وڪيپيڊيا sdwiki https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8F%DA%A9_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%88 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter ذريعات خاص بحث واپرائيندڙ واپرائيندڙ بحث وڪيپيڊيا وڪيپيڊيا بحث فائل فائل بحث ذريعات وڪي ذريعات وڪي بحث سانچو سانچو بحث مدد مدد بحث زمرو زمرو بحث باب باب بحث TimedText TimedText talk ماڊيول ماڊيول بحث گيجيٽ گيجيٽ بحث گيجيٽ وصف گيجيٽ وصف بحث 0 5504 240129 230696 2022-08-06T10:38:07Z JogiAsad 4693 اسٽائيل کي بهتر ڪيو wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = '''روس'''<br> رشين فيڊريشن | common_name = روس | native_name = Росси́йская Федерация <br>('''روسياسڪايہ فيدريتسيہ''') | image_flag = Flag of Russia.svg | image_coat = Coat of Arms of the Russian Federation.svg | national_anthem = <br/>"''[[روس جو قومي ترانو|Gosudarstvenny gimn Rossiyskoy Federatsii]]''"{{nbsp|2}}{{small|(رومڻائيزيشن)}}<br/>{{small|"روس جو رياستي قومي ترانو"}}<br/><center>[[فائل:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg]]<!-- Please do not replace this with the vocal version. In order to keep continuity with other Wikipedia pages on modern countries, the instrumental version should be used. --></center> | image_map = Russian_Federation (orthographic_projection) - Crimea disputed.svg | map_width =180px | map_caption = روس جو مقام.تيز سائو رنگ . ڪرائميا تڪراري علائقو آهي جيڪو روسي انتظام هيٺ آهي جنھن کي ھلڪي سائي رنگ سان ظاهر ڪيو ويو^a | capital = [[ماسڪو]] | coordinates = {{Coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = گاديء جو ھنڌ | official_languages = [[روسي]] يا [[روسي|رشين]] | national_languages = | ethnic_groups = {{unbulleted list | 81.0% [[روسي]] | 3.7% [[تاتاري]] | 1.4% [[يوڪرائيني]] | 1.1% [[باشڪر]] | 1.0% [[چوئاش]] | 0.8% [[چيچن]] | {{nowrap|11.0% ۽ ٻيا}} }} | leader_title1 = صدر | leader_name1 = [[ولاديمير پيوٽن]] | leader_title2 = وزيراعظم | leader_name2 = [[دمتري ميديويدف]] | leader_title3 = فيڊريشن ڪائونسل جو چيئرمين | leader_name3 = [[ويلنٽينا ميٽوي يينڪو]] | leader_title4 = رياستي ڊوما جو چيئرمين | leader_name4 = [[ويچزلاف وولودن]] | legislature = [[فيڊرل اسيمبلي]] | upper_house = [[فيڊريشن ڪائونسل]] | lower_house = [[اسٽيٽ ڊوما]] | sovereignty_type = [[روس جي تشڪيل جي تاريخ]] | established_event1 = [[رورڪ]] جي آمد <ref> {{cite web|url=http://www.1150russia.ru/ukaz-prezidenta-rf-o-prazdnovanii-1150-letiya-zarozhdeniya-rossiyskoy-gosudarstvennosti.html |script-title=ru:Указ Президента РФ "О праздновании 1150-летия зарождения российской государственности" |trans-title=Presidential Decree "On celebrating the 1150th anniversary of Russian statehood" |language=Russian language |author= |date=March 3, 2011 |website=www.1150russia.ru |publisher={{lang|ru| Комитет культуры Новгородской области}} (Novgorod Region Culture Committee) |access-date=October 20, 2016 |quote= |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714233159/http://www.1150russia.ru/ukaz-prezidenta-rf-o-prazdnovanii-1150-letiya-zarozhdeniya-rossiyskoy-gosudarstvennosti.html |archive-date=July 14, 2014 |dead-url=yes}}</ref> | established_date1 = 862 | established_event2 = [[خيويائي روس]] | established_date2 = 882 | established_event3 = [[ماسڪو جي گرينڊ ڊچي]] | established_date3 = 1283 | established_event4 = [[زارشاھي]] | established_date4 = 16 جنوري 1547 | established_event5 = [[روسي ايمپائر]] | established_date5 = 22 آڪٽوبر 1721 | established_event6 = [[روسي ريپبلڪ]] | established_date6 =14 سيپٽيمبر 1917 | established_event7 = [[رشين ڊيموڪريٽڪ فيڊريٽو ريپبلڪ]] | established_date7 = 23 سيپٽمبر 1918 | established_event8 = [[رشين سويت فيڊريٽو سوشلسٽ ريبلڪ]] | established_date8 = [[آڪٽوبر وارو انقلاب| 25 آڪٽوبر 2017]] | established_event9 = [[سويت يونين]] جو قيام | established_date9 = 20 ڊسمبر 1922 | established_event10 = [[خودمختياريء جو ڏينھن]] | established_date10 = 12 جون 1990 | established_event11 = [[بيلاويزا وارا معاھدا]] | established_date11 = 8 ڊسمبر 1991^b | established_event12 = رشين ايس.ايف.ايس.آر. جو نالو بدلائي رشين فيڊريشن رکيو ويو | established_date12 = 25 ڊسمبر 1991^b | established_event13 = [[موجودہ آئين]] | established_date13 = 12 ڊسمبر 1993 | area_km2 = 17,075,200 | area_rank = 1st | area_sq_mi = 6,592,772 | percent_water = 13<ref name=gen>{{cite web|title=The Russian federation: general characteristics |url=http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728064121/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R |archivedate=July 28, 2011 |work=Federal State Statistics Service |accessdate=April 5, 2008 |deadurl=yes}}</ref>&nbsp;{{small|(دلدلي حصن سميت)}} | population_estimate = 144,526,636 {{increase}}<ref name="gks.ru">{{cite web|title=ПРЕДВАРИТЕЛЬНАЯ ОЦЕНКА ЧИСЛЕННОСТИ ПОСТОЯННОГО НАСЕЛЕНИЯ на 1 января 2018 г. и в среднем за 2017 г.|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul2018.xlsx|accessdate=February 23, 2018|website=www.gks.ru}}</ref> (ڪرائميا کان بغير){{refn|name="Popnote"|When including the [[Republic of Crimea]] and [[Sevastopol]], the total population of Russia rises to 146,877,088.<ref name="gks.ru"/>}} | population_estimate_year = 2018 | population_estimate_rank = 9th | population_density_km2 = 8.4 | population_density_sq_mi = 21.5 | population_density_rank = 225th | GDP_PPP = $4.152 ٽرلين ڊالر<ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=85&pr.y=9&sy=2018&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=922&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org}}</ref> | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 6th | GDP_PPP_per_capita = $28,918<ref name="imf.org"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 49th | GDP_nominal = $1.522 ٽرلين ڊالر<ref name="imf.org"/> | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 12th | GDP_nominal_per_capita = $10,630<ref name="imf.org"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 67th | Gini = 37.7 <!--number only--> | Gini_year = 2015 | Gini_change = decrease <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="WBgini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=RU |title= GINI index (World Bank estimate) |publisher= World Bank |accessdate= November 2, 2017}}</ref> | Gini_rank = 98 | HDI = 0.804 <!--number only--> | HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf|title=Human Development Report 2016 – "Human Development for everyone"|date=2016|accessdate=March 21, 2017|publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 49th | currency = [[رشين روبل]] ([[روبل جو نشان|₽]]) | currency_code = RUB | utc_offset = +2 to +12 | date_format = dd.mm.yyyy | drives_on = right | calling_code = [[روس جا ٽيليفون ڪوڊ|+7]] | cctld = {{unbulleted list |[[.ru]] |[[.su]] |[[.рф]]}} | footnote_a = ڪرائميائي اپٻيٽ گڏيل قومن جي قرارداد نمبر 68/262 مطابق يوڪرين جو حصو آهي پر اھو درحقيقت روس جي انتظامي تسلط ھيٺ آھي<ref>{{cite news|last=Taylor|first=Adam|title=Crimea has joined the ranks of the world's 'gray areas.' Here are the others on that list.|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2014/03/22/crimea-has-joined-the-ranks-of-the-worlds-gray-areas-here-are-the-others-on-that-list/|publisher=The Washington Post|accessdate=March 27, 2014|date=March 22, 2014}}</ref> | footnote_b = The [[Belavezha Accords]] was signed in Brest, Belarus on December 8, creating the [[Commonwealth of Independent States]] in which the [[Supreme Soviet of Russia|Supreme Soviet of the Russian SFSR]] ratified the accords on December 12, denouncing the 1922 treaty. On December 25, Russian SFSR was renamed the Russian Federation and the following the day on December 26, the [[Supreme Soviet of the Soviet Union]] ratified the accords, effectively [[Dissolution of the Soviet Union|dissolving]] the Soviet Union. | religion = | area_magnitude = 1 E13 }} ''' روس ''' {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Russia '''}} روسي ٻولي ۾ '''Россия''' ('''روسيا''')، سرڪاري نالو '''رشين فيڊريشن''' (روس جو وفاق) جنھن کي روسي ٻولي ۾ '''روسياسڪايا فيڊريٽسيا''' سڏيندا آهن. [[يوريشيا|يوريشيائي]] جي ھڪ وفاقي ريپبلڪ آھي. اھو پکيڙ ۾ دنيا جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. ان جي پکيڙ 17,075,200 چورس ڪ م يا 6,592,772 چورس ميل آهي جيڪو انساني ابادي واري دنيا جو اٺون حصو آھي. ھن ملڪ جي ان وسيع پکيڙ ۾ 11 ٽائيم زون اچي وڃن ٿا. دنيا ۾ روس جي سرحد سڀ کان وڌيڪَ ملڪن سان لڳي ٿي جن جو تعداد 14 آھي. ان جي اتر اولهه کان ڏکڻ اوڀر جي طرف روس جون زميني سرحدون ناروي، فنلينڊ، استونيا، لٽويا، لٿووينيا ۽ پولينڊ، بيلاروس، يوڪرين، جارجيا، آذربائيجان، قازقستان، چين، منگوليا، ۽ اتر ڪوريا سان ملن ٿيون۔ جڏهن ته هن جون آبي سرحدون [[جاپان]] کان اخوتسڪ سمنڊ، گڏيل آمريڪي رياستن جي ریاست الاسڪا کان بيرنگ سمنڊ ۽ [[ڪئناڊا]] جي ڄميل سمنڊ طرف اتر جا ٻيٽ ملن ٿا. روس جي آبادي 14،62،00،000 آهي. آبادي ۾ اھو يورپ جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. دنيا جي وڏي آبادي وارن ملڪن ۾ ان جو نمبر نائون آھي ان جي گادي جو هنڌ [[ماسڪو]] شھر آھي جيڪو يورپ جو آبادي ۾ سڀ کان وڏو شھر آھي. [[سينٽ پيٽرز برگ]] روس سميت يورپ جو ٻيون نمبر وڏو شھر آھي. 1991ع ۾ سوويت يونين جي خاتمي بعد روسي سوويت سوشلسٽ ريپبلڪ روسي فيڊريشن ۾ تبديل ٿي ۽ 1993ع ۾ نئين آئين ذريعي وفاقي نيم صدارتي نظام قائم ڪيو ويو. سن 2000ع کان وٺي ھن ملڪ جو صدر [[ولاديمير پيوٽن]] آهي.<br> انساني ترقيءَ جي اشاريي مطابق ھن ملڪ جو دنيا ۾ 52ھون نمبر آھي. ملڪ ۾ يونيورسٽي تائين تعليم مفت فراھم ڪئي وڃي ٿي. ملڪ جي معيشت دنيا جي طاقتور معيشتن ۾ شامل آھي ۽ ناليوار جي ڊي پي ۾ ھن ملڪ جو دنيا ۾ يارھون نمبر آھي. مساوي قوت خريد مطابق جي ڊي پي ۾ ھن ملڪ جي معيشت دنيا اندر ڇھين نمبر تي آهي. ھي ملڪ دنيا جي ھڪ وڏي ايٽمي طاقت آھي ۽ گڏيل قومن جو باني ۽ سلامتي ڪائونسل جو ويٽو جو اختيار رکندڙ مستقل رڪن آھي. دنيا ۾ سڀ کان وڌيڪَ ايٽمي ھٿيار پڻ ھن ملڪ وٽ آھن. دنيا جي ٻين وڏي فوج پڻ ھن ملڪ جي آھي ۽ دنيا ۾ فوج تي وڌيڪ خرچ ڪندڙ چوٿون وڏو ملڪ آهي. دنيا جي معدني ۽ توانائي جي ذريعن جو وڏو حصو ھن ملڪ وٽ آهي. روس دنيا ۾ سڀ کان وڏن تيل ۽ قدرتي گيس پيدا ڪندڙ ملڪن ۾ شامل آهي. ملڪ [[جي 20]], [[شنگھائي ڪوآپريشن آرگنائيزيشن]]، [[ڪائونسل آف يورپ]]، [[ايشيا پيسفڪ ايڪانامڪ ڪوآپريشن]]، [[آرگنائيزيشن آف سڪيورٽي اينڊ ڪوآپريشن ان يورپ]]، [[انٽرنيشنل انويسٽمينٽ بينڪ]] ۽ [[ورلڊ ٽريڊ آرگنائيزيشن]]، [[ڪامن ويلٿ آف انڊپينڊنٽ اسٽيٽس]]، [[ڪليڪٽو سيڪيورٽي ٽريٽي آرگنائيزيشن]]، [[يوريشين ايڪانامڪ يونين]] جو رڪن ملڪ آهي. ==روس جي تاريخ== ===سوشلسٽ انقلاب کان اڳ=== [[File:Kievan Rus en.jpg|upright=1.3 |thumb|220px|يارھين صدي عيسويءَ ۾[[خيويائي روس]] ]] ڏھين کان يارھين صدي عيسويءَ ۾ خيويائي روس يورپ جي سڀ کان خوشحال ۽ وڏين رياستن ۾ شمار ٿيندو هو<ref>{{cite book|last=Vernadsky|first=George|title=Kievan Russia|pages=430|publisher=[[Yale University Press]]|date=1973|isbn=978-0-300-01647-5}}</ref> ان رياست جو [[ولاديمير اعظم]] (980–1015) ۽ ان جو ڏاھو جي لقب سان مشھور پٽ [[ياروسلاف]] وارا دؤر ان رياست جو سونھري دور شمار ڪيا ويندا آهن. ان ئي دؤر ۾ ۾ روس جي ماڻھن بازنطيني ايمپائر مان آيل آرٿوڊوڪس عيسائيت کي قبول ڪيو ۽ ان سان گڏوگڏ ساڳي دؤر ۾ پھريون مشرقي قانوني مجموعي جو مسودو [[روسڪايا پراودا]] جوڙيو ويو. يارھين ۽ ٻارھين صدي عيسويءَ ۾ خانه بدوش ترڪ قبيلن: [[قبچاق قبيلو|قبچاقن]] ۽ [[پچنگ قبيلو|پچنگن]] وغيره جي لاڳيتي حملن ڪري مشرقي سلواڪ وارين آبادين وڏي پيماني تي اترئين گھاٽن ٻيلن وارن محفوظ علاقي [[زيلسي]] ڏي ھجرت ڪئي<ref name="V">{{Cite book|author=Klyuchevsky, V.|title=The course of the Russian history|volume=1|url=http://www.kulichki.com/inkwell/text/special/history/kluch/kluch16.htm|isbn=978-5-244-00072-6|year=1987|publisher=Myslʹ}}</ref>. [[File:Lebedev baptism.jpg|left|thumb|'' [[خيويائي ماڻھن جو بپتسمو]]'' جي عنوان سان [[ڪلاوڊي ليبيديف]] پاران ٺاھيل تصوير]] جاگيرداري جي مضبوط ٿيڻ سبب خيويائي رياست جي مرڪزيت ختم ٿيندي وئي جنھن سان رياست اندر گھرو ويڙھ ٿيندي رھي. 1837-40ع دوران منگولن جي حملي خيو کي تباھ ڪري ڇڏيو ۽ روس جي اڌ آبادي ان حملي ۾ ھلاڪ ٿي وئي<ref>{{cite book|first=Michael F.|last=Hamm|title=Kiev: A Portrait, 1800-1917|date=1993|publisher=[[Princeton University]] Press|pages=328|isbn=978-0-691-02585-8}}</ref>. حملي آورن، جن کي بعد ۾ تاتار سڏيو ويو، اتي [[اورد زرين]] (Golden Horde) نالي رياست قائم ڪئي. ان جو ترڪ ٻولي ۾ نالو آلتين اوردو ھيو. روس جو ڏاکڻو ۽ وچون حصو اٽڪل ٻہ صديون ان رياست ھيٺ رھيو<ref>{{cite book|last=Halperin|first=Charles J.|title=Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History|date=1987|publisher=[[Indiana University Press]]|pages=192|isbn=978-0-253-20445-5}}</ref>. پولينڊ جي بادشاھت (1025-1385) نيٺ گاليشيا والھينيا کي پاڻ سان ملائي ڇڏيو، جڏهن ته خيو جي پسگردائيءَ ۾ واقع ٻن علائقن: نووگورود ريپبلڪ ۽ منگولن جي زير اثر ولاديمير سوزدال ملي ڪري موجود روسي قوم جو بنياد وڌو. نووگورود ريپبلڪ منگولن جي تسلط مان جان ڇڏائي ۽ پسڪوف واري علائقي سميت انھن ڪنھن حد تائين منگولن جي خيويائي روس تي حملي واري وقت کان وٺي پنھنجي خودمختياري بحال رکي ھئي. نووگورود وارن 1240ع ۾ [[اليگزينڊر نيوسڪي]] جي قيادت ۾ [[نيوا واري جنگ]] ۾ سويڊن جي حملي آورن کي شڪست ڏئي<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Battle-of-the-Neva|title=Battle of the Neva|encyclopedia=[[Encyclopedia Britannica]]|access-date=22 June 2021}}</ref>. 1242ع ۾ انھن [[برف واري جنگ]] ۾ جرمن صليبين کي شڪست ڏئي<ref>{{cite journal|last=Ostrowski|first=Donald|title=Alexander Nevskii's "Battle on the Ice": The Creation of a Legend|date=2006|jstor=24664446|journal=[[Russian History (journal)|Russian History]]|volume=33|number=2/4|pages=289–312|doi=10.1163/187633106X00186}}</ref>. خيويائي روس جي خاتمي بعد روس جي ٻين قائم ٿيندڙ طاقتور رياست [[ماسڪو واري گرينڊ ڊچي]] ھئي جيڪو شروع ۾ ولاديمير سوزدال جو حصو ھئي<ref name="Muscovy">{{cite web|last=Curtis|first=Glenn E.|url=http://countrystudies.us/russia/3.htm|title=Russia - Muscovy|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=25 June 2021}} </ref><ref>{{cite book|last=Davies|first=Brian L.|title=Warfare, State and Society on the Black Sea Steppe, 1500–1700|publisher=Routledge|year=2014|page=4|url=http://www.reenactor.ru/ARH/PDF/Davies.pdf#page=20}}</ref> <ref>{{cite book|last1=Jotischky|first1=Andrew|last2=Hull|first2=Caroline|date=2005|title=The Penguin Historical Atlas of the Medieval World|publisher=[[Penguin Books]]|pages=122–123|isbn=978-0-14-101449-4}}</ref> ماسڪو پرنس [[دمتري دونسڪوئي]] جي اڳواڻي ۾ [[روسي آرٿوڊوڪس چرچ]] جي حمايت يافتہ روسي پرنسپلٽين جي متحده فوج سان ملي ڪري 1830ع ۾ [[ڪليڪوفو واري جنگ]] ۾ منگول تاتارين کي شڪست ڏئي<ref>{{cite book|last=Galeotti|first=Mark|date=2019|title=Kulikovo 1380: The battle that made Russia|pages=96|isbn=978-1-4728-3121-7}}</ref> ماسڪو آھستي آھستي چوڌاري موجود پرنسيپلٽين کي پاڻ ۾ ضم ڪري ڇڏيو جن ۾ توير واري پرنسپلٽي ۽ نووگورود ريپبلڪ پن شامل ھيون<ref name="Muscovy"/>. عظيم [[اوان ٽيون|ايوان ٽئين]] [[اورد زرين]] جي تسلط کي ختم ڪري وچ روس ۽ اتر روس کي ماسڪو جي راڄ ھيٺ ملائي روس جو پھريون حاڪم ٿيو جنھن سموري روس جي ڊيوڪ وارو لقب اختيار ڪيو<ref name="Muscovy"/>. 1453ع ۾ قسطنطنيہ جي شڪست پاڻ کي [[اوڀر رومن ايمپائر]] جي وارث ھجڻ جو دعويدار ٿيو<ref name="Muscovy"/> ايوان ٽئين [[بازنطيني شھنشاھ]] [[ڪنسٽنٽائين يارھون|ڪنسٽنٽائين يارھين]] جي ڀائٽي [[صوفيه پلائيولاجينا]] سان شادي ڪئي ۽ بازنطيني ايمپائر جي ٻن منڍين واري باز جي نشان کي پنھنجي رياست جو نسبتي نشان بڻايو<ref>{{cite web|url=https://www.theatlantic.com/magazine/archive/1886/12/the-dream-of-russia/522855/|title=The Dream of Russia|work=[[The Atlantic]]|first=Cyrus|last=Hamlin|date=December 1886|access-date=2 June 2021}}</ref>. [[File:Vasnetsov Ioann 4.jpg|thumb|upright=0.7|کاٻو|بيخوف لقب وارو [[ايوان چوٿون]] جي پينٽنگ ]] ماسڪو جي گرينڊ ڊيوڪ ايوان چوٿين بيخوف روسي زارشاھي نالي بادشاھت جو بنياد وجھي 1547ع ۾ پھريون روسي بادشاھ يا زار جي حيثيت سان تخت تي ويٺو ۽ ھن 1550ع ۾ قانونن جو نئون مجموعو [[سديبنڪ 1550|سديبنڪ]] نافذ ڪيو جنھن ذريعي ھن جاگيردارنہ نمائندگي جو پھريون ادارو [[زيمسڪي سابور]] قائم ڪري مذھبي پيشوائن جي مقامي اثر رسوخ کي گھٽائي ختم ڪري ڇڏيو<ref name="Terrible">{{cite book|last1=Payne|first1=Robert|last2=Romanoff|first2=Nikita|title=Ivan the Terrible|date=2002|pages=520|isbn=978-0-8154-1229-8}}</ref>. ان پھرين زار ٽي تاتار خانيٽن: ڏکڻ اولھ سائبيريا واري [[سائبيريائي خانيٽ]]، [[قازان خانيٽ]] ۽ [[آستراخان خانيٽ]] [[وولگا]] سميت کي شامل ڪري روس جي پکيڙ ۾ ٻيڻ تي اضافو ڪيو<ref name="Terrible"/> سورھين صدي عيسويءَ ۾ روس يورال جبلن جي اوڀر تائين وسعت ماڻي<ref name="Sibir">{{cite book|last=Wood|first=Alan|title=Russia's Frozen Frontier: A History of Siberia and the Russian Far East 1581 - 1991|date=2011|pages=320|isbn=978-0-340-97124-6}}</ref>. ان طاقتور زارشاھي کي [[پولينڊ]]، [[لٿوانيا]]، [[سويڊن]]، [[ڊينمارڪ]] ۽ [[ناروي]] جي اتحاد سان [[بالٽڪ سمنڊ]] ۽ سامونڊي واپار لاء پھچ حاصل ڪرڻ جي ھڪ ڊگھي ۽ غير فيصلاڪن [[ليوونيائي جنگ]] ڪمزور ڪري ڇڏيو<ref name="Riasanovsky">{{cite book|last1=Riasanovsky|first1=Nicholas V.|last2=Lawrence|first2=John|title=A history of Russia|url=https://books.google.com/books?id=bHdPAgAAQBAJ|date=1960|pages=654|isbn=978-0-19-534197-3}}</ref> ساڳي وقت [[ڪرائميائي خانيٽ]] جي تاتارين پڻ ڏکڻ پاسي کان روس تي حملا جاري رکيا<ref>{{cite web|first=Eizo|last=Matsuki|url=http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501041101/http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf|archive-date=1 May 2011|title=The Crimean Tatars and their Russian-Captive Slaves|publisher=Mediterranean Studies Group at Hitotsubashi University|access-date=4 May 2013}}</ref> وولگا واريون خانيٽون بحال ڪرائڻ خاطر ڪرائميائي خانيٽ ۽ ان جي اتحادي عثماني خلافت 1571ع ۾ وچ روس تي حملو ڪري ماسڪو جي ديوارن تائين پھچي چڪا ھيا<ref name="Terrible"/> پر ايندڙ ٻئين سال حملي آور وڏي فوج کي [[مولودي واري جنگ]] ۾ شڪست ملي<ref>{{cite book|date=2009|last=Tucker|first=Spencer C.|title=A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East|isbn=978-1-85109-672-5}}</ref> <ref>{{cite web|last=Williams|first=Brian Glyn|title=The Sultan's Raiders: The Military Role of the Crimean Tatars in the Ottoman Empire|url=http://www.jamestown.org/uploads/media/Crimean_Tatar_-_complete_report_01.pdf|website=[[The Jamestown Foundation]]|year=2013|page=27|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131021092115/http://www.jamestown.org/uploads/media/Crimean_Tatar_-_complete_report_01.pdf|archive-date=21 October 2013|author-link=Brian Glyn Williams}}</ref>. [[File:Peter I by Kneller.jpg|thumb|upright|روسي زار (1682-1721) ۽ پھريون روسي شھنشاھ (1721-1725) [[پيٽر اعظم]]]] 1682 ۾ پيٽر اعظم روس جو زار يا بادشاھ ٿيو ۽ 1721ع ۾ ھن پنھنجي شھنشاھ ھجڻ جو اعلان ڪيو. ھن روس کي يورپ جي ھڪ وڏي طاقتور رياست بڻايو. ھن 1700 کان 1721 تائين ھلندڙ اتر واري وڏي جنگ ذريعي سويڊن کي شڪست ڏئي. 1703ع ۾ ھن بالٽڪ سمنڊ تي [[سينٽ پيٽرزبرگ]] شھر جو بنياد وجھي روس جي گادي جو هنڌ اتي منتقل ڪيو. ھن روسي ڪلچر کي اولھ يورپ واري ڪلچر ۾ تبديل ڪرڻ لاء سڌارا آندا جن روسي ڪلچر کي ڪافي تبديل ڪيو<ref name="early">{{cite web|last=Curtis|first=Glenn E.|url=http://countrystudies.us/russia/4.htm|title=Russia - Early Imperial Russia|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=25 June 2021}}</ref>. سندس ڌي [[ايلزبيٿ (روس جي ملڪه)|ايلزبيٿ]] (1741–1762) جي دؤر ۾ روس [[ستن سالن واري جنگ]] (1756–1763) جي ور چڙھيو. ان جنگ ذريعي روس [[اوڀر پروشيا]] کي پنھنجي حدن ۾ ملائي برلن جي دروازن تائين پھتو پر ملڪه جي وفات بعد اھي علائقا پروشيا کي واپس موٽائي ڏنا ويا. عظيم [[ڪيٿرائين ٻين (روس)|ڪيٿرائين ٻين]] روس تي 1762ع کان 1796ع تائين حاڪم رھي جنھن جي دور کي [[روسي جاڳرتا]] وارو دور سڏيو ويندو آهي. ھن روس جي سرحد پولينڊ جي علائقن ۽ ڏکڻ ۾ ڪرائميائي خانيٽ کي شڪست ڏئي ڪاري سمنڊ تائين وڌائي. ڪيٿرائين کان پوءِ سندس پٽ [[پال پھريون (روس)|پال پھريون]] تخت تي ويٺو. ان بعد 1801 ۾ [[اليگزينڊر پھريون (روس)|اليگزينڊر پھريون]] بادشاھ ٿيو جيڪو 1825ع تائين رھيو. ان جي دؤر ۾ روسي الاسڪا پھتا ۽ ان کي آباد ڪرڻ شروع ڪيو<ref name="ruling">{{cite web|url=http://countrystudies.us/russia/5.htm|title=Russia - Ruling the Empire|editor=Glenn E. Curtis|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=25 June 2021}}</ref> [[File:Territorial Expansion of Russia.svg|thumb|left|چوڏھين کان ويھين صدي تائين روس جي پکيڙ ۾ توسيع<ref>{{cite book|last=Chew|first=Allen F.|title=An Atlas of Russian History: Eleven Centuries of Changing Borders|date=2009|publisher=[[Yale University Press]]|isbn=978-0-300-01445-7}}</ref>]] [[نيپولين واريون جنگون|نيپولين وارين جنگن]] دوران روس فرانس جي ايمپائر خلاف ٻين يورپي ايمپائرن جي اتحاد ۾ شامل ٿيو. 1812ع ۾ فرانس جي فوج ماسڪو تائين پھتي ھئي پر کيس سخت مزاحمت ۽ سردي جي موسم سبب ناڪامي ڏسڻي پئي<ref name="ruling"/>. اتحادي فوج نيٺ پيرس ۾ داخل ٿي. روسي فوجي آفيسر جڏھن فرانس کان واپس آيا تہ پاڻ سان گڏ لبرل ازم وارا خيال کڻي آيا ۽ 1825ع ۾ انھن زار جي اختيارن گھٽائڻ لاء انقلاب جي ناڪام ڪوشش ڪئي. [[نڪولس پھريون (روس)|نڪولس پھرين]] جو جو قدامت پسند دؤر 1825ع کان 1855ع تائين ھليو جنھن بعد ڪرائميا واري جنگ ۾ شڪست روس جو يورپ ۾ غلبو ۽ اثر رسوخ گھٽائي ڇڏيو. 1847 کان 1851 دوران روس ۾ ڪالرا جي وبا ۾ ڏھ لک ماڻھو ھلاڪ ٿي ويا. نڪولس کان پوء اليگزينڊر ٻيون ()|اليگزينڊر ٻئين جو دور 1855 کان 1881 تائين ھليو جنھن دوران صنعتڪاري کي فروغ مليو ۽ روسي شاھي فوج کي جديد بڻايو ويو جنھن 1877 1878 جي روس ترڪ جنگ ذريعي عثماني خلافت کان بلقان جا گھڻا حصا آزاد ڪرايا. عثماني خلافت، قجر گھراڻي جي ايراني ۽ چين جي چنگ گھراڻي جي اثر رسوخ گھٽجڻ سان پيدا ٿيل خال کي برطانيه ۽ روسي ايمپائر ڀرڻ شروع ڪيو ۽ انھن ٻنھي ايمپائرن جي ڇڪتاڻ [[ وڏي راند]] (The Great Game) جو نالي سان مشهور ٿي<ref name="ninteenth">{{cite web|last=Curtis|first=Glenn E.|url=http://countrystudies.us/russia/6.htm|title=Russia - Transformation of Russia in the Nineteenth Century|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=25 June 2021}}</ref>. اڻويھين صدي دوران روس ۾ سوشلسٽ تحريڪن جي شروعات ٿي. 1881ع ۾ انقلابين جي حملي ۾ اليگزينڊر ٻيون مارجي ويو ۽ سندس جاءِ تي ان جو پٽ [[اليگزينڊر ٽيون (روس)|اليگزينڊر ٽئين]] جي تاج پوشي ٿي جنھن جو راڄ 1894 تائين پرامن طريقي سان ھليو جنھن بعد ان ساڳي سال روس جو آخري زار [[نڪولس ٻيون (روس)|نڪولس ٻيون]] تخت تي ويٺو. ان جي دور ۾ 1905 ۾ خوني انقلاب آيو جنھن کي [[خوني آچر 2005]] سڏيو ويندو آهي. ان انقلاب ۾ بغاوت کي تي چيڀاٽيو ويو پر حڪومت ملڪ ۾ 1906 واري آئين جي صورت ۾ تمام وڏا سڌارا آڻڻ تي مجبور ٿي. ماڻھن کي اظھار جي آزادي ۽ جلوس ڪڍڻ، سياسي جماعتن جي قانوني حيثيت ۽ [[ڊوما]] جي نالي سان چونڊ واري مقننه جي قيام وارا حق ڏنا ويا<ref name="ninteenth"/>. ===روسي سوشلسٽ ريپبلڪ === [[File:Russian Imperial Family 1913.jpg|thumb|left|روسي شھنشاھ نڪولس ٻيون پنھنجي خاندان سان گڏ. 1918 ۾ بالشويڪن ان سموري خاندان کي قتل ڪيو]] 1914ع ۾ آسٽريا ھنگري ايمپائر طرفان روس جي اتحادي سربيا جي بادشاھت سان جنگ جي اعلان بعد روس بہ ٻين جنگ عظيم ۾ شامل ٿي ويو<ref>{{cite web|url=https://www.iwm.org.uk/history/how-the-world-went-to-war-in-1914|title=How The World Went To War In 1914|work=[[Imperial War Museum]]|access-date=30 May 2021}} </ref><ref>{{cite book|first=Fiona K.