Чэй

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="sah">
  <siteinfo>
    <sitename>Бикипиэдьийэ</sitename>
    <dbname>sahwiki</dbname>
    <base>https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D2%AF%D0%BD_%D1%81%D0%B8%D1%80%D1%8D%D0%B9</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.26</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Миэдьийэ</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Аналлаах</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Ырытыы</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Кыттааччы</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Кыттааччы ырытыыта</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Бикипиэдьийэ</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Бикипиэдьийэ ырытыыта</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Билэ</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Билэ ырытыыта</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">MediaWiki-ни ырытыы</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Халыып</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Халыыбы ырытыы</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Көмө</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Көмөнү ырытыы</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Категория</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Категорияны ырытыы</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Обсуждение модуля</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Гаджет</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Обсуждение гаджета</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Определение гаджета</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Обсуждение определения гаджета</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Чэй</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3286</id>
    <revision>
      <id>383298</id>
      <parentid>378403</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:16:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1753" xml:space="preserve">[[Билэ:Glass of tea 05119.jpg|300px|thumb|Чэйдээх чааскы]]

'''Чэй''' ({{lang-zh|茶}} chá) диэн ''Camellia sinensis'' (чэй ото) диэн [[үүнээйи]] сэбирдэхтэрин эбэтэр лабааларын итии ууга оргутан эбэтэр туруоран оҥоhуллар утах. Түөрт бас сортаах: хара, кыhыл (улоҥ), күөх уонна үрүҥ. &quot;От чэйэ&quot; диэн атын үүнээйи (''Camellia sinensis'' буолбатах) утахтарын ааттыыллар.

Чэй, [[уу]] кэнниттэн, аан дойдуга саамай иhиллэр утах. Утаҕы бэрткэ ханнарар. [[Карбогидрат|Карбогидрата]], [[сыа|сыата]] эбэтэр [[протеин|протеина]] суох.
Чэй, сорох омуктар [[култуура|култуураларыгар]], улахан суолталаах. Холобур, [[Кытай|Кытайга]] уонна [[Дьоппуон|Дьоппуоҥҥа]] чэйи оргутуу уонна иhии туспа анал церемония. Нууччалар чэйи [[саахар|саахардаан]] иhэллэр, ааҥллар [[үүт|үүттээн]], монголлар [[арыы|арыылаан]] уонна [[туус|туустаан]]. [[АХШ|Америка]] соҕуруу штаттарыгар тымныы муустаах чэйи ордороллор. [[Узбекистан|Узбекистаҥҥа]] анал чэй иhэр дьиэ — чайхана — дьон саамай сылдьар сирэ.

== Өссө маны көр ==
* [[Шариктаах чэй]]

{{Botanics-stub}}

[[Категория:Утах]]</text>
      <sha1>pcujd427jfrwifdwp55q3z0qyfyrhco</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кэнтик нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>6027</id>
    <revision>
      <id>383294</id>
      <parentid>308431</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:27:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6100" xml:space="preserve">&lt;imagemap&gt;
Билэ:Верхневилюйск8.PNG|450px|thumb|right|Үөһээ Бүлүү улууһа|
poly 67 462 85 438 109 471 82 488 [[Үөдүгэй нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Үөдүгэй нэһилиэгэ]]
poly 104 438 104 453 114 459 125 447 113 438 [[Нам нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Нам нэһилиэгэ]]
poly 89 399 99 389 121 389 101 408 [[Дүллүкү нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Дүллүкү нэһилиэгэ]]
poly 71 409 84 404 97 412 97 424 [[Хоро нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Хоро нэһилиэгэ]]
poly 56 321 102 316 93 344 68 356 [[Боотулу нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Боотулу нэһилиэгэ]]
poly 95 352 113 375 100 380 86 359 [[Далыр нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Далыр нэһилиэгэ]]
poly 30 443 61 429 61 497 35 497 [[Кэнтик нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Кэнтик нэһилиэгэ]]
poly 72 364 86 364 89 381 68 381 [[Мэйик нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Мэйик нэһилиэгэ]]
poly 116 412 125 412 136 401 143 408 139 420 121 420 121 413 116 413 [[Ороһу нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Ороһу нэһилиэгэ]]
poly 124 435 134 435 140 444 140 456 128 456 128 445 [[Тамалакаан нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Тамалакаан нэһилиэгэ]]
poly 59 515 116 480 116 522 105 586 79 592 [[Өргүөт нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Өргүөт нэһилиэгэ]]
poly 99 347 120 327 135 346 112 362 [[Маҥаас нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Маҥаас нэһилиэгэ]]
poly 61 387 83 387 61 400 83 400 [[Оҥхой нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Оҥхой нэһилиэгэ]]
poly 140 439 162 439 186 479 158 479 [[Харбалаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Харбалаах нэһилиэгэ]]
poly 120 364 168 339 173 379 134 388 [[Кырыкый нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Кырыкый нэһилиэгэ]]
poly 67 215 102 215 94 289 57 289 [[Сургуулук нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Сургуулук нэһилиэгэ]]
poly 36 87 58 87 58 178 84 178 84 129 124 70 84 11 [[Сургуулук нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Сургуулук нэһилиэгэ]]
poly 105 415 105 426 115 415 115 426 [[Балаҕаннаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Балаҕаннаах нэһилиэгэ]]
poly 5 413 32 413 5 438 32 438 [[Балаҕаннаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Балаҕаннаах нэһилиэгэ]]
poly 61 632 153 579 214 657 185 688 [[Туобуйа нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Туобуйа нэһилиэгэ]]
poly 123 503 123 580 160 487 177 544 [[Быракаан нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Быракаан нэһилиэгэ]]
poly 170 411 170 437 205 411 205 437 [[Хомустаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Хомустаах нэһилиэгэ]]
poly 120 392 120 405 132 392 132 405 [[Хомустаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Хомустаах нэһилиэгэ]]
poly 157 385 157 397 171 385 171 397 [[Хомустаах нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Хомустаах нэһилиэгэ]]
rect 115 104 248 324 [[Бүлүү улууһа]]
rect 205 596 251 643 [[Горнай улууһа]]
rect 4 6 44 59 [[Өлөөн улууһа]]
rect 4 100 44 401 [[Ньурба улууһа]]
rect 3 547 52 621 [[Сунтаар улууһа]]
rect 3 666 112 703 [[Өлүөхүмэ улууһа]]
&lt;/imagemap&gt;

'''Кэнтик нэһилиэк'''. [[Үөһээ Бүлүү улууһа|Үөһээ Бүлүү улууһун]] нэһилиэгэ, киинэ [[Харыйалаах (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Харыйалаах]].

Улуус кииниттэн 9 км арҕаа диэки сытар.

Нэһилиэнньэтин ахсаана 749 киһи.

== Нэһилиэк биллиилээх дьоно ==
:{{Сэбиэскэй Сойуус Геройун Сулуһа тиһиккэ аналлаах}} [[Миронов Алексей Афанасьевич]] (11.04.1912—30.03.1945) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Геройа.
:[[Седалищев Никифор Кирикович|Седалищев Никифор Кирикович — Дьүөгэ Ааныстыырап]] (29.01.1913—1944) —  саха суруйааччыта. 
:[[Канаева Мария Спиридоновна]] — (1927 с. төр.) — Саха АССР үтүөлээх артыыһа.
:[[Тумусов Михаил Сысоевич|Тумусов Михаил Сысоевич (Тумус Мэхээлэ)]] (1953 с. төр.) —- бөлөһүөк, ырыа суруйааччы.

== Устуоруйаттан ==
* [[1858]] сыллаахха Кэнтиктэн чугас [[Бүлүү өрүс|Бүлүү]] кытылыгар [[носорог]] бүтүн дьардьамата булуллубута, сорох өттүгэр тириилээх уонна түүлээх этэ.

== Сигэлэр ==
* [http://www.sakha.gov.ru/v-vilusky Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия): Верхневилюйский улус]
* [http://naslegy.ru/verhneviluisk Саха Сирин нэһилиэктэрэ: Үөһээ Бүлүү нэһилиэктэрэ]
* [http://www.gosspravka.ru/14/008/000000.html gosspravka.ru: Верхневилюйский улус]

{{YBylyy-uluus-geo-stub}}
[[Категория:Кэнтик нэһилиэгэ (Үөһээ Бүлүү улууһа)]]</text>
      <sha1>g8dfpq8a6wi359w3oyjpmb4qkfdth3n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>1858</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8334</id>
    <revision>
      <id>383295</id>
      <parentid>375917</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:27:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4937" xml:space="preserve">{{Сыллар|1858}}

'''1858''' сыл.

