امونيا

وڪيپيڊيا sdwiki https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8F%DA%A9_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%88 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter ذريعات خاص بحث واپرائيندڙ واپرائيندڙ بحث وڪيپيڊيا وڪيپيڊيا بحث فائل فائل بحث ذريعات وڪي ذريعات وڪي بحث سانچو سانچو بحث مدد مدد بحث زمرو زمرو بحث باب باب بحث TimedText TimedText talk ماڊيول ماڊيول بحث گيجيٽ گيجيٽ بحث گيجيٽ وصف گيجيٽ وصف بحث امونيا 0 22855 240210 134413 2022-08-13T22:20:40Z 2400:ADC1:48A:9B00:DD4A:699D:40C0:54D7 wikitext text/x-wiki {{chembox new | ImageFileL1 = Ammonia-2D-dimensions.png | ImageSizeL1 = 150 px | ImageFileR1 = Ammonia-3D-balls-A.png | ImageSizeR1 = 150 px | IUPACName = Azane | OtherNames = Ammonia Hydrogen nitride Spirit of Hartshorn Nitro-Sil Vaporole<ref>[http://webbook.nist.gov/cgi/cbook.cgi?Name=Ammonia Ammonia data at NIST WebBook], last accessed [[7 مئي]] [[2007ع|2007]].</ref> | Section1 = {{Chembox Identifiers | CASNo = 7664-41-7 | UNNumber = ''anhydrous:''[[List of UN Numbers 1001 to 1100|1005]] ''solutions:''[[List of UN Numbers 2601 to 2700|2672]], [[List of UN Numbers 2001 to 2100|2073]], [[List of UN Numbers 3301 to 3400|3318]] | PubChem = 222 | SMILES = N | InChI = 1/H3N/h1H3 | RTECS = BO0875000 }} | Section2 = {{Chembox Properties | Formula = NH3 | MolarMass = 17.0306 g/mol | Appearance = Colorless gas with strong pungent odor | Density = 0.6942<ref>[http://webbook.nist.gov/cgi/fluid.cgi?Action=Load&ID=C7664417&Type=IsoTherm&PLow=0.9&PHigh=1.1&PInc=0.1&T=25&RefState=DEF&TUnit=C&PUnit=bar&DUnit=kg%2Fm3&HUnit=kJ%2Fmol&WUnit=m%2Fs&VisUnit=uPa*s&STUnit=N%2Fm NIST Chemistry WebBook] (website page of the National Institute of Standards and Technology) URL last accessed [[15 مئي]] [[2007ء|2007]]</ref> | MeltingPt = -77.73 °C (195.42 [[ڪيلون|K]]) | Melting_notes = | BoilingPt = -33.34 °C (239.81 K) | Boiling_notes = | Solubility = 89.9 g/100 [[ليٽر|mL]] at 0 °[[درجۂ صد|C]] | SolubleOther = | Solvent = | pKa = 38 | pKa = | pKb = 4.75 (reaction with H2O) | RefractIndex = [[Dielectric constant|εr]] }} | Section3 = {{Chembox Structure | MolShape = [[Trigonal pyramid (chemistry)|Trigonal pyramid]] | Dipole = 1.42 [[Debye|D]] }} | Section7 = {{Chembox Hazards | MainHazards = Hazardous gas, caustic, corrosive | NFPA-H = 3 | NFPA-F = 1 | NFPA-R = | NFPA-O = | RPhrases = {{R10}}, {{R23}}, {{R34}}, {{R50}} | SPhrases = {{S1/2}}, {{S16}}, {{S36/37/39}}, {{S45}}, {{S61}} | RSPhrases = | FlashPt = None<ref>[http://www.wdserviceco.com/03aug06MSDS/msdsANH.pdf MSDS Sheet] from W.D. Service Co.</ref> | Autoignition = 651 °C | ExploLimits = | PEL = }} | Section8 = {{Chembox Related | OtherAnions = [[ammonium hydroxide|hydroxide]] (NH3.H2O) | OtherCations = [[Ammonium]] (NH4+) | OtherFunctn = [[نشادر|chloride]] (NH4Cl) | Function = | OtherCpds = [[Hydrazine]] [[Hydrazoic acid]] [[Hydroxylamine]] [[Chloramine]] }} }} '''امونيا''' (Ammonia) عام گرمي پد تي بي رنگ ۽ تيز بوءِ واري گئس آهي. هيءُ آسانيءَ ۽ تيزيءَ سان نڪ جي ناس ۽ ڦڦڙن تائين ويندڙ نسن کي جنبش ۾ آڻي ٿي ۽ ريزش پيدا ڪري ٿي. هن گئس جو ٽهڪڻ پد 4. 33 ۽ ڄمڻ پد 70. 