|last=Tomaszewski|title=A Great Russia: Russia and the Triple Entente, 1905-1914|year=2002|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-97366-7|pages=19–}}</ref> 1916 ۾ پبرسلوف واري حملي دوران روسي شاھي فوج آسٽروھنگري ايمپائر جي فوج کي لڳ ڀڳ ناس ڪري چڏيو<ref>{{cite journal|last=Schindler|first=John|date=2003|title=Steamrollered in Galicia: The Austro-Hungarian Army and the Brusilov Offensive, 1916.|journal=[[War in History]]|volume=10|number=1|pages=27–59|doi=10.1191/0968344503wh260oa|jstor=26061940|s2cid=143618581}}</ref> جنگي خرچ ۾ اضافي، جنگ ۾ ٿيل جاني نقصان، بدعنواني ۽ بغاوت جي افواھن روس ۾ اڳواٽ موجود عوامي بي اعتمادي ۾ ويتر گھڻو اضافو ڪيو جنھن 2017ع واري آڪٽوبر انقلاب لاء راھ ھموار ڪئي<ref name="revo">{{cite web|last=Curtis|first=Glenn E.|url=http://countrystudies.us/russia/8.htm|title=Russia - Revolutions and Civil War|year=1998|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|location=[[Washington, D.C.]]|access-date=26 June 2021}}</ref>. فيبروري 2017 جي انقلاب نڪولس ٻئين کي اقتدار ڇڏڻ تي مجبور ڪيو. ھن ۽ سندس خاندان کي قيد ڪيو ويو ۽ بعد ۾ روسي گھرو ويڙھ دوران [[يڪاتيرنبرگ]] ۾ گوليون ھڻي قتل ڪيو ويو. شاھي نظام کي ختم ڪري پھرين سيپٽمبر 1917ع تي روسي سياسي جماعتن جي اتحاد جي عارضي حڪومت ٺاهي وئي ۽ روسي ريپبلڪ جي قيام جو اعلان ڪيو ويو<ref name="geoffreyswain">{{cite book|first=Geoffrey|last=Swain|title=Trotsky and the Russian Revolution|year=2014|publisher=[[Routledge]]|page=15|isbn=978-1-317-81278-4|quote="The first government to be formed after the February Revolution of 1917 had, with one exception, been composed of liberals."}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.prlib.ru/history/619540|script-title=ru:Провозглашена Российская республика|date=7 February 2017|script-website=ru:Президентская библиотека имени Б.Н. Ельцина}}</ref> 6 جنوري 2018 تي روسي آئين ساز اسيمبلي روسي جنھوري وفاقي ريپبلڪ جو اعلان ڪيو<ref name="revo"/> ٻئي ڏينهن تي [[آل رشين سينٽرل ايگزيڪٽو ڪاميٽي]] ان آئين ساز اسيمبلي کي ٽوڙي ڇڏيو<ref name="revo"/> [[File:Thecristisrizenoldrussiancivilwarposter.jpg|thumb|upright=0.8|سفيد ڌر جو ھڪ پروپيگنڊا وارو پوسٽر 1932ع ]] [[پيٽروگراڊ سوويت]] پڻ ھڪ متبادل سوشلسٽ اداري جي حيثيت ۾ موجود ھئي جيڪا مزدورن ۽ ھارين جي چونڊيل سوويت جي نالي سان مشهور ڪائونسلن ذريعي طاقت کي برقرار رکيو. آڪٽوبر 1917ع ۾ [[بالشويڪ|بالشويڪن]] [[ولاديمير لينن]] جي سربراهي ۾ [[آڪٽوبر انقلاب 2017|انقلاب]] آڻي عارضي حڪومت کي ختم ڪري سوويت جي ذريعي ملڪ ھلائڻ شروع ڪيو ۽ اھڙي طرح دنيا جي پھرين سوشلسٽ رياست وجود ۾ آئي<ref name="revo"/> جنھن سان گڏوگڏ ڪميونسٽ مخالف سفيد تحريڪ جي ويڙهاڪن ۽ سويت ڪائونسلن جي سرخ فوج وچ ۾ گھرو ويڙھ جي شروعات ٿي وئي. بالشويڪ روس کي [[بريسٽ لتووسڪ معاھدي]] ذريعي سموري يوڪرين سان گڏوگڏ پولينڊ، فنلئنڊ ۽ بالٽڪ علائقن تان ھٿ کڻڻو پيو<ref name="revo"/>. پھرين جنگ عظيم جي اتحادي طاقتن روسي گھرو ويڙھ ۾ ڪميونسٽ مخالف فوجين جي مدد ۾ ناڪام مداخلت ڪئي<ref>Carley, M. (1989). [https://www.jstor.org/stable/40106089 Allied Intervention and the Russian Civil War, 1917-1922.] The International History Review, 11(4), 689-700. Retrieved June 26, 2021.</ref><ref>{{cite web|url=https://www.nationalgeographic.com/history/article/red-terror-set-macabre-course-soviet-union|title=How the Red Terror set a macabre course for the Soviet Union|work=[[National Geographic]]|first=Erin|last=Blakemore|date=2 September 2020|access-date=26 June 2021}}</ref> گھرو ويڙھ روس جي معيشت ۽ انفراسٽرڪچر کي ڳرو نقصان رسايو. لڳ ڀڳ 70 کان 120 لکن تائين ماڻھن جو جاني نقصان ٿيو جن اڪثريت عام شھرين جي ھئي<ref name="civilwar">{{cite book|last=Mawdsley|first=Evan|title=The Russian Civil War|location=[[New York City]]|year=2007|isbn=978-1-68177-009-3|page=287}}</ref> <ref>{{cite book|last=Hassell|first=James E.|title=Russian Refugees in France and the United States Between the World Wars (Transactions of the American Philosophical Society)|date=1992|pages=96|isbn=978-0-87169-817-9}}</ref> 1921 ۽ 1922 واري ڏڪار جا اڌ ڪروڙ ماڻھو شڪار ٿيا<ref>{{cite web|last=Haller|first=Francis|url=https://www.icrc.org/en/doc/resources/documents/article/other/5rfhjy.htm|title=Famine in Russia: the hidden horrors of 1921|publisher=[[International Committee of the Red Cross]]|date=8 December 2003|work=[[Le Temps]]|access-date=26 July 2021}}</ref> [[File:19190525-Lenin and bolshevik leaders on Red square.jpg|thumb|left| [[ولاديمير لينن]] ۽ ٻيا بالشويڪ اڳواڻ 1919ع ۾ [[ريڊ اسڪوائر]] تي لازمي فوجي سکيا وارن جٿن جو معائنو ڪندي ]] 30 ڊسمبر 1922 تي لينن پنھنجي ساٿين سان گڏجي ھڪ معاھدي ذريعي سوويت يونين قائم ڪيو جنھن م روس، يوڪرين، بيلاروس ۽ ٽرانس ڪوھ ڪاف واريون سويت سوشلسٽ ريپبلڪون شامل ھيون جيڪا پوء وڌي 15 ريپبلڪن تائين وسيع ٿي وئي جن ۾ سڀ کان وڌيڪَ آبادي واري ريپبلڪ رشين سوويت سوشلسٽ ريپبلڪ ھئي جنھن ڪري ان جو ٻين تي سياسي، معاشي ۽ ثقافتي غلبو رھيو<ref name="establishment">{{cite web|url=https://www.history.com/this-day-in-history/ussr-established|title=USSR Established|work=[[History (American TV network)|History]]|access-date=26 June 2021}}</ref>. 1924ع ۾ لينن جي وفات بعد سويت يونين جي ڪميونسٽ پارٽي جو جنرل سيڪريٽري [[جوزف اسٽالن]] ملڪ جو سربراھ ٿيو. ھن پنھنجي سڀ کان وڏي مخالف [[ليون ٽراٽسڪي]] کي 1929ع ۾ جلاوطن ڪيو. ھن ملڪ ۾ [[ڪمانڊ ايڪانامي]] جو آغاز ڪيو. ملڪ جي ٻھراڙيءَ جي زراعت ۽ صنعت کي اجتماعي صورت ڏني. ھن سوويت يونين جي وڏي زرعي معيشت کي ٿوري وقت ۾ ھڪ وڏي صنعتي پاور هائوس ۾ تبديل ڪري ڇڏيو. اسٽالن ملڪي پاليسين جي مخالفن سان ڏاڍي سختي سان پيش آيو. [[File:RIAN archive 44732 Soviet soldiers attack house.jpg|thumb|upright=1.3|The [[اسٽالن گراڊ واري جنگ]], جنگن جي تاريخ ۾ سڀ کان وڏي ۽ خوني لڙائي ھئي جيڪا 1943ع ۾ سويت يونين جي جرمن فوج تي فتح سان ختم ٿي]] [[File:World War II military deaths in Europe by theater and by year.png|upright=1.3|thumb|ٻين جنگ عظيم ۾ يورپ ۾ ساليانو جاني نقصان. سوويت يونين محوري طاقتن کي شڪست ڏيڻ ۾ ھڪ وڏو ڪردار ادا ڪيو]] 22 جون 1941ع ۾ نازي جرمني [[مولوٽوف ربنٽراپ پيڪٽ]] جي ڀڃڪڙي ڪندي آپريشن باربروسا ذريعي سوويت يونين تي انساني تاريخ جو سڀ کان زبردست حملو ڪيو<ref>{{cite web|url=https://www.rferl.org/a/operation-barbarossa-photos-nazi-invasion-soviet-union/31320468.html|title=Operation Barbarossa: The Nazi Invasion Of The U.S.S.R. 80 Years Ago|work=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|first=Amos|last=Chapple|date=22 June 2021|access-date=2 July 2021|quote="Nazi Germany led the largest-ever ground invasion force in an attack on the Soviet Union in 1941 that unleashed a brutal conflict that cost the lives of millions of people."}}</ref> جنھن سان ٻين جنگ عظيم جو اوڀر پاسي وارو سڀ کان وڏو جنگي محاذ شروع ٿيو<ref>{{cite web|url=https://www.theatlantic.com/photo/2011/09/world-war-ii-the-eastern-front/100150/|title=World War II: The Eastern Front|work=[[The Atlantic]]|first=Alan|last=Taylor|date=18 September 2011|access-date=2 July 2021}}</ref> 1941 ۽ 1942 دوران رڳو 8 مھينن ۾ جرمن قيد ۾ 30 لک سويت يونين جي جنگي قيدين کي جرمن فوج قيد دوران ھلاڪ ڪيو<ref>{{cite book|last=Jones|first=Adam|author-link=Adam Jones (Canadian scholar)|date=2010|title=Genocide: A Comprehensive Introduction'' (2nd ed.)|page=271|quote="The large majority of POWs, some 2.8 million, were killed in just eight months of 1941–42, a rate of slaughter matched (to my knowledge) only by the 1994 Rwanda genocide."|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-0-415-48619-4}}</ref>. جرمن ۽ فنلئنڊ جي فوجن [[ليننگراڊ]] شھر جو 1941 کان 1944 تائين زميني محاصرو ڪيو پر شھر ويڙھ جاري رکي. ان محاصري ڪري فاڪاڪشي م لکين ماڻھو مري ويا پر روسي پيش نہ پيا. اسٽالن جي حڪومت ۾ فوجي ڪمان [[جارجي ژوڪوف]] ۽ [[ڪونسٽانٽن روڪوسووسڪي]] سنڀالي ۽ مئي 1945ع ۾ سوويت فوج برلن جي جنگ دوران برلن تي قبضو ڪيو<ref>{{cite web|url=https://www.nationalgeographic.com/history/history-magazine/article/soviet-victory-battle-berlin-finished-nazi-germany|title=The Soviet victory in the Battle of Berlin finished Nazi Germany|work=[[National Geographic]]|first1=Neil|last1=Kagan|first2=Stephen|last2=Hyslop|date=7 May 2020|access-date=29 May 2021}}</ref>. آگسٽ 1945ع ۾ سوويت فوج چين جي علائقي [[مينچوڪئو]] (منچوريا) ۽ اتر ڪوريا مان جپاني فوج کي ٻاھر ڪڍيو<ref>{{cite web|url=https://thediplomat.com/2012/08/the-forgotten-soviet-japanese-war-of-1939/|title=The Forgotten Soviet-Japanese War of 1939|work=[[The Diplomat]]|first=Stuart D.|last=Goldman|date=28 August 2012|access-date=29 May 2021}}</ref>. اوڀر يورپ ۽ وچ يورپ وارن ملڪن مشرقي جرمني سميت سوشلسٽ نظام واريون رياستون ٺھي ويون جن سان سوشلسٽ بلاڪ وجود ۾ آيو. سوويت يونين دنيا جي ٻين ايٽمي طاقت بڻجي ويو جنھن بعد ايٽمي ھٿيار ٺاھڻ جي ڊوڙ شروع ٿي وئي<ref>{{cite book|last=Neiberg|first=Michael|title=Potsdam: The End of World War II and the Remaking of Europe|date=2015|publisher=[[Basic Books]]|pages=368|isbn=978-0-465-04062-9}}</ref> <ref>{{cite book|title=Encyclopedia of Eastern Europe: From the Congress of Vienna to the Fall of Communism |publisher=[[Taylor & Francis|Taylor & Francis Group]]|first=Richard C.|last=Frucht|year=2003|isbn=978-0-203-80109-3}}</ref> <ref>{{cite book|last=Holloway|first=David|title=Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy 1939–1956|publisher=[[Yale University Press]]|year=1994|pages=505|isbn=978-0-300-06056-0}}</ref> سوويت يونين [[وارسا پيڪٽ]] ذريعي اتحاد قائم ڪيو<ref>{{cite book|last1=Mastny|first1=Vojtech|last2=Malcolm|first2=Byrne|title=A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955–1991|year=2005|publisher=[[Central European University Press]]|location=[[Budapest]]|isbn=978-963-7326-07-3}}</ref> آمريڪا ٻين يورپي ملڪن سان گڏجي [[نيٽو ]] وارو اتحاد ٺاھيو جنھن سان دنيا ۾ سرد جنگ جو آغاز ٿيو<ref>{{cite book|last1=Wagg|first1=Stephen|last2=Andrews|first2=David|title=East Plays West: Sport and the Cold War|year=2012|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-24167-5|page=11}}</ref> 1953ع ۾ اسٽالن جي موت بعد [[نڪيتا خروشچيف]] سوويت يونين جو نئون سربراھ ٿيو جنھن اسٽالن جي ڪيل ڏوھن ۽ ظلمن جي مذمت ڪئي ۽ [[ڊي اسٽالنائيزيشن]] جي پاليسي شروع ڪئي. ھن لينن جي دور کان قائم ٿيل ليبر ڪيمپن مان لکين سياسي قيدين کي آزاد ڪيو <ref>{{cite book|first=Polly|last=Jones|title=The Dilemmas of De-Stalinization: Negotiating Cultural and Social Change in the Khrushchev Era|date=7 April 2006|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-28347-7|pages=2–4}}</ref> ھن عالمي پرامن بقاء باھمي جي پاليسي پڻ اختيار ڪئي. ھن طرفان ظالماڻي پاليسين ۾ نرمي کي خروشچيف جي برف پگھرجڻ واري پاليسي سڏيو ويو<ref name="Khrushchev">{{cite book|last=Taubman|first=William|pages=871|year=1990|title=Khrushchev: The Man and His Era|publisher=[[W. W. Norton & Company]] and [[Simon & Schuster]]|isbn=978-0-393-32484-6}}</ref> ان دور ۾ سرد جنگ ۾ پڻ اضافو ٿيو آمريڪا [[پي جي ايم جوپيٽر ميزائيل]] ترڪي ۾ نصب ڪيا ۽ سوويت يونين ڪيوبا ۾ ميزائل نصب ڪيا<ref>{{cite journal|last=Fuelling|first=Cody|url=https://digitalcommons.northgeorgia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1218&context=issr|title=To the Brink: Turkish and Cuban Missiles during the Height of the Cold War|journal=International Social Science Review|publisher=[[University of North Georgia]]|volume=93|number=3|access-date=28 May 2021}}</ref> [[File:Sputnik asm.jpg|thumb| دنيا جو پھريون مصنوعي سيٽلائيٽ [[اسپٽنڪ 1]]]] 1957ع ۾ سوويت يونين پھريون مصنوعي سيٽلائيٽ [[اسپٽنڪ 1]] خلا ۾ موڪليو جنھن سان خلائي دؤر جو آغاز ٿيو<ref name="sputnik">{{Cite book|last=Brzezinski|first=Matthew B.|year=2007|title=Red Moon Rising: Sputnik and the Hidden Rivalries That Ignited the Space Age|location=[[New York City]]|publisher=[[Henry Holt and Company]]|isbn=978-0-8050-8147-3}}</ref> روسي خلاباز [[يوري گئگرين]] پھريون انسان ھيو جنھن 12اپريل 1961ع تي [[ووستوڪ 1]] خلائي جھاز ۾ سوار ٿي خلا ۾ داخل ٿي ڌرتي جي چوڌاري چڪر لڳايو<ref name="gagarin">{{cite book|last=Jenks|first=Andrew L.|title=The Cosmonaut Who Couldn't Stop Smiling: The Life and Legend of Yuri Gagarin|publisher=[[Northern Illinois University Press]]|date=2012|isbn=978-0-87580-447-7}}</ref>. خروشچيف کان پوءِ 1964ع ۾ [[ليوند برژنيف]] سوويت يونين جو سربراھ ٿيو جيڪو 1982ع تائين ان منصب تي رھيو جيڪو سوويت يونين جي معاشي جمود جو دور سڏيو ويندو آهي. ملڪ جي معاشي ترقي ڏاڍي سست ٿي وئي. 1979ع ۾ افغان انقلاب بعد سوويت يونين جي فوج جي اتي داخل ٿيڻ سان [[سوويت افغان جنگ]] جي شروعات ٿي. 12 نومبر 1982تي [[يوري آندروپوف]] ملڪ جو سربراھ ٿيو جيڪو 9 فيبروري 1984 ۾ وفات ڪري ويو ۽ [[ڪانسٽينٽن چرنينڪو]] سربراھ ٿيو جيڪو 10 مارچ 1985 تي فوت ٿيڻ تائين عھدي تي رھيو ۽ پوء [[ميخائيل گورباچوف]] ملڪ جو آخري سربراھ ٿيو. [[File:President Reagan meeting with Soviet General Secretary Gorbachev at Hofdi House during the Reykjavik Summit Iceland.jpg|thumb|left| ميخائيل گورباچوف ۽ رونالڊ ريگن 1986ع ۾ [[ريڪجاويڪ سمٽ]] ۾<ref>{{cite web|last=Brownell|first=Richard|url=https://medium.com/@rickbrownell/reagan-and-gorbachevs-first-brush-with-peace-62311c2bd0ec|title=Reagan and Gorbachev's First Brush with Peace|work=[[Medium (website)|Medium]]|date=12 October 2018|access-date=17 July 2021}}</ref>]] گورباچوف معاشي جمود کي ختم ڪرڻ ۽ حڪومت کي جمھوري بنائڻ خاطر سوويت نظام ۾ لبرل سڌارا [[پرسٽروئڪا]] (نئين تشڪيل) ۽ [[گلاسنوسٽ]] (اظھار جي آزادي) وارين پاليسين جي صورت ۾ نافذ ڪيا<ref>{{cite book|last=Taubman|first=William|date=2017|title=Gorbachev: His Life and Times|location=[[New York City]]|publisher=[[Simon & Schuster]]|isbn=978-1-4711-4796-8}}</ref> پر انھن پاليسين ملڪ ۾ قومپرستي ۽ علحدگي پسنديءَ کي ھٿي ڏني <ref>{{cite web|last=Beissinger|first=Mark R.|url=https://scholar.princeton.edu/sites/default/files/mbeissinger/files/beissinger.ceh_.article.pdf|title=Nationalism and the Collapse of Soviet Communism|publisher=[[Princeton University]]|access-date=25 June 2021}}</ref>. دنيا جي ٻين وڏي معاشي طاقت پوئين دور ۾ ھڪ وڏي معاشي گھوٽالي جو شڪار ٿيندي وئي <ref>{{cite book|last=Hanson|first=Philip|title=The Rise and Fall of the Soviet Economy|publisher=[[Routledge]]|pages=292|date=2003|isbn=978-0-582-29958-0}}</ref> <ref name="photius.com">{{cite web|url=http://www.photius.com/countries/russia/economy/russia_economy_unforeseen_results_o~1315.html|title=Russia Unforeseen Results of Reform|publisher=The Library of Congress Country Studies; CIA World Factbook|access-date=10 March 2008}}</ref> 1991 ۾ بالٽڪ رياستون سوويت يونين کان ڌار ٿيڻ جي شروعات ڪئي<ref>{{cite news |last1=Dahlburg |first1=John-Thor |last2=Marshall |first2=Tyler |title=Independence for Baltic States: Freedom: Moscow formally recognizes Lithuania, Latvia and Estonia, ending half a century of control. Soviets to begin talks soon on new relationships with the three nations |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-09-07-mn-1530-story.html |access-date=September 28, 2021 |work=[[Los Angeles Times]] |date=September 7, 1991 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210603043522/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-09-07-mn-1530-story.html?_amp=true |archive-date=2021-06-03 |url-status=unfit}}</ref> 1991ع ۾ ھڪ ريفرينڊم ذريعي سوويت شھرين جي اڪثريت سوويت يونين کي خودمختيار رياستن جي يونين ۾ تبديل ڪرڻ جي حق ۾ ووٽ ڏنو<ref>{{cite web|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-03-19-mn-494-story.html|title=Vote Backs Gorbachev but Not Convincingly : Soviet Union: His plan to preserve federal unity is supported--but so is Yeltsin's for a Russian presidency.|work=[[Los Angeles Times]]|first=Michael|last=Parks|date=19 March 1991|access-date=30 May 2021}}</ref> 1991ع ۾ [[بورس يلٽسن]] روسي سوويت سوشلسٽ ريپبلڪ جو پھريون ڀيرو سڌي چونڊ وسيلي صدر چونڊجي آيو<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1991/06/14/yeltsin-elected-president-of-russia/8b0dc76b-752c-4e28-a525-45ba6120ff24/|title=YELTSIN ELECTED PRESIDENT OF RUSSIA|work=[[The Washington Post]]|first=David|last=Remnick|date=14 June 1991|access-date=6 June 2021}}</ref> آگسٽ 1991 ۾ ڪميونسٽ پارٽي جي حق ۾ سوويت يونين کي قائم رکڻ خاطر گورباچوف جي خلاف فوجي بغاوت ٿي<ref>{{cite book|last1=Bonnell|first1=Victoria E.|last2=Cooper|first2=Ann|last3=Freidin|first3=Gregory|title=Russia at the Barricades: Eyewitness Accounts of the August 1991 Coup|publisher=[[Routledge]]|date=1994|location=[[New York Times]]|pages=384|isbn=978-1-315-70099-1}}</ref> 25 ڊسمبر 1991ع تي سوويت يونين جي خاتمي جو اعلان ٿيو جنھن سان موجوده روس سميت چوڏھن ٻيون نيون رياستون وجود ۾ آيون<ref>{{cite book|last=Plokhy|first=Serhii|title=The Last Empire: The Final Days of the Soviet Union|date=2014|pages=520|isbn=978-1-78074-646-3}}</ref>. ===روسي فيڊريشن === [[File:Vladimir Putin taking the Presidential Oath, 7 May 2000.jpg|thumb|left| سن 2000 ۾ [[ولاديمير پيوٽن]] جي روسي صدر جي عھدي لاءِ حلف برداري جي تقريب ۾ بورس يلٽسن پڻ بيٺل]] سوويت يونين جي معاشي ۽ سياسي زوال روس جي معيشت کي ھڪ ڊگھي وقت لاء ڊپريشن ۾ رکيو<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/russia/58.htm|title=Russia - Economic Conditions in Mid-1996|editor=Glenn E. Curtis|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=1 August 2021}}</ref> ان ڪري روس ۾ نجڪاري، آزاد تجارت ۽ لبرلائيزيشن وارا سڌارا آڻدا ويا<ref name="OECD">{{cite web|url=http://www.oecd.org/dataoecd/7/50/2452793.pdf|title=Russian Federation|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|access-date=24 February 2008}}</ref>. ان کان سواءِ آمريڪا ۽ [[آء ايم ايف]] جون تجويزيل معيشت ۾ بنيادي تبديليون پڻ آنديون ويون<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1993/12/21/world/us-is-abandoning-shock-therapy-for-therussians.html|title= U.S. is abandoning 'shock therapy' for the Russians|author=Sciolino, E.|work=[[The New York Times]]|access-date=20 January 2008|date=21 December 1993}}</ref> پر ملڪ ۾ پيدا ٿيل نئين ارب پتين ناڻو ۽ اثاثا وڏي پيماني تي ملڪ کان ٻاھر منتقل ڪرڻ شروع ڪيا<ref>{{cite news|last=Johnson|first=Scott|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-03-12/capital-flight-from-russia-carries-750-billion-price-tag-chart|title=Capital Flight From Russia Carries $750 Billion Price Tag|work=[[Bloomberg L.P.]]|date=12 March 2019|access-date=1 August 2021}}</ref> معاشي ڊپريشن سماجي خدمتن جو زوال آڻي ڇڏيو. غربت ۾ تيزي سان اضافو ٿيو ۽ ڄمڻ جي شرح کان موت جي شرح وڌي وئي<ref>{{Cite book|first=Branko|last=Milanovic|title=Income, Inequality, and Poverty During the Transformation from Planned to Market Economy|publisher=[[The World Bank]]|year=1998|isbn=978-0-8213-3994-7}}</ref> 1990واري ڏھاڪي ۾ بدعنواني، ڏوھ ۽ لاقانونيت انتھا تي پهچي چڪا ھئا<ref>{{cite book|last=Satter|first=David|title=Darkness at Dawn|date=2003|publisher=[[Yale University Press]]|isbn=978-0-300-10591-9}}</ref>. 1993ع ۾ بورس يلٽسن۽ پارليامينٽ وچ ۾ ڇڪتاڻ جي ڪري آئيني گھوٽالو پيدا ٿيو جنھن جي نتيجي ۾ فوج کي مداخلت ڪرڻي پئي. مغربي طاقتن يلٽسن جي حمايت ڪئي. ان بحران دوران 100 کان وڌيڪَ ماڻھو مارجي ويا نيٺ معاملو آئيني ريفرنڊم ذريعي حل ٿيو ۽ نئون آئين جوڙي نافذ ڪيو ويو جنھن ۾ صدر کي وڌيڪ اختيار ڏنا ويا<ref>{{cite web|url=https://www.rferl.org/a/russia-players-1993-crisis/25125000.html|title=Who Was Who? The Key Players In Russia's Dramatic October 1993 Showdown|work=[[Radio Free Europe]]|date=2 October 2018|access-date=28 May 2021}}</ref> 31 ڊسمبر 1999ع تي صدر بورس يلٽسن ملڪ ۾ معاشي بھتري آڻڻ ۾ ناڪامي سبب غير مقبول ٿي چڪو ھو جنھن ڪري ان استعيفا ڏني ۽ پنھنجي جانشين طور روسي وزيراعظم ولاديمير پيوٽن کي چونڊيو<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2000/01/01/world/yeltsin-resigns-overview-yeltsin-resigns-naming-putin-acting-president-run-march.html|title=YELTSIN RESIGNS: THE OVERVIEW; Yeltsin Resigns, Naming Putin as Acting President To Run in March Election|work=[[The New York Times]]|first=Celestine|last=Bohlen|date=1 January 2000|access-date=30 May 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2007/apr/23/russia.marktran|title=A bold buffoon|work=[[The Guardian]]|first=Mark|last=Tran|date=23 April 2007|access-date=5 July 2021}}</ref> پيوٽن 2000 ۾ روسي صدرات جي چونڊ کٽي ملڪ جو صدر منتخب ٿيو <ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2000/03/27/world/election-russia-overview-putin-wins-russia-vote-first-round-but-his-majority.html|title=ELECTION IN RUSSIA: THE OVERVIEW; Putin Wins Russia Vote in First Round, But His Majority Is Less Than Expected|work=[[The New York Times]]|first=Mark|last=Wines|date=27 March 2000|access-date=30 May 2021}}</ref> ھن چيچنيائي بغاوت کي ڪچليو<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2002/02/28/world/russia-using-brutality-to-suppress-chechens-rights-group-says.html|title=Russia Using Brutality to Suppress Chechens, Rights Group Says|work=[[The New York Times]]|first=Barbara|last=Crossette|date=28 February 2002|access-date=30 May 2021}}</ref>. تيل جي قيمتن ۾ اضافي سان ھتي پرڏيهي سيڙپڪاري وڌي ۽ پيوٽن جي ڏاھپ وارين معاشي ۽ مالياتي پاليسين سبب روسي معيشت اٿڻ شروع ڪيو جنھن سان ماڻھن جي معيار زندگي ۾ اضافو ٿيو ۽ روس جو عالمي سياست ۾ غلبو پڻ وڌيو<ref name="challenges_p12">{{cite book |editor-first=Anders |editor-last=Åslund |editor-first2=Sergei |editor-last2=Guriev |editor-first3=Andrew C. |editor-last3=Kuchins |title=Russia After the Global Economic Crisis|chapter=Challenges Facing the Russian Economy after the Crisis<!-- |pages=9–39 -->|last1=Guriev|first1=Sergei|last2=Tsyvinski|first2=Aleh|publisher=Peterson Institute for International Economics; Centre for Strategic and International Studies; New Economic School|year=2010|isbn=978-0-88132-497-6|pages=12–13}}</ref> 2004 واري صدارتي چونڊ ۾ ھي ڀيھر صدر چونڊجي ويو <ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2004/03/15/world/as-expected-putin-easily-wins-a-second-term-in-russia.html|title=As Expected, Putin Easily Wins a Second Term in Russia|work=[[The New York Times]]|first=Seth|last=Mydans|date=15 March 2004|access-date=30 May 2021}}</ref> [[File:Putin with Vladimir Konstantinov, Sergey Aksyonov and Alexey Chaly 4.jpeg|thumb|[[ولاديمير پيوٽن]] (کاٻي طرف کان ٽيون), [[سرگي آڪسونوف]] (کاٻي پاسي پھريون), [[ولاديمير ڪانسٽنٽينوف]] (کاٻي پاسي ٻيون) ۽ [[ايڪسئي چلياء]] (ساڄي پاسي) 2014ع ۾ ڪرائميائي ريپبلڪ جي روس سان الحاق جي معاھدي تي صحيحون ڪندي]] 2 مارچ 2008 تي [[دميتري مدوديف]] صدارتي چونڊ کٽي ملڪ جو صدر ٿيو ۽ پيوٽن وري ملڪ جو وزيراعظم ٿيو. پيوٽن آئيني رڪاوٽ سبب ٽيون ڀيرو لاڳيتو صدر ٿي نہ پئي سگھيو<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2008/may/08/russia|title=Putin ever present as Medvedev becomes president|work=[[The Guardian]]|first=Luke|last=Harding|date=8 May 2008|access-date=6 June 2021}}</ref>. 2012 جي صدراتي چونڊن ۾ پيوٽن وري صدر چونڊجي آيو<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/russians-voting--and-watching/2012/03/04/gIQA3j6CqR_story.html|title=Putin wins election as Russian president; opponents claim widespread fraud|work=[[The Washington Post]]|first1=Kathy|last1=Lally|first2=Will|last2=Englund|date=4 March 2012|access-date= 6 June 2021}}</ref> ۽ مدوديف ملڪ جو وزيراعظم مقرر ٿيو <ref>{{cite web|url=https://www.dw.com/en/putin-and-medvedev-in-role-swap/a-15936376|title=Putin and Medvedev in role swap|work=[[DW News]]|access-date=6 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|last=Harding|first=Luke|url=https://www.theguardian.com/world/2020/jan/15/dmitry-medvedev-the-rise-and-fall-of-the-robin-to-putins-batman|title=Dmitry Medvedev: the rise and fall of the Robin to Putin's Batman|work=[[The Guardian]]|date=15 January 2020|access-date=16 July 2021}}</ref>. 