== Туох буолбута ==
* [[Тохсунньу 21]] — Кэлин аатырбыт аҕабыыт [[Иннокентий (Вениаминов) аҕабыыт|Иннокентий Вениаминов]] [[Иркутскай]]га айанын саҕалаабыт, онтон [[Арассыыйа]] бэйэтигэр саҥа холбообут [[Амуур]] өрүһүн тардыытыгар баар сирдэргэ сылдьыбыт, онтон уолугар Николаевскайга ыалдьыттаабыт уонна күһүн [[Дьокуускай]]га кэлбит.

* [[олунньу 23]] күнүгэр [[Дьокуускай|Дьокуускайга]] Спасскай монастырь дьэтигэр баһаар буолбут. Ол түмүгэр [[Иннокентий]] хоһо уонна кабинета кумааҕылыын баҕастыын умайбыт. [[Арассыыйа]] [[Америка|Америкатын]] туһунан докумуоннар эмиэ умайбыттар.
* [[ыам ыйын 16]]  күнүгэр [[Кытай|Кытайы]] кытта ''Айгуннааҕы дуогабар'' илии баттаммыт. Ол дуогабарынан [[Амур]] кыраайа Арассыыйаҕа сыһыарыллыбыт.
* [[Балаҕан ыйын 2]] — Амур өрүһүнэн уһуннук айаннааһын кэнниттэн [[Дьокуускай]]га преосв. Иннокентий төннүбүт. Бу ый 20 күнүнээҕи уолугар суруйбут суругар маннык диэбит: «Да! Мы видим комету с большим хвостом; видите ли Вы? Она с каждым днем видимо приближается к земле. В Якутске лето было бездождливое, но сена запасено и хлеба урожай порядочный».
* [[Иннокентий]] көрдөһүүтүнэн [[Камчатка]] епискобын хонтуората [[Дьокуускай|Дьокуускайга]] көһөрүллүбүтэ. ''Ситкаттан'' ''Новоархангельскай семинария'' эмиэ манна көһөрүллүбүтэ.

* Маннык таҥара дьиэлэрэ тутуллубуттара: [[Кыыллаах]] арыыга Ньукуола, [[Хайахсыт|Хайахсытка]] Покров, [[Сулҕаччы|Сулҕаччыга]] Покров.
* [[Москва]] синод типографиятыгар [[Миитэрэй Хитров]] &quot;''Краткая грамматика якутского языка''&quot; диэн кинигэни бэчээттээн таһаарбыттара.
* [[Кэнтик|Кэнтиккэ]] [[носорог]] бүтүн дьардьамата булуллубута, сорох өртүгэр тириилээх уонна түүлээх.
* [[Якутскай уобалас|Якутскай уобаласка]] нэһилиэнньэ ахсаана 196 595 киһи эбит, ол иһигэр эрдэр 100 169, дьахталлар 96 426.

== Төрөөбүттэр ==
* [[Говоров Иннокентий Степанович]] (1856-1925) - Саха сиригэр XX үйэ саҥатын биллэр-көстөр уопсастыбаннай диэйэтэлэ

* [[Тохсунньу 7]] — [[Элиэзер Бен-Йехуда]] — [[дьэбириэйдэр|дьэбириэй]] лингвиһэ, аныгы [[иврит]] «аҕата».

* [[Атырдьах ыйын 24]] — [[Вацлав Серошевскай]] (1858 — 1945) — поляк, этнограф, суруйааччы, публицист.

* [[Алтынньы 2]] — [[Неустроев Константин Гаврильевич]] - [[Урсик]], революционер - народоволец, саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ. 
* [[Алтынньы 25]] — [[Пекарскай Эдуард Карлович]] ([[1858]] – [[1934]]) — лингвист, этнограф,

== Өлбүттэр ==
* [[Сэтинньи 17]] — [[Роберт Оуэн]] — [[Англия]] бөлүһүөгэ, XIX үйэ биир бастакы социальнай информатора. Төһө даҕаны XIX үйэҕэ “[[түмэт урбаан]]а” диэн тиэрмин суох буоллар, Роберт Оуэн түмэт урбаанын бастакы саҕахтарын сахсыбыт, түмэт урбаана урбаан биир салаатын быһыытынан сайдан барарыгар олук уурсубут үтүөлээх киһи.

== Ылыллыбыт сирэ ==

* '''''Якутия''''', хроника, факты, события. 1632 - 1917. Якутск, 2002 г.

[[Категория:1858|*]]</text>
      <sha1>4d3fik75he17whtjsnhl1c64rydl46y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ньиэрпэлэр уустара</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18473</id>
    <revision>
      <id>383293</id>
      <parentid>285007</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T17:14:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>109.252.94.28</ip>
      </contributor>
      <comment>foto</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1020" xml:space="preserve">[[File:Байкальская нерпа - Pusa sibirica.jpg|thumb|Pusa sibirica]]
'''Ньиэрпэлэр уустара''' ({{lang-lat|Pusa}}, {{lang-ru|Род Нерпы}}) - [[Түлүөннүҥүлэр кэргэннэрэ|Түлүөннүҥүлэр кэргэннэригэр]] киирэр кыыллар бөлөхтөрө.

Саха сиригэр бу ууска биир көрүҥ киирэр: [[Ньиэрпэ]]&lt;ref&gt;Знаете ли вы млекопитающих Якутии? Б.И. Борисов, Дьокуускай, Бичик, 2002&lt;/ref&gt;.

== Өссө маны көр ==
*[[Хос төбөлөөх түлүөннэр уустара]], 
*[[Муора куобахтарын ууһа]], 
*[[Саадьаҕай түлүөннэр уустара]], 
*[[Эбир түлүөннэр уустара]], 
*[[Эриэн түлүөннэр уустара]],
*[[Мордьотуҥулар кэргэннэрэ]].

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

[[Категория:Кыыллар]]</text>
      <sha1>5v0w6o70wybo5ukklusaca2bo8ki54l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Экзоскелет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20036</id>
    <revision>
      <id>383292</id>
      <parentid>309184</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:51:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1483" xml:space="preserve">'''Экзоскелет''' ({{lang-el|έξω}} — тас уонна σκελετος — [[дьардьама]]) — киһи күүһүн төгүллүүр мотуордаах тас [[дьардьама]]. 

Экзоскелет киһи хамсаныытын батыһа хатылыыр. Инньэ гынан хамсаныыны, дьайыыны оҥорорго көмө буолар. Бу ыарахан үлэни оҥорорго, халыҥ скафандрдаах сылдьан чэпчэкитик хамсанарга, күүһү-кыаҕы харыстыырга туттуллуон сөп. Өссө ортопедияҕа инбэлииттэри реабилитациялааһыҥҥа туттуллуон сөп. Бэчээт биллэрэринэн, үлэлиир экзоскелеттар [[Япония|Японияҕа]] уонна [[АХШ]]-ка оҥоһуллубуттар&lt;ref&gt;[http://www.membrana.ru/articles/technic/2004/03/05/172700.html Кибернетические штаны поднимают своего хозяина по лестнице]. кулун тутар 5, 2004&lt;/ref&gt;. 

«[[Аватар (киинэ)|Аватар]]» диэн киинэҕэ [[Сир]] олохтоохторо экзоскелеттары атын планетаҕа үлэлииргэ уонна сэриилэһэргэ тутталлар.

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

{{омоон}}

[[Категория:Техника]]</text>
      <sha1>5rgrq3bmyksbsnf9kwuf0dj358shsc1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ксенофонтов Владимир Васильевич</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27674</id>
    <revision>
      <id>383306</id>
      <parentid>367878</parentid>
      <timestamp>2022-08-27T09:39:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>51</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2854" xml:space="preserve">[[Билэ:Print Yard of Sakha-Yakutia-2022 09.jpg|мини|Владимир Ксенофонтов &quot;Бэчээт тиэргэнигэр&quot;, Дьокуускай, 2022]]
'''Ксенофонтов Владимир Васильевич''' — композитор.