77 آهي. امونيا کي سولائيءَ سان پاڻياٺيءَ حالت ۾ تبديل ڪري سگهجي ٿو.<ref>[http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86%D9%8A%D8%A7 امونيا : (Sindhianaسنڌيانا)]</ref> == == {{حوالا}} [[زمرو:گھريلو ڪيميائي مرڪب]] [[زمرو:سائنس]] re5bmv98ycy61njd2aw0u4711ufzfzx بابا صلاح الدين 0 25005 240218 240158 2022-08-14T09:48:57Z Billinghurst 2974 [[Special:Contributions/Webankara|Webankara]] ([[User talk:Webankara|بحث]]) پاران سنوارون واپس [[User:JogiAsad|JogiAsad]] جي آخري مسودي ڏانھن ڪيون ويون wikitext text/x-wiki '''بابا صلاح الدين'''<ref name = اصل ويب سائٽ > [http://www.sindh.gov.pk/dpt/usharzakaat/babasalahudin.htm اصل ويب سائٽ]</ref>([[انگريزي ٻولي]] : Baba Salah-u-Den) [[1902ء|1902ع]]/1320هه ڌاري [[چترال]] ۾ ڄائو. سندس والد پنهنجي وقت جو وڏو [[عالم]] هو، بابا صلاح الدين اسلاميه اسڪول [[پشاور]] مان [[مئٽرڪ]] جو [[امتحان]] پاس ڪيو. ان کان پوءِ وڌيڪ [[تعليم]] حاصل ڪرڻ لاءِ [[عليڳڙھ]] روانو ٿيو. بي. اي ڪرڻ کان پوءِ ديوبند جي دارالعلوم مان ديني [[تعليم]] حاصل ڪيائين، هڪ مرحلي تي تارڪ ٿي، جهنگ وسايائين، جتي قدرتي نظارن جي مشاهدي ۾ مشغول رهيو. ڪجهه وقت ڪلير ۾، بارگاهه مخدوم علاؤالدين صابري ڪليري رحه ۾ قيام ڪيائين، پوءِ [[اجمير]] شريف ۾ خواجه معين الدين چشتي غريب نواز جي آستاني تي رهيو. [[اجمير]] کان پوءِ [[دهلي]]، [[لاهور]]، [[ملتان]] ۽ سرهند جي اوليائن جي مزارن تي حاضري ڏنائين. بعد ۾ 1951ع ۾ پاڻ مستقل طور [[حيدرآباد]][[سنڌ]]۾ اچي رهيو، جتي ڏينهن جو [[مولا علي]] جي قدمن ڀرسان بٺارن ڀوڳڙين وٽ رهندو هو ۽ [[رات]] سخي عبدالوهاب شاهه جيلانيءَ جي درگاهه تي گذاريندو هو.<ref>http://encyclopediasindhiana.org/article.php?Dflt=%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%20%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86</ref> ==سندن وفات== 11 [[جولاءِ]] کان 13 [[جولاءِ]] 1963ع تائين [[سيوهڻ]] ۾ [[لال شهباز قلندر ]] جي مزار تي قيام ڪيائين. ائين سفر ۽ حضر ۾ زندگيءَ جا ڏهاڙا گذاريندي 20 صفر 1383هه/ مطابق 13 [[جولاءِ]] 1963ع تي [[قلندر شهباز]] جي مزار تي وفات ڪيائين. سندس مزار [[ڪوٽڙي]] ۾ ريلوي ورڪشاپ ويجهو قومي شاهراهه جي ڀر ۾ موجود آهي، جتي عقيدتمند هر [[سال]] سندس [[عرس]] ملهائيندا آهن ==حوالا== {{حوالا}} [[زمرو:پاڪستاني صوفي]] [[زمرو:سنڌي شخصيتون]] [[زمرو:شخصيتون]] [[زمرو:سنڌي ماڻھو]] kfjiomfs1kifm5t7p8fhbzzqvvn97pa يوروپا 0 37974 240221 209016 2022-08-14T11:31:38Z 2400:ADC1:48A:9B00:EC09:5D9A:3C73:BF5 Underestimated launch dates wikitext text/x-wiki {{Infobox planet |name = Europa |alt_names = Jupiter II |adjectives = Europan |image = Europa-moon-with-margins.jpg |caption = Europa's trailing hemisphere in approximate natural color. The prominent crater in the lower right is [[Pwyll (crater)|Pwyll]] and the darker regions are areas where Europa's primarily water ice surface has a higher mineral content. Imaged on 7 September 1996 by ''[[Galileo (spacecraft)|Galileo]]'' spacecraft. |bgcolour = #a0ffa0 |discoverer = [[Galileo Galilei]] [[Simon Marius]] |discovered = 8 January 1610<ref name="IAUMoonDiscoveries"/> |orbit_ref =<ref name="horizons">{{cite web|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi|title=JPL HORIZONS solar system data and ephemeris computation service|work=Solar System Dynamics|publisher=[[NASA]], Jet Propulsion Laboratory|accessdate=10 