2014ع ۾ يوڪرين ۾ انقلاب اچڻ سبب اتان جو صدر [[وڪٽر يانوڪوويچ]] ملڪ ڇڏي ٻڄي ويو جنھن بعد پيوٽن پارليامينٽ کان يوڪرين ۾ فوج موڪلڻ جي منظوري ورتي جنھن ذريعي ھن ڪرائميا جو ڪنٽرول حاصل ڪيو<ref>{{cite news|url=http://www.nbcnews.com/storyline/ukraine-crisis/ousted-ukrainian-president-asked-russian-troops-envoy-says-n43506|title=Ousted Ukrainian President Asked For Russian Troops, Envoy Says|work=[[NBC News]]|date=3 March 2014|access-date=21 March 2014}}</ref>. 2014 ۾ ڪرائميا ۾ ريفرنڊم ڪرايو ويو جنھن ۾ ووٽرن جي اڪثريت علحدگي جي حق ۾ ووٽ ڏنو<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-26465962|title=Ukraine crisis: Crimea parliament asks to join Russia|website=[[BBC]]|date=6 March 2014|access-date=27 April 2015}}</ref> روس ڪرائميا کي پنھنجي وفاق ۾ شامل ڪري ڇڏيو جنھن قدم کي عالمي برادري تسليم ڪرڻ کان انڪار ڪيو<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/press/en/2014/ga11493.doc.htm|title=General Assembly Adopts Resolution Calling upon States Not to Recognize Changes in Status of Crimea Region|publisher=[[United Nations]]|date=27 March 2014|access-date=5 July 2021}}</ref> سيپٽمبر 2015ع ۾ روس شام جي گھرو ويڙھ دوران شامي حڪومت جي مدد ۾ فوج موڪلي ۽ جنگجو گروھ [[آء ايس آء ايل]] جي اسلامڪ اسٽيٽ، النصرہ فرنٽ (ليونت جي القاعده)، [[آرمي اف ڪانڪئيسٽ]] ۽ ٻين گروهن تي ھوائي حملا ڪيا<ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/features/2020/10/1/what-has-russia-gained-from-five-years-of-fighting-in-syria|title=What has Russia gained from five years of fighting in Syria?|work=[[Al Jazeera]]|first=Mariya|last=Petkova|date=1 October 2020|access-date=30 May 2021}}</ref>. 2018 جي ئ صدارتي چونڊ ۾ پيوٽن چوٿون ڀيرو روس جو صدر چونڊجي آيو جيڪو سندس آخري آئيني مدو ھيو<ref>{{cite web|url=https://edition.cnn.com/2018/03/18/europe/vladimir-putin-russian-election-2018-results-intl/index.html|title=Putin tightens grip on power with overwhelming Russian election win|work=[[CNN]]|first1=Nathan|last1=Hodge|first2=Kara|last2=Fox|first3=Angela|last3=Dewan|date=19 March 2018|access-date=6 June 2021}}</ref>. جنوري 2020 ۾ روس جي آئين ۾ اھم آئيني ترميمون ڪيون ويون جنھن ذريعي پيوٽن کي ايندڙ وڌيڪ ٻن مدن تائين صدارتي چونڊ ۾ حصي وٺڻ جي اجازت ملي وئي<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-53255964|title=Putin strongly backed in controversial Russian reform vote|work=[[BBC]]|date=2 July 2020|access-date=18 July 2021}}</ref>. اپريل 2021 ۾ پيوٽن آئين ترميمن جي توثيق ڪئي <ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2021/apr/05/vladimir-putin-passes-law-that-may-keep-him-in-office-until-2036|title=Vladimir Putin passes law that may keep him in office until 2036|work=[[The Guardian]]|first=Andrew|last=Roth|date=5 April 2021|access-date=7 May 2021}}</ref> ==جاگرافي== [[File:Russland Relief.png|thumb|upright=1.5|روس جو ٽوپوگرافي وارو نقشو]] روس ڪثيرالبراعظمي ملڪ آھي جيڪو [[ايشيا]] ۽ [[يورپ]] جي وسيع علائقن تي مشتمل آهي<ref name="natgeo">{{cite encyclopedia|url=https://kids.nationalgeographic.com/geography/countries/article/russia|title=Russia|work=[[National Geographic Kids]]|date=21 March 2014|publisher=[[National Geographic]]|access-date=26 May 2021}}</ref> روس جون سرحدون فنلئنڊ، ناروي، اسٽونيا، ليٽويا، لٿوانيا، پولينڊ، بيلاروس، يوڪرين، جارجيا، آذربائيجان، قزاقستان، چين، منگوليا ۽ اتر ڪوريا ملن ٿيون. روس جي ساحلي ڪنارن جي ڊيگھ {{convert|comma=5|37653|km|mi|abbr=on}} جيڪا دنيا ۾ چوٿين نمبر تي آهي<ref>{{cite news|url=https://www.economist.com/the-economist-explains/2018/08/16/is-the-caspian-a-sea-or-a-lake|title=Is the Caspian a sea or a lake?|newspaper=[[The Economist]]|quote="Like many lakes, it does not feed into an ocean, but it is sea-like in its size and depth."|date=16 August 2018|access-date=27 June 2021}}</ref>}}<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/coastline/|title=Coastline - The World Factbook|work=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=27 June 2021}}</ref>. روس جو جاگرافيائي محل وقوع متوازي ليٽيٽوڊ اتر ۾ °41 ۽ °82 ۽ متوازي لانگيٽيوڊ اوڀر ۾ °19 ۽ اولھ ۾ °169 آھي. روس جي پکيڙ دنيا جي ٽن کنڊن: اوشنيا، ايٽارڪٽيڪا ۽ يورپ کان بہ وڏي آھي<ref>{{cite web|url=https://medium.com/@callummtaylor/russia-is-huge-and-thats-about-the-size-of-it-180d99ab4a81|title=Russia is huge, and that's about the size of it.|work=[[Medium (website)|Medium]]|first=Callum|last=Taylor|quote="Russia takes up 17,098,250 square kilometres, roughly one-eighth of the world's total land mass. That's larger than the entire continent of Antarctica..."|date=2 April 2018|access-date=6 July 2021}}</ref> ان جو زميني مٿاڇرو پلوٽو جي سطحي مٿاڇري جي برابر آهي<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/science/across-the-universe/2015/jul/28/pluto-ten-things-we-now-know-about-the-dwarf-planet|title=Pluto: ten things we now know about the dwarf planet|work=[[The Guardian]]|first=Stuart|last=Clark|quote="Pluto's diameter is larger than expected at 2,370 kilometres across. This is about two-thirds the size of Earth's moon, giving Pluto a surface area comparable to Russia."|date=28 July 2015|access-date=20 June 2021}}</ref> روس جي ي اولھ واري آخري ترين بالٽڪ سمنڊ وارو ڪنارو آھي جيڪو ان جي حد [[ڪاليننگراڊ اوبلاسٽ]] ۾ واقع آھي ۽ اوڀر ۾ آخري ترين حد [[بيرنگ آبي لنگھ]] جو [[بگ دائيوميد ٻيٽ]] آھي. انھن ٻنھي آخري سرحدي ڇيڙن وچ ۾ فاصلو 9000 ڪ م آهي<ref name="Geo">{{cite web|url=http://countrystudies.us/russia/22.htm|title=Global Position and Boundaries|editor=Glenn E. Curtis |year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=8 July 2021}}</ref>. ھن ملڪ ۾ 9 وڏن جبلن جون قطارون آھن جيڪي ان جي ڏاکڻي حصن ۾ واقع آھن جن مان سڀ مشھور ڪوھ قاف جبلن جي قطار آهي جنھن جي سڀ کان وڏي چوٽي مائونٽ ايلبروس آھي جنھن جي اوچائي {{convert|5642|m|0|abbr=on}} آهي. اھا روس جي ۽ يورپ کنڊ جي پڻ سڀ کان اوچي چوٽي آهي.<br> روس جون سرحدون ٻن وڏن سمنڊن ھرھڪ پيسيفڪ سمنڊ ۽ آرڪٽڪ سمنڊ ۽ 13 ننڍن سمنڊن ھرھڪ اولھ ۾ [[بالٽڪ سمنڊ]]، ڏکڻ اولھ ۾ [[ڪارو سمنڊ]] ۽ [[ازوف وارو سمنڊ]]، اتر ۾ [[بارينٽس سمنڊ]]، [[ڪارا سمنڊ]]، [[ليپٽيف سمنڊ]] ، [[پچورا سمنڊ]]، [[اڇو سمنڊ]] ۽ [[اوڀر سائبيريائي سمنڊ]]، اتر اوڀر ۾ [[چڪچي سمنڊ]] ۽ [[بيرنگ سمنڊ]]، ڏکڻ اوڀر ۾ [[اوخاتسڪ سمنڊ]] ۽ [[جپاني سمنڊ]] سان ملن ٿيون<ref name="natgeo"/><ref name="Geo"/> روس جي وڏن ٻيٽن يا ٻيٽن جي جھرمٽن ۾ [[نووايا زيمليا]]، [[فرانز جوزف لينڊ]]، [[سيورنايا زيمليا]]، [[ نيو سائبيرين آئلينڊز]]، [[ورينگل ٻيٽ]] [[ڪرل آئلينڊز]] ۽ [[سيخلن ٻيٽ]] شامل آهن<ref name="Arctic">{{cite web|url=https://www.thearcticinstitute.org/countries/russia/|title=Russia|work=[[The Arctic Institute – Center for Circumpolar Security Studies]]|access-date=27 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.euronews.com/travel/2021/02/24/island-hopping-in-russia-sakhalin-kuril-islands-and-kamchatka-peninsula|title=Island hopping in Russia: Sakhalin, Kuril Islands and Kamchatka Peninsula|work=[[Euronews]]|first=Ziryan|last=Aziz|date=28 February 2020|access-date=27 June 2021}}</ref> [[دائيوميد آئلينڊز]] روسي سرزمين کان {{convert|3.8|km|mi|1|abbr=on}} جي فاصلي تي واقع آهن<ref>{{cite web|url=https://www.atlasobscura.com/places/diomede-islands|title=Diomede Islands – Russia|work=[[Atlas Obscura]]|access-date=27 June 2021}}</ref><br> روس ۾ ھڪ لک کان بہ وڌيڪ وڏيون ۽ ننڍڙيون نديون وڻن ٿيون<ref name="natgeo"/> ۽ دنيا ۾ زميني سطح تي موجود پاڻي جي ذخيرن ۾ سڀ وڌيڪ روس ۾ آھن دنيا ۾ تازي پاڻي جي ڍنڍن ۾ چوٿون حصو پاڻي جو ذخيرو روس ۾ آھي. [[بيڪال ڍنڍ]] روس جي سڀ کان وڏي تازي پاڻي واري ڍنڍ آهي جيڪا دنيا جي سڀ کان اونھي، سڀ کان صاف، سڀ کان پراڻي ۽ سڀ کان وڌيڪَ ڪشادي تازي پاڻي واري ڍنڍ آهي جيڪا دنيا جي زميني سطح واري تازي پاڻي جي ذخيرن جو پنجون حصو آهي<ref>{{cite web|title=Lake Baikal—A Touchstone for Global Change and Rift Studies|publisher=[[United States Geological Survey]]|url=http://pubs.usgs.gov/fs/baikal/|access-date=26 December 2007}}</ref>. ان کان سواء [[لادوگا ڍنڍ]] ۽ [[اونيگا ڍنڍ]] روس جي اتر اولھ ۾ يورپ ۾ واقع آھن جن جو شمار يورپ جي سڀ کان وڏين ڍنڍن ۾ ڻئي ٿو<ref name="natgeo"/> متبادل پاڻي وارن ذخيرن ۾ روس برازيل کان پوءِ دنيا ۾ ٻئين نمبر تي آهي<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/total-renewable-water-resources/|title=Total renewable water resources|website=[[The World Factbook]]|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=9 July 2021}}</ref>. روس جي قومي ۽ تاريخي اھميت واري ندي [[وولگا]] آھي جيڪا يورپ جي سٻ کان ڊگھي ندي آھي<ref name="rivers">{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2019/05/15/russias-largest-rivers-from-the-amur-to-the-volga-a65593|title=Russia's Largest Rivers From the Amur to the Volga|work=[[The Moscow Times]]|date=15 May 2019|access-date=26 May 2021}}</ref> سائبيريائي ندين ھرھڪ [[اوبي ندي]]، [[يينيسي ندي]]، [[لينا ندي]] ۽ [[آمور ندي]] جو شمار دنيا جي ڊگھين ندين ۾ ٿئي ٿو<ref name="rivers"/>. [[File:Russia Köppen.svg|thumb|upright=1.38|روس جي ڪوپن واري موسمي درجابندي<ref name="climate1">{{cite journal|last1=Beck|first1=Hylke E.|last2=Zimmermann|first2=Niklaus E.|last3=McVicar|first3=Tim R.|last4=Vergopolan|first4=Noemi|last5=Berg|first5=Alexis|last6=Wood|first6=Eric F.|title=Present and future Köppen-Geiger climate classification maps at 1-km resolution|journal=Scientific Data|date=30 October 2018|volume=5|pages=180214|doi=10.1038/sdata.2018.214|pmid=30375988|pmc=6207062|issn=2052-4463|bibcode=2018NatSD...580214B}}</ref>]] == سياسي نظام == {| class="wikitable" style="text-align:left; float:left; margin-left:9px; margin-left:2px;" |- | style="text-align:left;"| [[File:Vladimir Putin (2018-03-01) 03 (cropped).jpg|132px]] | style="text-align:left;"| [[File:Mikhail Mishustin (2020-07-09).jpg|150px]] |- | style="text-align:left;"|[[ولاديمير پيوٽن]]<br /><small>[[روسي فيڊريشن جو صدر]]</small> | style="text-align:left;"|[[مخائيل مسھاستن]]<br /><small>[[روسي فيڊريشن جو وزير اعظم]]</small> |} روسي آئين مطابق ھي ملڪ [[غيرمتناسب وفاقيت|غيرمتناسبي وفاق]] ۽ [[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي]] ريپببلڪ آھي جنھن ۾ صدر رياست جو سربراھ آھي<ref>{{cite web|title=The Constitution of the Russian Federation|website=(Article 80, §&nbsp;1)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-05.htm|access-date=27 December 2007}}</ref> ۽ وزيراعظم حڪومت جو سربراھ آھي. ھتان جو سياسي نظام ڪثيرالجماعتي نمائندگي واري جمھوريت آھي جنھن ۾ وفاقي حڪومت ٽن شاخن تي مشتمل آهي جن ۾ مقننه، انتظاميه ۽ عدليه شامل آهن<ref name="DeRouenHeo2005">{{cite book|first1=Karl R.|last1=DeRouen|first2=Uk|last2=Heo|title=Defense and Security: A Compendium of National Armed Forces and Security Policies|url=https://books.google.com/books?id=wdeBgfmZI0cC&pg=PA666|year=2005|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-85109-781-4|page=666}}</ref> مقننه ٻہ ايواني ادارو آهي جنھن کي [[روس جي فيڊرل اسيمبلي]] سڏين ٿا. ان جي ھيٺين ايوان جو نالو [[اسٽيٽ ڊوما]] آھي جنھن جا 450 رڪن آھن ۽ مٿئين ايوان جو نالو [[فيڊريشن ڪائونسل]] جنھن جا 170 رڪن آھن. روس جي اھا مقننه وفاقي قانون منظور ڪندي آھي، ان کان سواءِ جنگ جو اعلان، معاھدن جي منظوري ۽ صدر جو مواخذو ڪرڻ جا اختيار پڻ رکي ٿي. انتظاميه يا ايگزيڪٽو واري شاخ ۾ صدر روسي فوج جو سپريم ڪمانڊر ان چيف آهي ۽ کيس ڪنھن بہ منظور ڪيل قانوني بل جي توثيق جي بجاء ويٽو ڪرڻ جا اختيار پڻ آهن. حڪومت ۾ شامل وزيرن ۽ افيسرن جي مقرري پڻ ڪندو آهي. عدليه واري شاخ ۾ [[روس جي آئيني عدالت|آئيني عدالت]]، [[روس جي سپريم ڪورٽ|سپريم ڪورٽ]] ۽ ننڍيون وفاقي ڪورٽون شامل آهن. انھن سموري ڪورٽن جي منظوري مقننه جو مٿيون ايوان: فيڊريشن ڪائونسل صدر جي سفارش تي ڪندو آهي. آھي عدالتون قانون جي تشريح ڪرڻ سان گڏوگڏ ڪنھن بہ قانون کي غير آئيني قرار ڏئي سگھن ٿيون. صدر جو مدو 6 سال آھي جيڪو عام ووٽ ذريعي چونڊيو ويندو آهي. ساڳيو ماڻھو لاڳيتو رڳو ٻہ دفعا عھدي تي رھي سگھي ٿو<ref>{{cite web|title=The Constitution of the Russian Federation|website=(Article 81, §&nbsp;3)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-05.htm|access-date=27 December 2007}}</ref> حڪومتي وزارت ۾ وزيراعظم کي پريميئر سڏين ٿا ۽ ڪابينه ۾ ڊپٽي پريميئر ۽ وزير ۽ ٻيا چونڊيل شامل ھوندا آھن جن جي مقرري صدر وزيراعظم جي سفارش سان ڪندو آهي. وزيراعظم جي مقرري اسٽيٽ ڊوما جي منظوري سان ٿيندي آهي == روس جي سياسي ورھاست== [[فائل:Russian_Regions-EN.svg|thumb|300x300px|روس جا [[فيڊرل سبجيڪٽ]]]] روس جي وفاق جي سياسي ورھاست منفرد آھي ان ۾ 85 علائقا شامل آھن جن ۾ ان جون [[آبلاسٽ|اوبلاسٽون]] (صوبا)، وفاقي انتظام وارا شھر، ريپبلڪون، خودمختيار آبلاسٽون (صوبا)، [[ڪرائي|ڪِرَائَي]] ۽ خودمختيار [[آڪرگ]] شامل آهن. انھن سڀني کي آئين ۾ ھڪ نالو [[فيڊرل سبجيڪٽ]] ڏنو ويو آهي. [[File:Map of federal subjects of Russia (2014).svg||thumb|center|upright=4]] {| class="wikitable sortable" ! فيڊرل سبجيڪٽ ! حڪومت |- | {{legend|#FFEC77|46&nbsp;[[روس جون آبلاسٽ|آبلاسٽ]]}} |فيڊرل سبجيڪٽ ۾ سڀ کان عام ڊويزن آبلاسٽ يا صوبو |- | {{legend|#00C160|22&nbsp;[[روس جون ريپبلڪون|ريپببلڪ]]}} | ھر ريپبلڪ نالي ۾ خودمختيار ھوندي آھي;<ref>{{cite book|last=Saunders|first=R.A.|title=Historical Dictionary of the Russian Federation|publisher=[[Rowman & Littlefield]]|series=Historical Dictionaries of Europe|date=2019|isbn=978-1-5381-2048-4|url=https://books.google.com/books?id=21ynDwAAQBAJ&pg=PA232|page=232|access-date=7 July 2021}}</ref> |- | {{legend|#FF9400|9&nbsp;[[روس جون ڪرائيون|ڪرائيون]]}} | ڪرائيون بہ لڳ ڀڳ اوبلاسٽ جي مثل ھونديون آھن. ڪرائي جي لفظي معني سرحد يا علائقو آهي. اھو سرحد واري جاگرافيائي بيھڪ سبب انھن تي تاريخي نالو پيل آهي. ھاڻي موجود ڪرائيون سرحدن تي واقع ناھن |- | {{legend|#006989|4&nbsp;[[روس جون خودمختيار آڪرگون|خودمختيار آڪرگون]]}} | ڪڏھن ڪڏھن انھن کي خودمختيار ضلعا يا خودمختيار علائقا يا خودمختيار خطا پڻ سڏيو ويندو آهي. اتي ڪانہ ڪا مخصوص نسلي اقليت جي غلبو ھوندو آھي |- | {{legend|#FF0037|3&nbsp;[[روس جا وفاقي شھر|وفاقي شھر]]}} | روس جا اھي وڏا شھر جيڪي ھڪ الڳ علائقي انتظام ھلائن ٿا (جن ۾ [[ماسڪو]]، [[سينٽ پيٽرزبرگ]] ۽ [[سيواستوپول]] شامل آهن) |- | {{legend|#C300FF|1&nbsp; خودمختيار اوبلاسٽ}} | [[يھودين واري خودمختيار اوبلاسٽ]] روس جي واحد خودمختيار اوبلاسٽ آهي<ref>{{cite book|last=Gessen|first=Masha|title=Where the Jews Aren't: The Sad and Absurd Story of Birobidzhan, Russia's Jewish Autonomous Region|publisher=[[Schocken Books|Schocken]]|date=2016|isbn=978-0-8052-4246-1}}</ref> |} ===روس جون اوبلاسٽ=== فيڊرل سبجيڪٽ ۾ سڀ کان عام ڊويزن اوبلاسٽ يا صوبي واري آھي جن ۾ سربراھ گورنر ۽ اوبلاسٽ جي پنھنجي مقننه پڻ ھوندي آھي. گھڻي ڀاڱي انھن جا نالا انھن جي صدر مقامن جي نالن تان رکيل آھن {{columns-list|colwidth=22em| #{{flagicon|Amur Oblast}} [[امر آبلاسٽ|امور]] #{{flagicon|Arkhangelsk Oblast}} [[آرکينگيلسڪ آبلاسٽ|آرکينگيلسڪ]] #{{flagicon|Astrakhan Oblast}} [[آستراخان اوبلاسٽ|آسٽراخان]] #{{flagicon|Belgorod Oblast}} [[بيلگراڊ آبلاسٽ|بيلگراڊ]] #{{flagicon|Bryansk Oblast}} [[برائنسڪ آبلاسٽ|برائنسڪ]] #{{flagicon|Chelyabinsk Oblast}} [[چيليابنسڪ آبلاسٽ|چيليابنسڪ]] #{{flagicon|Irkutsk Oblast}} [[ارڪتسڪ آبلاسٽ|ارڪتسڪ]] #{{flagicon|Ivanovo Oblast}} [[آئوانوا آبلاسٽ |آئوانوا]] #{{flagicon|Kaliningrad Oblast}} [[ڪاليننگراڊ آبلاسٽ|ڪاليننگراڊ]] #{{flagicon|Kaluga Oblast}} [[ڪالوگا آبلاسٽ|ڪالوگا]] #{{flagicon|Kemerovo Oblast}} [[ڪيميرووا آبلاسٽ|ڪيميرووا]] #{{flagicon|Kirov Oblast}} [[ڪيراو آبلاسٽ|ڪيراو]] #{{flagicon|Kostroma Oblast}} [[ڪاستروما آبلاسٽ|ڪاستروما]] #{{flagicon|Kurgan Oblast}} [[ڪرگان آبلاسٽ|ڪرگان]] #{{flagicon|Kursk Oblast}} [[ڪرسڪ آبلاسٽ|ڪرسڪ]] #{{flagicon|Leningrad Oblast}} [[ليننگراڊ آبلاسٽ|ليننگراڊ]] #{{flagicon|Lipetsk Oblast}} [[ليپيٽسڪ آبلاسٽ|ليپيٽسڪ]] #{{flagicon|Magadan Oblast}} [[ماگيڊين آبلاسٽ|ماگيڊين]] #{{flagicon|Moscow Oblast}} [[ماسڪو آبلاسٽ|ماسڪو]] #{{flagicon|Murmansk Oblast}} [[مرمانسڪ آبلاسٽ|مرمانسڪ]] #{{flagicon|Nizhny Novgorod Oblast}} [[نزني ناوگوراڊ آبلاسٽ|نزني ناوگوراڊ]] #{{flagicon|Novgorod Oblast}} [[ناوگوراڊ آبلاسٽ|ناوگوراڊ]] #{{flagicon|Novosibirsk Oblast}}[[ناوسيبئرسڪ آبلاسٽ|ناوسيبئرسڪ]] #{{flagicon|Omsk Oblast}} [[آمسڪ آبلاسٽ|آمسڪ]] #{{flagicon|Orenburg Oblast}} [[اورينبرگ آبلاسٽ|اورينبرگ]] #{{flagicon|Oryol Oblast}} [[اوريول آبلاسٽ|اوريول]] #{{flagicon|Penza Oblast}} [[پينزا آبلاسٽ|پينزا]] #{{flagicon|Pskov Oblast}} [[پسڪوف آبلاسٽ|پسڪوف]] #{{flagicon|Rostov Oblast}} [[روسٽاف آبلاسٽ|روسٽاف]] #{{flagicon|Ryazan Oblast}} [[ريازين آبلاسٽ|ريازين]] #{{flagicon|Sakhalin Oblast}} [[سئخلين آبلاسٽ|سئخلين]] #{{flagicon|Samara Oblast}} [[سمارا آبلاسٽ|سمارا]] #{{flagicon|Saratov Oblast}} [[سراتوف آبلاسٽ|سراتوف]] #{{flagicon|Smolensk Oblast}} [[سمولينسڪ آبلاسٽ|سِمَولِينِسڪ]] #{{flagicon|Sverdlovsk Oblast}} [[سورڊلوسڪ آبلاسٽ|سوِرِڊلِوَسڪ]] #{{flagicon|Tambov Oblast}} [[ٽامباف آبلاسٽ|ٽامباف]] #{{flagicon|Tomsk Oblast}} [[ٽامسڪ آبلاسٽ|ٽامسڪ]] #{{flagicon|Tver Oblast}} [[ٽيور آبلاسٽ|ٽِيوَر]] #{{flagicon|Tula Oblast}} [[ٽولا آبلاسٽ|ٽُولا]] #{{flagicon|Tyumen Oblast}} [[ٽيومين آبلاسٽ|ٽِيومَين]] #{{flagicon|Ulyanovsk Oblast}} [[اليانووسڪ آبلاسٽ|اُليَانَووِسڪ]] #{{flagicon|Vladimir Oblast}} [[ولاديمير آبلاسٽ|ولاديمير]] #{{flagicon|Volgograd Oblast}} [[وولگاگراد آبلاسٽ|وَولگاگراد]] #{{flagicon|Vologda Oblast}} [[وولگدا آبلاسٽ|وَولگدَا]] #{{flagicon|Voronezh Oblast}} [[وورنيش آبلاسٽ|وَورَنيش]] #{{flagicon|Yaroslavl Oblast}} [[ياروسلاول آبلاسٽ|يَاروسِلاوَل]] }} ===روس جون ريپبلڪون=== روس جي وفاق ۾ ۾ 22 خودمختيار ريپبلڪون شامل آهن. اھي رڳو نالي ۾ خودمختيار ھونديون آھن. اھي ڪنھن نہ ڪنھن اقليتي نسلي گروھ جو وطن ھونديون آھن ۽ انھن جو پنھنجو الڳ آئين پڻ ھوندو آھي پر انھن جي بين الاقوامي نمائندگي روسي وفاقي حڪومت ذريعي ٿيندي آهي<ref>{{Cite book|last1=Orttung|first1=Robert|last2=Lussier|first2=Danielle|last3=Paetskaya|first3=Anna|title=The Republics and Regions of the Russian Federation: A Guide to Politics, Policies, and Leaders|publisher=[[EastWest Institute]]|date=2000|isbn=978-0-7656-0559-7|location=[[New York City]]|pages=523–524}}</ref>. {{Infobox subdivision type | name = ريپبلڪون | alt_name = | map = [[File:Republics of Russia English.png|330px]]{{col-begin}}{{col-break}} 1. [[آديجيئا]]<br /> 2. [[التائي ريپببلڪ|التائي]]<br /> 3. [[باشڪورٽاسٽن]]<br /> 4. [[بوريئيشيا]]<br /> 5. [[چيچنيا]]<br /> 6. [[چواشيا]]<br /> 7. [[ڪرائميا]]<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=1z1MDwAAQBAJ |title=The Territories of the Russian Federation 2018 |publisher=Routledge |year=2018 |isbn=9781351103916 |series=Europa Territories of the World series |location=London |pages=180 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=1z1MDwAAQBAJ&pg=PT180|chapter=Republic of Crimea |oclc=1027753558 |quote=Note: The territories of the Crimean peninsula, comprising Sevastopol City and the Republic of Crimea, remained internationally recognized as constituting part of Ukraine, following their annexation by Russia in March 2014.}}</ref> <br /> 8. [[داغستان]]<br /> 9. [[انگشيشيا]]<br /> 10. [[ڪيبارڊنو بالڪيريا]]<br /> 11. [[ڪالميڪيا]] {{col-break}} 12. [[ڪيرچي چرڪيسيا|ڪَيرَچَي چَرڪَيسِيا]]<br /> 13. [[ڪريليا]]<br /> 14. [[خاڪيشيا]]<br /> 15. [[ڪامي ريپببلڪ|ڪامي]]<br /> 16. [[ماري ايل]]<br /> 17. [[ماردووائيا]]<br /> 18. [[نارٿ اوسيشيا الانيا]]<br /> 19. [[سيکا ريپببلڪ|سيکا]]<br /> 20. [[تاتارستان]]<br /> 21. [[تووا]]<br /> 22. [[ادمرشيا]] {{col-end}} | category = وفاق ۾ شامل رياستون | territory = روسي فيڊريشن | start_date = | current_number = 22 | number_date = | population_range = سڀ کان ننڍي: [[التائي ريپببلڪ|التائي]], 206,195<br> سڀ کان وڏي: [[باشڪورٽاسٽن]], 4,072,102 | area_range = سڀ کان ننڍي: [[انگشيشيا]], {{Convert|3123|sqkm|abbr=on}}<br> سڀ کان وڏي: [[سيکا ريپببلڪ|سيکا]],{{Convert|3083523|sqkm|abbr=on}} | government = ريپببلڪ جي حڪومت | subdivision = [[روس جا ضلعا|ضلعا]], [[وفاقي انتظام وارا شھر]] }} ==پرڏيهي ناتا== [[File:2019 Foto de família dos Líderes do G20.jpg|thumb|پيوٽن 1919ع ۾ پنھنجي ھم منصبن سان جي 20 جي اوساڪا واري اجلاس ۾ ]] روس سفارتي تعلقاتن ۾ دنيا ۾ پنجين نمبر تي وڏو نيٽورڪ رکندڙ ملڪ آهي. ان جا 190 گڏيل قومن جي رڪن ملڪن، 2 گڏيل قومن جي جزوي تسليم ڪيل ملڪن، 3 گڏيل قومن جي مبصر ملڪن سان سفارتي تعلقات آهن. 140 ملڪن ۾ ان جا سفارتخانا کليل آھن<ref>{{Cite web|url=https://globaldiplomacyindex.lowyinstitute.org/country_rank.html|title=Global Diplomacy Index&nbsp;– Country Rank|publisher=Lowy Institute|access-date=27 January 2021}}</ref>. اھو گڏيل قومن جي سلامتي ڪائونسل جو مستقل رڪن آھي. جي 20، ، ڪائونسل آف يورپ، آرگنائيزيشن فار سيڪيورٽي اينڊ ڪوآپريشن ان يورپ، ايشيا پيسفڪ ايڪانامڪ ڪوآپريشن، ڪامن ويلٿ آف انڊپينڊنٽ اسٽيٽس، يوريشين ايڪانامڪ يونين، ڪليڪٽو سڪيورٽي ٽريٽي آرگنائيزيشن، شنگھائي ڪوآپريشن آرگنائيزيشن ۽ برڪس جو رڪن آهي<ref>{{cite web|url=https://thediplomat.com/2015/07/russias-pivot-to-asia-and-the-sco/|title=Russia's 'Pivot to Asia' and the SCO|work=[[The Diplomat]]|date=21 July 2015|access-date=2 January 2020}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.evnreport.com/understanding-the-region/fact-sheet-what-is-the-eurasian-economic-union|title=Fact Sheet: What is the Eurasian Economic Union?|work=[[EVN Report]]|first=Karena|last=Avedissian|date=3 November 2019|access-date=15 May 2021}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.cfr.org/councilofcouncils/global-memos/russia-and-brics-priorities-presidency|title=Russia and the BRICS: Priorities of the Presidency|work=Council of Councils|first=Sergey|last=Kulik|date=7 July 2015|access-date=2 January 2020}}</ref>. سربيا سان ثقافتي، نسلي ۽ مذھبي قربت ھجڻ ڪري روس جا تاريخي ناتا آھن<ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2019/10/29/why-serbia-wont-stop-playing-the-russia-card-any-time-soon-a67953|title=Why Serbia Won't Stop Playing the Russia Card Any Time Soon|work=[[The Moscow Times]]|first=Vuk|last=Vuksanovic|date=19 October 2019|access-date=15 May 2021}}</ref>. ايڪويهين صديءَ ۾ روس ۽ چين جا باھمي ۽ معاشي تعلقات تمام مضبوط ٿيا آهن. 2001 ۾ ٻنھي وچ ۾ دوستي وارو معاھدو ٿيو جنھن تحت چين تائين [[ايسٽرن سائبيريا پيسيفڪ اوشن تيل پائيپ لائين]] ۽ [[پاور آف سائبيريا]] تيل جي پائيپ لائين وڇايون ويون.<ref>{{cite news|url=https://thediplomat.com/2021/06/good-china-russia-relations-are-here-to-stay/|title=Good China-Russia Relations Are Here to Stay|work=[[The Diplomat]]|first=Janko|last=Šćepanović|date=14 June 2021|access-date=5 August 2021}}</ref> ==معيشت== [[File:Business Centre of Moscow 2.jpg|thumb|[[ماسڪو انٽرنيشنل بزنس سينٽر|ماسڪو]] يورپ ۾ ھڪ وڏو مالياتي مرڪز آھي. اھو دنيا جي سڀ کان وڏين شھري معيشتن ۾ شامل آھي]] [[File:HDP PPP per capita Russia.jpg|thumb| 1991 کان 2019 تائين بين الاقوامي ڊالرن ۾ مساوي قوت خريد مطابق روس جي جي ڊي پي جي واڌ]] روس قدرتي وسيلن خصوصن تيل ۽ قدرتي گيس جي ذخيرن سان سرشار مڪسڊ ايڪانامي وارو ملڪ آهي<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/topic/mixed-economy|title=Mixed economy|encyclopedia=[[Encyclopedia Britannica]]|quote="Mixed economies also arose in many countries that formerly had centrally planned and socialist economies. The mixed economies in modern China and Russia, for example, evolved from communist systems that were too inefficient to compete in the modern global economy."