== Олоҕун олуктара ==
* [[1947]] сыллаахха [[бэс ыйын 5]] күнүгэр [[Саха АССР]] [[Үөһээ Бүлүү улууһа|Үөһээ Бүлүү оройуонун]] [[Далыр (Үөһээ Бүлүү улууһа)|Далыр]] с. төрөөбүт.&lt;br /&gt;
* 1971 с. — Илин-Сибиирдээҕи култуура институтун бүтэрбит.
* 1983 с. — Уфатааҕы Государственнай искусство Институтун бүтэрбит.&lt;br /&gt;
* ССРС, РФ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин композитордарын Сойуустарын чилиэнэ.&lt;br /&gt;

== Айымньылара ==
* «Сарыал», опера 
* «Саасчаана и Сардаана», опера 
* «Прометей России», оратория 
* «Памяти матери», кантата 
* «Манчаары», вокальнай-симфоническай поэма 
* «Уруй Айхал», ода-кантата 
* «Аал-Луук Мас», симфония 
* «Бохсуруйуу», балет
* «Пробуждение Туймаады», балет
* «Күөрэгэй-куо», балет

== Наҕараадалара уонна ытык ааттара ==
* Саха Өрөспүүбүлүкэтин ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ

== Өссө маны көр ==
* [[Ньурба куоратын Ытык олохтоохторо]]

== Сигэлэр ==
* [http://soyuzkompozitorov.ru/structure/союз-композиторов-республики-саха-якутия.html Союз композиторов Республики Саха (Якутия)]
* [http://sakhalife.ru/node/11249 SakhaLife 28.03.:Музыка Владимира Ксенофонтова улучшает зрение, а духовые инструменты лечат внутренние органы] 
* [http://1sn.ru/66006.html SakhaNews 17.10.2012:Якутский композитор представил на всероссийский конкурс реквием «Подводники», написанный на стихи контр-адмирала Анатолия Штырова]

{{Sakha-song-stub}}
[[Категория:Дьон алпаабытынан]]
[[Категория:1947 сыллаахха төрөөбүттэр]]
[[Категория:Бэс ыйын 5 күнүгэр төрөөбүттэр]]
[[Категория:Үөһээ Бүлүү улууһугар төрөөбүттэр]]
[[Категория:Композитордар]]</text>
      <sha1>6zye0fojwcplwgw7lafs9ave2qhkb5e</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тиэкиһи истиилинэн ырытыы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28959</id>
    <revision>
      <id>383299</id>
      <parentid>335092</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:08:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4483" xml:space="preserve">'''Тиэкиһи истиилинэн ырытыы''' ({{lang-ru|Стилистический анализ текста}})

== Тиэкиһи истиилинэн толору ырытыы тосхоло: ==
# Тиэкис истиилэ, араҥата, жанра;
# Тиэкис анаан тутуллар эйгэтэ, түгэнэ;
# Тиэкис сүрүн сыала (бодоруһуу, иһитиннэрии, дьайыы). Бытарытан көрдөххө, тиэкис биллэрэр, эстетическэй, мөккүөр тардар, иэйиини уһугуннарар, иитэр, үөрэтэр, сырдатар, сэргэхситэр о.д.а. сыала-соруга.
# Тиэкис аадырыһа: кимиэхэ туһуланара, дьон сааһа, балаһыанньата, дуоһунаһа-солото, оннооҕор эр киһи эбэтэр дьахтар буолара кытта учуоттанар.
# Тиэкискэ көстөр толкуйдааһын тиибэ (чопчу, тэгили, уобарастаан о.д.а.).
# Тиэкис бэриллэр халыыба (суругунан, тылынан), тиибэ (сэһэргээһин, ойуулааһын, толкуйдааһын, эбэтэр булкаас көрүҥ), саҥарар саҥа көрүҥэ (монолог, диалог, полилог).
# Тиэкис истиилин, араҥатын, жанрын учуоттаан, ураты истииллии бэлиэтэ (стилевая черта).
# Тиэкис тыла-өһө:
## Лиэксикэтэ:
* кэпсэтии тыла / сурук-бичик тыла;
* кэпсэтии тылыттан 2 арааһа: литературнай нуормаҕа киирэрэ / литературнай нуорма тас өттүнээҕитэ (түөлбэ, жаргон, ыччат тыла, арго тыл);
* дорҕоон дьүөрэлэһэр тыла, уус-уран xohyйap ньыма apaaha;
* киһи, дуоһунас, тэрилтэ аата, кылгатыы, уларыйбат халыып о.д.а. баара / суоҕа;
* саха төрүт лиэксикэтэ / термин, киирии тыл.
## Морфологията:
* Тылы үөскэтэр ньымата:
-aahын, -ыы, -ааччы, -тык сыһыарыынан үөскээбит тыл;
көспүт суолталаах (ааттыйбыт) тыл;
* Тыл уларыйар халыыба:
туһулуу, сыһыан тыл, эбиискэ, сана аллайыы көстөр/ көстүбэт;
туохтуур көрүҥүн арааһа, киэбэ, кэмин арааһа, атынтан туһаайыытын; буолуохтаах хайааһын киэбэ туттуллар уратыта
элбэх ахсаан халыыба;
аат туохтуур;
үлүбүөй туохтуур;
сыһыат туохтуур о.д.а.
## Синтаксиһа:
Этии чилиэнэ бэриллиитэ:
* туһаан (көспүт суолталаах тыл о.д.а.);
* кэпсиирэ (атынтан туһаайыы, арахсыбыт кэпсиирэ, аат кэпсиирэ);
* быhаарыы (даҕааhын, аат туохтуур, о.д.а.).
Этии тиибэ:
* сэhэн, риторическай ыйытыы, күүhүрдүү этии;
* биир састааптаах этии apaaha;
* толору - толорута суох этии;
* биир уустаах, тэнийбит, араарыллыбыт ойоҕос чилиэн;
* судургу, холбуу этии apaaha.
# Тиэкис ураты тутула:
* этиини ситимниир ньыма, кыбытык этии, сигэнии көрүҥэ;
тиэкиhи чааска, пууҥҥа, хос пууҥҥа араарыы;
* ураты сурук бэлиэтэ
# ааптар уобараһа, бу тиэкиһинэн тугу этэрэ, тириэрдэрэ.
# Ааптар ураты буочарын, тус истиилин бэлиэтиир көстүү: хайа тылы-өһү ордук сөбүлээн туттара / олох туттубата; туох саҥаны киллэрбитэ, ол иһигэр ханнык истииллии ньыманы туттара; маны таһынан сыыһата-халтыта (баар буоллаҕына).

[[Категория:Саха тыла]]
[[Категория:Лингвистика]]</text>
      <sha1>os38b1p34teo7yvhsi5zzl1va0qz1vo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ытарҕа</title>
    <ns>0</ns>
    <id>37428</id>
    <revision>
      <id>383301</id>
      <parentid>325125</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:26:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2879" xml:space="preserve">'''Ытарҕа''' — [[кулгаах]] эминньэҕэр иилиллэр киэргэл.

== Оҕуруо ытарҕа ==
Оҕуруо ытарҕа — саамай тарҕаммыт былыргы киэргэл. Былыргы гириэктэргэ эр дьоҥҥо кулут бэлиэтэ этэ. Орто үйэҕэ Арҕаа Европаҕа үрдүкү сословие дьоно эрэ кэтэрэ.

[[XVIII үйэ]] бүтүөр диэри [[Сахалар|сахаларга]] оҕуруо ытарҕа ыйытыы бэлиэтин курдук дьүһүннээҕэ. Былыргы көмүүлэргэ барытыгар кэриэтэ дьахтарыттан эр киһититтэн тутулуга суох көстөр. Аллараа ыйана сылдьар [[чаҥ]] биитэр [[үрүҥ көмүс]] үөскэ төгүрүк биитэр хаптаҕайдыҥы дьүһүннээх фарфор оҕуруолар олордуллубут буолаллар, ардыгар муостан биитэр тирииттэн оҥоһуллубут оҕуруо көстөр. Былыргы көмүүлэргэ үс эрэ өҥ туттуллар: халлаан күөҕэ, үрүҥ уонна хара. Орто үйэ айанньыттара суруйалларынан «сахалар үрүҥ, халлаан күөх уонна хара оҕуруону көрдүүллэр, [[бүрээттэр]] — кыһылы, [[тоҥустар]] — от күөҕү». Бу арааһа туох эрэ суолталааҕа буолуо диэн сабаҕалыыллар. Сахалар сүөһү иитэллэрин быһыытынан үрүҥ өҥү былыргы саха үүт аһы — үрүҥ аһы — кытта дьүөрэлиир. Сүөһү иитээччилэр култуураларыгар үүт Үөһээ дойду си-бэлиэтин быһыытынан ааҕыллар. Үрүҥ өҥ — дьиҥи, кэрэни, ытык ырааһы бэлиэтиир өҥ. Онон баай-тот олоҕу, дьолу-соргуну, ырааһы, ытык төрүт ууһу, үтүө санааны кытта дьүөрэлэһэр.