August 2007}}</ref> |epoch = 8 January 2004 |mean_orbit_radius = {{val|670900|u=km}}<ref name="factsheet">{{cite web|title=Overview of Europa Facts|work=NASA|url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Jup_Europa|accessdate=27 December 2007|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140326221921/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Jup_Europa|archivedate=26 March 2014}}</ref> |eccentricity = 0.009<ref name="factsheet"/> |periapsis = {{val|664862|u=km}}<ref group=lower-alpha>Periapsis is derived from the semimajor axis (''a'') and eccentricity (''e''): ''a''(1−''e'').</ref> |apoapsis = {{val|676938|u=km}}<ref group=lower-alpha>Apoapsis is derived from the semimajor axis (''a'') and eccentricity (''e''): ''a''(1+''e'').</ref> |period = {{val|3.551181|u=d}}<ref name="factsheet"/> |avg_speed = {{val|13.740|u=km/s}}<ref name="factsheet"/> |inclination = 0.470° (to Jupiter's equator) 1.791° (to the [[ecliptic]])<ref name="factsheet"/> |satellite_of = [[Jupiter]] |mean_radius = {{val|1560.8|.5|u=km}} (0.245 [[Earth]]s)<ref name="jplfact"/> |surface_area = {{val|3.09|e=7|u=km2}} (0.061 Earths)<ref group=lower-alpha>Surface area derived from the radius (''r''): 4π''r'' 2</ref> |volume = {{val|1.593|e=10|u=km3}} (0.015 Earths)<ref group=lower-alpha>Volume derived from the radius (''r''): 4/3π''r'' 3</ref> |mass = {{val|4.799844|.000013|e=22|u=kg}} (0.008 Earths)<ref name="jplfact"/> |density = {{val|3.013|.005|u=g/cm3}}<ref name="jplfact"/> |surface_grav = {{val|1.314|ul=m/s2}} (0.134 g)<ref group=lower-alpha>Surface gravity derived from the mass (''m''), the [[gravitational constant]] (''G'') and the radius (''r''): G''m''/''r'' 2</ref> |moment_of_inertia_factor = {{val|0.346|0.005}}<ref name="Showman1999">{{cite journal|last1= Showman|first1=A. P.|last2= Malhotra|first2= R.|title=The Galilean Satellites|journal= Science|volume= 286|issue= 5437|date= 1 October 1999|pages =77–84|doi= 10.1126/science.286.5437.77|pmid=10506564}}</ref> (estimate) |escape_velocity = {{val|2.025|u=km/s}}<ref group=lower-alpha>Escape velocity derived from the mass (''m''), the [[gravitational constant]] (''G'') and the radius (''r''): <math>\textstyle\sqrt{\frac{2Gm}{r}}</math></ref> |rotation = [[synchronous rotation|Synchronous]]<ref name=Geissler/> |axial_tilt = 0.1°<ref name="Bills2005">{{cite journal|last=Bills|first=Bruce G.|title=Free and forced obliquities of the Galilean satellites of Jupiter|date=2005|volume=175|issue=1|pages=233–247|doi=10.1016/j.icarus.2004.10.028|bibcode=2005Icar..175..233B|journal=Icarus}}</ref> |albedo = 0.67 ± 0.03<ref name="jplfact">{{cite web|last=Yeomans|first=Donald K.|date=13 July 2006|title=Planetary Satellite Physical Parameters|publisher=JPL Solar System Dynamics|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par|accessdate=5 November 2007}}</ref> |magnitude = 5.29 ([[Opposition (astronomy and astrology)|opposition]])<ref name="jplfact"/> |temp_name1 = Surface |min_temp_1 = ≈ 50 [[kelvin|K]]<ref name="cyclo"/> |mean_temp_1 = 102 K (−171.15°C) |max_temp_1 = 125 K |atmosphere = yes |surface_pressure = 0.1 [[Pascal (unit)|µPa]] (10−12 [[bar (unit)|bar]])<ref name="McGrathChapter">{{cite book|last=McGrath|editor1=Pappalardo, Robert T.