|access-date=4 June 2021}}</ref> <ref>Excerpted from {{cite web|url=http://countrystudies.us/russia/59.htm|title=Russia - Natural Resources|editor=Glenn E. Curtis |year=1998|publisher=Washington, D.C.: Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|quote="Russia is one of the world's richest countries in raw materials, many of which are significant inputs for an industrial economy. Russia accounts for around 20 percent of the world's production of oil and natural gas and possesses large reserves of both fuels. This abundance has made Russia virtually self-sufficient in energy and a large-scale exporter of fuels."|access-date=25 June 2021}}</ref>. ناليوارو جي ڊي پي جي لحاظ کان روسي معيشت دنيا ۾ يارھين نمبر تي ۽ مساوي قوت خريد ۾ ان جي جي ڊي پي دنيا ۾ ڇھين نمبر تي آهي. 2017 ۾ خدمتن واري شعبي جو جي ڊي پي ۾ حصو %62 ھيو ۽ صنعتي شعبي جو حصو %32 ھيو، جڏهن تہ زراعت جي شعبي جو جي ڊي پي ۾ حصو %5 ھيو.\<ref name="cia"/>.روس ۾ بيروزگاري گھٽ آھي ان جي شرح ڪل %4.5 آھي<ref>{{Cite web|title=Unemployment, total (% of total labor force) (national estimate) – Russian Federation {{!}} Data|url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.NE.ZS?locations=RU|access-date=5 November 2020|website=[[World Bank]]}}</ref> ۽ اتي غربت جي شرح ڪل آبادي جي ڀيٽ ۾ گھٽ آھي جيڪا %12.6 آھي<ref>{{Cite web|title=Poverty headcount ratio at national poverty lines (% of population) – Russian Federation {{!}} Data|url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.NAHC?locations=RU|work=[[World Bank Group|The World Bank]]|access-date=5 November 2020}}</ref> سرڪاري انگ اکرن مطابق ملڪ جي %70 آبادي جو شمار وچولي طبقي ۾ ٿئي ٿو <ref>{{Cite news|date=18 March 2020|title=Putin highlights Russia's middle class as comprising more than 70% of population|work=[[TASS]]|url=https://tass.com/economy/1131615|access-date=6 November 2020}}</ref> پر ڪجھ معاشي ماھر ان انگ اکرن تي اختلاف رکن ٿا.<ref>{{Cite web|url=https://en.zois-berlin.de/publications/in-search-of-russias-middle-class|title=In search of Russia's middle class|publisher=Centre for East European and International Studies|first=Bernhard|last=Braun|date=6 October 2020|access-date=6 November 2020}}</ref><ref>{{Cite web|date=26 March 2020|last=Alexandrov|first=Ivan|script-title=ru:Сколько в России среднего класса?|trans-title=How many middle class is there in Russia?|url=https://russian.eurasianet.org/сколько-в-россии-среднего-класса|access-date=6 November 2020|publisher=[[Eurasianet]]|language=ru}}</ref> روس جي زر مبادلہ جا ذخيرا $604 ارب ڊالر آھن جنھن ھن ملڪ جو زر مبادلہ جي سڀ کان وڏن ذخيرن ۾ دنيا جي ملڪن ۾ پنجون نمبر آھي<ref>{{cite web|url=https://www.cbr.ru/eng/hd_base/mrrf/mrrf_7d/|title=International Reserves of the Russian Federation (End of period)|publisher=[[Central Bank of Russia]]|access-date=21 June 2021}}</ref>. ملڪ ۾ مزدورن جو تعداد 7 ڪروڙ آھي. مزدورن جي تعداد ۾ ھي ملڪ دنيا جو ڇھون نمبر وڏو ملڪ آهي<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/labor-force/country-comparison/|title=Labor force - The World Factbook|work=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=16 June 2021}}</ref> اھو موٽر گاڏين جي پيداوار ۾ دنيا جو ڏھون نمبر وڏو ملڪ آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.oica.net/category/production-statistics/2020-statistics/|title=2020 PRODUCTION STATISTICS|work=[[Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|OICA]]|access-date=16 June 2021}}</ref>. برآمدن ۾ روس دنيا جي ملڪن ۾ چوڏھون نمبر وڏو برآمد ڪندڙ ملڪ آهي<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/exports/country-comparison/|title=Exports - The World Factbook|work=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=16 June 2021}}</ref> In 2016, the oil-and-gas روسي وفاقي بجيٽ ۾ آمدني ۾ برآمدن جو حصو %36 آهي<ref name="EIA">{{cite web|url= https://www.eia.gov/international/analysis/country/RUS|title= Russia – Analysis|publisher=[[U.S. Energy Information Administration|EIA]]|date=31 October 2017|access-date=17 February 2021}}</ref>. ھن ملڪ ۾ ھموار ٽيڪس جي شرح %13 آھي ان ڪري متحده عرب امارات کان پوء روسي ٽيڪس نظام دنيا جو ٻيون نمبر پرڪشش ٽيڪس نظام آهي<ref>{{cite web|title=Global personal taxation comparison survey–market rankings|publisher=Mercer (consulting firms)|url=http://www.mercer.com.au/pressrelease/details.htm?idContent=1287670|access-date=27 December 2007}}{{cbignore}}</ref> == حوالا == {{حوالا|2}} {{ڪومنز زمرو|Russia}} [[زمرو:روس|روس]] [[زمرو:آزاد رياستن جي ڪامن ويلٿ جون ڀاتي رياستون]] [[زمرو:اتر ايشيائي ملڪ]] [[زمرو:اوڀر ايشيائي ملڪ]] [[زمرو:اوڀر يورپ]] [[زمرو:اوڀر يورپي ملڪ]] [[زمرو:ايشيا ۾ ملڪ]] [[زمرو:بالٽڪ سمنڊ جي ڪناري واقع ملڪ]] [[زمرو:ماٺو سمنڊ جي ڪناري واقع ملڪ]] [[زمرو:اُتر ڄميل وڏو سمنڊ ڪناري ملڪ]] [[زمرو:ڪارو سمنڊ جا ملڪ]] [[زمرو:جي 20 ملڪ]] [[زمرو:روسي-ڳالهائيندڙ ملڪ ۽ علائقا]] [[زمرو:قزوين سمنڊ جا ملڪ]] [[زمرو:گروهه 8 جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:يورپ جي ڪائونسل جون ڀاتي رياستون]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:وچ ايشيائي ملڪ]] [[زمرو:وفاقي ملڪ]] [[زمرو:يورپي ملڪ]] [[زمرو:ٻن کنڊن ۾ ملڪ]] kuwwblx8quv9qpbihqav9sex9j0xl4o 240132 240129 2022-08-06T10:48:05Z JogiAsad 4693 {{بهترين مضمون|آگسٽ 2022}} wikitext text/x-wiki {{بهترين مضمون|آگسٽ 2022}} {{Infobox country | conventional_long_name = '''روس'''<br> رشين فيڊريشن | common_name = روس | native_name = Росси́йская Федерация <br>('''روسياسڪايہ فيدريتسيہ''') | image_flag = Flag of Russia.svg | image_coat = Coat of Arms of the Russian Federation.svg | national_anthem = <br/>"''[[روس جو قومي ترانو|Gosudarstvenny gimn Rossiyskoy Federatsii]]''"{{nbsp|2}}{{small|(رومڻائيزيشن)}}<br/>{{small|"روس جو رياستي قومي ترانو"}}<br/><center>[[فائل:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg]]<!-- Please do not replace this with the vocal version. In order to keep continuity with other Wikipedia pages on modern countries, the instrumental version should be used. --></center> | image_map = Russian_Federation (orthographic_projection) - Crimea disputed.svg | map_width =180px | map_caption = روس جو مقام.تيز سائو رنگ . ڪرائميا تڪراري علائقو آهي جيڪو روسي انتظام هيٺ آهي جنھن کي ھلڪي سائي رنگ سان ظاهر ڪيو ويو^a | capital = [[ماسڪو]] | coordinates = {{Coord|55|45|N|37|37|E|type:city}} | largest_city = گاديء جو ھنڌ | official_languages = [[روسي]] يا [[روسي|رشين]] | national_languages = | ethnic_groups = {{unbulleted list | 81.0% [[روسي]] | 3.7% [[تاتاري]] | 1.4% [[يوڪرائيني]] | 1.1% [[باشڪر]] | 1.0% [[چوئاش]] | 0.8% [[چيچن]] | {{nowrap|11.0% ۽ ٻيا}} }} | leader_title1 = صدر | leader_name1 = [[ولاديمير پيوٽن]] | leader_title2 = وزيراعظم | leader_name2 = [[دمتري ميديويدف]] | leader_title3 = فيڊريشن ڪائونسل جو چيئرمين | leader_name3 = [[ويلنٽينا ميٽوي يينڪو]] | leader_title4 = رياستي ڊوما جو چيئرمين | leader_name4 = [[ويچزلاف وولودن]] | legislature = [[فيڊرل اسيمبلي]] | upper_house = [[فيڊريشن ڪائونسل]] | lower_house = [[اسٽيٽ ڊوما]] | sovereignty_type = [[روس جي تشڪيل جي تاريخ]] | established_event1 = [[رورڪ]] جي آمد <ref> {{cite web|url=http://www.1150russia.ru/ukaz-prezidenta-rf-o-prazdnovanii-1150-letiya-zarozhdeniya-rossiyskoy-gosudarstvennosti.html |script-title=ru:Указ Президента РФ "О праздновании 1150-летия зарождения российской государственности" |trans-title=Presidential Decree "On celebrating the 1150th anniversary of Russian statehood" |language=Russian language |author= |date=March 3, 2011 |website=www.1150russia.ru |publisher={{lang|ru| Комитет культуры Новгородской области}} (Novgorod Region Culture Committee) |access-date=October 20, 2016 |quote= |archive-url=https://web.archive.org/web/20140714233159/http://www.1150russia.ru/ukaz-prezidenta-rf-o-prazdnovanii-1150-letiya-zarozhdeniya-rossiyskoy-gosudarstvennosti.html |archive-date=July 14, 2014 |dead-url=yes}}</ref> | established_date1 = 862 | established_event2 = [[خيويائي روس]] | established_date2 = 882 | established_event3 = [[ماسڪو جي گرينڊ ڊچي]] | established_date3 = 1283 | established_event4 = [[زارشاھي]] | established_date4 = 16 جنوري 1547 | established_event5 = [[روسي ايمپائر]] | established_date5 = 22 آڪٽوبر 1721 | established_event6 = [[روسي ريپبلڪ]] | established_date6 =14 سيپٽيمبر 1917 | established_event7 = [[رشين ڊيموڪريٽڪ فيڊريٽو ريپبلڪ]] | established_date7 = 23 سيپٽمبر 1918 | established_event8 = [[رشين سويت فيڊريٽو سوشلسٽ ريبلڪ]] | established_date8 = [[آڪٽوبر وارو انقلاب| 25 آڪٽوبر 2017]] | established_event9 = [[سويت يونين]] جو قيام | established_date9 = 20 ڊسمبر 1922 | established_event10 = [[خودمختياريء جو ڏينھن]] | established_date10 = 12 جون 1990 | established_event11 = [[بيلاويزا وارا معاھدا]] | established_date11 = 8 ڊسمبر 1991^b | established_event12 = رشين ايس.ايف.ايس.آر. جو نالو بدلائي رشين فيڊريشن رکيو ويو | established_date12 = 25 ڊسمبر 1991^b | established_event13 = [[موجودہ آئين]] | established_date13 = 12 ڊسمبر 1993 | area_km2 = 17,075,200 | area_rank = 1st | area_sq_mi = 6,592,772 | percent_water = 13<ref name=gen>{{cite web|title=The Russian federation: general characteristics |url=http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728064121/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F.2.1/010000R |archivedate=July 28, 2011 |work=Federal State Statistics Service |accessdate=April 5, 2008 |deadurl=yes}}</ref>&nbsp;{{small|(دلدلي حصن سميت)}} | population_estimate = 144,526,636 {{increase}}<ref name="gks.ru">{{cite web|title=ПРЕДВАРИТЕЛЬНАЯ ОЦЕНКА ЧИСЛЕННОСТИ ПОСТОЯННОГО НАСЕЛЕНИЯ на 1 января 2018 г. и в среднем за 2017 г.|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul2018.xlsx|accessdate=February 23, 2018|website=www.gks.ru}}</ref> (ڪرائميا کان بغير){{refn|name="Popnote"|When including the [[Republic of Crimea]] and [[Sevastopol]], the total population of Russia rises to 146,877,088.<ref name="gks.ru"/>}} | population_estimate_year = 2018 | population_estimate_rank = 9th | population_density_km2 = 8.4 | population_density_sq_mi = 21.5 | population_density_rank = 225th | GDP_PPP = $4.152 ٽرلين ڊالر<ref name="imf.org">{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=85&pr.y=9&sy=2018&ey=2022&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=922&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org}}</ref> | GDP_PPP_year = 2018 | GDP_PPP_rank = 6th | GDP_PPP_per_capita = $28,918<ref name="imf.org"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = 49th | GDP_nominal = $1.522 ٽرلين ڊالر<ref name="imf.org"/> | GDP_nominal_year = 2018 | GDP_nominal_rank = 12th | GDP_nominal_per_capita = $10,630<ref name="imf.org"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = 67th | Gini = 37.7 <!--number only--> | Gini_year = 2015 | Gini_change = decrease <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref name="WBgini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=RU |title= GINI index (World Bank estimate) |publisher= World Bank |accessdate= November 2, 2017}}</ref> | Gini_rank = 98 | HDI = 0.804 <!--number only--> | HDI_year = 2015<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2016_human_development_report.pdf|title=Human Development Report 2016 – "Human Development for everyone"|date=2016|accessdate=March 21, 2017|publisher=United Nations Development Programme}}</ref> | HDI_rank = 49th | currency = [[رشين روبل]] ([[روبل جو نشان|₽]]) | currency_code = RUB | utc_offset = +2 to +12 | date_format = dd.mm.yyyy | drives_on = right | calling_code = [[روس جا ٽيليفون ڪوڊ|+7]] | cctld = {{unbulleted list |[[.ru]] |[[.su]] |[[.рф]]}} | footnote_a = ڪرائميائي اپٻيٽ گڏيل قومن جي قرارداد نمبر 68/262 مطابق يوڪرين جو حصو آهي پر اھو درحقيقت روس جي انتظامي تسلط ھيٺ آھي<ref>{{cite news|last=Taylor|first=Adam|title=Crimea has joined the ranks of the world's 'gray areas.' Here are the others on that list.|url=https://www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2014/03/22/crimea-has-joined-the-ranks-of-the-worlds-gray-areas-here-are-the-others-on-that-list/|publisher=The Washington Post|accessdate=March 27, 2014|date=March 22, 2014}}</ref> | footnote_b = The [[Belavezha Accords]] was signed in Brest, Belarus on December 8, creating the [[Commonwealth of Independent States]] in which the [[Supreme Soviet of Russia|Supreme Soviet of the Russian SFSR]] ratified the accords on December 12, denouncing the 1922 treaty. On December 25, Russian SFSR was renamed the Russian Federation and the following the day on December 26, the [[Supreme Soviet of the Soviet Union]] ratified the accords, effectively [[Dissolution of the Soviet Union|dissolving]] the Soviet Union. | religion = | area_magnitude = 1 E13 }} ''' روس ''' {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Russia '''}} روسي ٻولي ۾ '''Россия''' ('''روسيا''')، سرڪاري نالو '''رشين فيڊريشن''' (روس جو وفاق) جنھن کي روسي ٻولي ۾ '''روسياسڪايا فيڊريٽسيا''' سڏيندا آهن. [[يوريشيا|يوريشيائي]] جي ھڪ وفاقي ريپبلڪ آھي. اھو پکيڙ ۾ دنيا جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. ان جي پکيڙ 17,075,200 چورس ڪ م يا 6,592,772 چورس ميل آهي جيڪو انساني ابادي واري دنيا جو اٺون حصو آھي. ھن ملڪ جي ان وسيع پکيڙ ۾ 11 ٽائيم زون اچي وڃن ٿا. دنيا ۾ روس جي سرحد سڀ کان وڌيڪَ ملڪن سان لڳي ٿي جن جو تعداد 14 آھي. ان جي اتر اولهه کان ڏکڻ اوڀر جي طرف روس جون زميني سرحدون ناروي، فنلينڊ، استونيا، لٽويا، لٿووينيا ۽ پولينڊ، بيلاروس، يوڪرين، جارجيا، آذربائيجان، قازقستان، چين، منگوليا، ۽ اتر ڪوريا سان ملن ٿيون۔ جڏهن ته هن جون آبي سرحدون [[جاپان]] کان اخوتسڪ سمنڊ، گڏيل آمريڪي رياستن جي ریاست الاسڪا کان بيرنگ سمنڊ ۽ [[ڪئناڊا]] جي ڄميل سمنڊ طرف اتر جا ٻيٽ ملن ٿا. روس جي آبادي 14،62،00،000 آهي. آبادي ۾ اھو يورپ جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. دنيا جي وڏي آبادي وارن ملڪن ۾ ان جو نمبر نائون آھي ان جي گادي جو هنڌ [[ماسڪو]] شھر آھي جيڪو يورپ جو آبادي ۾ سڀ کان وڏو شھر آھي. [[سينٽ پيٽرز برگ]] روس سميت يورپ جو ٻيون نمبر وڏو شھر آھي. 1991ع ۾ سوويت يونين جي خاتمي بعد روسي سوويت سوشلسٽ ريپبلڪ روسي فيڊريشن ۾ تبديل ٿي ۽ 1993ع ۾ نئين آئين ذريعي وفاقي نيم صدارتي نظام قائم ڪيو ويو. سن 2000ع کان وٺي ھن ملڪ جو صدر [[ولاديمير پيوٽن]] آهي.<br> انساني ترقيءَ جي اشاريي مطابق ھن ملڪ جو دنيا ۾ 52ھون نمبر آھي. ملڪ ۾ يونيورسٽي تائين تعليم مفت فراھم ڪئي وڃي ٿي. ملڪ جي معيشت دنيا جي طاقتور معيشتن ۾ شامل آھي ۽ ناليوار جي ڊي پي ۾ ھن ملڪ جو دنيا ۾ يارھون نمبر آھي. مساوي قوت خريد مطابق جي ڊي پي ۾ ھن ملڪ جي معيشت دنيا اندر ڇھين نمبر تي آهي. ھي ملڪ دنيا جي ھڪ وڏي ايٽمي طاقت آھي ۽ گڏيل قومن جو باني ۽ سلامتي ڪائونسل جو ويٽو جو اختيار رکندڙ مستقل رڪن آھي. دنيا ۾ سڀ کان وڌيڪَ ايٽمي ھٿيار پڻ ھن ملڪ وٽ آھن. دنيا جي ٻين وڏي فوج پڻ ھن ملڪ جي آھي ۽ دنيا ۾ فوج تي وڌيڪ خرچ ڪندڙ چوٿون وڏو ملڪ آهي. دنيا جي معدني ۽ توانائي جي ذريعن جو وڏو حصو ھن ملڪ وٽ آهي. روس دنيا ۾ سڀ کان وڏن تيل ۽ قدرتي گيس پيدا ڪندڙ ملڪن ۾ شامل آهي. ملڪ [[جي 20]], [[شنگھائي ڪوآپريشن آرگنائيزيشن]]، [[ڪائونسل آف يورپ]]، [[ايشيا پيسفڪ ايڪانامڪ ڪوآپريشن]]، [[آرگنائيزيشن آف سڪيورٽي اينڊ ڪوآپريشن ان يورپ]]، [[انٽرنيشنل انويسٽمينٽ بينڪ]] ۽ [[ورلڊ ٽريڊ آرگنائيزيشن]]، [[ڪامن ويلٿ آف انڊپينڊنٽ اسٽيٽس]]، [[ڪليڪٽو سيڪيورٽي ٽريٽي آرگنائيزيشن]]، [[يوريشين ايڪانامڪ يونين]] جو رڪن ملڪ آهي. ==روس جي تاريخ== ===سوشلسٽ انقلاب کان اڳ=== [[File:Kievan Rus en.jpg|upright=1.3 |thumb|220px|يارھين صدي عيسويءَ ۾[[خيويائي روس]] ]] ڏھين کان يارھين صدي عيسويءَ ۾ خيويائي روس يورپ جي سڀ کان خوشحال ۽ وڏين رياستن ۾ شمار ٿيندو هو<ref>{{cite book|last=Vernadsky|first=George|title=Kievan Russia|pages=430|publisher=[[Yale University Press]]|date=1973|isbn=978-0-300-01647-5}}</ref> ان رياست جو [[ولاديمير اعظم]] (980–1015) ۽ ان جو ڏاھو جي لقب سان مشھور پٽ [[ياروسلاف]] وارا دؤر ان رياست جو سونھري دور شمار ڪيا ويندا آهن. ان ئي دؤر ۾ ۾ روس جي ماڻھن بازنطيني ايمپائر مان آيل آرٿوڊوڪس عيسائيت کي قبول ڪيو ۽ ان سان گڏوگڏ ساڳي دؤر ۾ پھريون مشرقي قانوني مجموعي جو مسودو [[روسڪايا پراودا]] جوڙيو ويو. يارھين ۽ ٻارھين صدي عيسويءَ ۾ خانه بدوش ترڪ قبيلن: [[قبچاق قبيلو|قبچاقن]] ۽ [[پچنگ قبيلو|پچنگن]] وغيره جي لاڳيتي حملن ڪري مشرقي سلواڪ وارين آبادين وڏي پيماني تي اترئين گھاٽن ٻيلن وارن محفوظ علاقي [[زيلسي]] ڏي ھجرت ڪئي<ref name="V">{{Cite book|author=Klyuchevsky, V.|title=The course of the Russian history|volume=1|url=http://www.kulichki.com/inkwell/text/special/history/kluch/kluch16.htm|isbn=978-5-244-00072-6|year=1987|publisher=Myslʹ}}</ref>. [[File:Lebedev baptism.jpg|left|thumb|'' [[خيويائي ماڻھن جو بپتسمو]]'' جي عنوان سان [[ڪلاوڊي ليبيديف]] پاران ٺاھيل تصوير]] جاگيرداري جي مضبوط ٿيڻ سبب خيويائي رياست جي مرڪزيت ختم ٿيندي وئي جنھن سان رياست اندر گھرو ويڙھ ٿيندي رھي. 1837-40ع دوران منگولن جي حملي خيو کي تباھ ڪري ڇڏيو ۽ روس جي اڌ آبادي ان حملي ۾ ھلاڪ ٿي وئي<ref>{{cite book|first=Michael F.|last=Hamm|title=Kiev: A Portrait, 1800-1917|date=1993|publisher=[[Princeton University]] Press|pages=328|isbn=978-0-691-02585-8}}</ref>. حملي آورن، جن کي بعد ۾ تاتار سڏيو ويو، اتي [[اورد زرين]] (Golden Horde) نالي رياست قائم ڪئي. ان جو ترڪ ٻولي ۾ نالو آلتين اوردو ھيو. روس جو ڏاکڻو ۽ وچون حصو اٽڪل ٻہ صديون ان رياست ھيٺ رھيو<ref>{{cite book|last=Halperin|first=Charles J.|title=Russia and the Golden Horde: The Mongol Impact on Medieval Russian History|date=1987|publisher=[[Indiana University Press]]|pages=192|isbn=978-0-253-20445-5}}</ref>. پولينڊ جي بادشاھت (1025-1385) نيٺ گاليشيا والھينيا کي پاڻ سان ملائي ڇڏيو، جڏهن ته خيو جي پسگردائيءَ ۾ واقع ٻن علائقن: نووگورود ريپبلڪ ۽ منگولن جي زير اثر ولاديمير سوزدال ملي ڪري موجود روسي قوم جو بنياد وڌو. نووگورود ريپبلڪ منگولن جي تسلط مان جان ڇڏائي ۽ پسڪوف واري علائقي سميت انھن ڪنھن حد تائين منگولن جي خيويائي روس تي حملي واري وقت کان وٺي پنھنجي خودمختياري بحال رکي ھئي. نووگورود وارن 1240ع ۾ [[اليگزينڊر نيوسڪي]] جي قيادت ۾ [[نيوا واري جنگ]] ۾ سويڊن جي حملي آورن کي شڪست ڏئي<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Battle-of-the-Neva|title=Battle of the Neva|encyclopedia=[[Encyclopedia Britannica]]|access-date=22 June 2021}}</ref>. 1242ع ۾ انھن [[برف واري جنگ]] ۾ جرمن صليبين کي شڪست ڏئي<ref>{{cite journal|last=Ostrowski|first=Donald|title=Alexander Nevskii's "Battle on the Ice": The Creation of a Legend|date=2006|jstor=24664446|journal=[[Russian History (journal)|Russian History]]|volume=33|number=2/4|pages=289–312|doi=10.1163/187633106X00186}}</ref>. خيويائي روس جي خاتمي بعد روس جي ٻين قائم ٿيندڙ طاقتور رياست [[ماسڪو واري گرينڊ ڊچي]] ھئي جيڪو شروع ۾ ولاديمير سوزدال جو حصو ھئي<ref name="Muscovy">{{cite web|last=Curtis|first=Glenn E.|url=http://countrystudies.us/russia/3.htm|title=Russia - Muscovy|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=25 June 2021}} </ref><ref>{{cite book|last=Davies|first=Brian L.|title=Warfare, State and Society on the Black Sea Steppe, 1500–1700|publisher=Routledge|year=2014|page=4|url=http://www.reenactor.ru/ARH/PDF/Davies.pdf#page=20}}</ref> <ref>{{cite book|last1=Jotischky|first1=Andrew|last2=Hull|first2=Caroline|date=2005|title=The Penguin Historical Atlas of the Medieval World|publisher=[[Penguin Books]]|pages=122–123|isbn=978-0-14-101449-4}}</ref> ماسڪو پرنس [[دمتري دونسڪوئي]] جي اڳواڻي ۾ [[روسي آرٿوڊوڪس چرچ]] جي حمايت يافتہ روسي پرنسپلٽين جي متحده فوج سان ملي ڪري 1830ع ۾ [[ڪليڪوفو واري جنگ]] ۾ منگول تاتارين کي شڪست ڏئي<ref>{{cite book|last=Galeotti|first=Mark|date=2019|title=Kulikovo 1380: The battle that made Russia|pages=96|isbn=978-1-4728-3121-7}}</ref> ماسڪو آھستي آھستي چوڌاري موجود پرنسيپلٽين کي پاڻ ۾ ضم ڪري ڇڏيو جن ۾ توير واري پرنسپلٽي ۽ نووگورود ريپبلڪ پن شامل ھيون<ref name="Muscovy"/>. عظيم [[اوان ٽيون|ايوان ٽئين]] [[اورد زرين]] جي تسلط کي ختم ڪري وچ روس ۽ اتر روس کي ماسڪو جي راڄ ھيٺ ملائي روس جو پھريون حاڪم ٿيو جنھن سموري روس جي ڊيوڪ وارو لقب اختيار ڪيو<ref name="Muscovy"/>. 1453ع ۾ قسطنطنيہ جي شڪست پاڻ کي [[اوڀر رومن ايمپائر]] جي وارث ھجڻ جو دعويدار ٿيو<ref name="Muscovy"/> ايوان ٽئين [[بازنطيني شھنشاھ]] [[ڪنسٽنٽائين يارھون|ڪنسٽنٽائين يارھين]] جي ڀائٽي [[صوفيه پلائيولاجينا]] سان شادي ڪئي ۽ بازنطيني ايمپائر جي ٻن منڍين واري باز جي نشان کي پنھنجي رياست جو نسبتي نشان بڻايو<ref>{{cite web|url=https://www.theatlantic.com/magazine/archive/1886/12/the-dream-of-russia/522855/|title=The Dream of Russia|work=[[The Atlantic]]|first=Cyrus|last=Hamlin|date=December 1886|access-date=2 June 2021}}</ref>. [[File:Vasnetsov Ioann 4.jpg|thumb|upright=0.7|کاٻو|بيخوف لقب وارو [[ايوان چوٿون]] جي پينٽنگ ]] ماسڪو جي گرينڊ ڊيوڪ ايوان چوٿين بيخوف روسي زارشاھي نالي بادشاھت جو بنياد وجھي 1547ع ۾ پھريون روسي بادشاھ يا زار جي حيثيت سان تخت تي ويٺو ۽ ھن 1550ع ۾ قانونن جو نئون مجموعو [[سديبنڪ 1550|سديبنڪ]] نافذ ڪيو جنھن ذريعي ھن جاگيردارنہ نمائندگي جو پھريون ادارو [[زيمسڪي سابور]] قائم ڪري مذھبي پيشوائن جي مقامي اثر رسوخ کي گھٽائي ختم ڪري ڇڏيو<ref name="Terrible">{{cite book|last1=Payne|first1=Robert|last2=Romanoff|first2=Nikita|title=Ivan the Terrible|date=2002|pages=520|isbn=978-0-8154-1229-8}}</ref>. ان پھرين زار ٽي تاتار خانيٽن: ڏکڻ اولھ سائبيريا واري [[سائبيريائي خانيٽ]]، [[قازان خانيٽ]] ۽ [[آستراخان خانيٽ]] [[وولگا]] سميت کي شامل ڪري روس جي پکيڙ ۾ ٻيڻ تي اضافو ڪيو<ref name="Terrible"/> سورھين صدي عيسويءَ ۾ روس يورال جبلن جي اوڀر تائين وسعت ماڻي<ref name="Sibir">{{cite book|last=Wood|first=Alan|title=Russia's Frozen Frontier: A History of Siberia and the Russian Far East 1581 - 1991|date=2011|pages=320|isbn=978-0-340-97124-6}}</ref>. ان طاقتور زارشاھي کي [[پولينڊ]]، [[لٿوانيا]]، [[سويڊن]]، [[ڊينمارڪ]] ۽ [[ناروي]] جي اتحاد سان [[بالٽڪ سمنڊ]] ۽ سامونڊي واپار لاء پھچ حاصل ڪرڻ جي ھڪ ڊگھي ۽ غير فيصلاڪن [[ليوونيائي جنگ]] ڪمزور ڪري ڇڏيو<ref name="Riasanovsky">{{cite book|last1=Riasanovsky|first1=Nicholas V.|last2=Lawrence|first2=John|title=A history of Russia|url=https://books.google.com/books?id=bHdPAgAAQBAJ|date=1960|pages=654|isbn=978-0-19-534197-3}}</ref> ساڳي وقت [[ڪرائميائي خانيٽ]] جي تاتارين پڻ ڏکڻ پاسي کان روس تي حملا جاري رکيا<ref>{{cite web|first=Eizo|last=Matsuki|url=http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501041101/http://www.econ.hit-u.ac.jp/~areastd/mediterranean/mw/pdf/18/10.pdf|archive-date=1 May 2011|title=The Crimean Tatars and their Russian-Captive Slaves|publisher=Mediterranean Studies Group at Hitotsubashi University|access-date=4 May 2013}}</ref> وولگا واريون خانيٽون بحال ڪرائڻ خاطر ڪرائميائي خانيٽ ۽ ان جي اتحادي عثماني خلافت 1571ع ۾ وچ روس تي حملو ڪري ماسڪو جي ديوارن تائين پھچي چڪا ھيا<ref name="Terrible"/> پر ايندڙ ٻئين سال حملي آور وڏي فوج کي [[مولودي واري جنگ]] ۾ شڪست ملي<ref>{{cite book|date=2009|last=Tucker|first=Spencer C.