostiže vrhunac svoga teritorijalnog proširenja ([[Mehmed IV]], 1683). * [[1686]]. [[Opsada Budima (1686)|Opsada Budima]]. Vojvoda [[Karlo V, vojvoda od Lorene|Karlo od Lorene]] osvoja [[Obuda|Óbudu]], [[Budim]] i [[Pešta|Peštu]] za kuću [[Habsburg]]<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.budapest.com/city_guide/general_information/history.en.html|title=budapest.com – Budapest History|last=|first=|date= |website= |publisher= |accessdate=26. 07. 2022 |quote=}} </ref>. * [[1687]]. [[Jegen Osman-paša]] i [[Janjičari]] skidaju sa vlasti sultana [[Mehmed IV|Mehmeda IV.]] (8. novembra). Na presto stupa njegov polubrat [[Sulejman II]]. ** [[Eugen Savojski]], austrijski vojvoda francusko–talijanskog podrijetla, vodi teške pobjede nad Turcima u [[Veliki turski rat|Austrijsko–turskom ratu]]: [[Bitka kod Mohača 1687.|Bitka kod Mohača]]. ** [[Krimske bitke|Prva ofenziva na Krim]] (2. maja). [[Rusko Carstvo|Ruski]] napad na [[Krimski Tatari|Krimski Kanat]] (osmanski vazal). Pobjeda Krimskih tatara. Krimski kanat ostaje nezavisan. Osmansko širenje u Europi se zaustavlja. Kraj saveza između Krimskog kanata, Francuske i [[Imre Thököly|Imrea Thökölyja]]. * [[1689]]. Napad [[Sulejman II|Sulejmana]] na austrijsku granicu. ** [[Bitka kod Niša (1689)|Bitka kod Niša]] (24. septembra), austrijska pobjeda ([[Ludvig Vilhelm Badenski|Ludwig Wilhelm von Baden]]). * [[1691]]. Smrt [[Sulejman II|Sulejmana]]. Dolazak na presto njegovog polubrata [[Ahmed II|Ahmeta II.]] (sin [[Ibrahim I|Ibrahima I.]]) ** [[Bitka kod Slankamena]] (19. augusta), austrijska pobjeda ([[Ludvig Vilhelm Badenski|Ludwig Wilhelm von Baden]])<ref>{{de}} {{cite web |url=https://web.archive.org/web/20120328114744/http://www.badische-heimat.de/neu/projekte/texte/salankamen.pdf|title=Der Türkenlouis und die Schlacht von Salankamen, 19. August 1691|last=|first=|date= |website=https://badische-heimat.de/ |publisher=Badische Heimat |accessdate=27. 07. 2022 |quote=}} </ref>. * [[1695]]. Smrt [[Ahmed II|Ahmeda II.]], stupa na presto [[Mustafa II]], sin [[Mehmed IV|Mehmeda IV.]] i [[Gülnuş Sultan|Gülnuş]]. * [[1697]]. [[Bitka kod Sente]] ([[Eugen Savojski|princ Eugen]]) i Pohod na Sarajevo (isto princ Eugen). * [[1699]]. [[Karlovački mir|Mir u Karlovcima]] sa Austrijom (26. januara). * [[1703]]. [[Jedrenska pobuna]] ([[Janjičari]]) zbog [[Karlovački mir|Karlovačkog mira]]. Vojska maršira na [[Istanbul]]. Ubojstvo [[Šejh-ul-islam|šejhulislama]] [[Feyzullah Efendi|Feyzullaha Efendije]] i svrgavanje sa trona sultana [[Mustafa II|Mustafe II.]] **[[Mustafa II]] se odriče prestola u korist brata [[Ahmed III|Ahmeda III.]] (isto sin sultanije [[Gülnuş Sultan|Gülnuş]]). * [[1709]]. [[Egzil]] švedskog kralja [[Karl XII od Švedske|Karla XII]] na [[Topkapi Saraj|Topkapiju]], sultan ga prima na dvor. * [[1710]]. [[Rusko-turski rat (1710–1711)|Kampanja rijeke Pruth]], osmanski pohod na [[Moldavija (regija)|Moldaviju]] ([[Baltadži Mehmed Paša]]) * [[1711]]. [[Mirovni ugovor iz Pruta|Mir iz Pruta]] (21. jula). Osmanska pobjeda. * [[1713]]. Sultan [[Ahmed III|Ahmed]] proteruje švedskog kralja [[Karl XII od Švedske|Karla XII]] sa dvora i potpisuje ugovor o miru sa Rusijom. [[Mir iz Jedrena (1713)|Mir iz Jedrena]] (23. juna): uspostavlja mir sa [[Rusko Carstvo|Rusijom]] koji će trajati 25 godina. * [[1714]]. [[Mletačko-osmanski rat (1714–1718)|Drugi Morejski rat]] (1714–1718). Osmanska pobjeda nad [[Mletačka Republika|Venecijom]]. * [[1716]]. [[Austrijsko-turski rat (1716–1718)|Austrijsko-turski rat]] (1716–1718) ** [[Bitka kod Petrovaradina]] ([[Eugen Savojski]], 5. august). Teški poraz Osmanlija, vezir [[Silahdar Damat Ali-paša|Ali-paša]] je ubijen u bitci. * [[1717]]. [[Opsada Beograda (1717)|Opsada Beograda]] ([[Eugen Savojski]]), Halil-paša bezuspješno predvodi vojsku na Beograd. * [[1718]]. [[Požarevački mir|Mir u Požarevcu]]. Turska se odriče [[Temišvar]]a, [[Smederevo|Smedereva]] i [[Beograd]]a. ** Počinje tzv. ''[[Doba lala]]'' (1718-1730), razdoblje mira i stabilnosti. ** Potpisan trgovački ugovor između Austrije i Turske: slobodan uvoz austrijske robe osim oružja i municije, Austrija dobija pravo na konzule u većim trgovačkim mjestima. I turski trgovci, pretežno [[Grci]] i [[Cincari]], dobijaju povlastice u habsburškim zemljama. [[Datoteka:Sultan ahmed III.jpeg|thumb|right|130px|<center>[[Ahmed III.]]</center>]] * Sultanat [[Ahmed III|Ahmeda III.]] (1703–1730) i vezirat [[Nevšehirli Damat Ibrahim-paša|Nevšehirlije Ibrahim-paše]] (1718–1730). * [[1720]]. [[Seyyid Vehbi]] i [[Abdülcelil Levni]] sastavljaju knjigu ''[[Surname-i Vehbi]]''; ** Prvi sastav [[mehter]] muzike dolazi na Zapad, po nalogu sultana Ahmeda III. u počast Poljske. * [[1721]]. Putovanje veleposlanika [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi|Mehmeda Čelebije]] u [[Kraljevina Francuska|Kraljevinu Francusku]]. Njegov izvještaj sultanu će bit značajan za prve reforme carstva. * [[1723]]. Počinje [[Osmansko–hotački rat (1726–1727)|rat s Iranom]], Osmanlije zauzimaju [[Gruzija|Gruziju]] i [[Gandža (grad)|Gandžu]]. * [[1724]]. [[Carigradski ugovor (1724.)|Carigradski ugovor]]: podjela zemalja [[Safavidska Monarhija|Safavidske Perzije]]. Geopolitičko nadmetanje između Rusije i Turske. * [[1726]]. Otvorena prva [[Štamparstvo|štamparija]] u [[Istanbul]]u ([[Ibrahim Muteferika]]). * [[1727]]. Hamadanski sporazum s [[Hotakijska Monarhija|Hotakidima]]: Osmansko Carstvo pripaja zapadni Iran. * [[1729]]. Ulazi u tok nova kovanica pod nazivom «Zer-i mahbub». * [[1730]]. Pobuna [[Janjičari|janičara]] pod [[Patrona Halil|Patronom Halilom]]. Pobuna svrgava sultana [[Ahmed III|Ahmeda III.]] Stupanje na presto [[Mahmud I|Mahmuda I]], sin [[Mustafa II|Mustafe II.]] (septembar). ** Početak [[Osmansko-persijski rat (1730-1735)|Osmansko-perzijskog rata]] napadom [[Nadir Šah|Nadir Šaha]], povlačenje osmanske vojske koja je poražena u bitci kod [[Malajer]]a (zapadni Iran). *[[1739]]. [[Bitka kod Grocke|Pobeda Turaka kod Grocke]]. **Kraj [[Rusko-turski rat (1735–1739)|Rusko-turskog rata]]. Austrija vraća Turcima [[Kraljevina Srbija (1718–1739)|Kraljevinu Srbiju]], [[Oltenija|Malu Vlašku]], [[Posavina|sjevernu Bosnu]] i južni [[Banat]]. Osmanlije gube [[Azov]]. [[Niški sporazum (1739)|Niški sporazum]] i [[Beogradski mir]]. *[[1744]]. [[Emir]] [[Muhamed ibn Saud]] i [[imam]] [[Muhamed ibn Abdul Vahab]] stvaraju [[Emirat Dirija]] na [[Arabija|Arapskom poluotoku]]. *[[1754]]. Smrt sultana [[Mahmud I|Mahmuda]] (bolest), bio je mecena i mudar vladar. Sultan nije imao djece. Stupa na vlast [[Osman III]], njegov brat. *[[1755]]. Sagrađena [[Nuruosmanije džamija]] u [[Istanbul]]u. *[[1757]]. Smrt sultana [[Osman III|Osmana III.]] Kao i njegov brat i Osman III je ostao bez djece. **Stupa na vlast [[Mustafa III]], sin [[Ahmed III|Ahmeda III.]] i vrlo solidan vladar{{efn|[[Mustafa III]] je sultan koji jako brine za pravdom, poduzima niz koraka kako bi povećao prosperitet [[Istanbul]]a, stabilizira novac, izgrađuje velike žitnice, održava akvadukte i uspostavlja strogu fiskalnu politiku.}}. *[[1768]]-[[1774]]. [[Rusko-turski rat (1768—1774)|Rusko-turski rat]]. Rusija dobija [[Kerč]], [[Yeni-Kale]], [[Kabardsko-Balkarska|Kabardiju]]. Osmanlije gube [[Krimski Kanat]]. *[[1770]]. Pobeda u pomorskoj bici kod [[Çeşme|Češme]] ispred [[Hios]]a (5–7 juli 1770). Ruska pobjeda nad Turcima. *[[1774]]. Ponižavajući [[Kučukkainardžijski mir|Mir u Kučuk-Kainardži]] (10-21. juli). Turska priznaje pravo Rusiji da drži u [[Istanbul]]u svog predstavnika i da će štititi hrišćansku veru i crkve. Rusija dobija slobodan izlaz na [[Crno more]], jer dobija tvrđave na obali [[Azovsko more|Azovskog mora]], područje između rijeka [[Dnjepar (rijeka)|Dnjepar]] i [[Južni Bug|Bug]], te plovidbene i trgovačke povlastice u Osmanskom Carstvu<ref name="britannicaabdulhamid1">{{en}} {{cite web |url=https://www.britannica.com/biography/Abdulhamid-I|title=Britannica: Abdülhamid I. Ottoman sultan|last=|first=|date= |website= |publisher= |accessdate=26. 07. 2022 |quote=}} </ref>. **Smrt [[Mustafa III|Mustafe III.]] (srčani udar, 21. januara). Dolazak na vlast njegovog brata [[Abdul Hamid I|Abdulhamida]]. *[[1775]]. Osmansko carstvo predaje [[Bukovina|Bukovinu]] [[Habsburg|Habsburzima]]. *[[1783]]. [[Rusko Carstvo|Rusija]] pripaja Krim ([[Krimski Kanat]], osmanski) i planirala podijeliti Osmansko carstvo. *[[1787]]. Novi [[Rusko-turski rat (1787–1792)|rat Rusije i Turske]]. Ruska pobjeda. [[Rusko carstvo]] pripaja sebi [[Edisan|Jedisan]] ([[Odesa]], [[Nikolajev]]). *[[1788]]-[[1791]]. [[Austrijsko-turski rat (1787–1791)|Tursko-Austrijski rat]]. Austrijska pobjeda. *[[1789]]. Austrijanci su [[Opsada Beograda (1789)|osvojili Beograd]] ([[Ernst Gideon von Laudon|Ernst von Laudon]]): [[Kočina krajina|Austrijska Srbija]] (1788–1792). **Smrt 64–godišnjeg sultana [[Abdul Hamid I|Abdulhamida]] (7. aprila), bio je dobronamjeran vladar sa velikim interesom za državne poslove i naklonjen reformama<ref name="britannicaabdulhamid1"/>. **Stupanje [[Selim III|Selima III.]] na vlast. Energičan vladar koji nastaje za reformama. Prvi pokušaj reforme usred propasti imperije. *[[1791]]. [[Svištovski mir|Mir u Svištovu]] (4. avgust). Turska amnestija u Crnoj Gori, Bosni, Srbiji, Vlaškoj i Moldaviji. **[[Mirovni ugovor iz Jašija|Mir u Jašiju]]. Rusija vraća Turskoj [[Besarabija|Besarabiju]] i [[Moldavija|Moldaviju]]. **Sultan [[Selim III]] odlučuje uvesti teže promjene u carstvu. Njegova glavna [[reforma]] uvodi novu vojnu postrojbu lojalnu [[sultan]]u, jedinicu [[Nizam-ı Cedid|Novog poretka]] (''Nizâm-ı Cedîd''). Vrlo brzo će najveća prijetnja novom poretku postati [[janjičari]]. *[[1794]]. Turski sultani objavljuje povlastice [[Smederevski sandžak|Smederevskom sandžaku]] i uvodi knežinsku samoupravu. * [[1798]]. Francuski general [[Napoleon I Bonaparte|Bonaparte]] vodi [[Egipatska kampanja|pohod na Egipat]] (1798–1801). Osmansko carstvo gubi [[Egipat]]. * [[1800]]. [[Selim III|Sultan Selim]] se miri sa [[Janičari]]ma. * [[1800]]-[[1804]]. Janičarska vladavina u [[Smederevski sandžak|Smederevskom sandžaku]] (''dahije''). * [[1804]]-[[1813]]. [[Prvi srpski ustanak]]. Srpska pobuna protiv Dahija, pojava vojvode [[Karađorđe|Đorđa Petrovića]]: <u>[[Srpska revolucija (1804–1835)|Srpski ustanak]]</u>. * [[1805]]. U Egiptu nastaje nova samostalna [[dinastija Muhameda Alija]]. * [[1806]]. [[Rusko-turski rat (1806–1812)|Rusko-turski rat]]. Ruska pobjeda u [[Moldavija|Moldaviji]]. ** [[Incident u Jedrenu (1806)|Incident u Jedrenu]]. Sukob između sultanovih jedinica ''[[Nizam-ı Cedid|Novog poretka]]'' i jedne koalicije balkanskih velikana, [[Ajan|ajana]]{{efn|''Ajanat'' je bio institucija koja je neformalno ostavila trag u Osmanskom carstvu dugo vremena sve do 18. veka i perioda Tanzimata. To su bili provincijski magnati, bivši upravnici ili ljudi koji su bili donekle ugledni i poštovani. Poslije nekog vremena, ti uglednici su dodati u sistem. Najistaknutiji među njima bili su bivši vladari.}} i [[Janjičari|janičarskih]] garnizona u [[Trakija|Trakiji]] (ljeto): da bi izbjegao novi [[građanski rat]] i nered, sultan napušta nacrt reformi i mijenja vladu. * [[1807]]. [[Pobuna jamaka]]. Državni udar u Osmanskom carstvu ([[Kabakçı Mustafa]]). **Sultan [[Selim III]] je svrgnut i zatvoren od strane ustanka [[Janjičari|janjičara]]. [[Datoteka:Battle of Navarino-Auguste Mayer mg 0598.jpg|thumb|right|190px|<center>[[Bitka kod Navarina]]</center>]] * [[1808]]. [[Tilsitski mir|Mir u Tilzitu]]. Prekid neprijateljstva. **Drugi državni udar u Osmanskom carstvu ([[Alemdar Mustafa–paša]], 21. juna). Alemdar Mustafa, [[ajan]] [[Ruse|Ruščuka]] i jaki zagovornik reformi, skuplja vojsku od 40.000 ljudi i kreće na Carigrad sa svrhom ponovnog uspostavljanja [[Selim III|Selima III.]], ali je došao prekasno. **Sultan [[Selim III]], veliki reformator i mecena, je ubijen (28. jula) po naredbi rođaka, budućeg sultana [[Mustafa IV|Mustafe IV.]] **Treći državni udar [[Alemdar Mustafa–paša|Alemdara Mustafe–paše]] (novembar). Sultan [[Mustafa IV]] je pogubljen u Istanbulu (17. novembra) po naređenju sultana [[Mahmud II|Mahmuda II]]. **Stupanje na presto [[Mahmud II|Mahmud II ''Adlija'']]. * [[1812]]. [[Bukureštanski mir 1812.|Mir u Bukureštu]]. Likvidacija prvog ustanka u Srbiji i turska pobjeda. * [[1814]]. [[Hadži-Prodanova buna|Srpska pobuna]] pod vodstvom [[Hadži Prodan Gligorijević|Hadži-Prodana]] ([[Požega (Srbija)|Požega]], [[Kragujevac]], [[Jagodina]]). Turci uspijevaju ugušiti pobunu. * [[1815]]-[[1830]]. [[Drugi srpski ustanak]] pod vodstvom [[Miloš Obrenović|Miloša Obrenovića]]. Srpska pobjeda, Istanbul gubi kontrolu nad [[Smederevski sandžak|Smederevskom sandžaku]]. **U šumi kod [[Радовање (Велика Плана)|Radovanja]] ubojstvo [[Karađorđe|Petrovića]] po naredbi [[Miloš Obrenović|Obrenovića]] ([[25.7.|25. 7.]] [[1817.]]). *[[1821]]. Ustanak [[Heterija|Heterije]] u Rumuniji i [[Dunavske kneževine|Dunavskim kneževinama]]. <u>[[Grčki rat za nezavisnost|Grčki ustanak]]</u>. [[Datoteka:Sultan Mahmud II.jpg|thumb|right|190px|<center>[[Mahmud II.]] i potreba [[Tanzimat|reformi]]</center>]] **[[1822]]. [[Pokolj na Hiosu]] (oko 25.000 mrtvih) * [[1826]]. [[Rusko-turski rat (1828–1829)|Rusko-turski rat]]. Ruska pobjeda u Grčkoj. **[[Incident u dobar čas]]: sultan [[Mahmud II.]] raspušta vojni odred [[Janjičari|Janjičara]] (15. juna). * [[1827]]. [[Navarinska bitka|Bitka kod Navarina]]{{efn|[[Pylos|Πύλος]]}} (20. okt. 1827). Pobjeda koalicije (Engleska, Francuska, Rusija) protiv Osmanske mornarice. * [[1829]]. [[Sporazum u Jedrenama|Mir u Jedrenu]]. Porta priznaje autonomna prava Vlaške, Moldavije i Srbije. * [[1839]]-[[1841]]. [[Drugi osmansko-egipatski rat|Građanski rat]] između [[Abdul Medžid I|Abdulmedžida]] i [[Muhamed Ali od Egipta|Muhamed-Alije]], valije Egipta. **Smrt sultana [[Mahmud II|Mahmuda II.]] ([[Tuberkuloza|sušica]], 1. jula). Stupanje na presto njegovog sina [[Abdul Medžid I|Abdulmedžida]]. Abdulmedžid je uvjereni reformator i nastavlja nacrt oca. Imat će oko četrdeset sinova i kćeri, svi zadnji sultani Osmanskog carstva će biti njegovi sinovi. **Počinje razdoblje velikih reformi (<u>'''''[[Tanzimat|Tanzimât]]'''''</u> [[1839]]–[[1876]]) * [[1853]]-[[1856]]. [[Krimski rat|Rusko-turski rat na Krimu]]. Osmanska pobjeda u savezništvu sa Englezima i Francuzima. * [[1856]]. [[Pariški sporazum (1856)|Pariski mir]]. Samostalnost [[Dunavske kneževine|Dunavskih kneževina]]. [[Rusko carstvo|Rusija]] predaje [[Besarabija|Besarabiju]] [[Kneževina Moldavija|Kneževini Moldaviji]]. * [[1859]]. Nastaju [[Ujedinjene Kneževine Moldavija i Vlaška]], samostalna država koja je formalno vazal Osmanskog carstva. * [[1861]]. Smrt [[Abdul Medžid I|Abdulmedžida]] ([[Tuberkuloza|sušica]], 25. juna). [[Abdul Aziz|Sultan Abdulaziz]] (polubrat Abdulmedžida) stupa na presto. * [[1865]]. Liberalni turski pokret [[Mlade Osmanlije|Mladih Osmanlija]], zagovaraju veća građanska prava. * [[1866]]. [[Kretski ustanak (1866–1869)|Kretski ustanak]] (21. augusta; [[Michail Korakas|Korakas]], [[Gavriil Marinakis|Marinakis]]) * [[1870]]. Ukaz sultana [[Abdul Aziz I|Abdulaziza]] uspostavlja [[Bugarska egzarhija|Bugarsku egzarhiju]]. Prvi bugarski egzarh je [[Antim I]]. Antim je u stvari vođa nacije u [[Bugarski narodni preporod|Bugarskom preporodu]]. * [[1872]]. [[Midhat-paša]] postaje [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|veliki vezir]] (31. jula), podržava reforme. * [[1875]]. Pobuna Srba u [[Nevesinje|Nevesinju]], stoga slijedi [[Bosansko-hercegovački ustanak|Ustanak u Bosni i Hercegovini]]. * [[1876]]. [[Aprilski ustanak]] u [[Edirne Eyaleti|Jedrenskom pašaluku]] ([[Hristo Botev|Botev]], [[Georgi Benkovski|Benkovski]], [[Ilarion Dragostinov|Dragostinov]], [[Panajot Volov|Volov]]). Bugarski ustanak ugušen od Osmanske vojske. **Vlada uvodi prvi [[Ustav Osmanskog Carstva]] (23. aprila), uz podršku pokreta [[Mlade Osmanlije|Mladih Osmanlija]] i po nacrtu bivšeg velikog vezira [[Midhat-paša|Midhat-paše]]. **[[Abdul Aziz|Abdulaziz]] zbačen sa prestola (30 i 31. maj). **Ustoličenje [[Murat V|Mehmeda Murata V.]], sin Abdulmedžida. Murat V nastoji za demokratskim reformama u carstvu. Kratki sultanant [[Murat V|Murata V]] (93 dana). **Bivši sultan [[Abdul Aziz|Abdulaziz]] vrši [[samoubistvo]] na [[Çırağan Sarayı|Çırağan Saraju]] u [[Istanbul]]u (4. juna)<ref>{{cite book|last=Davis|first=Fanny|year=1970|title= The Palace of Topkapi in Istanbul |url=https://archive.org/details/palaceoftopkapii00davi/mode/2up|location= New York|publisher= Scribner|pages=306|ref = Davis}}</ref>. ** [[Crnogorsko-turski rat]] (18. juna). ** Sultan [[Murat V]] je svrgnut sa prijestola (29/31 augusta) od strane vezira [[Mithat–paša|Mithat–paše]]. ** Njemu slijedi despotska vladavina sultana [[Abdul Hamid II|Abdulhamida]] ([[1878]]–[[1908]]). ** Reformator [[Mithat–paša]] je postavljen za velikog vezira (19. decembra, drugi mandat). ** Prvi ustav Osmanskog carstva{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Kânûn-ı Esâsî}}, prvi turski ustav 1876.}} ([[Krikor Odian]]) po europskom modelu (23. decembar). * [[1877]]-[[1878]]. [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]]. Ruska pobjeda. ** [[Rumunski rat za nezavisnost]] ([[Karol I Rumunski|Karol von Hohenzollern-Sigmaringen]], [[Nikolaj Nikolaevič Romanov (1831–1891)|Nikolaj Nikolaevič]], [[Nikolai Stoletov|Stoletov]]): april 1877 – mart 1878. * [[1877]]. [[Osman Nuri-paša|Osman-paša]] predaje [[Pleven|Plevnu]] Rusima. * [[1878]]. Vojska [[Sulejman Husnu–paša|Sulejman-paše]] razbijena kod [[Edirne|Jedrena]] (20. januara). Potpisano [[Primirje u Jedrenu (1878)|primirje u Jedrenu]] (31. januara). [[Sanstefanski mir]] (23. februara). <u>[[Berlinski kongres]]</u> (jun). Teritorija Otomanskog carstva je okrnjena. Turska gubi [[Batumi|Batum]], [[Kars]], [[Ardahan]]. ** Pobjeda Crnogoraca u [[Crnogorsko-turski rat|u ratu protiv Osmanskog carstva]] (19. februar, [[Nikola I Petrović Njegoš|Nikola Petrović]]). Turska priznaje samostalnost [[Knjaževina Crna Gora|Crnogorske knjaževine]]. **nastaje [[Kneževina Bugarska]]. **[[Austro-ugarska okupacija Bosne i Hercegovine 1878|Austrijska okupacija Bosne]]. Bosna je turska teritorija ali Austrija drži administraciju. **Sultan [[Abdul Hamid II|Abdulhamid]] ukida ustav i uspostavlja reakcionarni i policijski režim (17. februar). * [[1881]]. Osnovana [[Administracija za osmanski javni dug]]. **Nastaje [[Kraljevina Rumunija]] (13. marta) * [[1884]]. [[Midhat-paša]] je zatvoren u [[Taif]]u gdje su ga zadavili njegovi čuvari (8. maja). * [[1895]]. [[Hamidijski masakri|Pokolj Jermena]] u Anadoliji ([[Erzurum]], [[Diyarbakir]]): po procijenama između 80.000 i 300.000 osoba. * [[1897]]. [[Grčko-turski rat (1897)|Grčko-turski rat]]. Osmanska pobjeda, Sjeverna [[Tesalija]] i [[Solun|Tesaloniki]] ostaju turske zemlje. **[[Kritski ustanak]] (1897–1898). Stvaranje [[Kretska Država|Kretske Države]] i protjeravanje Turaka sa otoka. * [[1903]]. [[Ilindanski ustanak|Ilindenski ustanak]] makedonskog stanovništva. Turci ugušuju pobunu. * [[1905]]. [[Perzijska ustavna revolucija]] protiv [[Kadžari (dinastija)|Kadžarske dinastije]]. ** [[Perzijski ustav 1906.|Perzijski ustav]] (1906). Istovremeno, osmanski napad na [[Perzija|Perziju]] 1906. godine. Abdulmadžid–paša, valija [[Bagdad]]a, vodi napad na perzijske pogranične gradove (Bahīk, Muhābād, Urmia). ** Osmansko carstvo broji nešto više od 20.368.485 stanovnika. * [[1908]]. Početak [[Mladoturci|Mladoturske revolucije]], liberalni pokret ali radikalniji naspram [[Mlade Osmanlije|Mladim Osmanlijama]]. **[[Austro-Ugarska|Austro-Ugarsko carstvo]] pripaja [[Bosna i Hercegovina|Bosnu]] (7. oktobra). **Otvara se [[Bosanska kriza]], stvara se tajno društvo [[Mlada Bosna]]. * [[1909]]. [[Abdul Hamid II|Abdulhamid]] pokušao da izvrši [[Kontrarevolucija|kontrarevolucionarni]] udar bez uspeha. **[[Incident od 31. marta]]; sultan [[Abdul Hamid II|Abdulhamid]] je svrgnut (13. april); **Stupa na presto sultan [[Mehmed V]]. Vlada kao marioneta [[Veliki vezir|visira]] [[Mehmed Talat-paša|Talat-paše]], [[Ismail Enver]]a, i [[Ahmed Džemal]]a. **Vraćanje pređašnjeg Ustava: konstitucionalni režim pod [[Mehmed V|Mehmedom V.]] (''Ustavni sultanat'') koji se ubrzo pretvara u autoritarni režim. * [[1911]]. [[Italijansko-turski rat]] za Libiju i Egejske otoke. [[Kraljevina Italija]] osvaja [[Kirenaika|Kirenaiku]] i [[Fezan]] ([[Libija]]), [[Dodekanez]] i [[Egejsko more|Egejske otoke]]. * [[1912]]. [[Prvi balkanski rat]] (oktobra). [[Londonska konferencija (1912–1913)|Mirovni ugovor u Londonu]]. * [[1913]]. Novo pokretanje rata (januar). [[Drugi balkanski rat]]. Poraz i potvrda odredaba [[Londonski mir (1913)|Londonskog primirja]]. Osmansko carstvo konačno gubi [[Rumelija|Rumeliju]]. Turska odlazi sa Balkana. ** nastaje [[Kneževina Albanija]]. * [[1914]] – [[1918]]. [[Prvi svetski rat]]. **[[Sarajevski atentat]] (jun 1914.), [[Julski ultimatum]]; Austrijski pohod na Srbiju (početak augusta 1914.) **Turska izjavljuje svoju neutralnost u ratu (13. avgusta). **Turska vlada naređuje da se zatvore moreuze i naređuje da se miniraju obale. **Turska ulazi u rat na strani [[Centralne sile|Centralnih sila]] (29. oktobra). **Turska 3. Armija je razbijena u [[Bitka kod Sarikamiša|bitci kod Sarikamiša]] (decembar 1914 – januar 1915.) od strane Rusa ([[Kavkaska kampanja]]). * [[1915]]. [[Galipoljska operacija|Bitka na Dardanelima]]. Veliki poraz Turske. **[[Galipoljska operacija|Bitka kod Galipolja]] (1915–1916): katastrofalan poraz [[Antanta|Antante]]. **Na [[Solunski front|Solunskom frontu]] bori se i 20. Turski korpus ([[Abdul Kerim-paša]]). **[[Armenski genocid]] ([[Mehmed Talat-paša|Talat-paša]]): početak 1915. – januar 1917. Po procijenama ubijeno između 600.000 i 1.500.000 Armenaca. **[[Genocid nad Asircima]] (februar 1915 – 1920): po procijenama ubijeno između 275.000 i 500.000 [[Asirci|Kaldejskih Asiraca]]. * [[1916]]. [[Sporazum Sykes-Picot|Sajks-Pikotov sporazum]] (16. maja) [[Antanta|Antante]] o podeli Turskih teritorija. * [[1918]]. Kraj rata. **[[Mir u Brest-Litovsku]] (3. marta). Pobjeda [[Centralne sile|Centralnih sila]] nad [[Rusko Carstvo|Ruskom carstvom]] (Vidi: [[Boljševici]] i [[Ruska revolucija]]). Rusija izlazi iz rata. Samostalnost država u istočnoj Europi. **Stvaranje [[Republika Armenija (1918–1920)|Republike Armenije]] (28. maja). **[[Batumski ugovor]] (4. jun) između Osmanskog carstva i kavkaških država. **Smrt sultana [[Mehmed V|Mehmeda V.]] u [[Palata Jildiz|Jildiz Palači]] (3. jula; imao je 73 godina, cijeli život je proveo u palači Yıldız). Sultan postaje [[Mehmed VI|Mehmed VI ''Vahidedin'']] (4. jula) **[[Bitka kod Bakua]] (august – septembar 1918): Osmansko-Azerbejdžanska pobjeda Komunističkog [[Baku]]a podržanog od [[Ruska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika|Ruskih Sovijeta]]. **[[Solunsko primirje]] (29. septembra). [[Kraljevina Bugarska]] se predaje. **<u>[[Primirje iz Mudrosa]]</u> (30. oktobra). Turska na ostrvu [[Limnos]] potpisuje kapitulaciju i predaje svoje snage Englezima. **[[Primirje kod Ville Giusti]] (3. novembra). [[Austro-Ugarska]] se predaje. **[[Primirje s Njemačkom 1918.|Primirje kod Compiègnea]] (11. novembra). Njemačka se predaje. Kraj Prvoj svijetskog rata. [[Datoteka:AbdulmecidII.jpg|thumb|right|130px|<center>Zadnji osmanski vladar, [[Abdul Medžid II|Abdulmedžid II.]]</center>]] * [[1918]]–[[1919]]. [[Pariška mirovna konferencija (1919)|Versajska mirovna konferencija]] (18. decembar-16. januar 1919) * [[1920]]. <u>[[Sporazum u Sèvresu|Sporazum u Sevresu]]</u>. Razoružavanje celokupne Turske vojske. Rasap Osmanskog carstva. Odstup od teritorija carstva u korist Grčke, Italije, Britanije i Francuske. Pobuna generala [[Kemal Atatürk|Kemala Mustafe Ataturka]]. ** Stvaranje [[Velika narodna skupština Turske|Velike narodne skupštine Turske]]{{efn|[[Velika narodna skupština Turske]], {{Šablon:Jez-tur|Türkiye Büyük Millet Meclisi}}.}} (23. april). * [[1921]]. Turska proglašava nezavisnost i prisajedinjenje Bosfora i Dardanela{{efn|Vidi kasnije: [[Konvencija iz Montreauxa 1936.|Konvencija iz Montreauxa]] (1936)}}. ** [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Rat sa Grcima]]. Poraz Grka kod Inone{{efn|''İnönü Muharebesi''.}} (januar/april 1921.). Povlačenje Grka. * [[1922]]. Kraj Osmanskog carstva ('''[[1.11.|1. novembar]] [[1922]]''') i početak Republike do danas. Velika narodna skupština Turske ukida sultanat. Zajednička vlada [[Abdul Medžid II|Abdulmedžida]] i [[Kemal Atatürk|Kemala Ataturka]]. Abdulmedžid nosi samo titulu [[halifa|halife]] (19. novembra). Bivši sultan [[Mehmed VI|Mehmed VI]] odlazi u [[egzil]] na [[Malta|Maltu]] i potom u [[Kraljevina Italija|Italiju]] ([[Ligurija]]). * [[1923]]. Kemal Mustafa Ataturk proglašava Republiku (mart). * [[1924]]. Ukidanje Osmanskog kalifata (3. marta). Zadnji je [[Abdul Medžid II|Abdulmedžid II]]. Istog dana Osmanska porodica odlazi u [[egzil]] u [[Švicarska|Švicarsku]], pa u [[Francuska|Francusku]]. == Vanjske poveznice == * {{en}}{{cite web|url=https://www.britannica.com/summary/Ottoman-Empire-Timeline|title=Britannica: Ottoman Empire Timeline|date=|accessdate = 15. 03. 2022}} == Vidi još == * [[Osmansko Carstvo]] * [[Istorija Osmanskog carstva]] * [[Osmanska dinastija]]: **[[Spisak sultana Osmanskog carstva|Sultani]], **[[Lista sultanija Osmanskog carstva|Sultanije]], **[[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Veliki veziri]]. == Bilješke == {{notelist|2|}} == Izvori == {{reflist|2|}} == Bibliografija == * {{cite book|last1=Ágoston|first1=Gábor|last2=Masters|first2=Bruce|year=2009|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://books.google.fr/books?id=QjzYdCxumFcC&printsec=frontcover&hl=fr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|location=New York|publisher=Facts On File|pages=650|ref = Encyclopedia}} * {{cite book|last=Ágoston|first=Gábor|year=2005|title=Guns for the Sultan: Military Power and the Weapons Industry in the Ottoman Empire|url=https://www.google.fr/books/edition/Guns_for_the_Sultan/dNqzjfWABSAC?hl=fr&gbpv=1&dq=Guns+for+the+Sultan:+Military+Power+and+the+Weapons+Industry+in+the+Ottoman+Empire&printsec=frontcover|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|pages=277|ref = Agoston}} * {{cite book|last=Babinger|first=Franz|year=1978|title=Mehmed the Conqueror and His Time|url=https://www.google.fr/books/edition/Mehmed_the_Conqueror_and_His_Time/CeVwEAAAQBAJ?hl=fr&gbpv=1&dq=venetian+colony+in+istanbul&pg=PA256&printsec=frontcover|location=Princeton|publisher=Princeton University Press|pages=549|ref=Babinger}} * {{cite book|last=Bozarslan|first=Hamit|year=2013|title= Histoire de la Turquie. De l'Empire à nos jours|url=https://www.google.fr/books/edition/Histoire_de_la_Turquie/7zwqEAAAQBAJ?hl=fr&gbpv=1&dq=hamit+bozarslan&printsec=frontcover|location= Paris|publisher= Éditions Tallandier|pages=589|ref = Bozarslan}} * {{cite book|last1=Erickson|first1=‎Edward J.|last2=Uyar|first2=Mesut|year=2009|title= A Military History of the Ottomans: From Osman to Atatürk|url=https://www.google.fr/books/edition/A_Military_History_of_the_Ottomans/JgfNBKHG7S8C?hl=fr&gbpv=1&dq=A+Military+History+of+the+Ottomans:+From+Osman+to+Ataturk&printsec=frontcover|location= Santa Barbara (CA, USA), Denver (CO, USA), Oxford (UK)|publisher= ABC–CLIO |pages=379|ref = Erickson}} * {{cite book|last1=Murphey|first1=Rhoads|year=1999|title= Ottoman Warfare, 1500-1700|url=https://books.google.com/books?id=dGs0soIEJEUC|location= New Brunswick (NJ, USA) / UK|publisher= Rutgers University Press / Routledge|pages=278|ref = Murphey}} * {{cite book|last=Rank|first=Scott|year=2020|title= History's 9 Most Insane Rulers|url=https://www.google.fr/books/edition/History_s_9_Most_Insane_Rulers/hxDADwAAQBAJ?hl=fr&gbpv=1&dq=History%27s+9+Most+Insane+Rulers&printsec=frontcover|location= Washington D.C.|publisher= Regnery History|pages=320|ref =Rank}} * {{cite book|last1=Shaw|first1=Stanford|last2=Kural Shaw|first2=Ezel|year=2010|title=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey|url=https://books.google.fr/books?id=E9-YfgVZDBkC&printsec=frontcover&hl=fr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|pages=|ref = Shaw}} * {{cite book|last=Zorzi|first=Alvise|year=2000|title= La repubblica del Leone. Storia di Venezia|location= Milano|publisher= Bompiani|pages=762|ref = Zorzi}} [[Kategorija:Osmansko Carstvo| ]] eiixtqca2rj80l7afx77xa5971kk9bd 41260395 41260394 2022-07-29T10:31:40Z Inokosni organ 160059 wikitext text/x-wiki {{TOC right}} {{Glavni članak|Osmansko Carstvo|Istorija Osmanskog carstva}} Ovo je '''Hronologija Osmanskog carstva''' odnosno lista glavnih događaja u istoriji [[Osmansko carstvo|Osmanskog carstva]]. <br/> Ono se po običaju stvara [[1299]]. s [[Osman I|Osman–begom]] i postepenim osvajanjem [[Bizantsko carstvo|Bizantskog carstva]] a nestaje [[1922]]. kada [[Kemal Atatürk|Mustafa Kemal]] stvara [[Turska|Republiku Tursku]].<br/> Ovaj članak je dopuna glavnih članaka [[Osmansko carstvo]] i [[Istorija Osmanskog carstva]]. Za jasniji pogled na stvaranju Osmanove dinastije i carstva valja također proširiti pogled na članke: [[Bizantsko carstvo]], [[Turkijski narodi]], [[Oguzi]], [[Seldžuci]], [[Rumski Sultanat]], [[Križarski ratovi]], [[Mamelučki Sultanat (Kairo)|Mamelučki sultanat]]. ==Turkijsko doba (1071–1299)== *[[1071]]. [[Bitka kod Mancikerta]] (26. augusta): [[Seldžučka Monarhija|Seldžuci]] pod vodstvom [[Alp-Arslan]]a iznenada pobijaju [[Bizantsko Carstvo|vizantisku vojsku]]{{efn|Turci su bili vrlo sposobni [[Konjica|konjušari]], služili su se [[Sulica|džilitom]] a nadasve su bili opasni [[Luk (oružje)|strijelci]]. S time su u ta doba napredovali u brzini i u taktiktici na bojišnici protiv armija koje su se još uvijek temeljile na [[Pješadija|pješadiju]] (po uzoru [[Rimska vojska|rimske vojske]] na primjer). Na početku (za vrijeme [[Seldžuci|Seldžuka]]) su turski napadi često upotrebljavali tekniku ''[[Gazi|ghāze]]'' (ista riječ znači i «sveti rat» kao [[Džihad]]), to jeste strategiju kratkog napada sa lakom konjicom da bi uništili strateške točke kod neprijatelja (zgrade ili skladišta, vojnu opremu, konje, prehranu, izviđače...), potom su se povlačili da bi nešto kasnije i iznenada opet napali na isti način, sve do konačnog direktnog sukoba i prodora. Kasnije će funkciju ghāze preuzeti jedinica [[Akindžije|akindžija]]. Stoga u [[Hronologija Osmanskog carstva#Zlatno doba (1453–1566)|zlatnom dobu carstva]] će se osmanska vojna strategija preoblikovati. Taktika ghāze će ostati, ali će veliki napadi imati češće oblik opsade i pohoda u kojim se kreće jedan naoružani grad. Na pohodu je išao i sultan, koji je bio prvi vojvoda odmah ispred [[Veliki vezir|velikog vezira]]. Taj običaj će trajati do 16. stoljeća ([[Mehmet II]], [[Selim I|Selim]], [[Sulejman I|Sulejman]]) pa i nešto kasnije ([[Murat IV]]) mada od 17. stoljeća sultani sve češće stanuju na [[Topkapi Saraj|dvoru]] i bave se dvorskim i stambolskim doživljajima.