Wikiźródła plwikisource https://pl.wikisource.org/wiki/Wiki%C5%BAr%C3%B3d%C5%82a:Strona_g%C5%82%C3%B3wna MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Specjalna Dyskusja Wikiskryba Dyskusja wikiskryby Wikiźródła Dyskusja Wikiźródeł Plik Dyskusja pliku MediaWiki Dyskusja MediaWiki Szablon Dyskusja szablonu Pomoc Dyskusja pomocy Kategoria Dyskusja kategorii Strona Dyskusja strony Indeks Dyskusja indeksu Autor Dyskusja autora Kolekcja Dyskusja kolekcji TimedText TimedText talk Moduł Dyskusja modułu Gadżet Dyskusja gadżetu Definicja gadżetu Dyskusja definicji gadżetu 10 4494 3148481 3141794 2022-08-09T18:57:58Z Seboloidus 27417 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ <!-- NAJNOWSZE REKORDY PROSZĘ DODAWAĆ U GÓRY--> <!-- JEDEN TEKST W JEDNEJ LINII--> <!-- NIE USUWAMY OSTATNIEGO TEKSTU!!--> <!-- DODAJEMY TUTAJ TYLKO TEKSTY KOMPLETNE, POPRAWNIE SFORMATOWANE I Z PODANYM ŹRÓDŁEM --> <!-- w jednym wierszu możemy zamieścić kilka utworów tego samego autora, pod warunkiem, że nie mają one okładek --> <!-- nowe tytuły należy wpisywać u góry --> ==== Sierpień 2022 ==== # [[Autor:Ignacy Baliński|Ignacy Baliński]] – '''''[[Do starego pokolenia]]''''' ==== Lipiec 2022 ==== # [[Autor:Walery Przyborowski|Walery Przyborowski]] – '''''[[Bitwa pod Raszynem]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Sędziowie]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Protesilas i Laodamia]]''''' # [[Autor:Tadeusz Zieliński|Tadeusz Zieliński]] – '''''[[Religja a sztuka w Grecji]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Bolszewicy]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Oskar Wojnowski i jego nauka]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Kobiety w życiu wielkich ludzi]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Nowele (Konopnicka, 1897)|Nowele]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Tajemniczy wróg]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Kobieta, która niesie śmierć]]''''' # [[Autor:Walery Eljasz-Radzikowski|Walery Eljasz-Radzikowski]] – '''''[[Obrazek z podróży w Tatry]]''''' ==== Czerwiec 2022 ==== # [[Autor:Hector Malot|Hector Malot]] – '''''[[Bez rodziny]]''''' # [[Autor:Michał Dymitr Krajewski|Michał Dymitr Krajewski]] – '''''[[Historya Stefana na Czarncy Czarnieckiego]]''''' # [[Autor:Adam Fischer|Adam Fischer]] – '''''[[Czerpaki]]''''' # [[Autor:Adam Fischer|Adam Fischer]] – '''''[[Djabeł w wierzeniach ludu polskiego]]''''' # [[Autor:Adam Fischer|Adam Fischer]] – '''''[[Drzewa w wierzeniach i obrzędach ludu polskiego]]''''' # [[Autor:Zofia Rogoszówna|Zofia Rogoszówna]] – '''''[[Pisklęta]]''''' # [[Autor:Erazm Majewski|Erazm Majewski]] – '''''[[Profesor Przedpotopowicz]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Złoto i krew]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Rycerze mroku]]''''' # [[Autor:Maria Bogusławska|Maria Bogusławska]] – '''''[[Młodzi (Bogusławska)|Młodzi]]''''' # [[Autor:Władysław Sterling|Władysław Sterling]] – '''''[[Dziecko histeryczne]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Karjera panny Mańki]]''''' # [[Autor:Wacław Berent|Wacław Berent]] – '''''[[Żywe kamienie]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Biały Kapitan]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Upiorny dom]]''''' # [[Autor:Herbert George Wells|Herbert George Wells]] – '''''[[Gość z zaświatów]]''''' ==== Maj 2022 ==== # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Ryta]]''''' # [[Autor:Stanisław Bełza|Stanisław Bełza]] – '''''[[Odgłosy Szkocyi]]''''' # [[Autor:Abraham Penzik|Abraham Penzik]] – '''''[[Antysemici i nekrofile]]''''' # [[Autor:Gustave Le Bon|Gustave Le Bon]] – '''''[[Psychologia tłumu]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Grzesznica]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Sekta djabła]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Lekkomyślna księżna]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Panna Franciszka]]''''' # [[Autor:Fergus Hume|Fergus Hume]] – '''''[[Zielona mumia]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Syn pana Marka]]''''' # [[Autor:Michał Bałucki|Michał Bałucki]] – '''''[[Za winy niepopełnione]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Na bialskim zamku]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Jasełka. Wyciąg z pamiętników Ktosia|Jasełka]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wnuczek i inne nowelle i obrazki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Za mgłą]]''''' # [[Autor:Iwan Turgieniew|Iwan Turgieniew]] – '''''[[Pierwsza miłość (Turgieniew)|Pierwsza miłość]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Drobiazgi (Junosza, 1898)|Drobiazgi]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Demon wyścigów]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Życie i miłostki imperatorowej Katarzyny II]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wdowa z placem]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Donkiszot żydowski]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Z pamiętników roznosiciela]]''''' # [[Autor:Valentin Pinner|Harry Waldau]] – '''''[[Jazz]]''''' # [[Autor:Barry Pain|Barry Pain]] – '''''[[Tajemnicza misja pana Dumphry (Pain, 1924)|Tajemnicza misja pana Dumphry]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Młynarz z Zarudzia]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pan sędzia]]''''' # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Prolegomena]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Artykuł pana Wojciecha]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Taniość i elegancja]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Prawdziwa bjografja]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Z pieniędzmi]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wspomnienie (Junosza, 1893)|Wspomnienie]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Obrazki szare]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Nad świeżym grobem]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Przyszły milioner]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Lekki grunt]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Żona z jarmarku]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[„Dobrze“]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Sztuka i czary miłości]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Z przygód Sherlocka Holmesa]]''''' ==== Kwiecień 2022 ==== # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Moje Koraliki]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Warszawianka (Wyspiański, 1901)|Warszawianka]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Biesy]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Jego Eminencya kardynał Albin Dunajewski książę biskup krakowski]]''''' # [[Autor:Paweł Gawrzyjelski|Paweł Gawrzyjelski]] – '''''[[Wyprawa po żonę]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Z pola i z bruku]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Dworek przy cmentarzu]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Marzenie czy Rzeczywistość]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Tajemnica Polskiej Róży]]''''' # [[Autor:Kazimierz Laskowski|Kazimierz Laskowski]] – '''''[[Lublin w dni pogrzebu Klemensa Junoszy]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Rok 1886]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Stary leśnik]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Spekulacye pana Jana]]''''' # [[Autor:Adam Fischer|Adam Fischer]] – '''''[[Gnatki]]''''' # [[Autor:Jadwiga Marcinowska|Jadwiga Marcinowska]] – '''''[[Z głosów lądu i morza]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Chór gołych]]''''' # [[Autor:Adam Fischer|Adam Fischer]] – '''''[[Czarownice w dolinie nowotarskiej]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Kamienica w Długim Rynku]]''''' # [[Autor:Antoni Piotrowski|Antoni Piotrowski]] – '''''[[O chłopie co oszukał dyabła]]''''' # [[Autor:Honoré de Balzac|Honoré de Balzac]] – '''''[[Małe niedole pożycia małżeńskiego]]''''' # [[Autor:Antoni Piotrowski|Antoni Piotrowski]] – '''''[[Nosił wilk, ponieśli wilka]]''''' # [[Autor:Antoni Piotrowski|Antoni Piotrowski]] – '''''[[O sewcykowy dusycce]]''''' ==== Marzec 2022 ==== # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Rozbójnicy w Warszawie]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Jeszcze jeden rodzaj Straży Ogniowej]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Na odjazd teatrzyków]]''''' # [[Autor:Bolesław Błażek|Bolesław Błażek]] – '''''[[Wakacye pod namiotami]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Dzieje grzechu]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Nasze sny]]''''' # [[Autor:Henryk Wieniawski|Henryk Wieniawski]] – '''''[[Rozumiem|Śpiew Polski]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Dziad]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Człowiek skamieniały]]''''' # [[Autor:Homer|Homer]] – '''''[[Odysseja]]''''' # [[Autor:Herbert George Wells|Herbert George Wells]] – '''''[[Kraina ślepców (zbiór)|Kraina ślepców]]''''' # [[Autor:Teofila Samolińska|Teofila Samolińska]] – '''''[[James Garfield]]''''' # [[Autor:Władysław Sterling|Władysław Sterling]] – '''''[[Dziecko psychopatyczne]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Anioł Miłosierdzia]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[Nowele (Reymont, 1930)|Nowele]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Powrót do gniazda]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Nowiny Niedzielne]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wilki i inne szkice i obrazki]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Markiza Pompadour]]''''' # [[Autor:Prosper Mérimée|Prosper Mérimée]] – '''''[[Carmen; Czyśćcowe dusze; Tamango]]''''' ==== Luty 2022 ==== # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Głowa]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Dowód (Junosza, 1889)|Dowód]]''''' # [[Autor:Aleksander Głowacki|Bolesław Prus]] – '''''[[Szkice i obrazki (Prus)|Szkice i obrazki]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Bracia mleczni]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Z księgi cudów Franciszka Kostrzewskiego]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Piosnki leśne]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Legenda (Junosza, 1878)|Legenda]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Do matki (Junosza, 1888)|Do matki]]''''' # [[Autor:Teresa Prażmowska|Teresa Prażmowska]] – '''''[[W noc przed pogrzebem Promyka]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Przygody Stacha]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Hybrydy]]''''' # [[Autor:Charles Lutwidge Dodgson|Lewis Carroll]] – '''''[[W zwierciadlanym domu]]''''' # [[Autor:Iwan Gonczarow|Iwan Gonczarow]] – '''''[[Obłomow]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Ofiary półświatka]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Życzliwa krytyka]]''''' # [[Autor:Władysław Tarnowski|Ernest Buława]] – '''''[[Krople czary/Część druga|Krople czary. Część druga]]''''' # [[Autor:Władysław Tarnowski|Ernest Buława]] – '''''[[Krople czary/Część pierwsza|Krople czary. Część pierwsza]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Niebezpieczna kochanka]]''''' # [[Autor:Kazimierz Czapiński|Kazimierz Czapiński]] – '''''[[Partja wrogów ludu pracującego (endecja)]]''''' # [[Autor:Adam Zagórski|Adam Zagórski]] – '''''[[Polskie pieśni wojenne i piosenki obozowe]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Na stare lata]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Czarna Andzia]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Na ruinach Wólki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Sielanki majowe]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Najnowsze krakowiaki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Tryolety na cześć panny Zofji i jej podobnych]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Powieść o czterdziestu dwóch mędrcach]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Z pamiętników pana Jacka]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wody]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pierwiosnek (Junosza, 1876)|Pierwiosnek]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Z melodji nie-biblijnych]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Z astronomji]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Słowianie. Uroczystości i obrzędy]]''''' # [[Autor:Zofia Przewóska-Czarnocka|Zofia Przewóska-Czarnocka]] – '''''[[Ród Piastów. Kołodziej Piast, Ziemowit, Leszek, Ziemomysł]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Listy z ustronia]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Modlitwa (Staś, 1913)|Modlitwa]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Po nad tułaczych łez morzem]]''''' # '''''[[Pamiętnik Adama w raju (zbiór)]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Sic itur ad astra]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Szybki poseł]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pia desideria]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Chorzy]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pan Jacenty]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Tajemnice życia i śmierci]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Półświatek]]''''' ==== Styczeń 2022 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Bezimienna]]''''' # [[Autor:Teresa Prażmowska|Teresa Prażmowska]] – '''''[[Święć się...]]''''' # [[Autor:Ignacy Baliński|Ignacy Baliński]] – '''''[[Na śmierć Jana Matejki]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[W mrocznej godzinie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Powieść bez tytułu]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Papiery po Glince]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Dziadunio]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Wizyta (1909)|Wizyta]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Złotowłosy sfinks]]''''' # [[Autor:Stanisław Schneider|Stanisław Schneider]] – '''''[[Pieśń o jaskółce]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Lenin. Postscriptum]]''''' # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Szkice literackie (Żuławski, 1913)|Szkice literackie]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Bosy pan]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Czego my chcemy]]''''' # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Stara Ziemia]]''''' # [[Autor:Róża Luksemburg|Józef Chmura]] – '''''[[Kościół a socjalizm]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Listy ze Szwecyi]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Zosia]]''''' # [[Autor:Lucjan Rydel|Lucjan Rydel]] – '''''[[Jesień (Rydel, 1921)|Jesień]]''''' # [[Autor:Tadeusz Dołęga-Mostowicz|Tadeusz Dołęga-Mostowicz]] – '''''[[Trzecia płeć]]''''' # [[Autor:Kurt Matull|Kurt Matull]], [[Autor:Matthias Blank|Matthias Blank]] – '''''[[Sobowtór bankiera]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Chłopski honor]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Trudny wstęp do domu emigracyjnego pod opieką Z. N. P.]]''''' # [[Autor:Cecylia Niewiadomska|Cecylia Niewiadomska]] – '''''[[Sobieski (Niewiadomska)|Sobieski]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Z moich rozmyślań]]''''' # [[Autor:Michał Bałucki|Michał Bałucki]] – '''''[[Trzy szkice powieściowe]]''''' # [[Autor:Stendhal|Stendhal]] – '''''[[Czerwone i czarne (Stendhal, 1932)|Czerwone i czarne]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Sylwek Cmentarnik]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pan Grubopłaski]]''''' ==== Grudzień 2021 ==== # [[Autor:Zofia Dromlewiczowa|Zofia Dromlewiczowa]] – '''''[[Przygoda]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Czarny adept]]''''' # [[Autor:Louis Couturat|Louis Couturat]] – '''''[[Powszechny język międzynarodowy]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Królewska miłośnica]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Promień]]''''' # [[Autor:Jan Perłowski|Jan Perłowski]] – '''''[[Legenda o Bożem Narodzeniu]]''''' # [[Autor:Jerzy Bandrowski|Jerzy Bandrowski]] – '''''[[Kim był Ks. Józef Poniatowski]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Nad Spreą]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Wrażenia z farm stanu Wisconsin]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Na Falach Życia]]''''' # [[Autor:Gabriela Zapolska|Gabriela Zapolska]] – '''''[[Sezonowa miłość]]''''' # [[Autor:Artur Gruszecki|Artur Lubicz]] – '''''[[Córka osadnika]]''''' # [[Autor:Kazimierz Laskowski|Kazimierz Laskowski]] – '''''[[Żydzi przy pracy]]''''' # [[Autor:Karol Dickens|Karol Dickens]] – '''''[[Dzwony upiorne]]''''' # [[Autor:Aleksander Arct|Aleksander Arct]] – '''''[[Ciekawa powieść]]''''' # [[Autor:Tadeusz Dołęga-Mostowicz|Tadeusz Dołęga-Mostowicz]] – '''''[[Znachor (Dołęga-Mostowicz, 1938)|Znachor]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Guwernantka z Czortowa]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Stare obrazki]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Czarna polewka]]''''' # [[Autor:Maria Rodziewiczówna|Maria Rodziewiczówna]] – '''''[[Z głuszy]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Iskierki mistyczne]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Marzenia jesienne]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Excelsior! (Staś, 1910)|Excelsior!]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Zwierzęta i Wierszyki od Wujka z Afryki]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Polski pień]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Kukuryku czy Kikeriki?]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Salon baronowej Wiery]]''''' # [[Autor:Artur Gruszecki|Artur Gruszecki]] – '''''[[Mały bohater]]''''' # [[Autor:Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusz Boy-Żeleński]] – '''''[[Bronzownicy (zbiór)|Bronzownicy]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Sprawa kryminalna]]''''' # [[Autor:Stanisław Osada|Stanisław Osada]] – '''''[[Z Pennsylwańskiego piekła]]''''' # [[Autor:Juliusz Tadeusz Jedliński|Juliusz Tadeusz Jedliński]] – '''''[[Pacierz (Jedliński, 1858)|Pacierz]]''''' # [[Autor:Ernest Thompson Seton|Ernest Thompson Seton]] – '''''[[Wully pies owczarski]]''''' # [[Autor:Cecylia Niewiadomska|Cecylia Niewiadomska]] – '''''[[Królestwo Polskie po roku 1815]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Z melodyi ludowych]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Na dnie sumienia]]''''' <!-- NAJNOWSZE REKORDY PROSZĘ DODAWAĆ U GÓRY--> ==== Listopad 2021 ==== # [[Autor:Feliks Brodowski|Feliks Brodowski]] – '''''[[Liote (nowele)|Liote]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]], [[Autor:Zygmunt Przybylski|Zygmunt Przybylski]] – '''''[[Fragment z komedyi p. t. „Baby“]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Dajcie tabaki!]]''''', '''''[[O północy (Junosza, 1879)|O północy]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Andrzejki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Fragment (Junosza, 1879)|Fragment]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Nad strumieniem (Junosza, 1877)|Nad strumieniem]]''''', '''''[[Wieczór tańcujący]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Kaszel jako przyczynek do mowy ludzkiej]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wigilja Bożego Narodzenia (Junosza, 1875)|Wigilja Bożego Narodzenia]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Marya i Marta]]''''' # [[Autor:Helena Staś|Helena Staś]] – '''''[[Perła (Staś, Głos Polek, 1921)|Perła]]''''', '''''[[Wskrzeszenie córki Jaira]]''''' # [[Autor:Ignacy Daszyński|Ignacy Daszyński]] – '''''[[Pogadanka o socjaliźmie (Daszyński, 1927)|Pogadanka o socjaliźmie]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Powrót Odysa]]''''' # [[Autor:Aleksander Głowacki|Bolesław Prus]] – '''''[[Emancypantki]]''''' # [[Autor:Jerzy Bandrowski|Jerzy Bandrowski]] – '''''[[Bajki ucieszne]]''''' # [[Autor:Adam Zakrzewski|Adam Zakrzewski]] – '''''[[Historja i stan obecny języka międzynarodowego esperanto]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Zaginiony footbalista (zbiór)|Zaginiony footbalista]]''''' # [[Autor:Józef Gałuszka|Józef Gałuszka]] – '''''[[Dusza miasta (zbiór)|Dusza miasta]]''''' # [[Autor:Józef Bliziński|Józef Bliziński]] – '''''[[Marcowy kawaler]]''''' # [[Autor:Leopold von Sacher-Masoch|Leopold von Sacher-Masoch]] – '''''[[Wenus w futrze]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Rodzina kamieniarza]]''''' # [[Autor:Kurt Matull|Kurt Matull]], [[Autor:Matthias Blank|Matthias Blank]] – '''''[[Złodziej kolejowy]]''''' # [[Autor:Gerhart Hauptmann|Gerhart Hauptmann]] – '''''[[A Pippa tańczy!]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Syzyfowe prace]]''''' # [[Autor:Aleksander Dumas (ojciec)|Aleksander Dumas]] – '''''[[Wicehrabia de Bragelonne]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[W ludzkiej i leśnej kniei]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Ada]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Stara kamienica]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Rady główne i życzenia na nowy rok]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[W głuszy leśnej]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Cnoty proste]]''''' # [[Autor:Ada Negri|Ada Negri]] – '''''[[Sługa]]''''' # [[Autor:Selma Lagerlöf|Selma Lagerlöf]] – '''''[[Legenda na dzień Świętej Łucji]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Żacy krakowscy w roku 1549]]''''' ==== Październik 2021 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Żeliga]]''''' # [[Autor:Cecylia Niewiadomska|Cecylia Niewiadomska]] – '''''[[Wazowie (Niewiadomska)|Wazowie]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Matka Boleściwa]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Stary sługa (Kraszewski, 1872)|Stary sługa]]''''' # [[Autor:Franciszek Ksawery Smolka|Franciszek Ksawery Smolka]] – '''''[[Kontrakt pożyczki z Dura-Europos]]''''' # [[Autor:Józef Korzeniowski|Józef Korzeniowski]] – '''''[[Karpaccy górale]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Pompalińscy]]''''' # [[Autor:Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusz Boy-Żeleński]] – '''''[[Pijane dziecko we mgle]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Na drodze (zbiór)|Na drodze]]''''' # [[Autor:Antoni Piotrowski|Antoni Piotrowski]] – '''''[[O wilcku]]''''' # [[Autor:Stanisław Schneider|Stanisław Schneider]] – '''''[[Ζεὺς Μειλίχιος u Ateńczyków]]''''' # [[Autor:Antoni Piotrowski|Antoni Piotrowski]] – '''''[[O takim co rozumiał jak dzwirzęta gwarzom]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Historya o kilku emerytach i jednym fortepianie]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Nowy gladjator]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wieszczka z Ypsylonu]]''''' # [[Autor:Stanisław Ignacy Witkiewicz|Stanisław Ignacy Witkiewicz]] – '''''[[Idealizm i realizm]]''''' # [[Autor:Kurt Matull|Kurt Matull]], [[Autor:Matthias Blank|Matthias Blank]] – '''''[[Uwodziciel w pułapce]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Jeden z tysiąca]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Serce i ręka]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Po latach]]''''' # [[Autor:Zbigniew Kamiński|Zbigniew Kamiński]] – '''''[[Król puszty węgierskiej]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Achilleis]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[Z ziemi polskiej i włoskiej]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[My i Oni]]''''' # [[Autor:Aleksander Szczęsny|Aleksander Szczęsny]] – '''''[[Pieśń białego domu]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] - '''''[[Przed świtem (zbiór)|Przed świtem]]''''' # [[Autor:Maria Sandoz|Podolanka]] – '''''[[Koszyk jabłek]]''''' # '''''[[Prawdziwa opowieść o synowej która zabiła starego ojca Jakóba]]''''' # '''''[[Prawdziwe zdarzenie o wyrodnych pięciu synach którzy wzgardzili staruszkiem ojcem swoim]]''''' # '''''[[Bitwa. Wspomnienia z roku 1916]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Duma o hetmanie]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[Chłopi (Reymont)|Chłopi]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Któś]]''''' ==== Wrzesień 2021 ==== # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Przysięga pana Sylwestra]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[„Hafciarz”]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Zastępca]]''''' # [[Autor:Stanisław Schneider|Stanisław Schneider]] – '''''[[Sowij — Sofija]]''''' # '''''[[Kraków. Przewodnik dla zwiedzających z planem miasta]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wyrwane kartki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Maciej]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Na szerszy świat!!]]''''' # [[Autor:Stanisław Schneider|Stanisław Schneider]] – '''''[[Kore i Kuros]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Poeta jakich wielu]]''''' # [[Autor:Stanisław Tarnowski|Stanisław Tarnowski]] – '''''[[Czyściec Słowackiego]]''''' # [[Autor:Ajschylos|Ajschylos]] – '''''[[Prometeusz skowany (tłum. Kasprowicz, 1924)|Prometeusz skowany]]''''' # '''''[[Z bratniej niwy]]''''' # [[Autor:Tadeusz Dowgird|Tadeusz Dowgird]], [[Autor:Zygmunt Wolski|Zygmunt Wolski]] – '''''[[Pisanki, jajka malowane wielkanocne]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Dzień ś. Józefa]]''''' # [[Autor:Marcin Ernst|Marcin Ernst]] – '''''[[O końcu świata i kometach]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[Fermenty]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Osobliwość Brzozówki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[5,000 Rubli]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Listy pedagoga]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Krwawa hrabina]]''''' # [[Autor:Jerzy Bandrowski|Jerzy Bandrowski]] – '''''[[Kim był Tadeusz Kościuszko]]''''' # [[Autor:Lew Tołstoj|Lew Tołstoj]] – '''''[[O wojnie]]''''' # [[Autor:Jerzy Bandrowski|Jerzy Bandrowski]] – '''''[[Legjony Dąbrowskiego]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Z życia awanturnika]]''''' # [[Autor:Hieronim Derdowski|Hieronim Derdowski]] – '''''[[Walek na jarmarku]]''''' # [[Autor:Maria Strebeyko|Maria Strebeyko]] – '''''[[Dziesięcioletni ochotnik]]''''' # '''''[[Ballady, legendy i t. p.]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[Na krawędzi (zbiór)|Na krawędzi]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Zupy i sosy (Kiewnarska, 1929)|Zupy i sosy]]''''' # [[Autor:Mór Jókai|Mór Jókai]] – '''''[[Papuga]]''''' # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Marsz strzelców (Orkan, 1915)|Marsz strzelców]]''''' # [[Autor:Harriet Beecher Stowe|Harriet Beecher Stowe]] – '''''[[Chata wuja Tomasza]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Czwórka do ślubu]]''''' # [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]] – '''''[[Człowiek który zapomniał swego nazwiska]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Rodzina Brochwiczów]]''''' # [[Autor:Michał Bałucki|Michał Bałucki]] – '''''[[W żydowskich rękach]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Mowa X. Wacława z Sulgostowa, kapucyna podczas uroczystego obchodu jubileuszowego 50-cio letniej rocznicy ślubów zakonnych M. Eufrazyi od św. Eliasza]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Na szarej jesieni]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[„Globosa”]]''''' # [[Autor:Augustyn Czarnowski|Augustyn Czarnowski]] – '''''[[Czem zastąpić napoje alkoholiczne?]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Piekło (Junosza)|Piekło]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Przerwana korespondencja]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Był to obraz... ale oblazł...]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wnuczka]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Ostatnia instancya]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Galopada]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Trzy prowincjałki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Rózia — róża i aptekarz]]''''' # [[Autor:Włodzimierz Podgórski|Włodzimierz Podgórski]] – '''''[[Antoni Sznejder|Antoni Sznejder, autor „Encyklopedyi do krajoznawstwa Galicyi“]]''''' # [[Autor:Telesfor Chełchowski|Szczypawka]] – '''''[[Co jenerał Tabaka ...mówi o wojnie...]]''''' # [[Autor:Kajetan Sawczuk|Kajetan Sawczuk]] – '''''[[Pieśni Kajetana Sawczuka (1912)|Pieśni Kajetana Sawczuka]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Domowe wędliny]]''''' # [[Autor:Róża Luksemburg|Róża Luksemburg]] – '''''[[W obronie narodowości]]''''' # [[Autor:Michał Siedlecki|Michał Siedlecki]] – '''''[[Cztery miesiące walki z zarazą]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Potrawy i konserwy z grzybów]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Do swego Boga. Rozdzióbią nas kruki, wrony]]''''' # [[Autor:Adam Mickiewicz|Adam Mickiewicz]] – '''''[[Poezye Adama Mickiewicza. T. 1. (1899)]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Kwiatek z sutereny]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Ani chwili spoczynku]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Skarby ziemi]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pan Marek w piekle (Junosza, 1876)|Pan Marek w piekle]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Sen pana Bartłomieja dziedzica Psiej-Wólki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Mróz (Junosza, 1879)|Mróz]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pogodny zachód (Junosza, 1891)|Pogodny zachód]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Na brzezince]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Złote czasy]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[O sto cekinów!]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Humorysta na partykularzu]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Goście (Junosza, 1894)|Goście]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Melancholiczne dumania]]''''' # [[Autor:Józef Bliziński|Józef Bliziński]] – '''''[[Nowele humoreski]]''''' # [[Autor:Ada Negri|Ada Negri]] – '''''[[Miejsce starych]]''''' # [[Autor:Franciszek Majchrowicz|Franciszek Majchrowicz]] – '''''[[Małżeństwa w starożytnym Rzymie za czasów Cesarstwa]]''''' # [[Autor:Marian Auerbach|Marian Auerbach]] – '''''[[Rola gramatyki języka łacińskiego w gimnazjum]]''''' # [[Autor:Izaak Cylkow|Izaak Cylkow]] – '''''[[Mowa miana dnia 26 Września 1878 roku przy otwarciu Nowej Synagogi w Warszawie|Mowa przy otwarciu Nowej Synagogi w Warszawie]]''''' # [[Autor:Leonard z Porto Maurizio|Leonard z Porto Maurizio]] – '''''[[Droga Krzyżowa]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Testament złotnika]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Demon Wody Ognistej]]''''' # [[Autor:Bronisława Wójcik-Keuprulian|Bronisława Wójcik-Keuprulian]] – '''''[[Ormianie polscy]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Pan Graba]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Murowanka]]''''' # [[Autor:Helena Zborowska|Helena Zborowska]] – '''''[[O Elizy Orzeszkowej pracy i działalności literackiej]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Filantropka]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Pamiętniki Holmsa, słynnego ajenta londyńskiego/I|Pamiętniki Holmsa, słynnego ajenta londyńskiego, T. 1]]''''' # [[Autor:Stefan Garczyński|Stefan Garczyński]] – '''''[[Wacława dzieje]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Basma]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Gość nieznany (Kraszewski, 1946)|Gość nieznany]]''''' # [[Autor:Martin Mendelsohn|Martin Mendelsohn]] – '''''[[Jak uchronić swoje serce od szkodliwych wpływów]]''''' # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[Tajny agent (tłum. Zagórska)|Tajny agent]]''''' # [[Autor:Jarosław Pieniążek|Jarosław Pieniążek]] – '''''[[„Cyklista” na wycieczkach. Lwów―Gdańsk]]''''' ==== Sierpień 2021 ==== # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Władcy cekinów]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Interesująca historja, w której nie ma nic]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Marya (Orzeszkowa)|Marya]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Ostatnie chwile skazanego]]''''' # [[Autor:Łucja Charewiczowa|Łucja Charewiczowa]] – '''''[[Niedoceniony krajoznawca lwowski Antoni Schneider]]''''' # [[Autor:Helena Mniszek|Helena Mniszek]] – '''''[[Magnesy serc]]''''' # [[Autor:Henryk Samsonowicz|Henryk Samsonowicz]] – '''''[[Krzyżacy (Samsonowicz, 1988)|Krzyżacy]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Konfitury, kompoty i inne konserwy owocowe]]''''' # [[Autor:Aleksander Czołowski|Aleksander Czołowski]] – '''''[[Prutem do Morza Czarnego]]''''' # [[Autor:Maria Poprzęcka|Maria Poprzęcka]] – '''''[[Polskie malarstwo salonowe]]''''' # [[Autor:Telesfor Chełchowski|Szczypawka]] – '''''[[Godzinki moskalofilskie]]''''' # [[Autor:Edmondo De Amicis|Edmondo De Amicis]] – '''''[[Pamiętnik chłopca]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pożegnanie (Junosza, 1890)|Pożegnanie]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Przegląd 50-letniej pracy literackiej Eu... Heleniusza]]''''' # [[Autor:Ada Negri|Ada Negri]] – '''''[[We mgle (Negri, 1924)|We mgle]]''''' # [[Autor:Michał Bałucki|Michał Bałucki]] – '''''[[Bez chaty]]''''' # [[Autor:Anonimowy|ESTE]] – '''''[[Bajka o smoku, rycerzu Ćwieku i królewnie Lali‎]]''''' # [[Autor:Lucy Maud Montgomery|Lucy Maud Montgomery]] – '''''[[Ania z Avonlea]]''''' # [[Autor:Émile Zola|Émile Zola]] – '''''[[Ziemia (Zola, 1930)|Ziemia]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Sałaty i sałatki]]''''' # [[Autor:Józef Weyssenhoff|Józef Weyssenhoff]] – '''''[[Pod piorunami (Weyssenhoff, 1930)|Pod piorunami]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Liść pokrzywy]]''''' # [[Autor:Rudyard Kipling|Rudyard Kipling]] – '''''[[Pieśń dzieci]]''''' # [[Autor:Kazimierz Brodziński|Kazimierz Brodziński]] – '''''[[Wiesław i pieśni rolników]]''''' # [[Autor:Aleksander Fredro|Aleksander Fredro]] – '''''[[Bajki (Fredro, 1947)|Bajki]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Awantura (Kraszewski, 1885)|Awantura]]''''' # [[Autor:Piotr Bieńkowski|Piotr Bieńkowski]] – '''''[[Nowe odkrycia na Forum w Rzymie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Torebki]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Błękitna książeczka]]''''' # [[Autor:Émile Zola|Émile Zola]] – '''''[[Paryż (Zola)|Paryż]]''''' ==== Lipiec 2021 ==== # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Puszcza jodłowa]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Dwie zemsty]]''''' # [[Autor:Paulina Wilkońska|Paulina Wilkońska]] – '''''[[Sto lat dobiega]]''''' # [[Autor:Jan Chryzostom Zachariasiewicz|Jan Chryzostom Zachariasiewicz]] – '''''[[Poseł-męczennik]]''''' # [[Autor:Piotr Ściegienny|Piotr Ściegienny]] – '''''[[List Ojca Świętego Grzegorza Papieża]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Zagroba]]''''' # [[Autor:Taras Szewczenko|Taras Szewczenko]] – '''''[[Wiersze wybrane (Szewczenko)|Wiersze wybrane]]''''' # [[Autor:Czesław Pieniążek|Czesław Pieniążek]] – '''''[[O życiu, dziełach i zasługach Ks. Piotra Skargi]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Jesień (Junosza, 1876)|Jesień]]''''' # [[Autor:Franciszek Karpiński|Franciszek Karpiński]] – '''''[[Pieśni nabożne]]''''' # [[Autor:Mihail Eminescu|Mihail Eminescu]] – '''''[[Wybór poezyj i poematów]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Wstęp do Kalendarza]]''''' # [[Autor:Émile Zola|Émile Zola]] – '''''[[Rzym (Zola)|Rzym]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Słomiana wdowa]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Pieczywo domowe]]''''' # [[Autor:Maria Rodziewiczówna|Maria Rodziewiczówna]] – '''''[[Gniazdo białozora]]''''' # [[Autor:Ernest William Hornung|Ernest William Hornung]] – '''''[[Tragiczny koniec]]''''' # [[Autor:Władysław Bandurski|Władysław Bandurski]] – '''''[[Najsmutniejszy Anioł]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Starościne uszy]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Jacek Bannita]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wianki (Junosza, 1875)|Wianki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Obiady]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Przekrzyczana lira]]''''' ==== Czerwiec 2021 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Klasztor]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[W hotelach]]''''' # [[Autor:Stefan Blank-Weissberg|Stefan Blank-Weissberg]] – '''''[[Barcie i kłody w Polsce]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Bajka o Gacku]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Dziérżawca na Wołyniu]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Sumienie w literaturze]]''''' # [[Autor:Iwan Turgieniew|Iwan Turgieniew]] – '''''[[Ojcowie i dzieci (Turgieniew)|Ojcowie i dzieci]]''''' # [[Autor:Gustaw Daniłowski|Władysław Orwid]] – '''''[[Stefan Okrzeja]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Przymuszona]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Ponad śnieg bielszym się stanę]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Stary zamek]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Trębowla]]''''' # [[Autor:Ludwik Ćwikliński|Ludwik Ćwikliński]] – '''''[[Zagadnienia Tukidydesowe]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[A toż nie bajka?]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Cztery pory roku (Kraszewski, 1870)|Cztery pory roku]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Na scenie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Na Rok nowy!]]''''' # [[Autor:Werner von Siemens|Werner von Siemens]], [[Autor:Gabriel Tołwiński|Gabriel Tołwiński]] – '''''[[Wspomnienia z mego życia]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Kilka uwag dla ludu wiejskiego]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Noc sylwestrowa]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Jeden z wielu (Kraszewski, 1889)|Jeden z wielu]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Z księgi krajobrazów]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Rozmowa ze starym rokiem]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Rok nowy!]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Z ogrodu Hesperyd]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Icek Kobieciarz]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pół dnia w życiu modnych małżonków]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Jerzy]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Fragment (Marrené)|Fragment]]''''' ==== Maj 2021 ==== # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Dwie wigilie]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Zaklęta woda]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Córka Negocjanta]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Gdybyśmy chcieli, raj byśmy na ziemi mieli]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Świetna partya]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Mężowie i żony]]''''' # [[Autor:Prokuratura Wojewódzka w Toruniu|Prokuratura Wojewódzka w Toruniu]] – '''''[[Postanowienie Prokuratury Wojewódzkiej w Toruniu z dnia 2 października 1980, o umorzeniu śledztwa w sprawie katastrofy kolejowej zaistniałej w dniu 19 sierpnia 1980 na szlaku Aleksandrów Kujawski – Toruń Główny w pobliżu stacji Brzoza Toruńska]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Znak czterech (Doyle, tł. Neufeldówna, 1922)|Znak czterech]]''''' # [[Autor:Juliusz Verne|Juliusz Verne]] – '''''[[Kurjer carski]]''''' # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Poezje tom III (Żuławski)|Poezje tom III]]''''' # [[Autor:Émile Zola|Émile Zola]] – '''''[[Marzenie (Zola, 1935)|Marzenie]]''''' # [[Autor:Émile Zola|Émile Zola]] – '''''[[Lourdes]]''''' # [[Autor:Aleksander Benedykt Sobieski|Aleksander Benedykt Sobieski]] – '''''[[Manifest Naiáśnieyßego Krolewicá IegoMośći Alexandra, Polſkiego y W.X.L. Xćia, do Stánow Rzptey Korony Polſkiey y W.X.L. de raptu Naiáś: Krolewicow IchMośćiow Jakuba y Konstantyna]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[W polskiej dżungli]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[W czas wojny (zbiór)|W czas wojny]]''''' # [[Autor:Jarosław Pieniążek|Jarosław Pieniążek]] – '''''[[Lwów - Kamieniec Podolski. Notatki z podróży cyklisty]]''''' ==== Kwiecień 2021 ==== # [[Autor:Feliks Perl|Feliks Perl]] – '''''[[Szkic dziejów P. P. S.]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Noc jesienna (Junosza, 1883)|Noc jesienna]]''''' # [[Autor:Julian Ejsmond|Julian Ejsmond]] – '''''[[Żywoty drzew]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Omyłka (Junosza, 1877)|Omyłka]]''''' # [[Autor:Henryk Nagiel|Henryk Nagiel]] – '''''[[Sęp (Nagiel, 1890)|Sęp]]''''' # [[Autor:Johann Wolfgang von Goethe|Johann Wolfgang von Goethe]] – '''''[[Poezye (Goethe, tłum. Zathey)|Poezye]]''''' # [[Autor:Honoré de Balzac|Honoré de Balzac]] – '''''[[Jaszczur]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Awantura (Junosza, 1894)|Awantura]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Icek Kolumb]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Poczciwy Jacuś]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Salamandra (Grabiński, 1924)|Salamandra]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Bolesław Śmiały (dramat)|Bolesław Śmiały]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pachciarz XX wieku]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Kuźnia Wulkana]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Najwytrwalszy]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Statyści]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Posag bez panny]]''''' # [[Autor:Franciszek Ksawery Smolka|Franciszek Ksawery Smolka]] – '''''[[Z mętów życia]]''''' # [[Autor:Stanisław Ignacy Witkiewicz|Stanisław Ignacy Witkiewicz]] – '''''[[Warjat i zakonnica|Wariat i zakonnica]]''''' # [[Autor:Józef Weyssenhoff|Józef Weyssenhoff]] – '''''[[Polskie kalendarzyki polityczne]]''''' # [[Autor:Eligiusz Niewiadomski|Eligiusz Niewiadomski]] – '''''[[Do wszystkich Polaków]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Trzy psy]]''''' # [[Autor:Jerzy Liebert|Jerzy Liebert]] – '''''[[Poezje (Liebert, 1934)|Poezje]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Fragment z dziejów jasnowłoséj główki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[„Wedle pocieszenia“]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Bohaterowie (Junosza, 1900)|Bohaterowie]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Żyd wieczny tułacz (Junosza, 1874)|Żyd wieczny tułacz]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pieprzycki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Lublin (Junosza, 1893)|Lublin]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Śnieg w żniwa]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Szpada Hamleta]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Nad przepaścią (Kraszewski, 1887)|Nad przepaścią]]''''' # [[Autor:Juliusz Marian Bandrowski|Juliusz Marian Bandrowski]] – '''''[[Najnieszczęśliwsi]]''''' # [[Autor:Stanisław Przybyszewski|Stanisław Przybyszewski]], [[Autor:Tadeusz Żuk-Skarszewski|Tadeusz Żuk-Skarszewski]] – '''''[[Stanisław Wyspiański. Dzieła malarskie]]''''' # [[Autor:Bogumił Aspis|Bogumił Aspis]] – '''''[[Adam i Ewa (Aspis)|Adam i Ewa]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Gwiazdki Zuchowe]]''''' ==== Marzec 2021 ==== # [[Autor:Ludwik Maria Staff|Ludwik Maria Staff]] – '''''[[Historye naiwne]]''''' # [[Autor:Tadeusz Konczyński|Tadeusz Konczyński]] – '''''[[Ginąca Jerozolima]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Zając jedynak]]''''' # [[Autor:Pierre de Ronsard|Pierre de Ronsard]] – '''''[[Szesnaście sonetów miłosnych: do Kassandry, do Maryi, do Heleny]]''''' # [[Autor:Jan Neruda|Jan Neruda]] – '''''[[Pieśni Kosmiczne i inne]]''''' # [[Autor:Szolem Jakow Abramowicz|Mendele Mojcher Sforim]] – '''''[[Szkapa]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Daniel]]''''' # [[Autor:Émile Zola|Émile Zola]] – '''''[[Jak ludzie umierają]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Walerka]]''''' # [[Autor:Stendhal|Stendhal]] – '''''[[Lamiel]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Zwycięzcy (May, 1929)|Zwycięzcy]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Stara panna (Kraszewski, 1887)|Stara panna]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[W pustyni nubijskiej]]''''' ==== Luty 2021 ==== # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[Falk: wspomnienie, Amy Foster, Jutro]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Illa]]''''' # [[Autor:Jan Nepomucen Kamiński|Jan Nepomucen Kamiński]] – '''''[[Sonety (Jan Nepomucen Kamiński)|Sonety]]''''' # [[Autor:Krzysztof Nawratek|Krzysztof Nawratek]] – '''''[[Miasto jako idea polityczna]]''''' # [[Autor:Laozi|Laozi]] – '''''[[Tao (tłum. Lemański)|Tao]]''''' # [[Autor:Stanisław Schneider|Stanisław Schneider]] – '''''[[Arystoteles o Drakoncie]]''''' # [[Autor:Nikołaj Gogol|Nikołaj Gogol]] – '''''[[Obrazki z życia (Gogol, 1903)|Obrazki z życia]]''''' # [[Autor:Abraham Penzik|Abraham Penzik]] – '''''[[Uwagi w ważnej sprawie]]''''' # [[Autor:Jan Beyzym|Jan Beyzym]] – '''''[[O. Jan Beyzym T. J. i Trędowaci na Madagaskarze]]''''' # [[Autor:Teodor Jeske-Choiński|Teodor Jeske-Choiński]] – '''''[[Poznaj Żyda!]]''''' # [[Autor:Ernest William Hornung|Ernest William Hornung]] – '''''[[Pod lufą pistoletu (zbiór)|Pod lufą pistoletu]]''''' # [[Autor:Alfons Bohumil Šťastný|Alfons Bohumil Šťastný]] – '''''[[U Chińczyków]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Ojciec Prokop]]''''' # [[Autor:Ignacy Daszyński|Ignacy Daszyński]] – '''''[[Pogadanka o religji]]''''' # [[Autor:Jan Chryzostom Zachariasiewicz|Jan Chryzostom Zachariasiewicz]] – '''''[[Nieboszczyk w kłopotach]]''''' ==== Styczeń 2021 ==== # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wybór pism w X tomach/Tom II|Wybór pism w X tomach. Tom II]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Janosik Nędza Litmanowski]]''''' # [[Autor:Jan Chryzostom Pasek|Jan Chryzostom Pasek]] – '''''[[Pamiętniki (Pasek)|Pamiętniki]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Panowie bracia]]''''' # [[Autor:Henryk Nagiel|Henryk Nagiel]] – '''''[[Tajemnice Nalewek]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Z papierów po nieboszczyku czwartym]]''''' # [[Autor:Jan Sygański|Jan Sygański]] – '''''[[Wyroki ławicy sandeckiej 1652—1684]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Maryna z Hrubego]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[Marzyciel (Reymont)|Marzyciel]]''''' # [[Autor:Samuel Langhorne Clemens|Mark Twain]] – '''''[[Opowiadania i Humoreski Marka Twaina]]''''' # [[Autor:Selma Lagerlöf|Selma Lagerlöf]] – '''''[[Gösta Berling (Lagerlöf, 1905)|Gösta Berling]]''''' ==== Grudzień 2020 ==== # [[Autor:Ludwik Maria Staff|Ludwik Maria Staff]] – '''''[[Z cyklu: „Orząc ruiny...“]]''''' # [[Autor:Peter Nansen|Peter Nansen]] – '''''[[Spokój Boży]]''''' # [[Autor:Ludwik Ćwikliński|Ludwik Ćwikliński]] – '''''[[Padwa i Polska]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Z przeszłości niemiecko-moskiewskiej R. 1796 — R. 1896]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Programm polski. 1872]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Kazanie miane podczas odprawionej pierwszej Mszy św. O. Alberta]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Nabożeństwo Ś. Drogi Krzyżowej odprawiane przez Ojców Franciszkanów Każdego Piątku o godzinie 3 po południu]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Rekrut (Przerwa-Tetmajer, 1886)|Rekrut]]''''' # [[Autor:Roman Jaworski|Roman Jaworski]] – '''''[[Śpiew o czujnej duszy]]''''' # [[Autor:Karol Hadaczek|Karol Hadaczek]] – '''''[[Grób Neoptolemosa w Delfach]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Niewolnice II]]''''' # [[Autor:Józef Weyssenhoff|Józef Weyssenhoff]] – '''''[[Forminga]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Czarnebłoto]]''''' # [[Autor:Julian Bartoszewicz|Julian Bartoszewicz]] – '''''[[Śmierć królowej Bony]]''''' # [[Autor:Piotr Chmielowski|Piotr Chmielowski]] – '''''[[Kobiety Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Święty Mikołaj (1935)]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonimowy]] – '''''[[Święty Mikołaj (1925)]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Niewolnice I]]''''' # [[Autor:Ludwik Ćwikliński|Ludwik Ćwikliński]] – '''''[[Mommsen o Horacyusza carmen saeculare]]''''' # [[Autor:Ludwik Stanisław Liciński|Ludwik Stanisław Liciński]] – '''''[[Ksiądz Jan Jaskólski]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Buda na karczunku]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Na Skalnem Podhalu T. 1|Na Skalnem Podhalu Tom 1]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wybór pism w X tomach/Tom VI|Wybór pism w X tomach. Tom VI]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Marynka|Męczennicy Cz.2: Marynka]]''''' # [[Autor:Ignacy Baranowski|Ignacy Baranowski]] – '''''[[Kalisz. Zarys dziejów]]''''' ==== Listopad 2020 ==== # [[Autor:Bronisława Ostrowska|Bronisława Ostrowska]] – '''''[[Bohaterski miś]]''''' # [[Autor:Piotr Ściegienny|Piotr Ściegienny]] – '''''[[List otwarty do polskiego ludu roboczego]]''''' # '''''[[Wszystko dla Harcerstwa]]''''' # [[Autor:Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski|Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski]] – '''''[[Manifest Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Na wysokościach|Męczennicy Cz.1: Na wysokościach]]''''' # [[Autor:Frances Hodgson Burnett|Frances Hodgson Burnett]] – '''''[[Klejnoty ciotki Klotyldy]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[W sieci pajęczej]]''''' # [[Autor:Eurypides|Eurypides]] – '''''[[Medea (Eurypides, tłum. Grabowski, 1880)|Medea]]''''' # [[Autor:Stefan Waszyński|Stefan Waszyński]] – '''''[[O autentyczności korespondencyi Pausaniasa z Kserksesem, przechowanej u Tucydydesa I., 128. i 129]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Kazanie o czci św. Józefa w dzień konsekracyi kościoła OO. Karmelitów bosych]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Postrach gór]]''''' # [[Autor:Mieczysław Gwalbert Pawlikowski|Mieczysław Gwalbert Pawlikowski]] – '''''[[Baczmaha]]''''' # [[Autor:Maurice Maeterlinck|Maurice Maeterlinck]] – '''''[[Piękność wewnętrzna i Życie głębokie]]''''' # [[Autor:Jan Lam|Jan Lam]] – '''''[[Humoreski (Lam, 1883)|Humoreski]]''''' # [[Autor:Pedro Calderón de la Barca|Pedro Calderon de la Barca]] – '''''[[Życie snem (Calderón, tłum. Szujski, 1882)|Życie snem]]''''' # [[Autor:August Strindberg|August Strindberg]] – '''''[[Samotność (Strindberg, 1905)|Samotność]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Ku Mapimi]]''''' # [[Autor:Michał Arct|Michał Arct]] – '''''[[M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych]]''''' ==== Październik 2020 ==== # [[Autor:Samuel Langhorne Clemens|Mark Twain]] – '''''[[Przygody Huck’a]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Wrażenia z Ameryki]]''''' # [[Autor:Jadwiga Marcinowska|Jadwiga Marcinowska]] – '''''[[Eliza Orzeszkowa, jej życie i pisma]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Sillan I]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Żalny]] – '''''[[Z wyjątków. W pomrokach wiary]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Zemsta Czokołdowa]]''''' ==== Wrzesień 2020 ==== # [[Autor:Henri Poincaré|Henri Poincaré]] – '''''[[Nauka i Hypoteza]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Widmo przeszłości]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Dobranoc (Kucharczyk, 1907)|Dobranoc]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Śmierć Judasza]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Mowa żałobna podczas pogrzebu ś. p. ks. Teodora Rogozińskiego kanonika H. i podkustosza, w kościele katedralnym krakowskim]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Podziemia egipskie]]''''' # [[Autor:Kajetan Abgarowicz|Kajetan Abgarowicz]] – '''''[[Rusini]]''''' # [[Autor:Juliusz Verne|Juliusz Verne]] – '''''[[Gwiazda Południa]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Sillan II]]''''' # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[Janko Góral]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Ładny chłopiec]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Orły podkarpackie]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[O krasnoludkach i o sierotce Marysi]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[The Player]]''''' ==== Sierpień 2020 ==== # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Sępy Skalne]]''''' # '''''[[Odezwa Wojewódzkiego Komitetu Zlotu Jubileuszowego Związku Harcerstwa Polskiego]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Wśród kąkolu]]''''' # [[Autor:Antoni Sobański|Antoni Sobański]] – '''''[[Cywil w Berlinie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Syn marnotrawny (Kraszewski, 1878)|Syn marnotrawny]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Oko za oko... (May, 1928)|Oko za oko...]]''''' # [[Autor:James Fenimore Cooper|James Fenimore Cooper]] – '''''[[Sokole-Oko (1907)|Sokole-Oko]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Róża (Żeromski)|Róża]]''''' # [[Autor:Jan Siedlecki|Jan Siedlecki]] – '''''[[Błogosławione Dianna, Cecylia i Amanda]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Tajemnica Miksteków]]''''' ==== Lipiec 2020 ==== # [[Autor:Tadeusz Miciński|Tadeusz Miciński]] – '''''[[Nauczycielka (Miciński, 1896)|Nauczycielka]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Czercza mogiła]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[La Péndola]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Zmierzch cesarza]]''''' # [[Autor:Zygmunt Miłkowski|Teodor Tomasz Jeż]] – '''''[[Cicha ofiara]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Na granicy tureckiej (May, 1915)|Na granicy tureckiej]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Klęska Szatana]]''''' # [[Autor:Edward Słoński (syn)|Edward Słoński (syn)]] – '''''[[Wiśniowy sad (zbiór)|Wiśniowy sad]]''''' # [[Autor:Augustyn Karol Lipiński|Augustyn Karol Lipiński]] – '''''[[Wielebna siostra Teresa od św. Augustyna Karmelitanka Bosa]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Cyganie i przemytnicy]]''''' # [[Autor:Jan Lemański|Jan Lemański]] – '''''[[W kraju słońca]]''''' # [[Autor:Juliusz Verne|Juliusz Verne]] – '''''[[Podróż naokoło świata w ośmdziesiąt dni]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Orzeszkowa o nacjonalizmie żydowskim]]''''' # [[Autor:Eustachy Iwanowski|Eustachy Iwanowski]] – '''''[[Nekrolog św. p. Konstantego Świdzińskiego]]''''' # [[Autor:Chajim Nachman Bialik|Chajim Nachman Bialik]] – '''''[[Powieść o pogromie]]''''' # [[Autor:Émile Zola|Émile Zola]] – '''''[[Radykał]]''''' # [[Autor:Émile Zola|Émile Zola]] – '''''[[Atak na młyn]]''''' # [[Autor:Stanisław Przybyszewski|Stanisław Przybyszewski]] – '''''[[Powrót (Przybyszewski, 1916)|Powrót]]''''' # [[Autor:Henri Poincaré|Henri Poincaré]] – '''''[[Wartość nauki]]''''' ==== Czerwiec 2020 ==== # [[Autor:Juliusz Roger|Julius Roger]] (red.) – '''''[[Pieśni Ludu Polskiego w Górnym Szląsku]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Świat i ziemia]]''''' # '''''[[Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (z dnia 4 lutego 1994)]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[O autorstwie Carmen Macaronicum]]''''' # [[Autor:Zdzisław Żmigryder-Konopka|Zdzisław Żmigryder-Konopka]] – '''''[[Dyktatura i cezaryzm]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Legenda łysogórska o Bolesławie Chrobrym]]''''' # [[Autor:Władysław Staich|Władysław Staich]] – '''''[[Św. Jacek]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Wróżka państwa Andrzejów]]''''' # [[Autor:Gaston Tissandier|Gaston Tissandier]] – '''''[[Rozrywki Naukowe]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Yuma Shetar]]''''' # [[Autor:Zygmunt Miłkowski|Zygmunt Miłkowski]] – '''''[[Lech-Czech-Rus]]''''' # [[Autor:Franciszek Mirandola|Franciszek Mirandola]] – '''''[[Jak winszować?|Jak winszować]]''''' # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Pieśni (Oppman)|Pieśni]]''''' # [[Autor:Szymon Krzysztofowicz|Szymon Krzysztofowicz]] – '''''[[Silva rerum]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Dziecię Starego Miasta]]''''' # [[Autor:Antoni Krasnowolski|Antoni Krasnowolski]], [[Autor:Władysław Niedźwiedzki|Władysław Niedźwiedzki]] – '''''[[M. Arcta Słownik Staropolski]]''''' ==== Maj 2020 ==== # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Bryganci z Maladetta]]''''' # [[Autor:Jan Drozdowski|Jan Drozdowski]] – '''''[[Do Nayiasnieszego Pana Stanisława Augusta]]''''' # '''''[[Traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Prace o Kasprowiczu]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Mąż Leonory]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Wybór poezyj (Birkenmajer, 1939)|Wybór poezyj]]''''' # [[Autor:Eugène Sue|Eugène Sue]] – '''''[[Nowele (Sue, 1923)|Nowele]]''''' # [[Autor:Wacław Berent|Wacław Berent]] – '''''[[Źródła i ujścia Nietzscheanizmu]]''''' # [[Autor:Robert Browning|Robert Browning]], [[Autor:William Butler Yeats|William Butler Yeats]] – '''''[[Próby angielskiej poezyi dramatycznej]]''''' # [[Autor:Rabindranath Tagore|Rabindranath Tagore]] – '''''[[Głodne kamienie (zbiór)|Głodne kamienie]]''''' # [[Autor:Józef Wilhelm Rappaport|Józef Wilhelm Rappaport]] – '''''[[Nowe monologi]]''''' # [[Autor:Bronisława Ostrowska|Bronisława Ostrowska]] – '''''[[Narodziny bajki]]''''' # [[Autor:Zygmunt Radzimiński|Zygmunt Radzimiński]] – '''''[[Pułkownik Marcin hr. Tarnowski]]''''' # [[Autor:Leszek Sykulski|Leszek Sykulski]] – '''''[[Geopolityka (Sykulski)|Geopolityka]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Klasztor della Barbara]]''''' # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Wskazania]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Obrazki z natury (Junosza)|Obrazki z natury]]''''' # [[Autor:Andrzej Zbylitowski|Andrzej Zbylitowski]], [[Autor:Piotr Zbylitowski|Piotr Zbylitowski]] – '''''[[Niektóre poezye Andrzeja i Piotra Zbylitowskich]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Przyjaciele (Birkenmajer, 1945)|Przyjaciele]]''''' # [[Autor:Mieczysław Braun|Mieczysław Braun]] – '''''[[Rozmowa z dziwakiem]]''''' # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Poezje tom IV (Żuławski)|Poezje tom IV]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Nauczycielka (Ossendowski, 1935)|Nauczycielka]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Pierwotni]]''''' # [[Autor:Helena Mniszek|Helena Mniszek]] – '''''[[Ordynat Michorowski]]''''' # [[Autor:Kazimierz Brodziński|Kazimierz Brodziński]] – '''''[[Wiesław czyli Obraz ludu nadwiślańskiego]]''''' # [[Autor:Maria Rodziewiczówna|Maria Rodziewiczówna]] – '''''[[Róże panny Róży (zbiór)|Róże panny Róży]]''''' ==== Kwiecień 2020 ==== # [[Autor:William Makepeace Thackeray|William Makepeace Thackeray]] – '''''[[Targowisko próżności]]''''' # [[Autor:Władysław Szlengel|Władysław Szlengel]] – '''''[[Kartki w złotych obwódkach]]''''' # [[Autor:Władysław Szlengel|Władysław Szlengel]] – '''''[[Pięta Achillesa]]''''' # [[Autor:Josef Kafka|Josef Kafka]] – '''''[[W krainach wiecznego lodu]]''''' # [[Autor:Władysław Łoziński|Władysław Łoziński]] – '''''[[Opowiadania imć pana Wita Narwoja rotmistrza Konnej Gwardji Koronnej]]''''' # [[Autor:Władysław Szlengel|Władysław Szlengel]] – '''''[[Cisza (Szlengel, 1939)|Cisza]]''''' # [[Autor:Władysław Szlengel|Władysław Szlengel]] – '''''[[Cjankali]]''''' # [[Autor:Władysław Szlengel|Władysław Szlengel]] – '''''[[Melodie gastronomiczne]]''''' # [[Autor:Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski|Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski]] – '''''[[Do Włościan Polskich]]''''' # [[Autor:Michał Weinzieher|Michał Weinzieher]] – '''''[[Romantyk odrodzenia]]''''' # [[Autor:Gabriele D’Annunzio|Gabriele D’Annunzio]] – '''''[[Dzwony (D’Annunzio, 1906, zbiór)|Dzwony]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Zalotnicy niebiescy]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Niziny]]''''' # [[Autor:Michaił Bakunin|Michaił Bakunin]] – '''''[[Sąd Rossyanina o Polsce i Rossyi]]''''' # [[Autor:Cecylia Niewiadomska|Cecylia Niewiadomska]] – '''''[[Kościuszko — Książę Józef]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Wesołe rachunki]]''''' # [[Autor:Marian Gawalewicz|Marian Gawalewicz]] – '''''[[Poezye (Gawalewicz, 1889)|Poezye]]''''' # '''''[[Życie tygodnik Rok II (1898) wybór]]''''' # [[Autor:Stanisław Przybyszewski|Stanisław Przybyszewski]] – '''''[[Poezye prozą]]''''' # [[Autor:Mieczysław Romanowski|Mieczysław Romanowski]] – '''''[[Wybór pism Mieczysława Romanowskiego/Tom I|Wybór pism Tom I]]''''' # [[Autor:Józef Łepkowski|Józef Łepkowski]] – '''''[[Gniezno i Trzemeszno]]''''' # [[Autor:Arystoteles|Arystoteles]] – '''''[[Poetyka]]''''' ==== Marzec 2020 ==== # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Komornicy]]''''' # [[Autor:Feliks Kon|Feliks Kon]] – '''''[[Nieszczęśliwy]]''''' # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Nowele (Orkan, 1933)|Nowele]]''''' # [[Autor:Maria Rodziewiczówna|Maria Rodziewiczówna]] – '''''[[Kądziel]]''''' # [[Autor:Roman Jaworski|Roman Jaworski]] – '''''[[Historje manjaków]]''''' # [[Autor:Robert Louis Stevenson|Robert Louis Stevenson]] – '''''[[Wyspa skarbów]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Czarny Piotr (Doyle, tł. anonim, 1908)|Czarny Piotr]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Walka (Marrené)|Walka]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Kazimierz Wielki (Wyspiański, 1908)|Kazimierz Wielki]]''''' # [[Autor:Paweł Hulka-Laskowski|Paweł Hulka-Laskowski]] – '''''[[Droga do kultury]]''''' # '''''[[Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12. czerwca 2008 r. w sprawie uczczenia 100. rocznicy powstania Światowego Związku Esperantystów]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Wśród czarnych]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Epitafjum Bolesława Chrobrego]]''''' # [[Autor:Franciszka Arnsztajnowa|Franciszka Arnsztajnowa]], [[Autor:Józef Czechowicz|Józef Czechowicz]] – '''''[[Stare kamienie]]''''' # [[Autor:Józef Kalasanty Szaniawski|Józef Kalasanty Szaniawski]] – '''''[[Mowa JW. Kalasantego Szaniawskiego radzcy stanu dyrektora jeneralnego wychowania publicznego, K.O.S.S. miana po odbytym półrocznym publicznym examinie w Konwikcie Warszawskim XX. Piiarów dnia 16 Marca 1824 R.]]''''' # [[Autor:Stanisław Korab-Brzozowski|Stanisław Korab-Brzozowski]] – '''''[[Nim serce ucichło]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Człowiek w oknie (zbiór)|Człowiek w oknie]]''''' # [[Autor:Szymon Tokarzewski|Szymon Tokarzewski]] – '''''[[Na Sybirze (zbiór)|Na Sybirze]]''''' # [[Autor:Karol Dickens|Karol Dickens]] – '''''[[Świerszcz za kominem]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Dzień rekruta]]''''' # [[Autor:Ludwik Waryński|Ludwik Waryński]] – '''''[[Sprawozdanie delegata na kongres w Chur]]''''' # [[Autor:Antoni Grabowski|Antoni Grabowski]] – '''''[[Powrót syna]]''''' # [[Autor:Antoni Grabowski|Antoni Grabowski]] – '''''[[Kantata Jubileuszowa]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[O Adamie Żeromskim wspomnienie]]''''' # [[Autor:Władysław Mieczysław Kozłowski|Władysław Mieczysław Kozłowski]] – '''''[[Współczesna polska literatura filozoficzna]]''''' # [[Autor:Szmul Zygielbojm|Szmul Zygielbojm]] – '''''[[Ostatni list Szmula Zygielbojma]]''''' # [[Autor:Sophie de Ségur|Sophie de Ségur]] – '''''[[Przykładne dziewczątka]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Okręty zbłąkane]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[O Żydach i kwestyi żydowskiéj]]''''' # [[Autor:Adolf Dygasiński|Adolf Dygasiński]] – '''''[[Zając (Dygasiński, 1900)|Zając]]''''' ==== Luty 2020 ==== # [[Autor:Agaton Giller|Agaton Giller]] – '''''[[Karol Ruprecht]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Ezaw i Jakób (Doyle, tł. anonim, 1911)|Ezaw i Jakób]]''''' # [[Autor:Iwan Turgieniew|Iwan Turgieniew]] – '''''[[Z „Zapisek myśliwego”]]''''' # [[Autor:Muzajos|Muzajos]] – '''''[[Hero i Leander (Konarski, 1908)|Hero i Leander]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Przed sądem (May, 1928)|Przed sądem]]''''' # [[Autor:Władimir Iljicz Uljanow|Włodzimierz Lenin]] – '''''[[Pamięci Hercena; O dumie narodowej Wielkorusów]]''''' # [[Autor:Stanisław Przybyszewski|Stanisław Przybyszewski]] – '''''[[Na tym padole płaczu]]''''' # [[Autor:Stanisław Przybyszewski|Stanisław Przybyszewski]] – '''''[[Z gleby kujawskiej]]''''' # [[Autor:Paweł Hulka-Laskowski|Paweł Hulka-Laskowski]] – '''''[[Twórca religji Iranu Zaratustra i jego nauka]]''''' # [[Autor:Vicente Blasco Ibáñez|Vicente Blasco Ibáñez]] – '''''[[Bunt Martineza (zbiór)|Bunt Martineza]]''''' # [[Autor:Kazimierz Twardowski|Kazimierz Twardowski]] – '''''[[O dostojeństwie uniwersytetu]]''''' # [[Autor:Casimir Delavigne|Casimir Delavigne]] – '''''[[Do Napoleona (Delavigne)|Do Napoleona]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Obcięte uszy]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Mumia zmartwychwstała]]''''' # [[Autor:Juliusz Verne|Juliusz Verne]] – '''''[[Wyspa błądząca]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Czy Mickiewicz znał „Pieśń o żubrze“ Mikołaja Hussowczyka?]]''''' # [[Autor:Konstanty Piotrowski|Konstanty Piotrowski]] – '''''[[Poezye Konstantego Piotrowskiego]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[W obronie czci kobiecej]]''''' # [[Autor:Gabriela Zapolska|Gabriela Zapolska]] – '''''[[Z pamiętników młodej mężatki]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Tajemnica oblubienicy (Doyle, tł. anonim, 1911)|Tajemnica oblubienicy]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Dyskusja o „Bogurodzicy“]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Ludzie na morzu]]''''' # [[Autor:Stanisław Ignacy Witkiewicz|Stanisław Ignacy Witkiewicz]] – '''''[[O protagorejskim typie umysłowości]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Dziecięca kolonja lecznicza „Górka“]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Mowa żałobna przy odsłonięciu pomnika grobowego dla św. p. Dra Władysława Krajewskiego w kościele krakowskim OO. Kapucynów]]''''' # [[Autor:Maria Weryho|Maria Weryho]] – '''''[[Nacia na pensyi]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Dwa zdarzenia]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Moja Warszawa (Uniłowski)|Moja Warszawa]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[List do uroczej wdówki]]''''' ==== Styczeń 2020 ==== # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Gdynia na codzień]]''''' # [[Autor:Edmund Krüger|Edmund Krüger]] – '''''[[Prawda o Sowietach]]''''' # [[Autor:Alphonse Daudet|Alphonse Daudet]] – '''''[[Tartarin z Tarasconu]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Odpowiedź Zbigniewa Uniłowskiego na ankietę „Wiadomości Literackich“]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Narkotyk Ameryki Południowej]]''''' # [[Autor:Jan Gnatowski|Jan Łada]] – '''''[[Ostatnia msza]]''''' # [[Autor:Jan Gnatowski|Jan Łada]] – '''''[[Na śmierć (Łada, 1916)|Na śmierć]]''''' # [[Autor:Stanisław Przybyszewski|Stanisław Przybyszewski]] – '''''[[Requiem aeternam...]]''''' # [[Autor:Maurycy Dzieduszycki|Maurycy Dzieduszycki]] – '''''[[List otwarty hr. Maurycego Dzieduszyckiego do p. Ćwiklińskiego]]''''' # [[Autor:Wiktor Gomulicki|Wiktor Gomulicki]] – '''''[[Wspomnienia niebieskiego mundurka]]''''' # [[Autor:Émile Zola|Émile Zola]] – '''''[[Nantas]]''''' # [[Autor:Władimir Iljicz Uljanow|Włodzimierz Lenin]] – '''''[[Trzecia Międzynarodówka]]''''' # [[Autor:Platon|Platon]] – '''''[[Menexen (1857)|Menexen]]''''' # [[Autor:Platon|Platon]] – '''''[[Kryton (tłum. Anonim)]]''''' # [[Autor:Stanisław Ignacy Witkiewicz|Stanisław Ignacy Witkiewicz]] – '''''[[Odpowiedź na krytykę mego „główniaka“ przez Joachima Metallmanna]]''''' # [[Autor:Konstanty Piotrowski|Konstanty Piotrowski]] – '''''[[Władysław Warneńczyk (Piotrowski)|Władysław Warneńczyk]]''''' # [[Autor:Konstanty Piotrowski|Konstanty Piotrowski]] – '''''[[Czułość Poety (Piotrowski, 1829)|Czułość Poety]]''''' # [[Autor:Thomas Campbell|Thomas Campbell]] – '''''[[Ostatni człowiek (Campbell, 1829)|Ostatni człowiek]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Wilia w Usolu na Syberyi 1865 roku]]''''' # [[Autor:Bolesław Limanowski|Bolesław Limanowski]] – '''''[[Prawa Platona (Limanowski)|Prawa Platona]]''''' # [[Autor:Konstanty Piotrowski|Konstanty Piotrowski]] – '''''[[List Heloizy do Abelarda (Pope, 1816)|List Heloizy do Abelarda]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Przemówienie nad grobem ś.p. Apolina Hofmeistra, wojewody brzesko-litewskiego]]''''' # [[Autor:Sophie de Ségur|Sophie de Ségur]] – '''''[[Przygody Zosi i Wesołe wakacje]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[Przemówienie nad grobem ś. p. Józefy z Podgórskich Hofmeistrowej]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Wilki. Wesołego!]]''''' # [[Autor:Franciszek Maria Arouet|Wolter]] – '''''[[Powiastki filozoficzne]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Motywy i Zagadnienia Litewskie w Literaturze Polskiej]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Kłopoty Henryka Sienkiewicza z “Rodziną Połanieckich”]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Jesienią (Kraszewski, 1886)|Jesienią]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[100 potraw z jaj]]''''' # [[Autor:Józef Piłsudski|Józef Piłsudski]] – '''''[[Bibuła]]''''' # '''''[[Biblia Wujka (1923)|Biblia to jest księgi Starego i Nowego Testamentu (tłum. Wujek)]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Na dnie życia]]''''' # [[Autor:Maciej Szukiewicz|Maciej Szukiewicz]] – '''''[[Pogadanka o Krakowie]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Huculszczyzna: Gorgany i Czarnohora]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Na dole]]''''' # [[Autor:Cecylia Niewiadomska|Cecylia Niewiadomska]] – '''''[[Czasy saskie, Stanisław August Poniatowski]]''''' # [[Autor:Auguste Forel|Auguste Forel]] – '''''[[Alkohol, dziedziczność i życie płciowe]]''''' # [[Autor:Julian Kornhauser|Julian Kornhauser]], [[Autor:Adam Zagajewski|Adam Zagajewski]] – '''''[[Świat nie przedstawiony]]''''' # [[Autor:Anakreont|Anakreont]] – '''''[[Anakreon (zbiór)|Anakreon]]''''' # [[Autor:Adam Mickiewicz|Adam Mickiewicz]] – '''''[[Dziady część I, II i IV]]''''' # [[Autor:Waleria Marrené|Waleria Marrené]] – '''''[[Kazimierz Brodziński. Studyum]]''''' # [[Autor:Tadeusz Dołęga-Mostowicz|Tadeusz Dołęga-Mostowicz]] – '''''[[Pamiętnik pani Hanki]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Iskry/Tom II|Iskry Tom II]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Skałka]]''''' ==== Grudzień 2019 ==== # [[Autor:Franz Brendel|Franz Brendel]] – '''''[[Zarysy historyi muzyki]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Sienkiewicz a Śląsk]]''''' # [[Autor:Lafcadio Hearn|Lafcadio Hearn]] – '''''[[Lotos. Rzut oka na nieznaną Japonię]]''''' # [[Autor:Aleksander Arct|Aleksander Arct]] – '''''[[Spiskowcy (Arct, 1907)|Spiskowcy]]''''' # [[Autor:Maria Rodziewiczówna|Maria Rodziewiczówna]] – '''''[[Kamienie. Ciotka. Wpisany do heroldyi]]''''' # [[Autor:Charlotte Brontë|Charlotte Brontë]] – '''''[[Villette]]''''' # [[Autor:Władysław Ekielski|Władysław Ekielski]], [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Akropolis. Pomysł zabudowania Wawelu]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Epika polska przed Mickiewiczem]]''''' # [[Autor:Romuald Minkiewicz|Romuald Minkiewicz]] – '''''[[U wiecznych wrót tęsknicy]]''''' # [[Autor:Kazimierz Sosnkowski|Kazimierz Sosnkowski]] – '''''[[Rozkaz Naczelnego Wodza nr. 19 do Armii Krajowej]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]], [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Listy Henryka Sienkiewicza w Muzeum Polskim w Chicago]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Iskry/Tom I|Iskry Tom I]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Bicze z piasku]]''''' # [[Autor:Sebastian Fabian Klonowic|Sebastian Fabian Klonowic]] – '''''[[Flis to jest spuszczanie statków Wisłą]]''''' # [[Autor:Jan Kubisz|Jan Kubisz]] – '''''[[Z niwy śląskiej]]''''' # [[Autor:Bruno Schulz|Bruno Schulz]] – '''''[[Sanatorium pod klepsydrą (zbiór)|Sanatorium pod klepsydrą]]''''' # [[Autor:Stanisław Roman|Stanisław Roman]], [[Autor:Andrzej Samulowski|Andrzej Samulowski]] – '''''[[Objawienia Najświętszéj Maryi Panny w Gietrzwałdzie]]''''' # [[Autor:Julian Ejsmond|Julian Ejsmond]] (red. i tł.) – '''''[[Polska w pieśniach cudzoziemskich]]''''' # [[Autor:Adolf Dygasiński|Adolf Dygasiński]] – '''''[[Wilk, psy i ludzie]], [[W puszczy (Dygasiński)|W puszczy]]''''' # [[Autor:Jan Potocki|Jan Potocki]] – '''''[[Podróż do Turcyi i Egiptu]]''''' # [[Autor:Romuald Minkiewicz|Romuald Minkiewicz]] – '''''[[Królewna Morza, czyli Dzień życia]]''''' # [[Autor:Jerzy Kuliński|Jerzy Kuliński]] – '''''[[Praktyka bałtycka na małym jachcie]]''''' # [[Autor:Andrzej Kijowski|Andrzej Kijowski]] – '''''[[Ethos społeczny literatury polskiej]]''''' # [[Autor:John Griffith Chaney|Jack London]] – '''''[[Wyga]]''''' # [[Autor:Jan Gnatowski|Jan Łada]] – '''''[[Antychryst (Łada, 1920)|Antychryst]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Winnetou|Winnetou, czerwonoskóry gentleman]]''''' # [[Autor:Platon|Platon]] – '''''[[Kriton (tłum. Bronikowski)]]''''' # [[Autor:Ignacy Komorowski|Ignacy Komorowski]], [[Autor:Fryderyk Skarbek|Fryderyk Skarbek]] – '''''[[Już się nie powróci]]''''' # [[Autor:Krzysztof Kamil Baczyński|Krzysztof Kamil Baczyński]] – '''''[[1942-1943-1944]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Trzej studenci (Doyle, tł. anonim, 1911)|Trzej studenci]]''''' # [[Autor:Karol Dickens|Karol Dickens]] – '''''[[Wigilja Bożego Narodzenia (Dickens, 1909)|Wigilja Bożego Narodzenia]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Lekarz i jego pacyent (Doyle, tł. anonim, 1907)|Szerlok Holmes i jego przygody. Lekarz i jego pacyent]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Klub rudowłosych|Szerlok Holmes i jego przygody. Klub rudowłosych]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Odcięty palec|Szerlok Holmes i jego przygody. Odcięty palec]]''''' # [[Autor:Herbert George Wells|Herbert George Wells]] – '''''[[Wizye przyszłości]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Zabójstwo w Abbey Grange|Szerlok Holmes i jego przygody. Zabójstwo w Abbey Grange]]''''' # [[Autor:Pierre Beaumarchais|Pierre Beaumarchais]] – '''''[[Cyrulik Sewilski]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Litwa za Witolda]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Podziękowanie Orzeszkowej]]''''' ==== Listopad 2019 ==== # [[Autor:Cecylia Walewska|Cecylia Walewska]] – '''''[[Ruch kobiecy w Polsce]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Jego Królewska Mość]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Kotlety (Kraszewski)|Kotlety]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Człowiek z blizną (Doyle, tł. anonim, 1907)|Szerlok Holmes i jego przygody. Człowiek z blizną]]''''' # [[Autor:Maurice Leblanc|Maurice Leblanc]] – '''''[[Zęby tygrysa (1924)|Zęby tygrysa]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Spuścizna rodowa|Szerlok Holmes i jego przygody. Spuścizna rodowa]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Centkowana wstęga|Szerlok Holmes i jego przygody. Centkowana wstęga]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Wielkie doświadczenie w Keinplatz ]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Pięć pestek z pomarańczy (Doyle, tł. anonim, 1907)|Szerlok Holmes i jego przygody. Pięć pestek z pomarańczy]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Ukryty klejnot|Szerlok Holmes i jego przygody. Ukryty klejnot]]''''' # [[Autor:Stanisław Ignacy Witkiewicz|Stanisław Ignacy Witkiewicz]] – '''''[[Szkice estetyczne]]''''' # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[Lord Jim (tłum. Zagórska)]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Na daleki wschód]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Dziwna posada|Szerlok Holmes i jego przygody. Dziwna posada]]''''' # [[Autor:Cecylia Niewiadomska|Cecylia Niewiadomska]] – '''''[[Emigracja — Rok 1863]]''''' # [[Autor:Gabriela Zapolska|Gabriela Zapolska]] – '''''[[Z pamiętnika siostry zakonnicy]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Tajemnicze morderstwo nad jeziorem|Szerlok Holmes i jego przygody. Tajemnicze morderstwo nad jeziorem]]''''' # [[Autor:Kazimierz Wyka|Kazimierz Wyka]] – '''''[[Życie na niby]]''''' # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[Tajny agent (tłum. Gąsiorowska)|Tajny agent]]''''' # [[Autor:Kabir|Kabir]] – '''''[[Pieśni Kabira]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Old Shatterhand]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Z różnych sfer/Tom V|Z różnych sfer. Tom V]]''''' # [[Autor:Pierre Beaumarchais|Pierre Beaumarchais]] – '''''[[Wesele Figara (tłum. Boy)|Wesele Figara]]''''' # [[Autor:Edmund Krüger|Edmund Jezierski]] – '''''[[Ze świata czarów]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Tęsknota (Orzeszkowa, 1866)|Tęsknota]]''''', '''''[[Kwiat i kobiéta]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Skandal w księstwie O***|Szerlok Holmes i jego przygody. Skandal w księstwie O***]]''''' # [[Autor:Alexis de Tocqueville|Alexis de Tocqueville]] – '''''[[Dawne rządy i rewolucya]]''''' # [[Autor:Stanisław Ignacy Witkiewicz|Stanisław Ignacy Witkiewicz]] – '''''[[Nienasycenie/Część pierwsza|Nienasycenie – Cz. I Przebudzenie]]''''' # [[Autor:Lucjan Rydel|Lucjan Rydel]] – '''''[[Betleem polskie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Tułacze (Kraszewski, 1868)|Tułacze]]''''' # [[Autor:Vicente Blasco Ibáñez|Vicente Blasco Ibáñez]] – '''''[[Wrogowie kobiety]]''''' # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[W oczach Zachodu]]''''' # [[Autor:Józef Bohdan Dziekoński|Józef Bohdan Dziekoński]] – '''''[[Sędziwój]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Szaławiła]]''''' ==== Październik 2019 ==== # [[Autor:Edmund Krüger|Edmund Jezierski]] – '''''[[Wyspa elektryczna]]''''' # [[Autor:Aleksander Świętochowski|Aleksander Świętochowski]] – '''''[[Pisma IV. Utwory dramatyczne]]''''' # [[Autor:Hanns Heinz Ewers|Hanns Heinz Ewers]] – '''''[[Opętani]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Dziennik Serafiny]]''''' # [[Autor:Bronisław Komorowski|Bronisław Komorowski]] – '''''[[Po śmierci (Komorowski)|Po śmierci]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Maleparta (Kraszewski, 1874)|Maleparta]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] &ndash; '''''[[Pan Wołodyjowski]]''''' # [[Autor:Sofokles|Sofokles]] – '''''[[Elektra (Sofokles, tłum. Węclewski, 1884)|Elektra]]''''' # [[Autor:Platon|Platon]] – '''''[[Jon (Platon, tłum. Bronikowski, 1857)|Jon czyli Rhapsodika]]''''' # [[Autor:Ludwik Zamenhof|Dr Esperanto]] – '''''[[Język międzynarodowy]]''''' # [[Autor:Maurice Leblanc|Maurice Leblanc]] – '''''[[Posłannictwo z planety Wenus]]''''' # [[Autor:Edward Nowakowski|Edward Nowakowski]] – '''''[[O. Elizeusz z Uściługa, kapucyn w Syberyi]]''''' # [[Autor:Lucjan Rydel|Lucjan Rydel]] – '''''[[Pan Twardowski (Rydel, 1923)|Pan Twardowski]]''''' # [[Autor:Jean Arthur Rimbaud|Jean Arthur Rimbaud]] – '''''[[Poezje (Rimbaud, 1921)|Poezje]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Jak zabijaliśmy doktora Esperanto]]''''' # [[Autor:Iwan Franko|Iwan Franko]] – '''''[[Obrazki galicyjskie]]''''' # [[Autor:Ernest Renan|Ernest Renan]] – '''''[[Żywot Jezusa]]''''' # [[Autor:Henryk Zieliński|Henryk Zieliński]] – '''''[[Polacy i polskość ziemi złotowskiej w latach 1918-1939]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Przygody brygadjera Gerarda]]''''' # [[Autor:Michał Bałucki|Michał Bałucki]] – '''''[[Za późno (Bałucki, 1921)|Za późno]]''''' # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[Banita (Conrad)|Banita]]''''' ==== Wrzesień 2019 ==== # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Przed zwierciadłem prawdy]]''''' # '''''[[Deklaracja, Konstytucja, Karta i dalej (I ed.)|Deklaracja, Konstytucja, Karta i dalej]]''''' # [[Autor:Thomas Paine|Thomas Paine]] – '''''[[Zdrowy rozsądek (I ed.)|Zdrowy rozsądek]]''''' # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[Zwierciadło morza]]''''' # [[Autor:Anonimowy|Anonim]] – '''''[[Dzieła Aleksandra Dumasa]]''''' # [[Autor:Sophie de Ségur|Sophie de Ségur]] – '''''[[Dobry mały djabełek]]''''' # [[Autor:Aleksander Świętochowski|Aleksander Świętochowski]] – '''''[[Pisma VI. Utwory dramatyczne]]''''' # [[Autor:Lew Tołstoj|Lew Tołstoj]] – '''''[[Sonata Kreutzerowska]]''''' # [[Autor:Jan Kasprowicz|Jan Kasprowicz]] – '''''[[Dzieła poetyckie Tom 6]]''''' # [[Autor:Jan Kasprowicz|Jan Kasprowicz]] – '''''[[Dzieła poetyckie Tom 2]]''''' # [[Autor:Stanisław Przybyszewski|Stanisław Przybyszewski]] – '''''[[Mocny człowiek]]''''' # [[Autor:Horacy|Horacy]] – '''''[[Ody Horacyusza (tłum. Siemieński)|Ody Horacyusza]]''''' # [[Autor:Aleksander Głowacki|Bolesław Prus]] – '''''[[Opowiadania wieczorne]]''''' ==== Sierpień 2019 ==== # [[Autor:Stanisław Przybyszewski|Stanisław Przybyszewski]] – '''''[[Poznań ostoją myśli polskiej]]''''' # [[Autor:Bolesław Miciński|Bolesław Miciński]] – '''''[[Podróże do piekieł]]''''' # [[Autor:Oscar Wilde|Oscar Wilde]] – '''''[[De Profundis (zbiór)|De profundis]]''''' # [[Autor:Władysław Łoziński|Władysław Łoziński]] – '''''[[Madonna Busowiska]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[W sidłach niedoli (1930)|W sidłach niedoli]]''''' # [[Autor:Lew Tołstoj|Lew Tołstoj]] – '''''[[Wojna i pokój (Tołstoj, 1894)|Wojna i pokój]]''''' # [[Autor:Karol Irzykowski|Karol Irzykowski]] – '''''[[Nowele (Irzykowski)|Nowele]]''''' # [[Autor:Julian Ursyn Niemcewicz|Julian Ursyn Niemcewicz]] – '''''[[Powrót posła]]''''' # [[Autor:Gabriela Zapolska|Gabriela Zapolska]] – '''''[[Teatr Gabryeli Zapolskiej]]''''' # [[Autor:Józef Teodorowicz|Józef Teodorowicz]] – '''''[[List abpa J. Teodorowicza do W. Korfantego, 02-05-1931]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Melancholia (Przerwa-Tetmajer, zbiór)|Melancholia]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Z nieznanych autografów Henryka Sienkiewicza]]''''' # [[Autor:Teofil Lenartowicz|Teofil Lenartowicz]] – '''''[[Nowa lirenka]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Ostatnia mohikanka rewolucyi]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Jej pierwsza noc miłości]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Mój przyjaciel Sań Fu]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Poeta i świat (Kraszewski, 1929)|Poeta i świat]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Odkrycie policyjne]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Zbrodniarze]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Na tle tajemnicy procesu Ronikiera]]''''' # [[Autor:Antoni Lange|Antoni Lange]] – '''''[[Elfryda]]''''' # [[Autor:Aleksander Głowacki|Bolesław Prus]] – '''''[[Nowele, opowiadania, fragmenty]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Fabrykant, który nigdy nie wyzyskiwał robotników]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Śmierć genialnego muzyka]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Walka cudów]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Opowieść prostytutki]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Cień Bafometa]]''''' # [[Autor:Karol Irzykowski|Karol Irzykowski]] – '''''[[Z pod ciemnej gwiazdy (Irzykowski, 1922)|Z pod ciemnej gwiazdy]]''''' ==== Lipiec 2019 ==== # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Uciekła mi przepióreczka...]]''''' # [[Autor:Józef Kościelski|Józef Kościelski]] – '''''[[Dzienniczek Justysi]]''''' # [[Autor:Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusz Boy-Żeleński]] – '''''[[Literatura trumien]]''''' # [[Autor:Krystyna Miłobędzka|Krystyna Miłobędzka]] – '''''[[Dom, pokarmy (zbiór)|Dom, pokarmy]]''''' # [[Autor:Lucy Maud Montgomery|Lucy Maud Montgomery]] – '''''[[Ania z Zielonego Wzgórza]]''''' # [[Autor:Jeremiah Curtin|Jeremiah Curtin]] – '''''[[Odwiedziny u Henryka Sienkiewicza]]''''' # [[Autor:Wiktor Gomulicki|Wiktor Gomulicki]] – '''''[[Gomulickiego Wiktora wiersze. Zbiór nowy]]''''' # Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego – '''''[[Wniosek w sprawie ACTA]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Wszechpartyjna rodzina]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Spełniona obietnica]]''''' # '''''[[Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 22 sierpnia 1944 r. o wojennych świadczeniach rzeczowych — obowiązkowych dostawach mięsa, mleka i siana dla państwa|Dekret PKWN z dn. 22 sierpnia 1944 r. o wojennych świadczeniach rzeczowych]]''''' # [[Autor:Jarosław Bratkiewicz|Jarosław Bratkiewicz]] – '''''[[Tezy o polityce RP wobec Rosji i Ukrainy]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Rudy zbój]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[100 postnych i jarskich dań]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[W pocie czoła]]''''' # [[Autor:Leon Lipschütz|Leo Lipski]] – '''''[[Powrót (zbiór)|Powrót]]''''' # [[Autor:Aleksander Dumas (ojciec)|Aleksander Dumas]] – '''''[[Kobieta o aksamitnym naszyjniku]]''''' # [[Autor:Leon Sobociński|Leon Sobociński]] – '''''[[I koń by zapłakał|I koń by zapłakał...]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Żyto w dżungli]]''''' # [[Autor:Adolf Dygasiński|Adolf Dygasiński]] – '''''[[Wywczasy Młynowskie]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Reymont]] – '''''[[Ave Patria (zbiór)|Ave Patria]]''''' # [[Autor:Aleksander Głowacki|Bolesław Prus]] – '''''[[Dzieci (Prus)|Dzieci]]''''' # [[Autor:Elżbieta Jaraczewska|Elżbieta Jaraczewska]] – '''''[[Zofia i Emilia]]''''' # [[Autor:Aleksander Głowacki|Bolesław Prus]] – '''''[[Pierwsze opowiadania]]''''' # [[Autor:Jerzy Bandrowski|Jerzy Bandrowski]] – '''''[[Siła serca]]''''' # [[Autor:Aleksandr Kuprin|Aleksandr Kuprin]] – '''''[[Wiera (zbiór)|Wiera]]''''' # [[Autor:Bruno Jasieński|Bruno Jasieński]], Anatol Stern – '''''[[Ziemia na lewo]]''''' # [[Autor:Ignacy Komorowski|Ignacy Komorowski]], [[Autor:Wincenty Pol|Wincenty Pol]] – '''''[[Anioł i pacholę]]''''' # '''''[[Wiadomości Literackie 1937 nr 50 (736) wybór]]''''' # [[Autor:Jerome K. Jerome|Jerome K. Jerome]] – '''''[[Trzej ludzie w jednej łodzi]]''''' # [[Autor:Owidiusz|Owidiusz]] – '''''[[Środki gwoli gładkości twarzy niewieściej]]''''' # [[Autor:Anonimowy|anonim]] – '''''[[Pochowany żywcem]]''''' # [[Autor:Henryk Kazimierowicz|Henryk Kazimierowicz]] – '''''[[Z psychologji sekty]]''''' # [[Autor:William Butler Yeats|William Butler Yeats]] – '''''[[Opowiadania o Hanrahanie Rudym; Tajemnicza róża; Rosa alchemica]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pomywaczka]]''''' ==== Czerwiec 2019 ==== # [[Autor:Roald Amundsen|Roald Amundsen]] – '''''[[Życie Eskimosów]]''''' # [[Autor:Paulina Krakowowa|Paulina Krakowowa]] – '''''[[Niespodzianka (zbiór)|Niespodzianka]]''''' # [[Autor:Leon Lipschütz|Leo Lipski]] – '''''[[Niespokojni (Lipski, 1998)|Niespokojni]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[O tytułach cesarza i króla]]''''' # [[Autor:Bruno Jasieński|Bruno Jasieński]] – '''''[[Palę Paryż]]''''' # [[Autor:Angelo De Gubernatis|Angelo De Gubernatis]] – '''''[[Maja]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Nero czyli niespodzianka pozagrobowa]]''''' # [[Autor:Tytus Czyżewski|Tytus Czyżewski]] – '''''[[Lajkonik w chmurach]]''''' # [[Autor:Józef Czechowicz|Józef Czechowicz]] – '''''[[Opowieść o papierowej koronie]]''''' # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Opowieść o płanetniku (zbiór)|Opowieść o płanetniku]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[“Trud Niemały” Henryka Sienkiewicza]]''''' # [[Autor:Wacław Gąsiorowski|Jan Mieroszewicz]] – '''''[[Zginęła głupota!]]''''' # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[W Roztokach]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[Sherlock Holmes w Warszawie]]''''' # [[Autor:Aleksander Fredro|Aleksander Fredro]] – '''''[[Dzieła Aleksandra Fredry tom XIII]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Pająki (Junosza, 1894)|Pająki]]''''' ==== Maj 2019 ==== # [[Autor:Kazimierz Bukowski|Kazimierz Bukowski]] (wybór) – '''''[[O kobiecie i o miłości]]''''' # [[Autor:Platon|Platon]] – '''''[[Powieść Era o życiu zagrobowem]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Drobnoludki i inne dziwy]]''''' # [[Autor:Aleksander Fredro|Aleksander Fredro]] – '''''[[Dzieła Aleksandra Fredry tom II]]''''' # [[Autor:Friedrich Engels|Friedrich Engels]] – '''''[[Ludwik Feuerbach i zmierzch klasycznej filozofji niemieckiej]]''''' # [[Autor:Karl Marx|Karl Marx]] – '''''[[Marks o Feuerbachu]]''''' # [[Autor:Gabriela Zapolska|Gabriela Zapolska]] – '''''[[Kaśka-Karjatyda (1922, powieść)|Kaśka-Karjatyda]]''''' # [[Autor:Juliusz Verne|Juliusz Verne]] – '''''[[Zielony promień (Verne, tł. Szyller)|Zielony promień]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Sprawa opieczętowana]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Twego dziela Krzciciela]]''''' # [[Autor:William Shakespeare|William Shakespeare]] – '''''[[Makbet (Shakespeare, tłum. Paszkowski, 1908)|Makbet]]''''' # [[Autor:Jan Drozdowski|Jan Drozdowski]] – '''''[[Na Dzień Trzeci Maia Roku 1792]]''''' # [[Autor:George Gordon Byron|George Gordon Byron]] – '''''[[Manfred (Byron, 1859)|Manfred]]''''' # [[Autor:Gilbert Keith Chesterton|Gilbert Keith Chesterton]] – '''''[[Obrona niedorzeczności, pokory, romansu brukowego i innych rzeczy wzgardzonych]]''''' ==== Kwiecień 2019 ==== # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]], [[Autor:Aleksander Brückner|Aleksander Brückner]] – '''''[[Polemika]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Naokoło Roku (zbiór)|Naokoło Roku]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Wesołe dni (zbiór)|Wesołe dni]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Św. Alojzy Gonzaga]]''''' # '''''[[Humorystyczne kolendy szopki ludowej I]]''''' # '''''[[Humorystyczne kolendy szopki ludowej II]]''''' # [[Autor:Edmund Krüger|Edmund Krüger]] – '''''[[Ludzie elektryczni]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Wniebowzięcie Matki Boskiej w Rzymie 996 r.]]''''' # [[Autor:Vātsyāyana|Vātsyāyana]] – '''''[[Upanishada]]''''' # [[Autor:Erich Meinert|Erich Meinert]] – '''''[[Głupota mody]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Ciasta wielkanocne]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Wiatr od morza]]''''' # [[Autor:Aleksander Puszkin|Aleksander Puszkin]], [[Autor:Ignacy Komorowski|Ignacy Komorowski]] – '''''[[Wspomnienie (Puszkin, 1900)|Wspomnienie]]''''' ==== Marzec 2019 ==== # [[Autor:Włodzimierz Wolski|Włodzimierz Wolski]], [[Autor:Ignacy Komorowski|Ignacy Komorowski]] – '''''[[Panna młoda (Śpiewy Polskie)|Panna młoda]]''''' # [[Autor:Johann Wolfgang von Goethe|Johann Wolfgang von Goethe]], [[Autor:Ignacy Komorowski|Ignacy Komorowski]] – '''''[[Nowa miłość (Goethe, 1900)|Nowa miłość]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Św. Jan Chryzostom]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Praeludia Quo vadis]]''''' # [[Autor:Edward Boyé|Edward Boyé]] – '''''[[Sandał skrzydlaty]]''''' # [[Autor:Marceli Motty|Marceli Motty]] – '''''[[Przechadzki po mieście (Poznaniu), część II]]''''' # [[Autor:Zygmunt Klemensiewicz|Zygmunt Klemensiewicz]] – '''''[[Czy socyaliści jedzą w wielkim poście kiełbasę?]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Dziecięce Kłopoty]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Nasze miłe zwierzęta]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Resztki życia]]''''' # [[Autor:Ludwik Zamenhof|Ludwik Zamenhof]] – '''''[[Nadzieja Esperantystów]]''''' # [[Autor:Ludwik Zamenhof|Ludwik Zamenhof]] – '''''[[Modlitwa (Zamenhof, 1907)|Modlitwa]]''''' # [[Autor:Ludwik Zamenhof|Ludwik Zamenhof]] – '''''[[Moja myśl]]''''' # [[Autor:Stanisław Czycz|Stanisław Czycz]] – '''''[[And (Czycz, 1980)|And]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Śmierć na wesoło]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Moi przyjaciele (zbiór)|Moi przyjaciele]]''''' ==== Luty 2019 ==== # [[Autor:William Bragg|William Bragg]] – '''''[[Tajemnice atomu]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Puszcze polskie]]''''' # [[Autor:Henri Poincaré|Henri Poincaré]] – '''''[[Nauka i Metoda]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Ostatnia z Xiążąt Słuckich]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Noc listopadowa]]''''' # [[Autor:Rabindranath Tagore|Rabindranath Tagore]] – '''''[[Pieśni ofiarne]]''''' ==== Styczeń 2019 ==== # [[Autor:Edward Dembowski|Edward Dembowski]] – '''''[[Pieśń (Dembowski, 1846)|Pieśń]]''''' # [[Autor:Stefan Kołaczkowski|Stefan Kołaczkowski]] – '''''[[Twórczość Jana Kasprowicza]]''''' # [[Autor:Zofia Dromlewiczowa|Zofia Dromlewiczowa]] – '''''[[Siostra lotnika]]''''' # [[Autor:Gaston Tissandier|Gaston Tissandier]] – '''''[[Męczennicy w imię nauki]]''''' # [[Autor:Izabela Moszczeńska-Rzepecka|Izabela Moszczeńska]] – '''''[[Co każda matka swojej dorastającej córce powiedzieć powinna]]''''' # [[Autor:Bruno Winawer|Bruno Winawer]] – '''''[[R. H. Inżynier]]''''' # [[Autor:Bruno Winawer|Bruno Winawer]] – '''''[[Dług honorowy]]''''' # [[Autor:Bruno Winawer|Bruno Winawer]] – '''''[[Roztwór Pytla]]''''' ==== Grudzień 2018 ==== # [[Autor:Aleksander Głowacki|Aleksander Głowacki (Bolesław Prus)]] – '''''[[O odkryciach i wynalazkach]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Na Skalnem Podhalu T. 2|Na Skalnem Podhalu Tom 2]]''''' # [[Autor:Selma Lagerlöf|Selma Lagerlöf]] – '''''[[Kopalnia srebra (Lagerlöf, 1910)|Kopalnia srebra]]''''' # [[Autor:Józef Ujejski|Józef Ujejski]] – '''''[[Byronizm i skottyzm w „Konradzie Wallenrodzie“]]''''' # [[Autor:Helena Mniszek|Helena Mniszek]] – '''''[[Książęta boru (zbiór)|Książęta boru]]''''' # [[Autor:Stefan Barszczewski|Stefan Barszczewski]] – '''''[[Czandu]]''''' # [[Autor:Jeanie Gould|Jeanie Gould]] – '''''[[Gwiazda przewodnia]]''''' # [[Kategoria:Teksty anonimowe i wielu autorów|Grono autorów polskich]] – '''''[[Światełko. Książka dla dzieci]]''''' # [[Autor:Rabindranath Tagore|Rabindranath Tagore]] – '''''[[Poczta (Tagore, 1922)|Poczta]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Mali zwycięzcy]]''''' # [[Autor:Jan Kasprowicz|Jan Kasprowicz]] – '''''[[Mój świat (zbiór)|Mój świat]]''''' # [[Autor:Marceli Motty|Marceli Motty]] – '''''[[Przechadzki po mieście (Poznaniu), część I]]''''' # [[Autor:Anonimowy|anonim]] – '''''[[Bezżeństwo duchownych]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Poezye J. I. Kraszewskiego/Tom II|Poezye Tom II: Halszka]]''''' # [[Autor:Andrzej Niemojewski|Andrzej Niemojewski]] – '''''[[Odpowiedź obrońcom Brzozowskiego a oskarżycielom prasy]]''''' # [[Autor:Karol Potkański|Karol Potkański]] – '''''[[Zdrada Wincentego z Szamotuł]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Orlica]]''''' # [[Autor:Teodor Jeske-Choiński|Teodor Jeske-Choiński]] – '''''[[Seksualizm w powieści polskiej]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Poezye J. I. Kraszewskiego/Tom I|Poezye Tom I]]''''' # [[Autor:Jean de La Fontaine|Jean de La Fontaine]] – '''''[[Bajki (La Fontaine)|Bajki]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Nowe baśnie z 1001 nocy]]''''' # [[Autor:Karol Dickens|Karol Dickens]] – '''''[[Walka życia]]''''' # [[Autor:Edmund Charaszkiewicz|Edmund Charaszkiewicz]] – '''''[[Pismo Oddziału II Sztabu Głównego do Szefa Biura Historycznego Ministerstwa Spraw Wojskowych]]''''' # [[Autor:Samuel Langhorne Clemens|Mark Twain]] – '''''[[Milionowy Banknot]]''''' # [[Autor:Samuel Langhorne Clemens|Mark Twain]] – '''''[[Skradziony Biały Słoń]]''''' # [[Autor:Karol Dickens|Karol Dickens]] – '''''[[Cztery siostry (zbiór)|Cztery siostry]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Trębacz cesarski]]''''' # [[Autor:Selma Lagerlöf|Selma Lagerlöf]] – '''''[[Legendy o Chrystusie (Lagerlöf, tłum. Niewiadomska, 1922)|Legendy o Chrystusie]]''''' ==== Listopad 2018 ==== # [[Autor:Franciszek Mirandola|Franciszek Mirandola]] – '''''[[Sztuka a lud]]''''' # [[Autor:Zofia Reutt-Witkowska|Zofia Reutt-Witkowska]] – '''''[[Pielgrzym (legenda Ossjaku)]]''''' # [[Autor:Samuel Langhorne Clemens|Mark Twain]] – '''''[[Śmiertelna Gałka]]''''' # [[Autor:Robert Browning|Robert Browning]] – '''''[[Fletnik z Hamelnu]]''''' # [[Autor:Karol Wachtl|Karol Wachtl]] – '''''[[Spóźnione Zaloty]]''''' # [[Autor:Herbert George Wells|Herbert George Wells]] – '''''[[Niedoświadczony Duch (Wells, tł. anonim, 1909)|Niedoświadczony Duch]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[W zimowy wieczór (zbiór)|W zimowy wieczór]]''''' # [[Autor:Samuel Langhorne Clemens|Mark Twain]] – '''''[[Bajeczka o Kominiarczyku (wyd. 1908)|Bajeczka o Kominiarczyku]]''''' # '''''[[Jednodńuwka futurystuw (fragmenty Jasieńskiego i Czyżewskiego)]]''''' # [[Autor:Edmondo De Amicis|Edmondo De Amicis]] – '''''[[Serce (Amicis)|Serce]]''''' # [[Autor:Jacques Anatole Thibault|Anatol France]] – '''''[[Komedja o człowieku który zaślubił niemowę]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[100,000 powinszowań]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Sztuka u Słowian, szczególnie w Polsce i Litwie przedchrześcijańskiéj]]''''' # [[Autor:Zygmunt Słupski|Zygmunt Słupski]] – '''''[[Album przemysłu i handlu Wielkopolski, Prus i Śląska zeszyt I]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Argonauci]]''''' # [[Autor:Franz Mehring|Franz Mehring]], [[Autor:Róża Luksemburg|Róża Luksemburg]] – '''''[[„Kapitał” Karola Marksa]]''''' # [[Autor:Kajetan Sawczuk|Kajetan Sawczuk]] – '''''[[Pieśni Kajetana Sawczuka (1924)|Pieśni]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[109 potraw]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Drób, sposoby przyrządzania]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Potrawy z kartofli]]''''' # '''''[[Piekarstwo]]''''' # [[Autor:Jerzy Andrzejewski|Jerzy Andrzejewski]] – '''''[[Ciemności kryją ziemię]]''''' # [[Autor:Lucjan Siemieński|Lucjan Siemieński]] – '''''[[Portrety literackie (Siemieński)/Tom II|Portrety literackie tom 2]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Ostatnia miłość]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Jak się pan Paweł żenił i jak się ożenił]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Półdjablę weneckie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Wielki świat małego miasteczka]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Nalewki i likiery]]''''' # [[Autor:Joseph Anton Schneiderfranken|Bô Yin Râ]] – '''''[[Księga Boga Żywego]]''''' # [[Autor:Karol Wachtl|Karol Wachtl]] – '''''[[Fin de siècle]]''''' ==== Październik 2018 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Słomiany król]]''''' # [[Autor:Wojciech Szukiewicz|Wojciech Szukiewicz]] – '''''[[O kremacji czyli paleniu ciał po śmierci]]''''' # [[Autor:Marcin Luter|Marcin Luter]] – '''''[[Mały katechizm doktora Marcina Lutra]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Nowele, Obrazki i Fantazye]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Otchłań (Tetmajer, 1900)|Otchłań]]''''' # [[Autor:Szymon Tokarzewski|Szymon Tokarzewski]] – '''''[[Bez paszportu]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Erotyki (Przerwa-Tetmajer)|Erotyki]]''''' # [[Autor:Marian Karol Dubiecki|Marian Karol Dubiecki]] – '''''[[Edmund Różycki]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kopciuszek. Komedyjka w 1-ym akcie]]''''' # [[Autor:Władimir Iljicz Uljanow|Władimir Iljicz Lenin]] – '''''[[Karol Marks (Lenin)|Karol Marks]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Kłusownik]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Bankructwo małego Dżeka]]''''' # [[Autor:Richard Dehmel|Richard Dehmel]] – '''''[[Odmieńczyk]]''''' # [[Autor:Cecylia Niewiadomska|Cecylia Niewiadomska]] – '''''[[Resurrecturis (Niewiadomska)|Resurrecturis]]''''' # [[Autor:Zygmunt Zaleski|Zygmunt Zaleski]] – '''''[[Nazwy ulic w Poznaniu]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Król w Nieświeżu]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Na normandzkim brzegu]]''''' # [[Autor:Stefan Marek Eiger|Stefan Napierski]] – '''''[[Poeta i świat (Napierski, 1932)|Poeta i świat]]''''' ==== Wrzesień 2018 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Latarnia czarnoxięzka/II|Latarnia czarnoxięzka. Oddział II]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Żaba czarodziejka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kot w butach. Komedyjka w 1-ym akcie]]''''' # [[Autor:Heinrich Heine|Heinrich Heine]] – '''''[[Pieśni Heinego]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[„Przysięga Kościuszki”]]''''' # [[Autor:Władysław Szlengel|Władysław Szlengel]] – '''''[[Panna Andzia ma wychodne!]]''''' # [[Autor:Gustaw Baumritter|Gustaw Baumritter]] – '''''[[Titine]]''''' # [[Autor:Ernst Theodor Wilhelm Hoffmann|E. T. A. Hoffmann]] – '''''[[Powieści fantastyczne]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Stach z Konar]]''''' # [[Autor:Antoni Grabowski|Antoni Grabowski]] – '''''[[Świt (Grabowski, 1911)|Świt]]''''' # [[Autor:Bruno Jasieński|Bruno Jasieński]] – '''''[[Do futurystów]]''''' # [[Autor:Joseph Anton Schneiderfranken|Bô Yin Râ]] – '''''[[Księga miłości]]''''' # [[Autor:Adam Zagórski|Adam Zagórski]] – '''''[[Żołnierskie piosenki obozowe]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Chwila obecna]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Wskazania żołnierskie]]''''' # [[Autor:Stanisław Bełza|Stanisław Bełza]] – '''''[[Za Apeninami]]''''' # [[Autor:Lew Tołstoj|Lew Tołstoj]] – '''''[[Szczęście rodzinne]]''''' # [[Autor:Adolf Dygasiński|Adolf Dygasiński]] – '''''[[As (Dygasiński)|As]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wacio nauczycielem]]''''' ==== Sierpień 2018 ==== # [[Autor:Lew Tołstoj|Lew Tołstoj]] – '''''[[Za co?]]''''' # [[Autor:Karol Antoniewicz|Karol Antoniewicz]] – '''''[[Poezye O. Karola Antoniewicza T. J.]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Plotkareczka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Nauczyciel (Korotyńska, 1927)|Nauczyciel]]''''' # [[Autor:Władysław Sebyła|Władysław Sebyła]] – '''''[[Koncert egotyczny (tomik)|Koncert egotyczny]]''''' # [[Autor:Jan Żabczyc|Jan Karol Dachnowski]] – '''''[[Symfonie anielskie|Symfonie Anielskie abo Kolenda]]''''' # [[Autor:Józef Piłsudski|Józef Piłsudski]] – '''''[[Przemówienia Józefa Piłsudskiego]]''''' # [[Autor:Stanisław Witkiewicz|Stanisław Witkiewicz]] – '''''[[Na przełęczy|Na przełęczy. Wrażenia i obrazy z Tatr]]''''' # [[Autor:Zygmunt Celichowski|Zygmunt Celichowski]] – '''''[[Polskie indeksy książek zakazanych]]''''' # [[Autor:Stefan Marek Eiger|Stefan Napierski]] – '''''[[Pusta ulica]]''''' ==== Lipiec 2018 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Dwa a dwa cztery czyli Piekarz i jego rodzina]]''''' # '''''[[Śpiewnik Robotniczy PPS]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Latarnia czarnoxięzka/I|Latarnia czarnoxięzka]]''''' # [[Autor:Gabriela Zapolska|Gabriela Zapolska]] – '''''[[Moralność pani Dulskiej (1907)|Moralność pani Dulskiej]]''''' # [[Autor:Antoni Lange|Antoni Lange]] – '''''[[Róża polna]]''''' # [[Autor:Joseph Anton Schneiderfranken|Bô Yin Râ]] – '''''[[Księga Zaświata]]''''' # [[Autor:Kazimierz Gliński|Kazimierz Gliński]] – '''''[[Ostrzeżenica]]''''' # [[Autor:Bolesław Raczyński|Bolesław Raczyński]] – '''''[[Teorya muzyki. (Elementarz muzyczny)]]''''' # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Pieśni o sławie]]''''' # [[Autor:Jerzy Szarecki|Jerzy Szarecki]] – '''''[[Na pokładzie Lwowa (zbiór)|Na pokładzie „Lwowa“]]''''' # [[Autor:Seweryn Goszczyński|Seweryn Goszczyński]] – '''''[[Sobótka (Goszczyński)|Sobótka]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pan Walery]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Namiętność (zbiór)|Namiętność]]''''' # [[Autor:Juliusz Verne|Juliusz Verne]] – '''''[[Zima pośród lodów]]''''' # [[Autor:Antoni Stefański|Antoni Stefański]] – '''''[[Gry umysłowe]]''''' ==== Czerwiec 2018 ==== # [[Autor:Andrzej Kijowski|Andrzej Kijowski]] – '''''[[Listopadowy wieczór]]''''' # [[Autor:Felicjan Faleński|Felicjan Faleński]] – '''''[[Odgłosy z gór]]''''' # [[Autor:Aleksander Fredro|Aleksander Fredro]] – '''''[[Nieznany zbiór poezyj]]''''' # [[Autor:Thomas Paine|Thomas Paine]] – '''''[[Zdrowy rozsądek]]''''' # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Poezje tom I (Żuławski)|Poezje tom I]]''''' # [[Autor:Jerzy Bandrowski|Jerzy Bandrowski]] – '''''[[Rajski ptak (Bandrowski)|Rajski ptak]]''''' # [[Autor:Gabriela Zapolska|Gabriela Zapolska]] – '''''[[Panna Maliczewska (Zapolska, 1912)|Panna Maliczewska]]''''' # [[Autor:Hipolit Cegielski|Hipolit Cegielski]] – '''''[[Życie i zasługi doktora Karola Marcinkowskiego]]''''' # [[Autor:Stefan Barszczewski|Stefan Barszczewski]] – '''''[[Polacy w Ameryce]]''''' # [[Autor:Włodzimierz Stebelski|Włodzimierz Stebelski]] – '''''[[Roman Zero]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Szalony pątnik]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Stare dzieje]]''''' # [[Autor:Jan Lam|Jan Lam]] – '''''[[Zawichost]]''''' # [[Autor:Włodzimierz Zagórski|Włodzimierz Zagórski]] – '''''[[W XX wieku]]''''' ==== Maj 2018 ==== # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Zamorski djabeł]]''''' # [[Autor:Sebastian Grabowiecki|Sebastian Grabowiecki]] – '''''[[Sebastyana Grabowieckiego Rymy duchowne 1590|Sebastyana Grabowieckiego Rymy duchowne]]''''' # [[Autor:Franciszek Mirandola|Franciszek Mirandola]] – '''''[[Czem chciał zostać Janek mały?]]''''' # [[Autor:Feliks Przysiecki|Feliks Przysiecki]] – '''''[[Śpiew w ciemnościach]]''''' # '''''[[Ustawa z dnia 16 listopa 1964 r. o Polskim Czerwonym Krzyżu]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Blade kwiaty z wiejskiej chaty]]''''' # [[Autor:Cecylia Niewiadomska|Cecylia Niewiadomska]] – '''''[[W dolinie łez]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Na polu chwały]]''''' # [[Autor:Juliusz Kaden-Bandrowski|Juliusz Kaden-Bandrowski]] – '''''[[Życie Chopina (zbiór)|Życie Chopina]]''''' # [[Autor:Juliusz Kaden-Bandrowski|Juliusz Kaden-Bandrowski]] – '''''[[Przymierze serc i inne nowele]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Risztau]], [[Pustelnia w górach]], [[Czukcze]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Cztery cuda Polski]]''''' # [[Autor:Józef Piłsudski|Józef Piłsudski]] – '''''[[Moje pierwsze boje]]''''' # [[Autor:Stanisław Ignacy Witkiewicz|Stanisław Ignacy Witkiewicz]] – '''''[[O ontologicznej beznadziejności logiki, fizykalizmu i pseudo-naukowego monizmu wogóle i o perspektywach koncepcji monadystycznej]]''''' # [[Autor:Jerzy Strzemię-Janowski|Jerzy Strzemię-Janowski]] – '''''[[Karmazyny i żuliki]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Święty dnia ostatniego]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Białośnieżka]]''''' # [[Autor:James Fenimore Cooper|James Fenimore Cooper]] – '''''[[Ostatni Mohikanin]]''''' # [[Autor:Denis Diderot|Denis Diderot]] – '''''[[To nie bajka... (zbiór)|To nie bajka...]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Dola i niedola]]''''' # [[Autor:Joseph Eduard Konrad Bischoff|Conrad von Bolanden]] – '''''[[Stary Bóg żyje]]''''' # [[Autor:Zofia Bukowiecka|Zofia Bukowiecka]] – '''''[[Michałek]]''''' # [[Autor:John Griffith Chaney|Jack London]] – '''''[[Serce kobiety (zbiór)|Serce kobiety]]''''' # [[Autor:Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusz Boy-Żeleński]] – '''''[[Piekło kobiet]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Kordecki (Kraszewski, 1852)|Kordecki]]''''' # [[Autor:Marcel Schwob|Marcel Schwob]] – '''''[[Księga Monelli]]''''' ==== Kwiecień 2018 ==== # [[Autor:Adam Asnyk|Adam Asnyk]] – '''''[[Panna Leokadja]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Wizerunki książąt i królów polskich]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Pan Obrażalski]]''''' # [[Autor:Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusz Boy-Żeleński]] – '''''[[Antologja literatury francuskiej]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Jantek z Bugaja]] – '''''[[Z łąk i pól]]''''' # [[Autor:Michalina Fiediuszko|Michalina Domańska]] – '''''[[Fotografje mówią (zbiór)|Fotografje mówią]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Lelewel (Wyspiański)|Lelewel]]''''' # [[Autor:Frances Hodgson Burnett|Frances Hodgson Burnett]] – '''''[[Mały lord]]''''' # [[Autor:Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusz Boy-Żeleński]] – '''''[[Jak skończyć z piekłem kobiet?]]''''' # [[Autor:Stanisław Grochowiak|Stanisław Grochowiak]] – '''''[[Wiersze wybrane (Grochowiak, 1978)|Wiersze wybrane]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kogut Koko i Kwoczka Czarnooczka]]''''' # [[Autor:Lew Tołstoj|Lew Tołstoj]] – '''''[[Śmierć Iwana Iljicza]]''''' # [[Autor:Stefan Marek Eiger|Stefan Napierski]] – '''''[[Ziemia, siostra daleka]]''''' # [[Autor:Tadeusz Dołęga-Mostowicz|Tadeusz Dołęga-Mostowicz]] – '''''[[Wysokie Progi (Dołęga-Mostowicz)]]''''' # [[Autor:Kazimierz Wyka|Kazimierz Wyka]] – '''''[[Rzecz wyobraźni]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Dziecko w rodzinie]]''''' # [[Autor:Tadeusz Dołęga-Mostowicz|Tadeusz Dołęga-Mostowicz]] – '''''[[Ich dziecko]]''''' # [[Autor:Antoni Lange|Antoni Lange]] – '''''[[Przekłady z poetów obcych]]''''' # [[Autor:Teofil Lenartowicz|Teofil Lenartowicz]] – '''''[[Opowiadanie mazowieckiego lirnika]]''''' # [[Autor:Lew Tołstoj|Lew Tołstoj]] – '''''[[Nie mogę milczeć]]''''' # [[Autor:Stanisław Ignacy Witkiewicz|Stanisław Ignacy Witkiewicz]] – '''''[[Recenzja z książki: Jan Świderski, Zręby filozofii organicznej]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Walka o Meksyk]]''''' ==== Marzec 2018 ==== # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[O kobiecie (Orzeszkowa, 1888)|O kobiecie]]''''' # [[Autor:Stefan Buszczyński|Stefan Buszczyński]] – '''''[[Kraszewski więzień i Niemcy]]''''' # [[Autor:August Bielowski|August Bielowski]], [[Autor:Antoni Malczewski|Antoni Malczewski]] – '''''[[Antoni Malczewski, jego żywot i pisma]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[O krasnoludkach i żelaznych górach (Korotyńska, 1939)|O krasnoludkach i żelaznych górach]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Pamiętnik lalki (Korotyńska, 1939)|Pamiętnik lalki]]''''' # [[Autor:Lucjan Szenwald|Lucjan Szenwald]] – '''''[[Z ziemi gościnnej do Polski (Szenwald, 1944)|Z ziemi gościnnej do Polski]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Pod smaganiem samumu]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[W zaklętym lesie (Korotyńska, 1939)|W zaklętym lesie]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Złotonóżka u Krasnoludków]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Zaczarowany królewicz (Korotyńska, 1939)|Zaczarowany królewicz]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wodna Pani i Złota Marysia (Korotyńska, 1939)|Wodna Pani i Złota Marysia]]''''' # [[Autor:Stanisław Bełza|Stanisław Bełza]] – '''''[[Krótkie wiadomości z dziejów Polski]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Baba Jaga]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[O jaskółce i ziarnku (Korotyńska, 1933)|O jaskółce i ziarnku]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Szkarłatny kwiat kamelji (zbiór)|Szkarłatny kwiat kamelji]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Staś emigrant]]''''' # [[Autor:Jan Potocki|Jan Potocki]] – '''''[[Rękopis znaleziony w Saragossie]]''''' # [[Autor:Bogusław Adamowicz|Bogusław Adamowicz]] – '''''[[Wesoły Marszałek]]''''' # [[Autor:Anton Czechow|Anton Czechow]] – '''''[[Nowele (Czechow)|Nowele]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Miljoner „Y“]]''''' # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Na srebrnym globie]]''''' # [[Autor:Emil Szramek|Emil Szramek]] – '''''[[Ks. Norbert Bonczyk]]''''' # [[Autor:Maria Weryho|Maria Weryho]] – '''''[[Las (Weryho)|Las]]''''' # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Z tej smutnej ziemi (zbiór)|Z tej smutnej ziemi]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Żywot Św. Franciszka z Assyża]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wacio w zaczarowanej krainie]]''''' ==== Luty 2018 ==== # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Ukarany psotnik]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Rozegrany zakład]]''''' # [[Autor:Franciszek Mirandola|Franciszek Mirandola]] – '''''[[Awantura piernikowa]]''''' # [[Autor:Björnstjerne Björnson|Björnstjerne Björnson]] – '''''[[Synnöwe Solbakken]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Tomcio Paluszek]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma Henryka Sienkiewicza tom I]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[O Krasnoludkach i żelaznych górach (Korotyńska, 1929)|O Krasnoludkach i żelaznych górach]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[O sześciu łabędziach]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Pan Jąkalski]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Pan Beksalski]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Niezdolny Miecio]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Łakomy Zbyszek]]''''' # [[Autor:Tadeusz Gajcy|Karol Topornicki]] – '''''[[Grom Powszedni]]''''' # [[Autor:Samuel Adalberg|Samuel Adalberg]] – '''''[[Przysłowia żydowskie]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[W zaklętym lesie (Korotyńska, 1928)|W zaklętym lesie]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Miłość matki i inne]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kot w butach. Baśń fantastyczna]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Ciekawość ukarana]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Złote Gody]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Złotowłosa królewna]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[W krainie niedźwiedzi]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Mała arystokratka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kupiec i Geniusz]]''''' # [[Autor:Charles Baudelaire|Charles Baudelaire]] – '''''[[Wino i haszysz]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Jurek i Wacio]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Herszt zbójców]]''''' # [[Autor:Helena Mniszek|Helena Mniszek]] – '''''[[Prymicja (Mniszek, 1912)|Prymicja]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Grubasek]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Pamiętnik morski]]''''' # [[Autor:Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusz Boy-Żeleński]] – '''''[[Marzenie i pysk]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Jasna Skała]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Królowa myszek. Baśń fantastyczna w 2-ch aktach]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Elegancki Karolek]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Królowa myszek. Baśń fantastyczna]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Przygody Jasia i Lilci]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Dżebel Magraham]]''''' # [[Autor:Antoni Lange|Antoni Lange]] – '''''[[W czwartym wymiarze]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Niedoszły bohater]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Przygody Hassana]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Dolina Śmierci]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Winnetou w Afryce]]''''' # [[Autor:Józef Chociszewski|Józef Chociszewski]] (wybór) – '''''[[Bukiet pieśni światowych]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Janek u karzełków (Korotyńska, 1933)|Janek u karzełków]]''''' # [[Autor:Paweł Sapieha|Paweł Sapieha]] – '''''[[Podróż na wschód Azyi|Podróż na wschód Azyi 1888-1889]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Baśń o dobrej wróżce (Korotyńska, 1939)|Baśń o dobrej wróżce]]''''' # [[Autor:Marian Pilot|Marian Pilot]] – '''''[[Panny szczerbate: opowiadania]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Leśny karzełek]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Rumak Czarownika]]''''' # [[Autor:Zofia Żurakowska|Zofja Żurakowska]] – '''''[[Trzy srebrne ptaki (zbiór)|Trzy srebrne ptaki]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Pamiętnik lalki (Korotyńska, 1935)|Pamiętnik lalki]]''''' ==== Styczeń 2018 ==== # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma ulotne (1874-1877)]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Złotowłosy chłopiec (Korotyńska, 1939)|Złotowłosy chłopiec]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Nerwowy Bolek]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Ciekawa Maniusia]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Mali Robinsonowie]]''''' # [[Autor:Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusz Boy-Żeleński]] – '''''[[Nasi okupanci]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Książę-żebrak]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[O kogucie i lisie (Korotyńska, 1933)|O kogucie i lisie]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Przygody Jurka w Afryce]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Krawczyk królem]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Jasio Głuptasek]]''''' # [[Autor:Janusz Libicki|Janusz Libicki]] – '''''[[Granice opodatkowania]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Czarodziejski okręt]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Dziwne przygody księcia]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Małpi król]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Czarodziejskie skrzypce]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Baśń o szklanej górze]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Balowe pantofelki]]''''' # [[Autor:Tadeusz Dołęga-Mostowicz|Tadeusz Dołęga-Mostowicz]] – '''''[[Karjera Nikodema Dyzmy]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Czarodziejska sakiewka i dziwna czapka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Dary morskiego władcy]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Sinobrody]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wodna Pani i Złota Marysia (Korotyńska, 1928)|Wodna Pani i Złota Marysia]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Zaczarowany królewicz (Korotyńska, 1935)|Zaczarowany królewicz]]''''' # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Miłość pasterska (Orkan, 1914)|Miłość pasterska]]''''' # [[Autor:Rudolf Steiner|Rudolf Steiner]] – '''''[[Kronika Akasha]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Ślicznotka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[O kogucie i lisie (Korotyńska, 1939)|O kogucie i lisie]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Janek u karzełków (Korotyńska, 1939)|Janek u karzełków]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[O siedmiu krukach]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Złotowłosy chłopiec (Korotyńska, 1930)|Złotowłosy chłopiec]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Perełka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[O jaskółce i ziarnku (Korotyńska, 1939)|O jaskółce i ziarnku]]''''' # [[Autor:Maria Skłodowska-Curie|Maria Skłodowska-Curie]] – '''''[[Dwa odczyty Marji Skłodowskiej-Curie]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Poezye (Przerwa-Tetmajer)/IV|Poezye IV]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Baśń o dobrej wróżce (Korotyńska, 1935)|Baśń o dobrej wróżce]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]], [[Autor:Ksawery Wolfgang|Ksawery Wolfgang]] – '''''[[Druskieniki]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Na wulkanach Japonji]]''''' # [[Autor:Bruno Winawer|Bruno Winawer]] – '''''[[Jeszcze o Einsteinie|Jeszcze o Einsteinie: teorja względności z lotu ptaka]]''''' # [[Autor:Józef Dąbrowski|Józef Dąbrowski]] – '''''[[Sto lat walki o prawa Królestwa Polskiego 1815—1915]]''''' # [[Autor:Lew Tołstoj|Lew Tołstoj]] – '''''[[Spowiedź (Tołstoj)|Spowiedź]]''''' # [[Autor:Edmund Raduński|Edmund Raduński]] – '''''[[Życiorys łgorza]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Niesamowita opowieść]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Moi znajomi]]''''' # [[Autor:Lafcadio Hearn|Lafcadio Hearn]] – '''''[[Opowieści niesamowite i upiorne]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Koziołek babuleńki]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wesoła wigilja]]''''' # [[Autor:Henryk Przeździecki|Henryk Przeździecki]] – '''''[[O pracy unijnej w Polsce]]''''' # [[Autor:Maria Rodziewiczówna|Maria Rodziewiczówna]] – '''''[[Straszny dziadunio]]''''' # [[Autor:Jan Kasprowicz|Jan Kasprowicz]] (red. i tłumaczenie) – '''''[[Poeci angielscy]]''''' ==== Grudzień 2017 ==== # [[Autor:Gabriela Zapolska|Gabriela Zapolska]] – '''''[[Menażerya ludzka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wesolutki światek dla grzecznych dziatek]]''''' # [[Autor:Giacomo Leopardi|Giacomo Leopardi]] – '''''[[Myśli (Leopardi, 1909)|Myśli]]''''' # [[Autor:Paweł Hulka-Laskowski|Jan Stogarski]] – '''''[[Czego uczy nas przeszłość?]]''''' # [[Autor:Elżbieta Kiewnarska|Elżbieta Kiewnarska]] – '''''[[Jedz ryby]]''''' # [[Autor:Zygmunt Krasiński|Zygmunt Krasiński]] – '''''[[Noc letnia (zbiór)|Noc letnia]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Ciupasem na Syberję]]''''' # [[Autor:Adam Szymański|Adam Szymański]] – '''''[[Dwie modlitwy (zbiór)|Dwie modlitwy]]''''' # '''''[[Deklaracja, Konstytucja, Karta i dalej]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Afryka (Ossendowski, 1934)|Afryka. Kraje i ludzie]]''''' # [[Autor:Emil Szramek|Emil Szramek]] – '''''[[Juliusz Ligoń]]''''' # [[Autor:Eliška Krásnohorská|Eliška Krásnohorská]] – '''''[[Powiastka o wietrze]]''''' # [[Autor:Władysław Bełza|Władysław Bełza]] – '''''[[Dla polskich dzieci]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Książka dla Tadzia i Zosi]]''''' # [[Autor:Jacques Anatole Thibault|Anatole France]] – '''''[[Zazulka]]''''' # [[Autor:Helena Mniszek|Helena Mniszek]] – '''''[[Z ziemi łez i krwi (Mniszek, 1927)|Z ziemi łez i krwi]]''''' # [[Autor:Gustaw Daniłowski|Gustaw Daniłowski]] – '''''[[Lili (Daniłowski)|Lili]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Pocałunek (Żeromski, 1944)|Pocałunek]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Biedna sierotka i inne]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Paź Królowej]]''''' # [[Autor:Lucjan Siemieński|Lucjan Siemieński]] – '''''[[Święci poeci. Pieśni mistycznej miłości]]''''' # [[Autor:Stanisław Grochowiak|Stanisław Grochowiak]] – '''''[[Ballada rycerska (zbiór)|Ballada rycerska]]''''' # [[Autor:Jędrzej Kitowicz|Jędrzej Kitowicz]] – '''''[[Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III]]''''' # [[Autor:Zygmunt Hałaciński|Zygmunt Hałaciński]] – '''''[[Złośliwe historje]]''''' # [[Autor:Anton Czechow|Anton Czechow]] – '''''[[Partja winta (zbiór)|Partja winta]]''''' ==== Listopad 2017 ==== # [[Autor:Aleksander Głowacki|Bolesław Prus]] – '''''[[List otwarty B. Prusa]]''''' # [[Autor:Maria Rodziewiczówna|Maria Rodziewiczówna]] – '''''[[Bajka o głupim Marcinie (Rodziewiczówna, 1917)|Bajka o głupim Marcinie]]''''' # [[Autor:Kazimierz Orłoś|Kazimierz Orłoś]] – '''''[[Cudowna melina]]''''' # [[Autor:Jan Kasprowicz|Jan Kasprowicz]] – '''''[[Dzieła poetyckie Tom 3]]''''' # [[Autor:Denis Diderot|Denis Diderot]] – '''''[[Kubuś Fatalista i jego Pan]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Dante (Kraszewski)|Dante. Studja nad Komedją Bozką]]''''' # [[Autor:Bogumił Aspis|Bogumił Aspis]] – '''''[[Sen odrodzenia]]''''' # [[Autor:Wojciech Korfanty|Wojciech Korfanty]] – '''''[[Mowa posła Korfantego]]''''' # [[Autor:Wojciech Korfanty|Wojciech Korfanty]] – '''''[[Kościół a polityka]]''''' # [[Autor:Michał Dymitr Krajewski|Michał Dymitr Krajewski]] – '''''[[Rozprawa o przyczynach ciemnoty niektórych osób duchownych stanu niższego i o ciemnocie ludu wieyskiego|Rozprawa o przyczynach ciemnoty...]]''''' # [[Autor:Stanisław Chodyński|Stanisław Chodyński]] – '''''[[Szkoła OO. Bernardynów w Warcie]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Baśnie (Grimm, 1929)|Baśnie]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Poezye wydanie zupełne, krytyczne tom VI]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Rodzeństwo (Kraszewski, 1884)|Rodzeństwo]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[W polu (Reymont, 1915)|W polu]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Na prowincyi (Orzeszkowa)|Na prowincyi]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Baśnie (Grimm, 1940)|Baśnie]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Koniki Tadzia, Stróżak, Lekcja Emilki]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Ładowa pieczara]]''''' # [[Autor:Wojciech Korfanty|Wojciech Korfanty]] – '''''[[Baczność! Chleb drożeje!]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Hrabiątko. Jak Suzin zginął]]''''' ==== Październik 2017 ==== # [[Autor:Louisa May Alcott|Louisa May Alcott]] – '''''[[Małe kobietki]]''''' # [[Autor:Abu-Sa'id ben Abi'l Chajr|Abu-Sa'id ben Abi'l Chajr]] – '''''[[Abu Sajid Fadlullah ben Abulchajr i tegoż czterowiersze]]''''' # [[Autor:Aleksander Brückner|Aleksander Brückner]] – '''''[[Ze staropolskich anegdot i przypowieści]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Moskal]]''''' # [[Autor:Wojciech Korfanty|Wojciech Korfanty]] – '''''[[Precz z Centrum!]]''''' # [[Autor:Bogumił Aspis|Bogumił Aspis]] – '''''[[Na cmentarzu (Aspis, 1876)|Na cmentarzu]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Józef Piłsudski (Sieroszewski)|Józef Piłsudski]]''''' # [[Autor:Stefan Marek Eiger|Stefan Napierski]] – '''''[[Elegje (Napierski)|Elegie]]''''' # [[Autor:Zenonim Ancyporowicz|Zenonim Ancyporowicz]] – '''''[[Przysmaczki polskiej kuchni]]''''' # [[Autor:Emil Szramek|Emil Szramek]] – '''''[[Homiletyczne pokłosie podróży do Ziemi św.]]''''' # [[Autor:Zofia Rogoszówna|Zofia Rogoszówna]] – '''''[[Dzieci pana majstra]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Żywot i sprawy Pełki|Żywot i sprawy Jmpana Medarda z Gołczwi Pełki]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Józki, Jaśki i Franki]]''''' # [[Autor:Mikołaj Biernacki|Mikołaj Biernacki]] – '''''[[Piosnki i satyry (Biernacki)|Piosnki i satyry]]''''' # [[Autor:Samuel Langhorne Clemens|Mark Twain]] – '''''[[Królewicz-żebrak]]''''' ==== Wrzesień 2017 ==== # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Wesele (Wyspiański)|Wesele]]''''' # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Poezje tom II (Żuławski)|Poezje tom II]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[Legenda (Reymont, 1924)|Legenda]]''''' # [[Autor:Michał Arct (junior)|Michał Arct (junior)]] – '''''[[Jak powstaje książka]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Pierścień z Krwawnikiem]]''''' # [[Autor:Jędrzej Cierniak|Jędrzej Cierniak]] – '''''[[O treść teatru chłopskiego]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma ulotne (1873-1874)]]''''' # [[Autor:Bogusław Adamowicz|Bogusław Adamowicz]] – '''''[[Tajemnica długiego i krótkiego życia (zbiór)|Tajemnica długiego i krótkiego życia]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Bokser]]''''' # [[Autor:Leon Lipschütz|Leo Lipski]] – '''''[[Dzień i noc (opowiadania)]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Księga ognia]]''''' # [[Autor:Jan Kasprowicz|Jan Kasprowicz]] – '''''[[Dzieła poetyckie Tom 4]]''''' # [[Autor:John William Draper|John William Draper]] – '''''[[Dzieje stosunku wiary do rozumu]]''''' ==== Sierpień 2017 ==== # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Bajka o człowieku szczęśliwym (zbiór)|Bajka o człowieku szczęśliwym]]''''' # [[Autor:Vicente Blasco Ibáñez|Vicente Blasco Ibáñez]] – '''''[[Czterech jeźdźców Apokalipsy]]''''' # [[Autor:Anna Zahorska|Anna Zahorska]] – '''''[[Marja Rodziewiczówna i jej dzieła]]''''' # [[Autor:Booker T. Washington|Booker T. Washington]] – '''''[[Autobiografia Murzyna]]''''' # [[Autor:Teofil Lenartowicz|Teofil Lenartowicz]] (słowa), [[Autor:Ignacy Komorowski|Ignacy Komorowski]] (muzyka) – '''''[[Duch sieroty (Lenartowicz, 1900)|Duch sieroty]]''''' # [[Autor:Maria Sułkowska|Maria Sułkowska]] – '''''[[Tristan II (Sułkowska, 1917)|Tristan II. Wiersze ulotne i fragmenta]]''''' # z [[Autor:Miguel de Cervantes y Saavedra|Cervantesa]] streścił [[Autor:Zbigniew Kamiński|Zbigniew Kamiński]] – '''''[[Don Kiszot z la Manczy i jego przygody]]''''' # [[Autor:Wilhelm Feldman|Zygmunt A. Pomian]] – '''''[[Kodeks honorowy i reguły pojedynku]]''''' # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[Młodość (Conrad)|Młodość]]''''', '''''[[Jądro ciemności]]''''' # [[Autor:Cecylia Niewiadomska|Cecylia Niewiadomska]] – '''''[[Bez przewodnika]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Poezye i urywki prozą]]''''' # [[Autor:Mieczysław Bierzyński|Mieczysław Bierzyński]] – '''''[[Niepłakany]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Urok morza]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Roboty i prace]]''''' # [[Autor:Heinrich Heine|Heinrich Heine]] – '''''[[Atta Troll]]''''' ==== Lipiec 2017 ==== # [[Autor:Wojciech Korfanty|Wojciech Korfanty]] – '''''[[Mowa posła śląskiego, Wojciecha Korfantego, dnia 25 lutego 1919 r. na posiedzeniu Sejmu]]''''' # [[Autor:Stanisław Budziński|Stanisław Budziński]] (red. i tłum.) – '''''[[Z obcego Parnasu]]''''' # [[Autor:Leopold Blumental|Leo Belmont]] – '''''[[List otwarty do pana Prezydenta Rzeczypospolitej w sprawie Eligjusza Niewiadomskiego]]''''' # [[Autor:Emil Szramek|Emil Szramek]] – '''''[[Jak dawniej budowano Katedry]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Złoto czerwonych skał]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Warszawa w 1794 r.]]''''' # [[Autor:Zygmunt Krasiński|Zygmunt Krasiński]] – '''''[[Nie-boska komedja]]''''' # [[Autor:Henri Bergson|Henri Bergson]] – '''''[[Śmiech. Studyum o komizmie]]''''' # [[Autor:Adam Mickiewicz|Adam Mickiewicz]] (słowa), [[Autor:Ignacy Komorowski|Ignacy Komorowski]] (muzyka) – '''''[[Pieśń z wieży (Śpiewy Polskie)|Pieśń z wieży]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pamiętniki nieznajomego]]''''' # [[Autor:Alojzy Horak|Alojzy Horak]] (red. i wybór) – '''''[[Walki w obronie granic]]''''' # [[Autor:Alfons Bukowski|Alfons Bukowski]] – '''''[[Zafałszowania artykułów spożywczych]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Czciciel Potęgi]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[List Wacława Sieroszewskiego do Polonii Amerykańskiej]]''''' # [[Autor:Wojciech Korfanty|Wojciech Korfanty]] – '''''[[Dobrodziejstwa pruskie w oświetleniu historycznem]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[List otwarty Wacława Sieroszewskiego do robotników]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Wesoła teorya i smutna praktyka]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Poszumy Bajkału]]''''' ==== Czerwiec 2017 ==== # [[Autor:Władysław Bełza|Władysław Bełza]] (red.) – '''''[[Antologia poetów obcych]]''''' # [[Autor:William Makepeace Thackeray|William Makepeace Thackeray]] – '''''[[Pierścień i róża]]''''' # [[Autor:Stefan Witwicki|Stefan Witwicki]] – '''''[[Piosnki sielskie]]''''' # [[Autor:Konstanty Damrot|Konstanty Damrot]] – '''''[[Wianek z Górnego Śląska]]''''' # [[Autor:Jan Lorentowicz|Jan Lorentowicz]] (red.) – '''''[[Ziemia polska w pieśni]]''''' # [[Autor:Jerome K. Jerome|Jerome K. Jerome]] – '''''[[Dziennik wycieczki do Oberammergau]]''''' # [[Autor:Stefan Demby|Stefan Demby]] – '''''[[Album pisarzy polskich]]''''' # '''''[[Dziennik Dolnośląski nr 0]]''''' # [[Autor:Dante Alighieri|Dante Alighieri]] – '''''[[Boska komedja (Dante, 1909)|Boska komedja (tłum. Porębowicz)]]''''' # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Polski zaklęty świat]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Na bruku]]''''' # [[Autor:Wojciech Korfanty|Wojciech Korfanty]] – '''''[[Odezwa do ludu śląskiego]]''''' # [[Autor:Karol Potkański|Karol Potkański]] – '''''[[Walka o Poznań (1306-1312)]]''''' # [[Autor:William Shakespeare|William Shakespeare]] – '''''[[Romeo i Julia (Shakespeare, tłum. Paszkowski, 1913)|Romeo i Julia]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Jantek z Bugaja]] – '''''[[Wiejskich piosnek czar na grunwaldzki dar]]''''' # [[Autor:William Shakespeare|William Shakespeare]] i inni – '''''[[Wybór sonetów Szekspira, Miltona i lorda Bajrona]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Wisła (Ossendowski)|Wisła]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Lenin]]''''' # [[Autor:Stanisław Wyspiański|Stanisław Wyspiański]] – '''''[[Klątwa (Wyspiański)|Klątwa]]''''' # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Leśna Królewna]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Słoń Birara]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Jermoła]]''''' # [[Autor:Andrzej Kijowski|Andrzej Kijowski]] – '''''[[Dziecko przez ptaka przyniesione]]''''' # [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] – '''''[[Nawracanie Judasza]]''''' # [[Autor:Hans Hartwig von Beseler|Hans Hartwig von Beseler]] – '''''[[Dziennik rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 1916 nr 52]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Zygmuntowskie czasy]]''''' # [[Autor:Maria Rodziewiczówna|Maria Rodziewiczówna]] – '''''[[Wrzos]]''''' # [[Autor:Antoni Lange|Antoni Lange]] – '''''[[Dzieje wypraw krzyżowych]]''''' ==== Maj 2017 ==== # [[Autor:Michał Anioł|Michał Anioł]] – '''''[[Poezye Michała-Anioła Buonarrotego]]''''' # [[Autor:Katullus|Katullus]] – '''''[[Poezye Katulla]]''''' # [[Autor:Kenneth Grahame|Kenneth Grahame]] – '''''[[O czym szumią wierzby]]''''' # [[Autor:Klemens Bąkowski|Klemens Bąkowski]] – '''''[[Posażna panna]]''''' # [[Autor:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]] – '''''[[Nowelle (Poe, tłum. Beaupré)|Nowelle (tłum. Beaupré)]]''''' # [[Autor:Roman Dmowski|Roman Dmowski]] – '''''[[Myśli nowoczesnego Polaka]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Tajemnica Baskerville’ów]]''''' # '''''[[Żal Turczynki]]''''' # [[Autor:Jerzy Żuławski|Jerzy Żuławski]] – '''''[[Kuszenie Szatana (zbiór)|Kuszenie Szatana]]''''' # [[Autor:Michał Arct (junior)|Michał Arct (junior)]] – '''''[[Piękno w książce]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Czarna Perełka]]''''' # '''''[[Ukrainiec]]''''' # [[Autor:Michał Mosiołek|Michał Mosiołek]] – '''''[[Domowa nauka oprawiania książek]]''''' # [[Autor:Jan Chęciński|Jan Chęciński]] – '''''[[Beczka pacierzy]]''''' # [[Autor:Aleksander Janowski|Aleksander Janowski]] – '''''[[Kochaj Kościuszkę!]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Potop (Sienkiewicz)|Potop]]''''' # [[Autor:Józef Piłsudski|Józef Piłsudski]] – '''''[[List Piłsudskiego do towarzyszy w Londynie (14 VIII 1903)|List Piłsudskiego do towarzyszy w Londynie]]''''' # '''''[[Nuż w bżuhu (fragmenty Jasieńskiego, Czyżewskiego i Chwistka)|Nuż w bżuhu]]''''' ==== Kwiecień 2017 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Ostatni z Siekierzyńskich (1925)|Ostatni z Siekierzyńskich]]''''' # [[Autor:Antoni Lange|Antoni Lange]] – '''''[[Zbrodnia (Lange, 1907)|Zbrodnia]]''''' # [[Autor:Louisa May Alcott|Louisa May Alcott]] – '''''[[Mali mężczyzni]]''''' # [[Autor:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]] – '''''[[Nowelle (Poe, tłum. Niedźwiecki)|Nowelle]]''''' # [[Autor:Frank Wedekind|Frank Wedekind]] – '''''[[Przebudzenie się wiosny]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Władysławowi Orkanowi]]''''' # '''''[[Życie dwutygodnik Rok III (1899) wybór]]''''' # Rząd Narodowy – '''''[[Wezwanie Rządu Narodowego z dnia 3 sierpnia 1914]]''''' # [[Autor:Zygmunt Kisielewski|Zygmunt Kisielewski]] – '''''[[Krwawe drogi]]''''' # [[Autor:Józef Piłsudski|Józef Piłsudski]] – '''''[["Na wypadek nagłej śmierci" - ostatnia wola Marszałka Piłsudskiego]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pod włoskiem niebem]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Jaryna]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[O krasnoludkach i żelaznej górze]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Ostap Bondarczuk]]''''' # [[Autor:Stefan Marek Eiger|Stefan Napierski]] – '''''[[Poemat (zbiór)|Poemat]]''''' # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Nad grobem matki]]''''' # [[Autor:Józef Bednorz|Józef Bednorz]], [[Autor:Aleksander Bolesław Brzostowski|A. B. Brzostowski]] – '''''[[Dzień pracy Kraszewskiego]]''''' # [[Autor:Artur Gruszecki|Artur Gruszecki]] – '''''[[Wykolejony (Gruszecki)|Wykolejony]]''''' ==== Marzec 2017 ==== # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Baśń o dziadowym synu, co księciem został]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Momenty wychowawcze]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Kiedy znów będę mały]]''''' # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Baśń o córce rybaka i królewnie Bałtyku]]''''' # [[Autor:Rudyard Kipling|Rudyard Kipling]] – '''''[[O kocie, który sam chadzał na przechadzkę]]''''' # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Baśń o Juhasie i o Królu Wężów]]''''' # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Baśń (Oppman, ok. 1900)|Baśń]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Historja o bladej dziewczynce z pod Ostrej-Bramy]]''''' # [[Autor:Henryk Zbierzchowski|Henryk Zbierzchowski]] – '''''[[Grający las i inne nowele]]''''' # [[Autor:Charles Lutwidge Dodgson|Lewis Carroll]] – '''''[[Przygody Alinki w Krainie Cudów]]''''' # [[Autor:Aleksander Fredro|Aleksander Fredro]] – '''''[[Piczomira, królowa Branlomanii]]''''' # [[Autor:Rudyard Kipling|Rudyard Kipling]] – '''''[[Kaa na polowaniu]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Całe życie biedna]]''''' # [[Autor:James Fenimore Cooper|James Fenimore Cooper]] – '''''[[Na dalekim zachodzie]]''''' # [[Autor:Hans Christian Andersen|Hans Christian Andersen]] – '''''[[Baśnie Andersena]]''''' # [[Autor:Edward Szymański|Edward Szymański]] – '''''[[Słońce na szynach]]''''' # [[Autor:Artur Schroeder|Artur Schroeder]] – '''''[[Rozkaz]]''''' # [[Autor:Eugeniusz Małaczewski|Eugeniusz Małaczewski]] – '''''[[Dzieje Baśki Murmańskiej]]''''' # [[Autor:Eugeniusz Małaczewski|Eugeniusz Małaczewski]] – '''''[[Tam, gdzie ostatnia świeci szubienica]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Publicystyka (Sienkiewicz)/Tom IV|Publicystyka tom IV]]''''' # [[Autor:Oskar Flatt|Oskar Flatt]] – '''''[[Wspomnienia z wycieczki grudniowej w Mazowsze]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Było ich dwoje]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Jantek z Bugaja]] – '''''[[Śpiewniczek polskiego żołnierza]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Polska dywizja w tajgach Sybiru]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Opowiadania starej Margośki]]''''' # [[Autor:Maria Skłodowska-Curie|Maria Skłodowska-Curie]] – '''''[[Jak powstał i jak się rozwija Instytut Radowy w Paryżu]]''''' # [[Autor:Artur Gruszecki|Artur Gruszecki]] – '''''[[Nowy obywatel]]''''' # [[Autor:Kazimierz Jung|Kazimierz Jung]] – '''''[[Klasztory w Warcie]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Nasi żydzi w miasteczkach i na wsiach]]''''' # [[Autor:Anna de Noailles|Anna de Noailles]] – '''''[[Indeks:Bluszcz 1926 - Wiersze hrabiny de Noailles.djvu|3 wiersze]]''''' # [[Autor:Maria Grossek-Korycka|Maria Grossek-Korycka]] – '''''[[Świat kobiecy]]''''' # [[Autor:Antoni Lange|Antoni Lange]] – '''''[[Nowy Tarzan]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Niebieskie migdały (Pawlikowska-Jasnorzewska, 1922)|Niebieskie migdały]]''''' # [[Autor:Józef Weyssenhoff|Józef Weyssenhoff]] – '''''[[Erotyki (Weyssenhoff)|Erotyki]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Mieszaniny literacko-artystyczne]]''''' # [[Autor:Arthur Schopenhauer|Arthur Schopenhauer]] – '''''[[Sztuka prowadzenia sporów]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Złote jabłko (Kraszewski, 1873)|Złote jabłko]]''''' ==== Luty 2017 ==== # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Nowe przygody Janka Sowizdrzała]]''''' # [[Autor:Anonimowy|F. R., rolnik nadwiślański]] – '''''[[Kanalizacya miasta Warszawy jako narzędzie judaizmu i szarlataneryi]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[O pracy (Kraszewski, 1884)|O pracy]]''''' # [[Autor:Eleanor H. Porter|Eleanor H. Porter]] – '''''[[Pollyanna]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Czao-Ra]]''''' # [[Autor:Bronisława Ostrowska|Bronisława Ostrowska]] – '''''[[Opale]]''''' # [[Autor:Elizabeth Barrett Browning|Elizabeth Barrett Browning]] – '''''[[Sonety (Barrett Browning, 1924)|Sonety]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Święto dziecka!]]''''' # [[Autor:Zbigniew Uniłowski|Zbigniew Uniłowski]] – '''''[[Wspólny pokój]]''''' # [[Autor:Wacław Gąsiorowski|Wacław Gąsiorowski]] – '''''[[Mędrala]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Orbeka]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Krzyżacy (Sienkiewicz, 1900)|Krzyżacy]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[U stóp puebla]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Dary wiatru północnego]]''''' # [[Autor:Wincenty Kosiakiewicz|Wincenty Kosiakiewicz]] – '''''[[Trzydzieści morgów]]''''' # [[Autor:Władysław Tarnowski|Władysław Tarnowski]] – '''''[[Widzenie (Tarnowski, 1869)|Widzenie]]''''' ==== Styczeń 2017 ==== # [[Autor:Leon Lipschütz|Leo Lipski (Leon Lipschütz)]] – '''''[[Piotruś (Lipski, 1960)|Piotruś]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Czarownica (Orzeszkowa, 1917)|Czarownica]]''''' # [[Autor:Adam Szymański|Adam Szymański]] – '''''[[Stolarz Kowalski]]''''' # [[Autor:Jadwiga Marcinowska|Jadwiga Marcinowska]] – '''''[[Mogiły Legionistów]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Na cmentarzu, na wulkanie]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Surowy jedwab]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[Wampir (Reymont, 1931)|Wampir]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Wilczek i Wilczkowa]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[W Harrarze]]''''' # [[Autor:Fiodor Dostojewski|Fiodor Dostojewski]] – '''''[[Bracia Karamazow]]''''' # [[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] – '''''[[Obrazki z natury (Junosza)|Obrazki z natury]]''''' ==== Grudzień 2016 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Męczennica na tronie]]''''' # [[Autor:William Shakespeare|William Shakespeare]] – '''''[[Sonety (Shakespeare, 1922)|Sonety]]''''' # [[Autor:Herman Lieberman|Herman Lieberman]] – '''''[[Wojna i pokój (Lieberman, 1924)|Wojna i pokój]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Wśród kosmatych ludzi]]''''' # [[Autor:Karol Potkański|Karol Potkański]] – '''''[[Zajęcie Wielkopolski (Rok 1313 i 1314)]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma ulotne (1878-1880)]]''''' # [[Autor:Karol Lilienfeld-Krzewski|Karol Lilienfeld-Krzewski]] – '''''[[Kaprala I Brygady Piłsudskiego Szczapy poglądy różne na rzeczy rozmaite]]''''' # [[Autor:Franz Blei|Franciszek Blei]] – '''''[[Rendez-vous]]''''' # [[Autor:Franz Blei|Franciszek Blei]] – '''''[[Idealna kochanka]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Różowa magja (tomik)|Różowa magja]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Wierny przyjaciel]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Władca malinowy]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Zaklęta królewna]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Mądra Elżbieta]]''''' # [[Autor:Piotr Chmielowski|Piotr Chmielowski]] – '''''[[Józef Ignacy Kraszewski (Chmielowski, 1887)|Józef Ignacy Kraszewski]]''''' # [[Autor:Arthur Conan Doyle|Arthur Conan Doyle]] – '''''[[Znamię czterech]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Dziecięce lata Kościuszki i Poniatowskiego]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Jasełka (Korotyńska, 1930)|Jasełka]]''''' # [[Autor:Anonimowy|anonim]] – '''''[[Woda Zdrowia]]''''' # [[Autor:Anonimowy|anonim]] – '''''[[Piękna i potwór]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]], [[Autor:Mikołaj Hussowczyk|Mikołaj Hussowczyk]] – '''''[[Wiadomość o Mikołaju z Hussowa]]''''' # [[Autor:Wacław Anczyc|Wacław Anczyc]] – '''''[[O dawnym Zakopanem]]''''' # [[Autor:Edward Redliński|Edward Redliński]] – '''''[[Konopielka]]''''' # [[Autor:Józef Kościelski|Józef Kościelski]] – '''''[[Szoari i rapsody arabskie w Egipcie]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Pani z niebios]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Mądry Nierogatek]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Ach! Być cyganem!]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Niedźwiedź, Chłop i Lis]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Dar wróżki]]''''' # [[Autor:Anonimowy|anonim]] – '''''[[Dar tęczowy]]''''' # [[Autor:Franz Blei|Franz Blei]] – '''''[[Prawdziwa miłość]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Czerwony Kapturek (Grimm, 1928)|Czerwony Kapturek]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Król morza]]''''' # [[Autor:Anonimowy|anonim]] – '''''[[Czarodziejski rumak]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Bogaty Piotr]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wyprawa do królewskiego pałacu]]''''' # [[Autor:Stanisław Jachowicz|Stanisław Jachowicz]] – '''''[[Bajki wierszem]]''''' # [[Autor:Stefan Barszczewski|Stefan Barszczewski]] – '''''[[Obrazki amerykańskie]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Szczęśliwy Janek]]''''' # [[Autor:Anonimowy|anonim]] – '''''[[Błękitny pasek]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Złota Marysia]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Pierwsza nagroda Naci]]''''' # [[Autor:Józef Piłsudski|Józef Piłsudski]] – '''''[[Dno oka czyli wrażenia człowieka chorego z sesji budżetowej w Sejmie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Emisarjusz]]''''' # [[Autor:Wacław Anczyc|Wacław Anczyc]] – '''''[[O książce polskiej obecnej słów kilka]]''''' # [[Autor:Maria Julia Zaleska|Maria Julia Zaleska]] – '''''[[Przynęta na Wilki]]''''', '''''[[Żywa lalka]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Krwawy generał]]''''' # [[Autor:Mieczysław Bierzyński|Mieczysław Bierzyński]] – '''''[[Kancelista]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Przez kraj szatana]]''''' # [[Autor:Harriet Beecher Stowe|Harriet Beecher Stowe]], [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Chata wuja Toma (Beecher Stowe, 1933)|Chata wuja Toma]]''''' # [[Autor:Tytus Czyżewski|Tytus Czyżewski]] – '''''[[Pastorałki (Czyżewski, 1925)|Pastorałki]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Grzechy hetmańskie]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Męczeńska włóczęga]]''''' # [[Autor:Bruno Winawer|Bruno Winawer]] – '''''[[Doktor Przybram]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wierszyki dla dzieci]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Jaś i Małgosia (Grimm, 1932)|Jaś i Małgosia]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Kopciuszek (Grimm, 1933)|Kopciuszek]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Wierny sługa (Grimm, 1930)|Wierny sługa]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Gęsiareczka]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Prawidła życia (Korczak, 1930)|Prawidła życia]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Publicystyka (Sienkiewicz)/Tom V|Publicystyka. Tom V]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Śnieżka]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Jednooczka, Dwuoczka i Trzyoczka]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Ubogi i Bogaty (Grimm, 1930)|Ubogi i Bogaty]]''''' # [[Autor:Maria Julia Zaleska|Maria Julia Zaleska]] – '''''[[Zosia w puszczy]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Braciszek i siostrzyczka (Grimm, 1931)|Braciszek i siostrzyczka]]''''' # [[Autor:Bracia Grimm|Bracia Grimm]] – '''''[[Czarowny Kwiat]]''''' # [[Autor:Maria Julia Zaleska|Maria Julia Zaleska]] – '''''[[Jak kotek Murzynek nauczył się myszki zjadać]]''''' # [[Autor:Zofia Dromlewiczowa|Zofia Dromlewiczowa]] – '''''[[Najpiękniejsza lalka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Ptaszek i dzieci]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kot w butach (Korotyńska, 1938)|Kot w butach]]''''' # [[Autor:Zofia Dromlewiczowa|Zofia Dromlewiczowa]] – '''''[[Zabawa w fanty]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Złamany krzak]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Konik polny, pszczoła i mrówka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Dwaj Przyjaciele (Korotyńska, 1938)|Dwaj Przyjaciele]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Ramułtowie]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Dziecko salonu]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kłapouszek]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Gil]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Krysia u cyganów]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Zaginiona Marta]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Lucia w Rzymie]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Karusia]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Joasia i król]]''''' # [[Autor:Seweryna Duchińska|Seweryna Duchińska]] – '''''[[Robert Browning (Duchińska, 1890)|Robert Browning]]''''' ==== Listopad 2016 ==== # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Dzieci ulicy]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Barani Kożuszek]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma Henryka Sienkiewicza, nieobjęte wydaniem zbiorowem/IV]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Humoreski z teki Worszyłły]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Kaśka Myrdalonka gada/Witajcie kumecki i kumeckowie...|Kaśka Myrdalonka gada: Witajcie kumecki i kumeckowie...]]''''' # [[Autor:Józef Piłsudski|Józef Piłsudski]] – '''''[[Przemówienie Józefa Piłsudskiego w Sejmie dn. 10 lutego 1919]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Maciek Bzdura gada (Rola)/Dokumentniem se zapomniał...|Maciek Bzdura gada: Dokumentniem se zapomniał...]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma Henryka Sienkiewicza tom V]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Polowanie na reny (zbiór)|Polowanie na reny]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Król Maciuś na wyspie bezludnej]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Przygody pana Marka Hińczy]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Maciek Bzdura gada (Rola)/Okrutecnie mnie to ciesy...|Maciek Bzdura gada: Okrutecnie mnie to ciesy...]]''''' # [[Autor:Edgar Allan Poe|Edgar Allan Poe]] – '''''[[Kruk. Wybór poezyi]]''''' # [[Autor:Halina Krahelska|Halina Krahelska]] – '''''[[Oświęcim - pamiętnik więźnia]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Król Maciuś Pierwszy]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Światła i kwiaty]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Noc majowa (Kraszewski, 1884)|Noc majowa]]''''' # [[Autor:Juliusz Verne|Juliusz Verne]] – '''''[[Fantazyja d-ra Ox]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma Henryka Sienkiewicza tom III]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Nowele (Sienkiewicz, red. Chrzanowski)/Tom VII|Nowele. Tom VII]]''''' # [[Autor:Lucy Maud Montgomery|Lucy Maud Montgomery]] – '''''[[Ania z Wyspy]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Panowie członkowie Koła Polskiego w Wiedniu]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Do Narodu!]]''''' # [[Autor:William Shakespeare|William Shakespeare]] – '''''[[Sonety (Shakespeare, 1913)|Sonety]]''''' ==== Październik 2016 ==== # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Wiry]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma ulotne (1881-1889)]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Złota Jabłoń i odważny Królewicz]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Podkowa]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Zimowy Gość]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kozieł zwycięzca]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Litościwa Mrówka]]''''' # [[Autor:Eduard Hanslick|Eduard Hanslick]] – '''''[[O pięknie w muzyce]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Złocista Różyczka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Zasłużona kara]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Miłość Macierzyńska (Korotyńska, 1933)|Miłość Macierzyńska]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Mały kramarz]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Dowcipne Małpki]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wesoła zabawa]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Litościwe Dzieci]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Jagusia sierotka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Historja bułeczki]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Dzielna Basia]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wróbelek i Kotka]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Wiernuś]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kominiarczyk (Korotyńska, 1931)|Kominiarczyk]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Trzej królewicze]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Irusia-Pieszczotka]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Pieron Kantek gada]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Wojtek Miglanc prawi]]''''' # [[Autor:Zygmunt Różycki|Zygmunt Różycki]] – '''''[[Wybór poezyi (Różycki, 1911)|Wybór poezyi]]''''' # [[Autor:Michał Siedlecki|Michał Siedlecki]] – '''''[[Państwa zwierzęce]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Cień ponurego Wschodu]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Maciek Bzdura gada (Rola)/Zastow sie, a postow sie...|Maciek Bzdura gada: Zastow sie, a postow sie...]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Kaśka Myrdalonka gada/Bardzo cięski kamień młyński...|Kaśka Myrdalonka gada: Bardzo cięski kamień młyński...]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Choroby wieku]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Maciek Kindybała gada]]''''' # [[Autor:Anton Czechow|Anton Czechow]] – '''''[[Śmierć urzędnika (zbiór)|Śmierć urzędnika]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Cześnikówny]]''''' ==== Wrzesień 2016 ==== # [[Autor:John Griffith Chaney|Jack London]] – '''''[[Wojna z polowaniem na mamuta]]''''' # '''''[[Życie miesięcznik Rok IV (1900) wybór]]''''' # '''''[[Dziennik Dolnośląski nr 114 (47)]]''''' # [[Autor:Wiktor Gomulicki|Wiktor Gomulicki]] – '''''[[Kolorowe obrazki]]''''' # [[Autor:Aleksander Fredro|Aleksander Fredro]] – '''''[[Sztuka obłapiania]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Kot mecenas]]''''' # [[Autor:Klaudia Chmyznikowa|Klaudia Łukaszewicz]] – '''''[[Pokrzywki]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Przygody pieska Filusia]]''''' # [[Autor:Klaudia Chmyznikowa|Klaudia Łukaszewicz]] – '''''[[Ból Ptaszęcia]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Roztropne prosiątko]]''''' # [[Autor:Aleksander Puszkin|Aleksander Puszkin]] – '''''[[Złota rybka (Puszkin, 1931)|Złota rybka]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Hymny boleści]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Hołota]]''''' # '''''[[Ustawa z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych]]''''' # [[Autor:Joseph Conrad|Joseph Conrad]] – '''''[[Szaleństwo Almayera]]''''' # [[Autor:Karol Baliński|Karol Baliński]] – '''''[[Niewierny Tomasz]]''''' # [[Autor:Józef Grajnert|Józef Grajnert]] – '''''[[Dzielny Komorek]]''''' # [[Autor:Nikołaj Gogol|Nikołaj Gogol]] – '''''[[Martwe dusze]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Legjony]]''''' # [[Autor:Konstanty Krumłowski|Konstanty Krumłowski]] – '''''[[Mali psotnicy]]''''' # [[Autor:Stanisław Kostka Potocki|Stanisław Kostka Potocki]] – '''''[[Mowa Stanisława Kostki Potockiego miana przy otwarciu Liceum Warszawskiego|Mowa miana przy otwarciu Liceum Warszawskiego]]''''' # [[Autor:Stanisław Kostka Potocki|Stanisław Kostka Potocki]] – '''''[[Rosprawa o krytyce]]''''' # [[Autor:Franciszek Rawita-Gawroński|F. Rawita-Gawroński]], [[Autor:Edward Żeligowski|E. Żeligowski]], [[Autor:Taras Szewczenko|T. Szewczenko]] – '''''[[Taras Szewczenko i Polacy]]''''' # [[Autor:Elwira Korotyńska|Elwira Korotyńska]] – '''''[[Dary Szczęścia]]''''' # [[Autor:Zofia Dromlewiczowa|Zofia Dromlewiczowa]] – '''''[[Przygody Aneczki]]''''' # [[Autor:Celina Gładkowska|Julian Morosz]] – '''''[[Nie miała baba kłopotu, kupiła sobie... męża!]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Historya o Janaszu Korczaku i o pięknej miecznikównie]]''''' # [[Autor:Swetoniusz|Swetoniusz]] – '''''[[Żywot Nerona]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma ulotne (1869-1873)]]''''' # [[Autor:Wacław Aleksander Maciejowski|Wacław Aleksander Maciejowski]] – '''''[[Legendy i pieśni ludu polskiego nowo odkryte]]''''' # [[Autor:Marian Smoluchowski|Marian Smoluchowski]] – '''''[[O atmosferze ziemi i planet]] ''''' # '''''[[Manifest i pierwsze dekrety Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego]]''''' # [[Autor:Ludwik Jenike|Ludwik Jenike]] – '''''[[Jan Feliks Piwarski (wspomnienie pośmiertne)]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Wyznania (Grabiński)|Wyznania]]''''' # [[Autor:Ludwik Bruner|Jan Sten]] – '''''[[Pisarze polscy (Sten)|Pisarze polscy]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma Henryka Sienkiewicza tom IV]]''''' # '''''[[Ustawa z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej|Ustawa o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej]]''''' # [[Autor:Jędrzej Kitowicz|Jędrzej Kitowicz]] – '''''[[Niedrukowany rozdział Opisu obyczajów Kitowicza]]''''' # '''''[[Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 18 sierpnia 1944 r. o wojennych świadczeniach rzeczowych — obowiązkowych dostawach zbóż i ziemniaków dla państwa|Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o obowiązkowych dostawach zbóż i ziemniaków dla państwa]]''''' # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Z tej smutnej ziemi... (Orkan, 1900)|Z tej smutnej ziemi...]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma Henryka Sienkiewicza tom XX]]''''' ==== Sierpień 2016 ==== # [[Autor:Władysław Orkan|Władysław Orkan]] – '''''[[Pieśni czasu]]''''' # [[Autor:Stanisław Witkiewicz|Stanisław Witkiewicz]] – '''''[[Wyjątki z listów Stanisława Witkiewicza do siostry|Wyjątki z listów do siostry]]''''' # '''''[[Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 21 sierpnia 1944 r. o trybie powołania władz administracji ogólnej I-ej i II-ej Instancji]]''''' # '''''[[Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Słowacką o zmianach przebiegu granicy państwowej i zatwierdzeniu dokumentacji granicznej|Umowa między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Słowacką o zmianach przebiegu granicy państwowej]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma Henryka Sienkiewicza (wyd. Tygodnika Illustrowanego), Tom XXXVII]]''''' # [[Autor:Tadeusz Gałecki|Andrzej Strug]] – '''''[[Jutro (Strug, 1911)|Jutro...]]''''' # [[Autor:Catulle Mendès|Catulle Mendès]] – '''''[[Nowelle (Mendès, 1907)|Nowelle]]''''' # [[Autor:Władysław Tarnowski|Ernest Buława]] – '''''[[Z konfesyi motyla]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma zapomniane i niewydane]]''''' # [[Autor:Antoni Pietkiewicz|Adam Pług]] – '''''[[Gość z grobu]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Listy z podróży po Ameryce]] (I-VII)''''' # [[Autor:Władysław Tarnowski|Ernest Buława]] – '''''[[Tren albo sen]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Czarny Czarownik]]''''' # [[Autor:Zofia Kowerska|Zofia Kowerska]] – '''''[[Pani Anielska]]''''' # [[Autor:Aleksander Głowacki|Bolesław Prus]] – '''''[[Lalka (Prus)|Lalka]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Nowe latko]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] (red.) – '''''[[Myśli św. Jana Chryzostoma]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Podróż do miasteczka (zbiór)|Podróż do miasteczka]]''''' ==== Lipiec 2016 ==== # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Kajtuś czarodziej]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Przed burzą (Kraszewski, 1876)|Przed burzą]]''''' # [[Autor:Karl Marx|Karl Marx]], [[Autor:Friedrich Engels|Friedrich Engels]] – '''''[[Manifest Komunistyczny]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Ocalone miljony]]''''' # [[Autor:Karol May|Karol May]] – '''''[[Trapper Sępi-Dziób]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Pamiętnik Wacławy]]''''' # [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] – '''''[[Stare miasto (zbiór)|Stare miasto]]''''' # [[Autor:Julian Ejsmond|Julian Ejsmond]] – '''''[[Bajki (Ejsmond)|Bajki]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pan Karol]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Boży gniew]]''''' # '''''[[Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o wprowadzeniu Sądów Przysięgłych]]''''' # [[Autor:Tadeusz Boy-Żeleński|Tadeusz Boy-Żeleński]] – '''''[[Dziewice Konsystorskie (zbiór)|Dziewice Konsystorskie]]''''' # [[Autor:Gabriela Zapolska|Gabriela Zapolska]] – '''''[[Śmierć Felicyana Dulskiego]]''''' # [[Autor:Bogumił Aspis|Bogumił Aspis]] – '''''[[W Walhalli]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Kulisi]]''''' # [[Autor:Maria Skłodowska-Curie|Maria Skłodowska-Curie]] – '''''[[List Marii Skłodowskiej-Curie do przyjaciółki|List do przyjaciółki]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Wśród lodów]]''''' # [[Autor:Adam Mickiewicz|Adam Mickiewicz]] – '''''[[Poezye Adama Mickiewicza]]''''' # [[Autor:Anton Czechow|Anton Czechow]] – '''''[[20 opowiadań]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Herod-baba]]''''' ==== Czerwiec 2016 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[W starym piecu]]''''' # '''''[[Manifest Towarzystwa Demokratycznego Polskiego (1836)|Manifest Towarzystwa Demokratycznego Polskiego]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma Henryka Sienkiewicza tom XXXV]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Pisma Henryka Sienkiewicza (wyd. Tygodnika Illustrowanego), Tom XIII]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Internat. Kolonje letnie|Jak kochać dziecko - Internat. Kolonje letnie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Saskie ostatki]]''''' # [[Autor:Wanda Grochowska|Wanda Grochowska]] – '''''[[Ciernistym szlakiem]]''''' # [[Autor:Henryk Sienkiewicz|Henryk Sienkiewicz]] – '''''[[Nowele (Sienkiewicz, red. Chrzanowski)/Tom VIII|Nowele tom VIII]]''''' # [[Autor:Antoni Kucharczyk|Antoni Kucharczyk]] – '''''[[Wiersze, piosnki z naszej wioski]]''''' # [[Autor:Bolesław Londyński|Bolesław Londyński]] – '''''[[Pani Kanapka czyli burza w Pacanowie]]''''' # [[Autor:Bolesław Londyński|Bolesław Londyński]] – '''''[[Tryumf słońca]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Boża opieka]]''''' # [[Autor:Bolesław Londyński|Bolesław Londyński]] – '''''[[Jelonek]]''''' # [[Autor:Bolesław Londyński|Bolesław Londyński]] – '''''[[Historja małej Nefry i jej ulubieńca Pepa]]''''' # [[Autor:Władysław Prokesch|Władysław Prokesch]] – '''''[[Franciszek Żmurko (Prokesch, 1911)|Franciszek Żmurko]]''''' # [[Autor:Józef Dąbrowski|Józef Dąbrowski]] – '''''[[Syonizm niepodległościowy przeciw Państwu Polskiemu]]''''' # [[Autor:Władysław Stanisław Reymont|Władysław Stanisław Reymont]] – '''''[[Bunt (Reymont, 1927)|Bunt]]''''' # '''''[[Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o rozwiązaniu policji państwowej (tzw. granatowej policji)|Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o rozwiązaniu policji państwowej]]''''' # [[Autor:Kazimierz Bartoszewicz|Kazimierz Bartoszewicz]] – '''''[[Trzy dni w Zakopanem]]''''' # [[Autor:Kajetan Kraszewski|Kajetan Kraszewski]], [[Autor:Antoni Biesiekierski|Antoni Biesiekierski]] – '''''[[Ze wspomnień Kasztelanica]]''''' ==== Maj 2016 ==== # [[Autor:Bolesław Londyński|Bolesław Londyński]] – '''''[[Błędny ognik]]''''' # [[Autor:Bolesław Londyński|Bolesław Londyński]] – '''''[[Czapka-niewidka]]''''' # [[Autor:Bolesław Londyński|Bolesław Londyński]] – '''''[[Frankowe szczęście i Podrzutek]]''''' # [[Autor:Zofia Rogoszówna|Zofia Rogoszówna]] – '''''[[Jak to było w Krakowie]]''''' # [[Autor:Julian Ejsmond|Julian Ejsmond]] – '''''[[W puszczy (Ejsmond)|W puszczy]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Uparty chłopiec]]''''' # [[Autor:Kazimierz Przerwa-Tetmajer|Kazimierz Przerwa-Tetmajer]] – '''''[[Tryumf. Nowele]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Sam na sam z Bogiem]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Karolina z hr. Potockich Nakwaska]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Sekret pana Czuryły]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Mośki, Joski i Srule]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Szkicownik poetycki]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Pedagogika żartobliwa]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Nad modrym Dunajem]]''''' # [[Autor:Maria Rodziewiczówna|Maria Rodziewiczówna]] – '''''[[Między ustami a brzegiem puharu]]''''' # [[Autor:Juliusz Verne|Juliusz Verne]] – '''''[[Tajemnicza wyspa (1875)|Tajemnicza wyspa]]''''' # [[Autor:Władysław Sebyła|Władysław Sebyła]] – '''''[[Pieśni szczurołapa (zbiór)|Pieśni szczurołapa]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pan z panów]]''''' # [[Autor:Marian Ruzamski|Marian Ruzamski]] – '''''[[Odpowiedź niecenzuralna]]''''' # [[Autor:Stanisław Ciesielczuk|Stanisław Ciesielczuk]] – '''''[[Pies kosmosu]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Z siedmioletniej wojny]]''''' # [[Autor:Heinrich Heine|Heinrich Heine]] – '''''[[O Polsce (Heine)|O Polsce]]''''' ==== Kwiecień 2016 ==== # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Za Sasów]]''''' # [[Autor:Henryk Goldszmit|Janusz Korczak]] – '''''[[Bobo (zbiór)|Bobo]]''''' # [[Autor:Tytus Czyżewski|Tytus Czyżewski]] – '''''[[Władysław Ślewiński]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Ptaki przelotne]]''''' # [[Autor:Hieronim Derdowski|Hieronim Derdowski]] – '''''[[Testament Piotra Wielkiego czyli zamiary Moskali zawojowania całego świata]]''''' # [[Autor:Stanisław Przybyszewski|Stanisław Przybyszewski]] – '''''[[Synagoga Szatana]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Dajmon]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Bracia rywale]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Różowy koral]]''''' # [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]] – '''''[[Strach na wróble]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pan i szewc]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Król Piast]]''''' # [[Autor:Antoni Lange|Antoni Lange]] – '''''[[Dwie bajki]]''''' ==== Marzec 2016 ==== # [[Autor:Henryka Łazowertówna|Henryka Łazowertówna]] – '''''[[Imiona świata (zbiór)|Imiona świata]]''''' # '''''[[Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o petycjach]]''''' # [[Autor:Bohdan Dyakowski|Bohdan Dyakowski]] – '''''[[Z puszczy Białowieskiej (Dyakowski)|Z puszczy Białowieskiej]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Adama Polanowskiego Dworzanina Króla JMci Jana III. notatki]]''''' # [[Autor:Józef Weyssenhoff|Józef Weyssenhoff]] – '''''[[Zaręczyny Jana Bełzkiego (Weyssenhoff, 1903)|Zaręczyny Jana Bełzkiego]]''''' # [[Autor:Kazimierz Rosinkiewicz|Kazimierz Rosinkiewicz]] – '''''[[Inspektor Mruczek]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Klin klinem (Kraszewski, 1885)|Klin klinem]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Na królewskim dworze]]''''' # [[Autor:Juliusz Verne|Juliusz Verne]] – '''''[[Wśród lodów polarnych]]''''' ==== Luty 2016 ==== # [[Autor:Józef Weyssenhoff|Józef Weyssenhoff]] – '''''[[Za błękitami (Weyssenhoff, 1903)|Za błękitami]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Wachlarz (Pawlikowska-Jasnorzewska)|Wachlarz]]''''' # [[Autor:Eliza Orzeszkowa|Eliza Orzeszkowa]] – '''''[[Anastazya]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Profil Białej Damy]]''''' # [[Autor:Marcel Proust|Marcel Proust]] – '''''[[W stronę Swanna]]''''' # [[Autor:Ferdynand Ossendowski|Ferdynand Ossendowski]] – '''''[[Dimbo]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Paryż (tomik)|Paryż]]''''' # [[Autor:Józef Teodorowicz|Józef Teodorowicz]] – '''''[[Wychowanie narodowe a Eucharystya]]''''' # [[Autor:Maria Skłodowska-Curie|Maria Skłodowska-Curie]] – '''''[[O nowych ciałach promieniotwórczych]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pan na czterech chłopach]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Dziad i baba. O pięknej królewnie-wiedźmie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pamiątka drukarni J. I. Kraszewskiego w Dreznie]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Zadora]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Engramy Szatery]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pałac i folwark]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Przypowieść o krecie tunelowym]]''''' # [[Autor:Józef Ignacy Kraszewski|Józef Ignacy Kraszewski]] – '''''[[Pan Major]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Śpiąca załoga (tomik)|Śpiąca załoga]]''''' ==== Styczeń 2016 ==== # [[Autor:Jan Sygański|Jan Sygański]] – '''''[[Obraz łaskami słynący]]''''' # [[Autor:Zygmunt Różycki|Zygmunt Różycki]] – '''''[[Modre wody]]''''' # [[Autor:Stefan Grabiński|Stefan Grabiński]] – '''''[[Demon ruchu]]''''' # [[Autor:Maria Konopnicka|Maria Konopnicka]] – '''''[[Poezye wydanie zupełne, krytyczne tom V]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Krystalizacje]]''''' # [[Autor:Leon Chwistek|Leon Chwistek]] – '''''[[Tytus Czyżewski a kryzys formizmu]]''''' # [[Autor:Stanisław Downarowicz|Stanisław Downarowicz]] – '''''[[List do Pana Wacława Sieroszewskiego]]''''' # [[Autor:Stanisław Ciesielczuk|Stanisław Ciesielczuk]] – '''''[[Głazy i struny]]''''' # [[Autor:Stanisław Ciesielczuk|Stanisław Ciesielczuk]] – '''''[[Wieś pod księżycem]]''''' # [[Autor:Stanisław Ciesielczuk|Stanisław Ciesielczuk]] – '''''[[Pentaptyk lapidarny]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Dancing. Karnet balowy]]''''' # [[Autor:Józef Hieronim Rychter|Józef Hieronim Rychter]] – '''''[[Kartka z „Pamiętnika wojennego“]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[Do inteligencji polskiej]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Cisza leśna (tomik)|Cisza leśna]]''''' # [[Autor:Wacław Sieroszewski|Wacław Sieroszewski]] – '''''[[List otwarty Wacława Sieroszewskiego do Władysława Sikorskiego]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Dary kochanków]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Pocałunki (Pawlikowska-Jasnorzewska)|Pocałunki]]''''' # [[Autor:Maria Pawlikowska-Jasnorzewska|Maria Pawlikowska-Jasnorzewska]] – '''''[[Wybór wierszy M. Pawlikowskiej Bluszcz 1924-1930]]''''' # '''''[[Deklaracja ideowa Młodzieży Wszechpolskiej (1931)]]''''' # [[Autor:François de La Rochefoucauld|François de La Rochefoucauld]] – '''''[[Maksymy i rozważania moralne]]''''' ==== Grudzień 2015 ==== # [[Autor:Gajusz Petroniusz|Gajusz Petroniusz]] – '''''[[Pieśni miłosne (Petroniusz)|Pieśni miłosne]]''''' # [[Autor:Kajetan Abgarowicz|Kajetan Abgarowicz]] – '''''[[Józef Jerzy Hordyński-Fed'kowicz]]''''' <noinclude> [[Kategoria:Szablony strony głównej]] </noinclude> <div align="right"><small>[[:Kategoria:Ukończone projekty proofread (teksty)|więcej]]</small></div> hcje3wtsd4mjqp66ryxbz8tgcy4sp4s 4 5227 3148320 3132454 2022-08-09T14:46:25Z Abraham 586 /* Potrzebne utwory */ + propo. Rostworowski wikitext text/x-wiki {{Skrót|WS:PH}} == Potrzebne utwory == {{c|Szukasz i nie znajdujesz? Zaproponuj dodanie szukanego przez Ciebie utworu.|w=150%}} Wzór wpisu: <pre>* [[Tytuł]] – Autor</pre> Jednak zanim zaproponujesz dodanie nowego utworu, sprawdź na [[Wikiźródła:Wikiprojekt Proofread|tej stronie]], czy nad utworem, który chciałbyś lub chciałabyś dodać, nie trwają już prace. Należy również pamiętać o tym, że dodawane na Wikiźródłach utwory nie mogą [[Wikiźródła:Prawa autorskie|naruszać praw autorskich]]. '''Przy dopisywaniu nowych pozycji do listy pamiętaj o kolejności alfabetycznej.''' <div class="plainlinks" style="text-align:center;border:1px darkblue dashed;padding:0.5em;margin:1em">'''[{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit&section=1}} Dopisz potrzebny tytuł]'''</div> === Potrzebne utwory === __NOTOC__ {{Indeks}} {|width="100%" |style="text-align:left; vertical-align:top;"| <!-- powyższa linia dzieli tekst na kolumny--> ==== 1-9 ==== ==== A ==== * [[Anthapologia]] abo Apologiey, którą do przezacnego narodu Ruskiego przewielebny ociec Melecyusz Smotrycki rzeczony Archiepiskop Połocki etc. napisał zniesienie uczynione y zawarte o pięciu księgach przez Gelazjusza Diplica w r. 1631 - Eustazjusz Gizel vel [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_IV/109 Ostafi Kisiel] (Євстафій Ґізель, Остап Кисіль, fl. 1625-1657; pierwszy rektor akademii arian w [[w:Kisielin|Kisielinie]] powstałej w 1614), Raków, ([https://polona.pl/item/138208588 polona]) * [[Apologja peregrynacji do krajów Wschodnich]] - Melecjusz Smotrycki, 1628 ([http://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/394053/content jbc]) ==== B ==== * [[Bajki]] — [[Autor:Iwan Kryłow|Iwan Kryłow]]: ** tłum. Ignacy Charszewski (1869-1940) ([https://polona.pl/item/bajki-krylowa-z-licznemi-ilustracjami,OTI5MDE1Nzg/8/#info:metadata polona], wyd. 1935) ** tłum. Antoni Józef Gliński (1817-1866) ([https://polona.pl/item/bajki-krylowa-poczet-1,ODY2MTc3MDA/8/#info:metadata polona t. I], [http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=26816 PBC t. II], wyd. 1860-62) * [[Baryłeczka]] - Guy de Maupassant; tłum. Wacława Berenta (zawarte w: "Wieczory medańskie", Biblioteka Narodowa Seria B Nr 135, 1962; pierwodruk z 1924 jest w [https://szukaj.bu.umk.pl/permalink/48OMNIS_UMKWT/1j1jfrh/alma991015169929706926 Toruniu] * [[Baśnie z tysiąca i jednej nocy]] – (PD-old) (tł. Łukasz Sokołowski 1840, tom [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886241 I], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886234 II], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886231 III], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886228 IV], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886225 V], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886222 VI], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886221 VII], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886219 VIII], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886218 IX], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886240 X], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886237 XI], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=92886236 XII]) * [[Bhagawad Gita]] (PD są przekłady pieśni [http://polona.pl/item/89776540 I-III] (Julian Święcicki) i [http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=31303 XII] (Antoni Lange), następny tłumacz Bronisław Olszewski (zm. '''1959''')) * [[Biali i czarni]] (ang. ''Dread''; przedruk powieści ''Dred'' pod zmienionym tytułem, by uniknąć cenzury), [[Autor:Harriet Beecher Stowe|Harriet Beecher Stowe]], tłum. [[Autor:Gustaw Czernicki|Gustaw Czernicki]] ([https://polona.pl/item/biali-i-czarni-obrazy-z-zycia-polnocnej-ameryki-t-1,OTgwODY5ODE/2/#info:metadata polona t. I], [https://polona.pl/item/biali-i-czarni-obrazy-z-zycia-polnocnej-ameryki-t-2,MTE2NDExNTUx/0/#info:metadata II], [https://polona.pl/item/biali-i-czarni-obrazy-z-zycia-polnocnej-ameryki-t-3,MTE2NDExNTUw/0/#info:metadata III]) * [[Bunt kobiet]], Jan Czyński ([https://polona.pl/item/bunt-kobiet-powiesc-historyczna,OTM0NzM1MDA/8/#info:metadata polona]) ==== C ==== * [[Carmen Mauri]] (poemat o Piotrze Włostowicu z XII w.) - Cronica Petri comitis Poloniae za to w: Monumenta Poloniae Historica t. 3 i [https://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/show-content/publication/edition/11922?id=11922 pierwodruku] * [[Cherubin]] przy akcie pogrzebowym przewielebnego w Bogu Oyca Jego M. Jozefa Bobrykowicza episkopa Mscisławskiego, Orszanskiego, Mohilowskiego, archimandryty wileńskiego, w cerkwi bratskiej wilenskiej Zeyścia Ducha Św. roku 1635 aprilis 9 przez sucsessora jego [...] Sylwestra Kossowa, electa episkopa Mścisławskiego, Orszańskiego, Mohilowskiego, wykonterfetowany, a świeżo z ruskiego na polski przełożony - Stanisław Kossów, Wilno, 1635, stron 23+, Biblioteka Książąt Czartoryskich, sygn. 25870 I * [[Chłopcy (Balicki)|Chłopcy]] – Stefan Balicki, wyd. 1933 ([https://polona.pl/item/chlopcy-szkice-z-zycia-szkoly,MjQ2OTAzMDA/ polona]) * [[Chrzesćijańska porządna Odpowiedź]] na tę Confessią, która pod titulem Braciey Zakonu Christusowego niedawno iest wydana - Benedykt Herbest, 1567 ([https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=24304 dbc]) * [[Cyganie]] — [[Autor:Aleksander Puszkin|Aleksander Puszkin]], tłum. Mirosław Dobrzański ([https://polona.pl/item/cyganie-powiesc,OTI4OTY0MjI/6/#info:metadata polona]) ==== D ==== * [[Do pani Wittowej, przejeżdżającej z mężem przez Warszawę do wód spaskich]] - Stanisław Trembecki w: [https://crispa.uw.edu.pl/object/files/413891/display/Default Poezje] t. 2, Warszawa 1820 * [[Dzieło boskie]] - Wespazjan Kochowski, wyd. [https://crispa.uw.edu.pl/object/files/133624/display/Default 1684] lub [https://bibliotekacyfrowa.ujk.edu.pl/dlibra/doccontent?id=258 1859] * [[Dziennik z pielgrzymki do Ziemi św. spisany w Gąsawie 1873 r.]] - Teofil Kegel (1815-1891), wyd. 1874 ([http://polona.pl/item/1878043 polona]) ==== E ==== * [[Echo żalu]] na głos lamentującego po nie opłakaney śmierci [...] Iozepha Bobrykowicza, episkopa mscisławskiego, orszanskiego y mohilewskiego [...] - uczniowie wileńskiej szkoły brackiej ([https://www.pravenc.ru/text/578493.html źródło]), Jewie, 1635, ([http://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/314856/content jbc], zawiera treny i eklogi) * [[Egmont (Goethe)]], [[Herman i Dorota]], [[Reineke lis]], [[Ifigenia w Taurydzie]], [[Torquato Tasso]] i in. ([[Wybór pism (Goethe)]]) — [[Autor:Johann Wolfgang von Goethe|Johann Wolfgang von Goethe]], tłum. Ludwik Jenike ([https://polona.pl/item/wybor-pism,MzU0MjA0Mjc/8/#info:metadata polona]) * [[Egmont (Goethe)]], Johann Wolfgang von Goethe, tłum. anonimowy ([https://polona.pl/item/egmont,ODk3NzU0NDE/6/#info:metadata polona]) * [[Egmont (Grillparzer)]], adaptacja poematu Goethego Franza Grillparzera, tłum. Aureli Urbański ([https://polona.pl/item/egmont,ODIyMDUyODI/2/#info:metadata polona]) * [[Ekthesis]] abo Krotkie zebranie spraw ktore się dźiały na partykularnym to iest Pomiastnym Synodzie w Brześciu Litewskim - anonim względnie Marcin Broniewski, 1597 ([https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/301733 wbc]) * [[Encheiridion]] - [[Epiktet]] w tłumaczeniu Józefa Jankowskiego z 1912 r. (skan z [[:Plik:PL Epiktet - Podręcznik.djvu|Commons]]) * [[Enuma Eliš]], czyli opowieść babilońska o powstaniu świata, tł. Józef Bromski, wyd. [https://polona.pl/item/enuma-elis-czyli-opowiesc-babilonska-o-powstaniu-swiata,OTgwNjE3OTE/ 1925] zob.: [[w:Enuma elisz]] * [[Epos o Gilgameszu]] - zob.: [[w:Epos o Gilgameszu]] — tł. Józef Ujejski (1883-1937) * [[Exegesis]], to iest dawne sprave o szkolach Кiowskich i Winickich, w których uczą zakonnicy Religiey Graeckiey - Sylwester Kossów, 1635, za: [https://runivers.ru/bookreader/book9506/#page/438/mode/1up Архив Юго-Западной России] cz. 1 t. 8 s. 422-447, Kijów 1914 ==== F ==== * [[Faust]] — Johann Wolfgang von Goethe, przekład Józef Paszkowski ([https://polona.pl/item/faust,ODk3NTk1MTg/4/#info:metadata polona]) * [[Faust]] — Christopher Marlowe - przekład Jan Kasprowicz ([https://polona.pl/item/tragiczne-dzieje-doktora-fausta,ODI3NjM1ODg/ polona]) * [[Fircyk w zalotach]], [[Zabobonnik]], [[Balik Gospodarski]], [[Żółta Szlafmyca]], [[Doktór Lubelski]], [[Sarmatyzm]], [[Mężowie poprawieni przez swoje żony]], [[Wielkie rzeczy! i cóż mi to wadzi?]], [[Amfitryo]], [[Małżonkowie pojednani, czyli przesąd modny]], [[Pasterz szalony]] i in. — [[Autor:Franciszek Zabłocki|Franciszek Zabłocki]] ([https://polona.pl/item/dziela-franciszka-zablockiego-t-1,OTI4OTA3NDA/ polona t. I], [https://polona.pl/item/dziela-franciszka-zablockiego-t-2,OTI4OTA3Mzc/6/#info:metadata II]) * [[Fontanna w Bakczysaraju]] — [[Autor:Aleksander Puszkin|Aleksander Puszkin]], tłum. Adolf Witkowski ([https://polona.pl/item/fontanna-w-bakczysaraju-poemat,OTgwNzUwNzI/6/#info:metadata polona], 1834) ==== G ==== * [[Gasnące ognie: podróż po Palestynie, Syrji, Mezopotamji]] - Ferdynand Ossendowski, wyd. 1931 ([https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=10072521 Academica], do wycięcia ilustracje (zm. '''1970''')) * [[Stare gawędy i obrazy]], Kazimierz Władysław Wójcicki ([https://polona.pl/item/stare-gawedy-i-obrazy-t-1,OTI4OTEwNTg/8/#info:metadata polona t. I], [https://polona.pl/item/stare-gawedy-i-obrazy-t-2,OTc2NTEwMjY/2/#info:metadata II], [https://polona.pl/item/stare-gawedy-i-obrazy-t-3,OTI4OTEwNTU/6/#info:metadata III], [https://polona.pl/item/stare-gawedy-i-obrazy-t-4,OTc2NTEwMjc/2/#info:metadata IV]) * [[Głos Wojciecha Korfantego do mieszkańców Wielkich Katowic]] - Wojciech Korfanty (druk ulotny), wyd. 1929 ([http://polona.pl/item/70585277 polona]) * [[Gościniec, abo krótkie opisanie Warszawy]], [[Autor:Adam Jarzębski|Adam Jarzębski]] ([https://polona.pl/item/adama-jarzebskiego-gosciniec-abo-opisanie-warszawy-1643-r,OTY3ODE4NTU/ polona], wyd. 1909) * [[Górnicy! Rodacy! Mężnem i solidarnem postępowaniem złamaliście teror niemiecki na Śląsku]] — Wojciech Korfanty (mowa, druk ulotny), wyd. 1921 ([https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=71065859 Academica]) * [[Graduał Olbrachta]] zob. [[w:Graduał Jana Olbrachta]] * [[Gry i zabawy różnych stanów w kraju całym, lub niektórych tylko prowincyach]] - Łukasz Gołębiowski, wyd. 1831 ([https://polona.pl/item/gry-i-zabawy-roznych-stanow-w-kraju-calym-lub-niektorych-tylko-prowincyach-umieszczony,ODU1MTI1MDE/6/#info:metadata polona]) ==== H ==== * [[Halka]], Włodzimierz Wolski ([https://polona.pl/item/halka-opera-w-czterech-aktach,OTI4OTEzMTU/2/#info:metadata polona], wyd. 13 przejrz. i popr.) * [[Historyja prawdziwa o przygodzie żałosnej książęcia finlandzkiego Jana i królewny polskiej Katarzyny]] - Marcin Kromer, wyd. 1892 ([https://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=35481 PBC]) ==== I ==== * [[Idea konserwatywna. Próba doktryny. Wydanie nieostateczne]] - Wincenty Kosiakiewicz; wydano w 1913 ([http://polona.pl/item/75188444 polona]) ==== J ==== * [[Japonja i Japończycy]] — [[Autor:Adolf Strzelecki|Adolf Strzelecki]] (1868-1911), domena publiczna ([https://polona.pl/item/japonia-i-japonczycy-podlug-lauterera-i-innych,OTMyNDc3NDQ/4/#info:metadata polona], 1904) * [[Jaśniejsze jutro]] — Jan Rostworowski (cichociemny, 1915-1944), domena publiczna ([https://polona.pl/item/jasniejsze-jutro,NzU4NjcyNTE/ polona], 1932) * [[Jeniec Kaukazu]] — [[Autor:Aleksander Puszkin|Aleksander Puszkin]], tłum. Ksawery Edward Wojniłłowicz ([https://polona.pl/item/jeniec-kaukazu-powiesc-aleksandra-puszkina,OTI4OTY0MTE/4/#info:metadata polona], 1843) ==== K ==== * [[Kabała]] zob. [[w:Kabała]] (z polskojęzycznych druków najbliżej tej tematyce Tadeusz Zaderecki) * [[Kathechizmus]], to iest, sposob nauczania y ćwiczenia dziatek w prawdziwey y ssczyrey naucze Krześcijańskiey vczyniony na kstałt rozmowy - Jan Kalwin, tł. Aleksander Witrelin; sygnatura BU VII 31/b, Strahovská knihovna (tłumaczenie ''Drugiego Katechizmu Genewskiego'') * [[Katolicyzm a konserwatyzm]] - Wincenty Kosiakiewicz ([http://polona.pl/item/85639 polona]) * [[Kawaler Des Touches]] — Berbey d'Aurevilly, tłum. Lucjan Rydel ([https://polona.pl/item/kawaler-des-touches,MjAyNDE5MzI/6/#info:metadata polona]) * [[Kobieta ze sztyletem]] — [[Autor:Stanisław Antoni Wotowski|Stanisław Antoni Wotowski]], powieść sensacyjna, 1933 r., Warszawa, Wydawnictwo Księgarnia Popularna, druk Sz. Sikora, 21✕14 cm, 192 str. Potwierdzenie wydania książki: ''[https://www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/22092?id=22092 Rocznik Literacki za rok 1933]'' (s. 77). Biblioteka Narodowa nie posiada tej książki, ani też nie znaleźli jej w zasobach innych bibliotek. W 2018 r. przewinęła się przez allegro (sprzedający już jej nie posiada). [https://i.imgur.com/KyLqSmr.jpg Okładka] i [https://i.imgur.com/2ebB9Sv.jpg strona tytułowa] książki. * [[Kochanek Lady Chatterley]] — D. H. Lawrence (1885-1930), pierwsze polskie wyd. 1933, tłum. [[Autor:Marceli Tarnowski|Marceli Tarnowski]] (w BUW [https://crispa.uw.edu.pl/object/files/594250/display/Default całość]; w Polonie jest tylko [https://polona.pl/item/kochanek-lady-chatterley-powiesc-t-2,ODk3ODM5MjY/4/#info:metadata tom 2.)] * [[Kodeks Baltazara Behema]] - ([http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=287325 JBC]) * [[Kodyn; Prezentacja hajduków]] — Panait Istrati. reprodukcja cyfrowa dostępna w czytelniach Biblioteki Narodowej (https://polona.pl/item/kodyn-prezentacja-hajdukow,Mjg2NzYzNjk/4/#info) * [[Konstytucja ZSRR 1936]] - wyd. [http://polona.pl/item/73920174 Moskwa] lub [http://polona.pl/item/73920173 Lwów], dostępny też [http://polona.pl/item/73920170 projekt]. * [[Kronika Wielkopolska]] z 1295, tłumaczenie PD (wersja krakowska, tł. Hipolit Kownacki, wyd. 1822, [https://polona.pl/item/kronika-lechitow-i-polakow,NTIyNzM3/#info:metadata polona]) * [[Kronika wszystkiego świata]] - Marcin Bielski (jest wydanie z 1856 (tomy [http://polona.pl/item/89313740 1], [http://polona.pl/item/691029 2], [http://polona.pl/item/691733 3]), jak się nie chce [https://polona.pl/item/kronika-wszytkiego-swyata-na-ssesc-wyekow-monarchie-czterzy-rozdzielona-s-kozmografia,Njg5MDMyMjA/ pierwodruku]) * [[Królestwo Boga jest wewnątrz Ciebie]] - Lew Tołstoj, ''(po polsku jest tylko [https://cia.media.pl/krolestwo_boga_jest_w_tobie fragment])'' * [[Księga henrykowska]] - [https://digital.fides.org.pl/dlibra/publication/834 oryginał], [https://play.google.com/books/reader?id=qj8_AAAAcAAJ reprint] z 1854 * [[Kto chce kochać, cierpieć musi]] — Charles Reade (tłum. anonimowe, wyd. z 1872, [https://polona.pl/item/kto-chce-kochac-cierpiec-musi-t-1,OTI4OTYxODc/6/#info:metadata polona, t. 1] i [https://polona.pl/item/kto-chce-kochac-cierpiec-musi-t-2,OTI4OTYxODY/6/#info:metadata t. 2] ==== L ==== * [[La San Felice, tom X]] — Aleksander Dumas (ojciec), wydano w roku 1877(8) nakładem Redakcyi Przeglądu Tygodniowego * [[La San Felice, tom XI]] — Aleksander Dumas (ojciec), wydano w roku 1877(8) nakładem Redakcyi Przeglądu Tygodniowego * [[La San Felice, tom XII]] — Aleksander Dumas (ojciec), wydano w roku 1877(8) nakładem Redakcyi Przeglądu Tygodniowego * [[La San Felice, tom XIII]] — Aleksander Dumas (ojciec), wydano w roku 1877(8) nakładem Redakcyi Przeglądu Tygodniowego * [[Lithos]] abo kamień z procy prawdy Cerkwie Świętej Prawosławney Ruskiey. - Piotr Mohyła, wyd. [https://polona.pl/item/lithos-abo-kamien-z-procy-prawdy-cerkwie-prawoslawney-rvskiey-na-skruszenie,MTMzNTg1MjUz/ 1644]. * [[Listy z podróży. 1, Podróż do Ziemi Świętej]] - Adam Sierakowski (1846-1912), wyd. 1913 ([http://polona.pl/item/33638902 polona]) * [[Lourdes: wspomnienia z pielgrzymki]] - Jakub Górka (1864-1917), wyd. 1914 ([https://polona.pl/item/89304568 polona]) ==== M ==== * [[Madame Bovary]] - Gustave Flaubert; tłum. Ludwiki Kaczyńskiej, nakładem Redakcyi Przeglądu Tygodniowego, 1878 ([https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/149843 dbc]. * [[Mała księżniczka]] — [[Autor:Frances Hodgson Burnett|Frances Hodgson Burnett]]; tłum [[Autor:Józef Birkenmajer|Józef Birkenmajer]], nakładem Księgarni Gustawa Szylinga, Warszawa 1931 [pierwsze wydanie w tym tłumaczeniu, link niebieski, bo tekst mamy już w innym tłumaczeniu pt. [[Co się stało na pensyi?]], ale wersja Birkenmajera jest bardziej znana] ([https://polona.pl/item/mala-ksiezniczka,ODk3ODMyMzQ/6/#info:metadata polona] - skan wyd. 1931 bez ilustracji wspomnianych na stronie tytułowej, [https://polona.pl/item/mala-ksiezniczka,ODQ5MTI4ODE/268/#info:metadata polona] - skan wyd. 2 z 1938 z ilustracjami) * [[Marsylianka. Opowieści i poezje]], wyd. [https://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=347911 1906], tłum. Zygmunt Klemensiewicz (1874-1948), zbiór opowiadań i poezji autorów: [[Autor:Leonid Andriejew|Leonid Andriejew]], Władimir Korolenko (1853-1921), Józef Jedlicz (1878-'''1955'''), [[Autor:Hanns Heinz Ewers]], [[Autor:Victor Hugo|Victor Hugo]], [[Autor:Maksym Gorki|Maksym Gorki]] * [[Monumenta Poloniae Historica]] — Pomniki dziejowe Polski (liczne źródła historyczne dot. średniowiecznej historii polski, przekłady zagranicznych kodeksów), wyd. [[Autor:August Bielowski|August Bielowski]], PAU (wyd. 1864, 1872, 1878, 1884, 1888, 1893: [https://polona.pl/item/monumenta-poloniae-historica-pomniki-dziejowe-polski-t-1,NTA5NTg5/5/#info:metadata t. I], [https://polona.pl/item/monumenta-poloniae-historica-pomniki-dziejowe-polski-t-2,OTc3ODAyMTE/10/#info:metadata II], [https://polona.pl/item/monumenta-poloniae-historica-pomniki-dziejowe-polski-t-3,NTE1NTA0/5/#info:metadata III], [https://polona.pl/item/monumenta-poloniae-historica-pomniki-dziejowe-polski-t-4,NTE5MDc4/4/#info:metadata IV], [https://polona.pl/item/monumenta-poloniae-historica-pomniki-dziejowe-polski-t-5,OTc3ODAyMTg/8/#info:metadata V], [https://polona.pl/item/monumenta-poloniae-historica-pomniki-dziejowe-polski-t-6,OTc3ODAyMTk/11/#info:metadata VI]; ewentualnie przedruk z 1961: [https://polona.pl/item/monumenta-poloniae-historica-pomniki-dziejowe-polski-t-2,NTgwMDc0/ t. II], [https://polona.pl/item/monumenta-poloniae-historica-pomniki-dziejowe-polski-t-3,NTcwNDM4/5/#info:metadata III]) * [[Mowa posła Wojciecha Korfantego z Klubu Demokracji Chrześcijańskiej w dyskusji nad exposé prezesa Rady Ministrów Sikorskiego wypowiedziana w sejmie Rzeczypospolitej Polskiej w dn. 23 stycznia 1923 r.]] - Wojciech Korfanty, wyd. 1923 ([http://polona.pl/item/72538476 polona]) * [[Mszał]] - Erazm Ciołek ([https://polona.pl/item/missale,NzY1MTU2Mg/15/#info:metadata polona]) * [[Myśli (de Montaigne)|Myśli]] - Michel de Montaigne — przekład: Tadeusz Boy-Żeleński (współautorami przekładu Edmund Cięglewicz i Tadeusz Sinko) ==== N ==== * [[Nieprawy syn de Mauléon]], tom I — Aleksander Dumas (ojciec), tłumaczenie Karol Adolf de S…, wydano w roku 1849 w Warszawie w Drukarni Józefa Tomaszewskiego * [[Nieprawy syn de Mauléon]], tom II — Aleksander Dumas (ojciec), tłumaczenie Karol Adolf de S…, wydano w roku 1849 w Warszawie w Drukarni Józefa Tomaszewskiego * [[Nieprawy syn de Mauléon]], tom III — Aleksander Dumas (ojciec), tłumaczenie Karol Adolf de S…, wydano w roku 1849 w Warszawie w Drukarni Józefa Tomaszewskiego ** tom IV na [[:Plik:PL Dumas - Nieprawy syn de Mauleon. T. 4.pdf|Commons]] * [[Niezabudki z brzegów Newy]] — [[Autor:Julian Bałaszewicz|Julian Bałaszewicz]] ([https://polona.pl/item/niezabudki-z-brzegow-newy,ODI0MDMwMDA/8/#info:metadata polona]) ==== O ==== * [[O pochodzeniu i dziejach Polaków ksiąg trzydzieści]] - Marcin Kromer, tł. Marcin Błażowski, reprintu najnowszego tom [https://polona.pl/item/92399026 pierwszy] i [http://polona.pl/item/92901673 drugi] * [[O sławiańszczyźnie przed chrześcijaństwem]] - Zorian Dołęga-Chodakowski ([http://polona.pl/item/92907839 pierwodruk]) * [[O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski]] — [[Autor:Stanisław Staszic|Stanisław Staszic]] ([https://polona.pl/item/o-ziemiorodztwie-karpatow-i-innych-gor-i-rownin-polski,OTc2OTE3MTk/6/#info:metadata polona]) * [[Obowiązki urzędników]] - Wojciech Korfanty, wyd. 1927 ([http://polona.pl/item/72538477 polona]) * [[Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania]] - Józef Łukaszewicz — skany dodane na Commons: [[:commons:File:Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania T1.djvu|Tom I]], [[:commons:File:Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania T2.djvu|Tom II]] * [[Opisanie miast Jeruzalem i Bethleem tudzież okolic i miejsc świętych zwiedzanych przez pobożnych pielgrzymów z najsławniejszych autorów podróży]] – przeł. na pol. J. G., wyd. 1835 ([https://academica.edu.pl/reading/readSingle?cid=112553309&uid=92887568 Academica]) * [[Opowiadania z życia zwierząt]] — Ernest Thompson Seton (1860-1946), tłum. Maria Arct-Golczewska (1872-1913), PD, ([https://polona.pl/item/opowiadania-z-zycia-zwierzat,ODk3NzUyMjc/6/#info:metadata polona], 1912) |style="text-align:left;vertical-align:top;"| <!-- powyższa linia dzieli tekst na kolumny--> ==== P ==== * [[Pastor aeternus]] - Sobór Watykański I * [[Pateryk Kijowsko-Peczerski|Paterikon]], albo żywoty ss. Ojców Pieczerskich - [[w:Pateryk Kijowsko-Peczerski|Pateryk Kijowsko-Peczerski]], redakcja kasjanowska druga, tł. Sylwester Kossów, [https://sbc.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/298270 1635] * [[Piekło na ziemi (Reade)|Piekło na ziemi]] (ang. Hard Cash) — Charles Reade ([https://polona.pl/item/pieklo-na-ziemi-powiesc,ODk3ODQ5NDk/6/#info:metadata polona]) * [[Pielgrzymka do Jerozolimy i Galilei]] – A. D. G., wyd. Warszawa 1898 ([http://polona.pl/item/82309910 polona]) * [[Pielgrzymka do Ziemi Świętej]] – Ignacy Hołowiński, wyd. 1853 ([http://polona.pl/item/69093766 polona]) * [[Pieśni (Karpiński)|Pieśni]] (3 księgi), [[Sielanki (Karpiński)|Sielanki]], [[Pieśni nabożne]], [[Judyta]], [[Alcesta]], [[Czynsz]], [[Podróż do Krakowa i jego okolic]], [[Ogrody]] (Delille), [[O wymowie w prozie albo wierszu]], [[Rozmowy Platona]], [[Przypowieści]], [[O szczęściu człowieka]], [[Przestrogi]], [[Pamiętniki (Karpiński)|Pamiętniki]] i in. — [[Autor:Franciszek Karpiński|Franciszek Karpiński]], oprac. Piotr Chmielowski jako [[Pisma wierszem i prozą (Karpiński)]] ([https://polona.pl/item/pisma-wierszem-i-proza,ODQ5MTA0Njc/8/#info:metadata polona]) * [[Pieśń o Nibelungach: starożytna epopeja niemiecka w dwóch częściach]] - tł. Antoni Szabrański, wyd. 1881, ([http://polona.pl/item/98059565 polona]) * [[Pieśni Osjana]] - James Macpherson; tłum. Seweryna Goszczyńskiego (zm. 1876), w: Pisma tom III, Lwów 1838 i Pisma tom II, Lwów 1904 [http://polona.pl/item/40633792 także] * [[Pieśni serbskie o Kosowskim Boju]], [[Autor:Vuk Karadžić|Vuk Karadžić]], tłum. [[Autor:Izydor Kopernicki|Izydor Kopernicki]] ([https://polona.pl/item/piesni-serbskie-o-kosowskim-boju,NDQyNjk4MzQ/6/#info:metadata polona]) * [[Piosnki dla ludu wiejskiego]], Julia Woykowska ([https://polona.pl/item/piosenki-dla-ludu-wiejskiego-z-1,Mzk5MTU0NDU/ polona]) * [[Pisma wierszem i prozą]]: Pieśni nabożne, Sielanki, Pieśni, Wiersze różne, Judyta (tragedia), Alcesta (opera), Czynsz (komedia), Podróż do Krakowa i jego okolic, Ogrody (poemat), O wymowie w prozie albo wierszu, Rozmowy Platona, Przypowieści, O szczęściu człowieka, Przestrogi, Pamiętniki - [[Autor:Franciszek Karpiński|Franciszek Karpiński]] ([https://polona.pl/item/pisma-wierszem-i-proza,ODQ5MTA0Njc/8/#info:metadata polona]) * [[Płacz a narzykani predykantuw ze Ślonska wygnanych w Namysłowskim Kraju]] - anonim, po 1654, [https://sbc.org.pl/dlibra/publication/43934/edition/40728/content rękopis] * [[Podróż lądem i morzem do Jerozolimy i innych miejsc świętych Palestyny w 1898 roku]] - ks. Adolf Kassyanowicz, wyd. 1904 ([https://polona.pl/item/89922867 polona]) * [[Polubowna ugoda]] – Kajetan Abgarowicz ([http://polona.pl/item/84914394 polona]) * [[Polska, czyli o położeniu, obyczajach, urzędach Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego]] - Marcin Kromer, tł. Władysław Syrokomla wyd. [http://polona.pl/item/82248716 1853] * [[Powieść lat minionych]] [[Kronika Nestora]] - zob. [[w:Powieść minionych lat]] tł. Julian Kotkowski wyd. [https://polona.pl/item/latopis-nestora-stary-tekst-mnicha-lawrentego-z-xiv-wieku-oddz-1,OTI4OTc3ODc/4/#info:metadata 1860]; wyd. August Bielowski wyd. [http://polona.pl/item/509589 1864] * [[Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku]] - Władysław Łoziński, wydania drugiego "przejrzanego i znacznie pomnożonego" tom [http://bc.radom.pl/dlibra/doccontent?id=24833 pierwszy] i [http://bc.radom.pl/dlibra/doccontent?id=24834 drugi] (też na Internet Archive) * [[Prawo prasowe]] - Ustawa * [[Premiera dzieła operowego]] * [[Projekt konstytucji]] - Władysław Leopold Jaworski, 1928, z [http://polona.pl/item/84911312 załącznikami] obcych autorów i [http://polona.pl/item/84911310 bez] * [[Przemowa Józefa Sebastjana Pelczara miana do legionistów polskich dnia 7. października 1917 w kościele Najśw. Panny Maryi Nieustającej Pomocy w Przemyślu]] - Józef Sebastian Pelczar ([https://polona.pl/item/przemowa-jozefa-sebastjana-pelczara-miana-do-legionistow-polskich-dnia-7-pazdziernika,NzI1Mzc3NTM/17/#info:metadata polona]) * [[Przewodnik dla szewców czyli krótki zbiór najcelniejszych wiadomości do kunsztu szewckiego]] - Jerzy Teofil Prawdzic, Warszawa : Gebethner i Wolff, 1875 ([https://polona.pl/item/przewodnik-dla-szewcow-czyli-krotki-zbior-najcelniejszych-wiadomosci-do-kunsztu,OTI4OTY1OTE/13/#info:metadata polona]) * [[Przywilej kaliski]] z 1264 r., wydany przez Bolesława Pobożnego, druk być może za Volumina Legum t. I, zaś tł. w: L. Gumplowicz "Prawodawstwo polskie względem Żydów" 1867 (nb. istnieje ilustrowana edycja Artura Szyka (zm. 1951)) * [[Psałterz puławski]] (albo z manuskryptu, albo z jej holograficznej kopii; nie można bowiem skorzystać z opracowania Stanisława Słońskiego (zm. '''1959''')) ==== R ==== * [[Raj duszny]] — Biernat z Lublina, [https://www.wbc.poznan.pl/publication/418100 oryginał], a OCR można za: Władysław Nehring, "[https://crispa.uw.edu.pl/object/files/268782/display/Default Ośm kartek z nieznanéj staréj książeczki do nabożeństwa]", ''Prace Filologiczne''. T. 2, 1888, z. 2, s.468-477 (118-127) * [[Ramoty i Ramotki]], [[Autor:August Wilkoński|August Wilkoński]] ([https://polona.pl/item/ramoty-i-ramotki-t-1,NjczMjQ2NTc/4/#info:metadata polona t. I], [https://polona.pl/item/ramoty-i-ramotki-t-2,OTUyNjg2NDM/0/#info:metadata II], [https://polona.pl/item/ramoty-i-ramotki-t-3,OTUyNjg2NDQ/0/#info:metadata III], [https://polona.pl/item/ramoty-i-ramotki-t-4,NjczMjQ2NTg/4/#info:metadata IV], [https://polona.pl/item/ramoty-i-ramotki-t-5,NjczMjQ2NTk/4/#info:metadata V], [https://polona.pl/item/ramoty-i-ramotki-t-6,NjczMjQ2NjA/4/#info:metadata VI]) * [[Rozmowa dworzanina z mnichem]] — Marcin Kromer, wyd. [http://polona.pl/item/92901671 1915] * [[Rozmowa kwiatami]], czyli Znaczenie roślin ułożone w polskim i łacińskim języku dla użytku i zabawy płci obojej — anonim, domena publiczna, [https://polona.pl/item/rozmowa-kwiatami-czyli-znaczenie-roslin-ulozone-w-polskim-i-lacinskim-jezyku-dla-uzytku,OTI4ODY4NTU/6/#info:metadata polona], 1860) * [[Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią]] ==== S ==== * [[Sen wujaszka]] — [[Autor:Fiodor Dostojewski|Fiodor Dostojewski]]], tłum. [[Autor:Sydir Twerdochlib|Sydir Twerdochlib]] ([https://polona.pl/item/sen-wujaszka-z-kronik-miasta-mordasowa-powiesc,OTI5MDY5MDQ/7/#info:metadata polona]) * [[Statua synodalia Wratislaviensia]] - [https://bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/35364/edition/89440/content BUWr] * [[Statuty Łaskiego]] - [http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=82885 pierwodruk], częściowe tł. Aleksy Jazon Stradomski * [[Szaraczek i karmazyn]] - Walery Łoziński, cz. [https://polona.pl/item/92013736 I] i [https://polona.pl/item/92013738 II] * [[Szkarłatna litera]] — Nathaniel Hawthorne, tłum. Adam Laterner ([https://polona.pl/item/szkarlatna-litera-powiesc,OTI5MDQ5MTA/ polona]) * [[Szlachcic chodaczkowy]] - Walery Łoziński ([http://polona.pl/item/33695658 polona]) * [[Sztandary wojsk krzyżackich z Prus]] - Jan Długosz, [https://la.wikisource.org/wiki/Banderia_Prutenorum tekst] już na łacińskich Wikiźródłach, [https://dlugosz.polona.pl/pl/rekopisy-i-edycje/banderia-prutenorum rękopis] i wyd. [https://polona.pl/item/banderia-prutenorum-tudziez-insignia-seu-clenodia-regni-poloniae,MzQ0MTU2MDU/6/#info:metadata 1852], także w wydaniu z [https://polona.pl/item/joannis-dlugossii-senioris-canonici-cracoviensis-opera-omnia-jana-dlugosza-kanonika,MTgyMzE4MjM/6/#info:metadata 1887] ==== Ś ==== * [[Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania]] (wariant drukowany [całość, bez rekonstrukcji Łosia] anonimowego średniowiecznego dialogu wierszem ''[[Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią]]'' w redakcji prawdopodobnie Mikołaja Reja; skany dostępne [[:commons:Category:PL Śmierci z Mistrzem dwojakie gadania, Kraków 1542|na commons]]) * [[Świątynia Sybilli]], [[Zjawienie Emilki]], [[Hymn do Boga]] — [[Autor:Jan Paweł Woronicz|Jan Paweł Woronicz]] ([https://polona.pl/item/swiatynia-sybilli-zjawienie-emilki-hymn-do-boga,ODI3NjM0NDY/4/#info:metadata polona]) ==== T ==== * [[Tablice odmian herbowych]] - [[w:Teodor Chrząński|Stanisław Teodor Chrząński]], link na [[:commons:File:PL Stanisław Teodor Chrząński-Tablice odmian herbowych.djvu|Commons]] * [[Tajemnice partyi wista]] — Barbey d'Aurevilly, tłum. E.Ż. (?) ([https://polona.pl/item/tajemnice-partyi-wista-z-cyklu-les-diaboliques,ODk3NzIzNDA/4/#info:metadata polona]) * [[Taras Bulba]] – Nikołaj Gogol * [[Tobiasz wyzwolony]] - Stanisław Herakliusz Lubomirski ([http://polona.pl/item/11637316 polona]) * [[Tristia]] (m.in.) ze zbioru ''Owidego Nazona wiersze na wygnaniu pisane, to jest Rzeczy smutne, Klątwa na Ibisa, Listy z Pontu'' (łac. Tristia, Ibis, Epistulae ex Ponto) — Owidiusz — przekł. J. Przybylski ([[:c:File:PL Owidiusz - Wiersze na wygnaniu pisane.djvu|Commons]]) * [[Troas]] i [[Rzecz o dobrodziejstwach]] — [[Autor:Seneka|Seneka]], tłum. [[Autor:Łukasz Górnicki|Łukasz Górnicki]], oprac. Rafael Loewenfeld, Piotr Chmielowski ([https://polona.pl/item/lukasza-gornickiego-dziela-wszystkie-t-2-przeklady-z-seneki-troas-rzecz-o,OTI5MDUyMjI/6/#info:metadata polona]) ==== U ==== * [[Ubiory w Polsce od najdawniejszych czasów aż do chwil obecnych, sposobem dykcyonarza ułożone i opisane]] — [[Autor:Łukasz Gołębiowski|Łukasz Gołębiowski]] ([[:c:File:PL Gołębiowski - Ubiory w Polszcze.djvu|Commons]]) * [[Uczeń - drukarz]] — Józef Galewski (†1952) ([https://polona.pl/item/uczen-drukarz-podrecznik-dla-uczni-drukarzy,OTY0NjY4ODQ/4/#info:metadata Polona]) * [[Uczeń - składacz]] – Józef Galewski (†1952) ([https://polona.pl/item/uczen-skladacz-podrecznik-dla-uczni-skladaczy,OTY0NjY4Nzk/4/#info:metadata Polona]) ==== V ==== * [[Vitae episcoporum Poloniae]] - Jan Długosz, księgi [https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=325642 III], [https://polona.pl/item/vitae-episcoporum-poloniae-catalogus-archiepiscoporum-gnesnensium,MzQ0MTU2MDk/ IV], [https://polona.pl/item/vitae-episcoporum-poloniae,MTA3NDM2Mw/ V] i [https://polona.pl/item/monumenta-poloniae-historica-pomniki-dziejowe-polski-t-6,NTA3MjE1/ VI] osobno można, reszta w wydaniu Polskowskiego ==== W ==== * [[W drodze (Huysmans)]], Joris-Karl Huysmans, tłum. Karolina Bobrowska ([https://polona.pl/item/w-drodze-powiesc-t-1,OTY0NzQ2Mjg/6/#info:metadata polona t. I], [https://polona.pl/item/w-drodze-powiesc-t-2,OTY0NzQ2MzA/4/#info:metadata II]) * [[W imię prawdy dziejowej]] - Michał Bobrzyński ([https://polona.pl/item/95449211 polona]) * [[W Ziemi Świętej: wrażenia z podróży M. Serao]] - Matilde Serao (1856-1927), tłum. Antonina Morzkowska, wyd. 1900 ([https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=89753429 Academica]) * [[Wallenstein]] (trylogia: [[Obóz Wallensteina]], [[Dwaj Piccolomini]], [[Śmierć Wallensteina]]) — [[Autor:Friedrich Schiller|Friedrich Schiller]], tłum. anonimowy ([https://polona.pl/item/wallenstein-poemat-dramatyczny,ODIwNzU5NTE/5/#info:metadata polona]) * [[Widziane i odczute]] – Kajetan Abgarowicz ([https://polona.pl/item/96202509 polona]) * [[Wiersz o feniksie]] — Laktancjusz, tłum. Józef Jankowski ([[:c:File:PL Laktancjusz - Firmiana.pdf|Commons v. 1]], [https://polona.pl/item/laktancyusza-firmiana-jak-przypuszczaja-a-pewniej-nieznanego-poety-starozytnego-wiersz,ODk3ODI2MTQ/4/#info:metadata v. 2] 1909) * [[Wspomnienia Wielkopolski]] - Edward hr. Raczyński (starszy), t. [http://polona.pl/item/25847434 I] i [http://polona.pl/item/25847435 II] * [[Wspomnienia z pielgrzymki do Komposteli]] - Józef Pelczar, wyd. 1890 ([http://polona.pl/item/93709337 polona]) * [[Wybór pism wierszem i prozą (Leopardi)]] — [[Autor:Giacomo Leopardi|Giacomo Leopardi]], tłum. [[Autor:Edward Porębowicz|Edward Porębowicz]] ([https://polona.pl/item/wybor-pism-wierszem-i-proza,ODk3NjI5MTc/6/#info:metadata polona]) * [[Wyspa Aepiornisa]] - Herbert George Wells; tłum. Pawła Hulki-Laskowskiego, Instytut Wydawniczy Zdrój, Warszawa 1929 (część [https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=119553 zbioru], dziękuję Ogród Petenery) ==== X ==== ==== Z ==== * [[Zawsze oni]] — [[Autor:Kajetan Suffczyński|Kajetan Suffczyński]], t. [https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=5310 I], [https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=5332 II], [https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=5334 III] * [[Z carskiej imperii]] – Kajetan Abgarowicz ([https://polona.pl/item/z-carskiej-imperyi-szkice,ODQ5MTQzOTI/ polona]) * [[Z wiejskiego dworu]] – Kajetan Abgarowicz ([http://polona.pl/item/10952813 polona]) * [[Zebranie krotkiey nauki o artikułach wiary prawosławno katholickiey]], jako Cerkiew Wschodnia apostolska uczy, a dla ćwiczenia młodzi za roskazaniem starszych - Piotr Mohyła, [[w:ru:Исаия Трофимович-Козловский|Izajasz Trofimowicz Kozłowski]], tzw. ''Mały Katechizm'', wyd. 1645 szukać w: [[w:ru:Российский государственный архив древних актов|ЦДАДА]] (книги син. тип., № 4259), [[w:Lwowska Narodowa Naukowa Biblioteka Ukrainy im. Wasyla Stefanyka|ЛБАН]] * [[Ziemia dwakroć obiecana]] – [[Autor:Wacław Filochowski|Wacław Filochowski]], wyd. 1937 ([http://polona.pl/item/897817199 polona]) * [[Ziemia Święta i islam czyli szkice z pielgrzymki do Ziemi Świętej]] – Józef Pelczar, wyd. 1875, cz. [http://polona.pl/item/96819768 I] i [http://polona.pl/item/88702935 II] * [[Znaki albo godła Królestwa Polski]] – Jan Długosz, kodeks kórnicki wyd. [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=1147&from=publication 1885] * [[Zwierzyniec (Rej)|Zwierzyniec]] – Mikołaj Rej ([https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=2242 pierwodruk] i najnowsze [https://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/show-content/publication/edition/72625 wydanie]) ==== Ż ==== * [[Życie polskie w dawnych wiekach]] - Władysław Łoziński ([http://polona.pl/item/31668992 polona]) |} == Uźródławianie starych stron == Tu umieszczamy linki do skanów, którymi można uźródłowić istniejące już na Wikiźródłach strony. === zbiorowe === * [[Instrukcja w sprawie regulacji Osady Sukienniczej w Łodzi]] - AP w Łodzi, syg. 39/221/0/2.1.1/536, s. [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/skan/-/skan/a37c9d6740837d20af7f57997f9eaf07033714361203b4054d4e58e480b60d75 31], [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/skan/-/skan/6d223a600ddf20c3a0950a01f7e807c4c86b2eb6769942cb7d10739cc7541a17 32-33], [https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/skan/-/skan/2febfdccae2346dd3f0a1973767ecf9790db179a05b11bf938a97d21b9881d87 34-35] * [[Manifest programowy Komunistycznej Partii Robotniczej Polski (1918)]] - [https://polona.pl/item/do-proletarjatu-polski-inc-dwie-partje-polska-partja-socjalistyczna-lewica-i,MjE0NTI3OTY/0/#info:metadata polona] * [[Testament Polski Walczącej]] (Rada Jedności Narodowej do Narodu Polskiego i do Narodów Zjednoczonych) ([https://polona.pl/item/rada-jednosci-narodowej-do-narodu-polskiego-i-do-narodow-zjednoczonych-inc-od,ODQ2MDkwOTE/0/#info:metadata polona]) === [[Autor:Anonimowy|Anonimowe]] === * [[Kazania świętokrzyskie]] - wydanie red. Łosia i Semkowicza (zm. 1949), [http://kpbc.ukw.edu.pl/publication/225766 1934] * [[Pieśn Nowa o Gdańsku|Pieśń Nowa o Gdańsku]] - ([https://books.google.pl/books?id=V9pbAAAAcAAJ&pg=PA507&lpg=PA507 za Glogerem] "Pamiętnik Sandomierski", 1829, t. II, poszyt VIII, s. 507-511) * [[Satyra na leniwych chłopów]] - [https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/show-content/publication/edition/164243 pierwodruk] [w:] Józef Szujski, "Trzy zabytki języka polskiego XIV i XV wieku",''Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności''. Seria I. 1874. Tom 1, s. 47 * [[Wyprawa plebańska]] ([https://www.dbc.wroc.pl/dlibra/doccontent?id=4049 DBC], najwcześniejsze wydanie z 1590) === [[Autor:Kazimierz Brodziński|Kazimierz Brodziński]] === * m.in. [[Wiesław...]] [w:] ''Pismach'' [https://polona.pl/item/pisma-kazimirza-brodzinskiego-t-1-poezye-oryginalne-i-nasladowania,NjY0NDA5MzY/ polona t. I], [https://polona.pl/item/pisma-kazimirza-brodzinskiego-t-2-przeklady-i-nasladowania,NjY0NDA5Mzc/ II], [https://polona.pl/item/pisma-kazimirza-brodzinskiego-t-3-proza-o-klassycznosci-i-romantycznosci-1818,NjY0NDA5Mzg/ III], [https://polona.pl/item/pisma-kazimirza-brodzinskiego-t-4-proza-literatura-polska-1822-1823,NjY0NDA5Mzk/ IV], [https://polona.pl/item/pisma-kazimirza-brodzinskiego-t-5-proza-literatura-polska-1822-1823,NjY0NDA5NDA/ V], [https://polona.pl/item/pisma-kazimirza-brodzinskiego-t-6-proza-literatura-polska-1822-1823,NjY0NDA5NDE/ VI], [https://polona.pl/item/pisma-kazimirza-brodzinskiego-t-7-proza-synonimy-polskie-rozprawy-urywki,NjY0NDA5NDI/ VII], [https://polona.pl/item/pisma-kazimirza-brodzinskiego-t-8-proza-rozprawy-przemowienia-odczyty,NjY0NDA5NDM/ VIII] === [[Autor:Stefan Czarnowski|Stefan Czarnowski]] === * [[Ludzie zbędni w służbie przemocy]] - [https://crispa.uw.edu.pl/object/files/621646/display/Default nadbitka] pierwodruku z 1936 roku === [[Autor:Franciszek Ksawery Dmochowski|Franciszek Ksawery Dmochowski]] === * [[Sztuka rymotwórcza]] ([https://polona.pl/item/sztuka-rymotworcza-poema-we-czterech-piesniach,NzM3MDU2ODI/2/#info:metadata wyd. I, 1788], [https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=479226 wyd. II, 1788], [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=453841 1826]) === [[Autor:Grzegorz Cudotwórca|Grzegorz Cudotwórca]] === * [[Wyznanie wiary Grzegorza Cudotwórcy]] - przekład dokładnie zawarty w: Jacek Salij OP, "Odnówmy w sobie prawdę o Trójjedynym Bogu!", "W drodze" nr 3/1991, s.108-109; przedruk za: tenże, "Nadzieja poddawana próbom", 1995 i następne wydania. Być może jego autorstwa. === [[Autor:Washington Irving|Washington Irving]] === * [[Z podróży po stepach zachodniej Ameryki]] - [[:commons:File:W. Irving (tł. Wł. Tarnowski)-Z podróży po stepach Ameryki-Gazeta Narodowa, 1871-2, nr 382; nr 44, 46.pdf|plik na Commons]] === [[Autor:Władysław Leopold Jaworski|Władysław Leopold Jaworski]] === * [[Ze studiów nad faszyzmem]] - [https://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/publication/189620/edition/178806/content?ref=desc Jagiellońska BC], od strony 194 w pliku === [[Autor:Zygmunt Krasiński|Zygmunt Krasiński]] === * [[Do kobiety (Krasiński)|Do kobiety]] - [http://polona.pl/dlibra/doccontent2?31099 polona] * [[Do kobiety (Krasiński)|Do kobiety]], [[Bóg mi odmówił tej anielskiej miary...|Bóg mi odmówił...]], [[Fryburg]] - [https://polona.pl/item/liryki-wybor,NzUxODg5MDA/6/#item polona] === [[Autor:Artur Oppman|Artur Oppman]] === * [[Orlątko]] - pierwodruk w zbiorze: Baśń o szopce, [http://polona.pl/item/104559406 1922] === [[Autor:Przecław Słota|Przecław Słota]] === * [[O zachowaniu się przy stole]] - translit. w: ''[https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/389546/edition/367167/content?ref=struct Archiv für slavische Philologie]'', t. 14, s. 499-502; "zmodernizowana pisownia" w: ''[https://crispa.uw.edu.pl/object/files/410114/display/Default Ateneum]'', t. 1 (61) z. 1, s. 186-189 === [[Autor:Johannes Walther|Johannes Walther]] === * [[Wstęp do gieologji]] - [http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=14254 UMCS] === [[Autor:Wanda Zieleńczyk|Wanda Zieleńczyk]] === * [[Marsz Gwardii Ludowej]] [w:] Gwardzista: organ Gwardii Ludowej, R. 2, nr 11, s. 3 ([https://polona.pl/item/gwardzista-organ-gwardii-ludowej-r-2-nr-11-20-stycz-1943,NjU5ODc0MzA/2/#info:metadata polona]) === [[Autor:Józef Zieliński|Józef Zieliński]] === * [[Czy w Polsce anarchizm ma rację bytu?]] ([https://polona.pl/item/czy-w-polsce-anarchizm-ma-racye-bytu-przemowienie-jozefa-zielinskiego,NzM3OTQ4MTE/4/#info:metadata polona]) === [[Autor:Stefan Żeromski|Stefan Żeromski]] === * [[Poganin]] – [http://www.polona.pl/dlibra/doccontent?id=2922 polona.pl] == Propozycje indeksów i chętni do pracy nad nimi == {|class="wikitable sortable" !tytuł !autor !skany !wikiskryba !data propozycji<ref>Daty w nawiasie dotyczą starych propozycji, sprzed utworzenia tej tabelki.</ref> |- |[[:c:Category:Books uploaded by Matlin but not in Wikisource|Książki dodane przeze mnie na Commons]]. Mogę je (pojedynczo) wstawić, gdyby był ktoś chętny. | | |[[User:Matlin|Matlin]] |2019-09-02 |- |[[O monarchii konstytucyynéy i rękoymiach publicznych]] |[[Autor:Benjamin Constant|Benjamin Constant]], tłum. [[Autor:Wincenty Niemojowski|Wincenty Niemojowski]] |[https://polona.pl/item/o-monarchii-konstytucyyney-i-rekoymiach-publicznych-rzecz-wyieta-z-dziel-benjamina,OTg4MjUyNQ/ Polona T. 1], [https://polona.pl/item/o-monarchii-konstytucyyney-i-rekoymiach-publicznych-rzecz-wyieta-z-dziel-benjamina,OTY4ODI5NzM/ Polona T. 2] |[[User:Salicyna|Salicyna]] |(2012-10-05)<br>2015-10-28 |- |[[Zakopanoptikon]] |[[Autor:Tadeusz Gałecki|Andrzej Strug]] |[https://polona.pl/item/31877453/8/ Polona] |[[Wikiskryba:Wolan|Wolan]], [[Wikiskryba:Cafemoloko|Cafemoloko]] |2016-12-22 |- |Japonja (nieznana data śmierci tłumaczki; -> [[:mul:]] w 2028?) |[[Autor:Lafcadio Hearn|Lafcadio Hearn]] |[https://polona.pl/item/1450181/3/ polona] |[[User:Bandziol22|Bandziol22]] |2017-09-15 |- |Do futrystów lub Hymn do futurystów (Almanach Nowej Sztuki. 1924, nr 1) |Jasieński (część) |[http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/doccontent?id=55163 Biblioteka Jagiellońska] |[[User:Nawider|Nawider]], [[Wikiskryba:Cafemoloko|Cafemoloko]] |2017-10-29 |- |Pamiętniki |Józef Borusławski |Przyjaciel ludu, r. 5, no 11-16 (do pocięcia), [http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/publication?id=16186&tab=3 UMCS] (np. w no 11, s. 6-7) |[[User:Vearthy|Vearthy]] |2018-05-26 |- |Od Baudelaire'a do nadrealistów. Przekłady i szkice z nowoczesnej literatury francuskiej |[[Autor:Stefan Marek Eiger|Stefan Marek Eiger]] (przeł.)<br>{{f|autorzy PD: Guillaume Apollinaire, Charles Baudelaire, René Crevel (1900-35), Pierre Drieu la Rochelle (1893-1945), Léon-Paul Fargue (1876-1947), Jean Giraudoux (1882-1944), Max Jacob (1876-1944), Francis Jammes (1868-1938), Marcel Proust (1888-1922), Raymond Radiguet (1903-23), [[Autor:Jean Arthur Rimbaud|Jean Arthur Rimbaud]] (1854-1891)<br>autorzy nie-PD: Blaise Cendrars (1887-'''1961'''), Paul Claudel (1868-'''1955'''), Jean Cocteau (1889-'''1963'''), Fernand Divoire (1883-'''1951'''), Paul Éluard (1895-'''1952'''), André Gide (1869-'''1951'''), Paul Morand (1888-'''1976'''), Pierre Reverdy (1889-'''1960'''), Tristan Tzara (1896-'''1963'''), Philippe Soupault (1897-'''1990''')|w=80%}} |[https://www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/24608?id=24608 SBC], [http://bc.radom.pl/dlibra/doccontent?id=24970 RBC] |[[User:Vearthy|Vearthy]], [[Wikiskryba:Cafemoloko|Cafemoloko]] |2018-06-13 |- |Liryka niemiecka <small>Mogą być problemy z URAA: trzeba określić status prawny tekstów oryginalnych (dla autorów zmarłych w 1926 lub później, trzeba wykazać, że tekst oryginalny wydano ponad 95 lat temu). Patrz [[Wikiskryba:Cafemoloko/brudnopis-liryka niemiecka|tutaj]]</small> |[[Autor:Stefan Marek Eiger|Stefan Marek Eiger]] (przeł.), m.in. [[Autor:Friedrich Hölderlin|Friedrich Hölderlin]], [[Autor:Georg Trakl|Georg Trakl]], [[Autor:Rainer Maria Rilke|Rainer Maria Rilke]] |[https://www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/24335?id=24335 SBC] |[[User:Vearthy|Vearthy]], [[Wikiskryba:Cafemoloko|Cafemoloko]] |2018-06-13 |- |Compendium Ferculorum, albo Zebranie Potraw |Stanisław Czerniecki |[http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=66766 Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa] (djvu)<br>[http://cyfrowe.mnk.pl/dlibra/docmetadata?id=9492&from=publication Muzeum Narodowe w Krakowie] (pdf — inne wyd., skan wyższej jakości, brak strony tytułowej) |[[User:Wierzbowski|Wierzbowski]] |2018-08-19 |- |Babunia <small>(będzie PD w USA w 2023 - URAA)</small> |Božena Němcová |[https://polona.pl/item/babunia,NjM5MDExMDk/ polona] |[[User:Wolan|Wolan]] |2019-09-02 |- |Albertus z wojny |Anonim |[http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=107566 eBUW] | |2020-05-27 |- |Confiteor |Antoni Szandlerowski; prozomix Przybyszewskiego i Krasińskiego (Gawiński (ilustracje) zmarł w 1954 roku) |[https://polona.pl/item/confiteor,ODk3NjY5OTc/4/#info:metadata polona] | |2020-05-27 |- |Człowiek o dwu twarzach |Robert Louis Stevenson, tł. Bernard Szarlitt (1877-1946), il. Jan Wołyński (1882-1929) |Wydanie ilustrowane z 1928 ([https://polona.pl/item/czlowiek-o-dwu-twarzach-powiesc,ODI3NjM4Mzg/4/#info:metadata polona]), są też inne wydania np. [https://polona.pl/item/czlowiek-o-dwu-twarzach-powiesc,ODI3NjM4NDM/4/#info:metadata 1934] i [https://polona.pl/item/czlowiek-o-dwu-twarzach-powiesc,ODI3NjM4Mzk/6/#info:metadata 1924] w tym samym tłumaczeniu, ale bez ilustracji | |2020-05-27 |- |Don Kichot |Miguel de Cervantes y Saavedra | * [[Przedziwny Hidalgo Don Kichot z Manczy]], przeł. Edward Boye, [https://polona.pl/item/przedziwny-hidalgo-don-kichot-z-manczy-powiesc-t-1,ODk3NjA4ODM/8/#info:metadata polona t. I], [https://polona.pl/item/przedziwny-hidalgo-don-kichot-z-manczy-powiesc-t-2,ODk3NjA4ODE/ II], [https://polona.pl/item/przedziwny-hidalgo-don-kichot-z-manczy-powiesc-t-3,ODk3NjA4Nzg/ III], [https://polona.pl/item/przedziwny-hidalgo-don-kichot-z-manczy-powiesc-t-4,ODk3NjA4Nzc/ IV] * [[Don Kiszot z Manszy]], przeł. Walenty Zakrzewski, [https://polona.pl/item/don-kiszot-z-manszy-t-1,ODUyNzg1/ polona t. I], [https://polona.pl/item/don-kiszot-z-manszy-t-2,ODUyODY5/ II], [https://polona.pl/item/don-kiszot-z-manszy-t-3,ODUyOTQy/ III], [https://polona.pl/item/don-kiszot-z-manszy-t-4,ODUzMDc5/ IV], [https://polona.pl/item/don-kiszot-z-manszy-t-5,ODU0NTUx/ V], [https://polona.pl/item/don-kiszot-z-manszy-t-6,ODU1MDAx/ VI] | |2020-05-27 |- |Dwunastu |Aleksandr Błok (1880-1921), tłum. K. Winawer (1897-1943). |[https://bcul.lib.uni.lodz.pl/dlibra/show-content/publication/edition/75263?id=75263 Łódź] | |2020-05-27 |- |Dzieje starożytne narodu litewskiego |Teodor Narbutt (1784-1864), |[http://pawet.net/library/history/bel_history/narbutt/Teodor_Narbutt.html] | |2020-05-27 |- |Fantastyczne podróże Barona Brombeusa |Józef Julian Sękowski |[https://polona.pl/item/fantastyczne-podroze-barona-brambeusa-t-1-podroz-poetyczna,Mzk2NDgxNzk/8/#info:metadata polona t. 1], [https://polona.pl/item/fantastyczne-podroze-barona-brambeusa-t-2,Mzk2NDgxNzg/8/#info:metadata polona t. 2] | |2020-05-27 |- |Gargantua i Pantagruel |François Rabelais; przeł. Boy-Żeleński |[https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-t-1,ODk3NTQ0OTU/ polona t. I 1923], [https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-t-1,OTgwODg2ODg/ 1930], [https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-t-2,ODk3NTQ0OTQ/ t. II 1923], [https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-t-2,OTgwODg2OTA/ 1930], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?cid=114008432&uid=98088691 academica t. III 1930], [https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-t-4,OTgwODg2OTM/ polona t. IV 1931]; ewentualnie w większym zbiorze ''Gargantua i Pantagruel oraz pomniejsze pisma'': [https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-oraz-pomniejsze-pisma-t-1,ODk3ODM2MDc/ polona t. I], [https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-oraz-pomniejsze-pisma-t-2,ODk3ODM2MDY/ II], [https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-oraz-pomniejsze-pisma-t-3,ODk3ODM2MDQ/ III], [https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-oraz-pomniejsze-pisma-t-4,ODk3ODM2MDE/ IV], [https://polona.pl/item/gargantua-i-pantagruel-oraz-pomniejsze-pisma-t-5,ODk3ODM2MDA/ V] | |2020-05-27 |- |Historya literatury polskiey |Feliks Bentkowski |[https://polona.pl/item/historya-literatury-polskiey-wystawiona-w-spisie-dziel-drukiem-ogloszonych-t-1,OTI5MDg5NzY/#info:metadata polona t. I], [https://polona.pl/item/historya-literatury-polskiey-wystawiona-w-spisie-dziel-drukiem-ogloszonych-t-2,OTI5MDg5NzQ/#info:metadata t. II] | |2020-05-27 |- |Jagiellonida, czyli zjednoczenie Litwy z Polską |Dymza Bończa Tomaszewski |[https://polona.pl/item/jagiellonida-czyli-zjednoczenie-litwy-z-polska-poema-oryginalne,OTI4OTMwMjE/6/#info:metadata polona], 1817 | |2020-05-27 |- |Jan Krzysztof (Jean-Christophe) |[[Autor:Romain Rolland|Romain Rolland]] |Tomy V-X, tłum. [[Autor:Franciszek Mirandola|Franciszek Mirandola]] (tomy I-IV, tłum. Leopold Staff '''nie-PD do 2028'''): <!--- I. L'Aube (Świt, 1904) ** II. Le Matin (Poranek, 1904) ** III. L'Adolescent (Chłopiec, 1904) ** IV. La Révolte (Bunt, 1905) ---> ** V. La Foire sur la place (Targowisko w Paryżu, 1908) [https://polona.pl/item/jan-krzysztof-w-paryzu-targowisko,Mjg2NzYzMjQ/4/#info:metadata polona] ** VI. Antoinette (Antonina, 1908) [https://polona.pl/item/jan-krzysztof-w-paryzu-6-antonina,Mjg2NzYzMTg/ polona] ** VII. Dans la maison (Dom, 1908) [https://polona.pl/item/jan-krzysztof-7-dom,Mjg2NzYyMTA/ polona] ** VIII. Les Amies (Przyjaciółki, 1910) [https://polona.pl/item/jan-krzysztof-8-przyjaciolki,Mjg2NzYyMTU/ polona] ** IX. Le Buisson ardent (Krzak gorejący, 1911) [https://polona.pl/item/jan-krzysztof-9-koniec-podrozy-krzak-gorejacy,Mjg2NzYyMTg/ polona] ** X. La Nouvelle Journée (Koniec podróży, 1912) [https://polona.pl/item/jan-krzysztof-10-koniec-podrozy,Mjg2NzYyMjU/ polona] | |2020-05-27 |- |Kamień filozoficzny |Jan Lemański |[https://polona.pl/item/kamien-filozoficzny-nowele-satyry-groteski,MjQ3ODg0/3/#info:metadata polona] | |2020-05-27 |- |Komedye wybrane |Lope de Vega; tłum. Juliana Święcickiego |[http://bc.radom.pl/dlibra/publication/39455/edition/38225/komedye-wybrane-kara-nie-zemsta-najlepszym-sedzia-krol-gwiazda-sewilska-vega-lope-de-1562-1635?language=pl RBC] | |2020-05-27 |- |Kronika Wincentego Kadłubka (Chronica Polonorum); Mistrza Wincentego, zwanego Kadłubkiem, biskupa krakowskiego, Kronika polska |tłum. Andrzej Józefczyk, Marceli Studziński |[http://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=43988 PBC] | |2020-05-27 |- |Kwiaty wschodnie: zbiór zasad wyjętych z Talmudu |tłum. Abrahama Buchnera |[https://polona.pl/item/kwiaty-wschodnie-zbior-zasad-moralnych-teologicznych-przyslow-regul-towarzyskich,ODE5ODY1MDg/6/#info:metadata polona (1842)] | |2020-05-27 |- |Ledi Ledlou |Elizabeth Gaskell |[https://polona.pl/item/ledi-ledlou-wspomnienia-angielki,OTI5MDU3MTI/6/#info:metadata polona (1861)] | |2020-05-27 |- |Ludzie jak bogowie |Herbert George Wells |[https://polona.pl/item/ludzie-jak-bogowie-powiesc,OTY0NjE3NDk/#info:metadata polona ca.1935] | |2020-05-27 |- |O skutecznym rad sposobie |Stanisław Konarski |[https://polona.pl/item/o-skutecznym-rad-sposobie-albo-o-utrzymywaniu-ordynaryinych-seymow-1,MTA5MzE4OTE/6/#info:metadata polona] | |2020-05-27 |- |Oblicze Dalekiego Wschodu |Egon Erwin Kisch, tłum. K. Gr-ski |[https://polona.pl/item/oblicze-dalekiego-wschodu-reportaz-chinski,OTI5MDMyMDU/6/#info:metadata polona] | |2020-05-27 |- |Po śmierci |[[Autor:Marie von Ebner-Eschenbach|Marie von Ebner-Eschenbach]] |[https://polona.pl/item/po-smierci-opowiadanie-maryi-von-ebner-eschenbach,ODk3NjAxOTY/4/#info:metadata polona] | |2020-05-27 |- |Podróż do Ciemnogrodu |[[Autor:Stanisław Kostka Potocki|Stanisław Kostka Potocki]] |[https://polona.pl/item/podroz-do-ciemnogrodu-w-czterech-czesciach-cz-1,ODY2MTc3MzE/ polona t. I], [https://polona.pl/item/podroz-do-ciemnogrodu-w-czterech-czesciach-cz-2,ODY2MTc3MzM/ II], [https://polona.pl/item/podroz-do-ciemnogrodu-w-czterech-czesciach-cz-3,ODY2MTc3MzU/ III], [https://polona.pl/item/podroz-do-ciemnogrodu-w-czterech-czesciach-cz-4,ODY2MTc3MzY/ IV] | |2020-05-27 |- |Podróż do Ziemi Świętej |Jakub Górka |[https://polona.pl/item/podroz-do-ziemi-swietej,Njc4NjAyNTk/ polona] | |2020-05-27 |- |Podróż młodego Anacharsysa do Grecyi, około połowy czwartego wieku przed erą Chrześcijańską |[[Autor:Jean-Jacques Barthélemy|Jean-Jacques Barthélemy]], tłum. Łukasz Gołębiowski | * wyd. 1821: [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,ODE3MTg4MjM/6/#info:metadata polona t. I], [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,MTIxNTg2Mw/ II], [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,ODE3MTg4MjQ/ III], [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,ODE3MTg4MjU/ IV], [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,MTMyMDY5NQ/4/#info:metadata V], [brak tomów VI-VII] * wyd. 1841: [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,OTAxNTA4Mzc/ polona t. I], [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,OTAxNTA4Mzk/ II], [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,MTIxNjQ2NQ/ III], [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,MTIxNzIyOQ/ IV], [brak tomu V], [https://polona.pl/item/90150845 VI], [https://polona.pl/item/podroz-mlodego-anacharsysa-do-grecyi-okolo-polowy-czwartego-wieku-przed-era,MTIxNDg2NA/ VII] | |2020-05-27 |- |Prelekcje paryskie (Wykłady) |Adam Mickiewicz | * tłum. Feliks Wrotnowski: ** wyd. 1900: ''Wykłady o literaturze słowiańskiej wygłoszone w Kolegium Francuskim w Paryżu w latach 1840-1841'', [https://polona.pl/item/wyklady-o-literaturze-slowianskiej-wygloszone-w-kolegium-francuskim-w-paryzu-w-latach,ODk3NjY1MzM/4/#info:metadata t. I], [https://polona.pl/item/wyklady-o-literaturze-slowianskiej-wygloszone-w-kolegium-francuskim-w-paryzu-w-latach,ODk3ODI3MDk/4/#info:metadata II], [https://polona.pl/item/wyklady-o-literaturze-slowianskiej-wygloszone-w-kolegium-francuskim-w-paryzu-w-latach,ODk3NjY1MzE/0/#info:metadata III], [https://polona.pl/item/wyklady-o-literaturze-slowianskiej-wygloszone-w-kolegium-francuskim-w-paryzu-w-latach,ODk3NjY1Mjk/0/#info:metadata IV], [https://polona.pl/item/wyklady-o-literaturze-slowianskiej-wygloszone-w-kolegium-francuskim-w-paryzu-w-latach,ODk3NjY1MjY/4/#info:metadata V], [https://polona.pl/item/wyklady-o-literaturze-slowianskiej-wygloszone-w-kolegium-francuskim-w-paryzu-w-latach,ODk3NjY1MjQ/0/#info:metadata VI], [https://polona.pl/item/wyklady-o-literaturze-slowianskiej-wygloszone-w-kolegium-francuskim-w-paryzu-w-latach,ODk3NjY1MjM/0/#info:metadata VII] ** wyd. 1842-45: ''Kursy literatury sławiańskiéj wykładanéj w Kollegium Francuzkiém'', [https://crispa.uw.edu.pl/object/files/139331/display/Default kurs drugoletni], [https://crispa.uw.edu.pl/object/files/139317/display/Default kurs trzecioletni], [https://crispa.uw.edu.pl/object/files/139316/display/Default kurs czwartoletni] | |2020-05-27 |- |Przemówienie rektorskie wygłoszone w dniu otwarcia Wyższej Szkoły Państwowej Konserwatorium Muzycznym w Warszawie |Karol Szymanowski |[https://polona.pl/item/przemowienie-rektorskie-wygloszone-w-dniu-otwarcia-wyzszej-szkoly-panstw-konserw-muz-w,NzMxMzI2NTU/2/#info:metadata polona] | |2020-05-27 |- |Raj amerykański |Egon Erwin Kisch tłum. E. Górski |[https://polona.pl/item/raj-amerykanski,Mzc2NjI3Mzc/2/#info:metadata polona] | |2020-05-27 |- |Romola |George Eliot |([https://polona.pl/item/romola-noce-florenckie-powiesc-t-2,NzU1MDAwNQ/#info:metadata polona t.2], [https://polona.pl/item/romola-noce-florenckie-powiesc-t-2,ODk5MjYzMDQ/#info:metadata polona t.2], niestety dostępny tylko tom 2.) | |2020-05-27 |- |Sztuka i rewolucya |[[Autor:Richard Wagner|Richard Wagner]] (tłum. anonimowy) |[http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=46285 KPBC] lub [https://polona.pl/item/sztuka-i-rewolucya,ODc4NTUwODU/10/#info:metadata Polona] | |2020-05-27 |- |Waverley |Walter Scott |([https://polona.pl/item/wawerley,ODk3NjUyNzk/15/#info:metadata polona 1929], tł. Teresy Świderskiej, oprac. A. Tretiak, domena publiczna; wydanie z serii "Biblioteka Narodowa"; [[:commons:File:PL Skott - Wawerlej.djvu|plik na Commons]] z innym przekładem dodany) | |2020-05-27 |- |Wielkie posłuchanie u Lucypera |Józef Julian Sękowski (Baron Brambeus) |[https://polona.pl/item/wielkie-posluchanie-u-lucypera-z-pism-barona-brambeusa,Mzk2NDgxOTI/4/#info:metadata polona] | |2020-05-27 |- |Wskrzeszenie państwa polskiego |Michał Bobrzyński |[https://polona.pl/item/wskrzeszenie-panstwa-polskiego-szkic-historyczny-t-1-1914-1918,NDExMjQwMTY/4/#info:metadata polona t. I], [https://polona.pl/item/wskrzeszenie-panstwa-polskiego-szkic-historyczny-t-2-1918-1923,OTYxMDg1MTY/2/#info:metadata II] | |2020-05-27 |- |Życie nowe, także: Nowe życie |Dante Alighieri |(tłum. Gustaw Ehrenberg: [https://polona.pl/item/nowe-zycie,ODkzNDY1MTI/8/#info:metadata polona], tłum. Edward Porębowicz: [https://polona.pl/item/zycie-nowe,OTE0NjEy/3/#info:metadata polona]) | |2020-05-27 |- |O mądrości ojca Browna |[[Autor:Gilbert Keith Chesterton|Gilbert Keith Chesterton]] |(tłum. J. Zydlerowa: [https://polona.pl/item/o-madrosci-ojca-browna,NzE4NTMyNDk/4/#info:metadata polona]) | |2020-06-02 |- |Tajemnica ojca Browna |[[Autor:Gilbert Keith Chesterton|Gilbert Keith Chesterton]] |(tłum. J. Zydlerowa: [https://polona.pl/item/tajemnica-ojca-browna,OTY0NzQ3Mzk/4/#info:metadata polona]) | |2020-06-02 |- |Fabryka Absolutu '''URAA''' będzie PD-US w 2043 (95 lat od pierwszego wydania) |Karel Čapek |(tłum. Paweł Hulka-Laskowski: [https://polona.pl/item/fabryka-absolutu,NjM5MDExMzA/8/#info:metadata polona]) | |2020-06-04 |- |Wielki testament |François Villon |(tłum. Tadeusz Boy-Żeleński: [https://polona.pl/item/wielki-testament,OTMyNDc3Mzk/4/#info:metadata polona]) | |2020-06-04 |- |W drodze |Joris Karl Huysmans |(tłum. Karolina Bobrowska: [https://polona.pl/item/w-drodze-powiesc-t-1,OTY0NzQ2Mjg/ polona 1] i [https://polona.pl/item/w-drodze-powiesc-t-2,OTY0NzQ2MzA/4/#info:metadata polona 2]) | |2020-06-04 |- |Przygody dobrego wojaka Szwejka '''URAA''' T.1-3 PD-US w 2025, T.4 w 2026 (95 lat od pierwszego wydania) |Jaroslav Hašek |(tłum. Paweł Hulka-Laskowski: [https://polona.pl/item/przygody-dobrego-wojaka-szwejka-podczas-wojny-swiatowej-1-szwejk-na-tylach,NjQxMjk0MDI/8/#info:metadata 1 polona Szwejk na tyłach], [https://polona.pl/item/przygody-dobrego-wojaka-szwejka-podczas-wojny-swiatowej-2-szwejk-na-froncie,NjQxMjk0MDM/ polona 2 Szwejk na froncie], [https://polona.pl/item/przygody-dobrego-wojaka-szwejka-podczas-wojny-swiatowej-t-3-przeslawne-lanie,NjQxMjk0MDQ/8/#info:metadata polona 3 Przesławne lanie] i [https://polona.pl/item/przygody-dobrego-wojaka-szwejka-podczas-wojny-swiatowej-t-4-po-przeslawnym-laniu,NjQxMjk0MDU/8/#info:metadata polona 4 Po przesławnym laniu]) | |2020-06-07 |- |Dusza i taniec |Paul Valéry |(tłum. Witold Hulewicz: [https://polona.pl/item/dusza-i-taniec-l-ame-et-la-danse,ODk3NTE3NDU/6/#info:metadata polona]) | |2020-06-09 |- |Dzieje Polski w zarysie |Michał Bobrzyński |[https://polona.pl/item/prof-bobrzynskiego-dzieje-polski,OTUzMzk0MDA/6/#info:metadata polona] | |2020-06-09 |- |Góra Chełmska |Norbert Bonczyk |[https://polona.pl/item/gora-chelmska,ODk3NzMyNTU/6/#info:metadata polona] | |2020-06-13 |- |Kupiec |Mikołaj Rej |[https://polona.pl/item/mikolaja-reja-kupiec-to-jest-ksztalt-a-podobienstwo-sadu-bozego-ostatecznego-w-krolewcu,MzMwNzQ1/4/#info:metadata polona] | |2020-06-20 |- |Labirynt Swiata Y Dom Pociechy |Jan Amos Komeński, tł. Jan Petrozelin (inne od [https://www.sbc.org.pl/dlibra/doccontent?id=320812 tłumaczenia] ks. dr Jana Pindóra (zm. 1924)) |[https://polona.pl/item/labirynt-swiata-y-dom-pociechy-to-jest-jasny-y-prawdziwy-obraz-jako-na-tym-swiecie,MTAzMDU5NDA1/2/#info:metadata polona], [https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/650904JBC](gdzie być może zachowana tablica, której w warszawskich kopiach zbrakło) |[[User:Dankowski|Dankowski]] |2020-06-20 |- |O zwierzchności swieckiey porządne według sznuru Pismá swiętego opisánie: Zaraz O pożytkach y powinnosciach urzędu iey. Z Łacińskiego na Polskie wiernie przetłumaczone. |Jan Kalwin, tł. anonimowy |[https://platforma.bk.pan.pl/pl/objs/255254 Kórnik] (tłumaczenie roz. 20 ks. IV ''Istoty religii chrześcijańskiej'') |[[User:Dankowski|Dankowski]] |2020-09-30 |- |Nauka O Sakramenciech Swietych Nowego Testamentu / Wzięta Z Czwartych Ksiąg Institucij nabożeństwa Krześciańskiego Iana Kalwina y na Polską rzecz przeniesiona. |Jan Kalwin, tł. Piotr Siestrencewicz |[https://crispa.uw.edu.pl/object/files/243028/display/Default BUW] (tłumaczenie roz. 14-19 ks. IV ''Istoty religii chrześcijańskiej'') |[[User:Dankowski|Dankowski]] |2020-09-30 |- |Opowieści tajemne |Edgar Allan Poe, tł. Stanisław Wyrzykowski |[https://polona.pl/item/opowiesci-tajemne,OTgwNzYyMTg/6/#info:metadata polona] | |2020-10-03 |- |Jawein Mecula |Natan ben Moses Hannower, tł. Majer Bałaban (1877-1942?) |[https://polona.pl/item/sprawy-i-rzeczy-ukrainskie-materyaly-do-dziejow-kozaczyzny-i-hajdamaczyzny,MTExMDAzOTk/1/#info:metadata polona] (część większego zbioru) |[[User:Dankowski|Dankowski]] |2020-10-03 |- |Threnos, To iest Lament iedyney ś. Powszechney Apostolskiey Wschodniey Cerkwie, z objaśnieniem Dogmat Wiary |Melecjusz Smotrycki |[http://polona.pl/item/12021013 polona] |[[User:Dankowski|Dankowski]] |2020-10-29 |- |Biesy |Fiodor Dostojewski, tł. T. K. |Warszawa 1908, druk. E. Nicz ([https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=82763881 I], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=82763934 II], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=89782498 III], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=89765490 IV], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=89782497 V], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=89782496 VI], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=82763919 VII], [https://academica.edu.pl/reading/readSingle?uid=82763925 VIII]) | |2020-10-29 |- |Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła pielgrzymka do Ziemi Świętej |M. K. Sierotka Radziwiłł, tł. Andrzej Wargocki (1557-po 1620) |[https://polona.pl/item/mikolaja-krzysztofa-radziwilla-pielgrzymka-do-ziemi-swietej,OTI4OTYyNTI/ polona], [https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=75462 oryginał] w red. Jana Czucka (zm. 1932) | |2020-11-05 |- |} == Poszukiwane skany == * [[Wikiźródła:Wikiprojekt Proofread#Indeksy niekompletne lub z problemami|Indeksy niekompletne lub z problemami]] * [[Wikiźródła:Wikiprojekt Uzupełnianie skanów]] == Utwory nie PD == * [[Biesy (Dostojewski)|Biesy]] - Fiodor Dostojewski; tłum. anonim. (wg Academica Tadeusz Zagórski), Bibljoteka Rodzinna, Warszawa 1928. Redagował Melchior Wańkowicz (zm. '''1974''') * [[Błękitny zamek]] - Lucy Maud Montgomery ([https://polona.pl/item/blekitny-zamek,ODc4NTU4MzA/ polona (1946)], przekład anonimowy - PD-US w '''2042''' - URAA) * [[Czarodziejska góra]] (tom 1, 2) - Tomasz Mann (zm. '''1955'''); tłum. Józefa Kramsztyka (zm. 1932) - PD-US w '''2025''', PD-PL w '''2026''' * [[Dei Filius]] – Sobór Watykański I '''(data polskiego wydania? tłumacz?)''' * [[Dusza zaczarowana]] - Romain Rolland (1866-1944), przekład Franciszek Mirandola (t. 1-3), Leopold Staff (1878-'''1957''') (t. 4, wyd. 1932) (PD w pl i US w '''2028'''); * [[Dwa lata wakacji]] – Juliusz Verne (tłum. Izabella Rogozińska (1918-'''1994'''), PD-PL w '''2065''') (1. wyd. 1956 - PD-US w '''2052''') * [[Grzechy księcia Saradine]] — [[Autor:Gilbert Keith Chesterton|Gilbert Keith Chesterton]], tłum. Olga Ziemilska (1894-'''1982''') ([https://www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/78343?id=78343 SBC]) (PD-PL w '''2053''', PD-US w '''2024''') * [[Krakatit]] — Karel Čapek (tłum. Władysław Mergel, '''zm. [https://viaf.org/viaf/250565856/ 1982]'''; [https://polona.pl/item/krakatit-powiesc-t-1,ODc4NTYxNDE/#info:metadata polona t. I], [https://polona.pl/item/krakatit-powiesc-t-2,ODc4NTYxNDA/#info:metadata t. II]) (PD-PL w '''2053''', PD-US w '''2022''') * [[Latająca gospoda]] — [[Autor:Gilbert Keith Chesterton|Gilbert Keith Chesterton]], tłum. Angela Margaret Cylkowski [Cylkowska] <small>'''do zamieszczenia po ustaleniu daty śmierci tłumaczki'''</small> ([https://www.sbc.