|title=A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East|isbn=978-1-85109-672-5}}</ref> <ref>{{cite web|last=Williams|first=Brian Glyn|title=The Sultan's Raiders: The Military Role of the Crimean Tatars in the Ottoman Empire|url=http://www.jamestown.org/uploads/media/Crimean_Tatar_-_complete_report_01.pdf|website=[[The Jamestown Foundation]]|year=2013|page=27|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20131021092115/http://www.jamestown.org/uploads/media/Crimean_Tatar_-_complete_report_01.pdf|archive-date=21 October 2013|author-link=Brian Glyn Williams}}</ref>. [[File:Peter I by Kneller.jpg|thumb|upright|روسي زار (1682-1721) ۽ پھريون روسي شھنشاھ (1721-1725) [[پيٽر اعظم]]]] 1682 ۾ پيٽر اعظم روس جو زار يا بادشاھ ٿيو ۽ 1721ع ۾ ھن پنھنجي شھنشاھ ھجڻ جو اعلان ڪيو. ھن روس کي يورپ جي ھڪ وڏي طاقتور رياست بڻايو. ھن 1700 کان 1721 تائين ھلندڙ اتر واري وڏي جنگ ذريعي سويڊن کي شڪست ڏئي. 1703ع ۾ ھن بالٽڪ سمنڊ تي [[سينٽ پيٽرزبرگ]] شھر جو بنياد وجھي روس جي گادي جو هنڌ اتي منتقل ڪيو. ھن روسي ڪلچر کي اولھ يورپ واري ڪلچر ۾ تبديل ڪرڻ لاء سڌارا آندا جن روسي ڪلچر کي ڪافي تبديل ڪيو<ref name="early">{{cite web|last=Curtis|first=Glenn E.|url=http://countrystudies.us/russia/4.htm|title=Russia - Early Imperial Russia|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=25 June 2021}}</ref>. سندس ڌي [[ايلزبيٿ (روس جي ملڪه)|ايلزبيٿ]] (1741–1762) جي دؤر ۾ روس [[ستن سالن واري جنگ]] (1756–1763) جي ور چڙھيو. ان جنگ ذريعي روس [[اوڀر پروشيا]] کي پنھنجي حدن ۾ ملائي برلن جي دروازن تائين پھتو پر ملڪه جي وفات بعد اھي علائقا پروشيا کي واپس موٽائي ڏنا ويا. عظيم [[ڪيٿرائين ٻين (روس)|ڪيٿرائين ٻين]] روس تي 1762ع کان 1796ع تائين حاڪم رھي جنھن جي دور کي [[روسي جاڳرتا]] وارو دور سڏيو ويندو آهي. ھن روس جي سرحد پولينڊ جي علائقن ۽ ڏکڻ ۾ ڪرائميائي خانيٽ کي شڪست ڏئي ڪاري سمنڊ تائين وڌائي. ڪيٿرائين کان پوءِ سندس پٽ [[پال پھريون (روس)|پال پھريون]] تخت تي ويٺو. ان بعد 1801 ۾ [[اليگزينڊر پھريون (روس)|اليگزينڊر پھريون]] بادشاھ ٿيو جيڪو 1825ع تائين رھيو. ان جي دؤر ۾ روسي الاسڪا پھتا ۽ ان کي آباد ڪرڻ شروع ڪيو<ref name="ruling">{{cite web|url=http://countrystudies.us/russia/5.htm|title=Russia - Ruling the Empire|editor=Glenn E. Curtis|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=25 June 2021}}</ref> [[File:Territorial Expansion of Russia.svg|thumb|left|چوڏھين کان ويھين صدي تائين روس جي پکيڙ ۾ توسيع<ref>{{cite book|last=Chew|first=Allen F.|title=An Atlas of Russian History: Eleven Centuries of Changing Borders|date=2009|publisher=[[Yale University Press]]|isbn=978-0-300-01445-7}}</ref>]] [[نيپولين واريون جنگون|نيپولين وارين جنگن]] دوران روس فرانس جي ايمپائر خلاف ٻين يورپي ايمپائرن جي اتحاد ۾ شامل ٿيو. 1812ع ۾ فرانس جي فوج ماسڪو تائين پھتي ھئي پر کيس سخت مزاحمت ۽ سردي جي موسم سبب ناڪامي ڏسڻي پئي<ref name="ruling"/>. اتحادي فوج نيٺ پيرس ۾ داخل ٿي. روسي فوجي آفيسر جڏھن فرانس کان واپس آيا تہ پاڻ سان گڏ لبرل ازم وارا خيال کڻي آيا ۽ 1825ع ۾ انھن زار جي اختيارن گھٽائڻ لاء انقلاب جي ناڪام ڪوشش ڪئي. [[نڪولس پھريون (روس)|نڪولس پھرين]] جو جو قدامت پسند دؤر 1825ع کان 1855ع تائين ھليو جنھن بعد ڪرائميا واري جنگ ۾ شڪست روس جو يورپ ۾ غلبو ۽ اثر رسوخ گھٽائي ڇڏيو. 1847 کان 1851 دوران روس ۾ ڪالرا جي وبا ۾ ڏھ لک ماڻھو ھلاڪ ٿي ويا. نڪولس کان پوء اليگزينڊر ٻيون ()|اليگزينڊر ٻئين جو دور 1855 کان 1881 تائين ھليو جنھن دوران صنعتڪاري کي فروغ مليو ۽ روسي شاھي فوج کي جديد بڻايو ويو جنھن 1877 1878 جي روس ترڪ جنگ ذريعي عثماني خلافت کان بلقان جا گھڻا حصا آزاد ڪرايا. عثماني خلافت، قجر گھراڻي جي ايراني ۽ چين جي چنگ گھراڻي جي اثر رسوخ گھٽجڻ سان پيدا ٿيل خال کي برطانيه ۽ روسي ايمپائر ڀرڻ شروع ڪيو ۽ انھن ٻنھي ايمپائرن جي ڇڪتاڻ [[ وڏي راند]] (The Great Game) جو نالي سان مشهور ٿي<ref name="ninteenth">{{cite web|last=Curtis|first=Glenn E.|url=http://countrystudies.us/russia/6.htm|title=Russia - Transformation of Russia in the Nineteenth Century|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=25 June 2021}}</ref>. اڻويھين صدي دوران روس ۾ سوشلسٽ تحريڪن جي شروعات ٿي. 1881ع ۾ انقلابين جي حملي ۾ اليگزينڊر ٻيون مارجي ويو ۽ سندس جاءِ تي ان جو پٽ [[اليگزينڊر ٽيون (روس)|اليگزينڊر ٽئين]] جي تاج پوشي ٿي جنھن جو راڄ 1894 تائين پرامن طريقي سان ھليو جنھن بعد ان ساڳي سال روس جو آخري زار [[نڪولس ٻيون (روس)|نڪولس ٻيون]] تخت تي ويٺو. ان جي دور ۾ 1905 ۾ خوني انقلاب آيو جنھن کي [[خوني آچر 2005]] سڏيو ويندو آهي. ان انقلاب ۾ بغاوت کي تي چيڀاٽيو ويو پر حڪومت ملڪ ۾ 1906 واري آئين جي صورت ۾ تمام وڏا سڌارا آڻڻ تي مجبور ٿي. ماڻھن کي اظھار جي آزادي ۽ جلوس ڪڍڻ، سياسي جماعتن جي قانوني حيثيت ۽ [[ڊوما]] جي نالي سان چونڊ واري مقننه جي قيام وارا حق ڏنا ويا<ref name="ninteenth"/>. ===روسي سوشلسٽ ريپبلڪ === [[File:Russian Imperial Family 1913.jpg|thumb|left|روسي شھنشاھ نڪولس ٻيون پنھنجي خاندان سان گڏ. 1918 ۾ بالشويڪن ان سموري خاندان کي قتل ڪيو]] 1914ع ۾ آسٽريا ھنگري ايمپائر طرفان روس جي اتحادي سربيا جي بادشاھت سان جنگ جي اعلان بعد روس بہ ٻين جنگ عظيم ۾ شامل ٿي ويو<ref>{{cite web|url=https://www.iwm.org.uk/history/how-the-world-went-to-war-in-1914|title=How The World Went To War In 1914|work=[[Imperial War Museum]]|access-date=30 May 2021}} </ref><ref>{{cite book|first=Fiona K.|last=Tomaszewski|title=A Great Russia: Russia and the Triple Entente, 1905-1914|year=2002|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-0-275-97366-7|pages=19–}}</ref> 1916 ۾ پبرسلوف واري حملي دوران روسي شاھي فوج آسٽروھنگري ايمپائر جي فوج کي لڳ ڀڳ ناس ڪري چڏيو<ref>{{cite journal|last=Schindler|first=John|date=2003|title=Steamrollered in Galicia: The Austro-Hungarian Army and the Brusilov Offensive, 1916.|journal=[[War in History]]|volume=10|number=1|pages=27–59|doi=10.1191/0968344503wh260oa|jstor=26061940|s2cid=143618581}}</ref> جنگي خرچ ۾ اضافي، جنگ ۾ ٿيل جاني نقصان، بدعنواني ۽ بغاوت جي افواھن روس ۾ اڳواٽ موجود عوامي بي اعتمادي ۾ ويتر گھڻو اضافو ڪيو جنھن 2017ع واري آڪٽوبر انقلاب لاء راھ ھموار ڪئي<ref name="revo">{{cite web|last=Curtis|first=Glenn E.|url=http://countrystudies.us/russia/8.htm|title=Russia - Revolutions and Civil War|year=1998|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|location=[[Washington, D.C.]]|access-date=26 June 2021}}</ref>. فيبروري 2017 جي انقلاب نڪولس ٻئين کي اقتدار ڇڏڻ تي مجبور ڪيو. ھن ۽ سندس خاندان کي قيد ڪيو ويو ۽ بعد ۾ روسي گھرو ويڙھ دوران [[يڪاتيرنبرگ]] ۾ گوليون ھڻي قتل ڪيو ويو. شاھي نظام کي ختم ڪري پھرين سيپٽمبر 1917ع تي روسي سياسي جماعتن جي اتحاد جي عارضي حڪومت ٺاهي وئي ۽ روسي ريپبلڪ جي قيام جو اعلان ڪيو ويو<ref name="geoffreyswain">{{cite book|first=Geoffrey|last=Swain|title=Trotsky and the Russian Revolution|year=2014|publisher=[[Routledge]]|page=15|isbn=978-1-317-81278-4|quote="The first government to be formed after the February Revolution of 1917 had, with one exception, been composed of liberals."}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.prlib.ru/history/619540|script-title=ru:Провозглашена Российская республика|date=7 February 2017|script-website=ru:Президентская библиотека имени Б.Н. Ельцина}}</ref> 6 جنوري 2018 تي روسي آئين ساز اسيمبلي روسي جنھوري وفاقي ريپبلڪ جو اعلان ڪيو<ref name="revo"/> ٻئي ڏينهن تي [[آل رشين سينٽرل ايگزيڪٽو ڪاميٽي]] ان آئين ساز اسيمبلي کي ٽوڙي ڇڏيو<ref name="revo"/> [[File:Thecristisrizenoldrussiancivilwarposter.jpg|thumb|upright=0.8|سفيد ڌر جو ھڪ پروپيگنڊا وارو پوسٽر 1932ع ]] [[پيٽروگراڊ سوويت]] پڻ ھڪ متبادل سوشلسٽ اداري جي حيثيت ۾ موجود ھئي جيڪا مزدورن ۽ ھارين جي چونڊيل سوويت جي نالي سان مشهور ڪائونسلن ذريعي طاقت کي برقرار رکيو. آڪٽوبر 1917ع ۾ [[بالشويڪ|بالشويڪن]] [[ولاديمير لينن]] جي سربراهي ۾ [[آڪٽوبر انقلاب 2017|انقلاب]] آڻي عارضي حڪومت کي ختم ڪري سوويت جي ذريعي ملڪ ھلائڻ شروع ڪيو ۽ اھڙي طرح دنيا جي پھرين سوشلسٽ رياست وجود ۾ آئي<ref name="revo"/> جنھن سان گڏوگڏ ڪميونسٽ مخالف سفيد تحريڪ جي ويڙهاڪن ۽ سويت ڪائونسلن جي سرخ فوج وچ ۾ گھرو ويڙھ جي شروعات ٿي وئي. بالشويڪ روس کي [[بريسٽ لتووسڪ معاھدي]] ذريعي سموري يوڪرين سان گڏوگڏ پولينڊ، فنلئنڊ ۽ بالٽڪ علائقن تان ھٿ کڻڻو پيو<ref name="revo"/>. پھرين جنگ عظيم جي اتحادي طاقتن روسي گھرو ويڙھ ۾ ڪميونسٽ مخالف فوجين جي مدد ۾ ناڪام مداخلت ڪئي<ref>Carley, M. (1989). [https://www.jstor.org/stable/40106089 Allied Intervention and the Russian Civil War, 1917-1922.] The International History Review, 11(4), 689-700. Retrieved June 26, 2021.</ref><ref>{{cite web|url=https://www.nationalgeographic.com/history/article/red-terror-set-macabre-course-soviet-union|title=How the Red Terror set a macabre course for the Soviet Union|work=[[National Geographic]]|first=Erin|last=Blakemore|date=2 September 2020|access-date=26 June 2021}}</ref> گھرو ويڙھ روس جي معيشت ۽ انفراسٽرڪچر کي ڳرو نقصان رسايو. لڳ ڀڳ 70 کان 120 لکن تائين ماڻھن جو جاني نقصان ٿيو جن اڪثريت عام شھرين جي ھئي<ref name="civilwar">{{cite book|last=Mawdsley|first=Evan|title=The Russian Civil War|location=[[New York City]]|year=2007|isbn=978-1-68177-009-3|page=287}}</ref> <ref>{{cite book|last=Hassell|first=James E.|title=Russian Refugees in France and the United States Between the World Wars (Transactions of the American Philosophical Society)|date=1992|pages=96|isbn=978-0-87169-817-9}}</ref> 1921 ۽ 1922 واري ڏڪار جا اڌ ڪروڙ ماڻھو شڪار ٿيا<ref>{{cite web|last=Haller|first=Francis|url=https://www.icrc.org/en/doc/resources/documents/article/other/5rfhjy.htm|title=Famine in Russia: the hidden horrors of 1921|publisher=[[International Committee of the Red Cross]]|date=8 December 2003|work=[[Le Temps]]|access-date=26 July 2021}}</ref> [[File:19190525-Lenin and bolshevik leaders on Red square.jpg|thumb|left| [[ولاديمير لينن]] ۽ ٻيا بالشويڪ اڳواڻ 1919ع ۾ [[ريڊ اسڪوائر]] تي لازمي فوجي سکيا وارن جٿن جو معائنو ڪندي ]] 30 ڊسمبر 1922 تي لينن پنھنجي ساٿين سان گڏجي ھڪ معاھدي ذريعي سوويت يونين قائم ڪيو جنھن م روس، يوڪرين، بيلاروس ۽ ٽرانس ڪوھ ڪاف واريون سويت سوشلسٽ ريپبلڪون شامل ھيون جيڪا پوء وڌي 15 ريپبلڪن تائين وسيع ٿي وئي جن ۾ سڀ کان وڌيڪَ آبادي واري ريپبلڪ رشين سوويت سوشلسٽ ريپبلڪ ھئي جنھن ڪري ان جو ٻين تي سياسي، معاشي ۽ ثقافتي غلبو رھيو<ref name="establishment">{{cite web|url=https://www.history.com/this-day-in-history/ussr-established|title=USSR Established|work=[[History (American TV network)|History]]|access-date=26 June 2021}}</ref>. 1924ع ۾ لينن جي وفات بعد سويت يونين جي ڪميونسٽ پارٽي جو جنرل سيڪريٽري [[جوزف اسٽالن]] ملڪ جو سربراھ ٿيو. ھن پنھنجي سڀ کان وڏي مخالف [[ليون ٽراٽسڪي]] کي 1929ع ۾ جلاوطن ڪيو. ھن ملڪ ۾ [[ڪمانڊ ايڪانامي]] جو آغاز ڪيو. ملڪ جي ٻھراڙيءَ جي زراعت ۽ صنعت کي اجتماعي صورت ڏني. ھن سوويت يونين جي وڏي زرعي معيشت کي ٿوري وقت ۾ ھڪ وڏي صنعتي پاور هائوس ۾ تبديل ڪري ڇڏيو. اسٽالن ملڪي پاليسين جي مخالفن سان ڏاڍي سختي سان پيش آيو. [[File:RIAN archive 44732 Soviet soldiers attack house.jpg|thumb|upright=1.3|The [[اسٽالن گراڊ واري جنگ]], جنگن جي تاريخ ۾ سڀ کان وڏي ۽ خوني لڙائي ھئي جيڪا 1943ع ۾ سويت يونين جي جرمن فوج تي فتح سان ختم ٿي]] [[File:World War II military deaths in Europe by theater and by year.png|upright=1.3|thumb|ٻين جنگ عظيم ۾ يورپ ۾ ساليانو جاني نقصان. سوويت يونين محوري طاقتن کي شڪست ڏيڻ ۾ ھڪ وڏو ڪردار ادا ڪيو]] 22 جون 1941ع ۾ نازي جرمني [[مولوٽوف ربنٽراپ پيڪٽ]] جي ڀڃڪڙي ڪندي آپريشن باربروسا ذريعي سوويت يونين تي انساني تاريخ جو سڀ کان زبردست حملو ڪيو<ref>{{cite web|url=https://www.rferl.org/a/operation-barbarossa-photos-nazi-invasion-soviet-union/31320468.html|title=Operation Barbarossa: The Nazi Invasion Of The U.S.S.R. 80 Years Ago|work=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|first=Amos|last=Chapple|date=22 June 2021|access-date=2 July 2021|quote="Nazi Germany led the largest-ever ground invasion force in an attack on the Soviet Union in 1941 that unleashed a brutal conflict that cost the lives of millions of people."}}</ref> جنھن سان ٻين جنگ عظيم جو اوڀر پاسي وارو سڀ کان وڏو جنگي محاذ شروع ٿيو<ref>{{cite web|url=https://www.theatlantic.com/photo/2011/09/world-war-ii-the-eastern-front/100150/|title=World War II: The Eastern Front|work=[[The Atlantic]]|first=Alan|last=Taylor|date=18 September 2011|access-date=2 July 2021}}</ref> 1941 ۽ 1942 دوران رڳو 8 مھينن ۾ جرمن قيد ۾ 30 لک سويت يونين جي جنگي قيدين کي جرمن فوج قيد دوران ھلاڪ ڪيو<ref>{{cite book|last=Jones|first=Adam|author-link=Adam Jones (Canadian scholar)|date=2010|title=Genocide: A Comprehensive Introduction'' (2nd ed.)|page=271|quote="The large majority of POWs, some 2.8 million, were killed in just eight months of 1941–42, a rate of slaughter matched (to my knowledge) only by the 1994 Rwanda genocide."|publisher=[[Routledge]]|isbn=978-0-415-48619-4}}</ref>. جرمن ۽ فنلئنڊ جي فوجن [[ليننگراڊ]] شھر جو 1941 کان 1944 تائين زميني محاصرو ڪيو پر شھر ويڙھ جاري رکي. ان محاصري ڪري فاڪاڪشي م لکين ماڻھو مري ويا پر روسي پيش نہ پيا. اسٽالن جي حڪومت ۾ فوجي ڪمان [[جارجي ژوڪوف]] ۽ [[ڪونسٽانٽن روڪوسووسڪي]] سنڀالي ۽ مئي 1945ع ۾ سوويت فوج برلن جي جنگ دوران برلن تي قبضو ڪيو<ref>{{cite web|url=https://www.nationalgeographic.com/history/history-magazine/article/soviet-victory-battle-berlin-finished-nazi-germany|title=The Soviet victory in the Battle of Berlin finished Nazi Germany|work=[[National Geographic]]|first1=Neil|last1=Kagan|first2=Stephen|last2=Hyslop|date=7 May 2020|access-date=29 May 2021}}</ref>. آگسٽ 1945ع ۾ سوويت فوج چين جي علائقي [[مينچوڪئو]] (منچوريا) ۽ اتر ڪوريا مان جپاني فوج کي ٻاھر ڪڍيو<ref>{{cite web|url=https://thediplomat.com/2012/08/the-forgotten-soviet-japanese-war-of-1939/|title=The Forgotten Soviet-Japanese War of 1939|work=[[The Diplomat]]|first=Stuart D.|last=Goldman|date=28 August 2012|access-date=29 May 2021}}</ref>. اوڀر يورپ ۽ وچ يورپ وارن ملڪن مشرقي جرمني سميت سوشلسٽ نظام واريون رياستون ٺھي ويون جن سان سوشلسٽ بلاڪ وجود ۾ آيو. سوويت يونين دنيا جي ٻين ايٽمي طاقت بڻجي ويو جنھن بعد ايٽمي ھٿيار ٺاھڻ جي ڊوڙ شروع ٿي وئي<ref>{{cite book|last=Neiberg|first=Michael|title=Potsdam: The End of World War II and the Remaking of Europe|date=2015|publisher=[[Basic Books]]|pages=368|isbn=978-0-465-04062-9}}</ref> <ref>{{cite book|title=Encyclopedia of Eastern Europe: From the Congress of Vienna to the Fall of Communism |publisher=[[Taylor & Francis|Taylor & Francis Group]]|first=Richard C.|last=Frucht|year=2003|isbn=978-0-203-80109-3}}</ref> <ref>{{cite book|last=Holloway|first=David|title=Stalin and the Bomb: The Soviet Union and Atomic Energy 1939–1956|publisher=[[Yale University Press]]|year=1994|pages=505|isbn=978-0-300-06056-0}}</ref> سوويت يونين [[وارسا پيڪٽ]] ذريعي اتحاد قائم ڪيو<ref>{{cite book|last1=Mastny|first1=Vojtech|last2=Malcolm|first2=Byrne|title=A Cardboard Castle?: An Inside History of the Warsaw Pact, 1955–1991|year=2005|publisher=[[Central European University Press]]|location=[[Budapest]]|isbn=978-963-7326-07-3}}</ref> آمريڪا ٻين يورپي ملڪن سان گڏجي [[نيٽو ]] وارو اتحاد ٺاھيو جنھن سان دنيا ۾ سرد جنگ جو آغاز ٿيو<ref>{{cite book|last1=Wagg|first1=Stephen|last2=Andrews|first2=David|title=East Plays West: Sport and the Cold War|year=2012|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-24167-5|page=11}}</ref> 1953ع ۾ اسٽالن جي موت بعد [[نڪيتا خروشچيف]] سوويت يونين جو نئون سربراھ ٿيو جنھن اسٽالن جي ڪيل ڏوھن ۽ ظلمن جي مذمت ڪئي ۽ [[ڊي اسٽالنائيزيشن]] جي پاليسي شروع ڪئي. ھن لينن جي دور کان قائم ٿيل ليبر ڪيمپن مان لکين سياسي قيدين کي آزاد ڪيو <ref>{{cite book|first=Polly|last=Jones|title=The Dilemmas of De-Stalinization: Negotiating Cultural and Social Change in the Khrushchev Era|date=7 April 2006|publisher=Routledge|isbn=978-1-134-28347-7|pages=2–4}}</ref> ھن عالمي پرامن بقاء باھمي جي پاليسي پڻ اختيار ڪئي. ھن طرفان ظالماڻي پاليسين ۾ نرمي کي خروشچيف جي برف پگھرجڻ واري پاليسي سڏيو ويو<ref name="Khrushchev">{{cite book|last=Taubman|first=William|pages=871|year=1990|title=Khrushchev: The Man and His Era|publisher=[[W. W. Norton & Company]] and [[Simon & Schuster]]|isbn=978-0-393-32484-6}}</ref> ان دور ۾ سرد جنگ ۾ پڻ اضافو ٿيو آمريڪا [[پي جي ايم جوپيٽر ميزائيل]] ترڪي ۾ نصب ڪيا ۽ سوويت يونين ڪيوبا ۾ ميزائل نصب ڪيا<ref>{{cite journal|last=Fuelling|first=Cody|url=https://digitalcommons.northgeorgia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1218&context=issr|title=To the Brink: Turkish and Cuban Missiles during the Height of the Cold War|journal=International Social Science Review|publisher=[[University of North Georgia]]|volume=93|number=3|access-date=28 May 2021}}</ref> [[File:Sputnik asm.jpg|thumb| دنيا جو پھريون مصنوعي سيٽلائيٽ [[اسپٽنڪ 1]]]] 1957ع ۾ سوويت يونين پھريون مصنوعي سيٽلائيٽ [[اسپٽنڪ 1]] خلا ۾ موڪليو جنھن سان خلائي دؤر جو آغاز ٿيو<ref name="sputnik">{{Cite book|last=Brzezinski|first=Matthew B.|year=2007|title=Red Moon Rising: Sputnik and the Hidden Rivalries That Ignited the Space Age|location=[[New York City]]|publisher=[[Henry Holt and Company]]|isbn=978-0-8050-8147-3}}</ref> روسي خلاباز [[يوري گئگرين]] پھريون انسان ھيو جنھن 12اپريل 1961ع تي [[ووستوڪ 1]] خلائي جھاز ۾ سوار ٿي خلا ۾ داخل ٿي ڌرتي جي چوڌاري چڪر لڳايو<ref name="gagarin">{{cite book|last=Jenks|first=Andrew L.|title=The Cosmonaut Who Couldn't Stop Smiling: The Life and Legend of Yuri Gagarin|publisher=[[Northern Illinois University Press]]|date=2012|isbn=978-0-87580-447-7}}</ref>. خروشچيف کان پوءِ 1964ع ۾ [[ليوند برژنيف]] سوويت يونين جو سربراھ ٿيو جيڪو 1982ع تائين ان منصب تي رھيو جيڪو سوويت يونين جي معاشي جمود جو دور سڏيو ويندو آهي. ملڪ جي معاشي ترقي ڏاڍي سست ٿي وئي. 1979ع ۾ افغان انقلاب بعد سوويت يونين جي فوج جي اتي داخل ٿيڻ سان [[سوويت افغان جنگ]] جي شروعات ٿي. 12 نومبر 1982تي [[يوري آندروپوف]] ملڪ جو سربراھ ٿيو جيڪو 9 فيبروري 1984 ۾ وفات ڪري ويو ۽ [[ڪانسٽينٽن چرنينڪو]] سربراھ ٿيو جيڪو 10 مارچ 1985 تي فوت ٿيڻ تائين عھدي تي رھيو ۽ پوء [[ميخائيل گورباچوف]] ملڪ جو آخري سربراھ ٿيو. [[File:President Reagan meeting with Soviet General Secretary Gorbachev at Hofdi House during the Reykjavik Summit Iceland.jpg|thumb|left| ميخائيل گورباچوف ۽ رونالڊ ريگن 1986ع ۾ [[ريڪجاويڪ سمٽ]] ۾<ref>{{cite web|last=Brownell|first=Richard|url=https://medium.com/@rickbrownell/reagan-and-gorbachevs-first-brush-with-peace-62311c2bd0ec|title=Reagan and Gorbachev's First Brush with Peace|work=[[Medium (website)|Medium]]|date=12 October 2018|access-date=17 July 2021}}</ref>]] گورباچوف معاشي جمود کي ختم ڪرڻ ۽ حڪومت کي جمھوري بنائڻ خاطر سوويت نظام ۾ لبرل سڌارا [[پرسٽروئڪا]] (نئين تشڪيل) ۽ [[گلاسنوسٽ]] (اظھار جي آزادي) وارين پاليسين جي صورت ۾ نافذ ڪيا<ref>{{cite book|last=Taubman|first=William|date=2017|title=Gorbachev: His Life and Times|location=[[New York City]]|publisher=[[Simon & Schuster]]|isbn=978-1-4711-4796-8}}</ref> پر انھن پاليسين ملڪ ۾ قومپرستي ۽ علحدگي پسنديءَ کي ھٿي ڏني <ref>{{cite web|last=Beissinger|first=Mark R.|url=https://scholar.princeton.edu/sites/default/files/mbeissinger/files/beissinger.ceh_.article.pdf|title=Nationalism and the Collapse of Soviet Communism|publisher=[[Princeton University]]|access-date=25 June 2021}}</ref>. دنيا جي ٻين وڏي معاشي طاقت پوئين دور ۾ ھڪ وڏي معاشي گھوٽالي جو شڪار ٿيندي وئي <ref>{{cite book|last=Hanson|first=Philip|title=The Rise and Fall of the Soviet Economy|publisher=[[Routledge]]|pages=292|date=2003|isbn=978-0-582-29958-0}}</ref> <ref name="photius.com">{{cite web|url=http://www.photius.com/countries/russia/economy/russia_economy_unforeseen_results_o~1315.html|title=Russia Unforeseen Results of Reform|publisher=The Library of Congress Country Studies; CIA World Factbook|access-date=10 March 2008}}</ref> 1991 ۾ بالٽڪ رياستون سوويت يونين کان ڌار ٿيڻ جي شروعات ڪئي<ref>{{cite news |last1=Dahlburg |first1=John-Thor |last2=Marshall |first2=Tyler |title=Independence for Baltic States: Freedom: Moscow formally recognizes Lithuania, Latvia and Estonia, ending half a century of control. Soviets to begin talks soon on new relationships with the three nations |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-09-07-mn-1530-story.html |access-date=September 28, 2021 |work=[[Los Angeles Times]] |date=September 7, 1991 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210603043522/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-09-07-mn-1530-story.html?_amp=true |archive-date=2021-06-03 |url-status=unfit}}</ref> 1991ع ۾ ھڪ ريفرينڊم ذريعي سوويت شھرين جي اڪثريت سوويت يونين کي خودمختيار رياستن جي يونين ۾ تبديل ڪرڻ جي حق ۾ ووٽ ڏنو<ref>{{cite web|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1991-03-19-mn-494-story.html|title=Vote Backs Gorbachev but Not Convincingly : Soviet Union: His plan to preserve federal unity is supported--but so is Yeltsin's for a Russian presidency.|work=[[Los Angeles Times]]|first=Michael|last=Parks|date=19 March 1991|access-date=30 May 2021}}</ref> 1991ع ۾ [[بورس يلٽسن]] روسي سوويت سوشلسٽ ريپبلڪ جو پھريون ڀيرو سڌي چونڊ وسيلي صدر چونڊجي آيو<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1991/06/14/yeltsin-elected-president-of-russia/8b0dc76b-752c-4e28-a525-45ba6120ff24/|title=YELTSIN ELECTED PRESIDENT OF RUSSIA|work=[[The Washington Post]]|first=David|last=Remnick|date=14 June 1991|access-date=6 June 2021}}</ref> آگسٽ 1991 ۾ ڪميونسٽ پارٽي جي حق ۾ سوويت يونين کي قائم رکڻ خاطر گورباچوف جي خلاف فوجي بغاوت ٿي<ref>{{cite book|last1=Bonnell|first1=Victoria E.|last2=Cooper|first2=Ann|last3=Freidin|first3=Gregory|title=Russia at the Barricades: Eyewitness Accounts of the August 1991 Coup|publisher=[[Routledge]]|date=1994|location=[[New York Times]]|pages=384|isbn=978-1-315-70099-1}}</ref> 25 ڊسمبر 1991ع تي سوويت يونين جي خاتمي جو اعلان ٿيو جنھن سان موجوده روس سميت چوڏھن ٻيون نيون رياستون وجود ۾ آيون<ref>{{cite book|last=Plokhy|first=Serhii|title=The Last Empire: The Final Days of the Soviet Union|date=2014|pages=520|isbn=978-1-78074-646-3}}</ref>. ===روسي فيڊريشن === [[File:Vladimir Putin taking the Presidential Oath, 7 May 2000.jpg|thumb|left| سن 2000 ۾ [[ولاديمير پيوٽن]] جي روسي صدر جي عھدي لاءِ حلف برداري جي تقريب ۾ بورس يلٽسن پڻ بيٺل]] سوويت يونين جي معاشي ۽ سياسي زوال روس جي معيشت کي ھڪ ڊگھي وقت لاء ڊپريشن ۾ رکيو<ref>{{cite web|url=http://countrystudies.us/russia/58.htm|title=Russia - Economic Conditions in Mid-1996|editor=Glenn E. Curtis|year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=1 August 2021}}</ref> ان ڪري روس ۾ نجڪاري، آزاد تجارت ۽ لبرلائيزيشن وارا سڌارا آڻدا ويا<ref name="OECD">{{cite web|url=http://www.oecd.org/dataoecd/7/50/2452793.pdf|title=Russian Federation|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|access-date=24 February 2008}}</ref>. ان کان سواءِ آمريڪا ۽ [[آء ايم ايف]] جون تجويزيل معيشت ۾ بنيادي تبديليون پڻ آنديون ويون<ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1993/12/21/world/us-is-abandoning-shock-therapy-for-therussians.html|title= U.S. is abandoning 'shock therapy' for the Russians|author=Sciolino, E.