}}. Turci (Seldžuci) ulaze u [[Anadolija|Anadoliju]]. Grčki [[Konya|Ikonion]] je novi glavni grad seldžučke Anadolije. *[[1092]]. Seldžučko carstvo pod [[Malik-šah I|Malik-šah]]om dostiže vrhunac svog teritorijalnog proširenja. *[[1095]] – [[1111]]. U seldžučkoj Perziji ([[Tus (Iran)|Tus]]) književnik [[Al-Gazali|al-Ghazāli]] razvija pravac [[Sufizam|tasavuf]]a, što će kasnije bit prvobitna crta turskog [[Sunizam|sunizma]]. *[[1171]]. Dolazak prvih [[Republika Genova|đenovljanskih]] trgovaca na [[Beyoğlu|Peru]]. *[[1204]]. [[Četvrti križarski rat]]. [[Mletačka Republika|Venecijanski]] trgovci se nastanjuju na [[Beyoğlu|Peru]], jako bitna trgovačka postaja prema Istoku{{efn|[[Križarski ratovi]] će stvoriti nepoverenje i otvoreno neprijateljstvo između Latina i [[Bizantsko Carstvo|Grka]]. To stanje je se pogoršalo kada je Francusko-Venecijanska koalicija napala [[Konstantinopolj|Carigrad]] (1204) koji je držao uzurpator [[Aleksije III Anđeo]] i stvorila [[Latinsko Carstvo]], okupirajući dio Trakije i Makedonije i stvarajući u Grčkoj razne feudalne države. Vizantinci su se podjelili na tri države: [[Trapezuntsko Carstvo|Trapezundsko carstvo]], [[Epirska Despotovina|Epirsku kneževinu]] i [[Nikejsko carstvo]]. Ovo poslednje je predstavljalo nastavak carske vizantinske tradicije. Godine 1261. godine [[Mihajlo VIII Paleolog]] je ponovo zauzeo Carigrad ali obnovljena imperija više nije imala nikakav karakter univerzalnosti. U 13. stoljeću [[Bizantsko Carstvo|Bizantinsko carstvo]] je država puna pukotina koja pokušava se braniti napada sa svih strana.}}. [[Mletačka Republika]] počijne prva teritorijalna osvajanja na [[Egejsko more|Egejskom moru]]<ref>{{cite book|last1=Davies|first1=Siriol|last2=Davis|first2=Jack L.|year=2007|title=Between Venice and Istanbul : colonial landscapes in early modern Greece|url=https://www.google.fr/books/edition/Between_Venice_and_Istanbul/YoZlbnrH2SEC?hl=fr&gbpv=1&dq=venetian+colony+in+istanbul&pg=PA151&printsec=frontcover|location=Princeton|publisher= American School of Classical Studies at Athens|pages=260|ref = SiriolDavies}}</ref>. [[Datoteka:Turkish bow Boeheim.jpg|thumb|right|190px|Turski luk.]] *[[1220]] – [[1340]]: [[Mongolsko Carstvo|Mongolski]] napadi na istočnu i jugoistočnu Europu, na Kavkaz, [[Kijevska Rusija|Rusiju]] i [[Horezmijska Monarhija|Perziju]]. *[[1274]]. [[Mongolsko Carstvo|Mongolski]] napad na [[Drugo Bugarsko Carstvo|Bugarsku]]. *[[1277]]. [[Bitka kod Elbistana]] blizu [[Kahramanmaraş|Maraša]] (15. aprila), između mongolskog [[Ilhanidska Monarhija|Ilkanat]]a ([[Pervane]]) i [[Mamelučki Sultanat (Kairo)|Mamelučkog sultanata]]. Mamelučka pobjeda. *Oko [[1280.]]/[[1281]]. Smrt [[Erthogrul|Erthogrul-bega]], njegov sin [[Osman I|Osman]] postaje [[beg]] [[Domaniç]]a i [[Söğüt]]a i [[vazal]] [[Rumski Sultanat|Rumskog sultanata]]{{efn|Poslije smrti [[Erthogrul|Erthogrul-bega]], dolazi na vlast njegov sin [[Osman I|Osman]] i postaje [[beg]] ili [[emir]] [[Domaniç]]a i [[Söğüt]]a i još uvijek [[vazal]] [[Rumski Sultanat|Rumskog sultanata]] na formalnoj razini. [[Turci]] su tada već bili [[Muhamed]]ske [[Vjera|vjeroispovjesti]] jer su prešli u [[Islam]] za vrijeme [[Seldžuci|Seldžuka]] ([[10. vijek|10. stoljeće]])}}. *[[1285]]. Drugi [[Mongolsko Carstvo|mongolski]] napad na [[Drugo Bugarsko Carstvo|Kraljevinu Bugarsku]]. *[[1288]]. Osman–beg osvaja [[Tvrđava Karadžahisar|tvrđavu Karadžahisar]] ({{Šablon:Jez-tur|Karacahisar Kalesi}}) kod [[Eskişehir]]a. **Prijateljstvo sa [[Šeik Edebali|šeikom Edebalijem]] (''[[Osmanov san]]''). **Potom Osman napada İnegöl (Ἀγγελόκωμις), [[Bilecik]] (Βηλοκώμα) i Yarhisar. ==Hronologija== [[Datoteka:Anatolia1300.png|thumb|left|thumb|250px|Stanje Anadoije 1300.]] *'''[[1299]]'''. [[Osman I|Osman ''Gazi'']] osniva [[Osmansko carstvo]], postaje [[sultan]]. Te godine je zapravo proglašen za [[Kan (titula)|khan]]a plemena [[Pleme Kaji|Kayı]]. Glavni grad je [[Söğüt]]. *[[1302]]. [[Bitka kod Bafeona]] (27. jun 1302.) teški poraz bizantinske vojske protiv osmanovih Turaka. Prvi događaj potkrijepljen dokazima o životu Osmana<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref>. *[[1304]]. Katalonski plaćenici pod imenom [[Almogaveri]] se bore protiv [[Osmanlije|Osmanlija]] u službi [[Bizantsko Carstvo|Vizantije]] ([[Roger de Flor]]{{efn|[[Roger de Flor]] ([[Brindisi]], oko 1267 – [[Edirne|Adrianopolis]], 1305), [[Templari|vitez templar]] i plaćenik u službi kraljeva [[Kruna Aragona|Aragone]].}}). ** Osman zauzima [[Osmaneli|Lefke]], Akhisar, Koçhisar, Marmaracık i [[Yenişehir (Bursa)|Yenişehir]] (sjeverozapadna Anadolija). *[[1307]]. Nakon smrti rumskog sultana [[Mesud II|Mesuda II.]] (ubijen od [[Mongolsko Carstvo|Mongola]]), nestaje [[Rumski Sultanat]]. [[Datoteka:Orhan I area map.png|thumb|right|190px|<center>Orhanove zemlje</center>]] *[[1317]]. Osman–beg opseda [[Bursa|Prusu]] (Προύσα). Napadi u više navrata (''[[Gazi|ghaza]]''). *[[1320]] – [[1331]]: za vrijeme vezirata [[Alaeddin–beg|Alaeddin–bega]] pojavljuje se vojna jedinica [[Janjičari|Janjičara]] («novi vojnici»). *[[1324]]. [[Uzbeg Khan]]{{efn|[[Uzbeg Khan]] (1282–1341), khan [[Zlatna Horda|Zlatne Horde]].}} napada [[Trakija|Trakiju]]. *[[1326]]. Osmanlije zauzimaju [[Bursa|Prusu]]<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref> (6. april), koja postaje novi glavni grad osmanske države. ** Smrt [[Osman I|Osmana]] i [[Orhan I|Orhanovo]] ustoličenje. *[[1327]]. Prvi [[Orhan I|Orhanov]] novac iskovan u Bursi<ref>{{cite book|last=Şevket|first=Pamuk|year=2000|title= A Monetary History of the Ottoman Empire|url=https://books.google.fr/books?id=Htk3Wn789EQC&printsec=frontcover&hl=fr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|location= Cambridge|publisher= Cambridge University Press|pages=276|ref = Şevket Pamuk|loc=str. 21}}</ref> (srebrena [[Akča]]). Do 1477. Osmanlije se služe srebrenom kovanicom, koja će bit dosta stabilno sredstvo u trgovini prvog carstva<ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=20}}</ref>. *[[1331]]. Osmanlije zauzimaju staru bizantinsku [[İznik|Nikeju]] (Νίκαια) koja postaje novi turski glavni grad<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref>. *[[1334]] – [[1335]]. Turci osvajaju Kareški Begluk{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Karesi Beyliği}} u okolici [[Balıkesir]]a.}}<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref>. *[[1337]]. Drugi napad [[Uzbeg Khan|Uzbega khana]] na [[Trakija|Trakiju]]. **Osmanlije zauzimaju [[Nikomedija|Nikomediju]] (Νικομήδεια, [[İzmit]])<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=32}}</ref>. *[[1346]]. [[Orhan I|Orhan]] se ženi [[Teodora Kantakouzene|Teodorom]], kći [[Jovan VI Kantakuzin|Jovana Kantakuzina]], i s njom dobija sina [[Princ Halil|Halila]]. * [[1346]] – [[1353]]: [[Crna smrt]]{{efn|U roku desetak godina zbog zaraze umrlo je 26–30% od svjetskog stanovništva, a u nekim krajevima čak 70% ([[Venecija]], [[Toskana]], [[Bremen (grad)|Bremen]]). Demografsko opadanje stanovništva će prouzrokovati između 14. i 15. stoljeća velike promjene na društveno–političkoj razini i na polju kulture i vjere. Na strani Anadolije i Balkana, imamo isto snažno opadanje stanovništva, no glavna posljedica kuge će bit slabljenje ideologije [[Križarski ratovi|Križarskih ratova]], čemu slijedi slabljenje feudalnog sistema, i rast građanske klase u Europi. Zaključno: Osmanlije lakše napreduju u ratovima, dok u Europi niču filozofsko–kulturalni smijerovi i tehnološke inovacije koje će unaprijediti Europu u 18. i 19. stoljeću.}}. Zaraza stiže u [[Konstantinopolj]] i na [[Beyoğlu|Peru]] (jesen 1347). *[[1352]]. Orhan daje trgovačke povlastice [[Republika Genova|Đenovljanima]]. [[Sulejman-paša (Orhanov sin)|Sulejman-paša]], Orhanov najstariji sin, zauzima tvrđavu Cippe ({{Šablon:Jez-tur|Çimpe Kalesi}}{{efn|''Çimpe Kalesi'': 40°29'44.9"N 26°44'04.5"E}}). Dakle, <u>Osmanlije prelaze [[Dardaneli|Dardanele]]</u> i početak Osmanskog osvajanja [[Trakija|Trakije]]. *[[1354]]. Osmanlije zauzimaju [[Ankara|Ankaru]] i [[Galipolje]]. *[[1357]]. Prestolonaslednik [[Sulejman-paša (Orhanov sin)|Sulejman-paša]] umire. Početak mira sa [[Vizantija|Viznatijom]]. *[[1359]]. Princ [[Murat I|Murat]] napada [[Trakija|Trakiju]]. * oko [[1360]]. Murad stvara ''[[Kapikulu]]'', profesionalni vojni odjel sastavljen od robova uzvišene porte. Vjerojatno isti Murad je stvaralac sistema ''[[Danak u krvi|devširma]]''<ref>{{harvnb|Bozarslan|2013|p=64}}</ref>. *[[1361]]. Princ Murat zauzima [[Jedrene]]. *[[1362]]. Smrt [[Orhan I|Orhana]] i ustoličenje [[Murat I|sultana Murata]]. Stvaranje [[Janjičari|Janjičara]], što omogućuje karijere strancima u [[Osmanska vojska|Osmanskoj vojsci]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=8}}</ref>. Glavni grad carstva postaje [[Edirne|Jedrene]]. **[[1362.]]/[[1365]]. Nastaje [[Rumelijski pašaluk]]{{efn|[[Rumelijski pašaluk]] se na turskom zove ''Rumeli Eyaleti'' (Ejalet Rumelije) ili ''Rumeli Beylerbeyliği'' (Beglerbegluk Rumelije). To je bila velika pokrajina turskog carstva u Europi. Osmanlije su ju nazvale ''[[Rumelija|Rumeli]]'' (zemlja Rûma) gdje riječ «Rûm» obilježava «narode Rima». Glavni grad pokrajine je bio u [[Edirne|Jedrenama]] (1362–1530), [[Sofija|Sofiji]] (1530–1836) i u [[Bitola|Manastiru]] (1836–1867).}} ili {{Šablon:Jez-tur|Rumeli Eyaleti}}, što je ime cjelokupne pokrajine Osmanskog carstva u jugoistočnoj Europi. * [[1364]]. [[Čandarli Halil Hajredin-paša|Čandarli Halil-paša]] postaje [[Veliki vezir]] (1364–1387) sultana Murata: uspon [[Porodica Čandarli|porodice Čandarli]], titula Velikog vezira se jedno vrijeme nasljeđuje<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=8}}</ref>. [[Datoteka:Yenceri 4.jpg|thumb|right|190px|<center>[[Janjičari]]</center>]] *[[1367]]. Turci osvajaju bugarsku tvrđavu [[Burgas]]{{efn|{{Šablon:Jez-lat|Develtum}}, {{Šablon:Jez-gr|Pirgos}}}}. Nešto kasnije će u Burgasu sagraditi tvrđavu koja će se zvati ''Boğaz kale''. *[[1371]]. Muratova pobeda u [[Bitka na Marici|Maričkoj bici]]. Cijela [[Makedonija (region)|Makedonija]] i djelovi [[Peloponez]]a padaju pod tursku vlast. *[[1373]]. Osmanlije osvajaju bugarski grad [[Jambol]]. Jedna mala otporna strana grada će ostati naoružana i samostalna. *[[1375]]-[[1380]]. Osmanlije prisajedinjuju delove Germijane{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Germiyanoğulları Beyliği}} okolica [[Kütahya|Kütahye]].}} i Hamidilije{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Hamitoğulları Beyliği}} okolica [[Antalya|Antalye]] i Korkutelija.}}. *[[1382]]. Turci osvajaju [[Bitola|Monastir]]. *[[1383]]. Turci osvajaju [[Ser]] u grčkoj Makedoniji. *[[1385]]. [[Osmanlije]] zauzimaju [[Sofija|Sofiju]]. ** U osvojenom bugarskom [[Blagoevgrad]]u{{efn|{{Šablon:Jez-gr|Σκαπτοπάρα}}, {{Šablon:Jez-bg|Gorna Džumaja}}, {{Šablon:Jez-tur|Cuma-i Bâlâ}}}} većina stanovništva prelazi u islam. ** [[1386]]. Osmanlije zauzimaju [[Niš]] nakon opsade koja je trajala 25 dana. *[[1386]]. [[Bitka kod Pločnika]] kod [[Prokuplje|Prokuplja]] ([[Lazar Hrebeljanović]]). Prvi poraz Turaka na Balkanu. Suvremenici proslavljuju Srbe. *[[1387]]. Osmanlije osvajaju [[Kavala|Kavalu]]. *[[1388]]. [[Bitka kod Bileće]] (27 august). Drugi poraz Turaka ovaj put od strane [[Kraljevina Bosna|Bosanaca]] ([[Vlatko Vuković]]). **Turci osvajaju okolicu male bugarske utvrde [[Ruse]]. *[[1389]]. [[Bitka na Kosovu]]. Smrt sultana [[Murat I|Murata]] ([[Miloš Obilić]]?) i ustoličenje [[Bajazit I|sultana Bajazita]]. ** Osmanlije osvajaju bugarsku luku [[Varna|Varnu]]. *[[1389]]-[[1390]]. Bajazit osvaja zapadnu Anadoliju i kneževine Menteše{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Menteşeoğulları Beyliği}} u okolici [[Milas]]a.}}, [[Aydın]], Saruhan{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Saruhanoğulları Beyliği}}, okolica [[Manisa|Manise]].}}, Germijanu, i Hamidiliju. *[[1391]]. Prvi turski napad na [[Konstantinopolj]]. Bez uspjeha. *[[1392]]. Turci osvajaju [[Skoplje]] ({{Šablon:Jez-tur|Üsküb}}). *[[1393]]. Turci osvajaju bugarsko [[Veliko Tarnovo]]. *[[1394]]-[[1402]]. Bajazitova [[Opsada Carigrada (1394–1402)|opsada Konstantinopolja]] ([[Manojlo II Paleolog]], [[Jovan VII Paleolog]], [[Jean II Le Meingre]]). Bez uspjeha. [[Datoteka:Tamerlan2.jpg|thumb|right|190px|<center>[[Timur]]</center>]] *[[1395]]. Bajazitov pohod na [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarsku]] i [[Vlaška|Vlašku]]. [[Bitka na Rovinama]] ([[17. maj]]a), pobjeda vlaškog vojvode [[Mirča I Stariji|Mirče Velikog]] nad Turcima. *[[1396]]. <u>[[Bitka kod Nikopolja]]</u> (25. septembra). Osmanska pobeda i pad [[Drugo Bugarsko Carstvo|Bugarskog carstva]]. **Turci osvajaju [[Vidin]] i uspostavljaju [[Vidinski sandžak]]. **Bugarski car [[Jovan Stracimir]] je uhićen nakon bitke i zatočen u [[Bursa|Bursi]], gdje su ga zadavili. ** Turci osvajaju bugarski [[Silistra|Drastar]] (1396/1400). *[[1397]]. [[Konstantin II Stratimirović]] pruža otpor i nastavlja carstvo kao vojvoda [[Vidinska Bugarska|Vidinskog carstva]] zadnji ostatak [[Drugo Bugarsko Carstvo|Bugarskog carstva]]. * [[1402]]. [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Agore]] protiv Tatara ([[28. jul]]a). [[Bajazit I|Bajazit]] pada u zarobljeništvo. [[Timur]] stvara [[Timuridska Monarhija|Tatarsko carstvo]]{{efn|Sa Tamerlanom se stvara velika država u centralnoj Aziji. Na strani jugo–istočne Europe, najbitnije posljedice su usporavanje turskih ratova i Turske imperije, a na dugoročnoj razini opadaju ostaci srednjovjekovnih država, tako da će Osmanslijama bit lakše kada budu krenule u nove napade. [[Bizantsko Carstvo|država Bizantija]] ostaje vrlo krhka.}}. ** Padom Osmanskog carstva pod Tatarima, Balkanske države su pod manjem pritisku, stoga se stvara [[Srpska Despotovina]] pod [[Stefan Lazarević|Stefanom Lazarevićem]]. ** [[Konstantin II Stratimirović]] stupa u savezništvo u protuosmansku svrhu zajedno sa srpskim despotom [[Stefan Lazarević|Stefanom Lazarevićem]] i sa [[Mirča I Stariji|Mirčom]] knezom [[Vlaška|Vlaške]]. * [[Građanski rat u Osmanskom carstvu|Građanski rat u Anadoliji]] (1402–1413) *[[1403]]. [[Bajazid I|Bajazit]] izvršio samoubistvo u Akšehiru blizu [[Konya|Konye]] ([[8. mart]]a)<ref>[[Konstantin Mihailović]], ''Janičarove uspomene ili Turska hronika'', [1490—1501]. Prvo izdanje: 1865; Beograd, SANU, 1959.</ref>. ** U [[Kneževina Albanija|Kneževini Albaniji]] dolazi na vlast [[Nikita Topija]], zadnji vladar [[Kroja|Kroje]]. Krojsko plemstvo masovno prihvaća [[Mletačka Republika|mletačku vlast]]. *[[1403]]-[[1413]]: doba tzv. [[Osmanski interegnum|Osmanskog interegnuma]], rat između Bajazitovih sinova: [[Isa Čelebija]], [[Sulejman Čelebija]], [[Musa Čelebija]], [[Mehmed I|Mehmed Čelebija]]. **Sulejman Čelebija u [[Edirne|Jedrenu]] vlada nad Bugarskom i Trakijom, njegov saveznik je [[Vuk Lazarević]]; **Isa Čelebija je samostalni knez u [[Bursa|Bursi]]; **Mehmed stvara novu kneževinu u [[Amasya|Amasiji]], njegov saveznik je [[Stefan Lazarević]] pa Stefanov sin [[Đurađ Branković|Đurađ]]; **Musa, Bajazitov sin zarobljen zajedno sa ocem, biva oslođen i vraća se u osvajanje carstva, njegov saveznik je [[Mirča I Stariji|Mirča I]]. *[[1404]]. U [[Kraljevina Bosna|Kraljevini Bosni]] unutarnja borba između [[Tvrtko II|Tvrtka II.]] i pro–ugarskog [[Stjepan Ostoja|Stjepana Ostoje]]. *[[1405]]. Smrt [[Timur]]a u dalekom mjestu Otrar, današnji južni [[Kazahstan]] (8. februara, bolest). Njegov nasljednik je unuk [[Halil Sultan|khan Halil]], međutim [[Timuridska Monarhija|Tatarsko carstvo]] brzo ulazi u razdoblje stagnacije i nestabilnost. **[[Prvi skadarski rat]] (1405–1412). [[Mletačka republika]] napada [[Zeta|Zetu]] [[Balšići|Balšića]]. Rat ostaje neriješen, ali Venecija počinje se širiti po [[Jadransko more|Jadranu]]. *[[1406]]. [[Čandarli Ali Paša]] umire. Sulejman Čelebija bez najpovjerenijeg suradnika. Postaje sve više politički usamljen. **Mehmetove pristaše usmrćuju Isu Čelebiju u jednom [[hamam]]u u [[Eskişehir]]u. *[[1408]]. [[Žigmund Luksemburški]] osniva [[Zmajski red]] za borbu protiv Turaka. **Osmanlije osvajaju [[Sivas]] u Anadoliji. *[[1410]]. [[Bitka kod Kosmidiona]] (15. juna). Pobeda Sulejmana nad Musom. **Osmanlije osvajaju [[Manisa|Manisu]]. *[[1411]]. Ubojstvo Sulejmana Čelebije (17. februara). **[[Žigmund Luksemburški]] postaje «Rex Romanorum» (21. jula){{efn|[[Žigmund Luksemburški]], kralj [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarske, Hrvatske i Dalmacje]], postaje «Rex Romanorum» (21. jula) tj. [[Rimsko-njemački kralj]] ili kralj njemačkih feudalnih država. Počinje kratko razdoblje (1411–1437) u kojem je [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarska]] centar moći u Europi. Žigmund vodi aktivnu politiku u Hrvatskoj i u Bosni, pa i na jugu Balkana. Naročito protiv Turaka.}}. *[[1413]]. [[Bitka kod sela Čamorlu]] (5. jula). [[Mehmed I|Princ Mehmed]] (zajedno sa [[Stefan Lazarević|Stefanom Lazarevićem]] i [[Đurađ Branković|Đurđom Brankovićem]]) pobeđuje [[Musa Čelebija|Musu]] kod Sofije. Ujedinjuje osmanske teritorije. Musa je ozlijeđen i potom ubijen u borbi. Počinje [[Mehmed I|Mehmedov]] sultanat. *[[1415]]. [[Mehmed I|Princ Mehmed]] na čelu vojnog pohoda odlazi u Anadoliju. Sukob sa [[Mletačka Republika|Venecijom]]. **Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. *[[1416]]. [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka di Galipolja]]. Venecijanska pobjeda i venecijanska nadmoć nad Egejskom moru. **Pobuna [[Šeik Bedreddin|Šeika Bedredina]] u [[Anadolija|Anadoliji]] i [[Rumelija|Rumeliji]] protiv stari carskih ustanova, uključujući protiv sultanata (ljeto/jesen)<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=8}}</ref>. *[[1418]]. Pohod [[Mehmed I|princa Mehmeda]] na Džanik ({{Šablon:Jez-tur|Canik}}, [[Samsun]]). *[[1419]]. Turci osvajaju [[Constanța|Constanțu]]. *[[1420]]. Osmanlije osvajaju [[Konya|Ikonion]] u Anadoliji. *[[1421]]. Smrt Mehmeda. Ustoličenje 17–godišnjeg [[Murat II|Murata II]] u [[Bursa|Bursi]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=3}}</ref>. *[[1422]]. Konačni pad [[Drugo Bugarsko Carstvo|Bugarskog carstva]] ([[Konstantin II Bugarski|Konstantin II.]]) *[[1423]]. Osmanlije osvajaju [[Volos]] u Grčkoj. *[[1424]]. Mirovni ugovor Murata II sa [[Mletačka Republika|Venecijom]]. **Osmanlije osvajaju [[Fethiye|Makre]] ([[Poluotok Teke|Teke]], jugozapadna Anadolija). *[[1425]]. Osmanlije osvajaju [[Aydın]]. *[[1426]]. Turci osvajaju [[Izmir]]. *[[1428]]. Mirovni ugovor sa [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarskom]]. **Osmanlije osvajaju [[Kütahya|Kotyaion]] u [[Frigija|Frigiji]]. *[[1430]]. Turci osvajaju [[Solun]]. U napadu na grad upotrebljavaju topove, stoga prvi tragovi vatrenog oružija kod Turaka (ili možda nešto ranije, u 1420–im godinama). **Osmanlije osvajaju [[Janjina|Janjinu]] u grčkom [[Epir (region)|Epiru]]. * [[1435]]. [[Srpska Despotovina|Srpski despot]] [[Đurađ Branković]], nadajući se u savezništvo sa Osmanlijama, vijenča 16–godišnju kćeri [[Mara Branković|Maru]] (''Despina Hatun'') za sultana [[Murat II|Murata II]] (4. septembra)<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=16}}</ref> *[[1438]]. Pohod Murata na [[Transilvanija|Erdelj]]: prolaz kroz [[Đerdapska klisura|Gvozdena vrata]], napadi na [[Sibiu]], [[Sighișoara|Sighișoaru]], [[Mediaș, Mediaș|Mediaș]] i [[Brašov]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=16}}</ref>. Preko 70.000<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=16}}</ref> osoba je [[Ropstvo|zarobljeno]]. Prvi put se spominje ''[[Danak u krvi|devširme]]''. *[[1439]]. Murat osvaja [[Smederevo]]; prvi pad [[Srpska Despotovina|Srbije]]. *[[1441]] – [[1442]]. Sa zapovjedništva u [[Beogradska tvrđava|Beogradu]] [[Janoš Hunjadi|János Hunyadi]] napada [[Smederevski sandžak]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=20}}</ref>. ** [[Šahbedin|Šehabettin–paša]], [[beglerbeg]] [[Rumelija|Rumelije]], gradi utvrdu na [[Avala|Avali]] ([[Žrnov|Žrnovan]])<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=20}}</ref>. ** [[Janoš Hunjadi|János Hunyadi]] odnosi pobedu nad Osmanlijama u [[Transilvanija|Erdelju]]. *[[1444]]. [[Murat II]] [[Abdikacija|abdicira]] u korist mladog sina [[Mehmed II|Mehmeda]]. Pokušaj mirnog prelaza vlasti s oca na sina. No Mehmed II je još vrlo mlad (12 godina). **[[Bitka kod Varne]] (10. novembar). Velika bitka, puno žrtava. Smrt [[Vladislav I.|Vladislava Jagelovića]], viteza i [[Kraljevina Poljska (1385–1569)|kralja Poljske]] na bojišnici. Osmanska pobjeda. Propast [[Varninski križarski rat|Varninskog savezništva]] i odlučujuća pobjeda Osmanlija. [[Bizantsko Carstvo|Bizantija]] je pri kraju. [[Datoteka:Empèri Otoman - Expansion territòriala de 1307 a 1683.png|thumb|center|450px|<center>Širenje Osmanskog carstva od 1307. do 1683.</center>]] *[[1446]]. [[Murat II]] po drugi put na prestolu umjesto sina Mehmeda. *[[1448]]. [[Kosovska bitka (1448)|Druga kosovska bitka]] (17–20. oktobra): poraz [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Mađara]] ([[Janoš Hunjadi]])<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=37}}</ref>. *[[1450]]. [[Opsada Kroje]]: [[Opsada Kroje (1450)|Prva opsada Kroje]]. Pobjeda Lješke lige ([[Skenderbeg]]). ** Murat II izgrađuje [[Jedrenski saraj]] ({{Šablon:Jez-tur|Edirne Sarayı}}). *[[1451]]. Smrt [[Murat II|Murata II]] ([[3. februar]], bolest); ustoličenje [[Mehmed II|Mehmeda II]] ([[18. februar]]a) *[[1453]]. [[Mehmed II|Mehmed]] [[Pad Carigrada (1453)|opseda Carigrad]] ([[6. april]]-[[29. maj]]). Pad [[Karaköy|Pere]]. **Velika seoba Bizantinaca na Zapad{{efn|Bizantinska diaspora: [[Firentinsko Vojvodstvo|Toskana]], [[Mletačka Republika|Venecija]], [[Papinska Država|Rim]]. Među ostalim broje se [[Pleton]], [[Teodor Gaza]], [[Juraj Trapezuntski]], [[Visarion]], [[Jovan Argiropul]], [[Andronik Kalist]], [[Konstantin Laskaris]], što su ključne figure [[Humanizam|humanističke revolucije]].}}. **''Byzantion'' (Βυζάντιον) odnosno ''Nova Roma'' odnosno ''Constantinopolis'' postaje osmanski grad (''Kostantiniyye'') i novo središte osmanskog dvora. **Mehmed II naređuje da [[Čandarli Halil–paša]] bude uhićen i pogubljen (10. jula): prvi veliki vezir likvidiran od strane jednog sultana. Pad porodice [[Čandarli]]. **Od tada sultanovi službenici su sve više zarobljenici iz [[Danak u krvi|devširma]]. **Centralizacija odluka pod Mehmedom II. [[Datoteka:Siege constantinople bnf fr2691.jpg|thumb|right|270px|<center>[[Pad Carigrada (1453)|Opsada Konstantinopolja]]</center>]] **Pokolj i nasilje nad stanovništvom Carigrada{{efn|U osvojenom Carigradu preživjeli Bizantinci bivaju zarobljeni (sluge, devširme, harem...). Većina starog Carigrada je srušena ([[Crkva Svetih apostola (Carigrad)|Crkva Svetih apostola]], [[Džamija Ðul|Hagia Theodosia]], [[Hipodrom u Carigradu|Hipodrom]], [[Palača Blaherne]]). Glavne crkve postaju džamije ([[Aja Sofija]], [[Arapska Džamija]], [[Džamija Eski Imaret]], [[Crkva Hora|Džamija Karije]], [[Džamija Kalenderhane]] i dr.).}} **''[[Kapitolacije Osmanskog carstva|Kapitolacija]]'' odnosno ugovor sa Genovom i Venecijom. *[[1458]]. Turci osvajaju [[Atena|Atenu]] (august 1458){{efn|Zadnji vojvoda Atene (Francesco II Acciaiuoli) se predaje sultanu. Ulazak Mehmeda II u Atenu (august 1458).}}<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=160}}</ref>, grčki grad ulazi u dugo razdoblje propadanja. **U Istanbulu sultan Mehmed II sagrađuje [[Ejup Sultan Džamija|Ejup Sultan Džamiju]] na mjesto gdje je po običaju oko 669. godine poginuo u borbi [[Abu Ajub al-Ansari|Ejup]], suputnik [[Muhamed]]a. U džamiji se čuvao [[Osmanov mač]] i obavljalo ustoličenje sultana. Nešto kasnije Ejup Sultan Džamija će postati jedno od svetih mjesta islama. **[[Dubrovačka Republika]] sklapa ugovor s Osmanskim carstvom o plaćanju danka. Dubrovnik je faktički samostalna republika ali plaća godišnji danak sultanu (do 1808.). *[[1459]]. Predaja [[Smederevo|Smedereva]] (jun). Pad srednjovekovne [[Despotovina Srbija|Despotovine Srbije]]. *[[1461]]. Osmanlije osvajaju [[Trabzon]]. Pad [[Trapezuntsko Carstvo|Trapezuntskog carstva]] ([[Mahmud-paša Anđelović]]; 15. august) i konačni kraj carstva [[Dinastija Komnina|dinastije Komnina]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=195}}</ref>. *[[1462]]. [[Mehmed II|Sultan Mehmed]] pokorava [[Vlaška|Vlašku]] (leto). **Napad na [[Opština Târgoviște, Dâmbovița|Târgoviște]] (jun 1462): [[Vlad Țepeș]] bezuspješno pokušava ubiti [[Mehmed II|Mehmeda II]]. **[[Isa-beg Isaković]] počinje izgradnju [[Sarajevo|Saraybosne]]. *[[1463]]. Pad srednjovekovne [[Kraljevina Bosna|Kraljevine Bosne]] pod tursku vlast. Smrt [[Stjepan Tomašević|Stjepana Tomaševića]]. **Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]] (1463/1469). *[[1464]]. Opadanje zdravlja [[Mehmed II|Mehmeta II]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=233}}</ref>. *[[1466]]. [[Opsada Kroje (1466–1467)|Druga opsada Kroje]]. Pobjeda Lješko-venecijanske koalicije ([[Skenderbeg]]). **Turci izgrađuju tvrđavu [[Elbasan]]. *[[1467]]. [[Opsada Kroje (1467)|Treća opsada Kroje]]. Pobjeda [[Skenderbeg]]a. *[[1468]]. Turci osvajaju [[Mostar]]. *[[1472]]. Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. ** [[Nikola Iločki|Miklós Újlaki]] postaje kralj Bosne<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=232}}</ref> po nalogu ugarskog kralja [[Matija Korvin|Matyaša Hunyadija]]. Privremena obnova [[Kraljevina Bosna|Kraljevine Bosne]] sa centrom u [[Jajce|Jajcu]]. ** Česti osmanski napadi [[Jajce]]<ref>{{harvnb|Babinger|1978|p=232}}</ref>. *[[1473]]. Osmanlije osvajaju [[Mersin]] *[[1475]]. Turci osvajaju [[Feodosija|Feodosiju]] na [[Krim]]u. ** Turski upad u [[Azov]]. *[[1477]]. Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. [[Datoteka:Gentile Bellini 003.jpg|thumb|right|120px|<center>[[Mehmed II|Mehmed II Osvajač (''Fatih'')]]</center>]] ** Prve zlatne turske kovanice<ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=20}}</ref>. Turska trgovina se služi zlatnim, srebrnim i bakrenim novcem<ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=20}}</ref> mada često za zlatnu kovanicu se upotrebljavao venecijanski [[Zecchino|dukat]]{{efn|Tzv. ''Zecchino'' ili ''ducato d'oro''.}}<ref>{{en}}{{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/coin/Ottoman-Empire|title=Britannica: Ottoman Empire, Coin.|date=|accessdate = 29. 03. 2022}}</ref><ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=60; 90}}</ref>. *[[1478]]. Umire [[Uzun Hasan]] {{efn|Uzun Hasan (1423–1478), vladar [[Ak Kojunlu|Ak Kojunla]].}}, zadnji vladar Saveza [[Ak Kojunlu|Ak Kojunla]]. Otvara se prostor za proširenje [[Safavidska Monarhija|Safavida]] u Perziji i Osmanlija u Anadoliji. **Mehmed II [[Opsada Skadra (1478)|opseda Skadar]] u Albaniji. Turska pobjeda. **Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]] (1478/1479). **[[Opsada Kroje (1478)|Četvrta opsada Kruje]]. Osmanska pobjeda i konačni pad Albanije. *[[1480]]. [[Osmanska invazija Otranta|Napad na Otranto]], u južnoj Italiji. '''<<<''' *[[1481]]. [[Mehmed II|Mehmed]] umire (3. maja), vjerovatno otrovan od sina Bajazita{{sfn|Encyclopedia|2009|loc=str. 368}}. **[[Bajazit II]], sin Mehmeda II i [[Gülbahar (žena Mehmeda II.)|Gülbahar Hatun]], stupa na presto (20. maja) **Borba između braće za presto. [[Bajazit II|Sultan Bazajit]] pobjeđuje nad [[Sultan Cem|sultanom Džemom]], koji bježi na Zapad. *Osmanlije osvajaju [[Kalamata|Kalamatu]] u Grčkoj. * [[1483]]. Osmanlije osvajaju poslednje ostatke zemlje hercega od sv. Save ([[Hercegovina]]). * [[1484]]-[[1491]]. [[Osmansko–mamelučki rat (1485–1491)|Rat sa egipatskim Mamelucima]] između Anadolije i Sirije. Na kraju stanje ostaje neriješeno, ali [[Mamelučki Sultanat (Kairo)|Mamelučka država]] slabi. * [[1492]]. Sultan Bajazit II prima i priziva španjolske Jevreje ([[Sefardi]]) u Osmansko carstvo, nakon što su ih katolički kraljevi prognali iz [[Kraljevina Kastilja|Kraljevine Kastilje]] i [[Kraljevina Aragon|Kraljevine Aragone]] ([[Alhambrijski ukaz]], 31. marta 1492.)<ref name="Jewish Encyclopedia">{{en}} {{cite web|last1=Jacobs|first1=Joseph|last2=Montgomery|first2=Mary W.|year=|title= Jewish Encyclopedia: Turkey|url=https://jewishencyclopedia.com/articles/14546-turkey|date=|accessdate = 15. 03. 2022}}</ref>. Iste godine šalje admirala Kemala Reisa {{efn|Kemāl Reʾīs (1451–1511), osmanski admiral.}} da bi brodom doveo Sefarde u Osmansko carstvo. Jevreji će postati među glavnim trgovcima carstva{{efn|Turci su bili sjajni ratnici, ali slabiji trgovci. Potom je sultanska politika težila da se drugim narodima prepuste djelatnosti u kojim su odlikovali. Trgovinom su se većinom bavili [[Jevreji]]<ref name="Jewish Encyclopedia"/>, [[Armenci]] i [[Grci]].