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/78495?id=78495 SBC]) (1. wyd. 1927 -> PD-US w '''2023''') * [[Lilavati]] — Szczepan Jeleński (1881-1949), [https://polona.pl/item/lilavati-rozrywki-matematyczne,OTgwNzY0Njg/6/#info:metadata polona] - wyd. 2 z 1931 (PD-US w '''2027'''), [https://polona.pl/item/lilavati-rozrywki-matematyczne,OTgwNzY0NjQ/4/#info:metadata polona] - wyd 3. z 1945 (PD-US w '''2041'''), [https://polona.pl/item/lilavati-rozrywki-matematyczne,OTgwNzY0Njc/8/#info:metadata polona] - wyd. z ca 1930 (PD-US ca '''2026''') * [[Manifest z Tamworth]] – Robert Peel (1799-1850), 1834 '''(data polskiego wydania?, tłumacz?)''' * [[Mit XX Wieku]]– Alfred Rosenberg (1893-1946) '''(data polskiego wydania?, tłumacz?)''' (oryginał wydany 1929 - nie-PD w USA do 2025) * [[Niedowiarstwo księdza Browna]] — [[Autor:Gilbert Keith Chesterton|Gilbert Keith Chesterton]], tłum. Adam Cehak-Stodor (1871-1944), Księg. Św. Wojciecha, 1929. (PD-US w '''2022''') [https://polona.pl/item/niedowiarstwo-ksiedza-browna,OTI5MDg0MDU/6/#info:metadata polona] * Pacem in terris – Jan XXIII - '''1963''' - oryginał będzie PD-US w '''2059''' * [[Pieśni mazurskie]] [[Autor:Michał Kajka|Michał Kajka]] [http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=84831 KPBC] – (po 2022 ze względu na URAA) * [[Pochwała głupoty]] - Erazm z Rotterdamu (tłum. Edwin Jędrkiewicz (1889-'''1971'''), PD w 2042) * [[Podręcznik języka hiszpańskiego dla samouków i emigrantów]] - St. Majewski <small>'''do zamieszczenia po ustaleniu daty śmierci autora lub w 2088 (140 lat od wydania)'''</small> * [[Portret artysty z czasów młodości]] - James Joyce; tłum. Zygmunta Allana, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1931. {{f*|w=90%|'''po ustaleniu daty śmierci tłumacza'''}} * [[Przepowiednie Nostradamusa]] - Nostradamus, tł. Ewa Jurczyk (1954-'''2013''') (PD w '''2084''') * [[Robinson Kruzoe]] - według Daniela Defoe napisał [[w:Stanisław Stampf’l|Stanisław Stampf'l]] (1919-'''1980''') * [[Rozsądek i uczucie]] - Jane Austen ([https://polona.pl/item/rozsadek-i-uczucie-powiesc,OTY0NjE4MDE/4/#info:metadata polona 1934], inne tłumaczenie ''Rozważnej i romantycznej'') {{f*|w=90%|'''po ustaleniu daty śmierci tłumacza (patrz: [https://viaf.org/viaf/101743176/ VIAF])'''}} * [[Samouczek języka hiszpańskiego]] - E. Carillo <small>'''do zamieszczenia po ustaleniu daty śmierci autora lub w 2080 (140 lat od wydania)'''</small> * [[Szatańska miłość]] (Wichrowe Wzgórza) - Emily Brontë; tłum. Janiny Sujkowskiej, Bibljoteka Groszowa, Warszawa 1929. {{f*|w=90%|'''po ustaleniu daty śmierci tłumacza (patrz: [https://viaf.org/viaf/101743176/ VIAF])'''}} * [[Śladami Pitagorasa]] — Szczepan Jeleński (1881-1949), [https://polona.pl/item/sladami-pitagorasa-rozrywki-matematyczne,OTgwNzU4NTE/ polona] wyd. 1928 (PD-US w '''2024''') * [[Targ świata]] - Egon Erwin Kisch tłum. E. Grodzki [https://polona.pl/item/targ-swiata,OTI5MDMyMDQ/4/#info:metadata polona] {{f*|w=90%|'''po ustaleniu daty śmierci tłumacza'''}} * [[The Curse of Capistrano]] (polskie tłumaczenie) - Johnston McCulley (1883-'''1958'''), tłumacz Jan Jackowicz żyje * [[Utopia]] - Tomasz Morus (Thomas More) tł. całości Kazimierz Abgarowicz (1888-1968) (fragmenty już PD) {{Przypisy}} {{Meta}} [[Kategoria:Metastrony Wikiźródeł|{{PAGENAME}}]] 0mmg6z3xhkjcisj60093l5csc1arwlr 4 5728 3148273 3148217 2022-08-09T13:18:04Z Abraham 586 /* R */ - błędne wikitext text/x-wiki <div style="border:1px solid #C0C0C0;background:#f8f8ff;text-align:center;font-size: 92%;padding:.2em"> <div style="text-align: right; font-size: 90%">[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy|Autorzy, od których śmierci upłynęło już 70 lat]] - indeks alfabetyczny: <div align="right"><hr width=30%></div> </div> [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#A|A]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#B|B]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#C|C]] - <!--[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Č|Č]] - -->[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ć|Ć]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#D|D]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#E|E]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#F|F]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#G|G]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#H|H]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#I|I]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#J|J]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#K|K]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#L|L]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ł|Ł]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#M|M]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#N|N]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#O|O]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#P|P]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Q|Q]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#R|R]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#S|S]] - <!--[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Š|Š]] - -->[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ś|Ś]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#T|T]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#U|U]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#V|V]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#W|W]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#X|X]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Y|Y]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Z|Z]] - <!--[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ž|Ž]] - -->[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ź|Ź]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ż|Ż]] <div align="right"><hr width=30%></div> <div style="text-align: right; font-size: 90%">'''[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Autorzy, od których śmierci nie upłynęło jeszcze 70 lat|Autorzy, od których śmierci nie upłynęło jeszcze 70 lat]]''' </div></div> {{Skrót|WS:DSA}} __NOTOC__ == Autorzy, od których śmierci upłynęło już 70 lat == {|width="100%" |style="text-align:left; vertical-align:top;"| === A === * [[Autor:Antoni Abraham|Antoni Abraham]] [[w:Antoni Abraham|w]] (1869 - 1923) * [[Autor:Aleksander Augezdecky|Aleksander Augezdecky]] [[w:Aleksander Augezdecky|w]] (pocz. XVIw. - 1577) * [[Autor:Teodor Axentowicz|Teodor Axentowicz]] [[w:Teodor Axentowicz|w]] (1859 - 1938) === B === * [[Autor:Tomasz Baczyński|Tomasz Baczyński]] [[w:Tomasz Baczyński|w]] (1690 - 1756) * [[Autor:Maksim Bahdanowicz|Maksim Bahdanowicz]] [[w:Maksim Bahdanowicz|w]] (1891 - 1917) * [[Autor:Stefan Balicki|Stefan Balicki]] [[w:Stefan Balicki|w]] (1899 - 1943) * [[Autor:Jerzy Samuel Bandtikie|Jerzy Samuel Bandtikie]] [[w:Jerzy Samuel Bandtikie|w]] (1768 - 1835) * [[Autor:Károly Bányai|Károly Bányai]] [[w:Károly Bányai|w]] (1877 - 1919) * [[Autor:Łazarz Baranowicz|Łazarz Baranowicz]] [[w:Łazarz Baranowicz|w]] (1595 - 1693) * [[Autor:Jan Barczewski|Jan Barczewski]] [[w:Jan Barczewski|w]] (1790 - 1851) * [[Autor:Stefan Barczewski|Stefan Barczewski]] [[w:Stefan Barczewski|w]] (1937 - 1862) * [[Autor:Zygmunt Bartkiewicz|Zygmunt Bartkiewicz]] [[w:Zygmunt Bartkiewicz|w]] (1867 - 1944) * [[Autor:Adam Dominik Bartoszewicz|Adam Dominik Bartoszewicz]] [[w:Adam Dominik Bartoszewicz|w]] (1838 - 1886) * [[Autor:Joachim Stefan Bartoszewicz|Joachim Stefan Bartoszewicz]] [[w:Joachim Stefan Bartoszewicz|w]] (1867 - 1938) * [[Autor:Jan Baudouin|Jan Baudouin]] [[w:Jan Baudouin|w]] (1735 - 1822) * [[Autor:Seweryn Bączalski|Seweryn Bączalski]] [[w:Seweryn Bączalski|w]] (zm. 1631) * [[Autor:Attilio Begey|Attilio Begey]] [[w:Attilio Begey|w]] (1843 - 1928) * [[Autor:Nikołaj Wasilewicz Berg|Nikołaj Wasilewicz Berg]] [[w:Nikołaj Wasilewicz Berg|w]] (1823 - 1884) * [[Autor:Władysław Berkan|Władysław Berkan]] [[w:Władysław Berkan|w]] (? - 1941) * [[Autor:Aleksandr Bestużew|Aleksandr Bestużew]] [[w:Aleksandr Bestużew|w]] (1797 - 1837) * [[Autor:Bronisław Białobłocki|Bronisław Białobłocki]] [[w:Bronisław Białobłocki|w]] (1861 - 1888) * [[Autor:Jan Białobocki|Jan Białobocki]] [[w:Jan Białobocki|w]] (ur. ok. 1600 zm. po 1661) * [[Autor:Marcin Białobocki|Marcin Białobocki]] [[w:Marcin Białobocki|w]] (1530 - 1586) * [[Autor:Kunegunda Białopiotrowiczowa|Kunegunda Białopiotrowiczowa]] [[w:Kunegunda Białopiotrowiczowa|w]] (1793 - 1883) * [[Autor:Franciszek Biegiesz|Franciszek Biegiesz]] [[w:Franciszek Biegiesz|w]] (1862 - 1938) * [[Autor:Tomasz Bielawski|Tomasz Bielawski]] [[w:Tomasz Bielawski|w]] (2 poł. XVIw.) * [[Autor:Jan Bielski|Jan Bielski]] [[w:Jan Bielski|w]] (1714 - 1768) * [[Autor:Andriej Christoforowicz Biełobocki|Andriej Christoforowicz Biełobocki]] [[w:Andriej Christoforowicz Biełobocki|w]] (1650 - zm. po 1700) * [[Autor:Stanisław Józef Bieżanowski|Stanisław Józef Bieżanowski]] [[w:Stanisław Józef Bieżanowski|w]] (1628 - 1693) * [[Autor:Antoni Zygmunt Biliński|Antoni Zygmunt Biliński]] [[w:Antoni Zygmunt Biliński|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Teodor Billewicz|Teodor Billewicz]] [[w:Teodor Billewicz|w]] (2 poł. XVII w.) * [[Autor:Kazimierz Bisztyga|Kazimierz Bisztyga]] [[w:Kazimierz Bisztyga|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Henryk Jan Bloch|Henryk Jan Bloch]] [[w:Henryk Jan Bloch|w]] (1866 - 1938) * [[Autor:Michał Błażewski|Michał Błażewski]] [[w:Michał Błażewski|w]] (zm. ok. 1628) * [[Autor:Jerzy Bocek|Jerzy Bocek]] [[w:Jerzy Bocek|w]] (1621 - 1690) * [[Autor:Jan Chrystian Bockshammer|Jan Chrystian Bockshammer]] [[w:Jan Chrystian Bockshammer|w]] (1733 - 1804) * [[Autor:Jakub Boczyłowic|Jakub Boczyłowic]] [[w:Jakub Boczyłowic|w]] (zm. 1697-99) * [[Autor:Józef Ignacy Boelcke|Józef Ignacy Boelcke]] [[w:Józef Ignacy Boelcke|w]] (zm. 1786) * [[Autor:Ioan Bogdan|Ioan Bogdan]] [[w:Ioan Bogdan|w]] (1864 - 1918) * [[Autor:Antoni Bogdański|Antoni Bogdański]] [[w:Antoni Bogdański|w]] (1891 - 1938) * [[Autor:Józef Symeon Bogucki|Józef Symeon Bogucki]] [[w:Józef Symeon Bogucki|w]] (1816 - 1855) * [[Autor:Stanisław Bogusławski|Stanisław Bogusławski]] [[w:Stanisław Bogusławski|w]] (1804 - 1870) * [[Autor:Jan Bojanowski|Jan Bojanowski]] [[w:Jan Bojanowski|w]] (koniec XVI i początek XVII w.) * [[Autor:Wacław Bojarski|Wacław Bojarski]] [[w:Wacław Bojarski|w]] (1921 - 1943) * [[Autor:Jakub Bojko|Jakub Bojko]] [[w:Jakub Bojko|w]] (1857 - 1943) * [[Autor:Bolesławiusz|Bolesławiusz]] [[w:Bolesławiusz|w]] (ur. pierwsza ćwierć XVII - zm. 1689) * [[Autor:Aleksandra Borkowska|Aleksandra Borkowska]] [[w:Aleksandra Borkowska|w]] (1828 - 1898) * [[Autor:Aleksander Borkowski|Aleksander Borkowski]] [[w:Aleksander Borkowski|w]] (1811 - 1896) * [[Autor:Józef Borkowski|Józef Borkowski]] [[w:Józef Borkowski|w]] (1809 - 1843) * [[Autor:Leon Borkowski|Leon Borkowski]] [[w:Leon Borkowski|w]] (1784 - 1846)] * [[Autor:Aleksander Borucki|Aleksander Borucki]] [[w:Aleksander Borucki|w]] (2 poł. XIX) * [[Autor:Marcin Borzymowski|Marcin Borzymowski]] [[w:Marcin Borzymowski|w]] (1630 - ????) * [[Autor:John Bowring|John Bowring]] [[w:John Bowring|w]] (1792 - 1872) * [[Autor:Daniel Bratkowski|Daniel Bratkowski]] [[w:Daniel Bratkowski|w]] (zm. 1702) * [[Autor:Michał Brensztejn|Michał Brensztejn]] [[w:Michał Brensztejn|w]] (1874 - 1938) * [[Autor:Andrzej Brodziński|Andrzej Brodziński]] [[w:Andrzej Brodziński|w]] (1786 - 1812) * [[Autor:Marcin Broniewski|Marcin Broniewski]] [[w:Marcin Broniewski|w]] (zm. 1593) * [[Autor:Aleksander Bronikowski|Aleksander Bronikowski]] [[w:Aleksander Bronikowski|w]] (1787 - 1834) * [[Autor:Walerij Briusow|Walerij Briusow]] [[w:Walerij Briusow|w]] (1873 - 1924) * [[Autor:Julian Brun|Julian Brun]] [[w:Julian Brun|w]] (1886 - 1942) * [[Autor:Józef Brykczyński|Józef Brykczyński]] [[w:Józef Brykczyński|w]] (1797 - 1823) * [[Autor:Wojciech Brzega|Wojciech Brzega]] [[w:Wojciech Brzega|w]] (1872 - 1941) * [[Autor:Hipolit Brzeziński|Hipolit Brzeziński]] [[w:Hipolit Brzeziński|w]] (18.. - 1938) * [[Autor:Wincenty Brzozowski|Wincenty Brzozowski]] [[w:Wincenty Brzozowski|w]] (1877 - 1941) * [[Autor:Eugeniusz Brzuska|Eugeniusz Brzuska]] [[w:Eugeniusz Brzuska|w]] (1885 - 1938) * [[Autor:Ioan Budai-Deleanu|Ioan Budai-Deleanu]] [[w:Ioan Budai-Deleanu|w]] (1760 - 1820) * [[Autor:Bieniasz Budny|Bieniasz Budny]] [[w:Bieniasz Budny|w]] (zm. po 1629) * [[Autor:Szymon Budny|Szymon Budny]] [[w:Szymon Budny|w]] (1530 - 1593) * [[Autor:Alojzy Budzisz|Alojzy Budzisz]] [[w:Alojzy Budzisz|w]] (1874 - 1934) * [[Autor:Wincenty Budzyński|Wincenty Budzyński]] [[w:Wincenty Budzyński|w]] (1815 - 1866) * [[Autor:Kazimierz Bujnicki|Kazimierz Bujnicki]] [[w:Kazimierz Bujnicki|w]] (1788 - 1878) * [[Autor:Teodor Bujnicki|Teodor Bujnicki]] [[w:Teodor Bujnicki|w]] (1907 - 1944) * [[Autor:Seweryn Bukar|Seweryn Bukar]] [[w:Seweryn Bukar|w]] (1773 - 1853) * [[Autor:Adam Burski|Adam Burski]] [[w:Adam Burski|w]] (1560 - 1611) * [[Autor:Józef Buszczyński|Józef Buszczyński]] [[w:Józef Buszczyński|w]] (1823 - 1887) * [[Autor:Ignacy Bykowski|Ignacy Bykowski]] [[w:Ignacy Bykowski|w]] (1750 - 1817) * [[Autor:Piotr Bykowski|Piotr Bykowski]] [[w:Piotr Bykowski|w]] (1823 - 1889) * [[Autor:Jan Bystroń|Jan Bystroń]] [[w:Jan Bystroń|w]] (1860 - 1902) * [[Autor:Wojciech Bystrzonowski|Wojciech Bystrzonowski]] [[w:Wojciech Bystrzonowski|w]] (1699 - 1773) === C === * [[Autor:Jan Cedrowski|Jan Cedrowski]] [[w:Jan Cedrowski|w]] (1617 - 1688) * [[Autor:Adam Celiński|Adam Celiński]] [[w:Adam Celiński|w]] (1809 - 1837) * [[Autor:Konrad Celtis|Konrad Celtis]] [[w:Konrad Celtis|w]] (1450 - 1508) * [[Autor:Franciszek Cezary|Franciszek Cezary]] [[w:Franciszek Cezary|w]] (1583 - 1651) * [[Autor:Henryk Chełchowski|Henryk Chełchowski]] [[w:Henryk Chełchowski|w]] (ur. pocz. XVII w. - zm. 1665) * [[Autor:Stanisław Chełchowski|Stanisław Chełchowski]] [[w:Stanisław Chełchowski|w]] (1866 - 1907) * [[Autor:Stefania Chłędowska|Stefania Chłędowska]] [[w:Stefania Chłędowska|w]] (1850 - 1884) * [[Autor:Adam Tomasz Chłędowski|Adam Tomasz Chłędowski]] [[w:Adam Tomasz Chłędowski|w]] (1790 - 1855) * [[Autor:Walenty Chłędowski|Walenty Chłędowski]] [[w:Walenty Chłędowski|w]] (1797 - 1846) * [[Autor:Zorian Chodakowski|Zorian Chodakowski]] [[w:Zorian Chodakowski|w]] (1784 - 1825) * [[Autor:Władysław Chodasiewicz|Władysław Chodasiewicz]] [[w:Władysław Chodasiewicz|w]] (1886 - 14.06.1939) * [[Autor:Jan Kanty Chodani|Jan Kanty Chodani]] [[w:Jan Kanty Chodani|w]] (1769 - 1823) * [[Autor:Aleksander Chodkiewicz|Aleksander Chodkiewicz]] [[w:Aleksander Chodkiewicz|w]] (1776 - 1838) * [[Autor:Władysław Chodźkiewicz|Władysław Chodźkiewicz]] [[w:Władysław Chodźkiewicz|w]] (1820 - 1898) * [[Autor:Jan Chodźko|Jan Chodźko]] [[w:Jan Chodźko|w]] (1777 - 1851) * [[Autor:Leonard Chodźko|Leonard Chodźko]] [[w:Leonard Chodźko|w]] (1800 - 1871) * [[Autor:Karol Chojecki|Karol Chojecki]] [[w:Karol Chojecki|w]] (1740 - 1791) * [[Autor:Stanisław Chołoniewski|Stanisław Chołoniewski]] [[w:Stanisław Chołoniewski|w]] (1791 - 1846) * [[Autor:Ferdynand Chotomski|Ferdynand Chotomski]] [[w:Ferdynand Chotomski|w]] (1797 - 1880) * [[Autor:Piotr Choynowski|Piotr Choynowski]] [[w:Piotr Choynowski|w]] (1885 - 1935) * [[Autor:Joachim Chreptowicz|Joachim Litawor Chreptowicz]] [[w:Joachim Litawor Chreptowicz|w]] (1729 - 1812) * [[Autor:Kazimierz Chromiński|Kazimierz Chromiński]] [[w:Kazimierz Chromiński|w]] (1759 - 1816) * [[Autor:Wojciech Chrościński|Wojciech Chrościński]] [[w:Wojciech Chrościński|w]] (1665 - 1722) * [[Autor:Bernard Chrzanowski|Bernard Chrzanowski]] [[w:Bernard Chrzanowski|w]] (1861 - 1944) * [[Autor:Antoni Chrząszczewski|Antoni Chrząszczewski]] [[w:Antoni Chrząszczewski|w]] (1770 - 1851) * [[Autor:Sebastiano Ciampi|Sebastiano Ciampi]] [[w:Sebastiano Ciampi|w]] (1769 - 1847) * [[Autor:Wacław Ciechowski|Wacław Ciechowski]] [[w:Wacław Ciechowski|w]] (1867 - 1938) * [[Autor:Piotr Ciekliński|Piotr Ciekliński]] [[w:Piotr Ciekliński|w]] (1558 - 1604) * [[Autor:Józef Ciembroniewicz|Józef Ciembroniewicz]] [[w:Józef Ciembroniewicz|w]] (1877 - 1929) * [[Autor:August Cieszkowski|August Cieszkowski]] [[w:August Cieszkowski|w]] (1814 - 1894) * [[Autor:Ludwik Cieszkowski|Ludwik Cieszkowski]] [[w:Ludwik Cieszkowski|w]] (1750 - 1810) * [[Autor:Erazm Ciołek|Erazm Ciołek]] [[w:Erazm Ciołek|w]] (1474 - 1522) * [[Autor:Jan Cochlovius|Jan Cochlovius]] [[w:Jan Cochlovius|w]] (1670 - 1734) * [[Autor:Miron Costin|Miron Costin]] [[w:Miron Costin|w]] (1633 - 1691) * [[Autor:Jan Crell|Jan Crell]] [[w:Jan Crell|w]] (1590 - 1633) * [[Autor:Wojciech Cybulski|Wojciech Cybulski]] [[w:Wojciech Cybulski|w]] (1808 - 1867) * [[Autor:Michał Czacki|Michał Czacki]] [[w:Michał Czacki|w]] (1753/55 - 1828) * [[Autor:Tadeusz Czacki|Tadeusz Czacki]] [[w:Tadeusz Czacki|w]] (1765 - 1813) * [[Autor:Władysław Czaplicki|Władysław Czaplicki]] [[w:Władysław Czaplicki|w]] (1828 - 1886) * [[Autor:Izabela Czartoryska|Izabela Czartoryska]] [[w:Izabela Czartoryska|w]] (1746 - 1835) * [[Autor:Adam Kazimierz Czartoryski|Adam Kazimierz Czartoryski]] [[w:Adam Kazimierz Czartoryski|w]] (1734 - 1823) * [[Autor:Józef Czech|Józef Czech]] [[w:Józef Czech|w]] (1806 - 1876) * [[Autor:Marcin Czechowic|Marcin Czechowic]] [[w:Marcin Czechowic|w]] (1532 - 1613) * [[Autor:Gabriel Czechowicz|Gabriel Czechowicz]] [[w:Gabriel Czechowicz|w]] (1876 - 1938) * [[Autor:Jan Czempiński|Jan Czempiński]] [[w:Jan Czempiński|w]] (1874 - 1938) * [[Autor:Stanisław Czerniejewski|Stanisław Czerniejewski]] [[w:Stanisław Czerniejewski|w]] (zm. 1938) * [[Autor:Ignacy Czerwiński|Ignacy Czerwiński]] [[w:Ignacy Czerwiński|w]] (1769 - 1834) * [[Autor:Wacław Czosnowski|Wacław Czosnowski]] [[w:Wacław Czosnowski|w]] (1897 - 1938) * [[Autor:Jan Czyński|Jan Czyński]] [[w:Jan Czyński|w]] (1801 - 1867) * [[Autor:Jan Czyż|Jan Czyż]] [[w:Jan Czyż|w]] (1755 - 1843) === D === * [[Autor:Samuel Dambrowski|Samuel Dambrowski]] [[w:Samuel Dambrowski|w]] (1577 - 1625) * [[Autor:Jan Daniecki|Jan Daniecki]] [[w:Jan Daniecki|w]] (XVI/XVIIw.) * [[Autor:Daniel z Łęczycy|Daniel z Łęczycy]] [[w:Daniel z Łęczycy|w]] (1530 - 1600) * [[Autor:Cyryl Danielewski|Cyryl Danielewski]] [[w:Cyryl Danielewski|w]] (1864 - 1923) * [[Autor:Wojciech Darasz|Wojciech Darasz]] [[w:Wojciech Darasz|w]] (1808 - 1852) * [[Autor:Aleksander Darowski|Aleksander Darowski]] [[w:Aleksander Darowski|w]] (1815 - 1874) * [[Autor:Jan Darowski|Jan Kazimierz Darowski]] [[w:Jan Kazimierz Darowski|w]] (1605 - 1666) * [[Autor:Jan Daubmann|Jan Daubmann]] [[w:Jan Daubmann|w]] (zm. 1573) * [[Autor:Wincenty Dawid|Wincenty Dawid]] [[w:Wincenty Dawid|w]] (1816 - 1897) * [[Autor:Tomasz Dąbal|Tomasz Dąbal]] [[w:Tomasz Dąbal|w]] (1890 - 1938) * [[Autor:Aleksander Dąbrowski|Aleksander Dąbrowski]] [[w:Aleksander Dąbrowski|w]] (1860 - 1938) * [[Autor:Tadeusz Dąbrowski|Tadeusz Dąbrowski]] [[w:Tadeusz Dąbrowski|w]] (1887 - 1919) * [[Autor:Kazimierz Deczyński|Kazimierz Deczyński]] [[w:Kazimierz Deczyński|w]] (1800 - 1838) * [[Autor:Anton Delwig|Anton Delwig]] [[w:Anton Delwig|w]] (1798 - 1831) * [[Autor:Wojciech Dembołęcki|Wojciech Dembołęcki]] [[w:Wojciech Dembołęcki|w]] (1585 - 1646) * [[Autor:Antoni Sebastian Dembowski|Antoni Sebastian Dembowski]] [[w:Antoni Sebastian Dembowski|w]] (1682 - 1763) * [[Autor:Ignacy Dembowski|Ignacy Dembowski]] [[w:Ignacy Dembowski|w]] (1771 - 1822) * [[Autor:Leon Dembowski|Leon Dembowski]] [[w:Leon Dembowski|w]] (1789 - 1878) * [[Autor:Ludwik Dębicki|Ludwik Dębicki]] [[w:Ludwik Dębicki|w]] (1843 - 1908) * [[Autor:Andrzej Dębowski|Andrzej Dębowski]] [[w:Andrzej Dębowski|w]] (2 poł. XVIw.) * [[Autor:Stanisław Długosz|Stanisław Długosz]] [[w:Stanisław Długosz|w]] (1891 - 1915) * [[Autor:Wiktor Dłużniewski|Wiktor Dłużniewski]] [[w:Wiktor Dłużniewski|w]] (1817 - 1873) * [[Autor:Emma Dmochowska|Emma Dmochowska]] [[w:Emma Dmochowska|w]] (1864 - 1919) * [[Autor:Franciszek Salezy Dmochowski|Franciszek Salezy Dmochowski]] [[w:Franciszek Salezy Dmochowski|w]] (1801 - 1871) * [[Autor:Ludwik Adam Dmuszewski|Ludwik Adam Dmuszewski]] [[w:Ludwik Adam Dmuszewski|w]] (1777 - 1847) * [[Autor:Leopold Dobrski|Leopold Dobrski]] [[w:Leopold Dobrski|w]] (1824 - 1905) * [[Autor:Jan Dobrzański|Jan Dobrzański]] [[w:Jan Dobrzański|w]] (1820 - 1886) * [[Autor:Stanisław Dobrzański|Stanisław Dobrzański]] [[w:Stanisław Dobrzański|w]] (1847 - 1880) * [[Autor:Stanisław Dobrzycki|Stanisław Dobrzycki]] [[w:Stanisław Dobrzycki|w]] (1875 - 1931) * [[Autor:Ignacy Domejko|Ignacy Domejko]] [[w:Ignacy Domejko|w]] (1802 - 1889) * [[Autor:Włas Doroszewicz|Włas Doroszewicz]] [[w:Włas Doroszewicz|w]] (1865 - 1922) * [[Autor:Dosoftei|Dosoftei]] [[w:Dosoftei|w]] (1624 - 1693) * [[Autor:Jan Drews|Jan Drews]] [[w:Jan Drews|w]] (1646 - 1710) * [[Autor:Jan Drobysz Tuszyński|Jan Drobysz Tuszyński]] [[w:Jan Drobysz Tuszyński|w]] (1640 - 1707) * [[Autor:Aureli Drogoszewski|Aureli Drogoszewski]] [[w:Aureli Drogoszewski|w]] (1863 - 1943) * [[Autor:Kasper Drużbicki|Kasper Drużbicki]] [[w:Kasper Drużbicki|w]] (1590 - 1662) * [[Autor:Henryk Drzewiecki|Henryk Drzewiecki]] [[w:Henryk Drzewiecki|w]] (1905 - 1937) * [[Autor:Karol Drzewiecki|Karol Drzewiecki]] [[w:Karol Drzewiecki|w]] (1805 - 1879) * [[Autor:Stefan Drzewiecki|Stefan Drzewiecki]] [[w:Stefan Drzewiecki|w]] (1844 - 1938) * [[Autor:Victor Ducange|Victor Ducange]] [[w:Victor Henri Joseph Brahain Ducange|w]] (1783 - 1833) * [[Autor:Jean-Baptiste Dubois de Jancigny|Jean-Baptiste Dubois de Jancigny]] [[w:Jean-Baptiste Dubois de Jancigny|w]] (1753 - 1808) * [[Autor:Piotr Pawłowicz Dubrowski|Piotr Pawłowicz Dubrowski]] [[w:Piotr Pawłowicz Dubrowski|w]] (1812 - 1882) * [[Autor:Piotr Dufour|Piotr Dufour]] [[w:Piotr Dufour|w]] (1729 - 1797) * [[Autor:Wacław Dykier|Wacław Dykier]] [[w:Wacław Dykier|w]] (1887 - 1938) * [[Autor:Tytus Działyński|Tytus Działyński]] [[w:Tytus Działyński|w]] (1796 - 1861) * [[Autor:Włodzimierz Dzieduszycki|Włodzimierz Dzieduszycki]] [[w:Włodzimierz Dzieduszycki|w]] (1825 - 1899) * [[Autor:Wojciech Dzieduszycki|Wojciech Dzieduszycki]] [[Wojciech Dzieduszycki|w]] (1848 - 1909) * [[Autor:Emil Dziedzic|Emil Dziedzic]] [[w:Emil Dziedzic|w]] (1914 - 1943) * [[Autor:Albin Dziekoński|Albin Dziekoński]] [[w:Albin Dziekoński|w]] (1892 - xx.xx.1940) * [[Autor:Józef Dzierzkowski|Józef Dzierzkowski]] [[w:Józef Dzierzkowski|w]] (1807 - 1865) * [[Autor:Krzysztof Dzierżek|Krzysztof Dzierżek]] [[w:Krzysztof Dzierżek|w]] (zm. po 1610) * [[Autor:Wacław Dziewulski|Wacław Michał Dziewulski]] [[w:Wacław Dziewulski|w]] (1882 - 1938) === E === * [[Autor:Feliks Ehrenfeucht|Feliks Ehrenfeucht]] [[w:Feliks Ehrenfeucht|w]] (1847 - 1896) * [[Autor:Jan Elgot|Jan Elgot]] [[w:Jan Elgot|w]] (koniec XIV w. - 1452) * [[Autor:Józef Elsner|Józef Elsner]] [[w:Józef Elsner|w]] (1769 - 1854) * [[Autor:Sven Elvestad|Sven Elvestad]] [[w:Sven Elvestad|w]] (1885 - 1934) * [[Autor:Bolesław Erzepki|Bolesław Erzepki]] [[w:Bolesław Erzepki|w]] (1852 - 1932) * [[Autor:Ewaryst Estkowski|Ewaryst Estkowski]] [[w:Ewaryst Estkowski|w]] (1820 - 1856) * [[Autor:Marcin Eysymont|Marcin Eysymont]] [[w:Marcin Eysymont|w]] (1735 - 1814) === F === * [[Autor:Franciszek Faber|Franciszek Faber]] [[w:Franciszek Faber|w]] (1497 - 1565) * [[Autor:Ernest Farnik|Ernest Farnik]] [[w:Ernest Farnik|w]] (1871 - 05.11.1944) * [[Autor:Michał Federowski|Michał Federowski]] [[w:Michał Federowski|w]] (1853 - 1923) * [[Autor:Hieronim Feldmanowski|Hieronim Feldmanowski]] [[w:Hieronim Feldmanowski|w]] (1822 - 1885) * [[Autor:Ewa Felińska|Ewa Felińska]] [[w:Ewa Felińska|w]] (1793 - 1859) * [[Autor:Zygmunt Szczęsny Feliński|Zygmunt Szczęsny Feliński]] [[w:Zygmunt Szczęsny Feliński|w]] (1822 - 1895) * [[Autor:Walenty Fiałek|Walenty Fiałek]] [[w:Walenty Fiałek|w]] (1852 - 1932) * [[Autor:Jan Alojzy Ficek|Jan Nepomucen Alojzy Ficek]] [[w:Jan Alojzy Ficek|w]] (1790 - 1862) * [[Autor:Robert Fiedler|Robert Fiedler]] [[w:Robert Fiedler|w]] (1810 - 1877) * [[Autor:Marcin Fijałkowski|Marcin Fijałkowski]] [[w:Marcin Fijałkowski|w]] (zm. 1820) * [[Autor:Zenon Fisz|Zenon Fisz]] [[w:Zenon Fisz|w]] (1820 - 1870) * [[Autor:Emilie Flygare-Carlén|Emilie Flygare-Carlén]] [[w:en:Emilie Flygare-Carlén|w]] (1807 - 1892) * [[Autor:Jerzy Förster|Jerzy Förster]] [[w:Jerzy Förster|w]] (1615 - 1660) * [[Autor:Maciej Franconius|Maciej Franconius]] [[w:Maciej Franconius|w]] (XVI w.) * [[Autor:Karol Frankowski|Karol Frankowski]] [[w:Karol Frankowski|w]] (1796 - 1846) * [[Autor:Jan Aleksander Fredro|Jan Aleksander Fredro]] [[w:Jan Aleksander Fredro|w]] (1829 - 1891) * [[Autor:Jan Maksymilian Fredro|Jan Maksymilian Fredro]] [[w:Jan Maksymilian Fredro|w]] (1784 - 1846) * [[Autor:Christian Gottlieb Friese|Christian Gottlieb Friese]] [[w:Christian Gottlieb Friese|w]] (1717 - 1795) * [[Autor:Jan Mikołaj Fritz|Jan Mikołaj Fritz]] [[w:Jan Mikołaj Fritz|w]] (1809 - 1870) * [[Autor:Ludwik Fryde|Ludwik Fryde]] [[w:Ludwik Fryde|w]] (1912 - 1942) |style="text-align:left;vertical-align:top;"| === G === * [[Autor:Henryk Gaertner|Henryk Gaertner]] [[w:Henryk Karol Gaertner|w]] (1892 - 1935) * [[Autor:Józefa Gagatnicka|Józefa Gagatnicka]] [[w:Józefa Gagatnicka|w]] (1859 - 1938) * [[Autor:Jura Gajdzica|Jura Gajdzica]] [[w:Jura Gajdzica|w]] (1777 - 1840) * [[Autor:Joannicy Galatowski|Joannicy (Joanicjusz) Galatowski]] [[w:Joannicy Galatowski|w]] (zm. 1688) * [[Autor:Edward Marian Galli|Edward Marian Galli]] [[w:Edward Marian Galli|w]] (1816 - 1893) * [[Autor:Jędrzej Gałka|Jędrzej Gałka z Dobczyna]] [[w:Jędrzej Gałka|w]] (1400 - 1451) * [[Autor:Paweł Gantkowski|Paweł Gantkowski]] [[w:Paweł Gantkowski|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Piotr Gaszowiec|Piotr Gaszowiec]] [[w:Piotr Gaszowiec|w]] (ur. przed 1430 - zm. 1474) * [[Autor:Jakub Gawatowic|Jakub Gawatowic]] [[w:Jakub Gawatowic|w]] (1598 - 1679) * [[Autor:Feliks Gawadzicki|Feliks Gawadzicki]] [[w:Feliks Gawadzicki|w]] (1750 - 1836) * [[Autor:Franciszek Gawełek|Franciszek Gawełek]] [[w:Franciszek Gawełek|w]] (1884 - 1919) * [[Autor:Jan Gawiński|Jan Gawiński]] [[w:Jan Gawiński|w]] (ur. między 1622 a 1626 - zm. 1684) * [[Autor:Stanisław Gąsiorek|Stanisław Gąsiorek]] [[w:Stanisław Gąsiorek|w]] (1493 - 1562) * [[Autor:Adam Gdacjusz|Adam Gdacjusz]] [[w:Adam Gdacjusz|w]] (1609/1610 - 1688) * [[Autor:Marcin Gerss|Marcin Gerss]] [[w:Marcin Gerss|w]] (1808 - 1895) * [[Autor:Jakub Gębicki|Jakub Gębicki]] [[w:Jakub Gębicki|w]] (1569 - 1633) * [[Autor:Jakub Gieysztor|Jakub Gieysztor]] [[w:Jakub Gieysztor|w]] (1827 - 1897) * [[Autor:Gustaw Gizewiusz|Gustaw Gizewiusz]] [[w:Gustaw Gizewiusz|w]] (1810 - 1848) * [[Autor:Andrzej Glaber|Andrzej Glaber]] [[w:Andrzej Glaber|w]] (1500 - 1572) * [[Autor:Erazm Gliczner|Erazm Gliczner]] [[w:Erazm Gliczner|w]] (1535 - 1603) * [[Autor:Teofila Glińska|Teofila Glińska]] [[w:Teofila Glińska|w]] (1762/1763 - 1799) * [[Autor:Antoni Józef Gliński|Antoni Józef Gliński]] [[w:Antoni Józef Gliński|w]] (1817 - 1866) * [[Autor:Augustyn Gliński|Augustyn Gliński]] [[w:Augustyn Gliński|w]] (1762 - 1828) * [[Autor:Artur Gliszczyński|Artur Gliszczyński]] [[w:Artur Gliszczyński|w]] (1869 - 1910) * [[Autor:Stefan Glixelli|Stefan Glixelli]] [[w:Stefan Glixelli|w]] (1888 - 1938) * [[Autor:Franciszek Ksawery Godebski|Franciszek Ksawery Godebski]] [[w:Franciszek Ksawery Godebski|w]] (1801 - 1869) * [[Autor:Ludwika Godlewska|Ludwika Godlewska]] [[w:Ludwika Godlewska|w]] (1863 - 1901) * [[Autor:Stefan Godlewski|Stefan Godlewski]] [[w:Stefan Godlewski|w]] (1894 - 1942) * [[Autor:Leopold Godowski|Leopold Godowski]] [[w:Leopold Godowski|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Filip Nereusz Golański|Filip Nereusz Golański]] [[w:Filip Nereusz Golański|w]] (1753 - 1824) * [[Autor:Krzysztof Golian|Krzysztof Golian]] [[w:Krzysztof Golian|w]] (1571 - 1630) * [[Autor:Aleksander Goliński|Aleksander Goliński]] [[w:Aleksander Goliński|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Józef Gołąbek|Józef Gołąbek]] [[w:Józef Gołąbek|w]] (1889 - 25.09.1939) * [[Autor:Józef Gołuchowski|Józef Gołuchowski]] [[w:Józef Gołuchowski|w]] (1797 - 1858) * [[Autor:Jan Gorczyczewski|Jan Onufry Gorczyczewski]] [[w:Jan Gorczyczewski|w]] (1751 - 1823) * [[Autor:Jan Aleksander Gorczyn|Jan Aleksander Gorczyn]] [[w:Jan Aleksander Gorczyn|w]] (1618 - po 1694) * [[Autor:Bolesław Gorczyński|Bolesław Gorczyński]] [[w:Bolesław Gorczyński|w]] (1880 - 1944) * [[Autor:Antoni Gorceki|Antoni Gorceki]] [[w:Antoni Gorceki|w]] (1787 - 1861) * [[Autor:Laurenty Gorka|Laurenty Gorka]] [[w:Laurenty Gorka|w]] (1671 - 1737) * [[Autor:Julian Goslar|Julian Maciej Goslar]] [[w:Julian Goslar|w]] (1820 - 1852) * [[Autor:Théodore Gosselin|Théodore Gosselin]] [[w:en:Théodore Gosselin|w]] (1855 - 1935) * [[Autor:Anzelm Gostomski|Anzelm Gostomski]] [[w:Anzelm Gostomski|w]] (1508 - 1588) * [[Autor:Hieronim Gostomski|Hieronim Gostomski]] [[w:Hieronim Gostomski|w]] (1882 - 1916) * [[Autor:Franciszek Gościecki|Franciszek Gościecki]] [[w:Franciszek Gościecki|w]] (1668 - 1729) * [[Autor:Wawrzyniec Goślicki|Wawrzyniec Goślicki]] [[w:Wawrzyniec Goślicki|w]] (1530 - 1607) * [[Autor:Józef Gółkowski|Józef Gółkowski]] [[w:Józef Gółkowski|w]] (1787 - 1871) * [[Autor:Jakub Górski|Jakub Górski]] [[w:Jakub Górski|w]] (ok. 1525 - 1585) * [[Autor:Ambroży Grabowski|Ambroży Grabowski]] [[w:Ambroży Grabowski|w]] (1782 - 1868) * [[Autor:Stanisław Graybner|Stanisław Graybner]] [[w:Stanisław Graybner|w]] (1846 - 1918) * [[Autor:Józef Gregor|Józef Gregor]] [[w:Józef Gregor|w]] (1857 - 1926) * [[Autor:Kazimierz Grendyszyński|Kazimierz Grendyszyński]] [[w:Kazimierz Grendyszyński|w]] (1866 - 1906) * [[Autor:Stanisław Grodzicki|Stanisław Grodzicki]] [[w:Stanisław Grodzicki|w]] (1541 - 1613) * [[Autor:Bartłomiej Groicki|Bartłomiej Groicki]] [[w:Bartłomiej Groicki|w]] (ok. 1519/1534 - 1605) * [[Autor:Aleksander Groza|Aleksander Groza]] [[w:Aleksander Groza|w]] (1807 - 1875) * [[Autor:Jan Gruszczyński|Jan Gruszczyński]] [[w:Jan Gruszczyński|w]] (zm. po 1571) * [[Autor:Tadeusz Grużewski|Tadeusz Grużewski]] [[w:Tadeusz Grużewski|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Grzegorz Paweł z Brzezin|Grzegorz Paweł z Brzezin]] [[w:Grzegorz Paweł z Brzezin|w]] (ok. 1526 - ok. 1591) * [[Autor:Grzegorz z Sambora|Grzegorz z Sambora]] [[w:Grzegorz z Sambora|w]] (ok. 1523 - 1573) * [[Autor:Grzegorz z Żarnowca|Grzegorz z Żarnowca]] [[w:Grzegorz z Żarnowca|w]] (ok. 1528 - 1601) * [[Autor:Sabina Grzegorzewska|Sabina Grzegorzewska]] [[w:Sabina Grzegorzewska|w]] (1808 - 1872) * [[Autor:Franciszek Grzymała|Franciszek Grzymała]] [[w:Franciszek Grzymała|w]] (ok. 1790 - 1871) * [[Autor:Władysław Gubrynowicz|Władysław Gubrynowicz]] [[w:Władysław Gubrynowicz|w]] (1836 - 1914) * [[Autor:Izydor Gulgowski|Izydor Gulgowski]] [[w:Izydor Gulgowski|w]] (1874 - 1925) * [[Autor:Franciszek Gumowski|Franciszek Gumowski]] [[w:Franciszek Gumowski|w]] (1840 - 1900) * [[Autor:Bronisław Gustawicz|Bronisław Gustawicz]] [[w:Bronisław Gustawicz|w]] (1852 - 1917) * [[Autor:Wojciech Gutkowski|Wojciech Gutkowski]] [[w:Wojciech Gutkowski|w]] (1775 - 1826) * [[Autor:Jan Gotfryd Guzowiusz|Jan Gotfryd Guzowiusz]] [[w:Jan Gotfryd Guzowiusz|w]] (1735 - 1785) * [[Autor:Aleksander Gwagnin|Aleksander Gwagnin]] [[w:Aleksander Gwagnin|w]] (1534 - 1614) === H === * [[Autor:Wawrzyniec Hajda|Wawrzyniec Hajda]] [[w:Wawrzyniec Hajda|w]] (1844 - 1923) * [[Autor:Jan Haller|Jan Haller]] [[w:Jan Haller|w]] (ok. 1467 - 1525) * [[Autor:Korneli Juliusz Heck|Korneli Juliusz Heck]] [[w:Korneli Juliusz Heck|w]] (1860 - 1911) * [[Autor:Walerian Heck|Walerian Heck]] [[w:Walerian Heck|w]] (1854 - 1929) * [[Autor:Jerzy Bogusław Heczko|Jerzy Bogusław Heczko]] [[w:Jerzy Bogusław Heczko|w]] (1825 - 1907) * [[Autor:Reinhold Heidenstein|Reinhold Heidenstein]] [[w:Reinhold Heidenstein|w]] (1553 - 1620) * [[Autor:Ludwik Heimb|Ludwik Heimb]] [[w:Ludwik Heimb|w]] (ok. 1710 - 1765) * [[Autor:Antoni Zygmunt Helcel|Antoni Zygmunt Helcel]] [[w:Antoni Zygmunt Helcel|w]] (1808 - 1870) * [[Autor:Wiktor Heltman|Wiktor Heltman]] [[w:Wiktor Heltman|w]] (1796 - 1874) * [[Autor:Teodor Heneczek|Teodor Wojciech Heneczek]] [[w:Teodor Heneczek|w]] (1817 - po 1872) * [[Autor:Józef Albin Herbaczewski|Józef Albin Herbaczewski]] [[w:Józef Albin Herbaczewski|w]] (1876 - 1944) * [[Autor:Benedykt Herbest|Benedykt Herbest]] [[w:Benedykt Herbest|w]] (1531 - 1598) * [[Autor:Jan Herbinius|Jan Herbinius]] [[w:Jan Herbinius|w]] (1626 - 1679) * [[Autor:Jan Szczęsny Herburt|Jan Szczęsny Herburt]] [[w:Jan Szczęsny Herburt|w]] (1567 - 1616) * [[Autor:Jan Herden|Jan Herden]] [[w:Jan Herden|w]] (1635 - 1680) * [[Autor:Jan Adolf Hertz|Jan Adolf Hertz]] [[w:Jan Adolf Hertz|w]] (1878 - 1943) * [[Autor:Amelia Hertzówna|Amelia Hertzówna]] [[w:Amelia Hertzówna|w]] (1879 - 1942) * [[Autor:Leon Heyke|Leon Heyke]] [[w:Leon Heyke|w]] (1885 - 16.10.1939) * [[Autor:Karol Boromeusz Hoffman|Karol Boromeusz Hoffman]] [[w:Karol Boromeusz Hoffman|w]] (1798 - 1875) * [[Autor:Antoni Hoffmann|Antoni Hoffmann]] [[w:Antoni Hoffmann|w]] (ok. 1760 - 1816) * [[Autor:Dawid Hopensztand|Dawid Hopensztand]] [[w:Dawid Hopensztand|w]] (1904 - 1943) * [[Autor:Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] [[w:Stanisław Hozjusz|w]] (1504 - 1579) * [[Autor:Konstanty Hrynakowski|Konstanty Hrynakowski]] [[w:Konstanty Hrynakowski|w]] (1878 - 1938) * [[Autor:Henryk Hryniewski|Henryk Hryniewski]] [[w:Henryk Hryniewski|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Jerzy Hulewicz|Jerzy Hulewicz]] [[w:Jerzy Hulewicz|w]] (1886 - 1941) * [[Autor:Ignacy Humnicki|Ignacy Humnicki]] [[w:Ignacy Humnicki|w]] (1798 - 1864) * [[Autor:Andrzej Hünefeld|Andrzej Hünefeld]] [[w:Andrzej Hünefeld|w]] (1591 - 1666) * [[Autor:Tadeusz Hyżdeu|Tadeusz Hyżdeu]] [[w:Tadeusz Hyżdeu|w]] (1769 - 1835) === J === * [[Autor:Adolf Jabłoński|Adolf Jabłoński]] [[w:Adolf Jabłoński|w]] (1824 - 1887) * [[Autor:Jan Jakubowski|Jan Jakubowski]] [[w:Jan Jakubowski|w]] (1874 - 1938) * [[Autor:Siergiej Jesienin|Siergiej Jesienin]] [[w:Siergiej Jesienin|w]] (1895 - 1925) * [[Autor:Niels Juel-Hansen|Niels Juel-Hansen]] [[w:Niels Juel-Hansen|w]] (3.1.1841 - 23.8.1905) === K === * [[Autor:Józef Kawaler|Józef Kawaler]] [[w:Józef Kawaler|w]] (1881 - 1938) * [[Autor:Andrzej Kędzior|Andrzej Kędzior]] [[w:Andrzej Kędzior|w]] (1851 - 1938) * [[Autor:Jadwiga Kiewnarska|Jadwiga Kiewnarska]] [[w:Jadwiga Kiewnarska|w]] (1901 - 1938) * [[Autor:Julian Klaczko|Julian Klaczko]] [[w:Julian Klaczko|w]] (1825 - 1906) * [[Autor:Zdzisław Kleszczyński|Zdzisław Kleszczyński]] [[w:Zdzisław Kleszczyński|w]] (1899 - 1938) * [[Autor:Józef Kłos|Józef Kłos]] [[w:Józef Kłos|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Aleksiej Kolcow|Aleksiej Kolcow]] [[w:Aleksiej Kolcow|w]] (1809 - 1842) * [[Autor:Jan Kondracki|Jan Kondracki]] [[w:Jan Kondracki|w]] (1895 - 1938) * [[Autor:Stanisława Korwin-Szymanowska|Stanisława Korwin-Szymanowska]] [[w:Stanisława Korwin-Szymanowska|w]] (1881 - 1938) * [[Autor:Paweł Kośmiński|Paweł Kośmiński]] [[w:Paweł Kośmiński|w]] (1860 - 1896) * [[Autor:Michał Kowalczuk|Michał Kowalczuk]] [[w:Michał Kowalczuk|w]] (1855 - 1938) * [[Autor:Karol Koziołek|Karol Koziołek]] [[w:Karol Koziołek|w]] (1856 - 1938) * [[Autor:Wacław Kruszka|Wacław Kruszka]] [[w:Wacław Kruszka|w]] (1868 - 1937) * [[Autor:Stanisław Kucicki|Stanisław Kucicki]] [[w:Stanisław Kucicki|w]] (1907 - 1938) * [[Autor:Witold Kulesza|Witold Kulesza]] [[w:Witold Kulesza|w]] (1891 - 1938) * [[Autor:Stanisław Kuliński|Stanisław Kuliński]] [[w:Stanisław Kuliński|w]] (1885 - 1938) === L === * [[Autor:Jerzy Laskarys|Jerzy Laskarys]] [[w:Jerzy Laskarys (poeta)|w]] (1828 - 1888) * [[Autor:Marcin Laterna|Marcin Laterna]] [[w:Marcin Laterna|w]] (1552 - 1598) * [[Autor:Józef Latosiński|Józef Latosiński]] [[w:Józef Latosiński|w]] (1861 - 1928) * [[Autor:Fryderyka Lazarusówna|Fryderyka Lazarusówna]] [[w:Fryderyka Lazarusówna|w]] (1879 - 1942) * [[Autor:Zdzisław Leder|Zdzisław Leder]] [[w:Zdzisław Leder|w]] (1880 - 1938) * [[Autor:Mieczysław Leitgeber|Mieczysław Leitgeber]] [[w:Mieczysław Leitgeber|w]] (1841 - 1893) * [[Autor:Ludwika Leśniowska|Ludwika Leśniowska]] [[w:Ludwika Leśniowska|w]] (1814 - 1890) * [[Autor:Anna Lewicka|Anna Lewicka]] [[w:Anna Lewicka|w]] (1852 - 1932) === Ł === * [[Autor:Maria Łopuszańska|Maria Łopuszańska]] [[w:Maria Łopuszańska|w]] (1866 - 1942) * [[Autor:Aleksander Łaparewicz|Aleksander Łaparewicz]] [[w:Aleksander Łaparewicz|w]] (1864 - 1938) === M === * [[Autor:Jan Majorkiewicz|Jan Majorkiewicz]] [[w:Jan Majorkiewicz|w]] (1820 - 1847) * [[Autor:Emanuel Małyński|Emanuel Małyński]] [[w:Emanuel Małyński|w]] (1875 - 1938) * [[Autor:Wincenty Dunin-Marcinkiewicz|Wincenty Dunin-Marcinkiewicz]] [[w:Wincenty Dunin-Marcinkiewicz|w]] (1808 - 1884) * [[Autor:Bronisław Maryański|Bronisław Maryański]] [[w:Bronisław Maryański|w]] (1863 - 1912) * [[Autor:Frederick Marryat|Frederick Marryat]] [[w:Frederick Marryat|w]] (1792 - 1848) * [[Autor:Aleksander Michałowski|Aleksander Michałowski]] [[w:Aleksander Michałowski|w]] (1851 - 1938) * [[Autor:Michał Mięsowicz|Michał Mięsowicz]] [[w:Michał Mięsowicz|w]] (1864 - 1938) * [[Autor:Herman Mojmir|Herman Mojmir]] [[w:Herman Mojmir|w]] (1874? - 1919) * [[Autor:Stanisław Morawski|Stanisław Morawski]] [[w:Stanisław Morawski (1802–1853)|w]] (1802 - 1853) * [[Autor:Teodor Morawski|Teodor Morawski]] [[w:Teodor Morawski|w]] (1797 - 1879) * [[Autor:Anna Olimpia Mostowska|Anna Olimpia Mostowska]] [[w:Anna Olimpia Mostowska|w]] (ok. 1762 - ok. 1811) * [[Autor:Antoni Muchliński|Antoni Muchliński]] [[w:Antoni Muchliński|w]] (1808 - 1877) === N === * [[Autor:Ludwik Nabielak|Ludwik Nabielak]] [[w:Ludwik Nabielak|w]] (1804 - 1883) * [[Autor:Adam Marian Nowakowski|Adam Marian Nowakowski]] [[w:Adam Marian Nowakowski|w]] (1899 - 1938) * [[Autor:Stanisław Tomasz Nowakowski|Stanisław Tomasz Nowakowski]] [[w:Stanisław Tomasz Nowakowski|w]] (1888 - 1938) * [[Autor:Jan Nowina-Przybylski|Jan Nowina-Przybylski]] [[w:Jan Nowina-Przybylski|w]] (1902 - 1938) === O === * [[Autor:Wojciech Owczarek|Wojciech Owczarek]] [[w:Wojciech Stanisław Owczarek|w]] (1875 - 1938) === P === * [[Autor:Zygmunt Papieski|Zygmunt Papieski]] [[w:Zygmunt Papieski|w]] (1852 - 1938) * [[Autor:Jan Papłoński|Jan Papłoński]] [[w:Jan Papłoński|w]] (1819 - 1885) * [[Autor:Jan Kazimierz Paszkiewicz|Jan Kazimierz Paszkiewicz]] [[w:Jan Kazimierz Paszkiewicz|w]] (I poł. XVII w.) * [[Autor:Banjo Paterson|Banjo Paterson]] [[w:Banjo Paterson|w]] (1864 - 1941) * [[Autor:Józef Sebastian Pelczar|Józef Sebastian Pelczar]] [[w:Józef Sebastian Pelczar|w]] (1842 - 1924) * [[Autor:Alfons Bogdan Piaskowski|Alfons Bogdan Piaskowski]] [[w:Alfons Bogdan Piaskowski|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Leon Piniński|Leon Piniński]] [[w:Leon Piniński|w]] (1857 - 1938) * [[Autor:Wacław Wieńczysław Piotrowski|Wacław Wieńczysław Piotrowski]] [[w:Wacław Wieńczysław Piotrowski|w]] (1880 - 1938?) * [[Autor:Jan Szczęsny Płatkowski|Jan Szczęsny Płatkowski]] [[w:Jan Szczęsny Płatkowski|w]] (1863 - 1938) * [[Autor:Władysław Zygmunt Prażmowski|Władysław Zygmunt Prażmowski]] [[w:Władysław Zygmunt Prażmowski|w]] (1888 - 1938) * [[Autor:Konrad Theodor Preuss|Konrad Theodor Preuss]] [[w:Konrad Theodor Preuss|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Tadeusz Prus-Faszczewski|Tadeusz Prus-Faszczewski]] [[w:Tadeusz Prus-Faszczewski|w]] (1905 - 1943) === R === * [[Autor:Edward Rastawiecki|Edward Rastawiecki]] [[w:Edward Rastawiecki|w]] (1804 – 1874) * [[Autor:Wojciech Ratuszyński|Wojciech Ratuszyński]] [[w:Wojciech Ratuszyński|w]] (zm. 1938) * [[Autor:Tadeusz Reger|Tadeusz Reger]] [[w:Tadeusz Reger|w]] (1872 – 1938) * [[Autor:Józef Rogosz|Józef Rogosz]] [[w:Józef Rogosz|w]] (1844 – 1896) * [[Autor:Tadeusz Rojowski|Tadeusz Rojowski]] [[w:Tadeusz Rojowski|w]] (1856 – 1938) * [[Autor:Karol Hubert Rostworowski|Karol Hubert Rostworowski]] [[w:Karol Hubert Rostworowski|w]] (1877 – 1938) * [[Autor:Mikołaj Rouget|Mikołaj Rouget]] [[w:Mikołaj Rouget|w]] (1781 – 1847) * [[Autor:Witold Rubczyński|Witold Rubczyński]] [[w:Witold Rubczyński|w]] (1864 – 1938) === S === * [[Autor:Antoine de Saint-Exupéry|Antoine de Saint-Exupéry]] [[w:Antoine de Saint-Exupéry|w]] (1900 - 1944) * [[Autor:Stanisław Smolka|Stanisław Smolka]] [[w:Stanisław Smolka|w]] (1854 - 1924) * [[Autor:Stefan Smólski|Stefan Smólski]] [[w:Stefan Smólski|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Stanisław Sokołowski|Stanisław Sokołowski]] [[w:Stanisław Sokołowski|w]] (zm. 1938) * [[Autor:Jan Sosnowski|Jan Sosnowski]] [[w:Jan Sosnowski|w]] (1876 - 1938) * [[Autor:Piotr Stachiewicz|Piotr Stachiewicz]] [[w:Piotr Stachiewicz|w]] (1858 - 1938) * [[Autor:Roman Starzyński|Roman Starzyński]] [[w:Roman Starzyński|w]] (1890 - 1938) * [[Autor:Ludwik Stasiak|Ludwik Stasiak]] [[w:Ludwik Stasiak|w]] (1858 - 1924) * [[Autor:Antoni Sygietyński|Antoni Sygietyński]] [[w:Antoni Sygietyński|w]] (1850 - 1923) * [[Autor:Stanisław Szober|Stanisław Szober]] [[w:Stanisław Szober|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Ludwik Sztyrmer|Ludwik Sztyrmer]] [[w:Ludwik Sztyrmer|w]] (1809 - 1886) * [[Autor:Henryk Szulc|Henryk Szulc]] [[w:Henryk Szulc|w]] (1904 - 1938) * [[Autor:Kazimierz Szulc|Kazimierz Szulc]] [[w:Kazimierz Szulc|w]] (1866 - 1938) * [[Autor:Wacław Szymanowski|Wacław Szymanowski]] [[w:Wacław Szymanowski (pisarz)|w]] (1821 - 1886) === Ś === * [[Autor:Bolesław Świętorzecki|Bolesław Świętorzecki]] [[w:Bolesław Świętorzecki|w]] (1876 - 1938) === T === * [[Autor:Jan Taranowicz|Jan Taranowicz]] [[w:Jan Taranowicz|w]] (1876 - 1938) * [[Autor:Fiodor Tiutczew|Fiodor Tiutczew]] [[w:Fiodor Tiutczew|w]] (1803 - 1873) * [[Autor:Viliam Pauliny-Tóth|Viliam Pauliny-Tóth]] [[w:sk:Viliam Pauliny-Tóth|w]] (1826 - 1877) === U === === W === * [[Autor:Henryk Walecki|Henryk Walecki]] [[w:Henryk Walecki|w]] (1877 - 1938) * [[Autor:Albert Wilczyński|Albert Wilczyński]] [[w:Albert Wilczyński|w]] (1829 - 1900) * [[Autor:August Wilkoński|August Wilkoński]] [[w:August Wilkoński|w]] (1805 - 1852) * [[Autor:Sygurd Wiśniowski|Sygurd Wiśniowski]] [[w:Sygurd Wiśniowski|w]] (1841 - 1892) * [[Autor:Helena Witkowska|Helena Witkowska]] [[w:Helena Witkowska|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Kazimierz Wojciechowski|Kazimierz Wojciechowski]] [[w:Kazimierz Wojciechowski|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Kazimierz Wóycicki|Kazimierz Wóycicki]] [[w:Kazimierz Wóycicki|w]] (1876 - 1938) === Z === * [[Autor:Stanisław Zakrzewski|Stanisław Zakrzewski]] [[w:Stanisław Zakrzewski|w]] (1873 - 1936) * [[Autor:Józefa Zydlerowa|Józefa Zydlerowa]] [[w:Józefa Zydlerowa|w]] (1875(?) - 1933) === Ż === * [[Autor:Uładzimir Żyłka|Uładzimir Żyłka]] [[w:Uładzimir Żyłka|w]] (1900 - 1933) == == |} <br class=visualClear> === Autorzy zmarli w latach 1945–1951 === * 26.02.1945 [[Autor:Józef Gallus|Józef Gallus]], [[w:Józef Gallus|w]] (ur. 1860) * 01.06.1945 [[Autor:Roman Dyboski|Roman Dyboski]], [[w:Roman Dyboski|w]] (ur. 1883) * 06.06.1945 [[Autor:Andrzej Galica|Andrzej Galica]], [[w:Andrzej Galica|w]] (ur. 1873) * poza powyższymi zmarli w 1945: *:[[Autor:Robert Desnos|Robert Desnos]], [[wikipedia:pl:Robert Desnos|w]] *:[[Autor:Teresa Bogusławska|Teresa Bogusławska]], [[wikipedia:pl:Teresa Bogusławska|w]] *:[[Autor:Theodore Dreiser|Theodore Dreiser]], [[wikipedia:pl:Theodore Dreiser|w]] *:[[Autor:Franz Werfel|Franz Werfel]], [[wikipedia:pl:Franz Werfel|w]] *:[[Autor:Robert Benchley|Robert Benchley]], [[wikipedia:pl:Robert Benchley|w]] *:[[Autor:Mário de Andrade|Mário de Andrade]], [[wikipedia:pl:Mário de Andrade|w]] *:[[Autor:Mihail Sebastian|Mihail Sebastian]], [[wikipedia:pl:Mihail Sebastian|w]] *:[[Autor:Alfred Douglas|Alfred Douglas]], [[wikipedia:pl:Alfred Douglas|w]] *:[[Autor:Paul Valéry|Paul Valéry]], [[wikipedia:pl:Paul Valéry|w]] *:[[Autor:Salomėja Nėris|Salomėja Nėris]], [[wikipedia:pl:Salomėja Nėris|w]] *:[[Autor:Zenon Waśniewski|Zenon Waśniewski]], [[wikipedia:pl:Zenon Waśniewski|w]] *:[[Autor:Emily Carr|Emily Carr]], [[wikipedia:pl:Emily Carr|w]] *:[[Autor:Stefan Jaracz|Stefan Jaracz]], [[wikipedia:pl:Stefan Jaracz|w]] *:[[Autor:Pierre Drieu La Rochelle|Pierre Drieu La Rochelle]], [[wikipedia:pl:Pierre Drieu La Rochelle|w]] *:[[Autor:Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj|Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj]], [[wikipedia:pl:Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj|w]] *:[[Autor:Jerzy Paczkowski|Jerzy Paczkowski]], [[wikipedia:pl:Jerzy Paczkowski|w]] *:[[Autor:Else Lasker-Schüler|Else Lasker-Schüler]], [[wikipedia:pl:Else Lasker-Schüler|w]] *:[[Autor:Alexandre Cingria|Alexandre Cingria]], [[wikipedia:pl:Alexandre Cingria|w]] *:[[Autor:Ion Pilat|Ion Pilat]], [[wikipedia:pl:Ion Pilat|w]] *:[[Autor:Vlasta Štáflová|Vlasta Štáflová]], [[wikipedia:pl:Vlasta Štáflová|w]] *:[[Autor:Juan Tablada|Juan Tablada]], [[wikipedia:pl:Juan Tablada|w]] *:[[Autor:Ellen Glasgow|Ellen Glasgow]], [[wikipedia:pl:Ellen Glasgow|w]] *:[[Autor:Antal Szerb|Antal Szerb]], [[wikipedia:pl:Antal Szerb|w]] *:[[Autor:Guðmundur Kamban|Guðmundur Kamban]], [[wikipedia:pl:Guðmundur Kamban|w]] *:[[Autor:Eustachy Wacław Szelążek|Eustachy Wacław Szelążek]], [[wikipedia:pl:Eustachy Wacław Szelążek|w]] * 28.06.1947 [[Autor:Stanislav Kostka Neumann|Stanislav Kostka Neumann]], [[w:Stanislav Kostka Neumann|w]] (ur. 1875) * xx.xx.1948 [[Autor:Maria Dunin-Kozicka|Maria Dunin-Kozicka]], [[w:Maria Dunin-Kozicka|w]] (ur. 1877) * 17.08.1948 [[Autor:Kazimierz Czachowski|Kazimierz Czachowski]], [[w:Kazimierz Czachowski|w]] (ur. 1890) * 22.10.1948 [[Autor:August Hlond|August Hlond]], [[w:August Hlond|w]] (ur. 1881) * 27.10.1949 [[Autor:František Halas|František Halas]], [[w:František Halas|w]] (ur. 1901) * 17.11.1949 [[Autor:Adam Kleczkowski|Adam Marian Kleczkowski]], [[w:Adam Kleczkowski|w]] (ur. 1883) * xx.xx.1950 [[Autor:Mieczysław Derżyński|Mieczysław Derżyński]], [[w:Mieczysław Derżyński|w]] (ur. 1909) * 19.07.1950 [[Autor:Jan Antoni Grabowski|Jan Antoni Grabowski]], [[w:Jan Antoni Grabowski|w]] (ur. 1882) * 31.07.1950 [[Autor:Jan Effenberger-Śliwiński|Jan Effenberger-Śliwiński]], [[w:Jan Effenberger-Śliwiński|w]] (ur. 1884) * 16.10.1950 [[Autor:Wacław Borowy|Wacław Borowy]], [[w:Wacław Borowy|w]] (ur. 1890) * 18.10.1950 [[Autor:Emanuel Grim|Emanuel Grim]], [[w:Emanuel Grim|w]] (ur. 1883) * 05.01.1951 [[Autor: Andriej Płatonow|Andriej Płatonow]], [[w:Andriej Płatonow|w]] (ur. 1899) * 03.07.1951 [[Autor:Tadeusz Borowski|Tadeusz Borowski]], [[w:Tadeusz Borowski (poeta)|w]] (ur. 1922) == Autorzy, od których śmierci nie upłynęło jeszcze 70 lat == === Autorzy zmarli w 1952 roku === * 27.04.1952 [[w:Kazimierz Gołba|Kazimierz Gołba]] (ur. 1904) * 27.05.1952 [[w:Feliks Gwiżdż|Feliks Gwiżdż]] (ur. 1885) * 13.06.1952 [[w:Maria Buyno-Arctowa|Maria Buyno-Arctowa]] (ur. 1877) * 21.06.1952 Józef Galewski (drukarz, autor podręczników o drukarstwie) * 02.08.1952 [[w:Stanisław Adamczewski|Stanisław Adamczewski]] (ur. 1883) * 31.10.1952 [[w:Benedykt Hertz|Benedykt Hertz]] (ur. 1872) * 27.12.1952 [[w:Adolf Černý|Adolf Černý]] (ur. 1864) === Autorzy zmarli w latach 1953–60 === * 10.02.1953 [[w:Karol Badecki|Karol Badecki]] (ur. 1886) * 21.03.1953 [[w:Juliusz German|Juliusz German]] (ur. 1880) * 24.04.1953 [[w:Iwan Sołoniewicz|Iwan Sołoniewicz]] (ur. 1891) * 30.06.1953 [[w:Karol Berger|Karol Berger]] (ur. 1894) * 06.12.1953 [[w:Konstanty Ildefons Gałczyński|Konstanty Ildefons Gałczyński]] (ur. 1905) * 10.12.1953 [[w:Enrico Damiani|Enrico Damiani]] (ur. 1892) * 19.02.1954 [[w:Ludwik Szczepański|Ludwik Szczepański]] (ur. 1872) * 19.07.1954 [[w:Antoni Gawiński|Antoni Gawiński]] (ur. 1876) * 20.02.1955 [[w:Józef Jedlicz|Józef Jedlicz]] (Józef Kapuściński) (ur. 1878) * 29.03.1955 [[w:Adam Bar|Adam Bar]] (ur. 1895) * 18.01.1956 [[w:Jozef Bánsky|Jozef Bánsky]] (ur. 1919) * 14.08.1956 [[w:Bertolt Brecht|Bertolt Brecht]] (ur. 1898) * 18.07.1957 [[w:Maria Bersano Begey|Maria Bersano Begey]] * 09.08.1957 [[w:Konrad Tom|Konrad Tom]] (Konrad Runowiecki) (ur. 1887) * 15.11.1957 [[w:Andrzej Bursa|Andrzej Bursa]] (ur. 1932) * 19.12.1957 [[w:Julije Benešić|Julije Benešić]] (ur. 1883) * 08.03.1958 [[w:Ryszard Gansiniec|Ryszard Gansiniec]] (ur. 1888) * 21.12.1958 [[w:Lion Feuchtwanger|Lion Feuchtwanger]] (ur. 1884) * 02.03.1959 [[w:Wilam Horzyca|Wilam Horzyca]] (ur. 1889) * 02.11.1959 [[w:Wiktor Hahn|Wiktor Hahn]] (ur. 1871) * 07.12.1959 [[w:Artur Górski (krytyk literacki)|Artur Górski]] (ur. 1870) * 15.05.1960 [[w:Ferdynand Goetel|Ferdynand Goetel]] (ur. 1890) * 27.07.1960 [[w:Tadeusz Grabowski|Tadeusz Grabowski]] (ur. 1871) * 12.09.1960 [[w:Franciszek Gil|Franciszek Gil]] (ur. 1917) === Autorzy zmarli w latach 1961 - 70 === * 07.03.1961 [[w:Giorgio Clarotti|Giorgio Clarotti]] (ur. 1903) * 02.05.1961 [[w:Wojciech Bąk|Wojciech Bąk]] (ur. 1907) * 03.06.1961 [[w:Władysław Folkierski|Władysław Folkierski]] (ur. 1889) * 02.08.1961 [[w:Józef Bieniasz|Józef Bieniasz]] (ur. 1892) * xx.xx.1962 [[w:Stefan Srebrny|Stefan Srebrny]] (ur. 1890)) * 10.02.1962 [[w:Władysław Broniewski|Władysław Broniewski]] (ur. 1897) * 01.08.1962 [[w:Leon Kruczkowski|Leon Kruczkowski]] (ur. 1900) * 16.12.1962 [[w:Tadeusz Bocheński|Tadeusz Bocheński]] (ur. 1895) * 21.01.1963 [[w:Stanisław Grzesiuk|Stanisław Grzesiuk]] (ur. 1918) * 29.03.1963 [[w:Pola Gojawiczyńska|Pola Gojawiczyńska]] (ur. 1896) * 20.12.1963 [[w:Gustaw Morcinek|Gustaw Morcinek]] (ur. 1891) * 25.12.1963 [[w:Marcjanna Fornalska|Marcjanna Fornalska]] (ur. 1870) * xx.xx.1964 [[w:Zdana Matuszewicz|Zdana Matuszewicz]] * 05.03.1964 [[w:Kazimierz Budzyk|Kazimierz Budzyk]] (ur. 1911) * 18.11.1964 [[w:Jan Stanisław Bystroń|Jan Stanisław Bystroń]] (ur. 1892) * 26.02.1965 [[w:Bogusław Butrymowicz|Bogusław Butrymowicz]] (ur. 1872) * 02.05.1965 [[w:Otto Forst-Battaglia|Otto Forst-Battaglia]] (ur. 1889) * 19.05.1965 [[w:Maria Dąbrowska|Maria Dąbrowska]] (ur. 1889) * 12.08.1965 [[w:Nice Contieri|Nice Contieri]] (ur. 1912) * 10.10.1965 [[w:Andrzej Boleski|Andrzej Boleski]] (ur. 1877) * 24.01.1966 [[w:Wojciech Breowicz|Wojciech Breowicz]] (ur. 1902) * 02.07.1966 [[w:Jan Brzechwa|Jan Brzechwa]] (ur. 1900) * 29.05.1967 [[w:Adam Chętnik|Adam Chętnik]] (ur. 1885) * 08.09.1967 [[w:Adolf Fierla|Adolf Fierla]] (ur. 1908) * 12.11.1967 [[w:Stanisław Adamski (duchowny)|Stanisław Adamski]] (ur. 1875) * 14.12.1967 [[w:Zdzisław Hierowski|Zdzisław Hierowski]] (ur. 1911) * 09.04.1968 [[w:Zofia Kossak-Szczucka|Zofia Kossak-Szczucka]] (ur. 1889) * 20.05.1968 [[w:Piotr Grzegorczyk|Piotr Grzegorczyk]] (ur. 1894) * 09.06.1968 [[w:Helena Bobińska|Helena Bobińska]] (ur. 1887) * 20.04.1969 [[w:Jan Dürr-Durski|Jan Dürr-Durski]] * 22.04.1969 [[w:Waldemar Babinicz|Waldemar Babinicz]] (ur. 1902) * 14.06.1969 [[w:Marek Hłasko|Marek Hłasko]] (ur. 1934) * 25.07.1969 [[w:Witold Gombrowicz|Witold Gombrowicz]] (ur. 1904) * 09.08.1969 [[w:Pawieł Naumowicz Bierkow|Pawieł Naumowicz Bierkow]] (ur. 1969) * 03.12.1969 [[w:Stanisław Czernik|Stanisław Czernik]] (ur. 1899) * 19.05.1970 [[w:Tadeusz Breza|Tadeusz Breza]] (ur. 1905) * 20.05.1970 [[w:Eustachy Czekalski|Eustachy Czekalski]] (ur. 1885) * 03.11.1970 [[w:Władysław Jan Grabski|Władysław Jan Grabski]] (ur. 1901) === Autorzy zmarli w latach 1971 - 80 === * 02.11.1971 [[w:Jan Brzoza|Jan Brzoza]] (ur. 1900) * 03.11.1971 [[w:Janina Porazińska|Janina Porazińska]] (ur. 1888) * 27.11.1971 [[w:Jean Bourrilly|Jean Bourrilly]] (ur. 1911) * 08.05.1972 [[w:Stefan Flukowski|Stefan Flukowski]] (ur. 1902) * 12.05.1972 [[w:Stanisław Furmanik|Stanisław Furmanik]] (ur. 1896) * 24.05.1972 [[w:Michał Choromański|Michał Choromański]] (ur. 1904) * 08.07.1972 [[w:Antoni Cwojdziński|Antoni Cwojdziński]] (ur. 1896) * 20.10.1972 [[w:Magdalena Samozwaniec|Magdalena Samozwaniec]] (ur. 1894) * 17.01.1973 [[w:Franciszek Bielak|Franciszek Bielak]] (ur. 1892) * 30.04.1973 [[w:Maria Pruszkowska|Maria Pruszkowska]] (ur. 1910) * 08.06.1973 [[w:Wacław Grubiński|Wacław Grubiński]] (ur. 1883) * 02.11.1973 [[w:Maria Czerkawska|Maria Czerkawska]] (ur. 1881) * 19.07.1974 [[w:Arthur Prudden Coleman|Arthur Prudden Coleman]] (ur. 1897) * xx.09.1974 [[w:Janina Palmén|Janina Henrietta Palmén]] (ur. 21.11.1891) * xx.xx.1975 [[w:Zofia Karczewska-Markiewicz|Zofia Karczewska-Markiewicz]] (ur. 1911) * 22.01.1975 [[w:Tadeusz Stanisław Grabowski|Tadeusz Stanisław Grabowski]] (ur. 1881) * 03.07.1975 [[w:Franciszek Beciński|Franciszek Beciński]] (ur. 1897) * 17.10.1975 [[w:Jerzy Braun|Jerzy Braun]] (ur. 1901) * 26.01.1976 [[w:Witold Doroszewski|Witold Doroszewski]] (ur. 1899) * 07.06.1976 [[w:Ludwik Brożek|Ludwik Brożek]] (ur. 1907) * 14.06.1976 [[w:Rosa Bailly|Rosa Bailly]] (ur. 1890) * 18.06.1976 [[w:Aniela Gruszecka|Aniela Gruszecka]] (ur. 1884) * 04.07.1976 [[w:Antoni Słonimski|Antoni Słonimski]] (ur. 1895) * 17.08.1976 [[w:Wincenty Danek|Wincenty Danek]] (ur. 1907) * 02.09.1976 [[w:Stanisław Grochowiak|Stanisław Grochowiak]] (ur. 1934) * 07.10.1976 [[w:Jan Dopatka|Jan Dopatka]] (ur. 1893) * 12.12.1976 [[w:Hermann Buddensieg|Hermann Buddensieg]] (ur. 1893) * 22.02.1977 [[w:Kazimierz Andrzej Czyżowski|Kazimierz Andrzej Czyżowski]] (ur. 1894) * 09.11.1977 [[w:Jerzy Cieślikowski|Jerzy Cieślikowski]] (ur. 1916) * 29.01.1978 [[w:Stanisław Dygat|Stanisław Dygat]] (ur. 1914) * 01.04.1978 [[w:Michał Gabriel Karski|Michał Gabriel Karski]] (ur. 1895) * 27.09.1978 [[w:Telemac Dan|Telemac Dan]] (ur. 1902) * 11.11.1978 [[w:Helena Boguszewska|Helena Boguszewska]] (ur. 1883) * 27.06.1979 [[w:Antoni Gołubiew|Antoni Gołubiew]] (ur. 1907) * 02.03.1980 [[w:Jarosław Iwaszkiewicz|Jarosław Iwaszkiewicz]] (ur. 1894) * 29.06.1980 [[w:Aleksander Baumgardten|Aleksander Baumgardten]] (1908 - 1980) === Autorzy zmarli w latach 1981 - 90 === * 28.05.1981 [[w:Stefan Wyszyński|Stefan Wyszyński]] (ur. 1901) * 17.02.1981 [[w:Janina Broniewska|Janina Broniewska]] (ur. 1904) * 27.02.1982 [[w:Maria Kownacka|Maria Kownacka]] (ur. 1894) * 06.06.1982 [[w:Maria Ksenia Bechczyc-Rudnicka|Maria Ksenia Bechczyc-Rudnicka]] (ur. 1888) * 13.08.1982 [[w:Adam Ważyk|Adam Ważyk]] (ur. 17 listopada 1905) * 15.11.1982 [[w:Franciszek Fenikowski|Franciszek Fenikowski]] (ur. 1922) * 17.06.1983 [[w:Miron Białoszewski|Miron Białoszewski]] * 16.02.1983 [[w:Kazimiera Iłłakowiczówna|Kazimiera Iłłakowiczówna]] (ur. 1892) * 17.02.1983 [[w:Dora Gabe|Dora Gabe]] (ur. 1888) * 22.02.1983 [[w:Mieczysław Jastrun|Mieczysław Jastrun]] (ur. 29 października 1903) * 03.08.1983 [[w:Jan Brzękowski|Jan Brzękowski]] (ur. 1903) * 05.08.1984 [[w:Jerzy Zagórski|Jerzy Zagórski]] (ur. 13 grudnia 1907) * 19.07.1985 [[w:Janusz Zajdel|Janusz Zajdel]] (ur. 1938) * 23.10.1985 [[w:Tadeusz Hołuj|Tadeusz Hołuj]] (ur. 1916) * 14.04.1986 [[w:Stanisław Helsztyński|Stanisław Helsztyński]] (ur. 1891) * 10.05.1986 [[w:Anna Kamieńska|Anna Kamieńska]] (ur. 12 kwietnia 1920) * 03.09.1988 [[w:Adam Mauersberger|Adam Mauersberger]] (ur. 3 września 1910) * 28.09.1986 [[w:Ewa Szelburg-Zarembina|Ewa Szelburg-Zarembina]] (ur. 1899) * 15.07.1989 [[w:Maria Kuncewiczowa|Maria Kuncewiczowa]] (ur. 1895) * 26.11.1989 [[w:Cecylia Lewandowska|Cecylia Lewandowska]] (ur. 1902) * 22.12.1989 [[w:Samuel Beckett|Samuel Beckett]] (ur. 1906) === Autorzy zmarli w latach 1991 - 2000 === * 27.09.1991 [[w:Stefan Kisielewski]] (ur. 1911) * 09.04.1992 [[w:Alfred Szklarski|Alfred Szklarski]] (ur. 1912) * 23.02.1994 [[w:Zbigniew Bieńkowski|Zbigniew Bieńkowski]] (ur. 31 sierpnia 1913) * 23.09.1994 [[w:Zbigniew Nienacki|Zbigniew Nienacki]] (ur. 1929) * 30.05.1995 [[w:Małgorzata Hillar|Małgorzata Hillar]] (ur. 1930) * 10.07.1996 [[w:Czesław Centkiewicz|Czesław Centkiewicz]] (ur. 1904) * 02.11.1996 [[w:Artur Międzyrzecki|Artur Międzyrzecki]] (ur. 6 listopada 1922) * 28.07.1998 [[w:Zbigniew Herbert|Zbigniew Herbert]] (ur. 1924) * 21.07.1999 [[w:Jerzy Harasymowicz|Jerzy Harasymowicz]] (ur. 1933) * 13.08.1999 [[w:Maria Krüger|Maria Krüger]] (ur. 1904) * 04.06.2000 [[w:Gustaw Herling-Grudziński|Gustaw Herling-Grudziński]] (ur. 1919) * 26.08.2000 [[w:Wojciech Żukrowski|Wojciech Żukrowski]] (ur. 1916) === Autorzy zmarli w latach 2001 - 2010 === * 13.05.2001 [[w:Paweł Hertz|Paweł Hertz]] (ur. 1918) * 19.03.2004 [[w:Zygmunt Kubiak|Zygmunt Kubiak]] (ur. 30 kwietnia 1929) * 11.09.2004 [[w:Jerzy Lisowski|Jerzy Lisowski]] (ur. 10 kwietnia 1928) * 25.10.2003 [[w:Jadwiga Dackiewicz|Jadwiga Dackiewicz]] (ur. 6 marca 1920) * 16.04.2005 [[w:Artur Hutnikiewicz|Artur Hutnikiewicz]] (ur. 1916) * 27.03.2006 [[w:Stanisław Lem|Stanisław Lem]] (ur. 1921) == Autorzy o nieustalonej dacie śmierci == Dane dotyczące dat urodzin i śmierci poniższych autorów są pilnie poszukiwane — jeśli je znasz prosimy o ich uzupełnienie (łącznie z podaniem źródła skąd one pochodzą). * [[w:Rozalia Bersztajnowa|Rozalia Bersztajnowa]] (ur. w XIX w., zm. w XX w.; fl. ca 1896-1924) * [[w:Karolina Bobrowska|Karolina Bobrowska]] (ur. w XIX w., zm. w XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1913-1934) * [[wikia:wiersze:J. Chorościcki|J. Chorościcki]] (ur. pr. w I poł. XIX w., zm. pr. w I poł. XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1875) * Jan Ludwik Kossowicz (fl. ca 1881) * [[w:Józef Maciejowski|Józef Maciejowski]] (fl. ca. 1904-1937; pisarz, tłumacz) * Konrad Robakowski ([[w:fl. ca|fl.ca]] 1902–1907; publikował wiersze w czasopiśmie ''Chimera'') * Kazimierz Rozenberg (fl. ca 1935-1939) * Zofia Schulbaumówna (fl. ca 1934-1939 (zm. 1941-1943? [https://dlibra.kul.pl/Content/42732/47439_104053-II_Zaglada-Zydow-lwowsk.pdf źródło])) * [http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol/?searchtype=a&searcharg=Sujkowska%2C+Janina&searchscope=5&sortdropdown=-&SORT=D&extended=0&SUBMIT=Szukaj&searchlimits=&searchorigarg=tWichrowe+Wzg{u00F3}rza Janina Sujkowska] (tłumaczka z ang. i niem.; ur. pr. w II poł. XIX lub I poł. XX w., zm. pr. w I poł. XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1928-1938) * Maria Śliwińska (pseud. Anna Bronisławska; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1902–1907) * [[w:Alfons Wróblewski|Alfons Wróblewski]] (tłumacz z ros.; fl.ca 1901) * [[w:Władysław Jastrzębiec-Zalewski|Władysław Jastrzębiec-Zalewski]] (1877-po 1934) * [[w:Zbigniew Zamorski|Zbigniew Zamorski]] (ur. w XIX w., zm. w XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1925–1932) === Autorzy o ustalonej dacie śmierci, ale bez źródła tych danych === * Emilia Szenwic (z d. Feinkind) (28.01.1889 Warszawa-30.03.1972 Rzym) <br class=visualClear> [[Kategoria:Metastrony Wikiźródeł|Do zrobienia]] [[be:Вікікрыніцы:Беларускія аўтары ў грамадскім набытку]] eu6fv57uf7jua1j18kvqp9jh26fwtu6 3148277 3148273 2022-08-09T13:20:51Z Abraham 586 /* Autorzy zmarli w latach 1971 - 80 */ + Jan M. Rostworowski wikitext text/x-wiki <div style="border:1px solid #C0C0C0;background:#f8f8ff;text-align:center;font-size: 92%;padding:.2em"> <div style="text-align: right; font-size: 90%">[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy|Autorzy, od których śmierci upłynęło już 70 lat]] - indeks alfabetyczny: <div align="right"><hr width=30%></div> </div> [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#A|A]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#B|B]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#C|C]] - <!--[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Č|Č]] - -->[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ć|Ć]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#D|D]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#E|E]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#F|F]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#G|G]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#H|H]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#I|I]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#J|J]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#K|K]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#L|L]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ł|Ł]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#M|M]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#N|N]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#O|O]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#P|P]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Q|Q]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#R|R]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#S|S]] - <!--[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Š|Š]] - -->[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ś|Ś]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#T|T]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#U|U]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#V|V]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#W|W]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#X|X]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Y|Y]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Z|Z]] - <!--[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ž|Ž]] - -->[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ź|Ź]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ż|Ż]] <div align="right"><hr width=30%></div> <div style="text-align: right; font-size: 90%">'''[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Autorzy, od których śmierci nie upłynęło jeszcze 70 lat|Autorzy, od których śmierci nie upłynęło jeszcze 70 lat]]''' </div></div> {{Skrót|WS:DSA}} __NOTOC__ == Autorzy, od których śmierci upłynęło już 70 lat == {|width="100%" |style="text-align:left; vertical-align:top;"| === A === * [[Autor:Antoni Abraham|Antoni Abraham]] [[w:Antoni Abraham|w]] (1869 - 1923) * [[Autor:Aleksander Augezdecky|Aleksander Augezdecky]] [[w:Aleksander Augezdecky|w]] (pocz. XVIw. - 1577) * [[Autor:Teodor Axentowicz|Teodor Axentowicz]] [[w:Teodor Axentowicz|w]] (1859 - 1938) === B === * [[Autor:Tomasz Baczyński|Tomasz Baczyński]] [[w:Tomasz Baczyński|w]] (1690 - 1756) * [[Autor:Maksim Bahdanowicz|Maksim Bahdanowicz]] [[w:Maksim Bahdanowicz|w]] (1891 - 1917) * [[Autor:Stefan Balicki|Stefan Balicki]] [[w:Stefan Balicki|w]] (1899 - 1943) * [[Autor:Jerzy Samuel Bandtikie|Jerzy Samuel Bandtikie]] [[w:Jerzy Samuel Bandtikie|w]] (1768 - 1835) * [[Autor:Károly Bányai|Károly Bányai]] [[w:Károly Bányai|w]] (1877 - 1919) * [[Autor:Łazarz Baranowicz|Łazarz Baranowicz]] [[w:Łazarz Baranowicz|w]] (1595 - 1693) * [[Autor:Jan Barczewski|Jan Barczewski]] [[w:Jan Barczewski|w]] (1790 - 1851) * [[Autor:Stefan Barczewski|Stefan Barczewski]] [[w:Stefan Barczewski|w]] (1937 - 1862) * [[Autor:Zygmunt Bartkiewicz|Zygmunt Bartkiewicz]] [[w:Zygmunt Bartkiewicz|w]] (1867 - 1944) * [[Autor:Adam Dominik Bartoszewicz|Adam Dominik Bartoszewicz]] [[w:Adam Dominik Bartoszewicz|w]] (1838 - 1886) * [[Autor:Joachim Stefan Bartoszewicz|Joachim Stefan Bartoszewicz]] [[w:Joachim Stefan Bartoszewicz|w]] (1867 - 1938) * [[Autor:Jan Baudouin|Jan Baudouin]] [[w:Jan Baudouin|w]] (1735 - 1822) * [[Autor:Seweryn Bączalski|Seweryn Bączalski]] [[w:Seweryn Bączalski|w]] (zm. 1631) * [[Autor:Attilio Begey|Attilio Begey]] [[w:Attilio Begey|w]] (1843 - 1928) * [[Autor:Nikołaj Wasilewicz Berg|Nikołaj Wasilewicz Berg]] [[w:Nikołaj Wasilewicz Berg|w]] (1823 - 1884) * [[Autor:Władysław Berkan|Władysław Berkan]] [[w:Władysław Berkan|w]] (? - 1941) * [[Autor:Aleksandr Bestużew|Aleksandr Bestużew]] [[w:Aleksandr Bestużew|w]] (1797 - 1837) * [[Autor:Bronisław Białobłocki|Bronisław Białobłocki]] [[w:Bronisław Białobłocki|w]] (1861 - 1888) * [[Autor:Jan Białobocki|Jan Białobocki]] [[w:Jan Białobocki|w]] (ur. ok. 1600 zm. po 1661) * [[Autor:Marcin Białobocki|Marcin Białobocki]] [[w:Marcin Białobocki|w]] (1530 - 1586) * [[Autor:Kunegunda Białopiotrowiczowa|Kunegunda Białopiotrowiczowa]] [[w:Kunegunda Białopiotrowiczowa|w]] (1793 - 1883) * [[Autor:Franciszek Biegiesz|Franciszek Biegiesz]] [[w:Franciszek Biegiesz|w]] (1862 - 1938) * [[Autor:Tomasz Bielawski|Tomasz Bielawski]] [[w:Tomasz Bielawski|w]] (2 poł. XVIw.) * [[Autor:Jan Bielski|Jan Bielski]] [[w:Jan Bielski|w]] (1714 - 1768) * [[Autor:Andriej Christoforowicz Biełobocki|Andriej Christoforowicz Biełobocki]] [[w:Andriej Christoforowicz Biełobocki|w]] (1650 - zm. po 1700) * [[Autor:Stanisław Józef Bieżanowski|Stanisław Józef Bieżanowski]] [[w:Stanisław Józef Bieżanowski|w]] (1628 - 1693) * [[Autor:Antoni Zygmunt Biliński|Antoni Zygmunt Biliński]] [[w:Antoni Zygmunt Biliński|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Teodor Billewicz|Teodor Billewicz]] [[w:Teodor Billewicz|w]] (2 poł. XVII w.) * [[Autor:Kazimierz Bisztyga|Kazimierz Bisztyga]] [[w:Kazimierz Bisztyga|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Henryk Jan Bloch|Henryk Jan Bloch]] [[w:Henryk Jan Bloch|w]] (1866 - 1938) * [[Autor:Michał Błażewski|Michał Błażewski]] [[w:Michał Błażewski|w]] (zm. ok. 1628) * [[Autor:Jerzy Bocek|Jerzy Bocek]] [[w:Jerzy Bocek|w]] (1621 - 1690) * [[Autor:Jan Chrystian Bockshammer|Jan Chrystian Bockshammer]] [[w:Jan Chrystian Bockshammer|w]] (1733 - 1804) * [[Autor:Jakub Boczyłowic|Jakub Boczyłowic]] [[w:Jakub Boczyłowic|w]] (zm. 1697-99) * [[Autor:Józef Ignacy Boelcke|Józef Ignacy Boelcke]] [[w:Józef Ignacy Boelcke|w]] (zm. 1786) * [[Autor:Ioan Bogdan|Ioan Bogdan]] [[w:Ioan Bogdan|w]] (1864 - 1918) * [[Autor:Antoni Bogdański|Antoni Bogdański]] [[w:Antoni Bogdański|w]] (1891 - 1938) * [[Autor:Józef Symeon Bogucki|Józef Symeon Bogucki]] [[w:Józef Symeon Bogucki|w]] (1816 - 1855) * [[Autor:Stanisław Bogusławski|Stanisław Bogusławski]] [[w:Stanisław Bogusławski|w]] (1804 - 1870) * [[Autor:Jan Bojanowski|Jan Bojanowski]] [[w:Jan Bojanowski|w]] (koniec XVI i początek XVII w.) * [[Autor:Wacław Bojarski|Wacław Bojarski]] [[w:Wacław Bojarski|w]] (1921 - 1943) * [[Autor:Jakub Bojko|Jakub Bojko]] [[w:Jakub Bojko|w]] (1857 - 1943) * [[Autor:Bolesławiusz|Bolesławiusz]] [[w:Bolesławiusz|w]] (ur. pierwsza ćwierć XVII - zm. 1689) * [[Autor:Aleksandra Borkowska|Aleksandra Borkowska]] [[w:Aleksandra Borkowska|w]] (1828 - 1898) * [[Autor:Aleksander Borkowski|Aleksander Borkowski]] [[w:Aleksander Borkowski|w]] (1811 - 1896) * [[Autor:Józef Borkowski|Józef Borkowski]] [[w:Józef Borkowski|w]] (1809 - 1843) * [[Autor:Leon Borkowski|Leon Borkowski]] [[w:Leon Borkowski|w]] (1784 - 1846)] * [[Autor:Aleksander Borucki|Aleksander Borucki]] [[w:Aleksander Borucki|w]] (2 poł. XIX) * [[Autor:Marcin Borzymowski|Marcin Borzymowski]] [[w:Marcin Borzymowski|w]] (1630 - ????) * [[Autor:John Bowring|John Bowring]] [[w:John Bowring|w]] (1792 - 1872) * [[Autor:Daniel Bratkowski|Daniel Bratkowski]] [[w:Daniel Bratkowski|w]] (zm. 1702) * [[Autor:Michał Brensztejn|Michał Brensztejn]] [[w:Michał Brensztejn|w]] (1874 - 1938) * [[Autor:Andrzej Brodziński|Andrzej Brodziński]] [[w:Andrzej Brodziński|w]] (1786 - 1812) * [[Autor:Marcin Broniewski|Marcin Broniewski]] [[w:Marcin Broniewski|w]] (zm. 1593) * [[Autor:Aleksander Bronikowski|Aleksander Bronikowski]] [[w:Aleksander Bronikowski|w]] (1787 - 1834) * [[Autor:Walerij Briusow|Walerij Briusow]] [[w:Walerij Briusow|w]] (1873 - 1924) * [[Autor:Julian Brun|Julian Brun]] [[w:Julian Brun|w]] (1886 - 1942) * [[Autor:Józef Brykczyński|Józef Brykczyński]] [[w:Józef Brykczyński|w]] (1797 - 1823) * [[Autor:Wojciech Brzega|Wojciech Brzega]] [[w:Wojciech Brzega|w]] (1872 - 1941) * [[Autor:Hipolit Brzeziński|Hipolit Brzeziński]] [[w:Hipolit Brzeziński|w]] (18.. - 1938) * [[Autor:Wincenty Brzozowski|Wincenty Brzozowski]] [[w:Wincenty Brzozowski|w]] (1877 - 1941) * [[Autor:Eugeniusz Brzuska|Eugeniusz Brzuska]] [[w:Eugeniusz Brzuska|w]] (1885 - 1938) * [[Autor:Ioan Budai-Deleanu|Ioan Budai-Deleanu]] [[w:Ioan Budai-Deleanu|w]] (1760 - 1820) * [[Autor:Bieniasz Budny|Bieniasz Budny]] [[w:Bieniasz Budny|w]] (zm. po 1629) * [[Autor:Szymon Budny|Szymon Budny]] [[w:Szymon Budny|w]] (1530 - 1593) * [[Autor:Alojzy Budzisz|Alojzy Budzisz]] [[w:Alojzy Budzisz|w]] (1874 - 1934) * [[Autor:Wincenty Budzyński|Wincenty Budzyński]] [[w:Wincenty Budzyński|w]] (1815 - 1866) * [[Autor:Kazimierz Bujnicki|Kazimierz Bujnicki]] [[w:Kazimierz Bujnicki|w]] (1788 - 1878) * [[Autor:Teodor Bujnicki|Teodor Bujnicki]] [[w:Teodor Bujnicki|w]] (1907 - 1944) * [[Autor:Seweryn Bukar|Seweryn Bukar]] [[w:Seweryn Bukar|w]] (1773 - 1853) * [[Autor:Adam Burski|Adam Burski]] [[w:Adam Burski|w]] (1560 - 1611) * [[Autor:Józef Buszczyński|Józef Buszczyński]] [[w:Józef Buszczyński|w]] (1823 - 1887) * [[Autor:Ignacy Bykowski|Ignacy Bykowski]] [[w:Ignacy Bykowski|w]] (1750 - 1817) * [[Autor:Piotr Bykowski|Piotr Bykowski]] [[w:Piotr Bykowski|w]] (1823 - 1889) * [[Autor:Jan Bystroń|Jan Bystroń]] [[w:Jan Bystroń|w]] (1860 - 1902) * [[Autor:Wojciech Bystrzonowski|Wojciech Bystrzonowski]] [[w:Wojciech Bystrzonowski|w]] (1699 - 1773) === C === * [[Autor:Jan Cedrowski|Jan Cedrowski]] [[w:Jan Cedrowski|w]] (1617 - 1688) * [[Autor:Adam Celiński|Adam Celiński]] [[w:Adam Celiński|w]] (1809 - 1837) * [[Autor:Konrad Celtis|Konrad Celtis]] [[w:Konrad Celtis|w]] (1450 - 1508) * [[Autor:Franciszek Cezary|Franciszek Cezary]] [[w:Franciszek Cezary|w]] (1583 - 1651) * [[Autor:Henryk Chełchowski|Henryk Chełchowski]] [[w:Henryk Chełchowski|w]] (ur. pocz. XVII w. - zm. 1665) * [[Autor:Stanisław Chełchowski|Stanisław Chełchowski]] [[w:Stanisław Chełchowski|w]] (1866 - 1907) * [[Autor:Stefania Chłędowska|Stefania Chłędowska]] [[w:Stefania Chłędowska|w]] (1850 - 1884) * [[Autor:Adam Tomasz Chłędowski|Adam Tomasz Chłędowski]] [[w:Adam Tomasz Chłędowski|w]] (1790 - 1855) * [[Autor:Walenty Chłędowski|Walenty Chłędowski]] [[w:Walenty Chłędowski|w]] (1797 - 1846) * [[Autor:Zorian Chodakowski|Zorian Chodakowski]] [[w:Zorian Chodakowski|w]] (1784 - 1825) * [[Autor:Władysław Chodasiewicz|Władysław Chodasiewicz]] [[w:Władysław Chodasiewicz|w]] (1886 - 14.06.1939) * [[Autor:Jan Kanty Chodani|Jan Kanty Chodani]] [[w:Jan Kanty Chodani|w]] (1769 - 1823) * [[Autor:Aleksander Chodkiewicz|Aleksander Chodkiewicz]] [[w:Aleksander Chodkiewicz|w]] (1776 - 1838) * [[Autor:Władysław Chodźkiewicz|Władysław Chodźkiewicz]] [[w:Władysław Chodźkiewicz|w]] (1820 - 1898) * [[Autor:Jan Chodźko|Jan Chodźko]] [[w:Jan Chodźko|w]] (1777 - 1851) * [[Autor:Leonard Chodźko|Leonard Chodźko]] [[w:Leonard Chodźko|w]] (1800 - 1871) * [[Autor:Karol Chojecki|Karol Chojecki]] [[w:Karol Chojecki|w]] (1740 - 1791) * [[Autor:Stanisław Chołoniewski|Stanisław Chołoniewski]] [[w:Stanisław Chołoniewski|w]] (1791 - 1846) * [[Autor:Ferdynand Chotomski|Ferdynand Chotomski]] [[w:Ferdynand Chotomski|w]] (1797 - 1880) * [[Autor:Piotr Choynowski|Piotr Choynowski]] [[w:Piotr Choynowski|w]] (1885 - 1935) * [[Autor:Joachim Chreptowicz|Joachim Litawor Chreptowicz]] [[w:Joachim Litawor Chreptowicz|w]] (1729 - 1812) * [[Autor:Kazimierz Chromiński|Kazimierz Chromiński]] [[w:Kazimierz Chromiński|w]] (1759 - 1816) * [[Autor:Wojciech Chrościński|Wojciech Chrościński]] [[w:Wojciech Chrościński|w]] (1665 - 1722) * [[Autor:Bernard Chrzanowski|Bernard Chrzanowski]] [[w:Bernard Chrzanowski|w]] (1861 - 1944) * [[Autor:Antoni Chrząszczewski|Antoni Chrząszczewski]] [[w:Antoni Chrząszczewski|w]] (1770 - 1851) * [[Autor:Sebastiano Ciampi|Sebastiano Ciampi]] [[w:Sebastiano Ciampi|w]] (1769 - 1847) * [[Autor:Wacław Ciechowski|Wacław Ciechowski]] [[w:Wacław Ciechowski|w]] (1867 - 1938) * [[Autor:Piotr Ciekliński|Piotr Ciekliński]] [[w:Piotr Ciekliński|w]] (1558 - 1604) * [[Autor:Józef Ciembroniewicz|Józef Ciembroniewicz]] [[w:Józef Ciembroniewicz|w]] (1877 - 1929) * [[Autor:August Cieszkowski|August Cieszkowski]] [[w:August Cieszkowski|w]] (1814 - 1894) * [[Autor:Ludwik Cieszkowski|Ludwik Cieszkowski]] [[w:Ludwik Cieszkowski|w]] (1750 - 1810) * [[Autor:Erazm Ciołek|Erazm Ciołek]] [[w:Erazm Ciołek|w]] (1474 - 1522) * [[Autor:Jan Cochlovius|Jan Cochlovius]] [[w:Jan Cochlovius|w]] (1670 - 1734) * [[Autor:Miron Costin|Miron Costin]] [[w:Miron Costin|w]] (1633 - 1691) * [[Autor:Jan Crell|Jan Crell]] [[w:Jan Crell|w]] (1590 - 1633) * [[Autor:Wojciech Cybulski|Wojciech Cybulski]] [[w:Wojciech Cybulski|w]] (1808 - 1867) * [[Autor:Michał Czacki|Michał Czacki]] [[w:Michał Czacki|w]] (1753/55 - 1828) * [[Autor:Tadeusz Czacki|Tadeusz Czacki]] [[w:Tadeusz Czacki|w]] (1765 - 1813) * [[Autor:Władysław Czaplicki|Władysław Czaplicki]] [[w:Władysław Czaplicki|w]] (1828 - 1886) * [[Autor:Izabela Czartoryska|Izabela Czartoryska]] [[w:Izabela Czartoryska|w]] (1746 - 1835) * [[Autor:Adam Kazimierz Czartoryski|Adam Kazimierz Czartoryski]] [[w:Adam Kazimierz Czartoryski|w]] (1734 - 1823) * [[Autor:Józef Czech|Józef Czech]] [[w:Józef Czech|w]] (1806 - 1876) * [[Autor:Marcin Czechowic|Marcin Czechowic]] [[w:Marcin Czechowic|w]] (1532 - 1613) * [[Autor:Gabriel Czechowicz|Gabriel Czechowicz]] [[w:Gabriel Czechowicz|w]] (1876 - 1938) * [[Autor:Jan Czempiński|Jan Czempiński]] [[w:Jan Czempiński|w]] (1874 - 1938) * [[Autor:Stanisław Czerniejewski|Stanisław Czerniejewski]] [[w:Stanisław Czerniejewski|w]] (zm. 1938) * [[Autor:Ignacy Czerwiński|Ignacy Czerwiński]] [[w:Ignacy Czerwiński|w]] (1769 - 1834) * [[Autor:Wacław Czosnowski|Wacław Czosnowski]] [[w:Wacław Czosnowski|w]] (1897 - 1938) * [[Autor:Jan Czyński|Jan Czyński]] [[w:Jan Czyński|w]] (1801 - 1867) * [[Autor:Jan Czyż|Jan Czyż]] [[w:Jan Czyż|w]] (1755 - 1843) === D === * [[Autor:Samuel Dambrowski|Samuel Dambrowski]] [[w:Samuel Dambrowski|w]] (1577 - 1625) * [[Autor:Jan Daniecki|Jan Daniecki]] [[w:Jan Daniecki|w]] (XVI/XVIIw.) * [[Autor:Daniel z Łęczycy|Daniel z Łęczycy]] [[w:Daniel z Łęczycy|w]] (1530 - 1600) * [[Autor:Cyryl Danielewski|Cyryl Danielewski]] [[w:Cyryl Danielewski|w]] (1864 - 1923) * [[Autor:Wojciech Darasz|Wojciech Darasz]] [[w:Wojciech Darasz|w]] (1808 - 1852) * [[Autor:Aleksander Darowski|Aleksander Darowski]] [[w:Aleksander Darowski|w]] (1815 - 1874) * [[Autor:Jan Darowski|Jan Kazimierz Darowski]] [[w:Jan Kazimierz Darowski|w]] (1605 - 1666) * [[Autor:Jan Daubmann|Jan Daubmann]] [[w:Jan Daubmann|w]] (zm. 1573) * [[Autor:Wincenty Dawid|Wincenty Dawid]] [[w:Wincenty Dawid|w]] (1816 - 1897) * [[Autor:Tomasz Dąbal|Tomasz Dąbal]] [[w:Tomasz Dąbal|w]] (1890 - 1938) * [[Autor:Aleksander Dąbrowski|Aleksander Dąbrowski]] [[w:Aleksander Dąbrowski|w]] (1860 - 1938) * [[Autor:Tadeusz Dąbrowski|Tadeusz Dąbrowski]] [[w:Tadeusz Dąbrowski|w]] (1887 - 1919) * [[Autor:Kazimierz Deczyński|Kazimierz Deczyński]] [[w:Kazimierz Deczyński|w]] (1800 - 1838) * [[Autor:Anton Delwig|Anton Delwig]] [[w:Anton Delwig|w]] (1798 - 1831) * [[Autor:Wojciech Dembołęcki|Wojciech Dembołęcki]] [[w:Wojciech Dembołęcki|w]] (1585 - 1646) * [[Autor:Antoni Sebastian Dembowski|Antoni Sebastian Dembowski]] [[w:Antoni Sebastian Dembowski|w]] (1682 - 1763) * [[Autor:Ignacy Dembowski|Ignacy Dembowski]] [[w:Ignacy Dembowski|w]] (1771 - 1822) * [[Autor:Leon Dembowski|Leon Dembowski]] [[w:Leon Dembowski|w]] (1789 - 1878) * [[Autor:Ludwik Dębicki|Ludwik Dębicki]] [[w:Ludwik Dębicki|w]] (1843 - 1908) * [[Autor:Andrzej Dębowski|Andrzej Dębowski]] [[w:Andrzej Dębowski|w]] (2 poł. XVIw.) * [[Autor:Stanisław Długosz|Stanisław Długosz]] [[w:Stanisław Długosz|w]] (1891 - 1915) * [[Autor:Wiktor Dłużniewski|Wiktor Dłużniewski]] [[w:Wiktor Dłużniewski|w]] (1817 - 1873) * [[Autor:Emma Dmochowska|Emma Dmochowska]] [[w:Emma Dmochowska|w]] (1864 - 1919) * [[Autor:Franciszek Salezy Dmochowski|Franciszek Salezy Dmochowski]] [[w:Franciszek Salezy Dmochowski|w]] (1801 - 1871) * [[Autor:Ludwik Adam Dmuszewski|Ludwik Adam Dmuszewski]] [[w:Ludwik Adam Dmuszewski|w]] (1777 - 1847) * [[Autor:Leopold Dobrski|Leopold Dobrski]] [[w:Leopold Dobrski|w]] (1824 - 1905) * [[Autor:Jan Dobrzański|Jan Dobrzański]] [[w:Jan Dobrzański|w]] (1820 - 1886) * [[Autor:Stanisław Dobrzański|Stanisław Dobrzański]] [[w:Stanisław Dobrzański|w]] (1847 - 1880) * [[Autor:Stanisław Dobrzycki|Stanisław Dobrzycki]] [[w:Stanisław Dobrzycki|w]] (1875 - 1931) * [[Autor:Ignacy Domejko|Ignacy Domejko]] [[w:Ignacy Domejko|w]] (1802 - 1889) * [[Autor:Włas Doroszewicz|Włas Doroszewicz]] [[w:Włas Doroszewicz|w]] (1865 - 1922) * [[Autor:Dosoftei|Dosoftei]] [[w:Dosoftei|w]] (1624 - 1693) * [[Autor:Jan Drews|Jan Drews]] [[w:Jan Drews|w]] (1646 - 1710) * [[Autor:Jan Drobysz Tuszyński|Jan Drobysz Tuszyński]] [[w:Jan Drobysz Tuszyński|w]] (1640 - 1707) * [[Autor:Aureli Drogoszewski|Aureli Drogoszewski]] [[w:Aureli Drogoszewski|w]] (1863 - 1943) * [[Autor:Kasper Drużbicki|Kasper Drużbicki]] [[w:Kasper Drużbicki|w]] (1590 - 1662) * [[Autor:Henryk Drzewiecki|Henryk Drzewiecki]] [[w:Henryk Drzewiecki|w]] (1905 - 1937) * [[Autor:Karol Drzewiecki|Karol Drzewiecki]] [[w:Karol Drzewiecki|w]] (1805 - 1879) * [[Autor:Stefan Drzewiecki|Stefan Drzewiecki]] [[w:Stefan Drzewiecki|w]] (1844 - 1938) * [[Autor:Victor Ducange|Victor Ducange]] [[w:Victor Henri Joseph Brahain Ducange|w]] (1783 - 1833) * [[Autor:Jean-Baptiste Dubois de Jancigny|Jean-Baptiste Dubois de Jancigny]] [[w:Jean-Baptiste Dubois de Jancigny|w]] (1753 - 1808) * [[Autor:Piotr Pawłowicz Dubrowski|Piotr Pawłowicz Dubrowski]] [[w:Piotr Pawłowicz Dubrowski|w]] (1812 - 1882) * [[Autor:Piotr Dufour|Piotr Dufour]] [[w:Piotr Dufour|w]] (1729 - 1797) * [[Autor:Wacław Dykier|Wacław Dykier]] [[w:Wacław Dykier|w]] (1887 - 1938) * [[Autor:Tytus Działyński|Tytus Działyński]] [[w:Tytus Działyński|w]] (1796 - 1861) * [[Autor:Włodzimierz Dzieduszycki|Włodzimierz Dzieduszycki]] [[w:Włodzimierz Dzieduszycki|w]] (1825 - 1899) * [[Autor:Wojciech Dzieduszycki|Wojciech Dzieduszycki]] [[Wojciech Dzieduszycki|w]] (1848 - 1909) * [[Autor:Emil Dziedzic|Emil Dziedzic]] [[w:Emil Dziedzic|w]] (1914 - 1943) * [[Autor:Albin Dziekoński|Albin Dziekoński]] [[w:Albin Dziekoński|w]] (1892 - xx.xx.1940) * [[Autor:Józef Dzierzkowski|Józef Dzierzkowski]] [[w:Józef Dzierzkowski|w]] (1807 - 1865) * [[Autor:Krzysztof Dzierżek|Krzysztof Dzierżek]] [[w:Krzysztof Dzierżek|w]] (zm. po 1610) * [[Autor:Wacław Dziewulski|Wacław Michał Dziewulski]] [[w:Wacław Dziewulski|w]] (1882 - 1938) === E === * [[Autor:Feliks Ehrenfeucht|Feliks Ehrenfeucht]] [[w:Feliks Ehrenfeucht|w]] (1847 - 1896) * [[Autor:Jan Elgot|Jan Elgot]] [[w:Jan Elgot|w]] (koniec XIV w. - 1452) * [[Autor:Józef Elsner|Józef Elsner]] [[w:Józef Elsner|w]] (1769 - 1854) * [[Autor:Sven Elvestad|Sven Elvestad]] [[w:Sven Elvestad|w]] (1885 - 1934) * [[Autor:Bolesław Erzepki|Bolesław Erzepki]] [[w:Bolesław Erzepki|w]] (1852 - 1932) * [[Autor:Ewaryst Estkowski|Ewaryst Estkowski]] [[w:Ewaryst Estkowski|w]] (1820 - 1856) * [[Autor:Marcin Eysymont|Marcin Eysymont]] [[w:Marcin Eysymont|w]] (1735 - 1814) === F === * [[Autor:Franciszek Faber|Franciszek Faber]] [[w:Franciszek Faber|w]] (1497 - 1565) * [[Autor:Ernest Farnik|Ernest Farnik]] [[w:Ernest Farnik|w]] (1871 - 05.11.1944) * [[Autor:Michał Federowski|Michał Federowski]] [[w:Michał Federowski|w]] (1853 - 1923) * [[Autor:Hieronim Feldmanowski|Hieronim Feldmanowski]] [[w:Hieronim Feldmanowski|w]] (1822 - 1885) * [[Autor:Ewa Felińska|Ewa Felińska]] [[w:Ewa Felińska|w]] (1793 - 1859) * [[Autor:Zygmunt Szczęsny Feliński|Zygmunt Szczęsny Feliński]] [[w:Zygmunt Szczęsny Feliński|w]] (1822 - 1895) * [[Autor:Walenty Fiałek|Walenty Fiałek]] [[w:Walenty Fiałek|w]] (1852 - 1932) * [[Autor:Jan Alojzy Ficek|Jan Nepomucen Alojzy Ficek]] [[w:Jan Alojzy Ficek|w]] (1790 - 1862) * [[Autor:Robert Fiedler|Robert Fiedler]] [[w:Robert Fiedler|w]] (1810 - 1877) * [[Autor:Marcin Fijałkowski|Marcin Fijałkowski]] [[w:Marcin Fijałkowski|w]] (zm. 1820) * [[Autor:Zenon Fisz|Zenon Fisz]] [[w:Zenon Fisz|w]] (1820 - 1870) * [[Autor:Emilie Flygare-Carlén|Emilie Flygare-Carlén]] [[w:en:Emilie Flygare-Carlén|w]] (1807 - 1892) * [[Autor:Jerzy Förster|Jerzy Förster]] [[w:Jerzy Förster|w]] (1615 - 1660) * [[Autor:Maciej Franconius|Maciej Franconius]] [[w:Maciej Franconius|w]] (XVI w.) * [[Autor:Karol Frankowski|Karol Frankowski]] [[w:Karol Frankowski|w]] (1796 - 1846) * [[Autor:Jan Aleksander Fredro|Jan Aleksander Fredro]] [[w:Jan Aleksander Fredro|w]] (1829 - 1891) * [[Autor:Jan Maksymilian Fredro|Jan Maksymilian Fredro]] [[w:Jan Maksymilian Fredro|w]] (1784 - 1846) * [[Autor:Christian Gottlieb Friese|Christian Gottlieb Friese]] [[w:Christian Gottlieb Friese|w]] (1717 - 1795) * [[Autor:Jan Mikołaj Fritz|Jan Mikołaj Fritz]] [[w:Jan Mikołaj Fritz|w]] (1809 - 1870) * [[Autor:Ludwik Fryde|Ludwik Fryde]] [[w:Ludwik Fryde|w]] (1912 - 1942) |style="text-align:left;vertical-align:top;"| === G === * [[Autor:Henryk Gaertner|Henryk Gaertner]] [[w:Henryk Karol Gaertner|w]] (1892 - 1935) * [[Autor:Józefa Gagatnicka|Józefa Gagatnicka]] [[w:Józefa Gagatnicka|w]] (1859 - 1938) * [[Autor:Jura Gajdzica|Jura Gajdzica]] [[w:Jura Gajdzica|w]] (1777 - 1840) * [[Autor:Joannicy Galatowski|Joannicy (Joanicjusz) Galatowski]] [[w:Joannicy Galatowski|w]] (zm. 1688) * [[Autor:Edward Marian Galli|Edward Marian Galli]] [[w:Edward Marian Galli|w]] (1816 - 1893) * [[Autor:Jędrzej Gałka|Jędrzej Gałka z Dobczyna]] [[w:Jędrzej Gałka|w]] (1400 - 1451) * [[Autor:Paweł Gantkowski|Paweł Gantkowski]] [[w:Paweł Gantkowski|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Piotr Gaszowiec|Piotr Gaszowiec]] [[w:Piotr Gaszowiec|w]] (ur. przed 1430 - zm. 1474) * [[Autor:Jakub Gawatowic|Jakub Gawatowic]] [[w:Jakub Gawatowic|w]] (1598 - 1679) * [[Autor:Feliks Gawadzicki|Feliks Gawadzicki]] [[w:Feliks Gawadzicki|w]] (1750 - 1836) * [[Autor:Franciszek Gawełek|Franciszek Gawełek]] [[w:Franciszek Gawełek|w]] (1884 - 1919) * [[Autor:Jan Gawiński|Jan Gawiński]] [[w:Jan Gawiński|w]] (ur. między 1622 a 1626 - zm. 1684) * [[Autor:Stanisław Gąsiorek|Stanisław Gąsiorek]] [[w:Stanisław Gąsiorek|w]] (1493 - 1562) * [[Autor:Adam Gdacjusz|Adam Gdacjusz]] [[w:Adam Gdacjusz|w]] (1609/1610 - 1688) * [[Autor:Marcin Gerss|Marcin Gerss]] [[w:Marcin Gerss|w]] (1808 - 1895) * [[Autor:Jakub Gębicki|Jakub Gębicki]] [[w:Jakub Gębicki|w]] (1569 - 1633) * [[Autor:Jakub Gieysztor|Jakub Gieysztor]] [[w:Jakub Gieysztor|w]] (1827 - 1897) * [[Autor:Gustaw Gizewiusz|Gustaw Gizewiusz]] [[w:Gustaw Gizewiusz|w]] (1810 - 1848) * [[Autor:Andrzej Glaber|Andrzej Glaber]] [[w:Andrzej Glaber|w]] (1500 - 1572) * [[Autor:Erazm Gliczner|Erazm Gliczner]] [[w:Erazm Gliczner|w]] (1535 - 1603) * [[Autor:Teofila Glińska|Teofila Glińska]] [[w:Teofila Glińska|w]] (1762/1763 - 1799) * [[Autor:Antoni Józef Gliński|Antoni Józef Gliński]] [[w:Antoni Józef Gliński|w]] (1817 - 1866) * [[Autor:Augustyn Gliński|Augustyn Gliński]] [[w:Augustyn Gliński|w]] (1762 - 1828) * [[Autor:Artur Gliszczyński|Artur Gliszczyński]] [[w:Artur Gliszczyński|w]] (1869 - 1910) * [[Autor:Stefan Glixelli|Stefan Glixelli]] [[w:Stefan Glixelli|w]] (1888 - 1938) * [[Autor:Franciszek Ksawery Godebski|Franciszek Ksawery Godebski]] [[w:Franciszek Ksawery Godebski|w]] (1801 - 1869) * [[Autor:Ludwika Godlewska|Ludwika Godlewska]] [[w:Ludwika Godlewska|w]] (1863 - 1901) * [[Autor:Stefan Godlewski|Stefan Godlewski]] [[w:Stefan Godlewski|w]] (1894 - 1942) * [[Autor:Leopold Godowski|Leopold Godowski]] [[w:Leopold Godowski|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Filip Nereusz Golański|Filip Nereusz Golański]] [[w:Filip Nereusz Golański|w]] (1753 - 1824) * [[Autor:Krzysztof Golian|Krzysztof Golian]] [[w:Krzysztof Golian|w]] (1571 - 1630) * [[Autor:Aleksander Goliński|Aleksander Goliński]] [[w:Aleksander Goliński|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Józef Gołąbek|Józef Gołąbek]] [[w:Józef Gołąbek|w]] (1889 - 25.09.1939) * [[Autor:Józef Gołuchowski|Józef Gołuchowski]] [[w:Józef Gołuchowski|w]] (1797 - 1858) * [[Autor:Jan Gorczyczewski|Jan Onufry Gorczyczewski]] [[w:Jan Gorczyczewski|w]] (1751 - 1823) * [[Autor:Jan Aleksander Gorczyn|Jan Aleksander Gorczyn]] [[w:Jan Aleksander Gorczyn|w]] (1618 - po 1694) * [[Autor:Bolesław Gorczyński|Bolesław Gorczyński]] [[w:Bolesław Gorczyński|w]] (1880 - 1944) * [[Autor:Antoni Gorceki|Antoni Gorceki]] [[w:Antoni Gorceki|w]] (1787 - 1861) * [[Autor:Laurenty Gorka|Laurenty Gorka]] [[w:Laurenty Gorka|w]] (1671 - 1737) * [[Autor:Julian Goslar|Julian Maciej Goslar]] [[w:Julian Goslar|w]] (1820 - 1852) * [[Autor:Théodore Gosselin|Théodore Gosselin]] [[w:en:Théodore Gosselin|w]] (1855 - 1935) * [[Autor:Anzelm Gostomski|Anzelm Gostomski]] [[w:Anzelm Gostomski|w]] (1508 - 1588) * [[Autor:Hieronim Gostomski|Hieronim Gostomski]] [[w:Hieronim Gostomski|w]] (1882 - 1916) * [[Autor:Franciszek Gościecki|Franciszek Gościecki]] [[w:Franciszek Gościecki|w]] (1668 - 1729) * [[Autor:Wawrzyniec Goślicki|Wawrzyniec Goślicki]] [[w:Wawrzyniec Goślicki|w]] (1530 - 1607) * [[Autor:Józef Gółkowski|Józef Gółkowski]] [[w:Józef Gółkowski|w]] (1787 - 1871) * [[Autor:Jakub Górski|Jakub Górski]] [[w:Jakub Górski|w]] (ok. 1525 - 1585) * [[Autor:Ambroży Grabowski|Ambroży Grabowski]] [[w:Ambroży Grabowski|w]] (1782 - 1868) * [[Autor:Stanisław Graybner|Stanisław Graybner]] [[w:Stanisław Graybner|w]] (1846 - 1918) * [[Autor:Józef Gregor|Józef Gregor]] [[w:Józef Gregor|w]] (1857 - 1926) * [[Autor:Kazimierz Grendyszyński|Kazimierz Grendyszyński]] [[w:Kazimierz Grendyszyński|w]] (1866 - 1906) * [[Autor:Stanisław Grodzicki|Stanisław Grodzicki]] [[w:Stanisław Grodzicki|w]] (1541 - 1613) * [[Autor:Bartłomiej Groicki|Bartłomiej Groicki]] [[w:Bartłomiej Groicki|w]] (ok. 1519/1534 - 1605) * [[Autor:Aleksander Groza|Aleksander Groza]] [[w:Aleksander Groza|w]] (1807 - 1875) * [[Autor:Jan Gruszczyński|Jan Gruszczyński]] [[w:Jan Gruszczyński|w]] (zm. po 1571) * [[Autor:Tadeusz Grużewski|Tadeusz Grużewski]] [[w:Tadeusz Grużewski|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Grzegorz Paweł z Brzezin|Grzegorz Paweł z Brzezin]] [[w:Grzegorz Paweł z Brzezin|w]] (ok. 1526 - ok. 1591) * [[Autor:Grzegorz z Sambora|Grzegorz z Sambora]] [[w:Grzegorz z Sambora|w]] (ok. 1523 - 1573) * [[Autor:Grzegorz z Żarnowca|Grzegorz z Żarnowca]] [[w:Grzegorz z Żarnowca|w]] (ok. 1528 - 1601) * [[Autor:Sabina Grzegorzewska|Sabina Grzegorzewska]] [[w:Sabina Grzegorzewska|w]] (1808 - 1872) * [[Autor:Franciszek Grzymała|Franciszek Grzymała]] [[w:Franciszek Grzymała|w]] (ok. 1790 - 1871) * [[Autor:Władysław Gubrynowicz|Władysław Gubrynowicz]] [[w:Władysław Gubrynowicz|w]] (1836 - 1914) * [[Autor:Izydor Gulgowski|Izydor Gulgowski]] [[w:Izydor Gulgowski|w]] (1874 - 1925) * [[Autor:Franciszek Gumowski|Franciszek Gumowski]] [[w:Franciszek Gumowski|w]] (1840 - 1900) * [[Autor:Bronisław Gustawicz|Bronisław Gustawicz]] [[w:Bronisław Gustawicz|w]] (1852 - 1917) * [[Autor:Wojciech Gutkowski|Wojciech Gutkowski]] [[w:Wojciech Gutkowski|w]] (1775 - 1826) * [[Autor:Jan Gotfryd Guzowiusz|Jan Gotfryd Guzowiusz]] [[w:Jan Gotfryd Guzowiusz|w]] (1735 - 1785) * [[Autor:Aleksander Gwagnin|Aleksander Gwagnin]] [[w:Aleksander Gwagnin|w]] (1534 - 1614) === H === * [[Autor:Wawrzyniec Hajda|Wawrzyniec Hajda]] [[w:Wawrzyniec Hajda|w]] (1844 - 1923) * [[Autor:Jan Haller|Jan Haller]] [[w:Jan Haller|w]] (ok. 1467 - 1525) * [[Autor:Korneli Juliusz Heck|Korneli Juliusz Heck]] [[w:Korneli Juliusz Heck|w]] (1860 - 1911) * [[Autor:Walerian Heck|Walerian Heck]] [[w:Walerian Heck|w]] (1854 - 1929) * [[Autor:Jerzy Bogusław Heczko|Jerzy Bogusław Heczko]] [[w:Jerzy Bogusław Heczko|w]] (1825 - 1907) * [[Autor:Reinhold Heidenstein|Reinhold Heidenstein]] [[w:Reinhold Heidenstein|w]] (1553 - 1620) * [[Autor:Ludwik Heimb|Ludwik Heimb]] [[w:Ludwik Heimb|w]] (ok. 1710 - 1765) * [[Autor:Antoni Zygmunt Helcel|Antoni Zygmunt Helcel]] [[w:Antoni Zygmunt Helcel|w]] (1808 - 1870) * [[Autor:Wiktor Heltman|Wiktor Heltman]] [[w:Wiktor Heltman|w]] (1796 - 1874) * [[Autor:Teodor Heneczek|Teodor Wojciech Heneczek]] [[w:Teodor Heneczek|w]] (1817 - po 1872) * [[Autor:Józef Albin Herbaczewski|Józef Albin Herbaczewski]] [[w:Józef Albin Herbaczewski|w]] (1876 - 1944) * [[Autor:Benedykt Herbest|Benedykt Herbest]] [[w:Benedykt Herbest|w]] (1531 - 1598) * [[Autor:Jan Herbinius|Jan Herbinius]] [[w:Jan Herbinius|w]] (1626 - 1679) * [[Autor:Jan Szczęsny Herburt|Jan Szczęsny Herburt]] [[w:Jan Szczęsny Herburt|w]] (1567 - 1616) * [[Autor:Jan Herden|Jan Herden]] [[w:Jan Herden|w]] (1635 - 1680) * [[Autor:Jan Adolf Hertz|Jan Adolf Hertz]] [[w:Jan Adolf Hertz|w]] (1878 - 1943) * [[Autor:Amelia Hertzówna|Amelia Hertzówna]] [[w:Amelia Hertzówna|w]] (1879 - 1942) * [[Autor:Leon Heyke|Leon Heyke]] [[w:Leon Heyke|w]] (1885 - 16.10.1939) * [[Autor:Karol Boromeusz Hoffman|Karol Boromeusz Hoffman]] [[w:Karol Boromeusz Hoffman|w]] (1798 - 1875) * [[Autor:Antoni Hoffmann|Antoni Hoffmann]] [[w:Antoni Hoffmann|w]] (ok. 1760 - 1816) * [[Autor:Dawid Hopensztand|Dawid Hopensztand]] [[w:Dawid Hopensztand|w]] (1904 - 1943) * [[Autor:Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] [[w:Stanisław Hozjusz|w]] (1504 - 1579) * [[Autor:Konstanty Hrynakowski|Konstanty Hrynakowski]] [[w:Konstanty Hrynakowski|w]] (1878 - 1938) * [[Autor:Henryk Hryniewski|Henryk Hryniewski]] [[w:Henryk Hryniewski|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Jerzy Hulewicz|Jerzy Hulewicz]] [[w:Jerzy Hulewicz|w]] (1886 - 1941) * [[Autor:Ignacy Humnicki|Ignacy Humnicki]] [[w:Ignacy Humnicki|w]] (1798 - 1864) * [[Autor:Andrzej Hünefeld|Andrzej Hünefeld]] [[w:Andrzej Hünefeld|w]] (1591 - 1666) * [[Autor:Tadeusz Hyżdeu|Tadeusz Hyżdeu]] [[w:Tadeusz Hyżdeu|w]] (1769 - 1835) === J === * [[Autor:Adolf Jabłoński|Adolf Jabłoński]] [[w:Adolf Jabłoński|w]] (1824 - 1887) * [[Autor:Jan Jakubowski|Jan Jakubowski]] [[w:Jan Jakubowski|w]] (1874 - 1938) * [[Autor:Siergiej Jesienin|Siergiej Jesienin]] [[w:Siergiej Jesienin|w]] (1895 - 1925) * [[Autor:Niels Juel-Hansen|Niels Juel-Hansen]] [[w:Niels Juel-Hansen|w]] (3.1.1841 - 23.8.1905) === K === * [[Autor:Józef Kawaler|Józef Kawaler]] [[w:Józef Kawaler|w]] (1881 - 1938) * [[Autor:Andrzej Kędzior|Andrzej Kędzior]] [[w:Andrzej Kędzior|w]] (1851 - 1938) * [[Autor:Jadwiga Kiewnarska|Jadwiga Kiewnarska]] [[w:Jadwiga Kiewnarska|w]] (1901 - 1938) * [[Autor:Julian Klaczko|Julian Klaczko]] [[w:Julian Klaczko|w]] (1825 - 1906) * [[Autor:Zdzisław Kleszczyński|Zdzisław Kleszczyński]] [[w:Zdzisław Kleszczyński|w]] (1899 - 1938) * [[Autor:Józef Kłos|Józef Kłos]] [[w:Józef Kłos|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Aleksiej Kolcow|Aleksiej Kolcow]] [[w:Aleksiej Kolcow|w]] (1809 - 1842) * [[Autor:Jan Kondracki|Jan Kondracki]] [[w:Jan Kondracki|w]] (1895 - 1938) * [[Autor:Stanisława Korwin-Szymanowska|Stanisława Korwin-Szymanowska]] [[w:Stanisława Korwin-Szymanowska|w]] (1881 - 1938) * [[Autor:Paweł Kośmiński|Paweł Kośmiński]] [[w:Paweł Kośmiński|w]] (1860 - 1896) * [[Autor:Michał Kowalczuk|Michał Kowalczuk]] [[w:Michał Kowalczuk|w]] (1855 - 1938) * [[Autor:Karol Koziołek|Karol Koziołek]] [[w:Karol Koziołek|w]] (1856 - 1938) * [[Autor:Wacław Kruszka|Wacław Kruszka]] [[w:Wacław Kruszka|w]] (1868 - 1937) * [[Autor:Stanisław Kucicki|Stanisław Kucicki]] [[w:Stanisław Kucicki|w]] (1907 - 1938) * [[Autor:Witold Kulesza|Witold Kulesza]] [[w:Witold Kulesza|w]] (1891 - 1938) * [[Autor:Stanisław Kuliński|Stanisław Kuliński]] [[w:Stanisław Kuliński|w]] (1885 - 1938) === L === * [[Autor:Jerzy Laskarys|Jerzy Laskarys]] [[w:Jerzy Laskarys (poeta)|w]] (1828 - 1888) * [[Autor:Marcin Laterna|Marcin Laterna]] [[w:Marcin Laterna|w]] (1552 - 1598) * [[Autor:Józef Latosiński|Józef Latosiński]] [[w:Józef Latosiński|w]] (1861 - 1928) * [[Autor:Fryderyka Lazarusówna|Fryderyka Lazarusówna]] [[w:Fryderyka Lazarusówna|w]] (1879 - 1942) * [[Autor:Zdzisław Leder|Zdzisław Leder]] [[w:Zdzisław Leder|w]] (1880 - 1938) * [[Autor:Mieczysław Leitgeber|Mieczysław Leitgeber]] [[w:Mieczysław Leitgeber|w]] (1841 - 1893) * [[Autor:Ludwika Leśniowska|Ludwika Leśniowska]] [[w:Ludwika Leśniowska|w]] (1814 - 1890) * [[Autor:Anna Lewicka|Anna Lewicka]] [[w:Anna Lewicka|w]] (1852 - 1932) === Ł === * [[Autor:Maria Łopuszańska|Maria Łopuszańska]] [[w:Maria Łopuszańska|w]] (1866 - 1942) * [[Autor:Aleksander Łaparewicz|Aleksander Łaparewicz]] [[w:Aleksander Łaparewicz|w]] (1864 - 1938) === M === * [[Autor:Jan Majorkiewicz|Jan Majorkiewicz]] [[w:Jan Majorkiewicz|w]] (1820 - 1847) * [[Autor:Emanuel Małyński|Emanuel Małyński]] [[w:Emanuel Małyński|w]] (1875 - 1938) * [[Autor:Wincenty Dunin-Marcinkiewicz|Wincenty Dunin-Marcinkiewicz]] [[w:Wincenty Dunin-Marcinkiewicz|w]] (1808 - 1884) * [[Autor:Bronisław Maryański|Bronisław Maryański]] [[w:Bronisław Maryański|w]] (1863 - 1912) * [[Autor:Frederick Marryat|Frederick Marryat]] [[w:Frederick Marryat|w]] (1792 - 1848) * [[Autor:Aleksander Michałowski|Aleksander Michałowski]] [[w:Aleksander Michałowski|w]] (1851 - 1938) * [[Autor:Michał Mięsowicz|Michał Mięsowicz]] [[w:Michał Mięsowicz|w]] (1864 - 1938) * [[Autor:Herman Mojmir|Herman Mojmir]] [[w:Herman Mojmir|w]] (1874? - 1919) * [[Autor:Stanisław Morawski|Stanisław Morawski]] [[w:Stanisław Morawski (1802–1853)|w]] (1802 - 1853) * [[Autor:Teodor Morawski|Teodor Morawski]] [[w:Teodor Morawski|w]] (1797 - 1879) * [[Autor:Anna Olimpia Mostowska|Anna Olimpia Mostowska]] [[w:Anna Olimpia Mostowska|w]] (ok. 1762 - ok. 1811) * [[Autor:Antoni Muchliński|Antoni Muchliński]] [[w:Antoni Muchliński|w]] (1808 - 1877) === N === * [[Autor:Ludwik Nabielak|Ludwik Nabielak]] [[w:Ludwik Nabielak|w]] (1804 - 1883) * [[Autor:Adam Marian Nowakowski|Adam Marian Nowakowski]] [[w:Adam Marian Nowakowski|w]] (1899 - 1938) * [[Autor:Stanisław Tomasz Nowakowski|Stanisław Tomasz Nowakowski]] [[w:Stanisław Tomasz Nowakowski|w]] (1888 - 1938) * [[Autor:Jan Nowina-Przybylski|Jan Nowina-Przybylski]] [[w:Jan Nowina-Przybylski|w]] (1902 - 1938) === O === * [[Autor:Wojciech Owczarek|Wojciech Owczarek]] [[w:Wojciech Stanisław Owczarek|w]] (1875 - 1938) === P === * [[Autor:Zygmunt Papieski|Zygmunt Papieski]] [[w:Zygmunt Papieski|w]] (1852 - 1938) * [[Autor:Jan Papłoński|Jan Papłoński]] [[w:Jan Papłoński|w]] (1819 - 1885) * [[Autor:Jan Kazimierz Paszkiewicz|Jan Kazimierz Paszkiewicz]] [[w:Jan Kazimierz Paszkiewicz|w]] (I poł. XVII w.) * [[Autor:Banjo Paterson|Banjo Paterson]] [[w:Banjo Paterson|w]] (1864 - 1941) * [[Autor:Józef Sebastian Pelczar|Józef Sebastian Pelczar]] [[w:Józef Sebastian Pelczar|w]] (1842 - 1924) * [[Autor:Alfons Bogdan Piaskowski|Alfons Bogdan Piaskowski]] [[w:Alfons Bogdan Piaskowski|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Leon Piniński|Leon Piniński]] [[w:Leon Piniński|w]] (1857 - 1938) * [[Autor:Wacław Wieńczysław Piotrowski|Wacław Wieńczysław Piotrowski]] [[w:Wacław Wieńczysław Piotrowski|w]] (1880 - 1938?) * [[Autor:Jan Szczęsny Płatkowski|Jan Szczęsny Płatkowski]] [[w:Jan Szczęsny Płatkowski|w]] (1863 - 1938) * [[Autor:Władysław Zygmunt Prażmowski|Władysław Zygmunt Prażmowski]] [[w:Władysław Zygmunt Prażmowski|w]] (1888 - 1938) * [[Autor:Konrad Theodor Preuss|Konrad Theodor Preuss]] [[w:Konrad Theodor Preuss|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Tadeusz Prus-Faszczewski|Tadeusz Prus-Faszczewski]] [[w:Tadeusz Prus-Faszczewski|w]] (1905 - 1943) === R === * [[Autor:Edward Rastawiecki|Edward Rastawiecki]] [[w:Edward Rastawiecki|w]] (1804 – 1874) * [[Autor:Wojciech Ratuszyński|Wojciech Ratuszyński]] [[w:Wojciech Ratuszyński|w]] (zm. 1938) * [[Autor:Tadeusz Reger|Tadeusz Reger]] [[w:Tadeusz Reger|w]] (1872 – 1938) * [[Autor:Józef Rogosz|Józef Rogosz]] [[w:Józef Rogosz|w]] (1844 – 1896) * [[Autor:Tadeusz Rojowski|Tadeusz Rojowski]] [[w:Tadeusz Rojowski|w]] (1856 – 1938) * [[Autor:Karol Hubert Rostworowski|Karol Hubert Rostworowski]] [[w:Karol Hubert Rostworowski|w]] (1877 – 1938) * [[Autor:Mikołaj Rouget|Mikołaj Rouget]] [[w:Mikołaj Rouget|w]] (1781 – 1847) * [[Autor:Witold Rubczyński|Witold Rubczyński]] [[w:Witold Rubczyński|w]] (1864 – 1938) === S === * [[Autor:Antoine de Saint-Exupéry|Antoine de Saint-Exupéry]] [[w:Antoine de Saint-Exupéry|w]] (1900 - 1944) * [[Autor:Stanisław Smolka|Stanisław Smolka]] [[w:Stanisław Smolka|w]] (1854 - 1924) * [[Autor:Stefan Smólski|Stefan Smólski]] [[w:Stefan Smólski|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Stanisław Sokołowski|Stanisław Sokołowski]] [[w:Stanisław Sokołowski|w]] (zm. 1938) * [[Autor:Jan Sosnowski|Jan Sosnowski]] [[w:Jan Sosnowski|w]] (1876 - 1938) * [[Autor:Piotr Stachiewicz|Piotr Stachiewicz]] [[w:Piotr Stachiewicz|w]] (1858 - 1938) * [[Autor:Roman Starzyński|Roman Starzyński]] [[w:Roman Starzyński|w]] (1890 - 1938) * [[Autor:Ludwik Stasiak|Ludwik Stasiak]] [[w:Ludwik Stasiak|w]] (1858 - 1924) * [[Autor:Antoni Sygietyński|Antoni Sygietyński]] [[w:Antoni Sygietyński|w]] (1850 - 1923) * [[Autor:Stanisław Szober|Stanisław Szober]] [[w:Stanisław Szober|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Ludwik Sztyrmer|Ludwik Sztyrmer]] [[w:Ludwik Sztyrmer|w]] (1809 - 1886) * [[Autor:Henryk Szulc|Henryk Szulc]] [[w:Henryk Szulc|w]] (1904 - 1938) * [[Autor:Kazimierz Szulc|Kazimierz Szulc]] [[w:Kazimierz Szulc|w]] (1866 - 1938) * [[Autor:Wacław Szymanowski|Wacław Szymanowski]] [[w:Wacław Szymanowski (pisarz)|w]] (1821 - 1886) === Ś === * [[Autor:Bolesław Świętorzecki|Bolesław Świętorzecki]] [[w:Bolesław Świętorzecki|w]] (1876 - 1938) === T === * [[Autor:Jan Taranowicz|Jan Taranowicz]] [[w:Jan Taranowicz|w]] (1876 - 1938) * [[Autor:Fiodor Tiutczew|Fiodor Tiutczew]] [[w:Fiodor Tiutczew|w]] (1803 - 1873) * [[Autor:Viliam Pauliny-Tóth|Viliam Pauliny-Tóth]] [[w:sk:Viliam Pauliny-Tóth|w]] (1826 - 1877) === U === === W === * [[Autor:Henryk Walecki|Henryk Walecki]] [[w:Henryk Walecki|w]] (1877 - 1938) * [[Autor:Albert Wilczyński|Albert Wilczyński]] [[w:Albert Wilczyński|w]] (1829 - 1900) * [[Autor:August Wilkoński|August Wilkoński]] [[w:August Wilkoński|w]] (1805 - 1852) * [[Autor:Sygurd Wiśniowski|Sygurd Wiśniowski]] [[w:Sygurd Wiśniowski|w]] (1841 - 1892) * [[Autor:Helena Witkowska|Helena Witkowska]] [[w:Helena Witkowska|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Kazimierz Wojciechowski|Kazimierz Wojciechowski]] [[w:Kazimierz Wojciechowski|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Kazimierz Wóycicki|Kazimierz Wóycicki]] [[w:Kazimierz Wóycicki|w]] (1876 - 1938) === Z === * [[Autor:Stanisław Zakrzewski|Stanisław Zakrzewski]] [[w:Stanisław Zakrzewski|w]] (1873 - 1936) * [[Autor:Józefa Zydlerowa|Józefa Zydlerowa]] [[w:Józefa Zydlerowa|w]] (1875(?) - 1933) === Ż === * [[Autor:Uładzimir Żyłka|Uładzimir Żyłka]] [[w:Uładzimir Żyłka|w]] (1900 - 1933) == == |} <br class=visualClear> === Autorzy zmarli w latach 1945–1951 === * 26.02.1945 [[Autor:Józef Gallus|Józef Gallus]], [[w:Józef Gallus|w]] (ur. 1860) * 01.06.1945 [[Autor:Roman Dyboski|Roman Dyboski]], [[w:Roman Dyboski|w]] (ur. 1883) * 06.06.1945 [[Autor:Andrzej Galica|Andrzej Galica]], [[w:Andrzej Galica|w]] (ur. 1873) * poza powyższymi zmarli w 1945: *:[[Autor:Robert Desnos|Robert Desnos]], [[wikipedia:pl:Robert Desnos|w]] *:[[Autor:Teresa Bogusławska|Teresa Bogusławska]], [[wikipedia:pl:Teresa Bogusławska|w]] *:[[Autor:Theodore Dreiser|Theodore Dreiser]], [[wikipedia:pl:Theodore Dreiser|w]] *:[[Autor:Franz Werfel|Franz Werfel]], [[wikipedia:pl:Franz Werfel|w]] *:[[Autor:Robert Benchley|Robert Benchley]], [[wikipedia:pl:Robert Benchley|w]] *:[[Autor:Mário de Andrade|Mário de Andrade]], [[wikipedia:pl:Mário de Andrade|w]] *:[[Autor:Mihail Sebastian|Mihail Sebastian]], [[wikipedia:pl:Mihail Sebastian|w]] *:[[Autor:Alfred Douglas|Alfred Douglas]], [[wikipedia:pl:Alfred Douglas|w]] *:[[Autor:Paul Valéry|Paul Valéry]], [[wikipedia:pl:Paul Valéry|w]] *:[[Autor:Salomėja Nėris|Salomėja Nėris]], [[wikipedia:pl:Salomėja Nėris|w]] *:[[Autor:Zenon Waśniewski|Zenon Waśniewski]], [[wikipedia:pl:Zenon Waśniewski|w]] *:[[Autor:Emily Carr|Emily Carr]], [[wikipedia:pl:Emily Carr|w]] *:[[Autor:Stefan Jaracz|Stefan Jaracz]], [[wikipedia:pl:Stefan Jaracz|w]] *:[[Autor:Pierre Drieu La Rochelle|Pierre Drieu La Rochelle]], [[wikipedia:pl:Pierre Drieu La Rochelle|w]] *:[[Autor:Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj|Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj]], [[wikipedia:pl:Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj|w]] *:[[Autor:Jerzy Paczkowski|Jerzy Paczkowski]], [[wikipedia:pl:Jerzy Paczkowski|w]] *:[[Autor:Else Lasker-Schüler|Else Lasker-Schüler]], [[wikipedia:pl:Else Lasker-Schüler|w]] *:[[Autor:Alexandre Cingria|Alexandre Cingria]], [[wikipedia:pl:Alexandre Cingria|w]] *:[[Autor:Ion Pilat|Ion Pilat]], [[wikipedia:pl:Ion Pilat|w]] *:[[Autor:Vlasta Štáflová|Vlasta Štáflová]], [[wikipedia:pl:Vlasta Štáflová|w]] *:[[Autor:Juan Tablada|Juan Tablada]], [[wikipedia:pl:Juan Tablada|w]] *:[[Autor:Ellen Glasgow|Ellen Glasgow]], [[wikipedia:pl:Ellen Glasgow|w]] *:[[Autor:Antal Szerb|Antal Szerb]], [[wikipedia:pl:Antal Szerb|w]] *:[[Autor:Guðmundur Kamban|Guðmundur Kamban]], [[wikipedia:pl:Guðmundur Kamban|w]] *:[[Autor:Eustachy Wacław Szelążek|Eustachy Wacław Szelążek]], [[wikipedia:pl:Eustachy Wacław Szelążek|w]] * 28.06.1947 [[Autor:Stanislav Kostka Neumann|Stanislav Kostka Neumann]], [[w:Stanislav Kostka Neumann|w]] (ur. 1875) * xx.xx.1948 [[Autor:Maria Dunin-Kozicka|Maria Dunin-Kozicka]], [[w:Maria Dunin-Kozicka|w]] (ur. 1877) * 17.08.1948 [[Autor:Kazimierz Czachowski|Kazimierz Czachowski]], [[w:Kazimierz Czachowski|w]] (ur. 1890) * 22.10.1948 [[Autor:August Hlond|August Hlond]], [[w:August Hlond|w]] (ur. 1881) * 27.10.1949 [[Autor:František Halas|František Halas]], [[w:František Halas|w]] (ur. 1901) * 17.11.1949 [[Autor:Adam Kleczkowski|Adam Marian Kleczkowski]], [[w:Adam Kleczkowski|w]] (ur. 1883) * xx.xx.1950 [[Autor:Mieczysław Derżyński|Mieczysław Derżyński]], [[w:Mieczysław Derżyński|w]] (ur. 1909) * 19.07.1950 [[Autor:Jan Antoni Grabowski|Jan Antoni Grabowski]], [[w:Jan Antoni Grabowski|w]] (ur. 1882) * 31.07.1950 [[Autor:Jan Effenberger-Śliwiński|Jan Effenberger-Śliwiński]], [[w:Jan Effenberger-Śliwiński|w]] (ur. 1884) * 16.10.1950 [[Autor:Wacław Borowy|Wacław Borowy]], [[w:Wacław Borowy|w]] (ur. 1890) * 18.10.1950 [[Autor:Emanuel Grim|Emanuel Grim]], [[w:Emanuel Grim|w]] (ur. 1883) * 05.01.1951 [[Autor: Andriej Płatonow|Andriej Płatonow]], [[w:Andriej Płatonow|w]] (ur. 1899) * 03.07.1951 [[Autor:Tadeusz Borowski|Tadeusz Borowski]], [[w:Tadeusz Borowski (poeta)|w]] (ur. 1922) == Autorzy, od których śmierci nie upłynęło jeszcze 70 lat == === Autorzy zmarli w 1952 roku === * 27.04.1952 [[w:Kazimierz Gołba|Kazimierz Gołba]] (ur. 1904) * 27.05.1952 [[w:Feliks Gwiżdż|Feliks Gwiżdż]] (ur. 1885) * 13.06.1952 [[w:Maria Buyno-Arctowa|Maria Buyno-Arctowa]] (ur. 1877) * 21.06.1952 Józef Galewski (drukarz, autor podręczników o drukarstwie) * 02.08.1952 [[w:Stanisław Adamczewski|Stanisław Adamczewski]] (ur. 1883) * 31.10.1952 [[w:Benedykt Hertz|Benedykt Hertz]] (ur. 1872) * 27.12.1952 [[w:Adolf Černý|Adolf Černý]] (ur. 1864) === Autorzy zmarli w latach 1953–60 === * 10.02.1953 [[w:Karol Badecki|Karol Badecki]] (ur. 1886) * 21.03.1953 [[w:Juliusz German|Juliusz German]] (ur. 1880) * 24.04.1953 [[w:Iwan Sołoniewicz|Iwan Sołoniewicz]] (ur. 1891) * 30.06.1953 [[w:Karol Berger|Karol Berger]] (ur. 1894) * 06.12.1953 [[w:Konstanty Ildefons Gałczyński|Konstanty Ildefons Gałczyński]] (ur. 1905) * 10.12.1953 [[w:Enrico Damiani|Enrico Damiani]] (ur. 1892) * 19.02.1954 [[w:Ludwik Szczepański|Ludwik Szczepański]] (ur. 1872) * 19.07.1954 [[w:Antoni Gawiński|Antoni Gawiński]] (ur. 1876) * 20.02.1955 [[w:Józef Jedlicz|Józef Jedlicz]] (Józef Kapuściński) (ur. 1878) * 29.03.1955 [[w:Adam Bar|Adam Bar]] (ur. 1895) * 18.01.1956 [[w:Jozef Bánsky|Jozef Bánsky]] (ur. 1919) * 14.08.1956 [[w:Bertolt Brecht|Bertolt Brecht]] (ur. 1898) * 18.07.1957 [[w:Maria Bersano Begey|Maria Bersano Begey]] * 09.08.1957 [[w:Konrad Tom|Konrad Tom]] (Konrad Runowiecki) (ur. 1887) * 15.11.1957 [[w:Andrzej Bursa|Andrzej Bursa]] (ur. 1932) * 19.12.1957 [[w:Julije Benešić|Julije Benešić]] (ur. 1883) * 08.03.1958 [[w:Ryszard Gansiniec|Ryszard Gansiniec]] (ur. 1888) * 21.12.1958 [[w:Lion Feuchtwanger|Lion Feuchtwanger]] (ur. 1884) * 02.03.1959 [[w:Wilam Horzyca|Wilam Horzyca]] (ur. 1889) * 02.11.1959 [[w:Wiktor Hahn|Wiktor Hahn]] (ur. 1871) * 07.12.1959 [[w:Artur Górski (krytyk literacki)|Artur Górski]] (ur. 1870) * 15.05.1960 [[w:Ferdynand Goetel|Ferdynand Goetel]] (ur. 1890) * 27.07.1960 [[w:Tadeusz Grabowski|Tadeusz Grabowski]] (ur. 1871) * 12.09.1960 [[w:Franciszek Gil|Franciszek Gil]] (ur. 1917) === Autorzy zmarli w latach 1961 - 70 === * 07.03.1961 [[w:Giorgio Clarotti|Giorgio Clarotti]] (ur. 1903) * 02.05.1961 [[w:Wojciech Bąk|Wojciech Bąk]] (ur. 1907) * 03.06.1961 [[w:Władysław Folkierski|Władysław Folkierski]] (ur. 1889) * 02.08.1961 [[w:Józef Bieniasz|Józef Bieniasz]] (ur. 1892) * xx.xx.1962 [[w:Stefan Srebrny|Stefan Srebrny]] (ur. 1890)) * 10.02.1962 [[w:Władysław Broniewski|Władysław Broniewski]] (ur. 1897) * 01.08.1962 [[w:Leon Kruczkowski|Leon Kruczkowski]] (ur. 1900) * 16.12.1962 [[w:Tadeusz Bocheński|Tadeusz Bocheński]] (ur. 1895) * 21.01.1963 [[w:Stanisław Grzesiuk|Stanisław Grzesiuk]] (ur. 1918) * 29.03.1963 [[w:Pola Gojawiczyńska|Pola Gojawiczyńska]] (ur. 1896) * 20.12.1963 [[w:Gustaw Morcinek|Gustaw Morcinek]] (ur. 1891) * 25.12.1963 [[w:Marcjanna Fornalska|Marcjanna Fornalska]] (ur. 1870) * xx.xx.1964 [[w:Zdana Matuszewicz|Zdana Matuszewicz]] * 05.03.1964 [[w:Kazimierz Budzyk|Kazimierz Budzyk]] (ur. 1911) * 18.11.1964 [[w:Jan Stanisław Bystroń|Jan Stanisław Bystroń]] (ur. 1892) * 26.02.1965 [[w:Bogusław Butrymowicz|Bogusław Butrymowicz]] (ur. 1872) * 02.05.1965 [[w:Otto Forst-Battaglia|Otto Forst-Battaglia]] (ur. 1889) * 19.05.1965 [[w:Maria Dąbrowska|Maria Dąbrowska]] (ur. 1889) * 12.08.1965 [[w:Nice Contieri|Nice Contieri]] (ur. 1912) * 10.10.1965 [[w:Andrzej Boleski|Andrzej Boleski]] (ur. 1877) * 24.01.1966 [[w:Wojciech Breowicz|Wojciech Breowicz]] (ur. 1902) * 02.07.1966 [[w:Jan Brzechwa|Jan Brzechwa]] (ur. 1900) * 29.05.1967 [[w:Adam Chętnik|Adam Chętnik]] (ur. 1885) * 08.09.1967 [[w:Adolf Fierla|Adolf Fierla]] (ur. 1908) * 12.11.1967 [[w:Stanisław Adamski (duchowny)|Stanisław Adamski]] (ur. 1875) * 14.12.1967 [[w:Zdzisław Hierowski|Zdzisław Hierowski]] (ur. 1911) * 09.04.1968 [[w:Zofia Kossak-Szczucka|Zofia Kossak-Szczucka]] (ur. 1889) * 20.05.1968 [[w:Piotr Grzegorczyk|Piotr Grzegorczyk]] (ur. 1894) * 09.06.1968 [[w:Helena Bobińska|Helena Bobińska]] (ur. 1887) * 20.04.1969 [[w:Jan Dürr-Durski|Jan Dürr-Durski]] * 22.04.1969 [[w:Waldemar Babinicz|Waldemar Babinicz]] (ur. 1902) * 14.06.1969 [[w:Marek Hłasko|Marek Hłasko]] (ur. 1934) * 25.07.1969 [[w:Witold Gombrowicz|Witold Gombrowicz]] (ur. 1904) * 09.08.1969 [[w:Pawieł Naumowicz Bierkow|Pawieł Naumowicz Bierkow]] (ur. 1969) * 03.12.1969 [[w:Stanisław Czernik|Stanisław Czernik]] (ur. 1899) * 19.05.1970 [[w:Tadeusz Breza|Tadeusz Breza]] (ur. 1905) * 20.05.1970 [[w:Eustachy Czekalski|Eustachy Czekalski]] (ur. 1885) * 03.11.1970 [[w:Władysław Jan Grabski|Władysław Jan Grabski]] (ur. 1901) === Autorzy zmarli w latach 1971 - 80 === * 02.11.1971 [[w:Jan Brzoza|Jan Brzoza]] (ur. 1900) * 03.11.1971 [[w:Janina Porazińska|Janina Porazińska]] (ur. 1888) * 27.11.1971 [[w:Jean Bourrilly|Jean Bourrilly]] (ur. 1911) * 08.05.1972 [[w:Stefan Flukowski|Stefan Flukowski]] (ur. 1902) * 12.05.1972 [[w:Stanisław Furmanik|Stanisław Furmanik]] (ur. 1896) * 24.05.1972 [[w:Michał Choromański|Michał Choromański]] (ur. 1904) * 08.07.1972 [[w:Antoni Cwojdziński|Antoni Cwojdziński]] (ur. 1896) * 20.10.1972 [[w:Magdalena Samozwaniec|Magdalena Samozwaniec]] (ur. 1894) * 17.01.1973 [[w:Franciszek Bielak|Franciszek Bielak]] (ur. 1892) * 30.04.1973 [[w:Maria Pruszkowska|Maria Pruszkowska]] (ur. 1910) * 08.06.1973 [[w:Wacław Grubiński|Wacław Grubiński]] (ur. 1883) * 02.11.1973 [[w:Maria Czerkawska|Maria Czerkawska]] (ur. 1881) * 19.07.1974 [[w:Arthur Prudden Coleman|Arthur Prudden Coleman]] (ur. 1897) * xx.09.1974 [[w:Janina Palmén|Janina Henrietta Palmén]] (ur. 21.11.1891) * xx.xx.1975 [[w:Zofia Karczewska-Markiewicz|Zofia Karczewska-Markiewicz]] (ur. 1911) * 22.01.1975 [[w:Tadeusz Stanisław Grabowski|Tadeusz Stanisław Grabowski]] (ur. 1881) * 03.07.1975 [[w:Franciszek Beciński|Franciszek Beciński]] (ur. 1897) * 17.10.1975 [[w:Jerzy Braun|Jerzy Braun]] (ur. 1901) * 14.11.1975 [[w:Jan Rostworowski (poeta)|Jan M. Rostworowski]] (ur. 1919) * 26.01.1976 [[w:Witold Doroszewski|Witold Doroszewski]] (ur. 1899) * 07.06.1976 [[w:Ludwik Brożek|Ludwik Brożek]] (ur. 1907) * 14.06.1976 [[w:Rosa Bailly|Rosa Bailly]] (ur. 1890) * 18.06.1976 [[w:Aniela Gruszecka|Aniela Gruszecka]] (ur. 1884) * 04.07.1976 [[w:Antoni Słonimski|Antoni Słonimski]] (ur. 1895) * 17.08.1976 [[w:Wincenty Danek|Wincenty Danek]] (ur. 1907) * 02.09.1976 [[w:Stanisław Grochowiak|Stanisław Grochowiak]] (ur. 1934) * 07.10.1976 [[w:Jan Dopatka|Jan Dopatka]] (ur. 1893) * 12.12.1976 [[w:Hermann Buddensieg|Hermann Buddensieg]] (ur. 1893) * 22.02.1977 [[w:Kazimierz Andrzej Czyżowski|Kazimierz Andrzej Czyżowski]] (ur. 1894) * 09.11.1977 [[w:Jerzy Cieślikowski|Jerzy Cieślikowski]] (ur. 1916) * 29.01.1978 [[w:Stanisław Dygat|Stanisław Dygat]] (ur. 1914) * 01.04.1978 [[w:Michał Gabriel Karski|Michał Gabriel Karski]] (ur. 1895) * 27.09.1978 [[w:Telemac Dan|Telemac Dan]] (ur. 1902) * 11.11.1978 [[w:Helena Boguszewska|Helena Boguszewska]] (ur. 1883) * 27.06.1979 [[w:Antoni Gołubiew|Antoni Gołubiew]] (ur. 1907) * 02.03.1980 [[w:Jarosław Iwaszkiewicz|Jarosław Iwaszkiewicz]] (ur. 1894) * 29.06.1980 [[w:Aleksander Baumgardten|Aleksander Baumgardten]] (1908 - 1980) === Autorzy zmarli w latach 1981 - 90 === * 28.05.1981 [[w:Stefan Wyszyński|Stefan Wyszyński]] (ur. 1901) * 17.02.1981 [[w:Janina Broniewska|Janina Broniewska]] (ur. 1904) * 27.02.1982 [[w:Maria Kownacka|Maria Kownacka]] (ur. 1894) * 06.06.1982 [[w:Maria Ksenia Bechczyc-Rudnicka|Maria Ksenia Bechczyc-Rudnicka]] (ur. 1888) * 13.08.1982 [[w:Adam Ważyk|Adam Ważyk]] (ur. 17 listopada 1905) * 15.11.1982 [[w:Franciszek Fenikowski|Franciszek Fenikowski]] (ur. 1922) * 17.06.1983 [[w:Miron Białoszewski|Miron Białoszewski]] * 16.02.1983 [[w:Kazimiera Iłłakowiczówna|Kazimiera Iłłakowiczówna]] (ur. 1892) * 17.02.1983 [[w:Dora Gabe|Dora Gabe]] (ur. 1888) * 22.02.1983 [[w:Mieczysław Jastrun|Mieczysław Jastrun]] (ur. 29 października 1903) * 03.08.1983 [[w:Jan Brzękowski|Jan Brzękowski]] (ur. 1903) * 05.08.1984 [[w:Jerzy Zagórski|Jerzy Zagórski]] (ur. 13 grudnia 1907) * 19.07.1985 [[w:Janusz Zajdel|Janusz Zajdel]] (ur. 1938) * 23.10.1985 [[w:Tadeusz Hołuj|Tadeusz Hołuj]] (ur. 1916) * 14.04.1986 [[w:Stanisław Helsztyński|Stanisław Helsztyński]] (ur. 1891) * 10.05.1986 [[w:Anna Kamieńska|Anna Kamieńska]] (ur. 12 kwietnia 1920) * 03.09.1988 [[w:Adam Mauersberger|Adam Mauersberger]] (ur. 3 września 1910) * 28.09.1986 [[w:Ewa Szelburg-Zarembina|Ewa Szelburg-Zarembina]] (ur. 1899) * 15.07.1989 [[w:Maria Kuncewiczowa|Maria Kuncewiczowa]] (ur. 1895) * 26.11.1989 [[w:Cecylia Lewandowska|Cecylia Lewandowska]] (ur. 1902) * 22.12.1989 [[w:Samuel Beckett|Samuel Beckett]] (ur. 1906) === Autorzy zmarli w latach 1991 - 2000 === * 27.09.1991 [[w:Stefan Kisielewski]] (ur. 1911) * 09.04.1992 [[w:Alfred Szklarski|Alfred Szklarski]] (ur. 1912) * 23.02.1994 [[w:Zbigniew Bieńkowski|Zbigniew Bieńkowski]] (ur. 31 sierpnia 1913) * 23.09.1994 [[w:Zbigniew Nienacki|Zbigniew Nienacki]] (ur. 1929) * 30.05.1995 [[w:Małgorzata Hillar|Małgorzata Hillar]] (ur. 1930) * 10.07.1996 [[w:Czesław Centkiewicz|Czesław Centkiewicz]] (ur. 1904) * 02.11.1996 [[w:Artur Międzyrzecki|Artur Międzyrzecki]] (ur. 6 listopada 1922) * 28.07.1998 [[w:Zbigniew Herbert|Zbigniew Herbert]] (ur. 1924) * 21.07.1999 [[w:Jerzy Harasymowicz|Jerzy Harasymowicz]] (ur. 1933) * 13.08.1999 [[w:Maria Krüger|Maria Krüger]] (ur. 1904) * 04.06.2000 [[w:Gustaw Herling-Grudziński|Gustaw Herling-Grudziński]] (ur. 1919) * 26.08.2000 [[w:Wojciech Żukrowski|Wojciech Żukrowski]] (ur. 1916) === Autorzy zmarli w latach 2001 - 2010 === * 13.05.2001 [[w:Paweł Hertz|Paweł Hertz]] (ur. 1918) * 19.03.2004 [[w:Zygmunt Kubiak|Zygmunt Kubiak]] (ur. 30 kwietnia 1929) * 11.09.2004 [[w:Jerzy Lisowski|Jerzy Lisowski]] (ur. 10 kwietnia 1928) * 25.10.2003 [[w:Jadwiga Dackiewicz|Jadwiga Dackiewicz]] (ur. 6 marca 1920) * 16.04.2005 [[w:Artur Hutnikiewicz|Artur Hutnikiewicz]] (ur. 1916) * 27.03.2006 [[w:Stanisław Lem|Stanisław Lem]] (ur. 1921) == Autorzy o nieustalonej dacie śmierci == Dane dotyczące dat urodzin i śmierci poniższych autorów są pilnie poszukiwane — jeśli je znasz prosimy o ich uzupełnienie (łącznie z podaniem źródła skąd one pochodzą). * [[w:Rozalia Bersztajnowa|Rozalia Bersztajnowa]] (ur. w XIX w., zm. w XX w.; fl. ca 1896-1924) * [[w:Karolina Bobrowska|Karolina Bobrowska]] (ur. w XIX w., zm. w XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1913-1934) * [[wikia:wiersze:J. Chorościcki|J. Chorościcki]] (ur. pr. w I poł. XIX w., zm. pr. w I poł. XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1875) * Jan Ludwik Kossowicz (fl. ca 1881) * [[w:Józef Maciejowski|Józef Maciejowski]] (fl. ca. 1904-1937; pisarz, tłumacz) * Konrad Robakowski ([[w:fl. ca|fl.ca]] 1902–1907; publikował wiersze w czasopiśmie ''Chimera'') * Kazimierz Rozenberg (fl. ca 1935-1939) * Zofia Schulbaumówna (fl. ca 1934-1939 (zm. 1941-1943? [https://dlibra.kul.pl/Content/42732/47439_104053-II_Zaglada-Zydow-lwowsk.pdf źródło])) * [http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol/?searchtype=a&searcharg=Sujkowska%2C+Janina&searchscope=5&sortdropdown=-&SORT=D&extended=0&SUBMIT=Szukaj&searchlimits=&searchorigarg=tWichrowe+Wzg{u00F3}rza Janina Sujkowska] (tłumaczka z ang. i niem.; ur. pr. w II poł. XIX lub I poł. XX w., zm. pr. w I poł. XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1928-1938) * Maria Śliwińska (pseud. Anna Bronisławska; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1902–1907) * [[w:Alfons Wróblewski|Alfons Wróblewski]] (tłumacz z ros.; fl.ca 1901) * [[w:Władysław Jastrzębiec-Zalewski|Władysław Jastrzębiec-Zalewski]] (1877-po 1934) * [[w:Zbigniew Zamorski|Zbigniew Zamorski]] (ur. w XIX w., zm. w XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1925–1932) === Autorzy o ustalonej dacie śmierci, ale bez źródła tych danych === * Emilia Szenwic (z d. Feinkind) (28.01.1889 Warszawa-30.03.1972 Rzym) <br class=visualClear> [[Kategoria:Metastrony Wikiźródeł|Do zrobienia]] [[be:Вікікрыніцы:Беларускія аўтары ў грамадскім набытку]] jupxa65zfszz4d43gvidfvld06vq205 3148281 3148277 2022-08-09T13:27:49Z Abraham 586 /* R */ + J. Rostworowski (cichociemny) wikitext text/x-wiki <div style="border:1px solid #C0C0C0;background:#f8f8ff;text-align:center;font-size: 92%;padding:.2em"> <div style="text-align: right; font-size: 90%">[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy|Autorzy, od których śmierci upłynęło już 70 lat]] - indeks alfabetyczny: <div align="right"><hr width=30%></div> </div> [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#A|A]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#B|B]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#C|C]] - <!--[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Č|Č]] - -->[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ć|Ć]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#D|D]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#E|E]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#F|F]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#G|G]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#H|H]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#I|I]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#J|J]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#K|K]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#L|L]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ł|Ł]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#M|M]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#N|N]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#O|O]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#P|P]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Q|Q]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#R|R]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#S|S]] - <!--[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Š|Š]] - -->[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ś|Ś]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#T|T]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#U|U]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#V|V]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#W|W]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#X|X]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Y|Y]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Z|Z]] - <!--[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ž|Ž]] - -->[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ź|Ź]] - [[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Ż|Ż]] <div align="right"><hr width=30%></div> <div style="text-align: right; font-size: 90%">'''[[Wikiźródła:Do zrobienia/autorzy#Autorzy, od których śmierci nie upłynęło jeszcze 70 lat|Autorzy, od których śmierci nie upłynęło jeszcze 70 lat]]''' </div></div> {{Skrót|WS:DSA}} __NOTOC__ == Autorzy, od których śmierci upłynęło już 70 lat == {|width="100%" |style="text-align:left; vertical-align:top;"| === A === * [[Autor:Antoni Abraham|Antoni Abraham]] [[w:Antoni Abraham|w]] (1869 - 1923) * [[Autor:Aleksander Augezdecky|Aleksander Augezdecky]] [[w:Aleksander Augezdecky|w]] (pocz. XVIw. - 1577) * [[Autor:Teodor Axentowicz|Teodor Axentowicz]] [[w:Teodor Axentowicz|w]] (1859 - 1938) === B === * [[Autor:Tomasz Baczyński|Tomasz Baczyński]] [[w:Tomasz Baczyński|w]] (1690 - 1756) * [[Autor:Maksim Bahdanowicz|Maksim Bahdanowicz]] [[w:Maksim Bahdanowicz|w]] (1891 - 1917) * [[Autor:Stefan Balicki|Stefan Balicki]] [[w:Stefan Balicki|w]] (1899 - 1943) * [[Autor:Jerzy Samuel Bandtikie|Jerzy Samuel Bandtikie]] [[w:Jerzy Samuel Bandtikie|w]] (1768 - 1835) * [[Autor:Károly Bányai|Károly Bányai]] [[w:Károly Bányai|w]] (1877 - 1919) * [[Autor:Łazarz Baranowicz|Łazarz Baranowicz]] [[w:Łazarz Baranowicz|w]] (1595 - 1693) * [[Autor:Jan Barczewski|Jan Barczewski]] [[w:Jan Barczewski|w]] (1790 - 1851) * [[Autor:Stefan Barczewski|Stefan Barczewski]] [[w:Stefan Barczewski|w]] (1937 - 1862) * [[Autor:Zygmunt Bartkiewicz|Zygmunt Bartkiewicz]] [[w:Zygmunt Bartkiewicz|w]] (1867 - 1944) * [[Autor:Adam Dominik Bartoszewicz|Adam Dominik Bartoszewicz]] [[w:Adam Dominik Bartoszewicz|w]] (1838 - 1886) * [[Autor:Joachim Stefan Bartoszewicz|Joachim Stefan Bartoszewicz]] [[w:Joachim Stefan Bartoszewicz|w]] (1867 - 1938) * [[Autor:Jan Baudouin|Jan Baudouin]] [[w:Jan Baudouin|w]] (1735 - 1822) * [[Autor:Seweryn Bączalski|Seweryn Bączalski]] [[w:Seweryn Bączalski|w]] (zm. 1631) * [[Autor:Attilio Begey|Attilio Begey]] [[w:Attilio Begey|w]] (1843 - 1928) * [[Autor:Nikołaj Wasilewicz Berg|Nikołaj Wasilewicz Berg]] [[w:Nikołaj Wasilewicz Berg|w]] (1823 - 1884) * [[Autor:Władysław Berkan|Władysław Berkan]] [[w:Władysław Berkan|w]] (? - 1941) * [[Autor:Aleksandr Bestużew|Aleksandr Bestużew]] [[w:Aleksandr Bestużew|w]] (1797 - 1837) * [[Autor:Bronisław Białobłocki|Bronisław Białobłocki]] [[w:Bronisław Białobłocki|w]] (1861 - 1888) * [[Autor:Jan Białobocki|Jan Białobocki]] [[w:Jan Białobocki|w]] (ur. ok. 1600 zm. po 1661) * [[Autor:Marcin Białobocki|Marcin Białobocki]] [[w:Marcin Białobocki|w]] (1530 - 1586) * [[Autor:Kunegunda Białopiotrowiczowa|Kunegunda Białopiotrowiczowa]] [[w:Kunegunda Białopiotrowiczowa|w]] (1793 - 1883) * [[Autor:Franciszek Biegiesz|Franciszek Biegiesz]] [[w:Franciszek Biegiesz|w]] (1862 - 1938) * [[Autor:Tomasz Bielawski|Tomasz Bielawski]] [[w:Tomasz Bielawski|w]] (2 poł. XVIw.) * [[Autor:Jan Bielski|Jan Bielski]] [[w:Jan Bielski|w]] (1714 - 1768) * [[Autor:Andriej Christoforowicz Biełobocki|Andriej Christoforowicz Biełobocki]] [[w:Andriej Christoforowicz Biełobocki|w]] (1650 - zm. po 1700) * [[Autor:Stanisław Józef Bieżanowski|Stanisław Józef Bieżanowski]] [[w:Stanisław Józef Bieżanowski|w]] (1628 - 1693) * [[Autor:Antoni Zygmunt Biliński|Antoni Zygmunt Biliński]] [[w:Antoni Zygmunt Biliński|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Teodor Billewicz|Teodor Billewicz]] [[w:Teodor Billewicz|w]] (2 poł. XVII w.) * [[Autor:Kazimierz Bisztyga|Kazimierz Bisztyga]] [[w:Kazimierz Bisztyga|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Henryk Jan Bloch|Henryk Jan Bloch]] [[w:Henryk Jan Bloch|w]] (1866 - 1938) * [[Autor:Michał Błażewski|Michał Błażewski]] [[w:Michał Błażewski|w]] (zm. ok. 1628) * [[Autor:Jerzy Bocek|Jerzy Bocek]] [[w:Jerzy Bocek|w]] (1621 - 1690) * [[Autor:Jan Chrystian Bockshammer|Jan Chrystian Bockshammer]] [[w:Jan Chrystian Bockshammer|w]] (1733 - 1804) * [[Autor:Jakub Boczyłowic|Jakub Boczyłowic]] [[w:Jakub Boczyłowic|w]] (zm. 1697-99) * [[Autor:Józef Ignacy Boelcke|Józef Ignacy Boelcke]] [[w:Józef Ignacy Boelcke|w]] (zm. 1786) * [[Autor:Ioan Bogdan|Ioan Bogdan]] [[w:Ioan Bogdan|w]] (1864 - 1918) * [[Autor:Antoni Bogdański|Antoni Bogdański]] [[w:Antoni Bogdański|w]] (1891 - 1938) * [[Autor:Józef Symeon Bogucki|Józef Symeon Bogucki]] [[w:Józef Symeon Bogucki|w]] (1816 - 1855) * [[Autor:Stanisław Bogusławski|Stanisław Bogusławski]] [[w:Stanisław Bogusławski|w]] (1804 - 1870) * [[Autor:Jan Bojanowski|Jan Bojanowski]] [[w:Jan Bojanowski|w]] (koniec XVI i początek XVII w.) * [[Autor:Wacław Bojarski|Wacław Bojarski]] [[w:Wacław Bojarski|w]] (1921 - 1943) * [[Autor:Jakub Bojko|Jakub Bojko]] [[w:Jakub Bojko|w]] (1857 - 1943) * [[Autor:Bolesławiusz|Bolesławiusz]] [[w:Bolesławiusz|w]] (ur. pierwsza ćwierć XVII - zm. 1689) * [[Autor:Aleksandra Borkowska|Aleksandra Borkowska]] [[w:Aleksandra Borkowska|w]] (1828 - 1898) * [[Autor:Aleksander Borkowski|Aleksander Borkowski]] [[w:Aleksander Borkowski|w]] (1811 - 1896) * [[Autor:Józef Borkowski|Józef Borkowski]] [[w:Józef Borkowski|w]] (1809 - 1843) * [[Autor:Leon Borkowski|Leon Borkowski]] [[w:Leon Borkowski|w]] (1784 - 1846)] * [[Autor:Aleksander Borucki|Aleksander Borucki]] [[w:Aleksander Borucki|w]] (2 poł. XIX) * [[Autor:Marcin Borzymowski|Marcin Borzymowski]] [[w:Marcin Borzymowski|w]] (1630 - ????) * [[Autor:John Bowring|John Bowring]] [[w:John Bowring|w]] (1792 - 1872) * [[Autor:Daniel Bratkowski|Daniel Bratkowski]] [[w:Daniel Bratkowski|w]] (zm. 1702) * [[Autor:Michał Brensztejn|Michał Brensztejn]] [[w:Michał Brensztejn|w]] (1874 - 1938) * [[Autor:Andrzej Brodziński|Andrzej Brodziński]] [[w:Andrzej Brodziński|w]] (1786 - 1812) * [[Autor:Marcin Broniewski|Marcin Broniewski]] [[w:Marcin Broniewski|w]] (zm. 1593) * [[Autor:Aleksander Bronikowski|Aleksander Bronikowski]] [[w:Aleksander Bronikowski|w]] (1787 - 1834) * [[Autor:Walerij Briusow|Walerij Briusow]] [[w:Walerij Briusow|w]] (1873 - 1924) * [[Autor:Julian Brun|Julian Brun]] [[w:Julian Brun|w]] (1886 - 1942) * [[Autor:Józef Brykczyński|Józef Brykczyński]] [[w:Józef Brykczyński|w]] (1797 - 1823) * [[Autor:Wojciech Brzega|Wojciech Brzega]] [[w:Wojciech Brzega|w]] (1872 - 1941) * [[Autor:Hipolit Brzeziński|Hipolit Brzeziński]] [[w:Hipolit Brzeziński|w]] (18.. - 1938) * [[Autor:Wincenty Brzozowski|Wincenty Brzozowski]] [[w:Wincenty Brzozowski|w]] (1877 - 1941) * [[Autor:Eugeniusz Brzuska|Eugeniusz Brzuska]] [[w:Eugeniusz Brzuska|w]] (1885 - 1938) * [[Autor:Ioan Budai-Deleanu|Ioan Budai-Deleanu]] [[w:Ioan Budai-Deleanu|w]] (1760 - 1820) * [[Autor:Bieniasz Budny|Bieniasz Budny]] [[w:Bieniasz Budny|w]] (zm. po 1629) * [[Autor:Szymon Budny|Szymon Budny]] [[w:Szymon Budny|w]] (1530 - 1593) * [[Autor:Alojzy Budzisz|Alojzy Budzisz]] [[w:Alojzy Budzisz|w]] (1874 - 1934) * [[Autor:Wincenty Budzyński|Wincenty Budzyński]] [[w:Wincenty Budzyński|w]] (1815 - 1866) * [[Autor:Kazimierz Bujnicki|Kazimierz Bujnicki]] [[w:Kazimierz Bujnicki|w]] (1788 - 1878) * [[Autor:Teodor Bujnicki|Teodor Bujnicki]] [[w:Teodor Bujnicki|w]] (1907 - 1944) * [[Autor:Seweryn Bukar|Seweryn Bukar]] [[w:Seweryn Bukar|w]] (1773 - 1853) * [[Autor:Adam Burski|Adam Burski]] [[w:Adam Burski|w]] (1560 - 1611) * [[Autor:Józef Buszczyński|Józef Buszczyński]] [[w:Józef Buszczyński|w]] (1823 - 1887) * [[Autor:Ignacy Bykowski|Ignacy Bykowski]] [[w:Ignacy Bykowski|w]] (1750 - 1817) * [[Autor:Piotr Bykowski|Piotr Bykowski]] [[w:Piotr Bykowski|w]] (1823 - 1889) * [[Autor:Jan Bystroń|Jan Bystroń]] [[w:Jan Bystroń|w]] (1860 - 1902) * [[Autor:Wojciech Bystrzonowski|Wojciech Bystrzonowski]] [[w:Wojciech Bystrzonowski|w]] (1699 - 1773) === C === * [[Autor:Jan Cedrowski|Jan Cedrowski]] [[w:Jan Cedrowski|w]] (1617 - 1688) * [[Autor:Adam Celiński|Adam Celiński]] [[w:Adam Celiński|w]] (1809 - 1837) * [[Autor:Konrad Celtis|Konrad Celtis]] [[w:Konrad Celtis|w]] (1450 - 1508) * [[Autor:Franciszek Cezary|Franciszek Cezary]] [[w:Franciszek Cezary|w]] (1583 - 1651) * [[Autor:Henryk Chełchowski|Henryk Chełchowski]] [[w:Henryk Chełchowski|w]] (ur. pocz. XVII w. - zm. 1665) * [[Autor:Stanisław Chełchowski|Stanisław Chełchowski]] [[w:Stanisław Chełchowski|w]] (1866 - 1907) * [[Autor:Stefania Chłędowska|Stefania Chłędowska]] [[w:Stefania Chłędowska|w]] (1850 - 1884) * [[Autor:Adam Tomasz Chłędowski|Adam Tomasz Chłędowski]] [[w:Adam Tomasz Chłędowski|w]] (1790 - 1855) * [[Autor:Walenty Chłędowski|Walenty Chłędowski]] [[w:Walenty Chłędowski|w]] (1797 - 1846) * [[Autor:Zorian Chodakowski|Zorian Chodakowski]] [[w:Zorian Chodakowski|w]] (1784 - 1825) * [[Autor:Władysław Chodasiewicz|Władysław Chodasiewicz]] [[w:Władysław Chodasiewicz|w]] (1886 - 14.06.1939) * [[Autor:Jan Kanty Chodani|Jan Kanty Chodani]] [[w:Jan Kanty Chodani|w]] (1769 - 1823) * [[Autor:Aleksander Chodkiewicz|Aleksander Chodkiewicz]] [[w:Aleksander Chodkiewicz|w]] (1776 - 1838) * [[Autor:Władysław Chodźkiewicz|Władysław Chodźkiewicz]] [[w:Władysław Chodźkiewicz|w]] (1820 - 1898) * [[Autor:Jan Chodźko|Jan Chodźko]] [[w:Jan Chodźko|w]] (1777 - 1851) * [[Autor:Leonard Chodźko|Leonard Chodźko]] [[w:Leonard Chodźko|w]] (1800 - 1871) * [[Autor:Karol Chojecki|Karol Chojecki]] [[w:Karol Chojecki|w]] (1740 - 1791) * [[Autor:Stanisław Chołoniewski|Stanisław Chołoniewski]] [[w:Stanisław Chołoniewski|w]] (1791 - 1846) * [[Autor:Ferdynand Chotomski|Ferdynand Chotomski]] [[w:Ferdynand Chotomski|w]] (1797 - 1880) * [[Autor:Piotr Choynowski|Piotr Choynowski]] [[w:Piotr Choynowski|w]] (1885 - 1935) * [[Autor:Joachim Chreptowicz|Joachim Litawor Chreptowicz]] [[w:Joachim Litawor Chreptowicz|w]] (1729 - 1812) * [[Autor:Kazimierz Chromiński|Kazimierz Chromiński]] [[w:Kazimierz Chromiński|w]] (1759 - 1816) * [[Autor:Wojciech Chrościński|Wojciech Chrościński]] [[w:Wojciech Chrościński|w]] (1665 - 1722) * [[Autor:Bernard Chrzanowski|Bernard Chrzanowski]] [[w:Bernard Chrzanowski|w]] (1861 - 1944) * [[Autor:Antoni Chrząszczewski|Antoni Chrząszczewski]] [[w:Antoni Chrząszczewski|w]] (1770 - 1851) * [[Autor:Sebastiano Ciampi|Sebastiano Ciampi]] [[w:Sebastiano Ciampi|w]] (1769 - 1847) * [[Autor:Wacław Ciechowski|Wacław Ciechowski]] [[w:Wacław Ciechowski|w]] (1867 - 1938) * [[Autor:Piotr Ciekliński|Piotr Ciekliński]] [[w:Piotr Ciekliński|w]] (1558 - 1604) * [[Autor:Józef Ciembroniewicz|Józef Ciembroniewicz]] [[w:Józef Ciembroniewicz|w]] (1877 - 1929) * [[Autor:August Cieszkowski|August Cieszkowski]] [[w:August Cieszkowski|w]] (1814 - 1894) * [[Autor:Ludwik Cieszkowski|Ludwik Cieszkowski]] [[w:Ludwik Cieszkowski|w]] (1750 - 1810) * [[Autor:Erazm Ciołek|Erazm Ciołek]] [[w:Erazm Ciołek|w]] (1474 - 1522) * [[Autor:Jan Cochlovius|Jan Cochlovius]] [[w:Jan Cochlovius|w]] (1670 - 1734) * [[Autor:Miron Costin|Miron Costin]] [[w:Miron Costin|w]] (1633 - 1691) * [[Autor:Jan Crell|Jan Crell]] [[w:Jan Crell|w]] (1590 - 1633) * [[Autor:Wojciech Cybulski|Wojciech Cybulski]] [[w:Wojciech Cybulski|w]] (1808 - 1867) * [[Autor:Michał Czacki|Michał Czacki]] [[w:Michał Czacki|w]] (1753/55 - 1828) * [[Autor:Tadeusz Czacki|Tadeusz Czacki]] [[w:Tadeusz Czacki|w]] (1765 - 1813) * [[Autor:Władysław Czaplicki|Władysław Czaplicki]] [[w:Władysław Czaplicki|w]] (1828 - 1886) * [[Autor:Izabela Czartoryska|Izabela Czartoryska]] [[w:Izabela Czartoryska|w]] (1746 - 1835) * [[Autor:Adam Kazimierz Czartoryski|Adam Kazimierz Czartoryski]] [[w:Adam Kazimierz Czartoryski|w]] (1734 - 1823) * [[Autor:Józef Czech|Józef Czech]] [[w:Józef Czech|w]] (1806 - 1876) * [[Autor:Marcin Czechowic|Marcin Czechowic]] [[w:Marcin Czechowic|w]] (1532 - 1613) * [[Autor:Gabriel Czechowicz|Gabriel Czechowicz]] [[w:Gabriel Czechowicz|w]] (1876 - 1938) * [[Autor:Jan Czempiński|Jan Czempiński]] [[w:Jan Czempiński|w]] (1874 - 1938) * [[Autor:Stanisław Czerniejewski|Stanisław Czerniejewski]] [[w:Stanisław Czerniejewski|w]] (zm. 1938) * [[Autor:Ignacy Czerwiński|Ignacy Czerwiński]] [[w:Ignacy Czerwiński|w]] (1769 - 1834) * [[Autor:Wacław Czosnowski|Wacław Czosnowski]] [[w:Wacław Czosnowski|w]] (1897 - 1938) * [[Autor:Jan Czyński|Jan Czyński]] [[w:Jan Czyński|w]] (1801 - 1867) * [[Autor:Jan Czyż|Jan Czyż]] [[w:Jan Czyż|w]] (1755 - 1843) === D === * [[Autor:Samuel Dambrowski|Samuel Dambrowski]] [[w:Samuel Dambrowski|w]] (1577 - 1625) * [[Autor:Jan Daniecki|Jan Daniecki]] [[w:Jan Daniecki|w]] (XVI/XVIIw.) * [[Autor:Daniel z Łęczycy|Daniel z Łęczycy]] [[w:Daniel z Łęczycy|w]] (1530 - 1600) * [[Autor:Cyryl Danielewski|Cyryl Danielewski]] [[w:Cyryl Danielewski|w]] (1864 - 1923) * [[Autor:Wojciech Darasz|Wojciech Darasz]] [[w:Wojciech Darasz|w]] (1808 - 1852) * [[Autor:Aleksander Darowski|Aleksander Darowski]] [[w:Aleksander Darowski|w]] (1815 - 1874) * [[Autor:Jan Darowski|Jan Kazimierz Darowski]] [[w:Jan Kazimierz Darowski|w]] (1605 - 1666) * [[Autor:Jan Daubmann|Jan Daubmann]] [[w:Jan Daubmann|w]] (zm. 1573) * [[Autor:Wincenty Dawid|Wincenty Dawid]] [[w:Wincenty Dawid|w]] (1816 - 1897) * [[Autor:Tomasz Dąbal|Tomasz Dąbal]] [[w:Tomasz Dąbal|w]] (1890 - 1938) * [[Autor:Aleksander Dąbrowski|Aleksander Dąbrowski]] [[w:Aleksander Dąbrowski|w]] (1860 - 1938) * [[Autor:Tadeusz Dąbrowski|Tadeusz Dąbrowski]] [[w:Tadeusz Dąbrowski|w]] (1887 - 1919) * [[Autor:Kazimierz Deczyński|Kazimierz Deczyński]] [[w:Kazimierz Deczyński|w]] (1800 - 1838) * [[Autor:Anton Delwig|Anton Delwig]] [[w:Anton Delwig|w]] (1798 - 1831) * [[Autor:Wojciech Dembołęcki|Wojciech Dembołęcki]] [[w:Wojciech Dembołęcki|w]] (1585 - 1646) * [[Autor:Antoni Sebastian Dembowski|Antoni Sebastian Dembowski]] [[w:Antoni Sebastian Dembowski|w]] (1682 - 1763) * [[Autor:Ignacy Dembowski|Ignacy Dembowski]] [[w:Ignacy Dembowski|w]] (1771 - 1822) * [[Autor:Leon Dembowski|Leon Dembowski]] [[w:Leon Dembowski|w]] (1789 - 1878) * [[Autor:Ludwik Dębicki|Ludwik Dębicki]] [[w:Ludwik Dębicki|w]] (1843 - 1908) * [[Autor:Andrzej Dębowski|Andrzej Dębowski]] [[w:Andrzej Dębowski|w]] (2 poł. XVIw.) * [[Autor:Stanisław Długosz|Stanisław Długosz]] [[w:Stanisław Długosz|w]] (1891 - 1915) * [[Autor:Wiktor Dłużniewski|Wiktor Dłużniewski]] [[w:Wiktor Dłużniewski|w]] (1817 - 1873) * [[Autor:Emma Dmochowska|Emma Dmochowska]] [[w:Emma Dmochowska|w]] (1864 - 1919) * [[Autor:Franciszek Salezy Dmochowski|Franciszek Salezy Dmochowski]] [[w:Franciszek Salezy Dmochowski|w]] (1801 - 1871) * [[Autor:Ludwik Adam Dmuszewski|Ludwik Adam Dmuszewski]] [[w:Ludwik Adam Dmuszewski|w]] (1777 - 1847) * [[Autor:Leopold Dobrski|Leopold Dobrski]] [[w:Leopold Dobrski|w]] (1824 - 1905) * [[Autor:Jan Dobrzański|Jan Dobrzański]] [[w:Jan Dobrzański|w]] (1820 - 1886) * [[Autor:Stanisław Dobrzański|Stanisław Dobrzański]] [[w:Stanisław Dobrzański|w]] (1847 - 1880) * [[Autor:Stanisław Dobrzycki|Stanisław Dobrzycki]] [[w:Stanisław Dobrzycki|w]] (1875 - 1931) * [[Autor:Ignacy Domejko|Ignacy Domejko]] [[w:Ignacy Domejko|w]] (1802 - 1889) * [[Autor:Włas Doroszewicz|Włas Doroszewicz]] [[w:Włas Doroszewicz|w]] (1865 - 1922) * [[Autor:Dosoftei|Dosoftei]] [[w:Dosoftei|w]] (1624 - 1693) * [[Autor:Jan Drews|Jan Drews]] [[w:Jan Drews|w]] (1646 - 1710) * [[Autor:Jan Drobysz Tuszyński|Jan Drobysz Tuszyński]] [[w:Jan Drobysz Tuszyński|w]] (1640 - 1707) * [[Autor:Aureli Drogoszewski|Aureli Drogoszewski]] [[w:Aureli Drogoszewski|w]] (1863 - 1943) * [[Autor:Kasper Drużbicki|Kasper Drużbicki]] [[w:Kasper Drużbicki|w]] (1590 - 1662) * [[Autor:Henryk Drzewiecki|Henryk Drzewiecki]] [[w:Henryk Drzewiecki|w]] (1905 - 1937) * [[Autor:Karol Drzewiecki|Karol Drzewiecki]] [[w:Karol Drzewiecki|w]] (1805 - 1879) * [[Autor:Stefan Drzewiecki|Stefan Drzewiecki]] [[w:Stefan Drzewiecki|w]] (1844 - 1938) * [[Autor:Victor Ducange|Victor Ducange]] [[w:Victor Henri Joseph Brahain Ducange|w]] (1783 - 1833) * [[Autor:Jean-Baptiste Dubois de Jancigny|Jean-Baptiste Dubois de Jancigny]] [[w:Jean-Baptiste Dubois de Jancigny|w]] (1753 - 1808) * [[Autor:Piotr Pawłowicz Dubrowski|Piotr Pawłowicz Dubrowski]] [[w:Piotr Pawłowicz Dubrowski|w]] (1812 - 1882) * [[Autor:Piotr Dufour|Piotr Dufour]] [[w:Piotr Dufour|w]] (1729 - 1797) * [[Autor:Wacław Dykier|Wacław Dykier]] [[w:Wacław Dykier|w]] (1887 - 1938) * [[Autor:Tytus Działyński|Tytus Działyński]] [[w:Tytus Działyński|w]] (1796 - 1861) * [[Autor:Włodzimierz Dzieduszycki|Włodzimierz Dzieduszycki]] [[w:Włodzimierz Dzieduszycki|w]] (1825 - 1899) * [[Autor:Wojciech Dzieduszycki|Wojciech Dzieduszycki]] [[Wojciech Dzieduszycki|w]] (1848 - 1909) * [[Autor:Emil Dziedzic|Emil Dziedzic]] [[w:Emil Dziedzic|w]] (1914 - 1943) * [[Autor:Albin Dziekoński|Albin Dziekoński]] [[w:Albin Dziekoński|w]] (1892 - xx.xx.1940) * [[Autor:Józef Dzierzkowski|Józef Dzierzkowski]] [[w:Józef Dzierzkowski|w]] (1807 - 1865) * [[Autor:Krzysztof Dzierżek|Krzysztof Dzierżek]] [[w:Krzysztof Dzierżek|w]] (zm. po 1610) * [[Autor:Wacław Dziewulski|Wacław Michał Dziewulski]] [[w:Wacław Dziewulski|w]] (1882 - 1938) === E === * [[Autor:Feliks Ehrenfeucht|Feliks Ehrenfeucht]] [[w:Feliks Ehrenfeucht|w]] (1847 - 1896) * [[Autor:Jan Elgot|Jan Elgot]] [[w:Jan Elgot|w]] (koniec XIV w. - 1452) * [[Autor:Józef Elsner|Józef Elsner]] [[w:Józef Elsner|w]] (1769 - 1854) * [[Autor:Sven Elvestad|Sven Elvestad]] [[w:Sven Elvestad|w]] (1885 - 1934) * [[Autor:Bolesław Erzepki|Bolesław Erzepki]] [[w:Bolesław Erzepki|w]] (1852 - 1932) * [[Autor:Ewaryst Estkowski|Ewaryst Estkowski]] [[w:Ewaryst Estkowski|w]] (1820 - 1856) * [[Autor:Marcin Eysymont|Marcin Eysymont]] [[w:Marcin Eysymont|w]] (1735 - 1814) === F === * [[Autor:Franciszek Faber|Franciszek Faber]] [[w:Franciszek Faber|w]] (1497 - 1565) * [[Autor:Ernest Farnik|Ernest Farnik]] [[w:Ernest Farnik|w]] (1871 - 05.11.1944) * [[Autor:Michał Federowski|Michał Federowski]] [[w:Michał Federowski|w]] (1853 - 1923) * [[Autor:Hieronim Feldmanowski|Hieronim Feldmanowski]] [[w:Hieronim Feldmanowski|w]] (1822 - 1885) * [[Autor:Ewa Felińska|Ewa Felińska]] [[w:Ewa Felińska|w]] (1793 - 1859) * [[Autor:Zygmunt Szczęsny Feliński|Zygmunt Szczęsny Feliński]] [[w:Zygmunt Szczęsny Feliński|w]] (1822 - 1895) * [[Autor:Walenty Fiałek|Walenty Fiałek]] [[w:Walenty Fiałek|w]] (1852 - 1932) * [[Autor:Jan Alojzy Ficek|Jan Nepomucen Alojzy Ficek]] [[w:Jan Alojzy Ficek|w]] (1790 - 1862) * [[Autor:Robert Fiedler|Robert Fiedler]] [[w:Robert Fiedler|w]] (1810 - 1877) * [[Autor:Marcin Fijałkowski|Marcin Fijałkowski]] [[w:Marcin Fijałkowski|w]] (zm. 1820) * [[Autor:Zenon Fisz|Zenon Fisz]] [[w:Zenon Fisz|w]] (1820 - 1870) * [[Autor:Emilie Flygare-Carlén|Emilie Flygare-Carlén]] [[w:en:Emilie Flygare-Carlén|w]] (1807 - 1892) * [[Autor:Jerzy Förster|Jerzy Förster]] [[w:Jerzy Förster|w]] (1615 - 1660) * [[Autor:Maciej Franconius|Maciej Franconius]] [[w:Maciej Franconius|w]] (XVI w.) * [[Autor:Karol Frankowski|Karol Frankowski]] [[w:Karol Frankowski|w]] (1796 - 1846) * [[Autor:Jan Aleksander Fredro|Jan Aleksander Fredro]] [[w:Jan Aleksander Fredro|w]] (1829 - 1891) * [[Autor:Jan Maksymilian Fredro|Jan Maksymilian Fredro]] [[w:Jan Maksymilian Fredro|w]] (1784 - 1846) * [[Autor:Christian Gottlieb Friese|Christian Gottlieb Friese]] [[w:Christian Gottlieb Friese|w]] (1717 - 1795) * [[Autor:Jan Mikołaj Fritz|Jan Mikołaj Fritz]] [[w:Jan Mikołaj Fritz|w]] (1809 - 1870) * [[Autor:Ludwik Fryde|Ludwik Fryde]] [[w:Ludwik Fryde|w]] (1912 - 1942) |style="text-align:left;vertical-align:top;"| === G === * [[Autor:Henryk Gaertner|Henryk Gaertner]] [[w:Henryk Karol Gaertner|w]] (1892 - 1935) * [[Autor:Józefa Gagatnicka|Józefa Gagatnicka]] [[w:Józefa Gagatnicka|w]] (1859 - 1938) * [[Autor:Jura Gajdzica|Jura Gajdzica]] [[w:Jura Gajdzica|w]] (1777 - 1840) * [[Autor:Joannicy Galatowski|Joannicy (Joanicjusz) Galatowski]] [[w:Joannicy Galatowski|w]] (zm. 1688) * [[Autor:Edward Marian Galli|Edward Marian Galli]] [[w:Edward Marian Galli|w]] (1816 - 1893) * [[Autor:Jędrzej Gałka|Jędrzej Gałka z Dobczyna]] [[w:Jędrzej Gałka|w]] (1400 - 1451) * [[Autor:Paweł Gantkowski|Paweł Gantkowski]] [[w:Paweł Gantkowski|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Piotr Gaszowiec|Piotr Gaszowiec]] [[w:Piotr Gaszowiec|w]] (ur. przed 1430 - zm. 1474) * [[Autor:Jakub Gawatowic|Jakub Gawatowic]] [[w:Jakub Gawatowic|w]] (1598 - 1679) * [[Autor:Feliks Gawadzicki|Feliks Gawadzicki]] [[w:Feliks Gawadzicki|w]] (1750 - 1836) * [[Autor:Franciszek Gawełek|Franciszek Gawełek]] [[w:Franciszek Gawełek|w]] (1884 - 1919) * [[Autor:Jan Gawiński|Jan Gawiński]] [[w:Jan Gawiński|w]] (ur. między 1622 a 1626 - zm. 1684) * [[Autor:Stanisław Gąsiorek|Stanisław Gąsiorek]] [[w:Stanisław Gąsiorek|w]] (1493 - 1562) * [[Autor:Adam Gdacjusz|Adam Gdacjusz]] [[w:Adam Gdacjusz|w]] (1609/1610 - 1688) * [[Autor:Marcin Gerss|Marcin Gerss]] [[w:Marcin Gerss|w]] (1808 - 1895) * [[Autor:Jakub Gębicki|Jakub Gębicki]] [[w:Jakub Gębicki|w]] (1569 - 1633) * [[Autor:Jakub Gieysztor|Jakub Gieysztor]] [[w:Jakub Gieysztor|w]] (1827 - 1897) * [[Autor:Gustaw Gizewiusz|Gustaw Gizewiusz]] [[w:Gustaw Gizewiusz|w]] (1810 - 1848) * [[Autor:Andrzej Glaber|Andrzej Glaber]] [[w:Andrzej Glaber|w]] (1500 - 1572) * [[Autor:Erazm Gliczner|Erazm Gliczner]] [[w:Erazm Gliczner|w]] (1535 - 1603) * [[Autor:Teofila Glińska|Teofila Glińska]] [[w:Teofila Glińska|w]] (1762/1763 - 1799) * [[Autor:Antoni Józef Gliński|Antoni Józef Gliński]] [[w:Antoni Józef Gliński|w]] (1817 - 1866) * [[Autor:Augustyn Gliński|Augustyn Gliński]] [[w:Augustyn Gliński|w]] (1762 - 1828) * [[Autor:Artur Gliszczyński|Artur Gliszczyński]] [[w:Artur Gliszczyński|w]] (1869 - 1910) * [[Autor:Stefan Glixelli|Stefan Glixelli]] [[w:Stefan Glixelli|w]] (1888 - 1938) * [[Autor:Franciszek Ksawery Godebski|Franciszek Ksawery Godebski]] [[w:Franciszek Ksawery Godebski|w]] (1801 - 1869) * [[Autor:Ludwika Godlewska|Ludwika Godlewska]] [[w:Ludwika Godlewska|w]] (1863 - 1901) * [[Autor:Stefan Godlewski|Stefan Godlewski]] [[w:Stefan Godlewski|w]] (1894 - 1942) * [[Autor:Leopold Godowski|Leopold Godowski]] [[w:Leopold Godowski|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Filip Nereusz Golański|Filip Nereusz Golański]] [[w:Filip Nereusz Golański|w]] (1753 - 1824) * [[Autor:Krzysztof Golian|Krzysztof Golian]] [[w:Krzysztof Golian|w]] (1571 - 1630) * [[Autor:Aleksander Goliński|Aleksander Goliński]] [[w:Aleksander Goliński|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Józef Gołąbek|Józef Gołąbek]] [[w:Józef Gołąbek|w]] (1889 - 25.09.1939) * [[Autor:Józef Gołuchowski|Józef Gołuchowski]] [[w:Józef Gołuchowski|w]] (1797 - 1858) * [[Autor:Jan Gorczyczewski|Jan Onufry Gorczyczewski]] [[w:Jan Gorczyczewski|w]] (1751 - 1823) * [[Autor:Jan Aleksander Gorczyn|Jan Aleksander Gorczyn]] [[w:Jan Aleksander Gorczyn|w]] (1618 - po 1694) * [[Autor:Bolesław Gorczyński|Bolesław Gorczyński]] [[w:Bolesław Gorczyński|w]] (1880 - 1944) * [[Autor:Antoni Gorceki|Antoni Gorceki]] [[w:Antoni Gorceki|w]] (1787 - 1861) * [[Autor:Laurenty Gorka|Laurenty Gorka]] [[w:Laurenty Gorka|w]] (1671 - 1737) * [[Autor:Julian Goslar|Julian Maciej Goslar]] [[w:Julian Goslar|w]] (1820 - 1852) * [[Autor:Théodore Gosselin|Théodore Gosselin]] [[w:en:Théodore Gosselin|w]] (1855 - 1935) * [[Autor:Anzelm Gostomski|Anzelm Gostomski]] [[w:Anzelm Gostomski|w]] (1508 - 1588) * [[Autor:Hieronim Gostomski|Hieronim Gostomski]] [[w:Hieronim Gostomski|w]] (1882 - 1916) * [[Autor:Franciszek Gościecki|Franciszek Gościecki]] [[w:Franciszek Gościecki|w]] (1668 - 1729) * [[Autor:Wawrzyniec Goślicki|Wawrzyniec Goślicki]] [[w:Wawrzyniec Goślicki|w]] (1530 - 1607) * [[Autor:Józef Gółkowski|Józef Gółkowski]] [[w:Józef Gółkowski|w]] (1787 - 1871) * [[Autor:Jakub Górski|Jakub Górski]] [[w:Jakub Górski|w]] (ok. 1525 - 1585) * [[Autor:Ambroży Grabowski|Ambroży Grabowski]] [[w:Ambroży Grabowski|w]] (1782 - 1868) * [[Autor:Stanisław Graybner|Stanisław Graybner]] [[w:Stanisław Graybner|w]] (1846 - 1918) * [[Autor:Józef Gregor|Józef Gregor]] [[w:Józef Gregor|w]] (1857 - 1926) * [[Autor:Kazimierz Grendyszyński|Kazimierz Grendyszyński]] [[w:Kazimierz Grendyszyński|w]] (1866 - 1906) * [[Autor:Stanisław Grodzicki|Stanisław Grodzicki]] [[w:Stanisław Grodzicki|w]] (1541 - 1613) * [[Autor:Bartłomiej Groicki|Bartłomiej Groicki]] [[w:Bartłomiej Groicki|w]] (ok. 1519/1534 - 1605) * [[Autor:Aleksander Groza|Aleksander Groza]] [[w:Aleksander Groza|w]] (1807 - 1875) * [[Autor:Jan Gruszczyński|Jan Gruszczyński]] [[w:Jan Gruszczyński|w]] (zm. po 1571) * [[Autor:Tadeusz Grużewski|Tadeusz Grużewski]] [[w:Tadeusz Grużewski|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Grzegorz Paweł z Brzezin|Grzegorz Paweł z Brzezin]] [[w:Grzegorz Paweł z Brzezin|w]] (ok. 1526 - ok. 1591) * [[Autor:Grzegorz z Sambora|Grzegorz z Sambora]] [[w:Grzegorz z Sambora|w]] (ok. 1523 - 1573) * [[Autor:Grzegorz z Żarnowca|Grzegorz z Żarnowca]] [[w:Grzegorz z Żarnowca|w]] (ok. 1528 - 1601) * [[Autor:Sabina Grzegorzewska|Sabina Grzegorzewska]] [[w:Sabina Grzegorzewska|w]] (1808 - 1872) * [[Autor:Franciszek Grzymała|Franciszek Grzymała]] [[w:Franciszek Grzymała|w]] (ok. 1790 - 1871) * [[Autor:Władysław Gubrynowicz|Władysław Gubrynowicz]] [[w:Władysław Gubrynowicz|w]] (1836 - 1914) * [[Autor:Izydor Gulgowski|Izydor Gulgowski]] [[w:Izydor Gulgowski|w]] (1874 - 1925) * [[Autor:Franciszek Gumowski|Franciszek Gumowski]] [[w:Franciszek Gumowski|w]] (1840 - 1900) * [[Autor:Bronisław Gustawicz|Bronisław Gustawicz]] [[w:Bronisław Gustawicz|w]] (1852 - 1917) * [[Autor:Wojciech Gutkowski|Wojciech Gutkowski]] [[w:Wojciech Gutkowski|w]] (1775 - 1826) * [[Autor:Jan Gotfryd Guzowiusz|Jan Gotfryd Guzowiusz]] [[w:Jan Gotfryd Guzowiusz|w]] (1735 - 1785) * [[Autor:Aleksander Gwagnin|Aleksander Gwagnin]] [[w:Aleksander Gwagnin|w]] (1534 - 1614) === H === * [[Autor:Wawrzyniec Hajda|Wawrzyniec Hajda]] [[w:Wawrzyniec Hajda|w]] (1844 - 1923) * [[Autor:Jan Haller|Jan Haller]] [[w:Jan Haller|w]] (ok. 1467 - 1525) * [[Autor:Korneli Juliusz Heck|Korneli Juliusz Heck]] [[w:Korneli Juliusz Heck|w]] (1860 - 1911) * [[Autor:Walerian Heck|Walerian Heck]] [[w:Walerian Heck|w]] (1854 - 1929) * [[Autor:Jerzy Bogusław Heczko|Jerzy Bogusław Heczko]] [[w:Jerzy Bogusław Heczko|w]] (1825 - 1907) * [[Autor:Reinhold Heidenstein|Reinhold Heidenstein]] [[w:Reinhold Heidenstein|w]] (1553 - 1620) * [[Autor:Ludwik Heimb|Ludwik Heimb]] [[w:Ludwik Heimb|w]] (ok. 1710 - 1765) * [[Autor:Antoni Zygmunt Helcel|Antoni Zygmunt Helcel]] [[w:Antoni Zygmunt Helcel|w]] (1808 - 1870) * [[Autor:Wiktor Heltman|Wiktor Heltman]] [[w:Wiktor Heltman|w]] (1796 - 1874) * [[Autor:Teodor Heneczek|Teodor Wojciech Heneczek]] [[w:Teodor Heneczek|w]] (1817 - po 1872) * [[Autor:Józef Albin Herbaczewski|Józef Albin Herbaczewski]] [[w:Józef Albin Herbaczewski|w]] (1876 - 1944) * [[Autor:Benedykt Herbest|Benedykt Herbest]] [[w:Benedykt Herbest|w]] (1531 - 1598) * [[Autor:Jan Herbinius|Jan Herbinius]] [[w:Jan Herbinius|w]] (1626 - 1679) * [[Autor:Jan Szczęsny Herburt|Jan Szczęsny Herburt]] [[w:Jan Szczęsny Herburt|w]] (1567 - 1616) * [[Autor:Jan Herden|Jan Herden]] [[w:Jan Herden|w]] (1635 - 1680) * [[Autor:Jan Adolf Hertz|Jan Adolf Hertz]] [[w:Jan Adolf Hertz|w]] (1878 - 1943) * [[Autor:Amelia Hertzówna|Amelia Hertzówna]] [[w:Amelia Hertzówna|w]] (1879 - 1942) * [[Autor:Leon Heyke|Leon Heyke]] [[w:Leon Heyke|w]] (1885 - 16.10.1939) * [[Autor:Karol Boromeusz Hoffman|Karol Boromeusz Hoffman]] [[w:Karol Boromeusz Hoffman|w]] (1798 - 1875) * [[Autor:Antoni Hoffmann|Antoni Hoffmann]] [[w:Antoni Hoffmann|w]] (ok. 1760 - 1816) * [[Autor:Dawid Hopensztand|Dawid Hopensztand]] [[w:Dawid Hopensztand|w]] (1904 - 1943) * [[Autor:Stanisław Hozjusz|Stanisław Hozjusz]] [[w:Stanisław Hozjusz|w]] (1504 - 1579) * [[Autor:Konstanty Hrynakowski|Konstanty Hrynakowski]] [[w:Konstanty Hrynakowski|w]] (1878 - 1938) * [[Autor:Henryk Hryniewski|Henryk Hryniewski]] [[w:Henryk Hryniewski|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Jerzy Hulewicz|Jerzy Hulewicz]] [[w:Jerzy Hulewicz|w]] (1886 - 1941) * [[Autor:Ignacy Humnicki|Ignacy Humnicki]] [[w:Ignacy Humnicki|w]] (1798 - 1864) * [[Autor:Andrzej Hünefeld|Andrzej Hünefeld]] [[w:Andrzej Hünefeld|w]] (1591 - 1666) * [[Autor:Tadeusz Hyżdeu|Tadeusz Hyżdeu]] [[w:Tadeusz Hyżdeu|w]] (1769 - 1835) === J === * [[Autor:Adolf Jabłoński|Adolf Jabłoński]] [[w:Adolf Jabłoński|w]] (1824 - 1887) * [[Autor:Jan Jakubowski|Jan Jakubowski]] [[w:Jan Jakubowski|w]] (1874 - 1938) * [[Autor:Siergiej Jesienin|Siergiej Jesienin]] [[w:Siergiej Jesienin|w]] (1895 - 1925) * [[Autor:Niels Juel-Hansen|Niels Juel-Hansen]] [[w:Niels Juel-Hansen|w]] (3.1.1841 - 23.8.1905) === K === * [[Autor:Józef Kawaler|Józef Kawaler]] [[w:Józef Kawaler|w]] (1881 - 1938) * [[Autor:Andrzej Kędzior|Andrzej Kędzior]] [[w:Andrzej Kędzior|w]] (1851 - 1938) * [[Autor:Jadwiga Kiewnarska|Jadwiga Kiewnarska]] [[w:Jadwiga Kiewnarska|w]] (1901 - 1938) * [[Autor:Julian Klaczko|Julian Klaczko]] [[w:Julian Klaczko|w]] (1825 - 1906) * [[Autor:Zdzisław Kleszczyński|Zdzisław Kleszczyński]] [[w:Zdzisław Kleszczyński|w]] (1899 - 1938) * [[Autor:Józef Kłos|Józef Kłos]] [[w:Józef Kłos|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Aleksiej Kolcow|Aleksiej Kolcow]] [[w:Aleksiej Kolcow|w]] (1809 - 1842) * [[Autor:Jan Kondracki|Jan Kondracki]] [[w:Jan Kondracki|w]] (1895 - 1938) * [[Autor:Stanisława Korwin-Szymanowska|Stanisława Korwin-Szymanowska]] [[w:Stanisława Korwin-Szymanowska|w]] (1881 - 1938) * [[Autor:Paweł Kośmiński|Paweł Kośmiński]] [[w:Paweł Kośmiński|w]] (1860 - 1896) * [[Autor:Michał Kowalczuk|Michał Kowalczuk]] [[w:Michał Kowalczuk|w]] (1855 - 1938) * [[Autor:Karol Koziołek|Karol Koziołek]] [[w:Karol Koziołek|w]] (1856 - 1938) * [[Autor:Wacław Kruszka|Wacław Kruszka]] [[w:Wacław Kruszka|w]] (1868 - 1937) * [[Autor:Stanisław Kucicki|Stanisław Kucicki]] [[w:Stanisław Kucicki|w]] (1907 - 1938) * [[Autor:Witold Kulesza|Witold Kulesza]] [[w:Witold Kulesza|w]] (1891 - 1938) * [[Autor:Stanisław Kuliński|Stanisław Kuliński]] [[w:Stanisław Kuliński|w]] (1885 - 1938) === L === * [[Autor:Jerzy Laskarys|Jerzy Laskarys]] [[w:Jerzy Laskarys (poeta)|w]] (1828 - 1888) * [[Autor:Marcin Laterna|Marcin Laterna]] [[w:Marcin Laterna|w]] (1552 - 1598) * [[Autor:Józef Latosiński|Józef Latosiński]] [[w:Józef Latosiński|w]] (1861 - 1928) * [[Autor:Fryderyka Lazarusówna|Fryderyka Lazarusówna]] [[w:Fryderyka Lazarusówna|w]] (1879 - 1942) * [[Autor:Zdzisław Leder|Zdzisław Leder]] [[w:Zdzisław Leder|w]] (1880 - 1938) * [[Autor:Mieczysław Leitgeber|Mieczysław Leitgeber]] [[w:Mieczysław Leitgeber|w]] (1841 - 1893) * [[Autor:Ludwika Leśniowska|Ludwika Leśniowska]] [[w:Ludwika Leśniowska|w]] (1814 - 1890) * [[Autor:Anna Lewicka|Anna Lewicka]] [[w:Anna Lewicka|w]] (1852 - 1932) === Ł === * [[Autor:Maria Łopuszańska|Maria Łopuszańska]] [[w:Maria Łopuszańska|w]] (1866 - 1942) * [[Autor:Aleksander Łaparewicz|Aleksander Łaparewicz]] [[w:Aleksander Łaparewicz|w]] (1864 - 1938) === M === * [[Autor:Jan Majorkiewicz|Jan Majorkiewicz]] [[w:Jan Majorkiewicz|w]] (1820 - 1847) * [[Autor:Emanuel Małyński|Emanuel Małyński]] [[w:Emanuel Małyński|w]] (1875 - 1938) * [[Autor:Wincenty Dunin-Marcinkiewicz|Wincenty Dunin-Marcinkiewicz]] [[w:Wincenty Dunin-Marcinkiewicz|w]] (1808 - 1884) * [[Autor:Bronisław Maryański|Bronisław Maryański]] [[w:Bronisław Maryański|w]] (1863 - 1912) * [[Autor:Frederick Marryat|Frederick Marryat]] [[w:Frederick Marryat|w]] (1792 - 1848) * [[Autor:Aleksander Michałowski|Aleksander Michałowski]] [[w:Aleksander Michałowski|w]] (1851 - 1938) * [[Autor:Michał Mięsowicz|Michał Mięsowicz]] [[w:Michał Mięsowicz|w]] (1864 - 1938) * [[Autor:Herman Mojmir|Herman Mojmir]] [[w:Herman Mojmir|w]] (1874? - 1919) * [[Autor:Stanisław Morawski|Stanisław Morawski]] [[w:Stanisław Morawski (1802–1853)|w]] (1802 - 1853) * [[Autor:Teodor Morawski|Teodor Morawski]] [[w:Teodor Morawski|w]] (1797 - 1879) * [[Autor:Anna Olimpia Mostowska|Anna Olimpia Mostowska]] [[w:Anna Olimpia Mostowska|w]] (ok. 1762 - ok. 1811) * [[Autor:Antoni Muchliński|Antoni Muchliński]] [[w:Antoni Muchliński|w]] (1808 - 1877) === N === * [[Autor:Ludwik Nabielak|Ludwik Nabielak]] [[w:Ludwik Nabielak|w]] (1804 - 1883) * [[Autor:Adam Marian Nowakowski|Adam Marian Nowakowski]] [[w:Adam Marian Nowakowski|w]] (1899 - 1938) * [[Autor:Stanisław Tomasz Nowakowski|Stanisław Tomasz Nowakowski]] [[w:Stanisław Tomasz Nowakowski|w]] (1888 - 1938) * [[Autor:Jan Nowina-Przybylski|Jan Nowina-Przybylski]] [[w:Jan Nowina-Przybylski|w]] (1902 - 1938) === O === * [[Autor:Wojciech Owczarek|Wojciech Owczarek]] [[w:Wojciech Stanisław Owczarek|w]] (1875 - 1938) === P === * [[Autor:Zygmunt Papieski|Zygmunt Papieski]] [[w:Zygmunt Papieski|w]] (1852 - 1938) * [[Autor:Jan Papłoński|Jan Papłoński]] [[w:Jan Papłoński|w]] (1819 - 1885) * [[Autor:Jan Kazimierz Paszkiewicz|Jan Kazimierz Paszkiewicz]] [[w:Jan Kazimierz Paszkiewicz|w]] (I poł. XVII w.) * [[Autor:Banjo Paterson|Banjo Paterson]] [[w:Banjo Paterson|w]] (1864 - 1941) * [[Autor:Józef Sebastian Pelczar|Józef Sebastian Pelczar]] [[w:Józef Sebastian Pelczar|w]] (1842 - 1924) * [[Autor:Alfons Bogdan Piaskowski|Alfons Bogdan Piaskowski]] [[w:Alfons Bogdan Piaskowski|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Leon Piniński|Leon Piniński]] [[w:Leon Piniński|w]] (1857 - 1938) * [[Autor:Wacław Wieńczysław Piotrowski|Wacław Wieńczysław Piotrowski]] [[w:Wacław Wieńczysław Piotrowski|w]] (1880 - 1938?) * [[Autor:Jan Szczęsny Płatkowski|Jan Szczęsny Płatkowski]] [[w:Jan Szczęsny Płatkowski|w]] (1863 - 1938) * [[Autor:Władysław Zygmunt Prażmowski|Władysław Zygmunt Prażmowski]] [[w:Władysław Zygmunt Prażmowski|w]] (1888 - 1938) * [[Autor:Konrad Theodor Preuss|Konrad Theodor Preuss]] [[w:Konrad Theodor Preuss|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Tadeusz Prus-Faszczewski|Tadeusz Prus-Faszczewski]] [[w:Tadeusz Prus-Faszczewski|w]] (1905 - 1943) === R === * [[Autor:Edward Rastawiecki|Edward Rastawiecki]] [[w:Edward Rastawiecki|w]] (1804 – 1874) * [[Autor:Wojciech Ratuszyński|Wojciech Ratuszyński]] [[w:Wojciech Ratuszyński|w]] (zm. 1938) * [[Autor:Tadeusz Reger|Tadeusz Reger]] [[w:Tadeusz Reger|w]] (1872 – 1938) * [[Autor:Józef Rogosz|Józef Rogosz]] [[w:Józef Rogosz|w]] (1844 – 1896) * [[Autor:Tadeusz Rojowski|Tadeusz Rojowski]] [[w:Tadeusz Rojowski|w]] (1856 – 1938) * [[Autor:Jan Rostworowski|Jan Rostworowski]] [[w:Jan Rostworowski (cichociemny)|w]] (1915 – 1944) * [[Autor:Karol Hubert Rostworowski|Karol Hubert Rostworowski]] [[w:Karol Hubert Rostworowski|w]] (1877 – 1938) * [[Autor:Mikołaj Rouget|Mikołaj Rouget]] [[w:Mikołaj Rouget|w]] (1781 – 1847) * [[Autor:Witold Rubczyński|Witold Rubczyński]] [[w:Witold Rubczyński|w]] (1864 – 1938) === S === * [[Autor:Antoine de Saint-Exupéry|Antoine de Saint-Exupéry]] [[w:Antoine de Saint-Exupéry|w]] (1900 - 1944) * [[Autor:Stanisław Smolka|Stanisław Smolka]] [[w:Stanisław Smolka|w]] (1854 - 1924) * [[Autor:Stefan Smólski|Stefan Smólski]] [[w:Stefan Smólski|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Stanisław Sokołowski|Stanisław Sokołowski]] [[w:Stanisław Sokołowski|w]] (zm. 1938) * [[Autor:Jan Sosnowski|Jan Sosnowski]] [[w:Jan Sosnowski|w]] (1876 - 1938) * [[Autor:Piotr Stachiewicz|Piotr Stachiewicz]] [[w:Piotr Stachiewicz|w]] (1858 - 1938) * [[Autor:Roman Starzyński|Roman Starzyński]] [[w:Roman Starzyński|w]] (1890 - 1938) * [[Autor:Ludwik Stasiak|Ludwik Stasiak]] [[w:Ludwik Stasiak|w]] (1858 - 1924) * [[Autor:Antoni Sygietyński|Antoni Sygietyński]] [[w:Antoni Sygietyński|w]] (1850 - 1923) * [[Autor:Stanisław Szober|Stanisław Szober]] [[w:Stanisław Szober|w]] (1879 - 1938) * [[Autor:Ludwik Sztyrmer|Ludwik Sztyrmer]] [[w:Ludwik Sztyrmer|w]] (1809 - 1886) * [[Autor:Henryk Szulc|Henryk Szulc]] [[w:Henryk Szulc|w]] (1904 - 1938) * [[Autor:Kazimierz Szulc|Kazimierz Szulc]] [[w:Kazimierz Szulc|w]] (1866 - 1938) * [[Autor:Wacław Szymanowski|Wacław Szymanowski]] [[w:Wacław Szymanowski (pisarz)|w]] (1821 - 1886) === Ś === * [[Autor:Bolesław Świętorzecki|Bolesław Świętorzecki]] [[w:Bolesław Świętorzecki|w]] (1876 - 1938) === T === * [[Autor:Jan Taranowicz|Jan Taranowicz]] [[w:Jan Taranowicz|w]] (1876 - 1938) * [[Autor:Fiodor Tiutczew|Fiodor Tiutczew]] [[w:Fiodor Tiutczew|w]] (1803 - 1873) * [[Autor:Viliam Pauliny-Tóth|Viliam Pauliny-Tóth]] [[w:sk:Viliam Pauliny-Tóth|w]] (1826 - 1877) === U === === W === * [[Autor:Henryk Walecki|Henryk Walecki]] [[w:Henryk Walecki|w]] (1877 - 1938) * [[Autor:Albert Wilczyński|Albert Wilczyński]] [[w:Albert Wilczyński|w]] (1829 - 1900) * [[Autor:August Wilkoński|August Wilkoński]] [[w:August Wilkoński|w]] (1805 - 1852) * [[Autor:Sygurd Wiśniowski|Sygurd Wiśniowski]] [[w:Sygurd Wiśniowski|w]] (1841 - 1892) * [[Autor:Helena Witkowska|Helena Witkowska]] [[w:Helena Witkowska|w]] (1870 - 1938) * [[Autor:Kazimierz Wojciechowski|Kazimierz Wojciechowski]] [[w:Kazimierz Wojciechowski|w]] (1869 - 1938) * [[Autor:Kazimierz Wóycicki|Kazimierz Wóycicki]] [[w:Kazimierz Wóycicki|w]] (1876 - 1938) === Z === * [[Autor:Stanisław Zakrzewski|Stanisław Zakrzewski]] [[w:Stanisław Zakrzewski|w]] (1873 - 1936) * [[Autor:Józefa Zydlerowa|Józefa Zydlerowa]] [[w:Józefa Zydlerowa|w]] (1875(?) - 1933) === Ż === * [[Autor:Uładzimir Żyłka|Uładzimir Żyłka]] [[w:Uładzimir Żyłka|w]] (1900 - 1933) == == |} <br class=visualClear> === Autorzy zmarli w latach 1945–1951 === * 26.02.1945 [[Autor:Józef Gallus|Józef Gallus]], [[w:Józef Gallus|w]] (ur. 1860) * 01.06.1945 [[Autor:Roman Dyboski|Roman Dyboski]], [[w:Roman Dyboski|w]] (ur. 1883) * 06.06.1945 [[Autor:Andrzej Galica|Andrzej Galica]], [[w:Andrzej Galica|w]] (ur. 1873) * poza powyższymi zmarli w 1945: *:[[Autor:Robert Desnos|Robert Desnos]], [[wikipedia:pl:Robert Desnos|w]] *:[[Autor:Teresa Bogusławska|Teresa Bogusławska]], [[wikipedia:pl:Teresa Bogusławska|w]] *:[[Autor:Theodore Dreiser|Theodore Dreiser]], [[wikipedia:pl:Theodore Dreiser|w]] *:[[Autor:Franz Werfel|Franz Werfel]], [[wikipedia:pl:Franz Werfel|w]] *:[[Autor:Robert Benchley|Robert Benchley]], [[wikipedia:pl:Robert Benchley|w]] *:[[Autor:Mário de Andrade|Mário de Andrade]], [[wikipedia:pl:Mário de Andrade|w]] *:[[Autor:Mihail Sebastian|Mihail Sebastian]], [[wikipedia:pl:Mihail Sebastian|w]] *:[[Autor:Alfred Douglas|Alfred Douglas]], [[wikipedia:pl:Alfred Douglas|w]] *:[[Autor:Paul Valéry|Paul Valéry]], [[wikipedia:pl:Paul Valéry|w]] *:[[Autor:Salomėja Nėris|Salomėja Nėris]], [[wikipedia:pl:Salomėja Nėris|w]] *:[[Autor:Zenon Waśniewski|Zenon Waśniewski]], [[wikipedia:pl:Zenon Waśniewski|w]] *:[[Autor:Emily Carr|Emily Carr]], [[wikipedia:pl:Emily Carr|w]] *:[[Autor:Stefan Jaracz|Stefan Jaracz]], [[wikipedia:pl:Stefan Jaracz|w]] *:[[Autor:Pierre Drieu La Rochelle|Pierre Drieu La Rochelle]], [[wikipedia:pl:Pierre Drieu La Rochelle|w]] *:[[Autor:Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj|Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj]], [[wikipedia:pl:Aleksiej Nikołajewicz Tołstoj|w]] *:[[Autor:Jerzy Paczkowski|Jerzy Paczkowski]], [[wikipedia:pl:Jerzy Paczkowski|w]] *:[[Autor:Else Lasker-Schüler|Else Lasker-Schüler]], [[wikipedia:pl:Else Lasker-Schüler|w]] *:[[Autor:Alexandre Cingria|Alexandre Cingria]], [[wikipedia:pl:Alexandre Cingria|w]] *:[[Autor:Ion Pilat|Ion Pilat]], [[wikipedia:pl:Ion Pilat|w]] *:[[Autor:Vlasta Štáflová|Vlasta Štáflová]], [[wikipedia:pl:Vlasta Štáflová|w]] *:[[Autor:Juan Tablada|Juan Tablada]], [[wikipedia:pl:Juan Tablada|w]] *:[[Autor:Ellen Glasgow|Ellen Glasgow]], [[wikipedia:pl:Ellen Glasgow|w]] *:[[Autor:Antal Szerb|Antal Szerb]], [[wikipedia:pl:Antal Szerb|w]] *:[[Autor:Guðmundur Kamban|Guðmundur Kamban]], [[wikipedia:pl:Guðmundur Kamban|w]] *:[[Autor:Eustachy Wacław Szelążek|Eustachy Wacław Szelążek]], [[wikipedia:pl:Eustachy Wacław Szelążek|w]] * 28.06.1947 [[Autor:Stanislav Kostka Neumann|Stanislav Kostka Neumann]], [[w:Stanislav Kostka Neumann|w]] (ur. 1875) * xx.xx.1948 [[Autor:Maria Dunin-Kozicka|Maria Dunin-Kozicka]], [[w:Maria Dunin-Kozicka|w]] (ur. 1877) * 17.08.1948 [[Autor:Kazimierz Czachowski|Kazimierz Czachowski]], [[w:Kazimierz Czachowski|w]] (ur. 1890) * 22.10.1948 [[Autor:August Hlond|August Hlond]], [[w:August Hlond|w]] (ur. 1881) * 27.10.1949 [[Autor:František Halas|František Halas]], [[w:František Halas|w]] (ur. 1901) * 17.11.1949 [[Autor:Adam Kleczkowski|Adam Marian Kleczkowski]], [[w:Adam Kleczkowski|w]] (ur. 1883) * xx.xx.1950 [[Autor:Mieczysław Derżyński|Mieczysław Derżyński]], [[w:Mieczysław Derżyński|w]] (ur. 1909) * 19.07.1950 [[Autor:Jan Antoni Grabowski|Jan Antoni Grabowski]], [[w:Jan Antoni Grabowski|w]] (ur. 1882) * 31.07.1950 [[Autor:Jan Effenberger-Śliwiński|Jan Effenberger-Śliwiński]], [[w:Jan Effenberger-Śliwiński|w]] (ur. 1884) * 16.10.1950 [[Autor:Wacław Borowy|Wacław Borowy]], [[w:Wacław Borowy|w]] (ur. 1890) * 18.10.1950 [[Autor:Emanuel Grim|Emanuel Grim]], [[w:Emanuel Grim|w]] (ur. 1883) * 05.01.1951 [[Autor: Andriej Płatonow|Andriej Płatonow]], [[w:Andriej Płatonow|w]] (ur. 1899) * 03.07.1951 [[Autor:Tadeusz Borowski|Tadeusz Borowski]], [[w:Tadeusz Borowski (poeta)|w]] (ur. 1922) == Autorzy, od których śmierci nie upłynęło jeszcze 70 lat == === Autorzy zmarli w 1952 roku === * 27.04.1952 [[w:Kazimierz Gołba|Kazimierz Gołba]] (ur. 1904) * 27.05.1952 [[w:Feliks Gwiżdż|Feliks Gwiżdż]] (ur. 1885) * 13.06.1952 [[w:Maria Buyno-Arctowa|Maria Buyno-Arctowa]] (ur. 1877) * 21.06.1952 Józef Galewski (drukarz, autor podręczników o drukarstwie) * 02.08.1952 [[w:Stanisław Adamczewski|Stanisław Adamczewski]] (ur. 1883) * 31.10.1952 [[w:Benedykt Hertz|Benedykt Hertz]] (ur. 1872) * 27.12.1952 [[w:Adolf Černý|Adolf Černý]] (ur. 1864) === Autorzy zmarli w latach 1953–60 === * 10.02.1953 [[w:Karol Badecki|Karol Badecki]] (ur. 1886) * 21.03.1953 [[w:Juliusz German|Juliusz German]] (ur. 1880) * 24.04.1953 [[w:Iwan Sołoniewicz|Iwan Sołoniewicz]] (ur. 1891) * 30.06.1953 [[w:Karol Berger|Karol Berger]] (ur. 1894) * 06.12.1953 [[w:Konstanty Ildefons Gałczyński|Konstanty Ildefons Gałczyński]] (ur. 1905) * 10.12.1953 [[w:Enrico Damiani|Enrico Damiani]] (ur. 1892) * 19.02.1954 [[w:Ludwik Szczepański|Ludwik Szczepański]] (ur. 1872) * 19.07.1954 [[w:Antoni Gawiński|Antoni Gawiński]] (ur. 1876) * 20.02.1955 [[w:Józef Jedlicz|Józef Jedlicz]] (Józef Kapuściński) (ur. 1878) * 29.03.1955 [[w:Adam Bar|Adam Bar]] (ur. 1895) * 18.01.1956 [[w:Jozef Bánsky|Jozef Bánsky]] (ur. 1919) * 14.08.1956 [[w:Bertolt Brecht|Bertolt Brecht]] (ur. 1898) * 18.07.1957 [[w:Maria Bersano Begey|Maria Bersano Begey]] * 09.08.1957 [[w:Konrad Tom|Konrad Tom]] (Konrad Runowiecki) (ur. 1887) * 15.11.1957 [[w:Andrzej Bursa|Andrzej Bursa]] (ur. 1932) * 19.12.1957 [[w:Julije Benešić|Julije Benešić]] (ur. 1883) * 08.03.1958 [[w:Ryszard Gansiniec|Ryszard Gansiniec]] (ur. 1888) * 21.12.1958 [[w:Lion Feuchtwanger|Lion Feuchtwanger]] (ur. 1884) * 02.03.1959 [[w:Wilam Horzyca|Wilam Horzyca]] (ur. 1889) * 02.11.1959 [[w:Wiktor Hahn|Wiktor Hahn]] (ur. 1871) * 07.12.1959 [[w:Artur Górski (krytyk literacki)|Artur Górski]] (ur. 1870) * 15.05.1960 [[w:Ferdynand Goetel|Ferdynand Goetel]] (ur. 1890) * 27.07.1960 [[w:Tadeusz Grabowski|Tadeusz Grabowski]] (ur. 1871) * 12.09.1960 [[w:Franciszek Gil|Franciszek Gil]] (ur. 1917) === Autorzy zmarli w latach 1961 - 70 === * 07.03.1961 [[w:Giorgio Clarotti|Giorgio Clarotti]] (ur. 1903) * 02.05.1961 [[w:Wojciech Bąk|Wojciech Bąk]] (ur. 1907) * 03.06.1961 [[w:Władysław Folkierski|Władysław Folkierski]] (ur. 1889) * 02.08.1961 [[w:Józef Bieniasz|Józef Bieniasz]] (ur. 1892) * xx.xx.1962 [[w:Stefan Srebrny|Stefan Srebrny]] (ur. 1890)) * 10.02.1962 [[w:Władysław Broniewski|Władysław Broniewski]] (ur. 1897) * 01.08.1962 [[w:Leon Kruczkowski|Leon Kruczkowski]] (ur. 1900) * 16.12.1962 [[w:Tadeusz Bocheński|Tadeusz Bocheński]] (ur. 1895) * 21.01.1963 [[w:Stanisław Grzesiuk|Stanisław Grzesiuk]] (ur. 1918) * 29.03.1963 [[w:Pola Gojawiczyńska|Pola Gojawiczyńska]] (ur. 1896) * 20.12.1963 [[w:Gustaw Morcinek|Gustaw Morcinek]] (ur. 1891) * 25.12.1963 [[w:Marcjanna Fornalska|Marcjanna Fornalska]] (ur. 1870) * xx.xx.1964 [[w:Zdana Matuszewicz|Zdana Matuszewicz]] * 05.03.1964 [[w:Kazimierz Budzyk|Kazimierz Budzyk]] (ur. 1911) * 18.11.1964 [[w:Jan Stanisław Bystroń|Jan Stanisław Bystroń]] (ur. 1892) * 26.02.1965 [[w:Bogusław Butrymowicz|Bogusław Butrymowicz]] (ur. 1872) * 02.05.1965 [[w:Otto Forst-Battaglia|Otto Forst-Battaglia]] (ur. 1889) * 19.05.1965 [[w:Maria Dąbrowska|Maria Dąbrowska]] (ur. 1889) * 12.08.1965 [[w:Nice Contieri|Nice Contieri]] (ur. 1912) * 10.10.1965 [[w:Andrzej Boleski|Andrzej Boleski]] (ur. 1877) * 24.01.1966 [[w:Wojciech Breowicz|Wojciech Breowicz]] (ur. 1902) * 02.07.1966 [[w:Jan Brzechwa|Jan Brzechwa]] (ur. 1900) * 29.05.1967 [[w:Adam Chętnik|Adam Chętnik]] (ur. 1885) * 08.09.1967 [[w:Adolf Fierla|Adolf Fierla]] (ur. 1908) * 12.11.1967 [[w:Stanisław Adamski (duchowny)|Stanisław Adamski]] (ur. 1875) * 14.12.1967 [[w:Zdzisław Hierowski|Zdzisław Hierowski]] (ur. 1911) * 09.04.1968 [[w:Zofia Kossak-Szczucka|Zofia Kossak-Szczucka]] (ur. 1889) * 20.05.1968 [[w:Piotr Grzegorczyk|Piotr Grzegorczyk]] (ur. 1894) * 09.06.1968 [[w:Helena Bobińska|Helena Bobińska]] (ur. 1887) * 20.04.1969 [[w:Jan Dürr-Durski|Jan Dürr-Durski]] * 22.04.1969 [[w:Waldemar Babinicz|Waldemar Babinicz]] (ur. 1902) * 14.06.1969 [[w:Marek Hłasko|Marek Hłasko]] (ur. 1934) * 25.07.1969 [[w:Witold Gombrowicz|Witold Gombrowicz]] (ur. 1904) * 09.08.1969 [[w:Pawieł Naumowicz Bierkow|Pawieł Naumowicz Bierkow]] (ur. 1969) * 03.12.1969 [[w:Stanisław Czernik|Stanisław Czernik]] (ur. 1899) * 19.05.1970 [[w:Tadeusz Breza|Tadeusz Breza]] (ur. 1905) * 20.05.1970 [[w:Eustachy Czekalski|Eustachy Czekalski]] (ur. 1885) * 03.11.1970 [[w:Władysław Jan Grabski|Władysław Jan Grabski]] (ur. 1901) === Autorzy zmarli w latach 1971 - 80 === * 02.11.1971 [[w:Jan Brzoza|Jan Brzoza]] (ur. 1900) * 03.11.1971 [[w:Janina Porazińska|Janina Porazińska]] (ur. 1888) * 27.11.1971 [[w:Jean Bourrilly|Jean Bourrilly]] (ur. 1911) * 08.05.1972 [[w:Stefan Flukowski|Stefan Flukowski]] (ur. 1902) * 12.05.1972 [[w:Stanisław Furmanik|Stanisław Furmanik]] (ur. 1896) * 24.05.1972 [[w:Michał Choromański|Michał Choromański]] (ur. 1904) * 08.07.1972 [[w:Antoni Cwojdziński|Antoni Cwojdziński]] (ur. 1896) * 20.10.1972 [[w:Magdalena Samozwaniec|Magdalena Samozwaniec]] (ur. 1894) * 17.01.1973 [[w:Franciszek Bielak|Franciszek Bielak]] (ur. 1892) * 30.04.1973 [[w:Maria Pruszkowska|Maria Pruszkowska]] (ur. 1910) * 08.06.1973 [[w:Wacław Grubiński|Wacław Grubiński]] (ur. 1883) * 02.11.1973 [[w:Maria Czerkawska|Maria Czerkawska]] (ur. 1881) * 19.07.1974 [[w:Arthur Prudden Coleman|Arthur Prudden Coleman]] (ur. 1897) * xx.09.1974 [[w:Janina Palmén|Janina Henrietta Palmén]] (ur. 21.11.1891) * xx.xx.1975 [[w:Zofia Karczewska-Markiewicz|Zofia Karczewska-Markiewicz]] (ur. 1911) * 22.01.1975 [[w:Tadeusz Stanisław Grabowski|Tadeusz Stanisław Grabowski]] (ur. 1881) * 03.07.1975 [[w:Franciszek Beciński|Franciszek Beciński]] (ur. 1897) * 17.10.1975 [[w:Jerzy Braun|Jerzy Braun]] (ur. 1901) * 14.11.1975 [[w:Jan Rostworowski (poeta)|Jan M. Rostworowski]] (ur. 1919) * 26.01.1976 [[w:Witold Doroszewski|Witold Doroszewski]] (ur. 1899) * 07.06.1976 [[w:Ludwik Brożek|Ludwik Brożek]] (ur. 1907) * 14.06.1976 [[w:Rosa Bailly|Rosa Bailly]] (ur. 1890) * 18.06.1976 [[w:Aniela Gruszecka|Aniela Gruszecka]] (ur. 1884) * 04.07.1976 [[w:Antoni Słonimski|Antoni Słonimski]] (ur. 1895) * 17.08.1976 [[w:Wincenty Danek|Wincenty Danek]] (ur. 1907) * 02.09.1976 [[w:Stanisław Grochowiak|Stanisław Grochowiak]] (ur. 1934) * 07.10.1976 [[w:Jan Dopatka|Jan Dopatka]] (ur. 1893) * 12.12.1976 [[w:Hermann Buddensieg|Hermann Buddensieg]] (ur. 1893) * 22.02.1977 [[w:Kazimierz Andrzej Czyżowski|Kazimierz Andrzej Czyżowski]] (ur. 1894) * 09.11.1977 [[w:Jerzy Cieślikowski|Jerzy Cieślikowski]] (ur. 1916) * 29.01.1978 [[w:Stanisław Dygat|Stanisław Dygat]] (ur. 1914) * 01.04.1978 [[w:Michał Gabriel Karski|Michał Gabriel Karski]] (ur. 1895) * 27.09.1978 [[w:Telemac Dan|Telemac Dan]] (ur. 1902) * 11.11.1978 [[w:Helena Boguszewska|Helena Boguszewska]] (ur. 1883) * 27.06.1979 [[w:Antoni Gołubiew|Antoni Gołubiew]] (ur. 1907) * 02.03.1980 [[w:Jarosław Iwaszkiewicz|Jarosław Iwaszkiewicz]] (ur. 1894) * 29.06.1980 [[w:Aleksander Baumgardten|Aleksander Baumgardten]] (1908 - 1980) === Autorzy zmarli w latach 1981 - 90 === * 28.05.1981 [[w:Stefan Wyszyński|Stefan Wyszyński]] (ur. 1901) * 17.02.1981 [[w:Janina Broniewska|Janina Broniewska]] (ur. 1904) * 27.02.1982 [[w:Maria Kownacka|Maria Kownacka]] (ur. 1894) * 06.06.1982 [[w:Maria Ksenia Bechczyc-Rudnicka|Maria Ksenia Bechczyc-Rudnicka]] (ur. 1888) * 13.08.1982 [[w:Adam Ważyk|Adam Ważyk]] (ur. 17 listopada 1905) * 15.11.1982 [[w:Franciszek Fenikowski|Franciszek Fenikowski]] (ur. 1922) * 17.06.1983 [[w:Miron Białoszewski|Miron Białoszewski]] * 16.02.1983 [[w:Kazimiera Iłłakowiczówna|Kazimiera Iłłakowiczówna]] (ur. 1892) * 17.02.1983 [[w:Dora Gabe|Dora Gabe]] (ur. 1888) * 22.02.1983 [[w:Mieczysław Jastrun|Mieczysław Jastrun]] (ur. 29 października 1903) * 03.08.1983 [[w:Jan Brzękowski|Jan Brzękowski]] (ur. 1903) * 05.08.1984 [[w:Jerzy Zagórski|Jerzy Zagórski]] (ur. 13 grudnia 1907) * 19.07.1985 [[w:Janusz Zajdel|Janusz Zajdel]] (ur. 1938) * 23.10.1985 [[w:Tadeusz Hołuj|Tadeusz Hołuj]] (ur. 1916) * 14.04.1986 [[w:Stanisław Helsztyński|Stanisław Helsztyński]] (ur. 1891) * 10.05.1986 [[w:Anna Kamieńska|Anna Kamieńska]] (ur. 12 kwietnia 1920) * 03.09.1988 [[w:Adam Mauersberger|Adam Mauersberger]] (ur. 3 września 1910) * 28.09.1986 [[w:Ewa Szelburg-Zarembina|Ewa Szelburg-Zarembina]] (ur. 1899) * 15.07.1989 [[w:Maria Kuncewiczowa|Maria Kuncewiczowa]] (ur. 1895) * 26.11.1989 [[w:Cecylia Lewandowska|Cecylia Lewandowska]] (ur. 1902) * 22.12.1989 [[w:Samuel Beckett|Samuel Beckett]] (ur. 1906) === Autorzy zmarli w latach 1991 - 2000 === * 27.09.1991 [[w:Stefan Kisielewski]] (ur. 1911) * 09.04.1992 [[w:Alfred Szklarski|Alfred Szklarski]] (ur. 1912) * 23.02.1994 [[w:Zbigniew Bieńkowski|Zbigniew Bieńkowski]] (ur. 31 sierpnia 1913) * 23.09.1994 [[w:Zbigniew Nienacki|Zbigniew Nienacki]] (ur. 1929) * 30.05.1995 [[w:Małgorzata Hillar|Małgorzata Hillar]] (ur. 1930) * 10.07.1996 [[w:Czesław Centkiewicz|Czesław Centkiewicz]] (ur. 1904) * 02.11.1996 [[w:Artur Międzyrzecki|Artur Międzyrzecki]] (ur. 6 listopada 1922) * 28.07.1998 [[w:Zbigniew Herbert|Zbigniew Herbert]] (ur. 1924) * 21.07.1999 [[w:Jerzy Harasymowicz|Jerzy Harasymowicz]] (ur. 1933) * 13.08.1999 [[w:Maria Krüger|Maria Krüger]] (ur. 1904) * 04.06.2000 [[w:Gustaw Herling-Grudziński|Gustaw Herling-Grudziński]] (ur. 1919) * 26.08.2000 [[w:Wojciech Żukrowski|Wojciech Żukrowski]] (ur. 1916) === Autorzy zmarli w latach 2001 - 2010 === * 13.05.2001 [[w:Paweł Hertz|Paweł Hertz]] (ur. 1918) * 19.03.2004 [[w:Zygmunt Kubiak|Zygmunt Kubiak]] (ur. 30 kwietnia 1929) * 11.09.2004 [[w:Jerzy Lisowski|Jerzy Lisowski]] (ur. 10 kwietnia 1928) * 25.10.2003 [[w:Jadwiga Dackiewicz|Jadwiga Dackiewicz]] (ur. 6 marca 1920) * 16.04.2005 [[w:Artur Hutnikiewicz|Artur Hutnikiewicz]] (ur. 1916) * 27.03.2006 [[w:Stanisław Lem|Stanisław Lem]] (ur. 1921) == Autorzy o nieustalonej dacie śmierci == Dane dotyczące dat urodzin i śmierci poniższych autorów są pilnie poszukiwane — jeśli je znasz prosimy o ich uzupełnienie (łącznie z podaniem źródła skąd one pochodzą). * [[w:Rozalia Bersztajnowa|Rozalia Bersztajnowa]] (ur. w XIX w., zm. w XX w.; fl. ca 1896-1924) * [[w:Karolina Bobrowska|Karolina Bobrowska]] (ur. w XIX w., zm. w XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1913-1934) * [[wikia:wiersze:J. Chorościcki|J. Chorościcki]] (ur. pr. w I poł. XIX w., zm. pr. w I poł. XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1875) * Jan Ludwik Kossowicz (fl. ca 1881) * [[w:Józef Maciejowski|Józef Maciejowski]] (fl. ca. 1904-1937; pisarz, tłumacz) * Konrad Robakowski ([[w:fl. ca|fl.ca]] 1902–1907; publikował wiersze w czasopiśmie ''Chimera'') * Kazimierz Rozenberg (fl. ca 1935-1939) * Zofia Schulbaumówna (fl. ca 1934-1939 (zm. 1941-1943? [https://dlibra.kul.pl/Content/42732/47439_104053-II_Zaglada-Zydow-lwowsk.pdf źródło])) * [http://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol/?searchtype=a&searcharg=Sujkowska%2C+Janina&searchscope=5&sortdropdown=-&SORT=D&extended=0&SUBMIT=Szukaj&searchlimits=&searchorigarg=tWichrowe+Wzg{u00F3}rza Janina Sujkowska] (tłumaczka z ang. i niem.; ur. pr. w II poł. XIX lub I poł. XX w., zm. pr. w I poł. XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1928-1938) * Maria Śliwińska (pseud. Anna Bronisławska; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1902–1907) * [[w:Alfons Wróblewski|Alfons Wróblewski]] (tłumacz z ros.; fl.ca 1901) * [[w:Władysław Jastrzębiec-Zalewski|Władysław Jastrzębiec-Zalewski]] (1877-po 1934) * [[w:Zbigniew Zamorski|Zbigniew Zamorski]] (ur. w XIX w., zm. w XX w.; [[w:fl. ca|fl.ca]] 1925–1932) === Autorzy o ustalonej dacie śmierci, ale bez źródła tych danych === * Emilia Szenwic (z d. Feinkind) (28.01.1889 Warszawa-30.03.1972 Rzym) <br class=visualClear> [[Kategoria:Metastrony Wikiźródeł|Do zrobienia]] [[be:Вікікрыніцы:Беларускія аўтары ў грамадскім набытку]] 254f4qnqwgnmmfb4cw4v009angxm8co 4 38666 3148483 3141792 2022-08-09T19:01:06Z Seboloidus 27417 +1 wikitext text/x-wiki {| style="clear:both; background:#efffff;" |- | style="padding:1em; border:1px solid #C6CFD8; background-color:#E6F2FF" valign="top"| {| |- | colspan="2" valign="top"| [[Plik:Symbol star gold.svg|left|50px]] <span style="font-size:15pt">'''Ukończone projekty proofread'''</span> Na tej stronie znajduje się lista tych [[Wikiźródła:Wikiprojekt Proofread|projektów proofread]], które zostały ukończone (w całości uwierzytelnione). Tytuł sekcji oznacza datę ukończenia.<br /> Ogólnie mamy [[:Kategoria:Ukończone projekty proofread (indeksy)|{{Licznik|{{PAGESINCAT:Ukończone projekty proofread (indeksy)}}]]|'''taki projekt, zawierający|'''takie projekty, zawierające|'''takich projektów, zawierających}} łącznie [[:Kategoria:Ukończone projekty proofread (teksty)|{{Licznik|{{PAGESINCAT:Ukończone projekty proofread (teksty)}}]]|'''tekst|'''teksty|'''tekstów}}. |- |width="30%" style="text-align:center; border-right:1px solid silver;"|[[:Kategoria:Ukończone projekty proofread (indeksy)|Indeks ukończonych projektów]] |width="30%" align=center|[[:Kategoria:Ukończone projekty proofread (teksty)|Indeks ukończonych tekstów]] |} |} {| |- | == 2022 == W roku 2022 ukończono łącznie {{Licznik|{{Proofnr}}|projekt|projekty|projektów}}. === sierpień 2022 === {| width=100% class="wikitable sortable" !width=40%|Tytuł !width=23%|Autor !width=5%|Strony !width=20%|Uwagi !width=10%|Start !Stan {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ignacy Baliński - Do starego pokolenia.pdf |tytuł=Do starego pokolenia |autor=Ignacy Baliński |start=2022-01-10 }} |} === lipiec 2022 === {| width=100% class="wikitable sortable" !width=40%|Tytuł !width=23%|Autor !width=5%|Strony !width=20%|Uwagi !width=10%|Start !Stan {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Walery Eljasz-Radzikowski - Obrazek z podróży w Tatry.djvu |tytuł=Obrazek z podróży w Tatry |autor=Walery Eljasz-Radzikowski |start=2021-10-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Kobieta, która niesie śmierć.djvu |tytuł=Kobieta, która niesie śmierć |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-12-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Tajemniczy wróg.djvu |tytuł=Tajemniczy wróg |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-12-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Maria Konopnicka - Nowele (1897).djvu |tytuł=Nowele |autor=Maria Konopnicka |start=2016-02-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Kobiety w życiu wielkich ludzi.djvu |tytuł=Kobiety w życiu wielkich ludzi |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2022-01-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Oskar Wojnowski i jego nauka.djvu |tytuł=Oskar Wojnowski i jego nauka |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2022-03-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wacław Sieroszewski - Bolszewicy.djvu |tytuł=Bolszewicy |autor=Wacław Sieroszewski |start=2017-07-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Zieliński Religja a sztuka.pdf |tytuł=Religja a sztuka w Grecji |autor=Tadeusz Zieliński |start=2021-08-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Wyspiański - Protesilas i Laodamia.djvu |tytuł=Protesilas i Laodamia |autor=Stanisław Wyspiański |start=2019-03-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Wyspiański - Sędziowie.djvu |tytuł=Sędziowie |autor=Stanisław Wyspiański |start=2019-03-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Walery Przyborowski - Bitwa pod Raszynem.djvu |tytuł=Bitwa pod Raszynem |autor=Walery Przyborowski |start=2016-11-11 }} |} === czerwiec 2022 === {| width=100% class="wikitable sortable" !width=40%|Tytuł !width=23%|Autor !width=5%|Strony !width=20%|Uwagi !width=10%|Start !Stan {{Wiersz tabelki proofread |indeks=H. G. Wells - Gość z zaświatów.djvu |tytuł=Gość z zaświatów |autor=Herbert George Wells |start=2020-01-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Upiorny dom.djvu |tytuł=Upiorny dom |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-08-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=F. Antoni Ossendowski - Biały Kapitan.djvu |tytuł=Biały Kapitan |autor=Ferdynand Ossendowski |start=2016-02-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Żywe kamienie.djvu |tytuł=Żywe kamienie |autor=Wacław Berent |start=2013-05-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Karjera panny Mańki.djvu |tytuł=Karjera panny Mańki |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-08-31 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Władysław Sterling - Dziecko histeryczne.pdf |tytuł=Dziecko histeryczne |autor=Władysław Sterling |uwagi= |start=2021-10-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Maria Bogusławska - Młodzi.djvu |tytuł=Młodzi |autor=Maria Bogusławska |start=2015-09-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Rycerze mroku.djvu |tytuł=Rycerze mroku |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-08-31 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Złoto i krew.djvu |tytuł=Złoto i krew |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-09-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Erazm Majewski - Profesor Przedpotopowicz.djvu |tytuł=Profesor Przedpotopowicz |autor=Erazm Majewski |start=2016-08-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Zofja Rogoszówna - Pisklęta.djvu |tytuł=Pisklęta |autor=Zofia Rogoszówna |start=2017-07-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Adam Fischer - Drzewa w wierzeniach i obrzędach ludu polskiego.pdf |tytuł=Drzewa w wierzeniach i obrzędach ludu polskiego |autor=Adam Fischer |start=2022-02-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Adam Fischer - Djabeł w wierzeniach ludu polskiego.pdf |tytuł=Djabeł w wierzeniach ludu polskiego |autor=Adam Fischer |start=2022-02-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Adam Fischer - Czerpaki.djvu |tytuł=Czerpaki |autor=Adam Fischer |start=2022-02-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Historya Stefana na Czarncy Czarnieckiego |autor=Michał Dymitr Krajewski |start=2013-05-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Hektor Malot - Bez rodziny.pdf |tytuł=Bez rodziny |autor=Hector Malot |start=2021-12-14 }} |} === maj 2022 === {| width=100% class="wikitable sortable" !width=40%|Tytuł !width=23%|Autor !width=5%|Strony !width=20%|Uwagi !width=10%|Start !Stan {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Doyle - Z przygód Sherlocka Holmesa. T 1.djvu |tytuł=Z przygód Sherlocka Holmesa. T 1 |autor=Arthur Conan Doyle |start=2018-09-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Sztuka i czary miłości.djvu |tytuł=Sztuka i czary miłości |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2022-03-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Dobrze.djvu |tytuł=Dobrze |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL K Junosza Żona z jarmarku.djvu |tytuł=Żona z jarmarku |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-05-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Lekki grunt.djvu |tytuł=Lekki grunt |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-05-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Przyszły milioner.djvu |tytuł=Przyszły milioner |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Nad świeżym grobem.djvu |tytuł=Nad świeżym grobem |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Obrazki szare.djvu |tytuł=Obrazki szare |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-06-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Wspomnienie.djvu |tytuł=Wspomnienie |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Z pieniędzmi.djvu |tytuł=Z pieniędzmi |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Prawdziwa bjografja.djvu |tytuł=Prawdziwa bjografja |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Taniość i elegancja.djvu |tytuł=Taniość i elegancja |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Artykuł pana Wojciecha.djvu |tytuł=Artykuł pana Wojciecha |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Prolegomena (Żuławski) |tytuł=Prolegomena |autor=Jerzy Żuławski |uwagi= |start=2015-04-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Pan sędzia.djvu |tytuł=Pan sędzia |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2020-08-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Młynarz z Zarudzia.djvu |tytuł=Młynarz z Zarudzia |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-02-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Tajemnicza misja pana Dumphry.djvu |tytuł=Tajemnicza misja pana Dumphry |autor=[[Autor:Barry Pain|Barry Pain]]<br>[[Autor:Harry Waldau|Harry Waldau]] |start=2020-01-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Z pamiętników roznosiciela.djvu |tytuł=Z pamiętników roznosiciela |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-02-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Klemens Junosza Donkiszot żydowski.djvu |tytuł=Donkiszot żydowski |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2020-08-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Wdowa z placem.djvu |tytuł=Wdowa z placem |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-02-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Życie i miłostki imperatorowej Katarzyny II.djvu |tytuł=Życie i miłostki imperatorowej Katarzyny II |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-12-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Demon wyścigów.djvu |tytuł=Demon wyścigów |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2022-03-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Drobiazgi.djvu |tytuł=Drobiazgi |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Iwan Turgieniew-Pierwsza miłość.djvu |tytuł=Pierwsza miłość |autor=Iwan Turgieniew |start=2015-08-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Za mgłą.djvu |tytuł=Za mgłą |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-02-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Wnuczek i inne nowelle i obrazki.djvu |tytuł=Wnuczek i inne nowelle i obrazki |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-02-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Ignacy Kraszewski - Jasełka |tytuł=Jasełka |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2020-09-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Józef Ignacy Kraszewski - Na bialskim zamku.djvu‎ |tytuł=Na bialskim zamku |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2022-05-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Michał Bałucki-Za winy niepopełnione.djvu |tytuł=Za winy niepopełnione |autor=Michał Bałucki |start=2014-01-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Syn pana Marka.djvu |tytuł=Syn pana Marka |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-03-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Hume - Zielona mumia.pdf |tytuł=Zielona mumia |autor=Fergus Hume |start=2020-02-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Panna Franciszka.djvu |tytuł=Panna Franciszka |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-05-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Lekkomyślna księżna.djvu |tytuł=Lekkomyślna księżna |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2022-03-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Sekta djabła.djvu |tytuł=Sekta djabła |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-08-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Grzesznica.djvu |tytuł=Grzesznica |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-08-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Gustaw Le Bon-Psychologia tłumu.djvu |tytuł=Psychologia tłumu |autor=Gustave Le Bon |start=2015-09-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Abraham Penzik - Antysemici i nekrofile.pdf |tytuł=Antysemici i nekrofile |autor=Abraham Penzik |start=2020-01-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Odgłosy Szkocyi.djvu |tytuł=Odgłosy Szkocyi |autor=Stanisław Bełza |start=2013-05-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Ryta.djvu |tytuł=Ryta |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-08-24 }} |} === kwiecień 2022 === {| width=100% class="wikitable sortable" !width=40%|Tytuł !width=23%|Autor !width=5%|Strony !width=20%|Uwagi !width=10%|Start !Stan {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Antoni Piotrowski - O sewcykowy dusycce.pdf |tytuł=O sewcykowy dusycce |autor=Antoni Piotrowski |uwagi= |start=2021-10-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Antoni Piotrowski - Nosił wilk ponieśli wilka.pdf |tytuł=Nosił wilk ponieśli wilka |autor=Antoni Piotrowski |uwagi= |start=2021-10-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Balzac - Małe niedole pożycia małżeńskiego.djvu |tytuł=Małe niedole pożycia małżeńskiego |autor = Honoré de Balzac |start=2020-07-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL A Piotrowski O chłopie co dyabła oszukał.djvu ‎ |tytuł=O chłopie co dyabła oszukał |autor=Antoni Piotrowski |uwagi= |start=2022-03-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Ignacy Kraszewski - Kamienica w Długim Rynku.djvu |tytuł=Kamienica w Długim Rynku |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2021-08-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Adam Fischer - Czarownice w dolinie nowotarskiej.pdf |tytuł=Czarownice w dolinie nowotarskiej |autor=Adam Fischer |start=2022-02-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Chór gołych.djvu |tytuł=Chór gołych |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jadwiga Marcinowska - Z głosów lądu i morza.djvu |tytuł=Z głosów lądu i morza |autor=Jadwiga Marcinowska |start=2017-01-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Adam Fischer - Gnatki.pdf |tytuł=Gnatki |autor=Adam Fischer |start=2022-02-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Spekulacye pana Jana.djvu |tytuł=Spekulacye pana Jana |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-03-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Stary leśnik.djvu |tytuł=Stary leśnik |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Rok 1886.djvu |tytuł=Rok 1886 |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-04-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kazimierz Laskowski - Lublin w dni pogrzebu Klemensa Junoszy.djvu |tytuł=Lublin w dni pogrzebu Klemensa Junoszy |autor=Kazimierz Laskowski |start=2022-03-17 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Helena Staś - Tajemnica Polskiej Róży.pdf |tytuł=Tajemnica Polskiej Róży |autor=Helena Staś |start=2021-12-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Helena Staś - Marzenie czy rzeczywistość.pdf |tytuł=Marzenie czy rzeczywistość |autor=Helena Staś |start=2021-12-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Dworek przy cmentarzu.djvu |tytuł=Dworek przy cmentarzu |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2020-08-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Doyle - Z przygód Sherlocka Holmesa. T 2.pdf |tytuł=Z przygód Sherlocka Holmesa. T 2 |autor=Arthur Conan Doyle |start=2019-06-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Z pola i z bruku.djvu |tytuł=Z pola i z bruku |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2018-10-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Paweł Gawrzyjelski - Wyprawa po żonę.pdf |tytuł=Wyprawa po żonę |autor=Paweł Gawrzyjelski |start=2021-12-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Edward Nowakowski-Jego Eminencya kardynał Albin Dunajewski książę biskup krakowski.djvu |tytuł= Jego Eminencya kardynał Albin Dunajewski książę biskup krakowski |autor=Edward Nowakowski |start=2020-08-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Doyle - Z przygód Sherlocka Holmesa. T 3.pdf |tytuł=Z przygód Sherlocka Holmesa. T 3 |autor=Arthur Conan Doyle |start=2019-06-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=F. Antoni Ossendowski - Biesy.djvu |tytuł=Biesy |autor=Ferdynand Ossendowski |start=2017-07-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Wyspiański - Warszawianka.djvu |tytuł=Warszawianka |autor=Stanisław Wyspiański |start=2019-03-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Helena Staś - Moje koraliki.pdf |tytuł=Moje Koraliki |autor=Helena Staś |start=2021-12-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Michał Bałucki-Za winy niepopełnione.djvu |tytuł=Za winy niepopełnione |autor=Michał Bałucki |start=2014-01-13 }} |} === marzec 2022 === {| width=100% class="wikitable sortable" !width=40%|Tytuł !width=23%|Autor !width=5%|Strony !width=20%|Uwagi !width=10%|Start !Stan {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Prosper Mérimée - Carmen.djvu |tytuł=Carmen |autor=Prosper Mérimée |start=2018-03-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Leo Belmont - Markiza Pompadour miłośnica królewska.djvu |tytuł=Markiza Pompadour |autor=Leo Belmont |start=2019-07-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Wilki i inne szkice i obrazki.djvu |tytuł=Wilki i inne szkice i obrazki |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Nowiny Niedzielne.djvu |tytuł=Nowiny Niedzielne |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Ignacy Kraszewski - Powrót do gniazda.pdf |tytuł=Powrót do gniazda |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2021-08-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Władysław St. Reymont - Pisma IX - Nowele.djvu |tytuł=Nowele |autor=Władysław Stanisław Reymont |start=2016-12-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Helena Staś - Anioł miłosierdzia.pdf |tytuł=Anioł Miłosierdzia |autor=Helena Staś |start=2021-12-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Władysław Sterling - Dziecko psychopatyczne.pdf |tytuł=Dziecko psychopatyczne |autor=Władysław Sterling |start=2021-10-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Teofila Samolińska - James Garfield.djvu |tytuł=James Garfield |autor=Teofila Samolińska |start=2021-12-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Wells - Kraina ślepców (zbiór).pdf |tytuł=Kraina ślepców (zbiór opowiadań) |autor=Herbert George Wells |start=2019-09-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Homer - Odysseja (Siemieński).djvu |tytuł=Odysseja |autor=Homer |start=2019-03-31 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Człowiek skamieniały.djvu |tytuł=Człowiek skamieniały |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Dziad.djvu |tytuł=Dziad |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Henri Wieniawski - Śpiew Polski.djvu |tytuł=Śpiew Polski |autor=Henryk Wieniawski |start=2019-05-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Nasze sny.djvu |tytuł=Nasze sny |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2022-03-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jan Kasprowicz - Obraz poezji angielskiej T. 4.djvu |tytuł=Obraz poezji angielskiej T. 4 |autor=Jan Kasprowicz |start=2019-01-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Dzieje grzechu (Żeromski) |tytuł=Dzieje grzechu |autor=Stefan Żeromski |uwagi= |start=2015-06-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Bolesław Błażek - Wakacye pod namiotami.djvu |tytuł=Wakacye pod namiotami |autor=Bolesław Błażek |start=2022-03-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Na odjazd teatrzyków.djvu |tytuł=Na odjazd teatrzyków |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Jeszcze jeden rodzaj Straży Ogniowej.djvu |tytuł=Jeszcze jeden rodzaj Straży Ogniowej |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Rozbójnicy w Warszawie.djvu |tytuł=Rozbójnicy w Warszawie |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} |} === luty 2022 === {| width=100% class="wikitable sortable" !width=40%|Tytuł !width=23%|Autor !width=5%|Strony !width=20%|Uwagi !width=10%|Start !Stan {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Półświatek.djvu |tytuł=Półświatek |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-08-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Tajemnice życia i śmierci.djvu |tytuł=Tajemnice życia i śmierci |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2022-01-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Pan Jacenty.djvu |tytuł=Pan Jacenty |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Chorzy.djvu |tytuł=Chorzy |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Pia desideria.djvu |tytuł=Pia desideria |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Szybki poseł.djvu |tytuł=Szybki poseł |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Sic itur ad astra.djvu |tytuł=Sic itur ad astra |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pamiętnik Adama w raju.djvu |tytuł=Pamiętnik Adama w raju |autor=zbiorowy |start=2018-11-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Helena Staś - Po nad tułaczych łez morzem.djvu |tytuł=Po nad tułaczych łez morzem |autor=Helena Staś |start=2021-11-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Helena Staś - Modlitwa.djvu |tytuł=Modlitwa |autor=Helena Staś |start=2021-11-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL JI Kraszewski Listy z ustronia |tytuł=Listy z ustronia |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2021-06-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Zofia Przewóska-Czarnocka - Ród Piastów Kołodziej Piast, Ziemowit, Leszek, Ziemomysł.pdf |tytuł=Ród Piastów. Kołodziej Piast, Ziemowit, Leszek, Ziemomysł |autor=Zofia Przewóska-Czarnocka |start=2021-10-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Słowianie. Uroczystości i obrzędy.pdf |tytuł=Słowianie. Uroczystości i obrzędy |autor=Anonimowy |start=2022-02-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Z astronomji.djvu |tytuł=Z astronomji |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Z melodji nie-biblijnych.djvu |tytuł=Z melodji nie-biblijnych |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Pierwiosnek.djvu |tytuł=Pierwiosnek |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Wody.djvu |tytuł=Wody |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Z pamiętników pana Jacka.djvu |tytuł=Z pamiętników pana Jacka |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Powieść o czterdziestu dwóch mędrcach.djvu |tytuł=Powieść o czterdziestu dwóch mędrcach |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Tryolety na cześć panny Zofji i jej podobnych.djvu |tytuł=Tryolety na cześć panny Zofji i jej podobnych |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Najnowsze krakowiaki żebyście poznali prawego Polaka.djvu |tytuł=Najnowsze krakowiaki |autor=Anonimowy |start=2021-09-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Sielanki majowe.djvu |tytuł=Sielanki majowe |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Na ruinach Wólki.djvu |tytuł=Na ruinach Wólki |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Czarna Andzia.djvu |tytuł=Czarna Andzia |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Na stare lata.djvu |tytuł=Na stare lata |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-03-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Krople czary (Tarnowski) |tytuł=Krople czary |autor=Władysław Tarnowski |start=2014-01-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Adam Zagórski - Polskie pieśni wojenne i piosenki obozowe.pdf |tytuł=Polskie pieśni wojenne i piosenki obozowe |autor=Adam Zagórski |start=2017-04-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Kazimierz Czapiński - Partja wrogów ludu pracującego (endecja).pdf |tytuł=Partja wrogów ludu pracującego (endecja) |autor=Kazimierz Czapiński |start=2020-04-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Niebezpieczna kochanka.djvu |tytuł=Niebezpieczna kochanka |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-10-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Helena Staś - Życzliwa krytyka.djvu |tytuł=Życzliwa krytyka |autor=Helena Staś |start=2021-11-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Ofiary półświatka.djvu |tytuł=Ofiary półświatka |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-08-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Gonczarow - Obłomow T1-2.djvu |tytuł=Obłomow |autor=Iwan Gonczarow |start=2019-03-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Carroll - W zwierciadlanym domu.djvu |tytuł=W zwierciadlanym domu |autor=Lewis Carroll |start=2020-04-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Ignacy Kraszewski - Hybrydy.djvu |tytuł=Hybrydy |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2021-08-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL JI Kraszewski Przygody Stacha.djvu |tytuł=Przygody Stacha |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2021-03-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=T. Prażmowska - W noc przed pogrzebem Promyka |tytuł=W noc przed pogrzebem Promyka |autor=Teresa Prażmowska |start=2021-11-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Do matki.djvu |tytuł=Do matki |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Legenda.djvu |tytuł=Legenda |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Piosnki leśne.djvu |tytuł=Piosnki leśne |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Z księgi cudów Franciszka Kostrzewskiego.djvu |tytuł=Z księgi cudów Franciszka Kostrzewskiego |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL JI Kraszewski Bracia mleczni.djvu |tytuł=Bracia mleczni |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2021-02-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Szkice i obrazki (Prus) |tytuł=Szkice i obrazki |autor=Bolesław Prus |start=2014-03-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Dowód.djvu |tytuł=Dowód |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Głowa.djvu |tytuł=Głowa |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2022-02-09 }} |} === styczeń 2022 === {| width=100% class="wikitable sortable" !width=40%|Tytuł !width=23%|Autor !width=5%|Strony !width=20%|Uwagi !width=10%|Start !Stan {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Pan Grubopłaski.djvu |tytuł=Pan Grubopłaski |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-11-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Sylwek Cmentarnik (Orzeszkowa) |tytuł=Sylwek Cmentarnik |autor=Eliza Orzeszkowa |start=2014-10-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Czerwone i czarne |tytuł=Czerwone i czarne |autor=Stendhal |uwagi= |start=2018-04-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Michał Bałucki - Trzy szkice powieściowe.djvu |tytuł=Trzy szkice powieściowe |autor=Michał Bałucki |start=2018-01-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Helena Staś - Z moich rozmyślań |tytuł=Z moich rozmyślań |autor=Helena Staś |start=2021-12-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Niewiadomska Cecylia - Legendy podania i obrazki historyczne 12 - Sobieski.djvu |tytuł=Sobieski |autor=Cecylia Niewiadomska |start=2021-10-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Helena Staś - Trudny wstęp do domu emigracyjnego pod opieką Z. N. P. |tytuł=Trudny wstęp do domu emigracyjnego pod opieką Z. N. P. |autor=Helena Staś |start=2021-12-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Chłopski honor.djvu |tytuł=Chłopski honor |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-04-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Lord Lister -03- Sobowtór bankiera.pdf |tytuł=Lord Lister. Nr 3. Sobowtór bankiera |autor=[[Autor:Kurt Matull|Kurt Matull]], [[Autor:Matthias Blank|Matthias Blank]] |start=2020-02-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Tadeusz Dołęga-Mostowicz - Trzecia płeć.djvu |tytuł=Trzecia płeć |autor=Tadeusz Dołęga-Mostowicz |start=2019-08-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Indeks:L. Rydel - Jesień |tytuł=Jesień |autor=Lucjan Rydel |start=2021-11-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klemens Junosza - Zosia |tytuł=Zosia |autor=[[Autor:Klemens Szaniawski|Klemens Junosza]] |start=2021-11-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL JI Kraszewski Listy ze Szwecyi |tytuł=Listy ze Szwecyi |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2021-06-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Indeks:PL Luksemburg Róża - Kościół a socjalizm.pdf |tytuł=Kościół a socjalizm |autor=Róża Luksemburg |start=2020-04-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stara Ziemia (Jerzy Żuławski) |tytuł=Stara Ziemia |autor=Jerzy Żuławski |uwagi= |start=2011-03-31 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Helena Staś - Czego my chcemy.djvu |tytuł=Czego my chcemy |autor=Helena Staś |uwagi= |start=2021-11-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Bosy pan - powiastka.pdf |tytuł=Bosy pan |autor=Anonimowy |start=2022-01-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Szkice literackie (Żuławski) |tytuł=Szkice literackie |autor=Jerzy Żuławski |uwagi= |start=2015-06-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Lenin Postscriptum.djvu |tytuł=Lenin. Postscriptum |autor=Ferdynand Ossendowski |start=2018-09-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Schneider Pieśń o jaskółce.pdf |tytuł=Pieśń o jaskółce |autor=Stanisław Schneider |start=2021-07-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Antoni Wotowski - Złotowłosy sfinks.djvu |tytuł=Złotowłosy sfinks |autor=Stanisław Antoni Wotowski |start=2021-09-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Wizyta - humoreska.PDF |tytuł=Wizyta |autor=anonimowy |start=2022-01-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Ignacy Kraszewski - Dziadunio.djvu |tytuł=Dziadunio |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2020-11-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Ignacy Kraszewski - Papiery po Glince.djvu |tytuł=Papiery po Glince |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2021-09-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Ignacy Kraszewski - Powieść bez tytułu |tytuł=Powieść bez tytułu |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2020-09-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Helena Staś - W mrocznej godzinie |tytuł=W mrocznej godzinie |autor=Helena Staś |start=2021-11-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ignacy Baliński - Na śmierć Jana Matejki.pdf |tytuł=Na śmierć Jana Matejki |autor=Ignacy Baliński |start=2022-01-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=T. Prażmowska - Święć się... |tytuł=Święć się... |autor=Teresa Prażmowska |start=2021-11-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Ignacy Kraszewski - Bezimienna |tytuł=Bezimienna |autor=Józef Ignacy Kraszewski |start=2020-11-21 }} |} == 2021 == W roku 2020 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2021}}''' projektów. {{Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2021}} == 2020 == W roku 2020 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2020}}''' projekty. {{Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2020}} == 2019 == W roku 2019 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2019}}''' projektów. {{Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2019}} == 2018 == W roku 2018 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2018}}''' projektów. {{Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2018}} == 2017 == W roku 2017 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2017}}''' projektów. {{Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2017}} == 2016 == W roku 2016 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2016}}''' projektów. {{Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2016}} == 2015 == W roku 2015 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2015}}''' projektów. {{Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2015}} == 2014 == W roku 2014 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2014}}''' projektów. {{Iwtrans|pl|Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2014}} == 2013 == W roku 2013 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2013}}''' projektów. {{Iwtrans|pl|Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2013}} == 2012 == W roku 2012 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2012}}''' projektów. {{Iwtrans|pl|Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2012}} == 2011 == W roku 2011 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2011}}''' projekty. {{Iwtrans|pl|Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2011}} == 2010 == W roku 2010 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2010}}''' projekty. {{Iwtrans|pl|Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2010}} == 2009 == W roku 2009 ukończono łącznie '''{{Proofnr|2009}}''' projektów. {{Iwtrans|pl|Wikiźródła:Ukończone projekty proofread/2009}} |style="vertical-align:top; width:150px; text-align:center; font-size:85%;"|{{Spis treści||130px}} |} [[Kategoria:Ukończone projekty proofread]] f4xbzdme2ckrz9uqlfqtfwnb02p0cw5 4 139153 3148482 3145566 2022-08-09T18:59:01Z Seboloidus 27417 -1 wikitext text/x-wiki {| width=100% class="wikitable sortable" !width=40%|Tytuł !width=23%|Autor !width=5%|Strony !width=20%|Uwagi !width=10%|Start !Stan {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Siedem powiastek.pdf |tytuł=Siedem powiastek |autor=Anonimowy |start=2022-03-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wedlowska czekolada. 33 przepisy sprawdzone.pdf |tytuł=Wedlowska czekolada. 33 przepisy sprawdzone |autor=Anonimowy |start=2022-02-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Z lat nadziei i walki (Anc) |tytuł=Z lat nadziei i walki 1861 — 1864 |autor=[[Autor:Bolesław Anc|Bolesław Anc]], [[Autor:Józefa Anc|Józefa Anc]] |start=2013-09-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jerzy Andrzejewski - Miazga |tytuł=Miazga |autor=Jerzy Andrzejewski |start=2016-09-08 |uwagi=wadliwy skan 1 strony }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Edmund De Amicis - Marokko.djvu |tytuł=Marokko |autor=Edmondo De Amicis |start=2016-10-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Arystoteles - Konstytucya Ateńska Arystotelesa.pdf |tytuł=Konstytucya Ateńska |autor=Arystoteles |start=2018-06-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Astor - Podróż na Jowisza.djvu |tytuł=Podróż na Jowisza |autor=John Jacob Astor |start=2020-07-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wyznania świętego Augustyna.djvu |tytuł=Wyznania świętego Augustyna |autor=Augustyn z Hippony |start=2015-10-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Baczyński - Autografy utworów poetyckich (1939-1943).djvu |tytuł=Autografy utworów poetyckich (1939-1943) |autor=Krzysztof Kamil Baczyński |start=2015-12-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Baka - Uwagi Rzeczy Ostatecznych Y Złosci Grzechowey.djvu |tytuł=Uwagi Rzeczy Ostatecznych Y Złosci Grzechowey |autor=Józef Baka |start=2017-03-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Baliński - Śpiewakowi Mohorta.djvu |tytuł=Śpiewakowi Mohorta bratnie słowo |autor=Karol Baliński |start=2020-06-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Mechanika w zakresie szkół akademickich |autor=Stefan Banach |start=2019-03-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pierwszy ilustrowany przewodnik po Ciechocinku i Okolicy.djvu |tytuł=Pierwszy ilustrowany przewodnik po Ciechocinku i Okolicy |autor=Juliusz Marian Bandrowski |start=2020-10-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Barczewski - Kiermasy na Warmji.djvu |tytuł=Kiermasy na Warmji |autor=Walenty Barczewski |start=2018-08-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL J Bartoszewicz Historja literatury polskiej.djvu |tytuł=Historja literatury polskiej |autor=Julian Bartoszewicz |start=2010-08-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Dzieje Galicyi (IA dziejegalicyi00bart).pdf |tytuł=Dzieje Galicyi |autor=Kazimierz Bartoszewicz |start=2021-03-03 |uwagi=OCR }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Marian Bartynowski - Obchód świąt Bożego Narodzenia w Polsce.pdf |tytuł=Obchód świąt Bożego Narodzenia w Polsce |autor=Marian Bartynowski |start=2021-12-19 |uwagi= }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Klejnoty poezji staropolskiej (red. Baumfeld).djvu |tytuł=Klejnoty poezji staropolskiej |autor=Gustaw Bolesław Baumfeld |start=2016-10-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Henryk Bereza - Sztuka czytania.djvu |tytuł=Sztuka czytania |autor=Henryk Bereza |start=2019-07-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL M. Reichenbach - Na granicy.pdf |tytuł=Na granicy |autor=Valeska von Bethusy-Huc |start=2021-12-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Hugo Bettauer - Trzy godziny małżeństwa.djvu |tytuł=Trzy godziny małżeństwa |autor=Hugo Bettauer |start=2020-01-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Listy O. Jana Beyzyma T. J. apostoła trędowatych na Madagaskarze |tytuł=Listy O. Jana Beyzyma T. J. (pełniejsze wydanie z 1927) |autor=Jan Beyzym |start=2013-05-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kobiety antyku.pdf |tytuł=Kobiety antyku |autor=Iza Bieżuńska-Małowist |start=2019-08-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Nauczanie języka polskiego (Biliński) |tytuł=Nauczanie języka polskiego |autor=Jan Biliński |start=2014-09-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Robert Montgomery Bird - Duch puszczy.djvu |tytuł=Duch puszczy |autor=Robert Montgomery Bird |start=2020-08-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Björnstjerne Björnson - Tomasz Rendalen.djvu |tytuł=Tomasz Rendalen |autor=Bjørnstjerne Bjørnson |start=2020-01-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Bliziński - Komedye.djvu |tytuł=Komedye |autor=Józef Bliziński |start=2018-12-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Bobrowski - Pamiętniki.djvu |tytuł=Pamiętniki |autor=Tadeusz Bobrowski |start=2019-04-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Szkice i studja historyczne |autor=Michał Bobrzyński |start=2013-10-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Giovanni Boccaccio - Dekameron |tytuł=Dekameron |autor=Giovanni Boccaccio |start=2018-02-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Bogusławski - Cud czyli Krakowiacy i Górale.djvu |tytuł=Cud mniemany, czyli Krakowiacy i górale |autor=Wojciech Bogusławski |start=2018-10-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kodex Napoleona - Z przypisami - Xiąg trzy.djvu |tytuł=Kodex Napoleona - Z przypisami - Xiąg trzy |autor=Napoleon Bonaparte |start=2016-11-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Żywoty pań swowolnych |tytuł=Żywoty pań swowolnych |autor=Pierre de Bourdeille |start=2018-06-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Bourget - Kosmopolis.pdf |tytuł=Kosmopolis |autor=Paul Bourget |start=2021-10-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Filozofija Lucyjusza Anneusza Seneki.pdf |tytuł=Filozofija Lucyjusza Anneusza Seneki |autor=Alfred Roch Brandowski |start=2020-12-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Brete - Zwyciężony.pdf |tytuł=Zwyciężony |autor=Jean La Brète |start=2021-10-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Respha |autor=Feliks Brodowski |start=2013-05-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Browning - Pippa.djvu |tytuł=Pippa przechodzi |autor=Robert Browning |start=2019-03-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Bruchnalski Mickiewicz a Moore.pdf |tytuł=Mickiewicz a Moore |autor=Wilhelm Bruchnalski |start=2021-08-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Bruun - Wyspa obiecana.pdf |tytuł=Wyspa obiecana |autor= Laurids Bruun |start=2021-10-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Wincenty Korab Brzozowski - Dusza mówiąca.djvu |tytuł=Dusza mówiąca |autor=Wincenty Korab-Brzozowski |start=2019-04-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kazimierz Bukowski - Władysław St. Reymont. Próba charakterystyki.djvu |tytuł=Władysław St. Reymont. Próba charakterystyki |autor=Kazimierz Bukowski |start=2016-12-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=E.L.Bulwer - Ostatnie dni Pompei (1926).djvu |tytuł=Ostatnie dni Pompei |autor=Edward Bulwer-Lytton |start=2019-07-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=F. H. Burnett - Mała księżniczka.djvu |tytuł=Mała księżniczka |autor=Frances Hodgson Burnett |start=2019-03-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL De Bury - Philobiblon.djvu |tytuł=Philobiblon |autor=Richard de Bury |start=2020-08-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Luís de Camões - Luzyady.djvu |tytuł=Luzyady |autor=Luís de Camões |start=2019-03-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Thomas Carlyle - Bohaterowie.pdf |tytuł=Bohaterowie |autor=Thomas Carlyle |start=2015-11-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Giacomo Casanova - Pamiętniki (1921).djvu |tytuł=Pamiętniki |autor=Giacomo Casanova |start=2019-07-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Przedziwny Hidalgo Don Kichot z Manczy |tytuł=Przedziwny Hidalgo Don Kichot z Manczy |autor=Miguel de Cervantes y Saavedra |start=2022-01-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=G. K. Chesterton - Charles Dickens.djvu |tytuł=Charles Dickens |autor=Gilbert Keith Chesterton |start=2017-07-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Dezydery Chłapowski - O rolnictwie.pdf |tytuł=O rolnictwie |autor=Dezydery Chłapowski |start=2019-05-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Nowe Ateny cz. 1.djvu |tytuł=Nowe Ateny |autor=Benedykt Chmielowski |start=2015-02-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Żywot sługi bożego błogosławionego Rafała z Proszowic.pdf |tytuł=Żywot sługi bożego błogosławionego Rafała z Proszowic |autor=Adam Chodyński |start=2017-11-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Poezye Alexandra Chodźki.djvu |tytuł=Poezye Alexandra Chodźki |autor=Aleksander Chodźko |start=2016-08-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Tadeusz Chrostowski-Parana.pdf |tytuł=Parana |autor=Tadeusz Chrostowski |start=2021-08-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Chyliński Związek miast greckich Azji Mniejszej.djvu |tytuł=Związek miast greckich Azji Mniejszej w końcu V-go wieku |autor=Konstanty Chyliński |start=2020-11-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Florian Batmendy.djvu |tytuł=Batmendy |autor=Jean-Pierre Claris de Florian |start=2020-12-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Romantyzm a mesjanizm |tytuł=Romantyzm a mesjanizm |autor=Stanisław Cywiński |uwagi=prymitywny OCR |start=2013-01-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Karel Čapek-Boża męka.pdf |tytuł=Boża męka |autor=Karel Čapek |start=2019-09-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Kazimierz Czapiński - Faszyzm współczesny.pdf |tytuł=Faszyzm współczesny |autor=Kazimierz Czapiński |start=2020-04-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pseudonimy i kryptonimy polskie (Czarkowski) |tytuł=Pseudonimy i kryptonimy polskie |autor=Ludwik Czarkowski |start=2013-05-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu |tytuł=Opis ziem zamieszkanych przez Polaków. Tom 1. |autor=Aleksander Czechowski |uwagi=część tabelek wymaga korekty technicznej i ujednolicenia |start=2009-10-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Czycz - Ajol.djvu |tytuł=Ajol |autor=Stanisław Czycz |start=2016-09-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Czesław Czyński - Nauka Volapüka w 12-stu lekcjach.pdf |tytuł=Nauka Volapük’a w 12-stu lekcjach |autor=Czesław Czyński |start=2020-10-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Paul Dahlke - Opowiadania buddhyjskie.djvu |tytuł=Opowiadania buddhyjskie |autor=Paul Dahlke |start=2016-05-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Gustaw Daniłowski - Wrażenia więzienne.pdf |tytuł=Wrażenia więzienne |autor=Gustaw Daniłowski |start=2021-01-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Darwin - O powstawaniu gatunków.djvu |tytuł=O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego |autor=Charles Darwin |start=2020-06-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ignacy Dąbrowski - Śmierć.djvu |tytuł=Śmierć. Studyum |autor=Ignacy Dąbrowski |start=2015-12-17 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jeden trudny rok opowieść o pracy harcerskiej.pdf |tytuł=Jeden trudny rok |autor=[[Autor:Juliusz Dąbrowski|Juliusz Dąbrowski]], [[Autor:Tadeusz Kwiatkowski|Tadeusz Kwiatkowski]] |start=2021-05-30 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jan Dąbski - Pokój ryski.djvu |tytuł=Pokój ryski |autor=Jan Dąbski |start=2019-12-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Antologia współczesnych poetów polskich (Króliński) |tytuł=Antologia współczesnych poetów polskich |autor=[[Autor:Jan Denes|red. Jan Denes (Kazimierz Króliński)]] |start=2015-05-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Panienka z okienka (Deotyma) |tytuł=Panienka z okienka |autor=Deotyma |start=2013-07-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pojęcia i metody matematyki (Dickstein) |tytuł=Pojęcia i metody matematyki |autor=Samuel Dickstein |uwagi=OCR |start=2014-08-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Dzieła św. Dionizyusza Areopagity.djvu |tytuł=Dzieła św. Dionizyusza Areopagity |autor=Pseudo-Dionizy Areopagita |start=2017-08-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Disraeli - Henryka Temple.djvu |tytuł=Henryka Temple |autor= Benjamin Disraeli |start=2021-10-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Adam Dobrowolski - Klemens Junosza Szaniawski. Portret literacki.djvu |tytuł=Klemens Junosza Szaniawski |autor=Adam Doliwa Dobrowolski |start=2022-02-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL F.S.Dmochowski - Dawne obyczaje i zwyczaje szlachty i ludu wiejskiego.pdf |tytuł=Dawne obyczaje i zwyczaje szlachty i ludu wiejskiego |autor=Franciszek Salezy Dmochowski |start=2022-02-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=K. Wybranowski - Dziedzictwo.djvu |tytuł=Dziedzictwo |autor=Roman Dmowski |start=2018-11-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Mikrohistorie.pdf |tytuł=Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach |autor=Ewa Domańska |start=2019-07-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=J. W. Draper - Dzieje rozwoju umysłowego Europy 01.pdf |tytuł=Dzieje rozwoju umysłowego Europy. Tom I |autor=John William Draper |start=2016-05-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Indeks:Tadeusz Dropiowski - Na turniach.djvu |tytuł=Na turniach |autor=Tadeusz Dropiowski |start=2021-11-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Elżbieta Drużbacka Poezye Tomik 1.djvu |tytuł=Poezye (T. I) |autor=Elżbieta Drużbacka |start=2018-10-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Duchińska - Antologia poezyi francuskiej XIX wieku.djvu |tytuł=Antologia poezyi francuskiej XIX wieku |autor=Seweryna Duchińska |start=2018-11-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Koronne zjazdy szlacheckie (Ewa Dubas-Urwanowicz) |tytuł=Koronne zjazdy szlacheckie |autor=Ewa Dubas-Urwanowicz |start=2011-07-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Dumas - Sprawa Clemenceau T1-3.djvu |tytuł=Sprawa Clemenceau |autor=Aleksander Dumas (syn) |start=2019-03-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Emil Dunikowski - Meksyk.djvu |tytuł=Meksyk |autor=Emil Dunikowski |start=2020-07-17 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Marya Dynowska - Hieronim Morsztyn i jego rękopiśmienna spuścizna |tytuł=Hieronim Morsztyn i jego rękopiśmienna spuścizna |autor=Maria Dynowska |start=2017-11-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Eliot - Adam Bede.djvu |tytuł=Adam Bede |autor=[[Autor:George Eliot|George Eliot]] |start=2020-04-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Szopka krakowska.djvu |tytuł=Szopka krakowska |autor=Stanisław Estreicher |start=2020-06-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Biernata z Lublina Ezop (Ignacy Chrzanowski) |tytuł=Biernata z Lublina Ezop |autor=[[Autor:Ezop|Ezop]]<br>[[Autor:Biernat z Lublina|Biernat z Lublina]]<br>[[Autor:Ignacy Chrzanowski|Ignacy Chrzanowski]] |start=2013-09-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Paweł Władysław Fabisz-Wiadomość o szkólności katolickiéj w dekanacie koźmińskim.djvu |tytuł=Wiadomość o szkólności katolickiéj w Dekanacie Koźmińskim i o Gimnazyum Katolickiem w Ostrowie |autor=Paweł Władysław Fabisz |start=2015-07-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=My artyści (Feldman) |tytuł=My artyści |autor=Wilhelm Feldman |start=2014-01-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Uwagi nad językiem Cyprjana Norwida |tytuł=Uwagi nad językiem Cyprjana Norwida |autor=Ignacy Fik |start=2013-01-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Biszen i Menisze.djvu |tytuł=Biszen i Menisze |autor=Abol Ghasem Ferdousi |start=2017-05-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Oskar Flatt - Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym.djvu |tytuł=Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym |autor=Oskar Flatt |start=2016-09-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Fullerton - Święta Franciszka rzymianka.djvu |tytuł=Święta Franciszka rzymianka |autor=Georgiana Fullerton |start=2018-06-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Gallus Anonymus - Kronika Marcina Galla.pdf |tytuł=Kronika Marcina Galla |autor=Gall Anonim |start=2015-10-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Aleksander Świętochowski jako beletrysta.djvu |tytuł=Aleksander Świętochowski jako beletrysta |autor=Henryk Galle |start=2019-01-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ludwik Gallet - Kapitan Czart. Przygody Cyrana de Bergerac.djvu |tytuł=Kapitan Czart. Przygody Cyrana de Bergerac |autor=Louis Gallet |start=2016-09-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Gałczyński - Ogród warzywny na dwustu metrach kwadratowych.djvu |tytuł=Ogród warzywny na dwustu metrach kwadratowych |autor=Bronisław Gałczyński |start=2021-07-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Misteryum (Garlikowska) |tytuł=Misteryum |autor=Helena Orlicz-Garlikowska |start=2015-03-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Gaskell - Szara dama.djvu |tytuł=Szara dama |autor=Elizabeth Gaskell |start=2020-04-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Pietro Gasparri - Katechizm większy pochwalony i zalecony przez Ojca św. Piusa X.pdf |tytuł=Katechizm większy pochwalony i zalecony przez Ojca św. Piusa X |autor=[[Autor:Pietro Gasparri|Pietro Gasparri]] |start=2020-03-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Poezje (Gaszyński) |tytuł=Poezje |autor=Konstanty Gaszyński |start=2013-04-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Gautier - Romans mumji.pdf |tytuł=Romans mumji |autor=Théophile Gautier |start=2020-08-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Gustaw Geffroy - Więzień.djvu |tytuł=Więzień |autor=Gustave Geffroy |start=2020-01-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pan Sędzic, 1839.pdf |tytuł=Pan Sędzic |autor=Jan Gasztowt |start=2019-08-30 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Marja Gerson-Dąbrowska - Polscy Artyści.pdf |tytuł=Polscy artyści |autor=Maria Gerson-Dąbrowska |start=2015-10-17 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Gibess - Obozownictwo.pdf |tytuł=Obozownictwo |autor=Stanisław Gibess |start=2020-12-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karol Gjellerup-Pielgrzym Kamanita.djvu |tytuł=Pielgrzym Kamanita |autor=Karl Gjellerup |start=2015-06-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pieśni ludu (Gloger) |tytuł=Pieśni ludu |autor=Zygmunt Gloger |start=2014-12-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Poezje Wiktora Gomulickiego.djvu |tytuł=Poezje Wiktora Gomulickiego |autor=Wiktor Gomulicki |start=2015-12-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Dramata Adama Gorczyńskiego Ser.2.djvu |tytuł=Dramata Adama Gorczyńskiego. Serya druga |autor={{Lista autorów|Adam Gorczyński; William Shakespeare}} |start=2021-07-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Gorki Maksym - Matka, tłum. Halina Górska.pdf |tytuł=Matka |autor=Maksim Gorki |start=2021-02-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Seweryn Goszczyński - Dziennik podróży do Tatrów.djvu |tytuł=Dziennik podróży do Tatrów |autor=Seweryn Goszczyński |start=2015-09-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Dworzanin (Górnicki) |tytuł=Dworzanin |autor=Łukasz Górnicki |start=2015-04-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL-Rafał Górski-Bez państwa.pdf |tytuł=Bez państwa |autor=Rafał Górski |start=2011-07-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=O wolność i godność |autor=Artur Gruszecki |start=2013-04-01 |uwagi=kiepski OCR }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jan Grzegorzewski - Pierwsza wyprawa zimowa przez Zawrat do Morskiego Oka.djvu |tytuł=Pierwsza wyprawa zimowa przez Zawrat do Morskiego Oka |autor=Jan Grzegorzewski |start=2021-11-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Haggard - Kopalnie Króla Salomona.djvu |tytuł=Kopalnie Króla Salomona |autor=Henry Rider Haggard |start=2019-10-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Witosław Halek - Wieczorne pieśni.djvu |tytuł=Wieczorne pieśni |autor=Vítězslav Hálek |start=2019-09-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Jasnowidze i wróżbici.pdf |tytuł=Jasnowidze i wróżbici |autor=Ola Hansson |start=2021-08-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Edward John Hardy - Świat kobiety.djvu |tytuł=Świat kobiety |autor=Edward John Hardy |start=2019-10-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Francis Bret Harte Nowelle.pdf |tytuł=Nowelle |autor=Francis Bret Harte |start=2021-08-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Nagrobek Urszulki |autor=Mieczysław Hartleb |start=2013-02-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Lafcadio Hearn - Czerwony ślub i inne opowiadania.djvu |tytuł=Czerwony ślub i inne opowiadania |autor=Lafcadio Hearn |start=2017-11-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Verner von Heidenstam-Hans Alienus.djvu |tytuł=Hans Alienus |autor=Verner von Heidenstam |start=2015-06-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Heine - Atta Troll 1901.djvu |tytuł=Atta Troll |autor=Heinrich Heine |start=2020-04-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Herodot - Dzieje.djvu |tytuł=Dzieje |autor=Herodot |start=2021-04-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Życie Buddy (Hérold) |tytuł=Życie Buddy |autor=André-Ferdinand Hérold |start=2013-07-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ignàt Herrmann - Ojciec Kondelik i narzeczony Wejwara |tytuł=Ojciec Kondelik i narzeczony Wejwara |autor=Ignát Herrmann |start=2019-09-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ferdynand Hoesick - Szkice i opowiadania.djvu |tytuł=Szkice i opowiadania historyczno-literackie |autor=Ferdynand Hoesick |start=2020-12-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Hudson Jej naga stopa.pdf |tytuł=Jej naga stopa |autor=William Cadwalader Hudson |start=2021-08-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Przybłęda Boży |tytuł=Przybłęda Boży |autor=Witold Hulewicz |start=2013-01-31 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Chopin człowiek i artysta |tytuł=Chopin: człowiek i artysta |autor=James Huneker |start=2013-01-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karol Irzykowski - Pałuba Sny Maryi Dunin.djvu |tytuł=Pałuba; Sny Maryi Dunin |autor=Karol Irzykowski |start=2018-08-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Istrati - Kyra Kyralina.djvu |tytuł=Kyra Kyralina |autor=Panait Istrati |start=2019-04-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Budownictwo wiejskie (Iwanicki).djvu |tytuł=Budownictwo wiejskie |autor=Karol Iwanicki |start=2012-12-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863.djvu |tytuł= Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863 |autor=Eustachy Iwanowski |start=2020-08-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Litwa w roku 1812.djvu |tytuł=Litwa w roku 1812 |autor=Janusz Iwaszkiewicz |start=2018-09-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Helen Jackson Ramona.pdf |tytuł=Ramona |autor=Helen Hunt Jackson |start=2021-08-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=William James - Pragmatyzm plus Dylemat determinizmu.pdf |tytuł=Pragmatyzm. Dylemat determinizmu |autor=William James |start=2015-11-16 |uwagi=OCR }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Jankowski - Tram wpopszek ulicy.pdf |tytuł=Tram wpopszek ulicy |autor=Jerzy Jankowski |start=2021-03-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jan z Koszyczek - Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem.djvu |tytuł=Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem |autor=Jan z Koszyczek |start=2016-06-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Tadeusz Jaroszyński - Oko za oko.djvu |tytuł=Oko za oko |autor=Tadeusz Jaroszyński |start=2017-07-30 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Indeks:PL Jarry - Ubu-Król.djvu |tytuł=Ubu król |autor=Alfred Jarry |start=2020-04-17 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Człowiek zmienia skórę |autor=Bruno Jasieński |start=2011-04-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Jaworski - Wesele hrabiego Orgaza.djvu |tytuł=Wesele hrabiego Orgaza |autor=Roman Jaworski |start=2018-11-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL A. Jax - Pan redaktor czeka.pdf |tytuł=Pan redaktor czeka |autor=Antoni Jax |start=2021-12-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Jebb - Historya literatury greckiej.djvu‎ |tytuł=Historya literatury greckiej |autor=Richard Claverhouse Jebb |start=2021-03-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Kālidāsa - Sakontala czyli Pierścień przeznaczenia.djvu |tytuł=Sakontala czyli Pierścień przeznaczenia |autor=Kalidasa |start=2018-08-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Walerian Kalinka - Jenerał Dezydery Chłapowski.pdf |tytuł=Jenerał Dezydery Chłapowski |autor=Walerian Kalinka |start=2019-01-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jan Maurycy Kamiński - O prostytucji.djvu |tytuł=O prostytucji |autor=Jan Maurycy Kamiński |start=2017-04-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Fryderyk Chopin (Karasowski) |tytuł=Fryderyk Chopin |autor=Maurycy Karasowski |start=2015-12-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Allan Kardec - Księga duchów.djvu |tytuł=Księga duchów |autor=Allan Kardec |start=2014-12-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Tymoteusz Karpowicz - Odwrócone światło.djvu |tytuł=Odwrócone światło |autor=Tymoteusz Karpowicz |start=2019-07-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Katarzyna II - Pamiętniki.djvu |tytuł=Pamiętniki cesarzowej Katarzyny II. spisane przez nią samą |autor=Katarzyna II |start=2021-10-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karol Kautski - Od demokracji do niewolnictwa państwowego.djvu |tytuł=Od demokracji do niewolnictwa państwowego |autor=Karl Kautsky |start=2019-09-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Paweł Keller - Baśń ostatnia.djvu |tytuł=Baśń ostatnia |autor=Paul Keller |start=2020-01-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wojciech Kętrzyński - O Mazurach.djvu |tytuł=O Mazurach |autor=Wojciech Kętrzyński |start=2018-05-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Poezye Brunona hrabi Kicińskiego tom I |autor=Bruno Kiciński |start=2014-10-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Adolf Klęsk - Bolesne strony erotycznego życia kobiety.djvu |tytuł=Bolesne strony erotycznego życia kobiety |autor=Adolf Klęsk |start=2021-02-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kapitał społeczny ludzi starych.pdf |tytuł=Kapitał społeczny ludzi starych |autor=Andrzej Klimczuk |start=2021-03-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Heraldyka (Kochanowski).djvu |tytuł=O heraldyce |autor=Jan Karol Kochanowski |start=2020-01-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Komeński - Wielka dydaktyka.djvu |tytuł=Wielka dydaktyka |autor=Jan Ámos Komenský |start=2020-07-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Mikołaja Kopernika Toruńczyka O obrotach ciał niebieskich ksiąg sześć |autor=Mikołaj Kopernik |start=2011-06-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Defoe and Korotyńska - Robinson Kruzoe.pdf |tytuł =Robinson Kruzoe |autor=Elwira Korotyńska |start=2019-02-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL M Koroway Metelicki Poezye.djvu |tytuł=Poezye |autor=Michał Koroway-Metelicki |start=2021-05-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Dzieło wielkiego miłosierdzia.pdf |tytuł=Dzieło wielkiego miłosierdzia |autor=[[Autor:Maria Franciszka Kozłowska|Maria Franciszka Kozłowska]]<br>[[Autor:Jan Maria Michał Kowalski|Jan Maria Michał Kowalski]] |start=2021-08-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Kajetan Koźmian - Różne wiersze.djvu |tytuł=Różne wiersze (Koźmian) |autor=Kajetan Koźmian |start=2018-08-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Richard von Krafft-Ebing - Zboczenia umysłowe na tle zaburzeń płciowych.djvu |tytuł=Zboczenia umysłowe na tle zaburzeń płciowych |autor=Richard von Krafft-Ebing |start=2016-08-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pisma Zygmunta Krasińskiego |tytuł=Pisma Zygmunta Krasińskiego |autor=Zygmunt Krasiński |start=2018-12-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kajetan Kraszewski -Tradycje kadeńskie.djvu |tytuł=Tradycje kadeńskie |autor=Kajetan Kraszewski |start=2016-06-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Franciszek Krček - Pisanki w Galicyi III.pdf |tytuł=Pisanki w Galicyi III |autor=Franciszek Krček |start=2022-04-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju (Kropotkin) |tytuł=Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju |autor=Piotr Kropotkin |start=2015-04-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jak wesolo spedzic czas.djvu |tytuł=Jak wesoło spędzic czas |autor=Konstanty Krumłowski |start=2016-09-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Mechanika życia ludzkiego czyli Budowa ciała i sprawy.pdf |tytuł=Mechanika życia ludzkiego czyli Budowa ciała i sprawy |autor=Antoni Kryszka |start=2022-04-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Julian Krzewiński - W niewoli ziemi.djvu |tytuł=W niewoli ziemi |autor=Juljan Krzewiński |start=2016-05-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Na starych skrzypkach poezye Erazma Krzyszkowskiego.djvu |tytuł=Na starych skrzypkach |autor={{Lista autorów|Erazm Krzyszkowski; Sándor Petőfi}} |start=2021-09-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Maciek Bzdura gada (Dziennik dla Wszystkich, 1911-01-17) |tytuł=Maciek Bzdura gada |autor=Antoni Kucharczyk |start=2021-11-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Dwa aspekty komunikacji.pdf |tytuł=Dwa aspekty komunikacji |autor=Emanuel Kulczycki |start=2019-02-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kumaniecki (red) - Zbiór najważniejszych dokumentów do powstania państwa polskiego.djvu |tytuł=Zbiór najważniejszych dokumentów do powstania państwa polskiego |autor=Kazimierz Władysław Kumaniecki |start=2016-01-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Antoni Lange - Dywan wschodni.djvu |tytuł=Dywan wschodni (tłum. Antoni Lange) |autor=zbiorowy |uwagi=Brak dwóch stron |start=2017-05-17 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Lamartine - Rafael.djvu |tytuł=Rafael |autor=Alphonse de Lamartine |start=2020-08-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kazimierz Laskowski - Poradnik dla dłużników.djvu |tytuł=Poradnik dla dłużników |autor=Kazimierz Laskowski |start=2021-02-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Lewandowski - Henryk Siemiradzki.djvu |tytuł=Henryk Siemiradzki |autor=Stanisław Roman Lewandowski |start=2019-04-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Libelt Karol - O miłości ojczyzny.pdf |tytuł=O miłości ojczyzny (Libelt) |autor=Karol Libelt |start=2020-10-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=O godności i obowiązkach kapłańskich |autor=Alfons Liguori |start=2013-11-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Lindau - Państwo Bewerowie.pdf |tytuł=Państwo Bewerowie |autor=Paul Lindau |start=2020-08-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Toksykologja chemicznych środków bojowych (Włodzimierz Lindeman) |tytuł=Toksykologja chemicznych środków bojowych |autor=Włodzimierz Lindeman |start=2012-01-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Lombroso - Geniusz i obłąkanie.djvu |tytuł=Geniusz i obłąkanie |autor=Cesare Lombroso |start=2015-10-30 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Duma o Hiawacie.pdf |tytuł=Duma o Hiawacie |autor=Henry Wadsworth Longfellow |start=2021-08-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Metodyczny kurs języka niemieckiego Cz.1.djvu |tytuł=Metodyczny kurs języka niemieckiego Cz.1 |autor= Ludwik Lorentz |start=2019-04-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Loti - Pani chryzantem.djvu |tytuł=Pani Chryzantem |autor=Pierre Loti |start=2020-09-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Lukian - Wybrane pisma T. 1.pdf |tytuł=Wybrane pisma T. 1 |autor=Lukian z Samosat |start=2020-09-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Indeks:PL Luksemburg - Święto pierwszego maja.pdf |tytuł=Święto pierwszego maja |autor=Róża Luksemburg |start=2020-04-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Czuj Duch X. Kazimierz Lutosławski.pdf |tytuł=Czuj Duch! |autor=Kazimierz Lutosławski |start=2020-11-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Jan Łąpiński - Przewodnik po Ciechocinku.djvu |tytuł=Przewodnik po Ciechocinku, jego historja i zasoby lecznicze |autor=[[Autor:Stanisław Łąpiński|Jan Łąpiński (red.)]] |start=2016-01-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Jan Łoś - Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju.djvu |tytuł=Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju |autor=Jan Łoś |start=2018-08-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Krach na giełdzie.pdf |tytuł=Krach na giełdzie |autor=Juliusz Łukasiewicz |start=2018-02-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Na Sobór Watykański.djvu |tytuł=Na Sobór Watykański |autor=Stanisław Maciątek |start=2016-09-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Koran |autor=Mahomet |start=2013-03-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Zdroje Raduni.djvu |tytuł=Zdroje Raduni |autor=Aleksander Majkowski |start=2014-06-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Autobiografia Salomona Majmona |autor=Salomon Majmon |start=2013-01-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Bronisław Malinowski - Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego.pdf |tytuł=Wierzenia pierwotne i formy ustroju społecznego |autor=Bronisław Malinowski |start=2015-10-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Richard March - Ponury dom w Warszawie.djvu |tytuł=Ponury dom w Warszawie |autor=Richard March |start=2021-12-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Biblioteka Powieści w Zeszytach Nr Nr 10-11 |autor=Eugeniusz Małaczewski |start=2017-01-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jak skauci pracują (Małkowski) |tytuł=Jak skauci pracują |autor=Andrzej Małkowski |start=2020-03-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Maurycy Mann - Literatura włoska.djvu |tytuł=Literatura włoska |autor=Maurycy Mann |start=2015-08-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Mantegazza - Rok 3000-ny.pdf |tytuł=Rok 3000-ny |autor=Paolo Mantegazza |start=2020-07-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Narzeczeni (Manzoni) |tytuł=Narzeczeni |autor=Alessandro Manzoni |start=2017-05-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Michał Marczewski - Wilk morski u ludożerców.pdf |tytuł=Wilk morski u ludożerców |autor=Michał Marczewski |start=2021-09-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Komedye (Marivaux) |tytuł=Komedye |autor=Pierre de Marivaux |start=2015-02-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL C Marlowe - Tragiczne dzieje doktora Fausta.djvu |tytuł=Tragiczne dzieje doktora Fausta |autor=Christopher Marlowe |start=2021-10-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karol May - W dżunglach Bengalu.djvu |tytuł=W dżunglach Bengalu |autor=[[Autor:Anonimowy|K. May]] |start=2019-07-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karol May - Przez dzikie Gran Chaco.djvu |tytuł=Przez dzikie Gran Chaco |autor=[[Autor:Anonimowy|K. May]] |start=2019-07-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL F.Messner - Jak strzedz się chorób zaraźliwych dyfterya tyfus, szkarlatyna, suchoty płucne, odra, cholera, zimnica, ospa i.t.p.pdf |tytuł=Jak strzedz się chorób zaraźliwych |autor=Fritz Messner |start=2022-02-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karol Miarka - Dzwonek świętej Jadwigi.pdf |tytuł=Dzwonek świętej Jadwigi |autor=Karol Miarka (ojciec) |start=2016-08-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Władysław Mickiewicz - Emigracya Polska 1860—1890.djvu |tytuł=Emigracya Polska 1860—1890 |autor=Władysław Mickiewicz |start=2016-10-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Mill - O zasadzie użyteczności.pdf |tytuł=O zasadzie użyteczności |autor=John Stuart Mill |start=2021-12-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Milton - Raj utracony.djvu |tytuł=Raj utracony |autor=John Milton |start=2019-03-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Zygmunt Miłkowski - Sylwety emigracyjne.djvu |tytuł=Sylwety emigracyjne |autor=Zygmunt Miłkowski |start=2021-11-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Grignon de Montfort - O doskonałym nabożeństwie.djvu |tytuł=O doskonałym nabożeństwie do Najświętszej Marii Panny |autor=Ludwik Maria Grignion de Montfort |start=2020-05-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Morawski Cesarz Tyberjusz.djvu |tytuł=Cesarz Tyberjusz |autor=Kazimierz Morawski |start=2020-11-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Morris - Wieści z nikąd.pdf |tytuł=Wieści z nikąd czyli Epoka spoczynku : kilka rozdziałów utopijnego romansu |autor=William Morris |start=2019-10-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Poezye oryginalne i tłomaczone |autor=Jan Andrzej Morsztyn |start=2013-04-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PLMosso - Fizyczne wychowanie młodzieży.djvu |tytuł=Fizyczne wychowanie młodzieży |autor=Angelo Mosso |start=2015-11-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ignacy Mościcki - Autobiografia |tytuł=Autobiografia |autor=Ignacy Mościcki |start=2017-05-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Alfred de Musset - Poezye (tłum. Londyński).pdf |tytuł=Poezye (Musset, tłum. Londyński) |autor=Alfred de Musset |start=2020-02-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Benito Mussolini - Pamiętnik z czasów wojny.djvu |tytuł=Pamiętnik z czasów wojny |autor=Benito Mussolini |start=2019-03-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Henryk Nagiel - Kara Boża idzie przez oceany.pdf |tytuł=Kara Boża idzie przez oceany |autor=Henryk Nagiel |start=2021-04-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karolina Nakwaska - Powiesci dla dzieci.djvu |tytuł=Powiesci dla dzieci |autor=Karolina Nakwaska |start=2016-06-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=O ziemi i czlowicku;dziesiec odezytow. (IA oziemiiczlowicku00nale).pdf |tytuł=O ziemi i człowieku; dziesięć odczytów |autor=Władysław Nałęcz-Koniuszewski |start=2021-04-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jednostka i ogół (Wacław Nałkowski) |tytuł=Jednostka i ogół |autor=Wacław Nałkowski |start=2010-09-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stefan Napierski - Drabina.pdf |tytuł=Drabina |autor=Stefan Napierski |start=2020-01-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wybór poezyj (Naruszewicz) |tytuł=Wybór poezyj |autor=Adam Naruszewicz |start=2013-01-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Nekrasz - Pionierka harcerska.djvu |tytuł=Pionierka Harcerska |autor=Władysław Nekrasz |start=2020-12-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Modły Starożytne Izraelitów |autor=Daniel Neufeld |start=2014-10-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Dzieje Polski (Cecylia Niewiadomska) |tytuł=Dzieje Polski w obrazkach, legendach, podaniach |autor=Cecylia Niewiadomska |start=2013-03-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Tadeusz Michał Nittman - Balladyna - komentarz.pdf |tytuł=Balladyna (komentarz) |autor=Tadeusz Michał Nittman |start=2020-07-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Noskowski - Istota utworów Chopina.djvu |tytuł=Istota utworów Chopina |autor=Zygmunt Noskowski |start=2020-04-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Novalis - Henryk Offterdingen.djvu |tytuł=Henryk Offterdingen |autor=Novalis |start=2020-01-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wieczory badeńskie (Ossoliński) |tytuł=Wieczory badeńskie |autor=Józef Maksymilian Ossoliński |start=2014-01-04 |uwagi=brak OCR }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Przemiany (Owidiusz) |tytuł=Przemiany |autor=Owidiusz |start=2014-07-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Paszkowski - Poezye tłumaczone i oryginalne.djvu |tytuł=Poezye tłumaczone i oryginalne |autor=Józef Paszkowski |start=2018-11-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Aleksander Patkowski - Sandomierskie.djvu |tytuł=Sandomierskie |autor=Aleksander Patkowski |start=2019-10-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Adolf Pawiński - Portugalia.djvu |tytuł=Portugalia |autor=Adolf Pawiński |start=2016-11-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=O początkach chrześcijaństwa |autor=Stefan Pawlicki |start=2013-11-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Pawlikowski - Czy Polacy mogą się wybić na niepodległość (1839).djvu |tytuł=Czy Polacy mogą się wybić na niepodległość |autor=Józef Pawlikowski |start=2020-04-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Oskar Peschel - Historja wielkich odkryć geograficznych.djvu |tytuł=Historja wielkich odkryć geograficznych |autor=Oscar Peschel |start=2017-03-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Felicyana przekład Pieśni Petrarki |tytuł=Pieśni Petrarki |autor=[[Autor:Francesco Petrarca|Francesco Petrarca]]<br>[[Autor:Felicjan Faleński|Felicjan Faleński]] |start=2013-12-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Petroniusz - Biesiada u miljonera rzymskiego za czasów Nerona.pdf |tytuł=Biesiada u miljonera rzymskiego za czasów Nerona |autor=[[Autor:Gajusz Petroniusz|Gajusz Petroniusz]]<br>[[Autor:Władysław Michał Dębicki|Władysław Michał Dębicki]] |start=2022-02-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Roger Peyre-Historja Sztuki |tytuł=Historja Sztuki |autor=Roger Peyre |start=2017-01-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Praktyczna nauka o wyrabianiu wódki z kukurydzy.pdf |tytuł=Praktyczna nauka o wyrabianiu wódki z kukurydzy |autor=Romuald Piątkowski |start=2021-10-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego T04.djvu |tytuł=Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego Tom IV |autor=Józef Piłsudski |start=2015-08-17 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Mieczysław Piotrowski - Złoty robak.djvu |tytuł=Złoty robak |autor=Mieczysław Piotrowski |start=2018-03-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Dar jaskółek.pdf |tytuł=Dar jaskółek |autor=Zofia Plewińska-Smidowiczowa |start=2021-11-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Plutarch - Perikles.pdf |tytuł=Perikles |autor=Plutarch |start=2021-03-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Posner - Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela.djvu |tytuł=Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela |autor=Stanisław Posner |start=2020-05-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Postrzyżyny u Słowian i Germanów |autor=Karol Potkański |start=2014-01-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wprowadzenie do geopolityki.pdf |tytuł=Wprowadzenie do geopolityki |autor=Jakub Potulski |start=2019-07-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Emil Pouvillon - Jep Bernadach.djvu |tytuł=Jep Bernadach |autor=Émile Pouvillon |start=2020-01-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Eliza Orzeszkowa w literaturze i w ruchu kobiecym |autor=Maria Czesława Przewóska |start=2013-08-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Listy Annibala z Kapui (Aleksander Przezdziecki) |tytuł=Listy Annibala z Kapui, arcy-biskupa neapolitańskiego, nuncyusza w Polsce, o bezkrólewiu po Stefanie Batorym i pierwszych latach panowania Zygmunta IIIgo, do wyjścia arcy-xsięcia Maxymiliana z niewoli |autor=Aleksander Przezdziecki |start=2011-06-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Henryk Ptak - Kraków żyje w legendzie.djvu |tytuł=Kraków żyje w legendzie |autor=Henryk Ptak |start=2022-04-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Melchior Pudłowski i jego pisma (Wierzbowski) |tytuł=Melchior Pudłowski i jego pisma |autor=[[Autor:Melchior Pudłowski|Melchior Pudłowski]], [[Autor:Teodor Wierzbowski|Teodor Wierzbowski]] |start=2015-05-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Puszkin Aleksander - Eugeniusz Oniegin.djvu |tytuł=Eugeniusz Oniegin |autor=Aleksander Puszkin |start=2018-03-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Tadeusz Radkowski - Z biblijnego Wschodu.djvu |tytuł=Z biblijnego Wschodu |autor=Tadeusz Radkowski |start=2020-07-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ignacy Radliński - Apokryfy judaistyczno-chrześcijańskie.djvu |tytuł=Apokryfy judaistyczno-chrześcijańskie |autor=Ignacy Radliński |start=2016-04-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Zarys dziejów miasta Tczewa.djvu |tytuł=Zarys dziejów miasta Tczewa |autor=Edmund Raduński |start=2018-05-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Indeks:Manifest Od Prymasa Korony Polskiey Stanom Rzeczypospolitey, y całemu światu podany |tytuł=Manifest Od Prymasa Korony Polskiey Stanom Rzeczypospolitey, y całemu światu podany |autor=Michał Stefan Radziejowski |start=2018-04-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Komedye y tragedye (Radziwiłłowa) |tytuł=Komedye y tragedye... |autor=Franciszka Urszula Radziwiłłowa |start=2012-11-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karol Rais - Patryoci z zakątka |tytuł=Patryoci z zakątka |autor=Karel Václav Rais |start=2019-09-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL A.Kieł - Sztuka przypodobania się płci pięknej sylwetki.pdf |tytuł=Sztuka przypodobania się płci pięknej |autor=Zenon Rappaport |start=2022-01-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Plato von Reussner - Luminarze świata.djvu |tytuł=Luminarze świata |autor=Plato von Reussner |start=2021-06-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Paul - Hesperus.djvu |tytuł=Hesperus |autor=Jean Paul Richter |start=2019-04-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Gustaw Rogulski - Słowniczek znakomitszych muzyków.djvu |tytuł=Słowniczek znakomitszych muzyków |autor=Gustaw Rogulski |start=2021-06-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Louis de Rougemont - Trzydzieści lat wśród dzikich.djvu |tytuł=Trzydzieści lat wśród dzikich |autor=Louis de Rougemont |start=2016-07-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Zakład Wychowawczy 'Nasz Dom'.djvu |tytuł=Zakład Wychowawczy „Nasz Dom” |autor=Maria Rogowska-Falska |start=2019-10-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Indeks:PL Rydel - Zaczarowane koło.djvu |tytuł=Zaczarowane koło |autor=Lucjan Rydel |start=2018-09-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Rosny - Vamireh.djvu |tytuł=Vamireh |autor=J.