Оҕуруо өҥө тус-туспатык наардаммыт буолар эрээри, үксүн үрүҥ оҕуруо хара оҕуруолар ыккардыларыгар угуллар. Оҕуруо ахсаана эмиэ куруук биир буолар: биир оҕуруоҕа 7 эбэтэр 9, ардыгар 3 эбэтэр 5&lt;ref&gt;Саха эйгэтэ: норуот айымньыта = The World of the Sakha: Folk Art. С. В. Никифорова, И. В. Покатилова. Дьокуускай : Бичик, 2014, С.18-19&lt;/ref&gt;.

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

[[Категория:Киэргэл]]</text>
      <sha1>qfab1ee6a8n29wl8d2rzta8hccwj0dy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>383302</id>
      <parentid>383301</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:29:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2903" xml:space="preserve">'''Ытарҕа''' — [[кулгаах]] эминньэҕэр иилиллэр [[киэргэл]].

== Оҕуруо ытарҕа ==
Оҕуруо ытарҕа — саамай тарҕаммыт былыргы киэргэл. Былыргы гириэктэргэ эр дьоҥҥо кулут бэлиэтэ этэ. Орто үйэҕэ [[Арҕаа Европа]]ҕа үрдүкү сословие дьоно эрэ кэтэрэ.

[[XVIII үйэ]] бүтүөр диэри [[Сахалар|сахаларга]] оҕуруо ытарҕа ыйытыы бэлиэтин курдук дьүһүннээҕэ. Былыргы көмүүлэргэ барытыгар кэриэтэ дьахтарыттан эр киһититтэн тутулуга суох көстөр. Аллараа ыйана сылдьар [[чаҥ]] биитэр [[үрүҥ көмүс]] үөскэ төгүрүк биитэр хаптаҕайдыҥы дьүһүннээх фарфор оҕуруолар олордуллубут буолаллар, ардыгар муостан биитэр тирииттэн оҥоһуллубут оҕуруо көстөр. Былыргы көмүүлэргэ үс эрэ өҥ туттуллар: халлаан күөҕэ, үрүҥ уонна хара. Орто үйэ айанньыттара суруйалларынан «сахалар үрүҥ, халлаан күөх уонна хара оҕуруону көрдүүллэр, [[бүрээттэр]] — кыһылы, [[тоҥустар]] — от күөҕү». Бу арааһа туох эрэ суолталааҕа буолуо диэн сабаҕалыыллар. Сахалар сүөһү иитэллэрин быһыытынан үрүҥ өҥү былыргы саха үүт аһы — үрүҥ аһы — кытта дьүөрэлиир. Сүөһү иитээччилэр култуураларыгар үүт Үөһээ дойду си-бэлиэтин быһыытынан ааҕыллар. Үрүҥ өҥ — дьиҥи, кэрэни, ытык ырааһы бэлиэтиир өҥ. Онон баай-тот олоҕу, дьолу-соргуну, ырааһы, ытык төрүт ууһу, үтүө санааны кытта дьүөрэлэһэр.

Оҕуруо өҥө тус-туспатык наардаммыт буолар эрээри, үксүн үрүҥ оҕуруо хара оҕуруолар ыккардыларыгар угуллар. Оҕуруо ахсаана эмиэ куруук биир буолар: биир оҕуруоҕа 7 эбэтэр 9, ардыгар 3 эбэтэр 5&lt;ref&gt;Саха эйгэтэ: норуот айымньыта = The World of the Sakha: Folk Art. С. В. Никифорова, И. В. Покатилова. Дьокуускай : Бичик, 2014, С.18-19&lt;/ref&gt;.

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

[[Категория:Киэргэл]]

[[en:Earring]]</text>
      <sha1>aokk8qqa974eabyht8mwuilbtf369j9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дмитриев, Ахмед Андреевич</title>
    <ns>0</ns>
    <id>40490</id>
    <redirect title="Дмитриев Ахмет Андреевич" />
    <revision>
      <id>383288</id>
      <parentid>336490</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T12:58:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Xqbot</username>
        <id>716</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Бот: исправление двойного перенаправления на [[Дмитриев Ахмет Андреевич]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="66" xml:space="preserve">#утаарыы [[Дмитриев Ахмет Андреевич]]</text>
      <sha1>3p3jq2zugcromgsbcsbdq54g0vpcx1z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вычислиитэлнай тиэхника сайдыытын кэрдиистэрэ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42921</id>
    <revision>
      <id>383290</id>
      <parentid>347530</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:50:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18220" xml:space="preserve">Выделяют четыре этапа развития вычислительной техники:
Вычислительнай тиэхиникэ сайдыытыгар түөрт араараллар:
*Механиическай иннинэ - 40-30 уйэ д.н.э.
*Механиическай- XVII үйэ ортотуттан.
*Электромеханическай - XIX үйэ 90-ус сылларыттан.
*Элэктроннай - XX үйэ 40-ус сылларын анарыттан.


==Механиическай иннинэ==
Суот автоматизациятта киһи сана баар буоларын саҕана саҕана саҕаланта , киьи атаҕын уонна илиитин тарбахтарын үксүн туттар этилэр. Тарбах ахсаана төрдө былыргы үйэҕэ дылы тиийэр, араас-араас норуотка көссүөххэ сөп билигин. Ол да буоллар суот олох боростуой этэ, онто абстракция таһыма намыһах. Чыыһыланы олох туруору эрэ өйдүүр этилэр тэрили кытта ыпсары сибэстэээн. Суот диапазуона кыра этэ. Суоттуур тэрили ус араас типка арарыахха сөп. Оҥоһуу тэрил: кэрдиис игин арас сээкэйгэ, Южнай Америкаҕа тумуктээх быа тарҕаммыта. Предметнай ахсааҥҥа сээкэйдэр тутуллалар холобур хаамыска, талах, туораах у.д.а. Уксун тарбах ахсаанын оннугар тутуллар этэ. Сээкэйинэн суоттааьын абакке уруута этэ. Абаке саамай сайдыбыт суот тэрилэ этэ. Абаке диэн тэрилгэ, кэрдиистэрдээх чыыһыла разрйадыгар.

==Мэхэниичэскай==
'''Механиическай суоттуур тэрил''' -  мэхэниичэскэй элэмиэннэртэн турар тэрил уонна намыһахтан үрдукү разрядка автоматическай биэриини хааччыйар. Оннук биир арифмометры, чуолаан “эбэр массыынаны” 1500 сыллар диэки [[Леонардо да Винчи]] (Leonardo da Vinci, 1452–1519) айбыт эбит. Дьиҥинэн, кини идиэйэтин 4 үйэ тухары ким да билбэтэх. Ол тэрил уруһуйа 1967 эрэ сыллаахха костубут уонна ол онон IBM  диэн фирма хос соргүтэн 13 разрядтаах балай да бэрткэ суоттур массыынаны оҥорбут. Онно 10 тиистээх төкунук бириинсибэ туттуллубут.
10 сыл анараа өттүгэр устуоруйаҕа анаан көрдөөһүннэр түмүктэригэр Германияҕа сурай көстүбүт уонна Тюбинген университетын математикаҕа профессора [[Шиккард Вильгельм|Вильгельм Шиккард]] (Wilhelm Schickard, 1592–1636) 1623 сыллааҕы арифмометры ойуулаан суруйуута көстүбүт. Ол олох “сайдыылаах” 6 разрядтаах массыына 3 узелтан турара – эбии-коҕурэтии тэрилиттэн, элбэтээччиттэн уонна быыһык түмүктэри сурунааччы блоктан. Өскөтүн эбээччи тиистэрдээх төкүнүктэртэн турар буоллаҕына элбэтээччи быдан сиэдэрэй оҥоһулаах эбит. Онно ньиэмэс профессора “решетка” миэтэдин туттубута, онно үөскэ “тиһиллэн” олорбут “төгүл табылыыссата” тиистэр көмөлөрүнэн хас биирдии бастакы тогуллэһээчини хас иккис сыппараҕа тиксиһиннэри төгүллэтэлээн, ол кэннэ сыҕарыһа мустаннар чааһынай үөскэмнэри уоскэтэллэр.

