وڪيپيڊيا sdwiki https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8F%DA%A9_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%88 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter ذريعات خاص بحث واپرائيندڙ واپرائيندڙ بحث وڪيپيڊيا وڪيپيڊيا بحث فائل فائل بحث ذريعات وڪي ذريعات وڪي بحث سانچو سانچو بحث مدد مدد بحث زمرو زمرو بحث باب باب بحث TimedText TimedText talk ماڊيول ماڊيول بحث گيجيٽ گيجيٽ بحث گيجيٽ وصف گيجيٽ وصف بحث ڪراچي 0 1683 240121 235892 2022-08-04T15:16:47Z 39.34.130.6 wikitext text/x-wiki {{بهترين مضمون|جولاءِ 2021}} {{TAFI}} {{Infobox settlement |name = ڪراچي |native_name = {{nobold|{{lang|ur|{{Nastaliq|کراچی}}}}}} |settlement_type = پاڪستان جو ميٽروپولس |image_skyline = {{Photomontage | photo1a = Karachi Port Trust (KPT) Head Office Building Karachi.jpg | photo2a = Nagan_Ch_Karachi.jpg |size= 280 | photo2b = Mazar -eQuaid Karachi.jpeg | photo3a = Statue Of Noble in Mohatta Palace, Karachi (cropped).jpg | photo3b = KPT HQ.jpg | photo4a = Mohatta_Palace_Renovated.JPG | size = 280 | position = center | spacing = Number indicating width of spacing between the images (default: 1) | color = Color of spacing between the images (default: black) | border = Number indicating width of border surrounding the montage (default: 1) | color_border = Color of border surrounding the montage (default: black) | text = | text_background = Color of background behind text (default: #F8F8FF) | foot_montage = }} |nickname = روشنين جو شھر <br> شھر قائد |pushpin_map = Sindh#Pakistan#Asia |pushpin_label_position = |pushpin_mapsize = 200 |pushpin_map_caption = سنڌ ۽ پاڪستان ۾ مقام |pushpin_relief = |coordinates = {{coord|24|51|36|N|67|0|36|E|display=inline,title}} |subdivision_type = ملڪ |subdivision_name = {{flagicon|Pakistan}} [[پاڪستان]] |subdivision_type1 = [[پاڪستان جا صوبا|صوبو]] |subdivision_name1 = {{flagicon|Sindh}} [[سنڌ]] |established_title = ميٽروپوليٽن ڪارپوريشن |established_date = 2011 |seat_type = سٽي ڪائونسل |seat = سٽي ڪمپليڪس، [[گلشن اقبال ٽاؤن، ڪراچي]] | parts_type = ڪراچيء جا ضلعا <ref name="govt">{{cite web |url=http://www.kmc.gos.pk/Contents.aspx?id=84 |title=District in Karachi |publisher=Karachi Metropolitan Corporation |accessdate=6 May 2014}}</ref> |parts_style = coll |parts = '''''ٽوٽل _ضلعا_7''''' |p1 = [[ڪراچي سينٽرل ضلعو|ڪراچي سينٽرل]] |p2 = [[ڪراچي اوڀر ضلعو|ڪراچي ايسٽ]] |p3 = [[ڪراچي ڏکڻ ضلعو|ڪراچي سائوٿ]] |p4 = [[ڪراچي اولھ ضلعو|ڪراچي ويسٽ]] |p5 = [[ڪورنگي ضلعو|ڪورنگي]] |p6 = [[ملير ضلعو|ملير]] |p7 = [[ڪيماڙي ضلعو|ڪيماڙي]] |government_footnotes = <ref> name=autogenerated1>{{cite web |url=http://www.kmc.gos.pk/ |title=Government |publisher=Karachi Metropolitan Corporation |accessdate=6 May 2014}}</ref> |p7=[[ڪياماڙي ضلعو|ڪياماڙي]] | 2 parts_type = ڪرچيء جا ٽائون |government_type = ميٽروپوليٽن شهر |leader_title = [[ميئر]] |leader_name = خالي |leader_title1 = [[ڊپٽي ميئر]] |leader_name1 = خالي |area_footnotes = <ref name=geography>{{cite web |url=http://221.132.118.186/cdgk/Home/AboutKarachi/GeographyDemography/tabid/270/Default.aspx |title=Geography & Demography |publisher=City District Government of Karachi |accessdate=22 August 2010}}{{dead link|date=December 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes}}</ref> |area_magnitude = 1 E+6 |area_total_km2 = 3780 |elevation_footnotes = |elevation_m = 8 |population_total = 14,910,352<ref name=census2017>{{Cite web|url=http://www.pbs.gov.pk/content/provisional-summary-results-6th-population-and-housing-census-2017-0 |title=PROVISIONAL SUMMARY RESULTS OF 6TH POPULATION AND HOUSING CENSUS-2017 |publisher=[[Pakistan Bureau of Statistics]] |access-date=21 October 2017}}</ref> (provisional) |population_footnotes = <ref name="pt28Aug2017">{{Cite web|url=https://www.pakistantoday.com.pk/2017/08/28/ten-major-cities-population-up-by-74pc/|title=Ten major cities' population up by 74pc|access-date=21 October 2017}}</ref> |population_as_of = [[2017 پاڪستان جي آدمشماري، 2017]] |population_density_km2 = auto |population_rank = پاڪستان جو سڀ کان وڏو شھر | population_demonym ڪراچيئائيٽ |population_note = |postal_code_type = [[پاڪستان جا پوسٽل ڪوڊ|پوسٽل ڪوڊ]] |postal_code = 74XXX&nbsp;– 75XXX |area_code = +9221-XXXX XXXX |area_code_type = [[پاڪستان جا ڊائلنگ ڪوڊ|ڊائلنگ ڪوڊ]] |blank_name_sec1 = [[جي ڊي پي]] |blank_info_sec1 = $113 ارب ڊالر (2014)<ref name="pwc1">{{cite web|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/Content/Detail.asp?ReleaseID=3421&NewsAreaID=2 |title=Global city GDP rankings 2008-2025 |publisher=PricewaterhouseCoopers |accessdate=12 February 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513194342/https://www.ukmediacentre.pwc.com/Content/Detail.asp?ReleaseID=3421&NewsAreaID=2 |archivedate=13 May 2011 |df=}}</ref> |blank2_name_sec1 = [[انساني ترقي جو اشاريو]] |blank2_info_sec1 = 0.69 {{increase}}<ref>{{cite web|url=http://www.spdc.org.pk/Data/Publication/PDF/AR2014-15.pdf|title=SOCIAL DEVELOPMENT IN PAKISTAN ANNUAL REVIEW 2014–15|date=2016|publisher=SOCIAL POLICY AND DEVELOPMENT CENTRE|accessdate=26 March 2017}}</ref> |website = {{URL|www.kmc.gos.pk}} |blank3_name_sec1 = ايڇ ڊي آء جو درجو |blank3_info_sec1 = وچولو |title = |timezone = [[پاڪستان جو معياري وقت]] |utc_offset = +05:00 |timezone_DST = |utc_offset_DST = }} [[فائل:Karachi Locator Sindh Pakistan.PNG|thumb|180px|ڪراڇي لوڪيٽر، سنڌ پاڪستان]] '''ڪراچي''' (اردو: کراچی) {{ٻيا نالا|انگريزي=Karachi}}[[پاڪستان]] جو سڀ کان وڏو شھر ۽ صنعتي، تجارتي، تعليمي، مواصلاتي ۽ اقتصادي مرڪز آھي۔ [[ڪراچي]]ءَ جي رهواسين کي '''ڪراچيائيٽ''' به سڏيو ويندو آهي.اھو دنيا جو آبادي ۾ [[آبادي جي لحاظ کان پاڪستان جي شهرن جي لسٽ|ٻارهون نمبر وڏو شهر]] آھي,<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.gov.pk/sites/default/files//tables/POPULATION%20SIZE%20AND%20GROWTH%20OF%20MAJOR%20CITIES.pdf |title=Population size and growth of major cities |publisher=[[Pakistan Bureau of Statistics]] |date=1998}}</ref><ref>{{cite news|last1=Amer|first1=Khawaja|title=Population explosion: Put an embargo on industrialisation in Karachi|url=http://tribune.com.pk/story/614409/population-explosion-put-an-embargo-on-industrialisation-in-karachi/|accessdate=16 June 2017 |work=The Express Tribune|date=10 June 2013}}</ref> [[وڏن شهرن جي فهرست|وڏن شهرن جي لسٽ]] <ref>{{cite news |url=http://tribune.com.pk/story/614409/population-explosion-put-an-embargo-on-industrialisation-in-karachi/ |title=Population explosion: Put an embargo on industrialisation in Karachi |publisher=tribune.com.pk |date=6 October 2013 |accessdate=16 June 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://citypopulation.de/world/Agglomerations.html|title=The Principal Agglomerations of the World|last=Brinkhoff|first=Thomas|publisher=City Population|accessdate=8 April 2015}}</ref> == تفصيلي تعارف == ڪراچي 52´ 24° اتر ۽ 03´ 67° اوڀر تي واقع آهي. ھن جو شمار بيٽا ورلڊ سٽي ۾ ٿئي ٿو. <ref>{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html |title=GaWC&nbsp;– The World According to GaWC 2008|publisher=Lboro.ac.uk|date=3 June 2009|accessdate=14 September 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.diserio.com/gawc-world-cities.html|title=GAWC World Cities Ranking List|publisher=Diserio.com |accessdate=14 September 2009}}</ref>شھر پاڪستان جو سڀ کان وڏو صنعتي ۽ مالياتي مرڪز آھي <ref name="PIGJE">{{cite web|url=http://www.pigje.com.pk/about_karachi.html|title=PIGJE|work=pigje.com.pk|accessdate=25 February 2016}}</ref> ء پاڪستان جو ڪاسموپوليٽن شھر آھي. <ref name="Penguin Publishing Group">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=bbjaCwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Instant+City:+Life+and+Death+in+Karachi&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjAtse4gIPQAhXKy4MKHWfRCFEQ6AEILDAA#v=onepage&q=Instant%20City:%20Life%20and%20Death%20in%20Karachi&f=false|last1=Inskeep|first1=Steve|title=Instant City: Life and Death in Karachi|date=2012|publisher=Penguin Publishing Group|isbn=978-0-14-312216-6|pages=284|deadurl=no|archiveurl=https://archive.is/20161030170113/https://books.google.de/books?id=bbjaCwAAQBAJ&printsec=frontcover&dq=Instant+City:+Life+and+Death+in+Karachi&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=Instant%20City:%20Life%20and%20Death%20in%20Karachi&f=false|archivedate=30 October 2016|accessdate=30 October 2016|df=dmy-all}}</ref> ڪراچي دنيا جو ٻارهون وڏو شھر آھي<ref>[//en.wikipedia.org/wiki/List_of_cities_proper_by_population List of cities proper by population - Wikipedia<!-- Bot generated title -->]</ref>۔ ڪراچي پاڪستان جي صوبي [[سنڌ]] جو [[راڄڌاني|گادي جو ھنڌ]] آھي۔ ڪراچي شهر [[عربي سمنڊ]] جي ساحل تي [[سنڌو ٽڪور]] جي اتر اولهه ۾ قائم آهي. پاڪستان جي سڀ کان وڏي [[بندرگاھ]] ۽ [[ھواگاھ|ھوائي اڏو]] بہ ڪراچي ۾ قائم آھي۔ ڪراچي [[1947ع]] کان [[1960ع]] تائين پاڪستان جي گاديء جو ھنڌ بہ رھيو. ڪراچي شھر نه رڳو [[سنڌ]] جو ڪاروباري مرڪز آهي، پر هن خطي جو هڪ اهم بندر پڻ آهي. هاڻوڪي ڪراچي جي جڳهه تي واقع قديم ماهي گيرن جي بستين مان هڪ جو نالو [[ڪولاچي|ڪولاچي جو ڳوٺ]] هيو. [[انگريز|انگريزن]] اڻويهين صدي ۾ هن شهر جي تعمير و ترقي جا بنيادَ وڌا. 1947ع ۾ پاڪستان جي آزادي جي وقت ڪراچی کي نيئن ملڪ جو گاديءَ جو هنڌ چونڊيو ويو. ان ڪارڻ شهر ۾ لکين مهاجر اچي آباد ٿيا. پاڪستان جي گاديء جو هنڌ ۽ بين الاقوامي بندرگاھ هئڻ جي ڪارڻ شهر ۾ صنعتي سرگرميون ٻين شهرن کان پهريان شروع ٿي ويون. [[1959ع]] ۾ پاڪستان جي گاديءَ جو هنڌ [[اسلام آباد]] نئيو ويو پر ڪراچي جي آبادي ۽ معيشت ۾ ترقی جي رفتار گهٽ ناهي ٿي۔ . سڄي پاڪستان مان ماڻهون روزگار جي ڳولا ۾ ڪراچي ايندا آهن ۽ ان جي ڪارڻ هتي مختلف مذهبي، نسلي ۽ لساني گروھ آباد آهن. ڪراچي کي ان ڪري '''مِنِي پاڪستان''' يا ننڍو پاڪستان بہ چيو ويندو آهي. هن شهر ۾ مختلف گروهن جي پاڻ ۾ ڇڪتاڻ جي ڪارڻ 1980ع ۽ 1990ع جي ڏهاڪن ۾ ڪراچي لساني فسادن، تشدد ۽ دهشتگردي جو شڪار رهيو. بگڙندڙ حالتن کي سنڀالڻ جي لاء [[پاڪ فوج]] کي به ڪراچی ۾ مداخلت ڪرڻي پئي. ايڪويهين صدي ۾ تيز قومي معاشي ترقي سان گڏ و گڏ ڪراچي جي حالتن ۾ تمام گهڻي تبديلي آئي آهي. ڪراچي جي امن جي صورتحال اڳي کان بهتر ٿي آهي ۽ شهر ۾ مختلف شعبن ۾ ترقي جي رفتار ۾ سٺو واڌارو آيو آهي. ڪراچي سنڌو درياءَ جي ڪناري جي اترين حد تي آهي. شهر هڪ قدرتي بندرگاهه جي چوڌاري اڏيل آهي. == نالو == ڪراچيءَ جو نالو مائي ڪولاچي جي نالي مان نڪتل سڏجي ٿو. ڪراچي جو نالو سڀ کان پهرين 1742 ۾ ڊچ ٻوليءَ جي ھڪ ڪاغذ ۾ ڏيکاريل آهي تہ ان ڪراچيءَ واري وسندي لڳ ھڪ واپاري جھاز ٽڪرجي تباھ ٿيو جنھن جو نالو '''ڊِي رِڊَرڪِرڪ''' ھو.<ref>''The Dutch East India Company (VOC) and Diewel-Sind (Pakistan) in the 17th and 18th centuries'', Floor, W. Institute of Central & West Asian Studies, University of Karachi, 1993–1994, p. 49.