-H. Rosny |start=2019-08-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Henryk Rzewuski - Pamiątki JPana Seweryna Soplicy.djvu |tytuł=Pamiątki JPana Seweryna Soplicy |autor=Henryk Rzewuski |start=2019-08-31 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Sachs - Ferdynand Lassalle.djvu |tytuł=Ferdynand Lassalle |autor=Feliks Sachs |start=2021-07-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=P. J. Szafarzyka słowiański narodopis |autor=Pavel Jozef Šafárik |start=2010-10-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Emilio Salgari - Dramat na Oceanie Spokojnym.djvu |tytuł=Dramat na Oceanie Spokojnym |autor=Emilio Salgari |start=2019-03-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Saint-Pierre - Paweł i Wirginia.djvu |tytuł=Paweł i Wirginia |autor=Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre |start=2020-04-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=R. Henryk Savage - Moja oficjalna żona.djvu |tytuł=Moja oficjalna żona |autor=Richard Henry Savage |start=2020-01-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Savitri - Utopia.djvu |tytuł=Utopia |autor=Savitri |start=2020-10-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Ostatnie dni świata (zbiór).pdf |tytuł=Ostatnie dni świata (zbiór) |autor=[[Autor:Simon Sawczenko|Simon Sawczenko]]; [[Autor:Joshua Albert Flynn|Joshua Albert Flynn]] |start=2020-07-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Friedrich Schiller - Zbójcy.djvu |tytuł=Zbójcy |autor=Friedrich Schiller |start=2018-04-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Przewodnik po mieście Lwowie.pdf |tytuł=Przewodnik po mieście Lwowie |autor=[[Autor:Antoni Schneider|Antoni Schneider]], [[Autor:Edward Błotnicki|Edward Błotnicki]] |start=2021-04-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Artur Schopenhauer - O wolności ludzkiej woli.djvu |tytuł=O wolności ludzkiej woli |autor=Arthur Schopenhauer |start=2015-10-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=J. Servieres - Orle skrzydła.djvu |tytuł=Orle skrzydła |autor=Joseph Servières |start=2020-07-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Matka cyranka.pdf |tytuł=Matka cyranka |autor=Ernest Thompson Seton |start=2021-11-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Sewer - Genealogie.djvu |tytuł=Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich |autor=Jerzy Sewer Dunin-Borkowski |start=2020-08-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Bernard Shaw - Socyalista na ustroniu.djvu |tytuł=Socyalista na ustroniu |autor=George Bernard Shaw |start=2021-03-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Henryk Sienkiewicz - Wspomnienia sierżanta Legji Cudzoziemskiej.djvu |tytuł=Wspomnienia sierżanta Legji Cudzoziemskiej |autor=Henryk Sienkiewicz (żołnierz) |start=2016-11-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jan Siwiński - Katorżnik.djvu |tytuł=Katorżnik czyli Pamiętniki Sybiraka |autor=Jan Siwiński |start=2015-07-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=M. Skłodowska-Curie - Promieniotwórczość.djvu |tytuł=Promieniotwórczość |autor=Maria Skłodowska-Curie |start=2016-01-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Mieczysław Skrudlik - Bezbożnictwo w Polsce.djvu |tytuł=Bezbożnictwo w Polsce |autor=Mieczysław Skrudlik |start=2017-07-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Skwarczyński Adam - Józef Piłsudski sylwetka wodza legionów.pdf |tytuł=Józef Piłsudski. Sylwetka wodza legionów |autor=Adam Skwarczyński |start=2021-12-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Arthur Howden Smith - Złoto z Porto Bello.djvu |tytuł=Złoto z Porto Bello |autor=Arthur Howden Smith |start=2019-03-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Władysław Smoleński-Ksiądz Marek, cudotwórca i prorok konfederacyi barskiej szkic historyczny.pdf |tytuł= Ksiądz Marek, cudotwórca i prorok konfederacyi barskiej |autor= Władysław Smoleński |start=2019-11-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Smolik - Po drodze.pdf |tytuł=Po drodze |autor=Przecław Smolik |start=2018-11-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Walt Whitman.pdf |tytuł=Walt Whitman |autor=Antonina Sokolicz |start=2021-08-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ciesz się, późny wnuku! (Jan Sowa) |tytuł=Ciesz się, późny wnuku! |autor=Jan Sowa |start=2011-07-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karol Spitteler Imago.djvu |tytuł=Imago |autor=Carl Spitteler |start=2020-01-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Staff LM Zgrzebna kantyczka.djvu |tytuł=Zgrzebna kantyczka |autor=Ludwik Maria Staff |start=2020-08-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Steiner - Przygotowanie do nadzmysłowego poznania świata i przeznaczeń człowieka.djvu |tytuł=Przygotowanie do nadzmysłowego poznania świata i przeznaczeń człowieka |autor=Rudolf Steiner |start=2018-11-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jeden miesiąc życia (Sten) |tytuł=Jeden miesiąc życia |autor=[[Autor:Ludwik Bruner|Jan Sten]] |start=2015-03-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Mieczysław Sterling - Fra Angelico i jego epoka.djvu |tytuł=Fra Angelico i jego epoka |autor=Mieczysław Sterling |start=2016-01-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Andrzej Stopka Nazimek - Sabała.djvu |tytuł=Sabała |autor=Andrzej Stopka Nazimek |start=2017-02-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jan Styka - Rewia Wojsk |tytuł=Rewia Wojsk w Paryżu, 14-go Lipca 1918 |autor=Jan Styka |start=2021-11-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kuma Troska (Sudermann) |tytuł=Kuma Troska |autor=Hermann Sudermann |start=2015-04-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Adolf Suligowski - Z Ciężkich Lat.djvu |tytuł=Z Ciężkich Lat |autor=Adolf Suligowski |start=2015-03-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Folklor i literatura.pdf |tytuł=Folklor i literatura |autor=Roch Sulima |start=2021-04-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Swinburne - Atalanta w Kalydonie.djvu |tytuł=Atalanta w Kalydonie |autor=Algernon Charles Swinburne |start=2018-12-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Lechicki początek Polski |autor=Karol Szajnocha |start=2013-12-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Edward Szalit - Mały katechizm higjeniczny dla ludu wiejskiego.djvu |tytuł=Mały katechizm higjeniczny dla ludu wiejskiego |autor=Edward Szalit |start=2022-02-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jerzy Szarecki - Czapka topielca.pdf |tytuł=Czapka topielca |autor=Jerzy Szarecki |start=2017-11-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Aleksander Szczęsny - Spadkobierca skarbów ojcowskich.djvu |tytuł=Spadkobierca skarbów ojcowskich |autor=Aleksander Szczęsny |start=2016-04-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Taras Szewczenko - Poezje (1936) (wybór).djvu |tytuł=Poezje (1936) (wybór) |autor=Taras Szewczenko |start=2021-02-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Emil Szramek - Ks. Konstanty Damroth.pdf |tytuł=Ks. Konstanty Damroth |autor=Emil Szramek |start=2017-07-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Szymanowski - Wychowawcza rola kultury muzycznej.djvu |tytuł=Wychowawcza rola kultury muzycznej |autor=Karol Szymanowski |start=2020-06-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Sielanki (1614) i inne wiersze polskie |tytuł=Sielanki (1614) i inne wiersze polskie |autor=Szymon Szymonowic |start=2013-02-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Próżniacko-filozoficzna podróż po bruku |autor=Jędrzej Śniadecki |start=2018-12-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Taine - Historya literatury angielskiej 1.djvu |tytuł=Historya literatury angielskiej, Część I |autor=Hippolyte Adolphe Taine |start=2018-08-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Ja, motyl i inne szkice krytyczne.pdf |tytuł=Ja, motyl i inne szkice krytyczne |autor=Paweł Tański |start=2019-07-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jean Tarnowski - Nasze przedstawicielstwo polityczne w Paryżu i w Petersburgu 1905-1919.pdf |tytuł=Nasze przedstawicielstwo polityczne w Paryżu i w Petersburgu 1905-1919 |autor=Jan Stanisław Amor Tarnowski |start=2015-10-10 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Jan Amor Tarnowski - Zasady sztuki wojskowej.pdf |tytuł=Zasady sztuki wojskowej |autor=Jan Amor Tarnowski |start=2021-08-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Goffred albo Jeruzalem wyzwolona |tytuł=Goffred albo Jeruzalem wyzwolona |autor=Torquato Tasso |start=2019-11-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Józef Teodorowicz - Stańczyk bez teki.djvu |tytuł=Stańczyk bez teki |autor=Józef Teodorowicz |start=2017-03-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Thackeray - Snoby, utwór humorystyczny.djvu |tytuł=Snoby |autor=William Makepeace Thackeray |start=2019-06-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Frida Złote serduszko.pdf |tytuł=Frida, Złote serduszko |autor=[[Autor:André Theuriet|André Theuriet]]<br>[[Autor:Richard Harding Davis|Richard Harding Davis]] |start=2021-08-24 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Tomasz a Kempis - O naśladowaniu Chrystusa (1938).djvu |tytuł=O naśladowaniu Chrystusa |autor=Thomas a Kempis |start=2020-08-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Toeppen Max - Wierzenia mazurskie 1894.djvu |tytuł=Wierzenia mazurskie |autor=Max Toeppen |start=2019-04-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jakuba Teodora Trembeckiego wirydarz poetycki |tytuł=Jakuba Teodora Trembeckiego wirydarz poetycki |autor=Jakub Teodor Trembecki |start=2020-05-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Poezye Stanisława Trembeckiego (Bobrowicz) |tytuł=Poezye Stanisława Trembeckiego |autor=Stanisław Trembecki |start=2015-06-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Lew Trocki - Od przewrotu listopadowego do pokoju brzeskiego.pdf |tytuł=Od przewrotu listopadowego do pokoju brzeskiego |autor=Lew Trocki |start=2021-12-1 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Tadeusz Kościuszko jego żywot i czyny.pdf |tytuł=Tadeusz Kościuszko jego żywot i czyny |autor=Bolesław Twardowski |start=2021-11-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pogląd na nowszą poezję ukraińską.pdf |tytuł=Pogląd na nowszą poezyę ukraińską |autor=Sydir Twerdochlib |start=2021-04-18 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Jeden z wielu (Trzeszczkowska) |tytuł=Jeden z wielu |autor=Zofia Trzeszczkowska |start=2021-07-15 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Facecje z dawnej Polski.djvu |tytuł=Facecje z dawnej Polski |autor=Teodor Tyc |start=2022-02-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Poezje Kornela Ujejskiego |autor=Kornel Ujejski |start=2013-04-23 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Zbigniew Uniłowski - Dwadzieścia lat życia t1.djvu |tytuł=Dwadzieścia lat życia |autor=Zbigniew Uniłowski |start=2019-07-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Zofia Urbanowska - Róża bez kolców.pdf |tytuł=Róża bez kolców |autor=Zofia Urbanowska |start=2020-01-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Vātsyāyana - Kama Sutra (1933).djvu |tytuł=Kama Sutra |autor=Vātsyāyana |start=2019-02-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Giovanni Verga - Rycerskość wieśniacza.djvu |tytuł=Rycerskość wieśniacza |autor=Giovanni Verga |start=2018-03-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego |autor=[[Autor:Wacław Michał Zaleski|Wacław z Oleska]] (red.) |start=2012-04-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Wergilego Eneida.djvu |tytuł=Eneida |autor=Wergiliusz |start=2019-02-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pisma wierszem i prozą Kajetana Węgierskiego.djvu |tytuł=Pisma wierszem i prozą |autor=Tomasz Kajetan Węgierski |start=2015-09-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wspomnienia z wygnania (Zygmunt Wielhorski) |tytuł=Wspomnienia z wygnania 1865-1874 |autor=Zygmunt Wielhorski |start=2013-07-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Historya o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim.djvu |tytuł=Historya o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim |autor=Mikołaj z Wilkowiecka |start=2021-06-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Malwina (Maria Wirtemberska) |tytuł=Malwina czyli domyślność serca |autor=Maria Wirtemberska |start=2015-02-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pisma pośmiertne Franciszka Wiśniowskiego.pdf |tytuł=Pisma pośmiertne Franciszka Wiśniowskiego |autor=Franciszek Wiśniowski |start=2020-01-16 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Bogdan Wojdowski - Chleb rzucony umarłym.djvu |tytuł=Chleb rzucony umarłym |autor=Bogdan Wojdowski |start=2016-09-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wolff Józef. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku.djvu |tytuł=Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku |autor=Józef Wolff |start=2019-06-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jan Wolfram - Rzymianka.djvu |tytuł=Rzymianka |autor=Jan Wolfram |start=2018-06-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Voltaire - Refleksye.djvu |tytuł=Refleksye |autor=[[Autor:Franciszek Maria Arouet|Wolter]] |uwagi=OCR |start=2015-08-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Wróblewski, Stanisław - Opinie o oficerach - 701-001-119-585.pdf |tytuł=Opinie o oficerach |autor=Stanisław Wróblewski |start=2019-02-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kazimierz Wyka - Modernizm polski.djvu |tytuł=Modernizm polski |autor=Kazimierz Wyka |start=2016-09-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Anna Zahorska - Trucizny.djvu |tytuł=Trucizny |autor=[[Autor:Anna Zahorska|Anna Zahorska]]<br>[[Autor:Józef Teodorowicz|Józef Teodorowicz]] |start=2016-09-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Księga pamiątkowa miasta Poznania |autor=redaktor [[Autor:Zygmunt Zaleski|Zygmunt Zaleski]], wielu autorów poszczególnych rozdziałów |uwagi=nie wszystkie rozdziały są PD |start=2013-05-22 |stan=0 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce w skróceniu 5 tomów w jednym.djvu |tytuł=Jezuici w Polsce 5 tomów w jednym |autor=Stanisław Załęski |start=2021-10-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Nauka pływania.pdf |tytuł=Nauka pływania |autor=Wacław Zachariasz Zarzycki |start=2018-04-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Hugo Zathey - Antologia rzymska.djvu |tytuł=Antologia rzymska |autor=Hugo Zathey |start=2018-07-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Władysław Zawadzki - Obrazy Rusi Czerwonej.djvu |tytuł=Obrazy Rusi Czerwonej |autor=Władysław Zawadzki |start=2018-07-19 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Poezye Kazimiery Zawistowskiej.pdf |tytuł=Poezye |autor=Kazimiera Zawistowska |start=2018-12-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Helena Zborowska - W niewoli u Mahdiego czyli Bitwa pod Omdurmanem.pdf |tytuł=W niewoli u Mahdiego czyli Bitwa pod Omdurmanem |autor=Helena Zborowska |start=2021-09-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Historia Polski (Henryk Zieliński) |tytuł=Historia Polski |autor=Henryk Zieliński |start=2011-05-11 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Kazimierz Zimmermann - Ks. patron Wawrzyniak.pdf |tytuł=Ks. patron Wawrzyniak |autor=Kazimierz Zimmermann |start=2021-09-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Sielanki Józefa Bartłomieja i Szymona Zimorowiczów |autor=[[Autor:Józef Bartłomiej Zimorowic|Józef Bartłomiej Zimorowic]], [[Autor:Szymon Zimorowic|Szymon Zimorowic]] |start=2014-05-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Zweig - Amok.pdf |autor=Stefan Zweig |start=2020-11-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Obrazki z życia wiejskiego |autor=Józefa Żdżarska |start=2014-01-12 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Narcyza Żmichowska - Poganka.djvu |tytuł=Poganka |autor=Narcyza Żmichowska |start=2018-10-03 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Początek i progres wojny moskiewskiej |autor=Stanisław Żółkiewski |start=2013-03-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=26 mm Pistolet sygnałowy wz. 1978 i wz. 1944 - opis i użytkowanie |tytuł=26 mm Pistolet sygnałowy wz. 1978 i wz. 1944 |autor=Ministerstwo Obrony Narodowej |start=2021-11-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Album zasłużonych Polaków wieku XIX t.1 |autor=zbiorowy |start=2014-12-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Album zasłużonych Polaków wieku XIX t.2 |autor=zbiorowy |start=2017-06-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Antologia współczesnych poetów ukraińskich.djvu |tytuł=Antologia współczesnych poetów ukraińskich |autor=zbiorowy |start=2020-02-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Arumugam książę indyjski.djvu |tytuł=Arumugam książę indyjski |autor=anonimowy |start=2016-08-06 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Bajki i powiastki dla dzieci (1850) |tytuł=Bajki i powiastki dla dzieci |autor=zbiorowy |start=2014-02-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Co każdy o krótkofalarstwie wiedzieć powinien |tytuł=Co każdy o krótkofalarstwie wiedzieć powinien |autor=[[Autor:Zbiorowy|członkowie Wileńskiego Klubu Krótkofalowców]] |start=2020-06-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Czerwony kogut.djvu |tytuł=Czerwony kogut |autor=zbiorowy |start=2020-09-27 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Dzieło_wielkiego_miłosierdzia.djvu |tytuł=Dzieło wielkiego miłosierdzia |autor=zbiorowy |start=2021-07-13 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jan Tarnowski z Dzikowa.djvu |tytuł=Jan Tarnowski z Dzikowa |autor=zbiorowy |start=2016-11-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Jeszcze Polska nie zginęła Cz.2.djvu |tytuł=Jeszcze Polska nie zginęła. Część II. Słowa |autor=zbiorowy |start=2019-11-01 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Katechizm rzymski wg uchwały św Soboru Trydenckiego.djvu |tytuł=Katechizm rzymski wg uchwały św. Soboru Trydenckiego |autor=zbiorowy |start=2020-09-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Zabytek Dawnej Mowy Polskiej.djvu |tytuł=Kazania gnieźnieńskie |autor=anonimowy |start=2015-12-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Michałowski - Księga pamiętnicza.djvu |tytuł=Księga pamiętnicza |autor=zbiorowy |start=2020-04-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Materyały i prace Komisyi Językowej Tom I |autor=zbiorowy |start=2013-12-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Materyały i prace Komisyi Językowej Tom II |autor=zbiorowy |start=2013-12-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=My, dzieci sieci - wokół manifestu.pdf |tytuł=My, dzieci sieci - wokół manifestu |autor=zbiorowy |start=2019-02-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Stefan Surzyński - Nasze Hasło. Tomik I.pdf |tytuł=Nasze Hasło. Tomik I |autor=zbiorowy |start=2021-11-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Stefan Surzyński - Nasze Hasło. Tomik II.pdf |tytuł=Nasze Hasło. Tomik II |autor=zbiorowy |start=2021-11-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Stefan Surzyński - Nasze Hasło. Tomik III.pdf |tytuł=Nasze Hasło. Tomik IIII |autor=zbiorowy |start=2021-11-21 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Na Tropie Harcerstwa Polskiego z Zagranicy 1939, czerwiec.pdf |tytuł=Na Tropie Harcerstwa Polskiego z Zagranicy 1939, czerwiec |autor=zbiorowy |start=2020-07-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Niedola Nibelungów.djvu |tytuł=Niedola Nibelungów |autor=anonimowy |start=2019-08-07 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Opętana przez djabła.djvu |tytuł=Opętana przez djabła |autor=zbiorowy |start=2018-11-25 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Pamiętniki lekarzy (1939).djvu |tytuł=Pamiętniki lekarzy |autor=zbiorowy |start=2016-05-08 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Rozkład jazdy pociągów 1919 |tytuł=Rozkład jazdy pociągów osobowych i mieszanych od dnia 15 Maja 1919r. |autor=PKP |uwagi=brak 4 stron |start=2012-10-28 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności. T. 19 (1887) |tytuł=Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności. Tom XIX |autor=zbiorowy |start=2012-02-26 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Sprawozdanie Stenograficzne z 36. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.pdf |tytuł=Sprawozdanie Stenograficzne z 36. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej |autor=zbiorowy |start=2020-04-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Sprawozdanie Stenograficzne z 78. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14 marca 2019 r.pdf |tytuł=Sprawozdanie Stenograficzne z 78. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej |autor=zbiorowy |start=2020-04-30 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Teka Stańczyka.djvu |tytuł=Teka Stańczyka |autor=zbiorowy |start=2018-08-09 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Unicode (HD Table) |tytuł=Unicode |start=2014-01-22 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Upominek. Książka zbiorowa na cześć Elizy Orzeszkowej (1866-1891).pdf |tytuł=Upominek |autor=zbiorowy |start=2016-06-14 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Engestroem - Z szwedzkiej niwy.djvu |tytuł=Z szwedzkiej niwy |autor=zbiorowy |start=2020-05-20 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Maria Steczkowska - Wycieczka na Babią górę.djvu |tytuł=Wycieczka na Babią górę |autor=Maria Steczkowska |start=2022-07-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Maria Steczkowska - Obrazki z podróży do Tatrów i Pienin.djvu |tytuł=Obrazki z podróży do Tatrów i Pienin |autor=Maria Steczkowska |start=2022-07-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Baby placki i mazurki praktyczne przepisy.pdf |tytuł=Baby, placki i mazurki |autor=Lucyna Ćwierczakiewiczowa |start=2022-07-29 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Słowianie nadbałtyccy.pdf |tytuł=Słowianie nadbałtyccy |autor=Adam Honory Kirkor |start=2022-07-31 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Karol Boromeusz Hoffman - O panslawizmie zachodnim.pdf |tytuł=O panslawizmie zachodnim |autor=Karol Boromeusz Hoffman |start=2022-08-02 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Walery Eljasz-Radzikowski - Spór o granicę w Tatrach.djvu |tytuł=Spór o granicę w Tatrach |autor=Walery Eljasz-Radzikowski |start=2022-08-04 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=PL Chałubiński - Sześć dni w Tatrach.pdf |tytuł=Sześć dni w Tatrach |autor=Tytus Chałubiński |start=2022-08-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Walery Eljasz-Radzikowski - Szkice z podróży w Tatry.djvu |tytuł=Szkice z podróży w Tatry |autor=Walery Eljasz-Radzikowski |start=2022-08-05 }} {{Wiersz tabelki proofread |indeks=Walery Eljasz-Radzikowski - Wspomnienie z pośród turni tatrzańskich.djvu |tytuł=Wspomnienie z pośród turni tatrzańskich |autor=Walery Eljasz-Radzikowski |start=2022-08-05 }} |}<noinclude>[[Kategoria:Wikiprojekty|{{SUBPAGENAME}}]]</noinclude> ftu4lg43ngknc2exwh6cn1wqauul5z6 104 244185 3148439 3031787 2022-08-09T18:25:51Z Arbitan 33761 Link do Wikidanych wikitext text/x-wiki {{Autorinfo |Grafika=16th-century unknown painters - Portrait of Torquato Tasso - WGA23945.jpg |voto= |data urodzenia= 11 marca 1544 |miejsce urodzenia= Sorrento |data śmierci= 25 kwietnia 1595 |miejsce śmierci= |opis= Włoski poeta. |podpis= |Biogram=Torquato Tasso |Commons=Category:Torquato Tasso |Wikidata=Q168962 |Cytat= |Cytat1=Torquato Tasso |Źródła=Autore:Torquato Tasso |back=T |kod=it |język=włosku }} == Teksty == * [[Amyntas|Amyntas komedya pasterska]] – w przekładzie Jana Andrzeja Morsztyna * [[Goffred abo Ieruzalem Wyzwolona]] (''Gerusalemme liberata'') – w przekładzie Piotra Kochanowskiego (wyd. 1902-1903) * [[W wiośnie życia twojego tyś się wydawała...]] – w przekładzie Konstantego Gaszyńskiego == Tłumacze == * [[Autor:Konstanty Gaszyński|Konstanty Gaszyński]] * [[Autor:Piotr Kochanowski|Piotr Kochanowski]] * [[Autor:Jan Andrzej Morsztyn|Jan Andrzej Morsztyn]] == Zobacz też == * [[Żale Tassa (Byron, 1924)|Żale Tassa]] w ''[[Powieści poetyckie (Byron, 1924)|Powieściach poetyckich]]'' [[Autor:George Gordon Byron|George'a Byrona]] {{PD-old-autor|Tasso, Torquato}} {{DEFAULTSORT:Tasso, Torquato}} [[Kategoria:Torquato Tasso|*]] [[Kategoria:Włoscy poeci]] 17lo3vmgzw5mbmttdtn669w2pu74lb1 100 244541 3148343 2266163 2022-08-09T15:05:26Z Lord Ya 13160 /* Uwierzytelniona */ drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Lord Ya" /></noinclude>Tak więc, jest oczywistość i ciemność, aby oświecić jednych a zamroczyć drugich. Ale oczywistość jest taka, iż przewyższa, lub co najmniej wyrównywa oczywistość rzeczy przeciwnej: nie rozum tedy może nas skłonić aby nie iść za nią; może to być jeno pożądliwość i złośliwość serca. Tym sposobem jest dosyć oczywistości aby potępić, a nie dosyć aby przekonać; iżby się ujawniło, iż w tych, którzy za nią idą, łaska to, nie rozum, każe im iść za nią, w tych zaś którzy uciekają przed nią, pożądliwość to, nie rozum, każe uciekać.<br> {{tab}}{{roz|Vere discipuli, vere Israelita, vere liberi, vere cibu}}s.<ref>Joann. VIII, 31: I, 47; VIII, 36; IV, 56. „Prawdziwie uczniowie, prawdziwie Izraelczyk, prawdziwie wolni, prawdziwy pokarm”.</ref> {{centruj|565.}} {{tab}}Uznajcie tedy prawdę religji w samejże ciemności religji, w tej odrobinie światła jaką mamy o niej, w obojętności poznania jej w jakiej żyjemy. {{centruj|566.}} {{tab}}Nie pojmujemy w żadnej mierze dzieł Boga, jeśli nie przyjmiemy za zasadę, że chciał zaślepić jednych, a oświecić drugich. {{centruj|567.}} {{tab}}Dwie sprzeczne racje. Trzeba od tego zacząć: bez tego nie rozumiemy nic, i wszystko jest herezją; a nawet, na końcu każdej prawdy, trzeba dodać, iż pamiętamy o prawdzie przeciwnej. {{centruj|568.}} {{tab}}{{roz|Zarzu}}t. — Najwidoczniej Pismo św. pełne rzeczy niepodyktowanych przez Ducha św. — {{roz|Odpowied}}ź: Nie szkodzą tedy zgoła wierze. — {{roz|Zarzu}}t. Ale Kościół orzekł, że wszystko jest z Ducha św. — {{roz|Odpowied}}ź. Odpowiem dwie rzeczy: najpierw, iż Kościół nigdy tego nie orzekał; powtóre, iż, gdyby był orzekł, dałoby się tego bronić.<br> {{tab}}Wiele jest umysłów opacznych.<br> {{tab}}Dionizy posiadł miłość, był zdolny...<ref>Komentatorowie przypuszczają, iż notatka ta ma na myśli Dionizego Areopagitę, który {{roz|był zdolny}} pojąć św. Pawła i nawrócił się. ({{roz|Ac}}t. {{roz|Apos}}t., XVII, 34.)</ref><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hbn6z6t1zlq96842x17z6w32qzdmmaz 100 244546 3148254 2266696 2022-08-09T12:07:03Z Lord Ya 13160 /* Uwierzytelniona */ drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Lord Ya" /></noinclude>{{tab}}A proroctwa przytoczone w Ewangelji, czy sądzicie, iż przytoczone są poto, aby was skłonić do wiary? Nie, poto aby was oddalić od wiary. {{centruj|569.}} {{tab}}{{roz|Kanoniczn}}e. — Heretycy, na początku Kościoła, służą do dowiedzenia prawd kanonicznych. {{centruj|570.}} {{tab}}Trzeba pomieścić w rozdziale {{roz|Podstawy}}<ref>Zapewne {{roz|Podstawy}} wykładania Pisma św.</ref> to co jest w rozdziale o {{roz|Znakac}}h, dotyczącego przyczyny figur: czemu przepowiedziano pierwsze przyjście Jezusa Chrystusa; czemu przepowiedziano je ciemno co do sposobu. {{centruj|571.}} {{tab}}{{roz|Racja dlaczego Figur}}y. — Mieli przemawiać do ludu cielesnego i uczynić go piastunem zakonu duchowego; iżby uwierzono w Mesjasza, trzeba było aby istniały poprzedzające go proroctwa, aby zwiastowali je ludzie niepodejrzani, ludzie nadzwyczajnej pobożności, gorliwości i wiary, i znani z tego całej ziemi.<br> {{tab}}Aby to wszystko osiągnąć, Bóg wybrał ten lud cielesny, i dał mu w zakład proroctwa przepowiadające Mesjasza jako oswobodziciela i rozdawcę dóbr cielesnych, które ten lud umiłował. Dlatego lud ten umiłował wielką miłością swoich proroków, i wystawił na oczy całego świata te księgi które przepowiadają ich Mesjasza, upewniając wszystkie narody, iż przyjdzie w sposób przepowiedziany w księgach, otwartych dla wszystkich. Tak więc, ten lud, zawiedziony zelżywem i ubogiem przyjściem Mesjasza, stał się jego najokrutniejszym wrogiem. W ten oto sposób, lud najmniej w świecie podejrzany o to aby nam sprzyjał, i możliwie najbardziej ścisły i gorliwy w tem co tyczy jego prawa i proroków, przynosi nam je nieskażone. Tak, właśnie ci którzy odrzucili i ukrzyżowali Jezusa Chrystusa, jako że był im zgorszeniem, sami przechowują księgi świadczące o nim, i powiadające, iż będzie odtrącony i będzie zgorszeniem.<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ms3w958cs4mww9fib9swhccns510qms 100 244554 3148255 2266707 2022-08-09T12:32:20Z Lord Ya 13160 /* Uwierzytelniona */ drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Lord Ya" /></noinclude>Odtrącając go, pokazali że to był on; dowiedli go jednako i sprawiedliwi Żydzi którzy go przyjęli, i niesprawiedliwi którzy go odtrącili, ile że jedno i drugie było przepowiedziane.<br> {{tab}}Dlatego to proroctwa mają znaczenie ukryte, duchowe, którego ten lud był wrogiem, popod cielesnem, któremu sprzyjał. Gdyby znaczenie duchowe było jawne, nie byli zdolni go kochać i nie mogli go unieść; nie byliby dbali żarliwie o przechowanie swoich ksiąg i obrządków; a gdyby kochali te obietnice duchowe i gdyby je przechowali nieskażone aż do Mesjasza, świadectwo ich nie miałoby siły, ponieważ byliby jego przyjaciółmi.<br> {{tab}}Oto dlaczego dobrze było aby znaczenie duchowe było zakryte. Ale, z drugiej strony, gdyby było tak zakryte iż nie ujawniłoby się wcale, nie mogłoby służyć za dowód dla Mesjasza. Cóż tedy się dzieje? ukryto je popod doczesnem w mnóstwie ustępów, a odkryto jasno w kilku: czas naprzykład i stan świata przepowiedziano tak jasno, iż bardziej są jasne niż słońce. I to znaczenie duchowe jest tak jasno wytłumaczone w kilku miejscach, iż, aby go nie uznać, trzeba było zaślepienia podobnego temu, w jakiem ciało pogrąża ducha kiedy mu jest poddany.<br> {{tab}}Oto więc jakie było postępowanie Boga. Znaczenie to pokryte jest, w niezliczonej mnogości ustępów, innem, odsłonięte zaś w niektórych zrzadka, wszelako w taki sposób, iż miejsca, w których jest ukryte, są dwuznaczne i mogą służyć dla obu wykładów; natomiast miejsca gdzie znaczenie to jest odsłonięte, są jednoznaczne, i mogą się nadać jedynie do wykładu duchowego.<br> {{tab}}Tak, iż nie mogło to wprowadzić w błąd, i jedynie lud tak cielesny mógł się omylić.<br> {{tab}}Skoro bowiem przyrzeczono im obfitość dobra, kto im bronił rozumieć prawdziwe dobra, jeśli nie ich chciwość, która ściągała ten wykład do dóbr ziemi? zasię ci, którzy mieli dobro jeno w Bogu, odnosili je wyłącznie do Boga. Istnieją bowiem dwa pierwiastki, które dzielą między siebie wolę ludzi:<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2dwpjsie3n97184n113t330u6zqlhgd 100 244585 3148311 2269614 2022-08-09T14:22:06Z Lord Ya 13160 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Lord Ya" /></noinclude>pożądliwość i miłość.<ref>{{Rozstrzelony|Charit}}é, miłość w najwyższem znaczeniu teologicznem; miłość Boga wolna od wszelkiej myśli ziemskiej.</ref> Nie znaczy to, aby pożądliwość nie mogła istnieć z wiarą w Boga, i aby miłość nie mogła iść w parze z dobrami ziemi; ale pożądliwość posługuje się Bogiem a cieszy się światem; zasię miłość, przeciwnie.<br> {{tab}}Owo, ostateczny cel jest tem, od czego rzeczy biorą swoje miano. Wszystko, co nam przeszkadza doń dojść, nazywa się wrogiem. Tak stworzenia, mimo iż dobre, są wrogami sprawiedliwych kiedy odwracają ich od Boga; i sam Bóg jest wrogiem tych, których zakłóca pożądliwość.<br> {{tab}}Gdy więc słowo {{Rozstrzelony|wróg}} zależy od ostatecznego celu, sprawiedliwi rozumieli przez nie swoje namiętności, cieleśnicy zaś rozumieli Babilończyków: tak więc, to wyrażenie było ciemne jedynie dla niesprawiedliwych. I oto co powiada Jezajasz: {{Rozstrzelony|Signa legem in electis mei}}s,<ref>Jz., VIII, 16: „Zapieczętuj zakon między uczniami moimi“</ref> i że Chrystus będzie kamieniem zgorszenia.<ref>Ibid., 14.</ref> Ale „Błogosławieni ci, którzy się nim nie zgorszą!“<ref>Matth., XI, 6.</ref> Ozjasz, {{Rozstrzelony|ul}}t.,<ref>XIV, 10.</ref> powiada wyraźnie: „Gdzie jest mędrzec? usłyszy to co powiadam. Sprawiedliwi usłyszą: drogi Boga bowiem proste są; sprawiedliwi będą iść niemi, zasię złośliwi będą się potykalli.” {{centruj|572.}} {{tab}}Hipoteza apostołów-szalbierzy.<ref>Por. [[Myśli (Blaise Pascal)/Dział dwunasty.|fragm. 801]].</ref><br> {{tab}}Czas jasno, sposób ciemno.<ref>Czas przyjścia przepowiedziany jest jasno, sposób pod przenośnią.</ref><br> {{tab}}Pięć dowodów obrazowych.<br> {| |rowspan=2|{{tab}}2000 <big><big><big>}</big></big></big> |align=right|1600 |— Prorocy. |- |align=right|400 |— Rozprószeni.<ref>Rozwinięcie tego we [[Myśli (Blaise Pascal)/Dział dziewiąty.|fragm. 618]].</ref> |} {{centruj|573.}} {{tab}}{{Rozstrzelony|Zaślepienie — Pisma ś}}w. — Pismo, powiadają Żydzi, mówi, iż nie wiadomo skąd przyjdzie Chrystus. Joh., VII, 27 — i XII, 34. Pismo powiada, że Chrystus trwa wiecznie a ten powiada, że umrze.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> iv8tj6ykdbj2ercs05c6p2jbdxz0vao 100 244586 3148256 2269796 2022-08-09T12:48:33Z Lord Ya 13160 /* Uwierzytelniona */ drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Lord Ya" /></noinclude>{{tab}}To też, powiada św. Jan,<ref>XII, 37—40.</ref> nie uwierzyli, mimo że uczynił tyle cudów, iżby się spełniło słowo Jezajasza: {{roz|Oślepił}} ich, etc. {{centruj|574.}} {{tab}}{{roz|Wielkoś}}ć. — Religja jest rzeczą tak wielką, iż słusznem jest, aby ci, którzyby nie chcieli zadać sobie trudu szukania jej jeżeli jest ciemną, byli jej pozbawieni. Nacóż się tedy skarżą, skoro jest taka, aby ją można było znaleźć szukając? {{centruj|575.}} {{tab}}Wszystko obraca się dobrze dla wybranych, nawet niejasności Pisma; czczą je bowiem, z przyczyny jasności niebieskich. A wszystko obraca się na złe dla innych, nawet jasności; bluźnią im bowiem z przyczyny ciemności, których nie rozumieją. {{centruj|576.}} {{tab}}{{roz|Ogólne postępowanie świata wobec Kościoła; Bóg chcący oślepić i oświeci}}ć. — Skoro wypadki dowiodły boskości tych proroctw, trzeba tedy uwierzyć w resztę; i przez to widzimy taki porządek świata: gdy zaczęto zapominać o cudzie stworzenia świata i potopu, Bóg zsyła prawo i cuda Mojżeszowe, proroków którzy prorokują rzeczy poszczególne; aby zaś przygotować trwały cud, gotuje proroctwa i spełnienie; ale, ponieważ proroctwa mogą być podejrzane, chce sprawić aby były niepodejrzane, etc. {{centruj|577.}} {{tab}}Bóg posłużył się zaślepieniem tego ludu dla dobra wybranych. {{centruj|578.}} {{tab}}Jest dość jasności aby oświecić wybranych, i dość ciemności aby ich upokorzyć. Jest dosyć ciemności aby zamroczyć potępionych, a dosyć jasności aby ich potępić i odjąć im wszelką wymówkę. (Św. Augustyn, {{roz|Montaigne Sebon}}d.<ref>Św. Augustyn w Apologii Sebonda przez Montaigne’a.</ref>)<br> {{tab}}Genealogja Jezusa Chrystusa w Starym Testamencie zamieszana jest między tyle innych bezużytecznych, iż nie można<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0xq01tjnfxwv7d46us2lbh4gjp2nntq 100 244587 3148341 2273484 2022-08-09T15:03:08Z Lord Ya 13160 /* Uwierzytelniona */ drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Lord Ya" /></noinclude>jej odróżnić. Gdyby Mojżesz prowadził rejestr jedynie przodków Chrystusa, byłoby to zbyt widoczne. Gdyby nie zaznaczył genealogji Chrystusa, nie byłoby dosyć widoczne. Ale, ostatecznie, kto przyjrzy się bliżej, widzi genealogję Chrystusa wyraźnie zaznaczoną w księgach Tamar, Rut, etc.<ref>{{roz|Ge}}n., XXXVIII, 29 i {{roz|Rut}}h., IV, 17—22. Por. [[Myśli (Blaise Pascal)/Dział dwunasty.|fragm. 743]].</ref><br> {{tab}}Ci, którzy nakazywali te ofiary, znali ich bezużyteczność; ci, którzy głosili ich bezużyteczność, dopełniali ich wszelako.<br> {{tab}}Gdyby Bóg pozwolił tylko jedną religję, byłaby ona zbyt łatwa do poznania; ale, skoro przyjrzeć się bliżej, można snadnie rozróżnić prawdę w tem zamieszaniu.<br> {{tab}}Zasada: Mojżesz był to rozumny człowiek. Jeżeli tedy powodował się swoim rozumem, nie powiadał jasno nic, coby było wprost przeciw rozumowi.<br> {{tab}}Tak więc, wszystkie bardzo wyraźne słabości są siłą. Przykład: dwie genealogje św. Mateusza i św. Łukasza. Cóż jaśniejszego, że tego nie uczyniono w porozumieniu? {{centruj|579.}} {{tab}}Bóg (i apostołowie) przewidując iż nasiona pychy zrodzą herezję, i nie chcąc im dać okazji poczęcia się ze ścisłych terminów, pomieścił w Piśmie i w modlitwach Kościoła sprzeczne słowa i zdania, iżby wydały zczasem owoc.<br> {{tab}}Tak samo w nauce moralnej zawarł miłość, która wydaje owoce przeciw pożądliwości. {{centruj|580.}} {{tab}}Natura posiada doskonałości, dla okazania że jest obrazem Boga; i błędy, dla okazania że jest tylko jego obrazem. {{centruj|581.}} {{tab}}Bóg raczej chce nastroić wolę niż umysł. Doskonała jasność posłużyłaby umysłowi a zaszkodziła woli. Poniżyć pychę. {{centruj|582.}} {{tab}}Robimy sobie bożyszcze z samej prawdy; prawda bowiem poza miłością<ref>{{roz|Charit}}é.</ref> nie jest Bogiem, jest jego obrazem<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 40e3mvsjlbbovn6xxrxa08hhty0oo6s 100 244588 3148334 2273498 2022-08-09T14:59:03Z Lord Ya 13160 /* Uwierzytelniona */ drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Lord Ya" /></noinclude>i bałwanem, którego nie trzeba kochać ani ubóstwiać; a tem mniej nie trzeba kochać ani ubóstwiać jej przeciwieństwa, to znaczy kłamstwa.<br> {{tab}}Mogę kochać zupełną ciemność; ale, jeśli Bóg zanurzy mnie w stanie pół-ciemności, to trochę ciemności, które w niej jest, mierzi mnie, i, ponieważ nie widzę w niej zalet zupełnej ciemności, nie podoba mi się to. Jest to błąd, i znak iż czynię sobie bożyszcze z ciemności, odrębnej od zakonu Boga. Owo trzeba ubóstwiać tylko jego zakon. {{centruj|583.}} {{tab}}Charłaki<ref>We fragmencie tym, pisanym obcą ręką znajduje się w tem miejscu słowo {{roz|malingre}}s, co do którego niema zupełnej zgodności, tak co do jego odczytania jak i rozumienia.</ref> są to ludzie, którzy znają prawdę, ale podtrzymują ją tylko o tyle, o ile schodzi się z ich interesem; ale poza tem poniechują jej. {{centruj|584.}} {{tab}}Świat istnieje dla praktykowania miłości i sądu, nie tak jak gdyby ludzie na nim wyszli dopiero co z rąk Boga, ale jakoby nieprzyjaciele Boga, którym dał, w łasce swojej, dość światła aby wrócili, jeśli chcą go szukać i iść za nim, ale też aby ich ukarać<ref>Dom.: ...ale też dość światła, aby ich ukarać, etc.</ref>, jeśli nie zechcą szukać go lub pójść za nim. {{centruj|585.}} {{tab}}{{roz|Iż Bóg chciał się ukry}}ć. — Gdyby istniała tylko jedna religja, Bóg byłby w niej bardzo oczywisty. Gdyby męczennicy istnieli tylko w naszej religji, również.<br> {{tab}}Skoro Bóg tak się ukrył, wszelka religja, która nie powiada że Bóg jest ukryty, nie jest prawdziwa; a wszelka religja, która nie podaje tego przyczyny, nie jest pouczająca<ref>Tą przyczyną jest, iż ludzie stali się niegodnymi Boga.</ref>. Nasza religja czyni to wszystko. {{roz|Vere tu es Deus absconditu}}s.<ref>I&nbsp;s., XLV, 15: „Zaiste, tyś jest Bóg ukryty“.</ref> {{centruj|586.}} {{tab}}Gdyby nie było ciemności, człowiek nie czułby swego skażenia; gdyby nie istniało światło, człowiek nie {{pp|spodzie|wałby}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> eac5p5pt2js5dwmmfqnr9cugzinud0q 100 244589 3148309 2275301 2022-08-09T14:19:56Z Lord Ya 13160 /* Uwierzytelniona */ drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Lord Ya" /></noinclude>{{pk|spodzie|wałby}} się lekarstwa. Tak więc, nie tylko sprawiedliwem, ale użytecznem jest dla nas, aby Bóg był w części ukryty, a w części jawny, skoro jest jednako niebezpiecznem dla człowieka znać Boga nie znając swej nędzy, i znać swą nędzę nie znając Boga. {{centruj|587.}} {{tab}}Ta religja tak bogata w cuda, świętych, pobożnych, nieskazitelnych, uczonych i wielkich świadków; męczenników; królów (Dawid) panujących; Izajasz książę krwi — tak bogata w naukę, roztoczywszy wszystkie swoje cuda i całą mądrość, odrzuca to wszystko i powiada że niema mądrości ani znaków, ale krzyż i szaleństwo.<ref>Św. Paweł, I. {{roz|Co}}r., I, 18.</ref><br> {{tab}}Ci bowiem, którzy przez te znaki i mądrość zyskali waszą wiarę i dowiedli wam swego posłannictwa, oświadczają wam, iż to wszystko w niczem nie może nas odmienić, ani uczynić zdolnymi do poznania i kochania Boga, jedynie cnota szaleństwa krzyża, bez mądrości i znaków; a bynajmniej nie znaki bez tej cnoty. Tak więc, nasza religja jest szalona, zważywszy jej istotną przyczynę, a mądra, zważywszy mądrość, która do niej przygotowuje. {{centruj|588.}} {{tab}}Nasza religja jest mądra i szalona. Mądra, ponieważ jest najbardziej uczona, i najbardziej zaopatrzona w cudy, proroctwa, etc. Szalona, ponieważ nie to wszystko sprawia iż ją wyznajemy; jest to wprawdzie przyczyną potępienia tych którzy jej nie wyznają, ale nie wiary tych którzy ją wyznają. Wierzyć każe im jeno krzyż, {{roz|ne evacuata sit crux}}<ref>I. {{roz|Co}}r., 17: „Iżby krzyż się nie opróżnił.“</ref>. I tak, św. Paweł, który przyszedł w mądrości i znakach, powiada, iż nie przyszedł ani w mądrości ani w znakach: ponieważ przybywał aby nawracać. Ale ci, którzy przychodzą jedynie aby przekonywać, mogą powiedzieć, iż przychodzą w mądrości i znakach. {{centruj|588 bis.}} {{tab}}{{roz|Sprzecznośc}}i. Nieskończona mądrość i szaleństwo religji. <br><br> {{---}} <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> aex7rhca4i3fzubqudij59cnwghi0yk 10 292653 3148611 3148131 2022-08-10T04:54:51Z Phe-bot 8629 Pywikibot 7.5.2 wikitext text/x-wiki 263923 1dt0ag2yj55kjkxs8eaaw0cxh4p9t46 10 292654 3148612 3148132 2022-08-10T04:55:01Z Phe-bot 8629 Pywikibot 7.5.2 wikitext text/x-wiki 772907 t7ttt2n1bhoh6v0eplrpd9jfnnh86ol 10 292655 3148613 3148133 2022-08-10T04:55:11Z Phe-bot 8629 Pywikibot 7.5.2 wikitext text/x-wiki 230320 bp3lpll7rutc59f3xnjiyli588g75te 10 292656 3148614 3148134 2022-08-10T04:55:21Z Phe-bot 8629 Pywikibot 7.5.2 wikitext text/x-wiki 232917 oja2zbiao02qmigjgctms3hv7gtsv68 10 292657 3148615 3109944 2022-08-10T04:55:31Z Phe-bot 8629 Pywikibot 7.5.2 wikitext text/x-wiki 98.89 cc1xf6xlgtvw2nqd8tavkjn7g0kyrdn 10 304072 3148263 3148104 2022-08-09T13:01:48Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>400</pc><q4>106</q4><q3>118</q3><q2>0</q2><q1>163</q1><q0>13</q0> jrtku3it2hsbhndtgk0j9mmsdkzi8k7 3148337 3148263 2022-08-09T15:01:59Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>400</pc><q4>109</q4><q3>115</q3><q2>0</q2><q1>163</q1><q0>13</q0> 9cbxjby54jah1puoqwrby8x25ofr2uc 3148346 3148337 2022-08-09T16:01:49Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>400</pc><q4>111</q4><q3>113</q3><q2>0</q2><q1>163</q1><q0>13</q0> nj1jxrnyx51v3zrzu1fwjqv0ec0m1lb 100 324950 3148639 2124534 2022-08-10T08:28:57Z Svejk13 22069 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Svejk13" /></noinclude>{{c|'''BIBLJOTEKA'''|w=25px|roz}} {{c|'''LAUREATÓW NOBLA'''|w=25px|roz|po=20px}} {{c|TOM 61.|w=85%|po=10px}} {{c|''RUDYARD KIPLING''|roz=0.28em}} {{c|ŚWIATŁO, KTÓRE ZAGASŁO|po=10px}} [[File:Wydawnictwo Polskie R. Wegnera.jpg|80px|center]] <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> h9dpq77cyikzx0xb0wsg13uil8i3nuh 100 324951 3148640 2156399 2022-08-10T08:29:24Z Svejk13 22069 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Svejk13" /></noinclude>{{c|RUDYARD KIPLING|roz|w=20px|po=30px}} {{c|ŚWIATŁO|roz=0.1em|w=35px|po=5px|h=normal}} {{c|KTÓRE ZAGASŁO|roz=0.1em|w=35px|po=30px|h=normal}} {{c|POWIEŚĆ|roz|w=14px|po=200px}} {{c|POZNAŃ|roz|w=18px}} {{c|WYDAWNICTWO POLSKIE|roz|w=18px}} {{===|350}} {{c|<R. WEGNER>|roz|w=18px|po=50px}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> bsf6q96kb9kfc04ao95hf9dz0uk7uzj 10 326254 3148552 2224485 2022-08-09T21:01:58Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>138</pc><q4>3</q4><q3>11</q3><q2>0</q2><q1>113</q1><q0>11</q0> q67trdud0vvtiuo8m0m0x7jrh88kjip 100 338353 3148556 2904586 2022-08-09T21:14:19Z Zetzecik 5649 . proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Anwar2" />{{Numeracja stron|| — 115 — }}</noinclude>{{tab}}— Zawżdy pan z panem łacniej się zmówi, w przyjacielstwie żyją, a mścić się na Lipcach zapowiadał!..<br> {{tab}}— Boże! że to i dnia spokojnego niema!.. Cięgiem coś nowego!..<br> {{tab}}— By ino gorsze już nie przyszło!.. — westchnęła, składając ręce, jak do pacierza.<br> {{tab}}— Zleciały się, kiej sroki, a pyskowały, że niech Bóg broni!..<br> {{tab}}— Jakże, ten się drapie, kogo swędzi!..<br> {{tab}}— Wrzaskiem nie poradzi, jeno nową biedę można sprowadzić!..<br> {{tab}}Rozdrażniony był i zestrachany, by znowu na wieś co złego nie padło.<br> {{tab}}— Wracacie to do dzieci?<br> {{tab}}Podniósł się był z ławy.<br> {{tab}}— Rozpuściłem swoją szkołę, święta; a po drugie, że muszą w chałupach pomagać, tyle wszędzie roboty!..<br> {{tab}}— Byłam rano za najemnikami na Woli, po trzy złote obiecywałam od orki, jeśćbym dała i ni jednego nie namówiłam. Każden swoje przódzi obrabia: gdzie mu to dbać o kogo! Obiecują przyjść za niedzielę, albo i dwie!..<br> {{tab}}— Jezu! że to człowiek ma ino te dwie i słabe ręce!.. — westchnął ciężko.<br> {{tab}}— Pomagacie wy i tak narodowi, pomagacie!.. Kiejby nie wasz rozum i to serce dobre, to już niewiada, coby się z nami wszystkiemi stało!..<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> e10v81ivgiwe514zmuy8uo7gk3bf40o 100 338354 3148557 2904591 2022-08-09T21:16:24Z Zetzecik 5649 . proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Anwar2" />{{Numeracja stron|| — 116 — }}</noinclude>{{tab}}— Bym to mógł, co chcę, nie byłoby biedy na świecie! nie!<br> {{tab}}Rozwiódł ręce w onej niemocy ciężkiej i wyszedł śpiesznie do wójta. Jeno że tam nierychło doszedł, wstępując po chałupach.<br> {{tab}}Wieś się już uspokoiła nieco; jeszcze tam kajś, w poniektórych opłotkach pyskowały co najzawziętsze, ale większość rozeszła się szykować warzę obiednią, a po drogach jeno wiater hulał, jak przódzi, i drzewinami miotał.<br> {{tab}}Ale wnetki po przypołudniu mimo wichury uprzykrzonej, zaroiło się wszędy od ludzi, że w obejściach, po ogrodach, przed chałupami, w sieniach i izbach zawrzało, kiej w ulach, od roboty i nieustających jazgotów babich — boć to przeciech ino same kobiety się zwijały a dziewczyniska, zaś trafił się chłopak, to jeszcze taki z koszulą w zębach, a najwyżej do pasionki przydatny, gdyż co starsze wraz z ojcami siedziały.<br> {{tab}}Zwijali się żwawo, jeszcze popędzając do pośpiechu, że to wczoraj, z powodu zjazdu księży do spowiedzi, dziadoskie świątko se zrobili, przesiadując prawie dzień cały w kościele, a dzisiaj znowu zabałamucili przez strażników.<br> {{tab}}A tu i święta nadchodziły, wielki wtorek już był na karku, toć i roboty przybyło i różnych turbacyj niemało — to kiele chałup trza było porządki czynić, to dzieci obszyć, siebie też ździebko obrządzić, do młyna wieźć, o święconem pomyśleć i tyle jeszcze inszych różności, że już w każdej chałupie głowiły się ciężko gospodynie, jak tu wszystkiemu zaradzić, a {{pp|prze|patrywały}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fnz8869tj8nlxurft0ns59mqe7mj4ro 100 338355 3148560 2904593 2022-08-09T21:23:50Z Zetzecik 5649 . proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Anwar2" />{{Numeracja stron|| — 117 — }}</noinclude>{{pk|prze|patrywały}} pilnie komory, coby karczmarzowi przedać, albo do miasta wywieźć na ten grosz potrzebny. Nawet już kilka kobiet pojechało zaraz po obiedzie, wioząc cosik pod słomą na przedanie.<br> {{tab}}— By was tam gdzie drzewo nie przywaliło! — ostrzegał Rocho Gulbasową, przejeżdżającą właśnie taką mizerną koniną, że ledwie szła pod wiatr.<br> {{tab}}I skręcił zaraz do jej chałupy, dojrzawszy, że dziewczyny, wylepiające szpary, nie mogą sięgnąć nad okna. Pomógł im w tem i jeszcze wapno w szaflu rozrobił do bielenia ścian i galanty pendzel wyrychtował ze słomy.<br> {{tab}}I polazł dalej.<br> {{tab}}U Wachników gnój wywoziły na pobliskie pole, ale tak sprawnie im to szło, że połowa wytrząchała się z desek po drodze, a dzieuchy we dwie konia za uzdę ciągnęły, bo słuchać pono nie chciał. Wszedł tam Rocho, gnój na wozie oklepał, jak się należało, i konia batem złoił, iż ciągnął posłusznie, kiej dziecko...<br> {{tab}}U Balcerków znowu Marysia, ta, co po Jagnie Borynowej za najgładszą była we wsi uważana, siała groch tuż za płotem w czarną i sielnie znawożoną ziemię; jeno, że się ruchała, kiej mucha w smole, okręcona na głowie w chustkę i w ojcowej kapocie do ziemi, by jej kiecki nie rozwiewało.<br> {{tab}}— Nie śpiesz się tak, jeszcze wydolisz!.. — zaśmiał się, wchodząc na zagon.<br> {{tab}}— Jakże... kto groch sieje w wielki wtorek — za garniec zbierze worek! — odkrzyknęła.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 3edgfu9epuqt2e0chab5mri6rixkspq 10 552476 3148404 3090874 2022-08-09T17:02:14Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>254</pc><q4>5</q4><q3>27</q3><q2>0</q2><q1>3</q1><q0>3</q0> h0f13iv18mc92exuakctwb6m1g419vp 3148522 3148404 2022-08-09T20:02:00Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>254</pc><q4>5</q4><q3>27</q3><q2>0</q2><q1>8</q1><q0>3</q0> i3sacfn0bnamncumsl49psx7q86h3et 3148616 3148522 2022-08-10T05:01:45Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>254</pc><q4>5</q4><q3>27</q3><q2>0</q2><q1>12</q1><q0>3</q0> bmbwm75j9yjuef0oobj6et0jwg8x1fl 0 568657 3148375 2805644 2022-08-09T16:31:47Z Fallaner 12005 +Poezje Zebrane tom I wikitext text/x-wiki {{DisambigT}} Miałem raz chwilę... – wiersz [[Autor:Władysław Orkan|Władysława Orkana]] * [[Miałem raz chwilę... (Orkan, 1900)|wydanie z 1900 roku]] – ze zbioru ''[[Nad urwiskiem (zbiór)|Nad urwiskiem]]'' * [[Miałem raz chwilę... (Orkan, 1903)|wydanie z 1903 roku]] – ze zbioru ''[[Z tej smutnej ziemi (zbiór)|Z tej smutnej ziemi]]'' * [[Miałem raz chwilę... (Orkan, 1912)|wydanie z 1912 roku]] – ze zbioru ''[[Z martwej roztoki (Orkan, 1912)|Z martwej roztoki]]'' * [[Miałem raz chwilę... (Orkan, 1968)|wydanie z 1968 roku]] – ze zbioru ''[[Poezje zebrane (Orkan)/Tom I|Poezje Zebrane tom I]]'' 8rph687ifqyljehh6exbzrkpjnae74f 10 656079 3148486 3148108 2022-08-09T19:02:03Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>406</pc><q4>75</q4><q3>320</q3><q2>0</q2><q1>0</q1><q0>11</q0> 4ju0zjmb9tvjm3b70yyktd54ethprif 3148524 3148486 2022-08-09T20:02:22Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>406</pc><q4>76</q4><q3>319</q3><q2>0</q2><q1>0</q1><q0>11</q0> cqjghg9yfpk5s1ca0ddoc3s1avgzq3q 100 697122 3148438 2094764 2022-08-09T18:25:12Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude>ciała i Skrzyneckiego i księcia Czartoryskiego i Łubieńskiego i wszystkich po kolei dygnitarzów — a pani Honorata spokojna, majestatyczna, uśmiechnięta, wyławiała z ulnego wrzenia jeno to, co stanowiło dla niej treść. Z setki głosów naraz, z dziesiątka stuknięć równoczesnych, z czterdziestu zawołań — czujne, wyzierające figlarnie z pod kruczych włosów, uszko pani Honoraty chwytało najsłabsze, najcichsze odezwanie, najskromniejszy dźwięk, jeżeli tylko znaczył — „jeszcze grzanego“ — „jeszcze ponczu“ — „miodu“ „wina“. Niemniej bacznem było spojrzenie pani Honoraty. Bo, w chwili, gdy zdawało się tonąć w oczach młodziutkiego gwardzisty, któremu z wielkiej alteracji na tyle sukcesu, broda więzła w wielkim, amarantowym kołnierzu, przenikało i kłęby fajczanego dymu i liczyło roznoszone przez dziewczęta kubki, butle, lampki i odróżniało złotówki dobre od nikczemnych dydków i, tym samym rzutem, okrutne płomienie zapalało i w sercu majora Boskiego i do wklęsłej piersi jakiegoś rozwichrzonego demokraty się dobierało.<br> {{tab}}Aliści, dzień ten i czujnemu spojrzeniu pani Honoraty zgotował niespodziankę. Oto, w momencie, gdy z pozoru nic nie mogło ujść jego bystrości, drzwi wchodowe uchyliły się nieznacznie i wpuściły do kawiarni nowego gościa i snać nielada kogo, bo przy stołach, najbliższych wejścia, wszczął się przeciągły rumor.<br> {{tab}}Pani Honorata zwróciła głowę, lecz zanim dociekła przyczyny rumoru, już wuj Olechowski szepnął gorączkowo.<br> {{tab}}— Honoruś — Bem! Bem przyszedł!<br> {{tab}}Zgrabnie wykrojone usta pani Honoraty skrzywiły się przelotnie — powieki zmrużyły się. Twarzyczka właścicielki kawiarni okryła się woalem poważnej zadumy.<br> {{tab}}Pani Honorata nie widziała teraz ani niepozornej postaci oficera artylerji, który chyłkiej przesuwał się między stołami, ani nie słyszała zgoła wyraźnego pomruku „Bem — Bem“...<br> {{tab}}Dopiero, kiedy, od strony przejścia za szynkwas, rozległo się ciche:<br> {{tab}}— Witam panią! — Pani Honorata drgnęła z wielkiej<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> k8dwwhh7821wfpl40l45idiwd9svcft 100 697124 3148444 2094755 2022-08-09T18:28:58Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude>siupryzy, wyrzuciła w górę powiekami i, rozpromieniona, skonfundowana, porwała się z siedzenia i wionęła ku pułkownikowi.<br> {{tab}}— Ach, to pan pułkownik! Jakaż niespodzianka! — Róziu, proszę zapalić pająka w alkierzyku! Śniłam o panu! Dwa razy dowiadywałam się na Pragę.<br> {{tab}}Bemowi, na łysawem czole, aż plamy czerwone wystąpiły na taką życzliwość serdeczną.<br> {{tab}}— Bardzo, bardzom wdzięczny — wyjąkał niepewnie, ileże obocześnie czuł na sobie, krom żaru wielkich, przepastnych źrenic pani Honoraty, natrętne, ciekawe, a nawet złowrogie zezowania, godzące weń ze wszech stron kawiarni.<br> {{tab}}Lecz tymczasem w alkierzyku za szynkwasem, a raczej w rozwartej wnęce, przesłoniętej zielonemi, tyftykowemi firankami, zamigotało światełko.<br> {{tab}}Pani Honorata zaprosiła pułkownika. Bem skwapliwie wsunął się za firankę.<br> {{tab}}— Niech pułkownik zajmie miejsce! — Róziu! Dasz mi kawałek pulardy i moją lampkę... a pan pułkownik...<br> {{tab}}— Wszystko jedno! Kawy! Proszę o kawę...<br> {{tab}}— Może madery! Tak, tak! Ja proszę! — Przynieś! — Godzi się, godzi! — Trzeba za awans wychylić, za szczęśliwy powrót! A nie, proszę z tej strony!... Należy mi się po tak długiem niewidzeniu — trzepotała się pani Honorata, sadowiąc się przy pułkowniku w kącie izdebki, a strojąc doń wdzięczne minki.<br> {{tab}}Rózia nakrywała pośpiesznie stół i znosiła talerze, sztućce, wino, kawę i jedzenie.<br> {{tab}}Pani Honorata zasypywała pułkownika pytaniami, zerkała, poprzez podpięte firanki, w stronę szynkwasu, chyliła główkę tuż-tuż, prawie do bliznami pooranej twarzy Bema, a wreszcie, przepiwszy doń na cześć pułkownickich buljonów — uśmiechnęła się kusząco, pucołowatym swym paluszkiem wskazała na dołeczek w buzi i rzekła cicho.<br> {{tab}}— Proszę — nagroda walecznych!<br> {{tab}}Bemowi w oczach pociemniało... lecz, nim tknął puszystej twarzyczki, — twarzyczka, a z nią pani Honorata, frunęła z alkierzyka za szynkwas.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> g7bx9thwbye3lk59y3ssksmtdhxkw9p 100 697125 3148448 2094756 2022-08-09T18:32:13Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude><section begin="r05"/>{{tab}}Pułkownik samego siebie się zawstydził. Lecz, ledwie ochłonął, nadobna właścicielka już wsunęła się i, grożąc figlarnie palcem na nosku, zakonkludowała.<br> {{tab}}— Jeno, proszę być grzecznym.<br> {{tab}}— Jestem nim, jestem przecież — odparł ochoczo Bem, wpadając w swywolność. — Jeno tamten się nie liczy! Taki całus, to nie całus — lecz oskoma!<br> {{tab}}— Tak! Więc pułkownik ma go sobie za nic!<br> {{tab}}— Za skarb cały, droga moja, za skarb! Ale zważaj, że aby musnąłem!<br> {{tab}}— Przepraszam... nie uchodzi inaczej! — Pułkownik by chciał wszystko odrazu.<br> {{tab}}— Tak, tak, kochanie, wszystko, wszystko.<br> {{tab}}— A nie, trzeba, by coś zostało i dla przyszłego generała brygady i dla wodza naczelnego...<br> {{tab}}Bem porwał panią Honoratę za łapki.<br> {{tab}}— Jak, jak powiadasz?<br> {{tab}}— Że generał potem uprzykszy sobie, co pułkownikowi się podobało!<br> {{tab}}— I ty, ty śmiesz to powiadać, dręczycielko najmilsza. A toż nie widzisz, żem wobec ciebie niby podchorąży, kadet.<br> {{tab}}— Uch! Bo pan pułkownik tak mocno ścisnął.<br> {{tab}}— Więc o pardon łapki proszę...<br> {{tab}}— Ach, zaraz tylko zobaczę do gości...<br> {{tab}}Bem poruszył niecierpliwie.<br> {{tab}}— Goście-gości! Co tam, niech raz moje będzie święto! I cóż z tych gości! — Właśnie postanowiłem sobie jasno rzecz...<br> {{tab}}— W tej chwili, w tej chwili! — Byle wydam reszty...<br> {{tab}}Pani Honorata jednem zwinnem poruszeniem wyślizgnęła rączki z ujęcia dłoni pułkownika i znikła znów za firanką.<br> {{tab}}Bem zachmurzył się i głowę na ręku wsparł.<br> <br><br><section end="r05"/> <section begin="r06"/>{{c|VI.}} {{tab}}Kawiarnia huczała tuż, rozbrzmiewała zapamiętałemi okrzykami, a Bem ani słyszał piekielnego zgiełku, ani {{pp|po|strzegał}}<section end="r06"/><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0tr34lrhxfueu9nux3qs2o3dpp8177o 100 697127 3148452 2094767 2022-08-09T18:35:57Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude>{{pk|po|strzegał}} kłębów dymu, które we wnęce bałwaniły się dokoła żółtych, chorobliwych światełek pająka, ani czuł ostrych, zatęchłych wyziewów, bijących weń z każdego kąta bezokiennego alkierzyka.<br> {{tab}}Rozgorączkowane oczy Bema trwały na rąbku sylwetki pani Honoraty, widniejącym w perspektywie rozchylonych firanek. A trwały tak zawzięcie, że gdy sylwetka przybrała na się pełnię kształtów i kolorów, oczy pułkownika jeszcze tkwiły tam, kędy już jej dawno nie było.<br> {{tab}}Pani Honorata zaszeleściła spódniczkami, przysiadła się do Bema i zagadnęła nieśmiało.<br> {{tab}}— Pan pułkownik się gniewa?<br> {{tab}}Bem zwrócił powoli ku niej spojrzenie.<br> {{tab}}— Gniewa się?... Nie-nie! Prawda? Ach, bo panowie nie wystawiają sobie, ile to kłopotu, ile trudu, ile utrapienia rozmaitego! Samo nie idzie. Ciągle coś. Właśnie ten posesor — dziewczyna powiada — że obywatel miał pięć lampek gdańskiej, a on mówi cztery! Głowę bym dała, że Kasia dobrze policzyła. Ale cóż. Z tym niema rady. I jeszcze powiada, że u Kościołowskiej taniej! Pan pułkownik mniema, że mi życie po różach się układa z kawiarnią, że nie wolałabym rozmawiać się spokojnie — albo siedzieć sobie teraz gdzie w Saskim Ogrodzie! Pan pułkownik doprawdy niesprawiedliwie. Gdybym mogła, ach, gdybym mogła, dziś jeszcze rzuciłabym wszystko!<br> {{tab}}— Gdybyś chciała! — poprawił głucho Bem.<br> {{tab}}— Nie, nie, gdybym mogła! Nie za własne kawiarnię wzięłam — więc nie wolno mi zmarnować cudzego, nie wolno z torbami puścić wuja Olechowskiego. Więc trzeba kupca, a o niego trudno. Za byle co niepodobna! — Ach, żebym miała tak, jak nie mam...<br> {{tab}}— Pomówmy rozsądnie.<br> {{tab}}— Radam wielce! — Jeszcze malagi. Dziś, Bogu dzięki, nieco więcej gości — lecz co będzie jutro. A tu Fukier z Dobryczem spokoju mi nie dają, kawa znów zdrożała... A tu nikogo, nikogo! Pan pułkownik łaskaw, tak, ale cóż, przecież rozumiem, nawet nie przystoi panu pułkownikowi...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> qnh0bctinkka4qkp2z5b37wtuv6biyx 100 697128 3148455 2094757 2022-08-09T18:39:16Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}— Wiesz dobrze, iż nic sobie z ludzkich jęzorów nie robię.<br> {{tab}}— Tak się to mówi, a zawsze kawiarka kawiarką! Już nawet myślałam, że nie bez kozery baterja konna przepada bez wieści. Ach, ile się nadręczyłam, ile nabeczałam...<br> {{tab}}Bem żwawiej się poruszył.<br> {{tab}}— I bez przyczyny, bez powodu! — Daj mi mówić. Mój awans na pułkownika...<br> {{tab}}— Niesłychany...<br> {{tab}}— Był mi obojętnym dotąd, dopóki nie wspomniałem na ciebie.<br> {{tab}}— Trzy i pół dukata więcej miesięcznie.<br> {{tab}}— Nie w tem rzecz. — Pomnisz list mój ze Lwowa...<br> {{tab}}— Jakżeby nie! — odrzekła pani Honorata, podglądając niespokojnie w stronę kawiarni. — Mam go w szkatułce... Proszę wybaczyć, jeno do Rózi muszę...<br> {{tab}}Pani Honorata podniosła się, lecz pułkownik przytrzymał ją za rękę.<br> {{tab}}— Pozwól — dokończę...<br> {{tab}}— Wrócę natychmiast.<br> {{tab}}— Dwa słowa.<br> {{tab}}Pani Honorata uległa, wystraszona stanowczością pułkownika.<br> {{tab}}— Nie bierz za złe — rzekł po pauzie Bem — lecz postanowiłem sobie jasno sprawę przedłożyć, wyjść z nieznośnego labiryntu półsłówek i zapytać ci się wprost...<br> {{tab}}— Proszę pani, pan radca Filialski — rozległ się śpiewny głosik Rózi.<br> {{tab}}Bem targnął się.<br> {{tab}}— Niech czeka...<br> {{tab}}— Niepodobna.<br> {{tab}}— Pan radca w pilnej sprawie...<br> {{tab}}Pani Honorata poderwała się, rzuciła pułkownikowi błagalne spojrzenie i wybiegła za Rózią z alkierzyka.<br> {{tab}}Pułkownik znów sam został. Lecz tym razem snać rady nie mógł sobie dać z natłokiem myśli, bo szarpnął się gniewnie, odepchnął stół i, jął mierzyć niespokojnemi krokami wąski przestwór.<br> {{tab}}Pani Honorata nie wracała. Pułkownik zatrzymał się<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> nvhh67ykh4fdjkdumn5x8sqx1t42mqt 100 697131 3148464 2094763 2022-08-09T18:43:59Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude>raptownie przed rozchyleniem firanki, spojrzał pytająco w głąb kawiarni i rozśmiał się cierpko do samego siebie...<br> {{tab}}O kilka kroków, przy ustronnym stoliku, pod filarem arkady, powabna główka pani Honoraty chyliła się bezwładnie ku srebrnym naramiennikom wytwornego porucznika gwardji narodowej.<br> {{tab}}Bem pohamował śmiech.<br> {{tab}}— Wzburzenie go prze — toć cóż zdrożnego. Taki jej los, taki zawód. Musi być uprzejmą, musi nieraz przyjąć zaproszenie! Choćby pragnęła, niema prawa. Faramuszki! Wyrwać ją należy, do innego życia, innego otoczenia dźwignąć! Tu inaczej niepodobna... niepodobna...<br> {{tab}}I pułkownik bronił przed sobą samym pani Honoraty i tłumaczył, że ani grająca kolorami jej twarzyczka, ani zalotne uśmiechy, ani ożywienie, z jakiem wiodła z porucznikiem rozmowę, niczego zgoła nie dowodzą. Lecz pułkownik bronił panią Honoratę coraz słabiej, coraz niezręczniej, bo oto tam, pod filarem, promień kruczych włosów zawiązał już znajomość z falistą, wijącą się czupryną gwardzisty, bo oto opiekłe paluszki spoczęły już z poddaniem w dłoniach porucznika.<br> {{tab}}Bemowi krew uderzyła do głowy. Wszystkie tętna zakołatały w nim wołaniem, aby się rzucił między nich, aby precz odtrącił śmiałka, aby od niewiernej porachunku zażądał.<br> {{tab}}I pułkownik zgarbił się, pochylił, jak ryś do skoku, lecz naraz oczy mu zmętniały, osunął się na ławę bezwładny, przygnębiony. Aż w głębi piersi chrobot głuchy, szyderczy zaskrzeczał mu i kątami ust szarpnął.<br> {{tab}}— Na śmieszność, na poniżenie własne, na mękę dobrowolną znów tu przyszedł i przyszedł z sentymentami, z głupstwem czułości! Wstyd jeden, hańba, żakostwo, dzieciństwo, lekkomyślność! — Pułkownicką biedą i pułkownicką brzydotą chciałby taką zawojować, której albo lali trzeba albo woru złota, a która, mając jedną, gonić będzie zawsze i za drugiem! A on tu, za szynkwasem kawiarnianym, w norze, za firanką, wysiaduje, niby gołowąs. Mundur poniewiera dla doczekania się jednego z tysiąca {{pp|uśmie|chów}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> p81b2kd1k14rbbgn0wmpjoeofdy9evt 100 697132 3148470 2094758 2022-08-09T18:48:01Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude>{{pk|uśmie|chów}}, rozdawanych tu na wiązarek do każdej szklanki ponczu!<br> {{tab}}Bem porwał za furażerkę, przypasał szpadę i, rzuciwszy pieniądz na stół, wybiegł z alkierza i, nie poglądając ku stolikowi za filarem, wysforował się na środek iżby ku wyjściu.<br> {{tab}}Tu atoli śmiertelna głusza, która raptem zaległa kawiarnię, zmieszała pułkownika.<br> {{tab}}Bem postąpił niepewnie naprzód. Mur stłoczonych głów zagrodził mu przejście a równocześnie ponad głowami jakiś głos przeraźliwy wrzasnął:<br> {{tab}}— Obywatele!<br> {{tab}}Pułkownik, rad nie rad przystanął.<br> {{tab}}Tymczasem mówca przygodny, po wyrzuceniu pierwszego zawołania, jął prawić o rewolucji francuskiej, o dziejach Konwentu, o Dantonie, o Robespierze, o Mirabeau, o równości stanów, o knowaniach szlachty, o tem, kto wogóle zgubą jest ojczyzny — aż do przesłanek, od historycznych wspomnień, zaczął staczać się do dziejów ostatnich miesięcy, ostatnich dni.<br> {{tab}}Bem słuchał, z początku obojętnie burzliwej mowy, ledwie bacząc na jej treść, lecz gdy już nie tylko Rząd narodowy z senatem i sejmem cięgi brał, lecz i armji epitety dosadne się dostały — pułkownika dojęło. Ale i nie jego tylko, bo ze wszech stron kawiarni rozległy się okrzyki protestu.<br> {{tab}}— Wojska nie tykać! — Wara od wojska! — Milczeć!<br> {{tab}}Mówca atoli nie dał się zbić z tropu. Dźwignął hardo głowę i rozśmiał się wyzywająco.<br> {{tab}}— Cha-cha! Bronicie armji! O którejże myślicie? Czy o tej, którą pędzą bez celu, ładu i planu, którą demoralizują, która daremnie błaga, by ją prowadzono na boje, czy o tej która knowania prowadzi z nieprzyjacielem, która czyni wszystko, aby nas zaprzedać, aby nas zgnębić, aby spiskować, aby wytrącić pierwszej oręż z ręki! Ja, obywatele, o tej drugiej mówię! I na tę wołam do was o pomstę! O pomstę na szpiegów, na sprzedawczyków, na panków, na szlachtę, na łotrów!...<br> {{tab}}— Na łotrów!! — zawyła ponuro izba.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fd9esutgrgcp8vtpf0ipub509fk7hmp 100 697137 3148475 2094766 2022-08-09T18:51:29Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}— „O cześć wam panowie, magnaci!...“ — zaintonował piskliwy głos w ciżbie.<br> {{tab}}Mówcy oczy się zaiskrzyły.<br> {{tab}}— Słyszycie, obywatele! Oto zew narodu! Rewolucja ginie, upada, jęczy pod ciężarem zmagającej ją kontrrewolucji! Ocalić rewolucję może tylko gmina, komuna, lud, gilotyna a po naszemu szubienica! Ona naszem ocaleniem, ona ratunkiem przed zgrają Skrzyneckich, Czartoryskich, Chłopickich, Lubeckich. Nasi generałowie już otwarcie układy prowadzą! Tak, obywatele! Prowadzą układy!... Tak-tak! Są dowody, są dokumenty! A wiecież, jaki przedmiot jest układów — żeby oni wrócili na senatorskie krzesła, a nas by zapędzono w dyby!<br> {{tab}}— Ooo! — mruknęła ponuro kawiarnia.<br> {{tab}}— Chwili niema do stracenia! Godzina sprawiedliwości wybiła! Na powrozy szpiegów — sprzedawczyków!<br> {{tab}}— Na powrozy! — zahuczała kawiarnia.<br> {{tab}}— „Cześć wam hrabiowie, książęta, prałaci...“<br> {{tab}}— Niech sąd ludu wyrokuje!<br> {{tab}}— Wiwat naród!<br> {{tab}}— Wiwat!<br> {{tab}}— Za pozwoleniem, obywatele! — wrzeszczał młody dyszkant. — Imieniem akademików proszę o głos!<br> {{tab}}— Niema głosu! — Niech żyje szubienica! — Precz z wodzem, precz z Czartoryskim!<br> {{tab}}Ale dyszkant, pomimo tak niechętnego przyjęcia, dźwignął ponad pogłowie pyzatą, rozczerwienioną twarz, wystającą butnie z zachodzącego jej na uszy kołnierza gwardyjskiego i, łypnąwszy oczyma, zaczął z impetem:<br> {{tab}}— Nie dość, obywatele, złe wyplenić, trzeba uczynić jeszcze, by się nie powtórzyło!... Trzeba ustanowić dozór akademicki! Tak, jak to było przedstawionem sejmowi! A co sejm zbrodniczy, targowicki odrzucił! — Gwardja akademicka powinna być rozesłana po województwach, przy każdym urzędniku, przy każdym oddziale, szwadronie, bataljonie, pułku, brygadzie, dywizji, korpusie, władzy zarządzie powinien być jeden akademik z prawem ''veto''...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> p2rk7wdaaai6k764myg5h1ty2wl4ilh 100 697138 3148480 2094759 2022-08-09T18:56:24Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}— Chu-chu! Niema ''veta'' precz ze szlachtą! Wszyscy równi!...<br> {{tab}}— Obywatele, tylko dozór akademicki...<br> {{tab}}— Młodzież mościpanowie!...<br> {{tab}}— Niema mościów! Niema panów!<br> {{tab}}— Przy każdym oddziale jeden akademik! — wołał zapamiętale dyszkant.<br> {{tab}}— A przy każdym akademiku jedna niańka!<br> {{tab}}— My, obywatele, jesteśmy kwiatem narodu.<br> {{tab}}— Jeden Krukowiecki może nas ocalić! — beknął bas.<br> {{tab}}— Wiwat Krukowiecki! — zagrzmiała kawiarnia. — On jeden! Krukowiecki!<br> {{tab}}— Tak-tak! — zawtórował dźwięczny głosik z pod niewieściego kapelusza, przybranego biało-amarantowemi wstążkami. — Generał Krukowiecki z ludem idzie! On, w imię ludu, z całą kliką się wodzi! On jeden, nieustraszony!<br> {{tab}}— A Chłędowska druga — beknął bas.<br> {{tab}}— Kto śmie uchybiać niewiastom! Wszyscy równi!<br> {{tab}}— Niech żyje równość!<br> {{tab}}— Niema zgody! — upierał się bas.<br> {{tab}}— Bez akademików... — dowodził precz dyszkant.<br> {{tab}}— Klub rewolucyjny, nieustający... obywatele! — perorował pierwszy mówca.<br> {{tab}}— „Wszak waszym był synem ów niecny kunktator!“ — intonował piskliwy głos.<br> {{tab}}— Jedynowładztwo żołnierskie już w czasach rzymskich!... — rozpoczął wysoki, chudy jegomość w niebieskich okularach.<br> {{tab}}Wszczął się tumult piekielny. Dwudziestu naraz mówców wdarło się na stoły, dwadzieścia zbitych uformowało się gromad. Lecz że i dwadzieścia mównic nie mogło wystarczyć dla racji, rozpierających piersi obywatelskie gości pani Honoraty, więc, w jednej chwili, wszystkie stoły zamieniły się w mównice ludowych trybunów.<br> {{tab}}Bem tymczasem, uwięziony przez ciżbę, zalegającą wyjście z kawiarni, przechodził męki istne. Gniew, oburzenie, smutek, zniechęcenie, politowanie, ból, żałość miotały nim naprzemian. Ledwie sobą {{Korekta|władał|władał,}} ledwie ustać<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 1v0rs3ktlemmgk8b7t3ad0tb55osblk 100 697139 3148484 2094762 2022-08-09T19:01:31Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /></noinclude>mógł, ledwie powstrzymać, drżącą na głowni szpady rękę... Boć ta szalejąca hałastra plwała na wszystko i na wszystkich, w błędach widziała rozmyślną zdradę, pozór brała za prawdę, bluzgała kalumniami, bezcześciła już nie tylko tych, przed którymi korzyła się wczoraj, których miała za bożyszcza, za {{Korekta|zbawców|zbawców,}} za odkupicielów lecz i tych, którzy legli i tych, którzy pod gradem kul sprawiedliwości swej dowodzili!<br> {{tab}}I Bem parł do drzwi, do wyjścia, byle wydostać się, byle nie słyszeć, byle dobyć się z tego odmętu.<br> {{tab}}Lecz, krom pułkownika, był jeszcze inny człek, który również zdawał się po swojemu rozumieć przemówienia trybunów i okrzyki tłumu. Człekiem tym był wuj Olechowski. On to właśnie piskliwym głosem intonował coraz to inną zwrotkę i z coraz to innego kąta kawiarni. A choć go ofuknięto tu i ówdzie, wyśpiewywał swoje i krążył od stołu do stołu, od gromady do gromady i, w kunsztownie zachowywanych przestankach, sięgał po niedopite lampki, kubki, szklanice i wysączał jednym haustem, co było do wysączenia. Czynił zaś to tak sprawnie, że, zanim właściciel reszty piwa, miodu, ponczu lub wina, spostrzegł się, już wuj Olechowski piszczał zapamiętale: „Nasz Chłopicki wojak, dzielny, śmiały! Wykonywać rozkazy i szturmem brać wały!“<br> {{tab}}Krążąc tak po kawiarnianych izbach, wuj Olechowski dosięgnął miejsca, kędy Bem przesuwał się z trudem ku wyjściu.<br> {{tab}}Pułkownik, dostrzegłszy obrzękłą, fioletową twarz Olechowskiego, cofnął się, aby ujść mu z drogi, lecz Olechowski już go dostrzegł i już doń przypadł.<br> {{tab}}— Pułkowniku-obywatelu! Co to? Paje, dokąd? Jakże to?... Opuszczasz, odchodzisz, w takim dniu, w takiej godzinie, paje...<br> {{tab}}— Pozwól waćpan...<br> {{tab}}— Obywatelu, pułkowniku, generale serdeczny! W takim dniu wszyscy ob... obywatele! Daj, niech cię uściskam! „Niechaj pozna, że nie żarty, a Chłopicki niech gra w karty!...“<br> {{tab}}— Zalałeś waćpan pałeczkę.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0sn6o19moom1c0q0ptyt4hna5h230le 10 711737 3148336 3147556 2022-08-09T15:01:48Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>496</pc><q4>6</q4><q3>36</q3><q2>0</q2><q1>438</q1><q0>16</q0> lkur2yi7dztplbsqt4j81v0ipq7qs7l 100 713019 3148641 2124536 2022-08-10T08:30:23Z Svejk13 22069 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Svejk13" /></noinclude>{{c|PRZEKŁAD AUTORYZOWANY}} {{c|{{Rozstrzelony|JÓZEFA BIRKENMAJERA}}|w=120%|po=50px}} {{c|{{Rozstrzelony|OKŁADKĘ RYSOWAŁ E. CZERPER}}}} {{c|✽}} {{c|{{Rozstrzelony|WSZELKIE PRAWA ZASTRZEŻONE}}}} {{c|✽}} {{c|{{Rozstrzelony|DRUKARNIA CONCORDIA, POZNAŃ}}}} {{c|✽}} {{c|{{Rozstrzelony|PRINTED IN POLAND}}}} {{c|✽|po=50px}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hthmrc97kct37d7iu0egmukdsk7fw5p 100 713030 3148638 2119566 2022-08-10T08:12:24Z Svejk13 22069 lit. proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>''tytuły powieści. Wymienimy tu najpierw słynne dwie „Księgi Dżungli“ — pierwsza wydana w roku 1894, druga w r. 1895 — genjalne i najwięcej czytane dzieło Kiplinga, mające dotychczas 230 tysięcy egzemplarzy nakładu w języku angielskim oraz tłumaczone na wszystkie języki świata (polski przekład w 5 i 15 tomie B. L. N.); dzieło to jednak — ze względu na wtrącone luźne opowiadania — możnaby w pewnej mierze poczytać raczej za zbiór nowel. Dalej idą „Captains Courageous“ 1897 (wkrótce wyjdzie przekład polski), „Stalky & Co.“ 1899 (wydane w 19-ym numerze B. L. N.), „Kim“’ 1901, (nr. 46 B. L. N.) itd''.<ref>''Co się tyczy tytułu „Stalky & Co“, uważam, że może należało go w przekładzie spolszczyć. „Stalky“ nie jest to nazwisko, ale przezwisko smukłego urwisza-sztubaka (właściwe nazwisko: Corkran), a znaczy tyle co „badylasty“, tyczkowaty“ (od „the stalk“ — badyl, szypułka).''</ref> ''Mógłby więc w r. 1891 Kipling powiedzieć o sobie słowami naszego wieszcza, że mu się bania z poezją nad głową rozbiła. Przyszły laureat nagrody Nobla miał wówczas w duszy nietylko dumę z uzyskanej już sławy, ale i świadomość, że potrafi cały świat zadziwić wielkiemi dziełami, tworzącemi się właśnie lub mającemi dopiero powstać. Jednakże pyszałkiem Kipling nigdy nie był, nie kusił „zazdrości bogów.“ Zmysł moralizatorski, który nieraz będzie przychodził do głosu w jego powieściach (w „Kapitanach“ najsilniej) kazał mu raz po raz przestrzegać Dicka przed grzechem pychy; przestrogi te, przechodząc od łagodnych do coraz mocniejszych, wyrażają się najpierw pijackim frasunkiem Binata, potem ojcowskiemi, niemal upomnieniami Torpenhowa i drwinami Nilghaiego, potem zakamieniałą nieczułością Maisie, wreszcie — co dla każdego wielce bolesne, lecz dla malarza najokropniejsze — utratą wzroku''...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 23ztfsuiqvxc14s4dpvay98t3ubi88y 100 717834 3148312 2134507 2022-08-09T14:23:18Z PG 3367 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="PG" />{{f|w=85%|{{Numeracja stron|28|{{u|MIARKA ZA MIARKĘ.}}}}}}</noinclude>{{tab}}'''Eskalus.''' Słuchaj waści, przynieś mi nazwiska jakich sześciu lub siedmiu najzdolniejszych w twojej parafii.<br> {{tab}}'''Łokieć.''' Do domu waszej łaskawości?<br> {{tab}}'''Eskalus.''' Do mego domu; bądź mi zdrów.<br> {{c|w=85%|(Łokieć odchodzi).|przed=10px|po=10px}} {{c|w=85%|(Do sędziego).|po=10px}} {{tab}}Która może być godzina?<br> {{tab}}'''Sędzia.''' Jedenasta, panie.<br> {{tab}}'''Eskalus.''' Zapraszam was do siebie na obiad.<br> {{tab}}'''Sędzia.''' Dziękuję uniżenie.<br> <poem> '''Eskalus.''' Śmierć Klaudyusza napełnia mnie smutkiem, :Lecz na to nie ma lekarstwa. '''Sędzia.''' {{tab|130}}Angelo :Wielce surowy. '''Eskalus.''' {{tab|40}}Surowość potrzebna; :Nie zawsze łaską co się łaską zdaje, :A przebaczenie matką nowych grzechów, :A jednak — biedny Klaudyo! — Nie ma środka! :Idźmy. </poem> {{c|w=85%|(Wychodzą).|przed=10px|po=30px}} {{c|'''SCENA DRUGA.'''|po=10px}} {{c|w=85%|Inny pokój tamże.|po=10px}} {{c|w=85%|Wchodzi PROFOS i SŁUGA.|po=10px}} <poem> '''Sługa.''' Jeszcze na sądach; powróci niebawem, :Powiem mu o was. '''Profos.''' {{tab|70}}Tak, proszę. </poem> {{c|w=85%|(Sługa odchodzi).|przed=10px|po=10px}} <poem> :{{tab|180}}Raz jeszcze :O jego wolę się spytam; być może, :Zmięknie! Toć grzech swój spełnił on, jak we śnie! :W takim występku każdy wiek smakuje :I każda sekta... On ma umrzeć za to! </poem> {{c|w=85%|(Wchodzi Angelo).|przed=10px|po=10px}} <poem> '''Angelo.''' I cóż tam słychać, profosie? </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> d3pmv04kcz7ag32n0dp3941nl99t3jk 100 717840 3148313 2134628 2022-08-09T14:24:35Z PG 3367 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="PG" />{{f|w=85%|{{Numeracja stron||{{u|AKT DRUGI. SCENA DRUGA.}}|29}}}}</noinclude><poem> '''Profos.''' {{tab|160}}Czy chcecie, :Ażeby Klaudyo umarł tego rana? '''Angelo.''' Czym ci nie mówił? Czyś nie miał rozkazu? :Po cóż się pytasz? '''Profos.''' {{tab|70}}Z strachu, aby nie być :Nazbyt skwapliwym. Wybacz wasza miłość, :Alem już patrzał, jak sąd po spełnieniu :Żałował swego wyroku. '''Angelo.''' {{tab|100}}Rób swoje, :A mnie pozostaw co do mnie należy. :Pełnij swój urząd, albo porzuć miejsce, :Wszak się obędziem bez ciebie. '''Profos.''' {{tab|150}}Dostojność :Wasza wybaczy, ale co się stanie :Z cierpiącą Julią? Jej chwila się zbliża. '''Angelo.''' W odpowiedniejsze odstawić ją miejsce :I to w te tropy. </poem> {{c|w=85%|(Wraca sługa).|przed=10px|po=10px}} <poem> '''Sługa.''' {{tab|50}}Siostra skazanego :Pragnie mieć dostęp do waszej miłości. '''Angelo.''' Co? on ma siostrę? '''Profos.''' {{tab|110}}Tak jest, dobry panie! :Cnotliwa dziewka — idzie do zakonu :Lub już wstąpiła. '''Angelo.''' {{tab|60}}Owszem. Niech ją wpuszczą. </poem> {{c|w=85%|(Sługa odchodzi).|przed=10px|po=10px}} <poem> :A wszetecznicę natychmiast oddalić. :Dać jej co trzeba, ale nic nad miarę. :Zaraz co do niej wygotuję rozkaz. </poem> {{c|w=85%|(Wchodzi Lucyo i Izabella).|przed=10px|po=10px}} <poem> '''Profos.''' Waszą dostojność niech ma Bóg w swej pieczy. </poem> {{c|w=85%|(Zabiera się do wyjścia).|przed=10px|po=10px}} <poem> '''Angelo.''' Wstrzymaj się chwilę. </poem> {{c|w=85%|(Do Izabelli).|przed=10px|po=10px}} <poem> :{{tab|160}}Witam. Czego chcecie? '''Izabella.''' Do dostojności waszej mam bolesną :Prośbę — zechciejcie mnie wysłuchać. </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7un97aottq9m4yqpu7v65c6hoqkiy4x 100 717841 3148314 2134631 2022-08-09T14:26:36Z PG 3367 /* Skorygowana */ ort. proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="PG" />{{f|w=85%|{{Numeracja stron|30|{{u|MIARKA ZA MIARKĘ.}}}}}}</noinclude><poem> '''Angelo.''' {{tab|180}}Dobrze. :A jaką prośbę? '''Izabella.''' {{tab|50}}Jest to grzech, ze wszystkich :Grzechów najbardziej mi wstrętny i pragnę, :By go dosięgnął cios sprawiedliwości: :Nie błagałabym, ale błagać muszę, :Nie błagałabym, ale bój wrze we mnie :Pomiędzy chceniem a niechceniem. '''Angelo.''' {{tab|170}}Dobrze: :Sprawa? '''Izabella.''' Mam brata, na śmierć skazanego, :Błagam was, panie! niechaj grzech umiera, :Ale nie brat mój. '''Profos.''' {{tab|60}}Daj jej Boże, łaskę, :By go wzruszyła! '''Angelo.''' {{tab|60}}Mam potępiać grzechy, :A nie grzeszników? Grzech już potępiony, :Zanim go spełnim. Tylko zerem byłby :Cały mój urząd, gdybym karał grzechy, :Objęte prawem, a puszczał grzeszniki. '''Izabella.''' O sprawiedliwe, lecz surowe prawo! :Więc miałam brata! Miej niebo w swej pieczy :Waszą dostojność. </poem> {{c|w=85%|(Cofa się).|przed=10px|po=10px}} <poem> '''Lucyo''' {{f*|w=85%|(do Izabelli).}} Nie popuszczać tego! :Trzeba się wrócić i błagać raz jeszcze! :Klęknijcie przed nim, uwieście się płaszcza, :Zbytni chłód we was; gdyby szło o szpilkę, :Nie moglibyście bardziej powściągliwym :Prosić językiem. '''Izabella.''' Więc on musi umrzeć? '''Angelo.''' Nie ma lekarstwa, dziewczyno. '''Izabella.''' {{tab|170}}O, myślę, :Że mu przebaczyć możecie, że nikt wam :Za taką łaskę gniewu nie ukaże, :Ni człek ni niebo. '''Angelo.''' {{tab|60}}Nie uczynię tego. '''Izabella.''' Lecz moglibyście, gdybyście zechcieli? '''Angelo.''' Czego uczynić nie chcę, to nie mogę. </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 75prs7paj5iz0fzkir6az8ej5o4fxuj 10 734381 3148300 3138030 2022-08-09T14:02:00Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>276</pc><q4>0</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>213</q1><q0>13</q0> machxowkv1ofkqve9vnw1s676223m7o 3148636 3148300 2022-08-10T08:01:48Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>276</pc><q4>0</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>218</q1><q0>13</q0> fduaw06toxe6f8i83agmra18zovr20z 3148644 3148636 2022-08-10T09:01:45Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>276</pc><q4>0</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>221</q1><q0>13</q0> 033rybpqncvd9kvkn2bxnmv768v2jgf 3148662 3148644 2022-08-10T10:01:45Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>276</pc><q4>0</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>227</q1><q0>13</q0> b52yx249r6ko9shhvfgi74vlkdx81en 3148672 3148662 2022-08-10T11:01:47Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>276</pc><q4>0</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>230</q1><q0>13</q0> it7nvcmsm0rm2mz0lue600usghf3ik5 100 743316 3148527 2795987 2022-08-09T20:08:29Z MieszkaniecPodlasia 33745 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="MieszkaniecPodlasia" /></noinclude>{{c|{{roz*|WSTĘP.}}|w=130%}} {{---|50|przed=1em|po=1em}} {|align="right" | {{f|w=85%|<poem> Ach! kto nigdy pęt nie nosił, Kto nie jęczał w wrogów mocy, Kto swej strawy łzą nie zrosił, Nie przetęsknił, długich nocy. Kto w pół dzikim, podłym tłumie Nie wlókł ciężkich dni niedoli, Ten nie pojmie, nie zrozumie Jak jest gorzki chleb niewoli! </poem>|prawy=4em}} |} {{clear}} {{tab}}Po latach dopiero czterdziestu postanowiłem wydać moje pamiętniki o Syberyi, aby mój ośmioletni pobyt w tym kraju boleści i nabyte wiadomości, odnoszące się tak do położenia naszego jako wygnańców, jako też opisu kraju, klimatu i ludów tamecznych, ich kultury i religii, nie poszły na marne<br> {{tab}}Przez lat czterdzieści czekałem, czyli kto z mych ówczesnych kolegów, zdolniejszych odemnie, nie wystąpi i nie ogłosi drukiem tych tak pod każdym względem ciekawych rzeczy — lecz czekałem napróżno!<br> {{tab}}Widząc jednak z jaką ciekawością społeczeństwo nasze czytało opis o Syberyi podróżnika i turysty Kennana, nabrałem otuchy i postanowiłem ogłosić wszystkie te wrażenia, których doznałem od dnia dostania się do niewoli pod Ratajami w Toku 1863, aż do powrotu mego z Syberyi w roku 1869.<br> {{tab}}O roku 18G3 nie będę się rozpisywał, gdyż tu już wielokrotnie uczyniono przedemną. Rok ten bowiem wrył się w pamięć całemu narodowi polskiemu i niema chyba piędzi ziemi, któraby nie przesiąkła krwią męczenników wolności!<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> b3owbawk64zkbk7ih1edws7bur2waxo 100 743319 3148529 2216751 2022-08-09T20:14:21Z MieszkaniecPodlasia 33745 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="MieszkaniecPodlasia" /></noinclude>{{tab}}Ile to wówczas usypano mogił, ile krwi wyciekło, a ile łez wypłynęło!... Ile to rodziców utraciło synów, ile żon mężów — ilu to od kul poległo, a ilu zasiekano na śmierć!<br> {{tab}}Ilu na szubienicach zawisło, ilu na stepach i tajgach sybirskich pomarzło. O! tego żaden historyk udowodnić nie potrafi, bo tych wszystkich mąk i okropieństw był tylko świadkiem sam Bóg!<br> {{tab}}Męki i niedole, wycierpiane i przebyte w r. 1863 i następnych lat w syberyjskich katorgach, utkwiły mi tak silnie w pamięci, że dzisiaj, pisząc o nich, uprzytomniam sobie każdą chwilę przebytych cierpień z taką dokładnością, jakby to działo się dopiero wczoraj, a jednak temu już z górą lat czterdzieści, a bieg życia mojego ku wieczorowi się już zbliża!<br> {{tab}}Nim jednak umrę, chciałbym jak Rufin Piotrowski, albo Ugolin „wypłakać me dzieje“. Jednak pióro me nieudolne nie potrafi oddać tego, co serce czuje, przeto proszę o pobłażliwość tych, którzy będą czytać te moje pamiętniki, pisane nie dla filozofów ani w ogóle osób uczonych, lecz pisane dla patryotów, którzy gorąco umiłowali sprawę narodową. Ponieważ obrachunek z wrogiem dotąd nie skończony, przeto niechaj będą one przypomnieniem dla młodzieży, że śmierć lepsza od niewoli!...<br> {{tab}}Skromną tę moją pracę składam u stóp ołtarza ojczyzny ku czci i pamięci tych, którzy za idee wolności ponieśli śmierć w roku 1863, a zarazem tych moich kolegów i współtowarzyszy niedoli, z którymi odbywałem ową straszną podróż w kajdanach, tudzież katorżne roboty w kopalniach Sybiru. Tylko cierpienia należą do człowieka, reszta — do ogółu!<br> {{f|''Autor.''|w=110%|align=right|prawy=3em|po=3em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> b1qttpx2zemfwnut8mesqamz3rjfabx 100 743357 3148532 2795985 2022-08-09T20:16:19Z MieszkaniecPodlasia 33745 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="MieszkaniecPodlasia" /></noinclude>{{c|Rozdział i.|kap|w=130%}} {{---|50|przed=1em|po=1em}} {{c|{{roz*|Partyzant.|0.5}}|w=120%|przed=1em|po=1em}} {{tab}}Od dzieciństwa mego byłem i jestem entuzyastą.<br> {{tab}}W ośmnastym roku mego życia zapisałem się jako ochotnik w powstańcze szeregi roku 1863 i, jakkolwiek nie miałem dokładnego pojęcia ani o sprawie narodowej, ani o patryotyzmie, to jednak coś mnie parło i wyganiało z domu w daleki i szeroki świat; to też bez pożegnania z rodzicami uciekłem z domu i wraz z niejakim Arteckim i Kollerem udałem się do Jasła, skąd nas odstawiano od dworu do dworu aż do państwa Jarockich w Podgrodziu pod Dembicą.<br> {{tab}}Dom państwa Jarockich, był to dom prawdziwie staropolski: zacny, gościnny i patryotyczny. Na tej kwaterze w liczbie około dwudziestu, przebywaliśmy przez dni czternaście, ćwicząc się w strzelaniu, w szermierce i robieniu bronią.<br> {{tab}}W dzień odjazdu do obozu — pamiętam jak dziś — stary pan Jarocki żegnał nas ze łzą w oku i ubolewał, że dla podeszłego wieku sam nie może nam towarzyszyć, ani syna wysłać (gdyż ten był kulawy i chodził na szczudle). Zato miał pan Jarocki trzy nadobne córki, które ofiarował dać nam za żony, jeśli się po ich rękę zgłosimy jako wybawiciele ojczyzny. Chociaż ciężkie<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> aahjwct6kny61copiwl5ywsznt062at 100 743579 3148534 2217447 2022-08-09T20:19:46Z MieszkaniecPodlasia 33745 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="MieszkaniecPodlasia" /></noinclude>były warunki, jednak każdy z nas chciał być bohaterem i okryć się laurami sławy, aby tylko uzyskać rękę jednej z nadobnych panienek.<br> {{tab}}''Homo proponit, Deus disponit'' — powiada stare przysłowie — i nam się podobnie wydarzyło: ja sam jeden cudem Opatrzności wyszedłem cało z tej potrzeby, a reszta mych towarzyszy poległa.<br> {{tab}}Z Podgrodzia udaliśmy się na punkt zborny w lasy nadwiślańskie.<br> {{tab}}Komendantem oddziału, który się formował, miał być Jordan; a ponieważ obawiano się, aby w czasie przeprawy przez Wisłę Moskale całego oddziału odrazu nie rozbili, przeto podzielono o na trzy partye, by w razie rozbicia jednej przez Moskali reszta ocalała.<br> {{tab}}Cały oddział składał się z tysiąca żołnierzy, rekrutujących się przeważnie z wojska austryackiego. Ja dostałem się pod tymczasową komendę Chruściakiewicza, który naszą partyę miał przeprowadzić przez Wisłę aż do lasów Świętokrzyskich. Po ewentualnem zaś połączeniu się owych trzech oddziałów w lasach Świętokrzyskich, miał objąć nad tą całą siłą zbrojną główne dowództwo Jordan. Nocą tedy zebraliśmy się w lesie prawdopodobnie chorzelowskim, własności hrabiego Tarnowskiego; tu otrzymaliśmy broń i umundurowanie. Broń była nowiuteńka; były to sztućce belgijskie z szerokimi bagnetami; uniformy zaś były: bluzki siwe biało szamerowane i burki obozowe.<br> {{tab}}Oddział nasz składał się z 300 piechoty i 60 kawaleryi. Z oficerów Polaków, którzy zbiegli z wojska austryackiego pamiętam, kapitana Monsse, Darowskiego i Matuszkiewicza. Gdy kapitan Monsse rozdał nam broń i, o ile to możliwem było, poformował kompanie i oddziały, udaliśmy się ku Wiśle w celu przeprawy. Skoro stanęliśmy nad brzegiem, zaczęło dnieć. Kawalerya wjechała do wody; by zrekognoskować dno;<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> qpf6ivxmmax6fzjgokcbboev2obu66l 100 743580 3148536 2218619 2022-08-09T20:23:11Z MieszkaniecPodlasia 33745 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="MieszkaniecPodlasia" /></noinclude>lecz gdy się pokazało, że Wisła w tem miejscu jest dość głęboka, powstało pewne zamięszanie, które kto wie jak długo byłoby trwało, gdyby był ktoś nie krzyknął: „Austryaki!“<br> {{tab}}I jak przedtem z namysłem, tak potem na oślep pchano się we wodę w butach, w ubraniu, jak kto stał; mali chwytali się końskich ogonów, grzyw; czepiali się jak polipy, zbijali w kupę po dziesięciu, szamocząc się i brnąc najpierw po pas, po piersi, a nakoniec po szyję, gdyby nie ratunek kawaleryi, to nie obeszłoby się było bez zatonięcia.<br> {{tab}}Tak stoczono pierwszą potyczkę z wodami Wisły!<br> {{tab}}Po takiej niefortunnej przeprawie, trzeba było poświęcić nieco czasu, aby każdy swą odzież mógł wykręcić z wody i osuszyć na słońcu, gdyż w takich warunkach nie można było maszerować swobodnie, a cóż dopiero się bić!<br> {{tab}}Ci co byli wysokiego wzrostu, lub starzy wyjadacze wojskowi, pamiętali o amunicyi i takową zawiesili na szyi, lub trzymali w zębach; lecz niestety, takich było mało, reszta zamoczyła całą amunicyę. Wobec tego o przyjęciu bitwy chyba mowy być nie mogło. Gdyśmy się po tej kąpieli suszyli na słońcu, przyjechał jakiś jegomość z okolicy — patryota czy zdrajca, tego po dziś dzień nie wiem — i oznajmił nam, że nieopodal stoją dwie roty piechoty moskiewskiej; radził więc, aby zaraz natrzeć na nich i zgnieść, zdusić, porąbać i posiekać, gdyż wobec takiej potęgi, jak nasza, dwie roty moskiewskie są niczem.<br> {{Separator graficzny|100px|Plik:Jan Siwiński - Katorżnik page 9 extracted image.png|przed=2em|po=3em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> au82lfx0qrak0qomryrhwk3w10wpabx 0 788414 3148643 2917156 2022-08-10T08:41:16Z Matlin 14374 wikitext text/x-wiki {{Dane tekstu |autor = Arthur Conan Doyle |tytuł = Mistrz z Krocksley |podtytuł = |tytuł oryginalny = ''The Croxley Master'' |pochodzenie = ''[[Mistrz z Krocksley (zbiór)|Mistrz z Krocksley]]'' | tłumacz = Anonimowy |wydawca = "Konsorcjum Wydawnicze" |druk = Zakł. Graf.-Wydaw. "Książka" |rok wydania = 1922 |miejsce wydania = Warszawa |strona indeksu = PL Doyle - Mistrz z Krocksley.pdf |źródło = [[commons:File:PL Doyle - Mistrz z Krocksley.pdf|Skany na Commons]] |poprzedni = Mistrz z Krocksley (zbiór) |następny = Władca Czarnego zamku |inne = {{epub}}<br>{{Całość|Mistrz z Krocksley (zbiór)/całość|zbiór|epub=i}} |wikipedia = }} <br> {{JustowanieStart2}} {{c|'''Mistrz z Krocksley'''|po=20px}} <pages index="PL Doyle - Mistrz z Krocksley.pdf" from="7" to="93"/> {{JustowanieKoniec2}} {{Przypisy}} {{clear}} {{MixPD|Arthur Conan Doyle|anonimowy}} [[Kategoria:Arthur Conan Doyle]] [[Kategoria:Mistrz z Krocksley (zbiór)]] hvlyurfkhlpcext1qlaid8iq5ff22ua 10 804132 3148251 3148164 2022-08-09T12:01:57Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>458</pc><q4>5</q4><q3>96</q3><q2>0</q2><q1>349</q1><q0>8</q0> 8lnwcglb2qxxbu6ekuviv4ve0phmss8 3148264 3148251 2022-08-09T13:01:59Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>458</pc><q4>5</q4><q3>99</q3><q2>0</q2><q1>346</q1><q0>8</q0> nuhjpxrdp3i9wfeshvgoh87fuhnolc1 3148299 3148264 2022-08-09T14:01:49Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>458</pc><q4>5</q4><q3>117</q3><q2>0</q2><q1>328</q1><q0>8</q0> aa9fo1f3djoolnu1zbhokfo0oflewnj 3148338 3148299 2022-08-09T15:02:10Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>458</pc><q4>5</q4><q3>134</q3><q2>0</q2><q1>311</q1><q0>8</q0> 6ookvmk24sqvyupa6k2sfd1330c2izj 3148347 3148338 2022-08-09T16:02:00Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>458</pc><q4>5</q4><q3>135</q3><q2>0</q2><q1>310</q1><q0>8</q0> 83v0d1cf60d28mbfobh8svgxyq48emc 103 842663 3148548 3145897 2022-08-09T20:54:12Z Fallaner 12005 -3 wikitext text/x-wiki == Przybornik == <poem> <nowiki> {{f*|''(?)''|w=85%}} {{f*|''(!)''|w=85%}} {{f*|''[s]''|w=85%}} {{f*|''(są)''|w=85%}} {{c|III.}} {{f*|A|w=250%|h=normal}} {{Separator graficzny|80px|Plik:PL Biblia Krolowej Zofii P093 extracted image.jpg|przed=2em|po=1em}} <math>||</math><ref name="K23" group="lower-alpha">Karta kodeksu nr 23</ref> <div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"> <references group="lower-alpha"/> </div> <references/> <math>||</math><br> {{c|Tu brak cztérech kart wydartych.|w=85%}} {{c|(V, 14)<ref name="K25" group="lower-alpha">Karta kodeksu nr 25</ref>}} <math> \text{𝔊𝔯𝔞𝔫𝔞𝔱} \overset \text{..} \text{𝔞} \text{𝔭𝔣𝔢𝔩}</math> {{c|DEUTERONOMIUM.|w=250%|przed=1em|po=0.3em}} {{c|I.}} [[Plik:Bianco.gif|left|50px]] </nowiki> </poem> == Tekst Biblii == ini przewasokimi y wyerzeyami y zaworami, kromye myast przes kcz- bi, któreś nye myaly murów. Y zagla- dzdissmi ge, iakosmi ucinik byly Seonovi krolovi Ezebonskemu, zatracziwszi wszitki myasta, m{{ø}}ze y mlodźonki') y zóni*. Ale dobitek y plon mye(s)czki rostargn{{ø}}lissmi. Y oddalismi*) w tem czase zemy z r{{ø}}ku dwu krolu Amor- reyskich, ktorasta bila za Iordanem, od potoka Arnon az do gori Ermon, ktor{{ø}}sz Sydoniczczi Sarion wziwayy, a Amorreysci Sanyr. wszelka myasta, gesto s{{ø}} ustawyoua na rowni, y wszitka zemy{{ø}} Galaadska y Bazanska az do feelchi a Edray, myast krola w Bazan. Bo kroi Bazanski i eden byl ostał z ko- rzenya obrzimowego, y ukazowano iest loże gego zelaszne, ktoresto iest w Ra- bath synow Amonskych, dzewy{{ø}}cz lokyet may{{ø}}cze na dluz{{ø}}, a cztirzi na syrz{{ø}}, myari lokyetney m{{ø}}skey r{{ø}}ki. Y wladalismi w tem czasze zemy{{ø}} gego od Aroer, ktores iest na brzedze potoka Arnon, az do posrzedney strony góry Galaadskey. Y myasta onego dalem Rubenuvi a Gadovi. Ale gyn{{ø}} czascz* Galaadsko y wszitk{{ø}} zemy{{ø}} Ba- zansk{{ø}} krolewstwa Og oddałem pol po- kolenyu Manassovu, y wszitki krage Argob. Wszitka Bazan wezwana zemy{{ø}}* obrzimska. Iair, syn Manassow, dzerzal wszistek kray Argob az do zemye Gessury y Matatovich. Y weszwa- na z gimvenya swegoJ) Bazan: Avo- tyayr, wyeś* to iest Ia Ir az do niney- szego dnya. Ale Machirowi dalem Ga- '■ Młodzianki! (parvulos). a) Wulg. tulimus. J) Jego! laad. A poko)e)nyu Rubenowu y Ga- dowu dalem zemy{{ø}} Galaadsk{{ø}} az do potoka Arnon, a* pol potoka, y kra- yow az do potoka Geboc, ktoris iest myedza synow Amonskich, y sirokoscz pusczey, y Iordan, y myedze Cenereth az do morza puscznego, ktores iest przeslone, s korzenya gori Falga ku zachodu*) slunecznemu. Y przekazałem wam w ten czasz a rzeki: Pan bog wasz dal wam zemy{{ø}} toto k dzedzi- cztwu. wyprąwreze sy{{ø}} przed swe bra- cz{{ø}}, gidzicze przed synmi Israelskimi wszitczi m{{ø}}zowye moczni, przes zon, y przes miodzonkow, y przes dobitka. Bo uznałem, ze macze wy{{ø}}czey baranowr. Ty w myesczech oslan{{ø}}, kl o- res oddałem wam, dokodze odpoczi- n {{ø}} c z i nye da pan braczi waszey, iakos iest wam dal, aby om takyesz o- dzerzel zemy{{ø}}, ktor{{ø}}sz dal iest gim za Iordanem. Tedi sy{{ø}} nawroczi geden, iako drugy, na swe gymyenye, ktorezem wam oddal. A w ten czasz... 11 Tu braknie 10 ka.t wydartych. (XVII, 16). ... ktoriszto czini zle w vidzenyu pana Ti boga twego, przest{{ø}}puy{{ø}}cz gego przikazanye, a gid{{ø}}czi sluzicz czudzim bogom, gim sy{{ø}} klanyayoczy, tocz iest slunczu y myeszoczu y vrszemu spo- sobyenyu nyebyeskemu, gesto nye iest przikazano. Y biłoby to tobye zwya- stowano, y usliszalby, y pytałby na to pilnye, a gdiszby nalasl prawdo, ze ganyebnoscz taka stała syo v Israelu: *) Orientem vWulg.). Całe to zdanie zwikłnł ten, co je przekładał. viwyedzesz m{{ø}}za y zon{{ø}}, ktorzisz s{{ø}} tak{{ø}} nyegodn{{ø}} rzecz uczinili, ku wrotom myasta twego, y b{{ø}}d{{ø}} kamyenim obrzuczeni. O (d) ust dwu swyatku, albo trzech, sginye ktosz ma zabit bycz. Ny zadni nye b{{ø}}dze zabyt, gdisz geden przecziw gemu swyadzeczstwo movi. R{{ø}}ka swyatkowa napirwey zabye gy, a r{{ø}}cze ginego 1’uda* napossledzey nań (!) b{{ø}}d{{ø}}, aby odnosi zloscz s po- srzotku twego. Pakk nyepodobni s{{ø}}{{ø}}d a nyeysty przed sob{{ø}} opatrzys, myedzi krwy{{ø}} a krwy{{ø}}, myedzi prz{{ø}} a prz{{ø}}, myedzi tr{{ø}}dowatim a nyetr{{ø}}do- watim*, a s{{ø}}dzego slowa myedzi twi- mi wroti myeny{{ø}}cze sy{{ø}} (są): wstaw, gidzi do myasta, ktores iest viszvo- lil pan bog twoy, a przyd{{ø}}* ku kapłanom duchownego rodu y ku s{{ø}}dzi, genze tego czasu iest, y popytasz sy{{ø}} s nimi. ktorisze iest ukaże') tobye prawd{{ø}} s{{ø}}du. Y uczinis wszistko, czosz tobye powyedz{{ø}} czy, gisto s{{ø}} w myescze, ktores iest vizvolil pan, y naucz{{ø}} cź{{ø}} (!) podle prawa gego, y poydzesz po gych radze, nye pochilay{{ø}}cz sy{{ø}} ani na prawo ani na lewo. Ale ktoby wTspychay{{ø}}, nye chczal posluchacz przikazanya kapalńskyego*, genze w tem czasze sluzi panu bogu twemu, a vidanye* s{{ø}}dowe: umrze ten czlowyek, a odnyeszesz zloscz s posrzotku Isra- hela. Tak wszistek lud* usliszawszi, b{{ø}}d{{ø}} sy{{ø}} baczy /lad), a wy{{ø}}czey ni- zadni nye nadmye sy{{ø}} pych{{ø}}. A gdisz wnidzesz do zemye, ktor{{ø}}sto pan bog da tobye, odzerzisz y{{ø}} a przebiway{{ø}}cz w nyey, rzeczesz: Usta vim nad sob{{ø}} krola, iakosz gy may{{ø}} nad sob{{ø}} wrszist- czi narodowye w okolę. Tego ustavisz, ktoregosz pan bog twoy visvoly s czisla braczey swey*. Nye b{{ø}}dzesz mocz czlowyeka ginego rodu uczynicz królem, genze by nye bil brat twoy. A gdisz b{{ø}}dze ustawyon: nye rosmnozi sobye kony, a nye nawroczi ludu do Egipta, gyesczow (jeźdźców) liczb{{ø}} s {{ø}} {{ø}} cz (sąc) owszem povisszon. gdisz iest pan przikazal wam, aby nikakey wy{{ø}}czey t{{ø}}{{ø}}sz drog{{ø}} sy{{ø}} nye nawraczali. Nye b{{ø}}d{{ø}}1) myecz wyele zon, aby nye o- sydlily dusse gego, ani srebra y złota, nyesmyernich pyeny{{ø}}dzi brzemyon. A gdisz iusz sy{{ø}}dze na stolczu krolew- stwa swego: popysze sobye deutrono- mium, kxy{{ø}}gy prawa tegoto zbyerze s k1 xy{{ø}}g kaplanniskich* Levi pokolenya, b{{ø}}dze myecz s sob{{ø}}, a w nich c i s c z (czyść) po wszistki dni ziwota swego, y ostrzega y przikazanya gego y slowa gego y duckownick obyczayow, gesto iest w zakonye przikazano. Nye wznyeszesz syercza swego w pick{{ø}} nad sw{{ø}} bracz{{ø}}, ani sy{{ø}} pochili na praw{{ø}} stron{{ø}} ani na lew{{ø}}, aby za dlu- gy czasz krolowal on sam, y synowye gego nad Israhelem. XVIII. ]\[ ye b{{ø}}d{{ø}} myecz kaplansci* sludzi ko- sczelni y wszistczi s tegosz pokolenya cz{{ø}}sczi w dzedzinye s ginim ludem Israelskim. bo offyeri [yj obyati boże b{{ø}}d{{ø}} gescz. A nicz ginego nye przym{{ø}} ’) Miało być: którzyż ukaź§... 1 Non habebit! W. s gimyenya braczee swee (), bo sam pan iest dzedziczstwo gich, iakosz gest movil k niim: Toto gest prawo kapłańsko* w ludu y od tich, ktosz* offyemge obyati swe, wolu albo owroz{{ø}} obyatuyocz. Y dadz{{ø}} kapłanom piecze, y dobree pirwey urodi uzitki vinnee y oleyowe, y dzal velni ze wszego strzi- zenya. Bo gego iest viszvolil pan bog twoy ze wszego pokolenya twego, aby stal a slużil ymyenyu pana boga twego, on y synowye na wyeki. A iestli wnidze sługa kosczelni z nyektorego myasta twrego we wszem Israhelu, v nyemze gest przebiwal, a chczalkby sy{{ø}} wroczicz, z{{ø}}day{{ø}} myescza, ktores iest vivzokl* pan: sluzicz b{{ø}}dze v imy{{ø}} pana boga swego, iako wszistczi bracza gego, słudzy kosczolovi, ktorzisto stan{{ø}} tego czasu przed panem. Cz{{ø}}scz pokarmu veszmye t{{ø}}{{ø}}sz, ktor{{ø}}sz y gini, prócz tego czosz sy{{ø}} w gego myescze z oczcziszni (oćccyzny) gemu dostanye. Gdisz vnidzesz do zemye, ktor{{ø}}szto pan bog da tobye, cho- way syo, abi nye naśladował ganye- bnosczi wszistkich tich narodow, aby nye bil u czebye nalezon, genzeby obyatowal syna swego, albo dzewk{{ø}} sw{{ø}} wyod{{ø}}cz przesz ogyen. albo ktos- by czarowników patrzał, viprawyal sny y gusła. Nye bodze cźarownik* ani guszlnik u czebye, ani których1) wyescznikow opytay') ani krzi- vich prorokow, ani sukay') od mar- twiich prawdi. Bo wszego tego nyena- vidzi pan, a prze takye grzechi zagla- •) Miało być: ani ‘itćiyby... opytał... czukał. dzi ge M wesczu waszem. Przespyeczni b{{ø}}dzesz a przes pokata;nya s panem bogyem twim. Rodowye czito, ktorich- zeto obdzerzisz zemyo, guslnikow a czarowników sluchay{{ø}}. ale ty od pana boga twego gynako ges ustawyon. Proroka s rodu twego a s braczey twey, yako mnye, wzbudzi tobye pan bog twoy. Tego b{{ø}}dzesz słuchacz, iakosz prosyl na Oreb od pana boga swrego, gdisz sy{{ø}} sebraw we wsem sgroma- dzenyu, movilesz rzek{{ø}}cz: Wy{{ø}}czey nye ussksz{{ø}} głosu pana boga mego, y ognya tegoto przewyely ' kyego nye 78 usrz{{ø}} na wyeki wy{{ø}}czey, abich snad (snąć) nye umarł. Y rzeki iest pan ku mnye: W szitko s{{ø}} dobrze movilp). Proroka wzbudz{{ø}} gim s posrzotku braczey gich, rownego tobye. y wloz{{ø}} słowa ma w usta gego, y b{{ø}}dze movicz k nim wszitko, czosz gemu przikaz{{ø}}. Ale ktcsz slow gego nye b{{ø}}dze chczecz sliszecz, ktores b{{ø}}dze mowicz w ymy{{ø}} me: ya mscziczel b{{ø}}d{{ø}}. Ale prorok, genze wsgar- dzoni, pogorszon s{{ø}}{{ø}}cz, b{{ø}}dze chczecz movicz v imy{{ø}} me, ktoregozem ya gemu nye przikazal aby movil, (ał)bo z ymyenya ginich bogow: zabyt b{{ø}}dze. A iestlibi ty milcz{{ø}}nim*) pomislenim odpowyedzal: ktorim ubiczagem* mo- g{{ø}} sroz(wTnyecz słowa, ktoregosz gest pan nye mo\il? toto znamyo b{{ø}}dzesz myecz: Czosz gest on prorok z ymye- na bożego prorokował, a to sy{{ø}} nye stało: tego iest pan nye movil. ale s boyaszni2) swego umisla składał gest 0 Miało być: milczącym. ’) W Wulg. „tumore7»*, co wziął za jtwon*, sobye prorok, przetosz nye b{{ø}}dzesz sy{{ø}} gego bacz. XIX. A gdisz zatraczi pan bog twoy na- rodi, gichzeto zemyu tobye podda, a odzerzisz y{{ø}}: b{{ø}}dzesz przebiwacz w myesczfech, gich y w domyech. Trzy myasta vil{{ø}}czisz sobye posrzod zemye, y{{ø}}szto pan bog twoy da tobye ku gi- myenu. Zrównasz pllnye drog{{ø}} zemye, a na trzi drogy rownye wszitk{{ø}} kra- gina* twj tvsdzelisz, aby myal blisko uczecz urazay{{ø}}czi, ienze prze u- rasz pobyegl. To prawo b{{ø}}dze urazę dlnika pobyeglego, gegosz zhvot ma sy{{ø}} zachowacz. Ktosz by zabil bli- snego sw^ego nye chcz{{ø}}, ienzeby s wczora y trzeczego dny~a nizadney nye- navisczi nye myal przecziw gemu, a tak bilo visczono (ui&sczono), ale szedw s nLn do łasza p r o s c z e r{{ø}}bacz dizewr, a w drzew nem. r{{ø}}banyu spadn{{ø}}cz sze- kiva s toporziska, raniłaby przyaczela gego y zabiłaby gy: ten do gednegc s tich myast uczecze, a ziw b{{ø}}dze. aby snad* b 1 i s z n i onego, gegosz iest krew' prze] ana, bolescz{{ø}} s {{ø}} {{ø}} c z rosnyeczon, goniłby1) gego y usczign{{ø}}1, bilaliby dyalsza* droga, zabillibi') duszo gego. ienze nye iest vinyen szmyerczi. albo zadney nyrenav isczi. nye myal przecziw- ko temu, ktori iest zabit, drze wye may{{ø}}cz gnyewr iest nalezonJ). A przeto prz’kazuyo tobye, aby trzy myasta w rownev daly od syebyo rosdzelil. ') Wiało być: aby nie gonił. . a nie zabił... a) Sens ten żle zrozumiany! Ale gdisz roszirzi pan bog twoy myedze twre, (iakosz iest przisy{{ø}}gl otczom twim, da tobye wszistk{{ø}} zemy{{ø}}, ktor{{ø}}sz iest gim slubil. ale wszak acz b{{ø}}- dzesz ostrzegacz przikazanya gego, a uczinisz, czosz ya dzysz przikazuye tobye, aby miłował pana boga twego y chodził po drogach po wszitki czaszy): przidasz sobye giną trzy myasta ku pirwszim uczinyonim myastom trzem, a tak gich w cislo liczby po- dwogisz. aby nye bila przelana krew nyeviuna w posrzotku zemye, ktor{{ø}}sz pan bog twroy da tobye k gymyenyu, y nyTe b{{ø}}dzesz \iny~en krwye. A icstli- by kto nyenavidzal blisznego swego, y składa lescz o gego ziwocze, po- wstaw, ranił gy, eszby umarł, a sam by nczekl do gynego*) drzewyey u- ezinyonick myast: posli starosti tego myasta, y viczygn{{ø}} gy s tego myasta uczeklego, y dadzy gy w r{{ø}}k{{ø}} bliszne- go, gegosz krew przelana iest, y umrze. Ani syó nad nim smilugesz, y odnye- sses nyewinn{{ø}} krew z Israela, acz sy{{ø}} dobrze stanye tobye. Nye przeymyesz ani przeuyeszes myedz blisznego swe- g), gesto s{{ø}} virili pirwsay. k gimyenyu twemu, ktoresto pan bog twoy da to- bye w zemi, ktor{{ø}}szto przymyesz ku gimyenyu. Nye stanye geden swy(o)dek przecziw nikomu, ktorisz koli grzech biłby gego albo vina. Ale w usczech dw u albo trzech swyatkowi stanye wszelkye słowo. A iest! stanye sw yadek 1 z i w i przecziw czlowyeku, w y n y {{ø}} ' przest{{ø}}pyenim zapowyedze- ') Jednego z... nim'): stanyeta oba, gichzeto prza iest, przed panem [w] widzenyu ka- planskem* y s{{ø}}dovem, gesto w tich dnyoch s{{ø}}. A gdisz pilnye wsbaday{{ø}}cz sy{{ø}}, nayd{{ø}} krzivego swyatka, ze przecziw swemu blisznemu powyedzal krziwd{{ø}}: odplaczi gemu, iakosz on blisznemu swemu myenil czinicz, y od- nyeszesz zloscz s posrzotka twego, a gini usliszawszi, mielibi strach, a nika- kyesz smyeliby tegosz ucziuicz. Nye slutugesz sy{{ø}} nad nim, ale dusz{{ø}} za dusz{{ø}}, oko za oko, z{{ø}}b za z{{ø}}b, r{{ø}}k{{ø}} za r{{ø}}k{{ø}}, nog{{ø}} za nog{{ø}} poz{{ø}}day. XX. gdisz wnidzesz ku boyu przecziw wrogom swim, a usrzisz gescze y wro- zi y wy{{ø}}czsy{{ø}} wyelikoscz zast{{ø}}pu, nisz ty masz*, twich przecziwnikow: nye 1{{ø}}- kay sy{{ø}} gich. bo pan bog twoi s tob{{ø}} iest, genze cz{{ø}} viwyodl z zemye Egipskey. A gdisz sy{{ø}} prziblizisz ku boyu: stanye kapłan przed zast{{ø}}pem, a tak k ludu mowy{{ø}}: Slisz Tsrahel, dzysz s nyeprziiaczelmi swimi boy wTeszmyesz. nye 1{{ø}}kay sy{{ø}} sercze wasze! ne stra- szcze sy{{ø}}, ani za sy{{ø}} post{{ø}}paycze, ani sy{{ø}} gich boycze. Bo pan bog wasz po- srzod was gest, a za wasz przecziw nyeprzyaczelom wassim boyowracz b{{ø}}- dze, y viswoli wasz ze scodi. A kxy{{ø}}- zóta po wszech zast{{ø}}pyech volacz b{{ø}}- d{{ø}}, ano wszitko w o y s k a sliszi: Ktori iest czlowyek, genze gest udzalal novi dom, a nye poswy{{ø}}czil gego: gi- dzi a wroczi sy{{ø}} do swego domu, aby snad nye umarł w boyu, a gini czlowyek poswy{{ø}}czilbi gy. Ktori gest czlowyek, genze iest sczepil vinnicza*, a gesscze nye uczinil gey pospolney, z nyezeto by było slusno wszem pozi- wracz: gidzi, WTOCZ sy{{ø}} do domu twe-11 go, aby snad* nye umarł w boyu, a 79 ginibi czlowyek uziwral gego roboty! Ktori gest czlowyek, genze poy{{ø}}1 sobye zon{{ø}}, a gesscze nye opczowal s ny{{ø}}: gidzi, wrocz sy{{ø}} do swego domu, aby snad nye umarł w boyu, a gini czlowyek poy{{ø}}lby y{{ø}}. To rzek{{ø}}, przi- cziny ginę, y b{{ø}}dze mowicz k ludu: Ktori iest czlowyek straszivi a syer- cza straszivego, gidzi a wroczi sy{{ø}} do domu swego, aby nye wstraszil syercz braczee swee, iako sy{{ø}} sam gest strachem urzasl. A gdisz przemilczali1) kxy{{ø}}zóta woyski, dokonay{{ø}}cz sw{{ø}} mow{{ø}}: tedi giich kaszdi zast{{ø}}p swoy ku boyu sposoby. A iestly k myastu przist{{ø}}pisz, chcz{{ø}}cz gego dobicz: na- pirwey poday gemu miru. Przymyeli gy, a odewrze tobye broni; wszistek lud, genze gest w nyem, sbawyon b{{ø}}- dze, a b{{ø}}dze tobye sluzicz w poddanym Pakliby nye chczal s tob{{ø}} w smo- w{{ø}} gycz, a pocznyeli boy s tob{{ø}}: vi- boyugesz ge. A gdisz ge da pan bog twoy pod r{{ø}}k{{ø}} tw{{ø}}: sbygesz wszistko w nyem, czosz b{{ø}}dze płodu samczowego, myeczem, przesz żon* y przes mlodzenczow y wszego dobitka, gesto w myescze gest. Wszistek plon w y o- gensky (icojeński?) rosbitugesz, y b{{ø}}dzesz gescz s łupu nyeprzyaczol 0 Zapewne: zapowiedzią ném = zakazaném. ') Zamilkli, chciał powiedzieć. twich, ktoresto pan bog twoy podał tobye. Tak uczinisz wszistkim myastom, ktoresto opodal od czebye s{{ø}}, a ta myasta nye s{{ø}}, ktoresz ku gimyenyu przymyesz. Ale w tich myesczeck, ktoresto tobye ku gymyenyu b{{ø}}d{{ø}} dani, owszem nizadnego nye ostavisz ziwo. ale zbiges myeczem, to iest Eteyskyego, Amoreskyego, Kananeyskego, Fe- rezeyskego, Ewayskego a Gebuzey- skego, iakos przikazal tobye pan bog twoy. aby snad nye nauczili czebe czinicz wszey ganyebnosczi, y{{ø}}szto sami czinili bogom swim, y sgrzeszylibiscze w pana boga wasego. Gdisz 1{{ø}}zesz przed my astem dlugyego czasu, a otaro- szowaw* sy{{ø}} przed nim, aby dobił gego: nye po(ś)czinay sczepow, ktorich- ze owocze godz{{ø}} sy{{ø}} gescz, ani sze- kirami około kragini poszekasz, bo drzewo iest, a nye czlowyek, ani możesz przisporzicz cisla boyownikowego. A iestly drzewya nyeplodz{{ø}}czego, a iest plone, a'k ginim potrzebam godne: poszekaw ge, udzalaŚZ proki^oy{{ø}}dze nye dob{{ø}}dzesz myasta, gesto sy{{ø}} tobye przecziwya. XXI. j/\. gdisz b{{ø}}dze nalezona m a r c k a czlowyeka zabitego w zemi, ktor{{ø}}sz pan bog da tobye, a b{{ø}}dze nyevyedzano, kto iest vynyen w zabitem: vinid{{ø}}cz wy{{ø}}czszi urodzenim y s{{ø}}dze twoy, y zmyerz{{ø}} od myasta tey marchi wzdal wszistkick myast około, a ktores na- blisse z nich usrze tern?) starszi z myasta wyeszmye* ialovicz{{ø}} s stada, ktorasz to iest nye cz{{ø}}gn{{ø}}Ja w yarz- mye, ani zemye krogila radlicz{{ø}}. Y wyod{{ø}} y{{ø}} w doi przikry y kamyenisty, ienze iest nigdi nye oran ani naszena przymal, y srzerz{{ø}} w nyey gardło ia- loviczi. A przist{{ø}}py{{ø}}{{ø}}cz kapłani, synowye Levi, ktoreszto gest zwolil pan bog twoy, aby sluzili y blogoslavili ymyenyu gego, ze wszitka rzecz gich slovi sy{{ø}} kona, a wszelk{{ø}} rzecz cist{{ø}} albo nyecist{{ø}} s{{ø}}dzicz may{{ø}}: y przyd{{ø}} wy{{ø}}czszy urodzenim z myasta tego ku zabitemu, y timyy{{ø}} r{{ø}}cze swree nad ialovicz{{ø}}, gesto gest zabita w dole, rze- k{{ø}}{{ø}}cz: R{{ø}}cze nasze nye przelalista krwye teyto, ani oczi vidzali. Miloscziw b{{ø}}dz panye l’udu twemu Israhelskye- mu, gegozesz vikupil, a nye wskladay krwye nyevinney posrod 1’uda twego Israhelskego. Y b{{ø}}dze odnyeszona vina krewna od nich. y b{{ø}}dzesz ty nye- vinyen krwye nyevinney, ktorasz gest przelana, gdisz uczinisz, czosz gest przikazal pan. Gdysz vnidzesz ku boyu przecziw nyeprzyaczelom swym, a podda ge pan bog twoy pod tw*uf r{{ø}}k{{ø}}, a zgimas ge, a usrzysz w liczbye wy{{ø}}- sznyom* zon{{ø}} krasn{{ø}}, gimyesz sy{{ø}} gey milowacz, chcz{{ø}} y{{ø}} sobye za zon{{ø}} myecz: wyedzesz y{{ø}} do domu swego, a ona ogoli sobye kryczycz{{ø}}, a o- strzize paznogcze. a sloz{{ø}}cz rucko, w nyemze iest y{{ø}}ta, szedz{{ø}}cz w domu twemu*, b{{ø}}dze plakacz otcza y macze- rze swey za geden myesy{{ø}}{{ø}}cz, a potem vnidzesz k nyey y b{{ø}}dzesz s ny{{ø}} spacz, bo iest zona twa. A iestli potem nye b{{ø}}dze tobye k mysly: prze- pusczisz y{{ø}} wolnye, ani gey mocz b{{ø}}- dzesz przedacz za pyeny{{ø}}dze, ani sn{{ø}}- dzicz mocz, genze ges y{{ø}} ponizil. B{{ø}}-r dzek czlowyek myecz dwye zenye, ge- dn{{ø}} mil{{ø}}, a drug{{ø}} nyemil{{ø}}, y urodzi s nyey syny, y billibi syn nyemiley pirworodzenyecz, y chczalby otczecz z b o z e myedzi syni rosdzelicz: nye b{{ø}}- dze mocz uczinicz syna miley pnwo- rodzonim a vissey myecz, niszli syna nyemiley. Ale syna nyemiley przizna pirworodzonim y da gemu ze waszego, czosz ma, dwa dzali. bo tento gest pir- wy s synow gego, a gemu slusze pirworodzenstwa». Gdysz urodzi czlowyek syna nyeposlusnego y nyekarne- go, genze nye posłucha przikazanya o t c z o w a ani maczerzina, a karali s{{ø}}{{ø}}cz, posluchacz wsgardzi: popatwszi gy, prziwyod{{ø}} przed starsze tego myasta ku wrotom sę dz (sądź), y powye k nim: Tento syn nasz nyekarni a nye- poslusni gest, napomynanya naszego sliszecz nye chcze y gardzi, oddal syo iest obżarstwu y nyecistocze y godom, kamyenim gy obrzuczi lud myesczki 80 y umrze. A tak odnyeszecze zloscz s posrzotka waszego, a tak wszistek Israhel usliszaw, wzbogi sy{{ø}}. Gdisz sgrzeszi czlowyek tim. prze gesto srnver- czi b{{ø}}dze os{{ø}}dzon, a obyesson b{{ø}}dze na szibyeniczi: nye ostanye gego mar- cha na drzewye, ale tegosz dnya po- grzebyon b{{ø}}dze. bo przekl{{ø}}{{ø}}t bogem gest wszelki, ktosz viszi na drzewye. a nikakey nye pokalasz zemye swey, ktor{{ø}}sto pan bog twoy da tobye ku gimyenyu. -/V gdisz usrzisz volu brata twego albo owcz{{ø}} bl{{ø}}dz< eze, nye minyesz gioh, ale nawroczisz bratu twemu. Ale acz nye iest brat twoy, ani gego znasz, wyedzesz ge w dom swoy, y b{{ø}}d{{ø}} u czebye, doy{{ø}}d nye naydze brat twoy y poymye od czebye. Takyesz uczinisz o osie y o ruchu y o w selkey rzeczi brata twego, ktorabi sy{{ø}} straczila, a ty y{{ø}} nalasl. nye omycskaway iaky* ezu- dz{{ø}}. Usrzisli volu albo osia brata twego padwszi'): nye minyesz, ale pod- nyeszesz s nim. Nye oblecze sy{{ø}} zona w rucho m{{ø}}ske, ani mósz uziwacz b{{ø}}- dze rucha zensktgo. bo ganyebno bo- dze przed bogem*, ktoś to ezini Gdisz chodz{{ø}}cz po drodze, naydze-z na zemi albo na drzewye gnyasdo ptaszę, a maczerz gick na ptaszóczech albo na yayczoch naszedz{{ø}}cz{{ø}}: nye weszmyesz gey z gey dzeczmi, ale dasz gey u c z, dzerzy2) gey dzeczi, acz sy{{ø}} dobrze sstanye tobye, a b{{ø}}dzesz ziw za dlugy czasz. Gdisz udzalas ńoyi dom, uczi- nisz mur sirzechr * około, aby nye bila krew przelana w twem domu, a nye b{{ø}}dzesz vinyen, gdisz sy{{ø}} kto p o pełzny e, nagle padnye*. Nye poszeway vinnieze swey ginim szemyenyem, aby szemy{{ø}}, ktoresby szal, y czosz sy{{ø}} rodzi z vinn icze, spolu sy{{ø}} [nie] poswyo- czilo. Nye b{{ø}}dzesz oracz spolu volem y osiem. Nye obleczesz sy{{ø}} w rucho, gesto z velni a ze lnu tkano gest. Strzo- * 36 ') Cecidisse. 2) Zmylone. „Sed abire patiens, captos tenens filio*u. Więc uić (ujść), dzierżąc... 36 pki na podolcze (?) ucinisz a na cztirzech w{{ø}}glech plascza swego, w ktorisz sy{{ø}} odzewasz. Gdysz poymye m{{ø}}sz zon{{ø}}, a potem b{{ø}}dze y{{ø}} nyenavidzecz, vimi- slay{{ø}} na ny{{ø}} sromotą* prze ktor{{ø}}sto by gey zbył, viny{{ø}}* y{{ø}} gimyenyem przezlim, a rzek{{ø}}{{ø}}cz: T{{ø}}toczem zon{{ø}} poy{{ø}}{{ø}}l, a wszedw k nyey nye nala- szlem gey pann{{ø}}: poym{{ø}} y{{ø}} oczecz gey y macz, nyos{{ø}}{{ø}}cz s ny{{ø}} znamyona gey panyenstwa k starszim z myasta, giszto ve wroczech s{{ø}} postawiw (?), y powye oczecz: Dzewk{{ø}} m{{ø}} dalem temuto za malzonk{{ø}}, a on gey nyenavidzi, prziklada gey gimy{{ø}} przezle, rzek{{ø}}{{ø}}cz: Nye nalaszlem gey pann{{ø}} s{{ø}}{{ø}}cz. otocz s{{ø}} znamyona panyenstwa gey, dzewky mey. y pokaże rucho przed starsimi z myasta tego. i popadn{{ø}} starsi myasta tego m{{ø}}za, y byczuy{{ø}} gy, a ods{{ø}} dzi gey sto z a wazy srebra, gesto da ot- czu dzewczemu, ktor{{ø}}sto gest gańbil ymyeuyem przezlim na gey dzewstwe w Israhel. y b{{ø}}dze y{{ø}} myecz za malzonk{{ø}}, any b{{ø}}dze gey mocz zbicz po wszitki czaszi ziwota swego. A iestlibi prawda bila, czosz gest ua ny{{ø}} povye- dzal, ze nye gest nalezona dzewka w panyenstwe: virzucz{{ø}} y{{ø}} ze drzvi domu otcza gego a kamyenim y{{ø}} obrzu- cz{{ø}} wyelkoscz myasta tego, y umrze, ze gest uczinila nyecistot{{ø}} w Israhel a sromot{{ø}} w domu otcza swego, y od- nyeses zloscz s posrotku twego. Gdysz by spal m{{ø}}sz s czudz{{ø}} zon{{ø}}: oba społu umrzeta, to gest czudzolosznik y czudzolosznicza. y vinyeszesz zloscz z Israel. Pakli ktori m{{ø}}sz dzewk{{ø}} pann{{ø}} sobye otda‘), a usrzaw y{{ø}} nyekto z myasta, albo nalezona gest y spal s ny{{ø}}: prziwyedzesz obu ku bronye myescz- key, a kamyenim y{{ø}} obrzuczisz. dzewk{{ø}} przeto, ze gest nye wolała, s{{ø}}{{ø}}cz w myescze. m{{ø}}ze* przeto, ze pogańbil zon{{ø}} swrego blisznego. s vinyeszesz zloscz s posrotku twrego. Ale gdysz na polu naydze mosz dzewk{{ø}}, gesto gest oddana, a popadwr y{{ø}}, lezal s ny{{ø}}: on sam umrze, a dzewka nicz nye b{{ø}}- dze czirpyecz, ani iest vinua smyerczi. bo iako łotr powstawn przecziw bratu swemu, a zabya duszo gego, takyesz y dzewka czirpyala gest. Sama na polu bila. volala, a nizadni nye przispial, ktoby y{{ø}} viszwolil. A iestly m{{ø}}sz naydze dzewk{{ø}} pann{{ø}}, gesto nye ma męża, a popadn{{ø}} y{{ø}} spal s ny{{ø}}, a prza przislaby k s{{ø}}du: da, ktosz spal s ny{{ø}}, otczu dzewczemu py{{ø}}czdzesz{{ø}}{{ø}}t zaważy srebra, a b{{ø}}dze y{{ø}} myecz za malzonk{{ø}}, bo gest y{{ø}} pogańbil, a nye b{{ø}}- dze gey mocz zbycz po wszitki czaszi ziwota swego. XXIII. ye poń/)mye m{{ø}}sz zony otcza swego, ani obnazi odzenya gey. Nye wni- dze czisczoni, albo zdawyone łono may{{ø}}cz, albo ody{{ø}}te albo odrza- zane may{{ø}}cz, w kosczol bozi. Nye vni- dze vileganyecz, genze gest [sjspro- sney nyewyasti urodzon, w kosczol bozi az do dzesy{{ø}}tego pokolenya. Amo- niczsci a Moabisci takyes do dzesy{{ø}}- tego pokolenya nye wnidze* w kosczol ') Despondent, Wulg bozi, esz na wyeki. bo s{{ø}} nye chczeli wasz potkacz s chlebem a s wrod{{ø}} na drodze, gdyszcze visi i z Egipta, a na- y{{ø}}li so przecziw tobye Balaama, syna Beorova, z Mezopotanyey Sirskey, aby cz{{ø}} przekl{{ø}}{{ø}}l. Y nye chczal gest pan bog twoy usliszecz Balaama, a obro- czil kl{{ø}}twa* gego w pozegnanye twe, przeto ze cz{{ø}} miłował. Nye uczinisz sobye s nimi miru, ani g 1 {{ø}} d a y gich dobrego wszitki dni ziwota twego na wyeki. Nye wzgardzisz Ydumeyskim, bo brat twoy gest, ani Egipskim, bosz 81 przichod nyem bil w zemi gego. Ktoś sy{{ø}} urodzi z nich, w trzeczem pokole- nyu waiyd{{ø}} w kosczol bozi. Gdisz vi- nidzesz przecziw wrogom swym w boy, ostrzegay sy{{ø}} ode wszey zley rzeczi. B{{ø}}dzeli myedzi wami czlowyek, gen- zebi nocznim snem bil pokalan: vini- dze s stanów, a nye wroczi sy{{ø}} asz do wyeczora, a umyge sy{{ø}} wodo po slunyecznem* zachodu, y vroczi sy{{ø}} do stanu. B{{ø}}dzesz myecz vichod przed stani, k nyemusz przidzesz prze prziro- dzon{{ø}} przigod{{ø}}, nosz{{ø}}cz kolek na passze. a gdisz sy{{ø}}dzesz, okopasz około czebye, a layna p y e r s c z {{ø}} przikrigesz na tem myesczu, na ktoremzesz o b 1 e t- czon. bo pan bog twoy chodzy po- ssrot stanów, aby cz{{ø}} viprosczil a poddał tobye nyeprzyaczele twre. a twogi stano wye b{{ø}}d{{ø}} swy{{ø}}czi, a ni- zy{{ø}}dni* smród nye pokaże sy{{ø}} v nich. ani cz{{ø}} opuści. Nye vidas panu parob- ka gego, ktorisz k tobye uczecze. a b{{ø}}dze s tob{{ø}} bydlicz w myesczu, ktores sy{{ø}} gemu slubi, w gednem z twich myast, acz tu odpocziwa, a nye sm{{ø}}cz gego. Nye b{{ø}}dze zla dzewka myedzi dzewkami Israhelskimi, ani nyecisti s synow Israhelskich. Nye b{{ø}}dzesz offyerowacz roboti* swey nyecistoti, ani za- plati psey (psiej) w domu pana boga twego, bo* czosz koli tego iest, genzeto* by slubil. Bo mirzone gest oboge przed panem bogem twim. Nye poziczisz bratu twemu na lif{{ø}} pyeny{{ø}}dzi twych, ani uzitkow, ani zaduey giney rzeczi, gedno czudzemu. Ale bratu twemu przes* kfy, czosz gest potrzebyen, poziczisz. a pożegna tobye pan bog twoy we waszem usilu twem a w zemy{{ø}}*, w ny{{ø}}sto wnidzesz, odzerzisz*. Gdisz slu- bisz slub panu bogu twemu: nye m y e- s k a y spelnicz. bo to o g 1 {{ø}} d a pan bog twoy. A iestly b{{ø}}dzesz myeskacz, za grzeck tobye postawyono b{{ø}}dze. A iestli nye b{{ø}}dzesz slubówacz, przes grzechu b{{ø}}dzesz. Ale czosz gest gedno visio s twick ust, spełnisz, a uczmisz czoszesz slubil panu bogu twemu, czosz s dobrey wolejr swimi usty przemówił. Wszedw [w] winnicz{{ø}} blisznego, zoby grona, czosz sy{{ø}} tobye luby{{ø}}, ale precz nicz nye winyesesz [sj szob{{ø}}. A vinidzesli na pole swego prziyaczela: nasczi- k a s z kloszow a r{{ø}}kama zemnyesz, ale sirpem nye b{{ø}}dzesz z{{ø}}czi. XXIIII calum. A gdisz poymye czlowyek zon{{ø}}, y b{{ø}}dze y{{ø}}) myecz, a ona nye naydze miłości przed gego oczima prze nye- ktori smród: napise list roswmdny y da w r{{ø}}k{{ø}} gey, y pusczi y{{ø}} s swego domu* A gdisz odydze, poymye ginego m{{ø}}za, a ten tesz nyenavidzi gey, da gey list roswodny a pusczi y{{ø}} s swego domu, bo acz by1) umarł : nye b{{ø}}dze mocz gey pirvi m{{ø}}sz zasy{{ø}} za malzonk{{ø}} wzo{{ø}}cz*. bo pokalana gest a ganyebna gest przed bogem*. Nye day sgrzeszicz w zemi twree, ktor{{ø}}sto pan bog tw7oy da tobye ku gimyenyu. Gdisz m{{ø}}sz poymye zon{{ø}} novo: nye poydze ku boyu, ani gemu ktorego poselstwa ros- kaz{{ø}} pospolitego, ale prozen b{{ø}}dze przes pokuti w domu swem, za czali rok v y e s z o 1 s{{ø}}{{ø}}cz [sj sw{{ø}} zon{{ø}}. Nye przy- myesz myasto zakłada, spodnyego y zvirzchnyego z a r n o w a, bo dusz{{ø}} swr{{ø}} polozil gest tobye. B{{ø}}dzeli popadnyon czlowyek, n{{ø}}kay{{ø}} brata swego s synow Israelskich, a przedal by gy, a wz{{ø}}{{ø}}l peny{{ø}}dze: taki zabit b{{ø}}dze, y vinyeszesz zloscz s posrotka twego. Strzesz sy{{ø}} pilnye, aby nye wszedł w ran{{ø}} tr{{ø}}- dovat{{ø}}. ale wszitko uczinisz, czosz koli naucz{{ø}} cz{{ø}} kapłani z Levi pokolenya podle tego, iakozem gim przikazal, pilnye vipelnisz. Wspominaycze, czso gest ucinil pan bog wrasz Maryey na drodze, gdiszcze sli z Egipta. Gdisz napominasz blisznego swego z nyekakey rzeczi, ktor{{ø}}szto gest tobye dlozen*: nye wnidzesz w gego dom, chcz{{ø}}cz zakład wz{{ø}}{{ø}}cz. ale stanyesz przed nim, a on tobye vinyesze, czosz b{{ø}}dze myecz. A iestly by byl ubogy: nye ostaway przes nocz u szebye zakładu, ale wro- czisz gemu przed slunecznim zachodem, aby spal w swem ruszę, a dobrze movil tobye. y b{{ø}}dze to tobye za sprawy edliwoscz przed panem bogem twim. Nye zaprzysz zaplati nyedostatecznego y ubogyego brata twego, albo przicho- dz{{ø}}czego, genze s tob{{ø}} przebiwa w zemi twe* albo myedzi wroti twimi gest. ale tegosz dnya wroczysz gemu na- gem gego dzala przed slunecznim zachodem. bo ubogy gest a tim swoy zi- wot karmi, acz nye b{{ø}}dze wolacz ku bogu na cz{{ø}}, a nye b{{ø}}dzesz myecz s nyego grzechu. Nye b{{ø}}d{{ø}} zabyczi ot- czowye za syni, ani synowye za otcze. ale geden kaszdi') za swoy grzech u- mrze. Nye przewroczis s{{ø}}du ttbogyemu, przichodz{{ø}}czemu y syrocze. nye we- szmyes myasto zakładu v wdovy rucha gey. Wspominay{{ø}}*, zesz robotowal w Egipcze, a viwyodl cz{{ø}} pan bog twoi odt{{ø}}d. Przetosz przikazuy{{ø}} tobye, aby ucinil tyto rzeczi. Gdisz sesznesz nasenye na twem polu, a zapomnyaw snop ostavisz: nye wroczysz sy{{ø}}, aby gy wz{{ø}}1. ale ginemu (?) y syrocze y wdo- wye przepuscz wz{{ø}}{{ø}}cz, acz pożegna tobye pan bog twoy we wszem uszylu r{{ø}}ku twu. Paklibi owroce z olivi b{{ø}}- dzesz zbiracz: czosz koli zostanye na drzewye, nye nawroczisz sy{{ø}}, chcz{{ø}} to sebracz. ale ostavisz przichodz{{ø}}czemu, syrocze y wdowye. A gdisz sbyerasz tw{{ø}} vinnicz{{ø}}, nye sbyray gronnich ya- goth, gesto ostaway{{ø}}. acz sy{{ø}} dostan{{ø}} ku uzitku przichodz{{ø}}czemu, syrocze y 82 wdowye. Wspominay{{ø}}*, ze gesz sam robotowal w Egipcze. a przeto przikazuy{{ø}} tobye, aby ucinil t{{ø}}to rzecz. ') W Wulg.: „albo też umrzea. *) Unusquisque (Wulg.). -P{{ø}}dzeli prza myedzi nyektorima, a viproszi sobye s{{ø}}dz{{ø}}: ktoregosz s nich sprawyedliw7ego usrz{{ø}}, temu z nich prawdy szvicz{{ø}}zenya‘) dadz{{ø}}, a nyeprawego w gego nyesprawyedliwo- sci pot{{ø}}py{{ø}}. A iestk usrzy tego, ktosz gest sgrzeszil, ze gest dostogen ka- szni: swlek{{ø}}cz gy, przed sob{{ø}} kazi (kasy) bycz podle myari gego grzechu. Ale wszak ran my ara tato bódze, aby liczbi cztirzech dzesy{{ø}}tkow nye prze- sy{{ø}}gn{{ø}}li, tak aby brat twoy, wyelmi s{{ø}}{{ø}}cz zbyt, od twu oczu nye mogl odycz.2) Nye zawy{{ø}}zes ust volowych, gdysz mloczisz w gumnye uzitki twe. Gdisz przebiway{{ø}} bracza spolu, a geden z nich umrze przes dzeczi: zona umarłego nye odda sy{{ø}} za ginego, ale poymye brata gego, y wzbudzi śemy{{ø}} (!) brata swego, a pirworodzonemu synu z nyey zdzege ymy{{ø}} gego, aby sy{{ø}} nye sgladzilo gego ymy{{ø}} z Israhel. A iestly by nye chczal poy{{ø}}cz zony b r a- tra* swego, gesto s prawa ma: poydze zona ku bronye myestkye, y wdzaluge wy{{ø}}czszim urodzenya rze- k{{ø}}{{ø}}cz: Nye chcze brat m{{ø}}za mego wsbudzicz syemyenya bratra swego w Israhel, ani mnye w małżeństwo przi- y{{ø}}cz. Natichmyast prziwolay{{ø}}cz gego opyta*. Odpowyeli: Nye chcz{{ø}} gey sobye za zon{{ø}} poy{{ø}}cz: przist{{ø}}piwszi zona k nyemu przed starsimi, z u g e bo- ti z gego nog, y plunye w oblicze ge- ') Palmam justitiae (Wulg.). ’) Przeciwne sensowi o- ryginału, choć dosłowne tłóm. go rzek{{ø}}{{ø}}cz: Tak sy{{ø}} stanye czlowye- ku, ktori nye udzala domu brata swego. Y b{{ø}}dze slyn{{ø}}cz ymy{{ø}} gego Dom żutego. B{{ø}}dzetali dwra m{{ø}}za myecz myedzi sob{{ø}} swar, a geden z nich prze- cziwya sy{{ø}} drugyemu pirzchliwye, a chcz{{ø}}cz zona gedna viwadzicz m{{ø}}- za swego s r{{ø}}ku sylnyeyszego, scz{{ø}}- gn{{ø}}laby r{{ø}}k{{ø}} y uchwicilabi łono gego: utnyesz r{{ø}}k{{ø}} gey, any sy{{ø}} uchilisz k nyey zadn{{ø}} miloscz{{ø}}. Nye b{{ø}}dzesz myecz [u] w a c z k u rosmagitey wagy, wy{{ø}}cz- szey y mnyeyszey. ani b{{ø}}dze w domu twem myara wy{{ø}}czsza y mnyeysza. Wagy b{{ø}}dzesz myecz sprawyedkve y prawe, a myara równa b{{ø}}dze y prawa u czebye. Y bc dzesz ziw na zemi dlu- gy czasz, ktoriszto pan bog twoy da tobye. Bo ganyebny gest panu, ktoś to czini, a przecziwTya sy{{ø}} wszey nye- sprawyedliwosci. Wspominay{{ø}}* czso tobye gest uczinil Amalech, na drodze potkaw cz{{ø}}, gdizesz viszedl z Egipta, kako gest sedl przecziwko tobye, a po- slednego zast{{ø}}pa twego, gesto ustawszi sedzeli, zbył, gdizesz ty byl głodem y usilim obcz{{ø}}zon, a nye bal syó gest boga. Przetosz gdisz pan bog twToy da tobye odpoczin{{ø}}cz, a pod wroczilby wszitki narody w okolę w zemi slu- byenya: zagładzisz ymy{{ø}} gego pod nye- bem. Choway sy{{ø}}, a nye zapomnysz! capitul. XXVI. ./V gdysz wnidzesz w zemy{{ø}}, ktor{{ø}}sto pan bog twoy da tobye ku gimyenyu, a odzerzisz y{{ø}}, y b{{ø}}dzes w nyey przebiwacz : nabyerzes ze wrszech swych 37 uzitkow' y pirvich urod, y polozisz ge na wyeko, y przydzesz na to myescze, ktores gest pan bog twoy vibral, aby tamo bilo wreszwano ymy{{ø}} gego, a przist{{ø}}py{{ø}}* ku kaplanovi, genze gest w tich dnyoch, a rzeczesz gemu: Przi- znaway{{ø}} syo dzysz przed panem bogem twym, zesz') wszedł w zemy{{ø}}, za ny{{ø}}szto gest przisy{{ø}}gl otczom nasim, abi y{{ø}} dal nam. Y przymye kapl an (!) wyeko z r{{ø}}ki gego, y postavi przed ołtarzem pana boga twego, y b{{ø}}dzesz movicz przed vidzenim pana boga twego : Sirsky przecziw yal sy{{ø}} gest otczu memu, genze biil* sst{{ø}}pil do Egipta, a tu przichodnyem byl w maley liczbie, y rosplodzil sy{{ø}} [w] wyeliky^ rod y w moczni, nyeskonaney wyelikosci. Y n{{ø}}- dzili s{{ø}} nasz Egipsci, a przeciwyay{{ø}}cz syo nam, wskladay{{ø}}cz na nasz pize- cz{{ø}}ska brzemyona. y volalissmi ku panu bogu otczow nasz‘ch, y usskszal gest nasz, a wesrzawszi na nasze po- kori y usyle y n{{ø}}dze, a viwyodl nasz z Egipta w r{{ø}}cze sylney, y roscz{{ø}}gno- nim ramyenyem, y [w] vy elikyem strachu, w dzivyech y znamyonach, y \i- wyodl nasz na toto myescze, a dal nam zemy{{ø}} mlekyem a myodem czek{{ø}}czr. A przeto nynye offyeruy{{ø}} tobye pirwe urod: zemye, ktorosto gest pan bog dal mnye. Y postawasz y{{ø}} przed obliczim pana boga twego, a poklonrw sy{{ø}} panu bogu twemu, karmicz sy{{ø}} b{{ø}}dzesz wszistkim dobrim, ktoreszto gest pan bog twoy dal tobye y domu twemu, ty, y sługa kosczolovi, y przichodzen, genze s tob{{ø}} gest. A gdisz vipelnisz dzesy^tek wszitkich twich uzitkow, l’a-. ta ' dzesy{{ø}}cinnego trzeczego, dasz słudze kosczolovemu y przlchodz{{ø}}cemu, syrocze y wdowye, aby gedli myedzi twimi wroty y nasziczih sy{{ø}}. y bydzesz movicz M widzenyu pana boga twego: Przlnoslem, czosz gest poswy{{ø}}czonego z domu mego, a dalem to słudze kosczolovemu y przichodnyovi y syrocze y wdowye, iakosz mi przikazal. Nye omyeskalem przikazanya twego, anym zapomnyal twego przikazanya. Nye u- kusylem tego w zalosci mey, anym tego odkładał w ktorey nyecistocze, a- nym tego stravil w nyec’Stey rzeczi. Posluszenem bil głosu pana boga mego, a wszistko ucinil, czosz mi przikazal. Wesrzi na my{{ø}} panye s swy{{ø}}tiney twey’ swy{{ø}}tey y z viszokosci nyebye- skyego przebitka, a pozegnay ludu twemu Israhelskemu, y zemy y{{ø}}szto 83 nam dal zemy{{ø}} mlekyem y myodem czek{{ø}}cz{{ø}}. Iakosz przisy{{ø}}gl otczom nasim, dzysz pan bog twoy przisyogl tobye, aby czinil gego przikazanya tato y s{{ø}}dy, a ostrzegał y pełnił ze wszego syercza twego y wszitkey dusze twey. Pana ges (jeś) wabral dzysz, aby byl tobye w bog, a ty aby chodził po drogach gego, ostrzegay{{ø}} duchowmich obyczayow gego a przikazanya gego y sódow, y posslusen bil rzeczi gego. Owa, pan vibral cz{{ø}} dzysz, aby byl gemu lud wlostni, iakosz gest movil tobye, aby ostrzegał wszego przikazanya gego. y uczini cz{{ø}} visszego wszech narodow, ktoresto gest stworzil na chwa- ‘) Miało być: żem! 1{{ø}} y na slaw{{ø}} ymyenyu swemu, aby byl swy{{ø}}ti panu bogu twemu, iakosz movil tobye iest. XXVII. !Przikazal gest Moyzes y starszi Israelsci ludu rzek{{ø}}cz: Ostrzegaycze przikazanya wszelkego, ktores ya przika- zuy{{ø}} wam dzysz. Gdiisz przeedzesz Iordau, vnidzesz w zemy{{ø}}, ktor{{ø}}sto pan bog twoy da tobye. vibyerzesz wyeli- ke kamyenye y spogisz ge wapnem y ugladzysz, aby mogl na nich pisacz wszistka slowa tegoto prawa, Iordan przeyd{{ø}}, gdisz wnydzesz w zemy{{ø}}, ktor{{ø}}sto pan bog da tobye, zemy{{ø}} mlekyem a myodem czek{{ø}}cz{{ø}}, iakosz gest przisy{{ø}}gl otczom twim. Przetosz gdysz przeydzesz Iordan, wznyesz kamyenye, ktoresz ya dzysz przikazuy{{ø}} tobye, na górze Ebal, y spogesz* ge wapnem, y udzalasz tu ołtarz panu bogu swemu s kamyenya, gegosto gest zelazo nye dotklo, y skaly nyerownanego ani u- gladzonego* y b{{ø}}dzesz na niem offyerowacz obyati zapalne panu bogu twemu, a offyerowacz b{{ø}}dzesz obyati pokoyne, y b{{ø}}dzesz gescz tam, y kar- micz sy{{ø}} b{{ø}}dzesz przed panem bogyem twim. Y napiszes na kamyenyu wszitka slowa tegoto prawa yawaiye y swye- tley*. Y rzekli s{{ø}} Moyzesz y kxy{{ø}}z{{ø}}ta Levi pokolenya ku wszemu Israhel ; Bacz a słysz Israhel, dzysz uczyny on nyesz') lud* pana boga twego, usłysz glosz gego, spełnisz przikazauya y spra- wyedliwosci, gesto ya przikazuy{{ø}} to bye. Y przikazal gest Moyzesz ludu tego dnya, rzek{{ø}}cz: Cito stan{{ø}} ku bo- goslawyenyu bożemu na górze Gari- zim, Iordan przeyd{{ø}}cz: Symeon, Levi, Iudasz, Izachar, Iozef y Benyanim*. A na one sstrony cito stan{{ø}} ku przekl{{ø}}- cz{{ø}}* na górze Ebal: Ruben, Gad, Asser, Zabulon, Dan y Neptalim. Y b{{ø}}d{{ø}} wrolacz sludzi kosczelni, a rzek{{ø}}cz ku wszem mężom Israhel wiszokim: Prze- kl{{ø}}ti czlowyek, ktori uczini ricze d{{ø}}te, a ganyebnoscz bila bogu dzalo r{{ø}}{{ø}}k rzemy{{ø}}slnikowick, ypolozitow skri- cze, y odpowye wszitek lud: Amen. Przekloti czlowyek, ktorisz nye czczi otcza swego y maczerze. y rzecze wszitek lud : Amen. Przekl{{ø}}ti, ktorisz przenoszi myedze swego blisznego 0) y odpowye wszitek lud: Amen. Przekl{{ø}}ti, ktosz dopuści bl{{ø}}dzicz ślepemu na drodze, y rzecze wszistek 1’ud: A- men. Przekl{{ø}}ty, ktorisz przewracza s{{ø}}{{ø}}d przichodz{{ø}}cemu, syrocze y wdowye. y odpowye wszistek lud: Amen. Przekl{{ø}}ti, ktorisz spy z zon{{ø}} otcza swego y odkrige przikricze łoza gego. y rzecze wszistek lud: Amen. Przekl{{ø}}ti, genze spy s ktorimzekoli dobytcz{{ø}}czem. y odpowye wszistek lud: Amen. Przekl{{ø}}ti, genze spy s sostr{{ø}} sw{{ø}}, y z dzewka* otcza swego albo maczerze swey. y odpowye wszistek l ud: Amen. Przekl{{ø}}ti, ktosz spy se czcz{{ø}} (tścią) swr{{ø}}. y rzecze wszistek lud: Amen. Przekl{{ø}}- ti, ktosz zabye tagemnye blisznego swego, y odpowye wszistek lud: Amen. Przekl{{ø}}ti, ktosz spy z zon{{ø}} blisznego swego, y odpowye wszistek l ud: Amen. ') Myłka, zamiast: jeé. Przekl{{ø}}ti, ktosz byerze dari, aby zabyl dusz{{ø}} nyevinnye*. y odpowye wszistek lud: Amen. Przekl{{ø}}ti, ktosz nye osta- nye w umovye tego prawa, ani gego uczinkyem pełni, y odpowye wszistek lud: Amen. XXVIII. J\ le b{{ø}}dzesli słuchacz głosu pana boga swrego, aby czinil y chował wszistko przikazanye gego, ktoresto ya przikazuy{{ø}} tobye dzysz: uczini cz{{ø}} pan bog twoy visszego nad wszistki ludzi, gesto przebiway{{ø}} na zemi. Y przyd{{ø}} tobye wszitka pozegnanya tato y pc- chwycz{{ø}} cz{{ø}}, acz ty przikazanya gego b{{ø}}dzesz słuchacz. Blogoslawyon ty w myescze y blogoslawyon na polu. Blogoslawyon plod brzucha twego, y blogoslawyon plod zemye twey, y plod skota twego, y stada baranow twich, y chlevi owyecz twich. Blogoslawyone stodok twTe, y pożegnani ostatkowye twogi. Blogoslawyoni b{{ø}}dzesz vnidz{{ø}}cz y vinidz{{ø}}cz*. Dacz pan nyeprziyaczele twe, gesto powstayó przeciw tobye, zecz padn{{ø}} [tc] wydzenyu twrem. Gedn{{ø}} drog{{ø}} przyd{{ø}} przecziw tobye, a sedmy{{ø}} pobyez{{ø}} przed twim obliczim. Wipusci pan pozegnanye na twe piwnicze y na wszistko usile r{{ø}}ku twu. y pożegna tobye na zemi, ktor{{ø}}szto przymyesz. Wzbudzi cz{{ø}} pan za swyati* lud sobye, iakosz gest przisy{{ø}}gl tobye, acz b{{ø}}dzesz ostrzegacz przikazanya pana boga twego, a chodzicz po gego drogach. Y usrzi lud ze wszech zemy, ze ymy{{ø}} boże nazwano gest nad tob{{ø}}, y b{{ø}}dze sy{{ø}} czebye bacz. Y uczini pan, ze b{{ø}}dzesz obfitowacz we wszem dobrem , y w płodu ziwota twego, y w płodu dobitka twego, y w płodu zemye twey, prze ny{{ø}}sto gest pan bog przisy{{ø}}gl oczczom twim, aby y{{ø}} dal tobye. Otewrze pan skarb swroy nalepsy, nyebo, aby descz dało zemi twey czasem swim, y pożegna wszitko usyle r{{ø}}ku twu. Y b{{ø}}dzesz poziczacz wyelu narodom, a sam u żadnego poziczacz 84 nye b{{ø}}dzesz. Ustanovi cz{{ø}} pan bog twoy na glow{{ø}}, a nye na ogon. y b{{ø}}- dzesz wzdi z virzchu, a nye posrod1), acz bódzesz słuchacz przikazanya pana boga twrego, gesto ya przikazuy{{ø}} tobye dzysz, aby chował i pełnił, a nye pochilal sy{{ø}} od nyego ani na pravicz{{ø}} ani na levicz{{ø}}, y nye naśladował bogow czudzich, ani sy{{ø}} gim modl(i(). A iestli nye chczesz sliszecz głosu pana boga twego, aby chował y pełnił wszitka przikazanya gego y duchowne o- byczage, ktoresto ya przikazuy{{ø}} tobye dzisz: spadn{{ø}} na cz{{ø}} wszitki kl{{ø}}twy tyto y (uywy{{ø}}z{{ø}}2) sy{{ø}} w czó. Przekl{{ø}}ti b{{ø}}dzesz w myescze, przekl{{ø}}ti b{{ø}}dzesz na polu, przekl{{ø}}ta stodoła twa, prze- kl{{ø}}te wszitki uzitki twre, przekl{{ø}}ti plod ziwota twego, y plod zemye twey, stada wolow twich, y stada owyecz twych. Przekl{{ø}}ti b{{ø}}dzesz wchadzay {{ø}} y vi- chadzayę. Prziwyedze pan na cz{{ø}} glod y lacznoscz, y layanye na wszitki uczynki twe, czosz ty czinis, doy{{ø}}d czebye nye setrze y straczi richlo, prze twe wimislenye nagorsze, ‘) Wulg. „et non subter“. 2) „apprehendent“ (Wulg.). w ktorichzesto* ostał gego. Przicini tobye pan mor, doy{{ø}}d cz{{ø}} nye zatra- czi z zemye, do ktoreyzeto przydzesz k dzćrzenyu*. Rani cz{{ø}} pan byad{{ø}}, y zymnicz{{ø}}, y zymn{{ø}}gor{{ø}}czosczo, y wyo- drem, y powyetrzim skazenya y rdzy{{ø}} (rdzą), a przecziwicz sy{{ø}} tobye b{{ø}}dze, doy{{ø}}d nye sginyesz. B{{ø}}dze nyebo, gesto nad tob{{ø}} gest, myedzanye, a zemy{{ø}}*, na nyeyzeto chodzisz, zelaszna. Da pan zemi twrey przewal pro- s s n i i), a spadnye na cz{{ø}} s nyeba po- pyol, doy{{ø}}d nye b{{ø}}dzesz start. Podda cz{{ø}} pan, ze padnyesz przed nyeprzya- czelmi swami. Gedn{{ø}} drog{{ø}} vinidzesz przecziw gim, a sedmy{{ø}} pobyezysz, rosproszon s{{ø}}{{ø}}cz po wszistkich kro- lewstwach na zemi. Bódze marcha twa 4 w pokarm wszemu ptastwu nyebye- skyemu y zwyerz{{ø}}tom na zemi, y [nie] b{{ø}}dze, ktoby od czebye odegnal. Rani cz{{ø}} pan wrzodem egipskim na stronye twego czala, ktor{{ø}}sz layna vipusczasz, y crostami y swirzbyem, tak ze usdro- wyon nye b{{ø}}dzesz mocz bycz. Rani cz{{ø}} pan omamyenim y slepot{{ø}} y gne- wem misli twey, ze b{{ø}}dzesz o polu- dnyu maczacz, iako gest o byki ma- czacz ślepi wye* czmach, y nye sdrz{{ø}}- dzi (?) twich dróg. Po w szitki czasy b{{ø}}- dzesz czirpyecz b{{ø}}d{{ø}}* 2), ocz{{ø}}zon s{{ø}}{{ø}}cz na misk nasilim, a nye may{{ø}}, ktoby cz{{ø}} vibavil. Poymyesz zon{{ø}}, a gini s ny{{ø}} b{{ø}}dze spal. dom udzelas, a nye b{{ø}}dzesz w nyem przebiwacz. vinnicz{{ø}} uczinisz, a nye b{{ø}}dzesz s nyey sbiracz. ') „Det imbrem pulverem11, więc: przewal proszny. 5) Zapewne zamiast biadę. Vol twoy obyetowan b{{ø}}dze przed tob{{ø}}, a nye b{{ø}}dzesz gego gescz. Osel twoy b{{ø}}dze poy{{ø}}t [w] widzenyu twem, a nye bódze nawroczon tobye. Owcze twe b{{ø}}d{{ø}} dany nyeprzyaczelom twim, a nye bpdze, ktoby wspomogi tobye. Synowe twogi y dzewki twe poddany b{{ø}}d{{ø}} ginemu ludu, a ty patrzasz swi- ma oczima na to, a ty gyn{{ø}}cz b{{ø}}dzesz przed gich vidzenim czalego dnya, a nye bódze syla w twey r{{ø}}cze. Uzitki zemye twey y wszitka robota twa* se- srze lud, ktoregos ty nye znasz, a ty b{{ø}}dzes czirpyecz zawzdi, byad{{ø}} ob- cz{{ø}}zon s{{ø}}{{ø}}cz po wszitki dni, a 1{{ø}}ka- y{{ø}}cz sy{{ø}} przed gego groz{{ø}}, y{{ø}}szto usrzita oci twogi. Rani cz{{ø}} pan wTrzo- dem psotnim na kolanoch y lytkach, a usdrowyon nye b{{ø}}dzesz mocz bycz od py{{ø}}ty w nodze az do czemyenya twego. Zawyedze cz{{ø}} pan y krola twego, gegosz ustawysz nad szob{{ø}}, wr lwd (lud), gegosto nye sznasz ty y otczowe twogi. y b{{ø}}dzesz tam sluzycz czudzim bogom dzewyanim* y kamyennim. Y b{{ø}}- dzesz zatroczon* w przislowye y w po- wyescz wszem*) ludu, do ktoregosto cz{{ø}} wyedze pan. Saacz b{{ø}}dzesz vyele w zemi, a mało uszńes, bo kobilki snyedz{{ø}} wszitko.Vinniczewsplodysz* y wskopasz, ale vina nye b{{ø}}dzesz pycz, ani czso z nyey veszmyesz, bo b{{ø}}dze opuscz{{ø}}na* *) czirwmi. Oliwy b{{ø}}dzesz myecz na swych2) krayoch twych, a nye b{{ø}}dzesz sy{{ø}} mazacz olegem, bo skapye a sgynye. Synow naplodzysz y dzewek, a nye b{{ø}}dzesz sy{{ø}} gimi cze- *) Vastabitur. 2) Miało być: wszech. ssycz, bo b{{ø}}d{{ø}} wyedzeni w nyevolstwo. Wszitko twre sadowe drzewye y owocze zemye twey rdza zaguby. Przichodzen, genze bidk s tob{{ø}} w zemi, z w y s s i sy{{ø}} nad cz{{ø}}, y b{{ø}}dze czebye vissy, a ty sy{{ø}} ponizisz y b{{ø}}dzesz nyssy. On b{{ø}}dze tobye poziczacz, ale nye ti gemu. On b{{ø}}dze na glowye, a ty na ogonye. Y przyd{{ø}} na cz{{ø}} wszitki tyto kl{{ø}}twy, przecziwyay{{ø}}cz sy{{ø}} tobye, snó- dz{{ø}} cz{{ø}}, doy{{ø}}d nye sginyesz. bo ges nye posłuchał głosu pana boga twego, anisz chował przykazanya gego y du- chownich obiczayow, gesto gest przikazal tobye. Y b{{ø}}d{{ø}} nad t{{ø}}b{{ø}}* znamyona y dziwy, y w naszenyu twem az na wyeki, yrzes rye sluzyl panu bogu twemu w radości syercza swego y veselu, prze obfitoscz wszego dobrego. Przetosz b{{ø}}dzesz sluzicz nyeprziyacze- lovi swemu, gegosz przepuści na cz{{ø}} bog, w głodzę y w pragnyenyu, w nagości y we wszitkey n{{ø}}dzi. y wlozi ze- laszne yarzmo na twe gardło, doy{{ø}}d czebye nye setrze. Prziwyedze na cz{{ø}} pan naród z dalekey stroni a s poślednich krayow zemye, podobny orlici latay{{ø}}cey w nagłości, gegosz y {{ø}} z i k o- vi nye b{{ø}}dzesz mocz srozumyecz, naród nyesromyeszliwi, genze nye odpuscz{{ø}}* staremu, ani sy{{ø}} slutuge nad robyonkem y sirot{{ø}}, ale posrze ple- my{{ø}} dobitka twego y owocz zemye twey, doy{{ø}}d nye sginyesz. a nye osta- vycz psenycze tobye, ani vina, ani o- leyu, ani stad volowich ani owczich, doy{{ø}}d czebye nye zatraczi y nye zetrze 86 we wszech myesczech twych. A ska zom b{{ø}}d{{ø}} muri twe twarde y viszoke po wszey zemi twey, w nichzes na- dzey{{ø}} myal. Obl{{ø}}zon b{{ø}}dzesz myedzi wroti twimi po wszey zemi twey, y{{ø}}sz pan bog twoy da tobye. a b{{ø}}dzesz gescz plod ziwota twego a myasso* synow y dzewek twich, gesto da tobye pan bog twoy, w n{{ø}}dzi y w ska- zenyu twem, gimze cz{{ø}} obcz{{ø}}zi wróg twoy. Czlowyek roskosnego ziwota myedzi wami, y nyeczisti barzo z a v i- dzecz b{{ø}}dze bratu swemu y zenye, ktorasz polega na lonye gego, a nye uda my{{ø}}sa synow swych, gesto sam ge, przeto ze nicz ginego nye ma w oblezenyu* y w ubostwe, bo s{{ø}} skazili cz{{ø}} nyeprziyaczele twoy myedzi wszitkimi wroti twimi. C ź a n k a (.) i) zona y roskosna, yasto nye mogła chodzicz po zemi, ani swey nogi stopy2) na zemi postavicz prze my{{ø}}koscz swych nog y cźankoscz wyełyk{{ø}}, zawy- dzecz b{{ø}}dze m{{ø}}zu swemu, genze polega na gey lone, nad my{{ø}}ssem syna swego y dzewki swey, ynad ma- c z e r z n i k i m, genze vicliadza s trz o s 1 gich, y nad mlodzonki, gisto tey godzini zrodzili sy{{ø}}. bo ge sgedz{{ø}} ta- gemnyre, prze nyedostatky wszitkich rzeczy w obl{{ø}}zenyu y w skazenyu, gimzeto cz{{ø}} ogaruye nyeprzyaczel twoy myedzi wroty twimi. Nye b{{ø}}dzesli cho- wacz y pelnicz wszech slow tegoto za- kona, gesto s{{ø}} pisani w kx{{ø}}gach tich- to, a nye b{{ø}}dzesli sy{{ø}} bacz ymyenya, gego sławnego y grosznego, to gest pana boga twego: przisporzi pan ran ') „Teneracienka, delikatna. *) rvestigiut*“. twich, y ran syemyenya twego, y ran wyelikich, y ustawyczne nyemoczi, psotne y wyeczne. Y obroczi na cz{{ø}} wszitki n{{ø}}dze egipske, ktorickzes sy{{ø}} 1{{ø}}- kal, y b{{ø}}d{{ø}} sy{{ø}} czebye dzerzecz. A nadto wszitki nyemoczi y rani, gesto nye s{{ø}} popisani w kx{{ø}}gach tegoto zakonu, prziwyedze pan na cz{{ø}}, doy{{ø}}d czebye nye zetrze. Y ostanyecze w ma- ley liczbye, iakoszescze drzewye bili w rosmnozenyu iako gwyasdy* nye- byeske, zesz nye posłuchał głosu pana boga twego. A iakosz sy{{ø}} drzewyey pan nad wami radował, dobrze wam c z i n y {{ø}}, a wasz p 1 o d z {{ø}} : takesz sy{{ø}} weselicz b{{ø}}dze, zatracz{{ø}} wasz. y podwroczi, abyscze sgin{{ø}}li z zemye, do nyeyzeto wnidzecze ku gimyenyu. Ros- proszi cz{{ø}} pan bog po wszech ludzeck, od virzcliu zemye az do krayow gick. y b{{ø}}dzesz tu sluzicz bogom czudzim, gickzes ty ges nye znal ani otczowye twogi, drzewyani y kamyenni*. A w tick narodzech nye odpoczinyesz, ani b{{ø}}dze odpoczinyenye st{{ø}}panyu nog twack. Bocz da pan tu (?) syercze s t r a- sywe, y nyestaczczone oczi, y dus{{ø}} zaloscz{{ø}} udr{{ø}}czon{{ø}}. y b{{ø}}dze zi- wot twoy, iako straszidlo przed tob{{ø}}. L{{ø}}kacz sy{{ø}} b{{ø}}dzes we dnye y w noczi, a nye uwyerzisz ziwotu twemu. S yutra rzeczes: kto mi do (da) wyeczor ? a z wyeczora: kto mi da yutro? prze strack syercza twego, gimzeto sy{{ø}} sstra- szyl, a prze to czosz usrzysz oczima swim a. X a wroczy cz{{ø}} pan na lodzack do Egipta, po drodze, o neyzeto rzeki tobye, aby gey wy{{ø}}czey nye ogl{{ø}}dal. Tu b{{ø}}dzesz przedan nyeprzyaczelom twim w slugy y w sluzebnicze, a nye b{{ø}}dze, ktoby kupyl. XX nonum capiłu: T JL o s{{ø}} słowa zaslubyenya, ktoresto przikazal pan Moyzeszovi, aby ge sczwir- dzil s syni Israelskimi w zemi Moab- skey, przes1) tego ślubu, genzeto gim zaślubił na Oreb. Y zvola Moyzes wszego Israkela, y powye gim: Wyscze vi- dzeli wszitko, czosz gest uczinil pan przed wami w zemi Egipskey Farao- novi y wrszem slugam gego y wszey zemi gego, pokuszenya wyelika, gesto sta vidzele oczi twogi, ty dzivi y znamyona wyelika. a nye dal wam syercza rozumnego y oczu vidz{{ø}}czick y ussu, gesto by mogli sliszecz az do nynyeyszego dnya. Wyodl wasz czterdzesci laat po puści, nye zadrali s{{ø}} sy{{ø}} rucha wasze, ani obów (!) waszich nog wyotckoscz{{ø}} gest sgin{{ø}}- la. Cklebascze nye gedli, vina y ginego picza scze nye pili, abyscze wye- dzeli, ze on gest pan bog was. Y przi- sli(slcze na to myescze, y viszedl gest kroi Seon Ezebonsky a Og, kroi Ba- zanski, potkaw sy{{ø}} s nami ku boyu. Y pobilisme* ge y odzerzehsmi zemy{{ø}} gich, y oddaliśmy ku gimyenyu Rube- novi a Gadovi a poi pokolenyu Ma- nasszowui. Przetosz ckowaycze słowa smovi teyto, a pelncze ge, abyscze ro- zumyely wszemu, czosz czinicze. Vy stogicze wszistczi dzysz przed panem bogem waszim, kxy{{ø}}z{{ø}}ta wasza y po- ') „praeter". Wulg. kolenye, y wy{{ø}}czszi urodzenim y mi- strze, y wszistek lud Israhelski, synowye y zoni wasze, przichodnyowye, gisto s tob{{ø}} przibyway{{ø}} w stanyech, przes r{{ø}}baczow lyesnich a gisto svo- sz{{ø}} wod{{ø}}: aby wszedł w slub pana boga y w prawye zaprzisz{{ø}}zonim, gesto dzysz pan bog twoy uderzi') s tob{{ø}}. A wzbudzi cz{{ø}} sobye za lud, a on b{{ø}}- dze pan bog twoy, iakosz gest movil tobye, y przisy{{ø}}gl otczom twim, Abra- movi, Yzaakovi a Iakubovi. Ani wam eamim ya tato zaslubyenya sczwir- d z a y {{ø}} (■) y tichto przisy{{ø}}gl* p o- czwirdzay{{ø}}, ale wszistkim nynyey- sim y odesslim. Bo vy znaczę, kako- smi przebiwTali w zemi Egipskey, a ka- kosmi sli po posrotku nadrow* (narodów), przes nyesto gyd{{ø}}{{ø}}cz vidzeliscze ga- nyebnosczi2) y sprosnosci, to gest m o- dli gick, drzewo y kamyen, srebro y złoto, gemusz sy{{ø}} modlili. Aby snad* nye bili myedzi wami m{{ø}}sz albo zona, czebadz albo pokolenye, gegosto by sercze bilo odwroczono od pana boga twego dzysz. zęby sedi y sluzil bogom tick narodow, y billibi myedzi wami korzeń plodz{{ø}}czi zolcz y gorzkoscz. A gdiisz usliszysz słowa przisy{{ø}}gy teyto, wsblogoslavi sobye w serczu swem rze- k{{ø}}{{ø}}cz: B{{ø}}dze mnye mir, a b{{ø}}d{{ø}} cko- dzicz w złości syercza swego, a przytnę opiły pragn{{ø}}czego, a pan nye odpuści gemu, ale tedy, gdiisz nawy{{ø}}czey pirzckliwoscz gego rozlege sy{{ø}} w po- mst{{ø}} przecziw czlowyeku temu, y po- ') „percutit* (foedus). Wulg. ł) Kréskuj§c g, może chciał wyrazić 7»? sy{{ø}}dze gy wszistko przekl{{ø}}cze, gesto popisano gest w tich kxy{{ø}}gack, y zagładzi ymy{{ø}} gego pod nébem, y stravi gy na pogynyenye ze wszego pokolenya Israkelskyego, podle przekl{{ø}}- cz{{ø}}*, gesto w kxy{{ø}}gack tegoto zakona y zaslubyenya gest popiszano. Y rzecze naród b{{ø}}d{{ø}}cz i *) y synowye, gesto sy{{ø}} narodz{{ø}} potem, y podroszni, ktorzyszto z dalekick stron przyd{{ø}}, u- srz{{ø}} rany zemye tey y nyemoci, gi- mysto ge gest szn{{ø}}dzil pan bog, szar{{ø}} (siarą) y gor{{ø}}czoscz{{ø}} sluneczn{{ø}} szg{{ø}}{{ø}}cz, tak aby wy{{ø}}czey nye bila poszewana (posiewana), ani czso zelonego sy{{ø}} wsplo- dzilo, na prziklaad przewroczenya Sodomi y Gomori, A damy a Seboym, gesto gest podwroczil p4?i bog w' guye- wye a pirzckliwosćzi swey. Y rzek{{ø}} wszistczi narodowye: Przecz gest tak pan uczinil zemi teyto? ktori gest gnyew y rosgnyewanye gego nyesmyer- ne ? Y odpowyedz{{ø}}: Bo s{{ø}} opuścili smow{{ø}} pana, yósto gest zaślubił otczom gich, gdisz gest ge wiwyodl z zemye Egipskey. y sluzili s{{ø}} bogom czudzim y kl{{ø}}nyali* s{{ø}} sy{{ø}} gim, gickzeto s{{ø}} nye vidzeli a gimzeto s{{ø}} nye bili poddani. Przetosz rosgnyewralo sy{{ø}} gest pirzekanye boże przecziw tey zemi, aby prziwyodl na nye wszitki kl{{ø}}tfy, gesto w kxy{{ø}}gack tickto s{{ø}} popisani. y virzuczil ge z zemye gick w gnyewye a w pirzekanyu a y w mi- rz{{ø}}czcze wyelikey, y virzuczil ge do czudzey zemye, iakosz dzysz giscze*2) sy{{ø}}. Skricze (?) przed panem bogem na- ■) „sequens generatio*. W'ulg. ł) Myłka zamiast iści się. szim, genzeto (?) yawnye b{{ø}}dze, nanye') y synom naszim az na wyeki, bichom pełnili wszistka słowa zakonu tegoto. XXX. -Przetosz gdysz przeyd{{ø}}* 2) tyto wszi- stki rzeczi k tobye, pozegnanye, albo przekl{{ø}}cze, ktorezem vilozil przed twim vidzenim, a ty b{{ø}}d{{ø}}cz zaloscziw syerczem twim we wszech narodzech, w nichzeto wasz rosprossil pan bog twoy, y nawroczysz sy{{ø}} k nyemu, y b{{ø}}dzesz posluchacz gego przikazanya, iakosz ya dzysz przikazuy{{ø}} tobye y synom twim, we wszem syerczu twem y we wszey | duszi twey: y nawroczi cz{{ø}} pan bog twoy z wy{{ø}}zenya twego, a slutuge sy{{ø}} nad tob{{ø}}, a potem zbierze cz{{ø}} ze wszech ludzi, w ktorichzeto cz{{ø}} bil drzewyey rosproszil. A iestkbi az do progu nyebyeskyego bilbi ros- proszon, odt{{ø}}{{ø}}d cz{{ø}} vicz{{ø}}gnye pan bog twoy, y przyme* y wyedze w zemy{{ø}}, ktor{{ø}}sz s{{ø}} dzerzeli otczowye twogi, y odzerzysz y{{ø}}. y pożegna czebye, wy{{ø}}cz- sim liczb{{ø}} cz{{ø}} uczini, nisz s{{ø}} bili otczowye twoy. Y obrzeze pan bog twoy sercze twe y sercze syemyenya twego, aby miłował pana boga twego we wszem serczu twem y ze wszey dusze twey, aby mogl ziw bycz. Ale wszistko przekl{{ø}}cze obroczi pan bog na twe nye- prziyaczele y ty, ktorzisz czebye nye- navidz{{ø}} a przecziwyay{{ø}} sy{{ø}}. Ale ty nawrocz sy{{ø}} y posłuchasz głosu pana ') Źle napisał, zamiast nam. Zresztą itłómacz całego tego zdania nie rozumiał i mylnie je oddał. Wulg. ma: Abscondita — Domino Deo nostro quae manifesta sunt — nobis et filiis nostris itd. 2) Miało by<5: przyjdą. boga swego, y uczinisz wszitko przikazanye, ktorezem ya tobye przikazal dzysz. Y uczini cz{{ø}} pan bog twoy obfitego we wszem robotowanyu r{{ø}}{{ø}}k twroyu, y w plemyenyu ziwota twego, y w płodu dobitka twego, y w zi- snosczi zemye twe*, y we wszem sbo- z u sczodrogo*'). Bo sy{{ø}} nawroczi pan, aby sy{{ø}} weselił nad tob{{ø}} we wszem dobrem, iakosz sy{{ø}} gest weselił nad twimi otczy. Tak, acz posłuchasz głosu pana boga swego y ostrzegacz b{{ø}}- dzesz gego przikazanya y duchownich obiczayow, gesto w temto zakonye popisany s{{ø}}, a nawroczysz syp ku panu bogu swemu we wszem serczu twem y we wsze* duszy twey. Przikazanye toto, gesto ia dzysz przikazuy{{ø}} tobye, nye iest nad tob{{ø}} ani daleko położono, ani na nyebye postawy ono, aby kto mogl rzecz: [Kto] z nasz moze na nyebo wst{{ø}}picz, aby przynyosl to k nam, y posłuchami y skutkem napelnimi? Ani za morzem postawyono iest, aby ge rosmownye (?) powyedzal: Kto z nasz moze sy{{ø}} przeplavicz za morze a to asz k nam przinyescz, abichom mogli sliszecz y uczinicz, czosz przikazano gest nam od pana? Ale gest tu rzecz wyelmi bksko, słowo w usczech twich y w serczu twem, aby ge pełnił. Szna- myonay, czso dzysz vilozilem w vi- dzeniu twem ziwot a dobrot{{ø}}, a przecziw temu smyercz a zloscz. aby miłował pana boga twego, a chodził po gego drogach, a ostrzegał gego przikazanya y duchownich obyczayow y ') Wulg.: et in rerum ommutn largitate. s{{ø}}dow, a byl ziw. y rosmnozi cz{{ø}} y pożegna czebye pan w zemi, w ktor{{ø}}sz wnidzesz ku odzerzenyu. A iestly od- wroczono b{{ø}}dze sercze twe, a nye b{{ø}}- dzesz chczecz skszecz, a bl{{ø}}dem s{{ø}}{{ø}}cz oklaman, klanyacz sy{{ø}} b{{ø}}dzesz bogom czudzim y sluzicz gim: naprzood po- wyadam tobye dzysz, ze zagynyesz, a mały czasz b{{ø}}dzesz bidlicz w zemi, do nyeyzeto Iordan min{{ø}}w wnidzesz ku dzerzenyu. Swyatki prziwolawam dzysz nyebo y zemy{{ø}}, zeczem vilozil ziwot wam, y dobre pozegnanye y kl{{ø}}tf{{ø}}. Przetosz voliszh ziwot, aby y ti ziw byl y synowye twogi, a miluy pana boga twrego, a posluchay głosu gego, a gego sy{{ø}} p r z i d z e r z i. bocz on gest ziwot twoy a przedluzenye dnyow twich, aby bidlil w' zemi, za y{{ø}}szto pan iest przisy{{ø}}gl otczom twim, Abramovi, Izaa- kovi, Iakobovi, aby y{{ø}} dal gim. XXXI. ./V odszedwr Moyzes, vimovil gest wrszi- tka słowa tato ku wszemu Israhelovi, a rzekvcz k nim: Dwadzescza sto lat yusz mam dzysz, nye mog{{ø}} daley vi- chadzacz y wchadzacz, a ofszem gdisz gest pan rzeki mnye: Nye przeydzesz Iordana tegoto. Przeto pan bog twoy poydze przed tob{{ø}}, a on zagladzy wrszi- tki narodi tito w vidzenyu twem, a o- dzerzisz y{{ø}}. a Iozue tento poydze przed tob{{ø}}, iakosz gest movil pan. Y uczini pan gim, iakosz gest ucinil Seonovi a Ogovi, krolom Amoreyskim, y zemi gich, y sgladzi ge. Przetosz gdysz y tyto podda wam, takyesz uczinicze gim, iakozem przikazal wam. M{{ø}}sznye czin- cze y posilicze sebye. nye boycze sy{{ø}} ani 1{{ø}}caycze gich w vidzenyu. bo pan bog twoy teuczi gest wódz twoy, a nye opusczi czebye ani ostanye. V wreszwal Moyzesz Iozue, y rzecze k nyemu przed wszistk{{ø}} wyelikoscz{{ø}} synow Israhelskich : Posyl syebye, a b{{ø}}dz u d a c z e n, bo ty wyed zesz lud tento w zemy{{ø}}, y{{ø}}sto dacze1) otczom gich slubil gest pan bog, a ty y{{ø}} losem rosdzeks. A pan, genze gest wódz twoy, on b{{ø}}dze s tob{{ø}}, a nye pusczi sy{{ø}} czebye, ani ostanye czebye. Nye boycze sy{{ø}} ani 1{{ø}}kaycze. A tak popisał gest Moyzesz zakon tento, y dal gy kapłanom, synom Levi, gisto nyesli skrziny{{ø}} zaslubyenya bożego, y wszitkim starszim Israhelskim. Przikazal gest gim rzek{{ø}}cz: Po syedmi leczech, lata przepuscze- nya2), na swy{{ø}}ta stanowe, gdysz sy{{ø}} syd{{ø}} wszitczi synowye Israhelsczy, aby syp ukazali wr vidzenyu pana boga swego, na myesczu, ktores vibral pan bog twoy, czyscz b{{ø}}dzes słowa zakonu tegoto przed wszitkim Israhelem. a uslisz{{ø}} wszitczi, s{{ø}}{{ø}}cz sgromadzeni, tak m{{ø}}zowye, iako zony, robyonko- wye y przychodnye, gesto s{{ø}} myedzi twimi wroti, aby usliszawszy, naucz{{ø}}* sy{{ø}} bacz pana boga swego, a zachowali y pełnili wszitki rzeczi tegoto zakonu, y synowye gich, ktorziszto nynye nye wyedz{{ø}}, aby mogli posluchacz y bacz sy{{ø}} pana boga swego po wsze dny ziwota, wr nichzeto sy{{ø}} obraczacze na zemi, k nyeyzeto wy przeyd{{ø}}cz lor- ') Pewnie myłka zam.: daci, dać. *) Remissionis. dan pospyeszicze ku I odzerzenyu. Y rzecze pan ku Moyzeszovi: Owa, bk- sko s{{ø}} dnyowye smyerczi twey. przi- zowy Iozue, a stoytasz w stanu swyadeczstwa, acz gemu roskaz{{ø}}. Przetosz odeslassta Moyzes a Iozue, y sta- lasta w stanu swyadeczstwa. Y wzyavi sy{{ø}} pan g i m a tam w slupye obloko- wem, genze staal [w] wesczu stanovem. y rzecze pan ku Moyzeszovi: Owa yusz ty ussnyesz s oczczi swimi, a lud tento powstaw, nyeczisczicz b{{ø}}dze s czu- dzimi bogi w zemi, w ktor{{ø}}szto wni- dze, a bl{{ø}}dzicz b{{ø}}dze w nyey. tam mnye opuści y wzruszi slub, ktoriszem uczwirdzil s nim. Y rosgnyewa sy{{ø}} gnyew moy przecziw gemu tego dnya, a ostan{{ø}} gego, a skryy{{ø}} twarz m{{ø}} od nyego, y b{{ø}}dze na pozarcze. bo wszistko zle napadnye gego y zn{{ø}}dzy, tak ze rzecze tego dnya: Wyernye! nye gest bog se mn{{ø}}, ze mnye gest napadło toto zle. A ya skriy{{ø}} a zatay{{ø}} obk- cze mogę w ten dzen, prze wszitko zlee, gesto gest uczinil, ze gest naśladował bogow ezudzich. A tak yusz po- piscze sobye spyewanya tato, a uczczę syny Israhelske, acz pamy{{ø}}tliwye dzerz{{ø}}, a usty spyeway{{ø}}. A b{{ø}}dze toto zaspyewanye mnye za swyadeczstwo myedzi syny Israhelskimi. Bo wyod{{ø}} gego w zemy{{ø}}, za ktor{{ø}}zemto przi- sy{{ø}}gl otczom gego, mlekyem a myodem czek{{ø}}cz{{ø}}. A gdysz sy{{ø}} nagedz{{ø}} y nasycz{{ø}}, rostiw (?) obrocz{{ø}} sy{{ø}} ku bogom czudzim, y b{{ø}}d{{ø}} gim sluzicz, a mnye b{{ø}}d{{ø}} ur{{ø}}gacz, ucziny{{ø}} wzruszoni slub moy. Gdysz ge napadnye wyele złego y n{{ø}}dz{{ø}}: odpowye gemu spye~ wanye toto swyadeczstwa, gegosto ni- zadne zapomy{{ø}}tanye* nye sgladzi z ust syemyenya twego. Bo wyem mislenye gego dzysz, gesto uczini, drzewey nisz ge* wyod{{ø}} w zemy{{ø}}, y{{ø}}zemto slubil gemu. Przeto napisze Moyzesz spye- wanve, a nauczi svni Israhelskve. Y przikaze pan Iozue, synu Nunowu, rzek{{ø}}cz : Posyl sebye, a bódź udaczen. bo ty wyedzesz syni Israhelske wr zemy{{ø}}, y{{ø}}zemto ya slubil, a y~a b{{ø}}d{{ø}} s tob{{ø}}. Potem, gdysz Moyzesz popisał słowa zakonu tegoto na kx{{ø}}gach, y dopełnił: przikaze slugam kosczolowam, ktorzisz nosili skrziny{{ø}} zaslubyenya bożego, rzek{{ø}}: Weszmicze kxy{{ø}}gy tyto, a polosz- cze ge na boczę skrzinye zaslubyenya pana boga naszego, aby tu były na swyadzeczstwo przecziw tobye. Bo ya wadzo swar twoy y glow{{ø}} tw{{ø}} prze- tward{{ø}}. Gescze za mego ziwota, a s wa- mi gescze chodz{{ø}}cz, zawsdyscze swar- liwye czinili przecziw panu. Cim wy{{ø}}- czey, gdy ya umr{{ø}}? Sgromadzcze ku mnye wy{{ø}}czsze z rodu wszitki s pokolenya waszego, y mistrze, yr b{{ø}}d{{ø}} movicz slisz{{ø}}czim tyto rzeczi. y przizow{{ø}} przecziw gim nyebo y zemy{{ø}}. Bo znam, 88 ze po smyerczi mey nyeprawye uczi- nicze, a richlo sy{{ø}} skonicze* s drogy, ktor{{ø}}zem wam przikazal. y potka wasz wyele złego w pośledni czasz, gdysz uczinicze zle [w] wydzenyu bozem, a wzruszicze gy przes skutki r{{ø}}{{ø}}k waszich. Przetos movil gest Moyzesz, ano słucha sbor wszistek synow Israhelskich słowa pyesni teyto, y dokonał az do kóncza*» Sliscze nyebyosa, czso movim*, słysz zemy{{ø}}* słowa ust mich! Wzroscze ~'a- ko descz uczenye me, poplinye ’ako roszą przemowyenye me, ako przewal na zelonoscz, a iako k r o p y e na traw{{ø}}. Bo ymy{{ø}} boże przizow{{ø}}. daycze wyelebnoscz bogu naszemu! Zw.rz- chowani’) s{{ø}} skutkowye bozi, a wszitki drogy gego s{{ø}}dowye. Bog wyerni, a przes wszey nyeprawosci, sprawye- dliw l a prawy. Sgrzeszili gemu, a nye synowye gego w sprosnosczach! Narodzę szły a przewrotni, takk odpla- czasz panu? ludze szaleny a nyem{{ø}}- drzi, zali on nye iest oczecz twoy, genze gest dzerzal y uczinil y stworzil cz{{ø}} ? Rospamy{{ø}}tay sy{{ø}} na dawneylny, mysi o kaszdich narodzech, opytay otcza twego, a zwyasrage tobye, wyoczszych twych, a powyedz{{ø}} tobye. Gdysz dze- lil nawyssze narodi, gdysz rosl{{ø}}czal syny Adamovi: ustavil gest myedze podle liczby synow Israhelskych. Ale dzal bozi, lud gego. Iakob powrózek dzedziczstwa gego. Nalasl gy w zemi pustey, na grosznyem myesczu, na pnstem gosdze (?) Psalm audite celi.2) Przeto przyd{{ø}}{{ø}}cz Moyzesz, y mo\il gest wszitka słowa tegoto spyewanya v vszu ,usiu) luczku, on a Iozue, syn Nunow. Y vipelnil tyto wszitki rzeczi, mowy{{ø}}cz ku wszemu Ysrahelu, a rzek{{ø}} k nim: Poloscze syercze wasze ku wszitkim słowom, gesto ya prziswyat- ') Perfecta (opera/. 2) Tak w kodexie. Po czém woł.y- ^ko, co T Wulgacie począwszy Dd w. 12 do 43, .vypuscil! czam wam dzysz, abyscze przikazali synom swym, aby ge chowali, uczinili y napełnili wszitko, czosz gest popy- sano w kxy{{ø}}gack tegoto zakonu. Przeto ze nye s{{ø}} wam darmo przikazana* ale aby wszitczi byli gimi zivi, a pel- ny{{ø}}cz ge, na długi czasz b{{ø}}dzecze trwacz w zemi, w ny{{ø}}^to przeyd{{ø}}{{ø}}cz Iordan wnidzecze ku dzerzenyu. Y movil gest pan ku Moyzeszovi tegosz dnya rzek{{ø}}cz: Wznidzi na toto gor{{ø}} Abarim, to gest przyd{{ø}}cze (?)'), na gor{{ø}} Nebo, gesto gest w zemi Moabskey przecziw Gericho. A ogl{{ø}}day zemy{{ø}} Kanaansk{{ø}}, y{{ø}}szto ya poddam synom Israkelskim ku odzerzenyu, a umrzi na górze. A wnidocz na ny{{ø}}, polozon2) b{{ø}}dzesz k ludu swemu, iako gest umarł Aaron, brat twoy, na górze Hor, y przilozon gest k ludu swemu. Bo scze przevinili przecziwko mnye, posrzod synow Israhelskich, wod odpowyednick3) w Kades || na puści Sin. a nye poswy{{ø}}cziliscze mnye myedzi synmi Israkelskimi. A przetosz usrzisz zemy{{ø}}, a nye wnidzesz w nyo, y{{ø}}szto ya dam synom Israkelskim. XXXIII capitulum. Toto gest pozegnanye, gimzeto gest pożegnał Moyzesz, czlowyek bozi, synom Israkelskim przed swo smyercz{{ø}} rzek{{ø}}cz: Bog s Synaf*) przysedl gest, a s Seyr zyawyl sy{{ø}} gest nam. Ukazał sy{{ø}} gest s góry Pkaran, a s nim tysy{{ø}}cze swyatick*. Na praviczi gego ‘) Wulg.: „transituum“. „iungeris*. 3) „ad Aquas contradictionis“. zakon ognyovi. Miloval ludzi, wszitczi swy{{ø}}Gzi w gego r{{ø}}ce s{{ø}}. A kto sy{{ø}} przibliza k gyego* nogam, przym{{ø}} gego uezenye. Zakon ukazał nam Moyzesz, dzedziczstwa vyelikosczy Iakobo- va*.Y b{{ø}}dze u nasprawyedliwszego kroi, sgromadziw wyekkoscz kxy{{ø}}z{{ø}}t z ludu s pokolenim Israhelskim. B{{ø}}dz ziw Ruben, a nye umyeray, a b{{ø}}dz mały w liczbye. Tocz gest ludowo pozegnanye. Słysz panye glosz ludów, a k gego ludu wy e d z i gy. r{{ø}}ce gego boyowacz b{{ø}}dzeta zań* a spomocznik gego przecziw nyeprzyiaczelom gego b{{ø}}dze. Ale ku Levi powye: Swirzchowanye twee a uczene twe od m{{ø}}za swy{{ø}}tego twego, gegozesz skuszil w pokuszenyu y s{{ø}}dzillesz* u wod odpowyadza- nich. Genze gest rzeki otezu swemu y maczerzi swey: Nye znam wasz! a braczy swey: Nye vidz{{ø}} wasz! y nye sznali s{{ø}} synow swych. Cy s{{ø}} ostrzegali virnovy twe, a smow{{ø}} tw{{ø}} zachowali, s{{ø}}dy twe, o Iakobye! a sprawa twa*, o Israel! Położy kadzilnye* rzeczi w gnyewe twem, a obyati zapalne na ołtarzu twem. Pozegnay panye syli gego, a usyle r{{ø}}ku gego przymi. Rań* chrzebyet nyeprziyaczol gego, a ktosz* gego nyenavidzi, nye powstan{{ø}}. A Beniaminovi powye: Przemilali (?) ') boży przebiwacz b{{ø}}dze douffale w nyem, iako poscely* wszittek dzen bi- dlicz b{{ø}}dze, a na gego ramyonach od- poczynye. A Iozephovi rzecze: S po- zegnanya bożego zemy{{ø}}* gego, a z ia- blek nyebyeskich y rossy, y s gl{{ø}}bo- kosci podlozoney. Zyablecznego owo- czu y sluncza y myesz{{ø}}cza, z virzchu starich gor, z iablek vyecznich pagórków, a z owoczu zemskyego, a s pel- nosczi gego. Pozegnanye gego, genze sy{{ø}} zyavil we krzu, przydze na glow{{ø}} Iozephow{{ø}}, a na czemyenyu poswya- czonem*') myedzi bracz{{ø}} gego. lako pirworodzonego bika krasa gego, rogy gednorosczowe rogy gego, gimisto za- p{{ø}}dzy narody az na krage zemye. Toto s{{ø}} zast{{ø}}py Effraymovi, a czito tysz{{ø}}- czowe Manassovi. A Zabulonovi rzeki: Raduy sy{{ø}} Zabulon wesczu* twem, a Yzachar w stanyech twych! Ludzi ku górze przizow{{ø}}. tamo b{{ø}}d{{ø}} obyetowacz obyati sprawyedliwye, ktorzisto roswo- dnyenye m orskye iako mleko saacz 89 b{{ø}}d{{ø}}, y skarby skrite pyaseczne. A Ga- dovi rzeki: Blogoslawyony w roszyrze- nyu Gad, iako lew odpoczin{{ø}}{{ø}}l, po- chficil gest ramy{{ø}} y czemy{{ø}}. Y usrzal kxy{{ø}}stwo swe, ze na swey stronye u- cz{{ø}}czi gest odlozon, genze byl s kxy{{ø}}- z{{ø}}ty s ludu, a uczinil sprawyedliwosci boże, a s{{ø}}{{ø}}d swoy z Israhelem. A Da- novi powyedzal: Dan sczenye Iwo we. viplinye sczedrze z Bazan. A Nepta- limovi rzecze: Neptalim w zysznoscz poziwacz b{{ø}}dze, a pełen b{{ø}}dze bogo- slawyenya* bożego, morze y ku polu- dnyo* odzerzi. Y Asserovi powye: Pożegnani w synyech Asser, b{{ø}}dze luby braczey swey, rosmoczi w oleyu nog{{ø}} sw{{ø}}. Żelazo a myedz o boy w*2) gego. Yaczy dnyowye młodości twrey, taczy y starości twey. Nye gest gyny bog, •) Wołg.: „super verticevi naearaeiu. 2) „calceamentum*. 40 *) Amantissimus Domini. Więc pewnie: przemiły. iako bog przesprawyedkwego, gesdzecz nyebyesky, pomocznik twoy. Wyele- bnoscz{{ø}} gego byez{{ø}} obloczi, przebytek gego na viszokosci a pod lot.czmi1) wyecznimi. virzuczi przed twim obli- czim nyeprziyaczele, y powye: potrzi sy{{ø}}! Aprzebywacz b{{ø}}dze Israel fale2), a samo3). Oko Iakobowo w zemi uzi- teczney y vinney, a nyebyosa sy{{ø}} o- czemny{{ø}} ross{{ø}}. Bogoslawyon ges ty Israel, kto równi b{{ø}}dze tobye lud, genze sy{{ø}} sbavysz w bogu ? S c z y t wspo- mozenya twego, a myecz slavi twey bog twoy. Poprze czebye nyeprzi- yaczel twoy, a ti gego gardło potlo- czysz. xxxnn. JPrzeto wisedw Moyzesz s pola Mo- abskyego na gor{{ø}} Nebo, na virzch Fasga przecziw Iericho. y kaz{{ø}}* gemu pan wszitk{{ø}} zemy{{ø}} Galaadsk{{ø}} az do Dan, a do w szego Neptalima, y zemy{{ø}} Effraymow{{ø}} y Manassow{{ø}}', y wszitk{{ø}} zemy{{ø}} ludowo az do morza posledńe- go, ku poludnyowey stronye a do sy- rokosczi pola Iericho myasta palmo- vego az do Segor. \ rzeki gest pan k nyemu: Tocz gest zemy{{ø}}*, za ktor{{ø}}- *) Miało być zapewne łokćmi — „subter brachia sempiterna,u. *) Miało być: p o u fa 1 e, „confidenter3) Powinno być: eam — „et solus*. zemto przisy{{ø}}gl Abramovi, Yzaakovi a Iacobovi rzek{{ø}}cz: Syemycnyu twemu dam y{{ø}}. Vidzales y{{ø}} oczima swima, ale nye wnidzesz do nyey. Y umarł gest tam Moyzesz, sługa bozi, w zemi Moabskyey, przikazanim bozim. Y pogrzebl gy w dole zemye Moabskey przecziw Fegor. A nye poznał gest czlowyek grobu gego az do nynyeyszego dnya. Moyzesz dwadzescza a ssto lyaat myal gest, gdysz umarł. Nye zaczmili sy{{ø}} oczy gego, ani gego z{{ø}}by s{{ø}} sy{{ø}} ruszały. Y płakały s{{ø}} gego synowye Israelsczi w polu Moabskem trzydze- sczi dny. y napełnili sy{{ø}} dnyowye na- rzekanya placz{{ø}}czych Moyzesza. Ale Iozue, syn Nunow, napelnyon gest ducha m{{ø}}drosci, bo Moyzesz wlozyl nań r{{ø}}cze swoy. Y słuchali gego synowye Israelsczy, y uczinili, iakosz przika zal pan Moyzeszovi. Y nye wznikl gest wy{{ø}}czszy prorok w Israhel, iako Moyzesz, ktoregosz znal pan z oblicza w oblicze, we wszech dziwyech y znamy onach, gesto gemu przikazal, aby czinil w zemi Egipskey Faraonovi, y wszem slugam gego, y wszey zemi gego, y wszitk{{ø}} r{{ø}}ko moczn{{ø}}, y wszitky dzivi wyeliky, gesto czinil Moyzesz przed wszitkim Israhelem. Dokonały sy{{ø}} kxy{{ø}}gy deutronomy, a po- czynay{{ø}} sy{{ø}} kxy{{ø}}gy Iozue. IOZUE. ... ‘) stało sy{{ø}} po smyer- czy Moyzeszowey, slugy bożego: tedy movil pan ku Iozue, synu Nunowu, słudze Moyzeszowu, rzek{{ø}}cz gemu: Moyzesz, sługa moy, umarł gest. wstany, a gydz przes tento Iordan, ty y wszistek l’ud s tob{{ø}}, w ze- my{{ø}}, y{{ø}}szto ya dam synom Israhel- skim. Wszelke myescze, na ktoresz stępy stopa nogy waszey, wam podam, iakom movil Moyzeszovy. Od pusczee y Libana az do rzeky wyelikey Eufra- ten, wszitka zemyą (!) Etheyskych az do morza wyelikyego przecziw slunecznemu zachodu b{{ø}}d{{ø}} myedze wasse. Ni- zadni nye b{{ø}}dze sy{{ø}} mocz wam przecziwicz po wszitky dny ziwota naszego*. Yakoszem byl z Moyzeszem, takyesz b{{ø}}d{{ø}} s tob{{ø}}. nye puscz{{ø}} sy{{ø}} czebye ani czebye ostan{{ø}}. Posyl sye- bye, a b{{ø}}dz udać zen, bo ty snadz rosdzelis ludu temuto zemy{{ø}}, za ny{{ø}}- zem przyszy{{ø}}gl otczom twim, abych y{{ø}} podał gim. Posyl sy{{ø}} przeto, a b{{ø}}dz moczen vyelmi. a ostrzegay y pełni wszisczek zakon, ktorisz gest przi- ■) Tu pozostawiono miejsce próżne dla początkowej litery T, której jednak nie zrobiono. kazał tobye Moyzesz, sługa moy. Nye pochylay sy{{ø}} przeto od nyego na pra- vicz{{ø}} ani na levicz{{ø}}, a rozumyey w s z e- m u, czosz czinisz. Nye otdalay kxy{{ø}}{{ø}}g tegoto zakonu od swich ust, ale mi- slicz b{{ø}}dzesz w nich wye' dnye y w noczi, aby chował y pełnił wszitko, czosz gest popisano w nich. Tedy poy- dzesz drog{{ø}} sw{{ø}} y sros(u;myesz y{{ø}}. Tocz przikazuy{{ø}} tobye, posyl sy{{ø}}, a b{{ø}}dz udaczen. Nye strzasz* sy{{ø}}, ani sy{{ø}} boy. bo s tob{{ø}} gest pan bog twoy ve wszem, k czemuszkok ty sst{{ø}}pysz. Y przikaze Iozue ksy{{ø}}z{{ø}}tom s kida, rzek{{ø}}cz: Gydzycze w sposrodku stanów, a przikazicze ludu rzek{{ø}}cz: Przyp(r)awcze pokarm sobye, bo po trzeczem dnyu przeydzecze Iordan, a vnidzecze do zemye ku odzerzenyu, y{{ø}}szto pan bog wasz da wam. Ale 11 u- benovi y Gadovi y poi pokolenyu Ma- nassowu powye: Wspomynaycze na rzecz, yęszto przikazal gest wam Moyzesz, sługa boży, rzek{{ø}}cz: Pan bog wasz dal gest wam pokoy y wszitk{{ø}} zemy{{ø}}. Ale zony wasze y synowye wa- szy, y dobytek, ostan{{ø}} w zemy, y{{ø}}szto gest oddal wam Moyzesz za Iordanem. j[ ale vy giczcze w odzenyu 00 przed wasz{{ø}} bracz{{ø}}, wszitczi moczney r{{ø}}ky, a boyuycze za nye, doy{{ø}}d nye da pokoya pan braczi waszey, iakosz gest wam dał, a doy{{ø}}d y oni nye o- dzerz{{ø}} zemye, y{{ø}}szto pan bog wasz da gim. a tak sy{{ø}} wroczicze do zemye vassego gimyenya, y b{{ø}}dzecze bydhcz w nyey, y{{ø}}szto gest dal wam Moyzesz, sługa bozi, za Iordanem przeczyw wzchodu sluneczf«c)mu. Y odpowyedzeli s{{ø}} ku Iozue rzek{{ø}}cz: Wszitko, czso- zesz ty przikazal nam, uczinimi, a do- k{{ø}}{{ø}}d poslesz nasz, tam poydzemy. Ia- kosmi posłuchali we wszem Moyzesza: tak b{{ø}}dzem posluchacz y czebye, gedno b{{ø}}dz pan bog twoy s tob{{ø}}, iakosz gest byl z Moyzesem. Ktosz odpowye ustom twim, a nye posłucha wszech rzeczi twych, gesto gemu przikazu- ges, smyercz{{ø}} umrze, ale ty syebye posyl a m{{ø}}sznye czin. Secundum capitulum. T egdi Iozue, syn Nunow, poslal s Se- thim dwa m{{ø}}za spyeglerza tage- mnye, a rzek{{ø}}cz gim: Gydzcze a o- patrzcze zemy{{ø}} y myasto Iericho. Kto- rziszto pospyesywrszy sy{{ø}}, wesli w dom nyewyasti zley, ymyenyem Raab, y odpoczin{{ø}}Iasta u nyey. Y wskazano krolovi Iericho, y powyedzano: Dwa mó- za wesslasta sam w noczi s synow Israhelskich, aby spyegowali zemy{{ø}}. Y po- sslal krol Iericho ku Kaab nyewyescze rzek{{ø}}cz: Vywyedz m{{ø}}ze, ktorassta przi- ssla k tobye y wesslasta w dom twoy. Giscze spyeglerzasta, a przyslasta chez{{ø}}cz ogl{{ø}}dacz wsszitk{{ø}} zemy{{ø}}. Y poy{{ø}}wszi zona m{{ø}}ze, zatagygich, rzek{{ø}}cz: Znam, zesta byla przisla ku mnye, ale nye wyedzalaczem, o dk{{ø}} {{ø}} d- sta. a gdysz brona zawarta bila ve mrok, tedista ona visla, nye wyem, kamsta sy{{ø}} obroczila. sczigaycze ge r{{ø}}cze, a zlapacze ge. Ale sama kazała m{{ø}}zoma vnicz na pobycze domu swego, y przikrila ge pasdzerzim lnyanim, gesto tu było. Ale czy, gesto byk posiani, gonicz po nich po drodze, gesto wyedze ku brodom Iorda- novim. A gdysz oni vinyd{{ø}}, natichmyast brony zawarty. A gescze bila- sta nye usn{{ø}}la, yasto sy{{ø}} tagilasta: tegdi zona wnidze k nima y rzecze: Znam, ze bog podda wam zemy{{ø}}, bo strach wasz wrzuczil sy{{ø}} gest na nasz, a omdleli s{{ø}} wszitczi bidkczele w zemi. Sliszeksmi, ze przeszuszyl pan wody morza rudnego k waszemu prze- sczu, gdiszcze wysly z Egipta. a czosz- scze ucinik dwyema kroloma Amorey- skima, yasz bilasta za Iordanem, Seonovi a Ogovi, gestoscze zabik. A to uskszawszi, 1{{ø}}kksmi sy{{ø}}, y omdlało gest syercze nasze, ani w nasz ostał duch k wesczu waszemu. Bo pan bog wasz, on gest bog na nyebye viszoko, a na zemi nisko. Przetosz nynye p r z y- sy{{ø}}szta mi na pana boga, aby ya- kozem ya s wami mi ilosyernye uczi- nila, takyesz y vy uczincze s domem otcza mego. y day sta* my gis te znamy{{ø}}, abyscze sbavili otcza mego y matk{{ø}} m{{ø}}, bracz{{ø}} y syostri me, y wszitko, czosz gest gich, y viszvokcze dusze nasze od smyerczi. A ona gey od- powyedzalasta: Dusza nassza b{{ø}}dz za wasz na smyercz. ale tak, acz nasz nye vidasz. A gdisz nam poda bog zemy{{ø}}, uczinimi s tob{{ø}} miloserdze y prawd{{ø}}. Y vipuscila ge po powrosku z o k y e n- cza, bo dom gey przilezal ku muro- vi. y rzekła gest k nima: Vznidzeta na gori, aby snacz nye potkali wasz, wraczay{{ø}}cz sy{{ø}}. a tu sy{{ø}} utagita za trzi dny, doy{{ø}}d sy{{ø}} nye nawrocz{{ø}}, a tak poydzeta po swey drodze. Y powyedzalasta k ney: Nye b{{ø}}dzewa vinna t{{ø}}to przisy{{ø}}g{{ø}}, gestosz nasz za- przisy{{ø}}gla, gdysz bichom wyesk w zemy{{ø}}, a nye billiby za znamy{{ø}} tento powrózek czyrwony, a ty gego nye u- wy{{ø}}zesz na okyenczu, gimzeszto nasz vipusczyla, a nye sgromadzyszli otcza twego y maczerze y braczey y wszi- stkey rodzini twey w dom twoy. Ktoś vinidze sse* drzvi domu twego: krew gego b{{ø}}dze na glow{{ø}} gego, a my b{{ø}}- dzem nyevinni. Ale tich wszech krew, gisto s tob{{ø}} b{{ø}}d{{ø}} w domu, ostanye na naszey glowye, acz kto sy{{ø}} gich do- tknye. Pakli b{{ø}}dzesz nasz chczecz o- gloszycz, a t{{ø}}to rzecz na yafwno vi- nyescz: czisczi b{{ø}}dzem od tey przy- sy{{ø}}gy, y{{ø}}stosz nasz zaprzysy{{ø}}gla. A ona odpowye: Iakosta rzekła, iako b{{ø}}dz! A puscziwszy ge, aby precz o- desla, powyeszi powrózek czirwony w okyenczu swem. Tedy ona szedwszy, przyslasta na gori a bylasta tu trzy dny, doy{{ø}}d sy{{ø}} nye wroczili, ktorzisto ge goniły. Bo patrzy wszy gych po wszi- tkich drogach, nye naleszly gich. Y we- asly do myesta, wrocziwszy sy{{ø}}, kto- rziszto ge goniły. Y sesslasta spyegle- rza sgori, a przebredwszi Iordan, przislasta ku Iozue, synu Nunowat, y vipowyedzalasta gemu wszitko, czosz sy{{ø}} gima przigodzilo, y rzeklasta: Poddał pan w r{{ø}}cze nasze t{{ø}}to wszitk{{ø}} zemy{{ø}}, a strackem s{{ø}} ogarnyoni wszistczi bidliczele gey. m. -/V zatim Iozue powstaw w noczi, ru- sziw stani, a viszedwszi s Sethim, przisli s{{ø}} ku Iordanu, on y wszitczi synowye Israkelsci, a pomyeskawszi tu za trzy dny. A tich dny dokonawszi, sly poslowyei) w posrotku stanów, y sly s{{ø}} wolay{{ø}}cz rzek{{ø}}cz: Gdysz usrzi- cze skrzinya* zaslubyenya pana boga naszego, a kaplany s korzenya Levi nyos{{ø}}{{ø}}cz y{{ø}}: tedy vy powstawszy gidz- cze przed nyó. B{{ø}}dz myedzi wami a myedzi skrzyny{{ø}} dwa tysy{{ø}}cza wzdal lokyet. bo z daleka nye moglibyscze vidzecz ani poznacz, ktor{{ø}} drog{{ø}} we- ssli, zescze drzewyey nye ckodzily po nyey. A chowaycze sy{{ø}}, abyscze sy{{ø}} 91 nye prziblizali ku skrzini. Y powye Iozue ku ludu: Poswy{{ø}}czcze sy{{ø}}, bo za yutra pan bog uczini myedzi wami dzyw. Y powye ku kapłanom: Weszmi- cze skrzynya* zaslubyenya bożego, a gydzcze przed ludem. Ktorzisto przikazanye napelniwszi, wzy{{ø}}wszi skrziny{{ø}}, y chodzili przed nimi. Y rzecze pan ku Iozue: Dzysz poczn{{ø}} cz{{ø}} wysycz (wyzszyć) przede wszim Israkelem, aby vyedzeli, ze iakozem byl z Moyzesem, ') Praecones (Wulg.). planom, gisto nyoso skrziny{{ø}} zaslubyenya, a po wyedz k nim: Gdysz wm- dzecze w kray wody Iordanskich*: stoy- czesz tu. Y powye Iozue k synom Israkelskim * Przist{{ø}}pcze sam, a slysce* słowo boga waszego. A o p y a c z*: W tem zwyecze'), ze pan bog wasz ziw posrzod wasz gest, a zatraczi przed waszim obliczina Kananeyskego a Ge- rezeyskeg< * a Gebuzeyskego, Etkeyske- go a Eveyskego, Ferezeyskego y Amo- reyskego. Tocz skrzinya zaslubyenya pana boga wszey zemye, przędzę* wasz przes Iordan. Prziprawczesz dw auacze* myzow ze dwanacze pokolenya Isra- helskcgo, kalszdego s pokolenya swego. A gdysz postav{{ø}}* stopy swyck nog kapłani, gisto nyosz{{ø}} skrziny{{ø}} zaslubyenya pana boga wszey zemye, [w] wodach Iordanskleh: wody, ktoresto na doi s{{ø}}, splin{{ø}} y sgyn{{ø}}, ale ktores s gori przickadzayo, w gednyey* gl{{ø}}bo- kosci zostano. Przetosz wvszedw wszi t %/ stek lud s stanów swick, aby przęśli Iordan, a kaplauy, gisto nyesli skrzy- ny{{ø}} zaslubyenya, sly przed nimi. A gdysz w nido w Iordan y omeczili nogy swe na krayu Iordana, bo Iordan pirwey brzegy byl napełnił czasu zni- wa: y stały wody, ssedwszy sy{{ø}}» na ge- dnem myesczu iako góra wzgor{{ø}} sy{{ø}} dmocze, y zdali syo2) pedał od myasta, gesto sio wye rzcczono Edom, az do myasta Sartan. a ktores nizey bili, w puste morze, gesto nynye rzeczono Martwe, plin{{ø}}H, az owszem sgin{{ø}}li. Ale lud sedl przecziwko Iordanovi, a kapłani, gisto nyesli skrziny{{ø}} zaslubyenya boz{{ø}}, stali na suchey zemi possrod Iordana okasawszy sy{{ø}}, a wszistek lud po szuchem dnye sedl. IV. -/V gdysz przeyd{{ø}}, rzeki pan ku Iozue : Vibyerz dwa naczcze m{{ø}}zow, kasz- dego s swego pokolenya. a przika&z gim, acz podnyosz{{ø}} dwanaczcze ka- myenyow przetwardick s posrotku dna Iordanowego, na mckzeto s{{ø}} stali nogy kaplańskye. y położy ge myedzi stany, tu gdzesz rosbygece teyto nocy swe stany. Y przizowye Iozue dwanaczcze męzow, ktoresto gest vibral s synow Israhelskich, kaszdego s swego pokolenya, y rzecze k nim: Gydzcze przed skrzmy pana boga vaszego na posrod Iordana, a vinyescze ott{{ø}}d kaszdy z vasz kamyen na swu pleczu podle 'iczby synow Israhelskich, a b{{ø}}- d{{ø}} na znamye myedzy wami. A gdysz wasz zaiutra op-tayo synowye waszy, rzek{{ø}}cz: Czso sy{{ø}} myeny toto kamyenye? Odpowyeczoze gim: Zginęli s{{ø}} wody Iordanske przed skrzinA zaslubyena bożego, gdysz gest przezeń sla. a przeto położono gest toto kamyenye na parny acz synom Israkelskim asz na wyeky. Przetosz uczinili synowye Israelsci, iakos przinazal gim Iozue. Winyesk s posrotka dna Iordan- skego dwanaczcze* kamyenow, iakos gim bog przikazal, podle liczby synow Israhelskich, az na myescze, na nyem stan rosbili. a tu ge polozili. A gimch dwanaocze* kamyenyow położy Iozue na possrod dna Iordanskye- go, gdze byli stali kapłani, gisto nyesli skrziny{{ø}}» zaslubyenya bożego, y so tam asz do nynyeyszego dnya. Ale wszak kapłani, gisto nyesli skrziny{{ø}}, stali w possrod Iordana, doy{{ø}}dze sy{{ø}} wszitko nye napełniło movyenye Iozue k ludu, czosz pan przikazal, iakosz byl gemu Moyzesz roskazal. Y quapyl sy{{ø}} lud, chcz{{ø}}cz przecz'). A gdybz wszistczi przęśli, na tich przeydze skrzy- nya boża, a kapłani sly przed ludem. A synowye Rubenovi y Gadovi y poi pokolenya Manassowa kamaszówa- n i sly przed syny Israkelskim] iakosz gim przikazal Moyzesz. A czterdzesci tysy{{ø}}czow boyownikow w zaslopyeck a w tlusczach sly po równi y po poloch myasta Iericko. W tem dnyu wrzwyelbil gest pan Iozue przed wszitkim Israhelem, aby sy{{ø}} gego bali. iakosz s{{ø}} syj bali Moyzesza, gdysz gescze ziw byl. Y rzeki gest k nyemu pan: Pnikasz kapłanom, gisto nyosz{{ø}} skrzyny{{ø}} zslubyenya, acz wzydy za Iordan2). Genze przikazal gim rzek{{ø}}cz: ist{{ø}}pcze z Iordana! A gdysz vyssli nyos{{ø}}czi skrziny{{ø}} zaslubyenya bożego, a na suchy zemy{{ø}} st{{ø}}pacz pocz{{ø}}li by- k, nawroczik sy{{ø}} wody ve dno swoy (ej y czekli s{{ø}}, iako byk drzewyey o b y- kly. Tedi lud winidze z Iordana, dze- szyty dzen pirvego myesy{{ø}}cza, y ros- byli s{{ø}} stany w Galgalis przecziw stronye wzchodu slunecz(»Mgo myesta* Iericko. A dwanascze kamyenyow, gesto ') Przejść. 2) Ut ascendant de Iordane. byli wnyesk se dna Iordanskyego, y* polozil Iozue w Galgaks. Y powye k synom Israhelskim: Gd:sz za yutra synowye vaszi op(i)tay{{ø}} otczow swich, arzek{{ø}}cz gim: Czso sy{{ø}} myeni toto kamyenye? Nauczcze ge y powyecz- cze: Po suckem dno* przeslysmi Iordan tento, bo gest pan bog nasz oszu- szyl wody gego w vidzenyu naszem, doy{{ø}}dsmi nye przesk. Iakos bil uczi- nil piiwey w morzu rudnem, gesto gest przesusyl, dok{{ø}}dsmi nye przisk, aby wzwyedzeli wszitkichj | zemy ludze prze- siln{{ø}} rok{{ø}} boz{{ø}}. abyscze sy{{ø}} y vi bak pana boga vaszego na kaszd,' czasz. (Juintum. /V gdysz usliszeli wszistczi krolo^e* Amoreysci, gisto przebiwaly za Iordanem k zackodney stronye, y wszistczi krolowye Kanaansczi, gisto blisko wye- likyego morza dzerzy myasta, ze przesusyl byl pan rzeky Iordacsko* przed syni Israhelskimi, doy{{ø}}d s{{ø}} nye prze- sly: zemdlało gest syereza* gich, a nye ostał w nich duck, straszy{{ø}}cz sy{{ø}} we- scza synow Israkelskick. Tegosz czasu powye pan ku Iozue: Uczin sobye noże kamyenne, a obrzesz wtóre syny Israłielskye. Y uczini, czosz gemu byl przykazał pan, a obrzazal syny I- srahelskye na pagorcze obrzazowanya. Bo tato gest była przyczina wtorego obrzazowanya wszemu ludu. Genze byh viszedl z Egipta samczowego płodu, y wszitczi m{{ø}}zowye boycwnf, zmarh s{{ø}} na puści prze dlugy o b o c k o d drogy, gisto wszitci obrzazani byli. Ale lud, genze sy{{ø}} srodzil na pusci we czter- dzestoch Taat w drodze przeszyrokey pusczey, nye obrzazan byl, doy{{ø}}d s{{ø}} nye zgyn{{ø}}ly, ktorzisz s{{ø}} nye posłuchali głosu bożego, gimzeto pirwey przisy{{ø}}gl, aby gim ukazał zemy{{ø}} mlekyem a myodem czek{{ø}}cz{{ø}}. Tiich synowye wst{{ø}}- pili s{{ø}} na myescze otczow swych, y obrza(zo;l ge Iozue, gisto iakosz s{{ø}} sy{{ø}} zrodzili, [sj skorkami byli, a nizadni gich na drodze nye obrzazoval. A gdysz wszitczi obrzazani byk, ostały na tem- ze stanowem myesczu, az sy{{ø}} zleciły (uleczyli). Y rzecze pan k Iozue: Dzyssem ody{{ø}}1 ganyebnosci egipskye od vasz. Y weszwano gest ymy{{ø}} tego myescza Gal- gala az do nynyeyszego dnya. Y ostak synowye Israhelsci w Galgala, a uczynili Przyscze') czwartego nascze dna myesy{{ø}}cza k wyeczoru, w polu Gericho. y gedli z uzitkow zemskich, a drugy dzen przasne chleby, y kiszali chleb tegosz lata. Y zgyn{{ø}}la mamna*, gdysz s{{ø}} yusz gedli z owoczu zem- fckyego, a wy{{ø}}czey s{{ø}} nye poziwaly karmyey tey synowye Israelsci, ale ge- dli z owoczow ninyeyszego lata zemye Kanaanskye. A gdysz byl Iozue na polu przed myastem Gericho, wznosi oczi, usrzal m{{ø}}za przecziw sobye sto- y{{ø}}cego, y dzirz{{ø}}czi nagy myecz, y po- sspyeszi sy{{ø}} k nyemu a rzek{{ø}}*: Nas- lisz7), czik nyeprziyaczelsky ? Genze odpowyedzal: Nikakey*, aleczem kxy{{ø}}- z{{ø}}woyskybozee, a nynyeczem prziszedl. Y padnye Iozue nagle na zemy{{ø}}, a klanyay{{ø}}cz sy{{ø}} rzecze: Czso pan moy movi ku słudze swemu? A rzecze: Zuy boty z nog twich, bo myescze, na nyemzeto stogis, swy{{ø}}te gest. Y uczini Iozue, iakosz bilo gemu przikazano. -/\-le Iericho bilo zawarto y grodzono prze strach synow Israhelskich, ze nizadni nye smyal vynicz y wnicz. Y powye pan ku Iozue: Toczem dal w tw{{ø}} r{{ø}}k{{ø}} Gericho y króle gego y wszitki sylne m{{ø}}ze. Obchoczcze myasto wszistczi boyovniczi gedno*) przesz dzen, a tak ucinicze za syecz* (sześć) dny. Ale syodmego dnya po po wye weszm{{ø}} sedm tr{{ø}}{{ø}}b, gichzeto uziway{{ø}} v miloscive lato, y poyd{{ø}} przed skrzi- nya* zaslubyenya bożego, y obydzecze sedmkrocz myasto, a popowye zatr{{ø}}- by{{ø}} w tr{{ø}}by. A gdysz zabrzni* zwy{{ø}}k tr{{ø}}bny dalszy y przemyenny w usu waszich brzny{{ø}}cze: wzvola wszistek lud wolanim przewyelikiim, a muri mye- skye ze dna sy{{ø}} przewrocz{{ø}}, y wnid{{ø}} wszistczi prosto z myasta, gdze s{{ø}} stali. Przeto zwolaw Iozue, syn Nunow, kapłani y powye knim: Veszmicze skrzinya* zaslubyenya bożego, a ginich kapłanów sedm veszm{{ø}} sed(»t) tr{{ø}}{{ø}}b 1’ata miloscziwego, y poyd{{ø}} przed skrziny{{ø}} boz{{ø}}. A tak k ludu: Gydzcze y obchoczcze myasto, harnaszowani przo- duy{{ø}}cz przed skrziny{{ø}} boz{{ø}}. A gdysz Iozue slow dokonał, a sedm kapłanów w sedm tr{{ø}}{{ø}}b wztr{{ø}}bili przed skrziny{{ø}} zaslubyenya bożego, a wszistek lud naprzód poydze wharnaszu, a o- statek zast{{ø}}pa poydze za skriny{{ø}}*, a wszistczi w tr{{ø}}bi tr{{ø}}bili. Bo byl przikazal Iozue ludu, rzek{{ø}}cz: Nye b{{ø}}dzecze volacz, ani bódze sliszan glosz vasz, ani żadna rzecz z ust waszich vinidze, doy{{ø}}d nye przydze dzen, w ktorysto w am powyem: Wolaycze a krziczcze! Przetosz obchodzili* skrzy- nya boża myasto gedn{{ø}} przes dzen, y wraczala sy{{ø}} do stanów, y stała tam. Przetos gdysz Iozue w noci powstał, wzy{{ø}}li s{{ø}} kapłani skrzinya boz{{ø}}, a sedm s nich sedm tr{{ø}}{{ø}}b, gichzeto w miloscive 1’ata pozivali, y sly naprzód, przed skrziny{{ø}} boz{{ø}} gyd{{ø}}cz y tr{{ø}}by{{ø}}cz. A hamaszowani lud sedl przed nymi, a ostatek kida sly za skrzynya*, w tr{{ø}}- by tr{{ø}}by{{ø}}cz. Y obchodziły myasta wto- rego dnya gedn{{ø}}, y wroczili sy{{ø}} do stanów. A tak ucirik za secz dny. Ale syodmego dnya na dny u powstali, y obckodzili myasto, iakos u g e d n a 1 i byli, sedmkrocz. A gdysz w syodme obyscze kapłani wr tr{{ø}}by zatr{{ø}}bili, rzeki Iozue ku wszemu Israkelovi: Wzkrziczcze, bo gest pan poddał nam myasto, a b{{ø}}dze toto myasto przekl{{ø}}te y wszitko, czosz gest w nyem, przed panem, gedna Raab, zla dzewka, ostanye ziwa ze wszitkimi, ktorisz s ny{{ø}} w domu s{{ø}}, bo gest skrila posly, ktoressmi bili posiali. A vi sy{{ø}} chowaycze tego, abyscze sy{{ø}} wszego nye dotikali, czosz 93 wam zapowyedzano, a nye b{{ø}}dzecze vinni tich rzeczy, y wszistczi stanowye Israkelsci nye b{{ø}}do w grzesech zaśnieżeni. Ale czoszkoli złota albo srebra b{{ø}}dze, y s{{ø}}dow myedzanick y zela- sznick: bogu poswy{{ø}}czono b{{ø}}dze y położono w skarby gego. Przetosz gdysz wszistek l’ud wzwola, a tr{{ø}}by zabrzny{{ø}}, a ten brz{{ø}}{{ø}}k przidze w usszy wszego mnóstwa: natickmyast n uri sy{{ø}} prze- wroczili. y w7szedl kaszdy myesczem, przecziw gemusz stal. Y odzerzeli myasto y zbili wszistko, czosz w nyem bilo, od m{{ø}}za az do nyewwasty, od mlo- dzencza az do starcza, y voly y owcze y osły myeczem zbili. Ale dwye- ma m{{ø}}z oma, gesto laz{{ø}}kami były vislani, rzecze Iozue :Wniczta w dom zoni zley dzewky, a viwyedzta y{{ø}} y wszitko, czosz gest gey, iakossta gey przisy{{ø}}g{{ø}} uczwirdzila. A wszedwszy tam mlodzencze, wiwyodlasta Raab y otcza y maczerz gey, y bracz{{ø}} y wszistko gymyene gey, y przirodzone wszi- stki gey. a prócz stanów Israkelskick kazali gim bycz. Ale myasto y wszitko, czosz w nyem było nalezono, spalili, prócz złota a srzebra, a s{{ø}}dow myedzanick y zelasznick, gesto s{{ø}} w skarb bogu poswy{{ø}}czili. Ale Raab, zla dzewka, y dom otcza gey y wszitko, czosz gest myala, kazał Iozue z i v i c z. y bidlili s{{ø}} posrod Israkel az do ny- nyeyszego dnya, przeto ze była skrila posli, ktoresto byl posiał, aby spyego- wali Iericho. W tem czasze pokl{{ø}}1 gest Iozue, rzek{{ø}}cz: Przekl{{ø}}ti m{{ø}}sz przed bogyem, [który] odnovi a udzala myasto Iericko! W pirworodzenyu swem fundamentu gego zalozi, a w possle- dnyem s synow swick postaui wro- ta gego. Przetos bog byl s Iozue, a 42 ymy{{ø}} gego oglaszono* gest po wszey zemy. Septimum. ./Vle synowye Israhelsci przest{{ø}}pik przikazanye oszobywszy sobye zakl{{ø}}- cze. Bo A chor, syn Chamri* syna Za- bdy, syna Zare, s pokolenya ludowa, wz{{ø}}l gest nyeczso zakl{{ø}}tego. Y ros- gnyewal sy{{ø}} gest pan przecziw synom Israhelskim. A gdysz poslal Iozue z Iericho m{{ø}}ze przecziw Ilay, gesto gest przecziw Bethaven, ku wzchodu slu- neczney stronye myasta Bethd, rzek{{ø}} gim: Gyczcze a vilaz{{ø}}czcze zemy{{ø}}! Gisto przikazanye napełniwszy, vila- zy{{ø}}czili Hay. a wrocziwszy sy{{ø}}, po- wyedzek gemu: Nye poydze wszistek lud, ale dwa albo trzy tisy{{ø}}cze m{{ø}}zow poydze y sgladzy myasto. Przeczby sy{{ø}} wszistek lud darmo trudził przecziw malo nyeprzyaczelom ? Przetosz vissli trzy tisy{{ø}}cze boyownikow, a natichmyast tyl podali, y pobici s{{ø}} od m{{ø}}- zow z myasta Hay. y paddlo* s nich szecz a trzydzesczi czlowyekow. Y gonili ge przecziwniczi | od wrot az do Sebarim, y padali nagle, uczekayycz. Y wstiaszy sy{{ø}} syercze luczke, a iako voda rosplin{{ø}}H sy{{ø}}. Ale Iozue ros- drze rucho swe y natichmyast ] >adnye na zemi przed skrzinya* boz{{ø}} az do wyeczora, tak on, iako wszistczi starszy Israhelsci, y sipali proch na swe głowi. Y rzecze Iozue: Ach, ach! panye boze, czenras chczal przevyescz lud tento przesz Iordansk{{ø}} rzek{{ø}}, y poddaez nasz pod r{{ø}}k{{ø}} Amorreyskyego y zatraczicz? Ach bichom bik ostali, iakosmi bili pocz{{ø}}H, za Iordanem! Moy panye boze, czso powyem, vidz{{ø}} Isra- hela swim nyeprziyaczelom tyl podawa- y{{ø}}cz ? Usksz{{ø}}k Kananeysczi y wszistci bydliczele zemye teyto, sbyerz{{ø}}* sy{{ø}} pospołu, otoczy y ogarn{{ø}} nasz, y sgla- dz{{ø}} ymy{{ø}} nasze z zemye. a czso u- czinisz twemu vyekkyemu ymyenyu? Y rzecze pan ku Iozue: Wstań, przecz lezysz nagle na zemi? Sgrzeszyl gest l ud Israhelsky, a przest{{ø}}piii s{{ø}} smow{{ø}} m{{ø}}. wz{{ø}}k s{{ø}} zakl{{ø}}tey rzeczy, y ukrat- dli* Sy y selgali y skrili myedzi swimi s{{ø}}dy. Y nye b{{ø}}dze mocz ostacz Israhel przed swimi nyeprziyaczelmi, ale pobyez{{ø}} przed nimi. Bo sy{{ø}} gest po- kalal zakl{{ø}}t{{ø}} rzecz{{ø}}. Nye b{{ø}}d{{ø}} wy{{ø}}- czey s wami, doy{{ø}}d nye potrzecze gego. ktosz gest takim grzechem vinyen. Wstań, a poswy{{ø}}cz ludzi, a powyecz gim: Poswy{{ø}}czcze syebye z iutra, bo to movi pan bog Israhelski: Zakl{{ø}}ta rzecz posrod czyebye gest, Israhel! nye ostogisz sy{{ø}} przed nyeprzyaczelmi swd- mi, doy{{ø}}d nye sgladzysz s sebye tego, genze pokalan gest timto grzechem. Y przistopicze rano wszistczi po pokole- nyach wasz‘ch. ktoreskole pokolenye los naydze, poydze po swem przyro- dzenyu, po bliskosczach y po domyech, a domi po m{{ø}}zock. a ktoriszkole w tem grzesze naleszon b{{ø}}dze, spalon b{{ø}}- dze ognyem ze wszim swim gymye- niim. bo gest przest{{ø}}pil smowo boz{{ø}}, y ucinil nyegodn{{ø}} rzecz w Israhel. A tak Iozue wsta w rano, z g e d n a') lsra- ') rap2)licmlu. hela, kaszdego we wsem* pokolenyu, y nalezono gest pokolenye Iuda. Gesto podle swych czeladzy by spytano, nalezona gest czeladz Zare. A t{{ø}} po domyech rosdzehli, y nalezon gest dom Zabdy. a w domu wszistki ludzi ros- dzeliw, naydze Achora, syna Charmi, syna Zabdi, syna Zare, s pokolena Iu- dasova. Y powye Iozue ku Achorovi: Synu moy, day slaw{{ø}} panu bogu Isra- helskyemu, a spowyaday sy{{ø}}, a ukasz nam, czsosz uczinil, a nye zatay! Odpowyedzal Achor ku Iozue, rzek{{ø}}cz k nyemu: Wyernye, iaczem sgrzeszyl przed panem bogyem Israhelskim, a takoczem uczinil. Gdyszem usrzal mye- 84 dzi I plonem plascz czirvoni velmy dobry, a dwyescze rublow srebra, a p r a- vidlo‘) złote py{{ø}}czdzessy{{ø}}nt* zaważy may{{ø}}cze: poz{{ø}}dalem tego y wz{{ø}}1, y skrilem w zemi przeciw pośrodku stanu mego, ale srebro w iamyeczem p i r ź c z {{ø}} przisul. Przeto poslaw Iozue slugy, gisto byezawszy do gego stanu, naleszli wszistko skrite na temze myesczu, y srebro pospołu. A vinyoswszi s stanu, przinyesli s{{ø}} przed Iozue y przede wszistki syny Israhelskye, y po- lozili przed panem. Ale Iozue poy{{ø}}w Achor, syna Zare, y srebro y plascz, y złote pr(a)vidlo, y syny y dzewki gego, voli, ossli y owcze, y sta(«j ze wszistkim gimyenim (y wnzistek Israhel s nimi']), viwyod{{ø}} ge do w{{ø}}dolu Achor. Gdze gest powyedzal Iozue: Przeto zesz nasz sm{{ø}}czyl, sm{{ø}}cz cz{{ø}} pan w temto dnyu! Y ukamyonowano* ge wszistek Israhel, y wszitko, czosz bilo gego, ognyem zezono gest. Y smyo- tano nan’ wyelik{{ø}} grumad{{ø}} kamyenya, gesto gest az do nynyeysego dnya. Y otwroczil sy{{ø}} gnyew bozi od nich. Y nazwano gest ymy{{ø}} temu myesczu padół Achorow asz dzysza. VIII. 1- rzeki pan ku Iozue: Nye boy sy{{ø}} ani sy{{ø}} 1{{ø}}kay. poymi /s] sob{{ø}} wszitk{{ø}} wyelikoscz boyownikow, a powstanę»') wznidzesz ku myastu Hay. Toczem poddał w r{{ø}}k{{ø}} tw{{ø}} króle gego y myasto y lud y zemy{{ø}}. Y uczinis myastu Hay y krolovi gego, iakosz uczinil Te- richo y krolovi gego. Ale plon y wszistek dobitek rosbitugecze sobye. przetos polosz stroz{{ø}} za myastem. Y wstaf Iozue y wszitka wyelikoscz boyownikow s nim, chcz{{ø}}{{ø}}cz wnidz ku Hay. y vibraw m{{ø}}zow silnich trzidzesci tysy{{ø}}czow, posiał w noci, przika- zaw gim rzek{{ø}}cz: Poloscze stroz{{ø}} za myastem, a daley nye choczcze. y b{{ø}}- dzecze wszistczi gotovi. Ale ia y giną wyekkoscz, gesto se mn{{ø}} gest, wznid{{ø}} s drug{{ø}} stron{{ø}} przecziw myastu. A gdisz vinid{{ø}} przecziw nam, pobyegnyem po- daway{{ø}}cz tyl, iakozesmi pirwey uczi- nili, doy{{ø}}d ktorzisto nasz p o z o n {{ø}}, od myasta sy{{ø}} daley nye oczcz{{ø}}gn{{ø}} (odciągną), bo b{{ø}}d{{ø}} mnyecz, bichom bye- zeli iako pirwey. A gdysz my pobye- gnyem, a oni gonicz b{{ø}}d{{ø}}: powstańcze s strozey, skasczesz myasto, bo part bog nasz da ge w r{{ø}}ce nasze. A gdysz ge odzirzicze, zaszicze (zażżycie) ge, a tako wszitko uczinicze, iakozem przikazal wam. Y puści ge, y sli s{{ø}} na myescze stroszne. Y szedzeli myedzi Bethel a Hay przecziw zachodney stronye. Ale Iozue noczy oney ostał po- srod Iuda, a wstaw na dnyu, zliczil towarzysze, wzidzi(e; s starszimi na czoło woysky, a ogarnyon s{{ø}}{{ø}}cz pomocz{{ø}} boyownikow. A gdysz przisf«ł)vrszi wzni- d{{ø}} na stron{{ø}} przecziw myastu, stali s{{ø}} na polnoczney stronye przecziw myastu, myedzi gimisto a myedzi myastem bili na posrotku doli. Bo') py{{ø}}cz tisy{{ø}}czow m{{ø}}zof* byl vibral y zalozil stroz{{ø}} myedzi Bethel a Hay z zachodney strony tegosz myasta. Ale wasza* 2) giną w o y s k a na polnoczn{{ø}} stron{{ø}} byl s g e d n a 1, tak ze poslednya wyekkoscz zachodney strony myasta do- tikak. Przetosz odszedw Iozue tey nocy, stal po srotku w dole. To gdysz usrzal kroi Hay, pospyesziw sy{{ø}} rano, viszedl se wsz{{ø}} wroyskp myeczsk{{ø}}*, a zjedna czoło przecziw3), nye wyedz{{ø}}cz, ze s tilu tagili sy{{ø}} nyeprzyiaczele. Tedi Iozue y wszistka wyelikoscz Isra- helska poruszik sy{{ø}} z myasta, iakoby przestraszeni byezeli po drodze na pu- scz{{ø}}. Tedy oni wszistczi za gedno krzi- kn{{ø}}, a syebye pan{{ø}}kay{{ø}}cz wzru- szili sy{{ø}} na nye. A gdysz sy{{ø}} oddalik od myasta, a niz{{ø}}dni* byl w myescze Hay nye ostał y w Betavcn*, ktoby nye gonił Israhela (iako pirwey, tak ') Wulg.: autem. *) Miało być: wszą. Zresztą położył tu I prz. wojska, zamiast IVgo: wojskę. *) Tu wypuścił wyraz (desertum). wszistczi byk syp vibrali, otworzona myasta ostawiwszi): rzecze pan ku Iozue: Podnyesz scyt, genze w twey r{{ø}}cze gest, przecziw myastu Hay, bo tobye ge poddam. A gdysz podnyesze scyt s drugey stroni myasta: załoga, gesto syp tagila, powstała natichmyast, y pospyTesy k myastu. y odzerzeli y zapalili ge. Tedi m{{ø}}zowye myesczczi, ktorzisto gonili Iozue, osrzafszy sy{{ø}}, y usrzeli dim w myescze az ku nyebu wzchadzay{{ø}}czi, nye mog{{ø}}cz daley ani szant ani tam uczecz, a nawy{{ø}}czey przeto, gdysz cy, gesto byli iako po- byegly, chcz{{ø}}{{ø}}cz sy{{ø}} na puscz{{ø}} wro- czicz, potem obrocziwszy sy{{ø}}, przesyl- nye sy{{ø}} brali. A uszrzaw Iozue y wszistek Israhel, ze gest myasto dobito, a dim z myasta vichadzay{{ø}}czi: nawro- cziwsy syo, byl (bił) m{{ø}}ze z myasta Hay. A tako y cy, gesto dobiwszy myasta zapalili ge, wyszedwszy z myasta przecziw swym, w posrotcze nyeprzi- yaczcle may{{ø}}cz, pocz{{ø}}li ge bycz. A gdysz s obu stronu nyeprziyaczele pobyły, tak ze nizadni s tako wyelikey wyelikosci nye byl zbawyon: y samego króle* Hay ziwTo uchwyczili y dali gy Iozue. Przeto zbiwszi wszistki, gesto s{{ø}} Israhela gonili, ani sy{{ø}} chikk na puscz{{ø}}, a na temze myesczu zagładziwszy wszistki myesczani, wroczili sy{{ø}} synowye Israhelsci, y zbyli myasto. Y bila liczba tich ludzi, ktoristo s{{ø}} zbiczi tego dnya, od m{{ø}}zow az do nyewyast z myasta Hay, dwanaczcze tysy{{ø}}czow. A tak Iozue nye skurczil gest r{{ø}}ky, y{{ø}}szto gest na viszokoscz podnyosl, dzerz{{ø}} scyt, doy{{ø}}d s{{ø}} nye- zbyczi wszistczi bidliczele myasta Hay. Ale dobytek y plon myesczki myedzy sob{{ø}} rosdzelili synowye Israhelscy, iakosz przikazal pan Iozue. Genze spa- liw myasto, uczinil ge groma... Tu 11 kart wyrżniętych. (XXIII, 7). 95 ... (mlyedzi wami. Nye przisy{{ø}}gaycze na ymy{{ø}} bogow gich, ani gim sluzi- cze, ani sy{{ø}} gim klanyaycze. ale przi- dzirzicze sy{{ø}} pana boga waszego, ia- kosscze czinili az do tegoto dnya. A tedi odnyesze pan bog od waszego oblicza rodi wyelikye y przesilne, a nizadni wam syó nye sprzeczivi. Geden z wasz pop{{ø}}dzi nyeprziiaczelskich m{{ø}}- zow tisy{{ø}}{{ø}}cz, bo pan bog wasz za wasz b{{ø}}dze boiowacz, iakosz gest slubil. Ale tego napilnyeyszi b{{ø}}dzcze, abyscze za- wszgi miłowali pana boga swego. Gestii b{{ø}}dzecze chczecz tich narodow, gisto s{{ø}} myedzi wami, bl{{ø}}dow sy{{ø}} przidzirzecz, a s nimi sy{{ø}} smyeszacz w szwacz- bach, y w prziiaszni sy{{ø}} schadzaacz: to iusz ninye wyeczcze, ze pan bog was nye zagładzi gich przed waszim obkczym, ale b{{ø}}d{{ø}} wam na iam{{ø}} a na oszydlenye a na podwroczenye z waszego boku, a pot*i) przed waszima oczima, doi{{ø}}d was nye otnyesze y nye zatraci ss teyto przedobrey zemye, i{{ø}}sz- to gest oddal wam. Tocz ia iusz wzy- d{{ø}} dzysz na drog{{ø}} wszelkyey zemye, a wszistkim umislem poznaczę, ze ze wszech slow nycz gest nye min{{ø}}lo, czosz gest pan slubil wam dacz. A ta- koszi) napełnił gest skutkyem, czosz gest slubil, a scz{{ø}}ssnye wszistko gest wam przisslo: takyesz prziwyedze na vasz wszistko zle, gimzeto gest groził wam, doi{{ø}}d vasz nye odnyesze y nye zatraci ss teyto zemye przedobrey, i{{ø}}sz- to gest oddal wam, przeto zescze prze- st{{ø}}pili smow{{ø}} pana boga waszego, i{{ø}}sz- to gest uczwirdzyl s wami, sluz{{ø}}cz bogom czudzim y klanyai{{ø}}cz sy{{ø}} gim. A tak barzo y richlo powstanye przecziw wam gnyew bozi, y b{{ø}}dzecze wy- nyeszeni ss teyto zemye przedobrey, i{{ø}}szto gest oddal wam. XXIIII. T JL edi szebraw Iozue wrszistki syni Isra- kelskye w Sichen, a prziwolaw wi{{ø}}cz- szych urodzenim y ksy{{ø}}z{{ø}}t, y só{{ø}}dz y urz{{ø}}dnikow, y stali przed obliczim bozim: y movil gest takto k lyudu: Toto movi pan bog Israkelski: Za rzek{{ø}} bidkli s{{ø}} oczczowye waszi od po- cz{{ø}}tka, Thare oczcza2) Abrakamowa y Nackorowa, a sluzili s{{ø}} bogom czudzim. Przeto wzi{{ø}}lem oczcza waszego Abrakam a z kragin Mezopotanye, y prziwyodlem gy do zemye Kanaan, a rosplodzil szyemy{{ø}} gego, a dalem gemu Izaaka, a temuzem dalem* Iakoba y Ezau. Z nichzeto, Ezau oddałem gor{{ø}} Seyr ku gimyenyu, ale Iakob a synowye gego sessli s{{ø}} do Egipta. Y po- ') Miało być: jakoż, albo k a k o ż. 3) Ociec! ') Wulg. ma sudes (pal, szkopuł), który to wyraz tłó- macz wzi§ł za sudor. sialem Moyzesza y Aarona, a raniłem Egipt roszmagitimi dziwi a znamyoni, y wiwa{{ø}}dllem* was y oczcze vasze z Egipta, y przisslyscze ku morzu, gdysz sczigali Egipsci oczcze wasze z wozi y sz geszczi az do morza czirwonego. Y wsplakali ku bogu synowye Israhelsci. genze wlozil czmi myedzi wami a Egipskimi, y prziwyodl na nye | J morze y przikril ge. Widzali s{{ø}} oczi wasze wszistko, czso w Egipce uczinil, a bidliliscze na puści wyele cza- szow. Y wyodlem was do zemye Amo- reyrskego, genze bidlil za Iordanem. A gdysz boyowali przecziw wam, poddałem ge w r{{ø}}ce wasze, a zbikscye ge, a odzerzeli zemye gich. A powstaw Ba- laack, syn Seforow, kroi Moabsky, walcz ycz przecziw Israkelu, postaw a prziwolaw Balaama, syna Beor, aby vasz przekly{{ø}}1. A iam nye chcyal sluckacz gego, ale przecziw temu pożegnałem vasz y wyszwolyl z gego r{{ø}}ki. Prze- skscye Iordan, a prziszliscye ku Iericho. Y walcyli przecziw wam m{{ø}}zowye s tego myasta, Amorreyski, Fere- zeyski, Kananeyski, Etkeyski, a Ger- gezeyski, a Eneyski, a Gebuzeyski. Y poddałem ge M wasze r{{ø}}ce. Y wipu- scylem przed wami szirszenye, y winty otalem ten lyud sz gick myast, a dwa krolya Amorreyska ku gimye- nyu‘), nye myeczem ani ly{{ø}}cyskyem twim. A dalem wam zemy{{ø}}, w nyey- zesce nye robili, y myasta, gichzescye nye dzalali, abiscye bidlili w nich. vin- nicze y olywya*, gegoszscye nye wsplo- dzik. Przetosz iusz boycye sy{{ø}} pana, asluzicye gemu s zwirzckowanim y przepraviim szyercem. a odnyescye bogy, gimzeto s{{ø}} sluzili oczczowye va- szy w Mezopotkanii y w Egypcye, a zawszgi sluzicye bogu. A gęstły syę wam zle widzi, abyscye slużili panu.* wolnye wam dano gest. z w o 1 c y e szo- bye dzysz, czso wam lyubo gest, komu owszem sluzicz b{{ø}}dzecye, azali bogom, gimzeto s{{ø}} sluzili oczczowye wa- szy w Mezopotanii, czili bogom Amor- reyskim, w gichzeto zemi przebiwacye. ale ia y dom moy b{{ø}}dzem sluzicz panu. Y odpowye lyud rzek{{ø}}cz: Odst{{ø}}p to od nasz, abickom ostawszy pana, sluzili bogom czudzim. bo pan bog nasz, on gest wiwyodl nasz a oczcze nasze z zemye Egipskyey z domu robotnego, a czinil dziwi, a my na to patrzimi, y znamyona nyeskromna. A ostrzegał nasz na wszitkick drogach, po ktorickzesmi ckodzik, y we wszech lyudzeck, gesztosmi min{{ø}}ly. Y wimyo- tal wrszitki narodi, amorreyskye bidli- cyele, z zemye, w niozesmito weszsli. Przeto b{{ø}}dzem sluzicz panu, ze gest on pan bog nasz. Y powye Iozue ku lyudu: Nye b{{ø}}dzecye mocz sluzicz panu, bo pan gest swy{{ø}}ti y sylni mscy- cyel, nye odpuści vinam waszim y grzechom. Acz opuscywszy pana, b{{ø}}dzecye sluzicz bogom czudzim: odwro- czicz sy{{ø}} od wasz y ssn{{ø}}dzi wasz y podwrocy, gdysz gest wam tak wyele dobrego dal. Ypowye lyud ku Iozue: Nikakey tego wi{{ø}}cey nye b{{ø}}dze, ia- ') Tego nie ma w Wulg. kosz ty movysz, ale panu bydzem siu- rzeczy wi sam gestescye, zescyz zwo- zicz. A Iozue ku lyudu: Swyatkowye iik szobye pana. abyscye ge... I j Tu kan 9 wydartych. Tu kończy dział czteartego pisarza. SĘDZIOWIE. Co następuje teraz, aż do końca tej Biblii, pisane było ręką jj»}tego pu arza. (IX, 51). S6 .. .a na strzesze wyeszney stoy{{ø}}ce W' i k u s z e. A przist{{ø}}pyw Abimelech blysco ku wyeszi, dobiwal sylnye, a prziblysziw syr{{ø}} ku dzwyrzom, ogen podloszicz chcyal. A tedi gena nyewya- sta zlomkem szamowowim z gori rzu- cy, ugodziła w głowę Abimelechow{{ø}}, y wikidn{{ø}}1 sy{{ø}} mozg gego. Gen prziwolaw r{{ø}}cze swego ubrancza, rzecze k nyemu: Wy my r{{ø}}cze myecz swoy, uderz w my{{ø}}, abi snadz nye rzekły, bich od nyewyasti zabyt bil. Gensze przikazanye spelnyl, zabyl gy. A gdisz on umarł, wszitci, ktorzi s nym biły s Israhela, wrocyly sy{{ø}} na swa myasta. A otplaeyl bog zloscz, i{{ø}}sz bil uczinyl Abimaleeh* przecyw oczczu swemu, zbyw syedmdzesy{{ø}}t bratow swich. Y Syckymyezskym, czsosz biły uczi- nyly, otplaczono gest, y prziszPa kly{{ø}}- twa na nye Ioathan, sina Geroboai. X. P A o Abimalechu uczinyon wodzein vr Israhelu Tola, sin Fua, stryia Abima- lechowa, m{{ø}}sz s Yzachara, gen bidlyl w Sanyr na górze Etraymowye. Y s{{ø}}- dzil Israhel za dwadzeszcya a za trsy lyata, y umarł gest y pogrzebyon wr Sanyr. Po nyem powstał Iayr Galaacz- ski, gen s{{ø}}dzil Israhel dwadzeszcya y dwye lecye, mai{{ø}}cz trsydzeszcy su iow syedz{{ø}}ce na trsydzeszcy oszly{{ø}}toch, a ksyćsz{{ø}}t trsydzeszcy myeszczskich '), iaszto gego gymyenyem sę nazwana Avot Yayr, to gest myasto Iayr, asz do dzisyego dnya, w zemy Galaacz- skey. Y umarł Iayr y pogrzeby OE W mye-- ') Cńitatim, quot... (Wulg.). scye, gemusz gymy{{ø}} Kanion. Potem sinowye israhelsci ku grzechom starim prziczinyai{{ø}}cz nowe, uczinyly zloscz przed oblyczim boszim, slusz{{ø}}cz mo- dlam Baalym a Astaroth, y bogom Syr- skym y Sydonskim y Moaabyezskim, y sinow Amonowich y Fylyczskich, o- stawszi pana, a gego nye naszlyadu- y{{ø}}cz. Na nyeszto sy{{ø}} roz(ę)nyewal pan, podał ge w r{{ø}}ce Phylystim a sinom Amonowim. Y biły zn{{ø}}dzeny barzo y udr{{ø}}czeny za oszmnaczcye lyat, wszitci, ktorzi bidlyly za Iordanem w zemy Amoreyskego, iasz gest w Galaat. tak wyele, isze sinowye Amonowy Iordan przeuhadzai{{ø}}cz, kaziły Iud{{ø}} y Benya- myna y Efrayma. Y udr{{ø}}czon Israhel barzo, a placz{{ø}}cz wolały ku panu a mowyly: Sgrzeszilysmi, ostawszi cye- bye, pana boga naszego, iszesmi slu- szily Baalym. Gym otpowyedzal pan: Zaly nye Egypsci a Amoreysci, y sinowye Amonowy y Pny lysteysci y Sydonsci y Amalechiczsci y Cananey- sci ocy{{ø}}szily s{{ø}} was ? y wolalyscye ku mnye, a iam was wizwolyl z gych r{{ø}}- ku. A wszacoscye mnye ostały, a mo- dlylyscye sy{{ø}} bogom czudzim. przeto wyocey was nye wizwoly{{ø}}. Gydzcye a wziwaycye bogow swich, geszeszeye zwolyly. ony was wizwolcyc*') s czasu sm{{ø}}tnego. Y rzekły sinowye Israhelsci ku panu: Zgrzeszilysmi, otplacy ti nam, czso raczisz. gedno nynye wizwol nas. To rzekszi, wszitki modli czudzich bogow s swich kraiow wimyotawszi, slu- szily panu bogu, gensze sy{{ø}} slyutowal nad gich zn{{ø}}dzenym. A tak sinowye \monowy zwolawszi sy{{ø}} w Galaad, rozbyly stani swe. Przecyw ktorimsze- to sebrawszi sy{{ø}} sinowye Israhelsci, w Masfat stani zastawyly Y rzekła wszitka ksy{{ø}}sz{{ø}}ta Galaaczska blysznym swim: Kto pyrwi s nas przecyw sinom Amonowim ucz(*)ny gnanye, b{{ø}}dze wodzem lyuda Galaaczskego. XI. bil tego czasu Gepte*') Galaaczski m{{ø}}sz przesylni y boiowni, sin szoni zley, gen sy{{ø}} urodził s Galaad. Y myal Galaad szon{{ø}}, z nyeysze urodził sini. gisz gdi uroszk, wirzucyly Gepte rzekocz : Dzedzicz w domu oczcza nasze- i go nye b{{ø}}dzesz any moszesz bicz, bo s czudzoloszney macyerze urodzilesz sy{{ø}}. Od nychszeto on zabyegl, a wya- rui{{ø}}cz sy{{ø}}, bidlyl w zemy Top. Y sebraly sy{{ø}} knyemu m{{ø}}szowye nye- dostateczny a lotrui{{ø}}ci, a iako ksy{{ø}}sz{{ø}}cya naslyadowaly. W tich dnyoch walczily sinowye Amonowy przecyw Israhelu. A gdisz przecyw gym przikro zastawyaly sy{{ø}}, wezbrały sy{{ø}} wy{{ø}}czszi urodzenym s Galaad, chcz{{ø}}cz poi{{ø}}cz ku swey pomoci Gepte s zemye Thop. Y rzekły k nyemu: Podz, a b{{ø}}dz nasze ksyi sz{{ø}}, a walczi przecyw sinom Amonowim. Gymsze on otpowyedzal: tfszakoscye vi, gyszescye mnye nyenawydzely, a wirzucylyscye my{{ø}} s domu oczcza mego, a iuszescye przyszły ku mnye s potrzeb{{ø}} przes- dz{{ø}}czn{{ø}}? Y rzekła ksy{{ø}}sz{{ø}}ta Ga- laaczska ku Gepte: Prze tak{{ø}} rzecz k tobyesmi prziszly, abi sy{{ø}} s namy brał a boiowal przecyw sinom Amonowim. a b{{ø}}dz ksy{{ø}}sz{{ø}}cyem nad wszitkimy, ktorz bidly{{ø}} w Galaad. Tedi Gepte rzecze k nym: Gęstły, eszescye* wyer- nye ku mnye prziszly, abich walczil za was przecyw sinom Amonowim, a poda my ge pan w mogy r{{ø}}ce, ia b{{ø}}- d{{ø}} wasze ksy{{ø}}sz{{ø}}? Gemu ony otpo- wyedzely: Pan, gensze to sliszi, ten 37 smowcza y swyadek gest, ysze1 nasze slyubi mi napelnymi. A tak otszedl Gepte s sksy{{ø}}szęti* Galaaczskimy, y u- czinyl gy wszitek lyud swim ksy{{ø}}sz{{ø}}- cyem. Y rnowyl Gepte wszitki rzeczi swe przed panem w Masphat. Y posiał posli ku krolyowy sinow Amonowich, gyszto bi gemu od nych *) powyedzely: Czso mnye pylno gest y tobye, yszesz prziszedl przecywo mnye, chcz{{ø}}cz za- gubycz zemyó m{{ø}}? Gymsze on otpowyedzal: Bo Israhel odi{{ø}}l zemy{{ø}} m{{ø}}, gdi wiszedl s Egypta, od myedze Ar- mon asz do Iabock y Iordana. przeto iusz s pokogem nawrocy my i{{ø}}. Po nyckszeto opy{{ø}}cz wskazał Gepte y przikazal, abi rzekły Amonskemu: Tocz mowy Gepte: Nye odi{{ø}}1 Israhel zemye Moabskey any zemye sinow Amonskick. Ale gdi wiszedl s Egypta , szedł po puscz:: asz do Morza Rudnego, y prziszedl do Kades. Y posiał posli ku krolyowy Edomskemu, rzek{{ø}}cz: Przepuscz my{{ø}}, acz przed{{ø}} przes tw{{ø}} zemy{{ø}}. Gen nye ckcyal pozwolycz ku gego proszbam. Przeto posiał ku krolyu Mo- abskemu: y ten przescya dacz gym wzgardził. Atak ostał w Kades, a tocz il syo na bok zemye Edomskey y zemye Moabskey, y przyszedł ku wschodu sluneczney stronye zemye Moabskey, a stani zastano wy 1 za Arnon. any choyal gydz w myedze Moabske, bo Arnon s{{ø}}syedztwo gest zemye Moabskey. A tak posiał Israhel posli ku Seon, krolyowy Amoreyskemu, gen bidlyl w E- zebonye, y rzekły gemu: Przepuscz, acz przedzemi przes tw{{ø}} zemy{{ø}} asz do rzeky. Gensze y on slowi israkelski- my wzgardził, nye przepuscz{{ø}}cz gema przędz przes swe myedze, ale wyelikoscz przes lyczbi sebraw, wiszedl przecyw gemu w Gessa, a sylnye bro- nyl. Y podał gy IPan] w r{{ø}}k{{ø}} israhelow{{ø}} se wsz{{ø}} w o y s k {{ø}} gego, gen pobył gy, y wwy{{ø}}zal sy{{ø}} we wszitk{{ø}} zemy{{ø}}- amoreysk{{ø}} l ‘dly {{ø}}ćich tich craiow, y we wszitki krayni gego, od Amon asz do Iabock, od pusczey asz do Iordana. Przetosz pan bog israhelow podwrocyl Amoreyskego walcz{{ø}}cego przecyw gemu prze swoy lyud israhelske. a ti tak nynye ckcesz odzerszecz zemy{{ø}} gego ? Wszak to wszitko, czsosz dzerszi Ta- mos, bog twoy, k tobye s prawa przi- slucha. Ale czso pan bog nasz wy- cy{{ø}}scza odzerszal, dostanye sy{{ø}} k naszemu gymyenyu. Gedno snadz acz gesz lepszi Bała cha, sina Sefor, kro- lya Moabskego. bo‘) rzecz moszesz, iszesz sy{{ø}} wadził s Israkelem y walczil przecyw gemu, gdi bidlyl w Eze- bonye y w gego wsyach, y w Aroer *) Pomyłka Zamiadt- od niego. ') Mylnie zamiast albo (aut) y w gego wyesznyczach, y we wszech myescyech gego za lordanenem za trsy sta lyat. Przecz w takem cza- sye nyczegosz sy{{ø}} nye pokusyl o tem nawrocenyu ? Przeto nye ia grzesz{{ø}} nad tob{{ø}}, ale ti przecyw o mnye zle czinysz, vkladai{{ø}} przecywo mnye boge nyespra- wyedlywre. S{{ø}}dz panye, a vkladzcza b{{ø}}dz tego dnya myedzi Israhelem a myedzi sini Amonowim/! Nye chcyal dbacz kroi sinow Amonowich slow Gepte, gen* przes posli gemu wskazał. Y ziawyl sy{{ø}} przeto nad Gepte duch bo- szi, y t o c z i 1 sy{{ø}} około Galaad y Ma- nase w Masfat, a ott{{ø}}d prziszedl ku sinom Amonowim, slyub zaslyubyl panu rzek{{ø}}cz: Podaszly syni Amonowi w mogy róce: ktorikoly napyrwey wi- nydze ze drzwy domu mego, a mnye potka, gdi syo wn.ez{{ø}} s pokogem od sinow Amonowich, tego za obyat{{ø}} zapaln{{ø}} offyeruy{{ø}} panu. Y szedł Gepte ku sinom Amonowim, abi boiowal przecyw gym. geszto podał pan w r{{ø}}ce gego, y zbył ge od Aroer asz gdisz przi- dzesz do Menrat*, dwadzeszcya myast asz do Abel, gesz wynnyczamy oblo- szono, ranę1) wyelyk{{ø}} barzo. Ypony- szony s{{ø}} sinowye Amonowy przed sini Israhelskimy. A gdisz sy{{ø}} wrocy Gepte w Masfa do swego domu: srza- tla gy gedina dzewka gego z b{{ø}}bni y s tanci. bo nye myal gynich synow. Uzrzaw i{{ø}}, rozdarł odzenye swe a powyedzal: Byada mnye, dzewko moia! oklamalasz2) my{{ø}}, y ti sama gesz okła mana. bocyem otworzil usta ma ku panu, a gynego uczinycz nye mog{{ø}}. Gemu ona otpowye: Oczcze moy, *di- szesz otworzil usta swa ku panu, uczin mnye, czsoszkolysz slyubyl, gdisz gest tobye posziczona pomsta y wycy{{ø}}stwo nad twimy nyeprzyiacyelmy. Y rzekła ku oczczu: To g e d z i n e my day, gegosz prosz{{ø}}. przepuscz my, acz dwa myesy{{ø}}cza chodz{{ø}} po górach, placz{{ø}}cz dzewstwa mego s swimy towarzr- szkamy. Geyszeto otpowyedzal on: Gy- dzi! Y przepuscyl gey dwa my esy {{ø}}- eza. A gdisz odidze s swimy towarzi- szkamy, płakała swego dzewstwa na górach, anapelnywszi dwa myesy{{ø}}cza, WTOcyla sy{{ø}} ku oczczu swemu, gescze m{{ø}}sza nye znai{{ø}}cz. Y uczinyl gey, czsosz bil zaslyubyl. Od nyegoszto obiczay wszedł w Israhelu, a ten obi... Tu ośmiu kart brak. (XXI, 1). ... Benyamynow z naszich dzewek zo- 88 ni. Y prziszly wszitci do boszego domu w Sylo, przed gego oblyczim sye- dz{{ø}}cz asz do wyeczora. A wznyesly swoy glos, z wyelykęi szaloscy{{ø}} poczęty plakacz, rzek{{ø}}cz: Przecz panye bosze israhelski stało sy{{ø}} to zle w twem lyudu, isze dzisz pokolenye geno se- szlo od nas ? A drugego dnya, na dnyt: wstawszi, udzalaly ołtarz, a offyero- wawsza tu dari y pokoyne obyati, rzekły: Kto nye prziszedl do woyski bo- szey se wszego pokolenya israhelske- go? Bo cy{{ø}}szk{{ø}} przisy{{ø}}g{{ø}} biły sy{{ø}} za- ') Tak przekłada łacińskie plag. *) „d^ptsUa. wy{{ø}}zaly, gdi biły w Masfat, ti wszitki zbycz, ktorzibi s nymy nye biły. A prziwyodszi sy{{ø}} sinowye israhelsci ku pokaianyu prze swego brata Benyamy- na, pocz{{ø}}ly mowycz: Odnyesyono gest geno pokolenye israhelske. odk{{ø}}d poym{{ø}} sobye szoni? bo wszitcismi pospo- lycye przisy{{ø}}gly, nye dacz gym swich dze wek. A potem rzekły: Kto gest ze wszego pokolenya israhelskego ten, gen gest nye wszedł ku panu w Masfat? A tako naleszly, bidlycyele Iabes Galaad w tey woyscze nye biwszi. (Bo tegosz czasu, gdi biły w Siło, ny geden tu nye naleszon). Tak poslawszi dzesy{{ø}}cz tysy{{ø}}czow m{{ø}}szow wibornich, przikazaly gym: Gydzycye, a zbycye bidlycyele Iabes Galaad myeczem, tako nyewyasti, iako dzecy gich. Ale to pomnyecz macye: wszitci m{{ø}}sczin- s k e g o rodu y szon(y), gesz m{{ø}}sze po- znak, zbycye. Ale dzewki zachoway- cye. Y naleszono w Iabes Galaad trzi sta dzewrek, gesz nye znali m{{ø}}skego losza, y prziwyedzoni do stanów w Sy- lo, do zemye Kauaneyskey. Y posiały posli ku sinom Benyamynowim, gisz biły na górze Eemmon, y przikazaly gym, abi ge spoymowaly z myrem. Y prziszly sinowye Benyamynowy tego czasu y oddani s{{ø}} gym szoni z dzewek Iabes Galaad. A gynich rzeczi nye naleszly, gyszbi tym czinem1) gym oddały. Bo wszitek Israhel zaloscywye szalował y kaial sy{{ø}} prze zbycye ge- nego pokolenya w Izrahelu. Y rzekły wy{{ø}}czszi urodzenym: Czso uczinymi gym, gisz zon nye poymaly ? bo wszitki zoni w Benyamyanowu* rodu zgy- n{{ø}}li, a to gest nam wyelyka pyecza y wisokim rozumem obmiszlycz mami, bi geno pokolenye s Israhela nye bilo zagładzono. Dzewek naszich nye mo- szemi gym dacz, s{{ø}}cz zawy{{ø}}zany przi- sy{{ø}}g{{ø}} y kly{{ø}}tw{{ø}}, geszesmi rzekły: Prze- kly{{ø}}ti, kto da sw{{ø}} dzewk{{ø}} zonę Benyamynowy! A wsz{{ø}}wszi o to rad{{ø}}, powyedzely: Otocz swy{{ø}}to roczne bosze gest w Sylo, gesz przileszi ku pol- nocney stronye myasta Betel, a ku wschodu sluneczney stronye drogy, iasz sy{{ø}} chily ku‘) Betel do Sychymi, ku poludney stronye myasta Lebna. Y przikazaly synom Benyamynowim rzek{{ø}}cz: Gydzcye, utaycye sy{{ø}} w wynnyczach. A gdisz uzrzicye dzewki w Sylo, gy- d{{ø}}ce z obiczaia ku wodzenyu tanczow: zrz{{ø}}dziwszy sy{{ø}} wibyegnycyesz nagle s wynnycz, a zlapacyesz* ge sobye kaszdi gen{{ø}} zon{{ø}}, a byercye* sy{{ø}} s nymy do zemye Benyamynowi. A gdisz przid{{ø}} oczczowye gich y bracya, sza- luy{{ø}}c na was: powyemi gym: Slyu- tuycye sy{{ø}} nad nymy. bocz s{{ø}} nye złapały gich sinowye Benyamynowy prawem boiownim any wycy{{ø}}skym, ale prosz{{ø}}cim, abi wsz{{ø}}ly, nye dalyscye. y spoymały s{{ø}} ge, a z waszey stroni wyna gest. Y uczinyly sinowye Benyamynowy, iako gym bilo przikazano, a podle swey lyczbi złapały sobye szoni s tich, gesz tance wodzik, y o- ') „Simili modou. ') Myłka zamiast: od. deszly s nymy na swa gymyenya, u- dzalawszi sobye myasta, bidlyly w nych. A sinowye israhelsci wrocyly sy{{ø}}, kaszdi w swem pokolenyu y w swey cze- lyadzi, do swich przebitkow. W tich dnyoch nye bilo krolya w dsrahelu,. ale geden iako drugy, czso sy{{ø}} gemu prawego wydzalo, to czinyl. Poczi- nai {{ø}} sy {{ø}} k s y {{ø}} g 3/ Ruth Moa- byczskey. RUT. ') e dnyoch s{{ø}}dzey gene- go, tedi gdisz s{{ø}}dza nad w zemy. Przenszeto wiszedl czlowyek s Bethlema ludowa do kraia Moabskego, chcz{{ø}}cz tam podrosznykem bicz s sw{{ø}} zon{{ø}} a se dwyema sinoma. Temu dzano Ely- melech, a zenye gego Noemy. Dwa sini gego, geden Maalon, a drugz/ Te- lyon*, Ewfrateyscy s Bethlema ludowa. A wszedszi do kraia Moabskego, tam bidlyly. Y umarł Elymelech, m{{ø}}sz No- emy, a ostała sama s sini. Y poi{{ø}}lasta sobye szoni Moabycske, z nychsze gena rzeczona Orffa, a druga Ruth. Y biły tam dzesy{{ø}}cz lyat, a obasta u- ') Tu liteiy W w kodexie braknie. Pozostawiono tylko próżne miejsce, ażeby j§ poźnićj ozdobnie wpisać. marla, Maalon y Telyon. y ostała szona syrotę po dwu sinu y po m{{ø}}szu. A wrstawszi, chcz{{ø}}cz do swey włoscy gydz s obyema nyewyastama s 99 kraia Moabskego, bo bila usliszala, isze wezrzal bog na swoy lyud, a dal gym pokarm: a tak wiszla s myasta swego p{{ø}}tnycstwa s obyema nyewyastama, a iusz na drodze s{{ø}}cz, chcz{{ø}}cz sy{{ø}} wrocycz do zemye ludowi, rzekła k nyma: Gydzta do domu swey ma- cyerze, uczin s wama pan mylosyer- dze, iakosta wi uczinyle s umarli- my y se mn{{ø}}. Day wama nalescz po- koy w domyech tich m{{ø}}szow, gysz sy{{ø}} wama dostan{{ø}}. Y poczalowala ge. A ony e wznyozwszi glos, poez{{ø}}lesta plakacz, rzek{{ø}}cz: S tob{{ø}} poydze- w y e k twemu lyudu. Gymsze ona ot- powye: Wroczta sy{{ø}}, dzewki moge. przecz gydzeta se mn{{ø}}? nye mamcy wy{{ø}}cey sinow w mem szywocye, nye domnymayta sy{{ø}}, bista mogle se mnye wy{{ø}}cey m{{ø}}sze myecz. Wroczta sy{{ø}}, dzewki moabycske, y odidzyta, bo iuszem staroscy{{ø}} nawyedzona, any spo- sobyona ku prziwy{{ø}}zanyu malszenske- rnu. Bo acz bich mogla teyto noci po- cz{{ø}}cz sini y porodzicz, a wi chcyele czekacz, doi{{ø}}dbi nye wirozli z dzecyn- skich lyat: drzewyey b{{ø}}dzeta b a b y e, nyszly swadzbi s nymy doczekacye. Nyeckayta, prosz{{ø}}, dzewki me. bo wasz sm{{ø}}tek wy{{ø}}cey my{{ø}} m{{ø}}cy a ucy{{ø}}sza, a wiszla gest r{{ø}}ka bosza przecywo mnye. A ony e wznyoszi* glos, wtore pocz{{ø}}lesta plakacz. Orffa czalowawszi swyekrew, wrocy sy{{ø}}. ale Ruth dzer- szalasy{{ø}} swyekrwye swey. Geysze rzecze Noemy: Tocz sy{{ø}} wrocyla rodzi czka twa k lyudu swemu y k swkn bogom, gydzi s ny{{ø}}. Ona otpowye : Nye przecyw my sy{{ø}}, bich cye- bye ostała y odeszła, dok{{ø}}dkoly sy{{ø}} obrocysz, poyd{{ø}} s tob{{ø}}, a gdzesz ti bi- dlycz b{{ø}}dzesz, y ia spolu bidlycz b{{ø}}- d{{ø}} s tob{{ø}}. Lyud twoy, lyud moy. bog twoy, bog moy. a ktora cy{{ø}} zemya przymye umarl{{ø}}, w teysze y ia umr{{ø}}, a tu ucziny{{ø}} sobye myasto pogrzebne. To my bosze day, a to my uczin, isze gena szmyercz my{{ø}} s tob{{ø}} rozdzely. A to uzrzawszi Noemy, isze zatwar- dzalim umislem Ruth bila sy{{ø}} uparła s ny{{ø}} gydz: wy{{ø}}cey gey nye bronyla, any sy{{ø}} wrocycz zasy{{ø}} radziła. Y bra- lesta sy{{ø}} spolu, prziszlasta* do Bethle ma. A gdisz w myasto weszlesta, richla no wyna sy{{ø}} roznyosla, ysze mowyli nyewyasti: to gest ta Noemy. Gym ona otpowyedzala: Nye wziwaycye my{{ø}} Noemy, to gest krasna, ale wziwaycye my{{ø}} Amara, to gest gorzka, bo gorz- koscy my{{ø}} napelnyl barzo wszechmo- g{{ø}}ci. Wiszlam bila pełna, a prozn{{ø}} my{{ø}} naw rocyl pan. Przeto przecz my{{ø}} zowyecye Noemy, i{{ø}}sz pan ponyzil y zam{{ø}}cyl wszechmog{{ø}}ci ? Przeto prziszla Noemy s Ruth Moabsk{{ø}}, s sw{{ø}} nye- w y a s t {{ø}}, s zemye swego p{{ø}}tnyczstwa, a wrocyla sy{{ø}} do Bethlema, gdisz i{{ø}}cz- myen pyrwi zn{{ø}}. H. 1 bil m{{ø}}sz, rodzicz Elymelechow, czlowyek moczni a wyelykego gymyenya, ymyenyem Boos. Y rzekła Ruth Moa- by tska ku swey swyekrwy: Kaszesz- ly, Poyd{{ø}} na pole, a b{{ø}}d{{ø}} kłosi zby- racz, gysz padai{{ø}} z r{{ø}}ku zenczow, gdzeszkoly nayd{{ø}} przyiaszn myloscy- wego gospodarza. Iazto') ona otpowye: Gydzi, ma dzewko. A tak obszedszi*, zbyrala kłosi na zad po zenczoch. Y przigodzilo sy{{ø}}, isze to pole myalo pana Booz, gen bil z rodu Elymelecho- wa. A tedi on gyd{{ø}}cz s Bethlema, rzecze ku zenczom: Bog s wamy! Ony otpowyedzely: Poszegnay cyebye pan. Y rzecze Booz ku przistawowy, gen za zenci stal: Czyia gest to dzewecz- ka? Gen otpowyedzal: Ta gest Moa- bitska, iasz prziszla s Noemy s kraia Moabytskego, a prze (?) prosyla2), abi ') Miało być: jej żęto (cni). ’) „rogavitu. 