|work=[[The New York Times]]|access-date=20 January 2008|date=21 December 1993}}</ref> پر ملڪ ۾ پيدا ٿيل نئين ارب پتين ناڻو ۽ اثاثا وڏي پيماني تي ملڪ کان ٻاھر منتقل ڪرڻ شروع ڪيا<ref>{{cite news|last=Johnson|first=Scott|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-03-12/capital-flight-from-russia-carries-750-billion-price-tag-chart|title=Capital Flight From Russia Carries $750 Billion Price Tag|work=[[Bloomberg L.P.]]|date=12 March 2019|access-date=1 August 2021}}</ref> معاشي ڊپريشن سماجي خدمتن جو زوال آڻي ڇڏيو. غربت ۾ تيزي سان اضافو ٿيو ۽ ڄمڻ جي شرح کان موت جي شرح وڌي وئي<ref>{{Cite book|first=Branko|last=Milanovic|title=Income, Inequality, and Poverty During the Transformation from Planned to Market Economy|publisher=[[The World Bank]]|year=1998|isbn=978-0-8213-3994-7}}</ref> 1990واري ڏھاڪي ۾ بدعنواني، ڏوھ ۽ لاقانونيت انتھا تي پهچي چڪا ھئا<ref>{{cite book|last=Satter|first=David|title=Darkness at Dawn|date=2003|publisher=[[Yale University Press]]|isbn=978-0-300-10591-9}}</ref>. 1993ع ۾ بورس يلٽسن۽ پارليامينٽ وچ ۾ ڇڪتاڻ جي ڪري آئيني گھوٽالو پيدا ٿيو جنھن جي نتيجي ۾ فوج کي مداخلت ڪرڻي پئي. مغربي طاقتن يلٽسن جي حمايت ڪئي. ان بحران دوران 100 کان وڌيڪَ ماڻھو مارجي ويا نيٺ معاملو آئيني ريفرنڊم ذريعي حل ٿيو ۽ نئون آئين جوڙي نافذ ڪيو ويو جنھن ۾ صدر کي وڌيڪ اختيار ڏنا ويا<ref>{{cite web|url=https://www.rferl.org/a/russia-players-1993-crisis/25125000.html|title=Who Was Who? The Key Players In Russia's Dramatic October 1993 Showdown|work=[[Radio Free Europe]]|date=2 October 2018|access-date=28 May 2021}}</ref> 31 ڊسمبر 1999ع تي صدر بورس يلٽسن ملڪ ۾ معاشي بھتري آڻڻ ۾ ناڪامي سبب غير مقبول ٿي چڪو ھو جنھن ڪري ان استعيفا ڏني ۽ پنھنجي جانشين طور روسي وزيراعظم ولاديمير پيوٽن کي چونڊيو<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2000/01/01/world/yeltsin-resigns-overview-yeltsin-resigns-naming-putin-acting-president-run-march.html|title=YELTSIN RESIGNS: THE OVERVIEW; Yeltsin Resigns, Naming Putin as Acting President To Run in March Election|work=[[The New York Times]]|first=Celestine|last=Bohlen|date=1 January 2000|access-date=30 May 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2007/apr/23/russia.marktran|title=A bold buffoon|work=[[The Guardian]]|first=Mark|last=Tran|date=23 April 2007|access-date=5 July 2021}}</ref> پيوٽن 2000 ۾ روسي صدرات جي چونڊ کٽي ملڪ جو صدر منتخب ٿيو <ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2000/03/27/world/election-russia-overview-putin-wins-russia-vote-first-round-but-his-majority.html|title=ELECTION IN RUSSIA: THE OVERVIEW; Putin Wins Russia Vote in First Round, But His Majority Is Less Than Expected|work=[[The New York Times]]|first=Mark|last=Wines|date=27 March 2000|access-date=30 May 2021}}</ref> ھن چيچنيائي بغاوت کي ڪچليو<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2002/02/28/world/russia-using-brutality-to-suppress-chechens-rights-group-says.html|title=Russia Using Brutality to Suppress Chechens, Rights Group Says|work=[[The New York Times]]|first=Barbara|last=Crossette|date=28 February 2002|access-date=30 May 2021}}</ref>. تيل جي قيمتن ۾ اضافي سان ھتي پرڏيهي سيڙپڪاري وڌي ۽ پيوٽن جي ڏاھپ وارين معاشي ۽ مالياتي پاليسين سبب روسي معيشت اٿڻ شروع ڪيو جنھن سان ماڻھن جي معيار زندگي ۾ اضافو ٿيو ۽ روس جو عالمي سياست ۾ غلبو پڻ وڌيو<ref name="challenges_p12">{{cite book |editor-first=Anders |editor-last=Åslund |editor-first2=Sergei |editor-last2=Guriev |editor-first3=Andrew C. |editor-last3=Kuchins |title=Russia After the Global Economic Crisis|chapter=Challenges Facing the Russian Economy after the Crisis<!-- |pages=9–39 -->|last1=Guriev|first1=Sergei|last2=Tsyvinski|first2=Aleh|publisher=Peterson Institute for International Economics; Centre for Strategic and International Studies; New Economic School|year=2010|isbn=978-0-88132-497-6|pages=12–13}}</ref> 2004 واري صدارتي چونڊ ۾ ھي ڀيھر صدر چونڊجي ويو <ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2004/03/15/world/as-expected-putin-easily-wins-a-second-term-in-russia.html|title=As Expected, Putin Easily Wins a Second Term in Russia|work=[[The New York Times]]|first=Seth|last=Mydans|date=15 March 2004|access-date=30 May 2021}}</ref> [[File:Putin with Vladimir Konstantinov, Sergey Aksyonov and Alexey Chaly 4.jpeg|thumb|[[ولاديمير پيوٽن]] (کاٻي طرف کان ٽيون), [[سرگي آڪسونوف]] (کاٻي پاسي پھريون), [[ولاديمير ڪانسٽنٽينوف]] (کاٻي پاسي ٻيون) ۽ [[ايڪسئي چلياء]] (ساڄي پاسي) 2014ع ۾ ڪرائميائي ريپبلڪ جي روس سان الحاق جي معاھدي تي صحيحون ڪندي]] 2 مارچ 2008 تي [[دميتري مدوديف]] صدارتي چونڊ کٽي ملڪ جو صدر ٿيو ۽ پيوٽن وري ملڪ جو وزيراعظم ٿيو. پيوٽن آئيني رڪاوٽ سبب ٽيون ڀيرو لاڳيتو صدر ٿي نہ پئي سگھيو<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2008/may/08/russia|title=Putin ever present as Medvedev becomes president|work=[[The Guardian]]|first=Luke|last=Harding|date=8 May 2008|access-date=6 June 2021}}</ref>. 2012 جي صدراتي چونڊن ۾ پيوٽن وري صدر چونڊجي آيو<ref>{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/world/russians-voting--and-watching/2012/03/04/gIQA3j6CqR_story.html|title=Putin wins election as Russian president; opponents claim widespread fraud|work=[[The Washington Post]]|first1=Kathy|last1=Lally|first2=Will|last2=Englund|date=4 March 2012|access-date= 6 June 2021}}</ref> ۽ مدوديف ملڪ جو وزيراعظم مقرر ٿيو <ref>{{cite web|url=https://www.dw.com/en/putin-and-medvedev-in-role-swap/a-15936376|title=Putin and Medvedev in role swap|work=[[DW News]]|access-date=6 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|last=Harding|first=Luke|url=https://www.theguardian.com/world/2020/jan/15/dmitry-medvedev-the-rise-and-fall-of-the-robin-to-putins-batman|title=Dmitry Medvedev: the rise and fall of the Robin to Putin's Batman|work=[[The Guardian]]|date=15 January 2020|access-date=16 July 2021}}</ref>. 2014ع ۾ يوڪرين ۾ انقلاب اچڻ سبب اتان جو صدر [[وڪٽر يانوڪوويچ]] ملڪ ڇڏي ٻڄي ويو جنھن بعد پيوٽن پارليامينٽ کان يوڪرين ۾ فوج موڪلڻ جي منظوري ورتي جنھن ذريعي ھن ڪرائميا جو ڪنٽرول حاصل ڪيو<ref>{{cite news|url=http://www.nbcnews.com/storyline/ukraine-crisis/ousted-ukrainian-president-asked-russian-troops-envoy-says-n43506|title=Ousted Ukrainian President Asked For Russian Troops, Envoy Says|work=[[NBC News]]|date=3 March 2014|access-date=21 March 2014}}</ref>. 2014 ۾ ڪرائميا ۾ ريفرنڊم ڪرايو ويو جنھن ۾ ووٽرن جي اڪثريت علحدگي جي حق ۾ ووٽ ڏنو<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-26465962|title=Ukraine crisis: Crimea parliament asks to join Russia|website=[[BBC]]|date=6 March 2014|access-date=27 April 2015}}</ref> روس ڪرائميا کي پنھنجي وفاق ۾ شامل ڪري ڇڏيو جنھن قدم کي عالمي برادري تسليم ڪرڻ کان انڪار ڪيو<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/press/en/2014/ga11493.doc.htm|title=General Assembly Adopts Resolution Calling upon States Not to Recognize Changes in Status of Crimea Region|publisher=[[United Nations]]|date=27 March 2014|access-date=5 July 2021}}</ref> سيپٽمبر 2015ع ۾ روس شام جي گھرو ويڙھ دوران شامي حڪومت جي مدد ۾ فوج موڪلي ۽ جنگجو گروھ [[آء ايس آء ايل]] جي اسلامڪ اسٽيٽ، النصرہ فرنٽ (ليونت جي القاعده)، [[آرمي اف ڪانڪئيسٽ]] ۽ ٻين گروهن تي ھوائي حملا ڪيا<ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/features/2020/10/1/what-has-russia-gained-from-five-years-of-fighting-in-syria|title=What has Russia gained from five years of fighting in Syria?|work=[[Al Jazeera]]|first=Mariya|last=Petkova|date=1 October 2020|access-date=30 May 2021}}</ref>. 2018 جي ئ صدارتي چونڊ ۾ پيوٽن چوٿون ڀيرو روس جو صدر چونڊجي آيو جيڪو سندس آخري آئيني مدو ھيو<ref>{{cite web|url=https://edition.cnn.com/2018/03/18/europe/vladimir-putin-russian-election-2018-results-intl/index.html|title=Putin tightens grip on power with overwhelming Russian election win|work=[[CNN]]|first1=Nathan|last1=Hodge|first2=Kara|last2=Fox|first3=Angela|last3=Dewan|date=19 March 2018|access-date=6 June 2021}}</ref>. جنوري 2020 ۾ روس جي آئين ۾ اھم آئيني ترميمون ڪيون ويون جنھن ذريعي پيوٽن کي ايندڙ وڌيڪ ٻن مدن تائين صدارتي چونڊ ۾ حصي وٺڻ جي اجازت ملي وئي<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-53255964|title=Putin strongly backed in controversial Russian reform vote|work=[[BBC]]|date=2 July 2020|access-date=18 July 2021}}</ref>. اپريل 2021 ۾ پيوٽن آئين ترميمن جي توثيق ڪئي <ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2021/apr/05/vladimir-putin-passes-law-that-may-keep-him-in-office-until-2036|title=Vladimir Putin passes law that may keep him in office until 2036|work=[[The Guardian]]|first=Andrew|last=Roth|date=5 April 2021|access-date=7 May 2021}}</ref> ==جاگرافي== [[File:Russland Relief.png|thumb|upright=1.5|روس جو ٽوپوگرافي وارو نقشو]] روس ڪثيرالبراعظمي ملڪ آھي جيڪو [[ايشيا]] ۽ [[يورپ]] جي وسيع علائقن تي مشتمل آهي<ref name="natgeo">{{cite encyclopedia|url=https://kids.nationalgeographic.com/geography/countries/article/russia|title=Russia|work=[[National Geographic Kids]]|date=21 March 2014|publisher=[[National Geographic]]|access-date=26 May 2021}}</ref> روس جون سرحدون فنلئنڊ، ناروي، اسٽونيا، ليٽويا، لٿوانيا، پولينڊ، بيلاروس، يوڪرين، جارجيا، آذربائيجان، قزاقستان، چين، منگوليا ۽ اتر ڪوريا ملن ٿيون. روس جي ساحلي ڪنارن جي ڊيگھ {{convert|comma=5|37653|km|mi|abbr=on}} جيڪا دنيا ۾ چوٿين نمبر تي آهي<ref>{{cite news|url=https://www.economist.com/the-economist-explains/2018/08/16/is-the-caspian-a-sea-or-a-lake|title=Is the Caspian a sea or a lake?|newspaper=[[The Economist]]|quote="Like many lakes, it does not feed into an ocean, but it is sea-like in its size and depth."|date=16 August 2018|access-date=27 June 2021}}</ref>}}<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/coastline/|title=Coastline - The World Factbook|work=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=27 June 2021}}</ref>. روس جو جاگرافيائي محل وقوع متوازي ليٽيٽوڊ اتر ۾ °41 ۽ °82 ۽ متوازي لانگيٽيوڊ اوڀر ۾ °19 ۽ اولھ ۾ °169 آھي. روس جي پکيڙ دنيا جي ٽن کنڊن: اوشنيا، ايٽارڪٽيڪا ۽ يورپ کان بہ وڏي آھي<ref>{{cite web|url=https://medium.com/@callummtaylor/russia-is-huge-and-thats-about-the-size-of-it-180d99ab4a81|title=Russia is huge, and that's about the size of it.|work=[[Medium (website)|Medium]]|first=Callum|last=Taylor|quote="Russia takes up 17,098,250 square kilometres, roughly one-eighth of the world's total land mass. That's larger than the entire continent of Antarctica..."|date=2 April 2018|access-date=6 July 2021}}</ref> ان جو زميني مٿاڇرو پلوٽو جي سطحي مٿاڇري جي برابر آهي<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/science/across-the-universe/2015/jul/28/pluto-ten-things-we-now-know-about-the-dwarf-planet|title=Pluto: ten things we now know about the dwarf planet|work=[[The Guardian]]|first=Stuart|last=Clark|quote="Pluto's diameter is larger than expected at 2,370 kilometres across. This is about two-thirds the size of Earth's moon, giving Pluto a surface area comparable to Russia."|date=28 July 2015|access-date=20 June 2021}}</ref> روس جي ي اولھ واري آخري ترين بالٽڪ سمنڊ وارو ڪنارو آھي جيڪو ان جي حد [[ڪاليننگراڊ اوبلاسٽ]] ۾ واقع آھي ۽ اوڀر ۾ آخري ترين حد [[بيرنگ آبي لنگھ]] جو [[بگ دائيوميد ٻيٽ]] آھي. انھن ٻنھي آخري سرحدي ڇيڙن وچ ۾ فاصلو 9000 ڪ م آهي<ref name="Geo">{{cite web|url=http://countrystudies.us/russia/22.htm|title=Global Position and Boundaries|editor=Glenn E. Curtis |year=1998|location=[[Washington, D.C.]]|publisher=Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|access-date=8 July 2021}}</ref>. ھن ملڪ ۾ 9 وڏن جبلن جون قطارون آھن جيڪي ان جي ڏاکڻي حصن ۾ واقع آھن جن مان سڀ مشھور ڪوھ قاف جبلن جي قطار آهي جنھن جي سڀ کان وڏي چوٽي مائونٽ ايلبروس آھي جنھن جي اوچائي {{convert|5642|m|0|abbr=on}} آهي. اھا روس جي ۽ يورپ کنڊ جي پڻ سڀ کان اوچي چوٽي آهي.<br> روس جون سرحدون ٻن وڏن سمنڊن ھرھڪ پيسيفڪ سمنڊ ۽ آرڪٽڪ سمنڊ ۽ 13 ننڍن سمنڊن ھرھڪ اولھ ۾ [[بالٽڪ سمنڊ]]، ڏکڻ اولھ ۾ [[ڪارو سمنڊ]] ۽ [[ازوف وارو سمنڊ]]، اتر ۾ [[بارينٽس سمنڊ]]، [[ڪارا سمنڊ]]، [[ليپٽيف سمنڊ]] ، [[پچورا سمنڊ]]، [[اڇو سمنڊ]] ۽ [[اوڀر سائبيريائي سمنڊ]]، اتر اوڀر ۾ [[چڪچي سمنڊ]] ۽ [[بيرنگ سمنڊ]]، ڏکڻ اوڀر ۾ [[اوخاتسڪ سمنڊ]] ۽ [[جپاني سمنڊ]] سان ملن ٿيون<ref name="natgeo"/><ref name="Geo"/> روس جي وڏن ٻيٽن يا ٻيٽن جي جھرمٽن ۾ [[نووايا زيمليا]]، [[فرانز جوزف لينڊ]]، [[سيورنايا زيمليا]]، [[ نيو سائبيرين آئلينڊز]]، [[ورينگل ٻيٽ]] [[ڪرل آئلينڊز]] ۽ [[سيخلن ٻيٽ]] شامل آهن<ref name="Arctic">{{cite web|url=https://www.thearcticinstitute.org/countries/russia/|title=Russia|work=[[The Arctic Institute – Center for Circumpolar Security Studies]]|access-date=27 June 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.euronews.com/travel/2021/02/24/island-hopping-in-russia-sakhalin-kuril-islands-and-kamchatka-peninsula|title=Island hopping in Russia: Sakhalin, Kuril Islands and Kamchatka Peninsula|work=[[Euronews]]|first=Ziryan|last=Aziz|date=28 February 2020|access-date=27 June 2021}}</ref> [[دائيوميد آئلينڊز]] روسي سرزمين کان {{convert|3.8|km|mi|1|abbr=on}} جي فاصلي تي واقع آهن<ref>{{cite web|url=https://www.atlasobscura.com/places/diomede-islands|title=Diomede Islands – Russia|work=[[Atlas Obscura]]|access-date=27 June 2021}}</ref><br> روس ۾ ھڪ لک کان بہ وڌيڪ وڏيون ۽ ننڍڙيون نديون وڻن ٿيون<ref name="natgeo"/> ۽ دنيا ۾ زميني سطح تي موجود پاڻي جي ذخيرن ۾ سڀ وڌيڪ روس ۾ آھن دنيا ۾ تازي پاڻي جي ڍنڍن ۾ چوٿون حصو پاڻي جو ذخيرو روس ۾ آھي. [[بيڪال ڍنڍ]] روس جي سڀ کان وڏي تازي پاڻي واري ڍنڍ آهي جيڪا دنيا جي سڀ کان اونھي، سڀ کان صاف، سڀ کان پراڻي ۽ سڀ کان وڌيڪَ ڪشادي تازي پاڻي واري ڍنڍ آهي جيڪا دنيا جي زميني سطح واري تازي پاڻي جي ذخيرن جو پنجون حصو آهي<ref>{{cite web|title=Lake Baikal—A Touchstone for Global Change and Rift Studies|publisher=[[United States Geological Survey]]|url=http://pubs.usgs.gov/fs/baikal/|access-date=26 December 2007}}</ref>. ان کان سواء [[لادوگا ڍنڍ]] ۽ [[اونيگا ڍنڍ]] روس جي اتر اولھ ۾ يورپ ۾ واقع آھن جن جو شمار يورپ جي سڀ کان وڏين ڍنڍن ۾ ڻئي ٿو<ref name="natgeo"/> متبادل پاڻي وارن ذخيرن ۾ روس برازيل کان پوءِ دنيا ۾ ٻئين نمبر تي آهي<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/total-renewable-water-resources/|title=Total renewable water resources|website=[[The World Factbook]]|publisher=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=9 July 2021}}</ref>. روس جي قومي ۽ تاريخي اھميت واري ندي [[وولگا]] آھي جيڪا يورپ جي سٻ کان ڊگھي ندي آھي<ref name="rivers">{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2019/05/15/russias-largest-rivers-from-the-amur-to-the-volga-a65593|title=Russia's Largest Rivers From the Amur to the Volga|work=[[The Moscow Times]]|date=15 May 2019|access-date=26 May 2021}}</ref> سائبيريائي ندين ھرھڪ [[اوبي ندي]]، [[يينيسي ندي]]، [[لينا ندي]] ۽ [[آمور ندي]] جو شمار دنيا جي ڊگھين ندين ۾ ٿئي ٿو<ref name="rivers"/>. [[File:Russia Köppen.svg|thumb|upright=1.38|روس جي ڪوپن واري موسمي درجابندي<ref name="climate1">{{cite journal|last1=Beck|first1=Hylke E.|last2=Zimmermann|first2=Niklaus E.|last3=McVicar|first3=Tim R.|last4=Vergopolan|first4=Noemi|last5=Berg|first5=Alexis|last6=Wood|first6=Eric F.|title=Present and future Köppen-Geiger climate classification maps at 1-km resolution|journal=Scientific Data|date=30 October 2018|volume=5|pages=180214|doi=10.1038/sdata.2018.214|pmid=30375988|pmc=6207062|issn=2052-4463|bibcode=2018NatSD...580214B}}</ref>]] == سياسي نظام == {| class="wikitable" style="text-align:left; float:left; margin-left:9px; margin-left:2px;" |- | style="text-align:left;"| [[File:Vladimir Putin (2018-03-01) 03 (cropped).jpg|132px]] | style="text-align:left;"| [[File:Mikhail Mishustin (2020-07-09).jpg|150px]] |- | style="text-align:left;"|[[ولاديمير پيوٽن]]<br /><small>[[روسي فيڊريشن جو صدر]]</small> | style="text-align:left;"|[[مخائيل مسھاستن]]<br /><small>[[روسي فيڊريشن جو وزير اعظم]]</small> |} روسي آئين مطابق ھي ملڪ [[غيرمتناسب وفاقيت|غيرمتناسبي وفاق]] ۽ [[نيم صدارتي نظام|نيم صدارتي]] ريپببلڪ آھي جنھن ۾ صدر رياست جو سربراھ آھي<ref>{{cite web|title=The Constitution of the Russian Federation|website=(Article 80, §&nbsp;1)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-05.htm|access-date=27 December 2007}}</ref> ۽ وزيراعظم حڪومت جو سربراھ آھي. ھتان جو سياسي نظام ڪثيرالجماعتي نمائندگي واري جمھوريت آھي جنھن ۾ وفاقي حڪومت ٽن شاخن تي مشتمل آهي جن ۾ مقننه، انتظاميه ۽ عدليه شامل آهن<ref name="DeRouenHeo2005">{{cite book|first1=Karl R.|last1=DeRouen|first2=Uk|last2=Heo|title=Defense and Security: A Compendium of National Armed Forces and Security Policies|url=https://books.google.com/books?id=wdeBgfmZI0cC&pg=PA666|year=2005|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-85109-781-4|page=666}}</ref> مقننه ٻہ ايواني ادارو آهي جنھن کي [[روس جي فيڊرل اسيمبلي]] سڏين ٿا. ان جي ھيٺين ايوان جو نالو [[اسٽيٽ ڊوما]] آھي جنھن جا 450 رڪن آھن ۽ مٿئين ايوان جو نالو [[فيڊريشن ڪائونسل]] جنھن جا 170 رڪن آھن. روس جي اھا مقننه وفاقي قانون منظور ڪندي آھي، ان کان سواءِ جنگ جو اعلان، معاھدن جي منظوري ۽ صدر جو مواخذو ڪرڻ جا اختيار پڻ رکي ٿي. انتظاميه يا ايگزيڪٽو واري شاخ ۾ صدر روسي فوج جو سپريم ڪمانڊر ان چيف آهي ۽ کيس ڪنھن بہ منظور ڪيل قانوني بل جي توثيق جي بجاء ويٽو ڪرڻ جا اختيار پڻ آهن. حڪومت ۾ شامل وزيرن ۽ افيسرن جي مقرري پڻ ڪندو آهي. عدليه واري شاخ ۾ [[روس جي آئيني عدالت|آئيني عدالت]]، [[روس جي سپريم ڪورٽ|سپريم ڪورٽ]] ۽ ننڍيون وفاقي ڪورٽون شامل آهن. انھن سموري ڪورٽن جي منظوري مقننه جو مٿيون ايوان: فيڊريشن ڪائونسل صدر جي سفارش تي ڪندو آهي. آھي عدالتون قانون جي تشريح ڪرڻ سان گڏوگڏ ڪنھن بہ قانون کي غير آئيني قرار ڏئي سگھن ٿيون. صدر جو مدو 6 سال آھي جيڪو عام ووٽ ذريعي چونڊيو ويندو آهي. ساڳيو ماڻھو لاڳيتو رڳو ٻہ دفعا عھدي تي رھي سگھي ٿو<ref>{{cite web|title=The Constitution of the Russian Federation|website=(Article 81, §&nbsp;3)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-05.htm|access-date=27 December 2007}}</ref> حڪومتي وزارت ۾ وزيراعظم کي پريميئر سڏين ٿا ۽ ڪابينه ۾ ڊپٽي پريميئر ۽ وزير ۽ ٻيا چونڊيل شامل ھوندا آھن جن جي مقرري صدر وزيراعظم جي سفارش سان ڪندو آهي. وزيراعظم جي مقرري اسٽيٽ ڊوما جي منظوري سان ٿيندي آهي == روس جي سياسي ورھاست== [[فائل:Russian_Regions-EN.svg|thumb|300x300px|روس جا [[فيڊرل سبجيڪٽ]]]] روس جي وفاق جي سياسي ورھاست منفرد آھي ان ۾ 85 علائقا شامل آھن جن ۾ ان جون [[آبلاسٽ|اوبلاسٽون]] (صوبا)، وفاقي انتظام وارا شھر، ريپبلڪون، خودمختيار آبلاسٽون (صوبا)، [[ڪرائي|ڪِرَائَي]] ۽ خودمختيار [[آڪرگ]] شامل آهن. انھن سڀني کي آئين ۾ ھڪ نالو [[فيڊرل سبجيڪٽ]] ڏنو ويو آهي. [[File:Map of federal subjects of Russia (2014).svg||thumb|center|upright=4]] {| class="wikitable sortable" ! فيڊرل سبجيڪٽ ! حڪومت |- | {{legend|#FFEC77|46&nbsp;[[روس جون آبلاسٽ|آبلاسٽ]]}} |فيڊرل سبجيڪٽ ۾ سڀ کان عام ڊويزن آبلاسٽ يا صوبو |- | {{legend|#00C160|22&nbsp;[[روس جون ريپبلڪون|ريپببلڪ]]}} | ھر ريپبلڪ نالي ۾ خودمختيار ھوندي آھي;<ref>{{cite book|last=Saunders|first=R.A.|title=Historical Dictionary of the Russian Federation|publisher=[[Rowman & Littlefield]]|series=Historical Dictionaries of Europe|date=2019|isbn=978-1-5381-2048-4|url=https://books.google.com/books?id=21ynDwAAQBAJ&pg=PA232|page=232|access-date=7 July 2021}}</ref> |- | {{legend|#FF9400|9&nbsp;[[روس جون ڪرائيون|ڪرائيون]]}} | ڪرائيون بہ لڳ ڀڳ اوبلاسٽ جي مثل ھونديون آھن. ڪرائي جي لفظي معني سرحد يا علائقو آهي. اھو سرحد واري جاگرافيائي بيھڪ سبب انھن تي تاريخي نالو پيل آهي. ھاڻي موجود ڪرائيون سرحدن تي واقع ناھن |- | {{legend|#006989|4&nbsp;[[روس جون خودمختيار آڪرگون|خودمختيار آڪرگون]]}} | ڪڏھن ڪڏھن انھن کي خودمختيار ضلعا يا خودمختيار علائقا يا خودمختيار خطا پڻ سڏيو ويندو آهي. اتي ڪانہ ڪا مخصوص نسلي اقليت جي غلبو ھوندو آھي |- | {{legend|#FF0037|3&nbsp;[[روس جا وفاقي شھر|وفاقي شھر]]}} | روس جا اھي وڏا شھر جيڪي ھڪ الڳ علائقي انتظام ھلائن ٿا (جن ۾ [[ماسڪو]]، [[سينٽ پيٽرزبرگ]] ۽ [[سيواستوپول]] شامل آهن) |- | {{legend|#C300FF|1&nbsp; خودمختيار اوبلاسٽ}} | [[يھودين واري خودمختيار اوبلاسٽ]] روس جي واحد خودمختيار اوبلاسٽ آهي<ref>{{cite book|last=Gessen|first=Masha|title=Where the Jews Aren't: The Sad and Absurd Story of Birobidzhan, Russia's Jewish Autonomous Region|publisher=[[Schocken Books|Schocken]]|date=2016|isbn=978-0-8052-4246-1}}</ref> |} ===روس جون اوبلاسٽ=== فيڊرل سبجيڪٽ ۾ سڀ کان عام ڊويزن اوبلاسٽ يا صوبي واري آھي جن ۾ سربراھ گورنر ۽ اوبلاسٽ جي پنھنجي مقننه پڻ ھوندي آھي. گھڻي ڀاڱي انھن جا نالا انھن جي صدر مقامن جي نالن تان رکيل آھن {{columns-list|colwidth=22em| #{{flagicon|Amur Oblast}} [[امر آبلاسٽ|امور]] #{{flagicon|Arkhangelsk Oblast}} [[آرکينگيلسڪ آبلاسٽ|آرکينگيلسڪ]] #{{flagicon|Astrakhan Oblast}} [[آستراخان اوبلاسٽ|آسٽراخان]] #{{flagicon|Belgorod Oblast}} [[بيلگراڊ آبلاسٽ|بيلگراڊ]] #{{flagicon|Bryansk Oblast}} [[برائنسڪ آبلاسٽ|برائنسڪ]] #{{flagicon|Chelyabinsk Oblast}} [[چيليابنسڪ آبلاسٽ|چيليابنسڪ]] #{{flagicon|Irkutsk Oblast}} [[ارڪتسڪ آبلاسٽ|ارڪتسڪ]] #{{flagicon|Ivanovo Oblast}} [[آئوانوا آبلاسٽ |آئوانوا]] #{{flagicon|Kaliningrad Oblast}} [[ڪاليننگراڊ آبلاسٽ|ڪاليننگراڊ]] #{{flagicon|Kaluga Oblast}} [[ڪالوگا آبلاسٽ|ڪالوگا]] #{{flagicon|Kemerovo Oblast}} [[ڪيميرووا آبلاسٽ|ڪيميرووا]] #{{flagicon|Kirov Oblast}} [[ڪيراو آبلاسٽ|ڪيراو]] #{{flagicon|Kostroma Oblast}} [[ڪاستروما آبلاسٽ|ڪاستروما]] #{{flagicon|Kurgan Oblast}} [[ڪرگان آبلاسٽ|ڪرگان]] #{{flagicon|Kursk Oblast}} [[ڪرسڪ آبلاسٽ|ڪرسڪ]] #{{flagicon|Leningrad Oblast}} [[ليننگراڊ آبلاسٽ|ليننگراڊ]] #{{flagicon|Lipetsk Oblast}} [[ليپيٽسڪ آبلاسٽ|ليپيٽسڪ]] #{{flagicon|Magadan Oblast}} [[ماگيڊين آبلاسٽ|ماگيڊين]] #{{flagicon|Moscow Oblast}} [[ماسڪو آبلاسٽ|ماسڪو]] #{{flagicon|Murmansk Oblast}} [[مرمانسڪ آبلاسٽ|مرمانسڪ]] #{{flagicon|Nizhny Novgorod Oblast}} [[نزني ناوگوراڊ آبلاسٽ|نزني ناوگوراڊ]] #{{flagicon|Novgorod Oblast}} [[ناوگوراڊ آبلاسٽ|ناوگوراڊ]] #{{flagicon|Novosibirsk Oblast}}[[ناوسيبئرسڪ آبلاسٽ|ناوسيبئرسڪ]] #{{flagicon|Omsk Oblast}} [[آمسڪ آبلاسٽ|آمسڪ]] #{{flagicon|Orenburg Oblast}} [[اورينبرگ آبلاسٽ|اورينبرگ]] #{{flagicon|Oryol Oblast}} [[اوريول آبلاسٽ|اوريول]] #{{flagicon|Penza Oblast}} [[پينزا آبلاسٽ|پينزا]] #{{flagicon|Pskov Oblast}} [[پسڪوف آبلاسٽ|پسڪوف]] #{{flagicon|Rostov Oblast}} [[روسٽاف آبلاسٽ|روسٽاف]] #{{flagicon|Ryazan Oblast}} [[ريازين آبلاسٽ|ريازين]] #{{flagicon|Sakhalin Oblast}} [[سئخلين آبلاسٽ|سئخلين]] #{{flagicon|Samara Oblast}} [[سمارا آبلاسٽ|سمارا]] #{{flagicon|Saratov Oblast}} [[سراتوف آبلاسٽ|سراتوف]] #{{flagicon|Smolensk Oblast}} [[سمولينسڪ آبلاسٽ|سِمَولِينِسڪ]] #{{flagicon|Sverdlovsk Oblast}} [[سورڊلوسڪ آبلاسٽ|سوِرِڊلِوَسڪ]] #{{flagicon|Tambov Oblast}} [[ٽامباف آبلاسٽ|ٽامباف]] #{{flagicon|Tomsk Oblast}} [[ٽامسڪ آبلاسٽ|ٽامسڪ]] #{{flagicon|Tver Oblast}} [[ٽيور آبلاسٽ|ٽِيوَر]] #{{flagicon|Tula Oblast}} [[ٽولا آبلاسٽ|ٽُولا]] #{{flagicon|Tyumen Oblast}} [[ٽيومين آبلاسٽ|ٽِيومَين]] #{{flagicon|Ulyanovsk Oblast}} [[اليانووسڪ آبلاسٽ|اُليَانَووِسڪ]] #{{flagicon|Vladimir Oblast}} [[ولاديمير آبلاسٽ|ولاديمير]] #{{flagicon|Volgograd Oblast}} [[وولگاگراد آبلاسٽ|وَولگاگراد]] #{{flagicon|Vologda Oblast}} [[وولگدا آبلاسٽ|وَولگدَا]] #{{flagicon|Voronezh Oblast}} [[وورنيش آبلاسٽ|وَورَنيش]] #{{flagicon|Yaroslavl Oblast}} [[ياروسلاول آبلاسٽ|يَاروسِلاوَل]] }} ===روس جون ريپبلڪون=== روس جي وفاق ۾ ۾ 22 خودمختيار ريپبلڪون شامل آهن. اھي رڳو نالي ۾ خودمختيار ھونديون آھن. اھي ڪنھن نہ ڪنھن اقليتي نسلي گروھ جو وطن ھونديون آھن ۽ انھن جو پنھنجو الڳ آئين پڻ ھوندو آھي پر انھن جي بين الاقوامي نمائندگي روسي وفاقي حڪومت ذريعي ٿيندي آهي<ref>{{Cite book|last1=Orttung|first1=Robert|last2=Lussier|first2=Danielle|last3=Paetskaya|first3=Anna|title=The Republics and Regions of the Russian Federation: A Guide to Politics, Policies, and Leaders|publisher=[[EastWest Institute]]|date=2000|isbn=978-0-7656-0559-7|location=[[New York City]]|pages=523–524}}</ref>. {{Infobox subdivision type | name = ريپبلڪون | alt_name = | map = [[File:Republics of Russia English.png|330px]]{{col-begin}}{{col-break}} 1. [[آديجيئا]]<br /> 2. [[التائي ريپببلڪ|التائي]]<br /> 3. [[باشڪورٽاسٽن]]<br /> 4. [[بوريئيشيا]]<br /> 5. [[چيچنيا]]<br /> 6. [[چواشيا]]<br /> 7. [[ڪرائميا]]<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=1z1MDwAAQBAJ |title=The Territories of the Russian Federation 2018 |publisher=Routledge |year=2018 |isbn=9781351103916 |series=Europa Territories of the World series |location=London |pages=180 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=1z1MDwAAQBAJ&pg=PT180|chapter=Republic of Crimea |oclc=1027753558 |quote=Note: The territories of the Crimean peninsula, comprising Sevastopol City and the Republic of Crimea, remained internationally recognized as constituting part of Ukraine, following their annexation by Russia in March 2014.