}}. **Turci osvajaju [[Amasya|Amasiju]]. * [[1493]]. [[Sefardi]] uvode prvi [[Tiskarstvo|tiskarski stroj]] u Istanbulu. Tiskaju knjige na latinskom, grčkom, talijanskom, sirijskom i jevrejskom jeziku, dok im je bilo zabranjeno tiskati na arapskom i na turskom<ref name="Jewish Encyclopedia"/>. **[[Krbavska bitka]]. Napad [[Akindžije|Akindžija]] i turska brza pobjeda. * [[1497]]-[[1499]]. [[Poljsko–otomanski rat (1485–1503)|Rat sa Poljskom]]. Turksa pobjeda, [[Bukovina]] i [[Moldavija]] postaju turski vazali. * [[1499]]. Osmanlije osvajaju Crnu Goru odnosno [[Zeta (država)|Zetu]] ([[Đurađ Crnojević]]). ** Turci osvajaju okolicu [[Makarska|Makarske]]. ** Turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. * [[1499]]-[[1503]]. [[Mletačko-osmanski rat (1499–1503)|Rat sa Venecijom]]. Osmanska pobjeda, Turci osvajaju [[Koroni]] i [[Metoni]] na jugu Grčke. * [[1500]] – [[1545]]. Godine službe [[Hajrudin Barbarosa|Hajrudina Barbarose]]: Osmanlije postaju sila na [[Sredozemno more|Sredozemnom moru]]. [[Datoteka:Uppsala Mecca painting.jpg|thumb|right|200px|<center>[[Meka]]</center>]] *[[1501]]. Turci osvajaju [[Drač]] u Albaniji. *[[1503]]. Zadnji turski upad u [[Furlanija|Furlaniju]]. *[[1512]]. [[Selim I]] (42 godine) prisiljava svog oca [[Bajazit II|sultana Bajazita II]] da abdicira (24. aprila). Počinje sultanat Selima I. *[[1514]]. Selim nanosi poraz [[Ismail I|šahu Ismailu]] u [[Bitka kod Čaldirana|bitci kod Čaldirana]]. Turska pobjeda i proširenje prema istoku. Osmanlije osvajaju [[Erzurum]] u istočnoj Anadoliji. *[[1515]]. Osmanlije osvajaju [[Kayseri|Kajsareju]] u Anadoliji. *[[1516]]. [[Osmansko–mamelučki rat (1516–1517)|Drugi osmansko–mamelučki rat]]. Pad [[Mamelučki Sultanat (Kairo)|Mamelučkog sultanata]]. Turci osvajaju [[Antiohija|Antiohiju]], [[Homs]], [[Alep|Halab]], [[Damask|Dimašk]], [[Beirut]]. **[[Hajrudin Barbarosa]] i [[Oruk Barbarosa]] osvajaju [[Alžir (grad)|Alžir]] (najdalja turska granica na zapadu). *[[1517]]. Turci osvajaju [[Jeruzalem]]. **Turci osvajaju [[Kairo]] i [[Egipat]]. **Turci osvajaju [[Meka|Meku]] i [[Medina|Medinu]]. Sultan [[Selim I|Selim]] postaje [[halifa]]. Rađanje Osmanskog kalifata (1517–1924). *[[1520]]. Smrt [[Selim I|sultana Selima]] (21. septembram, vjerojatno zbog zaraze); 26–godišnji [[Sulejman I|šehzade Sulejman]], sin [[Ajše Hafsa Sultan|Hafse]] i Selima, stupa na presto (30. septembra) [[Datoteka:EmperorSuleiman.jpg|thumb|right|120px|<center>[[Sulejman I|Sulejman Veličanstveni]]</center>]] **Robinja [[Rokselana|Aleksandra]], poklon od [[Ibrahim-paša Pargalija|Ibrahim-paše Pargalije]], postaje konkubina sultana Sulejmana. *[[1521]]. Ugarski [[Pad Beograda (1521|Beograd osvojen]] (29. augusta). *[[1526]]. <u>[[Mohačka bitka|Bitka kod Mohača]]</u> (29. avgusta). Nestanak [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Ugarske]] i [[Hrvatska u personalnoj uniji s Mađarskom|Hrvatske]], Osmansko carstvo zauzima [[Panonija|Panoniju]]. *[[1527]]. Turci zauzimaju [[Benkovac]], zadnja granica na sjevero-zapadu [[Rumelija|Rumelije]]. **[[Austrijsko–turški rat (1527-1528)|Austrijsko–turški rat]]. Početak izravnih ratnih sukoba između Beča i Istanbula. Austrijska pobjeda ([[Jovan Nenad]]). ** [[Mletačko-osmanski rat (1537–1540)|Mletačko-osmanski rat]], teški sukobi mornarica po [[Egejsko more|Egejskom]], [[Jonsko more|Jonskom]] i [[jadransko more|Jadranskom moru]] ([[Andrea Doria]], [[Hajrudin Barbarosa]]). *[[1529]]. [[Sulejman I|Sulejman]] zauzima [[Budim]] (8. septembra). **[[Opsada Beča 1529.|Opsada Beča]] (26. septembra-16. oktobra). Austrijska pobjeda i povlačenje Osmanlija. **Turci zauzimaju [[Odesa|Odesu]]. *[[1530]]. Turci osvajaju grad Diu u [[Gujarat]]u, u zapadnoj Indiji ([[Mustafa Bayram]]). *[[1532]]. Novi ratni pohod Sulejmana na Austriju. **[[Osmansko-persijski rat (1532–1555)|Osmansko-persijski rat]] (1532–1555) *[[1534]]. Turci osvajaju [[Bagdad]]. *[[1535]]. Turci osvajaju [[Basra|Basru]]. ** [[Osvajanje Tunisa (1535)|Osvajanje Tunisa]]. [[Špansko Carstvo|Špansko]]–[[Habsburg|habsburška]] mornarica osvaja grad Tunis u borbi protiv [[Hajrudin Barbarosa|Hajrudina]]. *[[1537]]. Rat sa Venecijom. **Sulejman u Albaniji. [[Opsada Krfa (1537)|Opsada Krfa]], turski pokušaj propada. **Osmanlije upadaju u [[Apulija|Apuliju]] (jula). **[[Bitka kod Klisa 1537.|Bitka kod Klisa]]. Turska pobjeda i pad [[Klis]]a ([[Petar Kružić]])<ref>{{hr}}{{cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=34295|title=Hrvatska Enciklopedija (Leksikografski zavod Miroslav Krleža): Kružić, Petar|date=|accessdate = 29. 03. 2022}}</ref>. *[[1538]]. Turci osvajaju [[Aden]] i [[Sana (Jemen)|Sanu]] na jugu [[Arabija|Arapskog poluotoka]]. **Turci osvajaju [[Kišinjev]] i [[Bender, Moldavija|Bender]]. **Osmanlije osvajaju [[Mosul]]. *[[1539]]. Osvajanje [[Herceg-Novi|Herceg-Novog]] (10. avgusta). *[[1540]]. [[Mletačka Republika|Venecija]] je poražena na moru ([[Mletačko-osmanski rat (1537–1540)|Mletačko-osmanski rat]]), gubi brojne otoke na [[Dalmacija|Jadranskoj obali]], na [[Jonsko more|Jonskom]] i [[Egejsko more|Egejskom moru]]. ** Özdemir–paša{{efn|Özdemir–paša, [[Mameluci|Mameluk]] [[Čerkezi|čerkeškog]] podrijetla, namjesnik [[Jemen|Jemenskog Ejaleta]].}} uvodi piće [[Kava|kavu]] na turskim prostorima. *[[1541]]. Ratni pohod Sulejmana na [[Ferdinand I., car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinanda]], pripajanje Ugarske. ** [[Habsburg|Habsburški]] napad na [[Budimska palača|Budimsku tvrđavu]] ([[Wilhelmom von Roggendorfom]], 4. maja). Turska obrana i dolazak u pomoć sa juga sultana [[Sulejman I|Sulejmana]] sa vojskom. Osmanlije konačno zauzimaju [[Budim]] i sultan stvara [[Budimski vilajet]]<ref>{{hu}} {{cite web |url=https://hu.dbpedia.org/page/Buda_ostroma_(1541)|title=Buda ostroma (1541)|last=|first=|date= |website= |publisher= |accessdate=26. 07. 2022 |quote=}} </ref>. **[[1541]] – [[1579]]: godine službe [[Mehmed-paša Sokolović|Sokollu Mehmed–paše]] i [[Lala Mustafa-paša|Lala Mustafa-paše]]. Vrhunac osmanske vojne sile i zlatno doba osmanske države. [[Datoteka:1566-The Funeral of Sultan Suleyman the Magnificent-right.jpg|thumb|right|150px|<center>Pogrebna povorka sultana Sulejmana 1566.</center>]] *[[1543]]. [[Mimar Sinan]] izgrađuje [[Džamija Šehzade|Džamiju Šehzade]] (1543–1548) u [[Istanbul]]u. *[[1544]]. Turski upad u [[Miskolc]]. *[[1545]]. Primirje između Sulejmana i [[Ferdinand I., car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinanda]]. *[[1548]]. Ratni pohod Sulejmana na Iran, pad [[Van, Turska|Vana]] (25. avgusta). *[[1550]]. [[Mimar Sinan]] izgrađuje [[Sulejmanije džamija|Sulejmanije džamiju]] (1550–1557) u [[Istanbul]]u. *[[1551]]. Turci osvajaju otok [[Gozo]] i grad [[Tripoli|Trablus]] u Libiji. *[[1557]]. Turci osvajaju [[Massava|Massavu]] na obali istočne Afrike. *[[1558]]. Smrt [[Rokselana|sultanije Hurem]], najdraže sultanu Sulejmanu. *[[1559]]. Građanski rat između Sulejmanovih sinova [[Selim II|Selima]] i [[Šehzade Bajezid|Bajazita]]. *[[1562]]. Mir sa carem [[Ferdinand I., car Svetog Rimskog Carstva|Ferdinandom]] (1. jula). *[[1566]]. [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] (5. august-7. septembar). [[Nikola Šubić Zrinski|Nikola Zrinski]] brani Siget (2.500 protiv 90.000)<ref>{{hr}}{{cite web|url=https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=67474|title=Hrvatska Enciklopedija (Leksikografski zavod Miroslav Krleža): Zrinski, Nikola IV.|date=|accessdate = 29. 03. 2022}}</ref>. **Smrt [[Sulejman I|sultana Sulejmana]] (5/6. septembar; bolest). Turski časnici prikrivaju smrt sultana za četrdeset i dva dana i njegovo tijelo je potajno zakopano u [[Szigetvar]]u<ref>[[Turski jezik|tur]]. {{cite web|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/suleyman-i|title=TDV İslâm Ansiklopedisi: SÜLEYMAN I|date=|accessdate = 29. 03. 2022}}</ref>. **Ustoličenje [[Selim II|Selima II.]] (24. septembra), sin Sulejmana i [[Rokselana|Hürreme]]. **Turci zauzimaju otok [[Hios]] od [[Republika Genova|Republike Genove]]. * [[1566]] – [[1656]]: ''[[Sultanat žena]]'' ({{Šablon:Jez-tur|Kadınlar saltanatı}}) ** [[1566]] – [[1603]]: godine [[Sultanija Safije|sultanije Safije]], strašno mudra i moćna žena na [[Topkapi Saraj|Osmanskom dvoru]]. Bila je žena [[Murat III|Murata III.]] [[Datoteka:Ottoman Empire Detailed.png|thumb|right|350px|<center>Osmansko carstvo 1593.</center>]] *[[1568]]. [[Mimar Sinan]] izgrađuje [[Selimija|Selimiju džamiju]] (1568–1574) u [[Edirne|Jedrenu]]. **[[Habsburg|Habsburzi]] plaćaju godišnji danak Osmanlijama. * [[1569]]. Pohod Osmanlija protiv [[Rusko Carstvo|Rusa]]; plan kanal Don-Volga i opsada [[Astrahan]]a. ** Veliki požar u [[Istanbul]]u. * [[1570]]. [[Kneževina Transilvanija]] je vazal Osmanskog carstva. Najsjevernija točka Osmanskog prostora su [[Košice]]. * [[1570]] – [[1573]]. [[Ciparski rat]] između Osmanskog carstva i [[Mletačka Republika|Republike Venecije]]. ** [[Opsada Famaguste]] (1570/1571) na [[Kipar|Kipru]]. [[Lala Mustafa-paša]] osvaja tvrđavu, pokolj stanovništva i ubojstvo generala [[Marco Antonio Bragadin|Bragadina]] (17. augusta 1571.)<ref>{{harvnb|Zorzi|2020|p=351}}</ref>. * [[1571]]. Stvaranje [[Sveta liga (1571)|Svete lige]] protiv Osmanlija. ** [[Bitka kod Lepanta]]{{efn|[[Naupakt|Ναύπακτος]], ''Lepanto'', ''İnebahtı''.}} (7. oktobra). Teški poraz Turaka. * [[1574]]. [[Osvajanje Tunisa (1574)|Osvajanje Tunisa]]. Turci oduzimaju grad Tunis [[Špansko Carstvo|Španskom carstvu]] ([[Uludž Ali]] i [[Džigalazade Jusuf Sinan-paša|Jusuf Sinan-paša]]). ** Smrt [[Selim II|Selima II.]] (udes) i dolazak na vlast [[Murat III|Murata III.]], sin [[Sultanija Nurbanu|Nurbane]] i Selima II. Carstvo se suočava sa prvim finansijskim poteškoćama i sa rastom nezadovoljstva u društvu (1574–1595). * [[1577]]. Turci osvajaju [[Džibuti]]. ** [[Osmansko–safavidski rat (1578–1590)|Osmansko–perzijski rat]]. *[[1579]]. [[Mehmed-paša Sokolović]] je usmrćen (11. oktobra) od strane jednog vojnika ([[Janjičari|Janjičara]]?) u još nejasnim okolnostima. U njegovoj spomen ostaje [[Džamija Mehmed-paše Sokolovića]] (sagr. 1571/1572, [[Mimar Sinan]]) i još mnogo čega {{efn|[[Mehmed-paša Sokolović]] je bio vrstan vojnik i vojvoda, sultanov savjetnik, upravnik i mecena. Vjerom musliman, oženio je [[Esmehan Sultan]] (1545–1585), kćer sultana [[Selim II|Selima II.]] i sultanije [[Sultanija Nurbanu|Nurbanu]]. Imali su dvoje djece: Sultanzade Ibrahim Han i Safiye Hanim-Sultan.}}. Kraj sjajnog doba Sultana Sulejmana. * [[1580]]. [[Kodža Sinan-paša|Sinan-paša]] imenovan za velikog vezira. * [[1581]]. [[Felipe II od Španije|Filip II od Španjolske]] priznaje regentstvo [[Tunis]]a, [[Alžir]]a, [[Kirenaika|Kirenaike]] i [[Tripolitanija|Tripolitanije]] kao tursko vlasništvo, tzv. «barbarske oblasti» za kršćane. * [[1583]]. Smrt [[Sultanija Nurbanu|sultanije Nurbanu]], jedna od najpoštovanijih žena svog vremena. * [[1585]]. Turci osvajaju [[Kars]] i [[Tabriz]]. ** Počinje monetarna nestabilnost Osmanskog carstva, glavni uzroci su fiskalne, ekonomske i političke poteškoće dok se istovremeno svijetska tržišta proširavaju i ubrzavaju (usp. Europski [[kolonijalizam]]). To monetarno slabljenje traje do 1690. [[Akča]] postepeno nestaje s tržišta dok sve više ini novac kruži po Osmanskom carstvu<ref>{{harvnb|Şevket Pamuk|2000|p=20}}</ref>. * [[1588]]. Osmanlije zauzimaju Karadağ ([[Arasbaran]], na granici sa [[Iran]]om). * [[1589]]. Ustanak [[Janjičari|janičara]] u Carigradu (3. aprila) ({{Šablon:Jez-tur|Beylerbeyi Vakası}}). * [[1590]]. Kraj [[Osmansko–safavidski rat (1578–1590)|Osmansko–perzijskog rata]]. Turska pobjeda. [[Istanbulski ugovor (1590)|Istanbulski ugovor]]. Turci osvajaju veći dio [[Kavkaz]]a i neke djelove sjeverozapadne [[Perzija|Perzije]] ([[Gruzija]], [[Azerbejdžan]], [[Luristan|Luristān]], [[Dagestan]], [[Kurdistan]], [[Huzestan|Khūzestān]], [[Kirkuk|Šahrizor]]...) * [[1593]]. Pobuna [[Spahija]] i [[Segban]]a u Istanbulu (27. januara). [[Pobuna Dželalija]] ({{Šablon:Jez-tur|Celalî ayaklanmaları}}). [[Datoteka:Mosque of Sultan Achmet.jpg|thumb|right|230px|<center>[[Džamija sultana Ahmeta]]</center>]] **[[1593]] – [[1606]]: [[Dugi rat]] između [[Habsburg]]a i Osmanlija; ** [[Kodža Sinan-paša|Sinan-paša]] opet imenovan za velikog vezira; ** [[Bitka kod Siska]] (22. juna 1593): austrijska pobjeda protiv Turaka. * [[1595]]. Prirodna smrt [[Murat III|Murata III.]] na [[Topkapi Saraj|Topkapiju]]. Ustoličenje 29–godišnjeg [[Mehmed III|Mehmeda III.]], sin [[Sultanija Safija|Safije]] i Murata III. * [[1603]]. [[Spahija|Spahijska]] buna. Smrt [[Mehmed III|Mehmeda III]] (22. decembra); [[Ahmed I]] stupa na presto (23. decembra). * [[1604]]. [[Sultanija Safija]] (baka sultana Ahmeda) je otjerana sa dvora. * [[1605]] – [[1651]]: godine [[Sultanija Kosem|sultanije Kosem]], podrijetlom [[Grci|Grkinja]], jako moćna žena na [[Topkapi Saray|Osmanskom dvoru]]. Bila je žena [[Ahmed I|Ahmeda I.]] Rodila je mnogo djece, među kojim i dva sultana: [[Murat IV]] i [[Ibrahim I|Ibrahim ''Ludi'']]. * [[1606]]. [[Žitvanski mir]]. Pravo katolika da grade crkve u Osmanskom carstvu. Tursko teritorijalno proširenje u [[Panonija|Panoniji]]. Ukidanje godišnjeg danka koje su Habsburzi plaćali Osmanlijama. [[Krimski Kanat]] postaje turski vazal. * [[1609]]. Izgrađivanje [[Džamija sultana Ahmeta|Džamije sultana Ahmeta]] (1609–1616) * [[1617]]. Smrt [[Ahmed I|Ahmeda I]] (bolest) * [[1617]]-[[1623]]. Kriza Sultanata. Unutrašnji nemiri: vladavina sultana [[Mustafa I|Mustafe]], psihološki nestabilna osoba. ** [[Mustafa I]] (sin [[Halime Sultan|Halime]] i Ahmeda I.) je prvi sultan koji faktički ne izlazi iz [[Topkapi Saraj|carskog dvorca]] te većinu vremena provodi u [[kafes]]u. *[[Moldavski rat magnata]]. Osmansko carstvo podržava [[Kneževina Moldavija|Kneževinu Moldaviju]] protiv [[Poljsko-Litvanska Unija|Poljsko-Litvanska Unije]]. *[[1618]]. Sultan Mustafa je odložen, na presto stupa njegov unuk mladi [[Osman II]], sin [[Mahfiruz Sultan|Mahfiruze]] i Ahmeda I. * [[1622]]. Ubojstvo 18–godišnjeg sultana [[Osman II|Osmana II.]] (pobuna Janjičara). Povratak na vlast [[Mustafa I|Mustafe]]. Međutim Mustafa je manje važna pojava na dvorcu. Stvarnu moć drže veliki vezir [[Kara Davut-paša]] i [[Sultanija Halime]]. **[[Pobuna Abaza Mehmed–paše]]. * [[1623]]. Na vlast [[Murat IV|sultan Murat IV]] (rexit 1623–1640), sin [[Sultanija Kosem|Sultanije Kosem]] i Ahmeda I. **[[Osmansko–safavidski rat (1623–1639)|Osmansko–safavidski rat]] (1623–1639) na istoku. **[[Pobuna Abaza Mehmed–paše|Druga pobuna Abaza Mehmed–paše]]. * [[1630]] – [[1672]]: Putovanja [[Evliya Çelebi|Evlije Čelebije]] ([[Hrvatska]], [[Hercegovina]], [[Kosovo]], [[Albanija]], [[Atena]], [[Holandija (regija)|Holandija]], [[Beč]], [[Krit]], [[Baku]], [[Krimski Kanat]], [[Sirija]], [[Palestina]], [[Čerkezija]]). * [[1638]]. [[Murat IV|Murat IV]] ponovo osvaja [[Bagdad]] (novembar/decembar) * [[1640]] – [[1648]]. Vladavina [[Ibrahim I|sultana Ibrahima]], psihopatološki slučaj. Najdublja turska politička kriza u 17. stoljeću. Najmoćnija osoba na [[Topkapi Saraj|Topkapiju]] je zapravo Ibrahimova majka, [[Sultanija Kosem|sultanija Kösem]]. ** Sultan [[Ibrahim I|Ibrahim]] faktički ne izlazi iz [[Topkapi Saraj|Topkapija]] i većinu vremena provodi u [[harem]]u. Priča se o 280 konkubina<ref>{{en}} {{cite web|last=Dash|first=Mike|url=https://www.smithsonianmag.com/history/the-ottoman-empires-life-or-death-race-164064882/|title=The Ottoman Empire’s Life-or-Death Race|date=22. 03. 2012|accessdate = 15. 03. 2022}}</ref><ref>{{harvnb|Rank|2020}}</ref>. Sultan je od njih dobio mnogo djece. * [[1645]]-[[1669]]. [[Kandijski rat]] protiv [[Mletačka Republika|Venecije]]: Osmanlije osvajaju otok [[Krit]], Venecija učvršćuje položaj u [[Dalmacija|Dalmaciji]]. * [[1648]]. Velika narodna pobuna protiv vlasti, u [[Istanbul]]u i u Osmanskom carstvu pod vodstvom [[Janjičari|Janjičara]] i [[Ulema]]. Veliki vezir [[Hezarpare Ahmed–paša]] je pogubljen (8. augusta, zadavljen i rastrgan u parčad od naroda) a potom i sultan [[Ibrahim I|Ibrahim]] (18. augusta, zadavljen). * [[1648]]. Na presto stupa [[Mehmed IV|Mehmed IV ''Lovac'']], sin Ibrahima I. * [[1651]]. Prva pobuna [[Abaza Hasan–paša|Abaze Hasan–paše]]. * [[1656]]. Veliki vezir postaje [[Mehmed-paša Ćuprilić]] (vezirat 1656–1661). Preokrenuo Kandijski rat. Privremeni oporavak i stabilizacija carstva. **[[1656]]-[[1683]]. Doba [[Ćuprilići|Ćuprilića]]. * [[1657]]-[[1658]]. Druga pobuna [[Abaza Hasan–paša|Abaze Hasan–paše]] (†1659) * [[1660]]. [[Kneževina Transilvanija]] privremeno pada pod izravnu Osmansku vlast. Osmansko carstvo u centru Europe. * [[1661]]. [[Kuga]] * [[Veliki turski rat]] (1662–1699) ** [[Habsburško-turski rat (1663–1664)|Habsburško-turski rat]] ([[Nikola VII. Zrinski|Nikola VII. Zrinski]]) * [[1668]]. Turci ponovo osvajaju [[Basra|Basru]]. [[Datoteka:Turkish siege of Vienna - 1683.png|thumb|right|280px|<center>[[Opsada Beča 1683.|Opsada Beča]]</center>]] * [[1682]]. Pohod Mehmeda na Beograd. * [[1683]]. [[Opsada Beča (1683)|Druga opsada Beča]]. Nakon dva mjeseca, vojne snage [[Sveta liga|Svete lige]] pod vodstvom [[Jan III. Sobjeski|Jana Sobjeskog]] odbija napad Turske armije (po procjeni: 200.000 ljudi<ref>{{de}} {{cite web|year=|title= Wien Geschichte Wiki: Zweite Türkenbelagerung (1683)|url=https://www.geschichtewiki.wien.gv.at/Zweite_T%C3%BCrkenbelagerung_(1683)|date=|accessdate = 15. 03. 2022}}</ref>) na [[Kahlenberg]]u. Bit će to zapravo zadnji turski napad na centralnu Europu. ** Veliki vezir [[Kara Mustafa-paša]] biva pogubljen u [[Beograd]]u po izravnom naredbom sultana Mehmeda IV ([[25.12.|25. 12.]] [[1683]]). * 1683 – 1687: godine vladavine [[Gülnuş Sultan|sultanije Gülnuš]], podrijetlo [[Grci|Grkinja]] sa venecijanskog [[Krit]]a, vrlo moćna žena na dvoru i mecena. Bila je žena [[Mehmed IV|Mehmeda IV.]] i rodila je šestoro djece od kojih su dva postala sultani ([[Mustafa II]] i [[Ahmed III]]). ** [[Osmansko carstvo]] dostiže vrhunac svoga teritorijalnog proširenja ([[Mehmed IV]], 1683). * [[1686]]. [[Opsada Budima (1686)|Opsada Budima]]. Vojvoda [[Karlo V, vojvoda od Lorene|Karlo od Lorene]] osvoja [[Obuda|Óbudu]], [[Budim]] i [[Pešta|Peštu]] za kuću [[Habsburg]]<ref>{{en}} {{cite web |url=https://www.budapest.com/city_guide/general_information/history.en.html|title=budapest.com – Budapest History|last=|first=|date= |website= |publisher= |accessdate=26. 07. 2022 |quote=}} </ref>. * [[1687]]. [[Jegen Osman-paša]] i [[Janjičari]] skidaju sa vlasti sultana [[Mehmed IV|Mehmeda IV.]] (8. novembra). Na presto stupa njegov polubrat [[Sulejman II]]. ** [[Eugen Savojski]], austrijski vojvoda francusko–talijanskog podrijetla, vodi teške pobjede nad Turcima u [[Veliki turski rat|Austrijsko–turskom ratu]]: [[Bitka kod Mohača 1687.|Bitka kod Mohača]]. ** [[Krimske bitke|Prva ofenziva na Krim]] (2. maja). [[Rusko Carstvo|Ruski]] napad na [[Krimski Tatari|Krimski Kanat]] (osmanski vazal). Pobjeda Krimskih tatara. Krimski kanat ostaje nezavisan. Osmansko širenje u Europi se zaustavlja. Kraj saveza između Krimskog kanata, Francuske i [[Imre Thököly|Imrea Thökölyja]]. * [[1689]]. Napad [[Sulejman II|Sulejmana]] na austrijsku granicu. ** [[Bitka kod Niša (1689)|Bitka kod Niša]] (24. septembra), austrijska pobjeda ([[Ludvig Vilhelm Badenski|Ludwig Wilhelm von Baden]]). * [[1691]]. Smrt [[Sulejman II|Sulejmana]]. Dolazak na presto njegovog polubrata [[Ahmed II|Ahmeta II.]] (sin [[Ibrahim I|Ibrahima I.]]) ** [[Bitka kod Slankamena]] (19. augusta), austrijska pobjeda ([[Ludvig Vilhelm Badenski|Ludwig Wilhelm von Baden]])<ref>{{de}} {{cite web |url=https://web.archive.org/web/20120328114744/http://www.badische-heimat.de/neu/projekte/texte/salankamen.pdf|title=Der Türkenlouis und die Schlacht von Salankamen, 19. August 1691|last=|first=|date= |website=https://badische-heimat.de/ |publisher=Badische Heimat |accessdate=27. 07. 2022 |quote=}} </ref>. * [[1695]]. Smrt [[Ahmed II|Ahmeda II.]], stupa na presto [[Mustafa II]], sin [[Mehmed IV|Mehmeda IV.]] i [[Gülnuş Sultan|Gülnuş]]. * [[1697]]. [[Bitka kod Sente]] ([[Eugen Savojski|princ Eugen]]) i Pohod na Sarajevo (isto princ Eugen). * [[1699]]. [[Karlovački mir|Mir u Karlovcima]] sa Austrijom (26. januara). * [[1703]]. [[Jedrenska pobuna]] ([[Janjičari]]) zbog [[Karlovački mir|Karlovačkog mira]]. Vojska maršira na [[Istanbul]]. Ubojstvo [[Šejh-ul-islam|šejhulislama]] [[Feyzullah Efendi|Feyzullaha Efendije]] i svrgavanje sa trona sultana [[Mustafa II|Mustafe II.]] **[[Mustafa II]] se odriče prestola u korist brata [[Ahmed III|Ahmeda III.]] (isto sin sultanije [[Gülnuş Sultan|Gülnuş]]). * [[1709]]. [[Egzil]] švedskog kralja [[Karl XII od Švedske|Karla XII]] na [[Topkapi Saraj|Topkapiju]], sultan ga prima na dvor. * [[1710]]. [[Rusko-turski rat (1710–1711)|Kampanja rijeke Pruth]], osmanski pohod na [[Moldavija (regija)|Moldaviju]] ([[Baltadži Mehmed Paša]]) * [[1711]]. [[Mirovni ugovor iz Pruta|Mir iz Pruta]] (21. jula). Osmanska pobjeda. * [[1713]]. Sultan [[Ahmed III|Ahmed]] proteruje švedskog kralja [[Karl XII od Švedske|Karla XII]] sa dvora i potpisuje ugovor o miru sa Rusijom. [[Mir iz Jedrena (1713)|Mir iz Jedrena]] (23. juna): uspostavlja mir sa [[Rusko Carstvo|Rusijom]] koji će trajati 25 godina. * [[1714]]. [[Mletačko-osmanski rat (1714–1718)|Drugi Morejski rat]] (1714–1718). Osmanska pobjeda nad [[Mletačka Republika|Venecijom]]. * [[1716]]. [[Austrijsko-turski rat (1716–1718)|Austrijsko-turski rat]] (1716–1718) ** [[Bitka kod Petrovaradina]] ([[Eugen Savojski]], 5. august). Teški poraz Osmanlija, vezir [[Silahdar Damat Ali-paša|Ali-paša]] je ubijen u bitci. * [[1717]]. [[Opsada Beograda (1717)|Opsada Beograda]] ([[Eugen Savojski]]), Halil-paša bezuspješno predvodi vojsku na Beograd. * [[1718]]. [[Požarevački mir|Mir u Požarevcu]]. Turska se odriče [[Temišvar]]a, [[Smederevo|Smedereva]] i [[Beograd]]a. ** Počinje tzv. ''[[Doba lala]]'' (1718-1730), razdoblje mira i stabilnosti. ** Potpisan trgovački ugovor između Austrije i Turske: slobodan uvoz austrijske robe osim oružja i municije, Austrija dobija pravo na konzule u većim trgovačkim mjestima. I turski trgovci, pretežno [[Grci]] i [[Cincari]], dobijaju povlastice u habsburškim zemljama. [[Datoteka:Sultan ahmed III.jpeg|thumb|right|130px|<center>[[Ahmed III.]]</center>]] * Sultanat [[Ahmed III|Ahmeda III.]] (1703–1730) i vezirat [[Nevšehirli Damat Ibrahim-paša|Nevšehirlije Ibrahim-paše]] (1718–1730). * [[1720]]. [[Seyyid Vehbi]] i [[Abdülcelil Levni]] sastavljaju knjigu ''[[Surname-i Vehbi]]''; ** Prvi sastav [[mehter]] muzike dolazi na Zapad, po nalogu sultana Ahmeda III. u počast Poljske. * [[1721]]. Putovanje veleposlanika [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi|Mehmeda Čelebije]] u [[Kraljevina Francuska|Kraljevinu Francusku]]. Njegov izvještaj sultanu će bit značajan za prve reforme carstva. * [[1723]]. Počinje [[Osmansko–hotački rat (1726–1727)|rat s Iranom]], Osmanlije zauzimaju [[Gruzija|Gruziju]] i [[Gandža (grad)|Gandžu]]. * [[1724]]. [[Carigradski ugovor (1724.)|Carigradski ugovor]]: podjela zemalja [[Safavidska Monarhija|Safavidske Perzije]]. Geopolitičko nadmetanje između Rusije i Turske. * [[1726]]. Otvorena prva [[Štamparstvo|štamparija]] u [[Istanbul]]u ([[Ibrahim Muteferika]]). * [[1727]]. Hamadanski sporazum s [[Hotakijska Monarhija|Hotakidima]]: Osmansko Carstvo pripaja zapadni Iran. * [[1729]]. Ulazi u tok nova kovanica pod nazivom «Zer-i mahbub». * [[1730]]. Pobuna [[Janjičari|janičara]] pod [[Patrona Halil|Patronom Halilom]]. Pobuna svrgava sultana [[Ahmed III|Ahmeda III.]] Stupanje na presto [[Mahmud I|Mahmuda I]], sin [[Mustafa II|Mustafe II.]] (septembar). ** Početak [[Osmansko-persijski rat (1730-1735)|Osmansko-perzijskog rata]] napadom [[Nadir Šah|Nadir Šaha]], povlačenje osmanske vojske koja je poražena u bitci kod [[Malajer]]a (zapadni Iran). *[[1739]]. [[Bitka kod Grocke|Pobeda Turaka kod Grocke]]. **Kraj [[Rusko-turski rat (1735–1739)|Rusko-turskog rata]]. Austrija vraća Turcima [[Kraljevina Srbija (1718–1739)|Kraljevinu Srbiju]], [[Oltenija|Malu Vlašku]], [[Posavina|sjevernu Bosnu]] i južni [[Banat]]. Osmanlije gube [[Azov]]. [[Niški sporazum (1739)|Niški sporazum]] i [[Beogradski mir]]. *[[1744]]. [[Emir]] [[Muhamed ibn Saud]] i [[imam]] [[Muhamed ibn Abdul Vahab]] stvaraju [[Emirat Dirija]] na [[Arabija|Arapskom poluotoku]]. *[[1754]]. Smrt sultana [[Mahmud I|Mahmuda]] (bolest), bio je mecena i mudar vladar. Sultan nije imao djece. Stupa na vlast [[Osman III]], njegov brat. *[[1755]]. Sagrađena [[Nuruosmanije džamija]] u [[Istanbul]]u. *[[1757]]. Smrt sultana [[Osman III|Osmana III.]] Kao i njegov brat i Osman III je ostao bez djece. **Stupa na vlast [[Mustafa III]], sin [[Ahmed III|Ahmeda III.]] i vrlo solidan vladar{{efn|[[Mustafa III]] je sultan koji jako brine za pravdom, poduzima niz koraka kako bi povećao prosperitet [[Istanbul]]a, stabilizira novac, izgrađuje velike žitnice, održava akvadukte i uspostavlja strogu fiskalnu politiku.}}. *[[1768]]-[[1774]]. [[Rusko-turski rat (1768—1774)|Rusko-turski rat]]. Rusija dobija [[Kerč]], [[Yeni-Kale]], [[Kabardsko-Balkarska|Kabardiju]]. Osmanlije gube [[Krimski Kanat]]. *[[1770]]. Pobeda u pomorskoj bici kod [[Çeşme|Češme]] ispred [[Hios]]a (5–7 juli 1770). Ruska pobjeda nad Turcima. *[[1774]]. Ponižavajući [[Kučukkainardžijski mir|Mir u Kučuk-Kainardži]] (10-21. juli). Turska priznaje pravo Rusiji da drži u [[Istanbul]]u svog predstavnika i da će štititi hrišćansku veru i crkve. Rusija dobija slobodan izlaz na [[Crno more]], jer dobija tvrđave na obali [[Azovsko more|Azovskog mora]], područje između rijeka [[Dnjepar (rijeka)|Dnjepar]] i [[Južni Bug|Bug]], te plovidbene i trgovačke povlastice u Osmanskom Carstvu<ref name="britannicaabdulhamid1">{{en}} {{cite web |url=https://www.britannica.com/biography/Abdulhamid-I|title=Britannica: Abdülhamid I. Ottoman sultan|last=|first=|date= |website= |publisher= |accessdate=26. 07. 2022 |quote=}} </ref>. **Smrt [[Mustafa III|Mustafe III.]] (srčani udar, 21. januara). Dolazak na vlast njegovog brata [[Abdul Hamid I|Abdulhamida]]. *[[1775]]. Osmansko carstvo predaje [[Bukovina|Bukovinu]] [[Habsburg|Habsburzima]]. *[[1783]]. [[Rusko Carstvo|Rusija]] pripaja Krim ([[Krimski Kanat]], osmanski) i planirala podijeliti Osmansko carstvo. *[[1787]]. Novi [[Rusko-turski rat (1787–1792)|rat Rusije i Turske]]. Ruska pobjeda. [[Rusko carstvo]] pripaja sebi [[Edisan|Jedisan]] ([[Odesa]], [[Nikolajev]]). *[[1788]]-[[1791]]. [[Austrijsko-turski rat (1787–1791)|Tursko-Austrijski rat]]. Austrijska pobjeda. *[[1789]]. Austrijanci su [[Opsada Beograda (1789)|osvojili Beograd]] ([[Ernst Gideon von Laudon|Ernst von Laudon]]): [[Kočina krajina|Austrijska Srbija]] (1788–1792). **Smrt 64–godišnjeg sultana [[Abdul Hamid I|Abdulhamida]] (7. aprila), bio je dobronamjeran vladar sa velikim interesom za državne poslove i naklonjen reformama<ref name="britannicaabdulhamid1"/>. **Stupanje [[Selim III|Selima III.]] na vlast. Energičan vladar koji nastaje za reformama. Prvi pokušaj reforme usred propasti imperije. *[[1791]]. [[Svištovski mir|Mir u Svištovu]] (4. avgust). Turska amnestija u Crnoj Gori, Bosni, Srbiji, Vlaškoj i Moldaviji. **[[Mirovni ugovor iz Jašija|Mir u Jašiju]]. Rusija vraća Turskoj [[Besarabija|Besarabiju]] i [[Moldavija|Moldaviju]]. **Sultan [[Selim III]] odlučuje uvesti teže promjene u carstvu. Njegova glavna [[reforma]] uvodi novu vojnu postrojbu lojalnu [[sultan]]u, jedinicu [[Nizam-ı Cedid|Novog poretka]] (''Nizâm-ı Cedîd''). Vrlo brzo će najveća prijetnja novom poretku postati [[janjičari]]. *[[1794]]. Turski sultani objavljuje povlastice [[Smederevski sandžak|Smederevskom sandžaku]] i uvodi knežinsku samoupravu. * [[1798]]. Francuski general [[Napoleon I Bonaparte|Bonaparte]] vodi [[Egipatska kampanja|pohod na Egipat]] (1798–1801). Osmansko carstvo gubi [[Egipat]]. * [[1800]]. [[Selim III|Sultan Selim]] se miri sa [[Janičari]]ma. * [[1800]]-[[1804]]. Janičarska vladavina u [[Smederevski sandžak|Smederevskom sandžaku]] (''dahije''). * [[1804]]-[[1813]]. [[Prvi srpski ustanak]]. Srpska pobuna protiv Dahija, pojava vojvode [[Karađorđe|Đorđa Petrovića]]: <u>[[Srpska revolucija (1804–1835)|Srpski ustanak]]</u>. * [[1805]]. U Egiptu nastaje nova samostalna [[dinastija Muhameda Alija]]. * [[1806]]. [[Rusko-turski rat (1806–1812)|Rusko-turski rat]]. Ruska pobjeda u [[Moldavija|Moldaviji]]. ** [[Incident u Jedrenu (1806)|Incident u Jedrenu]]. Sukob između sultanovih jedinica ''[[Nizam-ı Cedid|Novog poretka]]'' i jedne koalicije balkanskih velikana, [[Ajan|ajana]]{{efn|''Ajanat'' je bio institucija koja je neformalno ostavila trag u Osmanskom carstvu dugo vremena sve do 18. veka i perioda Tanzimata. To su bili provincijski magnati, bivši upravnici ili ljudi koji su bili donekle ugledni i poštovani. Poslije nekog vremena, ti uglednici su dodati u sistem. Najistaknutiji među njima bili su bivši vladari.}} i [[Janjičari|janičarskih]] garnizona u [[Trakija|Trakiji]] (ljeto): da bi izbjegao novi [[građanski rat]] i nered, sultan napušta nacrt reformi i mijenja vladu. * [[1807]]. [[Pobuna jamaka]]. Državni udar u Osmanskom carstvu ([[Kabakçı Mustafa]]). **Sultan [[Selim III]] je svrgnut i zatvoren od strane ustanka [[Janjičari|janjičara]]. [[Datoteka:Battle of Navarino-Auguste Mayer mg 0598.jpg|thumb|right|190px|<center>[[Bitka kod Navarina]]</center>]] * [[1808]]. [[Tilsitski mir|Mir u Tilzitu]]. Prekid neprijateljstva. **Drugi državni udar u Osmanskom carstvu ([[Alemdar Mustafa–paša]], 21. juna). Alemdar Mustafa, [[ajan]] [[Ruse|Ruščuka]] i jaki zagovornik reformi, skuplja vojsku od 40.000 ljudi i kreće na Carigrad sa svrhom ponovnog uspostavljanja [[Selim III|Selima III.]], ali je došao prekasno. **Sultan [[Selim III]], veliki reformator i mecena, je ubijen (28. jula) po naredbi rođaka, budućeg sultana [[Mustafa IV|Mustafe IV.]] **Treći državni udar [[Alemdar Mustafa–paša|Alemdara Mustafe–paše]] (novembar). Sultan [[Mustafa IV]] je pogubljen u Istanbulu (17. novembra) po naređenju sultana [[Mahmud II|Mahmuda II]]. **Stupanje na presto [[Mahmud II|Mahmud II ''Adlija'']]. * [[1812]]. [[Bukureštanski mir 1812.|Mir u Bukureštu]]. Likvidacija prvog ustanka u Srbiji i turska pobjeda. * [[1814]]. [[Hadži-Prodanova buna|Srpska pobuna]] pod vodstvom [[Hadži Prodan Gligorijević|Hadži-Prodana]] ([[Požega (Srbija)|Požega]], [[Kragujevac]], [[Jagodina]]). Turci uspijevaju ugušiti pobunu. * [[1815]]-[[1830]]. [[Drugi srpski ustanak]] pod vodstvom [[Miloš Obrenović|Miloša Obrenovića]]. Srpska pobjeda, Istanbul gubi kontrolu nad [[Smederevski sandžak|Smederevskom sandžaku]]. **U šumi kod [[Радовање (Велика Плана)|Radovanja]] ubojstvo [[Karađorđe|Petrovića]] po naredbi [[Miloš Obrenović|Obrenovića]] ([[25.7.