|editor2=McKinnon, William B.|editor3=Khurana, Krishan K.|title=Europa|date=2009|publisher=University of Arizona Press|isbn=978-0-8165-2844-8|chapter=Atmosphere of Europa}}</ref> }} '''يوروپا'''':'''Europa''':سمنڊ جنھن کي زندگيء جو روح مڃيو وڃي ٿو. بنا سمنڊ جي زندگي ڪير سوچي به نه ٿو سگھي. اڄ ڪلھ اسان جي زمين جي ڪيئي ملڪ پاڻي جي کوٽ کي منھن ڏئي رھيا آھن . اھڙي ۾ کوجيندڙ اھڙن گرھن جي ڳولھا ۾ رڌل آھن جن تي پاڻي ملڻ جي اميد ۽ آسرو ھجي. ڪجھ ماھرن جو مڃڻ آھي ته پاڻي اسان جي سولر سسٽم ۾ موجود آھي. انھن جي خيال موجب زمين کان علاوه پاڻي مشتري جي چنڊ يوروپا تي آھي گليليو گليلي جي کوج ڪيل چار چنڊن ۾ سڀني کان ننڍو چنڊ يوروپا آھي. چھين نمبر تي مشتري جي ويجھي کان ڦرندڙ ھي عجوبو اسان جي نظام شمسي جو پڻ ڇھون نمبر وڏو چنڊ آھي. روم جي بادشاھ King Minos جي ماء جي نالي تي ھن جو نالو يوروپا رکيو ويو. ھن جي اوسط اسپيڊ 13.740 ڪلو ميٽر في ڪلاڪ آھي. يوروپا جو ھڪ چڪر پنھنجي گرھ جي چوڌاري 3.55181 ٽن ڏينھن ۾ لڳي ٿو . يوروپا نظام شمسي جي سڀني ڄاتل شين کان وڌيڪ لسو مٿاڇرو رکي ٿو. ھن ڏانھن 1989ء تي گليليو خلائي مشن روانو ڪيو ويو. اڃان تائين ڪو به خلائي گاڏي ھن چنڊ تي ناھي لٿو جڏھن ته انيڪ مشن ھن ڏانھن وڃي چڪا آھن ۽ اسان کي پڻ ھن بابت ڪارائتي ڄاڻ ڏئي چڪا آھن. يوروپا مشتري گيس پربت سان مڪمل طور ڳنڍيل آھي. ھي مشتري کي 670،900 ڪلو ميٽر پري کان ڦري ٿو. يوروپا Europa جي پيدائش لڳ ڀڳ چارسو پنجاھ ملين سال پھريان مشتري سان گڏ مڃيو وڃي ٿو. يوروپا چنڊ جي کوج 8 جنوري 1610ء تي گليليو گليلي ڪئي. يوروپا چنڊ ان ڪري به اھم آھي جو تمام ماھرين اھو مڃيندا آھن ته يوروپا تي وشال پاڻي جو سمنڊ آھي. جنھن جي اونھائي 100 ڪلو ميٽر کان به وڌيڪ ٿي سگھي ٿو . ايئن مڃڻ جا ڪيئي ڪارڻ آھن ڇو ته يوروپا جو مٿاڇرو لسو آھي ۽ ھن جو مٿاڇرو زميني سمنڊ وانگي پڻ لڳي ٿو. ماھرين جو چوڻ موجب ھن جي مٿاھين سطح برف سان ٺھيل آھي. ان جي ھيٺان ھڪ وشال سمنڊ آھي. جيتوڻيڪ يوروپا جو گرمي پڌ تمام گھٽ آھي تنھن ڪري مٿيون پاڻي ڄمي وڃي ٿو. يوروپا جي روشني کي واپس Reflect ڪرڻ جي رفتار 0.64 آھي. جيڪو اسان جي نظام شمسي جي سڀني جسمن کان وڌيڪ آھي. روشني کي واپس Reflect ڪرڻ جي ايتري طاقت رڳو پاڻيء ڪارڻ ئي ممڪن ٿي سگھي ٿو. يوروپا جي مٿاڇري تي تمام گھڻي مقدار ۾ چير يا دراڙ نظر ايندا آھن . جن ۾ برف ڀريل لڳي ٿو. محققن جو مڃڻ آھي ته يوروپا پنھنجي مدار تي ڦرندي جڏھن مشتري Jupiter جي ويجھي ايندو آھي ته مشتري جي مضبوط گريوٽي ميدان جي ڪارڻ يوروپا جي پاڻي ء کي مٿي اٿاري ٿو ڇاڪاڻ ته يوروپا جي مٿين سطح برف آھي ھو مٿي ٿي وڃي ٿو ۽ پري کان ڏسڻ وٽان ھو چيريل نظر اچي ٿو. يوروپا تي شھابيا تمام گھٽ مليا آھن ان ڳالھ ڏانھن اشارو ڪن ٿا ته ھن جي سطح نئي آھي. جيئن ته سڀني پٿريلي گرھن يا جسمن تي شھابيا ڪرڻ ڪري وڏا کڏا ٺھن ٿا. جن کي شھابيا Crater چيو ويندو آھي. ان جي ابتڙ يوروپا تي شھابيا Crater ان ڪارڻ ناھن ٺھيا جو جڏھن ڪو پٿر ھن جي مٿاڇري تي ڪري ٿو ته ھو برف جي مٿاڇري کي ڀڃي ڪري ھيٺ ھليو وڃي ٿو. ان کان پوء ھيٺين سطح جو پاڻياٺ گرمي پڌ وارو پاڻي مٿي اچي ڄمي برف ٿي وڃي ٿو. 2013 ء تي ھبل ٽيلي اسڪوپ Hubble Telescope سان ھن جي ڏاکڻي حصي ڏانھن ڦوھاري جھڙي شيء مٿاڇري کان مٿي ايندي نظر آئي جيڪو پاڻي جو ڦوھارو ٿي سگھي ٿو. انھن ڳالھين کي ذھن ۾ ويھاريندي ماھرين کي يقين آھي ته يوروپا تي [[پاڻي]] جو ھڪ وشال سمنڊ آھي. جنھن جي ھيٺان پٿريلي