}}</ref> <br /> 8. [[داغستان]]<br /> 9. [[انگشيشيا]]<br /> 10. [[ڪيبارڊنو بالڪيريا]]<br /> 11. [[ڪالميڪيا]] {{col-break}} 12. [[ڪيرچي چرڪيسيا|ڪَيرَچَي چَرڪَيسِيا]]<br /> 13. [[ڪريليا]]<br /> 14. [[خاڪيشيا]]<br /> 15. [[ڪامي ريپببلڪ|ڪامي]]<br /> 16. [[ماري ايل]]<br /> 17. [[ماردووائيا]]<br /> 18. [[نارٿ اوسيشيا الانيا]]<br /> 19. [[سيکا ريپببلڪ|سيکا]]<br /> 20. [[تاتارستان]]<br /> 21. [[تووا]]<br /> 22. [[ادمرشيا]] {{col-end}} | category = وفاق ۾ شامل رياستون | territory = روسي فيڊريشن | start_date = | current_number = 22 | number_date = | population_range = سڀ کان ننڍي: [[التائي ريپببلڪ|التائي]], 206,195<br> سڀ کان وڏي: [[باشڪورٽاسٽن]], 4,072,102 | area_range = سڀ کان ننڍي: [[انگشيشيا]], {{Convert|3123|sqkm|abbr=on}}<br> سڀ کان وڏي: [[سيکا ريپببلڪ|سيکا]],{{Convert|3083523|sqkm|abbr=on}} | government = ريپببلڪ جي حڪومت | subdivision = [[روس جا ضلعا|ضلعا]], [[وفاقي انتظام وارا شھر]] }} ==پرڏيهي ناتا== [[File:2019 Foto de família dos Líderes do G20.jpg|thumb|پيوٽن 1919ع ۾ پنھنجي ھم منصبن سان جي 20 جي اوساڪا واري اجلاس ۾ ]] روس سفارتي تعلقاتن ۾ دنيا ۾ پنجين نمبر تي وڏو نيٽورڪ رکندڙ ملڪ آهي. ان جا 190 گڏيل قومن جي رڪن ملڪن، 2 گڏيل قومن جي جزوي تسليم ڪيل ملڪن، 3 گڏيل قومن جي مبصر ملڪن سان سفارتي تعلقات آهن. 140 ملڪن ۾ ان جا سفارتخانا کليل آھن<ref>{{Cite web|url=https://globaldiplomacyindex.lowyinstitute.org/country_rank.html|title=Global Diplomacy Index&nbsp;– Country Rank|publisher=Lowy Institute|access-date=27 January 2021}}</ref>. اھو گڏيل قومن جي سلامتي ڪائونسل جو مستقل رڪن آھي. جي 20، ، ڪائونسل آف يورپ، آرگنائيزيشن فار سيڪيورٽي اينڊ ڪوآپريشن ان يورپ، ايشيا پيسفڪ ايڪانامڪ ڪوآپريشن، ڪامن ويلٿ آف انڊپينڊنٽ اسٽيٽس، يوريشين ايڪانامڪ يونين، ڪليڪٽو سڪيورٽي ٽريٽي آرگنائيزيشن، شنگھائي ڪوآپريشن آرگنائيزيشن ۽ برڪس جو رڪن آهي<ref>{{cite web|url=https://thediplomat.com/2015/07/russias-pivot-to-asia-and-the-sco/|title=Russia's 'Pivot to Asia' and the SCO|work=[[The Diplomat]]|date=21 July 2015|access-date=2 January 2020}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.evnreport.com/understanding-the-region/fact-sheet-what-is-the-eurasian-economic-union|title=Fact Sheet: What is the Eurasian Economic Union?|work=[[EVN Report]]|first=Karena|last=Avedissian|date=3 November 2019|access-date=15 May 2021}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://www.cfr.org/councilofcouncils/global-memos/russia-and-brics-priorities-presidency|title=Russia and the BRICS: Priorities of the Presidency|work=Council of Councils|first=Sergey|last=Kulik|date=7 July 2015|access-date=2 January 2020}}</ref>. سربيا سان ثقافتي، نسلي ۽ مذھبي قربت ھجڻ ڪري روس جا تاريخي ناتا آھن<ref>{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2019/10/29/why-serbia-wont-stop-playing-the-russia-card-any-time-soon-a67953|title=Why Serbia Won't Stop Playing the Russia Card Any Time Soon|work=[[The Moscow Times]]|first=Vuk|last=Vuksanovic|date=19 October 2019|access-date=15 May 2021}}</ref>. ايڪويهين صديءَ ۾ روس ۽ چين جا باھمي ۽ معاشي تعلقات تمام مضبوط ٿيا آهن. 2001 ۾ ٻنھي وچ ۾ دوستي وارو معاھدو ٿيو جنھن تحت چين تائين [[ايسٽرن سائبيريا پيسيفڪ اوشن تيل پائيپ لائين]] ۽ [[پاور آف سائبيريا]] تيل جي پائيپ لائين وڇايون ويون.<ref>{{cite news|url=https://thediplomat.com/2021/06/good-china-russia-relations-are-here-to-stay/|title=Good China-Russia Relations Are Here to Stay|work=[[The Diplomat]]|first=Janko|last=Šćepanović|date=14 June 2021|access-date=5 August 2021}}</ref> ==معيشت== [[File:Business Centre of Moscow 2.jpg|thumb|[[ماسڪو انٽرنيشنل بزنس سينٽر|ماسڪو]] يورپ ۾ ھڪ وڏو مالياتي مرڪز آھي. اھو دنيا جي سڀ کان وڏين شھري معيشتن ۾ شامل آھي]] [[File:HDP PPP per capita Russia.jpg|thumb| 1991 کان 2019 تائين بين الاقوامي ڊالرن ۾ مساوي قوت خريد مطابق روس جي جي ڊي پي جي واڌ]] روس قدرتي وسيلن خصوصن تيل ۽ قدرتي گيس جي ذخيرن سان سرشار مڪسڊ ايڪانامي وارو ملڪ آهي<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/topic/mixed-economy|title=Mixed economy|encyclopedia=[[Encyclopedia Britannica]]|quote="Mixed economies also arose in many countries that formerly had centrally planned and socialist economies. The mixed economies in modern China and Russia, for example, evolved from communist systems that were too inefficient to compete in the modern global economy."|access-date=4 June 2021}}</ref> <ref>Excerpted from {{cite web|url=http://countrystudies.us/russia/59.htm|title=Russia - Natural Resources|editor=Glenn E. Curtis |year=1998|publisher=Washington, D.C.: Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|quote="Russia is one of the world's richest countries in raw materials, many of which are significant inputs for an industrial economy. Russia accounts for around 20 percent of the world's production of oil and natural gas and possesses large reserves of both fuels. This abundance has made Russia virtually self-sufficient in energy and a large-scale exporter of fuels."|access-date=25 June 2021}}</ref>. ناليوارو جي ڊي پي جي لحاظ کان روسي معيشت دنيا ۾ يارھين نمبر تي ۽ مساوي قوت خريد ۾ ان جي جي ڊي پي دنيا ۾ ڇھين نمبر تي آهي. 2017 ۾ خدمتن واري شعبي جو جي ڊي پي ۾ حصو %62 ھيو ۽ صنعتي شعبي جو حصو %32 ھيو، جڏهن تہ زراعت جي شعبي جو جي ڊي پي ۾ حصو %5 ھيو.\<ref name="cia"/>.روس ۾ بيروزگاري گھٽ آھي ان جي شرح ڪل %4.5 آھي<ref>{{Cite web|title=Unemployment, total (% of total labor force) (national estimate) – Russian Federation {{!}} Data|url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.NE.ZS?locations=RU|access-date=5 November 2020|website=[[World Bank]]}}</ref> ۽ اتي غربت جي شرح ڪل آبادي جي ڀيٽ ۾ گھٽ آھي جيڪا %12.6 آھي<ref>{{Cite web|title=Poverty headcount ratio at national poverty lines (% of population) – Russian Federation {{!}} Data|url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.NAHC?locations=RU|work=[[World Bank Group|The World Bank]]|access-date=5 November 2020}}</ref> سرڪاري انگ اکرن مطابق ملڪ جي %70 آبادي جو شمار وچولي طبقي ۾ ٿئي ٿو <ref>{{Cite news|date=18 March 2020|title=Putin highlights Russia's middle class as comprising more than 70% of population|work=[[TASS]]|url=https://tass.com/economy/1131615|access-date=6 November 2020}}</ref> پر ڪجھ معاشي ماھر ان انگ اکرن تي اختلاف رکن ٿا.<ref>{{Cite web|url=https://en.zois-berlin.de/publications/in-search-of-russias-middle-class|title=In search of Russia's middle class|publisher=Centre for East European and International Studies|first=Bernhard|last=Braun|date=6 October 2020|access-date=6 November 2020}}</ref><ref>{{Cite web|date=26 March 2020|last=Alexandrov|first=Ivan|script-title=ru:Сколько в России среднего класса?|trans-title=How many middle class is there in Russia?|url=https://russian.eurasianet.org/сколько-в-россии-среднего-класса|access-date=6 November 2020|publisher=[[Eurasianet]]|language=ru}}</ref> روس جي زر مبادلہ جا ذخيرا $604 ارب ڊالر آھن جنھن ھن ملڪ جو زر مبادلہ جي سڀ کان وڏن ذخيرن ۾ دنيا جي ملڪن ۾ پنجون نمبر آھي<ref>{{cite web|url=https://www.cbr.ru/eng/hd_base/mrrf/mrrf_7d/|title=International Reserves of the Russian Federation (End of period)|publisher=[[Central Bank of Russia]]|access-date=21 June 2021}}</ref>. ملڪ ۾ مزدورن جو تعداد 7 ڪروڙ آھي. مزدورن جي تعداد ۾ ھي ملڪ دنيا جو ڇھون نمبر وڏو ملڪ آهي<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/labor-force/country-comparison/|title=Labor force - The World Factbook|work=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=16 June 2021}}</ref> اھو موٽر گاڏين جي پيداوار ۾ دنيا جو ڏھون نمبر وڏو ملڪ آهي.<ref>{{cite web|url=https://www.oica.net/category/production-statistics/2020-statistics/|title=2020 PRODUCTION STATISTICS|work=[[Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|OICA]]|access-date=16 June 2021}}</ref>. برآمدن ۾ روس دنيا جي ملڪن ۾ چوڏھون نمبر وڏو برآمد ڪندڙ ملڪ آهي<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/exports/country-comparison/|title=Exports - The World Factbook|work=[[Central Intelligence Agency]]|access-date=16 June 2021}}</ref> In 2016, the oil-and-gas روسي وفاقي بجيٽ ۾ آمدني ۾ برآمدن جو حصو %36 آهي<ref name="EIA">{{cite web|url= https://www.eia.gov/international/analysis/country/RUS|title= Russia – Analysis|publisher=[[U.S. Energy Information Administration|EIA]]|date=31 October 2017|access-date=17 February 2021}}</ref>. ھن ملڪ ۾ ھموار ٽيڪس جي شرح %13 آھي ان ڪري متحده عرب امارات کان پوء روسي ٽيڪس نظام دنيا جو ٻيون نمبر پرڪشش ٽيڪس نظام آهي<ref>{{cite web|title=Global personal taxation comparison survey–market rankings|publisher=Mercer (consulting firms)|url=http://www.mercer.com.au/pressrelease/details.htm?idContent=1287670|access-date=27 December 2007}}{{cbignore}}</ref> == حوالا == {{حوالا|2}} {{ڪومنز زمرو|Russia}} [[زمرو:روس|روس]] [[زمرو:آزاد رياستن جي ڪامن ويلٿ جون ڀاتي رياستون]] [[زمرو:اتر ايشيائي ملڪ]] [[زمرو:اوڀر ايشيائي ملڪ]] [[زمرو:اوڀر يورپ]] [[زمرو:اوڀر يورپي ملڪ]] [[زمرو:ايشيا ۾ ملڪ]] [[زمرو:بالٽڪ سمنڊ جي ڪناري واقع ملڪ]] [[زمرو:ماٺو سمنڊ جي ڪناري واقع ملڪ]] [[زمرو:اُتر ڄميل وڏو سمنڊ ڪناري ملڪ]] [[زمرو:ڪارو سمنڊ جا ملڪ]] [[زمرو:جي 20 ملڪ]] [[زمرو:روسي-ڳالهائيندڙ ملڪ ۽ علائقا]] [[زمرو:قزوين سمنڊ جا ملڪ]] [[زمرو:گروهه 8 جا ملڪ]] [[زمرو:گڏيل قومن جا ڀاتي ملڪ]] [[زمرو:يورپ جي ڪائونسل جون ڀاتي رياستون]] [[زمرو:ملڪ]] [[زمرو:وچ ايشيائي ملڪ]] [[زمرو:وفاقي ملڪ]] [[زمرو:يورپي ملڪ]] [[زمرو:ٻن کنڊن ۾ ملڪ]] h7spcd0p4adq8mo9s2qq77tmzg8h8fl 0 35586 240125 198803 2022-08-06T10:23:11Z JogiAsad 4693 مضمون کي بهتر بڻايو wikitext text/x-wiki {{coord|26|51|37.10|N|67|9|6.61|E |type:mountain |display=title}} {{Infobox settlement | official_name ='''گورک هل اسٽيشن''' | native_name = | nickname = گورک | settlement_type = | image_skyline =فائل:Gork hill station dadu.jpg | imagesize = | image_alt = | image_caption = گورک جو ھڪ خوبصورت منظر | image_map = Gorakh Resaturant - panoramio.jpg | mapsize = | map_alt = | map_caption = گورک جو ھڪ ريسٽورنٽ | latd = | latm = | lats = | latNS = 26|51|37.10|N | longd= | longm= | longs= | longEW= 67|9|6.61|E | coordinates_type = region:PK_type:city | coordinates_display = inline,title | pushpin_map = Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | coordinates_region = PK | subdivision_type = [[ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|پاڪستان}} | subdivision_type1 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست|صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[دادو ضلعو|دادو]] | population_total = | population_as_of = | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m = 1734 | population_density_km2 = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | area_code = | area_code_type = [[List of dialing codes of Pakistan|ڪالنگ ڪو]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت|PST]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''گورک هل اسٽيشن''' سنڌ جي حَسين ترين ۽ ٿڌي ترين جابلو چوٽي آهي. کيرٿر جابلو سلسلي ۾ 5,689 فوٽ (1,734 ميٽر) جي اوچائي تي، دادو شهر کان 94 ڪلوميٽر (58 ميل) اتر اولهه ۾ گورک هل اسٽيشن [[دادو ضلعو|ضلعي دادو]]، [[جوهي تعلقو|جوهي تعلقي]] ۾ واقع آهي. گورک هل اسٽيشن دادوءَ کان 92 ڪلوميٽر،[[جوهي]]ءَ کان 74 ڪلوميٽر ۽[[واهي پانڌي]]ءَ کان 50 ڪلوميٽر اولھ-اُتر طرف آهي. گرمين ۾ هت تمام گهڻي ٿڌي ۽ خوشگوار موسم آهي. هن وقت گورک ڊولپمينٽ اٿارٽي پاران ڪافي ترقياتي ڪم ڪيا ويا آهن. هت هوٽل ۽ رهائش لاءِ ريسٽورنٽ پڻ موجود آهي. واهي شهر مان گورک لاءِ نجي سواريءَ موجود آهي.<ref>{{حوالو_ويب|url=http://scubaclub.com.pk/package/gorakh-hill-station/|title=Trip to Gorakh Hill Station|website=Scuba Club|language=en-US|access-date=2020-09-04}}</ref> ==گورک نالو== کورک نالي بابت نامياري محقق [[تاج صحرائي]] موجب کورک تي نالو  گرو گورکناٿ جي ڪري پيل ڀانئجي ٿو. سندس راءِ موجب گرو گورکناٿ هت آيل هو. ۽ گورک وٽ تيرٿ ڪنب پڻ هو. ڪن گورک کي هروڀرو گئون رڪشا سان ڳنڍيو آهي. گورک جي نالي بابت اها به راءِ آهي ته فارسي لفظ گرگ مان نڪتل آهي جنهن جو بلوچي ٻولي ۾ بگاڙ گرک آهي ۽ ٻنهي جي معني بگهڙ آهي نامياري ليکڪ ۽ محقق [[عزيز ڪنگراڻي]] جو خيال آهي ته قديم زماني ۾ بگهڙ  رڳو گورک تي نه هوندا. بگهڙ  گورک سان گڏ  سڄي [[کيرٿر]] جبل توڻي [[ڪاڇو]] ۾  به هوندا تنهنڪري اهو وسهڻ کان ٻاهر آهي ۽ نه ئي انهن لفظن جو سنڌي ٻولي جي لفظ گورک سان تعلق آهي. عزيز ڪنگراڻي جي راءِ موجب گورک اصل سنڌي لفظ آهي ۽ مقامي طور اهو نالو پيل آهي جنهن لاءِ سندس چوڻ آهي ته پرمانند ميوارام جي انگريزي سنڌي لغت ۾ کورک لفظ  لاءِ لفظ (Intricate) ۽ (Difficult) ڪم آندا آهن جن جي معني 'مشڪل', 'انتهائي ڏکيو' يا 'پار نه ڪري سگهڻ' ڏنل آهي. لڳ ڀڳ ساڳي  معني ڊاڪٽر [[نبي بخش بلوچ]] پڻ جامع سنڌي لغات ۾ ڏني آهي تنهڪري کورک تي نالو گورک اصل سنڌي ٻولي جي لفظ گورک تان ورتل آهي. غور ڪبو ته گورک کي سر ڪرڻ ڪو سولو يا سهنجو نه آهي. انتهائي مشڪل آهي. <ref>Dr. Abbasi Niaz, Dadu at glance, 2011</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=https://www.travel-culture.com//pakistan/gorakh_hill.shtml|title=Gorakh Hill, Historical Information and other details of this 5th largest city of the world.|website=Travel and Culture Services|access-date=2020-09-04}}</ref> <gallery> Image:Fountain Of Gorakh.Jpg|Fountain of Gorakh Hill or Hengar Spring Image:Road To Gorakh.Jpg|Road To Gorakh Hill فائل:Wahi Pandi, on Gorakh Hill.jpg|Wahi Pandi, nearby village </gallery> == پڻ ڏسو == [[بڊو ھل اسٽيشن]] [[ڪتي جي قبر]] [[ڪچرڪ جبل]] == خارجي ڳنڍڻا == * [http://gorakhhillssindh.gov.pk/site/ گورک ھلز ڊويلپمينٽ اٿارٽي] == حوالا == {{Reflist}} {{سنڌ-جيو-اسٽب}} [[زمرو:سياحت]] [[زمرو:سنڌ جا جبل ۽ ٽڪريون]] [[زمرو:دادو ضلعو]] [[زمرو:پاڪستان ۾ ھل اسٽيشنون]] 4h37vew8nsyen6x2ogsmuh6n168na8z 240128 240125 2022-08-06T10:29:27Z JogiAsad 4693 wikitext text/x-wiki {{coord|26|51|37.10|N|67|9|6.61|E |type:mountain |display=title}} {{Infobox settlement | official_name ='''گورک هل اسٽيشن''' | native_name = | nickname = گورک | settlement_type = | image_skyline =فائل:Gork hill station dadu.jpg | imagesize = | image_alt = | image_caption = گورک جو ھڪ خوبصورت منظر | image_map = Gorakh Resaturant - panoramio.jpg | mapsize = | map_alt = | map_caption = گورک جو ھڪ ريسٽورنٽ | latd = | latm = | lats = | latNS = 26|51|37.10|N | longd= | longm= | longs= | longEW= 67|9|6.61|E | coordinates_type = region:PK_type:city | coordinates_display = inline,title | pushpin_map = Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | coordinates_region = PK | subdivision_type = [[ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|پاڪستان}} | subdivision_type1 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست|صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[دادو ضلعو|دادو]] | population_total = | population_as_of = | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m = 1734 | population_density_km2 = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | area_code = | area_code_type = [[List of dialing codes of Pakistan|ڪالنگ ڪو]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت|PST]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''گورک هل اسٽيشن''' سنڌ جي حَسين ترين ۽ ٿڌي ترين جابلو چوٽي آهي. کيرٿر جابلو سلسلي ۾ 5,689 فوٽ (1,734 ميٽر) جي اوچائي تي، دادو شهر کان 94 ڪلوميٽر (58 ميل) اتر اولهه ۾ گورک هل اسٽيشن [[دادو ضلعو|ضلعي دادو]]، [[جوهي تعلقو|جوهي تعلقي]] ۾ واقع آهي. گورک هل اسٽيشن دادوءَ کان 92 ڪلوميٽر،[[جوهي]]ءَ کان 74 ڪلوميٽر ۽[[واهي پانڌي]]ءَ کان 50 ڪلوميٽر اولھ-اُتر طرف آهي. گرمين ۾ هت تمام گهڻي ٿڌي ۽ خوشگوار موسم آهي. هن وقت گورک ڊولپمينٽ اٿارٽي پاران ڪافي ترقياتي ڪم ڪيا ويا آهن. هت هوٽل ۽ رهائش لاءِ ريسٽورنٽ پڻ موجود آهي. واهي شهر مان گورک لاءِ نجي سواريءَ موجود آهي.<ref>{{حوالو_ويب|url=http://scubaclub.com.pk/package/gorakh-hill-station/|title=Trip to Gorakh Hill Station|website=Scuba Club|language=en-US|access-date=2020-09-04}}</ref> ==گورک نالو== کورک نالي بابت نامياري محقق [[تاج صحرائي]] موجب کورک تي نالو  گرو گورکناٿ جي ڪري پيل ڀانئجي ٿو. سندس راءِ موجب گرو گورکناٿ هت آيل هو. ۽ گورک وٽ تيرٿ ڪنب پڻ هو. ڪن گورک کي هروڀرو گئون رڪشا سان ڳنڍيو آهي. گورک جي نالي بابت اها به راءِ آهي ته فارسي لفظ گرگ مان نڪتل آهي جنهن جو بلوچي ٻولي ۾ بگاڙ گرک آهي ۽ ٻنهي جي معني بگهڙ آهي نامياري ليکڪ ۽ محقق [[عزيز ڪنگراڻي]] جو خيال آهي ته قديم زماني ۾ بگهڙ  رڳو گورک تي نه هوندا. بگهڙ  گورک سان گڏ  سڄي [[کيرٿر]] جبل توڻي [[ڪاڇو]] ۾  به هوندا تنهنڪري اهو وسهڻ کان ٻاهر آهي ۽ نه ئي انهن لفظن جو سنڌي ٻولي جي لفظ گورک سان تعلق آهي. عزيز ڪنگراڻي جي راءِ موجب گورک اصل سنڌي لفظ آهي ۽ مقامي طور اهو نالو پيل آهي جنهن لاءِ سندس چوڻ آهي ته پرمانند ميوارام جي انگريزي سنڌي لغت ۾ کورک لفظ  لاءِ لفظ (Intricate) ۽ (Difficult) ڪم آندا آهن جن جي معني 'مشڪل', 'انتهائي ڏکيو' يا 'پار نه ڪري سگهڻ' ڏنل آهي. لڳ ڀڳ ساڳي  معني ڊاڪٽر [[نبي بخش بلوچ]] پڻ جامع سنڌي لغات ۾ ڏني آهي تنهڪري کورک تي نالو گورک اصل سنڌي ٻولي جي لفظ گورک تان ورتل آهي. غور ڪبو ته گورک کي سر ڪرڻ ڪو سولو يا سهنجو نه آهي. انتهائي مشڪل آهي. <ref>Dr. Abbasi Niaz, Dadu at glance, 2011</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=https://www.travel-culture.com//pakistan/gorakh_hill.shtml|title=Gorakh Hill, Historical Information and other details of this 5th largest city of the world.|website=Travel and Culture Services|access-date=2020-09-04}}</ref> <gallery> Image:Fountain Of Gorakh.Jpg|Fountain of Gorakh Hill or Hengar Spring Image:Road To Gorakh.Jpg|Road To Gorakh Hill فائل:Wahi Pandi, on Gorakh Hill.jpg|Wahi Pandi, nearby village File:Gorakh hilltop.jpg|گورک جي ڇوٽي </gallery> == پڻ ڏسو == [[بڊو ھل اسٽيشن]] [[ڪتي جي قبر]] [[ڪچرڪ جبل]] == خارجي ڳنڍڻا == * [http://gorakhhillssindh.gov.pk/site/ گورک ھلز ڊويلپمينٽ اٿارٽي] == حوالا == {{Reflist}} {{سنڌ-جيو-اسٽب}} [[زمرو:سياحت]] [[زمرو:سنڌ جا جبل ۽ ٽڪريون]] [[زمرو:دادو ضلعو]] [[زمرو:پاڪستان ۾ ھل اسٽيشنون]] mt3ku8ljsy24yhnga8nlubegyn3wfdx 240133 240128 2022-08-06T10:49:25Z JogiAsad 4693 {{چونڊ مضمون|آگسٽ 2022}} wikitext text/x-wiki {{چونڊ مضمون|آگسٽ 2022}} {{coord|26|51|37.10|N|67|9|6.61|E |type:mountain |display=title}} {{Infobox settlement | official_name ='''گورک هل اسٽيشن''' | native_name = | nickname = گورک | settlement_type = | image_skyline =فائل:Gork hill station dadu.jpg | imagesize = | image_alt = | image_caption = گورک جو ھڪ خوبصورت منظر | image_map = Gorakh Resaturant - panoramio.jpg | mapsize = | map_alt = | map_caption = گورک جو ھڪ ريسٽورنٽ | latd = | latm = | lats = | latNS = 26|51|37.10|N | longd= | longm= | longs= | longEW= 67|9|6.61|E | coordinates_type = region:PK_type:city | coordinates_display = inline,title | pushpin_map = Pakistan | pushpin_label_position = <!-- left, right, top, bottom, none --> | pushpin_map_alt = | pushpin_mapsize = | pushpin_map_caption = | coordinates_region = PK | subdivision_type = [[ملڪ]] | subdivision_name = {{flag|پاڪستان}} | subdivision_type1 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست|صوبو]] | subdivision_name1 = [[سنڌ]] | subdivision_type2 = [[پاڪستان جي انتظامي ورھاست|ضلعو]] | subdivision_name2 = [[دادو ضلعو|دادو]] | population_total = | population_as_of = | population_est = | pop_est_as_of = | population_footnotes = | area_total_km2 = | elevation_m = 1734 | population_density_km2 = | leader_title1 = | leader_name1 = | blank_name_sec2 = | blank_info_sec2 = | area_code = | area_code_type = [[List of dialing codes of Pakistan|ڪالنگ ڪو]] | timezone1 = [[پاڪستان جو معياري وقت|PST]] | utc_offset1 = +5 | website = | footnotes = }} '''گورک هل اسٽيشن''' سنڌ جي حَسين ترين ۽ ٿڌي ترين جابلو چوٽي آهي. کيرٿر جابلو سلسلي ۾ 5,689 فوٽ (1,734 ميٽر) جي اوچائي تي، دادو شهر کان 94 ڪلوميٽر (58 ميل) اتر اولهه ۾ گورک هل اسٽيشن [[دادو ضلعو|ضلعي دادو]]، [[جوهي تعلقو|جوهي تعلقي]] ۾ واقع آهي. گورک هل اسٽيشن دادوءَ کان 92 ڪلوميٽر،[[جوهي]]ءَ کان 74 ڪلوميٽر ۽[[واهي پانڌي]]ءَ کان 50 ڪلوميٽر اولھ-اُتر طرف آهي. گرمين ۾ هت تمام گهڻي ٿڌي ۽ خوشگوار موسم آهي. هن وقت گورک ڊولپمينٽ اٿارٽي پاران ڪافي ترقياتي ڪم ڪيا ويا آهن. هت هوٽل ۽ رهائش لاءِ ريسٽورنٽ پڻ موجود آهي. واهي شهر مان گورک لاءِ نجي سواريءَ موجود آهي.<ref>{{حوالو_ويب|url=http://scubaclub.com.pk/package/gorakh-hill-station/|title=Trip to Gorakh Hill Station|website=Scuba Club|language=en-US|access-date=2020-09-04}}</ref> ==گورک نالو== کورک نالي بابت نامياري محقق [[تاج صحرائي]] موجب کورک تي نالو  گرو گورکناٿ جي ڪري پيل ڀانئجي ٿو. سندس راءِ موجب گرو گورکناٿ هت آيل هو. ۽ گورک وٽ تيرٿ ڪنب پڻ هو. ڪن گورک کي هروڀرو گئون رڪشا سان ڳنڍيو آهي. گورک جي نالي بابت اها به راءِ آهي ته فارسي لفظ گرگ مان نڪتل آهي جنهن جو بلوچي ٻولي ۾ بگاڙ گرک آهي ۽ ٻنهي جي معني بگهڙ آهي نامياري ليکڪ ۽ محقق [[عزيز ڪنگراڻي]] جو خيال آهي ته قديم زماني ۾ بگهڙ  رڳو گورک تي نه هوندا. بگهڙ  گورک سان گڏ  سڄي [[کيرٿر]] جبل توڻي [[ڪاڇو]] ۾  به هوندا تنهنڪري اهو وسهڻ کان ٻاهر آهي ۽ نه ئي انهن لفظن جو سنڌي ٻولي جي لفظ گورک سان تعلق آهي. عزيز ڪنگراڻي جي راءِ موجب گورک اصل سنڌي لفظ آهي ۽ مقامي طور اهو نالو پيل آهي جنهن لاءِ سندس چوڻ آهي ته پرمانند ميوارام جي انگريزي سنڌي لغت ۾ کورک لفظ  لاءِ لفظ (Intricate) ۽ (Difficult) ڪم آندا آهن جن جي معني 'مشڪل', 'انتهائي ڏکيو' يا 'پار نه ڪري سگهڻ' ڏنل آهي. لڳ ڀڳ ساڳي  معني ڊاڪٽر [[نبي بخش بلوچ]] پڻ جامع سنڌي لغات ۾ ڏني آهي تنهڪري کورک تي نالو گورک اصل سنڌي ٻولي جي لفظ گورک تان ورتل آهي. غور ڪبو ته گورک کي سر ڪرڻ ڪو سولو يا سهنجو نه آهي. انتهائي مشڪل آهي. <ref>Dr. Abbasi Niaz, Dadu at glance, 2011</ref><ref>{{حوالو_ويب|url=https://www.travel-culture.com//pakistan/gorakh_hill.shtml|title=Gorakh Hill, Historical Information and other details of this 5th largest city of the world.