|25. 7.]] [[1817.]]). *[[1821]]. Ustanak [[Heterija|Heterije]] u Rumuniji i [[Dunavske kneževine|Dunavskim kneževinama]]. <u>[[Grčki rat za nezavisnost|Grčki ustanak]]</u>. [[Datoteka:Sultan Mahmud II.jpg|thumb|right|190px|<center>[[Mahmud II.]] i potreba [[Tanzimat|reformi]]</center>]] **[[1822]]. [[Pokolj na Hiosu]] (oko 25.000 mrtvih) * [[1826]]. [[Rusko-turski rat (1828–1829)|Rusko-turski rat]]. Ruska pobjeda u Grčkoj. **[[Incident u dobar čas]]: sultan [[Mahmud II.]] raspušta vojni odred [[Janjičari|Janjičara]] (15. juna). * [[1827]]. [[Navarinska bitka|Bitka kod Navarina]]{{efn|[[Pylos|Πύλος]]}} (20. okt. 1827). Pobjeda koalicije (Engleska, Francuska, Rusija) protiv Osmanske mornarice. * [[1829]]. [[Sporazum u Jedrenama|Mir u Jedrenu]]. Porta priznaje autonomna prava Vlaške, Moldavije i Srbije. * [[1839]]-[[1841]]. [[Drugi osmansko-egipatski rat|Građanski rat]] između [[Abdul Medžid I|Abdulmedžida]] i [[Muhamed Ali od Egipta|Muhamed-Alije]], valije Egipta. **Smrt sultana [[Mahmud II|Mahmuda II.]] ([[Tuberkuloza|sušica]], 1. jula). Stupanje na presto njegovog sina [[Abdul Medžid I|Abdulmedžida]]. Abdulmedžid je uvjereni reformator i nastavlja nacrt oca. Imat će oko četrdeset sinova i kćeri, svi zadnji sultani Osmanskog carstva će biti njegovi sinovi. **Počinje razdoblje velikih reformi (<u>'''''[[Tanzimat|Tanzimât]]'''''</u> [[1839]]–[[1876]]) * [[1853]]-[[1856]]. [[Krimski rat|Rusko-turski rat na Krimu]]. Osmanska pobjeda u savezništvu sa Englezima i Francuzima. * [[1856]]. [[Pariški sporazum (1856)|Pariski mir]]. Samostalnost [[Dunavske kneževine|Dunavskih kneževina]]. [[Rusko carstvo|Rusija]] predaje [[Besarabija|Besarabiju]] [[Kneževina Moldavija|Kneževini Moldaviji]]. * [[1859]]. Nastaju [[Ujedinjene Kneževine Moldavija i Vlaška]], samostalna država koja je formalno vazal Osmanskog carstva. * [[1861]]. Smrt [[Abdul Medžid I|Abdulmedžida]] ([[Tuberkuloza|sušica]], 25. juna). [[Abdul Aziz|Sultan Abdulaziz]] (polubrat Abdulmedžida) stupa na presto. * [[1865]]. Liberalni turski pokret [[Mlade Osmanlije|Mladih Osmanlija]], zagovaraju veća građanska prava. * [[1866]]. [[Kretski ustanak (1866–1869)|Kretski ustanak]] (21. augusta; [[Michail Korakas|Korakas]], [[Gavriil Marinakis|Marinakis]]) * [[1870]]. Ukaz sultana [[Abdul Aziz I|Abdulaziza]] uspostavlja [[Bugarska egzarhija|Bugarsku egzarhiju]]. Prvi bugarski egzarh je [[Antim I]]. Antim je u stvari vođa nacije u [[Bugarski narodni preporod|Bugarskom preporodu]]. * [[1872]]. [[Midhat-paša]] postaje [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|veliki vezir]] (31. jula), podržava reforme. * [[1875]]. Pobuna Srba u [[Nevesinje|Nevesinju]], stoga slijedi [[Bosansko-hercegovački ustanak|Ustanak u Bosni i Hercegovini]]. * [[1876]]. [[Aprilski ustanak]] u [[Edirne Eyaleti|Jedrenskom pašaluku]] ([[Hristo Botev|Botev]], [[Georgi Benkovski|Benkovski]], [[Ilarion Dragostinov|Dragostinov]], [[Panajot Volov|Volov]]). Bugarski ustanak ugušen od Osmanske vojske. **Vlada uvodi prvi [[Ustav Osmanskog Carstva]] (23. aprila), uz podršku pokreta [[Mlade Osmanlije|Mladih Osmanlija]] i po nacrtu bivšeg velikog vezira [[Midhat-paša|Midhat-paše]]. **[[Abdul Aziz|Abdulaziz]] zbačen sa prestola (30 i 31. maj). **Ustoličenje [[Murat V|Mehmeda Murata V.]], sin Abdulmedžida. Murat V nastoji za demokratskim reformama u carstvu. Kratki sultanant [[Murat V|Murata V]] (93 dana). **Bivši sultan [[Abdul Aziz|Abdulaziz]] vrši [[samoubistvo]] na [[Çırağan Sarayı|Çırağan Saraju]] u [[Istanbul]]u (4. juna)<ref>{{cite book|last=Davis|first=Fanny|year=1970|title= The Palace of Topkapi in Istanbul |url=https://archive.org/details/palaceoftopkapii00davi/mode/2up|location= New York|publisher= Scribner|pages=306|ref = Davis}}</ref>. ** [[Crnogorsko-turski rat]] (18. juna). ** Sultan [[Murat V]] je svrgnut sa prijestola (29/31 augusta) od strane vezira [[Mithat–paša|Mithat–paše]]. ** Njemu slijedi despotska vladavina sultana [[Abdul Hamid II|Abdulhamida]] ([[1878]]–[[1908]]). ** Reformator [[Mithat–paša]] je postavljen za velikog vezira (19. decembra, drugi mandat). ** Prvi ustav Osmanskog carstva{{efn|{{Šablon:Jez-tur|Kânûn-ı Esâsî}}, prvi turski ustav 1876.}} ([[Krikor Odian]]) po europskom modelu (23. decembar). * [[1877]]-[[1878]]. [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]]. Ruska pobjeda. ** [[Rumunski rat za nezavisnost]] ([[Karol I Rumunski|Karol von Hohenzollern-Sigmaringen]], [[Nikolaj Nikolaevič Romanov (1831–1891)|Nikolaj Nikolaevič]], [[Nikolai Stoletov|Stoletov]]): april 1877 – mart 1878. * [[1877]]. [[Osman Nuri-paša|Osman-paša]] predaje [[Pleven|Plevnu]] Rusima. * [[1878]]. Vojska [[Sulejman Husnu–paša|Sulejman-paše]] razbijena kod [[Edirne|Jedrena]] (20. januara). Potpisano [[Primirje u Jedrenu (1878)|primirje u Jedrenu]] (31. januara). [[Sanstefanski mir]] (23. februara). <u>[[Berlinski kongres]]</u> (jun). Teritorija Otomanskog carstva je okrnjena. Turska gubi [[Batumi|Batum]], [[Kars]], [[Ardahan]]. ** Pobjeda Crnogoraca u [[Crnogorsko-turski rat|u ratu protiv Osmanskog carstva]] (19. februar, [[Nikola I Petrović Njegoš|Nikola Petrović]]). Turska priznaje samostalnost [[Knjaževina Crna Gora|Crnogorske knjaževine]]. **nastaje [[Kneževina Bugarska]]. **[[Austro-ugarska okupacija Bosne i Hercegovine 1878|Austrijska okupacija Bosne]]. Bosna je turska teritorija ali Austrija drži administraciju. **Sultan [[Abdul Hamid II|Abdulhamid]] ukida ustav i uspostavlja reakcionarni i policijski režim (17. februar). * [[1881]]. Osnovana [[Administracija za osmanski javni dug]]. **Nastaje [[Kraljevina Rumunija]] (13. marta) * [[1884]]. [[Midhat-paša]] je zatvoren u [[Taif]]u gdje su ga zadavili njegovi čuvari (8. maja). * [[1895]]. [[Hamidijski masakri|Pokolj Jermena]] u Anadoliji ([[Erzurum]], [[Diyarbakir]]): po procijenama između 80.000 i 300.000 osoba. * [[1897]]. [[Grčko-turski rat (1897)|Grčko-turski rat]]. Osmanska pobjeda, Sjeverna [[Tesalija]] i [[Solun|Tesaloniki]] ostaju turske zemlje. **[[Kritski ustanak]] (1897–1898). Stvaranje [[Kretska Država|Kretske Države]] i protjeravanje Turaka sa otoka. * [[1903]]. [[Ilindanski ustanak|Ilindenski ustanak]] makedonskog stanovništva. Turci ugušuju pobunu. * [[1905]]. [[Perzijska ustavna revolucija]] protiv [[Kadžari (dinastija)|Kadžarske dinastije]]. ** [[Perzijski ustav 1906.|Perzijski ustav]] (1906). Istovremeno, osmanski napad na [[Perzija|Perziju]] 1906. godine. Abdulmadžid–paša, valija [[Bagdad]]a, vodi napad na perzijske pogranične gradove (Bahīk, Muhābād, Urmia). ** Osmansko carstvo broji nešto više od 20.368.485 stanovnika. * [[1908]]. Početak [[Mladoturci|Mladoturske revolucije]], liberalni pokret ali radikalniji naspram [[Mlade Osmanlije|Mladim Osmanlijama]]. **[[Austro-Ugarska|Austro-Ugarsko carstvo]] pripaja [[Bosna i Hercegovina|Bosnu]] (7. oktobra). **Otvara se [[Bosanska kriza]], stvara se tajno društvo [[Mlada Bosna]]. * [[1909]]. [[Abdul Hamid II|Abdulhamid]] pokušao da izvrši [[Kontrarevolucija|kontrarevolucionarni]] udar bez uspeha. **[[Incident od 31. marta]]; sultan [[Abdul Hamid II|Abdulhamid]] je svrgnut (13. april); **Stupa na presto sultan [[Mehmed V]]. Vlada kao marioneta [[Veliki vezir|visira]] [[Mehmed Talat-paša|Talat-paše]], [[Ismail Enver]]a, i [[Ahmed Džemal]]a. **Vraćanje pređašnjeg Ustava: konstitucionalni režim pod [[Mehmed V|Mehmedom V.]] (''Ustavni sultanat'') koji se ubrzo pretvara u autoritarni režim. * [[1911]]. [[Italijansko-turski rat]] za Libiju i Egejske otoke. [[Kraljevina Italija]] osvaja [[Kirenaika|Kirenaiku]] i [[Fezan]] ([[Libija]]), [[Dodekanez]] i [[Egejsko more|Egejske otoke]]. * [[1912]]. [[Prvi balkanski rat]] (oktobra). [[Londonska konferencija (1912–1913)|Mirovni ugovor u Londonu]]. * [[1913]]. Novo pokretanje rata (januar). [[Drugi balkanski rat]]. Poraz i potvrda odredaba [[Londonski mir (1913)|Londonskog primirja]]. Osmansko carstvo konačno gubi [[Rumelija|Rumeliju]]. Turska odlazi sa Balkana. ** nastaje [[Kneževina Albanija]]. * [[1914]] – [[1918]]. [[Prvi svetski rat]]. **[[Sarajevski atentat]] (jun 1914.), [[Julski ultimatum]]; Austrijski pohod na Srbiju (početak augusta 1914.) **Turska izjavljuje svoju neutralnost u ratu (13. avgusta). **Turska vlada naređuje da se zatvore moreuze i naređuje da se miniraju obale. **Turska ulazi u rat na strani [[Centralne sile|Centralnih sila]] (29. oktobra). **Turska 3. Armija je razbijena u [[Bitka kod Sarikamiša|bitci kod Sarikamiša]] (decembar 1914 – januar 1915.) od strane Rusa ([[Kavkaska kampanja]]). * [[1915]]. [[Galipoljska operacija|Bitka na Dardanelima]] (1915–1916): katastrofalan poraz [[Antanta|Antante]] od strane Turaka. **Na [[Solunski front|Solunskom frontu]] bori se i 20. Turski korpus ([[Abdul Kerim-paša]]). **[[Armenski genocid]] ([[Mehmed Talat-paša|Talat-paša]]): početak 1915. – januar 1917. Po procijenama ubijeno između 600.000 i 1.500.000 Armenaca. **[[Genocid nad Asircima]] (februar 1915 – 1920): po procijenama ubijeno između 275.000 i 500.000 [[Asirci|Kaldejskih Asiraca]]. * [[1916]]. [[Sporazum Sykes-Picot|Sajks-Pikotov sporazum]] (16. maja) [[Antanta|Antante]] o podeli Turskih teritorija. * [[1918]]. Kraj rata. **[[Mir u Brest-Litovsku]] (3. marta). Pobjeda [[Centralne sile|Centralnih sila]] nad [[Rusko Carstvo|Ruskom carstvom]] (Vidi: [[Boljševici]] i [[Ruska revolucija]]). Rusija izlazi iz rata. Samostalnost država u istočnoj Europi. **Stvaranje [[Republika Armenija (1918–1920)|Republike Armenije]] (28. maja). **[[Batumski ugovor]] (4. jun) između Osmanskog carstva i kavkaških država. **Smrt sultana [[Mehmed V|Mehmeda V.]] u [[Palata Jildiz|Jildiz Palači]] (3. jula; imao je 73 godina, cijeli život je proveo u palači Yıldız). Sultan postaje [[Mehmed VI|Mehmed VI ''Vahidedin'']] (4. jula) **[[Bitka kod Bakua]] (august – septembar 1918): Osmansko-Azerbejdžanska pobjeda Komunističkog [[Baku]]a podržanog od [[Ruska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika|Ruskih Sovijeta]]. **[[Solunsko primirje]] (29. septembra). [[Kraljevina Bugarska]] se predaje. **<u>[[Primirje iz Mudrosa]]</u> (30. oktobra). Turska na ostrvu [[Limnos]] potpisuje kapitulaciju i predaje svoje snage Englezima. **[[Primirje kod Ville Giusti]] (3. novembra). [[Austro-Ugarska]] se predaje. **[[Primirje s Njemačkom 1918.|Primirje kod Compiègnea]] (11. novembra). Njemačka se predaje. Kraj Prvoj svijetskog rata. [[Datoteka:AbdulmecidII.jpg|thumb|right|130px|<center>Zadnji osmanski vladar, [[Abdul Medžid II|Abdulmedžid II.]]</center>]] * [[1918]]–[[1919]]. [[Pariška mirovna konferencija (1919)|Versajska mirovna konferencija]] (18. decembar-16. januar 1919) * [[1920]]. <u>[[Sporazum u Sèvresu|Sporazum u Sevresu]]</u>. Razoružavanje celokupne Turske vojske. Rasap Osmanskog carstva. Odstup od teritorija carstva u korist Grčke, Italije, Britanije i Francuske. Pobuna generala [[Kemal Atatürk|Kemala Mustafe Ataturka]]. ** Stvaranje [[Velika narodna skupština Turske|Velike narodne skupštine Turske]]{{efn|[[Velika narodna skupština Turske]], {{Šablon:Jez-tur|Türkiye Büyük Millet Meclisi}}.}} (23. april). * [[1921]]. Turska proglašava nezavisnost i prisajedinjenje Bosfora i Dardanela{{efn|Vidi kasnije: [[Konvencija iz Montreauxa 1936.|Konvencija iz Montreauxa]] (1936)}}. ** [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Rat sa Grcima]]. Poraz Grka kod Inone{{efn|''İnönü Muharebesi''.}} (januar/april 1921.). Povlačenje Grka. * [[1922]]. Kraj Osmanskog carstva ('''[[1.11.|1. novembar]] [[1922]]''') i početak Republike do danas. Velika narodna skupština Turske ukida sultanat. Zajednička vlada [[Abdul Medžid II|Abdulmedžida]] i [[Kemal Atatürk|Kemala Ataturka]]. Abdulmedžid nosi samo titulu [[halifa|halife]] (19. novembra). Bivši sultan [[Mehmed VI|Mehmed VI]] odlazi u [[egzil]] na [[Malta|Maltu]] i potom u [[Kraljevina Italija|Italiju]] ([[Ligurija]]). * [[1923]]. Kemal Mustafa Ataturk proglašava Republiku (mart). * [[1924]]. Ukidanje Osmanskog kalifata (3. marta). Zadnji je [[Abdul Medžid II|Abdulmedžid II]]. Istog dana Osmanska porodica odlazi u [[egzil]] u [[Švicarska|Švicarsku]], pa u [[Francuska|Francusku]]. == Vanjske poveznice == * {{en}}{{cite web|url=https://www.britannica.com/summary/Ottoman-Empire-Timeline|title=Britannica: Ottoman Empire Timeline|date=|accessdate = 15. 03. 2022}} == Vidi još == * [[Osmansko Carstvo]] * [[Istorija Osmanskog carstva]] * [[Osmanska dinastija]]: **[[Spisak sultana Osmanskog carstva|Sultani]], **[[Lista sultanija Osmanskog carstva|Sultanije]], **[[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Veliki veziri]]. == Bilješke == {{notelist|2|}} == Izvori == {{reflist|2|}} == Bibliografija == * {{cite book|last1=Ágoston|first1=Gábor|last2=Masters|first2=Bruce|year=2009|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://books.google.fr/books?id=QjzYdCxumFcC&printsec=frontcover&hl=fr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|location=New York|publisher=Facts On File|pages=650|ref = Encyclopedia}} * {{cite book|last=Ágoston|first=Gábor|year=2005|title=Guns for the Sultan: Military Power and the Weapons Industry in the Ottoman Empire|url=https://www.google.fr/books/edition/Guns_for_the_Sultan/dNqzjfWABSAC?hl=fr&gbpv=1&dq=Guns+for+the+Sultan:+Military+Power+and+the+Weapons+Industry+in+the+Ottoman+Empire&printsec=frontcover|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|pages=277|ref = Agoston}} * {{cite book|last=Babinger|first=Franz|year=1978|title=Mehmed the Conqueror and His Time|url=https://www.google.fr/books/edition/Mehmed_the_Conqueror_and_His_Time/CeVwEAAAQBAJ?hl=fr&gbpv=1&dq=venetian+colony+in+istanbul&pg=PA256&printsec=frontcover|location=Princeton|publisher=Princeton University Press|pages=549|ref=Babinger}} * {{cite book|last=Bozarslan|first=Hamit|year=2013|title= Histoire de la Turquie. De l'Empire à nos jours|url=https://www.google.fr/books/edition/Histoire_de_la_Turquie/7zwqEAAAQBAJ?hl=fr&gbpv=1&dq=hamit+bozarslan&printsec=frontcover|location= Paris|publisher= Éditions Tallandier|pages=589|ref = Bozarslan}} * {{cite book|last1=Erickson|first1=‎Edward J.|last2=Uyar|first2=Mesut|year=2009|title= A Military History of the Ottomans: From Osman to Atatürk|url=https://www.google.fr/books/edition/A_Military_History_of_the_Ottomans/JgfNBKHG7S8C?hl=fr&gbpv=1&dq=A+Military+History+of+the+Ottomans:+From+Osman+to+Ataturk&printsec=frontcover|location= Santa Barbara (CA, USA), Denver (CO, USA), Oxford (UK)|publisher= ABC–CLIO |pages=379|ref = Erickson}} * {{cite book|last1=Murphey|first1=Rhoads|year=1999|title= Ottoman Warfare, 1500-1700|url=https://books.google.com/books?id=dGs0soIEJEUC|location= New Brunswick (NJ, USA) / UK|publisher= Rutgers University Press / Routledge|pages=278|ref = Murphey}} * {{cite book|last=Rank|first=Scott|year=2020|title= History's 9 Most Insane Rulers|url=https://www.google.fr/books/edition/History_s_9_Most_Insane_Rulers/hxDADwAAQBAJ?hl=fr&gbpv=1&dq=History%27s+9+Most+Insane+Rulers&printsec=frontcover|location= Washington D.C.|publisher= Regnery History|pages=320|ref =Rank}} * {{cite book|last1=Shaw|first1=Stanford|last2=Kural Shaw|first2=Ezel|year=2010|title=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey|url=https://books.google.fr/books?id=E9-YfgVZDBkC&printsec=frontcover&hl=fr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press|pages=|ref = Shaw}} * {{cite book|last=Zorzi|first=Alvise|year=2000|title= La repubblica del Leone. Storia di Venezia|location= Milano|publisher= Bompiani|pages=762|ref = Zorzi}} [[Kategorija:Osmansko Carstvo| ]] 1y5zqxttlesp5cewryxpx4zrydytq0p Arkadiusz Milik 0 4564388 41260377 41061044 2022-07-28T20:49:06Z Niegodzisie 128435 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometaš | imenogometaša = Arkadiusz Milik | slika = [[File:Milik vs Ireland 2013.jpg|210px]] | punoime = | nadimak = Arek | datumrođenja = [[28. veljače]] [[1994.]] | rodnigrad = {{flagicon|POLJ}} [[Tychy]] | rodnadržava = [[Poljska]] | datumsmrti = | gradsmrti = | državasmrti = | nacionalnost = [[Poljaci|Poljak]] | državljanstvo = {{flagicon|POLJ}} [[Poljska|poljsko]] | visina = 1.89 m | pozicija = napadač | trenutniklub = {{flagicon|ITA}} [[SSC Napoli|Napoli]] | brojnadresu = 99 | datumimjestodebija = | omladinskegodine = | omladinskipogoni = | godine1 = 2010 – 2011 | klubovi1 = {{flagicon|POLJ}} [[Rozwój Katowice]] | nastupi(golovi)1 = 10 (4) | godine2 = 2011 – 2012 | klubovi2 = {{flagicon|POLJ}} [[Górnik Zabrze]] | nastupi(golovi)2 = 38 (11) | godine3 = 2012 – 2015 | klubovi3 = {{nowrap|{{flagicon|NJE}} [[Bayer 04 Leverkusen|Bayer Leverkusen]]}} | nastupi(golovi)3 = 6 (0) | godine4 = 2013 – 2014 | klubovi4 = → {{flagicon|NJE}} [[FC Augsburg]] | nastupi(golovi)4 = 18 (2) | godine5 = 2014 – 2015 | klubovi5 = → {{flagicon|NIZ}} [[AFC Ajax]] | nastupi(golovi)5 = 21 (11) | godine6 = 2015 – 2016 | klubovi6 = {{flagicon|NIZ}} [[AFC Ajax]] | nastupi(golovi)6 = 31 (21) | godine7 = 2016 – | klubovi7 = {{flagicon|ITA}} [[SSC Napoli|Napoli]] | nastupi(golovi)7 = 68 (27) | godine8 = | klubovi8 = | nastupi(golovi)8 = | godine9 = | klubovi9 = | nastupi(golovi)9 = | godine10 = | klubovi10 = | nastupi(golovi)10 = | godine11 = | klubovi11 = | nastupi(golovi)11 = | godine12 = | klubovi12 = | nastupi(golovi)12 = | godine13 = | klubovi13 = | nastupi(golovi)13 = | godine14 = | klubovi14 = | nastupi(golovi)14 = | godine15 = | klubovi15 = | nastupi(golovi)15 = | godine16 = | klubovi16 = | nastupi(golovi)16 = | godine17 = | klubovi17 = | nastupi(golovi)17 = | godine18 = | klubovi18 = | nastupi(golovi)18 = | godine19 = | klubovi19 = | nastupi(golovi)19 = | godine20 = | klubovi20 = | nastupi(golovi)20 = | reprezentacija = | nacionalnegodine1 = 2012 – | nacionalneekipe1 = {{NogRep|POL}} | nacionalninastupi(golovi)1 = 49 (14) | nacionalnegodine2 = | nacionalneekipe2 = | nacionalninastupi(golovi)2 = | nacionalnegodine3 = | nacionalneekipe3 = | nacionalninastupi(golovi)3 = | nacionalnegodine4 = | nacionalneekipe4 = | nacionalninastupi(golovi)4 = | trenergodine = | trenerklubovi = | zadnjiuređaj = 12.10.2019 }} '''Arkadiusz Krystian "Arek" Milik''' ([[poljski]] izgovor: {{IPAc-pl|a|r|'|k|a|d|j|u|sz|-|'|m|i|l|i|k}}; [[Tychy]], [[28. veljače]] [[1994.]]) je [[poljska|poljski]] nogometaš i reprezentativac koji trenutno igra za [[SSC Napoli|Napoli]] kao napadač. Od [[2012.]] godine nastupa za [[Poljska nogometna reprezentacija|poljsku reprezentaciju]]. {{Sastav Poljska 2016 EP}} {{Sastav Poljska 2018 SP}} {{Životni vijek|1994||Milik, Arkadiusz}} [[Kategorija:Poljski fudbaleri ili nogometaši]] [[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Ajaxa]] [[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Napolija]] [[Kategorija:Fudbaleri ili nogometaši Bayer Leverkusena]] ex3bnecydtb8athizu9nkold7l6rly3 Rauna Gara 0 4574076 41260325 40659705 2022-07-28T12:22:21Z SrpskiAnonimac 101643 Uklonjeno preusmjerenje na [[Ravna Gora (Hrvatska)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ravna Gora (općina) giur6juoq4q8hjc905hi4e40afwy012 41260326 41260325 2022-07-28T12:22:35Z SrpskiAnonimac 101643 Preusmjereno na [[Ravna Gora (općina)]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Ravna Gora (općina)]] jqucdjppx3g2f6dnatzho6n2uobz281 Ravna Gora (Ravna Gora) 0 4616947 41260312 40818190 2022-07-28T12:15:40Z SrpskiAnonimac 101643 wikitext text/x-wiki {{Infookvir naselje u Hrvatskoj |ime = Ravna Gora |karta2 = Primorsko-goranska županija |naziv karte2 = Primorsko-goranske županije |regija = |županija = [[Primorsko-goranska županija]] |općina = [[Ravna Gora (općina)|Ravna Gora]] |mikroregija = |najgrad = |površina = |nadvisina = |z. širina = 45.374549 |z. dužina = 14.937408 |brojstan = |gustoća = |domaćinstva = |pošta = 51314 |pozbroj = |autooznaka = |slika = |slika_opis = }} '''Ravna Gora''' je naselje u [[Hrvatska|Hrvatskoj]], sjedište općine [[Ravna Gora (općina)|Ravne Gore]]. Nalazi se u [[Primorsko-goranska županija|Primorsko-goranskoj županiji]]. == Zemljopis == Jugozapadno je [[Stari Laz]], sjeverozapadno su [[Zalesina]], [[Kupjak]], [[Leskova Draga]] i [[Šije]], sjeverno su [[Hlevci]] i [[Bukov Vrh]], istočno je [[Stara Sušica]]. ==Stanovništvo== == Izvori == {{izvori}} === Mrežna sjedišta === {{Ravna Gora}} [[Kategorija:Naselja u Primorsko-goranskoj županiji]] <!-- interwiki --> h2lojn08nb2ikmumthjtt3ias8dt6zr Kamäradi 0 4629846 41260381 41254162 2022-07-28T21:33:05Z Vipz 151311 wikitext text/x-wiki [[Datoteka:Kamäradi postava.jpg|thumb|300px|Članovi Kamärada: Miheal Mikac, Mateo Češković, Željko Struški (Žac), Krešimir Rajković (Kera)]] [[Datoteka:Kamäradi_znak.png|thumb|300px|Logo benda, temeljen na [[hrvatski trolist|hrvatskom trolistu]]]] '''Kamäradi''' su 'old school' [[heavy metal]] bend osnovan krajem 2014. godine u [[Zagreb]]u, [[Hrvatska|Hrvatskoj]]. Pokrenuli su ga troje zagrebačkih metalaca: '''Željko Struški – Žac''' (gitara+ lead vokal), '''Krešimir Rajković -Kera''' (bas + back vokal) i '''Mirko Novak – Jim''' (bubnjevi - sada već ex-član), kojega je uspješno zamijenio '''Dalibor Skadarka-Kljus''', a njega krajem 2017. '''Alen Dumenčić'''. 2019. novim članom postaje '''Hrvoje Ferderber''' (ex [[Drinking Skull]]) na gitari, no krajem godine isti zbog zdravstvenih poteškoća prestaje biti članom benda. 2020. godine u bend na mjesto bubnjara, umjesto Alena Dumenčića, dolazi '''Mateo Češković''', a 2022. bendu se pridružio i novi lead gitarista '''Miheal Mikac'''. Ideja iza benda je bila napraviti bazični metal bend, ali bez ograničenja unutar “faha”, dakle s dobrodošlim utjecajima [[punk]]-a, [[hardcore punk]]-a i [[hard rock]]-a. Bend je 3. listopada 2016. izdao EP pod nazivom “'''Impetus'''”, pod etiketom izdavača '''Miner Records''', koji sadrži četiri stvari, ukupnog trajanja oko 20 min. Odsvirano je niz nastupa po zagrebačkim klubovima (Route 66, Sax! …), te diljem Hrvatske: u [[Zaprešić|Zaprešiću]] (Bomber Bar), [[Bjelovar|Bjelovaru]] (Klub, Caffe bar Mario), Križevcima ( open air motorijada), [[Varaždin|Varaždinu]] (klub Sloboda), Vrbovcu (AKC Garaže), open air koncert Nebo iznad Trnskog 2015. i 2016., [[Zapruđe]] Uživo 2017, kao i u [[Slovenija|Sloveniji]] ([[Kopar (grad)|Koper]], [[Ljubljana]] Orto Bar), te Metal Fest Pula. Bend je bio finalist tradicionalnog ORock festa 2018. Full length CD pod nazivom “'''Surovo i sirovo'''” je objavljen u svibnju 2018. i sadrži devet pjesama. U svibnju 2022. izašao je novi album pod nazivom '''"Metal infekcija"''' (izdavač '''Slušaj najglasnije/Listen Loudest''' iz Zagreba) koji sadrži osam pjesama. == Diskografija == '''Studijski albumi''' * 2016. Impetus (EP) * 2018. Surovo i sirovo * 2022. Metal infekcija '''Komplilacije''' * 2017. Invasion from the East, vol. 4 * 2018. Invasion from the East, vol. 5 == Literatura == * Balkan metal united, [http://balkanmetalunited.blogspot.com/2015/09/predstavljamo-bend-kamaradi.html Predstavljamo bend : KAMARADI], 2015. * Metal Jacket magazine, [http://metaljacketmagazine.com/intervju-kamaradi-inzistiranjem-na-toj-nekoj-internacionalizaciji-muzike-gubi-se-svaka-autenticnost/ Intervju Kamaradi: Insistiranjem na toj nekoj “internacionalizaciji” muzike gubi se svaka autentičnost], 2016. * Divan, [https://www.divan.hr/event/kamaradi/ Kamäradi]{{Dead link|date=October 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, 2017. == Vanjske veze == * '''Kamäradi - [https://kamaradi.com.hr/ službena web-stranica]''' * [https://soundcloud.com/kamaradi-cro Kamäradi] na Soundcloud * [https://www.youtube.com/user/croatia1968 Kamäradi] na Youtube * [https://www.facebook.com/kamaradi.metal.oldschool Kamäradi] na Facebooku [[Kategorija:Hrvatski heavy metal sastavi]] [[Kategorija:Zagrebački glazbeni sastavi]] ioke3wrz6iz8xxdawunn9u4jvomytx6 Domaníky 0 4646066 41260331 41215917 2022-07-28T13:13:40Z Akul59 131397 populacija, pozivni broj, grb wikitext text/x-wiki {{Naseljeno mesto u Slovačkoj |mesto = Domaníky |originalni_naziv = Domaníky |slika = Domaniky1.jpg |opis_slike = |grb = Domaniky-coat.gif |kraj = [[Banskobistrički kraj|Banskobistrički]] |okrug = [[Okrug Krupina|Krupina]] |populacija = 213<ref name="populacija" /> |nadm visina = 197 |poštanski_kod = 962 65 (pošta Hontianske Nemce) |pozivni_broj = (+421) 45 |registarska_oznaka = KA |gšir = 48.2635 |gduž = 18.9902 }} '''Domaníky''' je naseljeno mjesto u [[Okrug Krupina|okrugu Krupina]], u [[Banskobistrički kraj|Banskobistričkom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]]. == Stanovništvo == Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 213 stanovnika.<ref name="populacija" /> == Reference == {{reflist|refs= <ref name="populacija">{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0325/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|accessdate=2022-07-27}}</ref> }} == Spoljašnje veze == * {{Commons category-inline|Domaníky}} * {{Zvanični veb-sajt}} {{sk}} * [https://www.e-obce.sk/okres/krupina.html Naselja u Okrugu Krupina] {{sk}} {{klica-selo-Slovačka}} {{Okrug Krupina}} [[Kategorija:Okrug Krupina]] [[Kategorija:Banskobistrički kraj]] s38nm0f50gbjh5babxzcmreepv59jpc Wikipedia:Wikiprojekt države/Estonija 4 4651284 41260339 41260273 2022-07-28T13:39:35Z Edgar Allan Poe 29250 wikitext text/x-wiki {| width=75% valign="top" style="background:#0072CE; color: white; border-right-width:2px; border-bottom-width:2px; border: Solid black 1px; text-align: center; font-size: 160%; margin: 0 auto" | Wikiprojekt države - '''Estonija''' |} {| id="mp-upper" style="width: 100%; margin:4px 0 0 0; background:none; border-spacing: 0px;" | class="MainPageBG" style="width:50%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top; color:#000;" | {| id="mp-left" style="vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-tfa-h2" style="margin:3px; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Članci koje treba napisati</h2> |- | style="color:#000;" | <div id="mp-tfa" style="padding:2px 5px"> {|class="wikitable sortable" |- bgcolor=lightblue | <div align="center"><small>'''Broj'''</small></div> || <div align="center">'''Članak'''</div> || <div align="center">Članak na drugom jeziku</div> || <div align="center">Opis</div> || <div align="center">Riješeno </div> |- | '''1.''' || {{nowrap|"[[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]"}} || {{nowrap|[[w:en:Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]}} || himna || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''2.''' || [[Predsjednik Estonije]] || [[w:en:President of Estonia]] || politika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''3.''' || [[Premijer Estonije]] || [[w:en:Prime Minister of Estonia]] || politika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''4.''' || [[Riigikogu]] || [[w:en:Riigikogu]] || politika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''5.''' || [[Ustav Estonije]] || [[w:en:Constitution of Estonia]] || pravo || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''6.''' || [[Manifest narodā Estonije]] || {{nowrap|[[w:en:Estonian Declaration of Independence]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''7.''' || [[Jüri Ratas]] || [[w:en:Jüri Ratas]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''8.''' || [[Aesti]] || [[w:en:Aesti]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''9.''' || [[Vojvodstvo Estonija (1219–1346)]] || [[w:en:Duchy of Estonia (1219–1346)]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''10.''' || {{nowrap|[[Vojvodstvo Estonija (1561–1721)]]}} || [[w:en:Duchy of Estonia (1561–1721)]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''11.''' || [[Terra Mariana]] || [[w:en:Terra Mariana]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''12.''' || [[Vojvodstvo Livonija]] || [[w:en:Duchy of Livonia]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''13.''' || [[Švedska Livonija]] || [[w:en:Swedish Livonia]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''14.''' || [[Ärkamisaeg]] || [[w:en:Estonian national awakening]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''15.''' || {{nowrap|[[Njemačka okupacija Estonije u Prvom svjetskom ratu]]}} || {{nowrap|[[w:en:German occupation of Estonia during World War I]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''16.''' || [[Estonski rat za nezavisnost]] || [[w:en:Estonian War of Independence]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''17.''' || [[Rusko-estonski sporazum iz Tartua]] || [[w:en:Treaty of Tartu (Russian–Estonian)]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''18.''' || [[Estonska gubernija]] || [[w:en:Governorate of Estonia]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''19.''' || [[Autonomna estonska gubernija]] || [[w:en:Autonomous Governorate of Estonia]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''20.''' || [[Carl Robert Jakobson]] || [[w:en:Carl Robert Jakobson]] || pisac || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''21.''' || [[Estonska marka]] || [[w:en:Estonian mark]] || valuta || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''22.''' || [[Marie Under]] || [[w:en:Marie Under]] || spisateljica || <div align="center"></div> |- | '''23.''' || ''[[Kalevipoeg]]'' || [[w:en:Kalevipoeg]] || književnost || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''24.''' || [[Konstantin Päts]] || [[w:en:Konstantin Päts]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''25.''' || [[Edgar Savisaar]] || [[w:en:Edgar Savisaar]] || političar || <div align="center"></div> |- | '''26.''' || [[Estonska vlada u egzilu]] || [[w:en:Estonian government-in-exile]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''27.''' || [[Jüri Uluots]] || [[w:en:Jüri Uluots]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''28.''' || {{nowrap|[[Njemačka okupacija Estonije u Drugom svjetskom ratu]]}} || {{nowrap|[[w:en:German occupation of Estonia during World War II]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''29.''' || [[Deklaracija suvereniteta Estonske SSR]] || [[w:en:Estonian Sovereignty Declaration]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''30.''' || [[Raspjevana revolucija]] || [[w:en:Singing