45 kłosi zbyrala, gisz ostawai{{ø}}, chodz{{ø}}cz za zenci. ot iutra asz do nynyeyszego czasu stoy na polyu, nygdzey syę do domu nye wraczai{{ø}}cz. Y rzecze Booz ku Ruth: Sksz dzewko, nye chodź na gyne pole zbyracz klosow, any odcha- dzay s tego myasta, ale przil{{ø}}cz sy{{ø}} ku mim dzewkam. gdzeszkoly b{{ø}}d{{ø}} sz{{ø}}cz, naslyaduy gich. Bocyem przikazal mim dzeweczkam, abi cyebye nygeden nye sm{{ø}}cyl. Gęstły b{{ø}}dzesz pragn{{ø}}la, gydzi ku lagwyczam a py (pij) z nych wod{{ø}}, z nychszeto ma czelyadz pyge. Tedi ona padszi na zemy na swe oblycze, pokłonywszi sy{{ø}} gemu, rzekła: Otk{{ø}}d mnye to gest, yszem nalyazla myloscz przed twima oczima, a raczisz my{{ø}} znacz, g o s z c y- n{{ø}} szon{{ø}}? Gey on otpowyedzal: Po- wyadano my, czsosz uczinyla swey swyekrwy po smyercy gey m{{ø}}sza, a szesz opuscyla swe przyiacyele y ze- my{{ø}}, w nyeyszesz sy{{ø}} urodziła, a przi- szlasz k lyudu, gegoszesz nye wye- dzala. Otplacy tobye bog twego uczin- ku, a peln{{ø}} mzd{{ø}} przymyesz ot pana boga Israhelowa, k nyemuszesz prziszla y ucyekla pod gego skrzi- dle. Ona otpowye: Nalyazlam myloscz przed twima oczima, panye moy, genszesz my{{ø}} ucyeszil, a mowylesz ku syerczu sług?/ twey, bo nye gestem (!) równa nyszadney z dzewek twich. Y rzecze k nyey Booz: Gdisz b{{ø}}dze godzina gescz, przidzi sam, a gedz chleb, a omocz skib{{ø}} swp w o... 11 * Tu kart 13 wydanych. KRÓLEWSKIE I. (XIV, 26). ... szakosz przeto n y k t e y 0) nye dotkn{{ø}}1 sy{{ø}} r{{ø}}k{{ø}} myodu ustom swim. Bo sy{{ø}} bal wszitek lyud Saulowa zaprzi- sy{{ø}}szenya. Ale Ionatas nye bil sksal tego, gdisz ocyecz gego zaprzisy{{ø}}gl lyud. Sy{{ø}}gn{{ø}}1 koncern tego pr{{ø}}ta, gen w r{{ø}}ce dzerszal, y dotkn{{ø}}1 w myod, y obrocy r{{ø}}k{{ø}} sw{{ø}} k swim ustom, y o- swyecyli sy{{ø}} oczi gego. Tedi geden z lyudzi rzecze: Wyelykym zaprzisyó- szenym zaprzisy{{ø}}gl lyud ocyecz twoy, rzek{{ø}}cz: Przekly{{ø}}ti m{{ø}}sz, gensze chleb b{{ø}}dze gescz dzisya. Y umdlyl sy{{ø}} bil lyud barzo. Tedi rzecze Ionatas: Za- m{{ø}}cyl ocyecz moy zemy{{ø}}. toscye wi wydzely, yszesta sy{{ø}} oczi moy oszwye- cyle, iszem tego myodu ukusyl ma- lyutko. a wyelmy wy{{ø}}cey, bi bil iadl lyud, lupy{{ø}}cz swich nyeprzyiacyol, gesz nalyasl ? azalybi sy{{ø}} nye stała bila wyóczsza rana') nad Fylystyni? A przetosz były (bili) tego dnya Fylystini od Machmas* asz do Haylon. Y ostał bil lyud p r z e 1 y s (?) barzo2), a wrocyw sy{{ø}} na lup, pobrał owce, woli y cye- ly{{ø}}ta, y zbyły ge na zemy, a gedly se krwy{{ø}}. Tedi zwyastowaly Saulowy rzek{{ø}}cz, isze lyud zgrzeszil przecyw bogu, isze iadl se krwy{{ø}}. K temu on rzecze: Przest{{ø}}pylyscye przikazanye bosze. prziwalcye nynye ku mnye ska- 1{{ø}} wyelyk{{ø}}. Y rzecze Saul: Roziczcye sy{{ø}} po lyudzech, rzeczcyesz gym, acz przywyod{{ø}} ku mnye kaszdi wolu a skopu, a zabycye na tey skale, a gescz b{{ø}}dzecye, a nye zgrzeszicye przecyw panu, gedz{{ø}}c se krwy{{ø}}. Y prziwyodl wszitek lyud, kaszdi wolu w swey r{{ø}}- ce, asz do noci. y sbyly s{{ø}} tu. Y udzalal Saul ołtarz bogu, a to napyrwey pocz{{ø}}1 stawyacz ołtarz boszi. Y rzecze Saul: Padnyemi na Fylystini w noci, a wibygemi ge, doi{{ø}}d nye vswytnye, any genego mósza z nych ostawymi. K temu lyud rzecze: Wszitko, czso sy{{ø}} tobye zda dobrego, to uczin. Y rzecze kapłan: Przist{{ø}}pcye sam ku bogu. Y poradził sy{{ø}} Samuel* z bogem, rzek{{ø}}cz: Maniły boiowacz s Fylystinmy ? a podaszly ge w r{{ø}}ce israhelske ? Y nye otpowye dzal k temu nyczego tego dnya. Tedi rzecze Saul: Zgromaozcye sam lyud ze wszech k{{ø}}tow, a wydzcye, przes kogo sy{{ø}} sstal ten grzech dzisz. Sziw gest pan, zbawycyel israhelski. bo gęstły przes Ionat{{ø}}, sina mego: przeze wszego od wyedzenya umrze. Przecyw temu nyczs gemu nygeden nye rzecze ze wszego lyuda. Y rzecze ku wszemu israhelskemu lyudu: Odly{{ø}}czcye sy{{ø}} wi na gen{{ø}} stron{{ø}}, a ia s swim sinem Io- nat{{ø}} b{{ø}}d{{ø}} na drugey stronye. Ktemu lyud Saulowy otpowye: Czso gest dobrego przed twima oczima, to uczin. Tedi rzecze Saul ku panu bogu: Panye bosze israhelski, widay s{{ø}}d, czso gest to, iszesz nye otpowyedzal dzisz słudze twemu? Gęstły ta wyna na mnye, albo na Ionacye, sinu mem, racz to ukazacz. albo gęstły ta zloscz na twem lyudu, day nyewinnim ocziscyenye. Y naleszon Ionatas a Saul, ale lyud wd- szedl. Y rzecze Saul: Myeczcye lyosy myedzi mn{{ø}} a Ionat{{ø}}, sinem mim. Y spadł lyos na Ionat{{ø}}. Tedi rzecze Saul ku Ionatowy: Powyedz my, czsosz u- czinyl. 1 powyedzal Ionatas rzek{{ø}}cz: Kusz{{ø}}cz ukusylem na konczu pr{{ø}}ta, gisz bil w mey r{{ø}}ce, malyutko myodu. Owa, tocz ia przeto umyram. Y rzecze Saul: Uczin to nade mn{{ø}} pan, a tesz sy{{ø}} stan nade mn{{ø}}, bo szmyercy{{ø}} u- mrzesz Ionata. Tedi lyud ku Saulowy rzecze: Nye*) umrze przeto Ionatas, gysz uczinyl zbawyenye to wyelyke w israhelskem lyudu ? to gest wyelyki ') W Wulg.: „Ergone J. morietur*...? Więc powinno było być: Czy umrze... ’) „Plaga" (Wulg.). J) „Defatigatus est populus a ganyebni grzech. Sziw gest pan, u- padnyely włos z gego głowa na zemy{{ø}}, bo wszitko podle boga czinyl dzisz. A wizwolyl lyud Ionat{{ø}}, abi nye umarł. Y szedł precz Saul, a nye cy{{ø}}gn{{ø}}1 na Fylystini. A Fylystiny szły do swich myast. Zatim Saul uczwyrdziw swe krolewstwo nad israhelskim lyudem, bo- iowal po wszitkem o k r {{ø}} d z e przecyw swim nyeprzyiacyelyom, przecyw Moab, a przecyw sinom Amonowim, a Edomo wim, a przecyw krolyom Sobą, a' przecyw Fylysteom. A dok{{ø}}dkoly sy{{ø}} obrocyl, zawszdi zwycy{{ø}}szil. A zgro- madziw zast{{ø}}p, y pobył Amalecha, y wizwolyl israhelski lyud z r{{ø}}ki gych zbyegow. A biły sinowye Saulowy: Io- nata, Iezuy, a Melchizua. gymyona dwu dzewku: gymy{{ø}} pyrworodney Merob, a gymy{{ø}} mnyey szey Mykol. A gymy{{ø}} zenye Saulowye Achynone, dzewka A- chymas. a gymy{{ø}} ksy{{ø}}sz{{ø}}czu, gen bil nad gego ricerstfem, Abner, sin Nerow, gen bil striczni brat Saulow. Ale Cis bil ocyecz Saulow, a Ner ocyecz Abnerow, sin Abyelow. Y bil wyelyki boy przecyw Filysteom po wszitki dny Saulowi, bo gdzekoly uzrzal Saul m{{ø}}- sza sylnego a prziprawnego ku boiu, przyi{{ø}}1 gy k sobye. XV. W . II t{{ø}} dob{{ø}} Samuel ku Saulowy rzecze: Mnye posiał pan, abich cyebye pomazał, abi bil królem nad gego lyudem israhelskim. a przeto posluchay nynye głosu boszego. Tocz mowy pan 101 wszech zast{{ø}}pow: Po lyczilem wszi tko, czsokoly uczinyl Amalech israhel- skemu lyudu. kako sy{{ø}} gemu przecy- wyl na drodze, gdi szły s Egypta. A przetosz szedw nynye, p o b y* Amalecha, a zetrzi wszelke rzeczi gego. nye odpusczay gemu, a nye posz{{ø}}day nyczego z gego rzeczi, ale z b y g (zbij) od m{{ø}}sza asz do szoni, a dzecy y młode dzecy{{ø}}tka, wolu, wyelbl{{ø}}da y osia, y owce. Y przikazal Saul lyudu, y zly- czil gich iako baranow: dwyeszcye tysy{{ø}}czow pyeszich, a dzesy{{ø}}cz tisy{{ø}}cz{{ø}}* m{{ø}}szow Iuda. A gdi prziszedl Saul do myasta Amalech: zaloszil strosze na p o t o c e. Tedi rzecze Saul Cyneo: Odi- dzicye a odst{{ø}}pcye, y odalcye sy{{ø}} od Amalecha, acz was takesz y s nym nye obly{{ø}}g{{ø}}. Bosz ti uczinyl myloszer- dze se wszemy sini israhelskimy, gdi szły s Egypta. Y wibral sy{{ø}} Cyneus s poszrzod Amalecha. Y byl (bił) Saul Amalecha asz do1) Eyula asz prziszedl proscye na to myasto Sur, gesz gest stron{{ø}} Egypske* zemye. Y i{{ø}}1 Saul Agag, krolya Amalech, sziwo, ale wszitko sebranye lyuczskye myeczem zbył. A odpuscyl Saul y wszitek lyud kro- lyowy A gagowy y nalepszim stadom owyecz a dobitku a odzenyu y skopom y wszemu, czso bilo krasnego, any czso tego chcyal zatraczono myecz. ale czsokoly bilo nyepodobuego a zarzuczonego, to pogubyly. A powyedzal pan to słowo ku Samuelowy, rzek{{ø}}cz: Szal my, yszejn Saula uczinyl królem, bo my{{ø}} opuscyl, a mich slow uczinkem nye pelnyl. Tedi zam{{ø}}cyl sy{{ø}} ') Pomyłka, zamiast od. Samuel, y wolał ku panu czal{{ø}} nocz. A gdisz Samuel wstał w noci, abi rano szedł ku Saulowy: w t{{ø}} dob{{ø}} po- wyedzano Samuelowy, ysze Saul prziszedl na Karmelum, y wiwyesyl sobye na ezescz chor{{ø}}gew wycy{{ø}}szn{{ø}}, a wro- cyw sy{{ø}} y szedł do Galgala. Zatim przidze Samuel ku Saulowy, a on obya- tuge zaszszon{{ø}} obyat{{ø}} panu s tego łupu, gysz bil pobrał w Amalech. A gdisz prziszedl Samuel ku Saulowy, w t{{ø}} dob{{ø}} Saul rzecze k nyemu: Poszegnan b{{ø}}dz przed bogem, bom na- pelnyl slowm bosze. K temu Samuel rzecze: A ktori gest to glos, gesz brzny w mu uszu, od dobitka, giszto ia szli- sz{{ø}}? Y rzecze Saul: S Amalech przi- wyedly ge. lyud nye chcyal pogubycz lepszich owyecz a dobitcz{{ø}}t, abi bili obyatowani panu bogu twemu. ale gy- nesmi wszitko zbyły. Tedi Samuel ku Saulowy rzecze: Ny e c h ay my{{ø}}, acz po wyem tobye, czso rnowyl pan wr noci ku mnve. K temu rzecze: Mow. Te- %r di rzecze Samuel: Wszako gdisz sy{{ø}} sam za małego polyczal, uczinyon gesz glow{{ø}} nad wszemy pokolenyamy isra- kelskimy, a pomazał cy{{ø}} pan, abi bil królem nad Israhelem. a posiał cy{{ø}} pan na drog{{ø}} rzek{{ø}}cz: Gydzi, a zbyg grze- sznyki Amalechytske, a b{{ø}}dzesz boio- wacz przecyw gym, asz ge y poby- gesz. Czemusz te-go dlya nye posłuchał głosu boszego, alesz sy{{ø}} oddal na lup, a zlesz uczinyl przed panem? Tedi rzecze Saul ku Samuelowy: Bar- zom posluckal głosu boszego, a chodziłem t{{ø}}{{ø}} drog{{ø}}, i{{ø}}sz my{{ø}} posiał pan, a przywyodlem Agag, krolya Amale- ckicskego, wszitekem lyud Amaleckicski zbył. ale lyud pobrał lup nalepszi, owce a woli gich, gyszto s{{ø}} zbyćy, abi ge obyatowaly panu bogu swemu w Galgala. Tedi Samuel rzecze: Azaly pan chce zaszszonimi) oflyeram albo obyatam, ale2) wy{{ø}}cey, abi bilo posłuchano głosu gego? Bo gest lepsze * posłuszeństwo, nysz obyata, a posluchacz wy{{ø}}cey, nyszly offyerowacz tuk skopowi. Albo przecywycz syó gest iako grzech wyesczego, a nye ckcecz pozwolycz iako grzeck modli pogan- skey. A przeto, iszesz zarzucyl rzecz bosz{{ø}}, zarzucy cy{{ø}} pan, abi nye bil królem. Tedi Saul rzecze ku Samuelowy: Sgrzeszilem, iszem nye posluckal rzeczi boszey, a slow twick, b o i ó sy{{ø}} lyuda, a posłuchay{{ø}} głosu gyek. A iusz prosz{{ø}} cyebye, nosy grzeck moy, a wrocz syó se mn{{ø}}, acz sy{{ø}} pomo- dly{{ø}} bogu. Tedi Samuel rzecze ku Saulowy: Nye wrocz{{ø}} sy{{ø}} s tob{{ø}}, bosz zarzucyl rzecz bosz{{ø}}, a zarzucyl cy{{ø}} takesz pan, abi nye bil królem israkelskim. To rzekw Samuel, obrocyl sy{{ø}}, ckcz{{ø}}cz przecz gydz. Tedi u c k o p y w gy Saul za klyn plascza gego, tako es ze sy{{ø}}. rozdarł. Y rzecze k nyemu Samuel: Rostargn{{ø}}1 gest pan krolew- stwo israhelske ot cyebye dzisz, y dal ge blysznyemu twemu, lepszemu ny- sze->z ti. A tak zwycy{{ø}}szicyel w isra- helskem lyudu nye odpuscy, any sy{{ø}} czego boi{{ø}}cz, sw~ego zamisla ostanye. bo czlowyekem nye gest, bi czso uczi- ‘)Ten przyp- IHci zadziwia, zamiast ligo. a) Miało być: a nie... nyw zalowal. K temu Saul rzecze: Sgrzeszilem, ale yusz tedi poczcy my{{ø}} przed starszimy lyuda mego, a przed lyudzmy israhelskimy. Wrocz sy{{ø}} za- sy{{ø}} se mn{{ø}}, acz sy{{ø}} pomodly{{ø}} panu bogu twemu. Tedi sy{{ø}} wrocyl Samuel y szedł s Saulem. y modlyl sy{{ø}} Saul bogu. Tedi Samuel rzecze: Przywyedz- cye my Aga*, krolya Amalechicskego. Tedi postawyon przed Samuelem Agag przetlusti, a trz{{ø}}sl sy{{ø}}. Y rzecze Agag: Tako prawye gorzka szmyercz rozl{{ø}}- cza ? K tentu Samuel rzecze: lako twoy’ myecz uczinyl szoni przes dzecy, ta- kesz myedzi szouamy b{{ø}}dze macz twa. A tu gy natichmyast Samuel na k{{ø}}si rosyekl przed panem w Galgala. Y odszedł Samuel do Ramati, a Saul brał sy{{ø}} do domu do Gabaa. A potem daley nye uzrzal Samuela Saul') asz do dnya gego szmyercy. A wszak szalował Samuel Saula, bo to bogu nye- lyubo bilo, ysze gy bil królem uczinyl nad lyudern israhelskym. XVI Tedi bog powye ku Samuelowy rzek{{ø}}cz: Y dok{{ø}}d b{{ø}}dzes plakacz Saida, a wy esz, yszem ia gy zarzucyl, abi nye krolyowral nad lyudern israkelskim. Kapeln rog swoy oleia, a podz, a cy{{ø}} poszly{{ø}} ku Ysay Betleemskemu, bo- cyem sposoby 1 w gego sinyeck mnye krolya. A k temu Samuel rzecze: Y kako poyd{{ø}} ? bo to usliszaw Saul, za- byge my{{ø}}. K nyemu pan rzecze: Cyel- cza genego s dobitka wreszmyesz w sw{{ø}} r{{ø}}k{{ø}}, y rzeczesz: Obyatowacz bogu gesm prziszedl. Y wzowyesz Yzay ku obyecye, a ia tobye ukasz{{ø}}, czso uczi- nysz, y pomaszesz tego, gegosz ia tobye ukasz{{ø}}. Y uczinyl tak Samuel, iako gemu bog przikazal. Prziszedl Samuel do Bethlema, a tu sy{{ø}} podzywyly starszy myeszcsci, a wiszedszi przecyw gemu, rzekły: Pokoynely gest k nam twe wescye? K nym Samuel rzecze: Pokoyne. prziszedlem obyatowacz bogu, a przetosz poswy{{ø}}czcye sy{{ø}}, a podz- cye se mn{{ø}}, acz obyatuy{{ø}}. Y poswy{{ø}}- cyl Yzay y gego sini, a wezw^al gich ku obyecye. A gdisz weszły, uzrzal tu Elyaba [y] rzecze: Azaly gest yusz przed panem Cristus *) gego ? W t{{ø}} dobo pan ku Samuelowy rzecze: Nye patrzi na gego oblycze, any na postaw{{ø}} gego wisokoscy. bocz ia podle uzrzenya czlo- wyeczego nye s{{ø}}dz{{ø}}. Czlowyek geno czso w nyey gest, wydzi. ale bog, ten w syerce patrzi. Tedi wezwaw Yzay Amynadaba y prziwyodł gy przed Samuela. Gen rzecze: Any tego wibral bog. Tedi prziwyodł Yzay sina trze- cyego, gymyenyem Sama, o nyemsze Samuel rzecze: Any tego wibral pan. Tedi Yzay przywyodł syedm sinow swick przed Samuela,2) ku Yzay: Nye zwolyl bog ny genego s tichto. Aza iusz gynyck sinowr nye masz ? Gen otpowyedzal rzek{{ø}}cz: Gescze gest geden malyutki, ten pasye owce. Tedi Samuel ku Yzay rzecze: Poszły, acz gy przywyodó, bo nye sy{{ø}}dzem k sto- •) Tak jest i w W*ulg. (zamiast pomazaniec). ł) Tu wypuścił: „i rzecze Samuel“. ') Samuel saula! lu, doi{{ø}}d on nye przidze. Tedi posiał przywyoal gy. A bil rumyani a kraśni na wezrzenyu a nadobney twarzi. W t{{ø}} dob{{ø}} pan rzecze: Wstań, a po- masz gy, bo ten gest. Tedi wsz{{ø}}w Samuel rog oleia, pomazał gy poszrzod bracyey gego. y wst{{ø}}pyl duch boszi w Dawyda ot tego dnya y potem. Za- tim Samuel wrstaw, y brał syo do Ra- mata. A w t{{ø}}sz godzyn{{ø}}‘) wist{{ø}}- pyl duch boszi s Saula. a 1 o m y 1 gym 7,1 i duch, od boga. Tedi ku Saulowy rzek{{ø}}) sludzi gego: Ow^a, tocz duch boszi zli łomy tob{{ø}}. Przikasz krolyit nasz, acz tito slugy twrc, gysz przi tobye s{{ø}}, szukai{{ø}} czlowyeka nyekrorego, gen u- mye w goslki g {{ø}} s z c z, abi gdisz cy{{ø}} polapy duch boszi zli, g {{ø}} d 1 przed tob{{ø}} r{{ø}}k{{ø}}. lekcey to lomyenye znyesyesz. W ty dob{{ø}} Saul sluszebnykom swim rzecze: Dob{{ø}}dzcye my tego, gen umye dobrze g{{ø}}scz, a prziwyedzcye gy ku mnye, acz przede mnó bódze. Tedi geden z gego sług rzecze: Owa, tocyem wydzal sina Yzay Betlemyczskego, u- myeiocz g{{ø}}scz, a sylno mocnego m{{ø}}- sza, walecznego a modrego wr slow yech, a krasnego m{{ø}}sza, a bog s nym gest. Tedi Saul posiał posn k temu Yzay, rzek{{ø}}cz: Poszły ku mnye sina sw^ego Dauida, gysz gest na pastwach. Tedi A zay poi{{ø}})W osia y nakładł nan pełno clileba. a lagwycz{{ø}} wyna, koszly{{ø}} s koz geno, a posiał przes swego sina Saulowy. A prziszedw Dauid ku Saulowy, stal przed nym, y mylowal gy Saul barzo, a uczinyl gi swim slusze- bnykem'). Zatym posiał Saul ku Yzay, rzek{{ø}}cz: Nyechay Dauid stawa przede mn{{ø}}, bo nalyazl myloscz przed mima oczima. A gdiszkoly duch boszi zli po- chitawal Saula: tedi Dauid wsz{{ø}}w g{{ø}}sl- ki, g{{ø}}dlrsw{{ø}} r{{ø}}»k{{ø}}, y obelszalo syó Saulowy, a lekcey gemu bilo, bo duok boszi zli tedi od nyego odcbadzal. XVII. Zatym sebrawszi sy{{ø}} Fylystmowye w zast{{ø}}pi swe ku boiu, prziszly do Sochot w szidowskey zemy. tu s{{ø}} swe czwyr- dze wzwyedly myedzi Sockot a myedzi) Azeta, wr kraynack boszick2). Za- tim syp tak Saul a lyudze israkelsci sebraly na tem wTdolyu* Terebynti. Y zrzędziły spy cy{{ø}} wogensk{{ø}} ku boiu przecyw Fylysteom. A stały Fylysteo- wye na... Tu karty trzy wycięte. (XIX, 2). ...ka cy{{ø}} ocyecz moy Saul zabycz. 103! Przeto skrig sy{{ø}} rano, tegocz proszó, y bodzesz nyegdze taynye, y zatay sy{{ø}}. A ia winyd{{ø}}), stan{{ø}} podle oczuza mego na polyu. gdzekoly b{{ø}}dze. Y b{{ø}}d{{ø}} o tobye mowycz ku oczczu memu, a czsokoly na nyem wzwyem, tobye po- wyem. A stało sy{{ø}}, rnowyl Ionatas dobre rzeczi ku oczczu swemu o Daui- dze, tak rzekocz: Nye zgrzeszay kro- lyu nad swim slug{{ø}} Dauidem, bo gest przecyw tobye nye zgrzesz]1, a gego uczinki tobye dobre so barzo. Poloszil *) rArmiger‘- tWulg.), W dziale czwartego pisarza tłó- uiaczouo to rubraniec“. 2) Wulg. ma Domnnm. On to wziął za Domini! ') Tego wcale nie ma w texcie Wulg. dusz{{ø}} sw{{ø}} w r{{ø}}ce swey, y pobyl Fy- lystea, y uczinyl pan zbawyenye wye- lyke wszemu lyudu israhelskemu. A tosz swima oczima wydzal, a radowa- lesz sy{{ø}}. Y przeto tedi sgrzeszisz w nyewynney krwy, chcz{{ø}}cz zabycz Da- uida, gen gest przeze wszey wyni. To gdisz usliszal Saul, ukoyl sy{{ø}} w rzeczi Ionatowye. przisy{{ø}}gl, rzek{{ø}}cz: Sziw pan gest, ysze nye b{{ø}}dze zabyt Dauid. Tedi Ionatas zawolal Dauida, y powyedzal gemu ta wszitka slowa, y wyodl Dauida przed Saula, y bil przed nym tak, iako bil drzewyeyszich dny. A potem sy{{ø}} ruszily ku boiu, a tu w i y a w* na pole Dauid, boiowal przecyw Fylystinom, y pobył ge wyelyk{{ø}} ran{{ø}}, y ucyekly przed gego oblyczim. Y tropyl* duch boszi zli Saula, a on syedzi w swem domu, a dzersz{{ø}}cz ko- pyge. a Dauid g{{ø}}dl r{{ø}}k{{ø}} sw{{ø}} w g{{ø}}- szly. A patrzil tego Saul, abi Dauida przebodl kopy gym k scyenye. ale Dauid sy{{ø}} uckilyl od oblycza Saulowa, a kopye po stronye w scyan{{ø}} utkn{{ø}}lo. A Dauid ucyekl y schował sy{{ø}} tey noci. Tedi Saul posiał 'slugy swe w noci do domu Dauidowa, abi sy{{ø}} dostrzeg- szy gego, zabyly rano. To gdi powye- dzala Dauidowy Mycol, zona gego, rzek{{ø}}cz : Nye skrigeszly sy{{ø}} tey noci, za yutra zabyt b{{ø}}dzesz. Y spuscyla gy okencem, a tak ucyekl y uchował sy{{ø}}. Tedi Mycol wsy{{ø}}wszi geno drewno, y poloszila na loszu. wTsyówszi gen{{ø}} sco- r{{ø}} koszelcza kosmat{{ø}}, poloszila wT głowach tego drzewna, y przikrila ge odzenym. Tedi Saul posiał wydze swe, abi Dauida i{{ø}}ly. Y otpowyedzano gym, ysze nyemosze. A Saul posiał wtóre, abi powyedzely1) Dauida, rzek{{ø}}cz : Przinyeszcye gy na loszu ku mnye, acz umrze. A gdi prziszly po- slowye, naleszono drewno na loszu, a scora koszelcza u głowi gego. Tedi Saul ku swey dzewce rzecze: Przeczesz my{{ø}} tak obludzila a puscyla mego nye- przyiacyelya, abi ucyekl ? Otpowye Mycol, rzek{{ø}}cz: Bo my rnowyl, rzek{{ø}}cz : W ipuszcz my{{ø}},! bo cy{{ø}} zabyi{{ø}}. Zatim Dauid ucyekl y zbawyl sy{{ø}}, y prziszedl ku Samuelowy do E amata, y powyedzal gemu wszitko, czso gemu uczinyl Saul. A szedł Dauid y Samuel, y bidlylasta w Nayot w Pamata. Tedi wskazano to Saulowy, ysze Dauid w Ayocye w Pamata bidly. Y posiał Saul kati, abi gy i{{ø}}ly. a gdisz prziszly, uzrzely zast{{ø}}p Prorokow chwaly{{ø}}cz boga, a Samuela stoi{{ø}}cego nad nymy. Tedi ty, gysz biły prziszly, nadst{{ø}}py Duch boszi, y pocz{{ø}}ly y ony proroko- wacz. A gdisz to wskazano Saulowy: posiał wtóre posli, a cy opy{{ø}}cz prorokowały. Potem Saul posiał trzecye posli, gysz y ony prorokowały. Tedi sy{{ø}} wyelmy rożnyewal* Saul, y brał sy{{ø}} sam do Ramata, y prziszedl asz ku wyelykey studnyci, iasz gest w Sochot, y opita rzek{{ø}}cz: Na ktorem myescye s{{ø}} Samuel a Dawyd? K nyemu bilo rzeczono: Owa, tocz gesta w Nayocye w Ramata. Y szedł Saul do Nayot M Ramata, y nadst{{ø}}pyl gy takesz duch boszi, a wszedwT chodził, prorokuy{{ø}}, ') „Viderent“ (Wulg.). asz y prziszedl do Nayot w Ramata. Y swlekl takesz odzenye swe y prorokował s gynimy przed Samuelem, y wislawyal nag czali dzen y wszitk{{ø}} noc. A przeto weszło na przislowye: Aza gest Saul myedzi proroki? XX. J. ucyekl Dauid s Ayot, gesz gest w Ramacye, a prziszedl, rnowyl przed Ionat{{ø}}, rzek{{ø}}cz: Czsom uczinyl? które me przewynyenye ? a które gest me sgrzeszenye przecyw oczczu twemu, y- sze szuka dusze mey? K nyemu Io- nata rzecze: Nye stanye sy{{ø}} to, nye sydzesz szmyercy{{ø}}. any czso ucziny ocyecz moy mało albo wyele pyrwey, nysz my ziawy. Ale gen{{ø}} to rzecz za- tayl ocyecz moy przede mn{{ø}}, a przeto nykake to nye b{{ø}}dze. Y przisy{{ø}}gl wtóre Ionatas Dauidowy. K nyemu rzecze: To dobrze wye ocyecz twroy, y- szem nalyazl myloscz przed twima o- czima. a przetosz mowy: Nye wyecz (wiedz) tego Ionata, abi sy{{ø}} nye zam{{ø}}- cyl. A wrszako zyw gest pan, a żywa gest dusza twa, isze gednim telko* st{{ø}}- pyenym (a tak powyem) ia ode smyer- cy rozdzelyonem. Tedi Ionatas rzecze k Dauidowy: Czsokoly powye mnye dusza twa, ucziny{{ø}} tobye. W t{{ø}} dob{{ø}} Dauid ku Ionacye rzecze: Ow7a, tocz iutro swy{{ø}}to1) gest, a iako podle obi- czaia ia syadam podle krolya za stołem: nyechaysze mnye tedi na polyu do wyeczora trzecyego dnya. Wezrzily ocyecz twoy wspomynai{{ø}}ez, a opita na my{{ø}}: rze czesz gemu: Prosyl my{{ø}} Da- 104 uid, abi szedł richlo do Betlema, do swego myasta. bo s{{ø}} tam slaw{{ø}}tne obyati ode wszitkich gego przirodzo- nich. Rzeczely: A to gest dobrze, tedi b{{ø}}dze pokoy słudze twemu. Gęstły sy{{ø}} roznyewa: tedi wyedz, isze sy{{ø}} dokonała gego zloscz. A przeto uczin myloscz s swim slug{{ø}}, a 1 b o s z tego clicyal, abi bilo myedzi mn{{ø}} a myedzi tob{{ø}} bosze zaszlyubyenye. A gęstły we mnye która zloscz: ty my{{ø}} sam zabyg, a ku swemu oczczu my{{ø}} nye wódz. K nyemu rzecze Ionatas: Bog tego nye day, any sy{{ø}} to mosze sstacz. ale po- znamly, ysze sy{{ø}} dokona zloscz oczcza mego przecyw tobye, wrskasz{{ø}} tobye. K temu Dauid rzecze: Kto my otka- sze, powyely czso ocyecz twoy twardego tobye o mnye? Ionatas rzecze: Podz, winydzewa na pole precz. A gdisz wiszlasta na pole, rzecze Ionatas ku Dauidow7y: Sziw gest pan bog isra- helsky. dowyemly syp konyeczne- g o') umisla oczcza mego za iutra abo po zaiutrzeyszem dnyu, a b{{ø}}dze dobrego czso rzeczono o Dauidze: acz k tobye nye poszly{{ø}} a tobye wyedzecz nye dam, uczin to bog nad lonat{{ø}} a to przepuscz. Gęstły b{{ø}}dze oczcza mego zloscz ustawryczna przecyw7 tobye, wziawy{{ø}} uchu twemu y puscz{{ø}} cy{{ø}} w pokoiu, a bog b{{ø}}dz s tob{{ø}}, iako bil s oczcem mim. A b{{ø}}d{{ø}}lycz sziw, uczin se mn{{ø}} myloscz bosz{{ø}}. gęstły urar{{ø}}, nye oddalyay mylosyerdza sw7ego od domu mego asz na wyeki. Gęstły ') „Calendae“ (Wnlg.). *) Tego słowa nie ma w Wulg. tego nye ucziny{{ø}}'), gdi pan zagładzi wszitki nyeprzyiacyele Dauido- wi s swyata, wirzucz Ionat{{ø}} z gego domu, a wipraw pan Dawyda z r{{ø}}ku nyeprzyiacyelsku. 2) Tedi Ionatas pocznye wy{{ø}}cey zaprzisy{{ø}}gacz sy{{ø}} z Da- uidem, bo iako dusz{{ø}} sw{{ø}} gy mylo- wal. Tedi rzecze Ionatas k nyemu: Za iutra gest swy{{ø}}to, a bodzesz szukan, bo byd{{ø}} szukacz twego syedzenya asz do trzecyego dnya. A przeto richlo poydzesz, a przidzesz na to myasto w syodmi dzen3), tu gd ze syó skri- gesz, y sy{{ø}}dzesz u kamyenya, gemu ymy{{ø}} gest Ezel. A ia trsy strzali wi- puscz{{ø}} podle gego, y wistrzely{{ø}}, iako- bich z w i k a 1 strzelyacz ku celu. A po- szly{{ø}} genego pachołka, przikasz{{ø}} rze- k{{ø}}c gemu: Gydzi, zbyray, przynyesy my strzali. Iizek{{ø}}ly pachołku: Owa? tocz strzali pole* cyebye s{{ø}}, węszmy ge: tedi ty przidz ku mnye, bo tobye przespyeczno, a nycs złego, iako sziw gest pan. Gęstły tak b{{ø}}d{{ø}} mowycz ku pachołku: Oto ondze strzali za tob{{ø}} s{{ø}}{{ø}}: gydzi przecz, bo cy{{ø}} pan iusz pu scyl. A o tem zaslyubyonem slo- wye, gesz mowyono myedzi mn{{ø}} a myedzi tob{{ø}}, b{{ø}}dz pan myedzi mn{{ø}} a myedzi toby asz na wyeki. Tedi skril sy{{ø}} Dauid na polyu, a swy{{ø}}ta nastali, a kroi syadl za stołem gescz chleb. A gdisz syadl kroi na swem stolczu podle obiczaia swego, a stolecz bil pole* scyani: a w t{{ø}} dob{{ø}} powstał Ionatas a Abner, y syadlasta s obu stronu po *) Tego zdania nie ma w Wulg. ’) Tu cały werset textu Wulgaty wypuszczono. *) „In die, qua operari łicetu. le krolya Saula, a myasto dauidowo to ostało prozno. 0 nyemsze nyczs nye myenyl tego dnya Saul, bo sy{{ø}} tego domnymal, bi sy{{ø}} gemu nyeczso nye przigodzilo, przeczbi bil nyeczist a nyeocziscyon. Ale gdisz slunce we- sczdlo* drugego dnya po godzech, potem naleszono myasto dauidowo próżne. Tedi Saul rzecze ku Ionacye: Przecz nye przidze sin Ysay ku stołu gescz any dzisz any wczora ? K nyemu Ionatas rzecze: Barzo my{{ø}} pylno za to prosyl, abi mogl gydz do Betlema, rzek{{ø}}cz: Otpuscz my{{ø}}, bocz gest sławna obyetna ofłyera w mem myescye, a geden z bratow my{{ø}} prosyl. a przeto nalyazlemly myloscz tw{{ø}}, nyechacz poyd{{ø}} a uzrz{{ø}} bracy{{ø}} swT{{ø}}. A przeto nye prziszedl k stołu. S tego sy{{ø}} roz- nyewal kroi na Ionat{{ø}}, y rzecze: Synu tey szoni, iasz m{{ø}}sza kwapy{{ø}}cz k sobye zdradza, zaly ia nye wyem, ysze ti mylugesz sina Ysay Dawyda na sw{{ø}} ganb{{ø}}, a na ganb{{ø}} złego przislowya matki twey? A tak po wszitki dny, doi{{ø}}d b{{ø}}dze sziw sin Ysay na swye- cye, nye ustanowysz sy{{ø}} ti any kro- lewstwo twe. A przeto gescze go poszły ku mnye, acz gy szmyercy{{ø}} za- guby{{ø}}. Ionatas rzeki: Przeczbi szmyercy{{ø}} zagubyl gy ? czsocz uczinyl ? W t{{ø}} dob{{ø}} Saul pofacyl* osczep, abi gy uderzil. A vrozumyaw Ionata, ysze ge- dnako umiszlyl gego ocyecz, abi za- byl Dauida: tedi Ionatas wstał od stołu wyelykim gnyewrem, a nye ukusyl tegoto drugego dnya na godi chleba, zam{{ø}}cyw sy{{ø}} prze Dawyda a sze gy bil zganbyl ocyecz gego. A gdisz na- zaiutrz bilo, szedł Ionatas na pole podle smowyenya dauidowa, a pachołek mali s nym. Tedi rzeczfe) ku swemu pachołku: Byegay, przinaszay my strzali, które wistrzelyam. A gdisz ten pachołek byeszal, wistrzelyl drug{{ø}} strza- 1{{ø}} Ionatas za pacholkem. A gdisz bye- szal pachołek na to myasto, gdze bil strzelyl Ionatas: za pacholkem rze- kycz*: Owa, tu nye strzali, ale daley przed tob{{ø}} gest. A wtóre zawołał łona ] j To, co następuje teiaz, wzięte jest z pierwszej z kart, będących obecnie własnością p. W. A. Maciejowskiego, wydanych z tego kodexu. A. tas za pacholkem, rzek{{ø}}cz: By esz r:- cklo, nye stoy! W to dob{{ø}} sebraw pachołek strzali, a przynyosl panu swemu. a czso uczinyl Ionatas, temu nyczs nye rozumyal pachołek, geno Ionatas a Datud myedzi soby rozumyalasta. Tedi Ionatas da swe wszitko odzenye pachołku, rzek{{ø}}cz: Gydzi, donyesz do myasta. A gdisz pachołek odydze, wstaw Dauid s tego myeszczcza, gesz bilo przecywo wschodu sluncza, a padł nagle na zemy{{ø}}, modlyl sy{{ø}} trzecye A czaluwai{{ø}}cz* sy{{ø}}, plakalasta obaf ale Dauid wy{{ø}}cey. W to dob{{ø}} Ionatas rzecze ku Dauidowy: Gydzi w pokoiu a wszitko, czsowa przisyogla* w gymi{{ø}} bosze, rzek{{ø}}cz: Pan b{{ø}}dz myedzi mn{{ø}} a myedzi tob{{ø}}, plemyenyem mim a myedzi plemyem* twim asz na wyeky. Tedi Dauid wstaw s tego myasta y szedł precz, a Ionatas zasy{{ø}} ta- kesz do miysta*. 7 ikiatim Dauid prziszedl do Nobe ku kaplanowy gymyenyem Achymelech. K nyemu rzecze a zdzywyl sy{{ø}}: A przeczesz sam, a nye żadnego s tob{{ø}}? Y rzecze Dauid ku Achymelechu: Kroi my przikazal t{{ø}} rzecz: Nykt nye wyedz tego, przecz cy{{ø}} posilam, any tego, geszem tobye przikazal. y rozesłałem slugy swe sam y tam. A przeto, masz- ly czso myedzi r{{ø}}kama, albo pi{{ø}}cz bo- chenczow, day my, albo czsokoly nay- dzesz. Achymalech* otpowye rzek{{ø}}cz: > ye mam chlebów pospolytich, gedno poswy{{ø}}tne. A wszak, s{{ø}}ly twToy sludzi cziscy, a nawyóoey od nyewyast, mo- go* gego pogescz. K temu Dauid otpowye kaplanowy, rzek{{ø}}cz: Myenyszły o nyewyastach, tegosmi uoyrpyely1) od trzecyego dnya, iakosmi na drog{{ø}} wiszly, a bik ss{{ø}}di mich sług cziste. Ale iusz tato droga pokalyana gest, ale b{{ø}}d{{ø}} geszcze dzisz poswy{{ø}}czone we ss{{ø}}dzech. Tedi kaplar. dal gemu chleb poswy{{ø}}tni, bo gynego chleba tu nye bilo, geno chlebowye obyetowany, gesz biły wsz{{ø}}ly przed panem, ab- biły prziloszem/ chlebowye gor{{ø}}c:. Tedi bil tu geden m{{ø}}sz s sług Saulowich tego dnya wnostrz* w stanye boszem, gemu gymi{{ø}} bilo Doek Ydumski, mocz- ni pastisz Saulow, gen pasł muli Saulowy2). W t{{ø}} dob{{ø}}» rzecze Dauid k Achimelechowy: Maszly tu na do- r{{ø}}szu*3) kopye albo myecz? bocyem ') Continuimus nos(Y ulg.). ’) Tego dodatku nip ma w Wulg. ^ Miało być: na doręczu (ad manum, W.). ') Adoravit tertio. W. myecza a brony swey nye wsz{{ø}}1 s sob{{ø}}, bo roskazanye krolyowo to my{{ø}} u- kwapylo. Achimelech rzecze: Oto myecz Golyata Fylystinskego, gegosz zabyl na wdoly Terebynskem, a gestcy obynyon plasczem po Ufot. a chceszly ten wsz{{ø}}cz, węszmy, bo nye gynego kromye tego. Dauid rzecze: Nye temu ny genego11 r o w n y a, day my gy. Tedi Dauid wstaw tego dnya, y byeszal przed feaulem precz, y przi- szed* ku krolyowy gymyenyem Achis, do Geth. K nyemu sług?/ Achis, uzra- wszi* gy, rzekły: Azali to nye gest Dauid kroi zemski? wszak o nyem spye- wano w tanczoch rzek{{ø}}cz: Saul pobył tysyt -cz, a Dauid dzesyocz ty sy{{ø}}ci ? T{{ø}} rzecz pocznye [Dauid] bracz na miszl w swem syerczu, a pocznye sy{{ø}} uba- wacz* barzo Achis, krolya getkskego. Y pocznye sy{{ø}} przed nym szalyonim czinycz przes usta, a m a t a 1 sy{{ø}} myedzi gych r{{ø}}kama, o drzwy si{{ø}} tluk{{ø}}cz, y cyekli gemu szlyni (śliny) na brody. W t{{ø}} dob{{ø}} Achis rzecze ku swim slu- gam: Wydzawszi czlowyeka zabile- g o, przecze8cye gy prziw7yedly ku mnye? Zaly nam nye dostawa wszcye- klich, przeczescye prziwyedly tego, abi syo wscyekal przi mnye? puscycye gy precz, acz nye chodzi do mego domu. XXII. 7 Matyni Dauid szedł odtęd precz, y ucyekl do geney iaskynyey gymyenyem Adollam. To gdi usliszely bra- cya gego y wrszitek dom oczcza gego, sczedszi sy{{ø}} k nyemu tam, seszly sy{{ø}} wszitci, gisz sy{{ø}} biły zan zamocyly, a obcyyszeny czudzim zboszim1) a gorzk{{ø}} miszly{{ø}}, y uczinyon gest ksy{{ø}}- sz{{ø}}cyem nad nymy. A bilo s nym ku cztirzem sstom m{{ø}}szow. Tedi Dauid szedł ott{{ø}}d do Maslat, gesz gest w Moabskey zemy, y rzecze Dauid ku krolyowy Moabskemu: Prosz{{ø}} cyebye, abi bidlyly ocyecz moy a matka moia s wamy, doi{{ø}}d nye wzwyem, czso se mn{{ø}} pan ucziny. Y ostawyl ge przed królem Moabskim, y ostały u nyego wszech dny, w nychszeto Dauid bil na tey posatce. Tedi Gaad prorok ku Dauidowy rzeki: Nye biway daley na tey posatce, ale gydzi do zemye Iuda. Y szedł Dauid y prziszedl na lyas Areth. To vsliszaw (mtyssaw) Saul, isze sy{{ø}} Dauid a cy m{{ø}}szowye, gysz s nym biły*. A zatim gdi bidlyl Saul w Ga- baa na lesye, geszto slowye Kama, dzersz{{ø}}cz kopye w r{{ø}}ku, a wTszitci sludzi gego stały około gego. Y rzeczté) Saul ku swim slugam, gysz około gego stały. Posluchayoye mnye nynye, sinowye Gemyny, azaly wam wszitkim sin Ysay da roley a wynnyce a yczi- ny (uczyni) vas włodarzmy a sprawcza- my ? Boscye w szitci przecyw mnye przi- sy{{ø}}galy, a nye ny genego z was, kto my bi ziawyl. A nawy{{ø}}cey, gdisz y sin moy sy{{ø}}zaslyubyl s nym, Yzay z Dauidem2). A nye ny genego z was, ktobi sy{{ø}} za my{{ø}} smócyl, albo ktobi my to zwyastowal. przeto ysze ‘) Ma znaczyć długami, aere aluno. W. *) Dodatek z własnej głowy tiórnacza Miało być: z synem Ysay, zamiast: s nym itd. wzbudził sin moy slug{{ø}} mego przecyw mnye nyeprzyiacyelem, gen my sy{{ø}} przecywy asz do dzisyego dnya. K temu otpowye £)oek ydumski, gen przed nym stawał a bil przed Tu brak 4 kart. wyrwanych z kodexu, których dotychczas nigdzie nie odszukano. Poczyna się teraz to, co się mieści na drugiej z kart, będących w posiadaniu p.Maciejowskiego. (XXVI, 3). B. ...a udzalal sobye twyrdze w Gabaa Achile, tego wdolya, gesz bilo przecyw pusczi na drodze, a Dauid bidiyl na pusczi. A wydz{{ø}}cz, ysze prziszedl Saul po nyem na puscz{{ø}}, posiał 1 a z o- ki swe y wzwyedzal, ysze tam prziszedl Saul. A wstaw Dauid taynye, y prziszedl na to myasto, gdze bil Saul. a gdi uzrzal to myasto, w nyemsze spal Saul a Abner, sin Ner, ksy{{ø}}sy{{ø}} nad gego ricerstwem, a uzrzaw Saula spy{{ø}}c w stanye, a gyni lyud wsz{{ø}}di około gego: w t{{ø}} dob{{ø}} rzecze Dauid ku Achymelechowy Etheyskemu a ku Abyzai, sinu Sarwye, bratu Ioabowu, rzek{{ø}}cz: Ktori se mn{{ø}} poydze do stanów ku Saulowy? Rzecze Abyzai: la poyd{{ø}} s tob{{ø}}. Y prziszedl Dauid a Abyzai k lyudu w noci, y nalyazlasta Saula leszocz a spy{{ø}}cz w stanye, a kopye tczocz1) w zemy u gego głowa, a Abner a gyni ly(«)d spyoc około gego. Tedi rzecze Abyzay ku Dauidowy: Zawarł dzissya bog nyeprzyiacyelya twego w tw{{ø}} rok{{ø}}, a przeto przebod{{ø}} gy ia kopygym ku zemy gen{{ø}}, a wtóre nye b{{ø}}dze trzeba. Y rzecze Dauid: N re zabyiay gego, a kto gest ten, gen swoge ręce podnyesye na mazanego boszego, a nye b{{ø}}dze grzeszni ? Y rzecze Dauid: Tak gyscye, iako bog sziw kromye cyebye1), acz gego pan sam nye zabyge, abo dzen gego przi- dze abi umarł, abo aczbi w boiu sczedl: tak my b{{ø}}dz pan myloscyw, isze nye wzwyod{{ø}} r{{ø}}ki mey na mazanego boszego. A przeto węszmy kopye, gesz gest u gego głowi, a kor czak s wod{{ø}}, podzwasz precz. Ywsz{{ø}}1 Dauid kopye a korczak s wodo, gen bil u głowi Saulowi, y szlasta przecz*, a nye bilo tu ny genego, ktobi to wydzal ;a rozumyal albo uczul2), bo spały wszitci, bo sen boszi ge bil nadszedł. A gdisz odidze Dauid w strono, stal na wyrzchu gori z daleka, a bi a wyel- ka szirz myedzi gym i: tedi wzwola Dauid k lyudu a ku Abncrowy, sinu Ner, rzek{{ø}}cz: Abner, Abner! Zaly my nye otpowyesz ? Abner k temu rzecze: Ktosz ti, gysz wołasz a czinysz nye- pokoy krolyowy? Tedi rzecze Dauid: Zaly nye gesz ti m{{ø}}sz, a kto gest tobye równi w Israelskem lyudu? Przeczesz nye strzegł pana twego krolya ? Bo wszedł geden s zastopa nyeprzyiacyel, abi zabyl pana twego krolyct. Nye gest to dobrze, czsosz uczinyl. Tak gyszcye iako bog szyw, wTiscyTe dostoyny szmyer- cy, iszescye nye strzegły pana waszego mazanego boszego. A przeto po- zrzicye, gdze gest kopye krolyowo, a gdze korczak z wod{{ø}}, gysz bil u gego glovi? Tedi poznaw Saul 1 glos *) Tych słów nie ma w Wulg. 2) evigilaret. 4« fixam (hastam) in terra. W. Dauidow, rzeki: Twoyly gest to glos, sinu moy? Rzecze Dauid: Moy glos, panye moy. A rzeki: Przecz pan moy kroi nyenawydzi slugy swego, a czsom uczinyl, albo czso gest złego w mey r{{ø}}ce ? A przeto proszę tego, panye moy krolyu, slisz słowa slugy twego: Wzbudzały cy{{ø}} pan przecywo mnye, ukoy sy{{ø}} w wolney obyecye zaszszoney. s{{ø}}- ly sinowye lyuczsci, zlorzeczeny przed bogem, gysz my{{ø}} wirzucyly dzisz, a- bich nye bidlyl w dzedziczstwye bo- szem, rzekocz: Gydzi, sluszi czudzim bogom. A to iusz nye b{{ø}}dz przelyana krew ma na zemy{{ø}} przed panem mim. bo wiszedl kroi israhelsky, abi szukał pchli sziw^ey, iako szukai{{ø}} kuropatwa na górach. Tedi rzeki Saul: Zgrzeszi- lem, WTOCZ sy{{ø}} zasy{{ø}}, sinu moy Da- uidzie, bo wy{{ø}}cey nye chcz{{ø}} nycs złego uczinycz tobye, przeto ysze bila tobye droga dusza ma przed oczima twima, yszesz my{{ø}} nye zabyl dzisz. Bo iawaio gest, yszem nyemędrze czi- nyl a barzom wyelya nye wyedzal. Rzecze Dauid k nyemu: Owa, tocz kopye krolyowo. przidzi geden s sług krolyowich, wezmysz ge. A bog otpla- cy kaszdemu podle gego sprawyedh- woscy a wyari. bo cy{{ø}} bil pan podał dzisya w moy r{{ø}}ce, y nye chcyalem wznyescz ręffo) mey na mazanego boszego. A iakosz gest uczinyona dusza twa dzisz ote mnve mvvelbvona, ta- kesz uwyelbyona bódź dusza ma przed bogem, a waz wol my{{ø}} ze wszego za- m{{ø}}tka. Tedi rzecze Saul Dauidowy: Poszegnani ti, sinu moy Dauidze, a zayste, cziny{{ø}}cz b{{ø}}dzesz czinycz, a mog{{ø}}cz moc b{{ø}}dzesz. Y szedł Dauid sw{{ø}} drog{{ø}}, a Saul sy{{ø}} wrocyl na swe myasto. XXVII. T edi rzecze Dauid na swem syerczu: Nyegdi nyektorego dnya dostan{{ø}} sy{{ø}} Saulowy w r{{ø}}ce. Zaly nye lepyey, ysze ia ucyek{{ø}}, a zachowum sziwot swoy w Fylysteyskey zemy, abi z ufał Saul, a przestał szukacz my{{ø}} po wrszech kra- ynach israhelskich? A przeto ucyek{{ø}} z gego r{{ø}}ku. Tedi wrstaw Dauid, i szedł precz, on a szescz set m{{ø}}szowr s nym, ktorzisz biły ku Achis, sinu Maog, kro- lyovy Gethskemu. Y bidlyl s Achis Dauid w Geth, on a m{{ø}}szowye gego, y rodzyna gego a dwye szenye gego, Achynoem Gezrahelycska, a Abygayl szona nyegdi Nabelowai Carmelskego. Tedi powyedzano Saulowy, isze ucyekl Dauid do Geth, y nye chcyal wi{{ø}}cey sukacz*. Y rzeki Dauid ku Achis: Na- lyazlemly myloscz twr{{ø}}, day my geno myasto w nyekto- Póty text obu kart odszukanych. Wracamy teraz do kart zachowanych w kodexie. rem myescye teyto włoscy, acz tu bi- dly{{ø}}: a k czemu gest to, ysze ia, slu- oa twoy, bidly{{ø}} w* krolyowye myescye s tob{{ø}})? A tak dal gemu Achis tego dnya geno myasto, gymyenyem Sy- cyelech, przetosz dostało syó to myasto krolyom szidowskim asz do dzi- syego dnya. A bila lyczba dnyow, w nychsze Dauid bidlyl wr filysteyskey zemy, cztirzi myesyóce. Zatim Dauid 105 t pocznye wschodzicz a m{{ø}}szowye gego, s, braly lupi w tich myescyech: Ge- dz,uri, a Geti*, y Amalech. Bo tich lyu- dzi nyewyernich bidlylo pełno z dawna po wszey zemy t{{ø}}di, geszto chodziły ot tego myasta Sur asz do Egypskey zemye. Y zagubyal Dauid wszitk{{ø}} t{{ø}} zemy{{ø}} gych, a nye ostawyal m{{ø}}sza sziuego any szoni, a byerzóc* owce, woli, csli y wyelbl{{ø}}di, y odzenya. y wraczal sy{{ø}} a przichodzil ku krolyowy Achis. A gdisz k nyemu rnowyl Achis kroi: Kogosz dzisz przebyial, Dauid otpowyedzal: PrzecyAV poludnyu Iuda, a przecyw poludnyu Geramel, a przecyw poludnyu Ceny. Ny m{{ø}}sza ny szoni nye s z i w y 1 Dauid, a nykogo przewodził s sob{{ø}} do Geth, rzekocz: Snadz- bi rnowyl przecyw nam. To czinyl Da- uiJ, a to bil gego obiczay wszech dny, w nychszeto bidlyl wT fylysteyskey włoscy. Y uwyerzil Achis Dauidowy, rzek{{ø}}cz : Wyele złego czinyl lyudu swemu israhelskemu, a przeto bodz moy sługa na wyeky. XXVIII. T . , J- edi sy{{ø}} w tich dnyock stało, ysze sebraly Fylystinowye swe zast{{ø}}pi. ab1 sy {{ø}} prziprawyly ku boiu przecyw israhel'kemu lvudu. Y rzecze Ackis ku Dauidowy: Wyedz to zaiste, ysze w— nydzesz se mn{{ø}} na twyrdze, ti a m{{ø}}- sze twoy. Dauid otpowye ku Ackis, rze- k{{ø}}ez: Nynye wzwyesz, czso ucziny sługa twoy. Tedi rzecze Ackis ku Dauidowy : A ia cy{{ø}} uczmy{{ø}} stroszem głowi mey po wszitki dny. Zatim Sa muel umarł, a płakał gego vszitek lyud israkelskl, a pogrzebly gy w Ramata, w myescye gego. A wr ti czasi wignal bil Saul s zemye wszitki wyesczce a guszlnyki. A pobył ty wszitki, gysz myely wr brzusze wyescze czar1' ). Tedi sebrawszi sy{{ø}} Fylysteowye, a prziszly a wzdzalaly sobye twyrdze w Sunnam. A zatim takesz sebral Saul wszitek lyud israhelski, a prziszedl do Gelboe. A uzrzaw Saul stani fylystinske, y bal sy{{ø}}, a ly{{ø}}klo sy{{ø}} syerce gego barzo. T{{ø}}di prosyl radi Saul od boga, y nye otpowyedzal gemu, any przes sni, any przes kapłani, any przes prorok'. Y rzeki Saul ku swim slugam: Szukaycye my szoni, iasz ma wyeszczb{{ø}}, acz k. nyey poydó, a wzwyem przes ny{{ø}}. Tedi sludzi rzekn{{ø}}: Gest gena szona, gesz ma wyeszczb{{ø}}, wr Endor. Tedi Saul przemyenyw odzenye, a wTsz{{ø}}w na sy{{ø}} gyne rucko, y szedł, a dwa m{{ø}}- sza s nym. Y prziszly ku szenye w noci, y rzecze: Czarny my przes gusła, a wskrzesz my, gegosz ia tobye po- wyem. Ta szona gemu powye: Owa, ti to dobrze wyesz, czso uczmyl Saul, a kako zagładził a wignal s zemye guszlnyki a wyescze. przecz przeslya- dugesz dusze mey, abich bila żaby ta? Y przisyogl gey Saul w bodze, rzek{{ø}}cz: Szyw gest pan, nye stanye sy{{ø}} tobye nyczs złego przeto. Tedi ona rzecze: Kogo ckcesz, acz wskrzeszo toby e ? On rzecze: Samuela my wskrzesz. A gdisz uzrzala szona Samuela, zawo- ♦ ‘I Tego całego zdania nie ma w Wulg. ani w Biblii gdańskiéj. lala wyelykim głosem, rzek{{ø}}cz ku Saulowy: Czemusz my{{ø}} k temu przipra- wyl ? a wszakosz ti Saul. Kroi gey rzecze: Nye boy sy{{ø}}! Czsosz wydza- la? Y rzecze nyewyasta ku Saulowy: Bogym wydzala gyd{{ø}}cze s zemye. Tedi Saul rzecze: laka twarz gego? K temu ona rzecze: M{{ø}}sz stari gydze, odzaw sy{{ø}} plasczem. Y zrozumyal Saul, ysze Samuel, a poklonyw sy{{ø}} na swe oblycze k zemy, y modlyl sy{{ø}}. Tedi rzecze Samuel ku Saulowy: Przeczesz jny nyepokoy uczinyl, abich bil wzkrze- szon? Saul rzecze: Barzom zn{{ø}}dzon, bo Fylysteowye boiui{{ø}} przecywo mnye, a bog odst{{ø}}pyl ode mnye, a nye chcyal my{{ø}}) usliszecz a ny przes proroki, any przes sni. przetom cyebye y wrezwal, abi my ukazał, czso bich myal czi- nycz. Tedi rzecze Samuel: Czso my{{ø}} pitasz, gdi bog od cyebye otst{{ø}}pyl, a szedł ku nyeprziiacyelyowy twemu ? Bocz tak tobye ucziny pan, iako mo- wyl przes my{{ø}}), a odeymye twTe kro- lewrstwo ot cyebye, a da ge blysznye- mu twremu Dauidowy. Bosz nye posłuchał głosu boszego, anysz uczinyl gego przikazanya gnyewu a roznye- wanya gego nad Amalechem. przetosz to cyrpysz, csocz uczinyl pan tobye dzisz. A da cy{{ø}} bog y lyud israhelski s tob{{ø}} w r{{ø}}ce Fylystinow, a za iutra ti y sinowye twoy b{{ø}}dzecye se mn{{ø}}. a takesz da pan wr róce Fylystinow twyrdze israhelske. W t{{ø}} dob{{ø}} Saul pa- dnye, rospostarw sy{{ø}} na zemy, bo sy{{ø}} bil urzasl slow Samuelowich, a syli nye myal, bo bil nye iadl ckleba czalego tego dnya. Zatym weszła ta nyewyasta ku Saulowy y wydzala gy lesz{{ø}}cego, 10® bo sy{{ø}} bil barzo zam{{ø}}cyl. Y rzecze k nyemu: Owa, usłuchała sługa twa głosu twego, a poloszila dusz{{ø}} m{{ø}} w r{{ø}}- ce twey, a usluckalam rzeczy twick, geszesz ku mnye mowyl. A przeto ti takesz usluckay głosu sług?/ twrey, a polosz{{ø}}cz k{{ø}}s ckleba przed tob{{ø}}, abi poiadw, posylyl sy{{ø}}, a mogl drog{{ø}} u- czinycz. Ale on nye ckcyal uczinycz, rzek{{ø}}cz: Nye b{{ø}}d{{ø}} gescz. Tedi gy przy- p{{ø}}dzily sludzi gego a ta nyewyasta, ysze tak usłuchał gick, w7stawT s zemye y syadl na loszu. A myala ta nyewyasta wyelkonoenego cyelcza w swem domu, a poszpyesziwszi, y zabyla gy, a wrsz{{ø}}wszi m{{ø}}ki, y rozm{{ø}}cyla a na- warzila przesznyc, y poloszila przed Saulem y przed gego slugamy. A gdisz gedly, wstawszi y ckodzily przes cza- 1{{ø}} nocz t{{ø}}. XXIX. Tedi zgromadziły sy{{ø}} zast{{ø}}powye fy- lystinsci w Iafeck w tem myescye. a Israkelski lyud zdzalal sobye czwyrdze nad studnycz{{ø}}, iasz gest w Gezrahel. Y chodziły slugy fylystinsci po sstoock *) w zast{{ø}}pyeck a po tisy{{ø}}ezock. Ale Dauid a m{{ø}}szowye gego biły w napo- slednyeyszem zast{{ø}}pye s królem Achis. Tedi rzeku* ksy{{ø}}sz{{ø}}ta fylystinska ku krolyowy Ackis: Czso ckcz{{ø}} szidowye cy? Ackis otpowye ksy{{ø}}sz{{ø}}tom fyly- stinskim: Zaly nye wyecye, isze gest to Dauid, gysz bil (był) krolya Saula *) „in centuriis11. sługa israhelskego, a gest u mnye wyele dny, a nye naiyazlem do nyego ny- ^zego ot tego dnya, iakosz ucyekl ku mnye, asz do tego dnya? A roznye- wawszi sy{{ø}} ksy{{ø}}sz{{ø}}ta fylystinska, rzekły k nyemu: Nyechacz sy{{ø}} wrocy m{{ø}}sz, a syedzi na swem myescye, na nyemszesz gy usadził, acz nye geszdzi s namy do boia, abi nye bil przecyw nam, gd pocznyem boiowacz. Y kako b{{ø}}dze moc gynako ukoycz pana swego, geno nad naszimy glowamy? Wszak gestto ten Dauid, gemusz spyewano w tanczu, rzek{{ø}}cz: Saul pobył tysy{{ø}}cz, a Dauid dzesy{{ø}}cz Lysyoczow. Tedi we- zwaw Achis Dauida, rzecze k nyemu: Szyw gest pan, iszesz ti prawi a do- bri przede mn{{ø}}, a wigechanye twe a wgechanye se mn{{ø}} gest na twyrdze, a nye naiyazlem do cyebye nycs złego ode dnya tegosz, ktoregosz ku mnye prziszedl, asz do tegoto dnya. Ale ksy{{ø}}- sz{{ø}}tom sy{{ø}} nye 1 y u b y s z. Przeto wrocz sy{{ø}}, a gydzi w pokoiu, a nye gnyewaw ksyósz{{ø}}t fylystmskick. Tedi rzecze Dauid krolyowy Achis: Czsom uczinyl, a czsosz nalyazl do mnye, slugy twego, od tego dnya, lakom b;l prziszedl, a bil przed tob{{ø}} asz do tego dnya, abich nye szedł a boiowal |. s nyeprzyiacyelmy pana mego krolya ? Achis otpowyedzal y rzeki Dauidowy: Wyem, iszesz ti dobri przede mn{{ø}}, iako angyol boszi. Ale ksy{{ø}}szota fyly- steyska rzekli: Nye poydze s namy w boy. Wstań rano, ti a slugy pana twe- go, gysz s tob{{ø}} prziszly. a gd w noci wstanyecye, a pocznye swytacz: gydzcyesz. Tedi wstaw w noc- Dauid a m{{ø}}szowye gego, abi gedly1) rano, a wrocyly sy{{ø}} do zemye fylystinskey. Ale Fylystinowye gechaly do Gezrahel. XXX. A gdisz przydze Dauid a m{{ø}}szowye gego do Sycyelech trzecyego dnya, n a 1 y c z (?) m{{ø}}szowye Amaleckiczsci przyiawrszi, rzucyly sy{{ø}} s poluu- dnya* y pobyły Sycyelech a zapałyly ge. A zgymawszi nyewyasti, y poi{{ø}}ly s tego myasta od małego asz do wyel- kego. any genego nye zabyly, ale s so- b{{ø}} poi{{ø}}wszi, y g e 1 y2) drog{{ø}} sw{{ø}}. A gdisz przidze Damd a m{{ø}}szowye gego do myasta, a naleszly gee spalyone ognyem, a szoni swe, y syni swe, y dzewki swe poi{{ø}}te a gymane: pod- nyosszi Dauid a m{{ø}}szowye, gisz s nym biły, głosi swe, y płakały tako długo, dok{{ø}}d mogły slzi pusczaez. A takesz dwye s z e n y e D&uidowy i {{ø}} c y e y po- igti bili*, Aeh:'noem Gezrahelyozska a Abygayl, zona JS abalowa Carmelskego. Y zamocy ssy{{ø}}* Dauid barzo, bo gy cheyal lyud kamy ono wacz, kaszdi za- luy{{ø}}cz sinow a dzewek swich. Tedi Dauid posyly{{ø}}sy{{ø}} w panye bod ze swem, rzecze ku kaplanowy Abyata- rowy Achimelechowu: Przynyesz my poswy{{ø}}tne rucho3) Efod. y przi- nyosl Abyatar poswy{{ø}}tne rucho3) Efod ku Dauidowy. Y radził sy{{ø}} Dauid boga, rzek{{ø}}cz: Gechaczly po tich lotrock, czily nyczs, a zgymamly ge? ') proficiscerentur1 *) ^pergeLant . s) Tych dwóch wyrazów nie ma w Waig. 107 Tedi pan rzecze k nyemu: Gedz za nymy, bo zayste zgymasz ge, a odey- myesz lup. Y ial Dauid za nymy y szeszcz set m{{ø}}szow, ktorzi biły s nym, a prziszly ku genemu potoku Bezor. Ale biły z nych nyektorzi ustały, yr ostały tu. Ale Dauid a cztirzi ssta mę- szow szły po nych. bo gich dwye sscye bilo ostało, ysze biły tako ustały, ysze nye mogły g y d z daley przes ten potok Bezor. Y naleszly m{{ø}}sza Egypske- go na polyu. y prziwyedly gy ku Da uidowy, y dały gemu chleba pogescz, a napyl sy{{ø}} wodi. a takesz nyemali ułomek fygow, a dwa swy{{ø}}ski suszonego wyna. A gdisz tego poiadl, na- wrocyla sy{{ø}} dusza gego weyn, y okrze- zwyal*, bo bil nye iadl chleba any wodi pyl za trsy dny a za trsy noci. Tedi rzecze k nyemu Dauid: Czigesz ti, albo otk{{ø}}desz prziszedl, albo do- k{{ø}}d gydzesz? K temu on rzecze: Pacho .... Ta braknie kart 39 wytarganych. KRÓLEWSKIE EL (XIII, 6). ...a módl sy{{ø}} za my{{ø}}, acz sy{{ø}} na- wrocy r{{ø}}ka moya mnye. Y modlyl syo m{{ø}}sz boszi oblyczu boszemu, y nawro- cyla sy{{ø}} r{{ø}}ka krolyowa k nyemu, y uczinyla sy{{ø}}, iako drzewyey bila. Tedi kroi przemowyl ku m{{ø}}szowy boszemu, rzek{{ø}}c: Podz se mn{{ø}} do domu, abi obyadf)wal, a obdarui{{ø}} cy{{ø}}. M{{ø}}sz boszi otpowyedzal krolyowy: Bi my dal polowycz{{ø}} domu twego, nye poyd{{ø}} s tobę, any gescz b{{ø}}d{{ø}} chleba, any pycz wodi w tem myescye. bo my tak przi- kazano słowem boszim, gen my przikazal : Nye b{{ø}}dzesz gescz chleba, any pycz wodi, any syp wroczisz drog{{ø}}, i{{ø}}szesz prziszedl. Y odszedł gyn{{ø}} drog{{ø}}, a nye wrocyl sy{{ø}} dr{{ø}}g{{ø}}*, i{{ø}}sz bil prziszedl do Betel. W t{{ø}} dob{{ø}} geden prorok stari bil w Betel, k nyemu przi- szedszi sinowye gego, y rospowyedz{{ø}} oczczu swemu wszitko, czso bil uczinyl m{{ø}}sz boszi tego dnya w Betel, a ta słowa, iasz bil rnowyl ku krolyowy, rospowyedzely oczczu swemu. K nym ocyecz gich rzeki: Ktor{{ø}} drog{{ø}} odszedł? Y ukazały drog{{ø}} sinowye gego, i{{ø}}sz bil szedl m{{ø}}sz boszi, gen bil prziszedl s Iuda. Y rzeki ku swim sinom: Osyo- dlaycye my osia. A gdisz osyodlaly, wsyadl y geclial za m{{ø}}szem boszim, y nalyazl gy pod terebyntem, y rzeki: Tylysz m{{ø}}sz boszi, genszesz prziszedl s Iuda? On otpowye: Iacyem. W t{{ø}} dob{{ø}} rzecze k nyemu: Podz se mn{{ø}} do domu, abi iadl chleb. On rzeki: Nye mog{{ø}} sy{{ø}} wrocycz, any s tob{{ø}} gydz, any b{{ø}}d{{ø}} gescz chleba, any b{{ø}}d{{ø}} pycz wodi w tem myescye. bo mowyl pan ku mnye słowem boszim, rzek{{ø}}cz: Nye b{{ø}}dzesz gescz chleba, any pycz wodi tam, any sy{{ø}} wrocysz drog{{ø}}, i{{ø}}sz tam przidzesz. Ou k nyemu rzeki: A iacyem prorok, iako y ti, a angyol mowyl ku mnye słowem boszim, rzek{{ø}}cz : Poymy gy zasy{{ø}} s sob{{ø}} do twego domu, abi iadl chleb a pyl wod{{ø}}. Selgal gym*, a poi{{ø}}1 gy s sob{{ø}}. y iadl chleb w' domu gego, a pyl wod{{ø}}. A gdisz syadl ku stolu, przemowyl pan ku prorokowy, gysz gy bil zasy{{ø}} przi- wyodh Y wzwolal ku m{{ø}}szowy boszemu, gensze bil prziszedl s ludi, rzek{{ø}}cz: To mowy pan: Yszesz nye bil posluszen ust boszich, a nye chowalesz przikazanya boszego, gesz bil tobye przikazal pan bog twoy, a wrocylesz sy{{ø}}, a iadlesz ckleb, a pylesz wod{{ø}} w tem myescye, gen przikazal tobye, abi nye iadl ckleba any pyl wodi: nye b{{ø}}- dzesz pochowan w grobye oczczow twich. A gdisz iadl ckleb, a pyl: o- syod||lal osia swego prorok, gegosz bil zasy{{ø}} prziwyodł. A gdisz poydze precz: nalyazl gy lew na drodze y zabyl gy. Y bilo cyalo gego porzuczono na drodze, a ossyel stal podle gego, a lew stal podle cyala martwego. A m{{ø}}szowye gy- d{{ø}}cz, uzrzely cyalo porzuczone na drodze, a lwa stoi{{ø}}cego podle cyala. A przi- szedszy do myasta, y roznyeszly, w nyemsze ten stari prorok bil. To usliszawr prorok ten, gen gy bil prziwyodł z drogy, rzeki: M{{ø}}sz boszi gest, gensze nye bil posluszen rzeczi ust boszich, y dal gy pan lwowy, y rostargal gy, y zabyl podle słowa boszego, gesz mowyl k nyemu. Y rzeki ku swrim sinom: Osyo- dlaycye my osia. A gdisz osyodlaly, tedi on wsyadw na osia, y szedł a nalyazl cyalo gego porzuczone na drodze, y osia a lwa stoi{{ø}}ce podle cyala, y nye iadl lew cyala, any osiowy czso uczmyl. Tedi prorok wsz{{ø}}w m{{ø}}sza boszego cyalo, y wloszil ge na osia, a wrocyw sy{{ø}} y nyosl ge do myasta prorok stari, abi gego płakały. Y poloszil gy w swem grobye, a płakały gego rzek{{ø}}cz: Byada, byada, bracye moy! A gdisz gy opłakały, rzeki ku sinom swim: Gdi ia umrę, pochowaycye myę w grobye, w nyemszeto m{{ø}}sz boszi pochowan, podle koscy gego poloscye koscy me. Bo ricklo napelny sy{{ø}} rzecz, i{{ø}}sz mowyl a przepowyedzal słowem boszim przecyw ołtarzu, gen gest w Betel, a przecyw wszitkim koscyolom modlebnim na gorack, gesz s{{ø}} w mye- scyeck Samarskick. Po tick slowyech nye odwrocyl sy{{ø}} Geroboam z drogy swey nagorszey, ale zasy{{ø}} uczinyl z naposzlednyeyszego lyuda kapłani módl gomich. ktokoly chcyal, napelnyl r{{ø}}k{{ø}} gego, y bil kapłanem módl gornich. A prze t{{ø}} prziczin{{ø}} zgrzeszil dom Gero- boamow, a wiwroczon y zagladzon z wyrzcha zemye. xun. TT ego czasu roznyemogl sy{{ø}} Abya, sin Geroboamow. Tedi rzeki Geroboam ku swey szenye: Wstan{{ø}}c, przemyen odzenye na sobye, abi cyebye nye poznał, bi bila szona Ieroboamowa, a gydzi do Sylo, tu gdzesz gest Achias prorok ten, gen mowyl mnye, isze bich myal krolyowacz nad tymto lyudern. A wreszmy na sw{{ø}} r{{ø}}k{{ø}} dzesy{{ø}}cz chlebów, a pokr{{ø}}t{{ø}}, a ss{{ø}}d myodu, gydzi k nyemu, bo on tobye powye, cso sy{{ø}} ma przigodzicz temu dzecy{{ø}}cyu. Y uczinyla szona, iako gey bil rzeki Geroboam. wsta vszi, y szła do myasta Sylo, y nalyazla dom Achiaszow, a on nye mosze wydzecz, bosta sy{{ø}} bile zamrocz ile oczi gego staro- scy{{ø}}. W t{{ø}} dob{{ø}} pan ku Achiaszowy rzeki: Owa, tocz szona Geroboamowa 108 przidze k tobye, abi ot cyebye rad{{ø}} wsz{{ø}}la o swem sinu, gen nyemosze. To a to gey mow. A gdisz weszła, porzekla sy{{ø}}, bi nye bila ta, ktorasz bila. I{{ø}}sz gdisz usliszal Achias gy- d{{ø}}e, a foJna gydze we dzwyrzi, y rzecze: Wnydz , szono Geroboamowra. przecz sy{{ø}} gin{{ø}} czinysz ? a iam k tobye posłań twardi poseł. Gydzy, a powyecz Geroboamowy: Tocz mowy pan bog israhelski: Przeto, yszem cyebye * powiszil s poszrotkta* lyuda, a dalem cy{{ø}} nad moy lyud israhelski, wodzem ucziny w cy{{ø}}, a rozdzelylem krolewrstwo domu Dauidowa, a dalem ge tobye, y nye bilesz, iako sługa moy Dauid, gensze ostrzegał przikazan mich a naszlya- dowal my{{ø}} ze wszego syercza swego, cziny{{ø}}c czso bilo lyubo przed mim oblyczim, ale czinylesz szle nade wszi- tki, gysz biły przed tob{{ø}}, a uczinyl gesz sobye bogy czudze a d{{ø}}te, abi my{{ø}} ku gnyewu wsbudzil, a mnyesz zarzucyl za sy{{ø}}: przetosz ia przywyo- d{{ø}} wszitko zle na dom Geroboamow, a zaguby{{ø}} z Geroboamowa domu y psa y mdłego, a zarzuczonego y na- nyszszego w israhelskem lyudu, a o- cziscy{{ø}} ostatki domu Geroboamowa, iako wicziscyai{{ø}} gnoy asz do czistoti. Ktorzikoly zemr{{ø}} z lyuda Geroboamowa w myescye, snyedz{{ø}} ge psy, a kto- rzi zemr{{ø}} na polyu, snye ge ptastwo nyebyeske. bo to mowyl pan. Przeto ti wstan{{ø}}c, gydz do swego domu. a gdisz podzesz do myasta, w t{{ø}} dob{{ø}} umrze pacholyk, y b{{ø}}d{{ø}} gego plakacz wszitci lyudze israhelsci, a pochowai{{ø}} gy. bo on sam b{{ø}}dze wnyesyon do grobu z lyuda Geroboamowa. bo na- leszono gest do nyego wszitko dobre ku panu bogu israhelskemu w domu Geroboamowye. A pan sobye ucziny krolya nad israhelskim lyudern, gen pcbygc dom Geroboamow tego dnya a tego czassu. A pobyge pan bog dom israhelski, iako sy{{ø}} rusza t r e s c z w wodze, a wiplewye Israhel s zemye teyto dobrey, i{{ø}}sz dal oczczom gych, a rozwyege ge za potok, bo czinyly sobye lugt/i), abi gnyewaly pana. A poda ge pan bog israhelsky prze grzechy Geroboamowi, gymysz zgrzeszil, a ku grzechu prziprawyl lyud israhelski. Tedi wstawszi szona Geroboamowa, y szła a prziszla do Tersa, a gdisz przest{{ø}}pyla przes próg domowi, na- lyazla, ano dzecz{{ø}} umarło, a pochowały ge. Y plakal gego wszitek dom israkelski podle słowa boszego, gesz mowyl przes slug{{ø}} swego Ackiasza proroka. Ale gyny uczinkowye Geroboa- mowy, kako boiowal a krolyowal, po- pysani s{{ø}} w ksy{{ø}}gach uczinkow dny krolyow israhelskich. A dny, w nyck- sze krolyowal Geroboam, bilo lyat dwa- dzesszcya y dwye. Y skonczal Geroboam s swim\T oczci, a Nadab, sin gego, krolyowal w myasto gego. Ale Roboam, sin Salomonow, krolyowal w Iuda. W genem a we trzidzesszcy le- cyech bil Roboam, gdisz pocz{{ø}}1 kro- lyowacz. a syedmnaczcye lyat krolyowal w Ierusalem myescye, gesz zwo- lyi pan, abi tu poloszil gym{{ø}} swe, ze wszeck pokoleń israkelskick. A bilo gymy{{ø}} macyerze gego Naama Naama- nycska*2). Y czinyl dom Iudow nye- prawye przed bogem, a gnyewaly gy na wszitkem, gesz czinyly oczczowye gyck swimy grzechi. Bo takesz ony wzdzalaly tu ołtarze a slupi a lugy na wszelkem przigorzu wisokem, a pod wszelkim drzewym rozdzanim. A biły tedi w zemy kaplany * modlebny, a czinyly wszelke rzeczi ganyebne po- ganske, gesz pan pogubyl przed obly- czim israkelskim. A py{{ø}}tego lyata kro- lyowany a Geroboamowa* p r z y i a 1 Se- chach*, krol Egypski, do Ierusalema, y pobrał skarbi domu boszego a skarbi krolyowi, a wszitko podrapyTeszil, a scziti złote, gicksze bil nadzalal Salomon. W myasto gich Roboam naczi- nyl sczitow myedzanich, y dal ge wodzom sczitownim a tim, gisz ponoczo- waly przede dzwyrzmy domu krolyo- wa. A gdisz ckodzil kroi do domu boszego, noszily ge cy, gysz myely urz{{ø}}d naprzód chodzicz, a potem ge zasy{{ø}} przinosyly do ckowatedlnyce o- d z e n y a sczitowego. A gyny uczinkowye Roboamowy a wszitko, czsosz czinyl, popysano gest w ksy{{ø}}gach uczinkow krolewskick Iuda. Y bila walka myedzi Roboam a myedzi Geroboam po wszitki dny. Y skonał Roboam s swimy oczci, a pochowali s nymy w myescye Dauid. a gymy{{ø}} macyerzi gego Naama Naamanyczska*. Y krolyowal Abya, sin gego, w myasto gego. XV. ./V osmego naczcye lyata krolyowanya Geroboama, sina Nabatowa, krolyowal Abyas nad Iud{{ø}}. Trsy lyata krolyowal w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerzi gego Macha, dzewka Absolonowa. A ckodzil po wszeck grzeckock oczcza swego, gesz przed nym czinyl, a nye bilo syerce gego swyrzchowane s panem bogem gego, iako syerce Dauida, oczcza gego. Ale prze Dauida dal gemu pan bog gego swyatlcscz w Ierusalem, abi wskrzesyl sina gego po 50 ') „Lucosu (Wulg.), gaje. *) rAmmanittsu (Wulg.). nyem, abi stało Ierusalem. przeto isze Dauid prawye czinyl przed bogem, a nye sst{{ø}}powal ze wszego, czsosz gemu przikazowal pan bog gego, wszech dny sziwota gego, kromye uczinka Uriaszowa Eteyskego. Ale wszako bila walka myedzi Roboam a Geroboam wszego czasu sziwota gego. A gyny uczinkowye Abyaszowi, a wszitko, 109 czsosz czinyl, popysany w ksy{{ø}}gach skutków duyow krolyow Iuda. A bila walka myedzi A byaszem a Geroboam. Y skonał Abyasz s swimy oczci, a pochowały gy w myescye Dauid. A krolyowal Aza, sin gego, w myasto gego. A we dwudzestu lyat Geroboama, krolya israhelskego, pocz{{ø}}1 krolyowacz Aza, kroi Iudzski, y krolyowal geno a czterdzesszcy lyat w Ierusalemye. a gymy{{ø}} gego macyerzi Macka, dzewka Absolonowu. Y uczinyl Aza prawye1) przed oblyczim boszim, iako Dauid, ocyecz gego, a wignal kapłani módl s zemye, a ocziscyl wszelke szaradno- scy* modlebne, gesz biły uczinyly oczczowye gego. A nadto y Mach{{ø}} macyerz sw{{ø}} odwyodl, abi nye bila ksy{{ø}}szn{{ø}}{{ø}} w szwy{{ø}}cy tey modli Pria- py2), na gey ługu, gysz bila poswy{{ø}}- cyla. A skaził iaskiny{{ø}} gey, a złamał modl{{ø}} ganyebn{{ø}}, y spal(ił) u potoka Cedron, ale koscyolow modlebnich na górach nye zatracyl. Ale wzdi syerce Aza swryrzckowano bilo s panem bogem gego wszech dny gego, a wnyosl ti rzeczi, gesz bil poswy{{ø}}cyl ocyecz gego a slyubyl, w dom boszi, szrebro a złoto a ss{{ø}}di. A bila walka myedzi Aza a Baza, królem israhelskim, wszi- tkick dny sziwota gick. Zatim Baza, kroi israkelski, wziaw (wzjaw) do zemye ludowi, y udzalal wisokoscz'), abi nye mogl nygeden any wchodzicz any wich{{ø}}dzicz* s stroni Azowi, krolya Iudzskego. Tedi Aza pobraw wszelke szrzebro a złoto, gesz bilo ostało w skarbye domu boszego a w skarbye domu krolyowa, y dal ge w r{{ø}}ce swim slugam. a posiał ge ku Benadowy, sinu Tabremonowu, sina Ezionowa, ku krolyowy Syrskemu, gysz bidlyl w Da- masku, rzek{{ø}}c: Uczwyrdzoni szlyub myedzi mn{{ø}} a myedzi tob{{ø}}, myedzi oczcem twim a myedzi oczcem mim. Przetom posiał tobye dari, złoto a szrebro, a prosz{{ø}}, abi przid{{ø}}cz wzruszil slyub, gysz masz s Baz{{ø}}, królem israhelskim, acz ode mnye odidze. Tedi pozwolyl Benadab krolyowy Aza, posiał ksy{{ø}}sz{{ø}}ta w o y s k i swey po myescyeck israkelskick, y pobyły Atkm a Dan a Abeldom Macha, wszitk{{ø}} Ce- nerot, to gest wszitk{{ø}} zemy{{ø}} Nepta- lym. To uskszaw Baza, kroi israkelski, przestaw wisokoscy dzalacz, wrocyl sy{{ø}}t do myasta Tersa. A zatym kroi Aza posiał posli do wszitkey zemye Iudz- skey, rzek{{ø}}cz: Nyszadni nye b{{ø}}dz wi- y{{ø}}t. Y odnoszily kamyenye wisokoscy y drzewye, gymysz bil dzalal Baza, y udzalal tym kroi Aza myasto Gabaa- Benyamynske a Masfa. Ale gyny uczinkowye krolya Aza, a wszitka gego drustwa, a wszitko, csosz 1 czinyl, a myasta, iasz udzalal, to wszitko popy- sano w ksy{{ø}}gach skutków dnyow kro- lyow Iuda. Ale w gego staroscy bo- lyali gy nogy, y skonczal s swimy oczczi, a pochowan s nymy w myescye Dauid, oczcza swego. Y krolyowal Iozaphat, sin gego, w myasto gego. Ale Nadab, sin Geroboamow, krolyowal nad Israhelem drugego lyata Aza, krolya Iuda. a krolyowal nad israhelskim lyudern dwye lecye. Y uczinyl to, csosz gest złego przed oblyczim boszim, a chodził po scyeszkach oczcza swego a po grzeszech gego, k nymsze on prziprawyl israhelski lyud. Y prze- cywyl sy{{ø}} gemu Baza, sin Achia, s rodu Yzacharowa, y zaby(7) gy w Ge- beton, gesz gest myasto ffylystinske. bo Nadab a wszitek lyud israhelski biły obiegły Gebeton. Przeto zabyl gy Baza trzecyego lyata Aza, krolya Iuda, y krolyowal w myasto gego. A gdisz krolyowal, zbyl wszitek narod Geroboamow, a nye ostawyl nygenego sziwo z gego plemyenya, doi{{ø}}d gego nye zagładził, podle słowa boszego, gesz mowyl przes slug{{ø}} swego Achia- sza Sylonytskego, prze grzechi Gero- boamowi, gymyszto zgrzeszil, a ku grzechu prziprawyl lyud israhelsky. a prze t{{ø}} wyn{{ø}}, ysze gnyewal pana boga israhelskego. Ale gyny skutkowye Nadabowy, wszitko czsosz czinyl, s{{ø}} popysany w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow israhelskich. Y bila walka myedzi Aza, królem Iudzskim, a myedzi Baza, królem israhelskim, wszitki dny sziwota gyck. A trzecyego lyata Aza, krolya Iuda, krolyowal Baza, sin Ackia, nad wszitkim israkelskim lyudern w Tersa, cztirzi a dwadzesszcya lyat. A czinyl zloscz przed panem, a naslya- dowal Geroboama a grzechów gego, k nym przyprawyl isralski* lyud. XVI. U J t{{ø}} dob{{ø}} tan przemowyl ku Hyeu'), sinu Anany, przecyw Bazowy, rzek{{ø}}cz: Przeto iszem cy{{ø}} powiszil s nyskoscy prochu, a posadziłem cy{{ø}} wodzem nad lyudem mini israhelskim, a tisz takesz chodził po drodze Geroboamowe, a prziprawyalesz lyud moy ku grzechu israkelski, abi my{{ø}} gnyewal przes gich grzechi: Owa, tocz ia poszn{{ø}} poslyatki Bazowi, a poslyatki domu gego. a u- cziny{{ø}} dom twoy iako dom Geroboamow, sina Nabatowa. Gen umrze od Baza w myescye, snyedz{{ø}} gy psy, a kto z gego rodu umrze na zemy, sznye gy ptastwo nyebyeske. O gynich skut- cech Bazowich y to wszitko, csosz czi- nyl, y walki gego, zaly to nye gest popysano w ksy{{ø}}gach dny krolyow isra- kelskick? Y skonał Baza s oczci swimy, a pockowan w Ter sa, y krolyo- HO wal Ela, sin gego, w myasto gego. A gdisz bila prziszla rzecz bosza ku Hyeu prorokowy, sinu Anany, przecyw Baza y przecyw domu gego y przecyw wszemu złemu, gesz bil uczinyl przed bogem, abi gy gnyewal swimy czini, abi bil iako dom Geroboamow: prze t{{ø}} prziczin{{ø}} gy zabyl, to gest Hyeua, sina Anany, proroka. Szóstego ł) Wulg. „7e7w“. lyata a we dwudzestu Aza, krolya Iuda, krolyowal Hela, sin Baza, nad Isra- helem w Tersa dwye lyecye. Y prze- cywyl sy{{ø}} przecyw gemu sługa gego Zamri, wódz nad polowyczo geszcz- ezow. A gdisz genego czasu Hela pot- pyl sobye w Tersa, w domu Arsa, włodarza Tersa: padł nayn Zamri, dwa- dzesszcya a ssyodmego lyata Aza, krolya Iuda. y krolyowal w myasto gęgu. A gdisz krolyowal, syedz{{ø}}cz na stol- czu gego, zbył wszitek dom Bazow. a nye ostawvl s nyego any psa, ny bly- sznyego, ny przyiacyelya gego. A tak zagładził Zamri wszitek dom Baazow podle słowa boszego, gesz mowyl ku Bazowy przes Hyeu proroka, prze w szelke grzechi Bazowi, a grzechy Hela, sina gego, gymysz zgrzeszily a ku grze- ckał) przywyedly lyud israhelski, gnye- waiocz pana boga israhelskego swimy marnoscyamy. ile gyny uozinkowye Hela, a wszitko, czso czinyl, popysany s{{ø}} w ksy{{ø}}gach uczinkow dny krolyow israhelskich. Sy< dmego a dwadzesszcya lyata Aza, krolya Iuda, krolyowal Zamri syedm dny w Tersa. A w ti czasy woyska obiegła bila Gebeton, myasto Fylystinske. A gdisz uszliszano, isze Zamri sy{{ø}} sprzecywyl y zabyl krolya: y uczinyl tam krolya wszitek lyud israhelski Amtri, gen bil głowa nad ricer- stwem isranelskim tego dnya w stanyech. Tedi wstaw Aam„ a wszitek Israhel s nym s Gebeton, y obiegły Tersa. A wydz{{ø}}c Zamri ysze myasto b{{ø}}dze dobito: szedwT na syen *) y zaszegl sy{{ø}} z domem krolypwim. Y umarł w swick grzeszeck, gym(<) zgrztszil, cziny{{ø}}cz szle przed bogem, a chodz{{ø}}cz po drodze Geroboamowye a po grzeszeck gego, ysze ku grzecku prziwyodł israkelski lyud. Ale gyny uczinkowye Zamri, sprzecywyenstwa a nyemyloscy gego, które czinyl, popysany s{{ø}} w ksy{{ø}}- gack skutków dny krolyow israhelskich. Tego czasu rozdzelyl sy{{ø}} lyud israkelski na dwye cz{{ø}}scy, gena czoscz przyi{{ø}}la Tebny, sina Ginetowa, chcz{{ø}}cz gy królem uczinycz. a polowycza druga Amri. Y ostał sy{{ø}} ‘) ten lyud, gysz bil z Amri, przecyw lyudu, gysz sy{{ø}} przidzerszal Tebny, sina Ginetowa. y umarł Tebny, a Amri krolyowal. Gednego a trsydzeszcy lyata Aza, krolya Iuda, krolyowal Amri nad Israhelem dwanaccye lyat. a w Tersa krolyow J al szescz lyat. Y kupyl gor{{ø}} Samarsko w Somer za dwye lybrze szrzebra, a zbudował i{{ø}}, a zdzal gymy{{ø}} myastu, gesz bil uczinyl, gymyenyem Semey* gesz gest góra bosza, albo góra Samarska. Y uczinyl Amri nyeprawye przed bogem , a czinyl zloscy wye nade wszitki ti, gysz przed nym biły. A przidzerszal sy{{ø}} wszitkimy obiczaymy skutków Geroboamowieli, sina Kabatowa, a grzechów, k nymsze przywyodl lyud israkelski, abi gnyewal pana boga isra- helskego swimy marnoscyamy. Ale gyny uczinkowye Amri a boiowye gego, gesz myewal, to popysano w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow israkelskick. Y otpoczin{{ø}}1 Amri s swimy oczci, a po- ■) „PalaUumu (Wnig.), pałac. '). fj/rac valuit". chowan w Samary, y krolyowal Achab, sin gego, w myasto gego. Achab, sin Amri, krolyowal nad Israhelem ossme- go a trzidzesszcy lyata Aza, krolya Iudzskego. A krolyowal Achab, sin Amri, nad Israhelem w Samary dwa- dzesszcya y dwye lecye. Y uczinyl Achab, sin Amri, nyeprawye przed bogem nade wszitki, gysz przed nym biły. a nye statczilo* gemu, abi sy{{ø}} przidzerszal grzechów Geroboamowach, sina Nabatowa, ale nadto poiól sobye szon{{ø}} Gezabel, dzewk{{ø}} Mechabel '), krolya Sydonskego, y szedł a sluszil Baal, a modlyl sy{{ø}} gemu. Y postawyl ołtarz Baalowy w koscyle* Baal. gen bil udzalal wr Samary, a udzalal lug, y przidzerszal sy{{ø}} Achab swkn sku- tkem, pobudzai{{ø}} pana boga israhelske- go2), gysz biły przed nym. A za gego dny Achiel* s Betel udzalal Iericho. Gdisz bil Abyram, sin gego pyrwi, u- marl, zaloszil ge. a w Segub, posle- dnym swim, postawił broni gego, podle słowa boszego, gesz bil mowyl przes Iosue, sina Kunowa. XVII. W t{{ø}} dob{{ø}} Elyas Tesbycsky, geden s tich, gysz bidlyly w Galaad, rzeki ku Achabowy: Zyw pan bog gest israhelski , przed gegosz oblyczim stoi{{ø}}, acz b{{ø}}dze rosa albo deszcz tick lyat, lecz podle slow ust mich. A prziszlo słowo bosze k nyemu, rzek{{ø}}c: Gydzi *) Eihbaal (Wulg.). *) Wypuści! w tém miejscu: „super omnes reges Israel". precz, a odicz przecyw wschodu sluncza, a skrig (skryj) sy{{ø}} u potoka Ka- rit, gen gest przecyw Iordanu, a tu s potoka pyg, a gawronom gesm przikazal, abi cy{{ø}} karmyly tam. Y odszedł a uczinyl podle słowa boszego. A gdisz odszedł, y syadl nad potokem Karit, gen gest przecyw Iordanu: przinosyly gemu gawrony chleb a my{{ø}}so rano, takesz chleb a my{{ø}}so wyeczor, a pyl s potoka. Tedi po nyektorich dnyoch wiseckl potok, bo nye padał descz na zemy{{ø}}. Y prziszedl glos boszi k nyemu, rzek{{ø}}cz: Wstań, a gydzy do Se- U? repti* Sydonskey, bidlsze tu, bocyem przikazal geney wdowye, abi cy{{ø}} kar- myla. Tedi on wstaw, y szedł do Sa- repti Sydonskey. A gdisz prziszedl ku bronye myeszczskey: ziawyla sy{{ø}} gemu nyewyasta wdowa, zbyrai{{ø}}c drwa. a wezwaw i{{ø}}, rzeki k nyey': Day my malyutko wodi w ss{{ø}}dze, acz sy{{ø}} na- pyi{{ø}}. A gdisz ona poydze, ckcz{{ø}}cz przi- nyescz: wzwola za ny{{ø}} rzek{{ø}}c: Przi- nyesz my, prosz{{ø}}, y skib{{ø}} chleba w twey r{{ø}}ce. Ona otpowye: Zyw gest pan bog twoy, ysze nye mam ckleba, geno z garstk{{ø}} m{{ø}}ki we ss{{ø}}dze, a malyutko oleya w oleynyku. a przeto zby- ram dwye drewnye, abich w'szedszi, y uczinyla to sinu memu a mnye, abi- ckowTa to sznyadszi y umarła. Helyas rzeki k nyey: Xye boy sy{{ø}}, ale szed- szi, uczin iakosz rzekła. Ale mnye s tey m{{ø}}ki uczin napyrwey oprzasnek malyutki podpopyelni, przinyesysz my, a tobye y sinu twemu uczin potem. Bo to mowy pan bog israkelski: W s{{ø}}- dze nye b{{ø}}dze ubiwacz m{{ø}}ki, a w oley- nyku oleya sy{{ø}} nye umnyeyszi, asz do tego dnya, w ktori pan seszle deszcz na zemy{{ø}}. Tedi ona szedszi, ucziny podle słowa Helyaszowa. y iadl on a ona a dom gey, a od tego dnya wy{{ø}}- cey w s{{ø}}dze m{{ø}}ki nye ubiwalo, any w oleynyku oleya nye umnyeyszalo, podle słow a boszego, gesz mowyl przes Tlelyasza. Tedi sy{{ø}} potem stało, ysze sy{{ø}} roznyemogl sin macyerze c z e 1 y a- d n e y, a bila na nyem przesylna nye- mocz, tak isze nye mogl dichacz. Tedi rzecze Helyaszowy: Cso mnye a tobye m{{ø}}szu boszi ? wrszedlesz ku mnye, abi wspomyenyoni bili zloscy me, abi zabyl sina mego V Helyas rzecze: Day my sina twrego. A wsz{{ø}}w' sina gey z gey łona, y nyosl gy do pokoia, tu gdzesz on bidlyl, y poloszil gy na swem loszu, y wdał ku panu, rzek{{ø}}c: Panye bosze moy, takosz t{{ø}} wdowo, u nyeysze iakosz takosz sziwy{{ø}} sy{{ø}}, ti gesz zam{{ø}}cyl, yszesz zabyl sina geyV A roszirzyw* syp, y poloszil syó na dzecy{{ø}}czu trsy krocz, a wolał ku panu, rzekocz: Panye bosze moy, prosz{{ø}}, abi sy{{ø}} nawrocyla dusza tego dzecy{{ø}}cya w gego wn{{ø}}trza. V usliszal pan glos Helyaszow, y nawrocyla sy{{ø}} dusza dze- cy{{ø}}cya weyn, y oszilo. Tedi Heli as wsz{{ø}}w' dzecyó, y poloszil gy wr nysszem pokoiu domu, y dal macyerzi gego, rzek{{ø}}c: Otocz sin twoy sziw gest. Y rzecze nyewyasta ku Helyaszowy: Iusz na tem gesm poznała, ysze gesz ti m{{ø}}sz boszi, a słowo bosze prawe gest w uscyech twich. T A edi po nyemalo dnyock słowo bosze sstalo sy{{ø}} ku Helyaszowy, w trze- cyem lecye, rzek{{ø}}cz: Gydzi, a ukasz sy{{ø}} Achabowy, 11 acz seszly{{ø}} descz na zemy{{ø}}. Y szedł Helyasz, abi sy{{ø}} ukazał Achabowy, a bil glod wyelyki w [Samary. Zatim Achab wezwał Abdia- sza k sobye, starost{{ø}} domu swego, a Abdias bal sy{{ø}} boga barzo. Bo gdi gubyla Gezabel proroki bosze, tedi on wsz{{ø}}w ssto prorokow, y sckowal gyck po py{{ø}}cy dzesy{{ø}}t w iaskinyach, a kar- myl ge chlebem a wod{{ø}}. Y rzecze Achab ku Abdiaszowy: Gydzi do zemye ku rozmaytim studnyam wodnim, a na wszitki padok, zaly snadz b{{ø}}dzem moc nalescz korzeń'), a odchowacz konye a muli, abi owszem nye zmarły dobi- tkowye. \ rozdzelylasta sobye włoscy, abi ge schodziły. Ackab szedł na ge- n{{ø}} drog{{ø}}, a Abdias drug{{ø}} drog{{ø}} osobno. A gdisz bil Abdias na drodze: potka gy Helyas. A gdisz gy pozna, padł na swp twarz, rzek{{ø}}c: Tylysz, panye moy, Helyasz ? On otpowye: la- cyem. Y rzeki: Szedw powvedz panu twemu: Helyas prziszedl. K temu on rzeki: Csom zgrzeszil, yrsze my{{ø}} podasz, slug{{ø}} swego, w róce Ackabowye, abi my{{ø}} zabyl? Zyw gest pan bog twoy, y sze nye lyuda any krolewstwa, dokódbi my{{ø}}> bil nye posiał pan moy, szukai{{ø}}cz cyebye. A wszitci lyudze ot- powyedzely: Nye go tu. Zaprzisy{{ø}}gl wszelka krolewstwa a lyudzi, przeto ') „herbam* (Wulg.). iszesz nye bil naleszon ti. A to my nynye mowysz: Gydzi, powyedz panu twemu: Helyas gydze. A gdisz ia odi- dę ot cyebye: duch boszi odnyesye cyc na myasto, gegosz ia nye wyem. A przid{{ø}}c, powyem Achabowy, a on nye naydze cyebye, zabyge my{{ø}}. a ia, sluga twoy, boi{{ø}} sy{{ø}} boga z mey mlo- doscy. Zaly nye powyadano tobye, panu memu, eso bich uczinyl, gdi zaby- iala Gezabel proroki bosze, iszem za- tayl prorokow boszich, ssto m{{ø}}szow, pyóczdzesy{{ø}}t a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t w iaski- nyach, a karmyl ge chlebem a wod{{ø}}? A ti nynye mowysz: Powyedz panu twemu: Helyas gydze, abi my y zabyl ? Helyas rzeki: Zyw gest pan wszech zast{{ø}}pow, przed gegosz oblyczim sto- i{{ø}}>, iszecz sy{{ø}} dzisz gemu ukaszo. Tedi Abdias szedl przecyw Achabowy y po- • wyredzal gemu. Y wiszedl Achab na- przecywo Helyaszowy, a uzrzaw gy, rzeki: Ty gesz ten, gensze z a m o- czasz lyud israhelski ? On rzeki: Nye sm{{ø}}cylem ia Israhela, ale ti a dom oczcza twego, geszeseye nye chowały przikazanya boszego y naszlyadowaly Baalym. Ale tak poszły nynye, a zgromadź zbór ku mnye wszego israhel- skego lyuda na gor{{ø}} karmelsk{{ø}}, a prorokow BaaJ cztirzi ssta a pyęczdzesy{{ø}}t, a prorokow lugowich, gysz gedz{{ø}} u stoki Gezabel, cztirzissta. Tedi Achab posiał... Tu iwie karty wydarte. iXX, 15). . 112 .. .a trsydzesszcy. Y zlyczil po nych lyud wszitek sinow Israhelskich, syedm tysy{{ø}}czow. Y wiszly o poludnyu, a Benadab pyl y opyl sy{{ø}} w stanye swem, a krolyow dwa a trsydzesszcy s nym, gysz gemu prziszly na pomocz. Y wiszly slugy ksy{{ø}}sz{{ø}}t wszitkick włoscy w pyrwem czele. Y posiał Benadab. Gyszto mu wskazały, izek{{ø}}c: M{{ø}}szowye wiszly s Samariey. K nym on rzecze : Ly ubo prze pokoy gyd{{ø}}, zgymay- cye ge ziwo, lyubo przeto, abi boio- waly, ziwo ge wezmycye! A to tak. wiszly slugy ksy{{ø}}sz{{ø}}t włoscy, y osta- tnya woyska szła za nymy. Y pobył kaszdi m{{ø}}sza tego, gen przecywr gemu szedł, y pobyegly Syrsci, a scygal ge israkelski lyud. y ucyekl takesz Benadab, kroi Syrsky, na konyu s geszczci swimy. A tak kroi israhelski wiszedl, pobył konye y wozi, a pobył Syrsk{{ø}} zemy{{ø}} ran{{ø}} wyelyk{{ø}} barzo. Tedi przi- st{{ø}}pyw prorok ku krolyowO) israhel- skemu, rzeki k nyemu: Gydzi, a posyl sy{{ø}}, a wydz, eso uczinysz. bo dru- gego lyata kroi Syrski winydze przecyw tobye. A slugy/ krolya Syrskego rzekły k nyemu: Bogowye gor s{{ø}} bo- gowye gych, przeto nas przemogły. Ale lepyey, abichom przecyw gym boio- waly na polyu, a przemoszemi ge. Przetosz ti tak uczin: Oddal wszelkego krolya od gego zastępu, postaw w mya- sto gych ksy{{ø}}sz{{ø}}ta, a uczin znowu, lyczb{{ø}} ricerstwa w myasto onick, gisz s{{ø}} zbycy s twich, a konye w myasto kouy drzewyeyszick, a wozi w myasto wozow, gyszesz drzewyey myal. Y b{{ø}}- dzem boiowacz przecyw gym na poły o cli, a uzrzisz, ysze ge przemoszemi. Y uwyerzil radze gich, a uczinyl tak. Przeto gdisz rok myn{{ø}}1, zlyczil Benadab Syrske, y wzial na Affet, abi boiowal przecyw israhelskemu lyudu. A zatym takesz sinowye israhelsci zly- czery s{{ø}}, a nabrawszi pokarma, y wi- gely przecyw gym, iako dwye male stadze koz. Ale Syrsci napelnyly s{{ø}} wszitk{{ø}} zemy{{ø}}. W t{{ø}} dob{{ø}} geden m{{ø}}sz boszi przist{{ø}}py ku krolyu israhelskemu, rzeki: Tocz mowy pan bog: Przeto isze rzekły Syrsci: bog górni gest gich, a nye bog dolow: dam wszitko sebra- nye to wyelyke w r{{ø}}k{{ø}} two, a wzwye- cye, yszem ia pan. Y zrz{{ø}}dzaly syedm dny przecyw sobye y Syrsci y ony czoła, a syodmego dnya sstal sy{{ø}} boy. y pobyły Syrskich sinowye israhelsci ssto tysy{{ø}}czow pyeszich genego dnya. Y ucyekly cy, gysz biły ostały, do Affet myasta, a padł mur na dwadzeszcya a na syedm tysy{{ø}}czow lyudzi, gisz biły ostały. A zatym Benadab u- cyekai{{ø}}, wszedł w myasto do przebitka, gen bil wn{{ø}}trz przebitka, y rzekły gemu sług?/ gego: Sliszelysmi, ysze krolyowye domu israhelskego myloscy- wy s{{ø}}. przetosz opaszmi sy{{ø}} wormy (wormi) po naszich byodrach, a powrozi wloszimi na nasze głowi, winydzmi przecyw krolyu israhelskemu. zalycz snad* nas żywy. Y opasały byodri swre wormy, a wloszily powrozi na swe głowi, y prziszly ku krolyowy israhelskemu, rzek{{ø}}c: Sługa twoy Benadab mowy : Prosz{{ø}}, abi my{{ø}} szywyk On rzecze : Gęstły gescze zyw, brat moy gest. To przyi{{ø}}ly m{{ø}}szowye za scz{{ø}}scye, a r{{ø}}cze pochicyly słowo ust gego, y rzekły: Brat twoy Benadab zyw gest. On rzeki: Gydzcye, a przywyedzcye gy ku mnye. Y wiszedl k nyemu Benadab, y wsz{{ø}}1 gy na swoy woz, rzek{{ø}}c: Myasta, iasz wsz{{ø}}1 ocyecz moy oczczu twemu, nawrocz{{ø}} tobye. a ulycz nadzalay w Damaszku sobye, iako na- czinyl ocyecz moy w Samary, a ia smyrzyw sy{{ø}} s stob{{ø}}, odid{{ø}}ó od cyebye. A smyrzil sy{{ø}} s nym y puscyl gy precz. Tedi geden m{{ø}}sz s sinow pro- rokowich rzecze ku swemu towarziszo- wy słowem boszim: Zbyg (zlij) my{{ø}}! A on nye chcyal gego zbycz. Gemu on rzeki: Przeto iszesz nye chcyal sli- szecz głosu boszego: owa, odidzesz ode mnye, a zabyge cy{{ø}} lew. A gdisz ma- lyutko odidze od nyego, nalyazw gy lew y zabyl gy. Ale on nalyazl m{{ø}}- sza drugego, rzeki k nyemu: Byg my{{ø}}! Gensze byl gy a ranyl. Tedi szedł pro- rol* y nalyazl krolya na drodze, prze- myenyw posucym iposuciem) prochu usta a oczi swoy. A gdisz kroi poydze, wzwola k nyemu, rzek{{ø}}c: Sługa twoy wiszedl boiowacz blysko, a gdisz po- byegl m{{ø}}sz geden, prziwyodł gy ktosz ku mnye, rzek{{ø}}c: Strzesz m{{ø}}sza tego! a ucyeczelycz, b{{ø}}dze dusza twa za gego dusz{{ø}}, albo lybr{{ø}} szrzebra za to dasz. A gdisz ia, sm{{ø}}cyw sy{{ø}}, y tam y sam sy{{ø}} obraczal, natichmyast kamo s z sy{{ø}} podzal. K nyemu kroi israhelski rzeki: To gest s{{ø}}{{ø}}d twoy, gen- szesz sam z g o d 1 ('■)• Tedi on natichmyast sstarl proch s swey twarzi, y poznał gy kroi, isze bil geden s pro- rokow. On k nyemu rzeki: To mowy pan: Przeto iszesz puscyl m{{ø}}sza do- stoynego szmyercy z r{{ø}}ki twey: b{{ø}}dze dusza twa za gego dusz{{ø}}, a lyud twoy za lyud gego. Y wrocyl sy{{ø}} kroi do domu swego, pot^pyw to slisz{{ø}}cz, a gnyewai{{ø}}cz sy{{ø}} prziszedl do Samariey. XXI. po tich slowyeeh, bila tego czasu wynnyoza NabotowaGezrahelskegu, iasz bila w Gezrahel podle syeny Acha- bowi, krolya Samarskego. Y mowyl Achab ku Nabotowy, rzek{{ø}}c: Day my wynnycz{{ø}} sw{{ø}}, acz ucziny{{ø}} sobye za- grod{{ø}} szeln{{ø}}, bo my gest w s{{ø}}sydz- stwye a blyssku mego domu. a dam U3 tobye za || ny{{ø}} wynnycz{{ø}} lepsz{{ø}}, a gestlycz sy{{ø}} podobnycy zda, dam cy szrzebra zacz stoy (stoi). K temu otpowye Nabot: Smyluy sy{{ø}} nade mn{{ø}} pan, abich nye dal dzedzicstwa ocz- czow mich tobye. Tedi prziszedl Achab do domu, gnyewai{{ø}}cz sy{{ø}} a gorly{{ø}}c sy{{ø}} s tego słowa, gesz mowyl k nyemu Nabot Gezrahelytski, rzek{{ø}}c: Nye dam tobye dzedziczstwa oczczow mich. A porzucyl sy{{ø}} na losze swe, obrocyw twarz sw{{ø}} k scyenye, y nye iadl chleba. Tedi wszedszi k nyemu Gezabel, szona gego, y rzecze k nyemu: Cso gest tego, z nyegosz sy{{ø}} zasm{{ø}}cyla dusza twa, a przecz nye gesz chleba ? On gey otpowye: Mowylem ku Nabotowy Gezrahelskemu, rzek{{ø}}c gemu: Day my sw{{ø}} wynnycz{{ø}}, a węszmy za ny{{ø}} pyenypdze, a gęstły sy{{ø}} lyuby tobye, dam za ny{{ø}} lepszo wynnycz{{ø}}. A on rzeki: Nye dam tobye wynnyce mey. Y rzecze Gezabel, szona gego, k nyemu: Wyelykey slaw{{ø}}tnoscy gesz, a dobrze sprawyasz krolewstwo israhelske! Wstań, a gedz chleb, a b{{ø}}dz d o b r z e y* miszly. Ia tobye dam wyn- nocz{{ø}}* Nabotow{{ø}} Gezrahelskego. Tedi napysawszi lysti gynyenyem Achabo- wim, a znamyonawszi gy pyrscye- nyem gego, posiała ku urodzenszj/m, gysz biły w myescye gego a bidlyly s Nabotem. A to bilo pysano na ly- scyech: Przikazcye post, a kaszcye sye- dzecz Nabotowy myedzi urodzenszimy lyuda, widaycye dwa m{{ø}}sza sini Be- lyal, acz krzywe swyadeczstwo powye- ta: Zlorzeczil Nabot boga a krolya. wiwyedzcye gy a ukamyonuycye, a tak umrze. Y uczinyly myesczanye gego y urodzenszi a lepszi, gysz bidlyly s nym w myescye, iako gym przikazala Gezabel a iako bilo napysano na lyscyech, gesz bila k nym posiała. Y przikazaly post, a syedzecz kazały Nabotowy myedzi pyrwimy z lyuda. A przy wyod- sz(i) dwa m{{ø}}sza, sini dyablowa, ka- zaly gyma syedzecz przecyw gemu. Tedi ona, to czusz1) m{{ø}}szowye Be- lyal, rzeklasta przecyw gemu swyadeczstwo przed wszitkim lyudern: Prze- klynal Nabod boga a krolya. Przetosz wiwyodszy gy z myasta, ukamyono- waly y posiały ku Gezabel, rzek{{ø}}cz: Ukamyonowan Nabod y umarł. Tedi sy{{ø}} sstalo, gdisz usliszala Gezabel Nabo- ta, ysze ukamyonowan a umarł, rzekła ku Achabowy: Wstań, wwy{{ø}}sz sy{{ø}} ') scilicet ut. w wyunycz{{ø}} Nabotow{{ø}} Gezrahelycske- go, gen nye chcyal pozwolycz tobye a dacz gey a wszócz pyeny{{ø}}dze za ny{{ø}}. bo nye szyw Nabot, ale umarl. Tedi uszliszaw Achab, ysze umarl Nabot, wstal y ial do vymiyce Naboto- wi, abi sy{{ø}} w ny{{ø}} wwy{{ø}}zal. W t{{ø}} dob{{ø}} przemowyl pan ku Elyaszowy Tezbyczskemu, rzek{{ø}}cz: Wstan, gydz naprzecywo Achabowy krolyowy, gen gest w Samar?/, owa, tocz gydze do wynnyce Nabotowy e, abi sy{{ø}} w ny{{ø}} wwy{{ø}}zaL mowy{{ø}}cz k nyemu: Tocz mowy pan bog: Żaby lesz, a nad to wsz{{ø}}- lesz, a potem prziczinysz. Tocz mowy pan: Na temto myescye, na nyemsze lyzaly krewr psy Nabotow{{ø}}, b{{ø}}d{{ø}} ly- zacz y tw{{ø}} krew. Y rzeki Achab ku Helyaszowy: Azalysz nalyazl na mnye sobye nyeprzyiacyelya? On rzeki: Nalyazl. przeto yszesz sy{{ø}} oddal na to, abi czinyl zloscz przed oblyczim boszim. Przeto tocz mowy pan: Owa, tocz ia prziwyod{{ø}} na cy{{ø}} zle, a pode- tn{{ø}} poszlyatky twe, a zbyi{{ø}} s Achab asz do psa y mdłego y poszlednyego s Israhela, a ucziny{{ø}} dom twoy, iako dom Geroboamow, sina Nabotowa, a iako dom Baza, sina Achia, przeto iszesz to uczinyl, abi my{{ø}} roznyewal a ku grzechusz przywyodl Israhel. K temu takesz o Gezabel mowyl pan, rzek{{ø}}c: Psy sznyedz{{ø}} Gezabel na po- lyu Gezrahelskem. A umrzely Achab w myescye, sznyedz{{ø}} gy psy. gęstły umrze na polyu, sznyedz{{ø}} gy ptaci nyebyesci. Przeto nye bil drug?/ taki, iako Achab, gen sy{{ø}} na to dal, abi czinyl zle przed oblyczim boszim, pobudzała gy szona gego Gezabel, tak ganyebni uczinyl sy{{ø}}, ysze naszlya- dowal módl, gesz biły uczinyly Amo- rey, gesz skaszil pan od twarzi sinow israhelskich. A tak gdisz usliszi Achab ti iste rzeczi: rozdarł na sobye odze- nye swe, a odzal cylycyum cyalo swe, y poscyl sy{{ø}}, a spal w worze, a chodził, z wy esy w glowp. Tedi potem przemowyl pan ku Helyaszowy, rzek{{ø}}cz k nyemu: Wydzalesz, ysze sy{{ø}} poko- rzil Achab przede mn{{ø}} ? a przeto, isze sy{{ø}} pokorzil prze my{{ø}}, nye przepuscz{{ø}} złego za gego dny, ale we dnyoch sina gego ucziny{{ø}} wyele złego nad gego domem. XXII. # atym myn{{ø}}la trsy lyata przes boia myedzi Syrsk{{ø}} zemy{{ø}} a israhelsk{{ø}}. A w trzecyem lyecye p r z y i a 1 Iozaphat, kroi Iuda, ku krolyowy Israhel. Y rzeki kroi Israhel ku slugam swim: Nye wye- cye, ysze nasze gest Kamót Galaad, a myeszkami ge wsz{{ø}}cz z r{{ø}}ku krolya Syrskego? Y rzecze ku Iozaphat, krolyowy Iuda: Podzeszly se mn{{ø}} ku boiowanyu do łiainot Galaat ? Tedi Iozaphat ku krolyowy israhelskemu rzecze: lakom ia, tako i ti. lyud moy a lyud twoy gena rzecz s{{ø}}{{ø}}. geszczci moy a geszczci twoy. Y rzecze Ioza- pkat ku krolyowy israhelskemu: Patrzi, prosz{{ø}} cyebye, ziawyenya boszego dzisz. Tedi kroi israhelski sebraw prorokow b 1 y z ku cztirzem sstom m{{ø}}- szow, y rzecze k nym: Mamly gydz do >> e8 Ramot Galaad boiowacz, czily nycs? Gemu ony otpowyedzely: Gydz, a dacz ge pan w r{{ø}}k{{ø}} krolyow{{ø}}. 1 rzeki Iozaphat: Azaly nye proroka boszego tu, bichom gego pitaly ? Y rzecze kroi 114 is i rahelski ku Iozaphatowy: Ostał geden m{{ø}}sz, przes ktorego moszem opi- tacz pana. ale ia gego nye nawydz{{ø}}, bo nye prorokuge my dobrego, ale zle, Mycheas, syn Gemlya. Iozaphat rzecze: Nye mow tak krolyu. Tedi kroi israhelski powoła w genego urz{{ø}}dnyka1), k nyemu rzeki: Ricklo prziwyedz My- ckea, sina Gemlya. A w t{{ø}} dob{{ø}} kroi israkelski a Iozaphat, kroi Iuda, sya- dlasta oba kaszdi na stolczu swem, odzan ruchem królewskim, na myeszczczu podle broni Samarskey, a wszit- ci proroci prorokowały przed nym a. Y uczinyl sobye Sedechias, sin Kanaan, rogy szelyazne y rzeki: Tocz mowy pan: Tymto rozdrzesz zemy{{ø}} Syrsk{{ø}}, asz i{{ø}} y zgładzisz. A wszitci proroci takesz prorokowały, rzek{{ø}}c: Wzidzi do Ramot Galaad, a gydzi scz{{ø}}stnye, a poda pan w r{{ø}}ce krolyowi nyeprzyia- cyele twe. A zatim poseł, gen bil szedł, abi wezwał Mycheasza, mowyl k nye- mu rzek{{ø}}cz: Owa, tocz wszitci proroci genimy usti dobre rzeczi krolyowy pro- rokui{{ø}}. Przeto takesz y ti zrownay sy{{ø}} s nymy, mow dobre. Mycheas rzecze: Zyw gest pan, ysze czsoszkoly powye my pan, to b{{ø}}d{{ø}} mowycz. To rzekw, y prziszedl ku krolyowy. Y rzecze gemu kroi: Mychea, mamly gechacz do Ramot Galaat boiowacz, czily nye- ckacz ? On otpowye: Wstaw, gydzi wyesyele, a poda ge pan w r{{ø}}ce krolyowye. Tedi kroi rzeki k nyemu: Pyrwe wTtore') zaprzisy{{ø}}gam cy{{ø}}, abi my nye mowyl, gedno cso prawdzy- wego gest, w gymy{{ø}} bosze. On rzeki: Wydzalem wszitek Israkel rozbyegszi sy{{ø}} po górach, iako owrce nye mai{{ø}}cz pastirza. y rzeki pan: Nye mai{{ø}} pana cyto, WTOCZ syó kaszdi do swego domu w pokoiu. W t{{ø}} dob{{ø}} kroi israkelski ku krolyowy Iozapkatowi iudzske- mu rzecze: Azalym tobye nye rzeki, ysze my nye prorokuge dobrego, ale zawszgy zle ? Ale on nad to rzecze: Przeto slisz słowo bosze: Wvdzalem «/ pana syedz{{ø}}c na stolczu swem, a wszitek zast{{ø}}p nyebyeski stoi{{ø}}cz podle gego na prawyci y na lewych Y rzeki pan: Kto okłam a Ackaba, krolya isra- helskego, abi geckal y padł w Ramot Galaad ? Y rzeki geden na lewyci słowa taka, a druggt gynaka. Zatym wi- st{{ø}}pyw duch, y stal przed bogem, rzek{{ø}}cz: la gy okłamana. Geniusz rzeki pan: Na czem ? A on rzecze: Winyd{{ø}} a b{{ø}}d{{ø}} duck 1 s z i w i (łżywy) w uszcyech wszitkick prorokow gego. Y rzeki pan: Oklamay, a przemosz! wiszedw, uczi- nysz tak! Przeto iusz dal pan duch lsziwi w usta wszeck twick prorokow, gysz tu s{{ø}}, a pan mowyl przecyw tobye zle. Tedi przist{{ø}}pyw Sedechias, sin Kanaan, y uderzil Myckea w lyce, rzek{{ø}}c: Tedi nyeckal my{{ø}} duck boszi, a mowyl tobye ? Y rzecze Myckea: Uzrzisz tego dnya, gdisz wnydzesz do ’) „Eunuchum quendamu w Wulg. ') Iterum atque iterum. pokoia wn{{ø}}trzney komori, abi sy{{ø}} skrih Y rzecze kroi israhelski: Wezmycye Mychea, acz ostanye u Amona, ksy{{ø}}- sz{{ø}}cya myesczkego, a u Ioas, sina Amalechowa. Rzeczcyesz gyma: Tocz mowy kroi: Wsadzcye tego m{{ø}}sza w cyemnycz{{ø}}, a chowaycye gy chlebem zam{{ø}}tka a wod{{ø}} truchloscy, doi{{ø}}d sy{{ø}} nye wrocz{{ø}} w pokoiu. Tedi rzecze Mycheas: Wrocyszly sy{{ø}} w pokoiu: nye mowyl pan przes my{{ø}}! Y rzecze: Sliszcye wszitci lyudze to! Ge- chal kroi israhelski a Iozaphat, kroi Iuda, do Ramot Galaat. Tedi kroi israhelski ku Iozaphat rzeki: Weźmy zbro- i{{ø}}, wnydzisz w boy, a oblecz sy{{ø}} w me‘) odzenye. A zatym kroi Israhel, przemyenyw swoy odzew, y wszedł w boy. Ale kroi Syrski przikazal ksy{{ø}}- sz{{ø}}tom wozowim dwyema a trsyem dzesstom, rzek{{ø}}c: Nye b{{ø}}dzecye boiowacz przecyw wy{{ø}}czszemu a mnyey- szemu any szadnemu, geno przecyw krolyowy israhelskemu samemu. A gdisz uzrzely ksy{{ø}}sz{{ø}}ta wozowa Iozaphata, u m y e 1 y * 2), bi on bil kroi israhelski, a rzucywszi sy{{ø}} nayn, y boiowaly przecyw gemu. Y wzwolal Iozaphat, y zrozumyely ksy{{ø}}sz{{ø}}ta wozowa, ysze nye kroi israhelski, y nyechaly gego. Zatym geden m{{ø}}sz napy{{ø}}1 1 {{ø}} c z i s k o, w nyeistnoscz3) strzelyl strzal{{ø}}, a na god{{ø}} zastrzelyl krolya israhelske- go myedzi płucem a myedzi szol{{ø}}tkem. Tedi on rzeki wosznyci swemu: Obrocz r{{ø}}k{{ø}} sw{{ø}}, wiwyezisz my{{ø}} z woyski, *) W Wulg.: „vestibus tuis*. *j suspicati sunt. *) in incertum (Wulg.). bocyem cy{{ø}}szko ranyen*. Y sstal sy{{ø}} boy tego dnya, a krol israhelski stal na swem wosze przecyw Syrskemu, y umarl k wyeczoru. y cyekla krew z rani w woz. A zatim sluszebnyk wzwo- la po wszitkey woyscze, pyrwey nysz slunce zaszło, rzek{{ø}}cz: Wrocz sy{{ø}} kaszdi do swego myasta a do zemye swey. A tak umarl krol, y donyesyon do Sa- mariey, y pochowały krolya w Samary, a umily woz w Samarskem stawku, y lyzaly psy krew gego, a w{{ø}}dzi- dla umily podle słowa boszego, gesz bil mowyl. Ale gyny skutci Achab y wszitko, czsosz czinyl, a dom s wslu- nowich* koscy, gysz bil udzalal, a wszech myast, ktore udzalal, to wszitko popysano w ksy{{ø}}gach uczinkow dny krolyow israhelskich. A tak skonał Achab s swimi oczci, a krolyowal Otozias*, sin gego, w myasto gego. Ale Iozaphat, sin Aza, pocz{{ø}}1 krolyowacz nad Iud{{ø}} czwartego lyata Achaba, krolya israhelskego. W py{{ø}}cy a we trsyech dzesstoch lecyech bil, gdisz pocz{{ø}}1 krolyowacz. a dwadzesszcya y py{{ø}}cz lyat krolyowal wT Ierusalemye. A gy- 115 my{{ø}} macyerze gego Azuba, dzewka Salay. A przidzerszawal sy{{ø}} wszitkimy czini drog Aza, oczcza swego, a nye oddalyal sy{{ø}} od nych a czinyl to, czsosz prawego przed bogem. Ale wszdi gomich modi nye zatracyl, bo gescze lyud obyatowal a palyl obyati na wi- sokoscyack. Y myal pokoy Iozaphat s królem israhelskim. A skutkowye gego, gesz czinyl, a boiowye, popysany s{{ø}} w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow Iuda. A takesz ostatek kaplanowr mo- dlebnich, gysz biły ostały za dny Aza, oczcza gego, zatracyl s zemye. Any bil tego czasu krol ustawyon w Edom. A naczinyl bil Iozaphat korabyow na morze, abi na nych plin{{ø}}1 do Offyr po złoto, a nye mogly na nych gydz, isz sy{{ø}} złamali w Assyongaber. Tedi rzeki Otosyas, sin Achabowr, ku Iozaphato- wy: Nyechay gyd{{ø}} slugy me s twimy slugamy na korabyoch. y nye chcyal Iozaphat. Y skonczal s swimy oczci Iozaphat, a pochowan s nymy w myescye Dauid, oczcza swego. Y krolyo wal loram, sin gego, w myasto gego. Ale Otosyas, sin Achabow, bil pocz{{ø}}1 krolyowacz nad israhelskim lyudern w [Samary syodmego naczcye lyata Io- zaphata, krolya Iuda. A krolyowal nad Israhelem dwye lecye, a czinyl nye- prawye przed bogem, a przidzerszawal sy{{ø}} drogy oczcza swego a macy erze swey, a drogy Geroboamowi, sina Na- batowa, gen przywyodl lyud israhelski ku grzechu. A sluszil Baal a modlyl sy{{ø}} gemu, a roznyewal pana boga isra- helskego podle wszego, eso czinyl o- cyec gego. o^®V__^Srxo KKÓLEWSKIE IV. Poczinaio* sy {{ø}} ksy{{ø}}gy czwarte krolewske. Kapytulum I. i) Przest{{ø}}pyl na swem szlyu- bye Moab w Israhelu, po tem czassye, gdisz bil iusz umarl Achab. Y upadl Oto- zias przes okno palaczo- we, gesz myal w Samary, a wtemto ') Litera P tu tylko tymczasowa. W pozostawioném próżnćra -miejscu zamierzano j% wykonać pożniéj większy i ozdobnie. rozdraziw sy{{ø}}, nyemogl. Y posiał slugy swre, rzek{{ø}}c: Gydzcye, po- radzcye sy{{ø}} s Belzabubem*, bogem Aka- ronskim, b{{ø}}d{{ø}}ly moc zyw b i c z i (.) s tey mey nyemoci. Zatim angyol bosz mowyl ku Helyaszowy Tezbycskemu, rzek{{ø}}c: Wstań, a gydzi naprzecywko posłom krolya Samarskego, a to gym tzeczesz: Azaly nye boga w Israhelu, abiseye szły radzicz sy{{ø}} z Belzebubem bogem Akaronskim ? Przeto tak mowy 53 pan bog, ysze s tego losza, na gem- szesz legi nyé wstanyesz, ale umrzesz. A to rzeki y szedł precz Helyas. Y wrocyly sy{{ø}} poslo wye ku Otoziaszowy, gyinsze on rzeki: Przeczscye sy{{ø}} wrocyly? A ony otpowyedzely, rzek{{ø}}c: Potkał nas geden m{{ø}}sz a rzeki nam: Wroczcye sy{{ø}} a gydzcye ku krolyowy, gensze was posiał, a mowcye gemu: Tocz mowy pan: Zaly nye bilo boga w Israhelu, yzesz posiał, ab> sy{{ø}} poradził z Belzebubem bogem Aka- ronekiin ? Przeto s tego losza, na gem- szesz legi, nye wstanyesz, ale umrzesz- On rzeki: Kakey postawi, a w kakem odzenyu bil ten m{{ø}}sz, gen was potkał, a ta słowa wam mowyl ? Ony rzekły : M{{ø}}sz kosmaii a skorzanim powroskem opasani po swich byodrach. W tę dob{{ø}} rzeki: To gest Helyas Tezbycski. Y posiał Otosyas k ny emu geno ksy{{ø}}- sz{{ø}} py{{ø}}czdzesyoinyka a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t m{{ø}}szow, gysz biły pod nym. Gensze wnydze k nyemu a nalyazl gy, a on na wyrzchu gori syedzi. Y rzecze k nye- mu: M{{ø}}szu boszi, przikazal kroi, abi z gpri szczedh Otpowyedzal Helyas, rzek{{ø}}c: Gęstłym ia m{{ø}}sz boszi: sst{{ø}}- pysz ogen z nyebyos, spalysz cy{{ø}} a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t twich! A tak sst{{ø}}pyl o- gen s nyebyos a spalyl gy y tick py{{ø}}czdzesy{{ø}}t, gisz s nym biły. Tedi Oto- zias posiał druge ksy< .szó pyńczdze- sy{{ø}}tnyka a py{{ø}}czdzesyęt s nym. Gen prziszedl ku Helyaszowy, rzeki gemu: Czlowyecze boszi, tocz mowy kroi: Poszpyesz sy{{ø}} na dok Helyas rzeki: i Gestlym ia czlowyek boszi: st{{ø}}pisz I ogen s nyebyos, spalysz cy{{ø}} a py{{ø}}cz- ! dzesjpt twick! A st{{ø}}pyl ogen s nyebyos y spaly-ł) gy a py< iczdzesy{{ø}}t gisz s nym biły. Tedi Otozias posiał trzecye ksy{{ø}}sy{{ø}}* py{{ø}}czdzesyótnyka a py{{ø}}cz- dzesyęt s nym. Gen gdisz przidze, po- kly{{ø}}kl na kolyamt* przed Helyaszem, y rzecze: M{{ø}}szu boszi, nye pot{{ø}}pyay dusze mey a dusz sług twick, gisz se mn{{ø}} s{{ø}}. Owa, sst{{ø}}pyl ogen z nyebyos y spalyl dwye ksy{{ø}}sz{{ø}}ti* py{{ø}}czdzesy{{ø}}t- nyki y to oboge py{{ø}}czdzesy{{ø}}t, gysz biły s nyma. Ale ia cyebye prosz{{ø}}^ abi sy{{ø}} slyiltówal nad m{{ø}} duszo. Y przemowyl angyol boszi ku Helyaszowy, rzek{{ø}}c: Nye boy sy{{ø}}, sidzi s nym! A wstaw Helyas, sydze s nym ku krolyowy, a mowyl k nyemu, rzek{{ø}}c: Tocz mowy pan: Yszesz posyłał posli, pita :{{ø}} otpowyeazi od Belzebuba boga Akaronskego, iakobi nye bil bog w Israhelu, s nym bi sy{{ø}} mogl popitacz: przeto nye wstanyesz s tego losza, ns nyemszesz legi, ale smyęrcy{{ø}} umrzesz. Y umarl Otozias podle rzeczi boszey, i{{ø}}sz mowyl Helyas. Y krolyowal pu nyem Ioram, brat gego, lyata wtorego krolyowauya Ioram, sina Iozafatowa, krolya Iudzskego. bo nye myal Otozias sina. A osiatnye rzeczi Otoziaszo- wi, czso czinyl, popysani s{{ø}} w ksy{{ø}}- gach skutków dny krolyow Tsrahel- skyc-h. Tu 9 kart br.°.k (X\ 21)- . ...wszech kraiow israkelskick, y przi- U6 szły wszitci sluszebnyci Baal, a nye ostał n} geden, ktobi nye prziszedl. Y weszły do koscyola Baal, y napel- nyl sy{{ø}} dom Baal od wyrzchu asz do wyrzchu'). Y rzeki tym, gysz biły nad odzenym: Przinyeszcye odzenye wszitkim slugam Baal. Y przinyeszly gym odzenye. A wszedł Yeti2) a lonadab, sin Reckabow, do koscyola Baal, y rzeki naszlyadownykom Baal: Opatrz- cye a wydzcye, abi nye bil ny geden s wamy fs] sług boszich, ale abi samy biły sług?/ Baal. A wzeszły, abi czinyly obyati a offyeri. A zatym Veu prziprawyl sobye oszmdzesy{{ø}}t m{{ø}}szow, y rzeki k nym: Kto da ucyec s tich lyu- dzi, gesz ia wwy{{ø}}d{{ø}}* w wasze r{{ø}}ce, sziwot gego b{{ø}}dze za sziwot gego. A tak sy{{ø}} stało, gdisz sy{{ø}} dokonała obyata, przikazal Yeu ricerzom a woge- wodam swim, rzek{{ø}}cz: Wnyd{{ø}}cz zby- cye ge, acz nygeden nye ucyecze. Y zbyły ge wszitki myeczem, a wstawszi rieerze a wngewodi, y wamyotaly m a r- c h i gich precz, y szły do myasta koscyola Baal, a wsz{{ø}}wszi soch{{ø}} s koscyola Baal, y stłukły y sezgly (zeigli). A skaziły myeszczce Baal, y uczinyly na tem myeszczczu z a c h o d i do dzi- syeyszego dnya. A tak zagładził Yeu modl{{ø}} Baal s Israhela. Ale wszakosz od grzeckow leroboamowick, sina Na- batowa, gen prziwyodł ku grzechu lyud israkelski, nye odst{{ø}}pyl, any ostał cyel- czow zlotick, gysz biły w Betel a w Dan. Y rzeki pan ku Yeu: Przeto iszesz tak chitrze uczinyl to, czso gest dobrego a lyube bilo przed mima oczima, i to wszitko, czsosz bilo w mey miszly przecyw domu Achabowu, uczi- nylesz: sy{{ø}}d{{ø}} sinowye twoy na krolyow y e stolczu asz do czwartego pokolenya. Ale Yeu nye bil pyleń, abi chodził w zakonye pana boga israhel- skego w wszem syerczu swem. bo nye otst{{ø}}pyl bil od grzeckow leroboamowick, gen ku grzecku przywyodl bil lvud israhelski. A w tick dnvock po- cz{{ø}}1 sobye stiskacz1) Israhel. y pobył ge Azael we wszeck kraiock israkelskick, od Iordanu przecyw kraiu na wsckod sluncza, pobył wszitk{{ø}} zemy{{ø}} Galaat, a Gad, a Ruben, a Manase, od Aroer, gesz gest nad potokem Arnon, a Galaad, a Bazan. Ale gyne rzeczi o Yeu y wszitko, czso czinyl, a moc gego, to wszitko popysano w- ksy{{ø}}- gach uczinkow dny krolyowich. Y limari Yeu s swimy oczci, a pochowały gy w Samary. Y krolyowal Ioatas*, sin gego, wr myasto gego. A tick dny, w nyckszeto krolyowal Yeu nad Isra- kelem w Samary, bilo lyat oszm a dwadzeszcya. XI. / Ziatym Atalya, macz Otoziaszowa, wy- dz{{ø}}cz, 3'sze sin gey umarl, wstawszi y zbyła wszitko plemy{{ø}} krolewske. Tedi Iozaba, dzewka krolya Iorama, syostra Otoziasza krolya, wz{{ø}}wszi Ioaza, sina Otoziaszowa, ukradła gy z poszrzod sinow krolyowicłi, gesz zabyiano, y s pyastunk{{ø}} gego s s y e n y krolyowa, y przekrila gy przed Ataly{{ø}}, abi nye bil zagubyon. Y bil s ny{{ø}} taynye w domu ') Wulg. ma: Coepit Dominus taedere super Israel. ') A summo usque ad summum. 2) nIehuu (Wulg.). boszem szescz lyat. a Atalya krolyo- wala nad zemy{{ø}}. A syodmego lyata posiał Ioyada, a wsz{{ø}}w setnyky a ri- cerstwo, y wwyodl ge k sobye do domu boszego, y uczinyl s nymy szlyub, a zaprzisz{{ø}}gl ge w domu boszem, a ukazał gym sina krolyowa, y przikazal gym rzek{{ø}}cz: Tocz gest przikaza- nye, gesz macye uczim/cz: trzecya cz{{ø}}scz s was waiydzi w sobot{{ø}}, pono- czuycyesz') w domu krolyowye. a trzecya cz{{ø}}scz b{{ø}}dz w bronye Seyr*. a trzecya cz{{ø}}scz w bronye, iasz gest za przebitkem sczitownykow. y b{{ø}}dzecye ponoczowacz w domu Messa. Ale dwye cz{{ø}}scy z was, wszitci wny- d{{ø}}cz w sobot{{ø}}, ponoczuycyesz w domu boszem przi krolyu, a obly{{ø}}szecye gy, mai{{ø}}cz bron w r{{ø}}ku waszu. A wny- dzely kto do ogrodzenya koscyelnego, zabycye gy, y b{{ø}}dzecye s królem, do- k{{ø}}d poydze abo wnydze. Y uczinyly setnyci podle w szego, iakosz gym bil rozkazał kapłan Ioyada. A przymui{{ø}}c wszitci swe m{{ø}}sze, gisz wchodziły do koscyola przes tidzen, y ti takesz, gysz wichodzily w sobot{{ø}}, y prziszly s soboti2) s timy, gysz wichodzyly, ku Ioyadowy kaplanowy, a on gym dawał k o p y i a a bron krolya Dauida, gesz bila w domu boszem. Y stały, kaszdi mai{{ø}}c bron w swu r{{ø}}ku, ot prawe* stroni koscyola asz do lewey stroni ołtarza a* syen- ce (?), około krolya. Y wiwyodl krolyo- wra sina, y wstawyl nan koron{{ø}} krolyow, y swyadeczstwo. y uczinyly gy ■) „observet excubias11 (Wulg.). *) Coś tu pomylonego. królem a pomazały, a ply{{ø}}sz{{ø}}cz r{{ø}}kama, rzekły: Zyw b{{ø}}dz kroi! Tedi usliszawszi Atalya glos lyuda byega- i{{ø}}cego, a wszedszy ku sebranyu do koscyola boszego, y uzrzala krolya sto- i{{ø}}cego na stolczu podle obiczaia, a spyewaki y sebranya błysku* gego, a wszitek lyud zemski raduy{{ø}} sy{{ø}} a tr{{ø}}- by{{ø}}c w tr{{ø}}bi. A rozdarszy odzenye swe, y wzwola: Sprzisy{{ø}}zenye, sprzisy{{ø}}ze- nye! Y przy kazał Ioyada setnykom, 117 gisz biły nad zast{{ø}}pem, y rzeki gym: Wiwyedzcye i{{ø}} z ogrodzenya koscyelnego, a kto b{{ø}}dze sy{{ø}} gey przidzer- szecz, zabycye gy myeczem. Bo bil rzeki kapłan: Kye zabyiaycye gey w koscyele boszem. A chwacywszi sy{{ø}} gey r{{ø}}kama, y wcysly i{{ø}} do tey drogy, i{{ø}}szto s konmy wgeszdzai{{ø}}, podle syeny, y zabita tu. Y uczinyl slyub Ioyada myedzi bogem a myedz(*) królem, a myedzi lyudern, abi bil lyud boszi, a myedzi królem a myedzi lyu- dem pospolytim. Y wszedł wszitek lyud zemski do koscyola Baal, y wzruszily ołtarze gego, a obrazi starły mocnye, a Matana kapłana Baal zabyly przed ołtarzem. Y postawyl kapłan strosze w domu boszem. A wz{{ø}}w setnyki a Strzelce a samostrzelnykow e zast{{ø}}pi y wszitek lyud zemski: przewyedly krolya z domu boszego. y prziszly bron{{ø}} sczi- townykow{{ø}} na syen, y syadl na kro- lewskem stolczu. Y uwyesyelyl sy{{ø}} wszitek lyud zemski, a myasto sy{{ø}} upo- koylo, a Atalya zabyta myeczem w domu krolya. Syedm lyat bil w starz Ioas, gdi bil pocz{{ø}}1 krolyowacz. xn. | fata syodmego po eu, krolyowal loas czterdzescy lyat w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerze gego Sebya s Bersa- bee. Y czinyl loas dobrze przed bogem po wszitki dny, w ktorich gy u- czil Ioyada kapłan. Ale wszaka' pogańskich módl na górach nye zatracyl, bo gescze lyud obyatowal a palyl na górach zazszon{{ø}} obyat{{ø}}. Tedi rzeki loas ku kapłanom: Wszitki pyeny{{ø}}dze swy{{ø}}tich, gesz wnyesyoni do koscyola boszego bod{{ø}}, gesz t{{ø}}di gydóc offye- ruy" sy{{ø}} za dusze, y ti, gysz dobrowolnye a z dobrowolenstwa swego syer- cza wnosz{{ø}} w koscyol boszi, ti wezm{{ø}} kaplany podle rz{{ø}}du swego, y bód{{ø}} tym oprawyacz strzech{{ø}} domu boszego, acz czso potrzebnego prze opra- wyenye uzrz{{ø}}. Zatim do dwudzestu a do trzech lyat za kiolya loas nye o- prawyaly strzechi koscyelney kaplany. Tedi zawołał kroi loas Ioyadi bysku- pa, a kapłanów s nym, rzeki: Brzęcz nye oprawyacye strzech koscyelnich? przeto nye byerzcye wy{{ø}}cey pyeny{{ø}}- dz' podle waszego rz{{ø}}du, ale ku opra- wyenyu koscyelnemu daycye ge. 1 za- bronyono kapłanom, abi wypcey nye brały pyeny{{ø}}dzi od lyuda a oprawyacz strzech koscyelnich. Tedi wsz{{ø}}w Io vada byskup chowatedlnycz{{ø}} pye- ny{{ø}}zn{{ø}}, y otworzil dżum z gori, y po- stawyl i{{ø}} po i dle ołtarza na prawye: wchadzaiócick do domu boszego. Y składały sy{{ø}}* do nyey kaplany, gysz strzegły drzwj, wszitki pyeny{{ø}}dze, gesz noszono do koscyola boszego. A gdisz wydzely, ysz s{{ø}} wyelyke pyenyódze w chowatedlnyczi • wszedszi pysarz krolyow a biskup, y w*sipaly y zlyczily pyeny{{ø}}dze, geszto nalyazlasta w domu boszem. y dawalasta ge w ly dzb{{ø}} a w myar{{ø}} tym w r{{ø}}ce, gysz biły nad murarzmy domu boszego. Gysz ge nakładały na teszarze a na murarze, na ti, gisz dzalai{{ø}} w domu boszem, a przistrzechi czinyly, a na ti, gysz kamyenye łamały, abi kupowały drzewo a kamyenye, gysz r{{ø}}baly a łamały, tak abi sy{{ø}} dokonało oprawyenye domu boszego na wszitkich rzeczach, na ktorebi bila potrzeba nakladacz ku o- prawye domu boszegu. Ale wszakosz nye biwak" s tick pyeny >dzi wodny ce- browye koseyolu boszemu, a w{{ø}}dzi- ce a kadzidlnyce a tr{{ø}}bi, a wszelke ss{{ø}}di złote a szrzebrzne* s pyeny{{ø}}dzi, gesz wnosyly do koscyola boszego. Bo tym, gysz wnosyly (?) do koscyola boszego dzalo ęziny{{ø}}oz, dawały, abi po- prawyaly koscyola boezego. A nye mye- waly ny geney lyczbi cy lyudze, gysz ge brały, abi ge rozdawały rzemy{{ø}}szl- (m)kom, ale w wyerze ge rosprawyaly. Ale pyeny{{ø}}dze za wyn{{ø}} a pyeny{{ø}}dze za grzech nye wnyeszano* do domu boszego, bo kaplanske bili. Zatim Azael, kroi Syrski, gechal y boiowal przecyw Get, y dobił gego. y obrocyl sw{{ø}} woy- sk{{ø}}, abi wst{{ø}}pyl do Ierusalema. A przeto loas, kroi Iuda, pobraw wszitki poswy{{ø}}tne rzeczi, gesz biły poswyocyly Iozafat a Ioram a Otozias, oczczowye gego, krolyowye Iuda, a gesz on bil 54 offyerowal, a wszelke szrzebro, które mogl naleszcz w skarbyech domu boszego a w syeny krolyowye, y posiał Azaelowy krolyowy Syrskemu. y odszedł od Ierusalema. Ale gyny uczinci Ioasowi y wszitko, czso czinyl, s{{ø}} popysany w ksy{{ø}}gach dny krolyow Iuda. Tedi powstawszi sludzi gego, a sprzi- sy{{ø}}gly sy{{ø}} myedzi sob{{ø}}, a zabyly Ioa- sa w tem domu Mello, gdisz gechal do Sella. Zabylasta gy lozachar, sin Semat, a Ioziadas*, sin Semer, sług?/ gego, y umar*. A pochowały gy w myescye Dauid s oczci gego. Y krolyowal Amasyas, sin gego, w myasto gego. XIII. T rzecyego a we dwadzescya lyata Ioassa, sina Otoziaszowa, krolya Iuda, 118 krolyowal Ioatas*, sin Yeuow, nad Israhelem w Samar?/ syedmnaczcye lyat. A czinyl zle przed bogem, a naslya- dowal grzechów Ieroboamowich, sina Nabatowa, gen przywyodl Israhela ku zgrzeszenyu, a nye odchilyl sy{{ø}} od nych. Y roznyewal sy{{ø}} gnyew boszi przecywr Israhelu, y poddał ge pan w r{{ø}}ce Azaelowye, krolya syrskego, a w r{{ø}}ce Benadowye, sina Azaela, po wszitki dny. Y modlyl sy{{ø}} Ioatas oblyczu boszemu, y uskszal gy pan. bo wydzal n{{ø}}dz{{ø}} lyuda Israhelskego, ise ge bil starł kroi Syrski. Y dal pan Isra- helowy zbawycyelya, a wdzwolyon z r{{ø}}ki Syrskego krolya. y bidlyly sinowye israhelsci w swich stanyech, iako wczora a przed wezorayszim dnyem. j Ale wszako nye odeszły od grzeckow domu Ieroboamowa, gen ku grzecku prziprawyl lyud israkelski, ale w nych ckodzily. a takesz p a s y e k a (!) ta o- stala w Samary. A nye ostawyono Io- atasowy lyuda, geno py{{ø}}cz setk gesz- czow a dzesy{{ø}}cz wozow a dzesy{{ø}}cz tysy{{ø}}czow pyeszick, bo ge bil zbył kroi Syrski a potloczil iako proch na myeszczczu gumyennem. Ale gyny u- czinkowye Ioatasowy a wszitko, czso czinyl, a drustwa gego, to wszitko popysano w ksy{{ø}}gack uczinkow dny krolyow israkelskick. Y skonczal Ioatas s swimy oczci, a pockowun w Samary. Y krolyowal loas, sin gego, w myasto gego. Lyata syodmego a trzi- dzescy loasa, krolya Iudzskego, krolyowal loas, sin Ioatasow, nad Israke- lem w Samary szescznaczcye lyat. A czinyl zle prze(d) oblyczim boszim, a nye odchilyl sy{{ø}} od wszitkick grzeckow leroboamowick, sina Nabatowa, gen ku grzechu prziwyodł lyud israkelski, w nycksze ckodzil. Ale gyny uczinci Ioasowy a wszitko, czso czinyl, y syla gego, kako boiowal przecyw Amazowy krolyowy Iuda, to wszitko popysano w ksy{{ø}}gack skutków dny krolyow israkelskich. Y umarl loas s swimy oczczi, a leroboam syedzal na gego stolczu. A loas pockowan w Samary s kroimy israkelskimy. Za gego czasu Elyzeus nye mogl nyemocz{{ø}}, w nyeysze umarl. Y szedł k nyemu loas, kroi israkelski, placz{{ø}}, rzek{{ø}}c: Oczcze moy, oczcze moy! wosze (wozie/ israkelski a wozatarzu gego!|[ K nyemu Elyzeus rzeki: Przinyesz ly- czisko a strzali. A gdisz przinyosl k nyemu 1{{ø}}czisko a ctrzali, y rzeki krolyowy israhelskemu Wl< >z r{{ø}}k{{ø}} tw{{ø}} na 1{{ø}}czisko. A gdisz rok{{ø}} sw{{ø}} poloszil, wloszil Elyzeus r{{ø}}ce swcy na krolyo- wye r{{ø}}ce, rzekoc: Otwórz o k e n c e na wschód sluncza. A gdisz otworzil, rzecze Elyzeus: Wistrzel strzal{{ø}}, y wi- strzelyl. Tedi rzeki Elyzeus: Strzała zbawyenya boszego, a strzała zbawye- nya przecyw Syrskey zemy. y poby- ge(sz) Syrskp zemy{{ø}} w Iafec, asz i{{ø}} y zagładzisz. Y rzecze Elyzeus: Pobyerz strzali. A gdisz pobrał, potem gemu rzeki: Uderz s zip em w zemy{{ø}}. A jdisz uderzil trsy krocz w zemy{{ø}} y stal: roznyewal sy{{ø}} m{{ø}}sz boszi nan, rzek{{ø}}cz: Bi bil uderzil py{{ø}}cz krocz albo szescz krocz albo syedm krocz: po- bylb. bil Syrsk{{ø}} zemyo do skonanya, ale iusz geno trsy krocz pobygesz ge. Y umarl Elyzeus, a pochowały gy. Tedi w tem roce przibraly sy{{ø}} lotrowye s Moabskich do israhelskey zemye. Nye- ktorzi pochowawai{{ø}}c* czlowyeka, uzrze- ly lotri y wrzuczily cyalo do grobu Elyzeowa. A gdisz sy{{ø}} dotklo* koscy Elyzeowich: oszil czlowyek y stal na swich nogach. Ale Azael, kroi Syrski, dr{{ø}}czil lyud israhelski po wszitki dny Ioatasowi. \ slyutowal sy{{ø}} pan nad nymy, a wroczil sy{{ø}} k nym prze żarno w{{ø}}, i{{ø}}sz myal s Abramem a s Yza- kem a s Iacobem, a nye chcyal gych zatracycz any zarzucycz owszem asz do tego czasu. Y umarl krol Azael Syrski, a krolyowal Benadab, sin gego, w myasto gego. Y odiól loas, sin loa- taszow, z r{{ø}}ku Benadowu*, sina Azae- lowa, myasta, gesz bil odi{{ø}}1 Ioataszo- wy, oczczu gego prawem boiowim. po trzikrocz gy pobył loas, a wrocyl myasta israhelske zemy. xmi. Drugego lyata Ioasa, sina Ioatasowa, krolya israhelskego, krolyowal Ama- syas, sin Ioasow, krolya Iudzskego. W py{{ø}}cy a we dwudzestu lecyeck bil, gdisz pocz{{ø}}1 krolyowacz, a dzewy{{ø}}cz- naczcye lyat krolyow al w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerzi gego Ioaden s Ieru- salema. Y uczinyl prawdziwye przed bogem, ale wszako nye iako Dauid, ocyecz gego. Podle wszego, czso czinyl loas ocyecz gego, czinyl gest, kromye tego, ysze módl gomicli nye za- tracyl. bo gescye lyud obyatowal a palyl wonne obyati na go||rach. A U9 gdisz odzerszal krolewstwo, zbył ti slu- gy swe, giszto biły zabyly oczcza gego. Ale sinow tich m{{ø}}szobogec nye zbył, podle tego, iako pysano w ksy{{ø}}- gach zakona Moyszeszowa, rzek{{ø}}c: Nye umr{{ø}} oczczowye za sini, any sinowye za oczce, ale kaszdi w swem grzesze ma umrzecz. On pobył Edomske na wdolyu Solnem dzesy{{ø}}cz tisy{{ø}}czow m{{ø}}- szow, wwy{{ø}}zal sy{{ø}} w skal{{ø}} w boiu, a zdzal gey gymy{{ø}} Gezetel* az do tego dnya. Tedi Amazias posiał ku Ioaso- wy, sinu Ioatasowu, sina Yeuowa, krolya israhelskego, rzek{{ø}}c: Podz, a po- kusywa sy{{ø}} ‘). Y odesłał kroi loas isra- *) „Et videamus nos* (Wulg.). bełski Amazowy, krolyowy Iudzskemu, rzek{{ø}}c: Carduus*) lybanski posiał ku cedrowy, gen gest na Lybanye: Day dzewk{{ø}} sinu memu za zon{{ø}}. Tedi swye- rz{{ø}}ta leśna, iasz na Lybanye, szedszi y potloczily Carduus. Poby w, y wzmo- glesz sy{{ø}} nad Edomskimy, y podnyo- zlo sy{{ø}} syerce twe. Myey dosycz na swey chwale, a syedzi w twem domu! przecz wzbudzasz zle, abi padł ti a Iudzske pokolenye s tob{{ø}} ? Y nye po- zwolyl Amazia. Tedi loas, kroi israhelski, i a 1, y pokusylasta sy{{ø}}, on a Ama- zias, kroi Iuda, w Betsames, w mya- steczku Iudzskem. Y pobyt Iudas od Israhela, y ucyekl kazdi do stanu swego. Ale Amasyasza, krolya Iuda, sina Ioasowa, sina Otoziasowa, i{{ø}}1 loas kroi israhelski w Betsames, y przywyodl gy do Ierusalema. Y skaził mur Ierusa- lemski od broni Eflrayskey az do broni k{{ø}}tow-ey na cztyrzi sta loket. Y pobrał wszitko złoto a szrzebro y wszitki ss{{ø}}di, gesz nalyazl w domu boszem y w skarbyech krolyowich, a sini slya- chetne, y wrocyl sy{{ø}} do Samariey. Ale gyny uczinci loas krolya, gesz czinyl, a moc gego, i{{ø}}sz boiowal przecyw Amaziasowy, krolyowy Iuda, to wszitko popysano w ksy{{ø}}gach uczinkow dny krolyow israhelskich. Y umarl loas s swimy oczci, a pochowan w Samary s kroimy israhelskimy. Y krolyowal Ie- roboam, sin gego, w myasto gego. A bil zyw Amazias, sin Ioasow, kroi Iudz- ski, po tem gdisz umarl loas, sin loa- tasow, krolya israhelskego, dwadzescya a py{{ø}}cz lyat. Ale gyny uczinci Ama- ziasowi y wszitko, czso czinyl, s{{ø}} po- pysani w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow Iudzskich. Y stało sy{{ø}} przisy{{ø}}- szenye przecyw gemu w Ierusalemye. tedi on ucyekl do Lyachys, y po j j siały po nyem do Lyachis, y zabyly gy. A odnyesyon na konyech, y pochowan w Ierusalemye s swimy oczci w myescye Dauid. Tedi wszitek lyud Iudzski wsz{{ø}}wszi Azariasza w szescinaczcye lyat w starz, y ustawyly gy królem w myasto gego oczcza Amaziasza. Ten gest udzalal Aylam*, a nawrocyl ‘) Iudzske zemye, a gdisz umarl kroi s oczci swimy. Lyata py{{ø}}tego naczcye Amaziasza, sina Ioaszowa, krolya Iuda, krolyowal Ieroboam, sin Ioasow, krolya israhelskego, w Samary geno a czter- dzescy lyat. a czinyl to, czso gest złego przed bogem, nye odst{{ø}}pyl ode wszech grzechów Ieroboamowich, sina Nabotowa, gen ku grzechu prziwyodł lyud israkelski. Ten nawTOcyl krage israkelske od wescya Emacskego az do morza pustego, podle rzeczi pana boga israhelskego, gesz mowyl przes slug{{ø}} swTego lonasa, sina Amati, proroka, gen bil s Get, gesz gest w Offer. Bo pan wydzal udr{{ø}}czenye israhelskego lyuda gorzke barzo, a ysze s{{ø}} pogu- byeny az do zawartich w cyemnyci y nanyeslyachetnyeyszieh, a nye bil, ktobi wspomogl Israhelowy. A nye mowyl pan, abi zatracyl gymy{{ø}} israhe- lowo s pod nyebya*, ale zbawyl ge przes Ieroboama, sina Ioaszowa. Ale ■) Oset. *) „Et restituit eam (urlem) Indae(Wulg.). gyny uczinci Ieroboamowy y wszitko, czso czinyl, a moc gego, ińsz boiowal, a kako nawrocyl Damaszek a Emath israhelskey zemye, to wszitko pysano w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow israhelskich. Y skonał Ieroboam fsj swimy oczczi, s kroimy israhelskimy. y krolyowal Zackarias sin gego. XV. Łiyata syodmego a dwadzescya Ge- roboama, krolya israhelskego, krolyowal Azarias, sin Amaziaszow, krolya Iuda. W szescy naczcye lecyeck bil, gdisz pocz{{ø}}1 krolyowacz, a dwye a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t lyat krolyowal w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerze gego Getelya s Ierusalema. A czinyl, czso bilo lyu- begc przed bogem, podle wszego, czso czinyl Amazias, ocyec gego. Ale wsza- kosz módl gornich nye zakaził, bo gescze lyud obyatowal a zaszegal obyati na goi ach. Y poraził bog krolya, a bil tr{{ø}}dowat asz do dnya smyercy swey, a bidlyl w domu w wolnem o s o- bye. Ale Ioatan, sin krolyow, spra- wyal syen1), a s{{ø}}dzil lyud zemski. Ale gyny uczinci Azariasza y wszitko, czso czinyl, popysany w ksy{{ø}}gach 11- 120 czinkow dny krolyow Iuda. j | Y skonał Azaiias s swimy oczci, a pochowały gy s starszimy swimy w myescye Dauid. Y krolyowal Ioatan, sin gego, w myasto gego po nyem. Lyata trsydze- scy a osmego Azariasza, krolya Iuda, krolyowal Zacharias, sin Ieroboamow, nad Israhelem w Samary szescz mye- sy{{ø}}czow. A czinyl to, czso gest zle przed bogem, iako czinyly oczczowye gego. nye otst{{ø}}pyl od grzechów Iero- boamowich, sina Nabatowa, gen ku grzechu przywyodl lyud israhelski. Y zaprzisy{{ø}}gl syo przecyw gemu Sellum, sin Iabes, y zabyl gy iawnye, a za- byw gy, y krolyowal w myasto gego. Ale gyny uczinci Zachariasza popysany w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow israhelskich. To gest ta rzecz bosza, i{{ø}}sz mowyl pan ku Yeu, rzek{{ø}}c: Sinowye twoy asz do czwartego pokolenya b{{ø}}d{{ø}} syedzecz s cyebye na tro- nye israhelskem. Y stało sy{{ø}} tak. Sellum, sin Iabes, krolyowal dzewy{{ø}}tego a trsydzescy lya ca Azariasza, krolya Iuda, a krolyowal geden myesy{{ø}}c w Samary Zatym wigechaw Manaen, sin Gaddi, s Tersa, y przyial do Samariey y zabyl bellum, sina Iabes, w Samary. A zagubyw gy, y krolyowal w myasto gego. Ale gyny uczinci Sellum y sprzysy{{ø}}szenye gego, kako slozil stro- sze'), to wszitko popysano w ksy{{ø}}gacb uczinkow dny krolyow israhelskich. Tedi pobył Manaen Tepsam a wszitki. ktorzi biły w nyem, a krage gego s Tersa, bo gemu nye chcyely odewrzecz. y zgubyl wszitki zoni gich brzemyenne a rozrzazal ge. Lyata trzidzescy a dze- wy{{ø}}tego Azariasza, krolya Iuda, krolyowal Manaen, sin Gaddi, nad Israhelem dzesy{{ø}}cz lyat w Samarj. A czinyl zle uczinki przecyw bogu, a nyTe odszedł od grzechów Geroboamowich, sina Lubatowa, gen ku grzechu przi- ') Gvlerncoat palatium. ') „tetendit insidiasu (W.). wyodl lyud israhelski po wszitki dny sziwota gego. We dnyoch gego przy- ial Ful, kroi Asyrski, do Tersa, y dawał Manaen Fulowy tysy{{ø}}cz lybr szrze- bra, abi gemu bil na pomocz a po- czwyrdzil krolewstwa gego. Y polozil Manaen szrzebro na israhelski lyud, wszitkim mocnim a bogatim, abi dawały krolyowy Asyrskemu py{{ø}}czdzesy{{ø}}t 1 o t o wr szrzebra na kaszde lyato. Y wrocyl sy{{ø}} kroi Asyrski, a nye bidlyl w Tersa. Ale gyny uczinkowye Manaen y wszitko, czso czynyl, popy- sani s{{ø}} w ksy{{ø}}gack skutków dny krolyow israkelskick. Y umarl Manaen s swimy oczci. a krolyowal Faceya, sin gego, w myasto gego. Lyata py{{ø}}jcz- dzesy{{ø}}tego Azariasza, krolya Iuda, krolyowal Faceya, sin Manaen, nad Israhelem w Samary dwye lecye. A czinyl to, czso gest zle przed bogem, a nye otst{{ø}}pyl od grzechów' Geroboamowick, sina Kabotowa*, gen ku grzechu przi- wyodl lyud israkelski. Y sprzisy{{ø}}gl sy{{ø}} przecyw gemu Facee, sin Romely, ksy{{ø}}- sz{{ø}} woyski gego, y zabyl gy w Samary na wyezi w domu krolyowye, podle Argot a podle Arib*, a s nym py{{ø}}czdzesy{{ø}}t m{{ø}}szow Gaiaacskich. A zabyw gy, krolyowal w myasto gego. Ale gyny skutci Faceyaszowi y wszitko, czso czinyl, popysani w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow israkelskick. Lya- ta pyT{{ø}}czdzesy{{ø}}tego drugego Azariasza, krolya Iuda, krolyowal Facee, sin Ro- mely, nad Israkelem w Samary dwa- dzescya lyat. A czinyl zle przed bogem, a nye otst{{ø}}pyl od grzechów Ie- roboamowick, sina Nabotowa* gen ku grzechu przywyodl lyud israkelski. We dnyock Facee, krolya Israkel, przyiaw Teglatfalazar, kroi Asurski, y dobił Ayon a Abel a domu Mataa, a Ianoe a Cedes a Azor, a Galaat a Galylee, y wszitkey zemye Nyeptalym, y prze- nyozl ge do Asyrskey zemye. Tedi przisy{{ø}}gl a slozil 1 e s c z Ozee, sin Ela, przecyw Facee, sinu Romely, y zabyl gy. A zabyw gy, krolyowal w myasto gego, we dwudzestu lyat Ozee, sina gego. Ale gyny skutci Facee y wszitko, czso czinyl, popysano w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow israhelskich. Lyata wtorego Facee, sina Romely, krolya israkelskego, krolyowal Ioatan, sin Ozie, krolya Iuda. Dwadzescya y py{{ø}}cz lyat bil w starz, gdi bil pocz{{ø}}1 kro- lyowacz, a szescznaczcye lyat krolyowal w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerzi gego Geruza, dzewka Sadochowa. A czinyl, czso lyubego bilo przed bogem, podle wszech uczinkow Oziasa, oczcza swego. Ale módl gornick nye zatra- cyl, bo* gescze lyud obyatowal a za- szegal obyati na górach. On udzalal drzwy domu boszemu przewasoke. Ale gyny skutci Ioatanowi y wszitko, czso czinyl, to popysano w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow Iuda. W tick dnyoch pocz{{ø}}1 pan slacz do Iudzskey zemye Razim, krolya Syrskego, a Facee, sina Romely. Y umarl Ioatan s swimy oczci, a pochfolwan s nymy w myescye Dauid, oczcza swego, a kr(b)- lyowal Achaz, sin gego, w myasto gego. JLiyata syodmego naczrye... Tu jedna karta wyrżnięta. (XVII, 9). 121 ... sobye modlebnich koscyolow na górach po wszech myescyech swich od wyesze stroszow az do myasta murowanego. A naczinyly sobye soch a lugow na wszelkem pagórku przewi- szonem a pod wszelkim drzewem roz- gowatim. y zgly (żgli) tu palyone obyati na oltarzoch podle obiczaia po- ganskego, gesz bil pan wimyotal przed oblyczim gych. Y czinyly skutki p rz e- szarzedne, draznyocz pana, a na- slyadowaly nyeczistot, o nychsze bil gym przikazal pan, abi nye czinyly słowa tego. Y oswyatczil pan w Israhelu a w ludze przes r{{ø}}k{{ø}} wszech prorokow y wydz{{ø}}cich, rzek{{ø}}c: Nawrocz- cye syo od waszich dróg zkck, a o- strzegaycye przikazan mick a ducko- wnick obiczaiow, podle wszego zako- na, geuszem przikazal oczczom wa- szim, a iakom posiał k wam przes slugy swe proroki. Tego ony nye posłuchały, ale zaczwyrdzily glow{{ø}} sw{{ø}} podle głowi oczczow swi 3k, gisz nye ckcyely posluckacz pana boga swego, a zarzucyly zakonna ustawyenya gego a zamów, gesz* sy{{ø}}zamowyl s gyck oczci, a swyadeczstwa, gymsze swyat- czil k nym. Y naslyadowaly marnoscy, a mamye czinyly, a naslyadowaly po- ganow, gysz około gich biły, o nych- szeto bil gym pan przikazal, abi nye czinyly, iako ony czinyly. Y nyeckaly wszech przikazan pana boga swego, y czinyly sobye d{{ø}}>te bogy, to gest dwa cyelcza, a cyenyow naczinyly, y modlyly sy{{ø}} wszemu ricerstwu nye- byeskemu *), y sluszily Baal, a poswy{{ø}}- czowaly gemu sini swe a dzewki swe przes ogen a wyeszczbi, a gusly sy{{ø}} przidzerszely. a dały sy{{ø}} na to, abi czinyly szle przed bogem a gnyewaly gy. Y roznyewal sy{{ø}} pan barzo na israhelski lyud, a zag] lal ge od swego oblycza, a nye ostał, geno rod Iuda telko*. Ale any on Iuda ostrzegał przikazanya pana boga swego, ale ckodzil w bl{{ø}}dzeck israkelskego lyuda, gesz czinyl. Y zarzucyl pan wszelke ple- myo israkelske, a zdroczll ge, y dal w ł{{ø}}k{{ø}} ge draczom, asz ge y zarzucyl od oblycza swego. A potem ot tego czasu, iako sy{{ø}} odlóczil lyud israkelski od domu dauidowa, a uczinyl sobye krolya Ierobuama, sina Nabotowa. bo odl{{ø}}czil Ieroboam israhelski lyud ot pana boga, a prziwyodł gy ku wyelykemu grzeck u. Y ckodzily sinowye israkelsci we wszelkick grzeckoch Ieroboamowich, gesz czinyl. nye ot- st{{ø}}pyly od nych, asz ge y odnyozl pan od oblycza swego, iako bil mowyl w r{{ø}}ku wszeck sług swick prorokow. Y przenyesyon lyud israkelski s swey zemye do zemye Asyrskey asz do tego dnya. A przy wyodl kroi Asyrski s Babylona a s Cłiut a s Haylat*, a s Emath a s Sefaruaym, y posadził ge w myescyech iSamarskick w myasto sinow israkelskick, gysz wlodnoly Samari{{ø}} a ') MiHtiarr coeli. przebiwaly w myescyech gych. A gdisz tu pocz{{ø}}ly bidlycz, nye boi{{ø}}cz sy{{ø}} pana : y poslal pan myedzi ge lwi, gysz ge udawyaly. Powyedzely to krolyowy Asyrskemu, rzek{{ø}}c: Xarodi, ge- szesz przewyodl a w bidlenyesz usadził w myescyech Samarskich, nye zna- i{{ø}}c zakonnego ustawyenya boga tey zemye: y poslal pan na nye lwi, otocz ge udawyai{{ø}}, przeto ysze nye wyedz{{ø}} obiczaia boga zemskego. Y przikazal krol Asyrski, rzek{{ø}}c: Wyedzcye tam genego kapłana'), gesztoscye i{{ø}}te przy- wyedly. acz gydze a bidly s nymy, a uczi ge zakonnim ustaw am* boga zemskego. Tedi prziszedw geden s tich kapłanów, gysz bily i{{ø}}cy wyedzeny s Samariey, y bidlyl w Betel a uczil, ka- kobi sy{{ø}} modlyly panu bogu. A wszelki lyud udzalal sobye boga swego, y postawyly ge w wisokich koscyelech, gychsze biły naczinyly w Samar?/, naród a naród w swich myescyech, w nychsze bidlyly. Bo Babylonsci biły uczinyly Sochotbenot, a m{{ø}}szowye Chu- tensci biły uczinyly Nergel, a m{{ø}}szowye Ematsci uczinyly Azima. A m{{ø}}szowye Eweysci uczinyly sobye Nobat* a Tartak, a cy, gysz biły fsj Sefaruaym, palyly sini swe w ognyu, Adramaleck* a Anamelech bogom Sefaruayczskim. ale takesz pana boga czcyly. Y naczinyly sobye kaplany wisokoscy z na- poslednyeyszicii lyudzi, a posądzały ge w koscyelech gomich. A kakokole pana boga czcyly, wszakosz swim bogom sluszily podle obiczaia narodow, z nyegosz biły przenyesyeny do Samariey. asz do tego dnya obiczaia naslyadowaly starego, nye boiócz sy{{ø}} boga, any ostrzegai{{ø}}c duchownich gego obiczaiow y s{{ø}}dow y zakona y przikazanya, gesz przikazal pan sinom Ia- cobowim, gezsto ge nazwał Israhelem, a zamowyl bil sy{{ø}} s nymy, a uczinyl bil smow{{ø}} s nymy, rzek{{ø}}c: Xye boy- cye sy{{ø}} czudzich bogow, a nye modl- cye sy{{ø}} gym any gych czcycye, a nye obyatuycye gym. ale pana boga waszego, gen was wiwyodl s zemye Egyp- skey w wyelykey syle a w ramyenyu 122 roscy{{ø}}gnyonem, tego sy{{ø}} boycye, a gemu sy{{ø}} modlcye, a gemu obyatuycye. A zakona ustawyenya, a s{{ø}}di a zakon, a przykazanye, geszem wam napysal, zachowaycye, abiscye czinyly po wszitki dny, a nye bały sy{{ø}} bogow czudzich. A szlyubu, ktorim uczinyl s wamy, nye zapomynaycye, any czcycye bogow czudzich. ale pana boga waszego sy{{ø}} boycye, a on was wizwo- ly z r{{ø}}ku wszech nyeprzyiacyol waszich. Ale ony nye posłuchały, nyszly') podle obiczaia swego drzewyeyszego pa chały. Przeto bały sy{{ø}} cy iscy lyudze boga. ale wszakosz takesz y swim modlam sy{{ø}} klanyaly, bo sinowye gich a wnukowye, iako czinyly oczczowye gych, tak czinyly asz do dzysyego dnya. XVIII. T ' * A rzecyego lyata Ozee, sina Hela, krolya israhelskego, krolyowal Ezechias, 0 Wypuścił: z tych. ‘) W Wulg.: sed, lecz. sin Achas, krolya Iuda. Dwadzescya y py{{ø}}cz lyat w starz bil, gdi pocz{{ø}}1 krolyowacz, a przes genego trsydzescy lyat krolyowal w Ierusalemye. gymy{{ø}} macy erze gego Abyssa*), dzewka Za- chariaszowa. A czinyl, czso bilo dobrego przed bogem, podle wszego, iako czinyl ocyecz gego Dauid. On skaził koscyok, a starł sochi, a por{{ø}}byl lugy, a złamał w{{ø}}sza myedzanego,. gegosz uczinyl bil Moyses. Bo esz do tego dnya sinowye israhelsci z g 1 y gemu obyati. a zdzal gemu gymy{{ø}} No- esthan, to gest myedz2). A w panye bodze israhelskem myal nadzei{{ø}}, tak isze po nyem nye bil gemu ny geden równi ze wszech krolyow Iuda, any s tick, gisz przed nym biły. a przidzerszal sy{{ø}} boga, a nye otst{{ø}}pyl od gego slopyenyow3), a czinyl przikazanye gego, gesz przikazal bil Moyszeszowy". A przeto bil pan s nym a na wszech myeszcyeck, dok{{ø}}dkoly szedł, m{{ø}}drze czinyl, a bronyl sy{{ø}} przecyw krolyowy Asyrskemu y nye sluszil gemu. On pobył Fylystini az do Gazi, y wszitki krage gych, od wyesze strosz- nick az do myasta obmurowanego. Lyata czwartego krolya Ezechiasza, gesz bilo syodme lyato Ozee, sina Hela, krolyfo) israhelskego, p r z y i a 1 Salrna- nazar, kroi Asyrski, ku Samar?/ boiowacz przecyw gey, y dobił gey. Bo po trsyech lecyech, szóstego lyata Eze- chyasza, to gest dzewy{{ø}}tego lyata Ozee krolya israkelskego, dobito* gest mya- ■) Wulg. ma Abi. ’) Tego nie ma w Wulg. *) a vestigiis. sta Samaria. Y przewyodl kroi Asyrski lyud israhelski do Asyrskey zemye, posadził ge w Hay la, a w Habor, potoka Gozam w myescyech, Medz- skich, przeto isze nye posłuchały głosu pana boga swego, a przest{{ø}}pyly smow{{ø}} gego, y wrszitko, czso gym przikazal Moyses, sługa boszi, nye posłuchały any czinyly. Lyata czwartego1) Ezeckiasza krolya p r z y i a w Senacke- rub*, kroi Asyrski, ku wszitkim mya- stom Iuda omurowanim, y dobił gych. Tedi poslal Ezeckias, kroi Iudzski, krolyowy Asyrskemu posli do Lackis, rzek{{ø}}c: Zgrzeszilem, odidzi ode mnye, a wszitko, czso na my{{ø}} vloszisz, ckcz{{ø}} cyrzpyecz. Y kazał sobye dacz kroi Asyrski Lzechiaszowy krolyowy Iuda trsy sta lyber srzebra a trsydzescy ly- ber złota, Y dal kroi Ezechias wszitko srzebro, gesz nalyazl w domu boszem a w skarbyech kroliowich. Tego czasu złamał Ezechias drzwy domu boszego a blyachi złote, gesz bil przibyl, y dal krolyowy Asyrskemu. Tedi poslal kroi Asyrski Tartana a Rapsacena* s Lachis ku krolyowy Ezechiaszowy Iudzskemu, z wyelyk{{ø}} syl{{ø}} lyuda do Ierusalema. A gdiszsta iawszi y prziszla do Ierusalema, stawszi nad wod{{ø}}, iasz gydze do zwyrzchnyego stawku, gysz gest na drodze tego polya, gdzesz sukno prały: y wezwalasta krolya, y wiszedl k nym Elyachim, sin Elchie, włodarz domowi, a Sobnya, pysarz zemski, a Iohae, sin Azapk, Canclerz. Y rzeki k nym Rapsaces: Mowcye ku ') Quartodecimo (Wulg.). Ezechiaszowy: Tocz mowy kroi wye- lyki Asyrski: Ktoreto gest doufanye, na nyemszeto sy{{ø}} uprzespyeczasz ? Snadzesz wz{{ø}}1 rad{{ø}}, abi sy{{ø}} prziprawyl ku boiu ? W kogo ufasz, abi szmyal sy{{ø}} przecywycz? Azaly nadzei{{ø}} masz w lyascze trcyaney a zlamanya* Egypskego, na nyemszeto wzlegnyely czlowyek, zetrze sy{{ø}} y wnydze w gego rok{{ø}} y przebodze i{{ø}}? Tako* gest Pharao, kroi Egypski, wszitkim, ktorzi wen ufai{{ø}}. Gęstły my rzeczecye: W panu bogu naszem nadzei{{ø}} mami: wszak gest ten, gegosz gest koscyol zatracyl a ołtarze na górach, a przikazal domu Iuda a Ierusalemu: Przed tym ołtarzem b{{ø}}dzecye sy{{ø}} modlycz w Ierusalemye. A przeto iusz gydzcye ku panu memu, krolyowy Asyrskemu, a dam wam dwa tisy{{ø}}cza kony, a wydzcye, b{{ø}}dzecyely moc myecz, ktorzibi na nye wsyedly. A kako moszecye stacz przed genim sluszebnykem [s] sług pana mego nam nyey szich ? Albo snadz ufasz w Egypske, prze gich wozi a geszczce ? Zalycyem przes woley pana mego przy- 123 ial na to myasto, abich ge ska izil? Pan my rzeki: Wzidzi do tey zemye, a zetrzesz i{{ø}}. Tedi rzekn{{ø}} Elyachim, sin Elchie, a Sobnya a Iohae Rapsa- cenowy: Prosymi, abi nam mowyl, slugam swim, po Syrsku. bo rozumyemi temu i{{ø}}ziku*. a nye mow nam po szi- dowsku. Bo lyud sliszi, gisz gest na murze. Otpowye Rapsaces rzek{{ø}}c: Zaly ku twemu panu a k tobye poslal my{{ø}} pan moy, abich nye mowyl tymy rzeczamy, a nye k tim m{{ø}}szom, gysz syedzę na murze, abi gedly gnoy swoy a pyły mocz swoy* s wamy? A tak stoi{{ø}}c Rapsaces, wzwolal wyelykim głosem po szidowsku, rzek{{ø}}c: Siiszcye słowa krolya wyelykego, krolya Asyr- skego! Tocz mowy kroi: Nye zwodzi1) was Ezechias, bo was nye b{{ø}}dze moc wizwolycz z r{{ø}}ki mey. Any wam doli tany a daway w bogu, rzek{{ø}}cz: Wi- rw{{ø}}ic wizwoly nas pan bog, a nye b{{ø}}- dze podano myasto to w r{{ø}}ce krolya Asyrskego. Nye posluchaycye Ezechiasza. Bo to mowy kroi Asyrski: Uczin- cye se mn{{ø}} to, czsosz wam usziteczne. Winydzcye ku mnye, a b{{ø}}dzecye gescz r kaszdi s swey wynnyce y s swego fy- gu, a pycz b{{ø}}dzecye s cystern waszich wodi, doi{{ø}}d nye przyd{{ø}} a nye prze- nyos{{ø}} was do zemye, iasz gest podobna zemy waszey, a do zemye plodney y urodney wyna, zemye cklebney a wynney, zemye olywney a oleyney y myedney*, y b{{ø}}dzecye ziwy a nye ze- mrzecye. Nye sluchaycye Ezechyasza, gysz was zdradza, rzek{{ø}}c: Bog nas wizwoly. Zaly wizwolyly bogowye narodów zemye swe s r{{ø}}ki krolya Syrskego? Gdze gest bog Em ath a Ar- fat ? gdze gest bog Sefaruaym, Ana a Awa ? Zaly wizwolyly Samari{{ø}} z mey r{{ø}}ki ? Ktorzi s{{ø}} [wizwolyly]2) we wszech bodzeck, gisz wizwolyly z r{{ø}}ki mey wloscz sw{{ø}}, abi mogl pan wizwolycz Ierusalem z mey r{{ø}}ki? Tedi wszitek lyud umylkl, a nye otpowyedzal gemu nyczego, bo biły wsz{{ø}}ly przikazanye ') Ma znaczyć: Niech waa nie zwodzi. *) Wyraz ten zupełnie tn niepotrzebny. krolyowo, ibi gemu nye otpowyadaly nyczs. Y prziszedl Elyachym, sin El- chie, włodarz domu, a Sobnya, pysarz zemski, a Iohae. sin Azaph, canczlerz, ku Ezechiaszowy, rozdarsz' na sobye rucha swe, y powyedzely gemu slow? Rapsaeenowa. XIX. To usliszaw kroi Ezechias,, rozdarł swe rucho y odzal sy{{ø}} w wor, a wszedw do domu boszego, y poslal Elyachyma włodarza domowego, a Sobnyy pysa- rza, a starce y kapłani odzane w wori, ku Yzayaszowy proroku, sinu Amos. Ony rzekn{{ø}}:'' Tocz mowy Ezechias: Dzen zam{{ø}}tka a laianya a blyuznye- nya, dzen ten. Prziszly sinowye asz ku porodzenyu, a syli nye mai{{ø}} rodzicz. Zaly snadz usliszi pan bog twoy wszitka słowa Rapsaeenowa, gegosz poslal kroi Asyrski, pan gego, abi ur{{ø}}gal boga ziwego, a karał słowa, geszto sk- szM pan bog twroy: a uczin modlytw{{ø}} za zbitki1), gysz s{{ø}} naleszeny. Y prziszly sług?/ krolya Ezechiasza ku Yzayaszowy. K nym Ysayasz rzeki: To po wy edzcye panu waszemu: Tocz mowy pan: Nye boy sy{{ø}} rzeczi, i{{ø}}szesz sliszal, i{{ø}}sz ur{{ø}}galy slugy krolya Asyr- skego mnye. Owacz, ia poszly{{ø}} gemu ducha, a usłucha posła, a wrocy sy{{ø}}) do swey zemye, a zatracz{{ø}} gy mye- czem wr gego zemy. Tedi wrocywszi sy{{ø}} Rapsaces, y naleszly krolya Asyr- skego dobiwainc Lobna, bo bil shszal, ysze odszedł s Lachis. A gdisz bil uszliszal o Taraca, krolyu .Murzinskem, rzekpcich: Owa, tocz vigeckal, ab; bn- iowal przecyw tobye: y szedł przecyw gemu. Poslal posli ku Ezechiaszowy krolyowy, rzek{{ø}}c: To rzeczcye Ezechiaszowy, krolyowy Iuda: Nye day syo zwyescz bogu swemu, w nyemszeto masz nadze’{{ø}}, any mow: Ivye b{{ø}}- dze podano Ierusalem w r{{ø}}ce krolya Asyrskego. Bosz sam sliszal ti, czso uczinyly krolyowye Asyrsci wszitkim zemyam, kako ge skaziły, zaly ti sam gedini b{{ø}}dzesz moc wizwolyon bicz? Zaly wizwolyly bogowye pogansci wszelke, gesz pokazily oczczowye mogy, to gest Gozam a Aram a Rezeph, a sini Eden, gysz biły w Talazar ? Gdze gest kroi Emath a krolArfat a kroi myasta Salaruaym, Ana a Awa? A tak gdisz bil kroi wz{{ø}}1 lysti Ezechias s r{{ø}}- ku poslow, y przeczedl ge, y wszedł do domu boszego yrozwyn{{ø}}lge przed panem, a modlyl sy{{ø}} przed oblyczim gego, rzek{{ø}}c: Panye bosze israhelski, ren syedzisz na Cherubyn, ti gesz bog sam wszech krolyow zemskich, tisz uczinyl nyebo y zemy{{ø}}. Nakłoń ucho twe, a slisz. odewrzi panye oczy two- ge, a wydz, a sksz wszitka słowa Se- nacheribowa, gen poslal, abi p o t {{ø}} p n {{ø}} rzecz mowyl nam przecyw bogu żywemu. Zaprawd{{ø}}, panye, pogubyly krolyowye Asvrsci narodi y zemye wszi- tkich, a wmyotaly gych bogy w ogen, bo nye biły bogowye, ale uczinkowye ryku lyudzsku z drzewa a s kamyenya. a zatracvly ge. Przeto iusz panye bosze nasz, zbaw nas z gego r{{ø}}ki, ab; wyedzala wszitka krolewstwa zemska, 124 iszesz ti pan bog nasz sam. Za tym poslal Yzay as, sin Amos, ku Ezechiaszów^, rzek{{ø}}c: Tocz mowy pan bog israhelski: Zaczesz prosyl mnye o Se- nacherubye, krolyu Asyrskem, uslisza- lem cy{{ø}}. To gest ta rzecz, i{{ø}}sz mowyl pan o nyem, rzek{{ø}}c: Pogardziła tob{{ø}} y poklamala tob{{ø}} panna, dzewka Syon. glow{{ø}} kiwała po tobye dzewka Ieru- salemska. Kogosz ganbyl a komusz ur{{ø}}gal ? przecyw komusz podnyosi glos swToy, a podnyoslesz głosu w wiso- koscz oczu swu? przecyw swy{{ø}}temu Israhelu. Przes slugy swe posmyewa- lesz sy{{ø}} panu, y rzeklesz: W wyely- koscy wozow mich wzgechalem na wi- sokoscz gor, na wyrzch Lybanski, y posyeklem wisoke cedri gego a wibor- ne gedle gego. A wszedłem asz do kraiow gego, a lyas Carmela gego i a s m ( .) i 'osyekl. A pyłem wodi czu- dze, a wisuszilem slopyenmy nog mich wszitki wodi zawarte. Zalysz nye sliszal, czsom czinyl ot pocz{{ø}}tka? Ot starich dny stworzilem ge, a nynyem prziwyodł, a b{{ø}}d{{ø}} w upad na pagor- cech boiui{{ø}}cich myasta murowana. A cy, gysz syedzo w nych, s{{ø}}cz (sąc) pod- bycy, trsy{{ø}}szly sy{{ø}} a zaganbyeny s{{ø}}{{ø}}, y uczinyeny s{{ø}} iako syano polne a szeleny{{ø}}ci korzeń po strzechach, gen uwy{{ø}}dl pyrwey, nysz uzrzal. Przebitek twoy, y wiszcye, y weszcye twee, y drog{{ø}} tw{{ø}} iacyem przewy edzal, a gnyew twoy przecyw mnye. Z a b i w a- 1 e s z sy{{ø}} na my{{ø}}, a picha twa weszła w uszi moy. zawyesz{{ø}} przeto obr{{ø}}cz na nozdrze twe, a w{{ø}}dzidlo na wargy twe, a dowyod{{ø}} cy{{ø}} zasy{{ø}} t{{ø}}> drog{{ø}}, i{{ø}}szesz priszedl*. Ale tobye, Ezechia, to b{{ø}}dze za znamy{{ø}}: Gedz tego lyata, czso naydzesz. a drugego lyata ti rzeczi, gesz sami ot syebye rost{{ø}}. ale trzecyego lyata syeycye a znycye, a sadzcye wynnyce, a gedzcye owoce gych. A czso zostanye z domu Iuda, puscy korzeń na doi, a ucziny uszitek wzgor{{ø}}. Bo s Ierusaiem winy{{ø}}d{{ø}}* *) ostatci, a czso zbawyono b{{ø}}dze z gori Syon: gnyew pana ucziny to zastępów'. Przetosz to mowy pan bog o A- syrskem krolyu: Nye wnydze do myasta tego, any puscy strzali do nyego, any gemu sczit przekazi, any gego obly{{ø}}sze s p r o k e m. Drog{{ø}}, i{{ø}}sz przi- dze, zasy{{ø}} sy{{ø}} obrocy od myasta tego, a nye wnydze, mowy pan. A o- brony{{ø}} to myasto, a zbawyę ge prze Dauida slug{{ø}} mego. Tedi syn stało tey noci, przyszedł angyol boszi y zbył na czwyrdzach Asyrskich py{{ø}}cz a oszm- dzesy{{ø}}t a ssto tysy{{ø}}czow lyuda.1 A gdisz wstał na oszwycye, uzrzal wszitka cyala martwich, y odszedł od- tód precz. Y wrocyl sy{{ø}} Senacherib, kroi Asyrski, y przebiwal w Nynywen. A gdisz sy{{ø}} modlyl w koscyele Meze- racłi* bogu swemu: tedi Adrameleeh a Sarafar, sinowye gego, zabylasta gy myeczem, y ucyeklasta do zemye Ar- menskey, a krolyowal Azaredon w myasto gego, sin gego. ■) Egredientur. T edi w tich dnyoch roznyemogl sy{{ø}} Ezechias az do szmyercy. y prziszedl k nyemu Yzay as, sin Amos, prorok y rzecze k nyemu: Tocz mowy pan bog: Zrz{{ø}}dzi dom twoy, bo umrzesz ti, a nye b{{ø}}dzesz sziw. Gen obrocyw obly- cze swe ku scyenye, y modly l sy{{ø}} panu, rzek{{ø}}c: Prosz{{ø}} panye, rospomyen sy{{ø}}, kakom chodził przed tob{{ø}} w praw- dze a w syerczu dokonałem*, a czso lyubego przed tob{{ø}}, to gesm czinyl. Płakał Ezechias wyelykim płaczem. A pyrwey nysz wiszedl V sayas, sin Amos, na poi syeny: stała sy{{ø}} rzecz bosza k nyemu, rzek{{ø}}c: \\ rocz sy{{ø}}, a gydzi ku Ezechiaszowy, a rzekni wodzowy lyuda mego: To mowy pan bog Dauida, oczcza twego: Shszalem modly- tw{{ø}} tw{{ø}} a wydzalem slzi twe. Owa, uzdrowylem cy{{ø}}, a trzecyego dnya wnydzesz do koscyola boszego. A przi- dam dny twich py{{ø}}cznaczcye lyat, a nat to z r{{ø}}ki krolya Asyrskego wizwo- ly{{ø}} cy{{ø}} y myasto to, a obrony{{ø}} myasto to prze my{{ø}} a prze Dauida, slug{{ø}} mego. Y rzeki Ysayas: Przinyescye swy{{ø}}zek fyg. A gdisz przynyeszly a wlozily na wrzód gego: y uzdrowyon gest. Y rzek* Ezechias ku Vsayaszo- wy: Które bodze znamy{{ø}}, ysze pan uzdrowy my{{ø}}, isze mam trzecyego dnya wnydz do koscyola boszego? Ysayas rzeki: To b{{ø}}dze znamy{{ø}} od pana, y- sze ma pan uczinycz rzecz, ktoro mowyl. Chcesz, acz wzidze cyen wzgor{{ø}} dzesy{{ø}}cz rz{{ø}}tkow*), albo acz sy{{ø}} na- wrocy tylesz slopyenyow za sy{{ø}}? Y rzeki Ezechias: Snadno gest cye- nyowy postvpycz dzesy{{ø}}cz rz{{ø}}tkow, any tego ckcz{{ø}}, abi sy{{ø}} stało, ale abi sy{{ø}} zasy{{ø}} nawrocyl dzesyocz slopyenyow. Y poprosy Ysayas pana, y na- wyodl cyen pan po ?ich rz{{ø}}tkach. gy- mysz iusz bil sstópyl na orlo i u2) Achasowu, zasy{{ø}} za dzesy{{ø}}cz slopyenyow. Za tego czasu posiał Metodach* Baldan, sin Eiadan*, kroi Baby- lonski, lysti a dari ku Ezechiaszowy, bo usliszal. isze nyemogl Ezechias, a wzmógł3). Y obradował sy{{ø}} w gych prziscyu, y ukazał gym dom drogyck mascy, y złoto y srzebro, y 1 e k t w a- rze rozmayte, a mascy, a ss{{ø}}di, y 125 v.Tszitko, czso mogl myecz w swick skarbyech. Nye bilo tego, czego bi gym bil nye ukazał Ezechias w swem domu a wTe wszey swey moci. Tedi prziszedl Yzayas prorok ku Ezechya- sowy y rzeki: Czso rzekły cy m{{ø}}szo- wyfe), albo odk{{ø}}d prziszly k tobye? Ezechias rzeki: Z dalekey zemye prziszly ku mnye, s Babylona. On otpowye: Czso wydzely w twem domu? Ezechias rzeki: Czsokoly gest w mem domu, wydzely. Nyczego nye. czego bich gym nye uk&zal w mich skarby ech. Tedi Ysayas Ezechiaszowy rzeki: Sksz rzecz bosz{{ø}}. Owa, tocz dnyowye gyd{{ø}}, a odnyesyoni b{{ø}}d{{ø}} wszitk rzeczi, gesz s{{ø}} w domu twem, y to, czso zachowały oczczowye twoy asz do te- ■) Decem lineis (Wulg.). J) In horologio Acha.. *) Tego słowa me ma W. go dnya, do Babylona, a nye ostawy{{ø}} nyczego, mowy pan. Ale s sinow twich, gisz s cyebye winyd{{ø}}, gesz ti porodzisz, b{{ø}}d{{ø}} wz{{ø}}cy, a b{{ø}}d{{ø}} geszczci a urz{{ø}}dnyci') u krolya Babylonskego w syeny. Y rzeki Ysayaszowy Ezechias: Dobra gest rzecz bosza, i{{ø}}sz mowyl. B{{ø}}dz pokoy a prawda telko* we dnyoch mich! Ale gyny skutci Ezechiaszowy y wszitka syla gego, a kako uczinyl stawek, a wodi wyedzone2), y wwyodi do myasta wodi: to wszitko popysano w ksy{{ø}}gach skutkoch* dny krolyow Iuda. Y skonczal Ezechias s swimy oczci, a krolyowal w myasto gego Manases, sin gego. XXI. .Dwanaczcye lyat bil w starz Manases, gdisz bil pocz{{ø}}1 krolyowracz, a krolyowal py{{ø}}cz a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t lyat w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerzi gego A- zuba*. A uczinyl zle przed bogem, podle módl pogańskich, geszto pan zagładził od oblyreza sinow Israhelskich. Y odwrocyl sy{{ø}} y udzalal modlebne koscyoli na górach wisokoscy, gesz; bil wzruszil ocyecz gego Ezeckias. y wzwyodl ołtarze Baalowi, a nadzalal p a s y e k, iako bil uczinyl Achab, kroi Israkelski. a modlyl sy{{ø}} wszelkim gwya- zdam uyebyeskim a czcyl gee. A na- czinyl oltarzow w domu boszem, o nyemsze rzeki pan: W Ierusalemye po- losz{{ø}} gymy{{ø}} me. A naczinyl oltarzow wszelkim gwyazdam uyebyeskim we dwai syenyu koscyola boszego. Y prze- wyodi sina swego przes ogen, y gu- szlyl y przidzerszal sy{{ø}} wyezdzb, a czinyl czari, a wyesczce rozmnozil, abi czinyl nyeprawdziwye przed bogem, a gnyewal gy. Y postawyl modl{{ø}} pasye- kow{{ø}}, i{{ø}}sz bil uczinyl, w koscyele boszem, o nyemsze mo1 ] wy pan ku Dauidowy a ku Salomonowy, sinu gego, rzek{{ø}}c: W tem koscyele a wr Ierusalemye, geszem zwolyl ze wszech myast israkelskick, polosz{{ø}} me gymy{{ø}} na wyeki, a wy{{ø}}cey nye przepuscz{{ø}} przegi{{ø}}cz nogy Israkelowy s zemye, i{{ø}}szem dal oczczom gyck. Tak, acz b{{ø}}d{{ø}} ostrze- gacz skutkem wszego, czsom gym przikazal, a wszitek zakon, ktori przikazal gym Moyses sługa moy. A wszak ony nye posłuchały, ale swyedzeny s{{ø}} od Manase, abi czinyly szle nad ti na- rodi, gesz ge pan zatracyl od oblycza sinow israhelskich. Y mowyl pan przes sług?/ swe proroka, rzek{{ø}}c: Przeto isze uczinyl Manases, kroi Iuda, ganyebno- scy ti przeskarade, nad to wszitko, gesz czinyly Amoreysci przed nym, y prziprawyl ku grzecku takesz Iudzske pokolenye w swick nyeczistotack: przeto mowy pan bog israhelski: Owa, tocz ia przepuscz{{ø}} wyele złego na Ieru- salem a na Iud{{ø}}, abi ktokoly usliszi, z a- brzuyele obye uszi gego. A zawlek{{ø}} na Ierusalem powrózek Samarski, a brze- my{{ø}} domu Achabowra, a zgladz{{ø}} Ierusalem, iako obiczay cski ) zagladzicz, a zagladziw, obrocz{{ø}} a powyod{{ø}} vcz{{ø}}- scyai{{ø}} grawrk{{ø}} na twarz gego2). A ‘) Tabulae (Wulg-.). ł) „Vertam et ducam crebrius stylum super faciem ejusu. *) Wulg. ma: Eunuchi. *) Aquaeductum. opuscz{{ø}} zbitki dzedziczstwa mego, a poddam ge w n k{{ø}} gich nyeprzyiacyol. a bodo w plyon a w lup wszitkim swim przecywnykom, przeto isze czinyly zle przede mn{{ø}} a st&ly w tem, gnyewai{{ø}}cz myć, ot tego dnya gegosz wkzly oczczowye gych s Egypta, asz do tego dnya. A nad to krew nyewynn{{ø}} przelyal Manases wyele barzo, doi{{ø}}d sy{{ø}} nye napelnyl Ierusalem asz do ust, kromye swich grzechów, k nym przy- wyodl dom Ierusalemski a Iudzski, abi czinyl zle przed bogem. Ale gyny skutci Manasowi a wszitko, czso czinyl, y grzech gego, gym zgrzeszh, to wszitko popysano gest w ksy{{ø}}gach dny krolyow Iuda. Y skonał Manases s swi- my oczci, & pochowan w ogrodzę domu swego, w zagrodzę Osam. A krolyowal Amon, sin gego, w myasto gego. We dwudzestu lyat a we dwu bil Amon, gdi pocz{{ø}}1 krolyowacz, a dwye lecye krolyowal w Ierusalemye. gyray{{ø}} macyerzi gego Mezelameth, dzewka Arus s Geteba. Y czinyl zle przed oblyczim boszim, iako ozmyl Manases, o- cyec gego, a chodził po wszey drodze, po ktorey ckodzil ocyec gego, a slu- szil nyeczistotam, gymsze sluszil ocyec gego, a modlił sy{{ø}} gym. A opuscyl pana boga oczczow swick, a nye cko- 126 dzil po drodze boszey. Y zrzekły sy{{ø}}* nan sług?/ gego, a zabyly krolya w domu gego. Y zbył lyud zemski w szitki gysz sy<» sprzysy{{ø}}gly pizccy w krolyowy Anionowy, y ustawyly sobye trolya Ioziasa, sina gego, w' myasto gego. Ale gyny skutci Amonowy, czso czinyl, pysano w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow Iuda. Y skonczal Amon s oczci swimy, y pochowały gy w gego grobye, w zagrodzę Ozam. Y krolyowal Iozias, sin gego, w myasto gego. XXII. ósmy lecyech bil loz.as, gdisz poczuł krolyowacz, a geno a trzidzescy lyat krolyowal w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerzy gego Ydida, dzewka Fada- yaszowa* s Betsechat. Ten czinyl, czso lyubego przed bogem, a ckodzil po wszeck drogack Dauida, oczcza swego, nye uckilyl sy{{ø}} any na prawycz{{ø}} any na lewycz{{ø}}). Zatim osmego naczcye lyata krolya Ioziasza, poslal kroi Zafana sina Azlya, sina Mezul&m, mystrza koscyola boszego, rzek{{ø}}c gemu: Gydzi ku Elchiaszowy, kaplanowy wyelyke- mu, acz zgromadzi pyeny{{ø}}dze, gesz s{{ø}} wnyesyoni do koscyola boszego, które sebraly wrotny koseyelny od lyuda, a dadz{{ø}} ge dzelnykom pize sprawce domu boszego, acz ge ony rozdze- ly{{ø}} myedzi ti, gisz dzalai{{ø}} w koscyele boszem ku oprawye strzech domu boszego, to gest teszarzom a murarzom a tim, gisz skaszonick rzeczi popiawya- i{{ø}}, abi drzewya a kamyenya nakupyly, a tu gdze kamyenye lamy{{ø}}, ku po- prawyenyu koscyola boszego. Ale nye dawayeye gym w lyczb{{ø}} srzebia, gesz byerz{{ø}}*, ale acz w swey moci ma i{{ø}} a w wryerze. Tedi rzeki Elckias byskup ku Safanowy, mysirzowy koseyelnemu: Ksy{{ø}}gy prawa popysanego nalya den? w domu boszem. Y dal Ezechias ti ksy{{ø}}gy Safanowy, a on czedl ge. Y prziszedl Safan pysarz ku krolyowy y odewskazal gemu to, czso przikazal gemu Elchias, rzekóc: Zgromadziły slugy twe pyeny{{ø}}dze, gesz naleszly w domu boszem, y dały ge, abi rozdawani bili dzelnykom od rozprawce* domu boszego. Y powyedzal mystrz Safan krolyowy: Dal my ksy{{ø}}gy zakona Elchias kapłan. A gdisz ge czedl Safan przed królem, a usliszal kroi słowa ksy{{ø}}g prawa boszego: rozdarł swe rucho y przikazal Elchie kaplanowy a Aykam, sinu Safanowu, a Atobor, sinu Mycha, a Zafan mystrzowy, a Azie słudze krolyowu, rzek{{ø}}c: Gydzcye a poradzcye sy{{ø}} s bogem o mnye a o lyudu a o wszitkem zborze Iudzskem, o slowyech tich ksy{{ø}}g, gesz naleszoni. bo wyelyki gnyew boszi zanyeczon przecyw nam, przeto isze nye posłuchały oczczow ye naszi slow ksy{{ø}}g tich, abi czinyly wszitko, czso na nych pysano. Tedi szedw Elchias kapłan a Aykam a Atogor a Safan a Azia ku Olydie'), prorokowye zenye Sellum, sina Tekue, sina Azarowa*, strosza nad ruchem, gysz bidlyl w Ierusalemye, y mowyly k nyey. Ona otpowyedzala: Tocz mowy pan bog Israhelski. rzecz- cye m{{ø}}szowy, gen was poslal ku mnye: Owa, tocz ia prziwyod{{ø}} wyele złego na to myasto a na bidlycyele gego. wszitka słowa zakona, gen czedl kroi Iudzski, isze opuscywszi my{{ø}}, y obya- towaly czudzim bogom, gnyewai{{ø}}c my{{ø}} na wszitkich uczincech swu r{{ø}}ku. a podnyecy sy{{ø}} gnyew moy na temto myescye, a nye ugasznye. Ale krolyowy Iuda, gensze was poslal, abiscye sy{{ø}} poradziły z bogem, tak rzeczecye: To mowy pan bog Israhelski: Przeto iszesz sliszal słowa ksy{{ø}}g tich, a uly{{ø}}- klo sy{{ø}} syerce twe, a pokorzilesz sy{{ø}} przed bogem, usliszaw rzeczy przecyw temu myastu a przecyw tym, gysz w nyem bidly{{ø}}, iszbi to czusz ’) w podzi- wyenye a w poklynanye biły podany, y rozdarł gesz rucho swe, a plakalesz przede mn{{ø}}, a iam usliszal cy{{ø}}: mowy pan. Przeto przim{{ø}} cy{{ø}} ku twim oczczom, a b{{ø}}dzesz przyiót do grobu twego w pokoiu, abi nye wydzele* o- czy twoy wszego złego, gesz ia mam wwyescz na to myasto. XXIII. gdisz powyedzely krolyowy to, czso ona bila rzekła: tedi on poslal, y se- braly sy{{ø}} k uyemu wszitci starci Iuda Ierusalemsci. Y wszedł kroi do domu boszego, a wszitci m{{ø}}szowye Iuda y wszelci, gisz bidlyly w Ierusalemye, s nym kaplany y proroci y wszitek lyud od mnyeyszego asz do wyelykego. Y czedl, ano wszitci sliszely, y wszitka słowa ksy{{ø}}g zamówi boszey, gesz naleszly w domu boszem. Y stal kroi na wschodzę2) y slyubyl przed bogem, abi naslyadowal boga, a ostrzegał przikazanya gego a swyadeczstwa a zakona ustawyenya we wszem syerczu a w wszey duszi, a obnowyl słowa slyubu, gesz pysan i w tich ksy{{ø}}gach. y po- *) ad Hóldam (Wulg.). ■) „qmd videlicet11. *) „super gradum". W. zrwolyl takesz ly ud temu slyubu. A przikazal kroi Elchiaszowy byskupu, a kapłanom wtorego rz{{ø}}du, a wrotnim, abi wimyotaly s koscyola boszego wszitki ss{{ø}}ći, gesz uczinyoni bili Baalowy a pasyece a wszelkim gwyazdam nye- byeskim. y spalyl ge iawnye przed Ie- rusalem w dole Cedrowem, a pobrał gych popyol do Betel. 1 zagładził eza- rownyki, gesz biły ustawyly krolyowye Iuda ku obyatowanyu na górach pc myesczech Iudzskich a około Ierusa- 127 lem, a ty,\\ gesz obyatowaly zapaln{{ø}} obyat{{ø}} Baalowy a slunczu a myesy{{ø}}- czu a dwyema naczcye znamyenyom a wszelkim gwyazdam uyebyeskim. A kazał winyescz pasyek{{ø}} precz z domu boszego s Iemsalem do dołu Cedron, a tam i{{ø}} spalyl y w proch obrooyl, y posul* na rowi pospolytego lyuda, gysz sy{{ø}} modlam modlyly. A zruszil domki kapłanów modlebnich, gisz biły w domu boszem, gymsze zoni tkali iako domki ługowe. A sebraw wszitki kapłani z myast Iudowich, y poganbyl górne modli, gdze obyatowaly kaplany od Gabaa az do Bersabee. a skaził ołtarze przed bronamy w wescyu drzwy Ioziasza, ksy{{ø}}szpcza myesczske- go, gesz bilfo) na lewey stronye broni myesczskey. Ale wszakosz nye chodziły kaplany gornich módl ku ołtarzowy boszemu w Iemsalem, ale gedno prza- zni chleb gedly myedzi bracy{{ø}} sw{{ø}}>. A pokalyal takesz t{{ø}} modl{{ø}} Tofet, iasz gest w dolyu syna Ennonowra, abi ny geden nye poswy{{ø}}czal sina swego any dzewki swey przes < >gen Moloch. V odi{{ø}}1 konye, gesz dały krolyowye lu- da slunczu, a w weszeyu koscyola boszego podle domku Natarmoloch komorny ka *), gen bil [u] Faruzim, a wTozi sluncza poswy{{ø}}czone zdzegl ognyem. A ty ołtarze, gesz bili na strzechach syeny Achas, gesz biły udzalaly krolyowye Iuda, a ołtarze, gesz bil uczinyl Manases we dwu syenczu koscyola boszego, skaził krol. a szedw richlo odt{{ø}}d, y rosipal popyol gych w potok Cedron. A gonie modli, gesz bili w Iemsalem na prawey stronye gori Uraza, i{{ø}}sz bil udzalal Salomon, kroi Israkelski, a Astarot, modło Sydonsk{{ø}}, a Tamos* urazciiye Moab, a Melchon, brz11 koscy sinow Amon, poganbyl krol. \ złamał socki. a posyekal pasyeki, a napelnyl wszitka myasta gick koscy martwieli. A nadto y ołtarz, gysz bil w Betel, a gomi koscyol modlebm, gen bil udzalal Teroboam, sin Kabatów, gen ku grzechu prziwyodł lyud Israkelski, y ołtarz ten gomi wzmszil i spalyl y starł [w] prock, y posyekl takesz pasyek{{ø}}. A obrocyw sy{{ø}} Iozias y uzrzal grobi, gesz bili na górze, a poslaw y pobrał kosey z rowow y spalyl koscy na ołtarzu, a pokalyal gy podle słowa boszego, gesz mowyl m{{ø}}sz boszi ten, gen bil to przepowyedzai słowa bosza. Y rzeki: Kake gest to z wyrzchu napisanye, gesz ia wydz{{ø}}? Y otpowyedzely myesczanye tego myasta: Gest grób tego m{{ø}}sza boszego, gen bil i prziszedl s Iudzskey zemye a przepowyedzai ta słowa, geszesz uczi- ') EunurJJ, W. nyl nad ołtarzem Betelskim. Tedi on rzeki: Nyeehaycye gego, a ny geden koscyamy gego nyeruszay. Y ostali ko- scy gego nyetknyone s koscyamy proroka, gen prziszedl bil s Samariey. A nadto wszitki koscyoli modlebne, gesz bili w myeszcyech Samarskich, gesz biły uczinyly krolyowye Israhelsci ku roznyewanyu pana, zatracyl Iozyas. a uczinyl gyni podle wszitkich uczinkow, iako bil uczinyl w Betel. A zbył wszitki kapłani koscyolow modlebnich, gesz biły tu nad oltarzmy, y spalyl koscy lyuczske na nych, y wrocyl sy{{ø}} do Ie- rusalem. Y przikazal wszemu lyudu, rzek{{ø}}cz: Uczincye wyelyk{{ø}}noc panu bogu waszemu podle tego, iako pysa- no w ksy{{ø}}gach teyto zamówi. Any bila uczinyona taka wyelkanoc ode dny s{{ø}}dz, gysz s{{ø}}dzily w Israhel, y wszech dny krolyow Israhelskich y krolyow Iuda, iako osmego naczcye lyata krolya Iosyasza. A uczinyona wyelykanoc ta panu w Ierusalemye. A takesz y ti, z gichsze brzucha zly duchowye pro- rokui{{ø}}, a czaro wnyki y podobyzni módl'), nyeczistoti y ganyebnoscy, gysz biły uczinyly w zemy Iuda y w Ierusalemye, zatracyl Iozias, abi ustawyl słowa zakonne, iasz s{{ø}} napysana w ksy{{ø}}gack, gesz bil nalyazl Ezechias kapłan w koscyele boszem. Rowyen gemu nye bil ny geden przed nym s krolyow, genbi sy{{ø}} nawrocyl ku panu ze wszego syercza a ze wszey dusze swey a ze wszitkey moci swey, podle wszego zakona Moyszeszowa. any po nyem kto powstał gemu równi. Ale wszakosz nye przestał pan od gnycwm roznye- wanya swego wyelykego, gesz sy{{ø}} roz- nyewalo gnyewanye gego przecyw ludowy, prze rozdrasznyenye, gym gy bil pop{{ø}}dzil Manases. Y rzeki pan: Takesz Iud{{ø}} zagladz{{ø}} od twarzi mey, ia- kom zarzucyl Israhela. a zarzucz{{ø}} myasto to, geszem zwolyl, Iemsalem a dom, o nyem gesm rzeki: b{{ø}}dze gymy{{ø}} me tu. Ale gyny uczinci Ioziaszowy y wszitko, czso czinyl, pysano w ksy{{ø}}gack skutków dny krolyow Iuda. XXIIII'). 7 #^a gego dny wigeckal Farao, kroi Egypski, przecyw krolyu Asyrskemu ku rzece Eufratem y geckal Iozias, kroi Iudzski, naprzecy wo gemu. Y zabyly gy w tem myescye Maggedo, gdi przecyw gemu boiowal. Y nyesly gy sludzi gego martwego s Maggedo, y donyesly gy do Ierusalem y pockowaly gy w gego gro bye. A wsz{{ø}}wszi lyud zem- 128 ski Ioataza, sina Ioziasowa, y pomazały a ustawyly gy królem w myasto oczcza gego. Dwadzescya y cztirzi lyata bil w starz Ioatas, gdi bil poczol krolyowacz, a trsy myesy{{ø}}ce krolyowal w Ierusalemye. Gymy{{ø}} macyerze gego Amythal, dzewka Ieremyasowa, s Lobna. Y czinyl zle przed bogem, podle tego wszego, iako czinyly oczczo- wye gego. Y i{{ø}}1 gy Farao Neckao w Rebla, ta gesz gest w zemy Ematk, ■) W Wulgacie przydzielono to, co daléj następuje, jeszcze do rozdziału XXIII. A rozdział XXIV poczyna się pożniéj. ■) Et figuras idolorum. W. abi nye krolyowal w Ierusalemye. y vloszil v r o k i na zemye ssto lyber srzebra, a lybr{{ø}} złota. A ustawyl kroi Pkarao Nechao Elyachyma, sina Iozia- sowa, w myasto Ioziasa, oczcza gego. y przemyenyl gemu gymy{{ø}} Ioachym. A potem Ioatasa wz{{ø}}w, y wyodl do Egypta. Ale złoto a srzebro dal Ioa- chim Pharaonowy, gdi bil vlozil zemy pyeny{{ø}}dze na wszelke lyato, abi zgromadziły podle przikazanya Pharaono- wa, rzek{{ø}}c: Dacz kaszdemu podle mo- ci swich tako srzebra, iako złoto z lyuda zemskego, abi dal Pharaonowy Nechao. Dwadzescya y py{{ø}}cz lat w starz bil Ioachim, gdi bil pocz{{ø}}1 krolyowacz, a gedennaczoye lyat krolyowal w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerze gego Ze- byda, dzewka Fadayasowa, s Ruma. A czinyl zlee (złe) przed bogem, podle tego wszitkego, czso czinyly oczczo- wye gego *). Za gego dny p r z y i a 1 Nabuchodonozor, kroi Babylonski, a bil gemu Ioachim w sluszb{{ø}} poddan trsy lyata, a potem sy{{ø}} gemu sprze- cywyl. Y poslal nan pan bog łotry kal- deyske, a lotri asyrske, a lotri moab- ske, a lotri sinow Amon, a puscyl do zemye Iudzskey, abi i{{ø}} zagładził podle słowa boszego, gesz bil mowyl przes slugy swe proroki. V uczinyono to przes słowo bosze przecyw ludowy, abi i{{ø}} zagładził przed sob{{ø}} prze grzechi Manasowi a prze wszitko, czso czinyl, a prze krew nyewynn{{ø}}, i{{ø}}sz prze- lyal, a napelnyl Iemsalem krwy{{ø}} nye- wynnich. a prze t{{ø}} rzecz nye chcyal sy{{ø}} pan slyutcwacz. Ale gyny uczinci Ioachim y wszitko, czso czinyl, popytano w ksy{{ø}}gach skutków dny krolyow Iuda. Y umarl Ioachim s oczci swimy, a krolyowal1) sin gego w myasto gego. A potem wy{{ø}}cey sy{{ø}} nye pokusyl kroi Egypski, abi wigezdzil s swey zemye, bo odi{{ø}}1 kroi Babylonski od rzeki Egypskey az do rzeki Eurrateu wszitko, czso bilo krolya Egypskego. Osm- naczcye lyat bil w starz Ioachim, gdi pocz{{ø}}1 krolyowacz, a trsy myesy{{ø}}ce krolyowal w Iemsalem. gymyy macye-j [ rzi gego Naestha, dzewka Elnatanowa s Ierusalema. Y czinyl, czso gest zle przed bogem, podle wszego, czso czinyl ocyec gego. Tego czasu przigely sludzi Nabuchodonozor, krolya Baby- lonskego, do Ierusalema, y obiegły myasto z dzali rozmaitymy. Y prziszedl Na- buchodonosor kroi Babylonski ku myastu s slugamy swimy, abi dobiwal gego. Y wiszedl Ioachim, kroi Iuda, ku krolyowy Babylonskemu, on a macz gego a slugy gego a ksy{{ø}}sz{{ø}}ta gego y poddany2) gego. y przyiol ge k sobye kroi Babylonski osmego lyata kio- lyowanya swego. A pobrał odt{{ø}}d wszitki skarbi domu boszego a domu kro- lyowa, y stłukły wszitki ssodi złote, gesz bil uczinyl Salomon, kroi Israhelski, w domu boszem podle słowa boszego. A przewyodl wszitek Iemsalem y wszitka ksy{{ø}}sz{{ø}}ta a wszitk{{ø}} woysk{{ø}}, Jzesy{{ø}}cz tisy{{ø}}czow, w iocstwo, a wszelkego rzemy{{ø}}slnyka y zlotnyka, a nye ostawyono nyczego, kromye ubogego *) Tu się w Wulg. poczyna rozdział XXI1* *) Wypuszczono: „Ioachin," Eunuchi. W. lyuda zemskego. Y przewyodl Ioachy- ma do Babylona, a matk{{ø}} gego y zo- n{{ø}} gego y sluszebnyki gego, a s{{ø}}dze zemske, podle i{{ø}}cya z Ierusalema do Babylona, a wszitki mósze sylne, syedm tysy{{ø}}czow, a rzemy{{ø}}slnykow a zlotny- kow tysy{{ø}}c, a wszitki m{{ø}}sze sylne a waleczne. Y wyodl ge krol Babylonski do Babylona, a ustawyl Matanasse, stryia gego, królem w myasto gego. a zdzal gemu gymy{{ø}} Sedechias. We dw udzestu a w genem lecye bil Sedechias, gdi pocz{{ø}}1 krolyowacz, a gedennaczcye lyat krolyowal w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerzi gego bilo Amytba, dzewka Ieremyaszowa s Lobna. A czinyl zle przed bogem, podle wszego iako czinyl Ioachim. Bo sy{{ø}} gnyew7al pan przecyw Ierusalem a przecyw ludze, doi{{ø}}d gych nye zarzucyl od swego oblycza. y otst{{ø}}- pyl Sedechias od krolya Babylonskego. T JL edi sy{{ø}} stalo dzewy{{ø}}tego lyata kro- lyowanya gego, dzesy{{ø}}tego myesy{{ø}}cza, a dzesy{{ø}}tego dnya tego myesy{{ø}}cza: przyial Nabuchodonozor, krol Babylonski, on a wszitka woyska gego do Ierusalema, a obiegły ge, a uczinyly około gego czwyrdze. Y bilo zawarto myasto y obly{{ø}}szono az do gedennaczcye lyat krolya Sedechiasa, a dzewy{{ø}}tego myesy{{ø}}cza przemógł ge glod w myescye, any myely chleba lyud zemski*. Y skaszono myasto, a wszitci m{{ø}}szowye bronny w noci ucyekly drog{{ø}} tey broni, gesz gest myedzi dwo- ym murem do zagrodi krolyowi. Ale Kaldei... | j Tn cztery karty wydarte. PARALYPOMENON I. (V, 2). 129 ...sy{{ø}}, ale pyrworodzenstwo dano Io- zephowy. Potem sinowye Rubenowy, pyrworodzonego Israhelowa: Enoch, a Phallu, Ezrom a Carmi. Sinowye Io- helowy: Samaia, gego sin, Gog, sin gego, Semei, sin gego, Baal, sin gego, Mycha, sin gego, Reeia, sin gego, Baal, sin gego *), Ieera, sin gego, gegosz i{{ø}}- tego wyodl Teglathfalazar, krol Asyrski, a bil ksy{{ø}}sz{{ø}}cyem w pokolenyu Rubenowu. Ale bracya gego y wszitka rodzina, gdisz lyczeny bily po czelya- dzach swich, myely ksy{{ø}}sz{{ø}}ta Iechel a Zachariasza. Potem Baala, sin Azath, sina Sama, sina Iohel. On bidlyl w Aoer asz do Nebo a Belmeou. A przecyw wschodu slunecznemu bidlyl asz do wescya pusczey a rzeki Eufraten, a wyelykó lyczb{{ø}} dobitka myely w zemy Galaad. We dnyech Saulowich bo- iowaly przecyw Agarenskim y zbyly oni, a bidlyly w myasto gich w prze- bitcech gich y we wszey stronye, ktorasz patrzi na wschód sluncza Galaad. Sinowye Gaadowy a pokolenye gich przebiwaly w zemy Baasan az do Sel- cha. Iohel na glowye, a drug?/ Sophan, ale lanai a Sopha w Baasan. Bracya ') W całej ttj nomenklatuize wiele odmienności jest od textu Wulgaty, której jednak nie tykam. gich po czelyadzach rodzin swich, My- chael a Mosollam a Sebe a lorę a Ia- chan, a Zei a Żeber, syedm. Cy s{{ø}} sinowye Abyahel, sina Huri, sina Iaid, sina Gaad, sina Michael, sina Iesei, sina leddo, sina Buz. Ale bracya sina Abdiel, sina Gum, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta domow po czelyadzach swich, bidlyly w Galaad a w Bazan yw wyesznyczach gich y we wszech przedmyescyach Ar- nonskich az do myedz. Wszitci cy zly- czeny s{{ø}} w dnyoch Ioathan, krolya Iuda, a we dnyoch leroboama, krolyfa) israhelskego. Sinowye Rubenowy a Gadowi, a poi pokolenya Manassowa, m{{ø}}- szowye boiowny, scziti nosz{{ø}}cz a mye- cze, a cy{{ø}}gn{{ø}}e 1{{ø}}czisko a umyei{{ø}}ci ku boiom, cztirzi a czterdzescy tysy{{ø}}czow? a syedm set a szesczdzesyót, gyd{{ø}}cich ku boiu. Y boiownly przecyw Agarenskim. Ale YturensscyT a Naphei a No- dab dały gym pomoc. Y poddany s{{ø}} Agarensci w gich r{{ø}}ce y wszitki, ktorzi biły s nymy. bo boga wziwaly, bo- iui{{ø}}c, a usliszal ge, przeto isze biły uwyerzily weyn. A pobrały gym wsziczko, czsosz myely, wylbl{{ø}}dow* szescz- dzesy{{ø}}t tysy{{ø}}czow, owyec dwye sscye a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t tysy{{ø}}czow, oslow dwa tysy{{ø}}cza, a lyudzi sto tysy{{ø}}czow. Ale ranyonych wyele padło, bo bil boy 59 gospodnow. Y bidlyly tu w myasto gych az do przenyesyenya. Ale sinowyfą) polu* pokolenya Manassowa dzerzely zemy{{ø}} ot konczow Bazanskich az do Baal, Heimon a Sanir, a goń Ermon, vyelyka zai ste lyczba bila. A ta bila ksy{{ø}}sz{{ø}}ta domow po przirodzonich gich: Epher a Tesi a Belychel a Eriel a Ieremya a Odoia a Iediel, m{{ø}}sze przesilny a mocny, a menoi{{ø}}ce') wo- gewodi w czelyadzach swich. Potem opuscyly boga oczczow swich, a nye- cziscyly po bodzech tey zemye, geszto otnyosl pan przed nymy. Y wzbudził bog israhelski duch Ful, krolya israhelskego2), a duck Teglatfalazar, krolya Assur. Y przenyozl Ruben a Gaad, a polu pokolenye Manassowo, a przy- wyodl ge do Ala a Abor, a do Ara a do rzeki Gozam, az do tego dnya. VI. Sinowye Lewy: Gerson a Chaat, a Merari. Sinowye Chaat: Aram, Isaar, Hebron a Oziel. Sinowye Amram: Aaron, Moyses a Maria. Sinowye Aaro- nowy: Nadab a Abyu, Eleazar a Itha- mar. Eleazar urodził Finees, a Finees urodził Abisue. Abisue urodził Bocci, a Bocci urodził Ozi. A Ozi urodził Za- raiam, a Zaraias urodził Meraioth. Me- raioth urodził Amariama, a Amarias urodził Ackitob. Ale Achitob urodził Sadocha, Sadock urodził Ackimaasza. Ackimaas urodził Azariasza, a Azarias urodził Iokannan. Iokannan urodził Azariasza. Ten gest, gen poziwal kaplan- ‘) Zamiast: mianowani (nominati). 3) Wulg. ma: Assyriorum! stwa w domu, ktori udzalal bil Salomon w Ierusalemye. Azariasz urodził Amariasza, Amarias urodził Achitoba. Ackitob urodził Sadocha, Sadock urodził Sellum. Sellum urodził Elckiasza, Elckias urodził Azariasza. Azarias urodzi! Saraiasza, a Saraias urodził Ioze- decka. Iozedeck wiszedl, gdisz prze- nyosl bog Iud{{ø}} a Ierusalem przes Na- buchodonozora. Przetoz sinowye Leui: Gerson, Caat a Merari. A ta s{{ø}}> gy- myona sinow Gersonowich: Lobyn a Semei. Sinowye Chaat: Amram a Isaar a Ebron a Oziel. Sinowye Merari: Mooli a Musi. Tato rodzina Leui podług cze- lyadzi gego. Serson, Lobni sin gego, Ioaa sin gego, Addo sin gego, Zana sin gego, Tethrai sin gego. Sinowye Caatowy: Amynadab sin gego, Ckore siń gego, Asur sin gego, Helkana sin gego, Abyasapk sin gego, Asur sin gego. Tkaatk sin gego, Huriel sin gego, Ozias sin gego, Saul sin gego. Sinowye Elckana: Amasy a Ackimotk a Elckana. Sinowye Elckana: Sopkai sin gego, Ieroam sin gego, Helyab sin gego, Naack sin gego, Elcana sin*. Sinowye Samuel: pyrworodzoni Vasseni a Abyam. Sinowye Merari: Mooly sin gego, Lobni sin gego, Semei sin gego, Oza sin gego, Samaa sin gego, Aggia sin gego, Arnasia sin gego. Cyto s{{ø}}, gesz ustauil Dauid nad spyewaki domu boszego, iakosz postawyona gest skrzi- nya a przislugo wały przed stanem 130 swyadeczstwa, spyewai{{ø}}c, doi{{ø}}d nye udzalal Salomon domu boszego w Ierusalem. bo podle rz{{ø}}du swego stały w przislugowanyu. Cyto zaiste ') s{{ø}}, gyszto przistawaly s sin- swimy, z sinow Caathowich, Heman spyewak, sin Iohelow, sina Samuelowa, sina Ełcka - na, sina leroam, sina Ilely, sina Chori2), sina Zuph, sina Kichana, sina Maat, sina Mazay, sina Elchana, sina Ioel, sina Azarie, sina Iozophonie, sina Tha- hath, sina A ser, sina Abyasab, sina Chore, sina Saar, sina Caat, sina I -eui, sina Israhel, a bracy{{ø}}* gego Azaph, gen stal na prawyci gego, Azaph, sin Barackiasowr, sina Samaa, sina Mickael, sina Basie, sina Melckie, sina Atk&nai, sina Zara, sina Adaia, sina Etkan, sina Zamma, sina Semei, sina Getk, sina Gerson, sina Leui. Sinowye Merari, bracya gich, na leuici: Etkan sin Cku- zi, sina Aby, sina Moloch, sina Aza- bye, sina Amasie, sina Ełckie, sina Amasi, sina Bonni, siia Somer, sina Mooly, sina Musi, sina Merari, sina Le- ui. A bracy{{ø}}* gich, Leuite, gysz usta- wyeny s{{ø}} ku wszemu przislugowanyu Stanku domu boszego. Ale Aaron a sinow ye gego zazegaly kadzidło na ołtarzu obyeti* a na ołtarzu wonuich rzeczi , a wszitk{{ø}} potrzeb{{ø}} swy{{ø}}t myey swy{{ø}}tich, a abi modlyly sy{{ø}} za Israhela, podle wszego, czsosz przikazal Moyses, sługa boszi. Cyto tesz 5) s{{ø}} sili o wrye Aaronowy: Eleazar sin gego, Finees sin gego, Abisue sin gego, Bocci sin gego, Ozi sin gego, Zaraia sin gego, Meraioth sin gego, Amaria sin gego, Ackitob sin gego, Sadock sin gego, *) Zaiste położył zamiast zad — w Wulg. i-ero. J) Wulg. Tlohii! s) Wnlg. an^em. Ackimas sin gego. A cyto s{{ø}} przebi- tkowye gich po wszeck (u-siech). a po kragynack, sinow Aaronowick, podle rodow Caatkitskick, bo sy{{ø}} gym biły lyosem dosJaly. Y dały gym Ebron w zemy Iuda, a przedmyeseye gego w okol. Ale polya my eseska a wsy Ka- lefowi, sinu Iefone. Potem sinom Aaro- nowim dały myasta ku ucyekanyu: Ebron a Lobna y przedmyeseye gich, a Ietker a Estamo s przedmyescyin gick. A takesz Elon y Dabyr s przedmye- scym gick. Asan tesz, y Betksameck s przedmyescyin gick. Z pokolenyaBen- yamynow^a, Gabaon a Gabee a przedmyeseye gich, a Lamatk') s przedmye- scym gick, a Anatkotk s przedmy- scym* swim. wszeck myast trsynaozeye s przedmyescyin swlmr po rodzinach gick. Ale ostatnym sinom Ckaatowim z rodzim swe* dały z polu pokolenya Ma- nasowa ku gymyenyu dzesy{{ø}}cz myast. Potem sinom Gersonowim po gick ro- dzinack s pokolenya Yzackarowa a s pokolenya Asserowa a s pokolenya Xeptalim a s pokolenya Manasowa w Bazan, myast czternaczcye. Ale sinom Merari po rodzinack gick s pokolenya Rubenowa a s pokolenya Gaadowa a s pokolenya Zabulonowa, dały po lyo- su myast dwanaczcye. Y dały sinowye israhelsci sinom Leui myasta a przedmyeseye guh. A dały po lyosu s pokolenya Iudasowa a s pokolenya sinow Symeonowich a s pokolenya sinow Benyamynowick myasta ta, geszto nazwały gymyenyem swim, a s tick, gysz ■) Wulg. ma: Almach. biły z rodu sinow Kaathowack. Y bila myasta na gych myedzach s pokolenya Efraymowa. A dały gym myasta ku ucyekanyu Sichem s przedmyescyin gego na górze Efraymowye, a Gazer a Hyman s przedmyescyamy swimy, a tesz Beteron. Takesz y s pokolenya Danowa: Elthethe a Ielbeton a Abie- lcn a Elon s przedmyescyamy swimy, a Iethremon w tenże obiczay'). Tesz s pokolenya Mauasowa Aner a przedmyeseye gfgo, Balaa a przedmyeseye gego. Tym to gest, gisz z rodu sinow Caatowich ostatny biły. Sinom tesz Gersonów im s pokolenya polu pokolenya Manasowa, Gaulon w Basan a przedmyeseye gego, a Astaroth s przedmye- scym swim. S pokolenya Isacharowa, Cedes a przedmyeseye gego, a Debe- rith s przedmyescyin swim, a Ramoth y przedmyeseye gego, a Anen s przed- myescym swim. Potem s pokolenya Asserowa, Masal s przedmyescyin swim, a Abdon takesz y Asab a przedmyeseye gego, a Roob s przedmyescyin swim. S pokolenya Nyeptalymowa Cedes w Galiley a przedmyeseye gego, Ammon s przedmyescyin gego, a Ka- riatym y przedmyeseye gego. Sinom tesz Merari ostatnyro, s pokolenya Za- bulonowa, Remono y przedmyeseye gego, a Tabor s przedmyescym swim, a T anna a ualo2). a za Iordanem w stron{{ø}} Iericho przecyw wschodu Ior- danskemu, s pokolenya Rubenowa, Bo- zor na pusczi s przedmyescym swim. ‘) To cale miejsce bardzo mało zgodne z Wuigata. *) Tego wcale nie ma w Wulg. a Iesa s przedmyescym swim, y Cal- democh a przedmyeseye gego, a Me- phat s przedmyescym swim. A takesz 3 pokolenya Gaadowa, Ramoth w Galaad a przedmyeseye gego, a Manayra s przedmyescym swim, ale Iezebon s przedmyescym swim, a leser s przed- myescym swim. VII. p M. otem sinowye Izacharowy: Thola a Phua a lasub a Samaron, cztyrze. sinowye Thola: Ozi a Raphaia a Ie- riel a Iemay a Iebsen a Samuhel, ksy{{ø}}»- sz{{ø}}ta po domyech rodzini swey. Z ro- dzaiu Thola m{{ø}}szowye przesylny zly- czeny s{{ø}}j we dnyock Dauidowack dwa- 131 dzeszcya tisy{{ø}}czow i dwa y szescz set. Wyele zayste myely zon a sinow'). A bracya gich po wszeck przirodzonick, sinowye Yzackarowy, przeudatny ku boiowanyu, syedm a oszmdzesyót tysy{{ø}}czow zlyczeny s{{ø}}. Sinowye Benyamynowy : Bale a Bockor a Adiehel, trsye. Sinowye Bale: Esbon a Ozi a Oziel a Zerimotk a Uraika, py{{ø}}cz, ksy{{ø}}szóta czelyadzz/, a ku boiowanyu przeudatny, a lyczba gich dwa y dwa- dzescya tysy{{ø}}czow a trsydzescy y cztirzi. Potem sinowye Bockor* Zanym a loas a Elyezer, a Elyoenay a Amri a Ierimotk, a Abia a Anathor a Alma- tan, wszitci cyto sinowye Boechor. Y zlyczeny s{{ø}} po swich czelyadzack ksyn- ta* przirodzona, ku boiom przesylny, dwadzeseya tysy{{ø}}czow a dwye seye. ') Tu w kodexie wypuszczono kilka wierszy textu Wulgaty. Potem sin Adihel: Bałam. Ale sinowye Bałam: Hieus a Benyamin a Aoth a Chana a Iotkam a Tharsis a Chaizar, wsitci cy sinowye Adiel, ksy{{ø}}szcta przi- rodzonich swich, m{{ø}}szowye przesilny, syednaczcye* tysy{{ø}}czow a dwye scye, gyd{{ø}}cich ku boiu. Ale Sephan a Afąn biły sinowye Hir, a Asim bil sin Aser. Potem sinowye K eptalymowy : Iasiel a Guni a Asar a Sellum, bil sin Balaa. Potem sin Manasse, Ezriel. Ale . nye- slyubna gego Sira urodziła Machir, oczcza Galaad. Machir wzól zoni si- $ nom swim Apphron* a Sephan, a myeli syostro gymyenyem Maacha, a gymy{{ø}} sinu drugemu Salphaat, y urodzili sy{{ø}} s{{ø}} Salphaat dzewki. A porodziła Maacha, zona Machirowa, sina a udzalala gemu gymy{{ø}} Phares, ale gymy{{ø}} brata gego Sares, a sinowye gego Ułam a Kacem. Potem Ułam, Baldan. Cyto s{{ø}} sinowye Galadowy, sina Machir, sina Manasse. Syostra lepak gego Regina urodziła Krasnego m{{ø}}sza, Abyezer a Nicola'). Zatim biły sinowye Semida Ahin a Sechem a Leci a Anian. Lepak sinowye Efraymowy s{{ø}}{{ø}}: Tala sin gego, Bareth sin gego, Thaiat sin gego, Elada sin gego, Thaiat sin gego, a tego sin Zadab, a tego sin Suthala, a tego sin Efer, a Elad. Potem zbyły ge m{{ø}}zowy(e) Geth tu nyerz{{ø}}dnye5), bo seszly biły, abi syo w gich gymye- nye wr wy{{ø}}zaly. Y płakał Etraym, ocyecz gich, wyele dny, y prziszly bracya gego, abi cyeszily gy. Y wszedł ku ') Wulg. Mohola. *) Zamiast tego ma Wnlg. „indigenae*. swey zenyé, iasz poczuła a porodziła sina, a wezwała gymy{{ø}} gego Bciia. przeto ize we zlich czasyech domu gego wiszedl gest. Potem dzewka gego bila Sara, iasz wzdzalala Beter* n nyssz- szi y swyrzchny, a Ozemsara. He sin gey Rafa, a Kezeph, a Thale, z nye- gozto urodził sy{{ø}} TLaan, gen urodził Laadon. Tego sin Amyud,1! urodził Ely&sama, z nyegosz v iszedl Nun, kto- riz myal sina Iosue. Syedzenye gich a przebiuanye bilo gest Bethel, a sinow gich z dzewkairy gich przecyw wzchodu sluncza Koran, a ku zapadnie stronye Gazer y dzewki gego, Sichem tesz z dzewkamy swimy, az do Gazam a dzewki gego. Blysko ot sinow [Manassę,] Bethsan a dzewki gego, Thana y Manasses a dzewki gego, Maggedo a dzewki gego, Dor a dzewki gego. W tleli bidlyly sinowye Ioze- fowy, sina Israhelowa. Sinowye Asse- rowy: Iomna a lesua a Isui a Baraia, a Sara syostra gich. Potem sinowye Baria: Heber a Melchiel. on gest ocyec Barzait. Potem Eber urodził Ieflat a Sober a Othan a Helem, a Suaa syostra gich. Sinowye Ieflath: Phosech a Chamaal a Seph. cyto s{{ø}} sinowye Ieflat. Sinowye Somer: Achi a Roagaa a Kaba a Aram. Potem sinowye Helen, brata gego: Supha a Iernma a Selles a Hamak Sinowye Supha: Sue, Lama- phed a Sual, a Beri a Amra a Booz, a Odoz a Sarnina a Salusa, a Tethran a Bera. Sinowye Ether: Iephone a Pnaspha a Ara. Ale sinowye Ola: A- ree a Auihel a Resia. Wszilfccy cy si- 60 no wye Aser, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta rod z a gem'), wiborni a przesylny wogewodi woge- wod, a Jyczba gich wyeku, giszto gotowy s{{ø}} ku boiu, szeszcznaczcye tisy{{ø}}czow. VIII. ^Potem Benyamy n urodził Bale pyr- worodzencza swego, Asaal drugego, a Occhora trzecyego, b oaa czwartego, a Rapka py{{ø}}tego. Biły sinowye Bale: Addoar a Gera a Abiutha, a Abysue a Xemam a Acobe, ale y Iera a Se- phuphan a Uram. Cyto s{{ø}}{{ø}} sinowye Sadockovi, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta rodzaiu* przebi- waiociek w Gabaa, ktorz. przenyesye- ny s{{ø}} do Manath. Noomc* a Hoia* a Iera, on ge przenyosl, y urodził Oza a Aiud. Ale Saraima urodził w moabskey włoscy, gdisz puscyl bil I sim a Bara zoni swe. Urodził potem s Edes, zoni swey, Iobab a Sebeia a Mosa a Mol- chom, a Iecus a Sechia a Maruna, Cy s{{ø}} sinowye gego, ksy{{ø}}szota w czelyadzach swich. Potem Meusim urodził Achitob a Elphaal. Potem sinowye El- phaal: Heber a Misa&m a Sarnath T en wzdzalal Onon a Lod, y dzewky gego. Ale Baraia a Sarnina, ksyoszyta pokolenyra przebiwaiocick w Aylon. Cy zagnały bidlycyele Geth. Ahaio, Sechat a Ierimoth, a Zabadia a Arith a Her, a Michel a Iespa a Ioaa. sinowye Baria. Zabadia a Mosollam a Zechi, a Eber a lezaman a łezka & Iobab, sinowye Elphaat, Iachim, a Zechri a # l) „Principes cognationem11 Wulg.). Więc rodzajem 4ab . phir. Zabdy, a Elioena a Selethay a Elyel, j a Adaia a Baraza a Samarath, sino- 132 wye Semei. Yesphan a Eber a Elyel, a Abdon a Elechri a Canan, a Ananha a Alam a Anathothia, a Iephdaia a Fanuel, sinowye Sechach. Samari a Se- oria a Otholia, a Iersia a Helia a Zechri, sinowye Ieroam. Cy s{{ø}} patriarchi a przyrodzona ksy{{ø}}sz{{ø}}ća, gysz bidlyly w Ierusalemye. W Gabaon potem bidlyly s{{ø}} Abygabaon a Iahihel, a gymy{{ø}} zenye gego Maacha, a sin gego pyrworodzec Abdon, a Sur a Cis a Baal, a ber a Nadaph a Iedur, a Aio a Zacher a Maeeloth, ‘) urodził Sama- ia. a przebiwaly s{{ø}}' o drugo stron{{ø}} bra- cyey swey w Ierusalemye z bracy{{ø}} sw{{ø}}. Potem Ner urodził Cis, a Cis urodził Saula. Potem Saul urodził Ionath{{ø}} a Melchisue a Aminadab a Isbaal. Potem sin Ionatow Mipliibaal, a Mipl ibaal u- rodzil Mycha. Sinowye Mycka: Pkiton a Melec a Tkara a Akatk. A Akatb urodził Ioiada, a Ioiada urodził Alniotk, a Almotk urodził Zamri. Potem Zamri urodził Moosa, a Moosa urodził Baana, gegoz sin bil Rafaia, z nyegoz narodził sy{{ø}} Eleza, ktorisz urodzd HezeL Y bilo Hezelouich szescz sinow ty my gymyoni: Ezrichan, Bochni, Yzmael, Saria, Abadia, Anan. Wszitci cy sinowye Hezel. Potem sinowye Bazech, brata gego, Ułam pyrworodzenyec, Echus drugg{{ø}} a Elipkales trzecy. A biły sinowye nam m{{ø}}szowye przeudatny a wyelykey mocnoscy cy{{ø}}gn{{ø}}>c 1{{ø}}czisko, a wyele mai{{ø}}ci sinow y waiukow, az *) Tu wypuścił: A Macelorh. ku stu a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t tysyyczow (?)'). W szitci cy sinowye Beniamynoui. IX. T JL z yczon gest wszitek Israhel, a lycz- ba gich popysana gest w ksy{{ø}}gack krolyow israkelskick a Iuda. a przewye- dzeny s{{ø}} do Babilona prze swe zgrze- szenye. Ktorzi przebiualy pyrwy w gy- myenyack swick a w myescyeck 'sra- kelskick, a kaplany, a uczeny, a proroci. k bidlyly w Iemsalem s sinow Iuda, a s sinow Beniamin, a z sinow Efraym a Manase. Otkei, sin Amiud, sina Senni, sina Omldi, sina Boni z sinow Phares, sina Iuda. A z Siloni: Asia pyrworodzenyec a sinowye gego. Potem z sinow Zara: lehuel, a bracyey gego szescz set a dzewy{{ø}}cz dzesy Potem z sinow Benyamin: Salo, sin Mozollam, sina Odia, sina Azana. a Io- bamia, sin Ieroam, a Ela, sin Ozi, sina Mochri. a Mosollam, sin Saphade, sina Rukuhel, sina Iebanie. a bracya gich po czelyadzack swick, dzewv{{ø}}cz set a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t a szescz. Wszitci cy ksy{{ø}}sz{{ø}}ta przirodzonick swdck, po domyeck oczczow swick. A s kapłanów Ioiada, Ioiai tb a lackim, a Azarias, sin Helckie, sina Mosollam, sina Sadockcwa, sina Meraiotk, sina Acki- toph, byskupa domu boszego. Potem Adaia, sin Ieroam, sina Phasor, sina Melchia. a Masia sin Adihel, sin a; Iezraj sina Mosollam, sina Mesollamoth, sina Emer. Ale bracya gich ksy{{ø}}sz{{ø}}ta po ') Trochę za wiele! W Wulg. tylko T-*sque ad cenlwm q’(?nq*Kipintau. czeh/adzach swick, tisy{{ø}}c syedm set a syedmdzesyęt, przesylny udatnoscy{{ø}} ku dzalanyu potrzebi sluszebney w domu boszem. S koscyelnich sług: Semeia, sin Asub, sina Ezricam, sina Asebiu, s sinow Merari Bachaccar teszarz, a Gaal, a Machania, sin Micka, sina Ze- cri, sina Asapk. a Obdias, sin Sennie, sina Galal, sina Iditum. a Barach! a, sin Asa, sina Elckana, gen przebiwal na 8yenyach N eptalim*. Potem wrotny1): Sellum, a Ackim, r ^mon a Ackimam. a bracya gick ale (?) y ksy.;sz{{ø}}ta az do tego czasu, we wrocyeck krolyow ick im wsckod sluncza, strzeg{{ø}}c slugt/ koscy elne otrzedzamy swimy l) s sinow Leui. Sellum, sin Ckore, sina Aby azaf, sina Chore, s bracy{{ø}} sw{{ø}} y z domem oczcza swegfok Cyto s{{ø}} Chorite nad dzali sluzebnimy, strosze syeny koscyel- ney swyadzeczstwa. y czelyadzi gich po otrzedzack stanowiek boszick strzeg{{ø}}c wescya. Potem Einees, sin Ele- azarow, bil wogewoda gick przed bogem. Ale Zacharias, sin Mozollam, wro- tni wrót stanu swyadeczstwa. Wszitci cyto wibrany ku wrotnycstwu wrót, dwyescye a dwauaczcye, popysany we wsyach wlostnich, geszto usta wyły so Dauid a Samuel prorok, na gich wya- r{{ø}}, tak ge, iako sini gick, we wrocyeck domu boszego a w stanye swyadec- stwa otrzedzamy’ swimy. Po cztirzech wyetrzech biły wrotny, to gest na wschód sluncza, a na zapad, a na pol- noci, a na poludnye. Bracya tesz gick we wsyack przebiwaly, a przickadzali ‘) Janitores (wrotni). J) TPe, tnces surs“ (Wulg.). w soboti swe ot czasu az do czasu. Tim cztirzem slugam koscyelnim swye- rzona bila wszitka lyczba wrotnich, Y biły strzeg{{ø}}ci ss{{ø}}dow a skarbów domu boszego, a około koscyola boszego bidlyly w stroszach swich, abi gdisz- bi czas bil, ony rano otwyeraly drzwy. Z gich pokolenya biły y nad ss{{ø}}di slusz{{ø}}cimy. bo w lyczbo wnaszaly ss{{ø}}- di y winaszaly z nych. A ktorim po- leczoni bili ss{{ø}}di swy{{ø}}te, wlodn{{ø}}li nad chlebi a nad wynem a nad oleem y kadzidłem y wonnimy rzeczamy. Ale sinowye kaplansci mascy [sj wonyai{{ø}}- cich mascy') dzalaly. A Mathatias sługa koscyelni, pyrworodzenyec Sellum 133 Choricskego, włodarzem nad wszitkim, gesz w p a n w y prażono. A potem s sinow Kaathowich, bracyey gich, wlodn{{ø}}ly chlebi poswy{{ø}}tnimy, abi za- wzgy nowich na kaszd{{ø}} sobot{{ø}} przi- prawyly. Cyto s{{ø}} ksy{{ø}}szóta spyewa- kow po czelyadzach koscyelnich sług, gisz w poswy{{ø}}tnick komorack bidlyly, tak abi we dnye y w noci ustaw nye sw{{ø}} sluszb{{ø}} slusziiy. Y ostali ksy{{ø}}sz{{ø}}- ta główna sług koscyelnich po czelya- dzacb swich w Ierusalemye. Potem w Gabaonye bidlyly ocyec Gabaonow Ia- iel, a gymy{{ø}} zenye gego Maacha. Sin pyiworodzoni gego Abdon, a Ssus a Cis a Baal ais er a Aabat, Gedor takesz, a Haio a Zacharias a Machaloth. Potem Maeheloth urodził Semaa. a cy bidlyly kromye krayu włoscy bracyey swey w Ierusalemye, s bracy{{ø}} sw{{ø}}. Ale potem ^-er urodził Cis, a Cis urodził Saula, a Saul urodził Ionatan a Me- chizue a Bynab a Yzbaele. Potem sin Ionatow Meribaal, a Meribaal urodził Micha. Potem sinowye Mycha Fiton a Malech a Thara a Haza. ') urodził lara. a lara urodził Almalata a Zamri. Zamri potem urodził Mooza. a Mooz urodził Baana, gegosz sin Raphaia u- rodzil Eleza, z nyegosz poszedł Hezel. Potem Hezel myal sinow szescz tymy- to gymyenmy: Exricham, Bocru, Izma- hela, Saria, Abadia, Anan. Tocz s{{ø}} sinowye Ezeelowi. X. T JL edi Fihrstinsci boiowaly przecyw I- srahelu, y ucyekaly m{{ø}}szowye israhelsci przed Palestlnskimy y padły ra- nyeny s{{ø}}c, na górze Gelboe. A gdisz syp prziblyszily Filystinowye, gony{{ø}}c Saula y sini gego: zabyly Ionat{{ø}} a Abynada a Melchizue, sini Sardowi. A obcy{{ø}}szon gest boy przecyw Saulowy, a nalyazwszi gy m{{ø}}szowye strzelci, ra- nyly gy s z i p ±. Y rzecze Saul ku sue- mu odzenczowy: Wiy{{ø}}w myecz, doby my{{ø}}, acz snadz nye przid{{ø}} cy nye- obrzazanci y bodę my{{ø}} m{{ø}}czicz. Ale nye chcyal odzenyec tego uczinycz, boiaszny{{ø}} b {{ø}}d{{ø}}c przestraszon. tedi po- chicy w Saul myecz, nastawy w przecyw sobye2), rzucyl sy{{ø}} nan. To gdi uzrzal odzenyec gego, ysze Saul umarl, rzucyl sy{{ø}} takesz y sam na swoy myecz, y umarl gest. Y zagyn{{ø}}1 Saul a trsye sinowye, y wszitek dom l) Wypuścił: A Huza, (Wulg. „Ahazu). *) Tego nie ma w Wulg. ■) „ungu‘n*a ex aromatibus“. gego pospołu zbyt gest. To gdisz uz- rzely m{{ø}}szowye Israhelsci, gisz prze- biwaly na polyoch, ysze Saul a sino- wye gego umarły: nyechawszi myast swich, pobyeszely, sam y tam rospro- sziwszi sy{{ø}}. a prziszedszi Fylystinsci, w gich myescyech bidlyly. Potem dru- gy dzen Fylystinowye seymui{{ø}}c łupi zbitich, nalezly Saula a sini gego le- sz{{ø}}c na górze Gelboe. A gdisz swle- kly gy, a scy{{ø}}ly glow{{ø}} gego a z o- d z e n y a obnaszily: posiały do swey zemye, abi obnoszona bila a ukazana bi bila koscyolom modlebnim y lyu- dzem. ale odzenye gego przinyesly w’ modle boga swego, a glow{{ø}} przibyly w koscyele Dagonowye, To gdisz wszitko usliszely m{{ø}}szowye Iabes Galaad, to czsosz Filystinowye uczinyly biły nad Saulem: powstały wszitci m{{ø}}szowye silny, a wz{{ø}}ly cyala Saulowi a sinow gego, a przinyeszly ge do Iabes, y pochowały koscy gich pod d{{ø}}bem, gen bil w Iabes, a poscyly sy{{ø}} za syedm dny. Przeto umarl gest Saul prze swe nyeslyachetnosci *), przeto y- sze przest{{ø}}pyl bosze przikazanye, gesz bil gemu przikazal, a nye strzegł gego. Ale nadto s guszlnykz/ sy{{ø}} radził, any doufal gest w boga. Przeto zabyl gy, a przenyosl krolewstwo gego ku Dauidowy, sinu Yzay. XI. p JL rzetosz sebral sy{{ø}} wszitek Israhel ku Dauidowy do Ebrona, rzek{{ø}}c: Koscz twa y cyalo twe gesmi. Wczora y trze- cyego dnya, gdisz gescze krolyowal Saul, tisz bil, genszesz* wiwodzilesz a wwodzilesz Israhela. Bo tobye rzeki bog twoy: Ty pascz b{{ø}}dzesz lyud moy israhelski, a ty b{{ø}}dzesz ksy{{ø}}sz{{ø}}cyem nad nym. Przetosz prziszly wTszitci u- rodzenszi israhelsci ku krolyu do Ebron, y wnydze Dauid s nymy w slyub przed panem, a pomazały gy królem nad Israhelem podle rzeczi boszey, ktor{{ø}} mowyl w r{{ø}}ce Samuelowye. Y otydze Dauid a wszitek Israhel do Iemsalem, gensz slowye Iebuz, gdzeszto biły Ie- buzey bidlycyele zemye. Y rzekły cy, gysz bidlyly w Iebuz, ku Dauidowy: Nye wnydzesz sam! Tedi Dauid dobił posadki Syonskey, iasz gest myasto Dauid, y rzeki: Wszelki, gen pobyge Iebuzea napyrwey, b{{ø}}dze ksy{{ø}}sz{{ø}}cyem a wogewod{{ø}}. Przetosz wnydze pyrwi Toab, sin Sarwye, y uczinyon gest ksy{{ø}}sz{{ø}}cyem. Y przebiwal Dauid na posadce, a przeto nazwano gest Myasto Dauid. Y udzalal myasto w okol, od Mello az do okolka. Potem Ioab o- statek myasta wzdzalak Y pospyeszal Dauid, gyd{{ø}}c a rost{{ø}}c. a pan zasypów bil s nym. Ta s{{ø}} ksy{{ø}}sz{{ø}}ta sil- nich m{{ø}}szow Dauidouich, gysz pomagały gemu, abi bil królem nad wszitkim Israhelem podle słowa boszego, gesz mowyl ku Israhelu. A ta gest lyczba mocznich dauidowich: Iesbaan, sin Amon, ksy{{ø}}sz{{ø}} myedzi trsydzescy. Tento wznyozl kopye swe nade trsye- my sty rannimy po gen{{ø}} *). A po nyem Eleazar, sin striczka gego, Ha- 134« *) „iniquitatesW. *) rUna viceu. W. Cl toytski, gen bil myedzi trsyemy mocz- nimy. Ten bil z Dauidem w Apheldo- min, gdzeszto Filystinscy sebraly sy{{ø}} na to myasto ku boyu, a bilo pole tey krayni pełne i{{ø}}czmyenya, a ucyekl bil lyud przed Filystinskimy. Tento stal poszrzod polya, a obronyly gy. A gdisz pobył bil Fylystyni, dal pan zbawye- nye wyelyke lyudu swemu. Y sgechaly trsye ze trsydzeszcy ksy{{ø}}sz{{ø}}t ku skale, w nyeysze bil Dauid, do iaskinyey Odollam, gdzeszto Filistcy rozbyly biły stani w dolyu Raphaym. Ale Dauid bil na posatce, a stani filystinske w Bethleem. Przeto posz{{ø}}dal Dauid y rzeki: O abi kto dal my wodi s cyster- ni bethleemskey, iasz gest w bronye! Tedi trsye cyto przes poszrzodek stanów filystinskich szły s{{ø}}, a naczarly wodi s cysterni bethleemskey, iasz bila w bronye, y przynyesly ku Dauidowy, abi pyl. Gen nye chcyal, ale radzey obyetowal i{{ø}} panu, rzek{{ø}}cz: Otst{{ø}}p to ote mnye, abich przed oblyczim boga mego to uczinyl! a krew m{{ø}}szow tich- to pyl! bo s{{ø}} w nyeprzespyeczenstwye dusz swich przinyesly my wodi. A prze t{{ø}} prziczin{{ø}} nye chcyal gey pycz. To uczinyly cy trsye m{{ø}}szowye przesylny. Abyzay, brat Ioabow, ten bil ksy{{ø}}sz{{ø}} ze trsyech, a on podnyozl kopye swe przecyw trsyem storn rannim. a on bil myedzi trsyemy naznamyenytszi, myedzi trsyemy drugy1) wibomi, a ksy{{ø}}- sz{{ø}} gich. Ale wszako ku trsyem pyr- wim nye doszedł gest. Banaias, sin Io- iade, m{{ø}}sz przeudatni, gen wyele sku tków uczinyl bil, z Capseel. On pobył dwu Ariel Moab, a on szedw y zabyl lwa posszrzod cysterni czasu snye- znem (!)‘). A on pobył m{{ø}}sza Egyp- skego, gegosz postawa bila py{{ø}}cz lo- ket, a myal kopye iako tkaczsky na- woy. Przetosz sst{{ø}}pil k nyemu s ki- gem, a wurwal kopye, ktoresz dzerszal w r{{ø}}ce, a zabił gy kopygim gego. To uczinyl Banaias, sin Ioiade, ktorisz bil myedzi trsyemy mocznimy naznamyenytszi, a myedzi trsydzesszcy pyrwi. a wszak az do trsy* nye doszedł. A poloszil gy Dauid w ucho swe. Potem m{{ø}}szowye przesilny w woyscze, Azael, brat Ioabow, a Elcanan, sin strycza gego s Bethleema, Semoth2) arotiski, a Elles falonytski, Ira sin Achiz, the- cuitski, Abyezer anatotitski., Abiezer anatotitski*, Subboccai sochitski, Ylal achoitski, Marai nephatitski, Eled sin Baana netofatitski, Etai sin Rebai z Galaad /s/ sinow Benyamynowich, Ba- rara faratonyczski, Huri ot potoka Gaas, Abyal arabathitski, Azmoth bauranit- ski, Elyaba sala1 bonitski, sin Asoni iesonitski, Ionathan sin Saga, arachifc- ski, Achiam sin Achar aratitski, Ely- phal sin Hur, Apher meratitski, Achia phelonitski, Afrai caromelitski, Noorari, sin Azbi, Iohel brat Natanów, Mabai sin Agarai, Sellech amonitski, Noorai berotitski, odzenyecz Ioabow, sina Sar- wye. Iras iethreitski, Gareb iethreycz- ski, Urias etkeiski, Iradab, sin Oołi, ') „tempore mvisu. s) Imiona własne tu następujące, po większéj części znacznie są przekształcone w porównaniu z Wulg. ') „inter tres secundos inclytusu. W. Adina, sin Segar rubenitski, ksy{{ø}}sz{{ø}} rubenitske, a s nym trsydzescy gynich. Hanan, sin Maacha, a Iosaphat ma- thanitski, Ozias astarotski, Semma a Iahier, sinowye Otam araoheritskego, Iedihel sin Samri, a Ioa brat gego, tho- saitski. Ekel maumitski a Ieribai a Io- sala, sinowye Elnahen, a Iethma mo- abitski, Eliel a Obeth a Iosiel z Ma- sobia. xn. c* prziszly ku Dauidowy do Sice- lec, gescze gdisz ucyekaly') przed Sau- lem, sinem Cis, gysz biły przesylny a wibomy boiownyci cy{{ø}}gn{{ø}}c 1{{ø}}czisko, a obyema r{{ø}}kama proczamy cyskai{{ø}}c a strzelyai{{ø}}c strzalamy, z bracyey Saulo- wich s pokolenya Benyamynowa. Ksy{{ø}}- sz{{ø}} loas a Abyezer, sinowye Samaa, gabaticski, a Ioziel a Falleth, sinowye Asmodowa, a Barachia y Ie{{ø}}i anatotitski. Samarias takesz gabaonitski, na- silnyeyszi myedzi trsydzesszci y nad trsydzescy. Ieremias a Iezihel a Ioan- nan a Iedab garerothitski, Ekzai a Ie- rimuth a Baalia, a Samaria a Safacia Arafates, Elchana a Iesia a Azrahel, a Ioezer a Iesbaan z Chreyma. Iohe- dan takesz y Sabadia, sinowye Ieroam z Iedor. Ale z Gaddi przenyesly sy{{ø}} ku Dauidowi, gdisz sy{{ø}} tagil na pusczi, m{{ø}}szowye przeudatni a boiownyci. nalepszi, dzersz{{ø}}cz scit a kopye. obly- cze gich iako oblycze lwowe, a r{{ø}}czi, iako sarni po górach. Ezer pyrwi, Ob- dias drag?/, Elyab trzecy, Masmana czwarti, Iheremias py{{ø}}ti, Beti szosti, Heliel syodmi, Iohannan ósmi, Hele- bath dzewy{{ø}}ti, Hyemmas dzesy{{ø}}ti, Ba- hana geden naczcye. Cyto z sinow Gaad ksy{{ø}}sz{{ø}}ta woyski. Poslednyeyszich sto tisy{{ø}}ci wlodn{{ø}}1, a na wy{{ø}}cey tysy{{ø}}cem'). Cy s{{ø}}, gysz przeszły Iordan myesy{{ø}}- cza pyrwego, gdiszto obikl sy{{ø}} rozwo- dnycz na swe brzeg?/, a wszitki wigna- ly, ktorzi przebiwaly po wdolyach ku wzchodu a ku zapadu sluncza. Prziszly s{{ø}} takesz y z Benyamina y z Iudi na posatk{{ø}}, na nyey przebiwal Dauid. Y wiszedl Dauid naprzecywo gym y rzeki: Pokoynyely gydzecye ku mnye, abiscye pomogły mnye: syerce me sge- dna sy{{ø}} s wamy. gęstły sy{{ø}} sprzecy- wycye mnye za me przecywnyki, gdisz ia nyeprawoscy nye mam w swu r{{ø}}ku: patrz bosze oczczow naszich a s{{ø}}dzi! | Duch zaiste2) ogamye Abyzai ksy{{ø}}sz{{ø}} 13S myedzi trzidzescy, y rzecze: Twogy gesmi o Dauidze, a s tob{{ø}}, sinu Yzay. Pokoy, pokoy tobye, a pokoy pomocz- nykom twim. tobye zaiste pomaga bog twoy. Przetosz przyi{{ø}}1 ge Dauid, a u- stauil gee ksy{{ø}}sz{{ø}}ti nad zast{{ø}}pi. Potem s Manasse ucyekly ku Dauidowy, kdisz szedł s Fylystinskimy, abi przecyw Saulowi boiowal. a nye boiowal s nymy, bo wsz{{ø}}wszi rad{{ø}}, ostauily gy ksy{{ø}}sz{{ø}}ta fylystinska, rzek{{ø}}c: Nye- przespyeczno gest glowye naszey, na- wrocycz sy{{ø}}3) ku panu swemu Saulowy. Przetoz gdisz wrocyl sy{{ø}} gest do Sicelec, ucyekly k nyemu z Manasse: ‘) To zdanie zgoła mylnie oddane. 2) Vero (Wulg.). *) Revertetur (Wulg.). ') Miało być: uciekał. Ednas a Iozabaad a Ieddi a Helech, Micael, Ednas a Iosabad a Eliu a Sałatki, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta ricerstwa w Manasse. Cyto dały pomocz Dauidoui przecyw pa duchom, bo wszitci biły m{{ø}}szowye przesylny, y uczinyeny s{{ø}} ksy{{ø}}- sz{{ø}}ta w woyscze. Ale y po wsze dny przichadaly* ku Dauidowy ku pomoci gemu, az gich bila wyelyka lyczba, iako zastóp boszi. A tocz gest lyczba ksz{{ø}}sz{{ø}}t woyski, ktorzisz prziszly ku Dauidowy, gdisz bil w Ebron, abi prze- nyesly krolewstwo Saulowo k nyemu, podle słowa boszego. Sinowye Iuda, nyos{{ø}}cz scit a kopie, szescz tysy{{ø}}czow a osm set gotowy ku boiu. Z sinow Simeonowich m{{ø}}szow przesylnich ku boiowanyu syedm tysy{{ø}}czow a sto. Z sinow Lewy cztiri tysy{{ø}}ce a szescz set. A Ioiada ksy{{ø}}sz{{ø}} z rodzaiu Aaronowa, a s nym trzi tysy{{ø}}ce a syedm set. Takesz Sadock, mlodzenyecz przeslya- cketnego rodu, a dom oczcza gego, dwadzescya y dwye ksy{{ø}}sz{{ø}}t. Potem z sinow Benyamynowick, bracyey Sau- lowich, trzi tysy{{ø}}ce, bo gescze wyelyka strona') gick naslyadowala domu Saulowa. Ale z sinow Efraymowick dwadzescya tysy{{ø}}czow a osm set, przesylny udatnoscy{{ø}} m{{ø}}szowye, znamy e- nytszi w rodzaiock swick. A s polu pokolenya Manassowa osmnaczcye tisy{{ø}}- czow, wszitci po gymyenyock swick prziszly, abi ustauily Dauida królem. A z sinow Yzacharowich m{{ø}}szowye u- myei{{ø}}tny, gisz znały kaszde czasi ku roskazanyu, czsobi czinycz myal Isra hel, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta dwye scye, a wszelke ginę pokolenye gich radi naslyadowaly. Potem z Zabulona ktorzi wicha- dzaly ku boiu, a stały na spy ci, u- myely v odzenyu boiownem, py{{ø}}czdzesy{{ø}}t tysy{{ø}}czow prziszly na pomocz Dauidoui, nye z dwogym syercem. A z Neptalym ksy{{ø}}sz{{ø}}t tisy{{ø}}cz, a s nymy u m y e 1 y sczitem a s kopym, osm a trsydzescy tysy{{ø}}czow. Takesz z Dan prziprawyeny ku boiu osm a dwadzescya tisy{{ø}}czow a szescz set. A z As- sera wichadzai{{ø}}ce ku boiu, w czele po- n{{ø}}kai{{ø}}cz!), czterdzescy tysy{{ø}}czow. Potem za Iordanem z sinow Kubenowich a z Gaadowich a s polu pokolenya Manassowa, umyely or{{ø}}szim boiowmim, sto a dwadzescya tysy{{ø}}czow. Wszitci cy m{{ø}}szowye boiownyci y wiprawyeny ku boiowanyu, z dokonalim syercem, prziszly do Ebron, abi ustauily Dauida królem nade wszim Israhelem. Ale y wszitci ostatci2) z Israhela gednim syercem biły, abi królem bil Dauid nade wszim Israhelem. Y biły tu u Dauida trsy dny, ged(z){{ø}}cz a pyi{{ø}}cz, czsosz prziprawyly gym bracya gich. Ale y ktorzi podle gich biły, az do Yzachara a Zabulona a Neptalyma, przinyesly chlebi na oslech a na wyelbl{{ø}}dzech a na mulech a na wolech ku gedzenyu, m{{ø}}ki, winna grona suszona, wymo, o- ley, wok, skopi, ku wszey o p 1 w y t o- scy. radoscz zaiste bila w Israhelu. XIII. I wszedł Dauid w rad{{ø}} s tribuni a ') pars (W.). *) in acie provocantes (Wuig.). s) reliqui. B sethnyki y se wseomy ksy{{ø}}sz{{ø}}ti. Y rzeki ku wszemu sebranyu israkelske- mu: Zlyubyly sy{{ø}} wam, fij ot boga naszego pochodzi rzecz, ktor{{ø}}sz mowy{{ø}}: poslymi ku bracyey naszey ostatnyey, do wszelkich włoscy israkelskieh, a ku kapłanom a koscyelmm slugam, gisz przebiwai{{ø}} w przedmyescyu myast, acz sy{{ø}} zbyerz{{ø}}* k nam. a prziwyezmi skrziny{{ø}} boga naszego k nam, bosmi nye dobiwaly gey za dny Saulowick. Y ot- powyedzalo wszitko pospólstwo, abi tak bilo, bo lyuby sy{{ø}} rzecz wszemu lyudu. Przetos zgromadził Dauid wszitek Israkel ot Azior') Egypskego, az gdisz wchazies2) Emath, abi prziwyozl skrziny{{ø}} bosz{{ø}} z Kariatkiarim. Y wzi- dze Dauid y wszitek Israkel ku pagórku Kariatkiarim, gesz gest w Iuda, abi przinyozl ott{{ø}}d skrz(»)ny{{ø}} pana boga syedz{{ø}}cego na cherubinye, gdzeszto wziwano gymy{{ø}} gego. Y wloszily skrzyny{{ø}} bosz{{ø}} na nowi woz, z domu Amynadabowa. Oza a bracya gego wyoz{{ø}} woz. Dauid zaiste a wszitek Israhel gy grały przed bogem wszitk{{ø}} mocz{{ø}} w pyesnyach a w g{{ø}}slyach, a w zaltarzoch y w b{{ø}}bnyech, y w zwon- cech, y tr{{ø}}bach. Ale gdisz przigechaly na myesczce Nachorowo (?), scy{{ø}}gn{{ø}}1 Oza r{{ø}}k{{ø}} sw{{ø}}, abi potparl skrziny{{ø}}, bo zaiste wol buyai{{ø}}, malyutko gey bil nachilyl. Przetosz roznyewal sy{{ø}} bog na Oz{{ø}}, a uderzil gy, przeto ysze bil sy{{ø}} dotkn{{ø}}1 skrzinye, y umarl gest tu przed panem. Y zam{{ø}}cyl sy{{ø}} Dauid ') Sihor (Wulg.)- ') Miał napisać: wchodzisz (ingrediaris). przeto, isze pan rozdzelyl bil Oz{{ø}}, a nazwał to myesczce Rozdzelenye Ozi, az do tegoto ]) dnya. Y bal sy{{ø}} Dauid W® boga tego czasu, rzek{{ø}}c: Kako mog{{ø}} ku mnye wwyescz skrziny{{ø}} bosz{{ø}}? A prze t{{ø}} prziczin{{ø}} nye prziwyozl gey k sobye, to gest do myasta Dauid, ale obrocyl i{{ø}} w dom Obededoma getkei- skego. Przeto ostała gest skrzinya bosza w domu Obededom trzi myesy{{ø}}ce. Y poszegnal bog domu gego y wszemu, czsoz myal. xniL i poslal Iram, kroi Tyrski, posli ku Dauidoui, a drzewye cedrowe y rze- my{{ø}}slnyki scyan drzewyanich, abi u- dzalaly gemu dom. Y poznał Dauid, isze poczwyrdzil gy bog królem nad Israhelem, a isze powiszono krolewstwo gego nad lyudern gego w Israkelu. Y spoymal Dauid gyne zoni w Ierusalemye, a urodził sini a dzewky. A ta s{{ø}} gymyona gick, gesz zrodziły sy{{ø}} gemu w Iemsalem: Samua a Sabab, Na- than a Salomon, Ieber a Elysu a He- lypkeleth a Nega, a Nafec a Iaphie a Elisama a Balaida. Tedi usliszawszi Fylystinowye, isze Dauid pomazan królem nade wszim Israkelem , wst{{ø}}pyly wszitci, abi szukały gego. To gdisz usliszal Dauid, wiszedl przecywo gim. Zatim Filystiny prziszedszi, rosuly sy{{ø}} w doli Rapkaym. Y poradził sy{{ø}} Dauid z bogem, rzek{{ø}}c: Poyd{{ø}}ly ku Fy- lystinom, a daszly ge w r{{ø}}k{{ø}} m{{ø}}? Y rzeki gemu pan: Gydzi, a podam ge w r{{ø}}k{{ø}} tw{{ø}}. A gdisz ony weszły biły «2 do Baalfaivzaym, pobył ge tu Dauid, rzekoc: Rozdzelyl bog nyeprzyiacyele me przes rYk > m{{ø}}, iako syr{{ø}} wodi roz- dzelyai{{ø}}. A przeto nazwano gymy{{ø}} temu myesczczu Baalfarazim. Pobył gest ge tu Dauid, y ostauily s{{ø}} tu bog?/ swe, gesz Dauid kazał spalycz. Potem wtóre Fylystmowye wtargly a rosuly syó w dole. Y poradził sy{{ø}} lepak Dauid z bogem. Y rzek* gemu bog. Nye chodzi za nymy, otydzi ot nych, a przidzesz przeciw gym stron{{ø}} gruszowym*'). A gdisz usliszisz zwy{{ø}}k, gyd{{ø}}cz w wyrzchu gruszewya: tedi w'uydzesz ku boiu, bo wiszedl gest bog przed tob{{ø}}, abi pobył twyrdze fy- lystinske. Y uczinyl Dauid, iako przikazal gemu bog. Y pobył twyrdze fy- lystinske ot Gabaona az do Gazara. Y roznyesyono gest gymy{{ø}} dauidowo po wszelkich wloscyach, a bog dal groz{{ø}} gego na wszitki pogani. 2) Y zdzalal sobye dom w myescye Dauid, a udza - lal myasto skrziny boszey, a stanem i{{ø}} ogam{{ø}}1. XV. Tedi rzeki Dauid: Nyesluszno gest, abi ot i a c i k o g o nyesyona bila skrzi- nya bosza, gedzine ot sług koscyel- nich, geszto zwolyl pan ku nosze- nyu gey a ku poslu gowanyu sobye az n& w yeki. ^ zgromadził wszitek Israkel do Ierusalema, abi przinyesyona bila skrzinya bosza na swe myasto, ktoresz gey prziprawyl bil. A takez y ’) Exadverso pytChum (Wulg.). 2) W Wulg. już w tém miejscu poczyna się rozdział X\ =ini Aaronowi, a koscyelne slugy. Z sinow Oaath, myedzi gymysz Uriel ksy{{ø}}- sz{{ø}}cyem bil, a bracya gego dwye scye a dwadzescya. Z sinow Merari Asaia ksy{{ø}}sz{{ø}}, a bracyey gego dvye scye a trzsydzescy. Z sinow Gersonowich lo- kel ksy{{ø}}sz{{ø}}, a bracyey gego sto a dwadzescya. Z sinow Elyzaphan Se- meias ksy{{ø}}szo, a bracyey gego dwye scye. Z sinow Ebronowich Heliel ksy{{ø}}- sz{{ø}}, a bracye gego osmdzesy{{ø}}t. Z sinow Ozielowich Amynadab ksy{{ø}}szó, a bracyey gego sto a dwanaczcye. Y wezwał Dauid Sadocha a Abyatkara kapłanów, a sług koscyelnich Uriel a A- saia, Iohel, Semeia, Helyel a Amina- daba. Yrzeki k nym: Wi, gysz ges cye ksy{{ø}}szpta czelyadnykow sług kc- scyelnick, poswyoczcye sy{{ø}} z bracy{{ø}} wasz{{ø}}), a przinyeseye skrziny {{ø}} bosz{{ø}} pana israhelskego na myesczce, ktorez gey prziprawyono. abi, iako na pocz{{ø}}- tku, bo tedi nye b’ Jyscye przi tem, ra- nyl nas pan, tak y nynye b o d z nye- czso wam cziuycz1). Przeto po- swy{{ø}}cyly sy{{ø}} kaplany a sludzi koscyel- ny, abi nyesly skrziny* pana boga I- srahelskego. Y wsz{{ø}}ly sinowye Leui skrziny o bosz{{ø}}, iakosz przikazal bil Moyses podle slowra boszego, na ra- myona swa na szerdzach. Y rzeki Dauid ksy{{ø}}sz{{ø}}tom sług koscyelnick, ab: ustauily z bracye swey spyewaki na oiganoch y rozlycznego stroia, to gest na r{{ø}}cznich, y na rothack, y na kobossye, y na zwoneczkoch, abi brznyal w wisokoscyach zwy{{ø}}k ') Nie rozu. iał tego miejsca Wulgaty i zwikłał sens. wyesyelya. Y ustawyly sludzi ko- scyelny Emana, sina Iohelowa, a bra- cy{{ø}}* gego Azapha, sina Barachiasowa. z sinow Merati, bracyey gich, Ethana, sina Casaie. A s nymy bracya gich, na drugem rz{{ø}}du, Zackariasza a Beri* a Iaziele, a Semiramotka a Iahiele a Ankelyba, a Banaiasza a Mazaiasza, a Mathatiasza a Elypkal{{ø}}, a Matkemana a Obededoma a Iehiele, wrotne. Ale spyewaci Eman, Azaph a Etkan na zwoneczkock myedzanick brznyely. A Zackarias a Oziel a Semiramotk, a Ia- ckiel a Hamet, Eliab a Hema, Azayas a Banaias, na r{{ø}}cznyczack cy g{{ø}}- dly. Ale Matkatias, Elyfalu a Mace- nyas, a Obededom a Ieykel a Ozaziu na skrzidleck przeg{{ø}}daly a na wycy{{ø}}znick g{{ø}}slyack. Conenias, ksy{{ø}}sz{{ø}} sług koscyelnick, nad prorocstwem biły') a ku przespyewanyu slotkey 137 pyeszny2), bi! zaiste wyelmy m{{ø}}dri. A Barachias a Elchana, wrotni skrzi- nye boszey. Potem Sebenyas a loza- phat a Xathanael a Amasia, Zacharias a Banaias a Eliezer kaplany tr{{ø}}byly tróbamy przed skrziny{{ø}} bosz{{ø}}. A Obededom a Achimaas bil/ wrotny skrzy- nye. Przeto Dauid a urodzenszi Isra- kelscy a tribunowye szly ku przenye- syenyu skrzinye zaslyubyenya boszego z domu Obededomowa s wyesyelym. A gdisz pomogl bog koscyelnim slugam, ktorzi nyesly skrziny{{ø}} zaslyubyenya boszego: offyerowaly syedm bi- kow a syedm skopow. Zatym Dauid obleczon bil w rucho byale y wszitci sludzi koscyelny, gysz nyesly skrziny{{ø}}> spyewai{{ø}}c, a Conenias, ksy{{ø}}sz{{ø}} pro- «■ rocske myedzi spyewaki. a takesz Dauid obleczon bil s t o 1 {{ø}} lnyan{{ø}}. A wszitek Israhel wyozl skrziny{{ø}} zaslyubyenya boszego w spyewanyu a w zwy{{ø}}ku tr{{ø}}bnom, a tr{{ø}}bamy a w zwoneech, a r{{ø}}cznymy rotamy zrownawai{{ø}}c sy{{ø}}. A gdisz prziszla bila skrzinya bosza zaslyubyenya az do myasta Dauid: Ni- col* dzewka Saulowa, patrz{{ø}}e oken- cem, uzrzala krolya Dauida skacz{{ø}}ci a y- grai{{ø}}ci, wzgardziła gym w syerczuswem. XVI. I przinyesly skrziny{{ø}} bosz{{ø}}, a posta- wyly i{{ø}} poszrzod stanku, ktorisz ros- py{{ø}}1 bil Dauid gey. y obyetowal 2;ey wonne obyati y pokoyne przed bogem. A gdisz dokonał bil Dauid ofyerui{{ø}}c zazszone obyati y pokoyne: poszegnal lyud w gymy{{ø}} bosze. Y rozdzelyl wszem po wszitkich, ot m{{ø}}sza az do nyewya- sti, kołacz chleba a cz{{ø}}scz my{{ø}}sa pye- czonego bawolowegc a uprazon{{ø}} w o- leyu zeml{{ø}}. Y ustawyl przed skrzi- nyó bosz{{ø}} z koscyelnick slug, gysz b sluszily a wspomynaly skutki gego a siauily y ckwalyly pana boga israkel- skego, Azapha ksy{{ø}}sz{{ø}} a drugego gego Zackariasza. Ale Iekiele a oeinira- motka a Iakiele a Matkai asza a Elya- ba a Banaiasza a Obededoma a Iehi- hele nad organi zaltarza a strun. Ale Azaph, abi brznyal zwonki. Banaiasza a Aziela kapłani, ustauil tr{{ø}}by{{ø}}c w tr{{ø}}- bi ustauicznye przed skrziny{{ø}} zasly- byenya* boszego. W ten dzen ustauil *) Mr być: był. ł) Ma znaczyć melodya. Dauid ksy{{ø}}sz{{ø}} ku chwalenyu pana A- zapka a bracy{{ø}} gego, to przespyewa- i{{ø}}c: Chwalcye boga a wziwaycye gy- my{{ø}} gego. oznamcye w lyudu na- lyaski gego. Spyewaycye gemu, a psalmi poycye gemu, a wiprawyay- cye wszitki dziwi gego. Chwalcye gymy{{ø}} swy{{ø}}te gego. raduy sy{{ø}} syerce szukai{{ø}}cick pana. Szukaycye pana y czsnoscy gego. szukayce oblycza gego zawzdi. Wspomynaycye na dziwi gego, które uczinyl, a na znamyona gego a na s{{ø}}di ust gego. Syemy{{ø}} isra- helovo, slugy gego. sinowye Iacoboui, z w o 1 e n y gego. On gest pan bog nasz, po wszey zemy s{{ø}}dowye gego. Wspo- inynaycye na wyeki slubi gego, rzeczi, które przikazal w tisy{{ø}}czu pokolenya. Giszto stwyrdzil s Abramem, a przisy{{ø}}ga gego z Isaakem. Y ustauil to Iacoboui za przikazanye, a Israhelowy w swyadeczstwye wyecznye, rzek{{ø}}c: Tobye dam zemy{{ø}} Kanaansk{{ø}}, powrózek dzedzicstwa waszego. Gdisz biły maley lyczbi, mały y oracze gey. A szły ot naroda do naroda, a s krolewstwa k lyudu gynemu. Nye przepuscyl nyszadnemu potwarzacz gick, ale karał za nye króle. Nye dotikaycye sy{{ø}} mazanick mick, a w proroceck mick nye zloscycye, Spyewaycye panu wszitka zemya! zwyastuycye dzen ote dnya zbawyenye gego. Wiprawcye w pogan- stwye slaw{{ø}} gego, we wszeck lyudzeck dziui gego. Bo wyelyki pan a ckwa- lebni barzo, a groźni nad wszitki bogy. Bo wszytci bogowye lyudzsci modli s{{ø}}, ale bog nyebyosa uczinyl. Chwa ła a wyelebnoscz przed nym, syla y radoscz w myescye gego. Przinyescye, czelyadzi lyudzskey*, przinyescye bogu slaw{{ø}} y cesarzstwo! Daycye ckwal{{ø}} gymyenyu gego. podnyescye obyet{{ø}}, a przidzecye w obezrzenye gego, a modl- cye sy{{ø}} panu w obrazę swy{{ø}}tem. Porusz sy{{ø}} ot oblycza gego wszitka zemya, bo on zalozil swyat nyeporuszo- ni. Kaduycye sy{{ø}} nyebyosa, a wyesyel sy{{ø}} zemya, a rzeczecye w narodzech: pan krolyuge. Wzckucz') morze y pel- noscz gego, a wyesyelcye sy{{ø}} role y wszitko czso na nyck gest. Tedi b{{ø}}d{{ø}} chwalycz drzewye leśne przed bogem, bo prziszedl s{{ø}}dzicz zemye. Pockwal- cye pana, bo gest dobri, bo na wyeki mylosyerdze gego, a rzeczcye: Zbaw nas bosze, zbawycyelyu nasz, a zgromadź nas a wizwol ot poganow, acz sy{{ø}} spowyadacz b{{ø}}dzem gymyenyowy swy{{ø}}temu twemu, a wyesyelycz sy{{ø}} b{{ø}}dzem w twich spyewanyack. Posze- gnani pan bog israhelski ot wyeku az y na wyeki. A rzekny wszitek lyud: Amen, a ckwala b{{ø}}dz bogu! A tak o- stauil tu przed skrziny{{ø}} zaslyubyenya boszego Azapha a bracy{{ø}} gego, abi przislugowaly przed skrziny{{ø}} ustawycz- nye a otrzedzamy swimy. Potem od (?) Ededoma a bracya* gego osm a szesczdzesy{{ø}}t, a od (?) Ededoma, sina Iditum, a Osa ustauil wrotnimy. Ale Sadocha kapłana a bracy{{ø}} gego kapłani ustauil przed stanem boszim na wisokoscy, gen bil w Gabaonye, abi offyerowaly obyati panu na ołtarzu ') Wschucz tonet. W.). 138 «byatnem ustawycznye rano y wye- czor podle wszego, czso pysano w za- konye boszem, gisz przikazal Israhe- lowy. A po nyem ustauil Emana, a Idi- tum y gyne zwolyone, genego kaszde- go1) gymyenyem swim ku chwalenyu pana, bo na wyeki mylosyerdze gego. Eman takesz, a Iditiun, tr{{ø}}by{{ø}}ce tr{{ø}}- b{{ø}} a trz{{ø}}sai{{ø}}c zwoneczki, y wszitki g {{ø}} d z b i glosow wibornich ku spyewa- nyu panu. a sinom Iditum kasz{{ø}}c bicz wrotnimy. Y nawrocyl sy{{ø}} wszitek lyud do swego domu, y Dauid, abi takesz poszegnal domowy swemu. XVII. r ^ disz potem Dauid bidlyl w swem domu, rzeki ku Katano wy proroku: Owa, ia bidly{{ø}} w domu cedrowem, a skrzinya zaslyubyenya boszego pod skoramy gest Y rzeki Natan ku Dauidoui: Wszitko, czso gest na twem syerczu, uczin. bo gest s tob{{ø}} bog. Przeto tey noci stała sy{{ø}} rzecz bosza ku Natanowy, rzek{{ø}}c: Gydzi a mow Dauidoui, słudze memu: Tocz mowy pan : Nye b{{ø}}dzesz ti mnye dzalacz domu ku bidlenyu. Anym zaiste przebiwal w domu ot tego czasu, w lyem gesm wiwyodl Israhela z Egypskey zemye, az do tego dnya. ale zawzg^/m bil prze- myenyai{{ø}}ci myasta stanów, a przebi- wai{{ø}} w przikricyu2) ze wszitkim Israhelem. Zalym ku któremu s{{ø}}dzi Israhelskemu mowyl, gym gesm bil przikazal, abi pasły lyud moy, a rzeki: Przeczesz my nye udzalal domu ce drowego ? A przeto nynye tak b{{ø}}dzesz mowycz ku słudze memu Dauidoui: To mowy pan zast{{ø}}pow: lam cyó wz{{ø}}1, gdisz na pastwye za stadem chodził, abi bil wodzem lyuda mego israhelskego. A bilem s tob{{ø}}, dok{{ø}}tkolysz szedł, a zbyłem wszitki nyeprzyiacyele twe przed tob{{ø}}, a uczinylem tobye gy- my{{ø}} wyelyke, iako genego z wyelikich, gysz s{{ø}} slaw{{ø}}tny na zemy. A dalem myasto lyudu memu israhelskemu. scze-> pyon b{{ø}}dze a przebiwacz b{{ø}}d{{ø}} w nyem, a wy{{ø}}cey nye b{{ø}}dze poruszon, any sinowye nyeprawosci zetr{{ø}} ge, iako ot pocz{{ø}}tka ote dnyow, w nychsze dalem s{{ø}}dze lyudu memu israhelskemu, a po- nyszdem wszitki nyeprzyiacyele twe. Przeto zwyastuy{{ø}} tobye, isze udzala bog tobye dom. A gdisz wipelnysz dny twe, abi szedł ku oczczom twim, wzbudzę syemy{{ø}} twe po tobye, gen b{{ø}}dze z sinow twich, a utwyrdz{{ø}} krolewstwo gego. On udzala mnye dom, a utwyrdz{{ø}} stolecz gego az na wyeki. A b{{ø}}- d{{ø}} gemu oczcem, a on mnye b{{ø}}dze sinem. a mylosyerdza mego nye otey- m{{ø}} ot nyego, iakosm oti{{ø}}1 ot tego, gen przed tob{{ø}} bil. Y ustawy{{ø}} gy w domu mem a w krolewstwye mem I az na wyeki, a stolecz gego b{{ø}}dze przeutwyrdzoni na wyeki, podle wszech slow tick a podle wszego wydzenya tego. Tak mowyl Natan ku Dauidoui. A gdisz prziszedl kroi Dauid, a syadl przed bogem, rzeki: Kto gesm ia, panye bosze, a ktori dom moy, abi dal my take rzeczy? Ale y to mało zda sy{{ø}} w twem opatrzenyu, a przeto mo- 63 ') unumquemque. 3) in tentorio. wylesz na dom slugy twego, takesz na b {{ø}} d {{ø}} c e czasy, a uczinylesz my{{ø}} dziwnego nade wszitki lyudzi, panye bosze moy! Czso wy{{ø}}cey przidano mo- sze bicz Dauidoui, gdiszesz tak osla- uil slug{{ø}} twrego? Podle syercza twego uczinylesz wszitk{{ø}} wyelebnoscz tó, a chcyalesz oznamycz wszitka zwye- lyczenya ta. Panye, nye rownya tobye, a nye gynego boga, kromye cyebye ze wszech, o ktorich sliszely- smi usziiną naszima. Ktori gest gyni, iako lyud twoy Israhel, naród gyni na zemy, k nyemu szedł bog, abi wizwolyl a uczinyl sobye lyud w swoy wye- lykoscy a w grozach, a wirzucyl na- rodi przed gich oczima, geszesz z E- gypta wizwol(U) ? Y polozilesz lyud twoy israhelski tobye w lyud az na wyeki, a ty panye uczinylesz sy{{ø}} bogem gego. Przeto yusz panye, rzecz, i{{ø}}szesz mowyl słudze twemu y domu gego, sczwyrdzi na wyeki, a uczin, iakosz mowyl, acz ostanye wyelykye gymy{{ø}} twe, a wyelebno b{{ø}}dze az na wyeki. a b{{ø}}dze rzeczono: Pan zast{{ø}}pow bog israhelski, a dom Dauidow, slugy gego. trwacz b{{ø}}dze s nym. Bo ty, panye bosze moy, ziawylesz w ucho słudze twemu, abi mu udzalal dom, a przeto nalyazl sługa twoy doufanye, abi sy{{ø}} modlyl przed tob{{ø}}. Przeto nynye panye, ti gesz bog, a mowylesz słudze twemu taka dobrodzeystwa. A pocz{{ø}}lesz blogoslawyenstwo domu słudze twemu, abi zawzgy bil przi tobye, bo twim poszegnanym poszegnan b{{ø}}- dze na wyeki. J A stało sy{{ø}} potem, gdisz Dauid pobył Fylystinske, a ponyszil gich sini, a od- i{{ø}}1 Geth y dzewki gego z r{{ø}}ki Fylystinow, pobyw y Moaba, y biły Moab- sci slugamy dauidowimy, dawai{{ø}}cz gemu dari. Tegosz czasu pobył Dauid krolya Adadezera Sobskego, włoscy E- matłi, gdi bil vigechal, abi roszirzil swe państwo az do rzeki Eufratem Y odzer- szal Dauid tysy{{ø}}c wozow gego, a syedm tysy{{ø}}czow- gezdnich, a dwadzescya tysy{{ø}}czow- m{{ø}}szow pyeszich. Y zchromyl wszitki konye wrozowe, kromye sta wozow, gesz ge sobye zachował. Tedi takesz przicy{{ø}}gn{{ø}}1 Syrus, kroi Damaski, chcz{{ø}}c pomoc Adadezerowy krolyowy Sobskemu. ale y tego po11 byl Dauid 139 dwadzescya tysy{{ø}}czow m{{ø}}szow. A posadził ricerze w Damasku, abi Syria takesz sluszila gemu a dawała dari. Y pomagał gemu pan we wszech rzeczach, ku ktorim szedł bil. Y pobrał Dauid tuli złote, ktoresz myely sludzi Adadezerowi, a przinyosl ge do Ierusalema. A takesz s Tebatli a z Chun, tak rzeczonich myast Adadezerowich, mosy{{ø}}dzu wyele, z nyego Salomon u- dzalal morze myedzane, a slupi y ss{{ø}}- di myedzane. To gdisz usliszal Tou, kroi Emaczski, ysze Dauid pobył wszitk{{ø}} woysk{{ø}} Adadezerow{{ø}}, krolya Sobą: poslal swego sina Adurama ku krolyowy Dauidowy, sz{{ø}}daiycz od nyego my- ru, a raduy{{ø}}cz sy{{ø}} temu, isze poboio- wal a pobył Adadezera. bo przecywnyk bil Tou krolyowy" Adadezerowy. Ale y wszitki ss{{ø}}di zlote y srzebrne y myedzane poswy{{ø}}cyl krol Dauid bogu, a szrzebro y złoto, gesz bil kroi pobrał ze wszelkich narodow, yzYdumskich, iako y Moabskich, y ot sinow Amonowich, y ot Fylystinskich y Amalechit- skich. Potem Abyzay, sin Sarvie, pobył Edoma w dolyu Solnem, oszm- naczcye tysyóczow. y ustawy w Edo- mye posatk{{ø}}, abi sluszily Dauidowy Edomsci. Y sprauil pan Dauida we wszi- tkem, k czemuszkole sy{{ø}} przyczinyl. Przeto krolyowal Dauid nade wszim Israhelem, czinyócz s{{ø}}di a prawd{{ø}} wszemu swemu lyudu. Potem Ioab, sin Sar- uie, bil nad woysk{{ø}}, a Iozaphat, sin Aylud, kanclerzem. A Sadoch, sin A- chitob, a Achimelech, sin Abyatarow, bilasta kaplanmy, a Suza pysarzem. Ale Bananias, sin Ioyadi, nad zast{{ø}}pi strzelczow a samostrzelnykow. ale sinowye Dauidowy pyrwy u r{{ø}}ki krolyowi. XIX. -Potem sy{{ø}} przigodzilo, ysze umarl Naas, kroi sinow Amonowich, a krolyowal Amon, sin gego, w myasto gego. Y rzeki Dauid: Uczinyó mylosyer- dze z Amonem, sinem Naazowam. bo gego ocyecz ukazowal mylosyerdze mnye. Y poslal Dauid ku gego ucyeszenyu, dlya smyercy gego oczcza. A gdisz prziszly do zemye sinow Amonowich, abiAmona ucyeszily: rzekli ksy{{ø}}sz{{ø}}ta sinow Amonowich ku Amonowy: Ti mnymasz, bi Dauid prze sw{{ø}} czescz poslal, abi cy{{ø}} ucyeszil nad szmyercy{{ø}} oczcza twego, a nye znamyonasz, isze przeto, abi wilaz{{ø}}czily y wispye- gowaly a opatrzily zemy{{ø}} tw{{ø}}, przisly k tobye slugy gego. Przeto Amon ob- lisyl (obłysił) slugy Dauidowi, a ogolyl a rostrzigal gich suknye ot gick byodr az do nog, y puscyl ge. Ony gdisz od- yd{{ø}}, a to wskazały Dauidoui: poslal przecyw gym (bo wyelyke pot{{ø}}- pyenye cyrpyely), y przikazal, abi o- staly wr Iericho, doi{{ø}}dbi nye odrośli brodi gich, a tedi abi sy{{ø}} wrocyly. Wy- dz{{ø}}cz sinowye Amonowy, isze przes- prawye uczinyly Dauidoui: tak Amon, iako y gyni lyud, posiały tisy{{ø}}cz lybr srzebra, abi przewyezly sobye s Meso- potanyey a z Syriey a z Maacki y z Sabi wozi y geszcce. Y przywyeszly dwa a trzsydzescy tysy{{ø}}czow wozow y krolya Maacha z gego lyudern. Cy gdisz p r z i g e 1 y, rozbyly swe stani w krayu Moabskem. a sinowye Amonowy se- brawszi sy{{ø}} s swich myast, pocy{{ø}}gly ku boyu. To gdisz usliszal Dauid, poslal Ioaba a wszitk{{ø}} woysk{{ø}} m{{ø}}szow silnich. A szedszi sinowye Amonowy, spyc{{ø}} sposobyly podług broni myesczskey. Ale krolyowye, gysz na pomocz przigely, rozdnye*') na polyu stały. Przeto Ioab zrozumyaw, isze boy b{{ø}}dze przecyw sobye s przotku y na poslyatku: przebraw m{{ø}}sze przesylne ze wszego Israhela, y wzruszi sy{{ø}} przecyw Syrskemu. A ostateczn{{ø}} stron{{ø}} lyuda dal pod r{{ø}}ki Abyzay, brata swego, abi sy{{ø}} poruszily przecyw sinom Amonowim. Yrzeki: Przemog{{ø}}lycz my{{ø}} Syrsci, b{{ø}}dz my na pomoc. Gęstły cy{{ø}} ■) separatim (różnie?). przemog{{ø}} sinowye Amonowy, ia b{{ø}}d{{ø}} tobye ku wspomozenyu. Posyl sy{{ø}}, a czinmi sobye m{{ø}}sznye prze nasz lyud y prze myasta boga naszego, ale pan, czso sy{{ø}} gemu dobrego uzrzi, to liczi ny. Y poruszil sy{{ø}} Ioab y lyud, gisz bil s nym, przecyw Syrskemu ku boyu. y gonyl ge. Potem sinowye Amonowy uzrzawszi, ysze byezi Syrski: takesz.y ony pobyeszely przed Abyzay, bratem gego. y weszły s{{ø}} do myasta, y wro- cyl syó Ioab do Ierusalem. A uzrzawszi Syrski, ysze pobyt ot Israhela, poslal posli , abi prziwyedly Sirskego, gisz za rzek{{ø}} bidlyl. myedzi ktorimy bilo ksy{{ø}}sz{{ø}} Sophat nad ricerstwTem, Adadezer bil gich wódz. To gdisz bilo Dauidowy wskazano, sebraw wszitek Israhel, przeszedł Iordan, y rzucy syó na nye, szikowaw na bok gedn{{ø}} woysk{{ø}}, abi s nymy boiowal. Y ucyekal Syrski przed Israhelem. Y zbył Dauid Syrskich syedm tysyóci wozow, a czter- dzescy tysy{{ø}}czow pyeszich, y Sophata ksyósy{{ø}} tey wmyski. A uzrzawszi gyny sludzi Adadezerowy, isze ot Israhela przemoszeny, ucyekly ku Dauidowy, y sluszily gemu. A wy{{ø}}cey Syria nye radziła dawacz pomoci sinom A- monowim. XX. c kJtalo sy{{ø}} gest po roce, tego czasu ktorego obikly krolyowye na woyni wi chadzacz, sebral Ioab woysk{{ø}} y moc ricerstwa, y kaził zemy{{ø}} sinow Amonowich, a szedł y obiegi Rabaad. ale Dauid bidlyl w Ierusalemye, gdisz ioab pobył Rabaat y skaził ge. A wsz{{ø}}w Dauid koron{{ø}} zlot{{ø}} z głowi Melchono- wi, a nalyazl na nyey na wadze lybr{{ø}} złota y przedroge kamyenye. y uczinyl sobye Dauid z nyego korono y wy elki plyon z myasta pobrał. A ten lyud, gen bil w nyem, wiwyodl gy precz, y kazał gy cepi mlocycz, a ze- lyazne broni po nych wloczicz, a oko- wanimy wozi przes nye geszdzicz, tak abi biły rostargany a starcy (starci) wrszit- ci. Tak uczinyl Dauid wszitkim mya- stom sinom Amonowim. y wrocyl sy{{ø}} ze wszitkim swim lyudern do Ierusalema. Potem sszedl sy{{ø}} boy w Gazer przecyw Filysteom, w nyemsze zabyl Sobochae Uzaritheyskego, Zaphi z rodu Raphaymowa, y ponyzil ge. Gyni takesz boy stal sy{{ø}} przecyw Fylyste- om, w nyemsze zabyl od boga dani'), sin Saltus, Bethleemski, brata Golyata Getheyskego, w gegosz kopyiu drzewo bilo iako nawmy- tkaczow. Ale y gyni sy{{ø}} boy przigodzil w Geth, w nyemsze bil czlowyek przedlug^, po szescy palczoch mai{{ø}}c, tich bilo spolu dwadzescya y cztirzi. ten takesz z Rapha- yma pokolenya bil urodzon. Ten ur{{ø}}- gal Israhelowy, y pobył gy Ionathan, sin Saama, brata Dauidowa. Cy s{{ø}} sinowye Raphaymowy w7 Geth, gisz se- szly od r{{ø}}ki Dauidoui a sług gego. XXI. Potem Sathan poruszil sy{{ø}} przecyw Israhelu, a pop{{ø}}dzil Dauida, abi zly- czil israkelski lyud. Y rzeki Dauid ku ') ^Adeodatus* w Wulg. Ioabowy a ksy{{ø}}sz{{ø}}tom lyuczskim: Gydz- cye a zlyczcye Israhel, od Bersabee asz do Dan, y przinyescye my lyczbó? abich wzwyedzal. Y otpowyedzal Ioab: Przisporz pan lyuda swego sto krocz wy{{ø}}cey, nysz go gest! wszakosz, panye moy krolyu, wszitci s{{ø}} sludzi twoy, przecz szuka tego pan moy, czsobi za grzech bilo polyczono Israhelowy? Ale słowa krolyowa wy{{ø}}cey sy{{ø}} przemogła. A wiszedw Ioab, obszedł wszitek Israkel y wrocyl sy{{ø}} do Ierusalema, y dal Dauidoui lyczb{{ø}} gyck, gesz bil obszedł. Y naleszona lyczba wszego Israhela ty- sy{{ø}}cz tysy{{ø}}czow a sto tysy{{ø}}czow m{{ø}}- szow, gysz myeczem wlodn{{ø}}ly. a z Iwdi‘) trsy2) sta a syedmdzesy{{ø}}t tisy{{ø}}- czow boi{{ø}}iownykow*. Bo Leui a feen- yamynowa* nye zlyczil bil, przeto isze przezdz{{ø}}cznye* czinyl krolyowo przikazanye. Y nye lyubylo sy{{ø}} panu przikazanye to, y zranyl Israhela. Y rzeki Dauid bogu: Zgrzeszilem barzo, yszem to uczinyl. prosz{{ø}}, odnyesz zloscz slugy twego, bom nyem{{ø}}drze uczinyl. Y rzeki pan ku Gadowy ku proro- kowy, rzek{{ø}}cz: Gydzi a mow ku Dauidowy : Tocz mowy pan: Ze trsy ech rzeczi dauam wolenstwo tobye. geno , ktoresz ckcesz, sobye zwoi, acz ucziny{{ø}} tobye. A gdisz przidze Gad ku Dauidoui, rzeki gemu: Tocz mowy pan: Zwoi sobye, które chcesz: albo trsy lyata glod w zemy, albo za trzi myesy{{ø}}ce ucyekanye przed swimy nye- przyiacyelmy, a gych myecza nye mo- g{{ø}}cz ucyecz, albo trsy dny myecz bo- ') Tak w koder ie. Czytać: Judy. *) W Wulg. 4T0.000. szi pusczoni na zemy{{ø}} smyercy, a an- gyola boszego, gen b{{ø}}dze bycz (bić) po wszitkich kraioch Israhela. A przeto nynye widz, czsobick otpowyedzal temu, gen my{{ø}} poslal. Y rzeki Dauid ku Gadowy: Ze wszeck stron s{{ø}} my u- czisznyenya. Ale lepyey my gest, abick sy{{ø}} dostał w r{{ø}}ce bosze, bo s{{ø}}* wyelye myiosyerdza gego, nyszly w róce lyudzske. Y poslal pan mor na Israkel. y padło z Israkela syedmdzesy{{ø}}t tisy{{ø}}czow m{{ø}}zow. Przeto poslal angyola do Iemsalem, abi gy ranyl. a gdisz bil') ge, uzrzaw pan y slyutowal sy{{ø}} nad wyelyk{{ø}} zloscy{{ø}}, y przikazal an- gyolowy, gen byl, rzek{{ø}}cz: Dosycz gest yusz, przestań r{{ø}}ka twa! A tak angyol boszi stal podle myesczcza Omanowa Gebuzeyskego. A wznyosl oczy swoy Dauid, uzrzal anioła boszego, stoi{{ø}}cz myedzi nyebem a myedzi zemy{{ø}}{{ø}}, a wT gego r{{ø}}ce nagy myecz, obrocyw sy{{ø}} przecyw Iemsalem: y padły tako on, iako wy{{ø}}czszy urodzenym z lyudu, o- dzany Cylycyum, padszi2) na zemy. Y rzeki Dauid ku panu: Wszakom ia, genszem kazał, abi lyud bil zlyczon. iacyem zgrzeszil, iam zlee uczinyl. To stadko czso złego zasluszilo? Panye bosze moy, obrocz sy{{ø}}, prosz{{ø}}, r{{ø}}ka twa na my{{ø}} a na dom oczcza mego, acz lyud twoy nye bódze zbyt. A tak angyol boszi przikazal Gadowy, abi rzeki Dauidoui, abi udzalal ołtarz panu bogu na myesczczu Ornanowye Ie- buzeyskego. Tedi Dauid podle rzeczi ') Nad i (w słowie bił) napisane w kodexie y, jako poprawka zamiast i. *) nProniu. W. Gadowi szedł, iako gemu mowyl słowem boszim. Ale Oman, gdisz bil wezrzal, a uzrzal anyola boszego s swimy cztirmy sini, skriw sy{{ø}}, bo wr ten czas mlocyl na gumnye pszenyczó. Tedi gdi poydze Dauid ku Omanowy, uzrzaw gy Oman, y poydze przecywr gemu z gumna, y poklonyl sy{{ø}} gemu, padw na zemy. Y rzeki gemu Dauid: Day my myesczce swe, acz udzalam na nyem ołtarz panu bogu. a zacz stoy'), to szrzebro wezmyesz, acz przestanye rana od lyuda. Y rzeki Oman ku Dauidowy: Weźmy moy panye krolyu myły, a uczin z nyego, czso sy{{ø}} tobye lyuby. a k temu dam y woli ku obyecye, y cepi w myasto drew, y pszeny- ce ku obyecye poswy{{ø}}tney, wszitko rad 141 dam. Y rzeki gem (u) kroi Dauid: Ny- kako tak nye b{{ø}}dze, ale srzebro dam, zacz stoy. bo any nyczs tobye mam odi{{ø}}cz, a tak obyetowacz panu zapalne obyati wdz{{ø}}czne. Przeto dal Dauid Omanowy za myesczce szescz set z a- wazi złota wag?/ przesprawyedlywey. Y udzalal tu ołtarz panu y obyatowal obyati zaszone y pokoyne, a wziwal pana, y usliszal gy w ognyu z nyeba na ołtarzu obyetnem. A angy{{ø}}lowy* przikazal pan, y wrs czinyl myecz swoy w noszni. A natichmyast Dauid uzrzaw*, isze gy usliszal pan na myesczczu Ornanowye Iebuzeyskego, y zabyl gemu tu obyat{{ø}}. A stan bozi, gen bil uczinyl Moyses na pusczi, y ołtarz obyetni w t{{ø}} dob{{ø}} bil na górze Gabaon. Y nye mogl Dauid gydz ku ołtarzu, abi sy{{ø}} tam modlyl bogu, bo bil wyelykim strachem przestraszon, wydz{{ø}}cz angyola boszego. XXII. rzeki Dauid: Tocz gest dom boszi, a ten ołtarz ku palenu* obyati w Israhelu. Y przikazal, abi biły sebrany wszitci wipowyedzeny z zemye Israhel- skey, y ustawyl z nych łamacze, abi łamały kamyenye a cy{{ø}}saly*, abi dza- lan bil dom bozi. A wyele zelyaza ku goszdzom drzwyanim y ku dlubanyu (?) y ku spogenyu, y prziprawyl Dauid nyezmyern{{ø}} wag{{ø}} mosy{{ø}}dzu, y drzewya cedrowego. Tego lyczba nye mogła domnymana bicz, gesz Sydonsci a Tyrsci przinyesly ku Dauidowy. Y rzeki Dauid: Salomon, sin moy, gest dzecy{{ø}} malyutke a roskoszne. ale dom, gen ia ckcz{{ø}} dzalacz bogu, taki ma bicz, abi po wszitkich kraynach bil myano- wan. przeto prziprawy{{ø}} gemu potrze- b{{ø}}. A prze t{{ø}} prziczin{{ø}} przed sw{{ø}} smyer- cy{{ø}} przigotowal wszitek nakład, a wezwał sina swego Salomona, y przikazal gemu, abi udzalal dom panu bogu israhelskemu. Y rzeki Dauid ku Salomonowy: Sinu moy, ma wolya bila, abich udzalal dom gymyenyu boga mego. Ale stała sy{{ø}} rzecz bosza ku mnye, rzek{{ø}}cz: Wyelesz krwye przelyal, a wyelesz boiow boiowal. przeto nye b{{ø}}- dzesjz moc dzalacz domu gymyenyu memu, tako krew przelyaw przede mn{{ø}}. Ale sin, gen sy{{ø}} tobye urodzi, b{{ø}}dze m{{ø}}sz przepokoyni, a ia gemu ucziny{{ø}} pokoy ode wszech nyeprzyiacyol gego *) „Et quantum valet1. W. w okol, a prze t{{ø}} prziczyn{{ø}} Pokoyni slin{{ø}}cz b{{ø}}dze, a myr a pokoy dam Israhelu we wszech dnyoch gego. Ten udzala dom gymyenyu memu. ten b{{ø}}- dze mnye za sina, a ia gemu b{{ø}}d{{ø}} za oczcza. y uczwyrdz{{ø}} stolecz krolewstwa gego nad Israhelem na wyeki. Przeto sinu moy, b{{ø}}dz pan s tob{{ø}}, a przebiway, a dzalay dom panu bogu twemu, iako mowyl o tobye. A day tobye pan m{{ø}}droscz a smisl, abi mogl rz{{ø}}dzicz Israhela a ostrzegacz zakona pana boga twego. Bo tedi moszesz pomnoszon bicz, gdisz zachowasz przikazanye a s{{ø}}di gego, gesz roskazal pan Moyszesza*, abi uczil Israhela. Posyl sy{{ø}}, a czyn m{{ø}}sznye, nye boy sy{{ø}} any ly{{ø}}kay. Owa, toczyem ia w mem ubóstwie prziprawyl nakład domu boszemu, sto tysy{{ø}}cz* lybr złota, a szrebra tysy{{ø}}cz tysy{{ø}}czowr lybr. ale mosy{{ø}}dzu a szelyaza nye wagy any lyczbi, bo wyelykoscz przemaga lyczb{{ø}}. drzewa a kamyenya, tegom przigotowal ku wszey potrzebye. A masz takesz wyele rzemy{{ø}}szlnykow', gysz lamy{{ø}} kamyen, wapno zg{{ø}}, y teszarzow y wszelkich rzemy{{ø}}szlnykow y wezelkego rzcmy{{ø}}- sla ku uczinyenyu dzala przem{{ø}}drick, ot złota, y ot srzebra, y ot mosy{{ø}}dzu, y ot zelyaza, gegosz nye lyczbi. Przeto wstań, a dzalay, a pan b{{ø}}dze s tob{{ø}}. Y przikazal Dauid wrszitkim ksy{{ø}}- sz{{ø}}tom israhelskym, abi pomagały' Salomonowy sinu gego. Wydzcye, rzeki, ysze pan bog s wamy gest, a dal wam pokoy' we wszitkem okr{{ø}}dze, y poddał wszitki nyeprzyiacy ele w wrasz{{ø}} r{{ø}}k{{ø}}, a poddana zemya panu y wszemu lyudu gego. Przeto prziczincye syercza wasza y dusze wasze, abiscye szukały pana boga waszego, a powstancye a uczincye swy{{ø}}cz panu bogu waszemu, acz b{{ø}}dze wnyesyona skrzinya za- slymbyenya boszego y ss{{ø}}di poswy{{ø}}- czone bogu w domu, gen sy{{ø}} udzala gymyenyu boszemu. XXIII. P JL otem Dauid b{{ø}}d{{ø}}cz star a pełen dny, ustauil królem Salomona sina swego nad Israkelem. A sebraw ksy{{ø}}sz{{ø}}ta i- srakelska y kapłani y koscyelne slugy. y zlyczoni slugy koscyelne ode dwudzestu lyat a nadto. Y naleszono osm a trzidzescy tysy{{ø}}czow m{{ø}}szow. S tich wibrany s{{ø}} a rozdzeleny k sluszbye domu boszego dwadzescya a cztyrzi tysy{{ø}}ce, probosczow *) a s{{ø}}dz szescz tyr- sy{{ø}}czowr. A wrotnich cztirzi tysy{{ø}}ce, a tilkesz spyewakow spyewai{{ø}}cz panu na g{{ø}}slyach a na organyeck, gesz uczinyl Dauid ku spyewaniu. Y rozdzelyl ge Dauid po oczrzedzack sinow Leui, to gest Gersonouick a Caatko- uick a Merari. A Gersonouick* Leedam a Semey. A sinowye Leedan: ksy{{ø}}sz{{ø}}ta Geiel a Setkam a Geel, trsye. Sinowye Symeonoui: Salomyt a Oziel a Aram, cy trsye. cy ksy{{ø}}sz{{ø}}ta czelyadzi Lee- damowick. Potem sinowye Semeowyr: Lecha), Zyza a Iaus, a Baria, cy czti- rze sinowye Semeowy. Y bil Leck2) pyrwi, a Zyza drugy. Ale Iaus a Ba- 142 ria nye myalasta wyele sinow, a prze- ’) „praepositorum“. W. 5) W' Wulg. Leheih. tosta w geney czelyadzi a w genem domu polyczona. Sinowye Caatoui: Amranr a Yzar, Ebron a Oziel, czti- rze. Sinowye Amramoui: Aaron a Moyses. y odl{{ø}}czou Aaron, abi sluszil w swy{{ø}}cy swy{{ø}}tich, y sinowye gego az na wyeki, abi zazegal kadzidło panu podle obiczaia swego, a blogoslauil gego gymy{{ø}} wyecznye. A takesz Moyszesza , czlouyeka boszego sinowye przilyczeny s{{ø}} w pokolenye Leui. Sinowye Moyszeszowy: Gerson a Elya- zer. Sinowye Gersonowy: Sebuel pyr- wri. Y biły sinowye takesz Eleazarowy: Roboia* pyrwi, y nye myal Elyazar gynich sinow. Ale sinowye Roboya- szowy rosplodzily sy{{ø}} barzo. Sinowye Yżarowy: Salomyt pyrwi. Sinowye E- bronowy: Ieriachu pyrwi, Amazias dru- gy, Iaziel trzecy, Gechram czwarti. Sinowye Ozf«/)elowy: Mycha pyrwi, Iezia drugy. Sinowye Merari: Mooly aMuzi. Sinowye Mooly: Eleazar a Cis. A u- marl Eleazar nye mai{{ø}}cz sinow, geno dzewki. y pojmowały ge sobye sinowye Cis, bracya gich. Sinowye Muzi: Mooly a Eder a Gerirnyt, trsye. To s{{ø}} sinowye Leui w swem pokolenyu y w czelyadzach swich, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta po oczrze- dzack y po lyczbas* kaszdey głowi, gysz czinyly dzala w sluszbye domu boszego ode dwudzestu lyat a nad to. Bo rzeki Dauid: Otpoczinyenye dal bog israhelskim lyudzem swim, a przebitek asz na wyeki w Ierusalemye. Nye b{{ø}}dze trzeba sluszbi slugam koscyel- nim, abi wy{{ø}}cey stan nosyly y wszitki gego ss{{ø}}di k sluszbye. A tuk po dle przikazanya Dauidowa naposledz- bi (?) *) polyczono sinow Leui lyczb{{ø}} ode dwudzestu lyat a nad to. Y b{{ø}}dp pod r{{ø}}k{{ø}} sinow Aronowick ku potrzebye domu boszego, w syenyach a w poswy{{ø}}tnick comorack, y w myesczczu ocziscyenya, y w poswy{{ø}}tnyci, y we wszeck uczinceck służebności koscyola bożego. Ale kaplany ustawyeny b{{ø}}d{{ø}} nad chlebi poswy{{ø}}tnimy a nad obyat{{ø}} cklebow{{ø}}, y nad przaznki y nad przeznyczamy, y nad kotli, y nad Chlebem prazonim na panwy, a nad warzo- nim y nade wsz{{ø}} wag{{ø}} y nad myar{{ø}}. Ale sług// koscyelne abi stały rano ku chwa- lenyu a ku spyewanyu panu, a takesz k wyeczoru, tak w obyatach kadzidl- nich domu boszego, iako w soboti y w kalendi y na gyna swy{{ø}}ta, podle lyczbi a duckownich obiczaiow a wszelke* rzeczi, ustawnye stoycye (?) przed bogem. A ostrzegaycye zackowanym* stanu zaslyubyenya, y rz{{ø}}du swy{{ø}}tne- go, y obiczaia sinow Aarouowich swey bracy, abi przislugowaly w domu bozem. NXI1II. Potem sinow Aaronowack cy dzalo- wye b{{ø}}d{{ø}}*): Sinowye Aaronowy: Nadab a Abyu, Eleazar a Ytamar. Y u- marlasta dwa: Nadab a Abyu przed oczcem swim przes sinow, a kapłaństwa uzi wal Ytamar a Eleazar. Y roz- dzelyl* 3) Dauid, to gest Sadocha z sinow Eleazarouick [a] Abimaleck* fsj si- ‘) „novissima* (sc. praecepta). W. W Wulg. erant. 3) Wypuścił: je. now Ytamarouich, podle oczrzedzy swich. Y nalezeny s{{ø}} wyelym wy{{ø}}cey sinow Eleazarowieli myedzi m{{ø}}szmy ksy{{ø}}sz{{ø}}ti, nysz sinow Ytamarowich. Y rozdzelyl gym, to gest sinom Eleaza- rowim, szescznaczcye ksy{{ø}}sz{{ø}}t po czelyadzach a domyech, a z sinow Ytamarowich osm ksyosz{{ø}}t po czelyadzach a domyech swich. A tak gest oboi{{ø}} t{{ø}} czelyadz rozdzelyl myedzi sob{{ø}} lyosmy, bo bila ksy{{ø}}sz{{ø}}ta ta swy{{ø}}cy y domu boszego, tako z sinow Eleazarowach, iako z sinow Ytamarowich. Y popysal ge Semeyas, sin Natanaelow, pysarz sług koscyelnich, przed królem y przed ksy{{ø}}sz{{ø}}ti y przed kapłanem Sadochem a Achimelech, sinem Abyatarowim, y przed ksy{{ø}}sz{{ø}}ti kaplanskey czelyadzi a sług koscyelnich. geden dom, gen mymo gyne bil powiszon, Eleazarow. a drag*/ dom, gen pod sob{{ø}} myal o- stanye1), Ytamarowy. Y wiszedl pyrui lyos Ioiarib, drng?/ Gedeye, trzecy Ha- rim, czwarti Seorim, py{{ø}}ty Melchie, sosti Maynan, syodmi Akos, ósmi Abya, dze- wy{{ø}}ti Hyensu*, dzesy{{ø}}ti Sechenna, g e- dennaczcye Elyarib, dwanaczcye Iachim, trzinaczcye Offa, czternaczcye ') Wulg. caeteros. Izbaal, py{{ø}}tnaczcye Belga, szescznaczcye Emyner, syedmnaczcye Ezir, osm- naczcye Abezes, dzewy{{ø}}tinaczcye Fateyas, dwadzescya Iezechiel, dwadzescya y geden Iachim, dwadzescya y dwa Gamul, XXIII * Dalyau, XXIIII Mazaau. Ta otrzedz sinow Leui podle sluszeb swich, abi wchadzaly w dom boszi a podle rz{{ø}}du sw^ego pod r{{ø}}kó Aaronow{{ø}}, oczcza swego, iako przikazal bog Israhelu. A tak z sinow Leui, gisz ostatny biły, z sinow Amra- nowich kaplany biły Subhael, a sinowye Subhaelowy, Gedera. Ale z sinow Roboe ksy{{ø}}sz{{ø}} Iezias a Yzaaris, sin Salemot. Ale Salemotow sin Genadiar, a sin gego Gerian pyrw i, Amarias dru- gy, Zaziel trzecy, Getmaon czwarti. Sin Ezielow Micha, sin My chow Samyr. Brat Mychow Iezia, sin lezie Iachar. Sinowye Merari Mooly a Muzi. Sin Io- ziamow Dennon, a sin Merari Ozian a Soem a Sachur a Ebri. A Mooly sin Eleazar, gen nye myal dzecy. Ale sin Cis Ieramel. Sinowye Muzi: Mooly a Edera a Serimot. Cy sinowye Leui podle domu czelyadzi swich. Myotaly só y ony lyosi przecyw... Tu ośmiu kart brak. a m PARALIPOMENON II (VI, 33). ^43 _,. genszem udzalal gymyenyowy twemu. Gestlybi wiszedl lyud twoy ku boiu przecyw twim i) przecywnykom drog{{ø}}, i{{ø}}szbi ge poslal, a pomodly{{ø}} sy{{ø}} tobye w drodze, na nyeysze myasto gest, geszesz zwolyl, a dom, genszem udzalal gymyenyu twemu: ti uslisz z nyeba modlytw{{ø}} gich a proszb{{ø}}, a po- mscysz. Gestlybi zgrzeszipy; przecywr tobye (any gest czlowyek, genbi nye zgrzeszil), a roznyewalbi sy{{ø}} na nye y podalbi ge nyeprzyiacyelyom, iszebi ge wyedly i{{ø}}te do zemye dalekey albo blyskey, a obrocylybi sy{{ø}} swim syercem w zemy, do nyeybi i{{ø}}cy wye- dzeny biły, czinyly pokaianye a pomodlyly sy{{ø}} tobye w zemy i{{ø}}czstwa swego, rzek{{ø}}cz: Zgrzeszilysmi, nyepra- wyesmi czinyly, nyesprawyedlywyesmi czinyly: a obroczillybi* sy{{ø}} k tobye w czalem syerczu swem y we wszey duszi swey w zemy i{{ø}}czstwa swego, do nyeyze wyedzeny*, b{{ø}}d{{ø}}lycz sy{{ø}} mo- dlycz tobye przecyw drodze zemye swey, i{{ø}}zesz dal oczczom gich, a myasta, iezesz zwolyl, a dom* 2), genszem udzalal gymyenyu twemu: ty usliszick* z nyebyos, s przebitka twego twar- ') Miało być: swym. 3) W Wulg. domus (gen. sg.), co tłómacz wzi§ł za pierwszy przypadek. dego, modlytwi gich, a uczin s{{ø}}d a odpuscz lyudu twemu, aczkoly grzesznemu. Bo ti gesz bog moy, otworzta sy{{ø}}, prosz{{ø}}, oczi twoy, a uszi twoy p o- sluckayta ku modlytwye, iasz sy{{ø}} dzege w tem myesczczu. Przeto nynye powstań panye boze w pokoy twoy, ti a skrzinya sili twey. Kaplany twoy, panye bosze, acz sy{{ø}} oblek{{ø}} we zbawye- nye, a swy{{ø}}cy twoy acz sy{{ø}} wyesye- ly{{ø}} w dobrich rzeczach. Panye bosze, nye odwraczay oblycza Crista twego, pamy{{ø}}tai{{ø}}cz mylosyerdza Dauida slugy twego. VII. y\. gdisz dokonał Salomon slow modlytwi, sst{{ø}}pyl ogen z nyeba y zdzegł obyati palyone y wyczy{{ø}}zne, a wyel- moznoscz bosza napelnyla dom, ysze nye mogły wmydz kaplany do domu bożego, przeto ysze wyelebnoscz bosza napelnyla dom bozi. A takez wszitci sinowye israhelsci wydzely st{{ø}}puy{{ø}}cz ogen z nyeba, a slaw{{ø}} boz{{ø}} nad domem. a padszi na zemy{{ø}}, na podlo- zne kamyenye pokly{{ø}}knęwszi, pofa- lyly pana, isze gest dobri a isze na wyeki gest mylosyerdze gego. Potem kroi y wszitek lyud obyatowaly obyati przed bogem. Y zabyl kroi Salomon obyetnich wolow dwadzescya a dwa tysy{{ø}}cza, a skopow dwadzescya a sto tysy{{ø}}czow, a poswy{{ø}}czil dom bozi kroi y wszitek lyud. Ale kaplany stały w rz{{ø}}dzech swich, ale sług?/ koscyelne na organyech pyeszny 11 bożych, gesz zlo- szil Dauid ku chwalenyu pana: Isze gest dobri a isze na wyeki mylosyer- dze gego, dz{{ø}}ki') Dauidoui spyewa- i{{ø}}cz r{{ø}}kama swima. a kaplany brznye- ly w tr{{ø}}bi przed nym(i), a wszitek Israhel stal. A poswy{{ø}}cyl Salomon poszrzo- dek syeny przed koscyolem bozim, bo tu obyatowal obyati a tuki pokoynich. bo ołtarz myedzani, gen bil udzalal, nye mogl znosycz obyat zszonich a poswy{{ø}}tnich a tuków pokoynich. Y u- czinyl Salomon swy{{ø}}to w tem czasu za syedm dny, a wszitek Israhel s nym, zbór wyelyki ode wschodu Emath asz do pr{{ø}}du Egypskego. Y uczinyl ósmi dzen zgromadzenye, przeto isze bil poswy{{ø}}cyl ołtarz za syedm dny, a swy{{ø}}- to bil uczinyl syedm dny. Przeto trze- cyego a dwadzescya dnya myesy{{ø}}cza syodmego, rospuscyl lyud do swich przebitko w, wyesyely* a radostny prze dobre, gesz bil bog uczinyl Dauidoui a Salomonom y lyudu ysrahelskemu. Y dokonał Salomon domu bożego a domu krolyowa y wszitko, czso umye- n y 1 na swem syerczu, abi uczinyl domu bożemu y swemu domu. y myal scz{{ø}}scye. Y ziawyl sy{{ø}} mu pan w noci y rzeki gest: Usliszalem modlytwę tw{{ø}} a zwolylem myasto to sobye, abi bil dom obyetni. Zatworzilly bich nye bo, yszebi descz nye szedł, a kazally bich kobilkam, abi zleptaly zemy{{ø}}, albo poslally bich mor na lyud moy, a obrocy(7)ly bi sy{{ø}} lyud moy, nad nymszeto wziwano gymy{{ø}} me, modlycz my sy{{ø}} b{{ø}}dze a szukacz b{{ø}}dze oblycza mego, cziny{{ø}}cz pokaianye od dróg swich zlich: a ia uslisz{{ø}} z nyeba y bód{{ø}} myloscyw grzechom gich, a ze- my{{ø}} gich uzdrowy{{ø}}. Y b{{ø}}dzeta oczi moy otworzoni, a uszi moy przichilo- ni ku modłytwye gego, ktobi na tem myesczczu sy{{ø}} modlyl. Bocyem zwolyl y poswyocylem sobye myasto to, a tubi bilo me gymy{{ø}} na wyeki, y oczi mogę bi tu bile y syerce me po wszitki dny. A ti, b{{ø}}dzeszly chodzicz przede mn{{ø}}, iako chodził ocyecz twoy Dauid, a uczinyl* podle wszego, gezem przikazal tobye, a sprawyedlywosci mich a s{{ø}}dow b{{ø}}dzeszly posluchacz: wzbu- dz{{ø}} tron krolewstwa twego, iakom slu- byl oczczu twemu Dauidoui, rzek{{ø}}cz: Nye b{{ø}}dzecz odi{{ø}}t s pokolenya twego m{{ø}}sz, genbi bil ksy{{ø}}sz{{ø}}cyem w Israhelu. A gestlybiscye sy{{ø}} odwrocyly, y opuscylybiscye me sprawyedlywoscy, a przikazanya ma, geszem wam ustauil, odid{{ø}}cz y sluszilybiscye bogom czudzim, a modlylybiscye sy{{ø}} gym: wi- rzucz{{ø}} was z zemye mey, i{{ø}}zem wam dal, a ten dom, genszesz udzalal gymyenyu memu, zarzucz{{ø}} od obły ) cza 144 mego, a dam gy w powyescz a na prziklad wszitkim lyudzem. Y b{{ø}}dze dom tento w przislowye wszitkim my- iai{{ø}}cim. Rzek{{ø}}, dziwui{{ø}}cz sy{{ø}}: Przecz tak uczinyl bog tey zemy a temu do- ■) Hymnos David. W. mu? Y otpowyedz{{ø}}: Bo opuscyly pana boga oczczow swich, gen ge wiwyodl z zemye Egypskey, y chopyly sy{{ø}} bogow czudzich a klanyaly sy{{ø}} gym a czcyly ge. a przeto wszitko to zle prziszlo na nye. VIII. J\~ gdisz sy{{ø}} napelny dwadzescya lyat, w nychze udzalal Salomon koscyol bogu y dom swoy: y myasta, gesz bil dal Iram Salomonom, omurowaw y kazał w nych bidlycz sinom israhelskim. Potem otszedl do Emat Saba, y dobił gego. Y udzalal myasto palmowe') na pusczi, a gyna myasta twarda udzalal w Emat, y uczinyl dwye myescye o- murowane, Beteron wissze a Beteron nyssze, mai{{ø}}cz broni y zawori y zamki. Balaat takez udzalal y wszitka myasta przetwarda, iasz bila Salomonowa, y wszitka myasta wozata- rzow y geszczczow. wszitko, czsosz chcyal, uczinyl kroi Salomon y zrz{{ø}}- dzil y udzalal w Ierusalemye y w Lybanye y we wszey swey moci. A wszitek lyud, gen bil ostał w2) Eteyczskich y Amoreyczskich y Fereycskich y E- weycskich y Iebuzeyczskich, gisz nye biły s pokolenya israhelowa any z sinow gich, ale s poslyatkow, gichze nye pobyły biły sinowye {{ø}}srahelsci, poddał ge Salomon w poplatki asz do dzi- syego dnya. Ale z sinow israhelskich nye poddał, abi sluzily robotnimy dzali krolyowy. bo ony biły m{{ø}}zowye waleczny, a ksy{{ø}}sz{{ø}}ta pyrwa y wogewo- di nad wozatarzmy y gesczci gego. Ale wszitkich ksy{{ø}}sz{{ø}}t woyski krolya Salomona bilo poi trsyecya sta, gisz rz{{ø}}- dzily lyud. Potem dzewk{{ø}} Pharaonow{{ø}} przewyodl z myasta Dauidowa do domu, gisz bil udzalal gey. bo rzeki kroi: Nye b{{ø}}dze bidlycz zona ma w domu Dauidowye krolya israhelskego, przeto isze poswy{{ø}}czon gest, isze archa bosza bila wiszla* do nyego. Tedi offye- rowal Salomon ofyeri panu na ołtarz bozi, gisz bil udzalal przed przistrze- szim, abi na kozdi dzen bilo ofye- rowano na nyem podle przikazanya Moyszesowa w sobotne dny y w Ka- lendi y w swy{{ø}}teczne dny, trzsykrocz do roka: na swy{{ø}}ta przeznycz, a w swy{{ø}}ta tydnyowe, a w swy{{ø}}ta stanowe. Y ustauil podle zrz{{ø}}dzenya Dauida, oczcza swego, urz{{ø}}di kaplanske w sluszebnoscyach swich y slugy koscyelne w swem rz{{ø}}dze, abi chwal{{ø}} wzda- waly a sluszily przed kapłani podle obiczaia wszelkego dnya, a wrotne w swich rozdzelech, kaszdego u swich wrót, bo tak roskazal Dauid, czlowyek bozi. Any czso opusczily s przikazanya kro lyowa tako kaplany, iako slugy koscyelne ze wszego, czso gym bil przikazal, a w stróżach skarbouich. Wszitki nakladi prziprawne myal Salomon ot tego dnya, w nyem dom za- lozil, asz do tego dnya, gegosz dokonał gego. Tedi otszedl Salomon do Asyongaber a do Chaylat ku brzegu morza rudnego, gesz gest w zemy E- domskey. Przeto poslal gemu Iram po swich sługach lodzę y plawce u- ^ Palmira. W. a) W Wnlg. de, więc mylnie ic zamiast z. myale na morze, y brały sy{{ø}} z slugamy Salomonowimy do Ofyr, a ott{{ø}}d nabrały poi py{{ø}}ta sta lyber złota y przynyesly krolyowy Salomonowy. A krolyow* Saba,Xgdisz usliszala sla- w{{ø}}tnoscz Salomonow{{ø}}, prziszla do Ierusalema, chcz{{ø}}cz gego skusycz w po- gatkach z wyelykim zboszim yz wyelbl{{ø}}di, gysz nyesly 1 e k a r s w a* a złota wyele y drogego kamyenya. A prziszedszi ku Salomonowy, wimowyla gemu wszitko, czso bilo na gey syer- czu. Y wiloszil Salomon gey to wszitko, czso pitala, a nyczso bilo, bi gemu nye bilo iawno. łasz gdisz uzrzala m{{ø}}droscz Salomonow{{ø}} y dom, gen bil udzalal, y karmye na gego stole, y przebitki gego panosz, y urz{{ø}}di slu- szebnykow gego y gich odzenya, y potczasza* y rucha gick, y obyati, gesz obyatowal w domu bozem: prze wye- lyke dziwowanye nye myala w sobye daley ducha. Y rzekła ku krolewy: Prawdziwa gest rzecz, ięszem sliszala w mey zemy o twick czsnotack y m{{ø}}- droscy. Nye wyerzilam tim, gysz my powyadaly, alyzem sama prziszla a o- czima mima vydzala y skusyla, isze ledwi polowycz{{ø}} twey m{{ø}}droscy s{{ø}} my powyedzely. przemoglesz slaw{{ø}}tnoscz czsnotamy twimy. Blogoslawyeny m{{ø}}- zowye twoy y blogoslawyony sludzi twoy cy, gysz stoi{{ø}} przed tob{{ø}} na wszelki czas a sHsz{{ø}} m{{ø}}droscz tw{{ø}}. B{{ø}}dz pan bog twoy poszegnani, gen cy{{ø}} chcyal wsplodzicz królem na stolczu swem, pana boga twego. Bo zaiste bog myluge Israhela a ckce zbawycz gy na wyeki. Przeto ustauil cy{{ø}} królem nad nym, abi czinyl s{{ø}}di y prawd{{ø}}. Y dala krolyowy dwadzescya a sto lyber złota, a wyele lektwarzow y kamyenya drogego. Nye bili take lektwa- rze wydani, iako ty, które dala kro- lyowa Saba Salomonouy. Ale y sług?