|website=Travel and Culture Services|access-date=2020-09-04}}</ref> <gallery> Image:Fountain Of Gorakh.Jpg|Fountain of Gorakh Hill or Hengar Spring Image:Road To Gorakh.Jpg|Road To Gorakh Hill فائل:Wahi Pandi, on Gorakh Hill.jpg|Wahi Pandi, nearby village File:Gorakh hilltop.jpg|گورک جي ڇوٽي </gallery> == پڻ ڏسو == [[بڊو ھل اسٽيشن]] [[ڪتي جي قبر]] [[ڪچرڪ جبل]] == خارجي ڳنڍڻا == * [http://gorakhhillssindh.gov.pk/site/ گورک ھلز ڊويلپمينٽ اٿارٽي] == حوالا == {{Reflist}} {{سنڌ-جيو-اسٽب}} [[زمرو:سياحت]] [[زمرو:سنڌ جا جبل ۽ ٽڪريون]] [[زمرو:دادو ضلعو]] [[زمرو:پاڪستان ۾ ھل اسٽيشنون]] gnacabvo41tte8vqyqw1mg3necolb7c 0 48636 240124 240090 2022-08-06T10:18:20Z JogiAsad 4693 wikitext text/x-wiki {{Infobox mountain | name = ڪارونجھر جبل | other_name = ڪارونجھر | photo = فائل:Karoonjhar Mountains.jpg | native_name = | native_name_lang = | photo_size = | photo_alt = | photo_caption = ڪارونجھر جبل جون قطارون | map = Sindh#Pakistan | map_alt = | map_caption = | map_relief = 0 | map_size = | location = [[ننگرپارڪر تعلقو]]، [[ٿرپارڪر ضلعو]], [[سنڌ]], [[پاڪستان]] | label = | label_position = top | elevation = 305 ميٽر | elevation_m = | elevation_ft = | elevation_ref = | prominence = | prominence_m = | prominence_ft = | prominence_ref = | isolation = | isolation_km = | isolation_mi = | isolation_ref = | parent_peak = | listing = | translation = | language = سنڌي | pronunciation = | range_coordinates = {{Coord|24|20|26|N|70|44|0|E|type:mountain_region:PK|display=inline,title}} | coordinates = | coordinates_ref = | topo = | type = | age = | volcanic_arc = | volcanic_belt = | volcanic_field = | volcanic_arc/belt = | last_eruption = | first_ascent = | easiest_route = | normal_route = | access = | child = | embedded = }} '''ڪارونجھر جبل''' {{ٻيا نالا|انگريزي= '''Karoonjhar Mountains '''}} يا '''ڪارونجھر''' پاڪستان جي صوبي سنڌ جي ضلعي ٿرپارڪر جي تعلقي ننگرپارڪر ۾ واقع ھڪ مشھور جبل جنھن جي قطار جي ڊيگھ 19 ڪلوميٽر آهي ۽ اوچائي 305 ميٽر اٿس.ٿر ۽ پارڪر واري ڀاڱي ۾ ڪو به وڏو جبل ڪونهي. فقط پارڪر ۾ چوڌاري ننڍا ننڍا ٽَڪر آهن. وچ ۾ ننگر پارڪر شهر وٽ جبلن جي هڪ وڏي قطار ڪڪڙ جي بيضي وانگر ڦري اچي ٿي، جنهن جي وچ ۾ ماٿريون آهن. اها قطار ڪارونجهر سڏجي ٿي. انهيءَ گول قطار جي ٻاهرين گولائي، ڪي 32 ميل ۽ ڪي 20 ميل ٻڌائين ٿا. پر سنڌ گزيٽيئر ۾ 12 ميل ڄاڻايل آهي. وڏي جبل جي چوٽي زمين جي سطح کان هزار فوٽ مٿي آهي <ref name =" سنڌ گزيٽيئر "> سنڌ گزيٽيئر، واليوم بي، ٿر پارڪر ڊسٽرڪٽ. سال 1919ع صفحو 3. </ref><ref name =" رائچند هريجن "> ڪتاب جو نالو ؛ تاريخ ريگستان (ڀاڱو پهريون) -مصنف؛ رائچند هريجن -ايڊيشن؛ چوٿون- سال؛ 2005ع -ڇپائيندڙ؛ سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو </ref>. [[File:Karonger Mountains (Nagarparkar).jpg|thumb|ڪارونجھر جبل (ننگرپارڪر)]] هيءَ ٽڪري ننگر اپرڪر شهر جي ڀرسان ڏکڻ الهندي طرف ۽ ڪڇ جي رڻ جي اتر- اڀرندي ڪنڊ تي آهي. ٻين جبلن وانگر هن جو پٿر تمام سخت نه آهي، ته به عمارت جي ڪم اچڻ جهڙو آهي. هتي هندن جي تيرٿ جا ڪي آستان آهن ۽ ڪيترائي قدرتي نظارا ڏسڻ جهڙا آهن.<ref name = " رائچند هريجن "/>.اُن جي چوٽي زمين جي سطح کان هزار کن فوٽ مٿي آهي، جنهن کي ”[[صاحب چنگا]]“ چوندا آهن. ٽڪريءَ جو پٿر ڪٿي ڳاڙهو، ڪٿي روهيءَ جهڙو سخت ۽ ڪارو ۽ ڪٿي ريتيءَ جو پٿر آهي، جو عمارتن جي ڪم اچڻ جهڙو آهي. ننگرپارڪر شهر جون سرڪاري جايون ۽ ماڻهن جا گهر انهيءَ پٿر جا ٺهيل آهن. چوٽيءَ تي هڪ پڪي چُن ۽ سيمينٽ سان لٿل ٿلهو ٺهيل آهي، جو ٽريگنا ميٽريڪل سروي وارن ٺهرايو هو. اڪثر گهمڻ جا شوقين جبل تي چڙهي انهيءَ ٿلهي تي ويندا آهن، جتي چوگرد نهارڻ سان ڌڻيءَ جي قدرت جا عجيب نظارا ڏسبا آهن. ٿلهي جي پاڙ وٽ ننگرپارڪر جو شهر گهاٽن ڇانودار، خاص ڪري نمن جي وڻن سان ڀريل، نظر ايندو آهي. ويراواهه جو ڳوٺ، جو 16 ميل پري آهي، سو ائين پيو ڏسبو ڄڻ ميل ٻه پنڌ مس آهي. ڏکڻ طرف نهاربو ته ڪڇ جو اجهاڳ رڻ. سمنڊ وانگر پيو ڏسڻ ۾ ايندو. ازانسواءِ ننڍا ننڍا ڳوٺڙا، جي جبل جي چوڌاري پکڙيل آهن، سي سڀ ڏسي اکين کي فرحت پيئي ايندي آهي. ٽڪريءَ تي سڌو چڙهڻ ناممڪن آهي تنهنڪري مٿي چڙهڻ لاءِ ڪو سونهون ساڻ کڻبو آهي. اٽڪل ڏيڍ ڪلاڪ چڙهڻ ۾ ۽ اوتروئي وقت لهڻ ۾ لڳندو آهي. چڙهڻ وقت رٻڙ جو بوٽ يا بنان کُڙيءَ جُتي سهولت واري آهي، ڇاڪاڻ جو انهيءَ ڪري پير ڦٻي بيهندو نه ته آٿڙجي ڪرڻ جو انديشو آهي. پير اُگهاڙا ڪري هلڻ وڌيڪ چڱو آهي. مگر نازڪ طبع ماڻهوءَ لاءِ ائين ڪرڻ ڏکيو آهي ڇو ته ڪنڊا ۽ پٿر پير ڇلي ڇڏيندا. پارڪر ڪولهي ته رات ڏينهن اگهاڙين پيرين جبل ۾ پيا هلندا آهن. پارڪر جون رڍون، ٻڪريون ۽ ڍڳيون به گاهه چرڻ لاءِ ٽڪريءَ تي ڪافي مٿي چڙهي وينديون آهن. هتي ڪيترا قدرتي نظارا ۽ ڪي هندن جي تيرٿ جا آستان آهن، جيئن ته انچليسور، ساڙڌرو، گئومکي، ڀيم ڪُن، جهرڻو، ٻائڻ جو ٻيسڻو ۽ چندن گڍ وغيره. هن ٽڪريءَ جو چوڌاري ننگرپارڪر، ڀويسر، موندرو، مئو، آڌيگام، کارڙيو، ڪاسبو، گهرٽياري وغيره وسنديون آهن، تن مان ننگرپارڪر سڀني مان وڏو ۽ تعلقي جو هيڊ ڪوارٽر آهي. انهن ڳوٺن ۾ واپاري ۽ ٻيا هاري ناري ماڻهو رهن ٿا. هن ٽڪريءَ جي پاڙ ۾ ڪولهي ۽ ٻيا ڪيترا ماڻهو گهر جوڙي رهندا آهن. جي اڪثر مزدور ماڻهو آهن. مگر سانوڻيءَ ۾ اُهي به پوک جو ڪم ڪند آهن. اُهي ڪارونجهر ٽڪريءَ مان گاهه ۽ ڪاٺين جون ڀريون ڪري اچيو مٿين ڳوٺن ۾ وڪڻن. گاهه کانسواءِ گگرانيءَ مان گگر ۽ ڪونڀٽن مان کؤنر گهڻو پيدا ٿئي ٿو، جو وڪري لاءِ ٻين هنڌن ڏي موڪليو ويندو آهي. ٽڪريءَ تي ڪيترن ئي قسمن جا وڻ ٻوٽا ٿين ٿا، جن جي رس مان ماکيءَ جون مکيون ماکي گڏ ڪن ٿيون، جي ڪولهي لوڪ جهنگ مان ڇاڻي، گڏ ڪري، اچي وڪڻندا آهن<ref name =" رائچند هريجن 2 "> ڪتاب جو نالو ؛ تاريخ ريگستان (ڀاڱو ٻيون) -مصنف؛ رائچند هريجن -ايڊيشن؛ ٽيون- سال؛ 2005ع -ڇپائيندڙ؛ سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو </ref>.. == حوالا == {{حوالا}} [[زمرو:سنڌ جا جبل ۽ ٽڪريون]] [[زمرو:ضلعو ٿرپارڪر]] icqh7m2g68d4a4m2fk658lvzlblnomn 0 57964 240134 190208 2022-08-06T11:32:59Z Aziz Kingrani 6448 wikitext text/x-wiki [[File:Professor Mohammad Hashim Solangi writer.jpg|thumb|پروفيسر محمد هاشم سولنگي]] '''پروفيسر محمد هاشم سولنگي''' ([[انگريزي]]:Prof. Muhammad Hashim Solangi) [[انگريزي ٻولي]] جو [[پروفيسر]] ۽ [[سنڌي ٻولي]]ءَ جو سنڌيڪار آهي، ==زندگي جو احوال== پروفيسر محمد هاشم سولنگي جي پيءُ جو نالو ڌڻي بخش سولنگي آهي. هن 2 آگسٽ 1962ع تي [[دادو ضلعو]] جي [[جوهي تعلقو]] جي [[ڪاڇو]] واري علائقي جي تاريخي [[ڳوٺ حاجي خان لغاري]] ۾ جنم ورتو.<ref name=":0">{{حوالو_ويب|url=https://azizkingrani.wordpress.com/2014/12/18/poets-and-writers/|title=Poets and writers|date=2014-12-17|website=Aziz Kingrani|language=en|access-date=2020-04-21}}</ref> <ref> ڪتاب: Dadu at Glance, Dr. Niaz Abbasi, 2011</ref> ==تعليم == پروفيسر محمد هاشم سولنگي پرائمري تعليم پنهنجي ڳوٺ مان حاصل ڪئي. مئٽرڪ گورنمينٽ هاءِ [[جوهي]] منجهان 1977ع ۾ ڪيائين. انٽر گورنمينٽ [[استاد بخاري]] ڊگري ڪاليج دادو مان 1979ع ۾ ڪيائين. بي ايس سي باٽني ۾ 1983ع ۽ ايم اي انگريزي ادب ۾ 1987ع ۾ [[سنڌ يونيورسٽي]] [[ڄامشورو]] مان پاس ڪيائين.<ref name=":0" /> ==عملي زندگي == محمد هاشم سولنگي عملي زندگي جي ابتدا استاد طور ڪئي. هيءُ 1988ع ۾ مهراڻ ڊگري ڪاليج [[مورو]] ۾ انگريزي جو ليڪچرار مقرر ٿيو. 1990ع ۾ استاد بخاري ڊگري ڪاليج [[دادو، پاڪستان|دادو]] ۾ بدلي ٿي آيو. 2009ع ۾ اسسٽنٽ پروفيسر طور ۽ 2014ع ۾ ايسوسيئيٽ پروفيسر طور ترقي ماڻيائين. هيءُ 2014ع ۾ گورنمينٽ بوائز ڊگري ڪاليج ڪي ايم سي نشتر [[ڪراچي]] ۾ بدلي ٿيو جتي فرائض انجام ڏيڻ شروع ڪيائين. هن جو ننڍپڻ کان ادب ڏانهن لاڙو هو. هن انگريزي توڙي سنڌي ادب جو گهرو مطالعو ڪيو. هن ٿعليمي ماهر ۽ ادبي ذوق رکندڙ [[شاهه عبداللطيف ڀٽائي]]، [[شيخ اياز]]، استاد بخاري، پروين شاڪر، [[حليم باغي]]، [[عزيز ڪنگراڻي]] ۽ ٻين اهم شاعرن جي [[سنڌي شاعري]] جو انگريزي ۾ ترجمو ڪيو آهي.<ref name=":0" /> جيڪو ڊگري ڪاليج دادو طرفان نڪرندڙ منڇر مئگزين ۾ شايع ٿيل آهي.<ref> منڇرمئگزين،گورنمينٽ استاد بخاري ڊگري ڪاليج دادو،2011ع </ref> هاڻ به انهي علمي ادبي ڪم ۾ مصروف آهي. ==حوالا== {{حوالو}} [[زمرو:سنڌيڪار]] [[زمرو:سنڌي ماڻھو]] [[زمرو:سنڌي شخصيتون]] gooyfhrxu7uxss9ex2jsrnq2g8bcyrm 240135 240134 2022-08-06T11:35:27Z Aziz Kingrani 6448 /* عملي زندگي */ wikitext text/x-wiki [[File:Professor Mohammad Hashim Solangi writer.jpg|thumb|پروفيسر محمد هاشم سولنگي]] '''پروفيسر محمد هاشم سولنگي''' ([[انگريزي]]:Prof. Muhammad Hashim Solangi) [[انگريزي ٻولي]] جو [[پروفيسر]] ۽ [[سنڌي ٻولي]]ءَ جو سنڌيڪار آهي، ==زندگي جو احوال== پروفيسر محمد هاشم سولنگي جي پيءُ جو نالو ڌڻي بخش سولنگي آهي. هن 2 آگسٽ 1962ع تي [[دادو ضلعو]] جي [[جوهي تعلقو]] جي [[ڪاڇو]] واري علائقي جي تاريخي [[ڳوٺ حاجي خان لغاري]] ۾ جنم ورتو.<ref name=":0">{{حوالو_ويب|url=https://azizkingrani.wordpress.com/2014/12/18/poets-and-writers/|title=Poets and writers|date=2014-12-17|website=Aziz Kingrani|language=en|access-date=2020-04-21}}</ref> <ref> ڪتاب: Dadu at Glance, Dr. Niaz Abbasi, 2011</ref> ==تعليم == پروفيسر محمد هاشم سولنگي پرائمري تعليم پنهنجي ڳوٺ مان حاصل ڪئي. مئٽرڪ گورنمينٽ هاءِ [[جوهي]] منجهان 1977ع ۾ ڪيائين. انٽر گورنمينٽ [[استاد بخاري]] ڊگري ڪاليج دادو مان 1979ع ۾ ڪيائين. بي ايس سي باٽني ۾ 1983ع ۽ ايم اي انگريزي ادب ۾ 1987ع ۾ [[سنڌ يونيورسٽي]] [[ڄامشورو]] مان پاس ڪيائين.<ref name=":0" /> ==عملي زندگي == محمد هاشم سولنگي عملي زندگي جي ابتدا استاد طور ڪئي. هيءُ 1988ع ۾ مهراڻ ڊگري ڪاليج [[مورو]] ۾ انگريزي جو ليڪچرار مقرر ٿيو. 1990ع ۾ استاد بخاري ڊگري ڪاليج [[دادو، پاڪستان|دادو]] ۾ بدلي ٿي آيو. 2009ع ۾ اسسٽنٽ پروفيسر طور ۽ 2014ع ۾ ايسوسيئيٽ پروفيسر طور ترقي ماڻيائين. هيءُ 2014ع ۾ گورنمينٽ بوائز ڊگري ڪاليج ڪي ايم سي نشتر [[ڪراچي]] ۾ بدلي ٿيو جتي فرائض انجام ڏيڻ شروع ڪيائين. هن جو ننڍپڻ کان ادب ڏانهن لاڙو هو. هن انگريزي توڙي سنڌي ادب جو گهرو مطالعو ڪيو. هن ٿعليمي ماهر ۽ ادبي ذوق رکندڙ [[شاهه عبداللطيف ڀٽائي]]، [[شيخ اياز]]، استاد بخاري، پروين شاڪر، [[حليم باغي]]، [[عزيز ڪنگراڻي]] ۽ ٻين اهم شاعرن جي [[سنڌي شاعري]] جو انگريزي ۾ ترجمو ڪيو آهي.<ref name=":0" /> جيڪو ڊگري ڪاليج دادو طرفان نڪرندڙ منڇر مئگزين ۾ شايع ٿيل آهي. 4 آگسٽ 2022ع تي پرنسپال طور رٽائر ٿيو.<ref> منڇرمئگزين،گورنمينٽ استاد بخاري ڊگري ڪاليج دادو،2011ع </ref> هاڻ به انهي علمي ادبي ڪم ۾ مصروف آهي. ==حوالا== {{حوالو}} [[زمرو:سنڌيڪار]] [[زمرو:سنڌي ماڻھو]] [[زمرو:سنڌي شخصيتون]] gx8efmbisdh4nxgnz8e0mwyjg01ccii 240136 240135 2022-08-06T11:36:15Z Aziz Kingrani 6448 wikitext text/x-wiki [[File:Professor Mohammad Hashim Solangi writer.jpg|thumb|پروفيسر محمد هاشم سولنگي]] '''پروفيسر محمد هاشم سولنگي''' ([[انگريزي]]:Prof. Mohammad Hashim Solangi) [[انگريزي ٻولي]] جو [[پروفيسر]] ۽ [[سنڌي ٻولي]]ءَ جو سنڌيڪار آهي، ==زندگي جو احوال== پروفيسر محمد هاشم سولنگي جي پيءُ جو نالو ڌڻي بخش سولنگي آهي. هن 2 آگسٽ 1962ع تي [[دادو ضلعو]] جي [[جوهي تعلقو]] جي [[ڪاڇو]] واري علائقي جي تاريخي [[ڳوٺ حاجي خان لغاري]] ۾ جنم ورتو.<ref name=":0">{{حوالو_ويب|url=https://azizkingrani.wordpress.com/2014/12/18/poets-and-writers/|title=Poets and writers|date=2014-12-17|website=Aziz Kingrani|language=en|access-date=2020-04-21}}</ref> <ref> ڪتاب: Dadu at Glance, Dr. Niaz Abbasi, 2011</ref> ==تعليم == پروفيسر محمد هاشم سولنگي پرائمري تعليم پنهنجي ڳوٺ مان حاصل ڪئي. مئٽرڪ گورنمينٽ هاءِ [[جوهي]] منجهان 1977ع ۾ ڪيائين. انٽر گورنمينٽ [[استاد بخاري]] ڊگري ڪاليج دادو مان 1979ع ۾ ڪيائين. بي ايس سي باٽني ۾ 1983ع ۽ ايم اي انگريزي ادب ۾ 1987ع ۾ [[سنڌ يونيورسٽي]] [[ڄامشورو]] مان پاس ڪيائين.<ref name=":0" /> ==عملي زندگي == محمد هاشم سولنگي عملي زندگي جي ابتدا استاد طور ڪئي. هيءُ 1988ع ۾ مهراڻ ڊگري ڪاليج [[مورو]] ۾ انگريزي جو ليڪچرار مقرر ٿيو. 1990ع ۾ استاد بخاري ڊگري ڪاليج [[دادو، پاڪستان|دادو]] ۾ بدلي ٿي آيو. 2009ع ۾ اسسٽنٽ پروفيسر طور ۽ 2014ع ۾ ايسوسيئيٽ پروفيسر طور ترقي ماڻيائين. هيءُ 2014ع ۾ گورنمينٽ بوائز ڊگري ڪاليج ڪي ايم سي نشتر [[ڪراچي]] ۾ بدلي ٿيو جتي فرائض انجام ڏيڻ شروع ڪيائين. هن جو ننڍپڻ کان ادب ڏانهن لاڙو هو. هن انگريزي توڙي سنڌي ادب جو گهرو مطالعو ڪيو. هن ٿعليمي ماهر ۽ ادبي ذوق رکندڙ [[شاهه عبداللطيف ڀٽائي]]، [[شيخ اياز]]، استاد بخاري، پروين شاڪر، [[حليم باغي]]، [[عزيز ڪنگراڻي]] ۽ ٻين اهم شاعرن جي [[سنڌي شاعري]] جو انگريزي ۾ ترجمو ڪيو آهي.<ref name=":0" /> جيڪو ڊگري ڪاليج دادو طرفان نڪرندڙ منڇر مئگزين ۾ شايع ٿيل آهي. 4 آگسٽ 2022ع تي پرنسپال طور رٽائر ٿيو.<ref> منڇرمئگزين،گورنمينٽ استاد بخاري ڊگري ڪاليج دادو،2011ع </ref> هاڻ به انهي علمي ادبي ڪم ۾ مصروف آهي. ==حوالا== {{حوالو}} [[زمرو:سنڌيڪار]] [[زمرو:سنڌي ماڻھو]] [[زمرو:سنڌي شخصيتون]] 19hk9k2w0k3fhmcpd3i0386x8rx1mvv 240137 240136 2022-08-06T11:40:55Z Aziz Kingrani 6448 /* عملي زندگي */ wikitext text/x-wiki [[File:Professor Mohammad Hashim Solangi writer.jpg|thumb|پروفيسر محمد هاشم سولنگي]] '''پروفيسر محمد هاشم سولنگي''' ([[انگريزي]]:Prof. Mohammad Hashim Solangi) [[انگريزي ٻولي]] جو [[پروفيسر]] ۽ [[سنڌي ٻولي]]ءَ جو سنڌيڪار آهي، ==زندگي جو احوال== پروفيسر محمد هاشم سولنگي جي پيءُ جو نالو ڌڻي بخش سولنگي آهي. هن 2 آگسٽ 1962ع تي [[دادو ضلعو]] جي [[جوهي تعلقو]] جي [[ڪاڇو]] واري علائقي جي تاريخي [[ڳوٺ حاجي خان لغاري]] ۾ جنم ورتو.<ref name=":0">{{حوالو_ويب|url=https://azizkingrani.wordpress.com/2014/12/18/poets-and-writers/|title=Poets and writers|date=2014-12-17|website=Aziz Kingrani|language=en|access-date=2020-04-21}}</ref> <ref> ڪتاب: Dadu at Glance, Dr. Niaz Abbasi, 2011</ref> ==تعليم == پروفيسر محمد هاشم سولنگي پرائمري تعليم پنهنجي ڳوٺ مان حاصل ڪئي. مئٽرڪ گورنمينٽ هاءِ [[جوهي]] منجهان 1977ع ۾ ڪيائين. انٽر گورنمينٽ [[استاد بخاري]] ڊگري ڪاليج دادو مان 1979ع ۾ ڪيائين. بي ايس سي باٽني ۾ 1983ع ۽ ايم اي انگريزي ادب ۾ 1987ع ۾ [[سنڌ يونيورسٽي]] [[ڄامشورو]] مان پاس ڪيائين.<ref name=":0" /> ==عملي زندگي == محمد هاشم سولنگي عملي زندگي جي ابتدا استاد طور ڪئي. هيءُ 1988ع ۾ مهراڻ ڊگري ڪاليج [[مورو]] ۾ انگريزي جو ليڪچرار مقرر ٿيو. 1990ع ۾ استاد بخاري ڊگري ڪاليج [[دادو، پاڪستان|دادو]] ۾ بدلي ٿي آيو. 2009ع ۾ اسسٽنٽ پروفيسر طور ۽ 2014ع ۾ ايسوسيئيٽ پروفيسر طور ترقي ماڻيائين. هيءُ 2014ع ۾ گورنمينٽ بوائز ڊگري ڪاليج ڪي ايم سي نشتر [[ڪراچي]] ۾ بدلي ٿيو جتي فرائض انجام ڏيڻ شروع ڪيائين. هن جو ننڍپڻ کان ادب ڏانهن لاڙو هو. هن انگريزي توڙي سنڌي ادب جو گهرو مطالعو ڪيو. هن ٿعليمي ماهر ۽ ادبي ذوق رکندڙ [[شاهه عبداللطيف ڀٽائي]]، [[شيخ اياز]]، استاد بخاري، پروين شاڪر، [[حليم باغي]]، [[عزيز ڪنگراڻي]] ۽ ٻين اهم شاعرن جي [[سنڌي شاعري]] جو انگريزي ۾ ترجمو ڪيو آهي.<ref name=":0" /> جيڪو ڊگري ڪاليج دادو طرفان نڪرندڙ منڇر مئگزين ۾ شايع ٿيل آهي.<ref> منڇرمئگزين،گورنمينٽ استاد بخاري ڊگري ڪاليج دادو،2011ع </ref> هاڻ به انهي علمي ادبي ڪم ۾ مصروف آهي. محمد هاشم سولنگي 4 آگسٽ 2022ع تي گورنمينٽ مراد ميمڻ ڳوٺ ڊگري ڪاليج مان پرنسپال جي عهدي تان رٽائر ٿيو آهي. ==حوالا== {{حوالو}} [[زمرو:سنڌيڪار]] [[زمرو:سنڌي ماڻھو]] [[زمرو:سنڌي شخصيتون]] sqb2xrwyyre6okanyne7t3yof89unen 240138 240137 2022-08-06T11:41:47Z Aziz Kingrani 6448 wikitext text/x-wiki [[File:Professor Mohammad Hashim Solangi writer.jpg|thumb|پروفيسر محمد هاشم سولنگي]] '''پروفيسر محمد هاشم سولنگي''' ([[انگريزي]]:Prof. Mohammad Hashim Solangi) [[انگريزي ٻولي]] جو [[پروفيسر]] ۽ [[سنڌي ٻولي]]ءَ جو سنڌيڪار آهي، ==زندگي جو احوال== پروفيسر محمد هاشم سولنگي جي پيءُ جو نالو ڌڻي بخش سولنگي آهي. هن 2 آگسٽ 1962ع تي [[دادو ضلعو]] جي [[جوهي تعلقو]] جي [[ڪاڇو]] واري علائقي جي تاريخي [[ڳوٺ حاجي خان لغاري]] ۾ جنم ورتو.<ref name=":0">{{حوالو_ويب|url=https://azizkingrani.wordpress.com/2014/12/18/poets-and-writers/|title=Poets and writers|date=2014-12-17|website=Aziz Kingrani|language=en|access-date=2020-04-21}}</ref> <ref> ڪتاب: Dadu at Glance, Dr. Niaz Abbasi, 2011</ref> ==تعليم == پروفيسر محمد هاشم سولنگي پرائمري تعليم پنهنجي ڳوٺ مان حاصل ڪئي. مئٽرڪ گورنمينٽ هاءِ [[جوهي]] منجهان 1977ع ۾ ڪيائين. انٽر گورنمينٽ [[استاد بخاري]] ڊگري ڪاليج دادو مان 1979ع ۾ ڪيائين. بي ايس سي باٽني ۾ 1983ع ۽ ايم اي انگريزي ادب ۾ 1987ع ۾ [[سنڌ يونيورسٽي]] [[ڄامشورو]] مان پاس ڪيائين.<ref name=":0" /> ==عملي زندگي == محمد هاشم سولنگي عملي زندگي جي ابتدا استاد طور ڪئي. هيءُ 1988ع ۾ مهراڻ ڊگري ڪاليج [[مورو]] ۾ انگريزي جو ليڪچرار مقرر ٿيو. 1990ع ۾ استاد بخاري ڊگري ڪاليج [[دادو، پاڪستان|دادو]] ۾ بدلي ٿي آيو. 2009ع ۾ اسسٽنٽ پروفيسر طور ۽ 2014ع ۾ ايسوسيئيٽ پروفيسر طور ترقي ماڻيائين. هيءُ 2014ع ۾ گورنمينٽ بوائز ڊگري ڪاليج ڪي ايم سي نشتر [[ڪراچي]] ۾ بدلي ٿيو جتي فرائض انجام ڏيڻ شروع ڪيائين. هن جو ننڍپڻ کان ادب ڏانهن لاڙو هو. هن انگريزي توڙي سنڌي ادب جو گهرو مطالعو ڪيو. هن ٿعليمي ماهر ۽ ادبي ذوق رکندڙ [[شاهه عبداللطيف ڀٽائي]]، [[شيخ اياز]]، استاد بخاري، پروين شاڪر، [[حليم باغي]]، [[عزيز ڪنگراڻي]] ۽ ٻين اهم شاعرن جي [[سنڌي شاعري]] جو انگريزي ۾ ترجمو ڪيو آهي.<ref name=":0" /> جيڪو ڊگري ڪاليج دادو طرفان نڪرندڙ منڇر مئگزين ۾ شايع ٿيل آهي.<ref> منڇرمئگزين،گورنمينٽ استاد بخاري ڊگري ڪاليج دادو،2011ع </ref> هاڻ به انهي علمي ادبي ڪم ۾ مصروف آهي. محمد هاشم سولنگي 4 آگسٽ 2022ع تي گورنمينٽ مراد ميمڻ ڳوٺ ڊگري ڪاليج مان پرنسپال جي عهدي تان رٽائر ٿيو آهي.<ref>{{حوالو_ويب|url=https://thetimenews.tv/محمد-علي-پٺاڻ-جون-ڪهاڻيون-سنڌي-سماج-جي-ع/|title=محمد علي پٺاڻ جون ڪهاڻيون سنڌي سماج جي عڪاسي ڪندڙ آهن: مقرر|last=Moderator|first=The Time News|date=2022-02-04|website=The Time News|language=en-US|access-date=2022-08-06}}</ref> ==حوالا== {{حوالو}} [[زمرو:سنڌيڪار]] [[زمرو:سنڌي ماڻھو]] [[زمرو:سنڌي شخصيتون]] qcjdz4dvupu4b1jgzjwjaghenuxaj9a 4 72072 240126 2022-08-06T10:24:41Z JogiAsad 4693 نئون صفحو: '''گورک هل اسٽيشن''' سنڌ جي حَسين ترين ۽ ٿڌي ترين جابلو چوٽي آهي. [[کيرٿر جبل|کيرٿر جابلو]] سلسلي ۾ 5,689 فوٽ (1,734 ميٽر) جي اوچائي تي، دادو شهر کان 94 ڪلوميٽر (58 ميل) اتر اولهه ۾ گورک هل اسٽيشن [[دادو ضلعو|ضلعي دادو]]، [[جوهي تعلقو|جوهي تعلقي]] ۾ واقع آهي. گورک هل اسٽيشن دادوءَ ک... wikitext text/x-wiki '''گورک هل اسٽيشن''' سنڌ جي حَسين ترين ۽ ٿڌي ترين جابلو چوٽي آهي. [[کيرٿر جبل|کيرٿر جابلو]] سلسلي ۾ 5,689 فوٽ (1,734 ميٽر) جي اوچائي تي، دادو شهر کان 94 ڪلوميٽر (58 ميل) اتر اولهه ۾ گورک هل اسٽيشن [[دادو ضلعو|ضلعي دادو]]، [[جوهي تعلقو|جوهي تعلقي]] ۾ واقع آهي. گورک هل اسٽيشن دادوءَ کان 92 ڪلوميٽر،[[جوهي]]ءَ کان 74 ڪلوميٽر ۽[[واهي پانڌي]]ءَ کان 50 ڪلوميٽر اولھ-اُتر طرف آهي. گرمين ۾ هت تمام گهڻي ٿڌي ۽ خوشگوار موسم آهي. هن وقت گورک ڊولپمينٽ اٿارٽي پاران ڪافي ترقياتي ڪم ڪيا ويا آهن. هت هوٽل ۽ رهائش لاءِ ريسٽورنٽ پڻ موجود آهي. واهي شهر مان گورک لاءِ نجي سواريءَ موجود آهي. 3zvj4br3k0cjbm6wvztxwew6mmy1rra 240127 240126 2022-08-06T10:27:01Z JogiAsad 4693 wikitext text/x-wiki [[فائل:Gork hill station dadu.jpg|thumb|گورک جو ھڪ خوبصورت منظر|200px|کاٻو]] {{wide image|Gorakh Resaturant - panoramio.jpg|200px|'''گورک جو ھڪ ريسٽورنٽ'''}} '''گورک هل اسٽيشن''' سنڌ جي حَسين ترين ۽ ٿڌي ترين جابلو چوٽي آهي. [[کيرٿر جبل|کيرٿر جابلو]] سلسلي ۾ 5,689 فوٽ (1,734 ميٽر) جي اوچائي تي، دادو شهر کان 94 ڪلوميٽر (58 ميل) اتر اولهه ۾ گورک هل اسٽيشن [[دادو ضلعو|ضلعي دادو]]، [[جوهي تعلقو|جوهي تعلقي]] ۾ واقع آهي. گورک هل اسٽيشن دادوءَ کان 92 ڪلوميٽر،[[جوهي]]ءَ کان 74 ڪلوميٽر ۽[[واهي پانڌي]]ءَ کان 50 ڪلوميٽر اولھ-اُتر طرف آهي. گرمين ۾ هت تمام گهڻي ٿڌي ۽ خوشگوار موسم آهي. هن وقت گورک ڊولپمينٽ اٿارٽي پاران ڪافي ترقياتي ڪم ڪيا ويا آهن. هت هوٽل ۽ رهائش لاءِ ريسٽورنٽ پڻ موجود آهي. واهي شهر مان گورک لاءِ نجي سواريءَ موجود آهي. <div align="right" class="noprint">[[گورک هل اسٽيشن|سَمورو مضمون هِتي پڙهو...]] </div> <div style="text-align: left; padding-left:10%"><small>[[image:Symbol star gold.svg|15px|alt=|link=]]&nbsp;'''[[وڪيپيڊيا:چونڊ مضمون|وڌيڪ چونڊ مضمون]]'''</small></div> <noinclude>[[زمرو:مک صفحو سانچا]]</noinclude> ixilkou09uydteycnmbp9x0khcpqmon 4 72073 240130 2022-08-06T10:39:32Z JogiAsad 4693 نئون صفحو: '''روس''' ([[انگريزي]]: '''Russia''' ) روسي ٻولي ۾ '''Россия''' ('''روسيا''')، سرڪاري نالو '''رشين فيڊريشن''' (روس جو وفاق) جنھن کي روسي ٻولي ۾ '''روسياسڪايا فيڊريٽسيا''' سڏيندا آهن. [[يوريشيا|يوريشيائي]] جي ھڪ وفاقي ريپبلڪ آھي. اھو پکيڙ ۾ دنيا جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. ان جي پکيڙ 17,075,200 چورس ڪ... wikitext text/x-wiki '''روس''' ([[انگريزي]]: '''Russia''' ) روسي ٻولي ۾ '''Россия''' ('''روسيا''')، سرڪاري نالو '''رشين فيڊريشن''' (روس جو وفاق) جنھن کي روسي ٻولي ۾ '''روسياسڪايا فيڊريٽسيا''' سڏيندا آهن. [[يوريشيا|يوريشيائي]] جي ھڪ وفاقي ريپبلڪ آھي. اھو پکيڙ ۾ دنيا جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. ان جي پکيڙ 17,075,200 چورس ڪ م يا 6,592,772 چورس ميل آهي جيڪو انساني ابادي واري دنيا جو اٺون حصو آھي. ھن ملڪ جي ان وسيع پکيڙ ۾ 11 ٽائيم زون اچي وڃن ٿا. دنيا ۾ روس جي سرحد سڀ کان وڌيڪَ ملڪن سان لڳي ٿي جن جو تعداد 14 آھي. ان جي اتر اولهه کان ڏکڻ اوڀر جي طرف روس جون زميني سرحدون ناروي، فنلينڊ، استونيا، لٽويا، لٿووينيا ۽ پولينڊ، بيلاروس، يوڪرين، جارجيا، آذربائيجان، قازقستان، چين، منگوليا، ۽ اتر ڪوريا سان ملن ٿيون۔ جڏهن ته هن جون آبي سرحدون [[جاپان]] کان اخوتسڪ سمنڊ، گڏيل آمريڪي رياستن جي ریاست الاسڪا کان بيرنگ سمنڊ ۽ [[ڪئناڊا]] جي ڄميل سمنڊ طرف اتر جا ٻيٽ ملن ٿا. روس جي آبادي 14،62،00،000 آهي. آبادي ۾ اھو يورپ جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. دنيا جي وڏي آبادي وارن ملڪن ۾ ان جو نمبر نائون آھي ان جي گادي جو هنڌ [[ماسڪو]] شھر آھي جيڪو يورپ جو آبادي ۾ سڀ کان وڏو شھر آھي. [[سينٽ پيٽرز برگ]] روس سميت يورپ جو ٻيون نمبر وڏو شھر آھي. 1991ع ۾ سوويت يونين جي خاتمي بعد روسي سوويت سوشلسٽ ريپبلڪ روسي فيڊريشن ۾ تبديل ٿي ۽ 1993ع ۾ نئين آئين ذريعي وفاقي نيم صدارتي نظام قائم ڪيو ويو. سن 2000ع کان وٺي ھن ملڪ جو صدر [[ولاديمير پيوٽن]] آهي. انساني ترقيءَ جي اشاريي مطابق ھن ملڪ جو دنيا ۾ 52ھون نمبر آھي. ملڪ ۾ يونيورسٽي تائين تعليم مفت فراھم ڪئي وڃي ٿي. ملڪ جي معيشت دنيا جي طاقتور معيشتن ۾ شامل آھي ۽ ناليوار جي ڊي پي ۾ ھن ملڪ جو دنيا ۾ يارھون نمبر آھي rhxpm57gurkoswmfsf8ocn8cczeak8o 240131 240130 2022-08-06T10:45:47Z JogiAsad 4693 wikitext text/x-wiki [[فائل:19190525-Lenin and bolshevik leaders on Red square.jpg|thumb|ولاديمير لينن ۽ ٻيا بالشويڪ اڳواڻ 1919ع ۾ ريڊ اسڪوائر تي لازمي فوجي سکيا وارن جٿن جو معائنو ڪندي|200px|کاٻو]] {{Wide image|Business_Centre_of_Moscow_2.jpg|300px|ماسڪو يورپ ۾ ھڪ وڏو مالياتي مرڪز آھي. اھو دنيا جي سڀ کان وڏين شھري معيشتن ۾ شامل آھي|alt}} '''روس''' ([[انگريزي]]: '''Russia''' ) روسي ٻولي ۾ '''Россия''' ('''روسيا''')، سرڪاري نالو '''رشين فيڊريشن''' (روس جو وفاق) جنھن کي روسي ٻولي ۾ '''روسياسڪايا فيڊريٽسيا''' سڏيندا آهن. [[يوريشيا|يوريشيائي]] جي ھڪ وفاقي ريپبلڪ آھي. اھو پکيڙ ۾ دنيا جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. ان جي پکيڙ 17,075,200 چورس ڪ م يا 6,592,772 چورس ميل آهي جيڪو انساني ابادي واري دنيا جو اٺون حصو آھي. ھن ملڪ جي ان وسيع پکيڙ ۾ 11 ٽائيم زون اچي وڃن ٿا. دنيا ۾ روس جي سرحد سڀ کان وڌيڪَ ملڪن سان لڳي ٿي جن جو تعداد 14 آھي. ان جي اتر اولهه کان ڏکڻ اوڀر جي طرف روس جون زميني سرحدون ناروي، فنلينڊ، استونيا، لٽويا، لٿووينيا ۽ پولينڊ، بيلاروس، يوڪرين، جارجيا، آذربائيجان، قازقستان، چين، منگوليا، ۽ اتر ڪوريا سان ملن ٿيون۔ جڏهن ته هن جون آبي سرحدون [[جاپان]] کان اخوتسڪ سمنڊ، گڏيل آمريڪي رياستن جي ریاست الاسڪا کان بيرنگ سمنڊ ۽ [[ڪئناڊا]] جي ڄميل سمنڊ طرف اتر جا ٻيٽ ملن ٿا. روس جي آبادي 14،62،00،000 آهي. آبادي ۾ اھو يورپ جو سڀ کان وڏو ملڪ آهي. دنيا جي وڏي آبادي وارن ملڪن ۾ ان جو نمبر نائون آھي ان جي گادي جو هنڌ [[ماسڪو]] شھر آھي جيڪو يورپ جو آبادي ۾ سڀ کان وڏو شھر آھي. [[سينٽ پيٽرز برگ]] روس سميت يورپ جو ٻيون نمبر وڏو شھر آھي. 1991ع ۾ سوويت يونين جي خاتمي بعد روسي سوويت سوشلسٽ ريپبلڪ روسي فيڊريشن ۾ تبديل ٿي ۽ 1993ع ۾ نئين آئين ذريعي وفاقي نيم صدارتي نظام قائم ڪيو ويو. سن 2000ع کان وٺي ھن ملڪ جو صدر [[ولاديمير پيوٽن]] آهي. انساني ترقيءَ جي اشاريي مطابق ھن ملڪ جو دنيا ۾ 52ھون نمبر آھي. ملڪ ۾ يونيورسٽي تائين تعليم مفت فراھم ڪئي وڃي ٿي. ملڪ جي معيشت دنيا جي طاقتور معيشتن ۾ شامل آھي ۽ ناليوار جي ڊي پي ۾ ھن ملڪ جو دنيا ۾ يارھون نمبر آھي. <div align="right" class="noprint">[[روس|سَمورو مضمون هِتي وڃي پڙهو...]]</div > <div id="mf-سsd" style="text-align: left; padding-left:10%"><small>[[image: HSUtvaldgrey.png|20px|alt=|link=]]&nbsp;'''[[وڪيپيڊيا:بهترين مضمون|وڌيڪ مضمون]]'''</small></div> <noinclude>[[زمرو:مک صفحو سانچا]] [[زمرو:بهترين مضمون]]</noinclude> 4su9wew346nkppljdrrlo6zupwpwuq6