Revolution]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''31.''' || [[Johannes Käbin]] || [[w:en:Johannes Käbin]] || političar || <div align="center"></div> |- | '''32.''' || [[Komunistička partija Estonije]] || [[w:en:Communist Party of Estonia]] || politika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''33.''' || [[Anton Hansen Tammsaare]] || [[w:en:Anton Hansen Tammsaare]] || pisac || <div align="center"></div> |- | '''34.''' || [[Paul Keres]] || [[w:en:Paul Keres]] || šahist || <div align="center"></div> |- | '''35.''' || [[Kristjan Raud]] || [[w:en:Kristjan Raud]] || slikar || <div align="center"></div> |- | '''36.''' || [[Arvo Pärt]] || [[w:en:Arvo Pärt]] || kompozitor || <div align="center"></div> |- | '''37.''' || [[Baltička antanta]] || [[w:en:Baltic Entente]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''38.''' || [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Estonije]] || [[w:en:Estonia national football team]] || sport || <div align="center"></div> |- | '''39.''' || [[Rukometna reprezentacija Estonije]] || [[w:en:Estonia national handball team]] || sport || <div align="center"></div> |- | '''40.''' || [[Košarkaška reprezentacija Estonije]] || [[w:en:Estonia national basketball team]] || sport || <div align="center"></div> |- | '''41.''' || [[Andres Oper]] || [[w:en:Andres Oper]] || sportaš || <div align="center"></div> |- | '''42.''' || [[Martin Reim]] || [[w:en:Martin Reim]] || sportaš || <div align="center"></div> |- | '''43.''' || [[Dvorac Toompea]] || [[w:en:Toompea Castle]] || arhitektura || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''44.''' || [[Zamak Kuressaare]] || [[w:en:Kuressaare Castle]] || arhitektura || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''45.''' || [[Vanalinn]] || [[w:en:Vanalinn]] || arhitektura || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''46.''' || [[Hiiumaa]] || [[w:en:Hiiumaa]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''47.''' || [[Muhu]] || [[w:en:Muhu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''48.''' || [[Suur Munamägi]] || [[w:en:Suur Munamägi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''49.''' || [[Čudsko-pskovsko jezero]] || [[w:en:Lake Peipus]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''50.''' || [[Kohtla-Järve]] || [[w:en:Kohtla-Järve]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |} </div> |} | style="border:1px solid transparent;" | | class="MainPageBG" style="width:50%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top;"| {| id="mp-right" style="width:100%; vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-itn-h2" style="margin:3px; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Članci koje treba nadopuniti</h2> |- | style="color:#000; padding:2px 5px;" | <div id="mp-itn"> * <s>'''[[Estonija]]''' :Glavni članak, kojeg bi valjalo stilski dotjerati i upotpuniti neke podatke</s> <s> * '''[[Estonski jezik]]''' :Nadopuniti, srediti šablon * '''[[Tallinn]]''' :Nadopuniti, ubaciti šablon, ažurirati </s> </div> |} |} {| id="mp-upper" style="width: 100%; margin:4px 0 0 0; background:none; border-spacing: 0px;" | class="MainPageBG" style="width:50%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top; color:#000;" | {| id="mp-left" style="vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-tfa-h2" style="margin:3px; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Dodatni članci</h2> |- | style="color:#000;" | <div id="mp-tfa" style="padding:2px 5px"> Ovdje će se unositi oni članci koji nisu na popisu iznad, a napisani su u sklopu sređivanja članaka o Estoniji. Svaki suradnik koji napiše ili zna da je takav članak napisan može u tablicu dodati podatke. {|class="wikitable sortable" |- bgcolor=lightblue | <div align="center"><small>'''Broj'''</small></div> || <div align="center">'''Članak'''</div> || <div align="center">Članak na drugom jeziku</div> || <div align="center">Opis</div> || <div align="center">Riješeno </div> |- | '''1.''' || [[Riigihoidja]] || [[w:en:President-Regent]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''2.''' || [[Eurosong 2002.]] || {{nowrap|[[w:en:Eurovision Song Contest 2002]]}} || muzika || <div align="center"></div> |- | '''3.''' || [[Tanel Padar]] || [[w:en:Tanel Padar]] || muzičar || <div align="center"></div> |- | '''4.''' || [[Dave Benton]] || [[w:en:Dave Benton]] || muzičar || <div align="center"></div> |- | '''5.''' || [[Soul Militia]] || [[w:en:Soul Militia]] || muzičari || <div align="center"></div> |- | '''6.''' || {{nowrap|[[Valaste (vodopad)]]}} || [[w:en:Valaste Waterfall]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''7.''' || [[Okruzi Estonije]] || {{nowrap|[[w:en:Counties of Estonia]]}} || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''8.''' || [[Pärnu (okrug)]] || [[w:en:Pärnu County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''9.''' || [[Harju]] || [[w:en:Harju County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''10.''' || [[Tartu (okrug)]] || [[w:en:Tartu County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''11.''' || [[Ida-Viru]] || [[w:en:Ida-Viru County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''12.''' || [[Jõhvi‎]] || [[w:en:Jõhvi‎]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''13.''' || [[Jõgeva (okrug)]] || [[w:en:Jõgeva County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''14.''' || [[Jõgeva]] || [[w:en:Jõgeva]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''15.''' || [[Pedja]] || [[w:en:Pedja River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''16.''' || [[Emajõgi‎]] || [[w:en:Emajõgi‎]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''17.''' || [[Lääne-Viru]] || [[w:en:Lääne-Viru County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''18.''' || [[Võrtsjärv]] || [[w:en:Võrtsjärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''19.''' || [[Viljandi (okrug)]] || [[w:en:Viljandi County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''20.''' || [[Viljandi]] || [[w:en:Viljandi]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''21.''' || [[Viljandsko jezero]] || [[w:en:Lake Viljandi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''22.''' || [[Saare]] || [[w:en:Saare County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''23.''' || [[Hiiu]] || [[w:en:Hiiu County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''24.''' || [[Kärdla]] || [[w:en:Kärdla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''25.''' || [[Vormsi]] || [[w:en:Vormsi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''26.''' || [[Lääne]] || [[w:en:Lääne County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''27.''' || [[Haapsalu]] || [[w:en:Haapsalu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''28.''' || [[Rapla (okrug)‎]] || [[w:en:Rapla County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''29.''' || [[Rapla]] || [[w:en:Rapla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''30.''' || {{nowrap|[[Zapadnoestonski arhipelag]]}} || {{nowrap|[[w:en:West Estonian archipelago]]}} || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''31.''' || [[Vigala]] || [[w:en:Vigala (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''32.''' || [[Võru (okrug)]] || [[w:en:Võru County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''33.''' || [[Võru]] || [[w:en:Võru]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''34.''' || [[Järva]] || [[w:en:Järva County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''35.''' || [[Tamula]] || [[w:en:Tamula]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''36.''' || [[Viirelaid]] || [[w:en:Viirelaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''37.''' || [[Kasari (rijeka)]] || [[w:en:Kasari (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''38.''' || [[Kesselaid]] || [[w:en:Kesselaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''39.''' || [[Paide]] || [[w:en:Paide]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''40.''' || [[Valga (okrug)]] || [[w:en:Valga County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''41.''' || [[Valga, Estonija]] || [[w:en:Valga, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''42.''' || [[Võilaid]] || [[w:en:Võilaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''43.''' || [[Muhu (parohija)]] || [[w:en:Muhu Parish]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''44.''' || [[Pedeli]] || [[w:en:Pedeli]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''45.''' || [[Suurlaid]] || [[w:en:Suurlaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''46.''' || [[Põlva (okrug)]] || [[w:en:Põlva County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''47.''' || [[Rakvere]] || [[w:en:Rakvere]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''48.''' || [[Soolikaoja]] || [[w:et:Soolikaoja]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''49.''' || [[Põlva]] || [[w:en:Põlva]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''50.''' || [[Orajõgi]] || [[w:en:Orajõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''51.''' || [[Väike Emajõgi]] || [[w:en:Väike Emajõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''52.''' || [[Pühajärv]] || [[w:en:Pühajärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''53.''' || [[Abruka]] || [[w:en:Abruka]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''54.''' || [[Püssi]] || [[w:en:Püssi]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''55.''' || [[Kassari]] || [[w:en:Kassari]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''56.''' || [[Purtse]] || [[w:en:Purtse (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''57.''' || [[Kohtla]] || [[w:et:Kohtla jõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''58.''' || [[Kiviõli]]|| [[w:en:Kiviõli]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''59.''' || [[Vilsandi]] || [[w:en:Vilsandi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''60.''' || [[Kõinastu]] || [[w:en:Kõinastu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''61.''' || [[Väinameri]] || [[w:en:Väinameri]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''62.''' || [[Sillamäe]] || [[w:en:Sillamäe]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''63.''' || [[Vohilaid]] || [[w:en:Vohilaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''64.''' || [[Zaljev Matsalu]] || [[w:en:Matsalu Bay]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''65.''' || [[Sõtke]] || [[w:en:Sõtke (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''66.''' || [[Rannamõisa (rijeka)]] || [[w:et:Rannamõisa jõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''67.''' || [[Maardu]] || [[w:en:Maardu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''68.''' || [[Tamsalu]] || [[w:en:Tamsalu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''69.''' || [[Põltsamaa]] || [[w:en:Põltsamaa]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''70.''' || [[Põltsamaa (rijeka)]] || [[w:en:Põltsamaa (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''71.''' || [[Pühajõgi]] || [[w:en:Pühajõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''72.''' || [[Orissaare]] || [[w:en:Orissaare]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''73.''' || [[Elva, Estonija]] || [[w:en:Elva, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''74.''' || [[Elva (rijeka)]] || [[w:en:Elva (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''75.''' || [[Selja]] || [[w:en:Selja River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''76.''' || [[Toila]] || [[w:en:Toila]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''77.''' || [[Otepää]] || [[w:en:Otepää]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''78.''' || [[Hulja (grad)]] || [[w:en:Hulja]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''79.''' || [[Karepa]] || [[w:en:Karepa]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''80.''' || [[Otepää Valgjärv]] || [[w:en:Otepää Valgjärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''81.''' || [[Paldiski]] || [[w:en:Paldiski]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''82.''' || [[Pakri (poluotok)]] || [[w:en:Pakri Peninsula]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''83.''' || [[Paldiski zaljev]] || [[w:et:Paldiski laht]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''84.''' || [[Pakri]] || [[w:en:Pakri Islands]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''85.''' || [[Ugaunija]] || [[w:en:Ugandi County]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''86.''' || [[Keila, Estonija]] || [[w:en:Keila]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''87.''' || [[Keila (rijeka)]] || [[w:en:Keila (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''88.''' || [[Vasalemma]] || [[w:en:Vasalemma River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''89.''' || [[Saue]] || [[w:en:Saue]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''90.''' || [[Kohila]] || [[w:en:Kohila]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''91.''' || [[Kiisa]] || [[w:en:Kiisa]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''92.''' || [[Lohusalu (poluotok)]] || [[w:et:Lohusalu poolsaar]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''93.''' || [[Kloogaranna]] || [[w:en:Kloogaranna]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''94.''' || [[Lahepere (zaljev)]] || [[w:en:Lahepere laht]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''95.''' || [[Prirodni rezervat Pakri]] || [[w:et:Pakri hoiuala]] || ekologija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''96.''' || [[Tapa, Estonija]] || [[w:en:Tapa, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''97.''' || [[Valgejõgi‎]] || [[w:en:Valgejõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''98.''' || [[Loksa]] || [[w:en:Loksa]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''99.''' || [[Hara (zaljev)]] || [[w:en:Hara Bay]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''100.''' || [[Porkuni]] || [[w:en:Lake Porkuni]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''101.''' || [[Pärispea (poluotok)]] || [[w:en:Pärispea peninsula]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''102.''' || [[Nacionalni park Lahemaa]] || [[w:en:Lahemaa National Park]] || ekologija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''103.''' || [[Väike-Maarja]] || [[w:en:Väike-Maarja]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''104.''' || [[Lohusalu (zaljev)]] || [[w:et:Lohusalu laht]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''105.''' || [[Vääna (rijeka)]] || [[w:en:Vääna (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''106.''' || [[Laulasmaa]] || [[w:en:Laulasmaa]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''107.''' || [[Tjesnac Irbe]] || [[w:en:Irbe Strait]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''108.''' || [[Türi]] || [[w:en:Türi]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''109.''' || [[Laagri]] || [[w:en:Laagri]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''110.''' || [[Pääsküla]] || [[w:en:Pääsküla River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''111.''' || [[Kunda (rijeka)]] || [[w:en:Kunda (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''112.''' || [[Kunda]] || [[w:en:Kunda, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''113.''' || [[Livonsko bratstvo mača]] || {{nowrap|[[w:en:Livonian Brothers of the Sword]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''114.''' || [[Märjamaa]] || [[w:en:Märjamaa]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''115.''' || [[Rummu]] || [[w:en:Rummu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''116.''' || [[Tõrva]] || [[w:en:Tõrva]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''117.''' || [[Õhne]] || [[w:en:Õhne]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''118.''' || [[Veisjärv]] || [[w:en:Veisjärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''119.''' || [[Kehra]] || [[w:en:Kehra]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''120.''' || [[Jägala]] || [[w:en:Jägala (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''121.''' || [[Karijärv (jezero)]] || [[w:en:Karijärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''122.''' || [[Keeri (jezero)]] || [[w:en:Lake Keeri]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''123.''' || [[Pirita (rijeka)]] || [[w:en:Pirita (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''124.''' || [[Pandivere (visoravan)]] || [[w:en:Pandivere Upland]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''125.''' || [[Ülemiste]] || [[w:en:Lake Ülemiste]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''126.''' || [[Ruhnu]] || [[w:en:Ruhnu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''127.''' || [[Vaskjala]] || [[w:en:Vaskjala Reservoir]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''128.''' || [[Paunküla]] || [[w:en:Paunküla Reservoir]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''129.''' || [[Võhma]] || [[w:en:Võhma]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''130.''' || [[Räpina (jezero)]] || [[w:en:Räpina paisjärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''131.''' || [[Kallaste]] || [[w:en:Kallaste]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''132.''' || [[Räpina]] || [[w:en:Räpina]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''133.''' || [[Võhandu]] || [[w:en:Võhandu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''134.''' || [[Antsla]] || [[w:en:Antsla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''135.''' || [[Sindi, Estonija]] || [[w:en:Sindi, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''136.''' || [[Jõksi]] || [[w:en:Jõksi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''137.''' || [[Otepää (visoravan)]] || [[w:en:Otepää Upland]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''138.''' || [[Lihula]] || [[w:en:Lihula]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''139.''' || [[Vagula]] || [[w:en:Lake Vagula]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''140.''' || [[Kariste (jezero)]] || [[w:et:Kariste järv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''141.''' || [[Abja-Paluoja]] || [[w:en:Abja-Paluoja]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''142.''' || [[Halliste]] || [[w:en:Halliste (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''143.''' || [[Navesti (rijeka)]] || [[w:en:Navesti (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''144.''' || [[Karksi-Nuia]] || [[w:en:Karksi-Nuia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''145.''' || [[Tarbja (jezero)]] || [[w:et:Tarbja järv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''146.''' || [[Biskupija Ösel-Wiek]] || [[w:en:Bishopric of Ösel–Wiek]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''147.''' || [[Humalaste]] || [[w:et:Humalaste jõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''148.''' || [[Kilingi-Nõmme]] || [[w:en:Kilingi-Nõmme]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''149.''' || [[Sakala (visoravan)]] || [[w:en:Sakala Upland]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''150.''' || [[Reiu]] || [[w:en:Reiu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''151.''' || [[Mõisaküla]] || [[w:en:Mõisaküla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''152.''' || [[Suure-Jaani]] || [[w:en:Suure-Jaani]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''153.''' || [[Sonda, Estonija]] || [[w:en:Sonda, Estonia]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''154.''' || [[Kõrvemaa]] || [[w:en:Kõrvemaa]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''155.''' || [[Narva-Jõesuu]] || [[w:en:Narva-Jõesuu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''156.''' || [[Paikuse]] || [[w:en:Paikuse]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''157.''' || [[Mustvee (rijeka)]] || [[w:en:Mustvee River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''158.''' || [[Mustvee]] || [[w:en:Mustvee]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''159.''' || [[Haanja (visoravan)]] || [[w:en:Haanja Upland]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''160.''' || [[Baltička željeznica]] || [[w:et:Balti raudtee]] || promet || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''161.''' || [[Emumägi]] || [[w:en:Emumägi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''162.''' || [[Kanepi]] || [[w:en:Kanepi]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''163.''' || [[Erastvere]] || [[w:en:Lake Erastvere]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''164.''' || [[Ahja]] || [[w:en:Ahja (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''165.''' || {{nowrap|[[Sovjetska Republika Naissaar]]}} || {{nowrap|[[w:et:Naissaare Nõukogude Vabariik]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''166.''' || [[Naissaar]] || [[w:en:Naissaar]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''167.''' || [[Nootamaa]] || [[w:en:Nootamaa]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''168.''' || [[Tagamõisa (poluotok)]] || [[w:et:Tagamõisa poolsaar]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''169.''' || [[Nacionalni park Vilsandi]] || [[w:en:Vilsandi National Park]] || ekologija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''170.''' || [[Kärla]] || [[w:en:Kärla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''171.''' || [[Karujärv]] || [[w:en:Karujärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''172.''' || [[Nasva (Saare)]] || {{nowrap|[[w:en:Nasva, Saare County]]}} || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''173.''' || [[Nasva (rijeka)]] || [[w:en:Nasva (stream)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''174.''' || [[Mullutu-Suurlaht]] || [[Mullutu-Suurlaht]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''175.''' || ''[[Postimees]]'' || [[w:en:Postimees]] || mediji || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''176.''' || [[Johann Voldemar Jannsen]] || [[w:en:Johann Voldemar Jannsen]] || publicist || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''177.''' || [[Friedrich Robert Faehlmann]] || [[w:en:Friedrich Robert Faehlmann]] || naučnik || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''178.''' || [[Friedrich Reinhold Kreutzwald]] || {{nowrap|[[w:en:Friedrich Reinhold Kreutzwald]]}} || pisac || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''179.''' || [[Estonska radnička komuna]] || {{nowrap|[[w:en:Commune of the Working People of Estonia]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''180.''' || [[Jaan Anvelt]] || [[w:en:Jaan Anvelt]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''181.''' || [[Vaps (pokret)]] || [[w:en:Vaps Movement]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''182.''' || {{nowrap|[[Pokušaj državnog udara u Estoniji 1924.]]}} || {{nowrap|[[w:en:1924 Estonian coup d'état attempt]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''183.''' || [[Karl Kark]] || [[w:et:Karl Kark]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''184.''' || [[Suđenje 149-orki]] || [[w:en:Trial of the 149]] || pravo || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''185.''' || [[Doba šutnje]] || [[w:en:Era of Silence]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''186.''' || [[Jaan Tõnisson]] || [[w:en:Jaan Tõnisson]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''187.''' || [[Kaarel Eenpalu]] || [[w:en:Kaarel Eenpalu]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''188.''' || [[Johan Laidoner]] || [[w:en:Johan Laidoner]] || oficir || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''189.''' || ''[[Generalbezirk Estland]]'' || [[w:en:Generalbezirk Estland]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''190.''' || [[Estonska samouprava]] || [[w:en:Estonian Self-Administration]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''191.''' || [[Hjalmar Mäe]] || [[w:en:Hjalmar Mäe]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''192.''' || [[Karl-Siegmund Litzmann]] || [[w:en:Karl-Siegmund Litzmann]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''193.''' || [[Reichskommissariat Ostland|''Reichskommissariat'' Ostland]] || [[w:en:Reichskommissariat Ostland]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''194.''' || [[Ain-Ervin Mere]] || [[w:en:Ain-Ervin Mere]] || oficir || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''195.''' || [[Bijeg podmornice Orzeł|Bijeg podmornice ''Orzeł'']] || [[w:en:Orzeł incident]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''196.''' || [[Ljetni rat]] || [[w:en:Summer War]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''197.''' || {{nowrap|[[Zastava Estonske Sovjetske Socijalističke Republike]]}} || {{nowrap|[[w:en:Flag of the Estonian Soviet Socialist Republic]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''198.''' || {{nowrap|"[[Himna Estonske Sovjetske Socijalističke Republike]]"}} || {{nowrap|[[w:en:Anthem of the Estonian Soviet Socialist Republic]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''199.''' || [[Johannes Vares]] || [[w:en:Johannes Vares]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''200.''' || [[Alar Karis]] || [[w:en:Alar Karis]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''201.''' || [[Kaja Kallas]] || [[w:en:Kaja Kallas]] || političarka || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''202.''' || [[Reli Estonija]] || [[w:en:Rally Estonia]] || sport || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''203.''' || [[Fosforitni rat]] || [[w:en:Phosphorite War]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''204.''' || ''[[Laulupidu]]'' || [[w:en:Estonian Song Festival]] || muzika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''205.''' || || || || <div align="center"></div> |} </div> |} | style="border:1px solid transparent;" | | class="MainPageBG" style="width:50%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top;"| {| id="mp-right" style="width:100%; vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-itn-h2" style="margin:3px; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Poslovi kategorizacije i stilizacije</h2> |- | style="color:#000; padding:2px 5px;" | <div id="mp-itn"> *'''[[:Kategorija:Estonija]]''' :Sve članke u ovoj kategoriji valjalo bi propisno kategorizirati. Nekoliko novih kategorija svakako se može i treba otvoriti, članci koji su u glavnoj kategoriji, a mogu u potkategorije tamo trebaju i biti postavljeni. *'''Šabloni''' :Na sve pripadajuče članke, valjalo bi dodati šablone koji se koriste za te vrste članaka (šablon o gradovima za gradove, političarima za političate, ''etc.'') kako bi se povećala kvaliteta postojećih članaka. </div> |} |} {| id="mp-upper" style="width:100%; margin:4px 0 0 0; background:none; border-spacing: 0px;" | class="MainPageBG" style="width:100%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top; color:#000;" | {| id="mp-left" style="vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-tfa-h2" style="margin:3px; width:100%; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Dodatno, zahtjevi, želje, ...