</ref><ref>{{cite web |url=http://resources.huygens.knaw.nl/das/detailVoyage/95544|title=The Dutch East India Company's shipping between the Netherlands and Asia 1595–1795|publisher=|accessdate=14 June 2015}}</ref> == تاريخ == [[فائل:Karachi1889.jpg|thumb|180px|ڪراچي جي هڪ قديم تصوير [[1889ع]]]] مائي ڪولاچي جي وسندي جو بنياد 1729 ۾ چوڻ ۾ اچي ٿو<ref name = " قليچ "/>. جتي هينئر ڪراچي آهي اتي اڳي ڪو به شھر ڪو نه هو. سمنڊ جي هڪڙي ڇاڙ ٿي آئي ۽ ڪي مهاڻن جا گهر هئا ۽ ڪي هندو واپاري هئا ۽ انهيءَ هنڌ کي ڪلاچيءَ جو ڪُنُ چوندا هئا<ref name = "قليچ "/>. اڳي ننڍڙو ڳوٺ هيو، جتي مهاڻا ۽ ڪي واڻيا رهندا هئا ۽ ان جو نالو ڪلاچي ھو<ref name = " قليچ "/> ڪلاچيءَ جو ڪُن نالو [[شاهه جو رسالو|شاھ جي رسالي]] ۾ به آيل آهي<ref name = "قليچ "/>. سن ۱۱۹۹۰ (سن 1777ع) ۾ مير بجار خان حج تان موٽي آيو ۽ ڪراچيءَ مان لهي شهدادپور آيو، جتي مير رهندا هئا<ref name = "قليچ "/>. ميان نور محمد جي راڄ ۾ سنه ۱۱۵۵ھ يا سن 1742ع ۾، نادر شاھ بادشاھ سورت بندر ۾ ڪي جهاز ٺهرايا هئا، تن جي وٺڻ لاءِ مظفر علي خان بيات بيگلر بيگي ڪراچيءَ آيو ۽ اتان ٿي ٺٽي آيو ۽ ميان نور محمد (نواب شاھ قلي خان) هن جي پيشوا ويو ۽ هن کي ٺٽي ۾ آڻي رهايائين. ٻن مهينن کان پوءِ هو هليو ويو<ref name = " قليچ "/>. سن ۱۲۰۷ (سن 1792ع) ۾ قلات جي خان جو ناٺي زرڪ خان ميان عبدالنبيءَ کي مدد ڏيندي ۽ ميرن سان وڙهندي مارجي ويو هو. انهيءَ جي عيوض ۾ ميان عبدالنبيءَ ڪراچي ۽ ڪُورن وارو ڀاڱو قلات جي خان کي ڏيئي ڇڏيو هو<ref name = " قليچ "/>. جيڪي ماڻهو اتي رهندا هئا، اهي جوکين جي [[ڄام]] جي نظر هيٺ هوندا هئا<ref name = " قليچ "/>. پوءِ اتي هڪڙو جهنگلي ڪوٽ ٺاهيائون، جنهن کي ڪلاچي ڪوٽ چوندا هئا ۽ [[قلات]] جي خان جي هٿ ۾ هو<ref name = " قليچ "/>. سنه 1795ع ۾ مير فتح علي خان ٽالپر اهو هٿ ڪيو ۽ اتي هڪڙو حاڪم مقرر ڪيائون ۽ اتي جي هندو واپارين مان لک ڏيڍ پيدا ٿيندو هون<ref name = " قليچ"/>. ورهيه ٻن کان پوءِ انهيءَ جي بچاءَ لاءِ ميرن [[منوڙو|منوڙي]] تي هڪڙو ڪوٽ ٺهرايو<ref name = "قليچ "/>. سنه 1252هه (سنه 1836ع) ۾ انگريز سرڪار شاه شجاع الملڪ جي مدد لاءِ لشڪر ٿي موڪليو، جو ڪراچي اچي لٿو. ميرن انهيءَ کي درياه جي رستي سنڌ مان لنگهڻ نٿي ڏنو. پر انگريز توبون هڻي منهڙي جو ڪوٽ ڀڃي زور سان ڪراچيءَ ۾ اچي لٿا ۽ پوءِ درياه جي رستي لنگهي ويا<ref name = " قليچ "/>. ميرن جي طرفان آغا اسماعيل شاه وڪيل ٿي ڪراچيءَ ويو ۽ سرجان ڪين سان وڃي ٺهراءُ ڪيائين ۽ انگريزن ۽ ميرن جي وچ ۾ هڪڙو عهدنامو ٿيو<ref name=" قليچ"> [قديم سنڌ -ان جا مشهور شهر ۽ ماڻهو. مصنف: مرزا قليچ بيگ. ايڊيشن: چوٿون 1999ع. ڇپائيندڙ: سنڌي ادبي بورڊ ڄام شورو] </ref>. سن ۱۲۵۸ ھ (سن 1842ع) ۾ سرچارلس نيپئر پوني مان سنڌ جو ريزيڊنٽ مقرر ٿي ڪراچي آيو ۽ اُتان آگبوٽ تي چڙهي حيدرآباد ۾ آيو، جتي مير نصير خان سان ملاقات ڪيائين ۽ ٻين ميرن کي به گڏيو ۽ ٻيو عهدنامو ڪيائين، جنهن موجب ڪراچي، شڪارپور، عمرڪوٽ ۽ سبزلڪوٽ انگريز سرڪار کي مليا<ref name = " قليچ "/>. [[فائل:Chowkandi Tombs-17.jpg|180px|thumb|پندرھين يا ارڙھين صديء جا چؤکنڊيء وارا قبا جيڪي ڪراچيء جي اوڀر طرف 29ڪلوميٽرن جي فاصلي تي واقع آھن.]] ڪراچيءَ تي ايسٽ انڊيا ڪمپنيءَ 3 فيبروري 1839 تي حملو ڪري [[منهوڙو، ڪراچي|منھوڙي]] واري مٽيءَ جي ٺھيل [[ڪچو قلعو|ڪچي قلعي]] کي گولي باري سان تباھ ڪيو ۽ ھن وسنديءَ تي قبضو ڪيو. === ڪراچي انگريزن جي دور ۾ === 1843 ۾ ڪمپني سرڪار جي [[ميجر جنرل]] [[چارلس نيپئر|چارلس نيپيئر]] [[مياڻي جي جنگ|مياڻيءَ جي جنگ]] کٽي ڪراچيءَ کي سنڌ جو پھريون دفعو گاديءَ جو هنڌ بڻايو. انگريزن کي هن شھر جي اھميت جو اندازو ھيو ۽ انھن 1854 ۾ [[ڪراچي بندرگاھ|ڪراچي پورٽ]] قائم ڪيو. بندرگاه جي قيام سان ھي شھر آمد و رفت جو وڏو مرڪز بڻيو ۽ کيس روڊن ۽ ريلوي نظام ذريعي سنڌ جي اندروني شھرن ۽ پنجاب سان ملايو ويو..<ref>{{cite book|last1=Blood|first1=Peter R.|title=Pakistan: A Country Study|date=1996|publisher=DIANE Publishing |isbn=978-0-7881-3631-3|page=96}}</ref>برطانوي سرڪار ڪراچيء پھرين [[اينگلو افغان جنگ]] جي ڪري پنھنجي فوج کي مدد ڏيڻ لاءِ ڪراچيءَ ۾ فوجي [[ڇانوڻي]] قائم ڪئي جيڪا ھڪ فوجي [[گيريزن]] جي درجي واري ھئي. 1865 ۾ [[فريئر ھال]] ۽ ملڪہ [[عظيم برطانيا|برطانيه]] جي گولڊن جوبلي جي ياد ۾ [[امپريس مارڪيٽ|ايمپريس مارڪيٽ]] واري عمارت ٺاھي وئي. 1878 ۾ ڪراچيءَ کي برٽش ريلوي سسٽم سان ڳنڍيو ويو.1899 ۾ ڪراچي [[ڪڻڪ]] برآمد ڪرڻ وارو [[اوڀر]] جي سڀ کان وڏي بندرگاه بڻجي وئي.<ref>[Herbert Feldman [1970]: ''Karachi Through a Hundred Years: The Centenary History of the Karachi Chamber of Commerce and Industry 1860–1960''. 2. ed. Karachi: Oxford University Press (1960).]</ref> انگريز سرڪار جي شروع ڪيل وڏن ترقياتي منصوبن جي ڪري ٻاھران مختلف قومن ۽ مذھبن جي آبادي جو واڌارو ٿيندو رھيو جنھن ۾ برطانوي انگريز، [[پارسي]]، [[مراٺي]]، [[گووا|گوا]] جا عيسائي ۽ ٻيا شامل ھئا. [[يهوديت|يھودين]] به 1893 ۾ ڪراچيءَ ۾ سڀ کان پھريون [[سنگاگ]] ٺاھيو جنھن جو نالو [[مگئن شالوم]] رکيائون.<ref>{{cite book|editor1-last=Askari|editor1-first=Sabiah|title=Studies on Karachi: Papers Presented at the Karachi Conference 2013|date=2015|publisher=Cambridge Scholars Publishing|isbn=978-1-4438-8450-1 |pages=325}}</ref>ڪراچيءَ ۾ [[ڪراچي ميونسپل ڪاميٽي|ميونسپل ڪاميٽي]] قائم ڪئي وئي جنھن جو پھريون [[ميئر]] [[سيٺ هرچند راءِ وشنداس]] 1911 ۾ بڻيو جنھن کي جديد ڪراچيءَ جو ابو سڏيندا هئا.<ref name="nadeemf.paracha">{{cite web|url=http://www.dawn.com/news/1134284|title=Visual Karachi: From Paris of Asia, to City of Lights, to Hell on Earth|author=Nadeem F. Paracha|work=dawn.com|accessdate=10 March 2016}}</ref> [[فائل:Frere-Hall-Karachi-Shamail.jpg|thumb|180px|[[فريئر ھال]] انگريزن جي دؤر جي ڪراچيءَ ۾ ٺھيل مشھور عمارت]] [[فائل:KMC Headoffice day view.JPG|thumb|180px|[[ڪي. ايم. سي.]] جي مرڪزي افيس انگريزن جي دور جي [[انڊو-ساراسينڪ]] عمارت سازي جو مثالي نمونو آھي.]] [[فائل:Old building of State Bank of Pakistan, Now its known as State Bank Museum.jpg|thumb|180px| انگريزن جي دور جي [[اسٽيٽ بينڪ آف پاڪستان]] جي اڳوڻي عمارت.]] [[فائل:Karachi Port Trust (KPT) Head Office Building Karachi.jpg|180px|thumb|180px|[[ڪراچي پورٽ ٽرسٽ]] جي مرڪزي آفيس جيڪا [[ايسٽ انڊيا ڪمپني]]ءَ ٺھرائي.]] === پاڪستان جي قيام بعد === [[پاڪستان جي آزادي جو ڏينهن|پاڪستان ٺھڻ]] وقت ڪراچي سنڌ جو سڀ کان وڏو شهر هو جنهن جي آبادي 400000 لک ھئي.