سطح آھي ته وري مٿان برفيلي تھہ آھي. جيڪڏھن زمين ۽ يوروپا جي پاڻي جي ڀيٺ ڪجي ته محققين جي تحقيق موجب يوروپا تي پاڻي جي مقدار زمين کان ڪيئي ڀاڱا وڌيڪ موجود آھي. زمين جو ٽي ڀاڱي ھڪ 3/1 حصو پاڻي آھي. ھن جي اونھائي پٿريلي ڀاڱي جي سامھون ڪجھ به نه آھي. زمين جي پاڻيء جو جيڪڏھن بال ٺاھجي ته ھو لڳ ڀڳ 700 ڪلو ميٽر ڊگھو ٿيندو. اھڙي ريت يوروپا تي پاڻي جي مقدار زمين جي مقدار کان وڌيڪ آھي. يوروپا جي مٿاڇري جي ھيٺيان پاڻي اسي ان سو ڪلو ميٽر جي اونھائي تائين آھي. يوروپا جي پاڻي سان ٺھيل بال لڳ ڀڳ 877 ڪلو ميٽر ٿيندو. يوروپا تي پاڻي جي موجودگي جا آثار ملن کان پوء سوال پيدا ٿي ٿو ته ڇا اتي زندگي موجود آھي؟ يوروپا تي پاڻي ھجڻ ڪارڻ ماھرين کي لڳي ٿو ته پاڻي جي اونھائين ۾ زندگي ملي سگھي ٿي. يوروپا زمين وانگي ھائيڊروجن جي مقابلي 10 سيڪڙو وڌيڪ آڪسيجن پيدا ڪندو آھي جيڪو ھن تي زندگي جي موجودگي جي اميد کي وڌائي ڇڏي ٿو. يوروپا تي انيڪ مشن موڪلڻ جو پروگرام آھي. انھن ۾ ھڪ مشن اھڙو به آھي جنھن سان ايٽم بم جي گرمي پيدا ڪندڙ ھٿيار ھوندا جيڪو مٿاڇري جي برف کي پگھاريندي تيسين تائين اندر ويندو جيسين تائين ھو سمنڊ ۾ وڃي گھڙي يا اھو ثابت ڪري ته يوروپا تي ڪو اھڙو سمنڊ نه آھي. محقق مڃن ٿا ته مٿاڇرو 10 ڪلو ميٽر کان به وڌيڪ ٿلھو آھي. انھيء ڪارڻ مشن کي سمنڊ تائين پھچڻ ۾ گھڻي اونھائي تائين ھيٺ وڃڻو پوندو. اھڙي مشن لاء ضروري آھي ته ان ايتري طاقت ھجي جو ھو زمين تائين سگنل Signal موڪلي سگھي. ھي مشن اتي پنھنجي واٽ به اختيار ڪري سگھي ڇو ته زمين کان ھن تائين حڪم پڄڻ ۾ ڪيئي منٽ لڳندا. يورپ جي خلائي ايجنسي European Space Agency جي 2023 ء ۾ ھڪ مشن مشتري Jupiter جي سڀني برفي چنڊن ڏي موڪلڻ جو پروگرام آھي. ناسا جو Europa clipper به 2025 ء تائين يوروپا ڏانھن موڪلڻ جو ارادو آھي. اميد آھي ته ھن چنڊ بابت انسان جي ڄاڻ وڌندي == حوالا == {{حوالا|2}} [[زمرو:نظام شمسي]] ckiitcmgpeo765u66l5dxlst030z63o آيو 0 37978 240220 209126 2022-08-14T11:14:03Z 2400:ADC1:48A:9B00:EC09:5D9A:3C73:BF5 wikitext text/x-wiki {{Infobox planet | name =آيو چنڊ (Io) | alt_names = [[مشتري]] 1 (جوپيٽر 1) | adjectives = آيونيئن | image = Io highest resolution true color.jpg | image_alt = گليليئو خلائي جھاز تان ورتل آيو جي سچي تصوير | caption = [[گليليئو (خلائي جھاز)|گليليئو]] خلائي جھاز تان ورتل '''آيو''' جي حقيقي تصوير. مرڪز جي بلڪل ويجھو کاٻي پاسي ظاھر ٿيندڙ ڪارو ٽٻڪو پروميوٿس ٻرندڙ جبل جي ڦاٽڻ واري مرحلي کي ظاھر ڪري ٿو. ان جي ھڪ پاسي کان سفيد ميدان ان ٻرندڙ جبل مان نڪتل مادي جو تھ آهي جنھن ۾ [[سلفر ڊاء آڪسائيڊ]] موجود آهي. | bgcolour = #a0ffa0 | discoverer = [[گليليئو گليلئي]] | discovered = 8 جنوري 1610 | pronounced = | mean_orbit_radius = {{val|421700|u=km}} ({{val|0.002819|ul=AU}}) | eccentricity = {{val|0.0041}} | periapsis = {{val|420000|u=km}} ({{val|0.002807|u=AU}}) | apoapsis = {{val|423400|u=km}} ({{val|0.002830|u=AU}}) | period = {{val|1.769137786|u=d}} ({{val|152853.5047|u=s}}, {{val|42.45930686|u=h}}) | avg_speed = {{val|17.334|u=km/s}} | inclination = 0.05° (مشتري جي استوائي خط ڏانهن) 2.213° ( گرھڻ ڏانھن ) | satellite_of = [[مشتري ]] | mean_radius = {{val|1821.6|.5|u=km}} (0.286 E ) | dimensions = 3,660.0 × 3,637.4 × 3,630.6 km<ref name="Thomas1998">{{cite journal |last=Thomas |first=P. C. |display-authors=etal |date=1998 |title=The Shape of Io from Galileo Limb Measurements |journal=Icarus |volume=135 |issue=1 |pages=175–180 |doi=10.1006/icar.1998.5987 |bibcode=1998Icar..135..175T}} </ref> | surface_area = {{val|41910000|u=km2}} (0.082 Earths) | volume = {{val|2.53|e=10|u=km3}} (0.023 Earths) | mass = {{val|8.931938|.000018|e=22|u=kg}} (0.015 Earths)<ref name="jplfact"/> | density = {{val|3.528|.006|u=g/cm3}}<ref name="jplfact"/> | surface_grav = {{val|1.796|ul=m/s2}} (0.183 [[g-force|g]]) | moment_of_inertia_factor = {{val|0.3755|0.0045}}<ref name="Showman1999">{{cite journal |title=The Galilean Satellites |journal=Science |last1=Showman |first1=Adam P. |last2=Malhotra |first2=Renu |volume=286 |issue=5437 |pages=77–84 |date=October 1999 |doi=10.1126/science.286.5437.77 |pmid=10506564}}</ref> (estimate) | escape_velocity = 2.558 km/s | albedo = {{val|.63|.02}}<ref name="jplfact">{{cite web |last=Yeomans |first=Donald K. |date=13 July 2006 |title=Planetary Satellite Physical Parameters |publisher=JPL Solar System Dynamics |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par}}</ref> | magnitude = 5.02 ([[Opposition (astronomy)|opposition]])<ref name="magnitude">{{cite web |title=Classic Satellites of the Solar System |url=http://www.oarval.org/ClasSaten.htm |publisher=Observatorio ARVAL |date= |accessdate=28 September 2007 |archive-url=https://www.webcitation.org/61Cvx6xRx?url=http://www.oarval.org/ClasSaten.htm |archive-date=25 August 2011 |dead-url=yes}}</ref> | rotation = [[synchronous rotation|synchronous]] | rot_velocity = 271 km/h | temp_name1 = سطح | min_temp_1 = 90 [[Kelvin|K]] | mean_temp_1 = 110 [[Kelvin|K]] | max_temp_1 = 130 K<ref name="Rathbun2004">{{cite journal |last=Rathbun |first=J. A. |last2=Spencer |date=2004 |first2=J.R. |last3=Tamppari |first3=L.K. |last4=Martin |first4=T.Z. |last5=Barnard |first5=L. |last6=Travis |first6=L.D. |title=Mapping of Io's thermal radiation by the Galileo photopolarimeter-radiometer (PPR) instrument |journal=Icarus |volume=169 |issue=1 |pages=127–139 |url= |doi=10.1016/j.icarus.2003.12.021 |bibcode=2004Icar..169..127R}} </ref> | atmosphere = yes | surface_pressure = 5 to 40 nbar | atmosphere_composition = 90% [[sulfur dioxide]] }} '''آء او چنڊ''' يا '''آيو چنڊ'''{{ٻيا نالا|انگريزي= ''' Io '''}} مشتري (Jupiter) جو پنجون چنڊ ۽ ٽيون نمبر سڀني کان وڏو چنڊ آھي. ھن لاء [[ناسا]] انيڪ مشن موڪليا آھن جن ۾ [[گليليئو (خلائي جھاز)]]، [[ووئيجر (خلائي جھاز)]] ۽ [[پايونيئر (خلائي جھاز)]] شامل آھن . ھن تي ٺھيل وڏا ٻرندڙ جبل ھن کي اسان جي نظام شمسي جي سڀني کان وڌيڪ زميني جوش واري شئي بڻائن ٿا. 7 جنوري 1610ع تي [[گليليئو گليليئي|گليليو گليلي]] 20x ريفليڪس ٽيلي اسڪوپ ذريعي آيو جو تجربو ڪيو. جڏھن ته گھٽ ريزوليشن سبب آيو چنڊ ۽ [[يوروپا]] چنڊ ۾ فرق نه ڪري سگھيو. ان کي ٻئي چنڊ ھڪ جاء تي نظر پئي آيا. جيتوڻيڪ ٻئي ڏينھن 8 جنوري 1610ء تي گليليو آيو چنڊ ۽ يورپا چنڊ کي الڳ الڳ پاسن کان ڏٺو . جيئن ته گليليو آيو چنڊ کي 7 جنوري تي ئي معائنو ڪري چڪو ھو پر بين الاقوامي خلائي يونٽ (IAU) اٺ جنوري 1610ء کي ئي آيو چنڊ جي دريافت جي تاريخ مڃي ٿو . [[فائل:Galileo.arp.300pix.jpg|thumb|upright|left|[[گليليئو گليلئي]] جنھن ھي چنڊ دريافت ڪيو]] جديد ٽيڪنالوجي نه ھجڻ ڪارڻ پٺين اڍائي سؤ سالن تائين آيو چنڊ خلائي ماھرن لاء ھڪ عجيب راز بڻيل ھو. اڻويھين صدي جي آخري