</h2> |- | style="color:#000;" | <div id="mp-tfa" style="padding:2px 5px; width:100%"> Ovdje se mogu unositi sve vrste želja, zahtjeva i zamolbi koje bi bilo koji suradnik imao prema sudionicima na projektu, a vezane su za Estoniju. </div> |} |} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ [[Kategorija:Wikiprojekt države|Estonija]] 8zo6qc1xwcq0is2mh4srsb3k5lcfgu8 41260399 41260339 2022-07-29T11:23:54Z Edgar Allan Poe 29250 wikitext text/x-wiki {| width=75% valign="top" style="background:#0072CE; color: white; border-right-width:2px; border-bottom-width:2px; border: Solid black 1px; text-align: center; font-size: 160%; margin: 0 auto" | Wikiprojekt države - '''Estonija''' |} {| id="mp-upper" style="width: 100%; margin:4px 0 0 0; background:none; border-spacing: 0px;" | class="MainPageBG" style="width:50%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top; color:#000;" | {| id="mp-left" style="vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-tfa-h2" style="margin:3px; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Članci koje treba napisati</h2> |- | style="color:#000;" | <div id="mp-tfa" style="padding:2px 5px"> {|class="wikitable sortable" |- bgcolor=lightblue | <div align="center"><small>'''Broj'''</small></div> || <div align="center">'''Članak'''</div> || <div align="center">Članak na drugom jeziku</div> || <div align="center">Opis</div> || <div align="center">Riješeno </div> |- | '''1.''' || {{nowrap|"[[Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]"}} || {{nowrap|[[w:en:Mu isamaa, mu õnn ja rõõm]]}} || himna || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''2.''' || [[Predsjednik Estonije]] || [[w:en:President of Estonia]] || politika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''3.''' || [[Premijer Estonije]] || [[w:en:Prime Minister of Estonia]] || politika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''4.''' || [[Riigikogu]] || [[w:en:Riigikogu]] || politika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''5.''' || [[Ustav Estonije]] || [[w:en:Constitution of Estonia]] || pravo || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''6.''' || [[Manifest narodā Estonije]] || {{nowrap|[[w:en:Estonian Declaration of Independence]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''7.''' || [[Jüri Ratas]] || [[w:en:Jüri Ratas]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''8.''' || [[Aesti]] || [[w:en:Aesti]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''9.''' || [[Vojvodstvo Estonija (1219–1346)]] || [[w:en:Duchy of Estonia (1219–1346)]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''10.''' || {{nowrap|[[Vojvodstvo Estonija (1561–1721)]]}} || [[w:en:Duchy of Estonia (1561–1721)]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''11.''' || [[Terra Mariana]] || [[w:en:Terra Mariana]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''12.''' || [[Vojvodstvo Livonija]] || [[w:en:Duchy of Livonia]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''13.''' || [[Švedska Livonija]] || [[w:en:Swedish Livonia]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''14.''' || [[Ärkamisaeg]] || [[w:en:Estonian national awakening]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''15.''' || {{nowrap|[[Njemačka okupacija Estonije u Prvom svjetskom ratu]]}} || {{nowrap|[[w:en:German occupation of Estonia during World War I]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''16.''' || [[Estonski rat za nezavisnost]] || [[w:en:Estonian War of Independence]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''17.''' || [[Rusko-estonski sporazum iz Tartua]] || [[w:en:Treaty of Tartu (Russian–Estonian)]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''18.''' || [[Estonska gubernija]] || [[w:en:Governorate of Estonia]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''19.''' || [[Autonomna estonska gubernija]] || [[w:en:Autonomous Governorate of Estonia]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''20.''' || [[Carl Robert Jakobson]] || [[w:en:Carl Robert Jakobson]] || pisac || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''21.''' || [[Estonska marka]] || [[w:en:Estonian mark]] || valuta || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''22.''' || [[Marie Under]] || [[w:en:Marie Under]] || spisateljica || <div align="center"></div> |- | '''23.''' || ''[[Kalevipoeg]]'' || [[w:en:Kalevipoeg]] || književnost || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''24.''' || [[Konstantin Päts]] || [[w:en:Konstantin Päts]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''25.''' || [[Edgar Savisaar]] || [[w:en:Edgar Savisaar]] || političar || <div align="center"></div> |- | '''26.''' || [[Estonska vlada u egzilu]] || [[w:en:Estonian government-in-exile]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''27.''' || [[Jüri Uluots]] || [[w:en:Jüri Uluots]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''28.''' || {{nowrap|[[Njemačka okupacija Estonije u Drugom svjetskom ratu]]}} || {{nowrap|[[w:en:German occupation of Estonia during World War II]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''29.''' || [[Deklaracija suvereniteta Estonske SSR]] || [[w:en:Estonian Sovereignty Declaration]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''30.''' || [[Raspjevana revolucija]] || [[w:en:Singing Revolution]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''31.''' || [[Johannes Käbin]] || [[w:en:Johannes Käbin]] || političar || <div align="center"></div> |- | '''32.''' || [[Komunistička partija Estonije]] || [[w:en:Communist Party of Estonia]] || politika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''33.''' || [[Anton Hansen Tammsaare]] || [[w:en:Anton Hansen Tammsaare]] || pisac || <div align="center"></div> |- | '''34.''' || [[Paul Keres]] || [[w:en:Paul Keres]] || šahist || <div align="center"></div> |- | '''35.''' || [[Kristjan Raud]] || [[w:en:Kristjan Raud]] || slikar || <div align="center"></div> |- | '''36.''' || [[Arvo Pärt]] || [[w:en:Arvo Pärt]] || kompozitor || <div align="center"></div> |- | '''37.''' || [[Baltička antanta]] || [[w:en:Baltic Entente]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''38.''' || [[Fudbalska ili nogometna reprezentacija Estonije]] || [[w:en:Estonia national football team]] || sport || <div align="center"></div> |- | '''39.''' || [[Rukometna reprezentacija Estonije]] || [[w:en:Estonia national handball team]] || sport || <div align="center"></div> |- | '''40.''' || [[Košarkaška reprezentacija Estonije]] || [[w:en:Estonia national basketball team]] || sport || <div align="center"></div> |- | '''41.''' || [[Andres Oper]] || [[w:en:Andres Oper]] || sportaš || <div align="center"></div> |- | '''42.''' || [[Martin Reim]] || [[w:en:Martin Reim]] || sportaš || <div align="center"></div> |- | '''43.''' || [[Dvorac Toompea]] || [[w:en:Toompea Castle]] || arhitektura || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''44.''' || [[Zamak Kuressaare]] || [[w:en:Kuressaare Castle]] || arhitektura || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''45.''' || [[Vanalinn]] || [[w:en:Vanalinn]] || arhitektura || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''46.''' || [[Hiiumaa]] || [[w:en:Hiiumaa]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''47.''' || [[Muhu]] || [[w:en:Muhu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''48.''' || [[Suur Munamägi]] || [[w:en:Suur Munamägi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''49.''' || [[Čudsko-pskovsko jezero]] || [[w:en:Lake Peipus]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''50.''' || [[Kohtla-Järve]] || [[w:en:Kohtla-Järve]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |} </div> |} | style="border:1px solid transparent;" | | class="MainPageBG" style="width:50%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top;"| {| id="mp-right" style="width:100%; vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-itn-h2" style="margin:3px; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Članci koje treba nadopuniti</h2> |- | style="color:#000; padding:2px 5px;" | <div id="mp-itn"> * <s>'''[[Estonija]]''' :Glavni članak, kojeg bi valjalo stilski dotjerati i upotpuniti neke podatke</s> <s> * '''[[Estonski jezik]]''' :Nadopuniti, srediti šablon * '''[[Tallinn]]''' :Nadopuniti, ubaciti šablon, ažurirati </s> </div> |} |} {| id="mp-upper" style="width: 100%; margin:4px 0 0 0; background:none; border-spacing: 0px;" | class="MainPageBG" style="width:50%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top; color:#000;" | {| id="mp-left" style="vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-tfa-h2" style="margin:3px; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Dodatni članci</h2> |- | style="color:#000;" | <div id="mp-tfa" style="padding:2px 5px"> Ovdje će se unositi oni članci koji nisu na popisu iznad, a napisani su u sklopu sređivanja članaka o Estoniji. Svaki suradnik koji napiše ili zna da je takav članak napisan može u tablicu dodati podatke. {|class="wikitable sortable" |- bgcolor=lightblue | <div align="center"><small>'''Broj'''</small></div> || <div align="center">'''Članak'''</div> || <div align="center">Članak na drugom jeziku</div> || <div align="center">Opis</div> || <div align="center">Riješeno </div> |- | '''1.''' || [[Riigihoidja]] || [[w:en:President-Regent]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''2.''' || [[Eurosong 2002.]] || {{nowrap|[[w:en:Eurovision Song Contest 2002]]}} || muzika || <div align="center"></div> |- | '''3.''' || [[Tanel Padar]] || [[w:en:Tanel Padar]] || muzičar || <div align="center"></div> |- | '''4.''' || [[Dave Benton]] || [[w:en:Dave Benton]] || muzičar || <div align="center"></div> |- | '''5.''' || [[Soul Militia]] || [[w:en:Soul Militia]] || muzičari || <div align="center"></div> |- | '''6.''' || {{nowrap|[[Valaste (vodopad)]]}} || [[w:en:Valaste Waterfall]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''7.''' || [[Okruzi Estonije]] || {{nowrap|[[w:en:Counties of Estonia]]}} || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''8.''' || [[Pärnu (okrug)]] || [[w:en:Pärnu County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''9.''' || [[Harju]] || [[w:en:Harju County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''10.''' || [[Tartu (okrug)]] || [[w:en:Tartu County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''11.''' || [[Ida-Viru]] || [[w:en:Ida-Viru County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''12.''' || [[Jõhvi‎]] || [[w:en:Jõhvi‎]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''13.''' || [[Jõgeva (okrug)]] || [[w:en:Jõgeva County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''14.''' || [[Jõgeva]] || [[w:en:Jõgeva]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''15.''' || [[Pedja]] || [[w:en:Pedja River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''16.''' || [[Emajõgi‎]] || [[w:en:Emajõgi‎]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''17.''' || [[Lääne-Viru]] || [[w:en:Lääne-Viru County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''18.''' || [[Võrtsjärv]] || [[w:en:Võrtsjärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''19.''' || [[Viljandi (okrug)]] || [[w:en:Viljandi County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''20.''' || [[Viljandi]] || [[w:en:Viljandi]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''21.''' || [[Viljandsko jezero]] || [[w:en:Lake Viljandi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''22.''' || [[Saare]] || [[w:en:Saare County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''23.''' || [[Hiiu]] || [[w:en:Hiiu County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''24.''' || [[Kärdla]] || [[w:en:Kärdla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''25.''' || [[Vormsi]] || [[w:en:Vormsi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''26.''' || [[Lääne]] || [[w:en:Lääne County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''27.''' || [[Haapsalu]] || [[w:en:Haapsalu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''28.''' || [[Rapla (okrug)‎]] || [[w:en:Rapla County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''29.''' || [[Rapla]] || [[w:en:Rapla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''30.''' || {{nowrap|[[Zapadnoestonski arhipelag]]}} || {{nowrap|[[w:en:West Estonian archipelago]]}} || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''31.''' || [[Vigala]] || [[w:en:Vigala (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''32.''' || [[Võru (okrug)]] || [[w:en:Võru County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''33.''' || [[Võru]] || [[w:en:Võru]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''34.''' || [[Järva]] || [[w:en:Järva County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''35.''' || [[Tamula]] || [[w:en:Tamula]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''36.''' || [[Viirelaid]] || [[w:en:Viirelaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''37.''' || [[Kasari (rijeka)]] || [[w:en:Kasari (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''38.''' || [[Kesselaid]] || [[w:en:Kesselaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''39.''' || [[Paide]] || [[w:en:Paide]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''40.''' || [[Valga (okrug)]] || [[w:en:Valga County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''41.''' || [[Valga, Estonija]] || [[w:en:Valga, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''42.''' || [[Võilaid]] || [[w:en:Võilaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''43.''' || [[Muhu (parohija)]] || [[w:en:Muhu Parish]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''44.''' || [[Pedeli]] || [[w:en:Pedeli]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''45.''' || [[Suurlaid]] || [[w:en:Suurlaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''46.''' || [[Põlva (okrug)]] || [[w:en:Põlva County]] || administracija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''47.''' || [[Rakvere]] || [[w:en:Rakvere]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''48.''' || [[Soolikaoja]] || [[w:et:Soolikaoja]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''49.''' || [[Põlva]] || [[w:en:Põlva]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''50.''' || [[Orajõgi]] || [[w:en:Orajõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''51.''' || [[Väike Emajõgi]] || [[w:en:Väike Emajõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''52.''' || [[Pühajärv]] || [[w:en:Pühajärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''53.''' || [[Abruka]] || [[w:en:Abruka]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''54.''' || [[Püssi]] || [[w:en:Püssi]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''55.''' || [[Kassari]] || [[w:en:Kassari]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''56.''' || [[Purtse]] || [[w:en:Purtse (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''57.''' || [[Kohtla]] || [[w:et:Kohtla jõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''58.''' || [[Kiviõli]]|| [[w:en:Kiviõli]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''59.''' || [[Vilsandi]] || [[w:en:Vilsandi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''60.''' || [[Kõinastu]] || [[w:en:Kõinastu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''61.''' || [[Väinameri]] || [[w:en:Väinameri]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''62.''' || [[Sillamäe]] || [[w:en:Sillamäe]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''63.''' || [[Vohilaid]] || [[w:en:Vohilaid]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''64.''' || [[Zaljev Matsalu]] || [[w:en:Matsalu Bay]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''65.''' || [[Sõtke]] || [[w:en:Sõtke (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''66.''' || [[Rannamõisa (rijeka)]] || [[w:et:Rannamõisa jõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''67.''' || [[Maardu]] || [[w:en:Maardu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''68.''' || [[Tamsalu]] || [[w:en:Tamsalu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''69.''' || [[Põltsamaa]] || [[w:en:Põltsamaa]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''70.''' || [[Põltsamaa (rijeka)]] || [[w:en:Põltsamaa (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''71.''' || [[Pühajõgi]] || [[w:en:Pühajõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''72.''' || [[Orissaare]] || [[w:en:Orissaare]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''73.''' || [[Elva, Estonija]] || [[w:en:Elva, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''74.''' || [[Elva (rijeka)]] || [[w:en:Elva (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''75.''' || [[Selja]] || [[w:en:Selja River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''76.''' || [[Toila]] || [[w:en:Toila]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''77.''' || [[Otepää]] || [[w:en:Otepää]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''78.''' || [[Hulja (grad)]] || [[w:en:Hulja]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''79.''' || [[Karepa]] || [[w:en:Karepa]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''80.''' || [[Otepää Valgjärv]] || [[w:en:Otepää Valgjärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''81.''' || [[Paldiski]] || [[w:en:Paldiski]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''82.''' || [[Pakri (poluotok)]] || [[w:en:Pakri Peninsula]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''83.''' || [[Paldiski zaljev]] || [[w:et:Paldiski laht]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''84.''' || [[Pakri]] || [[w:en:Pakri Islands]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''85.''' || [[Ugaunija]] || [[w:en:Ugandi County]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''86.''' || [[Keila, Estonija]] || [[w:en:Keila]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''87.''' || [[Keila (rijeka)]] || [[w:en:Keila (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''88.''' || [[Vasalemma]] || [[w:en:Vasalemma River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''89.''' || [[Saue]] || [[w:en:Saue]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''90.''' || [[Kohila]] || [[w:en:Kohila]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''91.''' || [[Kiisa]] || [[w:en:Kiisa]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''92.''' || [[Lohusalu (poluotok)]] || [[w:et:Lohusalu poolsaar]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''93.''' || [[Kloogaranna]] || [[w:en:Kloogaranna]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''94.''' || [[Lahepere (zaljev)]] || [[w:en:Lahepere laht]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''95.''' || [[Prirodni rezervat Pakri]] || [[w:et:Pakri hoiuala]] || ekologija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''96.''' || [[Tapa, Estonija]] || [[w:en:Tapa, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''97.''' || [[Valgejõgi‎]] || [[w:en:Valgejõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''98.''' || [[Loksa]] || [[w:en:Loksa]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''99.''' || [[Hara (zaljev)]] || [[w:en:Hara Bay]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''100.''' || [[Porkuni]] || [[w:en:Lake Porkuni]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''101.''' || [[Pärispea (poluotok)]] || [[w:en:Pärispea peninsula]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''102.''' || [[Nacionalni park Lahemaa]] || [[w:en:Lahemaa National Park]] || ekologija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''103.''' || [[Väike-Maarja]] || [[w:en:Väike-Maarja]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''104.''' || [[Lohusalu (zaljev)]] || [[w:et:Lohusalu laht]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''105.''' || [[Vääna (rijeka)]] || [[w:en:Vääna (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''106.''' || [[Laulasmaa]] || [[w:en:Laulasmaa]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''107.''' || [[Tjesnac Irbe]] || [[w:en:Irbe Strait]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''108.''' || [[Türi]] || [[w:en:Türi]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''109.''' || [[Laagri]] || [[w:en:Laagri]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''110.''' || [[Pääsküla]] || [[w:en:Pääsküla River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''111.''' || [[Kunda (rijeka)]] || [[w:en:Kunda (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''112.''' || [[Kunda]] || [[w:en:Kunda, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''113.''' || [[Livonsko bratstvo mača]] || {{nowrap|[[w:en:Livonian Brothers of the Sword]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''114.''' || [[Märjamaa]] || [[w:en:Märjamaa]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''115.''' || [[Rummu]] || [[w:en:Rummu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''116.''' || [[Tõrva]] || [[w:en:Tõrva]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''117.''' || [[Õhne]] || [[w:en:Õhne]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''118.''' || [[Veisjärv]] || [[w:en:Veisjärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''119.''' || [[Kehra]] || [[w:en:Kehra]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''120.''' || [[Jägala]] || [[w:en:Jägala (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''121.''' || [[Karijärv (jezero)]] || [[w:en:Karijärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''122.''' || [[Keeri (jezero)]] || [[w:en:Lake Keeri]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''123.''' || [[Pirita (rijeka)]] || [[w:en:Pirita (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''124.''' || [[Pandivere (visoravan)]] || [[w:en:Pandivere Upland]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''125.''' || [[Ülemiste]] || [[w:en:Lake Ülemiste]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''126.''' || [[Ruhnu]] || [[w:en:Ruhnu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''127.''' || [[Vaskjala]] || [[w:en:Vaskjala Reservoir]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''128.''' || [[Paunküla]] || [[w:en:Paunküla Reservoir]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''129.''' || [[Võhma]] || [[w:en:Võhma]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''130.''' || [[Räpina (jezero)]] || [[w:en:Räpina paisjärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''131.''' || [[Kallaste]] || [[w:en:Kallaste]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''132.''' || [[Räpina]] || [[w:en:Räpina]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''133.''' || [[Võhandu]] || [[w:en:Võhandu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''134.''' || [[Antsla]] || [[w:en:Antsla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''135.''' || [[Sindi, Estonija]] || [[w:en:Sindi, Estonia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''136.''' || [[Jõksi]] || [[w:en:Jõksi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''137.''' || [[Otepää (visoravan)]] || [[w:en:Otepää Upland]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''138.''' || [[Lihula]] || [[w:en:Lihula]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''139.''' || [[Vagula]] || [[w:en:Lake Vagula]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''140.''' || [[Kariste (jezero)]] || [[w:et:Kariste järv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''141.''' || [[Abja-Paluoja]] || [[w:en:Abja-Paluoja]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''142.''' || [[Halliste]] || [[w:en:Halliste (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''143.''' || [[Navesti (rijeka)]] || [[w:en:Navesti (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''144.''' || [[Karksi-Nuia]] || [[w:en:Karksi-Nuia]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''145.''' || [[Tarbja (jezero)]] || [[w:et:Tarbja järv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''146.''' || [[Biskupija Ösel-Wiek]] || [[w:en:Bishopric of Ösel–Wiek]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''147.''' || [[Humalaste]] || [[w:et:Humalaste jõgi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''148.''' || [[Kilingi-Nõmme]] || [[w:en:Kilingi-Nõmme]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''149.''' || [[Sakala (visoravan)]] || [[w:en:Sakala Upland]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''150.''' || [[Reiu]] || [[w:en:Reiu]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''151.''' || [[Mõisaküla]] || [[w:en:Mõisaküla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''152.''' || [[Suure-Jaani]] || [[w:en:Suure-Jaani]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''153.''' || [[Sonda, Estonija]] || [[w:en:Sonda, Estonia]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''154.''' || [[Kõrvemaa]] || [[w:en:Kõrvemaa]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''155.''' || [[Narva-Jõesuu]] || [[w:en:Narva-Jõesuu]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''156.''' || [[Paikuse]] || [[w:en:Paikuse]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''157.''' || [[Mustvee (rijeka)]] || [[w:en:Mustvee River]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''158.''' || [[Mustvee]] || [[w:en:Mustvee]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''159.''' || [[Haanja (visoravan)]] || [[w:en:Haanja Upland]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''160.''' || [[Baltička željeznica]] || [[w:et:Balti raudtee]] || promet || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''161.''' || [[Emumägi]] || [[w:en:Emumägi]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''162.''' || [[Kanepi]] || [[w:en:Kanepi]] || naselje || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''163.''' || [[Erastvere]] || [[w:en:Lake Erastvere]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''164.''' || [[Ahja]] || [[w:en:Ahja (river)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''165.''' || {{nowrap|[[Sovjetska Republika Naissaar]]}} || {{nowrap|[[w:et:Naissaare Nõukogude Vabariik]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''166.''' || [[Naissaar]] || [[w:en:Naissaar]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''167.''' || [[Nootamaa]] || [[w:en:Nootamaa]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''168.''' || [[Tagamõisa (poluotok)]] || [[w:et:Tagamõisa poolsaar]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''169.''' || [[Nacionalni park Vilsandi]] || [[w:en:Vilsandi National Park]] || ekologija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''170.''' || [[Kärla]] || [[w:en:Kärla]] || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''171.''' || [[Karujärv]] || [[w:en:Karujärv]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''172.''' || [[Nasva (Saare)]] || {{nowrap|[[w:en:Nasva, Saare County]]}} || grad || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''173.''' || [[Nasva (rijeka)]] || [[w:en:Nasva (stream)]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''174.''' || [[Mullutu-Suurlaht]] || [[Mullutu-Suurlaht]] || geografija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''175.''' || ''[[Postimees]]'' || [[w:en:Postimees]] || mediji || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''176.''' || [[Johann Voldemar Jannsen]] || [[w:en:Johann Voldemar Jannsen]] || publicist || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''177.''' || [[Friedrich Robert Faehlmann]] || [[w:en:Friedrich Robert Faehlmann]] || naučnik || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''178.''' || [[Friedrich Reinhold Kreutzwald]] || {{nowrap|[[w:en:Friedrich Reinhold Kreutzwald]]}} || pisac || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''179.''' || [[Estonska radnička komuna]] || {{nowrap|[[w:en:Commune of the Working People of Estonia]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''180.''' || [[Jaan Anvelt]] || [[w:en:Jaan Anvelt]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''181.''' || [[Vaps (pokret)]] || [[w:en:Vaps Movement]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''182.''' || {{nowrap|[[Pokušaj državnog udara u Estoniji 1924.]]}} || {{nowrap|[[w:en:1924 Estonian coup d'état attempt]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''183.''' || [[Karl Kark]] || [[w:et:Karl Kark]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''184.''' || [[Suđenje 149-orki]] || [[w:en:Trial of the 149]] || pravo || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''185.''' || [[Doba šutnje]] || [[w:en:Era of Silence]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''186.''' || [[Jaan Tõnisson]] || [[w:en:Jaan Tõnisson]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''187.''' || [[Kaarel Eenpalu]] || [[w:en:Kaarel Eenpalu]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''188.''' || [[Johan Laidoner]] || [[w:en:Johan Laidoner]] || oficir || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''189.''' || ''[[Generalbezirk Estland]]'' || [[w:en:Generalbezirk Estland]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''190.''' || [[Estonska samouprava]] || [[w:en:Estonian Self-Administration]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''191.''' || [[Hjalmar Mäe]] || [[w:en:Hjalmar Mäe]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''192.''' || [[Karl-Siegmund Litzmann]] || [[w:en:Karl-Siegmund Litzmann]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''193.''' || [[Reichskommissariat Ostland|''Reichskommissariat'' Ostland]] || [[w:en:Reichskommissariat Ostland]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''194.''' || [[Ain-Ervin Mere]] || [[w:en:Ain-Ervin Mere]] || oficir || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''195.''' || [[Bijeg podmornice Orzeł|Bijeg podmornice ''Orzeł'']] || [[w:en:Orzeł incident]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''196.''' || [[Ljetni rat]] || [[w:en:Summer War]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''197.''' || {{nowrap|[[Zastava Estonske Sovjetske Socijalističke Republike]]}} || {{nowrap|[[w:en:Flag of the Estonian Soviet Socialist Republic]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''198.''' || {{nowrap|"[[Himna Estonske Sovjetske Socijalističke Republike]]"}} || {{nowrap|[[w:en:Anthem of the Estonian Soviet Socialist Republic]]}} || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''199.''' || [[Johannes Vares]] || [[w:en:Johannes Vares]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''200.''' || [[Alar Karis]] || [[w:en:Alar Karis]] || političar || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''201.''' || [[Kaja Kallas]] || [[w:en:Kaja Kallas]] || političarka || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''202.''' || [[Reli Estonija]] || [[w:en:Rally Estonia]] || sport || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''203.''' || [[Fosforitni rat]] || [[w:en:Phosphorite War]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''204.''' || ''[[Laulupidu]]'' || [[w:en:Estonian Song Festival]] || muzika || <div align="center">{{za}}</div> |- | '''205.''' || [[Pismo četrdesetorice]] || [[w:en:Letter of 40 intellectuals]] || historija || <div align="center">{{za}}</div> |} </div> |} | style="border:1px solid transparent;" | | class="MainPageBG" style="width:50%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top;"| {| id="mp-right" style="width:100%; vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-itn-h2" style="margin:3px; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Poslovi kategorizacije i stilizacije</h2> |- | style="color:#000; padding:2px 5px;" | <div id="mp-itn"> *'''[[:Kategorija:Estonija]]''' :Sve članke u ovoj kategoriji valjalo bi propisno kategorizirati. Nekoliko novih kategorija svakako se može i treba otvoriti, članci koji su u glavnoj kategoriji, a mogu u potkategorije tamo trebaju i biti postavljeni. *'''Šabloni''' :Na sve pripadajuče članke, valjalo bi dodati šablone koji se koriste za te vrste članaka (šablon o gradovima za gradove, političarima za političate, ''etc.'') kako bi se povećala kvaliteta postojećih članaka. </div> |} |} {| id="mp-upper" style="width:100%; margin:4px 0 0 0; background:none; border-spacing: 0px;" | class="MainPageBG" style="width:100%; border:1px solid black; background:white; vertical-align:top; color:#000;" | {| id="mp-left" style="vertical-align:top; background:white;" ! style="padding:2px;" | <h2 id="mp-tfa-h2" style="margin:3px; width:100%; background:#0072CE; font-size:120%; font-weight:bold; border:1px solid black; text-align:left; color:white; padding:0.2em 0.4em;">[[File:Coat of arms of Estonia.svg|20px]] Dodatno, zahtjevi, želje, ...