<ref name="Penguin Publishing Group"/> ھي شھر [[ڀارت|انڊيا]] مان ايندڙ مسلمان مھاجرن جو مرڪز بڻيو. انھن جي ڪراچي ۾ آمد 1960 تائين جاري رھي. شھر ۾ ٻاھران آيل ماڻهن جي ان اضافي ڪراچيءَ جي آبادي جي انگن اکرن ۽ معيشت کي بلڪل تبديل ڪري ڇڏيو. ڪراچيءَ کي پاڪستان جو پھريون گاديءَ جو هنڌ بڻايو ويو بعد ۾ 1958 ۾ گاديءَ جو هنڌ [[راولپنڊي]] منتقل ڪيو ويو.<ref>{{citation |author=Barbara A. Weightman|title=Dragons and Tigers: A Geography of South, East, and Southeast Asia|url=https://books.google.com/books?id=qeBfed17zxEC&pg=PA187|date=15 June 2011|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-118-13998-1|ref={{sfnref|Barbara A. Weightman|2011}}}}</ref> پرڏيھي [[سفارتخانو|سفارتخانا]] پڻ ڪراچيءَ مان منتقل ٿي ويا.<ref>{{cite book|author=|title=Party, Government and Freedom in the Muslim World: Three Articles Reprinted from the Encyclopaedia of Islam, 2d Ed., V. 3, Parts 49–50|date=1968|publisher=Brill Archive|page=37}}</ref>1958 کان 1970 تائين ڪراچيءَ جي [[ون يونٽ]] ٺھڻ جي ڪري سنڌ جي [[راڄڌاني|گاديءَ جي هنڌ]] ھجڻ جي حيثيت بہ ختم ٿي وئي.<ref name="nadeemf.paracha"/> 1960 واري ڏھاڪي ۾ ڪراچي دنيا ۾ ھڪ رول ماڊل بڻجي ويو . [[ڏکڻ ڪوريا]] جي سيئول ڪراچي جي پنج سالن واري منصوبي کي اپنايو.<ref>Planning Commission, The Second Five Year Plan: 1960–65, Karachi: Govt. Printing Press, 1960, p. 393 </ref> ==جاگرافي== [[File:Karachi ali 2010008 lrg.jpg|thumb|upright|ڪراچي جي سيارچي ذريعي ورتل تصوير]] ھي شھر پاڪستان جي ڏاکڻي صوبي سنڌ جو ساحلي ڪناري تي ڪراچي بندر لڳ واقع آهي جيڪو عربي سمنڊ جو قدرتي بندر آھي. اھو پٿريلي ساحلي ميدان تي اڏيل آھي جيڪو جابلو ٽڪرين، مٿي اڀريل پٿريلي ۽ گچ واري زميني ٽڪرن سان پکڙيل آھي. جنھن جي ڪناري تي تمر جي وڻن جا پاڻي کي اڳتي وڌڻ کان روڪيندڙ جھڳٽا واقع آھن جيڪي ٻيلن جي روپ م سنڌوندي جي ڊيلٽا تائين پکڙيل آهن. [[File:HawkesBay.jpg|thumb|left|ڪراچي جي اولھ م واقع [[ھاڪس بي]]]] ھي شھر انڊين زميني پليٽ ۽ عربي زمين پليٽ جي سنگم جي ويجھو واقع آهي<ref>{{cite web|title=KARACHI: Karachi’s earthquake history|url=https://www.dawn.com/news/162899/karachi-karachi-s-earthquake-history}}</ref> شھر منجھ ٻه ننڍڙا جابلو سلسلا: [[خاسا واريون ٽڪريون]] ۽ [[ملري واريون ٽڪريون]] ڪراچي جي اتر اولھ واري حصي م واقع آھن جيڪي [[نارٿ ناظم آباد]] ۽ [[اورنگي]] وچ ۾ آھن ۽ انھن کي الڳ ڪن ٿيون<ref>{{cite web|url=http://www.thenews.com.pk/TodaysPrintDetail.aspx?ID=204319&Cat=4&dt=10/18/2009|title=A story behind every name|date=21 October 2009|website=The News International, Pakistan|access-date=14 June 2015}}</ref> ڪراچي جون ٽڪريون ساوڪ کان خالي آھن ۽ اھي کيرٿر جبل جي قطارن جو حصو آهن جن جي وڌ کان وڌ اوچائي سامونڊي سطح کان 528 ميٽرن تائين بلند آھي. ٽڪريون وچ ۾ ڪشادا ساحلي ميدان واقع آھن. ان منجھان ملير ندي ۽ لياري ندي وھندڙ آھن. لياري ندي واري جاء تي ڪولاچي نالي مھاڻن جي وسندي ھوندي ھئي<ref>{{cite web|url=http://www.ucl.ac.uk/dpu-projects/Global_Report/pdfs/Karachi.pdf|title=The case of Karachi, Pakistan|publisher=University College London|access-date=1 June 2016}}</ref>. == انتظامي ورهاست == [[فائل:Karachi admin.PNG|thumb|180px|کاٻو|ڪراچي جي انتظامي ورهاست]] {{ڪراچي جا ضلعا}} === ڪراچي جا تعلقا === {{ڪراچي جا تعلقا}} === ڪراچي جا اڳوڻا ٽائون === {{ڪراچي جا اڳوڻا ٽائون}} === ڪراچي جون ديھون === ڪراچي م 93 ديھون واقع آهن. {| class="wikitable" |+ ''' ڪراچي جون ديھون'''<ref name=" زمين"> [https://sindhzameen.gos.pk › ...PDFWeb resultsList of Dehs in Sindh ] </ref> ''' |- ! # ! ديھ ! # ! ديھ !# !ديھ !# ! ديھ |- | 1 ||[[آبدار]] || 2 ||[[الھ ٻنون]] ||3 ||[[الھ ڦھائي]] ||4||[[اميلاڻون]] |- | 5 ||[[ٻٻراڻون]] || 6 ||[[ٻاڪراڻ (ڪراچي)|ٻاڪراڻ]] || 7 ||[[ديھ بازار (ڪراچي)|بازار ]] ||8||[[ڀاڏ]] |- | 9|| [[بجار جي بٺي]] || 10 ||[[ٻٽي آمري]] || 11 ||[[ٻولھاڙي (ڪراچي)|ٻولھاڙي]] ||12||[[بند مراد خان]] |- | 13 ||[[ڇتارا (ڪراچي)|ڇتارا]] || 14 ||[[چوھڙ (ڪراچي)|چوھڙ]] ||15 ||[[درساڻو ڇنو (ڪراچي)|درساڻو ڇنو]] ||16||[[ڌاٻيجي 1]] |- | 17 ||[[ڌاٻيجي 2]] || 18 ||[[ڍانڍو (ڪراچي)|ڍانڍو]] || 19 ||[[ڊھ]] ||20||[[دوزان]] |- | 21|| [[ڊگھ روڊ]] || 22 ||[[ڊگھ]] || 23 ||[[گڏاپ]] ||24||[[ڳاڱيارو]] |- | 25 ||[[گابو پٽ]] || 26 ||[[گھگھر]] ||27 ||[[ڳجھڙو (ڪراچي)|ڳجھڙو]] ||28||[[گونڊ پاس]] |- | 29 ||[[ھلڪاڻي]] || 30 ||[[حب (ڪراچي)|حب]] || 31 ||[[حد رواء]] ||32||[[ابراهيم حيدري (ڪراچي)|ابراهيم حيدري]] |- | 33|| [[ڄام جو جکرو]] || 34 ||[[جھنگ ڪنڊ]] || 35 ||[[جھونجھار]] ||36||[[جوريجي]] |- | 37 ||[[ڪاري لڪي]] || 38 ||[[ڪرمتاڻي لٽ]] ||39 ||[[ڪاٺوڙ]] ||40||[[کديجي]] |- | 41 ||[[کاکڙ]] || 42 ||[[کانٽو (ڪراچي)|کانٽو]] || 43 ||[[کرکرو]] ||44||[[ڪونڪر]] |- | 45|| [[ڪوٽيرڙو]] || 46 ||[[ڪنڊ (ڪراچي)|ڪنڊ]] || 47 ||[[لعل بکر 1]] ||48||[[لعل بکر 2]] |- | 49 ||[[ للانڍي (ڪراچي)|لانڍي]] || 50 ||[[لوسر]] || 51 || [[لوھارڪو لنگھ]] ||52 ||[[لنگھيجي]] |- | 53 ||[[ميھر جبل]] || 54 ||[[مائي ڳاڙهي]] ||55 ||[[ملھ (ڪراچي)|ملھ]] ||56||[[مانڊڙو]] |- | 57 ||[[من(ڪراچي)|من]] || 58 ||[[مواڇ]] || 59 ||[[مھراڻ (ڪراچي)|مھراڻ]] ||60||[[مھيو]] |- | 61|| [[مٺا گھر]] || 62 ||[[ميٽاڻ]] || 63 ||[[ماڇڪو]] ||64||[[موئيدان]] |- | 65 ||[[موکي (ڪراچي)|موکي]] || 66 ||[[منڍياري (ڪراچي)|منڍياري]] ||67 ||[[نانگڻ (ڪراچي)|نانگڻ]] ||68||[[ناراٿر]] |- | 69 ||[[اوڪيواري]] || 70 ||[[اوڙنگي]] || 71 ||[[ڦھائي]] ||72||[[پپري (ڪراچي)|پپري]] |- | 73|| [[پير منگھو]] || 74 ||[[ريڙھي صفوران]] || 75 ||[[سنھڙو (ڪراچي)|سنھڙو]] ||76||[[شاھ مريد (ڪراچي)|شاھ مريد]] |- | 76 ||[[شاھي ڇپ]] || 77 ||[[شرابي (ڪراچي)|شرابي]] || 78 ||[[شورڪنڍي]] ||79||[[شورينگ]] |- | 80|| [[سونگل]] || 81 ||[[سونڍي]] || 82 ||[[سورجاڻي]] ||83||[[تائيسر]] |- | 84 ||[[تراڙي]] || 85 ||[[ٿڌو (ڪراچي)|ٿڌو]] ||86 ||[[ٿومبس]] ||87||[[ٽوڙ (ڪراچي)|ٽوڙ]] |- | 88 ||[[واڻ ڪنڊ]] || 89 ||[[ٿھومينگ]] || 90 ||[[ٿاڻو (ڪراچي)|ٿاڻو]] ||91||[[]] |- | 92|| [[]] || 93 ||[[]] || || |||| |} == مردم نگاري == ڪراچي پاڪستان جو سڀ کان وڌيڪَ گھڻن نسلن، گھڻن مذھبن ۽ گھڻين ٻولين ڳالهائيندڙن جو شھر آھي<ref name="Penguin Publishing Group" /> 2017ع جي آدمشماري مطابق ھن شھر جي آبادي 14,910,352 ھئي ۽ شھر جي آبادي جي سالياني واڌ جي شرح %2.49 ھئي. 1998ع جي آدمشماري مطابق ھن شھر جي آبادي 93 لک ھئي<ref name="ETT"/> شھرين کي ڪراچي وارا يا ڪراچيئيٽس سڏيو ويندو آهي. اوڻويھين صدي م ھن شھر جي آبادي 1،05،000 ھئي<ref name="c">{{cite web|url=http://worldpopulationreview.com/world-cities/karachi-population/|title=Karachi Population 2016|website=World Population Review|access-date=25 February 2016}}</ref>. 1947 م پاڪستان جي قيام وقت وڌي 4,00,000 ٿي چڪي ھئي<ref name="Penguin Publishing Group" />. جنھن بعد مھاجرن جي آمد سان شھري آبادي ۾ زبردست اضافو ٿيو<ref name="Port Qasim &#124; About Karachi" /> تيزي سان ٿيل معاشي ترقيءَ ملڪ جي ھر پاسي جي ماڻھن کي سميت ڏکڻ ايشيائي ماڻھن کي ھن شھر طرف مائل ڪيو <ref name="Rowman & Littlefield" />. ڪجھ سياسي گروھن ڪراچي جي 2017 جي آدمشماري کي تڪراري قرار ڏنو آهي<ref>{{Cite web|url=https://www.samaa.tv/social-buzz/2017/08/karachiites-lash-census-results-social-media/|title=Karachiites lash out against census results on social media – Samaa TV|website=samaa.tv|access-date=24 January 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://nation.com.pk/03-Nov-2017/assembly-rejects-initial-census-results|title=Assembly rejects initial census results|work=The Nation|access-date=24 January 2018}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.newsone.tv/pakistan-news/ppp-psp-mqm-pakistan-rejects-census-2017-results-2|title=After PPP and PSP, MQM-Pakistan rejects census 2017 results|date=29 August 2017|work=NewsOne|access-date=24 January 2018}}</ref> 1998 کان 2017 تائين ڪراچي جي آبادي ۾ 59.8 سيڪڙو اضافو آيو ۽ لاھور شھر ۾ اھو اضافو 75.3 سيڪڙو ھيو<ref name=stats/> === مذھب === ڪراچي جي آبادي جو 90 سيڪڙو کان وڌيڪ آبادي مسلمانن جي آھي. باقي عيسائي، ھندو ۽ پارسي مذھب وارا آھن. مسلم آبادي جي اڪثريت سني اسلام ء ٻئي نمبر تي شيعه اسلام سان تعلقي رکندڙ آھن. باقي ۾ اسماعيلي خوجا، اھل حديث ۽ بوھري شامل آهن. ڪراچي ۾ ڪيتريون ئي مشهور مسجدون ۽ مدرسا آهن. مشهور مسجدون: ڪراچي جي مشهور مسجدن ۾ نيو ميمن مسجد، بولٽن مارڪيٽ، طوبيٰ مسجد، ڊي ايڇ اي، بيت المڪرم مسجد، گلشن اقبال، ڪشتي مسجد، مسجد خضره، ڪنز الايمان مسجد، بابري چوڪ ۽ پاڪستان مسجد، رنڇوڙ لين شامل آهن. مشهور مدرسا: دارالعلوم ڪورنگي، دارالعلوم امجديه، دارالعلوم نعيميه، جامعه اسلاميه، نيو ٽائون، جامعه بنوريه، سائيٽ، جامعه فاروقيه، شاه فيصل ڪالوني، جامعه راشديه، احسن آباد جامعه نعيميه، ملير مشهور آهن. [[فائل:Karachi St. Patricks Cathedral.jpg|thumb|180px|کاٻو|سينٽ پيٽرڪس ڪيٿيڊرل]] [[فائل:Karachi Mandir.jpg|thumb|180px|کاٻو|ڪراچي ۾ ھڪ مندر]] == تعليم == ڪراچي جي سڀ کان وڏي يونيورسٽي [[ڪراچي يونيورسٽي]] آھي. ان کان سواءِ ھتي سنڌ ميڊيڪل يونيورسٽي، اين اي ڊي انجنيئرنگ يونيورسٽي، ڊائو يونيورسٽي آف هيلٿ سائنسز، دائود يونيورسٽي آف انجنيئرنگ اينڊ ٽيڪنالاجي، انسٽيٽيوٽ آف بزنس ايڊمنسٽريشن، ايس ايم لا کالج\يونيورسٽي، آغا خان اسڪول آف نرسنگ === ڊي جي سائنس ڪاليج === [[فائل:DJCollegeKarachi.jpg|thumb|180px|کاٻو|upright=2|[[ڊي جي سنڌ گورنمينٽ سائنس ڪاليج ڪراچي|ڏيارام ڄيٺمل سنڌ ڪاليج ڪراچي]]]] آدمجي سائنس ڪاليج، ايس ايم سائنس ڪاليج، دهلي سائنس ڪاليج، گورنمينٽ ڪاليج آف ڪامرس، خاتون پاڪستان ڪاليج آف هوم اڪنامڪس، نيشنل انسٽيٽيوٽ آف پبلڪ ايڊمنسٽريشن، نيشنل انسٽيٽيوٽ آف پرفارمنگ آرٽس، سر سيد يونيورسٽي آف انجنيئرنگ اينڊ ٽيڪنالاجي، بقائي ميڊيڪل ڪاليج، آغا خان ميڊيڪل يونيورسٽي ، همدرد يونيورسٽي ۽ ڪراچي ميڊيڪل اينڊ ڊينٽل ڪاليج ڪراچيءَ جا ڪجهه معزز تعليمي مرڪز آهن. == صحت == [[فائل:Front of POB Trust Eye hospital Karachi Pakistan.jpg|thumb|180px|کاٻو|پي او بي ٽرسٽ واري اکين جي اسپتال]] سول اسپتال، جناح پوسٽ گريجوئيٽ ميڊيڪل سينٽر، لياقت نيشنل اسپتال، آغا خان اسپتال، بقائي اسپتال، عباسي شهيد اسپتال، ٽبا دل اسپتال، ڪڊني سينٽر، انڊس اسپتال، ميمن ميڊيڪل انسٽيٽيوٽ، SIUT، NICVD، KIHD، POB اسپتال، مرشد اسپتال، NICH، ڪراچي جي نفسياتي اسپتال، اسپينسر اکين جي اسپتال، ليڊي ڊفرن اسپتال، ڪراچي ڊينٽل اسپتال ۽ چنيوٽ جنرل اسپتال مشهور طبي سهولتون آهن. == موسم == [[فائل:Climate karachi.png|thumb|180px|کاٻو|ڪراچي جي آبهوا]] == ڪراچي جي معيشت == [[فائل:Bakht tower Karachi ,Clifton Block 2.png|thumb|180px|کاٻو|upright=1|ڪراچي جي تعمير]] === واپار === [[فائل:Kemari Boat Basin @ Karachi (cropped).jpg|thumb|180px|کاٻو|upright=2|ڪياماڙي جي بوٽ بيسن ۽ ڪلاڪ ٽاور]] === بازارون === [[فائل:Karachi - Pakistan-market-RGadd.jpg|thumb|180px|کاٻو|ھڪ مارڪيٽ ۾ ڪپڙي جو عام دڪان]] == ڪراچي پورٽ == [[فائل:KPT Building, Karachi.jpg|thumb|180px|کاٻو|نيٽي جيٽي ڀرسان ڪراچي پورٽ ٽرسٽ جي عمارت]] [[فائل:Freightliner at the Karachi dock.jpg|thumb|180px|کاٻو|upright=2|فريٽ لائينر ڪراچي جي بندر تي]] == ٽرانسپورٽ == === ٽرام === ٽرام ھلائڻ لاءِ 1881 ۾ جيمس اسٽريچن نالي ڪراچي ميونسپالٽي جي ھڪ انجنيئر تجويز تيار ڪئي جيڪا 1883 ۾ بمبئي حڪومت منظور ڪئي ۽ ٽرام ايڪٽ پاس ڪيو جنھن کان پوءِ ٽينڊر گھرايا ويا. لنڊن جي ايڊورڊ ميٿيو فرم جو ٽينڊر منظور ٿيو. 20 اپريل 1885 ۾ سنڌ جي ڪمشنر ھينري ارسڪن ڪراچيءَ ۾ ٽرام نظام جو افتتاح ڪيو. شروعات ۾ ٽرام کي ڪوئلي جي انجڻ تي ھلايو ويو پر مشينن جي شور سبب شھرين جي احتجاج تي انجڻيون ختم ڪري ٽرام کي [[گهوڙو|گھوڙن]] سان ڇڪڻ جو سلسلو شروع ڪيو ويو.1909 ۾ گھوڙن جي جاء تي پيٽرول جون انجڻيون لڳايون ويون. 30 اپريل 1975 ۾ ٽرام سسٽم ڪراچيءَ مان ختم ڪيو ويو.