Ити мадьыал ордук таһаарыылаах буолбут, ону 1957 сыллаахха ФРГ-га хос сөргүтэн оҥорбуттара көрдөрбүт. Ол гынан баран, Шиккард ол арифмометры бэйэтэ оҥорбута суоҕа биллибэт. Ол туоһутунан кини Иоганн Кеплеры (Johannes Kepler, 1571–1630) кытта суруйсубут суругар мастарыскыайа умайбытыгар ол сиппэтэх мадьыала уокка былдьаммытын туһунан суруйбута баар. Айбыт киһи сотору буолан баран холераттан өлбүт, онон ол бэйэтин айымньытын наукаҕа олохтоон бигэргэппэккэ хаалбыт. Ол туһунан наукаҕа ХХ үйэ ортотугар эрэ биллибит.
Онон [[Блез Паскаль|Блез Паскаль]] (Blaise Pascal, 1623–1662) бастакы таһаарыылаах үлэлээх арифмометры айан хомуйа тутан оҥорбут киһинэн буолар. Чаҕылхай француз учуонайа, вероятность теориятын айааччы, хас да математикаҕа суолталаах теориялар ааптардара, естествоиспытатель, салгын баттааһынын арыйбыт уонна маассатын быһаарбыт, улуукан бөлүһүөк, куннээҕи олоҕор королевскай палата бэрэсидьиэнин тапталлаах ылгын уола эбит. 19 сааһыгар сылдьан, үп отчуотун оҥорон элбэх бириэмэтин уонна сыратын барыыр аҕатыгар көмөлөһөр баҕаттан кини чыыһылалары эбэр-көҕүрэтэр массыына оҥоробут.

Бастакы образец алдьанан тахсар эбит, ол онтон 2 сыл буолан Паскаль дьэ тупсарыллыбыт мадьыалын оҥорбут. Ол олох упкэ эрэ сыһыаннаах массыына эбит – 6 уоннуулаах разрядтаах уонна 2 эбиискэлэртэн биирэ – 20 аҥыы, атына – 12 аҥыы арахса сылдьаллара оччотооҕу харчы единицатыгар сөп түбэһэр эбит (1 су=1/20 ливр, 1 денье=1/12 су). Хас биирдии разрядка чопчу ахсааннаах тиистэрдээх төкүнүк сөп түбэһэр.
Бэйэтин кылгас олоҕор, 39 эрэ сыл олорон Блез Паскаль 50-ча суоттуур массыыналары оҥорбут – алтантан, араас боруодалаах мастартан, слон муоһуттан. Пьер Сегье (Pier Seguier, 1588–1672) диэн канцлерга бэлэх ууммут, ханныктары эрэ атыылаабыт, ханныктары эрэ математикаҕа наука ситиьиилэрин туһунан лекциятыгар улэлэтэн көрдөртүүр эбит. Биьиги үйэбитигэр дылы 8 экземпляр ордон кэлбит.
1649 сыллаахха француз хоруола туттарбыт “Паскаль төкүнүктэрэ” диэн бастакы патент дьэ чахчы киниэнэ буолар. Кини оҥорбут үтүөтүгэр сүгүрүйэн программирование аныгы биир тылын Паскаль диэн ааттаабыттара.

Мэхэниичэскэй тииптээх классическай инструменынан [[Готфрид Лейбниц|Готфрид Лейбниц]] (Gottfried Leibniz, 1646–1716) айан оҥорбут арифмометра (анаан 4 арифметика дьайыыларын оҥорор) буолар. Сонордоһон  таһаарбыт 8 разрядтаах мадьыала эбэр, көҕүрэтэр, төгүллүүр, истиэпэҥҥэ үрдэтэр эбит. Төгүллээһин уонна түҥэтии түмүгэр 16 знактаах буолар эбит. Лейбниц бэйэтин арифмометрыгар туттубут оннук конструктивнай элэмиэннэрэ оннооҕор ХХ үйэҕэ дылы саҥа мадьыаллары бырайыактыырга туттуллубуттар. ХVII-XVIII үйэлэргэ суоттуур үлэни мэхэнизациялааһын кыһалҕата суох эбит. Оччотоооҕу общефилософскай уонна общенаучнай установканан механика сокуоннара уонна принциптэрэ уопсай олох сокуонун курдук көрүллэрэ, суоту механизациялааһын дьон кэрэхсэбилин дьэ тарпыт. ХIХ уйэҕэ промышленнай революция сайдан, хонтуора үлэтин механизациялааһын саҕаланар.

Эльзас киьитэ [[Шарль-Ксавье|Шарль-Ксавье Тома де Кольмар]] (Charles-Xavier Thomas de Colmar, 1785–1870) суоттур массыыналары сиэрийэнэн оҥорон таһаарарга пионер буолбут. Лейбниц мадьыалларын туттарга сөптөөх аҕыйах уларытыылары киллэрэн парижтааҕы мастарыскыайыгар оҥорон 16 разрядтаах арифмометрдары таһаарбыт, олор “томас-массыыналар” диэнинэн биллибиттэрэ. Бастаан утаа чэпчэкитик тураллар эбит – 400 франк. Оннук аҕыйах ахсааннаахтык тахсыбыттар – сылга 100 экземпляр. Үйэ бүтүүтүгэр конкуренция үрдээбит, атын оҥорон таһаараачылар күөрэс гыммыттар, сыаналара түспүттэр, онтон атыылаһааччы элбээбит. Эргэ уонна Саҥа свет араас конструктордара бэйэлэрин мадьыалларын патеннаан барбыттар, Лейбниц классическай мадьыалыттан уратылара диэн эбии тутарга-хабарга туһанарга табыгастаах буоларын эбии киллэрбиттэр. Чуораанчыктаммыт, кыраттан улаханы көҕүрэтэн алҕаһы таһаардаххына тыаһаан биллэрэрин курдук. Ырычааҕынан холбуур оннугар клавишалар буолбуттар. Биир сиртэн атын сиргэ сыҕарытарга тутаах оҥорбуттар. Эргономиката үрдээбит. Дизайна тупсубут.

ХХ үйэ бүтүүтэ аан дойдутааҕы арифмометр ырыынагар эрчимнээхтик Россия тоҕо ааҥнаан киирэн кэлбит. Ол төрүөтүнэн нууччатыйбыт швед киһитэ Вильгодт Теофилович Однер (1846–1905) талааннаах айааччы, баартаах урбаанньыт буолбут. Счетнай массыыналары таһаартыан иннинэ сыаналаах кумаахыларга туттуллар автоматическайдык ньүөмэрдиир тэрил айан оҥорбут. Бөппүрүөскэни симиини, Госдумаҕа куоластыылларыгар анаан автоматическай дьааһыгы, Россия бөдөҥ ааллаах хампаанньаларыгар турникеттары туттары айаттаабыт ааптар буолар.
1875 сыллаахха Однер бэйэтин арифмометрын айбыт, оҥорон таһаарар быраабын “Людвиг Нобель” диэн массыына оҥорор собуокка биэрбит. 15 сыл ааһыыта Вильгодт Теофилович бэйэтэ мастарыскыайданан, Петербург куоракка арифмометр саҥа мадьыалларын таһааран барбыт, олор оччотооҕу ааҕар массыыналартан дьоҕустарынан, эрэбиллээхтэринэн, туттарга судургуларынан уонна оҥорон таһаараллара ордук көдьүүстээхтэринэн биллибиттэр.

3 сыл ааһыыта сылга 5 тыһыынча арифмометры оҥорон таһаарар күүстээх собуокка кубулуйар. “Механический завод В.Т. Однер, С-Петербург” диэн килиэймэлээх оҥоһуга аан дойдуга биллэн барар, Чикагоҕа, Брюссельга, Стокгольмҥа, Парижка буолбут промышленнай быыстапкаларга үрдүк наҕараадалары тутар. Однер арифмометрдара ХХ үйэ саҕаланыытыгар аан дойду ырыынагын баһылаан барар. Инньэ гынан ХIХ үйэ бүтүүтүгэр арифмометры оҥоруу киэҥник тарҕанар. Ол да гыннар, аныгы ЭВМ иннинээҕи массыынанан Чарльз Бэббидж (Charls Babbige, 1791-1871) ырытар массыынатын билинэллэр. Ол ырытар массыына барыла цифровой ааҕар-суоттуур, программанан салайыллан үлэлиир ХIХ үйэ 30-с сыллардааҕы массыыната буолар. Онтон 1843 сыллаахха бу массыынаҕа анаан бастакы уустук массыына программата оҥоһуллубут – Ада Лавлейс оҥорбут Бернулли чыыһылаларын суоттуур программа. Ити икки феноменальнай ситиһиилэр буолаллар. Бэйэлэрин кэмнэриттэн сүүс сылынан эрдэлээбиттэр. 1943 эрэ сыллаахха ол Бэббидж үлэтин туһанан эмиэрикэ киһитэ Говард Эйкен ХХ үйэ техникатын – электромэхэниичэскэй реле көмөтүнэн “Марк-1” диэн массыына оҥорбут.