</h2> |- | style="color:#000;" | <div id="mp-tfa" style="padding:2px 5px; width:100%"> Ovdje se mogu unositi sve vrste želja, zahtjeva i zamolbi koje bi bilo koji suradnik imao prema sudionicima na projektu, a vezane su za Estoniju. </div> |} |} __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ [[Kategorija:Wikiprojekt države|Estonija]] 53stz32kqjsdy94ca64olsak2v7vy88 Korisnik:Inokosni organ 2 4665760 41260392 41260280 2022-07-29T10:06:55Z Inokosni organ 160059 /* Geografija i ostalo */ wikitext text/x-wiki Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki <del>357 (tj. 0,07%)</del> 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]]. <br/> 11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. <br/> ==Rabota== <small> * ''[[Zapadno-istočni Divan]]'' * [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]] * [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]] * [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}} * [[Smederevo|Semendire]] * [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]] * [[Giacomo Leopardi]] {{za}} * [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]] * [[Turski jezik]] * [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] </small> ==Turska književnost== <small> * '''[[Turska književnost]]''' * <nowiki>[[Kategorija:Turska književnost]]</nowiki> * <nowiki>[[Kategorija:Turski pisci]]</nowiki> * <nowiki>[[Kategorija:Turski pjesnici]]</nowiki> * [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]] ::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] * [[Religija]] : [[Sufizam]] * <nowiki>[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]</nowiki> </small> ___________________________________ <small> * [[Lütfi Paşa]] * [[Aşık Çelebi]] * [[Mehmet Fuad Köprülü]] * [[Mehmet Köprülü]] * [[Junus-paša]] * [[Safija Sultanija]] </small> ___________________________________ <small> * sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774) * sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807) * sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640) * sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) * sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617) * sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566) * sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520) * sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512) </small> ___________________________________ ==Turska književnost (nastavak)== <small> * [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}} * [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}} * [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}} * [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.) * proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]] * ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije) * '''[[Rumi]]''' * [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271) * '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}} * [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333) * [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}} * [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417) * [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466) * [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484) * [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}} * [[Ahmed Paşa]] (1426-1497) * [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474) * [[Ališer Navoj]] (1441-1501) * [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}} * [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}} * ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati) * [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica) * [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512) * [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće) * [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica) * [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]] * [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...) * [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}} * [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...) * [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}} * [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509) * [[Lütfi Paşa]] (1488-1564) * '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) * [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582) * [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) * [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela) * [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti) * [[Ali Çelebi]] (1510-1572) * [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515) * '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572) * '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600) * [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600) * [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590) * [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556) * [[Nefi]] (1572-1636) {{za}} * [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti) * '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}} * [[Katip Çelebi]] (1609-1657) * [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716) * [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717) * [[Neşati]] (+1674) * [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732) * [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}} * [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725) * [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora) * [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) * ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'') * ''[[Nasredin hodža]]'' * ''[[Keloğlan]]'' {{za}} * [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]]) * [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780) * [[Aziz Efendi]] (1749-1798) * '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori) * [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870) * [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895) * [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871) * [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) * [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman * [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora) * [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913) * [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925) * [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945) * [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933) * [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920) * [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966) * [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954) * [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913) * [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}} * [[Ziya Gökalp]] (1876-1924) * [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964) * [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956) * [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973) * [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963) * [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965) * [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956) * '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}} * [[Peyami Safa]] (1899–1961) * [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971) * [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]] * '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963) * [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962) * '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954) * [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}} * [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973) * '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970) * [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008) * ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002) * '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915) * [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989) * [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005) * '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015) * [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999) * [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020) * [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}} * [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak) * [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}} * [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}} * [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952) * [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta) * [[Murathan Mungan]] (1955) * [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977) * [[Irfan Orga]] (1908-1970) * [[Latife Tekin]] (1957) * [[Ayşe Sarısayın]] (1957) * [[Hasan Ali Toptaş]] (1958) * [[Fethiye Cetin]] (1950) * [[Zülfü Livaneli]] (1946) * [[İhsan Oktay Anar]] (1960) * [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...) * [[Mehmet Murat İldan]] (1965) * [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...) * [[Murat Uyurkulak]] (1972) * [[Çiler İlhan]] (1972) * [[Birgül Oğuz]] (1981) * [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}} * [[Burhan Sönmez]] (1965) </small> ==Osmanska povijest== <small> * [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | * [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...) * <nowiki>[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]</nowiki> * [[Hronologija Osmanskog carstva]] | * [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | * [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | * [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | * [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | * [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | <br/> <br/> [[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | <br/> [[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | <br/> [[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | <br/> [[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | <br/> [[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]] </small> ==Geografija i ostalo== <small> [[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].<br/> [[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')<br/> [[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | <br/> [[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | <br/> [[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| [[Zelena grobnica]] | <br/> '''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}} </small> ==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:== <small> '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | <br/> [[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | <br/> '''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | <br/> [[Adnan Menderes]] | [[Celâl Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | <br/> [[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | </small> ==[[Stil]]== <small> [[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] | </small> == Šablon:Turska književnost == Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : <br/> {{Navbox | basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}} | name = Turska književnost | title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]] | image = <!-- [[Datoteka:*]] --> | bodyclass = hlist | state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> | group1 = Turkijsko doba | list1 = * [[Mahmud al-Kašgari]] * [[Jusuf Has Hadžib]] * ''[[Kutadgu Bilig]]'' * ''[[Dede Korkut]]'' |group2 = Osmanska književnost |list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap | group1 = Rano–osmansko doba | list1 = * [[Šeik Edebali]] * [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] * [[Darir]] * [[Ibn Arabi]] * ''[[Osmanov san]]'' * [[Rumi]] * [[Sultan Valad]] * [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] * [[Yunus Emre]] | group2 = Zlatno doba | list2 = * [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]] * [[Sultan Cem]] * [[Nešri]] * [[Kemalpaşazade]] * [[Priştineli Mesihi|Mesihi]] * [[Suzi Çelebi]] * [[Guvahi|Güvahî]] * [[Revani]] * [[Hayâlî]] * [[Zati]] * [[Mihri Hatun]] | group3 = Suton | list3 = * [[Nefi]] * [[Abdullah Bosnevi]] * [[Evliya Çelebi]] * [[Seyyid Vehbi]] * [[Mehmed Raşid]] * [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]] | group4 = Opadanje | list4 = * [[Ibrahim Muteferika]] * [[Şeyh Galip]] * [[Sami Frashëri]] * [[Namık Kemal]] }} | group3 = Republikansko doba | list3 = * [[Selma Rıza]] * [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]] * [[Sabahattin Ali]] * [[Bilge Karasu]] * [[Yılmaz Güney]] * [[Füruzan]] * [[Mehmet Eroğlu]] * [[Orhan Pamuk]] * [[Elif Şafak]] * [[Duran Çetin]] * [[Sine Ergün]] * [[Seyhan Kurt]] }}<noinclude> [[Kategorija:Književni šabloni]] <noinclude> ==Alati== {| class="wikitable" |- style="background:*ccf;" |- | <small> * <nowiki>[[Kategorija:Filozofski romani]]</nowiki> * <nowiki>[[Kategorija:Šabloni po strukama]]</nowiki> * <nowiki>[[Kategorija:Jezični šabloni]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]</nowiki> <nowiki>{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} </ref></nowiki><br/> <nowiki>{{cite book|last= |first= |year= |title= |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}</nowiki><br/> <nowiki><ref name="abc"></nowiki><br/> <nowiki><ref name="abc"/></nowiki><br/> </small> |} * [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons] == Nagrade == {| style="float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em" |- |{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}} | <gallery>Image:Wiki_medal.jpg|<center>'''Wiki medalja'''</br>Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]</center></gallery> |{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}} |} {{clear}} <div style="float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9"> {{Currentdate}} Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''<div id="articlecount" style="font-size:85%;">[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]</div> </div>''' ==<big>'''''Reference'''''</big> (pa da!)== * [[Izvori]] {{reflist}} == Vanjske veze == * [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod] как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P [[Kategorija:User sh]] li4zac24145ryj6se444ftpb1aura1g 41260393 41260392 2022-07-29T10:07:58Z Inokosni organ 160059 /* Politika i povijest 19. i 20. stoljeća: */ wikitext text/x-wiki Pozdrav svima! Dobrodošli u ured vašeg Inokosnog organa. Pridružio sam se [[Srpskohrvatska Wikipedia|Srpskohrvatskoj Wikipediji]] kada je točno imala 454.760 članaka na [[Srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]] od kojih su neki <del>357 (tj. 0,07%)</del> 369 (0,08%) [[Wikipedia:Izabrani članci|izabrani]]. <br/> 11.05.2022: 390 izabranih; ukupno 456.578 članaka na srpskohrvatskoj Wikipediji. <br/> ==Rabota== <small> * ''[[Zapadno-istočni Divan]]'' * [[Johann Wolfgang von Goethe|Jovan Vukohod Gothe]] iz [[Frankfurt am Main|Frankonovurda]] * [[Honoré de Balzac|Honorije Balsakić]] * [[Kraljevina Ugarska (1000–1526)|Hungarorum Regnum]] {{za}} * [[Smederevo|Semendire]] * [[Lista turcizama u srpskohrvatskom jeziku]] {{za}} i [[Turcizam]] * [[Giacomo Leopardi]] {{za}} * [[Vuk Stefanović Karadžić|Wolf Stefanssohn Karatschitz]] * [[Turski jezik]] * [[Hronologija Osmanskog carstva|Vremeplov Osmanskog carstva]] | [[Osmansko Carstvo]] | [[Istorija Osmanskog carstva]] </small> ==Turska književnost== <small> * '''[[Turska književnost]]''' * <nowiki>[[Kategorija:Turska književnost]]</nowiki> * <nowiki>[[Kategorija:Turski pisci]]</nowiki> * <nowiki>[[Kategorija:Turski pjesnici]]</nowiki> * [[Arapska poezija]] ; [[Perzijska književnost]] ;[[Arapska književnost]] ; [[Kuran]] ::: [[Muhamed Šemsudin Hafiz|Hafiz]] | [[Firdusi]] (''[[Šahname]]'') | [[Sanai]] (''Hakim Abul-Madžd Madždud ibn Adam Sanai Gaznavi'') | [[Atar Nišapuri]] | [[Sadi]] (''[[Bostan (Sadi)|Bostan]]'', ''[[Golestan (Sadi)|Golestan]]'') | [[Nezami Gandžavi]] | [[Omar Hajjam]] | [[Abu Said]] (1350-1335) | [[Baba Taher]] | [[Baba Afzal]] (''Afdal al-Din Kashani'') | [[Al-Mutanabi]] | [[Imrul Kajs]] | [[Adi Ibn Zayd]] | [[Al-Hansa]] | [[Samaval ibn Adiya]] (''Samaw al ibn Adiya'') | [[Ibn Batuta]] | [[Al-Džahiz]] | [[Al-Tabari]] | [[Rabija od Basre]] | [[al-Hariri]] | [[Al-Gazali]] | [[Ibn Quzman]] | [[Jakut al-Hamavi]] | [[Ibn Khallikan]] | [[Halil Džubran]] | [[Rudaki]] | [[Farohi]] | [[Ibn Rušd]] | [[Ibn Sina]] * [[Religija]] : [[Sufizam]] * <nowiki>[[Kategorija:Mitološki arhetipovi]]</nowiki> </small> ___________________________________ <small> * [[Lütfi Paşa]] * [[Aşık Çelebi]] * [[Mehmet Fuad Köprülü]] * [[Mehmet Köprülü]] * [[Junus-paša]] * [[Safija Sultanija]] </small> ___________________________________ <small> * sultan [[Mustafa III]] (1717–1774, vlad. 1757–21. i januar 1774) * sultan [[Selim III]] (1761–1808, vlad. 1789–1807) * sultan [[Murat IV]] (1612–1640, vlad. 1623–1640) * sultan [[Osman II]] (1604–1622, vlad. 1618–1622) * sultan [[Ahmed I]] (1590–1617, vlad. 1603–1617) * sultan [[Sulejman I]] (1494–1566, vlad. 1520–1566) * sultan [[Selim I]] (1470–1520, vlad. 1512–1520) * sultan [[Bajazid II]] (1447–1512, vlad. 1481–1512) </small> ___________________________________ ==Turska književnost (nastavak)== <small> * [[Mahmud al-Kašgari]] (1008-1105) {{tick|13}} * [[Jusuf Has Hadžib]] (+1085?) {{tick|13}} : ''[[Kutadgu Bilig]]'' (1069/70.) {{tick|13}} * [[Šeik Edebali]] (1206–1326) {{za}} {{tick|13}} * [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] (1351–1422) {{za}} (nedostaje izvora ; slika turbeta ; A. Bom.) * proširenje : [[Darir]] (14. stolj.) {{za}} {{tick|13}}, [[Ebul Hasan Bekri]], [[Ibn Arabi]] * ''[[Osmanov san]]'' (''Osman Gazi'nin rüyası'') {{za}} (malo preciznije u izvorima ; kategorije) * '''[[Rumi]]''' * [[Hacı Bektaş-ı Veli]] (1209-1271) * '''[[Sultan Valad]]''' (1226-1312) {{za}} * [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] (1272-1333) * [[Yunus Emre]] (1238-1321) {{za}} {{tick|13}} * [[Imadadin Nasimi|Imādud-Dīn Nasīmī]] (1369-1417) * [[Ahmed Bican Yazıcıoğlu]] (?–1466) * [[Aşıkpaşazade|Âşıkpaşazâde]] (oko 1400–1484) * [[Mahmud Paša Abogović|Adni]] (1420-1474) {{tick|13}} * [[Ahmed Paşa]] (1426-1497) * [[Zeynep Hatun]] (1430?-1474) * [[Ališer Navoj]] (1441-1501) * [[Sultan Cem]] (1459-1495) {{tick|13}} * [[Suzi Çelebi]] (oko 1455-1524) {{za}} * ''[[Dede Korkut]]'' {{za}} (dodati) * [[Nešri]] (oko 1450-1520) (klica) * [[Uzun Firdevsi]] (1453-1512) * [[Latifi|Latîfî]] (16. stoljeće) * [[Guvahi|Güvahî]] (um. 1526) {{za}} (klica) * [[Afitabi]], [[Makami]], [[Munirî]] * [[Kemalpaşazade]] (1469-1534) {{za}} (puno toga nedostaje...) * [[Priştineli Mesihi]] (1470-1512) {{za}} {{tick|13}} * [[Zati]] (1471-1546) {{za}} (nedostaje izvora...) * [[Revani]] (1475-1524) {{za}} {{tick|13}} * [[Isa Necati]] (fl. 1480-1509) * [[Lütfi Paşa]] (1488-1564) * '''[[Fuzuli]]''' (1495-1556) * [[Taşlıcalı Yahya]] (1498-1582) * [[Seydi Ali Reis]] (1498–1563) * [[Hayali]] (c. 1500 – 1557) {{za}} (izvori, još podataka, djela) * [[Mihri Hatun]] (1460 - 1506) {{za}} (dopuniti) * [[Ali Çelebi]] (1510-1572) * [[Dukakinoğlu Ahmed]] (1514-1515) * '''[[Aşık Çelebi]]''' (1520-1572) * '''[[Baki (pisac)|Bâḳî]]''' (1526-1600) * [[Gelibolulu Mustafa Ali]] (1541–1600) * [[Hubbi Hatun]] (fl. 1550-1590) * [[K̲h̲ayali Mehmed Bey]] (+1556) * [[Nefi]] (1572-1636) {{za}} * [[Abdullah Bosnevi]] (1584–1644) {{za}} {{tick|13}} (dopuniti) * '''[[Evlija Čelebija|Evliya Çelebi]]''' (1611-1685) : ''[[Seyahatname]]'' {{za}} * [[Katip Çelebi]] (1609-1657) * [[Mustafa Naima|Naîmâ]] (1655-1716) * [[Sari Mehmet Paša]] (1656-1717) * [[Neşati]] (+1674) * [[Yirmisekiz Mehmed Çelebi]] (oko 1670–1732) * [[Mehmed Raşid]] (1670–1735) {{za}} * [[Osman-aga Temišvarski]] (1671-1725) * [[Seyyid Vehbi]] (1674-1736) {{za}} (nedostaje izvora) * [[Ibrahim Muteferika]] (1674—1745) {{za}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) * ''[[Karađoz|Karađoz i Hadživat]]'' (''Karagöz ve Hacivat'') * ''[[Nasredin hodža]]'' * ''[[Keloğlan]]'' {{za}} * [[Nezim Frakulla]] (oko 1680–1760), [[Sulejman Naibi]], [[Hasan Zyko Kamberi]], [[Shahin Frashëri]], [[Dalip Frashëri]] ([[Bejtadži]]) * [[Ahmed Ibrahim Resmi]] (1700-1780) * [[Aziz Efendi]] (1749-1798) * '''[[Şeyh Galip|Şeyh Gâlib]]''' (1757-1799) {{za}} (nedostaju izvori) * [[Umihana Čuvidina]] (oko 1794 - oko 1870) * [[Ahmed Cevdet Paşa]] (1822-1895) * [[Ibrahim Şinasi]] (1826 – 1871) * [[Sami Frašeri]] (1850-1904) {{tick|13}} (nedostaje podataka, izvora i preciznosti) * [[Ahmet Mithat]] (1844-1912), turski roman * [[Namik Kemal]] (1840-1888) {{za}} (nedostaje izvora) * [[Ebüzziya Mehmed Tevfik]] (1849 – 1913) * [[Bursali Mehmet Tahir]] (1861 – 1925) * [[Halid Ziya Uşaklıgil]] (1866 – 1945) * [[Mehmet Akif Ersoy]] (1873–1936): ''[[Safahat]]'' (1911-1933) * [[Ömer Seyfettin]] (1884-1920) * [[Mehmet Fuad Köprülü]] (1890-1966) * [[Ismail Habip Sevük]] (1892-1954) * [[Recaizade Mahmud Ekrem]] (1847-1913) * [[Selma Rıza]] (1872—1931) {{za}} * [[Ziya Gökalp]] (1876-1924) * [[Halide Edib Adıvar]] (1884 – 1964) * [[Mithat Cemal Kuntay]] (1885 - 1956) * [[Cevat Şakir Kabaağaçlı]] (1886 – 1973) * [[Abdülhak Şinasi Hisar]] (1887 – 1963) * [[Refik Halit Karay]] (1889 – 1965) * [[Reşat Nuri Güntekin]] (1889 – 1956) * '''[[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]]''' (1889-1974) {{za}} {{tick|13}} * [[Peyami Safa]] (1899–1961) * [[Falih Rıfkı Atay]] (1894–1971) * [[Mladoturci|Genç Türkler]] (1908-1922) i [[Mladoturska revolucija]] * '''[[Nazım Hikmet]]''' (1902-1963) * [[Ahmet Hamdi Tanpınar]] (1901-1962) * '''[[Sait Faik Abasıyanık]]''' (1906 – 1954) * [[Sabahattin Ali]] (1907 – 1948) {{za}} * [[Kemal Tahir]] (1910 – 1973) * '''[[Orhan Kemal]]''' (1914 – 1970) * [[Fazıl Hüsnü Dağlarca]] (1914 – 2008) * ''[[Garip]]'' : [[Orhan Veli]] (1914 – 1950), [[Oktay Rifat]] (1914 – 1988), [[Melih Cevdet]] (1915 – 2002) * '''[[Tevfik Fikret]]''' (1867-1915) * [[Yusuf Atılgan]] (1921 – 1989) * [[Vüs'at Orhan Bener]] (1922 - 2005) * '''[[Yaşar Kemal]]''' (1923-2015) * [[Fakir Baykurt]] (1929 – 1999) * [[Adalet Ağaoğlu]] (1929 – 2020) * [[Bilge Karasu]] (1930 - 1995) {{za}} {{tick|13}} * [[Furuzan Yerdelen]] (1932) {{za}} (nedostaju izvori, stilski je drven clanak) * [[Yılmaz Güney]] (1937-1984) {{tick|13}} * [[Mehmet Eroğlu]] (1948) {{za}} {{tick|13}} * [[Nobelova nagrada za književnost|nobelovac]] '''[[Orhan Pamuk]]''' (1952) * [[Elif Šafak|Elif Şafak]] (1971) {{tick|13}} (dopuniti bio, popraviti stil teksta) * [[Murathan Mungan]] (1955) * [[Oguz Atay|Oğuz Atay]] (1934-1977) * [[Irfan Orga]] (1908-1970) * [[Latife Tekin]] (1957) * [[Ayşe Sarısayın]] (1957) * [[Hasan Ali Toptaş]] (1958) * [[Fethiye Cetin]] (1950) * [[Zülfü Livaneli]] (1946) * [[İhsan Oktay Anar]] (1960) * [[Duran Çetin]] (1964) {{za}} (klica...) * [[Mehmet Murat İldan]] (1965) * [[Seyhan Kurt]] (1971) {{za}} (izvori...) * [[Murat Uyurkulak]] (1972) * [[Çiler İlhan]] (1972) * [[Birgül Oğuz]] (1981) * [[Sine Ergün]] (1982) {{za}} {{tick|13}} * [[Burhan Sönmez]] (1965) </small> ==Osmanska povijest== <small> * [[Mehmed II]] | [[Sulejman I]] | [[Mehmed-paša Sokolović]] | * [[Spisak sultana Osmanskog carstva|Spisak sultana]]{{tick|13}} | [[Spisak velikih vezira Osmanskog carstva|Spisak sadrazama]] | [[Lista sultanija Osmanskog carstva|Spisak sultanija]] {{tick|13}}{{tick|13}} (izvori...) * <nowiki>[[Kategorija:Osmansko Carstvo]]</nowiki> * [[Hronologija Osmanskog carstva]] | * [[Osman I]] | [[Orhan]] | [[Dursun Fakih]] | * [[Osmanska vojska]] | [[Danak u krvi|devşirme]] | [[Janjičari]] | [[Sejmeni]] | [[Spahija]] | [[Akindžije]] | [[Bašibozuk]] | * [[Doba lala]] {{za}} {{tick|13}} | * [[Mahmud-paša Anđelović|Veli Mahmud-paša]] | [[Ahmed-paša Hercegović|Hersekli Ahmed-paša]] | [[Mustafa Fazıl Paşa]] | [[Isa-beg Isaković]] | [[Lala Mustafa-paša]] | [[Hajrudin Barbarosa]] | [[Ibrahim-paša Pargalija]] | [[Koča Sinan-paša]] | [[Hekimoglu Ali-paša]] | [[Čandarli Halil Hajredin-paša]] | [[Alejdin-paša]] | [[Zagan-paša]] | [[Sulejman Baltaoğlu]] | * [[Ćuprilići]] {{za}} {{tick|13}} | [[Zurnazen Mustafa Paşa]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarif]] {{za}} {{tick|13}} | [[Mutasarifat Libanonske planine]] {{za}} {{tick|13}} {{tick|13}} | <br/> <br/> [[Bitka kod Mancikerta]] | [[Prvi križarski rat]] | [[Opsada Nikomedije]] | [[Bitka na Kosovu]] | [[Lazar Hrebeljanović]] | [[Bitka kod Nikopolja]] | [[Timur]] | [[Bitka kod Ankare|Bitka kod Ancyre]] | [[Osmanski interegnum]] | [[Bitka kod Galipolja (1416)|Bitka kod Galipolja]] | [[Pad Carigrada (1453)|Opsada Kostantinopole]] | [[Opsada Kroje]]{{za}}{{tick|13}} | [[Kroja]] | [[Skenderbeg]] | [[Opsada Beograda (1456)|Opsada Beograda]] | [[Opsada Beča 1529.|Prva opsada Beča]] | [[Mohačka bitka]] | [[Bitka kod Sigeta|Opsada Sigeta]] | [[Bitka kod Lepanta]] | <br/> [[Opsada Beča 1683.|Druga psada Beča]] | [[Bitka kod Sente]] | [[Bitka kod Petrovaradina]] | <br/> [[Prvi srpski ustanak]] | [[Drugi srpski ustanak]] | [[Ali-paša Janjinski]] | [[Husein Gradaščević]] | [[Ali-paša Rizvanbegović]] | [[Veliki bosanski ustanak]] | [[Grčki rat za nezavisnost|Grčka revolucija]] | [[Bosansko-hercegovački ustanak]] | [[Albanski ustanak 1912.|Albanski ustanak]] | <br/> [[Arhitektura]]: [[Hovsep Aznavur]] | [[Kolyu Ficheto]] | [[Mimar Kasemi]] | [[Kegham Kavafyan]] | [[Mimar Kemaleddin]] | [[Sarkis Lole]] | [[Antoine Ignace Melling]] | [[Mimar Hayruddin]] | [[Matrakçı Nasuh]] | [[Xenophon Paionidis]] | [[Sedefkar Mehmed Agha]] | [[Atik Sinan]] | [[Mimar Sinan]] | [[Vedat Tek]] | [[Alexander Vallaury]] | [[Krikor Amira Balyan]] | [[Garabet Amira Balyan]] | [[Nigoğayos Balyan]] | [[Sarkis Balyan]] | <br/> [[Osmansko Carstvo]] | [[Hronologija Osmanskog carstva]] | [[Neoosmanizam]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Veliki vezir]] {{tick|13}} | [[Abdülcelil Levni]] | [[Joseph von Hammer-Purgstall]] </small> ==Geografija i ostalo== <small> [[Popis gradova u Turskoj]] {{tick|13}} | Kategorija:Gradovi u Turskoj | '''[[Istanbul]]''' | '''[[Amasya]]''' | '''[[Manisa]]''' | [[Sredozemno more]] | [[Arnavutköy]] | [[Izmir]] | [[Ankara]] | [[Bursa]] | [[Adana]] | [[Gaziantep]] | [[Antalya]] | [[Diyarbakır]] | [[Söğüt]] | [[İznik]] | [[İzmit]] | [[Mersin]] | [[Van]] | [[Kayseri]] | [[Üsküdar]] | [[Sinop]] | [[Trabzon]] | [[Şanlıurfa]] | [[Malatya]] | [[Kahramanmaraş]] | [[Samsun]] | [[Gebze]] | [[Antiohija|Antakya]] | [[Tokat]] | [[Jedrene]] | [[Fetihiye]] | [[Denizli]] | [[Pamukkale]] | [[Bodrum]] | [[Çeşme]] | [[İskenderun]] | [[Karaman]] | [[Osmaniye]] | [[Kars]] | [[Rize]] | [[Erzincan]] | [[Aksaray]] | [[Merzifon]] | [[Kütahya]] | [[Via Egnatia]] | [[Via Militaris]] | [[Via Pontica]] | [[Strata Diocletiana]] | [[Kültepe|Kaneš]] | [[Tarhuntassa]] | [[Hattusa]] | [[Poluotok Teke]] {{za}} {{tick|13}} | [[Arnavutköy (okrug)]] {{za}} | [[Anatolska ploča]] | [[Anatolija]] | [[Ararat]] | [[Beşiktaş]] | [[Galata|Karaköy]] | [[Beyoğlu|Pera]] | [[Maslak]] | [[Levent]] | [[Rumelija]] | [[Dardaneli]] | [[Bosfor]] | [[Zlatni rog]].<br/> [[Bajazitova džamija]] | [[Edirnekapı]] | [[Yenikapı]] | [[Yedikule]] (''Yaldızlıkapı'', ''Altınkapı'', ''Porta Aurea'')<br/> [[Selimija]] | [[Bursa]] | [[Cumalıkızık]] | [[Safranbolu]] | [[Diyarbakırska tvrđava]] | [[Hevselski vrtovi]] | [[Velika džamija i bolnica u Divriğiju]] | [[Hattusa]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Sulejmanije džamija]] | [[Kuşadası]] | <br/> [[Letoon]] | [[Arslantepe]] | [[Afrodizija]] | [[Ani (grad)|Ani]] | [[Ksantos]] | [[Çatalhöyük]] | [[Nemrut]] | [[Ararat]] | [[Efes]] | [[Göbekli Tepe]] | [[Hijerapolis]] | [[Pamukkale]] | [[Hipodrom u Carigradu]] | [[Aja Sofija]] | [[Milet]] | [[Pergam]] | [[Kos (otok)|Kos]] | [[Santorini]] | [[Minojska erupcija]] | [[Eresos]] | [[Sinop]] | [[Lampsak]] | [[Kizik]] | [[Tars]] | [[Bitinija]] | [[Pont]] | [[Trakija]] | [[Alkej]] | <br/> [[Hatun]]{{za}} | [[Aja Sofija]] | [[Biblioteka Celsa]] | [[Džamija sultana Ahmeta|Sultanahmetova džamija]] | [[Džamija Bajazita I.|Yildirimova džamija]] | [[Göreme]] | [[Pergamska biblioteka]] | [[Wilusa]] ili [[Troja]] | [[Topkapi Saraj]] | [[Harem]] | [[Hipodrom u Carigradu|Konstantinov hipodrom]] | [[Zmijski stub]] | [[Yedikule]] | [[Dolmabahçe Saraj]] | [[Kula Galata]] {{za}}{{tick|13}}| [[Zelena grobnica]] | <br/> '''[[Turski jezik]]''' | [[Turska]] | [[Turkijski jezici]] | [[Staroanatolski turski jezik]] | [[Osmanski turski jezik]] | [[Oguzi]] {{za}} </small> ==Politika i povijest 19. i 20. stoljeća:== <small> '''[[Tanzimat]]''' | [[Nahda]] | [[Rusko-turski rat (1877–1878)|Rusko-turski rat]] | [[Sanstefanski mir]] | '''[[Mlade Osmanlije]]''' {{za}} {{tick|13}} | '''[[Mladoturci]]''' | [[Panturkizam]] | [[Kolonijalizam]] | <br/> [[Prvi balkanski rat]] i [[Drugi balkanski rat]] | [[Prvi svjetski rat]] | [[Armenski genocid]] | [[Grčko-turski rat (1919–1922)|Grčko-turski rat]] | '''[[Turski rat za nezavisnost|Turska revolucija]]''' | <br/> '''[[Kemal Atatürk]]''' | [[İsmet İnönü]] | [[Kemalizam]] {{za}} | '''[[Ataturkove reforme]]''' | [[Sporazum u Sèvresu]] | [[Velika narodna skupština Turske]] {{za}} | [[Republikanska narodna stranka|Stranka CHP]] | [[Zakon o prezimenu (Turska)]] (1934) {{za}} {{tick|13}} | <br/> [[Adnan Menderes]] | [[Celal Bayar]] | [[Cemal Gürsel]] | [[Fahri Korutürk]] | [[Kenan Evren]] | [[Süleyman Demirel]] | [[Sivi vukovi]] | [[Abdullah Çatlı]] | [[Alparslan Türkeş]] | [[Državni udar u Turskoj]] | [[Državni udar u Turskoj 1960.|Državni udar 1960.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1971.|Državni udar 1971.]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.|Državni udar 1980.]] | [[Navodni državni udar u Turskoj 1993.|Državni udar 1993.]] | [[Vojni memorandum u Turskoj 1997.|Državni udar 1997.]] | [[Državni udar u Turskoj 2016.