/ Iramoui s slugamy Salomonowimy przi- nyesly złoto z Ofyr, a drzewya cyso- we y kamyenya przedrogego, z nyegosz udzalal kroi, to gest z drzewa cysowego, wschodi w domu bozem a w domu krolyowem, a nar{{ø}}cznyce a na (?) zaltarze spyewrakom. Nygdi nye wydano w... Tu ośmiu kart brak. (XXI, 13). ...twego, cyebye lepsze, gezesz zbył. 145 Przeto pan porazi cy{{ø}} wyelyk{{ø}} ran{{ø}} s twim lyudern y z sini y z zonamy twimy y sze wszim twim gymyenym. A ty b{{ø}}dzesz nyemocen przezl{{ø}} nye- moczó twrego brzucha, tak az z cyebye wiplinę twra trzewa z nyenagla po wsze dny. Przetosz wzbudził pan przecyw Ioramowy duch Pkilystinskick, gysz s{{ø}} w s{{ø}}syedstwye Murzinom. Y weszły do zemye Iuda a skaziły i{{ø}}, y pobrały wszitko zboze, gesz nalezono gest w domu krolyowye, a nadto y sini gego y zoni. Y nye bil ostawyon sin gemu, geno Othozias *), ktori namnyeyszi uro- dzenym bik A nad to uade wszitko ra- ny gy pan trzewn{{ø}} bolescy{{ø}} nyeuzdro- wryon{{ø}}. A gdisz dzen ku dnyu przi- ') W Wnlg. loachaz. chodził, a chwyle czasu przed sy{{ø}} bye- zali, a dwye lecye sy{{ø}} popelnyle swim byegem: a tak dlugym gnycym gnyl gest, az y trzewa z nyego plin{{ø}}li, a tak spolu nyemocz{{ø}} y ziwota zbił. U- marl gest w swey nyemoci nagorszey. A nye uczinyly* gemu lyud sławnego potrzeba, podle obiczaya iako bil u- czinyl wy{{ø}}czszim') gego. We dwu a we XXX* lecyech bil, gdi pocz{{ø}}1 krolyowacz, a oszm lyat krolyowral w Ie- rusalem. Y chodził nyeprawye, y po- grzebly gy w myescye Dauidowye. ale wszako nye w grobyech królewskich. XXII. -P otem usta wyły przebiwacze ierusa- lemsci Otoziasza, sina gego namnyey- szego, królem w myasto gego. bo wszit- ci gyny wy{{ø}}czsy urodzenym, gysz przed nym biły, zmordowany s{{ø}} od zbyegow arabskich, gisz sy{{ø}} biły rzucyly na stani. y krolyowal Otozias, sin Iora- mow, krolya iudzskego. Dwye a XXXX lyat bil w starz Otozias, gdisz bil pocz{{ø}}1 krolyowacz, a geno lyato krolyowal w Iemsalem. a gymy{{ø}} macyerzi gego Atalya, dzewka Amri. Ale on chodził drog{{ø}} domu Achabowra, bo macz gego prziprawyala, abi nyemyloscywye czinyl. Przeto czinyl zle wr wydzenyu bozem, iako y dom Achabow, bo biły ony gemu rączce po smyercy oczcza gego, w zagynyenye gego. Y chodził w radach gych. A ial z Ioramem, z sinem Achabowim, królem israhelskim, ku boiu przecyw Azahelowy, krolyowy Syrskemu, do Ramot Galaat, y zra- nyly Syrscy Torama. Gen sy{{ø}} wrocyl, abi bil uleczon wr Iezraheh bo bil wye- lykimy ranamy ranyen* w naprzód rze- czonem pobycyu. Przeto Otozias, kroi Iuda, wzgedze, abi nawyedzil Iorama, sina Achabowa, nyemocznego w Iezra- hely. Wolya zayste boża bila przecyw Otoziasowy, abi przigechal ku loramo- wy. A gdisz bil prziszedl, abi wigechal s nym przecyw Ieu, sinu Namsi, gegosz bog pomazał, abi zagładził dom Achabow. A gdisz gubyl Ieu dom A- ehabow, nalyazl ksy{{ø}}sz{{ø}}ta ludowa z sinow bracyey Ottoziasouich, gisz gemu sluzily, y zbył ge. A samego Ottosya- sza szukai{{ø}}, y ulapyl. a on sy{{ø}} skril w Samary, a przed sy{{ø}} przywyedzo- nego zabyl, y pogrzebly gy. Przeto y- sze bil sin Iozaphatow, ktorisz szukał pana wT czalem syerczu swem, any bila która nadzeia, bi kto s pokolenya Otoziaszowa wy{{ø}}cey krolyowal. bo zaiste Atalya, macz gego, wydz{{ø}}cz ysze umarl sin gey, wystała y zgubyla wszitko pokolenye krolyowo domu lorama, Tedi Iozabeth, dzewka krolyowra, wz{{ø}}- wrszi Ioasa, sina Ottoziaszowa, ukradła gy s posrzotka sinow krolyowich, gdi ge gubyono, y skrila gy z gego pya- stunk{{ø}} wr komorze poscyelney. A Iozabeth, iasz gy przekrila, bila dzewka krolya Ioramowa, zona Ioyadowa by- skupa, a syostra Otoziaszowa. a przeto nye zagubyla gego Atalya. Y bidlyl w domu bozem taynye za szescz lyat, w' nyckze krolyowala Atalya nad zemy{{ø}}. xxm. jPotern lyata syodmego posylycn gesi Ioyada, wz{{ø}}1 centurioni, to gest Zachariasza sina Ieroamowa, a Yzmaela sina Iohannowa, a Azariasza sina O budowla, a Maaziasza sina Adadie, a Ely- pkata sina Sechri, y wnydze s nymy w rado y we smowy. Gysz zchpdziwszi Iudzino pokolenye, sebraly slugy koscyelne ze wszech myast Iudowieli y ksyyszQta czelyadzy israhelskicn, y prziszly do Ierusalem. A wnydze wszitko pospolstwo we smow{{ø}} s królem w domu bozem. Y rzeki k nym Ioyada: 0- wa, tocz sin krolyow bódze krolyowacz, iako mowyl pana* na(<?) sini Dauidowi. Przeto ta gest rzecz, i{{ø}}sz nczinycye: Trzecya cz{{ø}}scz z wras, iasz przichodai k sobocye kaplanskey*, y koscyelnich slug y wrctnicb, b{{ø}}dze w bronach, a trzecy na druga, ') krolyowa domu. a trzecya strona b{{ø}}dze w fu) broni, geszto sio wye z a k 1 a d n a. A gy ni wszitek zbór b{{ø}}dz w przistrzeszu domu bożego, any nyszadni gyni wchadzay do domu bożego, geno kaplany a gysz przisluguy{{ø}} s koscyelnich slug. telko cy samy acz wrckodz{{ø}}, gisz s{{ø}} poswy{{ø}}- ceny. a wszitek gyni zbór bódze w strozi bozey. A sludzi koscyelny ob- st{{ø}}pcye krola, mai{{ø}}cz w^szitci bronne odzenye swe. Gestlybi kto gyni wszedł do koscyola, b{{ø}}dz zabyt, a wi b{{ø}}dz- cye s królem, gdi wnydze albo winy- dze. A uczinyly sludzi koscyelny y wszitko pokolenye Iudowro, podle wsze go czso bil przikazal | Ioyada byskup. 14f y poi{{ø}}ly wszitci sobye poddane m{{ø}}ze s sob{{ø}}, a przichodzily po rz{{ø}}du sobo- tnem s timy, ktorzi iusz bily wipelny- ly sobot{{ø}} y wiszly. A tak Ioyada byskup nye dopuscyl zastępom, abi o- deszly, ktorzi na kozdi tydzen stacz myely. Y dal Ioyada kapłan centurionom osczepi y tarcze krolya Dauidowi, gesz bil prziswy{{ø}}cyl domu bożemu. Y ustauil wszytek lyud dzersz{{ø}}ci myecze s prawey stroni koscyola, az do stroni kosezyola lewey, przed ołtarzem w koscyele, w okol krolya. Y wy- wyedly sina krolyow^a, a wstawyly nayn korono, a dały dzerzecz w gego zakon r{{ø}}k{{ø}}* *) bozi, y uczinyly gjr królem. Y pomazał gy Ioyada byskup a sinowye gego, y modłyly sy{{ø}} bogu, rzek{{ø}}cz: Zyw bydz krolyu. A gdisz usliszala Atalya, to gest glos byez{{ø}}- cich y chwaly{{ø}}cick krolya, weszła k lyudu do koscyola bożego. A gdisz uzrzi krolya na slopyenye w przi- ckodze, a ksy{{ø}}szota y zast{{ø}}pl przi nyem y wszitek lyud zemski raduy{{ø}}cz sy{{ø}} a tr{{ø}}by{{ø}}c tr{{ø}}bamy y w rozlyczne g{{ø}}dzbi spyewrai{{ø}}c a ckwaly{{ø}}c krolya: rozdar- szi nicko swe, rzekła: Okłamanye, o- klamanye! Tedi wiszedl Ioyada byskup ku centurionom y ku ksy{{ø}}sz{{ø}}tom woy- ski, rzecze gym: V iwyeczcye y{{ø}} precz z ogrodzenya koseyelnego, a zabycye i{{ø}} myeczem. A przikazal kapłan, abi nye bila zabyta w domu bozem. A chicywszi syo r{{ø}}.kama gey gardła, wiwyedly i{{ø}} precz. A gdisz winydze do broni konskey krolyowa domu, tu i{{ø}} zabyly. Y uczwyrdzi Ioyada smow{{ø}} myedzi sob{{ø}} y wisszim lyudern y myedzi królem, abi bil lyud bozi. A tak wszedł wszitek lyud w dom Baal, y zruszily gy, y ołtarze y modli gego zlupaly. A Matana, kapłana Baalowa, zabyly gy przed ołtarzem. Y ustawyl Ioyada starosti') w domu bozem, abi pod mocz{{ø}} kaplansk{{ø}} y koscyelnich slug, gesz zrz{{ø}}dzil Dauid w domu bozem, offyerowaly zszone obyati panu, iako pysauo w ksy{{ø}}gach Moyseszowich, w wyesyelyu y w spyewanyu podle zrz{{ø}}dzenya Dauidowa. Y ustauil wro- tne w bronach domu bożego, abi nye ^ chodziły do nyego nyecziscy ktor{{ø}}koly rzecz{{ø}}. A poi{{ø}}w centurioni y przesylne m{{ø}}ze, a ksy{{ø}}sz{{ø}}ta lyuda y wszitek lyud zemski, y kazały sydz (s-ić)2) krolyowy z domu bożego, a gydz po poszrzotce swyrzchney broni do krolyowa -domu. y posadziły gy na krolewskem stolczu. Y wyesyelyl sy{{ø}} wszitek lyud zemski, a myasto sy{{ø}} upokoylo, ale Atalya zabyta gest myeczem. XXIIII. syedmy lecyech bil loas, gdisz pocz{{ø}}1 krolyowacz, a czterdzescy lyat krolyowal w Ierusalemye. gymy{{ø}} macyerzi gego Sebya z Bersabee. Y uczinyl, czso dobre gest przed bogem, po wszitki dny Ioyadi kapłana. Y oblyu- byl3) gemu Ioyada dwye zenye, z nych- ze urodził sini y dzewki. Potem sy{{ø}} zlyubylo Ioaszowy, abi oprawyl dom bozi, y sebral kapłani a slugy koscyelne : Gedzcye do myast Iudowich, a zby- raycye ze wszego Israhela pyeny{{ø}}dze ku przikricyu koscyola pana boga naszego, na wszelke lyato, a to r{{ø}}cze u- czincye! Ale slugy koscyelne to czinyly s obmyeskanym *). A wezwaw kroi Ioyadi* ksy{{ø}}sz{{ø}}cya, rzeki gemu: Przeczesz tego nye bil pyleń, abi przip{{ø}}dzil slugy koscyelne wmyescz z ludi y z Ierusalema pyeny{{ø}}dzi, gesz s{{ø}}{{ø}} ustawyo- ni Moysesem, slug{{ø}} bozim, abi ge wnyo- slo wszitko sebranye do stanu swyadeczstwa? Bo Atalya przeukrutna* y sinowye gey skaziły biły dom bozi, a tym wszitkim, czso bilo poswy{{ø}}czono domu bożemu, okrasyly biły modl{{ø}} Baalymow{{ø}}. Przeto przikazal kroi, abi uczinyly skrziny{{ø}}, a postauil i{{ø}} podle drzwy bozich zewn{{ø}}trz. Y wiwolano gest w ludze y w Ierusalemye, abi wszitci nyesly piat panu, ktori ustauil Moyses, sługa bozi, wszemu Israhelowy na pusczi. Y zradowaly sy{{ø}} wszitka ksy{{ø}}- sy{{ø}}ta y wszitek lyud, a wszedszi wnye- szly do skrzinye bozey, a tak długo kładły, az bila pełna. A gdisz czas bil, abi wnyesly skrziny{{ø}} przed krolya przes r{{ø}}ce slug koscyelnich (a gdisz uzrzely wyele pyeny{{ø}}dzi): wszedł pysarz krolyow7, gegoz bil pyrwi kapłan ustauil, y wisipaly pyeny{{ø}}dze, które w skrziny bili. A potem skrziny{{ø}} nyesly na swe myasto, a tak czinyly po wszitki dny. Y zgromadzoni s{{ø}} przes lyczbi pyeny{{ø}}dze, gesz dawały kroi a Ioyada tym, ktorzi biły nad lyudern domu bożego. A tak cy naymaly tymy pyeny{{ø}}dzmy łamacze kamyenya y rzemy{{ø}}szlnyki kaszdego dzala, abi oprawyly domu bożego, takesz kowale zelyaza y myedzi, abi to, czso sy{{ø}} bilo pocz{{ø}}lo ka- zicz, polepszilo*. Y czinyly czy, gisz dzalaly, rozumnye, a zapelnyaly scyen- ne rosyedlyni swima r{{ø}}kama, y na- wyedly dom bozi we s s t a w pyrwi, a uczinyly abi pewnye stal. A gdisz do- pelnyly wszego dzala, przinyesly przed krolya a Ioyad{{ø}} ostatnye pyeny{{ø}}dze. z nych udzalano ss{{ø}}di koscyelne ku 147 sluszbye y ku obyatam, banye y gy- ne ss{{ø}}di złote y srzebrne, y offyerowaly obyati swe w bozem domu usta- wnye po wszitki dny Ioyadi. Y starzał sy{{ø}} Ioyada, pełen s{{ø}}cz dnyow, y umarl, gdisz bil we stu a we XXX lecyech. y pogrzebly gy w myescye Dauidowye s kroimy, przeto isze bil dobr{{ø}} rzecz uczinyl z Israhelem y z Dauidem y z domem gego. Potem gdisz umarl Ioyada, wzeszli ksy{{ø}}sz{{ø}}ta Iudzska y po- klonyly sy{{ø}} krolyowy, gen obmy{{ø}}k- czon s{{ø}}cz gich sluszbye*, pozwolyl gym. A ostawszi koscyola pana boga oczczow swich, sluzily modlam y gynirn ritim obrazom. Y stal sy{{ø}} gnyew7 bozi przecyw ludze a Ierusalemu prze taki grzech, a posilał gym proroki, abi obrocyly sy{{ø}} ku panu. Ale ony ziawnye (?) nye chcye- ly gich posluchacz. A potem y duch bozi ogarnye Zachariasza, sina Ioyadi kapłana, gen stoi{{ø}}cz przed lyudern rzeki: To mowy pan: Przecz przest{{ø}}- pugecye przikazanye boze, gesz wam nye uziteczno, a ostalyscye pana, abi on was ostał? Gyszto zebrawszi sy{{ø}} przecyw gemu, ukamyonowaly gy podle przikazanya krolyowa w przistrze- szu domu bożego. Y nye wspomynal loas kroi na mylosyerdze, gesz uczinyl Ioyada, ocyecz gego, s nym, ale zabyl sina gego. Gen gdisz urny rai, rzecze: Wydz pan, a wzpitay!') A gdisz bilo po roce, przicy{{ø}}gnye przecyw gemu kroi Syrski. a przidze do ludi y do Iemsalem, y zbył wszitka ksy{{ø}}sz{{ø}}- ta lyuda, a wszitek plyon poslal krolyowy do Damasku. A zayste, gdisz wyelmy mała lyczba prziszla Syrskich, poddał pan w gich r{{ø}}ce nyezlyczon{{ø}} wyelykoscz, przeto yze biły ostały pana boga oczczow swich. A nad Ioa- sem a* uczinywTszi sw{{ø}} woly{{ø}}, precz odgechawszi, nyechaly gego w wyely- kich nyemoczach. Potem powstały przecyw gemu sludzi gego ku pomscye krwye sina Ioyadi kapłana, y zabyly gy na gego lozu, y umarl. Y pogrze- bly gy w myescye Dauidowye, ale nye w krolyowich grobyech. Bo gemu nye przyiaialy* Zabath, sin Sematha Amo- nyczskego, a Iozabath, sin Semarith Moabyczskego. A tak sinowye gego, a ti pyeny{{ø}}dze, gesz bik’ za nyego se- brani ku poprawyenyu domu bożego, popysany s{{ø}} s pylnoscia* w ksy{{ø}}gach krolyowick. XXV. p JL otem krolyowal Amazias, sin gego, w myasto gego. We dwudzestu a w py{{ø}}cy lecyeck bil Amazias, gdisz bil pocz{{ø}}1 krolyowacz, a przes genego XXXci lyat krolyowal w Iemsalem. Gyrmy{{ø}} macyerzi gego Ioyaden z Ie- rusalem. Y czinyl dobre w wydzenyu bozem, ale nye w prze spyecznem syerczu. Bo gdisz uzrzal, isze utwyr- dzono królewstwo gego: zmordował slugy, gisz biły zabyly krolya oczcza gego, ale gich sinow nye zbył, iako py- sauo w ksy{{ø}}gach zakona Moysesowa, gdzesz przikazal pan rzek{{ø}}cz: Nye b{{ø}}- d{{ø}} zbycy oczczowye za sini, any sinowye za swe oczce, ale kaszdi w swem grzesze umrze. Przeto sebraw Amazias Iud{{ø}}, y ustaui gee po czelyadzach, tribuni y centuriom we wszem pokolenyu Iuda y w Benyamynowye. y zlycził gee ode dwudzestu lyat a nad to. Y nalyazl XXXci tisy{{ø}}czow mlodzczow, gysz mogły wnydz w boy, dzersz{{ø}}ez kopye a scziti. A naymem prziwyodł z Israhela sto tisy{{ø}}czow udatnich, stem lyber srebra. Y przidze k nyemu czlowyek bozi, rzek{{ø}}cz: O krolyu, nye wd- chodz s tob{{ø}} woyska Israhel ska, bo nye boga z Israhelem y se wszemy sini Efraymowimy. Gęstły m n y s z, isz- bi w moci wogenskey zależało wy- cy{{ø}}stwo boia: przepuscyr pan, abi bil przemozon od nyeprzyiacyol. bocz to [Boga]1) gest, wspomoci (UJ y na byeg obrocycz. Y rzeki Amazias ku czlowyekowy bożemu: Czso tedi b{{ø}}- dze ysze* sto lybr srzebra, geszem dal ricerzom israhelskim? Otpowye m{{ø}}z bozi: Macz pan, odk{{ø}}d mosze tobye ') Ten wyraz wypuszczony w kodexie. „Dei quippe est adjuvare et in fugam convertere“. Wulg. dacz wyelym wy{{ø}}cey, nysz to. A tak Amazias oddzely woysk{{ø}}, iasz bila przyiala k nyemu z Efrayma, abi sy{{ø}} wrocyla na sw^e myasto. Tedi ony barzo sy{{ø}} roznyewaly przecyw ludze, y wrocyly sy{{ø}} do swey włoscy. A tak Amazias ufai{{ø}} w boga, poi{{ø}}w lyud swoy, y szedł do padołu solnego y pobył sini Seyr, dwadzescya tysy{{ø}}czow m{{ø}}zow. A gynich XXa tisy{{ø}}czow zgy- maly m{{ø}}zowye Iuda, y prziwyod{{ø}} ge na wyrzch wisokey gori y spiekały ge na doi z skali, gysz sy{{ø}} wszitci stłukły. Ale ona woyska, i{{ø}}sz bil uawro- cyl Amazias, abi s nym nye gezdzila ku pobyczu, rosuly sy{{ø}} po myescyech Iuda, ot Samariey az do Beterona, a zbywszi trsy tysy{{ø}}ce lyuda, pobrali) wyelyki plyon. Potem Amazias po po- bycyu Ydumskich, a pobraw bog?/ sinow Seyr, ustauil ge sobye za bogy, a modlyl sy{{ø}} gym, a kadzidło gym offyerowal. Prze ktor{{ø}}sz rzecz roznye- wal sy{{ø}} pan przecyw Amaziaszowy, poslal k nyemu proroka, gen bil rzeki k nyemu: Przeczesz sy{{ø}} modlyl bogom, gysz nye mogly wizwolycz lyuda swego z r{{ø}}ki twey? A gdisz on to mowyl: otpowye gemu: Zalysz ti racz- cza krolyow? przestań, acz nye zaby- i{{ø}} cyebye. A otchadzai{{ø}} prorok, rzecze: Wyem, isze u m y e n y 1 cy{{ø}}11 zabycz pan przeto, iszesz tak{{ø}} zloscz 148 uczinyl, a nad to, yszesz nye posłuchał radi mey. Przeto Amazias, krol Iuda, wz{{ø}}w przezl{{ø}}{{ø}} rad{{ø}}, poslal ku Ioasowy, sinu Ioatanowu, sinu Yeuowu, krolyu Israkelskemu, rzek{{ø}}cz: Podz, a pokaszwa syebye spolu. Tedi on wrocy gego posli zasy{{ø}}, rzek{{ø}}cz: Carduus'), gen gest na Lybanye, pcslal ku cedrowy lybanskcmu, rzek{{ø}}cz: Day zon{{ø}} sinu memu, dzewk{{ø}} tw{{ø}}. Owa, zwyerz, gen bil w lyesye lybanskem, szedszi y potloczily* Carduus. Uhel- pysz syp, yszesz pobył Ydumske. a przeto podnyoslo sy{{ø}} syerce twe w pi- ch{{ø}}. Syedzi w twem domu, przecz zloscz przecyw sobye wzbudzasz, abi zagynpl ti y ludowo pokolenye s tob{{ø}}? IS.ye chcyal Amazias posluchacz, przeto y- sze boża wolya bila, abi gy podał w r{{ø}}ce nyeprzyiacyelske prze Ydumske bogy. A zatim wzidze loas, kroi israkelski, abi sy{{ø}} pokusyly spolu. Ale Amazias kroi iudzski bil wBethsames iudzskem. Y padło iudowo pokolenye przed Israhelem, y ucyecze do swick stanów. Potem loas kroi israkelski i{{ø}}1 Amaziasza sina Ioaszowa, krolya iudz- skego, w Betksames y prziwyedze gy do Ierusalema. y skaził mury* Ierusa- lemske ot broni Efraymowi asz do broni k{{ø}}towey, cztirzi sta loket wzdlusz. A wszitko złoto y srzebro y wszitki ss{{ø}}di, które nalyazl w domu bozem, a w skarbyech Obededom domu krolyo- wem, a tasz2) y sini nyeprzyiaczol przi- wyodl do Samariey. Y bil ziw Amazias sin Ioasow, kroi Iuda, gdi iusz bil umarl loas, sin Ioatkanow, kroi Israkel, py{{ø}}cznaczcye lyat. Ale gyne rzeczi o skutceck Amaziaszowick pyruick y poslednick popysani s{{ø}} w ksy{{ø}}gack krolyow Iuda a Israkel. Gen gdi bil otst{{ø}}pyl ot boga, wsprzecywyły sy{{ø}} gemu w Ierusalemye. A gdisz bil u- cyekl do Lachis, wislawszi za nym, tu go zabyly. A przinyoszszi gy na ko- nyech, pogrzebly gy w myescye Dauidowye s gego oczci. XXVI. p JL otem wszitek lyud iudzski ustawyl Oziasza w szescznaczcye lecyech królem, sina gego w myasto oczcza gego Amaziasza. On wzdzalal Ilaylath a na- wrocyl ge ku dzerzenyu Iudowu, gdiz skonczal kroi s oczc‘ swimy. vV szescznaczcye lecyech bil Ozias, gdisz bil pocz{{ø}}1 krolyowacz, a krolyowal ‘dwye a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t lyat w Ierusalemye. Gymy{{ø}} macyerzi gego Hiechelya z Ierusalema. Y czinyl, czso bilo prawego ‘ przed bogem, podle tego wszego, czsos czinyl Amazias, ocyecz gego. A szukał boga za dnyow Zachar(yasjzouich, rozumyeipcego a wydz{{ø}} J cego boga. A gdisz szukał boga, myło wal gy we wszech rzeczach. Potem wigeekal, abi boiowal przecyw Fylystym, a zborzil* muri Geth a muri Iamne') a muri A- zota. Y udzalal myasteczka w Azocye a w Pkylystym. Y pomogl gemu bog przecyw Phylystym y przecyw Arabskim , gisz bidljdy w Guzbalal2), y przecyw Amonytskim. Y dawały Amo- nytscy dari Oziasoui, y oglosylo sy{{ø}} gymyn gego az do wchodu Egypske- go prze gego czóste wycy{{ø}} stwo. 1 wzdzalal Ozias wyeze nad bron{{ø}} y hel- mi 'ł)3) w Iemsalem, a nad bron{{ø}} wal- *) Oset. *) Pewnie myłka zamiast „takesz- ') Wulg. Idtmiae. ’) Gurbeal. ') Suj,jr portam angui v n{{ø}}1), a ostatnye na stronye tego mu- ru ustauil, y utwyrdzil ge. A takez wzdzalal wyeze na pusczi, a wikopal wyele cystern, przeto ysze myal wyele dobitka tak na polech, iako na pu- stem lesye, a myal wynnyce y wyna- rze po górach y na Carmelu. bo bil zaiste czlowyek pylni roley. A bila woyska gego boiownykow, gisz wicha- dzaly ku pobyczu pod r{{ø}}k{{ø}} Iehiela py- sarza, a Amaziasza uczicyela, a pod r{{ø}}k{{ø}} Ananyasza, gen bil s ksy{{ø}}sz{{ø}}t krolyowich. Y wszitka lyczba ksy{{ø}}sz{{ø}}t po gich czelyadzach, m{{ø}}zow sylnich, LII tysy{{ø}}czow a szescz set. A pod nymy wszitka woyska syedm a trzsy sta tysy{{ø}}czow a py{{ø}}cz set, gisz biły gotowy ku boiu, a za krolya przecyw nyeprzyiacyelom boiowaly. Y przipra- uil gym Oziasz, to gest wszey woy- scze, sczity a kopya a przelbyce, y pancerze, 1{{ø}}cziska y prok?/ ku cy- skanyu kamyenym. A wzdzalal w Ie- rusalem rozlyczna dzala ku obronye myesczskey, iasz ustauil na wyeszach a na w{{ø}}glech murnich, abi z nych mogły strzelyacz a luczacz2) wyelykim kamyenym. Y roznyoslo sy{{ø}} gymy{{ø}} gego daleko, przeto ysze gemu pomagał bog a udatna gi uczinyl. Ale gdisz bil rozmocznyal, podnyoslo sy{{ø}} syerce gego w zagz/nyenye gego. Y o- puscyl pana boga swego, bo wszedw do koscyola bożego, chcyal obyatowacz kadzidło na ołtarzu kadzidlnem. A ręczę po nyem wszedł Azarias kapłan, a s nym kaplany syedm dzesy{{ø}}t bozi, m{{ø}}zowye przesilny, wzprzecywyly sy{{ø}} przecyw krolyowy, rzek{{ø}}cz: Nye twoy to rz{{ø}}d, Oziaszu, abi ti obyatowal zapaln{{ø}} obyat{{ø}} panu, ale kapłanów bo- zich, to gest sinow Aaronouich, gisz s{{ø}} poswy{{ø}}ceuy ku takey sluszbye. Przeto winydzi z swy{{ø}}tynyey przes pot{{ø}}pi, bo to nye b{{ø}}dze tobye polyczono ku slawye ot pana boga. Y roznyewTal sy{{ø}} Ozias, a dzerz{{ø}}cz kacydlnycz{{ø}}* w r{{ø}}- 149 ce, abi obyatowal kadzidło, groz{{ø}}cz kapłanom, a r{{ø}}cze ziauy sy{{ø}} tr{{ø}}d na gego czele przed kapłani w domu bozem nad ołtarzem kadzidlnim. A gdisz nayn wezrz{{ø}} Azarias byskup y wszitci gyny kaplany: uzrzely tr{{ø}}d na gego czele, nagle wignaly gy. Ale y on 1{{ø}}- kn{{ø}}w sy{{ø}}, pospyeszil sy{{ø}} precz winydz, przeto isze na sobye poczuł bil tak nagle ran{{ø}} boz{{ø}}. Y bil przeto Otozias* tr{{ø}}dowat do dnya swey smyercy, a bidlyl w domu osobnem, pełen s{{ø}}cz tr{{ø}}- du, prze ktori bil wirzuczon z domu bożego. Potem Ioathan, sin gego, spra- wyal dom krolyow a s{{ø}}dzil lyud zemski. A ostatnye rzeczy Oziasoui, pyr- we y poslednye, popysal Yzaias prorok, sin Amos. Y skonczal Ozias s oczci swimy, y pogrzebly gy na polyu kromye krolyowich grobów, przeto isze bil tr{{ø}}dowati. A krolyowal Ioathan, sin gego, w myasto gego. XXVII. w py{{ø}}cy a we dwudzestu lecyech bil Ioatan, gdisz pocz{{ø}}1 krolyowacz, a szescznaczcye lyat krolyowal w Ieru- salem. gymy{{ø}} macyerzi gego Geruza, dzewka Sadoch. Y czinyl, czso bilo prawego przed panem bogem, podle wsszego*, czsoz czinyl Ozias, ocyecz gego, kromye tego isze nye wchadzal w koscyol bozi, a isze gescze lyud grzeszil. A udzalal domu bożemu bro- n{{ø}} wisok{{ø}}, a na murzech Ophel wyez wyele. A myasta zdzala1 po górach Iudzskich, a w ludzech grodi a wyeze. On boiowal przecyw krolyoui sinow A- monouich, a przemógł gy. a daly gemu w tem czasye sinowye Amonowy sto grziwyen srzebra, a dzesy{{ø}}cz tysy{{ø}}czow myar i{{ø}}czmyenya, a tilesz psze- nyce. to gemu dawały sinowye Amo- noui drugego lyata y trzecyego. Y roz- mogl sy{{ø}} Ioathan, przeto isze bil zrz{{ø}}- dzil swe drogy przed panem bogem swim. Ale gyne rzeczi Ioatanowi y wszitki gego boge y skutkowye popysani s{{ø}} w ksy{{ø}}gach krolyow Iudzskich. We dwudzestu a w py{{ø}}cy lecyech bil, gdi pocz{{ø}}1 krolyowacz, a szescnaczcye lyat krolyowal w Ierusalem. Y skonczal Ioathan s swimy oczczi, a pogrzebl y gy w myescye Dauidowye. a krolyowal Achas, sin gego, w myasto gego. xxvm. \/ w e dwudzestu lecyech bil Achas, gdisz pocz{{ø}}1 krolyowacz, a szesczna- czcye lyat krolyowal w Ierusalemye. Y nye czinyl prawye w wydzenyu bozem, iako Dauid ocyecz gego, ale chodził po drogach krolyow Israhelskich, a nadto y sochy u [lyal Balaamoui. Ten gest, ktorisz zapałyal obyati na vdolyu Bennon, a smikal sini swe przes ogen, podle obiczaia poganske- go, ktorezto pogubyl pan w prziscyo* sinow israhelskick. Obyetowal zaiste y kadzidlne rzeci zegl na wisokoscyach y na pagorcech y pod wszelkim drzewem gal{{ø}}zistim. Y poddał gy pan bog gego w r{{ø}}k{{ø}} krolya Syrskego, gen po- byw gy, wyelyki plyon zai{{ø}}1 z gego r z i s z e y (?) ') y prziwyodł do Dama- ska. A takesz krolyowy israhelskemu dan gest w r{{ø}}ce, a pobyt wyelyk{{ø}} ra- n{{ø}}. Y zbył Phacee, sin Romelye, z Iu- dzina pokolenya XX ku stu tysyoczow2) w geden dzen, wszitki m{{ø}}ze boiowne, przeto isze biły ostały pana boga oczczow swich. Tegosz czasu zabyl Ze- chri, m{{ø}}z moczni z Efrayma, Maazia- sza sina krolyowa, a Ezrichama, ksy{{ø}}- sz{{ø}} domu gego, a Elckan{{ø}}, drugego ot krolya. Y zgymaly sinowye israkelsci z bracyey swey dwye scye tisy{{ø}}czow pyeszich, zon, dzecy a dzewek, y plyon przes lyczbi, a prziwyedly ge do Samariey. Za tey burze bil tu prorok bozi gymyenyem Obeth, gen wiszedl wr drog{{ø}} woyski, iasz cy{{ø}}gn{{ø}}la do Samariey, rzeki gym: Owa, roznyewal sy{{ø}} gest pan bog oczczow naszich przecyw ludze, y poddał ge w r{{ø}}ce wasze, a wi- scye ge ukrutnye zmordowały, tak az w nyebo weszło wasze ukrucyenstwo. A nad to sini Iudzini a Ierusalemske chcecye sobye podbycz wrobotnyki a w robotnyce, gegoszto nye gest potrzeba. Przeto zgrzeszilyscye tim przecyw panu bogu waszemu. Ale posluckaycye ') Wulg. „imperio“ (więc może rzeszey?). 5) Centum viffinti millia. radi meyr, a nawrcczcye wy{{ø}}znye, kto- rescye prziwyedly z bracyey waszey, to wyelyki gnyew bozi nad wamy gest. A takesz staly m{{ø}}zowye wogewodi s ksy{{ø}}sz{{ø}}t sinow Efraymouich, Azarias sin Iohannowy Baraekias sin Mozolla- moth, Iezechias sin Sellum, a Amazias sin Adaly, przecyw tim, gisz szły z bo- ia. Y rzekły gym: Nye wodzcye sam wy{{ø}}zuyow, abichom nye zgrzeszily panu. Przecz chcecye prziczinycz grzechów waszich, a stare rozmocznycz wyni? Gyscye, wyelyki grzech gest to, a gnyew gnyewu') bożego nad Israhelem gest. Y rozpuscyly m{{ø}}zowye bo- iowny plyon y wszitko, czso biły pobrały, przed ksy{{ø}}sz{{ø}}ti y przed wszitkim sebranym. A takesz stoi{{ø}}cz m{{ø}}- zowye myanowany2), wz{{ø}}wszi wszitki wyoznye, a ktorzi biły nadzi, przio- dzely ge z łupu. a gdisz ge prziodze- 15° ly|; y obuły y posylyly pokarmem a napogem, a gich nog pomazały prze ustanye, a pyecz{{ø}} k nym przylozily, ktorzikoly z nyck nye mogły ckodzicz, a biły mdłego żywota: wsadziły ge na dobitcz{{ø}}ta a przewyedly do Iericho, myasta palmowego, k gick bracy, ale samy nawrocyly sy{{ø}} do Samariey. Tego czasu poslal kroi Achaz ku krolyu asyrskemu, z{{ø}}dai{{ø}} pomoci. Y przicy{{ø}}- gly Ydumscy, a pobyły wyele z Iudzskich a zai{{ø}}ly wyelyki plyon. Ale Fi- lysteyscy rosuly sy{{ø}}- po myescyeck pol- uick, a na poludnye Iuda, y dobiły s{{ø}} Beth&^mes a Haylon a Gaderoth a So- chot a Tamnam a Zamro ^ s gich wyesznyczamy, a przeblwaly w nych. Ponyzil bil zaiste pan Iud{{ø}} prze A- chaza, krolya iudzskego, przeto isze obnazil gy bil ot swe* pomoci, bo wzgardził bil panem. Y prziwyodł pan przecyw gemu Teglathfalazara, krolya A- syrskego, genze gy zn{{ø}}dzil a pogubyl przes wszey obron:’. Przeto Ackaz ob- lyupyw dom bozi a dom krolyow y ksy{{ø}}sz{{ø}}t, dal dari kro(7o)wy Asyrskemu. ale gemu nyczs nye pomogło. A nadto y czasu swey n{{ø}}dzi, przisporzil wzgardzenya przecyw swemu panu, gdisz sam kroi Achaz w swey osobye ofyerowal obyai bogom Damaskim, swich nyeprzyiacyol, rzek{{ø}}cz: Bogowye krolyow Syrskick wspomagai{{ø}} gym, geszto ia usmyerzam obyetamy, a przi- st{{ø}}puy{{ø}} ku mnye. A ony, przecyw temu, biły s{{ø}} wszemu Israhelu upad, y gemu. A tak Ackaz pobraw wszitki kleynoti z domu bożego, a zlamaw ge. y zawarł drzwy domu bożego, a zdza- lal sobye ołtarze po wszech k{{ø}}cyech Ierusalemskick. Y we wsze(cbJ myescyech Iuda zdzalal ołtarze ku palenyu kadzidła, a tak wzbudził gnyew pana, boga oczczow swich. Ale ostatnye rzecz: y wszitci skutci gego, pyrwy y pośledni, popysany s{{ø}} w ksyogack krolyow Iuda a Israkel. Y skonczal ges*. Ackaz z oczci swimy, y pogrzebly gy w Ierusalemye w myescye. any gego zaiste przyi{{ø}}ly w grobi krolyow israhelskich. Y krolyowal Ezeckias, sin gego, zayn. XXIX. Przetoz Ezeckias pocz{{ø}}1 krolyowacz.. ’) Ir a furor**.J) ,qms wpra memoravimus*. Gatmo. W. gdisz bil we XX a w py{{ø}}cy lecyech, a przes geno XXXci lyat krolyowal w Ierusalemye. a gymy{{ø}} macyerzi gego Abya, dzewka Zachariaszowa. Y czynyl, czsoz lyube bilo w wydzenyu boszem, podle wszego, czsoz czinyl Dauid ocyecz gego. W tem lyecye, a myesy{{ø}}cza pyrwego gego krolyowanya, otworzil broni domu bożego, a opra- wyl gey*. Y prziwyodł kapłani boze y nauczo ne, zgromadziw ge w ulycz{{ø}} na wschód sluncza. Y powyedzal k nym: Sliszcye my{{ø}}, nauczeny, a poswy{{ø}}cz- <jye sy{{ø}} y uczisczcye dom pana boga oczczow waszich. wanyescye wszitk{{ø}} nyeczistot{{ø}} z swy{{ø}}cy. Bo zgrzeszily oczczowye naszi, a uczinyly zle w wydzenyu pana boga naszego, nyechawszi gego. odwrocyly twarzi ot stanu pana boga naszego, y obrocyly gemu chrzbyet. Zawarły drzwy, gesz bili w przistrzeszu, y ugasyly swyetedlnyce. kadzidłem nye kadziły, a obyati nye obyatowaly w swy{{ø}}cy boga israhelskego. A tak sy{{ø}} wzbudził gnyew bozi przecyw Iudowu pokolenyu y przecyw lerusalemu, y poddał ge pan w nye- pokoy a w zagub{{ø}} y w powyescz, iako samy wydzicye oczima waszima. Owa, oczczowye waszi zg;/n{{ø}}ly od mye- cza, sinowye waszi y dzewki y zoni wasze zgymani y wyedzoni w i{{ø}}czstwo prze taki grzech. Przeto nynye lyuby my sy{{ø}}, abichom weszły w slyub s panem bogem israhelskim, acz otwrocy ot nas roznyewanye gnyewu swego. Sinowye moy, nye myeszkaycye. was pan wibral, abiscye stały przed nym a sluszily gemu, a palcye gemu kadzidło. Przeto powstawszi uczeny, Math, sin Amaziasow, a Iohel, sin Azariasow s sinow Kaatowich, a takesz s sinow Merari Cys, sin Adday, Azarias, sin Iohiel, z sinow Iersonowich Ioha, sin Samma, a Eden, sin Ioatha, a tak z sinow Elyzaphatowich Zamri [a] Iahiel, potem z sinow Azafouich Zacharfius^z a Mathanias, takez z sinow Emanouich Iahel a Semey, ale y z sinow Yditum Semeias [a] Oziel, tich bilo XIIII'): y zgromadziły bracy{{ø}} sw{{ø}} y poswy{{ø}}- cyly sy{{ø}}, y weszły podle przikazanya krolyowa a przikazanya bożego, abi wicziscyly dom bozi. A tak kaplany wszedszi w koscyol bozi, abi poswy{{ø}}- cyly gy, y winyeszly z nyego wszitk{{ø}} nyeczistot{{ø}}, i{{ø}}sz wn{{ø}}trz nalezly w o- dzewnyci domu bożego, i{{ø}}szto wz{{ø}}- wszi słudzy koscyelny, winyesly precz do potoka Cedron. Y pocz{{ø}}ly cziscycz pirwego dnya myesy{{ø}}cza pyrwego, a w ósmi dzen tegosz myesy{{ø}}cza weszły w szyencz{{ø}} koscyola domu bożego. Potem cziscyly koscyol osm dny, a w szosti naczcye dzen tegoż myesy{{ø}}cza, tego czso biły pocz{{ø}}ly, dokonały. A wszedszi ku Ezechiaszowy krolyowy, rzekły gemu: Poswy{{ø}}cylysmi wszego domu bożego, y ołtarz obyetni, y ss{{ø}}- di gego, y stoi poswy{{ø}}tnego chleba se wszitkimy ss{{ø}}di gego, y wszitk{{ø}} przi- praw{{ø}} koscyola, gesz bil pokalyal kroi Achaz za swe go krolewstwa, gdisz 161 iusz bil zgrzeszil. Owa, postawyano gest wszitko przed ołtarzem bozim. Te- *) Tego dodatku nie ma w Wulg. di kroi Ezechias wstaw na oswycye, poi{{ø}}w s sob{{ø}} wszitka ksy{{ø}}sz{{ø}}ta myescz- ska, y wnydze do domu bożego, y o- fyerowaly spolu bikow syedm, a skopowa syedm, a kozio w syedm, a baranow syedm, za grzech a za krolew- stwo a za swy{{ø}}cz a za ludowo pokolenye. y powyedzal sinom cztirzem Aa- ronowum, kapłanom, abi obyatowaly na ołtarz obyati. Przeto zbyły biki, y wz{{ø}}ly kaplany krew gich y przelyaly i{{ø}} na ołtarzu, y były takesz skopi, a tich krew na ołtarzu przelyaly. a za- rzazaly barani, y przelyaly krew na ołtarz. A prziwodz{{ø}}cz koźli za grzech przed królem y przede wszim sebra- nym, y wdozily r{{ø}}ce na nye, a zarza- zaly ge kaplany, y skropyly krwy{{ø}} gich przed ołtarzem za wyn{{ø}} wszego Israhela, bo za wszitek Israhel przikazal bil kroi, abi obyata uczinyona bila za grzeck. Y ustauil uczone w domu bozem z swoneczki a z zaltarzmy y z r{{ø}}cznyczamy, podle zrz{{ø}}dzenya krolya Dauida a Gad wydz{{ø}}cego a Natana proroka, bo tak przykazanye boze bilo, przes r{{ø}}k{{ø}} prorokow gego. Y stały uczeny, dzersz{{ø}}cz g{{ø}}dzb{{ø}} Dauidow{{ø}}, a kaplany tr{{ø}}bi. Y przikazal kroi Ezechias, abi obyatowaly swTe obyati na ołtarzu. A gdisz ofy ero wały obyati, pocz{{ø}}ly slawnye spyewacz panu, a tr{{ø}}- bamy tr{{ø}}bycz, y rozlyczne g{{ø}}dzbi, gesz bil Dauid kroi israkelski przyprauil, i{{ø}}ly g{{ø}}scz. A gdisz wszitek zast{{ø}}p modlyl sy{{ø}} bogu: spyewaci y cy, gysz dzerszely tr{{ø}}bi, biły w swem rz{{ø}}du*), az sy{{ø}} obyeta wipelnyla. A gdisz syp obyeta dokonała, skłony w sy{{ø}} kroi y wszitci, gisz s nym biły, pomodlyly sy{{ø}} bogu. Y przikazal Ezechias kroi a ksy{{ø}}sz{{ø}}ta uczonim, abi chwalyly pana slovi Dauidouimy a Azaphouimy wTydz{{ø}}cego, gisz gy chwalyly w wye- lykem wyesyelyu, a sklonywszi swa kolyana, modlyly sy{{ø}} gemu. A takesz to Ezeckias przicziny, rzek{{ø}}cz: Napel- nylyscye swoy r{{ø}}ce panu bogu, przi- st{{ø}}pcye, a oferuycye panu obyati y chwali w domu bozem. Przeto offero- wala wszitka wyelykoscz ’) dari swe y ckwak y obyati z nabozn{{ø}} misly{{ø}}. Potem lyczba tich obyat, gesz oferowało sebranye, gest ta: bikow LXX, sco- pow sto, baranow CC. A prziswy{{ø}}cyly wolow bogu szescz set, a owyecz trsy tysy{{ø}}ce. Ale kapłanów bilo mało, any mogły dostatczicz drzecz kozi z dobitka obyetnego. przeto y uczeny, bracya gich, pomogły gym, doi{{ø}}d syp sluszba nye dokonała, a doi{{ø}}d sy{{ø}} by- skupowye nye poswy{{ø}}cyly. Bo uczeny snadnyeyszim rz{{ø}}dem poswy{{ø}}czuy{{ø}} sy{{ø}}, nyszly kaplany. Przeto bilo wyele obyat, tuk pokoynich obyat, y mokre rzeczi palyonich obyat. y dokonała syó sluszba domu bożego. A rozwyesyelyl sy{{ø}} Ezechias y wszitek lyud s nym, isze sluszba boża sy{{ø}} dokonała, bo nagle to bil przikazal uczinycz. XXX. 1. poslal Ezechias ku wszemu Israke- lu y ku Iudzinu pokolenyu, y pysal lysty ku Efraymowy a ku Manasoui, abi prziszly do Ierusalema, domu bo- zego, y uczinyly Prziscye') panu bogu israhelskemu. A wszedszi w rad*’) kroi s ksy{{ø}}szi({{ø}})ta/ y ze wszim zborem Ierusalymskim, y radziły sy{{ø}}, abi u- czinyly wyelyk{{ø}}nocz myesyocza drugego, bo nye mogły uczinycz w swem czasye. Bo kaplany, giszbi mogły stat- czicz, nye biły poswy{{ø}}ceny, a gescze lyud nye bil sy{{ø}} sebral do Iuerusale- ma*. Y zlyubyla sy{{ø}} ta rzecz krolyowy y wszitkemu sebranyu, y uradziły, abi posiały posli ku wszemu Israhelu, ot Bersabee az do Dan, abi prziszly a uczinyly Prziscye panu bogu israhelskemu w Ierusalemye. bo wyele nye pelnyly2), iako pysano w zakonye bozem. Przeto pospyeszily sy{{ø}} byegu- n o w y e z lysti, podle przikazanya krolyowa y gego ksy{{ø}}zyt, ku wszemu I- srakelu a ku Iudowu pokolenyu, iako bil kroi przikazal, rzek{{ø}}cz: Sinowye israkelsci, nawroczcye sy{{ø}} ku panu bogu A bramowu, Isaakowu a Israhelowu, acz sy{{ø}} on nawrocy ku zbitkom, gisz s{{ø}} ucyekly r{{ø}}ku krolya Asyrske- go. Nye b{{ø}}dzcye, iako waszi oczczo- wye y bracya , gysz odeszły ot pana boga oczczow swich, a poddał ge w zagt/nyenye, iako samy wydzicye. Nye zatwardzaycye swey głowi, iako oczczowye waszi. poddaycye r{{ø}}ce wasze panu, a podzcye do gego swy{{ø}}cy, i{{ø}}z poswy{{ø}}cyl na wyeki. sluscye panu bogu oczczow waszich, a odwrocy sy{{ø}} ot was gnyew rożny ewanya gego. Bo nawrocycyely sy{{ø}} wi ku panu: bracya naszi1) y sinowye naszi1) sh/utowanye przed pani swimy bód{{ø}} myecz, gysz ge wyedly w i pczstwo, y nawrocz{{ø}} sy{{ø}} do zemye swey. bo gest dobrotlywi a myloscywi pan bog nasz, a nye obro- cy oblycza swego odkwaś, gdi sy{{ø}} wi k nyemu nawrocycye. Przeto byezely ryczę byegunowye, myasto od myasta, po zemy Efraymowye a Manasowye, az do zemye Zabulonowye*, a ony sy{{ø}} gymposmyewaly a kłamały gymy. A wszak nyektorzi m{{ø}}zowye z Asse- rowa po| kolenya a Manasowa a Za- 152 bulonowa posluchawszi gickradi, przi- d{{ø}} do Ierusalema. Ale w Iudowu* pokolenyu stal a sy{{ø}} mocz boża, abi gym dal geno syerce, abi uczinyly podle przikazanya krolyowa y gego ksy{{ø}}sz{{ø}}t. Y sebialy syf/ do Ierusalema wyele Lyuda, abi uczinyly swyyto przesnycz w drugem myesy{{ø}}czu. A wstawszi, skaziły ołtarze, gesz bili w Ierusalemye, y wszelke rzeczi, na nyckze obyatowaly kadzidło modlam podwraczai{{ø}}cz wimyataly do potoka Cedron. Y swy{{ø}}- cyly Prziscye czw artego naczcye dnya myesy{{ø}}cza drugego. Ale kaplany a na- uczeny, s{{ø}}cz poswy{{ø}}ceny, oferowały obyati w domu bozem. A stały w swem rz{{ø}}dze podle zrz{{ø}}dzenya zakona Moy- zesowa, slug?/ bożego, a kaplany^ przi- gymaly ku przelewanyu krew z roku uczonich, przeto isze wyelyki zbór nye bil poswy{{ø}}czon, a przeto obyatowaly nauczeny Prziscye tym, ktorzi sy{{ø}}> biły nye prziprauily, abi sy{{ø}} poswyocyly bogu. Wyelyka takez częscz z Efray- ma y z Manasse, Yzaehara y z Zabulona, iasz nye bila poswy{{ø}}czona, iadla Prziscye nye podle tego, iako napy- sano. a modlyl sy{{ø}} za nye Ezechias, rzek{{ø}}cz: Pan dobrotlywi slyutuge sy{{ø}} rade wszemy, ktorzi ze wszego syer- cza szukai{{ø}} pana boga oczczow swich. a nye b{{ø}}dze to gym ważono, ysze nye sy poswypceny. Gegosz usliszal pan, a slyutowal sy{{ø}} nad swim lyudern. Y slauily sinowye Israhelsci cy, ktorzi nalezeny w Ierusalemye, swy{{ø}}to* prze- snycz za syedm dny wr wyelykem wye- syelyu, chwaly{{ø}}cz pana po wszitki dny, ale nauczenj7- y kaplany w gódzbye, iasz k gich urz{{ø}}du p r z i s 1 u c k a 1 a. Y mowyl Ezeckias ku syerczu wszeck na- uczonick, gisz myely rozumnoscz do- br{{ø}} o bodze, y gedly przesnyce za syedm dny tego swy{{ø}}ta, obyetuy{{ø}}cz pokuyne oby3ty, a ckwaly{{ø}}cz pana boga oczczow swich. Y lyubyło sy{{ø}} w szemu sebranyu, abi slauily y drugyck syedm dny. a to uczinyly s wyelyko radoscy{{ø}}. Ale Ezeckias, kroi Iuda, wi- dal bil temu sebranyu na to swy{{ø}}to tysy{{ø}}cz bikow, a syedm tysyńczow o- wyecz. A. ksyószota dały lyudu tysy{{ø}}cz bikow, a owyecz dzesy{{ø}}cz tisy{{ø}}czow. przctoz sy{{ø}} poswyócylo wyelyke se- branye kapłanów. A ochotnoscy{{ø}} gest obdarzon wszitek zastop Iudzsk., tako kaplany, iako nauczeny, iako wszitek zastop, gen bil prziszedl z Israhela ty swy{{ø}}ta slauicz, takesz przickodnyowye zemye Israkelskey y przebiwai{{ø}}cick w Iuda. A tak |: sy{{ø}} stało wyelyke swy{{ø}}- to wr Iemsalem, iake nye bilo ote dnyow Salomonowick, sina Dauidowa, krolya israkelskego, w tem myescye. A wstawszi kaplany y nauczeny . szegnaly lyud. y usliszau glos gich, y prziszla modlytwa gick do przebitka swyptego nyebyeskego. XXXI. gdisz sy{{ø}} to wszitko porz{{ø}}dnye dokonało, wiszedl wszitek Israkel, gen bil nalezon w myescyeck Iuda, a złamały modli a posyekly lugy, starły wisokoscy, a ołtarze skaziły, a nye telko ze wszego ludowa, a z Benyamynowa pokolenya, ale z Efraymowa y z Ma- nasowa, doiod owszem nye wicziscy- ly. Y nawrocy ly sy{{ø}} zasy-' wszitci sinowye Israkelsci na swa gymyenya do swick myast. A Ezeckias ustauil zbór kapłański y nauczonick po wszeck roz- dzeleck, kaszdego w urz{{ø}}dze swem wlostnem, takesz kaplany, iako nauczeny, ku obyatam zapalnim a pokoy- nim, abi sluszily a spyewaly a chwalyly we wrocyeck twyrdz bozick. Ale cz{{ø}}scz kiolyowfa) bila, abi z gego wlo- stnego zbosza bila offyerowana obyeta zawzgy rano y s wyeczora. W subotr y w kalyandi a na gyna swy{{ø}}ta, iako gest pysano w zakonye Moysesowye. A takesz przikazal lyudu przcbiwai{{ø}}- cemu w Ierusalemye, ab dawały dzali kapłanom a nauczonim, abi mogły gotowy bicz1) zakonu bożemu. To gdisz syp oglosy w uszi sebranyu, obyeto- waly sinowye israkelsci pyruick urod wyele z uzitkow, z wyna y z oleia, z myodu y ze wszego, czsosz sy{{ø}} na zemy rodzi, oferowały dzesy{{ø}}czini. Ale y sinowye israhelsci y iudzsci, gisz bidlyly w myescyech Iuda, oferowały dzesy{{ø}}cyni z wolow y z owyecz, a dze- sy{{ø}}cyni poswy{{ø}}tne, gesz biły slyubyly panu bogu swemu. A wszitko snyosz- szi, uadzalaly wyele brogow. Trzecyego myesy{{ø}}cza pocz{{ø}}ly myotacz na gro- madi *), a syodmego myesy{{ø}}cza dopel- nyly gich. A gdisz wnydze Ezechias a ksy{{ø}}sz{{ø}}ta gego, uzrzawszi brogy, blo- goslauily panu y lyudu gego israheL- skemu. Y opital Ezechias kapłanów a nauczouich, przeczbi tak gromadi le- szali? Otpowye Azarias, kapłan pyrwi s pokolenya Sadochowa, rzek{{ø}}cz: Gdi pocz{{ø}}ti2) oferowani bicz pyrwe urodi domu bożego, tysmi gedly az do sy- toscy, a ostało gych wyele, ysze pożegnał pan lyudu swemu, a tocz s{{ø}} zbitkowye, gesz wydzisz. Przeto przikazal Ezechias, abi udzalaly stodok domu bożego. Gemusz (?) gdiz biły dokonały, wnyeszly do nych tak pyrwe urodi, iako dzesy{{ø}}tki, wyernye, y to wszitko, czsosz biły z slyubu obye-11 153 czaly. Y bil włodarzem nad tym wszim Chonemyas, uczoni, a drugy Semey, brat gego. a po nyem Iayel a Azarias, a Naat a Ierimoth, a Azael a Iozabat, a Helychech* a Iezmathias, a Matha* a Banyas, włodarze pod r{{ø}}k{{ø}} Kone- nyasza a Semey brata gego, s przikazanya Ezechiasza krolya a Azariasza ') Acervorum jacere fundamenta. *) Pewnie myłka pisarza zamiast: poczęły. byskupa domu bożego, k nymaszto wszitko przisluchalo. Ale Chore sin Ge- mna, nauczoni a wrotni drzwy ode wschodu sluncza, włodarz b{{ø}}dze *) nad tymy, gesz z dobrey woley ofyeruy{{ø}} sy{{ø}} panu. A pyrwe urodi y poswy{{ø}}- czonich rzeczi do swy{{ø}}cy swy{{ø}}tich2). A pod gego mocz{{ø}} Eden a Benyamyn, Gezue a Semey as, a Amarias takesz a Sechenyas w myescyech kapłańskich, abi wyernye dzelyly dzali myedzi sw{{ø}} bracy{{ø}}, mnyeyszim y wy{{ø}}czsym, kromye packolykow ode trsyech lyat a nad to, y tym wszitkim gisz wrcka- dzaly do koscyola bożego, a to wszitko, czso na koszdi dzen prziwozily ku sluszbye bozey a ku zachowanyu podle rozdzalow swich kapłanów a nau- czonich, po czelyadzach gich, ode dwudzestu lyat a nad to, po rz{{ø}}dzech a po zast{{ø}}pyech swich, y wszemu sebranyu, tak zonam, iako d z e c y e m gick obogego pokolenya3) pokarm rozdawały s tego wyernye, czsosz poswy{{ø}}- czono bilo. A tak y po syedlyskach y w przedmyescyack kaszdich myast sinow Aaronouick sposobyeny biły m{{ø}}- zowye, gysz cz{{ø}}scy rozdawały wszel- kemu pokolenyu m{{ø}}skemu s kapłanów y z nauczonick. Przetoz uczinyl Ezeckias wszitko, czsosmi powedzely, we wszem Iudzinu pokolenyu, a uczinyl dobre, proste y prawdziwe przed panem bogem swim, we wszeck obicza- iock sluszbi domu bożego, podle zakona a duckowuich obiczaiow, chcz{{ø}}cz szukacz pana boga swego ze wszego syercza swego: uczinyl y pospyeszil gest'). XXXII. Potem a po takey prawdze, prziszedl Sennacherib, kroi Asyrski, a przyszedw do zemye Iuda, obiegi myasta murowana, chcz{{ø}}cz gich dobicz. To gdisz usliszi Ezechias, ysze prziial Sennacherib, a wszitk{{ø}} wroysk{{ø}} obrocyl przecyw' Ierusalemu: wz{{ø}}w rad{{ø}} z swimy ksy{{ø}}sz{{ø}}ti a z przesylnimy m{{ø}}zmy, abi zaczwyrdzily wszitki zrzodla studnycz, które bili przed myastem. A zwola- wszi sy{{ø}} k temu wszitci wirzeczenym, zgromadziły wyelyke sebranye y za- tracyly studnyce wszitki, gesto bili przed myastem, y potok, gesz cyekl po poszrzotku zemye, rzek{{ø}}c: Gdisz przid{{ø}} krolyowye Asyrsci, a nye nay- d{{ø}} oplwytoscy wod. Y wzdzalal s pyl- noscy{{ø}} wyelyk{{ø}} mur wszitek, ktori bil skazon, y udzalal wyesze nad nym, y udzalal druga/ mur, y oprawyl Mello wr myescye Dauidowye, y sprawyl roz- mayt{{ø}} bron y scziti. A ustauil ksy{{ø}}- sz{{ø}}ta boiowna w woyscze, a zwolaw wszitki na ulyci broni myesczskey, mowyl k gich syerczu, rzek{{ø}}c: Czincye m{{ø}}sznye a posylcye sy{{ø}}, a nye boycye sy{{ø}} any ly{{ø}}kacye krolya Asyr- skego, any wszego sebranya, gesz s nym gest. Bo s namy gest wyelym wy{{ø}}cey, nyszly s nym. S nymy gest ramy{{ø}} cyelestne, ale s namy gest pan bog, nasz pomocznyk, a boiuge za nas. \ posylyon bil lyud takimy slowi E- zechiaszowimy, krolya Iuda. A gdi syty ty rzeczi dzali, poslal Sennacherib, kroi Asyrski, slugy swe do Iemsalem (a on sam leszal se wsz{{ø}} woysk{{ø}} przed Lya- chis), ku Ezechiaszowy krolyowy Iuda y ku wszitkemu lyudu, gen w myescye bil, rzek{{ø}}c: Tocz mowy Sennacherib kroi Asyrski: W kem* macye nadzei{{ø}}, syedz{{ø}}c a s{{ø}}c obly{{ø}}zeny w Ierusalemye? Zaly Ezeckias skłamał tvas, abi was podał smyercy w głodzę a w pra- gnyenyu, mowy{{ø}}c, ysze pan bog was wibawy z moci krolya Asyrskego ? Wszako gest ten Ezeckias, gesz skaził wiszokoscy gego y ołtarze, a przikazal ludze a Ierusalemu, rzek{{ø}}c: Przed genim ołtarzem b{{ø}}dzecye sy{{ø}} klanyacz, a na temsze b{{ø}}dzecye z e c z kadzidło. Azaly nye wyecye, czsom ia uczinyl y oczczowye moy wszitkim zemyam lyudu ? Zaly mogły bogowye narodow wTszeck zem wizwolycz swe włoscy z moci mey? Ktori gest ze wszeck bogow lyuczskick, gesz s{{ø}} skaziły oczczowye mogy, genbi mogl wizwolycz swoy lyud z mey moci ? A takesz b{{ø}}- dze moc bog was wizwolycz was z moci teyto mey? Przeto nye daycye sy{{ø}} klamacz Ezechiaszowy ny gen{{ø}} mam{{ø}} rad{{ø}}, any gemu wyerzcye. Bo gdisz ny geden bog wszeck narodow y włoscy nye mogl wizwolycz swego lyuda z mey moci a z moci przotkow mick: any bog wasz b{{ø}}dze mocz wras wizwolycz z moci mey. A tak wyele rzeczi gyney mowyly slugy gego przecyw panu bogu a przecyw Ezechiaszowy, słudze gego. A napysal Sennackerib ly- *) „Prosperatus estu W’., co wziął tłumacz za properare. •sty pełne ur{{ø}}ganya przecyw panu bogu israhelskemu, a mowyl przecyw gemu: lako bogowye gynych narodow nye mogły wizwolycz lyuda swego z moci mey, takesz y bog Ezechiaszów nye b{{ø}}dze mocz wizwolycz lyuda swego z r{{ø}}ki mey. A nadto wołanym wye- lyk:m, i{{ø}}zikem zidowskim przecyw lyu- 154 du, gen syedzal na murze Ierusa | lem- skem, wolai{{ø}}cz, chcz{{ø}}cz ge ugrozicz, a myasta do bicz. Mowyl gest przecyw bogu israhelskemu, iako przecyw bogom lyudzi zemskich, gysz s{{ø}} udzala- ny r{{ø}}kama lyuczskima. Ale kroi Ezechias a prorok Yzay as, sin Amos, mo- dlyly sy{{ø}} przecyw temu ur{{ø}}ganyu, a krziezely asz do nyeba. Poslal bog an- gyola swego, gen zabyl wszelkego m{{ø}}- sza sylnego y boiownego, y ksy{{ø}}sz{{ø}}ta woyski krolya Asyrskego. Y wrocyl sy{{ø}} z g&nb{{ø}} do swey zemye. A gdisz wszedł do domu boga swego: sinowye, gysz wiszly z sziwota getro, zabyly gy myeczem. Y zbawyl pan Ezechiasza a bi- dly{{ø}}ce Ierusalemske z moci Sennacke- ribowi, krolya Asyrskego, y z moczi wszeck gynick, a dal gym pokoy po wszitkem okolę. Tako, isze wyele przi- nosyly darów y obyati panu do Ieru- salem, a dały Ezeckiasowy krolyowy Iuda, gen bil potem powiszon nade wszemy narodi. W tich dnyock roz- nyemogl syn Ezeckias az do smyercy, y modlyl sy{{ø}} bogu. a on gy usliszal a znamy{{ø}} gemu dal. Ale on nye podle dobrodzeystwa, gesz przyi{{ø}}1, ot- placyl syo gemu. bo podnyoslo sy{{ø}}) syerce gego, a wzbudził przecyw so- bye y przecyw ludze a Ierusalemu gnyew bozi. Potem sy{{ø}} pokorz__ panu, przeto isze bil powiszil syercza swego, a takesz on, iako y przebiwacz3 ~eru- salemsczi, a przeto nye prziszedl na nye gnyew bozi za dnyow Ezechiaszo- wick. I bil Ezechias bogati a sławni barzo, a skarbi sobye zgromadził wyelyke, y srzebra, y złota, y drogego kamyenya, y rozmaytego odzenya, a ss{{ø}}di wyelykey drogoscy, a lektwa- r z n y c e, a schowanya zbosza, wynne y oleowe, y staynye wszemu dobitku, y chlewi stadom. A szescz') myast udzalal znowu, myal na zemy1) zaiste stad owczich y skoczskick przes lyczbi, bo bil aal gemu pan nabitek wyelyki barzo. Tocz gest ten Ezeckias, gen zaczwyrdzil *) zwyrzckny{{ø}} studnycz{{ø}} wod Gyonskick, a obrocyl ge we spod stron myasta Dauidowa ku zapadu sluncza. A we wszitkick ezinyeck swick, czso ckcyal scz{{ø}}stnye czinyl. Ale wszako w poselstwye ksyęszyt Ba- bylonskick, gysz posiany biły k nyemu, bi go opitaly o dziwye, gen sy{{ø}} przigodzil bil w gick zemy, opuscyl gy pan, abi bil pokuszon, a ozna- myoni* bili wszitki rzeczi, gesz bili w syerczu gego. A gyne rzeczi o krolyu Ezechiaszu y o gego mylosyer- dzu popysani s{{ø}} w wydzenyu Yza- yasza proroka, sina Amazowa, a w ksy{{ø}}gack krolyow Iudzskick a Israkelskick. ') Tego nie powiedziano w Wulg. 3) Wulg. obturavi (zatkał), co tn wzięto za obduravit. 1 skonczal Ezechias s swimy oczci, a pogrzebly gy nad rowi sinow Daui- dowich. a slauily gego pogrzeb wszitek Iuda y w szitci Ierusalemsci. Y krolyowal Manases, sin gego, zan. ‘) We dwu naczcye lyecyech bil Manases, gdi pocz{{ø}}1 krolyowacz, a py{{ø}}cz a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t lyat krolyowal w Iemsalem. Y czinyl zle przed bogem podle ganye- bnoscy pogańskich, gesz podwrocyl pan przed sini Israhelskimy. A odwrocyw sy{{ø}}, oprauil modli na górach, gesz bil zatracyl Ezechias, ocyecz gego. a u- dzalal ołtarz Baalymowy, a czinyl modlić ludzech* 2), a klanyal sy{{ø}}> gwyazdam uyebyeskim y modlyl sy{{ø}} gym. A udzalal ołtarze w domu bozem, o nyemze bil rzeki pan: W Ierusalem b{{ø}}- dze gymy{{ø}} me na wyeki. Y udzala ge wszitkim gwyazdam nyebyeskim we dwu syenyw (sienią) domu bożego. A przewlaczal swe sini przes ogen W' dole Beennon, we sni wyerzil, a gusl na- slyadowral, a czarowanego sy{{ø}} umyenya przidzerszal, a myal s sob{{ø}}{{ø}} czaro- wnyki, a wyele złego uczinyl przed bogem, abi gy rozdraznyl. A rite takesz y d{{ø}}te znamyona polozil w domu bozem, o nyemze mouil pan bog ku Dauidoui ly] sinu gego, rzek{{ø}}cz Salomonom : W temto domu a w Ierusalemye, gezem zwolyl ze wszech myast israhelskich, polosz{{ø}} gymy{{ø}} me na wyeki. A nye przepuscz{{ø}} zagyn{{ø}}cz nogy Isra- ■) W Wulg. tu dopiero poczyna 8ię rozdział XXXIII. 2) Ma być: w ludzech, gajach = lucos fecit. W. hela s tey zemye, i{{ø}}zem oddal ocz- czom gich. ale wszako tak, acz b{{ø}}d{{ø}} ostrzegacz a czinycz to czsom przikazal, a wszitek zakon y duchowne obi- czage y takesz s{{ø}}di a* przes r{{ø}}k{{ø}} Moy- sesow{{ø}}. Przeto Manases swyodl Iudo- vo pokolenye y przebiwacze Ierusalem- ske, abi czinyly zle skutki nade wszitki gyne narody, gesz przewrocyl pan przed sini israhelskimy. Y mowyl pan k nyemu y k lyudu gego, ale nye chcye- ly posluchacz. A przeto prziwyodł na nye ksy{{ø}}sz{{ø}}ta woyski krolya Asyrskego, a i{{ø}}ly Manasen, a skowawszi r z e- cy{{ø}}dzmy y p{{ø}}ty zelyaznimy, y wye- dly gy do Babylona. Gen gdisz bil zn{{ø}}dzon, modlyl sy{{ø}} ku panu bogu swemu, a kaial sy{{ø}} barzo przed panem bogem oczczow swich, modly{{ø}}cz sy{{ø}} gemu y prosz{{ø}}cz pylnye. A usliszal pan modlytw{{ø}} gego a nawrocyl gy do Ierusalema na gego krolewstwo, a poznał Manases, isze pan on gest bog. Potem udzalal mur przed myastem Dauidovim na zapadney stronye rzeki Gyon w dole, od vichodu broni ribuey w okol asz do Ofel, y wz | wi- 155 szil gy barzo. A ustauil ksy{{ø}}sz{{ø}}ta woyski we wszech myescyech murowranick Iuda. A vimyatal czudze bogy y modli z domu bożego, a ołtarze, gesz bil zdzalal na górze domu bożego y w Ierusalemye, wrszitki wimyotal z myasta. Potem opravil ołtarz bozi y obyatowal na nyem dari y pokoyne obyati y ckwak. y przikazal ludze, abi slu- zily panu bogu israhelskemu. A wsza- koz gescze lyud obyatowral na gorack panu bogu swemu. A gyny uczinczi Manasen y gego proszba ku bogu swemu, y słowa prorokow, gisz mowyly w gymy{{ø}} pana boga israhelskego, popytani s{{ø}} w rzeczach o krolyoch israhelskich. A modlytwa gego y uslisze- nye, wszitki grzechi a p o t {{ø}} p a, takez myesczcza, na nychze dzalal wisoke modli a czinyl bogy a sochi, drzewyey nyzly pokalanye czinyl, popysano wszitko w mowyenyu Ozay. Y skonczal Manases s oczci swimy, a pogrzebly gy w domu gego. a krolyowal zan Amon, sin gego. We dwudzestu lecyech bil Amon, gdisz pocz{{ø}}1 krolyowacz, a za dwye lecye krolyowal w Ierusalem. ^ uczinyl zle w wydzenyu bozem, iako bil czinyl Manases ocyecz gego, a wszitkim modlam, gesz bil udzalal Manases, obyatowal y sluszil. Y nye sromal sy{{ø}} oblycza bożego, iako sy{{ø}} sromal Manases ocyecz gego, a wyelym wyó- cey zavynyl. Tedi sprzisy{{ø}}gszi sy{{ø}} przecyw gemu slugy gego, zabyly gy w gego domu. Potem ostatnye z lyuda. zbywszi ty, ktorzi Antona zabyly, u- stauily sobye krolya Ioziasza, sina gego, w myasto gego. XXXIIII. T oszmy lecyech bil Iozias, gdisz poczuł krolyowacz, a geno a trsydzescy lyat krolyowal w Ierusalemye. A czinyl, czso bilo prawego w wydzenyu bozem, y chodził po drogach oczcza swego Dauida, a nye uchilyl syó any na prauiczo any na leoicz{{ø}}. A osmego lyata swego krolewstwa, s{{ø}}cz gescze pacholykem, i{{ø}}1 sy{{ø}} szukacz boga oczcza gego Dauida, a ve dwu naczcye lyat swego krolewstwa ocziscyl pokolenye ludowo y Ierusalem od módl gomich y lusznich, y od podo- byzn y od ricyn. Y skaziły przed nym ołtarze Baalymowi, y podobyzni, gesz na nych stak, starti s{{ø}}. lugy takesz y ricya por{{ø}} bal y starł, a na ro- vyech tich, ktorzi biły oby ar o vae z gym obikly, gich zlomLi rosipal A nadto gich kapłanów koscy na ołtarzu spa- lyi, y ucziscyl Iud{{ø}} a Ierusalem. Takez w myescyech Manasowich y Efra- ymouich y Symeonouich az do Eepta- lymouich wszitki modk podwrocyl. A gdiz wszitki ołtarze skaził, y lugy y ricya starł w k{{ø}}si, a wszitki czari zatracyl ve wszey zemy israhelskey: y wrocyl syó do Ierusalem. Przeto osmego naczcye lyata krolewstwa gego, u- cziscyw zemy{{ø}} y koscyol bozi, poslal Zaphana sina Elchie, a Amaziasza, ksy{{ø}}sz{{ø}} myesczske, a Ioa sina loas*, kanczlerze, abi oprauily dom pana boga swego. Gysz prziszedszy ku Elchia- szowy. kaplanu wyelykemu, a wzęwszi pyenyodze od nyego, gesz bdi wnye- syoni do domu bożego a gesz biły zgromadziły slugy koscyelny a wrotny z Manasowa y z Efraymowa pokolenya y ze wszech gynich pokoleny israhelskich y ze wszego Iudi y Benyamy- nova y ode wszech przehivaczow Ieru- salemskich: a dały w r{{ø}}oe tym, gisz wladn{{ø}}ly dzelnyki domu bożego, a- bi oprauily koscy )1 bozi a wszitko zwyotszale ponowyly. A ony dały ge rzemy{{ø}}szlnykom a wapyennykom, abi kupyly kamyenya wicyosanego a drzewya ku nadstawyanyu stawyenya a ku podpyranyu domow, gesz biły skaziły krolyowye Iuda. A to wszitko wyernye uczinyly. Y biły włodarze nad dzelnyki: Iobat* a Abdias s sinow Merari , Zacharias a Mozollam s sinow Caath, gymsze bila pyluoscz o tem dzele, wszitci nauczeny, gysz umyely spyewacz na organyech. A nad tymy tesz ktorzi ku rozlycznim potrzebam brzemyona nosyly, biły pysarze, a my- strzowye, a z nauczonich wrotny. A gdisz winosyly pyeny{{ø}}dze, które bili wnyesyoni do koscyola bożego: tedi Elchias kapłan nalyazl ksy{{ø}}g?/ zakona bożego, gen bil popysan r{{ø}}k{{ø}} Moyse- sow{{ø}}. Y rzecze ku Zaphan pysarzowy: Naiyazlem ksy{{ø}}g?/ zakona w domu bozem. y dal ge gemu. A on wz{{ø}}1 ge y nyozl przed krolya, y powyedzal gemu, rzek{{ø}}cz: Wszitko, czsos oddal w r{{ø}}ce twich slug, tocz sy{{ø}} pełny. Srze- bro, gesz nalezono w domu bozem, zgromadzono a dano włodarzom rze- my{{ø}}slnykowim a rozlycznich dzal ko- wanyu (?)• A mymo to Elchias kapłan dal my tyto ksy{{ø}}gy. W nychze przed królem gdisz czcyono, a on usliszal słowa zakona: rozdarł na sobye rucho, a przikazal Elchiasoui sinu Zaphano- wu, a Abdanowy sinu Mycha, a Za- phanoui pysarzoui, a Aziaszoui, słudze 156 krolyowu, rzek{{ø}}cz: Gydzcye a proseye pana za my{{ø}}, a za zbitki') israhelske, y za Iud{{ø}}, za ti rzeczi2) wszitki tich ksy{{ø}}g, gesz s{{ø}} nalezoni. Bo wyelyka gnyewyvoscz* bosza kapye*) na nas, przeto isze nye ostrzegały oczczowye naszi slow bozich, any pelnyly wszegc tego, czso pysano gest w tich ksy{{ø}}- gach. Przeto odszedł Elchias y cy, ktorzi s nym biły posiany od krolya, ku Oldze prorokiny, zenye Sellum, sina Tekuat, sina Azra, gensze chował o- dzenya poswy{{ø}}tna. A ta bidlyla w Ierusalem drugem2). Y mowyly gey słowa ta, gezesmi naprzód powyedzely. A ona gym otpowye: Tocz mowy pan bog: Rzeczcye m{{ø}}zovy, gen was poslal ku mnye: Tocz mowy pan: Owa, ia prziwyod{{ø}} wyele złego na to myasto y na przebivacze gego, wszitka przekly{{ø}}cya, która s{{ø}} popysana w tich ksy{{ø}}gack, gesz cztly przed królem Iuda. Bo ostawszi mnye, offyerowaly bogom czudzim, abi my{{ø}} ku gnyewu pop{{ø}}dzily we wszech uczinceck, gesz swima r{{ø}}kama czinyly. przetosz kapacz b{{ø}}dze gnyew moy na to myasto, a nye b{{ø}}dze ugaszon. Ale ku krolyowy Iuda, gen was poslal, abick zan boga pro- syla, tak powyedzcye: Tocz mowy pan bogr israhelski: Yszesz sliszal słowa tyckto ksy{{ø}}g, a obmy{{ø}}kczilo sy{{ø}} syerce twe, a pokorzilesz sy{{ø}} w wydzenyu bozem stey rzeczi, która powyedzana przecyw temu myastu y przebiwaczom Ierusalemskim, a wstidalesz sy{{ø}} twarz i mey, y rozdarł gesz rucko swe, a plakalesz przede mn{{ø}}: a iam cy{{ø}} u- sliszal, tocz mowy pan. Iusz cy{{ø}} przi- loz{{ø}} ku oczczom twim, a wnyesyon *) pro reliquiis. W. ’) Super sermonibus. ‘) Stillavit. W. 5) in Secunda. * 281 b{{ø}}dzesz w grób twoy s pokogem, a nye uzrzita twoy ęczi tego wszego złego, czsosz ia prziwyod{{ø}} na to myasto y na gego przebiwacze. Y rozpowye- dzely krolyowy wszitko, czso ona mo- vyla. Tedi on zvola(u9 wszitki wy{{ø}}cz- sze urodzenym z ludowa pokolenya a z Ierusalema, szedł do domu bożego, y wszitci m{{ø}}zovye spolu pokolenya Iuda a pr7Ptiivfin7P Tpmsalemsei, kaplany a nauczeny, y wszitek lyud od na- mnyeyszego az do nawy{{ø}}czszego. Y czedl kroi przede wszemy w domu bozem, a (b)ny slisz{{ø}} wszitka słowa tich ksy{{ø}}g. Potem stoy{{ø}}cz na stolczu, zaslyubyl panu, abi po nyem chodził y ostrzegał przikazanya y swyadeczstwa y sprawyedlyvosci gego, ze wszego syercza swego y ze wszey dusze swey, a|jbi spelnyl wszitko, czsosz pysano w tich ksy{{ø}}gach, w nychsze czedl. A k temu zakly{{ø}}1 wszitki, którzy biły na- lezeny w Ierusalemye y w Benyamyn. y uczinyly przebivacze Ierusalemsci podle slyubu pana boga oczczow swich. Przeto wimyotal Iozias wszitki ganye- bnoscy ze wszech krayn sinow israhelskich, a przikazal wszitkim osta- tnym Ierusalemskim, abi sluszily panu bogu swemu po wszitki dny ziwota swego, a nye ost{{ø}}powaly ot pana boga oczczow svich. XXXV. I czinyl Iozias Prziscye panu bogu w Ierusalemye, a gest obyatowano czwartego naczcye dnya myesy{{ø}}cza pyrve- go. A ustavyl kapłani w swich urz{{ø}}- dzech, a prosyl gich, abi przislugovaly w domu bozem. A movyl ku slugam koscyelnim, gychszeto uczenym wszitek Israhel poswy{{ø}}czoval sy{{ø}} bogu, rzek{{ø}}cz: Poloszcye skrzyny{{ø}} w swy{{ø}}- cy koscyelney, gen* udzalal Salomon, sin Dauidow, kroi israkelski. bo gey wy{{ø}}cey nygdzey nye b{{ø}}dzecye nosycz, a iusz sluszcye panu bogu waszemu a gego lyudu Israhelu. A prziprawcye sy{{ø}} po domyeck a po rodzinack wa- szick, w urz{{ø}}dzeck a rozdzeleck, iako przikazal Dauid, kroi israkelski, a po- pysal Salomon, sin gego. A sluscye gego swy{{ø}}cy po czelyadzack y po zbo- rzeck nauczonick, a poswy{{ø}}czcye sy{{ø}} obyatui{{ø}}cz Prziscye. a takesz wasz{{ø}} bracy{{ø}}, abi mogły podle slow, gesz mowyl pan przes Moysesza, czinycz, przyprawcye. Y dal kromye tego Iozias wszemu lyudu, ktori tu nalezon w to swy{{ø}}to, gesz sio wye przesnyce, baranow y skopow a gynego dobitka s swich stad trzidzescy t{{ø}}sy{{ø}}czow*, a wolow trsy tysy{{ø}}ce, to wszitko s krolyowa zboza. A takesz ksy{{ø}}sz{{ø}}ta gego, czsosz biły z dobrey woley slyu- byly, ofyerowaly, a takesz lyudu, iako kapłanom a nauczonim. Potem Elchias a Zackarias a Geyel, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta domu bożego, dały kapłanom, abi czinyly Prziscye, s pospolytich doobitkow* dwa tysy{{ø}}cza a szescz setk, a wolow py{{ø}}cz set. Ale Chonenyas, a Semeyas a Na- tanael bracya gego, a Azabyas, Ieiel a Iozabad, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta slug koscyelnick, dały gynim slugam ku poswy{{ø}}cenyu Prziscya py{{ø}}cz tysy{{ø}}cz dobitka, a wo- 71 Iow py{{ø}}cz set. A tak prziprawyona gest sluszba bosza, y stały kaplany w swich urz{{ø}}dzech, a slugy koscyelne w *57 swi ch zast{{ø}}pyech, podle krolyowa ros- kazanya. Y obyatowano Prziscye, y skrapyaly kapłani swe r{{ø}}ce krwy{{ø}}, a nauczeny zdziraly skori z obyati a od- dzelyaly ge, abi dawały po domyech a po czelyadzack kaszdick, abi bili offerowani bogu, iako pysano w zako- nye Moysesovye, a z w olow takesz u- czinyly Prziscye, y upyekly na ognyu, podle tego iako stoy w zakonye. Ale pokoyne obyati warzily w kotleck a w panwyack a w garnczock, a fata- i{{ø}}cz1) rozdawały wszemu lyudu. Ale sobye a kapłanom potem prziprawya- ly, bo w obyatach zszonich a w tuczno- scyach biły kaplany az do noci zpro- znyeny2). przeto nauczeny sobye a kapłanom, sinom Aaronowim, na po- slyad prziprawyaly. Ale spyewaci, sinowye Azapkowy, stały w swem rz{{ø}}- dze, podle przikazanya Dauidow^a a Azapkowa y Emanowa y Aditumowa, prorokow krolya Dauida. Ale wrotny w kaszdick bronack strzegły, tak abi nyszadni syó nye odchilyl od bozey sluszbi. przeto y gyny gick bracya, slugy koscyelny, prziprawyaly gym kar- mye. Przeto wszitka sluszba boża porz{{ø}}dnye bila napelnyona tego dnya, abi czinyly Prziscye, a sszone obyati offerowaly na ołtarzu bozem, podle ros- kazanya krolya Iozyasza. Y uczinyly sinowye israkelsci, gysz biły nalezeny, Prziscye w tem czasu, a swy{{ø}}to prze- snycz za syedm dny. Nye bilo równe temu Prziscyu wr Israhelu ode dnyow Samuela proroka, any kto s krolyow israkelskick uczinyl takego Prziscya, iako uczinyl Iozias kapłanom a nau- czonim a wszemu Iudowu pokolenyu a Israkelu, gen bil nalezon przebiwa- czem Ierusalemskim. Ósmego naczcye lyata krolyowanya Ioziasowa to Prziscye slawyono') goet A g/lic?. Tozias oprauil koscyol, wzial gest Neckao, kroi Egypski, ku boiowanyu do Car- tamys podle Eufraten. Y poydze Iozias przecyw gemu. Tedi on poslal* k nyemu posli, rzeki: Czso mnye a tobye gest, krolyu Iuda? Nye gyd{{ø}} dzisz przecyw tobye, ale przecyw gynemu domu mam boiowacz, przecyw gemuszto bog my kazał gydz ricklo. Przestań przecyw panu bogu czinycz, gen se mn{{ø}} gest, ysze bi cy{{ø}} nye zagubyL Nye chcyal Iozias wrocycz sy{{ø}}, ale sposobyl przecyw gemu boy, any posłuchał Neckao wiek rzeczi z ust bozick, ale pospyeszil, abi sy{{ø}} byl s nym na polyu Mag gedo. A tu gest ranyon barzo od strzelczow, y rzeki swim pa- noszam2): Wiwyedzcye my{{ø}} z boia, bocyem ranyon. Gysz przenyesly gy z gego woza na gyni woz, gen po nyem szédl obiczagem krolyowim, y odnye- sly gy do Ierusalem, a tu umarl, a po- grzebyon w grobye swick oczczow. a wszitek Iuda a Ierusalem płakały gego. A Ieremyas nawy{{ø}}cey, gegofsz) wszitci spyewaci y spyewaczki asz do dzisyego dnya narzekanye nad Iozia- ') Festinato. W. *) Occupati. ') Celebratum. *) Pueris suis. W. szem obnawyai{{ø}}, a iakol) zakon dzer- szi w Israhelu: Owa, tocz gest pysa- no w placzoch. A gyne rzeczi o Io- ziaszu y o mylosyerdzu gego, gesz przikazana zakonem kozim, y «oamki gego pyrve y poslednye, popysani s{{ø}} w ksy{{ø}}gach Iuda a Israhelskich. « XXXVI. iPrzeto zemyanye wsz{{ø}}wszi Ioachaza, sina Ioziasowa, ustauily gy królem w myasto oczcza gego w Ierusalem. We dwudzestu a we trsech lecyech bil Io- achas, gdisz pocz{{ø}}1 krolyowacz, a trsy myesy{{ø}}ce krolyowal w Ierusalemye. Bo gy ssadzil kroi Egypski, gdisz bil przi- targn{{ø}}1 do Ierusalem, a poddał w pla- cz{{ø}} sobye zemy{{ø}} we sto lybr szrzebra a w lybrze złota. A ustauil w myasto gego królem Elyachyma, brata gego, nad Iud{{ø}} a nad Ierusalemem, a prze- myenyl gemu gymy{{ø}} Ioachym. Ale samego Ioachasa wz{{ø}}w s sob{{ø}}, y wyodl do Egypta. A we dwudzestu a w py{{ø}}- cy lecyech bil Ioachim, gdi pocz{{ø}}1 kro- ') Et quasi... lyowacz, a gedennaczcye lyat krolyo- val w Ierusalem. Y czinyl zle przed panem bogem svim. Przecyw temu przi- targn{{ø}}1 Nabuchodonozor, kror* Kaldey- ski, a skowanego gy rzecy{{ø}}dzmy wyodl do Babylona. Do gegosz takesz y ss{{ø}}- di bozee przenyosl y polozil w swem koscyele. Gyna słowa o Ioachymye a o ganyebnoscyach, gesz czynyl a gesz s{{ø}} przi nyem nalezoni, ti popysani w ksyęgack krolyow Iuda a Israhel. Y krolyowal Ioackim, sin gego, w mya- sto gego. V ósmy lecyeck bil Ioachim, gdi pocz{{ø}}1 krolyowacz, a trsy myesy{{ø}}- ce a dzesy{{ø}}cz dny krolyowal w Ierusalem. Y czinyl zle przed panem bogem w wydzenyu bozem. A gdisz sy{{ø}}* okr{{ø}}g roczni toczil sy{{ø}}, poslal kroi Na- buckodonor* ti, gisz gy przywyedly do Babylona, a ss nym wnyesly wszitki drogę ss{{ø}}di domu bożego. A ustauil królem Sedechiasża nad Iud{{ø}}, stri- ya gego, y nad Ierusalemem. We dwudzestu a w genem lyecye bil Sedeckias, gdi pocz{{ø}}1 krolyowacz, a gedennaczcye lyat krolyowal w Ierusa... Tn sześciu kart brak. EZDEASZ I. (VII, 28). 168 ...y przed gego raczczamy y przed wszemy ksy{{ø}}sz{{ø}}ti krolyouimy moczni- my. A ia posylyon s{{ø}}cz r{{ø}}k{{ø}} pana boga mego, gen bil we mnye, sebralem Israhelska ksy{{ø}}sz{{ø}}ta, gisz weszły se mn{{ø}} w krolewstwo Artaxersovo*. vin. Ta s{{ø}} ksy{{ø}}sz{{ø}}ta czelyadzi, a to pokolenye gich, gisz s{{ø}} wzeszły se mn{{ø}} w krolewstwo Artaxersa* krolya z Babylona. S sinow Fyneesovich Gerson. S sinow Ytamarowich Danyel. S sinow Dauidouich Akthus. S sinow Sechanya- sowich a s sinow Pharezowich Zacha- rias. a s nym zlyczonich L a sto m{{ø}}- zow. S sinow Fet Moab, Elyoeenay sin Zacharzow*, a s nym dwye scye m{{ø}}- zow. S sinow Sechenyasowach sin Ge- zechiel, a s nym trsy sta m{{ø}}zow. S sinow A den Achebouich*, sin Ionatanow, a s nym py{{ø}}czdzesy{{ø}}t m{{ø}}szow. S sinow Elamouich Yzaias, sin Atalye, a s nym syedmdzesy{{ø}}t m{{ø}}zow. A s sinow Safacye Zebedias, sin Mychalow, a s nym LXXX m{{ø}}zow. S sinow Io- abouich Obedia, sin Geyelow, a s nym dwe scye a XVIII m{{ø}}zow. S sinow Sa- lomyt sin Iosfye, a s nym sto LX m{{ø}}- zow. S sinow Betbay Zacharz, sin Bel- | baiow*, a s nym XXVIII m{{ø}}zow. S sinow EzeadowioŁ Tohannan, sin Ezeta- mow, a s nym X a sto m{{ø}}zow. S sinow Adonyachamowich, gisz biły po- sledny, a ta s{{ø}} gymyona gich: Ely- feleth a Elyel a Samayas, a s nym LX m{{ø}}zow. S sinow Beguy Utaya a Za- khur, a s nymy LXX m{{ø}}zow. Y sebralem ge k rzece, ku Chahamya*, a bilysmi tu za trsy dny. y patrzilem w lyudu a w kaplanyech s sinow Lewy, y nye naiyazlem tu. A takem poslal Eleazara a Arizel a Semeyma, a Elna- tama a Geribota a drugego Elnatama, a Natana a Zacharza a Mozolama, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta, a Ioariba a Elnatama, m{{ø}}dr- ce. A posiałem ge ku Edodowy, gen gest pyrwi w myescye Kafie*, a polo- zilem słowa w gich uscyech, geszbi mowyly ku Addonovy a bracy gego Natinneyskim w myescye Kafye, abi prziwyedly nam slug?/ domu boga naszego. A prziwyedly nam .slugy przes dobr{{ø}} r{{ø}}k{{ø}} boga naszego nad namy, m{{ø}}ze przeuczone s sinow Mooly, sina Leuina, sina Israhelowa, a Sarabyasza a ssinow gego XX ‘) a bracyey gego XVffl. A Iabyasza a s nym Yzayasza s sinow Merari, a bracyey gego y sinow gego XX. A z Natinneyskich, gesz *) Téj liczby wcale tu nie ma w Wulg. Bil oddał Dauid y ksy{{ø}}sz{{ø}}ta k slusz- bye nauczone*, Natinneyske dwye scye a XX. Wszitci cy gymyenmy biły nazwany. A przikazalem tudzesz post podle rzeki Ahamya*, abichom ucyrzpye- nye myely przed panem bogem na- szim, a prosyly gego za praw{{ø}} drogo nam y sinom naszim y wszemu na- bitku naszemu. Bom sy{{ø}} sromal prosycz pomoci krolyowi1) ą gesczczow, gez bi nas obronyly od nyeprzyiacye- la na drodze, bosmi biły rzekły kro- lyowy: R{{ø}}ka boga naszego gest nade wszemy, ktorzi gego szukai{{ø}} w dobro- cy, a mocz gego y syla gego y gnye- wanye na wszitki, ktorzi gego ostavai{{ø}}. Y poscylysmi sy{{ø}} a prosylysmi boga naszego za to, y zwyodlo sy{{ø}} nam scz{{ø}}stnye. Y odl{{ø}}czilem s ksy{{ø}}sz{{ø}}t kapłańskich Xn, Sarabyasza a Sabyasza* a s nyma z bracyey gich X. Y wzwy{{ø}}- zalem na nye srzebro y złoto y ss{{ø}}di poswy{{ø}}czone domu bożego, gesz bil obyetowal kroi y rada gego, y ksy{{ø}}- sz{{ø}}ta gego y wszitek Israhel s tich, gisz biły nalezeny. Y odwazilem k gich r{{ø}}kama srzebra lyber szescz set a L, a ss{{ø}}dow srzebrnich sto, a złota sto lyber, a korczakow zlotich XX, gysz myely w sobye po tysy{{ø}}czu szely{{ø}}gow, a ss{{ø}}dow s mosy{{ø}}dzu czistego przedobrego dwye scye, krasnego iako złoto. Y rzekłem gym: Wiscye swy{{ø}}cy bozi, y ss{{ø}}di swy{{ø}}te, y srzebro y złoto, gesz dobrowolnye ofyerowano gest panu bogu oczczow naszich. Czuycye a ostrze- gaycye, dok{{ø}}d nye odwazicye przed ksy{{ø}}sz{{ø}}ti kaplanskimy y nauczonimy a przed wódźmy czelyadzi israhelskich w Ierusalem w skarb domu bożego. Y prziy{{ø}}ly kaplany a nauczony pod vag{{ø}} srzebro y złoto y wszitki ss{{ø}}di, abi donyeszly do Ierusalema w dom boga naszego. Y ruszilysmi sy{{ø}} od rzeki Ha- mya* wtorego naczcye dnya myesy{{ø}}- cza pyrwego, abichom sy{{ø}} brały do Ierusalem. a r{{ø}}ka pana boga naszego bila nad namy, a wizwolyla nas z r{{ø}}ki nyeprzyiacyelya a przecywnyka na drodze. Y przislysmi do Ierusalema y bi- dlylysmi tu trsy dny, a czwartego dnya odvazono srzebro y złoto y ss{{ø}}di boga naszego przes r{{ø}}ce (Me)rem o to wye, sina Uriasowa kapłana, a s nym Eleazar Fyneesow, a s nyma Iosadech* sin Iozue, a Noadaya sin Bennoy nauczo- ni, podle wagy y lyczbi wszey. y po- pysana wszelka waga w tem czasye. A cy wszytci, ktorzi biły prziszly z i{{ø}}czstwa, sinowye przevyedzenya, ofye- rowaly obyati panu bogu israhelskemu, cyelczow XII za wszitek lyud i- srahelski, skopow szescz a XC, baranow VII a LXX, kozlow za grzech Xn. to wszitko na obyat{{ø}} bogu. Potem dały lysti krolyowi włodarzom, gesz bili us{{ø}}dzoni* ot krolya, y wodzom za 11 rzek{{ø}}, y wzwyodl lyud dom 159 bozi. IX. A po wipelnyenyu tich rzeczy, przi- st{{ø}}pyly ku mnye ksy{{ø}}sz{{ø}}ta, rzek{{ø}}cz: Nye gest odl{{ø}}czon lyud israhelski, kaplany a nauczeny, od lyudzi zemskich 72 ') A rege ma Wulg. y od gich ganyebnoscy, to gest Kana- neyskich, Eteyskick a Ferezeyskich, a Iebuzeyskich a Amonyczskich, a Mo- abyczskick, Egypskich, Amoreyskich. Y poymowaly zayste zom z gich dze- wek y swim smom, y smyesyly syemy{{ø}} swyote s lyudzmy zemskimy. Koka takesz s ksy{{ø}}sz{{ø}}t y wlodarzow bila w tem pyrwem przest{{ø}}pyenyu. A gdim bil usksal tat y rzecz, rozdarłem plascz swoy y suknyo, a wiskubalem włosy glowi mey y brodi mey, y sye- dzalem truchłem \ seszly sy{{ø}} ku mnye wszitci, gisz sy{{ø}} bogely pana boga israhelskego, prze gich przest{{ø}}- pyenye, gisz przisly biły z i{{ø}}czstwa, a ia syrdzy snycyen az do obyati wyeczerzney. A v (u) wyeczerzney obyati wstałem z mey zaloscy, a z roz- dartim plasczem y s suknyo, sklony- lem kolyana ma a roscy{{ø}}gnylem r{{ø}}ce moy ku panu bogu memu, y rzekłem: Panye boze moy, ganba my gest a sromam syo wzwyescz oblycza mego k tobye. bo zloscy nasze rozmnozom na nasz{{ø}}j głowo, a grzechi nasze wzrośli az do nyeba ode dnyow oczczow naszich. Ale y mi samy zgrzeszilysmi cy{{ø}}sko az do tego dnya, a w zloscyach naszich podanysmi y krolyowye naszi w r{{ø}}ce krolyow zemskich, y pod myecz y w loczstw o y w lup y w ganb{{ø}} nasze twarz i, iako y wTe dnyu tem. A nynye iako na male a za oka mgnye- nyee uczinyona gest modlitwa nasza przed panem bogem naszim. abi nam bik przepusczoni ostatci, a dan bil myr na myeszczce gego swy{{ø}}te, abi nam oswyecyl oczi nasze bog nasz, a dal nam sziwot mai ) w sluszbye naszey. bo slugT/smi, a w sluszbye naszey nye opuscyl nas bog (W)asz, a sklonyl nad namy mylosyerdze przed królem perskim, abi nam dal sziwot, a wzwyodl dom boga naszego, a wzwyodl gego pustki, a dal nam nadzei{{ø}} w Iudowu pokolenyu a w Ierusalem. A iusz czso rzeczemi, panye boze nasz po tem? bosmi opuscyly twa przikazanya, ia- zesz nam przikazal przes r{{ø}}k{{ø}} slug twich prorokow, rzekocz: Zemya do geysze wnydzecye, abiscye i{{ø}} wlodn{{ø}}- ly, zemya nyeczista gest podle nye- czistoti lyuda a gynich zem (mem) ganyebnoscy gych, gysz i{{ø}} napelnyly ot kraia asz do kraia swo ganyebnoscy{{ø}} Przetosz 11 iusz nye dawaycye swick dzewek gich sinom, a gich dzevek nye oblyubyaycye vaszim sinom, a nye szu- kaycye myra s nyriy a scz{{ø}}scya gich az na wyeki. A posylyai{{ø}}cz syebye, bódzecye gescz dobre uzitki zemye, a będo w nyey dzedzici sinowye vaszi az na vyeki. A potem wszitko, czso na nas spadło prze nasze psotne skutki y prze nasz wyelyki grzech, bo ti boze israhelski wizvolyleszbias ze zloscy naszick, a dalesz nam zbaayenye, iako gest y dzisz, abichom sy{{ø}} nye wręczały zasyć a pogardziły przikaza- nym twim, any syp malszenstwem ob- lyubyaly s lyudzmy timyto, gick ga- nyebnoscyamy, ale bickom pelnyly twa przikazrynya. Zalysz sy{{ø}} rożnyewal na nas az do zagladzenya, nye ckcz{{ø}}cz *) *) litam modicam. W. ostauicz z bitko w naszich, azbavye- nye dacz ? Panye boze israhelski, spra- wyedlyvisz ti, iszesz nas opuscyl, gy- smi myely zbavyeny bicz, iako tego dnya. Ova, tocz przed tob{{ø}} gesmi w grzesze naszem, pod nymsze nye moze nyszadni stacz przed tob{{ø}}. X. ./V tak gdisz sy{{ø}} modlyl Ezdras, se zlzamy prosyl boga, rzek{{ø}}cz a pla- cz{{ø}}cz , a 1 e s z {{ø}} przed koscyolem bo- zim, sebral sy{{ø}} k nyemu z Israhela wyelyki zbór barzo m{{ø}}zow y zon y dzecy. y płakał lyud wyelykim płaczem. Y otpowye Sechenyas, sin Se- chielow s sinow Elamovich, y rzeki Ezdrasowy: Mismi zgrzeszily przecyw panu bogu naszemu, a spoymalysmi zoni s czudzego pokolenya, z zemske- go lyuda. A nynye, mozely bicz po- kaianye w Israhelu nad tak{{ø}} wyn{{ø}}: uczinniy* slyub s panem bogem na- szim, abichom odegnaly wszitki zoni ot syebye y ti, gesz sy{{ø}} z nych zrodziły, podle voley bozey y tich, ktorzi sy{{ø}} boi{{ø}} przikazanya pana boga naszego. podle zakona b{{ø}}dz. Wstań, twecz gest to ogly{{ø}}dacz'), a micz b{{ø}}dzem s tob{{ø}}. posyl sy{{ø}}, a uczin to. Przeto wstał Ezdras, zaprzisy{{ø}}gl ksy{{ø}}sz{{ø}}ta kapłańska y nauczonich y wszitek Israhel, abi uczinyly podle słowa tego. y przisy{{ø}}gly wszitczi, ysze to ucziny{{ø}}. Tedi wstaw Ezdras przed domem bo- zim, y odydze do pokoyka nauczonego, sina Elyazib, a wszedw tam, chleba *) nye iadl any wodi pyl, bo płakał prze- st{{ø}}pyenya gich, ktorzi z i{{ø}}czstava* prziszly. Y rozezslan glos asz do ludowa pokolena* y do Ierusalem, wszitkim sinom przewyedzenya, abi sy{{ø}} sebraly do Ierusalem. A wszelki, gen- bi nye prziszedl we trsyech dnyoch podle radi ksy{{ø}}sz{{ø}}t y starszick, b{{ø}}dze gemu pobrano wszitko gego zboze, a sam b{{ø}}dze wignan z sboru przewye- dzonich. Przeto seszly sy{{ø}} wszitci m{{ø}}- sze z ludowa a, z Benyamynowa poko- 160 lenya do Ierusalem we trsyeck dnyoch, to gest myesy{{ø}}cza dzewy{{ø}}tego we dwudzestu dnyock. Y syedzal wszitek lyud na ulyci domu bożego, trz{{ø}}s{{ø}}cz sy{{ø}} za grzeck a prze descz. A powstaw Ezdras kapłan y rzeki k nym: Wiscye prze- st{{ø}}pyly boze przikazanye, y poyma- wszi sobye zoni s czudzego pokolenya, y prziczinylyscye grzecha w Israkelu. Ale nynye spowyadaycye sy{{ø}} panu bogu oczczow naszick, a uczincye gego lyuboscz, a odl{{ø}}czcye sy{{ø}} od lyudzi zemskick y od zon czudzego pokolenya. Y otpowye wszitko sebranye, rzek{{ø}}cz wyelykim głosem: Podle twego słowa wszitko syę stan. Ale iszecz gest lyud wyelki, a czas dzdzovi, isze nye mozem stacz na dworze, a ten uczi- nek nye gest genego dnya any dwu (bosmi wyelmy zgrzeszily w teyto rzeczi) : przeto b{{ø}}dzta ustavyona ksy{{ø}}- sz{{ø}}ta we wszem sebranyu, a wszitci w myescyech naszick, gisz spoymaly sobye zoni z czudzego rodu, acz przyd{{ø}} w ustavyonick czasyeck, a s nymy star- szi s każdego myasta y gick s{{ø}}dze, i *) decernere. W. doi{{ø}}d sy{{ø}} nye odwrocy gnyew ot nas boga naszego prze ten grzech. Przeto Ionatan, sin Azaelow, Iaazia, sin Te- kuow, stały na tem, a Mozolam a Se- bataya, nauczeny, wspomagały gyma. Y uczinyly tak sinowye przenyesyenya. Y odidze Ezdras kapłan a m{{ø}}zowye ksyosz{{ø}}ta czelyadzi do domow oczczow swich, a wszitci po swich gymyonach, y posadziły syó dzen pyrvi myesz{{ø}}cza dzesy{{ø}}tego, pitai{{ø}}cz sy{{ø}} na tako rzecz. Y opatrzeny s{{ø}} wszitci m{{ø}}szovye, gysz- to biły spoymaly sobye zoni czudzo- krayne, az do pyrwego dnya myesy{{ø}}- cza pyrwego. A nalezly so s sinow kapłańskich, ktorzi biły spoymaly zoni czudzokrayne: S sinow Iozue, sina Iozedechowa y bracyey gego, Maazia a Elyezer a Tarib a Godolya. Y dały na tem r{{ø}}ce swoy, abi zap{{ø}}dzily zoni swe, a za swoy grzech skopi z owyecz ofyerovaly. A z sinow Semynerovich* Anan a Zebedia'). A z sinow Arim, Maazia, Elya a Semeya, a Ieiel a Ozias. A z sinow Fezurowich, Elycenay, Maazia, Yzmahel, Natanahel a lozabel, E- leazer. S sinow nauczonich, Iozabeth a Semey, a Elaya (ten gest Chalyta), Fataya, Iudas a Elyazer. A s spyeva- kow, Elyazub. a z wrotnick, Sellum ') Większa część tych imion ina zéj brzmi wedle textu Wulgaty. a ' ellem a Urim. A [sj Israkela, s sinow Farezovick, Beemya* a Oezia, a Melckia a Myanyn, a Elyazer a Ba- naya. S sinow Elamouick, Matanya a Zackarias a Geak a Abdi, a Gerimot, a Heel. S sinow Zetkua[| Helycenay, Elyazib, Matanya a Gerimutk, Iabetk, a Azaziza. S sinow Lebay, Iokannan, Amanya, Zebeday, Atalya. S sinow Be- ny, Mozollam aMolue, Addaya, Iazub a Saal, a Ramoth. S ssinow Fethmo- ab, Edna a Talal, Banayas, Amazias a Mathanyas, Bezeleel a Remum a Manasse. S sinow Herem, Elyazer Gezue, Melchias, Semeyas, Symeon, Benya- myn. Mazoch, Samarias. A s sinow A- zomowich, Mathanya, Matathet, a Za- bet, Elyfeleth, Germay, Manase, Semey. S sinow Bany, Maddi, Amram a Hukel, Baneas a Badayas, Ceylan, Banny, Marimutk a Elyazif, Matanyas. Matkanyay, łazi, a Banya a Bennuy, Semey, Salmas, Nathan, Addayas, Melckne, Sabay, Sysay, Saray, Ezriel, Seleman, Semeria, Sellum, Amaria, Io- zepk. S sinow Nebynowick, Ayel, Ma- tatkias, Zabed, Zabyana, Iaddu, Iohel, Banaya. Cy wszitci biły spoymaly zoni sobye s czudzego rodu, a bik zoni gick, gesz biły zrodzik sini. Poczynało sy{{ø}} ksy{{ø}}gz/ Neemya- s z o w i. NEHEMIASZ. Ccpytvla pyrwa. *) Iowa Xeemyaszowa, sina Elckiasowa. Y stało sy{{ø}} gest myesyocza prosyn- cza lyata XX, a ia bil na grodze Suzis. \ przy- dze ku mnye Arany, geden z bracyey mey, a m{{ø}}ze z ludowa pokolenya, y opitalem gich o Zidzech, gisz biły o- staly po zgymanyu, a o Ierusalem. Y powycdzely my: Ti, gisz ostały a o- stavyeny s{{ø}} po zgymanich tam we włości, w vyelykem udr{{ø}}czenyu s{{ø}} a w pot{{ø}}pyenyu, a mur Ierusalemski ska- zon gest, a broni gego spalyoni so ognyem. A gdiszem usliszal słowa taka, szedłem a płakałem a łkałem za wyele dny, a poscylem sy{{ø}}, modly{{ø}}cz sy{{ø}} przed oblyczim boga nyebyeskego. Y rzekłem: Panye boze nyebycski, syl- ni, wyelyki y groźni, gen chowasz slyub y mylosyerdze tym, ktorzi cy{{ø}} rnylu- yo a ostrzegai{{ø}} twego przikazanya: b{{ø}}dz twe ucho nackilyono a oczi twy otwajrzoni, abi usliszal modlytw{{ø}} slu- gy tw^ego, gisz sy{{ø}} ia modly{{ø}} przed tob{{ø}} dzisz w noci y we dnye za sini israhelske, slug*/ twe. a wizna wacz sy{{ø}} b{{ø}}do2) za grzecki sinow israkelskick, *) Tu próżne miejsce dla początkowej litery S. J) Confiteor. W. gymysz zgrzeszily przecyw tobye. y ia y dom oczcza mego zgrzeszilismi, mar- noscy{{ø}}smi swyedzeny, a nye ostrzega- lysmi przikazanya twego y duchownich obiczaiow y s{{ø}}dow, gezesz przekazał Moysesowy, słudze swemu. Pamy^ray słowa twa, iaszesz przikazal Mo | yso- 16£ sowy słudze twemu, rzek{{ø}}cz: Gdisz przestopycye me przikazanye, ia was rozprosz{{ø}} myedzy gyni lyud. a gęstły sy{{ø}} nawrocycye ku mnye, a ostrzegacz b{{ø}}dzecye przikazanya mego, a brdze- cye ge czinycz: abiscye biły zawye- dzeny na kray nyeba, ott{{ø}}d was zbye- rzo y wvyod{{ø}} w myasto, gezem zwolyl, abi tam przebiwalo me gymy{{ø}}. A ony s{{ø}} slugy twe y lyud twoy, gen* gesz wikupyl w syle twey wyelykey y w r{{ø}}ce twey udacney. Prosz{{ø}} panyer b{{ø}}dz ucko twe czuy{{ø}}ce ku modlytwye slugy twego a ku modlytwye slug twick, gisz sy{{ø}} ckcz{{ø}} bacz gymyenya twego, a sposob slug{{ø}} twego dzisz, a day gemu mylosyerdze przed tym m{{ø}}zem Bom ia bil czesznykem krolyowim. II. T edi sy{{ø}} gest stało myesy{{ø}}’ cza d ó b n a lyata XX Artaxerse krolya, a wyno stało przed nym, a podnyoslem wyna, 73 podałem krolyowy. a bilem iako mdli przed gego oblyczim. Y rzeki ku mnye kroi: Przecz oblycze twe sm{{ø}}tno, gdi cy{{ø}} nyemocznego nye wydz{{ø}} ? nye gest to darmo. Ale zloscy'), która w twem syerczu gest, nye wydz{{ø}}. Y balem sy{{ø}} vyelmy barzo, y rzekłem krolyovy: Zyw b{{ø}}dz, krolyu na vyeki. Y kakobi sy{{ø}} oblycze me nye sm{{ø}}cylo, gdi myasto y dom pogrzebni oczcza mego o- pusczon gest, a broni gego wipalyoni ognyem ? Y rzeki kroi: Prze ktor{{ø}} rzecz prosysz ? A ia, pomodly{{ø}} sy{{ø}} panu bogu nyebyeskemu, rzekłem krolyu: Wy- dzily sy{{ø}} dobrze krolyovy, a lyubyly sy{{ø}} slugam2) twim przed oblyczim twim: prosz{{ø}}, abi my({{ø}}) otpuscyl do Zidowstwa, do myasta pogrzebu oczcza mego, acz ge udzalam. Y rzeki kroi y krolyowa, a syedzala pole gego: Za ktori dług?/ czas droga twa b{{ø}}dze, a kedi sy{{ø}} k nam wrocysz? Y szlyuby- lem ‘J przed krolyovim oblyczim, y prze- puscyl my{{ø}}. a iam ustauil czas mego wrocenya. Y rzekłem k nyemu: Wy- dzily syę tobye krolyu za podobne, day my lysti ku wogevodam tey włoscy za rzek{{ø}}, acz my{{ø}} przewyod{{ø}}, doi{{ø}}d nye przid{{ø}} do Zidow^stwa, a lyst ku Azafowy polesznemu krolyowu, abi my dal drzewa, abich mogl po- kricz brono koscyola bożego y muri myesczske y dom, w ktori wuyd{{ø}}. Y dal my kroi przes r{{ø}}k{{ø}} dobr{{ø}} boga mego se mn{{ø}}. Y prziszedlem ku voge- vodam tey włoscy za rzek{{ø}}, y dalem ') Malum w Wulg. 2) Myłka zamiast: sługa twój. 3) Placui. gym lysti krolyovi. A poslal se mn{{ø}} kroi ksy{{ø}}sz{{ø}}ta ricerstwa y geszczce. To usliszawszi Sa nabolat Oronytski, y Dobyesz*, sługa Amonyczski, sm{{ø}}- cylasta sy{{ø}} barzo zam{{ø}}cenym wyel- kim, ysze prziszedl czlowyek, gen szuka scz{{ø}}scya sinow israhelskich. Y prziszedlem do Ierusalem, a bilem tu za trsy dny. A wstaw w noci, ia a mało m{{ø}}zow se mn{{ø}}, nye ukazaw nyzadne- mu, czso gest bog dal w syerce me, abich uczinyl w Ierusalem, a dobitcz{{ø}} nyszadne nye bilo se mn{{ø}}, gedno dobitcz{{ø}}, na nyemem syedzal: y visze- dlem bron{{ø}} waln{{ø}}1) w noci, a przed studnycz{{ø}} drakov{{ø}}2), asz ku bronye gnoyney, a patrzai{{ø}} muri Ierusalemske skażone, a broni gego ognyem visszo- ne (icyżżone). Y szedłem ku bronye stu- dnyczney a ku wyedzenyu vodi krolyovi3), a nye bilo myesczcza dobit- cz{{ø}}czu, na nyemszem syedzal, k{{ø}}dibi przeialo. Y wszedłem pyeskamy4) w noci przes pr{{ø}}d, opatrzai{{ø}} muri, a wro- cyw sy{{ø}}, prziszedlem ku bronye val- ney, y prziszedlem zasy{{ø}}. Ale sprawce lyuczscy nye wyedzely tego, do- k{{ø}}d bich otszedl albo czso bich czinyl, any takesz Zidom, any kapłanom, any slyachcyczom, any urz{{ø}}dnykom y gy- nich*, gysz strzegły po takich myescyech, nyczs gesm nye dal wyedzecz. Ale rzekłem gym: Yi wyecye nasz{{ø}} n{{ø}}dz{{ø}}, w nyeyzesmi, ysze Ierusalem pusto gest, a broni gego visszoni o- gnyem. Przeto poczcye, a udzalami *) Porta valli*. W. s) draconis. *) Ad aquaeductum regis. *) Tego wcale nie ma w Wulg. muri Ierusalymske, a nye b{{ø}}dzem daley w posmyechu narodom. Y ukazałem gym r{{ø}}k{{ø}} boga mego dobr{{ø}}, gen gest se mn{{ø}}, a słowa krolyowa, iasz movyl mnye. A przeto mowy{{ø}}: Wstan- mi, a udzalaymi. Y posylyoni s{{ø}} w dobrem gich r{{ø}}ce. Y usliszely Sanaba- lath Oronyczski, a Dobyesz sługa A- monyczski, a Arabs y Gozem, y kłamały namy, gardz{{ø}}cz, rzek{{ø}}cz: Która to gest rzecz, i{{ø}}szto czinycye? Za- ly sy{{ø}} przecyw krolyovy boczicye ? Y otpowyedzalem gym rzecz, rzek{{ø}}cz: Bog nyebyeski, ten nam pomaga, a mi slugy gego gesmi. wstanmi, a dza- laymi. Ale wam nye dzalu any spra- wyedlyvoscy any pamy{{ø}}cy w Ierusalem. m. A powstaw Elyazib, kapłan vyelyki, y bracya gego kaplany, y udzalaly bron{{ø}} stadn{{ø}}. ony i{{ø}} poswy{{ø}}cyly, a u- stauily wrota gey, asz do wyeze sto loket, a poswy{{ø}}cyly i{{ø}}, az do wyesze Ananeelowi. A podle gego dzalaly m{{ø}}- zowye Iericho, a podle gich dzalal Za- chur, sin Zamri. A bron{{ø}} ribn{{ø}} udzalaly sinowye Asanaowy, a ony przi- krily i{{ø}}, a ustawyly gey drzwy s zamki y z zaworamy. A podle gich dzalal 162 Marimuth, sin Uriaszow, sina Akuzo- wa. Podle gego dzalal Mozollam, sin Barachiasow, sina Mezezebedowa. A podle gego dzalal Sadoch, sin Bana. A podle gego dzalaly Techueysci, ale slyachcyci nye podlozily gich1) swu pleczu ku dzalu pana boga swego. A bron{{ø}} star{{ø}} udzalalasta Ioyada, sin Fa- resa, a Mozollam, sin Beseyda. a ona- sta i{{ø}} pokrila, a ustavyly wrota gey y zamki y zawori. A podle gich dzalaly Melthias Gabaonyczski a Iadon Meranathiczski, m{{ø}}ze z Gabaon a z Mafa, gesz bilo myasto wogevodi w tey włoscy za potokem. A podle gego dzalal Eziel, sin Azariasow, rzemy{{ø}}slnyk. A podle gego dzalal Anany as, sin a- potekarzow, a rozdzelyly Ierusalem az do muru ulyce szirszey. A podle gego dzalal Rafayas, sin Habulow, ksy{{ø}}sz{{ø}} ulyce Ierusalymskey. A podle gego dzalal Gegada, sin Aramotow, przecyw swemu domu. A podle gego dzalal Akkus, sin Azebonyaszow. Ale poloui- cz{{ø}} ulyce udzalal Melchias, sin Here- ow, a Asub, sin Fetmoabow, a wyez{{ø}} wapyenyczn{{ø}}. Podle gego dzalal Sel- lum, sin Aluesow, ksyęsz{{ø}}cya polstrb- ney* ulyce Ierusalymskey, on a sinowye i) gego. A bron{{ø}} valn{{ø}} udzalal Ampny a bidlycyele Zanoenscy, ony udzalaly i{{ø}}, a ustavyly wrota gey a zamki y zavori, a tysy{{ø}}cz lokcyow muru az do broni gnoyuey. A bron{{ø}} gnoyn{{ø}} udzalal Melchias, sin Recha- bow, ksy{{ø}}sz{{ø}} ulyce Betagalynowi. ten udzalal i{{ø}}, a ustauil gey wrota a zamki a zawori. A bron{{ø}} ulyczn{{ø}}2) udzalal Sellum, sin Colozay, ksy{{ø}}sz{{ø}} wsy Maswa. ten i{{ø}} udzalal, a pocril a ustauil gey wrrota, zawori y zamki, y muri około r i b n y k a Syloe w zagrod{{ø}} kro- lyow{{ø}}, az do wschodów krolyowich (?/, ‘) Wulg-. ma córki. Imiona własne tu dane po wię- kszéj części niezgodne są z textem łacińskim. 2) Wulg. ma fonti3. ') Zamiast: ich nie podłożyli... gesz wst{{ø}}pui{{ø}} z myasta do ludowa pokolenya (?). Po nyem dzalal IN eemyas, sin Azbotow, ksy{{ø}}sz{{ø}} poi stroni ulyce Betsur, a (?) przecyw grobu Dauidowu, az do ribnyka, gen wyelykim dzaleml), a e z do domu mocznich. Po nyem dzalaly slug?/ koscyelny, a po nyem* Reum, sin Benny. Po nyem dzalal A- sebyas, ksy{{ø}}sz{{ø}} polstronni* Cheyle, w swey ulyci. Po nyem dzalaly bra- cya gego Rechim (?) sin Endaciow, ksy{{ø}}- sz{{ø}} poi stroni Cheyla. Y dzalal podle gego Asser, sin Iozue, ksy{{ø}}sz{{ø}} Maswa, myar{{ø}} drug{{ø}} przecyw przetwardemu wzesczcyu w{{ø}}gelnemu. Po nyem dzalal, na górze, Baruch, sin Zatay (?), myar{{ø}} drug{{ø}}, od w{{ø}}gla asz do broni domu wyelykego kapłana Elyazifa. Po nyem | dzalal Marimuth, sin Uriaszow, sina Ąkhurowa, myar{{ø}} drug{{ø}}, od wrót Elyazifowich, doi{{ø}}d zalezal2) dom E- lyazifow. Po nyem dzalaly kaplany s polya lordanskego. Po nych dzalal Ben- yamyn a Asub przecyw domu swemu. Po nyem dzalal Azarias, sin Maasie, tina Ananyasowa, przecyw domu swemu. Po nyem dzalal Bennu, sin Emya- dadow, drug{{ø}} myar{{ø}}, od domu Aza- naszowa az do snyzenya a do w{{ø}}gla. Falcl, sin Ozi, przecyw snyzenyu a przecyw wyezi, iaz wzviiszona przecyw (?) krolyowu domu wisoko (?), to gest, nad syeny{{ø}} cemnyczn{{ø}}3). Po nyem Fadaya, sin Farezow. Potem Natumey- sci, gisz bidlyly w Ofel, przecyw bro- ’) Tu wypuścił: zbudowany jest W ogóle cały przekład téj stronicy bardzo niedbały i bałamutny *) Donec extenderetur. W. 3) In atno carcera. nye wodney na wschód sluncza udzalaly wyesz{{ø}} przewisok{{ø}}. Po nyey dza- laly Tekuey (?) drug{{ø}} myar{{ø}}, od wye- sze wyelykey y przewiszoney, a ku murowy koseyelnemu. Wzgor{{ø}} ku bro- I nye konskey dzalaly kaplany, kazdi przecyw swemu domu. A po nych dzalal Seddo (?) sin Emynerow, przecyw swemu domu. A po nyem dzalal Semey a, sin Sechenyasow, strozni broni od wschodu sluncza. Po nyem dzalal Ananya s'n Selemye, a Anon sin Celonów szosti, myar{{ø}} drug{{ø}}. Po nyem dzalal Mozollam sin Barachiow, przecyw skrziny skarbów swich. Po nyem dzalal Melchias, sin zlotnykow, az do domu Natumeyczskich, a sesiti') prze- dawczom przecyw bronye s^dowey, a ezdo wyeczerzadla w{{ø}}gelnego. A myedzi wyeczerzadlem k{{ø}}tovim, a myedzi bron{{ø}} stadnó, dzalaly rzemyóslnyci a kupci. nu. A stało sy{{ø}}, gdisz usliszal Sannaba- lath, ysze dzalami mur, roznyewal sy{{ø}} barzo, a s {{ø}} c z poruszon gnyewem barzo, nasmyewal Zidi. y rzeki przed swo bracy{{ø}} Samaritanskich*: Czsoto cziny{{ø}} przed wy ely koscy {{ø}}2) mdły Z-dzi ? Zaly ge przepuscz{{ø}} narodowye? Zaly swe obyati napelny{{ø}} genego dnya ? zaly b{{ø}}d{{ø}} mocz dzalacz kamyenye z gromad popyelnich, gesz s{{ø}} zgorale* ? Ale y Dobyesz Amonyczski k svim bly- ') Wulg. ma scruta (rupieci, tandeta), a on to wziijł za scuta. s) To „przed wiclikotcię" wyraźnie należy do „Samarytańskich". sznym*) rzeki: Nyechacz dzalai{{ø}}! Wsza- ko lyszki, gdisz przicyek{{ø}}, przelyaz{{ø}} gich mur kamyenni. Y rzeki Neemyas: Slisz panye boze nasz, yzesmi uczi- nyeny w potop{{ø}}. obrocz gich ur{{ø}}ga- nye na gich glowp, a poday ge w po- t{{ø}}pyenye w zemy i{{ø}}czstwa. Nye przi- kriway zloscy gich, a grzechów gich przed twim oblyczim nye zagladzay, ysze sy{{ø}} posmyewaly dzelnykom. A tak dzalalysmi mur y spoyly wszitek az do poi stroni, a pop{{ø}}dzono syerce lyuczske ku dzalanyu. Y stało sy{{ø}}, gdisz 163 uslisz{{ø}} San nabalath a Dobyesz A- manyczski, a Arabscy a Azoczscy, i- sze zadzalami dzuri muru Ierusalem- skego, a ysze rosyedlyni pelny{{ø}} syó: rożnyewały sy{{ø}} barzo. A sebrawszi sy{{ø}} wszitci, abi przid{{ø}}cz boiowaly przecyw* Ierusalem, a mislyly, kakobi syó nam przecywyly. Tusmi sy{{ø}} modlyly bogu naszemu, usadziwszi stroze na mur we dnye y w noci przecyw gym. Y rzeki Iudas: Omdlyalala* gest syla nosycye- lya, a rumu gest wyele, a mi nye b{{ø}}- dzem mocz dzalacz muru. A rzekły naszi nyeprzyiacyele: Nye wzwyedz{{ø}} naszi nyeprzyiacyele any sy{{ø}} domny- mai{{ø}}, az mi przid{{ø}}cz myedzi ge, y zbygemi ge a ustanowymi dzalo. Y stało sy{{ø}}, gdisz k nam szły Zidzi, gisz bidlyly podle gich, a powyadaiócz to nam po dzesy{{ø}}cz krocz, ze wszeck myast, z nyckze biły prziszly k nam: rostanowylem lyud w myescye za muri wsz{{ø}}di około, s myeczmy, z wlocz- nyamy, z 1{{ø}}cziski. Y pogly{{ø}}dnęlem, a ') Proximus ejus ma Wulg. A on czytał: proximis. wstałem y rzekłem ku slyachcyczom y ku wodzom y ostatecznemu lyudu: Nye boycye sy{{ø}} gich oblycza, ale na pana wyelykego a groźnego wsporąy- naycye, a boiuycye za wasz{{ø}} bracy{{ø}} y za sini y za dzewki y za zoni vasze, y prze vasze domi. Y stało sy{{ø}}, gdiz usliszely nyeprzyiacyele naszi, isze nam wskazano: Zruszil bog rad{{ø}} gich. y wrocylysmi sy{{ø}} wszitci ku murom, kazdi k swemu dzalu. Y stało sy{{ø}} ot tego dnya, polovycz{{ø}}* mlodzenczow gick czinyly dzalo, a druga polovycza gotowa bila ku boiu, y kopya y scziti y pancerze, a ksy{{ø}}sz{{ø}}ta po nych ve wszelkem domu ludowa pokolenya, dza- lai{{ø}}ci na murze, a nosz{{ø}}cy brzemyo- na, a wkladai{{ø}}ci, /geu{{ø}} r{{ø}}k{{ø}} dzalaly, a drug{{ø}} myecz dzerszely, bo kaszdi z dzelnykow bil sw*e byodri myeczem o- pasal, y dzalaly a tr{{ø}}byóez w tr{{ø}}bi podle mnye. Y rzekłem ku slyachcyczom a wodzom y ku wszemu sebranyu: Dzalo vyelyke gest a sziroke, a mi rozl{{ø}}czonismi opodal geden od drugego. Przeto na ktoremkoly myescye usliszicye swy{{ø}}k tr{{ø}}b, tam sy{{ø}} zbye- gnycye k nam, bo bog nasz b{{ø}}dze za nas l). A mi samy b{{ø}}dzem dzalacz, a polovycza z nas dzerzcye kopye ode wschodu z ar ze, doi{{ø}}d nye vinyd{{ø}} gwazdi. A w tem czasu rzekłem k lyudu : Geden iako drugy s svimy pano-* szamy ostań poszrzod Ierusalem, a bódzcye nam poczny(?)2) wTe dnye y w noci ku dzalu. Ale ia, a bracya moy a strozovye y panosze moy, gisz biły ') Wypuścił: walczyć. 2) Vices sint nobis. W. 74 za mnę, nye swlaczaly') swego odze- nya, any sy{{ø}} obnażały, geno ku ob- miczu. V. I stal sy{{ø}} krzik wyelyki w lyudu, m{{ø}}- zowr y zon gych, przecyw bracy swey Zidom. Bo biły myredzi gymy, gisz mowyly: Naszich sinow y naszich dze- wek wyele gest barzo. wezmyem za nye zboza, a b{{ø}}dzem gescz, a b{{ø}}dzem ziwy. A biły, gisz movyly: Dzedzini nasze y vynnyce y domi nasze zasta- uymi, a nabyerzem zbosza y oleia w tem głodzę. A gyny mowyly: We- szmyem na dług pyeny{{ø}}dzy na dan krolyow{{ø}}, a darni dzedzini nasze y domi y vynnyce. a iusz iako cyala bra- tow naszick, tak s{{ø}} cyala nasza, a iako sinovye gick, takesz sinowye naszi. Ova, toczsmi poddały sini y dzewki nasze w skiszb{{ø}}, a z dzevek naszick s{{ø}}{{ø}} sluszebnyce, any mami, czim bi- ckom ge vikupyly, a dzedzini y vynnyce nasze gyny dzersz{{ø}}. Y roznye- valem syó barzo, gdim usliszal krzik gich podle slow tick. Y umislylo syerce me se mn{{ø}}, a laialem slyackcyczom y vodzom, a rzekłem gym: Zaly lyfi byerzecye kazdi z vas ot svey bracy ? Y sebralem przecyw gym vyelyke se- branye, a rzekłem gym: Mismi, iako vyecye, vikupyly vasz{{ø}} bracy{{ø}} Zidi, gisz biły przedany poganom, podle mo- zenya naszego: przeto \y przędąvacye bracy{{ø}} vasz{{ø}}, a mi ge b{{ø}}dzem vipla- czacz? Y umylkly, any naleszly, czso- bi otpovyedzely. Y rzekłem k nym: Nye gest to dobra rzecz, i{{ø}}sz czinycye. Przecz w boiazny boga naszego nye chodzicye, abi wam sy{{ø}} nye poszmye- waly pogany, naszi nyeprziiacyele ? Bo ia y bracya moy y panosze poziczi- lysmi wyelyu pyeny{{ø}}dzi y zbosza, nye polyTczai{{ø}}cz w pospolyte telko dzalo, pyeny{{ø}}dzi czudzich posziczami, gymisz nam dluszny b{{ø}}d{{ø}} '). Nawroczcyesz gym dzisz gich dzedzini y vynnyce gick, y gick olivye y domi gick, nye byerz{{ø}}cz y se ssta cz{{ø}}stky pyeny{{ø}}- dzi, zbosza, vyna y oleia, i{{ø}}szescye biły obikiy ot nvch bracz, dacve za nve. Y rzekły: Nawrocymi, a nyczs od nych potrzebowacz b{{ø}}dzemi, a tak ucziny- mi, iako movysz. A ia zavolaw kapłanów, y zaprzisy{{ø}}glem ge, abi uczinyly, iakom gym rzeki. Nadtom witrz{{ø}}sl łono me, y rzekłem: Takez vitrz{{ø}}sye bog wszelkego m{{ø}}za, gen nye napel- ny słowa tego, z gego domu y z gego roboti. Tak b{{ø}}dz vitrz{{ø}}syon, a tak b{{ø}}dz wiproznyon. \ rzekło wszitko se- branye: Amen. A pochwalyly boga, y uczinyl lyud, iako mu bilo rzeczono. A od tego dnya, gegosz my bil przikazal kroi, abich bil vodzem w zemy Iuda, ode dwudzestu lyat az do XXXII lyata krolya Artaxerse, za dwa naczcye lyat, ia y bracya moy zboza, gesz slu- szalo vodzom, nye gedlysmi. ale pyr- 104 wy vodzovye, gisz biły przede mn{{ø}}, obcy{{ø}}zily lyud a brały od nych od ckleba y od vyna y od pyeny{{ø}}dzi na koszdi dzen dvanaczcye szelyygow. ale ') Wypuści!: j e s m y. ') Przekład niby dosłowny, ale nader niedołężny! y sluszebnyci gich n{{ø}}dzily lyud. Ale ia tegom nye uczinyl prze boiazn bosz{{ø}}. Ale r{{ø}}cze v oprawowanyu mima zdzalalem, a rolem nye kupoval, a wszitci panosze moy gotovy bily ku dzalu. A takez Zidzi a włodarze gich, b{{ø}}d{{ø}}cz py{{ø}}czdzesy{{ø}}t m{{ø}}zow a sto, gisz przichadzaly ku mnye, y z narodow, gisz w okole naszem s{{ø}}, za mim stołem syadaly. A przipravyano k memu stołu na kozdi dzen czali vol a skopów vibornich szescz, kromye ptastwa. a w tich dzesy{{ø}}cy dnyoch rozlyczna vyna a gynick vyele rzeczi davalem, a nad to y zbosza w mem vogevoczstwye nye dbałem, bo barzo bil lyud zubożał. Wspomynay na my{{ø}} boze moy w dobrem, podle wszego, gesz uczinyl1) lyudu temuto. VI. I stało sy{{ø}}, gdisz usliszal Sanabalath a, Dobyesz a Gozen Arabski, y gyny nyeprzyiacyele naszi, yszem udzalal mur, any w nyem ostavyono nygene- go skazenya (a gescze az do tego czasu wrót nye ustauilem bil w bronach): posiały ku mnye Sanabalatk a Dobyesz a Gozem Arabski, rzek{{ø}}cz: Podz, u- czinymi slyub spolu w vynnyczach na genem2) poły u. Ale ony mislyly, chcz{{ø}}cz mnye zlee uczinycz. Przetom poslal posli k nym, rzek{{ø}}cz: Dzalo vyelykye ia dzalam, y nye mog{{ø}} k vam snydz, abi sy{{ø}} dzalo nye myeszkalo, gdisz bich szedł k vam. Y posiały ku mnye ') Wypuścił: jeśm. J) „In campo Onoa. Więc OM wzięto tu za uno. tym słowem po cztirkrocz, a iasm gym otpowyedzal podle rzeczi pyrwey. Y poslal ku mnye Sanabalatk podle slo- va pyrvego p y {{ø}}1 e slug{{ø}} swego, a lyst myal w swey r{{ø}}ce pysani tymy slovi: Sliszano gest w narodzeck, a Gozem rzeki, ysze ti a Zidoyye mislycye sy{{ø}} przecyvycz, a przeto dzalacye mur, y- sze sy{{ø}} ckcesz poviszicz nad nymy królem. Prze ktor{{ø}} prziczin{{ø}} ustavylesz proroki, giszbi o tobye prorokowały w Ierusalem, rzek{{ø}}cz: Kroi w Zidowstwye gest. A kroi usliszi ta slova, przeto podz nynye, poradzimi sy{{ø}} spolu. Y posiałem k nym, rzek{{ø}}cz: Nye stało sy{{ø}} podle tich slow, gesz movysz, bo ti s svego syercza to składasz. Bo cy wszitci groziły nam, innymai{{ø}}cz, bi nasze r{{ø}}ce otpale (?) tego dzala, a nye- ckai{{ø}}cz. Prze ktor{{ø}} prziczin{{ø}} wy{{ø}}cey posylyalem r{{ø}}ki swey. a wszedłem do domu Samayaszowa, sina Dalage Ma- tabelowa, taynye. Gen my rzeki: Badz- mi sy{{ø}} spolu w' domu bozem posrzod koscyola, a zawrzimi gego drzwy. bocz mai{{ø}} przidz, abi cy{{ø}} zabyly, a tey noci przid{{ø}} ku zabycyu cyebye.' Y rzekłem : Zaly kedi równi mnye, ktori iako ia, ucyekl do koscyola a bil zyw? Nye wnyd{{ø}} do nyego. Y zrozumyalem, isze bog gego nye poslal, ale iakobi prorokui{{ø}} movyl ku mnye, a Tobias a Sanabalath nai{{ø}}ły biły gy. bo wz{{ø}}1 bil nagem od nych, abick sy{{ø}} ly{{ø}}kn{{ø}}1 tego y uczinyl to y zgrzeszil, abi myely prziczin{{ø}} zl{{ø}}, prze i{{ø}}szbi my laia- ly. Pomny na my{{ø}}, panye, prze Do- byesza a Sanabalatka, podle takich czinow gych, y proroka Naodiasza y prze gyne proroki, gysz my{{ø}} straszily. Y skonał sy{{ø}} mur wre dwudzestu a w py{{ø}}cy dnyoch myesy{{ø}}cza Ebul'), to gest lystopada2), ve dwut a w py{{ø}}cy dzesy{{ø}}t dnyoch. Y stało sy{{ø}}, gdi usli- szely wszitci nyeprzyiacyele naszi, y ly{{ø}}kiy sy{{ø}} wszelcy narodowye, gisz biły v okolę naszem, a dzelyly sy{{ø}} samy w sobye, wyedz{{ø}}cz, ysze panem bogem take dzalo uczinyono. A takesz w tich dnyoch wyele lystow ot slyack- cyczow zidowskich ku Dobyeszovy s{{ø}} posilani, a przichadzali od Dobyesza asz k nym. Bo vyele gych bilo w Zi- dowstwye, mai{{ø}}cz s nym przisy{{ø}}g{{ø}}, przeto isze bil z{{ø}}cz Sechenyaszowy, sina Iorelowa, a Iohannan sin gego bil poi{{ø}}1 dzewk{{ø}} Mozolamov{{ø}}, sina Bara- chiasowa. A takesz chwalyly gy przede mn{{ø}}, a slova moia wskazovaly gemu, a Dobyesz posilał lysti, chcz{{ø}}cz my{{ø}} ugrozicz. VII. ,/Y gdi sy{{ø}} mur dokonał, a postavy- lem wrota w bronach, a zlyczilem wro- tne y spyewaky y nauczone: y przikazalem Anenyovy, bratu memu, a A- ► nanyasowy ksy{{ø}}sz{{ø}}czu domu israhelskego (bo sy{{ø}} zdał sprawyedlyvi m{{ø}}sz a boi{{ø}}cz sy{{ø}} boga wy{{ø}}cey nad gyne), y rzekłem gym: Nye otvyraycye w rot Ierusalemskich az do z no i a skutecznego. A gdisz gescze przi tem gesm stal, zawarti s{{ø}} broni y zamczoni *) Myłka zamiast Elid, szósty miesiąc hebrajski. ’) Tego nie ma w Wulgacie. zaworamy y zamki. Y ustayylem stroze z bidlycyelow Iemsalymskich, kaszde- go po swich otrzedzack, a kaszdego przecyw domu swemu. Bo myasto bilo barzo sziroke a wyelyke, a lyuda mało poszrzod gego, a nye udzalani bili domi. Potem bog dal gest w me syerce, iszem zvolal slyachcyce y vodze y pospólstwo, abich ge zlyczih Y nalya- zlem ksy{{ø}}gy lyczbi tich, gisz biły na- pyrwey viszly z i{{ø}}czstwa, a nalezouo w nych tak pysano. Cy sinovye z włoscy, gysz viszly z i{{ø}}czstwa robotnego, które bil przivyodl Nabuchodonozor, kroi Babylonski, y wrocyly sy{{ø}} do Ierusalema a do Zidowstwa, kazdi do svego myasta. Cy biły przi sly z Zo- robabelem: Iosue, Neemyas, Azarias, Bananyas'), J Namyn, Mardockeus, Bel- 165 sem, Mespharat, Beguay, Namyn, Ba- anna, Belsem. To gest lyczba m{{ø}}zow z lyuda israhelskego: Sinow Farezo- vick dwa tisy{{ø}}cza a dwa a LXXX a C *. Sinow Safatiasovick CCC a dwa a LXX. Sinow Areasovick VI set a dwa a L. Sinowye Fetmeabovy sinow Io- zue a Ioabovick, dwa tisy{{ø}}cza a VIII set a XVIII. Sinow Eleamovick tysy{{ø}}cz a VIII set a LIIII. Si" Zetkua VIII set a XLV. Syw Zachaiowack VII set a LX. Syw Banuy szescz set a VIII a XL. Syw Ebalowick VI set a XXVIII. Syw Azgadovick dwa tisy{{ø}}cza CCC sta a XXII. Syw Azonicliamovicii VI set a LX a VII. Synow7 Bagozimasovick dwa tisy{{ø}}cza LX a VII. Syw Adunovick ') Imiona te własne najczęściej przekręcone. Liczby także nie zawsze zgodne z Wulgatą. VI set V a L. Syw Aterovick, sina E- zechiasowa, VIII a XC. Syw Assem CCC a XXVIII. Syw Betsay CCC a XXI1II. Syw Aref XII a sto. Sy* Ga- baonovich V a XC. M{{ø}}zow z Betlema a z Netofa VIII a LXXX a sto. M{{ø}}- zow z Anatot sto a XXVIII. M{{ø}}zow z Bethamoth XL a dwa. M{{ø}}zow z Caria- tiarim, Zefira a z Berot VII set CCCa XL*. M{{ø}}zow z Baama a z Gabaa VI set a XXI. M{{ø}}zow z Machmas dwye scye a XXII. M{{ø}}zow z Betel a z Chay XXII a sto. M{{ø}}zow z Nebo wtorego LII. M{{ø}}zow z drugego Elama tysy{{ø}}cz a CC LIIII. Syw Aremovich CCC a XX. Syw Iericho CCC XLV. Si* Ioyada a Onon sescz set a XXXI. Sinow' Semya trsy tisy{{ø}}ce dzewy{{ø}}cz set a XXX. Kapłanów: Sinow Ydaya w domu Iozua IX set a LXXIHI. Siw E- my en ero wach tysy{{ø}}cz LII. Siw F azuro- uich tysy{{ø}}cz dwye scye a XLVH. Siw Aremouich tysy{{ø}}cz a XXVIII. Nauczo- nich: Sinow Iozue a Gadimelouich a siw Odoya LXXIIIL Spyevakow: Sinow Azafouich sto a osm a XL. Wrotnich: Sinow Sellum, Si^ye Efer, Siwye Chel- mon, Sive* Akub, Si™ A tira, Sivye So- bay, osm a XXX a C. Natinneyskich: sinow Soha, Sie Aswa, Sie Tebaoth, Sie Teres, Sie Siaa, Sie Fado, Sie Le- bana, Sie Agaba, Sie Selmon, Sie Anan, Sie Gedel, Sie Gaer, Sie Baaya, Sie Ba- zim, Sie Nechoda, Sie lessem, Sie Aga, Sie Fessaa, Sie Hessay, Sie Nymyur, Sie Neptusim, Sie Rechne, Sie Afna, Sie Assur, Sie Betsich, Sie Meyra, Sie Ar- sa, Sie Berchos, Sie Sissara, Sie Tekma, Sie Nofya, Sie Atyfa, Sie slug Salomo- novich, Sie Sotay, Sie Seferet, Sie Pe- rida, Sie Ytalla, Sie Delchon, Sie Gel- den, Sie Safacia, Sie Achil, Sie Facerot, gen sy{{ø}} bil urodził od Abayma, sina Amonowa. Wszech Natinneyskich a sinow slug Salomonowich trsysta a XC II. To s{{ø}} cy, gisz s{{ø}} viszly z vy{{ø}}ze- nya z Tebnala,#z Telarsa, z Addona a z Emara, a nye mogły ukazacz do- mow oczczow swich, any swego ple- myenya, bi biły z Israhela: Sie Dalaya, sie Tobyasovy, sie Negoda, VI ‘) a XLII. A s kapłanów, sinow Abya, sina Ato- zowa, sina Berelaymova, gen bil poi{{ø}}1 zon{{ø}} sobye z dzevek Berzelaymovich Galadiczskego, y qazwan gest gich gy- myenyem. Cy szukały pysma swego pokolenya y [nie] nalezly. a przeto wi- rzuceny z roku kaplanskego. Y rzeki gym Atersata, abi nye gedly z swy{{ø}}- tiney swy{{ø}}tich, doi{{ø}}d nye stanye kapłan uczoni y umyali. Tego wszego sebranya, iako geden m{{ø}}z, dwTa a XL tisy{{ø}}czow a CCC a LX, kromye slug a służebnycz gich, gichzeto bilo VII tisy{{ø}}czow a CCC a XXX a VII. A myedzi gimy spyewakow a spyewaczek CC a XLV. Konyow gich V* set a XXXVI, a mulow CC a XLV. Wyel- bl{{ø}}dow gich CCCC a XXXV, oslow gich VI tisy{{ø}}czow a VII set a XX. A wyele s ksy{{ø}}sz{{ø}}t czelyadnich dały nakład ku dzalu bożemu. Atersata dal na skarb złota tysy{{ø}}cz zavazi, bany py{{ø}}czdzesy{{ø}}t, suken kapłańskich V set a XXX. A z ksy{{ø}}sz{{ø}}t czelyadnich dały ') Tu wypuścił: set. złota w skarb ku dzalu XX tisy{{ø}}czow zarazi, a srzebra dwa tysy{{ø}}cza lybr a CC. A dal gyni lyud złota zaAazi XX tysy{{ø}}czowr, a srzebra dwa tysy{{ø}}cza lybr, a kapłańskich suken VII a XL. Y bidlyly kaplany a nauczeny a wrotny a spyeraci y gyni lyud y Natin- neysci y wszitek lyud israhelski w svick myescyech. VIII. -/V prziszedl syodmi myesy{{ø}}c swy{{ø}}ta stanorego zaEzdri a zaXeemya- sza'), a sinorye israhelsci bidlyly w swich myescyeck. Y sydze sy{{ø}} wszitek lyud iako geden m{{ø}}z do ulyce, gesz gest v (u) broni vodney. y rzeknę Ezdrasowy, m{{ø}}drczovy2), abi przynyosl ksy{{ø}}gy zakona Moysesowa, gen bil przikazal pan Israkelovy. Przeto Ezdras kapłan przinyozw* przed sebranye m{{ø}}- zow zakon, yf* zon y wszitkich, ktorzi mogły rozumyecz, dnya pyrvego myesy{{ø}}cza syodmego. Y czedl w nych iawno na ulyci, iasz v broni vodney, od iutra az do poludnya, przed m{{ø}}sz - my y zonamy y m{{ø}}drimy. a wszego lyuda uszi bili pylni ku ksy{{ø}}gam. Y stal Ezdras pysarz na wschodzę drze- wyanem, gen bil uczinyl ku mowye- nyu. a stały podle gego Matatias a Semma a Naama a Uria a Elchia a Masia na gego prawyci, a na levyci 166 Fadagya, My sael a Melchia, a Asum a Ezefdana a Zachar a Mozollam. Y otworzil Ezdras ksy{{ø}}g?/ przede wszitkim lyudern, a powiszil sy{{ø}} nade wszi tek lyud, a gdisz ge otworzil, stal wszitek lyud. A Ezdras dal chval{{ø}} panu bogu wyelykim głosem, y otporye wszitek lyud: Amen, amen. A wznyosw swoy r{{ø}}ce a sklonyw sy{{ø}}, modlyl sy{{ø}} panu lesz{{ø}}cz nagle ’) na zemy. A tak Iozue a Baam a Sarabya Iamyn a Ckub, Sefaya, Odia, Maazia, Celyta, Azarias, Iozabeth, Anan, Falaya, sludzi koscyelny, czinyly mylcenye w lyudu ku sli— szenyu zakona. ale lyud stal kaszdi w svem rz{{ø}}dze. Y c z 11 y w ksy{{ø}}gach zakona bożego rozdzelnye y otwo- rzeuye2) ku rozumu, y rozumyely wszitci, gdi czcyon zakon. Y rzeki Nee- myras (gen slovye Atersata) a Ezdras kapłan y m{{ø}}drzecz, y nauczeny, vikla- dai{{ø}}cz wszemu lyudu: Dzen ten po- swy{{ø}}czon gest panu bogu naszemu, nye lkaycye any placzicye. Bo wszitek lyud płakał, gdi sliszely słowa zakona. Y rzeki gym: Gydzcye, gedz- cye tuczne rzeczi, a pycye vyno osłodzone myodem, a poslycye cz{{ø}}stki tym, gysz sobye nye przipravyly, bo dzen bozi swy{{ø}}ti gest, a nye sm{{ø}}cycye sy{{ø}}r bo radoscz boża gest. A nauczony* czinyly mylczenye ve wszem lyudu, rzek{{ø}}cz: Mylczcye, bo dzen swy{{ø}}ti bozi gest, a nye b{{ø}}czcye zaloscy wy. A tak odidze wszitel* lyud, abi gedly a pyły, a posiały cz{{ø}}stki tym, gysz nye myely. a uczinyly wyelyke wyesyele, bo zrozumyely słowom, gesz ge bil uczil. A drugego dnya sebraly sy{{ø}} ksy{{ø}}- sz{{ø}}ta czelyadua y wszego lyuda, kaplany, nauczony ku Ezdrasowy m{{ø}}dr- ') Tych słów nie ma w Wulg. *) Wulg. scribae. ') pronus. 2) distincte et aperte. W. czovv, ab gym vilozil słowa zakona. Y nalezlyr pysano w zakonye, ysze przikazal pan przez r{{ø}}k{{ø}} Moysesow{{ø}}, abi sinovye israhelsci bidlyly w stanyech w dzen sławni myesy{{ø}}cza syodmego. abi przikazaly y oglosyly slowo po wszech myescyech swich y w Ierusalem, rzek{{ø}}cz: Winydzcye na gor{{ø}}, przi- nyes'yez olyvove rozgy, y rozgy drze- va przekrasnego, y rozgy tego drzeva gesz slowye Myrtus albo Swyrk'), a lyatorosly palmo wich, a rózgy z drze- vya lesznego, acz udzalai{{ø}} stani z nyego, iako pysano. Y viszedl wszitek lyud, a przinyosl. Y udzalaly sobye stani, kazdi na swem myesczczu, y vv sye- nach swich y w syenyach domu bo- zego, y na ulyci broni vodney, y na ulyci broni Efraymov i. Przeto ucziny- lo wszitko sebranye, ktore sy{{ø}}) wro- cylo z i{{ø}}czstwa, stani. y bidlyly w stanyech, bo bily nye udzalaly sinocye israhelsci takich stanów ode 11 dnyow Iozue, sina Nunowa, az do tego dnya. Y bilo wyesyele wyelyke. A czedl gym w ksy{{ø}}gach zakona bożego na kazdi dzen ode dnya pyrwego az do dnya po- slednyego. a uczinyly swy{{ø}}to za syedm dny, a dnya osmego sebranye2,) padle obiczaia. IX. /\.le we cztirzech a ve dwudzestu dnyoch tegosz myesy{{ø}}cza, sesly sy{{ø}} sinowye israkelsci w poscye a w vorzeck, nasipawszi pyasku na sv{{ø}}. Y odl{{ø}}czo- no plemy{{ø}} sinow israkelskick ot wszel- ') To dodatek tłi macza 2) Collectam. W. kego sina czudzego rodu. a stały przed panem, wiznavaiocz grzecki swe a zlo- scy oczczow swick. A powstały, abi stały, y cztly w ksy{{ø}}gach zakona pana boga swego, cztirkrocz za dzen, a cztirkrocz przes nocz spow yadaiócz syo a chwalyócz pana boga swego. ') Nauczony Iozue a Bany a Cedmyel, Reum (?) a Bany a Serebyas, Odayas r Sebna, Fataya, a volaly głosem vye- lykim ku panu bogu swemu. Y rzekły uczeny Iozue a Cetmyel, Bany a Se- byas, Serabya, Odoya, Sebna, Fataya: Wstancye, a blogoslawcye panu bogu naszemu od wyeku asz do wyeku. a blogoslawTcye gymyenyu sławi twey z wisokoscy we wszem blogoslawyen- stwye a chwale! Y rzeki Ezdras: Ty gesz sam, panye, ti gesz uczinyl nyebo, y nyebo nyebyos y wszitko voy- sk{{ø}} gich. zemy{{ø}} y wszitko czsosz • na nyey gest, morze y wszitko czsosz w nyem gest. a ty ziwysz wszitki ti rzeczi, a woysiła nyebyeska tobye sy{{ø}} klanyai{{ø}}. Ti gesz sam panye boze, gen- zesz zvolyl Abrama, a viwyodlesz gy z ognya Kaldeyskich, a zdzalesz gemu Abraham. Y nalyazlesz syerce gego wverne przed sob{{ø}}, a uczinylesz s nym slyub, abi gemu dal zemy{{ø}} Ka- naneysk{{ø}}, Eteysk{{ø}}, Eveysk{{ø}} a Amo- reysk{{ø}}, a Ferezeysk{{ø}} a Iebuzeysk{{ø}} a Gerizeysk{{ø}}, abi dal plemyeuyowy gego. y spelnylesz słowa twa, bo gesz sprawyedlyvi. A wydzalesz n{{ø}}dz{{ø}} oczczow naszich w Egypcye, a volanye m ') Wypuścił: Sum xemnt autem super gradum Lentarum- gich gesz usliszal nad morzem Rudnim. A dalesz znamyona y dziwi nad Pha- raonem y nad wszitkimy slugy gego, y nad wszitkim lyudern zemye gego, yszesz uznał, ysze pisznye przecyw gym czinyly. y uczinylesz sobye gymy{{ø}}, iako y w temto dnyu. A morzesz rozdzelyl przed nymy, y przesly po po- szrzotku morza po suchoscy. ale gich przecywnyki wrzucylesz wT gl{{ø}}bokoscz, iako kamyen w wody wyelyke. A w slupye oblokovem bilesz gich vodzem przes dzen, a w slupye ognyowem przes nocz, abi sy{{ø}} gym droga ziavyala, po ktorey szły. A na gor{{ø}} Synay sst{{ø}}pyłesz z nyeba a movylesz s nymy, a dalesz 167 gym s{{ø}}di prave a zakon pra jwdi, y duchowne obiczage y przikazanya dobra. y sobot{{ø}} poswy{{ø}}czon{{ø}} ukazalesz gym, a przikazanye a duchowne obiczage y zakon przikazalesz gym przes r{{ø}}k{{ø}} Moyzesow{{ø}}, slugy twego. A chleb z nyebyos dalesz gym w gich głodzę, a vod{{ø}} viwyodlesz gym pragn{{ø}}cim s skali, a rzeklesz gym, abi wnyd{{ø}}cz y wlodn{{ø}}ly zemy{{ø}}, na i{{ø}}zesz wzwyodl r{{ø}}k{{ø}} tw{{ø}}, abi i{{ø}}{{ø}} dal gym. Ale ony y oczczowye naszi piszno czinyly przecyw tobye, a zatwardzily glovi swe, y nye sliszely przikazan twich. Y nye chcyely tobye oddany bicz, any sy{{ø}} rospomynaly na tve dziwi, geszesz gym czinyl. Y zatwardzily sszige swe, a dały s{{ø}} woły swey, abi sy{{ø}} nawrocyly k sluszbye swey s swarem. Ale ti boze, laskavi, dobrotlywi y mylosyemi, dlugomislni y wyelykego slyutowanya, nye opuscylesz gich y tedi, gedi u- czinyly sobye cyelcza przes swar (?) d{{ø}}tego, rzek{{ø}}cz: Ten gest bog twoy, gen cy{{ø}} viwyodl z Egypta. y uczinyly blyusznyenya wyelyka przecyw tobye. Ale ti prze vyelyka mylosyerdza twa nye ostavyles gych na pusczi. slup o- blokovi od nych nye odszedł przes dzen, abi ge vyodl drog{{ø}}, a slup ognyovi przes nocz, abi gym ukazowral drog{{ø}}, i{{ø}}szbi mogły gydz. A twoyT dobn duch dalesz gym, genbi ge uczil, a manni twey nye odi{{ø}}lesz gym od gich ust, a vod{{ø}} dalesz gym w pragnyenyu. XJL lyat karmylesz ge na pusczi, a wszego gym dostavalo. rucho gych nye zwyotszalo, a nogy gich nye ustali. A poddaw gym krolewstwa y lyudzi, rozdzelylesz gym lyosi. a odzerszely zemy{{ø}} Seonov{{ø}}, a zemy{{ø}} krolya Eze- bonow{{ø}}, a zemy{{ø}} Ogow{{ø}}, krolya Ba- zanskego. A sini gich rosplodzilesz iako gwyazdi na nyebye, a przewyodlesz ge do zemye, o nyeyszesz mowyl gich oczczom, abi wnyd{{ø}}cz odzerszely i{{ø}}. Y prziszly sinowye, a dzerzely i{{ø}}. a ponyzilesz przed nymy bidlycyele zemye Kanaanskey, a poddalesz w r{{ø}}k{{ø}} gich krolya gick, y lyudzi zemske, a- bi z nych uczinyly, czso gym lyubo. Y dobiły murovanich myast a dzedzin{{ø}} tuczn{{ø}}, a odzerszely domi wszego dobrego pełne, cysterni od ginich udza- lane, vynnyce, zagrodi olyvove a drzewye sczepowe vyele. a gedly a napel- nyly sy{{ø}} a roztily, y oplwytowaly bo- gaczstvem w dobrocy twey vyelykey. Y wzbudziły cy{{ø}} ku gnewu, a otst{{ø}}- pywszi ot cyebye, rzucyly twim żako- nem za swre zadki'). Proroky twe zbyty, gisz ge napomynaly, abi sy{{ø}} k tobye obrocyly. a czinyly blyusznyenya w etyka przecyw tobye. dalesz ge w r{{ø}}k{{ø}} gich nyeprzyiacyol, y n{{ø}}dzily ge A w czasu gich zam{{ø}}cenya wolały k tobye, a ti z nyeba usbszalesz ge, a podle twego wyelykego mylo- syerdza dalesz gim zbavycyele, geszbi ge zbavyly z roku gich nyeprzyiacyol. A gdisz biły oipoczin{{ø}}ly, nawrocyly sy{{ø}} zasy{{ø}}, abi uczinyly zle w vydze- nyu twem. y nyechalesz gich pod r{{ø}}- k{{ø}} gich nyeprzyiacyol, y wlodnóly gy- my. A obrocywszi sy{{ø}}, y wolały k tobye. a ti z nyeba usliszalesz ge y spro- scylesz2) ge w mylosyerdzach twich, w rozmaytich czasyech. i naoomyna- les ge, abi sy{{ø}} nawrocyly ku zakonu twemu. Ale ony pimo czinyly, a nye posłuchały twego przikazanya, a w twich s{{ø}}dzech zgrzeszily, geszto ktori czlowyek ucziny, zyw b{{ø}}dze w nych. A obrocyly k tobye piece swe, zatvar- dzily sszyio sw{{ø}}. A przedlusziles nad nymy lyata wyelyka, y napomynales ge duchem twńm przes r{{ø}}k{{ø}} prorokow twick, a nye posłuchały cyebye. y podałeś ge w moc lyuda zemskego. Ale prze twu wyelyka mylosyerdza nye dałeś gich na zagynyenye, anys gich o- puseyl. bosz ti bog wyelykego smylo- wanya, y mylosoyvi ti gesz. A tak iusz panye boze nasz, wyelyk- y sylni y groźni, ostrzegai{{ø}}cz smovi y mylosyerdza, nye odwraczay swego oblycza we wszey prąci, gesz nas poscygla, króle nasze, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta nasza, kapłan, nasze, proroki nasze y oczce nasze, y wszitek lyud twoy ode dnyow krolya As- sura az do tego dnya. A tisz sprawye- dlywi w tem wszem, czsosz. na nas prziszlo, bosz prawd{{ø}} nam uczinyl, ale mi nyeprawyesmi czinyly. Krolyowye naszi, ksy{{ø}}sz{{ø}}ta naszi, kaplany naszi, oczczowye naszi nye pelnyly zakona twego, any dbały na twa przikazanya a swyadeczstwa i wego, geszesz swyat- czil w nych. A ony w svich dobrick krolewstwach, w dobrocy tvrey wyely- key, iószesz gim dal, a wr zemy prze- szirokey a tuczney, i{{ø}}szesz poddał gych oblyczu, nye sluszily tobye, any syó odwrocyly od swick obiczaiow psctmch. Owa, mi slugy samy twoy dzisz ge- stesmi, a zemy{{ø}}*, ;{{ø}}szesz oddal ocz- czom naszim, abi gedly ckleb y gedly wszitko dobre, a mi slugy twe bidly- mi w nyey. A gey uzitki plodz{{ø}} sy{{ø}} krolyom, geszesz nad namy postawryl prze na | sze grzecki, a panui{{ø}}nad na- Jieff szimy sziwoti y nad naszim dohltkem podle swey w oley, a w vyelykem za- nięeenyu gesmi. Przeto za ty wszi- tk; rzeczi mi czinymi slyub a zapy- szem sy{{ø}}, a to poczwyrdz{{ø}}') ksy{{ø}}- szota nasza, nauczony naszi, y kaplany naszi. X. S tick smovyecz2) biły Neemyas Phane (?) Atersata. sin Acelay, a Sede- ') Post terqa sua. 3) liberasU eos. W. ') Signant. W ’) Signatores. chias, Sarayas a Azarias, Zacharias, Ieremyas Fessur, Amarias Melchias, Ak- kus, Sebonya, Melutare, Merimut, Od- dias, Danyel, Geton, Baruch, Mozollam, Abya, Myamyn, Massya, Belga, Semeya.. tocz s{{ø}} kaplany. Potem nauczeny: Iozue sin Azariaszow, Nenuy z sinow Ennadowich, Cedmyel, y gich bracya Sechenya, Odonya, Celyta, Fa- layaya, Anan, Micha, Boob, Azbya> Zachur, Serebya, Salbanya, Odya Ba- nym. Głowi lyuda: Feros, Fermoab, Celam, Zethu, Bany, Baum, Azgag, Bebay, Adonya, Begogay, Addin, Ater, Azetia, Ażur, Adonya, Asum, Besaya, Ares, Anatot, Kabaya, Metfya, Molo- sam, Afyr, Mensabel, Sadoch, Cedna, Fellechia, Anan, Anany a, Ozee, Ama- ny, Asub, Aloes, Faletrin, Sebet, Reum a Sebna, Malchia, Etay, Anam, Anan, Melutarem, Baana'). A gyny z lyuda kaplanskego, nauczony, wrotny y spyewaczi, Natinneysci y wszitci, ktorzi syp odl{{ø}}czily z lyudu zemskego ku zakonu bożemu, gich zoili y dzewki y sinowye y wszitci, ktorzi mogły rozu myecz, slyubui{{ø}}cz za sw{{ø}} bracy{{ø}}^ elyachcyczovye gich, a gisz przicho- dzily ku slyubovanyu a ku przisy{{ø}}ga- nyu, abi chodziły w zakonye bozem, ktori bil dal wr r{{ø}}ce Moysesowye, slu- gy swego, abi czinyly a ostrzegały wszech przikazan pana boga naszego, y s{{ø}}dow gego y duchownich obicza- iow, abichom nye dawały dzewek swich lyudu zemskemu, any gich dzewek snóhycz (?) za nasze sini. A od lyu- ') Nazwy te mało zgodne z Wulgat§. du zemskego, gysz nosz{{ø}} przedayne rzeczi y wszego ku poszitku w dzen sobotni, abi przedavaly: nye przygy- maymi od nych w sobot{{ø}} a w dzen poswy{{ø}}tni. A opuszczani syodme lyato a z długów upomynanya wszelkey r{{ø}}- ki. A ustanowmi nad sob{{ø}} przikazanye, abi z nas kaszdi dal trzecyzn{{ø}} szely{{ø}}gow na każde lyato ku dzalu pana boga naszego, a ku chlebom ob- yetnim a ku obyecye vyeczerzney w kalendi, w soboti a w sławne swy{{ø}}ta, w poswy{{ø}}cenya, a za grzech, abi proszono bilo za Israhela y ku wszitkey potrzebye domu boga naszego. Prze gesmi lyoj si rzucyly myedzi kapłani a nauczonimy y myedzi lyudern na obyet{{ø}} drewn{{ø}}, abi bila noszona do domu pana boga naszego, po domyech naszick oczczow, w czasu od czasów lyata asz do roka, abi gorzała na ołtarzu pana boga naszego, iako pysa- no w zakonye Moysesowye. abickom przinyesly pyrve uzitki zemye naszey y pyrwe uzitky ovocza wszelkego drzewa, od roka do roka, do domu bożego. Y pyrworodzonce naszick sinow y dobitka naszego, iako pysano w zakonye, a pyrworodzone z volow naszich y z owyecz naszick, abi biły offyerowani w domu pana boga naszego kapłanom ktorzi przislugui{{ø}} w domu pana boga naszego. Y pyrwe uzitki karmy naszich y pyrcya naszego, a ovocza ze wszelkego drzewa y z wynnycz y z o- leia przinyesyemi kapłanom do koscyola boga naszego, dzesy{{ø}}t{{ø}} cz{{ø}}scz u- zitkow naszich zemye naszey nauczo- nim. Bo nauczeny dzesy{{ø}}tki b{{ø}}d{{ø}} bracz ze wszech myast naszey roboti. Y b{{ø}}- dze kapłan, sin Aaronow, z nauczoni- my w dzesy{{ø}}cynach nauczonich, a nauczony b{{ø}}d{{ø}} ofyerovacz dzesy{{ø}}t{{ø}} cz{{ø}}scz dzesy{{ø}}tka swego do domu boga naszego do pokladnyce domu skarbnego. Bo do tey schroni snyos{{ø}} sinowye i- srahelsci a sinowye Levy pyrve uzitki se zbosza, z vyna y z oleiu, a tu b{{ø}}- d{{ø}} ss{{ø}}di poswy{{ø}}czone y kaplany y spyewaci y wrotny y nauczony y slugy, a nye opuszczimi domu boga naszego. XI. ./V bidlyly ksy{{ø}}sz{{ø}}ta lyuda w Ierusalemye, y szlyachcyci przes lyosu po- szrzod lyudzi przebiwaly. a przeto gyni lyud rzucyly lyos, abi wibraly gedn{{ø}} cz{{ø}}scz z dzesy{{ø}}cy, gysz bi myely bidlycz w Ierusalemye, w myescye swy{{ø}}tem, bo myasto prozno bilo, ale dzewy{{ø}}cz cz{{ø}}scy lyuda w gynich myescyech. Y pożegnał lyud wszitkim tym m{{ø}}zom, gysz z dobrey woley poddały, abi bidlyly w Ierusalemye. A tocz s{{ø}} ksy{{ø}}sz{{ø}}ta włoscy, gysz przebiwaly w Ierusalem y w myescyech Iuda. A bidlyl kaszdi na swem gymyenyu w swich myescyech israhelskich, kaplany, nauczeny, Natinneysci y sinowye slug Salomonovich. A w Ierusalem bidlyly z sinow Iuda a s sinow Benya- myn. s sinow Iuda: Achayas sin A- ziamow, sina Zacliarzova, sina Ama- riasowa, sina Zafacyova, sina Amaly- ceowa. s sinow Farezovich Amazias, sin Baruckow, sin Kalozay, sin Ozia, sin Adaya, sin Iozaril...[| Tu kart 10 wydartych. EZDRASZ II.’ 168 ...tego, gen gest w Ierusalem. A ia kroi Darius przepylnyem ustauil podle tego, abi sy{{ø}} dało (działo?). vn. Tedi Sizennes, podkrole Koeles w Syry* a w Fenyci a w Satrabusanes, y towarzisze gego napelnyly to, czsosz bilo ot krolya Dariasza* ugednano, a pylny biły dzala poswy{{ø}}tnego, sna- dnye pomagai{{ø}}cz starostami zidowskim, ksy{{ø}}sz{{ø}}tom Syrskim. y pospyeszala sy{{ø}} swy{{ø}}ta dzala proroczstwem Aggeasza a Zachariasza prorokow. Y dokonały s{{ø}} wszitko przes przikazanye pana boga israhelskego a z radi Cyra a Daria a Artaxersa, krolyow perskich. Y dokonał sy{{ø}} dom nasz we trsyech a we dwudzestu dny myesy{{ø}}cza brzeznya2), sodmego lyata Dariasa krolya. A uczinyly sinowye israhelsci, kaplany y nauczeny y gyny, gisz biły z i{{ø}}czstwa przisly a k nym sy{{ø}} przigednaly, podle tego iakoz pysano w ksy{{ø}}gach Moy- zesovich. Y ofyerowaly na poswy{{ø}}ce- nye koscyola bożego bikow sto, skopów dwyescye, a baranow cztirzi sta, kozlow za grzechi wszego Israhela dwa- ■) Ta księga Ezdrasza liga, albo jak ją inni nazywają., Illcia, należy do części Pisma św. niekanonicznych, i nie ma jéj w edycyaeh Wulgaty. 5) W hebrajskim miesiąc Adar. naczcye, podle lyczbi pokolenya israhelskego. Y stały kaplany y nauczeny, odzeny s{{ø}}cz w byala rucha, kaszdi w swem pokolenyu, nad dzali pana boga israhelskego, podle tego iakosz pysano w ksy{{ø}}gach Moyzesowich. a wrotny u kazdich dzwyrzi. A uczinyly synowye israhelsci s timy, gisz biły z i{{ø}}czstwa przisly, to yste Prziscye panu, czwarti naczcye dzen myesy{{ø}}cza pyrwego, gdi sy{{ø}} poswy{{ø}}cyly kaplany y nauczony. Ale wszitci sinowye i{{ø}}czstwa nye* pospołu poswy{{ø}}ceny. bo nauczeny wszitci pospołu poswy{{ø}}ceny s{{ø}}. Potem wszitci sinowye i{{ø}}czstwa o- byatowaly Prziscye y bracy swey kapłanom y samy sobye. Y gedly sinowye israhelsci, gisz biły z i{{ø}}czstwa prziszly, y wszitci gisz biły ostały wszi- tkich nyegodnich narodow zemskich, naslyadui{{ø}}cz pana, y slauily dzen sławni przesnyczni za syedm dny, godu- i{{ø}}cz w vydzenyu bozem, gen przemye- nyl rad{{ø}} krolya asyrskego nad nymy, abi posylyl gich r{{ø}}k{{ø}} ku dzalu pana boga israhelskego. ') A potem, gdi krolyowal Artaxerses kroi perski, przist{{ø}}pyl przeden Ezdras, ■) W przekładzie Leopolity i Budnego, z którymi tę księgę porównywam, nie mając jéj w łacińskiej Wnlga- cie: w tćm już miejscu poczyna się rozdział “V III. sin Azarl isow, sina Elchie, sina Salomee, sina Adduch, sina Achytobowa, sina Amery, sina Azari, sina Bocce, sina Abyzae, sina Fineesowa, sina E- leazarova, sina Aaronoua pyrwego kapłana. Ten Ezdras przyial z Babylona, a bil m{{ø}}drzecz a nauczeni w zakonye Moyzesowye, gen dan od boga Israhelowy, mowycz y czinycz. A dal gemu kroi slaw{{ø}}, ysze nalyazl j myloscz przed gego oblyczim we wszem dostogenstwye yw szodlyvosci. Y vigely pospołu s nym z sinow israhelskich y s kapłanów y z nauczonich y z swy{{ø}}tich spyewakow koscyelnich y wrotnich y slug koscyola Ierusalem- skego, lyata sy odm ego krolyowanya Artaxersa, w py{{ø}}tem myesybczu. to bilo syodme lyato krolyowanya gego. Wiszedszi z Babylona onowye') myesy{{ø}}cza py{{ø}}tego, przygely do Ierusalem podle przikazanya gego, maięcz po- spyech tey drogy ot samego boga. Bo Ezdras bil w tem odzerszal wyelyku boiazn, abi nyczego nye opuscyl tego, czsosz bilo z zakona bożego a przikazanya, a ucz{{ø}}cz wszego Israhela wszey sprawyedlywosci y sodu. Potem przi- stopywszi cy, gysz pysaly napysanye krolya Artaxersa, dodały tego napysa- nya Ezdrasowy, gesz gemu ot krolya Artaxersa bilo dano. kaplanowy a my- strzoui w pyszmye zakona bożego, a to sy{{ø}} tak vilycza: VIII.2) ICrol Artaxerses Ezdrasoui, kaplano- ') U Leopolity i Budnego taki^ na nowie miesiące! *) Leopolira i Budny żsanego rozdziału tu nie poczynają. wy a mystrzovy zakona bożego, zba- wyenye wskazuge. Ia marni a cyelestn; za otplati przis{{ø}}dza:ó, przikazalem gym gysz z{{ø}}dlywoscz z narodu zido- wskego swó dobr{{ø}} voly{{ø}}, y s kapłanów y z nauczonich, gisz s{{ø}} w mem krolewstwye*), abi s tob{{ø}} szły do Ierusalem. Przeto acz szodai* * ktorzi s tob{{ø}} gidz, syd{{ø}}cz sy{{ø}} w gromad{{ø}}, gydz- cyesz, takosz sy{{ø}} gest mnye y mim syedmy przyiaeyelyom zlyubylo. abi navyedzily, gysz cziny{{ø}} po z;dowsku a po ierusalemsku, pełny{{ø}}cz iako masz w zakonye bozem popysano. Acz nyo- só dari panu bogu israhelskemu, gesz- tosm ia obyatowal y przyiacyele Ie- rusalema. a wszitko złoto y srzebro, ktorez bodze nalezono w kraiu baby- lonskem, panu do Ierusalem, y s tim, gesz gest dano za zdrowye tego lyuda, acz gest wszitko nyesyouo do koscyola bożego, gen gest w Ierusalem. Abi to złoto y srzebro bilo sebrano na bicech y na skopoch y na baranoch y na kozlech, y to czsosz k temu przi- slusza ku kupowanyu, abi ofyerowaly obyati panu na ołtarzu boga swego, gen gest w Ierusalem. A wszitko, czsoz- koly b{{ø}}dzesz cbcecz s tw{{ø}} bracy{{ø}}> u- dzalaoz zlotem y srzebrem, konay wolnye pudle przikazanya pana boga twego. A poswyoczone ss{{ø}}di, gez s{{ø}} tobye oddani ku potrzebye domu bo- zego, gen gest w Ierusalem, a gyne reczi*, ktorekoly b{{ø}}d{{ø}} tobye pomoczni ku dzalu koscyola boga twego, dasz *) Tak to wszystko w kodexie szaroLzpatackim: seac widocznie zepsuty. s krolyovi komori. A czsoz b{{ø}}dzesz 170 chcecz dzalacz s tw{{ø}} bracy{{ø}} zlotem y srzebrem, konay podle woley bozey. A ia zayste krol Artaxerses przikazalem stroszom mich skarbów w Syn/ a w Feny ci, abi o czemkoly b{{ø}}dze py- sacz Ezdras, kapłan a uczicyel zakona bożego, s pylnoscy{{ø}} abi gemu bilo dano az do sta lybr srzebra, a takez złota , a zbosza sto maldrow, a wyna dzbanów sto, a gyne wszitki potrzebi przes lyczbi. Wszitki rzeczi podle zakona bożego abiscye dały bogu na- visszemu, abi snad nye powstał gego gnyew w krolewTstwye krolyowye y sina gego y sinow sina gego. A wam przikazui{{ø}}, abi ode wrszeck kapłanów y nauczonich y swy{{ø}}tich spyewakow y ot slug koscyelnick y pysarzow koscyola tego nyszadney byernye any ktorick poplatkow od nyck poz{{ø}}da- ly, any zadney moci any prawa k temu myely. A ti takez Ezdraszu podle m{{ø}}droscy bozey ustawr s{{ø}}dze a z woły one we wszey Syn/ y wFenyci, a wszitki, ktorzi zakon boga twego zna- i{{ø}}, uczi, ysze ktorzibikoly przest{{ø}}pyly zakon, abi biły pylnye karany albo smyercy{{ø}}, albo m{{ø}}kamy, albo takez pyeny{{ø}}dmy* t{{ø}} pokut{{ø}}, albo zapędzę nym. Y rzeki Ezdras m{{ø}}drzecz: Pożegnani pan bog oczczow naszich, gen dal woly{{ø}} t{{ø}} w syerce krolyowo, ckcz{{ø}}cz obiasznycz dom swoy, gen gest w Ierusalem, y mnye poczcyl przed oblyczim krolyowim y radi y przyia- cyelow gego, y przed timy, gysz wpo- stawczoch ckodz{{ø}}. A iacyem bil u- stawyczen na swem u m y e s pomocz{{ø}} pana boga mego, y sebralem k sobye m{{ø}}sze ze wszego Israkela, abi se mn{{ø}} pospołu szły. A cy biły włodarzmy sswich włoscy a podle ksy{{ø}}stwa roz- dzalow gick, gisz se mn{{ø}} wiszly z Babylona za krolyowanya Artaxersa krolya: S sinow Farezowich Gersonyus. Z sinow Syemarutouich Amenyus. Z sinow Dauidouich Akkus, sin Secelye. Z sinow Faresouich Zacharz, a s nym sy{{ø}} wrocyly py{{ø}}czdzesy{{ø}}t a sto mężów. Z sinow wódźcie* moabylyonske- go Zaraey, a s nym m{{ø}}zow dwye scye a py{{ø}}czdzesy{{ø}}t. Z sinow Zackuesouich Ieconias zechekkow (?), a s nym mężów CC a L. Z sinow Salomasiaso- wick Gotkolya a s nym m{{ø}}zow LXX. Z sinow Safasiasouick Azarias Mycke- ly, a s nym m{{ø}}zow LXXX. Z sinow Iobadiasouick Gezely, a s nym m{{ø}}zow CC XII. Z sinow Banie Salynock, sin Iozapkiasow, a s nym LX a sto mężów. Z sinow Beerouick Zackarz, sin Bebaiow, a s nym m{{ø}}zow CC a VIII. Z sinow Aziockiotannes Ackarie, a s nym m{{ø}}zow sto a X. Z sinow Adoni- kam, z nyck poslednyck, a ta s{{ø}} gy- myona gick: Eiyfalan sin Gebelow, a Semey as, a s nym m{{ø}}zow LXX. Y zgromadziłem ge k rzece, gesz slowye Tkia, a tusmi sy{{ø}} stanowyly trsy dny, y seznalem‘) ge. A z sinow kapłan- skick y nauczonick nye naiyazlem tu. Y posiałem ku Eleazarowy a ku Te- lom, a Masmam a Maloban, a Ewaten aSemea, a Ioribum, Natkan, Ennagan, ') Budny: policzyłem je. Zacharia a Mosollamin, gee (?) wodzce y umyale. Y rzekłem gym, abi prziszly ku Luddeoui'), gen bil podle myasta skarbnego, a przikazalem gym, abi rzekły Luddeowy y bracy gego y tim, gisz biły w skarbnyci, abi ge nam posiały, giszbi kapłaństwa poziwaly w domu pana naszego. Y prziwyedly nam podle r{{ø}}ki moczney pana boga naszego m{{ø}}ze umyale: Z sinow Mooly, sina Lenina, sina Israhelowa, Sebebiama a sini y bracy{{ø}}, gichze bilo XVIII Asbyam a Amum z sinow Cananey, a sinowye gich m{{ø}}zow XX. A s tich, gisz w koscyele sluszily, geszto oddal Dauid, y oni ksy{{ø}}sz{{ø}}ta ku pomoci na- uczonim, gisz w koscyele sluszily, CC a XX. wszech gymyona znamyona- n a s{{ø}} w pyszmye. A tu gesm slyubyl post s mlodzenci w oblyczu bozem, abich uprosyl od nyego dobr{{ø}} drog{{ø}} nam y tim, gisz s namy biły z sinow y z dobitcz{{ø}}t, prze zalozon{{ø}} nyeprzy- iazn. Bom sy{{ø}} sromal prosycz u krolya geszczczow y pyeszich ku przes- pyecznemu przevodu przecyw naszim przecywnykom. Bosmi biły rzekły kro- lyoui, ez* moc boża b{{ø}}dze s timy, ktorzi go szukai{{ø}} ve wszelkem uczinku. A potemsmi sy{{ø}} modlyly panu bogu naszemu, prze geszesmi gy myely my- loscywego a spogeuysmi z bogem naszim. Y odl{{ø}}czilem z wlodarzow po- spolytego lyfujda a s kapłanów koscyelnick m{{ø}}zow XII, a Serebyama a Asa- myama, a s nyma z bracyey gich m{{ø}}- zow X. Y odwazilem gym srzebra y złota, y ss{{ø}}di kaplanske domu pana boga naszego, gesz bil dal kroi y rączce gego y ksy{{ø}}sz{{ø}}ta y wszitek Israkel. A kdiszem odvazil, oddałem srzebra py{{ø}}czdzesy{{ø}}t a sto lybr, a złota sto lybr, a ss{{ø}}dow zlotick syedmkrocz dwadzescya, a ss{{ø}}dow mosy{{ø}}znich z dobrego kowu, lscz{{ø}}ce gesz sy{{ø}} 1 scza- 1 i iako złoto, XII. Y rzekłem gym: Y wascye swy{{ø}}cy bogu y ti ss{{ø}}di s{{ø}} swy{{ø}}- te, a złoto i srzebro oddano panu bogu oczczow naszich. Czuycye a ostrze- gaycye, doi{{ø}}d nye dacye włodarzom, sebranyu a kapłanom y uczonim y ksy{{ø}}sz{{ø}}tom myast israhelskick w Ierusalem do komori boga naszego. A cy, ktorzi biły przii{{ø}}ly złoto y srzebro a ss{{ø}}di, kaplany y nauczeny, gisz biły w Ierusalem, wnyesly do koscyola bożego. Y ruszilysmi sy{{ø}} ot rzeki Tkia drugego naczcye dnya myesy{{ø}}cza pyr- 171 wego, aszmi y weszły do Ierusalem. A gdisz sy{{ø}} skonał trzecy dzen, potem czvartego dnya przevazono srzebro y złoto, a oddano do domu pana boga naszego Marimotoui kaplanowy, sinu Iori, a s nym bil Eleazar, sin Fi- neesow. Y bil s nyma Iosabdus, sin Iesusow, a Medias, Banny sin nauczonego, przi lyczbye a przi wadze wszel- key. Y popysal gest raga* tego zboza w t{{ø}}z godzin{{ø}}. A ktorzi biły przisly z i{{ø}}czstwa, ofyerowaly obyet{{ø}} panu bogu israkelskemu, bikow XII za wszitek Israhel, skopow sescz a osmdze- sy{{ø}}t, baranow LXXII, a za zbawyenye swich dusz i krów XII, wszitko ku sluszbye bozey. Y przecztly przi- ') Budny: do Addeusza, Leopol.: do Loddea. kazanye krolyowo starostam krolyovim y podkrolym Koeles Syrskim y Fe- nyczskim, y zlyczily *) lyud zidowski y koscyol bozi. A gdisz sy{{ø}} ti rzeczi do- konak, przist{{ø}}pyly ku mnye włodarze lyuda bożego, rzek{{ø}}cz: Gescye rod i- srahelow y ksy{{ø}}sz{{ø}}ta y kaplany y nauczony, ycy z ukraynyey naród, y narodowye zemści nye odl{{ø}}czicye (?) sy{{ø}} od nyeczistoti Kananeyskey a Ethey- skey a Ferezeyskey a Iebuzeyskey a Moabitskey a Egypskey a Ydumeyskey. bo sy{{ø}} spoymaly z gich dzewkamy, samy y gich sinowye. a tak zmyesza- no syemy{{ø}} swy{{ø}}te s czudzim rodem zemskym, y biły ucz{{ø}}stny tego grzechu włodarze y starosti, ot pocz{{ø}}tka tego krolewstwa. A r{{ø}}cze, iakom to usliszal, rozdarłem swe odzenye na so- bye y poswy{{ø}}tn{{ø}} sukny{{ø}}. a rw{{ø}} włosy swe głowi y brodi, syedz{{ø}}cz w za- loscy a w truchle. Y seszly sy{{ø}} ku mnye cy, ktorzi tedi ruszały sy{{ø}} slo- vem pana boga israhelskego, uslisza- wszi, isz ia placz{{ø}} na t{{ø}} zloscz. A sye- dzalem t r u c h 1 e n az do wyeczerzney obyati. A wstaw ot postu, mai{{ø}}cz rucho rozdarte y swy{{ø}}t{{ø}} sukny{{ø}}, pokly{{ø}}kl a rospostarw r{{ø}}ce ku panu, rzekłem: Panye, poganyon gesm y zaganbyon przed twim oblyczim, bo grzechi nasze rozmnozoni s{{ø}} na nasze glovi, a zloscy nasze powiszili sy{{ø}} az do nyeba, ot czasów naszick oczczow gesmi w vyelykem grzeszę az do dnya tego. A prze grzecki nasze y naszick ocz- czow' poddanysmi z bracy{{ø}} nasz{{ø}} y z naszimy kapłani y z kroimy naszey zemye w myecz a w i{{ø}}czstwo a w oblu- pyenye s poganyenym az do dziszey- szego dnya. A nynye kilkę gest to, geszto sy{{ø}} nam przigodzilo, ale mylosyerdze ot cyebye wichadza, panye boze. Ostaw nam korzeń a gymy{{ø}} w myescye poswy{{ø}}czowanya twego. Odgrodź sw{{ø}} swyatloscz nasz{{ø}}* w twem domu panye boze nasz, [ a day nam pokarm w czasu roboti naszey. A gdisz gesczesmi sluszily, nye gesmi opuscze- ny ot pana boga naszego, ale ustauil nas w myloscy, zrz{{ø}}dziw nam króle perske, abi nam dały pokarm, a osla- uicz koscyol pana boga naszego, a o- prauicz opuscyale domi Syonske, a dacz nam ustauiczstwo w Iudei a w Ierusalem. A nynye czso otpowyemi tobye, panye, mai{{ø}}c ti rzeczi? bosmi przest{{ø}}pyly twe przykazanye, gezesz dal w r{{ø}}ce twich slug prorokow, rzek{{ø}}cz, isze zemya, w ny{{ø}}zescye weszły, abiscye wladn{{ø}}ly dzedziczstwem gego*, zemya pokalyona gest nyeczistotamy cziudzokraynow zemye, a nyeczistot{{ø}} gick napelnyly i{{ø}} wszey nyeczistoti swey*. Przeto swick dzewek nye skladaycye s gick sini, a gick dzewek nye poymuycye swim sinom, a nye szukaycye myru s nymy myecz po wszitki czasi, abiscye rozmogszi sy{{ø}}, pozi- waly nalepszich uzitkow tey zemye, a dzedziczstwo rozdzelcye medzi swe sini az na wyeki. A wszitko zle, czso sy{{ø}} nam przigadza, to wszitko prze nasze zle czini y prze nasze wyelyke gzechi. A tisz nam zostauil taki ko- >) Budny: zacnie uczcili. Leop. mieli we czci. rzen, a mis mi sy{{ø}} lepak nawrocyly ku przest{{ø}}powanyu twich zakonnick usta- wyenyack*, przimyeszai{{ø}}cz sy{{ø}} ku nye- czistocye czudzego rodu, lyudzem zemye tey. Wszako gnyewai{{ø}}cz sy{{ø}} na nye, ckcesz nasz zatracziez, abi nye ostał korzeń any gymy{{ø}} nasze. Panye boze israhelski, prawdziui gesz ti, bo zostawyon gest korzeń nasz az do dzi- syego dnya. Tocz gesczesmi przed twim oblyczim, s{{ø}}cz w naszich nyepravo- scyack. ale iusz nye siu sze nam w tem daley stacz przed tob{{ø}}. A gdisz tak lesz{{ø}}cz na zemy, scy{{ø}}gn{{ø}}1 sy{{ø}} przed bozim koscyolem Ezdras, modlyl sy{{ø}}, s płaczem ty rzeczi mowyl: sebral sy{{ø}} k nyemu z Ierusalem wyelyki zbór m{{ø}}zow y zon, mlodzenczow y m 1 o- d z e n y c z. bo bil wyelyki plącz w tem sebranyu. Tedi zawolaw Iakonyas Zee- ly*- z sinow israkelskich, rzeki ku Ezdrasowy : Mismi przecyw panu zgrzeszily, spoymawszi sobye w małżeństwo zoni czudzego rodu, s poganow tey zemye. a ta vyna gest na wrszem Israhelu. A przeto w tick rzeczack b{{ø}}dz prawro przisy{{ø}}zne przed bogem, abi kozdi zagnał sw{{ø}} zon{{ø}}, które s{{ø}} czu- dzokrayne, y z gich sini, iako przika- zano tobye ot starszich, podle zakona bożego. Przeto wstaw, zrzędzisz, bo k tobye przislusza ta rzecz, a mi s tob{{ø}} b{{ø}}dzemi czinycz m{{ø}}znye. Tedi wstaw Ezdras, zaprzisy{{ø}}sze ksy{{ø}}sz{{ø}}ta kapłańska y nauczone y w*szitek israhelski lyud, wszitko podle tego czinycz. y przisy{{ø}}gly s{{ø}}{{ø}}. Tedi wstaw Ezdras, winydze s przi- strzeszo* koscyelnego, y wszedł do po- koia łona J sona, sina Nasaby. Tu b{{ø}}- 172 d{{ø}}cz goscyem, nye ukuszal chleba any sy{{ø}} vodi napyl prze grzecki lyuczske. Zatym bilo viwolano po wszemu Zi- dowstwu y w Ierusalem, abi wszitci, giz prziszly z i{{ø}}czstwa, brały sy{{ø}} do Ierusalem, a ktorikolybi nye prziszedl we dwu albo we trsyech dnyoch, podle s{{ø}}du tick starczow gisz syedzó na s{{ø}}dze, abi gemu pobrały gego nabitek, a sam abi bil wypowyedzan s pospólstwa lyuda, gensze gest z i{{ø}}czstwa prziszedl. Y sebraly sy{{ø}} wszitci, gisz biły s pokolenya Iudoua a Benyamy- nowa, we trsyech dnyock do Ierusalem , to gest myesy{{ø}}cza dzewy{{ø}}tego dnya XX. Y syedzalo wszitko sebra- nye na myesczczu koscyekiem, trz{{ø}}- s{{ø}}cz sy{{ø}} przed zym{{ø}}. Tedi powstaw Ezdras, powye gym: Wiscye nyepra- wye uczinyly, sloziwszi sy{{ø}} w małżeństwo z zonamy czudzego rodu, abiscye przidaly na grzecki israkelske. A iusz sy{{ø}} prziznaycye w swey wynye, a day- cye wyelebnoscz panu bogu oczczow naszich. Napelncye woly{{ø}} gego, a ot- st{{ø}}pcye ot poganow tey zemye a ot zon czudzego pokolenya. Y wzvolalo wszitko sebranye wyelykim głosem, rzek{{ø}}cz: Iakosz rzeki, tak uczinymi. Ale isze gest sebranye wyelyke lyuda, a czas zimni gest, a nye mozem mi (?) nyedostateczny dostacz'), a ten uzitek ') Tn coś zepsutego. LeopoL: że nie możemy na dworze stać. 7b , nye moze syó skonacz w genem dnyu any we dwu, bosmi w* tem wyele zgrzeszily: nyechacz stan{{ø}} wodzowye wszego sebranya y wszitci, gisz s namy bidlyó, a kilkokoly gich ma u syebye zon czudzego rodu, acz przid{{ø}} w usta- wyonem czasu ze wszelkego myasta, kaplany y s{{ø}}dze, doi{{ø}}d nye ukrocz{{ø}} gnyewu bożego prze tak{{ø}} rzecz. Tedi Ionatas, siu Ezelowr, a Ozias Thetam* przigely* podle tich slow, a Bozara- mus a Leuys a Satheus przipomagaly gym. A na tem wszem ostały wszitci, ktorzi biły z i{{ø}}czstwra. Y vibral sobye Ezdras kapłan m{{ø}}ze ksy{{ø}}sz{{ø}}ta wTyely- ka z gich oczczow, podle gymyon. y ssadzily sy{{ø}} spolu na now myesy{{ø}}cza dzesy{{ø}}tego, chcz{{ø}}cz pogednacz tey rzeczi, y konano o m{{ø}}zoch, gysz myely zoni czudzego rodu, az do nowa pyrwego myesy{{ø}}cza. Y nalezeny s{{ø}} s kapłanów, gysz sy{{ø}} smyesyly a myely zoni czudzego rodu, z sinow Iesusouich sina IozedechowTa, a z bracyey gego; Mazias a Elyzerus a Ioribus a Ioiade- us. Y dały swoy r{{ø}}ce Ezdrasowy na tem, abi zap{{ø}}dzily ot syebye swe zoni, a takesz abi offyerownly w modle- bny z swego nyewyadomya skopi_ A z sinow Semerouich : Mazeas a Esses a Iokelech a Azarias. a z sinow Fo- sore: Lyomasias, Yzmahelis a Nata- nee, Nysy{{ø}}*, Geddus, a Talsas. a z nauczonich : Io zabdus a Semeis a Ak' | kus a Kalyus a Fokreas a Koluas a He- lyonas. a s poswy{{ø}}tnich spyewakow Elyazub, Zakkurus. a z wrotnich Sal- lymus a Kolbanes. A z Israhela, z si now Forkosi: JRemias a Ieddias, Melchias a Mychelus, Eleazarus, Iemebyas, Bannas. A z sinow Iolanowich: Ma- chanias, Zacharias, Iezelis, Iobdius, E- rimoth, Elyas. A z sinow Zadonouich: Eliadas, Elyasumus, Othias, Iarimoth, Zabdis, Tebeias. A z sinow Bebezouich: Iohauues, Amanyas, Zabdias, Emetis. A z sinow Banyn: Ollamus, Maluchus, Ieddes, Tazub, Asabus, Ierimoth. A z sinow Abdimowich: Nachus, Moosi, Ka- lemus, Baanas, Bazeas, Mathatias, Be- seel, Bonnus, Manases. A z sinow Y- mar: Nomas, Afeas, Melchias, Sameas, Symon, Benyamyn, Malchus, Manas. A z sinow Azom: Karraneus, Machitias, Bannus, Elyfalach, Manasses, Semey. A z sinow Banny: Ieremyas, Moodias, Abramus, Iohel, Baneas, Felyas, Ionas, Marimoth, Elyasib, Mathaneus, Elya- sis, Osias, Diolus, Samedius, Sinibris, Iozephus. A z sinow Nobey: Ydelus, Matatias, Sabadias, Zecheda, Sedim, Iessei, Baneas. Wszitci cy biły sobye spoymowaly zoni czudzey k(r)ayni. Y puscyly ge ot syebye z gich sini. Y przebiwaly kaplany y nauczony a gisz biły z Israhela, w Ierusalem a we wszey włoscy spolu na now myesy{{ø}}cza syo- dmego. Y biły sinowye israhelsci w swich przebitcech, a sebrawszi wszitko sebranye spolu na syedlysko') ot wschodu sluncza swy{{ø}}tey broni: y rzekły Ezdrze, byskupowy uczonemu w pysmye, abi przinyosl zakon Moysze- sow, gen widan ot pana boga Israhe- lowy. Y przinyozl Ezdras byskup za- ■) Budny: na plac przed kościołem od wschodu słońca. kon przed wszitko sebranye gich, ot m{{ø}}sza az do zoni, y wszitkim kapłanom, abi sliszely zakon na uowye myesy{{ø}}cza syodmego. Y czedl na syedly- sku, gesz gest przed swy{{ø}}t{{ø}} bron{{ø}} ko- scyeln{{ø}}, ot pyrwey swyatloscy az do wyeczora, przed m{{ø}}szmy y zonamy. A przidaly wszitci sw{{ø}} misi ku zakonu. Y stal Ezdras, kapłan y uezicyel zakona, na stolczu drzewyanem, gen bil k temu udzalan. A stały przi nyem: Mathatias, Samus Ananias, Azarias, Y- rias, Ezechias, Balsamus na prauici. A na leuici: Phaldeus, Mysael, Malachias, Abuchas, Sabus, Nabadias, Zacharias. A wz{{ø}}w Ezdras ksy{{ø}}gy przed wszitkim sebranym, bo syedzal nad gyne w slawye, w vydzenyu wszego lyuda, a gdisz otworzi zakon: wszitci pro- scye stały. Y pochwały Ezdras pana bogo* nawiszszego, boga zast{{ø}}pow wszechmog{{ø}}cego. Y otpowye wszitek lyud: Amen. A podnyosszi wzgor{{ø}} r{{ø}}- ce, padły na zemy{{ø}}, klanyai{{ø}}cz sy{{ø}} bogu. Y przikazal Ezdras, abi cztly zakon Iezus, a Bananeus a Sarabyas, a Iadinus a Akkubus, a -Sabateus a Kalites, a Azarias a Iaradus, a Ana- 1731 nyas a Sibias nauczony, gisz uczily lyud zakonu bożemu, a w tem sebranyu zakon bozi cztly, a przekładały kaszdi ty iste, giz rozumyely ezcye- nyu. Y powye Acharaces Ezdre, by- skupowy uczicyelyowy, a nauczonim, gysz uczily sebranye, rzek{{ø}}cz: Dzen ten swy{{ø}}ti gest panu. A ony wszitci płakały, kaszdi usliszaw zakon. Y rzeki Ezdras k nym: Rozid{{ø}}cz sy{{ø}}, gedz- cyesz natucznyeysze wszelke rzeczi, a pycye (pijcie) naslotsze, a poslycye dari tim, gisz nye mai{{ø}}. bocz ten dzen swy{{ø}}- ti bogu. A nye b{{ø}}dzcye sm{{ø}}tny, bocz pan wzwyelby was. A nauczony wolały iawnye wszemu lyudu, rzek{{ø}}cz: Dzen ten swy{{ø}}ti gest, nye b{{ø}}czcye sm{{ø}}tny. Y oteszly wszitci gescz a pycz y godowacz, a dacz dari tim, ktorzi nye myely, abi takesz godowaly, bo biły wyelebnye powiszeny slovi, gimysz biły nauczeny. Y sebraly sy{{ø}}) wszitci do Ierusalem, abi slawyly wyesyele, podle swyadeczstwa pana boga israhelskego. Poczinai{{ø}} sy{{ø}} ksy{{ø}}gy Tobyasowi. TOBIASZ. Capitula pyrua. ') obyas s pokolenya a z myasta Neptalymowa, (gesz le- zi nad galyleysk{{ø}} wloscy{{ø}} nad tymy myesczcy Naa- zon, /s/ stron drogy, iasz wyedze na zapad sluncza, na lewy e mai{{ø}}cz myasto Sefet). A gdisz ten m{{ø}}sz bozi Tobyas bil i{{ø}}t we dnyoch Sal- manazara, krolya Asyrskego, a wsza- koz tak s{{ø}}c w i{{ø}}czstwye, przeto drogy prawdi nye opuscyl. Ale czsokoly myecz mogl, na kaszdi dzen spolu i{{ø}}- tim bracy, gisz z gego rodu biły, wspomagał. A kakokoly z rodit Neptaly- mova wszech namlodszi bil, wszako sy{{ø}} przeto nyczs dzecynskicli rzeczi nye dzerszal. Bo gdi wszitci ku cyel- czom zlotim chodziły, gesz bil Iero- boam krol uczinyl: on sam wszitkich gynich sy{{ø}} wyarui{{ø}}cz, chodził do Ierusalem ku koscyolu bożemu, a tam sy{{ø}} modlyl panu bogu israhelskemu, a wszitki urodi a dzesy{{ø}}tki swe pyrwe wyernye offeroval bogu, tak isze trzecyego lyata rozmaytim ubogym y goscyem y swim 0) wszitk{{ø}} dzesy{{ø}}cyn{{ø}} rozdawał. Ty y gine rzeczi k tim podobne podle zakona boga nyebyeskego, gescze dzecy{{ø}}cyem s{{ø}}cz, zackovaval. Ale gdi ku m{{ø}}skim lyatom prziszedl, poi{{ø}}1 sobye zon{{ø}} s swego pokolenya, gy- myenyem Ann{{ø}}. y urodził z nyey sina, gemu gymy{{ø}} zdzal Tobyas, gegosz z gego dzecynstwa boga sy{{ø}} u- czil bacz a wzdz er szecz sy{{ø}} ot wszelkego grzecha. A gdisz potem w swem wy{{ø}}zenyu bil prziszedl s sw{{ø}} zon{{ø}} y s swim sinem | do myasta Ny- nywe se wszim swim pokolenym: wszitci gedly zapowyedzane karmye po- ganske, geno on sam ostrzegał dusze swey, a nygdi syebye nye pokalyal w pokarmyech gich, przeto ysze pamy{{ø}}- tal pana swim syercem wszitkim. Y dal mu bog myloscz w oblyczu krolya Sal- manazara, takesz mu dal mocz, dok{{ø}}d- bi koly chcyal gydz, mai{{ø}}cz volenstwo, abi czinyl czsobi kole chcyal. Przeto chodził na wszą ki dzen, nawyedza- i{{ø}}cz wszitki ti, gisz w i{{ø}}czstwye biły, davai{{ø}}cz gym napomynanya zbawye- nya. A gdisz przidze do Rages, myasta Medzskego, mai{{ø}}cz s sob{{ø}} dzesy{{ø}}cz lyber srzebra, gesz mu bil czcy{{ø}}{{ø}}‘) kroi dal, a bil s nym vyelyki zast{{ø}}p z gego rodu: wydz{{ø}}cz genego gymye- nyem Gabelum s swrego pokolenya, potrzebnego, dal mu to przerzeczone srze- ') Tu brak litery T. Miejsce w kodexie próżne. ‘) Quibus honoratus fuerat a rege. Wulg. bro pod zapysem. Potem po malem czasu, gdi kroi Salmanazar umarl, a sin gego Sennacherib krolyowal w myasto gego, a sini israhelske w nyenavy- scy myal przed swim oblyczim: tedi Tobyas m{{ø}}z bozi chodził kazdi dzen po wszey rodzinye swey, cyesz{{ø}}cz ge, a czsoz mogl, z gymyenya swego gym pomagał, łączne karmyl, nage przi- odzeval, martwe a zabyte pockowawal. A gdisz kroi Sennacherib wrocyl sy{{ø}}) od Zidowstwa, ucyekai{{ø}}cz rani, gesz bil bog nan przepuscyl prze gego u- r{{ø}}ganye, a roznyewaw sy{{ø}}, wyele s sinow israhelskich gubyl: Tkobyas gick cyala pockowaval. To gdisz krolyovy powyedzano, kazał gy kroi zabycz, a gego wszitko gymyenye pobracz. Ale Thobyas s swim sinem a z sw{{ø}} zon{{ø}} nag ucyekl, skril sy{{ø}}, bo wyele gy mylowaly. Potem po py{{ø}}cy a po czter- dzescy dnyock zabyly krolya gego wlo- stm/ sinowye, a nawrocyl sy{{ø}} Thobyas do swego domu, a wszitko gego gymyenye gemu nawroczono. II. .Potem gdisz prziszedl bil geden') swy{{ø}}ta bożego, a obyad bil dobri u- czinyon w domu Tkobyasovye: rzeki sinu swemu: Gydzi a prziwyedzi tu nyektore z naszego pokolenya boi{{ø}}ce sy{{ø}} boga, acz s namy godui{{ø}}. A gdisz bil otszedl, wrocyw sy{{ø}}, powye oczczu swemu, isze geden s sinow israhelskich 3 a d a v y o n i na ulyci lezi. Tedi ricklo Tkobias y obyada nyeckaw, z swego pokoia wiskocziw, 1 a c z e n s{{ø}}cz, k temu cyalu martvemu przibyezal. A wz{{ø}}w ge na syo, nyosl do domu sutego tay- nye, abi gdiszbi slunce zaszło, taynye ge pochował. A gdisz to martwe cyalo tayl u syebye: poiadl chleba s płaczem a z strachem, pamy{{ø}}tai{{ø}} na on{{ø}} rzecz, i{{ø}}sz pan powyedzal przes proroka Amos: Dnyowye vaszick swy{{ø}}- tkow obrocz{{ø}} sy{{ø}} w zalostni plącz a 174 we lkanye. A gdisz slunce zaszło, szedw y pochował to cyalo martwre. Przeto karały gy gego blyzny wszitci, rzek{{ø}}cz : Iuszesz prze tak{{ø}} rzecz myal za- byt bicz, a gedwosz* szmyerci uszedł: a iusz wzdi martwe pochowavasz! Ale Thobias boi{{ø}}cz sy{{ø}} wy{{ø}}cey boga, nysz krolya, gdzesz mogl pockopycz cyala zabytick, a w swem domu gick tayl, a o polnoci ge pockowaval. To gdisz czinyl: przigodzi sy{{ø}} genego dnya, pockowauai{{ø}}c cyala martwa, y ustal bil, a do domu prziszedw, podle scya- ni sob{{ø}} rzucyw, y usnól. A w tem u- snyenyu gnoy iastkolyci gor{{ø}}ci gemu w oczy upadnye, tak isze r{{ø}}cze oszln{{ø}}1. Ale to pokuszenye przeto bog bil nayn przepuscyl, abi bód{{ø}}- cim bil dan prziklad gego cyrpye- dlywoscy, iako y sw{{ø}}tego Ioba. Bo gdisz od swego dzecynstwa zawszgy sy{{ø}} boga bal, a przikazanya gego o- strzegal: wszako sy{{ø}} przeto nye zam{{ø}}- cyl przecyw bogu, ysze rana’) slepoti bila sy{{ø}} gemu przigodzila, ale usta- wyczen w boiazny bozey ostał, bogu wzdi dz{{ø}}kuiócz ze wszego po wszi- tki dny ziwota swego. Bo iako swy{{ø}}- temu Iobowy nasmyewali sy{{ø}} krolyowye, uwlaczai{{ø}}cz gemu: takesz temu - rodzici y przirodzeny gego nasmyewaly sy{{ø}}, dobremu ziuotu gego, rzek{{ø}}c: Gdze gest twa nadzeia, prze ny{{ø}}szto ialmu- szni da wasz a martwe pochowa wasz? Ale Thobyas prorokowrawszi ') gym rzeki: Nye mowcye tak, wszako gesmi sinowye swy{{ø}}tich, a onego ziwota czekami, gensze bog ma dacz tym, ktorzi swey wyari nygdi nye przemyeny{{ø}} od nyego. Zatim Anna zona gego chodziła na kozdi dzen ku tkaczskemu rzemy{{ø}}slu, a czso tu r{{ø}}kama swima widzalala, s tego pokarm y potrzeb{{ø}} sobye y gim przinosyla. Y stało sy{{ø}}, isze gedn{{ø}} ulapywszi kozelcza, przi- nyosla do domu. A usliszaw m{{ø}}sz gey Thobyas, ano koszlecz wrzeszczi, rzeki: Wydzcye, bi to kradzone nye bilo. richlo wroczcye gy panom gich, bo nam nye slusze kradzonego any gescz any sy{{ø}} dotkn{{ø}}cz. K temu gego zona roznyevawszi sy{{ø}}, rzeknye: Iawno marna gest uczinyona twa nadzeia, a ialmuszni twe iusz sy{{ø}} ukazali. A tak tymy y gynimy takimy slowi gy t{{ø}}- pyia. III. Tedi Thobyas zarzwaw, pocznye sy{{ø}} se zlzamy bogu modlycz, rzekęcz: Sprawyedlywi gesz panye, y wszitci s{{ø}}dowye twoy sprawyedlywy s{{ø}}{{ø}}, a wszitki scyeszki twe, mylosyerdze a prawda a s{{ø}}d. A iusz panye boze moy rospomyen sy{{ø}} na my{{ø}}, a nye mscy sy{{ø}} nad mimy grzechi, any sy{{ø}} rospomy- nay nazmyeskaloscy me albo mich rodziczow. A zesmi nye biły cyebye posłuszny w twich swy{{ø}}tich przikaza- nyach, przeto poddanysmi w roschwa- tany(e) a w i{{ø}}czstwo a we smyercz, a w basn a w ganyebne uczisznyenye wszitkim narodom, myedzi ktoresz nas rosproszil. A iusz myli panye, wyelyci s{{ø}} s{{ø}}dowye twroy, bosmi nye czinyly podle przikazan twach, anysmi chodziły przed tob{{ø}} przes pokalyanya. A iusz panye podle woley twey uczin se mn{{ø}} mylosyerdze, a przikaz przyi{{ø}}cz w po- koiu duch moy. bocz my iusz slusze wy{{ø}}cey umrzecz, nyszly sziwu bicz. Tegosz dnya takez przigodzilo sy{{ø}}, y- sze Sara, dzewka Raguela, w Rages myescye w Medzskey włoscy, y ona bila ushszala od gedney z dzewek oczcza swego przecyw sobye ur{{ø}}ganye, bo nyegdi bila oddana po r z {{ø}} d sye- dmy m{{ø}}zom, a ktorego s ny{{ø}} polozili, tego przid{{ø}}c czart gymyenyem Asmo- deus, r{{ø}}cze udauil. Przeto gdi Sara karała dzewk{{ø}} prze gey wyn{{ø}}: otpowye gey dzewka, rzek{{ø}}cz: Iusz wy{{ø}}cey s cyebye poszlich sinow any dzewek nye uzrzimi na zemy, ganyebna m{{ø}}szoboy- cza swich m{{ø}}zow. Aza y mnye chcesz zabycz, iakosz zabyla syedm m{{ø}}zow? To Sara usliszawszi, w vyelykem sm{{ø}}- tku wnydze do pokoyka zwyrzchnye- go podnyebyenya domu swego, a trsy dny a trsy noci any iadla any pylą, ale w modlytwye trwai{{ø}}cz, s płaczem prosz{{ø}}cz pana boga, abi i{{ø}} raczil spro- scycz s tego ganyebnego ur{{ø}}ganya. Potem trzecy dzen, gdi sw{{ø}} modlytw{{ø}} dokonała a dopelnyla, dala chwal{{ø}} panu bogu rzek{{ø}}cz: Pożegnane gymy{{ø}} twe panye, boze oczczow naszich, gen gdi sy{{ø}} gnyevasz, mylosyerdze czinysz, a w czasu zam{{ø}}cenya grzechi otpu- sczasz tim, gisz cy{{ø}} wziwai{{ø}}. Tobye, myli panye boze, twarz sw{{ø}} 'j, k tobye oczy wznaszai{{ø}}. A prosz{{ø}} panye, abi my{{ø}} raczil z okow tego okowanya wizwolycz, albo s tego swyata racz my{{ø}} poi{{ø}}cz. Ty wyesz, mili panye, y- szecyem nygdi m{{ø}}sza nye posz{{ø}}dala, a czist{{ø}}m chowała dusz{{ø}} m{{ø}} ot wszelkego złego posz{{ø}}danya, a nygdim sy{{ø}} ku ygrziwim nye przimyesyla, any k tim, gisz w lekkoscy ckodz{{ø}}, ucz{{ø}}- stnam sy{{ø}} uczinyła. Ale m{{ø}}za s tw{{ø}} boiaszny{{ø}}, nye sw{{ø}} nyeczistot{{ø}}, przi- zwolylam poi{{ø}}cz. przeto abo ia bila nyedostoyna, albo ony snadz mnye biły nyedostoyny. a snadzesz my{{ø}} gy- nemu m{{ø}}szu zachował. Bo nye gest rada twa w czlowyeczey moci. A to ma myecz2) wszelki, kto cyebye na- slyaduge, ysze ziwot gego, acz sku- szon b{{ø}}dze, otplat{{ø}} wezmye. gęstły b{{ø}}- dze w zam{{ø}}tce, zbawyon b{{ø}}dze. gęstły w karanyu b{{ø}}dze, ku mylosyerdzu twemu przist{{ø}}p myecz b{{ø}}dze. Bo sy{{ø}} ty nye kochasz w zatracenyach naszich. 175 bo po burzi iasnoscz czinysz, a po zlzach a po płaczu radoscz a wyesye- le wlewasz. B{{ø}}dz twe swy{{ø}}te gymy{{ø}}, boze israhelski, pożegnano na wyeki. ■) Wypuścił: obracam, converto. J) Wypuścił: pro certo. W tem czasu usliszani s{{ø}} proszbi obu przed oblyczim sławi swyrzchowa- n e g o boga. A posłań gest angyol bozi, swy{{ø}}ti JRapkael, abi gyma obyema . pomogl y uzdrowyl, gychze obu mo- dlytwi w genem czasu przed bogem oglaszoni bili. IIII. /Vle isze bil Tobyasz na b o d z e smyercy posz{{ø}}dal, mai{{ø}}cz za to, isze- bi bil w proszbye usliszan: y zavolal k sobye sina swego Tkobiasa, rzek{{ø}}cz: Sinu moy, posluckay radi mey y slow mick ust, a ge w syerczu twem iako silni fundament zakladay. Gdisz wre- szmye bog dusz{{ø}} m{{ø}}, pochoway cyalo me. a poczcywoscz b{{ø}}{{ø}}dzesz myecz ku macyerzi twey wszeck dny zyvota gey. A to zawszgy na pamy{{ø}}cy myey, które a kako wyele nyeprzespyeczenstwa prze cz{{ø}} cyrpyala, nosz{{ø}}c cy{{ø}} w swem zivocye. Przeto gdisz y ona wipelny czas ziwota swego, pockowasz i{{ø}} pole mnye. A to takesz wszitkick dny ziwota twego na misly myey, abi na boga pomnyal. A ckovay sy{{ø}}, abi grze- chovy nygdi nye pozwolyl, a przes to opuscyl przikazanye pana boga twego. Z gymyenya twego czili') ialmuszni, a nye odwraczay twarzi twey ot ny- szadnego ubogego. bo tak sy{{ø}} stanye, isze y ot cyebye nye b{{ø}}dze odwroczo- na twarz boża. Tako nawy{{ø}}>cey mo- szesz, tak b{{ø}}dz mylosyerni. B{{ø}}dzeszly myecz vyele, sczedrze daway. gęstły b{{ø}}dzesz myecz mało, takez mało rad udzelyay prze bog. Bo przes to dobr{{ø}} otplat{{ø}} sobye na skarb zgromadzisz w dzen twey n{{ø}}dze. Bo ialmuszna ot wszelkego grzechu y od smyercy zba- wya, a nye przepuscy dusze gydz do cyemnoscy. Doufanye zayste wyelyke b{{ø}}dze przed nawisszim bogem, ialmuszna wszitkim tym, gisz i{{ø}} cziny{{ø}}. To takesz dobrze pamy{{ø}}tay sinu moy, abi sy{{ø}} pylnye strzegł ote wszey nyeczi- stoti, a kromye twey zoni nye czin grzecka w swem swyadomyii. Pisze nye przepusczay nygdi w twem smi- s 1 u albo w twem slovye panowacz. bo ot pichi wszelke zatracenye wz{{ø}}lo po- cz{{ø}}tek. Zdzalalycz ktokoly tobye nye- czso, r{{ø}}cze gemu zaplat{{ø}} nawrocz, a zaplata twego robotnyka u cyebye o- wszem nye ostaway. Czego od gynego nye rad cyrpysz, wydz, bi nygdi gy- nemu ti tego nye uczinyl. Chleb twoy z lacznimy zawszdi a s ubogymy gedz, a odzenyamy twimy nage prziodzevay. Chleb twoy y wy no twTe nad pogrzebem sprawyedlyvego ustaw, a nye ckcyey z nyego gescz a pycz z grzesznimy. Radi twrey zawszdi od m{{ø}}drego potrzebny. po wszitki czasi chwały go- spodna, a prósz gego, acz drogy twe sprawy, a wszitki radi twe abi w nyem ostali. Takez to dawai{{ø}} wyedzecz, sinu moy, yszem dal dzesy{{ø}}cz lybr srzebra, gdisz ti gescze bil nyemo- wy{{ø}}tkem, Gabelowy w Rages, myescye medskem, a gego zapys u syebye mam. A przeto wspitay sy{{ø}} na to, ka- kobi k nyemu doyd{{ø}}cz, wz{{ø}}1 ot nyego to srzebro, a gego zapys gemu wro- cyl. A nye boy sy{{ø}}, sinu moy, aczkoly ubogy ziwot wyedzemi. wszako wyele dobrego b{{ø}}dzem myecz, b{{ø}}dzemly sy{{ø}} boga bacz, a grzecka sy{{ø}} wyarowacz, a dobrze czinycz. V. T A edi otpowye Thobyas oczczu swemu, rzek{{ø}}cz: To wszitko, czsosz my przikazal, oczcze, tocz ucziny{{ø}}. Ale ka- kobich tich pyeny{{ø}}dzi dobił, nye wyem. On o mnye nye wye, a ia gego nye znam. które gemu znamy{{ø}} dam? Any drogy vyem, k{{ø}}di tam gydz. K temu gego ocyecz rzeknye: Zapys gego u syebye zaiste mam. iako gemu gy u- kazesz, takocz ti pyeny{{ø}}dze WTOcy. Przetoz iusz viszedw, popatrzi nyekto- rego m{{ø}}sza wyernego, gysz s tob{{ø}} poydze z naymu'), doi{{ø}}dem gescze ziw, abi ty pyeny{{ø}}dze wz{{ø}}1. Tedi Thobyas wiszedw, nalyazl mlodzencza iasnego, a on stoy potpasaw sy{{ø}}, a iako przi- prawyonego na drog{{ø}} gydz. A nye wye- dzal, ize angyol bozi bil. A pozdrowyw gy, k nyemu rzecze: Otk{{ø}}d cy{{ø}} mami, dobri mlodzencze? On otpowye: S sinow israkelskick gestem geden. Gemu Tkobyas rzecze: Wyeszly drog{{ø}}, iasz wyedze do Rages, medzskey włoscy ? On otpowye: Dobrze wyem, a ti wszitky scyeszki s{{ø}} my iawni, bom gy- my cz{{ø}}sto chodził, a biwalem u Ga- bela brata waszego, gen bidly w Rages myescye medskem, gesz leszi na górze Egbathanys. Thobyas rzecze: U- czin dobrze, poczekay my{{ø}} tu mało, *) *) „Salva mercede suau. WT. acz to powryem oczczu memu. Tedi Thobias szedw do domu, powye to wszitko oczczu swemu. Gemu sy{{ø}} ocyecz podzivy, poprosy, abi ten mlodzenyecz k nyemu wszedł. A wszedw w dom, pozdrowy gy, rzek{{ø}}cz: Radoscz tobye b{{ø}}dz zawsgy! Gemusz Thobyas rzecze: Która radoscz mnye moze bicz, gen we czmach syedz{{ø}}, a swyatla nye- byeskego nye wydz{{ø}} ? Gemusz mlodzenyecz rzeknye: B{{ø}}dz sylni w misly, bo iusz richlo uzdrowy cy{{ø}} bog. Thobyas rzecze: B{{ø}}dzeszly mocz dowyescz sina mego ku Gabelowy do Rages, myasta medzskego ? a gdisz sy{{ø}} wrocysz, dam tobye zaplat{{ø}} tw{{ø}}. K nyemu angyol rzecze: Iacz gy dowyod{{ø}}, a zasy{{ø}} zdrowego tobye przi wyod{{ø}}. Thobyas rzecze : Prosz{{ø}} cyebye, powyedz my, s kto- regosz domu albo s ktoregosz pokolenya? Gemusz Raphael angyol rzecze: Na nagemnykowly sy{{ø}} rod pitasz, cy- ly na samego nagemnyka, genbi s twim sinem szedł? Ale abich cy{{ø}} pyecza- 1 o w a n y u nye poddał: iacyem Azarias, sin wyelykego Ananyasza. K te- 176 mu'' Tkobyas otpowye: Z wyelykego rodu gesz ty. Ale prosz{{ø}} cyebye, nye gnyeway sy{{ø}} s tego, yzem chcyal wzwyedzecz rod twroy. K nyemu angyol rzecze: Iacyem, gen sina twego tam zdrovego dowyod{{ø}}, a zasy{{ø}} zdrowego prziwyod{{ø}}. Tkobyas rzecze: Gydz- ta dobrze, a pan b{{ø}}dz was wódz, a angyol gego b{{ø}}dz s wama. Tedi przi- prawyw to wszitko, czso bilo potrzebno na drog{{ø}}, wz{{ø}}w mlodi Thobias otpusczenye ot oczcza swego y od ma- cyerze swey. Y szlasta oba pospołu precz. A gdisz iusz bilasta odeszła, pocznye macz gego plakacz, rzek{{ø}}cz: Kyg (Mj), podpora* staroscy naszey, u a- ma gesz oti{{ø}}1, a od naiv (naju) gesz przecz poslal. Ey! bi bili nygdi ty pyeny{{ø}}dze nye bili, po ktoresz gy poslal T Dosycz bichom biły myely na swem ubostwye. za bogaczstwo bichom biły sobye polyczily, wydz{{ø}}cz przed sob{{ø}} sina swego. Geyze Tkobyas rzecze: Nye placzi! zdrów tam doydze sin nasz, a zdrów sy{{ø}} k nam wrocy, a oczi twoy uzrzita gy. Bocz wyerz{{ø}} temu, yze angyol bozi gest s nym, a zgedna wszitki rzeczi gego dobrze, tak isze sy{{ø}} k nama z radoscy{{ø}} wrocy. To ushsza- wszi matka gego, przestała plakacz, a ukoyla sy{{ø}}. VI. gdisz tak szedł Thobyas, a p s e k byezal gego za nym: tedi pyrvi no- czleg myalasta podle rzeki Tigris. A gdisz vinydze Tkobyas, chcz{{ø}}cz swe nogy umicz w rzece: visun{{ø}}wszi sy{{ø}} gedna wyelyka riba, ckcz{{ø}}cz gy po- lkn{{ø}}cz. Geyze sy{{ø}} Tkobyas u r z a r s 1*, pocznye volacz wyelykim głosem, rzek{{ø}}cz: Pomoz my panye, gydzecz na my{{ø}} riba. Y rzecze angy{{ø}}1*: Ufacy i{{ø}} za skrzele, wiczy{{ø}}gny k sobye. A gdisz to ucziny, wicy{{ø}}gnye i{{ø}} na su- sz{{ø}}. y pocznye sy{{ø}} riba myotacz przed nogy gego. Y rzeki mu angyol: Roz- platay rib{{ø}} t{{ø}}, a wirny syerce gey, ■ y zolcz y wn{{ø}}trza schowayze, bo s{{ø}} ti rzeczi tobye potrzebne a ku lekarstwu 80 uziteczne. A gdisz to Thobias uczinyl, spyekl my{{ø}}so tey ribi, a gyne nosił, abi b sob{{ø}} na drog{{ø}} wz{{ø}}1, czsobi gy- ma mogło statczicz na drog{{ø}}, az bi prziszla do Rages, myasta medzskego. Tedi Thobyas opita angyola, rzek{{ø}}cz: Prosz{{ø}} cyebye, Azariaszu, bracye myli, povyedz my, ktor{{ø}} mocz lekarstwa ti rzeczi maio, gezesz my z ribi kazał schowacz ? Gemu angyol otpowye, rzek{{ø}}cz: Kdisz cz{{ø}}stk{{ø}} tego syercza na w{{ø}}gle polozisz, ten dym zap{{ø}}dzi wszelki rod dyabelski, y ot m{{ø}}za y od zoni, tak ysze sy{{ø}} k nyma wy{{ø}}cey nye nawrocy. A zolcz gey godzi sy{{ø}} ku pomazanyu oczu, na nychze gest byel- mo, a bódzeta uzdrowyonye (•). Y rzecze k nyemu Thobyas: Gdze chcesz, abichowa otpoczin{{ø}}la? Angyol rzeki: Gest geden m{{ø}}z tu gymyenyem Ra- guel, blyzny wasz s pokolenya twego, a ten ma dzewkę gymyenyem Sar{{ø}}, a gey ocyecz nye ma ny sina ny dzewki gyuey, gen{{ø}} t{{ø}} sam{{ø}}. Tobyecz sy{{ø}} ma dostacz wszitko zboze gey, a masz i{{ø}} sobye poi{{ø}}cz za malzonk{{ø}}. Przeto pro- sy oczcza gey za ny{{ø}}, a dacz io tobye za zono. Thobyas rzeki: Sliszalem, yze bila oddana po rz{{ø}}d syedmy m{{ø}}zom, a zmarły, ale tom sliszal, yze ge dya- bel zdauil. Przeto boi{{ø}} sy{{ø}}, bi my sy{{ø}} tez nye przigodzilo. s{{ø}}cz gedzini sin oczczow a macyerzyn, sloz{{ø}} staroscz gich a1) zam{{ø}}tkem do pyeklow. Tedi angyol Raphael rzeki gemu: Posluchay myo, a ukaz{{ø}} tobye, ktorzi s{{ø}} to, nad nymyTz dyabel ma mocz. Tocz sę{{ø}} cy, ktorzi w małżeński sstaw tak wst{{ø}}- pui{{ø}}, ysze boga ot syebye y ot swey misly zap{{ø}}dzai{{ø}}, a swey nyeczistey z{{ø}}- dzi dosycz cziny{{ø}}, iako kon a mul, w nychze rozuma nye. nad tymy ma mocz dyabelstwo. Ale ty gdiz i{{ø}} poymyesz, wszedszi do gey pokoia, trsy dny sy{{ø}} wzdzerzisz od nyey, a nyczs gynego, gedzine w modlytwach usylowacz b{{ø}}- dzesz s ny{{ø}}. A w t{{ø}} nocz pyrw{{ø}} wrzu- cysz wn{{ø}}trze ribye v ogen, a zap{{ø}}- dzono b{{ø}}dze dyabelstwo. Ale drugey noci w uczinki swy{{ø}}tich patriarchów b{{ø}}dzes przipusczon. Potem trzecyey noci pozegnanye obdzerszisz, abi sinowye, gysz od was poyd{{ø}}, rodziły sy{{ø}} zdrowy. Potem po trze(cye)y noci przimyesz pann{{ø}} z boiazny{{ø}} boz{{ø}}, a wy{{ø}}cey prze myloscz sinow, nyszly prze lyuboscz cyelestn{{ø}}, abi w syemyenyu Abramo- wye pozegnanye sobye y swim sinom odzerszal. VII. A gdisz wnyd{{ø}} do Raguela, przyi{{ø}}1 ge s wyelyk{{ø}} radoscy{{ø}}. A vezrzaw Ra- guel na Thobyasa, rzecze ku Annę, zenye swey: O kako podobyen gest ten mlodzenyecz ku memu sinowczu'). A gdisz to powye, rzecze: Otk{{ø}}descye, młoda bracya naszi ? Onasta otpo- vyedzala: Geswa s pokolenya Nepta- lymowa, z i{{ø}}czczow* myasta Nynyue. Y rzecze gyma Raguel: Z n a t a ly Tho- byasza, brata mego? A ona rzeklasta: Z n a v a. A gdisz wyele dobrego Raguel o nyem mowyl, rzeki angyol ku Ra- guelowy: Thobyas, na ktoregosz ti pi- tas, gest ocyecz tego mlodzencza. To Raguel usliszaw, sszige Thobyaszovi c h wr a c y w syp, pocznye gy czalowacz. A dzerszal sy{{ø}} gego sszige s płaczem, y rzecze: B{{ø}}dz tobye poszegnanye, sinu moy myły, bo gesz dobrego druga a czsnego m{{ø}}za sin. W t{{ø}} godzin{{ø}} Anna, zona gego, a Sara, dzewka gego, slisz{{ø}}cz t{{ø}} rzecz, poczolesta s 1 z i c z. A tu spolu pomowywszi, przikazal Raguel skopu zabycz, a godi prziprauicz. A gdiz gych poczcy, abi k stołu sya- dla: poszedw Thobyas, rzecze: Tu ia 177 dzisz ny gescz ny pycz b{{ø}}d{{ø}}, dok{{ø}}d mnye w mey proszbye nye visluchas, a dok{{ø}}d my nye ugyscys, ysze mnye sw{{ø}} dzewk{{ø}} Sar{{ø}} dasz. To slovo Raguel usliszaw, ly{{ø}}knye sy{{ø}}, wyedz{{ø}}cz, czso sy{{ø}} przigodzilo onim syedmy m{{ø}}- zom, za które bila oddana. Y pocznye sy{{ø}} bacz, abi snadz y temu takesz nye przigodzilo. A gdisz o tem na miszly przemislyal, długo nye dai{{ø}} otpowye- dzi prosz{{ø}}cemu: rzecze gemu angyol: Nye boy sy{{ø}} dacz dzewTki swey gemu. bo tego, gen sy{{ø}} boga bogy, ma bicz małżonka dzewka twa. a przeto gey nye mogl gyni myecz. Tedi rzecze Raguel: Nye w{{ø}}tpy{{ø}}, ysze bog proszbi a slzi me przed swe oblycze przipu- seyl, a wyerz{{ø}} temu, ysze przeto bog wasze prziscye ku mnye zgednal, abi y tako ma dzewka bila przigednana ku swey rodzinye podle zakona Moy- szesowa. a przeto na tem nye w{{ø}}tpy{{ø}}, ale gyst b{{ø}}dz, yzecz i{{ø}} tobye dam. A uiow prawp r{{ø}}k{{ø}} dzewki swey, da ip w prauicz{{ø}} Thobyaszow{{ø}}, rzek{{ø}}cz: Bog Abramowr a bog Yzaakow y bog Iacobow b{{ø}}dz s wama, a ten was sday1), a racz napelnycz swe pozegnanye nad wama. A w t{{ø}} dob{{ø}} wrsz{{ø}}w lyst, podle tego tedi prawa ucziny zapys małżeński. A potem godovaly, ckwa- ly{{ø}}cz boga. Tedi zavola Raguel Anni, gospodinyey swey, y przikazal gey, a- bi prziprawyla gyma gyni pokoy. Do nyegoz gdiz wvyedze Saro dzew7k{{ø}} sw{{ø}}, ona pocznye slzicz. K nyey on rzecze: Sylney misly bódź, dzewko ma. bog nyebyeski day tobye radoscz a ucye- szeuye za t{{ø}} tezknoscz, i{{ø}}zeszto drzewyey cyrpyala. VIII. A gdisz otwyeczerzaly, wvyedly tego mlodzencza k nyey. Tedi rospomya- n{{ø}}w sy{{ø}}Tobyas na angyolow{{ø}} rzecz: wyi{{ø}}w s swrey tobołki cz{{ø}}stk{{ø}} syer- cza a wn{{ø}}trza oney ribi, y wrzucyl ge na ziwe w{{ø}}gle. Tedi Raphael angyol popadł dyabla, y prziwy{{ø}}zal gy na pusczi swyrzchnyego Egypta. Y pocznye napomynacz Thobyasz pann{{ø}} sw{{ø}} Sar{{ø}}, rzekpcz: Saro wstań, a modlmi sy{{ø}} bogu dzisz, a za iutra a po zaiutrzu. bo po ti trsy noci slozmi sy{{ø}}2) z bogem, ale po trzecyey noci b{{ø}}dzewa w swem skladanyu3). Bosmi swyótich lyudzi dzecy, a nye mami sy{{ø}} pospołu tak sgymovacz, iako gyny narodo- wye, gysz boga nye znai{{ø}}. A wstawszi oba, s pylnoscy{{ø}} sy{{ø}} modlylasta, abi ') et ipse conjungat ros. W. a) jungimur. 3) tn nostro conjugio. gyma drovye bilo dano. Y rzeki Thobyas: Panye boze oczczow naszich, . y chwalcye cy{{ø}} nyebo y zemya, morze, studnyce y rzeki, y wszitko stworze- *1 'nye twoge, gesz w nych gest. Ty gesz Adama z gylu uczinyl zemskego, a dalesz gemu na pomocz Gew{{ø}}, a nynye Jtil. .. ' . h , panye ti wyesz, isze nye prze m{{ø}}{{ø}} nyeczistot{{ø}} poymam to m{{ø}} syostr{{ø}}, ale prze mvloscz b{{ø}}d{{ø}}cego płodu, w nyem- szebi bilo chwalyono twe swy{{ø}}te gymy{{ø}} na wyeki. W t{{ø}} dob{{ø}} Sara takesz pocznye sy{{ø}} modlycz, rzek{{ø}}ci: Smyluy syó nad nama panye, smyluy sy{{ø}} nad nama, abichowa oba pospołu sy{{ø}} ssta- rzala we zdrowyu. A gdisz bilo w pyrwe kuri: zawolaw k sobye Raguel slug swich, y szly s nym, abi vikopaly dol. bo sy{{ø}} barzo bal teyze przigodi, ktora sy{{ø}} sstala pyrwim syedmy m{{ø}}- zom, ktorzi biły weszły k nyey. A gdisz bil dol prziprawyon: wrocyw sy{{ø}} Raguel, rzeki k swey zenye: Posly gedn{{ø}} z dzewek swich, acz wzvye, umarl- ly Tkobyas, abich gy przede dnyem puckowal. Y posiała gedn{{ø}} z dzewek, iasz wszedszi do pukoia, nalyazla ge zdrowe a krasznye pospołu spy{{ø}}cz. A wrocywszi sy{{ø}}, powye gyma dobre poselstwo. prze geszto dalasta chwal{{ø}} bogu Raguel a Anna zona gego, rzek{{ø}}cz: Chwal{{ø}} wzdawami tobye, boze israkelski, isze sy{{ø}} nam to nye przigodzilo, gegosz boi{{ø}}cz sy{{ø}}, domnymalysmi sy{{ø}}. Bosz uczinyl s namy twe wyelyke mylosyerdze, a zagnalesz ot nas nyeprzy- iacyelya, przecywnyka naszego, a smy- lowales sy{{ø}} nad tima dwyema gedi- naczkoma. Day gyma gospodnye, v pel- nye chwalycz tw{{ø}} myloscz, a tobye obyata* z twey chwali a s swego zdro- wya oferowacz, abi poznało sebranye wszeck narodow, isze gesz ti gedzini pan bog, sam we wszey zemy. To rzeki Raguel, kazał slugam swim dol zasucz przed swytanym, a swey gospodiny Annye przikazal, abi stroyla godi swa- dzebne a prziprauila wszitko, czsoszbi bilo potrzebno ku pokarmu pocze- s t n i m 'J. A kazał dwrye krowye tuczny zabycz a cztirzi skopi, a kazał przi- prauicz godi wyelebne wszem swim s{{ø}}syadom y przyiacyelom. A zaprzi- syngl Raguel Tobyasza, abi za dwye nyedzely u nyego przebił. A wszego swego sboza, czso myal Raguel, polo- uicz{{ø}} prawa* r{{ø}}cze Thobyasoui post{{ø}}- pyl, a uczinyl zapis, abi y ta druga, polouicza, geszto zbiwa, po gego smyer- cy na Tobyasa spadla. IX. Tedi Thobyas zavolal k sobye an- gyola, gegosz czlowyekem mnymal, y rzecze k nyemu: Azariaszu bracye, prosz{{ø}} cyebye, posluckay rzeczi mey: Aczbich sy{{ø}} ia tobye poddał w slusz- b{{ø}}, nye ucziny{{ø}} podobney odmyani twego dobrodzeystwa. A wszako prosz{{ø}} cyeb y e, przimy k sobye dobitcz{{ø}}ta a sługi, byerzisz sy{{ø}} ku Gabeeloui do Raies myasta medzskego, a wrocz 178 gemu tento gego zapys. Y wezmyes od nyego pyeny{{ø}}dze, a b{{ø}}dzesz gego prosycz, abi piziszedl na m{{ø}} swadzbó. Bo ') iter pqenhbus. W. ti sam dobrze wyesz, iszecz ocyecz moy doma lyczi dny, mnye o czek a- vai{{ø}}. a smyeskamly gen im dnyem wy{{ø}}cey, zam{{ø}}cy sy{{ø}} dusza gego. A tesz sam vydzisz, kakocz my{{ø}} c y e s c z moy Raguel zaprzisy{{ø}}gl, gegoz zaprzi- sy ozeny a przest{{ø}}pycz nye mog{{ø}}. Tedi Raphael poi{{ø}}w s sob{{ø}} cztirzi panosze Raguelowi, a dwa wyelbl{{ø}}di, y brał sy{{ø}} do Rages myasta medzskego. A tu nalyazl Gabela, dal gemu gego zapys, a wz{{ø}}1 wszitki pyeny{{ø}}dze ot nyego. A pocznye gemu powyadacz o miodem Thobyaszu, o sinu starego Tho- byasza, wszitko czso syó gemu dobrego przigodzilo, a prosz{{ø}}cz gego, abi raczil s nym na gego swadzbó gidz. A gdisz Gabelus gemu powolyl, a w dom Raguelow wnydze: nalyazl Thobyasza za stołem syedz{{ø}}cz. A wiskocziw przecyw gemu Thobyas, tu sobye przi- iaznywe poczalowanye dalasta. A za- plakaw Gabelus, dal chwal{{ø}} bogu, rzek{{ø}}cz : Pozegnay cyebye pan bog israhelski, bo gesz ti sin m{{ø}}za dobrego a sprawyedlywego a boi{{ø}}cego sy{{ø}} boga, a w ialmusznack sczodrego. a stan sy{{ø}} pozegnanye nad tw{{ø}} gospodinyó y nad rodzici twimy, abiscye wydzely swe dzecy' przed sobo y sw7a wnuczóta az do trzecyego y czwartego pokolenya. a b{{ø}}dz semy{{ø}} wasze pożegnano ot pana boga israhelskego, gen krolyuge na wyeki wyekom. A gdisz wszitci ot- powyedzely Amen, syedly spolu ku godowanyu. a tak z boiazny{{ø}} boz{{ø}} swa- dzebne godi slavyly. le gdisz tak Thobyas prze sw*adz- b{{ø}} sy{{ø}} myeskal wrocycz sy{{ø}}, pyecza- l o w a 1 sy{{ø}} ocyecz gego Thobyas, rzek{{ø}}cz : Y przecz tak długo myeszka przidz sin moy ? yzaly gest tam osta- wyon?1) yzaly Gabelus umarl. y nye wye, kto pyeny{{ø}}dze gemu wida? Y pocznye sy{{ø}} zam{{ø}}czacz barzo, on y gego zona s nym. Y w^splakalasta oba, przeto yze sin gich w virzeczoni dzen k nyma nye wrocyl. A zwlascza matka gego przes przestanya płakała, rzek{{ø}}cz: Byada, byada mnye, sinu moy! y przeczsmi cy{{ø}} wisiały na t{{ø}} drogo, swyatlo naszich oczu, lyaska staroscy naszey, ucyecha ziwota naszego, ua- dzeia b{{ø}}d{{ø}}cego plemyenya naszego ? Wszitko swe dobre maiycz pospołu w tobye samem, nye myelysmi cyebye puszcycz odidz od nas. Geyze Thobyas mowyl: Mylcz, a nye m{{ø}}cy sy{{ø}}. zdrow- cy gest sin nasz. dosycz gest wyerni ten m{{ø}}z, gegoszsmi s nym posiały. Temu sy{{ø}} ona ucyeszicz nykake nye mogła, ale na koszdi dzen wibyegai{{ø}}cz na wsze stroni, patrzila a wr okol po wszech drogach byegala, po gychze sy{{ø}} gey zdało, yszebi myal przidz sin gey, abi ale z daleka gy gyd{{ø}}cz, mo- glolybi to bicz, opratrzila*. Zatim Raguel mowyl ku svemu zóczu, rzek{{ø}}cz: Pobidl tu, a iacz posly{{ø}} posła ku twemu oczczu, a wskaz{{ø}} gemu o twem zdrowyu. Tobyas otpowyedzal: la to wydz{{ø}}, ysze ocyecz moy a macz ma *) detentus. W. dny lyczi, a m{{ø}}cy sy{{ø}} duch gich w nyck. A gdisz Raguel wyelym slow swego z{{ø}}cya, abi tu dluzey ostał, prze- prosycz nykake nye mogl: polecyl gemu Sar{{ø}} sw{{ø}} dzewk{{ø}}, a polowycz{{ø}} wszego swego gymyenya daw gemu z slug, z dzewek, y z dobitka, y z wyel- bl{{ø}}dow, y pyeny{{ø}}dzi wyele, a zdrowa y radostna puscyl gy precz ot syebye, rzek{{ø}}cz: Angyol bozi swy{{ø}}ti b{{ø}}dz s wamy na drodze waszey, a do- wyedz wras przes przekazi do domu, abiscye nalezly wszitek rz{{ø}}d przi waszich starszick, abi opatrzile oczi moy sini wrasze drzewyey, nyzly umr{{ø}}. A chopywszi sy{{ø}} rodziczowye dzewki swey, poczóly i{{ø}} czalowacz. A puscy- wszi ge ot syebye, napomynaly i{{ø}}, a- bi w poczestuoscy swyekri sw{{ø}}') myala, a mylowala m{{ø}}za swego, a sprawowała czelyadz sw{{ø}}, a pyln{{ø}} pracz{{ø}} abi myala o swem domu, iakobi gey nykt z nyczego nye karał. XI. /\ gdisz sy{{ø}} wu’ocyly, przigely do Charran, gez gest na poi drogy przecyw myastu Nynyve, w genem naczcye dnyu. Rzecze angyol Thobyasoui: Bracye moy, Thoby^aszu. Wyesz, kakos ostauil oczcza twego. Lyubyly sy{{ø}} tobye, przedzwu naprzód, a gospodiny twa s czelyadz{{ø}} a z dobitkem z nye- nagla acz gyd{{ø}} po nas. A gdisz sy{{ø}} to ulyuby Thobyaszowy, rzecze gemu Raphael: Weźmy s sob{{ø}} zolci oney ribi, bocz bódze potrzebna. Tedi Tho byas wz{{ø}}w zolcy ribey, y odzidzeta*. Ale Anna, matka gego, na kozdi dzen wigly{{ø}}dala, a syadala na wyrzcku ge- ney gori podle drogy, otk{{ø}}dze mogla- bi swego sina z daleka zazrzecz gy- d{{ø}}cego. A gdisz s tego myasta patrila* prziscya swego sina: uzrzala z daleka, a r{{ø}}cze poznała Thobyasa, swego sina gyd{{ø}}cz. A prziszedsy powyedzala mężu swemu: Owa, tocz iusz sin twroy gydze. Zatim Raphael Tkobyasza na drodze uczył, rzek{{ø}}cz: lako ricklo w dom twoy wnydzes, natickmyast sy{{ø}} pomodlysz panu bogu twemu, a dz{{ø}}ki dawai{{ø}} gemu, przist{{ø}}pisz ku occzu twe- mu, a | poczalugesz gy, a r{{ø}}cze po- 179 masz oczi gego zolcz{{ø}} riby{{ø}}, i{{ø}}sz s sob{{ø}} nyesyesz. Bo to wyedz, yze iako richlo pomazes, otewr{{ø}} sy{{ø}} oczi gego, a patrzi ocyecz twoy swyatlo nyebye- ske, a twe prziscye, wyelmy sy{{ø}} ma-, dugę. Zatim psek Tkobyaszow, gen bil s nyma na drog{{ø}} byezal, ten iakobi w poselstwye do domu przibyegl, ogonem machai{{ø}}, radui{{ø}} sy{{ø}} a radoszics) zwyastui{{ø}}. Tedi powstaw ślepi oczecz gego, pocznye gydz przecyw sinu swemu, potikai{{ø}} sy{{ø}} na nogy. a podaw r{{ø}}k{{ø}} wodzowy, winydze przecyw sinu swemu. A przyi{{ø}}wszi gy, on a matka, przitulywszi k sobye, poczalowaly gy, a pocz{{ø}}lasta oba radoscy{{ø}} plakacz. A gdisz sy{{ø}} bogu pomodlyl a dz{{ø}}ki gemu wsdal, posadził sy{{ø}}. Tedi wz{{ø}}w Tobyas mlodi zolcz riby{{ø}}, pomazał o- czi oczcza swego, a po malem czasu, iako za poi godzini, seszlo byelmo z gego oczu iako my{{ø}}zdra z byalku ') W Wulg. „soceros*. Więc tłómaczenie niedobre. iagecznego. I{{ø}}sz Thobyas zdarł s oczu gego, a r{{ø}}cze przezrzal. Y pochwały boga, on a Anna zona gego, y wszitci gisz o gego slepocye wyedzely. A zwlascza Thobyas sam mowyl: Chwra- 1{{ø}} tobye wzdawam panye boze israhelski, bosz ti mnye na czas pokarał, a tisz my{{ø}} uzdrowyl. Owa, tocz iusz wy- dz{{ø}} Thobyasza sina swego. Potem po syedmy dnyoch wnydze Sara, młodego Thobyasza zona, ze wsz{{ø}} czelyadz{{ø}}, zdrowa, z dobitcz{{ø}}ti y z wyelbl{{ø}}di, a s wyelym pyeny{{ø}}dzi y s timy pye- ny{{ø}}dzmy, gesz bil od Gabaela wz{{ø}}1. Y pocznye mlodi Thobyas oczczu y macyerzi wszitko po rz{{ø}}d powyadacz, czso mu bog dobrzego* na tey drodze przes tego czlovyeka, gen gy prze- wyodl, uczinyl. Y prziszedl k nyemu Achior a Nabat, syestrzency Thobya- soui k nyemu, spolu sy{{ø}} s nym radu- i{{ø}}cz, ysze wszitko dobre, czsosz przed nym bilo, bog uczinyl. A za syedm dny godowaly s wyelyk{{ø}} radoscy{{ø}}, chwaly{{ø}}cz boga a wyesyely s{{ø}}cz spolu. XII. Tedi zavolaw k sobye stari Thobyas sina swego, rzecze: Czso bichom myely dacz temu swy{{ø}}temu m{{ø}}zu, gen chodził s tob{{ø}} ? Thobyas rzeki oczu* swemu : A czsobi to bilo oczcze, gesz bichom gemu mogły dostoynye otpla- cycz za take dobrodzeystwo, gesz nam uczinyl? On my{{ø}} tam dovyodl, a zasy{{ø}} zdrowa przy wyodl, a pyeny{{ø}}dze od Gabela on wz{{ø}}1. On my{{ø}} ozenyl, a ot mey gospodinyey dyabelstwo za- p{{ø}}dzil, a gey starsze obradował, a mnye ot polknyenya ribyego obronyl, a tobye z r o k on nawrocyl, a przezeń wszego dobrego gesmi napelnyeny. A przeto czso gemu za to godnye otpla- cymi? Ale prosz{{ø}} cyebye, oczcze moy, abi go poprosyl, zalybi raczil wz{{ø}}cz tego wszego polouicz{{ø}}, czsosmi s sob{{ø}} przinyesly. A zawrolawszi gego, ocyecz a sin, otwyod{{ø}} sy{{ø}} s nym na stron{{ø}}. Y pocz{{ø}}lasta gego prosycz, abi raczil polouicz{{ø}} wszego, czso przinyesly s sob{{ø}}, wz{{ø}}cz y myecz sobye. Tedi angyol powye gyma taynye, rzek{{ø}}cz: Chwalcye boga nyebyeskego a przede wsze- my ziuimy wiznawaycye gy, ysze s wamy uczinyl mylosyerdze swe. A kakokoly tagemnycz{{ø}} krolyow{{ø}} tayno myecz dobrze gest: wszakoz uczinki boze wziauicz a viznavacz poczcywye gest. Dobra gest modlytwa s postem, a swy{{ø}}te ialmuszni lepsze s{{ø}}, nysz skarbi złote zgromadzicz. bo ialmuszna ot smyercy zbawya, a ona gest, gesz ot grzechów ocziscya, a czlowyeku wye- czni ziwoth nalyazuge. Ale ktorzi zgrze- szai{{ø}}{{ø}} a nyeprawoscz cziny{{ø}}, nyeprzyiacyele s{{ø}} dusze swey. A przeto chcz{{ø}} wam prawd{{ø}} ziauicz, a nye skryi{{ø}} ot was rzeczi tayney. Gdi sy{{ø}} ty modlysz se zlzamy, a martwe pochowa was, a obyad twoy opusczasz, a martwa cyala przes dzen w domu twem taysz, a o polnoci ge pochowavasz: tedi ia offye- rowal tw{{ø}} modlytw{{ø}} panu bogu. A przeto, yzesz bil wdz{{ø}}czel * *) bogu, potrzebno bilo, abi cyebye skusiło poku- szenye. A iusz my{{ø}} tedi poslal pan, abich cy{{ø}} uzdrowyl, a Sar{{ø}} tw{{ø}} zon{{ø}} ot dyabelstva zbauil. bo ia gesm Raphael angyol, s tich syedmy geden, gysz zawszdi stoymi przed bogem. A gdisz ony ti rzeczy usliszely, zam{{ø}}cy- ly sy{{ø}}, a trz{{ø}}s{{ø}}cz sy{{ø}}, padły na swa oblycza. Tedi gym angyol rzecze: Pokoy wam, nye boycye sy{{ø}}. bo gdi- szem s wamy przebival, tocyem bil przes woly{{ø}} boz{{ø}}. gy chwalcye a spyewaycye gemu. Wydzanem') ot was, ia- kobich iadl y pyl M wamy. Ale ia pokarmu nyewydomego y pycya, gen od lyudzy nye moze wydzan bicz, pozi- wam. Przeto czas gest iusz, abich sy{{ø}} nawrocyl k temu, gen my{{ø}} poslal. Ale wi chwalcye boga, a powyadaycye wszitki dziwi gego. A iako to rzeki, ') Widzian jestem, zdaję się. natichmyast od gick oczu bil wz{{ø}}t, tak yze gego wy{{ø}}cey nye uzrzely. Tedi richlo padszi na swa oblycza, za trsi godzini ckwalyly boga. A wstawszi, wipowyadaly wszitki dziwi gego. XIII. J/V. otworziw Tkobyas stari usta swa, pocznye ckwalycz boga, rzek{{ø}}cz: Wye- lyky gesz panye na wyeki, a po wszitky wyeki krolewstwo twe. bo ti byczu- gesz y uzdrawyas, m a r t w y s (martwisz) y ziwysz, dowyedzes do pyeklow y viwyedzes. a nye gest, ktobi mogl u- cyecz r{{ø}}ki twey. Wiznawaycye pana boga sinowye israhelsci, a przede wsze- my narodi ckwalcye gy. Bo przeto was rosproszil mye... Tu dwóch kart brak. J U DIT H. (III, 3). 180 ...y stada owcza y koza y końska y wyelbl{{ø}}dowa, y wszitek nabitek nasz, y czelyadzi nasze, w tvem opatrzenyu s{{ø}}. To wszitko b{{ø}}dz pod twim prawem. Mi takesz y sinowye naszi slugy twe gesmi. Przidz k nam panye po- koynye, a poziuay sluszbi naszey, iako sy{{ø}} lyubycz bódze tobye. Tedi Olofernes zgedze z gori z gesczcy a s wyelvk{{ø}} mocz{{ø}}, y obezrzi wszelke myasto y wszelkego przebiwaiócego na zemy. A ze wszelkich myast wezmye sobye pomocznyk’’, m{{ø}}sze silne a wibor- ne ku boiu, a tak wyelyki strach wszem kraynam przipadnye, ysze bidly{{ø}}ci we wszitkick myescyeck ksy{{ø}}sz{{ø}}ta, y. wszi t- ci poczcziu/) pospołu s pospolytim lyudern wickodzily przecyw gemu, orzi- muiócz gy s koronamy ys swyetedl- n y c z a m y, vodz{{ø}}cz tance s p y s c z c i y z b{{ø}}bennyki2). A wszako to czi- ny{{ø}}cz, ukrutnoscz syercza gego ukro- czicz nye mogły, bo myasta gich zbo- rzil, a gich 1 u gy por{{ø}}byl. Bo bil gemu kroi Nabuckodonozor przikazal, a- bi wszitki bogy zemske zatracyl, to- czusz abi cn sam bogem nazwan bil ot tich narodow, ktoizezbi* mogl Olo- femow{{ø}} mocz{{ø}} sobye poddacz. Tedi Olofernes przeiaw hyri{{ø}} Sobal, y wszitko Appamyam a wszitk{{ø}} Mezopo- tamy{{ø}}, przyial ku 1 dumeyskym do zemye Gabaa. y pobrał gych myasta, a tu myeszkal za trzidzesoy dny, w kto- rick dnyock zgednacz przikazal wszitk{{ø}} woysk{{ø}} moci swey. im. Tedi usliszawszi to sinowye israkelsci, gisz bidlyly w zemy Iuda, wzbaly sy{{ø}} barzo gego oblycza. Tak isze strach y groza padnye na gich misi, abi te- k goz nye uczinyl Ierusalemu y koscyo- lowy bożemu, czso bil uczinyl gynim myastom y koscyolom gyck. Y posiały po wszey Samary wsz{{ø}}di w okol az do Iericho, a osadziły wszitki wyrzchi na gorack. A muri') otoczily swe wye- s z n y c e, a swyoz{{ø}} do nyck uzitki ku potrzebye na walkę, A takesz Elya- chym kapłan pysal ku wszem, ktorzi bidlyly w F.zdrelon, gesz lezi przecyw wyelykemu polyu podle Dotaym, y wszitkim, przes ktoreszbi mogła woyska cy{{ø}}gn{{ø}}cz, abi osyedly gori, przes gesztobi droga, wyodla ku Ierusalem, a tuki strzegły, gdzeszbi mogła naw{{ø}}ssz- sza droga myedzi goramy bicz. Y u- czinyly sinowye israkelsci, iako gym ') honorati. W. 2) „in tympanu et tibiisu. W, ') (VI. przyp nuriś). przikazal bil kapłan bozi Elyachim. Y wzwolal wszitek lyud ku panu wyely- k{{ø}} pylnoscy{{ø}}, a ponyzily swich dusz w poscye, samy y gich zoni. Y oblekły sy{{ø}} kaplany w cylycya, a swre dzecy skladly przecyw koscyolowy bożemu, a ołtarz bozi przikrily cylycyum. Y wzwolaly ku panu bogu israhelskemu genim duchem, abi gich nye poddawał w plyon, ny gich dzatek, ny gych zon na rozdzelenye, a gych myast na wigladzenye, a gich swy{{ø}}tinye na po- kalenye. Tedi Elyachim, wyelyki kapłan bozi, zchodziw wszitek Israhel, cyeszil ge sw{{ø}} rzecz{{ø}}, rzek{{ø}}cz: Wyedz- cye to, yszecz usliszal pan prozbi wasze, acz trwai{{ø}}cz setrwacye w poscyech waszich y w modlytwach w vydzenyu bozem. Wzpomynaycye na Moyszesa, slug{{ø}} bożego, gen Amalech ufai{{ø}}cego w sw{{ø}} syl{{ø}} y w sw{{ø}} mocz y w sw{{ø}} woysk{{ø}} y w swe scziti y w swe wozi y w swe geszczce, nye zelyazem boiuge, ale swy{{ø}}timi modlytwamy, modly{{ø}}cz sy{{ø}} bogu, pobył. Takez porazeny b{{ø}}- d{{ø}} wszitci nyeprzyiacyele israhelsci, acz setrwacye w tem uczinku, ktoriscye poczóly. A tak ku gego napomynanyu, modly{{ø}}cz sy{{ø}} bogu, trwały przed oblyczim bozim, tak yze y cy, gisz obyeti ofyerovaly bogu, obleczeny s{{ø}}cz w czy- lycyuna, ofyerowaly poswy{{ø}}tne rzeczy bogu, a bil popyol na głowach gich. A ze wszego syercza swego modlyly sy{{ø}} bogu, abi nawyedzil Israhelske. V. J\- powyedzano Olofernowy, ksy{{ø}}sz{{ø}}- cyu ricerstwa Asyrskego, ysze sinowye israhelsci prziprawyaly sy{{ø}} ku bronye- nyu, osadziwszi drogy w górach. Tedi Olofernes wyelykim roznyewanym za- palyw sy{{ø}} w vyelyki gnyew, y zwoła wszitka ksy{{ø}}sz{{ø}}ta Moabska a woge- wodi Amonske, y rzecze k nym: Po- wyedzcye my, ktori gest to lyud, gen gori osyadl. albo która a kaka a kako wyele myast gich, a takesz która gest mocz gich, a kako gich gest wyele. albo kto gest królem gich ricerstwa, a przecz tako inymo wszitki gyne, gisz bidly{{ø}} na wschód sluncza, cy wzgardziły mn{{ø}}, a nye wiszly naprzecywo nam w drog{{ø}}, abi nas przyi{{ø}}ly s po- kogem? Tedi Achior, vogewoda wszeck sinow Amonyczskick, otpowye, rzek{{ø}}cz: Racziszly my{{ø}} sliszecz, panye moy, powyem cy prawd{{ø}} przed twim oblyczim o tem lyudu, gysz bidly po go- rack. nye winydzecz krziwe słowo z ust mick. Lyud s pokolenya Kaldey- skick gest. Ten napyrwey bidlyl w Me- zopotauy*. a yze nye chcyely naslya- dowacz bogow swich przodków, gisz biły w zemy kaldeyskey: a tak nye- ckawszi duchownick obiczaiow swick przodków, geszto w naslyadowanyu wyele bogow czinyly, genego boga nyebyeskego s{{ø}} naslyadowaly, gensze gym y przikazal, abi wiszly ott{{ø}}d, a bidlyly w Ckaran. A gdisz glod bil po wszey zemy, weszły do Egypta, a tu we cztirzeck sstock lecyech tak sy{{ø}} rozmnozily, yze gick wyelykoscz nye mogła zlyczona bicz. A gdisz ge n{{ø}}- dzil kroi Egypski, dzalem swick 181 myast biotu poddał ge: wolały ku bogu swemu, y ranyl bog gich zemyo rozmaytimy ranamy. A gdisz ge wi- gnaly Egypsci ot syebye, przestała rana od nych. Potem ckcyely ge k swey lobocye nawrocycz. A gdisz ony ucye- kaly, bog nyebyeski otworzil gym morze, tako yze s obu stronu stało morze iako mmi twarde, a cyto such{{ø}} nog{{ø}} po dnu morskem przeszły. iSa ktoremze myesczczu gdisz ge woyska przes lyczbi Egypskich scygala, tak gest wodamy zatopyona, isze z nych nyzadni z>w nye ostał, genbi ten uczi- nek zwyastowal b{{ø}}d{{ø}}cim. A gdisz wiszly z Rudnego morza, puscza gori Syna ge potkała, na nyeyzeto nygdi nye mogl bidlycz any sin czlowyeczi, gdi otpocziwal. Tu gym gorzne stu- dnyce ku pycyu oslodzoni, a za czter- dzescy lyat uzitkow poziwaly z nyeba. A k* dikoly sy{{ø}} obrocyly przes l{{ø}}czi- ska y przes strzał y przes sczita y przes myecza, bog gich boiowal za nye a wzd- zwycy{{ø}}zil. A nye bil nyzadni, ktob ■ temu lyudu p r z e k a z a 1 (?)') geno gdisz otstopyl ot sluszbi pana boga swego. Bo kilkokolykrocz modlyly sy{{ø}} gynim bogom, kromye boga swego: tilekrocz poddany w lup a w myecz a w poganbyeny e. A kilekolykrocz kaia- ly sy{{ø}}, zalui{{ø}}cz ysze otst{{ø}}pyly ot sluszbi pana boga swego: dal gym bog nyebyeski mocz ku obronye. A takesz krolya kananeyskego, y iebuzeyskego, a pharazeyskego, y etheyskego, a e- weyskego y amoreyskego, y wszitki rnoczne wr Ezebonye pobywszi, zemye gych y myasta ony s{{ø}} obdzerzely. A doi{{ø}}d nye zgrzeszily w vydzenyu boga swego, bilo s nymy wszi ko dobre, bo bog gich nyenawydzi grzecha. A takesz nyedawno przed tymy lyati, goisz biły st{{ø}}pyly z drogy, i{{ø}}sz dal gym bog, abi po nyey chodziły: pogubye- ny biły walkamy ot wyelya narodow, a wyele z nych wyedzeno* z zemye swey. A nynye sy{{ø}} nawrocyly ku panu bogu swemu, z rosproszenya swego, gim biły rosproszeny, sebrany s{{ø}}{{ø}} w geduot{{ø}}, y weszły na to wszitko po- gorzee, a lepak wdadn{{ø}} Ierusalem, tu gdze gest swy{{ø}}tinya swy{{ø}}tich. Przeto iusz panye moy, popitay syó, gęstły ktori grzech gich znamyenyti w vydzenyu boga gich: tedi przespyeczny e wzidzmi k nym, bo bog gick poddaw podda* ge tobye, y b{{ø}}d{{ø}}cz poddany pod iarzmo moci twrey. Gestlycz nye nyzadnego roznyewanya lyudu temu przed panem bogem gich: nye bódzem mocz przecywycz sy{{ø}} gym, bo gick bog obrony ge, y b{{ø}}dzem w pogan- byenyu wszey zemy. Y stało sy{{ø}}, gdisz Ackior przestał mowyenya slow swick: roznyewaly sy{{ø}} wszitci wyelyci pano- wye Olofernovy, a mislyly gy zabycz, rzek{{ø}}cz geden ku drugemu: Kto gest ten, gen movy, bi sinowye israkelsci mogły przecywycz sy{{ø}} krolyovy Na- buckodonozorovy y woyskam gego ? wszako s{{ø}} lyudze przes odzenya y przes sili y przes domislu umyenya') ku boiu. Abi Achior poznał śy{{ø}}, yze ') n&iltaret. W. Pewnie przekarzał? ’) siue peritia artib puguat. namy klama: pocy{{ø}}gnyem na gori. a gdiz zgymany b{{ø}}d{{ø}} gich moczny, tedi takesz s nymy Achior myeczem porazon b{{ø}}dze, abi wyedzal wszelki naród, yze Nabuchodonozor gest bog zemski, a kromye gego nye gynego. VI. I stało sy{{ø}}, gdisz przestały mowye- nya swego: rożnyewaw sy{{ø}} Olofemes, rzeki ku Achiorovy: Przeto yzesz nam prorokował, rzek{{ø}}cz, yze lyud israhelski obranyon* b{{ø}}dze bogem swim: ia tobye ukaz{{ø}}, yze nye gest gyni bog, geno Nabuchodonozor. Kedysz ge po- bygemi wszitki iako genego czlowyeka: tedi s nymy y ti myeczem Asyr- skim zagubyon b{{ø}}dzesz, a wszitek Israkel s tob{{ø}} zagz/nyenym pomynye. A skusysz, yze Nabuckodonosor gest pan wszey zemy. a tedi myecz mego ricerstwa przędzę twe boki, a przeklot s{{ø}}cz, myedzi rannimy israhelskimy padnyesz, a nye odetcknyesz, az s nymy y zgż/nyesz. A gęstły proroczstwo swe mnysz praue: nye zmyeny sy{{ø}} oblycze twe, a groza, iasz twarz tw{{ø}} po- syadla, otydzi ot cyebye, acz mnysz, yze ta słowa ma nye mog{{ø}} sy{{ø}} wipel- nycz. Ale abi wyedzal, yze s nymy spolu tego doydzesz: owa w t{{ø}} go- dzin{{ø}} temu lyudu b{{ø}}dzes przitowarzi- szon, yze gdisz godne m{{ø}}ki od mye- cza mego przim{{ø}}, ti podobney pomscye podly{{ø}}szesz. Tedi przikazal Olofer- nes slugam swim, abi popadn{{ø}}cz A- chiora, y wyedly gy do Betkulyey a dały gy w r{{ø}}ce sinom israhelskim. A wsz{{ø}}wszi gy sludzi Olofernoui, brały sy{{ø}} po poły och. Ale gdisz sy{{ø}} przibly- zily ku goram: wiszly przecyw gym cy, gysz s proce luczai{{ø}}. A ony sy{{ø}} odwrocywszi od boku gori, prziwy{{ø}}- zaly Achiora ku drzewu za r{{ø}}ce y za nodze, a tak swy{{ø}}zanego vycynamy nyechawszi go tu, wrocyly sy{{ø}} ku panu swemu. Potem sinowye israhelsci sczedwszi z Betulyey, przigely k nyemu, gegosz rozwy{{ø}}zawszi, wyedly do Betulyey. A postawywszi gy poszrzod lyuda tego, i{{ø}}ly sy{{ø}} gego pitacz, prze ktor{{ø}}bi vyn{{ø}} Asyrsci swy{{ø}}zanego gego tu nyeckaly. A w tich dnyock bi- lesta tu dwye ksy{{ø}}sz{{ø}}cy: Ozias, sin My cha s poko lenya Symeonowa, a 182 Ckarmi, gen sio wye Gotonyel. A tak stoi{{ø}} przed starszimy Ackior y przede wszemy, pocznye powyadacz wszitko, czso bil mowyl ku opitanyu Oloferno- wu, a kako lyud Olofernow prze tak{{ø}} rzecz chcyal gy zabycz, a kako Olo- fernes roznyewaw sy{{ø}} prze tak{{ø}} rzecz, kazał gy Israhelskim dacz, abi, gdisz- bi sini israhelske przemógł, tedibi takesz y samego Ackiora m{{ø}}kamy roz- maytimy kazał zagubycz. przeto yze bil rzeki: Bog nyebyeski gest obrończa gich. A gdisz to wszitko Ackior wimovyl, wszitek lyud padnye na swa oblycza, modly{{ø}}cz sy{{ø}} bogu, a pospo- lytim narzekanym y płaczem genostay- nye swe proszbi przelewały, rzek{{ø}}cz: Panye boze nyeba y zemye, wezrzi na gich pick{{ø}}, a wzgly{{ø}}dny na nasz{{ø}} pokoro, a twarzi twick swy{{ø}}tick obezrzi, a ukasz, yze ti nye opusczasz w cy{{ø}} ufai{{ø}}cich, a tyste*, gisz w sy{{ø}} ufai{{ø}} a w swey syle sy{{ø}} chelpy{{ø}}, ponyzasz. A tak dokonawszi płaczu, a przes czali dzen modlenye lyud') ku bogu wipel- nywszi, i{{ø}}ly syó ćyeszicz Achiora, rzek{{ø}}cz : Bog oczczow naszich, gegoszesz ti mocz zwyastowal, on obdarzicyel (?) tobye da za otplat{{ø}}, abi ti drzewyey gich zagi/nyenye uzrzal, nyzly nasze. A gdisz pan bog dobrowolenstwo da slugam swim, b{{ø}}dz s tob{{ø}} takez pan myedzi namy. a iako sy{{ø}} tobye b{{ø}}dze lyubycz, tak- s twamy se wsze- my b{{ø}}dzesz przebiwacz. Tedi Ozias do- konaw radi, poymye gy do swego domu y ucziny wTyelyk{{ø}} vyeczerz{{ø}}. A wezvaw wszech kapłanów, spolu wi- pelnywszi post, pokarmyly sy{{ø}}. A potem wszitek lyud bil zwolan, a przes czal{{ø}} nocz w koscyele sy{{ø}} modlyly, prosz{{ø}}c pomoci od boga israhelskego. VII. p A otem Olofernes drugego dnya przikaze swim woyskam, abi cy{{ø}}gly przecyw Betuly. A bilo pyeszich XX a sto tysy{{ø}}czow, a gezczczow XXII tisy.<- czow, kromye tich prziprawnich mo- zow, gisz biły zgymany a przy wy e- dzeny z włoscy y z myast wszelkego wyeku. Cy sy{{ø}} wszitci prziprawyly ku pobycyu przecyw sinom israhelskim. Y przid{{ø}} po stronye gori az na sami wyrzch, gen patrzy do Dotaym, ot myasta, geszto slowye Belma, az do tego myasta, gezto slovye Celmon, gesz le- zi przecyw Ezdrelon. Tedi sinovye isra helsci uzrzawszi gich wyelykoscz, padły na zemy{{ø}}, sipy{{ø}}c popyol na swe głowi, gednostaynye sy{{ø}} modly{{ø}}c, abi bog israkelski ukazał swe mylosyerdze nad svim lyudern. A wsz{{ø}}wszi na syó odzenya swa boi{{ø}}wa* y obsadziły w{{ø}}- skoscy dróg myedzi goramy, a tu bidlyly strzeg{{ø}}cz tich dróg we dnye y w noci. Potem Olofernes zgezdziw wsz{{ø}}di w okol, naydze studnyce na poludnye* stronye przed myastem, z nyckze gest woda wyedzona do myasta. y przikazal przecynacz ruri wodne. Ale bili nyedaleko od muru gyne studnyce, z nychze kradmo wodi na- cziraly ku ocklodzenyu syercz swick wy{{ø}}cey, nyszly ku pycyu. Ale sinowye Amonowy a Moaboui przist{{ø}}py- wszi ku Olofernoui, rzekły: Sinowye israkelsci nye ufai{{ø}}cz w kopye any w strzelb{{ø}}, ale gori brony{{ø}} gick, a pagórki ge ogradzai{{ø}}. przeto radzi na wyrzck osadzai{{ø}} sy{{ø}}. A przeto ckcesz- ly ge przes boia przemocz: polosz stro- sz{{ø}} u studnye, acz z nyck nye bye- r z {{ø}} wodi. a tak przes myecza zgubysz gee, bocz snadz ustan{{ø}}cz w prąci, po- dadz{{ø}} tobye myasto swe, gegosz mny- mai{{ø}}, bi nye mogło dobito bicz, yze gest na górze posadzono. Y zlyubylo sy{{ø}} to słowo Olofernoui y waszem gego raczczam, y ustani na wsze stroni w okol stroze nad studnyczamy. A gdisz ta strosza trwała za trsydzescy1) dny, przeschn{{ø}}li cysterni y zgromadzenye wod wszitkim bidly{{ø}}cim w Betuly, tak yze nye bilo we wszem myescye, ot- ') Populorum. W. ') W Wulg. viginti. k{{ø}}d bi sy{{ø}} napyly do sitoscy za geden dzen. ale pod myar{{ø}} dawano 1 y u- dzem vod{{ø}} na koszdi dzen. Tedi se- brawszi sy{{ø}} ku Oziaszoui wszitci m{{ø}}- zowye y zoni, mlodzenci y robyenci, a wszitci pospołu, genim głosem rzekły : S{{ø}}dz to pan myedzi namy a myedzi tob{{ø}}, yzesz nam tak wyele złego uczinyl, nyechcz{{ø}}cz mowycz pokoy- nye z Asyrskimy. a przeto nas bog poddał pod gich r{{ø}}ce. A iusz nye, ktobi wspomogl, gdisz zgt/nyem przed gych oczima w pragnyenyu a w pogy- nyenyu wyelykem. A iusz zgromadz- cye wszitki, ktorzi s{{ø}} w myescye, abichom sy{{ø}} dobrowolnye podały Olofer- nowy. Bo lepyey gest, abichom żywy s{{ø}}cz i{{ø}}cy, chwalyly boga, nyszly zmar- szi od nyedostatku wodnego, biły dany w poszmyech wszemu lyudu, doi{{ø}}d wydzimi zoni nasze y dzecy nasze, mr{{ø}}c przed naszima oczima. Prziziwa- mi na swyadeczstwo dzisz nyebo y ze- my{{ø}} y boga oczczow naszich, gen sy{{ø}} nad namy mscy podle grzeckow naszick, yze ckcemi, abiscye iusz podały myasto w r{{ø}}ce ricerstwu Olofernowu, a tak b{{ø}}dz skonczenye nasze krotkę od myecza, nyszbi sy{{ø}} przedluzilo w pragnyenyu pycya. A gdisz to powye- dzely: sstal sy{{ø}} plącz y krziczenye wyelyke we wszem sebranyu myedzi wszemy za dlug{{ø}} chwyly{{ø}}, tak yze za wyele godzin gednim głosem wolały ku panu bogu, rzek{{ø}}cz: Zgrze ( szilysmi panye s oczczi naszimy, nyeprawyesmi uczinyly, grzechsmi uczinyly. Ale y- zesz ti dobrotlywi, smyluy sy{{ø}} nad namy, a w twem byczu (biczu) pomscy nad naszimy grzechi, a nye poddaway wiznawai{{ø}}cick cy{{ø}} lyudu, gensze cyebye nye zna. abi nye rzekły myedzi pogani: Gdze gest gich bog? A gdisz iusz s{{ø}}cz utrudzeny tym wołanym, a tim płaczem zemdleny, przestały biły: tedi Ozias powstaw, ano sy{{ø}} gemu ly- ce slzamy polewai{{ø}}, rzeki: Bracya, myeycye dobr{{ø}} misi, a za tichto py{{ø}}cz dny poczekaymi smylowanya od boga, azalycz swey myersz{{ø}}czki u- krocy, a da sławę 'swemu gymyenyu. A gęstły za tick py{{ø}}cz dny nye przi- dze nam pomocz: uczynymi podle wa- szick slow, gezescye mowyly. VIII. -T stało sy{{ø}}, gdisz ta słowa ushszala Iuditk wdowa, iasz bila dzewka Merari, sina Adorowa, sina Iozephowa, sina Ozie, sina Elay, sina Iannor, sina Ge- deonowa, sina Raphaymowa, sina A- chitobowa, sia Melchiasowa, sina Ema- nowa, sia Matkanye, sina Salatielowa, sia Symeonowa, sina Rubenowa, a gey m{{ø}}z bil Manases, gen umarl we dnyoch znyva i{{ø}}czmyenego, bo stal nad zenci, gysz snopi wy{{ø}}zaly na polyu, a przi- szedszl w y {{ø}} d r o wyelyke na gego glo- w{{ø}}, a uraziło gy, y umarl gest w Betuly myescye swem, a pockowan gest tu s oczci swimy. Y bila Iudith zona gego ostała wdow{{ø}} iusz trsy lyata a szescz myesy{{ø}}czow. A na swyrzchnyem podnyebyenyu swego domu uczinyla sobye tayni pokoyk, w nyemsze s swimy dzatkamy zawarszi sy{{ø}}, przebiwala, mai{{ø}}cz na swich \y< dzwyach g z 1 o wlosyane, poscyla sy{{ø}} po wsze dny ziwota swego, kromye dnyow sobotnich a dnyow novego my esy ^cza a swy{{ø}}- tkow domu israhelskego. A bila vyel- my 'dsnego wezrzenya*), geyzeto m{{ø}}z bil odumarl w bogaczstwye wyelykem, a czelyadz o pl wy t{{ø}}* a gymyenye stada wolow a stad owczich pełno. A ta bila myedzi wszemy naslaw{{ø}}tnyey- s z a, yze sy > bała boga barzo, a nye bil nyzadri, ktubi mowyl o nyey zle słowo. Przeto gdisz ona ushszala, yze Ozias sly ubył podacz myasto po py{{ø}}- cy dnyoch nyeprzyiacyelyom: posiała ku kapłanom Chamri2) a Oharmi. abi prziszly k nyey. A gaisz przid{{ø}}, rzecze k nyma: Które gest to słowo, ge- muz p o w o 1 y 1 Ozias, abi podał myasto Asyrskim, acz w py{{ø}}cy dnyoch nye przidze pomocz nam? Y kto gescye wi, gisz pokuszacye pana boga? Bo taka rzecz mylosyerdza boszego nye obdzersza, ale wy{{ø}}cey gnyew wzbudza , a roznyewanye zanyecza.1' Ulo- zylyscye wi ten czas mylosyerdzu bożemu, a podle waszey woley ustawy- lyscye gemu dzen. Ale ysze gest pan bog cyrpyedlywi, pokaymi sy{{ø}} tego, a smylowanya gego se slzamy posz{{ø}}day- mi. Bo bog nye przeczi3), iako gyni czlowyek, any iako sin czlowyeczi ku gnyewyvoscy sy{{ø}} zapalya. A prze- . to ponyszmi przed nym nasze dusze, a w duchu skruszonem a ponyszonem slusz{{ø}}cz gemu a placz{{ø}}cz, pow yemi ') eleganti aspectu. W. s)Miał) być: Chabri. 3) Comminabitur. Wr. panu, abi podle swey woley s namy uczinyl swe mylosyerdze. Abi iako sy{{ø}} zam{{ø}}oylo syerce nasze w gich pisze, tako takesz s pokori naszey abichom oslawyeny biły. bosmi nye naslyadowaly grzechów naszich oczczow. gisz ostawszi boga swego, modlyly sy{{ø}} bogom czudzim, prze ktorito grzech podany s{{ø}}{{ø}} pod myecz a w lup y w po- ganbyenye swim nyeprzyiacyelyom. Ale mi nye wyemi gynego boga, kromye pana boga naszego. Przeto czekaymi w pokorze ucyeszenya naszego, bo on pomscy naszey krwye w udr{{ø}}czenyu nyeprzyiacyol naszich, a ponyszi wszech narodow, ktorzikoly powstan{{ø}} przecyw nam, a ucziny ge przes czcy pan bog nasz. A przeto nynye vi bracya, gy- szescye kaplany w lyudu bozem, z was zalezi zbawyenye gych dusz, ku wi- mowye waszey syercza gick podzwy- gnycye, abi wspomynaly na to, ysze gich oczczowye pokuszeny, abi doly- czono') na nych, w prawdzely naslyadowaly boga swego. Maiy parny{{ø}}tacz, kako ocyecz nasz Abram, pokuszon a przes wyelke zamytki opatrzon b{{ø}}d{{ø}}cz ustawyczen, przyiacyelem bozim uczi- nyon gest. Takesz Izaak, takez Iacob, takez Moyzes, y wszitci, ktorzi sy{{ø}} bogu lyubyly, przes wyelyke zam{{ø}}tki szły a obezrzany s{{ø}} wyerny. Ale cy, ktorzi sy pokuszenya bożego z boia- zny nye przyioly, ale swr{{ø}} nyecyrzply- woscy {{ø}} a ganyenye* swego szemranya ukazały przecyw panu bogu, y zagu- byeny od zagubycyelya, a od robak o w2) ') ut prób irentur. W. ł) a serpentibus. s{{ø}} zgyn{{ø}}ly. A przeto mi nye mscymi syebye nad tim, czso cyrzpymi, ale przilyczai{{ø}}cz naszim grzechom, ta ista zam{{ø}}cenya przimuymi za mnyeysza bi- czowanya boża, iako slugy gego, które karze, wyerz{{ø}}cz temu, ysze ku naszemu polepszenyu to sy{{ø}} nam przigodzilo, ale nye ku zatracenyu. Y rzekły k nyey Ozias a kaplany: Wszitka słowa, iazesz mowyla, prawa s{{ø}}, a nye w twich rzeczach ny genego pockibye- nya. A przeto iusz módl sy{{ø}} za nas 184 bogu, bosz ti zona swy{{ø}}ta a boi{{ø}}cza boga. Y rzekła Iudith: lako znacye, ysze czsom mogła movycz, z boga gest, takesz to, czsom umyenyla uczi- nycz, gęstły z boga, skuszcye, a za to proscye boga, abi pewn{{ø}} uczinyl rad{{ø}} m{{ø}}. Stanyecye v broni myesczskey tey noci, a iacz winyd{{ø}} s sw{{ø}} sluszebny- cz{{ø}}. a proscye, iakoscye rzekły, ysze w py{{ø}}cy dnyoch sezrzi bog na swoy lyud israhelski. A nye chcz{{ø}}, biscye wi spitaly uczinka mego. a dok{{ø}}d wam nye ukasz{{ø}}, nycs gynego nye b{{ø}}dz, gedzine modlytwa za my{{ø}} ku panu bogu naszemu. Y rzeknye Ozias, kapłan iudzski: Gydzi w pokoiu, a pan b{{ø}}dz s tob{{ø}} na pomst{{ø}} naszich nyeprzyia- cyol. A wrocywszi sy{{ø}}, odeszły. IX. l\ gdisz ony odeszły, weszła Iudith do przebitka swego, a oblekszi sy{{ø}} w cy- lycyum, nasuwszi popyolu na sw{{ø}} glow{{ø}}, a padszi na zemy{{ø}}, wzwola ku panu bogu, rzek{{ø}}cz: Panye boze oczcza mego Symeona, genszesz gemu dal myecz ku obronye przecyw czudzokray- nom, gysz biły nasylnyci w swey nyesromyszlywoscy, obnaziwszy byodr{{ø}} panyeńsk{{ø}} na poganbyenye: y podalesz zoni gich w plyon, a dzewki gich w i{{ø}}czstwo, a wszitek gick plyon w rozdzal slugam twim, gisz gorlyly sy{{ø}} prze zakon twoy: prosz{{ø}} panye boze moy, wspomoszi my tvdowye. Bosz ti sam uczinyl wszitko pyrwe, a ti cy{{ø}}szke przigodi, gesz nas potkali, tisz wimiszlyl, a to syę stało, czsosz ti chcyal. Bo wszitki drogy twe gotowi s{{ø}}, a twe s{{ø}}di w twey opatrz- noscy poloszilesz. Wezrzi nynye na stani Asyrske, iakosz raczil wezrzecz na stani Egypske, gdi po twick slugack w odzenye') byezely, ufai{{ø}}cz w swe wozi y w swe geszczce y w vyelykoscz boiowmykow. A tisz vezrzal na gick zast{{ø}}pi, a czmi ge zn{{ø}}dzili. Dzerszala gl{{ø}}bokoscz nogy gick, a wodi ge wszitki pokrili. Takesz sy{{ø}} sstan y tym, panye, gisz ufai{{ø}} w sw{{ø}} wyelykoscz y w swe wmzi y w sve spustki y w sw{{ø}} strzelb{{ø}} y w sve wlocznye, a nye wyedz{{ø}}, yszesz ti sam bog nasz, gen trzesz boge przecy wne ot pocz{{ø}}tka, a pan gest gymy{{ø}} tobye samemu. Wzwyedz (tcziciedż) ramy{{ø}} twe, iakosz ot pocz{{ø}}tka czinyl, porasz gych mocz syln{{ø}} mocz{{ø}} tw{{ø}}. Acz gick mocz padnye w twey gnyewywoscy, gysz slyubuiu*, ysze ckcz{{ø}} rozmszicz tw{{ø}} swy{{ø}}cz, a pogan- bycz stauek twego gymyenya, a ska- zicz myeczem swim rog ołtarza twego. Uczin panye, abi picha gego wlostnim ‘) Armati. W. Więc pewnie myłka zamiast: odzieniu. myeczem gego, głowa') bila scy{{ø}}ta. acz b{{ø}}dze i{{ø}}>t sydlem swich oczu, na my{{ø}} wzgly{{ø}}11 dn{{ø}}w, a uderzisz gy lask{{ø}} warg mick. Day my panye ustawy- cznoscz na mey miszly, abick gym pogardziła, a wszitk{{ø}} mocz gego abick przewrocyla. Bo to b{{ø}}dze pamy{{ø}}cz gymyenya twego, gdisz r{{ø}}ce zenske gy por z u cyt a. Bo nye gest syla twa w sebranyu lyuda, panye, any w syle konskey wolya twa, any sy{{ø}} tobye pi- szny lyubyly ot pocz{{ø}}tka. ale pokor- nich a cychich zawszgy sy{{ø}} tobye lyu- byla modlytwa. Boze nyebyeski, stwo- rzicyelyu wod, a panye wszego stworzenya, uslisz my{{ø}} n{{ø}}dzn{{ø}} tobye sy{{ø}} modly{{ø}}cz{{ø}} a w twe mylosyerdze ufa- i{{ø}}cz{{ø}}. Wspomyen panye na slag{{ø}} tw{{ø}}, a day słowo w ma usta, a syerce mego umislu posyl, abi dom twoy w po- swy{{ø}}cenyu twem ostał, acz wszitci na- rodowye poznai{{ø}}, yszesz ti bog, a nye gest gyni kromye cyebye. X. i J stało sy{{ø}}, gdisz przestała wolacz ku panu, wstała s tego myasta, na nyemsze leszala rozpostarszi sy{{ø}} przed panem. Y zavolala sluszebnyce swey, y seszla do domu y zrzucy s syebye cy- lycyum, a swlyokszi s syebye odzew wdowski, omila swe cyalo a pomazała sy{{ø}} myrr{{ø}} nalepsz{{ø}}, a rosczosawszi * włosi głowi swey, wstauila czepyecz2) na glow{{ø}} swp, y oblekła sy{{ø}} w rucho ucyeszenya swego, a obuła nog^ swe w trzevyce, y wzdzege na 1 oke- tnyce a lylye a nausznyce y pyr- seyenye, y wszemjT gynimy okrasa- my okras yla sy{{ø}}. Geyze takesz bog przidal krasi, bo wszitka ta ozdoba nye z nyeczistok, ale se czsnoti bozey po- ckadzala. t przeto pan wszitk{{ø}} t{{ø}} krasę na nyey roszirzil, abi nyeprzirowna- n{{ø}} kraso wszech oczima bila ukazana. Ywlozila na sw{{ø}} sluszebnycz{{ø}} lagwycz{{ø}} vyna, a bany{{ø}} oleia, a kubek, a szele, a syr, a chleb, y brała sy{{ø}} przed sy{{ø}}. A gdisz prziszla ku bronye myescz- skey, naydze Oziasza a ksy{{ø}}sz{{ø}}ta myesezske. Gysz gdi i{{ø}} opatrzily, ly{{ø}}k- szi sy{{ø}}, podziuily sy{{ø}} barzo krasye gey, a wszako nyczego gey nye opi- taly. Wipuscyly i{{ø}} precz z myasta, rzek{{ø}}cz : Bog oczczow naszich day tobye sw{{ø}} myloscz, a wszitk{{ø}} rad{{ø}} syercza twego sw{{ø}} mocz{{ø}} posyl, acz syó tob{{ø}} oslawy Ierusalem, a b{{ø}}dz gymy{{ø}} twe w lyczbye swy{{ø}}tick a sprawyedlywick. Y otpowyedzely, ktorzi tu biły, wszitci genim głosem: B{{ø}}dz tak, b{{ø}}dz tak! Przeto Iudith modly{{ø}}cz sy{{ø}}, wmydze precz bron{{ø}}, ona y slusze bnycza gey. Y stało sy{{ø}}. gdisz szła z gori, na dnyu, potkały sy{{ø}} s ny{{ø}} stroszowye Asyrsci y ustanowyly i{{ø}}, rzek{{ø}}cz: Odk{{ø}}d sy{{ø}} byerzesz, a dok{{ø}}d ydzesz? Ona otpo- vye: Dzewkacyem szidowska, a prze- tom | ucyekla od gych oblycza, bo- 185 cyem poznała b{{ø}}d{{ø}}cz{{ø}} rzecz, ysze b{{ø}}- d{{ø}} wam podany w plyon, przeto ysze wzgardziły wamy, a nye chcyely sy{{ø}} wam podacz dobrowolnye, abi nalezly myloscz w vydzenyu waszem. A prze tó prziczin{{ø}} umislylam sobye, rzek{{ø}}cz: 84 ') Tego słowa nie ma w Wulg. *) Mitram imposuit. W su Poyd{{ø}} przed oblycze ksy{{ø}}sz{{ø}}cya Olo- ferna, a powyem gemu gićh tayn{{ø}} rad{{ø}}, a ukasz{{ø}} gemu, ktor{{ø}} przist{{ø}}p{{ø}} moglybi gich dobicz, tak abi z gego zast{{ø}}pa nyzadni m{{ø}}sz nye zagyn{{ø}}1. A gdisz uslisz{{ø}} cy m{{ø}}szowye słowa gey, patrzily na gey twarz, a bila groza w gich oczu, bo sy{{ø}} dziuyly gey krasye barzo. Y rzekły k nyey: Zachowalasz dusz{{ø}} sw{{ø}}, yszesz tak{{ø}} rad{{ø}} nalyazla, abi szła ku panu naszemu. A to gy- scye wyedz, gdisz stanyesz przed gego oblyczim, dobrze tobye ucziny, a b{{ø}}dzesz namyleysza w gego syerczu. Y Wyedly i{{ø}} ku stanu Olofemowu, y o- powyedzely i{{ø}}. A gdisz weszła przed oblycze gego, natichmyast bil i{{ø}}t od swat oczu Olofernes. Y rzek{{ø}} k nyemu gego sluszebnyci: Kto gest ten, genbi nye chcyal boiowacz przecyw lyudu szidowskemu, gdisz tak krasne zoni mai{{ø}}? A uzrzawszi Iudith Olofema, a on syedzi pod podnyebym, gesz bilo udzalano z złotogłowa a z złota y z zmaragda a s kamyenya nadroszszego setkanym. A gdisz na gego twarz wez- rzala, poklonyla sy{{ø}} gemu, padszi na zemy, y wzwyedly i{{ø}} wzgor{{ø}} sludzi Olofemowy s przikazanya pana swego. XI. Tedi Olofernes przemowy k nyey: B{{ø}}dz dobrey misly, a nye ly{{ø}}kay sy{{ø}} w syerczu twem. bom ia nye chcyal nygdi uszkodzicz m{{ø}}sza, ktorikoli chcyal- bi sluszicz krolyovy Nabuchodonozo- rovy. A lyud twoy, bi bil mn{{ø}} nye wzgardził, nye wzwyodlbich kopya swe go przecyw gemu. A iusz po wyedz my, prze ktor{{ø}} przyczin{{ø}} odeszłasz od nych, a zlyubylo sy{{ø}}) tobye k nam przidz? Otpowye Iudith: Przymy słowa swey sluszebnyce, bo posluchnyeszly slow mich, swyrzckowan{{ø}} rzecz ucziny pan s tob{{ø}}. Bo ziw gest Nabuchodonozor, kroi zemski, y gego mocz ziwa gest, iasz gest w tobye ku skaranyu y ku polepszenyu wszego lyuda bl{{ø}}dne- go. bo nye tilko lyudze slusz{{ø}} gemu przes cy{{ø}}, ale y zwyerz{{ø}}ta polna poddani s{{ø}} genui. Bo gest tak wznyesyon domisl twego rozumu po wszech narodzeck, a ukazano gest lyudu wszfcgo swyata, yszes ti geden sam dobri, a moczni we wszem krolewstwye Nabu- ckodonozorovye, a kaszn twa po wszech wloscyack gest ogłoszona. Any gest to tayno, czso movyl Ackior, any to gest nyewyadomo, ysze sy{{ø}} gemu to stanye, czsosz ty | j przikazal nad nym u- czinycz. Bo to gest gysto, ysze nasz bog tak roznyevan grzechi naszimy, ysze wskazał lyudu swemu przes pro- roki swe, ysze ge ckce poddacz gick nyeprzyiacyelyom prze gick grzecki. A przeto wyedz{{ø}}cz to sinowye israkelsci, ysze pana boga swego roznyewaly: strach twoy spadł na nye. A nad to glod ge poscygl, a od nyedostatku wodi myedzi umarlimy s{{ø}} polyczeny. A iusz sy{{ø}} o to radz{{ø}}, abi zbyły bidla swa, a pyły gich krew. a poswy{{ø}}tne rzeczi boga swego, gichsze przikazal pan nye dotikacz sy{{ø}} ze zbosza, wyna y oleia, to wszitko umyenyly naloszicz na walk{{ø}} a strauicz, gegoszbi sy{{ø}} nye myely any r{{ø}}kama dotikacz. A przeto, ysze to cziny{{ø}}, gesz gest zle, b{{ø}}d{{ø}} dany na zatracenye. A ia, dzewka twa, poznawszi to ucyeklam od nych, a poslal my{{ø}} bog, abich ti rzeczi tobye zwyastowala. Bo ia, dzewka twa, naslyadui{{ø}} boga mego zawszgy, y nynye u cyebye s{{ø}}cz. Przeto przy- iay my, dzewce twey, acz wichodz{{ø}}cz modlycz sy{{ø}} b{{ø}}d{{ø}} bogu, a powye my, kedi gym nawrocy gych grzech, a iacz prziszedszi zwyastui{{ø}} tobye, tak ysze ia dowyod{{ø}} cy{{ø}} naposzrzod Ierusalem, a b{{ø}}dzesz myecz wszitek lyud israhelski, iako owce gesz pastirza nye mai{{ø}}, a nye wszczeka ny geden przecyw tobye. Bo to mnye powyedzano zgedna- nym boszim a yze sy{{ø}} bog roznyewal na nye. Przeto ia gesm posiana bogem ti rzeczi zwyastowacz tobye. Y zlyubyla sy{{ø}} ta wszitka slowa Olofer- nowy y slugam gego, a dziwovaly sy{{ø}} wszitci m{{ø}}droscy gey. Y mowyl drugy ku drugemu: Nye takey zoni na zemy w wezrzenyu, w krasye y w mnisie swich slow. Y rzeki k nyey Olofernes: Dobrze uczinyl bog, gen cyebye wislal s tego lyuda, abi gy ti podała w nasze r{{ø}}ce. A przeto, ysze dobre twe slyubyenye'), uczinyly mnye to bog twoy: b{{ø}}dze takesz on y moy bog, a ti b{{ø}}dzesz wyelyka w domu Nabucko- donozorowye, a gymy{{ø}} twe b{{ø}}dze o- gloszono we wszey zemy. xn. T X edi kazał gey wnydz tu, gdze bilo slozenye gego skarbów, a tam gey kazał bidlycz, a roskazal czsobi gey mya- no* dano bicz z gego stolu. Otpowye Iudith, rzek{{ø}}cz: Nynye nye b{{ø}}dze1) mocz gescz s tego, czso my przikazu- gesz dawacz, abi nye prziszedl na my{{ø}} gnyew bozi. ale s tego b{{ø}}d{{ø}} gescz, czsom s sob{{ø}} przinyosla. Olofernes rzecze : A gdisz to wszitko sznyesz, czsosz s sob{{ø}} przinyosla, czsosz tedi tobye uczinymi? Y rzekła Iudith: Żywa gest dusza twa, panye moy, ysze nye strawy{{ø}} tego wszego, dzewka twa, az y ucziny pan w mey r{{ø}}ce...|| Tu kart wiele wydartych, i na tém koniec textu w kodexie ezaroszpatackim. ') promissio, ślubienie. *) Miało być: nie będę., gjsjfkdf145qxf7d7gcdsyblzb7xys5 100 856556 3148357 3080861 2022-08-09T16:20:51Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>istnieje zawsze. Pora dnia i roku, obraz okolicy zlewają się harmonijnie w tej subtelnej pieśni, która przemawia tysiącami tonów. W tej chwili właśnie gromada przelotnego ptactwa płynęła na północo-zachód, unosząc się wysoko nad lasami, a głos jakiś zdawał się ich wzywać daleko.<br> {{tab}}Dwaj myśliwi na pagórku nie zdawali się wszakże słyszeć tego wezwania; cichy wieczór nie przemawiał do nich swą pięknością. Co prawda, byli zajęci czem innem, więc nie zwracali uwagi na mowę natury. Wzrok ich przebiegał bacznie, z natężeniem, każde zagięcie gruntu, każdy załam skały pod stopami, a ruchy ich i słowa zdradzały niecierpliwość i niepokój.<br> {{tab}}— Nie widzę go nigdzie, Kuno — odezwał się nakoniec pierwszy. — Nic, nigdzie, ani śladu... ani końskiego włosa. Tak, mój zuchu. Poszedł, i ani śladu! Hop! hop! Spuściłbym za nim wszystkie psy ze smyczy.<br> {{tab}}— Może już wrócił — odparł Kuno po namyśle, bardzo niepewnym głosem.<br> {{tab}}Pierwszy z myśliwych zaśmiał się szyderczo.<br> {{tab}}— Wrócił! Głowę dałbym, że nieprędko zobaczymy go znowu w pałacu. Zaczyna się tak samo, jak przed trzema laty, przed małżeństwem. Wstyd i hańba! Książę dziedziczny — waryat! Piękne położenie! Zaręczam ci, że w tej chwili nasza prawowita władza na książęcym białym rumaku przekraca granice państwa. A to co? — Nic... Nic, nigdzie. Słowo honoru daję, że więcej mię obchodzi dobry koń, czy pies angielski, niż ten twój książę Otton.<br> {{tab}}— Mój Otton? — powtórzył Kuno. — Dlaczego mój Otton?<br> {{tab}}— Czyjże więc?<br> {{tab}}— Sam wiesz dobrze, iż dałbyś sobie jutro uciąć za niego rękę — rzekł Kuno dość szorstko.<br> {{tab}}Dojeżdżacz się oburzył.<br> {{tab}}— Co? — zawołał z gniewem. — Ja? Zobaczyłbyś! Jestem Grunewaldczykiem, przysięgłym patryotą, czy rozumiesz? Mam<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> sk4w8fftp0bfg7xv1xouqr7ao2w8oab 100 857145 3148358 3080925 2022-08-09T16:21:39Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>{{tab}}Było koło dziewiątej, kiedy ujrzał nagle cel swoich dążeń: szosę, białą, równą, twardą. Szeroką, jasną wstęgą ciągnęła się przed nim daleko ku wschodowi, spływając w doliny, pnąc się na pochyłości, przeświecając słabo przez zarośla i kępy drzew.<br> {{tab}}Otton zatrzymał konia i patrzał. — Szosa! Wielka, otwarta droga, opasująca ziemię. Pełznie jak wąż, bez końca, od mili do mili, łącząc się, rozdzielając, sięgając najdalszych krańców Europy; tu biegnie wzdłuż morskiego wybrzeża, tam przerzyna miasta, światłami płonące; a na tej jasnej sieci ze wszystkich stron krąży, płynie nieprzebrana armia wędrowników, posuwających się w różnych kierunkach, a jednak zgodnie, według stałych reguł; oto godzina, w której ten tłum cały chroni się do zajazdów, szuka wypoczynku...<br> {{tab}}Widział ten obraz żywo, przesuwający się przed nim, jak obłoki po niebie, i ogarnęło go nagle pragnienie, poryw krwi, który wstrząsnął nim gwałtownie, i już był gotów, spiąwszy konia ostrogami, rzucić się w przestrzeń i nazawsze może utonąć w dali i nieskończoności. Lecz minęło to prędko; znużenie, głód, nałóg, zwany zdrowym rozsądkiem, przywróciły mu zmysły, opanowały żądzę niedorzeczną. Pod tem wrażeniem spojrzał innemi oczyma i spostrzegł w dość niewielkiem oddaleniu, między lasem i rzeką, dwa świecące okna.<br> {{tab}}Odnalazł ścieżkę i w kilka chwil potem zapukał grubszym końcem swej szpicruty do wrót folwarku.<br> {{tab}}Wściekły chór psów odpowiedział mu na to wezwanie, napełniając powietrze całą gamą gniewnych głosów; wkrótce jednak na progu domu ukazał się starzec ze świecą w ręku, którą osłaniał od wiatru, skutkiem czego blask jasny padał mu na siwą głowę. Zbliżał się do wrót zwolna, krokiem ociężałym, nawołując szczekających stróżów domu. Musiał to być niegdyś człowiek silny i przystojny, ale wiek go po-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> nw1vbru7cbh5ihyxml738va8kgj61yp 100 857524 3148361 3081510 2022-08-09T16:22:40Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>od dwudziestu lat pewno nie wychodziłem z naszego folwarku, człowiek niedołężnieje na starość, mój panie, — ale pamiętam przecież, o, pamiętam, jakby to wczoraj... Na dół i do góry, a prosto, wiedzie droga do Mittwalden; wzdłuż drogi po obu stronach, jak okiem sięgniesz, sosny i sosny zielone, proste, piękne, duże i małe. A wody, a strumieni, pięknej bieżącej wody — ile dusza zapragnie! Piękny kraj, kraj bogaty! Mieliśmy tu, mój panie, przy samej drodze kawałeczek lasu; sprzedałem go; a teraz, kiedy sobie myślę o tej kupie dukatów złotych, błyszczących, ciężkich, co mi zapłacili za kawałeczek mały, muszę zaraz liczyć i rozważać, co to musi być za wartość tego całego lasu tam, puszczy bez końca!<br> {{tab}}— A książę? — spytał Otton. — Nie widzieliście go nigdy?<br> {{tab}}— Nie — odparł Fritz, po raz pierwszy mieszając się do rozmowy, — a co większa, nie mamy najmniejszej do tego ochoty.<br> {{tab}}— Dlaczego? Czem zasłużył na taką nienawiść?<br> {{tab}}— Nienawiść? — powtórzył starzec z namysłem: — to nie to; na pogardę tylko zasłużył, mój panie.<br> {{tab}}— Doprawdy? — wyrzekł książę nieco słabszym głosem.<br> {{tab}}Kilian nałożył fajkę i potrząsnął głową.<br> {{tab}}— Pogardę... tak, to właśnie, to jest dobre słowo. I słuszne, sprawiedliwe. A przecież taki człowiek ma piękną sposobność coś zrobić na tym świecie? A on? Tak, mój panie, poluje po lesie, krzyku, hałasu... bez miary... I cóż więcej? Ubiera się pięknie. Czy to nie wstyd dla księcia, dla mężczyzny, mój panie? A potem gra komedye. A jeśli co innego robi, to my o tem dotychczas jeszcze nic nie wiemy.<br> {{tab}}— To wszystko jednak rzeczy dość niewinne — przemówił Otton: — i cóż chcecie wreszcie? Ma wojować?<br> {{tab}}— Nie, panie; zaraz wam to powiem, co o tem myślę. Pięćdziesiąt lat gospodaruję na folwarku „Nad rzeką,” pięćdziesiąt lat dzień po dniu pracuję na tej ziemi. Uprawiam ją, sieję, zbieram. Od świtu do nocy na nogach, przy ro-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8yosjxoghem70b1a7ya46d3zwpn1j9k 100 858091 3148363 3081525 2022-08-09T16:23:14Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>{{tab}}— Ba! Kuno — rzekł Fritz wzgardliwie. — Prostak, głupi człowiek.<br> {{tab}}Starzec potrząsnął głową i spojrzał na gościa.<br> {{tab}}— Kuno, — powtórzył — tak, Kuno! Ale pan tutaj obcy, a zdaje się dosyć ciekawy tego, co dotycze księcia, więc trzeba mu to opowiedzieć. Kuno, wielmożny panie, to jeden ze strzelców księcia. Prosty człowiek, bez wykształcenia, trochę pijak i wielki krzykacz: prawdziwy Grunewaldczyk, jak mówimy tu w Gerolsteinie. Znamy go tu dosyć dobrze, bo nieraz aż tu zachodzi za swymi psami, a w moim domu każdy gość jest gościem, bez względu na stanowisko i kraj, z którego pochodzi. Zresztą pokój tak dawno trwa pomiędzy nami, t.&nbsp;j. między Gerolsteinem i Grunewaldem, że moglibyśmy prawie zapomnieć o granicy; otwarta ona dla każdego tak gościnnie, jak wrota mego domu, i tyle ludzie o niej pamiętają, co te powietrzne ptaki.<br> {{tab}}— To prawda — potwierdził Otton; — pokój trwa już całe wieki.<br> {{tab}}— Całe wieki, mój dobry panie, słusznie powiedziałeś, i tem gorzej byłoby, gdyby nie miał trwać wiecznie! Ha!... Ale wróćmy do naszej historyi. Otóż ten strzelec Kuno coś tam niegdyś zbroił księciu, który ma prędką rękę, i nie myśląc wiele, zaczął go okładać szpicrutą. W pierwszej chwili, pamiętając o swej winie, znosił to chłop cierpliwie, ale nie wytrzymał długo, i zwróciwszy się nagle do księcia, zażądał, aby bicz odrzucił, a poszedł z nim na pięście. Siła na siłę. My tu wszyscy w kraju dobrze się bić umiemy i w ten sposób też zwykle rozstrzygamy nasze spory. Więc, mój panie, książę się zgodził, a że to w gruncie rzeczy chuchrak, prędko się zmieniły sprawy, i ten, co był przed chwilą bity jak niewolnik, rzucił o ziemię swego krzywdziciela.<br> {{tab}}— I złamał mu lewe ramię, — zawołał Fritz — a mówią, że i nos podobno! Dobrze zrobił, mojem zdaniem. Mąż na męża — ten wart więcej, kto zwycięży.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7hgd1cfvf6yobsgvi9bq1uxdtsdlmbg 100 858092 3148364 3082259 2022-08-09T16:24:11Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>{{tab}}— I cóż dalej? — spytał Otton.<br> {{tab}}— A cóż? Odniósł go Kuno do domu, czy tam do pałacu, i od tej chwili są najlepszymi przyjaciołmi. Ja od siebie nie mówię, mój kochany panie, — ciągnął dalej staruszek — żeby w moich oczach ta sprawa przynosiła ujmę księciu, ale niema co mówić: to śmieszna historya. Człowiek powinien mieć zastanowienie, nim uderzy bliźniego, bo widzicie, mój panie: siła na siłę, jak mój bratanek mówi, i tak sądzono niegdyś.<br> {{tab}}— Jednak... — rzekł Otton — jeśli mam powiedzieć, co o tem myślę, zadziwię was może, jednakże... mnie się zdaje, że książę wtedy odniósł prawdziwe zwycięstwo.<br> {{tab}}Kilian spoważniał bardzo.<br> {{tab}}— To jest prawda — rzekł po namyśle. — Przed Boskim sądem miałby pan zupełną słuszność, ale widzicie, panie, ludzie na to inaczej patrzą... i śmieją się.<br> {{tab}}— Nawet ułożyli śpiewkę — dodał Fritz. — Poczekajcie, jakże to?... Tin, tin, tarara...<br> {{tab}}Lecz Otton nie miał chęci słuchać śpiewki, więc rzucił uwagę:<br> {{tab}}— Książę jest jeszcze młody, ma czas się ustatkować.<br> {{tab}}— Nie tak znów bardzo młody — odparł Fritz: — lat 40, to już człowiek.<br> {{tab}}— Trzydzieści sześć — poprawił Gottesheim poważnie.<br> {{tab}}— Taki stary! — zawołała rozczarowana Otylia. — Mówią, że taki piękny? Pewno kiedy był młodym?<br> {{tab}}— Łysy — dorzucił Fritz.<br> {{tab}}Otton przesunął ręką po dość bujnych włosach. W tej chwili nudne wieczory w pałacu wydały mu się dziwnie przyjemnymi. Zaprotestował głośno:<br> {{tab}}— Trzydzieści sześć lat? Cóż znowu! człowiek nie jest starym w tym wieku. I ja mam coś koło tego.<br> {{tab}}— Dałbym panu więcej — zaszeplenił starzec. — Ale jeżeli tak jest, to jesteś pan właściwie w wieku Ottonka, jak go tu nazywają; a założę się o dukata, żeś lepiej użył swego<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 1o2gy6znf7hp86o9kd1r1l3hdrasw2t 10 863801 3148403 3148107 2022-08-09T17:02:03Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>376</pc><q4>0</q4><q3>8</q3><q2>0</q2><q1>149</q1><q0>18</q0> bzqqexhgzq8b9u1rm67ucj4va8va0zl 3148422 3148403 2022-08-09T18:01:57Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>376</pc><q4>0</q4><q3>8</q3><q2>0</q2><q1>150</q1><q0>18</q0> 7ywhpk3trurt3vx38321tyenbk4m1dl 100 865233 3148365 3082925 2022-08-09T16:24:53Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>{{Tab}}— O, nie, Fritz, to byłoby dodawać zbrodnię do grzechu. Wielmożny pan rozumie, — zwrócił się do Ottona — że książę sam wszystkiemu winien? Ma młodą żonę, ma państwo dziedziczne, przysiągł przecież opiekować się jedną i drugiem.<br> {{Tab}}— Przysiągł w kościele — powtórzył Fritz z mocą. — Ale tu mamy dowód, co znaczą przysięgi książąt.<br> {{Tab}}— Tak, tak — potwierdził starzec, smutnie potrząsając głową; — żonę i państwo oddał na łaskę awanturnika pruskiego, obcego obieżyświata. Młodej kobiecie pozwala brnąć coraz bardziej w grzechu, że kraj cały o tem mówi ze zgorszeniem... a przecież to dziecko prawie, ma lat dwadzieścia parę! A państwo? Sam przygniótł je ciężarem występku, bezbożności, nowych podatków, a zgubi je wojną.<br> {{Tab}}— Wojną? — zapytał Otton.<br> {{Tab}}— Tak, dobry panie, wszyscy to przepowiadają, którzy patrzą na te intrygi. A to wszystko jest bardzo smutne. Straszna rzecz patrzeć, jak ta młoda kobieta idzie drogą, prosto wiodącą do piekła, ścigana przekleństwami ludu. Straszna rzecz i dla kraju tak pięknego, bogatego, lecieć w przepaść dla braku troskliwego rządu. Lecz mojem zdaniem, Otton nie ma prawa na nic narzekać: podług czynów otrzyma i wynagrodzenie, a Pan Bóg niech zmiłuje się nad jego duszą. Wielki to grzesznik i zatwardziały bardzo.<br> {{Tab}}— Nie dotrzymuje słowa, więc jest krzywoprzysięzcą; bierze zapłatę za to, czego nie wypełnia, to znaczy: kradnie. Bogaczem jest i głupcem. Cóż więcej powiedzieć można?<br> {{Tab}}Fritz wzgardliwie klasnął palcami.<br> {{Tab}}— Teraz zrozumieliście pewno, wielmożny panie, — zaczął znów starzec — dlaczego nie mamy dobrej opinii o księciu Ottonie. Można w prywatnem życiu być człowiekiem dobrym i sprawiedliwym, można posiadać także cnoty obywatelskie, lecz jeżeli człowiek ani tak ani inaczej nie zasługuje na szacunek, niechże go Bóg oświeci! Ludzie sądzą podług wartości. Nawet ten Gondremark, którego Fritz tak uwielbia...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> j4ck7puqqieebpu7usjjaifmazb6j2e 100 865998 3148366 3084648 2022-08-09T16:25:28Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>{{Tab}}— Odrzuci tytuł barona, ażeby zmienić go na prezydenta — spokojnie zauważył Kilian. — Zrozumiecie to kiedyś; kto dożyje tych czasów, zobaczy owoce.<br> {{Tab}}Nagle panna Otylia pociągnęła starca za połę.<br> {{Tab}}— Patrz-no, ojcze, — szepnęła, pochylając się ku niemu, — patrz tylko... wielmożnemu panu widocznie niedobrze.<br> {{Tab}}— O, wybaczcie, dobry panie! — zawołał przestraszony wieśniak. — Co dla was uczynić mogę? Czem wam pomódz?<br> {{Tab}}— Dziękuję wam za wszystko. Jestem bardzo zmęczony i przeceniłem swoje siły — odparł książę słabym głosem. — Wskażcie mi tylko, jeśli łaska, pokój, gdzie będę mógł się przespać, a niczego mi więcej nie potrzeba. Dziękuję wam raz jeszcze za wszystko, dobrzy ludzie.<br> {{Tab}}— Otylio, prędzej, światła! — komenderował wieśniak. — Ale pan mocno pobladł! Kropelkę wina? Nie chcecie? To bardzo proszę za mną, zaprowadzę pana do gościnnego pokoju — mówił, wchodząc pierwszy ze świecą na schody. — Nie pierwszy będziesz pan spał pod moim dachem snem spokojnym i zdrowym. Uczciwa wieczerza, szklaneczka dobrego wina, czyste sumienie i godzina wesołej gawędy — więcej warta przed nocą od ptasiego mleka i wszystkich pańskich łakoci.<br> {{Tab}}Otworzył małe drzwiczki od stancyjki na strychu i zwrócił się do gościa:<br> {{Tab}}— Oto jesteś u siebie, mój panie. Mały kącik, ale czysty. Pościel i bielizna świeżutka, a pachnie lewandą. Z okna widok na rzekę, a co do mnie, to niema na świecie muzyki nad szmer bieżącej wody. Śpiewka jest monotonna i nie głośna, zawsze to samo, ale słuchać miło i nie zmęczy cię, jak piszczenie skrzypek. To otwiera duszę szeroko na wszystko, co na świecie jest piękne; a chociaż nie pogardzam ciepłą chatą, ale jakież dzieło ludzkie porównać się może z wiejską naturą, dziełem samego Stwórcy? A nadewszystko, panie, to daje sercu taki spokój, jak modlitwa. Więc po-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> j5xq2c6pveqo8dadp15pdrfntz5jnhf 100 867547 3148367 3084697 2022-08-09T16:26:06Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>{{Tab}}Wkrótce promienie słońca, niby strzały złote, przeniknęły zasłonę zielonych gałązek, tworzących nad wodospadem lekkie i żywe sklepienie; w tej samej chwili złote i tęczowe blaski zaigrały z cieniami na powierzchni wody, tysiąc ogni wlewając w każdą drobną falę. I każda strzała wnikała głęboko w łono wód drżących, i potok dyamentów zdawał się spadać w głębię i tryskać z niej znowu tęczowemi iskrami. Powietrze ogrzewało się z każdą minutą i napełniało coraz nowym aromatem. Wiatr zdawał się kołysać złote promienie słońca, odbijając ich ruchy w czystem źwierciadle wody; ruch wody grą misterną blasków i cieni odbijał się na ciemnej skale; upadająca kaskada wstrząsała z kolei fale powietrza, jak lekką zasłonę. I wszystko drżało i żyło w tym ruchu.<br> {{Tab}}Zmęczony bezsenną nocą, podraźniony okrutnemi widziadłami wzburzonego sumienia i nagłej zazdrości, książę tu znalazł prawdziwe wytchnienie, słodki spokój, i cichy ten kawałek ziemi, pełen blasków, świeżości i głosów natury, stał mu się dziwnie drogim. Oparty plecami o skałę, objął splecionemi rękoma kolana i zatonął w marzeniu; patrzał, podziwiał, zachwycał się i tracił poczucie własnego jestestwa. Nic tak nie przykuwa uwagi człowieka, jak widok upartej i nieskończonej walki wody bieżącej z oporem, który jej stawia zuchwała przeszkoda. Wierny to obraz wiecznych wysiłków człowieka w walce z niewzruszoną siłą przeznaczenia. Zapatrzony w ten obraz, książę zanurzył się zwolna w otchłań marzeń, odrywających od rzeczywistości, graniczących między snem i jawą. „Książę i fala” — mówił mu w duszy głos jakiś — książę a fala, jednakowo powstrzymani w dążeniach, razem uwięzieni przez niewidzialne fatum w nieznanym zakątku ziemi. Książę i fala — dwa cienie znikome na wagach kosmologii ludzkiej. Książę i fala... Książę i fala...<br> {{Tab}}Zasnął prawdopodobnie, jak zwykły śmiertelnik, który się nie wyspał we właściwym czasie, gdy dźwięk ludzkiego głosu zbudził go z tej drzemki.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> tqoa17ucb1kb8uqtxq004mq13b2wtuh 100 867873 3148368 3084733 2022-08-09T16:26:50Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>{{Tab}}— Panie! — powtarzał głos jakiś błagalnie, stłumionem brzmieniem.<br> {{Tab}}Odwrócił się wreszcie i na brzegu strumienia spostrzegł wczorajszą gosposię, córkę wieśniaka, która — zmieszana widocznie własną śmiałością — wzywała go błagalnym gestem. Była to młoda dziewczyna, dobra i uczciwa, kwitnąca zdrowiem, które jej wdzięk stanowiło, pod wpływem pomieszania powabniejsza jeszcze w tej chwili.<br> {{Tab}}Otton wstał zwolna i zbliżył się do niej.<br> {{Tab}}— Dzień dobry — rzekł uprzejmie. — Wstałem dzisiaj wcześnie i — marzyłem w tem miejscu.<br> {{Tab}}— O panie! — zawołała z wybuchem dziewczyna. — Przyszłam cię błagać, abyś zlitował się nad moim ojcem... Przysięgam Waszej Książęcej Mości, że gdyby był wczoraj wiedział, kogo ma przed sobą, prędzej pozwoliłby uciąć sobie język. I Fritz także... Boże, Boże, co oni zrobili! Ale ja się zaraz czegoś domyślałam, i dziś z rana prosto do stajni, — a tam... na strzemieniu książęca korona, korona Waszej Książęcej Mości! O miłosierny panie!... zaraz sobie jednakże pomyślałam, że nie zechcesz nas gubić, gdyż zapewniam cię, że obadwaj niewinni są, jak baranki.<br> {{Tab}}— Moja droga, — rzekł Otton, ubawiony jej trwogą i nieobojętny na pochlebstwo — zupełnie źle tłómaczysz sobie położenie. Ja sam tylko zawiniłem, ukrywając swoje imię i doprowadzając do tego, aby mówili o mnie. I ja teraz proszę cię bardzo, abyś zachowała moją tajemnicę i nie zdradziła brzydkiego postępku. A co do zemsty, wszakże krewni twoi bezpieczni są w Gerolsteinie? Wiesz zresztą sama, że nawet w swoim własnym kraju nie mam już żadnej władzy.<br> {{Tab}}— O, tak wcale nie jest jeszcze, jaśnie panie — z głębokim ukłonem odparła dziewczyna: — strzelcy daliby się porąbać za ciebie.<br> {{Tab}}— Szczęśliwy książę! — zaśmiał się Otton z ironią. — Lecz choć zbyt grzeczną jesteś, aby przyznać to otwarcie,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> mq8q1mq2cr7bibbt8zqwue2mq77kjmw 100 868180 3148369 3084735 2022-08-09T16:27:35Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>z pewnością nieraz w życiu mogłaś się przekonać przy dobrej sposobności, że jestem tylko pustym dźwiękiem i tytułem. Nie dawniej niż wczoraj wieczorem dowiedziono mi tego jasno. Widzisz na ciemnej skale ten cień ruchomy i drżący? Mam słuszny powód mniemać, że cieniem jest książę Otton, a skała niewzruszona — Gondremarkiem. Gdyby twoi krewni napadli na Gondremarka — ale na szczęście, jeden z nich jest przecież gorącym jego wielbicielem. Co zaś do twego ojca, to bardzo rozsądny człowiek, szanowny starzec, który mówi bardzo rozumnie, i pewien jestem jego uczciwości.<br> {{Tab}}— O, co do tego, — zawołała żywo młoda dziewczyna — ojciec jest uczciwym i Wasza Książęca Mość może być o tem przekonanym. I Fritz także. A wszystko, co mówili wczoraj, to głupie żarty i bzdurstwa bez sensu. Wieśniak najczęściej mówi dlatego, żeby się pośmiać, i nie myśli o tem, co mówi... może mi jaśnie pan wierzyć. Na sąsiednim folwarku, gdybyś się pan tam udał, usłyszałbyś może to samo o moim ojcu.<br> {{Tab}}— No, no, no! — przerwał książę — za daleko idziesz, moje dziecko; wszystko, co powiedziano było przeciw księciu...<br> {{Tab}}— O, to wstyd, hańba! — zawołała panna Otylia.<br> {{Tab}}— Nie — odparł Otton — to jedynie prawda. Niestety! takim jestem, jakim mię odmalowano... eh, gorszym jeszcze.<br> {{Tab}}— Właśnie! — zawołała z wyrzutem dziewczyna. — To tak pan postępuje? Daleko z tem zajedziesz! Dałabym ja, gdyby mi chciał kto co zarzucić! Usłyszałby odpowiedź. Bah, bah, mam ja język nie od parady! I umiem się bronić, oho, zobaczycie! Właśniebym się też przyznała do winy! Nigdy w życiu, mój panie!... chociażbym ją miała na czole napisaną. Tak się robi, jeśli chcemy, żeby nas ludzie szanowali. A kto ni be, ni me, to na niego i kozy skaczą. Jak żyję, nie słyszałam jeszcze nic podobnego. To może pan się boi? To może pan i łysy?<br> {{Tab}}Otton nie mógł się powstrzymać od śmiechu.<br> {{Tab}}— Co do tego, protestuję: nie jestem łysy — odparł.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> r75kv2kbdixg5joclhl4ywmo5ujcf5n 100 868544 3148371 3087420 2022-08-09T16:28:11Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>{{Tab}}Otylia zawstydziła się i zmieszała znowu.<br> {{Tab}}— Najpokorniej przepraszam Waszą Książęcą Mość, — rzekła — sama rozpuściłam język, ale nie przez brak szacunku. Sam pan widzi, że pan jest dobry, i musi pan to przyznać, Wasza Książęca Mość... Zresztą, jaśnie pan sam wie najlepiej, jakim jest rzeczywiście.<br> {{Tab}}— Cóż ci na to odpowiem? — rzekł z uśmiechem książę. — Jesteś dobrą kucharką, jak mogłem się wczoraj przekonać, i z pewnością umiesz wybornie przyrządzać niejedną potrawę, — ale zdarzyło ci się może nieraz widzieć najlepsze rzeczy tak cudacznie pomieszane przez nieumiejętną gospodynię, że nikt przełknąć nie może frykasu? Widzisz, to podobne do mnie. Jestem pełen dobrych przymiotów, ale całość na nic się nie zda. Jestem — jakby ci to powiedzieć w jednem słowie? — czekolada z pomarańczą.<br> {{Tab}}— To mi tam wszystko jedno, jesteś pan dobry i koniec — odparła zawstydzona, że nie zrozumiała porównania.<br> {{Tab}}— Jedno tylko jest pewnem, że ty jesteś dobrą — zauważył książę z uśmiechem.<br> {{Tab}}— Ach! — zawołała, rumieniąc się z zadowolenia — bardzo pięknie pochlebiać! Ale wiem dobrze, co mam o tem myśleć. Mężczyźni...<br> {{Tab}}— Moja droga, przecież ja jestem już stary — rzekł filuternie, robiąc znaczącą aluzyę do jej wczorajszego okrzyku.<br> {{Tab}}— Stary? Za dziecko wziąłby pana każdy, ktoby cię słyszał, a choć jesteś księciem, gdybyś mi przyszedł do kuchni przeszkadzać, przywiązałabym ci ścierkę do pasa. Boże sprawiedliwy! — zawołała nagle, z przestrachem uderzając w dłonie — całe szczęście, że Wasza Książęca Mość mi przebaczy. Ciągle się zapominam.<br> {{Tab}}— I ja także, — odparł książę — i to mi właśnie zarzucają.<br> {{Tab}}Wyglądali w tej chwili na zakochaną parę, a choć szum wodospadu zmuszał ich mimowoli do podnoszenia głosu, ciekawe oko, śledzące ich z góry, mogło dopatrzyć<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 94rf952xcuijcciwge95xwwo6uzxtjz 100 893745 3148571 2590400 2022-08-09T21:35:32Z Abraham 586 /* Skorygowana */ drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>{{c|'''PRZEMOWA.'''|w=130%}} {{vvv|30px|przed=1em|po=2em}} {{tab}}W roku 1863, odbyłem pielgrzymkę do Ziemi Świętéj; nié miałem zamiaru jéj opisywać, mamy bowiem bardzo dokładne opisy Ziemi Świętéj w wielu dziełach francuskich i w Polsce. Zostawił opis peregrynacyi swojéj bardzo szacownéj książe Radziwiłł, która teraz na nowo została wydaną; ks. reformat Drohojewski o tém pisał, a niedawno ks. Hołowiński późniejszy arcybiskup pielgrzymkę tę odbył, i z zamiłowaniem, z świętym zapałem, i z gruntowną, głęboką znajomością przedmiotu, opisał. Przeto do powiedzenia nic nie zostawało, nie chcąc powtarzać lub przepisywać, co drudzy powiedzieli. Wrażenie jednak odbytéj pielgrzymki tak było silne, w duszy mojéj nié mogłem go zatrzeć, tak przepełniało serce moje, że nakoniec wrażenia niestarte, niezapomniane opowiedziałem, nie czerpiąc bynajmniéj z ksiąg dawnych, ani téż się ich radząc z duszy mojéj {{pp|wykré|śliłem}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> s406ra6uwdc837x1ek8r3qkniugkcn0 100 893746 3148572 2590401 2022-08-09T21:39:56Z Abraham 586 /* Skorygowana */ lit. proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>{{pk|wykré|śliłem}} wrażenia i myśli, do których ta święta pielgrzymka mię pobudziła. Dziś gdy nieprzyjaciel dusz ludzkich zmącił, obałamucił umysły, zawichrzył całém społeczeństwem, zachwiane, zaprzeczone są główne zasady, nienawiść, szał obłąkał umysły ziomków, którzy chociaż nie tak jeszcze są zepsuci, jednak powtarzają najohydniejsze sofizmata bluźnierstwa; wszelkie pismo, mające na celu chwałę Bożą, rozwinienie ducha prawdy, ducha Bożego zdaje mi się, użyteczném być może; a przynajmniéj będzie zadośćuczynieniem obowiązkowi naszemu katolickiemn, i temu pragnieniu serdecznemu zgaszenia pożaru, który niszczy święte zasady zbawienia dusz naszych. Podnieść ku Bogu serca braci moich, napełnić je szczérą, prostą żywą wiarą, jaka istniała w duszy ojców naszych, ożywić i wznowić, jest głównym i jedynym warunkiem życia doczesnego i wiekuistego, i obowiązkiem naszym. Więc się skierowałem sercem i myślą ku miejscom świętym, które niegdy widziałem, i które mi się jakoby źródła wydały, z których łaska Boża dla dusz ludzkich wytryskuje. O Ziemi Świętéj przeto mówić postanowiłem, i ułożyć nową książkę dla rozwijania chwały Bożéj w Pańskiém dziedzictwie, w ojczyznie naszéj.<br> {{tab}}Pielgrzymka do Ziemi Świętéj jest pomocą i zbawiennym środkiem dla tych, którzy na drodze udoskonalenia duchowego postąpić pragną; i pobudza do modlitwy najwyższéj, do jakiéj się tylko wznieść można, wpatrując się jakby żywémi oczyma w modlitwę Chrystusa Pana, na górze Oliwnéj w Ogrójcu;<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> m0w0efmqswah9lud2j207tmh14z5j12 100 893747 3148575 2590402 2022-08-09T21:43:38Z Abraham 586 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>w modlitwy Zbawiciela samotne, i tak UIloszące, że najdoskonalszy człowiek, żaden ze świętych wyrównać, i naśladować ich nigdy nie zdoła. Pielgrzymując do Ziemi Świętéj nie należy miéć głównego celu, zbadania historyi zdarzeń, które się na tych Świętych miejscach odbyły, stanu obecnego i przeszłego kościołów, świątyń, pomników jakie się tam znajdowały, lub dotąd istnieją, chociaż to są bardzo ważne i ciekawe te szczegóły, ale najgłówniejszym celem pielgrzymującego być powinno przejąć się wpływem miejsc Świętych, i szczególnych łask do nich przywiązanych, usposobić dusze do najżywszéj, najgorętszéj modlitwy za wzorem Chrystusa Pana, który okazał jak się modlić należy; i wejść do stanu kontemplacyj, stopnia najwyższego na drodze wewnętrznego życia. Pielgrzymka przytém jestto studyum najlepsze Pisma Świętego, jest pobudką do jego zgłębienia i poznania. W Świętych miejscach czytane Pismo Święte jak najżywiéj w duszy się wpisuje, napełnia nas wiarą, i niezrównaną słodyczą. W każdem miejscu Ziemi Świętéj należy przeczytać gdzie tylko jest o niém w starym i nowym Testamencie powiedziano. Do każdego miejsca wiąże się szereg pamiątek. Wedle téj myśli opisałem po upłynionych 10 latach pielgrzymkę moję, chcąc skłonić pielgrzymów, aby w ten sposób jak można najkorzystniejszy, drogę swoję odbywali. Pragnąłem duszę własną i tych, którzy by kiedy tę książkę przeczytać chcieli, poić słodyczą, jakiéj udzielają słowa pisma Bożego w mocy nieporównane, promienie Niebieskie oświécające umysł<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hah9endl1uov70m00nlb8mb1b03sk7f 100 893748 3148568 3147423 2022-08-09T21:29:57Z Abraham 586 /* Skorygowana */ lit. proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>{{c|'''Ta książka o Ziemi Swiętéj i o Górze Synai, jest napisana i przeznaczona na dochód Swięto-Pietrza,'''|w=130%}} {{vvv|30px|przed=1em|po=2em}} {{tab}}''Módlmy się za Ojca Świętego, za Biskupa Rzymskiego, za Papiéża.''<br> {{---|przed=1em|po=1em}} {{tab}}''Niech Go Pan strzeże, uchowa, łaską swą opatrzy, a niech Go nie podaje na wolę nieprzyjaciołom Tego.''