==Электромеханическай==
Элиэктромэхэниичэскай кэрдиис саамай кылгас кэм буолта СМ (Суоттуур Массыынаҕа) 60 сыл - [[Герман Холлерит|Герман Холлерит]] (1887 с.) бастакы табулярыттан бастакы ЭВМ ЕNIАС-ка дылы (1945г.) . Бу кэрдиис проектарын онорорго сурун бричиинэтэ маассовай суот наада буолан, уонна ЭВМ онорорго прикладной элэктротэхника оттугэр сайдыы. Элэктро мэханичэскай этапка уксун &quot;счетно-аналитический комплекс&quot; туттллара, пэрфокарточнай карточкаларга информаацийаны обрабуоккалыырга.

Бастакы &quot;счетно-аналитический комплекс&quot;-сы Г.Холлерит 1887 с. США-ҕа айбыта онтуката ручнуой пэрфоратортан, сортировочнай массыына уонна табуляртан. Г.Холлерит улэтэ СМ-ҕа  сайдыытын икки фактордар определяйдыыр. Бастыкытынан, кини СМ-ҕа сана направленияны олохтообута - &quot;счетно-перфорационного&quot;. Информацияны мэханичэски обрабуокалыыр курдук ол СМ олҕугар &quot;машинно - счетные станции&quot; оҥоһуллаллар, билиҥҥи вычислиительнай сыантыр уруута (вс).
Иккиһинэн, Табулярыры туттан буппуттэрин да кэннэ сурун носитель информации ЭВМ-ҥа перфокарта буолар, онто переферийнай оннугар пэрфокарточнай тэрили, Холерит киэнин. Билигин даҕаны игин араас носитель информации барын үрдүнэн пэрфокарточнай тэхнологийаны солбуйа илик. Ол иһин музейга киирэ илик.

Бутэһик улахан бырайыак 1957 с. СССР-га рэлиэйнай суоттуур массыына 1964 с. дылы туттулла сылдьыбыта уксун экономичэсай соруктаах.

==Электроннай==
{{main|Элэктроннай кэрдиис}}

== Туһаныллыбыт литература ==
* [http://wiki.mvtom.ru/index.php/Этапы_развития_вычислительной_техники Вычислительнай техника кэрдиистэрэ]

[[Категория:История]]
[[Категория:Техника]]</text>
      <sha1>99hl4u4ivc52wovbjotf1a22u0a89xv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Элэктроннай кэрдиис</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42942</id>
    <revision>
      <id>383291</id>
      <parentid>344708</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:50:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="478" xml:space="preserve">* 1 ЭВМ 1-го поколения - вакунай лампа 
* 2 ЭВМ 2-го поколения - транзистор 
* 3 ЭВМ 3-го поколения - микросхема 
* 4 ЭВМ 4-го поколения - процессор

== Өссө маны көр ==
* [[Вычислиитэлнай тиэхника сайдыытын кэрдиистэрэ]]

{{rq|wikify|stub|translate}}

[[Категория:История]]
[[Категория:Техника]]</text>
      <sha1>c1qpg0ov5nxwgtosb8ayvrvzvamav2z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кулгаах</title>
    <ns>0</ns>
    <id>44522</id>
    <revision>
      <id>383300</id>
      <parentid>350578</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T19:26:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6801" xml:space="preserve">'''Кулгаах''' — хамсыыр харамай дорҕоону ылынар уустук уоргана. Хуордалаах харамайдар үгүстэригэр кулгаах дорҕоону ылынарын таһынан эт-хаан куйаарга ылар балаһыанньатын уонна тэҥнэһигин хааччыйар. [[Үүтүнэн иитиллээччилэр]] (млекопитающие) уонна [[киһи]] истэр уоргана тас өттүттэн араакабынанан хааччахтанар.

Киһи кулгааҕа 8(1)-тэн 20000-ҕа диэри Гц түргэннээх дорҕоон долгунун билэр кыахтаах. Ол 41 миэтэрэттэн 1.7 см диэри долгун уһунугар тэҥнээх.

[[Тоноҕостоохтор]] (позвоночные) өбүгэлэрэ аан-бастааҥҥы уу харамайдарыгар (первичноводные) кулгаах тирии ураты билгэлиир уорганыттан үөскээбитэ.

== Кулгаах эволюцията ==
Ис кулгаах (лабиринт) тоноҕостоох харамайдарга (позвоночные) тэҥнэһик уорганын быһыытынан үөскээбитэ. Киириитигэр төгүрүк уонна ньолбоҕор быһыылаах мөһөөччүктэр (круглые и овальные мешки) уонна кэлтэгэй төгүрүк ханааллар (полукружные каналы) бааллар. Миксииннэргэ (Миксины) биир ханыы ханаал, миногтарга - икки, оттон тоноҕостоохторго - үс.

Төгүрүк айахтаахтар ньолбоҕор мөһөөччүктэрэ улахана суох сиэп курдук быһыылаах, лагена диэн ааттанар. Кини тэҥнэһиги хааччыйарын тэҥэ дорҕоону истэргэ көмөлөһөр. Тоноҕостоохтор сайдыыларын түмүгэр лагена амфибиялар истэр уорганнарыгар кубулуйбута. Рептилиялар истэр уорганнара арыый улахан уонна үс ханаалга арахсыбыт. Оттон көтөрдөр лагеналара быдан хороҕор, онон кинилэр ордук чуордук истэллэр. Үүтүнэн аһылыктанааччылар ис кулгаахтара быдан уустук оҥоһуулаах, оттон лагеналара эриллэн хаалбыт улиткаҕа кубулуйар. 

== Тоноҕоһо суохтар истэр уорганнара ==
Тоноҕостоох харамайдар эрэ кулгаахтаахтар эрээри, тоноҕоһо суохтар эмиэ билэр уорган атын көрүҥүн көмөтүнэн дорҕоону билэр кыахтаахтар. Холобур, үөн-көйүүр ыраахтан кэлэр дорҕоону тимпанальнай уорган көмөтүнэн истэр. Ханнык кэргэҥҥэ(семейство) киирэринэн, кини истэр уоргана төбөтүгэр эбэтэр этин атын чааһыгар да баар буолуон сөп.

Сорох үөн-көйүүр тимпанальнай уоргана аһара сэргэх, онон атын хамсыыр-харамайдартан быдан  чуор буолар. Холобур, Ormia ochracea диэн паразит сахсырҕа тыһыта. Кини тимпанальнай уоргана иһин икки өттүгэр баар. Ити уорганнара тас дьардьаманан холбоно сылдьар буоланнар, барабааннай перепонка курдук үлэлииллэр уонна тыас кэлэр сирин туһунан чопчу информацияны биэрэллэр. Бу ньыма кини сымыытын уурар дьиэ атыыр чөкчөҥөтүн ырыатын истэригэр көмөлөһөр. Сорох үөн-көйүүр реверберация  түргэнин сөкүүндэ 50 миллиард өлүүскэтин саҕа уратытын араарар. Онон тыас хайысхатын чопчу билэр кыаҕа улахан. 

Тоноҕоһо суохтар(членистоногие) истэр уорганнара быдан судургу оҥоһуулаах, онон чугастан кэлэр дорҕоону эрэ истэллэр. Холобур, ооҕуйдар уонна таракааннар атахтарыгар дорҕоон хамсааһынын хабар түүлээхтэр. Гусеницалар эттэригэр эмиэ оннук дорҕоону билэр түүлээхтэр, онон тыас хайа диэкитэн кэлэрин арааран билэллэр. 

== Патологията ==
Киһи төрүөҕуттэн баар кэһиллиилэр, эчэйиилэр (акустическая травма, баротравма), кулгаах ыарыылара (отосклероз, болезнь Меньера, отит, лабиринтит)

Кулгаах унуо5ун оноһуллута кэьиллиннэҕинэ киһи сүүс бырыһыан дьүлэй буолбат.