ڏھاڪن ۾ دوربيني واري ٽيڪنالوجي ۽ خلائي ٽيڪنالوجي ۾ وڏي ترقي ٿي. ان کان پوء انسان آيو چنڊ جي انيڪ رازن تان پردو هٽايو. آيو چنڊ مشتري جي سطح کان ساڍا پنج لک ڪلو ميٽر جي مفاصلي کان گول چڪر ھڻندو آھي ۽ پنھنجو ھڪ ڦيرو تقريبا زمين جي ساڍا ٻائيتاليھ ڪلاڪن ۾ پورو ڪندو آھي. آيو چنڊ ۽ يورپا جي چڪر ھڻڻ جو ريشو 2 ، 1 آھي. يعني جنھن وقت ۾ يورپا چنڊ مشتري کي ھڪ چڪر ھڻي ٿو آيو چنڊ انھي دوران ٻه چڪر ھڻي ٿو وڃي. ٺيڪ انھي نموني آيو چنڊ جو گينيميڊ چنڊ سان 4 ، 1 جو ريشو آھي. آيو چنڊ به مشتري جي ٻين چنڊن وانگي ھڪ ھنڌ سڪ آھي. ھن جو ھڪ حصو ھميشه مشتري ڏي رھي ٿو . آيو چنڊ جي سطح سليڪيٽ پٿر ۽ لوھ سان ٺھيل آھي. جيتوڻيڪ ھي ٻين چنڊن کان بلڪل مختلف آھي جيڪي برف ۽ سليڪيٽ سان ٺھيل آھن. ھن جو اندروني مرڪز لوھ ۽ آئرن سلفائيڊ سان ٺھيل آھي. جيڪو ھن جي جسم جو 20 سيڪڙو آھي . آيو چنڊ جو قطر 1821 ڪلو ميٽر آھي . جيڪو اسان جي زميني چنڊ کان 5 فيصد وڏو آھي. ھن جي مٿاڇري تي ريگستان ، ميداني علائقا ، وڏيون وڏيون پھاڙيون ننڍا ننڍا کڏا ۽ ٻرندڙ جبل جا لاوا ڏسڻ ۾ اچن ٿا. ھن جي سطح تي شھاب نه آھن ان جو ڪارڻ ھي آھي ته آيو ھڪ ٻرندڙ جبلن وارو چنڊ آھي. آيو ڏسڻ ۾ رنگين ٿو اچي ڇاڪاڻ ته ھن تي ٻرندڙ جبلن جا لاوا ۾ سليڪيٽ سلفر ۽ سلفر ڊاء آڪسائيڊ جھڙا عنصر موجود آھن. جيڪي ھن جي سطح کي رنگين بڻائن ٿا. آيو چنڊ تي سؤ کان ڏيڍ سؤ جبل آھن جيڪي ڇھ سو ڪلو ميٽر ايوريج تائين ڊگھا آھن. ھي اونچائي مائونٽ ايورسٽ کان ڪافي زياده آھي. آيو چنڊ جو وايو منڊل ڪافي سنھو آھي جنھن ۾ مک سلفر ڊاء آڪسائيڊ ، سلفر مونوآڪسائيڊ ، سوڊيئم ڪلورائيڊ، ايٽومڪ سلفر ۽ آڪسيجن جا نشان مليا آھن . آيو چنڊ جي گرم علائقن ۾ گرمي پد تقريبا 200 سينٽي گريڊ تائين ھليو ٿو وڃي جڏھن ته ھن جو ايوريج گرمي پڌ 130 سينٽي گريڊ آھي. آيو جو وايو منڊل لڳاتار ختم ٿيندو وڃي پيو. جيڪڏھن اسان آيو تي زندگي جي ڳولھا ڪيو ٿا ته اھا اسان جي وڏي غلطي ھوندي. ڇو مشتري جي چوڌاري گردش ڪندي ته ھڪ جاء تي بيھڻ جي ڪري يا پنھجي محور تي گول ڦرڻ بند ٿيڻ جي ڪري پاڻي ھن جي سطح کان شروعاتي وقت ۾ ئي اڏري ويو ھو. ھن جي وايو منڊل ۾ زھريلي گيسن کان علاوه آڪسيجن نه ھجڻ برابر آھي. جيڪو آيو چنڊ تي زندگي نا ممڪن بڻائي ڇڏي ٿو. جيڪڏھن خلاباز ھن جي سطح تي بغير خلائي سوٽ جي لھي ته مشتري ، آيو ۽ گينيميڊ جي ڀيانڪ ريڊيئيشن سان ھڪ منٽ کان به گھٽ وقت ۾ ھن جو موت يقيني آھي. آيو ٽائيڊلي لاڪڊ افيڪٽ ( پنھجي محور تي ڦرڻ بند ٿي وڃڻ) سان پيدا ٿيندڙ گرمي توانائي کان ڪافي زياده واپس ڪندو آھي. پر اھا توانائي ڪٿان ٿي اچي ؟ ان جي تلاش اڃان ھلي پئي. اھا ڪھڙي طاقت آھي جيڪا آيو چنڊ تي ٻرندڙ جبلن کي ھلائي پئي ۽ ٻرندڙ جبلن مان نڪرندڙ شيء ڪھڙي آھي؟ ھي به آيو چنڊ جي رازن منجھان ھڪ راز آھي ته آيو وٽ پنھنجو مقناطيسيت ڇو آھي؟ ھي ڪٿان ۽ ڪيئن ٺھيو؟ ھي ٻين چنڊن کان ڇو وڌيڪ الڳ آھي؟ مستقبل ۾ مشتري جي چنڊن لاء ڪجھ مشن موڪلڻ جي تياري آھي. جونو خلائي جھاز (Juno) 2011ء تي خلا ۾ روانو ڪيو ويو جيڪو ٻرندڙ جبلن جي جاچ وٺندو. يورپي ايجنسي 2023ء تائين مشتري جي برفاني چنڊ جي کوجنا لاء ھڪ خلائي جھاز روانو ڪرڻ جي تياري ڪري پئي جيڪو گينيميڊ چنڊ تائين ويندو ۽ آيو چنڊ وٽان اڏرڻ دوران ان جي جاچ ڪندو. آيو چنڊ لاء ھڪ خاص مشن آيو چنڊ جي ٻرندڙ جبلن جو مشاھدو ڪرڻ لاء 2021 تائين موڪلڻ جي ڳالھ به ھلي پئي. جيڪو ھن جو سٺي نموني جائزو وٺندو ۽ مطالعو ڪندو. شايد مستقبل ۾ انھن سڀني مھمن ذريعي اسان آيو چنڊ جي رازن کان پردو کڻي سگھون. جيتوڻيڪ اسان جي ھي ڪائنات ھميشه ئي رازن سان ڀريل رھندي . == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:نظام شمسي]] 2xl4tio7cnb4idrg2199xiad362y5hs زمرو:آرمينيا ۾ اسڪول 14 52438 240217 170575 2022-08-14T07:38:34Z 31.200.11.4 wikitext text/x-wiki {{Delete}} ojdjkvlhcec6arpfgtwm59d2wkd8rvp ھائڊروجن 0 72090 240208 2022-08-13T22:10:10Z 2400:ADC1:48A:9B00:DD4A:699D:40C0:54D7 معافی کریں۔ مجھے سندھی نہیں آتی۔ wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' یا '''آبساز''' (hydrogen) ایک کیمیائی عنصر ھی جس کی علامات H ھی اور ایتمی نمبر 1 ھی۔ 9ckf7fwys2577db15vk0nstmh6ufpd1 240213 240208 2022-08-14T05:00:55Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' يا '''آبساز''' (hydrogen) ھڪ [[ڪيميائي عنصر]] آھي جنھن جي علامت H آھي ۽ ايٽمي نمبر 1 آھي. 8197hp5icb6po1gq5gzrz6xqmp132fi نائٽروجن 0 72091 240209 2022-08-13T22:13:56Z 2400:ADC1:48A:9B00:DD4A:699D:40C0:54D7 نئون صفحو: '''{{PAGENAME}}''' (nitrogen) ایک کیمیائی عنصر ھی جس کی علامات N ھی اور ایتمی نمبر 7 ھی۔ wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' (nitrogen) ایک کیمیائی عنصر ھی جس کی علامات N ھی اور ایتمی نمبر 7 ھی۔ kgvmqgg7mfrinfz1kbfhkx0d4dlnptb 240214 240209 2022-08-14T05:02:09Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' (nitrogen) ھڪ [[ڪيميائي عنصر]] آھي جنھن جي علامت N آھي ۽ ايٽمي نمبر 7 آھي. oq6tw4ydwe3598ozvro3tcd8j2l75aj ڪاربن 0 72092 240211 2022-08-13T23:51:46Z 2400:ADC1:48A:9B00:DD4A:699D:40C0:54D7 نئون صفحو: '''{{PAGENAME}}''' (carbon) ایک کیمیائی عنصر ھی جس کی علامات C ھی اور ایتمی نمبر 6 ھی۔ wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' (carbon) ایک کیمیائی عنصر ھی جس کی علامات C ھی اور ایتمی نمبر 6 ھی۔ qf6hpxz9xrzmg66np3n6bqohw4666y8 240215 240211 2022-08-14T05:03:27Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' (carbon) ھڪ [[ڪيميائي عنصر]] آھي جنھن جي علامت C آھي ۽ ايٽمي نمبر 6 آھي. 550pk9vaxgshxbwghfms83ag7bqj45b گندرف 0 72093 240212 2022-08-14T01:34:52Z 2400:ADC1:48A:9B00:EC09:5D9A:3C73:BF5 نئون صفحو: '''گندرف''' (sulfur) ایک کیمیائی عنصر ھی جس کی علامات S ھی اور ایتمی نمبر 16 ھی۔ wikitext text/x-wiki '''گندرف''' (sulfur) ایک کیمیائی عنصر ھی جس کی علامات S ھی اور ایتمی نمبر 16 ھی۔ cwcq66h455m8s6ew8pdibte5xms05li 240216 240212 2022-08-14T05:04:28Z مھتاب احمد سنڌي 4990 wikitext text/x-wiki '''گندرف''' (sulfur) ھڪ [[ڪيميائي عنصر]] آھي جنھن جي علامت S آھي ۽ ايٽمي نمبر 16 آھي. axf25sw5lqbqqw4a3dmxr3skgmazymp ڪلسٽو 0 72094 240219 2022-08-14T09:59:00Z 2400:ADC1:48A:9B00:EC09:5D9A:3C73:BF5 نئون صفحو: '''{{PAGENAME}}''' (Callisto) یا '''مشتری II II''' (Jupiter II) [[Ganymede (moon)|گینیمید]] کے بعد [[Jupiter|مشتری]] کا دوسرا بڑا چاند ھی۔ یہ گینیمید اور [[زحل]] کے سب سے بڑے چاند [[Titan (moon)|تائتن]] کے بعد [[Solar System|نظام شمسی]] کا تیسرا بڑا چاند ھی، اور نظام شمسی کی بڑی شے ھی جس میں مناسب طریقے سے فرق نہیں جا سکت... wikitext text/x-wiki '''{{PAGENAME}}''' (Callisto) یا '''مشتری II II''' (Jupiter II) [[Ganymede (moon)|گینیمید]] کے بعد [[Jupiter|مشتری]] کا دوسرا بڑا چاند ھی۔ یہ گینیمید اور [[زحل]] کے سب سے بڑے چاند [[Titan (moon)|تائتن]] کے بعد [[Solar System|نظام شمسی]] کا تیسرا بڑا چاند ھی، اور نظام شمسی کی بڑی شے ھی جس میں مناسب طریقے سے فرق نہیں جا سکتا ھی۔ {{PAGENAME}} کو 7 جنوری 1610 میں [[گیلیلیو گیلیلیی]] نے دریافت کیا تھا۔ f3qllhx8a80wk3856f22ls24rcobp4h