<br> {{---|przed=1em|po=1em}} {{tab}}''Błogosławiony Zastępie! Święci Pańscy, Mieszkańce i Dziedzice Nieba, zeszlijcie modlitwy waszémi moc i wytrwałość, aby nieprzyjaciele, którzy jako ustawiczni olbrzymi z Kościołem Świętym walczą, ulegli, i pokonani byli za przyczyną Waszą!!!'' {{Separator graficzny|100|Plik:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863 P07 extracted image.jpg |przed=2em|po=2em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fd928m5lcsaaynwtmftwjvbwdbn0j37 100 893749 3148576 2590405 2022-08-09T21:46:57Z Abraham 586 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>i zachwycające serce!! Są one najwyższym dowodem opieki Bożéj nad nami; i jego wcielenia. Któreż jest pismo na ziemi, coby mu zrównać mogło tak zachwycające i piękne! wznoszące serca nasze!!<br> {{tab}}Pielgrzymując do Ziemi Świętéj należy w każdém Jéj miejscu, czytać Pismo Święte wedle wskazówki, jaka jest oznaczona w stosownych do tego przewodnikach. Pismo Święte uważniéj się czyta, przedstawia się żywiéj, zasiéwa się w duszy naszéj, a przy dobréj chęci i duchownéj pracy dojrzeje, a owoce te są niezrównanéj słodyczy i wielkiego pożytku. Ten tylko korzysta z pielgrzymki, który się uczy tam gorętszéj modlitwy, i wznosi się do stanu kontemplacyi. Nie dla nauki historycznéj odbywać tę pielgrzymkę należy, ale dla udoskonalenia ducha swego, dla ćwiczenia wyższego w duchu, w uczuciu, w podniesieniu serca do Boga. Ci, którzy pielgrzymując nié mogą się wznieść do kontemplacyi, i modlitwy strzelistéj, te same korzyści odniosą czytając Pismo Święte i modląc się we własnym domu. W tém piśmie przydałem różne szczegóły o Franciszkanach, którzy są stróżami Grobu Pańskiego i miejsc Świętych, o ich pracach, i zasługach; rys wojen krzyżowych, które tak są spojone, tak nieoddzielne od Ziemi Świętéj. O życiu zakonném na Wschodzie szczególnie w Tebaidzie w 1-ych wiekach Chrześcijaństwa, o misyach Kościoła katolickiego, i o górze Synai.<br> {{tab}}Jest nić tajemnicza, która wiąże ziemię prześladowania i nieustannego ucisku z Ziemią Świętą,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> c2sbm36btnq6pshfwujnfgbre93qlcc 100 893750 3148578 3147006 2022-08-09T21:48:55Z Abraham 586 /* Skorygowana */ lit. proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>w któréj się odbyły największe cuda i największa łaska Boża. Jest nieprzerwany stosunek narodowego polskiego ducha z Kościołem Świętym. Najpotężniejsza siła tego świata zerwać go nie zdoła nigdy. Co więc Kościół nasz czyni, działa, a szczególnie w Ziemi Świętéj, jest przedmiotem najżywszego dla serc polskich zajęcia, dlatego przedmiot ten jak własny najżywiéj obchodzący, starałem się zbadać, i acz niedostatecznie go okréślić.<br> {{Separator graficzny|150|Plik:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863 P12 extracted image.jpg |przed=2em|po=2em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dleyhuw5154p7prityo1ck1my9ai44g 100 893752 3148581 2736415 2022-08-09T21:55:26Z Abraham 586 /* Skorygowana */ lit., drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>{{c|'''Wspomnienie pielgrzymki do Ziemi św. w r. 1863.'''|w=130%|przed=1em|po=1em}} {{tab}}Najgorętsze już oddawna przepełniało mnie pragnienie zwiedzenia miejsc świętych i skłaniało dawno uczynione votum. Puściwszy się w drogę, niespodzianie a tak szczęśliwie dowiedziałem się, że są urządzane pielgrzymki corocznie wychodzące z Francyi, i do téj pielgrzymki się wpisałem. Ustanowiony był w Paryżu komitet, który pielgrzymki organizował i urządzał. Formowały się karawany, złożone z pielgrzymów Francuzów, którzy się wpisują w Paryżu w komitecie; na dzień oznaczony zjeżdżają się w Marsylii, i wsiadają na okręt ''Méssagerie Impériale''. Przypływają do Jaffy, tam już się organizują w karawanę, która ma prezesa (président), kapelana (aumonier), a miejscowi Arabi, z których jeden jest głównym przewodnikiem, przygotowane mają konie. Wszyscy siadają na koń, bo w Palestynie i w całéj Turcyi odbywały się wtedy wszystkie podróże konno. Są przygotowane namioty sypialne, i główny dla jadania i zgromadzania się ogólnego. Przydana jest eskorta dla bezpieczeństwa, kuchnia, wszelka usługa. Płaci się bilet w Marsylii. Na mocy opłaty przed rozpoczęciem podróży złożonéj, w całéj Palestynie odbywa się podróż karawaną z zapewnieniem bezpieczeństwa i wygód, prócz tego przejazd już bezpłatny zapewniony okrętem Méssagerie Impériale od Marsylii tam i napowrót całém morzem Śródziemném przez miesięcy cztéry. Komitet działa przez swoich agientów, daje {{pp|przewo|dnika}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> pmzlci4y6mwaxr2zjvgtpaqzj7lpjhw 100 893753 3148567 2590411 2022-08-09T21:27:45Z Abraham 586 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>{{tab}}Przybliżajcie się ku Bogu, a przybliży się ku Was.<br> {{f|Jak—4.|w=85%|prawy=20%|align=right|po=2em}} {{tab}}Jam jest chléb żywota, kto do mnie przychodzi, łaknąć nie będzie.<br> {{f|Jan—6.|w=85%|prawy=20%|align=right|po=2em}} {{tab}}Panie, daj mi téj, wody, abym już nie pragnął.<br> {{f|Jan—4.|w=85%|prawy=20%|align=right|po=2em}} {{vvv|po=2em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> r6zcue2lwxg0kj1v8kg8hcvx1aawesz 100 893756 3148565 2590649 2022-08-09T21:26:48Z Abraham 586 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>{{vvv}} {{c|'''NAKŁADEM AUTORA.'''|przed=-1.5em|po=-1.5em}} {{vvv}} {{---|300px|przed=3em}} {{c|W drukarni Wincentego Korneckiego.|w=85%|po=1em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 4uau2ynr7rvkoeq9hh732un6ewsya60 100 893757 3148563 3147425 2022-08-09T21:25:44Z Abraham 586 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>{{c|{{Kontur|PIELGRZYMKA|kol=black}}|kol=white|w=180%|font=Cambria|przed=1em}} {{c|DO|przed=2em|po=2em}} {{c|'''{{roz*|ZIEMI ŚWIĘTÉJ.}}'''|w=160%}} {{Separator graficzny|100|Plik:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863 P02 extracted image.jpg |przed=2em|po=1em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> aqrynl9z8px4vqbrh9yryo0m6nk6561 100 893837 3148564 3147424 2022-08-09T21:26:19Z Abraham 586 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Abraham" /></noinclude>{{c|PIELGRZYMKA|w=300%|przed=1em}} {{c|DO|przed=2em|po=2em}} {{c|'''{{roz*|ZIEMI ŚWIĘTÉJ,}}'''|w=200%|przed=1em|po=1em}} {{c|'''odbyta w roku 1863.'''|w=160%}} {{c|'''Roku 1875 opisana z przydaniem różnych o Ziemi Świętéj szczegółów, i o Synai.'''|w=130%|przed=1em|po=1em}} {{c|przez|przed=1em|po=1em}} {{c|'''EU-GO HELENIJUSZA.'''|w=160%|przed=1em|po=1em}} {{Separator graficzny|150|Plik:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863 P03 extracted image.jpg |przed=3em|po=3em}} {{c|'''W KRAKOWIE,'''|w=110%|przed=3em}} {{c|SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI KATOLICKIÉJ}} {{c|'''Dra Władysława Miłkowskiego.'''}} {{c|1876.|po=1em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> d00dqfthyy5q95yeghwilrr0a08w3ph 100 893839 3148562 3147436 2022-08-09T21:25:12Z Abraham 586 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Abraham" /></noinclude>{{f| {{f|[[Plik:PL Eustachy Iwanowski-Pielgrzymka do Ziemi Świętej odbyta w roku 1863 P01 extracted image.jpg|550px]] {{F|style=position:absolute; top:75px; left:20px;| {{c|PIELGRZYMKA|w=300%|przed=1em}} {{c|DO|przed=2em|po=2em}} {{c|'''{{roz*|ZIEMI ŚWIĘTÉJ,}}'''|w=300%|po=1em}} {{c|'''odbyta w roku 1863.'''|w=160%}} {{c|'''Roku 1875 opisana z przydaniem różnych o Ziemi Świętéj szczegółów, i o Synai.''' |width=80%|w=120%|po=1em}} {{c|przez|przed=1em|po=1em}} {{f|Eu-Go Helenijusza.|c|kap|w=160%|przed=1em|po=1em}} {{---|350}} {{c|'''Cena egzemplarza 5 zł. austr. &#x3D; 10 marek.'''|w=110%}} {{---|350}} {{c|'''W KRAKOWIE,'''|w=110%|przed=4em}} {{c|SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI KATOLICKIÉJ}} {{c|'''Dra Władysława Miłkowskiego.'''}} {{c|1876.|po=1em}} }} |style=position:relative; left:0; top:0; width:100%; height:100%;}} |table|center}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ncwuycer7cqkwnmd8y6ag67sxza9j95 100 894146 3148586 2591238 2022-08-09T22:02:26Z Abraham 586 /* Skorygowana */ lit., drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>{{pk|przewo|dnika}}, Itinéraire to jest książeczkę, w któréj jest wskazany pobyt, gdzie ma być, w jakiém miejscu, i jak długo. Wszyscy się stosować muszą do tych przepisów. Karawana, przybywszy do Jeruzalem, po zabawieniu trzech dni, jedzie do Puszczy św. Jana, do Betleem, do św. Saby, i powraca w sobotę przed niedzielą kwietnią do Jeruzalem, bawi cały Tydzień Wielki, a drugiego dnia świąt Wielkiéjnocy wychodzi, chociaż wielu gorliwych i pobożnych pragnęło dwa dni uroczystości wielkonocnéj w Jerozolimie zabawić, dopiéro wychodzić dnia trzeciego, jednak stosują się do przepisów z góry danych. Po nabożeństwie, drugiego dnia świąt wielkanocnych, wszyscy odeszli, chociaż z wielkim niektórych żalem. Mogą być przepisy zmienione, jeżeliby zawotowano i było {{Ułamek|2|3}} wotów, a jeżeliby była większość bez {{Ułamek|2|3}}, to się wszyscy do przepisów stosować muszą. Konsul francuski, pod którego szczególną opieką jest karawana pielgrzymów, prosił całe towarzystwo do siebie na obiad na drugi dzień Świąt Wielkanocnych, jednak zostać nié mogli, bo w przepisach komitetu drugiego dnia świąt o godzinie 11 przed południem był oznaczony wyjazd z Jerozolimy. Wielu zostać jeszcze ten dzień pragnęło, dlatego wotowano; większość była głosów za pozostaniem, ale że w téj większości nie było dwóch trzecich, karawana Jerozolimę opuściła. Kiedy nocleg wypadał w Tyberyadzie, przy morzu Galilejskiém według przepisów o 6 zrana należało wsiąść na koń dla wysłuchania mszy św. na górze Błogosławieństw, dla zwiedzenia Kany Galilejskiéj. Ale kiedy kilku z karawany prosiło prezesa, aby się zostać do południa w Tyberyadzie, za jednomyślném zgodzeniem się wszyscy zostali, chociaż podług przepisu komitetu o 6 zrana wyjść mieli. Gdzie tylko były po drodze klasztory, których jest bardzo wiele w Ziemi św., karawana zawsze tam zajeżdżała. W klasztorach, w każdym z nich osobny jest dom dla pielgrzymów, zupełnie formą klasztoru z celami, refektarzem zbudowany, tylko za klauzurą, częstokroć na jednym dziedzińcu pod tym samym dachem, tylko w {{pp|dru|gim}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 03eoua0xdahujpl1zm93avtvhxw9sjk 100 894161 3148588 2591258 2022-08-09T22:07:55Z Abraham 586 /* Skorygowana */ drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Abraham" /></noinclude>{{pk|dru|gim}} skrzydle klasztoru jak w Nazarecie i Betleem, a w Jerozolimie zupełnie jest dla pielgrzymów dom osobny. Najgościnniej w klasztorach każdego pielgrzyma, a tém bardziéj karawanę francuską przyjmują, i kasyer z prezesem gwardyanowi przy wyjściu składają ofiary. W miejscach, w których klasztorów nié ma, np. przy źródle Elizeusza, w Tyberyadzie, przy morzu Galilejskiém, i w drodze przez całą Samaryę, przewodnik karawany, mieszkaniec jerozolimski (Mathijas), drogoman od komitetu umówiony, w namiotach lokował, i karmił karawanę. Drogomani, którzy eskortują pielgrzymów i mają dla nich konie i namioty, rekomendowani od francuskiego konsulatu są najlepsi i najpewniejsi. Oprócz drogomanów przy konsulatach są drogomani prywatni, każdy podróżujący bez karawany może się umówić i podróżować; opłaca się daleko drożéj wtedy. Każdy ma dla siebie namiot, eskortę, przewodnika i wszystkie wygody. Tak podróżują Anglicy i Amerykanie, którzy nigdy do żadnych karawan się nie wpisują, i do klasztorów nigdzie nie wstępują, ale nocują w namiotach, pod drzewami pomarańczowémi, i tak cały Wschód przejeżdżają, i w Palestynie często bywają nie dla pobożności, ale dlatego, aby być wszędzie, widziéć wszystko, i używać. Na Wschodzie głoszą i mówią o niebezpieczeństwach tam podróży; w czasie mojéj pielgrzymki wskazywano miejsca, w których był zabity wracający do klasztoru zakonnik, jeden Anglik odarty. Więcéj o tém mówią, jak jest w istocie, boby upadł tak znaczny dochód drogomanów przewodników. Po drogach, którémi tylko koń jeden przejść może wśród gór, wąwozów, skał, gdzie nié ma nigdzie hotelów, chyba w wielkich miastach, a klasztory nie w każdém są miejscu, niepodobna obejść się bez namiotów, bez karawany. Mieszkańcy Palestyny są bardzo ubodzy, nie mieszkają jak u nas we wsiach zebrani, po kilka chatek najwięcéj jest razem zbudowanych, i to nie są chaty, domy, ale w ziemi jamy wykopane, jakby budki kamienne. Tak są rozsypani w kamiennych jamach po całym<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> anfm8re86mujneppddks090sb9aatob 10 905832 3148249 3148208 2022-08-09T12:01:46Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>1068</pc><q4>312</q4><q3>114</q3><q2>1</q2><q1>551</q1><q0>72</q0> np3izcgflezn7w7haapj6t4c7i7ku1m 3148402 3148249 2022-08-09T17:01:50Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>1068</pc><q4>312</q4><q3>138</q3><q2>1</q2><q1>527</q1><q0>72</q0> sqib6qbijecvo2gbzvkldegvlhunuf5 3148421 3148402 2022-08-09T18:01:46Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>1068</pc><q4>312</q4><q3>138</q3><q2>1</q2><q1>531</q1><q0>72</q0> ey1y9mnff1x1nzhqs8ir0htuzqqctkr 3148520 3148421 2022-08-09T20:01:48Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>1068</pc><q4>327</q4><q3>127</q3><q2>1</q2><q1>527</q1><q0>72</q0> jt8ttwz3mwfnyjiyxm9yocljzbpssky 3148551 3148520 2022-08-09T21:01:46Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>1068</pc><q4>344</q4><q3>110</q3><q2>1</q2><q1>527</q1><q0>72</q0> kap9qdtf9ypl2pju5gaulg7jxdjgeiv 10 905892 3148301 3148209 2022-08-09T14:02:11Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>5185</pc><q4>4</q4><q3>6</q3><q2>10</q2><q1>888</q1><q0>36</q0> 7u4ebwb489ocz4txfu4i8lmwpnol1am 3148339 3148301 2022-08-09T15:02:22Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>5185</pc><q4>4</q4><q3>6</q3><q2>10</q2><q1>892</q1><q0>36</q0> 9gjgjcl0qklewd7i5bz8130tfona7hr 3148348 3148339 2022-08-09T16:02:11Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>5185</pc><q4>4</q4><q3>6</q3><q2>10</q2><q1>893</q1><q0>36</q0> cg6t5g7eumznwlj5j2ex94nindptg4t 3148423 3148348 2022-08-09T18:02:10Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>5185</pc><q4>4</q4><q3>6</q3><q2>10</q2><q1>898</q1><q0>36</q0> iwudgi1rs2lx0ojnuilwecp0gjwv54v 100 914196 3148679 2638006 2022-08-10T11:37:24Z 94.254.225.167 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wolan" /></noinclude>{{c|I.}} {{c|PSALM WIARY.|w=150%}} {{f|{{tab}}20. A odpowiadając Jezus rzekł im: błądzicie nie będąc świadomi pisma ani mocy Bożej.<br> {{tab}}30. Albowiem przy zmartwychwstaniu ani się żenić, ani za mąż chodzić będą, ale będą jako aniołowie Boży w Niebie.<br> {{tab}}31. A o powstaniu umarłych nie czytaliście, co wam powiedziano od Boga mówiącego;<br> {{tab}}32. Jam jest Bóg Abrahamów i Bóg Izaaków i Bóg Jakubów? Bóg nie jest ci Bogiem umarłych ale żywych?{{tab|50}}Św. MATEUSZ, Roz. XXI.<br> {{tab}}47. Pierwszy człowiek z ziemi ziemski, wtóry człowiek sam Pan z Nieba.<br> {{tab}}48. Jaki jest ten ziemski, tacy też i ziemscy, a jaki jest niebieski, tacy też będą niebiescy.{{tab|50}}Św. PAWEŁ, LIST I. do KORYNTYAN, Roz. XV.|w=85%|lewy=150px|po=20px}} {{---|po=10px}} <poem>Dusza i ciało to tylko dwa skrzydła, Któremi czasu i przestrzeni sidła Duch mój rozcina w postępowym locie! Gdy się zużyją przez chwil i prób krocie Odpadać muszą — lecz on nie umiera — Choć to się śmiercią nazywa u ludzi! On zwiędłe zrzuca, a świeże przybiera I w nie otulon, znów na jaw się budzi! A to się zowie, narodzin godzina! I duch mój, wziąwszy skrzydła niezmęczone,</poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> jn9c8dyl9as269weyp0e22owg3xj8xc 100 920096 3148250 2656715 2022-08-09T12:01:53Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|100}} {{---}}</noinclude>rozbijał o dachówki probostwa. Dźwięk żałobny dzwonów łączył się z wyciem burzy.<br> {{tab}}— Zdaje się mi, — rzekł Wilhelm, — iż jeżli się obawiacie skutków piorunu, toby lepiéj było przeszkodzić zbytniemu wysileniu Leonarda tego rodzaju.<br> {{tab}}— Byłoby to niepodobieństwem sprzeciwiać się temu, — odpowiedział proboszcz; — a jednak Leonard należy jeszcze do najświatlejszych z naszych ludzi. Ale chociaż w boginki żadne nie wierzy, wierzy jednak w swoje dzwony. Cała wieś w nie wierzy, a gdybym chciał im zakazać dzwonić, tobym się naraził na to, żeby mnie ukamienowano.<br> {{tab}}— A zatém wasi parafianie są to ludzie, jak widać, z dobrą wiarą.<br> {{tab}}— Za nadto nawet wierzący z pewnego względu, bo wierzą w wszystko; w prawdę tak dobrze, jak i w kłamstwo, w bałwochwalstwo jak i w kościół prawdziwy, w druidyzm jak i wielobóstwo. Złe i dobre duchy zarazem ich byt swojemi przymiotami otaczają. Boginki szczególnie odgrywają tutaj wielką rolę, a okolica nasza jest zasiana jamami i jaskiniami, wszystko utworu rąk ludzkich, mieszkań dzikich piérwszych naszych przodków, lub pieczar poświęconych wyroczniom kapłanek gallickich. Wszystkie te jaskinie, ciekawe bardzo dla badacza starożytności, są w wielkim poszanowaniu u ludu z powodu, iż je uważają jako mieszkania istót niewidomych, które sobie przychylnemi zrobić się starają zanosząc do świątyni jakikolwiek datek, choćby nawet tylko listek, odrobinę jakiegokolwiek mchu, byle to tylko ta ofiara miała znaczenie uszanowania i pamiątki.<br> {{tab}}— Widziałem właśnie, jak moja siostra mléczna<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 1a2r1r8ip6i11u4x7d9d0t2cr3v66h0 100 920097 3148252 2656716 2022-08-09T12:03:56Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|101}} {{---}}</noinclude>Joasia dopełniała tego obrzędu, zawołał Wilhelm, który już dawno o téj dziewczynie myślał, nie mogąc znaléźć zręcznéj sposobności śród tego uczonego objaśnienia proboszcza z pytaniem swoim względem niéj się wysunąć. — Proszę mi téż powiedzieć, księże proboszczu, czy Joasia jako córka i siostrzenica czarownic, nie jest także trochę czarownicą?..... Ale cóż ci to jest, proboszczu, czyś nie chory? — dodał Wilhelm spostrzegłszy, jak młody proboszcz to bladł to się czerwienił na przemianę.<br> {{tab}}— To burza mi zburzenie krwi sprawia. Czyliż tego nie doznajesz panie baronie? Joanna jest to dziewczyna dobra i uczciwa, mogę pana o tém zapewnić. Jest ona godna wszelkiego się nią zajęcia.<br> {{tab}}— I mnie się tak zdaje — odrzekł Wilhelm, — i jestem bardzo rad, że mogę w téj mierze otwarcie, i szczerze pomówić z tobą księże proboszczu! bo mam dla niéj obowiązki do wypełnienia, o których aż nadto długo zapomniano, i chciałbym słyszéć od pana,..... tak między nami..... w poufności, czyli nie myślisz sam o tém proboszczu, żeby to było piérwszym obowiązkiem moim, usunąć ją umieszczeniem w domu mojéj matki niebezpieczeństwu pewnemu.....<br> {{tab}}Ksiądz się nieco zmięszał, wahał i rzekł nakoniec głosem wzruszonym:<br> {{tab}}— Nierozumiém cię panie baronie, jakie niebezpieczeństwa.....<br> {{tab}}— Młodzi ludzie z miasta, zwabieni pięknością tak nadzwyczajną, niemogliżby teraz, skoro jest zostawiona opiece złośliwéj kobiéty.....<br> {{tab}}— Zdjąłeś ciężar z mojego serca, panie baronie,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> eitl3z1pilgm04eab5iwyr3c07mw0g5 100 920098 3148253 2656717 2022-08-09T12:04:37Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|102}} {{---}}</noinclude>— odrzekł proboszcz, jak gdyby życiu wrócony tém powierzeniem; — byłbym się obawiał wydać sąd nierozważny, ale skoro i tobie panie w tym przedmiocie ta sama obawa na myśl przyszła, muszę wyznać, iż od niejakiego czasu..... ale niechcę tu wymieniać niczyjego nazwiska.....<br> {{tab}}— Ale ja go wymienię, — odrzekł Wilhelm.<br> {{tab}}Lecz nié miał na tyle czasu; i nazwisko na języku mu zamarło widząc, jak ten, który go nosił, — Leon Marsillat — żywo drzwi otworzył, i bez wszelkich zachodów zbliżył się do kominka, na którym ogień się palił, aby obsuszyć odzież swoją z deszczu przemokniętą.<br> {{---|przed=2em|po=3em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> os1mg9jmzs553l57eok5nfpzkylw1pa 100 920403 3148284 2657245 2022-08-09T13:32:43Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|109}} {{---}}</noinclude>ojcowskim, — a resztę zatrzymasz na swoje potrzeby, lub potrzeby twoich krewnych i przyjaciół.<br> {{tab}}Podobnie jak Wilhelm badał uważnie twarz Joanny i Marsillata tak i Marsillat w téj chwili śledził Joannę i proboszcza. Mimowolne tajemne wzruszenie księdza nie uszło jego oku. Ale spokój anielski ani na chwilę nie opuścił niewinną Joannę, a Marsillat, który się znał na tém lepiéj jak Wilhelm, przekonał się że serce pasterki z Ep-nell wolne było od wszelkiéj miłości, równie jak i od wszelkiéj nieufności.<br> {{tab}}— A teraz muszę wam powiedzieć dobra noc, mój paniczu chrzestny; do szczęśliwego widzenia, — rzekła Joanna; i rzuciwszy się na szyję Wilhelmowi z niedbałością i poufałością prawdziwie wiejską, ucałowała obydwa jego policzki, ani na chwilę nie wyrzekłszy się swéj spokojności i niewinności poważnéj.<br> {{tab}}To uściśnięcie dziewicze, które ślady łez Joanny zostawiło na policzkach Wilhelma, nie zadziwiło wcale Marsillata i nie zgorszyło proboszcza. Znali bowiem zwyczaje i obyczaje ludu. Ale byłoby to jednakowo za wiele powiedziane, chcąc utrzymywać że proboszcz widział ten pocałunek bez boleści: bo proboszcza nikt nie całuje i nie ściska; a Leon temu się nie przypatrywał drząc ze złości: bo nie ściska się nikogo tylko chrzestnego ojca swojego.<br> {{tab}}Wilhelm, odurzony w początku tym dowodem uszanowania, któren brał za dowód ufności nadzwyczajnéj, w krótce przyszedł do siebie, przypominając sobie, że za przybyciem swojém do Boussac przed ośmiu dniami, stara tłusta służąca domu, któréj o zalotnictwo posądzić<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> q1fr31bqmi7yyeszvw4gql8ux7cko1z 100 920404 3148274 2657247 2022-08-09T13:18:37Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" /></noinclude>{{c|'''{{Rozstrzelony|ROZDZIAŁ}} VI.'''|w=120%|przed=1em|po=1.5em}} {{c|'''Piorun.'''|po=1.5em}} {{tab}}— Witam cię perło wszystkich proboszczy! — rzekł Leon Marsillat, ściskając poufale za rękę plebana. — Znowu to ja, mój kochany Wilhelmie! Proboszczu, przecież mi nie odmówisz gościnności i pozwolisz się ugrzać przy kominku i wypić szklankę wina, bom przeziąbł na wskróś. Ta przeklęta burza tak nagle całe powietrze zmieniła.<br> {{tab}}— Sądziłem, że już jesteś daleko na drodze do Boussac? odrzekł młody baron.<br> {{tab}}— Litowałem się nad moją Dulcyneą, którą na koniu z sobą wiozłem, i nie mogłem na to pozwolić, aby miała brodzić po błocie; przeto jako Don-Kiszot prawdziwy, podwiózłem ją aż na sam rynek Tobozy. Koń zmuszony piąć się tą drogą stromą i kamienistą z dwoma osobami, nie mógł tak spiesznie iść. Niech téż djabli wezmą, jak ci Gallowie źle umieli robić drogi! Ale że się spodobało grzmotowi i gradowi na nowo rozpocząć swój hałas i taniec, nie widziałem potrzeby, aby się {{pp|na|dal}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8a7vxt5393voucrd0f9ggblx12j5eo3 100 920405 3148276 2657248 2022-08-09T13:20:33Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|104}} {{---}}</noinclude>{{pk|na|dal}} wystawiać na ich wściekłość. W za nadto dobrém towarzystwie oczekiwać będę pogody, jak żeby mnię ta zwłoka niecierpliwić miała.<br> {{tab}}— Panie Leonie! — rzekł proboszcz, który zawołał już służącą, i kazał jej nałożyć drzewa na kominek i kufel winem napełnić; — zawsze gdzieś znajdziesz jakąś towarzyszkę podróży, którą z chwałą zwycięzką wodzisz po drogach. A czy pan wiész o tém, że to tylko bajki rodzi na nie korzyść naszych młodych dziewcząt?<br> {{tab}}— I ty słuchasz tych baśni proboszczu? ty brylancie? wzorze wszystkich proboszczy w świecie? a prawdziwie gorszysz mnie tylko chcąc mnie skarcić, że jestem litościwym! O, to szkaradnie od ciebie panie Abbé!<br> {{tab}}— Otóż jak mi zawsze odpowiada! — odrzekł proboszcz, który, w głębi serca będąc aż za nadto dobrodusznym nie gniewał się wcale, że widział czasami u siebie człowieka uczonego, podzielającego z nim jego poszukiwania umiejętne, i kochał Leona Marsillat nie mając wielkiego szacunku dla niego. — Zamiast coby go człowiek miał wyłajać, to on przeciwnie kazanie ci powié!<br> {{tab}}— Czyliż nie jest rzemiosłem nas obu kazania prawić? Ksiądz na kazalnicy, a rzecznik na swojéj ławce, to wszystko jedno.<br> {{tab}}— O nie, nie, — odpowiedział proboszcz, — to stanowi dwa.<br> {{tab}}— Niech i tak będzie! dwóch gadułów, dwóch gdéraczy. O księżulku kochany, jakże to winko twoje przyjemnie po gardle drapie. Zdaje się mi; że szczotkę połykam! Z kądże to dostajesz tego boskiego nektaru?<br> {{tab}}— Z St-Marcel. Może pan chcesz tego z Argenton?<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> c2113ptu21oodb60sao4tkuba5wy2a3 100 920406 3148278 2657249 2022-08-09T13:21:57Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|105}} {{---}}</noinclude>{{tab}}— Powiedziałbyś mi znowu że to stanowi dwa, nieprawdaż? lecz ja się nie skarżę wcale na tego cienkosza, ujdzie! Ależ Wilhelmie? cóż ci to jest? czyż mi nie chcesz towarzyszyć? proboszczu! daléj! pomóżcież mi, inaczéj wywrócę moją szklankę..... a mam ci udzielić ważne odkrycie!<br> {{tab}}— Odkrycie archeologiczne?<br> {{tab}}— Nie, geologiczne! czy wiecie co mi Klaudyja w podróży opowiedziała? Zobaczycie natychmiast, że to się zawsze na coś przyda wozić z sobą dziéwczęta na koniu; to kształci ducha i serce. Żebyś mnię tylko chciał usłuchać proboszczu, tobyś nie wsiadł nigdy na twoją ''Siwą'', niémając przy sobie jakiej czarnooki zamiast tłómoczka, coby ci opowiadała różne podania.<br> {{tab}}— Zawsze pełno kiepskich żartów!<br> {{tab}}— Może bardziéj lubisz jasno-włose? weź z sobą jasno włosą!<br> {{tab}}Proboszcz się zmięszał, ale Wilhelm, który do kominka był obrócony tego niespostrzegł, a Marsillat udał, że nic nie widzi.<br> {{tab}}— Cóż to za powiastka? słuchamy! — odrzekł proboszcz, chcąc przez to ukryć swoje pomięszanie; — zapewne jakie bzdurstwo nowe!<br> {{tab}}— Słuchajcie więc! znasz księże dobrze skałę ''de Baume'', na któréj widać ślad ludzkiéj stopy?<br> {{tab}}— Jest to stopa ś. Marcyjala, który osobiście w te strony przybył, aby zniszczyć cześć bałwanów i nauczać chrześciaństwa w Toull-Saint-Croix, w roku naszego Zbawiciela.....<br> {{tab}}— Właśnie téż tu mowa o ś. Marcyalu i naszym<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> mve8421oyflhplyzf4h5sq8euy6bn54 100 920407 3148279 2657250 2022-08-09T13:24:04Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|106}} {{---}}</noinclude>Zbawicielu! Udawaj jak chcesz że w to wierzysz! Ale ja ci powiadam, proboszczu! że to jest stopa ''królowéj boginek'', ''Wielkiéj-boginki'' która zgniewana cześcią oddawaną twojemu świętemu, ze złości nogą o skałę tupnęła, przez co wysuszyła natychmiast cieplicę która tu płynęła, i przeniosła jéj źródło do ''Evaux''.<br> {{tab}}— Wiém ja dobrze o téj powieści; czy to już wszystko?<br> {{tab}}— O księże, bez głowy!..... I nic z tego niewnosisz?<br> {{tab}}— Wnoszę z tego tyle, że Klaudyja powtarza głupstwa swéj babki.<br> {{tab}}— A ja, co do mnie, wnoszę z tego, że jeźli twoje zdanie jest prawdziwe, i podania gminne ustne historyą w książkach wypuszczoną i zachowaną w godłach obrazowych ludu, w ''Bord Saint-Georges i Toull'' musiały być źródła ciepłe.<br> {{tab}}— Gdzież by się były podziały?<br> {{tab}}— Śliczne pytanie! Proboszczu mówię ci że słabniesz na umyśle. — Podczas zburzenia waszego grodu gallickiego, zdarzenia gwałtownego i nagłego, kąpiele ciepłéj wody, zapewnie jeszcze za czasów panowania Rzymian na przeciwnej pochyłości góry zaprowadzone, zostały zniszczone i zawalone, a cieplice same znikły pod stósami gruzów i ziemi na nowo udeptanéj.<br> {{tab}}— Dla czegóż to ma być na drugiéj stronie góry? — zapytał proboszcz, który się zaczął przysłuchiwać z uwagą.<br> {{tab}}— Jakżeż sobie chcesz wytłómaczyć owe mokrzyce? cóż to są te mokrzyce? Czyliż nigdy nad tém niepomyślałeś? Te mokrzyce, które się tak dymią jak samowar<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hynbowpg2v2llb8lp4y10xktwwdktwx 100 920408 3148280 2657252 2022-08-09T13:25:45Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|107}} {{---}}</noinclude>w zimie? Te mokrzyce, w których dna dostać nie można? te mokrzyce, które nie mogą być prostemi mokrzyskami pochodzącemi ze ścieku wody deszczowéj, bo przecież leżą na pochyłości dość stroméj i zdolnéj do spływu? Te mokrzyce nakoniec, które w sobie zawierają z pewnością wody mineralne daleko gorętsze, skuteczniejsze i obfitsze jak te są w ''Evaux'' o trzy mil ztąd odlegle? I wy pod kamieniami szukacie skarbu? W wodzie to szukać byś-cie go powinni. Tam to będzie prawdziwy skarb, prawdziwe bogactwo téj krainy. Założyłbym się, żeś nawet jeszcze nie pomyślał o tém kilka razy przynajmniéj zaryć łopatą w te mokrzyska!<br> {{tab}}— Nigdy; a jednak wieśniacy ciągle utrzymują, że w tém koniecznie coś być musi!<br> {{tab}}— I nigdyś tam jeszcze nie zapuścił ciepłomierza aby się dowiedzieć, czyli ta kotlina, ciepła na powiérzchni, nie jest kipiąca o sześć stóp głębiéj?<br> {{tab}}— O, chciałbym koniecznie mieć ciepłomiérz; muszę sobie go koniecznie sprawić! Czy to wiele kosztuje panie Leonie?<br> {{tab}}— Mam w domu bardzo dobry, to ci go jutro przyniosę proboszczu!<br> {{tab}}— Jutro? a czy tylko pewnie?<br> {{tab}}— I razem będziemy robić doświadczenia.<br> {{tab}}— Jutro? jutro? czy tylko nie na żart mówisz panie Leonie!<br> {{tab}}— Słowo! zawołał Leon, podając swoją rękę proboszczowi.<br> {{tab}}Proboszcz z radością i ufnością dziecięcia uderzył w podaną mu dłoń.<br> {{tab}}— O moja biédna Joasiu! — pomyślał sobie {{pp|Wil|helm}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> gay9bca28ed5om45w0axygik9c0ua4r 100 920409 3148282 2657253 2022-08-09T13:27:59Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|108}} {{---}}</noinclude>{{pk|Wil|helm}} słysząc tę rozmowę — jesteś ty dziewczyną bardzo źle strzeżoną, a nieprzyjaciel twojéj niewinności z łatwością potrafi uśpić baczność i roztropność twoich obrońców najwłaściwszych. Poczciwy proboszcz zaciekle jest myślą jedną zajęty, z czego Marsillat tanim kosztem korzystać nieomieszka. Nikt ci przeto więcéj niepozostaje prócz mnie biédna siéroto. Dobrze więc, ja cię nieopuszczę, i jeźli już jest za późno, to przynajmniéj będę się starał zapobiédz nieszczęsnym skutkom twego błędu.<br> {{tab}}— Otóż i biédna Joasia idzie, — ozwał się Marsillat, uważając z pod oka księdza, który się jeszcze bardziéj zmięszał, spostrzegłszy się, że wpadł w łapkę.<br> {{tab}}Wilhelm zadrzał na krześle, i żywo się obrócił, aby nie stracić z oka wyrazu twarzy Joanny w chwili, w któréj się z spojrzeniem Marsillata spotka; ale dzięki bezczelności jednego i niewinności drugiéj, na twarzach obu żadnego śladu porozumienia wyczytać nié mógł.<br> {{tab}}— Dobry wieczór, księże proboszczu, — rzekła Joanna. — Dobry wieczór panie Leonie. Szukam tu mojego panicza chrzestnego. A! dobry wieczór, paniczu chrzestny. Oto tyle się mi jeszcze zostało piéniędzy z tego coście mi dali, i przyszłam wam tę resztę oddać i podziękować za waszą dobroć paniczu chrzestny!<br> {{tab}}— Powiedziałem ci już raz Joasiu, że nic nie odbiorę.<br> {{tab}}— Cóż więc z tém począć? Nie potrzeba mi tyle piéniędzy. Wszak tu tego będzie..... mało czterdzieści franków?<br> {{tab}}— Kupisz sobie suknie żałobne za nie, moja Joasiu, — rzekł proboszcz głosem nadzwyczaj łagodnym i<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> jf5pyfwm4mot0i7ccc5mtr1gi4r65tp 100 920410 3148285 2657254 2022-08-09T13:39:38Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|110}} {{---}}</noinclude>nie można było, nazywając go ''swoim paniczem'' tém samem uściśnięciem poufałém go powitała.<br> {{tab}}— Moja kochana — rzekł do Joanny, starając się, z powodu przytomności Marsillata powagę swemu głosowi nadać; — nie żegnam cię jeszcze na zawsze: jutro się zobaczemy na pogrzebie mojéj biednéj mamki, na którym być się spodziéwam.<br> {{tab}}— To za wiele dla nas szczęścia mój chrzestny panie, odpowiedziała Joanna.<br> {{tab}}— To bardzo dobry i szlachetny uczynek, panie baronie; zawołał ksiądz; to bardzo ładnie. Mogę śmiało powiedzieć, że mało jest młodzieży w stanach wyższych społeczeństwa, zdolnych do podobnego uczucia pokory, i tak religijnego uczynku. Moja kochana Joasiu, masz oto dobrego i szlachetnego chrzestnego ojca i prawdziwego przyjaciela. Nabierz tedy odwagi, moja córko, i przyjmując z uległością woli boga to nieszczęście, które cię dzisiaj dotknęło, niezapomnij złożyć dzięki opatrzności najświętszéj, która ci w tak pomyślną porę zsyła szlachetnego opiekuna, jak gdyby ci chciała oszczędzić zgrozy usamotnienia. Życzę sobie tego z całego serca, aby szlachetna matka pana barona chciała cię przyjąć do swojego domu, abyś w niéj znalazła drugą matkę, jakeś znalazła prawdziwego brata w Chrystusie w osobie godnego jéj syna.<br> {{tab}}— Mój paniczu chrzestny, świadczycie mi więcej przyjaźni jakem na to zasłużyła; będę też za was prosić boga, i za was to samo księże proboszczu.<br> {{tab}}I rozczulona do głębi serca tą przychylnością którą jej okazywano, biédna i poczciwa Joanna odeszła łkając z rzewnego płaczu.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0an9r0ug3ie1gb14idhwcfdxsoekd3x 100 920411 3148286 2657256 2022-08-09T13:41:29Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|111}} {{---}}</noinclude>{{tab}}Proboszcz wyszedł za nią, aby jéj pomódz zarzucić na plecy tobołek, któren za drzwiami zostawiła, a w którym były zasoby na ucztę pogrzebową. Syn Leonarda, chłopak wielki, szesnastoletni, nielada brzydki, lubo wesoły, oczekiwał Joannę w kuchni aby ją odprowadzić do domu i pomódz jéj resztę zanieść zasobów. Dészcz był przestał, wiatr tylko jeszcze wiał burzliwy, a noc, zapadłszy rychléj jak zwykle, z powodu chmur gęstych i czarnych które słońce pokrywały, roztoczyła swoją zasłonę nad całą okolicą.<br> {{tab}}— Tak panie baronie, — rzekł proboszcz wzruszony wchodząc na powrót do pokoju, w którym swoich gości był zostawił; — Joanna dla domu pańskiego z wielką korzyścią by była. Jest to najlepsza dziewczyna z całéj mojéj parafii, i nie jestem nawet wstanie tak godnie ją zalecić jak na to zasługuje.<br> {{tab}}— Otóż, co się temu księdzu ubrdało w głowie? — pomyślał Marsillat, — To się mi podoba! trzeba mi będzie stósownie do tego moje bateryje ustawić. A ten ksiądz cnotliwy, który z czystéj cnotliwości z żarliwością nad tém pracuje, aby z oczu swoich oddalić przedmiot zgubny dla spokojności jego sumienia i serca, popycha ją w objęcie Wilhelma! O księża! otóż to tacy jesteście! niech się drudzy gubią jak chcą, wy sobie z tego ręce umywacie, byleście tylko waszą duszę własną uratowali. — Kochany proboszczu — rzekł na głos, — oddaję słuszność twej poradzie którą dajesz mojemu przyjacielowi Wilhelmowi. Niezawodnie że Joanna pod skrzydłem opiekończém takiego mentora niebędzie wystawiona na niebezpieczeństwo zdradliwych zalotów młodych ludzi ze wsi waszéj. Lecz czyż się nic a nic<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hrmylphjcsw10valj2kwzwa6y8tqk80 100 920424 3148287 2657314 2022-08-09T13:43:17Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|112}} {{---}}</noinclude>nieobawiasz o pana Boussac w całém tém rozporządzeniu chrześciańskiém i ojcowskiém?<br> {{tab}}— Wytłómacz się jaśniéj, odrzekł Wilhelm zimno; niémam na tyle przenikliwości, abym mógł za piérwszém słowem odgadnąć twoje dowcipy bystre.<br> {{tab}}— W téj mierze niémogę się tłómaczyć tylko przed proboszczem jedynie ''moim ojcem duchownym, moim przyjacielem'', jak Panurg się wyraził. Czyś czytał kiedy Rabelego księże proboszczu?<br> {{tab}}— Nie.<br> {{tab}}— Tém gorzej dla ciebie; bo byś się był z niego nauczył, mój kochany księże, że nie wypada nigdy zamykać wilka do stajni.<br> {{tab}}— Nie rozumiém pana wcale.<br> {{tab}}— Cóż to, czyż niewiész że Joanna jest czarownicą? i że jeźli zechce oczarować mojego przyjaciela Wilhelma, nie potrzebuje tylko trzy słowa powiedzieć swojej dobrej przyjaciółce ''Wielkiéj-Bogince'', królowej boginek, któréj jest oblubienicą, jak wszyscy o tém wiedzą?<br> {{tab}}— Niewiém tylko, jak możesz jeszcze żartować sobie tak złośliwie z istoty uczciwéj i litości godnéj, która dopiéro co matkę utraciła, i nigdy swojém zachowaniem się nie dała powodu do tego, aby taki rozpustnik jak ty, panie Marsillat, robił jej ten zaszczyt i nią się zajmował.<br> {{tab}}— O proboszczu! jeżeli się puścisz na ucinki, to ci będę musiał przypomniéć ducha chrześciańskiéj miłości. Czyliż się zajmuję dziéwczętami z twojéj parafii? Trzebaby bardzo być przebiegłym, aby je zwrócić z dobréj drogi na któréj je prowadzisz; a potém czyliż to {{pp|zna|czy}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> clbb652dqj36y1sjodjsbr6nkzgqnud 100 920581 3148288 2657752 2022-08-09T13:44:39Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|113}} {{---}}</noinclude>czy ubliżać litości i szacunkowi dla Joanny mówiąc że matka musiała jej w spuściźnie zostawić swoje tajemnicze wiadomości?<br> {{tab}}Wrzask przeraźliwy i wielki ruch drewnianych trzewików, któren powstał w kuchni, zwrócił uwagę proboszcza na siebie.<br> {{tab}}— Posłuchajmy no, — rzekł, kładąc rękę na ramieniu Marsillata; — zdaje mi się, że krzyczą: ogień!<br> {{tab}}Ogień! gore! wołano na dworze bardzo wyraźnie; proboszcz i jego dwaj goście rzucili się ku schodom.<br> {{tab}}— Piorun uderzył w téj stronie jak Epinelle; zapewnie z dwadzieścia domów gore! — wołała Klaudyja niepamiętając na to, że w Epinell jedna tylko chata była, i ta do Joanny należała.<br> {{tab}}— Biegnijmy, moje dzieci, biegnijmy w pomoc! — zawołał proboszcz wpadając na rynek w Toull, i zwracając się do swoich parafianów przestraszonych, którzy chcieli wszyscy wejść na ową płaszczyznę wieży aby się pożarowi przypatrzyć, niepamiętając o środkach zagaszenia go. —<br> {{tab}}— Niech każdy z was biegnie do domu i weźmie z sobą konewkę, — zawołał Marsillat — jeżeli ten pożar w Epinell, to na wodzie tam nie braknie.<br> {{tab}}— Jeżeli to jest w Epinell, to zapewnie chata Joanny się pali, — zawołał Wilhelm uzbrajając się natychmiast na prędce w dwie konewki z domu proboszcza.<br> {{tab}}— Zapewnie że to ''ona'' się pali, — odrzekł Leonard. — Biédna ta Joasia, to za wiele na jeden dzień nieszczęścia na nią.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7b9zhrya86fnm8az99ouhwp62syj2m0 100 920582 3148289 2657753 2022-08-09T13:46:58Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|114}} {{---}}</noinclude>{{tab}}— Ależ biegajże żywo, panie kościelny! — rzekł Marsillat pędząc przemocą przed sobą wszystkich tych ludzi rozwodzących płacze i żale.<br> {{tab}}— Czyż ja tam mogę biegnąć, kiedy jestem kulawy? — odpowiedział Leonard, — zapewniebym i gwałtem na sam ostatek przybył; ale pobiegnę tymczasem uderzyć w dzwony.<br> {{tab}}— Uczyń to uczyń, i zadzwoń na gwałt! — odrzekł Marsillat — to przyciągnie ludzi do pomocy. Daléj wszyscy co tu jesteście, chodźcie zamiast co macie krzyczeć i dziwić się! kobiéty, dzieci! — gdzie jest cieśla ze wsi, aby się z nami udał do ognia? w mieście? — a zatém zaprowadźcie mnie do jego chaty, i wskażcie mi gdzie jego statek leży, abym mógł wziąć jego topór. —<br> {{tab}}— Poszukam go wam panie Leonie, — rzekła jedna z kobiét — niech tylko pan nie zagubi topora mojego człowieka!<br> {{tab}}— Księże proboszczu, najlepiéj by było, gdybyś jegomość oświęcił z dzban wody, — ozwała się inna — to środek najlepszy na ogień piorunowy.<br> {{tab}}— Tego wszystkiego nie potrzeba — ozwał się znowu inny, — poszukajcie jeno matki Gity. Umie ona zamówić i zażegnać ogień.<br> {{tab}}— A jakżeż wam pójdzie kiedy iść niémoże?<br> {{tab}}— To ją wsadzimy na konia. A właśnie téż stoi wielki koń u niéj w stajni.<br> {{tab}}— Ale ''uoch!'' Joasia umie także zażegnać! jeszcze może lepiéj jak matka Gita; wszak ci to matka jéj nie umarła zapewnie, żeby ją czego nie była nauczyła.<br> {{tab}}Wilhelm i Marsillat już biegli pędem z góry z dwoma lub trzema najśmielszemi i najskorszemi. Kupa<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 28ft0f2q9sht1zvsxn03kqguz402wn7 100 920583 3148290 2657754 2022-08-09T13:51:13Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|115}} {{---}}</noinclude>wielka ciekawych i płaczków szła za nimi. Proboszcz szedł na samym ostatku, aby napędzać ociągających się i samolubców, i gromadzić konewki, rzecz najpotrzebniejsza i najrzadsza na wsi w podobnych okolicznościach. Noc coraz bardziéj się zbliżała, coraz ciemniéj się robiło, a w miarę jak się przednie czaty zbliżały do miejsca nieszczęsnego wypadku, ogromny snop płomieni pryskający z palącéj się chaty, którym wiatr z wściekłością kołysał, aż za nadto usprawiedliwiał powszechne krzyki: ''już za późno! już za późno!'' które Wilhelm i Marsillat za każdym krokiem w koło siebie powtarzane słyszeli. Nakoniec przybyli zadyszani i potem okryci; zdziwieni, że ich Joanna tak daleko wyprzedzić mogła; spodziewali się bowiem na drodze ją napotkać, ale ją nigdzie nie zdybali.<br> {{tab}}Kobiéty mieszkające w chatach rozrzuconych w sąsiedztwie już się były zgromadziły koło ognia, i niby ''boginki'' niemogące nic wskórać przeciwko władzy wyższego ducha, wysilały się w próżnych zaklęciach i krzykach przeraźliwych. Kilku wieśniaków którzy się wraz z niemi tam znajdowali, pomagało Wielkiéj-Gocie gwałtem wyprowadzić z stajni kozy i owce, które, przerażone i ogłupiałe, jak to z temi zwierzętami zwykle się zdarza w podobnych okolicznościach, ani ruszyć się z miejsca nie chciały. Tę część chaty ogień jeszcze nie był zajął, ale dach głównej części domu padał w żarzących iskrach na około stojących ludzi, a oczekując blizkiego zapadnięcia się téj płonącej kupy, nikt się nie śmiał narazić na niebezpieczeństwo wejścia na dach sąsiedni, aby go od owego płonącego oddzielić. Jeden tylko Marsillat w swój topór uzbrojony na to się {{pp|odwa|żył}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> iartmtyqd9e4cvwt2wxxcisfvfolpq5 100 920584 3148291 2657755 2022-08-09T13:51:49Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|116}} {{---}}</noinclude>{{pk|odwa|żył}}, z wielkiém przerażeniem Klaudyi, która na ten widok okropne wrzaski wydawała. Wilhelm chciał wejść za nim: ale inna myśl go zatrzymała. Gdzie jest Joanna? Nadaremnie ją szukał w tym małym tłumie, który hałaśnie i nieczynnie w koło pogorzeliska się zbierał. Joanny nigdzie widać nie było. Czy powróciła z Toull? Czy ją kto widział? — Nikt nie słuchał pytań Wilhelma. Wszedł do stajni gdzie dym już tak był gęsty, ze nic rozeznać nie mógł. Wołał Joannę, — nikt mu nieodpowiadał. Wielka-Gotha tylko, pod szopą w tyle będącą krzyczała głosem rozpaczającym: moje kury, moje kury! o moi kochani sąsiedzi! moi ludzie dobrzy, ratujcie moje kury!<br> {{---|przed=2em|po=3em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> bu9sr3to2zx9tzxzg5t0upt2lb11t2w 100 920620 3148293 2657925 2022-08-09T13:53:26Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" /></noinclude>{{c|'''{{Rozstrzelony|ROZDZIAŁ}} VII.'''|w=120%|przed=1em|po=1.5em}} {{c|'''Kamień pod Ep-nell.'''|po=1.5em}} {{tab}}Niepodobna opisać zgrozy i trwogi naszych wieśniaków na widok nieszczęścia niszczącego własność. Prawo nierówności dając mu tę nędzną cząstkę własności jego tak trudną do nabycia, tak uciążliwą do przechowania, rozwinęło zarazem w jego duszy nieszczęśliwéj i udręczonéj zbyteczną miłość, rodzaj cześci bałwochwalczéj dla przedmiotu tylu trosk i celu tylu znojów. Chata Tuli niewart była i 500 franków, a Wilhelm wysilał się krzycząc na nich:<br> {{tab}}— Nie jęczcie, nie płaczcie; ratujcie, co możecie, a co się spali to biorę na siebie stratę wynagrodzić, szukajcie Joasi, pomóżcie mi odszukać tylko Joasi, żeby głowy nie straciła, żeby sobie co złego nie zrobiła! Daléj, biegnijcie ją szukać.<br> {{tab}}— Zapewnie się musiała utopić Joasia, — odpowiedziano mu — Cóż miała robić biédaczka? Wszystko w jednym dniu straciła: i matkę swoją i to co posiadała. Jakżeż tu żyć na świecie?<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> s0obkyt7zd87bk5pop28vfq2m6pdq33 100 920621 3148294 2657926 2022-08-09T13:55:01Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|118}} {{---}}</noinclude>{{tab}}Niepodobna było Wilhelmowi wbić w głowę tym ludziom, że przynajmniéj jedną stratę jej wynagrodzi. Niektórzy kiwali głową, mówiąc:<br> {{tab}}— Łatwo gadać, ale jak litość minie to i piéniędzy nikt nie zobaczy.<br> {{tab}}Większa część ludzi nie znała Wilhelma de Boussac, uważali go za urzędnika rządowego. A w końcu wszyscy się kupili, aby rozwodzić żale:<br> {{tab}}— Niech kto chce chacinę nazad odbuduje, zawsze to chata się pali. Zawsze to ''jeno majątek się pali i ginie''. Jakżeż to człowiek biédny jest nieszczęśliwy. ''O Jezu mój Jezu! tegoż nieszczęścia jeszcze trzeba było!''<br> {{tab}}I wszczął się chór jęków i narzekań podobny do chóru więźniów w starożytnych trajedyach, a Wilhelm, zniecierpliwiony temi krzykami, zrzymając się na próżno przeciwko osłabieniu ducha które zwykle u wieśniaka przestrach i niespodziewana zgroza sprowadza, niemógł na żaden sposób do tego doprowadzić, aby ustawić łańcuch ludzi, i tym sposobem korzystać z konewek które przyniesiono i wody która koło domu płynęła.<br> {{tab}}Wilhelm chciał właśnie wpiąć się na dach do Marsillata, który jakby Herkules pracował przy pomocy piąciu czy sześciu owych silnych wieśniaków, owych ''chłopaków'' z dobrém sercem, którzy w tém niejako dumę swoją kładą, aby dobrze czynić, a których najmniejsza podnieta do wszystkiego co dobre zapali; prawdziwe wzory ochotników z czasów Rzeczy-pospolitéj i pieszego żołniérza césarstwa, — ale w téj chwili spostrzegł Joannę zjawiającą się, i już o niéj tylko myślał.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> aqw9p0infq9rjtu5l2kfvhh8j2an5a9 100 920622 3148296 2657927 2022-08-09T13:58:33Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|119}} {{---}}</noinclude>{{tab}}Joanna była nieco zboczyła z drogi, aby ostatnie zaprosiny na pogrzeb zanieść do jednego z swoich krewnych, który mieszkał na drugiej stronie góry, i nie spostrzegła pożaru dopiéro kiedy wyszła z wąwozu, którym do domu wracała. Zrzuciła z siebie brzemie z zasobami i przybiegła spiesznie wraz z towarzyszem swoim ''Kadet'', synem Leonarda, który równie chleby te co niósł rozsiał między gruzami i kamieniami starego gallickiego grodu. Kadet głośno i z wrzaskiem rozpoczął żale swoje rozwodzić; ale Joanna blada, zadyszana ani słowa nie wyrzekła. Szukała tylko czegoś oczyma między tłumem, i nakoniec kiedy słowo wymówić mogła:<br> {{tab}}— Moja matka, — zawołała, — gdzie jest moja biédna, kochana matka?<br> {{tab}}— Dostała pomięszania rozumu, — zmysły straciła — mówiono w koło niéj; — już nawet nie pamięta że jéj matka umarła.<br> {{tab}}— Gdzieżeście podzieli moją matkę? — zapytała Joanna z największą trwogą. — Jakto? więceście z chaty nie wyratowali biédne ciało chrześciańskie mojéj matki? — to być nie może!.... Moja ciotko! gdzie jest moja ciotka?.... ona by o tém była pamiętała.... Przecież mi raz odpowiedzcie, pokażcie mi moją matkę!<br> {{tab}}Joanna jednak widząc, że nikt o tém nie pamiętał, i że cała troskliwość ludzi ograniczyła się tylko na uratowanie jéj bydła, które wprawdzie bardzo lubiła, które jednak ani na chwilę {{korekta|wobecném|w obecnem}} położeniu myśli jéj nie zajęło, rzuciła się ku drzwiom domu płonącego.<br> {{tab}}— Zatrzymaj się Joanno! — zawołał Wilhelm chwytając ją w swe ramiona; — dach co tylko nie zapadnie, a izba tak dymem napełniona, żebyś się natychmiast<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7psvz0f9ep83qn16rqe5vsgto6n8jfg 100 920623 3148298 2657929 2022-08-09T14:00:32Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|120}} {{---}}</noinclude>w niéj udusiła.... Nie! nie!.... niepuszczę cię w żaden sposób do domu....<br> {{tab}}— Puśćcie mnie, puśćcie, mój paniczu chrzestny! — odrzekła Joanna z siłą nadzwyczajną z jego rąk się uwalniając, — niechcę, żeby się ciało mojéj matki miało tak spalić, jak sprzęt jaki.... ja chcę, żeby ją pochowano w ziemi świętéj, i z wszelką uroczystością, jak przystoi na uczciwą chrześciańską duszę!<br> {{tab}}I rzuciła się z taką siłą nadzwyczajną ku izbie płonącej swojéj matki, że niepodobna było Wilhelmowi ją wstrzymać.<br> {{tab}}Chciał właśnie pobiédz za nią, ale spostrzegł, że Joanna dymem duszącym przerażona, w tył się cofnęła i zamiaru swojego wyrzeknąć się zdawała. Ona jednak zbliżywszy się do syna Leonarda rzekła do nięgo półgłosem:<br> {{tab}}— Kadet, muszę tam wejść koniecznie, i na mój chrzest ci przysięgam, że wydobędę z tamtąd moją matkę; ale niech nikt za mną nie chodzi, toby wszystko popsuło.<br> {{tab}}Czy to dla tego, że Joanna użyła przesądu o niéj krążącego w celu przeszkodzenia swoim przyjaciołom narażenia się z nią na niebezpieczeństwo: czy téż może dla tego, że sama wierzyła w opiekę boginek, którą jéj matka wywołała nad nią kiedy jeszcze dzieckiem będąc w kolebce leżała, dość na tém że natychmiast ją zrozumiał i Kadet i dwóch do trzech wieśniaków, którzy blisko nich stali, a których się jej zupełnie przekonać udało o posiadaniu owéj świadomości, którą jéj powszechnie przypisywano. Nagle téż, uwiodłszy baczność swego chrzestnego panicza, rzuciła się w kłęby dymu i<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 9ob865u2awcw9cy1y5yu7f9x1ryadku 100 920624 3148302 2657930 2022-08-09T14:03:06Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|121}} {{---}}</noinclude>znikła pod snopem płomieni, które otaczały i ściany i wiérzch chaty. Wilhelm i teraz chciał za nią się rzucić, aby ją gwałtem wydrzeć pewnéj śmierci..... Ale dwie do trzech par ramion olbrzymich drogę mu zaparło, a Kadet rzekł do niego z uśmiechem, który nigdy z jego twarzy grubéj nie ginął, nawet i w ten czas nie, kiedy łzy w oczach zadawały kłamstwo téj wesołości w jego rysach zakamieniałéj:<br> {{tab}}— Nie obawiajcie się niczego, łaskawy paniczu; Joasi się nic złego nie stanie. Ma ona to czego jéj trzeba, i zna dobrze ''słowa'' do zażegnania złego. Dajcie jej pokój: widzicie sami, żeby to nieszczęście ściągnęło na jéj całe życie, gdyby dała, aby ogień spalił kości jéj matki. Wyjdzie ona z tamtąd cała jak weszła! jakem człowiek! Wnet sami zobaczycie! Nie gniewajcie się wcale o to, że was zatrzymują. To tylko dla waszego dobra: niechcemy was przez to obrazić. Ona by się spaliła, gdybyście za nią pobiegli! Nie trzeba się sprzeciwiać woli boginek!<br> {{tab}}Wilhelm pienił się ze złości podczas téj przemowy, w czystéj mowie ''berrichońskiéj'' do niego powiedzianéj, i wszczął walkę z swoimi zabobonnemi przeciwnikami, z któréj właśnie jako zwyciężca wyjść miał, kiedy w téjże saméj chwili Joasia się zjawiła na progu chaty, przerażającém trzeszczeniem zachwianéj.. Dziewczyna odważna i silna niosła w swych ramionach trupa skostniałego swéj matki, któren się przestraszającéj wielkości być zdawał. Całun śmiertelny okrywał głowę zmarłéj, i zostawiając odkrytą część ciała ubranego według zwyczaju w odzież najlepszą, powiewał bujnemi fałdami, i czerwieniącemi się w odblasku pożaru, aż koło<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> or0tan0qxicays4ohi5xsnid4wioul7 100 920625 3148303 2657932 2022-08-09T14:05:26Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|122}} {{---}}</noinclude>nóg Joanny. Ręka Tuli opadała na twarz córki; zdawało się, jak gdyby ją ostatnią pieszczotą swoją pobłogosławić chciała, a w skutek tego, cała ludność z Toull i okolicy pod przysięgą twierdziła, że widziano jak ciało nieboszczki się nachyliło aby na progu chaty złożyć ostatni pocałunek na czole Joanny. Cudowność tego zdarzenia i ta okoliczność jeszcze bardziéj powiększyła i uderzającą uczyniła, że pokrycie domu, którego belki już od dawna ogień ukryty przepalił, zaledwie ta cnotliwa dziewczyna o trzy kroki od chaty się oddaliła, z okropnym trzaskiem nad izbą, z której Joanna wyszła, się zapadło, i kłęby dymu i popiołu, i wały dymiącéj się strzechy i drzazg płonących daleko w koło siebie rozwiało.<br> {{tab}}— Niech się zapada! niech się teraz zapada! — wołała Joasia — niéma tam już nic do ratowania!<br> {{tab}}Ten widok okropny tak zgromadzone kobiéty i dzieci przeraził, że głośne wydając jęki ze zgrozą i przestrachem się rozbiegli. Joanna podwoiła kroku nietracąc przytomności umysłu, i żaden żar ani szczątek palący jéj niedotknął.<br> {{tab}}Widok całego tego wypadku wielkie wrażenie zrobił na umysł Wilhelma, tak iż długo potém po dziesięciu latach jeszcze, często w snach go dręczył. Joanna wydała się mu w téj chwili, dopełniając tego czynu dziécięcej miłości wzniosłéj, chociaż dzikiéj, piękna i groźna, gdyby druidka. Straciła bowiem z głowy swój strój płócienny, a długi jéj włos jasny w koło niej opadał; oczy jéj z dymu zaczerwieniałe pałały jakby obłąkaniem pijaństwa, głos jéj nabrał mocy, a mowa, zwyczajnie powolna i łagodna, teraz krótka i dobitna się stała. Przecisnęła się przez tłum niosąc ciągle trupa, którego<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 276vah45o6t2sich25aj7zgy1gxm07q 100 920626 3148304 2657933 2022-08-09T14:07:12Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|123}} {{---}}</noinclude>się nikt dotknąć nie ważył i złożyła go na ''dolmenie'' z pod Ep-nell, tym płaskim i długim kamieniu na dwóch innych osadzonym, któren się wydawał, jak most dawno wieczny, od którego się teraz woda w sąsiedztwie płynąc była odwróciła, a brzegi opadły.<br> {{tab}}— Niech się teraz chata pali! — zawołała Joanna silnie, niech się zapada! nie troszczcie się o nią moi przyjaciele!<br> {{tab}}Potém zażądała szklankę wody, — wody dla miłości boga: — ale nim jej wody przynieść zdołano, ''słabo jéj się zrobiło'', jak lud się zwykłe wyraża.<br> {{tab}}Wilhelm i proboszcz śpiesznie przybiegli i starali się przyprowadzić ją do siebie zanosząc ją o dwa kroki daléj nad brzeg rzéczki, któréj wodą zmyli jéj ręce i twarz spieką płomieni zaognione. W tém pomięszaniu, które panowało, trudno im było znaleść naczynia aby jej w nim pić podać, pomimo że ciotka zaraz jeszcze w początku wyratowała z ognia wszystko naczynie swoje i w ogóle wszystko, co uważała że ma niejaką wartość większą. Joanna piła tedy z zaklęsłości połączonych białych dłoni młodego barona, a odzyskawszy na powrót i oddech i siły swoje, wróciła i uklękła koło druidzkiego ołtarza, który jéj matce służył za łoże śmiertelne. I tam, obrócona plecami do pożaru, któren na ładną jéj głowę jasno-włosą jaskrawy blask swój rzucał, w myślach swoich się zatopiwszy niczém więcéj się nie zajmowała.<br> {{tab}}— Joaś, — rzekł do niéj tłusty Kadet — wyratowano wszystko bydło twoje. Ani jedna kura się niespaliła.<br> {{tab}}— Dziękuję ci, mój Kadecie, — odpowiedziała {{pp|Jo|anna}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> huwdzg8wbd2hoi3zyj3l9g5kqispho9 100 920627 3148305 2657938 2022-08-09T14:10:20Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|124}} {{---}}</noinclude>{{pk|Jo|anna}} — to mię bardzo cieszy, bo to bydło moja matka sama wychowała, i nakazywała mi bardzo, abym go jak najlepiéj pielęgnowała.<br> {{tab}}— Joasiu — rzekł Wilhelm z kolei, — nieutraciłaś nic w tym okropnym wypadku; biorę na siebie całą stratę ci wynagrodzić.<br> {{tab}}— Do waszéj woli, mój paniczu chrzestny, ale to nie warto! — nie będzie mi bardzo ciężko na życie sobie zarobić; a kiedy już matki mojéj nie ma ze mną w tym domu, to wolę, że się i z domem tym skończyło.<br> {{tab}}Joanna ani na chwilę nieokazywała najmniejszego zajęcia się korzyścią osobistą. Cała okolica nad nią utyskiwałą, i płakała nad zgliszczami jéj domu, ona tylko jedna była spokojna.<br> {{tab}}— W tem całém nieszczęściu mam ja tę pociechę, — mówiła — że widzę, jak tyle dobrych ludzi dla mnie tak wiele pracy sobie zadawało, i że moja matka będzie pochowaną na cmętarzu chrześciańskim wraz z biédnym moim ojcem, i mojemi biédnemi braćmi i siostrami, które już tam spoczywają.<br> {{tab}}Tymczasem udało się Marsillatowi i jego walnym towarzyszoni położyć tamę szerzeniu się ognia. Ale wypadek, którego wcale przewidzieć nie byli w stanie całą ich gorliwość nadaremną uczynił. Mur środkowy między izbą zmarłéj i stajniami, rozpalony i przepalony ogniem pożaru, zaczął się na ich stronę przechylać tak widocznie, że odstąpić musieli od swojéj pracy; a za kilka chwil, mur ten nagi, pozbawiony wszelkich podpor i belek poprzecznych, które przez długie lata w równowadze go utrzymywały, upadł na stajnie, zawalił ich dach, i przetorował drogę nowym strumieniom płomieni<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lgfqqvbwsqj2l64ig4nt3y97xn40hvg 100 920838 3148306 2658541 2022-08-09T14:11:54Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|125}} {{---}}</noinclude>ognia, które w krotce i ostatek tego nędznego mieszkania pożarły.<br> {{tab}}Dopokąd jeszcze Wielka-Gotha miała nadzieję uratować swoje zboże i zasoby, które przechowywała w téj części budynku, do niéj zupełnie jako własność należącej, miała także i dosyć odwagi i przytomności umysłu; lecz gdy spostrzegła, że jéj zbiór z płomieniém uchodzić zaczął, straciła głowę, i poczęła miotać przekleństwa na boga i ludzi, i rzucić się chciała w ogień, aby wraz z swojem zabytkiem zaginąć. Trzeba było na to siły i gniewu Marsillata, aby ją od tego uchronić. Ludzie przytomni właśnie sobie tego życzyli, aby to uczyniła, sądząc, że jej się ogień nie imie, i że djabeł od zguby wybawi taką czarownicę złośliwą na udręczenie uczciwych i dobrych chrześcianów.<br> {{tab}}— To sprawiedliwa kara boga, — mówili — że piorun upadł na dobytek takiéj kobiéty. Dopokąd jéj siostra w chacie żyła, karę bóg wstrzymał. A teraz patrzcie jak się to stało! Tula umarła, Joanna wyszła z domu, i naraz chata się pali; wyratowano chudobę Joanny, i znaleźli się do tego jeszcze ludzie z zamku — rodzina Boussac — którzy jej chcą całą szkodę wynagrodzić. Ba! założyłbym się, że jej każą wystawić daleko lepszą chatę jak ta oto była. A w tedy, ta stara czarownica pójdzie prosić chleba, a bóg zostanie ''pomszczony, i ludzie'' z parafii uwolnieni od takiego wielkiego nieprzyjaciela.<br> {{tab}}Joanna, słysząc z daleka wrzask i narzekania swéj ciotki, poprosiła Kadeta aby tymczasem przypilnował ciała jéj matki, a sama poszła pocieszać ciotkę.<br> {{tab}}— Nie takie to wielkie nieszczęście moja ciotko, mówiła do niéj — mój chrzestny panicz chce mi całą<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dxh46v23uah3ekrbso0x2t7nknq7iyb 100 920839 3148307 2658542 2022-08-09T14:13:43Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|126}} {{---}}</noinclude>stratę wynagrodzić, a ja wam wtedy to samo zwrócę wszystko coście utracili.<br> {{tab}}— Milcz, idź mi z oczu niedołęgo! — zawołała czarownica w rozpaczy. — Nie wiedzieć ktoby ci téż w świecie chciał co dobrego wyświadczyć; mogłaś była dotąd dosyć szczęścia do domu twojéj matki sprowadzić, aleś tego nie zrobiła! Nie, nie! Ja cię znam dobrze! Idź sobie precz odemnie! Twój panicz chrzestny tak dobrze ci nic nie da jak i drudzy, bo ty i jemu tak mało będziesz do woli jak i drugim. Ty jesteś dziéwcze niedbałe i bez serca!<br> {{tab}}— Ale ja wam powiadam ciotko, — odrzekła Joanna, która niepojmowała wcale nikczemnych przymówek swéj ciotki, — że mój chrzestny panicz już mi wiele dobrego wyświadczył! Ah, mój boże! żebym tylko znalazła to co mi dał w Toull, tobym was zaraz ''pocieszyła!''<br> {{tab}}I Joasia zaczęła szukać i przewracać po kieszeniach za pieniędzmi od Wilhelma, na które dotąd wcale nie pamiętała.<br> {{tab}}— Więc ci dał co? — zawołała ciotka, — cóż on ci dał? gdzieżeś podziała? o zapewnieś zgubiła! albo wrzuciłaś może do jaskini boginek!....<br> {{tab}}— Oto, oto jest, macie moja ciotko! — rzekła Joanna znalazłszy pieniądze, starannie obwinięte w papiér i różańcem obwiązane, — weźcie je, jeno żywo, to was trochę może pocieszy z waszéj straty! — A widząc że jéj ciotka się nieco uspokoiła, wróciła do swojéj matki.<br> {{tab}}— Ta Joasia nie lada musi być głupia! — ozwali się ludzie przytomni, — że tak rozdaje to co ma; i to kobiécie, która ściągnęła piorun na jéj chatę. Żeby to kto z nas był na jéj miejscu, niezostawilibyśmy jej {{pp|za|pewnie}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> a0dezf5ofj857cawub5aq1ug0rmttug 100 920840 3148308 2658543 2022-08-09T14:17:22Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|127}} {{---}}</noinclude>{{pk|za|pewnie}} nawet téj odzieży co ma na sobie, bo ją zapewnie skraść musiała.<br> {{tab}}— A dla czegóż ta, która zna tyle tajemnic, niewstrzymała ognia?<br> {{tab}}— Kto Gotha? Czyż to taka kobiéta może co dobrego komu wyświadczyć? ona wie wiele, ale tylko na to, aby ludziom złość wyrządzić.<br> {{tab}}— O to wszystko jedno, wszak i Joasia ognia także nie wstrzymała.<br> {{tab}}— Bo niechciała; samiście przecież widzieli, że niechciała! wiedziała ona dobrze, że to jest sprawiedliwa kara boga; wyniesła z chaty trupa swéj matki, o więcéj jej też nie chodziło; co chciała to zrobiła; przecieżeście sami to widzieli.<br> {{tab}}Już północ prawie była, kiedy chata cała się zamieniła w kupę dymiących się gruzów. Więcéj jak godzinę na tém strawiono, aby uszykować łańcuch i zagasić ogień w tenczas, kiedy już nie było co ratować. Całe to zatrudnienie w łańcuchu, było dla młodych dziéwcząt i chłopców, którzy tego sposobu ratowania jeszcze nie znali nową zupełnie zabawą, a żarciki i śmiéchy zakończyły tę dramę rozpoczętą wrzaskiem i jękami. Nakoniec i na myśl im przyszło, że z świtaniem czekają na nich prace, które długiego czuwania w noc nie dozwalają; zaczęli przeto się rozchodzić. Wielka-Gotha, sądząc po wspaniałomyślności Joanny, że bydło oddziedziczy, zgromadziła go nagle i znikła tak, że nikt nie wiedział i powiedzieć nie mógł gdzie i którędy. Niebyło ani jednego zakątka w tym spalonym domu, gdzieby ciało zmarłej w bezpieczeństwie i pod osłoną było można złożyć. Wreszcie Joanna się uparła na tém aby go {{pp|zosta|wiono}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 61tb0wivk8fo0h95aqmsc29p3q8lr60 100 920841 3148310 2658544 2022-08-09T14:21:26Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|128}} {{---}}</noinclude>{{pk|zosta|wiono}} na kamieniu druidzkim, gdzie, jak twierdziła, ''dobrze mu było''; i nie chciała się od niego oddalić, pomimo wszelkie nalegania jéj przyjacioł, aby na chwilę przynajmniéj poszła odpocząć. Proboszcz, Wilhelm, Marsillat i Kadet, nie mogąc zwalczyć jéj zamiaru postanowili czuwać z nią razem i jéj nieopuścić, dopokąd nie będzie w usposobieniu myślenia o sobie saméj i przyjęcia ich pomocy i rady.<br> {{tab}}Noc się wypogodziła i spokojną stała; księżyc jaśniał na niebie, a jego promień bladawy, oświécając ściany murów zburzonéj chaty, w wielkiéj był sprzeczności z czerwonawym blaskiem płomieni dobywających się z ogniska jeszcze źle przygaszonego. Noc była chłodna; Marsillat, który się mocno był spocił przy pracy swojéj na dachu, dzwonił zębami i drzał z zimna przy zgliszczach chaty wodą zalanych, i toporem swoim je roztrącał, aby gdzie wyszukać choćby iskierkę tego ognia, którego miał poprzód za nadto — jak się wyraził — a którego teraz niémoże miéć zadość. Kadet zmęczony, ulegając niezbędnéj konieczności przyzwyczajenia do snu, oparł się plecami o kawał ciepłego jeszcze muru, i zasnął głęboko. Proboszcz rozpoczął swoje modły obok Joanny, kamieniem tylko tym na którym zwłoki zmarłéj leżały, od niéj odłączony. Pastérka z Ep-nell na nowo wpadła w ową nieruchomość głębokiego zadumania, w któréj ją Wilhelm zastał, widząc ją po raz piérwszy dziś rano. Kiedy godzina piérwsza poranku nachyliła gwiazdę znamiona wołu nad dzwonnicę kościoła w Toull, proboszcz przy modlitwie swojéj zadrzémał, a Marsillat zasnął niemniéj prawie mocno i głęboko jak Kadet. Wilhelm, którego wyobraźnia młodsza od wszystkich<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fksjajuouh52mizutk3dl9wxgogf0j1 100 920842 3148315 2658545 2022-08-09T14:36:27Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|129}} {{---}}</noinclude>więcéj téż jak wszystkich innych wzburzoną została wzruszeniami nieprzewidzianemi tego dnia, sam jeden zupełnie czuwał, i wolnym krokiem przechadzał się niby straż czujna w niejakiéj odległości od dziewicy z pod Ep-nell. Od czasu do czasu się zatrzymywał i spoglądał na nią z wielkim wzruszeniem. Może i ona zasnęła w postawie modlącéj się?.... — Jéj płaszczyk szary, którego kaptur na znak żałoby na głowę swoją zasunięty miała, nadawał jej przy świetle księżyca pozór widma. Proboszcz całkiem czarno ubrany, i nieboszczka w swoim białym całunie, tworzyli wraz z nią obraz ponury i smutkiem przenikający. Od czasu do czasu, ogień stłumiony kupami gruzów przedstawiał w nieskończoném zmniejszeniu widok wulkanicznych wybuchów. Wyrywał się bowiem z pod nich z lekkim łoskotem, rzucał daleko okopciałą słomą, która go pokrywała, i wznosił się wysoko w rzutach płomieni aby za chwil kilka na nowo zagasnąć. Te płochliwe blaski wszystkim przedmiotom jakby ruch nadawały. Zdawało się że zmarła na kamieniu się rusza, a Joasia wszelkim jéj ruchom się podaje, jak gdyby ją ukołysać chciała w tym śnie jéj ostatnim. W dali odzywały się głuche rżenia kilku klaczy na paszy i szczekanie psów po folwarkach. Żaba zielona mokrzysk skrzeczała głosem swoim jednostajnym; a co śród tych głosów, nietroskających się o cierpienia, i wzruszenia ludzkie, najdziwniejszego było, to śpiéw świerszczy w kominie, tych nigdy spaleniu nie ulegających gości domowego ogniska, które uradowane ciepłem kamieni, biegały po zwaliskach swojego schronienia zwołując i odpowiadając sobie głośno śród nocy milczącéj i donośnéj.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hi50l0gfath7gcqifpv1rboae88ffuv 100 920843 3148316 2658547 2022-08-09T14:39:19Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|130}} {{---}}</noinclude>{{tab}}Nagle Joanna lekko się podniosła i udała się naprzeciw Wilhelma, który się do niéj zbliżał.<br> {{tab}}— Mój chrzestny paniczu, — rzekła do niego, — trzeba księdza proboszcza do domu wyprawić. Wiém z pewnością że mu zimno, i że go wilgoć przejmuje, chociaż mu już kilka razy mówiłam, ażeby poszedł do siebie. Gdyby się choroby nabawił, to by wielkie nieszczęście było dla naszego ludu. Jest to bardzo uczciwy człowiek. I wy, paniczu chrzestny, i wy gotowi z tego zachorować. Trzeba, żebyście poszli z księdzem proboszczem.<br> {{tab}}— Chcesz zatém zostać, — odrzekł Wilhelm, — pod opieką pana Marsillat, Joasiu?<br> {{tab}}— Czy i pan Marsillat tu jest? Niewiedziałam wcale o tém paniczu chrzestny.<br> {{tab}}— A teraz, kiedy wiész o tém, czy żądasz, abym się oddalił?<br> {{tab}}— Trzeba będzie i jego wziąć z sobą, łaskawy paniczu chrzestny! Byle tylko Kadet przy mnie pozostał, aby odpędzać źwiérzęta niedobre od tego biédnego ciała, więcéj pomocy mi niepotrzeba.<br> {{tab}}— Ależ twój przyjaciel Kadet śpi, jakby u siebie w domu na łóżku, moja Joasiu; aż dotąd nawet słychać jego chrapanie.<br> {{tab}}— Już ja go potrafię obudzić, jak tego potrzeba będzie, mój chrzestny paniczu.<br> {{tab}}— Żądasz więc koniecznie abym odszedł.<br> {{tab}}— O nie, chrzestny paniczu. Jabym tylko chciała żebyście poszli spać i gdziekolwiek się schronili.<br> {{tab}}— A gdybym téż wolał tu zostać Joasiu? gdyby mi<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2elfobvix9upk7tahi7vl1rwwj39ya5 100 920844 3148318 2658548 2022-08-09T14:44:47Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|131}} {{---}}</noinclude>było przyjemniéj być tu przy tobie, i przy tém biédnem ciele, nad którém czuwać i moim jest obowiązkiem?<br> {{tab}}— A to zostańcie paniczu! — rzekła Joanna, niewiém nawet, co wam powiedzieć, aby wam za to wszystko podziękować.<br> {{tab}}Proboszcz w istocie drzémał. W początkach swojego czuwania był nieco wzruszony obecnością téj Joanny, któréj twarz dziewicza często w jego snach i myślach mu się pojawiała. Ale ksiądz ''Alain'', istota łagodna i pobożna, nieposiadał tego ukształcenia ognistego, wrzącego, w którém burzący się popęd przyrodni i nadzieja miłości z przeciwieństwami walczącéj wyradza namiętność, szaleństwo i zbrodnię. W nim była przyroda uczonego, chociaż wcale uczonym nie był; brakowało mu do tego środków, a czynności księdza i plebana wiejskiego sumiennego i litościwego nie dozwalały mu ani tyle czasu, ani tyle pieniędzy mu nie donosiły aby się mógł był w czém kolwiek wykształcić dokładnie. Lecz on posiadał ową dobrotliwość, ową spokojność duszy, owe rozkosze dziécięce i niewinne, owę skłonność do łatwego zapomnienia siebie-samego, i ową niewinność obyczajów, które są własnością człowieka szczerze i otwarcie umiejętność miłującego. Joanna była dla niego istotą bardzo drogą, i w tém uczuciu szedł tylko za przyrodnim popędem swojego zdrowego rozsądku i swoich skłonności; bo ta dziewczyna bez oświaty wszelkiéj i obłudy prawdziwie była tém, co on w mowie swojéj tajemniczéj nazywał: źwierciadłem czystości, różą bez plamy. A potém, Joanna była to piękność wzorowa; poczciwy Alain niémiał dopiéro lat trzydzieści; a posiadał i oczy, i smak, i tkliwość; nie dziw<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> targ6os191fwf115ycui6pp1ccenqim 100 920845 3148321 2658549 2022-08-09T14:46:39Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|132}} {{---}}</noinclude>więc, że za zbliżeniem się do niéj dziwne wzruszenia go przejmowały. Szczególnie od czasu, kiedy Marsillat zaczął koło pastuszki krążyć, proboszcz czuł w sobie pewną obawę i oburzenie, co bardzo było podobne do zazdrości. Oto jest przyczyna, dla czego tak usilnie sobie życzył, aby ją usunąć grożącemu jej niebezpieczeństwu, wysyłając ją do Boussac; kochał ją bowiem za nadto, aby niemiał przenieść zbawienia jéj nad swoje własne szczęście; a przeciwnie, siebie-samego nie kochał tak bardzo, aby miał przenieść roskosz widzenia jéj ciągłego nad boleść widzenia ją upodloną i shańbioną.<br> {{tab}}Przebudzony nagle ręką Joanny, która się poufale na jego ramieniu ułożyła, zadrżał, ale natychmiast się uspokoił, i znaglony jéj prośbami, zmartwiony, że ją ma opuścić, nie wiedząc jednak jak się jej oprzeć, z szlachetną ufnością przystał nakoniec na zostawienie jéj pod opieką Wilhelma, którego za młodzieńca świętego uważał. Wilhelm przyprowadził mu jego klacz, która się nie daleko pasła, a poczciwy proboszcz, wsadzając nogę w strzemię rzeki do niego po cichutku, na kilka zawodów:<br> {{tab}}— Pamiętaj tylko panie baronie, i nie zrób tak jak ja i nie zaśnij!<br> {{tab}}Potém kłusem małym odjechał, a odgłos podków ''Siwki'' po bruku gallickiéj drogi ginął w oddaleniu nie będąc wstanie przebudzić Kadeta z jego snu letargicznego. Marsillat zaś już od chwil kilku nie spał, i leżąc w taki sposób, że mógł oczami śledzić to wszystko, co się koło zwalisk chaty działo, postanowił zbadać zachowanie i wzięcie się w téj okoliczności swojego młodego spółzalotnika.<br> {{---|przed=2em|po=3em}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> d2v1ffzf108hdyb5wdgs1w47qnqqxhw 100 921103 3148325 2659264 2022-08-09T14:51:12Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" /></noinclude>{{c|'''{{Rozstrzelony|ROZDZIAŁ}} VIII.'''|w=120%|przed=1em|po=1.5em}} {{c|'''Praczka.'''|po=1.5em}} {{tab}}Joasia natychmiast powróciła do dolmenu, a Wilhelm widząc ją klękającą koło kamienia, pobiegł i wyszukał dla niéj pod nogi poduszeczkę ze słomy, która się między połamanemi i rozrzuconemi sprzętami znajdywała, które Wielka-Gotha ratować zaczęła.<br> {{tab}}— Jakżeż to panicz chrzestny jest dla mnie litościwy, — rzekła Joanna zdziwiona takiemi względami. — Wszakże moja biédna matka sama nie byłaby mogła więcej dla mnie uczynić, jak wy czynicie paniczu!<br> {{tab}}— Dobra i kochana Joasiu! — odpowiedział młodzieniec wzruszony; — chciałbym z tobą pomówić, i to czém prędzej tém lepiéj. Czy masz na tyle odwagi, żebyś mnie posłuchać mogła?<br> {{tab}}— Jak chcecie paniczu chrzestny, to zależy od waszéj woli. Jednak, gdybyście to do jutra odłożyć chcieli, tobym i ja wolała. Oto patrzcie, moja najdroższa nieboszczka wymaga pacierzy, a mnie się tak zdaje, że to nie ładnie rozprawiać w obec niéj. Jutro po pogrzebie,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> bmjcnz3a4f0qowprv6bxjhsnrepaacm 100 921104 3148330 2659265 2022-08-09T14:54:20Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|134}} {{---}}</noinclude>jeżeli będziecie chcieli, mój paniczu chrzestny, abym wam co rozprawiała, to niebędzie żadnéj przeszkody.<br> {{tab}}— Nie, moja Joasiu, właśnie tutaj, przy twojéj matce zmarłéj, w jéj obecności jeżeli się tak wyrazić mogę, żądam z tobą pomówić. Chcę ją wziąść za świadka moich dobrych zamiarów, i czystości moich uczuć dla ciebie. Chcę jej przysiądz, że będę twoim przyjacielem i obrońcą, moja kochana Joasiu, i jestem tego pewny, że nasza rozmowa nie będzie bezbożną, ale owszem radością przejmie jéj duszę, która teraz jest w niebie.<br> {{tab}}— Za nadto ''dobrze'' mówicie, abym was niemiała słuchać paniczu chrzestny. Wiecie wy o tych rzeczach więcéj jak ja, i wierzę wam bardzo.<br> {{tab}}— Powiédz-że mi przeto, moja Joasiu, najprzód, czy będziesz miała zaufanie we mnie, i czy chcesz, żebym ja sam twoim losem się zajmował?.... Mówię sam.... Jednak to się rozumie że wraz z moją matką; tak, głównie z moją matką.<br> {{tab}}— Nie mogę nic lepszego zrobić jak słuchać co mi poradzicie mój paniczu chrzestny. Bo i sama matka moja zawsze mi mawiała, że wasza pani matka, jest to bardzo dobra kobiéta, a wasz ojciec nieboszczyk był człowiek słuszny i sprawiedliwy.<br> {{tab}}— Przyrzekasz mi więc nie słuchać żadnych innych porad prócz moich jedynie?<br> {{tab}}— Przyrzekam, paniczu chrzestny, z przyzwoleniem jednak księdza proboszcza, który to samo jest człowiekiem bardzo uczciwym, a którego mi moja matka słuchać mocno przykazała.<br> {{tab}}— Z przyzwoleniem księdza proboszcza — przystaję — ale téż i nikogo więcéj, nawet i twojéj ciotki!<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 09bslz01jd4f0hwfmyaww2uwj1516qx 100 921105 3148331 2659266 2022-08-09T14:55:42Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|135}} {{---}}</noinclude>{{tab}}Joasia chwilę się wahała, ale w końcu rzekła:<br> {{tab}}— Nawet i mojéj ciotki, nie! paniczu chrzestny.<br> {{tab}}Pojęła bowiem téj nocy, że ciotką jéj jedna tylko namiętność rządzi: chciwość; a cała jéj dusza bogbojna przeciwko temu się oburzyła, że siostra jéj matki opuściła to ciało szanowne płomieniom na pastwę, a późniéj ani pomyślała nawet odbydź straż nocną przy zwłokach umarłéj.<br> {{tab}}— Dziękuje ci Joasiu, dziękuje, — rzeki Wilhelm biorąc ją za rękę.<br> {{tab}}— Za cóż mi to dziękujecie, mój paniczu chrzestny?<br> {{tab}}— Żeś mię przyjęła za twojego opiekuna i przyjaciela. Twoja matka słyszała twoje przyrzeczenie Joasiu!<br> {{tab}}— Daj boże, aby to jej było przyjemne! — rzekła Joasia całując koniec całuna. — A teraz, cóż mi to poradzić chcecie, mój paniczu chrzestny?<br> {{tab}}— Abyś przyszła do Boussac na mieszkanie, do domu mojéj matki, jeżeli cię moja matka, jak się tego spodziewam z pewnością, do siebie wezwie i przyjmie.<br> {{tab}}— Czy to do służby paniczu chrzestny? Czy myślicie ze mię wasza pani matka do służby potrzebować będzie?<br> {{tab}}— Nie moja Joasiu, ja nie myślę aby cię potrzebować miała, ale....<br> {{tab}}— Jeźli tak, to wybaczcie mój paniczu chrzestny, ale ja nie chcę mieszkać w mieście.<br> {{tab}}— Lubisz więc wieś bardzo?<br> {{tab}}— Nigdym jeszcze nie była wmieście, mój paniczu chrzestny; to jest, urodziłam się tylko w mieście; ale od tego czasu, kiedym go opuściła mając pięć lat {{pp|do|piéro}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fhkr2bef06ohufemgr7cb0u04adi4zs 100 921106 3148332 2659267 2022-08-09T14:56:59Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|136}} {{---}}</noinclude>{{pk|do|piéro}}, ani razu jeszcze do niego nie wróciłam, ani téż moja matka.<br> {{tab}}— A to dla czego?<br> {{tab}}— Niewiém dla czego, mój paniczu chrzestny. Zdaje się mi, że moja matka musiała tam mieć wiele zmartwienia, bo zawsze mi mówiła: Joasiu, nigdy to na dobre nie wyjdzie jeżeli się opuszcza swój dom i swoją rodzinę; przekonasz się o tém, jak będziesz twoją własną panią.<br> {{tab}}— Ale teraz, moja biédna Joasiu, niémasz ani rodziny, ani domu!<br> {{tab}}— To prawda — odpowiedziała Joanna spoglądając na ciało swéj matki.<br> {{tab}}Potém zwróciła się ku domowi swojemu w gruzach będącemu, i po raz pierwszy w życiu uczuła, jak to jest okropnie widzieć zapadającą się strzechę pod którą się całe życie przepędziło.<br> {{tab}}— To prawda, — powtórzyła głosem wzruszonym; nie myślałam o téj biednéj chacie do której tak przyzwyczajoną byłam; gdzie moją matkę co rano i co wieczór widziałam; gdzie przy jéj boku sypiałam, i gdzie słyszałam moje koźlęta skaczące i beczące pod czas gdy zasypiałam. Tak, prawda, to wszystko się zakończyło. Byłam z tego rada na chwilę; bo mi się zdawało, że już tam nie będę mogła spać spokojnie kiedy mojéj matki przy sobie nie będę. miała. Ale teraz, to widzę żebym była bardzo rada zobaczyć jéj łóżko, jéj szafę, jéj wielki stołek drewniany, jéj kądziel i naczynie, które tak ładnie myła i tak dobrze ustawić umiała. Prawda, że wyratowali część tych sprzętów, ale gdzież to miejsce, do którego były przyzwyczajone, i ta ręka, która ich używała.... i ten głos, który się w téj izbie {{pp|odzy|wał}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7zxkocyfryqqavashcd77ws3mdl9mj2 100 921107 3148335 2659268 2022-08-09T14:59:08Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|137}} {{---}}</noinclude>{{pk|odzy|wał}}, i wołał za piérwszym brzaskiem dnia: Joasiu moja, wstań Joasiu! wstań moja mała; patrz skowronki już się obudziły, teraz koléj na młode dziéwczęta. A wieczór, kiedym z pola wróciła: otóż jest moja Joasinka, wilki mi ją nie zjadły! — A potém siadałyśmy do wieczerzy, wszystko troje mój paniczu chrzestny, a moja ciotka się ciągle gniewała, a moja matka nie gniewała się nigdy. Zawsze była wesoła, opowiadała nam powiastki, i śpiéwała piosneczki; a potém musiałyśmy się śmiać, moja ciotka i ja; bo téż to śmiać się trzeba było koniecznie! Nie dla tego mój paniczu chrzestny, żebym ja do tego bardzo skorą była. Mówiła mi ona nieraz, że nigdy nie będę miała takiego ducha jak ona. „Ale to nic nie szkodzi,“ powiedziała, „kocham cię tak jak jesteś, moja kochana Joasiu; bóg to taką cię mi dał. A co pan bóg zrobi to i ja jestem z tego rada.“ O bo téż to dobra i poczciwa była z niéj kobiéta! drugiéj takiéj nie znajdzie jak ona. Żeby jej był kto niewiedzieć co o mnie powiedział, toby nie była uwierzyła. Byłaby im odpowiedziała.....<br> {{tab}}Joanna się żywo do zmarłéj zwróciła; do tych czas; mówiła jakby w śnie, ale nagle w chwili zupełnego zapomnienia, że o przeszłości mówi, spojrzała na zwłoki, i słowa na ustach jej zamarły; rzuciła się na ciało zmarłe swéj matki, a długie i boleśne łkania płaczu dobywały się z jéj piersi. Była to jedyna chwila wzburzenia {{Korekta|i i|i}} słabości, któréj dotąd doświadczyła.<br> {{tab}}Prostota jéj mowy, zwyczajność obrazów które kreśliła nie zdołały rozczarować młodego barona z tego podziwienia, które powziął dla niej téj nocy nieszczęsnéj. Wyraz mowy Joanny pochodził z serca {{pp|prawdzi|wego}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2jd5tbrinf2yxq4zynq3w5uukuuox9k 100 921108 3148342 2659270 2022-08-09T15:03:35Z Salicyna 1370 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Salicyna" />{{c|138}} {{---}}</noinclude>{{pk|prawdzi|wego}}, pełnego zapału; głos jéj był łagodny jak głos strumyka mruczącego w ukryciu krzewia, o dwa kroki od nich; jéj nacisk niémiał w sobie zwykłéj pospolitości rubasznéj. Widać było natychmiast wyższość wrodzoną jéj istoty pod temi kształtami piérwotnemi. Wilhelm teraz dopiéro pojął, że tak w kościele jak i na teatrze niesłyszał tylko czystą deklamacyją; a mowa Joanny tak go silnie i głęboko poruszyła, że mu się łzy z oczów puściły.<br> {{tab}}— O mój paniczu chrzestny! — zawołała Joanna, podnosząc się i ocierając oczy swoje tak silnie, jak gdyby łzy była w nie wcisnąć chciała; — przykrość wam tylko robię, wybaczcie mi.<br> {{tab}}— Co oni tylko tak długo między sobą szeptają? — pomyślał Marsillat, który dość blizko nich był, aby ich mógł widzieć, ale nie dosyć aby ich słyszeć, a to tém bardziéj jeszcze, że prowadzeni tym szacunkiem mimowolnym, którym nas obecność zwłoków ukochanéj osoby przejmuje, ani jedno ani drugie głosu swojego nie podniesło. Jeżeli chmurka jaka zciemniła jasność promieni księżyca kupa ta z nieboszczki i téj młodéj pary złożona bladła w przenikliwém spojrzeniu Leona i spływała w jedno z kamieniami druidzkiemi, które ich otaczały. — Prawdziwie — rzekł sam do siebie, — chłopiec ten tak nabożny, jak się pozornie wydaje, miałżeby miéć tyle śmiałości i zaufania w sobie i prawić jej o miłości nad zwłokami jéj matki? Jabym sam się na to nieodważył. Niemiałem nawet na tyle śmiałości aby słówko jedno dzisiaj wieczór do téj biednéj dziewczyny przemówić! ale coś się mi zdaje, że pan Wilhelm nawet nie czeka tego czasu, aby zmarłą pochowano, lecz korzysta<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 1dkfap683vx3p0y3s7cfj7cs070naz1 2 927821 3148327 3146893 2022-08-09T14:53:12Z Seboloidus 27417 wikitext text/x-wiki <!-- {{CentrujStart2}} <pages index="Klemens Junosza - Drobiazgi.djvu" from=1 to=2 /> {{CentrujKoniec2}} {{---|}}<br><br> --> {{JustowanieStart2}} <pages index="Stanisław Antoni Wotowski - Magja i czary.djvu.djvu" from=9 to=1460/> {{JustowanieKoniec2}} {{Przypisy}} sxojt2sgy9x3yy6p9mqclotsd8mm32n 3148328 3148327 2022-08-09T14:53:23Z Seboloidus 27417 wikitext text/x-wiki <!-- {{CentrujStart2}} <pages index="Klemens Junosza - Drobiazgi.djvu" from=1 to=2 /> {{CentrujKoniec2}} {{---|}}<br><br> --> {{JustowanieStart2}} <pages index="Stanisław Antoni Wotowski - Magja i czary.djvu" from=9 to=1460/> {{JustowanieKoniec2}} {{Przypisy}} rbe03w8u3sjcxgl2b0efmy7d1gb1pji 3148329 3148328 2022-08-09T14:53:37Z Seboloidus 27417 wikitext text/x-wiki <!-- {{CentrujStart2}} <pages index="Klemens Junosza - Drobiazgi.djvu" from=1 to=2 /> {{CentrujKoniec2}} {{---|}}<br><br> --> {{JustowanieStart2}} <pages index="Stanisław Antoni Wotowski - Magja i czary.djvu" from=9 to=146 /> {{JustowanieKoniec2}} {{Przypisy}} 0846xnq801yr2vp7q5ghku5v77afndy 100 946338 3148373 3090530 2022-08-09T16:29:14Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Piotr433" /></noinclude>po drugim. Każda brózda w polu, którą mój pług kraje, leży na bróździe, przez nich wyżłobionej. Znajdziesz pan imiona nasze, wyrznięte na ławce w ogrodzie: Jan i dwóch Kilianów... Tak, mój panie, na starość trzeba być przygotowanym do wielkie zmiany w życiu. Niekiedy zdaje mi się, że widzę jeszcze mego ojca, zacnego starca w bawełnianej czapce, po raz ostatni idącego tędy, jak gdyby chciał pożegnać każdy kawałek ziemi. „Kilianie, — mówił — widzisz ten dym z mojej fajki? To życie...” Tak powiedział, i to była jego ostatnia fajka, — a ja myślę, że wiedział o tem. A musi to być jednak bardzo dziwnie zostawiać tak za sobą wszystko: drzewa, które człowiek sadził, syna, którego wychował, nawet i starą fajkę z głową Turka, którą palił jeszcze będąc chłopcem i zalecając się do przyszłej żony. Ale nikt na tej ziemi nie ma stałego domu, a co do wieczności znowu, to miło pomyśleć, że nie na własne tylko zasługi liczyć możemy. To wszystko prawda, a jednak nie umiem wypowiedzieć panu, jak mi przykro, że nie umrę na swojem starem łóżku.<br> {{Tab}}— Dlaczego? — spytał Otton. — Cóż was stąd wygania?<br> {{Tab}}— Los, panie. Sprzedają folwark... trzy tysiące dukatów. Gdyby trzecia część tego, nie potrzebuję się chwalić, ale przy moim kredycie i mając trochę oszczędności, zdobyłbym się na tę sumę. Trzy tysiące jednakże... trzy tysiące bitych dukatów... chybaby coś nadzwyczajnego... A tak, jeśli nowy właściciel nie zechce mię zostawić na folwarku, trzeba się będzie wynieść.<br> {{Tab}}Mówił to z rezygnacją smutną, lecz spokojną, jak człowiek przygotowany na wszystko. W sercu Ottona jednak słowa starca nowe zbudziły uczucia: jego chęć posiadania tego pięknego ustronia nabrała realnej siły, a głos rozsądku dawał jej podkład praktyczny. Bo jeśli to, co słyszał, było istotnie prawdą, Grunewald przestanie wkrótce być dla niego bezpiecznem schronieniem. I czyż przezorność nie nakazuje zawczasu przygotować sobie na taki wypadek spokojnego<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> qqxpkqo0qtklsopg0nbdlt1gjuld4uq 10 992638 3148584 3098087 2022-08-09T22:01:49Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>350</pc><q4>0</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>251</q1><q0>12</q0> fvg8ezm4gtg79apm0dh5vsz6set45zy 102 1037240 3148478 3145913 2022-08-09T18:55:58Z Seboloidus 27417 status proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Tytuł=[[Do starego pokolenia]] |Autor=Ignacy Baliński |Tłumacz= |Redaktor= |Ilustracje= |Rok=1890 |Wydawca=Księgarnia K. Bartoszewicza |Miejsce wydania=Kraków |Druk= |Źródło=[[commons:File:Ignacy Baliński - Do starego pokolenia.pdf|Skany na Commons]] |Ilustracja=[[File:Ignacy Baliński - Do starego pokolenia.pdf|page=1|mały]] |Strony=<pagelist /> |Spis treści= |Uwagi= |Postęp=ukończony |Status dodatkowy=zawiera drobne elementy |Css= |Width= }} dejhh58peq6fln6rkvjmnmeckjpcqgz 10 1037250 3148485 3146005 2022-08-09T19:01:48Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>16</pc><q4>14</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>0</q1><q0>2</q0> c8ngh4adnx8tshxh1xr1f9vmxhx2hee 100 1037450 3148451 3145880 2022-08-09T18:34:22Z Seboloidus 27417 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Seboloidus" /></noinclude>{{CentrujStart2}} {{f|lewy=10px|przed=50px|KRAKÓW. <br>1890. <br>{{f*|NAKŁADEM KSIĘGARNI K. BARTOSZEWICZA.|w=75%}}|c|table}} <br><br><br><br> {{Skan zawiera grafikę}} {{obrót|{{f*|DO STAREGO POKOLENIA|font=Arial Narrow|roz|w=36px|style=border-top:solid 1px black; border-bottom:solid 1px black}}|-60}} <br> {{f|lewy=270px|„Oto są grzechy}} {{f|lewy=270px|naszego żywota“.}} <br><br><br> {{f|lewy=200px|Drukiem A. Koziańskiego}} {{f|lewy=250px|w Krakowie.}} <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 20525rgl995gl6zprgjfatipsq3xsmf 100 1037694 3148446 3013608 2022-08-09T18:30:00Z Wolan 14385 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Wolan" />{{f|align=right|15}}</noinclude><poem> My będziem żarem bez iskr i płomienia, Podziemnym żarem węgla kamiennego, Co potężnieje od każdego tchnienia, {{tab|100}}Od wiatru wzrośnie każdego! I bronią naszą będzie bezpłomienny Żar ten, co topi stal, rozsadza skały, Żar pracy ciągłej, żar pracy niezmiennej {{tab|120}}Powolnej, ale wytrwałej! A jeśli kiedy błysną szczęścia zorze, I przy tym żarze stopią się łańcuchy, I prysną więzów piekielne obroże, Co krępowały wolne polskie duchy, — My wówczas tylko pragniemy jednego Od tej najlepszej, najszczęśliwszej chwili: Niech ci, co pierwsi do mety dobiegą, Rzekną, że bronią tą dziś zwyciężyli. Tą bronią więzy zerwali przemocy, I rozproszyli precz niewoli cienie, Którą wśród mroków najczarniejszej nocy Zaczęło walczyć nasze pokolenie! To cel nasz cały, jedyne marzenie!... </poem><br><br> {{Skan zawiera grafikę}} <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ldt5juln7ej5cvjl09e67jmd2kthno7 100 1038134 3148435 3078382 2022-08-09T18:24:28Z Wolan 14385 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Wolan" />{{f|12}}</noinclude><poem> Nie dla nas nawet męczeństwa korona Z waszego czoła, co krwią wyiskrzona, U świata pomsty wołała dla zbrodni! Dziś niema zbrodni, jest fakt dokonany. My — niewolnicy, parjasi niegodni, Co prawem pięści, siłą na kajdany Skazani wieczne — wloką jarzmo twarde, Nie litość budząc w świecie, ale wzgardę! My stać musimy, jak na śliskiej skale Stoi rozbitek, którego już fale Zimnym pierścieniem objęły za szyję. Fala wciąż wyżej rośnie, głośniej wyje, A on nie może ni drgnąć, ni się ruszyć, By nie wpaść w przepaść, gdzie wieczna zagłada I krzyk rozpaczy musi w piersiach głuszyć, By go rekinów nie spostrzegły stada. I nie rozdarły żywcem w oka mgnienie. My stać musimy, jakby na stracenie Aż pod okopy wrogiego obozu Wysłany hufiec, który mimo mrozu, Mimo straszydeł i widm czarnej nocy, Milcząc stać musi na swym posterunku, Bez żadnej znikąd nadziei pomocy, {{tab|120}}Ani nadziei ratunku! Tak nam stać trzeba, i tak stać będziemy, Jak głaz grobowy, jakby posąg niemy — Stać jak marmuru lub granitu bryła, Co znaczy miejsce, gdzie ojczyzna była, Co na tem miejscu, gdzie stoi zostanie Póki lub na nią nie runie mogiła, {{tab|80}}Lub martwa nie zmartwychwstanie. Tak dziś stoimy, lecz to nie jest wcale Snu, albo śmierci nieruchome stanie. Nie! wewnątrz bryły huczą czynów fale. Pod maską z głazu, słychać życia drganie! My dziś stoimy jak żyjątek roje, Co gdzieś na morza dnie, pracą wiekową, Przez niewidzialnych prawie trudów znoje, Budują wielką ławę koralową, Która z powodzi morskich fal wyziera I morskie fale zwycięzko odpiera. Więc naprzód bryła otrząśnie się z cieśni Dawnych przesądów, nie tradycyj dawnych, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> d4okgtf1pfxn3w34javzjvpy9er2fea 100 1038147 3148440 3078374 2022-08-09T18:26:27Z Wolan 14385 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Wolan" />{{f|align=right|13}}</noinclude><poem> Potem z wad starych oczyści się pleśni, Wad, co splamiły tyle dziejów sławnych. A potem, zwolna będzie chłonąć w siebie Każdy błysk słońca, lub gwiazdy na niebie, Z powietrza każdą kroplę rosy marną, Z ziemi pył każdy, każde piasku ziarno, Aż wreszcie kiedyś bryła, pełna siły, Powstanie z grobu kolumną Samsona, Zdruzgocze wrogów, zerwie darń z mogiły {{tab|120}}I wyzwolenia dokona. Kiedy to będzie, my tego nie wiemy, Lecz by tak było kiedyś — tego chcemy. I w chęć tę zbrojni, bez żałosnych kwileń Bez rozpaczliwych wybuchów, wysileń, Z spieczona wargą, z ściśniętemi zęby Jak trzcina zgięci, lecz twardzi jak dęby, Z dumnemi czoły, choć z zwisłemi głowy, Jakby posępny orszak pogrzebowy, Jakby skazańcy idziem drogą życia, Głusząc i tłumiąc wszystkie serca bicia. Idziem powoli, bez światła żadnego. Żadnej nadziei — a idziem dla tego, Że w naszych sercach młodych, w naszem łonie, Jak słońce świeci, jak pochodnia płonie To, co w niem nigdy nie zgaśnie, nie zgasło: Miłości kraju nieśmiertelne hasło! </poem> {{***||50%|30}} <poem> Więc się nie dziwcie, żeśmy zimni, biali, Choć serca nasze krew młodości pali. Więc się nie skarżcie, żeśmy obojętni, Choć w sercach naszych tyle uczuć tętni. Więc nie ciskajcie nam nigdy, o starzy! Tej najstraszniejszej dla młodych potwarzy — Ja was zaklinam, na słońce co świeci, Na krew ran waszych, śnieg waszej siwizny, Nie mówcie nigdy, że u waszych dzieci {{tab|120}}Wygasła miłość ojczyzny! Lecz dla tej części naszych młodych braci, Co mając siły, w próżniactwie je traci, Co zakochana w swej własnej osobie, Ucztuje tylko na ojczyzny grobie, A wspólnie nie chce pracować wraz z braty, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> nrojr07q79ccm05xh7878nxhfuhu73w 100 1038154 3148443 3078367 2022-08-09T18:28:22Z Wolan 14385 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Wolan" />{{f|14}}</noinclude><poem> Co na gościniec zdrady chyłkiem zdąża, Kosmopolitów przywdziewając szaty. Miękkie, wygodne szaty — co pogrąża Myśl w odrętwieniu, a w gnuśności ramię, Dla tych, my także znajdziem hańby znamię, Znajdziem przekleństwa groźbę piorunową, I potępienia wiekuiste słowo! </poem> {{***||50%|30}} <poem> Ojcowie nasi! my z waszej spuścizny Bierzemy dla się jeden klejnot drogi. A tym klejnotem jest miłość ojczyzny, Której nam nigdy nie odbiorą wrogi. Ach! za ten klejnot, nasz skarb, nasz ratunek, Który swym dzieciom wiernie przekażemy, My wieczną miłość i wieczny szacunek Wam, po wsze czasy, w ofierze dajemy! Lecz my nie możem użyć już tej broni, Z jaką wy szliście z wrogami w zapasy, Które wam tylko złożyła na skroni Męczeństwa wieniec! {{tab|120}}Dziś już inne czasy!... Wyście być chcieli gromem piorunowym, Który więzienia jednym rzutem łamie — My będziem kroplą, co ruchem miarowym {{tab|100}}Wywierca otwór w ich bramie. Wyście ojczyźnie składali daninę Z porywów szału, z rozpaczy wybuchów, Ze śmierci własnej, i swe ciało sine {{tab|120}}Wieszali u jej łańcuchów! My jej poświęcim każdą życia chwilę, Każdy grosz wdowi przyniesiem jej w dani. Póki w potędze nowej, nowej sile {{tab|100}}Nie wstanie z grobów otchłani. Wyście jak ognie byli, co iskr snopem, Płomieni falą wybuchają jasno, Lecz wichrem gnane, gdzieś pod niebios stropem {{tab|120}}Bledną po chwili i gasną. </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> o2b2ypj0u5q0zsfrm8oj2ymcb0737se 0 1038167 3148479 3040267 2022-08-09T18:56:22Z Seboloidus 27417 Dodano kategorię "Ukończone projekty proofread (teksty)" za pomocą HotCat wikitext text/x-wiki {{Dane tekstu |autor = Ignacy Baliński |tytuł = Do starego pokolenia |podtytuł = |pochodzenie = |wydawnictwo = Księgarnia K. Bartoszewicza |druk = A. Koziański |rok wydania = 1890 |miejsce wydania = Kraków |okładka = Ignacy Baliński - Do starego pokolenia.pdf |strona z okładką = 1 |strona indeksu = Ignacy Baliński - Do starego pokolenia.pdf |źródło = [[commons:File:Ignacy Baliński - Do starego pokolenia.pdf|Skany na Commons]] |poprzedni = |następny = |inne = {{epub}} }} {{CentrujStart2}} <pages index="Ignacy Baliński - Do starego pokolenia.pdf" from=1 to=1 /> {{CentrujKoniec2}} <br><br>{{---|}}<br><br> {{CentrujStart2}} <pages index="Ignacy Baliński - Do starego pokolenia.pdf" from=3 to=15 /> {{CentrujKoniec2}} {{MixPD|Ignacy Baliński}} [[Kategoria:Ignacy Baliński]] [[Kategoria:Ukończone projekty proofread (teksty)]] 4pdk6woqyv1fmm3hrqtmvepemn1g6ay 10 1053151 3148340 3145271 2022-08-09T15:02:33Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>156</pc><q4>0</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>11</q1><q0>12</q0> 5racfqfca3bjdb6e3vdrcwnzfxlsz9c 3148349 3148340 2022-08-09T16:02:22Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>156</pc><q4>0</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>12</q1><q0>12</q0> dulwvjmjwltx1fd8wmnu63wby82o0tf 3148523 3148349 2022-08-09T20:02:11Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>156</pc><q4>0</q4><q3>0</q3><q2>0</q2><q1>18</q1><q0>12</q0> p64cecz76m26y9yy5qcqgrurpxakvam 2 1057476 3148677 3148086 2022-08-10T11:06:20Z Draco flavus 2058 /* Zakres formatowania */ wikitext text/x-wiki ==Budowa tabeli== ===Wprowadzenie=== Tabela to sposób organizacji danych w formie dwuwymiarowej. Wyróżnia się kolumny (w poligrafii rubryki pionowe), wiersze (w poligrafii rubryki poziome) i komórki (pola rubrykowe lub rubryki). Pierwszy wiersz (lub przy hierarchii kilka wierszy) może mieć charakter nagłówka – a więc definiować, opisywać zawartość danej rubryki pionowej. Z boku tabeli (zazwyczaj po lewej stronie) można znaleźć boczek pełniący tę samą funkcję dla rubryk poziomych. Spotyka się również tzw. drabinkę – numerację poszczególnych rubryk ułatwiającą orientację w długich tabelach. ===Składnia tabel=== Zasadniczo na wiki działa zwykła składnia html-owska, jednak w praktyce nie jest ona często wykorzystywana. Kod jest mało czytelny i dość długi. Z reguły redaktorzy korzystają ze składni wiki, który występuje w dwóch odmianach/stylach. Style te mogą być mieszane w obrębie jednej tabeli. W niniejszym dokumencie stosowany jest dłuższy styl, gdzie każde pole tabeli jest zapisywane w osobnym wierszu kodu. <br>'''Składnia html'''<br> <pre> <table style="margin-left: auto; margin-right: auto; border-collapse:collapse;"> <tr> <td style="border:1px solid black">LG</td> <td style="border:1px solid black">ŚG</td> <td style="border:1px solid black">PG</td> </tr> <tr> <td style="border:1px solid black">LŚ</td> <td style="border:1px solid black">ŚŚ</td> <td style="border:1px solid black">PŚ</td> </tr> <tr> <td style="border:1px solid black">LD</td> <td style="border:1px solid black">ŚD</td> <td style="border:1px solid black">PD</td> </tr> </table> </pre> <br>'''Składnia wiki – każda komórka w osobnym wierszu kodu'''<br> <pre> {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border-collapse:collapse;" | style="border:1px solid black"|LG | style="border:1px solid black"|ŚG | style="border:1px solid black"|PG |- | style="border:1px solid black"|LŚ | style="border:1px solid black"|ŚŚ | style="border:1px solid black"|PŚ |- | style="border:1px solid black"|LD | style="border:1px solid black"|ŚD | style="border:1px solid black"|PD |} </pre> <br>'''Składnia wiki – cała rubryka pozioma tabeli w jednym wierszu kodu'''<br> <pre> {|style="margin-left: auto; margin-right: auto; border-collapse:collapse;" |- | style="border:1px solid black"|LG|| style="border:1px solid black"|ŚG|| style="border:1px solid black"|PG |- | style="border:1px solid black"|LŚ|| style="border:1px solid black"|ŚŚ|| style="border:1px solid black"|PŚ |- | style="border:1px solid black"|LD|| style="border:1px solid black"|ŚD|| style="border:1px solid black"|PD |} </pre> <br>'''Efekt'''<br> {| style="margin-left: auto; margin-right: auto; border-collapse:collapse;" |- | style="border:1px solid black"|LG | style="border:1px solid black"|ŚG | style="border:1px solid black"|PG |- | style="border:1px solid black"|LŚ | style="border:1px solid black"|ŚŚ | style="border:1px solid black"|PŚ |- | style="border:1px solid black"|LD | style="border:1px solid black"|ŚD | style="border:1px solid black"|PD |} Składnia wiki w wariancie „cała rubryka pozioma w jednym wierszu” jest wygodna szczególnie gdy całe formatowanie jest określone na poziomie tabeli lub wiersza. {| class="wikitable" style="max-width:80em; margin:auto; " !Kod !Efekt |- | <pre> {|style="margin-left: auto; margin-right: auto; border-collapse:collapse;" |-style="background:lightgray;" |LG||ŚG||PG |- |LŚ||ŚŚ||PŚ |-style="background:lightgray;" |LD||ŚD||PD |} </pre> | {|style="margin-left: auto; margin-right: auto; border-collapse:collapse;" |-style="background:lightgray;" |style="border:none"|LG||style="border:none"|ŚG||style="border:none"|PG |- |style="border:none"|LŚ||style="border:none"|ŚŚ||style="border:none"|PŚ |-style="background:lightgray;" |style="border:none"|LD||style="border:none"|ŚD||style="border:none"|PD |} |} ===Składnia wiki=== Składnia tabeli to: <nowiki>{|</nowiki> — początek tabeli (konieczny)<br> <nowiki>|+</nowiki> — tworzy nagłówek tabeli (opcjonalny) - bez możliwości ingerencji niepraktyczny na WŹ<br> <nowiki>|-</nowiki> — opcjonalny przed pierwszym wierszem<br> <nowiki>!</nowiki> — tworzy nagłówkowe komórki (opcjonalny) - bez możliwości ingerencji niepraktyczny na WŹ<br> <nowiki>|tekst</nowiki> lub <nowiki>||tekst</nowiki> lub <nowiki>|format|tekst</nowiki> — wnętrze komórki<br> <nowiki>|}</nowiki> — koniec tabeli (konieczny)<br> * te znaczniki muszą być w osobnych wierszach (z wyjątkiem podwójnych || i !!, które pozwalają na umieszczanie kolejnych komórek w jednym wierszu.<br> * spacje na początku wiersza są ignorowanie<br> * by uniknąć „zapadania” się komórek, w ewentualne puste rubryki należy wstawiać np. <code>&amp;nbsp;</code> * zawartość (po znaczniku) może się zaczynać zaraz po znaczniku lub w następnym wierszu,<ref>Jednak składnia wiki np. listy, zagnieżdżone tabele muszą być w osobnym wierszu.</ref> O ile format tabel w innych projektach wiki rządzi się pewnymi regułami – np. spójność artykułów, możliwość sortowania kolumny itp., o tyle nadrzędną zasadą Wikiźródeł jest zgodność z oryginałem. Reguły rządzące składem tabel były kiedyś zupełnie inne niż nasze wyobrażenie o tabelach. Niektóre reguły zawodu zecera łatwo jest zaimplementować (np. składanie tym samym krojem pisma tabel, co reszta działa, składanie zazwyczaj na całą szerokość kolumny, przy wąskich tabelach raczej po lewej lub prawej stronie kolumny a nie na środku). Część wymaga po prostu więcej pracy: na przykład wiersze tabeli często nie były oddzielane liniami, dół tabeli nie był zamknięty linią. Inne są bardziej problematyczne: zachowania szerokości kolumn<ref>Zecer przy składzie kolumny pracował na zadanej szerokości, my natomiast redagujemy na wyższym poziomie abstrakcji, nie wiemy jaka będzie szerokość ekranu, na którym będzie wyświetlany tekst, jaka wielkość czcionki będzie używana.</ref> Wreszcie reguły dotyczące nieprzecinania linii pionowych przez poziome (w drukowanej książce tradycyjnie linie poziome prawie dochodziły do pionowych jednak ich nie przecinały) są niemożliwe do uzyskania. Technika druku nie pozwalała też na szare krawędzie tabel czy kolorowe tło. Dlatego klasy tabel przygotowane do wikiprojektów są użyteczne zazwyczaj jedynie na stronach pomocy itp. == Sposoby formatowania == Tabelę, formalnie rzecz biorąc, można utworzyć bez jakiegokolwiek formatu.<br> {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto; !style=width:50%|Kod !style=width:50%|Efekt |- |<pre>{| |LG |ŚG |PG |- |LŚ |ŚŚ |PŚ |- |LD |ŚD |PD |}</pre> | {|style="margin-left: auto; margin-right: auto;" <!-- Zagnieżdżona tabela w nowej linii --> |style=border:0px|LG |style=border:0px|ŚG |style=border:0px|PG |- |style=border:0px|LŚ |style="border:0px"|ŚŚ |style=border:0px|PŚ |- |style=border:0px|LD |style=border:0px|ŚD |style=border:0px|PD |} |} <br> Jest to jednak często niewystarczające. Zazwyczaj chcemy określić w tabeli na przykład jej położenie na stronie, szerokość kolumn, obramowanie komórek itp. Istnieją dwa sposoby formatowania tabeli: przy pomocy atrybutów HTML i stylów CSS.<br> W obu wypadkach konieczne jest stosowanie cudzysłowów zawsze wtedy, gdy w wartości występuje spacja. Ujęcie wartości w cudzysłów, gdy ta nie zawiera spacji nie jest błędem. ===Atrybuty HTML=== Cała tabel lub jej część może zostać sformatowana przez tzw. '''atrybuty HTML'''. Format ich jest <code>atrybut1=wartość1 atrybut2=wartość ...</code>. Wiele takich atrybutów jest przestarzała i dubluje funkcjonalność '''stylów css'''.<br> Przykłady atrybutów nieprzestarzałych i często stosowanych:<br> * rowspan, colspan * class * style (formalnie rzecz biorąc jest to atrybut HTML wprowadzający style css) * scope – nie omawiany tutaj, zalecany przy tworzeniu tabel, nie ma wpływu na wygląd tabeli<ref>Umieszczony w nagłówku informuje, że nagłówek dotyczy kolumny lub wiersza * <code>! scope=row |</code> – nagłówek dotyczy rubryki poziomej tabeli * <code>! scope=col |</code> – nagłówek dotyczy rubryki pionowej tabeli Zaś dla tabel z połączonymi komórkami na przykład: * <code>! scope="colgroup" colspan="2" |</code> * <code>! scope="rowgroup" rowspan="2" |</code> * <code>! scope="colgroup" colspan="2" rowspan="3" |</code> * <code>! scope="rowgroup" colspan="2" rowspan="3" |</code> etc.</ref> ===Style CSS=== Części tabeli mogą być formatowane w dużej części przy pomocy tych samych stylów, co części tekstu (<code>&lt;div&gt;</code> i <code>&lt;span&gt;</code>). A więc podobnego kodu, jaki stosujemy w szablonach {{s|f}} i {{s|f*}}. Część stylów jednak jest specyficzna dla tabel. Zasady zapisu kodu: * zbór reguł stylu jest wprowadzany przez atrybut HTML: <code>style="reguły stylu"</code> * każda reguła stylu składa się z własności (''property'') i wartości (''value'') * własność jest oddzielona od wartości dwukropkiem * kolejne reguły stylu są oddzielane średnikiem * zbiór reguł stylu jest ujęty w cudzysłów (ściśle rzecz biorąc jest on niezbędny, gdy występują spacje) <code>style="background: ligtyellow; color: royalblue;"</code> '''Zasady formatowania reguł stylu''' * niedozwolone są podziały wiersza wewnątrz reguły stylu * '''przed''' dwukropkiem nie może być spacji * części złożonych wartości np. <code>2px solid black</code> muszą być od siebie oddzielane spacjami * jeśli obok siebie występuje atrybut HTML i wyrażenie CSS konieczne jest oddzielenie ich od siebie przy pomocy spacji '''Fakultatywnie dla poprawy czytelności kodu można stawiać:''' * spacje '''po''' dwukropku i średniku * spacje między symbolem tabeli (<code>{|</code>), wiersza (<code>|-</code>), komórki (<code>|</code>) a słowem <code>style</code> * spacje wokół znaków równości * spacje wokół cudzysłowów * na końcu reguły średnik ===Części tabeli=== Każdy zna zapewne określenia dotyczące tabel takie jak wiersz czy kolumna. Mniej istotne są terminy takie, jak główka i boczek. Specjalną formą tabeli jest zestawienie – to tabela bez główki a jedynie z boczkiem.<br> Dalej skupię się na elementach istotnych ze względu na składnię tabel w oprogramowaniu wiki. <div style=display:inline-table> {|cellspacing=0 cellpadding=0 style="max-width:60em" |colspan="13" style="background-color:Chartreuse; height:1em"|&nbsp; |- |rowspan="13" style="background-color:Chartreuse; height:1em; width:1.5em"|&nbsp; |colspan="11" style="background-color:Bisque; border-top: 2px dashed black; border-left: 2px dashed black; border-right: 2px dashed black;"|&nbsp; |rowspan="13" style="background-color:Chartreuse; width:1.5em"|&nbsp; |- |rowspan="9" style="background-color:Bisque; width:1.5em; border-left: 2px dashed black"|&nbsp; |colspan="9" style="background-color:yellow"|&nbsp; |rowspan="9" style="background-color:Bisque; width:1.5em; border-right: 2px dashed black"|&nbsp; |- |rowspan="3" style="background-color:yellow; width:1.5em"|&nbsp; |colspan="3" style="background-color:Plum; border-top: 2px solid black; border-left: 2px solid black; border-right: 2px solid black;"|&nbsp; |rowspan="3" style="background-color:yellow; width:1.5em"|&nbsp; |colspan="3" style="background-color:Plum; border-top: 2px solid black; border-left: 2px solid black; border-right: 2px solid black;"|&nbsp; |rowspan="3" style="background-color:yellow; width:1.5em"|&nbsp; |- |style="background-color:Plum; width:1.5em; border-left: 2px solid black"|&nbsp; |style="background-color:LightSalmon"|{{f|align=justify|Dłuższy tekst w&nbsp;komórce tabeli. Jest łamany na wiersze tak, by wypełniał komórkę. Komórka tabeli ma wielkość wynikającą z&nbsp;zawartości komórki, wysokości, szerokości komórek w&nbsp;danym wierszu i kolumnie ale także określaną formatowaniem.}} |style="background-color:Plum; width:1.5em; border-right: 2px solid black"|&nbsp; |style="background-color:Plum; width:1.5em; border-left: 2px solid black"|&nbsp; |style="background-color:LightSalmon"|{{f|align=justify|Dłuższy tekst w&nbsp;komórce tabeli. Jest łamany na wiersze tak, by wypełniał komórkę. Komórka tabeli ma wielkość wynikającą z&nbsp;zawartości komórki, wysokości, szerokości komórek w&nbsp;danym wierszu i kolumnie ale także określaną formatowaniem.}} |style="background-color:Plum; width:1.5em; border-right: 2px solid black"|&nbsp; |- |colspan="3" style="background-color:Plum; border-bottom: 2px solid black; border-left: 2px solid black; border-right: 2px solid black;"|&nbsp; |colspan="3" style="background-color:Plum; border-bottom: 2px solid black; border-left: 2px solid black; border-right: 2px solid black;"|&nbsp; |- |colspan="9" style=background-color:yellow|&nbsp; |- |rowspan="3" style="background-color:yellow; width:1.5em"|&nbsp; |colspan="3" style="background-color:Plum; border-top: 2px solid black; border-left: 2px solid black; border-right: 2px solid black;"|&nbsp; |rowspan="3" style="background-color:yellow; width:1.5em"|&nbsp; |colspan="3" style="background-color:Plum; border-top: 2px solid black; border-left: 2px solid black; border-right: 2px solid black;"|&nbsp; |rowspan="3" style="background-color:yellow; width:1.5em"|&nbsp; |- |style="background-color:Plum; width:1.5em; border-left: 2px solid black"|&nbsp; |style="background-color:LightSalmon"|{{f|align=justify|Dłuższy tekst w&nbsp;komórce tabeli. Jest łamany na wiersze tak, by wypełniał komórkę. Komórka tabeli ma wielkość wynikającą z&nbsp;zawartości komórki, wysokości, szerokości komórek w&nbsp;danym wierszu i kolumnie ale także określaną formatowaniem.}} |style="background-color:Plum; width:1.5em; border-right: 2px solid black"|&nbsp; |style="background-color:Plum; width:1.5em; border-left: 2px solid black"|&nbsp; |style="background-color:LightSalmon"|{{f|align=justify|Dłuższy tekst w&nbsp;komórce tabeli. Jest łamany na wiersze tak, by wypełniał komórkę. Komórka tabeli ma wielkość wynikającą z&nbsp;zawartości komórki, wysokości, szerokości komórek w&nbsp;danym wierszu i kolumnie ale także określaną formatowaniem.}} |style="background-color:Plum; width:1.5em; border-right: 2px solid black"|&nbsp; |- |colspan="3" style="background-color:Plum; border-bottom: 2px solid black; border-left: 2px solid black; border-right: 2px solid black;"|&nbsp; |colspan="3" style="background-color:Plum; border-bottom: 2px solid black; border-left: 2px solid black; border-right: 2px solid black;"|&nbsp; |- |colspan="9" style=background-color:yellow|&nbsp; |- |colspan="11" style="background-color:Bisque; border-bottom: 2px dashed black; border-left: 2px dashed black; border-right: 2px dashed black;"|&nbsp; |- |colspan="13" style="background-color:Chartreuse; height:1em"|&nbsp; |} </div><div style=display:inline-table>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;</div> <div style=display:inline-table> {| |style="background-color:Chartreuse; height: 20px; width:60px"|{{f*|w=1%|&nbsp;}} |— table margin |- |style="height:10px;border-bottom: 2px dashed black"|{{f*|w=1%|&nbsp;}} |rowspan="2"|— obramowanie tabeli (table border) |- |style="height:10px;"|{{f*|w=1%|&nbsp;}} |- |style="background-color:Bisque;height: 20px|{{f*|w=1%|&nbsp;}} |— table padding |- |style="background-color:yellow;height: 20px|{{f*|w=1%|&nbsp;}} |— cell spacing |- |style="height:10px;border-bottom: 2px solid black"|{{f*|w=1%|&nbsp;}} |rowspan="2"|— obramowanie komórki (cell border) |- |style="height:10px;"|{{f*|w=1%|&nbsp;}} |- |style="background-color:Plum;height: 20px|{{f*|w=1%|&nbsp;}} |— cell padding |- |style="background-color:LightSalmon;height: 20px|{{f*|w=1%|&nbsp;}} |— zawartość komórki |} </div> ===Formatowanie całej tabeli=== ====Położenie tabeli na stronie==== Pozycja tabeli na stronie może być w pewnych wypadkach definiowana jako własność tabeli, w innych korzystamy z definicji całego bloku. Przypadki te są omówione w rozdziale ............... ====Szerokość tabeli==== Atrybut <code>width=...</code> jest przestarzały w HTML i nie powinien być używany. Należy w takim wypadku użyć stylu <code>style="width:..."</code>. Rzadko jednak sztywne zadanie szerokości tabeli jest celowe; nawet gdy na ekranie czy wydruku brak miejsca tabela nie dostosuje bowiem swojej szerokości. Z reguły znacznie lepiej jest użyć <code>style="max-width:..."</code>. Maksymalna szerokość tabeli powinna być określona w jednostkach względnych. Najczęściej stosowana jest tutaj jednostka '''em''' – tj. szerokość litery '''m''' w danym kroju, danej wielkości pisma. Ponieważ styl dotyczy całej tabeli podawany jest w pierwszej linii kodu np.:<br> ::<code>{| style="max-width:15em"</code>. ====Wysokość tabeli==== Wysokość tabeli jest określana przy pomocy <code>style="height:..."</code>. Znowu wskazane jest tutaj z reguły użycie względnych jednostek ('''em''').<br> I tak wysokość tabeli może być przykładowo określona w ten sposób (w pierwszej linii tabeli ponieważ styl dotyczy całej tabeli):<br> ::<code>{| style="height:15em"</code>. ====Części całej tabeli==== W tej części będą omówione {{f*|style=background-color:Chartreuse|marginesy}}, {{f*|style=border:1px dashed black|&nbsp;obramowanie tabeli &nbsp;}} i {{f*|style=background-color:Bisque|table padding}}. Zasady podawania wartości mają jednak również zastosowanie w przypadku stylów dotyczących komórek tabeli. =====Marginesy===== {{f*|style=background-color:Chartreuse|Marginesy}} to przestrzeń otaczająca tabelę i oddzielająca ją od pozostałych elementów na stronie (głównie otaczającego tekstu). Marginesy mogą być podane osobno dla każdej z czterech stron tabeli, mogą mieć też wartość negatywną, co spowoduje częściowe nachodzenie się tabeli i otaczających elementów. Składnia określająca marginesy ma następującą formę: <code>{| style="margin: 1em 1em 3em 0em;"</code><br> Jak w przypadku innych właściwości określanych po czterech stronach danego elementu kolejność podawania wartości jest góra, prawy, dół, lewy. Na tarczy zegara północ, trzecia, szósta, dziewiąta : [[File:Clock 0 3 6 9.svg|160px]]. Możliwe są również różne warianty zapisu: {| class="wikitable" style="max-width:80em; margin:auto; " ! style="text-align:left" | cztery wartości dla każdego kierunku | <pre>{| style="margin: ↑ → ↓ ← ;"</pre> |- ! style="text-align:left" | dwie wartości (razem góra-dół i lewa-prawa) | <pre>{| style="margin: ⬍ ⟷ ;"</pre> |- ! style="text-align:left" | jedna wartość dla wszystkich kierunków | <pre>{| style="margin: ✢ ;"</pre> |- ! style="text-align:left" | osobne własności dla każdego kierunku | <pre>margin-top: 2em; margin-right: 3em; margin-bottom .1em;margin-left: .5em</pre> |} Jednostki względne em (szerokość litery '''m''' używanej w danym kroju pisma) ewentualnie ex są z reguły lepsze niż bezwzględne px, cm, ... =====Ramka===== {{f*|style=border:1px dashed black|&nbsp;Obramowanie tabeli&nbsp;}} jest określane następująco: {| |<pre>{| style="border:1px solid black;"</pre> |style=width:5em|&nbsp; | {| style="border:1px solid black;" |LG |PG |- |LD |PD |} |} Możliwe jest określenie różnych części ramki indywidualnie: {| |<pre>{| style="border-top:1px solid black; border-right:2px solid black; border-bottom:1px dashed red; border-left:1px dotted black;"</pre> |style=width:5em|&nbsp; | {| style="border-top:1px solid black; border-right:2px solid black; border-bottom:1px dashed red; border-left:1px dotted black;" |LG |PG |- |LD |PD |} |} Możliwe jest też użycie wartości <code>none</code> co oznacza brak ramki.<br> Możliwe jest też określenie osobno różnych składowych wartości dla właściwości ramki: {| |<pre>{| style="border-width: 1px; border-style: solid; border-color: black;"</pre> |style=width:5em|&nbsp; | {| style="border-width: 1px; border-style: solid; border-color: black;" |LG |PG |- |LD |PD |} |} =====Table padding===== Własność {{f*|style=background-color:Bisque|table padding}} bywa używana dla poprawy wyglądu tabeli, przy pomocy własności <code>padding</code> można dodać dodatkowe wolne miejsce między komórkami a ramką tabeli. Niektóre przeglądarki internetowe pomijają tę własność. Określenie jej nie działa również w przypadku gdy styl <code>border-collapse</code> nie ma własności <code>collapse</code> (<code>{|style="border-collapse:collapse"</code><ref><code>cellspacing="collapsed"</code> jest przestarzałe</ref>. Deklaracja wygląda następująco: <pre>{| style="padding:0.5em 1em 0.25em 0.75em"</pre> Zasady określania poszczególnych stron ''table padding'' są identyczne jak opisano w przypadku marginesów. Możliwe jest również indywidualne określenie przy pomocy <code>padding-top</code>, <code>padding-right</code>, <code>padding-bottom</code>, <code>padding-left</code>. ===Kolumny, wiersze i komórki=== W tej części zostanie omówione formatowanie komórek a więc {{f*|style=background-color:yellow|cell spacing}}, {{f*|style=border:1px solid black|&nbsp;obramownie komórki&nbsp;}}, {{f*|style=background-color:plum|cell padding}} i {{f*|style=background-color:LightSalmon|zawartość komórki}}. ====Zakres formatowania==== Zasadniczo format dotyczy komórek, jednak może dotyczyć wszystkich komórek tabeli lub wiersza tabeli.<br> Jako przykład ułatwiający wizualne uchwycenie zostanie użyte formatowanie tekstu, dokładniej określenie wysokości pisma (200% wartości zwykłej). Składnia wygląda następująco: <pre>style="font-size: 200%;"</pre> Istotna jest na tym etapie zależność miejsca wpisania formatu i zakresu jego obowiązywania. {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto;" !&nbsp; !style=width:25%|Formatowanie na poziomie tekstu !style=width:25%|Formatowanie pojedynczej komórki !style=width:25%|Formatowanie wszystkich komórek danego wiersza !style=width:25%|Formatowanie wszystkich komórek tabeli |- !Kod |<pre>{| |LG |ŚG |PG |- |LŚ |Ś{{f*|w=200%|Ś}} |PŚ |- |LD |ŚD |PD |}</pre> |<pre>{| |LG |ŚG |PG |- |LŚ |style="font-size: 200%;"|ŚŚ |PŚ |- |LD |ŚD |PD |}</pre> |<pre>{| |LG |ŚG |PG |-style="font-size: 200%;" |LŚ |ŚŚ |PŚ |- |LD |ŚD |PD |}</pre> |<pre>{|style="font-size: 200%;" |LG |ŚG |PG |- |LŚ |ŚŚ |PŚ |- |LD |ŚD |PD |}</pre> |- !Efekt | {|style="margin-left: auto; margin-right: auto;" <!-- Zagnieżdżona tabela w nowej linii --> |style=border:0px|LG |style=border:0px|ŚG |style=border:0px|PG |- |style=border:0px|LŚ |style="border:0px"|Ś{{f*|w=200%|Ś}} |style=border:0px|PŚ |- |style=border:0px|LD |style=border:0px|ŚD |style=border:0px|PD |} | {|style="margin-left: auto; margin-right: auto;" <!-- Zagnieżdżona tabela w nowej linii --> |style=border:0px|LG |style=border:0px|ŚG |style=border:0px|PG |- |style=border:0px|LŚ |style="border:0px;font-size: 200%;"|ŚŚ |style=border:0px|PŚ |- |style=border:0px|LD |style=border:0px|ŚD |style=border:0px|PD |} | {|style="margin-left: auto; margin-right: auto;" <!-- Zagnieżdżona tabela w nowej linii --> |style=border:0px|LG |style=border:0px|ŚG |style=border:0px|PG |-style="font-size: 200%;" |style=border:0px|LŚ |style=border:0px|ŚŚ |style=border:0px|PŚ |- |style=border:0px|LD |style=border:0px|ŚD |style=border:0px|PD |} | {|style="margin-left: auto; margin-right: auto; font-size: 200%;" <!-- Zagnieżdżona tabela w nowej linii --> |style=border:0px|LG |style=border:0px|ŚG |style=border:0px|PG |- |style=border:0px|LŚ |style=border:0px|ŚŚ |style=border:0px|PŚ |- |style=border:0px|LD |style=border:0px|ŚD |style=border:0px|PD |} |} ===Cellspacing=== {{f*|style=background-color:yellow|Cell spacing}} określa przestrzeń między zawartością poszczególnych komórek oraz wokół wszystkich komórek. Można określić osobno wartości dla odstępu komórek w pionie i poziomie.<br>Atrybut <code>cellspacing</code> jest przestarzały.<br> Mimo że dotyczy komórek, może być ustawiony jedynie globalnie, dla całej tabeli (por. [[#Zakres formatowania]]).<br> Bardzo istotna jest też własność <code>border-collapse</code>. Może ona przyjąć wartości <code>separate</code> i <code>collapse</code>.<br> Wartość <code>separated</code> jest domyślna. W przypadku ustawienia własności <code>style="border-collapse:collapse"</code> określenie <code>style="cellspacing:WARTOŚĆ"</code> jest ignorowane.</code> *<code>style="border-spacing:.3em"</code> – odstęp 0,3&nbsp;em *<code>style="border-spacing:.3em .5em"</code> – odstęp 0,3&nbsp;em w pionie i 0,5&nbsp;em w poziomie *<code>style="border-collapse:collapse"</code> – brak odstępu między komórkami, krawędzie sąsiadujących komórek zlewają się ze sobą (patrz następny podrozdział) *<code>style="border-collapse:collapse;border-spacing:.3em"</code> – brak odstępu między komórkami, krawędzie sąsiadujących komórek zlewają się ze sobą Własność <code>Cellspacing</code> (oraz <code>border-collapse</code>) mogą być tylko określone dla '''całej''' tabeli. ===Obramowanie komórki=== {{f*|style=border:1px solid black|&nbsp;Obramownie komórki&nbsp;}} ma bardzo istotne znaczenie na Wikiźródłach. Tabele w drukowanych książkach znacznie odbiegały od prostych tabelek z arkuszów kalkulacyjnych czy prezentacji rzutnikowach.<br> Grubość linii bywa różna, część komórek nie jest oddzielana od siebie liniami, tabele bywają otwarte od dołu itp.<br> By odwzorować te niuanse typograficzne, istotne jest z reguły formatowanie osobno każdej z komórek.<br> Jeśli własność <code>style="border-collapse:collapse"</code> jest ustawiona jest to o tyle prostsze, że podwójne określenie krawędzi sąsiadujących komórek nie spowoduje pogrubienia krawędzi.<ref>&nbsp;<br>{{f...|style=float:left;max-width:25em}} {|style="border-collapse:collapse" |colspan=2 style=text-align:center|{|style=border-collapse:collapse |- |style="border-right:2px solid black"| style="border-right:2px solid black"&nbsp;&nbsp; | &nbsp;&nbsp;bez zdefiniowanej ramki |- | bez zdefiniowanej ramki | style="border-left:2px solid black"| &nbsp;&nbsp;style="border-left:2px solid black" |- |style="border-right:2px solid black"| style="border-right:2px solid black"&nbsp;&nbsp; |style="border-left:2px solid black"| &nbsp;&nbsp;style="border-left:2px solid black" |- |colspan=2 style=text-align:center|sąsiednie ramki się ze sobą zlewają |} {{...f}} {{f|style=float:left|<br><br><br>&nbsp;&nbsp; '''i''' &nbsp;&nbsp;}}{{f...|style=float:left;max-width:25em}} {|style="border-collapse:separate" |colspan=2 style=text-align:center|{|style=border-collapse:separate (lub brak) |- |style="border-right:2px solid black"| style="border-right:2px solid black"&nbsp;&nbsp; | &nbsp;&nbsp;bez zdefiniowanej ramki |- | bez zdefiniowanej ramki | style="border-left:2px solid black"| &nbsp;&nbsp;style="border-left:2px solid black" |- |style="border-right:2px solid black"| style="border-right:2px solid black"&nbsp;&nbsp; |style="border-left:2px solid black"| &nbsp;&nbsp;style="border-left:2px solid black" |- |colspan=2 style=text-align:center|sąsiednie ramki są oddzielone domyślnym odstępem |} {{...f}} {{f|style=float:left|<br><br><br>&nbsp;&nbsp; '''i''' &nbsp;&nbsp;}}{{f...|style=float:left;max-width:25em}} {|style="border-spacing:0;border-collapse:separate" |colspan=2 style="text-align:center"|{|style="border-spacing:0;border-collapse:separate" (lub brak border-collapse) |- |style="border-right:2px solid black"| style="border-right:2px solid black"&nbsp;&nbsp; | &nbsp;&nbsp;bez zdefiniowanej ramki |- | bez zdefiniowanej ramki | style="border-left:2px solid black"| &nbsp;&nbsp;style="border-left:2px solid black" |- |style="border-right:2px solid black"| style="border-right:2px solid black"&nbsp;&nbsp; |style="border-left:2px solid black"| &nbsp;&nbsp;style="border-left:2px solid black" |- |colspan=2 style=text-align:center|nawet jeśli odstęp między ramkami zredukujemy do zera, ramki się ze sobą nie zlewają |} {{...f}}{{clear}} </ref> Zasady formatowania ramek są identyczne, jak dla tabeli ([[#Ramka]]). {|style="border-collapse:collapse; border:0px;max-width:30em" |style="border-top:5px solid black;padding:1em" | style="border-top:5px solid black" |style="border-right:3px solid green;padding:1em" | style="border-right:3px solid green" |style="border-bottom:2px solid maroon;padding:1em" | style="border-bottom:2px solid maroon" |style="border-left:3px solid tomato;padding:1em" | style="border-left:3px solid tomato" |style="border-top:2px solid red; border-right:3px dotted black;padding:1em" | style="border-top:2px solid red; border-right:3px dotted black" |- |style="padding:1em" | bez ramki |style="padding:1em" | bez ramki |style="padding:1em" | bez ramki |style="padding:1em" | bez ramki |style="padding:1em" | bez ramki |- |style="border:5px dashed dimgray;padding:1em" | style="5px dashed dimgray" |style="padding:1em" | bez ramki |style="border:2px solid gray;padding:1em" | style="border:2px solid gray" |style="padding:1em" | bez ramki |style="border:2px solid black; border-right:none;padding:1em" | style="border:2px solid black; border-right:none" |} <br><br> W prawej dolnej komórce drugi ze zdefiniowanych stylów (<code>border-right:none</code>) wykasował styl nadany wcześniej (ramka 2px naokoło komórki).<br> {{f|h=3em|Do naszych celów (na Wikiźródłach), wartości {{f*|style=border:dashed;padding:.5em|dashed}} (ramka z przerywanych linii), {{f*|style=border:dotted;padding:.5em|dotted}} (ramka z kropkowanych linii), {{f*|style=border:groove;padding:.5em|groove}} (efekt 3D), {{f*|style=border:ridge;padding:.5em|ridge}} (efekt 3D), {{f*|style=border:inset;padding:.5em|inset}} (efekt 3D), {{f*|style=border:outset;padding:.5em|outset}} (efekt 3D), , {{f*|style=border:double;padding:.5em|double}} (podwójna ramka) są zbędne. Przydatne wartości to jedynie {{f*|style=border:solid;padding:.5em|solid}} (pełna linia) i {{f*|style=border:none;padding:.5em|none}} (brak ramki).}} Podobnie w tradycyjnej technice druku używano jedynie czarnej farby drukarskiej stąd kolor {{f*|style=background:black|kol=white|black}} jest właściwym wyborem.<br> Grubość ramki jest określana pierwszym parametrem, zazwyczaj jest podawana w pikselach (px). ===Cellpadding=== {{f*|style=background-color:plum|Cell padding}} określa przestrzeń wokół zawartości komórki (najczęściej tekstu) i oddzielający od krawędzi (jeśli jest widoczna).<br> Określany jest w sposób analogiczny do marginesu tabeli ([[#Marginesy]]): {| class="wikitable" style="max-width:80em; margin:auto; " ! style="text-align:left" | cztery wartości dla każdego kierunku |<pre>| style="padding: ↑ → ↓ ← ;"</pre><pre>| style="padding: .2em 0.3em 0.4em 0.5em ;"</pre> |- ! style="text-align:left" | dwie wartości (razem góra-dół i lewa-prawa) |<pre>| style="padding: ↕ ⟷ ;"</pre><pre>| style="padding: .2em .3em ;"</pre> |- ! style="text-align:left" | jedna wartość dla wszystkich kierunków |<pre>| style="padding: ✢ ;"</pre><pre>| style="padding: .4em ;"</pre> |} ===Formatowanie zawartości komórki=== ====Szerokość komórki==== Ponieważ w danej kolumnie wszystkie komórki mają tę samą szerokość (jeśli komórki nie są połączone), to wystarczy podanie szerokości w jednej z nich. Kod i uwagi można zobaczyć w rozdziale dotyczącym określania szerokości całej tabeli ([[#Szerokość tabeli]]). W przypadku określania szerokości kolumn bardzo wygodne jest również podawanie jej w '''%'''. Zdefiniowanie szerokości '''całej''' tabeli w procentach odnosi się przy tym do szerokości strony. Gdy definiujemy szerokość na poziomie rubryk pionowych tabeli (tj. kolumn), dotyczy to szerokości całej tabeli.<ref>Tzw. ''parent element'' dla tabeli to strona, zaś dla kolumny (komórki) w tabeli jest nim sama tabela.</ref> {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto; !&nbsp; !Z określeniem maksymalnej szerokości !Bez określenia maksymalnej szerokości |- !Kod |<pre>{| |style="max-width:8em"| '''Stan''' |style="max-width:8em"| '''Powierzchnia w km²''' |style="max-width:8em"| '''Stolica''' |- |style="max-width:8em"| '''Australia Południowa''' |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;983&thinsp;482 |Adelaide |- |style="max-width:8em"| '''Australia Zachodnia''' |&numsp;&numsp;2&thinsp;529&thinsp;875 |Perth |- |style="max-width:8em"| '''Nowa Południowa Walia''' |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;800&thinsp;642 |Sydney |- |style="max-width:8em"| '''Queensland''' |&numsp;&numsp;1&thinsp;730&thinsp;648 |Brisbane |}</pre> |<pre>{| |'''Stan''' |'''Powierzchnia w km²''' |'''Stolica''' |- |'''Australia Południowa''' |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;983&thinsp;482 |Adelaide |- |'''Australia Zachodnia''' |&numsp;&numsp;2&thinsp;529&thinsp;875 |Perth |- |'''Nowa Południowa Walia''' |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;800&thinsp;642 |Sydney |- |'''Queensland''' |&numsp;&numsp;1&thinsp;730&thinsp;648 |Brisbane |}</pre> |- !Efekt | {|style="border-collapse:collapse" |style="max-width:8em"| '''Stan''' |style="max-width:8em"| '''Powierzchnia w km²''' |style="max-width:8em"| '''Stolica''' |- |style="max-width:8em"| '''Australia Południowa''' |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;983&thinsp;482 |Adelaide |- |style="max-width:8em"| '''Australia Zachodnia''' |&numsp;&numsp;2&thinsp;529&thinsp;875 |Perth |- |style="max-width:8em"| '''Nowa Południowa Walia''' |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;800&thinsp;642 |Sydney |- |style="max-width:8em"| '''Queensland''' |&numsp;&numsp;1&thinsp;730&thinsp;648 |Brisbane |} | {|style="border-collapse:collapse" |'''Stan''' |'''Powierzchnia w km²''' |'''Stolica''' |- |'''Australia Południowa''' |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;983&thinsp;482 |Adelaide |- |'''Australia Zachodnia''' |&numsp;&numsp;2&thinsp;529&thinsp;875 |Perth |- |'''Nowa Południowa Walia''' |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;800&thinsp;642 |Sydney |- |'''Queensland''' |&numsp;&numsp;1&thinsp;730&thinsp;648 |Brisbane |} |} ====Wysokość komórki==== Ponieważ w danym wierszu wszystkie komórki mają tę samą wysokość (jeśli komórki nie są połączone), to wystarczy podanie wysokości w jednej z nich. Kod i uwagi można zobaczyć w rozdziale dotyczącym określania wysokości całej tabeli ([[#Wysokość tabeli]]). {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto; !Kod !Efekt |- |<pre>{| |'''Miasto''' |'''Powierzchnia''' |- |'''Adelaide''' |&numsp;&numsp;&numsp;3&thinsp;260&nbsp;km² |- |'''Perth''' |&numsp;&numsp;&numsp;6&thinsp;418&nbsp;km² |- |style=height:6em|'''Sydney''' |&numsp;&numsp;12&thinsp;367&nbsp;km² |- |'''Brisbane''' |&numsp;&numsp;15&thinsp;842&nbsp;km² |}</pre> | {|style=border-collapse:collapse |'''Miasto''' |'''Powierzchnia''' |- |'''Adelaide''' |&numsp;&numsp;&numsp;3&thinsp;260&nbsp;km² |- |'''Perth''' |&numsp;&numsp;&numsp;6&thinsp;418&nbsp;km² |- |style=height:6em|'''Sydney''' |&numsp;&numsp;12&thinsp;367&nbsp;km² |- |'''Brisbane''' |&numsp;&numsp;15&thinsp;842&nbsp;km² |} |} ====Poziome wyrównanie zawartości komórek==== Wyrównanie tekstu w lewo, wyśrodkowanie i wyrównanie do prawej jest określane przy pomocy stylu css <code>text-align:WARTOŚĆ</code>. Możliwe jest określenie tych własności na poziomie całej tabeli, wiersza lub komórki. *<code>style="text-align:left"</code> – do lewej krawędzi komórki *<code>style="text-align:center"</code> – do środka komórki *<code>style="text-align:right"</code> – do prawej krawędzi komórki *<code>style="text-align:justify"</code> – wyjustowanie (ma sens tylko przy długim tekście) Przykład wspólny z wyrównaniem w pionie zawartości komórek. ====Pionowe wyrównanie zawartości komórek==== Wyrównanie zawartości komórki w pionie jest określane przy pomocy stylu <code>vertical-align:WARTOŚĆ</code> (atrybut <code>valign=...</code> jest przestarzały).<br> {{f|w=80%|Niestety nie można określić wyrównania dla całego wiersza, konieczne jest określenie dla każdej komórki osobno.}} Możliwe wartości to: *<code>style="vertical-align:top"</code> – do górnej krawędzi komórki *<code>style="vertical-align:center"</code> – do środka komórki *<code>style="vertical-align:bottom"</code> – do dolnej krawędzi komórki <br><br> {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto; !Kod !Efekt |- |<pre> {| |style="text-align:left;vertical-align:top"|Lewa górna krawędź |style="text-align:center;vertical-align:top"|Ṡrodkowa górna krawędź |style="text-align:right;vertical-align:top"|Prawa górna krawędź |- |style="text-align:left;vertical-align:center"|Lewy<br>środek |style="text-align:center;vertical-align:center"|Ṡrodkowy<br>środek |style="text-align:right;vertical-align:center"|Prawy<br>środek |- |style="text-align:left;vertical-align:bottom"|Lewy<br>dół |style="text-align:center;vertical-align:bottom"|Ṡrodkowy<br>dół |style="text-align:right;vertical-align:bottom"|Prawy<br>dół |}</pre> | {|style=border-collapse:collapse |-style="width:16em;height:7em" |style="text-align:left;vertical-align:top"|Lewa<br>górna<br>krawędź |style="text-align:center;vertical-align:top"|Ṡrodkowa<br>górna<br>krawędź |style="text-align:right;vertical-align:top"|Prawa<br>górna<br>krawędź |-style="width:16em;height:7em" |style="text-align:left;vertical-align:center"|Lewy<br>środek |style="text-align:center;vertical-align:center"|Ṡrodkowy<br>środek |style="text-align:right;vertical-align:center"|Prawy<br>środek |-style="width:16em;height:7em" |style="text-align:left;vertical-align:bottom"|Lewy<br>dół |style="text-align:center;vertical-align:bottom"|Ṡrodkowy<br>dół |style="text-align:right;vertical-align:bottom"|Prawy<br>dół |} |} ====Nowrap==== Algorytm wyświetlania tabeli zazwyczaj ustawia szerokość nieoptymalnie, a przynajmniej inaczej, niż byśmy sobie życzyli. Rubryki zawierające krótki, kilkuwyrazowy tekst są na przykład zwężane tak, że tekst się zawija, co może wyglądać niewłaściwie wstawienie w kodzie komórki (wystarczy jeden najdłuższy w kolumnie) kodu <code>style="white-space: nowrap"</code> uniemożliwia łamanie tekstu w danej kolumnie. {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto; !&nbsp; !style=width:20em|Kod !Efekt |- !{{obrót|{{1|bez&nbsp;''nowrap''|2em}}|270}} |<pre>{| |Stan |Data ustanowienia kolonii |Wyjaśnienie |- |Australia Południowa |19. lutego 1863 |Historia [...] eukaliptusów. |- |Australia Zachodnia |2. maja 1829 |Historia [...] eukaliptusów. |- |Nowa Południowa Walia |26. stycznia 1788 |Historia [...] eukaliptusów. |- |Queensland |6. czerwca 1859 |Historia [...] eukaliptusów. |}</pre> | {|style="border-collapse:collapse;" |Stan |Data ustanowienia kolonii |Wyjaśnienie |- |Australia Południowa |19. lutego 1863 |Historia tego stanu jest bardzo zagmatwana. Gdy na te tereny dotarli pierwsi koloniści zastali rdzennych mieszkańców Australii. Po bezkresnych terenach wesoło skakały kangury, biegały strusie. Na niektórych obszarach Australii można było spotkać niedźwiadki koala jedzące liście eukaliptusów. |- |Australia Zachodnia |2. maja 1829 |Historia tego stanu jest bardzo zagmatwana. Gdy na te tereny dotarli pierwsi koloniści zastali rdzennych mieszkańców Australii. Po bezkresnych terenach wesoło skakały kangury, biegały strusie. Na niektórych obszarach Australii można było spotkać niedźwiadki koala jedzące liście eukaliptusów. |- |Nowa Południowa Walia |26. stycznia 1788 |Historia tego stanu jest bardzo zagmatwana. Gdy na te tereny dotarli pierwsi koloniści zastali rdzennych mieszkańców Australii. Po bezkresnych terenach wesoło skakały kangury, biegały strusie. Na niektórych obszarach Australii można było spotkać niedźwiadki koala jedzące liście eukaliptusów. |- |Queensland |6. czerwca 1859 |Historia tego stanu jest bardzo zagmatwana. Gdy na te tereny dotarli pierwsi koloniści zastali rdzennych mieszkańców Australii. Po bezkresnych terenach wesoło skakały kangury, biegały strusie. Na niektórych obszarach Australii można było spotkać niedźwiadki koala jedzące liście eukaliptusów. |} |- !{{obrót|{{1|''nowrap''|2em}}|270}} |<pre>{| |Stan |style="white-space: nowrap"|Data ustanowienia kolonii |Wyjaśnienie |- |Australia Południowa |19. lutego 1863 |Historia [...] eukaliptusów. |- |Australia Zachodnia |2. maja 1829 |Historia [...] eukaliptusów. |- |style="white-space: nowrap"|Nowa Południowa Walia |26. stycznia 1788 |Historia [...] eukaliptusów. |- |Queensland |6. czerwca 1859 |Historia [...] eukaliptusów. |}</pre> | {|style="border-collapse:collapse;" |Stan |style="white-space: nowrap"|Data ustanowienia kolonii |Wyjaśnienie |- |Australia Południowa |19. lutego 1863 |Historia tego stanu jest bardzo zagmatwana. Gdy na te tereny dotarli pierwsi koloniści zastali rdzennych mieszkańców Australii. Po bezkresnych terenach wesoło skakały kangury, biegały strusie. Na niektórych obszarach Australii można było spotkać niedźwiadki koala jedzące liście eukaliptusów. |- |Australia Zachodnia |2. maja 1829 |Historia tego stanu jest bardzo zagmatwana. Gdy na te tereny dotarli pierwsi koloniści zastali rdzennych mieszkańców Australii. Po bezkresnych terenach wesoło skakały kangury, biegały strusie. Na niektórych obszarach Australii można było spotkać niedźwiadki koala jedzące liście eukaliptusów. |- |style="white-space: nowrap"|Nowa Południowa Walia |26. stycznia 1788 |Historia tego stanu jest bardzo zagmatwana. Gdy na te tereny dotarli pierwsi koloniści zastali rdzennych mieszkańców Australii. Po bezkresnych terenach wesoło skakały kangury, biegały strusie. Na niektórych obszarach Australii można było spotkać niedźwiadki koala jedzące liście eukaliptusów. |- |Queensland |6. czerwca 1859 |Historia tego stanu jest bardzo zagmatwana. Gdy na te tereny dotarli pierwsi koloniści zastali rdzennych mieszkańców Australii. Po bezkresnych terenach wesoło skakały kangury, biegały strusie. Na niektórych obszarach Australii można było spotkać niedźwiadki koala jedzące liście eukaliptusów. |} |} ====Kolor tła==== W drukowanych kiedyś tabelach nie stosowano w ogóle wypełnienia komórek. W nowszych tekstach, składanych komputerowo, drukowanych metodą offsetową wypełnienie tła się zdarza. Co do oznaczeń kolorów, można je znaleźć bez problemu w internecie (html named colors, css named colors). {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto; |- !Kod !Efekt |- |<pre> {|style="border-collapse:collapse" |style="background:lightgray"|'''Region''' |style="background:lightgray"|&nbsp;&nbsp;'''Powierzchnia'''&nbsp;&nbsp; |- |Marlborough |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;12&thinsp;484&thinsp;km² |- |style="background:lightgray"|Nelson |style="background:lightgray"|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;445&thinsp;km² |- |Tasman |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;&numsp;9&thinsp;771&thinsp;km² |- |style="background:lightgray"|Canterbury |style="background:lightgray"|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;45&thinsp;346&thinsp;km² |- |West Coast |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;23&thinsp;336&thinsp;km² |- |style="background:lightgray"|Otago |style="background:lightgray"|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;31&thinsp;990&thinsp;km² |- |Southland |&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;34&thinsp;347&thinsp;km² |} </pre><br> |<br> {|style=border-collapse:collapse; |style=background:lightgray;border:none|'''Region''' |style=background:lightgray;border:none|&nbsp;&nbsp;'''Powierzchnia'''&nbsp;&nbsp; |- |style=border:none|Marlborough |style=border:none|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;12&thinsp;484&thinsp;km² |- |style=background:lightgray;border:none|Nelson |style=background:lightgray;border:none|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;445&thinsp;km² |- |style=border:none|Tasman |style=border:none|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;&numsp;9&thinsp;771&thinsp;km² |- |style=background:lightgray;border:none|Canterbury |style=background:lightgray;border:none|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;45&thinsp;346&thinsp;km² |- |style=border:none|West Coast |style=border:none|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;23&thinsp;336&thinsp;km² |- |style=background:lightgray;border:none|Otago |style=background:lightgray;border:none|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;31&thinsp;990&thinsp;km² |- |style=border:none|Southland |style=border:none|&numsp;&numsp;&numsp;&thinsp;&numsp;34&thinsp;347&thinsp;km² |}<br> |} W powyższym przykładzie zapewne dużo wygodniej by było formatować '''całe''' wiersze (por. [[#Zakres formatowania]]):<br> <code>|-style="background:lightgray"</code>. Można by było wtedy również pominąć <code>style="border-collapse:collapse"</code> (wymusza brak odstępu między komórkami tabeli) w pierwszej linii kodu tabeli (por. [[#Cellspacing]]). ====Kolor tekstu==== Jest to raczej mało użyteczny format na polskich Wikiźródłach. Książki, które opracowujemy były zazwyczaj drukowane czarną farbą drukarską, co nie wymaga specjalnego formatu. Ponieważ jednak może się to przydać np. przy opracowywaniu jakiejś tabeli na stronie pomocy poniżej zamieszczony jest prosty przykład: {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto; |- !Kod !Efekt |- |<pre> {| |style="color:black"|czarny (black) |style="color:darkblue"|granatowy (darkblue) |style="color:midnightblue"|midnightblue |- |style="color:darkgreen"|ciemnozielony (darkgreen) |style="color:darkolivegreen"|ciemnooliwkowy (darkolivegreen) |style="color:royalblue"|royalblue |- |style="color:navy"|navy |style="color:darkslateblue"|darkslateblue |style="color:blue"|niebieski (blue) |- |style="color:darkred"|ciemnoczerwony (darkred) |style="color:maroon"|kasztanowy (maroon) |style="color:brown"|brązowy (brown) |- |style="color:firebrick"|ceglasty (firebrick) |style="color:red"|czerwony (red) |style="color:white; background:fuchsia"|biały (white) |} </pre><br> |<br> {| |style="border:none; color:black"|czarny (black) |style="border:none; color:darkblue"|granatowy (darkblue) |style="border:none; color:midnightblue"|midnightblue |- |style="border:none; color:darkgreen"|ciemnozielony (darkgreen) |style="border:none; color:darkolivegreen"|ciemnooliwkowy (darkolivegreen) |style="border:none; color:royalblue"|royalblue |- |style="border:none; color:navy"|navy |style="border:none; color:darkslateblue"|darkslateblue |style="border:none; color:blue"|niebieski (blue) |- |style="border:none; color:darkred"|ciemnoczerwony (darkred) |style="border:none; color:maroon"|kasztanowy (maroon) |style="border:none; color:brown"|brązowy (brown) |- |style="border:none; color:firebrick"|ceglasty (firebrick) |style="border:none; color:red"|czerwony (red) |style="border:none; color:white; background:fuchsia"|biały (white) |}<br> |} <br><br> '''Uwagi:''' #Polskie nazwy kolorów podane powyżej są jedynie przykładowym tłumaczeniem i nie mają znaczenia. #Nazwy innych kolorów można znaleźć bez problemu w internecie. #Można również określać kolory przy pomocy wartości szesnastkowych np.: kolor „{{f*|kol=darksalmon|DarkSalmon}}” to inaczej #E9967A. Odpowiednie definicje są równoważne: <code>|style="color:darksalmon"|...</code> i <code>|style="color:#E9967A"|...</code> #Kolor tekstu może być określony również dla całego wiersza lub całej tabeli (por. [[#Zakres formatowania]]). ====Wielkość czcionki==== Czasami tabela jest składana mniejszymi czcionkami niż tekst główny. Efekt ten można osiągnąć wstawiając na początku tabeli <code>{|style="font-size:80%;"</code>. Szczegóły widoczne są w przykładach w sekcji [[#Zakres formatowania]]. ====Inne aspekty formatowania tekstu==== Poniżej podam inne parametry, które można wykorzystać do formatowania tekstu. Wygodne jest to zwłaszcza do określenia zbiorczo dla całej tabeli (por. [[#Zakres formatowania]]), mogą być jednak określone również na poziomie wiersza lub komórki: * <code>font-family:...</code> – np. font-family:Courier New – wybór kroju pisma * <code>font-style:italic</code> – (italic lub normal) kursywa dla tekstu w tabeli – zazwyczaj osiągamy ten efekt przez użycie prostych apostrofów (<nowiki>''....''</nowiki>) * <code>font-style:bold</code> – (bold lub normal) wytłuszczenie dla tekstu w tabeli – zazwyczaj osiągamy ten efekt przez użycie prostych apostrofów (<nowiki>'''....'''</nowiki>) * <code>line-height:...</code> – np. line-height:2em – interlinia (może być określona jako '''normal''' lub podana w '''em''', px, pt, cm, '''%''') – (zalecany sposób podawani jest wytłuszczony) * <code>letter-spacing:...</code> – np. letter-spacing:.1em – odstęp międzyliterowy, tekst rozstrzelony * <code>word-spacing:...</code> – np. word-spacing:1em – odstęp międzywyrazowy ==Scalanie komórek== ===Scalanie komórek w obrębie kolumny=== Komórki można scalić przy pomocy atrybutu <code>rowspan="X"</code>, gdzie X oznacza liczbę komórek, które należy scalić. Istotne jest by pamiętać, że cała zbiorcza komórka jest formatowana a jej treść określana w wierszu, w którym się zaczyna. W kolejnych wierszach jest ona całkowicie pomijana. <br><br> {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto; !Kod !Efekt |- |style=font-size:80%|<pre> {| |- |1 A |1 B |1 C |- |2 A |rowspan="3" style="background-color:Cornsilk"|2-4 B |2 C |- |3 A |3 C |- |4 A |4 C |- |5 A |5 B |5 C |}</pre> | {|style="border-collapse:collapse;text-align:center" |- |1 A |1 B |1 C |- |2 A |rowspan="3" style="background-color:Cornsilk"|2-4 B |2 C |- |3 A |3 C |- |4 A |4 C |- |5 A |5 B |5 C |} |} ===Scalanie komórek w obrębie wiersza=== Komórki można scalić przy pomocy atrybutu <code>colspan="X"</code>, gdzie X oznacza liczbę komórek, które należy scalić. Istotne jest by pamiętać, że cała zbiorcza komórka jest formatowana a jej treść określana raz, następne kolumny są już w kodzie pomijane. <br><br> {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto; !Kod !Efekt |- |style=font-size:80%|<pre> {| |- |1 A |1 B |1 C |1 D |1 E |- |2 A |colspan="3" style="background-color:HoneyDew"|2 B-D |2 E |- |3 A |3 B |3 C |3 D |3 E |- |4 A |4 B |4 C |4 D |4 E |}</pre> | {|style="border-collapse:collapse;text-align:center" |- |1 A |1 B |1 C |1 D |1 E |- |2 A |colspan="3" style="background-color:HoneyDew"|2 B-D |2 E |- |3 A |3 B |3 C |3 D |3 E |- |4 A |4 B |4 C |4 D |4 E |} |} ===Jednoczesne scalenie komórek w obrębie kilku wierszy i kolumn=== Scalenie komórek w kształcie prostokąta jest możliwe przez kombinację atrybutów <code>colspan</code> i <code>rowspan</code>. <br><br> {|class="wikitable" style="max-width: 85em; margin-left: auto; margin-right: auto;" !Kod !Efekt |- |style=font-size:80%|<pre> {| |- |1 A |1 B |1 C |1 D |1 E |- |2 A |colspan="3" rowspan="2" style="background-color:LavenderBlush"|2-3 B-D |2 E |- |3 A |3 E |- |4 A |4 B |4 C |4 D |4 E |}</pre> | {|style="border-collapse:collapse;text-align:center" |- |1 A |1 B |1 C |1 D |1 E |- |2 A |colspan="3" rowspan="2" style="background-color:LavenderBlush"|2-3 B-D |2 E |- |3 A |3 E |- |4 A |4 B |4 C |4 D |4 E |} |} ==Położenie tabeli== {|class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" !&nbsp;opis&nbsp; !kod !style="width:20em"|efekt |- !style="vertical-align:bottom"|{{1|{{obrót|tabele&nbsp;koło&nbsp;siebie|270}}}} | <pre> {{f...| style=display:inline-table}} tabela {{...f}} {{f...| style=display:inline-table}} tabela 2 {{...f}} </pre> | {{f...| style=display:inline-table}} {|style="border-collapse:collapse" |A |B |- |C |D |} {{...f}} {{f...| style=display:inline-table}} {|style="border-collapse:collapse" |E |F |- |G |H |} {{...f}} |- !style="vertical-align:bottom"|{{1|{{obrót|tabele&nbsp;koło&nbsp;siebie &nbsp;&nbsp;(bezpośrednio)|270}}}} | <pre> {{f...| style=display:inline-table}} tabela {{...f}}{{f...| style=display:inline-table}} tabela 2 {{...f}} </pre> | {{f...| style=display:inline-table}} {|style="border-collapse:collapse" |A |B |- |C |D |} {{...f}}{{f...| style=display:inline-table}} {|style="border-collapse:collapse" |E |F |- |G |H |} {{...f}} |- !style="vertical-align:bottom"|{{1|{{obrót|niewyrównane&nbsp;w&nbsp;pionie|270}}}} | <pre> {{f...| style=display:inline-table}} tabela {{...f}} {{f...| style=display:inline-table}} tabela 2 {{...f}} </pre> | {{f...| style=display:inline-table}} {|style="border-collapse:collapse" |A |B |- |C |D |} {{...f}} {{f...| style=display:inline-table}} {|style="border-collapse:collapse" |E |F |G |- |H |I |J |- |L |M |N |- |O |P |Q |} {{...f}} |- !style="vertical-align:bottom"|{{1|{{obrót|wyrównane&nbsp;w&nbsp;pionie|270}}}} | <pre> {{f...| style=display:inline-table}} tabela {{...f}} {{f...| style=display:inline-table; vertical-align:bottom}} tabela 2 {{...f}} </pre> | {{f...| style=display:inline-table}} {|style="border-collapse:collapse" |A |B |- |C |D |} {{...f}} {{f...| style=display:inline-table; vertical-align:bottom}} {|style="border-collapse:collapse" |E |F |G |- |H |I |J |- |L |M |N |- |O |P |Q |} {{...f}} |- !style="vertical-align:bottom"|{{1|{{obrót|wyrównane&nbsp;i&nbsp;margines|270}}}} | <pre> {{f...| style=display:inline-table; margin-left:3em}} tabela {{...f}} {{f...| style=display:inline-table; vertical-align:bottom}} tabela 2 {{...f}} </pre> | {{f...| style=display:inline-table; margin-left:3em}} {|style="border-collapse:collapse" |A |B |- |C |D |} {{...f}} {{f...| style=display:inline-table; vertical-align:bottom}} {|style="border-collapse:collapse" |E |F |G |- |H |I |J |- |L |M |N |- |O |P |Q |} {{...f}} |- !style="vertical-align:bottom"|{{1|{{obrót|{{pętla|18|&nbsp;}}tabela&nbsp;po&nbsp;lewej|270}}}} | <pre> {|style="float:left; margin:0 1em 1em 0" |- |A |B |C |- |D |E |F |- |G |H |I |} Jak widać... </pre> | {|style="float:left;border-collapse:collapse; margin:0 1em 1em 0" |- |A |B |C |- |D |E |F |- |G |H |I |}Jak widać obiekt (w tym wypadku tabela) znajduje się po lewej stronie akapitu. Tekst jest oddzielony od obiektu (np. grafiki czy tabeli jak w tym wypadku) odstępem zdefiniowanym powyżej <code>style="margin:..."</code>. Opływanie jest określane przez styl <code>float</code>. Ponieważ jednak może się zdarzyć, że obiekt (tutaj tabela) jest dłuższy niż akapit, może być konieczne na końcu użycie szablonu {{s|clear}}. |- !style="vertical-align:bottom"|{{1|{{obrót|{{pętla|18|&nbsp;}}tabela&nbsp;po&nbsp;prawej|270}}}} | <pre> {|style="float:right; margin:0 0 1em 1em" |- |A |B |C |- |D |E |F |- |G |H |I |} Podobnie jak ... </pre> | {|style="float:right;border-collapse:collapse; margin:0 0 1em 1em" |- |A |B |C |- |D |E |F |- |G |H |I |}Podobnie jak w poprzednim przykładnie i tutaj obiekt (w tym wypadku tabela) jest opływany przez tekst. Znajduje się po prawej stronie akapitu (<code>style="float:right"</code>). Tekst jest oddzielony od obiektu (np. grafiki czy tabeli jak w tym wypadku) odstępem zdefiniowanym powyżej <code>style="margin:..."</code>. Również tutaj może być konieczne użycie szablonu {{s|clear}} na końcu akapitu, by obiekt nie „wchodził” na następny akapit. |- |- !style="vertical-align:bottom"|{{1|{{obrót|{{pętla|18|&nbsp;}}tabela&nbsp;na&nbsp;środku|270}}}} | <pre> {|style="margin-left: auto; margin-right: auto;" |- |A |B |C |- |D |E |F |- |G |H |I |} W przypadku... </pre> | {|style="margin-left: auto; margin-right: auto; border-collapse:collapse;" |- |A |B |C |- |D |E |F |- |G |H |I |}W przypadku tabeli wycentrowanej, a więc umieszczonej na środku strony, nie można uzyskać efektu opływania przez tekst. |- |} '''Uwaga'''<br> Używane tutaj szablony {{s|f...}} i {{s|...f}} dają efektywnie kod: <nowiki>{{f...|style=display:inline-table; vertical-align:bottom}} → <div style="display:inline-table; vertical-align:bottom"></nowiki> <nowiki>{{...f}} → </div></nowiki> ==Różne triki== ===Wyrównywanie liczb do przecinka=== Każda z przedstawionych metod ma różne wady.<br> 1. Rozbicie liczby na dwie kolumny, lewa jest wyrównana do prawej, prawa do lewej. Ważne jest przy tym wstawienie <code>style="border-collapse:collapse"</code> by nie było między kolumnami zbędnego odstępu. <br><br> {|class="wikitable" !Kod !Efekt |- | <pre> {|style="border-collapse:collapse" |A |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|987&amp;nbsp;654 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|&amp;nbsp; |- |B |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|23&amp;nbsp;456 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|&amp;nbsp; |- |C |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|2&amp;nbsp;234 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|&amp;nbsp; |- |E |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|11 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|&amp;nbsp; |- |F |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|123&amp;nbsp;456 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,789 |- |G |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|890 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,21 |- |H |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|2&amp;nbsp;123 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,1 |- |I |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|456 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,0 |- |J |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|21 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,123 |- |K |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|0 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,227 |} </pre> | {|style="border-collapse:collapse" |A |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|987&nbsp;654 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|&nbsp; |- |B |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|23&nbsp;456 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|&nbsp; |- |C |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|2&nbsp;234 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|&nbsp; |- |E |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|11 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|&nbsp; |- |F |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|123&nbsp;456 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,789 |- |G |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|890 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,21 |- |H |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|2&nbsp;123 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,1 |- |I |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|456 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,0 |- |J |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|21 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,123 |- |K |style="padding:0 0 0 2.5em;text-align:right;border-right:none"|0 |style="padding:0 2.5em 0 0;text-align:left;border-left:none"|,227 |} |} 2. Użycie <code>&amp;#8199;</code> tj. odstępu, tak zaprojektowanego, bym miał stałą szerokość równą szerokości cyfry w danym kroju pisma (pisma są z reguły tak projektowane, by cyfry miały stałą szerokość); przydatny może być również <code>&amp;thinsp;</code> – wąski odstęp np. do oddzielania cyfr po trzy w liczbach wielocyfrowych, <code>&amp;minus</code> – pozioma kreska tak zaprojektowana, by pasowała krojem, szerokością do znaku +, kreska liczbowa <code>&amp;#8210;</code> – nadająca się być może do numerów telefonów, NIP&#8209;ów o szerokości równej szerokości cyfry <br><br> {|class="wikitable" !Kod !Efekt |- | <pre> {| |A |style="padding:0 2.5em"|987&amp;thinsp;654 |- |B |style="padding:0 2.5em"|&amp;#8199;23&amp;thinsp;456 |- |C |style="padding:0 2.5em"|&amp;#8199;&amp;#8199;2&amp;thinsp;234 |- |E |style="padding:0 2.5em"|&amp;#8199;&amp;#8199;&amp;#8199;&amp;thinsp;&amp;#8199;11 |- |F |style="padding:0 2.5em"|123&amp;thinsp;456,789 |- |G |style="padding:0 2.5em"|&amp;#8199;57&amp;thinsp;890,21 |- |H |style="padding:0 2.5em"|&amp;#8199;&amp;#8199;2&amp;thinsp;123,1 |- |I |style="padding:0 2.5em"|&amp;#8199;&amp;#8199;&amp;#8199;&amp;thinsp;456,0 |- |J |style="padding:0 2.5em"|&amp;#8199;&amp;#8199;&amp;#8199;&amp;thinsp;&amp;#8199;21,123 |- |K |style="padding:0 2.5em"|&amp;#8199;&amp;#8199;&amp;#8199;&amp;thinsp;&amp;#8199;&amp;#8199;0,227 |} </pre> | {|style="border-collapse:collapse" |A |style="padding:0 2.5em"|987&thinsp;654 |- |B |style="padding:0 2.5em"|&#8199;23&thinsp;456 |- |C |style="padding:0 2.5em"|&#8199;&#8199;2&thinsp;234 |- |E |style="padding:0 2.5em"|&#8199;&#8199;&#8199;&thinsp;&#8199;11 |- |F |style="padding:0 2.5em"|123&thinsp;456,789 |- |G |style="padding:0 2.5em"|&#8199;57&thinsp;890,21 |- |H |style="padding:0 2.5em"|&#8199;&#8199;2&thinsp;123,1 |- |I |style="padding:0 2.5em"|&#8199;&#8199;&#8199;&thinsp;456,0 |- |J |style="padding:0 2.5em"|&#8199;&#8199;&#8199;&thinsp;&#8199;21,123 |- |K |style="padding:0 2.5em"|&#8199;&#8199;&#8199;&thinsp;&#8199;&#8199;0,227 |} |} 3. Możliwe jest również uzyskanie odstępów przy pomocy <code>&amp;nbsp;</code> (bez „gwarancji”, że stosunek szerokości spacji niełamliwej i cyfry jest w różnych krojach stały – choć często dwie spacje mają szerokość jednej cyfry) i {{s|tab|.5|em}} (bez „gwarancji”, że cyfry we wszystkich krojach pisma mają szerokość 0.5&nbsp;em) <br><br> {|class="wikitable" !Kod !Efekt |- | <pre> {| |A |style="padding:0 2.5em"|987&amp;nbsp;654 |- |B |style="padding:0 2.5em"|&amp;nbsp;&amp;nbsp;23&amp;nbsp;456 |- |C |style="padding:0 2.5em"|&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;2&amp;nbsp;234 |- |E |style="padding:0 2.5em"|&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;11 |- |F |style="padding:0 2.5em"|123&amp;nbsp;456,789 |- |G |style="padding:0 2.5em"|&amp;nbsp;&amp;nbsp;57&amp;nbsp;890,21 |- |H |style="padding:0 2.5em"|&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;2&amp;nbsp;123,1 |- |I |style="padding:0 2.5em"|&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;456,0 |- |J |style="padding:0 2.5em"|&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;21,123 |- |K |style="padding:0 2.5em"|&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;0,227 |} </pre> | {|style="border-collapse:collapse" |A |style="padding:0 2.5em"|987&nbsp;654 |- |B |style="padding:0 2.5em"|&nbsp;&nbsp;23&nbsp;456 |- |C |style="padding:0 2.5em"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;2&nbsp;234 |- |E |style="padding:0 2.5em"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;11 |- |F |style="padding:0 2.5em"|123&nbsp;456,789 |- |G |style="padding:0 2.5em"|&nbsp;&nbsp;57&nbsp;890,21 |- |H |style="padding:0 2.5em"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;2&nbsp;123,1 |- |I |style="padding:0 2.5em"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;456,0 |- |J |style="padding:0 2.5em"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;21,123 |- |K |style="padding:0 2.5em"|&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;0,227 |} |} <br> {|class="wikitable" !Kod !Efekt |- | <pre> {| |A |style="padding:0 2.5em"|987{{tab|.25|em}}654 |- |B |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}23{{tab|.25|em}}456 |- |C |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}2{{tab|.25|em}}234 |- |E |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.25|em}}{{tab|.5|em}}11 |- |F |style="padding:0 2.5em"|123{{tab|.25|em}}456,789 |- |G |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}57{{tab|.25|em}}890,21 |- |H |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}2{{tab|.25|em}}123,1 |- |I |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.25|em}}456,0 |- |J |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.25|em}}{{tab|.5|em}}21,123 |- |K |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.25|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}0,227 |} </pre> | {|style="border-collapse:collapse" |A |style="padding:0 2.5em"|987{{tab|.25|em}}654 |- |B |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}23{{tab|.25|em}}456 |- |C |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}2{{tab|.25|em}}234 |- |E |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.25|em}}{{tab|.5|em}}11 |- |F |style="padding:0 2.5em"|123{{tab|.25|em}}456,789 |- |G |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}57{{tab|.25|em}}890,21 |- |H |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}2{{tab|.25|em}}123,1 |- |I |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.25|em}}456,0 |- |J |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.25|em}}{{tab|.5|em}}21,123 |- |K |style="padding:0 2.5em"|{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.25|em}}{{tab|.5|em}}{{tab|.5|em}}0,227 |} |} 4. Użycie szablonu {{s|0}} <br><br> {|class="wikitable" !Kod !Efekt |- | <pre> {| |A |style="padding:0 2.5em"|987{{0|.}}654 |- |B |style="padding:0 2.5em"|{{0|0}}23{{0|.}}456 |- |C |style="padding:0 2.5em"|{{0|00}}2{{0|.}}234 |- |E |style="padding:0 2.5em"|{{0|000.0}}11 |- |F |style="padding:0 2.5em"|123{{0|.}}456,789 |- |G |style="padding:0 2.5em"|{{0|0}}57{{0|.}}890,21 |- |H |style="padding:0 2.5em"|{{0|00}}2{{0|.}}123,1 |- |I |style="padding:0 2.5em"|{{0|000.}}456,0 |- |J |style="padding:0 2.5em"|{{0|000.0}}21,123 |- |K |style="padding:0 2.5em"|{{0|000.00}}0,227 |} </pre> | {|style="border-collapse:collapse" |A |style="padding:0 2.5em"|987{{0|.}}654 |- |B |style="padding:0 2.5em"|{{0|0}}23{{0|.}}456 |- |C |style="padding:0 2.5em"|{{0|00}}2{{0|.}}234 |- |E |style="padding:0 2.5em"|{{0|000.0}}11 |- |F |style="padding:0 2.5em"|123{{0|.}}456,789 |- |G |style="padding:0 2.5em"|{{0|0}}57{{0|.}}890,21 |- |H |style="padding:0 2.5em"|{{0|00}}2{{0|.}}123,1 |- |I |style="padding:0 2.5em"|{{0|000.}}456,0 |- |J |style="padding:0 2.5em"|{{0|000.0}}21,123 |- |K |style="padding:0 2.5em"|{{0|000.00}}0,227 |} |} 5. Użycie szablonu {{s|1}} <br><br> {|class="wikitable" !Kod !Efekt |- | <pre> {| |A |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|987&amp;nbsp;654 |- |B |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|23&amp;nbsp;456 |- |C |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|2&amp;nbsp;234 |- |E |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|11 |- |F |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|123&amp;nbsp;456{{1|,789}} |- |G |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|57&amp;nbsp;890{{1|,21}} |- |H |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|2&amp;nbsp;123{{1|,1}} |- |I |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|456{{1|,0}} |- |J |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|21{{1|,123}} |- |K |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|0{{1|,227}} |} </pre> | {|style="border-collapse:collapse" |A |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|987&nbsp;654 |- |B |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|23&nbsp;456 |- |C |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|2&nbsp;234 |- |E |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|11 |- |F |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|123&nbsp;456{{1|,789}} |- |G |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|57&nbsp;890{{1|,21}} |- |H |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|2&nbsp;123{{1|,1}} |- |I |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|456{{1|,0}} |- |J |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|21{{1|,123}} |- |K |style="padding:0 5em 0 2.5em;text-align: right;"|0{{1|,227}} |} |} 6. Użycie formatów bloków tekstowych wewnątrz komórki.<br> <br><br> {|class="wikitable" !Kod !Efekt |- | <pre> {| |A |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|987&amp;nbsp;654}} |- |B |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|23&amp;nbsp;456}} |- |C |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|2&amp;nbsp;234}} |- |E |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|11}} |- |F |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|123&amp;nbsp;456}}{{f|style=display:inline-block;|,789}} |- |G |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|57&amp;nbsp;890}}{{f|style=display:inline-block;|,21}} |- |H |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|2&amp;nbsp;123}}{{f|style=display:inline-block;|,1}} |- |I |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|456}}{{f|style=display:inline-block;|,0}} |- |J |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|21}}{{f|style=display:inline-block;|,123}} |- |K |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|0}}{{f|style=display:inline-block;|,227}} |} </pre> | {|style="border-collapse:collapse" |A |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|987&nbsp;654}} |- |B |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|23&nbsp;456}} |- |C |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|2&nbsp;234}} |- |E |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|11}} |- |F |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|123&nbsp;456}}{{f|style=display:inline-block;|,789}} |- |G |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|57&nbsp;890}}{{f|style=display:inline-block;|,21}} |- |H |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|2&nbsp;123}}{{f|style=display:inline-block;|,1}} |- |I |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|456}}{{f|style=display:inline-block;|,0}} |- |J |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|21}}{{f|style=display:inline-block;|,123}} |- |K |style="padding:0 1em;text-align: left;"|{{f|align=right|width=4em|style=display:inline-block|0}}{{f|style=display:inline-block;|,227}} |} |} ===Pionowy skład=== Krótkie teksty w wąskich rubrykach bywają składane pionowo. Można do tego użyć szablonu {{s|Obrót|...|270}}. Trzeba jednak pamiętać o kilku aspektach: # Algorytm tworzenia tabeli, a więc określenie szerokości, wysokości komórki, podziału tekstu na wiersze działa przed obrotem tekstu # Oś obrotu tekstu wypada gdzieś w okolicy lewego dolnego rogu bloku tekstu Przez zastosowanie szablonu {{s|1}} można ominąć problem dostosowywania się wielkości komórki do nieobróconego tekstu, jednak redaktor jest wtedy sam odpowiedzialny za zadbanie by cały tekst wyświetlał się w komórce niezależnie od możliwych konfiguracji (np. zmniejszenie szerokości okna) jak również o jego właściwe pozycjonowanie wewnątrz komórki.<br> By zapobiec podziałowi tekstu na słowa (złamaniu na linie), można np. w charakterze odstępów wstawić <code>&amp;nbsp;</code> lub ewentualnie <code>style="white-space: nowrap"</code>.<br> Najlepsze wyniki, tj. najmniej podatne na zmiany szerokości całej tabeli, zmianę przeglądarki, uzyskujemy w przypadku wysokich komórek, gdzie chcemy umieścić pionowo jedną linię tekstu.<br> Gdy komórka jest bardzo wysoka, a tekst stosunkowo krótki i ma być wyśrodkowany w pionie, najprościej uzyskać ten efekt przez <code>style="vertical-align:center;text-align:center"</code>, tekst wprawdzie nie jest idealnie na środku jednak efekt jest wizualnie bardzo zbliżony.<br> W innych wypadkach najlepiej jest zacząć od dolnej krawędzi komórki <code>style="vertical-align:bottom;text-align:center"</code>. Przesunięcie tekstu można uzyskać przez użycie odpowiedniej liczby <code>&amp;nbsp;</code>.<br> W przypadku tekstu składającego się z dwóch wierszy, które mają być względem siebie wyśrodkowane, można ten tekst uzyskać przez odpowiednią liczbę <code>&amp;nbsp;</code>.<br> Niestety wszystko to jest stosunkowo żmudną pracą metodą prób i błędów. ===Przenoszenie wyrazów=== Zasadniczo rzecz biorąc na Wikźródłach nie wstawiamy miejsc podziału wyrazów, zostawiamy to ewentualnie oprogramowaniu czytnika. Niemniej jednak w przypadku tabel można rozważać wstawianie w tekście w rubrykach tabeli tzw. „miękkich dywizów”. W przypadku zmiany szerokości tabeli i co za tym idzie szerokości kolumn, tekst będzie w ten sposób czytelniejszy i estetyczniej prezentowany. Służy do tego encja <code>&amp;shy;</code>. Np. <code>W przy&amp;shy;pad&amp;shy;ku sze&amp;shy;ro&amp;shy;kie&amp;shy;go ła&amp;shy;mu prze&amp;shy;no&amp;shy;sze&amp;shy;nie wy&amp;shy;ra&amp;shy;zów nie jest tak i&amp;shy;s&amp;shy;to&amp;shy;t&amp;shy;ne. W przy&amp;shy;pad&amp;shy;ku wąs&amp;shy;kich ła&amp;shy;mów czy ru&amp;shy;b&amp;shy;ryk ta&amp;shy;be&amp;shy;li dzie&amp;shy;le&amp;shy;nie wy&amp;shy;ra&amp;shy;zów mo&amp;shy;że być nie&amp;shy;zbę&amp;shy;d&amp;shy;ne dla e&amp;shy;s&amp;shy;te&amp;shy;tycz&amp;shy;nej pre&amp;shy;zen&amp;shy;ta&amp;shy;cji.</code> <br><br> {{f...}} {{f|style=width:5em;border:1px solid black;padding:.5em;display:inline-block;vertical-align:top| W przypadku szerokiego łamu przenoszenie wyrazów nie jest tak istotne. W przypadku wąskich łamów czy rubryk tabeli dzielenie wyrazów może być niezbędne dla estetycznej prezentacji.|table}}&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;{{f|style=width:4px;background:black;height:40em;display:inline-block;vertical-align:top|&nbsp;}}&nbsp;&nbsp; {{f|style=width:5em;border:1px solid black;padding:.5em;display:inline-block;vertical-align:top| W przy&shy;pad&shy;ku sze&shy;ro&shy;kie&shy;go ła&shy;mu prze&shy;no&shy;sze&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów nie jest tak i&shy;s&shy;to&shy;t&shy;ne. W przy&shy;pad&shy;ku wąs&shy;kich ła&shy;mów czy ru&shy;b&shy;ryk ta&shy;be&shy;li dzie&shy;le&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów mo&shy;że być nie&shy;zbę&shy;d&shy;ne dla e&shy;s&shy;te&shy;tycz&shy;nej pre&shy;zen&shy;ta&shy;cji.|table}}&nbsp;{{f|style=width:6em;border:1px solid black;padding:.5em;display:inline-block;vertical-align:top| W przy&shy;pad&shy;ku sze&shy;ro&shy;kie&shy;go ła&shy;mu prze&shy;no&shy;sze&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów nie jest tak i&shy;s&shy;to&shy;t&shy;ne. W przy&shy;pad&shy;ku wąs&shy;kich ła&shy;mów czy ru&shy;b&shy;ryk ta&shy;be&shy;li dzie&shy;le&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów mo&shy;że być nie&shy;zbę&shy;d&shy;ne dla e&shy;s&shy;te&shy;tycz&shy;nej pre&shy;zen&shy;ta&shy;cji.|table}}&nbsp;{{f|style=width:7em;border:1px solid black;padding:.5em;display:inline-block;vertical-align:top| W przy&shy;pad&shy;ku sze&shy;ro&shy;kie&shy;go ła&shy;mu prze&shy;no&shy;sze&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów nie jest tak i&shy;s&shy;to&shy;t&shy;ne. W przy&shy;pad&shy;ku wąs&shy;kich ła&shy;mów czy ru&shy;b&shy;ryk ta&shy;be&shy;li dzie&shy;le&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów mo&shy;że być nie&shy;zbę&shy;d&shy;ne dla e&shy;s&shy;te&shy;tycz&shy;nej pre&shy;zen&shy;ta&shy;cji.|table}}&nbsp;{{f|style=width:8em;border:1px solid black;padding:.5em;display:inline-block;vertical-align:top| W przy&shy;pad&shy;ku sze&shy;ro&shy;kie&shy;go ła&shy;mu prze&shy;no&shy;sze&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów nie jest tak i&shy;s&shy;to&shy;t&shy;ne. W przy&shy;pad&shy;ku wąs&shy;kich ła&shy;mów czy ru&shy;b&shy;ryk ta&shy;be&shy;li dzie&shy;le&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów mo&shy;że być nie&shy;zbę&shy;d&shy;ne dla e&shy;s&shy;te&shy;tycz&shy;nej pre&shy;zen&shy;ta&shy;cji.|table}}&nbsp;{{f|style=width:9em;border:1px solid black;padding:.5em;display:inline-block;vertical-align:top| W przy&shy;pad&shy;ku sze&shy;ro&shy;kie&shy;go ła&shy;mu prze&shy;no&shy;sze&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów nie jest tak i&shy;s&shy;to&shy;t&shy;ne. W przy&shy;pad&shy;ku wąs&shy;kich ła&shy;mów czy ru&shy;b&shy;ryk ta&shy;be&shy;li dzie&shy;le&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów mo&shy;że być nie&shy;zbę&shy;d&shy;ne dla e&shy;s&shy;te&shy;tycz&shy;nej pre&shy;zen&shy;ta&shy;cji.|table}}&nbsp;{{f|style=width:10em;border:1px solid black;padding:.5em;display:inline-block;vertical-align:top| W przy&shy;pad&shy;ku sze&shy;ro&shy;kie&shy;go ła&shy;mu prze&shy;no&shy;sze&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów nie jest tak i&shy;s&shy;to&shy;t&shy;ne. W przy&shy;pad&shy;ku wąs&shy;kich ła&shy;mów czy ru&shy;b&shy;ryk ta&shy;be&shy;li dzie&shy;le&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów mo&shy;że być nie&shy;zbę&shy;d&shy;ne dla e&shy;s&shy;te&shy;tycz&shy;nej pre&shy;zen&shy;ta&shy;cji.|table}}&nbsp;{{f|style=width:11em;border:1px solid black;padding:.5em;display:inline-block;vertical-align:top| W przy&shy;pad&shy;ku sze&shy;ro&shy;kie&shy;go ła&shy;mu prze&shy;no&shy;sze&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów nie jest tak i&shy;s&shy;to&shy;t&shy;ne. W przy&shy;pad&shy;ku wąs&shy;kich ła&shy;mów czy ru&shy;b&shy;ryk ta&shy;be&shy;li dzie&shy;le&shy;nie wy&shy;ra&shy;zów mo&shy;że być nie&shy;zbę&shy;d&shy;ne dla e&shy;s&shy;te&shy;tycz&shy;nej pre&shy;zen&shy;ta&shy;cji.|table}} {{...f}} ===Skośny podział komórki=== Wskazania edytorskie w poligrafii ogólnie rzecz biorąc nie zalecają skośnego podziału komórki. {|class="wikitable" !&nbsp; !Efekt !Kod |- !style="width: 2em"|{{1|{{obrót|niezalecane|270}}}} | style="padding:1em" | {| style="border-collapse:collapse;" | style="background:linear-gradient(to top right,transparent 49.5%,#000000 49.5%,#000000 51.0%,transparent 51.0%);line-height:1; width:8em;height:3em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|ogier}}{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|klacz}} | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |koń |- | style="border: 1px solid black; text-align: left; padding: 0 .5em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osłomuł |- | style="border: 1px solid black; text-align: left; padding: 0 .5em" |koń | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |muł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |koń |} | <pre>{| style="border-collapse:collapse;" | style="background:linear-gradient(to top right,transparent 49.5%,#000000 49.5%,#000000 51.0%,transparent 51.0%);line-height:1; width:8em;height:3em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|ogier}}{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|klacz}} | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |koń |- | style="border: 1px solid black; text-align: left; padding: 0 .5em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osłomuł |- | style="border: 1px solid black; text-align: left; padding: 0 .5em" |koń | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |muł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |koń |} </pre> |- !style="width: 2em"|{{1|{{obrót|zalecane|270}}}} | style="padding:1em;" | {| style="border-collapse:collapse;" | rowspan="2" style="border: 1px solid black; vertical-align: center; text-align: left; padding: 0 .5em" | klacz | colspan="2" style="border: 1px solid black; text-align:center" | ogier |- | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |koń |- | style="border: 1px solid black; text-align: left; padding: 0 .5em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osłomuł |- | style="border: 1px solid black; text-align: left; padding: 0 .5em" |koń | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |muł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |koń |} | <pre>{| style="border-collapse:collapse;" | rowspan="2" style="border: 1px solid black; vertical-align: center; text-align: left; padding: 0 .5em" | klacz | colspan="2" style="border: 1px solid black; text-align:center" | ogier |- | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |koń |- | style="border: 1px solid black; text-align: left; padding: 0 .5em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osioł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |osłomuł |- | style="border: 1px solid black; text-align: left; padding: 0 .5em" |koń | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |muł | style="border: 1px solid black; text-align: center; padding: 0 1em" |koń |} </pre> |} Niekiedy spotyka się taki podział górnej lewej komórki dlatego powyżej podany jest kod. ===Tabela wewnątrz tabeli=== Tabele zagnieżdżone są problematyczne ze względu na dostępność dla czytników, czytelność kodu itp. Jak w przypadku innych struktur w składni wiki (np. listy tworzone przy pomocy asterysków), definicja tabeli wewnętrznej powinna się zaczynać w następnej linii: <pre> ⋮ | komórka zewnętrznej tabeli | komórka zewnętrznej tabeli |- <!-- nowy wiersz tabeli zewnętrznej --> | <!-- ten wiersz (poza znakiem potoku) zostaje pusty --> {| <!-- tu się zaczyna definicja tabeli wewnętrznej --> | komórka wewnętrznej tabeli | komórka wewnętrznej tabeli ⋮ |} <!-- tu się kończy definicja tabeli wewnętrznej --> | komórka zewnętrznej tabel ⋮ </pre> ===Przenoszenie tabeli na krawędzi strony=== Przy odwzorowywaniu fizycznej książki w przestrzeni '''Strona:''' czasami trafimy na sytuację, gdy tabela znajduje się fizycznie na dwóch lub więcej stronach. Wszystkie kolumny są jednak widoczne już na pierwszej ze stron. W przestrzeni głównej jednak chcemy by, tabela była widziana jako całość.<br> Najprościej w takim wypadku przepisać całą tabelę na jednej ze stron.<br> Druga możliwość to na pierwszej stronie w stopce (a więc w części ujętej w znaczniki <code>&lt;noinclude&gt;...&lt;/noinclude&gt;</code>) zakończyć tabelę (<code>|}</code>), by na następnej stronie w nagłówku (a więc znowu w części ujętej w znaczniki <code>&lt;noinclude&gt;...&lt;/noinclude&gt;</code>) otworzyć powtórnie tabelę (<code>{|</code>). Istotne jest przy tym by: * prawidłowo wstawić podział między wierszami (a więc na którejś ze stron – na końcu pierwszej albo na początku drugiej normalnie w tekście musi się znaleźć znak <code>|-</code> * jako pierwszy fizycznie wiersz na stronie nie może się znajdować znacznik tabeli (można poprzedzić go <code>&lt;nowiki /&gt;</code>. Wyjaśnienie mechanizmu działania znacznika noinclude można znaleźć w poradniku [[{{NAMESPACE}}:{{#if:{{PAGENAME}}|{{BASEPAGENAME}}||{{BASEPAGENAME}}}}/Transkluzja i substytucja a użycie znaczników noinclude, includeonly, onlyinclude|Transkluzja i substytucja a użycie znaczników noinclude, includeonly, onlyinclude]]. W przypadku, gdy tabela znajduje się na rozkładówce (a więc jest na dwóch kolejnych stronach ale podzielona w pionie) pozostaje umieszczenie tabeli na jednej ze stron. ===Znak potoku ''pipe sign''=== Na Wikźródłach rzadko konieczne jest wstawianie w tekście (a więc nie w kodzie) pionowej kreski. Niemniej jednak krótka informacja: * ponieważ trzecia i kolejne kreski pionowe w wierszu nie mają w składni wiki znaczenia (jeśli nie występują parami), to można wstawić przed tekstem wiersza jakiś pseudoformat, który zostanie przy parsowaniu tabeli pominięty np <code>|format|1 + |x| = 25</code> (nie działa przy dwóch kreskach koło siebie ||) * możliwe jest wstawienie kreski między znacznikami nowiki <code>|1 + &lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt;x&lt;nowiki&gt;|&lt;/nowiki&gt; = 25</code> lub <code>|1 + &lt;nowiki&gt;|x|&lt;/nowiki&gt; = 25</code> lub tp. * możliwe jest użycie html-owego znacznika: <code>|1 + &amp;#124;x&amp;#124; = 25</code> ===Formatowanie i komentarze=== Przy tworzeniu tabel czasami warto formatować właściwie kod ale i komentować, by uczynić go łatwiejszym do analizy, uzupełnienia czy naprawy.<br> Powyżej w sekcji [[#Style CSS]] omówiono formatowanie stylów. Czytelność na przykład mogą poprawić odstępy '''po''' dwukropkach i średnikach.<br> Należy dodać, że czytelność kodu można poprawić również przez konsekwentne wcięcia rozpoczynające definicje komórek, wierszy.<br> Komentarze wstawia się przy pomocy zwykłej składni wiki <code>&lt;!-- KOMENTARZ --&gt;</code>. {{Przypisy}} mcv9i6cbkimr4z5w1t4bsh7fodea613 100 1065111 3148374 3090860 2022-08-09T16:29:42Z Piotr433 11344 zamiana znaku trzykropka na trzy pojedyncze kropki proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>kącika? A gdzież na świecie znajdzie piękniejsze ustronie? I Gotteskeim był typem bardzo sympatycznym, — uczciwy, sumienny, prawy: skarbem jest podobny dzierżawca. Każdy z nas zresztą lubi grać rolę Opatrzności. Zjawić się w chwili stanowczej i wyświadczyć usługę człowiekowi, który go tak głęboko upokorzył wczoraj surowością słów swoich, wydawało się księciu szlachetną i godną go zemstą. Ożywił się tą myślą i we własnych oczach nabrał pewnej wartości.<br> {{tab}}— Przypuszczam, — rzekł powoli — iż znajdę na ten folwark nabywcę, który w dalszym ciągu chętnie korzystać będzie z waszej pracy i doświadczenia.<br> {{tab}}— Czy podobna, mój panie? Ach, jakże byłbym wam wdzięczny! Człowiek się całe życie uczy rezygnacyi, a wkońcu widzi, że to jak lekarstwo: zwodzi, a nic nie pomoże.<br> {{tab}}— Możecie nawet tak ułożyć kontrakt, — ciągnął książę — że użytkowanie folwarku będzie wam zapewnione aż do końca życia.<br> {{tab}}— A czy wielmożny pan sądzi, — odezwał się wieśniak nieśmiało — że przyjaciel pański nie zgodziłby się na przyznanie mi prawa przekazu? Fritz jest porządnym chłopcem.<br> {{tab}}— Młody jeszcze — rzekł książę chłodno. — Niech zdobędzie o własnych siłach stanowisko i nie liczy na dziedzictwo.<br> {{tab}}Ale Gottesheim zaczął po chwili milczenia:<br> {{tab}}— Chłopiec dawno już jednak pracuje na tej ziemi, panie, a w moim późnym wieku (skończę 78 podczas żniwa), w moim wieku, proszę pana, niema nic pewnego, i właściciel mógłby prędko być w kłopocie, kogo znaleźć na moje miejsce. Licząc na Fritza, spałbym już spokojnie. Myślę, że takie względy powinny go skłonić do przyjęcia tego warunku?<br> {{tab}}— Fritz ma przewrócone w głowie — zauważył książę sucho.<br> {{tab}}— Jednak nowy właściciel... — zaczął Kilian.<br> {{tab}}Książę zarumienił się z niecierpliwości.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> gcskyo0drc5yl31o3nuh734rp1skqoq 100 1073322 3148515 3147027 2022-08-09T19:45:38Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|31}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|h=normal|III.|przed=20px|po=20px}} <poem> :{{kap|Piérwsze}} już kury piały, w zamku cicho, I cicho było na świecie. Noc letnia Z xiężycem, z gwiazdy nad ziemią wisiała, Nad wody para wlokła się, jak gdyby Kipiały rzeki i wrzały jeziora. W dali Peleda<ref>Sowa.</ref> hukała samotna Siedząc na dębie, i derkacz na błotach Krzyczał, i żaby kumały gwarliwe, Jak lud, kiedy się do grodu zgromadzi, O wojnie, łupach lub o sobie radzi. :Na nowogródzkim zamku cisza długa; Lecz po xiężycu, widać było cienie, Tam, sam, po wałach migające wdali; Jacyś się ludzie schodzili, szeptali, W ręku oręże, oszczepy dźwigali, Szli, nikli, znowu wchodzili, czekali. </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 99eduk64nbev224qleqnj01271xeif7 100 1073323 3148514 3147026 2022-08-09T19:43:40Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|30}}</noinclude><poem> :— Prawdaż to? krzyknął Mindows. Wnet się zrywa, Prawda? Tyś widział, ty słyszałeś zdradę? — :— Na piorun Boga Perkuna, na brodę Przysięgam, obu słyszałem jak knuli, Aby Cię z życia haniebnie wyzuli. Każ śledzić, poszli Bajorów osaczać, Sieci stawiają na sług twoich wierność. — :— Sami w nie wpadną, rzekł Mindows, wiedziałem, Widziałem wszystko — ale nie ich oczy Ujrzą na stosie niewolnicy syna. Xiężnéj synowie sami pójdą przodem Na gody z ojcem do Wschodniego kraju. Zbierz ludzi, gdy zmrok padnie przyjdziesz z niemi, Każdy siekierę niechaj ma i stryczek. Tutaj ich Mindows spotka. — Osadź wkoło Wiernemi swemi. — Kiedy noc zapadnie, Przyjdą, to wpuścić do mojéj świetlicy, Do łoża mego. — Teraz w ślad za niemi, Bież za ich tropem, patrz kto będzie z niemi, I milcz jak mury. — Rzekł Mindows, powstaje, Wyprawił sługę, sam pozostał z mieczem, Ostrza probował, uśmiéchał się k niemu, I wyjrzał prędko Saule<ref>Słońce.</ref> w morze wpadnie, A noc nadejdzie i Menes<ref>Xiężyc.</ref> i gwiazdy. </poem><br> {{---}}{{Skan zawiera grafikę}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2q0h69pzj4fwkibx0u49sai5sl6jenp 100 1073324 3148512 3147025 2022-08-09T19:40:48Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|29}}</noinclude><poem> — Zabić Mindowsa i Montwiłła zabić, Mnie Litwa cała, na co nią się dzielić? — A Montwiłł myślał — Mindows syn nieprawy, Trajnys mój młodszy, niechaj giną razem, Mam ja trzech synów, im i mnie kraj cały — Za jedném cięciem dwóch pozbędę wrogów. — :I poszli oba, a Tikimas wyjrzał Z zakąta, w którym wysłuchał rozmowy, Śmiał się patrzając za odchodzącemi. — — Nie tobie Litwa, rzekł, ni tobie panie! Mindows Kunigas. Nie wam z nim się mierzyć, Śmierć dla was obu, stosy i mogiła. Tikimas ogień znalazł pod popiołem — Pójdzie do pana, uderzy mu czołem I powié wszystko. Nagrodę dostanie Sto osadników i srébra sto rubli! O, poczekajcie, nie śpieszcie się cieszyć! Mindows się nie da ze śmiercią uprzedzić! — :I szedł do niego, padł na twarz przed panem. — Kunigas didis!<ref>Wielki Kniaziu!</ref> rzekł, śledzić kazałeś, Już zwierz jest w kniei i czas iść myśliwym, Bracia już na twą głowę się zmówili, Poszli dłoń złocić Bajoróm, przyjaciół Kupować sobie. — Dziś nocą napadną; Wszystko słyszałem. — Głowy ich dojrzały, Czas zerwać, psóm twym oddać na pożarcie. — </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lnf36xq7u2sl66zdi6c448x4l9b040n 100 1073325 3148510 3146926 2022-08-09T19:36:24Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|28}}</noinclude><poem> :— Na co nam wojsko, na jednego człeka? Wstyd, Montwiłł, nas dwóch, a on jeden samy; Ty masz trzech synów. — Na zamku nas dzieli Dwie ściany tylko; straż co u drzwi czuwa. Trudnoż mu życie dziś odebrać jeszcze? Idź ty do swoich, ja pójdę za swemi. Zbierzmy przyjaciół, a nim stos ojcowski Dogaśnie, drugą rzucim nań ofiarę, Pójdzie na łowy z ojcem, ulubieniec! Lepiéj tam jemu, szeptał Trajnys cicho, Na co nam czekać, czego zwlekać dłużéj? Żeby on stosy do wojny zapalił, Zgromadził ludu, zamki poosadzał, Kupił przyjaciół, ujął Kunigasów — I nas bezbronnych wziął, jak w gnieździe ptaki! Jam widział w oczach, on nie będzie czekał, Nie będzie bał się, namyślał i zwlekał — My go nie wezmiem, on na nas uderzy — I nie czas będzie! Dziś, dzisiaj Montwille, Dzisiaj lub nigdy. — Kto ma jutro w ręku? Jutro? A jutro on zabić nas może! — :— Dobrze, rzekł Montwiłł, idę Kunigasów Zakupię sobie. — Ty nie żałuj srébra, Podarków, słodkich słów i obietnicy. — :Spójrzeli w oczy sobie i odeszli, I oba stali milczący na progach, I tak myśleli w swych duszach o sobie. </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lfxl3qmc8305djvumre39nk9bj2xc60 100 1073326 3148506 3146925 2022-08-09T19:33:33Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|27}}</noinclude><poem> I nikt go nie znał do wczoraj, nie słyszał, Że był na świecie. Zmówić się ze swemi; Mindows spokojny, on pogardza nami, Myśli, że już nas zdeptał jak robaki, Że głowy podnieść nie będziemy śmieli. — Noc ciemna, Montwiłł, najlepiéj usłuży Miecz ostry w ręku. Czego czekać dłużéj? Dzisiaj go zabić, i paskudne ścierwo Krukóm wyrzucić za mury zamkowe! — :— A Montwiłł mruczał — Czy znasz ty Mindowsa? Chytry jak sarna, co się psóm wywija — Wiész ty, czy da się w łożu zamordować, Jak stary niedźwiedź drzémiący w barłogu, Co nic nie słyszy, śniegiem otrząśniony? Cóż, jeśli chybim? — Kto nam rękę poda? Paść będzie tylko, dać pod nogi głowy, I czekać stryczka lub ciężkiéj niewoli. Nie mamy wojska; przyjaciół ratunek, Krucha podpora; nie ruszaj jéj, cała, Ledwie ją dotkniesz, w proch się rozsypała — :— A mamy złoto, srébro ruskie mamy — Miecze i zbroje, konie, niewolniki, Kupim przyjaciół, kupim pomocniki. — Tak mówił Trajnys — Montwiłł niedowierzał, Milczał, to mruczał — Jechać nam do dzielnic I zebrać wojsko i z wojskiem uderzyć. </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dkgp2ozociur5o4p8xqnzf7v9ei8c17 100 1073327 3148505 3146924 2022-08-09T19:29:45Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|26}}</noinclude><poem> I zebrać wojska i napaść Mindowsa. Nim się wytrzeźwi szczęściem upojony, Zanim do niego głupi lud się zbieży. Swoich z kiernowskich włości prędko zbiorę, I nim się o nich dowié, tu przylecę. Znam zamek, mnie tu od młodości znają, Otworzą wrota, napadnę i zgniotę. Ty z swemi przybądź na czas Żmudzinami, Nam na wpół Litwa cała, pęta jemu, Lub śmierć, na którą niewolnik zasłużył. — :A Trajnys milczał i potrząsał głową. — Zła bracie rada, nim ty do Kiernowa, Zanim ja na Żmudź dobiegę, on zwącha Co go ztąd czeka. Ty nie znasz Mindowsa; Wzrok ma sokoli, a rękę Olbrzyma, Spójrzy, przeczuje, zabije nas obu! Zła rada Montwiłł! — A jeśli tajemnie Nie wezmiem zamku, nie chwycim go w jamie Myśmy zginęli, on nam nie przebaczy. Z nim Kunigasy, Bajoras, lud wielki. Z nami kto pójdzie?? Zła rada! — I cicho Jął mówić Trajnys. — Na co wojsko zbiérać? Daleko jechać, długo się sposobić, Gdy wszystko można tu i zaraz zrobić? Ty masz przyjaciół, i u mnie są druhy, Do nich idź, rękę wyciągnij, pomogą. Mindows przyjaciół nie ma w całym dworze, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> clp5mqbngxd83s6l1er1hw33jj0hq1v 100 1073392 3148516 3147030 2022-08-09T19:48:00Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|32}}</noinclude><poem> :A Mindows nie spał, z wiernemi Bojary, On czekał zdrady, gotów był do kary, I na Ryngolda wielkim mieczu sparty, Wyglądał rychło bracia nań naskoczą. :Piérwsze już kury piały, w zamku cicho, Bracia knowali, odkładali zdradę — I trzykroć za prog wyszli ze sługami, I trzykroć nazad tchórzliwie wrócili. — Niech uśnie Mindows, — do siebie mówili. Kury znów piały. Trajnys rzekł do brata. — Teraz czas, idźmy. — I z Montwiłłem idą. Trzech synów z białym mieczem poskoczyli: Wikind, Towciwiłł i Erden najmłodszy. — Ojcze! mówili, i my pójdziem z tobą, Praweśmy wnuki Ryngolda, i miecz nam Rozpala dłonie, zemsta pierś rozdyma. My z tobą, ojcze, na co pomoc obca? Trzech, czyż jednego zdławić nie zdołamy? — Lecz Montwilł wstrzymał synów swych u proga. — Wy nie pójdziecie, rzekł, młodeście dzieci, Dla was i życie i zemsta i boje! Dość nas, zostańcie. — Kto wié! Bogi wiedzą, Który z nas wróci, czyja krew popłynie! Zostańcie, byście może ojca głowę Pomścili potém. — {{tab|80}}— Co mówisz? Montwille! Przerwał mu Trajnys, w górę miecz podnosząc; </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lfudw9y7p6rmdu40drgbenzdoz305b0 100 1073393 3148517 3147032 2022-08-09T19:51:50Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|33}}</noinclude><poem> Wątpisz, lękasz się! On jeden, nas tylu. Chodźmy! czas; jutro rozprawiać będziemy! Kury już piały dwa razy. — A Montwiłł Skinął swym synóm, aby pozostali. I trzéj synowie miecze z rąk puścili, I oczy smutno w ziemię utopili. Stali na progu, za odchodzącemi Długo, zazdrośni walki, spoglądali. :W ciszy szli bracia podwórcem zamkowym; Straży nie było, we wrotach zapory; I szli wciąż, idąc z Mindowsa szydzili. — Tak pewny siedzi i śpi tak spokojny, Jak gdyby prawe dziedzictwo po ojcu Odebrał, jakby nie bał się nikogo. Patrzcie, we wrotach straży nie postawił, Otworem wszystko! — {{tab|100}}I szli daléj znowu, Nigdzie nikogo. — Aż u drzwi świetlicy, Kędy spał Mindows, stanęli, i razem, Jak gdyby Gulbi<ref>Duch stróż człowieka.</ref> jaki ich zatrzymał, Wryci, z oddechem zapartym, jak słupy, Stali. Nikt naprzód drzwi nie odryglował. W ciemności jeden na drugich spoglądał, Oczyma jeden drugiego popychał. Aż Trajnys wyszedł i rygiel odsunął; Tuż za nim wszyscy wpadli do komnaty. </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> tkbrxdspl6sq2h8nhj4ndkeb6vb8eco 100 1073394 3148518 3147043 2022-08-09T19:56:28Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|34}}</noinclude><poem> Przez okno xiężyc świécił na róg izby: Kędy Mindowsa twarde łoże było, Rzucił się Trajnys z podniesionym mieczem, I Montwilł za nim, i Bajory wierne, Padli do łoża, padli — odskoczyli. — Zdrada! zawołał Montwiłł, jogo niéma! — — On jest!! — głos zawrzał, i z Ryngolda mieczem Wpadł Mindows wściekły na wylękłych braci. Ciął, i Trajnysa łeb rozpłatał w dwoje. Padł Trajnys, jęczéć nawet nie miał czasu. A Montwiłł ukląkł, miecz rzucił, i czołem Proch zmiatał podły, przed nieprawym bratem Błagał litości — Mindows deptał nogą Kark jego, pastwiąc się nad nim i szydząc. — Litości na dziś! wołał; jutro znowu Przyjdziesz tu w nocy, abyś jeszcze może Prosił litości. — Jakżeś, hardy bracie, Zgiął kark przede mną, synem niewolnicy! I śmierć nie lepszaż nad taką sromotę? Patrz, nogą głowę xiążęcą twą gniotę, I szydzę z ciebie, najgrawam z bojaźni! O! nie przebaczę! Nie. We Wschodniéj ziemi Idź szukać ojca, ty z dziećmi twojemi. — — Z dziećmi, łkał Montwiłł. O! niechaj ja ginę, Lecz za cóż one? O! pozwól żyć synom, Wydrzyj im ziemię, zostaw tylko życie — Odbierz ojcowską to lichą puściznę, Kiernow, co ojciec dał na pośmiewisko </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lhpm6hodc6topvp6if1jijczgjp1hhe 100 1073395 3148519 3147058 2022-08-09T19:59:02Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|35}}</noinclude><poem> Starszemu swemu! Mindows! nie dość tobie Zwycięztw i władzy? Cóż te słabe dzieci, Cóż oni tobie? Niech choć one żyją! — — Te słabe dzieci, to wilczęta młode, Rzekł Mindows; teraz bawią się ze psami, Lecz gdy im zęby porosną, to kiedyś Poduszą owce i pójdą do lasa. O! nie, wybiję wilki i wilczęta! — :Skinął, wnet sługi Montwiłła porwali, I w silnych rękach, za gardło schwycony, Skonał bełkocząc niewyraźnie — Dzieci! — :— Tych, krzyknął Mindows, wskazując Bojary, Uwiązać dzikim konióm do ogonów, I puścić w lasy; miecza na nich szkoda; Precz z niémi! — Słudzy milczących powiedli, A zamek zawrzał, zapłonął ogniami, Zahuczał ludem, i nim kury trzecie Zapiały, dziesięć dzikich biegło koni Ze wrót zamkowych, po obszérnéj błoni, Każdy za sobą wlokąc zdrajcy ciało, Które się z życiem wrzeszcząc passowało; I wiatr donosił zdala tentent koni, I jęki winnych. Potém tentent tylko, Potém szmér głuchy — I cisza głęboka, I krwawe tylko pozostały ślady Zbrodni, wycieczki i kary i zdrady. </poem><br> {{---}}{{Skan zawiera grafikę}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 4omu1mpeshqg3tpcju0tvd2q6se4jhg 100 1073396 3148521 3147061 2022-08-09T20:01:56Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|37}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|h=normal|IV.|przed=20px|po=20px}} <poem> :{{kap|W ciemnicy}} dzieci Montwiłłowe płaczą, Siéroty śmierci niechybnéj czekają; Trzech ich. Najstarszy Wikind gniewem pała, Średni Towciwiłł ojca swego płacze, Najmłodszy Erden drży, śmierci się lęka; A wszyscy razem patrzą i czekają, Rychło siepacze drzwi lochu otworzą I miecz lub stryczek przyniosą od stryja. Lecz niéma kata, i dzień jeden mija I drugi mija; o chlebie i wodzie Jęczą siéroty pod zamkową wieżą, Na mokréj słomie powiązani leżą. A starszy jeszcze gniewem, zemstą pała, I średni jeszcze ojca swego płacze, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 51eojm0678763qf98ivzq8kuo08tc5w 100 1073397 3148525 3147067 2022-08-09T20:04:39Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|38}}</noinclude><poem> Najmłodszy męki lęka się i śmierci. Siedém dni mija, i codzień, co rana Trzy dzbany wody i trzy bochny chleba Przynosi strażnik, kładnie i odchodzi, Słowa nie powié, słowem nie osłodzi Ciężkich mąk siérot. Napróżno go starszy Wyzywa słowy, napróżno doń średni Łzami się modli, napróżno najmłodszy Jękiem go błaga, on słowa nie rzecze, Nie spójrzy nawet, i jak wszedł wychodzi. :Siedzą sieroty pod zamkową wieżą, Liczbę dni tracą, dzień nocy podobny, Bo jak noc ciemny i jak noc milczący; I nic nie słychać, tylko brzęk łańcucha I jęki więźniów, dochodzące ucha Zdala, przewlekłe, bolesne, z pod ziemi. :Już starszy gniewu cierpieniem postradał, Już średni łez swych zapomniał po ojcu, Już młodszy śmierci lękać się zaprzestał, I wszyscy razem piersiami wyschłemi Wołali tylko — Powietrza, swobody, Lub śmierci prędzéj i męczarnióm końca! — :A śmierć nie przyszła, i wrota zaparte Stały jak wprzódy, i jak wprzódy Sargas<ref>Stróż.</ref> </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0q77wjloakk4pzkh0kwha8ku63slpbn 100 1073398 3148526 3147082 2022-08-09T20:07:48Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|39}}</noinclude><poem> Milczący, codzień chleb nosił spleśniały I stęchłą wodę. I milcząc spoglądał Na siérot troje, a jeszcze litości Nie uczuł w sobie, i głosu im nawet Z świata, z którego wygnani, nie przyniósł. :Siedémkroć siedém błysnęło poranków, Siedémkroć siedém razy Saule<ref>Słońce.</ref> świetne Wpadło do morza i wstało obmyte; Dwa razy Menes<ref>{{Korekta|Xiężyc|Xsiężyc}}.</ref> zmieniał twarz zrąbaną, A wrota stały jak wprzódy zaparte. Cierpienia rosły w duszy siérot trojga, Jak mchy wilgotne na murach więzienia, Pęta się wjadły w odrętwiałe nogi, Wybladły lica, przygasały oczy, I uszy dźwięków świata zapomniały, A Sargas ani śmierci, ni swobody, I nic nie przyniósł — prócz chleba i wody. </poem><br> {{---}}{{Skan zawiera grafikę}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> axg83cshhjpcgqz43shr4846vi7gdkj 3148531 3148526 2022-08-09T20:15:33Z Alenutka 11363 wycofanie własnej korekty proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|39}}</noinclude><poem> Milczący, codzień chleb nosił spleśniały I stęchłą wodę. I milcząc spoglądał Na siérot troje, a jeszcze litości Nie uczuł w sobie, i głosu im nawet Z świata, z którego wygnani, nie przyniósł. :Siedémkroć siedém błysnęło poranków, Siedémkroć siedém razy Saule<ref>Słońce.</ref> świetne Wpadło do morza i wstało obmyte; Dwa razy Menes<ref>Xiężyc.</ref> zmieniał twarz zrąbaną, A wrota stały jak wprzódy zaparte. Cierpienia rosły w duszy siérot trojga, Jak mchy wilgotne na murach więzienia, Pęta się wjadły w odrętwiałe nogi, Wybladły lica, przygasały oczy, I uszy dźwięków świata zapomniały, A Sargas ani śmierci, ni swobody, I nic nie przyniósł — prócz chleba i wody. </poem><br> {{---}}{{Skan zawiera grafikę}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8g8quf36eulegv7sgadob6zbtoowqhd 100 1073399 3148528 3147074 2022-08-09T20:11:09Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|41}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|V.|przed=20px|po=20px}} <poem> :{{kap|Schły}} w ciężkich więzach Ryngoldowe wnuki, A Mindows nad ich głowami panował. Braci nie było, nie lękał się zdrady, A miecz Ryngolda wstrzymywał sąsiady, I weszło Litwie pomyślności słońce, Bo Kunigasy, posłuszni Mindowie, Kłonili czoła i nieśli daniny. Nikt nie śmiał szemrać, ni podnosić głowy. Tylko Niemieckich Zakon wojowników Zagrażał Żmudzi, Liwóm i Kuronóm; Ale się jeszcze Volquin nie odważył Wyciągnąć ręki po Mindowsa włości, Bo był sam słaby, bo już miecz Ryngolda Zostawił kresę na Niemieckiéj zbroi. Czekali pory, czekali niezgody, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> jbj0j40cj10wmjjtw3gswlij2cqyext 100 1073400 3148530 3147077 2022-08-09T20:14:37Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|42}}</noinclude><poem> A braci z Niemiec wołali do siebie, Oręże ostrząc na progach swych grodów. :Lecz cicho było w Litwie Ryngoldowéj, Żmudź tylko stała przed Zakonem w trwodze. Kuroni w Kiemach siedzieli spokojni, Jaćwieże z pługiem chodzili po niwach, Krywicze ruskiéj zabywali braci I dłoń braterską Litwinóm dawali. Pińsk, Mozyr, Siewierz, Czerniechow swym grodóm Sypali wały, Zaborole<ref>Palisady.</ref> bili, I słali Kniaziu bogate daniny. Nie było w całéj Litwie Kunigasa, Coby Mindowsa sprzeciwił się woli, Coby nie stanął do zamkowéj straży, Ludzi nie przysłał, odmówił daniny, Lub skrył się w lasy i uciekł do wrogów, Gdy do wrót poseł kołatał xiążęcy. Z krwi braci zdrajców wyrósł kwiat pokoju, Co po nad Litwą jasną wznosił głowę I liśćmi lud jéj osłaniał ubogi. :Lammechin Królik u Kurów panował, I Ryngold nawet pożyć go nie zdołał; Napróżno corok po haracz wysyłał: Posłańce jego nigdy nie wracali, Lub pohańbieni, w żebraczém odzieniu, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dedufo1rxmqxljdatro5cilp35ofqe4 100 1073401 3148533 3147422 2022-08-09T20:18:36Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|43}}</noinclude><poem> Do domów swoich wlekli się, nie śmiejąc Oczu pokazać na Krywiczan grodzie. Raz wyszedł Ryngold z Jaćwieżem i Litwą, I Lammechina kraj cały splądrował, I krukóm ucztę na długo zgotował, A do ogonów końskich przywiązani Kurów tysiące szli litewskie pługi Ciągnąć i sypać horodyszczów wały. Lecz nie porosły zielono mogiły; Już się Lammechin znów Litwie buntował, Posłów Ryngolda z wieprzami postawił, I bez rąk nazad do pana odprawił, Kazawszy rzec im, że Kuronów dani Unieść nie mogli i ręce stradali. — :A Ryngold wówczas z Ruskiemi wojował. Lew z Włodzimiérza, Swiatosław z Kijowa I Dymitr Drucki, szli wojskiem nad Niemen, A po nad niemi stada kruków czarne Płynęły chmurą na pobojowisko. I byli z niemi Kurdasa Moguły, I wielu Kniaziów ruskich i Bojarów. — Już byli wielki Krywiczów gród wzięli, I po nad Niemnem pustosząc ciągnęli. Spotkał ich Ryngold nad rzeką, i trzy dni Trwała tam walka zacięta, aż duchy Z ciał lecąc, jeszcze w powietrzu walczyły. I była uczta jastrzębióm i krukóm, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0ey9mfr0accl6kzf0beqqnknoec7zbj 100 1073402 3148535 3147426 2022-08-09T20:21:47Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|44}}</noinclude><poem> A pole trupy ruskiemi usłane Zwie się Mohilną, bo mogiły stoją Jak kretowiska po łące, széroko. Kniaziowie ruscy do Łucka się gnali, I w Łucku wojska mężnego płakali. :A Ryngold na Żmudź szedł Zakon wojować, I miecz skrwawiony spłókać w Białém morzu, Lammechin kurski wzbił się dumą wielką, Bo olbrzym nie miał czasu w dół spoglądać, Zdeptać na ziemi drobnego robaka. I potém znowu Ruś Ryngold plądrował, Co Alexander Kniaź mu odwetował; Nabrawszy jeńców, u końskich ogonów W daleki połon Litwinów prowadził, Gdzieś tam nad rzeką płakać ich osadził, I panu pasznie uprawiać cudzemu. Wielu tam trupy tylko dociągnęli Na Ruś, i krukóm za pastwę służyli; Wielu uciekło, i nazad do braci, Wpół żywi, potém zwlekli się nierychło, Gdy wojnie koniec i wszystko ucichło. Litwini potém pod Torżek gonili, Paląc i pędząc od pługów, od roli Ludu moc wielką, siwe skotu stada. Gonił Jarosław Kniaź Włodzimierowicz Z Nowotorżany, na białym rumaku, Jeńców im odbił, i Litwinów wielu </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> c7kano0tw0l9o1ou3x2hhq2my2bkw4o 100 1073403 3148537 3147441 2022-08-09T20:25:39Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|45}}</noinclude><poem> Padło daleko od swych, w obcéj ziemi. Twercy, Dmitrowcy, gdy pod Toropeczem Na kark im siedli, jak kleszcze się wpili, I krwią litewską napasłszy, za niemi Na progi domostw, do Litwy gonili. :Kurski Kunigas tymczasem spokojny Siedział, i Litwie urągał się dumny, Bo Litwa posłów swoich nie pomściła, Krwi swéj przelanéj, sromoty zniesionéj, Aż Ryngold wielki skonał. — Mindows prędko Wspomniał na Kurów, i znów posły idą, Ale nie prosić dani, nie targować; Ponieśli łyka, winniki i strzałę, I miecz i ogień. Mówili od Pana. — Jeśli do trzech dni dani nie oddacie, Jeśli włos spadnie z świętéj posłów głowy, W dni siedém łyka przyjdą na dorosłych, Winniki drobnym, strzały w pierś Bojaróm; Miecz na twą szyję, Lammechinie dumny, A ogień ziemi Kuronów wszérz i wzdłuż. — :Lammechin słuchał, lecz posłów nie skrzywdził, Tylko dzień jeden nic nie rzekłszy wstrzymał, I myślał, radził zwoławszy Bojary, I znowu radził, aż do trzech dni zwlekał; Na czwarty dań im zaległą oddali, I dary Kniaziu bogate wysłali, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> nfj5aa6ov3mnzsqv93rqy2nboenc5ts 100 1073404 3148538 3147442 2022-08-09T20:26:40Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|46}}</noinclude><poem> Konie i futra, srébra i bursztyny. Lammechin uznał Mindowsa nad sobą, I przysiągł na swą brodę, z Kuronami Stanąć, gdy stosy wojenne zapalą. — Tak wielki Mindows, nie podniosłszy miecza, Kurów zwojował postrachem wyprawy, A sam Lammechin do Krywiczan grodu Przyszedł bić czołem Ryngolda synowi. </poem><br> {{---}}{{Skan zawiera grafikę}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fp3pgbggdfjhm76i1qkv2akprfdc8sp 100 1073405 3148539 3147453 2022-08-09T20:28:10Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|47}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|h=normal|VI.|przed=20px|po=20px}} <poem> :{{kap|Świéciło}} słońce litewskiemu światu, A Montwiłłowi synowie, w ciemnicy Siedząc, płakali, ni słońca, ni drogiéj Nie widząc ziemi. I młode ich lata Płynęły, jako strumień trzęsawiskiem, Błoty czarnemi i ciemnemi bory. I nikt nie przyszedł słowem ich pocieszyć, I nikt nie przyszedł pokarmić nadzieją. :A lata biegły na Litwie szczęśliwéj Jasne, jako dni Karwilis miesiąca, Spokojne, ciche, jak noce pogodne. Mindows sam jeden na Litwie panował, A wróg i lennik Mindowsa szanował. </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> mak7660j5vqxuiis0581tlpt3a2qd71 100 1073406 3148540 3147455 2022-08-09T20:35:05Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|48}}</noinclude><poem> :Raz na Krywiczan zamku, letnią porą, Spoczął Kunigas po łowach szczęśliwych, Kiernowskie lasy z łukiem i oszczepem Przebiegłszy, wrócił; za nim na stu wozach Wieziono żubry, łosie i jelenie, Dziki, niedźwiedzie. W zamkowym podwórcu Wisiały skóry sączące posoką; Na progu sługi łuki naciągali, Śmieli się, gwarząc i prawiąc o łowach. Wtém Sargas, któren wrót zamkowych strzeże, Rozdjął podwoje, wyglądał na drogę, Jak gdyby gościa przeczuwał na szlaku. — A, na Budintoj — rzekł, do zamku jedzie Poseł Krewejty, z białą laską w ręku, Z wieńcem na głowie. — Poznałem zdaleka. Na święto jakie, czy woła na wojnę? Nie darmo do nas z krzywą laską śpieszy. — Mówił, a szlakiem zdaleka migała, Z laską podróżną, postać jakaś biała. I widać było pobożnych wieśniaków Tłumem za posłem biegących z pól, Numów, Jak szaty jego białe całowali, Czołem mu bili i zatrzymywali. On chwilę stawał, i znowu szedł skoro Pruskim gościńcem do Krywiczan grodu. A Sargas patrzał; kiedy wrót był blisko, Wrota na rozcież przed posłem otworzył, I upadł na twarz; przeszedł Wejdalota </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ada90uc1ve3yu1xf6ua0nqtnbxwtxbz 100 1073464 3148541 3147456 2022-08-09T20:38:27Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|49}}</noinclude><poem> Most, Zaborole, na podwórce śpieszył. Słudzy na jego widok się porwali, Czekając słowa, milczeli i stali. On z białą laską szedł aż do świetlicy, Gdzie starszy Smerda u ogniska siedział, I przyjął posła czarą miodu pełną, Prosząc, by spoczął, aż oznajmi panu. Poszedł; znużony usiadł Wejdalota U gościnnego ogniska i dumał. A wkoło cicho niewolnicy stali, Słowa czekali, skinienia patrzali. Przyszły kobiéty, i znużone nogi Wodą obmyły, i szytym ręcznikiem Otarły — potém pokarmy przyniosły, Których połowę oddał Wejdalota Kobolóm zamku, pól sługóm zamkowym, Sam wody napił się, placka skosztował. Aż wrócił Smerda. — Kunigas was czeka, Rzekł — Idźcie za mną. — Otworzył podwoje, I wgłąb na zamek {{Korekta|Ryngoldow|Ryngoldów}} prowadził. :W prostéj komnacie pan Litwy spoczywał, Na ziemi leżał na niedźwiedziéj skórze; Dwa psy ogromne nogi mu lizały; Na berle, w kącie, drzemał sokół biały; Tuż tarcz wisiała, złotemi gwoździami Nabita, świecąc, jak niebo gwiazdami. Po ścianach łuki, oszczepy i strzały, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> k40egxk4rm61fw1n663q495cnwzqdo5 100 1073465 3148542 3147458 2022-08-09T20:41:32Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|50}}</noinclude><poem> Szłyki bogate, wielkie miecze białe. Nad drzwiami, w murze, Kobol z żubrzą głową, Sparty na kiju, nieruchomy stoi. W oknie zasłona wzniesiona, a przez nie Widać gród cały, i wzgórza dalekie, I lasy wgłębi jak sinieją stare. Wszedł Wejdalota — Pokój tobie, Panie, I szczęście — rzecze u progu; twarz skłonił I Kobolowi oddał cześć pokorną. — Krewe Krewejta Alleps mnie wysyła; Z Romnowe idę, od dębu świętego, Od straszliwego Perkuna ołtarza. Krewe chce widziéć Mindowsa w Romnowe; On Bogów wolę ma jemu objawić, I głos, co z dębu słyszał Bogów usty, Przyszłość wróżący. Nim siedém dni minie, Czeka was Krewe. — Co Kunigas wielki Odpowié Krewie? Ja nazad powracam. — :A Mindows podniósł pochyloną głowę, Słuchał i milczał — Potém rzekł Kapłanu. — Nim siedém razy słońce w morze wpadnie, Mindows przybieży na rozkaz Krewejty. — :Znów Wejdalota skłonił się Kobolóm, Znów Xięciu; zamilkł i wyszedł z świetlicy; I już się w izbie gościnnéj nie wstrzymał, Dziedzińce przebiegł, mosty, Zaborole; Mrucząc modlitwy, nazad śpieszył drogą. </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> qyck444v9bfjv77wlvx0ro1dxho1n5m 100 1073466 3148543 3147470 2022-08-09T20:43:49Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|51}}</noinclude><poem> :Słońce zapadło, w ciemnościach na szlaku Świéciła wdali suknia jego biała, Daléj i daléj coraz się migała, Znikła nareście. Na zamku ruch, wrzawa; Nim Menes wejdzie, Kniaź wyjeżdża w drogę; Konie ze stajni wywodzą, siodłają, Słudzy biegają, psy wyją, rżą konie, Oręże brzęczą i szeleszczą strzały. Kunigas z kilką nie jedzie sługami, Niemcy tam siedzą blisko od Romnowe; Sto koni bierze z sobą i stu ludzi Zbrojnych, odważnych, Jaćwieży, Litwinów. Każdy na plecach ma łuk, strzał secinę, Każdy u boku biały miecz z za morza, Za pasem pałkę i procę skórzaną. I koń każdego doświadczony w biegu, Dwa dni, dwie nocy bieży bez noclegu. :Już xiężyc wyszedł skrwawiony na niebo, Jakby zbroczony wczoraj mieczem słońca, I jeszcze z licem nieobmytém rosą. Mindows na pruskim już pędził gościńcu W pyłu tumanach. Wierni za nim słudzy Wokoł jechali milczący, a okiem Daleko naprzód przed konie gonili. Brzask wschodni niebo ukrasił czérwono, Gdy wpośród lasu, na łące zielonéj Wypocząć stali. I nim wyszło słońce, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lxih3wi7tb9ilr4h0czumxbsp82vw75 100 1073512 3148544 3147474 2022-08-09T20:46:31Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|52}}</noinclude><poem> Jechali znowu, cały dzień bez drogi, Na zachód zawsze, lasy i polami, Przepłyli rzeki, darli się puszczami, Brzegami jeziór śpiących kłusowali. A gdzie na drodze Kiemy spotykali, Wychodził starszy z chichem przeciw panu I bił mu czołem. Od sioła do sioła Wiódł ich przewodnik nieznancmi szlaki, Na rzekach brody wytykał mielizną, Brzegiem trzęsawisk twardą znaczył drogę. Dzień i noc jechał Mindows niecierpliwy, Ani dał zasnąć ludzióm, spocząć konióm, I nim siódmy raz czyste słońce wstało, W dwóch rzek zakrętach ujrzeli Romnowe, Dokoła wodą, jak gród, opasane. Święte się miejsce murami czerniło, I starych dębów liśćmi zieleniło, Nad których wierzchy dym gęsty się wznosił, Płynący strugą niebieską do góry, Pod nogi wielkim trzem Bogóm litewskim. :Ujrzał dąb święty Kunigas, zsiadł z konia, I z ludźmi ziemię pokornie całował, A Bogóm wylał ofiarę dziękczynną Za szczęsną podróż. Potém krętą drogą Jechali w lewo po nad rzeki brzegiem, Aż u bram grodu nad wałem stanęli. Tu już lud wielki czekał Kunigasa, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> bgcg7nbywx7m5bf1biszvcuq3yyvqcf 100 1073513 3148545 3147481 2022-08-09T20:49:28Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|53}}</noinclude><poem> I stary Krewe wyszedł przeciw niemu Z Krewów, wróżbitów, Wejdalotów tłumem; Ewarte z laską, dwakroć zakrzywioną, I Sigonnoci, sznurem przepasani, Z torbą na plecach i kijami w rękach, Wielkim go krzykiem witali wesoło, Podnosząc ręce, bijąc ziemię czołem, Kładnąc się wszyscy na Mindowsa drodze. Sam jeden Alleps nie uchylił głowy; Szedł prosto starzec poważny ku niemu, I wiódł go z sobą przed Bogów ołtarze. Zdaleka one ogniami jaśniały, Trzy obok święty dąb obejmowały, Z którego twarze trzech Bogów zczerniałe, Żółtemi oczy z bursztynu patrzały. :Pod gołém niebem trzy ognie gorzały, Mur tylko czarny opasał je wkoło, Na nim wisiały żubrów, turów rogi Oprawne w srébro, łuki i kołczany, Zbroje, w ofierze Bogóm przyniesione, Bursztynu bryły, i wieńce korali, I z muszli morskich nizane równianki, Kuronów dary nadmorskich mieszkańców. Były tam czaszki z nieprzyjaciół głowy, Zbroje w niemieckich kuźniach wykowane, Miecze z dalekich krajów od zachodu, A wśród nich w murze posągi drewniane, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> raj0wgczmvd9np811j5nq7dw67ccyhm 100 1073514 3148547 3147483 2022-08-09T20:52:22Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" />{{c|54}}</noinclude><poem> Krasnemi barwy i kruszcem odziane, Stały, jak stoją u zamczyska progu Słudzy xiążęcy, — straż starszemu Bogu. :Jedne na końskich nogach ludzkie ciała Dźwigały z trojgiem głów i rąk sześciorą, Drugie z piersiami siedmią wezbranemi, Jakby siedm ziemi miały karmić niemi, Siedziały w wieńcach ze kłosów i kwiatów. Owdzie Lietuwa z kocią stała głową, Z mieczami w rękach, do wojny gotową. Daléj Ragutis gruby w saniach leżał, I w ręku czaszę trzymał napełnioną, Dwojgiem ust pijąc słodki miód kowieński. Walginy posąg czworo głów kończyło: Owcza, wołowa, ptasia i wieprzowa, Na cztéry strony zwrócone patrzały, Czworaki rodzaj zwierząt zasłaniały Od moru, chorób i w przednówek głodu. Tam Tawals, straszny kobiécemu oku, Śmiał się bezwstydnie, jak kozioł lubieżny, Na szyi dary młodzieży dźwigając: Sznury korali, muszli i bursztynu. Ogromnym wężem stał Auszlawis Bożek, Chorym pomocny, i z roztwartéj paszczy Srébrnym językiem zdał się ludzióm grozić; Na szyi jego ofiar tyle było, Że skórę węża i kształty zakryło, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> bq1y5dbbvjra5pq9sy2s3zxfhqrs2n8 100 1074225 3148350 3122224 2022-08-09T16:06:24Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|126}}</noinclude><poem> Którego wyszedł w połocką wyprawę. Aż Marti żona podchodzi ku niemu, I tak go cieszy łagodnemi słowy — — Panie mój, przestań gniewu i rozpaczy; Nie pomści rozpacz, gniew wrogów nie zbije — Myślmy o zemście, lecz myślmy spokojnie. Mindows niedźwiedzią odwagę miał, silę, Teraz mu trzeba rozumu lisiego. Daj wrogom z swego zwycięztwa się cieszyć, I zapal stosy, i zbierz wojska swoje; Nie zawsze jeden zwycięża, Mindowsie, A kto ostatni, ten lepiéj zwycięży. — :— O, nie mów, Marti, rzekł Mindows surowo Marna pociecha, kobiece to słowo. Ty nic wiesz co to iść z zemstą i gniewem, A zwyciężonym powrócić do domu, Z sercem tak pełném rozpaczy i sromu. Ty nie wiesz co być zmuszonym uciekać, Gdy ręka boju i krwi wroga pragnie, Życie mizerne jak łania ratować. Jest czego, Marti, rozpaczać bez końca — A woje moje — Litwa i Kurony, Leżą w Polocie, Dźwinie i na Żmudzi, Bez mogił, stosu, korzyści i sławy. O! czemum wilcząt nie podusił młodych, Czcmum ich, Bogów posłuchawszy woli, Puścił, ażeby pojadły mi stada? — </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> iqalx0zsopgdqj255sxc3fxdytvg8dd 100 1074226 3148354 3122225 2022-08-09T16:13:32Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|127}}</noinclude><poem> Mówił, i smutnie utopiwszy głowę, Znów patrzał kędyś na dalekie góry, Znowu rwał brodę i szaty rozdzierał, I zęby zgrzytał — krwawa łza mu ciekła Z spiekłego, gniewem spalonego oka. Aż Wojsiełk, dziecię, podchodzi ku niemu, I rączki białe na szyi zawiesza, I głaszcząc ojca, szczebioce, pociesza. A Mindows westchnął i odepchnął dziecię, W pierś się uderzył, wyleciał w podwórzec. :W podwórcu słudzy kupami stawali, I cóś pocichu tajemnie szeptali. Okryty kurzem, błotem, w zdartej szacie Goniec go spotkał i uderzył czołem. — Biada nam, krzyknął, biada Litwie całéj! Wróg ją pustoszy — Ruś niszczy i pali. Płoną już stosy, lecz palą się sioła, I lud ze strachem w lasy się rozbiega. Towciwilł jechał do Rygi do Mistrza, Zbratał się przeciw nam z Chrześcianami, Przeciw nam zawarł z Ruskiemi przymierze. Ja wracam ztamtąd. Panie! już nie tajna Zmowa na ciebie, spisek twych sąsiadów. Towciwilł nie już Kiernowa po ojcu, Lecz całej Litwy spodziewa się dumny; Bogate dary przyniósł Inflantskiemu, Dał mu się ochrzcić, drugi raz dla drużby; </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8gl3y7flgn6jcrfhquakrfqba3o36k1 100 1074654 3148360 3123518 2022-08-09T16:22:27Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|131}}</noinclude><poem> Za dzieckiem błaga, by go w wrogów szpony Sam nie oddawał, własnéj krwi nie gubił. Mindows i płaczu Wojsiełka nie słuchał, Ani skarg matki, ani jéj przekleństwa. On chce pokoju, nie patrzy czém kupi; Ojcaby oddal za rok odpoczynku, By wojsko zebrać, lud zegnać do boju, Wyniszczyć wrogów — a do serca jego Płacz dziecka, matki łzy nie przemawiają. Wysyła posły — Skinął im, i rzecze — — Jedźcie do Kniazia Daniłła ode mnie, Dajcie mu dziecię na zakład pokoju. Zawrzeć przymierze na rok, na pół roku! Dam mu co z Rusi, niechaj precz ustąpi. — Towciwiłł na mnie puścił te ogary! Chcą trzymać z Litwą, niech trzymają ze mną; Towciwiłł nigdy nie będzie tu panem! Ja go w proch zetrę! niech mój lud zgromadzę! Ze mną przymierze weźmie Ruś na Lachy, Ja im przysięgi dotrzymam na Bogi, Ja zakładnika własne daję dziecię. Idźcie, zawrzyjcie pokój, jak możecie. Pokoju trzeba dla Litwy! a potém — O! potém sokoł znów wzięci wysoko, Kiedy obcięte odrosną mu skrzydła. — :Poszli posłowie; dzień mija i drugi, Mindows na wieży siedzi i pogląda </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> leb94b54sg32u0rgw579e5zshp0hsn1 100 1074655 3148359 3123519 2022-08-09T16:21:46Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|130}}</noinclude><poem> Niéma czém wałów osadzić dokoła, Niéma z kim w pole wynijść na spotkanie! I targał brodę, i przeklinał siebie. A poseł posła z straszną wieścią gonił, Nowemi klęski do serca uderzał. Jesienne zbiory poszły z płomieniami, Pola rozryte, spustoszone sioła, I lud kupami pędzony w niewolę. Nie prędko Litwa z klęski się podniesie, Nie prędko Mindows stać może do boju. — On pała zemstą, a woła pokoju — Pokój go nową może nadać siłą. — Jeśli przymierze odrzuci Daniłło, Mindows w bój pójdzie, aby poledz w boju, Aby nie widzieć hańby swéj i sromu, A ludu swego nędzy i niewoli! :Z czołem od wstydu zlaném, krwawą twarzą, Mindows swych posłów wysłał do Słonima. Hardy Kunigas sam prosi pokoju, I zemstą serce choć się burzy srogą, Pokorę zmyśla, o przymierze prosi. I nie dość posłów, nie dość próśb pokornych, Mindows Daniłłu śle Wojsiełka syna W zakład, że słowa dotrzyma danego. Napróżno dziecię płacząc ręce k niemu Wyciąga drobne, wracać chce do matki, Napróżno Marti u nóg jogo leży, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> qkhuzppj4m2dn2bqseepe4rpyamx6uq 100 1074656 3148356 3123520 2022-08-09T16:20:45Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|129}}</noinclude><poem> Pędził się w bory, klęską wystraszony. Groźby Bojarów, i Kapłanów mowy, I gniew Mindowsa nie wstrzymał ich w biegu. Tak, gdy się stado rzuci w którą stronę, Pędzą się wszystkie za pierwszą, przelękłe, I dokąd idą, nie wiedzą; lecz lecą, A strach za niemi ognistą ich miotłą Pędzi daleko, aż padną znużeni. :Z wstydem wrócili Mindowsa posłańcy; Garść ledwie ludu w nowogródzkim zamku, Przy Kunigasie wierna pozostała; A codzień posły z straszną wieścią śpieszą, Jak ptak złowrogi z krakaniem przed wojną. Daniłł kijowski, Wasyl z Włodzimierza, Chmurami ciągną na Litwę otwartą; Już na pagórkach Wołkowyska leżą, I gród zdobyty, wycięte załogi, Zdobyty Zdzitow i Mściłow, co słaby Leży w dolinach, bez wałów i wody. Już podstąpili pod Słonima mury, I Kniaź, co trzymał załogę zamkową, Uderzył czołem i otworzył wrota. :O hańbo! ciągną na Mindowsa zamek, Na Nowogródek; dwa już wojska śpieszą, I jak dwie rzeki płyną przeciw niemu. Mindows policzył garstkę swego ludu — Nie wstrzyma zamek napaści Rusina; </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> i9ytbesrrr1jmgqtghikxwcxjn8f159 100 1074657 3148355 3123521 2022-08-09T16:20:11Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|128}}</noinclude><poem> Mistrz mu już Litwę zdobyć obiecował, On Mistrzu krajów odstąpić połowę, Żmudzi od Inflant, Jaćwieży, Podlasia — Kniaziu Daniłłu z Kijowa — pól Rusi. Kniaź Daniłł przysiągł z Wasylem przymierze — Już pędzą w Litwę, już łuny wśród nocy Świecą dalekie — Wchodzą nasze wrogi! Ratuj nas, Panie! Daszże nas w niewolę? — :Mówił, a wszyscy — Ratuj! — powtarzali. A Mindows ręce załamał, zębami Zgrzytnął, i posła nieszczęść popchnął nogą. — :— Wstań! rzekł — O, jeszcze Litwa nie zdobyta, I jeszcze Mindows nie dźwiga kajdanów! Towciwiłł wcześnie przedał zwierza skórę, Zwierz jeszcze w lesie, ustrzelić się nie da — Zapalić stosy i lud mój gromadzić. — :I wnet Bojary na konie usiedli, I biegli, biegli w cztery Litwy strony, W dziewięć pokoleń, lud wołać do boju. Ale już straszną wieścią porażony Lud, sioła, chaty opuścił i grody, Chronił się w lasy przed hydną niewolą, Krył się za błota w niedostępne puszcze, Za rzek koryta, trzęsawisk zapory. Posłowie Kniazia wszędzie puste progi, Wszędzie znaleźli tylko ściany gołe. Lud ich nie słuchał; unosząc dostatki. </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> pvecuddjxd1r6tb9706caxdfikqll46 100 1074658 3148391 3123525 2022-08-09T16:53:11Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|140}}</noinclude><poem> A sam poleciał wgłąb zamku z pośpiechem. Długo posłowie przed wrotami stali, Długo napróżno trąbili, czekali, Aż z okna biały kaptur się wychylił, I druga głowa. — Po prusku pytali — — Czego chcą tutaj? po co przyjechali? — Wargajło naprzód skłonił nizko głowę, I rzekł im pruską pożyczając mowę: — Kunigas didis, Mindows nas posyła K wielkiemu Kniaziu, waszemu Mistrzowi; Dary bogate niesiemy od Pana, I słowa wielkie — pokoju i zgody. Prosim nas wpuścić z gałęzią zieloną. — :Długo szeptano zanim ich wpuszczono, Aż z brzękiem żelaz rozpadły się wrota, I Swarno wjechał naprzód, za nim drudzy. Legli obozem w podwórcu zamkowym, A starszych wwiedli do wielkiej świetlicy, Kędy i dary zniesiono bogate. :Było się Litwie podziwiać tam czemu, Bo choć tam złota, srébra nie widzieli, Ludziom, orężóm, muróm się dziwili. Tam ludzie w szatach żelaznych chodzili, A to żelazo, jak liść cienki kute, Miękko na ręku, na nogach leżało, Zda się na każdy marszczek przystawało. </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> tj8qx64hmmzcyqca5tcu23tyls6tgzi 100 1074659 3148390 3123526 2022-08-09T16:51:55Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|139}}</noinclude><poem> Trzeci był Spudo, do boju i rady, Choć młodszy, stare miał serce i głowę; Ni go łagodne namowy uwiodły, Ni go pogróżki zastraszyć zdołały. Silny na rękę, nieraz bój z niedźwiedziem Skończył, przynosząc zdartą z niego skórę. Czwarty Wargajło, co dziesięć kroć może Posłował w Rusi, Prusiech i do Lachów. Nieraz pił nawet w namiocie Mogula Kobyle mleko z bawolego rogu. On wszystkie świata miał w ustach języki: Z Niemcy ich dziką rozmawiał się mową, W Rusi z Ruskiemi, na Polsce z Lachami, Mówił jak swojak, a nigdy mu słowa Nie brakło jeszcze. I ludzie mówili, Że z ptaki nawet po ptasiemu gadał, Zwierzętom dzikim wyciem odpowiadał, I wiódł na sidła samiczém wołaniem. Dziwny to człowiek; on, — poselstwa usta. Reszta składali posłuszne im ciało, I tak czynili jak czterech kazało. :Orszak był świetny; sto koni Żmudzinów Niosły posłańców, i dary, i sługi, I kiedy Swarno zatrąbił u bramy, Ledwie ostatni na most podjeżdżali. Kraciastém oknem, wilczemi ślepiami Niemiec się spojrzał, otwór zaryglował, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 4gjdz0kpqigd2s7xhwkz19qmifig7jp 100 1074660 3148384 3123527 2022-08-09T16:42:00Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|138}}</noinclude><poem> :Nie prędko wieże Marjeuburga grodu Ujrzeli czarno wyniosłe na niebie. Naówczas gałąź sośniny zieloną Niosąc przed sobą, do wrót kołatali. :A świetny poczet był posłów Mindowy: Bajoras Swarno przodkował im stary; Siwe miał włosy, siwą po pas brodę, Łagodne czoło, spokojne spojrzenie, Męztwo się z jego oka przebijało, A usty mądrość przemawiała stara. Swarno już przeżył wiele klęsk i boju, I wiele szczęścia i niedoli wiele. Sam jeden został ze swojéj rodziny, Wzdychał za ojcy i za braćmi swemi, A życia nie miał za orzech dziurawy; I Swarno wszędy do niełatwéj sprawy, Gdzie męztwa trzeba, wymowy, rozumu, Gdzie się nie wahać, choćby dać i głowę. Za nim szedł Linko barczysty i silny, Ręka poselstwa, jak Swarno był głową. Postrach on wrogów, bo w boju ich miecie, Jak drzewa burza, jako łodzie morze. Z Pogezów rodu, znał pruski kraj cały, Drogi przez puszcze i brody przez rzeki, A gdzie zapukał do chaty wieśniaka, Wszędzie gościnę dali mu ochotnie, Bo brat był Prusóm, choć wierny Litwinóm. </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 6ygdiunp2mi4oal0m9iahpjj84jo89t 100 1074661 3148383 3123528 2022-08-09T16:38:31Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|137}}</noinclude><poem> :— To, rzekł Bojarom, dla Mistrza są dary; Chciwy on, — złota nie popchnie od siebie, Dumny on, — posły pochlebią mu dumie. Idźcie ode mnie, wezwijcie pomocy. Rusin na gardle miecz mi chłodny trzyma. Piérwszy raz rękę podaję Mistrzowi, Niech mi pomoże, niech wojsko przysyła. Nic pożałuje, gdy Mindowsa zbawi. — Powiedzcie, co jest w skarbcu moim złota; Nigdy Towciwiłł nie widział go tyle. Powiedzcie, ile na Litwie jest ziemi; Towciwiłł dał im skórę, a zwierz żyje. — Ze mną przymierze Mistrza pobogaci — Niech przyśle lud swój, Mindows mu zapłaci. Idźcie — dzień i noc śpieszcie, bo wróg nie śpi, I choć go zima w pochodzie wstrzymuje, Coraz bliższemi świeci mi łunami, I coraz bliżéj do serca mi zmierza. — :Bojary czołem Xięciu uderzyli, I szli, a niosąc z sobą dary drogie, Dzień, noc do Mistrza z poselstwem śpieszyli. Długo jechali, bo drogi zamiotły Śniegi i wrogi, i jak zwierz lękliwy, Puszczą i błoty sunąć się musieli, Aby nie spotkać Daniłłowych ludzi. A drogę gwiazdy wskazywały w nocy, We dnie zimowe, blade, zmarzłe słońce. </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lhc2ck0yhd32qbwekqxixfxn7rzg6n4 100 1074662 3148382 3123529 2022-08-09T16:38:11Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|136}}</noinclude><poem> Gwoźdźmi złotemi, srébrncmi ubrane, U dołu ostre, by je wbić do ziemi, I jak za murem walczyć po za niemi. Zbroje świecące, miecze, których ręce, Jak gwiazdy niebios, na murze świeciły, Kołczany z skóry kraśnéj i złoconéj. Wpośrodku stosy naczynia złotego I srébrnych konwi, sztab ze srébra kutych, Leżały, stały wpół ściany wysoko. Beczki srébrnemi ujęte okowy, Pieniędzy pełne, zabranych na Rusi. Ogromne bodnie, z kruszcu wyklepane, Z wierzchem różnemi skarby nasypane — A któż policzy, co w Mindowsa skarbcu Bogactwa było? Co srebra? co złota? — Wpośrodku czapka xiążęca leżała, Z purpury szyta, perłami ubrana, Z dołu sobolem puszystym odziana, I znamię władzy, wielki miecz Ryngolda, Co go nie dźwignął pospolity człowiek, I laska drogim sadzona kamieniem. :Rano, tajemnie, wszedł Mindows; za sobą Dwóch wiódł Bojarów do skarbcu tajnego. Sam najbogatsze futra powybierał, Najdroższą zrzucił purpurę ze ściany, Największe nogą odsunął naczynia, Sam misy srebrne odliczył ze stosu. </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> g09eh531h4z5pu3vnve89bcyiijkbc4 100 1074664 3148378 3123531 2022-08-09T16:33:18Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|134}}</noinclude><poem> Trzymali Ruscy o chlebie i wodzie. Tak Daniłł twoich posłów uszanował! — :A Mindows słuchał, nie dał gniewu znaku, Twarz swą odwrócił i zamruczał tylko — — Dobrze! niech idzie; mam lud, z ludem zginę Bogi tak chciały, bym upadł pożyty! — Lecz nie! rzekł, biegąc do swojéj świetlicy, Nie — Mindows jeszcze nie padnie przed niemi; Wyciągnę rękę, Zakonu przymierze Za kawał Żmudzi u Niemców zakupię. Wojskami jego Daniłła pobiję, A swojém potém wypędzę Krzyżaków. — Mówił i dumał o ognisko sparty — — Na jutro posły do Mistrza wyprawię. — Towciwiłł dał mu połowę Jaćwieży, Ja mu dam całych — jutro ich odbiorę! Przysięgi zechce — przysięgnę sto razy! Lecz niech mi wroga wyżenie z granicy! Pożąda darów, dam bogate dary, Pożąda ludzi, — wszystko — dla pokoju. — Rok tylko, Litwa spocznie, i gdy skinę, Znów wojsko zbiorę i moje odbiorę! — </poem><br> {{---}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 4wpuo73h33jkcydtmmzb1zusgiia6g9 100 1074665 3148377 3123532 2022-08-09T16:32:55Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|133}}</noinclude><poem> Wróg się z pokoju urąga, z przymierza, Na Nowogródek wojsko jego zmierza. Wojsielka Daniłł wysłał do Słonima, I w monasterze z popami osadził. Nas w Wołkowysku trzymali pod strażą. Jam jeden uniknął; bijąc się lasami, Dopadłem tutaj. — Tamci schną spętani. Gdyśmy Daniłła obozu dognali, Szliśmy ku niemu z gałęzią zieloną; Twarzą na ziemię padliśmy przed Kniaziem. Dziecię twe, Panie, płacząc przed nim klękło! — Kniaziu! rzekliśmy, dość boju, krwi dosyć! Chciałeś, i Litwę zniszczyłeś po woli! Mindows z przymierzem ku tobie przysyła, Chce ci być bratem, a w zakład pokoju, Syna własnego, krew swoją oddaje. — :Myśmy mówili, on dumnie twarz zwrócił, I słów nie słuchał. — Mindows chce pokoju, Rzekł, niech się ochrzci, niech odda Ruś całą. Z pogany bratać wstyd nam i sromota. Do Nowogródka pójdziem pokój robić. — :Mówił, i tyłem od nas się odwrócił. Próżnośmy, leżąc u nóg, go prosili — Syna twojego wysłał z swym Bojarem, Kazał go ochrzcić i postrzydz na mnicha; Nas, skutych w więzy, w wołkowyskim grodzie </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 38jpxfoabxipo32g5k3f0lwns6npt0t 100 1074666 3148362 3123533 2022-08-09T16:22:51Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|132}}</noinclude><poem> Na szlak daleko, zkąd wrócą posłowie, I ile razy tuman się podniesie, Serce uderzy, zaiskrzą się oczy, Ku wrotóm zamku łakomie poskoczy. A tuman wiatry poniosą daleko, A posłów niéma; dni długie się wleką, I nocy świecą łuny czerwonemi, I nowogródzcy drżą mieszkańcy grodu, Wróg bliżéj coraz, posły nie wracają. Trzeci dzień mija, z wysokiéj wieżycy Nie widać nawet tumanów w dolinie, Tylko śnieg biały jął kłęby wielkiemi, Wiatrem niesiony, rozściełać po ziemi; Okrył świat białą narzeczonej szatą, Stanęły wody mrozami ujęte, Ziemia skośniała i błota stężały. :A posłów niema, choć siédem dni mija; Mindows wciąż siedzi. — Z wysokiéj wieżycy Topi wzrok w białéj, dalekiéj przestrzeni. Cicho jak w paszczy! smutno jak w mogile! Ósmego ranka któś do wrót zapukał; — Poseł xiążęcy, lecz któżby go poznał? — W łachmanach zdartych, w zwalanéj odzieży! Włos rozczochrany, kij i torba w ręku! Mindows naprzeciw posła swego bieży. :— Swarno! gdzie syn mój, towarzysze twoi? — — Panie! rzekł Swarno, biada! wszystkim biada! </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> tuewaiaezke9fz91277nb0xrkg34qv8 100 1075334 3148392 3125337 2022-08-09T16:53:45Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|203}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|h=normal|przed=20px|po=20px|XXVI.}} <poem> :{{kap|Słuchał}} go Trojnat, i oko błyskało; Znać w duszy pieśń mu Burtynika grała, Ale za miecz swój nie pochwycił jeszcze, Nie wstał ze skóry i odrzekł powolnie — — Nie mnie sokołem, nie mnie być mścicielem; I ja, i miecz mój, obydwaśmy starzy; A Krzyżak w piersi Litwy rękę trzyma, I jéj wnętrzności i życie wydziera. Gdzie lud, co stanie do walki z Niemcami, Gdzie są oszczepy do krwawego boju? Oszczepem woły w pługu popędzają, Łuki spalili na miejscu łuczywa. Pokój im smaczny i jarzmo niemieckie, Bo w chatach siedzą i dzieci kołyszą, I złote kłosy na polach zżynają. — </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7stuis8xgve0cgif4p8m2cr2x8exikf 100 1075491 3148393 3126000 2022-08-09T16:54:16Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|219}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|h=normal|przed=20px|po=20px|XXVIII.}} <poem> :{{kap|Dzień}} był niedzielny; z kaplicy zamkowéj Dzwon na modlitwę nowochrzczonych wzywał. Lecz próżno dwakroć, trzykroć się odzywał, Lud nie chciał słyszeć do modlitwy znaku; Tylko Bajoras z Mindowsa orszaku, U wrót otwartych, z spuszczonemi głowy Stali, a przy nich Biskup Christjan smutnie Na pustą drogę od grodu poglądał. I łzę miał srebrną na zamgloném oku, Bo nikt nią nie szedł. A już tydzień trzeci Próżno zwołuje nieposłuszne dzieci, Próżno tych, których chrztem niedawno darzył, Łagodném słowem chce utrzymać w wierze. Lud słów nie słucha, ucieka od niego; </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ay81njz2xcmyihtzyd6scqp401r9b2w 100 1075496 3148394 3126005 2022-08-09T16:54:46Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|220}}</noinclude><poem> A gdy do dzieci zbliży się Litwinów, Matki na ręku tuląc je unoszą — Starcy Kapłana nie chcą słuchać głosu, I milcząc nikną w ciemnych Numach swoich. Przyjdzie dzień Pański, próżno dzwon zwołuje, Milczy gród, milczą okoliczne sioła, A lud się w puszcze i pola rozbiega. I Christjan płacze nad ślepotą ludu, Modli do Boga, błaga z niebiós cudu. — Lecz czas nie przyszedł — {{kap|Bóg}} modlitwóm głuchy. I dziś dzwon jęczy dwa razy, trzy razy, Christjan spogląda, — nikogo na drodze. Na mieście rozruch i wesołe krzyki, A przed kaplicą Kapłan, chłopiąt dwoje, Kilku Bojarów i kilku Krzyżaków. :Mindows przez okno wygląda zamkowe, Patrzy on drogą; brew, co oko kryła, Wzniosła się w górę, wzniosła, rozmarszczyła. Gdy na Biskupa spoziéra zwysoka, Jak śmiéch szyderski przez usta przelała, I jakby radość w twarzy się maluje. Christjan podchodzi bliżéj, skłonił głowę, Łzawemi oczy spogląda na drogę, W pustą kaplicę; — i u Króla wzrokiem Odstępstwa przyczyn zda się wypytywać. Kunigas milcząc odrzekł mu spojrzeniém, Wzruszył ramiony, i gdzieindziéj głowę </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> pdlvwpn0m0axx25pniw0lp46tuqvljv 100 1075705 3148395 3126590 2022-08-09T16:55:23Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|255}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|h=normal|przed=20px|po=20px|XXXII.}} <poem> :{{kap|Milcząc}}, z ponurą, gniewliwą i bladą. Twarzą Krzyżacy od Mindowsa jadą; Patrzą na stosy, a w sercu ich płonie Taki sam ogień, krwawych bojów chciwy. Przez ciemne lasy, krętemi szlakami, Ciągną noc i dzień do Marij-grodu. Za niemi goni krzyk ludu radośny, Jak ptasząt śpiewy, wróżby młodéj wiosny. Za niemi gonią wojennego tłumu Gwary zapału, nienawiści krzyki, I przekleństw tyle, ile na ich głowie Włosów jest, ile w morzu kropel wody. :Wesołą Litwę rzucili za sobą, Włości żmudzkiemi jechali do domu. — </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> r1zdjjtnteul2whlb4or4e73d85jidi 100 1075706 3148397 3126591 2022-08-09T16:56:32Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|256}}</noinclude><poem> Lecz Żmudzi starsza siostra wyciągnęła Rękę, Żemajtys na nogi powstała, Oczy przetarła i pieśni wtóruje. :Mistrz szarpie płaszcz swój i bije się w czoło, I mścić odgraża ogniem i mieczami. Już w Prus granice wstąpili — o trwogo! I tu wzburzony lud, zamki się palą, Biją ofiary przy ogniach kupami, Ludzie ze śpiewy cisną się staremi, I Bogów dawnych czcząc, czołem im biją. Już zakopanych dobyli bałwanów, Wśród dróg na słupach stoją znów, i twarzą Czarną Krzyżaków sile urągają. :Ujrzawszy Mistrza lud nie bije czołem, Ani się ciśnie całować strzemienia, Podnosi pałki, dosiada swych koni, I długo wrzeszcząc męczy się w pogoni. :Mistrz blady, dwakroć zwraca się, Komtura Rada wejrzeniem, skarży mu się wzrokiem; A wszyscy milczą, jadą, bo gniew taki Nie da się w słowa zamknąć, wydać mową. — :Litwa zerwała z Zakonem przymierze, Krzyże zwalone na sąsiedniéj Żmudzi; Jeszcze raz Prusy, na głos pobratymców, Wiarę już dawniéj wszczepioną rzucili! </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> diba0eu5id3l9dnlpi90zdglpd7get6 100 1075707 3148398 3126592 2022-08-09T16:56:56Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|257}}</noinclude><poem> Nim Mistrz dojechał do swojéj stolicy, Dwóch posłów biegło spotkać go z wieściami; A jakie wieści!! — Kuroni się wznoszą, Liwoni bratnie posłyszeli głosy, Ognie domowe zgasili, szłyk wzięli, Ciągną za braćmi, za ojców swych Bogi. Jaćwieżska ziemia śpiewem się rozlega, Pieśnią radości, wieszczbami zwycięztwa. Pieśń jak deszcz w maju na ziemię upada, I rosną męże pod kroplmi żyznemi. Zda się, że w puszczy każdy dąb ich rodzi, Że w polu z każdéj powstają mogiły, Że z chat po dziesięć z pod strzechy wychodzi. A w każdym mężu za dziesięciu siły. </poem><br> {{---}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8mex3rzbk8j3u6dhws4sf1bs790gbo6 100 1075708 3148396 3126593 2022-08-09T16:56:03Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|259}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|h=normal|przed=20px|po=20px|XXXIII.