== Кулгаах култуураҕа ==
үс көрүн кулгаах киэргэлэ баар - клипса, каффа уонна ытарҕа. Ытарҕа кэтэргэ киьи кулгааҕын бастаан баран үүттэтиэхтээх, клипса кэтэргэ кулгааҕы үүттэтэр наадата суох. Кулгаах үүттэниитэ аан дойдуга былыргы үйэттэн тарҕанан турар. Археологическай булуулар көрдөрүүлэринэн племенной култуураларга кулгаах үүттэниитэ быдан тарҕанан турбут эбит. Элбэхтэ  археологтар кулгааҕыгар ытарҕалаах  муумуйалары булан турардаахтар. Оннук Симилаун диэн ледникка, Австрияга Эци диэн 5300 саастаах муумуйаны булбуттара.

Кулгаах быһыытын уларытыыта отопластика диэн ааттанар.

== Туттуллубут литература ==
* https://ru.m.wikipedia.org/wiki/Ухо

[[Категория:Анатомия]]
[[Категория:Физиология]]
[[Категория:Истии]]</text>
      <sha1>3iixt8x8p8zkjr6oo0o91lomzr461k1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шариктаах чэй</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46575</id>
    <revision>
      <id>383296</id>
      <parentid>361041</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:07:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6355" xml:space="preserve">'''Шариктаах  чэй''' (оннук же '''чөмчүүк чэй''', '''күүгэн чэй''') - күүгэннээх утах чэй, үксүн &quot;чөмчүүк&quot; куталлар. - тапиокаттан ''(кит. 粉圓)'' оҥоһуллубут шариктар, &quot;боба́&quot; диэнинэн биллэллэр ''(кит. 波霸)''. Улахан аҥаарыгар рециэбэ чэй төрүтүн холбуур, фруктовай суогу кытта эбэтэр буккуллубут үүтү кытта буккуллубут, сороҕор муустууллар. Биэриэхтэрин иннинэ, утаҕы коктейлнай шейкерга, салгын шариктарга дылы сахсыйаллар - бу мантан аата таххар &quot;күүгэннээх&quot;.

== Остуоруйата ==
Күүгэн чэй бастакы баар буолбут [[Тайбаан|Тайвааҥҥа]] саҕыланыытыгар 1980-с. Төрүтүнэн ааҕыллар Лин Сюхуэ́й (кит. 林秀慧, пиньинь ''Lín Xiùhuì'', англ. Lin Hsui Hui) «Чуншуйта́н» кафеҕа (кит. 春水堂, пиньинь ''Chūnshuǐtáng'', англ. Chun Shui Tang), тымныы чэйгэ олохтоох дисиэрти фэнъюа́нь (кит. трад. 粉圓, упр. 粉圆, пиньинь ''fěnyuán''), куппутун кэннэ. Атын сураҕынан саамай биллиилэх кырдьаҕас чэй - итии хара чэй, кыракый тапиока шариктартан, сгущённай үүттэн уонна сироптан эбэтэр мүөд букуутуттан турар этэ.

Кэлин тахсыбыт варианнары тымныы чэй, хара чэй оннугар күөх чэй туһаналлар уонна улахан тапиока шариктарын ордорор буолбуттара, кыраларын оннугар. Груша уонна слива эбиллиитэ баар буолбуттара, онтон атын фрукта эбиллиитэ.

XX үйэ бүтүүтүгэр чөмчүүк чэйигэр анаммыт кафелар баар буолбуттара.

Сорох кафелар ыстакааны полусферическэй хаппагынан сабаллар, сорохтор массыына көмөтүнэн ыстакааны целлофанынан бэчээттииллэр. Иьэргэ шарик ааһыан сөп киэҥ соломинкаларынан туһаналлар.

== Састаап ==

=== Утах ===
Арааһынай ингредианнаах чэй буолуон сөп чэйнойтан тутулуктаах. Быраабыла курдук, арааһынай хара уонна күөх чэйдэр тутталлар, чэй улун, ардыгар ма5ан да чэй буолоон сөп. &quot;Юаньян&quot; диэн ааттаах вариация (кит. трад. 鴛鴦, упр. 鸳鸯, пиньинь ''yuān yāng''), Гонконна төрөөбүт, хара чэйинэн оноһуллар, кофенан уонна үүттэн. Дөссө фрукталаах коктейльлар бааллар, чэйдээх даганы фрукталаах даганы.

Шариктардаах чэй Тайваҥҥа көстүбүт эрээри, сорох кафелар атын дойдулартан специялары, ону кытта сироптары эбэн биэрэллэр. Холобур, гибискус сибэкки, шафран, кардамон уонна розовай уу киэҥник биллэр буолан эрэллэр.

=== Топпинг ===
&quot;Чөмчүүк&quot; курдугунан үксүн, ыстыырга үчүгэй тапиока шариктарыттан, харалар бороҥ саахартан сылтаан, кынан баран утахха оннук курдук текстура оҥорорго элбэх атын ньыма баар. &quot;От күөх чөмчүүк&quot;  от күөх чэйтэн хос амтаннаах уонна быдан тыыллымтыа, үгэс буолбут тапиока шариктарыттан. &quot;Маҥан чөмчүүк&quot; муора водоросаллярыттан экстраагыттан оҥоhуллубут. 


Желе куhуоктарын быhыыта арааhынай: кыра кубиктар, сулустар эюэтэр көнө муннуктаах полоскалар, амтана эмиэ арааhынай : кокуос, коньяк, личи, от, манго, кофе уонна от күөх чэй. Хос амтан оттенактарын уонна текстура биэрэргэ тутталар: паста адзукаттан эбэтэр бобы мунг, типичнэй начинка  муустаах тайваньскай десертарга. Алоэ, заварной кириэм уонна саго оннук же тутталлар чайнай үксүгэр.


«Поппинг Боба» - оболочкалаах шариктар, иhигэр, фруктовай сок эбэтэр элбэх амтаннаах сироптар: манго, личи, клубника, от күөх дьаабылака, маракуйя, гранат, апельсин, канталупа, черника, кофе, сакалаат, йогурт, киви, персик, банан, лайм, вишня, ананас, кыhыл гуава уонна атын, сылдьаллар.

=== Муус уонна саахар ===
Шариктаах чай биэрэр кафеларга, үксүн атылаhааччыга бэйэтигэр таллараллар муус уонна сахар ахсаанын. Саахар уровеньын өрүү бырыаhаннарга суруйааччылар (холобур: 30 %, 50 %, 70 %, 100 %), онтон муус киэнин чугаhатан көрдөроллөр (холобур: мууhа суох, кыра муустаах, муустаах)


Шариктаах чэй инник же биллиилээх рестораннарга атыылыыллар. холобур, ресторан Din Tai Fung, мишленовскай сулус ылбыт ресторан.</text>
      <sha1>dl4oaya74a4blgcdvl0s53x103sszvs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>383297</id>
      <parentid>383296</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T18:16:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6430" xml:space="preserve">[[Билэ:Bubble_Tea.png|right|100px]]

'''Шариктаах  чэй''' (оннук же '''чөмчүүк чэй''', '''күүгэн чэй''') - күүгэннээх утах [[чэй]], үксүн &quot;чөмчүүк&quot; куталлар. - тапиокаттан ''(кит. 粉圓)'' оҥоһуллубут шариктар, &quot;боба́&quot; диэнинэн биллэллэр ''(кит. 波霸)''. Улахан аҥаарыгар рециэбэ чэй төрүтүн холбуур, фруктовай суогу кытта эбэтэр буккуллубут үүтү кытта буккуллубут, сороҕор муустууллар. Биэриэхтэрин иннинэ, утаҕы коктейлнай шейкерга, салгын шариктарга дылы сахсыйаллар - бу мантан аата таххар &quot;күүгэннээх&quot;.

== Остуоруйата ==
Күүгэн чэй бастакы баар буолбут [[Тайбаан|Тайвааҥҥа]] саҕыланыытыгар 1980-с. Төрүтүнэн ааҕыллар Лин Сюхуэ́й (кит. 林秀慧, пиньинь ''Lín Xiùhuì'', англ. Lin Hsui Hui) «Чуншуйта́н» кафеҕа (кит. 春水堂, пиньинь ''Chūnshuǐtáng'', англ. Chun Shui Tang), тымныы чэйгэ олохтоох дисиэрти фэнъюа́нь (кит. трад. 粉圓, упр. 粉圆, пиньинь ''fěnyuán''), куппутун кэннэ. Атын сураҕынан саамай биллиилэх кырдьаҕас чэй - итии хара чэй, кыракый тапиока шариктартан, сгущённай үүттэн уонна сироптан эбэтэр мүөд букуутуттан турар этэ.