<ref>{ يادن جي ڳڙکيء مان (يادگيريون) از: عبدالرزاق سومرو؛ ترتيب:خالد چانڊيو؛ پبلشر: رائيٽرس ڪلب لاڙڪاڻو؛ ايڊيشن :2011 پيج نمبر 35}</ref> === ھوائي آمدورفت === [[فائل:Karachi Jinnah Airport.jpg|thumb|180px|کاٻو| جناح ٽرمينل ڪراچي]] === ريل رستي آمدورفت === [[فائل:Karachi cantt Train.jpg|thumb|180px|کاٻو|ڪراچي ڪينٽ ريلوي اسٽيشن]] [[فائل:Karachi Cantt st 1.jpg|thumb|180px|کاٻو|upright=2|ڪينٽ اسٽيشن]] == سياحت == [[فائل:CharMinar Karachi.jpg|thumb|180px|کاٻو|upright=2|بھادرآباد چوڪ تي چار مينار]] [[فائل:Muhatta Palace, Karachi.jpg|180px|thumb|180px|ڪراچي جو مھاٽا پيليس ميوزيم ]] == ھوٽلون == [[فائل:Pearl Continental Hotel, Karachi.jpg|thumb|180px|کاٻو|upright=2|پرل ڪانٽينينٽل ھوٽل]] == حوالا == {{حوالا|2}} {{سنڌ جي تاريخ}} [[زمرو:ڪراچي|ڪراچي]] [[زمرو:پاڪستان]] [[زمرو:پاڪستان جا شهر]] [[زمرو:سنڌ]] [[زمرو:سنڌ جا شهر ۽ ڳوٺ]] [[زمرو:سنڌ جون گُنجان آباديون]] [[زمرو:شهر]] 5mte6gbt6xyvbu1he72a7ozsoaotand ڪيلشم 0 47438 240123 142514 2022-08-05T10:33:41Z 2400:ADC1:48A:9B00:ED2C:1081:8436:CF5B wikitext text/x-wiki ”ڪيلشم CALCIUM“ ”اصغر ساگر“ ڪيلشم اسان جي ھڏين جي صحت لاء ضروري جز آھي. اسان جي جسم ۾ رت جي رواني ۔ ھارمون تي ضابطي ۽ اعصابي تسلسل لاء ڪارگر آھي. جسم کي ڪيلشم نہ ملڻ جي صورت ۾ ھڏيون ڪمزور ٿي وڃن ٿيون ۔ چمڙي ۾ خشڪي اچي وڃي ٿي ۽ مختلف ٻيا عارضا جنم وٺن ٿا. ھڏي جي مضبوطي ۽ بناوٽ لاء ڪيلشم ضروري آھي. جسم ۾ پاتي ويندڙ 99 سيڪڙو ڪيلشم ھڏين ۾ پاتي وڃي ٿي. جسم ۾ ڪيلشم جي مختلف ھنڌن تي ضرورت پوي ٿي مثال پٺن جي ڪم ڪرڻ لاء، اعصابي نظام وغيرھ. جسم جي ھڏين جي افزائش ۽ جوڙجڪ  ۾ ڪئلشم اھم ڪردار ادا ڪري ٿي. ٻار کان 24سالن جي عمر تائين ڪئلشم ھڏين جي اوسر ڪري قد وڌائي ٿي ۔ ھڏين کي مضبوطي ڏئي ٿي ۽ مڪمل نشونما جي مرحلي کي پورو ڪري ٿي. 24 سالن کان پوء قد وڌڻ جا مرحلا رڪجي وڃن ٿا. ان ڪري ٻار جي ڄمندي ٻار جي قد وڌائڻ جي سوچ کي اپنائجي. وٽامن ڊي جو استعمال ڪندو رھجي ان سان گڏ پروٽين کي کاڌي ۾ شامل ڪجي. == ڪيلشم ڇا آھي == نشاني Ca ۽ ايٽمي نمبر 20 سان ڪيلشم ڪيميائي عنصر آھي. الڪلائيني ڌاتو ڪيلشم ردعملي ڌاتو آھي جيڪو آڪسائيڊ۔نٽرائيڊ جو ڪارو تھ ٺاھي ٿو جڏھن ھوا ۾ اچي ٿو. انهي جو طبيعاتي ۽ ڪيميائي خاصيتون پنھنجي ڳرن ھومولوگس اسٽرونيم Homologues strontium ۽ بيريم Barium سان گهڻو ڪري ساڳائپ رکن ٿيون. == ڪيلشم جي ماھيت == دريا خان سنڌي مطابق ”ڪيلشم هڪ اڇي رنگ جي چمڪدار ۽ نرم ڌات آهي، جيڪا دنيا ۾ آزاد حالت ۾ نہ ٿي ملي پر هميشہ مرڪبن جي شڪل ۾ ملي ٿي. هي اسان جي جسماني بناوت جو هڪ اهم جزو آهي، ۽ مناسب جسم واري ماڻهوءَ ۾ تقريبن 1200 گرام مقدار ۾ موجود هوندي آهي. هڏن جي بناوت  ۾ ڪئلشيم هڪ لازمي جزو آهي، جيڪو هڏن کي ان جي سختي ڏئي ٿو. هڏي جي بناوت ۾ پروٽين جي سخت ڌاڳن جي وچ ۾ ڪيلشيم جا مرڪب پيوند هوندا آهن، جيڪي رت ذريعي هڏي تائين پهچن ٿا، ائين هڏي ۾ مستقل ٽوڙ ڦوڙ ۽ نشونما جو مناسب عمل جاري رهندو آهي.“ == ڪيلشم ۽ رت جو تعلق == جيڪڏھن ﺭﺕ ۾ ڪيلشم ﺟﻲ ﮐﻮٽ ﭤﻲ ﻭﭸﻲ ﺗﮧ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺟﻲ ﺳﺎﮪ رڪجڻ ﺟﻮ ﺧﻄﺮﻭ ﭤﺌﻲ ﭤﻮ ۽ جيڪڏھن ڪﻴﻠﺸﻢ ﻭﮄﻱ ﻭﭸﻲ ﺗﮧ ﺩﻝ ﭘﻨﮭﻨﺠﻮ ڪﻢ ڇڏي ڏﺋﻲ ٿي. ﻗﺪﺭﺗﻲ ﻃﻮﺭ ﺗﻲ ﺭﺕ ﭘﺎﮠ ۾ ڪيلشم ﺟﻲ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﮐﻲ ﺿﺎﺑﻄﻲ ۾ ﺭﮐﻨﺪﻭ ﺁﮬﻲ . ﺟﻴڪڏﮬﻦ ﺭﺕ ۾ ڪيلشم ﺯﻳﺎﺩﮪ ﭤﻲ ﻭﭸﻲ ﺗﮧ ﺍﮬﺎ ھڏين ۾ ڪٺي ﭤﻴﮡ ﺷﺮﻭﻉ ﭤﻲ ﻭﻳﻨﺪي آھي ۽ ﺟﻴڪڏﮬﻦ ﺭﺕ ۾ ڪيلشم ﺟﻲ ﮐﻮٽ ﭤﻲ ﻭﭸﻲ ﺗﮧ ھڏين ﮐﺎﻥ ڪيلشم ﺭﺕ ۾ ﺍﭼﮡ ﺷﺮﻭﻉ ﭤﻲ ﻭﻳﻨﺪﻱ ﺁﮬﻲ. اھڙي ﺻﻮﺭﺕ ۾ ڪنھن ﺑﮧ ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻥ ھڏي ﺟﺎ ﻣﺎﺩﺍ گهٽ ﭤﻴﮡ ﺷﺮﻭﻉ ﭤﻲ ﻭﭸﻦ ﭤﺎ ۽ Bone mineral density ھڏي ﺟﻲ ﻣﻌﺪﻧﻴﺎﺗﻲ گهاٽاڻ گهٽ ﭤﻲ ﻭﭸﻲ ﭤﻲ. == ڪيلشم ۽ وٽامن سي جو تعلق == وٽامن سي ۽ ڪيلشم پاڻ ۾ لازم ملزوم آھن جيڪي جسم کي کي مختلف مرحلن مان گذارين ٿا. وٽامن سي تاندورن Tissues کي واڌ ويجھ ڏئي ٿي ۽ انهن جي مرمت ڪري ٿي جنھن جي ڪري تاندورا ھڏن کي مضبوط ۽ مستحڪم ڪن ٿا. وٽامن سي ڪيلشم کي تحليل ڪري ڪئلشم کي ھڏن جي موافق بنائي ٿي ۽ پروٽين کي گهٽ ڪري ۽ وائرسن کي ماري ھڏن جي فعاليت وڌائي ٿي. وٽامن ڊي ڪئلشم کي جذب ڪرڻ ۾ مدد ڪري ٿي گڏوگڏ وٽامن سي ۔ وٽامن اي ۔ وٽامن ڪي ۔ ميڳنيشم ۽ بورون ڪيلشم جذب ڪرڻ ۾ مدد ڪن ٿا ۽ ھڏي جي مايي کي وڌائين ٿا. وٽامن سي پھرين وٽامن ڊي کي تحليل ڪندي آھي ۽ ان کان پوء وٽامن ڊي ڪيلشم کي تحليل ڪري ڪيلشم کي ھڏين جو حصو بنائيندي آھي. وٽامن سي يا گجري جا اثر نارنگي ۔ مالٽا ۔ ليمي ۔ ڌاڻي ۽ ڪاري مرچ ۾ پاتا وڃن ٿا جيڪي آنڊن ۾ ڪيلشم کي جذب ڪرڻ ۾ مدد ڪن ٿا. == ڪيلشم ۽ وٽامن ڊي جو تعلق == ھڏين جي ڪمزوري جو ھڪ سبب ڪيلشم سان گڏ وٽامن ڊي جي کوٽ ٿئي ٿي. ان کان پوء جسم جي ٻين عضون جو وارو اچي ٿو. وٽامن ڊي ان ڳالھ جو تعين ڪري ٿي تہ جسم  کي ڪيتري ڪيلشم ۽ وٽامن جي ضرورت آھي. اھي ٻئي عنصر ھڏين ۔ ڏندن ۽ پٺن جي صحت لاء ضروري آھن. وٽامن ڊي اسان جي جسم ۾ ھارمون وانگر ڪم ڪري ٿي ۽ جسم جي ھر گهرڙي ۾ پنھنجي پھچ کي يقيني بنائي ٿي ۽ وار ۔ اکيون ۔ دل ۔ بڪيون جيرو ۽ ھڏيون سڀ وٽامن ڊي گهرن ٿيون. ھي جسم ۾ ڪيلشم ۽ فاسفورس کي تحليل ڪري ٿي ۽ کين ترڪيب ڏئي ٿي. وٽامن ڊي ان ڳالھ جو تعين ڪري ٿي تہ جسم  کي ڪيتري ڪيلشم ۽ وٽامن جي ضرورت آھي. اھي ٻئي عنصر ھڏين ۔ ڏندن ۽ پٺن جي صحت لاء ضروري آھن. جسم ۾ ڪئلشيم جي سرشتي لاءِ وٽامن ڊي جو هئڻ بہ لازمي اهي. هن وٽامن جي گهٽتائي جي صورت ۾ ڪئلشم جو کاڌي مان رت ۾ جذب ٿيڻ ۽ هڏين ۾ پهچڻ اڻ مڪمل ٿي ويندو آهي ۽ ٻارن ۾ نرم ھڏ Rickets ۽ وڏن ۾ ڪچ ھڏ Osteomlacia جي شڪايت ٿي پوندي آهي، جنھن ۾ هڏيون نرم ٿي پونديون آهن ۔ وزن جي داٻ سان مڙي پونديون آهن ۽ معمولي داٻ يا وزن سان ڀڄي سگهن ٿيون. جيئن جيئن عمر وڌندي آهي، هڏين ۾ ڪئلشيم جو ذخيرو ٿيڻ جي ڪري انهن ۾ لچڪ گهٽجي ويندي اهي. انهيءَ ڪري پوڙهن جا هڏا آسانيءَ سان ٽٽي پوندا آهن. پوڙھائپ ۾ پوڙھن کي ڪئلشم جو استعمال ضروري ڪرڻ کپي. == ڪيلشم ۽ مئگنيشم جو تعلق == [[مئگنيشم]] ۽ ڪيلشم ٻئي گڏجي ڪم ڪن ٿيون. مئگنيشم وٽامن ڊي جي ڪئلشم جذب ڪرڻ ۾ مدد ڪري ٿي. ڪئلشم ۽ مئگنيشم رت جي رواني کي برقرار رکن ٿيون ۔ دل جي ڌڙڪي کي باقائدا ڪن ٿيون ۔ پٺن کي طاقت ڏين ٿيون.  ڪئلشم کي جذب ڪرڻ لاء مئگنيشم جي ضرورت پوندي آھي. ڪافي مئگنيشم کان سواء ڪئلشم نرم تاندورن ۾ ڪٺي ٿي سگهي ٿي ۽ سنڌن جي سور جو سبب ٿي سگهي ٿي. ڪيلشم سان گڏ مئگنيشم جي استعمال سان جسم مان Infection ڇوت ختم ٿي سگهن ٿا ۽ زخم جلدي مڙي سگهن ٿا. ان ڪري ڪئلشم سان گڏ مئگنيشم جو استعمال ضروري آھي. == ڪيلشم ۽ جست جو تعلق == [[جست]] ۽ ڪيلشم ٻئي اھم معدني جزا آھن جيڪي جسم ڪيترا ڪنجي ڪردار ادا ڪن ٿا. جست وچٿري واڌويجھ ڏئي ٿو ۽ زخم کي ڇٽائي ٿو. اھا ھاضمي ۽ سواد جي حس ۾ ڪم ڪري ٿي. جست ننڍي آنڊي ۾ ڪيلشم کي جذب ڪرڻ ۾ مدد ڪري ٿو. ڪيلشم جتي ھڏين جي نشونما ڪري ٿي جست اتي پٿ Haemoglobin  جي ترتيب ڪاري ڪري ٿو. جست ھڏن جي ڇوت کي ختم ڪري ٿو ۔ ھڏين جي اوسر کي مضبوط بنيادن تي وڌائي ٿو ۽ ھاضمي کي درست ڪري ٿو ۔ وارن کي مضبوط بنائي ٿو ۔ مدافعتي نظام کي بھتر بنائي ٿو ۽ زخمن کي جلدي ڇٽائي ٿو. == ڪيلشم ۽ ڄاول ٻار جو تعلق == ٻار جيئن ڄمندو آھي ان جون ھڏيون نرم ھونديون آھن. ڪئلشم جيئن ماء جي کير يا ٻين ڪيلشمي شين جي استعمال سان ڪئلشم ھڏن جو حصو ٿيندو ويندو آھي ۔ ھڏن ۾ واڌ ويجھ ٿيندي رھندي آھي ۽ ھڏن ۾ مضبوطي اچڻ شروع ٿي ويندي آھي. انهيءَ ڪري ٻارن کي کير جو مناسب مقدار ڏيڻ جي هدايت ڪئي ويندي آھي تہ جيئن هڏين جي چڱي نموني واڌ ويجھ ٿي سگهي. کير جي هڪ پوائنٽ ۾ گهڻو ڪري 600 ملي گرام ڪئلشيم هوندو آهي. == ڪيلشم ۽ ورزش جو تعلق == ورزش ڪرڻ سان جسم کلي ٿو ۽ قد وڌي ٿو. جڏھن توھان اھڙيون ورزشون ڪريو ٿا تہ چرٻي استعمال ۾ اچي ٿي ۽ ڪيلشم ھڏين ۾ جذب ٿي ھڏين جو حصو ٿي وڃي ٿي ۽ ھڏيون طاقت وٺن ٿيون. == روز ڪيتري ڪيلشم استعمال ڪرڻ کپي == عام حالت  ۾ هڪ مناسب وزن واري ماڻهوءَ کي روزانو تقريباََ 500 ملي گرام ڪئلشم جي ضرورت هوندي آهي. ڪئلشم جي ڪري ٻارن ۾ نشونما جو عمل تيز هوندو آهي، تنهن ڪري انهن کي روزانو 600 کان 700 ملي گرام ڪئلشم گهرجي. پيٽ وارين عورتن کي حمل دوران روزانو 1200 ملي گرام ڪئلشم گهرجي. == ڪيلشم جا وسيلا == ڪيلشم اسان کي ھنن شين مان ملي ٿي. کير ۽ کير مان ٺھيل شيون سايون ۽ پنن واريون ڀاڄيون ڪئلشم مليل (Calcium-fortified) کاڄرو شيون حصو ٻيو == قد وڌائڻ ۾ ڪيلشم جو ڪردار == ھڪ نئين ڪتاب جي مصنف ”بين ڪوٽس“ پنھنجي خيالن جو اظھار ڪري ٿو تہ ڪھڙي طرح دنيا جي ھن قوم کير - ڏھي ۽ پنير جو استعمال ڪري پنھنجو قد وڌايو ۽ رشڪ جوڳي قوم بنجي وئي. بي بي سي جي رپورٽ مطابق ڊچ قوم جي کير - پنير ۽ ڏھي صرف روز جي خوراڪ ناھي پر قومي علامتي حيثيت رکي ٿي. سون سالن تائين جڏھن نيڌرلينڊ جي ماڻهن پنھنجي آزادي جي جنگ وڙھي پنھنجي ڌرتي کي آزاد ڪرايو تہ انهن کي گاھ سان زرخيز ڌرتي ملي جاڏي ڪاڏي ساوڪ ملي ۽ گنج چراگاھ مليا. انهن ھزارين چوپايا جانور پاليا. کير ايترو عام ٿي ويو جو جھڙوڪر پاڻي کان جهجهو لڳو پئي. کير پيئندڙن کان کير وڌي ويو جو کير مان ڏھي - پنير ۽ مکڻ ٺاھڻ لڳا. ائين ڊچ قوم ۾ پنير اھم حيثيت ٺاھي ورتي ۔ وڏي مقبوليت ماڻي ۽ عام استعمال ۾ اچي ويو. تقريبن ڏيڍ صدي پھرين ڊچ قوم يورپ ۾ سڀ ننڍي قد واري قوم ھئي پر پوين ڏيڍ سو سالن کان انهن پنير ۽ کير جو خوب استعمال ڪيو پر اڄ ڊچ قوم نہ صرف يورپ کان پر دنيا جي سڀني قومن کان  قداور قوم آھي. نيدر لينڊ ۾ عورتن جو سراسري قد 5 فٽ 7 انچ ۽ مردن جو سراسري قد 6 فٽن کان مٿي آھي. ماھرن مطابق ان سموري ڪارفرما ۾ ڊيري مصنوعات جو وڏو عمل دخل آھي. نيدرلينڊ ۾ کير مان ٺھندڙ شيون آمريڪا - برطانيہ ۽ جرمني جي ڀيٽ ۾ 25 سيڪڙو وڌيڪ واپرايون وڃن ٿيون. ھن ملڪ جو مقبول ترين ناشتو پنير - بريڊ ۽ کير آھي. صبح جي وقت ماڻھو ريل گاڏين ۾ سفر ڪندي ماڻھو پنير ۽ کير مان ٺھيل شيون کائيندي نظر اچن ٿا. جڏھن اسان مٿئين عنوان تي نظر رکون ٿا تہ اسان کي خبر پوي ٿي تہ ڪيلشم قد وڌائڻ ۾ اھم ڪردار ادا ڪري ٿي ڇوجو ڪيلشم ھڏن جي نشونما کي فروغ ڏئي ٿي جنھن جي ڪري قد وڌڻ جي اوسر ۾ ڪابہ رڪاوٽ نٿي رھي. ماضي ۾ سنڌي گهرن ۾ مائرون ڄمندي ٻار کي مکڻ جو دڪو وجهنديون ھيون جنھن جا مثبت اثر زندگي جي آخر تائين رھندا ھيا ۽ ڄمندي ٻار جي ماء کي سچي گھ ۾ مختلف شين جي چورن ٺاھي ڏني ويندي ھئي يا روز بصري کارائي ويندي ھئي جنھن سان عورت جي جسم ۾ حيض جو زھريلو مادو خارج ٿي ويندو ھو ۽ صحتمند ٿي ويندي ھئي پر ھاڻي اسان جي سنڌي سماج ۾ کير مکڻ کائڻ واري روايت ختم ٿي وئي سڄو ڏينھن مالوند گهرن ۾ چانھ جا ٻاٽا ڪڙھن ٿا پيا. قد وڌائڻ لاء جتي ڪيلشم ضروري آھي اتي ٻار جي ڄمندي ان کي خشڪ گرم ۽ گرم خشڪ شين کان پاسو ڪرائڻ کپي ڇوجو ٻار جو ھڏ ڪمزور ٿيندو آھي ان جي گرم شين جي استعمال ڪرڻ سان ھڏين جي نشو نما رڪجي وڃي ٿي نتيجي طور ٻار جي قد ۾ رڪاوٽ جا امڪان اچي وڃن ٿا ۽ ٻار سدائين ڪمزور رھي ٿو. == ڪئلشم جي کوٽ جي ڪري پيدا ٿيندڙ عارضا == == خشڪ چمڙي == بائپوسلڪيميا ۽ ڪيلشم جي کوٽ جي ڪري چمڙي خشڪ ٿي وڃي ٿي ۽ وارن ۾ ٻڦو اچو وڃي ٿو. ڪئلشم جي کوٽ جي ڪري ايگزيميا ۔ تر ۔ موھيڙا ۽ ٻيا عارضا جنم وٺن ٿا. == ٿڪ == جڏھن جسم ۾ جلدي ٿڪ ٿئي تہ سمجهجي تہ ڪيلشم جي کوٽ آھي. ڪيلشم سان ڀرپور غذائن کي استعمال ڪري سستي ۽ ٿڪ کي ختم ڪري سگهجي ٿو. == ذھني دٻاء == مزاج کي ٺيڪ رکڻ لاء ڪيلشم جو استعمال ضروري آھي. ڪئلشم ۾ اھڙا عنصر آھن جيڪي ذھني دٻاء کان بچائن ٿا ۽ سڪون ڀريو احساس ڏين ٿا. == ننڊ نہ اچڻ == رات جو سڪون جي ننڊ نہ اچي ۽ بي چيني ھجي اھا ڪيلشم جي کوٽ طرف اشارو ڪري ٿي. اھڙي حالت ۾ ڪئلشم استعمال ڪرڻ کپي ڇوجو ڪئلشم ۾ اھڙا ھارمون ٿين ٿا جيڪي ننڊ ڏيڻ ۾ مدد ڏين ٿا. == اڪثر بيمار ٿيڻ == اڪثر بيمار رھڻ ڪئلشم جي کوٽ طرف اشارو آھي ڇوجو جسم قوت مدافعت جي کوٽ ٿي وڃي ٿي ان ڪري ڪئلشم جي غذائن جي استعمال سان جسم کي ڪئلشم ملي ٿي ۽ قوت مدافعت وڌي وڃي ٿي. == ننھن جو ٽٽڻ == ننھن جو ڀرڀرو ٿيڻ ۔ ٽٽڻ ۽ اڇو نظر اچڻ ڪيلشم جي کوٽ آھن ڇوجو ننھن کي بہ ڪئلشم جي ضرورت پوي ٿي. == ڳيھڻ ۾ تڪليف == جيڪڏھن ڳيھي نہ سگهڻ جي شڪايت ھجي تہ اھا ڪيلشم جي کوٽ آھي. ڪيلشم جي کوٽ جي ڪري ڳلي ۽ پٺن جو تعلق ٽٽي وڃي ٿو ۽ ڪنھن شي کي کائڻ ۽ ڳيھڻ ۾ تڪليف کي منھن ڏيڻو پئجي وڃي ٿو. == ڏندن جو درد == اسان جي جسم وڌيڪ ڪيلشم ھڏين ۽ ڏندن ۾ ڪٺي ٿئي ٿي. ڪئلشم جي کوٽ جي ڪري ڏندن جو درد ۔ ڏندن ۾ ڪيڙو ۽ ٻيون بيماريون لڳي سگهن ٿيون. پٺن جو درد ڪئلشم جي ڪري پٺا مضبوط رھن ٿا ۽ جڏھن ڪيلشم ۾ کوٽ ٿئي ٿي پٺن جو درد مستقل ٿي وڃي ٿو. آخري حصو == ڪيلشم ڀريا کاڌا == == سھانجڙو == سھانجڙي جا پن ڪيلشم ۾ هڪ مڪمل کاڌو (فوڊ سپليمنٽ) آهن. هن ۾ پالڪ کان 9 ڀيرا وڌيڪ فولاد، ڪيلي کان 4 ڀيرا وڌيڪ پوٽيشم، ڪڻڪ کان 4 ڀيرا وڌيڪ اوڄا، کير کان 8 ڀيرا وڌيڪ ڪيلشم ۽ نارنگي کان ٻيڻ تي وٽامن C شامل هوندي آهي.ﻫﻦ ﺟﻲ 100 ﮔﺮﺍﻡ ﺧﺸڪ ﭘﻨﻦ ﻣﺎﻥ ڏﻫﻲ ﮐﺎﻥ 9 ﺩﻓﻌﺎ ﻭﮄﻳڪ ﭘﺮﻭٽين، ﮔﺠﺮﻥ ﮐﺎﻥ 10 ﺩﻓﻌﺎ ﻭﮄﻳڪ ﻭٽاﻣﻦ ﺍﻱ، ڪﻴﻠﻲ ﮐﺎﻥ 15 ﺩﻓﻌﺎ ﻭﮄﻳڪ ﭘﻮٽيشم، ﮐﻴﺮ ﮐﺎﻥ 17 ﺩﻓﻌﺎ ﻭﮄﻳڪ ڪﻴﻠﺸﻢ، ﻣﺎلٽي ﮐﺎﻥ 12 ﺩﻓﻌﺎ ﻭﮄﻳڪ ﻭٽاﻣﻦ ﺳﻲ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺁﻫﻦ.سھاﻧﺠڙﻭ ﺻﺤﺖ ﺑﺨﺶ ﻏﺬﺍﺋﻲ ﺧﺼﻮصيتن ﺳﺎﻥ ﻣﺎﻻ ﻣﺎﻝ ﺁﻫﻲ. ﺟﻴڪڏﻫﻦ ھن جا پن ﮐﺎﮄﻱ ۾ ڏينھن ۾ ھڪ دفعو ڀاڄي طور کاڌا ﻭڃن تہ ﺳﭵﻲ ڏﻳﻨﻬﻦ ﺟﻲ ٻہ وقت ﺟﻲ ﮐﺎﮄﻱ ﻣﺎﻥ ﺣﺎﺻﻞ ﭤﻴﻨﺪڙ ﻏﺬﺍﺋﻴﺖ ﺟﻲ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻮﻧﺪﻱ. == ڪيلو == ڪچ ھڏ جو ھڪ سبب لوڻ جو گهڻو استعمال ڪرڻ آھي. ڪيلو اسان جي جسم 10 سيڪڙو کان وڌيڪ سوڊيم(نمڪيات) جي اثرن جو گهٽ ڪري سگهي ٿو. ڪيلي ۾ وٽامن - ميگنيشم ۽ ڪيلشم جي وافر مقدار موجود ٿئي ٿي جيڪا ھڏين جي مضبوطي - سنڌن جي سور ۽ ھڏين کي تڪليف کان نجات ڏياري ٿي - ھڏين جي نشونما ڪري ٿو ۽ گردن جي حفاظت ۾ بہ ڪردار ادا ڪندي آهي. ڊاڪٽرن جي تحقيق مطابق پڪل ڪيلي کي پاڻي ۾ ڪاڙھي ڇاڻي اھو پاڻي پيئڻ ڪيلن کائڻ کان وڌيڪ توانائي ڏئي ٿو. ھن ۾ بجلي جھڙي توانائي ھوندي آھي جيڪا اتي جو اتي اثر ڪندي آھي ۽ طاقت سان لبريز ڪري ٿي. == ڏھي == ڏھي ۾ قدرتي ڪيلشم ٿئي ٿو. ڏھي جي ھڪ پيالي ۾ ڪيلشم 30 فيصد ۽ وٽامن ڊي 20 فيصد ٿئي ٿي جيڪا انهن غذائن جي هڪ ڏينهن جي جسماني ضرورت پوري ڪندي آهي. == کير == ڪيلشيم ۽ وٽامن ڊي سان ڀريل کير کي هڪ مڪمل غذا چيو ويندو آهي. 8 اونس کير ۾ 30 سيڪڙو ڪيلشم ۽ وٽامن ڊي وڏي مقدار ۾ موجود هوندي آهي، جيڪا هڏين جي مضبوطيءَ لاءِ ڏاڍي فائديمند آهي. چڪنائي کان پاڪ کير ۾ 90 حرارا (ڪيلريون) ٿين ٿا. ڇوجو ھن ۾ وٽامن جي کوٽ رھي ٿي. ھاڻي تہ مغربي ملڪن ۾ کير ۾ مصنوعي وٽامن ڊي شامل ڪيو پيو وڃي تہ جيئن زيادھ غذا بخش ٿي سگهي. == پنير == پنير ۾ گهڻو ڪيلشيم موجود آهي، پر ان جو صحيح استعمال اهو مضبوط هڏين جي ضمانت سان ٿي سگهي ٿو. ڏيڍ اونس پنير ۾ 30 سيڪڙو کان ڪيلشيم موجود آهي، جيڪو هڪ ڏينهن جي ڪيلشيم جي گهرج پوري ڪرڻ لاء گهڻو آهي. == گوگڙو == گوگڙو وٽامنن جو خزانو آھي. گوگڙو عضلاتي شرياني سرشتي Cardiac vessels system جو محافظ آھي. ھن ۾ ڪیلشیم اور پوٽاشم جي مقدار ڪافي ٿئي ٿي جنھن سان ھڏين جي مضبوطی ۽ افزائش ۾ اضافو ٿئي ٿو. ھن کي ھڏين جي غذا بہ چوندا آھن. گوگڙو کائڻ وارن کي ھڏن جي کوکلاڻ Osteoporosis نہ ٿي ٿئي. جي ٿئي ٿي تہ ان جا اثر گهٽ ٿي وڃن ٿا. گوگڙو وٽامنن جو خزانو آھي. == ٽماٽر == وڌ ۾ وڌ ڪيلشم ٽماٽي ۾ پاتي وڃي ٿي. ٽماٽي کائڻ سان ھڏا مضبوط ٿين ٿا. ٽماٽو رت جي بہ افزائش ڪري ٿو. ٽماٽر ۾ لائسوپين ۽ اينٿو سائنس جو ڀرپور مقدار موجود هوندو آهي جيڪو نظر جي ڪمزوري، ڪينسر ۽ دماغي مرض جي خطري لاء گھٽ ڪرڻ ۾ مدد ڪندو آهي ۽ ھڏين کي مضبوط ڪري ٿو. == بادام == بادام ۾ موجود ڪيلشم سان هڏيون مضبوط ٿين ٿيون ۽ ان ۾ موجود زنڪ سان هيموگلوبن جي ترڪيب ۾ مدد ملي ٿي. بادام وٽامن اي جو ذريعو آهي، تيزابيت ختم ڪندو آهي، دل جي مرض ۽ ڪينسر جي مرضن ۾ گهٽتائي ڪندو آهي ۽ ايل ڊي ايل ڪوليسٽرول جي سطح کي متوازن رکندو آهي. == ڌاڻا == ڌاڻا ڪيلشم بہ رکن ٿا پر گڏوگڏ جسم مان زھراڻ خارج ڪن ٿا. ڌاڻن ۾ وٽامن اَي ۽ ڪي سميت وٽامن سِي بہ جَجهي ٿئي ٿي تہ منجهس مئنگنيشم جهڙي ڌاتوءَ جون ذريون بہ ٿين ٿيون. وٽامن بي، ڪيلشم، فولاد، جست، فاسفورس، پوٽيشم ۽ ميگنيشم جو به ٺاهوڪو مقدار منجهس ٿئي ٿو. جڏهن ڌاڻن جو اينٽي آڪسيڊنٽن جي حوالي سان ذڪر ڪجي ٿو تہ اهي منجهس ايترا تہ طاقتور طريقي سان موجود هجن ٿا، جو قدرتي محافظ طور ڪم ڪن ٿا. ان جو تيل نہ رڳو آڪسيجن جي عمل کي روڪي ٿو تہ کاڌي کي وائي ٿيڻ کان بہ بچائي ٿو. منجهس بئڪٽيريا خلاف خاصيتون هجڻ سبب ڌاڻو سالمونيلا جهڙي خطرناڪ بيماريءَ کان بہ بچائي ٿو، جنهن سبب پيٽ جو سُور، شديد ڊائريا ۽ ٽائفائيڊ ٿي پون ٿا. == بيدو == آني جي ٽڪيءَ يا زرديءَ ۾ آني جي 90 سيڪڙو ڪيلشم ۽ فولاد تہ سفيديءَ ۾ آني جي پروٽين جو اڌ موجود ٿئي ٿو. هن ڌرتيءَ تي موجود سڀني غذائن ۾ آني کي هڪ بھترين غذا سمجهيو وڃي ٿو: آني ۾ هر ان قسم جو غذائي وکر موجود ٿئي ٿو، جنھن جو ڪنھن مثالي کاڌي يا غذا لاءِ هجڻ ضروري سمجهيو وڃي ٿو. ٿلهي ليکي هڪ اوٻاريل آني ۾ هيٺيان وکر موجود ٿين ٿا: وٽامن اي (A)، فولئٽ (folate)، وٽامن بي 5، وٽامن بي 12، وٽامن بي 2، فاسفورس (phosphorus)، سيلينيم(selenium)  ان کان سواءِ آني ۾ وٽامن ڊي، وٽامن اِي، وٽامن ڪي، وٽامن بي 6، ڪئلشم ۽ جست(zinc)  جو به خاشو مقدار موجود ٿئي ٿو. ٿلهي ليکي هڪ آنو 77 ڪيلرين، 6 گرام پروٽين ۽ 5 گرام سڻڀ جي برابر ٿئي ٿو. == پالڪ == طبي لحاظ کان هيءَ جلد هضم ٿيندڙ ۽ تاثر ۾ ٿڌي آهي. گرم ۽ خشڪ طبيعت وارن لاءِ وڏي فائديمند آهي. تجربن کان پوءِ معلوم ٿيو آهي تہ پالڪ ۾ فولاد ۽ ڪئلشيم جو مقدار تمام گهڻو هوندو آهي، جنهن سان جسم جا هڏا مضبوط ٿين ٿا. پالڪ رت وڌائڻ لاءِ بهترين غذا آهي.پالڪ ھڪ ڪپ ۾ وٽامن ڪي جو تعين ٿيل مقدار 1000 سيڪڙو اچي وڃي ٿو جيڪو ھڏين جي نشونما ڪري ٿو ۽ ھڏين کي مضبوط ڪري ٿو. <nowiki>https://www.facebook.com/groups/1896424147306334/permalink/2232202903728455/</nowiki> <br /> 2lt91hbg8qi9cm7ckvw8v52sbiaydg8 واپرائيندڙ:Lal M Sathio Sindhi 2 72071 240122 2022-08-05T06:28:40Z Lal M Sathio Sindhi 15886 Lal Muhammad sathio introduction wikitext text/x-wiki آئون لال محمد سٺيو مهنجي والد جو نالو تاج محمد منهنجي ذات سٺيو آئون ڳوٺ رجب سٺيو تعلقه بلڙي شاهه ڪريم ضلعو ٽنڊو محمد خان ۾رهان ٿو آئون مخدوم بلاول سائنس ڪاليج ٽنڊو محمد خان ۾ يارهين ڪلاس ۾ پڙهان ٿو منهنجي ڄمڻ جي تاريخ 1/2/2006آهي آئون ڊاڪٽر ٿيڻ چاهيان ٿو snk40a65uwl9afo3z2q3r107oj8zewa