}} <poem> :{{kap|Widziałeś}} kiedy, gdy bociany młode Z gniazda się po raz pierwszy porywają, I wkoło niego nieśmiałe latają; A stary ojciec pogląda za niemi, Oczyma dzieci przeprowadza swoje? — Tak Mindows patrzy z nowogródzkiej wieży Na lud, co zewsząd w bój z wrogami bieży. Jeszcze on nie wdział szłyka, i do boku Miecza Ryngolda nie przypasał jeszcze, — Czeka i patrzy, a serce mu w piersi Skacze, jak ptaszę, co ze szpon sokoła, Długo dręczone, wyrwać się podoła. Nie ten już Mindows, który u ogniska Lat tyle milcząc ponury przesiedział; Barki schylone wzniósł, jak się po burzy Chylony wiatrem dąb znowu odgina, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fubscndnc9yn14jkozw3eezpp4p8ag4 100 1075871 3148399 3127395 2022-08-09T16:57:37Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|309}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|h=normal|przed=20px|po=20px|XLI.}} <poem> :{{kap|Rok}} ubiegł — Zakon podniósł smoczą głowę, Znów niesie wojnę, znowu lud gromadzi, I znowu Litwa z braćmi idzie społem, Zwycięztwem śmielsza, odważna nadzieją. Znów Zakon klęskę krwią zapisał swoją, Bo ledwie płaszcze Krzyżacy przywdzieli, I na koń siedli, kraj, co niszczyć mieli, Sam się uczynił pustynią, by wroga Nie karmić sobą. — Siół mieszkańcy sami Ogień we własnych podniecają Numach, Z dziećmi na barkach w głąb lasów się gnają, Za bagna, w gęste puszcze się chowają. I przyszedł Krzyżak, zdumiał się pustynią, Głód go wycieńczył. Trojnat przyszedł z tyłu, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ckp8nastsnf3wka8ngto4i0pzg70uez 100 1076267 3148400 3128708 2022-08-09T16:58:05Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|331}} <br><br><br></noinclude>{{c|w=200%|h=normal|przed=20px|po=20px|XLV.}} <poem> :{{kap|Na nowogródzkiém}} polu czyja to mogiła, Ogromnem ciałém swojém garść kości pokryła? Mindowsa to mogiła, jak Mindowsa sława Stara, wielka, napoły zapadła do ziemi. Szły przez nią pokolenia, deptając nogami, Przysypując swem ciałem, wygryzając boki Pługiem, co głębiéj codzień rył ją i rozrywał. A nad nią nieraz wieśniak pieśń Mindowsa śpiéwał, A nad nią nieraz stanął i westchnął podróżny, I nieraz starce, siedząc z dziećmi na kolanach, Prawili im o wielkich Mindowsowych bojach, Nieraz pieśnią, powieścią, z grobu wywołany, Wstał olbrzym z snu, i głową sięgając w obłoki, Z wielkim mieczem Ryngolda wznosił się nad ludem, Cieniem swoim przyszłość im i jutro zakrywał. </poem><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> atg55abf123fvsgu76d1zndmje95nii 100 1076269 3148401 3128710 2022-08-09T16:58:54Z Anwar2 10102 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Anwar2" />{{c|332}}</noinclude><poem> :Teraz — teraz zarosła mogiła chwastami, I olbrzym już nie wstaje, bo spróchniał w mogile, Jak pamięć jego między Litwą już spróchniała. I pusto na mogile, i pusto dokoła; Tylko pszczoła zabrzęczy, szuka w chwastach miodu, Tylko ptaszek przeleci, smutno zaświeigocze, Tylko człek czasem przejdzie i westchnie pocichu. I z Mindowsa mogiły tylko kurhan mały, I z Mindowsowéj sławy ledwie tylko imię! </poem> {{c|{{Rozstrzelony|'''KONIEC MINDOWSA.'''}}|przed=20px|po=20px}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> e97kaoxbe5fnq02mlhb5bcs6hxrdijy 100 1076939 3148351 3130184 2022-08-09T16:07:59Z Anwar2 10102 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Anwar2" />{{c|48}}</noinclude>czego mu najwięcéj braknie — potém że zdolną jest do najnamiętniejszéj miłości, nareszcie dawały mi do zrozumienia, że przypadkowo tylko może trochę staro wyglądają — ale w istocie są w kwiecie miłości; w ostatku starano się wzbudzić we mnie wiarę, że gorąca miłość nie potrzebuje dla nich ballastu worków z talentami i szumnych tytułów... że chatka w lesie... dla dwojga serc przebitych strzałą amora, jest zaczarowanym pałacem... Byłem głuchy uparcie jak ten który słyszéć nie chce. Powoli z pieśni pochwalnéj rzuconéj na cześć moją, zmieniając ton poczęły przechodzić w powątpiewania o szlachetności mych uczuć, o sercu.. i o intelligencyi.<br> {{tab}}Spadałem codzień z wysokiego piedestału, na którym mnie chwilowo umieściła nadzieja.<br> {{tab}}Pierwsza panna Albina zrozpaczyła o mnie i osądziła wartogłowem, następnie potwierdziła ten wyrok panna Malwina... i przyjęła panna Helena... Gdy wszystkie trzy zastępy obróciły się przeciwko mnie, byłem zgubio-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 35749g02y91vd48o4nf3bnozdreuwp1 100 1076940 3148352 3130187 2022-08-09T16:11:38Z Anwar2 10102 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Anwar2" />{{c|49}}</noinclude>ny... Spisek malca, ojca i trzech ciotek, pod naczelnictwem pani saméj zawiązany, wyczerpał w końcu ostatnią kroplę cierpliwości... Głuchy, ślepy, bezwładny, posłuszny, przybity, robiłem co tylko chcieli, uginałem się pod największemi ciężarami, brałem na ramiona coraz nowe, w końcu gdy ze mnie już i ekonoma i pisarza i lokaja robić poczęto... musiałem podziękować i wracać na moje pustkowie.<br> {{tab}}— Mój drogi, spytał pan Feliks, który jak wszyscy próżniacy ploteczki robił... ale jakże? czy przyszło do wyraźnych oświadczyn ze strony ciotek? czyś miał to okrucieństwo by im choć dnia, choć godziny nadziei nie dać?<br> {{tab}}— Byłem jak skala, rzekł Muszyński, rozbiły się o mnie pociski oczów, strzały słów, i gromy westchnień.<br> {{tab}}— Nawet panny Haliny?<br> {{tab}}— Nawet Haliny... Dobiło mnie to, że posądzony zostałem o jakieś uczucie dla osoby innéj... uczucie, które złapano w powietrzu i odgadniono tym przedziwnym instynktem zazdrości kobiecéj, która równa się jasnowi-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ts8wlaljiojs04ezuaixgnzwum3nhgh 100 1076941 3148353 3130188 2022-08-09T16:12:36Z Anwar2 10102 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Anwar2" />{{c|50}}</noinclude>dzeniu... Od chwili gdy się przekonano, że mogę kochać a nie kocham ani Albiny, ani Malwiny, ani Haliny... zostałem odrzucony i wyklęty... anathema! Nie było ratunku, przebaczenia, litości... zbrodnią było nie kochać wcale, ale zakochać się w kim innym... potrójnym występkiem! zgrozą! zdradą... odstępstwem... Natychmiast odkryto, że nawet nie byłem szlachcic czego nie taiłem, że mój pobyt w domu mógł szkodliwy wpływ wywrzéć na herbowne dziecko... że mogłem być napojony maxymami proletarjuszowskiego pochodzenia... I otoż dla czego musiałem znowu wędrować.<br> {{tab}}Milczeli chwilę.<br> {{tab}}— Ale możeż to być, przerwał Narębski, ażeby już literatura tak nic swoim dzieciom nie dawała, prócz pośmiertnego wieńca i grobowego kamienia? Mnie się zdaje, żeś pan zrozpaczył zawcześnie, że widzisz zanadto czarno... to co jest może nie białe, może szare ale nie tak przepaściste i nieporatowanie pogrążone w ciemnościach.<br> {{tab}}— Być bardzo może, — odparł spuszczając<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 9s594vf53xfcsikginm91w7uy554pvz 100 1078058 3148549 3132533 2022-08-09T20:58:48Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>swawoli hałaśnie, nibyto niecierpliwi się, że mu ciasno w kamienistém łożysku; radby użyć zupełnéj wolności i pohulać swobodnie po tych kwiecistych łąkach, co jakby przepyszne, różnowzore kobierce ustroiły brzegi jego. I niestety, dosyć często udaje się temu swywolnemu gór synowi zalewać i pustoszyć przyległe mu pola i łąki. Wylewy Dunajca nagłe, gwałtowne, jak te burze i nawalnice, które je sprowadzają, niszczą zasiewy pobliskie brzegom, uprawne pola zaścielają kamieniami i zrywają mosty po drodze. Gdy jednak nie ma powodzi i wody Dunajca w zwyczajnym są stanie, jest on prawdziwą ozdobą okolicy. Piękny, czysty, toczy bystre swe nurty wśród zielonych brzegów i szumi i huczy, niby gwarzy wesoło o cudach kolebki swojéj, o sędziwych ojcach swoich, o tych olbrzymich turniach, które zdają się patrzeć z upodobaniem na swobodne pląsy ulubionego dziecięcia twego.<br> {{tab}}Nie do uwierzenia jest złudzenie wzroku, jakiego doświadczamy w górzystych okolicach. Wyjechawszy z Nowegotargu, Tatry stoją tuż przed nami, zdaje się że za pół godziny będziemy już wśród nich; a jednak między nami a niemi leży jeszcze trzechmilowa przestrzeń. Jadąc przez Szaflary, Biały Dunajec, Poronin do Zakopanego, mamy je ciągle przed sobą i ciągle, jakby czarodziejska wstęga, wysnuwają się zpod stóp ich łąki, pola, gaje, pagórki, które przebyć trzeba, nim staniemy u celu podróży.<br> {{tab}}Z Białym Dunajcem styka się piękna wieś Poronin z drewnianym od pół wieku stojącym kościołkiem, z początku filijalnym do Nowegotargu, dziś parafijalnym<ref>Miejsce na którém stoi kościół nazywa się Bańkówka; stąd nazwa kościoła {{roz*|na Bańkówce.}} Góral nigdy nie powie kościół w Poroninie, ale na Bańkówce lub na Bańkówkach.</ref>.<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 4rvkejvhrcn71vi47i1aifqlhpmfz2r 100 1078060 3148550 3132535 2022-08-09T21:00:05Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>Stąd aż do kościoła w Zakopaném, rachują jeszcze milę drogi; wieś jednak Zakopane, zaczyna się tuż za Poroninem. Jestto najdaléj na południe wysuniona i najbliżéj Tatrów położona wieś na Podhalu polskiém.<br> <br> {{vvv}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> p3688a9pdjpxcuh76cr4e4a93p86zkg 100 1078073 3148553 3132557 2022-08-09T21:02:43Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /><br><br><br></noinclude>{{c|'''Zakopane.'''|w=120%}} {{---|40|przed=1.5em|po=1.5em}} {{f|lewy=auto|prawy=0em|w=90%| <poem>A jak tu miło, czysto i gładko, I nic nie dłużne nikomu. Powiedzcie proszę mi moja Matko, Czy wam tu dobrze w tym domu?</poem> {{f|''W. P.''|align=right|prawy=3em}} |table|po=1.5em}} {{tab}}Trudno znaleść okolicę łączącą wspaniałość z uroczym wdziękiem w równie harmonijny obraz jaki nam przedstawia dolina Zakopanego. Zachodnia część łańcucha Tatrów, stanowi południową ścianę téj doliny. Tuż nad nią sterczy poważny {{roz*|Giewont,}} ogromna skalista, zupełnie naga góra kształtem swoim różniąca się znacznie od sąsiednich wiérchów. Giewont od strony Zakopanego wznosi się niemal wszędzie zupełnie prostopadle, jakby wspaniała, skalista ściana wapienna. Sam wierzch jego tworzy długi i tak wązki grzbiet, że go do ostrza przyrównać można, a przejść po nim niepodobna. Od zachodu wznosi się najwyższy szczyt Giewontu (5959&nbsp;st.) od wspomnionego grzbietu głęboką, łukowatą szczerbą oddzielony, a jedynie od południa dostępny. Giewont jest prawdziwym królem téj okolicy; z całego łańcucha najbardziéj naprzód wysunięty, wydaje się téż najwyższym, najwspanialszym ze wszystkich turni. Mieszkańcy Zakopanego nazywają go ojcem, mają dla niego jakieś szczególne poważanie. Szczerbina jego<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ajay8d0qyvryyol5flvt93pzw468bug 100 1078074 3148554 3132562 2022-08-09T21:08:42Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>służy im za zegar; gdy bowiem słońce nad nią się wzniesie, jest właśnie południe.<br> {{tab}}Po prawéj stronie Giewontu i nieco poza nim, wznosi się ''Czerwony {{Korekta|wiérch'', (6703)|wiérch'' (6703 st.),}} znacznie od niego wyższy, na oko jednak, z powodu oddalenia, wydaje się niższym. Daléj, zawsze po téj saméj stronie t.&nbsp;j. ku zachodowi, także bardzo wyniosły ''Upłaz'' (6475&nbsp;st.); potém skalista masa ''Kominów Kościeliskich'' (4518&nbsp;st.), a nakoniec już na Orawie leżąca wspaniała góra ''Osobita'' (4152&nbsp;st.). Z lewéj strony ''Giewontu'' widać najpierw szeroki grzbiet ''Goryczkowéj'' (6324&nbsp;st.), daléj dziko poszarpaną ''Kasprową'', za nią sterczy skalisty szczyt ''Swinnicy'' (7395&nbsp;st.), a tuż obok ''Kościelce''. Przed niemi o wiele niższa ''Magóra'' (5205&nbsp;st.), w któréj są bogate kopalnie rudy żelaznéj; daléj w najdziwaczniejsze zęby poszarpany ''Granat'' (7090&nbsp;st.) i piramidalna ''Żółta turnia'' (6631&nbsp;st.), za którą wznosi się ''Krzyżne'' (6846&nbsp;st.) i rozłożysty, całkiem nagi grzbiet ''Wielkiej Koszystéj'' (7047&nbsp;st.). Nieco daléj ku wschodowi, widać zupełnie odosobniony, wspaniały szczyt ''Murania'' (5945&nbsp;st.).<br> {{tab}}Wzdłuż całego łańcucha Tatrów ciągną się wzgórza ze skalistemi wierchami, po bokach ciemnemi lasami okryte, dolinami tylko lub niewielkiemi polanami oddzielone od tych skalistych turni, które dumnie i groźnie piętrzą się nad niemi, niby baszty i wieże niezdobytéj warowni. Wyniosłe te przedgórza, ciemnym pasem roztaczające się u stóp tego olbrzymiego grodu, zowią tu ''Reglami''. Pojedyncze wierzchołki regli mają swoje oddzielne nazwy. I tak najdaléj na wschód posuniony, patrząc ze Zakopanego, nazywa się ''Mały Regiel'', daléj ''Nosal'', ''Krokiew'', ''Mała Swinnica'', ''Łysanki'' i ''Hruby Regiel''.<br> {{tab}}Prawie zupełnie równolegle do skalistego Tatrów łańcucha, na północ od Zakopanego, wznosi się wyniosłe, piękne wzgórze ''Gubałówką'' zwane (3540&nbsp;st.), okryte<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> bv27cc11eqikr02qo7c7tifv2uohfb8 100 1078075 3148555 3132566 2022-08-09T21:13:51Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>najrozmaitszą szachownicą pól, łąk, lasów i gajów. Pomiędzy Gubałówką a Tatrami legła dolina zakopiańska, niewielkiemi pogarbiona wzgórkami, zasłana kwiecistym łąk kobiercem i zielonemi pól smugami; ocieniona po bokach świerkowemi lasami, przepleciona mnóstwem potoków, które z szumem i hukiem w różnych pędzą kierunkach. Na téjto uroczéj dolinie leży piękna, więcéj niż milę długa wieś Zakopane do 3000 mieszkańców licząca, przez długi czas własność Homolaczów, przed trzema laty sprzedana obywatelowi pruskiemu Eichbornowi. Kuźnice zakopiańskie leżą o pół mili od wsi w ciasnéj dolinie wśród gór i lasów.<br> {{tab}}Początek Zakopanego dosyć dawnych sięga czasów bo około lat 300. Długo jednak nie była to wieś ale raczéj osada pasterska, gdzie gazdowie t.&nbsp;j. gospodarze z okolicznych wsi Podhala, mieli swoje szałasy i pasali owce i bydło po polanach na które otrzymywali przywileje od królów polskich. Cała bowiem Nowotarszczyzna była królewszczyzną pod władzą starosty urzędującego w Nowymtargu. Królowie za uiszczeniem bardzo małych powinności, wydawali takie przywileje nietylko na polany i hale, ale oraz na karczowanie lasów. Takimto zapewne sposobem z powiększeniem się ludności Podhala, powstała z czasem nowa osada, u samych stóp Tatrów, dzisiejsze Zakopane. Oto miejscowe podanie o początkach stałego osiedlania się tutaj i nazwaniu wsi.<br> {{tab}}Przed bardzo dawnemi czasy, kiedy jeszcze cała dolina u podnóża Tatrów pokrytą była lasem nietkniętym siekierą, przywędrował w te strony jakiś człowiek z myślą zamieszkania tutaj. Na próbę czy ziemia będzie zdatna pod uprawę, zakopał kilka ziarnek zboża (niewiadomo jakiego) w miejscu zwanem teraz ''Gładka'', na pochyłości Gubałówki, tuż za kościołkiem. Ziarna zeszły i bujnym strzeliły kłosem, co było dobrą wróżbą dla nowéj osady. Ów człowiek zamieszkał więc tutaj,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> q9nt4uk65jimxnks972rsj3do2b5ug7 100 1078076 3148558 3132570 2022-08-09T21:17:20Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>począł rąbać i karczować lasy, przygotowując tym sposobem ziemię pod uprawę. Od ''zakopania'' owych ziarn na próbę, powstająca osada otrzymała nazwę ''Zakopane''.<br> {{tab}}Ten pierwszy osadnik miał odzienie odmienne od zwyczajnego, bo w pasy i prążki. Pasterze mieszkający tutaj przez lato, zdziwieni i rozśmieszeni tym osobliwym ubiorem, w którym upatrzyli podobieństwo do gąsienicy, nazwali nowego przybysza ''Gąsienicą''. Potomkowie jego rozrodzili się bardzo i wszyscy, t.&nbsp;j. prawie połowa Zakopanego, noszą dotąd nazwę swego protoplasty, wszyscy nazywają się ''Gąsienice''. Dla rozróżnienia się zaś pomiędzy sobą, pojedynczy gazdowie, a następnie całe pokolenia, do pierwotnéj nazwy Gąsienicy, przybrali inne bądźto od imion chrzestnych, bądź od miejscowości. I tak: są Gąsienice ''Walczaki'', ''Wójciaki'', ''Sobczaki'', ''Sobonie'', ''Rajowie'', ''Nędzowie'', ''Staszeczek'', ''Gładczan'', ''Sieczkowie'', ''Sieroccy'', ''Pulkowscy'', ''Kasprusie'' i&nbsp;t.&nbsp;d. Prócz Gąsieniców, jest jeszcze w Zakopaném kilka innych pierwotnych rodów jak np. ''Jarząbkowie'', ''Bachlidy'', ''Tatary'', ''Guty'' i inni; nie są jednak tak rozrodzone, a zatém późniejsze zapewne niż Gąsienice.<br> {{tab}}Najprawdopodobniéj pierwszą osadą Gąsieniców było miejsce nie opodal kościołka, gdzie dziś są zabudowania zamożnego, a rzadkiéj poczciwości gazdy Wojciecha Walczaka. Nasuwa tę myśl wspaniały, piękny, najmniéj trzy wieki liczący modrzew<ref>Modrzew ten ma przy korzeniu przeszło 24 cale w średnicy, a wysokość jego około 80 stóp.</ref> ocieniający podwórze. Mógłby on być wprawdzie pozostałością lasów zalegających niegdyś tę dolinę, ale obok stojący, pewnie równowiekowy jesion<ref>Średnica jego przy korzeniu ma około 40 cali, wysokość zaś dochodzi 60 stóp.</ref>, potwierdza w zupełności domysł, że oba te drzewa posadzone były ręką pierwszych {{pp|osa|dników}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> qnmw0br080r57z3yy1o887e29o9ewlb 100 1078077 3148559 3132574 2022-08-09T21:20:48Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{pk|osa|dników}} około ich siedzib; nigdzie bowiem pod Tatrami jesiony nie rosną dziko. Kilkadziesiąt kroków daléj stoi jeszcze może wspanialszy chociaż cieńszy jesion<ref>Ma on przy korzeniu przeszło 30 cali średnicy a wysokości około 50 stóp. Stoi na miejscu otwartém, o kilkadziesiąt kroków od budynków, nie będąc niczém przycienionym, mógł się swobodnie rozrastać. Konary téż jego rozpościerają się szeroko, nadając mu kształt foremny i bardzo piękny. Przy ocenianiu wieku drzew, trzeba mieć na uwadze powolny ich wzrost w tutejszym twardym, zimnym i kamienistym gruncie.</ref>. Tak starych drzew niemasz nigdzie w Zakopaném.<br> {{tab}}Osady Gąsieniców nie są rozrzucone po wsi, ale zajmują całą jéj południowo-zachodnią stronę ku Kościeliskom. Inne rody rozsiadły się znowu w innéj stronie, a rozgraniczenie pomiędzy nimi stanowią potoki.<br> {{tab}}Tatry i otaczające je zewsząd lasy, były w dawniejszych czasach siedzibą złodziei i rabusiów. Kryjówki w niedostępnych górach i bliskość węgierskiéj granicy, bardzo ułatwiały niecne ich rzemiosło. Sami Zakopianie, bez obcéj pomocy, srodze karząc łotrów, wytępili ich zupełnie. Jedni przenieśli się w strony więcéj sprzyjające rozbojom, inni nakoniec zakończyli życie w ręku sprawiedliwości. Żyją jeszcze gazdowie, którzy pamiętają te straszne egzekucye: włosy stają na głowie słuchając ich opowiadań. Cóżkolwiekbądź, te surowe, a nawet okrutne kary, oczyściły całkiem Zakopane ze złodziei. Na noc nawet nie zamykano domów, nie zapierano bydła w stajni, konie zostawiano bezpiecznie na paszy, a nigdy nie zdarzył się przypadek kradzieży. Chyba że obce włóczęgi zmówili się na zrabowanie jakiego zamożniejszego gazdy, ale i to bardzo rzadko się trafiało.<br> {{tab}}Takiem poznałam Zakopane w pierwszych latach naszego tam pobytu. Ale chętka do złodziejstwa {{pp|wro|dzona}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> pah7efv65zohq12obne5uxr0hngnm5w 100 1078078 3148561 3132576 2022-08-09T21:24:37Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{pk|wro|dzona}}, jak się zdaje, górskiemu ludowi, a może téż tradycyjnie przekazana przez przodków, przy sprzyjających okolicznościach, znowu się odezwała. Znalazł się w Zakopaném zuchwały, przedsiębiorczy i nawet morderstwa nie wzdrygający się opryszek, który w towarzystwie podobnych sobie łotrów, z różnych okolic Podhala, o parę a nawet kilka mil odległych, napadał na upatrzoną zdobycz. Przy rabunku dopuścili się nawet parę razy zabójstwa. Nie była to jednak stała i uorganizowana banda, bo tak główny herszt jak i towarzysze jego, siedzieli spokojnie na swoim gruncie, lub pasali owce w Tatrach; dopiero gdy zwietrzyli jakąś zdobycz, zmawiali się i wymykali cichaczem pod różnemi pozorami, a w jakiś czas potém, rozchodziły się głuche wieści o popełnionym tu lub owdzie rabunku. Nie tylko że domyślano się sprawców, ale nawet bywały pewne dowody ich zbrodni, jednak niedołężna, przewlekła i niepraktycznych formalności pełna procedura sądowa, nie umiała dojść prawdy i zbrodniarzy do wyznania winy przymusić. Kto wie jak długo byłby broił bezkarnie zuchwały opryszek, gdyby nie był się wyprawił na Węgry, gdzie zrabował wiejskiego proboszcza. Tamtejsze władze sądowe z należytą sprężystością przeprowadziły śledztwo i w skutek tego zbrodniarz za popełniony rabunek skazany został na 12 lat więzienia w Lewoczy; jego téż spólnicy stósowną odsiadują karę. Z ich ujęciem, ustały nie tylko rozboje i rabunki, ale nawet i pomniejsze złodziejstwa które się dosyć były zagęściły w Zakopaném, a dziś ta górska osada znowu jest tak cichą i bezpieczną jak była przed kilku laty.<br> {{tab}}Od r.&nbsp;1847 Zakopane stanowi osobną parafiją. Dawniéj należało częścią do Chochołowa, częścią do Poronina. Kościołek tutejszy, niemal w środku wsi stojący, drewniany, maleńki, zbudowany bez żadnych ozdób, bardzo schludny i starannie utrzymany. Ołtarze roboty<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> pt3hyrsn2w2pfg5mcvzg58m1d9zhjq4 100 1078079 3148566 3132577 2022-08-09T21:27:34Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>prostego górala z pobliskiéj wsi Gliczarowa, tak są zgrabne, że podziwiać trzeba zręczność wiejskiego rzeźbiarza. Roboty jego nierównie piękniejsze, mają się znajdować w kilku kościołach w okolicy; tutaj szczupłość miejsca stanęła mu na zawadzie. Organy roboty Sapalskiego z Krakowa 1855&nbsp;r. po największéj części kosztem parafijan, a staraniem ks. proboszcza miejscowego sprawione, mają głos tak piękny, że nie zrobiłyby wstydu niejednemu miejskiemu kościołowi. Tak aparaty jak inne przybory, a nawet kosztowne naczynia kościelne, są pobożnemi darami ubogiego ludu.<br> {{tab}}Po lewéj stronie kościołka stoi plebanija także z drzewa stawiana, z niewielkim od frontu ogródkiem; po prawéj jest cmentarz, w ostatnich latach pięknym obwiedziony murem i organistówka, a zarazem szkółka miejscowa.<br> {{tab}}Wsie podhalskie, a szczególniéj Zakopane, nie są zabudowane podobnie jak np. wsie w okolicach Krakowa, gdzie domy postawione szeregiem po obu stronach drogi, tworzą ulicę. Tu przeciwnie, domostwa rozrzucone są w malowniczym nieładzie po pochyłości {{Korekta|Gubołówki|Gubałówki}}, nad brzegami potoków i po wzgórzach, któremi pogarbiona jest ta wdzięczna podtatrzańska dolina. Jedynie około kościoła, chaty uszykowały się w pewnym porządku; tu jest karczma gromadzka, tu osiedliło się najwięcéj żydów mających sklepiki z trunkami i innemi towarami. Jest to więc jakby rynek zakopiański.<br> {{tab}}Napatrzywszy się po drodze z Krakowa nędznym lepiankom wieśniaczym, na Podhalu dopiero możemy się pocieszyć widokiem chat dosyć dużych, porządnych, z pięknego drzewa zbudowanych. Domy te pokryte są w górnéj części gontami, w dolnéj zaś dranicami. Nie ma tu zwyczaju bielenia domów tak zewnątrz jak wewnątrz.<br> {{tab}}W każdéj chacie jest zazwyczaj sień, dwie izby i komora; w jednéj izbie, zwanéj ''czarną'', gotują i {{pp|gospo|darskie}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7klacyxjr0inf1yazv1av2gzq2s5mj4 100 1078080 3148569 3132579 2022-08-09T21:30:33Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{pk|gospo|darskie}} odbywają zatrudnienia; w drugiéj, porządniejszéj, sypiają; tu także stoi warsztat tkacki, w wielu znajdujący się domach. Ściany gładko oheblowane, często całkiem deskami obite; ścianę naprzeciw drzwi ozdabia, u góry pod powałą, gzemsik sztucznie z drzewa wyrzynany, za którym porozstawiane miski, talerze, garnuszki i dzbanuszki różnobarwnie polewane, jako téż liczne obrazy świętych jaskrawo malowane, w zwierciadlanych i szklannych ramach. Gzemsik ten nazywają ''listwą''. Zegar ścienny dość często napotkać można. Powała, pięknie zrobiona, bywa często ozdobiona rzeźbionemi listwami.<br> {{tab}}W każdéj prawie izbie jest podłoga. Dokoła pod ścianami stoją długie ławy, w jednym kącie gładziutki stół jaworowy; znajdzie się czasem i parę stołków bardzo pięknie zrobionych. W szafie, w rogu izby, takoż różne naczynia symetrycznie poustawiane. Przy drzwiach w kącie czysto obielone ognisko z kapturem, takoż piec. Takie izby zazwyczaj wysokie, opatrzone dwoma oknami, bywają widne, wesołe i bardzo schludnie wyglądają, zwłaszcza kiedy nowe lub odświeżone. Czystość w nich utrzymać bardzo łatwo, bo całe wymyć można jak skrzynkę.<br> {{tab}}Chaty góralskie nie mają kominów; pomimo to jednak dym nie rozchodzi się po izbie, nie zaciemnia i nie kopci sieni, lecz wyprowadzony ponad powałę na górę, wychodzi wprost na zewnątrz. Obok domu stoją zabudowania gospodarskie: obora, stodoła, szopy, wozownia, nie tak jak to zwykle u nas bywa, ladajako z deszczek lub chróstu sklecone, ale zbudowane prawie równie porządnie jak chata. Częstokroć te zabudowania w czworobok postawione, tworzą tym sposobem podwórze, zwykle kamiennemi płytami wyłożone. Gdzie tego potrzeba, nie zbywa prawie nigdzie na maleńkim chodniku, prowadzącym od drogi popod ścianę do sieni.<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> gftmod4ycbhdja88cp3e7kpz8sil6n7 100 1078081 3148570 3132582 2022-08-09T21:35:10Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>Nie ma tu przed drzwiami owéj niezbędnéj u nas po wsiach kałuży, wyziewami swemi zarażającéj powietrze, ale często wychodzi się wprost na śliczną łączkę. Każdy prawie dom ocienia kilka wysmukłych jesionów; drzewa owocowego nigdzie nie dostrzeże. Nie sadzą go tu wcale, gdyż długo trwająca zima, jako téź kamienista, mokra i zimna ziemia, zupełnie mu nie sprzyja i żadenby owoc nie dojrzał.<br> {{tab}}Prawdziwą ozdobą Zakopiańskiéj doliny są łąki, których bujna roślinność w połowie lipca w pełnym jest kwiecie. Piękne są nasze łąki, gdy rośliny na nich zakwitną; ale krasa ich zblednie, gdy je porównamy z łąkami tatrzańskiemi. Co za rozmaitość kwiatów, jaka żywość barw, jaki zapach napełnia powietrze! Jeżeli kiedy, to w porze kwitnienia łąk, czujemy wyraźnie, że za każdém odetchnieniem przybywa nam sił i zdrowia. Najpiękniejszą tych łąk ozdobą są mieczyki (gladiolus), roślina cebulkowata, którą u nas po ogrodach tylko widujemy. Na łodydze, mającéj często przeszło łokieć wysokości, rozkwita rzędem kilkanaście kwiatów w kształcie dzwonków, ślicznego jasnoamarantowego koloru, z bladoróżową odmianą we środku. Miejscami całe łąki płoną świetną tych kwiatów barwą; gdzieindziéj, pomięszane z inném kwieciem, cudnie odbijają jakby bogaty rzut na tle zasłaném najpiękniejszym haftem. Mnóstwo tu także bratków, cokolwiek odmiennych od tych, jakie w równinach po polach widujemy; zdarzają się odmiany tak piękne, że nie wiele ustępują zwyczajnym ogrodowym. Znane są zbawienne skutki téj skromnéj roślinki, tu jednak nikt na nię nie zważa, koszą ją zarówno z inną trawą.<br> {{tab}}Urodzaje tutaj w ogólności liche; śniegi spadające wcześnie, leżące bardzo długo i grunt kamienisty z cieniutką tylko warstewką urodzajniejszéj ziemi, nie pozwalają nic prawie zasiewać prócz owsa, ziemniaków,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> r9b0zv66d2o2l05qw6ybq8tx0mywv0a 100 1078086 3148573 3132587 2022-08-09T21:40:44Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>lnu, kapusty i niektórych jarzyn po ogrodach, a i te szczupłe plony zawodzą bardzo często nadzieje biednych górali. Ziemniaki, zwane tutaj ''grule'', od wielu lat ulegają powszechnéj zarazie; owies bardzo często ''osiada'', jak mówią górale, to jest nie wysypuje się i chyba na paszę dla bydła przydać się może; wreszcie zasiany późno, często nie dojrzeje i zielony, śniegi przysypią. Góral tutejszy, dopóki nie zwiezie do stodoły, nie może być pewnym swojéj chudoby; owies już na pokosie leżący, jeszcze roznieść może gwałtowny wicher, przychodzący od strony Giewontu, najczęściéj w końcu października, albo na początku listopada; lubo i w lecie bywają wiatry tak gwałtowne o jakich na równinach nie mamy wyobrażenia. Wicher ten zrywa dachy, rozwala słabsze budynki, wywraca drzewa, wydziera trawę, zrzuca bydło pasące się po wzgórzach, roznosi wszystko, co nie zdoła oprzeć się jego gwałtowności. Górale mają niewątpliwe oznaki tego szalonego wichru; na trzy dni przed tém ukazują się na niebie chmurki tak zwane ''wiatrówki'', zwiastujące nadejście uraganu. Umacniają więc dachy, spędzają bydło, koszą i zwożą do domu wszystko, co tylko mają jeszcze w polu, i jak mogą, zabezpieczają dobytek swój od zniszczenia, jakie sprawić może ten gwałtowny wicher.<br> <br> {{vvv}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> nl782ayb6zs2mlu0b4p4kqfcpd4qnfu 100 1078128 3148574 3132670 2022-08-09T21:43:14Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /><br><br><br></noinclude>{{c|'''Podhalanie.'''|w=120%}} {{---|40|przed=1.5em|po=1.5em}} {{f|lewy=auto|prawy=0em|w=90%| <poem>Z Bogiem ludu, z Bogiem w Bogu {{...}} Boć ci dobrze w twoich górach, Na tym owsie i żentycy, Orły twoi współdziedzicy I swobodny ów świat w chmurach!</poem> {{f|''W. P.''|align=right|prawy=3em}} |table|po=1.5em}} {{tab}}Jeżeli wspaniałe cuda górskiéj przyrody, na każdym zwiedzającym Tatry silne czynią wrażenie i nieopisanym wabią ku sobie pociągiem, nie mniéj zajmować nas winien lud wzrosły pod opieką tych osiwiałych olbrzymów, lud, który od pierwszego spojrzenia uderza nas postawą, mową, obejściem; wzbudza ku sobie szczególne jakieś współczucie i chęć bliższego poznania charakteru, sposobu życia i stósunków jego. Wiem ja, że na dokładne zbadanie charakteru ludu, nie wystarczy krótki pobyt wśród niego; wiem, że tak ważne zadanie wymaga głębokiéj znajomości ludzi, która jedynie może być pewną trafnego sądu rękojmią; nie mając więc ani sposobności ani zdolności do podobnych badań, zamiast lekkomyślnie stanowczo orzekać, opiszę po prostu to, co mię w góralach najwięcéj uderzyło, ich cnoty i wady wybitniéj wpadające w oko, ich zatrudnienia, ubiór i&nbsp;t.&nbsp;p. Ostrzegam jednak, że to wszystko, co powiem, odnosi się głównie do mieszkańców Zakopanego, których {{pp|mia|łam}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> jmfhdga7544fhp9s395pgnt38n7b0hi 100 1078129 3148577 3132671 2022-08-09T21:47:26Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{pk|mia|łam}} sposobność bliżéj poznać. O ile ich przymioty i wady wspólne są wszystkim Podhalanom, nie mogę o tém sądzić, to jednak pewna, że główniejsze przynajmniéj rysy charakteru są jedne i teżsame na całém Podhalu.<br> {{tab}}Jak już wspomniałam, góral od pierwszego spojrzenia uderza nas postawą. W rysach twarzy ogólnie prawie pięknych, ściągłych i regularnych, mają pospolicie wyraz pewnéj szlachetności i powagi; rozum maluje się na otwartém czole; łagodność, a obok tego bystrość i dowcip, jaśnieje w oczach najczęściéj błękitnych; otwartość, szczerość, poznasz od razu w życzliwym uśmiechu. Cera ich zazwyczaj blada, nieco ogorzała, czerstwość jednak i zdrowie oznacza. Zaiste, gdyby można zgodzić się na zdanie jednego z pisarzy naszych, uważającego szlachetność i piękność rysów jako wysokiego rodu spuściznę, nie zaś jako naturalny wypływ szlachetności duszy, odbijającéj się na twarzy jakby w zwierciedle swojém, lub bezwzględny dar nieba, wspólny zarówno najwyższym i najniższym społeczeństwa klasom, Podhalan uważaćby można niechybnie za jakąś odrośl książęcego szczepu, burzami losu zawianego w te niedostępne góry. Górale w ogóle są wzrostu słusznego, postawy smukłéj i dorodnéj. Małego wzrostu, ułomni, bardzo rzadko zdarzają się pomiędzy nimi; przeciwnie często napotkać można prawdziwych olbrzymów.<br> {{tab}}Ubiór mężczyzn zupełnie zastósowany do miejscowości, lekki i zgrabny, składa koszula krótka do pasa sięgająca, spięta na piersiach mosiężną klamrą, lub związana pod szyją czerwoną wstążeczką. Spodnie opięte krojem węgierskim, z białego sukna, czerwonemi i granatowemi sznurkami na szwach ozdobione. Gunia czyli ''czucha'' z grubego sukna koloru kawowego lub białego, obszywana sznurkami czerwonemi z białém, krótka, niedosięgająca kolan. Rzadko kiedy kładą ją na ręce,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> se0pjruygn2t6cnhhvy2v02fa67f9h6 100 1078130 3148579 3143090 2022-08-09T21:51:11Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>najczęściéj zarzucają tylko na ramiona, spinając pod szyją mosiężną klamrą. Na sukno, własne owce dostarczają im wełny, którą przędą i tkają w domu, dając potém do foluszów, których kilka znajduje się w Zakopaném i wsiach okolicznych. Sukno kawowe nie jest farbowane, lecz zrobione z naturalnéj wełny. Biodra ściskają bardzo szerokim pasem, nieraz pod same pachy aż na piersi zachodzącym, zapinanym z przodu na kilka dużych mosiężnych sprzączek; niekiedy dla większéj ozdoby nabijają go wielkiemi świecącemi guzikami. W tym pasie jest kaleta na ''dudki'' (pieniądze) i ''habrykę'' (tytoń). Głowę osłania kapelusz okrągły z wąziutkiemi skrzydłami, ozdobiony opaską z białych muszelek nawleczonych na sznurek, zwanych ''kostkami'', lub, u młodych elegantów, pąsową wstążką i bukietem kwiatów. Długie włosy spadające na plecy i ramiona, wysmarowane masłem, już tylko u starych gazdów i ''juhasów'' (pasterzy) widzieć można; młodsi zazwyczaj strzygą głowę. Na nogach noszą skórzane kierpce przysznurowane rzemykami; obuwie to lekkie i wygodne do spinania się po górach, jedynie tylko od skaleczenia zabezpiecza nogę, nie chroniąc jéj bynajmniéj od przemoczenia; o co zresztą górale nie wiele dbają, bo kiedykolwiek zupełnie ubrani przechodzą w bród potoki.<br> {{tab}}Ubiór juhasów nieco się różni od opisanego powyżéj. Stanowi tę różnicę koszula napuszczona tłuszczem, jedna na całe lato, zupełnie czarna i połyskująca jak jedwabna. U szerokich otwartych rękawów wiszą kutasy z kolorowych paciorków i inne świecące ozdoby. Pas szerszy jeszcze niż zwyczajny z mnóstwem łańcuszków i rzemyków, a nareszcie ''serdak'', t.&nbsp;j. kożuszek krótki do pasa bez rękawów. Juhasy nie zdejmują go przez całe lato, na wielkie tylko upały odwracają włosem na wierzch. Przez plecy przewieszają wielką wełnianą torbę z długiemi frendzlami. Kapelusz<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> f8df3zxti6ipy11uvbybckqf7bksdpd 100 1078131 3148580 3132673 2022-08-09T21:55:01Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>ozdabiają suto łańcuszkami, paciorkami i piórem z jakiego ptaka. Krótkiéj fajeczki góral prawie nigdy z ust nie wypuszcza.<br> {{tab}}Urodzony wśród gór, nazwyczajony od dzieciństwa do wdzierania się na skały i przebywania najprzykrzejszych miejsc, góral nabiera téj giętkości w postawie, téj lekkości i zręczności w ruchach, jakiéj próżnobyśmy szukali u mieszkańców równin. Nic piękniejszego nad widok górala wśród skał, przepaści, urwisk, na oko zda się że chyba kozom dzikim przystępnych. Tu on prawdziwym panem i królem. Z całą swobodą i pewnością przeskakuje z kamienia na kamień, czepia się gładkiéj, pochyłéj opoki, nieustraszoném okiem zagląda w bezdenną przepaść, a czoło jego promienieje dumą i radością, bo on tu jest w swoim żywiole. Ta dzika natura jest prawdziwą matką jego, on jéj synem nieodrodnym, kochającym ją całą miłością poczciwego serca. To téż pasterstwo jest najulubieńszém ich zatrudnieniem; trudy, niewygody, niedostatki takiego życia, jakie juhasy pędzą przez lato, narażeni na słoty, burze, wichry, nieraz na śniegi i zimna, milsze im, niż spokojność i wywczas, jakich używają w domu.<br> {{tab}}Gospodarstwo górali co do bydła, całkiem się różni od naszego, co jest naturalnym miejscowości wynikiem. Niepłodne i jałowe grunta tutejszych osad, nie mogą wyżywić licznéj ludności osiadłéj w dolinach u stóp Tatrów, tego gniazda śniegów i lodów, zimnym oddechem swoim mrożących długo biedną ziemię. Gdy u nas pola zielenią się oziminą, łąki wdzięczą kwieciem, liściem stroją drzewa, tu jeszcze zimno, smutno, nago i odarto. Około połowy Lipca, owies dopiero się wysypuje w Zakopaném; w Bukowinie, wsi znacznie wyżéj i bliżéj wynioślejszych gór położonéj, wygląda tak, jak u nas w parę tygodni po zasiewie. Gdzie więc ziemia nie wystarcza na wyżywienie człowieka, trudno myśleć<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lql3pbxirozqnefgvut9g1n4dd231f7 100 1078132 3148582 3132676 2022-08-09T21:58:29Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>o utrzymaniu bydła. Ale Opatrzność, udzieliwszy tak skąpo chleba biednym góralom, nie odmówiła im tak zdrowego i posilnego pokarmu, jakim jest mleko; owszem dała im go w większéj obfitości i bez porównania lepsze, niż na równinach. W głębi tych samych Tatrów, których sąsiedztwo tak jest zgubném dla rolnictwa, rozścielają się ''polany'' czyli łąki górne w krainie lasów położone, a nad niemi ''hale'' czyli łąki alpejskie, położone już powyżéj górnéj granicy kosodrzewiny. Jedne i drugie najwyborniejszéj dostarczają paszy. Tamto więc wypasają się przez lato góralskie owce, krowy, a nawet i konie; z polan zbierają siano na zimę, zwykle długą i przykrą. Polany te są albo pańskie, albo należą do zamożniejszych gazdów czyli gospodarzy, od których nieraz mają nazwiska. I tak: halę należącą do rodziny Królów, zowią ''Królową''; rozległą halę za Magórą, a nawet i stawy w jéj pobliżu leżące, nazwano ''Gąsienicowemi'', od rodziny Gąsieniców, do któréj wspomniona hala od dawnych czasów należy; polanę będącą własnością Kalatów z Szaflar, zowią ''Kalatówką''.<br> {{tab}}Oto sposób, w jaki Podhalanie użytkują wspólnie z tego prawdziwego dobrodziejstwa Opatrzności. Za nadejściem wiosny w górach, to jest około Zielonych Świątek, z każdéj wsi w Nowotarszczyźnie, choćby o dwie i trzy mile od Tatrów odległéj, wybierają gazdę powszechne mającego zaufanie, i jemu powierzają bydło, szczególniéj owce, układając się przy tém, ile ma oddać sera właścicielom. Taki naczelny pasterz zowie się ''Bacą''; on układa się z właścicielami polan, przybiera sobie do pomocy’ pasterzy zwanych ''Juhasami'', zwykle najdorodniejszych z młodzieży góralskiéj, i na lato wyrusza w góry. Jeden Baca ma zwykle kilkaset owiec sobie powierzonych. Takie karawany, mając z sobą duże psy owczarskie, ciągną wesoło z każdéj wsi na przeznaczone sobie polany. Za przybyciem na miejsce, {{pp|po|prawiają}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> s42vap7iudhqpyrhgljg7qu4e211bp1 100 1078133 3148585 3132677 2022-08-09T22:02:06Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{pk|po|prawiają}} przeszłoroczny szałas, lub stawiają nowy. Szałas jestto nizka budowa sklecona z okrąglaków, przedzielona na dwie części. W pierwszéj jest nigdy nie gasnące ognisko, nad którém zawieszają miedziany kocioł do warzenia żentycy; tu także sypiają juhasy na gołéj ławie lub na ziemi około ognia. W drugiéj przegrodzie stoją czyściuteńkie naczynia potrzebne do nabiału, konewki, skopki, dzieżki; tu także obsuszają świeżo zrobione sery.<br> {{tab}}Owce i krowy ''(statek)'' przez cały dzień pasą się na polanie lub w hali, spinają się po urwiskach i stromych pochyłościach z dziwną zręcznością i ostrożnością. Owce wychodzą na takie wysokości, że patrząc z doliny, wydają się jakby mrowisko, którego poruszenia zaledwie najbystrzejszy wzrok dostrzedz potrafi. Czasem zdarzają się przypadki, że biedne bydlę złamie nogę lub spadnie w przepaść i zabije się na miejscu. Juhasy nie codzień wszyscy chodzą z owcami, ale ''przepasają się'', t.&nbsp;j. pasą kolejno. Na noc owce zostają pod gołém niebem w ogrodzeniach ''koszarami'' zwanych, a juhasy z psami pilnują, bo wilki czasem zachodzą. Baca rachuje codzień powierzone sobie owce czy która nie zginęła. Uskutecznia to w następujący sposób: po jednéj wypuszcza owce z koszaru, rachując do dziesięciu; każdy dziesiątek wykrzykuje głośno a obok siedzący juhas liczy dziesiątki na koronce. Taki porachunek nazywa się ''czytaniem''.<br> {{tab}}Krowy spędzają do stajenek przystawionych do szałasu, miejscami, a mianowicie w Bieskidach, ''kolibą'' zwanego. Takie nocne koczowiska bydła posuwają się coraz daléj i tym sposobem nawozi się i użyznia cała polana.<br> {{tab}}Juhasy doją owce do skopców ''gieletami'' zwanych, w początkach lata, gdy pasza jest obfitszą, trzy razy na dzień; późniéj już tylko dwa razy t.&nbsp;j. rano i wieczór. Koło krów chodzą dziewki, ''kucharkami'' zwane.<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> mbpadeatb079n0ar23rhymuprvawntk 100 1078134 3148587 3132678 2022-08-09T22:05:38Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>Mleko owcze wlewają do wysokiéj, żelaznemi obręczami pobitéj dzieży, zwanéj ''puczerą'' i ''klagają'', t.&nbsp;j. wpuszczają do niego troszeczkę ''podpustki''<ref>Jest to kwas żołądkowy z żołądka cielęcia w wodzie rozpuszczony, zwany ''klagiem''.</ref>, za dodaniem któréj, ser oddziela się od serwatki, a ta serwatka przegotowana w kotle, jest ową żentycą, któréj zbawiennych skutków już tylu chorych doznało. Jest ona dosyć gęsta, żółtawa, słodka, bardzo smaczna i tak posilna, że juhasy nią jedynie i mlekiem żyją przez te kilkanaście letnich tygodni. Przeszło kwartowy skopek żentycy, u górali ''czerpakiem'' zwany, wystarcza na jednorazowy posiłek. Słyszałam jednak w szałasie od juhasów, iż nie wszystkim z pomiędzy nich służy żentyca. W dnie postne, juhasi do południa nic do ust nie biorą i tym sposobem przy tak skromném i jednostajném pożywieniu, zachowują przepis wstrzemięźliwości chrześciańskiéj. Psy się tu także mają doskonale; razem z panami swymi zajadają mleko i żentycę; wyglądają téż jak utoczone. Dla chorych cedzą tę żentycę, przez co oddzielają się drobne gruzełki sera mniéj strawne dla słabego żołądka, a zostaje czysta serwatka.<br> {{tab}}Widząc juhasów w czarnych jak {{Korekta|węgięl|węgiel}}, tłuszczem napuszczonych koszulach, trudnoby się spodziewać téj czystości, jaką znaleść można w każdym szałasie. Byłam w kilku i wszędzie największy widziałam porządek tak w naczyniach, jak i w robocie około nabiału. Nim baca do roboty około sera się zabierze, po kilka razy w czystéj wodzie jak najstaranniéj ręce po za łokcie obmywa i czystą płachtą obciera, włosy na głowie odgarnia i pilnie przestrzega, aby wiatr nie naniósł mu popiołu lub prochu do mleka. Część sera według umowy oddaje baca właścicielom owiec.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ay7hqglf3b1vd7432tl33ahv3ew8ldj 100 1078139 3148589 3132685 2022-08-09T22:09:21Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}Szczególne są warunki téj umowy i sposób jéj zawierania. W parę tygodni po wypędzeniu owiec w góry, gazdowie będący ich właścicielami, przychodzą na polanę i każdy doi swoje owce, po czém mierzy patyczkiem głębokość mleka w przeznaczoném na to naczyniu; jedna taka miara zostaje w szałasie, drugą zabiera gazda. Na tym samym patyczku wyrznięty jest znak odpowiedni temu, jaki gazda wystrzyga na uchu każdéj ze swoich owiec, dla rozpoznania ich. Po upływie kilku tygodni, mniéj więcéj podług umowy, przez które owce zostają na polanie, przystępują do porachunku następującym sposobem. Nalewają w owo naczynie wody do tejże saméj wysokości, do jakiéj dochodziło mleko; waga téj wody służy im za jednostkę, którą nazywają ''wodą''. Baca oddaję tyle funtów sera, ile umówiona liczba wód zaważy.<br> {{tab}}Gdy wiosna jest wcześna i ciepła, pasza obfita, bacowie oddają po 10—11 wód; skoro przeciwnie śniegi i mrozy długo trwające nie sprzyjają wzrostowi trawy, albo lato jest słotne i zimne, zaledwie mogą oddać 8 wód. Reszta sera będąca własnością bacy, jest oraz jego zapłatą, którą dzieli się jeszcze z juhasami, dając im tygodniowo umówioną ilość sera. Prócz tego jak mi powiadano, bierze baca cały podój z trzech dni dowolnych, a każdy z juhasów z dnia jednego. Żentyca sprzedawana dla chorych, lub gdy się gość jaki nawinie, należy do niestałych dochodów bacy.<br> {{tab}}Ser ugniatają w ''bruski'' czyli krążki po kilka funtów ważące, albo ''{{Korekta|oszezypki|oszczypki}}'' podobne z kształtu do małych baryłek, robione w formach drewnianych rzniętych w różne wzory wyciskające się na serze. Po zrobieniu, moczą serki w wodzie nasyconéj solą, co nazywają ''rosoleniem'', a gdy nasłonieją, obsuszają je na wolném powietrzu lub nad ogniem. Tak sery jak bryndzę, którą<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> perjl0e2opw66lvgf4f54gkno7kor4s 100 1078140 3148590 3132686 2022-08-09T22:12:53Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>gazdowie robią w domu ze świeżego sera odebranego od baców, sprzedają na jarmarkach w Nowymtargu i Czarnym Dunajcu.<br> {{tab}}Gdy już nie staje paszy na jednéj polanie, przenoszą się ze statkiem na inną, a w końcu Sierpnia ''rozsadzają się'' t.&nbsp;j. rozchodzą się do domów. W dzień naznaczony, właściciele owiec przychodzą na polanę lub w inne umówione miejsce i każdy odbiera swój statek. Nazywa się to ''mięszaniem''.<br> {{tab}}Piękny, ale zarazem smutny widok przedstawiają doliny, polany i hale tatrzańskie, w porze gdy ucieka z nich życie pasterskie. Ludno tam wtedy i gwarno; brzęczą dzwonkami stada owiec i bydła pędzone do domu; biegną ochoczo psy, rade z powrotu do wsi; na wózkach wiozą naczynia i cały sprzęt szałasowy; juhasy hukają jakby na pożegnanie, budząc raz jeszcze echa które do przyszłéj wiosny drzemać będą w osamotnionych górach.<br> {{tab}}Śmielsi i odważniejsi górale z zapałem oddawali się polowaniu na ''dzikie kozy'' i ''świstaki''<ref>Świstak jestto niewielkie zwierzątko okryte włosem do szopów podobném. Zamieszkuje on najdziksze i najniedostępniejsze miejsca, kopie bardzo długie nory które wyściela mchem i trawą i w jesieni zasypia na całą zimę. Z wiosną budzi się zupełnie wychudły. Górale uważają sadło świstacze za lekarstwo skuteczne na różne choroby.<br>{{tab}}Ciekawych bliższych szczegółów o świstakach i kozach, odsyłam do bardzo zajmujących opisów prof. M. Nowickiego.<br>{{tab}}O świstaku. Kraków 1865. Kozica. Kraków 1868.<br></ref>, przy czém nieraz narażali życie. Zwierzęta te w najdzikszych tylko i najniedostępniejszych przebywają skałach: około Morskiego Oka, Swinnicy, Wołoszyna, Krywania, Łomnicy, tudzież przy Rohaczach, grupie na zachód od poprzedzających położonéj. Lekkość i szybkość pierwszych,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0fxrbjebnj5e1oks3od9a5k3sn7n61l 100 1079101 3148591 3136006 2022-08-09T22:17:48Z Abraham 586 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Abraham" /></noinclude>{{c|1794.|przed=1em|po=1em}} {{tab}}Po raz piérwszy, czego przedtém nigdy nie bywało, Konstanty, dyakon pojechał do kijowskiéj rosyjskiéj duchownéj akademii; dał, wyjeżdżając, zobowiązanie się na piśmie, że do Synaiskiego klasztoru powróci. Został tu potém arcybiskupem.<br> {{c|1806.|przed=1em|po=1em}} {{tab}}Księża Synaiscy dali na piśmie zezwolenie jednomyślne Konstantemu, arcy-biskupowi przeniesienia się do Konstantynopola, dla zarządu klasztornémi dobrami w Wołoszczyźnie i Mołdawii; gdyż wedle prawa i starego zwyczaju arcy-biskup nigdy nie powinien się wydalać z klasztoru. To spowodowało większy upadek moralny klasztoru Synaiskiego.<br> {{c|1813.|przed=1em|po=1em}} {{tab}}Mehemed Ali, basza Egiptu, niepokojących na nowo klasztor Synaiski Beduinów, zupełnie ukrócił. Złożyli Alemu księża 1000 piastrów.<br> {{tab}}W latach 1821 i 1822, w czasie wojny greckiéj, zamordowano cztérech Synaitów, dwóch w Cyprze, a dwóch na wyspie Chios.<br> {{c|''Misya Synaiska w Indyach Angielskich.''|przed=2em|po=1em}} {{tab}}Grek jeden, zwany Chadzi Aleksy, dla handlu przeniósł się do Indyj pod opiekę angielskiéj kompanii, z nim inni Grecy. Gdy było ich stu przeszło, założyli cerkiewkę pod tytułem Przemienienia Pańskiego, która roku 1782 była skończoną. Przysłano z Synaiskiego klasztoru do téj cerkwi, jako należącéj do arcy-biskupstwa Synaiskiego, do patryarchatu Jerozolimskiego, księdza Dyonizego, który umarł roku 1829 w Kalkucie. Następca jego Ananijasz, przemieszkawszy<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2igzaywi4lr651dstynhnbfvs68djqr 2 1079884 3148674 3146874 2022-08-10T11:03:08Z Draco flavus 2058 /* Kadrowanie pliku pdf */ wikitext text/x-wiki ==Podstawy== ===Ogólne uwagi=== :Ta strona pomocy ma charakter luźnych uwag i wskazówek. Wymienione są różne narzędzia i triki, dzięki którym można osiągnąć zamierzony efekt. Nie jest wyjaśniane, jak wykonać daną czynność krok po kroku ale wskazywany możliwy kierunek. ===Konsola=== :O ile użytkownicy windows stosunkowo rzadko używają konsoli (cmd, powershell), o tyle wśród linuksowców jest to bardzo popularne i wygodne narzędzie pracy. Jest to bardzo potężne narzędzie, szybko i precyzyjnie można wykonać stosunkowo skomplikowane działania. ===Konieczna wiedza wstępna=== * pomoc dla programów cli ** foo -h lub foo --help ** man foo ** wyszukiwarka * system plików ** cd (zmiana katalogu roboczego) ** mv (zmiana nazwy pliku '''niebezpieczne''') ** rm (usuwanie pliku '''niebezpieczne''') ** względne nazwy pliku ../../foo.baz ** Globing (czyli *, ?, [0-9]) ** unikanie spacji w nazwach *** cudzysłowy utrzymujące nazwę ::::<pre>for f in *; do mv "$f" $(echo $f | tr ' ' '_'); done</pre> * tworzenie kolejnych liczb ** {1..12} → 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ** {08..12} → 08 09 10 11 12 ** {33..29} → 33 32 31 30 29 ** {2..10..2} → 2 4 6 8 10 *zmienne ** $i ** ${i} * pętle ** for i in ...; do ...; done ** for (( i=0; i<=10; i+=2 )); do ...; done * wynik jakiegoś polecenia/programu ** $(...) ** ` ... ` * pipe (potok) * obliczenia (ewentualnie) ** i=10; echo $((i-1)) → 9 ** i=11; echo $((i%2)) → 1 ** i=11; echo $((i/2)) → 5 * testy przy pomocy komendy echo ===Uzyskanie właściwej kolejności plików=== :Standardowo globing zwraca wszystkie nazwy pasujące do danego wzorca w kolejności alfabetycznej, np.:<br> ::<pre>for i in foo*.jpg; do echo $i; done</pre> ::foo1.jpg foo10.jpg foo11.jpg foo12.jpg foo13.jpg foo14.jpg foo15.jpg foo16.jpg foo17.jpg foo18.jpg foo19.jpg foo2.jpg foo20.jpg foo21.jpg ...<br> :Jeśli w nazwie występuje tylko jedna liczba, właściwą kolejność można uzyskać przez:<br> ::<pre>for i in foo[0-9].jpg foo[0-9][0-9].jpg foo[0-9][0-9][0-9].jpg; do echo $i; done</pre> <br> ===Wiodące zera=== :Oczywiście problem nie wystąpi, gdy liczby mają jednakową długość (są zapisane z zerami):<br> ::::foo001.jpg foo002.jpg ... foo893.jpg<br> :Przy pomocy poniższych miniskryptów można dostosować nazwy plików:<br> ::<pre>for i in {0009..1009} ; do k=$(expr $i + 0) ; mv foo$k.jpg bar$i.jpg; done </pre> ::<pre>for x in {9..1009} ; do y=$(printf "%04d\n" $x); mv foo$x.jpg bar$y.jpg; done </pre> ::<pre>a=0000 ; for i in {9..1009}; do k=${a:${#i}:${#a}}${i} ; mv foo$i.jpg bar$k.jpg; done </pre> ::<pre> a=0000; b='foo*.jpg'; for c in $b ; do i=${c:$(($(expr index $b '*')-1)):$((${#c}-${#b} + 1))}; k=${a:${#i}:${#a}}${i} ; echo $i ; mv $c bar$k.jpg; done </pre> :'''Uwaga:''' Działa dla jednej liczby w środku nazwy pliku, koniecznie należy wcześniej przetestować. :Gdy osobno były skanowane/fotografowane strony nieparzyste i parzyste może być konieczne dostawienie dodatkowej cyfry (np. 0 i 5):<br> ::<pre>for x in {0009..1009} ; do mv foo$x.jpg bar${x}0.jpg; done </pre> ==Obróbka jednego zdjęcia (skanu)== ===Manualna=== ====Pinta – drobne zmiany==== * wśród narzędzi zaznaczenie prostokątne ** ctrl-c (=kopiowanie do schowka) * pliki → nowy → nowy obraz (wielkość domyślna wynika z wielkości obrazka znajdującego się w schowku) * wśród narzędzi pipetka * wśród narzędzi pędzel ** szerokość pędzla zazwyczaj dużo większa (40-50) * wśród narzędzi stempel klonujący * Dostosowanie kolorów ** jasność/Kontrast ** krzywe ** redukcja kolorów * Obraz ** obrót * Plik → zapisz jako ====Gimp – zaawansowane zmiany==== * Narzędzia → Narzędzia zaznaczania → Zaznaczenie prostokątne * Narzędzia → Narzędzia przekształcania → Perspektywa * Narzędzia → Narzędzia przekształcania → Obrót * Narzędzia → Narzędzia rysowania → Pędzel * Plik → Utwórz ze schowka * Plik → Wyeksportuj jako ===Zautomatyzowana=== :Przygotowanie zestawu skanów do zamieszczenia na commons i wykorzystania w projekcie Wikiźródeł może zabrać nam mniej lub więcej czasu i wysiłku. Przy kilku pojedynczych skanach jest z reguły łatwiej przyciąć j interaktywnie (np. Pinta, ew. Gimp). Gdy takich skanów/zdjęć do indywidualnej obróbki jest więcej, jest to żmudne i czasochłonne. Jeśli obrazy mają ten sam układ, można proces zautomatyzować i na przykład z lewej strony każdego obciąć 300 pikseli, zaś z dołu 500... Warto uwzględnić to już przy planowaniu i na przykład robić zdjęcia ze statywu, prostopadle do papieru, nie przesuwając książki względem aparatu przy przekładaniu stron. Albo kłaść tekst na skanerze za każdym razem w tym samym położeniu... ====Dzielenie stron na pół==== :Polecenie convert z programu ImageMagick daje dostęp do ogromnej liczby przekształceń obrazów. Poniżej przedstawione będą jedynie te podstawowe, przydatne przy prostej obróbce skanów lub zdjęć zawierających tekst. ::<pre>convert -crop 50%x100% +repage foo.TIF bar%d.pbm</pre> ::<pre>for i in {10..52} ; do convert -crop 50%x100% +repage foo$i.TIF bar$i%d.pbm ; done</pre> :Powyżej wykonano jednocześnie konwersję do innego formatu. Otrzymuje się z oryginalnego skanu dwie strony. Zmienna %d daje numer części. ====Kadrowanie (crop)==== ::<pre>convert foo.jpg -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar.jpg</pre> ::<pre> for i in {10..52}; do convert foo$i.jpg -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar$i.jpg</pre> ::<pre> for i in {10..52}; do convert foo$i.png -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar$i.pbm</pre> :Odpowiednie parametry przy kadrowaniu trzeba dobrać metodą prób i błędów. ==Konwersja plików wielostronicowych (pdf, djvu) do jednostronicowych etc.== ===Wstęp=== Zasadniczo rzecz biorąc należy takich konwersji unikać, gdyż pliki wielostronicowe są z reguły skompresowane stratnie i kolejne przekształcenie pogorszy jakość. ===pdf=== *Wszystkie strony są przekształcane na pojedyncze obrazki, numerowane trzycyfrowo (001, 002, ...) ::<pre>convert -density 150 foo.pdf -quality 90 bar-%3d.png</pre> *Jak wyżej ale zmniejszana o {{ParametrPomoc|50%}} ::<pre>convert -density 150 foo.pdf -quality 90 -resize 50% bar-%3d.png</pre> *Jedna strona (tu strona numer {{ParametrPomoc|1}} ) jest przekształcana na obrazek w formacie jpg ::<pre>convert -density 150 foo.pdf[0] -quality 90 bar.jpg</pre> :::Uwagi: liczba w nawiasie kwadratowym to numer strony, strony pdf-u są '''numerowane od zera'''. *Strony z zakresu są przekształcane na obrazki w formacie png (strony od {{parametrPomoc|2}} do {{parametrPomoc|10}} ) ::<pre>convert -density 150 foo.pdf[1-9] -quality 90 bar.jpg</pre> :Należy zwrócić uwagę, że parametr density określa liczbę pikseli wynikowego pliku, musi być podany jako pierwszy (jeszcze przed nazwą pdf-u) *Alternatywnie można jedną stronę skonwertować do innego formatu graficznego na przykład przy pomocy Gimpa (otworzyć dany plik importując tylko jedną stronę → Plik → Wyeksportuj jako) ===djvu=== Program ddjvu umożliwia konwersję w konsoli do kilku formatów (pbm,pgm,ppm,pnm,rle,tiff). Najlepszą jakość zapewnia z reguły tiff. *Wszystkie strony są przekształcane na pojedyncze obrazki numerowane kolejno (1, 2, ...) ::<pre>ddjvu -format=tiff -eachpage foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Jak wyżej ale zmniejszana o {{ParametrPomoc|50%}} ::<pre>ddjvu -format=tiff -eachpage -scale=50% foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Jedna strona (numer {{parametrPomoc|1}}) jest przekształcana na obrazek w formacie tiff ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1 foo.djvu bar.tiff</pre> *Zakres stron {{parametrPomoc|1-6}} (ale również może być nieciągły np: -page=1-7,23,30-80) jest przekształcany na obrazki w formacie tiff ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1-6 foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Alternatywnie można jedną stronę skonwertować do innego formatu graficznego przy pomocy DjView4 (File → Export) ==Konwersja jednej strony do innego formatu== === → PDF === ====img2pdf==== ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo.jpg</pre> :możliwe jest również scalenie wielu stron w jednym kroku: ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo1.jpg foo2.jpg foo3.jpg</pre> ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo*.jpg</pre> ====convert (ImageMagick)==== :Uwaga standardowo konwersja do pdf jest niedostępna.<ref>Należy: Znaleźć /etc/ImageMagick-6/policy.xml i otworzyć (z uprawnieniami administratora sudo)<br> Zmienić<br> ::<pre>policy domain="coder" rights="none" pattern="PDF" </pre> na:<br> ::<pre>policy domain="coder" rights="read|write" pattern="PDF" </pre> Porównaj [https://linuxhint.com/convert-image-to-pdf-command-line/ image to pdf] </ref> ::<pre>convert foo.jpg bar.pdf</pre> ====Ghostscript==== ::<pre>gs -sDEVICE=pdfwrite -o bar.pdf /usr/share/ghostscript/9.26/lib/viewjpeg.ps -c \(foo.jpg\) viewJPEG </pre> ::<pre>for i in {117..144} ; do gs -sDEVICE=pdfwrite -o bar$i.pdf /usr/share/ghostscript/9.26/lib/viewjpeg.ps -c \(foo$i.jpg\) viewJPEG ; done </pre> :Wersja (ścieżka) ghostscriptu musi być odpowiednio dostosowana. === → DJVU === ==== png pbm tiff ==== ====={{tab}}bichromatyczne (czarnobiałe) pbm → djvu, tif → djvu ===== ::<pre>cjb2 -clean foo.pbm bar.djvu </pre> ::<pre>for i in foo*.pbm ; do cjb2 -clean $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> ====={{tab}}png → djvu ===== :Konwersja możliwa przez bezstartny format pośredni (pbm) ::<pre>convert foo.png baz.pbm ; cjb2 baz.pbm bar.djvu </pre> ::<pre>for i in foo*.png ; do convert $i bar.pbm; cjb2 bar.pbm ${i##*.}.djvu ; done </pre> ==== jpg → djvu, pgm → djvu ==== ::<pre>c44 foo.jpg bar.djvu</pre> ::<pre>for i in foo*.jpg; do c44 $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> :Wyższa jakość np.: ::<pre>c44 -slice 72,83,93,103 foo.jpg bar.djvu</pre> ::<pre>for i in foo*.jpg; do c44 -slice 72,83,93,103 $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> :::użyteczny bywa również parametr -decibel (od 16 do 48) określający próg rozróżniania pikseli, im wyższy tym wyższa jakość. ==== didjvu ==== :Konwertuje pojedyncze strony do formatu djvu. Wynikowe pliki są wysokiej jakości i stosunkowo niewielkie. ::<pre>didjvu encode -clean -d 600 -o bar.djvu foo.tif</pre> ::Lub dla uzyskania od razu pliku djvu z całego szeregu skanów: ::<pre>didjvu bundle -clean -d 600 -o bar.djvu foo*.tif</pre> :Opcja -clean powoduje usunięcie drobnych, z reguły przypadkowych kropek, odpowiada opcji -losslevel 1 . Opcja -d 600 określa rozdzielczość. ==Scalanie lub dzielenie plików pdf i djvu== ===PDF=== ====pdftk==== *Scalenie wielu plików pdf ::<pre>pdftk cat foo*.pdf output bar.pdf</pre> *Rozbicie jednego pliku pdf na pojedyncze strony (pdf) ::<pre>pdftk foo.pdf burst output bar_%03d.pdf</pre> ::::kolejne strony (pliki) numerowane bar_001.pdf bar_002.pdf itd. *Scalenie dwóch plików pdf ::<pre>pdftk A=foo1.pdf B=foo2.pdf cat A B output bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie pierwszych {{ParametrPomoc|10}} stron pliku ::<pre>pdftk A=foo.pdf cat A1-10 output bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie stron od {{ParametrPomoc|10}} do {{ParametrPomoc|20}} i obrót ::<pre>pdftk A=foo.pdf cat A10-20east bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie pierwszych {{ParametrPomoc|10}} stron z pierwszego pliku, całego drugiego, stron {{ParametrPomoc|17}}÷{{ParametrPomoc|20}} z trzeciego i stron {{ParametrPomoc|15}}÷ do końca z czwartego ::<pre>pdftk A=foo1.pdf B=foo2.pdf C=foo3.pdf D=foo4.pdf cat A1-10 B C17-20 D15-end output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z dwóch plików (np. jeden zawiera strony nieparzyste, drugi – parzyste) ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A B output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z dwóch plików ale strony parzyste są w odwrotnej kolejności ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A Bend-1 output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z jednego pliku (najpierw strony nieparzyste 1÷X, potem parzyste X+1÷do końca) (niech X będzie {{ParametrPomoc|333}}) ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A1-333 Bend-334 output bar.pdf</pre> ===DJVU=== ====DjView4==== *Po otwarciu pliku można zapisać część pliku (efektywnie podzielić plik): **File → Save as (wybrać zakres stron) ====djvm==== *usunięcie strony {{ParametrPomoc|333}} ::<pre>djvm -d foo.djvu 333</pre> *dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by była na końcu pliku ::<pre>djvm -i foo.djvu bar.djvu</pre> *dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by ta strona miała numer {{ParametrPomoc|333}}, następne strony są przesuwane ::<pre>djvm -i foo.djvu bar.djvu 333</pre> ::::W ten sam sposób, jak powyżej można również scalić dwa wielostronicowe pliki. *usunięcie strony {{ParametrPomoc|333}} i dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by ta strona miała numer {{ParametrPomoc|333}} ::<pre>djvm -d foo.djvu 333; djvm -i foo.djvu bar.djvu 333</pre> *Przy wstawieniu (lub usuwaniu) większej liczby stron warto proces odpowiednio zaplanować, korzystnie jest zaczynać „od góry” by uniknąć potrzeby prowadzenia na bieżąco obliczeń *scalenie pliku djvu z pojedynczych stron ::<pre>djvu -c bar.djvu foo*.djvu</pre> *Konwersja jpg → djvu i dołączenie do pliku ::<pre>c44 bar.jpg baz.djvu; djvm -i foo.djvu baz.djvu; rm. baz.djvu</pre> ::<pre>for i in bar*.jpg; do c44 $i baz.djvu; djvm -i foo.djvu baz.djvu; done; rm baz.djvu</pre> :::Nieco lepszy efekt może dać użycie programu [[#didjvu|didjvu]]. ==Obróbka wielostronicowych plików (na przykład kadrowanie)== ===Obróbka pdf-ów=== ====Kadrowanie pliku pdf==== :Co najmniej dwa programy (skrypty) mogą zostać użyte do kadrowania pliku pdf (pdfjam i pdfcrop). Możliwe jest również użycie Ghostscriptu, choć plik wynikowy jest z reguły znacznie większy a polecenie bardziej skomplikowane. :Poniżej można znaleźć kilka przykładów {|class="wiki" !pdfjam !pdfcrop |- | ::<pre>pdfjam --trim '100 0 0 0' --keepinfo foo.pdf -o bar.pdf</pre> ::<pre>pdfjam --trim '0 0 100 0' --keepinfo foo.pdf -o bar.pdf</pre> | |} Z reguły pdfjam daje mniejsze pliki i działa szybciej. :Właściwe marginesy można ustalić metodą prób i błędów (lewy margines, dolny, prawy, górny). Wielkość strony (jeśli cały dokument ma jednolitą wielkość stron) można wyznaczyć przy pomocy: ::<pre>pdfinfo foo.pdf</pre> :::gdzie szukamy wyniku: ::::<pre>Page size: 595.276 x 841.89 pts (A4) (rotated 0 degrees)</pre> :::Ewentualnie można skorzystać z polecenia: ::::<pre>pdfinfo foo.pdf | grep "Page size:" </pre> :::które nam wyświetli od razu odpowiedni wynik. ====Konwersja pliku pdf zawierającego dwie strony na jednym skanie==== :Utworzenie pliku pdf z pojedynczymi stronami, gdy mamy jedynie plik z dwoma stronami na jednym skanie wymaga trzech kroków: :#utworzenia pdf-u ze stronami nieparzystymi przez odpowiednie wykadrowanie :#utworzenie pdf-u ze stronami parzystymi przez wykadrowanie :#połączenie tych plików przy pomocy pdftk ===Obróbka djvu=== ====Uwaga ogólna==== :Przy pomocy popularnych narzędzi nie można kadrować plików djvu, jeśli byłoby to konieczne, należałoby stratnie skonwertować plik do pojedynczych obrazków (tiff) by następnie po obróbce je scalić. ====Konwersja pliku djvu zawierającego dwie strony na jednym skanie==== :Niestety konieczna jest konwersja na pliki jednostronicowe (np. tiff) – co się wiąże z pogorszeniem jakości i z utratą warstwy tekstowej, wykadrowanie i scalenie. ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1 foo.djvu baz.tiff; convert baz.tiff baz0.jpg ; c44 baz0.jpg bar.djvu; for i in {1..150}; do ddjvu -format=tiff -page=$i foo.djvu baz.tiff; convert -crop 50%x100% +repage baz.tiff baz%d.jpg; c44 baz0.jpg baz.djvu; djvm -i bar.djvu baz.djvu; c44 baz1.jpg baz.djvu; djvm -i bar.djvu baz.djvu; done; rm baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu; djvm -d bar.djvu 1 </pre> ::Wyjściowy plik to foo.djvu, wynikowy plik to bar.djvu, po drodze są tworzone pliki baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu . Oczywiście konieczne jest dostosowanie nazw, liczby stron ale i zadbanie by przypadkiem nie było plików tymczasowych o kolidujących nazwach. :::Liczba stron dokumentu powyżej jest podana jako {{ParametrPomoc|150}}. Można ją ustalić oczywiście otwierając dokument w przeglądarce. Na potrzeby skryptu można liczbę stron ustalić przy pomocy polecenia: ::<pre>djvused -e n foo.djvu</pre> :::Kompletne polecenie miałoby formę: :::<pre>infile=foo.djvu; outfile=bar.djvu; ddjvu -format=tiff -page=1 $infile baz.tiff; convert baz.tiff baz0.jpg ; c44 baz0.jpg $outfile; for (( i=1; i<=$(djvused -e n $infile); i++ )); do ddjvu -format=tiff -page=$i $infile baz.tiff; convert -crop 50%x100% +repage baz.tiff baz%d.jpg; c44 baz0.jpg baz.djvu; djvm -i $outfile baz.djvu; c44 baz1.jpg baz.djvu; djvm -i $outfile baz.djvu; done; rm baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu; djvm -d $outfile 1 </pre> ==Konwersja pdf ↔ djvu== ===djvu → pdf=== *Przy pomocy DjView4 można wyeksportować cały plik lub jego część do innego formatu (w tym pdf) **File → Export ===pdf → djvu=== ====pdf2djvu==== ::<pre>pdf2djvu foo.pdf -o bar.djvu</pre> :Lepszą jakość i większy plik można uzyskać przez: ::<pre>pdf2djvu --bg-slices=72,83,93,103 -d 600 foo.pdf -o bar.djvu</pre> ====DjVuDigital==== :To bardzo efektywny program do kowersji z formatu pdf (lub ps) do djvu. Niestety instalacja wymaga specjalnej wersji Ghostscripta (samodzielnie kompilowanej). Procedura nie jest skomplikowana ale czasochłonna. (por. [http://djvu.sourceforge.net/gsdjvu.html gsdjvu]).<br> :Wynikowy plik djvu jest wysokiej jakości i z reguły mniejszy, niż otrzymywany innymi metodami<br> :Należy jeszcze dodać, że w przypadku plików zawierających obrazki w formacie JPEG2000 (inaczej JPX) inne metody nie prowadzą do celu. ==Ściągawka== {|class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" ![[File:Pfeil_SO.svg|none|link=|20px]] !obrazek !pdf !djvu |- !obrazek |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Pinta, Gimp}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|convert}} |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:24em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Gimp}}<br><br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|img2pdf convert ghostscript}} |style="background:HoneyDew;"|c44 cjb2 didjvu |- !pdf |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Gimp}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|convert}} |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|pdftk {{0|{{pętla|3|M}}..}}(scalanie, {{ułamek|dodawanie|usuwanie}} stron)<br>pdfjam pdfcrop {{0|{{pętla|10|M}}}}(kadrowanie)<br> {{sfrac|pdfjam|pdfcrop}} + pdftk {{0|{{pętla|11|M}}..}}([[File:Book (21025) - The Noun Project.svg|x20px|link=]] → [[File:Iconoir multiple-pages.svg|x20px|link=]] ) |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|pdf2djvu DjVuDigital |- !rowspan="2" |djvu |rowspan="2" style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|DjView4}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|ddjvu}} |rowspan="2" style="padding-left: .3em;background:LavenderBlush;"|DjView4 |style="padding-left: .3em;background:LavenderBlush;"|DjView4 {{0|{{pętla|4|M}}..}}(djvu z zakresu stron wyjściowego pliku) |- |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|djvm {{0|{{pętla|10|M}}}}(scalanie, {{ułamek|dodawanie|usuwanie}} stron)<br>ddjvu + convert + {{sfrac|c44|cjb2}} + djvm {{0|{{pętla|1|M}}}}(kadrowanie, [[File:Book (21025) - The Noun Project.svg|x20px|link=]] → [[File:Iconoir multiple-pages.svg|x20px|link=]] ) |} {{Przypisy}} btrwd8rtsf2w6i1fknoz36o2hvx3kij 3148675 3148674 2022-08-10T11:05:21Z Draco flavus 2058 /* Kadrowanie pliku pdf */ wikitext text/x-wiki ==Podstawy== ===Ogólne uwagi=== :Ta strona pomocy ma charakter luźnych uwag i wskazówek. Wymienione są różne narzędzia i triki, dzięki którym można osiągnąć zamierzony efekt. Nie jest wyjaśniane, jak wykonać daną czynność krok po kroku ale wskazywany możliwy kierunek. ===Konsola=== :O ile użytkownicy windows stosunkowo rzadko używają konsoli (cmd, powershell), o tyle wśród linuksowców jest to bardzo popularne i wygodne narzędzie pracy. Jest to bardzo potężne narzędzie, szybko i precyzyjnie można wykonać stosunkowo skomplikowane działania. ===Konieczna wiedza wstępna=== * pomoc dla programów cli ** foo -h lub foo --help ** man foo ** wyszukiwarka * system plików ** cd (zmiana katalogu roboczego) ** mv (zmiana nazwy pliku '''niebezpieczne''') ** rm (usuwanie pliku '''niebezpieczne''') ** względne nazwy pliku ../../foo.baz ** Globing (czyli *, ?, [0-9]) ** unikanie spacji w nazwach *** cudzysłowy utrzymujące nazwę ::::<pre>for f in *; do mv "$f" $(echo $f | tr ' ' '_'); done</pre> * tworzenie kolejnych liczb ** {1..12} → 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ** {08..12} → 08 09 10 11 12 ** {33..29} → 33 32 31 30 29 ** {2..10..2} → 2 4 6 8 10 *zmienne ** $i ** ${i} * pętle ** for i in ...; do ...; done ** for (( i=0; i<=10; i+=2 )); do ...; done * wynik jakiegoś polecenia/programu ** $(...) ** ` ... ` * pipe (potok) * obliczenia (ewentualnie) ** i=10; echo $((i-1)) → 9 ** i=11; echo $((i%2)) → 1 ** i=11; echo $((i/2)) → 5 * testy przy pomocy komendy echo ===Uzyskanie właściwej kolejności plików=== :Standardowo globing zwraca wszystkie nazwy pasujące do danego wzorca w kolejności alfabetycznej, np.:<br> ::<pre>for i in foo*.jpg; do echo $i; done</pre> ::foo1.jpg foo10.jpg foo11.jpg foo12.jpg foo13.jpg foo14.jpg foo15.jpg foo16.jpg foo17.jpg foo18.jpg foo19.jpg foo2.jpg foo20.jpg foo21.jpg ...<br> :Jeśli w nazwie występuje tylko jedna liczba, właściwą kolejność można uzyskać przez:<br> ::<pre>for i in foo[0-9].jpg foo[0-9][0-9].jpg foo[0-9][0-9][0-9].jpg; do echo $i; done</pre> <br> ===Wiodące zera=== :Oczywiście problem nie wystąpi, gdy liczby mają jednakową długość (są zapisane z zerami):<br> ::::foo001.jpg foo002.jpg ... foo893.jpg<br> :Przy pomocy poniższych miniskryptów można dostosować nazwy plików:<br> ::<pre>for i in {0009..1009} ; do k=$(expr $i + 0) ; mv foo$k.jpg bar$i.jpg; done </pre> ::<pre>for x in {9..1009} ; do y=$(printf "%04d\n" $x); mv foo$x.jpg bar$y.jpg; done </pre> ::<pre>a=0000 ; for i in {9..1009}; do k=${a:${#i}:${#a}}${i} ; mv foo$i.jpg bar$k.jpg; done </pre> ::<pre> a=0000; b='foo*.jpg'; for c in $b ; do i=${c:$(($(expr index $b '*')-1)):$((${#c}-${#b} + 1))}; k=${a:${#i}:${#a}}${i} ; echo $i ; mv $c bar$k.jpg; done </pre> :'''Uwaga:''' Działa dla jednej liczby w środku nazwy pliku, koniecznie należy wcześniej przetestować. :Gdy osobno były skanowane/fotografowane strony nieparzyste i parzyste może być konieczne dostawienie dodatkowej cyfry (np. 0 i 5):<br> ::<pre>for x in {0009..1009} ; do mv foo$x.jpg bar${x}0.jpg; done </pre> ==Obróbka jednego zdjęcia (skanu)== ===Manualna=== ====Pinta – drobne zmiany==== * wśród narzędzi zaznaczenie prostokątne ** ctrl-c (=kopiowanie do schowka) * pliki → nowy → nowy obraz (wielkość domyślna wynika z wielkości obrazka znajdującego się w schowku) * wśród narzędzi pipetka * wśród narzędzi pędzel ** szerokość pędzla zazwyczaj dużo większa (40-50) * wśród narzędzi stempel klonujący * Dostosowanie kolorów ** jasność/Kontrast ** krzywe ** redukcja kolorów * Obraz ** obrót * Plik → zapisz jako ====Gimp – zaawansowane zmiany==== * Narzędzia → Narzędzia zaznaczania → Zaznaczenie prostokątne * Narzędzia → Narzędzia przekształcania → Perspektywa * Narzędzia → Narzędzia przekształcania → Obrót * Narzędzia → Narzędzia rysowania → Pędzel * Plik → Utwórz ze schowka * Plik → Wyeksportuj jako ===Zautomatyzowana=== :Przygotowanie zestawu skanów do zamieszczenia na commons i wykorzystania w projekcie Wikiźródeł może zabrać nam mniej lub więcej czasu i wysiłku. Przy kilku pojedynczych skanach jest z reguły łatwiej przyciąć j interaktywnie (np. Pinta, ew. Gimp). Gdy takich skanów/zdjęć do indywidualnej obróbki jest więcej, jest to żmudne i czasochłonne. Jeśli obrazy mają ten sam układ, można proces zautomatyzować i na przykład z lewej strony każdego obciąć 300 pikseli, zaś z dołu 500... Warto uwzględnić to już przy planowaniu i na przykład robić zdjęcia ze statywu, prostopadle do papieru, nie przesuwając książki względem aparatu przy przekładaniu stron. Albo kłaść tekst na skanerze za każdym razem w tym samym położeniu... ====Dzielenie stron na pół==== :Polecenie convert z programu ImageMagick daje dostęp do ogromnej liczby przekształceń obrazów. Poniżej przedstawione będą jedynie te podstawowe, przydatne przy prostej obróbce skanów lub zdjęć zawierających tekst. ::<pre>convert -crop 50%x100% +repage foo.TIF bar%d.pbm</pre> ::<pre>for i in {10..52} ; do convert -crop 50%x100% +repage foo$i.TIF bar$i%d.pbm ; done</pre> :Powyżej wykonano jednocześnie konwersję do innego formatu. Otrzymuje się z oryginalnego skanu dwie strony. Zmienna %d daje numer części. ====Kadrowanie (crop)==== ::<pre>convert foo.jpg -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar.jpg</pre> ::<pre> for i in {10..52}; do convert foo$i.jpg -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar$i.jpg</pre> ::<pre> for i in {10..52}; do convert foo$i.png -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar$i.pbm</pre> :Odpowiednie parametry przy kadrowaniu trzeba dobrać metodą prób i błędów. ==Konwersja plików wielostronicowych (pdf, djvu) do jednostronicowych etc.== ===Wstęp=== Zasadniczo rzecz biorąc należy takich konwersji unikać, gdyż pliki wielostronicowe są z reguły skompresowane stratnie i kolejne przekształcenie pogorszy jakość. ===pdf=== *Wszystkie strony są przekształcane na pojedyncze obrazki, numerowane trzycyfrowo (001, 002, ...) ::<pre>convert -density 150 foo.pdf -quality 90 bar-%3d.png</pre> *Jak wyżej ale zmniejszana o {{ParametrPomoc|50%}} ::<pre>convert -density 150 foo.pdf -quality 90 -resize 50% bar-%3d.png</pre> *Jedna strona (tu strona numer {{ParametrPomoc|1}} ) jest przekształcana na obrazek w formacie jpg ::<pre>convert -density 150 foo.pdf[0] -quality 90 bar.jpg</pre> :::Uwagi: liczba w nawiasie kwadratowym to numer strony, strony pdf-u są '''numerowane od zera'''. *Strony z zakresu są przekształcane na obrazki w formacie png (strony od {{parametrPomoc|2}} do {{parametrPomoc|10}} ) ::<pre>convert -density 150 foo.pdf[1-9] -quality 90 bar.jpg</pre> :Należy zwrócić uwagę, że parametr density określa liczbę pikseli wynikowego pliku, musi być podany jako pierwszy (jeszcze przed nazwą pdf-u) *Alternatywnie można jedną stronę skonwertować do innego formatu graficznego na przykład przy pomocy Gimpa (otworzyć dany plik importując tylko jedną stronę → Plik → Wyeksportuj jako) ===djvu=== Program ddjvu umożliwia konwersję w konsoli do kilku formatów (pbm,pgm,ppm,pnm,rle,tiff). Najlepszą jakość zapewnia z reguły tiff. *Wszystkie strony są przekształcane na pojedyncze obrazki numerowane kolejno (1, 2, ...) ::<pre>ddjvu -format=tiff -eachpage foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Jak wyżej ale zmniejszana o {{ParametrPomoc|50%}} ::<pre>ddjvu -format=tiff -eachpage -scale=50% foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Jedna strona (numer {{parametrPomoc|1}}) jest przekształcana na obrazek w formacie tiff ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1 foo.djvu bar.tiff</pre> *Zakres stron {{parametrPomoc|1-6}} (ale również może być nieciągły np: -page=1-7,23,30-80) jest przekształcany na obrazki w formacie tiff ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1-6 foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Alternatywnie można jedną stronę skonwertować do innego formatu graficznego przy pomocy DjView4 (File → Export) ==Konwersja jednej strony do innego formatu== === → PDF === ====img2pdf==== ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo.jpg</pre> :możliwe jest również scalenie wielu stron w jednym kroku: ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo1.jpg foo2.jpg foo3.jpg</pre> ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo*.jpg</pre> ====convert (ImageMagick)==== :Uwaga standardowo konwersja do pdf jest niedostępna.<ref>Należy: Znaleźć /etc/ImageMagick-6/policy.xml i otworzyć (z uprawnieniami administratora sudo)<br> Zmienić<br> ::<pre>policy domain="coder" rights="none" pattern="PDF" </pre> na:<br> ::<pre>policy domain="coder" rights="read|write" pattern="PDF" </pre> Porównaj [https://linuxhint.com/convert-image-to-pdf-command-line/ image to pdf] </ref> ::<pre>convert foo.jpg bar.pdf</pre> ====Ghostscript==== ::<pre>gs -sDEVICE=pdfwrite -o bar.pdf /usr/share/ghostscript/9.26/lib/viewjpeg.ps -c \(foo.jpg\) viewJPEG </pre> ::<pre>for i in {117..144} ; do gs -sDEVICE=pdfwrite -o bar$i.pdf /usr/share/ghostscript/9.26/lib/viewjpeg.ps -c \(foo$i.jpg\) viewJPEG ; done </pre> :Wersja (ścieżka) ghostscriptu musi być odpowiednio dostosowana. === → DJVU === ==== png pbm tiff ==== ====={{tab}}bichromatyczne (czarnobiałe) pbm → djvu, tif → djvu ===== ::<pre>cjb2 -clean foo.pbm bar.djvu </pre> ::<pre>for i in foo*.pbm ; do cjb2 -clean $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> ====={{tab}}png → djvu ===== :Konwersja możliwa przez bezstartny format pośredni (pbm) ::<pre>convert foo.png baz.pbm ; cjb2 baz.pbm bar.djvu </pre> ::<pre>for i in foo*.png ; do convert $i bar.pbm; cjb2 bar.pbm ${i##*.}.djvu ; done </pre> ==== jpg → djvu, pgm → djvu ==== ::<pre>c44 foo.jpg bar.djvu</pre> ::<pre>for i in foo*.jpg; do c44 $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> :Wyższa jakość np.: ::<pre>c44 -slice 72,83,93,103 foo.jpg bar.djvu</pre> ::<pre>for i in foo*.jpg; do c44 -slice 72,83,93,103 $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> :::użyteczny bywa również parametr -decibel (od 16 do 48) określający próg rozróżniania pikseli, im wyższy tym wyższa jakość. ==== didjvu ==== :Konwertuje pojedyncze strony do formatu djvu. Wynikowe pliki są wysokiej jakości i stosunkowo niewielkie. ::<pre>didjvu encode -clean -d 600 -o bar.djvu foo.tif</pre> ::Lub dla uzyskania od razu pliku djvu z całego szeregu skanów: ::<pre>didjvu bundle -clean -d 600 -o bar.djvu foo*.tif</pre> :Opcja -clean powoduje usunięcie drobnych, z reguły przypadkowych kropek, odpowiada opcji -losslevel 1 . Opcja -d 600 określa rozdzielczość. ==Scalanie lub dzielenie plików pdf i djvu== ===PDF=== ====pdftk==== *Scalenie wielu plików pdf ::<pre>pdftk cat foo*.pdf output bar.pdf</pre> *Rozbicie jednego pliku pdf na pojedyncze strony (pdf) ::<pre>pdftk foo.pdf burst output bar_%03d.pdf</pre> ::::kolejne strony (pliki) numerowane bar_001.pdf bar_002.pdf itd. *Scalenie dwóch plików pdf ::<pre>pdftk A=foo1.pdf B=foo2.pdf cat A B output bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie pierwszych {{ParametrPomoc|10}} stron pliku ::<pre>pdftk A=foo.pdf cat A1-10 output bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie stron od {{ParametrPomoc|10}} do {{ParametrPomoc|20}} i obrót ::<pre>pdftk A=foo.pdf cat A10-20east bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie pierwszych {{ParametrPomoc|10}} stron z pierwszego pliku, całego drugiego, stron {{ParametrPomoc|17}}÷{{ParametrPomoc|20}} z trzeciego i stron {{ParametrPomoc|15}}÷ do końca z czwartego ::<pre>pdftk A=foo1.pdf B=foo2.pdf C=foo3.pdf D=foo4.pdf cat A1-10 B C17-20 D15-end output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z dwóch plików (np. jeden zawiera strony nieparzyste, drugi – parzyste) ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A B output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z dwóch plików ale strony parzyste są w odwrotnej kolejności ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A Bend-1 output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z jednego pliku (najpierw strony nieparzyste 1÷X, potem parzyste X+1÷do końca) (niech X będzie {{ParametrPomoc|333}}) ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A1-333 Bend-334 output bar.pdf</pre> ===DJVU=== ====DjView4==== *Po otwarciu pliku można zapisać część pliku (efektywnie podzielić plik): **File → Save as (wybrać zakres stron) ====djvm==== *usunięcie strony {{ParametrPomoc|333}} ::<pre>djvm -d foo.djvu 333</pre> *dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by była na końcu pliku ::<pre>djvm -i foo.djvu bar.djvu</pre> *dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by ta strona miała numer {{ParametrPomoc|333}}, następne strony są przesuwane ::<pre>djvm -i foo.djvu bar.djvu 333</pre> ::::W ten sam sposób, jak powyżej można również scalić dwa wielostronicowe pliki. *usunięcie strony {{ParametrPomoc|333}} i dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by ta strona miała numer {{ParametrPomoc|333}} ::<pre>djvm -d foo.djvu 333; djvm -i foo.djvu bar.djvu 333</pre> *Przy wstawieniu (lub usuwaniu) większej liczby stron warto proces odpowiednio zaplanować, korzystnie jest zaczynać „od góry” by uniknąć potrzeby prowadzenia na bieżąco obliczeń *scalenie pliku djvu z pojedynczych stron ::<pre>djvu -c bar.djvu foo*.djvu</pre> *Konwersja jpg → djvu i dołączenie do pliku ::<pre>c44 bar.jpg baz.djvu; djvm -i foo.djvu baz.djvu; rm. baz.djvu</pre> ::<pre>for i in bar*.jpg; do c44 $i baz.djvu; djvm -i foo.djvu baz.djvu; done; rm baz.djvu</pre> :::Nieco lepszy efekt może dać użycie programu [[#didjvu|didjvu]]. ==Obróbka wielostronicowych plików (na przykład kadrowanie)== ===Obróbka pdf-ów=== ====Kadrowanie pliku pdf==== :Co najmniej dwa programy (skrypty) mogą zostać użyte do kadrowania pliku pdf (pdfjam i pdfcrop). Możliwe jest również użycie Ghostscriptu, choć plik wynikowy jest z reguły znacznie większy a polecenie bardziej skomplikowane. :Poniżej można znaleźć kilka przykładów {|class="wiki" !pdfjam !pdfcrop |- | ::<pre>pdfjam --trim '100 0 0 0' --keepinfo foo.pdf -o bar.pdf</pre> ::<pre>pdfjam --trim '0 0 100 0' --keepinfo foo.pdf -o bar.pdf</pre> | ::<pre>pdfcrop --margins '-100 0 0 0' foo.pdf bar.pdf</pre> ::<pre>pdfcrop --margins '0 0 -100 0' foo.pdf bar.pdf</pre> |} Z reguły pdfjam daje mniejsze pliki i działa szybciej. :Właściwe marginesy można ustalić metodą prób i błędów (lewy margines, dolny, prawy, górny). Wielkość strony (jeśli cały dokument ma jednolitą wielkość stron) można wyznaczyć przy pomocy: ::<pre>pdfinfo foo.pdf</pre> :::gdzie szukamy wyniku: ::::<pre>Page size: 595.276 x 841.89 pts (A4) (rotated 0 degrees)</pre> :::Ewentualnie można skorzystać z polecenia: ::::<pre>pdfinfo foo.pdf | grep "Page size:" </pre> :::które nam wyświetli od razu odpowiedni wynik. ====Konwersja pliku pdf zawierającego dwie strony na jednym skanie==== :Utworzenie pliku pdf z pojedynczymi stronami, gdy mamy jedynie plik z dwoma stronami na jednym skanie wymaga trzech kroków: :#utworzenia pdf-u ze stronami nieparzystymi przez odpowiednie wykadrowanie :#utworzenie pdf-u ze stronami parzystymi przez wykadrowanie :#połączenie tych plików przy pomocy pdftk ===Obróbka djvu=== ====Uwaga ogólna==== :Przy pomocy popularnych narzędzi nie można kadrować plików djvu, jeśli byłoby to konieczne, należałoby stratnie skonwertować plik do pojedynczych obrazków (tiff) by następnie po obróbce je scalić. ====Konwersja pliku djvu zawierającego dwie strony na jednym skanie==== :Niestety konieczna jest konwersja na pliki jednostronicowe (np. tiff) – co się wiąże z pogorszeniem jakości i z utratą warstwy tekstowej, wykadrowanie i scalenie. ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1 foo.djvu baz.tiff; convert baz.tiff baz0.jpg ; c44 baz0.jpg bar.djvu; for i in {1..150}; do ddjvu -format=tiff -page=$i foo.djvu baz.tiff; convert -crop 50%x100% +repage baz.tiff baz%d.jpg; c44 baz0.jpg baz.djvu; djvm -i bar.djvu baz.djvu; c44 baz1.jpg baz.djvu; djvm -i bar.djvu baz.djvu; done; rm baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu; djvm -d bar.djvu 1 </pre> ::Wyjściowy plik to foo.djvu, wynikowy plik to bar.djvu, po drodze są tworzone pliki baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu . Oczywiście konieczne jest dostosowanie nazw, liczby stron ale i zadbanie by przypadkiem nie było plików tymczasowych o kolidujących nazwach. :::Liczba stron dokumentu powyżej jest podana jako {{ParametrPomoc|150}}. Można ją ustalić oczywiście otwierając dokument w przeglądarce. Na potrzeby skryptu można liczbę stron ustalić przy pomocy polecenia: ::<pre>djvused -e n foo.djvu</pre> :::Kompletne polecenie miałoby formę: :::<pre>infile=foo.djvu; outfile=bar.djvu; ddjvu -format=tiff -page=1 $infile baz.tiff; convert baz.tiff baz0.jpg ; c44 baz0.jpg $outfile; for (( i=1; i<=$(djvused -e n $infile); i++ )); do ddjvu -format=tiff -page=$i $infile baz.tiff; convert -crop 50%x100% +repage baz.tiff baz%d.jpg; c44 baz0.jpg baz.djvu; djvm -i $outfile baz.djvu; c44 baz1.jpg baz.djvu; djvm -i $outfile baz.djvu; done; rm baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu; djvm -d $outfile 1 </pre> ==Konwersja pdf ↔ djvu== ===djvu → pdf=== *Przy pomocy DjView4 można wyeksportować cały plik lub jego część do innego formatu (w tym pdf) **File → Export ===pdf → djvu=== ====pdf2djvu==== ::<pre>pdf2djvu foo.pdf -o bar.djvu</pre> :Lepszą jakość i większy plik można uzyskać przez: ::<pre>pdf2djvu --bg-slices=72,83,93,103 -d 600 foo.pdf -o bar.djvu</pre> ====DjVuDigital==== :To bardzo efektywny program do kowersji z formatu pdf (lub ps) do djvu. Niestety instalacja wymaga specjalnej wersji Ghostscripta (samodzielnie kompilowanej). Procedura nie jest skomplikowana ale czasochłonna. (por. [http://djvu.sourceforge.net/gsdjvu.html gsdjvu]).<br> :Wynikowy plik djvu jest wysokiej jakości i z reguły mniejszy, niż otrzymywany innymi metodami<br> :Należy jeszcze dodać, że w przypadku plików zawierających obrazki w formacie JPEG2000 (inaczej JPX) inne metody nie prowadzą do celu. ==Ściągawka== {|class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" ![[File:Pfeil_SO.svg|none|link=|20px]] !obrazek !pdf !djvu |- !obrazek |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Pinta, Gimp}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|convert}} |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:24em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Gimp}}<br><br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|img2pdf convert ghostscript}} |style="background:HoneyDew;"|c44 cjb2 didjvu |- !pdf |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Gimp}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|convert}} |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|pdftk {{0|{{pętla|3|M}}..}}(scalanie, {{ułamek|dodawanie|usuwanie}} stron)<br>pdfjam pdfcrop {{0|{{pętla|10|M}}}}(kadrowanie)<br> {{sfrac|pdfjam|pdfcrop}} + pdftk {{0|{{pętla|11|M}}..}}([[File:Book (21025) - The Noun Project.svg|x20px|link=]] → [[File:Iconoir multiple-pages.svg|x20px|link=]] ) |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|pdf2djvu DjVuDigital |- !rowspan="2" |djvu |rowspan="2" style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|DjView4}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|ddjvu}} |rowspan="2" style="padding-left: .3em;background:LavenderBlush;"|DjView4 |style="padding-left: .3em;background:LavenderBlush;"|DjView4 {{0|{{pętla|4|M}}..}}(djvu z zakresu stron wyjściowego pliku) |- |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|djvm {{0|{{pętla|10|M}}}}(scalanie, {{ułamek|dodawanie|usuwanie}} stron)<br>ddjvu + convert + {{sfrac|c44|cjb2}} + djvm {{0|{{pętla|1|M}}}}(kadrowanie, [[File:Book (21025) - The Noun Project.svg|x20px|link=]] → [[File:Iconoir multiple-pages.svg|x20px|link=]] ) |} {{Przypisy}} i97bha0lm6d6wson0tafcgdk1womcpc 3148676 3148675 2022-08-10T11:05:42Z Draco flavus 2058 /* Kadrowanie pliku pdf */ wikitext text/x-wiki ==Podstawy== ===Ogólne uwagi=== :Ta strona pomocy ma charakter luźnych uwag i wskazówek. Wymienione są różne narzędzia i triki, dzięki którym można osiągnąć zamierzony efekt. Nie jest wyjaśniane, jak wykonać daną czynność krok po kroku ale wskazywany możliwy kierunek. ===Konsola=== :O ile użytkownicy windows stosunkowo rzadko używają konsoli (cmd, powershell), o tyle wśród linuksowców jest to bardzo popularne i wygodne narzędzie pracy. Jest to bardzo potężne narzędzie, szybko i precyzyjnie można wykonać stosunkowo skomplikowane działania. ===Konieczna wiedza wstępna=== * pomoc dla programów cli ** foo -h lub foo --help ** man foo ** wyszukiwarka * system plików ** cd (zmiana katalogu roboczego) ** mv (zmiana nazwy pliku '''niebezpieczne''') ** rm (usuwanie pliku '''niebezpieczne''') ** względne nazwy pliku ../../foo.baz ** Globing (czyli *, ?, [0-9]) ** unikanie spacji w nazwach *** cudzysłowy utrzymujące nazwę ::::<pre>for f in *; do mv "$f" $(echo $f | tr ' ' '_'); done</pre> * tworzenie kolejnych liczb ** {1..12} → 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ** {08..12} → 08 09 10 11 12 ** {33..29} → 33 32 31 30 29 ** {2..10..2} → 2 4 6 8 10 *zmienne ** $i ** ${i} * pętle ** for i in ...; do ...; done ** for (( i=0; i<=10; i+=2 )); do ...; done * wynik jakiegoś polecenia/programu ** $(...) ** ` ... ` * pipe (potok) * obliczenia (ewentualnie) ** i=10; echo $((i-1)) → 9 ** i=11; echo $((i%2)) → 1 ** i=11; echo $((i/2)) → 5 * testy przy pomocy komendy echo ===Uzyskanie właściwej kolejności plików=== :Standardowo globing zwraca wszystkie nazwy pasujące do danego wzorca w kolejności alfabetycznej, np.:<br> ::<pre>for i in foo*.jpg; do echo $i; done</pre> ::foo1.jpg foo10.jpg foo11.jpg foo12.jpg foo13.jpg foo14.jpg foo15.jpg foo16.jpg foo17.jpg foo18.jpg foo19.jpg foo2.jpg foo20.jpg foo21.jpg ...<br> :Jeśli w nazwie występuje tylko jedna liczba, właściwą kolejność można uzyskać przez:<br> ::<pre>for i in foo[0-9].jpg foo[0-9][0-9].jpg foo[0-9][0-9][0-9].jpg; do echo $i; done</pre> <br> ===Wiodące zera=== :Oczywiście problem nie wystąpi, gdy liczby mają jednakową długość (są zapisane z zerami):<br> ::::foo001.jpg foo002.jpg ... foo893.jpg<br> :Przy pomocy poniższych miniskryptów można dostosować nazwy plików:<br> ::<pre>for i in {0009..1009} ; do k=$(expr $i + 0) ; mv foo$k.jpg bar$i.jpg; done </pre> ::<pre>for x in {9..1009} ; do y=$(printf "%04d\n" $x); mv foo$x.jpg bar$y.jpg; done </pre> ::<pre>a=0000 ; for i in {9..1009}; do k=${a:${#i}:${#a}}${i} ; mv foo$i.jpg bar$k.jpg; done </pre> ::<pre> a=0000; b='foo*.jpg'; for c in $b ; do i=${c:$(($(expr index $b '*')-1)):$((${#c}-${#b} + 1))}; k=${a:${#i}:${#a}}${i} ; echo $i ; mv $c bar$k.jpg; done </pre> :'''Uwaga:''' Działa dla jednej liczby w środku nazwy pliku, koniecznie należy wcześniej przetestować. :Gdy osobno były skanowane/fotografowane strony nieparzyste i parzyste może być konieczne dostawienie dodatkowej cyfry (np. 0 i 5):<br> ::<pre>for x in {0009..1009} ; do mv foo$x.jpg bar${x}0.jpg; done </pre> ==Obróbka jednego zdjęcia (skanu)== ===Manualna=== ====Pinta – drobne zmiany==== * wśród narzędzi zaznaczenie prostokątne ** ctrl-c (=kopiowanie do schowka) * pliki → nowy → nowy obraz (wielkość domyślna wynika z wielkości obrazka znajdującego się w schowku) * wśród narzędzi pipetka * wśród narzędzi pędzel ** szerokość pędzla zazwyczaj dużo większa (40-50) * wśród narzędzi stempel klonujący * Dostosowanie kolorów ** jasność/Kontrast ** krzywe ** redukcja kolorów * Obraz ** obrót * Plik → zapisz jako ====Gimp – zaawansowane zmiany==== * Narzędzia → Narzędzia zaznaczania → Zaznaczenie prostokątne * Narzędzia → Narzędzia przekształcania → Perspektywa * Narzędzia → Narzędzia przekształcania → Obrót * Narzędzia → Narzędzia rysowania → Pędzel * Plik → Utwórz ze schowka * Plik → Wyeksportuj jako ===Zautomatyzowana=== :Przygotowanie zestawu skanów do zamieszczenia na commons i wykorzystania w projekcie Wikiźródeł może zabrać nam mniej lub więcej czasu i wysiłku. Przy kilku pojedynczych skanach jest z reguły łatwiej przyciąć j interaktywnie (np. Pinta, ew. Gimp). Gdy takich skanów/zdjęć do indywidualnej obróbki jest więcej, jest to żmudne i czasochłonne. Jeśli obrazy mają ten sam układ, można proces zautomatyzować i na przykład z lewej strony każdego obciąć 300 pikseli, zaś z dołu 500... Warto uwzględnić to już przy planowaniu i na przykład robić zdjęcia ze statywu, prostopadle do papieru, nie przesuwając książki względem aparatu przy przekładaniu stron. Albo kłaść tekst na skanerze za każdym razem w tym samym położeniu... ====Dzielenie stron na pół==== :Polecenie convert z programu ImageMagick daje dostęp do ogromnej liczby przekształceń obrazów. Poniżej przedstawione będą jedynie te podstawowe, przydatne przy prostej obróbce skanów lub zdjęć zawierających tekst. ::<pre>convert -crop 50%x100% +repage foo.TIF bar%d.pbm</pre> ::<pre>for i in {10..52} ; do convert -crop 50%x100% +repage foo$i.TIF bar$i%d.pbm ; done</pre> :Powyżej wykonano jednocześnie konwersję do innego formatu. Otrzymuje się z oryginalnego skanu dwie strony. Zmienna %d daje numer części. ====Kadrowanie (crop)==== ::<pre>convert foo.jpg -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar.jpg</pre> ::<pre> for i in {10..52}; do convert foo$i.jpg -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar$i.jpg</pre> ::<pre> for i in {10..52}; do convert foo$i.png -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar$i.pbm</pre> :Odpowiednie parametry przy kadrowaniu trzeba dobrać metodą prób i błędów. ==Konwersja plików wielostronicowych (pdf, djvu) do jednostronicowych etc.== ===Wstęp=== Zasadniczo rzecz biorąc należy takich konwersji unikać, gdyż pliki wielostronicowe są z reguły skompresowane stratnie i kolejne przekształcenie pogorszy jakość. ===pdf=== *Wszystkie strony są przekształcane na pojedyncze obrazki, numerowane trzycyfrowo (001, 002, ...) ::<pre>convert -density 150 foo.pdf -quality 90 bar-%3d.png</pre> *Jak wyżej ale zmniejszana o {{ParametrPomoc|50%}} ::<pre>convert -density 150 foo.pdf -quality 90 -resize 50% bar-%3d.png</pre> *Jedna strona (tu strona numer {{ParametrPomoc|1}} ) jest przekształcana na obrazek w formacie jpg ::<pre>convert -density 150 foo.pdf[0] -quality 90 bar.jpg</pre> :::Uwagi: liczba w nawiasie kwadratowym to numer strony, strony pdf-u są '''numerowane od zera'''. *Strony z zakresu są przekształcane na obrazki w formacie png (strony od {{parametrPomoc|2}} do {{parametrPomoc|10}} ) ::<pre>convert -density 150 foo.pdf[1-9] -quality 90 bar.jpg</pre> :Należy zwrócić uwagę, że parametr density określa liczbę pikseli wynikowego pliku, musi być podany jako pierwszy (jeszcze przed nazwą pdf-u) *Alternatywnie można jedną stronę skonwertować do innego formatu graficznego na przykład przy pomocy Gimpa (otworzyć dany plik importując tylko jedną stronę → Plik → Wyeksportuj jako) ===djvu=== Program ddjvu umożliwia konwersję w konsoli do kilku formatów (pbm,pgm,ppm,pnm,rle,tiff). Najlepszą jakość zapewnia z reguły tiff. *Wszystkie strony są przekształcane na pojedyncze obrazki numerowane kolejno (1, 2, ...) ::<pre>ddjvu -format=tiff -eachpage foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Jak wyżej ale zmniejszana o {{ParametrPomoc|50%}} ::<pre>ddjvu -format=tiff -eachpage -scale=50% foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Jedna strona (numer {{parametrPomoc|1}}) jest przekształcana na obrazek w formacie tiff ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1 foo.djvu bar.tiff</pre> *Zakres stron {{parametrPomoc|1-6}} (ale również może być nieciągły np: -page=1-7,23,30-80) jest przekształcany na obrazki w formacie tiff ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1-6 foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Alternatywnie można jedną stronę skonwertować do innego formatu graficznego przy pomocy DjView4 (File → Export) ==Konwersja jednej strony do innego formatu== === → PDF === ====img2pdf==== ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo.jpg</pre> :możliwe jest również scalenie wielu stron w jednym kroku: ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo1.jpg foo2.jpg foo3.jpg</pre> ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo*.jpg</pre> ====convert (ImageMagick)==== :Uwaga standardowo konwersja do pdf jest niedostępna.<ref>Należy: Znaleźć /etc/ImageMagick-6/policy.xml i otworzyć (z uprawnieniami administratora sudo)<br> Zmienić<br> ::<pre>policy domain="coder" rights="none" pattern="PDF" </pre> na:<br> ::<pre>policy domain="coder" rights="read|write" pattern="PDF" </pre> Porównaj [https://linuxhint.com/convert-image-to-pdf-command-line/ image to pdf] </ref> ::<pre>convert foo.jpg bar.pdf</pre> ====Ghostscript==== ::<pre>gs -sDEVICE=pdfwrite -o bar.pdf /usr/share/ghostscript/9.26/lib/viewjpeg.ps -c \(foo.jpg\) viewJPEG </pre> ::<pre>for i in {117..144} ; do gs -sDEVICE=pdfwrite -o bar$i.pdf /usr/share/ghostscript/9.26/lib/viewjpeg.ps -c \(foo$i.jpg\) viewJPEG ; done </pre> :Wersja (ścieżka) ghostscriptu musi być odpowiednio dostosowana. === → DJVU === ==== png pbm tiff ==== ====={{tab}}bichromatyczne (czarnobiałe) pbm → djvu, tif → djvu ===== ::<pre>cjb2 -clean foo.pbm bar.djvu </pre> ::<pre>for i in foo*.pbm ; do cjb2 -clean $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> ====={{tab}}png → djvu ===== :Konwersja możliwa przez bezstartny format pośredni (pbm) ::<pre>convert foo.png baz.pbm ; cjb2 baz.pbm bar.djvu </pre> ::<pre>for i in foo*.png ; do convert $i bar.pbm; cjb2 bar.pbm ${i##*.}.djvu ; done </pre> ==== jpg → djvu, pgm → djvu ==== ::<pre>c44 foo.jpg bar.djvu</pre> ::<pre>for i in foo*.jpg; do c44 $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> :Wyższa jakość np.: ::<pre>c44 -slice 72,83,93,103 foo.jpg bar.djvu</pre> ::<pre>for i in foo*.jpg; do c44 -slice 72,83,93,103 $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> :::użyteczny bywa również parametr -decibel (od 16 do 48) określający próg rozróżniania pikseli, im wyższy tym wyższa jakość. ==== didjvu ==== :Konwertuje pojedyncze strony do formatu djvu. Wynikowe pliki są wysokiej jakości i stosunkowo niewielkie. ::<pre>didjvu encode -clean -d 600 -o bar.djvu foo.tif</pre> ::Lub dla uzyskania od razu pliku djvu z całego szeregu skanów: ::<pre>didjvu bundle -clean -d 600 -o bar.djvu foo*.tif</pre> :Opcja -clean powoduje usunięcie drobnych, z reguły przypadkowych kropek, odpowiada opcji -losslevel 1 . Opcja -d 600 określa rozdzielczość. ==Scalanie lub dzielenie plików pdf i djvu== ===PDF=== ====pdftk==== *Scalenie wielu plików pdf ::<pre>pdftk cat foo*.pdf output bar.pdf</pre> *Rozbicie jednego pliku pdf na pojedyncze strony (pdf) ::<pre>pdftk foo.pdf burst output bar_%03d.pdf</pre> ::::kolejne strony (pliki) numerowane bar_001.pdf bar_002.pdf itd. *Scalenie dwóch plików pdf ::<pre>pdftk A=foo1.pdf B=foo2.pdf cat A B output bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie pierwszych {{ParametrPomoc|10}} stron pliku ::<pre>pdftk A=foo.pdf cat A1-10 output bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie stron od {{ParametrPomoc|10}} do {{ParametrPomoc|20}} i obrót ::<pre>pdftk A=foo.pdf cat A10-20east bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie pierwszych {{ParametrPomoc|10}} stron z pierwszego pliku, całego drugiego, stron {{ParametrPomoc|17}}÷{{ParametrPomoc|20}} z trzeciego i stron {{ParametrPomoc|15}}÷ do końca z czwartego ::<pre>pdftk A=foo1.pdf B=foo2.pdf C=foo3.pdf D=foo4.pdf cat A1-10 B C17-20 D15-end output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z dwóch plików (np. jeden zawiera strony nieparzyste, drugi – parzyste) ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A B output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z dwóch plików ale strony parzyste są w odwrotnej kolejności ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A Bend-1 output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z jednego pliku (najpierw strony nieparzyste 1÷X, potem parzyste X+1÷do końca) (niech X będzie {{ParametrPomoc|333}}) ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A1-333 Bend-334 output bar.pdf</pre> ===DJVU=== ====DjView4==== *Po otwarciu pliku można zapisać część pliku (efektywnie podzielić plik): **File → Save as (wybrać zakres stron) ====djvm==== *usunięcie strony {{ParametrPomoc|333}} ::<pre>djvm -d foo.djvu 333</pre> *dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by była na końcu pliku ::<pre>djvm -i foo.djvu bar.djvu</pre> *dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by ta strona miała numer {{ParametrPomoc|333}}, następne strony są przesuwane ::<pre>djvm -i foo.djvu bar.djvu 333</pre> ::::W ten sam sposób, jak powyżej można również scalić dwa wielostronicowe pliki. *usunięcie strony {{ParametrPomoc|333}} i dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by ta strona miała numer {{ParametrPomoc|333}} ::<pre>djvm -d foo.djvu 333; djvm -i foo.djvu bar.djvu 333</pre> *Przy wstawieniu (lub usuwaniu) większej liczby stron warto proces odpowiednio zaplanować, korzystnie jest zaczynać „od góry” by uniknąć potrzeby prowadzenia na bieżąco obliczeń *scalenie pliku djvu z pojedynczych stron ::<pre>djvu -c bar.djvu foo*.djvu</pre> *Konwersja jpg → djvu i dołączenie do pliku ::<pre>c44 bar.jpg baz.djvu; djvm -i foo.djvu baz.djvu; rm. baz.djvu</pre> ::<pre>for i in bar*.jpg; do c44 $i baz.djvu; djvm -i foo.djvu baz.djvu; done; rm baz.djvu</pre> :::Nieco lepszy efekt może dać użycie programu [[#didjvu|didjvu]]. ==Obróbka wielostronicowych plików (na przykład kadrowanie)== ===Obróbka pdf-ów=== ====Kadrowanie pliku pdf==== :Co najmniej dwa programy (skrypty) mogą zostać użyte do kadrowania pliku pdf (pdfjam i pdfcrop). Możliwe jest również użycie Ghostscriptu, choć plik wynikowy jest z reguły znacznie większy a polecenie bardziej skomplikowane. :Poniżej można znaleźć kilka przykładów {|class="wiki" !pdfjam !pdfcrop |- | ::<pre>pdfjam --trim '100 0 0 0' --keepinfo foo.pdf -o bar.pdf</pre> ::<pre>pdfjam --trim '0 0 100 0' --keepinfo foo.pdf -o bar.pdf</pre> | ::<pre>pdfcrop --margins '-100 0 0 0' foo.pdf bar.pdf</pre> ::<pre>pdfcrop --margins '0 0 -100 0' foo.pdf bar.pdf</pre> |} :Z reguły pdfjam daje mniejsze pliki i działa szybciej. :Właściwe marginesy można ustalić metodą prób i błędów (lewy margines, dolny, prawy, górny). Wielkość strony (jeśli cały dokument ma jednolitą wielkość stron) można wyznaczyć przy pomocy: ::<pre>pdfinfo foo.pdf</pre> :::gdzie szukamy wyniku: ::::<pre>Page size: 595.276 x 841.89 pts (A4) (rotated 0 degrees)</pre> :::Ewentualnie można skorzystać z polecenia: ::::<pre>pdfinfo foo.pdf | grep "Page size:" </pre> :::które nam wyświetli od razu odpowiedni wynik. ====Konwersja pliku pdf zawierającego dwie strony na jednym skanie==== :Utworzenie pliku pdf z pojedynczymi stronami, gdy mamy jedynie plik z dwoma stronami na jednym skanie wymaga trzech kroków: :#utworzenia pdf-u ze stronami nieparzystymi przez odpowiednie wykadrowanie :#utworzenie pdf-u ze stronami parzystymi przez wykadrowanie :#połączenie tych plików przy pomocy pdftk ===Obróbka djvu=== ====Uwaga ogólna==== :Przy pomocy popularnych narzędzi nie można kadrować plików djvu, jeśli byłoby to konieczne, należałoby stratnie skonwertować plik do pojedynczych obrazków (tiff) by następnie po obróbce je scalić. ====Konwersja pliku djvu zawierającego dwie strony na jednym skanie==== :Niestety konieczna jest konwersja na pliki jednostronicowe (np. tiff) – co się wiąże z pogorszeniem jakości i z utratą warstwy tekstowej, wykadrowanie i scalenie. ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1 foo.djvu baz.tiff; convert baz.tiff baz0.jpg ; c44 baz0.jpg bar.djvu; for i in {1..150}; do ddjvu -format=tiff -page=$i foo.djvu baz.tiff; convert -crop 50%x100% +repage baz.tiff baz%d.jpg; c44 baz0.jpg baz.djvu; djvm -i bar.djvu baz.djvu; c44 baz1.jpg baz.djvu; djvm -i bar.djvu baz.djvu; done; rm baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu; djvm -d bar.djvu 1 </pre> ::Wyjściowy plik to foo.djvu, wynikowy plik to bar.djvu, po drodze są tworzone pliki baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu . Oczywiście konieczne jest dostosowanie nazw, liczby stron ale i zadbanie by przypadkiem nie było plików tymczasowych o kolidujących nazwach. :::Liczba stron dokumentu powyżej jest podana jako {{ParametrPomoc|150}}. Można ją ustalić oczywiście otwierając dokument w przeglądarce. Na potrzeby skryptu można liczbę stron ustalić przy pomocy polecenia: ::<pre>djvused -e n foo.djvu</pre> :::Kompletne polecenie miałoby formę: :::<pre>infile=foo.djvu; outfile=bar.djvu; ddjvu -format=tiff -page=1 $infile baz.tiff; convert baz.tiff baz0.jpg ; c44 baz0.jpg $outfile; for (( i=1; i<=$(djvused -e n $infile); i++ )); do ddjvu -format=tiff -page=$i $infile baz.tiff; convert -crop 50%x100% +repage baz.tiff baz%d.jpg; c44 baz0.jpg baz.djvu; djvm -i $outfile baz.djvu; c44 baz1.jpg baz.djvu; djvm -i $outfile baz.djvu; done; rm baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu; djvm -d $outfile 1 </pre> ==Konwersja pdf ↔ djvu== ===djvu → pdf=== *Przy pomocy DjView4 można wyeksportować cały plik lub jego część do innego formatu (w tym pdf) **File → Export ===pdf → djvu=== ====pdf2djvu==== ::<pre>pdf2djvu foo.pdf -o bar.djvu</pre> :Lepszą jakość i większy plik można uzyskać przez: ::<pre>pdf2djvu --bg-slices=72,83,93,103 -d 600 foo.pdf -o bar.djvu</pre> ====DjVuDigital==== :To bardzo efektywny program do kowersji z formatu pdf (lub ps) do djvu. Niestety instalacja wymaga specjalnej wersji Ghostscripta (samodzielnie kompilowanej). Procedura nie jest skomplikowana ale czasochłonna. (por. [http://djvu.sourceforge.net/gsdjvu.html gsdjvu]).<br> :Wynikowy plik djvu jest wysokiej jakości i z reguły mniejszy, niż otrzymywany innymi metodami<br> :Należy jeszcze dodać, że w przypadku plików zawierających obrazki w formacie JPEG2000 (inaczej JPX) inne metody nie prowadzą do celu. ==Ściągawka== {|class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" ![[File:Pfeil_SO.svg|none|link=|20px]] !obrazek !pdf !djvu |- !obrazek |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Pinta, Gimp}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|convert}} |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:24em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Gimp}}<br><br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|img2pdf convert ghostscript}} |style="background:HoneyDew;"|c44 cjb2 didjvu |- !pdf |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Gimp}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|convert}} |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|pdftk {{0|{{pętla|3|M}}..}}(scalanie, {{ułamek|dodawanie|usuwanie}} stron)<br>pdfjam pdfcrop {{0|{{pętla|10|M}}}}(kadrowanie)<br> {{sfrac|pdfjam|pdfcrop}} + pdftk {{0|{{pętla|11|M}}..}}([[File:Book (21025) - The Noun Project.svg|x20px|link=]] → [[File:Iconoir multiple-pages.svg|x20px|link=]] ) |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|pdf2djvu DjVuDigital |- !rowspan="2" |djvu |rowspan="2" style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|DjView4}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|ddjvu}} |rowspan="2" style="padding-left: .3em;background:LavenderBlush;"|DjView4 |style="padding-left: .3em;background:LavenderBlush;"|DjView4 {{0|{{pętla|4|M}}..}}(djvu z zakresu stron wyjściowego pliku) |- |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|djvm {{0|{{pętla|10|M}}}}(scalanie, {{ułamek|dodawanie|usuwanie}} stron)<br>ddjvu + convert + {{sfrac|c44|cjb2}} + djvm {{0|{{pętla|1|M}}}}(kadrowanie, [[File:Book (21025) - The Noun Project.svg|x20px|link=]] → [[File:Iconoir multiple-pages.svg|x20px|link=]] ) |} {{Przypisy}} 6wbf9881ci8mxm0w7ruhgcxruhvelj6 3148678 3148676 2022-08-10T11:08:18Z Draco flavus 2058 /* Kadrowanie pliku pdf */ wikitext text/x-wiki ==Podstawy== ===Ogólne uwagi=== :Ta strona pomocy ma charakter luźnych uwag i wskazówek. Wymienione są różne narzędzia i triki, dzięki którym można osiągnąć zamierzony efekt. Nie jest wyjaśniane, jak wykonać daną czynność krok po kroku ale wskazywany możliwy kierunek. ===Konsola=== :O ile użytkownicy windows stosunkowo rzadko używają konsoli (cmd, powershell), o tyle wśród linuksowców jest to bardzo popularne i wygodne narzędzie pracy. Jest to bardzo potężne narzędzie, szybko i precyzyjnie można wykonać stosunkowo skomplikowane działania. ===Konieczna wiedza wstępna=== * pomoc dla programów cli ** foo -h lub foo --help ** man foo ** wyszukiwarka * system plików ** cd (zmiana katalogu roboczego) ** mv (zmiana nazwy pliku '''niebezpieczne''') ** rm (usuwanie pliku '''niebezpieczne''') ** względne nazwy pliku ../../foo.baz ** Globing (czyli *, ?, [0-9]) ** unikanie spacji w nazwach *** cudzysłowy utrzymujące nazwę ::::<pre>for f in *; do mv "$f" $(echo $f | tr ' ' '_'); done</pre> * tworzenie kolejnych liczb ** {1..12} → 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ** {08..12} → 08 09 10 11 12 ** {33..29} → 33 32 31 30 29 ** {2..10..2} → 2 4 6 8 10 *zmienne ** $i ** ${i} * pętle ** for i in ...; do ...; done ** for (( i=0; i<=10; i+=2 )); do ...; done * wynik jakiegoś polecenia/programu ** $(...) ** ` ... ` * pipe (potok) * obliczenia (ewentualnie) ** i=10; echo $((i-1)) → 9 ** i=11; echo $((i%2)) → 1 ** i=11; echo $((i/2)) → 5 * testy przy pomocy komendy echo ===Uzyskanie właściwej kolejności plików=== :Standardowo globing zwraca wszystkie nazwy pasujące do danego wzorca w kolejności alfabetycznej, np.:<br> ::<pre>for i in foo*.jpg; do echo $i; done</pre> ::foo1.jpg foo10.jpg foo11.jpg foo12.jpg foo13.jpg foo14.jpg foo15.jpg foo16.jpg foo17.jpg foo18.jpg foo19.jpg foo2.jpg foo20.jpg foo21.jpg ...<br> :Jeśli w nazwie występuje tylko jedna liczba, właściwą kolejność można uzyskać przez:<br> ::<pre>for i in foo[0-9].jpg foo[0-9][0-9].jpg foo[0-9][0-9][0-9].jpg; do echo $i; done</pre> <br> ===Wiodące zera=== :Oczywiście problem nie wystąpi, gdy liczby mają jednakową długość (są zapisane z zerami):<br> ::::foo001.jpg foo002.jpg ... foo893.jpg<br> :Przy pomocy poniższych miniskryptów można dostosować nazwy plików:<br> ::<pre>for i in {0009..1009} ; do k=$(expr $i + 0) ; mv foo$k.jpg bar$i.jpg; done </pre> ::<pre>for x in {9..1009} ; do y=$(printf "%04d\n" $x); mv foo$x.jpg bar$y.jpg; done </pre> ::<pre>a=0000 ; for i in {9..1009}; do k=${a:${#i}:${#a}}${i} ; mv foo$i.jpg bar$k.jpg; done </pre> ::<pre> a=0000; b='foo*.jpg'; for c in $b ; do i=${c:$(($(expr index $b '*')-1)):$((${#c}-${#b} + 1))}; k=${a:${#i}:${#a}}${i} ; echo $i ; mv $c bar$k.jpg; done </pre> :'''Uwaga:''' Działa dla jednej liczby w środku nazwy pliku, koniecznie należy wcześniej przetestować. :Gdy osobno były skanowane/fotografowane strony nieparzyste i parzyste może być konieczne dostawienie dodatkowej cyfry (np. 0 i 5):<br> ::<pre>for x in {0009..1009} ; do mv foo$x.jpg bar${x}0.jpg; done </pre> ==Obróbka jednego zdjęcia (skanu)== ===Manualna=== ====Pinta – drobne zmiany==== * wśród narzędzi zaznaczenie prostokątne ** ctrl-c (=kopiowanie do schowka) * pliki → nowy → nowy obraz (wielkość domyślna wynika z wielkości obrazka znajdującego się w schowku) * wśród narzędzi pipetka * wśród narzędzi pędzel ** szerokość pędzla zazwyczaj dużo większa (40-50) * wśród narzędzi stempel klonujący * Dostosowanie kolorów ** jasność/Kontrast ** krzywe ** redukcja kolorów * Obraz ** obrót * Plik → zapisz jako ====Gimp – zaawansowane zmiany==== * Narzędzia → Narzędzia zaznaczania → Zaznaczenie prostokątne * Narzędzia → Narzędzia przekształcania → Perspektywa * Narzędzia → Narzędzia przekształcania → Obrót * Narzędzia → Narzędzia rysowania → Pędzel * Plik → Utwórz ze schowka * Plik → Wyeksportuj jako ===Zautomatyzowana=== :Przygotowanie zestawu skanów do zamieszczenia na commons i wykorzystania w projekcie Wikiźródeł może zabrać nam mniej lub więcej czasu i wysiłku. Przy kilku pojedynczych skanach jest z reguły łatwiej przyciąć j interaktywnie (np. Pinta, ew. Gimp). Gdy takich skanów/zdjęć do indywidualnej obróbki jest więcej, jest to żmudne i czasochłonne. Jeśli obrazy mają ten sam układ, można proces zautomatyzować i na przykład z lewej strony każdego obciąć 300 pikseli, zaś z dołu 500... Warto uwzględnić to już przy planowaniu i na przykład robić zdjęcia ze statywu, prostopadle do papieru, nie przesuwając książki względem aparatu przy przekładaniu stron. Albo kłaść tekst na skanerze za każdym razem w tym samym położeniu... ====Dzielenie stron na pół==== :Polecenie convert z programu ImageMagick daje dostęp do ogromnej liczby przekształceń obrazów. Poniżej przedstawione będą jedynie te podstawowe, przydatne przy prostej obróbce skanów lub zdjęć zawierających tekst. ::<pre>convert -crop 50%x100% +repage foo.TIF bar%d.pbm</pre> ::<pre>for i in {10..52} ; do convert -crop 50%x100% +repage foo$i.TIF bar$i%d.pbm ; done</pre> :Powyżej wykonano jednocześnie konwersję do innego formatu. Otrzymuje się z oryginalnego skanu dwie strony. Zmienna %d daje numer części. ====Kadrowanie (crop)==== ::<pre>convert foo.jpg -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar.jpg</pre> ::<pre> for i in {10..52}; do convert foo$i.jpg -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar$i.jpg</pre> ::<pre> for i in {10..52}; do convert foo$i.png -gravity Center -crop 96%x82%-0+60 -rotate 270 -strip bar$i.pbm</pre> :Odpowiednie parametry przy kadrowaniu trzeba dobrać metodą prób i błędów. ==Konwersja plików wielostronicowych (pdf, djvu) do jednostronicowych etc.== ===Wstęp=== Zasadniczo rzecz biorąc należy takich konwersji unikać, gdyż pliki wielostronicowe są z reguły skompresowane stratnie i kolejne przekształcenie pogorszy jakość. ===pdf=== *Wszystkie strony są przekształcane na pojedyncze obrazki, numerowane trzycyfrowo (001, 002, ...) ::<pre>convert -density 150 foo.pdf -quality 90 bar-%3d.png</pre> *Jak wyżej ale zmniejszana o {{ParametrPomoc|50%}} ::<pre>convert -density 150 foo.pdf -quality 90 -resize 50% bar-%3d.png</pre> *Jedna strona (tu strona numer {{ParametrPomoc|1}} ) jest przekształcana na obrazek w formacie jpg ::<pre>convert -density 150 foo.pdf[0] -quality 90 bar.jpg</pre> :::Uwagi: liczba w nawiasie kwadratowym to numer strony, strony pdf-u są '''numerowane od zera'''. *Strony z zakresu są przekształcane na obrazki w formacie png (strony od {{parametrPomoc|2}} do {{parametrPomoc|10}} ) ::<pre>convert -density 150 foo.pdf[1-9] -quality 90 bar.jpg</pre> :Należy zwrócić uwagę, że parametr density określa liczbę pikseli wynikowego pliku, musi być podany jako pierwszy (jeszcze przed nazwą pdf-u) *Alternatywnie można jedną stronę skonwertować do innego formatu graficznego na przykład przy pomocy Gimpa (otworzyć dany plik importując tylko jedną stronę → Plik → Wyeksportuj jako) ===djvu=== Program ddjvu umożliwia konwersję w konsoli do kilku formatów (pbm,pgm,ppm,pnm,rle,tiff). Najlepszą jakość zapewnia z reguły tiff. *Wszystkie strony są przekształcane na pojedyncze obrazki numerowane kolejno (1, 2, ...) ::<pre>ddjvu -format=tiff -eachpage foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Jak wyżej ale zmniejszana o {{ParametrPomoc|50%}} ::<pre>ddjvu -format=tiff -eachpage -scale=50% foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Jedna strona (numer {{parametrPomoc|1}}) jest przekształcana na obrazek w formacie tiff ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1 foo.djvu bar.tiff</pre> *Zakres stron {{parametrPomoc|1-6}} (ale również może być nieciągły np: -page=1-7,23,30-80) jest przekształcany na obrazki w formacie tiff ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1-6 foo.djvu bar-%d.tiff</pre> *Alternatywnie można jedną stronę skonwertować do innego formatu graficznego przy pomocy DjView4 (File → Export) ==Konwersja jednej strony do innego formatu== === → PDF === ====img2pdf==== ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo.jpg</pre> :możliwe jest również scalenie wielu stron w jednym kroku: ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo1.jpg foo2.jpg foo3.jpg</pre> ::<pre>img2pdf --output bar.pdf foo*.jpg</pre> ====convert (ImageMagick)==== :Uwaga standardowo konwersja do pdf jest niedostępna.<ref>Należy: Znaleźć /etc/ImageMagick-6/policy.xml i otworzyć (z uprawnieniami administratora sudo)<br> Zmienić<br> ::<pre>policy domain="coder" rights="none" pattern="PDF" </pre> na:<br> ::<pre>policy domain="coder" rights="read|write" pattern="PDF" </pre> Porównaj [https://linuxhint.com/convert-image-to-pdf-command-line/ image to pdf] </ref> ::<pre>convert foo.jpg bar.pdf</pre> ====Ghostscript==== ::<pre>gs -sDEVICE=pdfwrite -o bar.pdf /usr/share/ghostscript/9.26/lib/viewjpeg.ps -c \(foo.jpg\) viewJPEG </pre> ::<pre>for i in {117..144} ; do gs -sDEVICE=pdfwrite -o bar$i.pdf /usr/share/ghostscript/9.26/lib/viewjpeg.ps -c \(foo$i.jpg\) viewJPEG ; done </pre> :Wersja (ścieżka) ghostscriptu musi być odpowiednio dostosowana. === → DJVU === ==== png pbm tiff ==== ====={{tab}}bichromatyczne (czarnobiałe) pbm → djvu, tif → djvu ===== ::<pre>cjb2 -clean foo.pbm bar.djvu </pre> ::<pre>for i in foo*.pbm ; do cjb2 -clean $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> ====={{tab}}png → djvu ===== :Konwersja możliwa przez bezstartny format pośredni (pbm) ::<pre>convert foo.png baz.pbm ; cjb2 baz.pbm bar.djvu </pre> ::<pre>for i in foo*.png ; do convert $i bar.pbm; cjb2 bar.pbm ${i##*.}.djvu ; done </pre> ==== jpg → djvu, pgm → djvu ==== ::<pre>c44 foo.jpg bar.djvu</pre> ::<pre>for i in foo*.jpg; do c44 $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> :Wyższa jakość np.: ::<pre>c44 -slice 72,83,93,103 foo.jpg bar.djvu</pre> ::<pre>for i in foo*.jpg; do c44 -slice 72,83,93,103 $i ${i##*.}.djvu ; done </pre> :::użyteczny bywa również parametr -decibel (od 16 do 48) określający próg rozróżniania pikseli, im wyższy tym wyższa jakość. ==== didjvu ==== :Konwertuje pojedyncze strony do formatu djvu. Wynikowe pliki są wysokiej jakości i stosunkowo niewielkie. ::<pre>didjvu encode -clean -d 600 -o bar.djvu foo.tif</pre> ::Lub dla uzyskania od razu pliku djvu z całego szeregu skanów: ::<pre>didjvu bundle -clean -d 600 -o bar.djvu foo*.tif</pre> :Opcja -clean powoduje usunięcie drobnych, z reguły przypadkowych kropek, odpowiada opcji -losslevel 1 . Opcja -d 600 określa rozdzielczość. ==Scalanie lub dzielenie plików pdf i djvu== ===PDF=== ====pdftk==== *Scalenie wielu plików pdf ::<pre>pdftk cat foo*.pdf output bar.pdf</pre> *Rozbicie jednego pliku pdf na pojedyncze strony (pdf) ::<pre>pdftk foo.pdf burst output bar_%03d.pdf</pre> ::::kolejne strony (pliki) numerowane bar_001.pdf bar_002.pdf itd. *Scalenie dwóch plików pdf ::<pre>pdftk A=foo1.pdf B=foo2.pdf cat A B output bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie pierwszych {{ParametrPomoc|10}} stron pliku ::<pre>pdftk A=foo.pdf cat A1-10 output bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie stron od {{ParametrPomoc|10}} do {{ParametrPomoc|20}} i obrót ::<pre>pdftk A=foo.pdf cat A10-20east bar.pdf</pre> *Wyodrębnienie pierwszych {{ParametrPomoc|10}} stron z pierwszego pliku, całego drugiego, stron {{ParametrPomoc|17}}÷{{ParametrPomoc|20}} z trzeciego i stron {{ParametrPomoc|15}}÷ do końca z czwartego ::<pre>pdftk A=foo1.pdf B=foo2.pdf C=foo3.pdf D=foo4.pdf cat A1-10 B C17-20 D15-end output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z dwóch plików (np. jeden zawiera strony nieparzyste, drugi – parzyste) ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A B output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z dwóch plików ale strony parzyste są w odwrotnej kolejności ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A Bend-1 output bar.pdf</pre> *Wtasowanie stron z jednego pliku (najpierw strony nieparzyste 1÷X, potem parzyste X+1÷do końca) (niech X będzie {{ParametrPomoc|333}}) ::<pre>pdftk A=odd.pdf B=even.pdf shuffle A1-333 Bend-334 output bar.pdf</pre> ===DJVU=== ====DjView4==== *Po otwarciu pliku można zapisać część pliku (efektywnie podzielić plik): **File → Save as (wybrać zakres stron) ====djvm==== *usunięcie strony {{ParametrPomoc|333}} ::<pre>djvm -d foo.djvu 333</pre> *dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by była na końcu pliku ::<pre>djvm -i foo.djvu bar.djvu</pre> *dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by ta strona miała numer {{ParametrPomoc|333}}, następne strony są przesuwane ::<pre>djvm -i foo.djvu bar.djvu 333</pre> ::::W ten sam sposób, jak powyżej można również scalić dwa wielostronicowe pliki. *usunięcie strony {{ParametrPomoc|333}} i dodanie do pliku foo.djvu strony bar.djvu, tak by ta strona miała numer {{ParametrPomoc|333}} ::<pre>djvm -d foo.djvu 333; djvm -i foo.djvu bar.djvu 333</pre> *Przy wstawieniu (lub usuwaniu) większej liczby stron warto proces odpowiednio zaplanować, korzystnie jest zaczynać „od góry” by uniknąć potrzeby prowadzenia na bieżąco obliczeń *scalenie pliku djvu z pojedynczych stron ::<pre>djvu -c bar.djvu foo*.djvu</pre> *Konwersja jpg → djvu i dołączenie do pliku ::<pre>c44 bar.jpg baz.djvu; djvm -i foo.djvu baz.djvu; rm. baz.djvu</pre> ::<pre>for i in bar*.jpg; do c44 $i baz.djvu; djvm -i foo.djvu baz.djvu; done; rm baz.djvu</pre> :::Nieco lepszy efekt może dać użycie programu [[#didjvu|didjvu]]. ==Obróbka wielostronicowych plików (na przykład kadrowanie)== ===Obróbka pdf-ów=== ====Kadrowanie pliku pdf==== :Co najmniej dwa programy (skrypty) mogą zostać użyte do kadrowania pliku pdf (pdfjam i pdfcrop). Możliwe jest również użycie Ghostscriptu, choć plik wynikowy jest z reguły znacznie większy a polecenie bardziej skomplikowane. :Poniżej można znaleźć kilka przykładów {|class="wikitable" style="max-width: 95em; margin-left: auto; margin-right: auto;" !pdfjam !pdfcrop |- | <pre>pdfjam --trim '100 0 0 0' --keepinfo foo.pdf -o bar.pdf</pre> <pre>pdfjam --trim '0 0 100 0' --keepinfo foo.pdf -o bar.pdf</pre> | <pre>pdfcrop --margins '-100 0 0 0' foo.pdf bar.pdf</pre> <pre>pdfcrop --margins '0 0 -100 0' foo.pdf bar.pdf</pre> |} :Z reguły pdfjam daje mniejsze pliki i działa szybciej. :Właściwe marginesy można ustalić metodą prób i błędów (lewy margines, dolny, prawy, górny). Wielkość strony (jeśli cały dokument ma jednolitą wielkość stron) można wyznaczyć przy pomocy: ::<pre>pdfinfo foo.pdf</pre> :::gdzie szukamy wyniku: ::::<pre>Page size: 595.276 x 841.89 pts (A4) (rotated 0 degrees)</pre> :::Ewentualnie można skorzystać z polecenia: ::::<pre>pdfinfo foo.pdf | grep "Page size:" </pre> :::które nam wyświetli od razu odpowiedni wynik. ====Konwersja pliku pdf zawierającego dwie strony na jednym skanie==== :Utworzenie pliku pdf z pojedynczymi stronami, gdy mamy jedynie plik z dwoma stronami na jednym skanie wymaga trzech kroków: :#utworzenia pdf-u ze stronami nieparzystymi przez odpowiednie wykadrowanie :#utworzenie pdf-u ze stronami parzystymi przez wykadrowanie :#połączenie tych plików przy pomocy pdftk ===Obróbka djvu=== ====Uwaga ogólna==== :Przy pomocy popularnych narzędzi nie można kadrować plików djvu, jeśli byłoby to konieczne, należałoby stratnie skonwertować plik do pojedynczych obrazków (tiff) by następnie po obróbce je scalić. ====Konwersja pliku djvu zawierającego dwie strony na jednym skanie==== :Niestety konieczna jest konwersja na pliki jednostronicowe (np. tiff) – co się wiąże z pogorszeniem jakości i z utratą warstwy tekstowej, wykadrowanie i scalenie. ::<pre>ddjvu -format=tiff -page=1 foo.djvu baz.tiff; convert baz.tiff baz0.jpg ; c44 baz0.jpg bar.djvu; for i in {1..150}; do ddjvu -format=tiff -page=$i foo.djvu baz.tiff; convert -crop 50%x100% +repage baz.tiff baz%d.jpg; c44 baz0.jpg baz.djvu; djvm -i bar.djvu baz.djvu; c44 baz1.jpg baz.djvu; djvm -i bar.djvu baz.djvu; done; rm baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu; djvm -d bar.djvu 1 </pre> ::Wyjściowy plik to foo.djvu, wynikowy plik to bar.djvu, po drodze są tworzone pliki baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu . Oczywiście konieczne jest dostosowanie nazw, liczby stron ale i zadbanie by przypadkiem nie było plików tymczasowych o kolidujących nazwach. :::Liczba stron dokumentu powyżej jest podana jako {{ParametrPomoc|150}}. Można ją ustalić oczywiście otwierając dokument w przeglądarce. Na potrzeby skryptu można liczbę stron ustalić przy pomocy polecenia: ::<pre>djvused -e n foo.djvu</pre> :::Kompletne polecenie miałoby formę: :::<pre>infile=foo.djvu; outfile=bar.djvu; ddjvu -format=tiff -page=1 $infile baz.tiff; convert baz.tiff baz0.jpg ; c44 baz0.jpg $outfile; for (( i=1; i<=$(djvused -e n $infile); i++ )); do ddjvu -format=tiff -page=$i $infile baz.tiff; convert -crop 50%x100% +repage baz.tiff baz%d.jpg; c44 baz0.jpg baz.djvu; djvm -i $outfile baz.djvu; c44 baz1.jpg baz.djvu; djvm -i $outfile baz.djvu; done; rm baz.tiff baz0.jpg baz1.jpg baz.djvu; djvm -d $outfile 1 </pre> ==Konwersja pdf ↔ djvu== ===djvu → pdf=== *Przy pomocy DjView4 można wyeksportować cały plik lub jego część do innego formatu (w tym pdf) **File → Export ===pdf → djvu=== ====pdf2djvu==== ::<pre>pdf2djvu foo.pdf -o bar.djvu</pre> :Lepszą jakość i większy plik można uzyskać przez: ::<pre>pdf2djvu --bg-slices=72,83,93,103 -d 600 foo.pdf -o bar.djvu</pre> ====DjVuDigital==== :To bardzo efektywny program do kowersji z formatu pdf (lub ps) do djvu. Niestety instalacja wymaga specjalnej wersji Ghostscripta (samodzielnie kompilowanej). Procedura nie jest skomplikowana ale czasochłonna. (por. [http://djvu.sourceforge.net/gsdjvu.html gsdjvu]).<br> :Wynikowy plik djvu jest wysokiej jakości i z reguły mniejszy, niż otrzymywany innymi metodami<br> :Należy jeszcze dodać, że w przypadku plików zawierających obrazki w formacie JPEG2000 (inaczej JPX) inne metody nie prowadzą do celu. ==Ściągawka== {|class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" ![[File:Pfeil_SO.svg|none|link=|20px]] !obrazek !pdf !djvu |- !obrazek |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Pinta, Gimp}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|convert}} |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:24em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Gimp}}<br><br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|img2pdf convert ghostscript}} |style="background:HoneyDew;"|c44 cjb2 didjvu |- !pdf |style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|Gimp}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|convert}} |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|pdftk {{0|{{pętla|3|M}}..}}(scalanie, {{ułamek|dodawanie|usuwanie}} stron)<br>pdfjam pdfcrop {{0|{{pętla|10|M}}}}(kadrowanie)<br> {{sfrac|pdfjam|pdfcrop}} + pdftk {{0|{{pętla|11|M}}..}}([[File:Book (21025) - The Noun Project.svg|x20px|link=]] → [[File:Iconoir multiple-pages.svg|x20px|link=]] ) |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|pdf2djvu DjVuDigital |- !rowspan="2" |djvu |rowspan="2" style="background:linear-gradient(to top left, HoneyDew 49.5%,#e2e2e2 49.5%,#e2e2e2 50.5%,LavenderBlush 51.0%);line-height:1; width:16em;height:4em; border:1px solid black" |{{f|style=margin-right:2em; text-align:left; padding-left: .3em|DjView4}}<br>{{f|style=margin-left:2em;text-align:right; padding-right: .3em|ddjvu}} |rowspan="2" style="padding-left: .3em;background:LavenderBlush;"|DjView4 |style="padding-left: .3em;background:LavenderBlush;"|DjView4 {{0|{{pętla|4|M}}..}}(djvu z zakresu stron wyjściowego pliku) |- |style="padding-left: .3em;background:HoneyDew;"|djvm {{0|{{pętla|10|M}}}}(scalanie, {{ułamek|dodawanie|usuwanie}} stron)<br>ddjvu + convert + {{sfrac|c44|cjb2}} + djvm {{0|{{pętla|1|M}}}}(kadrowanie, [[File:Book (21025) - The Noun Project.svg|x20px|link=]] → [[File:Iconoir multiple-pages.svg|x20px|link=]] ) |} {{Przypisy}} cv0u98eatbroqydfxegalwn8molyats 100 1080871 3148415 3141775 2022-08-09T17:45:39Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}Kardynał był wielkim jałmużnikiem (grand aumonier) Francji t.&nbsp;j. zwierzchnikiem nadwornego duchowieństwa. Było to stanowisko wysokie, lecz na de Rohan‘a krzywym okiem spoglądano na dworze, bo publiczną było tajemnicą, że królowa jest mu więcej, niż niechętna. Niechęć ta miała się datować z czasów, gdy kardynał był ambasadorem francuskim w Wiedniu i w tym charakterze przeprowadzał pertraktacje w sprawie małżeństwa ówczesnej arcyksiężniczki z Daufin‘em, późniejszym {{Korekta|LudwikiemXVI|Ludwikiem&nbsp;XVI}}. Mówiono nawet o stosunku kardynała, jednego z najpiękniejszych mężczyzn epoki z Marią Teresą i scysjach, które na tym tle z córką zachodziły. Ile prawdy zawierały plotki — trudno ustalić, lecz faktem jest, że Maria Antonina usilnie podkreślała swój nieprzyjazny do de Rohan‘a stosunek, a całą sprawę komplikowało, że kardynał po cichu się kochał w królowej. Jeśli dodać tu niepomierną dumę i ambicję potomka najwybitniejszego rodu francuskiego, który na swej tarczy pisał „królem nie jestem — księciem być nie chcę“ — zrozumiałem jest, że {{Korekta|uczyniby|uczyniłby}} on wszystko, celem pozyskania sympatii Marii Antoniny i nasycenia swej próżności.<br> {{tab}}Z tych okoliczności postanowiła skorzystać de la Motte, aby z kardynała wyciągnąć bajońską sumę, która na długo zapewniłaby jej wystawne życie oraz możność hulanek mężowi, osobnikowi z pod ciemnej gwiazdy.<br> {{tab}}Oto co wymyśliła.<br> {{tab}}Nadwornym jubilerem był Boehmer. Swego czasu, gdy faworytą Ludwika&nbsp;XV była pani Dubarry, przyszykował on dla niej naszyjnik z niezwykle pięknych i dużych brylantów. Ponieważ faworyta sama dobierała kamienie, robota trwała długo, a pod jej koniec król umarł, samą zaś madame Dubarry zesłano. Wobec tego jubiler pozostał z naszyjnikiem, oszacowanym na 2 miliony liwrów, bez nabywców, gdyż na tak olbrzymią sumę, {{pp|sta|nowiącą}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 1u9epn1tqujjw2c6bf901sxfi9i0muo 100 1080872 3148416 3141779 2022-08-09T17:49:05Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{pk|sta|nowiącą}} fortunę, mógł sobie jedynie pozwolić monarcha. Lecz i monarchom pod koniec XVIII&nbsp;w. poczęło się gorzej powodzić. Przymierzała wprawdzie naszyjnik Maria Antonina, ale posłyszawszy o cenie, wiedząc, że dość pusta szkatułka królewska nie jest w stanie zdobyć się na taki wydatek, czy chcąc pozyskać popularność oświadczyła, iż za te pieniądze woli zbudować pierwszorzędny bojowy okręt, co na pożytek prędzej wyjdzie królowi i Francji. Patriotyczne odezwanie się Marii Antoniny, wywołało ogólny zachwyt i szeroko było kolportowane przez dworaków, celem zwiększenia, tak podówczas koniecznego, przywiązania do tronu.<br> {{tab}}Z tych, ogólnie znanych okoliczności postanowiła skorzystać de la Motte.<br> {{tab}}Udaje się do kardynała i poczyna mu tłumaczyć, iż królowa z prawdziwym żalem zmuszona była się rozstać z pięknymi klejnotami. Chętnie nabyłaby ona z własnej szkatuły pomienioną kolię, lecz uczynić to może jedynie po cichu, by nie wzbudzić oburzenia. Uczynić zaś to może, spłacając sumę ratami w pewnych odstępach czasu, lecz ktoś inny musi działać, i występować, by nie domyślano się iż ona naszyjnik nabywa. Otóż, gdyby kardynał przyjął na siebie tę misję, może być pewien wielkiej wdzięczności królowej, która potrafi w odpowiedni sposób {{Korekta|mi|mu}} się zrewanżować.<br> {{tab}}Ambitny, a jednocześnie łatwowierny de Rohan przyjął propozycję z zachwytem i prosił awanturnicę, by zechciała sprawę doprowadzić do końca.<br> {{tab}}W parę dni później de la Motte znów pojawia się u kardynała i mówi, że królowa zgadza się na jego pośrednictwo. Kardynał weźmie od jubilera Boehmer‘a naszyjnik na własny rachunek, zaś wzamian wystawi mu zobowiązania na różne terminy. Przed każdym z terminów Maria Antonina za pośrednictwem de la Motte dostarczy sumę, potrzebną na spłatę Boehmera. (Inaczej sprawy nie można było załatwić, gdyż awanturnica {{pp|wie|działa}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> p2s575k780jgn3u1dp0tmrvytibuvtt 100 1080873 3148417 3141780 2022-08-09T17:52:18Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{pk|wie|działa}}, że wielce rozrzutny kardynał nigdy większych sum w gotówce nie posiadał). O ile kardynał się zgadza, królowa odręcznym pismem układ potwierdzi. De Rohan, z radości stracił głowę. Pieniędzy nie żądano od niego, lecz tylko tak drobnej przysługi, jak podpis, w terminach płatności będzie się wywiązywała królowa... a za to honory, władze, nawet może miłość Marii Antoniny.<br> {{tab}}De la Motte była w zażyłych stosunkach z notorycznym szubrawcem i fałszerzem Retaut de {{Korekta|Vllette|Villette}}, więcej niż artystycznie podrabiającym pismo. Dzięki tej znajomości istotnie wręczyła kardynałowi bilet królowej, w którym ta upoważniała go do nabycia kolii, na warunkach podanych przez de la Motte.<br> {{tab}}Kardynał, nie tracąc chwili, posłał po Boehmer‘a, ten zaś ujrzawszy list, uszczęśliwiony z tranzakcji, jak najchętniej przyjął porękę de Rohan‘a.<br> {{tab}}Lecz przystępując do zakończenia sprawy kardynał uważał za konieczne zasięgnąć rady niezrównanego, boskiego, Wielkiego Kofty. Ten czy czując, że sprawa nie jest wyraźną, czy wogóle nie mając zaufania do wszelkich tranzakcji, pochodzących od pani de la Motte, długo wykręcał się i unikał spotkania. W końcu uległ naleganiom Lorenzy. Magiczna konsultacja miała miejsce w pałacu Eminencji, w obecności paru wtajemniczonych osób, przy pomocy oczywiście „gołąbków prawdy“. Odpowiedź brzmiała w ten sposób: „przedsięwzięcie jest godne tak szlachetnego męża; zakończy się pełnym sukcesem i łaski królowej obsypią Ludwika de Rohana, pod którego rządami Francja dojdzie do najwyższego szczeblu rozkwitu“.<br> {{tab}}Na tej to zasadzie postawiono później maga w stan oskarżenia, twierdząc, iż musiał być w całej sprawie zainteresowany materialnie i, że gwoli ostatecznego skłonienia kardynała, zorganizował wyrocznię.<br> {{tab}}Chcąc być jednak ścisłym, zaznaczyć należy, że ogromnie jest trudno sprecyzować w całej tej sprawie rolę<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> juzrec6wpysvidvx5f5i9ubj86v81y0 100 1080874 3148418 3141783 2022-08-09T17:55:08Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>Cagliostra i że wątpliwym jest, czy przy swej ostrożności, dałby się dobrowolnie uwikłać w tak niepewne towarzystwo, jakim była de la Motte i Retaut de Villette. Przypuszczać raczej należy, że albo sam padł ofiarą sfałszowanego listu, albo też zależało mu na skompromitowaniu królewskiej rodziny, jako przywódcy masonerii już podówczas przygotowującej Wielką Rewolucję.<br> {{tab}}Fakty dalej potoczyły się następująco:<br> {{tab}}Kardynał otrzymał od jubilera naszyjnik, który doręczył w obecności de la Motte jej wspólnikowi, przebranemu w liberię służby królewskiej. Wprawdzie nieco był zdziwiony, że w parę dni później, nie widział go na wielkim przyjęciu dworskim, na szyi Marii Antoniny, jak również, że ta nie zmieniła swojego względem niego oziębłego postępowania. Wszystkie te fakty zdążyła jednak wytłomaczyć de la Motte, twierdząc, że zbyt szybka zmiana postępowania, jak również pokazywanie kolii mogłyby zwrócić uwagę i wywołać zbyteczne komentarze.<br> {{tab}}Kardynał uspokoił się.<br> {{tab}}W tymże samym czasie mąż awanturnicy, hrabia de la Motte wraz z Retaut de Villette przeprawili się do Anglii, gdzie wyjąwszy kamienie z oprawy, starali się je sprzedać oddzielnie. Przedsięwzięcie ze względu na wielkość kamieni było trudne, niebezpieczne i wymagało czasu. Dlatego w Paryżu należało grać na zwłokę.<br> {{tab}}Tymczasem...<br> {{tab}}Tymczasem królowa nietylko nie nakładała naszyjnika, lecz i nie zmieniała swego postępowania wobec kardynała, co poczynało go silnie niepokoić, mimo wykrętnych tłomaczeń hrabiny de la Motte. Ta widząc, że sprawa się wikła, co rychlej zawezwała {{Korekta|Villetta|Villette‘a}} z Londynu... i kardynał znów otrzymał list, który przeczytał ze łzami radości. Wprawdzie w tym liście nie było ani słówka o pierwszej racie wysokości 300 tys. liwrów, lecz de<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> jsectxd9xz1847tey23wghjhj9zsea2 100 1080875 3148419 3141785 2022-08-09T17:58:03Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>la Motte tłomaczyła, że winien on sumę tę sam zapłacić, za co Maria Antonina tym wdzięczniejszą mu będzie.<br> {{tab}}Aczkolwiek de Rohan nie miał pieniędzy, gdyż mimo olbrzymiego majątku, stale siedział w długach, lecz licząc na pożyczkę od bogatego Anglika, odpisał, znów za pośrednictwem de la Motte królowej, że z radością pierwszą ratę zapłaci, za co otrzymał serdeczną odpowiedź, sfabrykowaną przez {{Korekta|Villet‘a|Villette‘a}}, w której królowa chętnie przejmowała jego pomoc, zaznaczając, iż dzieje się to wyjątkowo, a następne sumy wpływać będą punktualnie.<br> {{tab}}W ten sposób de Rohan miał trzy listy. Celem, zdaje się, ostatecznym szantażystów było możliwie długo ciągnąć sprawę i tak go w nią wplątać, by zapłacił wszystko a później nie mógł się skarżyć w obawie śmieszności i gniewu króla.<br> {{tab}}Dla tego celu należało otumanić go do ostatecznych granic. Listy, przy oziębłości królowej, były zbyt małym dowodem. Wówczas de la Motte wymyśliła łajdactwo genialne.<br> {{tab}}Wynalazła w Paryżu młodą dziewczynę, nazwiskiem Legay, podobną ze wzrostu i twarzy do Marii Antoniny. Dziewczyna ta, jako baronowa Oliva, często bywała w salonach hr. Cagliostro. Postanowiono z niej uczynić narzędzie a jakimi argumentami ją oplątano — nie wiadomo, gdyż z wyroku wynikałoby, że dobrze nie wiedziała, jaką rolę odgrywa. Otóż de la Motte {{Korekta|powiadamiał|powiadamia}} kardynała, że królowa pragnie się z nim spotkać w nocy w ogrodzie Trianon.<br> {{tab}}Kardynał szaleje z radości, stawia się o {{Korekta|wyznczonej|wyznaczonej}} godzinie na miejscu spotkania. Noc jasna, księżyc świeci blado. Zbliża się doń Oliva, którą kardynał przyjmuje za królowę i mówi:<br> {{tab}}— Mogę poświęcić panu tylko chwilę! Przybyłam, by powiedzieć, iż jestem z niego zadowolona...<br> {{tab}}Nagle słychać z oddali pospieszne kroki. Rzekoma królowa przerażona mówi:<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2e54957ti3oom7izlajsw2n3wq7dxvt 100 1080876 3148420 3141788 2022-08-09T18:00:47Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}— Szuka mnie hrabina d‘Artois! Muszę już, niestety, pożegnać pana...<br> {{tab}}Gdy nazajutrz de la Motte znów przyniosła „własnoręczny“ list Marii Antoniny, ze słowami żalu, z powodu przerwanego spotkania, czyż mógł biedny kardynał przypuszczać, iż padł ofiarą wyrafinowanego oszustwa?<br> {{tab}}Lecz termin płatności nadszedł. Bogaty Anglik z pożyczką się cofnął. Kardynał błagał Boehmera, by zaczekał nieco, lecz ten, będąc w wielkiej pieniężnej opresji i sądząc, że kardynał nie śmie napomnieć królowej o długu, postanowił uczynić to sam przy pierwszej okazji.<br> {{tab}}To też, gdy wezwano go do dworu w jakiejś błahej sprawie, podał list tej treści:<br> {{tab}}„Winszuję Waszej Król. Mości najpiękniejszego naszyjnika w Europie i błagam by nie zapominała o mnie“.<br> {{tab}}Królowa, gdy to przeczytała, w pierwszej chwili zawołała: „Boehmer zwariował“, lecz później, zaintrygowana, wysłała p. de Campan, chcąc rzecz całą bliżej wyjaśnić. Ta posłyszawszy opowieść wykrzyknęła.<br> {{tab}}— Panie Boehmer! Ograbiono pana! Królowa nic nie wie o tej sprawie!<br> {{tab}}Wybuchnął skandal. Ludwik&nbsp;XVI zawezwał natychmiast kardynała i począł mu w obecności Marii Antoniny robić ostre wymówki. Kardynał zmieszał się nieco, lecz po chwili podał monarsze listy, podpisane „Marie Antoinette de France“.<br> {{tab}}— To nie charakter królowej — zawołał król — i nie jej podpis. Jakto de Rohan i kardynał nie wie, że królowe podpisują się imieniem jedynie?<br> {{tab}}Kardynał oniemiał, a król w najwyższym wzburzeniu powtarzał:<br> {{tab}}— Znajdę winowajców!<br> {{tab}}Gdy kardynał opuszczał królewski gabinet został aresztowany i odstawiony do Bastylii. Tegoż dnia uwięziono hrabinę de la Motte, a w parę dni później {{Korekta|Villet‘a|Villette‘a}} i Olivę.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2v0iyl5l8680jsg92ylsret2r7zdcxv 100 1080877 3148424 3141793 2022-08-09T18:03:24Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}Również tego dnia aresztowano Cagliostra i odstawiono do Bastylii.<br> {{tab}}Nie pominięto Lorenzy, ale rychło ją zwolniono. Sprawie przywiązano taką wagę, że aresztowanych sądził parlament. Adwokat de la Motte gwałtem chciał całą winę zwalić na Cagliostra, lecz usiłowania te były bezskutecznie.<br> {{tab}}Wyrok zapadł następujący:<br> {{tab}}Podpis królowej jest sfałszowany.<br> {{tab}}Nieobecny de la Motte zostaje skazany na wieczne galery.<br> {{tab}}Żona jego de la Motte na publiczną chłostę i bezterminowe więzienie.<br> {{tab}}Retaut de Villette zostaje wypędzony z królestwa.<br> {{tab}}Cagliostro uniewiniony.<br> {{tab}}Oliva uniewiniona.<br> {{tab}}Kardynał padł ofiarą szantażu.<br> {{tab}}Kiedy miano wykonać wyrok na de la Motte wyrwała się swym oprawcom i długo się broniła, nim zdołano ją obezwładnić.<br> {{tab}}Osadzona w więzieniu, zbiegła po 10 mies., zapewne przy pomocy męża, który dzięki brylantom, mógł rzucić pieniędzmi i uciekła do Anglii, gdzie po paru latach zginęła — wyrzucona przez okno, podczas jakiejś orgii.<br> {{tab}}Wracajmy do Cagliostra.<br> {{tab}}Uniewinnienie jego zostało przyjęte z entuzjazmem nietylko przez jego adeptów, lecz ogół paryżan. Niezliczone tłumy towarzyszyły mu do domu, wydając na cześć maga gromkie okrzyki. Wieczorem wiele domów zostało iluminowanych. {{Korekta|San|Sam}} Cagliostro wyszedł na balkon i miał krótką mowę do zebranych, dziękując za dowody współczucia.<br> {{tab}}Nazajutrz jednak, po uwolnieniu — Wielki Kofta, otrzymał rozkaz królewski opuszczenia Paryża w ciągu 24 godzin. Zastosował się do tego i wyjechał do Passy odprowadzony przez olbrzymie tłumy, pośród których nie brakowało i dworzan Ludwika&nbsp;XVI.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> eayjye2q3l8v1bvjo0oqklema4hlvua 100 1080878 3148425 3141797 2022-08-09T18:05:49Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}Nie czuł się jednak we Francji bezpieczny. Spędziwszy w Passy trzy tygodnie i przyjąwszy moc osób do egipskiej masonerii, wyjechał do Anglii, nie tracąc swej władzy nad umysłami paryżan. Wyjazd Cagliostra z Francji upodobnić by można do narodowej klęski. Wielu przywdziało żałobę, a gdy statek w Boulogne oddalał się od brzegów, pięciotysięczny tłum padł na kolana, błagając maga o błogosławieństwo.<br> {{***2|przed=1em|po=1em}} {{tab}}W Londynie Wielki Kofta również został przyjęty z wielkim respektem. W ślad za nim do Anglii przybył szereg jego adeptów. Założył w swym domu lożę {{Korekta|wolnomurarską|wolnomularską}}, w której sam przewodniczył, a najwybitniejsze osobistości wstępowały do grona braci. Lecz Cagliostro nie zapominał o paryżanach.<br> {{tab}}Będąc oddzielony od Bastylii kanałem La Manche, wydał on swe słynne pismo „Lettre {{Korekta|en|au}} peuple français“. (List do narodu francuskiego), przetłomaczony niemal na wszystkie języki europejskie i rozsprzedany w setkach tysięcy egzemplarzy.<br> {{tab}}Był to pamflet, wymierzony przeciw wersalskiemu dworowi, parlamentowi, a nawet królowi. Zrozumiano go w zupełności dopiero w parę lat później, kiedy wybuchła Wielka Rewolucja francuska, ściśle w piśmie Wielkiego Kofty przepowiedziana.<br> {{tab}}Pismem tym zakończył Cagliostro swą burzliwą i pełną przygód karierę. Jak gdyby wykonał misję włożoną na niego przez bractwa tajne, skończył się i był już więcej niepotrzebny. Od tej chwili zaczyna się jego upadek, który miał doprowadzić do tragicznego końca.<br> {{tab}}Cagliostro z Anglii udaje się do Rzymu.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dampd1kzbtaag7ya2gvj3sul5nmv9xb 100 1080879 3148430 3141804 2022-08-09T18:17:57Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}Już Casanova, gdy go widział po raz pierwszy ostrzegał, by miał się na baczności przed tym miastem, gdyż będzie mu ono fatalne.<br> {{tab}}Gdyby Cagliostro nie był się tam udał, nie byłby go spotkał los, jaki go spotkał.<br> {{tab}}Przybywszy do Wiecznego Miasta, rozpoczął tam, jak zresztą wszędzie, propagandę wolnomularstwa egipskiego, mimo że najwięcej się tam narażał. Masoneria zabroniona była przez papieża Klemensa&nbsp;XII pod grozą nawet kary śmierci a jego następca, ówczesny papież Benedykt&nbsp;XIV nietylko potwierdził bullę poprzednika, lecz i rozszerzył jej zakres działania.<br> {{Korekta|Mimo|{{tab}}Mimo}} rad przyjaciół, Wielki Kofta rozpoczął swą propagandę. Szła dość opornie. Na początek zdobył tylko trzech członków... a w tej liczbie — był jeden zdrajca, który się zapisał do masonerii egipskiej jedynie w celu, by sprzedać mistrza.<br> {{tab}}Na zasadzie jego rewelacji 27 września 1789&nbsp;r., inkwizycja wydała rozkaz aresztowania Cagliostra, zabrania wszystkich jego papierów i osadzenia w więzieniu.<br> {{tab}}Śledztwo w sprawie egipskiej masonerii było niezwykle długie, drobiazgowe i staranne.<br> {{tab}}Akt oskarżenia przygotowano dopiero 21 marca 1789&nbsp;r.<ref>{{Przypiswiki|Najprawdopodobniej błędna data; wydaje się, że powinna być późniejszą od tej z akapitu powyżej.}}</ref> Przede wszystkim wyciągano w nim wszystkie sprawki Cagliostra, popełnione poprzednio pod nazwiskiem Balsama. Te zarzuty, co prawda mniej były groźne, gdyż popełnił on je poza granicami państwa papieskiego, albo uległy one przedawnieniu. Ale chodziło o rzecz poważniejszą.<br> {{tab}}Oskarżono Cagliostra o propagandę masońską oraz poważniejsze uprawianie magii. Mimo obrony Wielkiego Kofta, skazano go 7 kwietnia 1791&nbsp;r. na śmierć. Pod tym wyrokiem trybunału czytamy rezolucję papieża:<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> o03wicarp3cg6qjerqcp7osrgdd2pj2 100 1080880 3148432 3141808 2022-08-09T18:20:55Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{tab}}„Józef Balsamo, przekonany w wielu przestępstwach, jako to masonerii, magii i herezji — zasłużył na śmierć. Lecz wedle specjalnego naszego miłosierdzia, darujemy mu tę karę, zamieniając na dożywotne więzienie, bez nadziei na prawo ułaskawienia. Po uroczystym wyrzeczeniu się herezji, przypisaną mu zostanie specjalna pokuta“.<br> {{tab}}{{Korekta|Wielkość|Większość}} historyków {{Korekta|twierdza|twierdzi}}, że w więzieniu torturowano Cagliostra, a gdy nieszczęsny ryczał z bólu, kazał go gubernator zamku Św. Anioła smagać kijami, twierdząc, że zwariował.<br> {{tab}}Istnieje wprawdzie legenda, że Cagliostrowi udało się uciec zamieniwszy ubranie ze spowiednikiem, lecz mimo, iż wielu w nią wierzy, należy opowieść odnieść do kategorii legend.<br> {{tab}}Lorenza podczas procesu zachowała się brzydko. Starała się całą winę zwalić na męża, twierdząc, iż trzymał ją w stanie hypnozy. Doświadczenia z „gołąbkami prawdy“ nazywała oszustwem i twierdziła, że dzieci uczono, jak mają na pytania odpowiadać. Mimo całej bezsensowności tego twierdzenia, gdyż z góry nie można było przewidzieć, jakie dzieciom zostaną postawione pytania — oparto się na tych zeznaniach. Zdrada Lorenzy dałaby się tym wytłomaczyć, iż przedtem już nienawidziła i zdradzała męża.<br> {{tab}}Dzięki tej podłości Lorenzę osadzono tylko na krótko w klasztorze, później zwolniono, a nawet wyznaczono niewielką rentę.<br> {{tab}}Cagliostro spędził w więzieniu około sześciu lat. Data jego śmierci nie jest ściśle {{Korekta|wiadoma,.|wiadoma.}}<br> {{tab}}Wszystko to są rzeczy zbyt poczciwe, by pisać o nich w tym szkicu obszernie. Kto ciekaw bliższych szczegółów o Cagliostrze i jego pobycie w więzieniu, niech przeczyta obszerną moją książkę p.&nbsp;t. „Cagliostro, król {{Korekta|awanturników“,|awanturników“.}}<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> o5wqd4mjfiy2ol5ubelddz1owmyke59 102 1081893 3148670 3145333 2022-08-10T10:17:19Z Wolan 14385 proofread-index text/x-wiki {{:MediaWiki:Proofreadpage_index_template |Tytuł=[[Spór o granicę w Tatrach]] |Autor=Walery Eljasz-Radzikowski |Tłumacz= |Redaktor= |Ilustracje= |Rok=1901 |Wydawca=Nakład «Związku Przyjaciół Zakopanego» |Miejsce wydania=Kraków |Druk=W. L. Anczyc i Spółka |Źródło=[[commons:File:Walery Eljasz-Radzikowski - Spór o granicę w Tatrach.djvu|Skany na Commons]] |Ilustracja=[[Plik:Walery Eljasz-Radzikowski - Spór o granicę w Tatrach.djvu|page=3|mały]] |Strony=<pagelist 1to2="—" 3="tyt" 4="red" 5=3 17to20="—"/> |Spis treści= |Uwagi= |Postęp=do uwierzytelnienia |Status dodatkowy=ukończony |Css= |Width= }} e2scdvjfiy5ajgt24u82re7eumnyb5o 100 1081900 3148456 3144778 2022-08-09T18:40:23Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" /><br><br></noinclude>{{tab}}Spory graniczne między sąsiadami zawsze i wszędzie istniały i istnieć będą, wynikają one bowiem z natury rzeczy, lecz niektóre z nich przybierają charakter nadzwyczajny. Między Polską a Węgrami spory o granicę w różnych miejscach toczyły się zawsze, chociaż na tronach obu narodów zasiadały spokrewnione rodziny, a nawet miewaliśmy wspólnych królów. Gdy Węgrzy stracili niepodległość, Polacy z największem poświęceniem przelewali suto krew w obronie ich wolności, mimo to, ci kochani sąsiedzi, ile razy tylko mogli, wszczynali spory o granicę, wdzierali się siłą lub podstępem w naszą ziemię i występowali wobec narodu polskiego, jak najzaciętsi wrogowie.<br> {{tab}}Pierwotnie do Polski należały całe Tatry, i obszerne za niemi ziemie aż po Cisę. Do dziś dnia lud tamtejszy wedle tradycyi żywo jeszcze przechowanej, wskazuje koło Preszowa dawne granice Polski. Z biegiem wieków Węgrzy garnęli nam po kawale ziemi, że nietylko Spiż, Liptów, ale i Tatry z południowemi stokami wydarli, a teraz usiłują i północną tych gór stronę nam zabrać.<br> {{tab}}Przy tych sporach uwydatniają się charaktery sąsiadujących z sobą narodów. Węgrzy są zawsze<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> c7v0yh89br2gprxw2ungk8at1u744bk 100 1081901 3148459 3144779 2022-08-09T18:41:42Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 4 &nbsp; —}}</noinclude>stroną wyzywającą, zaczepiającą, Polacy stroną odpierającą i to zwykle przegrywającą sprawę. Z serdecznością tedy na ustach urywają nam ci tak zwani «bratankowie» po kawale ziemi, i jeszcze nam każą dowodzić, że to było nasze, a my zamiast stać twardo przy swojem i gwałty siłą odpierać, zbieramy dowody jurydyczne, aby napastnikom dowieść, że to, co nam wydarli, było zawsze naszą własnością. I dziś jeszcze, gdy nam Węgrzy wtargnęli do serca Tatr, i usiłują wydrzeć Morskie Oko, to my, zamiast zażądać zwrotu tej części Polski, która w czasie rozbioru kraju do nas należała, ze ślamazarnością flegmatyka bawimy się w udowadnianie na papierze naszej, niczem niezachwianej posiadłości!<br> {{tab}}W chwili, gdy Węgrzy sięgnęli po stoki Żabiego nad Morskiem Okiem i zażądali ich oderwania, należało Polakom wystąpić z procesem o zwrot całej doliny Białej Wody po Polski Grzebień, i grzbiet oddzielający dolinę Jaworową, tak, jak szła granica przed grabieżą dokonaną w r.&nbsp;1769, pod dowództwem barona Seegera, o czem niżej jest mowa, i kazać Węgrom dowodzić, na jakiej oni podstawie dzierżą tak wielki obszar ziemi obcej.<br> {{tab}}Puściliśmy płazem jeden rabunek «kochanych sąsiadów», co nas winem za nasze pieniądze upajają, nabrali oni też apetytu do dalszych zaborów. Z najwyższą bezczelnością każą Polakom dowodzić, że żywa część naszego ciała, odwieczny zakątek Polski nad Morskiem Okiem jest naszą własnością! I gdybyśmy im jeden brzeg jeziora pozwolili zabrać, wystąpiliby z pretensyami o drugi brzeg, i o dolinę Pięciu {{pp|Sta|wów}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 83asnibrs5dqki7si8h4teiwpcyxk0q 100 1081902 3148463 3144780 2022-08-09T18:43:41Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 5 &nbsp; —}}</noinclude>{{pk|Sta|wów}}, i tak dalej, do ostatniego kawałka naszej Ojczyzny, wcieliliby wszystko do państwa Madziarów.<br> {{tab}}Pomijając już dawne spory o granicę pod Tatrami, przytoczymy w ogólnym zarysie genezę sporu najświeższego z Węgrami o wschodnie stoki gór nad Moskiem Okiem.<br> {{tab}}Wojna, jaka wybuchła między Turcyą a Rosyą w r.&nbsp;1769, i walki partyzanckie konfederatów w Polsce były powodem, że Austrya dbając o całość swych granic, wystawiła zaraz z wiosną tegoż roku wzdłuż całej węgierskiej granicy od Polski, Mołdawii i Multan silny kordon wojskowy, aby zabezpieczyć swych poddanych z jednej strony od możliwych napadów stron walczących, z drugiej, aby przeszkodzić zawleczeniu zarazy morowej, która w tym czasie właśnie silnie wybuchła w Polsce, a mianowicie na Podolu i w okolicach podkarpackich. Dowódzcy wojsk cesarskich otrzymali odpowiednie polecenia, aby żadnej ze stron walczących nie forytowali, lecz zachowali «najściślejszą neutralność», każdy jednak gwałt odparli gwałtem i ktobykolwiek się poważył przekroczyć granicę, aby go natychmiast rozbrojono. Dla usunięcia wszelkiej wątpliwości co do kierunku strzeżonej granicy, postanowiono oznaczyć ją w miejscach mniej od natury rozgraniczonych znakami «najbardziej znanemi i budzącemi uszanowanie» t.&nbsp;j. orłami cesarskimi z herbem węgierskim na piersiach. W tym celu ustanowiono osobnych komisarzy, wydano im specyalne instrukcye, z których najważniejsza brzmiała następująco:<br> {{tab}}«W{{roz|obec Mołdawii mają się komisarze}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7m5gg80j91vz9et1tl4fnc98tygjn65 100 1081903 3148607 3144781 2022-08-10T04:46:33Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 6 &nbsp; —}}</noinclude>{{roz*|z wszelką ostrożnością i uprzejmością zachować, i dotychczasowe granice ściśle szanować, aby uniknąć jakiegokolwiek powodu do zażaleń. Względem Polski winni tak postępować, aby owe pastwiska, łąki i inne grunta, o któreby Polacy chcieli się spierać, zająć i bez żadnego względu na jakikolwiek protest zatrzyma}}ć»<ref>Dr. A Czołowski. Sprawa sporu granicznego przy Morskiem Oku.</ref>.<br> {{tab}}Baron von Seeger, cesarski pułkownik generalnego sztabu i radca dworu węgierskiego Józef Török, wydelegowani do obrony granic Austryi, mając poleconą swobodę działania i niekrępowania się względami wobec Polski, z wojskiem regulowali granicę, jak im się tylko żywnie podobało. Wymyślali wszystkie powody pretensyi do ziem polskich wzdłuż Karpat, że w tym zapale roku 1769 wcielili do Węgier, a tem samem do Austryi nietylko Spiż, część dolin od Liptowa, całą Nowotarszczyznę, a nawet Sądeczyznę po Beskidy, i na ich grzbiecie słupy graniczne z orłami cesarskimi poustawiali!<br> {{tab}}Tymczasem nastąpił pierwszy rozbiór Polski; Austrya zabrała całą krainę tę, którą Galicyą przezwano, nie zgadzało się przeto teraz z interesem państwa, aby bezprawnie wydarte świeżo przez komendanta Seegera z komisarzem węgierskim Törökiem nadgraniczne części Polski pozostały przy Węgrach.<br> {{tab}}I stała się rzecz ciekawa, a bardzo zabawna, że teraz trzeba było owe powiaty odbierać Węgrom,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> iq83sncbux5nruzxf2cucx8x5ya2uks 100 1081904 3148608 3144782 2022-08-10T04:48:42Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 7 &nbsp; —}}</noinclude>aby wcielić je do Austryi. Baron von Seeger poszedł w odstawkę, a inny generał austryacki musiał rewindykować przez tegoż przed trzema laty uzurpowane krainy dla Węgier. Wtedy to odebrano Sądeczyznę i Nowotarszczyznę od Węgier, a tem samem i ta część Tatr, którą się udało urwać Węgrom, pozostała przy Galicyi. Węgrzy jednak nie chcieli się cofnąć po Polski Grzebień; narady wspólnych komisyj do rozstrzygnięcia tego sporu o granicę do żadnego rezultatu nie doprowadziły.<br> {{tab}}Po trzecim rozbiorze Polski, gdy rząd austryacki potrzebował pieniędzy, rozpoczął sprzedawać dobra koronne w Galicyi, zabrane Polsce i Nowotarszczyzna jako taka poszła na handel. Kupujący musiał jednak wiedzieć, co nabywa, więc wypadło oznaczyć granice obszaru ściśle, i tym sposobem w r.&nbsp;1824 c.&nbsp;k. Kamera, tj. zarząd dóbr państwowych, odstępując Homolaczowi dobra Zakopanego i Kościelisk, musiała temuż oddać nabyty obszar, który nad Morskiem Okiem kopcami granicznemi odznaczono. {{roz*|Boki jego tworzył grzbiet Tatr od Mięguszowieckiego szczytu ciągnący się przez Rysy i Żabie, dalej jako granicę wytknięto linię prostą do punktu, gdzie do Białej Wody wpada potok Ryb}} (to jest woda płynąca z Morskiego Oka).<br> {{tab}}{{roz*|Granica obszaru dworskiego do Zakopanego należącego stała się odtąd granicą polityczną między Galicyą a Węgrami.}}<br> {{tab}}Opis szczegółowy wytkniętej wówczas granicy<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ipvr2onhai5i54dhm4bkivu4qxoyp58 10 1081905 3148673 3145336 2022-08-10T11:01:58Z AkBot 6868 robot aktualizuje informacje o stanie indeksu wikitext text/x-wiki {{../n}} <pc>20</pc><q4>0</q4><q3>14</q3><q2>0</q2><q1>0</q1><q0>6</q0> aqwgoci9ehy0vk3obx6g1phuvs2ceqr 100 1081967 3148609 3144904 2022-08-10T04:50:13Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 8 &nbsp; —}}</noinclude>wraz z rysunkiem na mapie znajduje się w aktach i zdawałoby się, że połknąwszy już prawem kaduka ogromną dolinę Białej Wody z okolicznymi szczytami, pastwiskami, jeziorami, zasycił się ów moloch madziarsko-teutoński na Spiżu i przestał wyszczerzać zęby na dalszy obszar Tatr polskich. Niemcy bowiem na Spiżu zarówno z Madziarami prześcigają się w drapieżności na polską ziemię.<br> {{tab}}W r. 1831 niejaki Sochor, leśniczy u Homolaczów we wsi Bukowinie przeniósł się na takąż posadę do sąsiadów na Węgrzech do Paluczajów i w zawiści do swoich dotychczasowych chlebodawców podburzył dziedzica węgierskiego do oderwania części obszaru nad Morskiem Okiem od dóbr Homolacza, na podstawie jakichś dawniejszych pretensyi. Działy się na tym skrawku różne odtąd awantury prywatnej natury; zajmowanie pasącego się bydła, wyrębywanie drzewa, o co udawano się ze skargami do władz rządowych. Przez lat 7 zbierały się komisye, które swoje rezultaty odsyłały do namiestnictwa i do ministerstwa spraw wewnętrznych, że w końcu polecono na nowo wytykać granicę między posiadłościami sąsiadującemi.<br> {{tab}}Homolacze tymczasem uznali za stosowne zgodnie zakończyć ów spór o granice swoich posiadłości z Salomonem dziedzicem Lendaku i w r.&nbsp;1858 sprzedali mu stoki Żabiego. Aktu tej sprzedaży jednak gubernator Galicyi nie zatwierdził, iżby stąd nie wyniknęły spory o granicę polityczną.<br> {{tab}}{{roz*|Granica tedy Galicyi od Węgier szła granią grzbietu Tatr naokoło Morskiego Oka, padając na dolinę Białej Wody do}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> k46pax23fy8x65nggzy0then4v8q7f7 100 1081968 3148610 3144906 2022-08-10T04:51:52Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 9 &nbsp; —}}</noinclude>{{roz*|punktu, gdzie schodzi potok Rybi.}} Sołtysi z Białki pasali bydło na zboczu Żabiego, a właściciele dóbr Zakopanego dzierżyli las poniżej położony.<br> {{tab}}Spokój jednak w tej okolicy zaprowadzony zamącił na nowo uciekinier ze służby dworskiej na polskim chlebie utuczony, oficyalista leśny Kegel. Wkręciwszy się do służby świeżego nabywcy dóbr Jaworzyńskich, pruskiego magnata, księcia Hohenlohe’go ze Slawenczyc na Śląsku, podjudził swego chlebodawcę ze zemsty osobistej do wszczęcia sporu o stoki Żabiego nad Morskiem Okiem.<br> {{tab}}Rzeczy były tak już dobrze dla Węgrów przygotowane, że na zwołanej komisyi przy Morskiem Oku w 1883 w d. 16 sierpnia, starosta nowotarski Steuer miał podpisać w imieniu rządu austryackiego umowę o posunięcie granicy węgierskiej, wedle życzeń delegatów węgierskich.<br> {{tab}}Tu dopiero po raz pierwszy spotkali napastnicy opór, bo wśród delegatów Galicyi znalazł się reprezentant Wydziału krajowego radca Mochnacki, wysłany przez ówczesnego marszałka krajowego dra Zyblikiewicza, {{roz*|który w imieniu kraju kategorycznie oświadczył, iż na żadne uszczuplenie granic kraju nie przystanie, ale owszem zażąda zwrotu dawniej już oderwanych części Tatr.}}<br> {{tab}}Odtąd trwa wojna w tej uroczej krainie na dobre; chociaż obszar sporny przez władze wyższe ogłoszonym został za nietykalny, dla obu stron do rozstrzygnięcia wyroku pod karą 10 tysięcy guldenów.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> pg8jvv851eeeylcd6urkt5orpm9xy5r 100 1081969 3148664 3144908 2022-08-10T10:08:10Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 10 &nbsp; —}}</noinclude>{{tab}}Z polskiej strony zakaz naruszania spornego obszaru ściśle jest zachowywanym; z węgierskiej zaś jest polem ciągłych gwałtów, sięgających nawet terytoryum niezakwestyonowanego. Ścieżki naokoło Morskiego Oka wyrobione nakładem Tow. Tatrzańskiego na użytek powszechny dla turystów każdej narodowości, niszczyli wysłańcy zarządcy dóbr Hohenlohego. Ławy do przejścia upływu wody z jeziora, służące też dla każdego człowieka, ulegają barbarzyństwu owego zarządu, przeszkadzanie gościom w zwiedzaniu okolicy należy do czynów cywilizacyjnych pełnomocnika pruskiego. Nawet posunęła się służba jego do takiego postępku, że naczelnika c.&nbsp;k. Sądu z Nowego Targu, chcącego sprawdzić nietykalność obszaru spornego, przyjęła z wymierzonemi ku niemu strzelbami. Zniewagę tę władzy cesarskiej ignorowały najwyższe czynniki w Wiedniu. Niepodobna uwierzyć, aby mogło istnieć państwo w pełnym swego życia rozwoju, któreby ścierpiało tak lekceważące postępowanie władzy w czasie spełniania urzędowych obowiązków!!<br> {{tab}}Corocznie książę Hohenlohe z całym swoim dworem, w sierpniu polując na kozice, zapędza się za niemi na sporny obszar, na którym ustawą wzbronionem jest polowanie. Strażnicy wnoszą skargi o to przestępstwo, na które żadnych skutków nie mogą się doczekać. Zarząd dóbr księcia Hohenlohe’go stawia jeden dom za drugim na spornym obszarze, które wprawdzie nigdy zimy nie przetrzymują, bo ulegają pożarowi, ale stawianiu nowych rząd nie przeszkadza, pomimo nawoływań ze strony tak wielkiego {{pp|koron|nego}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ihy0tvavym333fm1cns04vy2eyevt0x 100 1081970 3148665 3144909 2022-08-10T10:09:24Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 11 &nbsp; —}}</noinclude>{{pk|koron|nego}} kraju, jakim jest Galicya w państwie austryackiem.<br> {{tab}}Ta bezkarność służby właściciela dóbr Jaworzyńskich podkopuje wszelką powagę rządu austryackiego i sprawia fatalne wrażenie, przypominające stan Polski z roku 1769, gdy cesarskiemu komendantowi wojska wysianego do strzeżenia granie Austryi {{roz*|dało instrukcyę szanowania innych rządów, oprócz polskiego, który wolno było traktować bez żadnych względów.}} Taką samą dostawać muszą dziś instrukcyę żandarmi od ministeryum węgierskiego {{roz*|do postępowania z austryackiemi władzami i ich rozporządzeniami na granicy Galicyi.}}<br> {{tab}}Nasuwa się pytanie mimowoli każdemu słyszącemu o gwałtach Węgrów nad Morskiem Okiem, co czynią ci, do których obszar ów należał i należeć musi, jeżeli nie ma się zwątpić w istnienie w Austryi opieki rządu przed grabieżą sąsiada.<br> {{tab}}Wskutek dualizmu państwa austryackiego Węgrzy znajdują się wobec innych prowincyi tegoż w stosunku międzynarodowym, to jest tak samo, jakby przez Tatry przechodziła granica francuska, lub szwedzka. Do osądzenia przestępstwa pełnomocnego przez Węgrów na granicy Galicyi niema w Austryi władzy. Potrzeba na to sądu rozjemczego międzynarodowego i na takie rozsądzenie sporu granicznego zgodziła się reprezentacya polska na sejmie we Lwowie, jak i węgierska w Peszcie. Wyznaczyły obydwie strony swoich arbitrów, a ci mieli sobie wybrać superarbitra na przewodniczącego. {{pp|Upły|nęło}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 726vk5r1dc4loiyzfhc649f8u91455z 100 1081971 3148667 3144910 2022-08-10T10:10:53Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 12 &nbsp; —}}</noinclude>{{pk|Upły|nęło}} już lat 5 od dokonania tych czynności. Z ramienia Galicyi został arbitrem prezydent sądu krajowego we Lwowie Tchórznicki, Węgrzy mianowali swojego, lecz do wyboru superarbitra nie przyszło pomimo wniosków polskiego {{Korekta|reprezentata|reprezentanta}}. Arbiter węgierski ciągle choruje, nogi łamie, nawet podobno już umarł; nowego nie raczyli dotąd wyznaczyć, widać z tego, że Węgrzy, przeczuwając niepomyślny dla siebie rezultat przy rozsądzeniu sporu granicznego, usiłują zwłoką sprawę zabagnić, tembardziej, gdy sporny obszar dzierżą i prawych dziedziców od używania swojej własności gwałtami odtrącają bezkarnie. My Polacy mamy za sobą wszystko, co daje prawo i dlatego, nie zwątpiwszy jeszcze w sprawiedliwość na świecie, pragniemy jak najrychlejszego wyroku, upominamy się o zwołanie arbitrów co prędzej, Węgrzy, jak widzimy, termin bez końca odwłóczą.<br> {{tab}}Dla tych osób, co nie znają istoty tej sprawy granicznej nad Morskiem Okiem, trzeba nadmienić jeszcze, że Węgrzy nie posiadają żadnych dowodów, jakoby kiedy stoki Żabiego do nich należały. Przeciwnie wszystko świadczy, iż to jest niezaprzeczona nasza własność. Nie zdołali napastnicy niczem stwierdzić posiadania owego spornego obszaru. Nawet gdy dobra Zakopanego były wystawione na publiczną licytacyę w r.&nbsp;1888 i mapy całego obszaru długo były publicznie w Nowym Sączu wystawione do przejrzenia chcącym nabyć, nie założyli Węgrzy, ani książę Hohenlohe żadnego protestu. Po kupieniu ich przez hr. Władysława Zamoyskiego d. 9 maja 1889&nbsp;r. gdy nastąpiło oddanie całego obszaru przez c.&nbsp;k. sąd i {{pp|wy|dzierany}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8hxifw9cxn3fqf7yrto3lmqqwsgru3h 100 1081972 3148668 3144911 2022-08-10T10:16:07Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 13 &nbsp; —}}</noinclude>{{pk|wy|dzierany}} nam kęs ziemi jawnie był oddawany w ręce nowego nabywcy, nie pojawił się nikt ze strony węgierskiej, coby się ośmielił zaprzeczyć prawomocności kupna i zajęcia na własność całych dóbr ze stokami pod Żabiem naokoło Morskiego Oka.<br> {{tab}}Poprzedni właściciele tego obszaru płacili zawsze podatki do kasy rządowej w Nowym Targu, jakiekolwiek czynności urzędowe wypadły do spełnienia na tym gruncie, odbywały się z ramienia władz austryackich w Galicyi istniejących. Mapy i opisy Tatr przez Węgrów i Niemców, wydawane zdawien dawna nie zaprzeczają należenia okolicy całej nad Morskiem Okiem do Polski, a po tejże rozbiorze do prowincyi Galicyi. Kto chce sprawdzić te twierdzenia, niech zajrzy do pracy dr. A. Czołowskiego «S{{roz*|prawa sporu granicznego przy Morskiem Ok}}u», który umocowany przez Wydział krajowy do zebrania aktów dotyczących, zbadał archiwa cesarskie, rządowe i zagraniczne i owoc swoich poszukiwań wydał w wymienionej książce.<br> {{tab}}Gdyby Węgrzy choć jeden wiarogodny dokument posiadali, któryby wykazał słuszność ich pretensyi do obszaru wydzieranego nam w Tatrach przy Morskiem Oku, toby już dawno byli wyrok dla siebie pomyślny pozyskali. Nie mają za sobą nic, tylko prawo kaduka, dziś już jedynie z pychy, aby ze wstydem nie uledz sprawiedliwości, ufni w szczęście swoje, że wszelkie grabieże im się zawsze udawały, nie chcą ustąpić, ani dopuścić do zebrania się sądu rozjemczego. A tymczasem budowaniem strażnic na<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> b0oo1gt1zeiamoyxeiedd204h7uc4oz 100 1081973 3148669 3145309 2022-08-10T10:16:26Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" />{{c|— &nbsp; 14 &nbsp; —}}</noinclude>spornym obszarze pod osłoną karabinów żandarmeryi pragną dowieść istotności posiadania. Do nas należy czuwanie, iżby ani chwili nie dzierżyli Węgrzy naszej ziemi spokojnie bez protestu, aż do wydania wyroku przez sąd rozjemczy międzynarodowy.<br> <br><br> [[Plik:Walery Eljasz-Radzikowski - Spór o granicę w Tatrach ornament 016.png|100px|center]] <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> qsxxvh7ck1qwkhtasyl317u6yfifjnj 100 1082172 3148454 3145330 2022-08-09T18:39:04Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" /><br><br><br><br></noinclude>[[Plik:Walery Eljasz-Radzikowski - Spór o granicę w Tatrach ornament 004a.png|100px|center]] {{c|ODBITKA Z «PRZEGLĄDU ZAKOPIAŃSKIEGO»|h=normal|w=90%|przed=10px|po=5px}} [[Plik:Walery Eljasz-Radzikowski - Spór o granicę w Tatrach ornament 004b.png|100px|center]] <br><br>{{tns|<br><br><br><br>}} {{c|{{tab|30}}KRAKÓW. — DRUK W. L. ANCZYCA I SPÓŁKI{{tab|30}}|w=80%|style=border-top:solid 1px black|table}} <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fh8rm9jj5u657zcernnkndlttixs2u6 100 1082173 3148453 3145332 2022-08-09T18:38:44Z Wolan 14385 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Wolan" /><br></noinclude>{{c|{{roz|SPÓ|0.05}}R|h=normal|w=300%|po=20px}} {{c|'''O GRANICĘ W TATRACH'''|font=Arial Narrow|h=normal|w=300%}} {{Separator graficzny|120px|Plik:PL Edward Nowakowski-Wiadomość historyczna o cudownym obrazie Najśw. Panny Maryi Łaskawej w kościele katedralnym we Lwowie P03 extracted image.jpg|przed=6em|po=7em}} {{c|KRAKÓW|w=120%}} {{c|NAKŁAD «ZWIĄZKU PRZYJACIÓŁ ZAKOPANEGO»|w=90%}} {{c|1901|w=110%}} <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 3ux7l1aeahdd3k93n3nfmqtndkd9rzs 100 1082962 3148499 3147812 2022-08-09T19:21:37Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /><br><br><br></noinclude>{{f| {{tab}}Pozwolono drukować pod warunkiem złożenia po wydrukowaniu exemplarzy prawem przepisanych w Komitecie Cenzury. Wilno, 1842 r. 10 Junij. {{f|align=right|''Cenzor'' {{kap|Jan Waszkiewicz.}}{{tab|60}}}} |table}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> k9cqklav34ja4liwnxdvqjdt1cj50al 100 1082964 3148490 3146928 2022-08-09T19:09:17Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /><br><br><br></noinclude>{{f| {{tab}}Pozwolono drukować pod warunkiem złożenia po wydrukowaniu exemplarzy prawem przepisanych w Komitecie Cenzury. Wilno, 1842 r. 11 Julii. {{f|align=right|''Cenzor'' {{kap|Jan Waszkiewicz.}}{{tab|60}}}} |table}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> i3x4o2ts3g3aja09gx2007znionyew4 100 1082965 3148488 3146927 2022-08-09T19:05:54Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /><br><br><br></noinclude>{{c|w=250%|h=normal|'''ANAFIELAS.'''}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> nn9233ew2ouc45isd1rklc8mbd84o65 100 1082966 3148496 3147018 2022-08-09T19:18:22Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /><br><br><br></noinclude>{{c|w=250%|h=normal|'''ANAFIELAS.'''}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> nn9233ew2ouc45isd1rklc8mbd84o65 100 1082968 3148500 3147019 2022-08-09T19:21:59Z Alenutka 11363 /* Uwierzytelniona */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="4" user="Alenutka" /><br><br><br></noinclude>{{Skan zawiera grafikę}} {{c|w=250%|h=normal|'''MINDOWS.'''}} <br><br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> guo7dronkoqtf5gt4g9vbgz4mo990qh 100 1083435 3148385 3148091 2022-08-09T16:42:57Z Fallaner 12005 drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Fallaner" /></noinclude>{{f|ŚWIT|roz|c|w=110%|przed=1em|po=1em}} <poem> Świt niedaleko — a miasto uśpione... Martwość i bezruch... Oddechy niczyje Nie mącą ciszy — i zegar nie bije, Godziny idą długie, nieskończone... Lękliwe Nędze, w zaułki wtulone, {{wiersz|5}} Mrokiem swe chude owijają szyje. Widzę... Niedola pod murem się kryje I w dłonie chowa oczy załzawione. Ból się przyczaił, przyczołgał po ziemi Pod okno moje — i, jak ludzie niemi, {{wiersz|10}} Nic nie rzekł — spojrzał tylko okiem szklannym... I w oku, które już płakać nie może, Ujrzałem wielkie, nieskończone morze Łez... {{tab|40}}Miasto życiem budziło się rannym. {{f|''Genewa, 22. III. [18]99. (w nocy godz. 5 rano).''|w=85%}} </poem> <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 5v5ggb3y9q3ephscqsp495meukhtsfj 0 1083437 3148370 3148109 2022-08-09T16:27:46Z Fallaner 12005 Dodano kategorię "Sonety" za pomocą HotCat wikitext text/x-wiki {{Dane tekstu |autor = Władysław Orkan |redaktor=Stanisław Pigoń |tytuł = Przekleństwo |podtytuł = |rok wydania = 1968 |wydawnictwo = Wydawnictwo Literackie |miejsce wydania = Kraków |pochodzenie = ''[[Poezje Zebrane tom I (Orkan)|Poezje Zebrane tom I]]'' |źródło = [[commons:File:PL Władysław Orkan-Poezje Zebrane tom 1.pdf|Skany na Commons]] |strona indeksu = PL Władysław Orkan-Poezje Zebrane tom 1.pdf |poprzedni = Mój dom II (Orkan, 1968) |następny = Na hali (Orkan, 1968) |inne = {{całość|Poezje Zebrane tom I (Orkan)/całość|zbiór|epub=i}} }} {{CentrujStart2}} <pages index="PL Władysław Orkan-Poezje Zebrane tom 1.pdf" from="21" to="21" /> {{CentrujKoniec2}} {{MixPD|Władysław Orkan}} [[Kategoria: Poezje Zebrane tom I (Orkan)]] [[Kategoria:Władysław Orkan]] [[Kategoria:Sonety]] e34dfkzj4bjyhnhn0eibukq974ttgar 100 1083473 3148493 3148210 2022-08-09T19:16:45Z Alenutka 11363 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Ankry" /><br></noinclude>{{f|lewy=auto|prawy=auto| {{c|w=200%|h=normal|'''WITOLORAUDA.'''|po=10px}} {{c|w=70%|{{Roz|PRZE|0.8}}Z|po=10px}} {{c|'''J.I. Kraszewskiego.'''|po=10px}} {{---}}{{Skan zawiera grafikę}} {{c|'''WYDANIE DRUGIE''',|po=10px|przed=10px}} {{c|w=85%|'''{{Roz*|przerobione i powiększone.}}'''|po=10px}} {{c|Z 50 Drzeworytami oryginalnemi|po=10px}} {{c|{{roz|Wincentego Smokowskieg}}o|po=10px}} {{c|w=85%|''b. Prof. Malar. b. Ces. Wil. Uniwer.''|po=10px}} {{c|'''i'''|po=10px}} {{c|w=150%|MUZYKĄ|po=10px}} {{c|w=150%|DO RAUD I PIOSENEK|po=10px}} {{c|w=150%|'''{{Roz*|Stanisława Moniuszki.}}'''|po=10px}} {{---}} {{f|lewy=50%|w=85%| Asz padajniusu dajnû dajneles<br> Asz dajnû bernużelys;<br> Asz adarysiu dajnû skrineles<br> Palejsu yi lustely.<br> {{c|***|roz}} |po=30px}} {{---|250}} {{c|w=150%|{{Roz*|Wilno.}}|przed=10px|po=10px}} {{c|Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.|po=10px}} {{---|20}} {{c|'''1846.'''|przed=10px}} |table}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 4l4ygeardm8wxzgz4n0glfd3zt88oqt 3148495 3148493 2022-08-09T19:17:14Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /><br></noinclude>{{f|lewy=auto|prawy=auto| {{c|w=200%|h=normal|'''WITOLORAUDA.'''|po=10px}} {{c|w=70%|{{Roz|PRZE|0.8}}Z|po=10px}} {{c|'''J.I. Kraszewskiego.'''|po=10px}} {{---}}{{Skan zawiera grafikę}} {{c|'''WYDANIE DRUGIE''',|po=10px|przed=10px}} {{c|w=85%|'''{{Roz*|przerobione i powiększone.}}'''|po=10px}} {{c|Z 50 Drzeworytami oryginalnemi|po=10px}} {{c|{{roz|Wincentego Smokowskieg}}o|po=10px}} {{c|w=85%|''b. Prof. Malar. b. Ces. Wil. Uniwer.''|po=10px}} {{c|'''i'''|po=10px}} {{c|w=150%|MUZYKĄ|po=10px}} {{c|w=150%|DO RAUD I PIOSENEK|po=10px}} {{c|w=150%|'''{{Roz*|Stanisława Moniuszki.}}'''|po=10px}} {{---}} {{f|lewy=50%|w=85%| Asz padajniusu dajnû dajneles<br> Asz dajnû bernużelys;<br> Asz adarysiu dajnû skrineles<br> Palejsu yi lustely.<br> {{c|***|roz}} |po=30px}} {{---|250}} {{c|w=150%|{{Roz*|Wilno.}}|przed=10px|po=10px}} {{c|Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.|po=10px}} {{---|20}} {{c|'''1846.'''|przed=10px}} |table}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ox911rxhg5zuozxni4d1ufincrpwquc 100 1083488 3148257 2022-08-09T12:51:37Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— Więc jest jakaś tajemnica?..<br> {{tab}}— Czy jest tajemnica?.. Tego zaprzeczyć niepodobna, bo to widoczne... Ale żebym miała zaraz to jakoś tłomaczyć... Ja tam wolę nie rozumieć, a to, co mi się wydaje ciemnem, wolę uważać za dobre... Mogę ci dać dowód... chcesz?<br> {{tab}}— Dobrze... proszę bardzo.<br> {{tab}}— Widzisz, moja mała, ja raczej sama bym siebie podejrzewała niż panią, nawet nie wiedząc, co ma Się stać tej nocy.<br> {{tab}}— Czy ma się co stać?<br> {{tab}}— O! mój Boże, rzecz bardzo prosta... to jest co prawda, nie tak bardzo prosta, bo nawet dziwnie osobliwa?<br> {{tab}}— Cóż to będzie, panno Fanny, co to będzie?..<br> {{tab}}— Doprawdy nie wiem, czy mam ci powiedzieć... Waham się, waham bardzo... Gdybyś niezdolną była pobłażliwą być i litościwą, cały ciężar winy spadłby na moje sumienie.<br> {{tab}}— Już ja pannie Fanny przyrzekam, że będę taką litościwą jak wy, to przecie dosyć.<br> {{tab}}— No cóż, moje dziecko, jak sobie wyobrażasz, co pani hrabina robić będzie dzisiaj między godziną dwunastą a pierwszą w nocy?<br> {{tab}}— Zapewne pójdzie spać sobie spokojnie.<br> {{tab}}— Gdzież tam, niestety!.. Wyjdzie z pałacu...<br> {{tab}}— Zapewne z panem hrabią?..<br> {{tab}}— Jakaś ty naiwna!.. Pan hrabia nie będzie wiedział o tem nic a nic...<br> {{tab}}— Więc pani sama wyjdzie?..<br> {{tab}}— Jaknajzupełniej! sama i to w masce...<br> {{tab}}— Dokąd?<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ewp7ohvo4802l7slq8kofibckt0j87m 100 1083489 3148258 2022-08-09T12:53:07Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Fanny obejrzała się do koła ostrożnie, ażeby się przekonać, czy kto obcy nie słucha, potem zniżywszy głos i nachyliwszy się do Julci, która także się do niej podsunęła, szepnęła te trzy słowa:<br> {{tab}}— Na bal Opery.<br> {{tab}}Garderobiana aż odskoczyła w tył.<br> {{tab}}— E! cóż znowu! — zawołała,<br> {{tab}}— Ależ tak, moja droga.<br> {{tab}}— Jesteście tego pewni?<br> {{tab}}— Jaknajzupełniej.<br> {{tab}}— To nie do uwierzenia,<br> {{tab}}— Wiem, a jednak to prawda.<br> {{tab}}— Po co pani może iść na bal Opery?<br> {{tab}}— Zapewne ma spełnić jaki miłosierny uczynek, chociaż na pierwszy rzut oka, miejsce do tego niezbyt stosowne, ale nasza pani jest tak doskonałą... Może chwyta jedyną sposobność, ażeby jaką duszę zbłąkaną nawrócić na drogę zbawienia... Wierna zasadzie, że trzeba działać dobrze w skrytości, pani ukryje się też pod dominem weneckiem.<br> {{tab}}— Jakto — zawołała Julcia — wiecie nawet jaki pani będzie miała kostjum?<br> {{tab}}— Ja o wszystkiem wiem zawsze, moje dziecko...<br> {{tab}}— Czy pani się przed wami zwierzyła?<br> {{tab}}Fanny wzruszyła ramionami.<br> {{tab}}— Sama nie wiesz co mówisz, moja mała — odparła. — Nasza kochana pani jest osobą delikatną i nie opowiada nikomu o swych interesach... Pani nie powiedziała mi ani słówka, ale to nie przeszkadza mi wiedzieć o wszystkiem.<br> {{tab}}— Ale jakim sposobem?..<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> jfnpowpafkqg2gc6j4mlxdwy70lhw6q 100 1083490 3148259 2022-08-09T12:54:40Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— To właśnie szarada... Wiadomo ci, że nie jestem ciekawą...<br> {{tab}}— O tem my wszyscy wiemy, panno Fanny... Wyście prawdziwa doskonałość.<br> {{tab}}Panna służąca przyjęła tę pochwałę z taką miną, jakby jej oddawano tylko sprawiedliwość i mówiła dalej:<br> {{tab}}— Nie lubię się mieszać w to, co do mnie nie należy, ale kiedy kto zdaje się mi nie dowierzać, to mnie draźni i kiedy co przedemną ukrywają, muszę koniecznie to wykryć, o czem pragną żebym nie wiedziała.<br> {{tab}}— To się należy... — potwierdziła naiwnie Julcia.<br> {{tab}}— Pani hrabina, mając szczęście posiadać dwie panny służące, z których jednę trudno byłoby zastąpić — ciągnęła dalej Fanny — nie zajmuje się nigdy szczegółami swojej garderoby. Otóż dzisiaj rzecz się taką stała...<br> {{tab}}I opowiedziała wszystko, o czem czytelnicy już wiedzą, aż do chwili, kiedy pani de Nathon odprawiwszy ją doraźnie, zamknęła się na klucz w pokoju z sukniami.<br> {{tab}}— A to dziwne! — zawołała Julcia. — Czegóż naszą pani tam szukała?<br> {{tab}}— I ja też pytałam o to siebie i ażeby się dowiedzieć, zaraz poszłam do tego pokoju, jak tylko pani hrabina otworzyła drzwi. Nakładła ona rzeczy, ponawieszała niedbale, bez żadnego porządku, ale ja wiem jakie tam są suknie, wszystkie mam spisane... Przejrzałam wszystkie, sprawdziłam czego niema i przekonałam się, że wszystko jest oprócz domina weneckiego, które pani miała przed dwoma laty na balu u księcia... Ulotniła się również i maseczka aksa-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> h4zmazi58lxhp5nr57zh2bs5o94ydv1 100 1083491 3148260 2022-08-09T12:56:48Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>mitna... Pani zabrała je do siebie i dzisiejszej nocy, naprędce, sama bez niczyjej pomocy, będzie mogła się ubrać na bal maskowy, kiedy pan hrabia będzie myślał, że żona śpi i sam zaśnie nad gazetą wieczorną.<br> {{tab}}— Tak, to pewna — ośmieliła się zauważyć Julcia — że pani wybiera się na bal, ale może właśnie do jakiego księcia, jak przed dwoma laty...<br> {{tab}}— E! gdzietam... Gdyby pan hrabia miał iść z żoną, niekryłaby się przedemną... Na co tajemnica, gdy się idzie prosto... Powiadam ci, że na bal Opery... Dziś mamy zapusty... Zresztą zobaczę, czy się nie mylę...<br> {{tab}}— A jakżeż to zobaczycie, panno Fanny?<br> {{tab}}— Myślisz może, że pani przejdzie przez pokoje, wyjdzie głównemi schodami i pojedzie swoją karetą? Zobaczysz ona się wymknie bocznemi schodami, a później ogrodem i furtką wydostanie się na ulicę... Musi więc po schodach przejść i obok mojego pokoju... Ho! ho! moja mała, mam ja gotowy plan! Jak tylko pani powie mi, że mnie już na dziś nie potrzebuje, położę się nierozebrana i drzwi tylko przymknę... To takie proste... I choćby pani była kotką albo myszą, nie wymknie się tak, ażebym jej nie usłyszała.<br> {{tab}}— A jak spostrzeże że ją śledzicie?<br> {{tab}}— Nic nie zobaczy... Najprzód, światła palić nie będę, potem udawać będę że śpię, a dopiero kiedy przejdzie, wstanę i pójdę za nią.<br> {{tab}}— A jak się obróci?..<br> {{tab}}— E! już ja potrafię być ostrożną... Zresztą albo co przez to ryzykuję?<br> {{tab}}— Przecie stracić można miejsce... a musi wam o nie chodzić, bo warte...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 6mgn0c6t2n6x9mwjhyi1zxmka6nllbe 100 1083492 3148261 2022-08-09T12:58:36Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Panna Fanny, zapomniawszy na chwilę o zwykłej obłudzie, uśmiechnęła się z bezczelnym cynizmem.<br> {{tab}}— A! moje dziecko — rzekła — jak ty jeszcze nie masz pojęcia o niczem... Miejsce miałabym stracić!.. Ależ bynajmniej!..<br> {{tab}}— Jednakże...<br> {{tab}}— Niema żadnego jednak... A choćby mnie pani zobaczyła, niechno spróbuje mnie odprawić!.. Mam nadzieję co prawda, że może się mylę, może to tylko fałszywe pozory!.. błagam niebiosa, ażeby od pani naszej oddaliły podszepty złego ducha, ażeby odwiodły od nieszczęsnego zamiaru włóczenia się po balach maskowych... Ale jeżeli nieszczęście odgadłam dobrze, już ja będę w tym domu trwalej siedzieć, niż same fundamenty!.. Na pozór, jak przedtem, będę niby słuchała pani i spełniała jej rozkazy, ale w rzeczywistości, to pani zależeć będzie odemnie!.. Będę ją miała w ręku przez jej tajemnicę i zobaczysz, jak ja ją poprowadzę!.. Widzisz, moja mała, taka to już powszechna zasada (zapamiętaj ją dobrze), że kiedy żona ukrywa co przed mężem, a panna służąca pochwyci tę nitkę, wtedy zmieniają się role. Pani, chociażby była samą księżną, słuchać musi każdego kiwnięcia palcem, każdego mrugnięcia okiem tej, która ją może zgubić. Gdyby to nie było obrazą Boga życzyć, ażeby istota ludzka zeszła z drogi cnoty, pragnęłabym, aby hrabina dostała się tak w moje ręce... Spokojna byłabym o stare lata... zarobiłabym jak nic ze dwa tysiące franków dożywocia.<br> {{tab}}— Ale... — szepnęła Julcia — pani do dziś uchodziła za najuczciwszą kobietę.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> b33ny1j5i9zb4lu2smoaxddz32qbsxz 100 1083493 3148262 2022-08-09T13:00:35Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— Zapewne i ja też {{Korekta|najgoręciej|najgoręcej}} pragnę, ażeby nią być nie przestała... Ale widzisz, reputacya niczego jeszcze nie dowodzi.. cnota! cnota przedewszystkiem!.. Każda cnotliwą jest, dopóki nią być nie przestanie, a jak się noga poślizgnie, to spada się coraz dalej.<br> {{tab}}Panna Fanny byłaby jeszcze dłużej rozwodziła się nad zasadami moralności, gdyby nie kuchcik który wszedł i powiedział, że już podano obiad dla służby.<br> {{tab}}W pałacu i służba miała między sobą arystokracyę. Stół nie był dla wszystkich wspólny. Rządca mieszkania, dozorca nad stajniami, starszy kuchmistrz, kamerdynerzy, lokaje, stangreci i pokojówki, jadali razem; parobcy, stajenni, kuchciki i pomywaczki, mieli jedzenie podawane osobno.<br> {{tab}}U stołu arystokracyi służbowej rej wodził lokaj Armanda Fangela, piękny August. Pełen humoru, chociaż trywialnego, sypał anegdotkami, jak z rękawa, opowiadał różne przygody prawdziwe i zmyślone, wszystkich potrafił przegadać i na wszystkich wywierał swój wpływ. Odczuwała to na sobie i Fanny i czułe do niego robiła oczy, ale on zdawał się tego nie widzieć, czy też nie chciał widzieć wcale.<br> {{tab}}Tego wieczora piękny August był nie do poznania. Zamiast jak zwykle, mieszać się do każdej rozmowy, siedział ponury, milczący, nie mówił nic, tylko wybierał sobie najlepsze kąski na półmiskach, jadł chciwie i pił win co niemiara.<br> {{tab}}— Co to panu dziś jest? — spytała go Fanny, która siedziała między nim i Julcią. — Nie odpowiadasz pan, gdy się ciebie pytają, krzywisz się, miny<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 6wqsc0t1pam1l1mhr6levexjpul9mln 100 1083494 3148265 2022-08-09T13:02:33Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>wyprawiasz, z któremi wcale ci nie do twarzy i wyglądasz pan, jak pies na łańcuchu.<br> {{tab}}— Bo mam do tego powód... Nie wiem doprawdy, co mnie w tym domu jeszcze trzyma.<br> {{tab}}— Co! — wykrzyknęli wszyscy biesiadnicy.<br> {{tab}}— Miałem na dzisiejszy wieczór różne projekty. Wszak dzisiaj jak wiecie, są zapusty... Przepyszna schadzka... ładna i dystyngowana kobietka, dalibóg... Używalibyśmy sobie, co się zowie, na balu „pod Kogutem“... Wynająłem dla siebie kostjum... Rozkosze wyciągały do mnie objęcia... Ani pomyślałem o panu... A tu panu mojemu strzelił jakiś kaprys do głowy... Bęc! wszystko poszło do djabła!<br> {{tab}}— Jaki kaprys! — spytała Fanny.<br> {{tab}}— Wierzyć się nie chce... Pan Fangel, który, odkąd z nim jestem, nigdy się nie wtrąca co robię wieczorem i bardzo słusznie, dziś kazał mi przyjść o północy, ażeby go ubrać, bo wybiera się na bal do Opery!<br> {{tab}}— Na bal do Opery!! — powtórzyła pierwsza panna służąca, trącając łokciem Julcię dla zwrócenia jej uwagi. — Ale z tego, co słyszę zawsze, to pan Fangel wcale nie ma gustu do takich zabaw.<br> {{tab}}— Ale nie ma, nie cierpi tego... Kiedym usłyszał, osłupiałem! Mój pan na balu w Operze, to tak jak jabym poszedł na kazanie! Co go u djabła tam ciągnie?<br> {{tab}}— Widzisz, jak się to dziwnie składa — szepnęła Fanny, potem nachylając się ku pięknemu Augustowi rzekła do niego pocichu: Jeden z moich kuzynów jest pierwszym subjektem w wielkiej dystylarni... podarował mi na Nowy rok kilka flaszek z wybornym<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> r06xrduqhpq8c6iaaea163774ajd0xv 100 1083495 3148266 2022-08-09T13:04:29Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>likierem... doskonałym... szczególnie pyszna jest orzechówka... Przyjdź pan do mnie po obiedzie do mego pokoju... skosztujesz pan trochę... Pomówimy...<br> {{tab}}— A o czem mamy pomówić? — spytał piękny August nie bez pewnego niepokoju, patrząc na pokojówkę, mizdrzącą się do niego.<br> {{tab}}— O pańskim panu i o pewnej damie... — odpowiedziała Fanny żywo — i może we dwoje odgadniemy prędzej, po co p. Fangel idzie dziś na bal do Opery... Nawet niezawodnie odgadniemy... Pan jesteś taki sprytny...<br> {{tab}}August nadstawił uszu.<br> {{tab}}— Przyjdę... — odparł — idź panna naprzód... ja za chwilę będę...<br> {{tab}}Obiad się skończył. Zacna pokojówka i poczciwy służący wymknęli się cichaczem.<br> {{tab}}Kiedy z sobą pomówili przez godzinę, Fanny znała już historyę z kluczem, a August z dominem maskowem, i ani służąca, ani lokaj nie wątpili już, że na balu Opery wyznaczyli sobie schadzkę Armand Fangel i hrabina de Nathon. {{---|60|przed=20px|po=20px}}<section begin="X" /><section end="X" /> {{c|XI.|w=120%|po=12px}} {{tab}}Wiemy już, że hrabina, Herminią i p. Nathon jedli obiad sami.<br> {{tab}}Wieczorem po obiedzie, stan fizyczny i moralny biednej Berty, gdyby z niego można było zdać spra-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 61slgivhi6ddj4uyog4ny9hkeq7bki6 100 1083496 3148267 2022-08-09T13:04:57Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>Rossettii — aby wymienić tylko parę nazwisk. Czasami rektor, wpadłszy pod pretekstem cenzurowania pisma, czytał Beetle’owi to ten, to ów urywek z jakiegoś poety otwierając mu nowe horyzonty. To znów, oddychając powoli, z oczami na pół zamkniętymi nad swym cygarem, opowiadał mu o wielkich ludziach żyjących i dziennikach dawno już pogrzebanych a założonych przez nich w czasach ich buntowniczej młodości; o latach, kiedy te planety były małymi, dopiero rozżarzającymi się gwiazdami, szukającymi sobie miejsca w niemierzonej obojętności ludzkiej, zaś on, rektor, znał ich wszystkich jako młodych ludzi. Oczywiście, praca była w takie dni pod psem, a Beetle, z głową pełną nowych miar wierszowych i różnych historyj, zwierzał się ze wszystkiego tylko jednemu jedynemu M’Turkowi na piaszczystym wybrzeżu morskim, krocząc wyniośle dokoła tkwiącego w piachach galeonu wielkiej armady i krzycząc i przemawiając wierszami do długich języków fal morskich.<br> {{tab}}Skutkiem wypróbowanej nieufności dyrektora klasy przez trzy ostatnie kursy pominięto ich przy mianowaniu prefektów. Stopień ten, należny zasłudze, równocześnie dawał zaszczytne prawo noszenia laski, a czasem, z pewnymi zastrzeżeniami, swobodę używania jej.<br> {{tab}}— {{Rozstrzelony|Ale}} — mówił Stalky — jak o tym pomyślę, to muszę powiedzieć, że dzięki temu, iż nas pominięto, daliśmy szóstej w przeciągu roku taką szkołę, jak nikt przez siedem lat.<br> {{tab}}Z dumą dotknął swej szyi. Okalał ją wysoki sztywny kołnierzyk, jaki stosownie do zwyczajów mieli prawo nosić tylko uczniowie szóstej klasy. Uczniowie szóstej klasy widzieli ten kołnierzyk i nie mówili nic. Jeszcze rok temu Kicia Ebenezar, a choćby Dick IV kazaliby im do pięciu minut zdjąć to chomąto, inaczej... Ale tegoroczna szósta klasa składała się głównie z młodych celujących uczniów, protegowanych przez dyrektorów domów i zbyt<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7cw1g3jc1lpfwgx5fx5tlsjt01979bs 0 1083497 3148268 2022-08-09T13:05:28Z Wydarty 17971 — wikitext text/x-wiki {{Dane tekstu2 |referencja = {{ROOTPAGENAME}} }} <br> {{JustowanieStart2}} <pages index="X de Montépin Dziecię nieszczęścia.djvu" from=378 to=388 fromsection="X" tosection="X" /> {{JustowanieKoniec2}} {{MixPD|Xavier de Montépin|t1=Józefa Szebeko}} [[Kategoria:{{ROOTPAGENAME}}|D{{BieżącyU|1|2}}{{BieżącyU|2|3}}]] jhlmoi83sqyt7aot5kv3k0e9fgqsver 100 1083498 3148269 2022-08-09T13:07:15Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>wę, obudziłby niezawodnie litość nawet w śmiertelnym jej wrogu.<br> {{tab}}W miarę, jak się zbliżała chwila działania, wzrastały pani Nathon cierpienia. Gwałtowna gorączka ogień rozpaliła w jej żyłach. Serce to przestawało bić, jakby życie obumierało, to znów rzucało się mono, jak ptak, chcący się wydobyć z więżącej go klatki.<br> {{tab}}Hrabina zaledwie zdolną była słyszeć to, co do niej mówiono. Cała istota jej, pochłonięta była jedną wiadomą nam myślą.<br> {{tab}}Myślą była obecną przy złowrogim dramacie pojedynku. Widziała, jak Armand pada pod żelazem margrabiego de Flammaroche. Widziała ciało jego na nosząch, przykryte białem płótnem. Widziała, jak występuje na płótnie czerwona plama, rozszerzą się, powiększa, jak niegdyś ta plama, którą ujrzała, kiedy przed bramą zamku Cusance niesiono stężałego trupa Sebastyana Gérarda, zabitego w pojedynku, również przez Gouliana de Flammaroche,<br> {{tab}}Pana de Nathon i Herminię, nieraz ździwiło szczególne jej zachowywanie się tego wieczora i odpowiedzi bez związku na ich zapytania.<br> {{tab}}Około godziny jedenastej, hrabina nie mogąc dłużej zadawać sobie takiego przymusu, opuściła salon pod pozorem znużenia,<br> {{tab}}Henryk lękając się, czy te dziwne objawy nie są oznakami rozpoczynającej się jakiejś ciężkiej choroby, prędko ucałował Herminię, życząc jej dobrej nocy, a sam zamiast udać się do swego pokoju, poszedł do Berty.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> i97rxjulk4wliv86gya9ljfkwycba7i 100 1083499 3148270 2022-08-09T13:08:45Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Wszedł do niej w chwili, gdy przebrawszy się w szlafroczek nocny, odprawiła Fanny.<br> {{tab}}Pani de Nathon, spodziewając się, że mąż do niej zajdzie, przygotowała się jak można najlepiej do przyjęcia go z twarzą spokojną,<br> {{tab}}Henryk wypytywał ją troskliwie, czule. Potrafiła go trochę uspokoić.<br> {{tab}}— Ręczę ci, mój drogi — rzekła doń — że nie potrzebnie trapisz się urojonemi obawami... Jestem znużoną to prawda, ale bynajmniej nie chora... Znużenie nie jest wcale niebezpieczne, a odpoczynek lekarstwem jest łatwem i skutecznem... Przyrzekam ci być jutro taką, jaką byłam wczoraj...<br> {{tab}}— A może sama nie wiesz, co ci jest?<br> {{tab}}— A któż, jeżeli nie ja, najlepiej mogę wiedzieć i sądzić, co mi jest?<br> {{tab}}— Chcesz, ażebym od ciebie dziś nie odszedł?.. Będzie mi bardzo dobrze w tym fotelu...<br> {{tab}}Berta uśmiechnęła się, ale nie bez przymusu.<br> {{tab}}— Mój drogi Henryku — odezwała się — daremnie chcesz mnie samą zaniepokoić bez żadnego powodu!.. Noc chcesz spędzić w fotelu!.. co za szaleństwo!.. nie chcę!<br> {{tab}}— A gdybym cię o to błagał?<br> {{tab}}— To i tak odmówiłabym...<br> {{tab}}— Dlaczego?<br> {{tab}}— Dla tysiąca przyczyn, z których jedna wystarczy ci zapewne: Myśl, że nie śpisz przezemnie, nie pozwoliłaby i mnie zasnąć i pozbawioną byłabym odpoczynku, którego tak potrzebuję...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2nj8lbfcri59cqfa5xbi2aiyjgfmjzy 100 1083500 3148271 2022-08-09T13:08:52Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>uważających na swą godność, aby chcieć zadzierać z przebiegłą trójką. Toteż trójka nosiła kaszkiety zsunięte na tył głowy a nie na bakier, jak przystaio na uczniów piątej klasy, chodziła w powszednie dni w lakierkach a w niedzielę we wspaniałych krawatach — i nikt przeciw temu nie protestował. Na wiosnę M’Turk miał iść do Cooper Hill, a Stalky do Sandhurst, a rektor oświadczył im, że jeśli nie zaniedbają się zupełnie podczas wakacyj, nie mają się czego obawiać. Pod tym względem, jak „trener“, młodych źrebiąt, rektor rzadko się mylił.<br> {{tab}}Tegoż dnia wziął Beetle’a na bok i dał mu mnóstwo dobrych rad, z których jednak Beetle ani słowa nie pamiętał, gdy wpadłszy do swej pracowni, blady ze wzruszenia, zaczął opowiadać swą przedziwną historię. Wymagała ona wiary niemało.<br> {{tab}}— Więc na początek miałbyś sto funtów rocznie? — rzekł M’Turk bez entuzjazmu. — To mało!<br> {{tab}}— I koszta podróży! Wszystko już załatwione. Rektor mi powiedział, że mnie od dawna już do tego przygotowywał, a ja nic a nie nie wiedziałem — nic a nic! I nie zaczyna się wcale od pisania od siebie, rozumiecie? Naprzód adiustuje się telegramy i wycina się z gazet nożyczkami różne kawałki.<br> {{tab}}— Fuj, nożyczki! — wykrzyknął Stalky. — Wyobrażam sobie, jakich sztuk będziesz dokazywał. Ale w każdym razie i dla ciebie już jest to ostatni kurs. Siedem lat, moi kochani słuchacze — i nawet prefektami nie zostaliśmy.<br> {{tab}}— Mimo wszystko, nie były to lata najgorsze — mówił M’Turk. — Będzie mi przykro rozstać się z naszym starym liceum. Wam nie?<br> {{tab}}Spojrzeli na morze pieniące się u płaskich brzegów w jasnym świetle pogodnego, zimowego dnia.<br> {{tab}}— Ciekawe, gdzie będziemy o tym czasie na przyszły rok? — rzekł Stalky w zamyśleniu.<br> {{tab}}— A za pięć lat! — wtrącił M’Turk.<br> {{tab}}— Ale słuchajcie! — zawołał Beetle. — Mój odjazd to tajemnica. Rektor nikomu o nim nie {{pp|wspo|minał.}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 1cwnya710frijnz8o71mknmn85wd5ji 100 1083501 3148272 2022-08-09T13:13:47Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{pk|wspo|minał.}} Wiem o tym, bo Prout powiedział mi dzisiaj, że jeśli zmądrzeję — hehe! — mógłbym w następnym kursie zostać prefektem. Widać, trudno mu już o prefektów.<br> {{tab}}— Zróbmy szóstej jaki kawał na pożegnanie! — namawiał M’Turk.<br> {{tab}}— E, to smarkacze głupie! — odpowiedział Stalky, który już uważał się za kadeta w Sandhurst.<br> {{tab}}— Efekt moralny! — tłumaczył M’Turk. — Pozostawienie po sobie niezapomnianej tradycji i tak dalej.<br> {{tab}}— Lepiej chodźmy do Bideford i popłaćmy długi! — rzekł Stalky. — Pumpnąłem ojca na trzy suwereny — ''ad hoc.'' Winienem tylko trzydzieści szylingów. Beetle, leć do starego i poproś go o pozwolenie. Powiedz mu, że chcesz zrobić korektę z „Patrioty ze Swillingfordu“.<br> {{tab}}— Niech będzie! — zgodził się Beetle. — Będzie to mój ostatni numer i chciałbym, żeby wyglądał przyzwoicie. Złapię go może przed śniadaniem.<br> {{tab}}W dziesięć minut później wyszli szeregiem, w dowód szczególniejszej łaski uwolnieni od apelu o piątej godzinie, mając całe popołudnie przed sobą. To samo, na swoje nieszczęście, uczynił i King, który nigdy nie mógł się obejść bez złośliwych dowcipów. Ale całe brygady Kingów nie potrafiłyby tego dnia wyprowadzić Beetle’a z równowagi.<br> {{tab}}— Aha! — zawołał King zacierając ręce. — Zabawiamy się studiowaniem lekkiej literatury. Przyziemna wiedza matematyczna nie jest dla umysłów tak wzniosłych jak nasze, nieprawdaż?<br> {{tab}}(— Sto funtów rocznie! — pomyślał Beetle uśmiechając się, z wzrokiem zapatrzonym w dal.)<br> {{tab}}— Nasza dawna indolencja szuka schronienia na kwiecistych ścieżkach nieokreślonej fikcji. Ale dzień zbliża się już, dzień obrachunku, mój ty kochany Beetle! Ja sam ułożyłem parę małych pytaniek z gramatyki łacińskiej, pytaniek, którym nawet twoje {{pp|mi|strzostwo}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> o5fe9ubysc4kfsti3k2ykhu909z7lo9 100 1083502 3148275 2022-08-09T13:19:16Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{pk|mi|strzostwo}} w sztuce wykręcania się nie podoła. Tak, tak, z gramatyki łacińskiej. Ja sądzę, o ile mogę się tak wyrazić — zresztą zobaczymy, jak zadania zostaną rozdane — że Ulpian ci {{Rozstrzelony|wystarczy...}} Aha! ''Elucescebat'' — mówił nasz przyjaciel! Zobaczymy, zo-ba-czymy!<br> {{tab}}Beetle wciąż jeszcze nie dawał znaku życia. W myślach znajdował się na pokładzie parowca, z zapłaconymi kosztami podróży w wielki, przedziwny świat — o tysiąc mil od wyspy Lundy.<br> {{tab}}Śmiejąc się złośliwie King porzucił go wreszcie.<br> {{tab}}— On o niczym nie wie. On będzie poprawiał zadania i urągał i sadził się przed małymi chłopcami na przyszły kurs — i znowu na przyszły!<br> {{tab}}Beetle pobiegł za swymi przyjaciółmi stromą ścieżką, prowadzącą przez zarosłe żarnowcem wzgórze za liceum. Znalazł ich rzucających kamykami w szczyt gazometru, od czego z trudnością starał się ich odwieść stary, umorusany dozorca gazowy. Widzieli, jak naoliwiał kurek zapuszczony w ziemię między dwoma krzakami żarnowca.<br> {{tab}}— Cockey, na co jest ten kurek? — zapytał Stalky.<br> {{tab}}— Do dostarczania gazu kuchniom — odpowiedział Cockey. — Jakby go w ten sposób przekręcić, panicze musieliby się uczyć przy świeczkach.<br> {{tab}}— Ale! — rzekł Stalky i zamyślił się, tak że milczał przez długą chwilę.<br> {{tab}}— Hallo! A wy tu co robicie?<br> {{tab}}Stali na zakręcie ścieżki, oko w oko z Tulke’em — pierwszym prefektem domu Kinga — przysadkowatym, płowym chłopcem z rodzaju tych, którzy muszą zostać prefektami ze względu na ich zdolności, zostawszy nimi jednak nigdy nie mogą sobie dać rady i wciąż apelują o poparcie do rektora, bardziej gorliwi niż taktowni.<br> {{tab}}Trójka nie zwracała na niego uwagi. Mieli formalne pozwolenie na wyjście. Tulke powtórzył swe<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> kjt9y8xdnpimhv4mewjutfu6erywqlt 100 1083503 3148283 2022-08-09T13:28:06Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>pytanie podniesionym głosem, bo Nr 5 nieraz dobrze mu nadokuczał i prefektowi zdawało się, że wreszcie złapał ich na gorącym uczynku.<br> {{tab}}— Ki diabli ci do tego? — odpowiedział Stalky z najsłodszym ze swych uśmiechów.<br> {{tab}}— Słuchaj no! Ja nie myślę... nie myślę — jąkał się Tulke — pozwalać na to, aby mi uczniowie piątej klasy odpowiadali klątwami!<br> {{tab}}— To wynoś się i zwołaj zebranie prefektów! — wtrącił M’Turk znając słabą stronę Tulke’go.<br> {{tab}}Prefekt aż się dławił ze złości.<br> {{tab}}— Nie krzyczy się w ten sposób na uczniów piątej klasy — mówił Stalky. — To bardzo nieprzyzwoicie.<br> {{tab}}— No, więc wyduśże raz z siebie to jajo, ty kwoko! — rzekł spokojnie M’Turk.<br> {{tab}}— Ja — ja chcę wiedzieć, co wy robicie poza granicami?<br> {{tab}}To mówiąc wywinął laską w powietrzu.<br> {{tab}}— Mój Boże! — odpowiedział Stalky. — Dopiero teraz dowiadujemy się, o co idzie. Dlaczegoż nie spytałeś od razu?<br> {{tab}}— A więc, pytam teraz: Co tu robicie?<br> {{tab}}— Uwielbiamy cię, Tulke! — odpowiedział Stalky. — Myślimy, że jesteś niesłychanie byczy mąż, może nie?<br> {{tab}}— Tak jest! Tak jest!<br> {{tab}}Zza zakrętu wyjechał powozik pełen młodych pamienek. Na jego widok Stalky natychmiast padł przed Tulke’em na kolana, jakby się chciał do niego modlić; twarz Tulke’go stała się szkarłatna.<br> {{tab}}— Mam prawo myśleć...<br> {{tab}}— Słuchajcie! Słuchajcie! Słuchajcie! — wołał Beetle naśladując bidefordskiego obwoływacza miejskiego. — Tulke ma prawo myśleć! Trzy „hura“ dla Tulke’go!<br> {{tab}}Zabrzmiało trzykrotne hura.<br> {{tab}}— To nasz choleryczny podziw dla ciebie! — mówił Stalky. — Ty nie masz pojęcia, Tulke, jak my cię strasznie kochamy. My cię tak okropnie {{pp|ko|chamy,}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fd7dfdp5p942m2m8uc25b07ah09euqe 100 1083504 3148292 2022-08-09T13:52:34Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{pk|ko|chamy,}} że gdybyś to zrozumiał, to powinien byś iść do domu i wyciągnąć kopyta. Ty jesteś za dobry, Tulke, żebyś mógł żyć!<br> {{tab}}— Tak jest! — odezwał się M’Turk. — Zrób nam tę przyjemność i wyciągnij kopyta. Pomyśl, jak ci będzie w trumnie do twarzy.<br> {{tab}}Tulke pędem pobiegł pod górę z groźnym blaskiem w oku.<br> {{tab}}— Z pewnością wyniknie z tego zebranie prefektów — rzekł Stalky. — Dotknięty honor szóstej klasy i tak dalej. Tulke będzie przez całe popołudnie pisał zaproszenia, a Carson zawezwie nas po herbacie. Tym razem płazem nam tego nie puszczą.<br> {{tab}}— A załóż się ze mną o fajgla, że on poczłapie za nami! — odezwał się M’Turk. — To beniaminek Kinga i gdyby im się udało złapać nas na czym, obaj cieszyliby się z naszych skalpów. Musimy uważać na siebie.<br> {{tab}}— Wobec tego ja proponuję, żebyśmy poszli do mamy Yeo na ostatnią ucztę. Jesteśmy jej winni około dziesięciu szylingów, a Mary będzie beczeć, jak się dowie, że już odjeżdżamy — namawiał Beetle.<br> {{tab}}— Ale ci mnie ostatnim razem ta Mary huknęła przez łeb! — zauważył Stalky.<br> {{tab}}— To się zdarza, jak się ją zaczepia — zauważył M’Turk. — Przeważnie jednak oddaje pocałunki. Chodźmy do mamy Yeo.<br> {{tab}}Skierowali się ku liczącemu z dwieście lat domostwu, na pół mleczarni, na pół restauracji, w głębi ciasnej i wąskiej uliczki. Chodzili tam, kiedy jeszcze byli mikrusami, stąd też, przez całą rodzinę lubiani, byli tam jak u siebie w domu.<br> {{tab}}— Przyszliśmy zapłacić długi, mamuńciu — mówił Stalky obejmując ramieniem pięćdziesięciosześciocalową kibić gospodyni. — Zapłacić długi, powiedzieć z Bogiem — i — i strasznie nam się chce jeść.<br> {{tab}}— Ejże! — zawołała mama Yeo. — Zalecanki do mnie? Z kimże w dyrdy? Wstydźcie się, smarkacze!<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> s5rqlz0iajsna2gmucuvycbtomvrcbn 100 1083505 3148295 2022-08-09T13:56:18Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}— Boga mego, nikt by się nie odważył, gdyby Maryśka tu była! — mówił M’Turk szerokim, półmocno-dewońskim akcentem, jakiego chłopcy używali podczas swych wypraw.<br> {{tab}}— Któż to wzywa imienia mego na daremno?<br> {{tab}}Drzwi w głębi otwarły się i niosąc wazę ubitej śmietany weszła Mary, jasnowłosa, błękitnooka dziewczyna a rumiana jak jabłuszko. Beetle pocałował ją, za jego przykładem z zimną krwią poszedł Turkey. Obaj dostali natychmiast po szturchańcu.<br> {{tab}}— Nie całuje się nigdy dziewczyny, jak można pocałować samą gospodynię! — rzekł Stalky mrugając bezczelnie jednym okiem na matkę Yeo i przeglądając równocześnie słoiki konfitur na półce.<br> {{tab}}— Cieszy mnie, że przynajmniej jednemu z was nieśpieszno, aby oberwać po buzi — odezwała się Maria zwracając się ku niemu z wyzywającą miną.<br> {{tab}}— Wielkie rzeczy! Ja mogę się dać śmiało pocałować!<br> {{tab}}— Nie doczekasz się, żebym ja cię pocałowała — urwiszu jeden!<br> {{tab}}— Ani mi się śniło. Mało to dziewcząt w Northam? A w Appledore?<br> {{tab}}Niemożliwy do naśladowania grymas na pół lekceważenia, na pół urazy podkreślił tę odpowiedź.<br> {{tab}}— Aj, kochanie! Ty źle skończysz! Dlaczego tak wąchasz śmietanę?<br> {{tab}}— Zdaje mi się, że skwaśniała — odpowiedział Stalky. — Powąchaj sama.<br> {{tab}}Mary lekkomyślnie zastosowała się do jego życzenia. <poem>W Bidefordzie całuj, Nie żałuj!</poem> mówił Stalky całując ją bez żadnych złych następstw.<br> {{tab}}— Ty — ty — ty! — zaczęła Mary zanosząc się od śmiechu.<br> {{tab}}— W Northam one są lepsze, bardziej szczodre. W Northam one nam pocałunki oddają — ciągnął<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> n5739w0f0y85to8m0fybkkc0izoom43 100 1083506 3148297 2022-08-09T14:00:11Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielska oprawa" />{{tab}}'''Angielska oprawa,''' ob. ''Introligatorstwo''.<section end="Angielska oprawa" /> <section begin="Angielska panna" />{{tab}}'''Angielska panna,''' jedno z narzędzi tortury: ob. ''Tortura''.<section end="Angielska panna" /> <section begin="Angielska podkowa" />{{tab}}'''Angielska podkowa,''' ob. ''Podkowa''.<section end="Angielska podkowa" /> <section begin="Angielska rzeka" />{{tab}}'''Angielska rzeka,''' w Afryce Południowej; ob. ''Lagoabai''.<section end="Angielska rzeka" /> <section begin="Angielska skóra" />{{tab}}'''Angielska skóra,''' mocny atłas bawełniany, najczęściej biały.<section end="Angielska skóra" /> <section begin="Angielska sól" />{{tab}}'''Angielska sól,''' albo sól górska jest siarczanem magnezyi (ob. ''Magnezyja''). Pod nazwiskiem soli angielskiej rozumieją także mieszaninę 1 cz. salmijaku i 2 cz. wapna gryzącego, zwilżoną małą ilością wody. Mieszanina taka utrzymuje się w naczyniach szklannych szczelnie zamkniętych, za których odetkaniem, oddzielający się anionijak, silne wywierając działanie na błony śluzowe nosa, służy do przywołania do przytomności osób omdlałych.<section end="Angielska sól" /> <section begin="Angielska stal" />{{tab}}'''Angielska stal,''' ob. ''Brytannijja Wielka'' i ''Stal''.<section end="Angielska stal" /> <section begin="Angielska szlachta" />{{tab}}'''Angielska szlachta,''' ob. ''Szlachta''.<section end="Angielska szlachta" /> <section begin="Angielska sztuka" />{{tab}}'''Angielska sztuka,''' szczególnym zbiegiem przyczyn wewnętrznych i zewnętrznych nigdy nie wzniosła się do wysokości objawów życia umysłowego: w tym kraju, cały bowiem kierunek ducha angielskiego jest raczej rozsądny i praktyczny, tak iż więcej sprzyjać musi obszarowi działalności przemysłowej, niżeli artystycznej. Sztukom pięknym w Anglii zbywało też zawsze na ukształ-ceniu estetyczném, przeciwnie największą zawsze okazywały skłonność do przesady, dziwaczności i extrawagancyi. Nawet i estetycy angielscy nie potrafili się nigdy otrząsnąć z tego charakteru narodowego, i tak: Hunie nie wnosi się po za nieokreślony zmysł piękna, który u niego nazywa się gustem; Burke wzniosłość redukuje do popędu zachowawczego, piękno do towarzyskości; Ho-gart geometrycznie już nawet to piękno stara się dyssekować. Przy takim sposobie zapatrywania się, naturalną jest rzeczą, że Anglicy, jeżeli w której sztuce, tedy w tej jednej dojść musieli do pewnego stopnia doskonałości, która najwięcej ma w sobie praktyczności, to jest w Architekturze. W wiekach średnich już Anglija pod tym względem osiągnęła niejaką samoistność, chociaż i tu, stosownie do swego charakteru, po części wyszła po za granice harmonijnej piękności. Pomników architektury starochrześcijańskiej Anglija nie posiada, co bowiem zbudowano za panowania Anglosaxonów, to zburzono następnie za wojen duńskich: wnosząc tylko z ornamentów w rękopismach anglosaxońskich, zdaje się, że piękność polegała głównie na dziwacznej mieszaninie esów i postaci zwierzęcych. Wraz z wtargnięciem Nortnandczyków sztuki Normandzkie również przeniosły się przez cieśninę; styl architektoniczny zaś w Normandyi, zasadzał się w ścisłej konsekwencyi na systemacie sklepionych bazylik. Budynki angielsko-normandzkie, noszą na sobie jakieś piętno potęgi i dumy; w massie są one ciężkie i gwałtowne, w szczegółach bogato uczłonkowane, co jednak nie wynika z wewnętrznego organizmu budowy, lecz raczej z uganiania się za pstrą rozmaitością. Najwydatniejszym przykładem stylu angielsko-normandzkie-go, jest kościół katedralny w Norwich, stawiany w dwunastym wieku; około połowy zas tegoż stulecia, występuje w Anglii styl germański, zrazu jedynie w ornamentach. Obok stylu francuzko-germańskiego, trzymającego się nieokrzesanej formy zasadniczej, w stylu germańskim ukazuje się wykształcenie i powaga szczegółów. Główną jego cechą charakterystyczną jest znaczna długość; rzadko kiedy leż wystarcza jedna nawa poprzeczna, zaś od strony wschodu przyczepianą bywa tak zwana kaplica dla dam (lady chapel). We wnętrzu lekkie są grupy filarów, arkady bogato członkowane. a na frontach przeładowane {{pp|prze|pychem}}<section end="Angielska sztuka" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> i6o2fb04929jlew1bxminro5zre7wsl 100 1083507 3148317 2022-08-09T14:44:23Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielska sztuka" />{{pk|prze|pychem}} i najczęściej pozbawione powagi dekoracyje. Wicie nigdy nie mają ośmiokątnego piętra, a szczyty ich wznoszą się w kształcie wysmukłych, óśmio-bocznych piramid. Za to budowa zamków w Anglii doskonałą jest w swoim rodzaju, co też pod niektóremi względami korzystnie oddziałało na budowę kościołów. Najrozleglejszym przykładem samoistnego w całości i w szczegółach rozwoju stylu angielsko-germańskiego jest kościół katedralny w Salisbury (1220 do 1258), zaś najszlachetniejsze i najczystsze tegoż stylu wykształcenie widzimy na kościele katedralnym w Yorku, który właśnie niekoniecznie wielu znalazł sobie w Anglii zwolenników. Przeciwnie później żywioł architekturze angielskiej właściwy, dziwnie dekoracyjny, w coraz większą rozwijał się świetność, zarazem też w coraz bardziej przeładowany zbytek, jak to wskazuje np. kaplica w ''King’s College'' w Cambridge (1441—1530). Niezliczone - budowle, wykonane po ukończeniu wojen, Róży czerwonej i białej ustaliły na długo późniejszy świecki styl gotycki, któremu trudno zaprzeczyć nieskończenie malowniczej powagi; szczególnie też wnętrza przedsionków po zamkach, domach miejskich i kollegijach, malowniczém urządzeniem pułapów niezmierne czynią wrażenie. Pod sam koniec szesnastego wieku, Włochy tak silnie działać zaczęły na Angliję, że już o architekturze właściwie angielskiej wcale nie może być mowy. Inigo-Jones, budowniczy pałacu Whitehall, wiernym był następcą sławnego Palladio. Krzysztof Wren, który liczne wykonywał budowle i wsławił się wystawieniem kościołów Ś. Pawła i Ś. Szczepana w Londynie, również zupełnie był zależnym od współczesnych sobie Francuzów i Włochów. Pod koniec ośmnastego stulecia, kiedy klassyczność wszędzie brała górę nad stylem rokoko, Anglija również usunąć się nie zdołała powszechnemu ruchowi; Starożytności Ateńskie Stuarta i inne temu podobne dzieła, prawdziwe wznieciły uniesienie dla stylu greckiego, który też zastosowywano wbrew wszystkim warunkom klimatycznym. W ostatnich czasach wszedł znowu w nader oryginalne, choć dzielne użycie świecki styl gotycki, jak tego dowodzą np. nowe gmachy parlamentu, wystawione przez Borrey’a; ogromne te gmachy, niesłychanie kosztowne, stały się wyborną szkołą dla architektów i wszelkiego rodzaju artystów, zwłaszcza gdy wielkie powierzchnie przedstawiały znakomite pole dla utworów rzeźbiarskich, które w szczegółach częstokroć wiele przedstawiają piękności, w ogóle zaś więcej są ozdobne niż wielkie, tak iż nie posiadają owej jednotonności, właściwej wielkim massom i linijom prostym. Wnętrza tych gmachów również niezmiernie są bogate. Pałac kryształowy Wystawy Powszehnej (1851) Paxtona, wystawiony w krótkim czasie wyłącznie ze szkła i z żelaza, dowiódł zwycięzko, co potrafi Anglija, tam gdzie główny wzgląd zachowany ma być jedynie na praktyczną użyteczność przedmiotu.—Co się tyczy Rzeźbiarstwa, trudno nie uznać wpływu szkoły Mikołaja Pisano, wskrzesiciela skul-ptury, na plastykę Normandzką, a zatem i Angielską, Henryka III. uważać można za pierwszego w tym kraju monarchę, którego zajęła sztuka: statuy jego i Eleonory najpiękniejszemi i najważniejszemi są pomnikami rzeźby angielskiej w Wiekach Średnich. Ciągłe jego stosunki z Rzymem i zamiłowanie w cudzoziemcach ściągały do kraju obcych artystów, a ten obfity dla sztuki okres, słusznie wiekiem jej złotym nazwany, trwał aż do początku czternastego wieku. W tym wieku rzeźby nabierają częstokroć delikatnego wdzięku; czyściejszy styl architektoniczny silnie już posługiwał się rzeźbiarstwem i w końcu całkiem na swój własny obrócił je użytek. Następnie po kilku poprzednikach ukazał się John Flaxman, który pierwszy zaprowadził w Anglii dokładniejsze studyjum antyków; w utworach jego panuje wielka moralność i czystość, brak mu jednak<section end="Angielska sztuka" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8r3uaqrmuq9xlte6f57ly3sb0hd377p 100 1083510 3148322 2022-08-09T14:46:50Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielska sztuka" />gruntownej znajomości ciała ludzkiego. Do najznakomitszych na tera polu talentów należeli jeszcze Nollekens, Chantrey, bracia Westmacott, Wyat, Macdo-nald, Hollens i Carew. W rzeźbiarstwie tak samo, jak w innych sztukach pięknych, podtrzymywano głównie prace, mające więcej łączności z życiem pra-ktycznóm: popiersia, co najwięcej statuy portretowe i nagrobkowe pomniki zajmowały pracownie rzeźbiarzy. Dopiero tegocześni niektórzy artyści zaprowadzili przedmioty idealne; z nich najcelniejszymi są: Mac Dowell, Baily, Gibson, ze wszystkich bez wątpienia najznakomitszy, Campbell, Davier i inni. Na przedmioty idealne zresztą nie zawsze pozwala znany Anglików wstręt do form nagich, które, gdy ukazały się z zagranicy na Wystawie w 1851, głośne wywołały nieukontentowanie w prassie. — ''Malarstwo'' w wiekach średnich rozpowszechniło się w Anglii daleko mniej, aniżeli we Francyi i w Niemczech; pierwsi znaczniejsi malarze angielscy pojawili się dopiero w siedmnastém stuleciu. Wzorami ich byli Van Dyck i Holbein. Naturalnie z początku weszło tylko w użycie malarstwo portretowe; obok Dobsona, Jamesona, Wright’a, Coopera i innych odznaczali się tu głównie cudzoziemcy, jak np. Van der Faes, lub też tacy Anglicy, którzy byli zwolennikami obcych szkół, jak np. naśladowca Francuzów Thornhill. On to pierwszy wprowadził malarstwo tak zwane historyczne, a mianowicie mitologiczne i allegoryje; on też malował kopulę w kościele Ś. Pawła. Pierwszym oryginalnym malarzem angielskim był Hogart (1697 — 1764), wyborny w obrazach satyrycznych obyczajów swojej epoki, twórca karrykatury angielskiej. Niezbyt znakomity malarz, lecz dzielny rytownik, on pierwszy sztuce malarskiej w Anglii nadał ów kierunek naturalistyczny. któremu odtąd lak wydatnie sprzyjać zaczął duch narodu angielskiego. Co do charakteru właściwie artystycznego i pewnego, przeciwnego tamtemu, kierunku idealnego, takowy wprowadzonym został przez sir Joshua Reynolds (1723 — 92), który kształcił się we Włoszech, głównie podług mistrzów weneckich, i który jako prezydent ustanowionej w 1768 r. Akademii Sztuk Pięknych działał skutecznie równie przykładem w praktyce, jak w pismach teoryją. Współzawodnikami jego w malarstwie portretowém byli Ramsay i Romney, jakoteż znakomity zarazem pejzażysta Gainsborough (1727 — 88). W krajobrazach jednocześnie odznaczał się Ryszard Wilson, naśladowca Claude Lorrain’a. Następcą Reynolds’a w prezydencyi Akademii był Amerykanin kwakier Benjamin West (1738 — 1820), który pierwszy dostąpił sławy w malarstwie historycznem, chociaż zbywało mu na wszelkiej twórczości; to też nietyle obrazami swemi przysłużył się sztuce angielskiej, ile raczej troskliwém pielęgnowaniem Akademii i współudziałem w założeniu British Institution, które to obydwa zakłady wystawami swemi znakomicie rozkrzewiły w publiczności angielskiej zamiłowanie sztuk pięknych, a w artystach zbawienną rywalizacyję. Z pomiędzy współczesnych mu malarzy, nierównie wyższych od niego fantazyją, najcelniejszym był Fussly. Główne w narodzie zajęcie dla malastwa historycznego, rozprzestrzeniła najbardziej przedsięwzięta przez Johna Boydell galeryja do dramatów Szekspira, następnie zaś wzrost sztuki rytowniczej. Szkoła Davida, która z Francyi wpływy swoje rozpostarła na całą prawie Europę, najsłabszy wpływ wywarła na Angliję; naówczas tylko artyści tacy, jak Westall, naśladowali w rodzaju historycznym effekta teatralne; inni zaś, jak np. Milton Etly i Briggs, poszli drogą swobodniejszą, chociaż znakomitości na niej nie dostąpili. Płodniejszą już i żywszą fantazyję miał Stotkart; zaś od r. 1830 szczególnie John Martins swemi kolossalnemi kompozycyjami, odznaczającemi się zwłaszcza niesłychanemi effektami w światłach, ogólną na siebie zwrócił uwagę. Wszakże i ten nowy kierunek już się<section end="Angielska sztuka" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> n7l5lgszz1qv3nhw0n817vziccbwhvv 100 1083511 3148323 2022-08-09T14:49:33Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielska sztuka" />znowu przeżył, tem bardziej, że malarstwu historycznemu nie dostawało ciągle zachęty w dziełach publicznych. Kościół w Anglii od czasów reformacyi wyparł się wszelkich stosunków z sztuką: napróżno nawet od dawna już niektórzy znakomici artyści ofiarowali się przyozdobić nagie ściany kościoła S. Pawła, bo duchowieństwo wyraźnie na to zezwolić nie chciało. To też na pierwszym planie zawsze stoi malarstwo portretowe, najdzielniej reprezentowane przez Sir Tomasza Lawrence (1791 — 1830), mianowanego po śmierci Westa prezydentem Akademii. Współzawodnikami jego byli John Jackson i Dawe; naśladowców miał pełno, choć mniej zdolnych, do szczęśliwszych jednak portrecistów należeli Philipps, Shee (um. 1851) następca Lawrence’a w prezydencyi Akademii, Howard, Beechey, Ward, Rothwell, Pickersgill i Hobday. Najsłuszniejszej sławy w malarstwie rodzajowem dostąpił Dawid Wilkie, równie znakomity w in-wencyi, jak w naturalnem, silnem i wykończonem wykonaniu. Malarstwo religijne w Anglii jest zimne, bez życia i zapału, trąci sztywnością purytańską. Malarstwo historyczne po dziś dzień jeszcze w ogóle niezbyt jest tu lubione i dopiero w nowych gmachach parlamentowych dano mu jakieś pole do fresków. Charles Lock Eastlake, teraźniejszy prezydent Akademii Sztuk Pięknych, poprawnym swoim rysunkiem i pięknym kolorytem w obrazach historycznych nie wiele jednak między swemi ziomkami wzbudził zapału, co spowodowało go do malowania sławnych scen rozbójniczych i innych tym podobnych. Zresztą małe już zwykle salony Anglików zdają się wymagać raczej obrazów rodzajowych, albo scen wyjętych z dzieł wielkich poetów; na tém polu chlubnie odznaczają się Chalon, Mulready, Fraser, Lauder, Ward, Collins, Redgrave i inni. Niepodobna także nie uznać gorliwej i pomyślnej pracy w takich portrecistach i pejżaży-stach, jak Turner (um. 1852), Stanfield, Glover i Calcott; w malarzach zwierząt, jak Edward Landseer; w malarzach widoków morskich, jak Lee, Cooke i Stanley; nakoniec w malarstwie architektonicznem, w którém celuje Roberts. Prawie we wszystkich i wszędzie piękność kolorytu przeważa piękności kształtów. Szczególnie rozwija się malarstwo akwarellowe (ob.) i miniaturowe (ob.), tak dalece, iż na wystawach angielskich obrazy z tych dwóch gałęzi sztuki zawsze są nierównie liczniejsze od olejnych. — Rytownictwo na miedzi w ośmnastym wieku uprawiane było z szczególnie żywém zajęciem, najwięcej jednak i tu chodzi artystom o świetną technikę. Najznakomitszymi mistrzami w tej sztuce byli: Robert Strange, Sharp i Woolett, ostatni zwłaszcza wyborny rytownik krajobrazów. Po tym tryjumwiracie, odznaczonym powagą i szlachetném dążeniem, rytownictwo w Anglii zaczęło upadać, do czego głównie przyczyniła się miększa metoda kropkowania i coraz bardziej upowszechniające się ryciny na stali. Pomimo to kilku dzielnych rytowników poszło drogą wyższego artyzmu, nie troszcząc się bynajmniej o wymagania publiczności, żądającej fabrycznego towaru, świetnych na pozór rycin buduarowych, jakoż teraz nowy wzrost tej gałązi sztuki jest widocznym. Na czele tych artystów godni wzmianki są: Landseer, Freeman. Burnet, bracia Finden, Cooke, Goodall, bracia Reux, Bacon, Ryall, Graves, Walcker i inni. — Drzeworytnictwo podniesione zostało do nieznanej dotąd wysokości, talentem technicznym Tomasza Bewick, który pierwszy wskrzesił je znowu w 1775 roku, jakoteż przez jego następców Horda, Harvey’a i innych. Liczne wydawnictwa illustrowane, głównie zaś Penny Mayazine, spowodowały podobne przedsięwzięcia na kontynencie; wszystko też obecnie illustruje się drzeworytami, Punch tak samo jak Szekspir; najwięcej posługiwała się w Anglii tą sztuką karykatura, dzielnie teraz reprezentowana przez Cruikshank’a. — ''Litografija'' najwięcej odznacza się w krajobrazach i rysunkach {{pp|archi|tektonicznych}}<section end="Angielska sztuka" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> rdn8ho2kqblj5qyu3rjybbvzgoe0je5 100 1083512 3148324 2022-08-09T14:50:41Z Seboloidus 27417 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /><br><br></noinclude>{{c|ROZDZIAŁ I.|po=1em}} {{c|'''Określenie magji. Magja naturalna i ewokacyjna. Istotna tajemnica magji. Drogi wtajemniczenia. Szkoła najnowsza: Eliphas Levi. Różokrzyżowcy. Stanisław de Guaita. {{Korekta|Papus,|Papus.}} Sar Peladan. Podział magji.'''|po=1em}} {{f|lewy=auto|prawy=0em|width=20em|w=90%| {{tab}}Poczęliśmy tam poszukiwania, gdzie współczesna wiedza krzywi ironicznie oblicze w uśmiech niewiary. A jako prawdy zasadnicze przyjęliśmy te, które dzisiejsi mędrcy za nieziszczalne chimery poczytują, lub przechodzą do porządku, jako nad niezbadanemi misterjami.<br> {{f|„Zanoni“ Lytton Bulwer.|align=right}} |table|po=1.5em}} {{tab}}Czem jest magja? W dziejach świata widzimy sporadycznie ciekawe zjawisko. Raz po raz pojawiają się ludzie dziwni, ludzie tajemniczy. Czasem biją im pokłony, czczą ich, jak bóstwa, jak niekoronowanych władców. Takiemi będą magowie, chociażby ci, co pierwsi złożyli hołd u grobu Dzieciątka, magowie, których inaczej nazywają królami. Takiemi będą w starożytności Orfeusz, czy też wielki Apolonius z Tyany. Ludzie ci są {{Korekta|wszechładni|wszechwładni}}. Nie ma dla nich zagadek przyroda, ni tajemnic przyszłość. Mają moc {{Korekta|wszkrzeszania|wskrzeszania}} umarłych i czynienia {{pp|cu|dów}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> olh3u34756kaaeq6i8571kcjcdx8rd0 100 1083513 3148326 2022-08-09T14:51:58Z Seboloidus 27417 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>{{pk|cu|dów}}. Danem im jest rozumieć język zwierząt, również głębie serca ludzkiego.<br> {{tab}}Są to wtajemniczeni, są to niemal kapłani!<br> {{tab}}Czemu niemal kapłani? Czyż na początkach magja nie jest identyczna z {{Korekta|religją.|religją?}} Nie! magja nigdy nie była i nie będzie identyczna z religją. Mag czyni cuda tylko dzięki swej woli: nie prosi, lecz rozkazuje. Podczas, gdy w {{Korekta|modliwie|modlitwie}}, zwracamy się do Boga, czy bóstw, błagając, w magji adept wymaga, jak rozkazodawca, narzuca swą chęć, żąda. Ta jest zasadnicza różnica i z tąd jasnem jest, że chrystjanizm nie mógł się pogodzić z magją, szczególniej, jeśli ją pojmować jako akty, a nie pewien filozoficzny system.<br> {{tab}}Dlatego też w erze chrześcijaństwa stosy płoną. Tych samych adeptów spotyka nie hołd, lecz szyderstwo, lub oplwanie, „Nie rozumiemy ich — więc precz z niemi!“ woła tłum „czczą szatana, piją krew, uśmiercają dzieci!“ Iluż z nich nieszczęsnych męczenników ginie... szereg tu długi... ćwiartowanych czy żywcem za swą naukę palonych, aż pasmo to kończy się wielką na samym końcu XVIII&nbsp;w. ofiarą, ofiarą człowieka, którego jedni mienili być szarlatanem, zaś inni półbogiem — osadzeniem w Rzymie, w dożywotniem więzieniu, maga Cagliostra!<br> {{tab}}Lecz czyż ci ludzie, co przypisywali sobie władze tak {{Korekta|niezwykle|niezwykłe}}, kłamali i bałamucili innych — i czy też byli w posiadaniu straszliwych a potężnych {{Korekta|sekretów|sekretów?}}<br> {{tab}}Na zasadzie wszystkiego, co dotychczas wiadomem mi jest muszę odpowiedzieć: tak! Posiadali oni atrybuty niezwykłe, innym śmiertelnikom niedostępne: atrybuty, co dobywa się ciężką pracą {{Korekta|na|nad}} sobą i wtajemniczeniem. Nie są te atrybuty jednak tej natury, by nieopatrznie zapoznawać z niemi profanów, lub czynić sztuki na pokaz. Że zaś było wielu, co {{pp|przed|wcześnie}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hfp5sxlu50jgba0nuhhz79665kzppcs 100 1083514 3148333 2022-08-09T14:58:46Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielska sztuka" />{{pk|archi|tektonicznych}}; do najznakomitszych zaś tegoczesnych litografów angielskich należą: Roberts, Muller, Haghe, Nash, Clayton i Knight. Bliższe szczegóły o sztuce i historyi sztuki Angielskiej znajdzie czytelnik w następujących dziełach: Allan Cuningham, ''Lines of british painters, sculptors and architects'' (5 tomów; Londyn, 1829); ''Hamilton, The english school, a series of the most approved productions in painting and sculpture'' (Londyn, 1830); Passavant; ''Kunstreise durch England und Belgien'' (Frankfurt, 1833); Waagen, ''Kunstwerke und Kunstler in England'' (Berlin, 1838).{{EO autorinfo|''F. H. L.''}}<section end="Angielska sztuka" /> <section begin="Angielska Wschodnio-Indyjska Komp." />{{tab}}'''Angielska Wschodnio-Indyjska Kompanija,''' ob. ''Indyje Wschodnie''.<section end="Angielska Wschodnio-Indyjska Komp." /> <section begin="Angielska ziemia" />{{tab}}'''Angielska ziemia''' (terra angelica), toż samo co czerwień angielska (ob.)<section end="Angielska ziemia" /> <section begin="Angielski bank" />{{tab}}'''Angielski bank,''' ob. ''Bank''.<section end="Angielski bank" /> <section begin="Angielski błękit" />{{tab}}'''Angielski błękit,''' zwany inaczej fajansowym lub porcelanowym, którym barwią przez odciskanie, tkaniny bawełniane i jedwabne mające tło białe. W tym celu koperwas żelazny, zupełnie wolny od miedzi, rozpuszają w wodzie, a do roztworu dodają indygo, krochmalu i gummy, za pomocą wapna indygo staje się rozpuszczalnym i tém samém łączy się z włóknami tkaniny.<section end="Angielski błękit" /> <section begin="Angielski buldog" />{{tab}}'''Angielski buldog,''' ob. ''Pies''.<section end="Angielski buldog" /> <section begin="Angielski dług narodowy" />{{tab}}'''Angielski dług narodowy,''' ob. ''Brytannija Wielka''.<section end="Angielski dług narodowy" /> <section begin="Angielski handel" />{{tab}}'''Angielski handel,''' ob. ''Brytannija Wielka''.<section end="Angielski handel" /> <section begin="Angielski herb" />{{tab}}'''Angielski herb,''' ob. ''Brytannija Wielka''.<section end="Angielski herb" /> — <section begin="Angielski w Astronomi" />'''Angielski herb''' w Astronomii, nazwa konstellacyi Liry (ob.)<section end="Angielski w Astronomi" /> <section begin="Angielski język" />{{tab}}'''Angielski język''' zanim doszedł do dzisiejszego kwitnącego stanu, przez różne przechodził koleje, z których każda zachowała pewne wpływy na jego rozwój ostateczny. Przed wtargnięciem Rzymian używane były w Brytanii języki celtyckie (ob.): cymbryjski i gadelski, istniejące jeszcze po dziś dzień w większej części Walii i Irlandyi, jakoteż w górzystych okolicach szkockich. Rzymianie w Brytanii nie wyparli zupełnie tych języków, jak to uczynili w Gailii, tylko oczywiście zmniejszyli jego zakres samym już faktem zakładanych osad i wprowadzeniem języka łacińskiego do rozpraw sądowych; mnóstwo też wyrazów łacińskich z owej epoki przechowało się w żyjących dotąd narzeczach celtyckich. Kiedy później, od połowy piątego wieku, Germani z krajów nadbrzeżnych morza północnego wielkiemi massami przybywali do Brytannii i łącznie z osiadłemi już pod rządem Rzymian Niemcami, oddzielne tu gruntowali królestwa, mieszkańcy celtyccy nietylko zupełnie zostali ujarzmieni, ale nawet po wielkiej części wytępieni, lub przynajmniej wraz ze swym językiem wyparci dalej na zachód, tak iż pod koniec szóstego wieku mowa Anglosaxońska (ob.) w wyłączném była użyciu całej dzisiejszej Anglii, z wyjątkiem tylko stron południowo-zachodnich (Cornwallis i Devonshire), w czém jednocześnie wielce poparł Ją wprowadzony przez Augustyna (ob.) chrystyjanizm; jakkolwiek i teraz missyjonarze chrześcijańscy wraz z nową nauką, niejeden znowu wyraz łaciński dodali do języka Anglosaxonów. Za to zdobywcy mało tylko przyswoili sobie pierwiastków celtyckich; narzecze ich zostało językiem kościelnym, a nawet od końca ósmego stulecia, obok łacińskiego, językiem piśmiennym. Napady Duńczyków od 780 do 1016 roku i panowanie ich, mianowicie w północnej stronie Anglii, nie sprowadziły nowego języka, lecz tylko niektóre nowe wyrazy, do anglosaxońskich zresztą zbliżone. Po bitwie pod Hastings, w 1066 r., Normandowie zostali władzcami Anglii, i siłą miecza swoją mowę północno-francuzką podnieśli do godności języka dworu, szlachty i literatury; język anglosaxoński bowiem trwał wprawdzie w uściech ludu, lecz mało co używany był na piśmie (ob. Angielska literatura). Utwory literackie, pisane przed wojnami {{pp|ba|ronów}}<section end="Angielski język" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> m7yi1w6smu53na4duujo4otvdj68jzg 100 1083515 3148344 2022-08-09T15:07:54Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielski język" />{{pk|ba|ronów}}, należały albo do ostatnich oznak życiowych starodawnego narzecza anglosaxońskiego, albo też stanowiły pierwsze próby nowej angielszczyzny, utworzonej podług wzorów normandzkich: do pierwszego rodzaju tych utworów należy Layamons Chronicie, do drugiego poemat: Ormulnm. W drugiej połowie trzynastego wieku coraz częstsze pojawiają się poezyje angielskie, z szczę-śliwem zastosowaniem metryki francuzkiej, jakoż skarb językowy anglo-normandzki coraz bardziej wiązać się poczynał z anglo-saxońskim, a tak utworzony język angielski wkrótce rozpowszechnił się również między szlachtą, i za panowania Edwarda 11 (1327 — 77) został językiem całego narodu i dworu. W początkach piętnastego wieku język francuzki zupełnie już był wyparty z Anglii, a angielski jedynym używanym w kraju. Chaucer i jego następcy ugruntowali język piśmienny, który utrwalony drukiem, już pod Henrykiem VIII taką otrzymał postać, jaką posiada dziś jeszcze z wyjątkiem tylko ortografii i pewnej liczby wyrazów przestarzałych. Nowo ukształcony język szybko postępował w swoim rozwoju; wyrażeń na nowe pojęcia czerpał z Włoch i z Francyi, na nauki sztuki z Grecyi i z Rzymu, na rzemiosła i handel ze wszystkich części świata, jakoż w ten sposób stał się jednym z najbogatszych języków, a zarazem przy pomocy poetów i mówców, pisarzy i artystów, jednym z najlepiej ukształconych, oraz siłą ducha narodowego jednym z najsilniejszych. Język angielski, prawie równie giętki jak grecki, choć w formacyi wyrazów daleko odeń prościejszy, pod względem budowy grammatycznej najłatwiejszy, a najtrudniejszy pod względem wymowy, nie może wprawdzie uchodzić za szczególnie dźwięczny, przecież, jeżeli się niém mówi akcentem czystym i z doborem wyrazów, brzmi wcale przyjemnie i dobrze. Trudność w wymawianiu, mianowicie z powodu niestałości, zależnej niemal od mody, widoczną jest nawet dla rodowitego Anglika, skutkiem czego liczni zjawiali się ortoëpiści (podający prawidła dobrej wymowy), z których najsławniejszym jest Walker, autor dzieła p.&nbsp;t.: ''Critical pronouncing dictionary''. Język ten, jakkolwiek przez ludzi wykształconych używany z równą czystością, tak w Anglii właściwej, jako też w Szkocyi i w Ir-landyi, jednak prawie tyle ma narzeczy, ile jest hrabstw w połączonych trzech królestwach. Irlandczyk mówi po angielsku akcentem ajryjskim (irish), mieszkaniec nizin Szkockich nie może się pozbyć przeciągania samogłosek. Język angielski w Ameryce Północnej, różniący się od mowy kraju macierzystego już to mniej wykwintną wymową, już niektóremi wyrażeniami wprost sprzecznemi z duchem języka, już nakoniec pewną ilością słów wziętych z języków indyjskich lub innych osadników europejskich, uważanym być może tylko za dyjalekt piśmiennego języka angielskiego. Toż samo powiedzieć można o dyjalektach angielskich, używanych w Indyjach Zachodnich i w Gujanie, oraz o powstających w Australii, Indyjach Wschodnich i Arabii. Jezyk angielski, tak nazwany murzyński, używany przez niewolników w południowych Stanach Ameryki Północnej, w Indyjach Zachodnich i w Gujanie, jest dyjalektem powstałym z zastosowania systematu głoskowego języków afrykańskich. Po bliższą wiadomość o tych różnych dyjalektach odsyłamy do dzieł następujących: Halliwell, ''Dictionary of archaic and provincial words'' (2 tomy; Londyn, 1847); Baullet: ''Dictionary of Americanisms'' (Nowy York 1848); Helmig van der Vegt, ''Proeve eener handleidning om het negerenglisch'' (Amsterdam, 1844). Wszystkie te dyjalekta rozpadają się, równie jak język anglosaxoński, na dwie grupy główne, południową i północną, których granicę stanowi mniej więcej rzeka Humber: należące do grupy południowej dzielą się znowu na zachodnio-angielskie (Somerset, Devon, Wilts, Hants, Gloucester), południowo-angielskie (Kent, {{pp|Sus|sex}}<section end="Angielski język" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 6z3167m7omn4sqn3hwm89a2hz0w7s9m 100 1083516 3148345 2022-08-09T15:10:50Z Seboloidus 27417 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>{{pk|przed|wcześnie}} pragnęło uchylić rąbek tajemniczej zasłony oczom niepowołanych, lub co ukąszeni przez węża pychy, przedwcześnie władzą popisywać się jęli, może dlatego tyle stosów płonęło, może dlatego zginął Cagliostro! Bo prawdziwym magiem jest ten, którego nie zwalczą siły przyrody, ni ludzie; mag prawdziwy z ręki zmiennej sprawiedliwości człowieka — i nie zginie!