Кэлин тахсыбыт варианнары тымныы чэй, хара чэй оннугар күөх чэй туһаналлар уонна улахан тапиока шариктарын ордорор буолбуттара, кыраларын оннугар. Груша уонна слива эбиллиитэ баар буолбуттара, онтон атын фрукта эбиллиитэ.

XX үйэ бүтүүтүгэр чөмчүүк чэйигэр анаммыт кафелар баар буолбуттара.

Сорох кафелар ыстакааны полусферическэй хаппагынан сабаллар, сорохтор массыына көмөтүнэн ыстакааны целлофанынан бэчээттииллэр. Иьэргэ шарик ааһыан сөп киэҥ соломинкаларынан туһаналлар.

== Састаап ==

=== Утах ===
Арааһынай ингредианнаах чэй буолуон сөп чэйнойтан тутулуктаах. Быраабыла курдук, арааһынай хара уонна күөх чэйдэр тутталлар, чэй улун, ардыгар ма5ан да чэй буолоон сөп. &quot;Юаньян&quot; диэн ааттаах вариация (кит. трад. 鴛鴦, упр. 鸳鸯, пиньинь ''yuān yāng''), Гонконна төрөөбүт, хара чэйинэн оноһуллар, кофенан уонна үүттэн. Дөссө фрукталаах коктейльлар бааллар, чэйдээх даганы фрукталаах даганы.

Шариктардаах чэй Тайваҥҥа көстүбүт эрээри, сорох кафелар атын дойдулартан специялары, ону кытта сироптары эбэн биэрэллэр. Холобур, гибискус сибэкки, шафран, кардамон уонна розовай уу киэҥник биллэр буолан эрэллэр.

=== Топпинг ===
&quot;Чөмчүүк&quot; курдугунан үксүн, ыстыырга үчүгэй тапиока шариктарыттан, харалар бороҥ саахартан сылтаан, кынан баран утахха оннук курдук текстура оҥорорго элбэх атын ньыма баар. &quot;От күөх чөмчүүк&quot;  от күөх чэйтэн хос амтаннаах уонна быдан тыыллымтыа, үгэс буолбут тапиока шариктарыттан. &quot;Маҥан чөмчүүк&quot; муора водоросаллярыттан экстраагыттан оҥоhуллубут. 

Желе куhуоктарын быhыыта арааhынай: кыра кубиктар, сулустар эюэтэр көнө муннуктаах полоскалар, амтана эмиэ арааhынай : кокуос, коньяк, личи, от, манго, кофе уонна от күөх чэй. Хос амтан оттенактарын уонна текстура биэрэргэ тутталар: паста адзукаттан эбэтэр бобы мунг, типичнэй начинка  муустаах тайваньскай десертарга. Алоэ, заварной кириэм уонна саго оннук же тутталлар чайнай үксүгэр.

«Поппинг Боба» - оболочкалаах шариктар, иhигэр, фруктовай сок эбэтэр элбэх амтаннаах сироптар: манго, личи, клубника, от күөх дьаабылака, маракуйя, гранат, апельсин, канталупа, черника, кофе, сакалаат, йогурт, киви, персик, банан, лайм, вишня, ананас, кыhыл гуава уонна атын, сылдьаллар.

=== Муус уонна саахар ===
Шариктаах чай биэрэр кафеларга, үксүн атылаhааччыга бэйэтигэр таллараллар муус уонна сахар ахсаанын. Саахар уровеньын өрүү бырыаhаннарга суруйааччылар (холобур: 30 %, 50 %, 70 %, 100 %), онтон муус киэнин чугаhатан көрдөроллөр (холобур: мууhа суох, кыра муустаах, муустаах)

Шариктаах чэй инник же биллиилээх рестораннарга атыылыыллар. холобур, ресторан Din Tai Fung, мишленовскай сулус ылбыт ресторан.

[[Категория:Утах]]</text>
      <sha1>p2vf97g1iq2lucahdui907cxa87zlna</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Айхал Аммосов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49793</id>
    <revision>
      <id>383289</id>
      <parentid>383284</parentid>
      <timestamp>2022-08-26T16:31:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>216.234.200.179</ip>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2664" xml:space="preserve">Следователем следственной части Следственного управления МУ МВД России «Якутское» возбуждено уголовное дело в отношении 30-летнего жителя города Якутск, подозреваемого в совершении преступления, предусмотренного ч. 1 ст. 280.3 Уголовного кодекса Российской Федерации «Публичные действия, направленные на дискредитацию использования Вооруженных Сил Российской Федерации в целях защиты интересов Российской Федерации и ее граждан, поддержания международного мира и безопасности или исполнения государственными органами Российской Федерации своих полномочий в указанных целях».

В течение 2022 года Якутским городским судом фигурант трижды привлекался к административной ответственности по ч. 1 ст. 20.3.3 КоАП РФ, ему был назначено три штрафа в размере по 30 тысяч рублей. Однако позже подозреваемый разместил на крыше одного из зданий в центре города Якутска баннер с надписью, содержание которой дискредитировало использование Вооружённых сил Российской Федерации в целях защиты интересов страны и её граждан.

Оперативники Центра противодействию экстремизму МВД по Республике Саха (Якутия) пресекли его противоправное деяние.

В настоящее время проводятся следственные действия и оперативно-розыскные мероприятия, направленные на установление обстоятельств совершенного преступления. В отношении подозреваемого избрана мера пресечения в виде подписки о невыезде и надлежащем поведении.

Пресс-служба МВД по Республике Саха (Якутия)

{{rq|wikify|translate}}</text>
      <sha1>ng7oeg1k342cnoo3enxbk7e6s9w0voc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Халыып:Potd/2022-08-31 (sah)</title>
    <ns>10</ns>
    <id>50275</id>
    <revision>
      <id>383303</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:00:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ymblanter</username>
        <id>4562</id>
      </contributor>
      <comment>'Огнетушитель в  музее под открытым небом Вакерсхофен, Швебиш-Халль, Баден-Вюртемберг, Германия' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="173" xml:space="preserve">Огнетушитель в  музее под открытым небом Вакерсхофен, Швебиш-Халль, Баден-Вюртемберг, Германия</text>
      <sha1>g4rylrszl025d1arux49zi0l2ouoqey</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Халыып:Potd/2022-08-31</title>
    <ns>10</ns>
    <id>50276</id>
    <revision>
      <id>383304</id>
      <timestamp>2022-08-26T21:00:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ymblanter</username>
        <id>4562</id>
      </contributor>
      <comment>'Hohenloher Freilandmuseum - Baugruppe Mühlental - Mahlmühle aus Weipertshofen - Flur - blaue Wand mit Feuerlöscher (2).jpg' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="125" xml:space="preserve">Hohenloher Freilandmuseum - Baugruppe Mühlental - Mahlmühle aus Weipertshofen - Flur - blaue Wand mit Feuerlöscher (2).jpg</text>
      <sha1>lx49lw2llnvu8qnx6pfoewxk1lyzzx3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Оһуохай Уола</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50277</id>
    <revision>
      <id>383305</id>
      <timestamp>2022-08-27T01:08:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>HalanTul</username>
        <id>51</id>
      </contributor>
      <comment>''''Оһуохай Уола''' (Дмитрий Николаевич Федоров) – хоһоонньут.   Бастакы кинигэтэ 2018 сыллаахха «Айар тыл умсулҕана» диэн ааттанан тахсыбыта. Хомуурунньукка аан тылы суруйааччы, поэтесса Александра Григорьева – Сандаарыйа суруйбута&lt;ref&gt;''...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="714" xml:space="preserve">'''Оһуохай Уола''' (Дмитрий Николаевич Федоров) – хоһоонньут. 

Бастакы кинигэтэ 2018 сыллаахха «Айар тыл умсулҕана» диэн ааттанан тахсыбыта. Хомуурунньукка аан тылы суруйааччы, поэтесса Александра Григорьева – Сандаарыйа суруйбута&lt;ref&gt;''Светлана Винокурова – Сырдаана'', [https://ulus.media/article/15066 Чурапчыттан Оһуохай Уолун саҥа кинигэтигэр санаа] // Саҥа олох, 25.06.2021 &lt;/ref&gt;

[[Категория:Дьон алпаабытынан]]</text>
      <sha1>m8nvo2lmiqxut46e27lclcwoi54k94p</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>