|Državni udar 2016.]] | [[Millî Görüş]] | <br/> [[Necmettin Erbakan]] | [[Recep Tayyip Erdoğan]] | [[Stranka pravde i razvoja (Turska)|Stranka AKP]] | [[Državni udar u Turskoj 1980.]] | ''[[Ugovor o zapošljavanju između Zapadne Njemačke i Turske|Ugovor o gastarbajterima]]'' {{za}} | </small> ==[[Stil]]== <small> [[Anti-heroj]] | [[Ašik]] | [[Biografija]] | [[Divan (književnost)]] {{za}} | [[Divan (razvrstavanje)]] {{za}} | [[Gazel]] | [[Hadis]] | [[Hagiografija]] | [[Hikaye]] {{za}} | [[Historiografija]] | [[Kaligrafija]] | [[Kaside]] | [[Makam]] | [[Mawize]] | [[Mesnevija|Mesnevi]]{{tick|13}} | [[Metrika]] | [[Muhammes]] | [[Münacaat]] | [[Muraba]] | [[Müstezat]] | [[Naat]] | [[Nasib (književnost)|Nasib]] | [[Novela]] | [[Oda]] | [[Parodija]] | [[Poezija]] | [[Pripovijetka]] | [[Roman]] | [[Satira]] | [[Stih]] | [[Teatar sjena]] | [[Tughra]] | [[Tuyugh]] | [[Putopis]] | </small> == Šablon:Turska književnost == Nacrt za '''[[Šablon:Turska književnost]]''' : <br/> {{Navbox | basestyle = background:#e20e0e;color:#fff;{{box-shadow border|a|black|1px}} | name = Turska književnost | title = [[:Turska književnost|{{color|white|Turska književnost}}]] | image = <!-- [[Datoteka:*]] --> | bodyclass = hlist | state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> | group1 = Turkijsko doba | list1 = * [[Mahmud al-Kašgari]] * [[Jusuf Has Hadžib]] * ''[[Kutadgu Bilig]]'' * ''[[Dede Korkut]]'' |group2 = Osmanska književnost |list2 = {{Navbox|child|evenodd=swap | group1 = Rano–osmansko doba | list1 = * [[Šeik Edebali]] * [[Sulejman Čelebija (pjesnik)|Sulejman Čelebija]] * [[Darir]] * [[Ibn Arabi]] * ''[[Osmanov san]]'' * [[Rumi]] * [[Sultan Valad]] * [[Ašik-paša|Aşık Paşa]] * [[Yunus Emre]] | group2 = Zlatno doba | list2 = * [[Mahmud-paša Anđelović|Adni]] * [[Sultan Cem]] * [[Nešri]] * [[Kemalpaşazade]] * [[Priştineli Mesihi|Mesihi]] * [[Suzi Çelebi]] * [[Guvahi|Güvahî]] * [[Revani]] * [[Hayâlî]] * [[Zati]] * [[Mihri Hatun]] | group3 = Suton | list3 = * [[Nefi]] * [[Abdullah Bosnevi]] * [[Evliya Çelebi]] * [[Seyyid Vehbi]] * [[Mehmed Raşid]] * [[Osman-aga Temišvarski|Temeşvarlı Osman Ağa]] | group4 = Opadanje | list4 = * [[Ibrahim Muteferika]] * [[Şeyh Galip]] * [[Sami Frashëri]] * [[Namık Kemal]] }} | group3 = Republikansko doba | list3 = * [[Selma Rıza]] * [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu]] * [[Sabahattin Ali]] * [[Bilge Karasu]] * [[Yılmaz Güney]] * [[Füruzan]] * [[Mehmet Eroğlu]] * [[Orhan Pamuk]] * [[Elif Şafak]] * [[Duran Çetin]] * [[Sine Ergün]] * [[Seyhan Kurt]] }}<noinclude> [[Kategorija:Književni šabloni]] <noinclude> ==Alati== {| class="wikitable" |- style="background:*ccf;" |- | <small> * <nowiki>[[Kategorija:Filozofski romani]]</nowiki> * <nowiki>[[Kategorija:Šabloni po strukama]]</nowiki> * <nowiki>[[Kategorija:Jezični šabloni]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_book]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_AV_media]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_conference]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_encyclopedia]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_magazine]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_map]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_news]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_podcast]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_web]]</nowiki> * <nowiki>[[https://en.wikipedia.org/wiki/Template:Cite_thesis]]</nowiki> <nowiki>{{cite web |url= |title= |last= |first= |date= |website= |publisher= |access-date=01. 01. 1900 |quote=}} </ref></nowiki><br/> <nowiki>{{cite book|last= |first= |year= |title= |url= |location= |publisher= |pages= |ref = }}</nowiki><br/> <nowiki><ref name="abc"></nowiki><br/> <nowiki><ref name="abc"/></nowiki><br/> </small> |} * [https://commons.wikimedia.org/wiki/Accueil Commons] == Nagrade == {| style="float: left; background:transparent; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em" |- |{{barnstar-rad i trud|Nagrada za rad i trud|Orijentolog}} | <gallery>Image:Wiki_medal.jpg|<center>'''Wiki medalja'''</br>Za albanske, turske i druge književne teme [[User:Igor Windsor|Igor Windsor]]</center></gallery> |{{Wikipedia:CEE Proljeće 2022/spomenica}} |} {{clear}} <div style="float:right; border:thin solid green; background-color:*f9f9f9"> {{Currentdate}} Ovaj ogranak Wikipedija projekta ima : '''<div id="articlecount" style="font-size:85%;">[[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] {{plural:{{NUMBEROFARTICLES}}|članak|članka|članaka}} na [[srpskohrvatski jezik|srpskohrvatskom]]</div> </div>''' ==<big>'''''Reference'''''</big> (pa da!)== * [[Izvori]] {{reflist}} == Vanjske veze == * [https://vukajlija.com/ Leksikografski zavod] как я люблю naš [[:wikt:Glavna strana|vikiriječnik]] :P [[Kategorija:User sh]] pfhc4le09etfbvq1fknn48qbffidm5i Kacper Kozłowski (fudbaler) 0 4668008 41260376 41061098 2022-07-28T20:41:09Z Niegodzisie 128435 wikitext text/x-wiki {{Infokutija nogometaš | imenogometaša = Kacper Kozłowski | slika = | punoime = | nadimak = | datumrođenja = [[16. listopada]] [[2003.]] | rodnigrad = {{flagicon|POLJ}} [[Koszalin]] | rodnadržava = [[Poljska]] | datumsmrti = | gradsmrti = | državasmrti = | nacionalnost = | državljanstvo = | visina = 1.77 m | pozicija = vezni igrač | trenutniklub = {{flagicon|POLJ}} [[Pogoń Szczecin]] | brojnadresu = 64 | datumimjestodebija = | omladinskegodine = | omladinskipogoni = | godine1 = 2019 – | klubovi1 = {{flagicon|POLJ}} [[Pogoń Szczecin]] | nastupi(golovi)1 = 20 (1) | godine2 = | klubovi2 = | nastupi(golovi)2 = | godine3 = | klubovi3 = | nastupi(golovi)3 = | godine4 = | klubovi4 = | nastupi(golovi)4 = | godine5 = | klubovi5 = | nastupi(golovi)5 = | godine6 = | klubovi6 = | nastupi(golovi)6 = | godine7 = | klubovi7 = | nastupi(golovi)7 = | godine8 = | klubovi8 = | nastupi(golovi)8 = | godine9 = | klubovi9 = | nastupi(golovi)9 = | godine10 = | klubovi10 = | nastupi(golovi)10 = | godine11 = | klubovi11 = | nastupi(golovi)11 = | godine12 = | klubovi12 = | nastupi(golovi)12 = | godine13 = | klubovi13 = | nastupi(golovi)13 = | godine14 = | klubovi14 = | nastupi(golovi)14 = | godine15 = | klubovi15 = | nastupi(golovi)15 = | godine16 = | klubovi16 = | nastupi(golovi)16 = | godine17 = | klubovi17 = | nastupi(golovi)17 = | godine18 = | klubovi18 = | nastupi(golovi)18 = | godine19 = | klubovi19 = | nastupi(golovi)19 = | godine20 = | klubovi20 = | nastupi(golovi)20 = | godine21 = | klubovi21 = | nastupi(golovi)21 = | godine22 = | klubovi22 = | nastupi(golovi)22 = | godine23 = | klubovi23 = | nastupi(golovi)23 = | godine24 = | klubovi24 = | nastupi(golovi)24 = | godine25 = | klubovi25 = | nastupi(golovi)25 = | reprezentacija = | nacionalnegodine1 = 2021 – | nacionalneekipe1 = {{NogRep|POL}} | nacionalninastupi(golovi)1 = 3 (0) | nacionalnegodine2 = | nacionalneekipe2 = | nacionalninastupi(golovi)2 = | nacionalnegodine3 = | nacionalneekipe3 = | nacionalninastupi(golovi)3 = | nacionalnegodine4 = | nacionalneekipe4 = | nacionalninastupi(golovi)4 = | trenergodine = | trenerklubovi = | zadnjiuređaj = 19.6.2021 | zadnjiuređajrep = }} '''Kacper Szymon Kozłowski''' ([[Koszalin]], [[16. listopada]] [[2003.]]), [[Poljska|poljski]] nogometaš i reprezentativac koji igra za [[Pogoń Szczecin]]. Za [[Nogometna reprezentacija Poljske|reprezentaciju Poljske]] debitirao je [[2021.]] godine te je na [[UEFA Euro 2020.|UEFA Euru 2020.]] godine bio najmlađi igrač na turniru, a u svom prvom nastupu na turniru postao je tada najmlađi igrač u historiji [[UEFA Euro|Europskih prvenstava]]. == Vanjske veze == *{{Soccerway|kacper-kozlowski/578532}} {{Sastav Poljska 2020 EP}} {{Authority control}} {{Životni vijek|2003||Kozłowski, Kacper}} [[Kategorija:Poljski fudbaleri ili nogometaši]] pk7ofz7yb6ckenm6l255osfeigslw3r Đakovačka eparhija 0 4672996 41260357 41260061 2022-07-28T14:58:51Z 89.201.138.20 /* Apostolski administratori */ wikitext text/x-wiki {{infookvir biskupija|ime=Đakovačka eparhija|latinski naziv=Dioecesis Diacovenis|obred=Grkokatolički|biskup=[[Milan Stipić]] |pomoćni biskup=|stanje od= 1981. |države=Hrvatska|službene stranice=}} '''Đakovačka eparhija''' (lat. Dioecesis Diacovenis) osnovana je 1981. godine. == Izvori == Popis biskupa === Apostolski administratori === # [[Lukijan(Valudov)|Lukijan]] 1981.-1983. # [[Porfirije|Porfirije(PATRIJAH SRPSKI)]] 2022.-2022. === Biskupi === # Slavomir miklovš 1983.-1987. # Jefrem Milutinović 1987.-2021.(NAPOMENA- Preminuo 2.7.2021.) [[Kategorija:Religija u Baranji]] [[Kategorija:Đakovo]] d00vqgz5cp9ke7wao9es6f57criilhz 41260362 41260357 2022-07-28T15:03:12Z Edgar Allan Poe 29250 Vraćene izmjene [[Special:Contributions/89.201.138.20|89.201.138.20]] ([[User talk:89.201.138.20|razgovor]]) na posljednju izmjenu korisnika [[User:Vipz|Vipz]] wikitext text/x-wiki {{infookvir biskupija|ime=Đakovačka eparhija|latinski naziv=Dioecesis Diacovenis|obred=Grkokatolički|biskup=[[Milan Stipić]] |pomoćni biskup=|stanje od= 1981. |države=Hrvatska|službene stranice=}} '''Đakovačka eparhija''' (lat. Dioecesis Diacovenis) osnovana je 1981. godine. == Izvori == Popis biskupa === Apostolski administratori === # [[Lukijan(Valdov)|Lukijan]] 1981.-1983. # [[Porfirije|Porfirije(PATRIJAH SRPSKI)]] 2022.-2022. === Biskupi === # Slavomir miklovš 1983.-1987. # Jefrem Milutinović 1987.-2021.(NAPOMENA- Preminuo 2.7.2021.) [[Kategorija:Religija u Baranji]] [[Kategorija:Đakovo]] f6u9v1xx8zxp7sqf26smgvwy0qzyafb Fintice 0 4673218 41260332 41260286 2022-07-28T13:14:59Z Akul59 131397 wikitext text/x-wiki {{Naseljeno mesto u Slovačkoj |mesto = Fintice |originalni_naziv = Fintice |slika = Slovakia Fintice 7.JPG |opis_slike = |kraj = [[Prešovski kraj|Prešovski]] |okrug = [[Okrug Prešov|Prešov]] |populacija = 2167<ref name="populacija" /> |nadm visina = 271 |poštanski_kod = 082 16 |pozivni_broj = (+421) 51 |registarska_oznaka = PO |gšir = 49.052222 |gduž = 21.284167 |popis = 1.1.2021 }} '''Fintice''' ({{jez-svk|Fintice}}) je naseljeno mjesto u [[okrug Prešov|okrugu Prešov]], u [[Prešovski kraj|Prešovskom kraju]], [[Slovačka|Slovačka Republika]]. == Stanovništvo == Prema podacima o broju stanovnika iz 2021. godine naselje je imalo 2167 stanovnika.<ref name="populacija" /> == Reference == {{reflist|refs= <ref name="populacija">{{Cite web |url=https://www.scitanie.sk/obyvatelia/zakladne-vysledky/pocet-obyvatelov/OK/SK0417/OB |title=Obyvatelia - Základné výsledky |language=sk |date= |website=www.scitanie.sk |publisher= Statistički zavod Republike Slovačke|accessdate=2022-07-12}}</ref> }} == Spoljašnje veze == * {{Commons category-inline|Fintice}} * {{Zvanični veb-sajt}} * [http://www.e-obce.sk/ Krajevi i okruzi u Slovačkoj] {{sk}} {{klica-selo-Slovačka}} {{Okrug Prešov}} {{Normativna kontrola}} [[Kategorija:Okrug Prešov]] [[Kategorija:Prešovski kraj]] 1d5b7eeo5akyyhtbya66b70goc2ulb9 Ravna Gora (Hrvatska) 0 4673220 41260315 2022-07-28T12:18:20Z SrpskiAnonimac 101643 SrpskiAnonimac je premjestio stranicu [[Ravna Gora (Hrvatska)]] na [[Ravna Gora (općina)]] wikitext text/x-wiki #PREUSMJERI [[Ravna Gora (općina)]] 5e5iefp8lqbu9a7vama5sxyvwumtqji 41260328 41260315 2022-07-28T12:26:29Z SrpskiAnonimac 101643 Smijenjeno odredište preusmjerenja sa [[Ravna Gora (općina)]] na [[Ravna Gora#Hrvatska]] wikitext text/x-wiki #PREUSMJERI [[Ravna Gora#Hrvatska]] pyh2j0fv2k3ji92deoror6d59kh93vm Laulupidu 0 4673221 41260336 2022-07-28T13:35:21Z Edgar Allan Poe 29250 Nova stranica: {{Italic title}} [[File:XXV laulupidu (3).jpg|320px|thumb|Otvaranje festivala [[2009.]] godine.]] '''''Laulupidu''''' ({{IPA-et|ˈlɑu.luˈpi.du|langet}}; [[srpskohrvatski]]: Estonski festival pjesme) je festival zborova koji se svakih pet godina održava u [[Estonija|Estoniji]] još od [[1869.]] godine (iako nije uvijek bio razmak od pet godina između festivala); ''Laulupidu'' je jedan od najvećih zborskih događaja u svijetu te se smatra remek-djelom nematerijalne baštin… wikitext text/x-wiki {{Italic title}} [[File:XXV laulupidu (3).jpg|320px|thumb|Otvaranje festivala [[2009.]] godine.]] '''''Laulupidu''''' ({{IPA-et|ˈlɑu.luˈpi.du|langet}}; [[srpskohrvatski]]: Estonski festival pjesme) je festival zborova koji se svakih pet godina održava u [[Estonija|Estoniji]] još od [[1869.]] godine (iako nije uvijek bio razmak od pet godina između festivala); ''Laulupidu'' je jedan od najvećih zborskih događaja u svijetu te se smatra remek-djelom nematerijalne baštine čovječanstva. Od [[1896.]] godine, festival se u različitim razmacima održava u [[Tallinn]]u paralelno s [[Üldtantsupidu|Estonskim festivalom plesa]].<ref name=celebrations>[http://laulupidu.ee/english/history/ Estonian Song and Dance Celebrations] Estonian Song and Dance Celebration Foundation</ref> Festival se održava na [[Pjevačko polje (Tallinn)|Pjevačkom polju]] ([[estonski]]: ''Lauluväljak''). Na festivalu u pravilu bude nekoliko desetaka tisuća izvođača, a iznimno je popularan među publikom.<ref name=celebrations /><ref>[http://www.delfi.ee/news/paevauudised/eesti/article.php?id=24422411 Lauluväljakul oli teisel kontserdil 110 000 inimest] (110,000 people in the Song Festival Grounds during the second concert. In Estonian). [[Delfi (web portal)|Delfi]]</ref> Festival je imao i značajnu historijsku ulogu tokom [[Estonski narodni preporod|narodnog preporoda]] i [[Raspjevana revolucija|Raspjevane revolucije]]. Do [[2022.]] održano je 27 festivala:<ref>{{cite web |title=Peod aastani 2029 |url=http://laulupidu.ee/ajalugu/peod-aastani-2019 |publisher=Laulu- ja Tantsupeo SA |access-date=8 July 2014 |language=et}}</ref> {| class="wikitable" width="35%" style="text-align:center" !Festival !Godina !Lokacija !Zborova !Sudionika |- |align="left"|I. ''Laulupidu'' |[[1869.]] |[[Tartu]] |51 |845 |- |align="left"|II. ''Laulupidu'' |[[1879.]] |[[Tartu]] |64 |1,272 |- |align="left"|III. ''Laulupidu'' |[[1880.]] |[[Tallinn]] |48 |782 |- |align="left"|IV. ''Laulupidu'' |[[1891.]] |[[Tartu]] |179 |2,700 |- |align="left"|V. ''Laulupidu'' |[[1894.]] |[[Tartu]] |263 |3,951 |- |align="left"|VI. ''Laulupidu'' |[[1896.]] |[[Tallinn]] |410 |5,681 |- |align="left"|VII. ''Laulupidu'' |[[1910.]] |[[Tallinn]] |527 |10,000 |- |align="left"|VIII. ''Laulupidu'' |[[1923.]] |[[Tallinn]] |386 |10,562 |- |align="left"|IX. ''Laulupidu'' |[[1928.]] |[[Tallinn]] |436 |15,049 |- |align="left"|X. ''Laulupidu'' |[[1933.]] |[[Tallinn]] |500 |16,500 |- |align="left"|XI. ''Laulupidu'' |[[1938.]] |[[Tallinn]] |569 |17,501 |- |align="left"|XII. ''Laulupidu'' |[[1947.]] |[[Tallinn]] |703 |25,760 |- |align="left"|XIII. ''Laulupidu'' |[[1950.]] |[[Tallinn]] |1,106 |31,907 |- |align="left"|XIV. ''Laulupidu'' |[[1955.]] |[[Tallinn]] |893 |30,321 |- |align="left"|XV. ''Laulupidu'' |[[1960.]] |[[Tallinn]] |875 |29,273 |- |align="left"|XVI. ''Laulupidu'' |[[1965.]] |[[Tallinn]] |690 |25,806 |- |align="left"|XVII. ''Laulupidu'' |[[1969.]] |[[Tallinn]] |771 |30,230 |- |align="left"|XVIII. ''Laulupidu'' |[[1975.]] |[[Tallinn]] |641 |28,537 |- |align="left"|XIX. ''Laulupidu'' |[[1980.]] |[[Tallinn]] |627 |28,969 |- |align="left"|XX. ''Laulupidu'' |[[1985.]] |[[Tallinn]] |677 |26,437 |- |align="left"|XXI. ''Laulupidu'' |[[1990.]] |[[Tallinn]] |690 |28,922 |- |align="left"|XXII. ''Laulupidu'' |[[1994.]] |[[Tallinn]] |811 |25,802 |- |align="left"|XXIII. ''Laulupidu'' |[[1999.]] |[[Tallinn]] |856 |24,875 |- |align="left"|XXIV. ''Laulupidu'' |[[2004.]] |[[Tallinn]] |850 |22,759 |- |align="left"|XXV. ''Laulupidu'' |[[2009.]] |[[Tallinn]] |864 |26,430 |- |align="left"|XXVI. ''Laulupidu'' |[[2014.]] |[[Tallinn]] |1,046<ref name="Uudiskiri 2014">[http://2014.laulupidu.ee/kulaline/uudiskirjad/ Uudiskirjad] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151122015124/http://2014.laulupidu.ee/kulaline/uudiskirjad/ |date=22 November 2015 }}. Eesti Laulu- ja Tantsupeo SA.</ref> |33,025<ref name="Uudiskiri 2014" /> |- |align="left"|XXVII. ''Laulupidu'' |[[2019.]] |[[Tallinn]] |1,020 |32,302 |} == Reference == {{reflist}} == Vanjske veze == {{Commons category|Estonian Song Celebration}} *[http://www.laulupidu.ee/ Official web site] *[http://www.folklore.ee/folklore/vol2/ident.htm Cultural identity, nationalism and changes in singing traditions by ''Kristin Kuutma''] *[https://web.archive.org/web/20071109215808/http://www.einst.ee/culture/I_MMIV/arujarv.html The Estonian song festival: a chameleon strategy by ''Evi Arujärv''] *[http://www.punklaulupidu.ee/?id=19 Estonian Punk Song Festival] *[http://www.tobreatheasone.com/ ''To Breathe As One''], video about the event *[http://www.360pano.eu/dance_song_celebrations/ QTVR fullscreen panoramas] of the Estonian Song Festival {{Authority control}} nt0zi7fbvb1t1eksx74ec00vrj7t99p 41260338 41260336 2022-07-28T13:37:27Z Edgar Allan Poe 29250 + 5 kategorije pomoću gadgeta [[Wikipedia:Alati/Gadgeti/HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Italic title}} [[File:XXV laulupidu (3).jpg|320px|thumb|Otvaranje festivala [[2009.]] godine.]] '''''Laulupidu''''' ({{IPA-et|ˈlɑu.luˈpi.du|langet}}; [[srpskohrvatski]]: Estonski festival pjesme) je festival zborova koji se svakih pet godina održava u [[Estonija|Estoniji]] još od [[1869.]] godine (iako nije uvijek bio razmak od pet godina između festivala); ''Laulupidu'' je jedan od najvećih zborskih događaja u svijetu te se smatra remek-djelom nematerijalne baštine čovječanstva. Od [[1896.]] godine, festival se u različitim razmacima održava u [[Tallinn]]u paralelno s [[Üldtantsupidu|Estonskim festivalom plesa]].<ref name=celebrations>[http://laulupidu.ee/english/history/ Estonian Song and Dance Celebrations] Estonian Song and Dance Celebration Foundation</ref> Festival se održava na [[Pjevačko polje (Tallinn)|Pjevačkom polju]] ([[estonski]]: ''Lauluväljak''). Na festivalu u pravilu bude nekoliko desetaka tisuća izvođača, a iznimno je popularan među publikom.<ref name=celebrations /><ref>[http://www.delfi.ee/news/paevauudised/eesti/article.php?id=24422411 Lauluväljakul oli teisel kontserdil 110 000 inimest] (110,000 people in the Song Festival Grounds during the second concert. In Estonian). [[Delfi (web portal)|Delfi]]</ref> Festival je imao i značajnu historijsku ulogu tokom [[Estonski narodni preporod|narodnog preporoda]] i [[Raspjevana revolucija|Raspjevane revolucije]]. Do [[2022.]] održano je 27 festivala:<ref>{{cite web |title=Peod aastani 2029 |url=http://laulupidu.ee/ajalugu/peod-aastani-2019 |publisher=Laulu- ja Tantsupeo SA |access-date=8 July 2014 |language=et}}</ref> {| class="wikitable" width="35%" style="text-align:center" !Festival !Godina !Lokacija !Zborova !Sudionika |- |align="left"|I. ''Laulupidu'' |[[1869.]] |[[Tartu]] |51 |845 |- |align="left"|II. ''Laulupidu'' |[[1879.]] |[[Tartu]] |64 |1,272 |- |align="left"|III. ''Laulupidu'' |[[1880.]] |[[Tallinn]] |48 |782 |- |align="left"|IV. ''Laulupidu'' |[[1891.]] |[[Tartu]] |179 |2,700 |- |align="left"|V. ''Laulupidu'' |[[1894.]] |[[Tartu]] |263 |3,951 |- |align="left"|VI. ''Laulupidu'' |[[1896.]] |[[Tallinn]] |410 |5,681 |- |align="left"|VII. ''Laulupidu'' |[[1910.]] |[[Tallinn]] |527 |10,000 |- |align="left"|VIII. ''Laulupidu'' |[[1923.]] |[[Tallinn]] |386 |10,562 |- |align="left"|IX. ''Laulupidu'' |[[1928.]] |[[Tallinn]] |436 |15,049 |- |align="left"|X. ''Laulupidu'' |[[1933.]] |[[Tallinn]] |500 |16,500 |- |align="left"|XI. ''Laulupidu'' |[[1938.]] |[[Tallinn]] |569 |17,501 |- |align="left"|XII. ''Laulupidu'' |[[1947.]] |[[Tallinn]] |703 |25,760 |- |align="left"|XIII. ''Laulupidu'' |[[1950.]] |[[Tallinn]] |1,106 |31,907 |- |align="left"|XIV. ''Laulupidu'' |[[1955.]] |[[Tallinn]] |893 |30,321 |- |align="left"|XV. ''Laulupidu'' |[[1960.]] |[[Tallinn]] |875 |29,273 |- |align="left"|XVI. ''Laulupidu'' |[[1965.]] |[[Tallinn]] |690 |25,806 |- |align="left"|XVII. ''Laulupidu'' |[[1969.]] |[[Tallinn]] |771 |30,230 |- |align="left"|XVIII. ''Laulupidu'' |[[1975.]] |[[Tallinn]] |641 |28,537 |- |align="left"|XIX. ''Laulupidu'' |[[1980.]] |[[Tallinn]] |627 |28,969 |- |align="left"|XX. ''Laulupidu'' |[[1985.]] |[[Tallinn]] |677 |26,437 |- |align="left"|XXI. ''Laulupidu'' |[[1990.]] |[[Tallinn]] |690 |28,922 |- |align="left"|XXII. ''Laulupidu'' |[[1994.]] |[[Tallinn]] |811 |25,802 |- |align="left"|XXIII. ''Laulupidu'' |[[1999.]] |[[Tallinn]] |856 |24,875 |- |align="left"|XXIV. ''Laulupidu'' |[[2004.]] |[[Tallinn]] |850 |22,759 |- |align="left"|XXV. ''Laulupidu'' |[[2009.]] |[[Tallinn]] |864 |26,430 |- |align="left"|XXVI. ''Laulupidu'' |[[2014.]] |[[Tallinn]] |1,046<ref name="Uudiskiri 2014">[http://2014.laulupidu.ee/kulaline/uudiskirjad/ Uudiskirjad] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151122015124/http://2014.laulupidu.ee/kulaline/uudiskirjad/ |date=22 November 2015 }}. Eesti Laulu- ja Tantsupeo SA.</ref> |33,025<ref name="Uudiskiri 2014" /> |- |align="left"|XXVII. ''Laulupidu'' |[[2019.]] |[[Tallinn]] |1,020 |32,302 |} == Reference == {{reflist}} == Vanjske veze == {{Commons category|Estonian Song Celebration}} *[http://www.laulupidu.ee/ Official web site] *[http://www.folklore.ee/folklore/vol2/ident.htm Cultural identity, nationalism and changes in singing traditions by ''Kristin Kuutma''] *[https://web.archive.org/web/20071109215808/http://www.einst.ee/culture/I_MMIV/arujarv.html The Estonian song festival: a chameleon strategy by ''Evi Arujärv''] *[http://www.punklaulupidu.ee/?id=19 Estonian Punk Song Festival] *[http://www.tobreatheasone.com/ ''To Breathe As One''], video about the event *[http://www.360pano.eu/dance_song_celebrations/ QTVR fullscreen panoramas] of the Estonian Song Festival {{Authority control}} [[Kategorija:Nastanci 1869.]] [[Kategorija:Muzički festivali]] [[Kategorija:Estonska muzika]] [[Kategorija:Tartu]] [[Kategorija:Tallinn]] qsc10hugbql4ycttup5d072ygvtzwq1 Estonski festival pjesme 0 4673222 41260337 2022-07-28T13:35:52Z Edgar Allan Poe 29250 Preusmjereno na [[Laulupidu]] wikitext text/x-wiki #PREUSMJERI [[Laulupidu]] 9uk65bbgtzngp30csnsquxned8xrng6 Đakovačko-kuzmička eparhija 0 4673223 41260355 2022-07-28T14:58:25Z 89.201.138.20 Preusmjereno na [[Đakovačka eparhija]] wikitext text/x-wiki #PREUSMJERI [[Đakovačka eparhija]] 7ybcpcft0dwypicjw0xy1b7bpufjzis Pismo četrdesetorice 0 4673224 41260396 2022-07-29T11:20:41Z Edgar Allan Poe 29250 Nova stranica: '''Pismo četrdesetorice''' ([[estonski]]: ''Neljakümne kiri''), izvorno '''Otvoreno pismo iz Estonske SSR''' ([[estonski]]: ''Avalik kiri Eesti NSV-st''), bilo je [[otvoreno pismo]] napisano [[28. listopada]] [[1980.]] godine i objavljeno sedam dana kasnije, u kojem je 40 uglednih intelektualaca pokušalo obraniti [[estonski jezik]] i izrazilo svoje nezadovoljstvo nemarom republičkih vlasti u kontekstu reakcije na prosvjede mladih povodom zabrane nastupa [[punk]] bendu P… wikitext text/x-wiki '''Pismo četrdesetorice''' ([[estonski]]: ''Neljakümne kiri''), izvorno '''Otvoreno pismo iz Estonske SSR''' ([[estonski]]: ''Avalik kiri Eesti NSV-st''), bilo je [[otvoreno pismo]] napisano [[28. listopada]] [[1980.]] godine i objavljeno sedam dana kasnije, u kojem je 40 uglednih intelektualaca pokušalo obraniti [[estonski jezik]] i izrazilo svoje nezadovoljstvo nemarom republičkih vlasti u kontekstu reakcije na prosvjede mladih povodom zabrane nastupa [[punk]] bendu [[Propeller (bend)|Propeller]]. Stvarni razlozi u pozadini ovog pisma bili su mnogo dublji, a ticali su se politike [[rusifikacija|rusifikacije]] koju je službena [[Moskva]] provodila na području [[Estonska SSR|Estonske SSR]]. Pismo je adresirano na ''[[Pravda (novine)|Pravdu]]'', ''[[Rahva Hääl]]'' i ''Sovjetskaju Estoniju'', međutim ove novine - kao nijedne druge - nikada nisu objavile pismo; ipak, pismo je kroz [[samizdat]] bilo dostupno među narodom. Potpisnici pisma bili su: {{div col|4}} *[[Priit Aimla]] *[[Kaur Alttoa]] *[[Madis Aruja]] *[[Lehte Hainsalu]] *[[Mati Hint]] *[[Fred Jüssi]] *[[Aira Kaal]] *[[Maie Kalda]] *[[Tõnu Kaljuste]] *[[Toomas Kall]] *[[Jaan Kaplinski]] *[[Peet Kask]] *[[Heino Kiik]] *[[Jaan Klõšeiko]] *[[Kersti Kreismann]] *[[Alar Laats]] *[[Aare Laht]] *[[Andres Langemets]] *[[Marju Lauristin]] *[[Peeter Lorents]] *[[Vello Lõugas]] *[[Endel Nirk]] *[[Lembit Peterson]] *[[Arno Pukk]] *[[Rein Põllumaa]] *[[Tõnis Rätsep]] *[[Paul-Eerik Rummo]] *[[Rein Ruutsoo]] *[[Ita Saks]] *[[Aavo Sirk]] *[[Mati Sirkel]] *[[Jaan Tamm]] *[[Rein Tamsalu]] *[[Andres Tarand]] *[[Lehte Tavel]] *[[Peeter Tulviste]] *[[Mati Unt]] *[[Arvo Valton]] *[[Juhan Viiding]] *[[Aarne Üksküla]] {{div col end}} Iako pismo nikada nije javno objavljeno, sovjetske su vlasti u studenom [[1980.]] krenule u progon potpisnika. Razni partijski dužnosnici "ispitivali" su ih na radnim mjestima te su ih prisiljavali da povuku svoje potpise; dio njih je to i učinio. Četvorica potpisnika dobili su otkaz, a [[KGB]] je izvršio pretres doma [[Jaan Kaplinski|Jaana Kaplinskog]], za kog se vjerovalo da je idejni autor pisma. KGB je također pokušao pronaći ljude koji su prokrijumčarili pismo izvan zemlje, ali bez uspjeha. Druge represivne mjere nisu poduzimane. Kao reakciju na pismo, sovjetski akademik [[Gustav Naan]] objavio je pismo naslova "Nekoliko misli o ideološkoj situaciji", zahtijevajući kazne za potpisnike pisma koje je nazvao "bandom četrdesetorice".<ref>Valdur Ohmann ''Gustav Naani kaebekiri EKP Keskkomiteele'' - Tuna 2005, nr 3, lk 96–104</ref> Izvan Estonije, pismo je prvi puta objavljeno [[10. prosinca]] [[1980.]] godine u [[stockholm]]skim novinama ''[[Eesti Päevaleht]]'', tjedniku Estonaca u egzilu. Pismo je ubrzo prevedeno i na [[engleski jezik]]. U Estoniji, pismo je prvi puta javno objavljeno u ''[[Vikerkaar]]u'' tek [[1988.]] godine. == Reference == {{reflist}} == Vanjske veze == * Text of the Letter of 40 in English [http://www.sirjekiin.net/40%20Letters.htm] * ''40 kirja lugu'' by Sirje Kiin, [[Rein Ruutsoo]] and [[Andres Tarand]]. [[Olion]] 1990, {{ISBN|5-450-01408-2}} * [[Rein Ruutsoo]]: ''Tartu Ülikool ja 40 kiri: kodanikuühiskond Eestis ja vastupanu strateegiad'', no. 31 in ''Tartu Ülikooli ajaloo küsimusi'', pages 144&ndash;181 * [[Andres Tarand]]: ''Kiri ei põle ära: päevaraamat 1980&ndash;...'', [[Eesti Päevalehe Kirjastus]] 2005, {{ISBN|9985-9662-1-X}} mobxkyxkkiwux7kr5lnrpq71ih0aduq 41260397 41260396 2022-07-29T11:21:51Z Edgar Allan Poe 29250 +[[Kategorija:1980]]; +[[Kategorija:Estonska Sovjetska Socijalistička Republika]]; +[[Kategorija:Otvorena pisma]]; +[[Kategorija:Samiz]] pomoću gadgeta [[Wikipedia:Alati/Gadgeti/HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''Pismo četrdesetorice''' ([[estonski]]: ''Neljakümne kiri''), izvorno '''Otvoreno pismo iz Estonske SSR''' ([[estonski]]: ''Avalik kiri Eesti NSV-st''), bilo je [[otvoreno pismo]] napisano [[28. listopada]] [[1980.]] godine i objavljeno sedam dana kasnije, u kojem je 40 uglednih intelektualaca pokušalo obraniti [[estonski jezik]] i izrazilo svoje nezadovoljstvo nemarom republičkih vlasti u kontekstu reakcije na prosvjede mladih povodom zabrane nastupa [[punk]] bendu [[Propeller (bend)|Propeller]]. Stvarni razlozi u pozadini ovog pisma bili su mnogo dublji, a ticali su se politike [[rusifikacija|rusifikacije]] koju je službena [[Moskva]] provodila na području [[Estonska SSR|Estonske SSR]]. Pismo je adresirano na ''[[Pravda (novine)|Pravdu]]'', ''[[Rahva Hääl]]'' i ''Sovjetskaju Estoniju'', međutim ove novine - kao nijedne druge - nikada nisu objavile pismo; ipak, pismo je kroz [[samizdat]] bilo dostupno među narodom. Potpisnici pisma bili su: {{div col|4}} *[[Priit Aimla]] *[[Kaur Alttoa]] *[[Madis Aruja]] *[[Lehte Hainsalu]] *[[Mati Hint]] *[[Fred Jüssi]] *[[Aira Kaal]] *[[Maie Kalda]] *[[Tõnu Kaljuste]] *[[Toomas Kall]] *[[Jaan Kaplinski]] *[[Peet Kask]] *[[Heino Kiik]] *[[Jaan Klõšeiko]] *[[Kersti Kreismann]] *[[Alar Laats]] *[[Aare Laht]] *[[Andres Langemets]] *[[Marju Lauristin]] *[[Peeter Lorents]] *[[Vello Lõugas]] *[[Endel Nirk]] *[[Lembit Peterson]] *[[Arno Pukk]] *[[Rein Põllumaa]] *[[Tõnis Rätsep]] *[[Paul-Eerik Rummo]] *[[Rein Ruutsoo]] *[[Ita Saks]] *[[Aavo Sirk]] *[[Mati Sirkel]] *[[Jaan Tamm]] *[[Rein Tamsalu]] *[[Andres Tarand]] *[[Lehte Tavel]] *[[Peeter Tulviste]] *[[Mati Unt]] *[[Arvo Valton]] *[[Juhan Viiding]] *[[Aarne Üksküla]] {{div col end}} Iako pismo nikada nije javno objavljeno, sovjetske su vlasti u studenom [[1980.]] krenule u progon potpisnika. Razni partijski dužnosnici "ispitivali" su ih na radnim mjestima te su ih prisiljavali da povuku svoje potpise; dio njih je to i učinio. Četvorica potpisnika dobili su otkaz, a [[KGB]] je izvršio pretres doma [[Jaan Kaplinski|Jaana Kaplinskog]], za kog se vjerovalo da je idejni autor pisma. KGB je također pokušao pronaći ljude koji su prokrijumčarili pismo izvan zemlje, ali bez uspjeha. Druge represivne mjere nisu poduzimane. Kao reakciju na pismo, sovjetski akademik [[Gustav Naan]] objavio je pismo naslova "Nekoliko misli o ideološkoj situaciji", zahtijevajući kazne za potpisnike pisma koje je nazvao "bandom četrdesetorice".<ref>Valdur Ohmann ''Gustav Naani kaebekiri EKP Keskkomiteele'' - Tuna 2005, nr 3, lk 96–104</ref> Izvan Estonije, pismo je prvi puta objavljeno [[10. prosinca]] [[1980.]] godine u [[stockholm]]skim novinama ''[[Eesti Päevaleht]]'', tjedniku Estonaca u egzilu. Pismo je ubrzo prevedeno i na [[engleski jezik]]. U Estoniji, pismo je prvi puta javno objavljeno u ''[[Vikerkaar]]u'' tek [[1988.]] godine. == Reference == {{reflist}} == Vanjske veze == * Text of the Letter of 40 in English [http://www.sirjekiin.net/40%20Letters.htm] * ''40 kirja lugu'' by Sirje Kiin, [[Rein Ruutsoo]] and [[Andres Tarand]]. [[Olion]] 1990, {{ISBN|5-450-01408-2}} * [[Rein Ruutsoo]]: ''Tartu Ülikool ja 40 kiri: kodanikuühiskond Eestis ja vastupanu strateegiad'', no. 31 in ''Tartu Ülikooli ajaloo küsimusi'', pages 144&ndash;181 * [[Andres Tarand]]: ''Kiri ei põle ära: päevaraamat 1980&ndash;...'', [[Eesti Päevalehe Kirjastus]] 2005, {{ISBN|9985-9662-1-X}} {{Authority control}} [[Kategorija:1980]] [[Kategorija:Estonska Sovjetska Socijalistička Republika]] [[Kategorija:Otvorena pisma]] lvqom18h27zvmic8wwa6uqdkj54ig3y Otvoreno pismo iz Estonske SSR 0 4673225 41260398 2022-07-29T11:23:20Z Edgar Allan Poe 29250 Preusmjereno na [[Pismo četrdesetorice]] wikitext text/x-wiki #PREUSMJERI [[Pismo četrdesetorice]] 5rvjikdrn7k74w3pmj9pd87bnq732ex KP Estonije 0 4673226 41260401 2022-07-29T11:52:50Z Edgar Allan Poe 29250 Preusmjereno na [[Komunistička partija Estonije]] wikitext text/x-wiki #PREUSMJERI [[Komunistička partija Estonije]] 1vfblibpc4bbfzdkn75k83wtbjykw6d Ivan Gustavovič Kebin 0 4673227 41260402 2022-07-29T11:53:05Z Edgar Allan Poe 29250 Preusmjereno na [[Johannes Käbin]] wikitext text/x-wiki #PREUSMJERI [[Johannes Käbin]] ccxctur44mguou62j504ewzpl90r47n