<br> {{tab}}Sądzę, że łatwą teraz będzie definicja magji, tej przepotężnej broni w ręku adepta. {{roz|Magja jest to {{Korekta|wyrazwoli|wyraz woli}}}}{{roz*| adepta, dzięki czemu, podporządkowywuje on sobie siły rządzące wszechświatem.}}<ref> Różni autorzy dają różne określenia magji. Maxwell w swej nudnej i super materjalistycznej książce, daje naturalnie definicję socjologiczną. „Magja — powiada — jest zjawiskiem socjologicznem, zmienia się w związku z psychologją społeczeństwa“.<br>{{tab}}Jeden zaś z okultystów polskich, członek {{Korekta|warszawskie|warszawskiej}} loży martynistów, zupełnie dobrze i ściśle określa. „Magją nazywamy wiedzę, która dzięki znajomości praw i dróg, któremi wszechmoc ducha wpływa i kieruje wszystkiemi formami i przejawami bytu, pozwala człowiekowi korzystać z tych praw dla opanowania potęg natury od niego silniejszych, podporządkowywując doskonałej woli astral, jako uniwersalnego pośrednika“. Nazwiska nie podaję, ze względu, że odnośne papiery „loży“ przypadkiem się znalazły w moim posiadaniu.</ref><br> {{tab}}Lecz magja nosi coś w sobie z kapłaństwa. Jest to może kapłaństwo nie hieratyczne, nie podporządkowane, kapłaństwo indywidualne, jednego człowieka. Bo mag, by działać, działa albo bezpośrednio, albo też za pomocą rytuałów, obrzędów. Najcięższe i najbardziej skomplikowane swe akty czyni przy pomocy specjalnego ceremonjału: w ten to sposób będzie wywoływał duchy, rzucał zaklęcia. Dlatego też przeprowadzonym jest podział na:<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> pzspriwkhuf3wi3h1s99c2iumwo3gz2 0 1083517 3148372 2022-08-09T16:28:22Z Fallaner 12005 — wikitext text/x-wiki {{Dane tekstu |autor = Władysław Orkan |redaktor=Stanisław Pigoń |tytuł = Na hali |podtytuł = |rok wydania = 1968 |wydawnictwo = Wydawnictwo Literackie |miejsce wydania = Kraków |pochodzenie = ''[[Poezje Zebrane tom I (Orkan)|Poezje Zebrane tom I]]'' |źródło = [[commons:File:PL Władysław Orkan-Poezje Zebrane tom 1.pdf|Skany na Commons]] |strona indeksu = PL Władysław Orkan-Poezje Zebrane tom 1.pdf |poprzedni = Przekleństwo (Orkan, 1968) |następny = Miałem raz chwilę... (Orkan, 1968) |inne = {{całość|Poezje Zebrane tom I (Orkan)/całość|zbiór|epub=i}} }} {{CentrujStart2}} <pages index="PL Władysław Orkan-Poezje Zebrane tom 1.pdf" from="22" to="22" /> {{CentrujKoniec2}} {{MixPD|Władysław Orkan}} [[Kategoria: Poezje Zebrane tom I (Orkan)]] [[Kategoria:Władysław Orkan]] [[Kategoria:Sonety]] 5vm68ru5tog4g88yazl7ivutk8tid2k 0 1083518 3148376 2022-08-09T16:32:32Z Fallaner 12005 nowa strona wikitext text/x-wiki {{Dane tekstu |autor = Władysław Orkan |redaktor=Stanisław Pigoń |tytuł = Miałem raz chwilę... |podtytuł = |rok wydania = 1968 |wydawnictwo = Wydawnictwo Literackie |miejsce wydania = Kraków |pochodzenie = ''[[Poezje Zebrane tom I (Orkan)|Poezje Zebrane tom I]]'' |źródło = [[commons:File:PL Władysław Orkan-Poezje Zebrane tom 1.pdf|Skany na Commons]] |strona indeksu = PL Władysław Orkan-Poezje Zebrane tom 1.pdf |poprzedni = Na hali (Orkan, 1968) |następny = Północ I (Orkan, 1968) |inne = {{całość|Poezje Zebrane tom I (Orkan)/całość|zbiór|epub=i}} }} {{CentrujStart2}} <pages index="PL Władysław Orkan-Poezje Zebrane tom 1.pdf" from="23" to="23" /> {{CentrujKoniec2}} {{MixPD|Władysław Orkan}} [[Kategoria: Poezje Zebrane tom I (Orkan)]] [[Kategoria:Władysław Orkan]] [[Kategoria:Sonety]] dx5f5d3cnu9fbue6ahn9lwb6vm1fdna 100 1083519 3148379 2022-08-09T16:36:04Z Piotr433 11344 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>{{tab}}— Nabywca to ja — rzekł krótko.<br> {{tab}}— Powinienem to był odgadnąć — szepnął starzec, kłaniając się uniżenie. — Wielmożny pan uszczęśliwia swoją łaską starca, i mogę powiedzieć prawie, że nie wiedząc o tem, ugościłem anioła w swoim domu. O, gdyby wszyscy możni tego świata, to jest ci, co mają władzę, posiadali takie serce, ileż szczęśliwych ognisk zapłonęłoby znowu, ilu biednych przypomniałoby sobie wesołe pieśni!<br> {{tab}}— Nie należy sądzić nigdy zbyt surowo — wyrzekł poważnie książę; — każdy z nas ma swoje wady i słabości.<br> {{tab}}— To święta prawda, panie — uroczyście potwierdził wieśniak. — Lecz jakiemże imieniem mam nazywać szlachetnego mego dobroczyńcę?<br> {{tab}}Książę spojrzał na starca, lecz w tej samej chwili błysnęło mu szczęśliwie wspomnienie Anglika, którego przed tygodniem przyjmował w pałacu, i drugiego włóczęgi tej samej narodowości, znanego mu przed laty. To też odparł spokojnie.<br> {{tab}}— Nazywam się Transome i jestem podróżnikiem angielskim. Dziś wtorek... we czwartek przed południem przyjedźcie do Mittwalden, i skończymy interes. Spotkamy się w zajeździć „Pod gwiazdą poranną.”<br> {{tab}}— Na rozkazy we wszystkiem, co słuszne i sprawiedliwe — wyrzekł pokornie wieśniak. — Więc pan jesteś Anglikiem? To ród wielki podróżników. Czy wielmożny pan zna się trochę na rolnictwie?<br> {{tab}}— Zajmowałem się tem trochę, co prawda, nie w Gerolsteinie! Lecz fortuna kołem się toczy, jak sami powiedzieliście, i chcę być przygotowanym na jej niespodzianki.<br> {{tab}}— Bardzo słusznie, wielmożny panie, bardzo słusznie — powtarzał Kilian, idąc z głową pochyloną.<br> {{tab}}Zbliżali się tymczasem do folwarku, i minąwszy winnicę, wyszli właśnie na łąkę. Od pewnego już czasu słyszeli wyraźnie dwa podniesione głosy, które z każdą chwilą zdawały się zbliżać, i wyszedłszy nakoniec na otwarte miejsce,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 6rqe9t33zj528716kkl5la1yobhlzfu 100 1083520 3148380 2022-08-09T16:37:35Z Fallaner 12005 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Fallaner" /></noinclude>{{f|SAM JESTEM|c|roz|przed=1em|po=1em}} <poem> Sam jestem, choć wiem, że w jedną godzinę Dusze mi drogie może równocześnie Wyszepcą zcicha moje imię we śnie — Bo wiem, że jak sen, nie budząc ich, minę... Sam jestem, choć mam ogromną rodzinę {{wiersz|5}} Nędzarzy, wiatrem kołysanych wcześnie; Ten wiatr mię chował tak dziko i leśnie, Że pieśnią za nim polecę i zginę... Może, gdy burza lasy rozkołysze, Przy szumie jodeł i smereków chrzęście {{wiersz|10}} Napotkam nigdy niewidziane szczęście... A może kędyś zawędruję w ciszę, W kraj, którym jeszcze śnił dzieckiem malutkiem. I sam zostanę... sam ze swoim smutkiem. <poem> <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fmiw9fphm3eu0awki58bch7cylfsfi9 3148381 3148380 2022-08-09T16:37:50Z Fallaner 12005 drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Fallaner" /></noinclude>{{f|SAM JESTEM|c|roz|przed=1em|po=1em}} <poem> Sam jestem, choć wiem, że w jedną godzinę Dusze mi drogie może równocześnie Wyszepcą zcicha moje imię we śnie — Bo wiem, że jak sen, nie budząc ich, minę... Sam jestem, choć mam ogromną rodzinę {{wiersz|5}} Nędzarzy, wiatrem kołysanych wcześnie; Ten wiatr mię chował tak dziko i leśnie, Że pieśnią za nim polecę i zginę... Może, gdy burza lasy rozkołysze, Przy szumie jodeł i smereków chrzęście {{wiersz|10}} Napotkam nigdy niewidziane szczęście... A może kędyś zawędruję w ciszę, W kraj, którym jeszcze śnił dzieckiem malutkiem. I sam zostanę... sam ze swoim smutkiem. </poem> <br><br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> rxpb1egt694ajeev6928nhpkcovhohm 100 1083521 3148386 2022-08-09T16:44:52Z Piotr433 11344 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>spostrzegli o kilka kroków Fritza i Otylię. Chłopiec, czerwony z gniewu, mówił głosem ochrypłym, po każdem zdaniu uderzając pięścią w dłoń drugiej {{Korekta|rękę|ręki}}; dziewczyna, bokiem trochę zwrócona do niego i wzburzona widocznie, broniła się jednak z energią.<br> {{tab}}— Ot, masz znowu, mój Boże!.. — szepnął starzec, zwracając się na boczną ścieżkę, aby ominąć z dala tę niezgodną parę, ale Otton przeciwnie, skierował się ku nim, jakby przeczuwał, że jest przedmiotem ich kłótni.<br> {{tab}}Istotnie, na jego widok Fritz stanął w tragicznej pozie, gotując się do walki.<br> {{tab}}— A, jesteś pan! — zawołał, skoro tylko spostrzegł, że głos jego mógł być usłyszanym. — Odpowiedz mi natychmiast... jesteś przecie mężczyzną u pioruna... coście tam oboje robili za krzakami? Po coście się ukryli?<br> {{tab}}— Ha! — zawołał ze wściekłością, zwracając się znów do Otylii — i pomyśleć, że to kobieta, której oddałem serce!<br> {{tab}}— Przepraszam — przerwał Otton — wszak do mnie przemawiasz, mój zuchu? Jakiemże prawem żądasz, abym ci zdawał sprawę ze słów panny Otylii? Jesteś jej ojcem, bratem, czy też mężem?<br> {{tab}}— E, mój panie, — rzekł wieśniak — sam wiesz dobrze, że to moja narzeczona; skoro ją kocham, i ona powinna mię kochać. Ale niech to zrozumie, że ja nie pozwolę sypać sobie piasku w oczy. Mam też swoją ambicyę i dumę, mój panie!<br> {{tab}}— Być może, jednak muszę przedewszystkiem wyjaśnić ci, mój przyjacielu, co to znaczy kochać. Miłość prawdziwa mierzy się ufnością i dobrocią serca. Możesz mieć swoją dumę i ambicyę, to bardzo pięknie nawet, ale czyż dlatego twoja narzeczona nie ma prawa do zaufania i szacunku? Nie mówię tu o sobie. Zdaje mi się jednak, że gdybyśmy zaczęli skrupulatnie i drobiazgowo roztrząsać twoje postępowanie, może niejednego kroku nie umiałbyś usprawiedliwić.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> a3pb4t17nmhjsr8oym1znn2dinxdkgq 100 1083522 3148387 2022-08-09T16:46:19Z Fallaner 12005 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Fallaner" /></noinclude><section begin="P28"/>{{c|{{roz*|Z GÓR|1}}|w=130%|przed=1em|po=3em}}<section end="P28"/> {{f|{{roz*|JEST KRAJ NIEZNANYCH CUDÓW...}}|c|w=110%|przed=1em|po=1em}} <poem> Jest kraj nieznanych cudów, Gdzie z białych gór Potoki srebrem płyną. Doliny spią. A tajemnicze źródła leśne {{wiersz|5}} Czyszczą ze szmerem przy świetle księżyca Połyskujący, złoty piasek. Smreki w milczeniu stoją, bez oddechów, Jak straże nocne w przedsieni kościoła, W którym za mgławą tajemnic osłoną {{wiersz|10}} Bóstwo, nieznane ludziom, śpi... A jedle drżą, Dygocą lękiem utajonym. Czy ich nie zdradzi światło białe, Które na nie pada; {{wiersz|15}} Bowiem sięgają nagiemi ramiony W głębie rozpadłych, wązkich szczelin I wyczuwają palcami korzeni Skryte głęboko pod skałami skarby. Albo na ziemię kładą się cieniami I, wstrzymując dech, słuchają, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> rltff939r2l44dj428t5supwn2ellmg 3148388 3148387 2022-08-09T16:47:47Z Fallaner 12005 drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Fallaner" /></noinclude><section begin="P28"/> {{c|{{roz*|Z GÓR|3}}|w=130%|przed=1em|po=3em}}<section end="P28"/> {{f|{{roz*|JEST KRAJ NIEZNANYCH CUDÓW...}}|c|w=110%|przed=1em|po=1em}} <poem> Jest kraj nieznanych cudów, Gdzie z białych gór Potoki srebrem płyną. Doliny spią. A tajemnicze źródła leśne {{wiersz|5}} Czyszczą ze szmerem przy świetle księżyca Połyskujący, złoty piasek. Smreki w milczeniu stoją, bez oddechów, Jak straże nocne w przedsieni kościoła, W którym za mgławą tajemnic osłoną {{wiersz|10}} Bóstwo, nieznane ludziom, śpi... A jedle drżą, Dygocą lękiem utajonym. Czy ich nie zdradzi światło białe, Które na nie pada; {{wiersz|15}} Bowiem sięgają nagiemi ramiony W głębie rozpadłych, wązkich szczelin I wyczuwają palcami korzeni Skryte głęboko pod skałami skarby. Albo na ziemię kładą się cieniami I, wstrzymując dech, słuchają, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> l6lnwv0mppmdgz3ei5roi1cpjwfbaz5 3148389 3148388 2022-08-09T16:49:03Z Fallaner 12005 drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Fallaner" /></noinclude><section begin="P28"/> {{c|{{roz|Z GÓ|3.2}}R|w=130%|przed=1em|po=3em}}<section end="P28"/> {{f|{{roz*|JEST KRAJ NIEZNANYCH CUDÓW...}}|c|w=110%|przed=1em|po=1em}} <poem> Jest kraj nieznanych cudów, Gdzie z białych gór Potoki srebrem płyną. Doliny spią. A tajemnicze źródła leśne {{wiersz|5}} Czyszczą ze szmerem przy świetle księżyca Połyskujący, złoty piasek. Smreki w milczeniu stoją, bez oddechów, Jak straże nocne w przedsieni kościoła, W którym za mgławą tajemnic osłoną {{wiersz|10}} Bóstwo, nieznane ludziom, śpi... A jedle drżą, Dygocą lękiem utajonym. Czy ich nie zdradzi światło białe, Które na nie pada; {{wiersz|15}} Bowiem sięgają nagiemi ramiony W głębie rozpadłych, wązkich szczelin I wyczuwają palcami korzeni Skryte głęboko pod skałami skarby. Albo na ziemię kładą się cieniami I, wstrzymując dech, słuchają, </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> q5h4pau7zgryyaddoc6w8blprwmgwye 100 1083523 3148405 2022-08-09T17:07:25Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielski język" />{{pk|Sus|sex}}, Surrex. Essey), angielskie (Norfolk, Suffolk, południowa część Lincolxshire, Cambridge, większa część strony zachodniej hrabstwa York) i mercyjskie (Skropshire, Derbyshire, Worcester i mniej więcej pozostałe hrabstwa środkowe). Dyjalekta na północ rzeki Humber dzielą się na dwie grupy główne, na północno-angielskie (York, Durham, Cumberland, Westmoreland i część północna Lancastershire) i na szkockie (niziny i nadbrzeża szkockie aż do Inverness). Dyjalekt szkocki posiada dość znaczną literaturę, a nawet pod koniec XV wieku został językiem parlamentu, wszakże od chwili połączenia korony szkockiej z angielską ustąpić musiał pierwszeństwa angielskiemu. Najlepszem do tego dyjalektu źródłem jest Jamieson: Etymological dictionary of the Scottish language (6 tomów; Edynburg, 1841). Pierwsze próby grammatycznego opracowania języka angielskiego znajdują się w grammatykach łacińskich ''John’a Colet'' (1510), ''Williama Lily'' (1542); najpierwszą jednak grammatykę właściwą ułożył ''William Bullokan (A brief grammar for English'', Londyn 1586). Z pomiędzy jego następców największego znaczenia dostąpili ''Johnson'' (1706), ''N. Bailey'' (1726), ''Robert Lowth'' (1762), ''Tomasz Sheridan'' (1786) i Amerykanin ''Lindley Murray'' (1795). Dziełem wielkiej pracy jest ''The Grammar of english Grammars'' przez Gvold Brown’a (Boston, 1851). Ale jakkolwiek liczne pojawiły się grammatyki angielskie w Anglii i w Ameryce, zawsze jednak brak jeszcze takiej, któraby odpowiadała wyższym wymaganiom naukowym. U nas w Polsce bardzo mało mamy dzieł pomocniczych do nauki tego języka; wymieniamy z nich kilka celniejszych: X. Antoniewicz, bazylian, ''Grammatyka języka Angielskiego dla Polaków'' (Wilno, 1788); Haustein, ''Sposób łatwy uczenia się czytać, podług reguł Sheridana i Walkera'' (Wilno, 1806) i ''Wypisy Angielskie'' (Wilno, 1813); Krystyn Lach Szyrma, ''Wypisy Angielskie ze słownikiem'' (Warszawa, 1828). ''Zasady języka Angielskiego przez Bull’a'' (Warszawa, 1849); ''Grammatyka języka Angielskiego'' (Berlin, 1853). Najpierwszy znakomitszy słownik angielski ułożył Bailey (Londyn, 1728); najklassyczniejszém zaś w tym rodzaju dziełem jest Johnson’a: ''Dictionary of the english language'' (najlepsza edycyja 4 tomy, Londyn, 1818). Po nim największe zasługi mają: Richardson, ''A new dictionary of the english language'' (2 tomy, Londyn, 1835); Noah Webster. ''Dictionary of the english language'' (2 tomy; Springfield, 1848) is Worcester, ''Dictionary of english language''. (Boston, 1851). Nader starannie opracowanym jest ''Słownik Angielsko-Polski i Polsko-Angielski'', wydany nakładem księgarza Behra w Berlinie (1852). Ciekawem jest dzieło wyszłe w 1858 r. w Warszawie p.&nbsp;t.: ''Zabytki mowy Polskiej w języku Angielskim''. Ważnemi pod względem lexykograficznym są jeszcze dzieła Crabb’a, ''English synonymes'' (Londyn, 1826) i Nares’a, ''Glossary for works of Shakespeare and contemporaries'' (Stralsund, 1827).{{EO autorinfo|''F. H. L.''}}<section end="Angielski język" /> <section begin="Angielski klucz" />{{tab}}'''Angielski klucz,''' instrument do wyrywania zębów; ob. ''Dentystyka''.<section end="Angielski klucz" /> <section begin="Angielski Kościół" />{{tab}}'''Angielski Kościół,''' ob. ''Anglikański Kościół''.<section end="Angielski Kościół" /> <section begin="Angielski kwas siarczany" />{{tab}}'''Angielski kwas siarczany,''' ob. ''Kwas siarczany''.<section end="Angielski kwas siarczany" /> <section begin="Angielski metal" />{{tab}}'''Angielski metal,''' biały i kruchy, złożony z równych części mosiądzu i cynku, bardzo używany do serwisów stołowych.<section end="Angielski metal" /> <section begin="Angielski parlament" />{{tab}}'''Angielski parlament,''' ob. ''Brytanija Wielka''.<section end="Angielski parlament" /> <section begin="Angielski plaster" />{{tab}}'''Angielski plaster,''' powszechnie znany i używany do zagojenia lekkich ran i skaleczeń. Do sporządzenia go, powleka się za pomocą pędzla wyprężoną w ramkach tkaninę jedwabną czarną, białą lub cielistą — rozczynem I części najdelikatniejszego karuku, w 12 częściach wody dopóki powierzchnia nabierze mocnego połysku. Po zupełném wyschnięciu naciera sie jeszcze stronę {{pp|odwro|tną}}<section end="Angielski plaster" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 5q1uw71s9w2m6qdgh13m84jlkg99urm 100 1083524 3148406 2022-08-09T17:13:40Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielski plaster" />{{pk|odwro|tną}} tynkturą benzoesową, poczém plaster golowy jest do najdłuższego przechowania.<section end="Angielski plaster" /> <section begin="Angielski porter" />{{tab}}'''Angielski porter,''' ob. ''Porter''.<section end="Angielski porter" /> <section begin="Angielski pot" />{{tab}}'''Angielski pot.''' Tak nazwano chorobę, która w Anglii 1485 r. po bitwie pod Bosworth wybuchła, a obok innych oznak złośliwych, zaczynała się mocnym potem wyczerpującym siły. Przebieg jej trwał dzień jeden lub dwa, napastowała szczególniej osoby młode i silne, i wiele ludzi wtrąciła do grobu. Epidemija ta pojawiła się w r. 1506 i 1517, lecz nie przeszła granic Anglii, w innych latach nawiedzała także Szkocyję i Irlandyję. Z niesłychaną gwałtownością wybuchła 1528 r. w Anglii, a ztąd w następującym roku szerzyć się poczęła w Niemczech, Hollandyi, Skandynawii i Polsce, gdzie niemało ofiar zabrała. Przyczyny sprowadzające tę epidemiję są natury atmosferycznej i klimatycznej (Hecker, der englische Schweiss Berlin, 1834). W nowszych czasach zdarzały się niejednokrotnie epidemije, które za jedno z angielskim potem uważano we Francyi, Włoszech północnych i Niemczech, gdzie mocny pot, pozbawiający sił, towarzyszył szczególnemu rodzajowi wysypki (prosówka). Sabattier: ''Lettre sur une epidemie de suette vésiculaire'', Beziers 1851 r.<section end="Angielski pot" /> <section begin="Angielski przemysł" />{{tab}}'''Angielski przemysł,''' ob. ''Brytannija Wielka''.<section end="Angielski przemysł" /> <section begin="Angielski róg" />{{tab}}'''Angielski róg,''' po włosku: ''Corno inglese'', instrument muzyczny dęty, drewniany, wielkością i kształtem podobny do oboji zgiętej w półkole i powleczonej skórą, tonem niższy o jedne kwintę: dzisiaj mało już używany.<section end="Angielski róg" /> <section begin="Angielski szpic" />{{tab}}'''Angielski szpic''' ob. ''Pies''.<section end="Angielski szpic" /> <section begin="Angielski taniec" />{{tab}}'''Angielski taniec,''' ob. ''Anglez''.<section end="Angielski taniec" /> <section begin="Angielski trank" />{{tab}}'''Angielski trank,''' Kluk. Kopalnik pospolity Jund. (Arnica montana L.) Roślina do ''Zrosłopylnikowych'' (Synantherae) do oddziału ''baldaszkogronowych'' (Corymbifereae) należąca; kwiaty składane, to jest z całych kwiatków w środku, a półkwiatków na obwodzie złożone: osadnik kwiatowy nagi czyli bezplewowy; nasiona opatrzone puchem. Z 30 gatunków w tym rodzaju opisanych, u nas rośnie jeden powyżej wymieniony; ten ma korzenie cienkie, liście owalno-okrągłe, te które na łodydze wyrastają są naprzeciwległe; łodyga przeszło łokieć wysoka, na wierzchołku jej kwiat jeden, białawy, lub żółty. Rośnie na wzgórkach, szczególniej w Augustowskiem i Lubelskiem, kwitnie w Czerwcu i Lipcu. Cała roślina ma zapach mocny, gorycz wielką i ostrość, wzbudza kichanie. Korzeń, liście a szczególniej kwiaty używane w medycynie. Kwiaty te nalane spirytusem, dają wyciąg w którym zmoczone płatki płócienne i przykładane na miejsca zranione lub stłuczone, prędko je goją.{{EO autorinfo|''S. P.''}}<section end="Angielski trank" /> <section begin="Angielski wernix" />{{tab}}'''Angielski wernix,''' albo '''lakier,''' najdoskonalszy materyjał służący do nadawania złotawej powierzchni wyrobom metalowym (szczególniej mosiężnym, bronzowym, miedzianym i cynowym). Dla przygotowania tego rodzaju lakieru, ucierają pół uncyi bursztynu żółtego przezroczystego, takąż ilość laki i 9 granów szafranu i każde z tych ciał przesiewa się przez sito gęste; uciera się nadto 10 uncyi żywicy smoczej krwi (sanguis draconis). Takie ilości są właściwe dla metali kolorowych jak miedź i mosiądz, dla metali zaś białych wziąść należy ilość podwójną a nawet potrójną szafranu i krwi smoczej. Utarty bursztyn nalewają w flaszce, której objętość jest około 4 razy większą od objętości otrzymywanego lakieru, dziesięcioma uncyjami jak najmocniejszego spirytusu, otwór zamykają pęcherzem lub pargaminem wilgotnym, za pomocą igły przekłutym i ogrzewają w kąpieli wody wrzącej, wyjmując niekiedy igłę aby dozwolić powstającej parze uchodzić, a flaszkę co półgodziny wyjmują i poruszają: po pięciogodzinnej robocie, oziębiają, otwierają i wprowadzają ciała pozostałe, potem ją zamykają<section end="Angielski wernix" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> pd67zx8s2mcu144b4x845gf4959h5m7 100 1083525 3148407 2022-08-09T17:32:33Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielski wernix" />postępują podobnie jak poprzednio. Po pięciogodzinnej ogrzewaniu, flaszkę oziębiają, pozostawiają w spokojności na dni cztery lub pięć, poczem lakier przezroczysty zlewają ostrożnie do innego naczynia, a pozostałość mętną w szmacie wełnianej wyciskają i płyn szczelnie zamknięty przechowują. Chcąc użyć takiego lakieru, należy miedź, lub inny metal dany do powleczenia, jak najdoskonalej wypolerować, poczém ogrzewają go na blasze żelaznej do tego stopnia, aby zaledwie w ręku można go było utrzymać, następnie powlekają wernixem za pomocą pędzla. Dla otrzymania mocniejszego koloru, należy przedmiot dany kilkakrotnie lakierem powlekać, bacząc aby coraz mocniej był ogrzewanym.<section end="Angielski wernix" /> <section begin="Angielski wyżeł" />{{tab}}'''Angielski wyżeł,''' ob. ''Pies''.<section end="Angielski wyżeł" /> <section begin="Angielskie historyczne towarzystwo" />{{tab}}'''Angielskie historyczne towarzystwo,''' jedno z licznych towarzystw uczonych w Anglii, powstało w 1836 r. w celu zbierania i krytycznego wydawania starych kronik aź do czasów Henryka XIII, żywotów Świętych, rozpraw synodalnych, listów, buli papiezkich, traktatów z obcemi mocarstwami i różnyh najdawniejszych pomników literackich. Najpierwszym owocem prac tego towarzystwa było Stephensona wydanie Bedy: ''Historia ecclesiastica gentis Anglorum, ad fidem codicum manuscriptorum'' (Londyn, 1836).<section end="Angielskie historyczne towarzystwo" /> <section begin="Angielskie kolonije" />{{tab}}'''Angielskie kolonije,''' ob. ''Brytannija Wielka''.<section end="Angielskie kolonije" /> <section begin="Angielskie koronki" />{{tab}}'''Angielskie koronki,''' wyrób angielski, naśladujący koronki bruxelskie; ob. ''Koronki''.<section end="Angielskie koronki" /> <section begin="Angielskie monety" />{{tab}}'''Angielskie monety.''' Wszelkie rachunki w Królestwie Anglii, Szkocyi i Ir-landyi uskuteczniają się na funty sterlingi, 1 funt sterling (livre) dzieli się na 20 szylingów, szyling — 12 pensów, pens = 4 farthingi. Przyjmuje się w ogóle, że jeden funt szterling wart jest rs. 6 kop. 18,9 do rs. 6 kop. 33. Suweren (sovereing) jest monetą złotą, przedstawiającą funt sterling, dawniej w obiegu były tylko gwinee; 1 gwinea równała się 21 szylingom, co czyni 6 rs. 64 {{ułamek|4|5}} kop. do 6 rs. 61{{ułamek|3|5}} kop.; w interessach handlowych niektóre umowy uskuteczniają się jeszcze dzisiaj na gwinee. Monety srebrne w obiegu będące są: korony (''crowns'') po 5, i półkorony po 2½ szylinga, (korona = rs. 1 kop. 45,3) sztuki dwu, jedno i pół szylingowe, sztuki po 4 pensy, 3. 2, 1½ i 1 penny. Monety miedziane I penny, półpenny i farthingi. — '''Miary długości.''' Jednością miar długości jest Vard, który dzieli się na 3 stopy (foot), stopa na 12 cali (Inches), cal 10 linij (lines): yard równa się 914,35 milimetra, czyli 1,59 łokcia warszawskiego, i jest równy 3 stop, rossyjskim. Mila angielska prawna zawiera 5280 stóp ang.; mila angielska zwyczajna zawiera 5000 stóp ang.; mila morska ang. zawiera 6075,739 stóp ang.; 1 mila geograficzna równa się 4,6028 mili ang. prawnej, albo 4,8606 mili ang. zwycz., albo wynosi 4 mile ang. morskie.— '''Miary powierzchni,''' jednością miar powierzchni jest morg ang;, acre of Land, i równa się 0,37 desiatyny albo 0,722 morga. — '''Miary objętości.''' Jednością miar objętości dla ciał sypkich i płynnych jest Imperial-Gallon, który zawiera w sobie 277,274 cali ang. sześciennych, a równa sie 4,54 kwarty. W handlu zbożowym w użyciu jest kwarter, który zawiera w sobie 64 galiony i jest równy prawie 2,27 korca warsz. Łaszt ang. zawiera w sobie 10 kwarterów. Płyny mierzą jeszcze na beczki. Beczka wina zawiera w sobie 252 galionów, a zatem równa się prawie 1145 kwart warsz; beczka piwa angielskiego (ale) zawiera 192 galonów: beczka piwa zawiera 216 galionów: ankier wódki ma 10 galionów. — '''Wagi''' są dwojakie, jedne do ważenia metali, drogich kamieni i materyjałów aptecznych, których jednością jest Imperial-troy-pound (funt), drugie handlowe do ważenia wszystkich innych towarów których jednością jest avoir-du poids funt (pound). 1 Troy-funt dzieli się na 12 uncyj, 240 penny, 5760<section end="Angielskie monety" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> jj1eg5ki1ej41d1hds69fjz3f4vssy0 100 1083526 3148408 2022-08-09T17:33:58Z Fallaner 12005 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Fallaner" /></noinclude><poem> Co tam w głębi dzwoni... A to dzwonią owce białe, idące uboczą; Wełna im się zdala srebrzy Jak te włosy fal, {{wiersz|25}} Wspinających się w księżycu Ku urwistym brzegom. {{...|...............}} Przeszły ubocz, Już dochodzą pod zamglony wierch... A małe jagnię ostało, {{wiersz|30}} Nie może nadążyć, Samo idzie po polanie, zawodzi i płacze, I woła, woła, by go poczekali... {{...|...............}} Ostatniej owcy grzbiet łysnął za wierchem. {{...|...............}} W głuchej ciszy słychać jeno ten samotny płacz. {{wiersz|35}} O kraju! O dolino smutku! {{...|...............}} Tam — przy nieznanem drzewie Ukryty drogi skarb, O którym nikto nie wie... </poem><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> d8myca7n3csipm81n65anud3gb3gbac 100 1083527 3148409 2022-08-09T17:34:17Z Ankry 641 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Ankry" /><br></noinclude>{{c|w=300%|h=normal|ANAFIELAS.|po=15px}} {{c|w=160%|'''PIEŚNI Z PODAŃ'''|po=15px}} {{c|w=200%|h=normal|'''{{Roz*|LITWY.}}'''|po=15px}} {{c|w=80%|{{roz|PRZE}}Z|po=10px}} {{c|w=120%|{{Roz*|J. I. KRASZEWSKIEGO.}}|po=15px}} {{---}} {{c|w=120%|'''PIEŚŃ PIÉRWSZA.'''|przed=15px|po=10px}} {{c|(Z 50 {{roz|Drzeworytam}}i).|po=15px}} {{---}} {{c|'''Wydanie Adama Zawadzkiego.'''|po=10px|przed=50px}} {{---|250}} {{c|w=120%|{{Roz*|WILNO.|0.6}}|po=10px|przed=10px}} {{c|{{kap|Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.}}|po=10px}} {{---|20}} {{c|{{Roz*|1846.}}|przed=10px|po=30px}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> sfcswdooaj5y2oy9yztgw1r228nv8n4 3148489 3148409 2022-08-09T19:07:58Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /><br></noinclude>{{c|w=300%|h=normal|ANAFIELAS.|po=15px}} {{c|w=160%|'''PIEŚNI Z PODAŃ'''|po=15px}} {{c|w=200%|h=normal|'''{{Roz*|LITWY.}}'''|po=15px}} {{c|w=80%|{{roz|PRZE}}Z|po=10px}} {{c|w=120%|{{Roz*|J. I. KRASZEWSKIEGO.}}|po=15px}} {{---}}{{Skan zawiera grafikę}} {{c|w=120%|'''PIEŚŃ PIÉRWSZA.'''|przed=15px|po=10px}} {{c|(Z 50 {{roz|Drzeworytam}}i).|po=15px}} {{---}} {{c|'''Wydanie Adama Zawadzkiego.'''|po=10px|przed=50px}} {{---|250}} {{c|w=120%|{{Roz*|WILNO.|0.6}}|po=10px|przed=10px}} {{c|{{kap|Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.}}|po=10px}} {{---|20}} {{c|{{Roz*|1846.}}|przed=10px|po=30px}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 04uemwnep3nvzim64jykcro4cfjum68 100 1083528 3148410 2022-08-09T17:34:38Z Ankry 641 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Ankry" /><br></noinclude>{{c|w=300%|h=normal|ANAFIELAS.|po=15px}} {{c|w=160%|'''PIEŚNI Z PODAŃ'''|po=15px}} {{c|w=200%|h=normal|'''{{Roz*|LITWY.}}'''|po=15px}} {{c|w=80%|{{roz|PRZE}}Z|po=10px}} {{c|w=120%|{{Roz*|J. I. KRASZEWSKIEGO.}}|po=20px}} {{---}} {{c|w=120%|'''PIEŚŃ DRUGA.'''|przed=20px|po=20px}} {{---}} {{c|'''Wydanie Adama Zawadzkiego.'''|po=10px|przed=40px}} {{---|250}} {{c|w=120%|{{Roz*|WILNO.|0.6}}|po=10px|przed=10px}} {{c|{{kap|Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.}}|po=10px}} {{---|20}} {{c|{{Roz*|1843.}}|przed=10px|po=30px}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> tnl65d7w5zvxee1vp8rr7w6yyrkqabt 3148497 3148410 2022-08-09T19:20:46Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /><br></noinclude>{{c|w=300%|h=normal|ANAFIELAS.|po=15px}} {{c|w=160%|'''PIEŚNI Z PODAŃ'''|po=15px}} {{c|w=200%|h=normal|'''{{Roz*|LITWY.}}'''|po=15px}} {{c|w=80%|{{roz|PRZE}}Z|po=10px}} {{c|w=120%|{{Roz*|J. I. KRASZEWSKIEGO.}}|po=20px}} {{---}}{{Skan zawiera grafikę}} {{c|w=120%|'''PIEŚŃ DRUGA.'''|przed=20px|po=20px}} {{---}} {{c|'''Wydanie Adama Zawadzkiego.'''|po=10px|przed=40px}} {{---|250}} {{c|w=120%|'''{{Roz*|WILNO.|0.6}}'''|po=10px|przed=10px}} {{c|{{kap|Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.}}|po=10px}} {{---|20}} {{c|{{Roz*|1843.}}|przed=10px|po=30px}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> b4zvyv23pexzb7jrgaf37ulqsb86kfj 100 1083529 3148411 2022-08-09T17:35:15Z Ankry 641 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Ankry" /><br></noinclude>{{c|w=300%|h=normal|ANAFIELAS.|po=15px}} {{c|w=160%|'''PIEŚNI Z PODAŃ'''|po=15px}} {{c|w=200%|h=normal|'''{{Roz*|LITWY.}}'''|po=15px}} {{c|w=80%|{{roz|PRZE}}Z|po=10px}} {{c|w=120%|{{Roz*|J. I. KRASZEWSKIEGO.}}|po=15px}} {{---}} {{c|w=120%|'''PIEŚŃ TRZECIA.'''|przed=15px}} {{c|w=120%|'''I OSTATNIA.'''|po=10px}} {{c|{{Roz*|(z ryciną na stali).}}|po=15px}} {{---}} {{c|'''Wydanie Adama Zawadzkiego.'''|po=10px|przed=40px}} {{---|250}} {{c|w=120%|{{Roz*|WILNO.|0.6}}|po=10px|przed=10px}} {{c|{{kap|Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.}}|po=10px}} {{---|20}} {{c|{{Roz*|1845.}}|przed=10px|po=30px}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 53j4n3svoqf1fc5c0omhncmxjjitqsk 100 1083530 3148412 2022-08-09T17:35:39Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielskie monety" />granów, a jest równy 373, 24 gramma. czyli 0, 92 funta warsz. albo 0, 91 funta ross. Funt aptekarski angielski dzieli się na 12 uncyi, 96 drachm, 288 skrupułów, 5760 granów. Fund handlowy (avoir du poids) dzieli się na 16 uncyj, 256 drachm. 768 skrupułów i 7680 granów, a równa się 453, 59 gramma fr. czyli 1, 12 fun. warsz. albo około 1, 11 f. ros. Centnar (Hundredweighl) dzieli się na 4 kwartery po 28 funtów, więc równy jest 125, 44 f. warsz. albo 124, 32 fun. ros. Beczka wagi (Ton) ma 20 cetnarów ang. 1 kamień (stone) wszędzie liczy się po 14 funtów. — 144 funtów avoir du poids czyni 175 troy-funtów. Do ważenia wełny używają łasztu: 1 łaszt ma 12 worków i waży 156 pod; 1 pod ma 14 funtów; paka wełny waży 240 funtów avoir du poids. Od 1 Stycznia 1836 węgle wszelkiego rodzaju tylko na wagę mogą bydź sprzedawane: 1 Chaldron w Newcastle waży 53 centnarów ang. czyli 5936 funtów avoir du poids; 1 Keel w Newcastle zawiera 8 chaldronów; 1 Keel koksu waży 16 Chaldron’ów londyńskich; 8 chaldronów w Newcastle waży 15 chaldronów londyńskich.{{EO autorinfo|''J. P-z.''}}<section end="Angielskie monety" /> <section begin="Angielskie myślistwo" />{{tab}}'''Angielskie myślistwo.''' W żadnym kraju świata polowanie a szczególniej polowanie konne, nie znajduje tylu zwolenników jak w Anglii, a prawdziwi miłośnicy myślistwa uważają polowanie na lisy za ideał rozrywek tego rodzaju. Przyjemności tego rodzaju należą do upodobań szlachetnych i mogą bydź udziałem, jak się samo przez się rozumie, tylko bogaczy, którym czas i środki na to pozwalają. Następująca wiadomość o wydatkach rocznych na utrzymanie przyborów myśliwskich, poda wyobrażenie z jakim przepychem i prawie naukową powagą anglicy oddają się myślistwu. Pewien angielski pułkownik (nazwiskiem Corke) rachował rocznie na paszę dla koni do polowania 700 funt, szter. utrzymanie 50 sfor psów 275 f. s.; proch, ołów i&nbsp;t.&nbsp;p. 50 f. s. utrzymanie psów gończych 120 f. s.; wynagrodzenie dla służby około psów 210 f. s.; kucie koni 100 f. s.; kupno psów młodych i wydatki na polowanie 400 f. s., wynagrodzenie dla weterynarzy i leki 100 f. s., wydatki przypadkowe 200 f. s., czyli razem 2235 f. s. to jest przeszło 14080 rs. Ceny psów w Anglii nic każdemu zapewne są znane, nadmieniamy więc, że przed czterdziestu kilku laty Sir Richard Pullston sprzedał swoje charty Xięciu Bedford za 700 gwinei a w 15 lat później psy pana Cubitts sprzedano Lordowi Middleton za 1200 f. st. Obecnie sfora dobrych psów kosztuje 1000 gwinei, a są nawet amatorowie myślistwa, którzyby psa młodego z własnej psiarni za mniej jak 200 gwinei nie oddali. W wielu okolicach Anglii i Irlandyi bardzo jest w użyciu polowanie na zające, angielski jednak myśliwy uważa takie polowanie za rozrywkę właściwą kobietom i ludziom przeżyłym. Co do pory w której polowanie na rozmaite zwierzęta jest dozwolone, w Anglii trzymają się następujących prawideł: czas polowania na jelenie i daniele trwa od 10 Czerwca do 14 Września; polowania na lisy rozpoczynają się około Bożego Narodzenia i trwają do Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny; polowanie na sarny trwa od S. Michała aż do Bożego Narodzenia; na zające polują od Ś. Michała do końca Lutego: na wilki (które obecnie zupełnie są wytępione) polowano od Bożego Narodzenia do Zwiastowania, a na dziki od Bożego Narodzenia do Oczyszczenia N. M. P. Wyrażenie las, knieja (forsi) ma w Anglii właściwe znaczenie, z myślistwem w związku będące. Manwood tak je określa: „knieja jest to obszar, w części drzewami zarosły, w części zaś dobre pastwiska obejmujący, przeznaczony dla zwierza dzikiego, który zostaje pod opieką króla i służy ku jego rozrywce, dla dopełnienia tego istnieją pewne prawa, a nad ich wykonaniem czuwają właściwi urzędnicy.“ Zamiana jakiej miejscowości na knieję odbywa się następującym sposobem: Król wydaje rozporządzenie wielką pieczęcią opatrzone do biegłych, którzy miejscowość na knieję mającą bydź zamienioną, obowiązani są obejrzeć i granicami opatrzyć, a skoro<section end="Angielskie myślistwo" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 7rj41buq82sf39exzpayhegkry0mf5j 100 1083531 3148413 2022-08-09T17:38:38Z Ankry 641 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Ankry" /></noinclude>{{Skan zawiera grafikę}} {{c|{{tab}}J.I. Kraszewski.}} {{---|40}} {{c|WITOLORAUDA.}} {{c|w=85%|'''Pieśń z Podań'''}} {{c|'''LITWY.'''}} {{---|20}} {{c|w=85%|'''Z 50 Drzeworytami'''}} {{c|'''W. Smokowskiego'''}} {{c|{{kap|i Muzyką St. Moniuszki.}}}} {{c|{{Roz|Wydan}}a}} {{c|w=70%|PRZEZ}} {{c|w=85%|'''Adama Zawadzkiego.'''}} {{c|1846.}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hgad48sbh1cln2ezkrxsudfv9s2yk0f 3148491 3148413 2022-08-09T19:11:27Z Alenutka 11363 /* Skorygowana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="3" user="Alenutka" /></noinclude>{{Skan zawiera grafikę}} {{c|{{tab}}J.I. Kraszewski.}} {{---|40}} {{c|WITOLORAUDA.}} {{c|w=85%|'''Pieśń z Podań'''}} {{c|'''LITWY.'''}} {{---|20}} {{c|w=85%|'''Z 50 Drzeworytami'''}} {{c|'''W. Smokowskiego'''}} {{c|{{kap|i Muzyką St. Moniuszki.}}}} {{c|{{Roz|Wydan}}a}} {{c|w=70%|PRZEZ}} {{c|w=85%|'''Adama Zawadzkiego.'''}} {{c|1846.}} <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 3ehn262cb1n4u0p14tgxw7lgjkfrov6 100 1083532 3148414 2022-08-09T17:39:47Z Dzakuza21 10310 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Dzakuza21" /></noinclude><section begin="Angielskie myślistwo" />zdanie tych biegłych dojdzie do kancellaryi hrabstwa, w którego obrębie miejcowość owa się znajduje, wydanem zostaje ogłoszenie, na mocy którego nikt bez wyraźnego na to zezwolenia królewskiego, w tej miejscowości polować niema prawa. Następnie wydane zostają prawa i ustanowieni urzędnicy i officyjaliści właściwi, ściśle biorąc nikt prócz króla kniei mieć niemoże, gdyż nikt inny sądu leśnego ustanawiać nie jest mocen. Kanut wydał prawo, że każdy człowiek wolny, któryby ścigał jelenia aż do zakaszlania, ma bydź pozbawiony wolności na rok jeden, poddany zaś miał bydź z kraju wygnanym. Królowie normandscy nietylko knieje otaczali płotami i parkanami, ale nadto wszelkie w nich zrządzone szkody i przemycania ścigali z surowością nieludzką. Tak np. Brompton przywodzi, że Wilhelm pierwszy każdemu, któryby skradł jelenia lub dzika, oczy wyłupiać kazał. Częstokroć tego rodzaju przekroczenia śmiercią karane były, tak Knighton przywodzi, że Wilhelm rudy ścinać kazał za skradzenie samicy daniela. Henryk I uważał za tak wielką zbrodnię zabicie daniela, bez upoważnienia, jak i zabicie człowieka, a przestępców tego rodzaju karał albo konfiskatą majątku, albo leź utratą którego członka. Henryk II był w tej mierze wyrozumialszym i za jego panowania przestępstwa tego rodzaju więzieniem były karane. Ryszard I wprowadził znowu na przestępców przeciw prawom leśnym oślepianie, lecz wkrótce tę okropną karę zastąpił wygnaniem i opłatą pieniężną. Liczba kniei w Anglii wynosi obecnie 69, z pomiędzy których najznaczniejsze są: New-Fores, Windsor, Berkshire, Pickering, Sherwood, Engelwood, Cumberland, Lancaster, Wolmere, Gillingham, Knaresborough, Wallham, Caral, Breden, Whitebart, Wiersdale, Lownfall, Dean, Whybridgc, Sapler, Whitney, Feckenham, Rockingham, Forest de la Mer, Huckeflow, Ashdown, Sussax, Whittlewood, Swacy, Fruselwood, Walterdown, Andelworlh, i Darlingron-Corke. Observations on foxhunting; Lengerke: ''Ladwirthschaftlisches Conver. Lex''. Praga 1837.<section end="Angielskie myślistwo" /> <section begin="Angielskie nauki i Literatura naukowa" />{{tab}}'''Angielskie nauki i Literatura naukowa.''' Cywilizacyja wniesiona do Anglii przez Rzymian, tu, jak w całej Europie Zachodniej, skutkiem zdobyczy Anglo-saxonów, wywracających wszystkie urządzenia towarzyskie, zamieniła się w stan ogólnego barbarzyństwa i dopiero zwolna religija chrześcijańska nowe rzuciła zarodki kultury na tej zdziczałej lecz wdzięcznej niwie. Teodor z Tarsu, który w drugiej połowie siódmego stulecia z Rzymu, wraz z Adryjanem i Benedyktem wysłany był do Anglii, przywiózł z sobą cenione na zachodzie pisma starożytnych autorów i wywołał świeże życie literackie. Założono szkoły w miastach Westminster, Worcester, York i innych, które rychło wzniosły się nad wszystkie podobne zakłady stałego ludu, dokąd później wysłały sławnych swoich wychowańców, Alkuina, Bonifacego i innych. Niszczące napady Duńczyków przeszkodziły wprawdzie tej rozkwitającej cywilizacji, lecz król Alfred, miłośnik nauk, powoływaniem do dworu swego ludzi uczonych potrafił wpływ ten póty uczynić nieszkodliwym, dopóki ucisk feudalny zdobywców normandzkich nic wstrzymał działalności literackiej i nie zmusił resztek kultury umysłowej schronić się za mury klasztorne. Większość uczonych poświęciła się tamże bezpłodnej filozofiii scholastycznej, a niewielu tylko ludzi rozumu i talentu jak np. Roger Baco, wzniosło się nad czczość dyjalektyki i usiłowało wniknąć w tajemnice natury. Znajomość łaciny, którą zwłaszcza Lanfranc i jego uczniowie tak ugruntowali, że niektórzy pisarze, jak np. Jan z Salisbury, pisali nią nader poprawnie i klassycznie, już w trzynastym wieku zbytkiem zwłaszcza zakwitnięcia nauki prawa i medycyny, wyrodziła się znowu w barbarzyńskie makaronizmy. Trzydziestoletnia wojna białej i czerwonej Róży nie dopomogła naukom, choć w innym kierunku przyczyniła się do podniesieniu ducha narodowego; ale za<section end="Angielskie nauki i Literatura naukowa" /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> g9d1agmwiic9cinx2wih59o3x1mqe34 100 1083533 3148426 2022-08-09T18:08:30Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>{{tab}}— Zaraz to pani wyjaśnię, — odpowiedziałem i zacząłem opowiadać o pomyślnych rezultatach przyciągnięcia obcych kapitałów do naszej ojczyzny, o czem czytałem jeszcze rano w „Petersburskich Izwjestjach“ i w „Gołosie“! <br> {{tab}}— Jakie to wszystko dziwne!. — przerwała mi po pewnym czasie, — przestanże pan nareszcie, szkaradniku; co za bzdurstwa pan plecie... Powiedz — piękna jestem? — Pani jest cudowna, to za mało piękna! — odpowiedziałem, korzystając ze sposobności, by jej powiedzieć komplement.<br> {{tab}}— Podchlebca! — rzekła zadowolona ze siebie. — Biedny Iwan Maciejowicz, — dodała po chwili, kokieteryjnie odrzuciwszy głowę trochę na bok, — doprawdy żal mi go. Ach Boże! — krzyknęła nagle, — powiedz mi pan, jakże on tam dzisiaj będzie jadł i... i... i jak on będzie... jeśli mu czegoś będzie potrzeba?<br> {{tab}}— Zagadnienie nieprzewidziane, — odpowiedziałem również stroskany.<br> {{tab}}I rzeczywiście nie przychodziło mi to na myśl; widać kobiety praktyczniejsze są od nas, mężczyzn, przy przemyślaniu zadań życia! — Biedaczek! Jakże on się wpakował... i żadnych tam niema rozrywek i ciemno do tego... Jak mi przykro, że nie posiadam żadnej iego fotografji... A zatem jestem czemś w rodzaju wdowy, — dodała z powabnym uśmiechem, widoęznie zainteresowana swą nową sytuacją, — hm!... a jednak żal mi go!...<br> {{tab}} Krótko mówiąc — były to wyrazy zupełnie zrozumiałej i naturalnej żałoby młodej i zajmującej żony po utraconym mężu. Przyprowadziłem ją wkóńcu do domu, uspokoiłem i posiliwszy się wraz z nią obiadem, po filiżance aromatycznej czarnej kawy, wybrałem się o szóstej godzinie do Timofjeja Siemionycza, licząc na to, że<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> d2be8ca30rklfjgnm0qkfqjdb6ljs04 100 1083534 3148427 2022-08-09T18:14:55Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>o tej porze wszyscy żonaci ludzie, posiadający określone zajęcia, siedzą lub też leżą w domu.<br> {{tab}}Napisawszy ten pierwszy rozdział w stylu przystosowanym do opowiedzianego zdarzenia, mam zamiar użyć w dalszym ciągu sposobu opowiadania, może nie tak podniosłego, lecz za to bardziej naturalnego, o czerń, zawczasu czytelnika zawiadamiam.<br> {{Centruj|II.}} {{tab}} Szanowny Timefjej Siemionycz powitał mnie jakoś skwapliwie i jakgdyby trochę zmięszany. Zaprowadził mnie do swego ciasnego gabinetu i starannie zamknął drzwi: „by dzieci nam nie przeszkadzały“, rzekł z widocznym niepokojem. Potem prosił mnie usiąść koło biurka, sam usiadł na fotelu, ogarnął się połami swego starego, watowanego szlafroka i przybrał na każdy wypadek jakiś oficjalny, a nawet prawie surowy wyraz twarzy, jakkolwiek nie był ani moim naczelnikiem, ani Iwana Maciejowicza, lecz uważaliśmy go dotychczas za zwykłego kolegę biurowego, a nawet znajomego.<br> {{tab}}— Przedewszystkiem. — rozpoczął, — proszę wziąć pod uwagę, że ja nie jestem władzą, lecz jestem zupełnie tak samo człowiekiem podwładnym, jak pan i Iwan Maciejowicz.. Jestem człowiekiem postronnym i nie mam zamiaru do niczego się wtrącać.<br> {{tab}}Zdziwiło mnie to, że on widocznie wszystko już wie. Nie bacząc na to, opowiedziałem mu na nowo całą historję ze wszystkiemi szczegółami. Mówiłem nawet z gorliwością i wzruszeniem, bo spełniałem w tej chwili obowiązek prawdziwego przyjaciela. Wysłuchał mnie bez szczególnego zdziwienia, ale z nieukrywaną nieufnością.<br> {{tab}}— Trzeba panu wiedzieć, — rzekł wysłuchawszy, —<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ply17no8mxvuow4bztt88w8qjrka6dv 100 1083535 3148428 2022-08-09T18:16:14Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>że ja zawsze przypuszczałem, iż jemu niechybnie si-ę to przytrafi.<br> {{tab}}— Dlaczego, Timofjeju Siemionyczu, przecie wypadek ten, sam w sobie, bardzo jest niezwykły i rzadki...<br> {{tab}}— Zgoda, ale Iwan Maciejowicz przez cały czas trwania swej służby właśnie miał skłonność do osiągnięcia takiego rezultatu. Był prędki i zarozumiały. Nosił się zawsze z tym „postępem“ i rozmaitemi ideami, a oto widzi pan teraz, dokąd ten postęp prowadzi!<br> {{tab}}— Ależ to jest najniezwyklejszy wypadek i nie można go żadną miarą uważać za regułę ogólną dla wszystkich postępowców...<br> {{tab}}— Nie, tak jest istotnie. Widzi pan, pochodzi to z nadmiernego wykształcenia, proszę mi wierzyć. Bo ludzie nadmiernie wykształceni pchają nos wszędzie, a zwłaszcza tam, gdzie nikt o nich nie pyta. Zresztą, może pan wie lepiej odemnie, — dodał jakgdyby obrażony. — Ja nie jestem człowiekiem nadmiernie wykształconym, jestem stary; zacząłem skromnie jako dziecię pułku i obchodziłem tego roku pięćdziesięcioletni jubileusz swej służby.<br> {{tab}}— Przepraszam najmocniej, pan daruje, Timofjeju Siemionyczu. Przeciwnie, Iwan Maciejowicz żądny jest pańskiej światłej rady, pańskiej wskazówki, co czynić należy. A nawet prosi o nią ze łzami w oczach, że tak powiem.<br> {{tab}}— „Ze łzami w oczach“. Hm! No, są to łzy krokodyle i można im śmiało nie wierzyć. Niech mi pan powie, co jego ciągnęło za granicę? I za jakie pieniądze? Przecie on nie posiada na to środków.<br> {{tab}}— Za uskładane, Timofjeju Siemionyczu, z ostatniej premji, — odpowiedziałem żałośnie. — Wszystkiego na trzy miesiące śię wybierał, — do Szwajcarji... do tej ot czyzny Wilhelma Tella.<br> {{tab}}— Wilhelma Tella? Hm!<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> oqqrcetjakr3bdk4t5vwfbjx4hja7tq 100 1083536 3148429 2022-08-09T18:17:42Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>{{tab}}— A do Neapolu chciał zjechać z wiosną. Pragnął obejrzeć muzeum, zapoznać się z tamtejszemi obyczajami, zaznajomić się z fauną...<br> {{tab}}— Hm! Z fauną? A mnie się zdaje, że kierowała nim poprostu pyszałkowatość. Co za fauna? Fauna! Czy to my nie mamy własnej fauny? Posiadamy zwierzyńce, muzea, wielbłądy. Niedźwiedzie bytują pod samym Petersburgiem. To też i osiadł on sam w krokodylu...<br> {{tab}}— Timofjeju Siemionyczu, zlituj się pan, człowieka spotkało nieszczęście, człowiek udaje się do pana jak do przyjaciela, jak do ojca, prosi o radę, a pan — czyni mu wyrzuty... Niechże pan okaże współczucie bodaj nieszczęśliwej Helenie Iwanównie!<br> {{tab}}— Mówi pan o jego żonie? Interesująca to kobietka, — odparł Timofjej Siemionycz, a serce jego widocznie zmiękło. Z apetytem wzniósł szczyptę tabaki do swego nosa. — Subtelna to osóbka. A jaka pulchna! Główkę to zawsze tak na boczek przekrzywia, na boczek... Bardzo miła. Andrzej Osipycz przedwczoraj jeszcze wspominał o niej.<br> {{tab}}— Wspominał?<br> {{tab}}— Tak, wspominał, i to bardzo pochlebnie. „Biust,, powiada, spojrzenie, fryzura... Cukierek, powiada, a nie niewiastka’ i zaraz się zaśmiał. Pan Andrzej Osipycz jest młodym jeszcze człowiekiem. —. Timofjej Siemionycz kichnął donośnie. — A tymczasem jakąże karierę toruje sobie ten młody człowiek...<br> {{tab}}— Ale tu idzie o co innego, Timofjeju Siemionyczu!<br> {{tab}}— Oczywiście, oczywiście.<br> {{tab}}— Więc jakże będzie, Timofjeju Siemionyczu?<br> {{tab}}— A cóż ja mogę zrobić?<br> {{tab}}— Niechże pan poradzi, nie poskąpi swych wskazówek, jako człek doświadczony, krewny prawie! Co przedsiębrać należy? Czy iść do władzy, czy też...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> e5zcpmbivcgvbsn16fcwo8j8ev8ribd 100 1083537 3148431 2022-08-09T18:20:39Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>{{tab}}— Do władzy? Absolutnie nie, — Spiesznie odpowiedział Timofjej Siemionycz. — Jeśli pan. życzy. sobie mojej rady, to sądzę, że przedewszystkiem należy sprawę tę zatuszować i działać, że tak powiem, w charakterze osoby prywatnej. Wypadek jest podejrzany i niebywały. Główna rzecz, że niebywały, dotychczas bezprzykładny, a przy tem źle świadczący... Dlatego wskazana jest przedewszystkiem ostrożność... Niech sobie już tam poleży. Trzeba. wyczekać, wyczekać...<br> {{tab}}— Jakże tu można wyczekiwać, Timofjeju Siemionyczu? A co będzie, jeśli on się tam zadusi?<br> {{tab}}— Czemużby się miał zadusić? Przecie, o ile mi się zdaje, opowiadałeś pan, że on się. tam urządził prawie z komfortem? Opowiedziałem wszystko jeszcze raz. Timofjej Siemionycz zamyślił się.<br> {{tab}}— Hm! — zaczął znowu mówić, obracając tabakierkę w rękach, — sądzę, że to nawet dobrze, jeśli poleży sobie tam przez jakiś czas, zamiast gdzieś za granicą. Niech się podczas tego odpoczynku zastanowi głębiej; rozumie się, dusić się nie powinien i dlatego powinien przedsiębrać, odpowiednie środki celem ochrony swego zdrowia: no, wystrzegać się kaszlu i tak dalej... A co się tyczy Niemca, to wedle mego osobistego przekonania, racja i prawo są po jego stronie i nawet o wiele bardziej, jak po stronie drugiej, bo to w jego krokodyla wieziono bez pozwolenia, a nie on wlazł w. krokodyla Iwana Maciejowicza, który, o ile pamiętam, nawet nie miał własnego krokodyla. No, a ponieważ krokodyl stanowi własność prywatną, więc nie można go rozciąć bez odszkodowania.<br> {{tab}}— Jeśli jednak idzie o ocalenie człowieczeństwa, Timofjeju Siemionyczu?<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> cxxwgoagsysnvswu7ylhtfhpm78plff 100 1083538 3148433 2022-08-09T18:21:42Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>{{tab}}— No, to jest już rzeczą policji i do niej też w takim razie należy się odnieść...<br> {{tab}}— Przecie Iwan Maciejowicz może być potrzebny u nas. Mogą go zażądać.<br> {{tab}}— Co? Iwan Maciejowicz może być u nas potrzebny? He-he! A w dodatku, przecie on ma urlop, a zatem my możemy w ogólności go ignorowaćx-a on niech sobie tam zwiedza kraje Europy. Inna rzecz, jeśli on nie jawi się w oznaczonym terminie, no, wtedy, to zapytamy o niego, wdrożymy dochodzenia...<br> {{tab}}— Trzy miesiące! Timofjeju Siemionyczu, zlituj się pan!<br> {{tab}}— Sam sobie winien. Bo czy go kto tam gwałtem wsunął może? W takim razie, proszę, to chyba trzebaby dla niego nająć rządową niańkę, a to nie jest wcale przewidziane w budżecie. A co najgłówniejsza, to to, że krokodyl stanowi własność prywatną, a więc wchodzi tu już w grę tak zwana zasada ekonomiczna. A zasada ekonomiczna przedewszystkiem. Onegdaj podczas kolacji u Łukasza Andreiicza pan Ignatij Prokoficz mówił o tem bardzo trafnie: „Nam, powiada, potrzebny jest przemysł; przemysł, powiada, znajduje się obecnie u nas w zupełnym upadku. Trzeba pomyśleć o jego sanacji. Trzeba powołać do życia kapitał, a więc i stan średni, to znaczy, burżuazję. A ponieważ u nas kapitalizm nie istnieje, więc musi się przyciągnąć kapitały z zagranicy. Należy przedewszystkiem dać koncesję zagranicznym spółkom akcyjnym na wykupienie ziem naszych, całemi gubernjami. Własność ludowa — to trucizna, to ruina! Upadd przez nią zarówno przemysł, jak i rolnictwo. Trzeba, by towarzystwa zagraniczne wykupiły, jeśli możliwe, całą naszą ziemię, — stopniowo, — a następnie trzeba dzielić, dzielić, dzielić na możliwie małe działki, i sprzedawać je na własność prywatną. Lub też nawet nie sprzedawać, tylko<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hpaqgjx7igv7ynq03v4gh5nlvgs1y2z 100 1083539 3148434 2022-08-09T18:22:39Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>oddawać w dzierżawę. Gdy już cała ziemia rosyjska będzie w rękach koncesjonowanych towarzystw zagranicznych, wtedy można wyznaczyć dowolne czynsze za wydzierżawienie. W konsekwencji mużyk będzie pracował w trójnasób, już choćby tylko dla chleba powszedniego, i można go będzie w każdej chwili wypędzić! To znaczy, będzie on to czuł,. stanie się pokorniejszym, uległym i w trójnasób będzie pracował. A teraz, w obecnych stosunkach, w gminach ludowych, co mu tam! Wie, że mimo wszystko z głodu nie umrze, więc się leniwi i zapija. A tak, to i monetę zyskamy i kapitały się rozrosną i burżuazja powstanie. Oto i angielska polityczno-literacka gazeta. „Times“, omawiając nasze finanse, skonstatowała onegdaj, że finanse nasze właśnie dlatego nie wzrastają, bo brak nam stanu średniego, wielkich trzosów, a proletarjat nie chce pracować...“ Tak trafnie mówił Ignatij Prokoficz. Znakomity teoretyk. Mówił, że‘przedłoży władzom swój projekt reform, a następnie ogłosi go w „Izwiestjach“. To nie są żadne poezje a la Iwan Maciejowicz.<br> {{tab}}— A cóż z Iwanem Maciejowiczem? — (powróciłem do mego przyjaciela).<br> {{tab}}— Właśnie do tego zmierzam, — odparł. — Przecie my sami staramy się obecnie o pozyskanie kapitałów — zagranicznych dla naszej ojczyzny, a oto niech pan sam rozważy: wszak sam tylko kapitał przyjezdnego właściciela krokodyla podwoi się przez Iwana Maciejowicza, a my zamiast otoczyć swą protekcją obcego przybysza, zagranicznego kapitalistę, przeciwnie — staramy się jego kapitałowi zakładowemu rozpruć brzuch. A czy tak być powinno? Mojem zdaniem, Iwan Maciejowicz, jeśliby był prawdziwym synem swej ojczyzny, to powinien się cieszyć i szczycić tem, że podwoił sobą wartość zagranicznego krokodyla, podwoił, a może nawet i potroił. Pożyteczna to rzecz dla przyciągnięcia zagranicznego kapitału.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> omo19c7ttac5e6ldbqps9ec3irdfyqi 3148437 3148434 2022-08-09T18:25:02Z Emsmyk 30397 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>oddawać w dzierżawę. Gdy już cała ziemia rosyjska będzie w rękach koncesjonowanych towarzystw zagranicznych, wtedy można wyznaczyć dowolne czynsze za wydzierżawienie. W konsekwencji mużyk będzie pracował w trójnasób, już choćby tylko dla chleba powszedniego, i można go będzie w każdej chwili wypędzić! To znaczy, będzie on to czuł,. stanie się pokorniejszym, uległym i w trójnasób będzie pracował. A teraz, w obecnych stosunkach, w gminach ludowych, co mu tam! Wie, że mimo wszystko z głodu nie umrze, więc się leniwi i zapija. A tak, to i monetę zyskamy i kapitały się rozrosną i burżuazja powstanie. Oto i angielska polityczno-literacka gazeta. „Times“, omawiając nasze finanse, skonstatowała onegdaj, że finanse nasze właśnie dlatego nie wzrastają, bo brak nam stanu średniego, wielkich trzosów, a proletarjat nie chce pracować...“ Tak trafnie mówił Ignatij Prokoficz. Znakomity teoretyk. Mówił, że‘przedłoży władzom swój projekt reform, a następnie ogłosi go w „Izwiestjach“. To nie są żadne poezje a la Iwan Maciejowicz.<br> {{tab}}— A cóż z Iwanem Maciejowiczem? — (powróciłem do mego przyjaciela).<br> {{tab}}— Właśnie do tego zmierzam, — odparł. — Przecie my sami staramy się obecnie o pozyskanie kapitałów — zagranicznych dla naszej ojczyzny, a oto niech pan sam rozważy: wszak sam tylko kapitał przyjezdnego właściciela krokodyla podwoi się przez Iwana Maciejowicza, a my zamiast otoczyć swą protekcją obcego przybysza, zagranicznego kapitalistę, przeciwnie — staramy się jego kapitałowi zakładowemu rozpruć brzuch. A czy tak być powinno? Mojem zdaniem, Iwan Maciejowicz, jeśliby był prawdziwym synem swej ojczyzny, to powinien się cieszyć i szczycić tem, że podwoił sobą wartość zagranicznego krokodyla, podwoił, a może nawet i potroił. Pożyteczna to rzecz dla przyciągnięcia zagranicznego kapitału.<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> oq0wlzcujypmstukhc9w4cwysxgiw9g 100 1083540 3148436 2022-08-09T18:24:46Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>Uda się jednemu, patrzysz, wnet oto i drugi z krokodylem przyjedzie, a trzeci to odrazu dwa lub trzy przywiezie, a wokoło nich kapitały grupują się i grupują. Wtedy i burżuazja nasza powstanie! Trzeba stworzyć dogodne warunki.<br> {{tab}}— Miejże litość, Timofjeju Siemionyczu! — zawołałem, — wszak pan żąda od biednego Iwana Maciejowicza prawie nadludzkiego samozaparcia!<br> {{tab}}— Ja niczego nie żądam. I przedewszystkiem proszę, — jak już i poprzednio prosiłem, — mieć to na uwadze, że ja nie jestem władzą, ergo od nikogo niczego żądać nie mogę. Jako syn ojczyzny mówię, to jest mówię nie jako „Syn Ojczyzny", lecz poprostu, jako syn ojczyzny mówię. I pytam znowu, kto jemu kazał leźć do wnętrza krokodyla? Człowiek solidny, piastujący urząd, żyjący w Iegalnem małżeństwie, i nagie — taki krok! Czyż to się godzi?<br> {{tab}}— Ależ krok ten zdarzył się zupełnie niespodzianie.<br> {{tab}}— A któż to wie napewno? A przytem z jakichże sum ma się zapłacić właścicielowi krokodyla, niech mi pan powie?<br> {{tab}}— Może zaliczkując na jego pensję, Timofjeju Siemionyczu?<br> {{tab}}— A pensja na to wystarczy?<br> {{tab}}— Nie wystarczy, niestety, — odpowiedziałem ze smutkiem. — Ten Niemiec z początku się przestraszył, że krokodyl jego pęknie, a potem, gdy się przekonał, że wszystko dobrze się układa, zaczął się robić ważnym i ucieszył się, że może cenę podwoić.<br> {{tab}}— Potroić, w czwórnasób podnieść! Publiczność teraz przypłynie, a tacy właściciele krokodyli, to naród bardzo przemyślny. A w dodatku wszyscy mięsożercy posiadają skłonność do ekscentrycznych rozrywek i dlatego, powtarzam, przedewszystkiem niechaj Iwan Macie<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 68rjxhegx88rj472t6ytyl2p5fv90st 100 1083541 3148441 2022-08-09T18:26:28Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>jowicz zachowuje incognito, niech się nie śpieszy. Niechaj sobie wszyscy nawet wiedzą, że on się znajduje w krokodylu, niech jednak nikt o tein nie wie oficjalnie. Co do tego, to Iwan Maciejowicz znajduje — się nawet w bardzo sprzyjających okolicznościach, bo uważa się go za przebywającego za granicą. Ktoś bąknie, że on jest w krokodylu, lecz my mu nie damy wiary. Już to można będzie tak urządzić. Główna rzecz — niech czeka; bo i poco ma się śpieszyć?<br> {{tab}}— No, a jeśli..<br> {{tab}}— Bądź pan spokojny, jest on silnej konstytucji fizycznej..<br> {{tab}}— No, a potem, skoro już wyczeka swoje?<br> {{tab}}— No, nie będę ukrywał przed panem, że wypadek to krańcowo kazuistyczny. Trudno się zorjentować, a co najgłówniejsza, przeszkadza tutaj to, że dotychczas jest to coś zupełnie bezprzykładnego. Jeśliby u nas zaistniałbył kiedykolwiek przedtem podobny przykład, to jeszcze możnaby siak-tak nim się pokierować. A tak, jakże tu powziąć decyzję? Trzebaby się dłużej zastanowić i sprawa musi potrwać.<br> {{tab}}Szczęśliwa myśl błysnęła mi w głowie.<br> {{tab}}— A czy nie możnaby tak urządzić, — ozwałem się, — że skoro już wyrokiem losu musi on przebywać we wnętrznościach potwora, a z woli Opatrzności pozostanie przy życiu, to czy nie mógłby on wnieść podania, by mu ten czas zaliczono do służby?<br> {{tab}}— Hm!... chyba jako bezpłatny urlop...<br> {{tab}}— Nie, czy nie możnaby urlopu tego uważać właśnie za płatny?<br> {{tab}}— Na jakiejże podstawie?<br> {{tab}}— Jako urlopowanego w charakterze odkomenderowanego na ekspedycję...<br> {{tab}}— Jaką i dokąd?<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> iyhiiffmb2pawadx4bwcpbsq1vipv8y 100 1083542 3148442 2022-08-09T18:27:49Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>{{tab}}— No, do wnętrzności, do wnętrzności krokodylich... powiedzmy, celem przeprowadzenia badań, celem zaznajomienia się na miejscu z faktami. Rzecz to nowa, naturalnie, ale zgodna z duchem postępu i równocześnie wykaże troskę rządu o oświatę mas...<br> {{tab}}Timofjej Siemionycz zamyślił się.<br> {{tab}}— Odkomenderować osobnego urzędnika, — rzekł wkońcu, — do wnętrzności krokodyla ze szczególnemi poleceniami, — jeśli idzie o moje zdanie osobiste, — byłoby to nadużyciem. W budżecie państwa coś takiego nie jest przewidziane. Zresztą, jakież to szczególne polecenia do tych okolic możnaby mu wydać?<br> {{tab}}— No, powiedzmy dla gruntownego zbadania natury tam na miejscu, w samym środku życia. Obecnie wszędzie wybiły się na pierwsze miejsce nauki przyrodnicze, botanika... Więc on by tam żył i przysyłał komunikaty... No, naprzykład, o trawieniu jadła albo poprostu o zwyczajach i obyczajach. Celem zebrania faktycznego materjału.<br> {{tab}}— To znaczy, dla statystyki, to ma pan na myśli. W tem to już ja nie jestem specjalistą ani filozofem. Powiada pan: fakty, — my i bez tego zawaleni jesteśmy faktami i nie wiemy, co z niemi począć. A w dodatku ta statystyka to rzecz niebezpieczna...<br> {{tab}}— Czemuż to?<br> {{tab}}— Niebezpieczna, powtarzam, a przytem zgodzi się pan ze mną, że on będzie nam komunikował o faktach, że tak powiem, leżąc na boku, a czyż można pełnić obowiązki służbowe, leżąc na boku? Byłoby to wprowadzeniem nowych i na pewno niebezpiecznych zwyczajów w urzędowaniu; a zresztą, znowu nie posiadamy tu odpowiedniego precedensu. Gdybyśmy posiadali bodaj najmniejszą tradycję w tym kierunku, to proszę bardzo, sądzę, że w takim razie możnaby go odkomenderować.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> gd3fpq8eczbvlebozsoimqwnw0yrmnz 100 1083543 3148445 2022-08-09T18:29:37Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>{{tab}}— Ależ bo i żywych krokodyli nie przywożono do nas dotychczas, Timofjeju Siemionyczu.<br> {{tab}}— Hm! Tak... — I znowu się zamyślił. — Jeśli pan koniecznie chce, to uwaga pańska jest słuszna i mogłaby posłużyć za podstawę do dalszego konstruowania sprawy. Ale musi pan wziąć i to pod uwagę, że jeśli z pojawieniem się żywych krokodyli zaczną przepadać urzędnicy, a następnie na tej zasadzie, że tam jest ciepło i miękko, będą sami masowo starali się o odkomenderowanie ich do tych okolic, a potem leżeć sobie będą na boku... to przyzna pan chyba, żo projekt taki nie jest zbyt rozumny i celowy. W takim razie, proszę, każdyby tam polazł, by za darmo brać pensję.<br> {{tab}}— W każdym razie niech go pam nie opuści, Timofjeju. Siemionyczu! Aha! Iwan Maciejowicz prosił mnie, bym panu odniósł jego dług honorowy, siedem rubli, przegranych w labeta.<br> {{tab}}— Ach tak, przegrał do mnie onegdaj u naszego wspólnego znajomego, Nicefora! Pamiętam. Taki był wtedy jeszcze wesoły, stroił żarty i tak... raptem....<br> {{tab}}Stary był szczerze wzruszony.<br> {{tab}}— Niechże go pan nie opuści, Timofjeju Siemionyczu,<br> {{tab}}— Będę się starał. Pomówię od siebie prywatnie, zapytam niby. A zresztą niech się pan dowie, nieoficjalnie, ze swej strony, ile właściwie zgodziłby się wziąć Niemiec za swego krokodyla?<br> {{tab}}Widać było, że Timofjej Siemionycz się udobruchał.<br> {{tab}}— Dowiem się z pewnością, — odpowiedziałem, — i natychmiast zgłoszę się do pana ze sprawozdaniem.<br> {{tab}}— A żona jego... sama teraz? Nudzi się?<br> {{tab}}— Może ją pan odwiedzi, Timofjeju Siemionyczu.<br> {{tab}}— Owszem, odwiedzę, chciałem jeszcze onegdaj to zrobić, a oto dobra sposobność się nadarzyła... I co mu<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8fjpgpoxwjnx7f1de6nhvacofrj2hx5 100 1083544 3148447 2022-08-09T18:31:33Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>strzeliło do głowy z tem oglądaniem krokodyla! A zresztą, jabym i sam chciał go zobaczyć.<br> {{tab}}— Niechże pan odwiedzi biedaka, Timofjeju Siemionyczu.<br> {{tab}}— Dobrze, odwiedzę go. Rozumie się, nie chciałbym tym swoim krokiem obudzić w nim nieusprawiedliwionych nadziei. Przyjdę jako osoba prywatna... No, do widzenia; śpieszę się do Nicefora; przyjdzie pan tam?<br> {{tab}}— Nie, ja idę do więźnia.<br> {{tab}}— Tak, teraz do więźnia!... E — ech, lekkomyślność i basta!<br>{{tab}}Pożegnałem się ze starcem. Wszelakie myśli chodziły mi po głowie. Dobry to i poczciwy człowiek, ten Timofjej Siemionycz. i wychodząc od niego, szczerze się radowałem, że obchodzi już pięćdziesięcioletni jubileusz, bo tacy jubilaci są obecnie u nas doprawdy rzadkością. Rozumie się, natychmiast poleciałem do pasażu, by złożyć sprawozdanie ze wszystkiego biednemu Iwanowi Maciejowiczowi. Trapiła mnie też ciekawość, jak on się tam w krokodylu urządził i wogóle, jak można żyć w krokodylu? I czy rzeczywiście można w nim żyć? Czasami mi się, naprawdę, zdawało, że wszystko to jest jakimś snem potwornym, tem bardziej, że miało się tu do czynienia z potworem...<br> {{Centruj|III|}}<br> {{tab}}A jednak nie był to sen, lecz najoczywistsza, nie ulegająca żadnej wątpliwości jawa. Gdyby inaczej było, — to czyż opowiadałbym o tem? Oto, co nastąpiło dalej...<br> {{tab}}Do pasażu doszedłem późno już, około dziewiątej, i do krokodylej sali musiałem wejść tylnemi drzwiami, bo Niemiec zamknął wejście od frontu, tym razem wcześniej jak zwykle. Chodził on szerokiemi krokami, — był<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0a1mvn2hed901t5t85oi64kbf9fquxg 100 1083545 3148449 2022-08-09T18:33:02Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>u siebie w domu, — w jakimś zatłuszczonym, starym surducie i był jeszcze bardziej zadowolony ze siebie, niż rano. Widać było, że niczego się już nie boi i że „publika dużo chodził1*. Mutter wyszła trochę, później, oczywiście w tej myśli, by uważać na mnie. Niemiec często szeptem rozmawiał z nią o czemś. Mimo, że widowisko było już zamknięte, kazał mi zapłacić 25 kopjejek tytułem wstępu.<br> {{tab}}Co za zbyteczna skrupulatność !<br> {{tab}}— Pan bendzie kaszdy raz płacić, publika bendzie rubel płacić, a pan fiinf und zwanzig kopjejek, bo pan dobry pszyjaciel od pański dobry pszyjaciel, a ja szanuje pszyjaciel...<br> {{tab}}— A żyje? Czy żyje jeszcze mój wysoce wykształcony przyjaciel? — głośno zawołałem, podchodząc do krokodyla i spodziewając się, że słowa moje zdaleka jeszcze dotrą do Iwana Maciejowicza i połechtają mile jego samolubstwo.<br> {{tab}}— Żyję i zdrów jestem, — odpowiedział mi, jakgdyby skądś zdaleka lub z pod łóżka, chociaż stałem obok niego, — żyję i zdrów jestem, ale o tem potem... Powiedz mi, co i jak?<br> {{tab}}Jakby rozmyślnie nie dosłyszawszy zapytania, jąłem gorliwie i skwapliwie sam go wypytywać: jak mu tam, co się z nim dzieje, jak jest w krokodylu i wogóle co się tam znajduje we wnętrzu potwora? Wymagała tego i przyjaźń między nami i zwykła przyzwoitość. Lecz on przerwał mi kapryśnie i ze złością.<br> {{tab}}— Pytam, co i jak? — zakrzyczał, komenderując mną, jak zwykle, swym piskliwym głosem, który tym razem budził niezwykłą odrazę.<br> {{tab}}Opowiedziałem mu całą swą rozmowę z Timofjejem Siemionyczem szczegółowo, do ostatniej kropki. Opowiadając, starałem się dać wyraz swemu oburzeniu.<br> {{tab}}— Starzec ma słuszność, — zdecydował Iwan Macie<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 5aeqf7mjzkn01b06yc1mx0kjidwo8ju 3148469 3148449 2022-08-09T18:47:18Z Seboloidus 27417 lit., dr, dt proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>u siebie w domu, — w jakimś zatłuszczonym, starym surducie i był jeszcze bardziej zadowolony ze siebie, niż rano. Widać było, że niczego się już nie boi i że „publika dużo chodził“. ''Mutter'' wyszła trochę, później, oczywiście w tej myśli, by uważać na mnie. Niemiec często szeptem rozmawiał z nią o czemś. Mimo, że widowisko było już zamknięte, kazał mi zapłacić 25 kopjejek tytułem wstępu.<br> {{tab}}Co za zbyteczna skrupulatność!<br> {{tab}}— Pan bendzie kaszdy raz płacić, publika bendzie rubel płacić, a pan fünf und zwanzig kopjejek, bo pan dobry pszyjaciel od pański dobry pszyjaciel, a ja szanuje pszyjaciel...<br> {{tab}}— A żyje? Czy żyje jeszcze mój wysoce wykształcony przyjaciel? — głośno zawołałem, podchodząc do krokodyla i spodziewając się, że słowa moje zdaleka jeszcze dotrą do Iwana Maciejowicza i połechtają mile jego samolubstwo.<br> {{tab}}— Żyję i zdrów jestem, — odpowiedział mi, jakgdyby skądś zdaleka lub z pod łóżka, chociaż stałem obok niego, — żyję i zdrów jestem, ale o tem potem... Powiedz mi, co i jak?<br> {{tab}}Jakby rozmyślnie nie dosłyszawszy zapytania, jąłem gorliwie i skwapliwie sam go wypytywać: jak mu tam, co się z nim dzieje, jak jest w krokodylu i wogóle co się tam znajduje we wnętrzu potwora? Wymagała tego i przyjaźń między nami i zwykła przyzwoitość. Lecz on przerwał mi kapryśnie i ze złością.<br> {{tab}}— Pytam, co i jak? — zakrzyczał, komenderując mną, jak zwykle, swym piskliwym głosem, który tym razem budził niezwykłą odrazę.<br> {{tab}}Opowiedziałem mu całą swą rozmowę z Timofjejem Siemionyczem szczegółowo, do ostatniej kropki. Opowiadając, starałem się dać wyraz swemu oburzeniu.<br> {{tab}}— Starzec ma słuszność, — zdecydował Iwan Macie-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fdzwnzy81j5cnox94jy53ohk3z3g7i0 100 1083546 3148450 2022-08-09T18:34:09Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>jowicz tonem ostrym, jak to czynił zazwyczaj podczas swych rozmów ze mną. — Lubię ludzi praktycznych, a nie cierpię sentymentalnych dziam. Gotów jednak jestem przyznać, że i twoja myśl co do odkomenderowania mnie tutaj, nie jest całkiem niedorzeczna. Istotnie, mogę zakomunikować wiele rzeczy ważnych dla nauki i co się tyczy stosunków obyczajowych. Obecnie jednak wszystko bierze nowy i niespodziewany obrót i nie warto troszczyć się 0 same tylko pobory. Słuchaj uważnie. Ty siedzisz?<br> {{tab}}— Nie, stoję.<br> {{tab}}— No, to usiądź sobie gdziekolwiek bądź, choćby na podłodze i słuchaj uważnie.<br> {{tab}}Zirytowany wziąłem krzesło i ze złością stawiając je, stuknąłem niem o podłogę.<br> {{tab}}— Słuchaj, — zaczął mówić tonem rozkazującym, — przychodziły tu dzisiaj ogromne tłumy publiczności. Pod wieczór nie wystarczyło miejsca i zjawiła się policja dla utrzymania porządku. O ósmej. t. j, wcześniej jak zwykle, gospodarz widział się zmuszonym zamknąć swe widowisko 1 przerwał przedstawienie, by obliczyć uzyskaną kasę i przygotować się lepiej na jutro. Wiem, że jutro zbierze się tu cały kiermasz. Przypuszczać należy, że całe wykształcone towarzystwo stolicy, świat kobiecy z wyższych sfer, posłowie i ambasadorowie obcych państw, cała palestra i. t p. przesuną się przez tę salę. Ba, co więcej: nazjeżdża się tu mnóstwo ludzi z odległej prowincji, z całej naszej szerokiej, a ciekawej ojczyzny. Rezultat jest ten — że wszystkich oczy na mnie są zwrócone, i choć jestem w ukryciu, ale mam wszędzie pierwszeństwo. Zacznę uczyć głupi tłum. Sam pouczony doświadczeniem, przedstawiać będę w swojej postaci przykład wzniosłości i zarazem pokory wobec losu! Będę, że tak powiem, katedrą, z której zacznę uczyć ludzkość! Same już przyrodniczo-naukowe odkrycia, o których, jako o zaobserwowa<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> bgw8cbsz5k9njbzexg3q1tkto7doj55 3148472 3148450 2022-08-09T18:48:26Z Seboloidus 27417 lit., dt proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>jowicz tonem ostrym, jak to czynił zazwyczaj podczas swych rozmów ze mną. — Lubię ludzi praktycznych, a nie cierpię sentymentalnych dziam. Gotów jednak jestem przyznać, że i twoja myśl co do odkomenderowania mnie tutaj, nie jest całkiem niedorzeczna. Istotnie, mogę zakomunikować wiele rzeczy ważnych dla nauki i co się tyczy stosunków obyczajowych. Obecnie jednak wszystko bierze nowy i niespodziewany obrót i nie warto troszczyć się o same tylko pobory. Słuchaj uważnie. Ty siedzisz?<br> {{tab}}— Nie, stoję.<br> {{tab}}— No, to usiądź sobie gdziekolwiek bądź, choćby na podłodze i słuchaj uważnie.<br> {{tab}}Zirytowany wziąłem krzesło i ze złością stawiając je, stuknąłem niem o podłogę.<br> {{tab}}— Słuchaj, — zaczął mówić tonem rozkazującym, — przychodziły tu dzisiaj ogromne tłumy publiczności. Pod wieczór nie wystarczyło miejsca i zjawiła się policja dla utrzymania porządku. O ósmej t.&nbsp;j, wcześniej jak zwykle, gospodarz widział się zmuszonym zamknąć swe widowisko i przerwał przedstawienie, by obliczyć uzyskaną kasę i przygotować się lepiej na jutro. Wiem, że jutro zbierze się tu cały kiermasz. Przypuszczać należy, że całe wykształcone towarzystwo stolicy, świat kobiecy z wyższych sfer, posłowie i ambasadorowie obcych państw, cała palestra i. t p. przesuną się przez tę salę. Ba, co więcej: nazjeżdża się tu mnóstwo ludzi z odległej prowincji, z całej naszej szerokiej, a ciekawej ojczyzny. Rezultat jest ten — że wszystkich oczy na mnie są zwrócone, i choć jestem w ukryciu, ale mam wszędzie pierwszeństwo. Zacznę uczyć głupi tłum. Sam pouczony doświadczeniem, przedstawiać będę w swojej postaci przykład wzniosłości i zarazem pokory wobec losu! Będę, że tak powiem, katedrą, z której zacznę uczyć ludzkość! Same już przyrodniczo-naukowe odkrycia, o których, jako o zaobserwowa-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> q7uy8qhi4sccazlu3jhwcfti7q6gkgk 100 1083547 3148457 2022-08-09T18:41:01Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>nych w zamieszkiwanym przez siebie potworze, mogę zakomunikować, — są drogocenne. I dlatego nietylko nie utyskuję na mój wypadek dziś rano, ale spodziewam się nawet, że zrobię najświetniejszą karierę.<br> {{tab}}— A czy ci się nie sprzykrzy? — zauważyłem uszczypliwie.<br> {{tab}}Najbardziej rozłościło mnie to, że on prawie zupełnie już zaniechał używania, powszechnie u nas przyjętego wymieniania imienia rozmówcy, jak i patronimikonu, — do tego stopnia wzbił się w pychę, Nie mniej jednak mnie samego to stropiło. „I czemu, czemu właściwie ten lekkomyślny pęcherz tak się nadyma!“ zgrzytałem szeptem do siebie. „Tu płakać należy, a nie drzeć nosa.“<br> {{tab}}— Nie! — odpowiedział ostro na mą uwagę, — bo teraz dopiero, przejęty wielkiemi ideami, mogę odpoczywając marzyć o polepszeniu losu całej ludzkości. Z krokodyla wyjdzie teraz prawda i światło. Niewątpliwie utworzę nową, własną teorję o nowych stosunkach gospodarczych i dumny z niej będę — czego dotychczas zapracowany w biurze i pogrążony w marnych rozrywkach świata osiągnąć nie mogłem. Wszystko obalę i stanę się nowym Fourier’em. Do rzeczy: czyś oddał Timofjejowi Siemionyczowi siedem rubli?<br> {{tab}}— Z własnych pieniędzy oddałem, — odpowiedziałem, chcąc zaznaczyć, że zapłaciłem z własnych funduszów.<br> {{tab}}— Policzymy się, — rzekł tonem wyższości. Spodziewam się podwyżki poborów, bo i komuż mieliby je podwyższyć, jeśli nie mnie? Pożytek ze mnie będzie teraz ogromny. Ale wróćmy do naszych spraw. Cóż żona?<br> {{tab}}— Ty, zdaje mi się, pytasz o Helenę Iwanównę?<br> {{tab}}— Żona?! — krzyknął tym razem z jakimś piskiem.<br> {{tab}}Cóż było robić! Pokornie, znowu jednak zgrzytajączębami, opowiedziałem, w jakim nastroju zostawiłem Helenę Iwanównę. Lecz on nawet nie dosłuchał do końca<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> snsttwk3pgg8p76kbvpk8eqrfgjbrar 3148458 3148457 2022-08-09T18:41:30Z Emsmyk 30397 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>nych w zamieszkiwanym przez siebie potworze, mogę zakomunikować, — są drogocenne. I dlatego nietylko nie utyskuję na mój wypadek dziś rano, ale spodziewam się nawet, że zrobię najświetniejszą karierę.<br> {{tab}}— A czy ci się nie sprzykrzy? — zauważyłem uszczypliwie.<br> {{tab}}Najbardziej rozłościło mnie to, że on prawie zupełnie już zaniechał używania, powszechnie u nas przyjętego wymieniania imienia rozmówcy, jak i patronimikonu, — do tego stopnia wzbił się w pychę, Nie mniej jednak mnie samego to stropiło. „I czemu, czemu właściwie ten lekkomyślny pęcherz tak się nadyma!“ zgrzytałem szeptem do siebie. „Tu płakać należy, a nie drzeć nosa.“<br> {{tab}}— Nie! — odpowiedział ostro na mą uwagę, — bo teraz dopiero, przejęty wielkiemi ideami, mogę odpoczywając marzyć o polepszeniu losu całej ludzkości. Z krokodyla wyjdzie teraz prawda i światło. Niewątpliwie utworzę nową, własną teorję o nowych stosunkach gospodarczych i dumny z niej będę — czego dotychczas zapracowany w biurze i pogrążony w marnych rozrywkach świata osiągnąć nie mogłem. Wszystko obalę i stanę się nowym Fourier’em. Do rzeczy: czyś oddał Timofjejowi Siemionyczowi siedem rubli?<br> {{tab}}— Z własnych pieniędzy oddałem, — odpowiedziałem, chcąc zaznaczyć, że zapłaciłem z własnych funduszów.<br> {{tab}}— Policzymy się, — rzekł tonem wyższości. Spodziewam się podwyżki poborów, bo i komuż mieliby je podwyższyć, jeśli nie mnie? Pożytek ze mnie będzie teraz ogromny. Ale wróćmy do naszych spraw. Cóż żona?<br> {{tab}}— Ty, zdaje mi się, pytasz o Helenę Iwanównę?<br> {{tab}}— Żona?! — krzyknął tym razem z jakimś piskiem.<br> {{tab}}Cóż było robić! Pokornie, znowu jednak zgrzytajączębami, opowiedziałem, w jakim nastroju zostawiłem Helenę Iwanównę. Lecz on nawet nie dosłuchał do końca <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 5lyyx1rw3et5czi7coejbaihkoyl6k6 3148474 3148458 2022-08-09T18:49:44Z Seboloidus 27417 int. proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>nych w zamieszkiwanym przez siebie potworze, mogę zakomunikować, — są drogocenne. I dlatego nietylko nie utyskuję na mój wypadek dziś rano, ale spodziewam się nawet, że zrobię najświetniejszą karierę.<br> {{tab}}— A czy ci się nie sprzykrzy? — zauważyłem uszczypliwie.<br> {{tab}}Najbardziej rozłościło mnie to, że on prawie zupełnie już zaniechał używania, powszechnie u nas przyjętego wymieniania imienia rozmówcy, jak i patronimikonu, — do tego stopnia wzbił się w pychę, Nie mniej jednak mnie samego to stropiło. „I czemu, czemu właściwie ten lekkomyślny pęcherz tak się nadyma!“ zgrzytałem szeptem do siebie. „Tu płakać należy, a nie drzeć nosa.“<br> {{tab}}— Nie! — odpowiedział ostro na mą uwagę, — bo teraz dopiero, przejęty wielkiemi ideami, mogę odpoczywając marzyć o polepszeniu losu całej ludzkości. Z krokodyla wyjdzie teraz prawda i światło. Niewątpliwie utworzę nową, własną teorję o nowych stosunkach gospodarczych i dumny z niej będę — czego dotychczas zapracowany w biurze i pogrążony w marnych rozrywkach świata osiągnąć nie mogłem. Wszystko obalę i stanę się nowym Fourier’em. Do rzeczy: czyś oddał Timofjejowi Siemionyczowi siedem rubli?<br> {{tab}}— Z własnych pieniędzy oddałem, — odpowiedziałem, chcąc zaznaczyć, że zapłaciłem z własnych funduszów.<br> {{tab}}— Policzymy się, — rzekł tonem wyższości. Spodziewam się podwyżki poborów, bo i komuż mieliby je podwyższyć, jeśli nie mnie? Pożytek ze mnie będzie teraz ogromny. Ale wróćmy do naszych spraw. Cóż żona?<br> {{tab}}— Ty, zdaje mi się, pytasz o Helenę Iwanównę?<br> {{tab}}— Żona?! — krzyknął tym razem z jakimś piskiem.<br> {{tab}}Cóż było robić! Pokornie, znowu jednak zgrzytając zębami, opowiedziałem, w jakim nastroju zostawiłem Helenę Iwanównę. Lecz on nawet nie dosłuchał do końca.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> rr8nmtbfxaua9eu50159we3ug6fzdkp 100 1083548 3148460 2022-08-09T18:42:05Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>{{tab}}— Co do niej, mam osobne widoki, — zaczął niecierpliwie. — Skoro ja będę znakomitością tutaj, to chcę, by ona była nią tam. Uczeni, poeci, myśliciele, mineralogowie, przybysze z zagranicy, mężowie stanu, po porannej gawędce ze mną, będą przebywali wieczorami na przyjęciach w jej salonie. Przyjęcia te powinny się u niej rozpocząć w przyszłym tygodniu, regularnie każdego dnia wieczorem. Środków na to dostarczy moja podwojona pensja. tembardziej, że przyjęcie powinno się ograniczać do samej herbaty i najętych lokai. i tu i tam będzie mowa o mnie. Dawno pragnąłem, by wszyscy o mnie mówili, lecz nie mogłem tego dopiąć, skrępowany małem znaczeniem i niedostateczną rangą. Obecnie zaś wszystko to osiągnięte zostało jakimś zwykłym sobie krokodylem połknięciem. Każde me słowo będzie uważnie wysłuchiwane, każde wyrażenie będzie przemyślane przez innych, podawane z ust do ust i drukiem. Zmuszę ich wkońcu do powszechnego uznania! Zrozumieją wreszcie, jakim zdolnościom pozwolili zniknąć we wnętrznościach krokodyla. „Ten człowiek mógł być ministrem spraw zagranicznych i rządzić królestwem“, powiedzą jedni. „I ten człowiek nie stanął na czele jakiegoś obcego królestwa“, powiedzą drudzy. A żona powinna tworzyć pendant do mnie — ja reprezentuję rozum, ona zaś piękno i tworzy niesłychanie miłe zjawisko. „Ona jest cudowna, dlatego też jest jego żoną“, powiedzą jedni. „Ona jest cudowna dlatego, bo jest jego żoną“, poprawiać będą inni. Na każdy wypadek niechaj Helena zaraz jutro kupi sobie Encyklopedję Krajewskiego, by mogła nauczyć się mówić o wszystkiem. A przedewszystkiem niechaj czytuje wstępne artykuły polityczne w „Petersburskich Izwiestjach“, zestawiając je codziennie z „Gołosem“. Przypuszczam, że gospodarz zgodzi się na to, by mnie czasami zanoszono razem z krokodylem do świetnego salonu mojej żony. Będę stał<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> pf0fade5oplai7snhyia8nhqbr67ylh 100 1083549 3148461 2022-08-09T18:42:53Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>w tem naczyniu na środku wspaniałego salonu i będę sypał bystremi uwagami, które sobie przygotuję jeszcze w godzinach porannych. Mężowi stanu zakomunikuję swe projekty; z poetą mówić będę rymami dla pań będę niewyczerpaną skarbnicą wytwornych żartów i dobrych manier, — a równocześnie wcale nie będę niebezpieczny dla ich mężów. Dla wszystkich innych będę przykładem poddania się losowi i woli Opatrzności. Z żony swojej uczy nię literacki fenomen; wysunę ją naprzód i objaśnię ją wobec publiczności; jako moja żona musi być pełna wspaniałej godności i jeśli posiadamy już naszego rosyjskiego Alfreda de Musset, to z tem większą słusznością nazwą moją żonę rosyjską Eugenją Tours.<br> {{tab}}Wyznaję otwarcie, że chociaż całe to dzikie gadanie nie było żadną niespodzianką u takiego Iwana Maciejowicza, (taki był zawsze), mimo to przemknęła mi myśl, że on musi mieć teraz gorączkę i bredzi. Był to ten sam zwykły i codzienny Iwan Maciejowicz, ale widziany przez szkło powiększające dwudziestokrotnie.<br> {{tab}}— Przyjacielu, — zapytałem go, — czy masz nadzieję, że będziesz długo żył? I wogóle powiedz mi: czyś ty zdrów? Jakże ty jadasz, jak sypiasz, jak oddychasz? Jestem twoim przyjacielem, przyznaj, że wypadek bardzo jest niezwykły, a więc i ciekawość moja bardzo zwyczajna.<br> {{tab}}— Głupia to ciekawość i basta, — odpowiedział sentencjonalnie, — ale ci ją zaspokoję. Pytasz, jak się urządziłem we wnętrznościach potwora? Po pierwsze, krokodyl. ku mojemu zdziwieniu, okazał się zupełnie pustym. Wnętrze jego składa się jakoby z ogromnego pustego worka zgumelastyki, w rodzaju tych artykułów gumowych, które tak są rozpowszechnione u nas w ulicy Gorochowej, Morskiej i, jeśli się nie mylę, na Wozniesieńskim Prospekcie. W przeciwnym razie, sam pomyśl, jakżebym się mógł w nim pomieścić?<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dti6ssarbadjkdgo2hi0g16mfa2kk4q 100 1083550 3148462 2022-08-09T18:43:40Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>{{tab}}— Czy być może! — zawołałem w zrozumiałem zdziwieniu. — Czy naprawdę krokodyl jest zupełnie pusty?<br> {{tab}}— Zupełnie — surowo i przekonywająco potwierdził Iwan Maciejowicz. — I najprawdopodobniej urządziło go tak samo prawo natury. Krokodyl rozporządza tylko paszczą, zaopatrzoną w ostre zęby, a jako dodatek do paszczy posiada bardzo długi ogon, — oto i wszystko, cały stan faktyczny. W środku zaś pomiędzy temi dwiema jego kończynami znajduje się przestrzeń pusta, powleczona czemś w rodzaju kauczuku, wedle wszelkiego prawdopodobieństwa, istotnie kauczukiem.<br> {{tab}}— A żebra, a żołądek, a kiszki, a śledziona, a serce? — przerwałem ze złością.<br> {{tab}}— Niczego podobnego, zupełnie niczego takiego tu niema i prawdopodobnie nigdy nie było. Wszystko to są głupie fantazje lekkomyślnych podróżników. Ja nadymam obecnie sobą krokodyla, podobnie jak nadymają poduszkę na krzesła dla tych, co cierpią na hemoroidy. Jest on rozciągliwy do nieprawdopodobnych granic. Nawet ty, w charakterze przyjaciela domu, mógłbyś się pomieścić razem ze mną, jeślibyś się odznaczał wielkodusznością, — i wtedy nawet dośćby jeszcze tu było wolnego miejsca. Zamyślam nawet, w ostateczności, zamówić tu Helenę Iwanównę. Zresztą podobne pustopróżne urządzenie krokodyla zupełnie się zgadza z naukami przyrodniczemi, bo przypuśćmy naprzykład, że dane ci jest urządzić nowego krokodyla, — to staniesz przed następującem przyrodniczem zagadnieniem: jaka jest zasadnicza właściwość krokodyla? Odpowiedź jest jasna: połykać ludzi. — Jakiemże teraz urządzeniem można to osiągnąć u krokodyla, by połykał ludzi? Odpowiedź jest jeszcze jaśniejsza: urządziwszy go pustym. Fizyka dawno już ustaliła, że natura nie znosi próżni. Podobnie i wnętrze krokodyla musi być właśnie puste, by nie znosić próżni i w konsekwencji po<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hjr3wwmqumd2ol53gcsdxzocmvtbpjf 100 1083551 3148465 2022-08-09T18:44:54Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>łykać i napełniać się wszystkiem, co tylko jest pod ręką. Oto jest jedyny rozumny powód, dlaczego wszystkie krokodyle połykają naszych braci. Nie tak się rzecz ma z organizmem człowieka: naprzykład, im bardziej pusta jest głowa ludzka, tem mniej odczuwa żądzę wypełnienia się; jest to jedyny wyjątek z powszechnej reguły. Wszystko to stało mi się teraz jasnem jak na dłoni. Do wszystkiego tego doszedłem własnym rozumem i doświadczeniem, znajdując się, że tak powiem, we wnętrznościach przyrody, w jej retorcie, przysłuchując się biciu jej pulsów. Popiera mnie nawet etymologja, bo sama nazwa krokodyl oznacza żarłoczność. Krokodyl, crocodillo, jest to słowo oczywiście włoskie, współczesne może dawnym egipskim Faraonom, i naturalnie pochodzące od francuskiego źródłosłowu croąuer, co oznacza zjeść, zeżreć i wogóle użyć na jadło. Wszystko to mam zamiar przeczytać — w postaci pierwszej lekcji — publiczności, zebranej w salonie Heleny, gdy mnie tam zaniosą w krokodylu.<br> {{tab}}— Przyjacielu, czy nie powinienbyś ty wziąć teraz bodaj na przeczyszczenie — zawołałem mimowoli. — „On ma gorączkę, wysoką gorączkę, mówi w gorączce !“ — powtarzałem sam do siebie przerażony.<br> {{tab}}— Bajdurzysz! — odpowiedział pogardliwie — a przytem jest to w mojem teraźniejszem położeniu zupełnie niepotrzebne. Zresztą, ja po części wiedziałem, że ty zaczniesz mówić o przeczyszczających środkach.<br> {{tab}}— Ależ przyjacielu, a jakże... jakże ty teraz używasz jadła? Jadłeś ty dzisiaj obiad czy nie?<br> {{tab}}— Nie, jestem jednak syty i prawdopodobnie od teraz nigdy już jadła używać nie będę. I rzecz to zupełnie zrozumiała: napełniając sobą całe wnętrze krokodyla, czynię go zawsze sytym. Teraz można go kilka lat nie karmić. Z drugiej strony, — on, syty mną, naturalnie<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ohv79hrdkqkpi232xnibyjteyi2pbgf 100 1083552 3148466 2022-08-09T18:45:29Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>udzieli i mnie wszystkich soków żywotnych ze swego ciała; jest to coś w tym rodzaju, jak naprzykład niektóre’ wydelikacone kokietki obkładają siebie i wszystkie swe kształty na noc surowemi kotletami i następnie, wziąwszy rano kąpiel, stają się świeże, jędrne, soczyste i ponętne. W ten sposób żywiąc sobą krokodyla, ja nawzajem otrzymuję i od niego żywność; czyli, że my wzajem się odżywiamy. Ponieważ jednak nawet i krokodylowi trudno’ jest strawić takiego człowieka jak ja, to naturalnie musi on już przy tem odczuwać pewną ciężkość w żołądku, którego zresztą nie posiada, i oto dlaczego, by nie sprawiać zbytecznych boleści potworowi, ja rzadko przewracam się z boku na bok, i chociażbym mógł się przewrócić, lecz nie uczynię tego z poczucia ludzkości. Jest to niedomoga w mem obecnem położeniu, i w znaczeniu allegorycznem Timofjej Siemionycz ma rację, nazywając mnie legejdą. Ale ja dowiodę, że i wylegując się na boku, — mało powiedziałem, — że tylko wylegując się na boku można sprowadzić przewrót w losach ludzkości. Wszystkie wielkie ideje i kierunki naszych dzienników i czasopism, oczywiście, wykultywowane są przez legejdów; oto dlaczego nazywają ich ideje gabinetowemi, ale splunąć na to, że je tak nazywają! Utworzę teraz cały system specjalny i nie uwierzysz, jak to łatwo! Trzeba tylko odosobnić się, zamknąć się gdzieś w kącie lub chociażby dostać się do krokodyla, zamknąć oczy i natychmiast stworzysz prawdziwy raj dla całej ludzkości. Rano już, gdyście tylko odeszli, natychmiast zacząłem tworzyć i stworzyłem trzy systemy, a obecnie pracuję nad czwartym. Prawda, najpierw trzeba wszystko obalić;. ale z krokodyla tak łatwo jest obalać; co więcej, z krokodyla wszystko to widzi się jakoś jaśniej... Zresztą, w mojem położeniu istnieją jeszcze pewne braki, choć niewielkie; wewnątrz krokodyla jest trochę wilgotnie i wszystko tu<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> jo2wwqxg1nxl9wothe0bsflg157oep5 100 1083553 3148467 2022-08-09T18:45:57Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>pokryte jest jakoby śluzem, prócz tego zanosi trochę gumą, zupełnie tak samo jak od moich zeszłorocznych kaloszy. Oto wszystko, zresztą żadnych braków niema.<br> {{tab}}— Iwanie Maciejowiczu, — przerwałem, — wszystko to są cuda, w które zaledwie mogę wierzyć. I zali, zali ty zamierzasz przez całe życie nie jeść?<br> {{tab}}— O jakie głupstwa ty się troszczysz, nieopatrzna, nierozsądna głowo. Ja ci o wielkich ideach prawię, a ty... Dowiedz się zatem, że jestem syty już ze samych tych wielkich idej, rozświetlających noc, która mnie otacza. / Zresztą, dobroduszny gospodarz, właściciel potwora, porozumiawszy się ze swą, odznaczającą się dobrem sercem, mutter, postanowił, że będą oboje każdego rana wsuwać przez paszczę krokodyla wygiętą rurkę metalową, w rodzaju piszczałki, przez którą mógłbym wciągać w siebie kawę lub buljon z rozmoczoną w nim bułką. Piszczałka ta zamówiona już została w sąsiedztwie, sądzę jednak, że jest to zbyteczne. Mam przecież nadzieję, że pożyję przynajmniej tysiąc lat, jeśli prawdą jest, że tyle lat żyją krokodyle, o czem, — dobrze, że sobie przypomniałem — przekonaj się zaraz jutro z jakiejkolwiek historii naturalnej i upewnij i mnie, bo mogłem się pomylić, pomięszawszy krokodyla z jakiemś innem zwierzęciem wykopaliskowem. Jedna tylko okoliczność mnie niepokoi: ponieważ jestem ubrany w sukno i mam na nogach buty, to krokodyl, oczywiście, nie może mnie strawić. Nadto — żywy jestem i dlatego opieram się przetrawieniu siebie całą swą wolą, bo rzecz zrozumiała, że nie chcę zamienić się w to, w co zamienia się każda potrawa, bo byłoby to dla mnie bardzo poniżające. Ale obawiam się jednej rzeczy: w ciągu tysiąca lat sukno mego surduta, na nieszczęście rosyjskiego wyrobu, może zbutwieć i wtedy, zostawszy bez odzienia, mimo całe swe niezadowolenie z takiego stanu rzeczy, zacznę, przepraszam cię, przetrą<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8ufsi1vd9fl7nlg3p4sxv9m4p7hs68r 3148476 3148467 2022-08-09T18:54:48Z Seboloidus 27417 w przypadku prostego dzielenia wyrazów, przenoszony wyraz winien kończyć się dywizem proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>pokryte jest jakoby śluzem, prócz tego zanosi trochę gumą, zupełnie tak samo jak od moich zeszłorocznych kaloszy. Oto wszystko, zresztą żadnych braków niema.<br> {{tab}}— Iwanie Maciejowiczu, — przerwałem, — wszystko to są cuda, w które zaledwie mogę wierzyć. I zali, zali ty zamierzasz przez całe życie nie jeść?<br> {{tab}}— O jakie głupstwa ty się troszczysz, nieopatrzna, nierozsądna głowo. Ja ci o wielkich ideach prawię, a ty... Dowiedz się zatem, że jestem syty już ze samych tych wielkich idej, rozświetlających noc, która mnie otacza. Zresztą, dobroduszny gospodarz, właściciel potwora, porozumiawszy się ze swą, odznaczającą się dobrem sercem, ''mutter'', postanowił, że będą oboje każdego rana wsuwać przez paszczę krokodyla wygiętą rurkę metalową, w rodzaju piszczałki, przez którą mógłbym wciągać w siebie kawę lub buljon z rozmoczoną w nim bułką. Piszczałka ta zamówiona już została w sąsiedztwie, sądzę jednak, że jest to zbyteczne. Mam przecież nadzieję, że pożyję przynajmniej tysiąc lat, jeśli prawdą jest, że tyle lat żyją krokodyle, o czem, — dobrze, że sobie przypomniałem — przekonaj się zaraz jutro z jakiejkolwiek historii naturalnej i upewnij i mnie, bo mogłem się pomylić, pomięszawszy krokodyla z jakiemś innem zwierzęciem wykopaliskowem. Jedna tylko okoliczność mnie niepokoi: ponieważ jestem ubrany w sukno i mam na nogach buty, to krokodyl, oczywiście, nie może mnie strawić. Nadto — żywy jestem i dlatego opieram się przetrawieniu siebie całą swą wolą, bo rzecz zrozumiała, że nie chcę zamienić się w to, w co zamienia się każda potrawa, bo byłoby to dla mnie bardzo poniżające. Ale obawiam się jednej rzeczy: w ciągu tysiąca lat sukno mego surduta, na nieszczęście rosyjskiego wyrobu, może zbutwieć i wtedy, zostawszy bez odzienia, mimo całe swe niezadowolenie z takiego stanu rzeczy, zacznę, przepraszam cię, przetrą-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ny371ax2ue83xd1hkdc8n4frf555w9h 3148477 3148476 2022-08-09T18:55:26Z Seboloidus 27417 lit. proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>pokryte jest jakoby śluzem, prócz tego zanosi trochę gumą, zupełnie tak samo jak od moich zeszłorocznych kaloszy. Oto wszystko, zresztą żadnych braków niema.<br> {{tab}}— Iwanie Maciejowiczu, — przerwałem, — wszystko to są cuda, w które zaledwie mogę wierzyć. I zali, zali ty zamierzasz przez całe życie nie jeść?<br> {{tab}}— O jakie głupstwa ty się troszczysz, nieopatrzna, nierozsądna głowo. Ja ci o wielkich ideach prawię, a ty... Dowiedz się zatem, że jestem syty już ze samych tych wielkich idej, rozświetlających noc, która mnie otacza. Zresztą, dobroduszny gospodarz, właściciel potwora, porozumiawszy się ze swą, odznaczającą się dobrem sercem, ''mutter'', postanowił, że będą oboje każdego rana wsuwać przez paszczę krokodyla wygiętą rurkę metalową, w rodzaju piszczałki, przez którą mógłbym wciągać w siebie kawę lub buljon z rozmoczoną w nim bułką. Piszczałka ta zamówiona już została w sąsiedztwie, sądzę jednak, że jest to zbyteczne. Mam przecież nadzieję, że pożyję przynajmniej tysiąc lat, jeśli prawdą jest, że tyle lat żyją krokodyle, o czem, — dobrze, że sobie przypomniałem — przekonaj się zaraz jutro z jakiejkolwiek historii naturalnej i upewnij i mnie, bo mogłem się pomylić, pomięszawszy krokodyla z jakiemś innem zwierzęciem wykopaliskowem. Jedna tylko okoliczność mnie niepokoi: ponieważ jestem ubrany w sukno i mam na nogach buty, to krokodyl, oczywiście, nie może mnie strawić. Nadto — żywy jestem i dlatego opieram się przetrawieniu siebie całą swą wolą, bo rzecz zrozumiała, że nie chcę zamienić się w to, w co zamienia się każda potrawa, bo byłoby to dla mnie bardzo poniżające. Ale obawiam się jednej rzeczy: w ciągu tysiąca lat sukno mego surduta, na nieszczęście rosyjskiego wyrobu, może zbutwieć i wtedy, zostawszy bez odzienia, mimo całe swe niezadowolenie z takiego stanu rzeczy, zacznę, przepraszam cię, przetra-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> id8w0f8x15y6kch7uam0vhr5sbfwfbe 100 1083554 3148468 2022-08-09T18:47:11Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>wiać się, i chociaż we dnie ja absolutnie nie dopuszczę do tego i na to nie pozwolę, ale w nocy, we śnie, gdy wola od człowieka odlatuje, może mnie spotkać bardzo poniżający los jakiegoś kartofla, placka lub cielęciny. Myśl taka doprowadza mnie do szaleństwa. Już z tego jednego powodu należałoby zmienić przepisy cłowe i zezwolić na import sukien angielskich, które są mocniejsze, a więc i dłuższy będą stawiały opór naturze, na wypadek, jeśli się wpadnie w krokodyla. Przy pierwszej sposobności podzielę się swą myślą z którymś z mężów stanu, a równocześnie i z referentami politycznymi naszych petersburskich dzienników. Niechaj ją wykrzyczą. Spodziewam się, że oni nie tylko w tem jednem zapożyczą się u mnie. Przeczuwam, że każdego rana cały tłum ich, uzbrojony w redakcyjne 25-kopjejkówki, będzie się cisnął wokół mnie, by ułowić myśli moje o wczorajszych telegramach. Krótko mówiąc — przyszłość przedstawia mi się w bardzo różowem świetle.<br> {{tab}}„Gorączka, gorączka!“ szeptałem do siebie.<br> {{tab}}— Przyjacielu, a wolność? — przemówiłem, pragnąc w całości poznać jego zdanie. — Przecie ty znajdujesz się, powiedzmy, w ciemnicy, podczas gdy człowiek powinien rozkoszować się wolnością i swobodą.<br> {{tab}}— Dureń jesteś, — odpowiedział, — tylko ludzie dzicy lubią niezawisłość, ludzie zaś mądrzy lubią porządek, a jeśli niema porządku...<br> {{tab}}— Iwanie Maciejowiczu, oszczędzaj mnie i zlituj się!<br> {{tab}}— Milcz i słuchaj! — wrzasnął zły, że mu przerwałem. — Nigdy jeszcze nie szybował duch mój tak, jak teraz. W ścisłem schronisku swojem obawiam się jednego — krytyki literackiej poczytnych czasopism i gwizdania naszych świstków satyrycznych. Lękam się, by lekkomyślni goście, głupcy i zazdrośnicy i wogóie nihiliści, nie wystawili mnie na śmiech. Zarządzę jednak środki<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2h2f8xvcqj72u7ecacz1k9cnjgbg3us 100 1083555 3148471 2022-08-09T18:48:15Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>ochronne. Niecierpliwie oczekuję jutrzejszych głosów z pośród publiczności, a przedewszystkiem — opinji prasy. O prasie zaraz jutro mnie poinformuj.<br> {{tab}}— Dobrze, zaraz jutro przyniosę ci cały stos gazet.<br> {{tab}}— Jutro jeszcze zawcześnie na głosy prasy, bo u nas reporterkę umieszcza się dopiero w cztery dni później. Od dzisiaj jednak przychodź co wieczora przez tylne drzwi od podwórza. Mam zamiar zająć cię jako swego sekretarza. Będziesz mi czytywał dzienniki i czasopisma, ja zaś będę ci dyktował swoje myśli i wydawał zlecenia. Nie zapominaj zwłaszcza o najświeższych depeszach. Każdego dnia żeby mi tu były wszystkie depesze z Europy. No, dość już: ty, zdaje się, chcesz spać. Idź do domu i nie myśl o tem, co ci przed chwilą mówiłem o krytyce: ja się jej wcale nie obawiam, bo ona sama znajduje się w położeniu krytycznem. Trzeba być tyiko mądrym i cnotliwym, a z pewnością staniesz, na piedestale. Jeśli nie będę Sokratesem, to będę Diogenesem, albo raczej i jednym i drugim równocześnie, oto jest moja przyszła rola w świecie.<br> {{tab}}Tak lekkomyślnie i natrętnie (co prawda, w gorączce) pośpieszył się Iwan Maciejowicz z wypowiedzeniem się przedemną, podobnie, jak to czynią te baby o słabych charakterach, co do których wiadome jest notorycznie, że nie potrafią zachować sekretu. Wszystko też to, co zakomunikował mi o krokodylu, było dla mnie bardzo podejrzane. No, bo czyż to możliwe, żeby krokodyl był zupełnie pusty? Założę się, że on się tylko tak pochwalił z pyszałkowatości, a także, by mnie poniżyć. Prawda, że on chory, a choremu należy wybaczyć; lecz przyznaję się otwarcie, że ja nigdy nie mogłem znieść tego Iwana Maciejowicza. Przez całe życie, od swego dzieciństwa zaczynając, pragnąłem gorąco, i nigdy nie mogłem się uwolnić od jego nieproszonej opieki. Tysiąc razy chcia<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> e7xklge3ztpxxza4ispr0ci7vidn0ek 100 1083556 3148473 2022-08-09T18:49:37Z Emsmyk 30397 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Emsmyk" /></noinclude>łem, byśmy sobie nawzajem napluli w twarz raz na zawsze, i każdym razem znowu mnie ciągnęło do niego, jak gdybym ciągle jeszcze miał nadzieję przekonania go o czemś i zemszczenia się na nim. Dziwną rzeczą jest przyjaźń! Pozytywnie mogę powiedzieć, że w dziewięciu dziesiątych byłem jego przyjacielem ze złośliwości. Tym razem jednak pożegnaliśmy się serdecznie.<br> {{tab}}— Pańska pszyjaciel to bardzo mondra szlowek! — rzekł mi półgłosem Niemiec, zbierając się, by mnie odprowadzić; słuchał on, leżąc przez cały czas, naszej rozmowy.<br> {{tab}}— A propos, — rzekłem, — żeby nie zapomnieć, — ileby pan wziął za swego krokodyla, w razie, jeśliby zamierzano go kupić u pana?<br> {{tab}}Iwan Maciejowicz. zasłyszawszy to pytanie, z ciekawością oczekiwał odpowiedzi. Widać było, że nie chciał, by Niemiec mało zażądał; w każdym razie, przy mojem zapytaniu chrząknął jakoś osobliwie.<br> {{tab}}Niemiec zrazu nie chciał wcale słyszeć o niczem, a nawet się rozgniewał.<br> {{tab}}— Nikt nie śmie zakupić mój własny krokodyl! — krzyknął wściekły i poczerwieniał jak rak. — Ja nie chciala sprzedać mój krokodyl! Ja miljon talary nie weźmie za krokodyl. Ja sto trzydzieści talary dzisiaj brała od publika, a jutro dziesieńć tysioncy zebrała, a potem sto tysioncy kaszdy dzień zebrała. Ja nie chciala sprzedać.<br> {{tab}}Iwan Maciejowicz aż zachichotał z zadowolenia.<br> {{tab}}Pohamowawszy się, z zimną krwią i rozważnie, — spełniałem bowiem obowiązek prawdziwego przyjaciela, — odpowiedziałem zwarjowanemu Niemcowi, że rachuby jego niezupełnie są usprawiedliwione, że jeśli on każdego dnia będzie zbierał po sto tysięcy, to w ciągu czterech dni przejdzie tędy cały Petersburg i potem nie będzie już od kogo dalej zbierać, że panem życia i śmierci jest Bóg, że<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> cj6ktkc5hz2hdhb2li1sixdotdfq0ue 100 1083557 3148487 2022-08-09T19:05:11Z Piotr433 11344 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>{{tab}}— To wcale nie odpowiedź — odparł młodzian śmiało. — Mężczyzna jest mężczyzną, a kobieta kobietą, i każdy wie o tem dobrze, czy to na wsi, czy w pałacu. Powtarzam moje pytanie i żądam jasnej odpowiedzi — oto wszystko.<br> {{tab}}Narysował kresę, niby granicę, na piasku i postawił na niej nogę w pozycyi wyzywającej.<br> {{tab}}Książę odparł spokojnie:<br> {{tab}}— Sądzę, że skoro lepiej poznasz i zrozumiesz zasady liberalizmu, mój bracie, zmienisz ton swojej mowy. Kto chce równości, ten nie może posługiwać się podwójną miarą, a ty dla każdego masz inną: inną dla kobiety, inną dla mężczyzny, inną chcesz sądzić księcia, a inną wieśniaka. Taki z ciebie liberał? Potępiasz księcia, który zaniedbuje żony, i jesteś bardzo surowym dla niego, a narzeczony może znieważać swą przyszłą? Piękne zasady! Bronisz się miłością, ale ja sądzę, że panna Otylia ma prawo zrzec się takiej miłości. Bo gdybym ja, człowiek obcy, pozwolił sobie względem tej młodej kobiety dziesiątej części grubijaństw, których się dopuściłeś, rozwaliłbyś mi głowę bez najmniejszej kwestyi, i postąpiłbyś słusznie: obowiązkiem kochanka jest zawsze stać w obronie swojej ukochanej. Brońże jej więc przed samym sobą przedewszystkiem!<br> {{tab}}— Pięknie, dobrze powiedziane — potwierdził Gottesheim, który stał obok ze splecionemi na plecach rękoma. — Jakby z Pisma Świętego!<br> {{tab}}Fritz był pokonany nietylko niezaprzeczoną i widoczną wyższością księcia, ale i głosem własnego sumienia, które mu wytykało jego błędy. Przypomnienie także zasad liberalnych zmieszało go niepomału.<br> {{tab}}— To wszystko dobrze, — mruknął — i jeśli zbłądziłem, gotów jestem to przyznać. Nie miałem złej chęci... zresztą byłem w swojem prawie... choć nie chcę powiedzieć przez to, że się trzymam starych, spróchniałych idei, nie... Jeśli powiedziałem co niedorzecznego, chętnie przeproszę tę, którą obraziłem słowem nierozważnem...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lp3um6qr2v1izhaab5wh32tvym4iqsi 100 1083558 3148492 2022-08-09T19:14:07Z Piotr433 11344 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>{{tab}}— Nie mówmy o tem więcej — przerwała z pośpiechem Otylia.<br> {{tab}}— Zapewne... z tem wszystkiem jednak, nie dowiedziałem się wcale, o czem rozmawialiście tam za skałą — rzekł Fritz z wyraźnem niezadowoleniem. — Ona mi dowodzi, że przyrzekła tajemnicę, ale ja chcę o tem wiedzieć. Grzeczność grzecznością, ale za nos wodzić się nie dam, ani wmawiać w siebie byle czego. Mam do tego prawo, chociaż jestem dopiero narzeczonym.<br> {{tab}}— Zwróć się z tem zapytaniem do pana Gottesheima, — odezwał się poważnie książę — a zrozumiesz, że nie traciłem czasu dzisiaj z rana. Od świtu zwiedzam folwark, który zamierzyłem kupić, więc zaspokój swoją ciekawość, którą w każdym razie uważam za niewłaściwą i całkiem zbyteczną.<br> {{tab}}— O! — zawołał Fritz, nagle zmieniając wyraz twarzy i cofając się ze zdumieniem. — Interesa! To zupełnie co innego. Tylko po co ten sekret? Ale jeśli wielmożny pan kupuje folwark, to niema o czem mówić... naturalnie.<br> {{tab}}— Naturalnie — powtórzył Kilian z głębokiem przekonaniem.<br> {{tab}}Ale teraz Otylia nabrała odwagi.<br> {{tab}}— Aha! — krzyknęła. — Czy ci nie mówiłam? Nie powtarzałam ciągle, że tu chodzi o twoje dobro? Widzisz, sam widzisz! Wstydź się teraz swoich podejrzeń i niegrzeczności. Powinieneś za to przeprosić na kolanach i wielmożnego pana — i mnie.<br> {{---}} {{c|ROZDZIAŁ IV, |w=120%|przed=30px|po=10px}} {{c|'''w którym książę zbiera opinie w podróży.'''|w=120%}} {{tab}}Był to prawdziwy szczyt dyplomacyi, że książę zdołał przed południem wymknąć się z gościnnych progów Kiliana Gottesheima. Uwolnił się przecież wreszcie i od uciążliwej<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> s5cg9j8fj4rx1fd0ffthc9im4c8g99e 100 1083559 3148494 2022-08-09T19:16:47Z Seboloidus 27417 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>{{tab}}1) {{roz*|magję naturalną,}} gdzie działa bez wszelkich przygotowań, np. leczy chorych, przewiduje przyszłość ect.,<br> {{tab}}2) {{roz*|magję ewokacyjną lub ceremonjalną,}} gdy działa przy pomocy specjalnego {{Korekta|tytuału|rytuału}}, jako to modlitw, zaklęć, poświęceń ect. Obrzędy te same przez się nic nie znaczą, o ile się nie jest w posiadaniu wielkiego klucza magji, rządzącego wszechświatem. Są one tylko adeptowi pomocą do tem łatwiejszego spotęgowania i skoncentrowania jego woli.<br> {{tab}}Wszystko to bardzo pięknie, powie czytelnik, lecz gdzież jest i jaką jest ta wielka siła rządząca wszechświatem, której opanowanie {{Korekta|przetawarza|przetwarza}} człowieka — na półbóstwo?<br> {{tab}}Okultyzm powiada: jest subtelny fluid uniwersalny, znajdujący się w całym wszechświecie, zgęszczony w człowieku, stojący na pograniczu materji i amaterji, zwany „astralem“, lub „światłem astralnem“. Jest to siła potężniejsza od pary, za pomocą której, pojedyńczy człowiek, co ją opanował i nauczył się nią kierować, mógłby wywrócić i zmienić wygląd świata. Siła ta znaną była w starożytności, zawiera się w czynniku uniwersalnym, którego prawem najwyższym jest równowaga. Kierowanie nim należy wyłącznie do wielkiego arkanu magji {{Korekta|transcedentalnej|transcendentalnej}}. Władając umiejętnie owym czynnikiem, możemy nawet zmieniać porządek pór roku, czynić noc dniem, znosić się z drugim końcem ziemi, widzieć, jak Apolonius z Tyany, uleczać cierpienia, dać słowu naszemu rozgłos powszechny. Czynnik ów, który zaledwie przebłyskuje krótkowzrocznym uczniom Mesmera jest ten, co adepci średniowieczni nazywali pierwotną materją, gnostycy uczynili zeń ciało ogniste Ducha Św., on to był czczony w rytuałach sekretnych sabatu, pod hieroglificzną postacią Bafometa, lub androginicznego kozła Mendesa...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 78wx7r1sd3qlctd9yzomxwxunul0nrc 100 1083560 3148498 2022-08-09T19:20:56Z Piotr433 11344 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>wdzięczności starego wieśniaka, i od poufałości jego córki, ale nie tak łatwo było pozbyć się pana Fritza. Młody polityk oznajmił z bardzo tajemniczem spojrzeniem, iż odprowadzi go do szosy, a Otton, podejrzewając w tem resztki zazdrości, przez wzgląd na pannę Otylię nie śmiał odrzucić propozycyi. Skoro jednakże znaleźli się sami na wiejskiej drodze, pragnienie swobody ze zdwojoną siłą obudziło się w sercu księcia, i podejrzliwem okiem śledząc swego towarzysza, czekał niecierpliwie chwili wyzwolenia.<br> {{tab}}Czas jakiś Fritz w milczeniu postępował obok konia, który szedł stępa, i przebyli tym sposobem więcej niż połowę drogi, nim wieśniak z widocznem pomieszaniem i nieśmiałością odważył się zacząć rozmowę.<br> {{tab}}— Chciałem was zapytać, panie — rzekł, podnosząc na księcia ciekawe spojrzenie, — czy jesteście socyalistą?<br> {{tab}}— Ależ — nie... — odparł Otton. — Niezupełnie się zgadzam z tem, co rozumieją zwykle pod tą nazwą. Skądże to pytanie?<br> {{tab}}— Zaraz to panu powiem. Poznałem odrazu, że jesteś pan gorącym postępowcem i powstrzymujesz się tylko przez wzgląd na starego Kiliana. Co do tego, miałeś pan słuszność: starzy są zawsze tchórze. A przytem mamy teraz tyle grup odmiennych ludzi pokrewnych przekonań, że trudno wiedzieć z góry, jak daleko sięga najśmielszy. Nie byłem też zupełnie pewny, czy należysz pan do wolnomyślnych, dopóki nie zacząłeś mówić o kobietach i o wolnej miłości.<br> {{tab}}— Co? — zawołał zdumiony Otton. — Ani słowa nie pisnąłem o podobnych rzeczach!<br> {{tab}}— To się rozumie samo... naturalnie... o, nic kompromitującego! Rzucasz pan tylko myśli, oto wszystko: badanie gruntu, jak powiedziałby nasz prezydent. Ale trzeba być chytrym, żeby mnie wywieść w pole; znam ja dobrze naszych mówców, ich sposoby postępowania i doktryny. A mówiąc między nami, — dodał, głos zniżając — jestem też członkiem,<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 1rm9t8vvmy8g2eq1sdvokfdqsk00vva 100 1083561 3148501 2022-08-09T19:22:16Z Seboloidus 27417 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>{{tab}}Oto tajemnica filozofji tajemnej, taką ukazuje się nam magja w jej historycznym przebiegu!<br> {{tab}}Czyż nie dziwne zestawienie:<br> {{tab}}Magja, mag, {{roz*|mag-netyzm.}}<br> {{tab}}Czyż nie klucz zagadki, ale ten, którego żaden magnetyzer szkoły Mesmera nie posiadł!<br> {{tab}}Wielki Eliphas Lewi w swych „La clef de Grands Mysteres“ pisze:<br> {{tab}}„To jest ta substancja, którą Hermes Trismegistos nazywał wielką Telesmą. Gdy stwarza blask jest światłem.<br> {{tab}}To jest ta substancja, którą Bóg stworzył pierwszą, mówiąc: „Niech światło się stanie!“<br> {{tab}}Jest to jednocześnie substancja i ruch.<br> {{tab}}Jest to fluid i wibracja wieczna.<br> {{tab}}Siła, która ją porusza i która jest osią — zwie się magnetyzmem.<br> {{tab}}W przestworzach — to eter, lub światło eteryczne.<br> {{tab}}W gwiazdach staje się światłem astralnem (astra = gwiazdy).<br> {{tab}}W istnościach zorganizowanych — fluidem magnetycznym.<br> {{tab}}W człowieku — ciałem astralnym, lub mediatorem plastycznym.<br> {{tab}}Wola stworzeń inteligentnych działa wprost na to światło, a za jego pośrednictwem na wszelką przyrodę, poddaną zmianom inteligencji.<br> {{tab}}Światło to jest wspólnem lustrem wszystkich myśli i wszystkich kształtów; przechowuje obrazy tego, co było i przez analogję, tego, co nastąpić ma. Jest to instrument taumaturgji i jasnowidzenia“.<br> {{f|(Eliphas Lewi „La Clef des Grands Mysteres“ str. {{Korekta|116.|116.)}}|align=right|w=90%}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> s3u2dnf8z1y66ydj56pwgx8jmz6mr68 3148503 3148501 2022-08-09T19:27:22Z Seboloidus 27417 drobne techniczne proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>{{tab}}Oto tajemnica filozofji tajemnej, taką ukazuje się nam magja w jej historycznym przebiegu!<br> {{tab}}Czyż nie dziwne zestawienie:<br> {{tab}}Magja, mag, {{roz*|mag-netyzm.}}<br> {{tab}}Czyż nie klucz zagadki, ale ten, którego żaden magnetyzer szkoły Mesmera nie posiadł!<br> {{tab}}Wielki Eliphas Lewi w swych „La clef de Grands Mysteres“ pisze:<br> {{tab}}„To jest ta substancja, którą Hermes Trismegistos nazywał wielką Telesmą. Gdy stwarza blask jest światłem.<br> {{tab}}To jest ta substancja, którą Bóg stworzył pierwszą, mówiąc: „Niech światło się stanie!“<br> {{tab}}Jest to jednocześnie substancja i ruch.<br> {{tab}}Jest to fluid i wibracja wieczna.<br> {{tab}}Siła, która ją porusza i która jest osią — zwie się magnetyzmem.<br> {{tab}}W przestworzach — to eter, lub światło eteryczne.<br> {{tab}}W gwiazdach staje się światłem astralnem (astra = gwiazdy).<br> {{tab}}W istnościach zorganizowanych — fluidem magnetycznym.<br> {{tab}}W człowieku — ciałem astralnym, lub mediatorem plastycznym.<br> {{tab}}Wola stworzeń inteligentnych działa wprost na to światło, a za jego pośrednictwem na wszelką przyrodę, poddaną zmianom inteligencji.<br> {{tab}}Światło to jest wspólnem lustrem wszystkich myśli i wszystkich kształtów; przechowuje obrazy tego, co było i przez analogję, tego, co nastąpić ma. Jest to instrument taumaturgji i jasnowidzenia“.<br> {{f|(Eliphas Lewi „La Clef des Grands Mysteres“ str. {{Korekta|116.|116.)}}|align=right|w=90%}} <nowiki/><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dnblt67jtzckatcqgi4zar6ke2cu5so 100 1083562 3148502 2022-08-09T19:26:57Z Seboloidus 27417 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>{{tab}}To jest siła, którą owładnąć mogą prawdziwi adepci. A kierować nią będą świadomie: da im wszechpotęgę. Zagadki nie wolno ujawniać! Częściowo uczynił to Mesmer, choć sam dobrze nie znał praw działania „wielkiego arkanu“. Był albo wtajemniczonym, albo zuchwałym profanem. Jeśli był wtajemniczonym — był zdrajcą. Jeśli był profanem — był szaleńcem. Bo nie daje się podobnych sekretów nieprzygotowanym. Hypnotyzm więcej krzywdy wyrządził, niż pożytku. Miał, jako cząsteczka wielkiej tajemnicy pozostać w świątnicach: nie daje się broni dzieciom do ręki. A więc w obu wypadkach Mesmer zasłużył na karę!<br> {{tab}}Lecz jakiemi drogami szło wielkie wtajemniczenie przez mroki historji aż po nasze czasy?<br> {{tab}}Księga Henocha powiada, księga Henocha przez jednych uważana za szczyt kwintesencji starożytnej mądrości, przez innych za zwykły apokryf — otóż powiada ona, że są to rewelacje pochodzące od upadłych aniołów, którzy zstąpili z nieba, by zaznać miłości cór ziemi: kobietom odkryli tajniki magji, czarów ziemskich i niebieskich; wiedza ta uległa z czasem profanacji i spowodowała katastrofę potopu.<br> {{tab}}Lecz nie sięgając aż tak daleko skonstatujemy.<br> {{tab}}W starożytności, specjalnie w Indjach i w Egipcie kwitły nauki, zazdrośnie strzeżone przez kapłanów. Całokształtu swej wiedzy udzielali oni nie wszystkim: na to, by stać się godnym tajników wiedzy, należało przejść długie próby, stać się wtajemniczonym. Reszta śmiertelników musiała się kontentować tem, co kapłani za właściwe dawać jej uważali. Dlatego też nauka magiczna dzieliła się na dwie części: 1) jawną, powszechną, publiczną, czyli {{roz*|egzoteryczną,}} 2) tajną, dostępną tylko adeptom — {{roz*|ezoteryczną.}}<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ttoyqh2k7pmj2244xea9trz55svtblc 100 1083563 3148504 2022-08-09T19:28:49Z Piotr433 11344 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>ja sam... Tak, panie, jestem członkiem tajnego stowarzyszenia i mam medal...<br> {{tab}}Rozpiął koszulę, zdjął z szyi zieloną plecionkę i podał księciu zawieszony na niej medal z wyobrażeniem odradzającego się Feniksa i napisem: Libertas.<br> {{tab}}— Teraz sam pan widzisz, że możesz mi ufać — rzekł, chowając swój skarb z powagą. — Nie jestem pierwszym lepszym samochwalcą, lecz rewolucyonistą z przekonania.<br> {{tab}}I rzucił na księcia wzrokiem tryumfatora i uwodziciela.<br> {{tab}}— Rozumiem — odparł Otton. — To wystarczające. Jednakże, mojem zdaniem, przyjacielu, ten najlepiej służy swojemu krajowi, kto jest przedewszystkiem uczciwym człowiekiem. Co do mnie, chociaż się nie omyliłeś, przypuszczając, że jestem zamieszany w sprawy polityczne, nie mogę cię objaśnić więcej, gdyż ani mój charakter, ani zdolności nie nadają się do roli wodza. Natura przeznaczyła mi widocznie, abym słuchał i wykonywał wolę innych. A jednakże każdy z nas musi panować nad czemś, chociażby tylko nad własnemi namiętnościami, panie Fritz, i człowiek, który myśli o małżeństwie, powinien się nad tem dobrze zastanowić. Stanowisko męża, jak panującego, jest bardzo sztuczne i zawiłe: jednemu i drugiemu trudno dobrze postępować. Czy rozumiesz, co chcę powiedzieć?<br> {{tab}}— O, tak, naturalnie!.. każdą rzecz zrozumieć mogę — mówił Fritz, zmieszany kierunkiem rozmowy i niezadowolony z rezultatów swoich wyznań. — Ale, — zapytał nagle z ożywieniem — czy nie na arsenał kupiłeś pan folwark?<br> {{tab}}— Zobaczymy — odparł, śmiejąc się, książę. — Nie okazujmy zbytku gorliwości... tymczasem, gdybym był tobą, wolałbym nie wiedzieć o niczem... co do tej sprawy.<br> {{tab}}— O, niech pan będzie spokojny! — zawołał Fritz uszczęśliwiony, chowając do kieszeni dukata. — Nie słyszałem od pana ani słowa... ani słowa. Poznałem ja odrazu, co to znaczy, i mogę powiedzieć teraz, że wiem wszystko. Niech pan pamięta tylko, — dodał z miną tajemniczą — gdyby<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0iz6zb2258r24ff6xr38tv58etds7ov 100 1083564 3148507 2022-08-09T19:34:45Z Piotr433 11344 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>było potrzeba przewodnika, znam te lasy jak własną kieszeń, każdą zajęczą dróżkę.<br> {{tab}}Pozostawszy sam wreszcie, Otton przyśpieszył kroku, śmiejąc się w duszy z niezwykłej rozmowy. Ubawił się nią szczerze. Rad był także ze swego zachowania się na folwarku, gdzie — przyznawał — łatwo było popełnić wiele błędów. Na domiar harmonijnych wrażeń, piękność drogi i świeże wiosenne powietrze przyjemnie oddziaływały na niego.<br> {{tab}}Spływając z gór i znowu wznosząc się łagodnie po garbatych pochyłościach, piękna, szeroka szosa wiodła w kierunku Mittwalden. Po obu stronach stały proste, wyniosłe i równe drzewa iglaste, zanurzając korzenie w ciemnym i wilgotnym gruncie, osłaniając u stóp swoich chłodnym cieniem mszyste kobierce, kryształowe źródła i szemrzące strumienie. I wszystkie drzewa, wysokie i silne, młode, wysmukłe, wątłe, stały równo, zwartym szeregiem, w szatach zielonych, podobne do siebie, niby armia milcząca pod bronią. Wioski, miasteczka kryły się w oddali, na prawo i na lewo, jak gdyby nie śmiały przed oczyma przejezdnych odsłaniać swoich tajemnic. Kiedy niekiedy tylko w głębi zielonej doliny spostrzegał książę czerwoną gromadkę dachów skupionych, albo gdzieś na wzgórzu samotną chatę drwala. Szosa była własnością międzynarodową, dla stolic i miast wielkich i odległych, drobne życie Grunewaldu pomijała lekceważąco. Stąd jej samotność cicha i poważna.<br> {{tab}}Niedaleko od granicy Gerolsteinu spotkał książę niewielki oddział swego wojska, maszerujący pośród gorącego pyłu. Poznano go i powitano okrzykiem, bez wielkiego zapału. Odtąd jechał sam długo pośród drzew milczących. I zwolna rozpraszała się jego wesołość, a swobodę umysłu mącić zaczęły wspomnienia. Wkrótce obsiadły go, jak rój komarów. Słowa nocnej rozmowy na wiejskim folwarku spadały mu na głowę, niby grad pocisków. Przerażony, zgnębiony, obejrzał się wkoło, jakby szukając punktu oparcia<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 9m61k1gse3w36z3obt9rrkzolvjcebk 100 1083565 3148508 2022-08-09T19:35:20Z Seboloidus 27417 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>{{tab}}Pozornie zdawało się; nie było żadnej różnicy: cały wykład składał się przeważnie z legend, bajek, obrazów, znaków — lecz każda bajka, każda legenda, każdy znak posiadał swe ukryte znaczenie. Tam, gdzie profan widział piękne opowiadanie jedynie — i prawdziwy adept rozumiał opowiadania ukrytą treść. A treść ta, kryjąca mądrość głęboką, była kluczem do nierozwiązalnych zagadek.<br> {{tab}}W ten sposób wykład ezoteryczny, który nawiasem mówiąc mógł się odbywać tylko ustnie, dawał komentarz do ksiąg świętych, poematów alegorycznych (np. bajki: „Tysiąca i jednej nocy“, rzekomo zawierać mają sens ukryty) rysunków symbolicznych (gwiazdy, pieczęcie, pantakle, litery języków świętych: hinduskiego, sanskrytu, egipskiego, hebrajskiego) ect.<br> {{tab}}Weźmy przykłady. Przykład wzięty z Biblji, mianowicie ustęp o upadku pierwszych naszych rodziców.<br> {{tab}}{{roz|Egzoteryzm}} (dla wszystkich) Adam i Ewa żyli w raju w stanie zupełnej szczęśliwości. Niezadowolony z tego i zawistny szatan, przybrał na siebie postać węża i zwróciwszy się do Ewy rzekł: „Dlaczego Bóg nie pozwolił wam kosztować owocu ze wszystkich drzew raju?“ Ewa słaba i ciekawa, jak wszystkie niewiasty, zamiast uciekać od głosu kusiciela, odrzekła: „Pozwolono nam pożywać ze wszystkich drzew, z wyjątkiem drzewa stojącego pośrodku ogrodu. Dotykać się owego owocu zabronił nam Bóg, abyśmy snadnie nie pomarli“ — „Bynajmniej nie pomrzecie — odrzekł kłamca — Bóg wie, iż jeślibyście zakosztowali owocu z {{roz|tego}} właśnie drzewa, oczy wasze otworzą się i będziecie jako bogowie“.<br> {{tab}}Ewa skuszona temi słowami, bierze owoc zakazany, zrywa, spożywa go i daje jeść mężowi. Skutek straszny... Bóg odziewa ich w skóry zwierzęce, wypędza z raju, a u wrót tego<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> lkbu5mug3cckf8yo6v0oubvsyov5obc 3148509 3148508 2022-08-09T19:36:18Z Seboloidus 27417 dr proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>{{tab}}Pozornie zdawało się; nie było żadnej różnicy: cały wykład składał się przeważnie z legend, bajek, obrazów, znaków — lecz każda bajka, każda legenda, każdy znak posiadał swe ukryte znaczenie. Tam, gdzie profan widział piękne opowiadanie jedynie — i prawdziwy adept rozumiał opowiadania ukrytą treść. A treść ta, kryjąca mądrość głęboką, była kluczem do nierozwiązalnych zagadek.<br> {{tab}}W ten sposób wykład ezoteryczny, który nawiasem mówiąc mógł się odbywać tylko ustnie, dawał komentarz do ksiąg świętych, poematów alegorycznych (np. bajki: „Tysiąca i jednej nocy“, rzekomo zawierać mają sens ukryty) rysunków symbolicznych (gwiazdy, pieczęcie, pantakle, litery języków świętych: hinduskiego, sanskrytu, egipskiego, hebrajskiego) ect.<br> {{tab}}Weźmy przykłady. Przykład wzięty z Biblji, mianowicie ustęp o upadku pierwszych naszych rodziców.<br> {{tab}}{{roz|Egzoteryzm}} (dla wszystkich) Adam i Ewa żyli w raju w stanie zupełnej szczęśliwości. Niezadowolony z tego i zawistny szatan, przybrał na siebie postać węża i zwróciwszy się do Ewy rzekł: „Dlaczego Bóg nie pozwolił wam kosztować owocu ze wszystkich drzew raju?“ Ewa słaba i ciekawa, jak wszystkie niewiasty, zamiast uciekać od głosu kusiciela, odrzekła: „Pozwolono nam pożywać ze wszystkich drzew, z wyjątkiem drzewa stojącego pośrodku ogrodu. Dotykać się owego owocu zabronił nam Bóg, abyśmy snadnie nie pomarli“ — „Bynajmniej nie pomrzecie — odrzekł kłamca — Bóg wie, iż jeślibyście zakosztowali owocu {{roz|z tego}} właśnie drzewa, oczy wasze otworzą się i będziecie jako bogowie“.<br> {{tab}}Ewa skuszona temi słowami, bierze owoc zakazany, zrywa, spożywa go i daje jeść mężowi. Skutek straszny... Bóg odziewa ich w skóry zwierzęce, wypędza z raju, a u wrót tego<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> nj51pb68ey8jmif5cvn3zi828rby4n7 100 1083566 3148511 2022-08-09T19:37:41Z Seboloidus 27417 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>stawia cherubina z mieczem ognistym, który strzeże drogi do drzewa żywota.<br> {{tab}}{{roz|Ezoteryzm}} (sens ukryty) Adam symbolizuje pierwiastek aktywny, t.&nbsp;j. rozum, Ewa — passywny, t.&nbsp;j. uczucie. Aktywny podaje się sile passywnego i wyrzeka się w ten sposób swego rozumu. I oto człowiek stacza się w zwierzęcość (symbol skóra). Wygnany przez swój błąd ze sfery światła — może powrócić jedynie, gdy przepuści go cherubin, którego miecz miota pioruny prawdy, lecz za ich pomocą nie jest człowiek w stanie ustalić drogi, gdyż oślepiają go one, zamiast oświecić. Mowa tu o wiedzy tajemnej i jej misterjach.<br> {{tab}}Drugi przykład, zaczerpnięty z „Tysiąca i jednej nocy“.<br> {{tab}}{{roz*|Egzoteryzm:}} księżniczka Paryzjada, dowiedziawszy się, że istnieje w pewnym miejscu ptak gadający, żółta woda, której jedna kropla, wrzucona do basenu urasta w olbrzymią fontannę, oraz drzewo tajemnicze, z którego {{Korekta|wdobywa|wydobywa}} się niebiańska melodja — zapragnęła posiąść te cuda. Dwaj jej bracia, usiłują wypełnić, jeden po drugim, to jej życzenie, lecz spotyka ich śmierć podczas najeżonej niebezpieczeństwami drogi. Mężna księżniczka, w męskim przebraniu, sama wybiera się na poszukiwania i dociera po wielkich trudach do podnóża góry, na szczycie {{Korekta|kórej|której}} znajduje się ptak, źródło i drzewo czarodziejskie. Stary derwisz napróżno namawia księżniczkę do zaniechania zamiaru. „Skoro wejdziesz na górę — mówi jej — usłyszysz głosy straszliwe, grożące ci, a jeśli, na nieszczęście, odwrócisz głowę — zaklęta zostaniesz w czarny kamień, jako te, {{Korekta|kóremi|któremi}} usypane są zbocza“.<br> {{tab}}Księżniczka nie zważa na perswazje; wdziera się na górę, nie słucha głosów i po rozlicznych trudach osiąga cel swych pragnień. Chcąc odnaleźć braci, pyta czarodziejskiego ptaka;<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 43ihtl7rllxh4izle4k6fzqz05biq5c 100 1083567 3148513 2022-08-09T19:41:48Z Seboloidus 27417 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Seboloidus" /></noinclude>„weź wody z tego źródła — ptak odrzecze — skrop każdy kamień“. Księżniczka tak czyni i przywraca życie wszystkim, śpiącym na górze od wieków.<br> {{tab}}{{roz*|Ezoteryzm.}} Księżniczka, by wykonać cel staje się mężczyzną. Pasywny, uczuciowy pierwiastek staje się aktywnym dla uskutecznienia Wielkiego Dzieła magicznego. Derwisz wyobraża rozsądek i rozum, nakazujące unikanie niebezpieczeństw i konieczność samoopanowania. Głosy — to sarkazmy, drwiny sceptyków, pseudo-uczonych głupców. Czarne kamienie — stan intelektualny tych, {{Korekta|kórzy|którzy}} z braku dostatecznego męstwa, dostrzegając światło, znów pogrążają się w mrok. Równocześnie symbolizują one karę, jaka spada na szaleńca, który nie poskromiwszy namiętności, przystępuje do Wielkiego Dzieła: czeka go śmierć lub szaleństwo. Ptak gadający — to fauniczna przyroda, odsłaniająca magowi swe tajemnice; drzewo śpiewające — przyroda roślinna, która reweluje swe harmonje. Woda żółta — to materja, dynamizowana astralną siłą życiową; wóda pryskana na kamienie, by przywrócić im życie — to symbol odrodzenia moralnego i fizycznego, niesionego ludzkości przez adeptów.<br> {{tab}}Nakoniec {{roz*|symbolika sfinksa egipskiego.}}<br> {{tab}}{{roz*|Egzoteryzm:}} Zwierzę o ludzkiej głowie, piersi kobiecej, tułowiu byka, szponach lwa i skrzydłach orła.<br> {{tab}}{{roz*|Ezoteryzm:}} Głowa człowieka oznacza rozum, wiedzę; szpony lwa — śmiałość i czyn; tułów — wytrwałość, wolę; skrzydła — zwarte milczenie.<br> {{tab}}Jest to najwyższy symbol okultyzmu, który streszcza się w dewizie:<br> {{tab}}{{roz*|Wiedzieć, śmieć, chcieć, milczeć.}}<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> f526z67jvns3gur8yvtz6d7ixfjz4we 100 1083568 3148546 2022-08-09T20:51:25Z Fallaner 12005 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Fallaner" /></noinclude>s{{ø}} myasto gich. Wstancze, a przeczcze potook* Arnon. Owa, dalem w r{{ø}}k{{ø}} tw{{ø}} Seona, krola Ezebona Amorreyskego, y zemy{{ø}} gego. poczny y{{ø}} myecz, a ucziin przeciw gemu boy. Dzysz pocznyesz pusczacz strach y groz{{ø}} tw{{ø}} na ludzi, ktorzisz przebiway{{ø}} pod wszitkim nyebem, abi usliszawszi gymy{{ø}} twe, sl{{ø}}kli sy{{ø}}. Iako zóny* rodz{{ø}}cze dzatki, {{roz|srzosn}}{{ø}} sy{{ø}}, a w bolesci zadzirzenya b{{ø}}d{{ø}}. Przetoszem poslal posly s puscze Kademoth k Seonovi, krolovi Ezebońskému {{f*|''(!)''|w=85%}} w slowyech pokoynych rzek{{ø}}cz: Przedzem przes tw{{ø}} zemy{{ø}} gosczinczem, nye sclanyay{{ø}}cz sy{{ø}} ani na prawicz{{ø}} ani na lewicz{{ø}}. Pokarm za kupidlo przeday nam, abichom gedli, a wod{{ø}} za pyeny{{ø}}dze day nam, a tak b{{ø}}dzem pycz. Iedno nam przepuscz {{roz|przec}}z, iako s{{ø}} ucinili synowye Ezau, ktoriszto bidli w Seyr, a Moabsci, gesto bidl{{ø}} w Har. doy{{ø}}d nye przidzem do Iordana, a wnidzem do zemye, ktor{{ø}}szto pan bog nasz da nam. Y nye chczál {{f*|''(!)''|w=85%}} iest Seon, krol Ezebonski, dacz nam przecz, bo zatwardzil pan bog duch gego y uczwirdzil sercze gego, tak aby dan byl w r{{ø}}cze twoy {{f*|''(twoi)''|w=85%}}, iakos nynye vidzysz. Y rzekl iest bog ku mnye: Owa, pocz{{ø}}lem tobye poddawacz Seona y zemy{{ø}} gego. poczni dzerzecz y{{ø}}. Y visedl iest w podkanye drogy Seon krol ze wszim l'udem {{f*|''(!)''|w=85%}} swim ku boyu w Gesa. Y poddal gy nam pan bog nasz, abichom gy zabili y syny gego se wssim ludem gego. Y wszitki* myasta gego w on czasz dobilismy, zabiwszi wszitki bidliczele gich, m{{ø}}ze y dzeczi y zóni*. Nye ostavilissmi w nich niz{{ø}}dnego* ziwego, kromye dobitca, ktori na dzal prziszedl {{roz*|plonnikom, y plo}}n<ref>Zamiast: plonu... ''(spolia).''</ref> myesczki, ktoregossmi dobili od Aroer myasta, ktoresz iest na {{roz|brzedz}}e potoka myasteczka Amon, ktoresto w dole lezi, asz do Galaad. A nye bila iest wyesz ani myasto, gestoby uczeklo naszich r{{ø}}ku. Wszitki poddal iest nam pan bog nasz. Przes zemye Amoniczkich synow, ku nyeyzessmi nye przist{{ø}}pili, y ku wszemu, czosz przilezi ku potoku Gebok, y k myastom gornim y ku wszitkim bidliczelom, od ktorichzeto nam {{roz|zapowyedza}}l pan bog nasz. {{c|''capitulum'' III.}} {{f*|T|w=250%|h=normal}}ako wrocziwszi sy{{ø}}, seslissmi pospolu do Bazan. Y wiszedl iest Og, krol Bazanski, w {{roz|posrzaceny}}e nam s ludem swim ku boyowanyu do Edray. Y rzekl iest pan ku mnye: Nye boy sy{{ø}} gego, bo w r{{ø}}cze twe poddan iest ze wsim ludem swim y zemy{{ø}} sw{{ø}}. Y ucinis gemu, takos* ucinil Seonovi, krolovi Amoreyskemu, ienze bidlil w Ezebon. Przeto<math>||</math> poddal iest pan bog nasz w r{{ø}}cze nasse Og, krola Bazanskego, y wszistek lud gego. Y pobilissmi ge az do sgubyenya, {{roz|zopusciwsz}}i wszitka myasta gego iednego czasu. Nye bilo myasto, gesto by nasz uczeklo. seczdzesy{{ø}}t myast y wszitko krolewstwo Argob krola Og w Bazan. Y wszitka myasta byli omurowane mur-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> in5cptwsa8n3wbwm2j3pnvodxg3skds 100 1083569 3148583 2022-08-09T22:00:00Z Fluokid 21907 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Fluokid" /></noinclude>Gdzieniegdzie tylko w dolinach, pod gór osłoną, zielenią się pastwiska. Na niższych szczeblach gór szumią jodły i sosny, i na brzegach strumieni kwitną azalie—daléj złocą się piaszczyste wydmy, wyżéj nagie piętrzą się skały. Śniegi bywają tu głębokie, wezbrania wód częste, wylewy groźne, mgły nieprzejrzyste; palące promienie słońca przedzierają się przez atmosferę przejętą czerwonawym pyłem; ocean o brzegi rozbija mętne fale, lub wbiegając na nie przypływem, zmienia w salowe migotliwe bagniska. Ulewne deszcze spływają z chmur ołowianych; wichry szaleją na skalistych szczytach, z jękiem przebiegają wąwozy, wpadają do pieczar.<br> {{tab}}Przeszłością tego kęsa ziemi... niedawno, bo zaledwie dwadzieścia lat (1849) przed ukazaniem się pierwszego literackiego utworu Bret-Harte'a, zaszła rzeź tuziemców, źółtych Indyan, zgnębionych przez białych poszukiwaczy złota. Prawem... przemoc, podstęp i zemsta, ''lynch'', luźne przepisy miejscowe i równie luźne węzły z Unią. Ludnością... zbiegowisko awanturników, przedsiębiorców i nędzników, dostarczanych przez ludy wszystkich części świata. Spójnią, co ich łączy... nietrwałe kontrakty i niebezpieczne sojusze, zawsze niedowierzających sobie wzajemnie spólników, pewna zresztą solidarność pomiędzy osadnikami każdéj kolonii, zazdrosnemi o bogactwo, które się ukrywać może w głębi zakontraktowanych gruntów. Do gruntów tych bronią innym kolonistom przystępu. Byle trafić na żyłę złota! Pojedynki, oszustwa, gra i pijaństwo na porządku tam dziennym. Trawiącéj każdego zasobna i wszystkich razem gorączki zysku nie krępują żadne względy i pozory; namiętności brutalnie występują na jaw z cynizmem na czole. Imiona ludzi tych... nieznane i niestałe. Gonitwa do jednéj mety — złotéj żyły zniwelowała stany. Nawet umysłowe i moralne stopnie niezaprzeczonéj hierarchii inteligencyi i zasługi, znikły pod brutalnym tym naciskiem. Zdeptano towarzyskie, kędyś tam obowiązujące formy, przybrano sobie nowe, samorodne i tymczasowe. Każdy tu przechodniem, każdy śpieszy... Są i tacy, którzy już nigdzie nie śpieszą i wrócić nie mają gdzie i kędy... Chcieliby zapomniéć... Ale sumienie — bezsenna Harpija, ale pamięć o tém, co było i co już nie wróci, i o tém coby być mogło, gdyby... O! lepiéj stokroć wypełniać beczkę Danaid, niż w bezdenną przepaść pamięci wylewać niewyczerpane żale nieprzebraną tęsknotę.<br> {{tab}}„W zgrai téj — mówi autor — niéma ani jednego, któryby pozostawał w zupełnéj zgodzie z prawami kędyś tam obowiązującymi ludzi“. — A daléj dodaje: „Napróżno jednak szukalibyście na twarzach ich i w zewnętrznych cechach śladów przeszłości lub skrytych usposobień każdego. Herszt zbiegów, pod bujnemi {{pp|pło|wemi}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 3k4zvbaimrw4wd0nw5ivck2djbky9oo 100 1083570 3148592 2022-08-10T03:58:08Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— No, to już nie nalegam... Ale jeżeli byłoby ci niedobrze, natychmiast każesz mnie zawołać?.. przyrzekasz?<br> {{tab}}— Przyrzekam ci.. ale bądź spokojny, nie będzie potrzeby cię budzić.<br> {{tab}}Pan de Nathon odszedł, Berta odprowadziła go do drzwi swojego mieszkania, a wróciwszy, przezornie pozamykała na zasuwki wszystkie drzwi, któremi mógłby Henryk nadejść.<br> {{tab}}Stanąwszy przed lustrem, hrabina spojrzała w nie machinalnie i drgnęła.<br> {{tab}}— Wyglądam jak widmo wyszłe z grobu — rzekła do siebie — ale co to szkodzi? pod maską twarzy nie widać.<br> {{tab}}Oczy jej zwróciły się na zegar. Wskazówka dochodziła do wpół do dwunastej. Jeszcze było zawcześnie do wyjścia.<br> {{tab}}Berta osunęła się na wielki fotel, na którym pan de Nathon chciał noc spędzić i myśli jej wpadły znów na ten jedyny, tak bolesny przedmiot, który ją dręczył od tylu godzin.<br> {{tab}}Te rozmyślania przerwane zostały odgłosem zegaru, wybijającego godzinę dwunastą.<br> {{tab}}Trzeba było zabierać się do wyjścia.<br> {{tab}}Pani de Nathon zerwała się z fotelu, zdjęła szlafroczek nocny, włożyła pierwszą lepszą suknię, jaka jej wpadła pod rękę, otworzyła komodę, z kluczem od której nigdy się nie rozstawała, i wydobyła z niej domino i maskę, zabrane z pokoju garderoby.<br> {{tab}}Okryła się dominem, osłoniła kapturem, włożyła na twarz aksamitną maskę z koronką. Teraz widać jej było przez otwory w masce tylko oczy, którym<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> q0xip9g2kozmpja5s2g3mvw0785r5l4 100 1083571 3148593 2022-08-10T04:00:18Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>gorączka dodawała dziwnego blasku, prawie magnetycznego. Domino weneckie było czarne, podszyte ponsowym atłasem. W kostjumie tem, hrabina podobna była nie do kobiety, lecz do jakiejś złowrogiej nadnaturalnej istoty.<br> {{tab}}Berta zdjęła wszystkie pierścionki, które mogłyby zdradzić jej osobę. Miała tylko bransoletkę czarną z pięciu dyamentami, jaką zapomniała zdjąć przy rozbieraniu się na noc.<br> {{tab}}— Gotowa jestem — wyszeptała. — Niech mnie Bóg ma w swej opiece!.. Przecie co czynię, to mam prawo uczynić... Nie chcę aby mi syna zabito!<br> {{tab}}Pani de Nathon wzięła ze stoliczka małą latarkę ze szkłem matowem, jakiej używały czasem pokojówki. Zapaliła latarkę i śmiało zapuściła się na korytarz, prowadzący na boczne schody.<br> {{tab}}Wówczas to po raz pierwszy przypomniała sobie, że trzeba będzie przejść obok pokoju, gdzie sypiała Fanny.<br> {{tab}}Przypomnienie to tak ją zgnębiło, że zimny pot zrosił jej twarz. Obawa dostania się na łaskę i niełaskę sługi powstała w niej tak mocna, że prawie się {{Korekta|zawachała|zawahała}}, lecz miłość matczyna popychała ją naprzód i wzięła górę nad wszystkiem. {{Korekta|Postanowłia|Postanowiła}} iść na nic nie zważając, a tylko stąpać po cichu na palcach przed drzwiami pokojówki.<br> {{tab}}Fanny zapewne śpi i nie usłyszy tak lekkiego odgłosu jej kroków.<br> {{tab}}Nie dając sobie czasu na nowe rozmyślania, które mogłyby osłabić jej postanowienie, Berta zapuściła się w korytarz, doszła do miejsca niebezpie-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 16g55r9e10ukz0euzgre0wz190fbvba 100 1083572 3148594 2022-08-10T04:02:04Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>cznego i spostrzegła ku wielkiej trwodze, że drzwi były na wpół otwarte.<br> {{tab}}Czyżby Fanny wyszła ze swego pokoju? Miałażby się z nią spotkać nagle na korytarzu?<br> {{tab}}Ta niepewność wydała się pani de Nathon tak przykrą, że postanowiła ją wyświetlić, nawet z narażeniem własnem. Podniosła latarkę i światło jej zwróciła na drzwi, ku łóżku, które naprzeciw nich stało.<br> {{tab}}I hrabina uspokoiła się natychmiast. Pokojówka, której twarz zaledwie się wynurzała z zagłębień miękkiej poduszki, miała oczy zamknięte, usta nawpół otwarte i chrapała równo i mocno.<br> {{tab}}Nigdy sen nie był lepiej scharakteryzowany; najmniejszej wątpliwości nie budził.<br> {{tab}}Berta prędko schowała latarnię pod domino. Schody zaczynały się o kilka kroków dalej.<br> {{tab}}Pierwsze niebezpieczeństwo zdawało się być ominięte,<br> {{tab}}Zaledwie hrabina zeszła z połowy schodów, Fanny, odrzuciwszy kołdrę, wyskoczyła z łóżka, zupełnie ubrana i poczęła się skradać za swą panią, jako {{Korekta|wąz|wąż}} pełznie za śladem upatrzonej zdobyczy.<br> {{tab}}Pani de Nathon dostała się na parter, pozbyła się latarki, wyszła z pałacu furtką, przeznaczoną dla służby i znalazła się w ogrodzie.<br> {{tab}}Zimno było. Na ziemi od dwóch godzin leżały grube warstwy śniegu. Chociaż noc była ciemna, jakiś mdły blask zdawał się wydobywać ze śniegu.<br> {{tab}}Takiej to nocy doktór Fangel niósł z zamku Saint-Juan syna Sebastyana Gérarda na kolonię wieśniaczą.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 1m71kv86k4wvxvw19h8o7zomekxdm5n 100 1083573 3148595 2022-08-10T04:04:21Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Po za parkanem migotały niepewne światła latarni gazowych.<br> {{tab}}Jakkolwiek jednostajny kobierzec biały zaściełał ścieżki i trawniki, Berta zbyt dobrze znała swój ogród i mogła odrazu się zorjentować i trafić wśród zasp śnieżnych do małej furtki, otwierającej się na jedne z ulic, równoległych do bulwaru Hausmana.<br> {{tab}}Hrabina odryglowała zasuwy i klucz zakręciła w zamku.<br> {{tab}}Fanny znajdowała się teraz co najwyżej o jakie dwadzieścia lub dwadzieścia pięć kroków od swej pani. Nie widziała jej wprawdzie, gdyż czarne domino nie odbijało się wcale wśród ciemności, ale skrzyp śniegu pod nogami dawał jej znać, w którą iść trzeba stronę.<br> {{tab}}W chwili, gdy furtka otworzyła się, światło gazowe odbiło od swego jasnego tła we drzwiach ciemną sylwetkę w ubiorze weneckim. Fanny zatrzymała się. Przebiegła dziewczyna nie chciała się dać złapać na gorącym uczynku szpiegostwa, w razie gdyby hrabina wróciła się.<br> {{tab}}Berta także się zatrzymała.<br> {{tab}}Jakkolwiek mocne powzięła postanowienie, teraz, gdy zobaczyła ulicę błotnistą i pustą, uczuła się przejętą jakąś głęboką trwogą. Serce jej się ścisnęło.<br> {{tab}}Osłabła. Ruszyć się nie mogła.<br> {{tab}}Znów poczęła walczyć z sobą i walczyła zwycięzko.<br> {{tab}}— Czyż mam prawo się cofnąć? — rzekła do siebie prawie głośno. — Życie mojego dziecka jest w niebezpieczeństwie i to dla mnie! Gdyby potrzeba było<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> s1vnbjpwg6883e0hcudb83ylh8kspjq 100 1083574 3148596 2022-08-10T04:06:13Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>zejść w głąb przepaści bezdennej lub bosą nogą przejść przez płomienie pożaru, nie {{Korekta|zawachałabym|zawahałabym}} się!<br> {{tab}}Wybiegła na ulicę, drzwi tylko przymykając.<br> {{tab}}Natychmiast, skoro tylko hrabina znikła, Fanny przebyła przestrzeń, przedzielającą ją od tych drzwi i otworzyła je przezornie. Nie wyszła jednak, lecz się tylko wychyliła na ulicę i zobaczyła panią de Nathon bardzo już daleko.<br> {{tab}}— No i ktoby to pomyślał — rozśmiała się pokojówka — taka cnotliwa, taka cnotliwa i włóczy się po nocy na bale, na schadzki... Pędzi na piechotę po błocie, jakby to nie miała stangretów, powozów, koni na swoje rozkazy! I ręcz tu teraz za kogo!.. Dalibóg, teraz ledwie za siebie będę śmiała ręczyć!..<br> {{tab}}To {{Korekta|mowiąc|mówiąc}}, panna Fanny trzy razy kichnęła, poczem odezwała się znowu:<br> {{tab}}— Wiem już dla siebie dosyć... Wiem, co mam trzymać... Panią mam teraz w ręku... Brrr... noc taka zimna... Zamoczyłam nogi... Kataru dostanę... Nie mam tu po co dłużej stać.. Pójdę się położyć spać... Dość będzie się obudzić, jak hrabina wróci...<br> {{tab}}Pozostawmy zacną, poczciwą osobę w drodze do swego ciepłego pokoiku, a powróćmy do pani de Nathon.<br> {{tab}}Hrabina przeszedłszy niebawem na inną ulicę, gdzie pomimo spóźnionej pory, uwijało się sporo przechodni, poczuła się śmielszą i zwolniła szybkiego kroku. Ale przez cienkie jedwabne buciki śnieg przemaczał jej nogi, a co gorsza, niejeden mężczyzna widząc na ulicy po północy kobietę samą w stroju maskowym, zaczepił ją dość rubasznie, nieraz z bezecnemi żartami.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ssnbkymasnhdv6zxfa2da193zmqvrku 100 1083575 3148597 2022-08-10T04:07:43Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Nieszczęsna Berta zrozumiała, że siły opuściłyby ją, gdyby trzeba jej było iść pieszo aż na ulicę Pelletier.<br> {{tab}}Już chwiała i potykała się na każdym kroku, kiedy dał się słyszeć turkot karetki i jakiś głos zakatarzony krzyknął:<br> {{tab}}— Nie potrzebuje pani karetki!.. Księżna taką nie jeździ... Siadaj pani...<br> {{tab}}Była to licha karetka, jakie tylko mogą jeździć w nocy, bo przy świetle dziennem wyglądałaby zbyt rażąco, zbyt nędznie. Woźnica, stary człowiek, o twarzy pijackiej, czerwonej, trędowatej, miał na sobie płaszcz ceratowy, poplamiony, powycierany, który zapewne należał przed piętnastu laty do jakiegoś stangreta z arystokratycznego domu, jak świadczyło o tem pozostałych jeszcze parę guzików liberyi.<br> {{tab}}Zatłuszczony, pomięty kapelusz wysoki, uzupełniał ten strój należycie.<br> {{tab}}Pani de Nathon skinęła ręką. Zajechał przed chodnik.<br> {{tab}}— Gdzie pojedziemy? — zapytał.<br> {{tab}}— Na bal do Opery... — odpowiedziała hrabina.<br> {{tab}}— Ho! ho! wiem! — parsknął woźnica głośnym śmiechem. — Znam cię maseczko... Hajda! kankaniku!.. Wio! stara! wio!<br> {{tab}}Przy tych ostatnich wyrazach smagnął biedną wychudłą szkapę przy dyszlu.<br> {{tab}}Powlokło się zwierzę, potoczyła się karetka i po niejakim czasie nieopodal od rzęsisto oświetlonego gazem przedsionku teatru, przed którym utrzymywali porządek żandarmi na koniach.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ddq2tmg8kjaoxz354o860wmw1ph4eu5 100 1083576 3148598 2022-08-10T04:09:26Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Powozy posuwały się w prostej linii, zwolna, jeden za drugim, tłum pieszych tłoczył się, pospólstwo przyglądało się z boku, przypatrywało się maskom, śmiało się, żartowało, krzyczało.<br> {{tab}}Woźnica ciężko zwlókł się z kozła i wsunął głowę do karetki.<br> {{tab}}— Moja księżniczko — rzekł — płacić trzeba teraz... taki rozkaz... jak się zajeżdża... żandarmi nie pozwalają stać.. pasażer wysiada, a ty jedź sobie zaraz do djabła!.. Taksę znasz pani... za kurs po północy trzy franki... no i na piwo, co łaska.<br> {{tab}}Pani de Nathon sięgnęła ręką do kieszeni i drgnęła od stóp do głowy. Bolesne upokorzenie przyłączało się jeszcze do jej wszystkich cierpień! W kieszeni nic nie miała. Ubierając się prędko, zapomniała wziąść portmonetkę, którą położyła na kominku w swoim pokoju.<br> {{tab}}— Biorę was na godziny — wyjąkała, czerwieniąc się pod maską — przyjdę tutaj po balu i hojnie będziecie zapłaceni, bądźcie pewni.<br> {{tab}}— Ha! dobrze, moja księżniczko.. Poczekam choćby do południa... ale najprzód niech pani da to, co się należy... Trzy franki za kurs po północy i na piwo...<br> {{tab}}— Teraz nie mogę wam zapłacić... — odparła Berta — zapomniałam portmonetki...<br> {{tab}}— Fiu! fiu! my to znamy... ale taka blaga już nie popłaca... stary kawał!.. Dawaj pani pieniądze do kroć tysięcy djabłów... albo się grubo pośmiejemy!..<br> {{tab}}— Powtarzam panu — szepnęła drżąco Berta — że niepodobna mi uiścić się panu w tej chwili, ale przyrzekam, przysięgam panu, że tej nocy jeszcze do-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 36pwq4wyb48tnhj9utagti8js1mt9pb 100 1083577 3148599 2022-08-10T04:11:05Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>staniesz pan dwadzieścia razy tyle, ile zażądasz... Dam panu sto franków... dwieście... więcej jeżeli chcesz.<br> {{tab}}Woźnica zaklął straszliwie.<br> {{tab}}— Co mi tam takie sto... takie dwieście!.. — podchwycił głosem drżącym ze złości. Trzy franki i na piwo, tylko prędzej... pókim dobry... moja ty księżniczko uliczna... A jak okraść mnie chcesz, to jazda do komisarza!..<br> {{tab}}Pani de Nathon blizka była zemdlenia.<br> {{tab}}Po raz to drugi w tak krótkim czasie, rozlegała się w jej uszach ta okropna groźba.<br> {{tab}}U ślusarza z ulicy Miromesnil mogła uniknąć niebezpieczeństwa, wymieniając swoje nazwisko, wskazując adres, pozwalając, ażeby czeladnik odprowadził ją aż do pałacu.<br> {{tab}}Ale w tej chwili co uczynić? Jakim sposobem uniknąć skandalu? Woźnica był nieokrzesanym gburem i miał się za oszukanego. On nie chciałby o niczem słyszeć... ani się porozumieć spokojnie... Berta w wyobraźni swej już się widziała w kancelarji cyrkułowej, wśród kobiet jaknajwstrętniejszych... Widziała się zmuszoną do zdjęcia maski i udowodniania tożsamości swojej osoby... A jak wytłomaczyć, dlaczego hrabina de Nathon wymknęła się cichaczem ze swego pałacu w noc na bal do Opery? Czyż podobna było mówić?<br> {{tab}}Czuła się zgubioną.<br> {{tab}}A kiedy godność wielkiej damy i wstyd uczciwej kobiety obryzgane byłyby błotem wśród szyderczego śmiechu upadłych kobiet w ostatniem spodleniu, tymczasem Armand spotkałby się z margrabią<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> eke9mtnihgkpwrrqs0xwbel8rwk3jb8 100 1083578 3148600 2022-08-10T04:13:16Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>de Flammaroche, wyzwałby go na pojedynek i zostałby przezeń zabitym!<br> {{tab}}— O! gdybym mogła umrzeć! — pomyślała hrabina, a w głowie jej poczęło się mącić.<br> {{tab}}— Cóż? nie płacisz pani? — podchwycił woźnica. — No, to jazdą do ula!<br> {{tab}}I zabierał się do wejścia na kozioł. {{---|60|przed=20px|po=20px}}<section begin="X" /><section end="X" /> {{c|XII.|w=120%|po=12px}} {{tab}}— Czekaj pan... czekaj pan... — wyjąkała nieszczęśliwa kobieta głosem, z przygnębienia zaledwie dosłyszalnym.<br> {{tab}}Woźnica zbliżył się do drzwiczek.<br> {{tab}}— No, długo będą takie termedje? — zawołał. — Płacisz pani czy nie? Tak lub nie? Poco gębę psuć dłużej...<br> {{tab}}Berta krwią własną zapłaciłaby z ochotą. Czem mogła, jakiemi słowy, wzruszyć tego człowieka, domagającego się od niej trzech franków?.. Nie wiedziała!..<br> {{tab}}Głowa jej, zbyt ciężka, opadła na piersi.<br> {{tab}}Wtedy przy świetle gazowem ujrzała błyszczącą na ręce bransoletkę z djamentami.<br> {{tab}}Westchnienie radości i ulgi wybiegło z jej ściśniętego gardła.<br> {{tab}}Zerwała bransoletkę gwałtownie i wyjąkała podając ją woźnicy:<br /><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ntdvx453e98sh67lrfwsv0mnas3sb9q 100 1083579 3148601 2022-08-10T04:13:39Z Piotr433 11344 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>dla myśli, — i rzeczywiście na poprzecznej drodze, przecinającej szosę, spostrzegł jeźdźca.<br> {{tab}}Głos ludzki i obecność obcego człowieka wydały mu się chłodnem źródłem na pustyni. Zatrzymał konia, czekał.<br> {{tab}}Nadjeżdżający człowiek był widocznie wieśniakiem: czerwony, opalony, z grubemi wargami i zamglonem, słodkiem spojrzeniem. Przez konia przewieszone dwie ciężkie sakwy utrudniały mu jazdę, a u pasa wisiała gliniana butelka.<br> {{tab}}Na wezwanie księcia odpowiedział wesołym okrzykiem, lecz zarazem całą figurą wykonał tak niezwykły ruch na siodle, iż Otton odgadł natychmiast, że butelka nie była już pełną.<br> {{tab}}— Czy jedziecie do Mittwalden? — zapytał uprzejmie.<br> {{tab}}— Aż do drogi na Tannenbrunn — odparł człowiek. — Pojedziemy razem, hm?<br> {{tab}}— Z przyjemnością; dlatego czekałem tu na was.<br> {{tab}}Wkrótce postępowali obok siebie. Instynkt wieśniaka skierował wzrok jego przedewszystkiem na konia; zamgloną źrenicą badał wierzchowca i praktycznym zmysłem oceniał jego wartość.<br> {{tab}}— Do dyaska! — mruknął w końcu — pięknego konia macie, przyjacielu!<br> {{tab}}Zaspokoiwszy swoją ciekawość w tym względzie, podniósł oczy na jeźdźca, jak na szczegół drugorzędny.<br> {{tab}}— Książę! — zawołał nagle, kłaniając się z takim impetem, że tym razem o mało nie zleciał na ziemię. — Wasza Książęca Mość niech mi wybaczy, — że nie poznałem zaraz, ale...<br> {{tab}}Gniew nagły pozbawił księcia zimnej krwi i panowania nad sobą.<br> {{tab}}— Skoro mię znasz, — rzekł cierpko — nie mamy potrzeby jechać obok siebie; wyprzedzę cię zatem, jeśli łaska.<br> {{tab}}Spiął ostrogami białego rumaka, aby słowo w czyn zmienić, ale chłop pijany wyciągnął się szybko i pochwycił mu cugle.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> i2ue3b47ijbw32pddbodqoovcqs9xup 0 1083580 3148602 2022-08-10T04:14:02Z Wydarty 17971 — wikitext text/x-wiki {{Dane tekstu2 |referencja = {{ROOTPAGENAME}} }} <br> {{JustowanieStart2}} <pages index="X de Montépin Dziecię nieszczęścia.djvu" from=388 to=399 fromsection="X" tosection="X" /> {{JustowanieKoniec2}} {{MixPD|Xavier de Montépin|t1=Józefa Szebeko}} [[Kategoria:{{ROOTPAGENAME}}|D{{BieżącyU|1|2}}{{BieżącyU|2|3}}]] cz02z09sqvfypi3zbtx0ahosc8jm6xm 100 1083581 3148603 2022-08-10T04:16:16Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— Weź pan ten klejnot!. Teraz chyba możesz pan czekać, nie bojąc się.<br> {{tab}}Woźnica jął w ręku obracać bransoletkę na wszystkie strony, świecącą różnokolorowemi ogniami.<br> {{tab}}— No tak — rzekł trochę udobruchany — świeci się bestyjstwo!.. Ileż to może być warte?<br> {{tab}}— Sześć tysięcy franków... — odparła Berta.<br> {{tab}}— Sześć tysięcy franków — powtórzył przekpiwając a może o grosz mniej, moja mateczko!.. Szeląga złamanego niema w kieszeni a na łapce po sześć tysięcy!.. A juści!.. Czemu nie sto tysięcy dukatów... Ja się na tem nie znam, ale to musi być szkło!..<br> {{tab}}— Co! Sądzisz pan?.. — przerwała hrabina zdumiona.<br> {{tab}}— Sądzę... sądzę... Ba! czego to w tych czasach nie fabrykują!.. Ha! nic nie ma, kto nic nie ryzykuje... Zawsze sześć franków to warte... Niech pani wysiada.. Poczekam godzinę, a jeśli mnie napastować będą policjanci, powiem im, że moja pasażerka zajada w kawiarni... Masz pani mój numer...<br> {{tab}}Mówiąc to, otworzył drzwiczki. Pani de Nathon wyskoczyła, przecisnęła się przez tłum i wśród drwinek i żartów, z jakich i jej się dostało, o mało co nie wpadłszy pod konie powozu, znalazła się nareszcie w przedsionku teatru Opery, sama nie wiedząc jak.<br> {{tab}}Kontroler ją zatrzymał. Nie miała biletu...<br> {{tab}}Wymieniła numer loży, jaką zwykle zajmowała z mężem, a ponieważ po eleganckim dominie weneckiem, łatwo było poznać kobietę z wielkiego świata, bileterzy skłonili się przed nią i przepuścili.<br> {{tab}}Z trudną do uwierzenia szybkością przebiegła stopnie szerokich schodów i wpadła w tłum czarnych<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> fkv4cwgenowp1bpti6s55krnun7zdyn 100 1083582 3148604 2022-08-10T04:18:45Z Piotr433 11344 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>{{tab}}— A to co znowu, książę czy nie książę? — zawołał gburowato. — To tak się z ludźmi postępuje? Pod maską bardzo pięknie, miłe towarzystwo, a kiedy cię poznałem, wyprzedzisz mię, jeśli łaska!.. Szpieg! — ryknął prawie w twarz Ottonowi, purpurowy od trunku i dotkniętej próżności.<br> {{tab}}Książę się zmieszał; zrozumiał w tej chwili, że przecenił znaczenie swego stanowiska, a być może, iż doznał też pewnej obawy, zważywszy, iż zuchwalec nie był zupełnie przytomny.<br> {{tab}}— Puść cugle! — zawołał jednak dość stanowczo.<br> {{tab}}Ku zdumieniu Ottona chłop pusłuchał bez wahania.<br> {{tab}}— Wiedz, mój panie, — rzekł wtedy zimno i wyniośle — iż jakkolwiek przyjemnie byłoby mi może podróżować z tobą, jako człowiek obcy, rozmawiając spokojnie o różnych przedmiotach, o których życzyłbym sobie poznać twoje zdanie, nie mogę być spragnionym czczych grzeczności, jakie z was każdy uważa za najstosowniejsze dla księcia.<br> {{tab}}— Myślisz, że ci będę kłamał? — krzyknął pijak, czerwieniąc się znowu gwałtownie.<br> {{tab}}— Nie wątpię o tem — odpowiedział książę już zupełnie spokojnie. — Nie pokażesz mi np. medala, który masz na szyi — dodał ze znaczącem spojrzeniem, dostrzegłszy zieloną plecionkę na krótkiej szyi gbura.<br> {{tab}}Skutek tych wyrazów był piorunujący: czerwona twarz pijaka stała się zielono-żółtą, grubą i drżącą ręką sięgnął do koszuli, jak gdyby chciał osłonić zdradziecką plecionkę.<br> {{tab}}— Jaki medal? — zapytał, całkiem wytrzeźwiony. — Żadnego medala nie mam!<br> {{tab}}— O, nie zapieraj się! — rzekł książę chłodno — opowiem ci dokładnie, jak wygląda: jest na nim Feniks w płomieniach i napis: Libertas.<br> {{tab}}Chłop szeroko otworzył usta i zawzięcie mrugał oczyma, jakby nie mógł powstrzymać spadających powiek.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ev713n0882860vgsm8j40g62r59aa5a 100 1083583 3148605 2022-08-10T04:22:49Z Piotr433 11344 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>{{tab}}— A teraz się zastanów, czy ci wypada uskarżać się na niedelikatność człowieka, przeciw któremu spiskujesz, aby go zamordować?<br> {{tab}}— Zamordować? — wyjąkał wieśniak. — O co do tego, to wcale nie! Nigdy w życiu. Nie mieszam się do spraw kryminalnych, o, nie!<br> {{tab}}— Z tego widzę jedynie, że cię niedokładnie objaśniono co do tej kwestyi — zauważył Otton. — Każdy spisek sam przez się jest już sprawą kryminalną i pociąga za sobą karę śmierci. Tak, panie, karę śmierci; mogę cię uroczyście zapewnić, że nie przesadzam ani trochę. Niepotrzebnie się jednak tak wzruszasz tą wiadomością — ja nie jestem żandarmem. Tylko widzisz, kto chce mieszać się do polityki, powinien znać dokładnie obie strony medalu.<br> {{tab}}— Wasza Książęca Mość... — zaczął niepewnym głosem wieśniak.<br> {{tab}}— Dajże pokój, mój drogi! Cóż wspólnego republikanin ma z Książęcą Mością? Lecz jedźmy dalej. Ponieważ tak gorąco pragniesz mojego towarzystwa, nie mam serca pozbawiać cię tej przyjemności. A zresztą pragnę zadać ci jedno pytanie: powiedz mi, czemu — skoro jesteście tak liczni, 15 tysięcy spiskowych, jak mówią, a prawdopodobnie i więcej, — wszak prawda?..<br> {{tab}}Wieśniak otworzył usta, ale wydał tylko dźwięk głuchy, niewyraźny.<br> {{tab}}— Niechby piętnaście tysięcy... — powtórzył Otton. — Skoro stanowicie partyę tak silną, czemuż nie zgłosicie się do mnie otwarcie ze swemi żądaniami?.. z rozkazami, chciałem powiedzieć? Czyż sądzicie, że tak cenię swoją władzę? Nie wierzę temu. Pokażcie mi swoją większość, a abdykuję natychmiast. Natychmiast, słyszysz? Powtórz to swoim przyjaciołom. Zapewnij ich z mojej strony o zupełnej wyrozumiałości. Niech wiedzą, że cokolwiek sądzili o mnie i mojej nieudolności, mój własny sąd pod tym względem<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> h27z269pyxtsx978gssxo2s77v8tzfa 100 1083584 3148606 2022-08-10T04:27:40Z Piotr433 11344 /* Przepisana */ proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Piotr433" /></noinclude>jest o wiele surowszy. Jestem najgorszym księciem w całej Europie — cóż więcej powiedzieć mogą?<br> {{tab}}— Nie myślę tego wcale — zaczął wieśniak.<br> {{tab}}— Widzisz, że gotów jesteś stanąć w obronie rządu — zaśmiał się Otton. — Doprawdy, na twojem miejscu porzuciłbym spiski. Tak samo nie stworzony jesteś na spiskowca, jak ja na panującego.<br> {{tab}}— Jedno przecież powiem głośno i otwarcie — zawołał chłop z odzyskaną już śmiałością: — Nie na ciebie się uskarżamy, tylko na twoją panią.<br> {{tab}}— Ani słowa więcej! — zawołał książę w uniesieniu. — Raz jeszcze radzę ci — dodał po chwili z gniewem i nieukrywaną pogardą: — wycofaj się z polityki. A jeśli cię kiedy spotkam, bądź trzeźwiejszym. Kto się upija od rana, ten nie ma najmniejszego prawa sądzić chociażby najgorszego z książąt.<br> {{tab}}— Kropelkę tylko skosztowałem, ale nie piłem wcale — bronił się chłop z przekonaniem o słuszności tego rozróżnienia. — A zresztą — przypuśćmy nawet, że jestem pijany, — dobrze, jestem pijany! I cóż z tego? Nikt ode mnie nie zależy. Moja piła świętuje i oskarżam oto twoją żonę. Czy ja sam tylko? Idź, pytaj wszędzie. Co robią nasze tartaki i piły? Co robi młodzież, która powinna pracować? Co się dzieje z pieniędzmi? Wszystko zatrzymane, — ni tu, ni tam. Nie, panie, to zupełnie co innego: na tem ja cierpię, cierpię za twoje błędy, płacę za nie z mojej kieszeni, z kieszeni biedaka, mój panie! A moje błędy co kogo obchodzą? w czem cię krzywdzę? Pijany, czy nie pijany, widzę jasno, że kraj dyabli biorą i z jakiej przyczyny. A teraz powiedziałem... możesz mię kazać wrzucić do przeklętego więzienia, to mi jest wszystko jedno. Powiedziałem prawdę. I pozostaję wtyle, ażeby uwolnić Waszą Książęcą Mość od niegodnego towarzystwa.<br> {{tab}}Zatrzymał konia i niezgrabnie złożył księciu głęboki ukłon.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 3hmc62yz68p5fdiz0q8v6gj7355143l 100 1083585 3148617 2022-08-10T06:14:25Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>fraków, białych kamizelek, domin nawet charakterystycznych, wypełniający po brzegi sale, korytarze i bufet.<br> {{tab}}Bale w Operze były tylokrotnie opisywane, że uważamy za właściwe oszczędzić czytelnikom zwietrzałego oddawna opisu.<br> {{tab}}Pani de Nathon ledwie nie udusiła się w dusznej gorącej atmosferze, jaka nią owionęła. Olśniło ja światło, ogłuszyła wrzawa tego karnawałującego tłumu, połączona z hałaśliwą muzyką orkiestry.<br> {{tab}}Berta jaknajprędzej chciałaby się wydostać z tego piekła, ale trzeba jej najprzód odwrócić niebezpieczeństwo, grożące jej synowi.<br> {{tab}}Musiała wśród tej przypływającej i odpływającej fali ludzi, znaleźć Armanda Fangela; musiała go zaczepić, przekonać, iż chce popełnić szaleństwo i wymódz na nim słowo honoru, że zaniecha fatalnego projektu.<br> {{tab}}Rozglądała się na wszystkie strony, przypatrywała się uważnie każdej gromadce mężczyzn.<br> {{tab}}Armanda nigdzie nie było widać.<br> {{tab}}Zgnębiona na duchu przez te bezskuteczna poszukiwania, które mogły się nieskończenie przeciągnąć, pani de Nathon przypomniała sobie naraz, że margrabia de Flammaroche miał się spotkać ze swym przyjącielem punkt o godzinie drugiej i że umówionem miejscem była loża nr 12.<br> {{tab}}Podniosła oczy na zegar w sali bufetowej.<br> {{tab}}Do drugiej brakowało kilkunastu minut.<br> {{tab}}Berta namyśliła się, że dla zobaczenia Armanda, najlepiej będzie zbliżyć się do loży nr 12, bo tu nie-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 11p3y6rdqbhhh88qn7k9kcfi7xbpbo9 100 1083586 3148618 2022-08-10T06:15:59Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>wątpliwie sprowadzi go chęć spotkania się z margrabią de Flammaroche,<br> {{tab}}Wiedziała dobrze gdzie się znajduje ta loża, gdyż stykała się ona z abonowaną przez pana de Nathon.<br> {{tab}}Przecisną wszy się znów przez tłum fraków, hrabina upadając że znużenia usiadła na jak raz wolnej aksamitnej ławce, stojącej naprzeciw loży pod nr 12.<br> {{tab}}W kilka minut później drgnęła i wstała nagle ożywiona, Zobaczyła zdaleka wicehrabiego Maksyma de Mornay, powiernika i świadka Armanda. Torował on sobie drogę w tę stronę. Zapewne za nim szedł<br> {{tab}}Armand. Będzie mogła do niego przemówić.<br> {{tab}}P. de Mornay posuwał się zwolna, mający drogę zagrodzoną wciąż, to przez domina, to przez fraki.<br> {{tab}}Nareszcie wyszedł naprzód, ale sam.<br> {{tab}}— Cóż on z moim synem zrobił? — pytała się siebie samej Berta, a serce jej, uspokojone przed chwilą, znów się ścisnęło.<br> {{tab}}Wicehrabia: zatrzymał się tuż przy hrabinie, spojrzał na zegarek i zapukał dwa czy trzy razy we drzwi loży pod nr 12, otworzono prawie natychmiast.<br> {{tab}}Z po za firanek doleciały krzykliwe głosy i śmiechy kobiece, a na progu ukazał się jakiś elegancik wysoki, chudy, z twarzą bladą, szkiełkiem w oku i z kamelią we fraku. Wyglądał trochę na „zawianego“, ale minę miał łagodną, grzeczną.<br> {{tab}}— Co to?.. kto?.. kto to pukał!.. Jeżeli to żart, to głupi... — zawołał, nie widząc żadnej znajomej twarzy.<br> {{tab}}— To ja zastukałem... — odrzekł, kłaniając się wicehrabia.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> nlirgmhaoa74amq2c5hujyswggmvu3d 100 1083587 3148619 2022-08-10T06:18:59Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>— 115 —<br> {{tab}}— Pan!.. A! bardzo dobrze... wybornie!.. Z kim mam zaszczyt?..<br> {{tab}}— Przepraszam pana — przerwał p. de Mornay — czy margrabia de Flammaroche jest w pańskiej loży?..<br> {{tab}}— A!.. pan przychodzi do Gouliana... Jesteś pan Przyjacielem naszego poczciwego... Bardzo dobrze!.. wybornie!.. Bardzo mi przyjemnie pana poznać... proszę, niech pan wejdzie,..<br> {{tab}}— Nie należę bynajmniej do przyjaciół pana de Flammaroche — odparł wicehrabia. — Mam tylko doń pewne zlecenie, a wiedząc, żeście się panowie mieli tu spotkać, pozwoliłem sobie...<br> {{tab}}— Ani słóweczka więcej, drogi panie... Wyborną historya... Margrabiego zawsze trzymają się kawały... Mam na karku Karolinę i Corę... dwa grzyby w barszczu... a on nie przychodzi..<br> {{tab}}— Ale przyjdzie?..<br> {{tab}}— Ba! gdyby przyszedł!.. Ale nie, mój drogi Panie, ani myśli przyjść... klasyczne!.. Uprzedził mnie przed chwilą (zapóźno, niestety!) że z powodu przygody romantycznej z kobietą wyższego towarzystwa, i śliczną, cudowną, zmuszony jest nie dotrzymać mi słowa... odebrałem jego list, kiedy Karolina i Cora już przyszły... Dwie kule u nóg... przyjemne położenie... Możebyś pan zjadł z nami kolacyę... Przedstawię pana tym damom... Bez ceremonii, bez ceremonii, mój panie... Wielką mi tem wyświadczysz Pan przysługę.<br> {{tab}}— Tysiąckrotnie dziękuje.<br> {{tab}}— Zgadzasz się pan!.. co?.. doskonale!<br> {{tab}}— Niepodobno mi.<br> {{tab}}— Szkoda!.. szkoda!.. szkoda wielka!..<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> s5s8fl1z0ly4czbe1qf43cqxcs9wsw7 3148620 3148619 2022-08-10T06:19:18Z Wydarty 17971 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— Pan!.. A! bardzo dobrze... wybornie!.. Z kim mam zaszczyt?..<br> {{tab}}— Przepraszam pana — przerwał p. de Mornay — czy margrabia de Flammaroche jest w pańskiej loży?..<br> {{tab}}— A!.. pan przychodzi do Gouliana... Jesteś pan Przyjacielem naszego poczciwego... Bardzo dobrze!.. wybornie!.. Bardzo mi przyjemnie pana poznać... proszę, niech pan wejdzie,..<br> {{tab}}— Nie należę bynajmniej do przyjaciół pana de Flammaroche — odparł wicehrabia. — Mam tylko doń pewne zlecenie, a wiedząc, żeście się panowie mieli tu spotkać, pozwoliłem sobie...<br> {{tab}}— Ani słóweczka więcej, drogi panie... Wyborną historya... Margrabiego zawsze trzymają się kawały... Mam na karku Karolinę i Corę... dwa grzyby w barszczu... a on nie przychodzi..<br> {{tab}}— Ale przyjdzie?..<br> {{tab}}— Ba! gdyby przyszedł!.. Ale nie, mój drogi Panie, ani myśli przyjść... klasyczne!.. Uprzedził mnie przed chwilą (zapóźno, niestety!) że z powodu przygody romantycznej z kobietą wyższego towarzystwa, i śliczną, cudowną, zmuszony jest nie dotrzymać mi słowa... odebrałem jego list, kiedy Karolina i Cora już przyszły... Dwie kule u nóg... przyjemne położenie... Możebyś pan zjadł z nami kolacyę... Przedstawię pana tym damom... Bez ceremonii, bez ceremonii, mój panie... Wielką mi tem wyświadczysz Pan przysługę.<br> {{tab}}— Tysiąckrotnie dziękuje.<br> {{tab}}— Zgadzasz się pan!.. co?.. doskonale!<br> {{tab}}— Niepodobno mi.<br> {{tab}}— Szkoda!.. szkoda!.. szkoda wielka!..<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> qekj1jg1p517klrneeg2kfv5rqnt9lm 100 1083588 3148621 2022-08-10T06:20:33Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— Skoro nie mogę widzieć się z margrabią de Flammaroche, pozostaje mi tylko podziękować panu za grzeczność, żeś mnie raczył objaśnić...<br> {{tab}}— Cóż znowu!.. Taka bagatela!.. Przepraszam pana, ale muszę odejść... Karolina i Cora niecierpliwią się... gotowe lustra potłuc... Z niemi żartować trudno!.. Bardzo mnie cieszy, żem pana poznał... moje uszanowanie...<br> {{tab}}I elegancik wrócił do loży, gdzie rzeczywiście hałas stawał się coraz głośniejszy.<br> {{tab}}P. de Mornay, a twarz jego wyrażała wielkie zadowolenie, skierował się znów w tę stronę, z której przyszedł, widocznie dla połączenia się z przyjacielem i zdania mu sprawy.<br> {{tab}}Berta, uwolniona od straszliwych udręczeń, które ją torturowały, pewna już, że Armand nie spotka się tej nocy z panem de Flammaroche i ciesząc się nadzieją, że syn jej już uratowany, pragnęła teraz tylko jaknajprędzej wydostać się z tego balu.<br> {{tab}}Znowu z trudnością poczęła się przeciskać wśród tłumu i nareszcie znalazła się na schodach. Zeszła po nich z radością, gdy przed godziną wchodziła z takim przestrachem i rozpaczą.<br> {{tab}}Odetchnęła na ulicy zimnem powietrzem i poszukała karetki, czekającej na nią, jak wiadomo, na bulwarze przed kawiarnią.<br> {{tab}}Tymczasem wicehrabia de Mornay połączył się z Armandem Fangel.<br> {{tab}}— I cóż? — zapytał tenże,<br> {{tab}}— Wracam z loży nr 12. Widziałem tego idjotę, z którym się umówił p. de Flammaroche,.. chciał<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0qvtflrhtmwz1qey3qfffq2jo08jkfc 100 1083589 3148622 2022-08-10T06:22:49Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>mnie gwałtem zaprosić na kolacyę, choć mnie nie zna, są z nim jakieś panny Córa i Karolina...<br> {{tab}}— A margrabia? — przerwał Armand.<br> {{tab}}— Margrabiego niema i wcale nie przyjdzie.<br> {{tab}}— Pewny tego jesteś? — wykrzyknął młodzieniec bardzo zdziwiony.<br> {{tab}}P. de Mornay opowiedział z wszelkiemi szczegółami rozmowę z elegantem.<br> {{tab}}— W takim razie — rzeki Armand Fangel — nie mamy tu po co dłużej być w tem obrzydliwem miejscu, chodźmy! dobrze?<br> {{tab}}— Przyszedłem przecie tylko dla ciebie i również pragnę czemprędzej wyjść!.. — odparł wicehrabia.<br> {{tab}}I oba skierowali się ku schodom.<br> {{tab}}Już się do nich dostali, gdy nagle Armand pochwycił gwałtownie towarzysza za rękę i szepnął mu do ucha:<br> {{tab}}— Cóżeś mi mówił?.. przecie jest...<br> {{tab}}Rzeczywiście po schodach wchodził Goulian de Flammaroche, szykownie ubrany, z miną arogancką jak zazwyczaj.<br> {{tab}}Ponieważ schadzka „rozkoszna“ z kobietą światową w ostatniej chwili nie przyszła do skutku, margrabia powracał do swego pierwszego projektu, szukał teraz Karoliny i Córy. Szedł tak, że musiał się otrzeć o Armanda. Ten udał, że go nie widzi i umyślnie mocno go potrącił.<br> {{tab}}— Niezgrabiarz! — krzyknął p. de Flammaroche ze złością.<br> {{tab}}Armand obrócił się, schwycił go za rękę i siłą zatrzymał.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> l6kdpsdtddxlc093f9c0kpeqvdnnkq0 100 1083590 3148623 2022-08-10T06:25:19Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— Może się przesłyszałem... — rzekł — coś pan powiedział...<br> {{tab}}— Powiedziałem „niezgrabiarz!“ — odparł margrabia z miną wyzywającą — i tego nie cofam, mój „paniczyku“.<br> {{tab}}— Tytuł za tytuł, mój „Stary“ panie — podchwycił Armand. — Ja może jestem niezgrabnym, ale pan jesteś gburem...<br> {{tab}}Ta nazwa mogła Gouliana zirytować, ale pierwsza wprawiła go w wściekłość!<br> {{tab}}Jakto, jego nazwano starym i publicznie, na balu!<br> {{tab}}Tego nie mógł ścierpieć!..<br> {{tab}}— Bałwanie!.. — zawołał głosem zdławionym od gniewu — zaraz dostaniesz za swoje...<br> {{tab}}I podniósł rękę, chcąc uderzyć Armanda.<br> {{tab}}Ale ręka nie opadła. Młodzieniec schwycił ją w górze i ścisnął tak, że jej o mało co nie zgniótł.<br> {{tab}}Margrabia ryknął z bólu.<br> {{tab}}— Tak postępują sobie tylko pijani tragarze — odezwał się Armand — a ja nie nawykłem do tego... Masz pan mój bilet wizytowy... Czekam na pański...<br> {{tab}}Pan de Flammaroche porwał glansowaną kartę, którą mu podawano i przeczytał głośno nazwisko i adres.<br> {{tab}}— „Armand Fangel“!.. Bulwar Hausmana!.. — i zaśmiał się szyderczo, złowrogo ha! ha!.. ależ ja cię znam mój młodzieniaszku!.. Mieszkasz w pawilonie pałacu hrabiego de Nathon... Jesteś sekretarzem męża a kochankiem żony!..<br> {{tab}}Nie dokończył. Armand, od błyskawicy szybszy, wypoliczkował mu twarz z obu stron. Straszliwa, pełna zgrozy scena miała się odbyć.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> kjsiyuwyj802gjs8drjur32ee8y73n4 100 1083591 3148624 2022-08-10T06:27:56Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Ciekawi, jacy się natychmiast skupili dokoła, mieli nadzieję na chwilę, że zobaczą jak dwaj ludzie z wyższego towarzystwa, wezmą się za bary niby wyrobnicy z pod rogatek.<br> {{tab}}Na szczęście, wicehrabiemu de Mornay i kilku widzom udało się rozłączyć Gouliana i Armanda Fangela i odciągnąć ich daleko od siebie.<br> {{tab}}Margrabia rzucił całą paczkę biletów wizytowych na Armanda.<br> {{tab}}— Do jutra, mój panie! — krzyczał Armand — do jutra!<br> {{tab}}A Flammaroche odpowiadał:<br> {{tab}}— Jutro zabiję cię! {{---|60|przed=20px|po=20px}}<section begin="X" /><section end="X" /> {{c|XIII.|w=120%|po=12px}} {{tab}}Pani de Nathon zastała na bulwarze przed kawiarnią woźnicę z karetką, {{Korekta|ktory|który}}, wierny obietnicy, dotrwał na umówionem miejscu. Palił krótką fajeczkę i tupał mocno w kamienie, dla rozgrzania z {{Korekta|ziębniętych|zziębniętych}} nóg.<br> {{tab}}— Ho! ho!.. nareszcie! — zawołał, widząc nadchodzącą hrabinę, którą poznał po ruchach, a zwłaszcza po dominie. — Przyszłaś pani nareszcie, człowiekowi cierpliwości już brakło... Myślałem żeś pani drapnęła... a tu przychodziło pasażerów co niemiara... obiecywali grubo na piwo... a ja nie mogę się ruszyć... aż mnie złość brała... Policjanci włazili mi na kark...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 51f7qwz6rtuvuuleoxwmsxq1ezgnsmk 3148627 3148624 2022-08-10T06:30:54Z Wydarty 17971 proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Ciekawi, jacy się natychmiast skupili dokoła, mieli nadzieję na chwilę, że zobaczą jak dwaj ludzie z wyższego towarzystwa, wezmą się za bary niby wyrobnicy z pod rogatek.<br> {{tab}}Na szczęście, wicehrabiemu de Mornay i kilku widzom udało się rozłączyć Gouliana i Armanda Fangela i odciągnąć ich daleko od siebie.<br> {{tab}}Margrabia rzucił całą paczkę biletów wizytowych na Armanda.<br> {{tab}}— Do jutra, mój panie! — krzyczał Armand — do jutra!<br> {{tab}}A Flammaroche odpowiadał:<br> {{tab}}— Jutro zabiję cię! {{---|60|przed=20px|po=20px}}<section begin="X" /><section end="X" /> {{c|XIII.|w=120%|po=12px}} {{tab}}Pani de Nathon zastała na bulwarze przed kawiarnią woźnicę z karetką, {{Korekta|ktory|który}}, wierny obietnicy, dotrwał na umówionem miejscu. Palił krótką fajeczkę i tupał mocno w kamienie, dla rozgrzania z {{Korekta|ziębniętych|zziębniętych}} nóg.<br> {{tab}}— Ho! ho!.. nareszcie! — zawołał, widząc nadchodzącą hrabinę, którą poznał po ruchach, a zwłaszcza po dominie. — Przyszłaś pani nareszcie, człowiekowi cierpliwości już brakło... Myślałem żeś pani drapnęła... a tu przychodziło pasażerów co niemiara... obiecywali grubo na piwo... a ja nie mogę się ruszyć... aż mnie złość brała... Policjanci włazili mi na kark...<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> irqt81uji8hqgdudgvnv5rj7jeabqaf 0 1083592 3148625 2022-08-10T06:28:40Z Wydarty 17971 — wikitext text/x-wiki {{Dane tekstu2 |referencja = {{ROOTPAGENAME}} }} <br> {{JustowanieStart2}} <pages index="X de Montépin Dziecię nieszczęścia.djvu" from=399 to=407 fromsection="X" tosection="X" /> {{JustowanieKoniec2}} {{MixPD|Xavier de Montépin|t1=Józefa Szebeko}} [[Kategoria:{{ROOTPAGENAME}}|D{{BieżącyU|1|2}}{{BieżącyU|2|3}}]] gh8y6ifzggxykhjk0ks73efdr9rset2 100 1083593 3148626 2022-08-10T06:30:27Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>a odjedz, odjedź... Jeszcze chwilka a musiałbym zmykać... No, ale jesteś pani nareszcie... Dokąd jedziemy?..<br> {{tab}}Berta wymieniła ulicę, na którą wychodziła furtka ogrodowa.<br> {{tab}}— A który numer? — spytał woźnica.<br> {{tab}}— Sama was zatrzymam.<br> {{tab}}— Dobrze!.. Wio!..<br> {{tab}}Szkapa ruszyła z miejsca z trudnością i karetka potoczyła się, kiwając się na wszystkie strony.<br> {{tab}}Tymczasem pani de Nathon dziękowała Bogu z istnym szałem wdzięczności. W myślach, porównywała siebie ze skazanym na śmierć, którego niespodziewanie ułaskawiono.<br> {{tab}}Cieszyła się, że sama Opatrzność zrządziła tak, iż niepotrzebną uczyniła rozmowę taką niebezpieczną i kompromitującą, jaką zamierzyła mieć z Armandem Fangel.<br> {{tab}}Zatopiona w rozmyślaniach, nie czuła nawet długiej jazdy i drgnęła, gdy się karetka zatrzymała.<br> {{tab}}— Jesteśmy już na ulicy... — zawołał woźnica. — Gdzie się obrócić?..<br> {{tab}}Berta wychyliła się przez drzwiczki.<br> {{tab}}— Trzy bramy dalej... — odpowiedziała.<br> {{tab}}Karetka znów się potoczyła i stanęła na oznaczonem miejscu.<br> {{tab}}Woźnica otworzył drzwiczki.<br> {{tab}}— To i jesteśmy — rzekł — masz pani cacko, a dawaj pieniądze... Trzy godziny po trzy franki, moja pani, to jest dziewięć, franków... a za grzeczność moją chyba nie zapomni pani o dobrym dodatku...<br> {{tab}}— Bądź pan cierpliwym jeszcze kilka minut... —<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> j757kdjof1bi6wr6mra4nze06d9djjm 100 1083594 3148628 2022-08-10T06:32:54Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>szepnęła: hrabina — muszę przecie, pojmujesz pan, wrócić, do. siebie i wziąść portmonetkę.<br> {{tab}}Dorożkarz tupnął ze złości.<br> {{tab}}— Kroćset tysięcy djabłów! — zawołał. — Znowu czekać... ależ to djabli wziąść mogą człowieka... a i pewnym być nie mogę... są takie domy, co to wejście mają z jednej strony, a z drugiej wyjście... jak mi pani drapniesz drugiem wyjściem, szukaj wiatru w polu...<br> {{tab}}— E! mój panie — odparła hrabina — zapominasz, Że masz w ręku klejnot wielkiej wartości?<br> {{tab}}— Tak... tak... sześć tysięcy franków! znamy się na tem — rzekł woźnica przedrwiwając — ja tam wolę swoje pieniądze w garści... to rzecz pewniejsza, takie szkiełka licha warte... Znam kolegę, który ma wspaniałą szpilkę, świeci się na słońcu jak złoto, a nie kosztuję i pół franka... Ha! cóż robić!.. idź pani ale prędko wracaj.<br> {{tab}}Bogu wiadomo, jak pani de Nathon pilno było uwolnić się od tych ciężkich do zniesienia upokorzeń. Otworzyła furtkę, która jak wiadomo, była tylko przymknięta, szybko przebiegła przez ogród, wzięła latarkę schowaną w sieni, przebyła boczne schody i powstrzymując w sobie oddech, przeszła obok pokoju Fanny, od którego drzwi były wciąż otwarte, wreszcie dostała się do garderoby a ztąd do swego pokoju i pierwszą rzeczą, jaka ją uderzyła w oczy, była portmonetka skórzana, którą zapomniała wziąść z sobą.<br> {{tab}}Pani de Nathon wyciągnęła już rękę po nią, gdy wtem zdjęła ją niezmierna trwoga. Dreszcz przebiegł — po jej ciele, zimny pot wystąpił na skronie.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dmu9bnpsuzna81bzl4200fvs1iy5zyp 100 1083595 3148629 2022-08-10T06:34:05Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Szmer lekki, ale jaknajwyraźniejszy dawał się słyszeć w garderobie od której drzwi nie zamknęła. Ktoś nadchodził!.. ktoś miał wejść!.. Zobaczą ją w dominie z balu maskowego!.. Hrabina ledwie żywa, zdjęła maskę, zrzuciła domino i cisnęła je w kąt na krzesło.<br> {{tab}}Ledwie zdążyła to uczynić, gdy zapukano delikatnie w drzwi na wpół uchylone.<br> {{tab}}— Kto tam? — spytała Berta głosem, ze wzruszenia zmienionym.<br> {{tab}}— To ja, pani hrabino — odpowiedziała Fanny.<br> {{tab}}I pokojówka nawpół ubrana, z miną przelęknioną, ukazała się na progu.<br> {{tab}}W głowie Berty powstało w tejże chwili podejrzenie. Instynktem przeczuła, że ją Fanny szpiegowała, spojrzała więc na nią ostro tak, że pokojówka nie mogąc wytrzymać tego wzroku, spuściła oczy i spytała ją oschle:<br> {{tab}}— Czego chcesz?<br> {{tab}}— Błagam panią hrabinę o wybaczenie mi mej gorliwości... — odrzekła pokornie pokojowa z miodową obłudą.<br> {{tab}}— Cóż to za gorliwość?. Po co weszłaś tu o tej godzinie, kiedy cię nie wołałam?<br> {{tab}}— Spałam... Wtem obudził mnie ze snu jakiś hałas... Wydało mi się, że ktoś chodzi... że ktoś idzie obok mojego pokoju... Bałam się czy pani nie słaba, lub czy kto nie chce się zakraść do pokoju pani i sądziłam, że obowiązkiem moim jest przyjść na pani rozkazy...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dtskvad3nep29jqo0zk29t3w3pbruc3 100 1083596 3148630 2022-08-10T07:30:57Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>dalej Stalky, podczas gdy M’Turk z całą powagą obtańcowywał mamę Yeo.<br> {{tab}}Kiedy zasiedli do bitej śmietany z konfiturami i gorącym chlebem, Beetle zwiastował Mary smutną nowinę.<br> {{tab}}— Tak jest, Mary, już nigdy więcej się nie zobaczymy. Pojedziemy sobie i zostaniemy pastorami i misjonarzami.<br> {{tab}}— Baczność! — wykrzyknął M’Turk, który patrzył w ulicę spoza zasłony w oknie. — Rozumie się, że Tulke szedł za nami. Widzicie go? Idzie ulicą...<br> {{tab}}— My nie jesteśmy wyjęci z granic! — uspokajała ich mama Yeo. — Możecie tu siedzieć spokojnie.<br> {{tab}}To rzekłszy potoczyła się do pokoju w głębi, gdzie siadła i zaczęła robić kasę.<br> {{tab}}— Mary! — rzekł Stalky nagle z tragicznym akcentem. — Czy ty mnie kochasz?<br> {{tab}}— Pewnie! Powiedziałam ci to przecież, gdy byłeś jeszcze taki mały — odpowiedziała dziewczyna.<br> {{tab}}— Widzisz tego chłopca na ulicy? — Stalky pokazał jej nic nie przeczuwającego Tulke’go. — Jego przez całe jego krótkie życie nigdy żadna dziewczyna nie pocałowała, Mary! Jakież to straszne.<br> {{tab}}— Co mnie to obchodzi? Mnie się zdaje, że z czasem to przyjdzie samo przez się w sposób naturalny — to mówiąc potrząsnęła wyzywająco głową. — Nie chcesz przecie, żebym ja go pocałowała.<br> {{tab}}— Dam ci pół korony, jeśli go pocałujesz — rzekł Stalky pokazując jej monetę.<br> {{tab}}Pół korony było dużo dla Mary, a żart też coś wart, ale...<br> {{tab}}— Ona się boi! — rzucił M’Turk w psychologicznym momencie.<br> {{tab}}— Boi się! — potwierdził zgodnie Beetle znając jej słaby punkt. — W Northam nie ma ani jednej dziewczyny, której by to trzeba dwa razy mówić. A w dodatku taka ładna dziewczyna!<br> {{tab}}M’Turk mocno zaparł się nogą w drzwi na wypadek, gdyby mama Yeo chciała wejść {{pp|niespodzie|wanie,}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> dqv6voolu400gk7srrkh1tuqsn0bapr 100 1083597 3148631 2022-08-10T07:35:32Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{pk|niespodzie|wanie,}} bo twarz Mary przybrała wyraz stanowczy. W tej chwili Tulke spostrzegł, że drogę zagrodziła mu wysoka córa Devonu — tego najmilszego pod słońcem kraju łatwych pocałunków. Grzecznie usunął się na bok, ona zaś namyślała się przez chwilę, a potem położyła mu swą dużą rękę na ramieniu.<br> {{tab}}— Dokąd idziesz, kochanku? — zapytała.<br> {{tab}}Stalky, który wepchnął sobie chustkę do ust, widział, jak młody chłopak oblał się szkarłatem.<br> {{tab}}— Dajże mi całusa! Czy was w szkole zupełnie grzeczności nie uczą?<br> {{tab}}Tulke stracił dech i chciał zawrócić, Mary poważnie i sumiennie pocałowała go dwa razy. Nieszczęsny prefekt uciekł.<br> {{tab}}Wróciła do sklepu z oczami pełnymi naiwnego zdziwienia.<br> {{tab}}— Pocałowaś go? — pytał Stalky wręczając jej pieniądz.<br> {{tab}}— Pewnie, że tak! Ale wiecie co, chłopcy, to chyba nie student. On miał taką minę, jak gdyby mu się na płacz zbierało.<br> {{tab}}— My byśmy z pewnością nie płakali. Ano, spróbuj, czy który z nas się rozpłacze! — mówił M’Turk.<br> {{tab}}Mary wyszturchała ich wszystkich trzech po kolei.<br> {{tab}}Kiedy wreszcie wyszli z czerwonymi jak ogień uszami, oświadczył Stalky:<br> {{tab}}— Zdaje mi się, że z tej konferencji prefektów niewiele nam przyjdzie.<br> {{tab}}— A ja myślę inaczej! — odpowiedział Beetle. — Słuchaj. Jeżeli to on pocałował — a tak utrzymywać będziemy my — jest cynicznym, niemoralnym rozpustnikiem. a jego postępowanie musi się nazwać jawną nieprzyzwoitością. ''Confer orationes Regis furiosissimi,'' jak mnie złapał ma czytaniu „Don Juana“.<br> {{tab}}— Nie ma co gadać, on ją pocałował! — wtrącił M’Turk. — Na samym środku ulicy. W czapce mundurowej na głowie.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> r7qmnfy1pwbbe6lla369n43ugteul24 100 1083598 3148632 2022-08-10T07:41:46Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}— Godzina 3.57 m. pop. Zapamiętajcie to sobie. Co chciałeś powiedzieć, Beetle?<br> {{tab}}— Otóż widzicie. On nie kłamie. Może powiedzieć, że to ona go pocałowała.<br> {{tab}}— A wtedy co będzie?<br> {{tab}}— Wtedy? Jak to co? — zawołał Beetle podskakując z radości na samą myśl o tym. — Czy nie rozumiecie jeszcze? Przecież stąd chyba wniosek jasny, że szósta klasa nie może się obronić przeciw publicznym zniewagom, a nawet porwaniu. To znaczy, że trzeba chyba, aby niańki chodziły z nimi na spacer. Wystarczy szepnąć to tylko w budzie — toż by się szósta klasa wkopała!<br> {{tab}}— Jak Boga mego! — ucieszył się Stalky. — Dobrze się kończy nasz ostatni kurs. A teraz syp i popraw tę swoją szmatę, ja i Turkey pomożemy ci. Wejdziemy od tyłu, po co nam niepokoić Randalla.<br> {{tab}}— Tylko nie naróbcie mi zamieszania — mówił Beetle, wiedząc dobrze, czego się może spodziewać po {{Rozstrzelony|pomocy}} przyjaciół, ale z drugiej strony nie mogąc wytrzymać, aby się swym znaczeniem przed nimi nie popisać. Jego własne terytorium stanowiła znajdująca się za drukarnią Randalla mała komórka, w której Beetle’owi zdawało się czasem, że jest naczelnym redaktorem, „Times’a“. Tu, pod kierunkiem zasmarowanego czernidłem drukarskim terminatora, nauczył się jako tako gospodarować w kasztach, skutkiem czego uważał się za biegłego zecera.<br> {{tab}}Na kamiennym stole leżały już gotowe kolumny pisma licealnego. Beetle mógł poprawić leżącą na boku korektę, tego jednak za nic w świecie by nie uczynił. Zbrojny w młotek i szczypczyki wyciągał tajemnicze sztabki rozluźniając formę, tu wyjął jakąś literę, tam ją znów włożył, czytając dorywczo, pochylony nad kolumnami i chichocąc nad własnymi artykułami.<br> {{tab}}— Z pewnością nie sadziłbyś się tak, jakbyś tym musiał zarabiać na życie — rzekł M’Turk. — To do<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> gpq30bxhlhgjutqat23ij0snypym5c5 100 1083599 3148633 2022-08-10T07:53:07Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>góry nogami i po żydowsku? Czekaj, czy ja co potrafię przeczytać.<br> {{tab}}— Idźże! — zawołał Beetle. — Przeczytaj te kolumny w formie, jeśli myślisz, że jesteś taki mądry.<br> {{tab}}— Kolumny w formie! Cóż to znowu! Nie bądźże takim wściekłym fachowcem.<br> {{tab}}M’Turk zaczął się wraz ze Stalky’m wałęsać po drukarni. Wszystkiego musisli dotknąć.<br> {{tab}}— Beetle, chodź no tu! — zawołał po paru minutach Stalky. — Co to takiego? To mi coś przypomina.<br> {{tab}}Beetle rzucił okiem i odpowiedział:<br> {{tab}}— To drukowane na egzamin łacińskie zadanie Kinga. ''In — In Verrem: Actio prima.'' Co za szopa!<br> {{tab}}— Pomyślcie tylko o czystej, wzniośle myślącej młodzi, która dałaby duszę, żeby móc na to okiem rzucić! — zauważył M’Turk.<br> {{tab}}— Nie, drogi Wilusiu — rzekł Stalky — to by mogło w zbyt przykry i bolesny sposób dotknąć naszych szanownych mistrzów. Nie będziesz przecie odrzynał, Wiluś.<br> {{tab}}— I tak teraz tego głupkowatego zadania przeczytać nie potrafię — brzmiała odpowiedź. — A zresztą my tak czy siak z końcem kursu wychodzimy, więc nam to wszystko jedno.<br> {{tab}}— Czy przypominacie sobie, co szanowny Bloomer zrobił z opowiadaniem Spraggona o psach Puffingtona? Musimy za Kinga osłodzić trochę to jego mleko! — mówił Stalky promieniejąc szatańską radością. — Zobaczmy, czego Beetle potrafi dokonać przy pomocy tych obcęgów, z których jest tak dumny.<br> {{tab}}— Niełatwa to rzecz zrobić tę łacinę bardziej zwariowaną niż jest, ale spróbujemy! — mówił Beetle, przenosząc ''Aliud i Asiae,'' wyjęte z dwu osobnych zdań. Czekajcie, tę kropkę przeniesiemy trochę dalej, a zdanie zaczniemy od pierwszej lepszej wielkiej litery. Byczo! Tu całe trzy wiersze można przenieść na inne miejsce.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 4fi6swistzrv0mkenlkrvopjnw3habk 100 1083600 3148634 2022-08-10T07:57:46Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}— Jedna z tych wykwintnych pauz, za które tak słusznie sławiono naszego słynnego myśliwego! — zacytował Stalky, który umiał polowanie Puffingtona na pamięć.<br> {{tab}}— Czekaj! — zawołał M’Turk, — tu jest ''vol — voluntate quidnam'' bez niczego.<br> {{tab}}— Zaraz o tym pomyślimy. ''Quidnam'' pójdzie po ''Dolabelli.''<br> {{tab}}— Poczciwy, stary Dolabella — mruknął Stalky. — Nie złamcie go! Jaka okropna jest ta proza Cicerona, nieprawdaż? Powinien by nam być wdzięczny...<br> {{tab}}— Hallo! — zawołał M’ Turk pochylony nad inną kolumną. — Co mi dacie za wspaniałą odę? ''Qui... quis,'' o, to ''Quis multa gracilis,'' jak Boga kocham.<br> {{tab}}— Dawaj tu. Tuśmy mleko już dość osłodzili! — rzekł Stalky po kilku minutach gorliwej pracy. — Nigdy niepotrzebnie nie bijcie swych psów.<br> {{tab}}— ''Quis munditiis?'' — zaczął Beetle nie składając szczypców. — Słowo daję, że to bycze! Czy ten znak zapytania nie fajno tu wygląda? ''Heu quofies fidem!'' To brzmi tak, jakby ten chłop czegoś się pietrał i nie wiedział, co z sobą począć. ''Cui flavam religas in rosa'' — którego woń uciekła w różę — ''Mutatosque Deos flebit in antro.''<br> {{tab}}— Płaczący w grocie niemi bogowie — poddał Stalky. — Jak Boga mego, Horacy potrzebuje nad sobą takiego samego dozoru jak — Tulke.<br> {{tab}}Redagowali gorliwie, aż się tak ściemniło, że już nic nie było widać.<br> {{tab}}— Aha! ''Elucescebat'' — mówił nasz przyjaciel. Ulpian mi wystarczy, nieprawdaż? Jeśli King potrafi co zrobić {{Rozstrzelony|z tego}}, jestem skończonym osłem — mówił Beetle, kiedy, wyśliznąwszy się przez okno, stanęli w dobrze znanej sobie alei na tyłach domu i rozpoczęli trzy milowy bieg do liceum. Korekta klasyków zatrzymała ich zbyt długo. Gdy {{pp|wyczerpa|ni}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 0cd2schzbltq3z8i6rjqrafcg5k3x8c 100 1083601 3148635 2022-08-10T08:01:35Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{pk|wyczerpa|ni}} bez tchu dopadli wreszcie krzaków i gazometru, w oknach liceum płonęły już światła i było co najmniej dziesięć minut po dzwonku na herbatę i na apel.<br> {{tab}}— Oj, źle z nami! — mówił zadyszany M’Turk. — Założę się o szylinga, że Foxy czeka na spóźnionych pod latarnią na podwórzu. I to świństwo, bo w dodatku sam rektor pozwolił nam wyjść, a myśmy nie przyszli na czas.<br> {{tab}}— Pozwólcie mi poszukać w pełnej skarbnicy mej wiedzy — zaczął Stalky.<br> {{tab}}— Idź do licha! Nie udawaj Jorrocka. Nie moglibyśmy jakoś dopaść? — martwił się M’Turk.<br> {{tab}}— Mr. Radecliffe nie lubił butów biskupa, ale zalecał gorąco szampańskie wino i marmeladę morelową jako smar na cholewy. — Gdzie tu ten figiel, którym się po południu zabawiał dozorca?<br> {{tab}}Słyszeli, jak szukał czegoś poomacku w mokrej trawie. A potem stał się cud. Światła w domkach straży nadbrzeżnej zgasły; jarzące się okna Golf klubu zniknęły, za nimi fasady dwu hoteli. W porozrzucanych tu i owdzie samotnych willach światła zaczęły blednąć, migotać, gasnąć. Wreszcie pogasły też światła w liceum i trójka znalazła się w ciemnościach burzliwej nocy zimowej.<br> {{tab}}— Jak Boga mego! To ci mróz! — zadeklamował Stalky. — Dalie powiędły! Uciekajmy!<br> {{tab}}Popędzili przez krzaki, podczas gdy liceum huczało jak ul rozgniewanych pszczół, a w refektarzach rozlegało się rytmicznie choralne wołanie „Gaz! Gaz! Gaz!“ Wreszcie stanęli na brzegu stromej drogi, która oddzielała ich od pracowni. Zsunąwszy się w wąwóz jak kule, wyskoczyli znów w górę jak ulicznicy i poskoczyli do swej pracowni. Nie minęły dwie minuty, a już byli przebrani, w suchych kurtkach, spodniach i zasznurowanych starannie pantoflach, po czym czym prędzej wmieszali się w refektarzu w tłum przypominający ognisko rewolucji południowo-amerykańskiej.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hcfx30gfyvmxpp42zivfvi14lzgz1tl 100 1083602 3148637 2022-08-10T08:04:37Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}— Ciemno jak w grobie i serem śmierdzi!<br> {{tab}}Wrzeszcząc na całe gardło „Gaz! Gaz!“ Stalky łokciami torował sobie drogę przez tłum.<br> {{tab}}— Cockey poszedł na spacer! Niech go Foxy poszuka!<br> {{tab}}Prout, jako najbliższy dyrektor, starał się przywrócić porządek, bo brutalni chłopcy rzucali w zamieszaniu kromkami chleba z masłem, a M’Turk przewrócił na stole mikrusów czajnik z ukropem, tak że wielu poparzonych płakało z nieudanego bólu. Czwarta i trzecia wyższa śpiewały hymn szkolny „Vive la Compagnie“ przy towarzyszeniu bębnienia nożami, a niższe klasy piszczały przeraźliwie i rabowały sobie wzajemnie wiktuały.<br> {{tab}}Kiedy wreszcie okropny odór zwiastował, że gaz już jest, Stalky w rozpiętej bluzce zapychał się żarłocznie tym, co mogło się nazywać jego czwartą filiżanką herbaty.<br> {{tab}}— No, nareszcie jest światło — mówił. — Hallo! Oto Pompenius Ego!<br> {{tab}}Był to Carson, pierwszy celujący szkoły, dobroduszny, poczciwy chłopaczyna, filar pierwszej drużyny piłki nożnej. Podszedłszy ku nim od stołu prefektów poprosił ich suchym, oficjalnym tonem, aby za pół godziny stawili się w jego pracowni.<br> {{tab}}— Konferencja prefektów! Konferencja prefektów! — zaczęto szeptać przy stołach, przy czym niektórzy chłopcy po barbarzyńsku demonstrowali działanie lasek i jego skutki.<br> {{tab}}— I z której strony mamy ich teraz naciągnąć? — pytał Stalky zwróciwszy się półtwarzą do Beetle’a. — Tym razem to twój interes.<br> {{tab}}— Słuchajcie! — brzmiała odpowiedź. — Ja was proszę tylko o jedno, to jest, żebyście się nie śmiali. Ja oskarżę Tulke’go o niemoralność — ''à la'' King i to będzie bardzo poważna historia. Jak już nie będziecie mogli wytrzymać, nie patrzcie na mnie, bo trzasnę!<br> {{tab}}— Dobrze. Niech będzie! — odrzekł Stalky.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ltiho6bow1e5kuxpg0bcdkgo7rkwp6j 100 1083603 3148642 2022-08-10T08:39:30Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}Pociągła twarz M’Turka zesztywniała, a powieki na pół przysłoniły mu oczy; to ostatnie było hasłem do bitwy.<br> {{tab}}Ośmiu czy dziewięciu seniorów z twarzami bardzo poważnymi i surowymi zasiadło kołem w fotelach w rozpaczliwie filisterskiej pracowni Carsona. Tulke nie cieszył się wśród nich szczególniejszą popularnością, a kilku z nich, którzy już mieli do czynienia ze Stalky’m i Sp. obawiali się, czy przypadkiem Carson nie zbłaźnił się. W każdym razie należało podtrzymać godność szóstej klasy. Toteż Carson od razu wleciał na nich:<br> {{tab}}— Słuchajcie, chłopcy — ja — my — zawezwaliśmy was, żeby wam powiedzieć, że sobie trochę zanadto wobec szóstej klasy pozwalacie — i to nie od dziś — i — i myśmy patrzyli na to przez palce, ale dalej już znosić tego nie będziemy. Pokazuje się znowu, że dziś po południu, na drodze do Bideford sklęliście i zwymyślaliście Tulke’go. Otóż my pokażemy wam, że dalej tak nie pójdzie. Skończyłem.<br> {{tab}}— Bardzo mi przyjemnie — rzekł Stalky. — Raczysz jednak przyznać, że i my mamy jakieś prawa. Bynajmniej nie uchodzi, tylko dlatego że przypadkiem jesteście prefektami, wrzeszczeć i ryczeć na nas, seniorów, i besztać ich, jakbyście byli dyrektorami. My nie jesteśmy mikrusami, Carson. Takie kawały mogą zaimponować Daviesowi Tertiusowi, ale nie nam, rozumiesz?<br> {{tab}}— Tylko przez idiotyzm starego Prouta nie jesteśmy od dawna prefektami! Sami o tym wiecie! — wtrącił M’Turk, — Nie macie ani odrobiny taktu.<br> {{tab}}— Przepraszam bardzo! — zawołał Beetle. — Konferencja prefektów powinna być zameldowana rektorowi. Pragnąłbym wiedzieć, czy rektor popiera Tulke’go w tej sprawie.<br> {{tab}}— Właściwie — właściwie to nie jest konferencja prefektów w ścisłym znaczeniu — rzekł Carson. — Myśmy was zawezwali tylko po to, aby was przestrzec.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 2ooke9w71650qfv6j51zx8ncj5h94uo 100 1083604 3148645 2022-08-10T09:15:07Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}— Ale wszyscy prefekci są obecni! — obstawał przy swoim Beetle. — Gdzież różnica?<br> {{tab}}— Jak Boga mego! — odezwał się Stalky. — Wyobrażacie sobie, że to można tak zawołać nas na urąganie, przysyłając po nas człowieka, który nam przed całą szkołą podczas herbaty każe przyjść, tak że wszyscy myślą, że to zebranie prefektów? Słowo daję, Carson, to ci płazem nie ujdzie!<br> {{tab}}— Ciemna historia, bardzo ciemna! — dorzucił M’Turk potrząsając głową. — W najwyższym stopniu podejrzana.<br> {{tab}}Prefekci spojrzeli po sobie niespokojnie. Tulke zwołał trzy konferencje prefektów w przeciągu dwu kursów, aż wreszcie rektor oświadczył, iż spodziewa się, że szósta klasa potrafi utrzymać inne w karbach bez ciągłego straszenia jego powagą. Prawda, mieli wrażenie, że niezbyt zręcznie zabrali się do rzeczy, jednakże żaden przyzwoity, porządny chłopak nie ośmieliłby się kwestionować legalności ich konferencji i z pewnością poddałby się sądowi. Protest Beetle’a był po prostu zuchwalstwem.<br> {{tab}}— A wam powinno się po prostu dać lanie i koniec — wykrzyknął lekkomyślnie niejaki Naughten.<br> {{tab}}Słowa te rozpaliły w Beetle’u szlachetne natchnienie.<br> {{tab}}— Za przeszkadzanie w umizgach Tulke’mu, co?<br> {{tab}}Tulke stanął w pąsach.<br> {{tab}}— O, tak to nie pójdzie! — mówił Beetle. — Zrobiłeś swoje! Zawezwałeś nas tu za to, żeśmy cię sklęli i zwymyślali, chciałeś nam dać przestrogę. Nam? Czekajże, teraz na nas kolej.<br> {{tab}}— Ja — ja — ja — zaczął Tulke. — Nie pozwólcie tej młodej żmii mówić!<br> {{tab}}— Jeśli chcesz co powiedzieć, musisz się wyrażać przyzwoicie — zwrócił Beetle’owi uwagę Carson.<br> {{tab}}— Przyzwoicie? Niech wam będzie przyzwoicie. A więc słuchajcie. Idąc do Bidefordu, spotkaliśmy tę ozdobę szóstej klasy — czy to dość przyzwoicie? — wałęsającą się po gościńcu z dziwnym jakimś {{pp|bla|skiem}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> hujh0qb3scnrsle1xuajlcddrtikl8p 100 1083605 3148646 2022-08-10T09:19:31Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{pk|bla|skiem}} w oku. {{Rozstrzelony|Wówczas}} nie wiedzieliśmy jeszcze, dlaczego tak bardzo zależy mu na tym, aby nas zatrzymać, ale pięć minut przed czwartą, kiedyśmy siedzieli w mleczarni Yeo, ujrzeliśmy Tulke’go w biały dzień, w czapce licealnej, całującego i pieszczącego na ulicy kobietę. Czy to dla was będzie dość przyzwoite?<br> {{tab}}— To nieprawda — to nie ja...<br> {{tab}}— Czyżeśmy cię nie widzieli? — mówił dalej Beetle. — A potem — nie obawiaj się, Carson, będę się wyrażał przyzwoicie — wróciwszy ukradkiem z ustami ciepłymi jeszcze od pocałunków (nie napróżno czytał Beetle nowoczesnych poetów), zwołujesz konferencje {{Korekta|prefktów,|prefektów,}} które nie są konferencjami prefektów, w celu podtrzymania honoru szóstej klasy.<br> {{tab}}Tu otwarła się przed nim nowa, szczytna droga natchnienia.<br> {{tab}}— A skąd my możemy wiedzieć? — wykrzyknął. — Skąd my możemy wiedzieć, ilu uczniów szóstej klasy macza palce w tej obrzydliwej aferze?<br> {{tab}}— Tak jest, bardzo byśmy chcieli to wiedzieć — odezwał się M'Turk z dostojną godnością.<br> {{tab}}— My mieliśmy zamiar pomówić z wami o tym zgodnie i spokojnie, Carson, ale {{Rozstrzelony|wy}} woleliście zwołać konferencję — dorzucił z współczuciem Stalky.<br> {{tab}}Prefekci byli tak zaskoczeni, iż żaden z nich nie mógł się zdobyć na słowo. Wobec tego Beetle, starannie modelując swą retorykę według Kinga, atakował w dalszym ciągu, samego siebie wprowadzając w podziw i samego siebie przechodząc:<br> {{tab}}— A — a straszna tu jest nie tyle cyniczna niemoralność tej całej sprawy, ile zuchwała, bezwstydna nieprzyzwoitość. Pokazuje się, że nie będziemy mogli chodzić do Bidefordu, żeby się nie natknąć na wstrętne miłostki któregoś z prefektów. Nie ma się z czego śmiać, Naughten. {{roz|Ja}} nie twierdzę, abyśmy się nadzwyczaj na tych rzeczach znali, zdaje mi się jednak, że bardzo zatwardziałym w grzechu (cytata z kazania kapelana) musi być ktoś, kto potrafi {{pp|ści|skać}}<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> de05v09j47sscqevhogbljlyc2vn6bs 100 1083606 3148647 2022-08-10T09:22:30Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{pk|ści|skać}} swe miłośnice (to był Huklucyt) w obliczu całego miasta (reminiscencja z Miltona). Mógłby się przynajmniej zdobyć na przyzwoitość — a wy jesteście przecie powagami, co się tyczy przyzwoitości, sądzę — i poczekać, aż się ściemni. Ale on nie czekał. Tak jest, nie przecz, nie czekałeś. O, Tulke, ty niepowściągliwy, nie panujący nad sobą bydlaku...<br> {{tab}}— Dość już, przestań na chwilę! — zawołał Carson. — Co to znaczy, Tulke?<br> {{tab}}— Ja — słuchajcie — bardzo mi jest przykro. Nigdy w życiu czegoś podobnego się po Beetle’u nie spodziewałem.<br> {{tab}}— Dlatego — że — ty — nie — masz — w sobie — cienia — wstydu — sądzisz — że — i ja — jestem — bezwstydny? — wykrzyknął Beetle jednym tchem.<br> {{tab}}— Chciałeś to wszystko zatuszować za pomocą różnych podstępnych machinacyj, co? — mówił Stalky.<br> {{tab}}— Wręcz zniewaga dla nas trzech! — dorzucił M’Turk. — Jakiż ty masz niski sposób myślenia, Tulke!<br> {{tab}}— Za drzwi was wyrzucę, jeśli się w ten sposób będziecie zachowywali! — wykrzyknął Carson z gniewem.<br> {{tab}}— Jeszcze jeden dowód, że to konspiracja! — rzekł Stalky z niewinną miną męczennika.<br> {{tab}}— Ja — ja szedłem ulicą — jak Boga kocham, szedłem sobie ulicą — wołał Tulke — i — i bardzo mi przykro — ale przyszła jakaś kobieta i — pocałowała mnie. Jak Boga kocham, ja jej nie pocałowałem.<br> {{tab}}Zrobiła się cisza, w której słychać było tylko przeciągłe, śpiewne gwizdnięcie przez zęby Stalky’ego, oznaczające pogardę, zdziwienie i szyderstwo.<br> {{tab}}— Daję wam słowo honoru, że tak było! — wyjąkał prześladowany. — Och, nie pozwólcie im już urągać.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 6qab0smw61r0qolz6mgn69jcw5eomg2 100 1083607 3148648 2022-08-10T09:26:28Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>się Tłomaczenie było zadawalające. Pani de Nathon wzięła je za szczere i podejrzenia jej, rozproszyły się na chwilę.<br> {{tab}}— Rzeczywiście jestem trochę cierpiącą — odrzekła łagodniej.<br> {{tab}}— Pani hrabina bardzo blada... — szepnęła Fanny. — Może uprzedzić pana hrabiego?<br> {{tab}}Berta poruszyła się niecierpliwie i zawołała:<br> {{tab}}— Ani się waż! niepokoić pana de Nathon dla takiej bagatelki... dla migreny... nigdybym sobie tego nie przebaczyła!<br> {{tab}}— Czy pani mnie jeszcze potrzebuje?<br> {{tab}}— Nie.<br> {{tab}}— Mam odejść?<br> {{tab}}— Tak.<br> {{tab}}Panna Fanny opuściła pokój i powróciła do łóżka, szczęśliwa z zakłopotania, w które wprawiła panią de Nathon i którego ta nie mogła ukryć.<br> {{tab}}Hrabina pozostawszy samą, upadła na krzesło i rzekła do siebie, przygnębiona:<br> {{tab}}— Wszystko przeciw mnie sprzysięga się tej nocy.. Fanny miała minę obłudną... Zdawało mi się, że jej oczy zwracały się ciągle ku tej masce i dominu tak źle schowanym... Czyżby ta dziewczyna podejrzewała tajemnicę... Teraz ona będzie pilnowała... będzie mnie szpiegować... Jakże wyjść teraz?<br> {{tab}}Pani de Nathon siedziała tak jeszcze kilka minut, potem otworzyła ostrożnie, bez hałasu drzwi od garderoby i na palcach poczęła się skradać na korytarz.<br> {{tab}}W pokoju Fanny świeciło się, dowód najlepszy, że pokojówka ani myślała o spaniu...<br> {{tab}}Upłynął kwandras... półgodziny, godzina...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> byjsvsizer8ystg7ef4ienlw1nzok1j 100 1083608 3148649 2022-08-10T09:28:03Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}Berta, niespokojna, tracąc przytomność z niecierpliwości i strachu czekała ciągle. Światełko nie przestawało błyszczeć.<br> {{tab}}— No — szepnęła biedna kobieta, a podejrzenia znów ją ogarnęły — wyjść tej nocy niepodobna... Zresztą dorożkarzowi zapewne znudziło się czekać i już musiał odjechać... Bransoletka przepadła.. Trzeba się pogodzić z losem...<br> {{tab}}Dodać śpieszymy, że wśród tych zmartwień bolesnych, {{Korekta|jekie|jakie}} ją dręczyły, jedne po drugich, w ciągu kilku ostatnich godzin, strata klejnotu było dla pani de Nathon rzeczą podrzędnej wagi, to też nie myślała o niej po chwili.<br> {{tab}}Położyła się do łóżka, a tak ją wszystko znużyło i wyczerpało, że zasnęła prawie natychmiast twardym snem i obudziła się dopiero zrana.<br> {{tab}}Hrabia de Nathon wszedł do niej w chwili, gdy kończyła się ubierać i chociaż go zapewniała z uśmiechem, że osłabienie już przeminęło, że ma się zupełnie dobrze, zatrwożył się jej wyrazem twarzy, jaki zdawał się znamienować głębokie cierpienie wewnętrzne.<br> {{tab}}Pytał ją o przyczyny tego cierpienia, ale Berta niestety! nie mogła mu tego wyjaśnić.<br> {{tab}}Zaledwie Henryk wyszedł od niej, gdy usłyszała w przedpokoju, poprzedzającym salon, jakiś niezwykły, dziwaczny hałas.<br> {{tab}}Mówiono głośno, tak głośno, jakby się sprzeczano.<br> {{tab}}Pani de Nathon, którą teraz wszystko niepokoiło, przywołała Fanny.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> emzel9yp8ycvdqmahyc0s0as33v394s 100 1083609 3148650 2022-08-10T09:30:06Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— Idź zobaczyć co to jest... co to za hałas... rzekła do niej.<br> {{tab}}Pokojówka czemprędzej wyszła i nie wracała dość długo.<br> {{tab}}Kiedy się ukazała, twarz jej płaska i dziobata promieniała złośliwą radością, którą daremnie usiłowała ukryć.<br> {{tab}}— Pani hrabino — rzekła — jakiś człowiek chce koniecznie widzieć się z panią... a że lokaj nie chce go wpuścić... krzyczy, gniewa się i wymyśla...<br> {{tab}}— Jakiś człowiek?.. powtórzyła Berta, drżąc cała, cóż to za człowiek?..<br> {{tab}}— O! jakiś szkaradny człowiek!.. zapewne intrygant jaki lub warjat, którego najlepiej wyrzucić za drzwi a ja nieśmiałam go wypędzić, jak na to zasługuje, ale pani dość powiedzieć słowo...<br> {{tab}}— Dlaczego przypuszczasz, że to intrygant lub warjat... dlaczego mają go wypędzać.<br> {{tab}}— Zapytałam go, od kogo przychodzi, przecie to maturalne... odpowiedział pusząc się, jak paw, że sam od siebie przychodzi i że do prezentowania nie potrzebuje nikogo... Kiedy tak, odparłam, to wcale nie zobaczysz się z panią hrabiną, bo ona nie przyjmuje nieznanych ludzi. A on, proszę pani, zaczął kląć tak okropnie, że uszy sobie zatkałam, krzyczał bezczelnie... „Twoja pani mnie zna... Powiedz, jej że jestem dorożkarzem z bransoletką... to już będzie dosyć. Będzie ona wiedziała, co to znaczy... No idź moja dziewczyno! spiesz si“. Tak proszę pani, ten szkaradny gbur nazwał mnie dziewczyną... Nicpoń znów począł kląć w jak najlepsze... groził mi, boć gdyby nie lokaj, zpewnością byłby mnie zbił.. Przychodzę więc opo-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> l19kcrvmspjcuy1403pxvbq5vvmqnrt 100 1083610 3148651 2022-08-10T09:31:19Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>wiedzieć pani o tym człowieku, którego pani nie może znać... bo on przecie kłamie! spodziewam się, że pani go każe coprędzej wyrzucić lokajom... Może nawet najlepiej będzie zaprowadzić go do cyrkułu, bo minę ma jakoś bardzo podejrzaną...<br> {{tab}}Drżąca, przygnębiona, ledwie na nogach się trzymając, Berta niezdolna była nawet słowa wymówić.<br> {{tab}}Fanny udała, że milczenie to uważa za zgodę na propozycję, przez nią uczynioną; pobiegła ku drzwiom krzycząc:<br> {{tab}}— To idę...<br> {{tab}}Hrabina zatrzymała ją skinieniem ręki.<br> {{tab}}Fanny potrafiła twarzy swej nadać wyraz głębokiego ździwienia.<br> {{tab}}— Pani mnie zatrzymuje? — spytała.<br> {{tab}}— Tak...<br> {{tab}}— Pani zabrania postąpić z tym nędznikiem, jak na to zasługuje?<br> {{tab}}— Nigdy nie trzeba potępiać nieznajomego, nie wysłuchawszy jego powodów... Chcę zobaczyć tego człowieka, którego ty zwiesz nędznikiem a może to tylko jaki biedak. Chcę się z nim rozmówić,<br> {{tab}}Udane ździwienie Fanny przeszło w zdumienie.<br> {{tab}}— Pani hrabina chce przyjąć u siebie takiego szkaradnego hultaja?.. wyjąkała, ręce podnosząc ku niebu.<br> {{tab}}— Któż ci powiedział, że ten człowiek jest hultajem.<br> {{tab}}— Ależ dość na niego spojrzeć!.. Co za figura! a jaka mina... Płaszcz zatłuszczony, cylinder pognieciony... na nogach sandały... nos czerwony... oczy zapuchłe... zdaleka czuć go tytoniem i wódką... Ośmie-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8pgk4xr84esf8w3vpt2pjvk55ue2935 100 1083611 3148652 2022-08-10T09:33:37Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>lam się ostrzedz panią, że to musi być łotr najgorszego gatunku!..<br> {{tab}}— Powiadam ci, że chcę się z nim rozmówić...<br> {{tab}}— Pani jest panią domu, ale spodziewam się, że przynajmniej pani nie pozostanie w pokoju sama z takim podejrzanym człowiekiem.<br> {{tab}}— A czemóż to, moja panno?<br> {{tab}}— Ależ przez wzgląd choćby na niebezpieczeństwo... dzienniki piszą o tylu zbrodniach.<br> {{tab}}— Berta wzruszyła ramionam.<br> {{tab}}— Idź — podchwyciła, i każ wejść temu człowiekowi do {{Korekta|salonikn|saloniku}} obok mojej sypialni.<br> {{tab}}Fanny przybrała postawę zrezygnowanego mędrca, jakoby chciała powiedzieć: „ha! niech się stanie, co chce, ja od wszystkiego umywam ręce!“ poszła spełnić otrzymany rozkaz.<br> {{tab}}Ale, skoro tylko znikła z oczu hrabinie, uśmiechnęła się z zadowolenia i zatarła dłonie.<br> {{tab}}— A to wszystko idzie dobrze — szepnęła — lepiejbym sama nie potrafiła tego poprowadzić! „Ubrała się“ teraz moja zacna pani, ta godna, cnotliwa kobieta!.. Biedota! jak ona zbladła!.. słowo honoru, myślałam, że zemdleje!.. Dobrze ci, pani hrabino... Nie można zbierać jednocześnie owoców z cnoty i rozkoszy z przyjemnostek! Jużem cię miała, droga hrabino, w ręku, a teraz jeszcze lepiej trzymać cię będę, jak mi przybędzie jeszcze więcej dowodó!.. Od tego dorożkarza wszystkiego się dowiem. Nie jestem z tych, o których mówi Pismo święte... Masz oczy, ażeby widzieć, i uszy ażeby słyszeć! Kończąc ten monolog, Fanny weszła do przedpokoju, gdzie dorożkarz ro-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> b64zosoiaf647c0jbdbjv30ebzjg85r 100 1083612 3148653 2022-08-10T09:35:42Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>sparłszy się na ławce aksamitnej gwizdał jakąś piosneczkę, ani dbając o to, że zabłoconemi sabotami walał ładny dywan.<br> {{tab}}— No, mój człowieku — rzekła — chodź gdzie cię przyjmą...<br> {{tab}}Dorożkarz wstał tryumfująco, rozśmiał się w nos zdumionemu lokajowi i podążył za Fanny, która go wprowadziła do saloniku, poczem pobiegła uprzedzić panią de Nathon.<br> {{tab}}— Fiu! fiu! — mruczał do siebie woźnica, rozglądając się dokoła — to nie w kij dmuchał!.. no, jak sobie pomyślę, że tej nocy o mało co nie zawiozłem mojej pasażerki do cyrkułu... byłoby kapitalne głupstwo!.. i cóż chcesz, mój stary, człowiek nie jest doskonałością. {{---|60|przed=20px|po=20px}}<section begin="X" /><section end="X" /> {{c|XIV.|w=120%|po=12px}} {{tab}}We drzwiach ukazała się pani de Nathon. Dorożkarz, jak wiadomo, nie widział nigdy jej twarzy, gdyż wsiadła i wysiadła z jego karetki zamaskowana, przeczuł jednak, że to jego niedawna pasażerka.<br> {{tab}}Wstał z miejsca i ukłonił się.<br> {{tab}}Spojrzał i również został olśniony tak, jaki całem umeblowaniem salonu.<br> {{tab}}Piękność Berty i na człowieku gminnym wywarła wrażenie.<br> {{tab}}Znów się ukłonił.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> byg5hcfylacn6y1ofsbqqaoj1yhxzks 0 1083613 3148654 2022-08-10T09:36:30Z Wydarty 17971 — wikitext text/x-wiki {{Dane tekstu2 |referencja = {{ROOTPAGENAME}} }} <br> {{JustowanieStart2}} <pages index="X de Montépin Dziecię nieszczęścia.djvu" from=407 to=416 fromsection="X" tosection="X" /> {{JustowanieKoniec2}} {{MixPD|Xavier de Montépin|t1=Józefa Szebeko}} [[Kategoria:{{ROOTPAGENAME}}|D{{BieżącyU|1|2}}{{BieżącyU|2|3}}]] jwerb4du0bv6h9i4kkh90yz9ujtc3vw 100 1083614 3148655 2022-08-10T09:38:09Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— Proszę wielmożnej pani... — rzekł.<br> {{tab}}I urwał.<br> {{tab}}Czuł się wyraźnie onieśmielony we wspaniałym salonie, on, co tak był śmiałym i pewnym siebie na ulicy.<br> {{tab}}Stał, rozdziawiwszy gębę.<br> {{tab}}— Czego chcecie? — spytała hrabina, usiłując być jaknajzupełniej spokojną.<br> {{tab}}— Pani hrabina zapewne mnie nie poznaje? — Odezwał się nareszcie przybyły.<br> {{tab}}— I owszem, poznaję pana.<br> {{tab}}— No, to musi pani domyślać się, że przychodzę o ten klejnocik... Psia kość z przeproszeniem pani, tom się dopiero wyczekał, aż mnie mrowie przechodziło, jakby mnie pogryzły robaki...<br> {{tab}}I zaśmiał się głośno i przeciągle.<br> {{tab}}— Ciszej!.. mówże pan ciszej!.. — żywo szepnęła hrabina — nie potrzeba ażeby inni słyszeli..<br> {{tab}}— O! niech się paniutka nie boi! — podchwycił dorożkarz — zamknę gębę na zatrzask! Raz, dwa, trzy i wszystko wygadam: Jak mnie to pani wtenczas zostawiłaś przed tą furtką, kiedyśmy przyjechali z balu w Operze i obiecałaś pani, że zaraz wrócisz z pieniędzmi, tom się wysiedział na koźle... Godzinę czekałem, słowo daję!.. Potem zaciąłem kobyłę i odjechałem, klnąc co się zmieści, że zostałem okradziony... Niech się paniutka o to nie gniewa, w naszem rzemiośle nieraz różne hultajki wystrychną nas na dudka...<br> {{tab}}— Ależ na miłość Boską, niegadaj pan tyle... mów o co ci chodzi!.. — rzekła toem błagalnym hrabina.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> niofddae122wxkqskcn006itt70iqfx 100 1083615 3148656 2022-08-10T09:40:19Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>{{tab}}— Dobrze!.. zaraz jadę galopem!.. W dwóch słowach... Otóż nazajutrz zrana nakarmiwszy kobyłę i wypiwszy kieliszek wódki dla zalania robaka, pomyślałem sobie, że wartoby się dowiedzieć na ile też mnie okpiono. Wstąpiłem do znajomego jubilera, który często moją budą jeździ na spacer w niedzielę i pokazałem mu rzecz. Otworzył oczy jakby jaką bramę i zawołał: „A niech cię djabli porwą, z przeproszeniem pani, to ci piękne brylanty!“ „Prawdziwe?“ „Prawdziwe i prześliczne.“ „A ileż to warte?“ „Sześć tysięcy franków co najmniej!“ Tyle właśnie, jak mi mówiła pani hrabina. Berta umierała z niecierpliwości, ale nie przerywała już wcale, wiedząc, że tylko przedłużyła by tem gadaninę opowiadającego gaduły. — Jeżeli kto chciałby widzieć prawdziwie ździwionego człowieka — podchwycił dorożkarz — niech żałuje, że mnie wtedy nie widział... Zabrałem rzecz napowrót, wsiadłem na kozioł i zaraz przyszło mi do łba, że nie jestem przecie szubrawcem, więc nie mogę zatrzymać sobie cacka za sześć tysięcy franków, kiedy mi się należy tylko za trzy kursy, nielicząc na piwo co łaska. Widocznie zachwycony łatwością, z jaką mu przychodziło to opowiadanie, dorożkarz wyjął z kieszeni fajansową fajeczkę z łańcuszkiem i poniósł ją do ust; ale snąć go zdjęły jakieś skrupuły, bo natychmiast ją schował, mrucząc: — Przepraszam panią hrabinę, to tylko tak z przyzwyczajenia, ale człowiek wie przecie, że respekt nie pozwala kurzyć fajczyska przy takiej szanownej osobie... Ale wracam... Na czem to stanąłem...<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> toq7zjjee9yhjmkf2zb3puy920ehrrx 100 1083616 3148657 2022-08-10T09:42:21Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>A!.. Smagnąłem kobyłę i hajda przed tę furtkę, którędy to w nocy smyrgnęła mi pani z przed oczu!.. Tfu! do złamanego dyszla!.,. drzwi były zamknięte... Poszedłem po język do sąsiadów z przeciwka... Powiedzieli mi, że ogród należy do pałacu, a wchodzi się do pałacu od bulwaru Hausmana... Hajda na bulwar Hausmana... W pałacu była tylko jedna dama... To musiała być pani... Lokaiska nie chcieli mnie wpuścić, wtedy tak się rozkrzyczałem co mi starczyło gardła, że musieli pani o mnie powiedzieć... Teraz tyle pani wie co i ja... Ale nie o to tu chodzi... Pani ma u mnie cacko, ja mam u pani pieniądze... Masz pani swoje cacko, a pani może odda moje pieniądze... bardzo byłbym rad...<br> {{tab}}To mówiąc, woźnica podał pani de Nathon bransoletkę, starannie obwiniętą w kawałek gazety.<br> {{tab}}Berta nie mogła się powstrzymać od podziwu takiej uczciwości u tego gburowatego, nieokrzesanego człowieka. Zresztą co prawda, wołałaby tysiąc razy poświęcić i to z całego serca, wszystkie swe klejnoty, byleby uniknąć przyjścia do pałacu uczciwego dorożkarza, którego odwiedziny wywołać mogły zaraz przeróżne gadaniny, ale cóż począć ze spełnionym faktem?.. Przyjęła go z uległością.<br> {{tab}}— Jesteś pan zacnym człowiekiem — rzekła, biorąc bransoletkę.<br> {{tab}}— Trochę się upijam — odparł dorożkarz — i z policjantami nie mogę dojść do ładu o wystawanie na ulicy... ale co do uczciwości, nikt słówka nie może pisnąć.<br> {{tab}}— Jestem panu dłużna trzy rzeczy — mówiła da-<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> htu0mwmwlrz7x64sqfg8u1m29msktzc 100 1083617 3148658 2022-08-10T09:44:04Z Wydarty 17971 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Wydarty" /></noinclude>lej Berta — zapłatę za kursa, dodatek do niej i nagrodę... Bądź pan łaskaw to przyjąć.<br> {{tab}}I wsunęła kilka monet złotych do ręki {{Korekta|zdumianemu|zdumionemu}} dorożkarzowi.<br> {{tab}}— Piętnaście dukatów! — zawołał woźnica, pijany z radości — a to ci! Może pani hrabina być pewna, że za pani zdrowie wypije... no i nieraz... Pani hrabino!.. ile razy mnie i mojej kobyły będzie pani potrzebować jesteśmy zawsze na usługi pani hrabiny...<br> {{tab}}Pani de Nathon zadzwoniła.<br> {{tab}}— Odprowadźcie tego poczciwego człowieka... — rzekła do lokaja.<br> {{tab}}Panna Fanny, która ucho przytknęła do dziurki w zamku w drzwiach sąsiednich, nie straciła ani słowa z powyższej rozmowy.<br> {{tab}}Pobiegła czemprędzej przez blizki korytarz i zadyszana wpadła do sieni w chwili właśnie, kiedy dorożkarz wychodził.<br> {{tab}}— Mój dobry panie — zaczepiła go — biegnę za panem od pani hrabiny.<br> {{tab}}— Czy pani hrabina ma jeszcze mi co powiedzieć? Może wrócić się? Zaraz...<br> {{tab}}— Nie... nie trzeba — odparła pokojówka. — Pani chciałaby tylko wiedzieć, gdzie można was znaleźć, bo się wami bardzo interesuje, ale nie wie ani waszego nazwiska, ani adresu...<br> {{tab}}— A no... ja się nazywam Jan Chardin i mieszkam w dzielnicy Grenelle przy ulicy Handlowej nr 4.<br> {{tab}}— Jan Chardin, Grenelle, ulica Handlowa nr. 4... — powtórzyła Fanny.<br> {{tab}}— Rychtyk...<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 8f4k1oennxmnjmszewcxgdqio5m1b38 100 1083618 3148659 2022-08-10T09:52:33Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}— Ano, trudno! — wtrącił M’Turk. — Musimy, oczywiście, poprzestać na twym tłumaczeniu.<br> {{tab}}— Kusz, M’Turk! — zagrzmiał Naughten. — Nie ty jesteś głównym prefektem.<br> {{tab}}— Pewnie, że nie! — odpowiedział Irlandczyk. — Wy znacie Tulke’go niewątpliwie lepiej niż my. Totaż ja mówię tylko za nas trzech. My tłumaczenie Tulke’go przyjmujemy. Ja jednak chciałbym zaznaczyć, że gdyby mnie złapano na tak haniebnym uczynku i ja ośmieliłbym się podać na swe usprawiedliwienie to, co Tulke — nie wiem, co byście na to powiedzieli. Jednakże ze słowa honoru Tulke’go...<br> {{tab}}— A Tulkus — przepraszam bardzo — Tulkiss<ref>Kiss — pocałunek.</ref> — zatem Tulkiss faktycznie jest chłopcem honorowym — wtrącił Stalky.<br> {{tab}}— Ze słowa honoru Tulke’go wynika, że uczniowie szóstej klasy, wyszedłszy na spacer, nie mogą się obronić, jeśli ich pierwsza lepsza dziewczyna chce pocałować! — wykrzyknął Beetle zadając ostatnie uderzenie. — Ładna historia, no nie? Brakuje tylko żeby się mikrusy o tym dowiedziały, to by była zabawa! My nie jesteśmy prefektami, to prawda, ale nas tak bardzo po ulicach nie całują. Nie wiem nawet, czy nam kiedy na myśl przyszło coś podobnego, co, Stalky?<br> {{tab}}— Ani mowy! — zastrzegł się Stalky odwracając się, aby ukryć swój wyraz twarzy. Twarz M’Turka wyrażała tylko wzniosłą pogardę i odrobinę znużenia.<br> {{tab}}— No, no! Można by powiedzieć, że znacie się na tym lepiej, niż się zdaje! — zauważył jeden z prefektów.<br> {{tab}}— Cóż robić, jeśli wy pchacie nam to wciąż pod nos — tu Beetle zaczął naśladować przewlekły, najbardziej jadowity, gawędziarski styl Kinga — miły deszczyk po burzy — krótko mówiąc, wszystko to<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> h9rgfgr4ht10cvaueqzvlimbaic192s 100 1083619 3148660 2022-08-10T09:56:03Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>jest dostatecznie paskudne i ohydne. Ja faktycznie nie wiem, kto się tu prezentuje w gorszym świetle: Tulke, którego przypadkiem złapano na gorącym uczynku, czy też ci, którzy tego uniknęli. My zaś — tu zwrócił się dumnie do swych dwuch przyjaciół — mamy przed nimi stać i słuchać ich urągań za to, żeśmy przypadkiem wpadli na ślad ich miłostek.<br> {{tab}}— Bodaj cię jasny piorun! Ja chciałem was tylko przestrzec! — wrzasnął Carson wydając się tym samym lekkomyślnie w ręce nieprzyjaciela.<br> {{tab}}— Przestrzec? Ty?<br> {{tab}}Słowa te wypowiedziano z miną człowieka, który niespodziewanie w szafie swej znajduje niemiłą rzecz, jaka tam nigdy być nie powinna.<br> {{tab}}— Carson, czy chciałbyś być tak łaskaw powiedzieć nam, przed czym, na miły Bóg, miałbyś prawo przestrzegać nas po tym skandalu? Przestrzec nas! {{Korekta|No.|No}} tego już zawiele! Chodźmy gdzieś, gdzie powietrze jest trochę czystsze!<br> {{tab}}Drzwi zatrzasnęły się za ich obrażoną niewinnością.<br> {{tab}}— O Beetle, Beetle, Beetle, mój złoty Beetle! — łkał Stalky rzuciwszy się na falującą pierś Beetle’a, jak tylko znaleźli się w pracowni. — I że ci sił starczyło!<br> {{tab}}— Poczciwa dusza! — mówił M’Turk objąwszy obu ramionami głowę Beetle’a i kołysząc ją to na prawo, to na lewo do taktu starej piosenki: <poem>Piękne usteczka... słodsze... niż wiśni lub malin miód... Zawsze rozkoszne... zawsze... w uśmiechu przybrane cud... Zdają się mówić... Pójdź do mnie! Całuj! O, chodź! Cium, cium, cium, cium, cium — cium-cium!</poem> {{tab}}— Uważaj! Zbijesz mi latarnie! — sapał Beetle wyrywając się z jego ohjęć. — Co? Nie było to może wspaniałe? Nie zryćkowałem ich w niesłychany sposób? Widzieliście, jak naśladowałem Kinga? O, do diabła?<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> mveaqbabve4rwedh5slqzqfpo9ez3ui 100 1083620 3148661 2022-08-10T09:58:34Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}Beetle nagle się zachmurzył.<br> {{tab}}— Zapomniałem o najważniejszym słowie — sprośny! Nie wiedziałem, żem o tym zapomniał. W dodatku — jedno z najulubieńszych wyrażeń Kinga!<br> {{tab}}— Nic nie szkodzi. Oni z pewnością lada chwila przyślą do nas poselstwo z prośbą, żebyśmy w szkole o niczym nie wspominali — mówił M’Turk. — Diabelnie im musi na tym zależeć. Biedna szósta! Biedna stara szósta!<br> {{tab}}— Zepsute młode świńtuchy! — zaśmiał się Stalky. — Co za fatalny przykład dla niewinnych chłopców o czystych duszach i wzniosłym sposobie myślenia, jak ty i ja!<br> {{tab}}A tymczasem prefekci siedzieli w pracowni Carsona, niemi z osłupienia, wpatrując się w Tulke’go, któremu się zbierało na płacz.<br> {{tab}}— Ładna historia! — odezwał się wreszcie główny prefekt. — A toś nam nawarzył piwa, Tulke!<br> {{tab}}— Czemu — czemu nie daliście temu przeklętemu Beetle’owi lania, zanim zaczął urągać? — jęknął Tulke.<br> {{tab}}— Ja wiedziałem, że tu będzie chryja! — rzekł prefekt z domu Prouta. — Nie trzeba się było, Tulke, upierać przy konferencji prefektów.<br> {{tab}}— Choroba ciężka, zarobiliśmy na czysto! — zaklął Naughten. — Przyszli tu i naurągali nam, zamiast żebyśmy zbesztali ich. Beetle traktuje nas, jak gdybyśmy byli szajką szantażystów i tak dalej. A kiedy nas starli na miał, wychodzą i trzaskają za sobą drzwiami, jakby byli dyrektorami. I wszystko przez ciebie, Tulke.<br> {{tab}}— Ależ kiedy ja jej nie pocałowałem!<br> {{tab}}— Ośle głupi! Gdybyś powiedział, żeś ją pocałował i obstawał przy tym, byłoby dziesięć razy lepiej, niż to, co zrobiłeś — odpowiedział Naughten. — Teraz rozgłoszą to w całej szkole , a Beetle narobi na | ten temat kupę idiotycznych wierszy z różnymi przycinkami i przydomkami.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> tf89i79kj8sikruvlsfavpyxzd638h1 100 1083621 3148663 2022-08-10T10:05:57Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}— Ależ kiedy naprawdę to ona mnie pocałowała!<br> {{tab}}Poza zadaniami i nauką Tulke myślał bardzo powoli.<br> {{tab}}— Nie myślę o tobie. Myślę o {{Rozstrzelony|nas}}. Pójdę do nich, spróbuję, może mi się ich uda namówić, żeby byli cicho.<br> {{tab}}— Tulke zgasił się zupełnie z tą całą chryją — zaczął Naughten pojednawczo, odnalazłszy Beetle’a.<br> {{tab}}— Któż go tym razem pocałował?<br> {{tab}}— I ja przychodzę do was, a specjalnie do ciebie, Beetle, z prośbą, abyście tego wszystkiego w szkole nie rozgłaszali. Chłopcy starsi, jak wy, seniorzy, sami chyba zrozumieją, dlaczego.<br> {{tab}}— Hm! — mruknął Beetle z chłodną rezygnacją człowieka widzącego, że będzie musiał spełnić nieprzyjemny obowiązek publiczny. — Widzę, że będę jeszcze raz musiał iść i pomówić z szóstą.<br> {{tab}}— Najzupełniej zbyteczne, mój drogi, zapewniam cię! — rzekł pośpiesznie Naughten. — Mogę im powtórzyć wszystko, co chcecie!<br> {{tab}}Ale możliwość użycia zapomnianego przymiotnika była zbyt kusząca. Toteż Naughten wrócił na nierozwiązane jeszcze zebranie prowadząc za sobą Beetle’a bladego, lodowatego i wyniosłego.<br> {{tab}}— Zdaje się — zaczął Beetle, wymawiając słowa dobitnie i wyraźnie — zdaje się, że doznajecie pewnego niepokoju na myśl o środkach, jakich użycie moglibyśmy uznać za stoscwne odnośnie do ostatniego — eh — eh — sprośnego postępku Tulke’go. Jeśli może was poniekąd uspokoić wiadomość, że my postanowiliśmy — ze względu na honor szkoły, rozumiecie — pominąć milczeniem wszystkie te — eh — sprośności, to — wam służę.<br> {{tab}}Wykręcił się na pięcie i dotykając, zda się, głową gwiazd, dostojnie skierował się ku pracowni, gdzie Stalky i M’Turk leżeli koło siebie na stole obcierając łzy, za słabi, aby się móc poruszyć.<br> {{tab}}Powodzenie kawału z zadaniem łacińskim przeszło najśmielsze oczekiwania. Stalky i M’Turk byli<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> e5uvn6tpjgyvjtonl0kot7fqtpy8igv 100 1083622 3148666 2022-08-10T10:10:23Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>od egzaminów uwolnieni (mieli nadliczbowe lekcje z rektorem), ale Beetle poddawał się egzaminowi z całą gorliwością.<br> {{tab}}— To, zdaje mi się, jest twoje ''parergon!'' — mówił King rozdając drukowany tekst zadania. — Ostatni popis, zanim przeniesiesz się w sfery wyższe. Ostatni atak przypuszczony do klasyków. Zdaje się, że już odbiera ci humor.<br> {{tab}}Beetle czytał tekst ze zmarszczonymi brwiami.<br> {{tab}}— Nie widzę tu ani głowy, ani ogona! — mruknął. — Cóż to ma znaczyć?<br> {{tab}}— O, nie! — wykrzyknął King z profesorską kokieterią. — My właśnie spodziewamy się, że {{Rozstrzelony|ty}} powiesz nam, co to znaczy. To, widzisz, mój kochany Beetle, jest egzamin a nie konkurs na odgadywanie szarad. Zobaczysz, że twoi koledzy bez najmniejszych trudności...<br> {{tab}}Tulke wstał, wyszedł z ławki i położył tekst na katedrze. King spojrzał, zaczął czytać i naraz pozieleniał jak trup.<br> {{tab}}— Stalky dużo stracił — pomyślał Beetle. — Ciekawa rzecz, jak się z tego teraz King wykręci.<br> {{tab}}— Zdaje się — zaczął King z wysiłkiem — iż uwaga naszego Beetle’a zawiera szczyptę prawdy. Skłaniam się ku przypuszczeniu, iż nasz zacny Randall musiał to upuścić w formie — o ile jesteście w stanie zrozumieć, co to znaczy. Beetle, podajesz się za dziennikarza! Może zechcesz powiedzieć kolegom, co należy rozumieć pod formą.<br> {{tab}}— Co, prosz pampsora? Formę — od czego? W tym zdaniu nie widzę w ogóle ani jednego czasownika a — a — a Oda jest także zupełnie inna.<br> {{tab}}— Właśnie, zanim pośpieszyłeś się ze swą krytyką, chciałem powiedzieć, że tekst musiał ulec w drukarni jakiemuś nieszczęśliwemu przypadkowi i że drukarz poprawił go według własnego widzi mi się. Nie! — mówił, trzymając przed sobą papier na długość ramienia. — Co się tyczy Cicerona lub Horacego, to nasz Randall nie jest żadną powagą.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 6tobu024r2yatt8vsqweb9fq8mt81qg 100 1083623 3148671 2022-08-10T10:22:55Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>{{tab}}— To wcale nieładnie zrzucać winę na Randalla — szepnął Beetle do swego sąsiada. — King musiał być pijany jak sowa, gdy układał to zadanie.<br> {{tab}}— My jednakże — mówił dalej King — możemy uniknąć błędów dyktując jeszcze raz tekst.<br> {{tab}}— Nie, prosz pampsora — odpowiedział na raz co najmniej tuzin głosów. — Będziemy mieli mniej czasu na tłumaczenie. Mamy tylko dwie godziny. Tak nie idzie. To jest zadanie z drukowanego tekstu. Jak to potem klasyfikować? To wina Randalla. To nie nasza wina. Jak egzamin, to egzamin, prosz pampsora — itd.<br> {{tab}}Oczywiście, Mr. King uważał to za zamach zmierzający do podminowania jego powagi i zamiast natychmiast rozpocząć dyktando wygłosił mowę o duchu, w którym się powinno przystępować do egzaminów. Kiedy burza zaczęła już przycichać, Beetle rozdmuchał ją na nowo.<br> {{tab}}— Co? Co takiego? Coś powiedział do Mac Lagana?<br> {{tab}}— Ja mówiłem tylko, prosz pampsora, że tekst przed rozdaniem należało przejrzeć.<br> {{tab}}— Słuchajcie! Słuchajcie! — rozległo się z tylnych ławek.<br> {{tab}}Mr. King zapragnął dowiedzieć się, czy Beetle osobiście zamierza ustalać tradycje szkoły, i ta jego żądza wiedzy pochłonęła nowych piętnaście minut, podczas których prefekci jawnie już zaczęli okazywać swe zniecierpliwienie.<br> {{tab}}— Powiadam wam, bawiliśmy się byczo! — opowiadał potem Beetle w pustej już i obranej ze wszystkiego pracowni N.&nbsp;5. — Trochę krzyczał, a potem ja znów pociągnąłem go za język, a potem nadyktował nam z połowę Dolabelli.<br> {{tab}}— Poczciwy, stary Dolabella! — rzekł Stalky czule. — To mój przyjaciel. No i?<br> {{tab}}— A wtedy myśmy go znowu zaczęli pytać, jak się każde słowo pisze, i on, oczywiście, znowu się rozwrzeszczał. Sklął mnie i Mac Lagana (Mac Lagan<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> 3qb98n65ydvlv22s09om6e738p8nlho 100 1083624 3148680 2022-08-10T11:45:21Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>udawał, że się ze mną kłóci) i Randalla i „materialistyczną ignorancję, nieoświeconej burżuazji”, jej „ubieganie się wyłącznie o stopnie“ i tak dalej. Był to istotnie ostatni popis, ostatni atak, ostatnie ''parergon.''<br> {{tab}}— Ależ on był pijaniuteńki, jak układał to zadanie! Spodziewam się, że to dałeś do zrozumienia — wykrzyknął Stalky.<br> {{tab}}— Pewnie! Powiedziałem to Tulke’mu. Powiedziałem mu, że niemoralny prefekt i pijaczyna dyrektor stanowią parę. O mało się nie rozbeczał. Od czasu tej historii z Mary ma przede mną strasznego boja!<br> {{tab}}Tulke zachowywał się już skromnie i nieśmiało do ostatniej chwili, kiedy wypłacono pieniądze na podróż i kiedy chłopcy zaczęli siadać na bryczki, które miały ich zawieźć na stację.<br> {{tab}}— Widzisz, Tulke! — zaczął Stalky. — Możesz sobie być prefektem, ale ja skończyłem już liceum, a ty zostajesz. Rozumiesz to?<br> {{tab}}— Tak jest, rozumiem. Bez urazy, Stalky!<br> {{tab}}— Stalky? Cóż to za śmiałość, smarkaczu jeden! — wykrzyknął Stalky, wspaniały w swym cylindrze, wysokim kołnierzyku, getrach i w dobrze skrojonym, brązowym ulstrze. — Chciałbym, żebyś zdał sobie sprawę z tego, iż {{Rozstrzelony|ja}} jestem Mr. Corkran, podczas gdy ty jesteś małym, parszywym sztubakiem. — Poza tym niesłychanie zepsutym! — dodał M’Turk. — Jak śmiesz nawet narzucać swe towarzystwo młodym ludziom o czystych duszach i wzniosłym sposobie myślenia?<br> {{tab}}— Chodź tu, Tulke! — wołał Naughten z wozu prefektów.<br> {{tab}}— Owszem, idziemy! Wstawać, chłopaki, i posunąć mi się zaraz. Wy wszyscy wrócicie tu na drugi kurs z waszym „Tak jest, prosz pampsora“ i „O, prosz pampsora“ i „Nie, prosz pampsora!“ Zanim się jednak rozstaniemy, opowiem wam małą historyjkę.<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> s2sygm8w6guku2agtw9cutqir9h4x5t 100 1083625 3148681 2022-08-10T11:46:54Z Alnaling 32144 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Alnaling" /></noinclude>na wybór gości. {{Korekta|Jannie|Jennie}} Strang posunęła się tak daleko, że ofiarowała Emilce pudełko z podobizną królowej Wiktorji, mówiąc, że można w niem trzymać ołówki i przybory szkolne. Wzamian prosiła o wyrobienie jej zaproszenia. Emilka z godnością odrzuciła dar i odrzekła, że nie może interwenjować w tak drażliwej sprawie. Ona sama pewna była swego zaproszenia. Rhoda powiedziała jej o tem już przed kilku tygodniami i omawiała z nią wszelkie szczegóły. Przyjęcie miało wypaść nader uroczyście i wspaniale: na pierwszym planie było ciasto urodzinowe; pokryte marcypanem, ozdobione 10 świecami barwy czerwonej. Na ucztę składały się ponadto pomarańcze i krem mrożony. Zaproszenia miały być wypisane piórem na czerwonym papierze listowym i rozesłane pocztą, co podnosiło jeszcze uroczysty charakter całości. Emilka śniła o tem przyjęciu dniem i nocą. Miała już prezent dla Rhody: ładny grzebień do włosów, który ciotka Laura przywiozła z Shrewsbury.<br> {{tab}}W pierwszą niedzielę lipcową siedziała Emilka w niedzielnej szkółce obok Jennie Strang. Zazwyczaj ona i Rhoda siadywały razem, ale dzisiaj Rhoda posunęła się o trzy miejsca dalej, a obok niej siedziała dziwna dziewczynka, bardzo wesoła i pełna blasku, ubrana w niebieską sukienkę jedwabną, w ładny, w kwiaty zdobny kapelusz, uczesana modnie: grzywka zaglądała jej w same oczy. Ale te piękne piórka nie zdołały jej upiększyć: była efektowna, ale nie ładna, a przytem było w niej coś pospolitego i lekceważącego.<br> {{tab}}— Kto to jest ta dziewczynka obok Rhody? — spytała Emilka.<br> {{tab}}— O, to jest Muriel Porter — odrzekła Jennie. —<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__ {{c|133}}</noinclude> 5yzczxrkehnj2jyer2kigjknk64gnqg 100 1083626 3148682 2022-08-10T11:47:02Z Svejk13 22069 nowa strona proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Svejk13" /></noinclude>Jazda, Dickie (to do woźnicy), jesteśmy już gotowi. Wsuńcie to pudło na cylinder pod ławkę i nie pchajcie się tak na waszego wuja Stalky’ego.<br> {{tab}}— Doprawdy, trudno o grupę wznioślej myślących pacholąt, jakby się kto pytał! — mówił M’Turk z życzliwą łaskawością. — Odrobinę niemoralni, ale ostatecznie, cóż robić! Chłopcy zawsze zostaną chłopcami. Nie ma co robić tak nadętej miny, Carson. Pan Corkran zamierza nas zabawić historią Tulke’go i Mary Yeo! {{***2}}<br><br> <br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__</noinclude> ju7v4zlze4e1jctq0wf7jfqu0n07bpi 100 1083627 3148683 2022-08-10T11:49:20Z Alnaling 32144 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Alnaling" /></noinclude>Ona jest z miasta, wiesz? Przyjechała tu na wakacje ze swą ciotką, Janiną Beatty. Nienawidzę jej. Na jej miejscu do głowy nie przyszłoby mi nosić niebieski kolor, mając tak śniadą cerę. Ale Porterowie są bogaci, więc Muriel mniema, że jest cudna. Rhoda zawsze ubiega się o tych, którzy mają opinję bogatych.<br> {{tab}}Emilka zmarszczyła czoło. Nie miała zamiaru słuchać uszczypliwych uwag o swoich przyjaciółkach. Jennie zauważyła jej odruch i zmieniła temat.<br> {{tab}}— Cieszę się, że nie jestem zaproszona do Rhody na przyjęcie. Nie mam ochoty znaleźć się w tem samem towarzystwie, co Muriel Porter.<br> {{tab}}— Skąd wiesz, że nie jesteś zaproszona? — zdziwiła się Emilka.<br> {{tab}}— No, przecież zaproszenia zostały wysłane wczoraj. Czy nie otrzymałaś twojego?<br> {{tab}}— N... n... nie.<br> {{tab}}— A wogóle przyszła dla was poczta?<br> {{tab}}— Tak, kuzyn Jimmy odebrał nasze listy.<br> {{tab}}— No, to może pani Beecher zapomniała mu wręczyć twoje zaproszenie. Otrzymasz je jutro, wszystko jedno!<br> {{tab}}Emilka też była zdania, że to obojętne. Ale doznała dziwnego uczucia trwogi, które wzmogło się jeszcze, kiedy po skończonym wykładzie niedzielnym Rhoda zniknęła w towarzystwie Muriel, nie spojrzawszy nawet na nikogo. W poniedziałek poszła Emilka osobiście na pocztę, ale nie było dla niej czerwonej koperty. Płakała w skrytości przez całą noc, ale jeszcze nie straciła całej nadziei, aż do wtorku wieczorem. Wówczas dopiero spojrzała w oczy okropnej prawdzie: ona, ona, Emilja Byrd Starr ze Srebrnego Nowiu, ona<noinclude><references/> __NOEDITSECTION__ {{c|134}}</noinclude> m4oivptoysc846t0aftbz9mj438tzma 100 1083628 3148684 2022-08-10T11:51:33Z Alnaling 32144 /* Przepisana */ — proofread-page text/x-wiki <noinclude><pagequality level="1" user="Alnaling" /></noinclude>nie została zaproszona na przyjęcie Rhody. To było nie do wiary! Tu chyba zaszła jakaś pomyłka! Może kuzyn Jimmy zgubił zaproszenie po drodze? Może dorosła siostra Rhody przeoczyła jej nazwisko, pisząc adresy na kopertach? Dręczące wątpliwości Emilki zamieniły się w gorzką pewność, kiedy, wyszedłszy z poczty, spotkała na ulicy Jennie. W małych oczkach Jennie migotały złośliwe ogniki. Jennie polubiła Emilkę, chociaż zrazu tak jej dokuczała, ale przyjemnie jej było, że duma tej krewnej Murrayów doznaje upokorzenia.<br> {{tab}}— Więc jesteś zaproszona do Rhody, czy tak?<br> {{tab}}— Nie — odrzekła Emilka.<br> {{tab}}Była to dla niej ciężka chwila. Pycha Murrayowska cierpiała srogo, a przytem jeszcze coś było w niej śmiertelnie ranne, a jeszcze niezupełnie unicestwione.<br> {{tab}}— Tak, to nazywam brudną podłością — rzekła Jennie ze szczerem współczuciem, niezależnem od ukrytego zadowolenia. — Przecież okazywała ci w oczy i za oczy niebywałą sympatję! Ale to jest cała Rhoda Stuart. Zdradziecka, oto jest określenie tej natury.<br> {{tab}}— Nie sądzę, aby ona była zdolna do zdrady — odrzekła Emilka, lojalna do końca. — Przypuszczam raczej, że tu zaszła jakaś pomyłka.<br> {{tab}}Jennie okazała zdziwienie.<br> {{tab}}— Jakto, więc ty nie wiesz, dlaczego?... Mnie Beth Beatty powiedziała całą prawdę. Muriel Porter nienawidzi cię i zagroziła Rhodzie, że nie przyjdzie na jej urodziny, jeżeli ty będziesz zaproszona. A Rhodzie tak zależy na tym gościu z miasta, że przyrzekła jej: „Emilka nie otrzyma zaproszenia”.<br><noinclude><references/> __NOEDITSECTION__ {{c|135}}</noinclude> qb01cqj1yci7cjjginx7jrwnxljzkhs